tyt�: "Bezsenno��" autor: Stanis�aw Lem Na stronie 37 wiersze 8-10 od g�ry powinny brzmie�: ' "Foteli by�o sze��, dla dwunastu os�b, bo sze�cioosobowy zarz�d hotelu godzi� si� udost�pni� te legowiska, na prawach wsp�lnoty, sekretarkom; tymczasem nas," Za te b��dy Drukarnia serdecznie przeprasza Autora oraz Czytelnik�w. ;, WYDAwNICTwo LitERACKIE KRAK�w KONGRES FUTuRologICZNY �smy �wiatowy Kongres Futurologiczny odby� si� w Costaricanie. Prawd� m�wi�c, nie pojecha�bym do , Nounas, gdyby nie profesor Tarantoga, kt�ry da� mi do zrozumienia, �e tego si� po mnie oczekuje. Powiedzia� te� (co mnie dotkn�o), �e astronautyka jest dzi� form� ucieczki od spraw ziemskich. Ka�dy, kto ma ich " do��, wyrusza w Galaktyk�, licz�c na to, �e najgorsze stanie si� pod jego nieobecno��. Prawd� jest, �e nieraz, ' zw�aszcza w dawniejszych podr�ach, wraca�em z l�- kiem, wypatruj�c przez okno Ziemi - czy nie przypo- mina upieczonego kartofla. Tote� zbytnio si� nie opie- ra�em, a jedynie zauwa�y�em, �e si� na futurologii nie ; znam. Tarantoga odpar�, �e na og� nikt nie zna si� na pompowaniu, a jednak spieszymy na stanowiska, us�y- szawszy okrzyk �do pomp!" . Zarz�d Towarzystwa Futurologicznego wybra� Co- ' starican� na miejsce obrad, poniewa� by�y po�wi�cone potopowi ludno�ciowemu i �rodkom jego zwalczania. ' Costaricana ma obecnie najwy�sz� stop� przyrostu demograficznego na �wiecie; pod presj� takiej rzeczywisto�ci mieli�my skuteczniej obradowa�. Co prawda - ale tak m�wili tylko z�o�liwcy - nowy hotel~ jaki zbu- dowa�a korporacja Hiltona w Nounas, �wieci� pustkami, a na zjazd mia�o przyby� opr�cz futurolog�w - drugie tyle dziennikarzy. Poniewa� w toku obrad nie zosta�o z tego hotelu nic, mog�, nie boj�c si� pom�wie� o rekla- miarstwo, ze spokojnym ,sumieniem orzec, �e by� to Hilton znakomity. W moich ustach s�owa te maj� szczeg�ln� wag�, jestem bowiem sybaryt� z urodze- nia i tylko poczucie obowi�zku sk�ania�o mnie do re- zygnowania z wyg�d na rzecz astronautycznej mor- d�gi. Costarica�ski Hilton wystrzela� na sto sze�� pi�ter z p�askiego, czteropi�trowego coko�u. Na dachach niskiej cz�ci zabudowa� mie�ci�y si� korty tenisowe, p�ywalnie, solaria, tory wy�cig�w gokartowych, karu- zele, kt�re by�y zarazem ruletkami, strzelnica (mo�na tam by�o strzela� do wypchanych os�b, do kogo dusza zapragn�a - zam�wienia specjalne realizowano w dwadzie�cia cztery godziny) oraz muszla koncertowa z instalacj� do natryskiwania s�uchaczy gazem �zawi�- cym. Dosta� mi si� apartament na setnym pi�trze, z kt�rego mog�em ogl�da� tylko ,g�rn� powierzchni� sinobrunatnej chmury smogu, spowijaj�cej miasto. Niekt�re z urz�dze� hotelowych zastanowi�y mnie, na przyk�ad trzymetro~wy �elazny dr�g stoj�cy w k�cie jaspisowej �azienki, pomalowana barwami ochronnymi peleryna maskuj�ca w szafie czy worek z sucharami pod ��kiem. W �azience wisia�, obok r�cznik�w, gru- by zw�j typowej liny wysokog�rskiej, a na drzwiach, gdym po raz pierwszy wetkn�� klucz do zamku Yale; zauwa�y�em ma�� tabliczk� ~ z napisem �Dyrekcja Hiltona gwarantuje brak B ~O M B w tym pomiesz- czeniu". Jak wiadomo, uczeai dzielal si� dzi� na stacjonar- e nych i je�d��cych. Stacjonarni po staremu prowadz� owa�. Co prawda -- r�ne badania, je�d��cy za� uczestnicz� we wszech-~wy hotel, jaki zbu-mo�liwych konferencjach i kongresach mi�dzynarodo- ~s, �wieci� pustkami, ~ wych. Uczonego tej drugiej grupy �atwo rozpozna�: turolog�w - drugie w klapie nosi zawsze ma�� wizyt�wk� z w�asnym u obrad nie zosta�o'nazwiskiem i stopniem naukowym, w kieszeni - roz- x pom�wie� o rekla- ~ k�ady jazdy linii lotniczych, podpasuje si� �ci�gaczem n orzec, �e by� to ~ bez cz�ci metalowych, a tak�e j ego teczka zamyka ch s�owa te maj�;si� na plastykowy zatrzask - wszystko, aby nie uru- sybaryt� z urodze- r chamia� niepotrzebnie alarmowej syreny urz�dzenia, �ania�o mnie do re- kt�re na lotnisku prze�wietla podr�nych i wykrywa tronautycznej mor-~bro� sieczn� or�z paln�. Uczony taki fachow� literatur� , studiuje w autobusach linii lotniczych, w poczekalniach, na sto sze�� pi�terw samolotach i w hotelowych barach. Nie znaj�c, dla ~ko�u. Na dachach zrozumia�ych przyczyn, wielu osobliwo�ci ziemskiej si� korty tenisowe,kultury lat ostatnich, wywo�a�em w Bangkoku, w Ate- gokartowych, karu- nach i w samej Costaricanie alarmy na lotnisku, czemu i, strzelnica (mo�na ~ nie mog�em zapobiec w por�, poniewa� mam sze�� ~s�b, do kogo dusza'metalowych plomb (z amalgamatu). Zamierza�em zmie- :jalne realizowano ni� je na porcelanowe w samym Nounas, lecz udarem- muszla koncertowa t ni�y to niespodziewane wypadki. Co do sznura, dr�ga, .aczy gazem �zawi�- suchar�w i peleryny, jeden z cz�onk�w ameryka�skiej na setnym pi�trze,delegacji futurologicznej wyja�ni� mi pob�a�liwie, �e g�rn� powierzchni� `~ hotelarstwo naszej doby przedsi�bierze nie znane ~owijaj�cej miasto.dawniej �rodki ostro�no�ci. Ka�dy taki przedmiot, ~stanowi�y mnie, naumieszczony w apartamencie, powi�ksza prze�ywalno�� tg stoj�cy w k�cie go�ci hotelowych. S�owom tym nie po�wi�ci�em, przez arwami ochronnymi,lekkomy�lno��, w�a�ciwej uwagi. worek z sucharami ` Obrady mia�y si� rozpocz�� po po�udniu pierwszego >ok r�cznikbw, giu-,dnia, a ju� rankiem dostarczono nam komplety mate- uej, a na drzwiach, ~ ria��w konferencyjnych, wydanych elegancko, w pi�k- .~cz do zamku Yale, ! nej szacie graficznej, z licznymi eksponatami. Zw�aszcza napisem �I?yrekcja ; �adnie prezentowa�y si� bloczki z satynowanego b��kit- 3 . w tym pcuniesz- nego papieru, opatrzone nadrukiem �Przepustki kopu- lacyjne". Nowoczesne konferencje naukowe te� cierpi� ! dzi� na stacjonar-jod.de~nograficznej eksplozji. Poniewa� liczba #uturolo- staremu prowadz� g�w ro�nie w tej samej pot~lze, w jakiej si� zwi�ksza. 7 ca�a. ludzko��, na zjazdach panuje t�ok i po�piech. O wyg�aszaniu referat�w nie ma mowy; trzeba si� za- pozna� z nimi wcze�niej. Z rana za� nie by�o na to czasu, poniewa� gospadarze podejmowali nas lampk� wina. Ta ma�a uroczysto�� odby�a si� niemal bez za- k��ce�, je�li nie bra� pod uwag� obrzucenia z,gni�ymi pomidorami delegacji Stan�w Zjednoczonych; ju� z kie- liszkiem w r�ku dowiedzia�em si� od Jima Stantora, znajomego dziennikarza z United Press International, �e o �wicie porwano konsula i trzeciego attach� amba- sady ameryka�skiej w Costaricanie. Porywacze-ekstre- ; mi�ci ��dali w zamian za zwolnienie dyplomat�w wy- puszczenia wi�ni�w politycznych, aby za� podkre�li� , wag� swych ��da�, posy�ali na razie ambasadzie oraz czynnikom rz�dowym pojedyncze z�by owych zak�ad- ' nik�w, zapowiadaj�c eskalacj�. Dysonans ten nie za- k��ci� jednak ciep�ej atmosfery rannego koktajlu. Bawi� - na nim osobi�cie ambasador USA i wyg�osi� kr�ciutkie , przem�wienie o potrzebie wsp�pracy mi�dzynarodo- ', wej, tyle �e m�wi� otoczony przez sze�ciu barczystych " �ywil�w, kt�rzy trzymali nas na muszce. Wyznaj�, �e I by�em tym nieco zdetonowany, zw�aszcza �e stoj�cy , obok mnie ciemnosk�ry delegat Indii ze wzgl�du na katar chcia� sobie wytrze� nos i si�gn�� po chusteczk� do kieszeni. Rzecznik prasowy Towarzystwa Futurolo- gicznego zapewnia� mnie potem, �e zastosowane �rodki ' by�y konieczne i humanitarne. Obstawa dysponuje wy- ; ��cznie broni� o du�ym kalibrze z ma�� si�� przebija- j�c�, tak samo jak stra�nicy na pok�adzie samolot�w i pasaierskich, dzi�ki czemu nikt postronny nie mo�e by� , poszkodowany, w przeciwie�stwie do dawnych dni I, kiedy si� zdarza�o, �e pocisk, k�ad�� trupem zamachow- ' ea, przechodzi� na wylot przez pi�� albo i sze�� siedz�- cych za nim Bogu du~ha winnych os�b. Niemniej widok cz�owieka wal�cego ~si� u waszych st�p pod skoncen- trowanym ogniem nie nale�y do mi�ych, i to nawet I: , f.: ._ . .. , "~- .'a-- ~ ,_��. v:,_....,n _..r~. o--x.s'^~?a w�wczas, gdy idzie o zwyczajne nieporozumienie, kt�re ' potem jest przyczyn� wymiany dyplomatycznych not z przeprosinami. Ale zamiast wdawa� si� w rozwa�ania z zakresu humanitarnej balistyki, powinienem by� wyja�ni�, cze- mu nie mog�em si� zapozna� w ci�gu ca�ego dnia z ma- teria�ami konferencji. Pomijaj�c ju� ten przykry szcze- g�, �e przysz�o mi pospiesznie zmienia� zakrwawion� koszul�, wbrew swoim zwyczajom jad�em �niadanie w barze hotelowym. Rano jem zawsze jajka na mi�kko, a hotel, w kt�rym mo�na by je dosta� do ��ka, nie �ci�te razem z ��tkiem w obrzydliwy spos�b, jeszcze ', nie zosta� wybudowany. Wi��e si� to, naturalnie, z bez-ustannym wzrostem rozmiar�w sto�ecznych hoteli. Gdy , kuchni� oddziela od pokoju odleg�o�� p�torej mili, nic nie uratuje ��tka przed �ci�ciem. O ile wiem, problem " ten badali specjalni fachowcy Hiltona i doszli do wnio- ' sku, �e jedynym �rodkiem zaradczym by�yby specjalne windy poruszaj�ce si� z nadd�wi�kow� szybko�ci�, jed- nak�e tak zwany �sonic boom" - grzmot wywo�any , przebiciem bariery d�wi�ku - w zam~ni�tej prze- strzeni gmachu powodowa�by p�kanie b�benk�w w uszach. Ewentualnie mo�na ��da�, aby automat _ kuehenny dostarczy� surowych jaj, kt�re na waszych oczach na mi�kko ugotuje w pokoju sutomat kelnerski, lecz st�d ju� niedaleko do wo�enia si� po Hiltonach z kojcem w�asnych kur. Dlatego w�a�nie uda�em si� z rana do baru. Obecnie 95 procent go�ci hotelowych tworz� uczestnicy wszelakich zjazd�w i konferencji. Go�E-samotnik, turysta-soliter, bez wizyt�wki w klapie . ' i teczki wypchanej szparga�ami konferencyjnymi, jest , rzadki jak per�a n� pustyni. Opr�cz naszej odbywa�a si� akurat w Costaricanie Konferencja Kontestato�~�w , M�odzie�owych ugrupowania �Tygrys�w", Zjazd Wy- dawc�w Literatury Wyzwolonej oraz Towarzystwa Fi- lumenicznego. Zwykle prrydziela si� takim , grupom o ~. K . pokoje na tych samych pi�trach, lecz chc�c rmie uho- norowa�, dyrekcja da�a mi apartament na setnym, poniewa� mia�o w�asny gaj palmowy, w kt�rym odby- wa�y si� koncerty Bacha; orkiestra by�a �e�ska i gra- j�c dolconywa�a zbiorowego strip-tease'u. Na wszyst- kim tym raczej mi nie zale�a�o, lecz nie by�o, niestety, �adnego wolnego pokoju, musia�em wi�c zosta� tam, gdzie m~ie ulokowano. Ledwo zasiad�em na barowym sto�ku m~ego pi�tra, a ju� pleczysty s�siad, brodacz kruczow��sy (mog�em odczyta� z jego brody, jak z karty da�, wszystkie posi�ki minionego tygodnia), podsun�� mi pod nos ci�k�, okut� dwururk�, kt�r� mia� zawieszon� przez plecy, i za�miawszy si� rubasznie spyta�, jak oceniam jego papie��wk�. Nie wiedzia�em, co to znaczy, ale wola�em si� do tego nie przyznawa�. Najlepsz� taktyk� w przypadkowych znajomo�ciach - jest milczenie. Jako� sam wyjawi� mi ochoczo, �e du- beltowy sztucer, wyposa�ony w celownik z laserem, cyngiel-schneller oraz �adowark�, jest broni� na pa- pie�a. Gadaj�c bezustannie, wyci�gn�� z kieszeni z�a- mane zdj�cie, na kt�rym widnia� sk�adaj�c si� do celu, jaki stanowi� manekin w piusce. Osi�gn�� ju�, jak twierdzi�, szczytow� form� i wybiera si� w�a�nie do Rzymu, na wielk� pielgrzymk�, aby ustrzeli� Ojca �wi�tego pod Bazylik� Piotrow�. Nie wierzy�em ani jednemu jego s�owu, lecz, wci�� paplaj�c, po kolei po- kaza� mi bilet lotniczy z rezerwacj�, mszalik oraz prospekt pielgrzymki dla ameryka�skich katolik�w, jak r�wnie� paczk� naboi z r�ni�t� w krzy� g��wk�. Dla oszcz�dno�ci naby� bilet tylko w jedn� stron�, poniewa� liczy� na to, �e wzburzeni p�tnicy rozedr� go na sztuki. Perspektywa ta zdawa�a si� wprawia� go w doskona�y humor. S�dzi�em zrazu, �e mam do czynienia z waria- tem lub .zawodowym dynamitardem-ekstremist�, ja- kich nie brak obecnie, lecz i w tym si� omyli�em. Gada- 1o j�c bez przerwy i z�a��c wci�� z wysokiego sto�ka, bo x hc�c rnnie uho- ~ strzelba obsuwa�a mu si� na pod�og�, wyjawi� mi, �e ~nt na setnym, ~jest w�a�nie gor�cym, prawowiernym katolikiem, pla-v kt�rym odby- ~nowana za� przeze� akcja (zwa� j� -�akej� P") b�dzie a �e�ska i gra-z jego strony szczeg�ln� ofiar�; chodzi mu o wstrz��ni�-~'u. Na wszyst-cie sumieniem ludzko�ci, a c� mo�e wstrz�sn�� nim ~ by�o, niestety,lepiej nad czyn tak skrajny? Zrobi to samo, wyk�ada� i�c zosta� tam, mi, co pod�ug Pisma �wi�tego mia� zrobi� Abraham m r~a barowym ~z Izaakierri, tyle �e na odwr�t, bo wszak nie syna s�siad, brodacz ~po�o�y, lecz ojca, i to na dobitk� �wi�tego. Tym samym ~go brody, jak da dow�d najwy�szej ofiarno�ci, na jak� mo�e si� nego tygodnia), ~,zdoby� chrze�cijanin, bo i cia�o wyda na m�ki, i dusz� Lwururk�, kt�r� na pot�pienie, a wszystko po to, by otworzy� ludzko�ci czy si� rubasznieoczy. Ju� to - pomy�la�em - zbyt wielu jest amato-Nie wiedzia�em,r�w tego otwierania oczu; nie przekonany ow� filipik�, nie przyznawa�. poszed�em ratowa� papie�a, to jest powiadomi� kogo� najomo�ciach -o tym planie, lecz Stantor, kt�ry mi si� napatoczy� ochoczo, �e du- "w barze i7 pi�tra, nie wys�uchawszy mnie nawet do wnik z laserem,ko��a, powiedzia�, �e w podarkach, jakie ofiarowa�a ; broni� na pa-Hadrianowi XI ostatnia wycieczka wiernych amery-: z kieszeni z�a- ~ka�skich, by�y dwie zegar�wki i beczu�ka wype�niona - .aj�c si� do celu, zamiast winem mszalnym - nitrogliceryn�; zblazowa- ~i�gn�� ju�, jak nie jego poj��em lepiej, us�yszawszy, �e ekstremi�ci si� w�a�nie do 'przys�ali dopiero co do ambasady nog�, nie wiadomo ustrzeliE Ojcatylko jeszcze - czyj�. Nie doko�czy� zreszt� rozmowy, wierzy�em anibo odwo�ano go do t'elefonu; podobno na Avenida Ro-�c, po kolei po-mana kto� si� w�a�nie podpali� na znak protestu. Na mszalik oraz ~77 pi�trze panowa�a w barze zupe�nie inna atmosfera :h katolik�w, jakni� u mnie na g�rze; by�o wiele dziewczyn bosych, zy� g��wk�. Dlapoubieranych vv �a�cuszkowe koszulki do pasa, nie-stron�, poniewa� ~kt�re przy szabli; cz�� z nich mia�a d�ugie warkocze, dr� go na sztuki.przymocowane, zgodnie z najnowsz� mod�, do brelocz- ; go w doskona�y ka na szyi lub do obr�ki wybijanej �wiekami. Nie ynienia z waria-jestem pewien, czy by�y to filumenistki, czy te� sekre- -ekstremist�, ja- tarki Stowarzyszenia Wyzwolonych Wydawc�w; s�dz�c omyli�em. Gada-po barwnych fotosach, jakie ogl�da�y, sz�o raczej okiego sto�ka, boo specjalne wydawnictwa. Zjecha�em o dziewi�� pi�ter 11 ni�ej, gdzie zamieszkiwali moi futurologowie, i w ko- le3nym barze wypi�em d�ugiego drinka z Alfonsem Mauvinem z Agence France Press; po raz ostatni spr�- bowa�em ratowa� papie�a, lecz Mauvin opowie�� moj� przyj�� ze stoicyzmem; mrukiul� tylko, �e w ubieg�ym rniesi�cu pewien australijski p�tnik strzela.� ju� w Wa- tykanie, ale . z zupe�nie innych pozycji ideowych. Mauvin liczy� na interesuj�cy wywiad dla swej agencji z niejakim 1~Ianuelem Pyrhullo, �ciganym przez FBI, Suret�, Interpol i szereg innych policji, by� on bowiem za�o�ycielem us�ugowej firmy nowego typu: wynajmo- wa� si� je~o ekspert od zamach�w �rodkami wybucho- wymi (znano go pospolicie pod pseudonimem �Bombc- wiec"), szczyc�c si� nawet swoj� bezideowo�ci�. Gdy pi�kna rudow�osa dziewczyna w czym�, co przypomi- na�o koronkow� koszul� nocn�, g�sto podziurawion� seriami broni maszynowej, podesz�a do naszego stolika (by�a to w�a�nie wys�anniczka ekstremist�w, kt�ra . mia�a pilotowa� reportera do ich kwatery g��wnej), Mauvin, odchodz�c, wr�czy� mi ulotk� reklamow� Pyrhulla, z kt�rej si� dowiedzia�em, �e najwy�szy czas sko�czy� z wyczynami nieodpowiedzialnych amator�w, niezdolnych odr�ni� dynamit od melinitu ani pioru- nian rt�ci od s�nura Bickforda; w czasach wysokiej specjalizacji nie robi si� niczego na w�asn� r�k�, lecz polega na zawodowej etyce i wiedzy sumiennych fa- chowc�w; na odwrocie ulotki znajdowa� si� cennik us�ug z przeliczeniami w walutach najwy�ej rozwini�- tych kraj�w �wiata. Futurologowie j�li si� w�a�nie schodzi� do baru, gdy jeden z nich, profesor Mashkenase, wpad� blady, roz- trz�siony, wo�aj�c, �e ma zegarow� bomb� w pokoju; barman. snad� zwyczajny takich rzeczy, sutomatycznie krzykn��: - Kry� si�! - i skoczy� pod szynkwas; wnet jednak detektywi hotelowi wykryli, �e jaki� ko- ~t iega zrobi� Mashken�semu g�upi kawa�, w�o�ywszy do , ogowie, i w ko- ~ka z Al�onsem raz ostatni spr�- 1 opowie�� moj� , �e w ubieg�ym ~~~~~,~ ~3',~- ycji ideowych. lla swej agencji .ym przez FBI, by� on bowiem ;ypu: wynajmo- kami wybucho- iimem �Bombo- deowo�ci�. Gdy ~, co przypomi- podziurawion� naszego stolika ~emist�w, kt�ra ~atery g��wnej}, ~tk� reklamow� najwy�szy czas ~ych amator�w, , initu ani pioru- zasach wysokiej i�asn� r�k�, lecz sumiennych fa- ~wa� si� eennik jwy�ej rozwini�- izi� do baru, gdy rpad� blady, roz- ~omb� w pokoju; y, automatycznie pod szynkwas; ryli, �e jaki� ko- ~�, w�o�ywszy do ~, . r i pude�ka po keksach zwyczajny budzik. Wygl�da�o mi to na r'lnglika, oni .bowiem kochaj� si� w tak zwanych �practical jokes", lecz puszczono rzecz w niepami��, bo zjawili si� J. Stantor i J. G. Howler, obaj z UPI, przynosz�c tekst aide memoire rz�du USA do rz�du Costaricany w sprawie porwanych dyplomat�w. By�o ono sformu�owane zwyk�ym j �zykiem not dypIoma- tycznych i ani nogi, ani z�b�w nie nazywa�o po imieniu. Jim powiedzia� mi, �e miejscowy rz�d mo�e uciec si� do �rodk�w drastycznych; genera� Apollon Diaz, spra- wnj�cy w�adz�, przychyla� si� do opinii �jastrz�bi", by gwa�t odeprze� gwa�tem. Na posiedzeniu (rz~d obrado- wa� w permanencji) pad�a propozycja przej�cia do kontrataku - �eby wi�niom politycznym, kt�rych zwolnienia ��daj� ekstremi�ci, wyrwa� dwa razy tyle ' z�b�w, a poniewa� adres kwatery ekstremist�w jest nieznany, z�by te prze�le im si� na poste restante. Lot- nicze wydanie �New York Times" pi�rem Sulzbergera apelowa�o do poczucia rozs�dku i wsp�lnoty gatunko- . wej cz�owieka. Stantor powiedzia� mi w dyskrecji, �e rz�d zarekwirowa� poci�g z tajnym. materia�em woj- skowym, b�d�cy w�asno�ci� USA, kt�ry szed� tranzytem przez terytorium Costaricany do Peru. Jak dot�d eks- tremi�ci nie wpadli na pomys� porywania futurolog�w, co z ich punktu widzenia nie by�oby g�upie, poniewa� aktualnie w Costaricanie by�o wi�cej futurolog�w ni� dyplomat�w. St~_ pi�trowy hotel jest atoli organizmem tak ogromnymv;'i tak kQxnfortowo odseparowanym od reszty �wiata, �e wie�ci z ze~uvn�trz dochodz� do� jakby z drugiej p�kuli. Na razie nikt z futurolog�w nie oka- zywa� paniki: w�asne biuro podr�y Hiltona nie by�o obl�one przez go�ci rezerwuj�cych miejsca na samoloty do Stan�w czy gdzie indziej. Na drug� wyznaczono oficjalny bankiet otwarcia, , a ja nie zd��y�em si� jeszcze przebra� w wieczorow� pi�am�, pojecha�em wi�c do pokoju, a potem z najwi�kszym po�piechem 1~ zjecha�em do Sali Purpurowej na 46 pi�trze. W foyer podesz�y do mnie dwie czaruj�ce dziewczyny w sza- -' rawarach topless, z biustami pomalowanymi w nieza- pominajki i �nie�yczki, by wr�czy� mi l�ni�cy folder. Nie spojrzawszy na�, wszed�em do sali, jeszcze pusta- wej, i dech mi zapar� widok sto��w, nie dlatego, �e by�y suto zastawione, lecz szokuj�ce by�y formy, w jakich podano wszystkie pasztety, przystawki i zak�ski - nawet sa�atki stanowi�y imitacj� genitali�w. O z�udze- ` niu optycznym nie by�o mowy, bo dyskretnie ukryte g�o�niki nadawa�y popularny w pewnych kr�gach szla- gier, zaczynaj�cy si� od s��w: �Tylko g�upiec i kanalia lekcewa�y genitalia, bo najbardziej jest dzi� modne reklamowa� cz�ci rodne!" Pojawiali si� pierwsi bankietowicze, z g�stymi bro- dami i sumiastymi w�siskami, zreszt� sami m�odzi ` ludzie, w pi�amach albo i bez nich; gdy sze�ciu kelne- ` r�w wniQS�o tort, widz�c t� najbardziej nieprzyzwoit� legumin� �wiata, nie mog�em ju� mie� w�tpliwo�ci: pomyli�em sale i mimo woli dosta�em si� na bankiet Wyzwolonej Literatury. Pod pretekstem, �e zgin�a mi sekretarka, wycofa�em si� czym pr�dzej i zjecha�em o jedno pi�tro ni�ej, aby odetchn�� we w�a�ciwym miejscu: Purpurowa Sala (a nie R�owa, do jakiej si� dosta�em) by�a ju� pe�na. Rozczarowanie, wywo�ane skromno�ci� przyj�cia, ukry�em, jak umia�em. Bufet by� zimny i stoj�cy; aby utrudni� konsumpcj�, wynie- ' siono z olbrzymiej sali wszystkie krzes�a i fotele, tak �e wypada�o okaza� zwyk�� w podobnych okoliczno�- _ ciach zr�czno��, zw�aszcza �e do p�misk�w co istot- niejszych zrobi� si� fatalny t�ok. Se�or Cuillone, przed- stawiciel sekcji costarica�skiej Towarzystwa Futurolo- gicznego, t�umaczy� z czaruj�cym u�miechem, �e wszelka lukullusowo�� by�aby nie na miejscu, zwa�yw- szy, i� tematem obrad jest mi�dzy innymi kl�ska g�odu ~ zagra�aj�ca ludzko�ci. Naturalnie znale�li si� sceptycy, s t. 1 kt�rzy m�wili, �e ~owarzystwu obci�to dotacje i tym jedynie mo�na t�umaczy� tak drastyczne oszcz�dno�ci. Dziennikarze, zawodowo zmuszeni do abnegacji, kr�cili si� po�r�d nas, robi�c ma�e wywiady z luminarzami prognostyki zagranicznej; zamiast ambasadora USA zjawi� si� tylko trzeci sekretarz ambasady z masywn� obstaw�, w smokingu, on jeden, bo kuloodporn� kami- zelk� trudno schowa� pod pi�am�. S�ysza�em, �e go�ci z miasta poddawano w hallu rewizji osobistej i mia� si� ju� tam pi�trzy� spory stos znalezionej broni. W�a�ciwe obrady wyznaczono dopiero na pi�t�, by�o wi�c do�� czasu, by odetchn�� u siebie, tote� pojecha- �em na setne pi�tro. Po przesolonych sa�atkach odczu- wa�em silne pragnienie, �e jednak bar mojego pi�tra okupowali twardo kontestatorzy i dynamitardzi ze swoimi dziewcz�tami, a mia�em ju� do�� jednej roz- _ mowy z brodatym papist� (czy antypapist�), zadowoli- �em si� szklank� wody z kranu. Ledwom j� wychyli�, zgas�o �wiat�o w �azience i obu pokojach, telefon za�, bez wzgl�du na to, jaki nakr�ca�em numer, ��czy� mnie wci�� tylko z automatem opowiadaj�cym bajk� o Kop- ' ciuszku. Chcia�em zjecha� na d�, lecz i winda nie dzia- �a�a. S�ysza�em ch�ralny �piew kontestator�w, kt�rzy teraz ju� strzelali do taktu; mia�em nadziej�, �e obok. , Rzeczy takie trafiaj� si� nawet w pierwszorz�dnych hotelach, przez co zreszt� nie s� mniej irytuj�ce, tym jednak, co mnie najbardziej zdziwi�o, byia moja w�asna reakcja. Humor, raczej pod�awy od czasu rozmowy z papieskim strzelcem, poprawia� si� z ka�d� sekund�. Przewracaj�c po omacku sprz�ty w pokoju, u�miecha- �em si� wyrozumiale w ciemno�� i nawet kolano, do �ywego rozbite o walizy, nie zmniejszy�o mej �yczli wo�ci dla ca�ego �wiata. Wymacawszy na nocnym sto- liczku resztki posi�ku, jakiego za��da�em mi�dzy �nia- daniem a lunchem do pokoju~ wetkn��em w kr��ek mas�a strz�p papieru, wyrwany z foldera kongreso- ls. wego, i gdym go zapali� zapa�k�, uzyska�em kopc~c� wprawdzie, ale jednak �wieczk�, w kt�rej blasku za- siad�em na fotelu, bo mia�em wszak jeszcze ponad dwie godziny wolnego czasu, wliczaj�c w to godzinny spacer po schodach (skoro winda by�a nieczynna). Moja pogoda duchowa przechodzi�a dalsze fluktuacje i zmia- ny, kt�rym przygl�da�em si� z �ywym zaciekawieniem. By�o mi weso�o, wprost doskonale. Mog�em w lot wyliczy� roje argument�w na r�ecz tego w�a�nie stanu rzeczy, jaki zaszed�. Wydawa�o mi si� najsolenniej, �e apartament Hiltona, pogr��ony w egipskich ciem- no�ciach, pe�en sw�du i kopcia ogarka ma�lanego, od- ci�ty od �wiata, z telefonem opowiadaj�cym bajki, jest jednym z najmilszych miejsc na �wiecie, jakie mo�na sobie wystawi�. Ponadto odczuwa�em przemo�n� ch�� g�askania byle kogo po g�owie, a przynajmniej u�ci�ni�- cia bli�niej r�ki z g��bokim, pe�nym serdeczno�ci - zajrzeniem w oczy. Uca�owa�bym z dubelt�wki najzaci�tszego wroga. Mas�o, roztapiaj�c si�, skwiercz�c i dymi�c, wci�� gas�o; to, �e �mas�o" rymuje si� ze �zgas�o", wprawi�o mnie w atak �miechu, chocia� zarazem poparzy�em sobie palce zapa�kami, usi�uj�c wci�� od nowa zapali� papie- . rowy knot. Ma�lana �wieczka ledwie pe�ga�a, ja za� nuci�em p�g�osem arie ze starych operetek, nie zwa- �aj�c ani troch� na to, �e od sw�du krztusi�em si� i �zy p�yn�y mi z piek�cych oczu po policzkach. Wstaj�c przewr�ci�em si� jak d�ugi, zawadziwszy o walizk� na pod�odze, lecz i guz, wielko�ci jajka, kt�ry wy- skoczy� mi na czole, jedynie polepszy� jeszcze m�j humor (o ile by�o to w og�le mo�liwe). Za�miewa�em si�, na wp� uduszony �mierdz�cym dymem, bo i to nie odmienia�o ani na jot� mego radosnego uniesienia. Po�o�y�em si� na ��ku, nie pos�anym od rana, cho� min�o dawno po�udnie; o s�u�bie, wykazuj�cej takie 1s niedbalstwo, my�la�em jak o w�asnych dzieciach: opr�cz _ -_ _ . - - _ << i'~~ - ska�em kopc�c� czu�ych zdrobnie� i pieszczotliwych s��wek nic nie ;�rej blasku za-~~przychodzi�o mi na my�l. B�ysri�o mi, �e nawet gdy-; jeszcze ponad`~bym si� tu mia� zadusi�, by�by to najzabawniejszy~ naj- : w to godzinny ~ bardziej sympatyczny rodzaj �mierci, jakiego tylko ~ieczynna). Moja ~ mo�na sobie �yczy�. Ta konstatacja by�a tak dalece, aktuacje i zmia- ~" sprzeczna z ca�ym moim usposobieniem, �e podzia�a�a zaciekawieniem. Y na mnie jak pobudka. W duchu mym dosz�o do zadzi-Mog�em w lotywiaj�cego rozszczepienia. Nadal wype�nia�a go flegma-~ ;o w�a�nie stanutyczna jasno��, rodzaj uniwersalnej �yczliwo�ci dla najsolenniej, �ewszystkiego, co istnieje, r�ce za� mia�em tak chciwe egipskich ciem-pieszczenia byle kogo, �e w braku os�b postronnych\~ i ma�lanego, od- ~ j��em si� delikatnie g�adzi� po policzkach i filuternie j�cym bajki, jest ~ poci�ga� za uszy; poda�em te� wielokrotnie praw� r�k� ' cie, jakie mo�na lewej dla wymiany krzepkiego u�cisku. Nawet nogi mi przemo�n� ch�� ' dryga�y do pieszczot. Przy tym wszystkim w g��bi ajmniej u�ci�ni�-~mego jestestwa zapali�y si� jakby sygna�y alarmowe: - ym serdeczno�ci ~ Co� jest nie tak! - krzycza� we mnie daleki, s�abyg�os - uwa�aj, Ijonie, b�d� czujny, strze� si�! Pogoda ,Ei�tszego wroga.ta jest niegodna zaufania! Dzisiaj, nu�e! Hej�e ha! ni�c, wci�� gas�o; ~- Naprz�d! Nie sied� rozwalony jak jaki� Onassis, zalany ', wprawi�o mnie ~ �zami od dymu i kopcia, z guzowatym czo�em, w po-~oparzy�em sobievwszechnej �yczliwo�ci! Ona jest objawem jakowej� wa zapaliE papie-~czarnej zdrady! - Mimo te g�osy palcem nawet nie a pe�ga�a, ja za� R ruszy�em. Tyle �e zasch�o mi w gardle. Zreszt� serce, oeretek, nie zwa- ~ wali�o mi od dawna, ale t�umaczy�em to sobie zbudzon� , cztusi�em si� i �zy � znienacka wszechmi�o�ci�. Poszed�em do �azienki, tak liczkach. Wstaj�c~okropnie chcia�o mi si� pi�; pomy�la�em o przesolonej :iwszy o walizk� sa�atce z bankietu czy raczej tego stoj�cego koktajlu, jajka, kt�ry wy- potem za� na pr�b� wyobrazi�em sobie pan�w J. W., ~szy� jeszcze m�j~;H. C. M., M. ~~V. i innych moich najgorszych wrog�w; ve). Za�miewa�em stwierdzi�em, �e opr�cz ch�tki kordialnego u�ci�ni�cia ymem, bo i to nie'wich d�oni, siarczystego ca�usa, paru s��w bratniej wy- ~snego uniesienia. ~ miany my�li - nie odczuwam �adnych innych emocji. ~m od rana, cho� ~. To ju� by�o prawdziwie alarmuj�ce. Z r�k� na niklowej nykazuj�cej takie j ~ anu, dzier��c w drugiej pust� szklank�, za-e~ ~ dzieciach: opr�cz ~ ~nar�em. ~ woli natoczy�em wody i wykrzywiaj�c~~ c ; , ~f - sessea~i� _ . ~ :-_~:. ...__ ~akow twarz w dziwacznym skurczu - widzia�em t� walk� _ w�asnych rys�w w lustrze - wyla�em j�. W o d a z k r a n u. Tak. Od chwili gdy j� wypi- �em, zasz�y we mnie te zmiany. Co� w niej musia�o by�! Trucizna? Nie s�ysza�em jeszcze o takiej, kt�ra by... Chocia� zaraz! Jestem wszak sta�ym abonentem prasy naukowej. Ostatnio w �Science News" pojawi�y si� ~notatki o nowych �rodkach psychotropowych z grupy '' tak zwanych b e n i g n a t o r � w (d o b r y n), kt�re zniewalaj� umys� do bezprzedmiotowej rado�ci i po- gody. ~le� tak! iVIia�em t� notatk� przed oczami ducha. Hedonidol, benefaktoryna, empathian, euforasol, feli- cytol, altruizan, bonokaresyna i ca�a masa pochodnych! Zarazem przez podstawienia grup hydroksylowych amidowymi syntetyzowano z tych�e cia� furyasol, lyssyn�, sadystyzyn�, flagellin�, agressium, frustrandol, amokolin� oraz wiele jeszcze preparat�w rozw�ciecza- , j�cych z tak zwanej grupy bijologicznej (nak�ania�y bowiem do bicia i zn�cania si� nad otoczeniem, tak martwym, jak �ywym - przy czym prym mia�y wo- 4 dzi� kopandol i walina). Te my�li przerwa� d�wi�k telefonu, jednocze�nie zab�ys�o �wiat�o. G�os pracownika recepcji hotelowej uni�enie i solennie przeprasza� za awari�, kt�r� jui w�a�nie usuni�to. Otwar�em drzwi na korytarz, by przewietrzy� pok�j; w hotelu, o ile mog�em si� zorien- towa�, panowa�a cisza; jaki� oczadzia�y, wci�� jeszcze przepe�niony ochot� udzielania benedykcji i pieszczot, zamkn��em drzwi na zatrzask, usiad�em na �rodku po- koju i j��em zmaga� si� z samym sob�. Stan m�j z owej , chwili jest niezwykle trudny do opisania. Bynajmniej nie my�la�o mi si� tak g�adko ani tak jednoznacznie, jak to pedaj�. Ka�da krytyczna refleksja by�a jakby zanurzona w miodzie, spowija� j� parali�uj�co jaki� kogel-mogel g�upkowatego samozadowolenia, ka�da . lg ocieka�a syropem dodatnich uczu�, duch m�j zdawa� si� , - widzia�em t� wa~k�zapada� w najs�odszym z mo�liwych trz�sawisk, jak-yla�em ~�._ ~ bym iDl~~~ w rD�*~y~b D~Qjkach ~ Jukrach; s~3~ zmu-~d chwili gdy j� wypi-" sza�em si� do my�lenia o tym, co tylko mi najwstr�t- ~o� w niej musia�o by�! niejsze, o brodatym �otrze z przeciwpapie�ow� dubel- e o takiej, kt�ra by... t�wk�, o wyuzdanych wydawcach Wyzwolonej Litera- a�ym abonentem prasy tury i ich babilo�sko-sodomskiej uczcie, zn�w o panach e News" pojawi�y si� W. C., J. C. M., A. K. i wielu innych �otrach i oczajdu- chotropowych z grupy " szach, aby z przera�eniem stwierdza�, �e wszystkich`~' w (d o b r y n), kt�re mi�uj�, wszystko wszystkim wybaczam, wi�cej - na- niotowej rado�ci i po- tychmiast jak wa�ki-wsta�ki wyskakiwa�y z mych i� przed oczami ducha.my�li argumenty bior�ce wszelkie z�o i plugastwo athian, euforasol, feli- , w obron�. Potop mi�o�ci bli�niego rozsadza� mi czaszk�; ca�a masa pochodnych!szczeg�lnie za� dolega�o mi to, co najlepiej mo�e okre- grup hydroksylowych �l� s�owa �parcie ku dobru". Zamiast o truciznach tych�e cia� furyasol,psychotropowych my�la�em �apczywie o wdowach agressium, frustrandol,i sierotach, jakimi z rozkosz� bym si� zaopie- ~eparat�w rozw�ciecza- i kowa�; odczuwa�em rosn�ce zdumienie, �e tak ma�o jologicznej (nak�ania�y po�wi�ca�em im dotychczas uwagi. A biedni, a g�odni, Y, nad otoczeniem, tak a chorzy, a n�dznicy, wielki Bo�e! Z�apa�em si� na czym prym mia�y wo- ~. tym, �e kl�cz� nad walizk� i wyrzucam z niej wszy- stko na pod�og� w poszukiwaniu co porz�dniejszych telefonu, jednocze�nie rzeczy, by je ofiarowa� potrzebuj�cym. I zn�w s�a- ika recepcji hotelowej be g�osy alarmu rozbrzmia�y w mej pod�wiadomo�- za awari�, kt�r� jui ci: - Uwaga! Nie daj si� otumania�! Walcz! Tnij! rzwi na korytarz, byKop! Ratuj si�! - krzycza�o co� we mnie s�abo, lecz ile mog�em si� zorien- rozpaczliwie. By�em okrutnie rozdarty. Odczuwa�em zadzia�y, wci�� jeszcze tak pot�ny �adunek imperatywu kategorycznego, �e benedykcji i pieszczot, muchy bym nie ukrzywdzi�. Jaka szkoda, my�la�em, ~siad�em na �rodku po- �e w ~Iiltonie nie ma myszy ani chocia� paj�k�w; jak- i sob�. Stan m�j z owej ~, �e bym je dopie�ci�, ukocha�! Muchy, pluskwy, szczury, i opisania. Bynajmniej komary, wszy, kochane stworzonka, mocny Bo�e! Prze- ani tak jednoznacznie, ! lotnie pob�ogos�awi�em st�, lamp� i w�asne nogi. Lecz ~ refleksja by�a jakby s�cz�tki trze�wo�ci ju� mnie nie opuszcza�y, tote� nie- j� parali�uj�co jaki� zw�ocznie paln��em lewic� praw�, rozdaj�c� b�ogos�a-mozadowolenia, ka�dawie�stwa r�k�, a� mnie b�l skr�ci�. To by�o niez�e! To t�, duch m�j zdawa� si�~ mog�o by�, kto wie, zbawienne! Na szcz�cie parcie ku 18 _dobru mia�o charakter od�rodkowy: innym �yczy�em daleko lepiej ni� sobie. Na pocz�tek da�em sobie par� razy po g�bie, a� mi kr�gos�up zaskrzypia�, a w oczach stan�y gwiazdy. Dobrze, tylko tak dalej! Kiedy mi twarz zdr�twia�a, j��em si� kopa� w kostki. Ca�e szcz�cie, �e mia�em buty ci�kie, o cholernie twardej podeszwie. Po kuracji z�o�onej z w�ciek�ych kopni�� ~�`zrobi�o mi si� na mgnienie lepiej, to jest gorzej. Ostro�-nie pr�bowa�em pomy�le�, jak by to by�o, gdybym kopn�� te� pana J. C. A. Nie by�o to ju� tak kompletnie niemo�liwe. Kostki obu n�g bola�y jak wszyscy diabli i chyba dzi�ki tej automaltretacji zdo�a�em sobie wy- obrazi� nawet szturcha�ca wymierzonego M. W. Nie zwaiaj�c na dotkliwy b�l, kopa�em si� dalej. Przydatne by�o wszystko ko�czaste, zastosowa�em tedy widelec, a potem szpilki, kt�re wyci�gn��em z jeszcze nie u�y- wanej koszuli. Nie sz�o to wszak�e prosto, raczej falo- wa�o, przez par� minut zn�w got�w si� by�em podpali� dla lepszej sprawy, zn�w buchn�� we mnie gejzer szla- chetno�ci wy�szej i cnotliwego zapami�tania. Nie mia- �em atoli w�tpliwo�ci: c-o � b y � o w w o d z i e z k r a n u. Prawda!!! Mia�em w walizce od dawna wo�ony, nigdy nie u�ywany �rodek nasenny, kt�ry wprawia� mnie zawsze w ponure i agresywne usposo- bienie, dlatego w�a�nie go nie u�ywa�em, szcz�cie, �em si� go nie pozby�. �ykn��em tabletk�, przegryzaj�c j� zakopconyr� mas�em (bo od wody stroni�em jak od d�u- my), potem wd�awi�em z wysi�kiem dwie pastylki kofeinowe, aby przeciwdzia�a� wp�ywowi �rodka nasen- nego, usiad�em na fotelu i czeka�em ze strachem, ale i z mi�o�ci� bli�niego na wynik walki chemicznej w mym organizmie. Mi�o�� gwa�ci�a mnie wci�� jeszcze, by�em udobruchany jak jeszcze nigdy w �yciu. Zdaje si�, �e chemikalia z�a definitywnie za�z�y przezwyci�- �a� preparaty dobra; got�w by�em nadal do czynno�ci tp opieku�czych, ale ju� nie bez wyboru, Wola�bym co ~.r_. ~ _ ~._--_ ~.a~_. ~-$,:,. _> : innym �yczy�em prawda by� na wszelki wypadek ostatnim �otrem, przy-da�em sobie par�-fnajmniej czas jaki�. . zypia�, a w oczach ' Po kwadransie jakby mi przesz�o. Wzi��em prysznic, : dalej! Kiedy mi wytar�em si� szorstkim r�cznikiem, od czasu do czasu : w kostki. Ca�e na wszelki wypadek wal�c si� po g�bie, ot, tak, dla cholernie twardejog�lnej profilaktyki, oklei�em plastrami poranione ~�ciek�ych kopni�� kostki, palce, policzy�em siniaki (doprawdy zbi�em si� jest gorzej. Ostro�- " w toku tych zmaga� na kwa�ne jab�ko), w�o�y�em-to by�o, gdybym�wie�� koszul�, ubranie, poprawi�em przed lustrem ju� tak kompletniekrawat, obci�gn��em surdut, przed wyj�ciem da�em jak wszyscy diablisobie pod �ebro, dla animuszu, ale i dla kontroli, i wy- ~ do�a�em sobie wy- szed�em w sam� por�, bo ju� dochodzi�a pi�ta. Wbrew zonego M. W. Niemym oczekiwaniom w hotelu nie dzia�o si� nic nie-;i� dalej. Przydatnezwyk�ego. W barze mego pi�tra, do ktbrego zajrza�em, ~�em tedy widelec, by�o niemal pusto; oparta o stolik sta�a papie��wka, z jeszcze nie u�y- dwie pary n�g wystawa�y spod szynkwasu, jedna by�a prosto, raczej falo--bosa, lecz widoku tego nie trzeba by�o bezwzgl�dnie si� by�em podpali� interpretowa� w wy�szych kategoriach; paru innyc~ e mnie gejzer szla-dynamitard�w gra�o w karty pod �cian�, jeden za� gra� mi�tania. Nie mia- w na gitarze i �piewa� wiadomy przeb�j. Na dole, w hallu, � o w w o d z i e by�o t�oczno od futurolog�w: w�a�nie szli na otwarcie walizce od dawnaobrad, nie opuszczaj�c zreszt� Hiltona, poniewa� sala ek nasenny, kt�ry w tym celu wynaj�ta znajdowa�a si� w niskiej cz�ci agresywne usposo-budynku. Zrazu zdumia�o mnie to, ale po zastanowie- ~�em, szcz�cie, �em niu poj��em, �e w takim hotelu �aden go�� nie pije l~�, przegryzaj�c j�wody z kranu; spragnieni si�gaj� po col�, schweppesa, roni�em jak od d�u- w ostateczno�ci po sok owocowy, herbat� lub piwo. iem dwie pastylkiTak�e do d�ugich drink�w u�ywa si� gorzkich w�d wowi �rodka nasen-_mineralnych czy innych butelkowanych; a je�li nawet ~ ze strachem, ale ~ . kto� przez nieostroino�� powt�rzy� m�j b��d, wi� si� walki chemicznejteraz zapewne w czterech �cianach zamkni�tego na mnie wci�� jeszcze,~klucz apartamentu, w skurczach wszechmi�osnego zapa- ;dy w �yciu. Zdaje mi�tania. Uzna�em, �e w tym stanie rzeczy lepiej nie za�z�y przezwyci�- zaj�kn�� si� nawet o w�asnych przej�ciach, bo wszak nadal do czynno�ciby�em tu cz�owiekiem obcym, jeszcze by mi nie dano boru. Wola�bym co wiary i pos�dzono o jak�� aberrac j� b�d� halucynacj�. ri C� prostszego nad podejrzenie o sk�onno�� do narko- tyk�w? , Robiono mi p�niej zarzuty, �em zastosowa� t� poli- , tyk� ostrygi czy strusia, bo gdybym wszystko ujawni�, mo�e nie dosz�oby do wiadomych nieszcz��, lecz m�- wi�cy tak pope�niaj� oczywisty b��d: najwy�ej ostrzeg�- bym go�ci hotelowych, lecz to, co si� dzia�o w Hiltonie, nie mia�o wszak najmniejszego wp�ywu na perypetie polityczne Costaricany. W drodze do sali obrad kupi�em w hotelowym kiosku plik miejscowych gazet, jak to mam we zwy- czaju. Nie kupuj� ich, zapewne, wsz�dzie, lecz cz�owiek wykszta�cony mo�e domy�li� si� sens�w w hiszpa�skim nawet, cho� nie w�ada tym j�zykiem. Nad podium widnia�a umajona tablica z porz�dkiem dziennym; punkt ~ierwszy dotyczy� katastrofy urba- nistycznej �wiata, drugi - ekologicznej, trzeci - atmosferycznej, . czwarty - energetycznej, pi�ty - �ywno�ciowej, po czym mia�a nast�pi� przerwa. Ka- tastrof� technologiczn�, militarystyczn� i polityczn� przeniesiono na dzie� nast�pny razem z wolnymi wnioskami. Ka�dy m�wca dysponowa� czterema minutami czasu dla wy�o�enia swych tez, co i tak by�o sporo, zwa�yw- szy, �e zg�oszono 198 referat�w z 64 pa�stw. Aby przy- spieszy� tempo obrad, referaty nale�a�o przestudiowa� na w�asn� r�k�, przed posiedzeniem, orator za� m�wi� wy��cznie cyframi, okre�laj�c w ten spos�b kluczowe ust�py swej pracy; dla u�atwienia recepcji tak boga- tych tre�ci wszyscy�~ny nastawili swoje podr�czne mag- netofony oraz komputerki - mi�dzy tymi ostatnimi doj�� mia�o potem do zasadniczej dyskusji. Stanley Hazelton z delegacji USA zaszokowa� od razu sal�, powtarzaj�c z naciskiem: - 4, 6, 11, z czego wynika.22; 5, 9, ergo 22; 3, 7, 2, 11, sk�d wynika znowu� 22!! - tt Kto� wsta� wo�aj�c, �e jednak 5, ewentualnie 6, 18 i 4; ~. : ,w~, ~a<._ =~_�i:�~ -_ -... .:: Hazelton odparowa� zarzut b�yskawicznie, t�umacz�c, ,~ �e tak czy owak 22. Poszuka�em w jego referacie klu- cza numerycznego i dowiedzia�em si�, �e cyfra 22 ozna- cza katastrof� ostateczn�. Nast�pnie Japo�czyk Haya- kawa przedstawi� nowy, wykoncypowany w jego kraju model domu przysz�o�ci, osiemsetpi�trowego, z klini- kami po�o�niczymi, ��obkami, szko�ami, sklepami, muzeami, zoologami, teatrami, kinami i krematoriarni; projekt uwzgl�dnia� pomieszczenia podziemne na po- pio�y zmar�ych, telewizj� czterdziestokana�ow�, izby upoje� i wytrze�wie�, sale podobne do gimnastycznych do uprawiania grupowego seksu (wyraz post�powych przekona� projektant�w) oraz katakumby dla nie przy- stosowanych ugrupowa� subkulturowych. Pewnym novum by�a my�l, aby ka�da rodzina, ka�dego dnia, przeprowadza�a si� z dotychczasowego mieszkania do innego, przy czym w gr� wchodzi�y przeprowadzki albo ruchem szachowego pionka, albo konia. Zapobiega�oby to nudzie oraz frustracji, lecz na wszelki wypadek �w gmach o kubaturze siedemnastu kilometr�w sze�cien- nych, osadzony na dnie oceanu, a si�gaj�cy stratosfery, , mia� przewidziane w�asne komputery matrymonialne, swataj�ce na zasadzie sadomasochizmu (stad�a sady- st�w z masochistkami, i na odwr�t, s� statystycznie naj- trwalsze, bo ka�dy partner ma w nich to, o czym ma- rzy) oraz o�rodek terapii przeciwsamob�jczej. Hakaya- wa, drugi delegat japo�ski, zademonstrowa� nam ma- kiet� takiego domu - w skali 1 : 10 000 - z w�asn� . rezerw� tlenu, ale bez rezerw wody i �ywno�ci, ponie- wa� dom by� planowany z obiegiem zamkni�tym: wszelkie wydaliny miano regenerowa�, wychwytuj�c 1 nawet poty �miertelne i inne cielesne sekreeje. Yaha- kawa, trzeci Japo�czyk, odczyta� list� smako�yk�w regenerowalnych z wydalin ca�ego gmachu. By�y tam mi�dzy innymi sztuczne banany, pierniki, krewetki, ostrygi i nawet sztuczne wino, kt�re, mimo pochodzenia t8 budz�cego niemi�e asocjacje, nie ust�powa�o pono� w smaku najlepszym winom Szampanii. Na sal� dostar- czono pr�bki w estetycznych buteleczkach oraz po paszteciku w opakowaniu z folii, ale jako� nikt si� nie kwapi� do picia, a paszteciki upychano dyskretnie pod fotele, wi�c i ja tak zrobi�em. Pierwotny plan, �eby taki dom m�g� lata� dzi�ki pot�nym wirnikom, co , umo�liwia�oby wycieczki zbiorowe, upad�, raz, �e ta- ' kich dom�w mia�o by� w pierwszym rzucie 900 milio- n�w, a dwa, �e przenosiny by�yby bezprzedmiotowe. Gdyby nawet dom mia� 1 000 wyj�� i gdyby mieszka�cy u�ywali wszystkich, i tak nigdy by nie wyszli, bo nim ostatni opu�ci�by budynek, ju� zd��y�yby podrosn�� urodzone w tym czasie dzieci. Japo�czycy zdawali si� wielce zadowoleni ze swego projektu. Po nich zabra� g�os Norman Youhas z dele- gacji USA, kt�ry zaproponowa� siedem r�nych metod zahamowania eksplozji demograficznej, a mianowicie: zniech�canie perswazyjne i policyjne, deerotyzacj�, przymusow� celibatyzacj�, onanizacj�, subordynacj�, ' a wobec niepoprawnych - kastracj�. Ka�de ma��e�- stwo mia�o si� ubiega� o prawo posiadania dziecka, sk�adaj�c odpowiednie egzaminy trzech kategorii, to ` jest kopulacyjny, edukacyjny i bezkolizyjny. Nielegalne urodzenie dziecka podlega�o karom; premedytacja i re- cydywa grozi�y winnym do�ywociem. Do tego referatu odnosi�y si� owe �adne foldery i bloczki z kuponami do odrywania, jakie dostali�my w�r�d materia��w kongre- sowych. �iazelton i Youhas postulowali nowe rodzaje zawod�w, a mianowicie: inwigilatora matrymonialnego, zakazywacza, rozdzielacza i zatykacza; projekt nowego kodeksu karnego, w kt�rym zap�adnianie stanowi�o ' delikt g��wny, o wyj�tkowej szkodliwo�ci spo�ecznej, rozdano nam niezw�ocznie. Podczas rozdawania dosz�o do incydentu, kto� bowiem z galerii dla publiczno�ci t4 rzuci� na sal� koktajl Mo�otowa. Pogotowie (by�o na _.>.~ ~ ~:_ miejscu, dyskretnie schowane w kuluarach) zrobi�o * swoje, a s�u�ba porz�dkowa czym pr�dzej zas�oni�a Vi pogruchotane fotele i resztki wielk� nylonow� opon�, pomalowan� w weso�e, estetyczne wzory; jak z tego wida�, o wszystkim z g�ry pomy�lano. Mi�dzy poszcze- g�lnymi referatami pr�bowa�em studiowa� gazety miejscowe, a cho� rozumia�em ich hiszpa�szczyzn� zaledwie pi�te przez dziesi�te, i tak dowiedzia�em si�, �e rz�d �ci�gn�� do stolicy jednostki pancerne, postawi� ca�� policj� w stan ostrego pogotowia oraz wprowadzi� stan wyj�tkowy. Zdaje si�, �e pr�cz mnie nikt na sali nie orientowa� si� w powadze sytuacji, jaka panowa�a za murami. O si�dmej by�a przerwa, podczas kt�rej ka�dy m�g� si� posili�, na w�asny koszt oczywi�cie, ja za� wracaj�c na sal� kupi�em kolejne nadzwyczajne wydanie pisma rz�dowego �Nacion" oraz kilka popo- �udniowych dziennik�w ekstremistycznej opozycji. Cho� mia�em z hiszpa�skim trudno�ci, przecie� lektura tych gazet wprawi�a mnie w zdumienie, bo � artyku�ami pe�- nymi optymistyczno-b�ogich rozwa�a� na temat mi�- dzyludzkich wi�zi mi�osnych, jakie s� gwarantkami powszechnego szez�cia, s�siadowa�y inne, pe�ne zapo- i wiedzi krwawych represji i w podobnym tonie utrzy- manych pogr�ek ekstremist�w. Tej �aciato�ci nie umia�em sobie wyt�umaczy� inaczej, jak tylko si�gaj�c do hipotezy, �e j edni dziennikarze pili tego dnia wod� wodoci�gow�, a inni nie. W organie prawicowym pito jej naturalnie mniej, poniewa� pracownicy redakcyjni, jako Iepiej p�atni od opozycjonist�w, pokrzepiali si� w czasie pracy co dro�szymi trunkami; ale i ekstre- mi�ci, cho� sk�onni, jak wiadomo, do niejakiej ascezy w imi� wy�szych hase� i idea��w, gasili pragnienie wod� tylko w szezeg�lnych okoliczno�ciach, je�li zwa- �y~, �e quartzupio, nap�j ze sfermentowanego soku ro�liny melmenole, jest w Costaricanie wprost nie- zwykle tani, , Ledwo�my si� zag��bili w mi�kkich klubowcach, a profesor Dringenbaum ze Szwajcarii wypowiedzia� pierwsz� cyfr� swego przem�wienia, da�y si� s�ysze� g�uche detonacje; gmach zadrga� lekko w fundamen- tach, zabrz�cza�y szyby, ale optymi�ci wo�ali, �e to tylko trz�sienie ziemi. Ze swej strony sk�onny by�em s�dzi�, �e to jaka� grupa kontestator�w, pikietuj�cych hotel od pocz�tlcu obrad, cisn�a w hallu petardy. ' Z mniemania tego wywi�d� mnie huk i grzmot znacz- niejszej si�y; da�y si� te� s�ysze� karabiny maszynowe z ich charakterystycznym staccato. Nie mo�na ju� si� by�o d�u�ej �udzi�: Costaricana wesz�a w faz� walk ulicznych. Jako pierwsi ulotnili si� z sali dziennikarze, kt�rych strzelanina zerwa�a na r�wne nogi niczym pobudka. Pognali na ulic�~ wezwani obowi�zkiem zawor dowym. Profesor Dringenbaum pr�bowa� jeszcze przez par� chwil kontynuowa� prelekcj� napisan� w tonie 6 do�� pesymistycznym, utrzymywa� bowiem, �e nast�pn� faz� naszej cywilizacji jest kanibalizacja. Powo�a� si� na znan� teori� Amerykan�w, kt�rzy obliczyli, �e je�li � wszystko p�jdzie na Ziemi tak, jak ~dot�d, za czterysta lat ludzko�� b�dzie stanowila �yw� kul� cia�, powi�k- szaj�c� si� z szybko�ci� �wiat�a. Lecz nowe eksplozje - przerwa�y wyk�ad. Zdezorientowani futurologowie j�li wychodzi� z sali, mieszaj�c si� w hallu z uczestnikami Kongresu Wyzwolonej Literatury, kt�rych, jak �wiad- czy� o tym ich wygl�d, wybuch walk przychwyci� w to- ku czynno�ci wyra�aj�cych ca�kowit� oboj�tno�� dla gro�by przeludnienia. Za redaktorami domu wydawni- ezego A. Knopfa sekretarki (nie nazwa�bym ich rozne- gli�owanymi, skoro opr�cz wymalowanych na sk�rze deseni w stylu �op" nie mia�y na sobie nic zgo�a) nios�y podr�czne fajki wodne i narghile, w kt�rych pali�a si� modna mieszanka LSD, marihuany, yohimbiny i opium. Reprezentanci Wyzwolonej Literatury spalili w�a�nie, t8 jak us�ysza�em, in effigie ministra poczty USA za to, : ~ , _ :,= .-~-.,~ -~~--=. .__ ;r. : _ _--~:::~ v__~._ ~ �e nakaza� swym plac�wkom niszczenie druk�w wzy- waj�cych do masowego uprawiania kazirodztwa; ze- szed�szy do hallu, zachowywali si� bardzo niew�a�ciwie, zw�aszcza gdy uwzgl�dni� powag� sytuacji. Publicznej moralno�ci nie naruszali ju� tylko ci spo�r�d nich, kt�- rzy opadli ca�kiem z si� albo trwali w narkotycznym odr�twieniu. S�ysza�em krzyki dobiegaj�ce z kabin, ' w kt�rych napastowali telefonistki hotelowe, a jaki� brzuchacz w lamparciej sk�rze, z pochodni� haszyszow� w r�ku, szala� mi�dzy szaragami garderoby, atakuj�c ca�y jej personel. Ledwo go unieszkodliwili urz�dnicy z recepcji przy pomocy portier�w. Z p�pi�tra ciska� kto� na nasze g�owy nar�cza barwnych zdj��, obrazu- j�cych dok�adnie to, co pod wp�ywem chuci mo�e zro- bi� jeden cz�owiek z drugim, a nawet znacznie wi�cej. Gdy na ulicy pojawi�y si�, widoczne doskonale przez y, szyby, pierwsze czo�gi, windy bluzn�y t�umem prze- ra�onych filumenist�w i kontestator�w; depcz�c wia- dome pasztety i przystawki, przyniesione przez wy- dawc�w, a zalegaj�ce teraz pod�og� hallu, przybysze ci rzucali si� na wszystkie strony. Rycz�c jak oszala�y baw� oraz wal�c kolb� papie��wki ka�dego, kto sta� ' mu na drodze, przebija� si� przez ci�b� brodaty anty- papista; wybieg�, jak widzia�em na w�asne oczy, przed a hotel tylko po to, aby zza w�g�a otworzy� ogie� do przebiegaj�cych sylwetek. Wida�, jako prawdziwemu ideowcowi ekstremizmu o najradykalniejszej postaci, by�o mu w gruncie rzeczy wszystko jedno, do kogo strzela. W hallu pe�nym krzyk�w trwogi i razpusty powsta�o istne pandemonium, kiedy prysn�y ze szkla- nym grzechotem pierwsze ogromne szyby; usi�owa�em odszuka� znajomych dziennikarzy, a widz�c, �e wymy- kaj� si� na ulic�, poszed�em w ich �lady, i poniewa� atmosfera wewn�trz Hiltona sta�a si� doprawdy ju� nazbyt przyt�aczaj�ca. Za betonowym ocembrowaniem samochodowego podjazdu, pod okapem hotelowym, Z7 przykl�k�o paru fotoreporter�w, filmuj�c zawzi�cie okor: lic�, zreszt� bez wi�kszego sensu, poniewa�, jak to bywa zawsze, �ajpierw podpalono auta z zagraniczn� reje- stracj� i z parkingu przyhotelowego bucha�y p�omienie oraz chmury dymu; Mauvin z AFP, kt�ry znalaz� si� obok mnie, zaciera� r�ce z zadowolenia, �e przyjecha� samochodem wynaj�tym u Hertza; tote� widok cgnia, w jakim skwiercza� jego dodge, przyprawia� go o wy- buchy �miechu, czego nie mo�na by�o powiedzie� o wi�kszo�ci ameryka�skich dziennikarzy. Zauwa�y- �em ludzi usi�uj�cych gasi� p�on�ce auta, byli to prze- wa�nie jacy� ubogo odziani staruszkowie, nosz�cy wo- d� kube�kami z pobliskiej fontanny. Ju� to mog�o da� nieco do my�lenia. W dali, u wylot�w Avenida del Sal~ ation i del Resurrection, b�yszcza�y niewyra�nie kaski policyjne; zreszt� plac przed hotelem, jak i oka- laj�ce go trawniki z masywnopiennymi palmami by�y w tej chwili puste. Staruszkowie schryp�ymi g�osami zagrzewali si� do akcji ratowniczej, cho� wiek pod- cina� im sterane nogi; taka ofiarno�� wyda�a mi si� wprost zdumiewaj�ca, a� nagle wspomnialem ranne prze�ycia i od razu podzieli�em si� mymi podejrzenia- mi z Mauvinem. Grzechot broni maszynowej, zag�u- ;szany basowymi wybuchami, utrudnia� porozumienie; na bystrej twarzy Francuza malowa�a si� przez chwil� kompletna dezorientacja, a� nagle b�ysk pojawi� si� w jego oku. - A! - rykn��, przekrzykuj�c zgie�k. - Woda! Woda wodoci�g�wa, co? Wielki Bo�e, po raz pierwszy w historii... k r y p t o c h e m o k r a c j a! -z tymi s�owami, jak �gni�ty, pogna� do hotelu. Oczy- wi�cie, aby zaj�� miejsce przy telefonie; i tak dziwne by�o, �e ��czno�� jeszcze dzia�a. Gdy tak sta�em na podje�dzie, przy��czy� si� do mnie profesor Trottelreiner ze szwajcarskiej grupy fu- turologicznej, i wtedy zasz�o to, co w�a�ciwie ju� od ts dawna powinno by�o zaj��: rozwini�ty kordon policjan- `-~. _ ; -.! :.x _ _=_ :r_,, - . t�w w czarnych he�mach, czarnych tarczach napier�- nych, maskach gazowych, z broni� w r�ku, j�� ota- ~' cza� ca�y kompleks Hiltona, aby stawi� czo�a t�umowi, kt�ry w�a�nie wynurzy� si� z parku oddzielaj�cego nas od zabudowa� teatru miejskiego. Oddzia�y specjalne z wielk� wpraw� ustawia�y miotacze granat�w i pierw- sze ich salwy skierowano w t�um; eksplozje by�y dziw- : " nie s�abe, wyzwala�y za to cale chmury bia�awego dymu; zrazu pomy�la�em, �e to gaz �zawi�cy, lecz t�um, zamiast ucieka� czy zareagowa� pe�n� w�cie- k�o�ci wrzaw�, j�� si� wyra�nie garn�� do owych mglis- tych opar�w; krzyki �cich�y szybko, zamiast nich za� pos�ysza�em jakby litanijne czy modlitewne pienia. Dziennikarze, miotaj�cy si� z kamerami i magnetofo- nami mi�dzy kordonem a wej�ciem hotelowym, w g�o- w� zachodzili, co te� to by� mo�e, ale ja si� ju� do- my�la�em: najwyra�niej policja zastosowa�a �rodki che- micznego dobruchania w farmie aerozolowej. Lecz od Avenida del... - ju� nie pami�tam co - wysz�a � inna kolumna, kt�rej si� te granaty jako� nie chcia�y ima�, a mo�e to tylko tak wygl�da�o; m�wiono p�niej, �e kolumna ta sz�a dalej, aby si� zbrata� z policj�, v nie za� rozerwa� j� na sztuki, lecz kt� m�g� docho- dzi� tak subtelnych dystynkcji w panuj�cym chaosie? Granatniki przem�wi�y salwami, po nich odezwa�y si� najpierw z charakterystycznym szumem i syczen