Strona 1 Strona 2 Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Złote Ebooki. Strona 3 Strona 4 IDEA INTEGRACJI A WYCHOWANIE Ku pedagogice integralnej Strona 5 Prace Naukowo-Dydaktyczne Kolegium Nauczycielskiego w Gliwicach Seria: Integracja – Nauczyciel – Wychowanie Tom 1 Strona 6 IDEA INTEGRACJI A WYCHOWANIE Ku pedagogice integralnej Pod redakcj¹ Bogus³awy Jod³owskiej Gliwice – Kraków 2004 Strona 7 © Copyright by KOLEGIUM NAUCZYCIELSKIE ul. Hutnicza 9, 44-100 Gliwice tel. (032) 231-35-15 www.kn-gliwice.edu.pl. Recenzenci: prof. dr hab. Barbara Wilgocka-Okoñ prof. dr hab. Janina Wyczesany Zespó³ redakcyjny: redaktor serii: Janina Wyczesany cz³onkowie rady redakcyjnej: Aniela Korzon, Barbara Pilecka cz³onkowie zespo³u redakcyjnego: Zofia Do³êga, Maria Flanczewska, Jadwiga Hottowy, Bogus³awa Jod³owska, Piotr Majewicz, Adam Mikrut, El¿bieta Minczakiewicz, Teresa Oleñska-Pawlak, Pawe³ Wawrza³a Projekt ok³adki: Ewa Tatiana Beniak Korekta: Aurelia Ho³ubowska ISBN 83-7308-442-8 ISBN 83-7308-443-6 Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: [email protected] Wydanie I, Kraków 2004 Strona 8 S³owo wstêpne Preface ................................................................................................................................. 9 Wprowadzenie Introduction ........................................................................................................................... 13 Opracowania naukowe Scientific studies Czêœæ I IDEA INTEGRACJI I JEJ KONSEKWENCJE DLA WYCHOWANIA Part I , THE IDEA OF INTEGRATION AND IT S IMPLICATIONS FOR UPBRINGING Bogus³awa Jod³owska Problemy wspó³czesnego wychowania a idea integracji Problems of present – day upbringing and the idea of integration ............................ 27 Zofia Do³êga Integracja w ujêciu systemowym Integration in a systematical depiction ........................................................................... 51 Anna Gawe³ Zdrowie jako przedmiot wychowania Health as the object of upbringing ................................................................................... 61 Agnieszka Hottowy Od symbiozy do indywiduacji: prawid³owe i nieprawid³owe warunki rozwoju to¿samoœci dziecka w pier wszych latach ¿ycia , From symbiosis to individuation: proper and improper conditions for child s identity development in the first years of life .................................................................... 75 Zofia Gawlina D¹¿enia ¿yciowe m³odzie¿y na tle przemian ekonomiczno-spo³ecznych w Polsce Ambitions of youth on the background of economical and social transformations in Poland .............................................................................................. 91 Strona 9 6 Idea integracji a wychowanie. Ku pedagogice integralnej Kinga Klimaszewska W³aœciwy wybór zawodu m³odzie¿y upoœledzonej umys³owo szans¹ integracji spo³ecznej The right choice of profession made by mentally handicapped youth as a chance for social integration ............................................................................ 105 Bogus³aw Bieszczad Rodzina w perspektywie integracji œrodowiska lokalnego – wybrane aspekty Family in the view of local environment – selected aspects ..................................... 117 Czêœæ II IDEA INTEGRACJI I JEJ KONSEKWENCJE DLA NAUCZYCIELA I PEDAGOGIKI Part II , THE IDEA OF INTEGRATION AND IT S IMPLICATIONS FOR TEACHER AND PEDAGOGICS El¿bieta M. Minczakiewicz Aksjologiczny i spo³eczny wymiar nauczycielskiej s³u¿by w œwietle wyzwañ reformowanej polskiej edukacji i potrzeb rozwijaj¹cego siê systemu kszta³cenia integracyjnego , Axiological and social aspect of teachers service in accordance with chllenges of reformed Polish education and needs of developing system of integrate education ........................................................................................ 129 Maria Flanczewska Pedagog specjalny dziœ – kilka uwag o kompetencjach Special educator nowadays – few notes about competences ..................................... 153 Dorota Barwiñska Edukacja pozaszkolna wobec wyzwañ integracji europejskiej Out – school education in accordance with challenges of European integration ..................................................................................................... 161 Strona 10 Spis treœci 7 Prezentacje i dyskusje, kronika, recenzje Presentations and discussions, the chronicle, reviews Czêœæ III INTEGRACJA – NAUCZYCIEL – WIEDZA Part III INTEGRATION – TEACHER – KNOWLEDGE Janina Wyczesany Ocaliæ od zapomnienia – pamiêci Marii Grzegorzewskiej To save from forgetfulness – in the memory of Maria Grzegorzewska ............... 175 Bogus³awa Jod³owska Idea integracji w perspektywie pedagogiki Marii Montessori , The idea of integration in the view of Maria Montessori s pedagogics ....................... 183 Anna Franek Integracja doros³ych niepe³nosprawnych Integration of mentally handicapped adults ................................................................. 189 Micha³ Kabiczke O wartoœci wiedzy ucznia (recenzja ksi¹¿ki Doroty Klus-Stañskiej, Konstruowanie wiedzy w szkole, Olsztyn 2000) , , About the worth of student s knowledge (review on Dorota Klus-Stañska s Constructing of the knowledge about school, Olsztyn 2000) ....................................... 195 Bogus³awa Jod³owska M³ody nauczyciel a idea integracji (recenzja ksi¹¿ki Wandy Dró¿ki, M³ode pokolenie nauczycieli, Kielce 2004) , Young teacher and the idea of integration (review on Wanda Dró¿ka s Generation of young teachers, Kielce 2004) .............................................................. 199 Noty o autorach Notes about authors ........................................................................................................... 208 Strona 11 Sapere aude! Miej odwagê pos³ugiwaæ siê w³asnym rozumem! ¯adnego sk³adnika nie powinniœmy uroniæ: ani duszy, ani cia³a. Do- chodzimy wreszcie do epoki, której has³em nie bêdzie: „Jedno albo drugie”, has³o teatralne, przydatne jedynie na scenie. Nadchodz¹ nowe czasy, których has³em jest: „I jedno, i drugie”. Integracja. Syn- teza. Nie amputacja. Jose Ortega y Gasset Strona 12 S£OWO WSTÊPNE Wychowanie jest tym œrodkiem, którym pos³uguje siê ludzka spo³ecznoœæ celem zachowania i przekazywania swego fizycznego i duchowego cha- rakteru. W nieustannym przemijaniu wszystkiego gin¹ jednostki, ale gatu- nek pozostaje i trwa niezmieniony. Werner Jaeger, Paideia S³owo „integracja” jest ostatnio na ustach wszystkich. Pojêcie to znajduje zastosowanie w pedagogice, psychologii, kulturze, polityce spo³ecznej. Wie- le dyskusji i problemów wywo³uje integracja z Uni¹ Europejsk¹. Na naszych oczach bowiem rodz¹ siê zrêby wspólnoty ogólnoludzkiej czy – jak mówi¹ inni – cywilizacji zintegrowanej. Z zainteresowaniem œledzi siê dzia³ania na rzecz integracji osób niepe³nosprawnych ze œrodowiskiem szkolnym i lokalnym. Trwaj¹ca reforma systemu oœwiaty opowiada siê za integracyjny- mi formami kszta³cenia na wszystkich etapach edukacji, za integracj¹ spo- ³eczn¹, a nie segregacj¹, jak to mia³o miejsce jeszcze do niedawna. Coraz czêœciej myœli siê o wychowaniu dopuszczaj¹cym spojrzenie na rozwój cz³o- wieka jako nie tylko na proces budowania wy¿szych poziomów zachowania i dzia³ania, ale równie¿ os³abiania i rozbijania automatycznych, pr ymityw- nych i powtarzaj¹cych siê si³ cyklu ¿yciowego, co pocz¹tkowo – jak wskazu- je Kazimierz D¹browski w Dezintegracji pozytywnej 1 – dezintegruje pozy- tywnie dotychczasow¹ strukturê osobowoœci, by w efekcie mog³a ona dojœæ do nowej wtórnej integracji. Nie ulega kwestii, i¿ rzuca to nowe œwiat³o na problem trudnoœci dydaktycznych i wychowawczych. Te wszystkie wielkie problemy, które przywo³ywane s¹ za spraw¹ integracji – „s³owa na czasie” – wskazuj¹, ¿e jest to has³o ukazuj¹ce w pedagogice wiele obszarów, które wymagaj¹ naukowych przemyœleñ. Integracja to nie kolejne modne s³owo, ale pojêcie – idea o donios³ej roli dla teorii i praktyki edukacyjnej w historycz- nym momencie, kiedy – jak czytamy w Raporcie dla UNESCO pod przewod- nictwem J. Delorsa Edukacja. Jest w niej ukryty skarb: 1 K. D¹browski, Dezintegracja pozytywna, Warszawa 1979. Strona 13 10 Idea integracji a wychowanie. Ku pedagogice integralnej ca³y œwiat jest teatrem donios³ych innowacji naukowych i technologicznych, zmian w dziedzinie gospodarki i polityki oraz transformacji struktur demo- graficznych i spo³ecznych. Te gwa³towne przeobra¿enia niew¹tpliwie w przy- sz³oœci przybieraj¹ce na sile, bêd¹ wywo³ywaæ powa¿ne napiêcia, szczególnie w œrodowiskach edukacyjnych, zmuszaj¹c je do reagowania na narastaj¹ce potrzeby i podejmowania nowych wyzwañ szybko zmieniaj¹cego siê œwiata. Aby stawiæ czo³o wymaganiom naszej epoki, bêdziemy musieli przejawiæ twór- cz¹ postawê, odwagê, stanowcze postanowienie przeprowadzenia rzeczywi- stych zmian, wolê sprostania oczekuj¹cym nas zadaniom 2. Z pewnoœci¹ warto wiêc podj¹æ szersz¹ dyskusjê wokó³ idei integracji i jej konsekwencji dla procesu wychowania, nauczyciela i wreszcie dla teo- rii pedagogiki. Zapocz¹tkowuje j¹ ksi¹¿ka Idea integracji a wychowanie. Ku pedagogice integralnej, która jest prób¹ wyjœcia naprzeciw wyzwaniom edu- kacyjnym poprzez w³¹czenie siê w pog³êbione dyskusje i dialog o funda- mentalnych dylematach wychowania z wyeksponowaniem nowej roli szko- ³y, nauczyciela, uczniów, rodziców. Pamiêtaj¹c o paidei i o tym, co wynika z namys³u nad greck¹ form¹ wychowania cz³owieka dla ca³ej zachodniej cywilizacji, oraz bior¹c pod uwagê dzisiejsze wymagania i konsekwencje procesu globalizacji, warto powtórzyæ za Tadeuszem Kotarbiñskim: Marzy mi siê taki uk³ad œwiata, i¿by ka¿dy móg³ wszêdzie na globie ziem- skim czuæ siê jak u siebie, a jest to marzenie bynajmniej nie utopijne, choæ d³ugodystansowe 3. Z pewnoœci¹ edukacja jest szans¹ na spe³nienie takiego marzenia i szan- sê tê nale¿y „bezwzglêdnie wykorzystaæ”. Edukacja jest te¿ „portem schro- nienia” i tym, „czego nikt nie mo¿e zabraæ cz³owiekowi”. Ksi¹¿ka Idea integracji a wychowanie. Ku pedagogice integralnej jest pier wszym tomem Prac Naukowo-Dydaktycznych Kolegium Nauczycielskie- go w Gliwicach, które ukazywaæ siê bêd¹ systematycznie w serii „Integracja – Nauczyciel – Wychowanie”. W jej ramach wstêpnie przewidziano nastêpuj¹- 2 Edukacja. Jest w niej ukryty skarb. Raport dla UNESCO Miêdzynarodowej Komisji ds. Edukacji Dwudziestego Pier wszego Wieku, oprac. J. Delors, t³um. W. Rabczuk, War- szawa 1998, s. 209. 3 T. Kotarbiñski, Drogi dociekañ w³asnych. Fragmenty filozoficzne, Warszawa 1986, s. 389, cyt. za: J. Seku³a, Przedmowa do: etycznoœæ globalna – utopia czy koniecznoœæ? [w:] Idea etycznoœci globalnej, red. J. Seku³a, Siedlce 1999. Strona 14 S³owo wstêpne 11 ce dzia³y: opracowania naukowe, prezentacje i dyskusje, kronika, recenzje. Celem serii jest wywo³anie dyskusji i dostarczenie inspiracji do dalszych poszukiwañ teoretyczno-badawczych w obszarze, któr y zakreœla formu³a: integracja – nauczyciel – wychowanie. Jest ona tak pomyœlana, by wskazy- wa³a nowe obszar y i konteksty, tak¿e z pogranicza wielu nauk wspó³pracu- j¹cych z pedagogik¹, np. filozofii, socjologii, psychologii, ale te¿ teologii, nauki o kulturze, ekologii, polityki, nauk medycznych i nauk przyrodni- czych. ¯ycie cz³owieka jest zawsze ca³oœci¹, której nie mo¿na zredukowaæ do czêœci, dlatego te¿ poszerzone pole pedagogicznej refleksji mo¿e siê staæ perspektyw¹ otwieraj¹c¹ pedagoga na wiedzê, wolnoœæ, krytykê i nieoczy- wistoœæ, a tak¿e na dojrza³oœæ i prawdê. Sapere aude! – ta w³aœnie dewiza europejskiego Oœwiecenia jest ci¹gle ¿ywa, bo ci¹gle wa¿ne jest w³asne „ja- sne myœlenie”, eliminowanie b³êdów i przes¹dów. O wyzwalaniu „powszech- nego rozumu ludzkiego” mówi³ Sokrates, gdy wychodzi³ do swoich uczniów na ateñsk¹ agorê w IV wieku p.n.e., przypomnia³ o nim Kant w XVIII wieku, a na pocz¹tku XXI wieku, gdy zagro¿one s¹ podstawy cz³owieczeñstwa, myœl ta ci¹gle jest aktualna. Pedagogika ma poddaæ analizie „powszechny ro- zum” i mo¿e to uczyniæ w sposób nowy, miêdzy innymi za spraw¹ idei inte- gracji, której korzeni szukaæ mo¿na u Sokratesa. Bogus³awa Jod³owska Gliwice, styczeñ 2003 Strona 15 Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment pełnej wersji całej publikacji. Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj. Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania się jej od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu. Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie internetowym Złote Ebooki.