1003
Szczegóły |
Tytuł |
1003 |
Rozszerzenie: |
PDF |
Jesteś autorem/wydawcą tego dokumentu/książki i zauważyłeś że ktoś wgrał ją bez Twojej zgody? Nie życzysz sobie, aby podgląd był dostępny w naszym serwisie? Napisz na adres
[email protected] a my odpowiemy na skargę i usuniemy zabroniony dokument w ciągu 24 godzin.
1003 PDF - Pobierz:
Pobierz PDF
Zobacz podgląd pliku o nazwie 1003 PDF poniżej lub pobierz go na swoje urządzenie za darmo bez rejestracji. Możesz również pozostać na naszej stronie i czytać dokument online bez limitów.
1003 - podejrzyj 20 pierwszych stron:
andrzej szyma�ski
lekarz domowy naturalny dla matek
wydawnictwo w.a.b.
warszawa 1994
Tom
Ca�o�� w tomach
$p$w$z$n
$print #f
$lublin #aiig
`pa
Adaptacja na podstawie
ksi��ki wydanej przez
$wydawnictwo $w.$a.$b.
$warszawa 1994
Redakcja techniczna
wersji brajlowskiej:
Piotr Kali�ski
Sk�ad, druk i oprawa:
$p$w$z$n �(�Print 6Ϭ)�
ul. Hutnicza 9
#bj-bah Lublin
tel. (#j-ha) #gdf-ab-hj
`st
`tc
Do Czytelniczek
`tc
Ksi��ka ta jest poradnikiem i przewodnikiem po medycynie naturalnej. Jej
zadaniem jest s�u�y� rad� matkom, kt�re chcia�yby dba� o zdrowie swoich
dzieci i pomaga� im w chorobie, stosuj�c �agodne, nieinwazyjne metody
leczenia. Metody te to: zio�olecznictwo, odpowiednia dieta, lecenie wod�,
masa�e, kompresy i kataplazmy.
Jednym z podstawowych za�o�e� medycyny naturalnej jest idea cz�owieka
jako pewnej psycho-fizycznej ca�o�ci. W leczeniu oznacza to taki rodzaj
post�powania, kt�ry uwzgl�dnia�by ca�y organizm dziecka, a nie tylko jego
najbardziej chor� cz��. T�umaczymy to stosowanie prawie we wszystkich
przypadkach lewatywy jako prostego, skutecznego i nieszkodliwego sposobu
oczyszczania chorego organizmu, czy lek�w zio�owych o wszechstronnym
dzia�aniu.
Metody medycyny naturalnej matki mog� stosowa� same. Podobnie jak mog�
leki wed�ug przepis�w zamieszczonych w naszej ksi��ce.
Wszystkie opisane w poradniku metody leczenia dzieci by�y przedmiotem
szczeg�lnej troski autora i zosta�y przez niego zweryfikowane. Niemniej
jednak w przypadku jakichkolwiek w�tpliwo�ci prosimy Mamy o zasi�gni�cie
porady do�wiadczonego specjalisty. Zw�aszcza w stanach mog�cych powodowa�
zagro�enie dla �ycia nie nale�y nigdy waha� si� z wezwaniem lekarza. Autor
i wydawca nie mog� bra� na siebie odpowiedzialno�ci za skutki wynikaj�ce ze
stosowania przedstawionych w poni�szej ksi��ce metod i lek�w.
Medycyna naturalna uzupe�nia diagnozy i wspomaga terapie stosowane w
medycynie tradycyjnej. Niejednokrotnie przynosi ratunek w stanach, w
kt�rych medycyna akademicka jest bezradna czy ma�o skuteczna. Bliska jest
idei samoleczenia i samopomocy medycznej.
`tc
Ci��a i por�d
`tc
`tc
Oznaki ci��y
`tc
Ci��a rozpoczyna si� od momentu zap�odnienia i trwa od 270 do 280 dni,
czyli 9 miesi�cy (10 miesi�cy ksi�ycowych, po 28 dni). Sam moment
rozpocz�cia ci��y jest trudny do ustalenia. Do�wiadczenie uczy, �e od
pocz�tku ostatniej menstruacji do narodzin dziecka up�ywa 280 dni. Oznacza
to, �e do daty pierwszego dnia ostatniej menstruacji (plus 7 dni) nale�y
doda� 9 miesi�cy kalendarzowych. Dzi�ki takiemu rachunkowi mo�na okre�li�
dat� urodzin dziecka.
Od chwili rozpocz�cia ci��y w organizmie kobiety zachodz� r�norodne
zmiany, uwa�ane za oznaki ci��y.
Pierwszym objawem ci��y jest ustanie menstruacji. Bywa jednak, �e �w
sygna� nie jest prawdziwy, zw�aszcza u kobiet miewaj�cych nieregularne
menstruacje. U kobiet, kt�re bardzo pragn� dziecka lub boj� si� ci��y, mo�e
doj�� do przerwy w cyklu menstruacyjnym. W niekt�rych przypadkach
menstruacja mo�e trwa� a� do po�owy ci��y. Je�eli takiemu objawowi
towarzysz� d�ugotrwa�e krwawienia, nale�y zasi�gn�� rady lekarza.
Drugim objawem, kt�ry mo�e sygnalizowa� ci���, jest zmiana smaku i
nastroju psychicznego. Objaw ten ma znaczenie tylko w�wczas, gdy wyst�puje
r�wnocze�nie z objawem pierwszym, bowiem zanik menstruacji mo�e by�
wynikiem pewnych chor�b, zw�aszcza nerwowych. Zdarza si� te�, �e kobiety
bardzo wra�liwe i nerwowe ju� na drugi dzie� po zaj�ciu w ci��� czuj� si�
�le.
Trzecim objawem ci��y jest obrzmienie gruczo��w sutkowych, z kt�rych w
pierwszych jej tygodniach wyp�ywa wydzielina. Jest to jeszcze jeden
znamienny objaw ci��y, cho� mo�e on te� zdarza� si� u kobiet zdrowych lub
cierpi�cych na choroby kobiece.
Czwartym sygna�em wskazuj�cym na ci��� s� zmiany barwy pochwy, warg
sromowych, a tak�e powi�kszenie si� macicy. Macica mo�e jednak ulec
powi�kszeniu r�wnie� w przypadku pewnych chor�b, cho� nie w takim stopniu
jak w ci��y.
Pi�tym sygna�em ci��y jest �ciemnienie barwy sk�ry na linii �rodkowej
brzucha, poni�ej p�pka.
Wszystkie wymienione objawy razem wzi�te, a zw�aszcza pierwszy, trzeci i
pi�ty wskazuj� niew�tpliwie, �e mamy do czynienia z ci���.
Sz�stym objawem ci��y jest powi�kszenie si� brzucha, cho� mo�emy je
zaobserwowa� tak�e w przypadku guz�w i puchliny brzucha.
Od pi�tego miesi�ca ci��y kobieta zauwa�a u siebie r�norakie zmiany.
Powi�kszona macica napiera z g�ry na s�siaduj�ce a ni� narz�dy - p�cherz
moczowy i jelito grube. Powoduje to mi�dzy innymi wzmo�one oddawanie moczu,
zw�aszcza w ostatnich miesi�cach ci��y.
U niekt�rych sk�ra brzucha nie zmienia swej barwy. U wi�kszo�ci
ci�arnych kobiet brzuch pokrywa si� wi�ksz� lub mniejsz� liczb� �y�ek.
�y�ki te widoczne s� jeszcze d�ugo po rozwi�zaniu, a� wreszcie bledn� i
nikn�.
Podczas ci��y gruczo�y sutkowe zwi�kszaj� swoj� obj�to��, by wreszcie
osi�gn�� pe�ni� rozwoju fizycznego. W drugiej po�owie okresu ci��y gruczo�y
te zaczynaj� wydziela� siar� - m�tnaw� ��t� ciecz, kt�ra pokazuje si� po
naci�ni�ciu piersi. Pe�nowarto�ciowe mleko wydzielane jest na drugi lub
trzeci dzie� po urodzeniu dziecka.
W okresie ci��y organizm kobiety podlega zdecydowanym zmianom - inaczej
funkcjonuj� p�uca, �y�y ulegaj� rozszerzeniu, przemiana materii jest
wzmo�ona, wydajniej pracuj� nerki.
Zdrowa kobieta ci�arna znosi dobrze te wszystkie zmiany, ale kobietom
chorym na gru�lic�, serce lub nerki trudno jest sobie z nimi poradzi�,
dlatego ci��a mo�e wp�yn�� ujemnie na ich zdrowie.
`tc
Ci��a urojona
`tc
Ci��a urojona zdarza si� g��wnie u kobiet, kt�re mocno pragn� mie�
dziecko. Pragnienie takie ma olbrzymi wp�yw na organizm. U kobiety, kt�ra
"nosi" ci��� urojon�, wyst�puje wiele objaw�w charakterystycznych dla ci��y
prawdziwej: ustanie menstruacji, niepok�j, powi�kszenie brzucha, zaburzenia
snu. W czwartym miesi�cu bez menstruacji kobieta czuje nawet ruchy dziecka,
a w miesi�cu dziewi�tym k�adzie si� do ��ka, czuje b�le porodowe i tym
podobne. Dopiero fakt, i� por�d nie odby� si�, przekonuje j�, �e ci��a by�a
urojona.
`tc
Jak powinna od�ywia� si� kobieta ci�arna?
`tc
Po�ywienie kobiety ci�arnej powinno by� lekkie, naturalne
(mleczno-ro�linne), �atwo przyswajalne i bogate w witamin� C, kt�r� w
du�ych ilo�ciach zawieraj� jarzyny, �wie�e owoce i przetwory z dzikiej
r�y. Kobieta ci�arna powinna je�� kilka razy dziennie, lecz w
umiarkowanych ilo�ciach. Najkorzystniejsze jest przyjmowanie ma�ych ilo�ci
pokarm�w co trzy godziny.
Zaleca si� spo�ywanie wszelkich dost�pnych owoc�w sezonowych, najwi�cej
kwaskowatych. Wskazane s� tak�e - w umiarkowanej ilo�ci - surowe jarzyny:
szpinak, sa�ata, marchew, pomidory. Ziemniak�w powinno si� jada� niewiele.
Wiele za� przetwor�w zbo�owych, jak ry�, p�atki owsiane, otr�by pszenne,
chleb ciemny; ma�o mleka, mas�a i jaj (1-2 dziennie na mi�kko). Nale�y
unika� mi�sa fasoli i grochu (mo�na je jada� najwy�ej raz na tydzie�),
ostrych przypraw, mocnej kawy, czekolady, alkoholu; zamiast octu u�ywa�
cytryny.
Je�eli kobieta ci�arna zastosuje si� do powy�szych rad, a tak�e rzuci
palenie tytoniu (je�li pali), w�wczas b�dzie mia�a wspania�e samopoczucie,
dobrze zniesie ci��� i �atwo urodzi swoje dziecko.
Spo�ywanie ciemnego chleba, przetwor�w mlecznych, miodu, kompot�w pozwoli
uregulowa� prac� �o��dka i unika� zapar�.
W �smym i dziewi�tym miesi�cu ci��y korzystnie wp�ywa na samopoczucie
zjedzenie przed obiadem i do kolacji sa�atki z jarzyn. Spos�b
przyrz�dzania: do drobno utartych na tarce jarzyn dodajemy �y�k� oliwy i
doprawiamy cytryn� do smaku. Po up�ywie dwudziestu minut sa�atka jest
gotowa do spo�ycia.
W przypadku md�o�ci najskuteczniej pomaga kilkudniowa g�od�wka lub
wypicie zaraz po obudzeniu si�, jeszcze w ��ku, fili�anki mleka.
Niew�a�ciwe od�ywianie powoduje powstawanie gaz�w w jelitach, wzd�cia
brzucha, co z kolei utrudnia oddychanie i sprawia b�l. Je�eli pojawi� si�
takie objawy, niezwykle skuteczna jest fili�anka gor�cej wody wypita na
czczo.
`tc
Piel�gnacja cia�a i narz�d�w p�ciowych
`tc
W okresie ci��y zalecane s� ciep�e k�piele co najmniej kilka razy w
tygodniu. K�piel taka ma trwa� nie d�u�ej ni� 10-15 minut. Temperatura
wody: 36-37 st. C. Podczas k�pieli nale�y wymy� dobrze ca�e cia�o, u�ywaj�c
delikatnego myd�a. Je�eli k�piel bierze si� w ci�gu dnia, nale�y po niej
odpocz�� 1-2 godziny.
Po��dane jest tak�e wykonywanie masa�y such� mi�kk� szczotk�. Do si�dmego
miesi�ca ci��y mo�na k�pa� si� w rzece lub w morzu, lecz k�pieli te nie
powinny trwa� d�u�ej ni� kilkana�cie minut. Nale�y unika� wody zimnej (do
25 st. C) i wody zbyt ciep�ej (ponad 37 st. C).
W zaawansowanej ci��y nie wskazane jest p�ukanie pochwy, ze wzgl�du na
mo�liwo�� zaka�enia.
`tc
Piel�gnacja piersi i n�g
`tc
Co rano nale�y my� piersi ciep�� wod� z myd�em, sp�ukiwa� je ch�odn�
wod�, osusza� mi�kkim r�cznikiem (nie trze�!). Wieczorem trzeba naciera�
sutki watk� nas�czon� spirytusem.
Nie wolno my� n�g w gor�cej wodzie, gdy� mo�e to wywo�a� poronienie.
Osoby o zimnych stopach powinny my� codziennie nogi w ciep�ej wodzie lub
zak�ada� na noc mokre, dobrze wy��te, grube skarpetki.
Podczas ci��y wiele kobiet narzeka na puchni�cie n�g i rozszerzenie �y�,
kt�re to dolegliwo�ci sprawiaj� im czasem dotkliwy b�l. Po porodzie
dolegliwo�ci te mijaj� bez �ladu.
`tc
Piel�gnacja po�o�nicy
`tc
Po porodzie kobieta rozpoczyna sze�ciotygodniowy okres rekonwalescencji.
Ka�dego dnia rano i wieczorem powinna mierzy� sobie temperatur� i bada�
puls. U po�o�nicy, kt�ra pomy�lnie przesz�a por�d, t�tno powinno mie�
cz�stotliwo�� 60-80 uderze� na minut�. Jej sk�ra powinna by� lekko wilgotna
i ciep�a. Narz�dy rodne nale�y obmywa� dwa razy dziennie ciep�� wod�,
najlepiej za pomoc� gazy, nie g�bki. Osoba, kt�ra opiekuje si� po�o�nic�,
musi bardzo dba� o higien�, a szczeg�lnie cz�sto my� r�ce.
Po�ywienie po�o�nicy nie powinno zawiera� mi�sa. Przez pierwsze pi�� dni
po porodzie po�o�nica musi jada� g�ste zupy, mleko, bia�y ser, chleb
pszenny i razowy, surowe owoce, a nast�pnie do po�ywienia nale�y wprowadza�
kasz� owsian�, p�atki owsiane, ry�, delikatniejsze jarzyny, ziemniaki w
mundurkach, jajka na mi�kko. Po�o�nica powinna jednak przyjmowa� po�ywienie
tylko w�wczas, kiedy ma apetyt.
Je�li po�o�nica uskar�a si� na zaparcie, nie wolno dawa� jej �rodk�w
przeczyszczaj�cych, a trzeba zrobi� lewatyw� z 1 litra wody o temperaturze
36-38 st. C. Lewatyw� nale�y wykonywa� bardzo wolno, a kobieta powinna
le�e� na lewym boku.
Je�eli po�o�nica nie oddaje moczu przynajmniej dwa razy dziennie,
stosujemy ciep�y kompres na brzuch - z cebuli uduszonej w niewielkiej
ilo�ci wody. Po uduszeniu cebul� nale�y lekko wycisn��, po czym doda� 2
�y�ki cukru i 2 �y�ki otr�b pszennych. Ca�o�� przykrywamy p��tnem. Taki
kompres k�adziemy na brzuch i dodatkowo owijamy go grub� flanel�.
Je�eli po�o�nica odczuwa b�le, mo�na jej poda� napar z kwiatu rumianku
lub ziela melisy (1 �y�ka sto�owa surowca na szklank� wrz�tku).
Zdrowa natka powinna sama karmi� swoje dziecko. W okresie karmienie
noworodka, a szczeg�lnie podczas pierwszych 2-3 miesi�cy nale�y unika�
stosunk�w p�ciowych, poniewa� powoduj� one wzmo�ony dop�yw krwi do piersi,
co prowadzi do zmniejszenia ilo�ci pokarmu. Utrzymywanie stosunk�w
p�ciowych wp�ywa tak�e na jako�� mleka. Je�eli z r�nych powod�w kobieta
nie mo�e zrezygnowa� ze stosunk�w p�ciowych, to powinna przyst�powa� do
karmienia dziecka przynajmniej dwie godziny po stosunku i usuwa� pierwsz�
porcj� pokarmu. Matki, kt�re z jakich� przyczyn postanowi�y karmi� swe
dzieci sztucznie, powinny wstrzyma� si� od stosunk�w p�ciowych przez sze��
tygodni po porodzie, gdy� tyle trwa gojenie si� dr�g rodnych.
`tc
Opieka nad noworodkiem
`tc
`tc
Uwagi og�lne
`tc
Zdrowa donoszona dziewczynka wa�y �rednio 3000-3200 gram�w, ch�opiec za�
3100-3400 gram�w. Noworodki o wadze poni�ej 2500 gram�w uwa�a si� za
niedonoszone. Wzrost donoszonego dziecka wynosi zwykle oko�o 50
centymetr�w. Zar�wno u dziewczynek, jak i u ch�opc�w gruczo�y sutkowe s�
lekko opuchni�te i wydobywa si� z nich p�yn podobny do mleka. Taki stan
mija sam po jakim� czasie. Opuchni�cie g��wki, jakie zdarza si� niekiedy u
noworodk�w, znika w kilka dni po przyj�ciu na �wiat.
`tc
K�panie noworodka
`tc
Z pierwsz� k�piel� noworodka zwi�zane szczeg�lne zabiegi. Poniewa� jednak
dziecko rodzi si� obecnie zazwyczaj w szpitalu po�o�niczym, nie b�dziemy
ich tutaj omawia�, a skoncentrujemy si� na k�pielach i zabiegach
higienicznych, jakim noworodek poddawany jest w domu.
Dziecko nale�y k�pa� raz dziennie. G�ow� myjemy dziecku nie cz�ciej ni�
dwa razy w tygodniu i w�wczas u�ywamy delikatnego myd�a. Podczas mycia
g��wki dziecka nale�y je trzyma� tak, aby myd�o nie dosta�o si� do oczu.
Woda, w kt�rej k�piemy dziecko, powinna mie� temperatur� cia�a (37 st. C).
Kiedy woda jest zbyt zimna lub zbyt gor�ca, dziecko p�acze. K�piel nie mo�e
trwa� d�u�ej ni� 5 minut.
Temperatur� wody zawsze trzeba mierzy� termometrem, nie za� d�oni� lub
�okciem.
Kiedy dziecko mo�e ju� siedzie� w wanience, polewamy mu cia�o obficie
wod�. Pod koniec k�pieli obni�amy temperatur� wody o 1-2 st. C, co sprawi,
�e pory sk�ry dziecka ulegn� zamkni�ciu. Taki zabieg zabezpiecza dziecko
przed przezi�bieniem, a jednocze�nie powoduje obfite ukrwienie sk�ry. Po
zako�czeniu k�pieli owijamy dziecko w mi�kki r�cznik. Osuszamy mu dok�adnie
buzi� i ubieramy do snu. W okresie ch�od�w mo�na wcze�niej zagrza�
��eczko. Po k�pieli matka powinna da� dziecku pi� i pozosta� przy nim a�
do za�ni�cia.
Oczy dziecka nale�y my� mi�kkim r�cznikiem zanurzonym w czystej ch�odnej
wodzie. Przemywania oczu dokonuje si� w kierunku od wewn�trznego k�ta oka
ku zewn�trznemu, a nie odwrotnie.
Je�li sk�ra na g��wce dziecka �uszczy si�, smarujemy j� wieczorem oliwk�
(najlepiej czyst� oliw� z oliwek) lub mieszanin� z ��tka i myd�a dla
dzieci.
Po ka�dej k�pieli nacieramy delikatnie dziecku plecki r�cznikiem
namoczonym w ch�odnej wodzie. Jest to znakomity zabieg hartuj�cy. W �adnym
wypadku nie wolno polewa� plec�w dziecka ch�odn� wod�, poniewa� mo�e to
spowodowa� przezi�bienie. Nacieranie ch�odn� wod� przeprowadzamy zawsze z
g�ry na d� (od g��wki ku siedzeniu). Dziecko powinno by� k�pane
codziennie, gdy� k�piel sprzyja jego w�a�ciwemu rozwojowi.
`tc
Rana po odci�ciu p�powiny
`tc
Zazwyczaj kikut p�pka odpada po 5-8 dniach, natomiast rana, jaka po nim
pozostaje, powinna by� troskliwie opatrywana, gdy� mo�e sta� si� �r�d�em
zaka�enia organizmu noworodka. Opatrunki musz� by� sterylne, a osoba
piel�gnuj�ca niemowl� musi zawsze my� r�ce myd�em i szczotk�. W celu
szybszego zagojenia dobrze jest obmywa� ran� roztworem soku z dziurawca (1
�y�eczka do herbaty na 1/4 szklanki przegotowanej wody). Po zamkni�ciu si�
rany opatrunek usuwamy. O k�opotach z p�pkiem b�dziemy jeszcze m�wi� w
rozdziale "Choroby p�pka noworodk�w".
`tc
Jak u�ywa� pieluszek
`tc
Pieluszki nale�y dok�adnie pra�, a nast�pnie gotowa�. U�ywanie pieluszek
wysuszonych, lecz nie pranych jest powa�nym b��dem, kt�ry odbije si� na
zdrowiu dziecka, a zw�aszcza na stanie jego sk�ry.
Pod �adnym pozorem nie wolno spowija� noworodka w nieogrzane pieluszki.
Najpierw trzeba ogrza� pieluszki do temperatury cia�a dziecka (37 st. C) i
dopiero potem zawin�� niemowl�. W przeciwnym razie zimna pieluszka odbierze
dziecku cz�� jego w�asnego ciep�a i spowoduje och�odzenie, co z kolei
wywo�a b�le brzucha.
Podczas zawijania niemowl�cia w pieluszki nale�y zwraca� uwag� na to, aby
nie �ciska�y one dziecka i nie kr�powa�y jego ruch�w. Zbyt �ci�le zawini�te
niemowl� �le oddycha.
Niemowl� przewijamy przed ka�dym karmieniem. Niedo�wiadczone matki
przewijaj� dziecko za ka�dym razem, gdy p�acze lub gwa�townie porusza
n�kami, przypuszczaj�c, �e przyczyn� p�aczu i nadmiernej ruchliwo�ci jest
mokra pieluszka, cho� najcz�ciej, mimo przewini�cia, dziecko nadal p�acze.
Przypomnie� nale�y, �e niemowl� moczy si� do dwudziestu razy dziennie,
lecz mokra pieluszka nie przeszkadza mu wcale we �nie. St�d wniosek, �e to
nie mokra pieluszka jest przyczyn� niepokoju i p�aczu dziecka.
Podczas przewijania, kiedy widzimy, �e dziecko jest ubrudzone fekaliami,
musimy doprowadzi� je do porz�dku. Po usuni�ciu zanieczyszcze�, najlepiej
ko�cem brudnej ju� pieluszki, myjemy dziecko ciep�� wod� (33-35 st. C),
dok�adnie wycieramy suchym r�cznikiem, a nast�pnie pudrujemy specjalnym
pudrem. Najlepiej nasypa� odpowiedni� ilo�� pudru na tampon z waty i
dopiero potem nanie�� go na cia�o.
Kiedy przewijamy dziewczynk�, nale�y zwr�ci� uwag�, aby ka� nie dosta�
si� do pochwy lub do przewodu moczowego, poniewa� mog�oby to wywo�a� stan
zapalny narz�d�w moczop�ciowych. Narz�dy p�ciowe dziewczynki trzeba
troskliwie umy�, wykonuj�c ruchy od cewki moczowej w stron� odbytu.
`tc
Karmienie noworodk�w i niemowl�t
`tc
Najwarto�ciowszym pokarmem dla noworodka jest mleko jego w�asnej matki,
gdy� dzi�ki odpowiednim sk�adnikom chroni go od chor�b i zapewnia mu
w�a�ciwy rozw�j. Pokarm sztuczny zawiera g��wnie mleko krowie, a organizm
noworodka reaguje na nie najcz�ciej jak na co� obcego. Nie ma �adnej
w�tpliwo�ci, �e w�a�nie sztuczny pokarm jest g��wn� przyczyn� chor�b
noworodk�w. �adna sztuczna kompozycja pokarmowa, bez wzgl�du na zawarto��
witamin i soli mineralnych, nie zast�pi noworodkowi mleka matki.
Karmienie dziecka w�asn� piersi� jest tak�e konieczne dla zdrowia samej
matki, gdy� wydzielanie mleka przez gruczo�y piersiowe jest naturalnym
procesem.
Po porodzie dziecko i matka powinni odpoczywa� przez 12 godzin. W tym
okresie dziecko nie otrzymuje pokarmu i �pi, a jego przew�d pokarmowy i
�o��dek przygotowuje si� do podj�cia pracy. Je�eli dziecko zacznie p�aka�
lub jest niespokojne, mo�na mu poda� 1 �y�eczk� ciep�ego naparu z kwiatu
rumianku lub z kwiatu lipy pos�odzonego miodem.
Zanim matka przyst�pi do pierwszego karmienia dziecka powinna przemy�
piersi przegotowan� wod� z myd�em, a nast�pnie roztworem kwasu bornego.
Pierwsze karmienie wi��e si� cz�sto z r�nymi trudno�ciami. Wi�kszo��
niemowl�t przyst�puje energicznie do ssania pokarmu, s� jednak i takie,
kt�re nie potrafi� poradzi� sobie z sutkiem. Takie dzieci trzeba trzyma�
d�u�ej przy piersi i delikatnie wk�ada� im od czasu do czasu sutek do ust.
Pierwsze nieudane pr�by nie powinny zniech�ci� matki, a ju� na pewno nie
nak�ania� jej do karmienia dziecka butelk�, w obawie, �e b�dzie ono g�odne.
Pochopne podanie butelki sprawi, �e dziecko z jeszcze wi�kszymi oporami
b�dzie przyst�powa�o do ssania piersi.
Bardzo skutecznym sposobem nak�onienia dziecka do ssania jest
wstrzykni�cie mu do ust odrobiny matczynego mleka.
Zaraz po porodzie, kiedy matka pozostaje jeszcze w ��ku, karmi swe
dziecko na le��co. Po odzyskaniu si� matka mo�e karmi� dziecko siedz�c na
niskim sto�eczku pod t� nog�, na kt�rej udzie spoczywa dziecko. Podczas
karmienia pier� nale�y podtrzymywa� w taki spos�b, aby nie napiera�a ona
zbyt mocno na doln� szcz�k� dziecka i nie chwyta�o samej brodawki, co w
nast�pstwie sprawi k�opoty przy dalszym karmieniu.
Co si� za� tyczy czasu karmienia, to decyduje o nim samo dziecko. Dziecko
zdrowe wypija ca�y pokarm zebrany w piersi matki i zasypia. Samo karmienie
trwa zwykle 15-20 minut i nie zaleca si� go przed�u�a�, gdy� w�wczas sk�ra
sutka ulega rozmi�kczeniu, co z kolei doprowadza do spuchni�cia piersi.
Je�eli sutki nie s� obrzmia�e, lecz wpadni�te, w�wczas niemowl� nie mo�e
ssa�. W takim przypadku wykonujemy nast�puj�cy zabieg: do butelki z
szerokim otworem, o pojemno�ci 1 litra nalewamy wrz�cej wody i trzymamy
butelk� przez gruby r�cznik przez 2-3 minuty; nast�pnie wod� wylewamy, a
pust� przyk�adamy otworem do sutka i przyciskamy do piersi. Kiedy butelka
zostanie szczelnie przy�o�ona, sutek wysunie si� a pokarm zacznie p�yn�� do
butelki. Po kilku minutach butelk� odstawiamy, wsuwamy sutek dziecku do ust
i czekamy, a� zacznie ssa�. Taki zabieg nale�y przeprowadza� przez kilka
dni.
Przy ka�dym karmieniu podaje si� dziecku tylko jedn� pier�, zachowuj�c
drug� do nast�pnego karmienia. Na kolki, kt�re mog� pojawi� si� po
pierwszym karmieniu, pomaga napar z kwiatu rumianku os�odzony miodem.
Dodajemy dziecku 1-2 �y�eczki naparu. To pierwsze karmienie decyduje w
istotny spos�b o zdrowiu dziecka w przysz�o�ci, gdy� na wielki wp�yw na
usuni�cie starego ka�u z jelit, pozosta�ego tam od czasu, gdy znajdowa�o
si� ono jeszcze w �onie matki. Matczyne mleko jest w tym przypadku
zbawiennym lekarstwem, gdy� powoduje rozmi�kczenie i wydalenie ka�u.
Powszechn� praktyk� stosowan� w szpitalach po�o�niczych jest pouczanie
m�odych matek, aby rezygnowa�y z pierwszego karmienia, gdy� powoduje ono
rozwolnienie. Jest to rada bior�ca si� z nieznajomo�ci rzeczy. Je�eli
pierwszym pokarmem dziecka nie b�dzie mleko matki, dziecku gro�� w
przysz�o�ci ci�g�e k�opoty z �o��dkiem. Tutaj celowo korzystam z okazji,
aby pom�wi� troch� szerzej o mleku i jego mitycznej roli w �ywieniu dzieci;
chodzi oczywi�cie o mleko krowie. Wbrew powszechnemu przekonaniu mleko nie
jest wcale idealnym pokarmem dla cz�owieka. Istnieje wiele sygna��w
�wiadcz�cych o tym, �e du�e spo�ycie mleka i jego przetwor�w mo�e by�
niebezpieczne. Szczeg�y na ten temat zawarte s� w rozlicznych publikacjach
Departamentu Rolnictwa USA. To prawda, �e ludzie pij� mleko od zaranie
istnienia gatunku, lecz to, co dzisiaj nosi miano mleka, ma niewiele
wsp�lnego z tym, co znali i pili nasi praojcowie. Dzisiejsze mleko jest
produktem niewskazanym nie tylko dla dzieci, lecz tak�e dla doros�ych.
Pasteryzacja mleka i dodawanie �rodk�w chemicznych przed�u�aj�cych jego
trwa�o�� powoduj� zniszczenie witamin i bakterii, a tak�e sk�adnik�w
od�ywczych. Mleko jest stworzonym idealnie po�ywieniem dla noworodk�w i
niemowl�t. W p�niejszym okresie, gdy dziecko mo�e ju� przyjmowa� pokarmy
sta�e, nie jest, wbrew powszechnej opinii, niezb�dne.
Nie oznacza to, �e pope�niamy niewybaczalny b��d, gdy od czasu do czasu
wypijemy szklank� mleka lub zjemy kawa�ek sera.Mleko i jego przetwory s�
bardzo po�yteczne pod warunkiem jednak, �e jadamy je w rozs�dnych ilo�ciach
i nie codziennie. Istnieje pewna regu�a, kt�rej m�dre matki powinny si�
trzyma�, nawet wbrew temu, co podpowiada im "rozs�dek": noworodki,
niemowl�ta i dzieci nigdy nie powinny by� karmione mlekiem krowim. Z bada�
�wiatowej Organizacji zdrowia wynika, �e mniej wi�cej od ko�ca Xviii wieku
w krajach zasobnych zaobserwowano raptowny wzrost wagi i rozmiar�w
ludzkiego cia�a. G��wn� tego przyczyn� jest nadmierne spo�ywanie mi�sa i
produkt�w mlecznych.
Tu ciekawostka: znany dietetyk japo�ski dr Monshita poczyni� nader
interesuj�ce spostrze�enie dotycz�ce rozwoju ciel�t. W chwili przyj�cia na
�wiat to krowie dziecko wa�y oko�o 50-60 kilogram�w, a sze�� tygodni
p�niej jego waga wzrasta do 100-110 kilogram�w. Ten raptowny wzrost wymaga
szybkiego rozwoju ko�ci. Z tego te� powodu mleko krowie zawiera w du�ych
ilo�ciach fosfor, pierwiastek nieodzowny dla rozwoju m�zgu. Tak wi�c
dziecko ludzkie rozwija najpierw sw�j m�zg, podczas gdy zwierz�ta rozwijaj�
swe struktury kostne.
Mleko krowie zawiera co prawda wi�cej bia�ek ni� mleko kobiece, lecz na
owe proteiny sk�ada si� g��wnie kazeina - produkt trudno rozpuszczalny i
nies�ychanie trudny do strawienia przez ma�e dzieci. Oko�o 50 procent
bia�ek zawartych w mleku krowim nie jest przez cz�owieka przyswajanych.
Bia�ka mleka ludzkiego stanowi� g��wnie albuminy, kt�re s� rozpuszczalne i
�atwe do strawienia. Bia�ka z mleka matki s� przyswajane przez dziecko w
stu procentach. Bardzo istotna jest te� r�nica w kwasowo�ci mleka
kobiecego i mleka krowiego - pierwsze ma odczyn alkaliczny, drugie za�
kwa�ny. Pami�tajmy przy okazji, �e wska�nik kwasowo�ci (pH) ma decyduj�cy
wp�yw na krew i procesy trawienne.
Zastan�wmy si� wi�c dobrze, zanim zaczniemy przyzwyczaja� nasze dzieci do
picia mleka krowiego.
`tc
Podstawowe regu�y karmienia noworodk�w i niemowl�t
`tc
W ci�gu trzech pierwszych miesi�cy �ycia jedynym pokarmem niemowl�cia
jest mleko matki. W okresie tym matka powinna karmi� dziecko sze�� razy
dziennie; w pierwszym miesi�cu co dwie godziny, a w drugim i trzecim
miesi�cu co trzy. Przestrzeganie powy�szej regu�y zapewni matce spok�j,
dziecku za� d�ugi sen.
Przy niedostatecznej ilo�ci pokarmu matka mo�e karmi� swe dziecko
dodatkowo wywarem z owsa, kt�ry �wietnie zast�puje mleko. Wywar z owsa
przygotowujemy w nast�puj�cy spos�b: 2 �y�ki sto�owe owsa przebieramy
dok�adnie, p�uczemy w wodzie (2-3 razy), gotujemy w 400 mililitrach wody
przez 20 minut, a nast�pnie przecedzamy przez cienkie, g�sto tkane p��tno.
Taki wywar, pos�odzony miodem, podajemy niemowl�ciu po zako�czeniu ssania w
ilo�ci 2 �y�eczek do herbaty. Wywar z owsa wspaniale reguluje prac� �o��dka
niemowl�cia, zapobiega powstawaniu gaz�w i wzmacnia mi�nie dziecka.
W czwartym i pi�tym miesi�cu �ycia niemowl�cia �ywienie jest wyj�tkowo
wa�ne, gdy� w�a�nie w�wczas nast�puje wprowadzenie do diety dodatkowego
po�ywienia i przyzwyczajanie dziecka do normalnego po�ywienia. W tym
okresie bardzo pomocne jest trzymanie si� sprawdzonego, pradawnego
schematu. O godzinie 6.00 i 9.00 rano dziecko ssie pier�. O godzinie 12.00
dziecko zjada pierwsz� porcj� (1 �y�eczka) zsiad�ego mleka. O godzinie
15.00 dziecko ssie pier�, a o godzinie 18.00 dostaje kolejn� porcj�
zsiad�ego mleka lub grysik. I mleko, i grysik dzia�aj� reguluj�co na prac�
jelit, zapewniaj� pe�ne wypr�nienie i powoduj� zwi�kszenie wagi cia�a
dziecka. O godzinie 21.00 podajemy dziecku albo pier�, albo mleczko
owsiane. Mleczko owsiane przygotowujemy a 2 �y�ek sto�owych p�atk�w
owsianych, kt�re zalewamy 400 mililitrami wody, gotujemy przez 10 minut i
przecedzamy przez cienkie, g�ste p��tno. Przed podaniem dodajemy do mleczka
owsianego 1 �y�k� sto�ow� soku owocowego z jab�ek, czere�ni lub innych
owoc�w; zamiast soku owocowego mo�emy te� doda� sok z jarzyn (marchewka,
seler i inne). Mleczko dos�adzamy odrobin� miodu, nigdy cukrem.
W sz�stym i si�dmym miesi�cu �ycia dziecko otrzymuje takie samo
po�ywienie jak w czwartym i w pi�tym, uzupe�nione przetart� marchewk�,
ziemniakami, szpinakiem, p�atkami owsianymi, a ponadto zupk� przyrz�dzon� z
r�nych warzyw i zag�szczon� grysikiem.
W �smym i dziewi�tym miesi�cu do dotychczasowego po�ywienia dziecka
dodaje si� niewielkie ilo�ci pokarmu dla doros�ych, przyrz�dzonego jednak
bez mi�sa o oliwy, z odrobin� soli i kawa�eczk�w chleba (bez sk�rki).
W dziesi�tym, jedenastym i dwunastym miesi�cu �ycia wprowadza si�
po�ywienie mleczne lub owocowo-jarzynowe. Jarzyny i owoce musz� by�
dok�adnie myte.
`tc
Kt�re kobiety mog� karmi� swoje dzieci
`tc
Ka�da matka powinna karmi� swoje dziecko, gdy� jest to zgodne z natur�.
Niemowl�ta karmione wy��cznie mlekiem krowim i r�nymi mieszankami choruj�
o wiele cz�ciej i powa�niej ni� dzieci od�ywiane mlekiem matki. Dziecko
pozbawione mleka matki skazane jest na r�ne choroby przez ca�e �ycie.
Je�eli po up�ywie czternastu dni u po�o�nicy pojawi si� menstruacja, nie
powinna upatrywa� w tym nic niebezpiecznego i dalej mo�e karmi� dziecko.
Kobieta bardzo wyczerpana menstruacj� musi po�o�y� si�, dziecku za� podawa�
w tym czasie niezbyt s�odki napar z kwiatu rumianku.
Bywaj� jednak takie sytuacje, kiedy matka wbrew swej woli nie mo�e karmi�
dziecka. Czynna gru�lica, choroby serca i nerek, epilepsja, syfilis, ma�e,
twarde sutki lub brak pokarmu, puchni�cie sutek, stan zapalny gruczo��w
piersiowych nie pozwalaj� na karmienie dziecka. W takich przypadkach matka
powinna zasi�gn�� porady lekarza, po czym rozejrze� si� za mamk� b�d�
rozpocz�� sztuczne karmienie dziecka. Na mamk� trzeba wybra� osob�, kt�ra
niedawno sama rodzi�a i jest absolutnie zdrowa, co musi potwierdzi� badanie
lekarskie. Dzisiaj matki nie korzystaj� ju� a pomocy mamek, a czyni�
nierozs�dnie, bo mleko mamki jest dla dziecka lepsze ni� sztuczne
po�ywienie.
`tc
Zalecenia dla matek karmi�cych
`tc
Kobieta karmi�ca musi wystrzega� si� m�cz�cej pracy fizycznej. Lekki
wysi�ek fizyczny jest wskazany i ma korzystny wp�yw na organizm karmi�cej.
Po�ywienie karmi�cej powinno sk�ada� si� g��wnie z mleka, jarzyn i
owoc�w.
Nale�y unika� wszystkiego, co powoduje zaparcia lub rozwolnienia.
Przyprawianie po�ywienia cytryn� nie ma �adnego niekorzystnego wp�ywu na
pokarm.
Organizm kobiety karmi�cej produkuje dziennie jeden litr mleka, trzeba
wi�c troszczy� si� o uzupe�nienie strat energetycznych.
Kobieta karmi�ca nie powinna przejada� si�, lecz nie mo�e nie dojada�.
Jedno i drugie odbije si� na ilo�ci i jako�ci mleka.
Wstrz�sy nerwowe i troski powoduj� natychmiastowe zmiany w sk�adzie
mleka. W takiej sytuacji mleko nale�y odci�gn�� i wyla�, dziecko za�
nakarmi� naparem z rumianku, pos�odzonym miodem, lub wywarem z owsa (patrz:
"Podstawowe regu�y karmienia noworodk�w i niemowl�t").
Pod �adnym pozorem matki karmi�ce nie powinny pi� alkoholu ani pali�
tytoniu.
W razie choroby niemowl�cia nale�y koniecznie zasi�gn�� rady lekarza.
`tc
Sztuczne karmienie niemowl�cia
`tc
Je�li zachodzi potrzeba sztucznego karmienia niemowl�cia, matka powinna
stara� si� go nie przekarmia�, poniewa� mo�e to spowodowa� d�ugotrwa�y
rozstr�j �o��dka dziecka.
Podstaw� sztucznego pokarmu jest mleko krowie, kt�re musi pochodzi� od
zwierz�t absolutnie zdrowych.
Mleko musi by� pe�not�uste, czyli zawiera� 3 procenty t�uszczu, bez
jakichkolwiek dodatk�w.
U�ywane jako po�ywienie dziecka mleko powinno mie� temperatur� 37 st. C,
gdy� taka jest temperatura cia�a dziecka. Mleko nie�wie�e nie mo�e by�
pokarmem dla dziecka. Przy okazji nale�y przypomnie�, �e po�ywienie dziecka
musi by� przyrz�dzane z bardzo �wie�ych sk�adnik�w.
Podawane niemowl�ciu mleko krowie nale�y w pierwszym okresie rozcie�cza�
z wod�, wywarem z owsa lub wywarem z ry�u. Do tak rozrzedzonego mleka
dobrze jest doda� nieco miodu, kt�ry korzystnie wp�ywa na trawienie.
Przez pierwsze dwa miesi�ce u�ywa si� wywaru z ry�u, owsa, p�atk�w
owsianych, �yta (1 �y�eczk� jednego ze sk�adnik�w rozgotowujemy w 100
mililitrach wody). W trzecim i czwartym miesi�cu �ycia niemowl�cia mleko
rozprowadza si� m�czk� owsian� (czubata �y�eczka od herbaty m�czki
rozgotowana w 100 mililitrach wody). Mo�na te� u�ywa� m�czki owsianej
pra�onej. Do uko�czenia trzeciego miesi�ca �ycia przez dziecko mleko
rozcie�czamy kt�rymkolwiek z om�wionych dodatk�w w stosunku 1:1.
Od czwartego miesi�ca �ycia niemowl�cia mleko rozrzedza si� coraz mniej,
a w sz�stym miesi�cu �ycia podaje si� ju� dziecku mleko nie rozrzedzone.
Do ka�dych 100 gram�w po�ywienia dodaje si� 5-8 gram�w miodu (1-2
�y�eczki do herbaty).
Sztuczne po�ywienie podaje si� dziecku w butelce ze smoczkiem, co 4
godziny, czyli pi�ciokrotnie w ci�gu doby. Mleko podajemy w ilo�ci 100
gram�w na 1 kilogram wagi dziecka na ca�y dzie�. Mleka czystego (bez
dodatk�w) nie daje si� wi�cej ni� 600 gram�w na dob�.
Butelka s�u��ca do karmienia dziecka musi by� utrzymana w idealnej
czysto�ci. Najlepiej my� j� po ka�dym u�yciu szczotk�, wyparza� wrz�tkiem,
po czym ustawia� szyjk� do do�u i przykrywa� czyst� �ciereczk�.
Obiad dla niemowl�cia powinien sk�ada� si� z zupy z p�atk�w owsianych,
grysiku, ry�u lub zupy jarzynowej. Zaraz po jednej z zup przygotowuje si�
butelk� z kaszk� na mleku, kompotem lub rzadkimi p�atkami owsianymi, bez
dodatku cukru. Robi si� te� mieszank� z dw�ch gatunk�w kasz. Kasza owsiana
jest znakomitym po�ywieniem, zapewniaj�cym dziecku zdrowe z�by i ko�ci.
Mo�na te� dawa� niemowl�ciu nieco ry�u, przyrz�dzonego w taki sam spos�b
jak kasza owsiana, z dodatkiem tartych jab�ek. Czekolad� i s�odkie potrawy
nale�y wykre�li� z jad�ospisu niemowl�cia, gdy� powoduj� one zaburzenia
trawienia, dzia�aj� na dziecko pobudzaj�co i powoduj� b�le brzucha.
Skrupulatnie nale�y te� przestrzega� ilo�ci cukru dodawanego do
po�ywienia, poniewa� wywo�uje on nadmiern� fermentacj� w jelitach, ta za�
jest bardzo niepo��dana. Najlepiej zrezygnowa� z cukru. Mi�d ma du��
warto�� energetyczn�, zaleca si� u�ywa� go jako leku w zaburzeniach
trawienia i przy rozstroju �o��dka, a poza tym dzieci jedz� go ch�tnie.
Pami�tajmy, �e zawsze lepiej jest, by dziecko zjad�o mniej ni� za wiele.
Przekarmianie, niestety, jest zjawiskiem nagminnym i przynosi trwa�e szkody
ma�emu cz�owiekowi.
Dziecku od�ywianemu sztucznie dobrze jest podawa� sok z cytryn,
pomara�czy lub mandarynek. Bez obaw mo�na poda� 4-5 miesi�cznemu dziecku
100 gram�w soku (podzielone na 3-4 porcje dziennie) z jab�ek, czere�ni,
winogron, malin, mandarynek lub pomara�czy. Soki musz� by� wyci�ni�te ze
�wie�ych owoc�w. Unika� nale�y wszelkiego rodzaju sok�w konserwowanych.
Soki wolno podawa� po up�ywie jednaj godziny od ostatniego karmienia, gdy�
w przeciwnym razie dziecko nabawi si� zaburze� �o��dka. Podawanie sok�w
wprowadza si� wed�ug nast�puj�cego planu: pierwszego dnia podaje si� 1
�y�eczk� soku, nast�pnego dnia 2 �y�eczki, a� do ca�e porcji. Po uko�czeniu
trzeciego miesi�ca �ycia podaje si� dziecku w ci�gu dnia sok z 1/2-1
pomara�czy. Z braku pomara�czy, mo�na poda� dziennie 100 gram�w soku z
marchwi lub soku ze szpinaku. S� to wspania�e "leki" zabezpieczaj�ce przed
krzywic�, szkorbutem i chorobami �o��dka.
Nale�y regularnie wa�y� dziecko. Je�eli nie przybiera na wadze, dodaje
si� do jego po�ywienia nieco wi�cej mleka, ��tek jaj, �wie�ego mas�a. Ale
zbyt obfite podawanie mleka doprowadzi� mo�e do zgubnych skutk�w, za�
nadmiar jaj w po�ywieniu wywo�a niechybnie cuchn�ce biegunki i wypryski na
sk�rze. Jajko mo�na poda� dziecku dopiero, gdy rozpocznie drugi rok �ycia i
tylko wbite do zupy.
Kiedy dziecko ma ju� z�by, mo�e jada� owoce twarde.
Do trzeciego roku �ycia karmi si� dziecko pi�� razy dziennie i tylko w
takiej ilo�ci, jak� zjada bez oporu. Jakiekolwiek wmuszanie po�ywienia jest
powa�nym b��dem, kt�ry wcze�niej czy p�niej odbije si� na zdrowiu dziecka.
Najbardziej wskazanym napojem dla dzieci jest przegotowana woda z
dodatkiem kilku kropli soku z cytryny. Woda nie mo�e by� ch�odna, gdy�
spowoduje zaburzenia trawienia.
Nie nale�y przyzwyczaja� dziecka do smoczka. Dziecko, kt�re ssie smoczek,
jest nerwowe, niespokojne, w jego jamie ustnej wytwarza si� nadmiar �liny,
co �le wp�ywa na �o��dek.
`tc
Odstawianie dziecka od piersi
`tc
Mimo i� pokarm matki jest najlepszym po�ywieniem dla niemowl�cia, od
pewnego wieku staje si� on niewystarczaj�cy. D�ugie karmienie dziecka tylko
mlekiem matki mo�e wywo�a� takie choroby, jak anemia, krzywica i egzemy.
Przekonanie, �e jak najd�u�sze karmienie dziecka wy��cznie piersi� jest
wyj�tkowo korzystne, rozpowszechnione jest g��wnie na wsi. W pierwszych
miesi�cach �ycia dziecka mleko matki jest rzeczywi�cie pokarmem
niezast�pionym i wystarczaj�cym, ale od pi�tego miesi�ca wzrasta gwa�townie
zapotrzebowanie na inne sk�adniki mineralne. Jest wi�c wskazane, aby matka
odstawi�a dziecko od piersi mi�dzy pi�tym a si�dmym miesi�cem jego �ycia.
Dotyczy to dziecka zdrowego. Dziecko chore odstawia si� od piersi dopiero
w�wczas, gdy wr�ci do zdrowia. Je�li nazbyt po�piesznie odstawi si� dziecko
od piersi podczas letnich upa��w, mo�e ono zachorowa� na wyniszczaj�c�
biegunk�.
Dziecko nale�y wi�c odstawia� od piersi powoli, w ci�gu miesi�ca, i
zast�powa� pokarm matki sztucznym po�ywieniem.
Na obiad podajemy dziecku kaszk� z jarzynami, a potem g�st� od�ywcz�
zup�.
Kaszk� z jarzynami przyrz�dza si� ze szpinaku, marchwi, kalafiora,
niewielkiej ilo�ci ziemniak�w i innych dost�pnych jarzyn, rozgotowanych i
dok�adnie przetartych. 250 gram�w kt�rej� z jarzyn myjemy dok�adnie i
dusimy z niewielk� ilo�ci� mleka przez 20-30 minut. Gdy jarzyny s� mi�kkie,
bierzemy 1-2 �y�eczki m�czki owsianej i 1 �y�eczk� mas�a, robimy z tego
zasma�k� i po rozprowadzeniu wod�, pozosta�� z gotowania jarzyn, zaprawiamy
przetarte jarzyny i wszystko przecieramy przez g�ste sitko.
G�st� zup� jarzynow� przyrz�dza si� z ugotowanych jarzyn z dodatkiem
grysiku b�d� ry�u i odrobiny soli kuchennej. Na przyk�ad 250 gram�w marchwi
gotujemy w 500 mililitrach wody przez 45 minut, odcedzamy, dodajemy 3-4
�y�eczki grysiku, s�l i ponownie gotujemy. Zup� podajemy ciep��, a nie
gor�c�. Je�eli kaszka z jarzynami wywo�a u dziecka rozstr�j �o��dka
(wzd�cie brzuch, kolki, rozwolnienie), nale�y podawa� soki z owoc�w lub
jarzyn (ciep�e!). Soczyste jab�ka lub marchewk� start� na tarce przecieramy
przez g�ste sitko. W porcji ca�odziennej podajemy dziecku 5-10 �y�eczek
soku z dodatkiem odrobiny miodu.
Je�li zamiast jednego karmienia piersi� wprowadzone zostanie inne
po�ywienie, to po up�ywie 3-4 tygodni nale�y zrezygnowa� z nast�pnego
karmienia piersi� i wstawi� w to miejsce kaszk� na mleku.
Kaszk� z mleka przyrz�dzamy ze 150-200 mililitr�w mleka i 15-20 gram�w
m�ki owsianej, grysiku, ry�u lub m�czki z sago. We wrz�cej wodzie
rozprowadzamy 1 �y�k� sto�ow� m�czki owsianej lub grysiku i gotujemy przez
6-8 minut. Nast�pnie dodajemy 150 mililitr�w surowego mleka, 2 �y�eczki do
herbaty miodu, a na koniec 1 �y�eczk� �wie�ego mas�a. Wszystkie sk�adniki
dok�adnie mieszamy i razem gotujemy.
Po up�ywie kolejnych 3-4 tygodni mo�na zrezygnowa� z trzeciego karmienia
piersi�, zast�puj�c je daniem, kt�re przygotowujemy ze 150 mililitr�w
mleka, 70 gram�w kleiku owsianego i 1 �y�eczki miodu.
Kleik owsiany:
Wywar z owsa przygotowujemy z 30-50 gram�w p�atk�w owsianych
rozprowadzonych ciep�� wod� z dodatkiem odrobiny soli, gotujemy prze 15-20
minut ci�gle mieszaj�c. Po ugotowaniu dodajemy przegotowan� wod� do pe�nej
obj�to�ci 1 litra i przecedzamy. Taki kleik rozrzedzamy mlekiem. Kleik
podajemy dziecku w butelce ze smoczkiem.
Z pozosta�ych karmie� rezygnuje si� po up�ywie kolejnych 3-4 tygodni,
zast�puj�c je najpierw rozrzedzanym, a potem nie rozrzedzanym ju� mlekiem.
Od trzeciego lub czwartego miesi�ca �ycia nale�y podawa� dziecku dziennie
3-6 �y�eczek (do herbaty) sok�w owocowych, wyci�ni�tych z pomara�czy,
mandarynek, czere�ni, winogron, jab�ek lub innych owoc�w, a tak�e soki
jarzynowe - z marchwi i szpinaku lub innych jarzyn.
Kiedy dziecko ma ju� od sze�ciu do o�miu miesi�cy, jedno karmienie
piersi� mo�na zast�pi� kaszk� z dodatkiem tartych jab�ek lub rozgniecionych
owoc�w mi�kkich, rozrzedzon� odrobin� przegotowanej wody. Oto przepis na
przygotowanie takiej kaszki z jab�kami. 100-150 gram�w obranych jab�ek
ucieramy na drobnej tarce i dodajemy do nich sucharek lub herbatnik.
Dzieciom 5-6 miesi�cznym podajemy t� kaszk� z odrobin� wody. Do kaszki
mo�na doda� sok z pomara�czy lub winogron i pos�odzi� j� niewielk� ilo�ci�
miodu.
Pod koniec dziewi�tego miesi�ca �ycia niemowl� mo�e ju� je�� sucharki,
herbatniki, a tak�e �u� sk�rk� chleba. Do zup mo�na dodawa� pocz�tkowo 1/2
�y�eczki, potem 1 �y�eczk�, a wreszcie 1 ca�e ��tko jajka, ale tylko 1-2
razy w tygodniu. Jajko musi by� �wie�e i najlepiej od wiejskich kur, a nie
od kur hodowanych w fermach.
Koniecznie nale�y dawa� dziecku sok z cytryny, i to 3-4 razy dziennie po
5 kropel, ale nie wolno dodawa� go do mleka.
Kiedy matka przestaje karmi�, musi zatroszczy� si� o w�asne piersi. W tym
celu banda�a o szeroko�ci 15 centymetr�w i d�ugo�ci 8 metr�w. Banda�owanie
wykonuje inna osoba. Taki "opatrunek" pozostawia si� przez 4-5 dni,
poprawiaj�c go jedynie, je�li banda� ulegnie rozlu�nieniu. Zabieg ten
chroni piersi przed deformacj�.
`tc
Jak zapewni� dziecku dostateczn� ilo�� pokarmu
`tc
W karmieniu niemowl�t matki pope�niaj� najcz�ciej dwa b��dy:
przekarmiaj� dziecko lub podaj� mu za ma�o pokarmu.
Przekarmianie dziecka ma miejsce w�wczas, kiedy powodowana trosk� matka
daje mu jedn� po drugiej obie piersi lub te� karmi je zbyt cz�sto, na
przyk�ad co 1-2 godziny zamiast co 3 godziny; przekarmianie ma tak�e
miejsce wtedy, gdy dziecko wysysa z piersi za wiele mleka.
Pozwalanie dziecku na wysysanie zawarto�ci dw�ch piersi podczas jednego
karmienia jest najcz�ciej spotykanym b��dem. Szkodliwo�� takiego karmienia
daje o sobie zna� powoli. Dziecko regularnie przekarmiane staje si� blade,
niespokojne, puszcza wiatry, dokucza mu rozwolnienie. Je�li matka zauwa�y
takie objawy, powinna przez kilka dni podawa� dziecku tylko pier�. Dziecko
jest niedokarmione, kiedy ssie piersi ubogie w pokarm. Gdy dziecko przez
2-3 dni nie oddaje stolca, a kiedy wreszcie wypr�ni si�, ilo�� ka�u jest
niewielka, oznacza to, �e otrzymuje ono za ma�o pokarmu. Je�li stan taki
potrwa d�u�ej, dziecko zacznie chudn��. Dziecko niedokarmione ma zapadni�ty
brzuszek.
Je�eli zdarzy si� nam co� takiego, zastosujmy stary przepis na pokarm
od�ywczy, z�o�ony z r�wnych cz�ci mleka krowiego, wywaru z owsa i �yta
oraz soku z marchwi. Spos�b przygotowania: do 200 gram�w wody dodajemy 1
�y�eczk� do herbaty �yta, 2 �y�eczki owsa i gotujemy przez 30 minut. Do
przecedzonego wywaru wlewamy 1 �y�eczk� �wie�ego soku z marchwi i mieszamy
z mlekiem. Pokarm podajemy ciep�y.
Dzieci niedo�ywione nale�y karmi� cz�ciej - co 2 godziny.
`tc
Kiedy niemowl� p�acze
`tc
To, �e niemowl� p�acze jest raczej zjawiskiem normalnym.
Czas trwania p�aczu wskazuje na przyczyny.
P�acz�ce dziecko mo�e by� g�odne lub przekarmione; powodem p�aczu mo�e
te� by� powietrze, kt�re po�kn�o podczas ssania lub jedzenia. Tak�e
zdenerwowanie matki mo�e wywo�a� p�acz dziecka. Dziecko mo�e mie� kolki,
kt�re powoduj� b�l brzucha. Przyczyn� tej dolegliwo�ci jest na og� mleko
matki anemicznej lub przyjmuj�cej lekarstwa. Dziecko p�acze, gdy ma
pragnienie. Mog� mu dokucza� mokre pieluszki, uwiera� je mo�e jaka� fa�da
lub zgrubienie pieluszke; mo�e mu by� zimno w nogi, mo�e mie� zzi�bni�te
r�ce. Dolegliwo�ci takich jest wiele, a usuni�cie przyczyn sprawi, �e
dziecko uspokoi si�.
Je�eli dziecko p�acze nieprzerwanie, powodem mo�e by� stan jego nerw�w,
podwy�szona temperatura, przezi�bienie, zaburzenia �o��dkowe, g��d, kaszel,
b�le uszu.
Je�li chcemy by dziecko przesta�o p�aka�, musimy odkry� przyczyn� p�aczu.
Dziecku g�odnemu lub przekarmionemu nale�y zmieni� ilo�� podawanego
pokarmu. Powietrze po�ykane przez dziecko podczas karmienia mo�e wywo�a�
b�le brzucha,wyst�puj�ce zw�aszcza podczas snu. Nie wolno podawa� dziecku
piersi, kiedy jest ono niespokojne lub p�acze, gdy� razem z pokarmem
po�yka� b�dzie powietrze. Niemowl�ta, a tak�e dzieci starsze trac� apetyt
b�d� jedz� zbyt wiele, gdy s� zdenerwowane, a to powoduje zaburzenia w
pracy �o��dka. Nie jest przesadne twierdzenie, �e dziecko ch�onie jak g�bka
wszystkie wra�enia, te za� wp�ywaj� na stan jego nerw�w.
Je�eli dziecko ma kolki, podaje mu si� 1-2 �y�eczki naparu z kwiatu
rumianku, z odrobin� miodu i 1-2 kroplami soku z cytryny. Niemowl� �le
zawini�te nale�y przewin�� i sprawdzi�, czy co� nie dosta�o si� do
pieluszki. Gdy niemowl� ma zimne r�ce lub nogi, wk�ada mu si� do ��eczka
butelk� z gor�c� wod�, a je�li powodem nieprzerwanego p�aczu jest wilgotna
bielizna, bo dziecko spoci�o si�, nale�y je przebra�. Zakatarzonemu dziecku
czy�ci si� nos tamponikiem z gazy lub waty zamoczonym w ciep�ej oliwie.
Gdy wszelkie starania nie uspokajaj� dziecka, trzeba zasi�gn�� porady
lekarza.
`tc
S�o�ce i powietrze to najlepsze witaminy
`tc
Ju� w siedem dni po urodzeniu dziecko mo�e przebywa� na �wie�ym
powietrzu. Zim� wynosi si� je na powietrze w dni s�oneczne w godzinach
po�udniowych. Mo�na te� wynosi� dziecko w dni pochmurne, lecz w�wczas
spacer nie powinien trwa� d�u�ej ni� p� godziny. Niemowl� musi by� dobrze
okryte, lecz nale�y wystrzega� si� przegrzanie niemowl�cia. Spacery na
�wie�ym powietrzu s� najlepszym sposobem zapewnienia dziecku odporno�ci i
zdrowia. Latem bardzo wskazane s� "k�piele powietrzne", podczas kt�rych
dziecko pozostawia si� w ��eczku zupe�nie nagie na 5-20 minut. Podczas
takiej "k�pieli" odwraca si� dziecko kilkakrotnie na brzuszek, co wp�yw
wzmacniaj�co na mi�nie szyi, plec�w i klatki piersiowej.
`tc
Jak podnosi� i jak trzyma� dziecko
`tc
Nie wolno podnosi� dziecka za r�czki, lecz trzeba chwyta� je pod pachami.
Nie nale�y te� nosi� niemowl�ci zawsze na tej samej r�ce, gdy� mo�e to
doprowadzi� do skrzywienia kr�gos�upa. Najlepsz� ochron� przed skrzywieniem
kr�gos�upa jest pozwala� dziecku na raczkowanie, kiedy tylko ma na to
ochot�. Wstaj�cemu na n�ki dziecku pomagamy podtrzymuj�c je delikatnie pod
pachami.
`tc
Sen niemowl�cia
`tc
Dziecko musi zawsze spa� przy uchylonym oknie (latem) lub w bardzo dobrze
przewietrzonym pokoju (jesieni� i zim�). �wie�e powietrze jest r�wnie wa�ne
dla niemowl�cia jak od�ywianie. Obawy, �e dziecko przezi�bi� si�, kiedy �pi
przy uchylonym oknie, s� nieuzasadnione. Dziecko �pi najlepiej, gdy jest
lu�no owini�te w pieluszki. Najlepiej zrezygnowa� z pieluch na noc.
Wystarczy lekkie ciep�e okrycie. �pi�cego niemowl�cia nie nale�y budzi�
nawet w�wczas, kiedy nadchodzi pora posi�ku. Sen jest wa�niejszy ni�
po�ywienie.
Je�eli dziecko kaprysi i nie chce zasn��, nie wolno ko�ysa� go na r�kach
ani wozi� w w�zku. Najlepiej gdy matka si�dzie przy nim i zanuci jak��
piosenk�. Matki nie zdaj� sobie sprawy, jak wa�ne dla niemowl�t i starszych
dzieci jest �piewanie do snu. Podczas nucenia mo�na g�aska� dziecko po
g��wce. �piew i pieszczota sprawiaj�, �e dziecko spokojnie za�nie. Je�eli
niemowl� wymachuje n�kami i p�acze, nale�y sprawdzi� pieluszki. Gdy te s�
suche i nie gniot� dziecka, k�adzie si� mu na brzuch kompres z ciep�ej wody
pozostawia tak d�ugo. a� sam wyschnie Nie wolno dawa� dzieciom �adnych
lek�w nasennych czy uspokajaj�cych. Trzeba r�wnie� dba� o to, aby dziecka
nie budzi�y ha�asy dobiegaj�ce z mieszkania. Takie raptowne przebudzenia
sprawi�, �e przez reszt� �ycia b�dzie nerwowe.
Przed snem nie daje si� niemowl�ciu napoi. Przepe�niony p�cherz moczowy
powoduje zawsze niespokojny sen. Przed snem dziecko powinno opr�ni�
p�cherz.
`tc
Wypr�nienia
`tc
Regularne oddawanie stolca jest rzecz� nies�ychanie wa�n�. Powinno si�
przyzwyczaja� ma�e dzieci do oddawania stolca 2-3 razy dziennie. Nie wolno
dopu�ci�, by dziecko sz�o spa� z zaparciem; gdy ma to jednak miejsce,
nale�y zrobi� lewatyw� z ciep�ej wody. Po wypr�nieniu k�adzie si� dziecku
na brzuch kompres z ch�odne wody lub ciep�ego wywaru z siana.
Dziecko nale�y przyzwyczaja� do sygnalizowania matce swoich potrzeb
naturalnych.
`tc
Waga i wzrost niemowl�cia
`tc
Noworodek wa�y �rednio 3000-3500 gram�w. Noworodki s�abe wa�� 2500
gram�w, a noworodki niedonoszone - 1500-2000 gram�w. Po up�ywie 3-4 dni
pocz�tkowa waga noworodka zmniejsza si� o 100-120 gram�w. W ci�gu kolejnych
8-10 dni niemowl� zn�w przybiera na wadze, by powr�ci� do wagi pocz�tkowej.
Gdy dziecko uko�czy pi�ty miesi�c, jego waga zwykle podwaja si�; po
uko�czeniu jednego roku dziecko wa�y �rednio trzykrotnie wi�cej ni� w
chwili przyj�cia na �wiat. Nowo narodzone dziecko ma zwykle oko�o 50
centymetr�w wzrostu. Po uko�czeniu roku mierzy o 20 centymetr�w wi�cej.
`tc
Informacje dotycz�ce rozwoju dziecka w pierwszym roku �ycia
`tc
Je�eli dziecko zapad�o na ��taczk� noworodk�w, jej objawy dadz� o sobie
zna� w ci�gu 2-4 pierwszych dni �ycia, min� za� po oko�o dw�ch tygodniach.
��taczka trwaj�ca d�u�ej wymaga porady lekarskiej.
Pierwsze wypr�nienie nast�puje w 3-5 dniu �ycia, gdy niemowl� karmione
jest mlekiem matki.
Resztki p�powiny odpadaj� po up�ywie 5-7 dni.
Rana p�powiny goi si� zwykle w ci�gu 6-10 dni.
Dziecko u�miechnie si� po raz pierwszy w drugim miesi�cu �ycia.
Po�o�one na brzuszku pr�buje d�wign�� g�ow� w 7-8 tygodniu �ycia.
W 2 miesi�cu �ycia zaczyna interesowa� si� pokazywanymi mu przedmiotami i
wykonuje ruch ga�kami oczu.
Dziecko zaczyna gaworzy� zwykle w 2 miesi�cu �ycia.
W 3 lub 4 miesi�cu poznaje ju� twarze os�b. kt�re si� nim opiekuj�.
W 4 miesi�cu dziecko pr�buje stawa� na n�kach podtrzymywane pod pachami.
W 5 miesi�cu obserwuje z zaciekawieniem b�yszcz�ce przedmioty.
R�wnie� w 5 miesi�cu podwaja sw� wag� urodzeniow�.
Od 5 miesi�ca �ycia rozpoczyna si� siadanie na r�ku matki.
Od 6 miesi�ca rozpoczyna si� siadanie samodzielne.
W 6 i 7 miesi�cu �ycia wyrzynaj� si� dolne siekacze.
W 7 i 8 miesi�cu dziecko potrafi ju� stan�� wyprostowane, gdy trzyma si�
doros�ej osoby.
W 8 miesi�cu nast�puje wyrzynanie si� �rodkowych g�rnych siekaczy.
W 9 miesi�cu dziecko podejmuje pr�by chodzenia w ��eczku.
W 10 miesi�cu rozpoczynaj� si� pierwsze pr�by chodzenia z pomoc� osoby
doros�ej.
W 9 i 10 miesi�cu wyrzyna si� reszta g�rny