�ycie Prawdziwe David Evans � Dawid Minns T�umaczenie Szymon Andrzejewski Tytu� orygina�u: �MORE OF THE REAL LIFE... FREDDIE MERCURY. < Przek�ad: Szymon Andrzejewski Redakcja: Adam Senska * *�� �- Obs�uga mened�erska: Jaros�aw Sp�ocharski Przygotowanie do druku. MARGRAFSEN, Bydgoszcz Druk: Zak�ad Poligraficzny ABED1K, Bydgoszcz Copyright (c) by Britannia Press Publishing, London Wydano za zgod� Britannia Press Publishing, I ondon (c) Copyright for Polish edition by Oficyna Wydawniczo-Reklamowa PRANA Sp. z o.o. Bydgoszcz, 1996 Wszelkie prawa zastrze�one �adna cze�� niniejszej publikacji nie mo�e by�, zar�wno w ca�o�ci, jak i we fragmentach, reprodukowana, przechowywana na �adnym no�niku danych ani przekazywana w �adnej formie bez uprzedniej zgody w�a�ciciela praw wydawniczych. ISBN 83-903138-2-0 Oficyna Wydawniczo-Reklamowa PRANA Sp. z o.o. 85-741 Bydgoszcz, ul. Fabryczna 19, tel.: (052) 45 25 40, tel./fax (052) 45 25 79 . ,.,, , Ksi��ka ta dedykowana jest rodzicom Freddiego, kt�rych wielu z nas nigdy nie spotka�o. Chcieliby�my, aby wiedzieli, jak bardzo ich syn by� kochany. Ksi��ka ta po�wi�cona jest tak�e pami�ci Douglasa Chalmersa, kt�ry, tak samo jak Freddie, zmar� w 1991 r. - zbyt wcze�nie. By�em wsp�wykonawc� woli Douglasa i w czasie wynoszenia ostatnich nale��cych do niego rzeczy z jego mieszkania, po tym jak zosta�o ono sprzedane, wszed�em do kuchni, by stwierdzi�, �e nowi w�a�ciciele pojawili si� wcze�niej i wyj�li t� niewielk� ilo�� przedmiot�w jaka pozosta�a w szufladach i szafkach, dla kt�rych oni sami nie znale�li zastosowania. Mi�dzy kilkoma starymi numerami telefon�w, kubkiem, pogi�t� �y�eczk� i pogniecionymi kawa�kami papieru znajdowa�o si� serce. Troch� jakby ckliwy w swej wymowie, by� to wypchany, wyblak�y przedmiot, pierwotnie wykonany z czerwonego, b�yszcz�cego p��tna, przyozdobiony cekinami i wzorami z poskr�canej we�ny, kt�ry kto� zrobi� po Pierwszej Wojnie �wiatowej, aby powiesi� na �cianie, czcz�c pami�� ukochanej osoby. Przytwierdzony do niego by�, stanowi�cy integraln� cz�� wzoru, we�niany napis z rodzaju tych, kt�re zwykli�my nosi� na sportowych uniformach w szkole. Sprzedano ich pewnie ze sto tysi�cy. Kiedy z�ote s�o�ce tonie Umys� od trosk wolnym jest Gdy ku innym my�li goni� Czy czasami wspomnisz mnie l Wydawa�o si� to by� do�� trafnym stwierdzeniem. PAMI�TAJCIE IMIONA David Evans SPIS TRE�CI Od wydawcy brytyjskiego........... 8 Od t�umacza ........................ 9 Wst�p............................... 11 Autorzy............................. 15 Pierwsze wra�enia .................. 21 Wsid�ach ........................... 75 My�li ko�cowe ...................... 171 Epilog .............................. 219 OD WYDAWCY BRYTYJSKIEGO Jako, i� nie jest to wznowienie, po raz pierwszy mieli�my okazj� zamie�ci� dwie bardzo wa�ne wypowiedzi na temat Freddiego, kt�re nie by�y dost�pne w czasie ukazania si� pierwszego wydania - Jamesa Ar-thursa i Petera Freestone'a. James by� wielkim przyjacielem Freddiego, a Peter pracowa� dla Queen od 1979, a przede wszystkim, przez prawie dziesi�� lat by� pe�nomocnikiem Freddiego. Zar�wno jego wiedza na temat Freddiego, jak i szacunek do niego s� g��bokie, dlatego te� korzystamy z tej sposobno�ci, by zamie�ci� niekt�re ze wspomnie� o cz�owieku dla kt�rego pracowa�, gdy ten by� zdrowy i kt�rym opiekowa� si� w chorobie. Zamie�cili�my epilog, kt�ry okaza� si� by� przegl�dem niekt�rych prawdziwych i wymy�lonych zdarze�, jakie mia�y miejsce w nast�pstwie �mierci Freddiego. Mamy nadziej�, �e b�dzie on dla was kszta�c�cy i wierzymy, i� dalsze wiadomo�ci pojawia� si� b�d� w miar�, jak zbli�a� si� b�dziemy do kolejnego wydania. Wydaje si�, �e zawsze b�dzie co� do dodania na temat �ycia Freddiego Mercury'ego. Britannia Press Publishing OD T�UMACZA Ksi��ka taka jak ta, kt�r� trzymacie Pa�stwo w r�ku, stanowi du�e wyzwanie dla t�umacza. Pisana przez ponad dwudziestu ludzi pochodz�cych z odmiennych �rodowisk i pos�uguj�cych si� zr�nicowanymi stylami j�zykowymi, wymaga szczeg�lnej uwagi po�wi�conej procesowi przek�adu. Wspomnie� o Freddiem Mercurym nie pisa�y osoby maj�ce na co dzie� czynny kontakt z literatur� i dlatego j�zyk ich wypowiedzi ociera si� mocno o mow� potoczn�, a w niekt�rych przypadkach jest z ni� po prostu jednaki. W swojej pracy stara�em si� nie zagubi� owego kolorytu i zachowa� specyficzn� gwar�, kt�r� pos�uguj� si� muzycy. Czy mi si� to uda�o? Odpowied� na to pytanie pozostawiam Pa�stwu. Szymon Andrzejewski WST�P S�awa, uznanie, panteon gwiazd... Bogactwo, sukces, rozg�os... Bisy, aplauz, oklaski... Uwielbienie, pochwa�y, superlatywy... Pope�ni� by� mo�e kilka b��d�w, ale by� gwiazd� do samego ko�ca, a Freddie kocha� by� gwiazd�. Nigdy nie chcia� by� niczym innym. Po raz pierwszy spotka�em go w 1975 r. gdy, po trzech wydanych albumach, nazwa Queen nabiera�a za granic� rozg�osu. Freddie by� znany, ale nie by� gwiazd�. Po ukazaniu si� Bohemian Rha-psody, obserwowa�em, jak staje si� gwiazd�; obserwowa�em, jak dogania swe ambicje. Sam stwierdzi� w wywiadzie telewizyjnym, �e nie potrafi gotowa� i �e jest "bezu�yteczn� gospodyni� domow�", tak wi�c Freddie ca�kowicie odda� si� byciu gwiazd�. Przyczyna, dlaczego nie wszyscy jeste�my gwiazdami, jest taka, �e jest to po prostu bardzo trudne. Nie mo�esz odczuwa� strachu, musisz by� cz�owiekiem prawdziwie utalentowanym, politycznym geniuszem formatu Machiavellego, posiada� dar krystalicznie zrozumia�ego komunikowania si� i b�ogos�awie�stwo uporu oraz wytrwa�o�ci Herkulesa przerzucaj�cego �ajno w stajniach. Jestem znacznie lepszym kucharzem, ni� by�bym gwiazd�, tak wi�c ja oraz wszyscy jego pozostali przyjaciele i powiernicy byli�my ca�kiem szcz�liwi, rozgrywaj�c swoje �ycie, podczas gdy on zajmowa� si� swoim, zawsze jednak na przestrzeni lat powracaj�c cz�sto do podstaw, by utwierdzi� si� w tym, sk�d pochodzimy, kim jeste�my, jak daleko zaszli�my i dok�d zmierzamy. Pod koniec Freddie wiedzia� nawet za dobrze dok�d zmierza i powiedzia� mi, �e tego te� si� nie boi. Tak wi�c nie ma go teraz... Ci�ko w to uwierzy�, jednak musimy przyj�� to do wiadomo�ci, jako �e zostali�my tu bez niego i nigdy ju� nie zostaniemy dotkni�ci przez blask gwiazdy takiej, jak jego. Istnienie jego gwiazdy nacechowane by�o przera�aj�c� i unikaln� logik�, kt�r� mogliby�cie dostrzec, gdyby dane wam by�o zna� go tak d�ugo, jak my. Osi�gn�� prawie wszystko, czego pragn��, a przede wszystkim zaw�drowa� na szczyt swego w�asnego �wiata, nie ton�c, nie posuwaj�c si� bokiem, nie �lizgaj�c si� ani pe�zn�c, ale stoj�c pewnie na g�rze, dok�adnie tam, gdzie sam si� umie�ci� i nieprawdopodobnym jest my�lenie, �e m�g�by si� znale�� gdziekolwiek indziej. Jego gwiazda nie stanie si� nigdy tandetna, pozbawiona blasku czy splamiona pora�k� lub obmierz�� plotk�. Zawsze �wieci� b�dzie tak jasno, jak j� zostawi�. Niemniej jednak my, kt�rzy zostali�my, stracili�my przyjaciela, a ja staram pocieszy� si�, powtarzaj�c sobie, �e nie by�bym w stanie wyobrazi� go sobie jako sze��dziesi�ciolatka. WST�P 11 Ale z drugiej strony, Freddie Mercury by� �miertelnikiem i dziwnie jest zda� sobie spraw� z tego, �e to w�a�nie jego �miertelno�� zmieni go w cz�owieka nie�miertelnego, gdy mit stanie si� legend�. Ten zimny, pozbawiony sumienia, wybieraj�cy ofiary na chybi� trafi�, oszuka�czy wirus, przyczyniaj�c si� do jego �mierci na Ziemi, zapewni� mu tak�e miejsce w wieczno�ci. Czy uwa�acie, �e gdyby wiedzia� jednak o tym, co uczyni�, to zatrzyma�by si�, zaprzesta�by szerzenia trwogi z w�a�ciw� sobie kliniczn� sumienno�ci�, obserwuj�c nas, smuc�cych si� nad jeszcze jedn� z jego ofiar? Oczywi�cie, Freddie nienawidzi� bycia chorym i nie chcia�, aby ktokolwiek, nawet najbli�si przyjaciele, o jego chorobie wiedzia�, a� do czasu gdy niemo�liwym by�o, by�my nie odgadli, co mu dolega. Ten okres jego �ycia, to zachowywanie wizerunku Freddiego Mercury'ego, gwiazdy, musia� by� dla niego naprawd� ci�ki, by� bowiem cz�owiekiem niesamowicie, a cz�sto do przesady, uczciwym i otwartym, i nienawidzi� tego, i� musi si� ukrywa�. Fakt, �e przyzna� si� Jamesowi Johnsonowi, w przeprowadzonym w 1975 roku wywiadzie, i� sypia� zar�wno z m�czyznami jak i kobietami, ukr�ci� na kilka dobrych lat fal� g�upawych, nienawistnych spekulacji i pozwoli� mu na publiczne prowadzenie swego prywatnego �ycia, kt�re przez chwil�, by�o co prawda leciutko szalone, ale tylko dlatego, �e troch� p�no je rozpocz��. Prywatnie jego �ycie by�o tak normalne jak by sobie tego, zwa�aj�c na okoliczno�ci, m�g� �yczy� i mog� z zadowoleniem stwierdzi�, �e cz�owiek, kt�ry p�no zacz��, wkr�tce nadrobi� zaleg�o�ci. Jego w�asne �ycie mia�o wp�yw na miliony innych ludzi, z kt�rych wi�kszo�� musia�a zadowoli� si� mi�o�ci�, a nawet uwielbieniem, na odleg�o��. Ci z was, kt�rzy tak jak ja zawsze b�d� kocha� i uwielbia� tego ch�opaka, i kt�rzy wyszli z dom�w i kupili Those Wer� The Days Of Our Lives, kiedy ogl�da� b�d� za��czon� kaset� video, niech zamkn� oczy i udaj�, �e s� tam, na pode�cie dla ekipy d�wi�kowej i ogl�daj� nagrywanie filmu. Po zako�czeniu ka�dego z wielu wykonywanych w przeci�gu dnia zdj�ciowego uj��, niech otworz� oczy, wtedy zobaczyliby Freddiego okaleczonego �mierteln� przypad�o�ci�, kt�ra zaatakowa�a jego stop�, ku�tykaj�cego w wielkim b�lu w stron� krzes�a nie po to, by zrezygnowa� i p�j�� do domu, nie po to, by wzruszy� ramionami i podda� si� oraz zadowoli� ledwie takim sobie wyst�pem, ale po to, by zrobi� to jeszcze raz i jeszcze raz, i jeszcze raz, a� zaspokojony zostanie jego perfekcjonizm. Oto jest m�ny cz�owiek, oto jest gwiazda i oto jest m�j przyjaciel, a najlepsz� cz�ci� bycia gwiazd�, cz�ci� o kt�rej nie wiedz� i 12 WST�P natury kt�rej nie mog� zacz�� podejrzewa� nawet same gwiazdy, jest to, �e gwiazdy s� gwiazdami jedynie wtedy, je�li inspiruj� i inspirowanie to kontynuuj�. Freddie inspirowa� nie tylko jako autor tekst�w, muzyk i artysta wyst�puj�cy na scenie, ale og�lnie jako cz�owiek. David Euans, Listopad 1991 AUTORZY David Evans Po uko�czeniu uniwersytetu, a przed przy��czeniem si� do biura Bar-ry'ego Krosta, pracowa� dla re�ysera telewizyjnego i filmowego, Sil via Narizzano. Dyrektor naczelny John Reid Enterprises w czasach Queen. Zostawi� interes muzyczny, by zaj�� si� karier� pisarsk�. David jest tak�e autorem takich pozycji jak: Cat Stevens - The Boy Who Looked at the Moon, Dusty Springfield - Scissors and Past�, From Mae To Madonna -Glamour Blondes. Yf <" David Minns Zanim przy��czy� si� do Rogera Clifforda i Petera Thomsona w Theatri-cal Publirity, pracowa� przy kostiumach i zajmowa� si� garderob�. Przed za�o�eniem swej w�asnej artystycznej agencji promocyjnej sp�dzi� jaki� czas w McCartney Productions. Pracowa� z Freddiem w jego Goose Pro-ductions Company, zanim opu�ci� je, by zaj�� si� wydawaniem muzyki. Ostatnio pracuje jako dyrektor naczelny w Warner Chappell i zajmuje si� zar�wno sprawami wydawniczymi jak i produkcjami telewizyjnymi, a tak�e kontynuuje swe zainteresowania, udzielaj�c si� jako manager kilku dzia�aj�cych na rynku artyst�w i kompozytor�w. Derrick Branche Aktor. R�wie�nik Freddiego w szkole w Indiach, gdzie przebywali w latach 1957-1962. EddieHowell Brytyjczyk z domieszk� krwi skandynawskiej. Autor piosenek, wokalista. Gdy w 1976 jego managerem by� David Minns, pracowa� z Freddiem nad singlem Ma� From Manhattan. W latach 1975-1978 zwi�zany kontraktem z Warner Brothers Records. Jego piosenki publikowane by�y przez Chrysalis. Peter Straker Urodzony na Jamajce. Do Anglii przyjecha� Peter z babci� i bra�mi, aby do��czy� do swej matki i uko�czy� tam edukacj�, po czym przy��czy� si� do ekipy Hair w Shaftesbury Theatre, gdzie, zanim nie zabra� roli i ca�ej produkcji do Norwegii, przez osiemna�cie miesi�cy gra� Huda. Nagra� wiele p�yt i wi�d� tak�e udan� karier� aktora scenicznego, telewizyjnego i kinowego. Pracowa� z Freddiem nad trzema albumami. Obecnie ponownie w Shaftesbury Theatre jako Upi�r, w zrealizowanej przez Kena Hilla oryginalnej wersji Upiora w Operze. AUTORZY im Caroline Boucher Dziennikarka muzyczna pisz�ca dla Disc. Specjalista ds. reklamy i kontakt�w prasowych w John Reid Enterprises w latach 1974-77, od roku 1975 agent Queen. Zajmowa�a si� wszystkimi sprawami zwi�zanymi z pras� i informacjami na temat A Night At The Opera oraz nast�pnych p�yt w okresie, gdy zespo�em opiekowa� si� John Reid. Annie Nightingale Prowadz�ca audyq'e muzyczne oraz spikerka radia BBC. Dobrze znana z powodu swych osobistych upodoba� muzycznych oraz wielkiej uczciwo�ci. Pierwsza licz�ca si� kobieta DJ, kt�ra prezentowa�a wsp�czesn� muzyk� w spos�b powa�ny i przemy�lany. Od roku 1978 wsp�prowadzi�a Old Grey Whistle Test\ > > < ' -^ ^ Nina Myskow Dziennikarka i radiowiec. Redaktorkajackie Magazine, pisa�a o muzyce rockowej w The Sun, krytyk telewizyjny News ofthe World, obecnie felietonistka w The Sun. W�r�d wyst�pie� telewizyjnych jest tak�e program New Faces oraz jej w�asne audyq'e w BSB. Woli, by znano j� jako starzej�c� si� laluni� i kobiet� niedo�wiadczon�. * " t " '� f * t Mik� Moran Kompozytor, muzyk, dyrygent, producent p�ytowy i aran�er. Pracowa� z Freddiem nad singlem The Great Pretender i nad albumem Barcelona. Jacky Gunn Zacz�a pracowa� dla Queen Productions w 1982 roku i pozostaje tam od tego czasu. Jej specjalnym zadaniem jest zajmowanie si� fanklubem zespo�u - jakimi� dwudziestoma tysi�cami cz�onk�w znajduj�cych si� w ka�dym kraju �wiata. Jim Jenkins Pracuje dla w�adz portu Liverpool. Najd�u�ej oddany zespo�owi fan Queen. Zapisa� si� do fanklubu w lutym 1974 roku, gdy ten prowadzony by� przez Pata i Sue Johnson�w z Trident. Znany jako Encyklopedia Queen i z tego powodu b�d�cy celem bezlitosnych docink�w. * ; E * r Paul Gambaccini Dziennikarz, radiowiec, pisarz, gracz w soft-ball. Posiadacz jednego z najnieskazitelniej prawych charakter�w w muzycznym biznesie i jeden z najbogatszych oraz najbardziej wszechstronnych "bank�w" wiedzy i informacji na temat muzyki popularnej. ... 16 AUTORZY Gordon Atkinson * Lekarz Freddiego; prowadz�cy go od 1976 roku. Dobry przyjaciel, powiernik. David Munns Przy��czy� si� do wytw�rni p�ytowej EMI we wczesnych latach siedemdziesi�tych jako dyrektor naczelny Label. P�niej dyrektor generalny Polydor Records, a teraz starszy wiceprzewodnicz�cy Pop Marketing przy Polygram International. � ' � 7 PeterHince Od 1975 do 1986 osobisty techniczny Freddiego. Przedtem pracowa� mi�dzy innymi dla Mott the Hoople. Teraz odnosz�cy sukces fotograf reklamowy, maj�cy do czynienia z mod� i lud�mi. Pracuje we w�asnym studio w City, a tak�e na wyjazdach. Gary Langan Producent p�ytowy, w�a�ciciel odnosz�cego wielkie sukcesy kompleksu studyjnego Metropolis. Pocz�wszy od 1974 roku jednocze�nie operator ta�my i asystent w Sarm East. Z Queen pracowa� nad Sheer Heart Attack, A Night At The Opera, A Day At The Races oraz News OfThe World Chris Taylor Od 1975 roku techniczny Rogera Taylora. Serdeczny przyjaciel Queen i Freddiego. Eilly Scfuier Urodzony w Bostonie. Teraz mieszka w Nowym Jorku. Ameryka�ski autor piosenek i artysta scenowy. Zna� Freddiego przez wiele lat i wsp�pracowa� z nim �ci�le w latach osiemdziesi�tych. �". v � u> v .,"� '. Tony Hadley Wokalista Spandau Ballet. Teraz zajmuje si� tak�e albumem solowym i wydawaniem singli. Tim Rice Angielski pisarz i autor tekst�w. Opr�cz innych sukces�w znany zjesus Christ Superstari Evity. Ann Ortman Znana na mi�dzynarodow� skal� projektantka bi�uterii i artystka pos�uguj�ca si� akwarelami. W1988 namalowa�a portrety kot�w Freddiego. AUTORZY 17 Diana Moseley > Projektantka kostium�w. Pracowa�a przy kilku teledyskach Freddiego i Qucen i zajmowa�a si� kostiumami podczas European Magie Tour w 1986 roku. Trevor Clarke Przyjaciel i zaufany cz�owiek. Zawsze chcia� by� aktorem, ale znalaz� lepsz� do dostarczania rozrywki scen� w �wiecie bar�w i nocnych klub�w, gdzie przyznaje si�, i� uwa�a ka�d� noc za pierwsz�, za noc, kt�ra pami�tana b�dzie przez ludzi, kt�rych on chce uczyni� szcz�liwymi. Sarah Standing Jako Sarah Forbes, c�rka re�ysera filmowego Bryana i aktorki Na-nette Newman, pracowa�a w latach 1976-1977 dla John Reid Enterprises i by�a zar�czona z Johnem Reidem, w owym czasie managerem Queen. Sarah Harrison Przez ca�e �ycie pracowa�a albo w modzie, albo w przemy�le rozrywkowym. Zwi�zana z Browns of South Molton Street, a p�niej z Ralphem Laurenem. Jako wieloletnia asystentka Harvey'a Goldsmitha zna�a Freddiego zar�wno osobi�cie, jak i na stopie zawodowej. Teraz mieszka we Franqi. > , Nigel Quiney Urodzony w Dulwich, w Londynie. Od wczesnych lat sze��dziesi�tych biznesmen i projektant poczt�wek oraz opakowa� do prezent�w. Cherry Brown Prowadzi�a przez wiele lat restauracj� i bar z kabaretem "Country Cou-sin". Zaufana przyjaci�ka Freddiego z wczesnych lat. Obecnie mieszka w Brighton; niezmordowana ochotniczka akcji charytatywnych na rzecz chorych na AIDS. Elaine Paige Gwiazda niezliczonych musicali West End-owych, r�wnie� Evity, oraz artystka odnosz�ca sukcesy p�ytowe. Z Freddiem wsp�pracowa�a blisko podczas gdy nagrywa�a sw�j Queen Album. 1 * " James Arthurs ' � H > Przyjaciel i zaufany cz�owiek Freddiego. . -^ > AUTORZY PeterFreestone Zanim zacz�� pracowa� dla Queen, zajmuj�c si� kostiumami na trasy koncertowe, rozpocz�� Peter sw� karier� w Royal Opera House. W1982 roku zosta� pe�nomocnikiem Freddiego i by� z nim a� do ko�ca. Obecnie prowadzi praktyk� prywatnego opiekuna2, ale trzyma r�k� na pulsie biznesu zwi�zanego z muzyk� rockow�, jako doradca The Fuse, sze�cioosobowego zespo�u z okolic Bournemouth. Jego zdolno�� postrzegania potencjalnych wpadek, jak i zdecydowana strategia post�powania w muzycznym biznesie, b�d� nieocenion� pomoc� dla zespo�u i �yczymy im wszystkiego dobrego. Peter wci�� te� tak samo uwielbia oper� i jest g��boko zaanga�owany w dzia�alno�� European Chamber Opera. ') Audycja muzyczna telewizji BBC (przyp. t�um.) *) Osoba, najcz�ciej m�czyzna, najmuj�ca si� do opieki nad lud�mi chorymi (przyp. t�um.) AUTORZY 19 Widz� ma�� sylwetk� cz�owieka CZʌ� I PIERWSZE WRA�ENIA DERRICK BRANCHE Trzydzie�ci pi�� lat temu, w 1957r., w poci�gu osobowym, zmierzaj�cym kr�tym szlakiem z Bombaju, na r�wninach, do le��cej w�r�d wzg�rz Poony zosta�y ze sob� splecione, do�� przypadkowo, drogi �yciowe pi�ciu dziesi�cioletnich ch�opc�w, kt�rzy byli w drodze do poszczeg�lnych szk� z internatami w Panchgani. Obracali si� oni, obcy sobie nawzajem, w�r�d reszty pasa�er�w poci�gu. Tak jak Great Malvern', usadowione mi�dzy stokami Wzg�rz Mal-vern, po drugiej stronie �wiata, tak i Panchgani by�o miastem szk�. Znajdowa�y si� tam cztery g��wne plac�wki, dwie dla dziewcz�t i dwie dla ch�opc�w, a wspomniana wcze�niej pi�tka skierowana by�a na pierwszy semestr do � w. Piotra. Panchgani by�o miejscowo�ci� le��c� w�r�d wzg�rz, azylem dla ludzi o kruchej kondycji i wystarczaj�cych �rodkach finansowych, kt�rzy uciec chcieli od gor�czki lata panuj�cego na po�o�onych ni�ej r�wninach. Dziesi�� lat po oddzieleniu si� Indii od Imperium Brytyjskiego w 1947 r. i uzyskaniu przez to pa�stwo niepodleg�o�ci, w tym ma�ym miasteczku, gdzie mieszka�o jakie� trzy tysi�ce dusz, ci�gle wielu by�o Anglik�w z rodzaju tych ze Staying On Paula Scotta, prze�ywaj�cych sw�j czas w idyllicznym krajobrazie tego cichego i spokojnego miejsca, z kt�rego widok obejmowa� ca�� panoram� stok�w i si�ga� w d�, do roj�cej si� lud�mi, wype�nionej krz�tanin� r�wniny. Klimat by� dobry, dla dziecka w szkole z internatem by�o to rajskie miejsce do �ycia i wspania�a atmosfera do dorastania. Pi�ciu ch�opc�w spotka�o si� po wyj�ciu z poci�gu, a potem odby�o d�ug�, powoln� podr� autobusem z Poony do ich szko�y. Trzema z tych ch�opc�w byli Bruce Murray, Farang Irani i Yictory Rana. Yicto-ry Rana - to jest nazwisko! By� krewnym kr�la i je�li kiedykolwiek przedtem kt�ry� z nas s�ysza� egzotyczne imi�, nie by�o ono w po�owie tak wymy�lne, jak Yictory. Jednak je�eli chodzi o wymy�lno��, to Yictory nie by�o nawet w po�owie imieniem, jakie p�niej przylgn�o do jednego nas. Czwartym ch�opakiem by�em ja, Derrick Branche, a pi�ty spo�r�d nas przeby� najd�u�sz� drog�, by ucz�szcza� do tej szko�y. Faroukh Bulsara przep�yn�� ca�y ocean, a dok�adnie przyby� z Zanzibaru, gdzie mieszka� wraz ze swoj� rodzin�. Nie pami�tam, czy jego siostra tak�e przebywa�a w Panchgani, w jednej ze szk� dla dziewcz�t, ale wystarczy i� powiem, �e bardzo dobrze przypominam sobie ten pierwszy raz, gdy spotka�em pi�tego cz�onka naszej kompanii, kt�ry, jak na pewno odgadn�li�cie, mia� by� p�niej bardziej znany jako Freddie Mercury. ') Miejscowo�� w Wielkiej Brytanii, niedaleko Worcester, znana z du�ej ilo�ci elitarnych szk�l prywatnych (przyp. t�um) � � - PIERWSZE WRA�ENIA 23 DAYID MINNS Po raz pierwszy spotka�em Freddiego na pocz�tku roku 1975. To by� chyba marzec czy kwiecie�, ale nie jestem pewien. Od pewnego czasu pracowa�em dla Paula i Lindy McCartney'�w, najpierw z Vin-centem Romeo, a pod koniec z Brianem Broi�y. Paul wyprodukowa� w�a�nie album swojego brata, Mik�'a, znanego dzi�ki Scaffold. Album, kt�ry wypuszczony zosta� pod szyldem Warner Brothers, zatytu�owany by� po prostu McGear, a ja by�em w owym czasie mocno zaj�ty codziennymi zadaniami zwi�zanymi z karier� Mike'a. Zosta�em r�wnie� poproszony przez Chrysalis o zaopiekowanie si� piosenkarzem i kompozytorem o nazwisku Eddie Howell i wieczorem, gdy mia�em zastanowi� si� nad t� propozycj�, zabra�em go na kolacj� do restauracji Fergusa Provana na Fulham Road, zaraz obok cmentarza. Wyszli�my z restauracji na ch�odne, nocne powietrze. Po przeciwnej stronie ulicy by�a inna restauracja, kt�r� mia�em p�niej bardzo dobrze pozna� o nazwie "September". Wychodzi� stamt�d Freddie i jego stary przyjaciel Malcolm Grey, kt�rego zna�em. Samoch�d Freddiego, prowadzony przez Roy'a Thomasa Bakera, zaparkowany by� przy kraw�niku przed restauracj� Provana, zaraz przed samochodem, kt�rego ja u�ywa�em. Gdy Freddie i Malcolm przeszli przez ulic�, nie mia�em ju� w�tpliwo�ci, �e jest to wokalista Queen, kt�ry po trzech jedynie wydanych albumach wyrobi� sobie takie nazwisko, �piewaj�c utwory takie jak Seven Seas Of Rhye i Killer Queen. Freddie wyrabia� sobie tak�e nazwisko na scenie glam-rockowej, a moje wspomnienia o nim z tamtej nocy s� niezatarte. Ubrany by� w swoj� s�ynn� kurtk� z lis�w, przylegaj�ce �ci�le do sk�ry czarne, at�asowe d�insy i chodaki Dr. Scholla. By�a to ta sama kurtka, kt�r� mia� na sobie na teledysku do Bohemian Rhapsody. Rzeczywi�cie, kurtka ta rzadko opuszcza�a jego plecy przez pierwsze dwana�cie miesi�cy naszej znajomo�ci. Pomalowane na czarno paznokcie i srebrna, meksyka�ska bransoletka gustownie uzupe�nia�y ten zestaw, a ca�o�� zwie�czona by�a mgie�k� precyzyjnie wymuskanych w�os�w. Freddie nie porusza� si� nigdy bez szczotki do w�os�w, kt�ra mieszka�a sobie w futrzanej kurtce. By�a to nieroz��czna tr�jka. Brzmi to tak, jak gdybym by� sparali�owany wizj� zbli�aj�cego si� do mnie fenomenu rocka i przypuszczam, �e musia�o tak w�a�nie by�, poniewa� sta�em nieruchomo przy kraw�niku, podczas gdy Malcolm przedstawi� nas wszystkich i sp�dzili�my kilka minut, rozmawiaj�c o tym i owym, i o niczym w szczeg�lno�ci, po czym Malcolm spyta� Eddiego i mnie, czy nie chcemy do��czy� do nich "U 24 PIERWSZE WRA�ENIA Roda", w klubie obok Furniture Cavern, za World's End na Kings Road. Malcolm wyja�ni� ow� propozycj� m�wi�c, �e Freddie jest w parszywym nastroju i potrzebuje rozrywki. Eddie grzecznie odm�wi� i zanim pojecha� do domu, by po�o�y� si� wcze�nie do ��ka, wyrzuci� mnie przed klubem "U Roda". Roy Thomas Baker tak�e skierowa� si� w stron� studia. Jego �ycie producenta Queen p�yn�o w�a�ciwie ca�y czas przy konsolecie. Dla tych z was, kt�rzy pami�taj� klub "U Roda"; Malcolm, Freddie i ja siedzieli�my z boku, przy czteroosobowym stoliku naprzeciwko d�ugiego baru i gaw�dzili�my, jak si� wydawa�o, przez d�ugie godziny. Jako i� to Freddie potrzebowa� rozweselenia, czu�em, �e powinienem pozwoli� jemu wybiera� temat rozmowy. I rzeczywi�cie, opowiada� mi g��wnie o nagraniach, kt�re by�y pod�wczas ca�kiem mocno zaawansowane, a kt�re pod koniec roku mia�y z�o�y� si� na czwarty album Queen, A Night At The Opera. Pami�tam, �e zanim si� tamtej nocy po�egnali�my, powiedzia� mi, i� cz�sto popada w depresj� w obawie, czy kiedykolwiek ujrzy produkt ko�cowy, jako �e nagrania trwa�y ju� tak d�ugo, poniewa� Brian May by� ostatnio do�� powa�nie chory. Jego pewno�� wydawa�a si� by� zachwiana i to, jak si� dowiedzia�em, powodowa�o jego z�y nastr�j. Nie mog�em powstrzyma� mojej, opartej na p�aszczy�nie profesjonalnej, reakcji w stosunku do tego, cokolwiek zmaltretowanego artysty, kt�ry najwyra�niej uczepi� si� zupe�nie obcej mu osoby, by wyla� swe �ale. Jakkolwiek, patrz�c z zawodowego szczebla, zapewni�em go, i� nie ma naprawd� powod�w do obaw i poradzi�em, by nie dopuszcza�, �eby osobiste poczucie zw�tpienia stawa�o na drodze czego�, co w spos�b oczywisty jawi�o si� jako du�a kariera. Chocia� dla kogo� stoj�cego z boku musi si� wydawa� ogromny, przemys� muzyczny, bior�c pod uwag� jego rdze�, jest jednym z najmniejszych i naj�ci�lej powi�zanych interes�w, kt�re egzystuj� pod dachem przemys�u rozrywkowego. Mia�em szcz�cie pracowa� w samym centrum tego biznesu, jako cz�onek McCartney Productions. The Beatles, Paul i Queen byli pod skrzyd�ami EMI jako ich wytw�rni. S�ysza�em o wspania�o�ciach przepowiadanych od jakiego� czasu dla Freddiego i Queen tak wi�c by�em pewien, jak tylko mog�em, �e nie wciskam Freddiemu bzdur, zach�caj�c go w tak pe�en zapa�u spos�b. Za pierwszym razem wydawa�o si�, i� przychylnie zareagowa� na moje poparcie. Jednak�e p�niej odkry�em, �e by� on osob�, kt�rej przytrafia�y si� bardzo silne zmiany nastroj�w, kt�re co prawda cz�sto znika�y tak szybko, jak si� pojawia�y, ale przydarza�y mu si� regularnie. Euforia potrafi�a zmieni� si� w nastr�j g��boko ponury tak �atwo, jak dzie� PIERWSZE WRA�ENIA 25 zmienia si� w noc, ale co dziwne, to w niekt�rych ze swych najmrocz-niejszych nastroj�w znajdowa� Freddie najpot�niejsz� inspiracj�, zar�wno tw�rcz�, jak i polityczn�. Z jakiego� powodu pomog�em rozgoni� mroczny nastr�j, a on obj�� mnie ramieniem i poca�owa� w policzek. Odepchn�o mnie troch� to, n kto� o tak wysokim statusie, jak Freddie, zachowywa� si� tak uczuciowo na �rodku sali barowej zat�oczonego klubu, ale dopiero p�niej mia�em odkry�, �e Freddie ca�uje wszystkich z najbardziej b�ahych powod�w! Pami�tajcie, �e by�y to czasy, kiedy to m�czy�ni nie ca�owali si� zbyt cz�sto publicznie! To, co by�o w porz�dku dla pi�karza, zdecydowanie nie by�o "macho" dla gwiazdy rock'n'rolla. - Wygl�dasz, kochany, na zszokowanego! - zauwa�y� Freddie i wydawa� si� by� ca�kiem zadowolony z siebie, poniewa� bycie szokuj�cym by�o jednym z jego ulubionych sposob�w �artowania. Wymienili�my si� numerami telefon�w, jego kontakt znajdowa� si� chwilowo w Bronze Studios w Roundhouse na Chalk Farm i powiedzia� mi, �ebym do niego zadzwoni�. Podnios�em s�uchawk� dopiero w trzy czy cztery tygodnie p�niej. By� zachwycony, �e zadzwoni�em. - Wpadnij jutro - powiedzia�. - �wietnie - powiedzia�em - Czy nie masz nic przeciwko temu, �ebym przyprowadzi� Adrienne? - Adrienne? - Posta - odpowiedzia�em. Bardzo cz�sto widywa�em Adrienne i jej, w owym czasie, m�a, Grahama Bonnet, kt�ry przechodzi� wtedy bardzo skomplikowany okres zawodowego, jak i prywatnego, �ycia i o kt�rego pokierowanie tak�e mnie poproszono. Adrienne i ja przyjechali�my do Bronze Studios. Byli tam wszyscy cz�onkowie Queen. Atmosfera by�a do�� lu�na, a wszyscy byli przyja�ni i rozmowni. - Teraz, kochany - obwieszcza Freddie - pos�uchaj tego i powiedz co s�dzisz o mojej rapsodii! Nie jest jeszcze zupe�nie sko�czona, ale da ci poj�cie o og�le. Palec Roy'a Thomasa Baker a uderzy� w przycisk odtwarzania i po raz pierwszy us�ysza�em Bohemian Rhapsody. Gdy utw�r si� sko�czy�, Freddie chichota�. -No i? �� - . - My�lisz, �e uda nam si� zachowa� to w tak d�ugiej formie? Wydaje mi si�, i� pami�tam Briana zadaj�cego takie pytanie. - To b�dzie po prostu zwyczajny hit albo b�dzie na pierwszych miejscach przez d�ugie, d�ugie tygodnie - powiedzia�em. Pozycja Queen by�a na tyle ugruntowana, i� wiedzia�em, �e wej�cie na listy 26 PIERWSZE WRA�ENIA przeboj�w utworu, nawet tak odmiennego jak Bohemian Rhapsody, by�o do�� pewne, ale my�l�, �e wszyscy, kt�rzy znajdowali si� tamtej nocy w tamtym studio wiedzieli, i� us�yszeli�my co� naprawd� rzadkiego i wyj�tkowego. DAYID EYANS Freddie pojawi� si� w moim �yciu za spraw� mojego wsp�lokato-ra, Davida Minnsa. By� wczesny rok 1975, kt�ry nie rozpocz�� si� w spos�b szczeg�lnie warty zapami�tania. Od 1970 pracowa�em dla Barry'ego Krosta, kt�ry by� szefem agencji promocyjnej na Curzon Street, a kt�rego g��wnymi klientami byli arty�ci tacy, jak Cat Stevens, Colin Blunstone, Peter Finch, Angela Lans-bury i re�yser filmowy Mik� Hodges; wspania�a lista. W 1974 Barry przeprowadzi� si� na sta�e do Los Angeles, zostawiaj�c mnie z zadaniem prowadzenia londy�skiej filii czego�, co by�o ca�kiem znacz�cym koncernem i rynkow� hybryd�, jako �e zajmowa�o si� tak wieloma ga��ziami dzia�alno�ci: muzyk�, aktorstwem, re�yseri� i literatur�. By�o to zaj�cie ekscytuj�ce, wspania�e - ze wzgl�du na mnogo�� powi�za� i przynosz�ce bogate do�wiadczenia. Pieni�dze natomiast, w przeciwie�stwie do tego, co mo�na by s�dzi�, by�y kiepskie. Dzi�ki rodzicom kupi�em dwupokojowe mieszkanko na Werter Road, przy Putney High Street i dzieli�em je, tak samo jak w przypadku dw�ch poprzednich mieszka�, z Davidem Minnsem. Mimo, i� nasze stosunki nie sta�y si� nigdy intymne, to byli�my naprawd� bliskimi przyjaci�mi. Pracowali�my tak�e w tej samej bran�y; on dla McCartney'�w. Wi�kszo�� naszych przyjaci�, zar�wno artyst�w jak i ludzi z agencji, wydzia�u managerskiego, wydawc�w i cz�onk�w wytw�rni p�ytowych pochodzi�o z tego �wiata; praca i przyjemno�ci pokrywa�y si� nam czasowo. Dla dw�ch ludzi po dwudziestce, pracuj�cych w muzycznej stolicy �wiata, dla wielkich koncern�w tego przemys�u, by�o to wspania�e �ycie. My�leli�my wtedy, �e o nic nie musimy si� martwi�. Bardzo si� cieszy�em, kiedy David zacz�� regularnie widywa� si� z Freddiem. Na pocz�tku czu�em ogromne szcz�cie, gdy Freddie zacz�� sp�dza� coraz wi�cej czasu w naszym mieszkaniu. To, i� by� cz�owiekiem o bardzo zmiennych nastrojach nie ulega w�tpliwo�ci, ale opr�cz okazjonalnych napad�w gniewu i przyt�aczaj�cej depresji, by� przez dziewi��dziesi�t procent czasu zabawny, b�yskotliwy, wysoce inteligentny i znajdowali�my wsp�lny j�zyk na temat umi�owania dobrego stylu, sztuki, kina i showbiznesu w og�le. Co wi�cej, w tamtym czasie on tak�e nie posiada� zbyt du�o pieni�dzy i poniewa� zaczynali�my �ycie na r�wnym poziomie, nasza przyja�� nie zosta�a nigdy ska�ona t� pot�n� przepa�ci� finansow�, kt�ra mia�a si� wkr�tce pojawi�, gdy odni�s� sw�j wielki sukces. By� cz�owiekiem bezlito�nie samokrytycznym oraz drobiazgowym i wymagaj�cym perfekcjonist�. By� tego rodzaju osob�, i� cieszy�e� si�, ma- 28 PIERWSZE WRA�ENIA j�� go za przyjaciela, ale odczuwa�e� przemo�n� ulg�, nie b�d�c zmuszonym obudzi� si� obok niego rano, gdy mia� z�y humor. Wszystkie gwiazdy, z kt�rymi kiedykolwiek si� zetkn��em, wydaj� si� posiada� t� specyficzn� sk�onno�� do zmuszania ci�, by� co� dla nich zrobi� i czy cecha ta ujawnia�a si� �wiadomie czy te� nie, Freddie by� ni� obdarzony bardzo obficie. By� zarazem tak bardzo dynamiczny, �e zdawa�e� sobie spraw� z tego, i� powiniene� naprawd� uwa�a�, by nie stan�� na jego drodze. Nie skosi�by ci� celowo, ale w owym czasie jego rydwan w mistyczny spos�b nabra� ju� w�a�ciwej sobie pr�dko�ci. Bohemian Rhapsody by�a �wiadkiem tego, jak Freddie i Queen zostaj� wyrzuceni w g�r�, by si�gn�� domostwa zamieszkiwanego przez znakomito�ci. Daimler "Queen Mary" zosta� zast�piony przez, kierowanego przez szofera, Rolls Royce^a "Silver Shadow", kt�ry sta� przed naszym domem tak cz�sto, �e miejscowe dzieci puka�y do drzwi, prosz�c o autograf. Za pierwszym razem by�o to mi�e, za pi�tym zabawne, ale, za kt�rym� tam z kolei, cholernie wkurzaj�ce. Ca�a sytuacja, zwi�zana z t� ogromn� zmian� w �yciu ka�dego z nas, skomplikowa�a si� dopiero, gdy zdecydowa�em si� na opuszczenie koncernu Barry'ego Krosta i za�o�enie w�asnego. Mia�em kilku klient�w, mi�dzy innymi Petera Strakera i Briana Protheroe, a Crispin Campbell Lowe by� na tyle uprzejmy, �e wspom�g� mnie, wydzielaj�c przestrze� na biuro. �ycie mojej �wie�o upieczonej niezale�no�ci by�o kr�tkie. John Reid, manager Eltona, z kt�rym przyja�ni�em si� od kilku lat, podpisa� w�a�nie kontrakt na opiek� nad Quecn i prawdopodobnie dlatego, i� wiedzia�, �e znam Freddiego, zaproponowa� mi przy��czenie si� do jego agencji. Przypuszczam, �e po cz�ci przyczyn� tej propozycji by�o to, �e by�em w stanie za�agodzi� do pewnego stopnia rany, je�li dosz�oby do jakiego� rozlewu krwi po spotkaniu si� dw�ch tak wielkich gwiazd jak Elton i Queen. Przypuszczalnie skonsultowano si� w mojej sprawie z Freddiem albo z Quecn i, jakkolwiek by�o naprawd�, rozpocz��em prac�. Oczywi�cie wkr�tce, jako �e Queen by�o w trasie, kt�ra okaza�a si� du�ym sukcesem, a Bohemian Rhapsody gruntowa�a sw� pozycj� nieprawdopodobnie wielkiego przeboju, spotyka�em Freddiego nie tylko w biurze, ale tak�e w domu. Na p�aszczy�nie zawodowej Freddie by� wspania�y. Nawet po gor�cych spotkaniach w biurze, w czasie kt�rych je�y�a si� sier�� i wsz�dzie fruwa�o pierze, przy wyj�ciu on puszcza� do mnie oko i m�wi�: "Nie mia�em na my�li nic osobistego, kochany. Do zobaczenia p�niej". Wzdychaj�c, zdawa�em sobie wtedy spraw�, �e niew�tpliwie zobacz� go p�niej i ze wstydem musz� si� przyzna�, i� warcza�em w my�lach, wiedz�c, �e tego wieczoru b�d� musia� chodzi� po domu bardzo PIERWSZE WRA�ENIA cicho, poniewa� sprawy zosta�y po raz kolejny za�agodzone, a tok wydarze� odwr�cony. Moja lojalno�� by�a zawsze nieszcz�liwie rozdarta pomi�dzy moim pracodawc�, a jego klientami. Tak wi�c, co jest do�� dziwne, postrzega�em Freddiego jako pewien rodzaj zagro�enia skierowanego w stron� stabilno�ci mojego �ycia poza biurem, a zacz�o si� to od momentu, w kt�rym u�wiadomi�em sobie, �e je�li on i David nadal pozostawa� b�d� w tak bliskim zwi�zku, to David wkr�tce wyprowadzi si� z mojego mieszkania i zostan� sam. By�a to mo�liwo��, kt�rej do tej pory nie po�wi�ci�em nawet chwili rozmy�la�. Za�o�y�em po prostu, �e David i ja zestarzejemy si� razem i sko�czymy siedz�c w jednakowych w�zkach inwalidzkich na deptaku przy wschodniej granicy miasta. W spos�b odpowiadaj�cy zachowaniu zaniepokojonego rodzica, zagadn��em kiedy� o to Freddiego, p�no w nocy, w jakim� dziwnym hotelu, gdy zesp�l by� w trasie. - Jakie s� - nalega�em - twoje zamiary? Czy podchodzisz do tej cz�ci swego �ycia serio? Musz� to wiedzie�, poniewa� ma to na mnie g��boki wp�yw. Freddie by� nie tylko uczciwy; powiedzia�, �e jego podej�cie by�o bard/o powa�ne, a p�niejsze wydarzenia dowiod�y, �e m�wi� prawd�; i nie tylko rozmawia� ze mn� szczerze, ale o�wiadczy�, i� bardzo martwi si� o mnie. Zdawa� sobie spraw�, co si� ze mn� dzia�o, poniewa� w dziwny spos�b, by utrzyma� swe niedawno dopiero rozpocz�te prywatne �ycie, by� zmuszony rani� innych ludzi. Osobi�cie, zawsze uwa�a�em go za kogo� nigdy nie rezygnuj�cego z uczciwo�ci, zawsze szczerego i zawsze zdaj�cego sobie spraw� z baga�u odpowiedzialno�ci za swoje poczynania. Musz� te cechy podkre�li�, poniewa� tym, kt�rzy go nie rozumiej�, zachowanie gwiazdy mo�e wydawa� si� czasami kapry�ne i okrutne. Mimo tego, i� wiedzia�em, �e znalaz�em prawdziwego przyjaciela, zawsze by�em pe�en szacunku dla si�y Freddiego. Dla si�y nie jego przemo�nego wp�ywu na innych ani nie jego bogactwa, ale dla pewnego atawistycznego, prymitywnego - nie chcia�bym u�ywa� tego s�owa, ale musz� - magicznego magnetyzmu, kt�ry z niego emanowa� i kt�ry wci�ga� ludzi w wir jego osobowo�ci. Gdy spotyka� nowych przyjaci�, zawsze wiedzia�, jaki jest jego cel, ale w�tpi�, czy wiedzieli o tym oni. 30 PIERWSZE WRA�ENIA EDDIE HOWELL Pierwszy raz, kiedy dotar�y do mnie wiadomo�ci o Freddiem, kt�ry tak naprawd� pami�tam, mia� miejsce w "Thursday's Club" w Kensig-ton, kt�ry wynaj�li�my przez biura Moiry Bellas. Mia�em za�piewa� w Warner Brothers Records Eddie Howell Gramophone Record, m�j pierwszy album dla Warners, a zesp�, kt�ry mnie wspiera� sk�ada� si� z Robina Lumley'a na klawiszach, Jacka Lancastera na saksie, Rit-chiego Dharma'y na perkusji, Tony'ego Sadlera na gitarze i mnie, przygrywaj�cego na gitarze akustycznej. Premierze tego albumu mia�o towarzyszy� wielu luminarzy, ale ku mojemu zdziwieniu, tu� przed rozpocz�ciem koncertu, pojawi� si� ze swoimi kongami nawet Phil Collins i przy��czy� si� do zespo�u. Grali�my oko�o dwudziestu minut, jakie� cztery utwory z tej p�yty, gdy nagle siad�o zasilanie i pozosta�a, p�toragodzinna, cz�� wyst�pu stan�a pod znakiem zapytania. Wi�kszo�� instrument�w jednak ci�gle nadawa�a si� do grania akustycznego i w�a�nie, gdy mieli�my zamiar ci�gn�� koncert dalej, Derek Taylor, by�y przedstawiciel prasowy The Beatles, a potem dyrektor naczelny w Warners, wszed� na scen�, by najwyra�niej zako�czy� wyst�p. Nagle us�yszeli�my d�wi�ki dobywaj�ce si� z kong Phila, a rozpoczynaj�ce co�, co okaza�o si� by� bardzo udanym koncertem akustycznym. Zszed�em ze sceny i pierwszymi lud�mi, na kt�rych wpad�em, byli David Minns, m�j manager i Freddie. Zamiast i�� i dba� o interes zwi�zany z przemys�em p�ytowym, jak by�oby to oczekiwane od wschodz�cej gwiazdy w czasie premierowego wyst�pu, zosta�em porwany do k�ta sali, gdzie pierwsze skrzypce grali Freddie i David. Pij�c drinki, rozmawiali�my o tym, co mamy zamiar robi� po koncercie i po pewnym czasie udali�mu si� z Kennym i Lee Everettem do "White Elephant on the River". Nie rozmawiali�my wiele o muzyce. "To noc Eddiego", m�wi� wszystkim Freddie, a ja czu�em si� naprawd� przyjemnie i wydawa�o mi si�, �e jestem kim� specjalnym. By�em ca�kiem zadowolony z tego, �e tak naprawd� po sukcesie mojego ma�ego koncertu, przypad�o mi jednak tylko drugie miejsce. P�niej dowiedzia�em si�, �e gdy wszystko zacz�o si� sypa�, Freddie bardzo chcia� wej�� na scen� i pom�c nam utrzyma� atmosfer� koncertu, ale zdecydowa� si� nie odbiera� splendoru Philowi albo mnie, gdy by�o ju� jasne, �e pomoc Phila by�a wszystkim, czego potrzebowali�my. PIERWSZE WRA�ENIA 31 PETER STRAKER By� rok 1975. David Evans, m�j �wczesny manager, i ja siedzieli�my w restauracji Provana, w czasie kolejnego, nie ko�cz�cego si� spotkania, dotycz�cego mojej podupadaj�cej kariery. Po wymuszonej na Davidzie decyzji opiekowania si� mn� w czasie, gdy pracowa� on w biurze Barry'ego Krosta, sta� on teraz w obliczu kolejnych k�opot�w zwi�zanych z podj�ciem si� zadania prowadzenia mojej kariery. Da-vid dopiero co rozpocz�� prac� dla Johna Reida, gdzie pomaga� w prowadzeniu naprawd� skomplikowanych przypadk�w. Przypadkowo Freddie i John Reid jedli przy innym stoliku w tej samej restauracji. By� to czas, w kt�rym Freddie i John Reid odbywali wiele kr�tkich spotka�, jako �e Queen zmienia�o management z braci Sheffield na Johna. Tak wi�c tego wieczoru u Provana wszyscy byli w trakcie kr�tkich spotka� bez ko�ca. David i ja byli�my bardzo zaj�ci, poniewa� sprawy dotycz�ce mojej kariery by�y bardzo napi�te i nie zauwa�y�em, kto jeszcze znajdowa� si� w restauracji... K�ami�. Powinienem powiedzie�, �e w owym czasie pr�no�� nie pozwala�a mi nosi� okular�w czy szkie� kontaktowych, tak wi�c nie by�o mo�liwe, �ebym dostrzeg�, kto jeszcze siedzia� w restauracji. W ko�cu John podszed� do nas, by si� przywita� i po�egna�, jako �e on i Freddie wychodzili. John przedstawi� mnie Freddiemu Mercur/emu z Quc.cn. Nazwa ta co� mi m�wi�a, ale niezbyt wiele, poniewa� Killer Queen by� jedynym utworem, z kt�rym mog�em sobie j� skojarzy�. Pami�tam wylinia�e futro i pomalowane na czarno paznokcie u r�k, bia�e chodaki i w�osy. Zauwa�y�em tak�e w jego sylwetce charakterystyczne pochylenie, lekkie ugi�cie plec�w; jakkolwiek, tym wra�eniem, kt�re naprawd� utrwali�o mi si� w pami�ci, by�a jego niesamowita nie�mia�o��. Spojrzenie wbija� w pod�og�, co� co zawsze, przez ca�e swe �ycie robi�, gdy po raz pierwszy przedstawiano go komu� obcemu. Mimo, i� dowiedzia�em si� potem, co znaczy�y opuszczone oczy, to w�a�nie ta, prawie pe�na b�lu, nie�mia�o�� by�a pierwsz� rzecz� zwi�zan� z Freddiem, jak� zapami�ta�em. 32 PIERWSZE WRA�ENIA CAROLINE BOUCHER Jest dla mnie szokiem i niepokoi mnie to, �e nie mog� sobie przypomnie�, kiedy po raz pierwszy spotka�am Freddiego. Nie jestem w stanie wyt�umaczy� sobie, dlaczego nie wywar� na mnie na pocz�tku ogromnego wra�enia, ale nie zrobi� tego, poniewa� w innym przypadku by�abym go zapami�ta�a. Musia�am by� po uszy zagrzebana w pracy z Elto-nem, kiedy to John Reid o�wiadczy� mi, �e musz� po�wi�ci� ka�d� mo�liw� woln� chwil� na zaj�cie si� jego nowymi podopiecznymi, Queen. Nie u�miecha� mi si� tak ogromny �adunek dodatkowej pracy. Z Freddiem musia�am si� spotka� najpierw w kontek�cie znajomo�ci z ca�ym zespo�em i, jako kobieta, pocz�tkowy kontakt wzrokowy i zwi�zany z mow� cia�a nawi�za�am tylko z Rogerem i Brianem. Roger odnosi� si� do wszystkich w bardzo cielesny spos�b - Brian by� du�y, przyjazny i, jak sobie przypominam, bardzo ch�tny do tego, by sprawia� innym przyjemno��. Z �alem musz� powiedzie�, �e odpycha� mnie, jako kobiet�, wygl�d Freddiego. W�osy z rozszczepionymi ko�c�wkami, jego z�by, jego fizyczny obraz nie nale�a� do tych, kt�re by na mnie dzia�a�y. Nie mia�o to jednak nic wsp�lnego z jego seksualno�ci�, jako �e nie zna�am jej wtedy i nie odebra�am w tym kierunku �adnych wibracji; pracowa�am dla Eltona, kt�ry by� homoseksualist� i kt�rego uwielbia�am. Oczywi�cie, jak tylko zobaczy�am Freddiego wyst�puj�cego na scenie, obna�y� on sw� fizyczno�� i przeistoczy� si� z poczwarki w motyla, zadziwiaj�c mnie faktem, i� ogl�dam t� sam� osob� oraz pokazuj�c, i� nigdy nie powinno si� ocenia� ludzi po wygl�dzie. Jak tylko spotka�am Freddiego, utkwi�o mi w pami�ci, �e zachowywa� si� do�� ceremonialnie. Czu�am, �e utrzymywa� dystans wobec ka�dego, z kim rozmawia�. By� zawsze w pewien spos�b wyniesiony ponad poziom i tok wydarze�, i stawa�o si� to cz�sto przyczyn� naszego zmieszania, poniewa� wydawa�o si�, �e m�g�by nagle, nawet po tym jak przez jaki� czas �mia� si� i �artowa�, wy�ama� si� i zepsu� jowialno�� og�lnego nastroju, co stanowi�o dla nas du�e utrudnienie, jako �e gnie�dzili�my si� wszyscy blisko siebie w autobusie wo��cym ca�� ekip� po kraju w czasie trasy promuj�cej Night At The Opera. Siadali�my wszyscy dooko�a jednego z rozk�adanych stolik�w i rozmawiali�my godzinami, a potem, puf! Freddie odchodzi�. Siedzia� sam, z dala od nas. Pami�tam, �e podr�owa� wtedy ze swoim prywatnym masa�yst�... biedny ch�opak! Freddie nie�le go szkoli�, ale ch�opak odgrywa� si�, opowiadaj�c Freddiemu, podczas gdy naci�ga� i ugniata� jego cia�o, histori� jak to, gdy przychodzi� swego czasu do znanej francuskiej gwiazdy filmowej pokroju Bardot, on, masa�ysta, przesun�� jeden z jej silikonowych im-plant�w, co w nied�ugim czasie spowodowa�o, i� cz�� jej klatki piersio- PIERWSZE WRA�ENIA 33 wej przeprowadzi�a si� w okolice podbr�dka! Freddie by� t� opowie�ci� przera�ony i na pewien czas zawiesza� swe zn�canie si� nad masa�yst�. Cz�sto bawi� si� w ten do�� okrutny spos�b w kotka i myszk� z lud�mi, o kt�rych wiedzia�, �e nie mog� si� odgry��, a nawet z tymi, kt�rzy byli w stanie to zrobi�. �> � Po tym gdy opu�ci�am koncern Johna Reida, by urodzi� moje pierwsze dziecko, nie widzia�am Freddiego a� do przyj�cia, kt�re odby�o si� w kilka tygodni po narodzinach mojej c�rki, Katie, gdy m�j m�� i ja wzi�li�my niemowl� do noside�ka i poszli�my do restauracji "September" na Fulham Road. Dziecko zostawili�my na g�rze, w pokoju kierownika, i cieszyli�my si� kr�tk� chwil� wytchnienia od pracy nianiek. Ludzie, je�eli chodzi o dogl�danie dziecka, byli obowi�zkowi, ale og�lnie zachowywali si� oboj�tnie. Tym, co zadziwi�o mnie w spos�b absolutny by� fakt, �e jedyn� osob�, kt�ra okazywa�a przez ca�y czas trosk� i wiecznie biega�a na g�r�, by sprawdzi� czy Katie p�acze czy �pi, by� Freddie Mercury. *' ' ANNIE NIGHTINGALE W �rodowe wieczory robi�am z Alanem Blackiem program pod tytu�em D�wi�ki Lat Siedemdziesi�tych. Pami�tam, jak na moim biurku le�a� pierwszy singel Queen, Seuen Seas OfRhye. Pami�tam nawet, jak wygl�da�. W po�owie czerwony, w po�owie be�owy, wydany przez EMI. S�uchali�my nowych p�yt i ten singel wywar� na mnie du�e wra�enie. By� tak dobry, tak inny. Od razu wiedzia�am, �e odnios� wielki sukces. Zupe�nie tak samo jak wtedy, gdy zagra�am pierwsz� p�yt�Po/ice; nie wiedzia�am kim s�, ale po prostu by�am pewna... takie przeczucia s� bardzo ekscytuj�ce. Nie macie poj�cia, jak bardzo wasz w�asny entuzjazm odbija si� na zespole, kt�ry si� wam podoba, poniewa� nigdy go nie spotkali�cie. Gdy oddacie si� zespo�owi i to oddanie trwa, tak d�ugo oczywi�cie, jak nagrywaj� oni dobre p�yty, wtedy wszyscy s� przez ca�y czas my�lami z tym zespo�em. W tamtych dniach okre�lenie "wszyscy" zawiera�o w sobie tak�e Berniego Andrewsa, niezwyk�ego przyjaciela wielu zespo��w, kt�re wiele zawdzi�czaj� jego wsparciu na pocz�tku ich karier. Pami�tam, jak przeczyta�am, w za��czonej do zestawu informacji prasowych, kt�ry otrzymali�my razem z singlem, biografii Queen, �e jego cz�onkowie posiadaj� stopnie naukowe i by�am pod do�� du�ym wra�eniem. Mimo tego, i� zespo�y powinny zap�aci� najpierw frycowe i przez wieki mozoli� si� podr�uj�c po kraju, to wydawa�o si�, �e Queen wykona�o to stosunkowo szybko. Z fotografii, kt�ra nadesz�a razem z biografi� zapami�ta�am, �e uderzy�a mnie uroda Rogera. Jako frontman zespo�u, je�li chodzi o opini� ludzi w naszym biurze, na pocz�tku wynurza� si� z nagrania Brian i jego gra na gitarze. Z pocz�tku Freddiego tam tak naprawd� nie by�o. Jednak dzia�o si� to, zanim ich zobaczyli�my. Jak tylko obejrzeli�my ich na �ywo, wszyscy uwa�ali�my, �e jest w cudowny spos�b nieokrzesany, chocia� ta jego cecha dojrzewa�a w miar� powoli. Na pocz�tku nie wybija� si� jeszcze tak wyra�nie i co dziwniejsze, nie by�o �adnych przes�anek, po kt�rych mo�na by s�dzi�, �e w takim w�a�nie, je�li chodzi o sw�j wizerunek sceniczny, p�jdzie kierunku. Do czasu, gdy pojawi� si� Brighton Rock, ja wci�gn�am si� jeszcze mocniej. Bez wstydu przyznaj�, �e jestem rdzenn� mieszkank� Brighton. Mieszkam tam z powodu Brighton Rock Grahama Greena1. Tak wi�c, je�li chodzi�o o mnie, to ktokolwiek nagrywa piosenk� pod tytu�em Brighton Rock, ma m�j g�os. Nie pami�tam, kiedy to si� sta�o, ale nadszed� taki czas, gdy nagle objawi� si� Freddie. Wyskoczy� z t�a zespo�u i zacz�� przejmowa� do- P/ERWSZE WRA�ENIA 35 \ wodzenie. To, co rozpocz�o si� dla mnie jako zesp�, jako jedno��, w fazie ko�cowej, w momencie wypuszczenia na rynek Bohemian Rhap-sody, przekszta�ci�o si� w zupe�nie inne zwierz�. Uwa�a�am wtedy, i� bardzo odwa�nym posuni�ciem jest prezentacja siedmiominutowego singla. Dla mnie por�wnywalne to jest z I Don't Like Mondays grupy Boomtown Rats. Zar�wno ten utw�r jak i Bo Rhap mog�y by� przera�aj�cymi niepowodzeniami. Wydawa�o si�, �e Queen zaryzykowa�o wszystko i stawa�o do walki z mo�liwo�ci� zawodowego samob�jstwa. Jednak, jako �e zawsze czu�am si� do�� wyizolowana, je�li chodzi o gusta, z reszty ekipy Beeb, prowadz�c m�j pierwszy koncert �ycze� w niedzielne popo�udnie, zagra�am Bo Rhap z przekonaniem opartym na jako�ci tego utworu, kt�r� to strategi� staram si� stosowa� w odniesieniu do wszystkich p�yt. Oczywi�cie, wielki prze�om nadszed� razem z teledyskiem do Bohemian Rhapsody, gdzie ujrze� mo�na ten niesamowicie oryginalny, uzyskany przez Bruce'a Gowersa, efekt pryzmato-wego o�wietlenia. Rozpocz�� on ca�� rewolucj� w kr�ceniu telcdysk�w. By� to prawdziwy kamie� milowy i to kamie� milowy dla Freddiego, poniewa� w tym klipie zosta� on wyodr�bniony wizualnie jako si�a przewodnia. P�yn�� z tego wniosek, i� zesp� wydawa� si� osi�gn�� pewnego rodzaju dojrza�o��. Kiedy id�, by obejrze� wyst�p jakiego� zespo�u, zawsze czekam na moment, w kt�rym b�d� wiedzia�a, kt�ry z cz�onk�w najbardziej mnie przyci�ga, najmocniej skupia moj� uwag�. Po Bohemian Rhapsody t� osob�, je�li chodzi o Queen, by� niew�tpliwie Freddie. ') Powie�� niezwykle popularnego pisarza ameryka�skiego, traktuj�ca o codziennym �yciu mieszka�c�w Brighton (przyp t�um ) 36 PIERWSZE WRA�ENIA NINA MYSKOW Pami�tam, �e kiedy pierwszy raz spotka�am Freddiego, by�am absolutnie przera�ona. Nie by�o to nawet w pe�ni "spotkanie", ale po prostu przebywanie w jego obecno�ci - na g�rze w restauracji pana Ch�w, w Knightsbridge, po darmowym koncercie Queen w Hyde Parku, w roku 1977. Mieszka�am ca�y czas w Szkocji, w St. Andrews, i by�am redaktorem Jackie, czasopisma dla nastolatk�w. Poprzedniej nocy by�am w Edynburgu, a John Reid, zarz�dzaj�c, i� musz� by� nast�pnego dnia na koncercie, zabra� mnie samolotem. John za�atwi� tak�e to, �e mia�am zatrzyma� si� u Sarah Forbes, jego �wczesnej narzeczonej, a ja, przy ca�ej tej po�wi�conej mi uwadze, czu�am si� bardzo oszo�omiona. Wydawa�o mi si�, �e to wszystko sprawka jakiej� dobrej wr�ki - nic nie wskazywa�o na to, i� by�a to cz�� pracy dziennikarza. By�am podekscytowana, zadowolona i podniecona faktem podr�y na tak specjalny koncert, w tak niezwyk�ych warunkach. Naprawd� czu�am wtedy, �e tkwi�c w Szkocji, znajduj� si� poza g��wnym nurtem wydarze�. Przed Queen gra�a Kiki Dee i z ni� w�a�nie zasiedli�my w tyle starego vana, wyruszaj�c z Montpellier Square, z domu Johna Reida, by przedrze� si� przez t�umy za kulisy. Pami�tam, �e w r�wnym stopniu by�am przej�ta okoliczno�ciami sytuacji, w kt�rej si� znalaz�am i zadziwiona tym, jak wielkie wra�enie wywar� na mnie wyst�p Queen, a w szczeg�lno�ci Freddiego. Po koncercie John, Sarah i ja szli�my w ciemno�ci przez park do restauracji pana Ch�w, gdzie wszyscy usiedli�my przy wielkiem, okr�g�ym stole na g�rze. By�a tam Mary i pami�tam, �e siedzia� tam te� Tim Curry. Nikt nie k�opota� si�, by wyt�umaczy� mi, kim jest Mary, jakkolwiek wiedzia�am oczywi�cie, kto to jest Tim. Freddie do��czy� do nas p�niej. Pami�tam, jak pogardliwie na mnie patrzy�. Potraktowa� mnie "sp