Ann Donelly 365 Gier i zabaw dla starszych dzieci Bez telewizji! w wieku od 8 do 12 lat LIBER Wydawnictwo K.E. LIBER s.c. ul. Kolejowa 19/21 01-217 Warszawa tel. (0-22) 862 38 22 tel./fax: (0-22) 862 38 24 Copyright © 2000 by Ann Donelly Ali Rights Reserved Copyright © 2003 for the Polish edition by Wydawnictwo K.E. LIBER s.c. Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część niniejszej publikacji nie może być powielana ani rozpowszechniana w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób, tak elektroniczny, jak mechaniczny, włącznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na taśmy lub przy użyciu innych systemów, bez pisemnej zgody Wydawcy. Projekt okładki: Piotr Dzierżanowski Skład: „Pro Media" Druk: Usługowy Zakład Poligraficzny: „InterGraf' s.c. Międzyrzec PodL, ul. Warszawska 33 Wydano w Warszawie w roku 2003 ISBN 83-88170-62-7 SPIS TREŚCI Zabawy na świeżym powietrzu Mnóstwo pomysłów na zabawy na dworze, które zajmą twoje dzieci na całe godziny Zabawy w domu Zabawy na mokre i zimne dni, oraz na każdą inną okazję, gdy twoje dzieci chcą bawić się w domu Zajęcia sportowe Pomogą twoim dzieciom rozwinąć koordynację i kondycję fizyczną Zabawy słowne Wspaniały sposób na rozwijanie umiejętności językowych twoich dzieci Gry kreatywne Dzieciom na pewno spodoba się ten zbiór ponad 60 kreatywnych zabaw! Gry pisane i zabawy z liczbami Rozwiną zdolności matematyczne twoich dzieci Poznawanie otaczającego świata Zestaw interesujących zajęć, które pomogą twoim dzieciom dowiedzieć się czegoś więcej o otaczającym je świecie Rozrywka dla całej rodziny Wiele wspaniałych gier i zabaw - rozrywka dla całej rodziny! Zabawy na różne okazje Zbiór gier i zabaw, w które dzieci zawsze i wszędzie będą się bawić z wielką przyjemnością Indeks 69 115 151 183 247 293 315 343 389 Wstęp Jak wielu rodziców, prawdopodobnie uważasz, że twoje dziecko spędza zbyt wiele czasu przed telewizorem bądź komputerem. Ostatnie badania wykazały, że poza szkołą obydwa stanowią najpopularniejsze formy spędzania czasu przez dzieci. Przyczynia się to do niebezpiecznego nasilenia otyłości wśród dzieci, który to problem ściśle łączy się z formami spędzania przez nie wolne' go czasu. Coraz częściej jest to siedzenie bez ruchu przed ekranem komputera bądź telewizora, a nie kopanie piłki czy inna forma aktywności ruchowej. Wszyscy wiemy, że telewizor i komputer mogą być wspaniałymi narzędziami służącymi edukacji, lecz rozliczne badania wciąż wykazują, że dzieci najlepiej uczą się poprzez aktywne działanie. Doświadczenia z drugiej ręki, które zdo' bywają dzięki oglądaniu telewizji czy zabawie przy wykorzystaniu komputera nigdy nie zastąpią tego, czego dzieci mogą nauczyć się z własnego, bezpośredniego doświadczenia. Książka ta ma na celu pomóc Ci zachęcić dzieci do wielu interesujących działań, rozwijających ich kreatywność, pogłębiających wiedzę o otaczającym świecie, kształtujących koordynację, podnoszących pewność siebie i dostarczających wiele radości! Niektóre z zaprezentowanych zajęć wymagają pomocy bądź nadzoru dorosłych, inne z nich dzieci mogą wykonywać same. Bezpieczeństwo jest sprawą najważniejszą, toteż zabawy zakładające użycie przedmiotów takich jak nożyczki czy noże powinny być ściśle nadzorowane przez kogoś dcrosłego. Wyłącz telewizor lub komputer i spędź trochę cennego czasu ze swymi dziećmi, wykonując zajęcia zaproponowane w tej książce. Pomoże im to rozwinąć wyobraźnię i podnieść zdolność komunikacji, co przyczyni się do osiągnięcia dobrych wyników w szkole. Jak korzystać z książki Książka ta prezentuje szerokie spektrum zajęć jakie możecie zaproponować swoim dzieciom w wieku 8-12 lat. Każda ze stron przedstawia krótką listę materiałów, które powinno się zgromadzić przed przystąpieniem do zabawy. W większości są to przedmioty codziennego domowego użytku, które nietrudno znaleźć w naszych obejściach. Inne z potrzebnych materiałów można nabyć w zwykłych sklepach, sklepach specjalistycznych bądź supermarketach. Poradnik ten zawiera dwa indeksy - indeks tematyczny na początku książki oraz alfabetyczny spis zabaw na końcu. Książkę podzielono na dziesięć następujących kategorii: Zabawy na świeżym powietrzu Zabawy w domu Zajęcia sportowe Zabawy słowne Gry kreatywne Gry pisane i zabawy z liczbami Poznawanie otaczającego świata Rozrywka dla całej rodziny Zabawy na różne okazje Zajęcia proponowane w poszczególnych kategoriach podzielono na grupy wiekowe od 8 do 12 lat i odpowiednio uszeregowano. Na pewno znajdziesz tu wiele rzeczy, które zainteresują Twoje dziecko! Sugerowany przy każdym z zajęć wiek stanowi jedynie sugestię - pamiętaj, że wszystkie dzieci są różne i szybko zorientujesz się, czy dane zajęcie jest za łatwe bądź za trudne dla Twojej pociechy. Książka ta pomoże ci znaleźć te spośród obszarów edukacyjnych, które sprawiają twojemu dziecku najwięcej trudności i którym należy wspólnie poświęcić najwięcej czasu. Musisz pamiętać, że sukces w szkole i w życiu zależy od pozytywnego samopostrzegania, i rodzice mogą wspomóc jego kształtowanie poprzez pochwały, zachętę, czas i miłość. Miłej wspólnej zabawy! ZAJĘCIA NA ŚWIEŻYM POWIETRZU 8+ BEREK ŁAŃCUCHOWY W tej zabawie dzieci łapią innych, trzymając się za race. Potrzebne" ? Żadne akcesoria nie są potrzebne Przebieg Wybrana osoba będzie berkiem. Gdy złapie jakieś dziecko, chwytają się za ręce i próbują schwytać pozostałe dzieci. Para ta goni inne dzieci, a kiedy będzie ich czworo, mogą podzielić się na dwie pary. Każda para biega niezależnie od siebie, ale gracze mogą próbować wspólnie łapać pozostałych, próbując ich otoczyć. Stopniowo powstaje coraz więcej par berków. Z dwóch trójek można też utworzyć trzy pary. Gra kończy się, gdy wszyscy zostaną złapani. 8 BEREK Z PIŁKĄ 8+ VJ tej zabawie nigdy nie wiadomo, kto kogo goni, ponieważ role jej uczestników zmieniają się przez zwykłe podanie pitki. Potrzebne- ? 2 piłki w różnych kolorach Przebieg Dzieci dzielą się na dwie grupy. Każdy zespół ma jedną piłkę. Członkowie jednej drużyny będą gonić dzieci z drugiego zespołu. Osoba z piłką próbuje dogonić innego posiadacza piłki, żeby zamienić się rolami. Osoba trzymająca piłkę, która obawia się, że za chwilę zostanie złapana, może podać ją koledze lub koleżance ze swojego zespołu, żeby uniknąć złapania. Członkowie goniącej drużyny również mogą podawać sobie piłkę, żeby szybciej złapać przeciwnika. Zabawa kończy się, gdy wszyscy zmęczą się bieganiem i nie będzie zwycięzców ani pokonanych. 10+ BUDOWANIE ŁÓDEK Razem z dziećmi zastanówcie się głęboko, w jaki sposób można zbudować różnego rodzaju łódki, które przepłyną basen albo jeziorko. Świat zmienia się szybko i nasze dzieci będą musiały się nauczyć radzenia sobie ze zmianami dzięki inteligencji i kreatywności. Wciąż musimy pomagać naszym dzieciom rozwijać się psychicznie i zachęcać je, aby kończyły raz rozpoczęte zadania. Potrzebne: ? Zestaw plastykowych pojemników ? Plastykowe butelki po napojach L Metalowe albo styropianowe tacki ? Słomki do picia ? Plastelina Q Małe kawałki miękkiego drewna Q Papier Q Cienki kołek albo bambusowy pręt ? Gwoździe i młotek ? Taśma izolacyjna albo maskująca Q Nożyczki Przebieg Zróbcie konkurs na to, komu uda się skonstruować łódkę, która przepłynie cały basen nie tonąc! Nie zapomnijcie zrobić zdjęć tej flotylli - będą wspaniałą pamiątką dla przyszłych pokoleń. 10 BULDOG 9+ Bardzo śmieszna zabawa, w której trzeba zmusić inną osobę, żeby usiadła. Potrzebne: ? Kreda Przebieg Wybrana osoba zostaje buldogiem i musi stanąć na linii dzielącej plac zabaw na pół. Buldog może poruszać się tylko po tej linii. Gdy buldog zawoła: „start", wszyscy próbują przedostać się z jednego końca placu na drugi, unikając spotkania z groźnym psem. Gdy buldog kogoś złapie, musi sprawić, że osoba ta dotknie pupą ziemi. Jeśli mu się to uda zanim jego ofiara ucieknie, złapane dziecko zostaje drugim buldogiem, który musi zostać na linii i pomagać w łapaniu. Gdy któryś z psów schwyta jakieś dziecko, inne buldogi mogą pomóc swojemu koledze i wspólnie zmusić ofiarę, żeby usiadła. Gra kończy się, gdy wszyscy zmienią się w buldogi. 11 10+ CHOWANIE KREDY Wciągająca zabawa, w której poszukiwanie staje się tym bardziej ryzykowne, im dalejjesteś od „bazy". Potrzebne: ? Duży kawałek kredy Przebieg Na początku należy uzgodnić, gdzie jest „baza", czyli miejsce, gdzie gracze są bezpieczni. Wszyscy czekają przy bazie, podczas gdy jedna osoba idzie schować kredę. Gdy wróci, pozostali muszą iść ją odszukać. Osoba, która ją ukryła, powtarza „zimno", jeśli szukające osoby są daleko od kredy albo „ciepło", jeśli są blisko. Osoba, która znajdzie kredę, goni innych graczy, próbując zostawić ślad kredy na ich ubraniach, zanim zdążą dobiec do bazy. Osoby popisane kredą odpadają z gry. Gracz, który znalazł kredę, ukrywa ją w następnej rundzie 12 CHUSTECZKA 8+ Znana zabawa sprawdzająca szybkość i zwinność dzieci. Potrzebne: ? Chusteczka ? Kreda Przebieg Na początku wybieramy osobę, która poprowadzi zabawę i będzie trzymała chusteczkę. Pozostali uczestnicy zabawy dzielą się na dwa zespoły i każdy otrzymuje swój numer. Rysujemy na ziemi trzy równoległe linie w odległości około siedmiu metrów jedna od drugiej. Prowadzący staje na końcu środkowej linii i w wyciągniętej ręce trzyma chusteczkę. Zespoły ustawiają się za swoimi liniami. Prowadzący wywołuje jakiś numer, a członkowie obu zespołów, którym przydzielono ten numer biegną do prowadzącego, żeby złapać chusteczkę, wrócić z nią do swojej drużyny i nie dać się złapać przeciwnikowi. Jeśli graczowi uda się zabrać chusteczkę do swojej bazy, tzn. za linię jego zespołu, osoba, która goniła go, odpada z gry i staje za prowadzącym. Jeśli natomiast goniącemu uda się złapać dziecko z chusteczką to ono jest eliminowane z gry. Zawodnikowi nie wolno przekraczać środkowej linii, dopóki jego przeciwnik nie chwyci chusteczki. Jeśli ktoś uda, że zabrał chusteczkę i podstępem zmusi przeciwnika do przekroczenia linii, osoba, która ją przekroczyła, odpada z gry. Po wyeliminowaniu zawodnika z gry, inny członek tego samego zespołu przejmuje jego numer, lecz zachowuje swoją pierwszą liczbę. Gracz, który przed chwilą złapał chusteczkę, może uratować kolegę lub koleżankę ze swojej drużyny dotykając tę osobę po drodze do bazy. Jeśli zawodnik z przeciwnego zespołu znów dotknie tego gracza, jest on ponownie eliminowany z gry. Prowadzący wywołuje numery tak długo, aż wszyscy zawodnicy z jednej drużyny zostaną wyeliminowani. 13 9+ CYRKOWA KOSZYKÓWKA W tej zabawie nie wystarczy trafić pitką do wiaderka, trzeba też przerzuć ją przez obręcz. Potrzebne: ? Sznurek Q Obręcz o średnicy około 1 m ? Piłka ? Wiaderko Przebieg Połóż wiaderko na ziemi i powieś obręcz na sznurku w odległości metra od wiaderka. Zawodnik staje za linią około dwóch metrów przed wiaderkiem. Gracz wykonuje trzy rzuty, starając się, żeby piłka przeleciała przez obręcz, odbiła się od ziemi wpadła do wiaderka. Za każdy udany rzut zawodnik zdobywa jeden punkt. 14 DOŁEK NA KAMYKI 8+ Gra zręcznościowa polegająca na wrzucaniu kamyków. Potrzebne: ? 1 kamyk na gracza Przebieg Robimy dołek w ziemi na tyle duży, żeby zmieścił się w nim kamyk. Każdy gracz rzuca swoim kamykiem w kierunku dołka. Osoba, której kamyk spadnie najbliżej dołka, zaczyna grę. Wszyscy po kolei rzucają swoimi kamykami z miejsca, gdzie upadły, próbując uderzyć kamyki innych osób tak, żeby wpadły do dołka. Gdy graczowi uda się uderzyć w czyjś kamyk, osoba ta może rzucić jeszcze raz, nie więcej jednak niż trzy razy z rzędu. Gracz, któremu uda się uderzyć jakiś kamyk i wtrącić go do dołka, zdobywa wrzucony kamyk. Jeśli wpadnie jego własny kamyk, przegrywa. 15 9+ DZWONEK Gra zręcznościowa, w której dźwięk dzwonka powie ci, czy strzał byt celny. Potrzebne: ? Dzwonek ? Sznurek ? Korek Przebieg Powieś dzwonek na wysokości około półtora metra nad ziemią. Prze-wlecz metrowy sznurek przez korek i zrób supełki na obu końcach. Strzelec trzyma jeden koniec sznurka w jednej dłoni, a korek w drugiej tak, że rozciągnięty sznurek leży na wyprostowanej ręce. Zdecydowanym ruchem nadgarstka strzelec próbuje uderzyć korkiem w dzwonek. Zawodnik ma dziesięć „strzałów" i dostaje jeden punkt za każdy celny. Trafienie w cel jest trudniejsze niż się na pozór wydaje. 16 GONITWA 10+ Pościg, w którym role ścigającego i ściganego mogą się nagle odwrócić. Potrzebne^ Q Żadne akcesoria nie są potrzebne Przebieg Wybieramy dwie osoby: ścigającego i ściganego. Pozostali ustawiają się w kole, trzymając się w parach za ręce. Można gonić się tylko na zewnątrz koła, ale można zmieniać kierunek pościgu tak często, jak tylko się chce. Jeśli goniący złapie ściganego, zamieniają się rolami. Ścigany może w każdej chwili złapać inną osobę za rękę. Wtedy partner tej osoby zostaje ścigającym, a ścigający staje się ściganym. 17 10+ INDIAŃSKI FUTBOL Chociaż nie będziesz musiał biegać, przyda się refleks i silne plecy. Potrzebne1 ? Piłka Przebieg Wszyscy stoją w kole z rozszerzonymi nogami i stopami dotykającymi stóp sąsiadów. Następnie pochylają się. żeby zablokować przerwę między swoimi nogami. Po wrzuceniu piłki do środka koła wszyscy odbijają ją rękami, żeby przeleciała między nogami któregoś z graczy. Gdy tak się stanie, osoba, która przepuściła piłkę, musi za karę odwrócić się i grać dalej tyłem do środka koła. Jeśli gracz drugi raz przepuści piłkę między swoimi nogami, znów się odwraca i staje prosto z założonymi rękami, co oznacza, że został wyeliminowany z gry. Każdy, kto przez przypadek wrzuci piłkę między nogi wyeliminowanej osoby, ponosi taką samą karę, jak gdyby sam przepuścił piłkę między nogami. 18 JAK ZŁOWIĆ RYBĘ 8+ Prosta, wykonana w domu siatka rybacka dostarczy wiele rozrywki i sportu twoim dzieciom. Możecie użyć jej do połowów z wykorzystaniem przynęty, albo dzieci mogą się nią bawić w momencie, gdy ty będziesz wędkować. Potrzebne: ? Druciany wieszak na ubrania ? Nożyczki do cięcia drutu ? Mocna siatka (takiej jak używane na moskitiery) ? Igła i nitka ? Cienka, ale mocnej linka lub sznurek ? Przynęta taka jak ryba albo mięso Przebieg Złóż wieszak na ubrania w taki sposób, aby uzyskać kształt koła i odetnij górną jego część obcinakiem do drutu. Z siatki wytnij duże koło. Jeśli nie jest wystarczająco gruba — użyj dwóch jej warstw. Przyszyj siatkę do koła z drutu. Z góry przymocuj dwa kawałki linki w taki sposób, aby tworzyły kształt krzyża i mocno przywiąż do koła z drutu. Do środka krzyża z linki przywiąż trzeci, dużo dłuższy jej kawałek, za który będziesz wyciągać siatkę. W siatce umieść przynętę, a dzieci delikatnie będą mogły opuścić ją do wody. Wkrótce jakieś małe rybki wpłyną do siatki, aby zjeść przynętę. 19 10+ JAK ZROBIĆ ZDJĘCIE Aparaty fotograficzne to wspaniały prezent dla dzieci, by mogły na kliszy utrwalać ważne wydarzenia ze swojego życia. Potrzebne: ? Prosty w obsłudze aparat fotograficzny Q Film ? Album na zdjęcia Przebieg Ostatnio kupiłam mojemu synowi mały, prosty aparat fotograficzny, który kosztuje bardzo niewiele, a może sprawić naprawdę wiele radości. Inną opcją będzie zakup aparatu jednorazowego z kliszą. Są one naprawdę wspaniałym prezentem dla dziecka, można je potem zabrać ze sobą na wakacje, zieloną szkołę czy wycieczkę. Tym bardziej, że są one bardzo proste w obsłudze. Razem z moim synem ustaliliśmy kilka prostych zasad: Rodzice kupują film, ale to on musi płacić za jego wywołanie z własnego kieszonkowego. Nauczyliśmy go w jaki sposób należy trzymać aparat bez ruchu, co fotografować i jak robić dobre zdjęcia. To on jest odpowiedzialny za umieszczanie zdjęć w albumie. Starsze dzieci będą również mogły opisywać swoje zdjęcia. Młodszym dzieciom będzie trzeba w tym pomóc. Zachęć dzieci, aby zabierały ze sobą aparat na wszystkie ważniejsze uroczystości, takie jak zawody sportowe czy dni szkoły, spotkania rodzinne itp., gdyż w ten sposób będą mogły zachować jakąś część ważnych w ich życiu wydarzeń. 20 KAMYKI 9+ Gra w „Kamyki" była bardzo popularna w Cesarstwie Rzymskim. Teraz jest znana na całym świecie i ma nieskończoną ilość odmian. Potrzebne: ? 5 kamyków Przebieg Każdy gracz po kolei wykonuje opisane poniżej czynności. Jeśli nie osiągnie celu gry, przekazuje kamyki kolejnej osobie. Gracze wznawiają grę ze swojej poprzedniej pozycji. Jedynki: Gracz rzuca kamyki i następnie podnosi jeden z nich. Kamyk ten jest zwany „dżokerem". Gracz podrzuca dżokera i przed złapaniem go musi podnieść jeden kamyk z ziemi. Potem przekłada go do drugiej ręki i wykonuje kolejne rzuty dżokerem. Dwójki: Gra wygląda tak samo, lecz tym razem trzeba podnosić po dwa kamyki, później trzy naraz i w końcu gracz musi podnieść wszystkie cztery kamyki, gdy dżoker jest w powietrzu. Most: Gracz robi na ziemi most przy pomocy kciuka i palca wskazującego. Przed spadnięciem dżokera, gracz powinien uderzyć kamyk tak, żeby wpadł przez most. Musi to zrobić ze wszystkimi kamykami. Ropucha w dole: Gracz robi dziurkę, zginając kciuk i palec wskazujący tak, żeby dotykały się opuszkami. Zanim dżoker zdąży spaść, gracz musi podnieść kamyk i włożyć go do dziurki. Gdy wszystkie z nich zostaną podniesione, w ostatnim rzucie upuszcza je wszystkie i znowu wszystkie podnosi. W ostatnim rzucie gracz podrzuca wszystkie kamyki i pozwala im spaść na jego dłonie, które musi trzymać razem, wewnętrzną stroną do dołu. Jeśli mu się to powiedzie, rzuca je znowu z tej pozycji i łapie je, trzymając dłonie w kształcie miseczki. Na tym gra się kończy. 10+ KARMNIK Zimą, gdy ptakom brakuje pożywienia, karmnik przyciągnie wiele skrzydlatych przyjaciół do twojego obejścia. Potrzebne: ? Kawałek sklejki albo deszczułki o wymiarach 40 cm kwadratowych ? 4 paski sklejki albo deszczułki długości 37 cm Q Małe gwoździe ? Młotek ? Farba albo lakier do drewna ? Nasiona dla ptaków Przebieg Pomóż dzieciom przybić paski sklejki dookoła wszystkich krawędzi większego kawałka drewna. Na każdym z rogów zostawcie małą szparkę, przez którą będzie ściekała woda, gdy będzie padać na karmnik. Karmnik pomaluj farbą albo lakierem do drewna — zabezpieczy to materiał przez zniszczeniem. Karmnik przymocuj do gałęzi drzewa albo czubka wysokiej rurki. Najlepiej by umieszczony był w takim miejscu, gdzie nie dostanie się do niego kot. Latem możesz nasypać na niego nieco ziarna dla ptaków i zobaczysz jak szybko twoi skrzydlaci przyjaciele pojawią się w twoim obejściu! Nie zapomnij też o płaskim zbiorniku z czystą wodą, gdzieś w pobliżu - w upalne dni ptaki często nie mają co pić, a poza tym na pewno chętnie wezmą kąpiel! Zimą musisz tym bardziej pamiętać o dokarmianiu ptaków - upewnij się, że w karmniku zawsze jest nieco ziarna. Dobrym pomysłem będzie również zawieszenie w jakimś bezpiecznym miejscu słoniny dla sikorek. 22 KĄPIEL PSA 11+ Wspaniały sposób dla dzieci na zarobienie nieco kieszonkowego! Potrzebne: Q Ciepła woda ? Szampon dla psa (albo łagodny szampon dla ludzi) ? Miękka szczotka ? Kilka kropli olejku eukaliptusowego ? Ręcznik Przebieg Uczyńcie z mycia psa regularną czynność, za którą płacisz dzieciom kieszonkowe. Gdy jest ciepło, najlepiej niech robią to w strojach kąpielowych. Gdy zimniej - niech założą swoje najstarsze ubrania. Prawdopodobnie cała czynność skończy się tym, że dzieci wyjdą z niej bardziej mokre niż pies! Jeśli chodzi o naszego psa, najlepiej jest go najpierw zmoczyć, potem dobrze namydlić, a następnie myć go porządnie miękką szczotką, szczególnie w okolicy ogona. Do wody do spłukiwania zawsze dodaję kilka kropli olejku eukaliptusowego — jego zapach jest bardzo przyjemny, a poza tym odstrasza pchły. Nasz pies bardzo lubi, gdy się go wyciera ręcznikiem, lecz wiele mniejszych psów można nawet wysuszyć suszarką. Dla dzieci kąpanie psa stanowi wspaniały sposób na zarobienie kieszonkowego, a poza tym będziecie mieć zawsze czystego psa. 23 10+ KIERMASZ SZKOLNY Kiermasz szkolny będzie wspaniałą okazją, by zebrać nieco pieniędzy dla szkoły albo jakiejś wybranej organizacji charytatywnej i pozbycia się z domu niepotrzebnych rzeczy. Potrzebne: ? Czas ? Ogłoszenie w gazecie lokalnej ? Tektura na narysowanie na nich drogowskazów Przebieg Umówcie się z rodzicami innych dzieci, że zorganizujecie szkolny kiermasz, a za zebrane pieniądze będziecie mogli kupić do szkoły jakiś niezbędny sprzęt. W domach poszukajcie przedmiotów, których już nie potrzebujecie -mogą to być stare zabawki, sprzęt sportowy, książki, ubrania itp. Zbierzcie je razem i zanieście do szkoły, a tam posegregujcie na odpowiednie kategorie (wspaniałe zadanie matematyczne dla dzieci!). Możecie dać ogłoszenie do gazety lokalnej i wywiesić nieco plakatów w waszej okolicy — dzieci z pewnością ochoczo je przygotują. Następnie na dużych kawałkach kartonu niech namalują drogowskazy, które umieści się potem w okolicy szkoły. Sprzedawaniem zajmą się oczywiście rodzice, ale starsze dzieci mogą pomagać liczyć i wydawać reszty. Będzie to dla nich dobra lekcja praktycznej matematyki, a także przykład pożytecznej działalności społecznej! 24 KOPANIE PUSZKI 10+ Gra, w której możesz uratować innych, jeśli będziesz wystarczająco szybki. Potrzebne: ? Puszka lub inny podobny przedmiot, który można kopnąć ? Kreda Przebieg Na początku wybieramy osobę, która będzie szukała innych. Potem zaznaczcie koło na ziemi i połóżcie w nim puszkę lub inny podobny przedmiot, który można kopnąć. Osoba, która będzie szukać innych, stoi obok puszki odwrócona plecami do pozostałych uczestników zabawy. Jeden z nich kopie puszkę najmocniej jak tylko potrafi. Osoba szukająca idzie po nią, a w tym czasie pozostali chowają się. Gdy szukający przyniesie puszkę i postawi ją na swoim miejscu, woła głośno'- „Szukam" i zaczyna szukać osób, które się ukryły, starając się nie odchodzić za daleko od puszki. Gdy zobaczy kogoś, głośno mówi jego imię, np.: „Tomek, wychodź". Odnaleziony musi wyjść z ukrycia i czekać przy puszce. Osoby, które nie zostały odnalezione, czekają i wtedy, gdy nic widzi ich osoba szukająca, starają się dobiec do puszki i kopnąć ją. Osoby wykluczone z gry są wtedy wolne i gra zaczyna się od nowa. 25 9+ KORYTARZ Zabawny wyścig, w którym nie wolno stracie piłki ani pozwolić drugiej drużynie wyjść na prowadzenie. Potrzebne: ? 2 piłki Przebieg Dzieci dzielą się na dwa zespoły i ustawiają się jedno za drugim na linii startu. Pierwsza osoba w każdej drużynie trzyma piłkę. Na dany sygnał pierwszy zawodnik obiema rękami podaje piłkę do tyłu nad głową. Drugi gracz bierze ją i podaje dalej między nogami. Kolejna osoba podaje ją tak, jak pierwszy zawodnik, i tak dalej, aż piłka dotrze do ostatniego gracza. Gdy ostatnia osoba dostanie piłkę, biegnie na początek rzędu, kozłując ją po drodze i powtarza czynności pierwszego zawodnika. Zwycięża drużyna, która jako pierwsza dotrze do linii końcowej. 26 LATAWCE 10+ Wszystkie dzieci uwielbiają puszczać latawce. Jeśli twoje dzieci latawca nie posiadają, dlaczego nie mielibyście zrobić jakiegoś? Potrzebne: ? Mocna torba plastykowa ? 2 cienkie i lekkie kijki, na przykład bambusowe (mogą być dwie listewki) ? Farby akrylowe albo markery ? Kłębek żyłki ? Kawałek kołka, do którego przywiąże się żyłkę ? Nożyk ? Pędzle Q Taśma izolacyjna ? Dziurkacz albo wybijak do robienia dziurek Przebieg Zacznijcie od wycięcia latawca z kawałka plastyku lub grubej folii o wymiarach 50 cm na 50 cm. Każdy róg latawca złóż i wybij dziurkę przez podwójną grubość materiału. Pośrodku latawca przyklej paski taśmy izolacyjnej — 11 cm od góry i 7 cm od dołu. Nożykiem zróbcie teraz bardzo małe nacięcia w tej wzmocnionej części. Teraz można ozdobić latawiec. Gdy wyschnie, można wyciąć kilka pasków folii, aby zrobić z nich ogon. Jeden z bambusowych kijków przełóż przez otwór w górnej części latawca. Przyklej go taśmą izolacyjną i zrób to samo z otworem w dolnej części. Teraz drugi kijek wepchnij na ukos przez otwory po bokach latawca i przyklej. Folia musi być tak naprężona jak się tylko da. Aby umocować żyłkę, należy przez nacięcia przewlec około metrowy kawałek żyłki, przewrócić latawiec na drugą stronę i na żyłce zawiązać małą pętelkę. Zaciśnij - pętla powinna znajdować się ponad górnym nacięciem. Do tej pętli dowiąż koniec żyłki, a resztę nawiń na kawałek kołka, linijki, tekturki albo gładkiego patyka. Teraz latawiec jest gotowy do lotu. 27 Pogoń za lisem idealna na wycieczki za miasto. Potrzebne: Q Gwizdek Przebieg Wybieramy jedną osobę, która będzie lisem. Można w tym celu ciąg-nąć losy lub posłużyć się jedną z zabaw w wybieranie przedstawionych w części „Zabawy w wybieranie". Lis idzie znaleźć sobie kryjówkę w lesie lub parku, tymczasem pozostali czekają przy bazie. Gdy lis uzna, że jest dobrze schowany, gwiżdże trzy razy, co oznacza, że można zacząć go szukać. Co jakiś czas lis powinien znowu zagwizdać, żeby szukający go mogli się zorientować, gdzie się ukrywa. Aby utrudnić poszukiwanie, lis może zmieniać kryjówki lub uciec, gdy zostanie zauważony. Wygrywa osoba, która jako pierwsza złapie lisa. Zostaje ona lisem w następnej zabawie. 28 LODOWISKO W tym przypadku chodzi o butelkę, która musi doślizgać się do mety. Potrzebne: Q Plansza o wymiarach 1 x 1,5 m ? Gwoździe Q Młotek ? Butelka z grubego szkła ? Piasek ? Mydło w płynie Przebieg Na planszy wyznacz kręty tor, rysując dwie równoległe linie w odległości około 25 cm jedna od drugiej tak, żeby po obu stronach butelki postawionej między nimi pozostało niewiele wolnego miejsca. Na liniach wbij gwoździe rozstawione co 3 cm. Wbij je tylko do połowy. Następnie posmaruj tor mydłem w płynie, żeby butelka mogła się ślizgać. Napełnij połowę butelki piaskiem, żeby była cięższa i bardziej stabilna. Połóż planszę na ziemi i umieść butelkę na starcie. Następnie trzymając planszę obiema rękami w jednym końcu, musisz przechylać ją w różne strony, żeby butelka ślizgała się po torze między liniami. Uważaj też, żeby się nie przewróciła. Jeśli butelka się przewróci, trzeba położyć ją z powrotem na początek toru. Wygrywa osoba, która doprowadzi butelkę do mety w najkrótszym czasie. 29 10+ LUSTRZANY LABIRYNT ŁODZIE PODWODNE 10+ Ukończenie okrążenia tyłem wymaga zręczności, cierpliwości i równowagi. Potrzebne: ? Kreda ? Kieszonkowe lusterko ? Małe przeszkody takie jak: papierowe kubki, kamienie, itp. Pasjonująca zabawa zespołowa, którą trzeba urządzać na płaskim terenie. Potrzebne: ? Opaski na oczy Przebieg Na ziemi rysujemy linię oznaczającą trasę do pokonania. Kładziemy na niej małe przeszkody, np. papierowe kubki, kamienie lub inne. Zawodnik stoi na początku trasy odwrócony do niej plecami, trzymając w ręce lusterko. Patrząc w lusterko, dziecko widzi tor przez swoje ramię. Zawodnik zaczyna iść przez labirynt. Trzeba uważać, żeby zawsze mieć jedną stopę na linii. Inni sprawdzają, czy osoba ta stoi na linii i ostrzegają ją przed przeszkodami. Przebieg Dzieci dzielą się na dwie grupy. Każda z nich tworzy łódź podwodną, ustawiając się w rzędzie, jedna osoba za drugą i kładąc ręce na ramiona osoby stojącej z przodu. Wszyscy mają na oczach opaski, z wyjątkiem ostatniej osoby w każdym rzędzie. Osoby te muszą kierować łodziami. Kierowanie polega na przekazywaniu klepnięć w ramiona od ostatniej do pierwszej osoby w łodzi. Jedno klepnięcie w oba ramiona oznacza, że łódź powinna poruszać się do przodu. Klepnięcie w jedno ramię znaczy, że łódź powinna skręcić w lewo lub w prawo. Dwa klepnięcia w obydwa ramiona oznaczają, że łódź musi odpalić torpedę. Odpalanie torpedy polega na tym, że pierwsza osoba w każdym rzędzie odłącza się od zespołu i idzie przed siebie z rękami wyciągniętymi do przodu, dopóki nie dotknie drugiej łodzi lub nie dotrze do krawędzi placu zabaw. Gdy sternik, czyli ostatnia osoba w rzędzie, klepnie ramię osoby z przodu, musi ona przekazać tę instrukcję kolejnej osobie, i tak dalej, aż wiadomość otrzyma dziecko na początku łodzi, które musi wykonać odpowiednią czynność. Każdy sternik kieruje łodzią, posługując się tym samym systemem. Wygrywa łódź, która „storpeduje" przeciwnika. 30 31 10+ NAPRAWIAM OPONĘ NIERUCHOMY CEL 9+ Pokaż dzieciom w jaki sposób zmierzyć ciśnienie w oponach twojego pojazdu. Potrzebne: ? Ciśnieniomierz (do nabycia na stacjach benzynowych, supermarketach i w sklepach motoryzacyjnych) ? Opony Jeśli nie chcesz, żeby ktoś uderzył cię piłką, musisz bardzo uważnie obserwować osobą, która ją rzuca. Potrzebne: ? Piłka Przebieg Często nawet nie zdajemy sobie sprawy z tego, jak istotne jest posiadanie prawidłowego ciśnienia w oponach. Wiedzieliście, że oprócz wydłużenia drogi hamowania i utrudnienia skrętu, niewystarczająco napompowane opony mogą zmniejszać twoją prędkość i spowodować, że twoje opony szybciej będą się ścierać? Dzieci mogą na przykład przypominać ci, abyście regularnie sprawdzali ciśnienie w oponach, albo jeśli kupicie ciśnieniomierz, naucz je w jaki sposób mierzyć ciśnienie w domu, gdy opony będą zimne. Pokaż dzieciom w jaki sposób zdjąć osłonę wentyla, umieścić końcówkę ciśnieniomierza na zaworze i nacisnąć. Z czasem nauczą się też prawidłowo odczytywać wskazania i porównywać je z zalecanymi normami dla twojego samochodu. Jeśli ciśnienie jest za niskie, należy napompować opony - jeśli nie posiadacie odpowiedniego sprzętu w domu, udajcie się do stacji obsługi. Z pomocą dzieci łatwiej będzie wam zadbać o opony, zaoszczędzicie też w ten sposób na benzynie. No i pomyśl, jakie doświadczenie będą miały twoje dzieci zanim i one staną się kierowcami! Przebieg Wszyscy gracze ustawiają się wokół osoby, która trzyma piłkę i dotykają ją jedną ręką. Osoba ta rzuca piłkę obiema rękami w górę i głośno mówi jakieś imię, np. „Klaudia!". Wszyscy oprócz Klaudii muszą uciec od piłki. Klaudia próbuje złapać ją jak najszybciej. Jeśli uda jej się złapać piłkę, zanim odbije się od ziemi, może rzucić ją w górę jeszcze raz i powiedzieć nowe imię. Jeśli złapie japo odbiciu, krzyczy: „stać, bo strzelam" i wszyscy muszą zatrzymać się w miejscu, w którym są. Klaudia musi rzucić piłkę z miejsca, w którym ją złapała, starając się uderzyć nią w innego gracza. Jeśli chce, może zrobić trzy kroki w kierunku wybranej osoby. Jeśli piłka trafi w jakiegoś zawodnika i potem odbije się od ziemi, osoba ta traci życie. Jeśli rzut będzie niecelny lub zawodnikowi uda się złapać piłkę, to Klaudia traci życie. Osoba, która straciła życie, rzuca piłkę w górę, zaczynając następną rundę. Zawodnik odpada z gry, gdy straci życie trzy razy. 32 33 9+ ODBIJANIE PIŁKI W tej zabawie musisz uważać, żeby nie popełnić błędu, gdy podajesz komuś piłkę. Potrzebne: ? Piłka Przebieg Wszyscy ustawiają się w koło, rozstawiając nogi tak szeroko, żeby stopy jednego gracza dotykały stóp jego sąsiadów. Osoba, która zaczyna grę, uderza piłkę ręką, żeby odbiła się w środku koła i dotarła do innego gracza po drugiej stronie. Piłkę wolno tylko odbijać, nie można jej łapać. W środku koła piłka może odbić się od ziemi tylko raz. Wszyscy głośno liczą odbicia piłki. Celem zabawy jest odbić piłkę jak największą ilość razy. Jeśli piłka wypadnie poza koło lub odbije się więcej niż raz, musicie zacząć grę od początku. 34 ODSIECZ 8+ W tej gonitwie trzeba podzielić plac zabawy na dwie części. Potrzebne: ? Kreda Przebieg Podzielcie plac zabawy na pół, rysując linię i koło na środku. Na każdej połowie zaznaczcie „bazę" i więzienie tak, żeby znajdowały się naprzeciwko siebie w linii poprzecznej. Uczestnicy zabawy powinni podzielić się na dwie grupy. Każdy zespół wybiera sobie kapitana i staje w swojej bazie. Kapitan rozpoczynającej drużyny mówi imię jakiegoś członka swojego zespołu, który musi pobiec do koła i krzyknąć: „Jestem!". W tej chwili kapitan przeciwnej drużyny mówi, która osoba z jego zespołu będzie gonić przeciwnika. Gdy tylko osoba ta opuści swoją bazę, kapitan przeciwnego zespołu mówi, kto będzie gonił tę drugą osobę, i tak dalej. Złapane dziecko jest zabierane do więzienia, skąd może uwolnić je tylko inny członek jego drużyny, który nie został jeszcze dogoniony. Nie można złapać osoby, która stoi w swojej bazie. Gra kończy się wtedy, gdy wszyscy członkowie jednej drużyny zostaną złapani. Wygrywa zespół, któremu udało się dogonić wszystkich przeciwników. 35 11+ OSACZENI PCHEŁKI 8+ W tej zabawie trzeba wykazać się refleksem, chociaż jej uczestnicy nie muszą biegać. Potrzebne: ? Piłka Q Kreda Przebieg Narysuj na ziemi koło o średnicy około trzech metrów. Dzieci dzielą się na dwa zespoły. Jedna drużyna staje w kole, a druga poza nim. Członkowie zespołu stojącego na zewnątrz koła podają sobie piłkę i nagle rzucają nią w jedną z osób stojących w kole. Jeśli piłka trafi przeciwnika i odbije się od ziemi, gracz ten odpada z gry. Jeśli komuś uda się złapać piłkę zanim spadnie na ziemię, gracz ten może rzucić nią w przeciwników. Jeśli złapie piłkę po odbiciu, musi rzucić ją z tego samego miejsca. Osoby stojące na zewnątrz koła mogą unikać piłki klęcząc lub podskakując, ale nie wolno im ruszyć się z miejsca, w którym stoją. Gra kończy się, gdy wszyscy członkowie jednego zespołu zostaną wyeliminowani z gry. Gra zręcznościowa, którą najlepiej urządzać na powierzchni zrobionej z płytek. Gracze muszą umieć trafiać do celu. Potrzebne: ? Szklanka lub inny pojemnik ? 4 różnokolorowe pionki dla każdego gracza Q 1 większy pionek do strzelania (skoczek) Przebieg Połóż szklankę lub inny pojemnik na podłodze. Gra będzie tym łatwiejsza, im będzie on niższy i szerszy. Wszyscy gracze kładą swoje pionki w takiej samej odległości od pojemnika. Każdy gracz po kolei próbuje „strzelić" swoje pionki do pojemnika. Strzelanie polega na tym, że naciskamy skoczkiem na krawędź pionka tak, żeby skoczył w odpowiednim kierunku. Jeśli graczowi uda się umieścić pionek w pojemniku, próbuje zrobić to samo z następnym pionkiem. Jeśli mu się to nie powiedzie, kolejka przechodzi na następnego gracza. Pionkami trzeba strzelać z miejsca, gdzie upadły. Wygrywa pierwsza osoba, której udało się strzelić wszystkie swoje pionki do pojemnika. 10+ PODAJ PIŁKĘ PODKOWY 9+ Niezwykle prosta zabawa, która sprawia dzieciom tak dużo przyjemności, że zazwyczaj kończy się z powodu przemęczenia. Wymagająca dużej zręczności zabawa, w której trzeba zbliżyć się do patyka. Potrzebne: Q Piłka Potrzebne: Q Patyk o długości około 40 cm ? Tektura G Nożyczki Przebieg Zawodnicy dzielą się na dwa zespoły. Grę zaczyna drużyna, która ma piłkę. Dzieci podają piłkę innym członkom swojej drużyny, licząc głośno wszystkie podania. Drugi zespół stara się odebrać im piłkę lub przynajmniej ją dotknąć. Jeśli uda mu się ją przechwycić, drużyny zamieniają się rolami i zespół, który ma piłkę zaczyna liczyć podania. Jeśli w trakcie podania piłka odbije się o ziemię, zostanie dotknięta przez członka przeciwnego zespołu lub złapana przez tę samą osobę, która ją rzuciła, liczenie podań należy zacząć od początku. Celem gry jest podanie piłki jak największą ilość razy. Przebieg Wbij patyk w ziemię tak, żeby wystawał około 30 cm. Wytnij z tektury trzy podkowy. Najlepsza jest gruba i twarda tektura, ponieważ takimi podkowami będzie łatwo rzucać. Będą także trwalsze i można będzie wykorzystać je w przyszłości. Zawodnicy ustawiają się za linią w odległości około dwóch metrów od patyka. Każdy gracz wykonuje trzy rzuty podkową. Powinna ona spaść tak, żeby otaczała patyk. Za każdy udany rzut zawodnik dostaje jeden punkt. 38 39 8+ POŁOWY POWITANIA 9+ Jeśli twoja rodzina lubi wędkować, o wiele taniej i zabawniej jest nauczyć dzieci jak samemu zdobywać przynętą. Zabawa zespołowa, w której liczy się szybkość i dobry refleks. Potrzebne: ? Siatka na ryby ? Przynęta Przebieg Nie wszędzie i nie we wszystkich okresach można wykorzystywać siatki z przynętą do łowienia ryb, dlatego dowiedzcie się najpierw kiedy można w ten sposób łowić, aby nie popełnić przestępstwa. My przekonaliśmy się, że chleb moczony w rybim tłuszczu sprawdza się najlepiej i przyciąga małe ryby. Niech dzieci przytrzymają rogi dużej siatki. Dwie osoby wchodzą do wody i stoją bez ruchu, czekając. Na środek siatki pokruszcie nieco przynęty, a wkrótce przypłyną małe rybki. Teraz osoby w wodzie podnoszą siatkę do góry i macie już mnóstwo małych rybek, których można użyć jako przynęty. Przynętę można również nabyć w sklepach wędkarskich, albo użyć do tego celu kawałków mięsa. Jeśli siatki są w waszych okolicach dozwolone, dzieci mogą dobrze bawić się używając każde swojej własnej małej siatki. Możecie je kupić albo wykonać samemu z drobnej siatki i długiej rączki z drutu, podobnej do siatki na motyle. Na powierzchnię pod siatką posypcie trochę chleba nasączonego rybim tłuszczem i poczekajcie aż małe rybki przypłyną a następnie spróbujcie je podgarnąć do siatki. Rybki, które złapiecie możecie wykorzystać jako przynętę do złapania naprawdę dużej sztuki! Potrzebne: Q Kreda Przebieg Dzieci dzielą się na dwa równe zespoły. Drużyny stają naprzeciwko siebie w odległości około dziesięciu metrów i rysują na ziemi linię, żeby zaznaczyć swoje pozycje. Zespoły muszą uzgodnić, która osoba zacznie zabawę. Wybrane dziecko podchodzi do drugiej drużyny. Wszyscy członkowie tego zespołu wyciągają przed siebie ręce, wewnętrzną stroną dłoni do góry. W geście powitania dziecko dotyka ich dłoni, idąc od lewej strony do prawej. Może przywitać się z tyloma osobami, z iloma tylko chce. Nagle dziecko bez ostrzeżenia daje jednej osobie klapsa w rękę i biegnie jak najszybciej do swoich kolegów z zespołu. Osoba, która dostała klapsa, próbuje dogonić to dziecko, zanim przekroczy linię. Jeśli uda jej sieje dogonić, złapana osoba musi przyłączyć się do przeciwnego zespołu. Następnie osoba, która złapała pierwsze dziecko podchodzi do przeciwnej drużyny i również w pewnej chwili daje komuś klapsa. Jeśli osoba, która goni inne dziecko nie zatrzyma się w porę i przekroczy linię przeciwnego zespołu, zostaje jego członkiem. Zabawa kończy się wtedy, gdy jedna drużyna zostanie całkowicie wchłonięta przez drugą. 40 41 10+ PRZECHWYTYWANIE PIŁKI PRZECINANIE NICI 8+ W tej grze nie wolno pozwolić, żeby drugi zespól złapał piłkę, ale trzymając ją, nie wolno się ruszać. Potrzebne: ? Piłka Bawiąc się w „Przecinanie nici", dzieci jednocześnie rozwijają swoją wyobraźnię. Potrzebne: ? Żadne akcesoria nie są potrzebne Przebieg Zawodnicy dzielą się na dwie drużyny. Jeden zespół dostaje piłkę i zaczyna grę. Członkowie tej drużyny podają sobie piłkę, a członkowie przeciwnego zespołu próbują ją złapać w powietrzu, gdy jedna osoba rzuca do drugiej. Wszyscy biegają i ustawiają się tak, żeby można im było podać piłkę lub starają się przechwycić ją i odebrać przeciwnikom. Osoba, która trzyma piłkę nie może poruszyć stóp z miejsca, w którym stała, gdy złapała piłkę. Zabawa kończy się wtedy, gdy wszyscy są zbyt zmęczeni, żeby dalej biegać. Przebieg Na początku zabawy osoba, która będzie berkiem mówi, kogo będzie gonić, np. „Będę goniła... Tomka". Dzieci muszą sobie wyobrazić, że między tymi dwiema osobami jest niewidoczna nić i dziecko połączone nicią jest jedyną osobą, którą berek może gonić. Pozostali mogą przeciąć tę nić, wbiegając między te dwie osoby. Jeśli jakieś dziecko to zrobi, niewidzialna nić połączy go z berkiem i teraz ono będzie musiało uciekać. Jeśli nikt nie przetnie nici, osoba, którą goni berek, sama może sprawić, że jakieś dziecko przetnie ją mimowolnie, jeśli na przykład schowa się za nim i wtedy berek będzie mógł gonić to dziecko. Jeśli berkowi uda się kogoś dotknąć, nowy berek musi głośno powiedzieć, kogo zamierza gonić. 42 43 PUSZCZANIE KACZEK NA WODZIE Naucz dzieci tej prastarej zabawy. Potrzebne: ? Płaskie kamyki Q Spokojna woda Przebieg Mój tata nauczył mnie w jaki sposób puszczać kaczki na wodzie, tak jak jego tata nauczył go nieco lat wcześniej. Pierwszą rzeczą jest wybranie kamieni, które dobrze dadzą się „puszczać". Najlepsze z nich to te cienkie i płaskie, gdyż takie właśnie kamienie najlepiej „skaczą" po wodzie. Następnie naucz dzieci właściwej techniki. Pokaż, w jaki sposób należy ułożyć dłoń, którą będą rzucać: kciuk i palec wskazujący muszą utworzyć literę „c". Kamień znajdować się powinien w dłoni płaską stroną równolegle do podłoża. Rzucać należy rzutem od siebie, nieco w bok. W ostatnim momencie przed wypuszczeniem kamienia trzeba wykonać charakterystyczny ruch nadgarstkiem, aby kamień zaczął się kręcić. Gdy twoje dzieci opanują już tę technikę, możecie przeprowadzić zawody, aby przekonać się, czyj kamień najwięcej razy odbije się od powierzchni wody. Może komuś z was uda się w ten sposób przerzucić kamień na drugą stronę zbiornika wodnego? 44 REKINY I ŻEGLARZE 10+ W tej zabawie trzeba być bardzo szybkim, żeby nie zostać zjedzonym przez rekina. Potrzebne: ? Piłka ? Kreda Przebieg Dzieci dzielą się na dwie grupy: rekiny i żeglarzy ocalałych z morskiej katastrofy. Na ziemi rysujemy wyspy - dwa koła o średnicy około trzech metrów, w odległości co najmniej piętnaście metrów od siebie. Rozbitkowie stoją na jednej wyspie, a rekiny pływają w morzu. Jeden z żeglarzy rzuca piłkę jak najdalej, ale tak, żeby nie wypadła poza plac zabaw i biegnie do drugiej wyspy. Rekiny muszą odzyskać piłkę i dotknąć nią rozbitka zanim dobiegnie do wyspy. Jeśli im się to powiedzie, osoba ta staje się rekinem. Gdy na pierwszej wyspie nie będzie już żadnego rozbitka, należy policzyć, ilu żeglarzom udało się dotrzeć do drugiej wyspy. Następnie drużyny zamieniają się rolami. 45 10+ ROBIMY KOMPOST Kompost to idealny sposób utylizowania domowych odpadków i wszystkich zwiędłych i przekwitłych roślin z ogródka. Potrzebne: ? Odpadki domowe i z ogródka ? Patyczki ? Preparat przyspieszający robienie kompostu (do nabycia w sklepach ogrodniczych) Przebieg Pamiętajcie, że robienie kompostu może czasem być zajęciem niezbyt czystym, toteż najpewniej będzie ubrać się w jakieś stare ubra-nia. Kompost zaczynamy od ułożenia na ziemi patyków, które będą go izolować od podłoża, dając dostęp powietrza i przyspieszając procesy w nim zachodzące. Pokaż dzieciom w jaki sposób należy to zrobić i pozwól im dokończyć. Następnie nałóżcie pierwszą warstwę organicznych odpadów z kuchni i ogródka - około 20 cm grubości i posypcie ją lekko preparatem przyspieszającym tworzenie się kompostu. Są to preparaty biologiczne, przyjazne dla środowiska. Teraz możecie położyć kolejną warstwę odpadków organicznych, a gdy warstwa osiągnie około 20 cm grubości — znów posypcie kompost preparatem przyspieszającym. Za każdym razem gdy w kuchni zbiorą się wam nowe śmieci będziecie dokładać ja na waszą górę kompostową. Pamiętajcie — kompost zawsze powinien hyć lekko wilgotny, by mogły w nim zachodzić odpowiednie procesy, toteż jeśli lato jest suche, najlepiej jest polewać go od czasu do czasu wodą. Za dwa miesiące będzie gotowy i będziecie go mogli użyć jako nawozu do waszych roślinek. Podpowiedz Jeśli nie posiadacie w ogródku wystarczająco dużo miejsca na całą górę kompostu, możecie przygotować mały kompost w wiadrze albo donicy, które w dnie mają porobione otwory. 46 RZEŹBY Z PIASKU 8+ Zabierz dziecina plażą i zorganizujcie wielkie lepienie z piasku! Potrzebne: ? Piasek na plaży ? Kilkorgo dzieci Przebieg Razem z dziećmi i ich kolegami wybierzcie się kiedyś na plażę i zorganizujcie konkurs na lepienie z piasku. Jeśli zdecydujesz się na jakieś tanie nagrody, upewnij się, że dla każdego coś się znajdzie. Zastanów się nad różnymi kategoriami: Najładniejszy bohater kreskówki Najlepszy autoportret Najładniejszy zamek z piasku Najładniejszy potwór morski Gdy dzieci zajęte będą lepieniem, oznacz kawałek terenu i zakop „skarby" takie jak dobrze opakowane cukierki, lizaki czy tym podobne. Po zabawie na pewno z radością spróbują odnaleźć wszystkie zakopane nagrody na zaznaczonym, terenie! Gdy dzieci będą już zmęczone, zróbcie wspólny piknik. Po tak ciężkiej pracy wszyscy z pewnością będą umierać z głodu! Nie zapomnijcie wziąć ze sobą aparatu fotograficznego, aby zachować dzieła z piasku dla potomności. 10+ SĄSIEDZTWO Idźcie razem na spacer i sprawdźcie, czy uda im się zauważyć wszystkie elementy z listy I Potrzebujesz: ? Papieru Q Czegoś do pisania Przebieg Zanim wybierzecie się na spacer zastanówcie się, co takiego dzieci mogą napotkać po drodze. Mogą zobaczyć: Psa Kota Ptaszka w klatce Drzewiec do flagi Białą furtkę Ceglany płot Podlewaczkę Metalową skrzynkę na listy Niebieski dach Kosz do koszykówki Przyczepę kempingową Huśtawki Basen Dzieci mogą przepisać własne kopie takiej listy i w miarę jak idziecie, skreślać po kolei napotkane już podpunkty. Pierwsze dziecko, które przekreśli wszystkie z nich wygrywa i może na przykład wybrać na obiad swoje ulubione danie. 48 SKACZĄCE ZIARENKO 9+ Śmieszna zabawa, w której złapanie ziarenka przy pierwszej próbie wcale nie jest łatwe. Potrzebne: ? Plansza o wymiarach Im x Im ? Tekturowa tuba o długości Im ? Okrągłe ziarenko lub pestka ? Małe sitko Przebieg Jedna osoba trzyma przechyloną tekturową tubę nad planszą tak, żeby dolny koniec był około 10 cm nad planszą. Dziecko klęka przed planszą, trzymając w ręku sitko. Osoba trzymająca tubę mówi „start!" i wrzuca przez nią ziarenko. Dziecko próbuje złapać ziarenko sitkiem po jednym odbiciu od planszy. Dziecko ma trzy szansę na złapanie ziarenka i otrzymuje punkt za każdą udaną próbę. Zadanie to jest o wiele trudniejsze niż się wydaje. 10+ SKAKANKA Żeby nie zostać wyeliminowanym z tej gry, musisz być bardzo zwinny. Potrzebne: ? Skakanka o długości 1,5 m Przebieg Jedna osoba stoi w środku, a pozostali ustawiają się wokół niej. Osoba stojąca w środku trzyma skakankę w jednej ręce i daje sygnał do rozpoczęcia zabawy. Potem zaczyna obracać skakankę, trzymając ją kilka centymetrów nad ziemią. Wszyscy muszą przeskakiwać skakankę, żeby nie zostać wyeliminowanym z gry. Osoba trzymająca skakankę informuje wszystkich, jak wysoko będzie ją podnosiła. Mówi: „nisko", jeśli skakanka obraca się tuż nad ziemią, „średnio", jeśli na wysokości łydki lub „wysoko", gdy będzie na wysokości kolan. 50 SŁUP 8+ W tej zabawie trzeba chodzić wokół słupa, którego nie wolno dotknąć. Potrzebne: ? Żadne akcesoria nie są potrzebne Przebieg Wybieramy jedną osobę, która zostanie „słupem". Pozostali otaczam słup i chwytają się za ręce. Słup stoi w jednym miejscu w środku koła. Na sygnał wszyscy zaczynają chodzić wokół niego. Gdy słup mówi: „rozciągnąć koło", dzieci idą dalej i prostują ręce, rozciągając koło i odsuwając się jak najdalej od słupa. Uczestnicy zabawy chodzą wokół słupa dopóty, dopóki ktoś nic dotknie słupa lub dopóki koło nie pęknie. Osoby, które dotkną słup lub dwoje graczy, którzy puszczą swoje ręce, opuszczają koło i przyłączają się do słupa w środku. Gra kończy się, gdy osoby w kole me będą potrafiły objąć słupa. SOSNA Gra w szukanie, która stopniowo staje się coraz trudniejsza i bardziej emocjonująca. Potrzebne: ? Żadne akcesoria są nie potrzebne STONOGA 10+ „Sto