Strona 1
Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna www.spxvi.edu.pl
hasło: BRODZIĆ (stan na dzień: 11-10-2015) strona 1/2
BRODZIĆ (50) vb impf
o jasne.
inf brodzić (12). ◊ praes 1 sg brodzę (1). ◊ 3 sg brodzi (11). 2 pl brodzicie (1). ◊ 3 pl brodzą (6).
◊ praet 3 sg m brodził (4). ◊ 3 pl m pers brodzili (4). ◊ fut 3 sg m brodzić będzie (1). ◊ 2 pl m pers
będziecie brodzili (1).◊ 3 pl m pers będą brodzić (2). subst będą brodzić (1).◊ imp 2 sg br(o)dź (1).
◊ 3 sg niech brodzi (1). ◊ 1 pl br(o)dźmy (1). ◊ part praes act brodząc (3).
Sł stp, Cn notuje, Linde XVI (jeden z tych samych przykładów) – XVIII w.
Brnąć po wodzie, błocie, śniegu; w bród przebywać (rzekę itp.); vadare BartBydg, Mącz; (in aqua)
vadare, ambulare, ingredi, transire Cn (50) : BartBydg 164, 231b; Bo záwżdy to chędoſzſzy/ co po
błocie brodzi/ A przedſię ſie nie zmáże/ niż co w ſadku chodzi. RejZwierz 62v; Ceſarz z woyſkiem
[...] áni mieyſcá ſuchego mogli mieć ku leżeniu álbo ſiedzeniu/ tylko do paſá brodzili. BielKron 192,
401v; Vado, Brodzę álbo przebradzam przes bród. Mącz 472c; SienLek 187v; Strum I; PaprPan T2;
BielSjem 7v; Lecż cżłowiek dobry y nie názbyt chćiwy/ [...] Zyie ná źiemi ná ktorey ſię rodźi/ Po
wodách ſrogicb nie pływa/ nie brodźi KlonFlis B4; Inſzy źwierz Pan Bog tu ná świát wprowádźił/ [...]
Tu máią żywność nie dáleko chodząc W wodźie nie brodząc KlonFlis C; Iuż tu bobrowáć w tákowey
przygodźie/ Iuż prziydźie brodźić y nurzáć ſię w wodźie. KlonFlis H4v; KlonWor 51.
W przen (28) :
Fraza: »noga we krwi brodzi« (może także znaczyć ‘przelewać krew’) (4): WróbŻołt Xv; BibRadz
I 308v marg; Onóż doſyć tłuſtégo bydłá w polu chodźi: W téy krwi/ gdy grób poleieſz/ niech twa
nogá brodźi. GórnTroas 25; O śmierći coś ćiężka ieſt/ niedoroſłéy młodźi/ [...] wſzędy twa we krwi
nogá brodźi. GórnTroas 75.
Zwroty: »w(e) krwi brodzić« [szyk zmienny] (może także znaczyć ‘przelewać krew’) = grassari
in sanguine Cn (21): WróbŻołt Xv; Pomnicye co zá pomſtę tu będzyecye myeli/ Po koſtki we
krwi ſwoyey będzyecye brodzili LubPs P5v; BibRadz 4.Esdr 15/35, I 308v marg; GórnDworz D6v;
RejZwierc 263v; Gdy Iágiełowe woyſká Monwid wodźił/ W Pruſkiey krwi brodźił. ModrzBazStryj
¶2v; SkarJedn 324; BielSen 12; We krwi mizernych 1udźi śmierć nie rádá brodźi. GórnTroas 62, 25,
34, 61, 64, 75; KochFrag 17; Tylko trzebá Polánom s ſobą ſie pogodźić: Da Bog/ iże w Pogáńſkiey
krwi/ Lách/ może brodźić. KlonKr A4v wstęp; KmitaSpit C5; SkarKaz 7b; KlonWor 30, 65. Cf »noga
we krwi brodzi«.
»w morzu brodzić« = pogrążać się, tonąć: (2): KochPhaen 24; Ktorym [narodom słowieńskim]
pułnocna Cálliſto nigdy nie záchodźi/ Nigdy w morzu nie brodźi. KlonŻal B4.
»w sławie brodzić« = być otoczonym sławą, być sławnym, zdobyć sławę (6): Chociaż we pſtrych
ſáianiech oni tho nie chodzą/ Ale w ſławie ſnadź drożſzey niż we złocie brodzą. PaprPan B3v, D3v,
O2v, X, Z2; SkarŻyw 573.
Przen: Zagłębiać się, zapuszczać się (w sensie umysłowym) (7) : RejZwierz 113; My tedy co o Wierze
máło rozumiemy/ Nie brodźmy tám z kąd potym wybrnąć nie możemy. Prot C2v; Dziwna rzeká
piſmo S. [...] y ták miałka iſz w niey báránek to ieſt proſty y nieucżony/ brodzić [...] może. SkarŻyw
47, 335; SkarKaz 8Ia.
Strona 2
Słownik polszczyzny XVI wieku - wersja elektroniczna www.spxvi.edu.pl
hasło: BRODZIĆ (stan na dzień: 11-10-2015) strona 2/2
Zwrot: »w piśmie, w głębokości pisma brodzić« = zagłębiać się w Pismo św., badać, studiować
Pismo św. (2): Co ſie z wámi dźieie/ choć ſłowie w iednym piſmie wſzyſcy brodźićie. WujJud 12;
Iednego cżáſu biała głowá/ gdy w głębokośći piſmá brodził/ [...] przygánić mú śmiáłá/ iſz z iego
kazánia trudnego pożytku nie odnioſłá. SkarŻyw 86.
Synonim: bobrować.
Formacje pochodne: zabrodzić, zbrodzić; przebradzać.
BZ
Recenzje
Zalecam dla każdego. Mój 5-letni syn ciągle chce ją czytać.
Astrid Lindgren jak zwykle - nie zawodzi. Warto przeczytać z dzieckiem.
Wszystko mega sprawnie i szybko! Zalecam każdemu!!
Zalecam książkę dla dzieci w wieku 8-11 lat.Rodzice warto ją zakupić swoim dzieciom.
Piękna książka, lektura pierwszej klasy szkoły podstawowej. Wydanie doskonale trafione dla 6latka jeżeli chodzi o wielkość czcionki.
Lektura szkolna, którą Synek w całości przeczytał sam. Czytał na głos i przyjemnie się słuchało tych opowieści. Bardzo fajna książka. Zalecam !
W przyszłości będzie to lektura obowiązkowa – będę ją czytać swoim dzieciom. Zabawna, a przy tym jak każda książka ebook Astrid Lingdren ukazująca, to co najwspanialsze w dzieciństwie. Przeniosłam się na chwilę do tych odległych czasów, by przypomnieć sobie jak to było być dzieckiem, przy okazji odkurzyłam kilka własnych wspomnień.
Po prostu klasyka. Jak zwykle piękna ASTRID LINDGREN przenosi nas w piękny świat myślenia 'po dziecinnemu'. Czytam moim synkom-2 i 4 lata, uwielbiają słuchać o wybrykach Lotty i jej rodzeństwa, zawsze się wspólnie uśmiejemy, a powiedzonka książkowych bohaterów znają już na pamięć.Wspaniała pozycja, zalecam do wspólnego czytania. Gwarantuję, że nie zanudzi nawet zmęczonego po trudnym dniu rodzica czytającego ją dzidziusiowi przed snem:)
Książkę czyta się jednym tchem :) jest super, rozśmiesza dorosłego i dziecko; i niekoniecznie tylko dla dziewczynek - mój synek zna wszystkie przygody Lotty i wielbi je słuchać. Polecam!