Strona 1 MAREK HARNY: Samotnoœæ wilków. Strona 2 Copyright Marek Lubaœ 2006 Projekt ok³adkiMaciej Sadowski Redaktor prowadz¹cy seriêJan KoŸbiel RedakcjaJan KoŸbiel Redakcja technicznaEl¿bieta Urbañska KorektaGra¿yna Nawrocka £amanieAneta Osipiak ISBN 83-7469-406-8 Wydawca Prószyñski i S-ka SA02-651 Warszawa, ul. Gara¿owa 7www. proszynski. pl Druk i oprawaABEDIK S. A.61-311 Poznañ, ul. £ugañska l. Strona 3 I wot - ochota na wo³ków, idiot ochota -Na sierych chiszcznikoir, matiorych i szczenkow! Kriczatzagonszcziki, i lajutpsydo nroty,Krów' na œniegu ipiatna krasn- yjej³a¿kow. W³odzimierz Wysocki:"Ochota na wo³ków". Strona 4 Ostatni¹ noc w celi spêdzi³ niemal bezsennie. Dopieronad ranem zmorzy³o go i wtedy znów przyœni³ mu siê wilk. Wci¹¿ o nimmyœla³, stoj¹cna w¹skim chodniku przedmiejskiej uliczki, naprzeciw zaniedbanego, zdzicza³ego parku. Nie opuszcza³ go niejasny niepokój. Od jakiegoœ czasu, kiedy widzia³ tego wilkawe œnie,wi¹za³osiê to z nadziej¹, która potem siê nie spe³nia³a. Dziœ te¿mog³o tak siê zdarzyæ. Myœla³: co jest ztob¹? Powinieneœkrzyczeæ ze szczêœcia. Powtarza³ to sobiena pró¿no. Nie czu³ radoœci. Przez te dwa lata nicsiê nie zmieni³o. Nie by³o lepiej. Niemog³obyæ. Ze wszystkim musia³ zmierzyæ siê od nowa. Kiedyœ Marek Nowickiani na chwilênietraci³ pewnoœci siebie. Teraz nawet nie wiedzia³, w któr¹ stronê pójœæ. Za sob¹ us³ysza³metalicznytrzaskzamykanej bramy. Wzdrygn¹³ siê. Ogromny kasztan na skraju parku w³aœnie zakwit³. Strona 5 Nawet ten widokniczegow nim nieporuszy³. Zmru¿y³ oczy, przyzwyczajone jeszcze do pó³mroku wiêziennych korytarzy. Nacisn¹³ mocniej na czo³o daszekstarej bejsbolówki. Mo¿e to zakrawa³o na maniê. Kto móg³by gojeszczerozpoznaæ na tej obcej ulicy obcego miasta? A jednak czu³siê nieswojo. W³o¿y³ rêce g³êboko do kieszeni d¿insów, ¿eby dodaæsobie pewnoœci siebie, i chy³kiem rozejrza³ siê dooko³a spod daszka. Nagle serce zabi³o mu gwa³townie, a¿ zabola³o. Najpierw pozna³ samochód. Stara ³ada niwakry³a siê w cieniu za rogiem,dlatego nie zauwa¿y³ jej w pierwszej chwili. Karoliny nie by³ow aucie. Teraz zobaczy³ i j¹. Sta³aoparta o znak drogowy, ze skrzy¿owanymi ramionami. Kaptur kurtkinasunê³a na g³owê. Deszczju¿ nie pada³, wiêc wygl¹da³o, jakby siê kry³a. Nie poruszy³asiê,choæ te¿musia³a go widzieæ. Czeka³ wiêc. Wci¹¿ jeszcze ba³ siêuwierzyæ. Gdybysiê pomyli³,zawód by³by niedo zniesienia. Strona 6 W g³êbi uliczki k¹tem oka zarejestrowa³ ruch. Nie podnosz¹cg³owy, zerkn¹³ w tamt¹ stronê. A jednak byli. Nie odpuœcili mu. Strona 7 Dwaj w³aœnie wysiadali z auta. Trzeci ju¿ siê zbli¿a³ z mikrofonem w rêce. Szlag by was trafi³, pomyœla³. Ju¿ jesteœcie, sêpy. Z rozpacz¹ popatrzy³ na róg ulicy, gdzie sta³a Karolina. Jeœli toby³a ona. W tejsamej chwili wyprostowa³a siê, oderwa³a plecyod s³upa i zrobi³a krok naprzód. Jakby chcia³a daæmu znak. Ju¿nie mia³ w¹tpliwoœci. Ucisk w miejscu serca rós³, prawie nie pozwala³ oddychaæ. Chcia³ biec, nie móg³. Ledwo siê zmusi³, by ruszyæz miejsca. Tamcitrzej zbli¿ali siê szybko. - Chwileczkê, panie ministrze! - us³ysza³. -Dwa s³owa. Próbowa³ iœæ trochêszybciej. Przecie¿ nic mu nie dolega³o. Przyczynatkwi³a w g³owie. - Panie ministrze, niech pan nie ucieka. Strona 8 Tylko parê pytañ. Jakpan siêczuje na wolnoœci? Nawet nie pozwoliliim siê przywitaæ. Tylko chwilê trzyma³Karolinê w kurczowym uœcisku, tamci zaraz nadbiegli, lampy ich cyfrówek zaczê³y b³yskaæ ze wszystkich stron. Odwróci³ siê z wœciek³oœci¹, ale zanim zd¹¿y³ rzuciæ przekleñstwo do podstawionych mikrofonów, ona otworzy³adrzwiczkiswej ³ady. - Nie zwracaj na nich uwagi - szepnê³a. -Wsiadaj. - Czy planujepanpowrót do polityki, panie ministrze? A mo¿e nowe ma³¿eñstwo? Poczu³,jak tê¿ej¹ mu miêœnie. Karolina trzyma³a go mocno. - Nie odzywaj siê do nich - uprzedzi³a jego reakcjê. Wepchnê³a go do samochodui zatrzasnê³adrzwiczki. Patrzy³ przez szybê prosto w b³yskaj¹ce lampy, nie odwraca³ twarzy,na której jegouczucia malowa³ysiê najwyraŸniej, jak by³omo¿na. Karolinatymczasem obieg³a auto i wskoczy³a do œrodka. Ruszyli, zostawiaj¹c z ty³u zawiedzionych, wci¹¿ wo³aj¹cychcoœdziennikarzy. - Co za œwinie! Strona 9 - wybuch³a dopiero teraz. Tymczasem jemu gniew min¹³ równie szybko, jak wczeœniejsiê pojawi³. - Tak¹ maj¹ pracê - powiedzia³. - ¯almi ich, w gruncie rzeczy. - ¯al ciich? Jesteœ za dobry, s³owodajê. Skrêci³a wg³ówn¹ ulicê tak gwa³townie, ¿emusia³ ³apaæ równowagê. Dopierokiedy byli ju¿na prostej, odpowiedzia³: - Jesteœ chyba jedyn¹ osob¹ na œwiecie, która tak myœli. Niepotrzebnie to powiedzia³. Nie powiniensiê¿aliæ. Przecie¿czeka³a na niego przed bram¹ wiêzienia. Przeby³a d³ug¹ i mêcz¹c¹drogê,¿eby byæ tu o tej porze. Czego wiêcej móg³ chcieæ od ¿y. Strona 10 cia? Jeszcze kwadrans wczeœniej ba³ siê nawet o tym marzyæ. Mocniej przycisn¹³ doboku plecak, wktórym mia³ wszystkie listy, jakie napisa³a do niego przez te dwa lata. Zapad³o miêdzynimi milczenie, jakby oboje niewiedzieli, co maj¹ mówiæ. Dopierokiedy zbli¿ali siê do œwiate³ przed skrzy¿owaniem zwylotow¹szos¹, spyta³a: - Dok¹d chcesz, ¿eby ciê zawieŸæ? Do Warszawy? - Jak najdalej od niej -odpowiedzia³ cicho. -Tak myœla³am. - Skinê³a g³ow¹. -To siê nawet dobrze sk³ada. Strza³kana zielonej tablicy drogowskazu pokazywa³a, ¿e naWarszawê trzeba skrêciæ w prawo. Karolina szybko zjecha³a na lewy pas. Œwiat³a zmieni³y siê i po chwilisunêliju¿ w przeciwn¹stronê dwupasmówk¹wœród zieleni¹cych siê pól. Odetchn¹³ g³êboko. Móg³ przynajmniej nakrótko od³o¿yæ spotkanie z domem,z miastem, ze wszystkim, co tam na niegoczeka³o. Jakaulga. Nieczu³ siê jeszcze gotowy. Strona 11 Musia³ daæ sobie trochê czasu, oswoiæ siêz t¹ myœl¹. Nadal milczeli, wci¹¿ nie mogliznaleŸæodpowiednich s³ów. Minê³o kilka minut, zanimodwa¿y³ siê po raz pierwszy popatrzeænani¹otwarcie, nie kryj¹c siê z tym. Nigdywczeœniej niepodoba³a mu siê bardziej. Ucieszy³ siê, ¿e nie skróci³aw³osów. Tylko rysy jakbysiê jej wyostrzy³y. Bladawiosenna opalenizna wskazywa³a, ¿e musia³a du¿o czasu spêdzaæ na powietrzu. Najwidoczniejpoczu³a na sobie jego wzrok, bo spojrza³a na niego i uœmiechnê³a siê niepewnie. - Wybacz, ¿e nie jestem rozmowna - odezwa³a siê wreszcie. -Jeszcze niemogêuwierzyæ, ¿e ju¿jesteœ. - Ja tak¿e nie - przyzna³. Wci¹¿ wydawa³omusiê takie dziwne, ¿e by³ z ni¹,siedzia³w jej samochodzie i jechalirazem gdzieœ daleko. Nie wiedzia³,jak d³ugo to potrwa, czy wkrótce nie oka¿esiê jakimœ okrutnym¿artem. Niedo koñca by³ pewny,dlaczego pisa³ado niegodo wiêzienia przez ca³y ten czas. Mia³aby prawo zapomnieæ o nim,jakprawiewszyscy. Nawet matka ledwo siê odzywa³a. Strona 12 Miko³aj Kiedroñ, który kiedyœ zastêpowa³ mu ojca, pomóg³ du¿o, ale on by³od rzeczy praktycznych. Opiekowa³ siê mieszkaniem i rachunkiem wbiurze maklerskim, w imieniu Marka gra³ nagie³dzie. Pomno¿y³ jegooszczêdnoœci. Karolinauratowa³a mu duszê. Jednaknie chcia³ sobie wyobra¿aæ zbyt wiele. - Nie s¹dzi³em, ¿e przyjedziesz -doda³. -Nie dziwiê siê! -wykrzyknê³a. - Nawet nie zadzwoni³eœ. Gdybym siê sama nie dowiadywa³a, nie mia³abym pojêcia, ¿e tow³aœnie dzisiaj. Chowa³am siê zarogiem jak idiotka, bo nie wiedzia. Strona 13 ³am, czy ktoœ inny nie bêdzie na ciebie czeka³. Dlaczego mnie niezawiadomi³eœ? - Ba³em siê - powiedzia³ szczerze. -Czego? - ¯e nie bêdziesz mia³a czasu przyjechaæ. -Niemia³am czasu. I co z tego? Mimotoprzyjecha³am. Niewiedzia³eœ, ¿e tak zrobiê? - Sk¹d mog³em wiedzieæ? -Jesteœ niem¹dry, wiesz? Poczu³ siê niezrêcznie. Tym bardziej ¿e wci¹¿ nie by³ pewny,dlaczego to robi³a. Mo¿e wype³nia³atylko jakiœ obowi¹zek. Zastanawia³ siê, o co zapytaæ, ¿eby zmieniæ temat, skierowaæ rozmowê w lepszym kierunku. - Wydali ci ju¿ twoj¹ ksi¹¿kê? Ucieszy³a siê, jakby w³aœnie nato czeka³a. - Zajrzyjdo schowka. - Pokaza³apalcem, nie patrz¹c. Strona 14 Otworzy³ skrytkê, wyj¹³ niedu¿y tomik owiniêty w reklamówkê ma³o znanego wydawnictwa. Rozpakowa³ i na chwilêa¿ zamar³. Na ok³adceproste litery uk³ada³y siêw tytu³: "¯ycie wilków. Mity i prawdy". Nie togo zaskoczy³o. Wiedzia³przecie¿, jak¹ksi¹¿kê napisa³a Karolina. Wstrz¹snê³a nim fotografia, której grafik u¿y³ jakot³o. Wpatrywa³ siê wni¹ d³ugo, ze œciœniêtym gard³em. Czarno-bia³e amatorskie zdjêcie przedstawia³o ma³egoch³opca stoj¹cego boso na œniegu obok powieszonego za tylne ³apy martwego wilka. - Nie gniewasz siê? - spyta³a z niepokojem. - Co? Nie, sk¹d. Tylko nie wiedzia³em, ¿e wykorzystasz je naok³adce. O tymmi nie pisa³aœ. - Ba³am siê,¿e siê niezgodzisz. Przepraszam. Odpowiedzia³ dopiero po chwili: - Widzisz? Strona 15 Ty te¿ siê czegoœ ba³aœ. Niepotrzebnie. Delikatnie pog³adzi³ ok³adkê d³oni¹, jakby chcia³ zetrzeæz niej coœ niewidocznego. Pogr¹¿y³ siê w myœlach, podniós³ wzrok. Za oknamisamochodu po obu stronach szosy przesuwa³y siê terazp³askie ³¹ki, przy rowach kwitn¹ce kaczeñcami. Za nimi, na horyzoncie, majaczy³yzamglone lasy. Nie pyta³, dok¹d jad¹, ale jeœlis³usznie siê domyœla³,mieli przed sob¹ jeszczed³ug¹ drogê. Wróci³ do ksi¹¿ki, próbowa³ j¹ przegl¹daæ, ale oczy mu siê zamyka³y. Dopieroteraz poczu³skutki nieprzespanej nocy. Zaczê³a ogarniaægo sennoœæ. Po raz ostatni spróbowa³ unieœæ coraz ciê¿sze powieki i pozosta³ mu pod nimi czarno-bia³y obraz ma³ego ch³opcazmartwym wilkiem. 10. Strona 16 2 Wiele lat wczeœniej, kiedy dziadek Stanis³aw przywióz³ do domu zabitego wilka, Andrzej Nowicki, ojciec Marka, by³ jeszczema³ym ch³opcem. Ciekawi zbiegali siê wtedy do leœniczówki zca³ej okolicy. Ka¿dy chcia³ na w³asne oczy zobaczyæ œcierwo drapie¿nika. Bo te¿ nie chodzi³o o jednego ze zwyczajnychwilków,które wa³êsa³y siê po lasach wokó³doliny. Ten by³ inny od wszystkich. Wyj¹tkowy. Myœliwi opowiadali, ¿e wymkn¹³ siê ju¿ kilkunastu ob³awom, jakie urz¹dzali na niego od wielu miesiêcy. Nieda³ siê ani zagoniæ we fladry, ani otruæ, ani schwytaæ w¿elaza. A¿tu gruchnê³a wieœæ, ¿e leœniczydopad³ go wpojedynkê. Zdarzy³o siê to owej zimy, kiedy zaginê³a ¿ona kierownikaszko³y z Wilczej Polany i mówiono, ¿e wilki j¹ zjad³y. Na pró¿nokierownik jeŸdzi³ na milicjê i upiera³ siê, ¿e to niemo¿liwe, bowilki nie zjadaj¹ludzi. Miejscowi wiedzieli swoje. O kierownikumówili,¿e g³upi, bo przyjezdny i naniczym siê nie zna. To znaczy,mo¿e i zna siê na ksi¹¿kach, alenawilkach na pewno nie. Wilk towilk. Urodzony morderca i tyle. Strona 17 Nawet samNowicki, doœwiadczony leœnik przecie¿, twierdzi³, ¿ewilki nie gardz¹ ludzkim miêsem. A skoro on mówi³, to by³o œwiête. Andrzej,kiedy by³ jeszcze ch³opcem, wierzy³ w niego jak w PanaBoga. Jego ojciec musia³ przecie¿ wiedzieæ lepiej ni¿ inni, bosamwidywa³ takie rzeczy niewiele wczeœniej,podczas wojnyz ukraiñskimibandami. Wojsko czêsto bra³o go na przewodnika po zdradzieckich lasach, w którychnawet miejscowi niekiedy przepadalibez œladu. Opowiada³ o tym rzadkoi niechêtnie. Ale kiedytrzebaby³o zaœwiadczyæ prawdê, nie waha³ siê. Gryz³ wargi i mru¿y³ powieki, jakby znów stawa³ mu przed oczami ten mroŸny dzieñ, las ww¹wozie potoku i trupy ¿o³nierzy w g³êbokim œniegu, nadjedzoneprzez drapie¿niki. Zaczyna³ zawsze tak samo i jakby nie na temat: - Dzieñ by³ takipiêkny, taki cichy. Potem rozwija³ opowieœæo tym, jak przeczesywali w¹wóz zaw¹wozem w poszukiwaniu patrolu, który zagin¹³ poprzedniegodnia. Œnieg przesta³ padaæ dopieroko³opó³nocy, wiêc œlady,pozostawionedo wieczora, zosta³y zasypane. Ale Nowicki ich nie potrzebowa³. Wszystkie œladymia³w g³owie. Wiedzia³,gdzie ¿o³nierze zmylili drogê wzamieci i w którym miejscubandyci zrobilizasadzkê. Strona 18 Musieli œledziæ zb³¹kanypatrol od d³u¿szego czasu. Mo¿e nawet wiedzieli, ¿e dowodzi nim m³ody,niedoœwiadczonypodporucznik, ¿¹dny zemsty za rodzinê wymordowan¹ dwa lata wczeœniej na Wo³yniu. I chytrze czekali, a¿pope³ni b³¹d. 11. Strona 19 Chêæ wytropienia bandy za wszelk¹ cenê zaœlepi³a oficera. Niezorientowa³ siê, ¿e sam by³ tropiony. Mo¿e kombinowa³, ¿eUkraiñcy naczas niepogody schronili siê, jak ju¿ nieraz wczeœniej,w starej cerkwi na skraju wsi. Próbowa³ podejœæich od niespodziewanej strony, przez szczytwzgórza. Zlekcewa¿y³ przestrogi,¿e w œnie¿ycy gubili siê nawet ludzie znaj¹cy te okolice jak w³asne podwórko. Na nagim, ob³ym wierzcho³ku, opadaj¹cym równomiernie we wszystkich kierunkach, zupe³nie straci³ orientacjê. Zgubi³ drogê, schowan¹ teraz g³êboko podœniegiem. Kiedyto zrozumia³, nie potrafi³ ju¿jej odnaleŸæ. Wiedzia³ tylko, ¿emusizawszelk¹cenê zejœæ przed noc¹w dolinê. Skierowa³ wiêc swoich¿o³nierzy do pierwszego w¹wozu, na jaki trafi³. A tam czekali ju¿na nich bandyci z tryzubamina mundurach. Kiedy Andrzej trochêpodrós³, pyta³ ojca, dlaczego ukraiñscypartyzanci nie pob³¹dzili w zamieci. Leœniczy tylko mru¿y³ oczyirzuca³z nienawiœci¹: - Oni byli jak wilki. Wjegoopowieœciach wilki i bandyci zlewali siê w jedno wcielone z³o. Wilki czêsto nazywa³ wprost bandytami, abandytów wilkami albowœciek³ymi wilkami. Jednojednak by³o pewne. Strona 20 To niewilkirozebra³y ¿o³nierzy do naga, zabra³y im buty,munduryi broñ. Nie wilki skrêpowa³yim rêce i nogi. Alete¿ nie ludzie wy¿arli pokonanym brzuchy. Dla leœniczego Ukraiñcy iwilki bylinarówni sprawcami zbrodni w w¹wozie. Andrzej od ma³ego uczy³siênienawidziæ jednych i drugich. W koñcu jednak usta³y walki z bandami,ostatni partyzancizniknêli z okolicy, a wszystkich Ukraiñców spêdzono pewnej nocy na stacjê, wsadzono do wagonów i wywieziono gdzieœ daleko. Od tej chwili wilki pozosta³yjedynym wrogiem,którego mê¿czyŸni zgórskich wiosek têpili bez litoœci. Akiedy ¿ona kierownikaszko³y nie wróci³a do domu, zyskali dodatkowy powód, by ostatecznierozprawiæ siê z watah¹ zamieszkuj¹c¹ lasy ci¹gn¹ce siêku granicy. Z najwiêksz¹ zajad³oœci¹ tropilistarego basiora, którego nazwali Prowidnykiem, niby przywódcê ukraiñskiej bandy. W tym przezwisku kry³a siê œmiertelna nienawiœæ, ale tak¿e podziwi rodzaj ponurego szacunku. Opowiadali o nim legendy. Mówili, ¿ekiedyœprzedar³ siê przez fladry, a potem nauczy³ ca³¹ watahê, jak nie baæ siê powiewaj¹cych na wietrze czerwonychszmat, ¿e jest po wilczemu okrutny, a m¹dry ca³kiem po ludzku,¿e potrafi przewidywaæ, co ludzie pomyœl¹ i jak post¹pi¹.