kATARZYNA mOSIO�EK * Poprawno�� ortograficzna Nowo wybrana przewodnicz�ca komisji skrutacyjnej z pseudorokokow� koli� na szyi niejawnie, p�schylaj�c si�, wyj�a spomi�dzy kartek jakie� ekstraspiczaste �elastwo. 3 Popatrzcie no na ten arcypi�kny dortmundzki sworze� znaleziony nad jeziorem Leman przez mojego ho�ego eksm�a i wicedyrektora zarazem. 3 Gdzie� Dortmund, a gdzie� Jezioro Genewskie! 3 krzykn�� w furii przedstawiciel Zwi�zku My�listwa Suwalskiego i w okamgnieniu skonsumowa� kogel-mogel z du�� ilo�ci� skrobi przeciwgrypowej. 3 Ale� nie krzycz�e tak pan! Przecie�bym nie m�wi�a, gdybym nie wiedzia�a. To kilkucentymetrowe cudo wysun�o si� spod g�sienicy p�nozimnowojennego austriacko-niemieckiego czo�gu marki Ford. 3 Klitu�-bajdu�! Gdybym nie by� zwyci�zc� konkursu na najlepszego znawc� dwudziestowiecznych armii, tobym mo�e uwierzy�. �miem w�tpi� w znawstwo tego supermana. Ten niby-sworze� to kawa�ek sierpa, kt�rym ��to zbo�e, zwyk�e dziadostwo, a nie cz�� forda. Na pewno chce go pani zhandlowa� i szuka pani naiwnego klienta. Doprawdy, na podstawie ustawy Prawo o nieoszukiwaniu nale�a�oby pani� zamkn�� za takie oszustwo! 3 A panu za nicnierobienie trzeba by, zgodnie z Ustaw� o przeprowadzaniu g�osowa�, zawiesi� cz�onkostwo w komisji! 3 Nie �cierpi� ju� tej �mii! 3 wrzasn�� suwalczanin [Suwalczanin], czmychn�� za przepierzenie i j�� kre�li� na kartkach do g�osowania esy-floresy. 3 Widzisz ma�po, ma�� kartki! Niezad�ugo nie b�dzie �ladu po tym idiotycznym g�osowaniu. Niechybnie czeka ci� ponadtrzyip�roczna odsiadka w najwi�kszym wi�zieniu Kielecczyzny. Aby uratowa� sw�j honor, musisz ze�re� cyjanek. * DERYWATY NAZW W�ASNYCH n.w�asna suf. przymiotnika uwagi z sufiksem: -�w -ew -ewo -owo -owa -ski Chorz�w-chorzowski Sochaczew-sochaczewski Sztutowo-sztutowski Braniewo-braniewski,Kluczewo-kluczewski W�oszczowa-w�oszczowski z sufiksem: -in/-yn -ina/-yna -iny/-yny -ski Garwolin-garwoli�ski; Cieszyn-cieszy�ski Hercegowina-hercegowi�ski Leszczyny-leszczy�ski zmi�kczenie n r.m�ski o zak. tematu: sz, �/rz cz d� c dz l -ski Kalisz-kaliski; Pisz-piski Ksi��-ksi�ski; Sandomierz-sandomierski Siemiatycze-siemiatycki; Biecz-biecki Przemy�l-przemyski Gliwice-gliwicki; Zgorzelec-zgorzelecki; cz�ste uproszczenia grup sp�g�.: * Zaniemy�l+ski ( zaniemy�lski ( zaniemyski * Wi�nicz+ski ( wi�niczski ( wi�nicki temat na k,g,ch: -ski Rybnik- rybnicki; Gda�sk-gda�ski; Frombork - fromborski; Raci��ek-raci��ecki; Duszniki-dusznicki; W�ochy-w�oski; Zurych-zuryski; Karabach-karabaski Getynga - gety�ski; Nowy Targ-nowotarski cz�ste uproszczenia grup sp�g�.: * Gda�sk+ski ( gda�skski ( gda�ski o zako�czeniu -ice -icki Gliwice-gliwicki Pabianice-pabianicki z sufiksem: -no -e�ski (tradycyjnie) Miedzno-miedze�ski S�awno-s�awie�ski -owski (nowe) Lipno -lipie�ski/ lipnowski Szczytno - szczycie�ski/ szczytnowski -i�ski/-y�ski Bukowno-bukowi�ski/ bukowie�ski Che�mno-che�mi�ski; Opoczno-opoczy�ski mo�e by� -e- wstawne uci�cie przyrostka -no: inny temat -ski (najcz�ciej) Zagrzeb-zagrzebski; Por�ba-por�bski Dusseldorf-dusseldorfski Note� -notecki (z uproszczeniem: �s(c) Bardo - bardzki; Grenlandia-grenlandzki �mud�-�mudzki; Czelad�-czeladzki A�taj-a�tajski; Chorwacja-chorwacki Radom-radomski Turyn-tury�ski Rumunia-rumu�ski �apy-�apski Mi�dzylesie -mi�dzyleski Madryt-madrycki Bereza-bereski; Tuluza-tuluski Sura?-suraski; Worone?-woroneski * ale: Teby-teba�ski ale: Filadelfia-filadelfijski * cz�ste uproszczenia: �+s(c d+ski(dzki d�+ski(dzki * oboczno�� n:� * uproszczenie: z+s(s * j.w. inne, przypadkowe (brak wsp�lnej cechy) -e�ski Kercz-kercze�ski inne, przypadkowe (brak wsp�lnej cechy) -a�ski Odra-odrza�ski Pompeje - pompeja�ski Podhale-podhala�ski Zabrze-zabrza�ski (te�: zabrski) Teby - teba�ski T�uszcz - t�uszcza�ski Bug - bu�a�ski Wo�ga - wo��a�ski Piza-piza�ski T�uszcz ( (powinno by� t�uszczski, ale ze wzgl�d�w fonetetycznych nie jest); inne, przypadkowe (brak wsp�lnej cechy) -i�ski/-y�ski Warmia-warmi�ski niekt�re n.obce -yjski/ -yjski Uganda-ugandyjski Filadelfia - filadelfijski I. Od nast�puj�cych nazw miejscowych prosz� utworzy� nazwy mieszka�c�w zako�czone na -anin. Prosz� zwr�ci� uwag� na oboczno�ci tematyczne oraz na budow� derywat�w. * wz�r: Warszawa - warszawianin, warszawianka 1) Jarocin - 2) Kartuzy - 3) �eba - 4) Aleksandr�w - 5) I��a - 6) Iwonicz - 7) Kalisz - 8) Lubowidz - 9) Brze�� - 10) Koniecpol - 11) Rybnik - 12) P�ock - 13) Obrzycko - 14) Bia�ystok - 15) Nowogr�dek - 16) Olsztynek 17) Ostrowiec �wi�tokrzyski - 18) Kielce - 19) Ko�cielec - 20) Nowogrodziec - 21) Grodzisk Mazowiecki - 22) Brzesko - 23) Le�ajsk - 24) Lipsko - 25) Lyski - 26) Czerwi�sk - 27) Pie�sk - 28) Mirsk - 29) Krosno - 30) Praga - 31) Haga - 32) Brzeg - 33) Mor�g - 34) Ko�obrzeg 35) Nowy Targ - 36) �roda - 37) Stargard Szczeci�ski - 38) Mi�dzych�d - 39) Nowogr�d - 40) Niepor�t - 41) P�oty - 42) Sopot - 43) Nowa Huta - 44) Jawor - 45) Opinog�ra - 46) Nowy Dw�r - 47) Przysucha - 48) Szamotu�y - II. Prosz� poda� nazwy mieszka�c�w: wz�r: Polska - Polak, Polka 1) Budapeszt - 2) Bukareszt - 3) Meksyk - 4) Moskwa - 5) Abchazja - 6) Alzacja - 7) Armenia - 8) Be�z - 9) Bia�obrzegi - 10) Florencja - III. Prosz� utworzy� przymiotniki od nast�puj�cych nazw: 1) Tychy - 2) Zurych - 3) Leszno - 4) Nisko - 5) Lubi�� - 6) Mor�g - 7) Kazach - 8) A�ma-Ata - 9) Andy - 10) Angola - 11) Babimost - 12) Bardo - 13) Berno - 14) Biecz - 15) Bretania - 16) Calais - 17) Damaszek - 18) Duszniki Zdr�j - 19) Dwikozy - 20) E�k - 21) Golub-Dobrzy� - 22) Gwinea - 23) Kutno - 24) Marki - 25) Mielno - 26) Opoczno - 27) Przysucha - 28) Sejny - 29) Bordeaux - IV. [Mieszkaniec Bia�egostoku] .......................................... spotka� si� z [mieszka�cem Bukaresztu] .........................................., z [mieszkank� Florencji] .................................. i [mieszkank� Szamotu�] .................................. Po chwili do��czyli do nich [mieszka�cy S�cza] ........................, [Hanoi] ............................, [Nowej Huty] ..........................., [E�ku] ............................... i [K�rnika] ............................ . Pij�c wina [z Bordeaux] ......................... i ogl�daj�c album z zabytkami [Calais] ..........................., rozmawiali o sytuacji [mieszka�c�w Ugandy] ...........................i [Kambod�y] ........................, o pi�cioraczkach [z Babimostu] ..........................., [z Krzny] ....................., [z Ksi��a] ........................... i [z Mord] ..................... . M�wili te� o problemach [mieszka�c�w Hagi] .............................. . NAZWY MIEJSCOWE - FLEKSJA I. Prosz� wpisa� wyrazy w nawiasach w odpowiednich formach 1) Dojechali�my do a) (Chy�ne) .................................... b) (Ko�skie) .................................... c) (Jab�onna) ..................... d) (Mi�osna) ............................ e) (Go�dap) ..................... f) (Ostr�w Mazowiecka) ......................... g) (Pisz) ................................. h) (Kwidzyn) ................................. i) z (Charzykowy) ....................................... j) (Tychy) ....................................... k) (Krasnystaw) .................................. 2) Jad� ku a) (Bia�ystok) ................................. b) (Krak�w) ............................ c) (Ostr�w Wielkopolski) .............................. d) (Okocim) ............................................. e) (Bytom) ................................................ f) (Wroc�aw) ............................................. g) (Jaros�aw) .......................................... h) (Tczew) .......................................... i) (Bardo) .................................... j) (Narkowy) ....................................................... 3) Jad� przez a) (Bia�a Podlaska) .............................. b) (Istebna) ....................................... c) (Piwniczna) .................................... 4) Interesowa�em si� a) (Ryd�utowy) .......................................... b) (Mi�dzyzdroje) ....................................... c) (Ko�skie) ............................................. d) (Mi�dzylesie) .......................................... 5) Byli�my w a) (Ruciane - Nida) ....................................... b) (Golub-Dobrzy�) ....................................... c) (Skar�ysko-Kamienna) ................................. d) (Konstancin-Jeziorna) ....................................... e) (Kwidzyn) ....................................... f) (Erewan) ............................................. g) (Romaszowy) .................................... h) (Bielsk Podlaski) ........................... i) (Bielsko-Bia�a) ........................ j) (W�oszczowa) ..................................... 6) Wracam z a) (Bieszczady) ........................ b) (Karkonosze) ............................... c) (Andy) ........................... d) (Beskidy) ................................. 7) W dolinie (Bug) ........................ jest pi�kna wioska. 8) Przyjechali�my zza (Bug) ..................................... * NAZWISKA I IMIONA - FLEKSJA �wiczenie 1 Prosz� wpisa� wyrazy w nawiasach w odpowiednich formach, a nast�pnie uporz�dkowa� je w tabeli wed�ug typ�w deklinacyjnych. Detektyw Harry Little szed� budapeszte�sk� ulic� [((Imre (Nagy] ............................................. i rozmy�la� o skomplikowanej sprawie niejakiego Polaka [(EEustachy (!D�b] ............................................. zdradzanego przez �on�, Rosjank� z pochodzenia, [%!A��a] .............................. z [(Pugaczow (l.mn.)] .......................................... z W�grem mieszkaj�cym na placu [(Henry (Matisse] ............................................... . Kt� m�g�by zawr�ci� w g�owie [%!A��a] .............................. ? [(Harry (Little] ....................................... chodzi�a po g�owie my�l o [(Gabor (Kossuth] ............................................. jako sprawcy nieszcz�cia rodziny [(D�b] .................................... . Mieszka� on pod numerem siedemnastym, tu� obok [�Jarema i %Anna �Dowgia��o] ................................................................................................... , kt�rzy przybyli na W�gry w poszukiwaniu pami�tek po [(James (!Joyce] ............................................., [(!Beckett] ......................................., [(Camus] .........................................., [(!Watt] ................................. [(!Gide] .............................. [(!Proust] .........................................., [((Rabelais] ................................., [((Linde] ...................................., [(Paul ((Merim(e] ............................................................................ i [(Victor (Hugo] ............................................. . Niewierna A��a pozna�a [(Kossuth] ....................................... w Bratys�awie, gdzie na Uniwersytecie [(Komensky] ................................................ razem studiowali dzie�a [(Chomsky] ...................................................... . Mimo �e urod� nie grzeszy�a, wpad�a tam w oko [�Kosma ��yro] .......................................... 3 t3umaczowi ksi1?ek [(Remarque] ...................................., [((Beaumarchais] ......................................., [((Newerly] ............................................., [(Paul (Valery] .......................................... i [(Jules (Verne] .................................................... . Poniewa� Rosjanka odrzuca�a zaloty literata, musia� on szuka� pocieszenia u badaczki tw�rczo�ci [�Goya] .......................................... , uduchowionej [%Anna (Ondraszkova] ............................................................ . Tymczasem A��a zagi�a parol na przystojnego W�gra i pod pretekstem szukania sensu w zdaniu "Bezbarwne zielone idee �pi� w�ciekle" zaci�gn�a go do pustego mieszkania pa�stwa [((Lange] ...................................., kt�rzy poprosili j�, by podczas ich nieobecno�ci opiekowa�a si� ich kotem [((Rende] .......................... . Nie w ciemi� jednak bity Gabor wiedzia� od razu, co si� �wi�ci i uciek� do s�siad�w, kt�rymi okazali si� Polacy, pa�stwo [(Sadowy] ....................................... . Dochodzi� u nich do siebie, s�uchaj�c piosenek [(Turnau] .............................. i ogl�daj�c filmy [�Wajda] .................................... . Nast�pnego dnia, gdy opowiada� kolegom na uniwersytecie o [(!Turnau] ................................. i [�Wajda] ...................................., A��a, kt�r� od dawna podejrzewano o to, �e jest pacjentk� psychiatry [(Anrew ?Monroe] ............................................., podbieg�a do Gabora i, krzycz�c, �e ju� go nie kocha, spoliczkowa�a go, po czym rzuci�a si� na szyj� [(Jerome (Kuzio] ................................................ . To zdarzenie sprawi�o, �e wszyscy wzi�li [(Gabor] ........................... i [%A��a] ................................. za par�. W t� pu�apk� da� si� z�apa� tak�e zazdrosny o �on� Eustachy D�b, kt�ry zleci� [(Harry (Little] ............................................. odnalezienie kochanka i utopienie go w wodach Dunaju. Jednak podejrzenia b�yskotliwego [(Harry (Little] ................................................ nie pad�y na [(Gabor (Kossuth] ............................................., lecz na [(Istvan (EHorty] .......................................... , kt�ry mieszka pod numerem �smym obok dw�ch pi�knych Polek, si�str [%Leniewicz�wna (l.mn.)] ................................................... . Mog�oby si� zdawa� �e Horty, podobny do [(Clark (Gable], ............................................. , nie chcia�by si� zadawa� z kobiet� o fizjonomii tego pijaka [(J�zef �Sid�o] ............................................. i figurze przypominaj�cej gitar� [(Picasso] .................................... . Jednak w gr� mog�y wchodzi� sprawy pieni�ne. A��a D�b odziedziczy�a spory maj�tek po wuju [(!Hugo (Marc�w] ........................................................., kt�ry by� zreszt� spokrewniony z rosyjskim politykiem [(Ruckoj] ....................................... . [(EHorty] .............................. mog�o tak�e zale�e� na [%!A��a] ...................................., dlatego �e ma ona rozleg�e znajomo�ci w �wiecie polityki. Sp�dzi�a niejedne wakacje z senatorem [(Keneddy] ....................................... oraz z prezydentami [(Jacques (!Chirac] ......................................................... i [(Georges (Pompidou] ................................................., bywa�a na przyj�ciach u pa�stwa [(Havel] ....................................... i [(Carter] .................................... oraz na dworze [(Mobutu (Seseseko] ................................................... . Jej przodkowie byli cz�stymi go��mi w domu pa�stwa [(Bonaparte] .........................................., a tak�e przyja�nili si� z kardyna�em [(Richelieu] ................................................ . No co�, mo�e Horty przyprawia rogi panu [(!D�b] ................................., poniewa� chce zosta� politykiem na miar� [(Butros (!Ghali] .........................................., [(Klaus (!Kinkel] ......................................................., [(!Kim Ir Sen] ....................................... czy [(Marian �Pi�ka] .............................................? Swoimi podejrzeniami detektyw podzieli� si� z przyjaci�mi domniemanego rogacza, pa�stwem [(Gudzweler] ............................................., [(Cyzio] ......................................., [�Kulesza] ......................................., [�Sito] ...................................................., [((Hadke] ................................., [(EKatoni] .........................................., [(K�osi�ski] .............................., [(Mi�y] ..................................... i [(Borkowy] .................................... . [(Gudzweler] ............................................., [(Cyzio] ......................................., [�Kulesza] ....................................... i [�Sito] ...................................................., uznali, �e Harry Little poszed� w�a�ciwym tropem, natomiast [((Hadke] ................................., [(EKatoni] .......................................... , [(K�osi�ski] .............................. i [(Mi�y] ..................................... byli odmiennego zdania, a [(Borkowy] .................................... nie wiedzieli, co o tym wszystkim s�dzi�. [(Little] .................................... nie pozosta�o wi�c nic innego ni� poradzi� [(!D�b] ................................. by powiesi� sobie na �cianie portret [(Otello] .......................................... i godzinami przygl�da� si� temu [(Otello] .......................................... . Mo�e to go wyleczy z chorobliwej zazdro�ci? �wiczenie 2 Prosz� poprawi� b��dy w odmianie nazw w�asnych w nast�puj�cych zdaniach. 1) Wczoraj reporter agencji "ABC", John Marly, przeprowadzi� wywiad z Harry'm Bretey. Na pytanie Marlego o kontakty z w�oskim ministrem, Luigi Prado i liderem polskiej partii "XYZ", Antonim Grabe, Bretey nie chcia� udzieli� odpowiedzi. Nie powiedzia� te�, co robi� w mieszkaniu Polki, Anny Marc�wnej. 2) Ksi��ka francuskiego pisarza Jerome Vual'a jest opowie�ci� o ameryka�skim aktorze, John'e Dracley i jego wsp�pracy z polskim re�yserem, Mariuszem Wende. Jest tam te� wzmianka o polskiej aktorce, Marii Strachownej, kt�ra gra�a z Draclejem w filmie w�oskiego re�ysera, Antonia Gilli. 3) Jerzy Borko przeprowadzi� wywiad z francuskim ministrem, Pierre'm Delac. Na pytanie Borka o kontakty z ameryka�skim biznesmenem Michaelem Jerry oraz z w�oskim politykiem Rino Verte, Delac nie chcia� odpowiedzie�. Powiedzia� natomiast, �e polscy biznesmeni, Anna i Anastazy Borowy s� jego przyjaci�mi. ODMIANA NAZWISK I IMION M�SKICH NR TYP ( zako�czenie nazwiska W WYMOWIE PRZYK�ADY L.POJ. L.MN. 1. sp�g�. Ladysz Clinton Presley Montaigne de Gaulle Joffre Eric Braque UWAGA! nazw. rosyjskie zak. na -ckij, -skij, -ckoj, -skoj ( patrz p. 7; Odm. rzeczownikowa m�ska, jak w wyrazach pospolitych zako�czonych sp�g�osk�: M. Clinton, Joffre (jak: genera�) D.Clintona, Joffre'a (jak: genera�a) C. Clintonowi, Joffre'owi (jak: genera�owi) B. = D N. Clintonen, Joffre'em (jak: genera�em) Ms. o Clintonie, o Joffrze (jak: o generale) * Uwaga! Nazw. zako�czone na "�" zapisywane jako -oe, -au, -aw, -owe (np. Ramlau) maj� Ms. = M. * Uwaga! Oboczno�ci zachodz�ce w N. i Msc. zapisujemy zgodnie z wymow�: Joyce - Ms. o Joysie; Horvath - Ms. o Horvacie; Eric - N. Erikiem, Braque - N. Brakiem; * Uwaga! Apostrof s�u�y zaznaczeniu r�nicy ilo�ciowej (nie: jako�ciowej) mi�dzy wymow� a pisowni� zako�czenia tematu nazwiska; Odm. rzeczownikowa m�skoosobowa, jak w podobnych wyrazach pospolitych: M. Clintonowie, Joffre'owie (jak: genera�owie) D. Clinton�w, Joffre'�w (jak: genera��w) C. Clintonom, Joffre'om (jak: genera�om) B. = D. N. Clintonami, Joffre'ami (jak: genera�ami) Ms. o Clintonach, o Joffre'ach (jak: o genera�ach) 2. -a Wajda Ceynowa de Sica Odm. rzeczownikowa �e�ska, jak w wyrazach pospolitych zako�czonych na -a: M. Ceynowa (jak: g�owa) D. Ceynowy (jak: g�owy) C. Ceynowie (jak: g�owie) B. Ceynow� (jak: g�ow�) N. Ceynow� (jak: g�ow�) Ms. Ceynowie (jak: g�owie) * Uwaga! "c" wymawiane jako "k" w D. zapisujemy "k": de Sica - D.de Siki; Odm. rzeczownikowa m�skoosobowa, jak w s�owie genera�: M. Ceynowowie (jak: genera�owie) D. Ceynow�w (jak: genera��w) C. Ceynowom (jak: genera�om) B. = D. N. Ceynowami (jak: genera�ami) Ms. o Ceynowach (jak: o genera�ach) 3. -o ( s�owia�skie, poprzedzone sp�g�. tward� Ko�ciuszko Matejko Ko�odko Odm. rzeczownikowa �e�ska, jak w wyrazach pospolitych zako�czonych na -a: M. Matejko D. Matejko (jak: ksi��ki) C. Matejce (jak: ksi��ce) B. Matejk� (jak: ksi��k�) N. Matejk� (jak: ksi��k�) Ms. o Matejce (jak: o ksi��ce) Odm. rzeczownikowa m�skoosobowa, jak w s�owie genera�: M. Matejkowie (jak: genera�owie) D. Matejk�w (jak: genera��w) C. Matejkom (jak: genera�om) B. = D. N. Matejkami (jak: genera�ami) Ms. o Matejkach (jak: o genera�ach) 4. -o ( s�owia�skie, poprzedzone sp�g�. mi�kk� Puzio Cyzio Punio Odm. rzeczownikowa m�ska, jak w imieniu J�zio: M. Puzio (jak: J�zio) D. Puzia (jak: J�zia) C. Puziowi (jak: J�ziowi) B. = D. N. Puziem (jak: J�ziem) Ms. o Puziu (jak: o J�ziu) Odm. rzeczownikowa m�skoosobowa, jak w s�owie genera�: M. Puziowie (jak: genera�owie) D. Puzi�w (jak: genera��w) C. Puziom (jak: genera�om) B. = D. N. Puziami (jak: genera�ami) Ms. o Puziach (jak: o genera�ach) 5. -o ( nies�owia�skie Picasso Canaletto Odm. rzeczownikowa m�ska, jak w wyrazach pospolitych zako�czonych sp�g�osk�: M. Canaletto (jak: student) D. Canaletta (jak: studenta) C. Canalettowi (jak: studentowi) B. = D. N. Canalettem (jak: studentem) Ms. o Canaletcie (jak: o studencie) * Uwaga! oboczno�ci zachodz�ce w N. i Msc. zapisujemy zgodnie z wymow�: Enrico - N. Enrikiem, Figaro - Ms. o Figarze, Canaletto - Ms. o Canaletcie; Odm. rzeczownikowa m�skoosobowa, jak w s�owie genera�: M. Canelettowie (jak: genera�owie) D. Canalett�w (jak: genera��w) C. Canalettom (jak: genera�om) B. = D. N. Canalettami (jak: genera�ami) Ms. o Canalettach (jak: o genera�ach) 6. -e Blikle Kolbe Goethe Rabelais Richelieu Leclanch( Odm. przymiotnikowa: M. Blikle, Leclanch(, Rabelais (jak: dobre) D. Bliklego, Leclanch(go, Rabelais'go (jak: dobrego) C. Bliklemu, Leclanch(mu, Rabelais'mu (jak: dobremu) B. = D. N. Bliklem, Leclanch(m, Rabelais'm (uwaga!) Ms. o Bliklem, Leclanch(m, Rabelais'm (uwaga!) Odm. rzeczownikowa m�skoosobowa, jak w s�owie genera�: M. Bliklowie, Leclanch('owie, Rabelais'owie (jak: genera�owie) D. Blikl�w, Leclanch('�w, Rabelais'�w (jak: genera��w) C. Bliklom, Leclanch('om, Rabelais'om (jak: genera�om) B. = D. N. Bliklami, Leclanch('ami, Rabelais'ami (jak: genera�ami) Ms. o Bliklach, o Leclanch('ach, Rabelais'ach (jak: o genera�ach) 7. -ski, -cki, -dzki -ckij, -skij, -ckoj, -skoj Markowski Kandinsky Chomsky Medveczky Ruckoj Odm. przymiotnikowa: M. Kandinsky, Ruckoj D. Kandinskiego, Ruckiego (jak: polskiego) C. Kandinskiemu, Ruckiemu (jak: polskiemu) B. = D. N. Kandinskim, Ruckim (jak: polskim) Ms. o Kandinskim, o Ruckim (jak: o polskim) * uwaga! nazwiska nie-S�owian, np. Chomsky ( Chomsky'ego lub: Chomskiego; Odm. przymiotnikowa: M. Kandinscy, Ruccy (jak: polscy) D. Kandinskich, Ruckich (jak: polskich) C. Kandinskim, Ruckim (jak: polskim) B. = D. N. Kandinskimi, Ruckimi (jak: polskimi) Ms. o Kandinskich, o Ruckich (jak: o polskich) 8. -owy -i, -y maj�ce posta� przymiotnika Do�owy Cichy Bia�y Odm. przymiotnikowa: M. Do�owy (jak: nowy) D. Do�owego (jak: nowego) C. Do�owemu (jak: nowemu) B. = D. N. Do�owym (jak: nowym) Ms. o Do�owym (jak: o nowym) Odm. przymiotnikowa: M. Do�owi (jak: nowi) D. Do�owych (jak: nowych) C. Do�owym (jak: nowym) B. = D. N. Do�owymi (jak: nowymi) Ms. o Do�owych (jak: o nowych) 9. pozosta�e nazwiska zak. na -i oraz -y Boni Verdi Gajcy Debussy Horthy Casarolli Odm. przymiotnikowa: M.Boni, Gajcy (jak: tani) D.Boniego, Gajcego (jak: taniego) C.Boniemu, Gajcemu (jak: taniemu) B. = D. N. Bonim, Gajcym (jak: tanim) Ms. o Bonim, o Gajcym (jak: o tanim) * Uwaga! Nazw. w�gierskie: Horthy ( Hortyego; nazw. niew�gierskie: Debussy ( Debussy'ego * Uwaga! Nazw., w kt�rych przed "i" jest "l": Casarolli-Casarollego, Casarollemu itd. Odm. mieszana: M. Boniowie, Gajcowie (jak: genera�owie) D. Bonich, Gajcych (jak: tanich) C. Bonim, Gajcym (jak: tanim) B. = D. N. Bonimi, Gajcymi (jak: tanimi) Ms. o Bonich, o Gajcych (jak: o tanich) * Nale�y te� pami�ta� o wymianach g�oskowych: 1. "e" ruchome: Carter-Cartera, Pyzel-Pyzela, Fernandel-Fernandela, Perec-Pereca; ale: Nobel-Nobla, Luter-Lutra, Gacek-Gacka, Daniec-Da�ca, Szuster-Szustra; 2. oboczno�ci wyst�puj�ce w nazwiskach przypominaj�cych wyrazy pospolite: Go��b-Go��ba (ale: go��b-go��bia), Kozio�-Kozio�a (ale: kozio�-koz�a); ale: Wr�bel-Wr�bla (jak: wr�bel-wr�bla); 3. w nazwiskach jednosylabowych nigdy nie ma oboczno�ci: D�b-D�ba, Mech-Mecha; ODMIANA NAZWISK I IMION �E�SKICH NR TYP ( zako�czenie nazwiska W WYMOWIE PRZYK�ADY L.POJ. L.MN. 1. -ska, -cka, -dzka -owa Markowska Nowakowa Odm. przymiotnikowa: M. Nowakowa (jak: zdrowa) D. Nowakowej (jak: zdrowej) C. Nowakowej (jak: zdrowej) B. Nowakow� (jak: zdrow�) N. Nowakow� (jak: zdrow�) Ms. (o) Nowakowej (jak: (o) zdrowej) Odm. przymiotnikowa: M. Nowakowe (jak: zdrowe) D. Nowakowych (jak: zdrowych) C. Nowakowym (jak: zdrowym) B.= M. N. Nowakowymi (jak: zdrowymi) Ms. (o) Nowakowych (jak: (o) zdrowych) 2. -�wna oraz pozosta�e zako�czone na -a Czub�wna Kulesza Odm. rzeczownikowa: M. Czub�wna (jak: wiosna) D. Czub�wny (jak: wiosny) C. Czub�wnie (jak: wio�nie) B. Czub�wn� (jak: wiosn�) N. Czub�wn� (jak: wiosn�) Ms. (o) Czub�wnie (jak: (o) wio�nie) Odm. rzeczownikowa: M. Czub�wny (jak: dwie wiosny) D. Czub�wien (jak: wiosen) C. Czub�wnom (jak: wiosnom) B. = M. N. Czub�wnami (jak: wiosnami) Ms. Czub�wnach (jak: wiosnach) * FLEKSJA WYRAZ�W POSPOLITYCH �wiczenie 1. Prosz� podkre�li� form� poprawn� z �am�w/ z �am prasowych wyr�b/ wyr�b swetr/ sweter pomara�cz/ pomara�cza �ab�d�/ �ab�d� anio�owie/ te anio�y/ ci anieli gerbera/ gerber widnokr1g/ widnokreg te ch�opaki/ ci ch�opacy dopisek/ dopiska k��b/ k��b bachanalia/ bachanalie astra/ aster sobol/ sob�l kontrol/ kontrola ma��/ ma��a fiakr/ fiakier na dworze/ na dworzu chryzantem/ chryzantema kisielu/ ki�lu w cudzys�owie / w cudzys�owiu atol/ atola przekonywaj�cy/ przekonywuj�cy obierka/ obierek tylny/ tylni �wiczenie 2. Prosz� podkre�li� form� poprawn� 1. U pacjenta nie wykryto torbielu/ torbieli. 2. Ta gole�/ ten gole� jest zdrowa/ zdrowy. 3. Wytworzy� si� tam zgorzel ropny/ wytworzy�a si� zgorzel ropna. 4. Nie mog� odczyta� tych bazgro�/ bazgro��w. 5. W wazonie jest pi�� bazi/ bazi�w. 6. Zjad� 10 bez/ bez�w. 7. W�o�y� lewy but/ lewego buta na praw� nog�. 8. Zjad3 hamburgera/ hamburger. 9. Wyrwa� z�b/ z�ba. 10. To jest kie�basa na grill/ na grila. 11. Pal� papierosa/ papieros. 12. Gram w kryliet/ w krykieta. 13. Orkiestra gra�a marsz/ marsza. 14. Na czele/ na czole pochodu sz�a kobieta. 15. Masz krost� na czele/ na czole. 16. Na przedzie/ na przodzie sukienki masz plam�. 17. Sz�a na przedzie/ na przodzie. 18. Przygl�dam si� tej gwie�dzie/ gwia�dzie. 19. Pisz�c na z�ej maszynie, zniszczy� osiem kalek/ kalk. 20. W tym budynku brakuje starych kolumien/ kolumn. 21. Ten ciamajda/ ta ciamajda znowu tu przyszed�/ przysz�a. 22. Te ciamajdy/ ci ciamajdy/ ci ciamajdowie znowu tu przysz�y/ przyszli. 23. Nie mog� ju� znie�� widoku tych ciamajd/ ciamajd�w. 24. Ten �achmyta/ ta �achmyta znowu tu przyszed�/ przysz�a. 25. Te �achmyty/ ci �achmyty/ ci �achmytowie znowu tu przysz�y/ przyszli. 26. Nie mog� ju� znie�� widoku tych �achmyt/ �achmyt�w. 27. Te ciemniaki/ ci ciemniacy/ ci ciemniakowie znowu tu przysz�y/ przyszli. 28. Te cepy/ ci cepi/ ci cepowie znowu tu przysz�y/ przyszli. 29. Te groszoroby/ ci groszorobi/ ci groszorobowie znowu tu przysz�y/ przyszli. 30. Te nieroby/ ci nierobi/ ci nierobowie znowu tu przysz�y/ przyszli. 31. Te nieuki/ ci nieucy/ ci nieukowie znowu tu przysz�y/ przyszli. 32. Te politruki/ ci politrucy znowu tu przysz�y/ przyszli. 33. Te partyjniaki/ ci partyjniacy znowu tu przysz�y/ przyszli. 34. Ten beztalencie/ to beztalencie znowu tu przyszed�/ przysz�o. 35. Ten biedaczysko/ to biedaczyszko znowu tu przyszed�/ przysz�o. �wiczenie 3. Prosz� poda� formy: * dope�niacza liczby pojedynczej: banda� afisz karambol baobab termometr kilof d�b krawat w� * celownika liczby pojedynczej: kie� diabe� cz�ek * biernika liczby pojedynczej: kr�lewna wychowawczyni wanna ksi�na kasza manna mysz * miejscownika liczby pojedynczej: getto motto mu33a libretto mokka mirra * wo�acza liczby pojedynczej: bogini radiowiec niegodziwiec monarchini zapaleniec cherlawiec malec chudzielec nowo�eniec pocztowiec * mianownika liczby mnogiej: �mie� posta� mysz psycholog filolog akt rezonans astronom degustator koszt awans inzynier kiper seans impresario swat organ pasjans leksykograf las trans biolog alians szympans * dope�niacza liczby mnogiej: hamulec kaganiec zaj�c kosz koc tokarz w�� ucze� nauczyciel chemikalia akcesoria metal r�w tu��w anglikanin muzu�manin wegetarianin arianin mieszczanin powodzianin w�o�cianin samarytanin sp�dzielnia cegielnia czere�nia bawialnia kuchnia stajnia suknia mleczarnia patelnia drukarnia masarnia babunia pustynia �wi�tynia �winia sala fala akwarela aula aureola dziupla p�tla idylla antresola bela kropla szabla willa dacza tarcza burza paszcza j�dza szara�cza obro�a wieczerza opo�cza pomara�cza prycza ober�a wesz twarz p�to �o�e sprz�g�o * narz�dnika liczby mnogiej: go�� ga��� gw�d� wiadomo�� li�� ko� s�o� �wiczenie 4. Prosz� odmieni� podane rzeczowniki. kamea, idea, orchidea statua s�dzia, hrabia l.poj. l.mn. l.poj. l.mn. l.poj. l.mn. M. D. C. B. N. Msc W. �wiczenie 5. Wyrazy w nawiasach prosz� wpisa� w odpowiednich formach. 1. Nie znam tego [s�dzia] .................................... . 2. Widzisz tego [hrabia] ....................................... ? 3. Rozmawiali�my o starym [s�dzia] ................ i m�odym [hrabia] ............... . 4. [ten ksi���] ........................ ......... nie mogli przyjecha�. 5. Rozmawiam z nowymi [ksi�dz] ................................................... . 6. Nie widz� ani jednej [kamea] ........................, ani jednej [orchidea] ..........................., ani jednej [statua] ............................ 7. Widz� dwie [kamea] ..........................., trzy [orchidea] ............................... i cztery [statua] ............................................. . �wiczenie 6. Prosz� poprawi� b��dy j�zykowe w nast�puj�cych zdaniach. 1. Przy uk�adaniu grafika mecz�w brane s� pod uwag� r�ne mo�liwo�ci. 2. Na koniec spotkania z dziennikarzami artysta pochwali� si�, �e jest koneserem bia�ego i czerwonego wina (ma ponad 300 rodzaji) oraz, �e nie korzysta przed koncertem z napoi wysokoprocentowych. 3. Ka�da gospodynia zna te pytania a� za dobrze, ale nie zawsze zna odpowiedzi. 4. W�r�d dziesi�tk�w mniej lub bardziej zwariowanych i smacznych dowcip�w wymieni� tylko kilka. 5. Funkcjonariusze nie mogli dopasowa� do r�k tarczy ochronnych. 6. R�ne s� przyczyny kraks na szynach. Bardzo cz�sto motorniczy uderzaj� w poprzedzaj�ce je pojazdy. 7. W roku ubieg�ym zamojscy okuli�ci i Zarz�d Ko�a Terenowego nr 1 [...] rozpocz�li akcj� zbierania pieni�dzy na zakup laseru argonowego. 8. Kupujemy dziecku: 20 dag gotowych ma�ych bez�w, ma�y kubek �mietany krem�wki, p� kostki mas�a, 3 dag kakao, cukier puder i cukier waniliowy. 9. Na dworzu, na pierwszy rzut oka, wszystko jest OK. 10. Prezesem PRE zosta� ponownie zwierzchnik polskich luteran bp Jan Szarek. 1. Benzyny trafi� do stacji, natomiast oleje nap�dowe - g��wnie do rezerw pa�stwowych, kt�re zosta�y naruszone dla ratowania rynku. 2. Zrobi� wszystko, co tylko wujciu sobie �yczy. 3. Jaki �adny misiu! - westchn�a dziewczynka, przyciskaj�c nos do szyby. 4. Dnie p�yn�y tak szybko, �e ani si� obejrzeli, a ju� by� koniec wakacji. 5. Zakupiono te� sporo kocy i materacy. 6. Do tej pory nie wiadomo, kto poniesie koszta przedsi�wzi�cia. 7. Najpi�kniejsze ba�ni �wiata nigdy nie zostan� zapomniane. 8. W tamtym roku by� zwyci�zc� dw�ch derb�w. 9. Pomys�odawc� nowego showu by� m�j dawny znajomy. 10. Znowu pola�e� si� kakaem. 11. Go�cimy dzisiaj w studio ministra edukacji narodowej oraz wicemarsza�ka sejmu. 12. Powoli szli�my w stron� molo. 13. Decyzj� t� podj�li�my po uwa�nym przeanalizowaniu ostatniego odcinka trasy metro. 14. Jest to jedno z takich centr dyskusyjnych. 15. Zapraszamy pa�stwa do obejrzenia dw�ch polskich telenoweli. �wiczenie 7. Prosz� u�o�y� zdania w wyrazami: pe�en, got�w, zdr�w, pewien. �wiczenie 8. Prosz� u�o�y� zdania z podanymi przymiotnikami wed�ug wzoru. wz�r: (stary) a) - On jest stary, ale jego brat jest jeszcze starszy. b) - Oni s� starzy, ale jego bracia s� jeszcze starsi. ho�y chy�y srogi t�gi nagi wrogi czysty t�usty lekki �wiczenie 9. Przymiotnik�w w nawiasach prosz� u�y� w stopniu wy�szym, w odpowiednim rodzaju i liczbie. 1. Uliczki s� tutaj (w�ski) ......................... ni� w centrum miasta. 2. Synowie Marii byli (t�gi) ......................... od syn�w Magdy. 3. Wola�a kupi� at�as, bo by� (g�adki i mi�kki) ......................... ......................... od tafty. 4. W tym miejscu nurt potoku jest (bystry) ......................... 5. Z roku na rok pan Bart�omiej by� coraz (�ysy) ........................., by� te� (siwy - st. najwy�szy) ......................... spo�r�d braci Rokit�w. 6. Silne ruchy tektoniczne spowodowa�y, i� teren sta� si� (p�aski) ......................... 7. Najm�odsza dziewczynka - Monika - jest (ukochana - st. najwy�szy) c�rk� pani Celiny. �wiczenie 10. Wyraz�w w nawiasach prosz� u�y� w liczbie mnogiej. 1. Ch�opcy zawsze byli pe�ni wigoru, nie potrafili by� (cichy) ......................... 2. (ochoczy) ......................... �o�nierze zabrali si� do pracy. 3. Pijani (pieszy) ......................... cz�sto s� ofiarami wypadk�w. 4. Zawsze podobali jej si� (du�y i ho�y) ......................... m�odzie�cy. 5. Lepsze wyniki osi�gaj� ci zawodnicy, kt�rzy s� (lekki) ......................... 6. Malcy, jako �e wychowywali si� z dala od ludzi, byli bardzo (p�ochy) ......................... �wiczenie 11. Prosz� poprawi� b��dy j�zykowe w nast�puj�cych zdaniach: 1. Zapytany, czy ulubiony kolor pani Barbary rozci�ga si� tak�e na komplet po�cielowy i noszon� przeze� bielizn�, pan J�zef wymownie si� u�miecha. 2. Wsta�a, gdy przysiad� si� do� m�czyzna, od kt�rego jecha�o w�dk�. 3. Zwierz� nie zosta�o z�apane. W pobli�u zastawionych na niego pu�apek wci�� pojawiaj� si� �wie�e �lady. 4. Nie ma sensu walczy� o te rozporz�dzenie - nawet, je�li si� go uchwali, to nie ma szans wej�� w �ycie. 5. Twoje pranie mo�e by� jeszcze bardziej mi�ksze, je�li u�yjesz nowego p�ynu do p�ukania. 6. Pos�owie przekrzykiwali si� wzajemnie, a ka�den jeden mia� inne zdanie. 7. Ca�o�� daje absolutnie takie same wra�enie jak spacer po linie. 8. Wiem, �e jeszcze pope�niam b��dy i staram si� ich wyeliminowa�. �wiczenie 12. Zaimk�w w nawiasach prosz� u�y� w odpowiedniej formie. 1. (ja) ................ te� si� ona podoba. 2. Mo�e (ty) ................ tak, ale (ja) ................ to nie odpowiada. 3. (on) ................ nie lubi�, (ty) ................ bardzo. 4. Bez (ona) ................ nie dam sobie rady. 5. Nie mo�na (on) ................ tak traktowa�. 6. Czasami jest to poj�cie zbyt trudne, �eby (ono) ................ zdefiniowa�. 7. S�onie w Indonezji s� pod ochron�. Gdyby nie by�y, to z pewno�ci� spotka�by ................ ten sam los, co kolumbijskie krokodyle. 8. Idziesz w (ta) ................ czy w (tamta) ................ stron�? 9. Cho� opowiada� (ta) ................ histori� po raz kolejny, s�uchacze wci�� si� �miali. 10. We� (ta) ................ �ap�, bo (ty) ................ niechc�cy poparz�. �wiczenie 13. Prosz� poda� formy 1. osoby liczby pojedynczej czasu tera�niejszego miga� - ............................... kraka� - ............................... �ga� - ............................... szczebiota� - ............................... depta� - ............................... be�ta� - ............................... szamota� - ............................... �wista� - ............................... �askota� - ............................... ��� - ............................... ko�ata� - ............................... g�aska� - ............................... klaska� - ............................... kara� - ............................... s�a� - ............................... dokonywa� - ............................... przes�uchiwa� - ............................... oddzia�ywa� - ............................... mi�� - ............................... �wiczenie 14. Prosz� utworzy� formy 1. i 3. osoby liczby pojedynczej czasu przesz�ego zasn�� - ............................................................ gasn�� - ............................................................ zamkn�� - ........................................................ kopn�� - ........................................................... mokn�� - .......................................................... szarpn�� - ........................................................ rosn�� - ........................................................... b�ysn�� - .......................................................... kl�kn�� - .......................................................... wzi�� - ............................................................ stygn�� - ............................................................ marzn�� - ............................................................ biegn�� - ............................................................ wi�dn�� - ........................................................... mi�kn�� - ........................................................... chudn�� - ............................................................ cichn�� - ............................................................. zl�kn�� si� - ........................................................ ulegn�� - ............................................................ wej�� - ............................................................... �wiczenie 15. Od podanych ni�ej czasownik�w prosz� utworzy� formy imies�ow�w przymiotnikowych czynnych. oddzia�ywa� przekonywa� dor�wnywa� wykonywa� por�wnywa� �wiczenie 16. Prosz� uzupe�ni� pary aspektowe czasownik�w i utworzy� od nich odpowiednie formy imies�ow�w przys��wkowych. bi� ....................................................................................................................................................... zdo�a� .................................................................................................................................................. abdykowa� ........................................................................................................................................... wychowa� ............................................................................................................................................ pali� ..................................................................................................................................................... anulowa� .............................................................................................................................................. awansowa� ........................................................................................................................................... mierzy� ................................................................................................................................................ dokona� ............................................................................................................................................... wywo�a� .............................................................................................................................................. �wiczenie 17. Prosz� uzupe�ni� zdania odpowiednimi formami czasownik�w. 1. Nie wiem, czy za par� lat (potrafi� - 1. os. lp.) ..................................... jeszcze robi� takie rzeczy. 2. Dzisiaj nic nie powiedzia�, ale jutro na pewno (kaza�- 3. os. lp.) ................................ nam to zrobi�. 3. Nie (je�dzi� - 2. os. lp., tryb rozkazuj�cy) ..................................... rowerem po trawniku! 4. Je�li chcesz wzi�� udzia� w losowaniu, (wype�ni� - 2. os., tryb rozkazuj�cy) ................... formularz. 5. Teraz (rwa� - 3. os. lm.) ................. sobie w�osy z g�owy, ale niestety na wszystko jest ju� za p�no. 6. Je�li to ty zawini�e�, (ukorzy� si� - 2. os. lp., tryb rozkazuj�cy) ................................ przed nim, a na pewno ci wybaczy. 7. Najpierw (dokonywa� - 3. os. lp., czas tera�niejszy) ............................ analizy zebranego materia�u, a dopiero potem (por�wnywa� - 3. os. lp., czas tera�niejszy) .............................. wyniki swoich bada� z normami. 8. Zawsze (p�uka� - 1. os. lp., czas tera�niejszy) .............................. w�osy w wywarze z zi�. 9. Nie (dra�ni� - 2. os. lp., tryb rozkazuj�cy) .............................. psa, bo mo�e si� to �le sko�czy�. 10. Denerwuje mnie, gdy tak (be�ta� - 3. os. lp., czas tera�niejszy) ........................... zup� �y�k�. 11. Od tygodnia tak (d�� - 3. os. lp., rodzaj nijaki, czas przesz�y) ................. �niegiem, �e nie mo�na by�o wyj�� z domu. 12. Nic mi z tego nie wychodzi, cho� (d�� - 1. os. lp., czas tera�niejszy) ..................... w t� tr�b� ile si�. 13. Oni zawsze (�mia� si� - 3. os. lm., czas przesz�y) ........................... ze mnie. 14. Zawsze zachowuj� si� tak samo: kiedy ju� (rozpostrze� - 3. os. lm., czas przysz�y) ........................... koc na trawie i si� na nim po�o��, nie rusz� si� z niego przez ca�y dzie�. 15. I wtedy Kinga (zgadn�� - 3. os. lp., czas przesz�y) ..........................., o co mi chodzi. 16. (wzi�� - 1. os. lp., czas przesz�y) ........................... ten samoch�d na kredyt. 17. (ko�ata� - 3. os. lp., czas tera�niejszy) ........................... mi w g�owie jedna my�l. 18. Czy (doj�� - 2. os. lp., czas przesz�y, rodzaj m�ski) ........................... z bratem do porozumienia? 19. Suche ga��zie (trzasn�� - 3. os. lm., czas przesz�y) ........................... nam pod nogami, a ptaki - sp�oszone - odfrun�y. 20. (zdj�� - 2. os. lp., tryb rozkazuj�cy) ........................... p�aszcz, bo si� zgrzejesz. �wiczenie 18. Prosz� oceni� poprawno�� r�nych wariant�w zda�. 1. a) Jak �e�my przyszli, nikogo ju� nie by�o. b) Jake�my przyszli, nikogo ju� nie by�o. c) Jak przyszli�my, nikogo ju� nie by�o. 2. a) Po co�cie to zaczynali? b) Po co �e�cie to zaczynali? c) Po co to�cie zaczynali? d) Po co to zaczynali�cie? 3. a) W g�rach by�cie naprawd� wspaniale odpocz�li. b) W g�rach naprawd� wspaniale odpocz�liby�cie. �wiczenie 19. Prosz� odmieni� w czasie tera�niejszym i przesz�ym czasowniki mle�, ple� i s�a�. MLE� cz. tera�niejszy cz. przesz�y PLE� cz. tera�niejszy cz. przesz�y S�A� cz. tera�niejszy cz. przesz�y 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... 1. ................... 2. ................... 3. ................... �wiczenie 20. Do podanych ni�ej form czasownik�w oznaczaj�cych czynno�� jednokrotn� prosz� dopisa� formy oznaczaj�ce czynno�� wielokrotn�. pisa� do��czy� pi� ......................... ......................... ......................... gra� w��czy� prze��czy� ......................... ......................... ......................... by� m�wi� spa� ......................... ......................... ......................... �wiczenie 20. Prosz� u�o�y� zdania z podanymi czasownikami wed�ug wzoru. wz�r: (zbaranie�) a) Oni ca�kiem zbaranieli. b) Zbaraniali ludzie wyszli z wagonu. schamie�, wy�ysie�, odr�twie�, osiwie�, oniemie�, os�upie�; �wiczenie 21. Prosz� poda� posta� bezokolicznika podkre�lonych czasownik�w. 1. Krowa bod�a pastuszka. 2. Troski mu dobod�y. 3. Twoje s�owa mnie ubod�y. 4. Ciasto szybko ros�o. 5. Wezm� t� ksi��k�. 6. Nie wymy�lisz nic m�drego. 7. Rok temu on owdowia�. 8. Po wyje�dzie dzieci osamotnia�a. 9. Miel� kaw�. 10. �ciel� ��ko. �wiczenie 22. Prosz� wskaza� zdania zawieraj�ce b��dy, poprawi� je, a nast�pnie om�wi� mechanizm powstania b��d�w. 1. Kiedy koledzy zagwizdaj� na niego, �wiat przestaje istnie�. 2. Przychodzi taka do pracy i nawet nie pokraja dobrze warzyw. 3. Kilku policjant�w po cywilnemu kasowa�o jednego z namierzonych wcze�niej handlarzy. 4. Gdy zobaczy�a m�czyzn�, krzyk�a "Z�odziej!" i uciek�a. 5. Oczywi�cie, nie nauczy�em si� p�ynnie jeszcze j�zyk�w. No, tutaj mam zaleg�o�ci. Ale ju�, jak tak patrz� na siebie i na to, co s�ucham, to ju� prawie wszystkie j�zyki podstawowe rozumi�. 6. W jednym przypadku Mieczys�aw W�odyka, uderzony czym� w g�ow� zacz�� si� ostrzeliwa� i prawdopodobnie tylko dzi�ki licho�ci pistoletu senatora [...] napastnik ocali� �ycie. 7. Spo�ecze�stwo powinno przesta� tak bardzo napi�tnowa� prostytutki. 1. Pochowuj�c Polinejka, Antygona zdawa�a sobie spraw� z tego, �e �amie prawo. 2. Najpierw t�ucz� mi�so, a nast�pnie je panieruj�. 3. Nie m�g� zrozumie�, co Joanna szepce mu do ucha. 4. Siadajcie do sto�u, p�ki obiad jeszcze nie wystygn��. 5. Wsp�czesne nastolatki �wietnie umi� sobie radzi� takich sytuacjach. 6. Jak oni �miej� tak post�powa� z lud�mi? 7. Wkr�tce Agencja Rynku Rolnego zacznie skupywa� �ywiec wieprzowy po nowych cenach. 8. Uczniowie nie potrafi� niestety wynajdowa� odpowiednich pozycji w katalogu rzeczowym. 9. Dachy dom�w powoli nik�y nam z oczu. 10. Najpierw ja prys�am j� wod�, a p�niej ona prys�a mnie. 11. M�g� nawet przysi�gn��, �e ju� kiedy� tu by�. 12. Nie dba�a o to, �e c�rka b�dzie j� teraz nienawidzie� do ko�ca �ycia. 13. Je�li nie wiesz, co si� sta�o, spr�buj si� domy�le�. 14. Szacuje si�, �e w czasie ostatnich walk w tym rejonie mog�o polegn�� nawet 1250 �o�nierzy. 15. Doradzi�a mi: "Ssaj sobie co� s�odkiego", wi�c teraz zamiast pali� papierosy, ssam mi�t�wki. 16. Nie mog�em si� odezwa�, po prostu si� trz�s�em. 17. Spojrzyj tylko! Czy to nie cudny widok?! 18. �atwo powiedzie� "kochaj i rozumiej swoje dziecko", ale to nie jest takie proste. �wiczenie 23. W poni�szych zdaniach prosz� zaznaczy� formy innowacyjne oraz okre�li�, w wyniku dzia�ania jakich tendencji j�zykowych one powsta�y. Na czym polegaj� te tendencje? 1. Dziecko bawi�o si� na dworzu. 2. My�l� o tej wspania�ej gwia�dzie filmowej. 3. Dziecko bawi�o si� li�ciami. 4. Nie mo�na ulega� diab�owi. 5. Kocham i szanuj� t� dziewczyn�. 6. Po jeziorze p�ywa� przepi�kny �ab�d�. 7. Mieszkanie owe by�o tak zdewastowane, �e nie mo�na by�o si� do� wprowadzi�. 8. Dzieci, kt�re nie lubi� ki�lu, dostan� jab�ka. * LICZEBNIKI LICZEBN. G��WNE LICZEBN. ZBIOROWE LICZEBN. U�AMKOWE M. Dwie grupy czeka�y. Pi�� grup czeka�o. Dwoje skrzypiec le�a�o. P� grupy czeka�o. Dwie i p� grupy czeka�o. Pi�� i p� grupy czeka�o. D. Nie ma dw�ch (pi�ciu) zup. Nie ma dwojga skrzypiec. Nie ma jednej trzeciej (dw�ch i jednej trzeciej; pi�ciu i jednej trzeciej) grupy. C. Przygl�dam si� dw�m (pi�ciu) grupom. Przygl�dam si� dwojgu skrzypcom. Przygl�dam si� jednej trzeciej (dw�m i jednej trzeciej) grupy. B. Widz� dwie grupy. Widz� dwoje skrzypiec. Widz� jedn� trzeci� (dwie i jedn� trzeci�) grupy. N. Id� z dwiema (pi�cioma) grupami. Id� z dwojgiem skrzypiec. Id� z jedn� trzeci� (dwiema i jedn� trzeci�) grupy. Ms. M�wi� o dw�ch grupach. Gram na dwojgu skrzypcach. M�wi� o jednej trzeciej (dw�ch i jednej trzeciej) grupy. M. Dwa (pi��) procent grupy przysz�o. P� (dwa i p�) procent grupy przysz�o. D. Nie ma dw�ch (pi�ciu) procent grupy. Nie ma p� (dw�ch i p�; pi�ciu i p�) procent grupy. C. Przygl�dam si� dw�m (pi�ciu) procentom grupy. Przygl�dam si� jednej trzeciej (dw�m i jednej trzeciej) procent grupy. B. Widz� dwa (pi��) procent grupy. Widz� jedn� trzeci� (dwie i jedn� trzeci�) procent grupy. N. Id� z dwoma (pi�cioma) procentami grupy. Id� z jedn� trzeci� (dwoma i jedn� trzeci�) procent grupy. Ms. M�wi� o dw�ch (pi�ciu) procentach grupy. M�wi� o jednej trzeciej (o dw�ch i jednej trzeciej) procent grupy. I. Prosz� poprawi� b��dy j�zykowe w nast�puj�cych zdaniach. 1) "Uczyni� cud, aby wszyscy uwierzyli" - mia�a powiedzie� Matka Boska, kiedy w lipcu 1917 po raz pierwszy objawi�a si� trojgu portugalskich dzieci, pasaj�cych owce w okolicach g�rskiej wioski Fatimy. 2) Wszystkiego na trzyna�cioro os�b maj� osiemset z�otych 3) W wyniku czo�owego zderzenia mercedesa z audi zgin�o siedem os�b, a dwoje zosta�o rannych. 4) Jej �ycie ca�kowicie wype�niaj� synowie - 12-letni Beniamin Nikodem, 11-letni Marek Aureliusz, 10-letni Szymon Mateusz i 6,5-letni Samuel Jonasz. 5) Dzieje si� tak dlatego, �e wiele jego koleg�w i kole�anek traktuje swoj� karier� powa�nie. 6) Kilka grup, kt�re pocz�tkowo potwierdza�y odkrycie zimnej fuzji, znalaz�y b��dy w swoich do�wiadczeniach i, zwykle po cichu, odwo�a�y wcze�niejsze o�wiadczenie. 7) Ka�dego dnia oko�o dwa tysi�ce wagon�w odprawianych jest z g�rki rozrz�dowej. 8) Czworo dzieci zosta�o zabrane z przedszkola, a troje pozostaw