To twoja książka?

Recenzje

• Zatracona w słowach

  2018-03-22

  Franz Ritter to trudno chory austriacki muzykolog, który sięga po opium, żeby ustrzec się przed bólem. Pobudza ono jego wyobraźnię, facet wraca myślami do przeszłości, własnych licznych podróży na Najbliższy wschód a także Sary – niespełnionej miłości. Niedawno otrzymał od niej list dający nadzieję na wznowienie romansu, który przed laty połączył ich na jedną noc, w Teheranie. Dziewczyna jest uznanym i podziwianym naukowcem, orientalistką zafascynowaną obrazem wschodu. We wspomnieniach i obsesyjnych wizjach Franza orientalne wątki wplatają się w miłosne refleksje. Nagroda Goncourtów a także nominacja do Międzynarodowej Nagrody Bookera skutecznie zwróciły moją uwagę na „Busolę”, czyli powieść, którą wszyscy opisywali jako błyskotliwą i inteligentną. Książkę autorstwa francuskiego pisarza na pewno nie można zaliczyć do łatwych lektur, czy jednak okazała się tak fantastyczna, jak wszyscy opisywali? Mathias Énard w własnej powieści zestawił ze sobą dwa przeciwstawne płaszczyzny czasowe. Właściwa akcja powieści rozgrywa się w ciągu zaledwie jednej nocy, jednak podczas tych paru godzin bohater zalewa nas nieskończonym potokiem własnych wspomnień, które rozciągają się na całe jego dorosłe życie. Retrospekcje dynamicznie zyskują przewagę ponad obecnymi zdarzeniami i przeżyciami Franza. Choć na początku rzeczywiście dominuje jego choroba, która jest gorzkim i bardzo przygnębiającym początkiem, to jednak dynamicznie przenosimy się w przeszłość, świat kolorów i intensywnych wrażeń. „Busola” nie jest powieścią, która zachwyci wszystkich, ponieważ taka książka ebook z pewnością nie istnieje, lecz na pewno znajdą się czytelnicy, którzy docenią cudowny i kunsztowny mowa a także widzę zawarty na jej kartach. Jest to lektura wymagająca ogromnego skupienia, a także czystego i jasnego umysłu, którego nie zaprzątają inne sprawy. Głównie ze względu na styl autora, stosowanie zdań wielokrotnie złożonych i posługiwanie się wyszukanym słownictwem opowieść czyta się wolno, a wszystkie wydarzenia toczą się w swoim tempie. Powieść, która przedstawia wspomnienia bohatera jak dziennik, przypomina bardziej zestaw esejów traktujących o sztuce, muzyce i pisarstwie. „Busola” jest prawdziwą skarbnicą wiedzy, pisarz wykazuje się bardzo dobą znajomością twórczości orientalnej, nie tylko literatury, lecz także muzyki. Prezentuje wpływ, jaki wywarły państwa Wschodu na rozwój europejskiej kultury. Wyciąga na wierzch to, o czym coraz częściej zapominamy, zaślepieni teraźniejszymi wydarzeniami. Wyraża własne zdanie, zachowując jednak przy tym kulturę i klasę. „Busola” to z pewnością powieść, którą warto się zainteresować. Nie oczaruje ona każdego czytelnika, jednak osoby, które zdecydują się po nią sięgnąć i wytrwają do końca, powinny odczuwać po jej lekturze zadowolenie. Nie dostarcza ona zbyt dużo rozrywki i odsuwa na bok emocje, gdyż syci głównie umysł, jednak uważam, że warto od czasu do czasu sięgnąć po bardziej wymagającą lekturę. „Busola” to wielowymiarowa opowiadanie o miłości i podróżach, która jest mostem łączącym Wschód z Zachodem. http://someculturewithme.blogspot.com/2017/08/wszyscy-jestesmy-troche-orientalni.html

• Beata Igielska

  2018-03-22

  „Busola” Mathiasa Enarda zaskakuje erudycyjnym charakterem i refleksjami na temat kulturowych związków Wschodu i Zachodu. Mimo iż książka ebook bardziej przypomina esej niż powieść, czyta się ją jednym tchem. Narratorem „Busoli” jest Franz Ritter, wybitny wiedeński muzykolog, który zmaga się z bezsennością i czarnymi myślami o chorobie. Nie mogąc poradzić sobie z tymi problemami, ucieka w świat wspomnień o pięknej Sarze, poznanej przed laty orientalistce, którą stale darzy miłością. Analizując własne niespełnione uczucie, Franz sięga po opium, co sprawia, że jego myśli nie zawsze biegną jednym torem. Niezmiennie jednak skupiają się na spotkaniach i długich rozmowach z Sarą. Tak naprawdę jest to jednak pretekst do snucia innych refleksji – o życiu i śmierci, religii, sztuce, filozofii, etyce, a przede wszystkim kulturze Wschodu i Zachodu. Akcja tej wyjątkowej książki obejmuje jedną noc, co może dziwić, jeśli spojrzy się na jej objętość – nad pięćset stron. Rzecz w tym, że nie mamy tu tradycyjnie płynącej, linearnej akcji, której wydarzenia układałyby się chronologicznie. Co więcej, nie ma tu spektakularnych zdarzeń, ich nagłych zwrotów i budujących napięcie dialogów. Pod tym wobec „Busola” bardziej przypomina wyjątkowo erudycyjny, napisany z olbrzymim rozmachem esej niż powieść. W żaden sposób nie umniejsza to jednak jej wartości. Wręcz przeciwnie – autorowi udało się stworzyć klimatyczną opowieść, pełną kulturowych, społecznych i historycznych kontekstów, które śledzi się i poznaje z niesłabnącym zainteresowaniem. Narrator wiele miejsca poświęca muzyce, która jest jego największą życiową pasją. Od rozważań na temat twórczości najwybitniejszych europejskich kompozytorów zręcznie przechodzi do ich związków z kulturą Orientu, która dla wielu muzyków była i stale jest inspiracją. Stąd już tylko krok do dalszych refleksji na temat podobnych związków w świecie literatury, malarstwa, rzeźby, architektury, filozofii… Ciepiący na bezsenność Franz nie zajmuje się jedynie analizowaniem i porównywaniem dorobku Wschodu i Zachodu. Dzieli się z czytelnikiem własnymi wrażeniami z poznanych dzieł, na przykład wyznająć, jakie wrażenie od lat robi na nim proza Stendhala, Dumasa, Dostojewskiego, Manna czy Kafki. Dla moli książkowych te literackie konteksty to prawdziwa gratka. Można porównać własne odczucia z ocenami narratora. Można też poznać dużo mało słynnych powszechnie szczegółów na temat ebooków i ich autorów, gdyż Franz niezmiennie przywołuje anegdoty, cytuje elementy opracowań i artykułów a także odwołuje się do poglądów uznanych autorytetów. Przyznam, że dla mnie te części książki były nie tylko duchową ucztą, lecz i prawdziwą kopalnią wiedzy z zakresu literatury, zwłaszcza orientalnej. „Busola” podejmuje też szczególnie kluczowy dzisiaj temat współistnienia kultury Wschodu i Zachodu, powiązań, wzajemnych inspiracji, lecz i niechęci, uprzedzeń, a nawet wrogości. Dzięki rozważaniom głównego bohatera możemy prześledzić ten proces na przestrzeni wieków, aż po czasy nam współczesne. Sądzę, że w tym kontekście można potraktować Franza Rittera jako porte porale autora, który zastanawia się ponad kondycją dzisiejszej Europy. W oczach narratora to dumny ze swego dorobku kontynent, który za bardzo jednak żyje przekonaniem o swojej niezmienności. Ostatnie dziesięciolecia, a zwłaszcza ostatnie lata, obfitujące w konflikty z muzułmanami zamieszkującymi Europę, zdają się burzyć ten porządek. Twórca stawia zatem fundamentalne pytania: czy Europa powinna się zmienić? czy może już została zmieniona, ale stale nie przyjmuje tego do wiadomości, gdyż stało się to bez jej wiedzy i zgody? Niewątpliwą zaletą „Busoli” jest to, że jej twórca nie epatuje tematami, którymi ostatnio bombardują nas media. Nie gra na niedrogich emocjach czytelników, nie przywołuje rozkrzyczanych polityków, który wycierają sobie gęby problematyką uchodźczą i próbują robić na tym kariery. Mathias Enard burzy nasz spokój w sposób właściwy pisarzowi z klasą. Nieraz starczy mu krótki fragment, kilka niemalże ascetycznych zdań, np. opisujących syryjską matkę z dzieckiem, by skłonić czytelnika do refleksji głębszych niż te, które wzbudzić by mogły dziennikarskie przekazy lub publicystyczne programy telewizyjne, aż do bólu powtarzalne, ale nieprzynoszące żadnych wymiernych efektów. „Busola” to książka, którą można odczytywać na różnorakich poziomach. Dla jednych będzie ona historią nieszczęśliwej miłości, dla innych barwną i poruszającą opowieścią o historii sztuki, Europy a także o antagonizmach pomiędzy Wschodem i Zachodem. Dla jeszcze innych okaże się zapewne portretem skomplikowanego, wrażliwego człowieka, który dokonuje obrachunku ze swoim życiem. Ta wieloznaczność treści i problematyki przekłada się na możliwość różnego interpretowania tytułu – busola okazuje się tu bowiem nie tylko nawigacyjnym urządzeniem wskazującym geograficzny kierunek. BEATA IGIELSKA

• Wszystko, czym jestem zauroczona...

  2018-03-22

  Pierwsze przeczytane zdania i pełne zauroczenie. "Busola" to naprawdę literatura z górnej półki. "Zdaniem recenzentów ta erudycyjna i pełna melancholii powieść" to wręcz arcydzieło. Już niebawem sami będziecie mogli się przekonać czy tak właśnie jest. Do lektury tej książki trzeba podejść z namysłem i powoli delektować się każdym słowem. Nie da się jej dynamicznie przeczytać. To nieoczywista i wieloznaczna powieść. Czytając "Busolę" ma się wrażenie, że Mathias Enard odwołuje się do wielu ebooków i autorów. Lektura tej powieści to prawdziwa przyjemność dla fanów literatury. Ta wielowątkowość i metaforyczność uwodzi i przyciąga. Polecam!

• Bookendorfina Izabela Pycio

  2018-03-22

  "...w jaki sposób to, co uważamy za czysto "orientalne", nierzadko jest tak naprawdę naśladowaniem elementu "zachodniego", który z kolei wcześniej zmodyfikował inny "wschodni" element... Wschód i Zachód nie pojawiają się nigdy oddzielnie, zawsze są splecione, obecne w sobie nawzajem..." Wielka przyjemność czytelnicza, jak już wejdzie się w niesamowicie wykreowany klimat, człowiek za nic nie chce się od książki odrywać, całkowicie pochłania uwagę, kreśli wspaniałe obrazy, odwołuje się do wiedzy z różnorakich gałęzi sztuki, bogatego arabskiego i europejskiego dorobku kulturowego, a przy tym nakłania do pogłębionych refleksji. Wyjątkowa podróż czytelnicza, po którą sięgać można niejednokrotnie, żeby nasycać zmysły jej niepowtarzalnym smakiem, sugestywnymi malowidłami kreślonym słowami, muzyką wzmocnioną orientalnymi nutami i pulsującymi rytmami brzmienia natury człowieka. Pasja podróżowania, poznawania tego, co nowe, lecz też odnajdywania odcieni tych nowości w macierzystej rzeczywistości. Powiązania Europy i Orientu, wzajemne inspiracje, naśladowania i natchnienia, dostrzegane w ogólnym zarysie i detalach dzieł artystycznych. Książka ebook robi spore wrażenie, staje się inspirującym źródłem poznawania obcej kultury, lecz czy faktycznie właśnie tak bardzo odległej jak nam się wydaje? Przeplatanie wybranych ujęć w literaturze, poezji, muzyce, malarstwie, historii, architekturze. Spojrzenie na lingwistykę, etnologię, nauki polityczne i religię. Symboliczna busola, wskazująca wschodni kierunek, podpowiadająca właściwy wydźwięk, przypominająca Orient bez przemocy, zestaw przedstawień, z którego każdy, niezależnie od tego, gdzie się znajduje, może czerpać do woli. Podobieństwa, zbieżności, wydobywanie wyobrażeń z tego, co stworzyli inni, lecz również perspektywa odnajdywania wspólnych tożsamości. I to, co tak szczególne, pozbawione narzucanych idei, terroryzmu, dżihadu, bezprawia, mateczników gwałtu i tyranii. Obraz Orientu bez agresji, którym chcielibyśmy cieszyć zmysły, jednak w świetle obecnych zatrważających wydarzeń, staje się jakby odległy, zapomniany i mniej zrozumiały. Fascynacja i zauroczenie wycofane przez lęki i obawy, wojenne nastroje, ogromne poczucie bezsilności i niezgody na to, co jest niszczone bezpowrotnie, choćby syryjskie architektoniczne pomniki starożytnej przeszłości. Książka ebook staje się ważnym przypomnieniem dobrego, budującego mosty porozumienia, znajdującego uniwersalny mowa i płaszczyznę pojednania. I jeszcze interesujące do rozważenia odniesienie się głównego bohatera do pozbawionej silnego spoiwa współczesnej europejskiej tożsamości, gdzie wiodące stery przejmują cele, dążenia i ambicje poszczególnych narodów. Franz Ritter, wiedeński muzykolog, uśmierza opium ból wywołany ciężką chorobą. W ciągu jednej bezsennej nocy zanurza się w świat wspomnień, marzeń sennych, koszmarów, zapamiętania. Złudne nadzieje przenikają do wyobraźni i miraży, elementy faktycznych zdarzeń przedostają się do urojeń i iluzji. I kluczowa w życiu Franza obecność Sary, dziewczyny pozostającej nieuchwytnym spełnieniem, obsesyjnym miłosnym pragnieniem, będąca w centrum reminiscencji, prawdziwych i odtwarzanych podróży po Bliskim Wschodzie, tureckich, syryjskich, perskich, libańskich historii. Spotkanie dwóch indywidualności, naukowców, fanów orientalnej kultury. Piękny, zmysłowy, błyskotliwy, plastyczny styl narracji, wywołujący sprzężenie zwrotne z czytelnikiem, dialog nad podziałami. Ogromna satysfakcja czytelnicza, długo pozostaje i wybrzmiewa w człowieku. bookendorfina.pl