Strona 1 Serwis Zeszyt do samodzielnego kształcenia nr 214 Lakiernictwo samochodowe Podstawy oraz przygotowanie powierzchni Strona 2 Wprowadzenie Tematowi Lakiernictwo samochodowe Z tego powodu oddajemy Państwu dwa zeszy- poświęca się w serwisach coraz więcej uwagi. ty do samodzielnego kształcenia (214 i 215), które mają przedstawić dzisiejszy stan techniki Nie tylko specjalne technologie naprawy, ale w zakresie lakiernictwa samochodowego. także wprowadzanie nowych materiałów – zwłaszcza nowych lakierów – sprawia, że jest ● Zeszyt nr 214: to dziedzina wymagająca kompleksowej wie- Lakiernictwo samochodowe. Podstawy oraz dzy i dobrego przygotowania personelu. przygotowanie powierzchni ● Zeszyt nr 215: Tylko usługi, świadczone w oparciu o rzetelną Lakiernictwo samochodowe. Lakierowanie wiedzę, mogą dziś spełnić wysokie wymaga- nawierzchniowe nia klientów. Dotyczy to tak samo napraw lakierniczych, jak i wszystkich innych dziedzin działalności serwisu. 214_001 NOWOŚĆ Uwaga Wskazówka Zeszyt do samodzielnego Informacje na temat diagnozy, regulacji kształcenia nie jest i naprawy prosimy zaczerpnąć z właściwej instrukcją naprawy! literatury serwisowej! 2 Strona 3 O czym będzie mowa Lakiernictwo – podstawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Utlenianie stali czyli korozja . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 Wyroby ścierne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 Materiały używane do lakierowania . . . . . . . . . . . 12 Składniki lakieru . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Lakiery – podział ze względu na sposób schnięcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Lakierowanie przemysłowe . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Lakierowanie renowacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Naprawa lakiernicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Przebieg naprawy samochodu . . . . . . . . . . . . . . 29 Przygotowanie powierzchni . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Gruntowanie antykorozyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Szpachlowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Szlifowanie szpachlówki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 Podkładowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Szlifowanie podkładu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Sprawdzamy swoją wiedzę . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Glosariusz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 3 Strona 4 Lakiernictwo – podstawy Utlenianie stali czyli korozja Stal, z której wykonuje się nadwozie samo- chodu, musi być zabezpieczona przed utlenia- niem czyli korozją. Osiąga się to przez jej materiał utleniany cynkowanie i lakierowanie. Utlenianie Utlenianie to reakcja chemiczna, podczas któ- rej dwa materiały wymieniają między sobą elektrony. Atomy materiału utlenianego oddają materiał utleniający elektrony. 214_002 Te elektrony są przejmowane przez atomy, tworzące materiał utleniający. Utlenianie Proces odwrotny do utleniania nazywa się redukcją. Gdy materiał jest redukowany, przyj- muje elektrony. Materiały wykazują różną skłonność do odda- wania lub przejmowania elektronów. Pewne metale, np. żelazo, łatwo oddają elek- trony. Dlatego żelazo łatwo się utlenia. Inne metale, np. miedź, mają mniejszą skłon- ność do oddawania elektronów i utleniają się tylko wtedy, gdy znajdą się w środowisku silnie utleniającym. cynk Jeszcze inne metale – takie jak złoto – utleniają się tylko w wyjątkowych warunkach. skłonność do utleniania Gdy dwa materiały o różnej skłonności do utle- żelazo niania stykają się ze sobą, następuje przepływ elektronów w stronę tego materiału, który łatwiej się utlenia. miedź ● Materiał utleniany tworzy anodę. ● Materiał redukowany (utleniający) to katoda. ● Oba materiały tworzą wtedy ogniwo gal- waniczne. złoto Przykładem takiego ogniwa jest bateria, przepływ w której następuje przepływ elektronów od elektronów anody do katody. 214_003 Skłonność do utleniania 4 Strona 5 Ochrona antykorozyjna Materiałem używanym powszechnie do pro- Blachy ocynkowane mają bardzo dobrą odpor- dukcji nadwozi jest stal, która łatwo się utlenia. ność na korozję. Dlatego trzeba stosować różne sposoby jej Połączenie ocynkowania i lakierowania zabezpieczania, tak aby uzyskać długotrwałą zapewnia optymalną ochronę antykorozyjną. odporność na korozję. Taki sposób ochrony jest czasem określany Skuteczne zabezpieczenie antykorozyjne terminem duplex. pozwala producentowi gwarantować dużą trwałość samochodu. Właściwą ochronę antykorozyjną daje warstwa tlenku cynku, tworząca się na powierzchni bla- Zabezpieczenie antykorozyjne blach nadwozia chy. Ponieważ jest ona bardzo mocno obejmuje: związana z cynkiem i nie odpryskuje od niego, proces utleniania postępuje bardzo wolno ● cynkowanie w głąb materiału. ● lakierowanie Inaczej jest w przypadku gołej stali, gdyż tworząca się warstwa tlenku żelaza odpada od Cynk jest najczęściej stosowanym materiałem powierzchni, nie tworząc bariery ochronnej na powłokę ochronną, gdyż ma większą i wystawiając wciąż nowe warstwy blachy na skłonność do utleniania niż stal. Utlenianie działanie środowiska. Cynk utlenia się wpraw- stali zaczyna się dopiero wtedy, gdy utleniona dzie łatwiej niż żelazo, ale proces ten postę- (zużyta) zostanie cała warstwa cynku. puje o wiele wolniej. anoda (tu następuje utlenianie) katoda (tu następuje redukcja) tlen z powietrza O2 = tlen wilgoć H+ = jony wodorowe OH- = jony blacha stalowa wodorotlenkowe Fe = żelazo 214_004 Elektrochemiczna korozja stali (ogniwo korozyjne) 5 Strona 6 Lakiernictwo – podstawy Wyroby ścierne korund karborund Dzięki przeszlifowaniu podłoża uzyskuje się dobrą przyczepność lakieru. Podstawy szlifowania Szlifowanie polega na mechanicznym usunię- ciu warstwy materiału z obrabianej powierzchni. Twardy materiał ścierny jest przesuwany pod 214_005 naciskiem po przygotowywanej powierzchni. Ziarna ścierne zagłębiają się w tę powierzch- Korund i karborund nię i usuwają (skrawają) z niej część materiału. Do szlifowania używa się różnych minerałów, np. szmergla, korundu czy karborundu (węglika krzemu). Materiały podlegające szlifowaniu, takie jak podkład czy szpachlówka, zawierają miękkie składniki (tlenek barowy, wapno), ułatwiające obróbkę. Twardość jest fizyczną własnością materiału. 1 – talk miękki Jeden materiał jest twardszy od drugiego, gdy może zostać w niego wciśnięty. 2 – gips Są różne sposoby określania twardości. 3 – kalcyt Najprostszym z nich jest metoda, opracowana przez niemieckiego geologa Friedricha Mohsa. 4 – fluoryt Stworzył on dziesięciostopniową skalę, po- rządkującą minerały wg wzrastającej twardo- 5 – apatyt ści. Pierwszy minerał ma najmniejszą twar- dość, a ostatni – największą. 6 – ortoklaz Twardość innych minerałów określa się, 7 – kwarc podając numer najtwardszego minerału wzor- cowego, który można zarysować badanym 8 – topaz materiałem. 9 – korund 10 – diament twardy Skala twardości Mohsa 6 Strona 7 Budowa materiału ściernego ziarna ścierne klej Podstawą wyrobu ściernego jest płaskie, ela- styczne podłoże. Jako podłoże stosuje się: ● papier ● tkaniny ● fibrę ● folie z tworzyw sztucznych elastyczny podkład 214_007 Na podłoże są naklejone bardzo twarde ziarna Budowa wyrobu ściernego minerału (ścierniwo), o wielkości zależnej od ziarnistości wyrobu ściernego. Minerały używane jako ścierniwo Podstawowymi minerałami, stosowanymi do produkcji wyrobów ściernych, są korund korund zużyty korund i karborund. ● Korund jest bardzo twardym minerałem, składającym się przede wszystkim z tlenku glinu (aluminium). Bardzo czysty korund jest biały, natomiast 214_008B domieszki zmieniają jego kolor na różowy aż do brązowego. zużyty karborund karborund Ziarna korundu tępią się podczas szlifowa- nia, dlatego wyrób ścierny zużywa się. ● Karborund jest jeszcze twardszy od korundu, ale też i bardziej kruchy. Jest czarny z niebieską poświatą. 214_008A Podczas szlifowania kryształy karborundu Zużywanie się wyrobu ściernego pękają, tworząc nowe, ostre krawędzie. 7 Strona 8 Lakiernictwo – podstawy Ziarnistość wyrobów ściernych P180 P12 P16 P220 Podczas produkcji wyrobów ściernych minerał P240 P20 jest rozdrabniany, a następnie dzielony na par- P280 P24 tie o podobnej wielkości ziarna. P320 P30 P40 P360 Średnia wielkość ziarna w danej partii jest P400 P50 nazywana ziarnistością. P500 P60 P80 P600 Ziarnistość określa się wg skali FEPA (Stowa- P800 P100 rzyszenia Europejskich Producentów Wyro- P1000 P120 bów Ściernych). P1200 P150 Oznaczenie ziarnistości składa się z litery P i liczby. 214_009 P12 oznacza największe ziarna ścierne, Skala ziarnistości FEPA a P1200 – najmniejsze. Rodzaj ziaren ściernych dobiera się w zależności od warunków pracy materiału ściernego: ● rodzaju obróbki ściernej ● twardości szlifowanego materiału ● maksymalnej mocy szlifierki ● warunków otoczenia Dobry efekt można osiągnąć wyłącznie, sto- sując wyrób ścierny odpowiedni do wykonywa- nej pracy. Podłoże Podłoże wyrobu ściernego jest elastyczne. Od jego rodzaju i grubości zależy elastyczność całego wyrobu. Im cieńszy jest papier czy tkanina, tym bar- dziej elastyczny wyrób. Producent dobiera rodzaj i grubość podłoża odpowiedni do obrabianej powierzchni i do twardości szlifowanego materiału. 214_010 Podłoże wyrobu ściernego 8 Strona 9 Klej i spoiwo Ziarna ścierne są mocowane do podłoża jed- nym z dwóch rodzajów kleju: ● klejem naturalnym ● lub żywicą sztuczną Kleje naturalne (organiczne), np. kleje kostne, są otrzymywane z produktów pocho- dzenia roślinnego lub zwierzęcego. Są one nieodporne na działanie wody. Oznacza to, że woda niszczy tak wykonany wyrób ścierny. Do żywic sztucznych można zaliczyć żywice fenolowe, epoksydowe i mocznikowe. Są to produkty termoutwardzalne lub odporne ter- micznie. Wyrób ścierny, wykorzystujący żywicę jako klej, jest wodoodporny. Ziarna ścierne są mocowane do podłoża przez dwie warstwy: warstwa 2 – – spoiwo ● Klej, który mocuje powierzchniowo ziarna ścierne do podłoża. warstwa 1 – – klej ● Spoiwo, które wiąże ziarna z podłożem. Jak klej i spoiwo może być użyta ta sama sub- stancja lub różne substancje. Rodzaj spoiwa określa, do jakiej pracy jest przeznaczony wyrób ścierny. podłoże 214_011 Mocowanie ziaren ściernych do podłoża 9 Strona 10 Lakiernictwo – podstawy Nakładanie ziaren ściernych Istotnym czynnikiem, wpływającym na właści- Liczba ziaren ściernych na jednostkę wości wyrobu ściernego, jest sposób nakłada- powierzchni to kolejny ważny parametr, opi- nia ziaren ściernych na podłoże. Są dwa sujący wyrób ścierny. sposoby nakładania: W wyrobach o zamkniętej strukturze ziaren ● nakładanie grawitacyjne ziarna ułożone są ściśle obok siebie. ● nakładanie elektrostatyczne W wyrobach o otwartej strukturze ziaren Podczas nakładania grawitacyjnego ziarna pomiędzy ziarnami jest wolna przestrzeń. ścierne układają się na podłożu Dzięki temu łatwiejsze jest odprowadzanie w przypadkowy sposób. pyłu i wyrób ścierny nie zakleja się. Natomiast nakładanie elektrostatyczne powo- Do wyrobu ściernego są ponadto dodawane duje ściśle określone ułożenie ziaren. różne substancje pomocnicze (np. stearynian To ułożenie określa właściwości materiału cynkowy), służące do smarowania i poprawia- ściernego. jące odprowadzanie pyłu. Należy zawsze dobierać odpowiednie ułożenie ziaren ściernych do rodzaju szlifowanej powierzchni. Grawitacyjne nakładanie ziaren ściernych Elektrostatyczne nakładanie ziaren ściernych 214_012 214_012A Sposoby nakładania ziaren ściernych 10 Strona 11 Formy wyrobów ściernych Rzadko używa się wyrobu ściernego w dużych rolach. Najczęściej jest on przycięty do kształtu, odpo- wiedniego do konkretnego zastosowania. tarcza Typowe formy wyrobów to: ● arkusze ● tarcze ● rolki arkusz Niezależnie od formy, wyrób przewidziany do pewnych zastosowań może mieć otwory (per- forację). Taki wyrób, w połączeniu z odpowiednią szli- fierką, pozwala na odciąganie pyłu. rolka arkusz perforowany tarcza perforowana 214_013 Formy wyrobów ściernych Podsumowanie: Aby warstwa lakieru miała dobrą przyczepność, powierzchnia musi mieć określoną chropo- watość. Zależy ona od rodzaju lakierowanej powierzchni i od typu lakieru. Powierzchnie dające słabą przyczepność (np. stara powłoka lakierowa lub powłoki fabryczne) muszą więc zostać przeszlifowane, tak by uzyskać właściwą chropowatość. Szlifowanie szpachlówki i podkładu służy uzyskaniu równej, gładkiej powierzchni. 11 Strona 12 Lakiernictwo – podstawy Materiały używane do lakierowania Powłoka lakierowa ma dwa zadania: Lakierowanie służy ochronie nadwozia przed wpływami atmosferycznymi, a więc zwiększe- ● Chroni powierzchnię przed niszczącymi niu jego trwałości. składnikami środowiska: wilgocią, promie- Ponadto nadaje powierzchni atrakcyjny niowaniem słonecznym, wysoką tempera- wygląd. turą, solą, związkami chemicznymi, rozpuszczalnikami, paliwem itp. Definicja ● Nadaje powierzchni dekoracyjny wygląd Lakiery są to płynne substancje o różnej lepko- przez wyrównanie nierówności, kolor, ści, nakładane odpowiednimi technikami na połysk i różne efekty optyczne. materiał podłoża. W związku z ochroną mówi się o funkcji tech- Po wyschnięciu tworzą równomierną warstwę, nicznej, a w związku walorami estetycznymi – trwale związaną z podłożem. o funkcji dekoracyjnej. Nazywa się ona powłoką lakierową. 214_014 Materiały używane do lakierowania 12 Strona 13 Terminologia Rozdział „Materiały używane do lakierowania“ daje przegląd różnych produktów, stosowa- nych podczas naprawy. Oto one: Szpachlówka blacha Szpachlówka jest plastycznym materiałem o złożonym składzie, występującym w postaci pasty. Nakłada się ją za pomocą szpachli lub innego podobnego narzędzia. Szpachlówka wyrównuje nierówności i zamyka rysy materiału. 214_015 Musi mieć dobrą przyczepność do różnych podłoży i dawać się łatwo szlifować. Szpachlówka grunt blacha Grunt Grunty są to płynne mieszaniny, które mogą być dodatkowo barwione. Spełniają one następujące zadania: ● tworzą warstwę zamykającą pory materiału (gruntują) lakier ● chronią podłoże przed korozją nawierzchniowy 214_016 ● zapewniają dobrą przyczepność powłoki lakierowej Grunt blacha grunt Podkład Podkłady to płynne, barwione mieszaniny o dużej zawartości cząstek stałych. Wypełniają one nierówności w powłoce gruntu. Natryśnięcie podkładu powoduje wytworzenie powłoki o gładkiej, równomiernej powierzchni, podkład na którą można nałożyć lakier nawierzchniowy. lakier nawierzchniowy Podkłady są również zwane wypełniaczami, 214_017 a tworzona przez nie warstwa – międzywarstwą. Podkład 13 Strona 14 Lakiernictwo – podstawy Emalie Emalie to wyroby lakierowe, tworzące szcze- gólnie gładką i twardą powłokę. Lakier pigmentowy Lakier składa się z cząstek organicznego pig- mentu, zawieszonego w spoiwie czyli substan- cji błonotwórczej. Lakier pigmentowy oznacza się intensywną barwą. Może być w różnym stopniu prześwitujący lub przezroczysty. 214_018 Lakier pigmentowy Lakier bezbarwny Lakier bezbarwny jest wyrobem pozbawionym pigmentu, nakładanym cienką warstwą. Po wyschnięciu tworzy przezroczystą powłokę lakierową. 214_019 Lakier bezbarwny Barwniki Barwniki są to substancje, które wnikają w materiał i zmieniają jego kolor. Są one przezroczyste i nie tworzą osobnej powłoki. 214_020 Barwnik 14 Strona 15 Składniki lakieru Lakier składa się z następujących składników, Skład chemiczny substancji błonotwórczej nadających mu własności ochronne decyduje o takich właściwościach lakieru, jak: i dekoracyjne: ● sposób schnięcia, ● substancji błonotwórczej ● charakter warstwy nawierzchniowej (połysk, ● pigmentu twardość), ● rozpuszczalnika ● odporność na wpływy środowiska, ● środków pomocniczych ● elastyczność, ● przyczepność. Substancja błonotwórcza Nazwy lakierów wywodzą się właśnie od Substancja błonotwórcza jest częścią spoiwa, rodzaju substancji błonotwórczej. która po wyschnięciu lakieru tworzy elastyczną Lakier akrylowy jest oparty na bazie żywicy powłokę. Terminem spoiwo określa się sub- akrylowej, lakier nitrocelulozowy – na bazie stancję błonotwórczą rozpuszczoną nitrocelulozy. w rozpuszczalniku. Spełnia ona bardzo ważną funkcję, wiążąc ze sobą pozostałe składniki lakieru. substancja błonotwórcza środek pomocniczy lakier pigment rozpuszczalnik 214_021 Składniki lakieru 15 Strona 16 Lakiernictwo – podstawy Pigment Pigmenty to bardzo drobno sproszkowane substancje, które nie rozpuszczają się w substancji błonotwórczej, lecz tworzą w niej zawiesinę. Pigmenty mogą być substancjami organicz- nymi lub nieorganicznymi. Wpływają przede wszystkim na takie właści- pigmenty wypełniające wości lakieru, jak: ● kolor ● przezroczystość Są też pigmenty, dodawane do lakieru w całkiem innym celu. Pigmenty dzielą się na następujące grupy: pigmenty hydrofobowe ● Pigmenty antykorozyjne Chronią materiał podłoża (stal, aluminium, miedź) przed korozją. ● Pigmenty kryjące Są to nieprzezroczyste cząstki o określo- nym kolorze (czerwone, niebieskie itd.). Ich podstawowym zadaniem jest zabarwie- nie lakieru. pigmenty kryjące Pigmenty – dzięki swojemu składowi – mogą nadawać lakierowi kolor lub wywoływać różne efekty optyczne. Np. pigment aluminiowy daje efekt meta- liczny, a pigment mikowy – efekt perłowy. ● Pigmenty wypełniające Te pigmenty nie zwiększają zdolności kryjących lakieru. Uzupełniają pigmenty kryjące i zagęszczają lakier. pigmenty utrudniające zapalenie ● Pigmenty specjalne Nadają lakierowi specjalne własności, np. grzybobójcze (fungicydy), odporność na ogień, odporność na obrastanie glonami (lakiery okrętowe). 214_022 Niektóre pigmenty i ich właściwości 16 Strona 17 Rozpuszczalniki Rozpuszczalniki utrzymują substancję błono- Ponieważ rozpuszczalniki i rozcieńczalniki twórczą w stanie płynnym, zapobiegając jej utrzymują substancję błonotwórczą w stanie koagulacji, podczas nakładania na powierzch- płynnym, muszą mieć właściwości chemiczne nię. dostosowane do jej rodzaju. Po nałożeniu warstwy lakieru rozpuszczalnik odparowuje. Nie pozostaje on w powłoce lakie- Są dwie grupy lakierów: rowej, wytworzonej na materiale podłoża. Dokładnie rzecz biorąc – substancja błono- ● Lakiery na bazie rozpuszczalników twórcza rozpuszczona w rozpuszczalniku two- Rozpuszczalniki i rozcieńczalniki składają rzy spoiwo lakieru. Po odparowaniu się ze związków organicznych, takich jak rozpuszczalnika substancja błonotwórcza two- aceton, związki ropopochodne, octan rzy warstwę – film lakieru. butylu. Gdy lakier ma zbyt dużą lepkość, trzeba go ● Lakiery na bazie wody (lakiery wodne) rozcieńczyć. W tym przypadku podstawowym rozpusz- Robi się to za pomocą płynnej substancji, zwa- czalnikiem i rozcieńczalnikiem jest woda. nej rozcieńczalnikiem. Rozpuszczalniki i rozcieńczalniki mogą mieć takie same lub różne właściwości chemiczne. odparowujący rozpuszczalnik substancja błonotwórcza pigment film lakieru 214_0x23 Rozpuszczalnik 17 Strona 18 Lakiernictwo – podstawy Środki pomocnicze Jakość lakieru zależy od jakości jego głównych składników, ich wzajemnego stosunku oraz przemyślanego doboru środków pomocni- czych (uszlachetniających). Bez tych środków lakier miałby ograniczoną trwałość i byłby pozbawiony wielu pożądanych własności. Niektóre środki pomocnicze: sykatywy ● Sykatywy (przyspieszacze) Przyspieszają proces schnięcia lakieru. ● Wypełniacze Wpływają na właściwości powłoki lakiero- wypełniacze wej – np. chropowatość. ● Zmiękczacze (plastyfikatory) Zwiększają elastyczność powłoki lakiero- wej. zmiękczacze ● Zagęszczacze Poprawiają rozlewność lakieru i zapobiegają powstawaniu zacieków. zagęszczacze ● Środki sieciujące Poprawiają jednorodność pozostałych środki składników. sieciujące ● Środki dyspergujące Zapobiegają zbrylaniu się składników środki lakieru podczas przechowywania. dyspergujące ● Środki zapobiegające sedymentacji czyli rozwarstwianiu się lakieru Utrzymują pigmenty rozproszone w zawie- środki sinie, nie pozwalając im opadać na dno zapobiegające pojemnika. rozwarstwianiu ● Emulgatory emulgatory Ułatwiają mieszanie się składników lakieru. 214_024 Środki pomocnicze 18 Strona 19 Lakiery – podział ze względu na sposób schnięcia Sposób schnięcia lakieru wpływa na wiele Schnięcie przez odparowanie cech powłoki lakierowej. rozpuszczalnika Schnięcie lakieru Jest to najprostszy rodzaj schnięcia, zwany też suszeniem fizycznym. Lakiery można podzielić według wielu kryte- Substancja błonotwórcza twardnieje na sku- riów, zależnie od rodzaju substancji błonotwór- tek odparowywania rozpuszczalników. czej. Proces ten przebiega szybciej w podwyższo- Najważniejszym kryterium podziału jest spo- nej temperaturze. sób schnięcia. Można rozróżnić trzy sposoby schnięcia lakieru: Pod wpływem rozpuszczalnika lakier ponownie rozpuszcza się (dotyczy Lakiery jednoskładnikowe (1K) lakierów jednoskładnikowych). ● Schnięcie przez odparowanie rozpuszczal- nika. ● Schnięcie przez utlenianie substancji błono- twórczej. Lakiery dwuskładnikowe (2K) ● Schnięcie na skutek reakcji chemicznej pomiędzy dwoma składnikami lakieru lub większą ich liczbą. wyschnięta warstwa lakierowa rozpuszczalnik substancja błonotwórcza 214_025 Schnięcie przez odparowanie rozpuszczalnika 19 Strona 20 Lakiernictwo – podstawy Schnięcie przez utlenianie substancji błonotwórczej Odparowanie rozpuszczalnika następuje pod- Wyschnięta powłoka lakierowa ma inne czas każdego rodzaju schnięcia. własności chemiczne, niż pierwotna substancja Dodatkowo podczas schnięcia przez utlenianie błonotwórcza. zachodzi reakcja chemiczna substancji błono- Dlatego rozpuszczalniki zawarte w lakierze nie twórczej z tlenem atmosferycznym. rozpuszczają jej. Schnięcie można przyspieszyć przez dodanie utwardzacza. Także w tym przypadku podwyższona tempe- ratura przyspiesza proces twardnienia, gdyż rozpuszczalniki szybciej odparowują. 214_026 Schnięcie przez utlenianie substancji błonotwórczej Schnięcie na skutek reakcji chemicznej pomiędzy dwoma składnikami lakieru lub większą ich liczbą Gdy natomiast do rozpoczęcia reakcji che- Powłoka lakierowa tworzy się na skutek reakcji micznej potrzebna jest wyższa temperatura, chemicznej lub polimeryzacji składników lakieru. lakier jest dostarczany już zmieszany. Taki lakier nazywa się lakierem termoutwar- Jeżeli reakcja zachodzi w temperaturze otocze- dzalnym. nia, składniki miesza się tuż przed nałożeniem lakieru. 214_027 Schnięcie na skutek reakcji chemicznej pomiędzy składnikami lakieru 20