Strona 1 MINA SILBERMAN A. WEISSHAUS Strona 2 Strona 3 DZIEŃ MATKI Zbiór sz tu c z e k i d ek la m a cji do u r o c zy sto ści „Dnia M atki” O P R A C O W A Ł A MINA SILBERMAN 1_______ 9 3 8 N akładem O kręgow ej Żyd. R ady S ierocej w Stanisław ow ie. Strona 4 Prawa autorskie zastrzeżone. D ru k arnia „G rafik a", Stanisławów, S ob ieik ieg o 36. Strona 5 i KRASNOLUDKI SZTU CZK A w 3 O D SŁO N A CH . Strona 6 OSOBY: A n u la M a tk a O jc ie c K a rm o łu ch — K ról Paź M ik e r e k —K r a sn a l K r a sn o lu d k i M atk i D z ie c i Strona 7 A n u la i K ra sn o lu d k i S z t u c z k a w 3 o d s ło n a c h . O dsłona I. ( S c e n a p r z e d s t a w i a ub o g i p o k o ik . Z n is z c z o n y stół. 2 k r z e s ł a . Ł ó ż k a . P o d o k n e m k o ł y s k a . P r z y k o ł y s c e d z ie w c z y n k a ) . Anilla (k o ły sz e i śp ie w a ) T a m z a o k n e m ś w ia t ró ż o w y , M ignął r a z i z g a sł... J u tr o s ło ń c e w s ta n ie zn o w u . T e ra z s p a n ia c z a s. Śpij m ó j R o m k u , śp ij k o c h a n ie , M ój b ra c is z k u ś p ij...! P rz y jd z ie m a m a . C hleb d o s ta n ie s z ... M lec z k a k u p i ci... O j — d a — lu li — o j — d a — lu li... M am a m le c z k a d a , P o c a łu je i p rz y tu li, Ś p ij ju ż ... a —a —a... ( P o c h y la się n a d k o ł y s k ą i m ó w i :) N a re s z c ie u s n ą ł. T a k ju ż j e s t p ó ź n o . S a m a je s te m ś p ią c a i z m ę c z o n a i t a k b a rd z o g ło ­ d n a . A m a m u si je s z c z e n ie m a . P ie rz e , p ie rz e i p e w n ie s a m a ju ż n ie m a sił. O d k ie d y t a ­ tu ś z ła m a ł r ę k ę i n ie m o że n ią p o ru s z a ć , Strona 8 m u si m a m u sia ta k c ię ż k o p r a c o w a ć , a ja je j je sz c z e pom oc m e m ogę. ( P a t i z y w ok n o ) J a k cie m n o ... N a n ie b ie t y le ch m u r. K ie d y p r z y jd z ie m a m u sia ? (za d rz w ia m i c ię ż k ie k r o k i . W c h o d z i k o b i e t a w c h u s t c e n a g ło- wie i o su w a się na k r z e s ł o ) . A nula: M am usiu ! (tuli się d o niej) M atka: A ch , ja k m ię p le c y b o lą ... (m ilczy, n a g le się zry w a) A n u lk o m o ja ! j a k ż e ż ja m o g ła m u s ią ś ć ? T y j e s t e ś z m ę c z o n a i g ło d n a . M am u sia ju ż ci łó ż k o p o ś c ie le . D a d o łó ż k a k o la c ję , o k r y je k o łd e r k ą i m o ja A n u lk a b ę d z ie s p a ła d o s a ­ m e g o ra n a . ( K r z ą t a się, śc iele. K ł a d z i e A n u l k ę do łóżka, p o t e m w y d o b y w a z k o s z y k a pół b o c h e n k a c h le b a . S m a ru je k r o m k ę m a s łe m i p o ­ d a je jej, w raz ze s z k l a n k ą m le k a ) J e d z m o je z ło tk o ... A nula: (je i pije. P o t e m o d s t a w i a n i e d o p i t ą s z k l a n k ę i zasypia ). M atka: ( p o c h y lo n a n a d k o ły sk ą ) A R om u ś śp i. U sn ą ł ta k i g ło d n y , a te r a z s z k o d a g o b u d z ić. T a k a m z m ę c z o n a , b e z s iln a , z ła m a n a ... P r a c o w a ć je d n a k b ę d ę d o o s ta tk a . O d ra n a d o n o c y . Od n o c y do ra n a . B o d z ie c i s ą g ło d n e . A ja j e s t e m m a tk a . Strona 9 7 — ( O t w i e r a j ą się d r z w i. Z r ę k ą s z ty w n ie w y p r o s t o w a n ą w c h odzi ojciec) O jciec: D o b ry w ie c z ó r ! C h o cia ż — c z y m o ż e te n w ie ­ czó r b y ć d o b ry m , s k o r o j e s z c z e p r a c y n ie z n a la z łe m ? A ja k m o g ę z n a le ź ć p r a c ę , k ie d y r ę k a le ż y ja k k a w a ł d r z e w a i p o r u sz y ć n ią n ie m o g ę ? A j e ś ć s ię c h c e . I j e s z c z e b a r d z ie j p ić. A ch , g d y b y tr o c h ę g o r ą c e g o m le k a lu b k a w y ... ( p a tr z y n a s z k l a n k ę ) Co to ? M lek o ? M a tk a : T a k m le k o . A le n ie d la n a s m ój d ro g i. My, r o d z ic e , ja k o ś p r z e tr z y m a m y . M oże i n a m b ę d z ie j e s z c z e le p ie j. A le d z ie c i — t e m u sz ą m ie ć i c h le b i m a s ło i m le k o . O n e m a ją r ó ść . M uszą b y ć z d r o w e . J a m a tk a — d u sz ę b y m z s ie b ie w y d a r ła , a b y n ią d z ie c i n a k a rm ić. K urtyna. O dsłona II. (Las. D r o g ą id z ie sa m a A n u l a z k o s z y k i e m w rę c e ) . A n ula: B o ż e ! T a k i sm u tn y m ia ła m s e n . Ś n iło m i s ię , ż e t a t u ś b y ł g ło d n y i m a m u sia b y ła g ło d n a , a n ie m ie li c o j e ś ć a n i co p ić, b o ja zja d ła m c h le b — i z ta k im , c ię ż k im s e r c e m o b u d ziła m s ię ra n o . B o ż e ! B o ż e ! G d y b y t a tu ś b y ł zd ró w ... G d yb y b y ła p r a c a i je d z e n ie d la n a s w s z y s t ­ k ic h — i ż e b y m a m u sia m o g ła o d p o c z ą ć ... Strona 10 (S i a d a i ś p i e w a :) J a k j e s t sm u tn o , j a k j e s t źle, K to p o m o ż e ? K to ? K ie d y ta t u ś je ś ć coś ch ce, A le n ie m a co... G dy b ra c is z e k k r z y c z y : p ić ! W sz y sc y c h le b a ch cą... J e s t t a k c ięż k o ... ż e b y ży ć, M am a p ie rz e w ciąż... (Ź d a l e k a dochodzą śm ie c h y i śpiewy. C h ó r d z ie ci ś p ie w a za s c e n ą :) H e jż e - d a n a ! H e jż e - h a ! J a k i p ię k n y ś w ia t! S ło ń ce z ło te b la s k i m a ! S ło d k o w ie je w ia tr ! Ś p ie w a p ta s z e k , p a c h n ie k w ia t, C icho sz u m i la s , C a ły ro z ś p ie w a n y ś w ia t, C iep ło w ita n a s ! H e jż e -d a n a ! H e jż e -h a ! P ó jd ź m y w ia n k i w ić! H e jż e - d a n a ! T r a l- la - la ! J a k j e s t d o b rz e ż y ć ! (Z p i e ś n ią w p a d a j ą d z ie ci n a p o la n ą . A n u l k a z r y w a sią). Chłopczyk I. O ! A n u lk a ... Co tu r o b is z ? Dziewczynka I. A n u lk a z a w s z e s m u tn a . N a p e w n o n ie w ie. ż e to „D zień M a tk i” ju tr o . Dziewczynka Ił. J a b y m te ż b y ła s m u tn a , g d y b y m m ia ła ta k ą s t a r ą s u k ie n k ę . Strona 11 Chłopczyk II. P r ę d k o , p rę d k o , b o k w ia ty s ą p o trz e b n e , tr z e b a o zd o b ić s tó ł i u ło ż y ć b u k ie ty . A n u lk a : O B o że! C a łk ie m z a p o m n ia ła m ... T a k m i b y ło sm u tn o i źle, ż e n ie p o m y ś la ła m n a w e t o ty m , że to „D zień M a tk i”. Co j a z r o b ię ? D ziew czynka I. M yśm y n ie z a p o m n ie li. J a k u p iła m m a m ie k s ią ż k ę , R y sia fla k o n , O le ś a lb u m ... Chłopczyk II. A j a k u p iłe m m o je j m u m u si z ło tą b ro s z k ę . A n u lk a : T a k ie d ro g ie rz e c z y . A g d z ie w z ię liśc ie p ie ­ n ią d z e n a to w s z y s tk o ? Dzieci : ( z e śm i e c h e m ) G d zie ? No c h y b a , ż e u t a t u s i a ! P o p ro ś tw e g o , te ż ci d a . C hłopczyk I. P rę d z e j, p rę d z e j, n ie m a c z a s u ! ( o d d a l a j ą się z p o p r z e d n i ą p io s e n k ą ) . Anulka: T e n k o s z y k m u si się n a p e łn ić p o z io m k a m i! T a k ic h j e s t je s z c z e m a ło , a le ch o ćb y m tu d o w ie c z o ra m ia ła b y ć , m u sz ę p rz y n ie ść p e ­ łe n k o s z y k d la m o je j b ie d n e j m a m u s i! ( K rą ż y i z b i e r a śp ie w a ją c ) J e s z c z e je d n a , je s z c z e d r u g a ! B ęd z ie p e łe n k o s z y k ... Strona 12 O ! J a k s ło d k o ta m ta m r u g a : „ P r o sz ę d o m n ie, p r o s z ę ”... T a s c h o w a ła s ię p od k r z a c z e k , B o s ię p e w n o w s t y d z i : „C zy p a n ie n k a d o m n ie r a c z y ? C zy p a n ie n k a i d z i e ? ” Id ę, id ę p o z io m e c z k o ! D u ż o u z b ie r a m y , Tu t r o s z e c z k o , ta m tr o s z e c z k o , A w s z y s tk o — d la m a m y . ( K r ą ż y i z b ie r a , p o t e m w y p r o s to w u je się ) O ! J a k b o lą p le c y ! Z u p ełn ie ta k sa m o , ja k m a m u się p o p ra n iu ... A k o s z y k m a le d w o p r z y k r y te d n o . M u szę c h w ile c z k ę odp ocząć, b o ta k m i c iem n o p rzed o c z y m a . N ie mosre s ię s c h y lić ... (Siad a. G ło w a o p a d a jej na piersi. Z a s y p ia . C iem nieje.) (M igo c ą ś w ia t e ł k a . S c e n ę z ap e łn ia ją k r a s n o l u d k i. B io r ą się za r ę c e i ś p i e w a ją :) . Z m ęcz o n y d z io n e k id z ie s p a ć , O k r y je s ię c ie m n o śc ią , A m y d o sn u m u c h c e m y g r a ć Z p ie s z c z o tą i m iło ś c ią . Spij d zio n k u , śp ij, m y tu u c z a t, B ę d z ie m y c ic h o ś p ie w a ć ... A ż u ś n ie z ie m ia , tr a w k a , k w ia t, A ż s tu lą lis tk i d r z e w a . O ! K s ię ż y c w y s z e d ł ju ż z z a ch m u r I p a tr z y tu z u ś m ie c h e m ...------- A p rzy n im ś p ie w a g w ia z d e k ch ó r, Ą ż str u m y k szu m i e c h e m . T ra-ra-d i-ra — t r a - r a d i- la ... Krasnoludek I. H o -la -la — N iech k o ło s t a n i e ! Strona 13 — 11 P o p a trz c ie t u ta j, k ró lu — p a n i e ! D z ie w c z ą tk o ja k ie ś cich o śpi. Krasnoludki: O czy m te ż ś n i? A ch, o czy m ś n i? K ra s n o lu d ek II. N ad g ło w ą w ia tr sw a w o ln y d m u c h a... K r a s n o lu d e k III. P o p ro sić k r ó la K a rm o łu c h a ! Krasnoludki: K ró lu l P r o s im y ! D z ie w c z ą tk o śpi. P o w ie d z n a m ! p o w ie d z ! o czym śn i ? Karmołuch-król: (p u rp u r o w y p ła s z c z , p r z e t y k a n y z łote m , k o r o n a ,s i w a b r o d a d o pasa) C zeg o w rz e sz c z y c ie ? C ie k a w s c y ! S z a le n i! S ię g n ij m i p a z iu do b o c z n e j k ie sz e n i, G d zieś ta m w ło ż y łe m c u d o w n e lu s te rk o ... P a ź - kr as n ol u de k: (się g a i p o d a je k rólo w i) A le b ły s z c z ą c e ••• K ar m o lu c h - k r ó l : L u s te rk o — S re b e rk o , w id z is z ? C ie k a w s k a j e s t m o ja d ru ż y n a ... W ło żą o k u lu ry . W y cz y ść je m ó j p a z iu ! ( P a ź czyści je połą k a f t a n a i p o d a je królowi) A te r a z z o b ac z m y , o czy m śn i d z ie w c z y n a ? ( P o c h y la się w r a z z l u s t e r k i e m n a d ś p i ą c ą A n u l ą , krasnoludki p o c h y la ją się p ó łk o le m :) O — h o — h o ! Co d z ie c k u się m a rz y ... T y le m a śm ie c h u i sz c z ę ś c ia n a tw a rz y ... P e łe n k o s z p o z io m e k i k w ia tó w b u k ie c ik , Strona 14 D z ie w c z y n k a j e s t t e r a z n a js z c z ę ś liw s z a [w ś w ie c ie ! ( S z e p t e m do k r a s n o l u d k ó w : ) M a c h o r e g o o jc a . N ie m o ż e p r a c o w a ć , W ię c ś n i t e r a z , ż e r ę k a j e s t c a l a i z d r o w a . B ie d n e m a le ń s tw o . M u sim y j e j p o m ó c , N ie c h a j s z c z ę ś liw a p o w ró c i d o d o m u . Krasnoludki: H o p — l a — l a ! C h ło p a c y — ju n a c y ! J a g ó d d la d z i e w c z y n k i! D o p r a c y ! d o p r a c y ! ( Z b ie r a j ą ) Karmołuch - k r ó l : M ik e rk u —k r a s n a l u ! C u d o w n y l e k a r k u ! T y z d r o w ie je j o jc u z a n ie s ie s z w p o d a r k u . W e ź m a ś c i p a c h n ą c e j lilio w o i b z o w o , M ie s z a n e j n a d s ta w e m w n o c k ę k s ię ż y c o w ą . Mikerek - k r a s n a l : S k r z y d e łk a d o b r e , le k k i e m a m , F u r - f u r , f u r - f u r — p o le c ę s a m . ( p rzy m o c o w u je s o b ie s k r z y d e ł k a do ra m i o n i w y b ie g a ) K ra sn o l u d k i: K r ó lu i p a n i e ! O to p e ł e n k o s z y k ! Karmołuch - k r ó l : J u ż p r a c a s k o ń c z o n a ? W ię c r o z e j ś ć s ię p r o s z ę . Krasnoludki: (śpiewają) Ż e g n a j n a m n o c k o ! Ż e g n a j! D o w id z e n ia ! I t y d z ie w c z y n k o b y w a j z d r o w a n a m ! Strona 15 — 13 — Już s ię n a w s c h o d z ie s io n k o r o zp ro m ien ia , I d z ie ń s ię z b liż a tu , d o le ś n y c h b ram . (Znikają) A n u la (budzi się) G d zie j e s t e m ? W le s ie ? P r z e s p a ła m n o c c a łą . O B o ż e ! T a k d o b rze, ta k s ło d k o s ię sp a ło ... (zrywa się) A c h ! j a k s ię p r z e s tr a s z y m a m u sia ! L e c ę do [d om u. Co t o ? K o s z y k j e s t p e łe n ? W ię c to n ie b y ł [sen ? (mówi cichutko) Ś n iło m i s ię t a k cu d o w n ie ... K r a sn o lu d k i z e s w y m k r ó le m ... P o c h y la ły s ię n a d e m n ą , P r z e m a w ia ły d o m n ie c z u le . U z b ie r a ły m i p o z io m e k ... [głośno] T o p r a w d a ! to p r a w d a ! p r ę d k o ! p r ę d k o do [d o m u ! [wybiega] Kurtyna. O dsłona III. [O g ró d e k przed domkiem] M atka: [kręci się zdenerwowana, łamiąc ręce] Co z r o b ić ? Co z r o b ić ? S ta ł s ię c u d : m ą ż o d z y s k a ł n a g le w ła d z ę w r ę c e . Je s * zd ró w . A le d z ie c k o ... d z ie c k o m o je z n ik ło . S zu k a m , sz u k a m i n ie m a je j. Strona 16 — 14 — Ą n u lu m o ja ! G d zie j e s t e ś ? A n u la (w pada) T u ta j m a m u siu ! M a tk a : D z ie c k o m o j e ! ( O b e j m u j ą sią ) A n u la : N ie g n ie w a j s ię m a m u siu ... U sn ę ła m w le s ie . B y ła m ta k a z m ę c z o n a . A m ia ła m t a k ie p ię k n e sn y ... M am u siu ! W eź od T w o jej c ó r e c z k i te n k o s z y k p o z io m e k , te n sk r o m n y d a r w d niu T w e g o ś w ię ta , w „D niu M atk i” i w ie d z , ż e T w o ja A n u la k o c h a C ię b a rd zo , b a rd zo . Ze m o d li s ię o z d r o w ie d la C ieb ie i z d r o w ie d la b ie d n e g o ta tu s ia ... M a tk a : K o c h a n ie ... T y le s z c z ę ś c ia w je d n y m d n iu ... U śm iech n ij s ię d z ie c in o : s t a ł s ię cu d , ta tu ś w y z d r o w ia ł i p o r u sz a ju ż r ę k ą . A te r a z b ę ­ d z ie ju ż m o ż e i u n a s ja s n o i d o b rze. A n u la : ( s t o i n i e r u c h o m o , a p o t e m k r z y c z y r a d o ś n i e :) W ię c to n ie b y ł s e n , to b y ła p ra w d a . K r a sn o ­ lu d k i z b ie r a ły p o z io m k i, k r a sn o lu d k i u z d r o ­ w iły ta tu s ia , k r a sn o lu d k i w n io s ą n a m s z c z ę ­ ś c ie d o d om u . A t y o d p o c z n ie s z m a m u siu . (m ów i cicho) I b ę d z ie ju ż j a s n o i b ę d z ie ju ż d o b r z e I m a m a b ę d z ie s z c z ę ś liw a j a k k ie d y ś ... Ju ż b ę d z ie p r a c a i s z c z ę ś c ie i z d r o w ie , N ie b ę d z ie tr o s k i i n ie b ę d z ie b ie d y . Strona 17 B ę d z ie m y ty lk o z a w s z e p a m ię ta li, J a k p r a c o w a ła w p o c ie c z o ła sa m a , B y n a m d o s ta r c z y ć i c h le b a i m le k a . T a k a z m ę c z o n a , t a k a s ła b a m a m a . A p o te m m a m u siu — T w e d z ie c i u ro sn ą , I b ę d ą ju ż m ą d re i s iln e i d u że, A w t e d y n a jd r o ż sz a , u su n ą o d C ieb ie W s z y s tk ie z łe c ie n ie i s m u tk i i b u rze. M atka; K o c h a n ie m o je ••• [Z a sc e n ą r o z l e g a się śpiew. Ze śp i e w e m w chodzą na sc e n ą d zieci z m a t k a m i ] Chór: Z a p a ch n ia ł m a jem c a ły ś w ia t, N ad ś w ia te m s to i s ło ń c e . D z iś tr a w k a , d r z e w k o , lis t e k , k w ia t, Ma s e r c e g o r e ją c e . W „D niu M atk i” k a ż d y szu m i k r z e w , I n is k o je j s ię k ło n i... I p ły n ie ra d o ść , m iło ść , śp ie w , A w s z y s tk o , w s z y s t k o d o n ie j ! Za ro k j e j s ta r a ń — j e d e n d z ie ń , J a k s ło ń c e lś n i n a n ie b ie ... M ilion em c ie p ły c h , s ło d k ic h d rg n ień , D z iś s e r c e lg n ie d o C ieb ie. „D zień M atk i” d n iem m iło śc i j e s t I d z iś p o w ie d z ie ć c h c e m y , T o w s z y s t k o c o p r z e z c a ły ro k N a s e r c a d n ie k r y je m y . [Z o k r z y k i e m „ N ie c h ż y ją “ , t a ń c z ą d o o k o ł a m a t e k ] K urtyna. Strona 18 Strona 19 W DNIU MATKI s z tu c z k a w 3 o d s ło n a c h Strona 20 O SO B Y : Wiaterek Promyk Różyczka Goździk Pachnący groszek Niezapominajka Narcyz Bzy Matka Hanka Bronia ( D z i e c i- k w ia t y m ają n a g ło w ie w ia n k i z k w ia tó w , k t ó r e p r z e d ­ sta w ia ją , t r z y m a j ą t a k ż e te k w i a t y w dłoniach)