Strona 1 John Marco Szakal z Nar (The Jackal of Nar) Księga pierwsza cyklu Tyrani i królowie Przekład Andrzej Sawicki Strona 2 Dla Deborah, która jest światłem mojego życia Strona 3 Podziękowania Jak w przypadku każdego z debiutów i ta książka nie powstałaby, gdyby nie pomoc i wsparcie duchowe kilku bardzo ważnych dla mnie osób. Chciałbym im wszystkim złożyć gorące wyrazy wdzięczności. Przede wszystkim mojej żonie Deborah, której poświęciłem tę książkę. Jest moim natchnieniem i jedyną miłością. Mojej rodzinie – mamie, tacie, Christine, Donnie i dziadkowi – za to, że zawsze przy mnie byli i niezłomnie we mnie wierzyli. Dziękuję całej gromadce. Mojemu wydawcy, Anne Lesley Groell, za jej dalekowzroczność i umiejętność wspierania początkujących pisarzy. Russellowi Galenowi i Danny’emu Barorowi za to, że dzielili ze mną wizję tej książki i pomogli mi ją przekształcić w rzeczywistość. Kristin Lindstrom, za to, że uczestniczyła w tym od początku. Douglasowi Beekmanowi za wspaniałą okładkę. I na koniec mojemu drogiemu przyjacielowi i towarzyszowi w sztuce pisarskiej, Tedowi Xidasowi, za to, że przekonał mnie, że da się to zrobić. Bez niego ta książka po prostu by nie powstała. Raz jeszcze wszystkim dziękuję. Z Johnem Marco możesz się spotkać w sieci na stronie www.tyrantsandkings.com Strona 4 Strona 5 Kalak Strona 6 Z dziennika Richiusa Vantrana Śniłem o wilkach. Sen stał się teraz wśród nas rzadkością. Niemal każdej nocy przychodziły bojowe wilki, a my nauczyliśmy się obawy przed snem, z którego mógł nas obudzić ich przerażający głos. Kazałem ludziom czuwać na zmianę przy ogniomiotach, tak, by przynajmniej niektórzy mogli wypocząć. Bestie zabiły już najlepszych ogniomistrzów. Zdumiewa mnie to, że wiedzą, jak w nas ugodzić. Ogniomioty wciąż jednak się sprawdzają i mamy jeszcze dość kerosyny, by tak zostało przez kilka dni. Do tego czasu być może dotrze jazda Gayle’a. Wygląda na to, że Vorisa nie obchodzi, ilu z jego ludzi zginie. Drolowie nie są podobni do pozostałych Triinów. To fanatycy z ochotą idący na śmierć. Nie przerażają ich nawet ogniomioty. Ich rozkładające się ciała, leżące w stosach przed okopami, zaczynają już cuchnąć. Jeżeli wiatr szybko się nie zmieni, to wszyscy się pochorujemy od tego odoru. Naszych zabitych pogrzebaliśmy za okopami, tak żeby nie gnili tuż obok. Drolowie chyba nie dbają o swoich poległych. Widziałem, jak zostawiali swoich kompanów na pewną śmierć w sytuacjach, z których łatwo mogli ich wydostać w bezpieczne miejsca. Nawet, kiedy się ich zrani, nie wydają głosu, tylko samotnie odpełzają na tyły, podczas gdy nasi łucznicy spokojnie wybierają cele. Kiedy umierają, też czynią to w milczeniu. Lucyler twierdzi, że to szaleńcy i zdarzają się momenty, kiedy trudno mi w to nie uwierzyć. Ciężko jest nam, ludziom z Nar, zrozumieć Triinów i ich postępki, nawet z pomocą Lucylera. Nie jest przesadnie religijny, bywają jednak chwile, kiedy staje się nieprzenikniony jak każdy inny Drol. Mimo wszystko, wdzięczny mu jestem za pomoc. Nauczył mnie wielu rzeczy o swoim dziwnym narodzie. Dzięki temu nie myślę już o nich wyłącznie jak o potworach. Jeżeli kiedykolwiek uda mi się wrócić do domu, jeżeli ta przeklęta wojna domowa kiedyś się skończy, opowiem ojcu o Lucylerze i jego narodzie. Powiem mu, że my, Narowie, zawsze mieliśmy błędne pojęcie o Triinach. Oni tak jak i my kochają swoje dzieci, a mimo swojej białej skóry, zranieni, też broczą czerwoną krwią. Nawet Drolowie. Ta dolina stała się dla nas pułapką. Nie powiedziałem jeszcze tego ludziom, ale nie sadzę, by udało nam się długo odpierać Drolów od Ackle-Nye. Voris napiera zbyt ostro. Wie, że brak już nam sił. Jeżeli wkrótce nie przybędą posiłki, zostaniemy pokonani. Wysłałem wiadomości do ojca, muszę jednak jeszcze doczekać odpowiedzi, a tak naprawdę nie spodziewam się żadnej. Od kilku tygodni nie docierają do nas furaże, musieliśmy więc zacząć polowania, by mieć co jeść. Psują się nawet zbyt długo Strona 7 przechowywane wojskowe suchary. Musieliśmy je wyrzucić daleko za okopy, by nie pozwolić na mnożenie się szczurów w obozie. Im nie przeszkadza, że mięso i suchary są stęchłe, i nie nękają nas, dopóki są syte. Zaczynamy jednak odczuwać głód, a w dolinie nie ma aż tyle zwierzyny, by nakarmić nią wszystkich. Może ojciec nie wie, jak tragiczne jest nasze położenie... a może przestało go to obchodzić. Tak czy inaczej, już wkrótce stoczymy ostatni bój w Ackle-Nye, i będzie po wszystkim. Voris mnie pobije. Drolowie z tej doliny nadali mi przezwisko Kalak. Lucyler wyjaśnił, że w języku Triin oznacza ono „szakal”. Wykazują przy tym niemałą zuchwałość. Słyszę, jak wołają do mnie z lasu, usiłując rozwścieczyć i wywabić z okopów. Kiedy atakują, czynią z tego przezwiska okrzyk bojowy; biegną na nas, wywijając tymi swoimi jiiktarami i co tchu w płucach wrzeszcząc: „Kalak”. Wolę jednak ten okrzyk bojowy od słyszanego wcześniej. Przedtem wykrzykiwali imię Vorisa, co mi przypominało o jego wiernych wilkach i długich, czekających nas jeszcze nocach. Podczas porannego ataku zabito Lonala. Nikt nie ma pojęcia, jakim sposobem Drol, który go zabił, zdołał podejść tak blisko do ogniomiotu, ale kiedy go zobaczyłem, było już za późno. Musiałem zająć się działem, a wszystko stało się tak szybko, że nie zdołałem mu pomóc. Żył jeszcze chwilę po tym, jak zadano mu morderczy cios. Lonal stracił ramię; zostało na miejscu, podczas gdy jego samego odciągano na tyły. Spostrzegłem to dopiero, gdy było już po wszystkim. Razem z Dinadinem pochowaliśmy go w okopie na tyłach, a Lucyler wymówił nad jego zwłokami jakieś słowa, których żaden z nas nie zrozumiał. Lonal lubił Lucylera i wątpię, by przejął się tym, że nad jego grobem słowa modlitwy wymówił Triin. Obu nas trapiła jednak myśl, że nasz przyjaciel został zakopany niczym końskie ścierwo, w odległym zakątku obcej doliny. Kiedy wrócimy do domów, powiem rodzicom Lonala, jak zginął ich syn, nie rzeknę jednak niczego o tym, że gnije w zbiorowym grobie, ani tego, że modlitwę nad jego ciałem wygłosił Triin. Uraziłaby ich myśl, że nad jego ciałem modlił się jeden z wrogów, i fakt, iż nie był Drolem, nie miałby dla nich znaczenia. Wszystko to zresztą wywołały modły Triinów. Giniemy przez ich modlitwy. Dinadin już się uspokoił, choć nigdy wcześniej nie widziałem go tak poruszonego śmiercią przyjaciela. W domu zawsze był hałaśliwy, rozwój wydarzeń skłonił go jednak do refleksji. Kiedy pogrzebaliśmy Lonala, powiedział mi, że powinniśmy zostawić tę dolinę Triinom, by powyrzynali się wzajemnie. Wszyscy popełniamy czyny, które przynoszą nam ujmę i o których nie będziemy opowiadali rodzicom, gdy wrócimy do domów. Może odpowiemy za nie przed naszym Bogiem. Dziś pozwolę Dinadinowi na żal, jutro jednak muszę przywołać go do porządku. Znów stanie się tym, który natchnie nasz oddział wolą walki, i będzie nienawidził Drolów, Vorisa i jego wojowników. Strona 8 A jednak nie umiem oprzeć się myśli, że Dinadin ma rację. Słyszę rozmowy ludzi i obawiam się, że ich tracę. A najgorsze, że nie wiem, co mam im rzec. Nawet ja nie mam pojęcia, o co walczymy. Odpieramy ataki wojowników złego człowieka tylko po to, by inny zły człowiek mógł nadal utrzymywać się na tronie i tak zbyt rozległego Imperium. Ojciec na rację, że imperatorowi to miejsce jest do czegoś potrzebne... nikt jednak nie wie, do czego. Jednak to my umieramy, podczas gdy on czeka otoczony luksusami swego pałacu. Nikt z naszych ludzi nie uwierzy w to, że walczymy w obronie słusznej sprawy, a i Lucyler nie ufa swojemu Daegogowi. Wie, że dynastia królów Lucel-Loru jest skazana na zagładę, a Drolów i ich rewolucję zmiecie stary porządek. A jednak on i jego lojaliści walczą za swego tłustego króla, a my z Nar walczymy u ich boku, tylko po to, by wzbogacić kolejnego despotę. Nienawidząc Drolów, w jednym przecież przyznaję im rację: imperator wysysa krew z całego Triin. Ale sza, mój dzienniku... o takich sprawach powinienem milczeć. A dziś w nocy powinienem odpocząć. Ten wieczór jest spokojny. Słyszę odgłosy wydawane przez żyjące w dolinie stworzenia, i te, które wykrzykują w lasach moje przezwisko... ale wcale mnie one nie przerażają. Przed snem może mnie powstrzymać jedynie myśl o wilkach. Wszyscy dziś polegli zostali pogrzebani. Czuję zapach tłuszczu pieczonych nad ogniskami ptaków, które udało nam się schwytać. Dobrze byłoby zapalić teraz fajkę alby wypić puchar wina z Ackle-Nye. Jeśli nic mi nie zakłóci snu, będę śnił o obu tych przyjemnościach jednocześnie. Jutro zaś zaczniemy od nowa i być może po raz ostatni. Jeżeli Wilk tej doliny wie, jak jesteśmy słabi, z pewnością zaatakuje nas z całą watahą. Będziemy się bronili, wykorzystując jak najlepiej nasze umiejętności i żywiąc nadzieję, że w porę zjawi się jazda Gayle’a, by ocalić nasze karki. W dolinie słabo słychać, a jeźdźcy nie mogą się tu poruszać zbyt szybko. Wolałbym, żeby na ratunek przyszli moi ludzie, a nie zbiry tego łotrzyka. Jeżeli jednak to on mnie ocali, będzie się tym chełpił do końca życia. Być może przetrwamy jutrzejszy dzień; poślę wtedy kolejną wiadomość do ojca. Powiem mu, że nasze przeżycie zależne jest od rodu Gayle. Nie wiem, czy to wystarczy, by go przekonać. Wiem, że nie w smak jest mu cała ta wojna, ale jestem tutaj i musi mnie ratować. Jeżeli nie przyjdą żadne inne oddziały, cała dolina wpadnie w łapy Wilka. Przegrywamy tę wojnę, a powodem naszej śmierci może się stać spór, jaki wiedzie ojciec z imperatorem. Muszę go przekonać, że ta wojna warta jest walki. Strona 9 Jeden Richiusa obudził zapach kerosyny. Z dala usłyszał znajomy okrzyk. Rozpoznał go, zanim jeszcze zdążył otworzyć oczy. „O Boże, nie...” W jednej chwili poderwał się na nogi. Wokół niego wznosiły się czarne ściany okopu. Żółte palce nowego dnia zaledwie musnęły horyzont. Richius zmrużył oczy i rozejrzał się wzdłuż okopu. Gasnące już pochodnie rzucały mętną poświatę na ludzi w ubłoconych uniformach. W głębi, na końcu okopu, widać było grupkę tłoczących się żołnierzy. Richius ruszył ku nim chwiejnym krokiem. – Co się stało, Lucylerze? – spytał swego białoskórego przyjaciela. – To Jimsin – odpowiedział Lucyler. – Dopadły go we śnie. Richius przecisnął się przez krąg zbrojnych. Pośrodku wiło się coś, co nawet nie przypominało człowieka. Kilku żołnierzy bezskutecznie usiłowało unieruchomić jego bezładnie poruszające się członki; Jimsin zaś nie przestawał monotonnie wyć. Obok niego leżało wielkie, nieruchome ciało wilka. W ciele bestii zauważył kilkanaście ran, które zostawiły żołnierskie pchnięcia nożem. – Dostał w krtań – odezwał się jeden ze zbrojnych, rosły, rudy mężczyzna o twarzy chłopca. Gdy Richius pochylił się nad Jimsinem, żołnierz przykląkł obok. – Uważajcie – ostrzegł ich ktoś z boku. – Rana jest głęboka. Kły wilka rozdarły gardło Jimsina, zostawiając ranę aż do szczęki. Rozerwana krtań ledwie się trzymała i poruszała w miarę świszczącego oddechu rannego. Gdy Richius pochylił się nad towarzyszem, w oczach Jimsina pojawił się błysk zrozumienia i nadziei. – Nie ruszaj się, Jimsin – ostrzegł go Richius. – Lucylerze, co tu się, u licha, stało? – To moja wina – ponuro przyznał zagadnięty. – Było ciemno. Bestia wpadła do okopu, zanim zdołałem ją zobaczyć. Pozwól, że pomogę... – Wracaj na górę – uciął Richius. – Miej tam na nie oko. Wy wszyscy, precz, na górę! Rosły rudzielec podał Richiusowi zwilżony bandaż. Richius pospiesznie owinął go wokół broczącej krwią rany. Z rozerwanej krtani wydobył się zduszony jęk bólu, a dłonie Jimsina chwyciły nadgarstki Richiusa, który szarpnął się, by odzyskać swobodę ruchu. Nagle znieruchomiał. Nie mógł przecież zwolnić nacisku na ranę. – Nie, Jimsin. Dinadinie, pomóż mi go opatrzyć. Dinadin szybko oderwał dłonie Jimsina. Udało mu się je utrzymać, podczas gdy Richius obwiązywał ranę. Okropny świst słychać było teraz ciszej, tłumił go bowiem niezbyt czysty bandaż. Kątem oka Richius spostrzegł, że Dinadin spogląda w bok. Strona 10 – Nadciągają? – spytał, przyspieszając bandażowanie. – Jeszcze nie – odparł ponuro Dinadin. Richius wiedział, że kiepski humor Dinadina wywoływała świadomość, że pod koniec dnia Jimsin może leżeć obok Lonala. – O Boże! – wzdrygnął się nagle Richius. – On się dusi! Dinadin wciąż trzymał Jimsina za ręce. Usiłował utrzymać towarzysza na ziemi i patrzył, jak z rany bucha krew. Jimsin znów zajęczał, a z każdym dźwiękiem na bandażu zakwitała nowa plama purpury. Gwizdy z jego krtani następowały po sobie coraz szybciej. Spod jego powiek popłynął strumień łez. – Pomóż mu, Richiusie! – Robię, co w mojej mocy – odparł ponaglony z rozpaczą w głosie. Jeżeli zdejmie bandaż, Jimsin niechybnie wykrwawi się na śmierć. Jeśli go zostawi, ranny się udusi. Bezradnym gestem sięgnął dłonią i delikatnie pogładził zalaną łzami twarz umierającego. – Jimsinie – szepnął cicho, nie wiedząc nawet, czy ranny go słyszy. – Przykro mi, przyjacielu. Nie mam pojęcia, jak ci pomóc. – Co robisz? – wrzasnął Dinadin, puszczając dłonie Jimsina. – Nie widzisz, że on umiera? Zrób coś! – Przestań! – jęknął Richius, pochylając się nad rannym, by mocniej go objąć. Dinadin zaczął rozwiązywać zakrwawiony bandaż. Richius jednak odepchnął go na bok. – Richiusie, do kata! On się udusi! – Zostaw to! – odparł Richius rozkazująco. Ostry ton w jego głosie zmusił Dinadina do odwrócenia głowy. – Wiem, że on kona. Nie przeszkadzajmy mu. Jeżeli rozwiążesz bandaż, pożyje tylko kilka chwil dłużej. Chcesz tego? Oczy Dinadina były szklane i mętne, niczym oczy lalki. Cofnął się jak ogłuszony, a Richius skinieniem dłoni wezwał go bliżej. – Jeżeli chcesz mu pomóc – zaczął Richius – to trzymaj go, by się nie ruszał. Bądź przy nim, gdy będzie konał. – Richiusie... – To wszystko, Dinadinie. Więcej zrobić nie możesz. Rozumiesz? Dinadin wolno skinął głową. Objął Jimsina i mocno przytulił do siebie. Richius, zostawiając dwóch żołnierzy połączonych braterskim uściskiem, odwrócił się, by odszukać Lucylera. Mimo kiepskiej widoczności w okopie z łatwością znalazł Triina. Jego blada skóra jaśniała z daleka, a białe włosy powiewały na wietrze niczym flaga rozejmu. Stał na Strona 11 wciśniętych w ścianę okopu deskach posterunku obserwacyjnego. Uważnie wpatrywał się w widoczny w oddali, pogrążony w ciszy brzozowy lasek. Kiedy Richius wspiął się i stanął obok niego, drgnął lekko i spytał: – Skonał? – Prawie – odpowiedział Richius. Lucyler pochylił głowę. – Jest mi ogromnie przykro – odezwał się znużonym głosem. – Nie wiń siebie – skarcił go Richius. – To wina buntowników. – Powinienem w porę dostrzec bestię. – Jednego wilka w nocy? Nikt nie zdołałby go zobaczyć, Lucylerze. Nikt... nawet ty. Lucyler zamknął oczy. – Dlaczego tylko jeden? – mruknął na poły do samego siebie. – Voris nigdy nie posyła samotnych bestii... – On chce nas złamać. Nie toczymy walki z ludźmi honoru, Lucylerze, o czym zresztą sam wiesz. Niech to piekło pochłonie! Sam mi to mówiłeś! To Drolowie! Oni są jak węże. – Richiusie, Voris nigdy przedtem nikogo nie oblegał. Nigdy. Oni są gdzieś tam... i niedługo przyjdą. Richius kiwnął głową. Gdy przychodziło do oceny postępowania przeciwników, zawsze polegał na opinii Lucylera. Nie był Drolem, należał jednak do ludu Triin, a procesów chemicznych, jakie przebiegały w mózgach Triinów, i ich sposobu myślenia nie mogli rozszyfrować nawet najbardziej inteligentni spośród Narów. Można to było nazywać instynktem, można się było powoływać na pochodzenie, albo – jak to czynili Drolowie – mówić o „dotknięciu niebios”. Tak czy inaczej, Triinowie niekiedy wykazywali się niezwykłymi umiejętnościami. A umysł Lucylera był ostry niczym brzytew – kiedy ten osobliwy Triin odczuwał strach, Richius nawet nie próbował się z nim spierać. Lucyler był rodzajem daru, pomocą przysłaną przez zaniepokojonego Daegoga, który chciał się upewnić, że wojna o dolinę potoczy się właściwym torem. Był jedynym Triinem w kompanii, który nie urodził się w Dring, ale w Tatterak – niezbyt żyznym regionie Lucel-Loru, gdzie zesłano Daegoga. Złożywszy przysięgę wierności wodzowi Triinów Lucyler otrzymał od niego jedno zadanie – miał zapewnić Richiusowi zwycięstwo. Choć nie zawsze zgadzali się ze sobą, Richius czuł dozgonną wdzięczność dla Daegoga za to, że przysłał mu Lucylera. Okazał się najszybszym łucznikiem i potrafił dostrzec czerwone szaty Drola z odległości większej, niż sięgał sokoli wzrok. Richius odwrócił się w stronę okopów. Dziesięć jardów za nimi ciągnął się rów Strona 12 obsadzony przez ludzi Barreta, który pozdrowił dowódcę machnięciem ręki. Za okopem ze swymi ludźmi usadowił się Gilliam, a z tyłu, we własnoręcznie wykopanym okopie zajęli pozycje najmniej doświadczeni ludzie z kompanii, dowodzeni przez Ennadona. Byli w kompanii tacy, którym nie podobało się, że Richius usadowił na tyłach niedoświadczonych rekrutów. Lucyler na przykład argumentował, że nowi jedynie w boju nauczą się tego, co powinni wiedzieć o wojnie. Richius jednak nie widział w tym żadnego pożytku. Z bolesną ostrością przypominał sobie pierwsze dni w Lucel-Lorze, kiedy wojną w dolinie dowodził pułkownik Okyle. Wysłał on Richiusa i tuzin innych niedoświadczonych młodzików na zwiady do lasu. Okyle, jak Lucyler, był pewien, że bitwa jest najlepszą nauczycielką wojennego rzemiosła, to zaś, iż Richius był synem króla pogorszyło tylko jego sytuację. Okyle powiedział mu wprost, że nie będzie nikogo faworyzował. Zmienił swoje nastawienie do nowych dopiero wtedy, gdy z misji wrócił jedynie Richius. Teraz jednak pułkownik już nie żył, a dowodzenie przejął Richius. I postanowił, że oszczędzi nowym zgrozy, przez którą jemu samemu kazano przejść zbyt wcześnie. „Trzymaj ich na tyłach, a będą bezpieczni – powiedział sobie, dając znak Ennadonowi. – Niech najpierw Ennadon nauczy ich tego, co muszą wiedzieć. Na walkę przyjdzie jeszcze czas... A jednak...” Jeżeli Voris uderzy na nich z całą mocą, niewiele pożytku przyniesie nowym fakt, że obsadzono nimi okopy w głębi. Żaden nie znajdzie schronienia, jak dolina Dring długa i szeroka. Zostało mu jeszcze może z trzystu ludzi, ale nie miał pojęcia o tym, jakimi siłami dysponuje Voris. Tysiąc wojowników? Może więcej? Nawet Lucyler nie umiał tego odgadnąć. Jedno wiedzieli z całą pewnością: władca doliny miał dość sił, by ich zniszczyć. „Cała nadzieja w ogniomiotach – myślał Richius gorączkowo. – Jeżeli wystarczy paliwa...” Na obu krańcach okopu, gdzie ludzie zbierali się w niewielkie grupki, by porozmawiać i wspólnie podzielić się strachem, stały już na swoich pozycjach podgrzane ogniomioty. Z ich zaworów wylotowych unosiły się wąskie smużki dymu, a w nikłym świetle brzasku już coraz słabiej było widać czerwone zapalarki. Widok gotowych do działań dwuosobowych załóg wywołał na usta Richiusa nikły uśmieszek. Działanie tych machin miało zbawienne skutki. Coraz szybciej malejący zapas kerosyny zmuszał ich do bardzo oszczędnego używania broni, rad był jednak, że mają choć kilka sztuk. Naukowcy, którzy obmyślili ten oręż w pracujących na rzecz wojny laboratoriach Nar, przeszli samych siebie. Strona 13 Ludzie z okopów darzyli je niemal boską czcią. Triinowie z doliny, jak wojacy z Aramooru, mieli strzały, oszczepy i dziwacznie wyglądające miecze, niczego jednak nie mogli przeciwstawić ogniomiotom. Nawet magii – a obawa przed nią od dawna powstrzymywała potencjalnych najeźdźców – której istnienie trzeba jeszcze byłoby udowodnić. Choć wielu twierdziło – ba! wielu gotowych było przysiąc – że wódz Drolów, Tharn, był czarnoksiężnikiem, nikt z tych ludzi na własne oczy nie widział jego magicznych popisów, a Lucyler otwarcie wyrażał swój sceptycyzm. Wiara w „dotyk niebios” była tym, co różniło Drolów od pozostałych Triinów. I częściowo była odpowiedzialna za ich fanatyzm. – Richiusie? – odezwał się Lucyler. – Czy powinienem posłać Dinadina do ogniomiotu? – Kally i Crodin dadzą sobie radę. – Dinadin jest najlepszym ogniomistrzem, który nam został. A jeżeli... – Lucylerze, na Boga – przerwał mu Richius. – Spójrz na niego. – Wskazał miejsce, gdzie w głębi okopu siedział Dinadin, wciąż obejmujący ciało Jimsina. – Chcesz mu to powiedzieć? Lucyler nie odpowiedział. Z trójki przyjaciół, którzy pozostali przy życiu, on był najtwardszy. Może należało przypisać to krwi Triinów, a może po prostu poznał smak wojny wcześniej, niż pozostali. Niezależnie od powodu, zawsze zachowywał się z powagą. Bywało jednak – jak w tej chwili – że jego rzeczowość i prostolinijność mocno irytowały Richiusa. Dinadin też się zmienił. Wciąż jeszcze wykonywał rozkazy, ale w jego oczach tlił się opór i rodzaj smętnej dojrzałości, jakich nie było w nich wcześniej. Richius obiecał ojcu Dinadina, że o niego zadba i przywiedzie go z powrotem z tego piekła. Któregoś dni; mieli ponownie usiąść przy ognisku rodu Lott i śmiać się, wspominając lepsze dni. – Będzie gotów, wierz mi – zapewnił Richius rozmówcę z udawaną pewnością siebie. – Mam taką nadzieję. Będzie nam potrzebny, jeżeli... Lucyler umilkł nagle, a jego oczy rozszerzyło zdumienie. Richius przeniósł spojrzenie na brzozowy las. Pomiędzy splątanymi gałęzią mi coś drgnęło. Zza drzew i skał wyłonił się huragan purpury. Na czele fali gnały plamki czerni z lśniącymi ślepiami. Richius poczuł, że jakaś zimna łapa skręca mu wnętrzności w twardy węzeł. – Zapalać ogniomioty! – zawołał. W głębi okopu Kally uruchomił swoje działo. Ogniomiot jęknął, ożywając, i rzygnął w powietrze chmurą kerosyny. W następnej sekundzie z paszczy działa wyfrunął Strona 14 płomień. Zaraz potem Crodin uruchomił drugi ogniomiot, wyostrzając pióropusz ognia w wąski niczym włócznia strumień. W okopach za nimi uruchomiono pozostałe działa, pompując w ich drugie paszcze kerosynę, która wylatywała w postaci płomienia. Mimo chłodu poranka, Richius poczuł przez zbroję żar ognia. – Chronić ogniomioty! – wykrzyknął. – Nadchodzą! To, co objawiło mu się niczym czerwona powódź, okazało się falą pędzących ku nim ludzi w szkarłatnych szatach. Przed nacierającymi gnały wilki. Dziesiątki wilków. – Na Lorrisa i Pris – wyszeptał Lucyler. – Już po nas. Za wilkami pędziło mrowie wojowników, z których każdy wywijał jiiktarem o dwu ostrzach. Lucyler wyszczerzył zęby. – Chodźcie, psie syny! – zawołał i mocno szarpnął środek swego jiiktara, jednocześnie silnie go przekręcając. Broń rozdzieliła się w jego dłoniach, tworząc dwa lekkie, długie miecze. Na całym przedpiersiu okopu żołnierze mocniej wparli nogi w ziemię. W powietrzu rozległo się pojękiwanie cięciw i świst strzał, które poszybowały ku wilkom, przebijając ich gęste czarne futro. Jedna ze strzał ugodziła bestię w pysk, trafiając ją prosto w rozdęte nozdrza. A jednak wilk nadal gnał ku ogniomiotom – tak, jak wyszkolił go Voris. Łucznicy z lewej flanki natychmiast zajęli się zgrają. Kally, którego twarz znaczyły smugi czerni od sadzy z odrzutu, wymierzył wylot swego działa. – Więcej paliwa! – ryknął. Jego przyboczny przekręcił kurek na przewodzie zasilania. Kally nacisnął spust. Z wyloty rury ogniowej trysnęła smuga ognia. Płomień osmalił wilki i odrzucił je w tył. Przez ryk płomieni ogniomiotu przebiło się niesamowite wycie. Dla uszu Richiusa dźwięk ten zabrzmiał słodko niczym muzyka. Dinadin wspiął się na przedpiersie i zerknął w dal. Jego twarz wciąż jeszcze była czerwona od płaczu. – Przeklęci gogowie! – warknął, sięgając po strzałę do kołczanu. – Nie! – syknął Richius. – Nie tutaj! Idź do działa. – Już są obsadzone... – Do działa, powiedziałem! Dinadin mruknął coś pod nosem, ale posłusznie zsunął się z przedpiersia i przecisnął obok innych. Podczas wilczych ataków pierwsi zawsze ginęli ogniomistrze. Okrzyk Lucylera zelektryzował wszystkich przed okopem. Triin wyciągnął jeden ze swoich mieczów, wskazując ciemną masę, która niczym gnana wichrem rwała w ich stronę. Wilk ze strzałą w paszczy zdołał jakoś się przedrzeć przez ognistą zaporę. Kłaki jego futra tliły się gdzieniegdzie, zostawiając za nim roziskrzony czerwony ślad. Strona 15 Bestia z wyciem skoczyła. Z jego nozdrzy buchała krwawa piana. Lucyler krzyknął i ciął, opadając na jedno kolano. Jego miecz zamigotał błyszczącym łukiem. Richius cofnął się o krok i spadł z przedpiersia w okop. Poczuł uderzenie, gdy napierśnik wbił mu się w żebra. Przebity strzałą łeb wilka chlupnął w błoto obok niego. Richius szybko poderwał się na nogi i skoczył ku najbliższej drabinie. Zanim jednak zdołał postawić stopę na pierwszym szczeblu, usłyszał obok siebie dziki wrzask. Spojrzawszy w lewo, zobaczył Kally’ego, tak jak on zrzuconego do okopu przez wilka. Na ogniomistrzu leżała bestia. Dinadin zdążył już zeskoczyć obok i, biorąc rozmach, walił wilka w łeb drzewcem swego łuku. Richiusa nie przeraził jednak los Kally’ego; zmroził go widok nie obsadzonego ogniomiotu. Wilk zrzucił z podstawy działko, którego skierowany w niebo wylot, niczym ogromna ognista fontanna rzygał w górę płomieniem. Richius nie potrzebował wspinać się na przedpiersie, by wiedzieć, że wilki już odkryły szczelinę w liniach obronnych Narenów. – Dinadinie! – ryknął. – Do działa! Dinadin spojrzał na niego z grozą wymalowaną na twarzy. Kally wciąż jeszcze się ruszał. – No już! Zabierz się za to przeklęte działo! – powtórzył ochryple Richius. Pewien był, że mimo ryku, jaki wydobywał się wylotu porzuconej broni, Dinadin go usłyszał. Jednak on raz za razem zaciekle i bezużytecznie okładał drzewcem wilczy łeb. Richius skoczył, odepchnął Dinadina i z rozmachem ciął bestię w kark. Trysnęła fontanna krwi; mimo to łeb nie odpadł całkowicie, trzymał się bowiem korpusu na pasku skóry. Martwy wilk runął na Kally’ego, który również znieruchomiał. Richius odwrócił się i wbił wściekły wzrok w Dinadina. Młodzieniec odpowiedział mu spojrzeniem, w którym strach szedł o lepsze ze zmieszaniem. Richius chwycił Dinadina za napierśnik i silnie nim potrząsnął. – Co z tobą! – wrzasnął ochryple, ignorując deszcz iskier, który obsypywał ich obu. – Słyszałeś, że każę ci zająć się działem! Dinadin milczał. Po jego twarzy spływały łzy, żłobiąc ścieżki na pokrytych sadzą policzkach. Richius przestał nim potrząsać. – Dinadinie... Ten milczał. – No... Dinadinie, weź się w garść. Musimy zająć się działem. Oczy Dinadina w końcu ożyły. Odskoczył od Richiusa i zagrzmiał: – Do diabła z twoim działem! Miałem go zostawić, by zdechł? – Na śmierć Boga! – zaklął Richius, przeciskając się obok Dinadina. – Działo jest ważniejsze! Wiesz o tym równie dobrze, jak ja. – Zatrzymał się, osłaniając Strona 16 przedramieniem twarz przed płomieniami. – Richiusie, przestań! To był Lucyler. Richius natychmiast puścił działo – i tak zresztą nie mógł odblokować zaklinowanego spustu. Triin szaleńczo wywijał rękoma, wzywając go ku sobie. – W porządku, wynośmy się stąd – mruknął Richius, odwracając się od ogniomiotu. – Ten okop jest już stracony. Dinadin miał taką minę, jakby oskarżono go o wszystkie zbrodnie świata. – Richiusie... – Zapomnij o tym – uciął Richius, machnięciem dłoni nakazując odwrót. Tuż przed nimi w okop wskoczył Lucyler. – Za wiele wilków! – zawołał Triin. – A za nimi idą wojownicy. – Daj znak chłopcom z drugiego okopu, by osłonili nasz odwrót! – odkrzyknął Richius. – Dinadinie, dopilnuj, by wszyscy się stąd wynieśli! Na drugim końcu okopu Crodin z trudem odpierał ogniem falę wilków i prących za nimi wojowników. Usłyszawszy rozkaz odwrotu odpowiedział Richiusowi radosnym uśmiechem ulgi. Richius i Lucyler przepchnęli się przez okop, zatrzymali obok niego i, wspinając się po drabinie, stanęli przy jego paliwowym, Ellisie. Wszyscy wokół pospiesznie opuszczali okop. Z lasu wciąż wylewali się Drolowie. Na wycofanie się zostało tylko kilka cennych chwil. – Cro, przygrzej im ostatni raz i zmiatamy! – rzekł Richius, kładąc już dłoń na kurku, by odłączyć przewód paliwowy. – Lucylerze, razem z Ellisem zabierzcie zbiornik. My chwycimy działko. Lucyler objął ramionami zbiornik. To samo zrobił Ellis, naprężając mięśnie, by unieść ciężar. W szeregach nadbiegających Drolów podniósł się wrzask: „Kalak!” – Crodinie, przygotuj się – zarządził Richius. – Ellis, daj wszystko, co możesz. – Macie wszystko – stęknął Ellis, otwierając zawór, który opróżnił zbiornik do pojemnika ogniomiotu. Kerosyna z sykiem popłynęła przez rurę. Crodin nacisnął spust, wyzwalając płomień, jakiego Richius nigdy przedtem nie widział. Wszystko przed nimi z hukiem stanęło w ogniu. Richius padł na kolana, osłaniając dłońmi uszy. Za nim, niczym dwa ścigane zające, biegli ku drugiemu okopowi Lucyler i Ellis, unosząc ze sobą zbiornik. – Richiusie! – wrzasnął Lucyler i obejrzawszy się, puścił pojemnik. – Nie zatrzymujcie się! – ryknął Richius, machnięciem dłoni nakazując obu uciekającym dalszy bieg. Z trudem dźwignął się na nogi. Lucyler i Ellis gnali ku swoim, czego nie ułatwiał im Strona 17 ciężki zbiornik, który nieśli. Żołnierze z drugiego okopu zaciekle wypuszczali strzały, by osłonić ich odwrót. – Chodźmy, Richiusie! – ponaglił go Crodin, owijający rozgrzany ogniomiot szmatami. Zdążył już poluzować zatrzaski, które mocowały działko do desek pomostu przedpiersia. Richius musiał jednak unieść przewód zasilający. Klnąc zaczął gorączkowo szukać obejmy, która łączyła rurę z działkiem. Crodin szarpnął lufę ogniomiotu. – Zostaw przewód! – wrzasnął. – Pociągniemy go za nami! Richius chwycił za działko ze swojej strony. Uniósł ciężką rurę pod ramieniem i pognał do drugiego okopu. W ślad za nim biegł Crodin, za którym wlókł się przewód zasilający. Barret był już na pomoście i wrzeszczał coś, wymachując dłońmi. Za nimi rozwiewał się dym zasłony ogniowej, jaką stworzyła im ostatnia salwa Crodina. Żołnierze Barreta znów wypuścili we wroga strzały. Do przebiegnięcia zostało im już tylko kilka jardów. Z okopu wysypali się żołnierze, którzy szybko pomogli im wnieść działko na pomost. Wyczerpany Richius runął na deski obok Lucylera. – Nic ci nie jest? – spytał, obrzuciwszy dowódcę szybkim spojrzeniem. – Ustawcie działko pośrodku pozycji – wychrypiał Richius. – Postaw przy nim Ellisa i Dinadina. Crodin już ustawiał ogniomiot na nowym stanowisku, korzystając z prowizorycznych podkładek, jakie Ellis zbudował z dwóch mieczy. Wbito je w deski, formując literę V, tak więc działko – choć dość niepewnie – wyglądało przez szczelinę w kształcie klina. Obok nich był już Dinadin, który palcami jednej dłoni zaciskał knykcie ręki, którą miał położyć na spuście. Richius spojrzał na pole bitwy. W odległości dziesięciu jardów wojownicy Drolów wspinali się już na deski pomostu pierwszego okopu i skakali w dół, gdzie znajdowali osłonę. Oczywiście łucznicy przeciwnika zabrali się do dzieła. Na przedpolu gorzały ognie – jedne małe, jak pożerane przez nie trupy, inne wielkie niczym wozy. Nad nimi unosiły się chmury błękitnego dymu, niosące z sobą smród spalonych ciał i kerosyny. Za pasmami dymu, ognistym piekłem i chmurą unoszących się nad nimi strzał, był brzozowy las pełen szkarłatno odzianych Drolów. Crodin poprawił ogniomiot w jego niezbyt pewnym jarzmie. Lucyler cofnął się o krok i oceniał dzieło, a Dinadin przyłożył palec do bezpiecznika broni. Działko zakołysało się, ale nie spadło. – Będzie działało – zawołał Lucyler do Richiusa. – Niezbyt długo, ale będzie. – Musi wystarczyć – stwierdził szybko Richius. – Z trzema działkami powinniśmy ich na jakiś czas zatrzymać. Strona 18 „A co potem? – zadał sobie pytanie. – Będziemy w nich ciskać kamieniami. Zaczyna nam brakować paliwa. Bez ogniomiotów... Nie teraz – skarcił sam siebie. – Jest jeszcze coś do zrobienia”. – Dinadinie! – zawołał. – Przygotuj się. Pierwszym strzałem daj im zdrowo do wiwatu, a potem trochę poluzuj... Dinadin zdążył się już ochłonąć. Jego twarz stała się szara. Skulił się za działkiem. – Powoli i ostrożnie – ostrzegł go Richius. – Działko nie jest ustawione stabilnie, a nam brakuje paliwa. Jeżeli... Przerwał mu wrzask z tylnych okopów. Odwrócił się. Usłyszał kolejny okrzyk, wysoki i dziwnie radosny. – Co... Z głębi doliny wyłoniła się gnająca ku nim jazda. Na czele konnych, ledwie widoczny na tle horyzontu, powiewał zielony proporzec. Z miejsca, w którym stał, Richius nie mógł go zobaczyć, wiedział jednak, że jest na nim wyszyty złotem, ozdobny, wyciągnięty w galopie koń. Był to sztandar Talistanu, godło rodu Gayle. – Jeźdźcy! – zawołał Crodin. Richius skrzywił się lekko, a miano rywalizującej rodziny zabrzmiało w jego ustach niczym nazwa choroby. – Gayle. – Richiusie, spójrz! – krzyczał Lucyler. – Ratunek! – Na to wygląda – bez entuzjazmu odpowiedział Richius. Jazda była dostatecznie liczna, by zmieść w nicość dowolną liczbę Drolów. Ze swego miejsca Richius widział, że Drolowie zdążyli już spostrzec, co w nich za chwilę uderzy. Fala czerwieni jakby się zawahała i zwolniła. – Powinniśmy uderzyć! – odezwał się zawsze niespokojny Dinadin. – Z tyloma jeźdźcami z łatwością możemy ich roznieść! Richius rzucił mu ciężkie spojrzenie. – Utrzymujemy nasze pozycje. – Odwróciwszy się do Lucylera, dodał: – Chcę, by wszyscy zostali w okopach. Powinniśmy uniknąć walki. – To niemożliwe! – żachnął się Lucyler. – Spójrz! W głębi doliny wzniosły się kłęby kurzu. Jazda ruszała do ataku. – O Boże! – jęknął Richius. – Oni naprawdę postanowili uderzyć! Podniósł ręce w górę i dał znak swoim ludziom, by zwrócili na niego uwagę. – Słuchajcie! – zawołał. – Jeźdźcy ruszają do ataku. My jednak wciąż jeszcze mamy pozycję do utrzymania. Niech nikt nie waży się opuścić okopu bez mojego rozkazu! Barret, upewnij się, że wszyscy twoi ludzie stoją, gdzie im kazano. Dinadinie, sprawdź, Strona 19 czy to działko sprawuje się jak należy, kiedy Drolowie zorientują się, co na nich spadnie, może zechcą poszukać schronienia w naszych okopach. – Będę gotów – odparł Dinadin, ustawiając się za ogniomiotem. Jeźdźcy szybko zmniejszali odległość dzielącą ich od wrogów. Drolowie, którzy zdążyli schronić się w okopie, przykucnęli w nim, bełkocząc coś w swojej mowie i wskazując pędzącą na nich jazdę. Proporzec powiewający na czele oddziału był już dobrze widoczny, a wyszyty na nim złoty, obleczony w zbroję i gnający do ataku rumak poruszany wiatrem jakby ożył. Richius uśmiechnął się lekko. Rywale czy nie, ich wierzchowce świetnie się prezentowały, a dosiadający ich jeźdźcy w niczym nie ustępowali jeździe Aramooru. Jednak nie byli to jeźdźcy Aramooru. Jeźdźcy wydobyli miecze. Miały paskudne zębate ostrza. Na głowach mieli hełmy przypominające oblicza demonów. Jazda Talistanu. – Miałeś rację – szepnął Lucyler. – Jestem pod wrażeniem. Dinadin lekko się skrzywił. – A jednak gwardziści Aramooru są lepsi, prawda, Richiusie? – Owszem, ale niewiele... – niechętnie przyznał Richius. Konie przeszły w galop, a uderzenia ich kopyt wstrząsnęły powietrzem. Rozdzieliwszy się na dwie grupy, jazda opłynęła okopy flankami. Nie zwolnili, nawet kiedy pierwsze szeregi dopadły do leżących na ziemi ciał. Jazda przeszła po nich ze sprawnością wynikającą nieuchronnie z częstych ćwiczeń – groby zostały zrównane z ziemią, a nad trupami rumaki po prostu przeskakiwały. Wkrótce obie grupy niczym grzmiąca fala minęły linie okopów, gnając na złamanie karku ku Drolom. Richiusowi zdarzało się już wcześniej walczyć z konia i znał moc, jaką może nadać broni człowiek siedzący na gnającym z pełną szybkością bojowym rumaku. Uderzenie całkowicie ogłuszyło i oszołomiło Drolów. Wojownicy z doliny, mimo iż liczni i znający przecież wojenne rzemiosło, nie umieli przeciwstawić się jeździe. Wyszli na otwartą przestrzeń. Bestie, którym przyszło im stawić czoło, były hodowane do walki. Nie okazywały żadnego szacunku ludziom, jaki czuły wobec nich konie wykorzystywane w paradach. Nie zatrzymany szarpnięciem za wodze bojowy rumak nie zwracał uwagi na stojące naprzeciwko szeregi ludzi. W jednej chwili kopyta koni wdeptały w ziemię dziesiątki wojowników. Jeźdźcy tymczasem opuścili ostrza mieczów na głowy Drolów, sterczące na wysokości ich pasów. Jiiktary starły się z obosiecznymi mieczami, a gołe pięści pancerzami, co Richius obserwował z poczuciem skrajnej niemocy. Chciał wyskoczyć z okopu i, przyłączywszy się do rzezi, wspomóc jakoś wybawców. Ale jak Dinadin i inni Strona 20 obok niego stał tylko i powtarzał rozkaz: – Trzymać pozycję! Jeden z jeźdźców zatrzymał się i wolno ruszył ku okopowi. Był wyższy niż pozostali, rząd jego konia połyskiwał srebrem, a na szpecącej przyłbicę hełmu gębie demona lśniły liczne klejnoty. W szeroki napierśnik miał wprasowany wizerunek złotego rumaka, a u boku nie tknięty krwią miecz. Gdy podjechał bliżej, Lucyler wskazał go Richiusowi kiwnięciem brody. – Richiusie, czy to Gayle? – We własnej osobie – przytaknął zapytany. Jeździec zatrzymał konia tuż przy okopie. Podniósłszy przyłbicę, przez chwilę przyglądał się okopowi i obserwującym go zza przedpiersia ludziom. W końcu jego czarna broda pękła, ukazując uśmiech. – Vantran? – Tutaj! – Richius podniósł spoconą, brudną dłoń. Gayle z Czarnej Kniei parsknął śmiechem. – Cała dolina zna twoje imię, Vantranie. Ale nie bardzo wyglądasz na tego, o którym się tyle mówi. – Baronie. – Uśmiech malujący się na twarzy Richiusa był mocno wymuszony. – Ciebie rozpoznałem bez trudu. – Ilu gogów? – Tylu, ilu widzisz, i znacznie więcej – odpowiedział Richius. – Voris zebrał wszystkie siły. – To prawda. Cóż, Vantranie... Teraz to nasza sprawa. Zajmiemy się nimi. – Gayle opuścił przyłbicę hełmu i zawrócił konia ku bitwie. Potem zawołał, odwracając się przez ramię: – A może oczyścilibyście z robactwa i znów zajęli ten pierwszy okop, co? Richius aż zgrzytnął zębami. Chciał zawołać coś za Gayle’em, cisnąć za zuchwalcem jakąś obelgę, ale tylko zaklął pod nosem. Ku swemu zdziwieniu, usłyszał, że stojący obok Dinadin również klnie, kipiąc z gniewu. – Ależ z niego drań! – syknął. – Richiusie, nie pozwól się tak traktować! – Dinadinie, wiesz przecież, że on nie dba o to, kim jesteśmy. To Talistańczyk, a my pochodzimy z Aramooru... i więcej mu o nas wiedzieć nie trzeba. – Co teraz? – spytał Lucyler, ważąc słowa. Richius zacisnął dłoń na rękojeści miecza i westchnął. – Teraz oczyścimy z robactwa pierwszy okop.