Foley Ewa Powiedz życiu tak Wstęp Każdy z nas dostaje blok marmuru na początku swojego życia i wszystkie narzędzia potrzebne, by zamienić go w dzieło sztuki. Możemy wlec ten blok za sobą, nigdy go nie dotykając. Możemy skruszyć go na żwir albo ukształ- tować w unikalną rzeźbę. Wokół siebie widzimy przykłady wielu ludzi — dzieła życiowe skończone lub niedokończone; jedne inspirują, inne ostrzegają... Przychodzi moment, że rzeźby są prawie gotowe. Jest to czas na wygładzanie i polerowanie tego, nad czym pracowaliśmy przez lata. Wtedy właśnie mamy szansę na największy postęp, lecz by mógł się on dokonać, musimy przekroczyć poczucie upływu czasu. Jest tak, ze człowiek zawsze może mieć albo wymówki, albo... zdrowie, długowieczność, zrozumienie, przygodę, radość, spełnienie i szczęście. Kształtujemy własne życie poprzez moc swoich wyborów. Życzę Ci z całego serca, aby Twoje życie było „wybornym" dziełem sztuki! Moją wizją jest zwerbowanie Ciebie do grona artystów życia — ludzi świadomych, zdrowych i szczęśliwych. Wybór między życiem wielkim a nijakim należy do Ciebie. Masz w dłoni wszystkie potrzebne karty; musisz wybierać jasno i świadomie. Możesz wybrać bycie człowiekiem dobrym, pogodnym, uczciwym, szczerym, ale możesz też wybrać życie marudnego egoisty — obojętnego i powierzchownego. Masz wybór między iluzją, światem pozorów a światem prawdy i światła. Świadome życie zaczyna się od szacunku dla rzeczywistości — szacunku dla faktów i prawdy. Co jest, jest; nie ma, czego nie ma. Taka świadomość rzeczywistości jest zawsze źródłem wolności, siły i spotęgowanych możliwości. Jesteś tu po to, by świadomie uczestniczyć w procesie własne) ewolucji, by rozwinąć w pełni swój potencjał, by dokonywać właściwych wyborów, by kochać, uczyć się i rozwijać duchowo. Wierzę, że duchowość oznacza troskę o świadomość, jej potrzeby i rozwój. Zatem każdy, kto oddaje się rozwojowi osobowości, kto pogłębia i buduje swoją samoświadomość oraz dąży do samopoznania, kto sięga po tego typu książkę — znajduje się na ścieżce duchowej. Arabskie przysłowie mówi, ze można przyprowadzić wielbłąda do wodopoju, ale napić się wody musi sam. Napisałam ten poradnik w intencji doprowadzenia Ciebie do wodopoju nowej wiedzy — wypić, czyli dokonać zmian, musisz sam. My, którzy byliśmy w obozach koncentracyjnych, pamiętamy ludzi, którzy pocieszali swoich współwięźniów, dzielili się z nimi ostatnim kęsem chleba. Być może było ich niewielu, ale stanowią dowód na to, ze można człowieka obrabować ze wszystkiego, oprócz jednego — nie można mu zabrać wolności — wolności wyboru postawy, niezależnie od okoliczności, wolności wyboru ścieżki, która będzie szedł. Victor Frankl Jesteś wolnym człowiekiem. Mądrze i rozważnie wybieraj ścieżkę, którą będziesz szedł. Mam nadzieję, że książka, którą trzymasz w rękach, będzie dobrym towarzyszem na te) drodze i pomoże Ci dobrze przeżyć życie — świadomie i godnie, płynąc z nurtem wszechobecnego piękna i dobra. Znajdziesz tu sposoby pozwalające wieść bogatsze i bardziej radosne życie, wypełnione pokojem i satysfakcją. Pamiętaj, że mała różnica może uczynić znaczącą zmianę w jakości Twojego życia. Szukaj tej różnicy... Ten przewodnik po życiu możesz wziąć wszędzie. Otwierając go na dowolnej stronie, natychmiast znajdziesz coś, co Cię wzmocni, pobudzi Cię do działania, podsunie dobry pomysł czy rozwiązanie problemu, zharmonizuje ciało, umysł i duszę, przywoła miłość, pogodę ducha i dobry humor, które są w Tobie. Każda strona poprowadzi Cię ku odkrywaniu drzemiącego w Tobie bogactwa wewnętrznych możliwości. Każda strona zawiera praktyczną radę pozwalającą uczynić życie spokojniejszym, zdrowszym, szczęśliwszym. Wierzę, ze niczego nie osiąga się przez bezmyślne korzystanie z życia, ale poprzez rozmyślne stawianie czoła kolejnym wyzwaniom. Nie sądzę, żebym na tych stronach wymyśliła coś nowego czy wielce oryginalnego. Tak się złożyło, ze w ciągu dwóch dekad pracy nad sobą miałam przywilej spotkać wielu wspaniałych nauczycieli, którzy otworzyli serce na pilną uczennicę, jaką jestem, i nie szczędzili mi bogactwa swojej wiedzy i doświadczeń. Oni umieli szczodrze dawać, a ja umiałam od nich przyjmować. Im w hołdzie zebrałam to, co sprawdza się i przynosi dobre rezultaty. To oni nauczyli mnie, że najlepszą metodą, abym lepiej poczuła się i funkcjonowała, jest spoglądanie wewnątrz siebie. Te proste sposoby stały się integralną częścią mojego codziennego życia, więc — zgodnie z zasadą „podaj dalej!" — przekazywałam te nauki wszystkim, którzy przychodzili na moje seminaria i chcieli mnie słuchać. Teraz przekazuję je Warn, którzy chcecie czytać... Wszystko już było prócz nas — sny kopiowane od lat. Jak tu odcisnąć swój ślad, jak już każda myśl, każda myśl już była? Jak zostawić cos, czego już nie zetrze czas? Tak zaśpiewał mi dzisiaj Ryszard Rynkowski. Właśnie wróciłam z koncertu tego niezwykłego artysty — jego muzyka ubrana w pełne mądrości życiowej teksty Jacka Cygana poruszyła mnie bardzo głęboko. Długo płakałam ze wzruszenia, bo dotknęła mnie nadzieja swoim magicznym muśnięciem. Nadzieja na lepszy świat. Proszę, zostaw po sobie świat w dużo lepszym stanie, niż go zastałeś. To będzie Twój ślad.... Ewa Foley Warszawa, marzec 2002 Uważaj na swoje myśli, stają się słowami. Uważaj na swoje słowa, staja się czynami. Uważaj na swoje czyny, staja się nawykami. Uważaj na swoje nawyki, stają się charakterem. Uważaj na swój charakter, on staje się Twoim losem. Frank Outlaw Powiedz światu TAK Na to, jaki jest świat, wpływu nie masz, ale możesz wpłynąć na to, jak na ten świat zareagujesz. Mówienie TAK oznacza podjęcie konstruktywnych działań, mówienie NIE oznacza kapitulację. Wiele lat temu brytyjska trenerka Diana Roberts powiedziała do mnie takie zdanie: „Buntownik nigdy nie wygrywa" (rebel never wins). Wtedy uświadomiłam sobie, jak często mówiłam „nie". To jedno zdanie powiedziane we właściwym momencie wyrwało mnie ze snu i na zawsze wyleczyło z choroby buntowania się. Przestałam walczyć z życiem. Zaczęłam kiwać głowa i mówić TAK. Przyjęłam silne postanowienie, że w każdym doświadczeniu znajdę coś wartościowego. W najtrudniej szych sytuacjach zadawalam sobie pytanie: Czego mnie to doświadczenie nauczyło? Jaki mogę zrobić z tego użytek? Jakie wnioski mogę wyciągnąć z tego wydarzenia? Jakość mojego życia i stan mojego zdrowia znacząco się podniosły. Okazało się — ku mojemu zdumieniu — że wszechświat jest doskonały taki, jaki jest. Wystarczy zgodzić się na tę doskonałość przez powiedzenie magicznego słowa TAK. Mówić TAK To znaczy działać w przekonaniu, ze cokolwiek los Ci przyniesie, odnajdziesz w tym sens l cel. To znaczy korzystać ze swoich zasobów w taki sposób, by znaleźć konstruktywne wyjście z każdej niekorzystnej czy trudnej sytuacji. Mówić TAK znaczy być elastycznym, rozważać różne opcje, uwrażliwić się na kryjące się w sytuacji szansę. Płyń z prądem (go with the flow) Życie nie polega na tym, żeby wyrwać się prądowi, ale na tym, jak z nim płynąć. Cud życia To jest jedyne, bezcenne życie, jakie masz! To jest to — nie próba generalna! Co z nim robisz? Czy żyjesz w pełni, doceniając jego piękno i cud, wykorzystując każdą chwilę? Umiejętność życia ze świadomością cudu może być Twoim największym odkryciem. Doznawanie cudów wynika z naturalnego sposobu życia w zgodzie z wrodzonymi zaletami, talentami i wartościami. Postanów TERAZ, że ten rok będzie najcudowniejszym rokiem Twojego życia. A następny będzie jeszcze cudniejszy! Praca nad sobą Im bardziej pracujesz nad sobą i nad swoim życiem, im pełniejszą odpowiedzialność przyjmujesz za tworzenie siebie, tym więcej masz energii witalnej oraz tym większe stają się Twoje oczekiwania. Chciej więcej! Oddychaj głębiej! Śmiej się głośniej! Kochaj mocniej! Ufaj bardziej! Żyj odważniej! Jakie jest Twoje podstawowe przekonanie (metafora) na życie? Życie jest .............................................................................. (dokończ to zdanie) A gdybyś myślał, że życie jest tańcem? Zabawa? Wyborem? Cudowna niespodzianką? Oceanem obfitości, do którego możesz przyjść z łyżeczką, szklanką, kubłem, wanną lub... podjechać cysterną? Życie jest... Życie jest darem... przyjmij go. Życie jest przygoda... wyjdź jej naprzeciw. Życie jest zagadka... rozwiąż ją. Życie jest grą... podejmij ją. Życie jest walka... staw jej czoło. Życie jest pięknem... chwal je. Życie jest rebusem... znajdź rozwiązanie. Życie jest okazją... skorzystaj z niej. Życie jest przykrością... zaznaj jej. Życie jest pieśnią... zaśpiewaj ją. Życie jest celem... osiągnij go. Życie jest misją... wypełnij ją. (Autor anonimowy) Przeczytaj powoli te spostrzeżenia — to prawdziwa filozofia, którą można zastosować w życiu. To mądrość, która zapewni Ci zdrowie i bogactwo. To fundament, na którym możesz zbudować spokój Twojej duszy. Celem życia jest życie z celem Cele są częścią ludzkiej natury. Nie można bez nich żyć. Istnieją tylko dwie możliwości: albo sam planujesz swoje życie, albo robią to za Ciebie inni. Każdy organizm ma w życiu jeden i tylko jeden cel: rozwinąć swój potencjał. Rollo May Cele stawiaj sobie, a nie życiu! Siła życiowego celu Ten, kto wie, dlaczego żyje, nie troszczy się o to, jak żyć. Fryderyk Nietzscbe Myślę, ze zwariowałabym, gdybym nie była użyteczna. Życie jest puste, jeżeli me jesteśmy użyteczni. Wierzę, ze urodziłam się po to, aby do czegoś się przydać na tej planecie, być użyteczna. Wierzę, że każdy z nas został stworzony, aby wypełnić pewna misję, i to właśnie ona daje siłę, inspirację i nadaje życiu sens. Siła życiowego celu łączy ludzi, którzy zyskali sławę we współczesnym świecie: Matkę Teresę, Walta Disneya, Nelsona Mandelę i wielu innych. Jednak na świecie żyje wielu nieznanych, anonimowych ludzi — gospodyń domowych, artystów, nauczycieli — którzy przez całe życie budują lepszy świat dla następnych pokoleń. Dr Bernie Siegel w swoim bestsellerze Miłość, medycyna i cuda opowiada o swoim przełomowym odkryciu podczas leczenia chorych na raka: „Jednym z najpowszechniejszych zwiastunów raka jest (...) uczucie pustki i brak celu w życiu". Jaki jest Twój życiowy cel? Potęga życiowego celu może z pewnością przynieść Ci sławę i fortunę. Prawdziwe bogactwo to jednak sposób, w jaki próbujesz nadać znaczenie i sens swojemu życiu. Nie szukaj sensu życia — nadaj mu sens! Określenie Twojego życiowego celu pomoże Ci dostąpić tej jedynej mocy, która naprawdę się liczy: pewności posuwania się do przodu, podejmowania ryzyka, spędzania życia, o jakim marzysz, w poczuciu, ze pokonasz wszystkie przeszkody. To moc Twojej duszy. Cel życiowy opiera się na Twoim wkładzie; wykorzystuje Twoje dary i talenty; ma znaczenie; przy- nosi radość; jest stały. Zapisuj jak najwięcej różnych celów, Pisz, pisz i jeszcze raz pisz. Dziesiątki, setki celów. Załóż swój Dzienniczek przyszłości, a w nim na każdej stronie spisuj swoje cele. Pamiętaj, że cele mają różny okres „wylęgania". Niektóre osiąga się szybko, a inne po wielu latach. We wszechświecie realizuje się to, na co wszechświat jest gotowy. Richard Attenborough miał pomysł na film o Ghandim na całe dwadzieścia lat przed realizacją tego obrazu. Wyznaczył sobie cel i był gotów go zrealizować, ale świat nie był na to przygotowany. Kiedy świat był w końcu gotowy na przyjęcie filmu o wielkim przywódcy Hindusów, wszystko znalazło się na swoim miejscu, a Ben Kingsley mógł zagrać rolę indyjskiego mędrca — dwadzieścia lat wcześniej był jeszcze dzieckiem... Czy znasz swoje marzenia? Czy możesz opisać je jednym zdaniem? Gdybyś mógł uczynić tylko jedną znaczącą rzecz dla świata, co by to było? Która z Twoich zalet pomoże Ci najbardziej w realizacji tego marzenia? Od czego zaczniesz? Jakie umiejętności powinieneś rozwinąć? Żeby coś umieć, trzeba: * zauważyć * chcieć * uwierzyć * wiedzieć jak * ćwiczyć Analfabetami XXI wieku będą nie ci, którzy nie umieją czytać i pisać, lecz ci, co nie potrafią się uczyć, oduczać i uczyć na nowo. Alvin Toffler Nigdy, nigdy, nigdy nie przestawaj marzyć! Ośmiel się marzyć Marzenia stanowią podstawę do postawienia celów. Kim chciałeś zostać w życiu, gdy byłeś dzieckiem? Większość z nas zaplanowała swoje życie, gdy byliśmy bardzo mali. Ja marzyłam o egzotycznych krajach i podróżach, o nieznanych kontynentach i ich rdzennych mieszkańcach. Jako mała dziewczynka z wypiekami na twarzy czytałam Tomka w krainie kangurów i marzyłam o Australii. Gdy mając 32 lata zostałam żoną Australijczyka i gdy po raz pierwszy przytuliłam misia koala, marzenie stało się rzeczywistością. Kilka lat później spotkałam aborygeńskiego przywódcę Burnam Burnam, który nauczył mnie wchodzenia w „dreamtime" (świat marzeń), umożliwił spotkanie z delfinami (Ty też możesz z nimi popływać korzystając z kasety pt. Sen z delfinami) i zaprosił na „walkabout" (spacer bez celu). Teraz co roku na australijską wiosnę (październik) zabieram grupę marzycieli na antypody. Zapraszam też Ciebie! Gdy miałam 48 lat siedziałam z szamanem plemienia Nawajo w Kanionie de Chelly (Arizona, USA), słuchając legendy o jego przodkach. W słynnej Monument Valley miałam przywilej wysłuchania potężnej pieśni stworzenia w języku Nawajów. W tym roku jadę do Afryki, by odwiedzić jej cuda natury. W roku 2003 (może 2004) czeka na mnie Ameryka Południowa i podróż śladami Inków w Peru z szamanami peruwiańskimi tradycji Q'ero (Cuzco, czyli inkaski „pępek wszechświata", Machu Picchu, jezioro Tititaca). Marzę o tym od lat... A może pojedziesz ze mną? Ośmiel się marzyć! Poniższe pytania... ... wyjaśnią Ci, czego naprawdę oczekujesz od swojego życia. Najpierw przeczytaj je uważnie, bez zapisywania. Zastanów się nad odpowiedziami - daj sobie czas. Niech Twój umysł pracuje we własnym rytmie. Poszukaj cichego miejsca, gdzie nikt Ci nie przeszkodzi. * Jak chciałbyś zostać zapamiętany? * O czym zawsze marzyłaś, by ofiarować światu? * Gdy patrzysz na swoje życie, co uważasz za swój największy w nie wkład? * Kiedy ludzie mysia o Tobie, które z Twoich cech zauważają? * Czego naprawdę oczekujesz od swojego życia i swojej pracy? Po chwili namysłu przeczytaj ponownie pytania i zapisz odpowiedzi. Więcej pytań Czego oczekuję od życia? Czego najbardziej bym sobie życzyła? Co chciałbym osiągnąć? Co chcę robić? Co chcę mieć? Kim chcę być? Jaką osobą chcę być? Jakie umiejętności chcę zdobyć? Jakie cechy charakteru rozwinąć? Odpowiedz na te pytania jak najobszerniej. Pomyśl o wszystkim, co chciałbyś osiągnąć, otrzymać czy doświadczyć. Zapisz to wszystko, najlepiej w swoim specjalnym zeszycie; nawet to, co wydaje się nierealne, Nie staraj się przy tym wprowadzać żadnej hierarchii ważności. Właściwie wytyczone cele powinny być mądre, czyli: * wymierne — musisz umieć rozpoznać, kiedy je osiągnąłeś (po czym poznasz, że to już?); * osiągalne — możliwe do zrealizowania; * uzgodnione — z sobą samym (musisz być przekonany do pomysłu i bardzo pragnąc, żeby się udało!); * realne — możliwe do wykonania w czasie, którym dysponujesz; * precyzyjne — jasne i jednoznaczne. Następnym krokiem jest hierarchizacja celów. Musisz zdecydować, które z nich są dla Ciebie najważniejsze, a następnie dla każdego z nich opracować kierunki działania, czyli cele pośrednie, Zasada wkładu Celem życia jest rozwijanie się i wnoszenie czegoś samym sobą. Wyznaczenie osobistych celów w każdym obszarze własnego życia jest bardzo ważne, ale następna faza Twojego rozwoju opiera się na zasadzie wkładu; nagrody następują po zasługach — branie po dawaniu, a wywieranie wrażenia po dokonaniu czegoś ważnego. Zanim określisz, czego chcesz, musisz ustalić, co sam możesz zaofiarować. Co szczególnego wnosisz ze sobą? Co unikalnego wypływa z Twojej osoby? Co można by nazwać Twoim indywidualnym wkładem, który tylko Ty możesz wnieść w ten świat? Zrób listę swoich wyjątkowych talentów Jesteś mieszaniną naturalnych predyspozycji l talentów, z którymi się urodziłeś, wiedzy, którą nabyłeś, l umiejętności, które rozwinąłeś. Masz osobowość, zmieniającą się z upływem lat, i dojrzały intelekt. Jesteś normal- nym, cudownym członkiem rodziny ludzkiej, jednocześnie różniącym się od innych. Na czym polega twoja wyjątkowość? Co umiesz robić dobrze? Sporządź listę wszystkiego, co bardzo lubisz robić i w czym wyrażają się Twoje niepowtarzalne uzdolnienia. Zacznij je realizować i wykorzystywać w służbie bliźnim. Nagrodą będzie stale wzrastający szacunek dla siebie i wysoka samoocena. To Ty kreujesz swoje życie poprzez Każdy dokonywany wybór Wszystko i wszyscy są obecni w Twoim życiu z Twojego własnego wyboru. Zawsze masz wybór, nawet wtedy kiedy wydaje Ci się, ze go nie masz. Nie kontroluj rezultatów, jakie chcesz uzyskać, tylko wybory, jakich dokonujesz po drodze. A kiedy nie wiesz, co wybrać — wybierz poczucie humoru! Ty i tylko Ty jesteś w tej komfortowej, władczej pozycji, z której możesz dokonywać świadomych wyborów w swoim życiu. Twoje wybory zawsze są dla Ciebie dobre, bo Ty dobrze wiesz, co jest dla Ciebie najlepsze. Na każdym etapie życia wyznaczanie celu i kierunku swoich poczynań jest bez wątpienia dokonywaniem wyboru, przynoszącego największe zyski. Potencjalnie największe możliwości wyboru mamy w sferze osobistej. Możesz wybierać, z kim spędzasz czas. Masz wybór w zakresie tego, jak odnosisz się do innych ludzi, a zwłaszcza jakie postawy wobec nich prezentujesz. Mówić sercem Niechaj serce prowadzi Cię przez życie. Wyobraź sobie złoty kwiat słonecznika w środku Twojej klatki piersiowej. Gdy spotykasz się z ludźmi — łącz się z ich słonecznikiem. Jeżeli jest Ci trudno porozumieć się z kimś — pozwól, aby komunikowały się wasze słoneczniki! Niech Twój słonecznik zawsze emanuje ciepłem — ludzie to zauważą i odpowiedzą swoim ciepłem. Pamiętaj, że Twoje relacje z ludźmi stanowią odzwierciedlenie Twojej relacji z sobą samym. Doceń i uznaj Docenić to znaczy zauważyć autentyczną obecność kogoś czy czegoś. Uznanie jest kluczem do szczęścia. Tak łatwo jest zapomnieć o docenianiu swojego życia. Zacznij od siebie i docenienia swojego ciała i tego, jak dobrze Ci służy. Skup się na tym, co już masz, zamiast biadolić nad tym, czego jeszcze nie masz. Rozkoszuj się swoim następnym posiłkiem, doceń pożywienie na swoim stole. Pomyśl o swoich przyjaciołach i doceń ich obecność w Twoim życiu. Zadzwoń do trzech osób dziękując im za obecność w Twoim życiu i powiedz, co konkretnie w nich cenisz. Aby docenianie było skuteczne, musi być konkretne; dopiero wtedy trafia do odbiorcy. Werbalne docenianie godnych uznania cech u ludzi jest najskuteczniejsza metodą przyczyniania się do ich szczęścia i wzrostu. Jeżeli masz dzieci, daj im poznać, że je doceniasz. Podziękuj swoim dzieciom, że są częścią Twojej rodziny. Warto podziękować w ten sposób wszystkim członkom rodziny — małżonkowi, rodzicom, rodzeństwu, krewnym. Każdemu z osobna. Niech się dowiedzą, jak bardzo ich kochasz. Każdy lubi się czuć doceniony, każdy kocha pochwałę — każdy! Rozdawaj pochwały Rozdawaj podziękowania Stwarzaj wokół siebie klimat, w którym ludzie będą doceniać w sobie nawzajem unikalne i godne podziwu cechy. Wielu z nas poszukuje takiego klimatu przez całe życie. Niech znajdą to przy Tobie! Mów komplementy na temat wyglądu, chwal osiągnięcia, doceniaj wartości, chwal. Pochwała dodaje skrzydeł i motywuje do lepszych zachowań. Pomyśl o ludziach, z którymi jesteś teraz w stałym kontakcie, oraz o tych, którzy byli istotną częścią Twojego życia dawniej. Wypisz na kartce ich imiona. Następnie napisz, co każdy z nich zrobił dla Ciebie specjalnego, jaki był ich pozytywny wpływ na Twoje życie. Kiedy skończysz wypisywać dary, które otrzymałeś od ludzi, zacznij im systematycznie dziękować — osobiście albo listownie. Zobaczysz, ile to sprawi radości im i Tobie. Zadzwoń dzisiaj do kilku osób i powiedz, jak bardzo jesteś im wdzięczny za przyjaźń i wsparcie. Mów miłym głosem Każdy ma inny głos, indywidualny temperament i styl porozumiewania się. Zwróć uwagę, jak Twój głos jest odbierany przez otoczenie. Zapytaj bliskich, czy podoba im się Twój glos, czy tez ich drażni. Jeżeli zdobędziesz się na wysiłek mówienia bardziej miękko — ze zdumieniem zauważysz pozytywne zmiany w odczuciach swoich domowników czy współpracowników. Kiedy obniżysz i uspokoisz glos, autentycznie rozluźnisz całe ciało i umysł. Odkryjesz, że kiedy się wyciszasz, wszyscy wokół idą w Twoje ślady. Pamiętaj, że jeżeli chcesz, by inni zachowywali się spokojnie, najgorszą rzeczą, jaką możesz zrobić, jest głośne mówienie i nerwowe zachowanie. Ilekroć chcesz, by ktoś Cię wysłuchał, musisz mówić miłym, niskim głosem. Tę umiejętność można wypracować. Będziesz zaskoczony, jak pełni uwagi i szacunku dla Ciebie staną się otaczający Cię ludzie. Odzywaj się serdecznie Pozytywne nastawienie w rozmowach z innymi ludźmi przynosi ogromne korzyści. Kiedy odzywasz się do ludzi serdecznie, bez względu na to, czy są to obce czy bliskie Ci osoby, obdarzasz je miłością. Taki sposób zwracania się do ludzi w Polsce jest ciągle rzadkością. A przecież nigdy nie wiadomo, ile Twoje dobre słowo może znaczyć dla drugiego człowieka. Odzywaj się serdecznie do każdej napotkanej osoby — przyczyń się do stworzenia w naszym kraju nawyku wzajemnej życzliwości. Bądź osobą życzliwie usposobioną do innych i do świata. Pamiętaj, że uczucia są zaraźliwe; przenoszą się z ogromną łatwością z jednej osoby na inną i wywołują podobne poruszenia we wszystkich ludzkich sercach. Stąd szczególna wartość życzliwości we wszystkich jej postaciach {przejawach. Rozpocznij epidemię życzliwości w swojej rodzinie, środowisku, miejscu pracy, zamieszkania... Wzajemny szacunek... ... jest podstawowym elementem porozumiewania się. Nie można oczekiwać, zęby ludzie szczerze dzielili się z nami swoimi przeżyciami i myślami, jeżeli nie okazujemy im szacunku i prawa do wyrażania własnego zdania. Nie możemy tez sami swobodnie wyrażać siebie, jeżeli rozmawiamy z kimś, kto nas nie szanuje. Każdy człowiek ma inne doświadczenia życiowe, inaczej postrzega rzeczywistość — a co najważniejsze — ma podstawowe prawo do tego, żeby być sobą w każdych okolicznościach. Sztuka życia z ludźmi to wielka umiejętność. Okazuj ludziom szacunek i w zamian oczekuj go dla siebie. Dar przyjaźni Przyjaciel to ktoś, przed kim można głośno myśleć. Raiph Waldo Emerson Szanuj i pielęgnuj przyjaźnie oraz dobre kontakty, oparte na wspólnych zainteresowaniach i poczuciu bliskości. Otaczaj się przyjaciółmi, którzy chcą Cię zachęcać do rozwoju, będą wspierać w mądrym życiu l wyślą Ci jasny komunikat, kiedy zabłądzisz czy zagubisz się w życiu. Każdy z nas od czasu do czasu potrzebuje korygujących informacji zwrotnych, Ich brak powoduje, że można nadmiernie oderwać się od rzeczywistości. Między innymi po to są przyjaciele — żeby sprowadzać nas na ziemię! Bogate i ciekawe życie towarzyskie jest wielkim błogosławieństwem. W czasie mojego życia udało mi się nawiązać wiele bliskich znajomości. Jest jednak tylko jedna przyjaźń, która od młodzieńczych lat stanowi (Dla mnie źródło wiary, siły, szczęścia i spełnienia. Wierzę, ze taka przyjaźń jest łaską i bezcennym darem Opatrzności. Patrząc dzisiaj na moją przyjaciółkę Małgorzatę ciągle zachwycam się jej pięknem (wewnętrznym i zewnętrznym) oraz życiową mądrością. To ona od 30 lat jest moim nauczycielem, przewodnikiem i światłem dla mojej duszy. Trzymaj z dobrym towarzystwem Zastanów się, czy dobierasz sobie towarzystwo ludzi, którzy wzbogacają Ciebie i Twoją rodzinę czy tez pozostawiasz to przypadkowi? Ludzie, z którymi spędzasz czas, maja na Ciebie znaczący wpływ — pozytywny lub negatywny. Nie chodzi o to, by zerwać swoje obecne przyjaźnie i zawrzeć nowe znajomości. Po prostu spójrz z dystansem na swoje związki z ludźmi. Czy osoba, z którą często się spotykasz, pomaga Ci się rozwijać? Czy jest to ktoś, kogo podziwiasz i szanujesz? Czy ważne są dla was podobne wartości? Jeżeli tak — świetnie! Jeżeli nie — być może zacznij mniej czasu spędzać z nią, a więcej w samotności czy w innym środowisku. To od Ciebie zależy dokonywanie właściwych wyborów. Miej odwagę przyjąć pozytywne nastawienie do życia Nastawienie jest wyborem — to postawa psychiczna, to sposób, w jaki myślisz o sobie, o życiu i o ludziach. Twoje podejście do życia i jego postrzeganie wpływa na Twoje postępowanie i reakcje. Oddziałuje na Twoje relacje międzyludzkie i stosunek do samego siebie. Pozytywne nastawienie nie rozwiąże życiowych problemów, ale umożliwi skuteczne i twórcze podejście do nich. Pozytywne nastawienie pozwala postrzegać problem jako sposobność do nauki, trudność — jako wyzwanie, niewygodę — jako motywację do zmiany, krytykę — jako informację zwrotną, przykre doświadczenie — jako lekcję. Natomiast negatywne nastawienie jest najlepszą receptą na odniesienie porażki. Pamiętał słowa Isaaca Basheyisa Singera: „ Jeżeli wciąż mówisz, ze coś się nie uda, masz szansę zostać prorokiem". Twoje przepowiednie zawsze się sprawdzą. Twoje nastawienie jest odbiciem Twoich myśli, punktem startu do tworzenia życia najwyższej jakości. Właściwe nastawienie uwalnia od ograniczeń i otwiera nowe możliwości. Pamiętaj: ? że nie musisz się szamotać ? że nie musisz walczyć ? że nie musisz wygrać ? że musisz po prostu wiedzieć Załóż dziennik. Zapisuj swoje wglądy, przeżycia, nowe zrozumienie świata. Zapisuj ważne wydarzenia oraz te mniej ważne — wszystkie mogą okazać się znaczące, gdy wrócisz do nich po jakimś czasie. Zapisuj swoje sny — tkwi w nich bogactwo informacji pochodzących z Twojej podświadomości. Przez jeden dzień. mów tylko prawdę Jeżeli myślisz, ze powiedzenie prawdy mogłoby sprawić zbyt wielki ból - powstrzymaj się i nie mów nic. Ale nie kłam. Mów prawdę sam sobie, a oczywiste staną się prawdy, które masz wypowiedzieć na głos. Miej czas Ten anonimowy poemat wyraźnie sugeruje, jak powinniśmy układać swoje codzienne życie: Miej czas na pracę — jest ceną sukcesu. Miej czas na rozmyślanie —jest źródłem siły. Miej czas na zabawę —jest eliksirem wiecznej młodości. Miej czas na czytanie —jest skarbnicą mądrości. Miej czas na życzliwość—jest drogą do szczęścia. Miej czas na milość — jest pokarmem duszy. Miej czas na dzielenie się — życie jest zbyt krótkie, by chować je dla siebie. Miej czas na śmiech — jest muzyka serca. Miej czas na przyjemności — to nagroda za Twoją prace. Miej czas na marzenia — przybliżają Cię do gwiazd. Miej czas na planowanie — wtedy wystarczy Ci czasu na pozostałe dziewięć spraw. Usprawnij wykorzystanie czasu 1. Sporządź listę celów i priorytetów. Pamiętaj, żeby jasno określić, co chcesz osiągnąć. 2. Codziennie rób listę spraw do załatwienia. 3. Zaczynaj od rzeczy najpilniejszej, umieszczonej na czele listy. Naucz się wykonywać zadania w kolejności od najważniejszej do mniej ważnych. 4. Często zadawaj sobie pytanie: „ Jak mogę w tej chwili najlepiej spożytkować swój czas?" 5. Nie odkładaj niczego na później — zrób to teraz! Wierzę, że jedynym, co naprawdę mamy, jest czas. Traktuj go wyłącznie jako przyjaciela. Ten „czas" to Twoja życiowa energia. Nawet, gdy uważasz, że nie masz absolutnie nic do ofiarowania, zawsze możesz przekazać swój czas. Umiejętność panowania nad czasem jako tworzywem (możliwości przynosi ogromne korzyści i pomnaża wewnętrznego bogactwo. Skupienie się na jednym We wszystko, co robisz, wkładaj tyle serca, ile tylko potrafisz. Niezależnie od tego, co to jest — czy sprzątasz, pracujesz, rozmawiasz z ukochana osoba, gotujesz, piszesz czy prowadzisz samochód — poświęć się temu całkowicie, z pełną świadomością i rób to tak dobrze, jak tylko potrafisz. Skupiaj się na każdym kroku, który wykonujesz. Koncentruj się na szczegółach. Wykonuj każde działanie tak skutecznie, jak tylko potrafisz. Jest to prosta, ale bardzo skuteczna technika życia ludzi spokojnych i zadowolonych. Stosuj ja, żeby znaleźć spokój, odprężenie i zadowolenie, kiedy tylko zechcesz. Nieważne, czy jesz obiad, zmywasz naczynia czy czytasz gazetę... Pozostawanie w teraźniejszości Zmartwienia z powodu przeszłości i troska o przyszłość stanowią źródła większości emocjonalnych zaburzeń i niepokojów. Jednak zarówno przeszłość, jak i przyszłość to abstrakcyjne pojęcia, a my obsesyjnie zamartwiamy się tym, co się zdarzyło, i tym, co może się zdarzyć. Czyż to nie szaleństwo? Jedynym stanem, na który naprawdę możesz wpływać, jest „tu i teraz". Warto zatem nauczyć się żyć w teraźniejszości. Ciesz się jak dziecko każdą chwilą dla niej samej. Kieruj swoją uwagę i myślenie na to, by czerpać jak najwięcej z każdej chwili. Bądź obecny, uważny i w pełni oddawaj się temu, co właśnie robisz. Pogódź się też ze zmianami. Większość ludzi ze wszystkich sił opiera się przed zmianami. Walczą ze starzeniem się, z tradycjami rodzinnymi, z postawami dzieci. To z góry przegrana walka, bo zmiana jest jedną z nielicznych pewnych rzeczy w życiu, jedną z niewielu, które zdarzą się na pewno. Kiedy stawiasz opór czemuś, co jest nieuniknione, narażasz się na ból i żal. Jednocześnie tracisz siły witalne i sporo potencjalnej radości. Zdolność do akceptacji zmian jest bardzo ważna — szczególnie w związku partnerskim i w domu. Otwórz serce na zmiany. Dostosowanie się jest prostsze, niż Ci się wydaje. Kiedy godzisz się na zmiany, budujesz życie wypełnione spokojem i radosną akceptacją. Zaplanuj zmiany W jakiej sferze życia chciałbyś wprowadzić zmiany w najbliższym roku? Z jakiej sfery życia jesteś szczególnie niezadowolony? Czego Ci najbardziej brakuje w życiu? Zastanów się przez chwilę i wybierz trzy zmiany, których pragniesz. Następnie zadaj sobie poniższe pytania: ? Co by się stało, gdybyś dokonał tej zmiany? ? Co by się stało, gdybyś nie dokonał tej zmiany? ? Co by się nie stało, gdybyś dokonał tej zmiany? ? Co by się nie stało, gdybyś nie dokonał tej zmiany? Przypomnij sobie trzy dobre zmiany, które zaszły w przeszłości i wciąż maja znaczący wpływ na Twoje życie. Jak ich dokonałeś? Jakim sposobem stały się możliwe? Być może warto zastosować ten sam sposób w stosunku do zmian, których pragniesz teraz. Trudno o pewniejsza oznakę nienormalności jak powtarzanie w kolko tego samego i oczekiwanie, ze otrzyma się inne wyniki. Albert Einstein Zaryzykuj zamianę Czym grozi zmiana? Ośmielenie się na zmianę może przynieść następujące ryzyko: ? że Ci się nie uda; ? że będziesz odrzucony; ? że Cię wyśmieją; ? że niektórzy ludzie przestaną Cię lubić. Zadaj sobie pytanie, czy wszystko to naprawdę ma tak wielkie znaczenie dla Ciebie. Jeżeli nigdy nie podejmiesz ryzyka, nigdy nie dostaniesz tego, czego chcesz. Zrób coś, cokolwiek — zrób mały krok w stronę lepszego życia. Zaufaj i zaryzykuj! A może zmienić siebie? W ostatnim dziesięcioleciu jedna z najprężniej rozwijających się dziedzin były terapie — ostatnio słyszałam, że ktoś doliczył się ponad 2.500 różnorodnych form współczesnych terapii! Od lat obserwuję, jak przeciętni ludzie o przeciętnej motywacji nagle po jednym weekendowym seminarium odkrywają, że przy niewielkie] pomocy i niewielkim wysiłku mogą dokonać takiej przemiany samych siebie, o jakiej poprzedniemu pokoleniu nawet się nie śniło. I to w stosunkowo krótkim czasie. Wierzę, że każdy z nas może przekształcić siebie — z osoby będącej ofiarą okoliczności w kogoś, kto mądrze zarządza sobą i swoimi reakcjami na okoliczności. Zazwyczaj najskuteczniejszą metodą nie jest próba zmiany samych sytuacji, lecz sposobu, w jaki sobie z nimi radzisz. Tego można się nauczyć. Możesz zmienić wyraz twarzy, postawę ciała, sposób oddychania. Możesz też zmienić swoje nastawienie i zachowania. Najlepszym wyjściem jest połączenie tych wszystkich aspektów. Tylko głupcy spodziewają się uzyskania innych rezultatów, stosując wciąż takie same zachowania. Wyraz twarzy Zmarszczone brwi? Bruzdy na czole? Zaciśnięte zęby? Opuszczone kąciki ust? W jakim stanie jest ta osoba? Zwróć uwagę, czy Twoja szczęka nie jest zaciśnięta, gdy czytasz te słowa. Kiedy następnym razem poczujesz złość, zwróć uwagę na zaciskanie się szczęk. Gdy kurczą się mięśnie w tym miejscu, pojawiają się dwa dodatkowe skutki: wrażenie ogólnego ucisku w rejonie ramion i szyi oraz ból głowy. Wielu rehabilitantów uważa, ze znaczna cześć chronicznych problemów z plecami ma swoje źródło w obszarze szczęk. Z kolei moja położna tłumaczyła mi wiele lat temu w szkole rodzenia, że zaciśnięte szczęki powodują napięcie mięśni dna miednicy. Tak wiele można osiągnąć tylko rozluźniając mięśnie twarzy! Od razu teraz po prostu pogodnie się uśmiechnij... Czy coś się zmieniło? Śmiej się z siebie Jedną z najważniejszych życiowych umiejętności jest zdolność do śmiania się z samego siebie. Wierzę, że stajemy się osobą dorosłą i dojrzałą w momencie, kiedy pierwszy raz się z siebie zaśmiejemy. Żyj z poczuciem humoru, a śmiech stanie się nieodłączną częścią Twojego codziennego życia. Ciesz się spontanicznie z życiowych radości i przyjemności. Traktuj poważnie swoje marzenia, ale nie siebie i swoje ograniczenia. Postawa Pozycja, jaką przyjmuje Twoje ciało, ma wpływ na to, jak radzisz sobie z życiowymi problemami i stresami. Co sygnalizuje pochylona głowa, zaciśnięte palce, założone ręce, nogi skrzyżowane w kostkach i skierowane do dołu kąciki ust? Zgarbione ramiona i zgięty kark powodują, że powietrze zatrzymuje się w górnej części klatki piersiowej, co z kolei nie pozwala głęboko i swobodnie oddychać. Taka postawa sygnalizuje uległość, bezsilność i słabość. Jeżeli wątpisz, ze postawa ciała ma wpływ na Twoje samopoczucie, zrób prosty eksperyment: wyjdź teraz na spacer po ulicy, stawiając energiczne kroki, z dumnie uniesioną głową, ściągniętymi łopatkami, śmiało patrząc ludziom w oczy. Po jakimś czasie idź dalej ze zwieszoną głową, opuszczonymi ramionami, powłócząc nogami. Po której przechadzce czujesz się lepiej? A oto propozycja prostego ćwiczenia leczące skłony: Stań w postawie wyprostowanej i przez chwilę głęboko oddychaj. Po chwili opuść podbródek na piersi i zacznij się powoli pochylać — kręg po kręgu — aż cała górna część ciała swobodnie zwiśnie ku podłodze. Przez cały czas oddychaj spokojnie. Ramiona, ręce, szyja powinny być luźne, odprężone. Pozostań w tej postawie przez kilka minut. W hatha-jodze ma ona nazwę „wodospad”. Zacznij się prostować w odwrotnym kierunku, głowa na końcu. Ćwiczenie powtórz tyle razy, ile trzeba, byś poczuł, że kark, ramiona i plecy są rozluźnione Sposób oddychania Twój ogólny stan zdrowia i samopoczucie, a nawet sposób myślenia i stan ducha nierozerwalnie wiążą się ze sposobem oddychania. Nie jest to myśl nowa. Idea ta jest od ponad 5 tysięcy lat propagowana przez mistyków hinduskich i mistrzów chińskich. Panowanie nad oddechem jest najważniejszym elementem tych nauk. Na nim opierają się sztuki walki i doskonalone od wieków praktyki medytacyjne. Kontrolując swój oddech, możesz zapanować nad własnym samopoczuciem, w każdej sytuacji znaleźć spokój i poradzić sobie z każdym problemem. Bardzo łatwo jest zaobserwować zmiany w procesie oddychania towarzyszące różnym sytuacjom życiowym. Wynika stąd jasno, jak ściśle oddech spleciony jest z reakcjami ciała i psychiki. Dlatego nie jestem w stanie zrozumieć, czemu większość ludzi przykłada tak mało uwagi do swojego sposobu oddychania. Osoba zestresowana — bez względu na to, czy jest to stres pozytywny, czy negatywny — oddycha płytko i szybko. Natomiast osoba zadowolona, szczęśliwa zawsze oddycha swobodnie, głęboko i wolno. Ze wszystkich technik, które poznałam w swojej długoletniej karierze terapeutycznej, najskuteczniejsze i najszybciej działające są te, które opierają się na sposobach oddychania. Zacznij stosować świadome praktyki oddechowe, a znajdziesz się na drodze do spełnionego życia, pełnego radości, zdrowia i szczęścia. Obserwuj swój oddech, zaprzyjaźnij się z nim. Poszukaj dobrego nauczyciela oddechu. Na nowo naucz; się oddychać Wyjątkowość oddychania pośród innych funkcji organizmu polega na tym, ze jest to jedyna mimowolna czynność, nad którą możemy świadomie panować. Uwierz, że wiele aspektów Twojego życia polepszy się, gdy zaczniesz lepiej oddychać! Oddychać umie każdy, ale oddychać we właściwy sposób to zupełnie inna sprawa. Złe nawyki w oddychaniu to: zgarbione ramiona, zaciśnięte gardło, ściśnięta klatka piersiowa, płytki oddech. Wystarczy przez kilka minut dziennie doskonalić swój sposób oddychania, by wykształcił się nowy nawyk. Aby poczuć, jak przepona powiększa się podczas prawidłowego oddychania, obejmij dłońmi talię. Następnie bez unoszenia ramion ani nadwerężania płuc wciągaj powietrze, aż poczujesz, że dłonie rozchodzą się pod wpływem „rosnącego" brzucha. Później powoli i spokojnie wypuść powietrze, aż brzuch opadnie. Oprócz efektów zdrowotnych takie oddychanie łagodzi nerwy i szybko wprowadza człowieka w stan spokoju i odprężenia. Prawidłowy oddech Oddech towarzyszy Ci od pierwszych chwil życia. Od niego wiele zależy: wpływa on zarówno na Twoje zdrowie, jak i na energię oraz nastrój. Oddech jest nie tylko procesem biologicznym, ale tez emocjonalnym i duchowym. Jego rytm zmienia się pod wpływem myśli nastrojów i uczuć — pomiędzy oddechem a psychiką zachodzi ścisły związek. Dobre dla zdrowia oddychanie zaczyna się od przepony. Przepona to ważący prawie 5 kg płat mięśniowy, który oddziela klatkę piersiową od jamy brzusznej. Kiedy we właściwy sposób wciągasz powietrze podczas wdechu, przepona kurczy się i przesuwa ku dołowi, pozostawiając miejsce na powiększające się płuca. Podczas wydechu mięśnie brzucha popychają przeponę ku płucom, dzięki czemu powietrze wydobywa się na zewnątrz. Dobre oddychanie ma na celu zwiększenie aktywności przepony i żeber, a nie górnej części klatki piersiowej! A poza tym głębokie oddychanie przeponowe zwiększa wydzielanie endorfin (hormonów szczęścia). Oddychanie przeponowe — ćwiczenia Usiądź wygodnie i opuść ramiona. Jeżeli to możliwe, połóż się na plecach z nogami ugiętymi w kolanach. Skoncentruj się na oddychaniu przeponą. Wydłużaj oddech, wydychając powietrze do końca. Zrób wdech i zauważ, jak Twój oddech rozprzestrzenia się poniżej żeber. Powoli wypuść powietrze. Odczekaj chwilę i powtórz proces pięć razy. Oddychaj przeponą, a nie klatką piersiową. Jeżeli zauważysz opadanie i unoszenie się klatki piersiowej, przesadnie wypnij brzuch, by oddychać tylko przeponą. Innym razem oddychaj powoli przeponą, tak jakby Twój oddech był potężnym, spokojnym strumieniem. Połóż ręce na brzuchu i pozwól, aby ; unosiły i opadały w rytm Twojego oddechu. Rebirthing Jest to metoda psychofizycznego odradzania się, której twórcą jest Leonard Orr. Powstała w latach 70. w USA w wyniku wieloletnich eksperymentów autora z różnymi metodami samodoskonalenia się i rozwoju potencjału ludzkiego. W tej chwili jest jedną z najbardziej popularnych na świecie i najskuteczniejszych metod rozwoju duchowego i obniżania stresu. Rebirthing trafił do Polski pod koniec lat 70. dzięki pani Lucynie Winnickiej, kiedy to Leonard Orr odpowiedział na jej zaproszenie. Od tego czasu kilka razy odwiedzał Polskę, przeprowadzając w wielu miastach sesje grupowe i indywidualne oraz szkoląc specjalistów w zakresie pracy z oddechem (rebirtherów). Orr przeszkolił w swojej metodzie wielu trenerów na świecie. Najbardziej znanymi są Sondra Ray (twórca LRT, czyli treningu związków miłości), Bob Mandel, Peter Kane, Jim Leonard (twórca metody Vivation), Phil Laut, Christina Thomas (twórca Bodhi-soul Breathwork), Jim Morningstar (autor książki Oddech światła i miłości), Colin P. Sisson (twórca integracji oddechem), Judith Kravitz (twórca Transformational Breathing), Nemi Nath (twórca Brcathconnection Breathwork). Każdy z nich założył własną szkołę i ma swoich uczniów. W roku 1995 powstała Międzynarodowa Fundacja Pracy z Oddechem (Intemational Breathwork Foundation, www.ibf.network.org), która zrzesza czołowych nauczycieli i główne szkoły świadomej pracy z oddechem. Na wielu uniwersytetach na świecie metody pracy z oddechem są integralną częścią studiów psychologicznych. Powstało już wiele prac magisterskich (także w Polsce) i doktorskich poświęconych tej metodzie. 20 połączonych oddechów Codzienna praktyka dwudziestu połączonych świadomych oddechów wraz z samoobserwacją przynosi natychmiastowy relaks, dotlenienie mózgu i oczyszczenie emocjonalne. Jest prosta i nic nie kosztuje! Znajdź ciche miejsce i usiądź wygodnie. Oddychaj przez nos: cztery pełne głębokie oddechy jeden po drugim (nie rób przerwy pomiędzy wdechem a wydechem), piąty oddech wolniejszy i przedłużony. Wykonaj ^cztery takie serie. Chwilę posiedź spokojnie, obserwując swoje myśli. Na początku nie polecam robienia więcej niż dwudziestu takich oddechów. Oddech porusza stłumiony materiał emocjonalny — zatem podczas dłuższej sesji oddechowej warto mieć przy sobie przeszkolonego terapeutę oddechu („sittera"), Naprzemienne oddychanie przez nos Jeśli poświęcisz na to ćwiczenie choć kilka chwil dziennie, łatwiej będzie Ci odzyskać równowagę, spokój i opanowanie. Usiądź wygodnie. Przyłóż do czoła palce wskazujący, środkowy i serdeczny prawej ręki. Kciuk i mały palec delikatnie oprzyj na nozdrzach. Zamknij oczy. Nabierz powietrza. Zatkaj kciukiem prawą dziurkę nosa, wypuść powietrze przez lewą, a następnie (także lewą dziurką) ponownie wciągnij je głęboko. Gdy nabierzesz powietrza, poczekaj chwilę, małym palcem zatkaj lewą dziurkę jednocześnie odsłaniając prawą. Wypuść nią powietrze, znów zrób wdech, odczekaj chwilę i zasłoń prawą dziurkę kciukiem. Odsłoń lewą i wypuść powietrze. Powtórz to ćwicze- nie jeszcze dwa razy. Potem stopniowo zwiększaj liczbę naprzemiennych oddechów. Pielęgnuj zdrową samoocenę Zdobądź bezcenną wiedzę, jak budować zdrową samoocenę. Od niej zaczynają się zdrowe, twórcze związki z otaczającym Cię światem, z ludźmi, ze stawianymi sobie celami. Zawsze można podnieść swoje poczucie własnej wartości, niezależnie od tego, jak niewielkie być może je masz. Kroki podjęte dla poprawy samooceny znacząco podniosą jakość Twojego życia i Twoich relacji. Czas przeznaczony na odpowiedzialną troskę o siebie najprawdopodobniej będzie stanowił najpoważniejszą inwestycję, jaką kiedykolwiek poczyniłeś. Czytanie książek z tej dziedziny jest pomocne, lecz nic nie zastąpi pracy w grupie ludzi, zdecydowanych na wzięcie odpowiedzialności za swoje życie. Poszukaj trenera rozwoju osobistego, który specjalizuje się w tych zagadnieniach i który jest osobą, jaką Ty chcesz się stać. Rozważ poniższe klucze do zdrowej samooceny i sprawdź, czego Ci brakuje. Pamiętaj, ze łańcuch jest tak silny jak jego najsłabsze ogniwo. Uczciwe określenie swojego słabego punktu jest szansą na ogarnięcie współczuciem i mi- łością samego siebie oraz podjęcie pracy w kierunku wzmocnienia tego ogniwa. ? poczucie własnej wartości (samouznanie) ? poczucie przynależności ? poczucie celu ? poczucie własnych możliwości ? poczucie pewności i bezpieczeństwa ? doświadczanie spełnienia i samorealizacji ? świadomość wymiaru duchowego. Poczucie własnej wartości Bardzo podoba mi się definicja samouznania (ang. self-esteem) podawana przez Nathaniela Brandena: „samouznanie jest doświadczaniem siebie jako osoby kompetentnej w pokonywaniu podstawowych wyzwań sta- wianych przez życie i zasługującej na szczęście.” Wg Brandena, konieczne jest, aby samouznanie opierało się na adekwatnej ocenie rzeczywistości i wszechstronnym poznaniu samego siebie. Ten amerykański psychoterapeuta jest jednym z prekursorów i wieloletnich propagatorów wiedzy o samoocenie i jej uzdrawianiu. Swoja koncepcję o kluczowym znaczeniu poczucia własnej wartości do prowadzenia skutecznego życia wykłada w książce 6 filarów poczucia własnej wartości (Wyd. Ravi, 1998). Miałam szczęście dostać egzemplarz tej książki od innego doskonałego nauczyciela i autora Tadeusza Niwińskiego (JA; TY to masz i rozwijaj; MY — czyli jak być razem) długo przedtem, zanim ukazała się ona po polsku. Uważam ją za swojego rodzaju „biblię" tego tematu i często do niej wracam. Na końcu 6 filarów znajdziesz 31-tygodniowy program ćwiczeń oparty na technice kończenia zdań, opracowany przez Brandena specjalnie do budowania wysokiego poczucia własnej wartości. Podaruj sobie wysokie poczucie własnej wartości. Nie czekaj! Pozwól sobie na szczęście Ponoć 70 procent ludzi na jakimś etapie swojego życia doświadcza klinicznej depresji. Dlaczego jesteśmy tacy nieszczęśliwi, skoro większość z nas tak bardzo pragnie szczęścia? Szczęście jest stanem naturalnym. Wystarczy sobie na ten stan pozwolić. Pracuj z afirmacją: „Zasługuję na szczęście". Mów to zdanie, śpiewaj, mrucz, krzycz, pisz, tańcz. Umów się ze sobą, ze szczęście jest Twoim nadrzędnym celem. Bądź wdzięczny za wszystko, co masz. Często myśl o tym, co Cię uszczęśliwia, co wywołuje w Tobie stan szczęścia, i rób to. Co musiałoby się dzisiaj wydarzyć, abyś czuł się szczęśliwy i spełniony? Ile masz sposobów na to, by dobrze się czuć? Co jeszcze mogłoby być radością i satysfakcją? Zatrzymaj się Co dzisiaj robiłaś? Na pewno byłaś bardzo zajęta, w pośpiechu starałaś się załatwić wiele spraw na czas, żeby zdążyć ze wszystkim. Nic dziwnego, że jesteś zmęczona i wyczerpana. Wyznacz jeden 20, 30-minutowy okres każdego dnia, który przeznaczysz dla siebie. Niech to będzie czas na nadążenie lub na nic-nie-robienie. Wykorzystaj ten czas na medytację, kontemplację albo patrzenie w płomień świecy. Rób to regularnie, a poprawi się Twoje zdrowie, będziesz mniej się martwiła, staniesz się mniej podatna na problemy związane ze stresem — i z pewnością znacząco przedłużysz swoje życie. Odpoczywaj Większość ludzi uważa, ze potrafi odpoczywać. Po pracy siadają z drinkiem przed telewizorem albo przeglądają gazety. Inni grają w tenisa, chodzą na siłownię, uprawiają ogródek lub idą z psem na spacer. W wirze codziennych spraw i obowiązków pewnie rzadko znajdujesz okazję do odpoczynku. Jednak nierozładowane napięcie wcześniej czy późnej daje się we znaki — czujemy się przepracowani i zmęczeni, przestajemy cieszyć się życiem, boimy się, że nie sprostamy kolejnym zadaniom. Dlatego warto poznać proste i skuteczne metody zarządzania swoją energią, metody budowania wewnętrznej równowagi i optymizmu. Udaj się na seminarium poświęcone metodom radzenia sobie ze stresem. Regularnie słuchaj kaset relaksacyjnych (z progresywną relaksacją nagraną głosem ulubionego lektor