TONY BUZAN "PODR�CZNIK SZYBKIEGO CZYTANIA" (T�umaczy�a: Gra�yna Walota - Czekaj) OD WYDAWCY ANGIELSKIEGO Poczytuj� sobie za zaszczyt mo�liwo�� polecenia tej ksi��ki rzeszom odbiorc�w, m�odszych i starszych, kt�rzy pragn� poszerzy� sw� wiedz� o naszym trudnym i jednocze�nie poci�gaj�cym �wiecie - dziedzictwie przesz�o�ci, bie��cych odkryciach naukowych i wydarzeniach politycznych, literaturze klasycznej i wsp�czesnej. Szczeg�lna jest tu posta� Tony Buzana, kt�rego karier� w skromnym stopniu pr�bowa�em przez kilka lat wspomaga� i kt�ry tak nagle zdoby� s�aw�. Tony Buzan ogranicza si� tutaj do prostego i �atwego w zastosowaniu systemu nauki, kt�ry ja i moi wsp�cze�ni musieli�my opanowywa� z trudem i na podstawie w�asnych do�wiadcze� - o ile w og�le sztuka ta nam si� udawa�a. Zapewniam was, �e korzystaj�c z tego systemu - szybko osi�gniecie, a mo�e b�dziecie w stanie zrobi� wi�cej ni� to, do czego ja zmuszony by�em przez wiele lat: czyta� przynajmniej trzy gazety dzienne, co tydzie� oko�o 25 magazyn�w naukowych, p� tuzina tygodnik�w podejmuj�cych tematy og�lne i dwie lub trzy ksi��ki; ka�dego miesi�ca oko�o tuzina czasopism - opr�cz tego wiele list�w, raport�w, wycink�w z gazet, informator�w, podr�cznik�w, katalog�w itd. Mog� jedynie �a�owa�, �e wiele lat temu nie mog�em korzysta� z zalet systemu, kt�ry Tony Buzan tak przyst�pnie przedstawi� w niniejszej pracy. Zaoszcz�dzi�bym mn�stwo wysi�ku, wiele niepotrzebnych czynno�ci i nie wstydz� si� przyzna�, �e nawet dzi� ucz� si� od niego, jak by� coraz lepszym. Czytelnicy tej ksi��ki maj� mo�liwo�� rozpocz�cia pracy we w�a�ciwym tempie na znacznie wcze�niejszym etapie. Namawiam, by�cie skorzystali z tej sposobno�ci! Mimo przedstawienia przez Tony Buzana swego systemu klarownie, krok po kroku, b�dzie to wymaga� wysi�ku, lecz je�li wytrwacie, odkryjecie, �e ksi��ka ta jest jak otwarcie drzwi do �wiata pe�nego z�otego blasku wiedzy. �wi�tej Pami�ci Heinz Norden, wydawca Erstwhile Information The Book ofKnowledge, cz�onek Instytutu J�zykoznawstwa OD AUTORA Gdy mia�em 14 lat, w klasie, do kt�rej ucz�szcza�em, przeprowadzono zestaw test�w oceniaj�cych nasze zdolno�ci umys�owe. W�r�d nich ukryty by� test szybko�ci czytania. Po kilku tygodniach zapoznano nas z wynikami i dowiedzia�em si�, �e osi�gn��em �redni� 213 s��w na minut� (s�./ min). W pierwszym momencie poczu�em dum�, gdy� wdawa�o mi si�, �e 213 to bardzo du�o. Jednak rado�� nie trwa�a d�ugo, bo nauczyciel wkr�tce wyja�ni�, �e 200 s�./ min to warto�� ca�kiem przeci�tna, a najszybszy ucze� w klasie czyta w tempie 314 s��w - o ponad 100 s�./ min wi�cej ode mnie. Ta przygn�biaj�ca informacja mia�a zmieni� ca�e moje �ycie: zaraz po zako�czeniu lekcji podbieg�em do nauczyciela i zapyta�em go, w jaki spos�b m�g�bym poprawi� swoj� szybko��. Odpowiedzia�, �e nie ma na to �adnego sposobu, a tempo czytania, podobnie jak iloraz inteligencji, wzrost doros�ej osoby czy kolor oczu, jest z natury niezmienne. Wydawa�o mi si�, �e nie jest to do ko�ca prawda. Dlaczego? Niewiele wcze�niej rozpocz��em intensywny program �wicze� fizycznych i po kilku tygodniach zauwa�alna by�a w niemal�e ka�dym mi�niu mojego cia�a kolosalna zmiana. Skoro znajomo�� w�a�ciwych �wicze� umo�liwi�a mi dokonanie tak wielkiej fizycznej transformacji, dlaczego odpowiednie �wiczenia wzroku i umys�u nie mia�yby spowodowa� zmiany szybko�ci czytania, zrozumienia i zapami�tania tego, co czytam? Pytania te sk�oni�y mnie do poszukiwa�, kt�re wkr�tce zaowocowa�y przekroczeniem bariery 400 s�./ min i wreszcie doprowadzi�y do tego, �e mog�em swobodnie czyta� w tempie 1000 s�./ min. Dzi�ki owym dociekaniom zrozumia�em, �e na ka�dym poziomie czytanie jest dla umys�u tym, czym aerobik dla cia�a. Poznanie cudownych mo�liwo�ci swojego wzroku i niezwyk�ej, zdumiewaj�cej pojemno�ci m�zgu spowodowa�o nie tylko popraw� pr�dko�ci czytania, zrozumienia i pami�ci; zauwa�y�em, �e potrafi� szybciej i bardziej kreatywnie my�le�, robi� lepsze notatki, relatywnie �atwo zdawa� egzaminy, uczy� si� bardziej skutecznie, a w efekcie zaoszcz�dzi� dni, tygodnie, a nawet miesi�ce swojego czasu. Podr�cznik szybkiego czytania, ksi��ka, kt�r� w�a�nie trzymacie w r�kach, jest rezultatem 40 lat praktyki i bada� na tym polu. Jej strony zawieraj� podstawowe tajemnice, kt�re w tym czasie odkry�em. Mam nadziej�, i� lektura oka�e si� ekscytuj�ca, a korzy�ci, jakie odniesiecie ze stosowania przedstawionych tu technik, b�d� tak olbrzymie jak moje. Chcia�bym wyrazi� szczeg�ln� wdzi�czno�� Vandzie North, redaktor naczelnej, kt�rej szybki, "sokoli wzrok" tak wydatnie przyczyni� si� do nadania ksi��ce jej obecnej formy; moim osobistym asystentkom, Lesley Bias, Phyllidzie Wilson i Sandy Zambaux, za nieocenion� pomoc w przepisywaniu r�kopisu i tworzeniu ksi��ki; Justinowi Coenowi za oryginalne ilustracje i korekt�; rodzinie Folley�w za stworzenie wspania�ej atmosfery, w kt�rej mog�em uko�czy� t� ksi��k�; centrom Buzana i instruktorom Radiant Thinking za wsparcie, badania i nauczanie moich metod; Caro i Peterowi Ayre'om - za udzielenie schronienia w Greenham Hali, gdzie przeprowadzi�em wi�kszo�� wcze�niejszych bada�; Robynowi Ponty'emu oraz Lizard Island z Australii, kt�rzy otoczyli mnie opiek� podczas pisania ksi��ki; Seanowi Adamowi za wsparcie i oddanie si� sprawie lepszego czytania; "mojej ekipie" w BBC, Chrisowi Wellerowi, Sheili Ableman; a tak�e The Brain Trust i wszystkim cz�onkom klub�w "Brain" za po�wi�cenie g��wnemu celowi Mental Literacy (rozwijania sprawno�ci intelektualnej), a w szczeg�lno�ci idei szybkiego czytania. WPROWADZENIE - JAK KORZYSTA� Z TEGO PODR�CZNIKA Opanowanie umiej�tno�ci czytania szybko, p�ynnie i bez wysi�ku uznane zosta�o przez miliony ludzi na ca�ym �wiecie za jedno z najwa�niejszych i najkorzystniejszych wydarze� w ich �yciu. WST�P We wprowadzeniu zapoznasz si� z g��wnymi celami Podr�cznika szybkiego czytania i z jego uk�adem, obejmuj�cym pi�� cz�ci. Wyja�niono tu tak�e budow� ka�dego z rozdzia��w i pokazano, w jaki spos�b szybko zapozna� si� z niniejszym kursem szybkiego czytania. CELE PODR�CZNIKA SZYBKIEGO CZYTANIA Ksi��ka ma spe�nia� sze�� podstawowych cel�w: 1. Znacznie zwi�kszy� szybko�� twojego czytania. 2. Utrzyma� i poprawi� zrozumienie. 3. Zapozna� ci� lepiej z funkcjonowaniem twoich oczu i m�zgu, co pomo�e ci bardziej efektywnie korzysta� z nich podczas czytania i uczenia si�, a tak�e sprawniej pos�ugiwa� si� nimi w codziennym �yciu osobistym i zawodowym. 4. Pom�c ci wzbogaci� zar�wno s�ownictwo, jak i wiedz� og�ln�. 5. Oszcz�dzi� czas. 6. Doda� ci pewno�ci siebie. G��WNE CZʌCI Aby u�atwi� czytanie i nauk�, Podr�cznik szybkiego czytania podzielony zosta� na pi�� cz�ci: Cz�� pierwsza - Badanie szybko�ci czytania W tej cz�ci dowiesz si�, w jaki spos�b wykorzysta� prosty wykres w celu sprawdzenia w�asnych post�p�w czynionych w szybkim czytaniu i rozumieniu w trakcie lektury niniejszej ksi��ki. Zawar�em w niej r�wnie� histori� szybkiego czytania, informacje o ostatnich osi�gni�ciach z zakresu teorii w tej dziedzinie oraz now� definicj� czytania, kt�ra pomo�e ci udoskonali� swoje umiej�tno�ci na wszystkich poziomach. Cz�� druga - Twoje zdumiewaj�ce oczy Cz�� druga pomo�e ci zrozumie�, �e twoje oczy naprawd� s� niezwyk�e, dowiesz si�, w jaki spos�b sterowa� nimi, tak aby w kr�tkim czasie zwi�kszy� szybko�� czytania i zapewni� lepsze zrozumienie. Przedstawi� ci dziesi�tk� najszybszych obecnie czytelnik�w �wiata oraz kilka osobowo�ci, kt�re odegra�y wa�n� rol� w historii szybkiego czytania. Zapoznasz si� tak�e z technikami, kt�re pomog� bardziej efektywnie prowadzi� wzrok po stronie tekstu, rozwin�� zaawansowane umiej�tno�ci przemykania wzrokiem po nim i przeszukiwania go oraz zaaran�owa� otoczenie w spos�b, kt�ry pomo�e twoim oczom i m�zgowi w szybszym czytaniu. Znajduj� si� tu tak�e �wiczenia i testy na szybko�� czytania, kt�re pomog� ci wzmocni� "mi�sie�" twojego systemu oko-m�zg, a tak�e w dalszym ci�gu podnosi� tempo lektury. Cz�� trzecia - Doskona�a koncentracja i zrozumienie W cz�ci tej skupi�em si� na g��wnych problemach zwi�zanych z czytaniem i sposobach ich pokonywania. Nale�� do nich: zbyt ma�a koncentracja i s�abe zrozumienie; bezg�o�ne wymawianie i "problemy z uczeniem si�", np. dysleksja czy ADDS (zesp� braku koncentracji uwagi). Jest to cz�� "dobrych wie�ci", z kt�rej dowiesz si�, �e wszystkie trudno�ci s� do pokonania. Cz�� czwarta - Rozwijanie zaawansowanych umiej�tno�ci szybkiego czytania Cz�� czwarta pomo�e ci rozwin�� najistotniejszy czynnik podniesienia poziomu inteligencji - zas�b s�ownictwa. Kolejne rozdzia�y zawieraj� informacje o przedrostkach, przyrostkach i �r�d�os�owach dziesi�tek tysi�cy s��w - klucz, kt�ry otworzy ci drzwi do �wiata s�ownictwa i zrozumienia. W cz�ci tej wyja�niono tak�e poj�cie tworzenia map my�li - Mind Mapping(r) (nowy wymiar my�lenia i robienia notatek), pokazano, w jaki spos�b wykorzysta� znajomo�� struktury paragrafu do zwi�kszenia efektywno�ci czytania i jak zyska� og�lny pogl�d na temat ka�dej ksi��ki, kt�r� czytasz. Cz�� pi�ta - Jak sta� si� bieg�ym czytelnikiem: zaawansowane wykorzystanie systemu oko-m�zg W ostatniej cz�ci Podr�cznika szybkiego czytania przedstawiam zaawansowane praktyki czytania wraz z og�ln� technik� studiowania, sposobami ogarniania informacji zawartych w gazetach i czasopismach i radzenia sobie z eksplozj� informacji p�yn�cych z ekran�w komputerowych i innych "maszyn pisz�cych". Pokazuj� r�wnie�, w jaki spos�b zastosowa� techniki szybkiego czytania w literaturze i poezji, oraz przedstawiam now� ide� "archiwum wiedzy" - metod� umo�liwiaj�c� pozostawanie na bie��co z informacjami w ka�dej wybranej dziedzinie. Cz�� ta ko�czy si� spojrzeniem w coraz bardziej obiecuj�c� przysz�o�� i radami, w jaki spos�b nadal, przez ca�e �ycie, poprawia� szybko�� czytania, zrozumienie i nawyki czytelnicze. Na ko�cu ksi��ki znajduj� si� odpowiedzi do sprawdzian�w w�asnych umiej�tno�ci, zestawienie i wykres post�p�w, bibliografia oraz informacja o Centrach Buzana. Aby zosta� cz�onkiem jednego ze znajduj�cych si� na ca�ym �wiecie klub�w "Brain", przy�lij swoj� pro�b� o formularz podania. Mo�e go otrzyma� ka�dy, kto zakupi� Podr�cznik szybkiego czytania. B�d�c cz�onkiem klubu, otrzymywa� b�dziesz naj�wie�sze informacje o m�zgu i o tym, w jaki spos�b go wykorzystywa�, najnowsze wiadomo�ci na temat szybkiego czytania, zyskasz tak�e mo�liwo�� nawi�zania kontaktu z osobami, kt�re podzielaj� twoje zainteresowania. Zawarto�� pi�ciu opisanych cz�ci przedstawiona zosta�a w postaci kolorowych map my�li na tablicach I, IV, V, VII i VIII. BUDOWA ROZDZIA��W D�u�sze rozdzia�y Podr�cznika szybkiego czytania sk�adaj� si� z: � przedmowy przedstawiaj�cej g��wn� ide� rozdzia�u, � tekstu merytorycznego, � �wicze� doskonal�cych, � specjalnych tekst�w umo�liwiaj�cych sprawdzenie obecnej szybko�ci i stopnia zrozumienia, � kr�tkiego podsumowania, � planu dzia�ania zawieraj�cego propozycje czynno�ci pomagaj�cych opanowa� poznany materia�, � zako�czenia ��cz�cego ka�dy rozdzia� z nast�pnym. Sprawdziany Siedem rozdzia��w Podr�cznika szybkiego czytania zawiera seri� u�o�onych wed�ug stopnia trudno�ci artyku��w i tekst�w, dzi�ki kt�rym mo�na na bie��co kontrolowa� swoje post�py. Sprawdziany pocz�tkowe ukierunkowane s� na podniesienie szybko�ci czytania, te ze �rodka ksi��ki rozwijaj� zdolno�ci percepcyjne i zas�b s�ownictwa, te z ko�ca natomiast - umo�liwiaj� wykorzystanie ca�ego potencja�u mo�liwo�ci szybkiego czytania. Niekt�re z tekst�w traktuj� o historii i teorii wa�niejszych obszar�w ludzkiej wiedzy, inne - to artyku�y dotycz�ce ostatnich bada� w dziedzinie uczenia si� i m�zgu. Dzi�ki temu, zanim sko�czysz ksi��k�, zd��ysz nie tylko poprawi� szybko�� czytania, zrozumienie oraz zdolno�ci krytyczne czy oceny tekstu; wzbogacisz r�wnie� swoj� wiedz� o sobie samym i otaczaj�cym ci� wszech�wiecie. Oto tytu�y siedmiu artyku��w: 1. "Wojna inteligentna" - trening umys�u na froncie 2. Sztuka - od prymitywizmu do chrze�cija�stwa 3. Inteligencja zwierz�t 4. Czy jeste�my sami we wszech�wiecie? Pozaziemskie inteligencje 5. M�zg dziecka 6. Budz�ca si� Ziemia: kolejny skok w ewolucji - m�zg globalny 7. Tw�j m�zg - zaczarowane krosno �wiczenia W siedmiu rozdzia�ach ksi��ki znajduj� si� �wiczenia zaprojektowane specjalnie tak, aby wzmocni� twoj� percepcj� wizualn�, �wiadomo�� umys�u, krytycyzm i zas�b s�ownictwa. Tak samo jak w przypadku �wicze� rozwijaj�cych mi�nie, wiele z nich przyniesie wi�ksze korzy�ci po kilkakrotnym powt�rzeniu. Wszystkie rozdzia�y wzbogacone zosta�y licznymi ilustracjami i diagramami, kt�re pom�c maj� w zrozumieniu tre�ci. Do��czono r�wnie� historyjki, kt�rych zadaniem jest zach�ca� ci� i inspirowa�. JAK PR�DKO PRZECZYTA� "PODR�CZNIK SZYBKIEGO CZYTANIA"! Podr�cznik szybkiego czytania mo�e by� kursem trwaj�cym tydzie�, dwa lub trzy- w zale�no�ci od tego, jak pr�dko zamierzasz osi�gn�� swe cele. Przeczytaj kilka nast�pnych paragraf�w, potem ustal plan nauki. Najpierw przejrzyj dok�adnie spis tre�ci i zaplanuj, w jakim zakresie zamierzasz go opanowa�. P�niej okre�l w przybli�eniu czas, jaki chcesz po�wi�ci� na ka�d� cz�� ksi��ki. Na zako�czenie wyobra� sobie oczyma duszy, w og�lnym zarysie, zar�wno zawarto��, jak i program swojej nauki. Powinno to zaj�� zaledwie kilka minut. Nast�pnie przekartkuj ca�� ksi��k�, zapoznaj si� z r�nymi cz�ciami i zacznij wype�nia� w umy�le obraz "obszaru" ksi��ki oraz swoich cel�w. Teraz zdecyduj, czy chcia�by� opanowa� materia� jednego, dw�ch lub trzech rozdzia��w dziennie, czy te� wolisz zr�nicowa� tempo. Gdy ju� podejmiesz decyzj�, zapisz sw�j plan nauki w kalendarzu, zaznaczaj�c dat� rozpocz�cia i zako�czenia lektury. Ustalaj�c to, pami�taj, �e ka�dy rozdzia� ma �rednio tylko dziesi�� stron, a wi�kszo�� �wicze� oka�e si� �atwa do wykonania. W�a�nie wybierasz si� w jedn� z najbardziej ekscytuj�cych podr�y swojego �ycia; aby j� rozpocz��, odwr�� stron�. CZʌ� I - BADANIE SZYBKO�CI CZYTANIA QUIZ WST�PNY Aby sk�oni� ci� do przemy�le� na temat czytania szybkiego i czytania w og�le, proponuj� nast�puj�cy quiz, dotycz�cy zdolno�ci i nawyk�w czytelniczych. Odpowiedz "Tak" lub "Nie" na ka�de z 20 pyta� i sprawd� wyniki na nast�pnej stronie. 1. Pr�dko�� przekraczaj�ca 1000 s��w na minut� jest osi�galna. Tak-Nie 2. Dla osi�gni�cia lepszego zrozumienia trzeba czyta� powoli i dok�adnie. Tak-Nie 3. Czytanie s�owo po s�owie pomaga w zrozumieniu. Tak-Nie 4. Bezg�o�ne wymawianie (poruszanie wargami) jest nawykiem, kt�ry spowalnia czytanie i powinien by� ograniczany lub eliminowany. Tak-Nie 5. Twoim celem jest zrozumienie 100 proc. tego, co czytasz. Tak-Nie 6. Trzeba pr�bowa� zapami�ta� 100 proc. tego, co si� czyta. Tak-Nie 7. W czasie lektury oczy nale�y przesuwa� wzd�u� linijek ci�g�ym, p�ynnym ruchem. Tak-Nie 8. Gdy opu�cisz co� podczas czytania, aby by� pewnym, �e to zrozumia�e�, zanim zaczniesz czyta� dalej, powiniene� cofn�� wzrok. Tak-Nie 9. Czytanie z jednoczesnym wodzeniem palcem po stronie powoduje spowolnienie i musi zosta� wyeliminowane za pomoc� �wicze�. Tak-Nie 10. W przypadku problem�w ze zrozumieniem czego� w tek�cie nale�y je rozwik�a�, a dopiero potem kontynuowa� lektur�; da ci to gwarancj� zrozumienia dalszego ci�gu. Tak-Nie 11. Dobr� lub wa�n� ksi��k� czyta si� strona po stronie. Nie wolno czyta� strony 20. przed 19. ani oczywi�cie przeczyta� ko�ca przed zapoznaniem si� z pocz�tkiem. Tak-Nie 12. Przeskakiwanie s��w jest nawykiem wynikaj�cym z lenistwa i powinno zosta� zlikwidowane. Tak-Nie 13. Gdy napotkasz w tek�cie rzeczy istotne, powiniene� je zanotowa�, co wp�ynie na popraw� twojej pami�ci. Tak-Nie 14. Tw�j poziom motywacji nie ma wp�ywu na podstawowe sposoby komunikowania si� oczu z m�zgiem i nie ma zwi�zku z szybko�ci� czytania. Tak-Nie 15. Twoje notatki powinny by� sporz�dzane w formie starannej, uporz�dkowanej struktury: g��wnie zdania i wypunktowane listy, sporz�dzone na podstawie przeczytanych informacji. Tak-Nie 16. Nale�y mie� pod r�k� s�ownik, aby m�c natychmiast sprawdzi� znaczenie wyst�puj�cego w tek�cie niezrozumia�ego s�owa. Tak-Nie 17. Jednym z niebezpiecze�stw szybszego czytania jest mniejsze zrozumienie tekstu. Tak-Nie 18. Wszyscy czytamy, z definicji, z naturaln� pr�dko�ci�. Tak-Nie 19. W przypadku powie�ci i poezji wolniejsze czytanie jest wa�ne, gdy� umo�liwia docenienie znaczenia informacji i rytmu j�zyka. Tak-Nie 20. Naprawd� b�dziesz w stanie zrozumie� tylko to, na czym wyra�nie skupisz sw�j wzrok. Tak-Nie ODPOWIEDZI Je�li odpowiedzia�e� "tak" tylko na jeden z powy�szych punkt�w, jeste� ju� prawie got�w do��czy� do grona nauczycieli szybkiego czytania! A tym jedynym jest zdanie pierwsze: Pr�dko�� przekraczaj�ca 1000 s��w na minut� jest osi�galna. Na wszystkie pozosta�e nale�y zdecydowanie odpowiedzie� "nie". Pytania te obejmuj� ca�y zakres b��dnych pogl�d�w dotycz�cych czytania. Je�eli dajesz im wiar�, to nie tylko przyjmujesz za prawdziwe co�, co takim nie jest, lecz wierzysz w rzeczy, kt�re b�d� sukcesywnie wp�ywa� na pogorszenie twoich nawyk�w podczas czytania, obni�enie jego szybko�ci, a zrozumienie stawa� si� b�dzie coraz trudniejsze i niezadowalaj�ce. W czasie lektury Podr�cznika szybkiego czytania wszystkie te nieprawdziwe mniemania obalone zostan� jedno po drugim, pozostawiaj�c wyra�n� �cie�k�, po kt�rej b�dziesz m�g� kroczy�, aby osi�gn�� cele szybkiego czytania. 1. GDZIE JESTE� TERAZ? SPRAWD� SWOJ� ZWYK�� SZYBKO�� CZYTANIA I STOPIE� ZROZUMIENIA Podczas nauki czy jakiegokolwiek samokszta�cenia najistotniejsze jest poznanie rzeczywistej podstawy, z kt�rej si� startuje. Nie chodzi o �adne warto�ciowanie ani ocenianie, lecz o dok�adne ustalenie, na jakim poziomie w danym momencie si� znajdujemy. Bez wzgl�du na to, jak wy soki jest to poziom, stanowi� on b�dzie solidny fundament, punkt wyj�ciowy, z kt�rego b�dziesz m�g� z powodzeniem pod��a� ku swoim celom. WST�P W rozdziale tym prosz� ci� o zrobienie rzeczy dok�adnie przeciwnej do tego, o co b�d� prosi� we wszystkich kolejnych. Prosz�, aby� nie czyta� szybko, poniewa� musisz ustali� swoje obecne tempo, by m�c na jego podstawie dok�adnie oceni� post�py, jakie poczynisz, zapoznawszy si� z t� ksi��k�. Na ko�cu sprawdzony zostanie tw�j poziom zrozumienia za pomoc� 15 pyta�, na kt�re wybierzesz odpowied� spo�r�d podanych lub typu "Prawda-Fa�sz". Podczas lektury tekstu nie staraj si� d��y� do bardzo wysokiego czy te� niskiego pu�apu zrozumienia; miej na celu dok�adnie taki sam jego poziom, jaki zazwyczaj chcesz osi�gn�� czytaj�c tego typu materia�. Nie martw si� uzyskaniem s�abych wynik�w w szybko�ci lub zrozumieniu. Pami�taj, �e ksi��ka ta zosta�a napisana dla os�b, kt�re pragn� poprawi� swoje umiej�tno�ci i dlatego niskie pocz�tkowe rezultaty s� nie tylko powszechne, ale wr�cz oczekiwane. Nie p�d� wi�c z szybko�ci� wi�ksz� ni� zazwyczaj, nie wysilaj si�, by osi�gn�� doskona�e wyniki w zrozumieniu i nie martw si� o efekty. We� zegarek, przeprowad� sprawdzian sam (obecno�� kogo� odliczaj�cego czas lub przygl�daj�cego si� niechybnie zak��ci twoje zrozumienie; sprawia tak�e, i� niekt�re osoby czytaj� pr�dzej ni� zwykle, inne wolniej). Po sko�czeniu artyku�u natychmiast sprawd� czas i oblicz swoj� pr�dko��. W dalszej cz�ci rozdzia�u dowiesz si�, jak to zrobi�. Przygotuj si� i rozpocznij teraz zwykle czytanie nast�puj�cego tekstu. SPRAWDZIAN l "Wojna inteligentna" - trening umys�u na froncie Nowe �wiatowe trendy Analitycy rynk�w gie�dowych obserwuj�, niczym jastrz�bie, dziesi�� postaci z Silicon Yalley. Gdy pojawi si� chocia�by pog�oska, �e kt�ra� z nich mo�e si� przenie�� z firmy A do firmy B, skacz� notowania na �wiatowych parkietach. Angielska Komisja ds. Zasob�w Si�y Roboczej opublikowa�a ostatnio badania, w kt�rych zauwa�ono, �e z 10 proc. najlepszych brytyjskich przedsi�biorstw 80 proc. ich zainwestowa�o znaczne sumy i czas w szkolenia, natomiast w firmach zaliczonych do 10 proc. najs�abszych, nie przeznaczono na ten cel �adnych pieni�dzy ani czasu. W stanie Minnesota projekt edukacyjny "Komputer Platon" spowodowa� podniesienie poziomu rozumowania i wynik�w nauki 200 ty�. uczni�w. W si�ach zbrojnych coraz wi�kszej liczby kraj�w intelektualna strona prowadzenia walki staje si� tak samo wa�na jak fizyczne umiej�tno�ci bojowe. Narodowe ekipy olimpijskie po�wi�caj� a� 40 proc. czasu trening�w na rozwijanie pozytywnej postawy, odporno�ci psychicznej oraz na wizualizacj�. Spo�r�d cz�onk�w Fortune 500 (500 najbardziej dochodowych firm w USA) samych tylko pi�� najwa�niejszych kompanii komputerowych wyda�o ponad miliard dolar�w na edukacj� swoich pracownik�w, a rozw�j kapita�u intelektualnego zacz�to uznawa� za priorytetowy, wraz z rozwojem najsilniejszej waluty �wiata - inteligencji. W Caracas dr Luis Alberto Machado zosta� pierwsz� osob�, kt�ra otrzyma�a tek� ministra inteligencji oraz polityczny mandat powi�kszania umys�owych mo�liwo�ci narodu. Jeste�my �wiadkami ilo�ciowego skoku w ewolucji ludzko�ci - pojawiania si� �wiadomo�ci w�asnej inteligencji i towarzysz�cej jej wiedzy, �e inteligencja ta mo�e by� z zadziwiaj�cym po�ytkiem kszta�towana. Te zach�caj�ce wie�ci powinny by� rozpatrywane w kontek�cie najwa�niejszych obszar�w problemowych okre�lonych przez wsp�lnot� interes�w. Ponad 20 lat temu przeprowadzono na ten temat ankiet� w�r�d 100 ty�. ludzi z pi�ciu g��wnych kontynent�w. Oto 20 najcz�ciej wymienianych dziedzin wymagaj�cych poprawy: 1. Szybko�� czytania 2. Zrozumienie czytanego tekstu 3. Og�lne umiej�tno�ci uczenia si� 4. Radzenie sobie z zalewem informacji 5. Pami�� 6. Koncentracja 7. Umiej�tno�ci komunikacji werbalnej 8. Umiej�tno�ci komunikacji pisemnej 9. Kreatywne my�lenie 10. Planowanie 11. Sporz�dzanie notatek 12. Analiza problem�w 13. Rozwi�zywanie problem�w 14. Motywacja 15. My�lenie analityczne 16. Techniki egzaminacyjne 17. Ustalanie priorytet�w 18. Zarz�dzanie czasem 19. Asymilacja informacji 20. Rozpoczynanie (odk�adanie spraw na p�niej) 21. Spadek mo�liwo�ci umys�owych wraz z wiekiem Stosuj�c nowoczesne badania nad funkcjonowaniem m�zgu, ka�dy z tych problem�w mo�na stosunkowo �atwo pokona�. Badania te obejmuj�: 1. Funkcje kory lewej i prawej p�kuli 2. Tworzenie map pami�ci 3. Superszybkie czytanie rozszerzone - zespo�y do zada� intelektualnych 4. Techniki �wiczenia pami�ci 5. Zapominanie po zako�czeniu nauki 6. Kom�rka m�zgu 7. Mo�liwo�ci umys�owe i proces starzenia si�. Funkcje kory lewej i prawej p�kuli Wiedza o tym, �e lewa i prawa struktura kory m�zgu zawiaduj� odmiennymi funkcjami intelektualnymi, sta�a si� ju� powszechna. Kora lewej p�kuli odpowiada przede wszystkim za logik�, s�owa, liczby, nast�pstwo, analiz�, linearno�� i porz�dek, podczas gdy prawa wi��e si� z rytmem, postrzeganiem kolor�w, wyobra�ni�, wizualizacj�, �wiadomo�ci� relacji przestrzennych i wymiar�w. Najnowsze eksperymenty wykaza�y, �e ani kora lewej p�kuli nie jest "akademicka", ani kora prawej nie mo�e by� uwa�ana za "kreatywn�, intuicyjn� i emocjonaln�". Na podstawie tom�w bada� wiemy ju�, �e do osi�gni�cia zar�wno akademickiego, jak i tw�rczego sukcesu niezb�dne jest pos�ugiwanie si� obiema wsp�dzia�aj�cymi ze sob� p�kulami. Wielkie umys�y tego �wiata, np. Einstein, Newton, Cezanne czy Mozart, a tak�e geniusze biznesu, aby stworzy� swoje arcydzie�a, korzystali jednocze�nie z umiej�tno�ci lingwistycznych, obliczeniowych czy analitycznych i wyobra�ni oraz wizualizacji. Tworzenie map pami�ci Pos�uguj�c si� podstawow� wiedz� z zakresu funkcjonowania umys�u mo�liwe staje si� przeszkolenie ludzi tak, aby potrafili poradzi� sobie z problemami w ka�dej z wymienionych na pocz�tku dziedzin, poprawiaj�c swoje mo�liwo�ci cz�sto nawet o 500 proc. Jedn� z nowoczesnych metod robienia takich post�p�w jest tworzenie map my�li. W tradycyjnym notowaniu, bez wzgl�du na to, czy s�u�y� ma ono zapami�taniu informacji, przygotowaniu do wypowiedzi pisemnej lub ustnej, uporz�dkowaniu my�li, analizie problemu, planowaniu czy te� tw�rczemu my�leniu, standardem jest linearny spos�b prezentacji: zdania, kr�tkie wyliczenia i numerycznie albo alfabetycznie uporz�dkowane listy. Metody te, z powodu braku kolor�w, wizualnego rytmu, obrazu i zwi�zk�w przestrzennych, ograniczaj� zdolno�ci umys�u i dos�ownie hamuj� ka�dy z wymienionych wcze�niej proces�w my�lowych. W przeciwie�stwie do tego, tworzenie map my�li wykorzystuje pe�en zakres mo�liwo�ci m�zgu, umieszczaj�c obraz w centrum strony, aby u�atwi� zapami�tywanie i tw�rcze uog�lnianie idei, a nast�pnie rozga��ziaj�c si� w sie� skojarze� odzwierciedlaj�cych na zewn�trz wewn�trzne struktury m�zgu. Korzystaj�c z tego podej�cia, na przygotowanie wyst�pie� potrzebujesz nie dni, lecz minut; problemy mog� by� rozpatrywane bardziej wyczerpuj�co i szybciej rozwi�zywane; kiepska pami�� - zamieniona w doskona��, a osoby my�l�ce kreatywnie - w miejsce kr�ciutkiej listy pomys��w mog� generowa� je w niesko�czono��. Superszybkie czytanie rozszerzone - zespo�y do zada� intelektualnych ��cz�c tworzenie map my�li z nowymi technikami czytania super-szybkiego i w szerokim zakresie (umo�liwiaj� one przekroczenie szybko�ci 1000 s��w na minut� przy jednoczesnym doskona�ym zrozumieniu, a nawet efektywne czytanie 10 ty�. s��w na minut�), mo�na utworzy� zespo�y do zada� intelektualnych. Czytaj�c z tak zaawansowan� szybko�ci�, tworz�c szczeg�owe mapy my�li ujmuj�ce zarys ksi��ki oraz jej rozdzia�y, wymieniaj�c te informacje z wykorzystaniem zaawansowanej techniki tworzenia map my�li i umiej�tno�ci prezentacji, cztery osoby mog� ka�dego dnia zdoby�, zintegrowa�, zapami�ta� i zacz�� stosowa� w �yciu zawodowym wiedz� r�wnowa�n� czterem ksi��kom. Techniki te zosta�y ostatnio zastosowane w wielonarodowych organizacjach Nabisco i Digital Computers. 40 i 120 cz�onk�w ich kadry kierowniczej zosta�o odpowiednio podzielonych na cztery grupy. Ka�da osoba z podgrupy sp�dza�a dwie godziny stosuj�c techniki szybkiego i rozszerzonego czytania podczas lektury jednej � czterech wybranych pozycji. Po up�ywie dw�ch godzin cz�onkowie ka�dej podgrupy dzielili si� mi�dzy sob� uwagami nt. rozumienia, interpretacji i reakcjami na ksi��k�. Ka�da ekipa wybiera�a nast�pnie reprezentanta, kt�ry wyg�asza� wyczerpuj�cy wyk�ad do wszystkich cz�onk�w trzech pozosta�ych grup. Procedur� t� powtarzano cztery razy, a pod koniec dnia 40 i 120 dyrektor�w ka�dej korporacji opuszcza�o sal� seminaryjn� nie tylko posiadaj�c w g�owach informacje r�wne czterem ksi��kom, lecz maj�c je zintegrowane, zanalizowane i zapami�tane. Podej�cie to mo�e r�wnie� zosta� zastosowane w warunkach domowych i jest ju� wykorzystywane przez rodziny na ca�ym �wiecie. Niedawno rodzina z Meksyku pracowa�a w ten spos�b z tr�jk� swoich dzieci w wieku od 6 do 15 lat. W ci�gu dw�ch miesi�cy ka�de dziecko sta�o si� najlepszym uczniem w klasie i by�o w stanie z pomoc� pozosta�ych cz�onk�w rodziny przez dwa dni opanowa� to, co przeci�tny ucze� w czasie ca�ego roku. Techniki �wiczenia pami�ci. Mnemotechniki zosta�y pierwotnie wynalezione przez Grek�w i uwa�ane by�y za "sztuczki". Obecnie zdajemy sobie spraw�, �e narz�dzia te bazowa�y na funkcjonowaniu m�zgu i �e odpowiednio stosowane mog� znacznie poprawi� pami��. Wymagaj� one korzystania z zasad kojarzenia i wyobra�ni w celu tworzenia w umy�le dramatycznych, barwnych, zmys�owych, a w konsekwencji niezapomnianych obraz�w. Mapa my�li jest w rzeczywisto�ci wielowymiarow� mnemotechnik�, wykorzystuj�c� w�a�ciwe funkcje m�zgu do bardziej efektywnego kodowania danych lub informacji. Przy u�yciu mnemotechnik pewien biznesmen nauczy� si�, jak zapami�ta� 40 nowo poznanych os�b i, w podobny spos�b, list� ponad 100 produkt�w wraz z informacjami na ich temat. Techniki te s� obecnie stosowane w centrum treningowym IBM w Sztokholmie i mia�y powa�ny wp�yw na sukces przeprowadzonego tam 17-tygodniowego programu treningu wprowadzaj�cego. Tych samych technik u�ywano przez ostatnich 5 lat podczas mistrzostw �wiata w zapami�tywaniu, szczeg�lnie przez obecnego rekordzist� Dominika O'Briena. Wzrasta �wiadomo��, i� nauka uczenia si� przed rozpocz�ciem jakiegokolwiek szkolenia jest dobrym interesem. Oto dlaczego wiele post�powych organizacji mi�dzynarodowych czyni mnemotechniki obowi�zkowym wst�pem do wszelkich kurs�w. Prosta kalkulacja pokazuje, �e l milion z�otych wydany na szkolenie, gdy 80 proc. wiadomo�ci zosta- je zapomnianych w ci�gu dw�ch tygodni, oznacza utrat� w tym czasie sumy 800 ty�. z�otych! Zapominanie po zako�czeniu nauki Zapominanie po zako�czeniu nauki przebiega gwa�townie. Po godzinie uczenia si� nast�puje kr�tki wzrost trwa�o�ci pami�ci, po tym jak m�zg zintegruje nowe dane. P�niej zachodzi nag�y spadek prowadz�cy do utraty 80 proc. danych w ci�gu 24 godzin. Skala pozostaje w przybli�eniu taka sama, bez wzgl�du na czas trwania nauki. Wynika z tego, �e trzydniowy kurs zostaje w zasadzie zapomniany po up�ywie jednego do dw�ch tygodni od jego zako�czenia. Implikacje tego faktu s� bardzo k�opotliwe; je�li mi�dzynarodowa firma wyda 50 milion�w dolar�w rocznie na szkolenia i nie b�dzie odpowiedniego programu powt�rek, 40 milion�w zostanie niewiarygodnie skutecznie utraconych w ci�gu kilku dni po zako�czeniu kurs�w. Tylko dzi�ki poznaniu cykl�w pami�ci mo�liwe jest nie tylko odwr�cenie tego procesu, lecz wyszkolenie ludzi w taki spos�b, by zwi�kszy� ilo�� zapami�tanych danych i utrzyma� j� na niezmienionym poziomie. Kom�rka m�zgu W ci�gu ostatnich pi�ciu lat kom�rka m�zgu sta�a si� now� granic� ludzkich poszukiwa�. Ka�dy z nas posiada w g�owie nie tylko bilion kom�rek; istniej� tak�e po��czenia mi�dzykom�rkowe mog�ce tworzy� zdumiewaj�co du�� liczb� konfiguracji i permutacji. Liczba ta, obliczona przez rosyjskiego neuroanatoma Piotra K. Anochina, wyra�a si� liczb� l z dziesi�cioma milionami kilometr�w zer napisanych normaln� czcionk� maszynow�! Wzi�wszy pod uwag� nasz� wrodzon� zdolno�� do integrowania i manipulowania wieloma miliardami bit�w danych, dla wszystkich zaanga�owanych w badania nad m�zgiem sta�o si� jasne, �e odpowiednie �wiczenie tego fenomenalnego biokomputera (potrafi�cego przeliczy� w ci�gu jednej sekundy to, na co komputer Cray - przy szybko�ci 400 milion�w kalkulacji na s�k. - potrzebuje 100 lat) niezmiernie przyspieszy i zwi�kszy zdolno�ci rozwi�zywania problem�w, analizowania, ustalania priorytet�w, tworzenia i komunikacji. Mo�liwo�ci umys�owe i proces starzenia si� "Umieraj�!" -odpowiada zazwyczaj ch�r g�os�w w odpowiedzi na pytanie: "Co dzieje si�, z wiekiem, z kom�rkami twojego m�zgu?" Odpowied� wypowiadana jest z niebywa�ym i zaskakuj�cym entuzjazmem. Jednak�e najbardziej zachwycaj�ca wiadomo�� pochodzi od zajmuj�cej si� badaniami nad m�zgiem dr Marion Diamond z uniwersytetu kalifornijskiego, kt�ra potwierdzi�a niedawno, �e nie istniej� dowody na utrat� kom�rek wraz z wiekiem, w normalnych aktywnych i zdrowych m�zgach. Przeciwnie. Obecne eksperymenty wskazuj�, �e je�eli m�zg jest wykorzystywany i szkolony, nast�puje wzrost g�sto�ci po��cze�, tzn. inteligencja jednostki poprawia si�. Praca z sze��dziesi�cio-, siedemdziesi�cio-, osiemdziesi�cio- i dziewi��dziesi�ciolatkami pokaza�a, �e w ka�dym obszarze aktywno�ci umys�owej osi�gn�� mo�na trwa�� i statystycznie istotn� popraw�. Jeste�my u progu rewolucji, jakiej �wiat jeszcze nie widzia�: ilo�ciowego skoku w rozwoju ludzkiej inteligencji. Informacje p�yn�ce z laboratori�w psychologicznych, neuropsychologicznych i edukacyjnych wykorzystywane s� do rozwi�zywania problem�w z dziedziny �ycia osobistego, edukacji i biznesu, kt�re poprzednio akceptowane by�y jako nieunikniona cz�� procesu starzenia si�. Dzi�ki zastosowaniu wiedzy na temat czynno�ci m�zgu, odzwierciedleniu tych wewn�trznych proces�w w postaci mapy my�li, wykorzystaniu znajomo�ci element�w i rytm�w pami�ci oraz wiedzy o kom�rce m�zgu, i mo�liwo�ci sta�ego rozwoju umys�owego w ci�gu ca�ego �ycia u�wiadamiamy sobie, �e inteligencja rzeczywi�cie jest czym�, co mo�na zdoby�. Teraz wy��cz stoper Czas lektury: ........ min Nast�pnie oblicz szybko�� czytania w s�owach na minut� (s�./ min) dziel�c po prostu liczb� s��w w tek�cie (w tym wypadku 1657) przez czas (w minutach), jaki ci to zaj�o. Formu�a ustalania szybko�ci czytania: s�owa na minut� (s�./ min) = liczba s��w czas Po wykonaniu obliczenia zapisz wynik w s�./ min. na ko�cu tego paragrafu. Zaznacz go tak�e w zestawieniu i na wykresie post�p�w, strona 244. Liczba s��w na minut�: ............ SPRAWDZIAN 1: ZROZUMIENIE Przy ka�dym pytaniu zakre�l s�owo "Prawda" lub "Fa�sz" albo zaznacz w�a�ciw� odpowied�. 1. 80 proc. brytyjskich przedsi�biorstw inwestuje znaczne sumy i czas w szkolenia. Prawda-Fa�sz 2. Narodowe ekipy olimpijskie po�wi�caj� a�: a) 20 proc. b) 30 proc. c) 40 proc. d) 50 proc. czasu trening�w na rozwijanie pozytywnej postawy, odporno�ci psychicznej oraz wizualizacj�. 3. Pierwsz� osob�, kt�ra otrzyma�a tek� ministra inteligencji, by�(a): a) Dr Marion Diamond b) Dr Luis Alberto Machado c) Dominie O'Brien d) Platon 4. Liczby s� przede wszystkim domen� kory lewej p�kuli m�zgu. Prawda-Fa�sz 5. Wielkie umys�y tego �wiata, np. Einstein, Newton, Cezanne czy Mozart, odnosili sukcesy, poniewa� \aczy\iprzede wszystkim: a) liczby z logik� b) s�owa z analiz� c) kolor z rytmem d) analiz� z wyobra�ni� 6. Podczas sporz�dzania map my�li: a) umieszczasz w centrum obraz b) umieszczasz w centrum s�owo c) nie umieszczasz w centrum nic d) zawsze umieszczasz w centrum s�owo i obraz 7. Korzystaj�c z nowych technik superszybkiego i rozszerzonego czytania, powiniene� by� w stanie ustali� swoj� now� normaln� szybko�� na poziomie ponad: a) 500 s��w na minut� b) 1000 s��w na minut� c) 10 ty�. s��w na minut� d) T min s��w na minut� 8. Dwie kompanie mi�dzynarodowe, kt�re utworzy�y zespo�y do zada� intelektualnych, maj�ce za zadanie studiowanie ksi��ek, nosz� nazwy: a) IBM i Coca Cola b) Digital i Nabisco c) Nabisco i Microsoft d)IBMiICL 9. Mnemotechniki zosta�y pierwotnie wynalezione przez: a) Chi�czyk�w b) Rzymian c) Grek�w d) Platona 10. Po godzinie nast�puje: a) kr�tki wzrost ilo�ci zapami�tanych informacji b) ilo�� zapami�tanych informacji jest taka sama c) chwilowy spadek ilo�ci zapami�tanych informacji d) nag�y spadek ilo�ci zapami�tanych informacji 41. Dwadzie�cia cztery godziny po zako�czeniu nauki zapomnieniu ulega nast�puj�ca cz�� szczeg��w: a) 60 proc. b) 70 proc. c) 80 proc. d) 90 proc. 12. Liczba kom�rek przeci�tnego m�zgu wynosi: a) milion b) miliard c) bilion d) tysi�c bilion�w 13. Moc komputera Cray zbli�a si� nareszcie do tej, jak� pod wzgl�dem og�lnych mo�liwo�ci obliczeniowych dysponuje m�zg. 14. Dr Marion Diamond potwierdzi�a ostatnio, �e a) nie istniej� dowody na utrat� kom�rek .wraz z wiekiem, w normalnych, aktywnych i zdrowych m�zgach b) nie istniej� dowody na utrat� kom�rek wraz z wiekiem w �adnym m�zgu c) nie istniej� dowody na utrat� kom�rek wraz z wiekiem w m�zgach os�b maj�cych mniej ni� 40 lat d) istniej� dowody utraty kom�rek m�zgowych wraz z wiekiem w normalnych, aktywnych i zdrowych m�zgach 15. Przy odpowiednim treningu statystycznie istotny i sta�y rozw�j inteligencji mo�e by� osi�gni�ty przez osoby w wieku: a) do lat 60 b) do lat 70 c) do lat 80 d) do lat 90 Por�wnaj swoje odpowiedzi z tymi na stronie 238. Nast�pnie podziel liczb� uzyskanych punkt�w przez 15 i pomn� przez 100; w ten spos�b obliczysz proc. zrozumienia. Uzyskany rezultat: .......... na 15 .......... proc. Teraz wpisz wynik do zestawienia post�p�w oraz zaznacz go na wykresie na stronie 244. JAK CI POSZ�O? Po wykonaniu pierwszego sprawdzianu znasz sw�j poziom wyj�ciowy, kt�ry b�dziesz z pewno�ci� podnosi�. Aby por�wna� siebie z innymi czytelnikami na �wiecie, zapoznaj si� z podan� na nast�pnej stronie tabel� przedstawiaj�c� rozk�ad szybko�ci czytania i zrozumienia od wyniku s�abego do "jeden na tysi�c". Tabela ta pomo�e ci redefiniowa� cele w miar� czynionych post�p�w. Czytelnik Szybko�� (s�./ min) Zrozumienie 1. s�aby 10-100 30 - 50 proc. 2. przeci�tny 200 - 240 50 - 70 proc. 3. sprawny 400 70 - 80 proc. 4. jeden na 100 800 - 1000 80+ proc. 5. jeden na 1000 1000+ 80+ proc. Powodem wzrostu w miar� kszta�cenia si� nie jest zdobycie wiedzy o tym, jak lepiej czyta�, lecz presja wymuszaj�ca zapoznanie si� z mn�stwem materia�u w kr�tkim czasie. Innymi s�owy, motywacja jest czynnikiem zasadniczym. Kolejnym dowodem na to jest fakt, �e doro�li po zako�czeniu formalnej edukacji cofaj� si� do poziomu ucznia szko�y podstawowej - g��wnie dlatego, �e zmniejszy�a si� motywacja i znik�a presja. Liczba przeczytanych pozycji obni�a si� �rednio do zaledwie jednej ksi��ki na rok. W przeciwie�stwie do os�b poddanych badaniu, po wch�oni�ciu informacji zawartych w tym podr�czniku nie cofniesz si� do poprzednich poziom�w - zamiast tego utrzymasz i poprawisz osi�gni�ty rezultat. PODSUMOWANIE � Twoja szybko�� czytania wynosi obecnie: .................. � Twoje zrozumienie jest na poziomie: .................. � Formu�a obliczania ilo�ci s�./min jest nast�puj�ca: liczba s��w czas � Szybko�� czytania kszta�tuje si� na poziomie l - 1000+ s��w na minut�. � Osoba bardziej wykszta�cona zazwyczaj czyta szybciej tylko z powodu presji czasu i wi�kszej motywacji, a nie dlatego, �e nauczy�a si� czyta� bardziej efektywnie. . � Ka�dy (tak�e ty) mo�e poprawi� szybko�� czytania i zrozumienie. PLAN DZIA�ANIA 1. Upewnij si�, �e wprowadzi�e� swoj� szybko�� i stopie� zrozumienia do zestawienia i wykresu post�p�w ze strony 244. 2. Zaznacz w kalendarzu dat� nast�pnej sesji szybkiego czytania. 3. Podnie� motywacj� - zwi�kszy to twoj� szybko��. 4. Przejrzyj pokr�tce rozdzia� drugi przed jego przeczytaniem. ZAPOWIED� NAST�PNEGO ROZDZIA�U Skoro ju� zapozna�e� si� z wprowadzeniem, przekartkowa�e� ca�� ksi��k� i wykona�e� pierwszy sprawdzian, nadszed� czas na kr�tki przegl�d historii szybkiego czytania zapoznaj�cy ci� z datami najwi�kszych odkry� na tym polu; przygotuje ci� to do pierwszego powa�nego kroku naprz�d. 2. HISTORIA SZYBKIEGO CZYTANIA Odkrywanie tajemnic szybkiego czytania doprowadzi�o do znalezienia odpowiedzi, ku naszemu zdziwieniu, nie w oku, lecz w m�zgu. WST�P Rozdzia� ten opisuje maj�c� ostatnimi czasy miejsce eksplozj� informacji, zapoznaje z metodami, wed�ug kt�rych uczono ci� czyta�, opowiada fascynuj�c� histori� rozwoju umiej�tno�ci szybkiego czytania, przedstawia obecnych rekordzist�w, ich niezwyk�e osi�gni�cia i przygl�da si� twojemu potencja�owi w �wietle mo�liwo�ci do��czenia do tej czo��wki. EKSPLOZJA INFORMACJI W ostatnich latach liczba magazyn�w i ksi��ek, kt�rymi zalewaj� nas wydawnictwa na ca�ym �wiecie, osi�gn�a rozmiary nieomal niewyobra�alne. Co wi�cej, wynalezienie komputera i faksu doda�o wielu osobom dos�ownie kilometry materia�u, kt�ry musz� przeczyta�. Jeszcze kilka dziesi�cioleci temu przeci�tny cz�owiek by� w stanie bez problem�w porusza� si� w potoku informacji. Potok ten zamieni� si� jednak w rw�c� rzek�, gro��c� wch�oni�ciem nas w sw�j nurt. Przyjrzyjmy si� sposobowi, w jaki nauczeni zostali�my czyta�, historycznemu rozwojowi szybkiego czytania, a na koniec swojemu potencja�owi, umo�liwiaj�cemu swobodnie pod��a� za najlepszymi. JAK NAUCZONO CI� CZYTA�? Czy przypominasz sobie, kt�r� metod� ci� uczono? Czy by�a to metoda foniczna, "patrz i m�w", czy te� po��czenie obu? Metoda foniczna Metoda foniczna polega na tym, �e dziecko zapoznawane jest najpierw z alfabetem, a nast�pnie ka�dej literze przyporz�dkowuje si� w�a�ciwy d�wi�k. D�wi�ki i litery s� z kolei prezentowane w kontek�cie s��w. W ten spos�b wyraz "sowa" odczytany zostanie przez dziecko jako "sy-o-wy-a", dop�ki nauczyciel nie nada s�owu w�a�ciwej formy. Gdy dziecko nauczy si� ju� czyta� na g�os (odpowiednio wymawia�), ka�e si� mu czyta� po cichu. Jest to ostatni etap i zabiera zazwyczaj sporo czasu; wielu dzieciom, a nawet doros�ym nigdy nie udaje si� pozby� odruchu poruszanie wargami podczas czytania. Ci, kt�rzy pokonaj� ten etap, mog� jednak nadal artyku�owa� w my�lach. Oznacza to, �e gdy czytaj�, �wiadomi s� brzmienia ka�dego s�owa. Nazywa si� to bezg�o�nym wymawianiem. Metoda "patrz i m�w" Metoda "patrz i m�w" opiera si� r�wnie� na odpowiedzi s�ownej (werbalnej). Dziecku pokazuje si� obrazek (np. krowy) z wydrukowan� wyra�nie poni�ej nazw� obiektu. Nauczyciel prosi dziecko o poprawn� odpowied�. Gdy jest ona b��dna (np. "s�o�!"), dziecko naprowadzane jest na w�a�ciw� odpowied�, a nast�pnie przechodzi si� do kolejnego wyrazu. Po osi�gni�ciu odpowiedniego poziomu bieg�o�ci malec znajduje si� na etapie zbli�onym do tego, jaki opanowa�o dziecko uczone metod� foniczn�: potrafi czyta�, nadal artyku�uj�c; w�wczas ka�e mu si� czyta� po cichu. Czym jest prawdziwa umiej�tno�� czytania? Gdy ma�y adept jest w stanie rozpoznawa� s�owa i czyta� po cichu, uwa�a si� na og�, �e nauka tej umiej�tno�ci zosta�a zako�czona. W wieku od 5 do 7 lat dziecko otrzymuje niewiele instrukcji na ten temat, gdy� uwa�a si�, �e skoro posiad�o umiej�tno�� czytania, powinno ju� tylko jej u�ywa�. Trudno by� bardziej dalekim od prawdy; to, czego faktycznie nauczono, stanowi dopiero pierwszy etap czytania. Pozostawienie w tym momencie dziecka samemu sobie, a� do wieku doros�ego, r�wna si� uznaniu, �e nauk� poruszania si� mo�na zako�czy�, skoro tylko niemowl� nauczy si� raczkowa�! Istnieje jednak jeszcze niezbadana sfera chodzenia, biegania, ta�czenia i innych zwi�zanych z nimi czynno�ci. To samo dotyczy czytania. Pozostawiono nas samym sobie na pod�odze, nadszed� czas, by nauczy� si� chodzi�, biega� i ta�czy�! TRENOWANIE SZYBKIEGO CZYTANIA Szybkie czytanie zrodzi�o si� na pocz�tku tego stulecia, kiedy to eksplozja wydawnicza zala�a odbiorc�w tak wielk� ilo�ci� publikacji, �e osoba czytaj�ca na normalnym poziomie nie mog�a ju� sobie z ni� poradzi�. Wi�kszo�� pierwszych kurs�w bazowa�a jednak�e na informacjach z do�� nieoczekiwanego �r�d�a: Kr�lewskich Si� Powietrznych. W czasie II wojny �wiatowej taktycy odkryli, �e w trakcie lotu wielu pilot�w nie jest w stanie odr�ni� od siebie widziane z daleka samoloty. W warunkach walki na �mier� i �ycie stanowi�o to powa�n� przeszkod�, taktycy rozpocz�li wi�c poszukiwania �rodka zaradczego. Powsta� przyrz�d zwany tachistoskopem, wy�wietlaj�cy na du�ym ekranie przez moment obrazy, w r�nych odst�pach czasu. Rozpocz�to od do�� du�ych zdj�� sojuszniczych i wrogich maszyn oraz d�ugiego czasu wy�wietlania. Nast�pnie stopniowo skracano ten czas, jednocze�nie zmniejszaj�c rozmiary i zmieniaj�c k�t ogl�dania obiektu. Ze zdumieniem odkryto, i� dzi�ki treningowi przeci�tna osoba by�a w stanie odr�ni� samoloty niewiele wi�ksze na obrazie od plamki, gdy rzutowano je na ekran zaledwie przez jedn� pi��setn� sekundy. Wysnuto wniosek, �e skoro oczy potrafi� postrzega� z tak nieprawdopodobn� pr�dko�ci�, szybko�� czytania mog�aby z pewno�ci� zosta� powa�nie zwi�kszona. Zdecydowano si� zastosowa� uzyskan� wiedz� w sferze czytania. Korzystaj�c dok�adnie z tego samego urz�dzenia, wy�wietlano najpierw na ekranie du�� czcionk� jedno s�owo przez oko�o pi�ciu sekund, stopniowo zmniejszano rozmiary liter i skracano czas ka�dego wy�wietlenia. Wreszcie rzutowano na ekran jednocze�nie cztery s�owa przez jedn� pi��setn� sekundy, a badani nadal byli w stanie je odczyta�. W konsekwencji tych odkry� wi�kszo�� kurs�w szybkiego czytania oparta by�a na wy�wietlaniu kart, czyli treningu z zastosowaniem tachistoskopu (znanym tak�e jako trening z nieruchomym ekranem). Przeci�tnie szybko�� jednostki podnosi�a si� z 200 do 400 s��w na minut�. Na pocz�tku brzmia�o to fantastycznie: podwojenie tempa czytania! Je�li jednak spojrze� na to z matematycznego punktu widzenia, staje si� oczywiste, �e co� tu nie jest w porz�dku. Skoro oko jest w stanie rozpozna� obraz (np. samolot lub s�owo) w ci�gu jednej pi��setnej sekundy, oznacza to, i� szybko�� czytania powinna wynosi� 60 sekund x 500 s��w na sekund� = 30 000 (niegruba ksi��ka) w ci�gu minuty! Gdzie wi�c podzia�o si� pozosta�ych 29 600 wyraz�w?! Nie zdaj�c sobie z tego sprawy, zwolennicy metody pos�ugiwania si� tachistoskopem �mia�o kontynuowali swoj� prac�. W ich podej�ciu post�py student�w mierzone by�y za pomoc� wykresu podzielonego na jednostki od 100 do 400 s��w na minut� (patrz rysunek 3a). Regularnie trenuj�c wi�kszo�� uczestnik�w by�a w stanie podnie�� swoj� �redni� z 200 do 400 s��w na minut�, co stanowi dok�adnie r�nic� mi�dzy uczniem szko�y podstawowej a absolwentem uczelni, tak jak przedstawiono to na stronie 34. Kursanci, doskonale wyszkoleni za pomoc� tachistoskopu, po kilku tygodniach "czytania na poziomie absolwenta uczelni" donosili o swoim og�lnym rozczarowaniu wynikami treningu. Wi�kszo�� informowa�a, �e wkr�tce po jego zako�czeniu tempo czytania znowu opad�o do poprzedniego poziomu. To z kolei przypomina powr�t do pierwotnej normy czytania przez typow� osob� doros�� (patrz strona 34). Dopiero niedawno zrozumiano, �e normalny zakres mo�liwo�ci czytania waha si� w granicach od 200 do 400 s��w na minut� i �e wi�kszo�� ludzi bli�sza jest ni�szemu progowi tego zakresu. Poprawa zdolno�ci czytania zaobserwowana po kursach z u�yciem tachistoskopu mia�a w rzeczywisto�ci niewiele wsp�lnego z treningiem, lecz spowodowana by�a raczej wzrostem motywacji uczestnik�w w ci�gu kilku tygodni, kt�ry sprawi�, i� byli oni w stanie osi�gn�� najwy�sz� warto�� swojego normalnego zakresu. Do innego wyja�nienia niepowodzenia przedstawionego podej�cia mo�emy doj��, odwo�uj�c si� do podstawowej zasady obserwacji: aby zobaczy� co� wyra�nie, oko musi najpierw pozosta� nieruchome w relacji z postrzeganym obiektem. 30 ostatnich lat Chocia� stopniowo zacz�to zdawa� sobie spraw�, �e tachistoskop nie stanowi uniwersalnego rozwi�zania problemu szybkiego czytania, technika ta jest przydatna jako cz�� podstawowego zestawu �wicze�. W latach 60. badacze, m. in. Amerykanka Evelyn Wood, zacz�li odkrywa�, �e przy odpowiednim treningu oczy mog� porusza� si� pr�dzej, a zrozumienie mo�e by� utrzymane po przekroczeniu granicy 400 s��w na minut�. Dla szybkiego czytania oznacza�o to tyle samo, co niegdy� w lekkoatletyce przebiegni�cie mili w czasie czterech minut. Jak grzyby po deszczu pojawi�y si� r�ne "szko�y dynamicznego czytania", a przeci�tna szybko�� dobrego czytelnika zacz�a zahacza� o kolejn� Wielk� Barier� - 1000 wyraz�w na minut�. Wie�ci o osi�gni�ciach w tej dziedzinie tak znakomitych osobisto�ci jak prezydent Stan�w Zjednoczonych John F. Kennedy pobudzi�y rozw�j szk� dynamicznego czytania i powstanie wielu wariant�w nauki. Mi�dzy innymi pojawi�o si� czytanie fotograficzne, bazuj�ce na zdolno�ci oka do "sfotografowania" wi�kszych obszar�w druku ni� normalnie. Wej�cie w XXI wiek - czytanie m�zgiem Rewolucyjn� wiedz�, kt�r� przedstawiani w obecnym, uaktualnionym wydaniu Podr�cznika szybkiego czytania, jest fakt, �e tym, co przede wszystkim odpowiada za proces czytania, nie s� oczy, lecz m�zg. To godne uwagi spostrze�enie stanowi podstaw� ca�kowicie nowego podej�cia do zagadnienia. Czytaj�c t� ksi��k� zapoznasz si� z �wiczeniami, kt�re pomog� ci rozwin�� zdolno�ci zar�wno oczu, jak i m�zgu, umo�liwiaj�c po��czenie ich w jedno narz�dzie, kt�re uczyni z siebie prawdziw� intelektualn� si�owni�. OBECNI REKORDZI�CI Na bie��cym etapie tempo czytania os�b, kt�re ci przedstawi�, wyda� si� mo�e zdumiewaj�ce i zupe�nie nieosi�galne. Jednak do czasu, gdy uko�czysz t� ksi��k�, nie b�dziesz si� m�g� doczeka�, aby im dor�wna�. Testy szybko�ci opieraj� si� g��wnie na czytaniu opowiada�. Przeczyta� nale�y ca�e opowiadanie tak szybko, jak to mo�liwe, wyg�aszaj�c nast�pnie mow� do os�b, kt�re ju� dok�adnie si� z nim zapozna�y. Wypowied� zawiera� ma naukowy komentarz na temat wszystkich spo�r�d nast�puj�cych g��wnych zagadnie�: bohaterowie, t�o, fabu�a, filozofia, symbolika, poziom j�zykowy, styl literacki, metafora, w�tki, kontekst historyczny. Dziesi�tka aktualnie najlepszych jest nast�puj�ca: 1. Sean Adam /USA/ 3850 2. Kjetill Gunnarson /Norwegia/ 3050 3. Vanda North /Wielka Brytania/ 3000 4. Cris van Aken /Holandia/ 2520 5. Mithymna Corke /Holandia/ 2100 6. Luc van Hof /Holandia/ 1906 7. Michael J. Gelb /USA/ 1805 8. Cinnamon Adam /USA/ 1782 9. James Longworth /Wielka Brytania/ 1750 10. Dr Frank van Poll /Holandia/ 1560 Je�eli interesuje ci� do��czenie do tej elity, przeczytaj dok�adnie ksi��k�, wykonaj wszystkie proponowane �wiczenia, przyst�p do jednego z klub�w "Brain", przy�lij nam informacj� o swoim najnowszym rekordzie szybko�ci i zg�o� swoje uczestnictwo w dorocznych Mistrzostwach Szybkiego Czytania (wi�cej danych na ten temat znajdziesz na stronie 248). TW�J CZYTELNICZY POTENCJA� Mo�liwo�ci podniesienia szybko�ci czytania przynajmniej do poziomu dwukrotno�ci obecnego tempa, a w perspektywie - do 1000 s��w na minut�, s� takie same jak te, kt�rymi dysponuje dziesi�tka aktualnych rekordzist�w. Ka�dy z nich by� kiedy�, tak jak ty, niezadowolony ze swego zwyk�ego tempa czytania i postanowi� zainwestowa� czas i wysi�ek w rozw�j tego najbardziej pot�nego z ludzkich uzdolnie�. Podr�cznik szybkiego czytania stwarza okazj� pod��enia ich �ladem! PODSUMOWANIE 1. Dzieci uczy si� czyta� za pomoc� dwu podstawowych technik: fonetycznej oraz "patrz i m�w". 2. Metody te wprowadzaj� nas zaledwie na pierwszy etap czytania. 3. Pocz�tek szybkiemu czytaniu da�y �wiczenia szybkiej percepcji wprowadzone przez Kr�lewskie Si�y Powietrzne. 4. Szko�y dynamicznego czytania prze�ama�y barier� 400 s��w na minut�. 5. Obecnie wiemy, �e organem rzeczywi�cie czytaj�cym jest m�zg. 6. Czo�owa �wiatowa dziesi�tka osi�ga wyniki od 1500 do 3850 s��w na minut�. 7. Twoje perspektywy poprawy s� takie same jak ich. PLAN DZIA�ANIA 1. W czasie kr�tszym ni� 5 minut przejrzyj szybko wszystko, co do tej pory przeczyta�e� w tej ksi��ce. 2. Sprawd� swoje cele dotycz�ce szybkiego czytania, ewentualnie