CHRISTINE INGHAM AUTOMOTYWACJA NA 101 SPOSOB�W (101 WAYS TO MOTIVATE YOURSELF.) (T�UMACZY�A JOLANTA PERS) SCAN-DAL KR�TKO O MOTYWACJI Gdy tylko zacz�am rozpowiada� znajomym, �e podj�am decyzj� o napisaniu ksi��ki na temat automotywacji, wszyscy nastawili uszu. Ich reakcje znacznie wykracza�y poza uprzejme zainteresowanie; domagali si� informacji. �Troch� motywacji na pewno by mi si� przyda�o". �Szybko, powiedz mi co� o tym". �Rozpaczliwie jej potrzebuj�". Motywacja wydaje si� by� tym, czego wszyscy potrzebuj�. Prawdopodobnie tak�e i Ty jeste� bardziej zainteresowany informacjami praktycznymi (co w�a�ciwie ju� samo w sobie oznacza, �e posiadasz jak�� motywacj�), niniejszy zarys b�dzie wi�c kr�tki. CO TO TAKIEGO? Wszyscy odczuwamy, kiedy j� mamy, kiedy jednak brak nam motywacji, trudno nam j� odnale��. A czym jest ten efemeryczny byt? Motywacja to w�a�nie to, co czujemy, gdy jeste�my wystarczaj�co zainspirowani do podj�cia krok�w prowadz�cych nas do celu. Nasze pragnienia mog� przybra� form� konkretnej nagrody, mog� te� by� czym� tak ulotnym, jak uczucie przyjemno�ci wywo�ane tym, �e uda�o nam si� �odgruzowa�" biurko. Sytuacj� jeszcze bardziej komplikuje fakt, �e nie wszystkich motywuj� te same czynniki. Kto� poruszy niebo i ziemi�, gdy mu si� powie, �e jego nagrod� b�d� wakacje na Karaibach, dla innego b�dzie to ca�kowicie oboj�tne - poniewa� nie lubi je�dzi� za granic�. R�nimy si� mi�dzy sob� i potrzebujemy r�nych czynnik�w motywuj�cych. Ka�dy z nas musi znale�� w�asne sposoby, dzi�ki kt�rym zmusimy si� do zrobienia tego, co niezb�dne - czy raczej takie, za pomoc� kt�rych przechytrzymy samych siebie wzbudzaj�c w sobie pragnienie zrobienia rzeczy, kt�re nale�y wykona�. CO M�WI� EKSPERCI? Istnieje wiele teorii na temat motywacji. Maslow twierdzi, �e po zaspokojeniu potrzeb podstawowych (po�ywienie, ciep�o, schronienie) mog� nas motywowa� potrzeby znajduj�ce si� na wy�szych szczeblach hierarchii, jak poczucie spe�nienia, samorealizacja czy poczucie przynale�no�ci. Okazuje si�, �e lubimy wyszukiwa� sobie nowe cele. Gdy tylko znajdziemy prac� pozwalaj�c� nam na op�acenie dachu nad g�ow�, poszukujemy nowych wyzwa�, do kt�rych mogliby�my d��y� - np. awans w firmie. Nie maj�c celu, o kt�ry mo�emy walczy�, nara�amy si� na popadniecie w marazm, znudzenie czy rutyn�. McGregor natomiast poda� radykaln�, jak na owe czasy, teori�: ludzie, przy zapewnieniu im w�a�ciwych warunk�w, mog� odczuwa� przyjemno�� z wykonywania pracy. Co wi�cej, wysun�� hipotez� g�osz�c�, �e ludzie lubi� poczucie odpowiedzialno�ci i chc� mie� pewien stopie� kontroli nad swoj� prac�, prawdopodobnie dlatego w�a�nie posiadanie w�asnej firmy wydaje si� wielu osobom atrakcyjne. Optymistyczna opinia McGregora sugeruje, �e ka�dy z nas mo�e odczuwa� przyjemno�� z pracy, je�li nie ca�ym sercem, to przynajmniej w wi�kszym stopniu, ni� ma to miejsce obecnie. Z braku idealnego pracodawcy sami musimy zaj�� si� poszukiwaniem warunk�w, kt�re odpowiadaj� nam jako osobom. Kolejn� kluczow� my�l� jest idea Herzberga g�osz�ca, �e czynniki motywuj�ce s� odmienne od tych demotywuj�cych. Zgodnie z jego odkryciami �r�d�em negatywnej motywacji jest �rodowisko pracy, natomiast czynniki wywo�uj�ce nasz entuzjazm znajdujemy w samej pracy. Znajomo�� tych teorii jest wa�na nie tylko dla odkrycia czynnik�w motywuj�cych, ale tak�e tych pozbawiaj�cych nas motywacji. Czynnik�w mo�e by� wiele, a jednak - jak podkre�li� Herzberg - nie wszystkie wi��� si� z sam� prac�. Mog� mie� one zwi�zek z tym, jak si� czujemy, ile mamy energii, z konieczno�ci� przebywania w niechlujnym biurze, jak r�wnie� z faktem, �e woleliby�my robi� co� innego, co bardziej nas motywuje. Istnieje wiele teorii na temat motywowania pracownik�w i w idealnym �wiecie powinni�my pracowa� ze zwierzchnikami, kt�rym s� one znane i kt�rzy wprowadzaj� je w �ycie. Poniewa� jednak nie ka�dy z nas mo�e pracowa� z takim idea�em, w tej ksi��ce zajmiemy si� motywowaniem samych siebie. JAK MOTYWOWA� SAMYCH SIEBIE? Prawdopodobnie najlepszym sposobem na utrzymanie wysokiej motywacji jest wykonywanie wymarzonej pracy. Osoby, kt�re mia�y szcz�cie i uda�o im si� to, cz�sto musz� sobie radzi� z najgorszymi czynnikami demotywuj�cymi: arty�ci �yj�cy w biedzie; mi�o�nicy zwierz�t pracuj�cy w nieprzychylnych warunkach; aktorzy otrzymuj�cy jedn� odmow� za drug�. Je�li jednak robimy to, co naprawd� lubimy, te czynniki maj� mniejsze znaczenie. Bez wzgl�du na okoliczno�ci ka�dego dnia nie mo�emy si� doczeka� rozpocz�cia pracy; dopieszczamy ka�dy projekt, kt�ry si� pojawi; bez �adnego wysi�ku wykonujemy trudne zadania, poniewa� wiemy, �e maj� one du�e znaczenie dla pracy, kt�r� tak lubimy. W tej sytuacji problem motywacji pojawia si� rzadko. Ca�a reszta ludzko�ci, do chwili znalezienia wymarzonej pracy, m�czy si�, usi�uj�c robi� wszystko najlepiej, jak mo�e, przy okazji pr�buj�c w miar� potrzeby zwi�kszy� sw�j poziom motywacji. Kiedy znajdziemy si� w sytuacji, kt�ra tego wymaga, musimy znale�� spos�b na likwidacj� lub pokonanie wewn�trznych barier uniemo�liwiaj�cych nam wykonanie zadania, odnalezienie chwilowego, nawet z�udnego, powodu do jego realizacji - innymi s�owy - �marchewki". Mo�emy tak�e: � Zmieni� spos�b, w jaki jawi nam si� zadanie. � Zmieni� warunki, w jakich to zadanie istnieje, tak�e otoczenie (zob. Spos�b 21, Spos�b 41). � Zmieni� nasze podej�cie do zadania (zob. Spos�b 49). � Zmieni� spos�b, w jaki zwykle sobie z nim radzimy (zob. Spos�b 55). � Dokona� zmian w samych sobie (zob. Spos�b 7). � Zmieni� nagrod� (zob. Spos�b 12). � Znale�� nowy �kij" (zob. Spos�b 61). Strategie, kt�re mo�emy zastosowa�, by pomog�y nam wprowadzi� te pomys�y, wype�niaj� pozosta�� cz�� ksi��ki. JAK KORZYSTA� Z TEJ KSI��KI? Propozycje nie zosta�y podane w �adnej okre�lonej kolejno�ci i nie trzeba ich czyta� jedna po drugiej - chyba �e bardzo tego chcesz. Ka�da z sugestii mo�e sprawdzi� si� w dowolnej sytuacji, prawdopodobnie zatem najlepsz� metod� korzystania z ksi��ki b�dzie przegl�danie jej, a� znajdziesz co� nowego, co zechcesz wypr�bowa�. By� mo�e znajdziesz kilka pomys��w, kt�re uznasz za swoje ulubione, inne - za skuteczne w niekt�rych sytuacjach a w innych nie oraz takie, kt�re mog� uczyni� cuda w przypadku Twojego kolegi, lecz u Ciebie nie powoduj� zmniejszenia sterty prac do wykonania. Zacznij od tych, kt�re Ci si� spodoba�y na pierwszy rzut oka, poniewa� uda�o im si� wywo�a� motywuj�cy stan umys�u, kt�ry wprowadzi Ci� na w�a�ciwe tory dzia�ania. W miar� potrzeby wypr�buj r�wnie� inne; miejmy nadziej�, �e podczas tego procesu odkryjesz klucz do automotywacji i sposoby realizacji w�asnych cel�w i ambicji. Powodzenia. �Spr�buj odkry� co�, co lubisz robi� i znajd� kogo�, kto Ci za to zap�aci". Katherine Whitehorn SPOS�B 1 OCZY�� POLE DZIA�ANIA - DOS�OWNIE Miejsce, w kt�rym wykonujemy nasz� prac�, zwykle pozostaje bez zmian. Przewa�nie tak musi by�. Nasza praca idzie nam �atwiej, gdy mamy telefon po jednej czy po drugiej stronie biurka; projekty bie��ce u�o�one na blacie w formie stosu; materia�y biurowe pod r�k�. Niekt�rzy ludzie lubi� taki uporz�dkowany i schludny uk�ad; inni wol� podej�cie bardziej �tw�rcze". Bez wzgl�du na to, jak u�o�ymy przedmioty na naszym biurku, siedz�c przy nim odbieramy okre�lony sygna�. M�wi nam on, by�my kontynuowali prac�, a poniewa� ustawili�my wszystko w taki spos�b, by u�atwi� j� sobie, z �atwo�ci� w��czamy si� w codzienny harmonogram, podejmuj�c dzia�anie tam, gdzie je ostatnio sko�czyli�my. Czasami jednak �w zwyczajny sygna� zach�ty zawodzi. Zamiast tego nasze pole dzia�ania przestaje dostarcza� nam motywacji; stosy zada� do wykonania, ci�g�e stawanie w obliczu tej samej sytuacji, przypominaj� nam o tym, czego nie uda�o nam si� osi�gn��. W tych warunkach, siadaj�c przy biurku, mamy wra�enie, �e zapadamy si� w bagno i prawdopodobnie nabieramy nawyku nieustannego odk�adania nowych zada� na p�niej - nawet je�li wiemy, �e musimy je wykona�. Chc�c zmieni� reakcj� na bodziec, spr�buj wykona� nast�puj�cy eksperyment: zdejmij wszystko z blatu biurka. Po�� to na pod�odze, przenie� na inne biurko albo wepchnij do szafy. Po prostu przenie� gdzie indziej - przyniesiesz je z powrotem p�niej. Z psychologicznego punktu widzenia ta sytuacja jest pomocna w dwojaki spos�b. Anga�uj�c si� w fizyczn� czynno��, mamy wra�enie, jakby�my ju� podejmowali dzia�anie; faktycznie co� robimy. Czynno�� ta stwarza r�wnie� iluzj� natychmiastowego pozbycia si� du�ej ilo�ci pracy. Je�li nale�ysz do ludzi, kt�rzy cz�sto t�umacz� si�, �e zrobi� co� p�niej, jak tylko poradz� sobie z innymi zadaniami, �wiczenie to rzeczywi�cie mo�e okaza� si� pomocne. Oczyszczenie biurka nie powinno zaj�� wi�cej ni� dziesi�� minut. Gdy ju� Ci si� to uda, ciesz si� du�� przestrzeni�, na kt�rej mo�esz dzi� zacz�� prac�. Szybko zauwa�ysz, �e nie maj�c na biurku ca�ej graciarni, mo�esz �atwiej skoncentrowa� si� na bie��cych zadaniach. SPOS�B 2 JAK MA�O CZASU TO ZAJʣO? Ka�demu z nas zdarza, si� natrafi� na ��y�k� dziegciu w beczce miodu" - trudne zadanie w�r�d codziennych obowi�zk�w; nieprzyjemn� robot�, o kt�rej woleliby�my zapomnie�. Krzywimy si� na sam� my�l o niej i rzucamy w jej kierunku spojrzenia pe�ne nienawi�ci. Ale �eby j� wykona�? Co to, to nie. �D�ugo trwaj� tylko te zadania, kt�rych nie mamy odwagi rozpocz��. Staj� si� one koszmarem". Baudelatre Do ulubionych wym�wek zwi�zanych z odsuwaniem od siebie nieprzyjemnych zada� nale��: �Najpierw sko�cz� robi� co� innego", �Nie mog� si� teraz do tego zabra�", �Musz� mie� wi�cej wolnego czasu, �eby to zrobi�" czy wszechobecne: �Zrobi� to p�niej". Bez wzgl�du jednak na to, ile wym�wek wypowiemy, palec winy b�dzie nadal wymierzony w naszym kierunku. Siedz�c nad fili�ank� kawy, odczuwamy przyp�yw niepokoju na sam� my�l o tym �czym�". Gdy le�ymy w ��ku i nie �pimy, nasze my�li powracaj� do wielkiego, niewykonanego zadania. Przegl�danie listy spraw �do za�atwienia" pokazuje, �e one nadal tam s� - i tak dalej. Je�li okre�limy czas sp�dzony na zamartwianiu si� tym zadaniem, mo�emy uzyska� liczb� wielu godzin, dni, ba - nawet ca�ych tygodni. Co� takiego nie mo�e pozosta� bez wp�ywu na nasz� prac�. Wygl�da to tak, jakby�my pr�bowali biec w stron� horyzontu przywi�zawszy si� do czego� kawa�kiem mocnej gumy - w tym wypadku do tego zadania, od kt�rego staramy si� tak desperacko uciec. Je�li tracisz cenny czas na unikanie tego zadania, pozwalaj�c na jeszcze wi�kszy spadek swej motywacji, spr�buj wykona� nast�puj�cy eksperyment: � Zapisz na kartce dok�adn� godzin�. � Usi�d� i wykonaj to zadanie - tak, w�a�nie to. � Wykonaj je za jednym zamachem - w�a�nie w ramach eksperymentu. � Kiedy sko�czysz, zapisz, ile czasu zaj�o Ci jego wykonanie. Zdziwisz si�, jak ma�o czasu ono zaj�o, a wszak straci�e� wiele godzin na zamartwianiu si�: w ci�gu 30 minut odk�ada si� do akt dokumentacj�, spotkanie handlowe zostaje zorganizowane w ci�gu pi�ciu; trudny list udaje si� wys�a� przed lunchem. Czy odczuwasz satysfakcj�? Za�o�� si�, �e tak. Wykorzystaj w przysz�o�ci t� wiedz� na temat czasu. Nie pozw�l, by godziny, dni i tygodnie przep�ywa�y Ci przez palce, podczas gdy Ty b�dziesz zamartwia� si� nieprzyjemnym zadaniem. Przypominaj sobie o tym, jak ma�o czasu zajmuje wykonanie tak trudnego zadania, a po up�ywie tego czasu - zadanie b�dzie ju� wykonane, zniknie z pola widzenia, co pozwoli Ci na zrobienie prawdziwych post�p�w w wykonywaniu innych zada� w Twojej pracy. SPOS�B 3 POWR�T DO KORZENI Je�li jeste� w�a�cicielem firmy, powiniene� mie� gdzie� w zakamarkach szafy na akta ten najwa�niejszy dokument: biznes plan. Pami�tasz? To ten, kt�ry tworzy�e�, by pokaza� �wiatu, �e wiesz dok�d zmierzasz i jak masz zamiar si� tam dosta�. Dokument, kt�ry dumnie g�osi�: ,Potrafi� tego dokona� - tutaj jest opisane, w jaki spos�b". Cho� wiele os�b sporz�dza biznes plany jako pomoc w zdobyciu �rodk�w, inne za� robi� to, by dla w�asnej satysfakcji pokaza�, �e obdarzony potencja�em rynek istnieje nie tylko w ich optymistycznie nastawionych umys�ach, biznes plany maj� jeszcze jedn� wa�n� funkcj� - przypominaj� nam o naszych kr�tkoterminowych i d�ugoterminowych celach, sposobach ich osi�gni�cia oraz ramach czasowych. Biznes plan to dokument roboczy. Bez niego �atwo straci� z oczu cel, a w z�e dni zastanawia� si�, po c�, u licha, to wszystko robimy. Dzieje si� tak, gdy mamy wra�enie, �e nasza motywacja zrobi�a sobie za d�ug� przerw� obiadow�. Dla tych, kt�rzy ju� maj� biznes plan: ZNAJD� GO, ODKURZ I PRZECZYTAJ PONOWNIE. Powinien on przypomina� Ci, gdzie jeste� i dok�d zmierzasz. Spr�buj na nowo przywo�a� to uczucie podniecenia i oczekiwania, kt�re towarzyszy�o rozpoczynaniu Twojej podr�y do sukcesu. Pozw�l, by na nowo podsyci� Twoj� motywacj�. Dla tych z nas, kt�rzy jeszcze nie maj� biznes planu, jest to dobry moment, by go sporz�dzi�. Biznes plan zazwyczaj obejmuje nast�puj�ce zagadnienia: � Og�lny opis firmy. � Tw�j Unikalny Punkt Sprzeda�y. � Konkurencja. � Badania rynkowe - dow�d na istnienie popytu i klient�w. � Marketing - jak nag�a�niamy dzia�ania naszej firmy. � Cele - prognozowana sprzeda�. � Plany rozwojowe. � Twoje umiej�tno�ci - i spos�b radzenia sobie z brakiem wystarczaj�cej wiedzy. � Aspekty praktyczne - lokalizacja, dostawcy, niezb�dne wyposa�enie itp. � Prognozy przep�yw�w pieni�nych. � Dane ksi�gowe z ostatnich trzech lat (je�li firma dzia�a od tak dawna). Proste wykresy pozwalaj�ce zobrazowa� istniej�ce lub powstaj�ce trendy. Podejmuj�c pr�b� obiektywnego spojrzenia na te r�ne elementy, mo�emy cz�sto zauwa�y� kwestie problematyczne -takie, kt�re mog�y negatywnie wp�ywa� na nasz poziom motywacji. Kiedy ju� sko�czysz redagowanie tego dokumentu, przechowuj go tak, by� m�g� cz�sto z niego korzysta�. Pomo�e Ci to skupi� si� na celu - oraz, co by� mo�e jest jeszcze wa�niejsze, zachowa� motywacj�. SPOS�B 4 JEDNA RZECZ NA RAZ Czasem w szare dni rozpocz�cie pracy wydaje si� problemem nie do pokonania. Idziemy zrobi� sobie kaw�, plotkujemy z kim� przez chwil�, wype�niamy dzie� rozmowami telefonicznymi, kt�re w istocie nie maj� zwi�zku z prac� - robimy wszystko, �eby tylko nie zbli�y� si� do sterty papier�w na naszym biurku, kt�ra wydaje si� wi�ksza za ka�dym razem, gdy na ni� spojrzymy, wszystko to z w�asnej, nieprzymuszonej woli. Wkr�tce osi�gnie ona olbrzymie rozmiary. Jak, u licha, m�g�by� sobie z tym poradzi�? Sama my�l wystarczy, by schowa� ogon pod siebie i pobiec po kolejn� kaw�. Czekanie na nadej�cie tej w�a�ciwej chwili, kiedy b�dziemy mieli do�� energii i motywacji, by poradzi� sobie z ca�� stert� za jednym zamachem, jest przewa�nie bezskuteczne. Na czekaniu na ten magiczny moment mog� up�yn�� nam ca�e dnie, a nawet tygodnie; na czekaniu na t� nanosekund�, kiedy to b�dziemy mogli sobie powiedzie�: �Oto jest. Jestem got�w i mam zamiar to zrobi� - w�a�nie teraz!" A zatem, czekaj�c na t� wiekopomn� chwil�, mo�emy r�wnie dobrze si�gn�� po ten raport, kt�ry od jakiego� czasu odk�adamy i przeczyta� pierwszy akapit. Pami�tajmy: tylko ten jeden. Nie popadajmy w przesad�. Powinno nam to zaj�� minut�, mo�e dwie, je�li jest bardzo rozwlek�y lub skomplikowany. Dobrze. Uda�o nam si� przeze� przebrn��. To mo�e przeczytamy sobie jeszcze jeden... Post�puj tak dalej, robi�c ma�e kroki - ma�e porcje ka�dej pracy - takie �na jeden k�s". W ko�cu ca�e zadanie b�dzie uko�czone. Mo�na przej�� nawet najwi�ksz� odleg�o�� za pomoc� najmniejszych krok�w. Powiniene� tak�e zauwa�y�, �e kiedy ju� uda Ci si� zacz��, mimowolnie wytworzysz pewien moment p�du -kiedy nast�pnym razem spojrzysz na zegarek, zauwa�ysz, �e zrobi�e� post�py. W�a�nie w tej chwili trzymaj si� mocno tego uczucia, pracuj dalej - zr�b nast�pny krok: w�a�nie ma�y, pami�taj. SPOS�B 5 OKRE�L SW�J PROBLEM Przyczyn z powodu kt�rych tracimy od czasu do czasu nasze poczucie motywacji mo�e by� w�a�ciwie bez liku. Warto zatem po�wi�ci� nieco czasu na zastanowienie si�, czy zjawisko to ma jak�� przyczyn� g��bsz� ni� potrzeba nowej �marchewki" lub �kija". Czasem przyczyn� zablokowania motywacji mo�e by� problem zwi�zany z prac�; innym razem jest to jaka� sprawa osobista. Kiedy ju� uda nam si� zidentyfikowa� czynnik powoduj�cy brak motywacji, �atwiej opracowa� strategi� rozwi�zania tego problemu. Niestety, pierwsza trudno�� mo�e polega� na jego identyfikacji. �atwo zapl�ta� si� w problem do tego stopnia, �e stracimy z oczu jego pocz�tki. By� mo�e w szkole cz�sto karcono nas za �nienie na jawie, w tym jednak wypadku umiej�tno�� owa mo�e si� przyda� - nie jest ona niczym z�ym, gdy� prawdopodobnie nic innego przez wi�kszo�� czasu nie robimy. Zamiast podejmowa� pr�by uwolnienia si� od tego nawyku, spr�bujmy u�wiadomi� sobie, �e to robimy; schwytajmy w�druj�ce my�li, prze�led�my ich tory. Czego dotycz�? Dok�d prowadz�? Wok� czego kr���? Czasem zdarza mi si� zadziwi� sam� siebie, kiedy tak robi� i nagle zdaj� sobie spraw� z tego, �e chwile uwa�ane za czas stracony, w istocie sp�dzi�am na zastanawianiu si� nad jakim� problemem dotycz�cym pracy lub innym, poszukuj�c rozwi�zania. Mo�e my�li te nie dotyczy�y akurat zadania, nad kt�rym pracowa�am, ale nie by� to czas stracony. Innym razem zdarza�o mi si� martwi� jakim� aspektem pracy czy nawet czym�, co uko�czy�am poprzedniego dnia. Dop�ki jednak nie po�wi�cimy nieco uwagi tym my�lom, przypominaj�cym biegaj�cego w karuzeli chomika, znalezienie rozwi�zania jest ma�o prawdopodobne. Sp�d�my zatem nieco czasu na pr�bach okre�lenia g��boko ukrytych problem�w, mog�cych mie� wp�yw na nasz poziom motywacji. Kiedy ju� je okre�limy, znalezienie rozwi�zania powinno przyj�� bez trudu. SPOS�B 6 PRZYGOTOWANIE SI� DO PRZESTOJ�W Wielu ludzi ma prac� charakteryzuj�c� si� mniej wi�cej sta�ym rytmem zaj�� - niewiele tam spi�trze� czy spadk�w. Dla innych jednak wygl�da on zupe�nie inaczej - szczeg�lnie w wypadku pracuj�cych na w�asny rachunek. Wszyscy, kt�rzy sami zapewniaj� sobie prac�, do�wiadczaj� na przemian okres�w zbytku i niedostatku. Plusem takiej sytuacji jest to, �e d�u�sze przerwy mi�dzy projektami mog� da� ludziom czas na na�adowanie akumulator�w, mog� jednak pojawi� si� problemy, je�li takie przestoje powoduj� gwa�towny spadek motywacji. Istnieje niebezpiecze�stwo, �e nie tylko nasza praca, lecz tak�e my sami popadniemy w marazm. Pr�ba ponownego wprawienia w ruch tej oci�a�ej kuli mo�e wymaga� znacznego wysi�ku, a poniewa� natura ludzka jest taka, jaka jest, istnieje wi�ksze prawdopodobie�stwo, �e b�dziemy woleli poczeka� na wizyt� dobrej wr�ki od motywacji zamiast zabra� si� do pracy. To mo�e by� d�ugie oczekiwanie. Zamiast tego lepiej trzyma� ca�� machin� �pod par�". Kiedy nie ma �adnej p�atnej pracy do wykonania, wykorzystajmy ten czas na zaj�cie si� rosn�c� stert� prac domowych. Mo�e to przybra� form� listy rzeczy, kt�re zawsze chcieli�my zrobi�, �kiedy b�dziemy mieli czas"; mo�e to by� te� teczka czy pude�ko z materia�ami do przeczytania, kt�re nie s� szczeg�lnie wa�ne. Je�li nale�ysz do os�b pracuj�cych na w�asny rachunek, w�r�d sta�ych zada� do wykonania powinno si� znale�� wymy�lanie nowych pomys��w i plan�w na przysz�o��. Nie zapominajmy o wpisaniu na list� zar�wno zada�, kt�re uwa�amy za wielce przyjemne, jak i tych nieprzyjemnych - w przeciwnym razie b�dziemy unikali ich jak zarazy. Postarajmy si� tak�e utrzyma� dynamik�. Eliminujmy od czasu do czasu niepotrzebne zadania i dodawajmy nowe, kt�re pojawi� si� w tym czasie. SPOS�B 7 PODNOSZENIE KWALIFIKACJI Odczuwanie motywacji do wykonania danego zadania zale�y w du�ym stopniu od tego, czy zadanie to przedstawia w�a�ciwy poziom trudno�ci. Je�li jest za �atwe, szybko zaczynamy odczuwa� znudzenie. Je�li za trudne - sama praca staje si� czynnikiem de-motywuj�cym. Znalezienie w�a�ciwego poziomu trudno�ci ma podstawowe znaczenie, je�li chcemy pracowa� efektywnie i pozosta� pe�ni entuzjazmu. Je�li motywacja do wykonania okre�lonej pracy lub zadania jest mniejsza ni� sto procent, warto zastanowi� si�, czy zadanie to ma �w�a�ciwy" stopie� trudno�ci - w�a�ciwy dla naszych umiej�tno�ci. Mo�e si� zdarzy�, �e odczuwamy niepok�j w zwi�zku z trudn� rozmow� z potencjalnym klientem; czasem sam rzut oka na nowy projekt nape�nia nas przera�eniem. Przyczyna mo�e by� prosta: brak nam wystarczaj�cych umiej�tno�ci, niezb�dnych do wykonania zadania. Je�eli nigdy nas nie uczono, w jaki spos�b przeprowadza� trudne rozmowy z klientami, jest zupe�nie zrozumia�e, �e b�dziemy woleli unikn�� o�mieszenia si� albo utraty klienta, kt�rego powinni�my zdoby�. Je�li nowe zadanie jest takie, �e nie mo�emy si� oprze� na umiej�tno�ciach, kt�re ju� posiadamy, nie b�dziemy odczuwali wystarczaj�cej motywacji, by sobie z nim poradzi�. Pomy�l o zadaniu, kt�re wywo�uje w Tobie blokad�. Sprawd�, czy posiadasz niezb�dne umiej�tno�ci, by sobie z nim poradzi�. Je�li nie, osi�gni�cie w�a�ciwego poziomu motywacji, by podj�� si� tego zadania, i uko�czy� je, b�dzie trudne i �mudne. Sprawd�, w jaki spos�b mo�esz wype�ni� zidentyfikowan� luk� w niezb�dnych umiej�tno�ciach. Zapytaj kogo�, kto ju� �tkwi w temacie" - to mo�e by� rozwi�zanie problemu, innym pomys�em mo�e by� zapisanie si� na kr�tki kurs. Po�wi�canie czasu na ucz�szczanie na kursy podnosz�ce poziom rozwoju zawodowego mo�e przynie�� nam i inne korzy�ci. Przebywanie z dala od zwyk�ego miejsca pracy i spotkanie nowych ludzi mo�e sta� si� bod�cem samym w sobie. Stanowi ono okazj� do podzielenia si� problemami z lud�mi, kt�rzy my�l� podobnie, odnowienia zainteresowa�, zebrania nowych pomys��w i spojrzenia na nasz� prac� z nowej perspektywy - wszystkie te czynniki s� pomocne przy podnoszeniu og�lnego poziomu motywacji. Bez wzgl�du jednak na to, jakie dzia�anie jest niezb�dne dla podniesienia naszych kwalifikacji, im szybciej je podejmiemy, tym lepiej. �Nic nie jest tak m�cz�ce, jak nieustanne powracanie do nieuko�czonego zadania". William James SPOS�B 8 WYOBRA� SOBIE, �E ZADANIE ZOSTA�O WYKONANE Ka�dy z nas przechodzi czasem przez ten koszmar: tkwimy w miejscu i nie mo�emy zmusi� si� do pracy. Mijaj� godziny, a my gapimy si� na stert� rzeczy, przez kt�r� musimy przebrn��, bez wzgl�du na wszystko, ale po prostu nie mo�emy si� do tego zabra�. Gdy popadamy w a� tak� bezczynno��, oczywiste jest, �e �tu i teraz" sta�o si� miejscem i chwil�, w kt�rych przebywanie nie sprawia nam przyjemno�ci. By� mo�e klucz tkwi w przysz�o�ci. Poniewa� w tym momencie raczej nie uda nam si� osi�gn�� niczego poza nabijaniem sobie licznika zmartwie�, pozw�lmy sobie na chwil� nier�bstwa. Opu�cimy t� nieprzyjemn� tera�niejszo��. Pozw�lmy naszym my�lom w�drowa� przez chwil� i udajmy si� do jakiego� punktu w najbli�szej przysz�o�ci. Punkt ten mo�e by� odleg�y zaledwie o p� godziny lub o kilka dni. Punkt, do kt�rego si� udajemy, to ten cudowny moment, kiedy w�a�nie wykonywana przez nas praca zostanie uko�czona, zamkni�ta, zniknie z pola widzenia. Zobacz, jak stawiasz ostatni� kropk�, robisz ostanie ma�ni�cie p�dzlem, wyci�gasz ostatni� stron� z drukarki. Mo�e zobaczysz, jak bierzesz z ulg� g��boki oddech, przeci�gasz si�, siadasz wygodnie z szerokim u�miechem na ustach. Nie ograniczaj si� tylko do ogl�dania siebie - spr�buj do�wiadczy� tego uczucia. Wyobra� sobie poczucie spe�nienia, malej�ce napi�cie, uczucie lekko�ci i ulg�. Poczuj, jak przep�ywa przez Ciebie powracaj�ca energia. Przyjemnie, prawda? Dlaczego zatem masz nadal pozbawia� si� takich przyjemnych odczu�? Skorzystaj z uczucia oczekiwania, stymulowanego przez obraz, jaki stworzy�e� w umy�le. Pozw�l, by kierowa� Twoj� motywacj� i determinacj� do pracy - i zacznij od razu, ju� teraz! SPOS�B 9 CZY RZECZYWI�CIE PROBLEMEM JEST PRACA? W pewnym stopniu nale�a�oby �a�owa�, �e nie jeste�my, jak komputery: jeden plik dla danego problemu, kolejny dla innego. Wszystko schludne i uporz�dkowane - i odr�bne. Niestety, nasza �wiadomo�� nie dzia�a w ten spos�b. Czasem plik z list� zakup�w w naszym m�zgu miesza si� z plikiem dotycz�cym pisania raportu; plik z zakresu relacji mi�dzyludzkich pl�cze si� z plikiem dotycz�cym spotkania. Bez wzgl�du na to, jak bardzo by�my chcieli prze��czy� si� na tryb pracy, gdy siadamy przy swoim biurku, nie zawsze jest to mo�liwe. Chwila mentalnych wakacji, kt�r� przeznaczamy na my�lenie o ukochanej osobie nie stanowi problemu. Jest on przerw� w skali mikro - jak wyj�cie, by odetchn�� �wie�ym powietrzem. Problemy pojawiaj� si� dopiero wtedy, gdy po�wi�camy znaczn� cz�� czasu na martwienie si� sprawami nie zwi�zanymi z prac�. Kiedy tak si� dzieje, nie tylko pozbawia nas to energii - tak�e obni�a motywacj�. Sp�jrzmy prawdzie w oczy: jak mo�emy uwa�a� za pasjonuj�ce zadanie zajmowanie si� ksi�gowo�ci�, je�li (a) i tak nie jest to nasze ulubione zaj�cie oraz (b) nasze my�li nieustannie powracaj� do k��tni z naszym partnerem (partnerk�)/przyjacielem (przyja-ci�k�)/kim� z rodziny, w kt�rej uczestniczyli�my wczoraj wieczorem? Je�li zmagasz si� z problemem wykrzesania z siebie cho� odrobiny entuzjazmu dla swej pracy, pomy�l, czy w istocie problem nie tkwi w innych aspektach Twojego �ycia, nie zwi�zanych z prac�. Je�li tak jest: � Podejmij dzia�anie zmierzaj�ce do rozwi�zania problemu, je�li tylko mo�esz (zadzwo�, wy�lij kartk� itp.). � �wiadomie od�� k�opotliwe my�li na bok, kiedy pracujesz - powiedz sobie, �e pomy�lisz o tym p�niej. � Zwr�� si� o pomoc do profesjonalisty, je�li problemy s� powa�niejsze lub nieustanne. Motywacja w r�wnym stopniu �ywi si� energi� i dostarcza jej. Je�li Twoj� energi� wysysaj� zmartwienia zwi�zane z innymi ni� praca sprawami, trudno Ci b�dzie utrzyma� wystarczaj�cy poziom motywacji, by wykrzesa� z siebie wystarczaj�c� dawk� entuzjazmu. Nale�y zawsze sprawdza�, czy rzeczywi�cie problemem jest praca. SPOS�B 10 CZAS NA ROZW�J? Praca na w�asny rachunek nie zawsze zwi�zana jest z zastanawianiem si�, sk�d wzi�� nast�pnego klienta. R�wnie powszechny jest nat�ok pracy i przemiana w ofiar� w�asnego sukcesu. Tak, to naprawd� cudowne, kiedy widzimy klient�w stoj�cych w kolejce do naszej firmy, mo�e to jednak sta� si� czym� niemi�ym, je�li obci��enie prac� stanie si� nadmierne. W przypadku problem�w zwi�zanych z ilo�ci� pracy, stajemy w obliczu konieczno�ci odnalezienia optymalnego jej poziomu w celu utrzymania maksymalnie silnej motywacji. Potrzeba nam wystarczaj�cej ilo�ci pracy, by interes si� kr�ci�, a my nie musieli�my popada� w marazm, lecz nie a� tyle, by�my zacz�li si� spala�. Je�li dziwisz si�, dlaczego zmagasz si� z brakiem motywacji, cho� interesy id� �wietnie, by� mo�e warto si� zastanowi�, czy obci��enie prac� nie przekroczy�o poziomu krytycznego i nie zacz�o dzia�a� jako czynnik demotywuj�cy. Je�eli odkrywasz, �e zaczyna Ci� przera�a� rosn�cy stos spraw administracyjnych, list�w do napisania, dokument�w do przygotowania, z kt�rymi jako� nie mo�esz sobie poradzi�, by� mo�e nadszed� czas, by powr�ci� na taki poziom obci��enia prac�, by� m�g� sobie z ni� poradzi�. Istniej� dwa sposoby opanowania tej sytuacji. Jeden - to rozwini�cie firmy poprzez zatrudnienie pracownik�w, kt�rzy mogliby wykona� za nas czasoch�onn� prac� administracyjn� lub wesprze� nas w najwa�niejszych pracach; drugi - to kontrolowanie liczby klient�w. Mo�na to osi�gn�� np. podnosz�c cen� naszych produkt�w/us�ug. Takie dzia�anie nie tylko automatycznie eliminuje niekt�rych potencjalnych nabywc�w z naszego przedzia�u cenowego, lecz r�wnie� zwi�ksza Twoj� rentowno�� mniej pracy za wi�ksze pieni�dze. Zastan�w si�, kt�re z tych rozwi�za� najlepiej sprawdzi si� w Twojej sytuacji. SPOS�B 11 ZRZUCENIE CIʯARU Prawdopodobnie ka�dy z nas zauwa�a te aspekty swej pracy, wobec kt�rych odczuwamy mniejszy entuzjazm; te sprawy, kt�re pr�bujemy ignorowa�, cho� doskonale wiemy, �e w ko�cu nadejdzie ten straszy dzie�, kiedy to b�dziemy musieli przysi��� fa�d�w i upora� si� z nimi. Je�li takie sytuacje zdarzaj� si� raczej rzadko, a wychodzenie z nich nie zabiera, zbyt du�o czasu, mo�emy sobie z tym poradzi�. Kiedy jednak wysi�ek, z jakim kojarz� si� niekt�re czynno�ci regularnie pojawiaj�ce si� w planie dnia, zaczyna mie� negatywny wp�yw na nasz� motywacj�, co� nale�y z tym zrobi�. Podobnie jak w przypadku pracy wype�niaj�cej ka�d� chwil�, tak�e my�li na temat nieprzyjemnych zada� zwykle wype�niaj� nam ka�dy moment jawy, kiedy tylko u�wiadomimy sobie ich istnienie. Czas sp�dzony na zamartwianiu si� nimi mo�e zaowocowa� wyssaniem z nas resztek motywacji do zrobienia czegokolwiek. Nad ka�dym dniem wisi cie� wszechobecnego zagro�enia rzeczami, o kt�rych wiemy, �e musimy je zrobi� - ale wcale nie mamy na to ochoty. Zamiast z nimi walczy� czy pr�bowa� podsyca� motywacj� tam, gdzie jej nie ma, mo�e lepiej pomy�le�, jak zrzuci� z siebie ten ci�ar. Je�li jeste� pracownikiem etatowym, by� mo�e uda Ci si� wynegocjowa� z koleg� zamian�. Pracuj�cy na w�asny rachunek mog� zastanowi� si� nad wynaj�ciem kogo�, kto by za nich wykona� owe czynno�ci. Je�li wzdragasz si� na sam� my�l o dodatkowych kosztach, oblicz z grubsza, ile cennego czasu tracisz nie tylko na robienie tego, czego nie lubisz, ale tak�e na zamartwianie si� faktem, �e tego nie zrobi�e�. A co z utracon� wydajno�ci�, zar�wno podczas wykonywania tych zada�, jak i snucia si� po biurze w poszukiwaniu utraconej motywacji? Prawdopodobnie odkryjesz, �e zatrudnienie kogo� b�dzie dla Ciebie korzystne, nie tylko finansowo, lecz tak�e w tym sensie, �e da Ci poczucie wolno�ci pozwalaj�ce okie�zna� motywacj� dla �prawdziwej" pracy, kt�r� wolisz wykonywa�. SPOS�B 12 TAM POD��ASZ Ka�demu z nas zdarza, si� utkn�� przy d�ugoterminowych zadaniach, a nawet niekt�rych mniej przyjemnych kr�tkoterminowych, kiedy to mamy wra�enie, �e pr�dzej uda�oby si� nam przesun�� g�r�, ni� uzyska� jakikolwiek post�p, kt�rym powinni�my si� wykaza�. Ten problem dotyczy zw�aszcza pisarzy. Wydawca domaga si� 80 000 s��w i zbli�a si� ostateczny termin, m�czy�e� si� przez ca�y ranek i brakuje Ci jeszcze 79 900. Zbyt trudne zadanie? Je�li faktycznie b�dziemy je tak postrzega�, przybierze i�cie himalajskie rozmiary. Istnieje jednak inny spos�b percepcji. Nie nale�y koncentrowa� si� na tym, co nam jeszcze zosta�o lub na dzisiejszych kiepskich post�pach, przyj�cie sumarycznego punktu widzenia bywa bardziej pomocne. Przypomina to przygl�danie si� dystansowi pokonanemu od podn�a g�ry, nie za� w ci�gu p�torej godziny, jaka up�yn�a od obiadu. Sporz�dzenie wykresu owych sumarycznych post�p�w; kt�ry wyka�e, �e jednak robisz sta�e post�py, dzia�a zar�wno jako wzmacniacz pozytywnych bod�c�w (tak, ca�y czas pod��am do celu), jak i czynnik motywuj�cy (patrz, ile ju� uda�o mi si� zrobi�). Je�li dot�d wydawa�o Ci si�, �e codziennie posuwasz si� w ��wim tempie, dzi�ki wykresowi uda�o Ci si� wykaza�, �e rzeczywi�cie pod��asz do celu. Aby narysowa� wykres sumaryczny, zaznacz dni tygodnia (lub inn� jednostk� czasu) w r�wnych odst�pach na osi X. Na osi Y oznacz miar� tego, co wytwarzasz (w tym wypadku tysi�ce s��w), r�wnie� w r�wnych odst�pach. Pod koniec ka�dego dnia zaznacz ��czny �urobek". Na przyk�ad w poniedzia�ek (dzie� pierwszy) uda�o mi si� zacz�� z rozmachem i napisa�am 4000 s��w. We wtorek nie posz�o mi ju� tak dobrze - napisa�am tylko 3000 s��w, nadal jednak oznacza to ��czn� liczb� 7000 s��w. W �rod� by�o gorzej - tylko 2000 s��w. Gdyby nie wykres ukazuj�cy, �e nadal robi� post�py, �atwo mog�abym straci� motywacj� pod koniec trzeciego dnia. Jednak w tej sytuacji pozosta�a ona na wysokim poziomie dzi�ki temu, �e liczba s��w sz�a w g�r� i czwartek uwie�czy�am wspania�ym sukcesem w postaci 4500 s��w. Bez wzgl�du na to, jak ma�e post�py robimy, wykres sumaryczny odnotuje je jako ruch we w�a�ciwym kierunku. Spr�buj tej metody, kiedy trudno jest zaobserwowa� post�py. Szybki rzut oka w tym kierunku mo�e okaza� si� wystarczaj�cy jako wielokrotnie powtarzany bodziec pozytywny. Wykres sumaryczny SPOS�B 13 WY�CIG Z CZASEM Wiemy, jak du�e znaczenie ma dla trenuj�cych biegaczy stoper. Pozwala on na wa�ny, obiektywny pomiar ich osobistych wynik�w. Bez niego byliby niejako zawieszeni w pr�ni, nie mieliby poj�cia, czy pobiegli r�wnie dobrze jak wczoraj czy te� w�a�nie ustanowili w�asny rekord. Dzi�ki stoperowi maj� wymierny i osi�galny cel -to kluczowy element podtrzymania motywacji. Stoper mo�e tak�e przyda� si� osobom nie wykazuj�cym sportowych sk�onno�ci. Mo�e on by� przydatny przy wykonywaniu prac, kt�re po prostu trzeba zrobi�, bez wzgl�du na to, w jakim stopniu nie mamy na nie ochoty. Szczeg�lnie przydaje si� przy pracach, kt�re musimy wykonywa� regularnie. W��cz stoper i zacznij wykonywanie zadania. Je�li pojawi� si� uzasadnione przerwy (np. wa�na rozmowa telefoniczna), wy��cz stoper i w��cz go ponownie, podejmuj�c przerwan� prac�. Post�puj podobnie, je�li pracy nie da si� uko�czy� wraz z ko�cem dnia. Stoper ma pracowa� a� do ca�kowitego zako�czenia zadania. By� mo�e b�dziesz zaskoczony tym, w jakim stopniu wykonanie zadania przeci�gn�o si� i przy nast�pnej okazji pozwolisz, by zaj�o Ci to tylko po�ow� tego czasu. Z drugiej strony- mo�e Ci� zaskoczy�, �e samo wykonywanie zadania trwa�o tylko kilka godzin (czy nawet minut). W ka�dym razie zanotuj czas jego trwania. Nast�pnym razem, gdy b�dziesz wykonywa� to samo zadanie, przypomnij sobie, ile czasu zaj�o Ci ono poprzednim razem. Sprawd�, czy mo�esz uzyska� lepszy wynik. Strategia ta nie zmieni Twojego podej�cia do samego zadania, lecz pozwoli Ci zwi�kszy� motywacj� i bi� w�asne rekordy. �Bezgraniczne rozkoszowanie si� nier�bstwem jest mo�liwe tylko wtedy, gdy ma si� mn�stwo rzeczy do zrobienia". Jerome K. Jerome SPOS�B 14 WYDAJNO�� Z PERSPEKTYWY W pracy, gdzie otacza nas r�noraki sprz�t, �atwo nabawi� si� przekonania, �e my r�wnie� powinni�my wykonywa� nasze obowi�zki ze sta�� pr�dko�ci�. Nie wymaga chyba podkre�lania fakt, �e nie jeste�my maszynami, komputerami ani robotami. Nie mo�emy pracowa� niezmordowanie ad infinitum. Po prostu nie zostali�my do tego odpowiednio skonstruowani. Jednak niekt�rzy z nas nadal oczekuj� od samych siebie rzeczy niemo�liwych. Dawanie z siebie wszystkiego to jedno, ale zmuszanie si� do pracy ponad si�y mo�e doprowadzi� nas do k�opot�w. W najlepszym razie mo�e spowodowa� spadek motywacji, w najgorszym - odbije si� na naszym zdrowiu. Najwi�ksze sk�onno�ci do wpadania w t� pu�apk� maj� ludzie pracuj�cy sami dla siebie. W normalnej pracy koledzy pilnuj� si� wzajemnie. Zawsze wyci�gn� kogo� zza biurka i upewni� si�, �e za�yje od czasu do czasu troch� �wie�ego powietrza. Natomiast tam, gdzie dzia�a si� na w�asny rachunek, brak interakcji mo�e oznacza� utrat� dystansu do tego, jak ci�ko i intensywnie si� pracuje. Poddawanie si� bez walki chwilowym spadkom formy nie jest najlepszym rozwi�zaniem, je�li jednak zdajemy sobie spraw� z tego, jak ci�ko pracujemy, dr�czenie si� poczuciem winy z powodu przed�u�enia sobie przerwy obiadowej, wyj�cia na spacer do parku czy sp�dzenia popo�udnia przed telewizorem prawdopodobnie b�dzie mia�o skutek odwrotny do zamierzonego. Mo�e mie� fatalny wp�yw na nasz� wydajno��, podobnie jak pr�ba rzucenia si� w wir pracy wtedy, gdy czujemy, �e tego dnia mamy ju� dosy�, "wiem, �e sprawdza si� to w moim przypadku. Upewnij si�, �e odr�niasz uczucie braku motywacji od zwyk�ej potrzeby chwilowego zdj�cia nogi z peda�u gazu. Pami�tajmy, �e jeste�my z�o�onymi, niedoskona�ymi istotami, zatem b�d�my realistami w sferze naszych oczekiwa� wobec siebie. Nie powinni�my czu� si� winni, je�li od czasu do czasu zwolnimy. Je�li robimy to sporadycznie, wszystko jest w porz�dku. SPOS�B 15 NARADA STRATEGICZNA Trudno jest podtrzyma� motywacj� przez jakikolwiek czas, je�li nie zdajemy sobie wyra�nie sprawy z tego, dok�d zmierzamy. Na samym pocz�tku ekscytacja nowo�ci� zwykle wystarcza, by sk�oni� ludzi do codziennego pojawiania si� w pracy, kiedy jednak nowo�� przestanie by� nowo�ci�, praca mo�e zmieni� si� w walk� o wykrzesanie cho� odrobiny entuzjazmu, zw�aszcza, gdy wykonuje si� j� wy��cznie z dnia na dzie� lub od zadania do zadania. W ko�cu pojawia si� pytanie: �Po co to wszystko?" Zar�wno w przypadku przedsi�biorcy, jak i pracownika najemnego posiadanie wyra�nego celu ma znaczenie zasadnicze. Zapewnia w�a�nie �to, po co to wszystko jest". Wyja�nia nam, dlaczego robimy to, co robimy. Nawet du�e firmy zdaj� sobie spraw� z istnienia tej potrzeby i wiele z nich przyj�o co�, co okre�la si� jako �definicj� misji"(raison d'etre), obejmuj�c� ich cele i sens ich istnienia. W r�wnym stopniu przypomina ona tak pracownikom, jak i pracodawcom, do czego wsp�lnie d���. Dla pracuj�cych na w�asny rachunek znajomo�� celu, do kt�rego zd��aj� ma podstawowe znaczenie i powinno znale�� si� w biznes planie (zob. Spos�b 3). Bez wyra�nego okre�lenia celu �atwo zejdziemy na manowce, przyt�oczeni przyziemnymi obowi�zkami, zapomniawszy o nadziejach i aspiracjach podsycaj�cych nasz pocz�tkowy entuzjazm. Podobnie i pracownicy powinni zna� sw�j punkt docelowy. Uzasadnienie wykonywania pracy mo�e tkwi� w og�lnym planie kariery; pragnienie wykazania si� w okre�lonej dziedzinie bywa te� zwi�zane z tym, �e praca pozwala nam realizowa� cele bynajmniej z ni� nie zwi�zane. Bez wzgl�du na to, czy pracujemy dla siebie czy dla kogo�, jednoznaczne okre�lenie kierunku, w kt�rym zmierzamy, pomo�e nam zaaplikowa� sobie zastrzyk energii w te szare dni, kiedy mamy wra�enie, �e motywacja nas opu�ci�a. Pomy�l o tym, dok�d zmierzasz, w jaki spos�b tam pod��asz i we w�asnym umy�le obja�nij sobie, dlaczego robisz to, co robisz - Twoj� osobist� definicj� misji. SPOS�B 16 BURZA M�ZG�W DLA POCZ�TKUJ�CYCH �Burza m�zg�w" to doskonale znana technika stosowana w biznesie przy rozwi�zywaniu problem�w. Polega na tym, �e zbiera si� grup� ludzi, kt�rzy sugeruj� mo�liwe rozwi�zania danego problemu, podaj�c je �prosto z g�owy". Pomys��w nie wolno cenzurowa�. Podczas sesji �burzy m�zg�w" ka�dy pomys� jest do przyj�cia. Wszystkie s� zapisywane przez moderatora. Dyskusja i komentarze na temat wzgl�dnych korzy�ci czy skuteczno�ci ka�dego z nich odbywaj� si� dopiero pod koniec sesji. Jej celem jest uzyskanie jak najwi�kszej liczby pomys��w, bez wzgl�du na to, jak dziwaczne czy niepraktyczne mog� one si� wydawa�. M�wi�c w spos�b motywuj�cy, z tej samej techniki mo�emy skorzysta�, gdy mamy wra�enie, �e zabrn�li�my w �lep� uliczk� realizuj�c jaki� projekt czy aspekt pracy. �Burza m�zg�w" mo�e pom�c nam w znalezieniu niezwyk�ych rozwi�za�, gdy praca musi zosta� wykonana, a jej perspektywa wydaje si� niemi�a. By� mo�e wystarczy nam �wie�e spojrzenie. Znajd� ch�tnego do wsp�pracy przyjaciela lub koleg�. Obja�nij mu problem i powiedz, na czym polega technika �burzy m�zg�w", je�eli tego nie wie. Niech zapisuje wszystkie pomys�y, komentarze, sugestie czy rozwi�zania w takiej formie, w jakiej si� pojawiaj�. Pami�taj, �e na tym etapie nie wolno Ci niczego os�dza� ani nawet komentowa�. Nap�yw pomys��w mo�na �atwo zastopowa�, wypowiadaj�c jedno niew�a�ciwe s�owo. Sesja �burzy m�zg�w" mo�e trwa� 15-30 minut lub tak d�ugo, jak pojawiaj� si� nowe pomys�y. Po zako�czeniu ich zbierania nale�y dok�adniej przyjrze� si� otrzymanej li�cie. Miejmy nadziej�, �e b�dzie tam cho� jeden pomys�, kt�ry przywr�ci Ci �wie�e spojrzenie, b�d�ce pozytywnym bod�cem dla spadaj�cego poziomu motywacji. SPOS�B 17 ZAPACH SUKCESU Ka�dy z nas potrzebuje czasem bod�ca, kt�ry pomo�e mu dobrn�� do nast�pnego etapu pracy. Udanie si� na kilkuminutow� przerw� zwykle wystarcza, gdy wszystko idzie zgodnie z planem, jednak w niekt�re dni, gdy walczymy ze sob�, by podj�� wysi�ek, mo�e to nie wystarczy�. Poniewa� nasz zmys� zapachu dzia�a, na m�zg prawie natychmiast, mo�e nam pom�c stosowanie olejk�w aromatycznych. Ludzko�� korzysta z uzdrawiaj�cych w�a�ciwo�ci olejk�w eterycznych od setek lat. Nie tylko mog� one przynie�� ulg� przy objawach fizycznych, maj� tak�e dobroczynny wp�yw na niekt�re stany psychiczne i emocjonalne. Istniej� r�ne olejki, kt�rymi by� mo�e warto si� zainteresowa�, je�li nasz entuzjazm zanik�: � Bazylia: podnosi na duchu, od�wie�a i rozja�nia umys�. � Bergamotka: podnosi na duchu w stanach depresyjnych. � Sza�wia muszkato�owa: podnosi na duchu oraz odpr�a i przywraca uczucie spokoju. � Grejpfrut: podobno wywo�uje pozytywne uczucia. � Rozmaryn: pomaga rozja�ni� my�li i �wyostrza" umys�. � Ylang-ylang: podnosi na duchu i wywo�uje uczucie euforii. Olejki mo�na stosowa� oddzielnie lub w zestawach; dzia�ania niekt�rych mog� si� uzupe�nia�. Na przyk�ad mo�na spr�bowa� po��czenia bazylii z rozmarynem. Nale�y kupowa� raczej czyste olejki eteryczne, nie roztwory. Mo�na je stosowa�, u�ywaj�c lampek do olejk�w dost�pnych w sklepach ze zdrow� �ywno�ci� i niekt�rych aptekach. Mo�na tak�e umie�ci� na grzejniku ma�y wilgotny r�cznik z jedn� lub dwiema kroplami wybranego olejku lub olejk�w. Gdy zapach wype�ni pok�j, zdaniem aromaterapeut�w, powinni�my wkr�tce zaobserwowa� zmian� naszego nastroju oraz - miejmy nadziej� -powr�t ch�ci do pracy. SPOS�B 18 PRACOHOLIZM NIE POP�ACA Ka�demu z nas zdarza, si� od czasu do czasu pracowa� w nadgodzinach, lecz pracoholicy robi� to codziennie. Oznak� k�opot�w jest uczucie, �e nie mo�emy oderwa� si� od pracy lub czujemy si� nieswojo, wr�cz jeste�my zaniepokojeni, gdy to zrobimy. Je�li Twoja praca jest z Tob�, gdy jesz, oddychasz i �pisz, i zaczynasz si� zastanawia�, gdzie znik�a Twoja motywacja, prawdopodobnie przepracowujesz si�. Przyczyn� pracoholizmu jest przewa�nie strach: strach przed pora�k�, strach przez utrat� kontroli, strach przed pustk�, kt�ra zagrozi nam, je�li nie wype�nimy czasu prac�. �Przecie� ja uwielbiam ten stan podniecenia, w jakie wprawia mnie praca" -mo�esz powiedzie�. Prawdopodobnie uzale�ni�e� si� od euforii adrenalinowej, kt�r� zapewnia Ci praca. To te� jest uzale�nienie - a ka�de uzale�nienie jest niezdrowe. Poza tym, �e przepracowywanie si� powoduje spadek motywacji, mo�e tak�e prowadzi� do stresu, problem�w w stosunkach z innymi, niskiej wydajno�ci (paradoksalnie), nerwowo�ci i problem�w zdrowotnych - wymieniam tu tylko kilka. Na kr�tk� met� skutki te mog� nie by� tak oczywiste, lecz w miar� rozwijania si� problemu stan� si� bardziej widoczne. Ludzie z uzale�nieniami cierpi� zwykle z powodu braku kontaktu z rzeczywisto�ci�, kt�ry pozwoli�by im rozpozna� moment, gdy zaczynaj� si� pojawia� problemy. Najbardziej prawdopodobn� reakcj� jest zaprzeczenie. Zanim wi�c wszystko pod��y w tym kierunku, po�wi��my kilka chwil na refleksj�. Spr�bujmy okre�li� uczciwie, ile godzin sp�dzamy pracuj�c, my�l�c czy martwi�c si� o nasz� prac�. Sporz�d�my og�lny bilans naszego sposobu �ycia. Czy utrzymujemy regularne kontakty z lud�mi? Czy sp�dzamy wystarczaj�co du�o czasu z przyjaci�mi i tymi, kt�rych kochamy? Czy wypracowali�my sposoby regularnego sprawiania sobie przyjemno�ci? Kilka prostych zmian w Twoim stylu �ycia pozwoli przywr�ci� w nim r�wnowag� i pomo�e Ci poczu� nap�yw nowej energii, nale�y jednak zachowa� czujno��. Ci�ka praca to jedno, je�li wszak�e Twoja motywacja spada na �eb na szyj�, sprawd�my, czy przypadkiem nie przekroczyli�my znowu granicy sfery przepracowania. SPOS�B 19 POCZ�TEK CODZIENNEGO RYTUA�U Pr�ba wprowadzenia samodyscypliny niezb�dnej do porannego wyj�cia z bloku startowego mo�e u wielu z nas spowodowa� potkni�cie - i to takie, kt�re potrwa przez ca�y dzie�, gdy tylko nie zachowamy pewnych �rodk�w bezpiecze�stwa - dotyczy to szczeg�lnie pracuj�cych w domu. Czyha tam na nas zbyt wiele pokus: mycie naczy�, zrobienie sobie kanapki, troch� sprz�tania, czytanie gazety - �e nie wspomn� ju� o przera�aj�cej mo�liwo�ci ogl�dania telewizji w ci�gu dnia. Dla ka�dego jednak, bez wzgl�du na to, czy jest pracownikiem czy pracodawc�, pocz�tek dnia wp�ywa pozytywnie lub negatywnie na dalszy jego przebieg. Dla wielu ludzi problemem jest niemo�no�� �wzi�cia si� w gar��". Zanim nasz umys� zacznie pracowa� na najwy�szych obrotach, sp�dzamy zbyt wiele czasu na obijaniu si�, pozwalaj�c, by nasza uwaga uleg�a rozproszeniu. Konstruktywne my�lenie i planowanie (a c� dopiero zrobienie czego�) wydaje si� wykracza� poza nasze mo�liwo�ci. Je�li jest to r�wnie� Tw�j problem, spr�buj rozwi�za� go, wprowadzaj�c ustalony rytua�; taki, kt�ry pomo�e Ci sta� si� produktywnym ju� w chwili, gdy Twoja tylna cz�� cia�a zetknie si� z obrotowym krzes�em. Taki rytua�, kt�ry z �atwo�ci� podejmiesz, nie my�l�c nawet o tym, na przyk�ad porz�dkowanie dokument�w przez 15 minut, uaktualnianie zapis�w przez p� godziny czy zorganizowanie regularnych spotka� zespo�u na pocz�tku dnia. Mo�esz ustali� inny porz�dek dla ka�dego dnia tygodnia, mo�esz r�wnie� doj�� do wniosku, �e wolisz, by by� codziennie taki sam. Wybierz to, co Tobie najbardziej odpowiada. Je�li pracujesz na w�asny rachunek, pomocne mo�e by� tak�e wprowadzenie rutynowych czynno�ci, dzi�ki kt�rym wyznaczysz wyra�n� psychologiczn� granic� mi�dzy domem a prac� - wyra�-niejsz� ni� sama czynno�� udania si� do pracowni. Jednym ze sposob�w mo�e by� p�j�cie po gazet�, pod warunkiem, �e po powrocie udasz si� natychmiast na miejsce pracy, a nie zasi�dziesz w wygodnym fotelu w salonie. Gdy tylko rytua� stanie si� czym� sta�ym, powinien pom�c Ci pokona� syndrom powolnego rozruchu, kt�ry atakuje wielu z nas, wprowadzaj�c Ci� we w�a�ciwy stan umys�u, kt�rego utrzymanie przez reszt� dnia powinno by� naszym celem. SPOS�B 20 W MARTWYM PUNKCIE? Posiadanie sta�ej pracy wi��e si� z oczywistymi korzy�ciami. Pozwala nam na umacnianie pewno�ci siebie i rozw�j zawodowy, za� w sferze osobistej u�atwia cieszenie si� �yciem nie zwi�zanym z prac�. Trudno�ci pojawiaj� si� wtedy, gdy praca przestaje stawia� przed nami nowe wyzwania. Bez wystarczaj�cej liczby wyzwa� motywacja mo�e by� niewielka, a praca zamieni si� w nudn� rutyn�. Cho� dla wielu pracownik�w rozwi�zaniem problemu mog�oby by� poszukanie sobie innej pracy, dla innych mo�e to nie by� mo�liwe, niezb�dne czy po��dane. Za pozostaniem w danej firmie mo�e przemawia� wiele innych plus�w: sympatyczni wsp�pracownicy, dobra lokalizacja, korzystne �wiadczenia. Dla os�b pracuj�cych na w�asny rachunek poszukiwanie pracy gdzie indziej mo�e by� jeszcze gorszym rozwi�zaniem. Bardziej u�yteczn� opcj� jest znalezienie sposob�w na wprowadzenie zmian w naszej obecnej pracy i zapewnienie pozytywnego bod�ca, na nowo rozpalaj�cego nasz entuzjazm. W zale�no�ci od sytuacji zastan�wmy si�, jak tego dokona�. Mo�emy zapisa� si� na dodatkowy kurs; spotka� si� z prze�o�onymi w celu om�wienia zmian w naszych obowi�zkach; zaproponowa� uczestnictwo w grupach czy komitetach; om�wi� z szefami �cie�k� kariery. Dla pracuj�cych na w�asny rachunek jest jeszcze wi�cej mo�liwo�ci. By� mo�e jest to dobry moment na zaj�cie si� eksportem, przeprowadzk� w miejsce o cieplejszym klimacie, na rozeznanie, jakie nagrody mo�e zdoby� nasza firma, przerzucenie si� na inne rynki, skierowanie oferty do innych klient�w. Po�wi�� nieco czasu na zastanowienie si�, jakie zadania da�yby Ci nowe poczucie sensu i energi� czy si�� nap�dow�, kt�rej obecnie brakuje w monotonii �ycia zawodowego. SPOS�B 21 O�WIETLAMY DROG� O�wietlenie mo�e wydawa� si� niezbyt wa�nym aspektem miejsca pracy, z wyj�tkiem plac�wek sprzeda�y detalicznej, gdzie stanowi ono wa�ny czynnik oddzia�uj�cy na klienta dokonuj�cego zakupu. Jednak�e �wiat�o mo�e wp�ywa� na nasz� prac�, wydajno��, a nawet poziom stresu. Niew�a�ciwe o�wietlenie mo�e podst�pnie zniweczy� nasz og�lny entuzjazm do zaj�cia naszego stanowiska pracy i wykonania naszych zada� - cho� mo�emy nawet nie zdawa� sobie z tego sprawy. � Upewnij si�, �e �wiat�o nie pada bezpo�rednio na monitor komputera. Po�wiata m�czy wzrok, zmniejsza tempo pracy i zwi�ksza prawdopodobie�stwo pope�nienia b��du. Najlepiej sprawdza si� �wiat�o rozproszone. �wiat�o powinno by� skierowane w g�r� tak, by odbija�o si� od sufitu. � Upewnij si�, �e lampy punktowe nie �wiec� Ci prosto w oczy i nie rzucaj� cienia na miejsce pracy. � Regulowane lampy na biurko pozwalaj� skierowa� �wiat�o tam, gdzie jest ono potrzebne. � Spr�buj zastosowa� �ar�wki symuluj�ce �wiat�o dzienne -pozwalaj� one uzyska� bardziej naturalny efekt. Upewnij si� tak�e, czy przez ca�y dzie� jeste� w wystarczaj�cym stopniu poddany dzia�aniu �wiat�a s�onecznego. W przypadku niekt�rych os�b brak �wiat�a w miesi�cach zimowych ma bardzo niekorzystny wp�yw; do�wiadczaj� one stan�w depresyjnych zwanych depresj� zimow�. Do zaspokojenia ich zapotrzebowania na �wiat�o dzienne s�u�� specjalne kabiny do na�wietlania daj�ce pe�ne spektrum �wiat�a. Dost�pne s� tak�e lampy podwieszane u sufitu. Warto sprawdzi�, jak wygl�da kwestia o�wietlenia w naszym miejscu pracy i wprowadzi� niezb�dne zmiany. Poprawa o�wietlenia nie zwi�kszy znacz�co naszej motywacji do pracy, je�li jej nie znosimy, lecz mo�e stworzy� przyjemniejsze �rodowisko pracy, rozwi�zuj�c drobne k�opoty, jakie mo�e sprawia� kiepskie o�wietlenie. Spectra Lighting, York House, Lower Harlestone, Northampton NN7 4EW; 01604 821904. SPOS�B 22 PRZEPROWADZKA Codzienny kontakt z identycznym otoczeniem sprawia, �e jest ma�o prawdopodobne, by warunki te dawa�y nam jak�� inspiracj�, szczeg�lnie, je�li musimy zmusza� si�, by usi��� i zabra� si� do jakiego� szczeg�lnie nieciekawego zadania. Zdarzy�o mi si� raz od