Paweł Banasiewicz Pan Bruderszaft Paweł Banasiewicz, rocznik 75, studiuje zaocznie dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim. Pisze wiersze, opowiadania, także komiksy. My przedstawiamy go w formie dłuższej poniżej, oraz krótszej w dziale miniatur literackich. Żył w naszej wsi Andrzej zwany przez wszystkich Człowiekiem-Bruderszaftem. Dlaczego tak? Ponieważ gdy zobaczył jakiegokolwiek nieznajomego pochodził do niego i mówił: - Walniem brudzia? Po czym wyjmował zza pazuchy piersiówkę, dwa kieliszki, pożonglował tym trochę, chwilka, minutka i już zdziwiony obcy człowiek miał prawą rękę splecioną w uścisku z prawą ręką Andrzeja, a w dłoni kieliszek wódki centymetr od swoich ust. Po chwili obydwaj spożywali alkohol, jeszcze krótki pocałunek i Człowiek-Bruderszaft mówił: - Andrzej jestem. Oszołomiony nieznajomy przedstawiał się imieniem, które wypadało z pamięci Andrzeja po kilku minutach i żegnany solidnym klepnięciem w ramię tracił sprawcę całego zamieszania z oczu, gdyż ten już szukał następnej ofiary. Dziwi was zapewne, dlaczego Człowiek-Bruderszaft tak pokochał ten rodzaj poznawania obcych mu ludzi. Otóż pozwalało mu to uniknąć wyrzutów żony, gdy co dzień wracał pijany do domu. Jego Loda powiedziała mu kiedyś: - Można wypić kieliszek wódki, ale tylko przy bruderszafcie. Od tej pory Andrzej zawsze zasłaniał się tym stwierdzeniem jak tarczą, tłumacząc żonie: - Loddi, poznałem dziś chyba ze sto osób, aż mnie łapa boli od brudziów, przecież nie grzech się z ludźmi bratać. Po czym brał wysłużoną rosyjską siedmiostrunową gitarę, uderzał akord E dur, pozwalał by jego źrenice uciekły gdzieś pod powieki, wydobywał z siebie ciche westchnienie budujące klimat chwili i intonował "Loda, Loda, Looodaaaaaaaaa". Udobruchana żona rzadko decydowała się na kroki ostateczne i wygonienie małżonka na kanapę. Zazwyczaj uchylała wrota sukni i przygarniała mniejszego od niej dwakroć męża do bujnej piersi pozwalając, by ten, ssąc jej sutek, zapadł w głęboki sen. Każda wieś ma swoich odmieńców, powiecie. Co w tym dziwnego, że jakiś pijak boi się żony i kombinuje, by nie dostać wieczorem wałkiem po głowie, gdy pijany wtoczy się do domu? Otóż podstawowa różnica to uczciwość. Nie dość, że Człowiek-Bruderszaft kupował zawsze dwakroć za dużo alkoholu, niż był w stanie wypić - musiał przecież dzielić się z nieznajomymi - to jeszcze nigdy nie zdarzyło mu się oszukać Lody i napić się nie robiąc bruderszafta z kimś obcym. Wymagało to coraz większych nakładów finansowych i chodzenia na coraz dalsze eskapady. Na początku sąsiednie wsie, potem pobliskie miasteczko. Gdy poznał tam już wszystkich - a trzeba powiedzieć, że pamięć do twarzy miał znakomitą i choć nie pamiętał imion, nigdy nie podszedł do jednej osoby dwa razy - zaczął wybierać się do miasta wojewódzkiego. Widzieliśmy wszyscy jak co rano idzie na pierwszy autobus, staje grzecznie w kolejce, nękany kacem i obładowany butelkami, kupuje u kierowcy bilet, siada i odjeżdża. Wracał zawsze o 19.30, uśmiechnięty, wesoły, ze śpiewem na ustach. Kolejnych kilkadziesiąt bruderszaftów za nim. Minęło kilka miesięcy i z niepokojem zauważyliśmy, że Człowiek- Bruderszaft wysiada z pekaesu z każdym dniem mniej radosny, coraz bardziej załamany i przybity. "Może poznał już tam wszystkich i nie ma z kim pić?" myśleliśmy głośno, jednak nie wydawało się to zbyt prawdopodobne. Miasto małe nie było i nawet w tempie Andrzeja towarzystwa do picia powinno mu wystarczyć na kilka lat. Pogadałem z chłopakami i postanowiliśmy ustalić, dlaczego Andrzej jest taki smutny. Któregoś wieczora stanąłem na przystanku i gdy podjechał autobus, podszedłem do drzwi i zastygłem w oczekiwaniu. Drzwi otworzyły się z głośnym skrzypnięciem i zobaczyłem, jak z wypełnionego dźwiękami disco-polo autobusu wysiada smutniejszy niż kiedykolwiek wcześniej Andrzej. - Co jest stary, mów - powiedziałem obejmując go. Zdziwiłem się jak drobny i bezbronny wydaje się być pod zimną, szarą kufajką. - Muszę wyjechać - powiedział. - Tu nie mam już z kim pić - papieros dramatycznie zadygotał w jego wargach. "Więc stało się" pomyślałem. Człowiek-Bruderszaft skończył z bliższą i dalszą okolicą, i domagał się nowych ofiar. Był wojownikiem z krwi i kości, a pradawny zew walki wzywał go na nowe pola bitew. - Chodź, pomogę ci się spakować - zaoferowałem. - Dziękuję - szepnął. - Loda już mnie spakowała. Chłopcy, dzięki za wszystko i mam nadzieję, że szybko nie wrócę. Wiedziałem, co miał na myśli. Gdy wróci, będzie to jego ostateczna klęska. Pozna wszystkich wszędzie. Rano odprowadziliśmy Człowieka-Bruderszafta do pociągu, który jechał aż do samej Warszawy. Andrzej w skrócie przedstawił nam swój plan. Postanowił poruszać się po spirali ze środkiem w stolicy. Obliczył, że zajmie mu to 150 lat i widać było wyraźnie, jak bardzo mu ulżyło. Ucałował Lodę. - Żegnaj kochanie - szepnął. Podał nam zgrubiałą od odkręcania butelek dłoń i wszedł na stopień wagonu. Jeszcze tylko krótkie machnięcie ręką i Człowiek-Bruderszaft zniknął z naszego życia. Powrócił niespodziewanie po trzydziestu latach, gdy me skronie pokryła już siwizna, a w mym domu zaroiło się od rozwrzeszczanych wnucząt. Zobaczyłem go, jak sunie noga za nogą przez wieś, podążając w kierunku rodzinnego domu. Niewiele się postarzał, wciąż miał szczupłą, żylastą sylwetkę, jednak widząc bezgraniczną rozpacz goszczącą na jego twarzy, zrozumiałem, że Człowiek-Bruderszaft przegrał. Poznał wszystkich wszędzie. Sięgnąłem po telefon, chwilę pogadałem. Wstałem i celnym kopniakiem odrzuciłem w kąt usiłujące wdrapać mi się na kolana wnuczę. Nałożyłem jesionkę i poszedłem na ławkę pod sklep - miejsce magiczne, kipiące od wspomnień, smakujące pierwszym papierosem i ustami pierwszej dziewczyny, brzmiące naszym młodzieńczym śmiechem i wciąż naładowane pozytywnym ładunkiem szczeniackiej beztroski. Miejsce, gdzie zawsze spotykaliśmy się z chłopakami. Już na mnie czekali. Opowiedziałem im o powrocie Człowieka-Bruderszafta, chwilkę poszeptaliśmy i razem, jak za dawnych lat, udaliśmy się do jego domu. Otworzyła nam Loda z oczami czerwonymi od płaczu. - Wejdźcie - powiedziała i wpuściła nas do środka. - Jest w sypialni. Wchodząc do pokoju Andrzeja wyczuliśmy wiszące w powietrzu zrezygnowanie. Leżał na tapczanie, wpatrzony w sufit. Usiedliśmy koło niego. Położyłem mu rękę na ramieniu. - Opowiadaj - powiedziałem. Jego opowieść była wesoła, nostalgiczna, piękna i ciekawa. Człowiek-Bruderszaft wyruszył z Warszawy i dotarł - poznając ludzi - do rubieży cywilizacji. Był wszędzie, gdzie ludzie uśmiechają się, widząc gest pukania kantem dłoni w szyję. Poznał każdego. Zwiedził wiele miejsc. Na początku sam nie mógł uwierzyć, że to już koniec. Jedyne co mu pozostało, to dowlec się do domu i umrzeć. Na zakończenie wręczył nam prezenty, które przywiózł ze swych wojaży. Byliśmy naprawdę wzruszeni. - Idźcie już chłopcy - szepnął na koniec Andrzej. Zobaczyliśmy łzę toczącą się po jego pobrużdżonym policzku. Spojrzeliśmy po sobie i powoli wyszliśmy. Do domu wlekliśmy się noga za nogą, nikt z nas nie wiedział, co powiedzieć. Byliśmy świadkami klęski niegdysiejszego zdobywcy, niepokonanego - jak nam się wydawało - wojownika. Dało nam to dużo do myślenia o życiu. Rozstaliśmy się w milczeniu. Wszedłem powoli i niechętnie do gwarnego domu, powiesiłem na wieszaku jesionkę i, szurając kapciami, poszedłem do swojego pokoju. - Dziadku, dziadku, upiłeś się na smutno? - zaczepiła mnie na korytarzu Kasia, moja najmłodsza wnuczka - brzydka i z ogromną wadą wzroku, przez którą musiała nosić okulary o grubości denka od butelki po szampanie. "Pieprz się ty czterooka kupo gówna" pomyślałem wymijając ją bez słowa. "To się nazywa szacunek... Gdyby nie dziadek nie wyskoczyłabyś z fiuta swojego ojca, żeby straszyć ludzi". Kochałem ją i miałem nadzieję, że za dziesięć lat hormony obejdą się z nią łaskawie i z brzydkiego kaczątka zamieni się w łabędzia. Ale teraz miałem większe zmartwienie na głowie, niż odpowiadanie na zaczepki rozpuszczonej małej. Wszedłem do pokoju, położyłem się na łóżku. Myślałem, jak pomóc Człowiekowi-Bruderszaftowi. Niestety, nic nie przychodziło mi do głowy. Zasnąłem. Obudził mnie mój syn, szarpiący mnie za ramię. - Tato, tato... telefon! Wziąłem od niego słuchawkę. To był Romek. - Słuchaj, za pięć minut masz być na ławce - powiedział. - Zigi wpadł na pomysł. Zerwałem się z łóżka, porwałem płaszcz i wybiegłem z domu. Już tam byli - cała nasza paczka. Dysząc ciężko usiadłem na ławce. - Co jest? - spytałem Zigiego. Ten zerwał się z ławki i zaczął podrygiwać. Miał idiotyczny zwyczaj wykonywania dziwnych ruchów, gdy mówił, coś pomiędzy tańcem Hula, a chorobą świętego Wita. W połączeniu z jego niewyobrażalną wręcz brzydotą sprawiało to upiorne wrażenie. Jako dziecko zawsze myślałem, że jest nienormalny, dopiero w wieku dwudziestu kilku lat przyznał nam się, że gdy był bardzo młody, ojciec uderzył go żelazkiem w głowę i tak mu już zostało. - Już mówiłem chłopakom - zaczął. Jego twarz wykrzywiła się w nieludzkim grymasie, mającym oznaczać uśmiech - Mam super plan! Musisz tego posłuchać, koniecznie - podszedł do stojącego na ławce adaptera na baterie i puścił płytę. Wsłuchałem się w stary kawałek Mieczysława Fogga i zrozumiałem, co wymyślił Zigi. Nagle jego przypominająca gotujący się kisiel twarz wydała mi się najpiękniejsza na świecie. - Kurwa, stary, jesteś pieprzonym geniuszem! - krzyknąłem i mocno go objąłem. Wypiliśmy po piwie i ruszyliśmy wcielić plan w życie. Powoli zakradliśmy się pod okno Człowieka-Bruderszafta. Wspiąłem się na plecy Romka i zajrzałem do środka. Leżał tak, jak go zostawiliśmy, a jedynym znakiem, że w ogóle żyje, była unosząca się w płytkim oddechu klatka piersiowa. - Jest! - szepnąłem do chłopaków. Podali mi adapter, który ostrożnie przełożyłem przez framugę i postawiłem na parapecie. Drżącą ręką ustawiłem igłę w odpowiednim miejscu, wyregulowałem potencjometr na maksymalną głośność i włączyłem. Z głośników popłynęła piękna melodia Fogga. Człowiek- Bruderszaft drgnął. Z każdą chwilą widać było, że docierają do niego słowa piosenki. W pewnym momencie zerwał się z łóżka, wyjął z szafy butelkę wódki i nalał do dwóch kieliszków. - Lodaaaa! - krzyknął. Jego żona wpadła do pokoju. - Co się... - urwała w połowie. Zobaczyła, jak zbliża się do niej Andrzej, z dwoma kieliszkami, jak za dawnych lat i nuci: "Kochanie, tak naprawdę to nie znam Cię, Chcę poznawać Cię całe noce i całe dnie, I chyba przez tysiąc lat Nie zrozumiem twych wad Oraz twych zalet Nie zrozumiem wcale Bo kocham Cię" Zaskoczona Loda przyjęła od niego kieliszek wódki, spletli ręce w charakterystycznym uścisku i wypili bruderszafta. Andrzej pocałował ją mocno, po czym chwycił w objęcia i, wciąż śpiewając, porwał do tańca. Plan się udał. Człowiek- Bruderszaft był uratowany, a my byliśmy pieprzonymi bohaterami. Uścisnęliśmy sobie z uśmiechem dłonie i poszliśmy na piwo na ławkę. Człowiek-Bruderszaft nabrał radości życia, jakiej nie miał nawet w wieku dwudziestu lat. Loda przy nim rozkwitała i zrozumiała, że może dzielić pasję męża. Pili ze sobą codziennie, codziennie poznając się na nowo. W końcu naprawdę niewiele się znali, przez trzydzieści lat Człowiek-Bruderszaft podróżował po świecie, szukając czegoś, co miał we własnym domu. Gdy pomyślę sobie, ile dobrego zrobiliśmy wtedy z chłopakami, puszczając mu tę płytę, jestem święcie przekonany, że całą ekipą pójdziemy prosto do nieba. Będzie tak, mimo że codziennie spotykamy się na ławce, pijemy piwo, przeklinamy i pogwizdujemy na przechodzące nieopodal młode dziewczyny. W końcu uratowaliśmy czyjąś miłość i to się liczy, a gadki o dobrym wychowaniu możecie sobie wsadzić w dupę.