Recenzje

• Beata Igielska

  2018-03-20

  „Jestem bratem NN” to zestaw krótkich opowiadań, które porażają siłą przekazu i zaskakującymi puentami. Oszczędny mowa i ekonomia słowa robią na czytelniku większe wrażenie niż majestatyczne opisy albo barokowe rozdzieranie szat. Fleur Jaeggy zaskakuje własną prozą od pierwszych stron. Książkę otwiera tytułowy utwór, który wprowadza w atmosferę dominującą w zbiorze. To niepokój, poczucie zagrożenia, wyalienowania, osamotnienia, niezrozumienia… Spotykamy tu różnorakich bohaterów, którzy żyją w odmiennych czasach i miejscach. Łączy ich aura niedopowiedzeń, które bardzo emocjonalnie oddziałują na odbiorcę. Większość postaci ma charakter fikcyjny, lecz autorka wprowadziła również sylwetki pisarzy: Josifa Brodskiego i Olivera Sacksa. Poświęcone im utwory to rodzaj impresji, które można odczytać nie tylko jako zdania poświęcone wybranym twórcom, gdyż proza Fleur Jaeggy wybiega znacznie dalej, pozwalając doszukiwać się ukrytych sensów, najbliższych każdemu człowiekowi. Autorka zbioru nieraz wychodzi od jakiegoś drobiazgu, zwykłego szczegółu, by ostatecznie snuć niedługą, ale treściową opowiadanie o człowieku i jego problemach. Tych ostatnich tu nie brakuje, gdyż bohaterowie zwykle są trudno doświadczeni przez życie. Nieraz można odnieść wrażenie, że sami stwarzają sobie problemy, co nie znaczy, że doświadczają ich w mniejszym stopniu. Z krótkimi formami współgra styl i mowa – oszczędny, pozornie łatwy i zwyczajny, w rzeczywistości jednak bardzo obrazowy i zapadający w pamięć. Dużo tu oryginalnych, chociaż wcale nie rozbudowanych porównań. Czasem aż chce się (i trzeba) zatrzymać, by przeanalizować nie tylko zachowania postaci, lecz i opisy a także pojedyncze frazy. Ciężko wybrać spośród tych dwudziestu utworów ten jeden, nadzwyczajny i znakomity. Na mnie największe wrażenie zrobiło opowieść „Imiona”, w którym spotykamy niewidomą kobietę zwiedzającą obóz koncentracyjny w Auschwitz. Jak to w ogóle możliwe? Na pewno nie potrafiłabym tego pojąć przed lekturą utworu Fleur Jaeggy, który przekazuje kilka ważnych i ponadczasowych treści, dosłownie wbijając czytelnika w fotel ostatnim zdaniem. Opowiadania ze zbioru „Jestem bratem NN” na pewno nie są lekkie, proste i przyjemnie, jednak warto się w nimi zmierzyć, ponieważ to proza na długo zapadająca w pamięć i skłaniająca do naprawdę głębokich refleksji. To także gratka dla tych czytelników, którzy mają słabość do odczytywania i wyszukiwania różnych, nieraz bardzo karkołomnych środków wyrazu. Pod tym wobec także satysfakcja jest gwarantowana! BEATA IGIELSKA