3836

Szczegóły
Tytuł 3836
Rozszerzenie: PDF

Jesteś autorem/wydawcą tego dokumentu/książki i zauważyłeś że ktoś wgrał ją bez Twojej zgody? Nie życzysz sobie, aby pdf był dostępny w naszym serwisie? Napisz na adres [email protected] a my odpowiemy na skargę i usuniemy zabroniony dokument w ciągu 24 godzin.

 

3836 PDF Ebook podgląd online:

Pobierz PDF

 

 

 


 

Zobacz podgląd 3836 pdf poniżej lub pobierz na swoje urządzenie za darmo bez rejestracji. 3836 Ebook podgląd za darmo w formacie PDF tylko na PDF-X.PL. Niektóre ebooki są ściśle chronione prawem autorskim i rozpowszechnianie ich jest zabronione, więc w takich wypadkach zamiast podglądu możesz jedynie przeczytać informacje, detale, opinie oraz sprawdzić okładkę.

3836 Ebook transkrypt - 20 pierwszych stron:

 

Sokrat Janowicz Listowie Tower Press 2000 Copyright by Tower Press, Gda�sk 2000 4 �������� � ����� � ����� ����볢, � ���� ������ ���������. ���� ������... ����� �����������! I�� � ����� ������� ������ � ������ ���������� �� �������. �� ����� ������� �������������� i � ����� ������i ���� �������� �� ���� � �������. ��������, ����������� ��������. ����� ��������������! Ki�����i ��������� ���������� ���� �� �����i�� ���� �� ����������. �, �������, ������� ��� �� ����� � ���� ���� � ��������� ����� � ������. �����i ���������! �������� ����� ������� ������� � �������� ����� � ����i��� ����� �������. ��������� �������� ������, �� ����������... ����� ������� ��� �����i. 5 Powroty do Krynek Zapali�em �wieczki w pokoju ciszy wielkanocnej. Widz� ojca... Krynki � ch�odnostope! Schodz� w dolin� swojego pocz�cia: gotyk dzieci�stwa na niebosk�onie. Na waszych wygonach beztroski i we wi�niach rado�ci echo si� bawi�o ze mn� w chowanego. Wstydz� si� zarumieniony dojrza�o�ci�. Krynki wieczorno�dzwonne! Kiro�panne! Swym bizantyjskim pi�knem odgradza�y�cie mnie od codzienno�ci. Lecz potrafi�em, mimo waszej woli, odej�� z bezbo�n� wiar� w Kupa��. Krynki cichego listowia. Powracam pi�cioma pylnymi drogami z pustyni �ycia w waszych �r�d�ach si� obmy�. Zniweczony bizunami smutku, ledwiem jest. Bez pami�ci �wieczki musz� zgasn��. Prze�. Jan Czopik 6 ����������� ����� ���������� �����, �� ��� ������! ��� ��� �� ���� ������i������ � ���i�� ����i���. I ����� ����� ��������������, i ��������� �����������. ��, �� ����i�����, i���� �� ����. ����� ��������, �� ��� �����! ��� ������� � ������ ������� ���������i�����, � ����� �������. I ���������� ���i�� �������� ������i��� i �������� ������. ��, �� ��, ������� � ���������� ��������. ����� ������, ���� �����! ������� ����������, ��� ����� ����� ������� �� ���� ���i�� ����� �����������. I �������� �������� ���� ���� ���i� ������� �� ����i���� ic�i �����i� ���� ���� ����� ��� ���i� ��������. ��, �� ��� ����� �����, �� ���i��� i � �������i. � ���� �����i, ����� �� �� ����������, ���� �� ��������. ��� �� ���! �� ��� ���i�i�! 7 Modlitwa S�owo bia�oruskie, ojczyzno moja! M�j �nie przy oknie u pachn�cych lip w pszczeli poranek. Puszcza�ski szumie sosnowych okolic, rado�ci g�sta, rado�ci zielona. Niczym dzieci�stwo � zawsze jeste� ze mn�. S�owo matczyne, s�owo � �zo! Trwogo wieczor�w kochania, kwitn�cych czysto �r�d sadu junactwa. Szybkie spojrzenie wstydliwej czarnobrewy i bezsenno�ci gwia�dzista. Losie wschodz�cy na nigdy nie przekroczonym widnokr�gu. S�owo rodzinne, m�dry smutku! Szcz�cie nie uciszone, ja�niej�ce dorocznie wigilijn� barw� na niebie przeznaczenia. Uczysz mnie niespiesznie �y� w�asnym �yciem i w�drowa� szerokim go�ci�cem przez rozdane lata. Ty, jak szczery przyjaciel, nie porzucisz w biedzie. Tobie tylko, s�owo bia�oruskie, k�aniam si� i wierz�. Bo�e m�j! Religio moja! Prze�. Jan Czopik 8 ������ � i�� ���i� �����. ����i����� ��� ������� �� �������i; ���� �� ����i ����� � ������i. �������� � ���. �� ������ ��� i�������� �����i�� ��i�, � �������� �������� ������. ����i���� �����. �� ����� ��� ��������i ����i�, �������������� ��������. �� ����� ������� ������ ����� � ������� ����������. � ���������� ����������� ��� ���i�� ��������. � ������i �������� �������, i ������� ����������... ����� ���� �������� �� ����������. � �����i ������������i i ��� ����i��� ������i ������ ������ �������������. � ����� ����� ����, ��� ������� �'�������� �� �����i ���i�i �������� �������� � i ��� �� �� ���� ���, ��� ���� ��� �������... 9 Ojczysto�� Id� swoim polem. Dzieci�stwo moje snuje si� na widnokr�gu, klony u drogi wyros�y nad podziw. Wchodz� do domu. Na �cianach ikonostas: zapami�ta� moich najbli�szych i daleki u�miech matczyny. Pszeniczne s�o�ce. Za oknem sad m�odo�ci; przekwit�y, rozczerwienia si� dojrza�o�ci�. Na ��kach kochania drugi pokos kosz�; w przepoconych koszulach. Na gumnie kurzawi si� m�ocka. I sk�d� dolatuje chrz�kanie pudowe i porykiwanie bia�opienne... Dobry ko� si� nie potknie. W zieleni zadowolenia i pod b��kitem rado�ci szcz�cie nielekkomy�lne. I wiem, �e Ojczyzna, to nie tylko wielki zbiorowy obowi�zek � i �e ma j� nie tylko ten jeden, kto chocia� raz zap�aka�... prze�. Jan Czopik 10 ���� ���� � ������� �������������, �� ����� ���������������, i � �������� ��������������. � � ������, ���� �������, ����, i � �������, ��i������ ���������, ��������� ������ ������� ����� ����������. ���� � ������, ����� ��������, i � �����, ����i�i ���������, ��� ����� ������������� ���������� ����� ��������������. I � ���, �������� �������, i � �������, ������� ������������, ��� ����������� �������� ������ ����� ��������... ���� � �����, ������ ��� i ������������. � � ������, �� ���������. � � ��������. � � ���� ����! 11 Wierz� Wierz� w mi�o�� �r�dlano czyst� i w rozum jak niebo bezdenny, i w godno�� topolob��kitn� � na obraz i podobie�stwo Chrystusa wy�nionego przez niewolnik�w zazdroszcz�cych tym, kt�rzy umieli umiera�. I � w smutek, pole jesienne, i w rado��, kwiat uroczysty, dost�pny �zom rozpaczy albo zachwytu. I � w spok�j, gwiazd� spadaj�c�, i w ziemi�, nieznane g��bie, daj�ce niesko�czono�� przemijania albo nie�miertelno��. I � w gniew, uparte powroty, i w milczenie, kobiet� zha�bion�, targaj�ce �ywym sumieniem albo wyobra�ni�. Wierz� w �ycie, jego �mier� i zmartwychwstanie. I w wieczno��, bo bezbrze�na. I w �wiat � Wierz�! prze�. Jan Czopik 12 * * * I���� ���, ������� i�����i ��ۖ���� � ������i ������i, �� ��������, � ��������i, � ��i� ���i ����������i. I� �� ����, ��� ����� �������. I����: ����, ����, ����! ��������. ����i � i� ��������i ����. ���� i� �� �� ����� ��������, ��� �� ����� ������ ���. ������ ����� �� � �����: ��������, ��������, ��������! �� ������� ����� �� ����� ���i�� i �������. ���������� �������� ����� � ����������� �������������࢖���!!!...� ����� �� � ��������, �� ������ ������ i ����! �� ���, ������ i ����� ��� ��i� �� ����, ����������. �� �������! ���i ������ ���������, ���� ���� ������i ������ i�. � �������! ���i ���� ��� ��������� ��� ������ ����������i, ���� ���� �� ������! I �������, ����� ���� �������� ���. ���i � ������� ������ �� � ���i��, ���� ���� ���� ����� �����ii. ��� �� ��������� � ��, ����������! �.... ���... 13 * * * Id� owi, janczarzy imperium ABY��Y�, z szablami krzywymi jak sumienie, z muszkietami nabitymi kulami bezmy�lno�ci. Wszystko im jedno, czyj� ziemi� depc�; id�: lewa, lewa, lewa! M�wi�. Ich j�zyki to kawa�ki mi�sa, ich g�os to nie ton gor�cego serca, lecz d�wi�k z�ota; ka�de ich s�owo � dukat: kupuj�, kupuj�, kupuj�! Na wschodnim rynku wszystko jest do kupienia i sprzedania. �Moja mowa nie z pysznych salon�w!� Jej s�owa � p�dukatowe, �wier�dukatowe albo zupe�nie bez z�otego kruszcu. Dwa, cztery i wi�cej moich s��w za jedno, janczarskie. Za bezcen! A kiedy je b�d� sprzedawa�, chc� by� ich �zami goryczy. I p�aka�. Kiedy mow� moj� postawi� pod �cian� bylejako�ci, chc� by� jej krzykiem. I umrze�, maj�c trzydzie�ci trzy lata. Kiedy zaczn� grzeba� j� w mogile, chc� by� koniem ksi�cia Jad�wing�w. �eby nie rozsta� si� z ni�, bia�orusk�! Id� owi... prze�. Jan Czopik 14 ��� ��i��� �����i ������ ����. I ��������� �����, ������i, ��� �������� � �������� ���������... ��i��� �� ������� ���i�� ������i, i ������ � �ic��� �� �����i���; �� �� i��� � �����, �� ��i��i... ���i��i� ������� �������� � ���� �� ����i��� � ���� ������; � i� ���i� � ������ � ������i... �����, ��� �� �����, ������� �i� ��������. � ����i�� ��� ����i��� �����i����, �� ��i� ���i� � �������. 3 ������ ����i���� ���� ������� �� �����. � �������� ���������� ����. ���� �����, ���� i�, ����... ����� ����� ���� ������� ������? 15 Sny We �nie przychodzi rodzinne pole. I zielono�� niewyobra�alna za gumnem, gdzie pasa�em Krasul�Pieredojk�. Dziczka na przymiedzy wabi owocami i wietrzyk w jej listowiu dokazuje; z niej rwa�em grusze na gni�ki. Maliniak w skwarze ci�ko oddycha i pochyla si� ku latom; lubi�em w nim bawi� si� w chowanego... Rzeczu�ka za ��giem wiecznie szemrze w�r�d kamieni i p�ycizn z�ocistych, na kt�rych �owi�em koluszki. Po bocianim gnie�dzie za� sterczy na podw�rzu pod p�otem jeno ko�o. Rozesch�o si� doszcz�tnie. Nie ma klekociak�w, nie ma ju�, nie ma... Czy mo�liwe jest zatem obranie sobie nie drugiej, lecz innej ojczyzny? prze�. Jan Leo�czuk 16 ���� ���� Bi�����i � ������ ����, �����. ��i��� �����i ��������� ����� � �������� ��������i. ����i��... ������� ��������� ��� �������� ������ ����. ������� ���i �� �������� �������� ����i ����� �������. ������ ��� i ���� ��i���� ��i��� � ���������� ����� �����i��, ���i������ �������� ������� � � ������ ���i, �� �������, ��� ������ �����. ���i ������� � ����� ����� �����; �����i ����� � ����� ��i���� ��������ic� � ����. �������� i ������� �� i� �����i � ������� � ����i �������� ��������. ������ ��������� �� ������� ������, ������� �� ����� ��������� �� �����i �����. �� ���������, �� ������� ������... ���� �������� � ��������� ����. ���������� �������� ���� ����� �� ��i�����. 17 Odpust Cie� Bizancjum w poszumie klon�w i brz�z. Na zbutwia�ych gontach zieleni si� mech w miesi�cznej blado�ci. Kaplica. Ze zle�a�ego piasku mogi� wystercza prawos�awie. Odprysk Rusi u podn�a dziewi�tej fali ubogich pag�rk�w. Matczyny j�k i dzieci�cy p�acz tai si� w wyspie pociemnia�ej zieleni zaci�ni�tej obr�cz� � pod dziewi�t� fal� zapomnielisk. Matka wzi�a gorycz �ycia ze sob�; barwy �wiata w dzieci�cych oczach rozsypa�y si� w proch. Cisn� si� i pe�zaj� po nich w ekstazie swoi � go�cie �wi�tecznej tradycji. �al rozmieniony na grosze, nabo�e�stwa kolejno rzucaj� na kolana �ywych. Do zmierzchu, do p�nego wieczora... Rozpacz chowa si� w bezsennej nocy, wsp�czucie ma zdrowy sen i chrapie do �witania. prze�. Jan Czopik 18 I�������� � �������� �ic�������� ���� i ������ � ��i��� � �� �������� � ������. ��������� �� ��������� � � ������� �����i. �� ������i�����! ���� ������ ����� ����, ���� ������� �������, �'�������� ������... �i ��i�� ����� �� �����i? ��� ������ ����, ��������� ����i�� i ��i�i��. ���� �i��� � ����� ���, ��� �������� �� ������, � �i��, �� ��������� ��� �� ������. ��������i ������� ���� i ���� ���� ����, �� �������� ��� ��� ������������ �������i �� ������������. �i ����� �����i���� ����������? ������� ��������� ������� i �����, � ������������, ��� ���� ���� ���� �������� � ����������i, � �� �����i � ������� ���� ���������. ��� ������� ���� ������������� � ���i���... ����� �� ����� ������ �������, ��� i ����������� �'�������� ����� �� ��������, �� �����, ��� ������, �i �����. ���������� ����� ������ i����� ic�������. ��� i�������� ��������� �� �� ���, i ����� �� ���, �i ��������� ���� ����� ��� ������i���� ��� � ���i��i �����. ��� �i ����i� � �'��i��� ��� �� i���������, �� �����i � ����, ����i � ������, ������i � ����������, � �i���. � ����������i. 19 Istnienie W s�onecznym czasie opadania li�ci � klony i brzozy w�r�d jode� niby doczesne przy wiecznym. Pobiela�a i po��k�a staro�� obok zieleni. Jak memento. Dlatego wydaje si�, �e pierwsz� por� roku, jak� wymy�li� cz�owiek, by�a jesie�. Czy dziecko my�li o �mierci? �eby �y� intensywniej, wymy�lono godziny i minuty. Widz� przesuwaj�ce si� cyfry w oczach ludzi �piesz�cych do pracy, do kina, na spotkanie albo do znajomych. Wymy�lono wag� i B�g wie co jeszcze, nie m�wi�c ju� o szklanych �lepiach regulator�w ruchu na skrzy�owaniach naszego stulecia. Czy mo�na zliczy� wymy�lone? Najpierw wymy�lono pocz�tek i koniec, wierz�c, �e b�dzie to mie� znaczenie w niesko�czono�ci, a nie dlatego, �e jest t�sknot� ludzk� by� po�ytecznym. Kto poj�� swoj� zb�dno�� � umiera... Trzeba jednak powiedzie� od razu, �e po�yteczno��, to taki sam wymys�, jak pieni�dze, maszyny czy bomby. Wymy�lamy sposoby dla coraz innego istnienia. Ale istnieniu nie zale�y na tym. Nie obchodzi je r�wno: czy wymy�limy �wiat sensowny czy rozbijemy go na atomy. Cokolwiek zrobimy, oka�e si�, �e to ci�gle to samo istnienie: ojca w synu, ziemi w ludziach, materii w elektronach, w niczym; w niesko�czono�ci. prze�. Jan Czopik 20 ������ �� �������, �� � ����i, � ����� �������. ���� ������, �� ���� ���� ����. ����������� �� �� ��� �� ����� ������ ��������, ������� ��i���. � �������, �� �������� ������������, ������i���� ������ ������� �� ����, �� ����. �������i�, ������� ���������, �� �����i��� �� ����i ������. ��� ������ �� ����� �� ������; ���������i��� �����i, ���������� ������������, ����i�� ���������, ��i� �i������� ���� ����� ������ �� �i�i�����. ������, ������� �����, ������i��� �� ��� ������, ������i��� ���� ���� ��� �����, ��� ����� �� ���������... �� ������ ������ ������ ���������� �����, ����������� ����i���� �ic��. ������ �����������, ����������� �����, �����������, ������ ��� ��� ������������... ����, ��������� �����������, ����� ���� ����, ����� � ��������i �� �����i�� ���������� � ������ �� �����. ����i �i�� ���i�ic�, ������ ����� ������, ��� �� �������ic� ������ � �������i. ������� ������� �� ������i, ����������� �������i��� ��i���� ������, �� ����������... �� ������� ����� �������... 21 Zagony Na zagonach, jak w �yciu, wszystkiego po trochu. Oto cebula � jeno p�aka� przy niej. Boczy si� na ni� smuk�y czosnek � nie lepszy od niej, obmierz�y elegant. A marchew, jak sp�oniona dziewczyna, zas�oni�a si� bujn� zieleni� � do czasu, do pory. S�onecznik � �mieszek niepowstrzymany, a� si� zgarbi� z weso�ej pustoty. Rado�nie mu od rana do wieczora; przedrze�nia mak�wki: ubrane weselnie bezmy�lne modnisie, pstrz�ce si� jedna przed drug� i chichocz�ce. Harbuz, hultaj z przyrodzenia, rozwali� si� na ca�� grz�d�; �eb schowa� pod �opuch przed pra��cym s�o�cem. Za s�siada wstydzi si� burak: roz�o�y� bezradnie li�cie. Nad�a si�, jakby by�a tu najwa�niejsza, zadowolona z siebie, grubosk�ra brukiew. Skwar, niczym niemowlak wyros�y nad miar�, sfalowa� si� od swawolnego biegania z zagonu na zagon. Czaj� si� og�rki, niby dzieci�ca szajka, kt�ra nie nacieszy�a si� jeszcze zabaw� w chowanego. Przysiad�a bezsilnie kapusta, rozsun�a po matczynemu dziurawe podo�ki, zamy�li�a si�... Na zagonach wszystkiego po trochu. prze�. Jan Czopik 22 ������� ������ ����i�� � ������ ������� �������. ����������� � �� ����������� ������, ����������� ����... ������ ������, �i�������, i ����� ������� �����i ���i��� �� �����, ��������� i ����� �i�� � ��������� ����. ���� ���i��� ���� ��������� �����i� ������, ��i� ���������, �������� ��� ��������i ���� ����i��� ���������i. ������ �������� ��������� �������� �i��i... �� ������i ����i��� � ���������� i����i. �i�� ���i����. 23 Modrzanka Kropla b��kitu po�r�d dojrza�ego �ytniego �anu. Patrz� na ni�, nastroszywszy w�sy, zazdrosne k�osy... Dajesz rado��, niebieskooka, i poszum tajemniczej nadziei toczy si� po niwie, niepokoi i daje si��, gdy dopieka los. Malutki �wiat siwieje w sklerotycznym odr�twieniu. Sierp �mierci zostawia ci� drapie�nym jesiennym wichrom; naigrawaj� si� t�umnie z p�atk�w twojej krasy wdowiej. Ro�n� �wie�o�� p�osz� zimne ulewy... Garbisz si�, bezsilna, nad pory�a�� darni�. I cicha umierasz. prze� Jan Czopik 24 ����i��� ����� � �� ��� ����i���, �� ��i� �������i� ������ �� �������. ��������� ���i� ����� ���� �����ic��� i �����������, �����������, �� �����i ������� �������. ��������� �����, �� ������� ��, �� ������� ���, ��� ��������� ���� �����������. ����� ������ �������� ������������! I���� ���� ����� ������ ���������, ���i� ������� ����� �������, ������ ������ ���� �� ��� ��i����, �� ���� ������, ��i������ �� ���������� ����� � i ������i� ��� �������� ������ ������� �������. ���, �����, ������� ������i�� ��, ��� �������� �� ��. � �������� �� ������i. I ��i��� ��� ��� ����� �� ���, � ���������� �� ������� ������ ����������i ����� i ��������. � �� ����� �� ���������, ���� ��� ����i��� ����� ������ ����i ���� ����� ������ ����... 25 Go�ciniec �ycie, jak ten go�ciniec, kt�rym idziemy wiorsta za wiorst�. Gubimy si� w�r�d �an�w k�o�nego �yta i przystajemy oczarowani kwiatem pierwszej mi�o�ci. �pieszymy dalej, nie pr�buj�c si�gn�� po niego r�k�, gdy� wydaje si� nam, �e spotkamy jeszcze pi�kniejszy. A dal dooko�a � cudna, przecudna! Idziemy przez �ycie coraz wolniej, wspinamy si� na coraz wy�sze pag�rki, szukamy cienia, chocia�by pod dziczk� w pio�unach na miedzy, patrzymy na przemierzone wiorsty i widzimy odleg�y kwiat pierwszej mi�o�ci. Ale zbyt daleko jeste�my, by po niego wr�ci�. Zasypiamy ze zm�czenia i �ni si� nam ta mi�o�� wielokrotnie, a jej pi�kno�� sta�a si� nam miar� pi�kno�ci �wiata i dobra na �wiecie. I do �mierci nie rozumiemy, dlaczego przy go�ci�cu naszego �ycia wyrasta� taki kwiat tylko jeden... prze�. Jan Czopik 26 ����� ���� ��������� �� ������i. �����, �� ����� �i����, �o�i . ���� i ��i�� �������! ������� ��� �����, �� ���������� ��i��� � ������ ���� i ������ ��. ����� ������i ����i�� ������i����� ��� �� �� ������i� ���i. ������ � ����� � ����! �i������� ������ ��������� � ���� i ��������: ��� ����i! �� ����i! �� ����i! ��i�����i! ��i�����i!� I � �������, ���� �� ����, i �� �� ����� �� ������i, ��� ����� ����. ���� ����� ������� �� ����. 27 Kosiarz Niebo rozpalone do bia�o�ci. Wsz�dzie, jak okiem si�gn��, �an. Nasta� czas �niwa. Wdycham zapach chleba, nie �piesz�c si�, zdejmuj� z ramienia i ostrz� kos�. Skowronek na wysoko�ciach s�awi moj� pracowito�� � w s�siednich wsiach s�ycha�. Pierwszy wyszed�em w pole! Bia�ow�se k�osy k�aniaj� si� w pas i prosz�: Ko�, bo czas, ko�, bo czas! Ko�by czas! I jest mi tak rado�nie od ich dojrza�o�ci. Prze�. Jan Czopik 28 ������� �� ���������� ��� � ���� ����� �����, ����� i���i���, ���i ��� �������i ���������� ���������� ���i�� ���i� � ������ �����'��. �� ���� ������� �������� c�����; ����� �� �������i ������ ���i�i� �����. I� �� ���� �������, i ��� ��� i�... �����'�� ��i���i �� ����� ������ � ��������� ���� ������ ��������������, ������� �������i��, i ��� ����i. ���i������ �������. ������������� ����i����� ����������� i � ��������� ��������i ������� ����� ��������� ��� ��� �����... � ����� ������ �� �����, ��� ������������ ���, �i��� �������, ��� �� ��� �������� i ����� ��� �� ������ ���� ���� �� ����. 29 Wieczory na Sok�lskiej Weso�y dla mnie by� i mglisty by� ten wiecz�r, kiedy pod strzechami gumien na ty�ach Sok�lskiej ulicy �owi�em �pi�ce wr�ble. Z pola patrzy� niedobry smutek. Koledzy nie widzieli jego wielkich oczu, nie bali si�; i ja przy nich tak�e... Wr�ble wpuszczali�my przez lufcik do warsztatu szewca: Franka Glancpapierczyka, starego karciarza. Franek gra� z kompanami. Z szajk� gra�. Robi� si� rwetes, Franek ocyka� si� w�ciek�y i w zamieszaniu podmienia� sprytnie z�� kart�... Bardziej g�upiego dowcipu nie umieli�my wymy�li�. prze�. Jan Czopik 30 � ����i ����i����� ��� ������� ������ �����i, �����������i� ���i�������i, ������, ����������� ������i ������� � ��������. ������� �����, �� ����� �����i��, ���i� ����� ���� i ������ �� ������ ������. ������ ���������i ������� ������, ���i��� ��� � ������������, � ������i ������������i�. ������i��. ������ ���i�� i ������i��� ���� � �i�����, ���������. �������. ���� ����� ������� �������, i ������ �������, i ������� �� ��������i. ���������� ���� ��������. ��� �������� i �����. ���i �������� � �������, �������. ����� i� ������. ������� ����� ���� � ���� ���� ���i! ���i ����? �������� ���� �����, �� ����� ����� �i������� �� ���������, ������������i�. 31 W g��bi dzieci�stwa Nad g�ow� soczyste jab�ka, rumianolice pieszczochy, dojrza�e, przestraszywszy si� pszcz� padaj� w zielsko, ach, jak si� boj�. S�o�ce si� �mieje jak dobroduszny w��cz�ga zza grz�dki maku, zanosi si� bezg�o�nym rechotem. Ob�amuj�c promieniami wysok� lebiod�, toczy si� nad Aleksandr�wk�, na aleksandrowskie poletka. Zielone ga��zie i niebo � granatowe, strudzone, w siniakach. Wiecz�r. Okno pachnie przysma�anymi kartoflami, �wie�ym mlekiem, cebul� ze skwarkami. Otwarte na o�cie� � zaprasza. Czas powieczerza� i p�j�� spa�. Nogi ju� ci�gn� do ��ka, brudasy. Musz� je umy�. Najgorsza rzecz przed spaniem to mycie n�g. Kiedy to by�o? Przed trzydziestu laty, w g��bi dzieci�stwa, o czterdzie�ci pi�� kilometr�w na p�nocny wsch�d. prze�. Jerzy Litwiniuk 32 ���� �������� ����� ���� ������ ���i����, ��� �� ���i �����, � �����. ������� ����� i ��� �i�� ������, ��� ������ ��������� ������i��, � �����. ������� ����i����� �� ������� ����� �����i��, ��� ����i� ���� ����i�i��, � �����. ���������� ���� � ��� �����i ��������, ��� ������ ����� ��������� �i���i, � ������� �����. � ���i ������i ���� �����i���, ��������� ������� ������i. 33 Do mojego syna Porzuci� niskie, wydeptane progi domu ojca, by losu jego unikn�� � masz prawo. Zapomnie� omglone wschody s�o�ca i zapachy lipowego kwiatu, by szybciej i�� po dudni�cych asfaltach � masz prawo. St�umi� wspomnienia ciep�ego dzieci�stwa, pierwszych rado�ci twego �ycia, �eby odleg�e marzenia przybli�y� � masz prawo. S�owa�pie�� swoj� cisn�� w py� go�ci�ca, by s�upy milowe szybciej ucieka�y � masz i to prawo. Ale gdy z b�lu na �zy ci si� zbierze � ko�ysank� matczyn� wspomnie� musisz. prze�. Leszek Ko�uszko 34 ������ �����, ���i, �� ����. �� ����� ���i��, ����i��, i �� �����, ���� ������� ���i. �����i, ���i, ����. �� ������ ������ �������� ����������. �������, ���i, �� ������� ���. �� ���i��� ���� ���� �� ������ ����������. ������i��, ���i, �� ����i! �� �� �����i��� ���������� ���� ����... ��������, �������, ����� ��� �������������. �� ������� ��� ������� i ���i��� �����. � ��� �������� ����� ���� ������, ���i? �� � � ���� ���� ��� �������. 35 Odwiedziny Napatrz si�, matko, na syna. Stoi, taki du�y, i nie wie, gdzie r�ce podzia�. Podnie� oczy, matko. Z daleka przyjecha�, przypomnia� sobie o ziemi. Zapytaj, matko, jak mu si� powodzi. Porzuci� ci� dawno, sam� na gospodarce... Podejd� do niego. On � nie o�mieli si� r�ki uca�owa�. Przytul go, matko, w�osy pog�askaj. Jaki gruby i wa�ny. I �eni� si� b�dzie. A o synow� nie pytaj, co po niej? I tak w wiejskich op�otkach do ko�ca swych dni pozostaniesz. prze�. Edward Redli�ski 36 �������� ��������� ����� ����� ���� ���������� �������� �������, ��� ���������� �� � ���������� ����i��� ��������! �� ����� ����������. ��� ����� ��������� ������� ��� �����i ���� ��������, ��� ��������� ��������� ��������� ��������! �� ����� �������... �� �� ��� �������� ������� �� ����������. 37 Handlarzowi sumieniem Chcesz swoim spasionym u�miechem zbi� z tropu pie�� rodzinn�, �eby j� p�niej wygna� na bezdro�a dr�g wiejskich. Jak zestarza�� matk�. Ale pie�� wraca ptakiem pod twe zaciszne progi i przebacza ci wyrodne synowskie odtr�cenie; go��biem mi�o�ci wraca. Ale ty ju� dawno zamieni�e� mi�o�� na spok�j. prze�. Jan Czopik 38 ��������� ���� � �� �������, ��������?! ���� ���� ������� ���� � ����� ����i? ������ �� ����������?.. ������ �������� �� ������ ���i, �� ��븢 ���i�������, �� ���� ��������... �����i, �i�����, ���� �ic�! ��� ���� ����� ���. 39 Odtr�cenie Gdzie�e� ty pow�drowa�a, dziewczyno? Co ci� poci�gn�o do odleg�ego miasta? Czy�by� szuka�a losu, co ci przypad�? Uciek�a dziewczyna od ciszy wioski, od p�l malowanych chabrami, od nadrzecznych ��k... Napisz cho� list, Kireczko, smutno tu bez ciebie. prze�. Jan Czopik 40 ������� ���� ���i���. ��i� ���� �� ������ ��������. �������� �� ������������� i ���� �� �� �������� �����, �� ������, ��� ����� � ����i� �����i��� ���i���� �� ������ (��� �� ��i��� �����). �� ���������� ������i�� �������� �������� �����, � ���������i. � ����� �� �������� � ������i�� ���������, ��� �������ic� ���������i i ��������i ����������� ����, � ��i� ��i�� ���i�i ���i���� �����i�� ��������� ��������i... � ��� ����i ����� ����� ��������� (����� �� ����, �����i��, �� � �����). �� ����, ��� ����� ���� ���� �����������? ��� ������� ������ ��� �i������ �����, � �i�i� ������� ������� ��������. 3 ������. �����i�i � ��� � ������, ��i��� �����. ������� �� �������! ��i� �����p�i���. ���, �����, ����� �������������. �� �� ������ ����i�, ��� �������i �����... ������ ��������� �� ����, ��� ��� �������, ���i� ������������, ����. ����� �����, �� ���� �����, ����i��i�� �����! �� ������ �� �i����. 41 Pewnego dnia By�a odwil�. J�zik ruszy� skrajem trotuaru. Id�c po suchym nie zdeptanym �niegu, czu�, �e w trzewikach ze �wi�skiej sk�ry robi mu si� jakby cieplej. Od dworca zalatywa�o sma�on� ryb�. I lepiej by�o nie patrze� na koniec ulicy Jurowieckiej, gdzie pi�trzy�y si� nowe domy i r�wnocze�nie burzono stare � sypi�ce plew� wspomnie� podmiejskiej m�odo�ci... W �yciu J�zika nic si� w�a�ciwie dot�d nie zdarzy�o. Nic; inaczej tego nazwa� nie mo�na. A zatem, po co tu przyszed�? Po nic? Nie czeka� przecie� na ojca zza sinej puszczy, w sinym dalekobie�nym autobusie; z Krynek. Trzewiki z rzadkiej �wi�skiej sk�ry. Zimno, cholera! J�zik przygarbi� si�. By� ciekawy, chcia� popatrze�. Chocia� nie od razu zrozumia�, �e czego� szuka... Niczego podobnego do tego, co ju� dzi� wcze�niej niespodzianie spotka�. Co�, od czego pusto, przera�liwie pusto! Po ludziach nie wida�. prze�. Jan Czopik 42 ¸��i���, ���i�� ������ �� �����i ���������, �� ��� �����i�i ���i���i, ������������i �� �����i ���������i� �������������, � ���i��, ��� �� ��������i, ������ ����. � �� �� �i���� ��� ��i�������� ������, � �����i ������, ���� ���������� ����i �� ����, ���������i��� �i����i�i�� � �������� ���. �� ���� � � ���� ������ �� ������ �� ������i, ����� ���� �� ������ �����, � ����, i ������ ��������� ����. � ��� �� ������i �����. ��� ��������i i �������� ���� ���, � ��� �� ���� ����� �������i. ���������� ��������� �������: �� ������i � ����� ������, ��i� ������� ���������� �i����i, �� ������ ������� ���� ������i ��� ��������� ���������, ������ ����� �� ������, ������i��i ������������� ���� �i�� ��� �����, � �������i � ��� ���. �������� ��� ������, ��� �� ��i� � ����� �� ������i, ������� �� ������, i �i��� �i���� �� ������. ����������� ���������������. � ��� ��������, ���� �� ���ic�! ����� ���� �� ����, ��� �������i�i �� ����� �����������, ��� ����� ������� ����i ���������� ���, ��������� ������ �����������, ��i��� �� ���� ���, �� � ����� ����� ���������. ������� ����, ����� ����...� ���i��� � ����������i ���� ������i�, ������� ��������i�, i���� ������, ��������, ���������, ��i� ����i�i�� ���� ����i� ������ ���������� ����i�� �� ���� ���������. ��������� ���� �������� ���������� ������i ���������i�, ��������������!�, �� ���� ������i ���i�, � ���� �� ��������� ���, �����i�� ��� (?). �����, �������, �� ������, �� ���i�, ����� � ��ic�����, �� ��� �������i ��������� � �i�����, ��� �� ����������� ���i��, ��� ����� i ���������, i �������������� ��������. �������, �����i, ��������� ���, �� i���� ���� �� �����, (�������i� �� �������). ������, �������! �����i�������i � �����i� ������, ����������� ������������� � ���, ��� ��� � �� ������i, ��������� ���i�i �������i �� �������. ���������������i � ������ �������� ��� ������� ����������i, �i����, ������ ��������� ���� � ������ ������, ������������ � �������� �������, ��� ��� �� ������� �� ����� �i �� i ���� ����i. ����� ������� �� ������. ���� ������ ���������� i�i, i ���� �� i� ������ ������� ������� �i��������i. �, ��� ����� ���������, ��� ������� ���������� ���� ���i����� �����i �� i�. ����� � ������������, �� ������ ��i��� �������, �������� ��������� �� ������� ��������, ����������� ������, i ��� ����� ��������� �� ������ ������ �� ������������� ������ �� ������ ������������, ��������, �i��i�i������!.. �� ������i �� ���������� ����� ����i ��� ���i�� �������, ��� ������, ��� ����� �� � ������ i ����� ������, ¸���, ��������� � ¸��i���. � �� ��� ���� ��������� ��i�� ������? ���, ������, ���� � �����, �� ����� � ��� ��� ���i�� ������?!. ������� ���� � ����i� ���� ��i����i ���; ���� � ��� ������� �����i ¸��i���! �, �� ��� ���������, ���� ���� ���i���� �i���, ��� ���i�� �� ������i ������i � �P����� ����, ����� ����...�, ������i���i �����i i �����...�, ������������ ������ �����...�. ����� � �� ������i ��������, �����i ����������� ������, � ���i� ������� �������� �� ����������� � �'����, ���� ���������� ������ ��� ��������� �����. �����i ���'�������� � ��� �� ����������� ��������, � ��� �� �����������, ��� ������� �� ��������� ����i�� ������, �����i �������i�� ����i�������� � ������� �����, �� ���� ��� ������� ������ �� ��: ��������� ��� ������, ���i�, ��������!..� � ���i ���, ���i �������i� �������i�� �� ����, � ������, i, ������� � i�i �� �� �i������ ����, �������i� �� �i������ ��������i ����� �����, ��� �i �� ������ �� ���� ���i���� ���i���i��� � ����� ������� � ����i��� ���������� ����i�� � ����� �ic��������i �����? 43 Wiocha � bogini zawstydzenia Za �wiat�ami Bia�egostoku, za ostatnimi ulicami, rozszczepionymi na drzazgi podmiejskich �cie�ek i dr�ek, w dolinie za pag�rkami ciemnieje wioska. W wiosce nie wida� owych tysi�cy �wiate� Bia�egostoku, jedynie �uny, jakie o�wietlaj� gwiazdy na niebie, zazdrosne gwiazdy mro�nej nocy. Tej nocy nie stoj� na wzg�rzu za wiosk�, siedz� w cieple przy oknie i patrz� nie wiadomo gdzie. W chacie huczy wesele i �piewaj� �sto lat�, a mnie jako� smutno. Odbywa si� wiejskie wesele: doko�a sto��w ze stu go�ci, na sto�ach litry z czerwon� kartk�, z boku muzykanci, a wszyscy �piewaj� pie�� za pie�ni� i raz po raz pij� �do dna� i �do ko�ca�. I wszyscy gadaj� r�wnocze�nie, wszyscy do wszystkich, s�siad do s�siadki, s�siadka do s�siada, i nikt nikogo w�a�ciwie nie s�yszy. Wesele jak to wesele. A mnie jest smutno. Smutno ju� nie dlatego, �e go�cie weselni czyni� wszystko, �eby wesele nie by�o czasem wiejskie � �eby by�o miastowe, jak w mie�cie. �Rawie�a bura, do�d� szumieu�... przycich�a i zgin�a ca�kiem w wielog�osie weselnych Ren Rolskich, Wojciech�w M�ynarskich, Iren Santor. Kolejka krasom�wc�w zach�ysn�a si� �aktami �lubnymi�, �prosz�panami� i jeszcze czym� � nie pami�tam, czym jeszcze. Czym� po�yczonym, nie swoim, ale b�yszcz�cym jak tombakowy pier�cionek w witrynie sklepu przy ulicy w �r�dmie�ciu, gdzie s� neony, automaty i naperfumowane trotuary. A przecie� wesele jest wiejskie, bo innych wesel nie ma w �wiecie, miejskich wesel nie ma. Jednym s�owem � wesele. Druhny�krewniaczki w drogich sukniach, wypi�knia�e przez to poczucie, �e nie s� ze wsi, bo pracuj� w Bia�ymstoku, a nie zjecha�y tutaj z s�siedztwa. Dru�bowie�swojacy w czarnych garniturach, czuj� si� �le w chom�cie manier, skradzionych miastu, ale nie poc� si� a� do pi�tego, czy nawet si�dmego kielicha. Oni te� nie s� wsiowi. Jedynie starzy ludzie czuj� si� wie�niakami i na ich twarzach b��ka si� jakie� poczucie winy. Zdaj� sobie spraw�, �e wszystko, co nie�adne, niezdarne, mo�e si� zrodzi� tylko z nich albo z ich powodu. Kt�ry� z m�odych odezwa� si� g�o�no do starego �z prosta�, a stary cz�owiek poczerwienia� od takiego wstydu i szybko, skwapliwie odpowiedzia� m�odemu �po miejsku�. Na weselu we wsi, gdzie� za �wiat�ami Bia�egostoku, rozmawiano o Wenus, bogini mi�o�ci, a ja obok niej zobaczy�em bogini� wstydu, Wiosk�, a m�wi�c �ci�lej � WIOCH�. A mo�e Wiocha to nie�lubne dziecko Wenus? Tak by�oby lepiej, bo po c� nam bogini wstydu? By�oby lepiej, ale to niemo�liwe, sam to widz�. Niespodziewanie zrozumia�em sw�j dziwny smutek: wszyscy czekaj� na �mier� Wiochy! I tak jak o nieboszczyku, kt�rego nie wspomina si� �le, wesele rankiem za�piewa�o: �Rawie�a bura, do�d� szumieu�, �Ras�witali jab�yni i hruszy�, �Rasprahajcie ch�opcy koni�... O �wicie go�cie weselni zacz�li si� rozje�d�a�: jedni do przystanku autobusowego, inni na stacj� kolejow�, �eby zd��y�, kto ma wcze�niejsz� prac�. W takiej chwili, gdy cz�owiek odprowadza weselnik�w za wiosk�, na drog�, gdy popatrzy z daleka, ze wzg�rza, na nocne miasto, wydaje mu si� ono wielkim cmentarzem w dniu Wszystkich �wi�tych. prze�. Maciej J�zef Kononowicz 44 ������ ��������i�� ��� ������������: �������� ���� �����! �� ������ ����� �� ������, �������� ������ �� ��������, ����� �� ����� i ������ ��������. �����i �����i�� �� ��� ������ �������� �� �����i��� ���������� � �� ��� ����������, ����������� �������. ����� ���������� �����������, � ������i, ��� �������, �� ������, ������ ������ i ������, ���i� �����, ���i� �����, �� �������� ��� � ������ �����i�� ���������� ���������, ����������� ��������, � � i� ���������� ������� ��i���, ����������� �� �������� ������, i ������� ������������ ����������������, �������������������, ������� ��i�������... ������i�� ��������������. I ��� �� ������ ����i, � ���� �����, ���i�������� i� ����� ������ �����, ��� ���������� ���i��� �������� �� ������� �i���i�� ������ i ������ �� � �����, ������� ���������i� ������� �� ����. � ������� ���� ���� � ��i����i���i i ���������, ������ � ������i� �i���i���� ��� �������� �����... 45 Odyseja p�mieszczanina Zazdroszcz� mu, bo umia� sobie zbudowa� �ycie. Kupowa� ceg�� po cegle, stawia� pi�tro za pi�trem; widzia� ci�gle dalej i patrzy� rado�niej. Czasem przywo�ywa� w my�lach swoj� pierwsz� dziewczyn� i �mia� si� ciszkiem, wyobra�aj�c sobie jej wyszmelcowany i na wp� zapomniany ubi�r. �ycie ros�o drapaczami chmur i budynki wok� nich by�y wci�� mniejsze i mniejsze, i jeszcze mniejsze, takie same i wci�� takie same, a� si� chowa�y w zieleni niemal wsiowych przedmie��, kt�rym wystarcza chlewik, za� w nim bezwstydna t�usta �winia i czereda kureczek �popierdeczek, g�si�tek�j�kal�tek i kacz�tek�dziwacz�tek... �mierdzi zapobiegliwo�ci�. I od�r letniej kuchni, w kt�rej chytrze przez niego wychowana �ona, c�rka by�ego kupca, co to w ubieg�ym roku nakrad� si� w kierowanym przez siebie sk�adzie i osiad� na d�ugo w kryminale, sma�y pi�kniusie kotlety na obiad. A wieczorem by�a burza z piorunami i wielkim wiatrem, niby na byle jakim filmie o byle jakim �yciu... prze�. Jan Czopik 46 �������� ���� �� �������� �� ������������i� �������, ���������� � ����� ��� ���i�����... ��� �����, �� ������i, ����������� �� � ���������� ��� ������� �������i��, �� � ������ ������i �i�������, ���i����� ������ �����i, �� �� ��������� ����������� ������� �������, ����� ���� � ��������i ������ ���������i�� ���i���. I��� ��� �����i�� ��� � ������ ����� �i������i, �� ��� � �������� �������� ��������, ���������i ���������� ��������, ��� � ��� �� ���� ����i�����, �i � ���i���� �i� ������ � ��������i��, ������ ������� i �i��. � ������������i� �������, �� ������ ��������i� �������� ��i�, ��������! ���i����� ���, �� �����. �i���,�� ��������. ���i�����, �� ��. ������, �i�� ����... 47 �d�b�o �yta Marz� o �ytnim �d�ble z Aleksandrowskiego poletka, zaczarowanym w s�owach mego pisarstwa... Lecz s�owa, niby kamienie, to uk�adaj� si� w opowie�� o nieszcz�liwym wypadku, to o goryczach modrzanki wydanej jesiennym wiatrom, to o solennym �yciu�byciu pastucha Supruna, kt�remu �wiat, dotkni�ty plagami miast, powinien zazdro�ci�. Innym razem przybieraj� kszta�t �wi�tego obrazu Kiry�pani, albo pochwalnego a� do nieba hymnu na cze�� Bia�owie�y � kr�lowej niedo�cig�ej urody, albo smutku za domem dzieci�stwa czy porzuconych wiekowych lip w Borsukowinie, ojczy�nie pi�kno�ci i ciszy. Na Aleksandrowskim poletku, ojcowskim zagonie moich odczu�, �d�b�o �yta. Samotne jak �ycie. Ciche jak m�dro��. Krzywe jak los. Zielone jak �wiat... prze�. Jan Czopik 48 � ��� ����� � ����� �� �����i � ���������. �� ������� ���� � ��i�i� ����, ����������� �������. 3 �i�����, ��� �� ����� �������, �i���� �������, �� ��������� ��������. � ��� ����� ���������, ��� �� ������ ��� � �����, ����� ���� ���� ��i� ����, �� ����� ����� �� ����� �������... ���� ������i�� ��� ��������. �������� � ����� �� ������, � ���� ������, � �� ��� ���������i �������� ������i. ������� �� ���� ������ ����������� � ���, ��� �� ����� � ������. �����i, ����������, �� �������i�����i. ��� ����� ������� ���� �� ���i������, ��������. �� ��� � �� ��� �� ������, �� �� ��� � �������� ������, ���, ����� ������ �����i, ���������� ���, ��� ���� �����i�� ������. �������� � �����i� �� �����, ��������� ��������i, ��� ������ ���� �� ����. �� ����� � ������, � �����. ������, �� ��i������ ����������i, ����i���� �� ������i � �������� �����i��, ������� � �� � �������, ����� ��������� ��� ����i����i �i��. ������ �� ���� ������ i � ����������� ����, ��� ���� ���� ������ ������������� ������i, � ���� � ��������. ������� ���� i �� ������� �����i��! ������� �� �������i � ������ ������� �� ��� ������. ���� � �������� ��������, ����� �� ������. ���������� ����������� ����, �� ���� �� ������i ��� ������i. �� ������� �i��, �� �i��. � ���i� ��� � ������� ��������, ���i������i�i�����, � ������� �����. ��� ���i������ �i�������. I�� � �� ��, � ������� �����i, � ��� ������i ������i �� ��������, ������ ����������� ������. �� �����, ���i � ��i�����, i��� ���������, ��� �� �� ���i � �����. ����, � �������. � ���� � ����i, ����������� ����� ����������� �� ��������� i ���� ���i� �������� ��� ������, � �i�� ����� � ����� �� ��������; � �� ���� ��i����i ���i��i� ����i. �i��� �� ����������� ����� ����, ��� ���i�� � ���� ������. ������ ������� ��� ����, ���� ����� i �����. 49 W stron� Jurowiec Wyszli�my z Bia�egostoku, by�o to w niedziel�. W zakolu szosy � dzikie r�e. Zarumieniony g��g. Dalej wida� z wiaduktu szyny kolei, rozdzieraj�cej widnokr�g. W stron� Jurowiec poczernia�o, ale jeszcze jeste�my w s�o�cu: przy piecu w pobli�u okna wiej�cego ch�odem. Pod zagajem chatka dr�nika. Rozgarniaj�c na �cie�ce piasek jak gor�cy popi�, z przyjemno�ci� przypiekam stop�: takiej suszy nie pami�taj� stuletni bajarze. Przysz�a pewno��, �e jutro jesie�. Doszli�my �cie�ynk� do Supra�li�rzeki. Chmury przegna�o za Wasilk�w. Na dnie Supra�li kamie�, pr�bowa�em go obj��, ale wynosi�o mnie na powierzchni� i brak�o mi tchu. Na brzegu, udr�czonym przez mieszczuch�w, parchy trawy. Wiatr; woda ciep�a do obrzydliwo�ci. Da�em nura w g�szcz wyobra�e� i ze stromizny zjecha�em na g�ow� w g��b. Z obu stron oczerety do nieba; ze strachu, �e mam pod sob� tysi�cletnie wyr�by, pop�yn��em z bystrzyn�. Straszno i szcz�liwie. Na zakr�cie uderzy�em kolanem o tamten kamie�. Wygramoli�em si�, pokryty g�si� sk�rk�. Dochodz�c do Bia�egostoku, w zakolu szosy narwali�my czerwieni na cudowne wino, na zim�. � Kupisz wielk� szklan� kul� w plecionce, pi��dziesi�ciolitrow� � powiedzia�a �ona. Natychmiast si� zgodzi�em. Szli�my z koszykiem jesieni w r�kach, a ch�opcy �apali sp�nionego motyla. W stron� Jurowiec, kiedy obejrza�em si�, zn�w poczernia�o, a my � jeszcze w s�o�cu. Tak by�o wtedy. A wczoraj, jad�c s�u�bowym wozem w niewa�nej (te� s�u�bowej) sprawie, z mostu rzuci�em okiem na Supra�l: b�yszcza�y w niej wczesne gwiazdy. W ucich�ej i zbrzyd�ej tai� si� kamie�. W�z szybko pomkn�� pod gor�, przez Jurowce i dalej. Prze�. Wiktor Woroszylski 50 ������ ��� ���! ���� �� ����� ���� ���i �����i���� � i ������� ������������ ���i��� � ����� ����i. �ic����� �����i�� ��� �����i �ic�����, � ����� � ��� ���i������ ������ ������i�. ����i ���! ������ � ����� ����i. �����, �����i ���� �������, ���i ������� �� ���: ������, ���������� ����� ����!� ������i: ����i�i �� �� ����� ����i����, ������ ���i���� �����. �����i �������� ������, � �i�� ��i���i ����� ��������������. ����i � ������ ������� ���, �� ���� �i������... ���i��� ������i���� ����i �� ��� ��������� ����� ������i����... ��������i � ������, �������� � ������ �� ���. �����i, ��� ��� ��� ������! 51 Szcz�cie M�j synek! Nios� go na r�kach przez alej� o po��k�ych li�ciach, widz� macierzy�ski blask w oczach �ony. Nadszed� listopad, li�cie szeleszcz� pod nogami, obok nas � syn u�miecha si� do wieczornej zorzy. Du�y syn! Szcz�cie w oczach �ony. Powiedz, ile to min�o od czasu, gdy� szepta�a do mnie: � Bardzo ci� kocham, bardzo... � Przypomnij sobie: chodzili�my rankami po kwitn�cych, ro�nych ��kach. Niekiedy le�nymi �cie�kami, zbieraj�c czerwonog�owe grzyby. Zasypiali�my w powietrzu rozko�ysanego maja, za oknem kwit�y wi�nie... W promienisty ranek biegli�my tam, gdzie skr�ca rzeka, �eby pos�ucha� wiosny, szumi�cej listowiem... Obdarowywa�a� mnie pierwszymi nie�mia�ymi poca�unkami... Patrz, nasz syn ju� chodzi! Prze�. Jan Huszcza 52 ���� � ������ ���� � ����� ���⸢ � �� ������. ��� � ��������������� ��������, � ������� ������. ��� ������������ �� ��������, �� ����� ����� ������i ���������. � �����i��� �����i � ����, � ��� �� ���. � ����! � ������� ���. ��ic�� �������. ������� � i�i � ����, � ����� �� �����, �� ���� ���� ����i������, �� ��i� �������� ���i������: ���� � ����� ��������� ��'�����. ��� ���� ���, ��i��� �� ����, ��� i� ��� ����, �� � �� ������... ���� � ����� ������� �� ����i� ��������, ��� �� ��������. � ��� ��븢, � �������i. � � ���� � ������ � �������� ���i��, i ��� ����� �������, ��� ������� �������� i� ����. ������ �� �i���� � �i���, ��� ����� �������� � ��������� ����� i ������� � �� � ����, � ������ ����������� ������, i ���� ��� ���, ������� ������ �� ����� � �����, ��� ����i��� ����... ���� � ������i, ���������� ������ ������i, � ������ ��� �������, ������� � � �����i �� �����������i� ������i. ����i �����i �� �����i, ���������� ������. ������� �������i � ������� �����, ��� �������. ��� ����� � ������� ���������� i ������ � ������� ����, ����� ��������. ��i�i� ����i ��������ic� ���� i, ���� �� �����, �������ic� � �������; �������. �� ��� � ������ i ������������i, �� ��i� ���� ������i��. � �������, ������, �� ����, ��� �i���� ��������i, �i���� ��� i ����, i ����� ����i, ��� ������ic� � ������� �������. �� �i���i ����i��� � ������. �������� ���, ������������ ����������� � �����i���� �������, ���������� ���������� � ��� ���, i � ����� ���, ��� �� ��� ����. ���, ���� �������!.. ����i� �������i �� �������i��, ���� ��� ���. ... ���� ������� ������� �i�� �� ����: �� ������ �����. I��� �i��i. ���� ���� � ��� �������, ��������, ������ ��������, ���� � ���������� �����. ������ � ����i��� ����� � ����� �� ��i�. � ��� ����i ����; ����� ��������. �����i ������� ���� � ����. �� ����� � ���i��. ���� �����ic��� i ���c��. � ���� �����i �����. �������� � �����. ���i� �����i�. �� ���� ������� �� ���� � ��������i��, ���� ��� ���i: ����� ��� ������ ������, ������� �����, ������i�� � ����, ����� � ����i���� �����, ����� �� ����������, ����� ������i. ��� ���������� ������i ���� ����! ���� i ���� � ������ ������� �������. � ����i � ����� �� ����i � ����, ���� ��� ���� �� ������. � �� ����������� �����i�� � ���... ������� ����� �����. 53 Lato w Mokrem Odprowadzi�em Tani� i syna na dworzec. Tania zas�oni�a wyblad�� twarz okularami przeciws�onecznymi. Syn ogl�da� lokomotywy, ca�� t� fabryk� podr�y. � Szcz�liwej drogi! � m�wi�, ale syn nie s�yszy. � Tato! � krzyczy rado�nie. Parow�z zagwizda�. Posiedzia�em z nimi w przedziale i wyszed�em na peron � pla�� po�egna�, gdzie przypieka samotno��. Zaraz odjad�. Jeszcze tu s� blisko mnie, lecz ju� ich nie ma. Tania i syn wysi�d� za Bielskiem, na drugim przystanku. Wprost w zapach p�l, w Podbielu. A ja zejd� z peronu w �ar ulicy, i b�dzie mi dobrze, �e podarowa�em im lato. Podejd� do kiosku z piwem, ale kupi� sok jab�kowy, schowam si� w cieniu, gdzie� pod betonow� zas�on� i b�d� tam pi�, zadzieraj�c g�ow� na ceglan� �cian�, co podpiera niebo... Pewnego razu we wrze�niu, w niezwykle upalnym wrze�niu, w pierwsz� niedziel� wybra�em si� z obydwoma synami na stawy pod Bia�ymstokiem. Dzieci biega�y po grobli, o�lepione s�o�cem. Ubrania schowa�y w wysokiej trawie, pod brzoz�. Sam te� si� rozebra�em, pop�yn��em do zatoczki, woda by�a tam wygrzana. Dzikie kaczki wystraszy�y si� mnie i jedna za drug� schowa�y w trzcinie; spore stadko. Nad dnem � spok�j jesieni i karpie�leniuchy, zdawa�o si�, �e pachn� smakowicie... I przytulnie, pewnie dlatego, �e wida� wodorosty, wida� dno i ryby, nawet kaczki, co schowa�y si� w g�stwinie tataraku. Cisza, w g�owie a� si� kr�ci. Starszy syn, niczym zaniepokojony nied�wiadek na z�ocistej polanie, czujnie patrzy w moj� stron�, krzycz�, �eby bieg� do mnie. Ech, cudownie...! Poci�g co� nie odchodzi, cho� ju� czas. ... Po tygodniu przyszed� list od syna: �W Mokrym jest �adnie. Zrywam wi�nie. Na podw�rku jest siedem kurcz�t i krowa, cztery g�si�ta, jedno ma wykr�con� �apk�. Kogut ma podbite oko i na wszystkich skacze. I s� trzy g�ski, g�sior nie szczypie. Czasem je�d�� wozem i ko� mnie si� s�ucha. W lesie jest bardzo zielono. K�piemy si� w rzece Bia�ej. Robimy zdj�cia�. Jakie to podobne do lata w Borsukowinie, chutorze mojej matki: zagroda na skraju �ywicznego boru, suszone grzyby, mi�d z woszczyn�, mas�o w �r�dlanej wodzie, sierpy zatkni�te za strzech�, ciep�o wieczornej pogwarki. Bez swojskiej rozmowy po bia�orusku � nie ma lata! Dlatego i lato w Mokrem jest takie pi�kne. � Taniu! � krzycz� do �ony w oknie wagonu, cho� mo�e nie s�yszy. � Pami�tajcie, p�jd�cie do lasu... Nareszcie poci�g rusza. Prze�. Zbigniew Nasiadko 54 �� �������� �� ��������, ���i i��i ����� �����, ����� ��������� ���i��. ����� � �, ���� i ����i � ����i� � ���i��, ��� �� ��������. ����i ������ �� ������� �� �� ����� i ���������. � �������� � ����� �� ��������i� ��������, ��i� ����� i �� ��i�i�� ����� ������ �� �������... � ���i�� � ������i. � i� ������ ����. ��� �������� ������ ������i �i�i��� ���������� �������. �� �������i�i, ��� �� �� ���������� ������ � ���������. �� ������ �� ���i��� �������������i. ��� �i���� �� ��������, i ���� ������. � ���i�� ���� �� ���������i ���� �������� � ���i��� ���������, ��� ������i��� ��� ���i���. ��� ������ �����. ��� ������ � �i���i i ���i��. �������i�i �� ����, ���i ����� ��� ������i���� � �������� ��������. �� ������� �������. � ������ �� �����, ��� �� �������i� ���� ����, ��� ��� �����i ��������i �����i ���� ����� ����������, ���� ������� ������ ���� ��� ���i. � ���� i ����, ��� ��� �� �� ��������, ��� � ����� ������� ���i�� ������� �� ���� ������� ����! I ���� ��� ����, ��� ����������� �� ���������� ������������� ����� ��i� ������. ��������� � i� ����� ����. ����� ���� ���� ��� ���i, ���i ����� ��� ��������� � ��������� ���������, ��� ������ ����� ���i���. ��������� �� ������� �����, �� �����i������i. 55 Za Jarosz�wk� Za Jarosz�wk�, gdy si� odbi� w las z lewej strony, mo�na wej�� w dolin�. Latem, ja, Tania i dzieci chodzimy tam w�a�nie. Dzieci biegn� po kwiatach a� do ko�ca rado�ci i powracaj�. Ja rozmawiam z Tani� o tegorocznych urodzajach: naszym dziadkom i ojcom takie si� nawet nie �ni�y... W dolinie � sadzawki. Z dojrza�� wod�. Nad domkiem dla szpak�w chyli si� nieprawdopodobnie bia�a czeremcha. Zauwa�yli�my, �e spotykaj� si� pod ni� ch�opiec i dziewczyna; wr�czana jej ga��zka jest jak wci�� nowe wyznanie mi�o�ci. Potem d�ugo milcz�. W czas babiego lata naszym ulubionym miejscem by� zaciszny m�odniak g�ciej�cy obok starodrzewu. Ze st�a�ym ekstraktem cicho�ci i �ywicy: dzieci bawi�y si� przy nim leniwie i cz�sto odpoczywa�y. Wracali�my do domu, kiedy s�o�ce gnie�dzi�o si� ju� mi�dzy wygolonymi pag�rkami; za ton�c� w kurzu drog�. Nie od razu powiedzia�em, �e przychodzimy tu dlatego, poniewa� nad tymi sadzawkami by�o niegdy� du�e gospodarstwo, kt�re zabra�o najlepsze lata mojej matce. Tak�e dlatego, i� nie mog�em uwierzy�, aby w takiej cudownej dolinie cz�owiek m�g� wyp�aka� oczy z nieszcz�cia. I jeszcze po to, by napatrze� si� i nas�ucha� b��kitnego �miechu moich dzieci. M�odszy ma osiem lat. Osiem lat liczy�a moja matka, kiedy sz�a na s�u�b� do gospodarza, do kt�rego nale�a�a dolina. Jej m�odo�� przesz�a bokiem, za g�rami�lasami... prze�. Jan Czopik 56 ������ �� ����� ��������i �� �� ������� ������, ���i ��� ����� ��� �������i� �����, �� ����� ����� �������, �������� i�, ������� ���������� ����� i ���i���� ���������, ��� ��������� ��������� ���������, ����� �����i i �����. ������� ��������i. ��� ��� ����� ����� �� ���i�i� �������, ������� ����� �� ��������. ������� ���. ��������� ��������� ���������. �� ���i�� ������� i ����� � ���������, �����������, ������� � �������� ������, �� ��i�, � �������� �������, �� ���� �� ������ ������������� ��������� �� ������� ����� ���������i ����� ����������� ��������� ������i... �� �������i �������� ������ � �����, � ������i�i ����������i i ���i����� ���������� �i�� � ������� ������i. �� ���������� � ���ic���� �������� ��i��� ��������, � ��i� ��������� ������� ����i. ���� ��� ���������� ����������� ���������� �������i��i, �����, �� �������i���i ���i���i ���i���, ���� i �������� ����������. ������i, ���� � ���� ����������� �� ����i���� ��������� �������, � ���������� �������, ���i� �i����. � i� ������� ������� ���� �� �������i����� �� �����, � ����i��� �������: � ����� ���� ��� ����� �������! �� ����������� ����������� �������� �'���� ����� i ������������ ������. ��������� ��� � ������� ���i��� ��� ������������ ������, ������������� ������� ��� �i����i, ����� ���� �������� ����... ������i, ��������i�� �����������, ������������ �������; ������ ������������ ��� �� ������, ����i ������������, i � ���������, � �i��� �������������� � �����i �������i (����i��?). �������i. 57 Spacer na peryferiach miasta Pierwszy raz przechodz�c t�dy, po odnogach ulic, w poprzek, skrajem miejskiego parku i cienist� �cie�ynk� pokrywaj�c� jakby haftem nowe dzielnice Bia�egostoku, miedz� cienia i �wiat�a, wszystko ch�on�� wzrokiem i pami�ci�. Wspania�e domki! Pomi�dzy nimi za� zgoniony czas jakby machn�� w og�le na ca�y �wiat r�k�, roz�o�y� si� beztrosko i zadrzema�. Raj na ziemi, s�owem. By�a niedziela. Przy ulicy Uroczej i dalszych: Kwiecistej, Bia�owieskiej i Jagodowej zgrabne tarasiki z plecionymi krze�liskami w cieniu, co trwaj� jak krowy na wygonie... Na werandzie r�n� w karty. W podw�rcu buczy motocykl; p�nadzy ch�opcy. Bezmy�lne dziewuszki, z kusz�cym

O nas

PDF-X.PL to narzędzie, które pozwala Ci na darmowy upload plików PDF bez limitów i bez rejestracji a także na podgląd online kilku pierwszych stron niektórych książek przed zakupem, wyszukiwanie, czytanie online i pobieranie dokumentów w formacie pdf dodanych przez użytkowników. Jeśli jesteś autorem lub wydawcą książki, możesz pod jej opisem pobranym z empiku dodać podgląd paru pierwszych kartek swojego dzieła, aby zachęcić czytelników do zakupu. Powyższe działania dotyczą stron tzw. promocyjnych, pozostałe strony w tej domenie to dokumenty w formacie PDF dodane przez odwiedzających. Znajdziesz tu różne dokumenty, zapiski, opracowania, powieści, lektury, podręczniki, notesy, treny, baśnie, bajki, rękopisy i wiele więcej. Część z nich jest dostępna do pobrania bez opłat. Poematy, wiersze, rozwiązania zadań, fraszki, treny, eseje i instrukcje. Sprawdź opisy, detale książek, recenzje oraz okładkę. Dowiedz się więcej na oficjalnej stronie sklepu, do której zaprowadzi Cię link pod przyciskiem "empik". Czytaj opracowania, streszczenia, słowniki, encyklopedie i inne książki do nauki za free. Podziel się swoimi plikami w formacie "pdf", odkryj olbrzymią bazę ebooków w formacie pdf, uzupełnij ją swoimi wrzutkami i dołącz do grona czytelników książek elektronicznych. Zachęcamy do skorzystania z wyszukiwarki i przetestowania wszystkich funkcji serwisu. Na www.pdf-x.pl znajdziesz ukryte dokumenty, sprawdzisz opisy ebooków, galerie, recenzje użytkowników oraz podgląd wstępu niektórych książek w celu promocji. Oceniaj ebooki, pisz komentarze, głosuj na ulubione tytuły i wrzucaj pliki doc/pdf na hosting. Zapraszamy!