Strona 1 Odmiany Roślin Sadowniczych Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy Strona 2 Gdzie nas szukać Strona 3 Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy Odmiany Roślin Sadowniczych produkowane przez członków SPS Skierniewice, 2008 Strona 4 Zarząd Stowarzyszenia Polskich Szkółkarzy składa podziękowanie Janowi i Wojciechowi Krzewińskim oraz Piotrowi Radwan-Pytlewskiemu za współudział w redagowaniu katalogu „Odmiany Roślin Sadowniczych” „Jedząc owoce, trzeba pomyśleć o tym, kto drzewo posadził” (przysłowie wietnamskie) Strona 5  Odmiany roślin sadowniczych Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Podkładki stosowane. w produkcji drzewek śliwy . . . . 86 Kategorie materiału . szkółkarskiego. . . . . . . . . . . . . . . 9 Wykaz zapylaczy. dla omawianych odmian śliwy 88 Instrukcja. . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Terminy zbioru owoców śliwy 89 Odmiany roślin sadowniczych – jabłonie . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 Odmiany roślin sadowniczych – czereśnie. . . . . . . . . . . . . . . . 91 Podkładki stosowane. w produkcji drzewek jabłoni. . . 45 Podkładki stosowane w produkcji drzewek czereśni i wiśni. . . . . 105 Wykaz zapylaczy dla omawianych odmian jabłoni. . . . . . . . . . . . . . 48 Wykaz zapylaczy dla omawianych odmian czereśni . . . . . . . . . . . 109 Terminy zbioru owoców. jabłoni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Terminy zbioru owoców. czereśni. . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Odmiany roślin sadowniczych – grusze . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Odmiany roślin sadowniczych – wiśnie. . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Podkładki stosowane. w produkcji drzewek gruszy. . . 61 Wykaz zapylaczy dla . omawianych odmian wiśni . . . 118 Wykaz zapylaczy dla omawianych odmian gruszy. . . . . . . . . . . . . . 63 Terminy zbioru owoców wiśni 118 Terminy zbioru owoców. Odmiany roślin sadowniczych gruszy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 – brzoskwinie. . . . . . . . . . . . . 119 Odmiany roślin sadowniczych Terminy zbioru owoców. – śliwy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 brzoskwini. . . . . . . . . . . . . . . . 126 Lista członków. . . . . . . . . . . . . 127 Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy Strona 6 Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy Szkółkarstwo sadownicze zawsze miało duży NAK późne odmiany jabłoni dojrzewające i wybar- wpływ na rozwój nowoczesnego sadownictwa. wiające się w naszych warunkach klimatycznych Według starej zasady: „interes sadownika zaczy- oraz odkryta w Polsce paskowana Natali Gala. na się w szkółce”. W światowym sadownictwie Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy ma decydu- nadal zachodzą duże zmiany w produkcji i dystry- jący wpływ na zaopatrzenie krajowych sadowni- bucji owoców. Wzrastają wymagania także w sto- ków w cenny materiał szkółkarski, a zatem na roz- sunku do materiału szkółkarskiego. wój naszego sadownictwa. Od kilku już lat polski W naszym kraju proces zmian w sadownictwie sadownik może w kraju nabyć drzewka wysokiej zaczął się około 20 lat temu. Zaczęto zakładać jakości. Takiej możliwości nie posiadają np. nie- pierwsze sady jabłoniowe, ale w oparciu o ho- mieccy sadownicy, w kraju, gdzie kiedyś bardzo lenderskie drzewka. Wtedy w naszym kraju nie rozwinięte było szkółkarstwo sadownicze. Dowo- produkowano drzewek jabłoni odpowiadających dem znaczącego wpływu Stowarzyszenia na roz- wymaganiom nowoczesnego sadu jabłoniowe- wój naszego sadownictwa może mieć ilość produ- go. W związku z tym grupa polskich szkółkarzy kowanych drzewek. Stowarzyszenie zrzesza 12% podjęła się produkcji drzewek dostosowanych polskich szkółkarzy, którzy produkują około 60% jakością i odmianami do potrzeb nowoczesnego wszystkich drzewek owocowych w naszym kraju. sadownictwa i rynku owocowego. Na efekty nie Członkowie Stowarzyszenia biorą czynny udział trzeba było długo czekać. Od około 10 lat w wielu w różnego rodzaju międzynarodowych impre- polskich szkółkach jakość drzewek nie ustępuje zach. Ma to wpływ na wielkość i jakość produkcji holenderskim drzewkom, odznaczającym się naj- drzewek. Jest to organizacja, która najlepiej re- wyższą jakością nie tylko w Europie. Większość prezentuje nasze szkółkarstwo w różnych krajach tych szkółkarzy jest zrzeszonych w Stowarzysze- europejskich. Inną formą reprezentacji naszego niu Polskich Szkółkarzy. Jest to pierwsza organi- szkółkarstwa jest eksport drzewek, zwłaszcza do zacja szkółkarstwa sadowniczego w kraju, która krajów wschodniej Europy. w zorganizowany sposób rozwija produkcję i dys- trybucję drzewek. Osiągnięcie godne podkreśle- Można mieć nadzieję, że szkółkarze zrzeszeni nia. Członkowie tego Stowarzyszenia podjęli się w tym Stowarzyszeniu jeszcze bardziej poprawią produkcji drzewek wolnych od wirusów, z przewa- jakość drzewek i zwiększą ofertę dla naszych sa- gą na karłowych podkładkach, wysokiej jakości downików, których zachęcam do zapoznania się i nowych atrakcyjnych odmian. Stowarzyszenie z produkcją drzewek u członków Stowarzyszenia. Polskich Szkółkarzy zakupiło licencje wielu cen- Nadchodzą trudne czasy, zarówno dla producen- nych i atrakcyjnych odmian jak np.: jabłonie – Gol- tów owoców jak i producentów drzewek. Rośnie den Delicious Reinders, Jonagold Decosta, Elise, konkurencja nie tylko na europejskim rynku owo- Gala Must, Ariwa czy Beni Shogun („Heisei Fuji”) ców i drzewek. W takiej sytuacji konieczna jest bli- grusze – Concorde, David, Hortensia i Isolda, śli- ska współpraca między sadownikami oraz szkół- wy – Elena, Katinka i Jojo. Stowarzyszenie jako karzami. Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy jest pierwsze posiada licencję na produkcję podkładek ważną i atrakcyjną oraz największą organizacją Gisela 5 i Gisela 6, teraz najcenniejsze podkładki szkółkarską w Polsce, z którą warto ściśle współ- czereśni w naszym kraju. Nowości zaproponowa- pracować m.in. w zakupie drzewek owocowych. ne sadownikom przez członków Stowarzyszenia Polskich Szkółkarzy to klon odmiany „Fuji” Beni Shogun i wyselekcjonowany w Holandii Braeburn Prof. dr hab. Eberhard Makosz Strona 7 Wstęp/Introduction  Fruit-growing nursery trade has always had a big Polish Nurserymen Association has a decisive influence on development of modern fruit-gro- influence on supplying of domestic fruit-growers wing. According to an old rule: “fruit-grower’s in- with valuable nursery material, and thus on deve- terest starts in the nursery”. World’s fruit-growing lopment of Polish fruit-growing. It has been seve- still undergoes big changes of production and di- ral years since Polish fruit-grower has been able to stribution of fruit. Also requirements towards nur- purchase good quality trees on domestic market. sery material are increasing. Such opportunity is lacked, e.g. by German fruit- In Poland, process of changes in fruit-growing star- growers, in the country where fruit-growing nur- ted about 20 years ago. It was then, when first ap- sery trade used to be once extremely developed. ple orchards, based on Dutch trees, were set up. The proof of substantial influence of the Associa- At that time, apple trees meeting requirements of tion on development of Polish fruit-growing can be a modern apple orchard were not produced in Po- quantity of the produced trees. Association asso- land. In this connection, group of Polish nurserymen ciates 12 per cent of Polish nurserymen, who pro- undertook to produce trees of quality and varieties duce about 60 per cent of all fruit trees in Poland. meeting the needs of modern fruit-growing and fru- Members of the Association take active part in va- it market. It did not take long for the results to show. rious international events. It has an influence on For about 10 years, in many Polish nurseries quali- the size and quality of tree production. It is an or- ty of tress has been as good as Dutch ones, being ganization which most intensively represents Po- characterized by highest quality not only in Europe. lish nursery trade in different European countries. Most of those nurserymen are associated in Polish Other form of representation of Polish nursery Nurserymen Association. It is first organization of trade is the export of trees, especially to Eastern fruit-growing nursery trade in Poland to develop European countries. production and distribution of trees in an organized We can hope that nurserymen associated in the way. An achievement worth mentioning. Members Association are going to even more improve the of that association undertook to produce trees free quality of trees and broaden their offer for the of viruses, mostly on dwarf stocks, of high quali- Polish fruit-growers, whom I encourage to make ty and new attractive varieties. Polish Nurserymen themselves acquainted with production of trees Association purchased licences of many valuable with members of the Association. Difficult times and attractive varieties like for instance.: apples are coming for both: fruit producers and producers – Golden Delicious Reinders, Jonagold Decosta, of trees. Competition is growing not only on Euro- Elise, Gala Must, Ariwa or Beni Shogun (“Heisei pean fruit and trees market. Under such circum- Fuji”) pears – Concorde, David, Hortensia and Isol- stances close co-operation between fruit-growers da, plums – Elena, Katinka and Jojo. Associations and nurserymen is necessary. Polish Nurserymen is the first to have licences for production of stocks Association is an important, attractive and biggest Gisela 5 and Gisela 6, being currently most valu- nursery-trade organization in Poland, with which able cherry stocks in Poland. Novelties proposed it is worth to co-operate, among other things, in to fruit-growers by members of Polish Nurserymen purchasing fruit trees. Association are clone of variety “Fuji” Beni Shogun and selected in the Netherlands Braeburn NAK late apple varieties ripening and colouring in Poland’s climatic conditions and discovered in Poland stri- ped Natali Gala. Prof. dr. hab. E. Makosz Strona 8 Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy Die Obstanbau-Vermehrung hatte immer einen großen „Fuji” Beni Shogun und die in Holand ausgewähle Abart Einfluss auf die Entwicklung vom jetzigen Obstanbau. Braeburn NAK, die späteren Apfelsorten, ausreifende in Nach dem alten Grundsatz: „das Geschäft des Obst- unseren Klimabedingungen und die in Polen entdeckte gärtners beginnt in der Baumschule”. In dem weltweiten gestreifte Apfelabart Natali Gala. Obstanbau treten immer mehr wichtige Änderungen in Der Polnische Baumschulenverband hat einen ausdrück- der Obstproduktion und – distribution ein. Die Anforde- lichen Einfluss auf die Versorgung mit der wertvollen Ver- rungen steigen auch im Verhältnis zu der Vermehrung mehrung von Pflanzen für polnische Obstzüchter, zugleich von Pflanzen. auf die Entwicklung von unserem Obstanbau. Schon seit In unserem Land hatte man mit dem Änderungspro- einigen Jahren kann der polnische Obstzüchter in Polen zess in dem Obstanbau vor 20 Jahren angefangen. die Baumpflanzen von hoher Qualität erwerben. Keine Erste Apfelgärten wurden in Anlehnung an die hollän- solche Möglichkeit haben z.B. die deutschen Obstzüch- dischen Bäume angelegt. Damals wurden in unserem ter, im Lande, wo seinerzeit die Obstbau-Vermehrung Lande keine Apfelbaumpflanzen produziert, die den hochentwickelt war. Die Anzahl von produzierten Bäu- Anforderungen des modernen Apfelgartens entspre- men kann den bedeutenden Einfluss des Verbands auf chen würden. In Zusammenhang damit hat eine Grup- die Entfaltung von unserem Obstbau beweisen. pe der polnischen Obstgärtner mit der Produktion der Zum Verband gehören 12% von polnischen Vermehrung- Obstbäume angefangen, die den Qualitäts- und Sor- Obstgärtnern an, die ungefähr 60% von allen Obstbäu- ten-Anforderungen vom modernsten Obstanbau und men in unserem Land produzieren. Obstmarkt angepasst wurden. Der Erfolg ließ nicht lange auf sich warten. Seit ca. 10 Jahren ist die Baumqualität Die Verbandsmitglieder beteiligen sich an verschiedenen in meisten polnischen Baumschulen auf gleichem Ni- internationalen Veranstaltungen. Das hat einen bedeu- veau wie die Qualität der holländischen Bäume, welche tenden Einfluss auf die Größe und Qualität von der pro- als die Beste nicht nur in Europa bezeichnet werden. duzierten Bäumen. Der Verein vertritt unsere Vermehrung Meist von den Vermehrung-Baumzüchtern gehören von Pflanzen in anderen europäischen Ländern. dem Polnischen Baumschulenverband an. Das ist der Unsere Bäume werden auch in andere Länder exportiert, erste solche Obstanbau-Verband in dem Land, der sich insbesondere in die Länder von Osteuropa. vorsätzlich zu der Entwicklung von der Obstbaumpro- Hoffentlich tragen die Verbandsmitglieder zur Verbes- duktion und –distribution beiträgt. Die Leistungen sind serung der Baumqualität bei, wodurch das Angebot für bemerkenswert. Die Verbandsmitglieder produzieren die unsere Obstzüchter wächst. Ich möchte alle Obstzüchter virusfreien Baumpflanzen, vorwiegend auf den Zwer- dazu anregen, sich mit dem Angebot (mit der Baumpro- gunterlagen und ganz neue attraktive Obstsorten, alle duktion) des Verbands bekannt zu machen. Bald kom- von bester Qualität. Der Verband hat die Lizenzen für men schwere Zeiten sowohl für die Obst- als auch für viele wertvolle und attraktive Obstsorten angekauft wie die Baumhersteller. Die Konkurrenz nimmt zu, nicht nur z.B.: Apfelbäume – Golden Delicious Reinders, Jona- auf dem europäischen Obst- und Baummarkt. In dieser gold Decosta, Elise, Gala Must, Ariwa und Beni Shogun Situation ist die nahe Zusammenarbeit zwischen den („Heisei Fuji”) Birnbäume – Concorde, David, Hortensia Obstgärtnern und den Verbandsmitgliedern erforderlich. und Isolda, Pflaumenbaum – Elena, Katinka und Jojo. Der Polnische Baumschulenverband ist eine wichtige, Der Verband, als der Erste, hat die Lizenz für die Pro- attraktive und zugleich die größte Organisation solcher duktion von den Unterlagen Gisela 5 und Gisela 6, nun Art in Polen. Die Zusammenarbeit beim Einkauf von Obst- die wertvollsten Kirschenunterlagen in unserem Lande. bäumen ist mit diesem Verband empfehlenswert. Die von den Verbandsmitgliedern den Baumzüchtern vorgeschlagenen Neuigkeiten sind: der Ahorn vom Typ Prof. dr hab. E. Makosz Strona 9 Vorwort/вход  Древесноплодовые питомники всегда имели боль- яблони, которые дозревают и крашиваются в на- шое влияние на развитие современного садовод- ших климатических условиях, и открытая в Польше ства. Согласно старых принципов: « бизнес садовода полосатая Natali Gala. начинается в древесноплодовом питомнике». В ми- Общество Польских Садоводов имеет решающее ровом садоводстве происходят огромные переме- влияние на обеспечивание польских садоводов цен- ны в производстве и дистрибуции фруктов. Увели- ными садоводческими материалами и тем самым на чиваются требования по отношении к материалам развитие нашего садоводства. Уже несколько лет с питомников. польский садовод может в стране купить высоко- В нашем государстве процесс перемен в содовод- го качества деревца. Такой возможности не имеют, стве начался около 20 лет назад. Тогда начались например, немецкие садоводы, в стране, в которой основываться первые яблочные сады на основании когда – то было очень развиты садоводство и пи- деревъев с Голландии. В этом времени в нашей томники. Доказательством значительного влияния стране не выращивали деревец яблони, отвечаю- Общества на развитие нашего садоводства может щих требованиям современного яблочного сада. быть количество производимых деревец. Обще- В связи с этим группа польских работников древес- ство объеденяет 12% польских садоводов, которые ноплодовых питомников начала разводить деревца, выращивают почти 60% всех фруктовых деревец приспособленные качеством и сортом к потреб- в нашей стране. ностям современного садоводства и фруктового Члены Общества участвуют в разных международ- рынка. На эффекты не надо было долго ждать. От ных мероприятиях. Это имеет влияние на величину 10 лет в многих польских питомниках качество де- и качество производства деревец. Эта организация ревец не уступает голландским деревцам, отлича- наиболее представляет наши питомники в разных ющихся самым высоким качеством не только в Ев- европейских странах. Другой формой представления ропе. Большинство этих садоводов объеденилось наших древесноплодовых питомников эсть экспорт в Обществе Польских Садоводов. Это первая такая деревец, особенно в страны восточной Европы. организация в стране, которая организованным методом развивает производство и дистрибуцию Можна надеятся, что садоводы, объеденённые деревец. Её достижения достойные подчёркивания. в этом Обществе, ещё более улучшат качество Члены этого общества предпринялись выращивать деревец и увеличат оферту для других садоводов, деревца свободные от вирусов, в большинстве на которых поощряю познакомится с производством карликовой основе, высокого качества и новых ин- деревец и членами Общества. Наступает трудное тересных сортов. Общество Польских Садоводов время, как для производителей фруктов, так и для купило лицензию многих ценных и интересных со- производителей деревец. Растёт конкуренция не ртов, таких как: яблони – Golden Delicious Reinders, только на европейском рынке фруктов и деревец. Jonagold Decosta, Elise, Gala Must, Ariwa или Beni В такой ситуации необходимым есть близкое со- Shogun («Heisei Fuji»), груши – Concorde, David, Оrt- трудничество садоводов и работников древеснопло- ensja, и Isolda, сливы – Elena, Katinka и Jojo. Обще- довых питомников. Общество Польских Садоводов ство первое приобрело лицензию на производство есть важной, интересной и самой большой орга- основы Gisela 5 и Gisela 6, теперь самые ценные низацией дресноплодовых питомников в Польше, основы черешни в нашей стране. Новинки, которые с которой стоит тесно сотрудничать, между инними, предлагают члены Общества Польских Садоводов при покупке фруктовых деревец. это клён – сорт „Fuji” Beni Shogun и селекциониро- ванные в Голландии Braeburn NAK поздние сорта Проф. Др. Габ Э. Макош Strona 10 Stowarzyszenie Polskich Szkółkarzy Wstęp Od ponad 15 lat dostarczamy naszym odbiorcom Rozpowszechniliśmy produkcję drzewek wolnych wysokiej jakości materiał szkółkarski do nasadzeń od wirusów co stało się powszechną praktyką. sadów produkcyjnych. Drzewka produkowane przez Proponujemy zmiany w systemie nasadzeń w kie- naszych członków nie odbiegają jakością i zdrowot- runku kwater jednoodmianowych z zapylaczami nością od drzewek produkowanych w najlepszych odmian ozdobnych. Proponowane zmiany wynikają szkółkach światowych. z przyczyn ekonomicznych. Udowodniliśmy niektórym sceptykom, że w Polsce Odmiany mają swoje specyficzne wymagania, a mia- można produkować drzewka owocowe o światowym nowicie: różną podatność na choroby i szkodniki, standardzie i nie stoją na przeszkodzie warunki różne potrzeby pokarmowe (nawożenie), różne klimatyczne. Można również w sadach uzyskiwać potrzeby wodne, różną podatność na preparaty do wysokie plony dobrej jakości owoców. chemicznego przerzedzania. Wszystkie te czynniki Staraliśmy się przewidywać tendencje w technice wpływają na koszty produkcji owoców i dostosowa- prowadzenia sadu jak i w odmianach. nie wymagań do jednej odmiany jest ekonomicznie Możemy z satysfakcją stwierdzić, że w wielu przy- uzasadnione. padkach nasze przewidywania potwierdziły się. Wprowadzamy do ofert dwie nowe odmiany jabłoni W pierwszym wydaniu naszego katalogu sugero- Fuji (Beni Shogun) i Braeburn NAK popularne na waliśmy sadownikom zwiększenie ilości sadzonych świecie w przekonaniu, że będą nimi zainteresowani drzew na jednostce powierzchni (ha) i dzisiaj rzadko odbiorcy (konsumenci, handlowcy) i sadownicy. spotyka się, aby ktokolwiek sadził sad jabłoniowy Odmiany te sprawdzane są w Polsce od kilku lat. poniżej 1500 drzew na ha. Zadecydowały o tym Opisując i rekomendując nowe odmiany staramy względy ekonomiczne na co zwracaliśmy uwagę. się mieć wyrobione zdanie na podstawie ich za- Wprowadziliśmy do praktyki sadowniczej szereg chowania w polskich warunkach klimatyczno-gle- nowych odmian i sportów, które znalazły szerokie bowych, ale nie możemy przewidzieć ich sukcesu uznanie u sadowników a zwłaszcza konsumentów na rynku. np.: Ligol, Gala Must, Golden Delicious, czerwone sporty Delcorfa – Celeste, Ambassy, czerwone sporty Idareda – Najdared, Idaredest, czerwone sporty Jonagolda – Decosta, Jonagored, czerwone sporty Szampiona – ARNO, RENO, RENO2. Jan Krzewiński Strona 11 Kategorie materiału szkółkarskiego  Od 1 maja 2004 r. polscy dostawcy sadowniczego materiału szkółkarskiego uzyskali możliwość jego wytwarzania w dwóch kategoriach. Pierwsza z nich to materiał CAC (Conformitas Agraria Communitatis). Druga kategoria to znany naszym dostawcom materiał kwalifikowany. Rośliny sadownicze mogą być rozmnażanie w obu kategoriach jednocześnie, co stwarza dostawcom i nabywcom możliwości wolnego wyboru. Rozporządzenie MR i RW z dnia 1.02.2007 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących wy- twarzania oraz jakości materiału siewnego (Dz.U. Nr 29 poz.189). Załącznik nr 9 Szczegółowe wymagania dotyczące wytwarzania i jakości materiału szkółkarskiego roślin sadowni- czych i winorośli. B. Jakość elitarnego i kwalifikowanego materiału szkółkar- C. Minimalne wymagania dla materiału szkółkarskiego ka- skiego roślin sadowniczych tegorii CAC I. Elitarny i kwalifikowany materiał szkółkarski powinien speł- I. Materiał szkółkarski kategorii CAC powinien spełniać wy- niać wymagania jakościowe: magania jakościowe: 1) pełnej czystości gatunkowej i odmianowej; 1) odpowiedniej czystości gatunkowej i odmianowej; 2) właściwego wyglądu gatunku i odmiany; 2) właściwego wyglądu gatunku i odmiany; 3) być praktycznie wolny od uszkodzeń fizycznych, mechanicznych 3) być praktycznie wolny od uszkodzeń fizycznych, mechanicznych albo chemicznych; albo chemicznych; 4) być praktycznie wolny od jakichkolwiek wad wynikających z roz- 4) być praktycznie wolny od jakichkolwiek wad wynikających z roz- mnażania, które mogłyby obniżyć jego przydatność i jakość; mnażania, które mogłyby obniżyć jego przydatność i jakość; 5) być przygotowany w postaci jednorodnych partii; w przypadku 5) być przygotowany w postaci jednorodnych partii; w przypadku łączenia partii zachowuje się dane o składzie partii i pochodzeniu łączenia partii zachowuje się dane o składzie partii i pochodzeniu poszczególnych składników; poszczególnych składników; 6) być wolny od organizmów kwarantannowych; 6) być wolny od organizmów kwarantannowych; 7) być praktycznie wolny od patogenów, chorób i organizmów wy- 7) być praktycznie wolny od patogenów, chorób i organizmów mienionych w części C dziale II; wymienionych w dziale II; 8) być praktycznie wolny od innych organizmów, które mogą ob- 8) być praktycznie wolny od innych organizmów, które mogą ob- niżyć jakość materiału szkółkarskiego. niżyć jakość materiału szkółkarskiego. 9) sprawdzenia wymagań dotyczących wytwarzania i jakości mate- riału szkółkarskiego CAC dokonuje wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa podczas kontroli co najmniej raz w danym cyklu produkcji, nie rzadziej niż raz w roku. II. Elitarny i kwalifikowany materiał szkółkarski powinien speł- niać minimalne wymagania jakościowe: 1. Dla drzewek owocowych: 1) wysokość powinna wynosić nie mniej niż 80 cm, mierząc od szyjki korzeniowej; 2) średnica pnia powinna wynosić nie mniej niż 8 mm, mierząc na wysokości 10 cm powyżej miejsca uszlachetniania; 3) powinny mieć korzeń główny i nie mniej niż 3 korzenie boczne albo wiązkę korzeni drobnych, albo korzenie przerastające całą objętość gleby w pojemniku. * ... 9. Dostawcy mogą zgodnie z minimalnymi wymaganiami ustalać własne klasy jakości dla materiału szkółkarskiego wprowadzane- go do obrotu. * punkty ustawy nie dotyczące drzewek (uwaga zespołu redagującego katalog). Strona 12 Instrukcja Instrukcja wyboru terminu zaopatrywania w drzewka owocowe oraz sposoby postępowania z nimi  Tradycyjnym i preferowanym terminem zakupu ku należy wyłożyć wokół niego oraz pomiędzy drzewek owocowych jest jesień. W tym okresie drzewkami trutki na gryzonie. dostawcy dysponują pełnym asortymentem wy-  Zakupione drzewka można również przechowy- produkowanego materiału szkółkarskiego. Wte- wać w chłodni ale nie razem z owocami. dy jest najbogatszy wybór gatunków i odmian drzew owocowych. Opóźnianie zakupu do wio-  Drzewka z chłodni sadzone wiosną, powinny sny, może znacznie ograniczyć te możliwości. być bezpośrednio przed sadzeniem moczone w wodzie ok. 24 godzin.  Podczas załadunku i rozładunku pęczki drze- wek należy chwytać powyżej miejsca okulizacji  Drzewka powinny być sadzone 2-3 cm głębiej a poniżej rozgałęzień, aby uniknąć wykruszania niż rosły w szkółce, pamiętając przy tym, aby pąków z przewodnika i pędów bocznych. miejsce okulizacji czy szczepienia zawsze znaj- dowało się nad powierzchnią gleby. Przed sa-  W czasie transportu drzewka należy zabezpie- dzeniem nie należy przycinać korzeni. czyć przed przesuszeniem.  Zalecanym terminem sadzenia drzewek jest je-  Przywiezione ze szkółki drzewka muszą być za- sień, która sprzyja szybszej adaptacji roślin na bezpieczone przed przesuszeniem bez względu nowym stanowisku. Drzewka posadzone nawet na to, czy będą bezpośrednio sadzone w sa- w listopadzie mają z reguły dostateczną ilość dzie czy też przechowywane przez zimę. Przy wilgoci i jeszcze przed nadejściem zimy może słonecznej i wietrznej pogodzie nawet kilkugo- nastąpić częściowy rozwój systemu korzenio- dzinne składowanie drzewek z odkrytym sys- wego. Powoduje to, że drzewka rozpoczynają temem korzeniowym prowadzi do częściowego wegetację już wczesną wiosną. Zaleca się po- zaschnięcia i obumarcia drobnych korzeni. sadzone w jesieni drzewka zabezpieczyć przed  Właściwe miejsce pod dołownik powinno być mrozem, szczególnie podczas bezśnieżnej zimy usytuowane w zacienionym miejscu, najlepiej od poprzez usypanie kopczyków z ziemi lub trocin, północnej strony budynku lub innej osłony, ale zakrywających miejsce szczepienia. Przy wio- nie przy samym fundamencie. Dołując drzewka sennym terminie sadzenia drzewek trzeba pa- ustawia się je w bruzdach prawie pionowo, lek- miętać, że czasami jest on dosyć krótki. Wiosną ko pochylając w kierunku południowym. Miej- gleba bardzo szybko obsycha, a w przypadku sce okulizacji powinno być przykryte ziemią na długotrwałego braku opadów może być niedo- wysokość, co najmniej 10 cm. W zależności od statecznie wilgotna i dlatego posadzone drzewka zwięzłości ziemi, którą obsypuje się drzewka, należy obficie podlać. dobrze jest polewać ją wodą w celu zapewnie- nia dokładnego wypełnienia przestrzeni wokół korzeni.  Ustawiając drzewka na dołowniku należy pa- miętać, że zewnętrzne rzędy drzewek powinny stanowić gatunki lub odmiany bardziej wytrzy- małe na mróz, gdyż one w pierwszej kolejności są narażone na oddziaływanie silnych i mroźnych wiatrów z kierunku wschodniego lub północne- go. Zaraz po umieszczeniu drzewek w dołowni- Strona 13 11 Odmiany roślin sadowniczych jabłonie Strona 14 Geneva Early Miejsce wyhodowania: USA Odmiany zapylane: Ambassy Pochodzenie: Quinte x Julyred Dojrzałość zbiorcza: 5 dni przed Oliwką Wzrost: silny, korona wzniesiona o mocnej kon- Żółtą, wymaga 2-3-krotnego zbioru strukcji, średnio zagęszczona o konarach pokry- Przechowywanie: chłodnia 2-3 tygodnie tych licznymi krótkopędami Wytrzymałość na mróz: średnia Zapylacze: Ambassy, Celeste, Delikates, Disco- Podatność na choroby: parch – duża, mącz- very, James Grieve, Jerseymac, Idared, Najdared, niak – bardzo duża, zaraza ogniowa – duża. Paulared, Katerine Owoc: średniej wielkości, kulistospłaszczony, zielonkawożółty, w dużej części pokryty czerwonym, rozmytym rumień- cem. Strona 15 jab łonie 13 Piros® Miejsce wyhodowania: Niemcy Odmiany zapylane: Jemes Grieve, Pilot Pochodzenie: Helios x Apollo Dojrzałość zbiorcza: początek sierpnia, wy- Wzrost: umiarkowanie silny, po wejściu w okres maga 2-3-krotnego zbioru owocowania słaby, korona raczej luźna, niezbyt Przechowywanie: chłodnia kilka tygodni zagęszczona, lekko rozłożysta o dość sztywnych Wytrzymałość na mróz: duża konarach z niezbyt licznymi krótkopędami Podatność na choroby: parch – mała, mącz- Zapylacze: Discovery, Golden Delicious, Gol- niak – mała, zaraza ogniowa – duża, gorzka pla- dRush, Idared, James Grieve, Jerseymac, Lodel, mistość – mała. Pinova, Prima, Summerred, Vista Bella Owoc: średniej wielkości lub duży, kulistostożkowy, czasa- gładka, zielonkawożółta, w dużej części pokryta paskowa- mi wokół kielicha pojawia się delikatne ordzawienie, skórka nym, jaskrawoczerwonym rumieńcem. Strona 16 Delela® MIEJSCE wyhodowania: Polska Odmiany zapylane: Booskop, Delbard Jubi- POCHODZENIE: czerwony mutant odmiany le, Elise, Golden Delicious, Jonagold, Melfree, Celeste Sunrise WZROST: średni, korona mocnej konstrukcji dojrzałość zbiorcza: zbiór w połowie sierp- o wzniesionych konarach, średnio zagęszczona, nia około 10 dni przed odmianą Celeste łatwa do formowania PRZECHOWYWANIE: chłodnia do 2 miesięcy ZAPYLACZE: Elstar, Gala, Idared, James Grieve, Wytrzymałość na mróz: średnia Lobo, Sunrise podaTNOŚĆ na choroby: parch – mała/średnia, mączniak – mała/średnia, choroby kory i drewna – mała. Owoc: duży, cylindryczny, skórka gładka zielonkawożółta w ¾ pokryta rozmytym czerwonym rumieńcem. Miąższ żółty o smaku kwaskowym, jędrny i aromatyczny. Strona 17 jab łonie 15 Celeste® Miejsce wyhodowania: Niemcy Idared, Najdared, Paulared, Jonagold, Melfree, Pochodzenie: czerwony mutant odmiany Sunrise Delbarestivale Dojrzałość zbiorcza: druga połowa sierpnia, Wzrost: średni, korona mocnej konstrukcji wymaga 2-3-krotnego zbioru o wzniesionych konarach, średnio zagęszczona Przechowywanie: chłodnia około 3 miesiące Zapylacze: Arlet, Discovery, Elstar, Fiesta, Gala, Wytrzymałość na mróz: średnia Idared, Najdared, James Grieve, Lodel, Summer- Podatność na choroby: parch – mała/śred- red, Sunrise nia, mączniak – mała/średnia. Odmiany zapylane: Booskop, Delbard Jubile, Delikates, Elise, Geneva Early, Golden Delicious, Owoc: duży, cylindryczny, skórka gładka, zielonkawożółta, w dużej części pokryta paskowano-rozmytym, czerwonym rumieńcem. Strona 18 Ambassy® MIEJSCE wyhodowaNIA: Francja Dojrzałość zbiorcza: zbiór w połowie Pochodzenie: czerwony sport odmiany sierpnia Delbarestivale PRZECHOWYWANIE: chłodnia kilka miesięcy WZROST: średnio silny Wytrzymałość na mróz: średnio wytrzymała, ZAPYLACZE: Alkmene, Delikates, Discovery, El- kwiaty odporne na przymrozki star, Kelsey, Malus Hoppa, Idared, Ligol, Najda- Podatność na choroby: mało podatna na red, Paulared, Szampion, Geneva Early, odmiana parcha i mączniaka. częściowo samopylna odmiany zapylane: Delikates, Geneva Early, Idared, Idaredest, Najdared, Paulared owoc: średni/duży, cylindryczny z rozmytym czerwonym sie. Owoce zawierają więcej cukru niż inne klony odmiany rumieńcem. Smaczny, bardzo słodki, soczysty, bardziej ce- Delbarestivale. niony od innych odmian dojrzewających w podobnym cza- Strona 19 jab łonie 17 Delikates Miejsce wyhodowania: Polska Dojrzałość zbiorcza: koniec sierpnia Pochodzenie: James Grieve x Cortland Przechowywanie: chłodnia 3 miesiące, chłod- Wzrost: średni/silny, korona podobna do odmiany nia KA 4-5 miesięcy James Grieve, o sztywnych konarach obrośniętych Wytrzymałość na mróz: duża licznymi krótkopędami Podatność na choroby: parch – średnia, Zapylacze: Ambassy, Bankroft, Celeste, Elstar, mączniak – średnia, zaraza ogniowa – nieznana, Golden Delicious, Idared, Jonamac, Ligol, Najda- choroby kory i drewna – średnia. red, McIntosh, Spartan, Szampion, Wealthy Odmiany zapylane: Alwa, Ambassy, Geneva Early, Idared, Najdared, Paulared, Szampion Owoc: duży, kulisty, lekko spłaszczony, zwężający się w kierunku kielicha, skórka zielonkawożółta, w dużej części pokryta żywoczerwonym, rozmyto-paskowym rumieńcem. Strona 20 Paulared Miejsce wyhodowania: USA Odmiany zapylane: Ambassy, Alwa, Gala, Ge- Pochodzenie: siewka nieznanego neva Early, Ligol, Najdared, Honeygold pochodzenia Dojrzałość zbiorcza: koniec sierpnia/po- Wzrost: średni/słaby, korona stożkowokulista, czątek września niezbyt zagęszczona o nieco zwisających kona- Przechowywanie: chłodnia 3 miesiące rach, z małą liczbą krótkopędów Wytrzymałość na mróz: średnia Zapylacze: Ambassy, Celeste, Delikates, Disco- Podatność na choroby: parch – średnia, very, Elstar, Idared, James Grieve, Ligol, Lodel, mączniak – duża, zaraza ogniowa – duża, choroby Najdared, Rubin, Szampion, Red Wealthy kory i drewna – średnia. Owoc: średniej wielkości lub duży, kulisty, lekko spłaszczony, skórka zielona, w dużej części pokryta intensywnym, kar- minowym rumieńcem.