O niepodległą i granice, tom 2, Raporty i komunikaty naczelnych władz wojskowych o sytuacji wewnętrznej Polski 1919-1920. Dla przeciętnego czytelnika może być momentami nużące w początkowej partii raportów, lecz potem daje idealny obraz powstającej na nowo Polski bez retuszu. Zmagania z sąsiadami od nieznanej nierzadko szerzej strony, stan początkowego wewnętrznego zapomnianego już chaosu i bieda bez perspektyw. A w szczegółach, często głodne, bose, obdarte, zawszone i żywione śledziami wojsko. Brutalni, prymitywni podoficerowie poniewierający ochotnikami 1920 roku. Hulający na tyłach oficerowie. Silne antagonizmy między dzielnicami nowego państwa i partiami politycznymi. A mimo to w 1920 r. bolszewizm nie przeszedł.