Ma�gorzata Caprari NAJLEPSZE POTRAWY Z ZIEMNIAK�W KDC KLUB DLA CIEBIE Projekt ok�adki Agnieszka Skriabin Redakcja Bo�ena Burzy�ska Korekta Zesp� Copyright � by Ma�gorzata Capari, Warszawa 2003 Copyright for this edition � by Bauer- Weltbild Media Sp. z o.o., Sp. K., Warszawa 2003 Wszystkie prawa zastrze�one Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o., Sp. K. Klub dla Ciebie 2003 Warszawa 2003 Dwie�cie si�dma publikacja Klubu dla Ciebie ISBN 83-89314-31-2 Sk�ad i �amanie: Enterek Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna S.A. Wst�p Ziemniaki tak trwale wros�y w nasz jad�ospis, �e trudno nam wyobrazi� sobie bez nich tradycyjny polski obiad. A przecie� s� one znane w naszym kraju zaledwie od trzystu lat - tradycja m�wi, �e pierwsze ziemniaki dotar�y do Polski po s�ynnym wiede�skim zwyci�stwie. Lubi�cy wszelkie nowinki kr�l Jan Sobieski zobaczy� owe "ameryka�skie bulwy" w cesarskich ogrodach Habsburg�w, a �e pogromcy Turk�w niczego nie odmawiano, Austriacy natychmiast sprezentowali polskiemu w�adcy worek ro�linnych osobliwo�ci, kr�l za� przes�a� owe "amerykany" najdro�szej Marysie�ce, z pro�b�, aby kaza�a je zasadzi� w wilanowskim ogrodzie. Ziemniakom bardzo wida� odpowiada�a polska gleba, jako �e rozros�y si� wspaniale i ju� wkr�tce mo�na je by�o zaprezentowa� kr�lewskim go�ciom. Pocz�tkowo nie wzbudzi�y raczej entuzjazmu w�r�d polskich magnat�w, kt�rzy uznali je za zbyt md�e, jednak jako "kr�lewskie danie" sta�y si� szybko modne w�r�d snobistycznej arystokracji. Nic wi�c dziwnego, ze niejaki pan �aba, zi�� nadwornego ogrodnika, zacz�� je uprawia� na wi�ksz� skal� i dorobi� si� przy tym wcale niema�ego maj�tku. Za czas�w saskich, kiedy na ziemiach polskich pojawiali si� niemieccy osadnicy, na polach zamiast �yta i pszenicy coraz cz�ciej mo�na by�o zobaczy� ziemniaki, zwane przez przybysz�w kartoflami. Nie nale�y wi�c si� dziwi�, �e z pozycji wyrafinowanej i kosztownej potrawy szybko zosta�y one zdegradowane do roli podstawy po�ywienia co biedniejszych mieszka�c�w Rzeczypospolitej. Jak pisze w swoich pami�tnikach dziejopis J�drzej Kitowicz: "Na ko�cu panowania Augusta III kartofle znajome by�y wsz�dzie w Polszcze, w Litwie i na Rusi". Owej ekspansji ziemniaka pocz�tkowo sprzeciwia� si� kler, jako �e ksi�a obawiali si�, �e m�ka ziemniaczana wyprze m�k� pszenn�, a przygotowane z dodatkiem ziemniaczanej m�ki op�atki nie mog�yby s�u�y� do cel�w liturgicznych. Do tego jednak nigdy nie dosz�o, natomiast ju� za czas�w Stanis�awa Augusta nasi przedsi�biorczy przodkowie z powodzeniem produkowali z ziemniak�w okowit�. Za czas�w wojen napoleo�skich to w�a�nie plantacje ziemniak�w mia�y uratowa� Polsk� od kl�ski g�odu, gdy� stratowane przez wojska zbo�a nie wyda�y dostatecznego plonu. Niemal do naszych czas�w ziemniaki dostarcza�y po�ywienia najubo�szym, st�d nawet �artowano: Dlaczego Pan B�g stworzy� ziemniaki? Dlatego, �eby nawet biedacy mieli kogo obdziera� ze sk�ry! Ziemniaki, kt�re tak doskonale zaaklimatyzowa�y si� w Polsce, podobnie jak w pobliskich Czechach i na S�owacji, znalaz�y tu bardziej naturalne warunki ni� w po�udniowej Europie. Pochodz� one bowiem podobno z g�rskich dolin Peru, gdzie zimy s� d�ugie i zimne, a wi�c s� ro�linami o stosunkowo kr�tkim okresie wegetacji. Na po�udniu Europy, gdzie okres wegetacji jest znacznie d�u�szy, ziemniaki staj� si� wodniste i md�e, podczas gdy nasze s� bardziej j�drne i aromatyczne. Opinie dietetyk�w o ziemniakach zmienia�y si�, podobnie jak i moda na nie. Uwa�ano je ju� to za po�ywienie w pe�ni zaspokajaj�ce ludzkie potrzeby, ju� to za skrobiowy wype�niacz, mog�cy jedynie przysporzy� dodatkowych centymetr�w w talii czy w biodrach. Obecnie uwa�a si�, �e ziemniaki zawieraj� niewiele bia�ka, ale za to wysokiej jako�ci, ponadto dostarczaj� organizmowi witamin C, Bl i PP i stanowi� dobre �r�d�o potasu. Znajduj� si� w nich tak�e �ladowe ilo�ci �elaza, miedzi, cynku, kobaltu i manganu. Ze wzgl�du na obecno�� potasu ziemniaki tradycyjnie stosowane s� w diecie os�b z dolegliwo�ciami nerek, jednak podaje si� je w�wczas niesolone. Medycyna ludowa zaleca�a sok z surowych ziemniak�w w przypadku choroby wrzodowej �o��dka i dwunastnicy. Przekrojone surowe ziemniaki mo�na te� przyk�ada� na oparzenia i ugryzienia owad�w. Trzeba jednak bardzo uwa�a� na zielone plamy, kt�re czasami mo�na zauwa�y� na m�odych b�d� kie�kuj�cych ziemniakach. Takie bulwy nale�y wyrzuci�, a przynajmniej grubo obra�, gdy� zawieraj� truj�cy alkaloid - solanin�, kt�ra u wra�liwszych os�b mo�e spowodowa� migren� lub nadmiern� senno��. A je�li chodzi o to, czy od ziemniak�w si� tyje czy te� nie, to faktem jest, �e o ile same bulwy s� daniem prawdziwie dietetycznym, to jednak wszelkie do nich dodatki s�, niestety, wysokokaloryczne, a trzeba przyzna�, �e ziemniak z mase�kiem jest smaczny... Dobre rady 1. Ziemniaki nale�y zawsze obiera� dopiero bezpo�rednio przed ugotowaniem - nie wolno obranych przechowywa� zbyt d�ugo w wodzie. 2. Nale�y je gotowa� zawsze w niewielkiej ilo�ci wody, ma by� jej tyle, aby ziemniaki by�y zaledwie przykryte. 3. Do wody warto doda� ga��zk� rozmarynu, bazylii lub tymianku, albo ma�� pietruszk� z natk� lub listek laurowy, przekrojony na p� z�bek czosnku lub kostk� roso�ow� - b�d� wtedy bardziej aromatyczne. 4. Do sa�atek ziemniaki nale�y zawsze gotowa� w mundurkach. Jedynie na przedwio�niu, kiedy ziemniaki s� pe�ne kie�k�w i skaz, trzeba je obiera�. 5. Ziemniaki u�ywane do sa�atek skrapiamy po pokrojeniu wytrawnym winem lub sokiem z kwaszonych ziemniak�w, nie b�d� si� w�wczas lepi�. 6. Do plack�w ziemniaczanych i do pyz, a tak�e do babek ziemniaczanych nale�y zawsze bra� stare ziemniaki - m�ode s� zbyt wodniste. Z tego powodu przygotowanie naszych ziemniaczanych przysmak�w za granic� nastr�cza troch� problem�w - s� tam zwykle dost�pne jedynie bardzo wodniste m�ode ziemniaki. W stosunku do przepisu trzeba wi�c bra� ich wi�cej ni� w Polsce. 7. Je�li chcemy przygotowa� pieczone ziemniaki, a mamy ma�o czasu, mo�emy u�atwi� sobie zadanie. W tym celu nale�y zagotowa� 2 1 wody z 5-6 �y�kami soli i ostudzi�. W przygotowanej solance zanurzy� ziemniaki na 10-15 minut (w czasie, kiedy piekarnik b�dzie si� nagrzewa�). Uwaga! Tak przygotowanych ziemniak�w nie trzeba ju� dodatkowo soli�! 8. M�ode ziemniaki - po dok�adnym wyszorowaniu - mo�emy z powodzeniem je�� tak�e ze sk�rk�. Tak czyni� np. Amerykanie, kt�rzy uwa�aj�, �e w�a�nie pod sk�rk� znajduje si� najwi�cej sk�adnik�w od�ywczych. 9. M�ode ziemniaki mo�emy obra� szybciej, je�li w�o�ymy je na 15-20 minut do zimnej osolonej wody. 10. Aby ziemniaki w mundurkach zbytnio si� nie rozgotowa�y, gotujemy je z dodatkiem soli (p� �y�eczki na l kg ziemniak�w). 11. Ziemniaki w mundurkach obiera si� �atwiej, je�li po ugotowaniu w�o�ymy je na chwil� do zimnej wody. 12. Puree ziemniaczane nale�y zaprawia� gor�cym mlekiem - je�li dodamy zimnego, ziemniaki b�d� mia�y nieapetyczny, szarawy kolor. 13. Je�li chcemy, aby puree ziemniaczane nabra�o �adnego koloru, mo�emy doda� do niego spor� szczypt� kurkumy lub 2-3 �y�eczki koncentratu pomidorowego. 14. Tarte ziemniaki nie �ciemniej�, je�li doleje si� do nich gor�cego mleka lub wcze�niej utrze na tarce cebul�. 15. Ziemniaki w piekarniku nie pop�kaj�, je�li ka�dy wcze�niej nak�uje si� widelcem. 16. Je�li lubimy chrupkie ziemniaki, solimy je zawsze pod koniec sma�enia. 17. Sma�one ziemniaki b�d� smaczniejsze, je�li przed sma�eniem dok�adnie si� je osuszy. 18. Ziemniaki nie rozpadn� si� w gotowaniu, je�li dodamy do wody troch� octu winnego lub soku cytrynowego. 19. Je�li nie chcemy, aby przy tarciu ziemniak�w �ciemnia�y nam palce, zwil�my r�ce octem winnym i pozw�lmy im wyschn�� bez wycierania. 20. Surowymi ziemniakami doskonale czy�ci si� pociemnia�e wyroby miedziane oraz obrazy malowane na olejno. Warto wiedzie� Ile wa�y: 1 szklanka �mietany 25 dag 1 szklanka m�ki pszennej 12-16 dag 1 szklanka m�ki ziemniaczanej 20 dag 1 szklanka cukru kryszta�u 16-18 dag 1 szklanka cukru pudru 12-16 dag 1 szklanka ry�u 16-20 dag 1 szklanka kaszy manny 15 dag 1 szklanka kaszy per�owej 15-18 dag 1 szklanka grochu �uskanego 23 dag 1 p�aska �y�ka m�ki 2 dag 1 kopiasta �y�ka m�ki 4 dag 1 p�aska �y�ka mas�a 2,5 dag 1 kopiasta �y�ka mas�a 5 dag 1 �y�eczka soli 1 dag 1 �redni ziemniak 10 dag 1 �redni og�rek 10 dag 1 �rednia marchewka 7,5 dag 1 �rednia cebula 7,5 dag Zapiekanki Klasyczna zapiekanka francuska To danie jest bardzo smaczne i, mimo swej prostoty, bardzo eleganckie. Je�li wi�c wasze imieniny czy rocznica �lubu przypadaj� przed wyp�at�, to, zamiast za�amywa� r�ce, przygotujcie wi�ksz� ilo�� tej zapiekanki. Z dodatkiem lekkiego bia�ego wina mo�emy j� poda� nawet wybrednym go�ciom i to jako g��wne (a nawet jedyne) danie. 5 sporych ziemniak�w 1 szklanka mleka 25 dag wi�rk�w ��tego sera s�l 3 z�bki czosnku pleprz s�l 1-2 �y�ki siekanego tymianku pieprz (mo�e by� suszony) mas�o lub margaryna ga�ka muszkato�owaW oryginale u�ywa si� sera gruyere, lecz mo�emy u�y� innych rodzaj�w, w tym naszego oszczypka. Ziemniaki obra�, wytrze� do sucha i pokroi� na cienkie plasterki. Ser mo�na cienko pokroi� lub zetrze� na tarce z du�ymi otworami. Form� do zapiekania posmarowa� przekrojonym z�bkiem czosnku, a nast�pnie nat�u�ci�. Uk�ada� warstwami ziemniaki, ka�d� warstw� opr�szy� sol�, pieprzem, tymiankiem oraz ga�k� muszkato�ow�, posypa� siekanym czosnkiem i przykry� wi�rkami sera i mas�a. Uk�ada� kolejne warstwy, a� do wyczerpania sk�adnik�w - ostatni� warstw� powinien by� ser. Zala� szklank� mleka i zapieka� w nagrzanym piekarniku (180-200�C) 45-60 minut, a� ser nabierze z�ocistego koloru. Podawa� z dodatkiem sur�wek. Zapiekanka krakowska Jest najlepszym dowodem na to, �e francuskie wp�ywy kulinarne dociera�y do Krakowa. Jednak praktyczni Krakusi dostosowali francuski przepis do reali�w polskiej kuchni (i polskiej kieszeni), a rezultat okaza� si� r�wnie�... bardzo smaczny. 5 sporych ziemniak�w surowych pieprz lub ugotowanych w mundurkach szklanka mleka lub �mietanki 5 jajek ugotowanych na twardo t�uszcz do nasmarowania formy s�l Ziemniaki obra� i pokroi� w niezbyt grube plasterki, jajka r�wnie� pokroi� w plasterki lub grubo posieka�. W nat�uszczonej formie uk�ada� warstwami ziemniaki i jajka, posypuj�c ka�d� warstw� sol� i pieprzem. Ostatni� warstw� powinny by� ziemniaki. Zala� szklank� mleka i zapieka� 30 minut (je�li u�ywamy ziemniak�w ugotowanych) lub 45-60 minut (je�li ziemniaki s� surowe). Zapiekanka sabaudzka Ta bardzo prosta zapiekanka d�ugo by�a wiejskim daniem w okolicach granicy francusko-w�oskiej. Dobrze przygotowana mo�e jednak by� prawdziwie wykwintnym przysmakiem. 2 kg ziemniak�w 10 dag mas�a 25 dag ��tego sera ga�ka muszkato�owa 1 ? grzybowego roso�u z kostki 2 z�bki czosnku lub domowego roso�u drobiowego s�l (odt�uszczonego) pieprzZiemniaki obra�, op�uka�, osuszy� (najlepiej za pomoc� papierowych r�cznik�w), pokroi� w cienkie plasterki. Ser utrze� na tarce o du�ych otworach. 3/4 porcji mas�a utrze� z sol�, posiekanym lub zmia�d�onym z�bkiem czosnku i szczypt� ga�ki muszkato�owej, wymiesza� z ziemniakami. Naczynie do zapiekania przetrze� rozkrojonym z�bkiem czosnku i nat�u�ci�, posypa� �y�k� sera. W�o�y� ziemniaki, zala� roso�em, posypa� reszt� sera i przykry� wi�rkami pozosta�ego mas�a. Wstawi� do mocno nagrzanego piekarnika, a gdy tylko potrawa zacznie si� gotowa� - zmniejszy� temperatur� do 180�C. Gdy wierzch zapiekanki przyrumieni si�, przykry� foli� aluminiow� i dalej zapieka� oko�o 2 godzin. Ta zapiekanka, kt�r� niegdy� przygotowywano w �arze pasterskiego ogniska, im d�u�ej si� piek�a, tym by�a smaczniejsza. Flamandzki browarek To frykas dla wszystkich, kt�rzy lubi� smak piwa (a tych w�r�d Polak�w raczej nie brakuje). 2 kg ziemniak�w 10 dag tartego sera (najlepszy parmezan) 1 kg cebuli ga�ka muszkato�owa 12 ? dag mas�a (? kostki) s�l ? l �mietanki pieprz 1 butelka dobrego jasnego piwa Cebul� drobno posieka�, udusi� w po�owie podanej ilo�ci mas�a. Gdy stanie si� jasnoz�ota, zdj�� z ognia. Ziemniaki obra�, op�uka�, osuszy� (najlepiej za pomoc� papierowych r�cznik�w), pokroi� w cienkie plasterki. Form� do zapiekania nat�u�ci� i u�o�y� w niej warstwami ziemniaki i cebul� - ostatni� warstw� powinny by� ziemniaki. Piwo wymiesza� ze �mietank�, doprawi� sol�, pieprzem i ga�k� muszkato�ow� (sos powinien by� mocno aromatyczny). Posypa� serem i przykry� wi�rkami mas�a. Wstawi� do nagrzanego (do 220�C) pieca i piec oko�o 2 godzin. Gdy wierzch si� lekko zarumieni, zmniejszy� temperatur� do 180�C. Tak�e i ta zapiekanka - im d�u�ej pieczona, tym jest smaczniejsza. Mo�na j� podawa� jako samodzielne danie z dodatkiem zielonej sa�aty lub cykorii albo jako dodatek do pieczonych mi�s lub ryb. Ziemniaki po nelso�sku Kolejne klasyczne danie z ziemniak�w doskonale nadaj�ce si� na rodzinny obiad lub kolacj�, szczeg�lnie dla mi�o�nik�w wegetaria�skich potraw. Mi�so�ercy mog� urozmaici� sobie posi�ek, dodaj�c stek z rusztu lub pieczonego kurczaka. 3 dag suszonych grzyb�w 1 ? kg ziemniak�w lub 50 dag grzyb�w �wie�ych 1 cebula (mog� by� tak�e pieczarki lub boczniaki) 1 z�bek czosnku 20 dag 18% �mietany 2 �y�ki m�ki 6 jajekZiemniaki ugotowa� w mundurkach, ostudzi�, obra� i pokroi� w plasterki. Je�li u�ywamy suszonych grzyb�w, nale�y namoczy� je poprzedniego dnia. Nast�pnie ugotowa� j e w tej samej wodzie - powinny by� 2 szklanki wywaru. Grzyby odcedzi�, osuszy�, drobno posieka�, opr�szy� m�k� i wymiesza� ze �mietan�. Je�li mamy �wie�e grzyby, nale�y je oczy�ci� i poszatkowa�. Cebul� drobniutko posieka�, zeszkli� na t�uszczu, doda� grzyby i udusi� do mi�kko�ci. Doprawi� �mietan� wymieszan� z m�k�, tak aby by�y 2 szklanki sosu. Jajka ugotowa� na twardo, ostudzi� w zimnej wodzie, obra� ze skorupek i pokroi� w cienkie plasterki. Naczynie do zapiekania przetrze� rozci�tym z�bkiem czosnku i nat�u�ci�. Uk�ada� warstwami: ziemniaki, jajka i grzyby. Ostatni� warstw� powinny by� ziemniaki. Pola� sosem i piec w rozgrzanym piekarniku a� do oz�ocenia si� sk�rki. Delmonico potatoes, czyli ziemniaki delmonico Nazwa pochodzi od najbardziej wykwintnej i zarazem jednej z najstarszych restauracji w Nowym Jorku, w kt�rej w ten w�a�nie spos�b serwuje si� poczciwe ziemniaki. Delmonico to nazwisko szwajcarskiego emigranta, kt�ry postanowi� zarobi� sw�j pierwszy milion dolar�w, edukuj�c kulinarnie Amerykan�w, i to mu si� uda�o. 1 kg ziemniak�w ugotowanych w mundurkach 10 dag tartego parmezanu 2 �y�ki drobniutko posiekanej cebuli 10 dag tartego �agodnego sera, np. ementalera 5 �y�ek mas�a lub edamskiego 3 �y�ki m�ki 3 jajka na twardo 1 ? szklanki mleka tarta bu�ka ? szklanki �mietany Nale�y postara� si�, aby ziemniaki by�y mniej wi�cej jednakowej wielko�ci. Obra� je i pokroi� w du�� kostk�, przykry� i wstawi� do lod�wki. Na du�ej patelni rozgrza� 2 �y�ki mas�a, wrzuci� cebul� i dusi� na ma�ym ogniu oko�o 2 minut. Nast�pnie opr�szy� m�k� i, stale mieszaj�c, dusi� jeszcze przez 3 minuty. Wla� letnie mleko, wymiesza� na ma�ym ogniu i dalej gotowa� przez 3 minuty. Jajka na twardo grubo posieka�. Wyj�� z lod�wki salaterk� z ziemniakami, przesypa� je tartymi serami, posypa� siekanymi jajkami i doprawi� sol� i pieprzem. Do formy do zapiekania wla� ? przygotowanego sosu, w�o�y� po�ow� ziemniak�w, pola� kolejn� ? sosu i w�o�y� pozosta�e ziemniaki. Zala� pozosta�� po�ow� cebulowego sosu. W ma�ym rondelku stopi� pozosta�e 3 �y�ki mas�a, wymiesza� je z tart� bu�k� i pola� ziemniaczan� mas�. Wstawi� do nagrzanego piekarnika i zapieka� oko�o 45 minut - ziemniaki powinny by� przyrumienione. Zapiekanka ba�ka�ska 1 ? kg ziemniak�w przyprawy zio�owe do smaku 1 kg oczyszczonej cukinii, kabaczka lub dyni - najlepsza jest bazylia, ale mo�e te� by� siekana 75 dag pomidor�w natka, szczypiorek, a nawet rze�ucha (mog� by� w puszce w zalewie olej lub1 opakowanie koncentratu 6 jajek pomidorowego) 1 �y�ka proszku do pieczenia 5 sporych str�k�w kolorowej papryki t�uszcz do wysmarowania formy 1 du�a cebula lub 2 ma�e bu�ka tarta s�l 2 �y�ki mleka pieprz czosnekZiemniaki obra�, ugotowa�, przetrze� przez sito lub przepu�ci� przez maszynk�. Oczyszczon� cukini� (du�e cukinie nale�y obra� ze sk�rki i usun�� pestki, m�ode wystarczy tylko dobrze umy�) zetrze� na tarce z du�ymi oczkami lub pokroi� w drobn� kostk�. Papryk� oczy�ci� z gniazd nasiennych i pokroi� w drobn� kostk�. Cebul� posieka�. Pomidory rozgnie�� widelcem. W rondelku rozgrza� olej (oko�o 1 fili�anki) i zeszkli� cebul� - powinna by� mi�kka i przezroczysta, ale nie przyrumieniona. Doda� pomidory lub koncentrat i papryk�, dusi�, mieszaj�c, na ma�ym ogniu oko�o 15 minut. Masa powinna straci� zapach surowizny i wyra�nie zmniejszy� swoj� obj�to��. Wtedy w�o�y� posiekan� bazyli� i przygotowan� cukini�, doprawi� do smaku. Dusi�, a� cukinia zmi�knie, ale jeszcze nie rozgotowa�a si� ca�kowicie na jednolit� papk�. Blach� do pieczenia nat�u�ci� i posmarowa� t�uszczem, wysypa� tart� bu�k�. Ziemniaki utrze� z 5 ��tkami, doda� do smaku s�l, rozgnieciony lub drobno posiekany czosnek i proszek do pieczenia. 5 bia�ek ubi� ze szczypt� soli na sztywn� pian�, wymiesza� z mas� ziemniaczan�. Po�ow� masy ziemniaczanej wy�o�y� form�, na to po�o�y� mas� cukiniow� i przykry� pozosta�� mas� ziemniaczan�. Pozosta�e jajko ubi� z mlekiem i szczypt� soli, posmarowa� wierzch ciasta i posypa� tart� bu�k�. Piec w nagrzanym piekarniku, a� si� �adnie zarumieni (oko�o 30-40 minut) - uwa�a�, �eby si� nie przypali�a. Pokroi� w kwadraty i podawa� na gor�co. Mo�na pola� keczupem lub innym pikantnym sosem pomidorowym. Zapiekanka afryka�ska Bardzo smaczna zapiekanka o �r�dziemnomorskim aromacie - aby w pe�ni doceni� jej walory, warto u�y� prawdziwej oliwy z pierwszego t�oczenia (olio vergine d'oliva). 5-6 �rednich ziemniak�w 5 ma�ych cebulek (mog� by� dymki) (50 dag) 2 �y�ki oliwy lub oleju 30 dag bak�a�an�w 1 �y�ka m�ki 40 dag pomidor�w s�l 20 dag cukinii lub dyni 2 szklanki roso�u grzybowego z kostki 40 dag mielonego mi�sa siekana natka pietruszkiNajlepiej wybiera� pod�u�ne pomidory, kt�re maj� najwi�cej smacznego mi��szu a najmniej pestek. W oryginalnym przepisie u�ywa si� baraniny, ale jeszcze lepiej sprawdza si� mielone mi�so drobiowe, a wegetarianie mog� wykorzysta� tak�e protein� sojow�, kt�r� przed wykorzystaniem nale�y zala� mocnym grzybowym roso�em z kostki i poczeka�, a� nap�cznieje, po czym odcisn��. Ziemniaki, bak�a�any, cukini� i pomidory umy�, obra�, pokroi� w niewielk� kostk� i wymiesza� z mi�sem. Doda� drobno posiekane cebulki, oliw�, lekko posoli�, opr�szy� m�k� i zn�w dobrze wymiesza�. Zala� dwoma szklankami roso�u z kostki lub gor�cej wody (w tym wypadku nieco wi�cej posoli�) i wstawi� do piekarnika rozgrzanego do temperatury 180�C i upiec (oko�o 1 godziny) - masa powinna si� z wierzchu przyrumieni�. Podawa� na gor�co w naczyniu do zapiekania, posypane siekan� natk�. Jest to typowe danie jednogarnkowe, wystarcza za ca�y obiad lub kolacj�. Zapiekanka my�liwska Kolejny spos�b na rozmno�enie mizernego koszyczka grzyb�w, kt�re uda�o si� nam uzbiera� 1 kg �wie�ych grzyb�w (le�nych, pieczarek s�l lub boczniak�w) pieprz 1 spora cebula estragon 75 dag ziemniak�w czosnek lub kminek do smaku 2-3 �y�ki oleju t�uszcz i tarta bu�ka do wysmarowania formy 150 ml �mietany siekana natka pietruszki 25 dag sera twarogowego Grzyby oczy�ci�, umy�, pokroi� w paseczki. Cebul� drobno posieka�, udusi� na t�uszczu, nie rumieni�c, doda� grzyby i dusi� na ma�ym ogniu, stale mieszaj�c. Gdy grzyby b�d� mi�kkie, doda� �mietan�, podgrza�, nie dopuszczaj�c do wrzenia, i doda� siekan� natk�. Curry ziemniaczane po szata�sku Co� specjalnie dla mi�o�nik�w orientalnej kuchni. 1 ? kg ziemniak�w du�a szczypta pieprzu 2 du�e cebule lub 3 mniejsze 10 dag mas�a lub margaryny ? szklanki m�ki 3 szklanki mleka 2 �y�eczki soli du�a szczypta ostrej papryki lub pieprzu cayenne 1 �y�eczka przyprawy curry Ziemniaki obra�, op�uka� i pokroi� na cienkie plasterki. Cebul� jak najdrobniej posieka�. M�k�, s�l, pieprz i curry dobrze wymiesza�, najlepiej poprzez potrz�sanie w zamkni�tym s�oiku. Form� do zapiekania nat�u�ci�. Uk�ada� warstwami ziemniaki. Ka�da warstw� posypa� siekan� cebul� i opr�szy� m�k� z przyprawami oraz przykry� wi�rkami mas�a. Post�powa� tak a� do wyczerpania sk�adnik�w. Zala� mlekiem i posypa� z wierzchu papryk�. Wstawi� do nagrzanego piekarnika (180�C) i piec oko�o 1 godziny (je�li bardzo nam si� �pieszy, mo�emy u�y� ziemniak�w ugotowanych w mundurkach - zapiekanka szybciej si� upiecze). Luksusowe curry urodzinowe To danie na bardziej uroczyst� okazj�, do�� pracoch�onne, ale bardzo efektowne. 1 kg ziemniak�w ugotowanych w mundurkach 1 szklanka mleka 20 dag mi�sa z pieczonego kurczaka lub indyka 1/2 szklanki �mietanki 5 �y�ek siekanej zieleniny 2 �y�ki m�ki (bazylia, estragon, bebiodka, natka pietruszki 1 �y�ka mas�a lub 2 �y�ki oliwy lub selera, tymianek, trybula) curry albo 3 �y�ki zi� suszonych s�l 1 �y�ka mas�a tarta bu�ka 2 z�bki czosnku 2 �y�ki tartego seraZiemniaki obra� i pokroi� wp�plasterki o grubo�ci oko�o l cm. Mi�so pokroi� w niewielk� kostk�. Form� do zapiekania nat�u�ci�, u�o�y� po�ow� ziemniak�w, opr�szy� sol� i siekan� zielenin� lub sproszkowanymi zio�ami. Na warstwie ziemniak�w roz�o�y� mi�so, przykry� reszt� ziemniak�w. Mas�o stopi�, doda� curry i przesian� m�k�, chwil� podgrzewa�, stale mieszaj�c. Uwa�a�, �eby si� nie przypali�o. Doda� kilka �y�ek zimnego mleka i wymiesza�. Reszt� mleka zagotowa� i doda� do niego curry. Zagotowa�, ubijaj�c (najlepiej za pomoc� trzepaczki). Zdj�� z ognia i doda� �mietank�, wymiesza� i ewentualnie doprawi� jeszcze do smaku sol� i curry � sos powinien by� ostry. Zala� nim zapiekank� i z wierzchu posypa� tart� bu�k� wymieszan� z serem. Wstawi� do nagrzanego piekarnika i upiec na z�oty kolor. Najlepiej podawa� jako samodzielne danie z dodatkiem zielonego groszku lub fasolki szparagowej. Zapiekanka Monte Carlo Kolejne eleganckie danie, kt�rym mo�emy podj�� nawet bardzo wybrednego szefa czy jeszcze bardziej wybredn� te�ciow�. 70 dag ziemniak�w ugotowanych w mundurkach 3 �y�ki oliwy lub oleju 60 dag por�w (tylko bia�e cz�ci) 15-20 dag szynki pokrojonej w plasterki 1 ? szklanki mleka skondensowanego 1 jajko (nies�odzonego !) lub �mietanki 1 szklanka warzywnego lub grzybowego roso�u spora gar�� siekanej natki pietruszki z kostki s�l ewentualnie: pieprz kilka �y�ek tartego sera (najlepiej parmezanu) curry kilka �y�ek bia�ego winaZiemniaki, kt�re powinny by� do�� j�drne i nie rozgotowane, obra� i pokroi� w talarki. Pory oczy�ci�, umy�, sprawdzi�, czy mi�dzy listkami nie pozosta�a ziemia. Pokroi� w poprzek na kr��ki grubo�ci oko�o l cm, udusi� w 2 �y�kach t�uszczu, posoli�. Dusi� pod przykryciem, podlewaj�c roso�em i ewentualnie doda� kilka �y�ek bia�ego wina. Szynk� pokroi� na ma�e p�atki. Mleko ubi� z jajkiem, posoli�, doda� szczypt� pieprzu. Form� do zapiekania nat�u�ci�, warstwami uk�ada� ziemniaki opr�szone sol� i pietruszk�, pory i szynk�. Potraw� zala� sosem mlecznym i posypa� tartym serem. Wstawi� do nagrzanego piekarnika i zapiec na z�oty kolor. Podawa� z sosami jako odr�bne danie. Zapiekanka "przegl�d tygodnia" To danie pono� szwajcarskiego pochodzenia. Tamtejsze oszcz�dne i praktyczne panie domu raz w tygodniu robi� totalny przegl�d swej spi�arni i wykorzystuj� wszystkie dost�pne resztki do przygotowania zapiekanek - podobno ca�kiem smacznych. 1 ? kg ziemniak�w 1 jajko 20 dag pieczonego lub okrawk�w w�dlin spora gar�� siekanej natki pietruszki 20 dag pieczarek s�l 2 �y�ki oliwy lub oleju tarta bu�ka 1 szklanka �mietany t�uszcz do wysmarowania formy 1l warzywnego lub grzybowego roso�u z kostki Wegetarianie mog� wykorzysta� paczk� sojowej krajanki, kt�r� uprzednio nale�y zala� grzybowym roso�em z kostki, a gdy zwi�kszy obj�to�� - odcisn��. Ziemniaki umy�, obra�, pokroi� w kostk� i zala� wrz�cym roso�em z kostki. Gotowa� oko�o 5 minut, odcedzi�. Mi�so pokroi� w drobn� kostk�. Pieczarki oczy�ci�, cienko poszatkowa�, udusi� na t�uszczu, posoli� i opr�szy� m�k�, zala� �mietan� i raz jeszcze podgrza�, nie dopuszczaj�c do wrzenia. Jajko wymiesza� z ostudzonymi pieczarkami. Form� do zapiekania nat�u�ci� i wysypa� tart� bu�k�. Ziemniaki wymiesza� z mi�sem i siekan� natk�, wy�o�y� do formy, lekko posoli�. Zala� 1 szklank� roso�u, a na wierzch da� sos pieczarkowy i posypa� tart� bu�k�. Wstawi� do nagrzanego piekarnika i zapiec na z�oty kolor. Podawa� z zielon� sa�at� lub cykori� z sosem vinaigrette. Zapiekanka studencka 1 kg ziemniak�w ugotowanych w mundurkach 5 �y�ek tartego ��tego sera 10 dag mas�a lub margaryny 2 �y�ki mas�a 5 jajek pieprz lub papryka 25 dag dowolnej w�dliny (mog� by� okrawki) s�lZiemniaki ostudzi�, obra� i przepu�ci� przez maszynk� lub przetrze� przez sito. Mas�o utrze� z ��tkami, doda� ziemniaki i drobno pokrojon� w�dlin�, doprawi� do smaku. Bia�ka ubi� ze szczypt� soli na sztywn� pian�, doda� do ziemniak�w, delikatnie wymiesza�. Prze�o�y� do nat�uszczonej formy do zapiekania, posypa� tartym serem i przykry� wi�rkami mas�a. Zapieka� w nagrzanym do 200�C piekarniku oko�o 30 minut. Podawa� z dodatkiem sur�wek jako samodzielne danie. Zapiekanka s�omianego wdowca Zazwyczaj kiedy �ona chce sama wyjecha� na weekendow� kurso-konferencj�, czeka j� dylemat, jakie aprowizacyjne zaplecze pozostawi� ma��onkowi, kt�ry (jak wi�kszo�� m�czyzn) g�o�no narzeka, �e na pewno umrze z g�odu. Mo�na wi�c ugotowa� mu gar roso�u, kt�ry sobie b�dzie odgrzewa�, upiec schab, a na kolacj� przygotowa� tak� w�a�nie zapiekank�. 3-4 spore ziemniaki ugotowane w mundurkach porcja gotowanej w�oszczyzny (z roso�u) puszka fasolki szparagowej pieprz 1-2 kwaszone og�rki oregano lub sproszkowana papryka 1-2 jajka ugotowane na twardo ewentualnie tarta bu�ka 1-2 z�bki czosnku mas�o lub olej i gar�� tartego sera s�l Ziemniaki ostudzi�, obra� i pokroi� w kostk�. W�oszczyzn� r�wnie� pokroi�, fasolk� odcedzi� z zalewy, doda� do ziemniak�w, podobnie jak posiekany kwaszony og�rek i zmia�d�ony czosnek. Wymiesza� i doprawi� do smaku. Jajka pokroi� w plasterki. Form� do zapiekania nat�u�ci� i wysypa� tart� bu�k�. Wy�o�y� po�ow� masy ziemniaczanej do formy, po�o�y� na wierzch plasterki jajek, posoli� i przykry� reszt� masy. Posypa� oregano i wi�rkami zimnego mas�a. Je�li kto� chce, to mo�e jeszcze posypa� zapiekank� tartym serem (najlepiej parmezanem) wymieszanym z tart� bu�k�. Zapieka� oko�o ? godziny w nagrzanym, ale niezbyt gor�cym piekarniku. Ziemniaki do chrzanu 6 �rednich ziemniak�w ugotowanych w mundurkach 2 szklanki mleka 5 dag mas�a lub margaryny 1-2 �y�ki chrzanu ? szklanki m�ki 5 dag tartego ��tego sera (najlepiej parmezanu) ? �y�eczki musztardy s�l, pieprzZiemniaki obra�. Mas�o stopi� w niewielkim rondelku, doda� przesian� m�k� oraz s�l, pieprz i musztard�. Dobrze wymiesza�, podgrzewaj�c na ma�ym ogniu. Powoli wlewa� mleko i gotowa�, nadal mieszaj�c, a� sos zg�stnieje. Doda� chrzan. Do sosu w�o�y� ziemniaki, prze�o�y� do nat�uszczonej formy do zapiekania, posypa� z wierzchu tartym serem i zapieka� oko�o 45 minut w temperaturze 190�C. Ziemniaki "Kr�la S�o�ce" Przyrz�dzone w ten spos�b ziemniaki by�y podobno przysmakiem francuskiego "Kr�la S�o�ce", czyli Ludwika XIV. Prawdopodobnie danie to wymy�li� szef kr�lewskiego dworu, markiz de Bechamel, kt�ry tym samym zyska� nie�miertelno��. 1 ? kg ziemniak�w 2 �y�ki mas�a lub margaryny 1 szklanka roso�u z kostki (grzybowego) 2 �y�ki m�ki lub warzywnego 3 �y�ki tartego sera (najlepiej parmezanu) 1 szklanka mleka 2 cebule szczypta tartej ga�ki muszkato�owejZiemniaki umy�, obra�, osuszy�, pokroi� w plasterki o grubo�ci oko�o ? centymetra. Zagotowa� l szklank� roso�u z kostki ze szklank� mleka i szczypt� tartej ga�ki muszkato�owej. W�o�y� ziemniaki i gotowa� oko�o 20 minut. Cebule pokroi� w drobn� kostk� i udusi�, lekko rumieni�c, w �y�ce mas�a lub margaryny, opr�szy� 2 �y�kami m�ki i przyrz�dzi� rumian� zasma�k�. Doda� j� do ziemniak�w, wymiesza�, ewentualnie osoli� i gotowa� na male�kim ogniu jeszcze 5 minut, mieszaj�c i nie dopuszczaj�c do przypalenia. Prze�o�y� wszystko do �aroodpornego naczynia, posypa� tartym serem, przykry� wi�rkami mas�a i zapiec w nagrzanym piekarniku na z�oty kolor - zazwyczaj wystarcza 10 minut. Podawa� gor�ce z zielon� sa�at� lub cykori� z sosem vinaigrette. Zapiekanka z tawerny "Pod r� wiatr�w" 1 kg ziemniak�w przyprawa typu "Vegeta" 2 jajka 3 �y�ki tartego ��tego sera (najlepiej parmezanu) ? szklanki mleka tarta bulka 2 �y�ki mas�a lub margaryny t�uszcz do wysmarowania formy 1 spora cebula do wysmarowania formy 30 dag oczyszczonej w�dzonej ryby s�lZiemniaki ugotowa� w mundurkach, obra� i jeszcze ciep�e przetrze� przez sito lub przepu�ci� przez maszynk�. Doda� mleko i 1 �y�k� mas�a, energicznie uciera�, a gdy masa przestygnie doda� jajka, dobrze utrze� i doprawi� do smaku. Cebul� drobno posieka� i udusi� w �y�ce mas�a, wymiesza� z rozdrobnion� w�dzon� ryb�. Form� do zapiekania nat�u�ci� i wysypa� tart� bu�k�, wy�o�y� po�ow� ziemniaczanej masy, wyr�wna�. Przykry� ryb� i na wierzchu u�o�y� reszt� ziemniak�w. Wyr�wna�, posypa� tartym serem. Wstawi� do nagrzanego do 200�C piekarnika, zapieka�, a� masa nabierze z�ocistego koloru. Podawa� z dodatkiem sur�wek jako samodzielne danie. Szwedzka zapiekanka Bardzo prosta, a mimo to wykwintna zapiekanka, jednak przy jej przygotowaniu nie wolno zbytnio szafowa� sol� - filety anchois s� zazwyczaj bardzo s�one, a je�li danie zbyt obficie posolimy, przez nast�pne kilka godzin b�dziemy pi� niczym smok wawelski. 75 dag ziemniak�w ? szklanki �mietany 2 cebule tarta bu�ka puszka filet�w anchois lub koreczk�w helskich siekana natka pietruszki lub oregano 2 �y�ki mas�a pieprz 1 szklanka mleka s�lZiemniaki obra�, op�uka�, wysuszy� (najlepiej za pomoc� papierowych r�cznik�w) i pokroi� w cienkie plasterki, podobnie jak cebul�. P�ask� form� do zapiekania nat�u�ci� i uk�ada� warstwami: ziemniaki, cebul� i fileciki anchois. Ostatni� warstw� powinny by� ziemniaki. Poszczeg�lne warstwy opr�szy� pieprzem i ewentualnie sol� (je�li anchois nie s� wystarczaj�co s�one) oraz siekan� zielenin�. Powierzchni� zapiekanki posypa� tart� bu�k� i posypa� wi�rkami mas�a. Zapieka� oko�o godziny w nagrzanym piekarniku. Podawa� z cykori� lub zielon� sa�at� z sosem vinaigrette albo z pikantnymi sur�wkami. Je�li serwujemy zapiekank� podczas kolacji przy �wiecach, warto poda� do niej lekkie bia�e wino. Ziemniaki kryzysowe Wiadomo, �e w przypadku "posuchy finansowej" ziemniaki s� idealnym daniem, jednak trudno codziennie je�� ziemniaki z wody na obiad i odsma�ane na kolacj�. A oto kolejny, �atwy do przygotowania i smaczny ziemniaczany przepis, w�a�nie na tak� ewentualno��. 50 dag du�ych ziemniak�w mas�o 2 jajka s�l 3 �y�ki g�stej �mietany pieprzZiemniaki obra� i utrze� na tarce jarzynowej o du�ych oczkach, doprawi� sol� i pieprzem. Prze�o�y� do nat�uszczonego naczynia do zapiekania, pola� jajkami ubitymi ze �mietan� i szczypt� soli. Przykry� wi�rkami zimnego mas�a. Zapieka� na z�oty kolor. Zapiekanka cioci Jadzi Bardzo smaczna zapiekanka, nadaje si� tak�e na wi�ksze okazje. 40 dag ziemniak�w ugotowanych w mundurkach ? szklanki �mietany 1 czerwona papryka siekana natka pietruszki 2 cebule ga�ka muszkato�owa 10 dag szynki mas�o 10 dag tartego ��tego sera pieprz 4 jajka s�lZiemniaki ostudzi�, obra� i pokroi� w kostk�. Papryk� umy�, oczy�ci� z gniazd nasiennych i pokroi� w makaronik. Cebul� pokroi� w drobn� kostk�, szynk� pokroi� w paseczki. Na patelni na �y�ce mas�a podsma�y� szynk�, doda� cebul� i udusi�. W�o�y� papryk� i wszystko sma�y� na ma�ym ogniu oko�o 5 minut. Doda� ziemniaki, wymiesza� i wstawi� do �rednio nagrzanego piekarnika na 15 minut. Jajka wymiesza� ze �mietan�, serem, szczypt� startej ga�ki muszkato�owej, pieprzu, soli i ewentualnie pieprzu cayenne, zala� ziemniaki. Piec jeszcze przez kilka minut, a� zapiekanka si� przyrumieni. Przed podaniem posypa� siekan� natk�. Zapiekanka pani Kasi To wspania�a zapiekanka dla wegetarian, mi�sa ani za grosz, a naje�� si� mo�na i w dodatku bardzo smakuje. 2-3 du�e surowe ziemniaki ? �redniego selera opakowanie kie�k�w soi, pszenicy, rzodkiewki 10 dag ��tego sera lub jeszcze lepiej - mieszanych 1 �y�eczka vegety lub podobnej przyprawy ? szklanki m�ki pszennej 1-2 z�bki czosnku 10 dag mas�a 2 �wie�e listki lub �y�eczka suszonego lubczyku 2 jajka majeranek ? szklanki g�stej �mietany pieprz s�l siekana natka pietruszki 1 �y�ka mas�a do wysmarowania formyKie�ki moczy� 10 minut w zimnej wodzie, wyp�uka� i osuszy�. Przesian� m�k� wymiesza� ze szczypt� soli i utart� na krem �y�eczk� mas�a. Doda� 2-3 �y�eczki wody i wyrobi� ciasto na jednolit� mas� (nie powinno si� lepi�). Rozwa�kowa� cienki placek, w�o�y� do wysmarowanej mas�em formy, podwy�szaj�c brzeg o 3-4 cm, tak �eby powsta�o co� w rodzaju miseczki, i lekko przycisn�� do dna. Zostawi� w cieple na ? godziny. Ziemniaki obra� i op�uka�. Pokroi� na cienkie plasterki i powtyka� je uko�nie w ciasto. Piec 15 minut w piekarniku nagrzanym do temperatury 200�C. Jajka wymiesza� ze �mietan�, sol�, pieprzem i zio�ami. Doda� kie�ki i rozdrobniony czosnek. Seler umy�, obra�, zetrze� na tarce, doda� do �mietany. Ser zetrze� na tarce z grubymi otworami lub pokroi� na cienkie plasterki i po�ow� posypa� ziemniaki. Pola� ziemniaki �mietan� z dodatkami i posypa� reszt� startego sera oraz wi�rkami zimnego mas�a. Zapiekank� wstawi� do nagrzanego piekarnika i piec 40 minut w temp. 200�C - ciasto powinno nabra� jasnobr�zowego koloru. Podawa� gor�ce jako samodzielne danie, najlepiej z dodatkiem naturalnego jogurtu lub kefiru. Zapiekanka weso�ego ober�ysty To ju� pe�ne obiadowe danie, zdolne skutecznie zape�ni� �o��dki nawet bardzo g�odnej rodziny. 50 dag ziemniak�w ugotowanych w mundurkach spora gar�� siekanej natki pietruszki 30 dag mielonego mi�sa z indyka 2 - 3 �y�ki tartego ��tego sera (najlepiej parmezanu) lub paczka proteiny sojowej 1-2 �y�ki tartej bu�ki albo sojowych kotlet�w mielonych 1 jajko 2 z�bki czosnku 2 szklanki �mietany 2 cebule 1 �y�ka mas�a do wysmarowania formy szczypiorek s�l, pieprzZiemniaki ostudzi�, obra� i pokroi� w cienkie plasterki. Form� do zapiekania nat�u�ci� i przetrze� rozci�tym z�bkiem czosnku. Po�ow� ziemniak�w u�o�y� ciasno w formie. Cebul� obra�, pokroi� w cienkie plasterki i u�o�y� na ziemniakach. Je�li wykorzystujemy mielone kotlety sojowe, przygotowujemy je wed�ug przepisu. Je�li korzystamy z proteiny sojowej, nale�y j� uprzednio zala� gor�cym grzybowym roso�em z kostki, a gdy nap�cznieje - odcisn��. Mi�so lub protein� doprawi� sol� i pieprzem, wymiesza� z tart� bu�k�, jajkiem oraz posiekanymi natk� i szczypiorkiem, a nast�pnie u�o�y� na cebuli jako kolejn� warstw�. Pozosta�e ziemniaki po�o�y� na mi�sie. Ca�o�� pola� �mietan�, posoli� i popieprzy� oraz posypa� parmezanem. Piec 20-25 minut w gor�cym piekarniku. Zapiekanka pana S�awka Je�li posiadacie dzia�k� i przydarzy si� wam urodzaj pomidor�w, to mo�ecie w ten spos�b zagospodarowa� cz�� ewentualnych nadwy�ek. Danie to ma zdecydowanie �r�dziemnomorski smak, wi�c dobrze by�oby wykorzysta� przy jego przygotowaniu prawdziw� oliw� z oliwek. 1 kg ziemniak�w ugotowanych w mundurkach 2-3 z�bki czosnku 40 dag pomidor�w oliwa lub olej gar�� siekanej �wie�ej bazylii s�l lub tymianku albo �wie�ego lub suszonego oregano ewentualnie pieprzZiemniaki ostudzi�, obra� i pokroi� w plasterki lub na cz�stki. Pomidory zala� wrz�tkiem, zostawi� na chwil�, odcedzi� i obra� ze sk�rki, a nast�pnie pokroi� na grube plasterki. Czosnek drobniutko posieka�. W nat�uszczonej formie do zapiekania uk�ada� warstwami ziemniaki i plasterki pomidor�w, posypywa� siekan� zielenin�, siekanym czosnkiem i sol�. Ostatni� warstw� powinny by� ziemniaki. Po wierzchu pola� oliw�, mo�na te� posypa� tart� bu�k� lub tartym serem (parmezanem lub oscypkiem). Zapiekanka �wi�toja�ska Mo�na j� przygotowywa� na pocz�tku lata, kiedy pojawiaj� si� m�ode jarzyny: marchewki, ziemniaki, groszek. 8 marchewek 1 �y�ka mas�a lub margaryny 8 ziemniak�w 1 szklanka mleka lub roso�u z kostki 8 cebulek dymek 1 jajko, 1 ��tko gar�� zielonego groszku (�wie�ego lub z puszki) s�l s�l pieprz Sos beszamelowy ga�ka muszkato�owa 1 �y�ka m�ki tarty ��ty ser (najlepiej parmezan)Przede wszystkim nale�y przygotowa� sos beszamelowy - to najbardziej skomplikowana cz�� przepisu. Warto jednak opanowa� umiej�tno�� przyrz�dzania tego klasycznego sosu, bo naprawd� warto - z jego pomoc� z najbardziej trywialnych produkt�w mo�emy przygotowa� eleganckie danie. Marchewki i ziemniaki dobrze wyszorowa�, pokroi� w plasterki, groszek wy�uska�, cebulki razem ze szczypiorkiem posieka�. Przygotowa� beszamel: w rondelku stopi� �y�k� mas�a, doda� �y�k� m�ki i powoli wlewa� ciep�e mleko. Gotowa� przez chwil�, stale mieszaj�c, a� masa zg�stnieje. Zdj�� z ognia, doda� 1 jajko i 1 ��tko, szczypt� soli, pieprz, tarty parmezan i tart� ga�k� muszkato�ow�. Wy�o�y� jarzyny do nat�uszczonej formy do zapiekania, lekko posoli�, pola� beszamelem. Zapieka� oko�o p� godziny w gor�cym piekarniku. Na wierzchu powinna utworzy� si� apetyczna z�ota sk�rka. Do takiej zapiekanki mo�na wykorzysta� poza ziemniakami wszystkie sezonowe warzywa: fasolk� szparagow�, pokrojon� na cz�stki i obgotowan� we wrz�tku m�od� kapust� lub kalafior, a nawet pieczarki czy le�ne grzyby. Beszamel doda smaku nawet najbardziej md�ym jarzynkom. Forszmak prababci Forszmak to takie niegdy� modne, a dzi� zapomniane danie - ni to zapiekanka, ni to pasztet. Wk�ada si� do niego wiele pozornie nie pasuj�cych do siebie sk�adnik�w, a rezultat jest bardzo smaczny. Warto wi�c spr�bowa�, szczeg�lnie kiedy brzydka pogoda zatrzyma was w domu i b�dziecie mie� du�o czasu i kulinarnej weny. 50 dag pieczonego lub 75 surowego mi�sa indyka 1 �y�ka margaryny ? suchej bu�ki bagietki (albo 15 dag tartej bu�ki) 2 �y�ki m�ki 2 du�e lub 3 mniejsze jab�ka 3 jajka 1 du�a lub 2 mniejsze cebule 2 nie du�e filety �ledziowe (20 dag) 2 du�e lub 3 mniejsze ziemniaki ugotowane 2 kostki roso�owe (najlepiej bazyliowo - tymiankowe w mundurkach lub majerankowo - czosnkowe) 15 dag tartego ��tego sera t�uszcz do wysmarowania formy 15 dag �mietanki s�l pieprzWegetarianie mog� zast�pi� mi�so paczk� sojowej proteiny, kt�r� nale�y uprzednio zala� wrz�cym grzybowym roso�em z kostki i po nap�cznieniu odcisn��. Surowe mi�so pokroi� w kostk� jak na gulasz i udusi� razem z pokrojon� w kostk� cebul�, na margarynie, podlewaj�c wedle potrzeby ciep�� wod�. Je�li korzystamy z pieczonego mi�sa lub proteiny, nale�y udusi� sam� cebul�. Ziemniaki i jab�ka obra�, z jab�ek usun�� gniazda nasienne. Mi�so, cebul�, namoczon� i odci�ni�t� bu�k�, filety �ledziowe, ziemniaki i jab�ka zemle� razem w maszynce lub zmiksowa� w malakserze. W rondelku stopi� �y�k� margaryny, doda� �y�k� przesianej m�ki i wymiesza� na male�kim ogniu, a nast�pnie, stale mieszaj�c, wlewa� powoli �mietank�. Do sosu doda� rozkruszone kostki roso�owe i mas� mi�sn�, tarty ser i jajka, doprawi� do smaku sol� i pieprzem, dobrze wymiesza�. P�ask� form� do zapiekania nat�u�ci� i wysypa� tart� bu�k�. Prze�o�y� mas� pasztetow� i piec oko�o 45 minut, sprawdzaj�c patyczkiem czy gotowe. Taki forszmak mo�na podawa� zar�wno na gor�co, jak i na zimno, z dodatkiem pikantnego sosu. Forszmak dragomirowski Oto kolejny "klasyczny" forszmak (podobno wschodniego pochodzenia), r�wnie pracoch�onny co smaczny. 25 dag pieczonego kurczaka ? szklanki �mietany (lub okrawk�w r�nych w�dlin) 1 �y�eczka koncentratu pomidoroweg 1 du�y lub 2 mniejsze kwaszone og�rki 1 �y�eczka m�ki 2 du�e lub 3 mniejsze ziemniaki ugotowane 2-3 �y�ki tartego sera (najlepiej parmezanu) w mundurkach 1 �y�eczka siekanego koperku 2-3 �y�ki mas�a lub margaryny s�l, ostra papryka w proszkuWegetarianie jak zawsze mog� zast�pi� kurczaka po�ow� paczki krajanki sojowej, uprzednio zalanej wrz�cym grzybowym roso�em z kostki i po nap�cznieniu odci�ni�tej. Ziemniaki obra� i pokroi� w niewielkie cienkie plasterki lub p�plasterki. Mi�so i og�rek r�wnie� pokroi� w cienkie paski i delikatnie wymiesza� z ziemniakami. Na sporej patelni stopi� mas�o, doda� mas� forszmakow� i zala� �mietan� rozmieszan� z m�k� i koncentratem pomidorowym, opr�szy� papryk� i delikatnie mieszaj�c, doprowadzi� do wrzenia. Posoli� do smaku, prze�o�y� do kokilek i posypa� tartym serem. Zapieka�10-15 minut w gor�cym piekarniku, a przed podaniem posypa� siekanym koperkiem. Ziemniaki duszone Ziemniaczki pani W�adzi To ju� bardziej wyszukana wersja codziennych ziemniak�w. 1 kg ziemniak�w spora gar�� siekanego koperku 1 ? szklanki s�odkiej �mietanki s�l 1 �y�ka mas�a lub oleju ewentualnie 1 �y�ka m�ki ros� z kostkiZiemniaki umy�, obra�, pokroi� w kostk�, zala� osolonym wrz�tkiem (mo�na zamiast niego u�y� roso�u z kostki), tak �eby p�yn zaledwie zakrywa� ziemniaki, gotowa� 5 minut, odcedzi� (wywar mo�na wykorzysta� do zupy). M�k� przesia�, wymiesza� w rondelku ze stopionym mas�em lub olejem, rozprowadzi� �mietank�, podgrza�. Ziemniaki zala� sosem i dusi� w przykrytym rondlu na male�kim ogniu (najlepiej za�o�y� jeszcze na palnik p�ytk� ochronn�), a� ca�kiem zmi�kn� (10-15 minut). Przed podaniem obficie posypa� siekanym koperkiem. Pani W�adzia do takich ziemniak�w podaje jeszcze sadzone jajka - po 2 na osob�. Zimowe ziemniaki Typowe jednogarnkowe danie - stanowi doskona�y "zapychacz", jednak jest bardzo wysokokaloryczne i dlatego najlepiej podawa� je jako obiad czy kolacj� po wysi�ku na �wie�ym powietrzu, na przyk�ad po narciarskiej czy saneczkowej wyprawie. 8-10 �rednich ziemniak�w 1 listek laurowy 15 dag w�dzonego boczku olej 10 du�ych suszonych �liwek bez pestek pieprz ziarnisty 1-2 czerwone cebule s�l 1 szklanka warzywnego roso�u z kostki ewentualnie lub z majerankowo-czosnkowej" kostki smaku" �y�ka majeranku i kilka �y�ek bia�ego winaSurowe ziemniaki umy�, obra�, op�uka� i osuszy�, najlepiej za pomoc� papierowych r�cznik�w. Pokroi� na cz�stki niczym pomara�cz�. Boczek pokroi� w kostk�, usma�y� w �y�ce oleju, prze�o�y� do rondelka, a na t�uszczu udusi� drobno posiekan� cebul�. Ziemniaki, boczek i cebul� prze�o�y� do p�askiego rondla, doda� umyte i wydrylowane suszone �liwki, kilka ziaren pieprzu, listek, ewentualnie majeranek, zala� roso�em z kostki wymieszanym z winem. Je�li boczek nie jest s�ony - posoli�. Dusi� pod przykryciem na niewielkim ogniu do mi�kko�ci. Ziemniaki na brzydk� pogod� Mo�na je serwowa� jako podstawowe danie, najlepiej z dodatkiem sur�wki lub zielonej sa�aty. 1 kg ziemniak�w 2 du�e cebule lub p�czek dymki 15 dag w�dzonego boczku 1 szklanka �mietany 6 �y�ek siekanej natki pietruszki olej s�l ewentualnie pieprz kilka �y�ek bia�ego winaCebule drobniutko posieka�. Boczek pokroi� w cienkie plasterki, podsma�y� na oleju - nie powinien si� przyrumieni�, a jedynie sta� si� przezroczysty. Prze�o�y� do p�askiego rondla, a na t�uszczu zeszkli� cebul� - powinna by� mi�kka i przezroczysta. Ziemniaki obra�, op�uka� i osuszy�, pokroi� w kostk�, ewentualnie skropi� bia�ym winem, opr�szy� sol� i pieprzem. Wymiesza� z boczkiem i cebul� oraz z po�ow� szczypiorku, zala� �mietan� i podgrza�, a gdy niemal zacznie wrze� - zmniejszy� ogie�, przykry� i dusi� na male�kim ogniu (mo�na u�y� azbestowej p�ytki) 15-20 minut. Posypa� reszt� szczypiorku lub siekan� natk�. Ziemniaki biednego drwala Bardzo proste danie plebejskiego pochodzenia, uda si� nawet zupe�nie pocz�tkuj�cej gospodyni lub s�omianemu wdowcowi. 1 kg ziemniak�w siekana natka pietruszki 25 dag cebuli 1 �y�ka grzybowego roso�u ? fili�anki oliwy lub oleju ewentualnie kilka �y�ek bia�ego wina s�l lub soku z kwaszonych og�rk�w pieprz (czarny lub cayenne) kilka �y�ek tartego ��tego sera albo ostra papryka w proszku (najlepiej parmezanu)Surowe ziemniaki obra�, umy� i osuszy�, pokroi� w plasterki. Opr�szy� sol� oraz pieprzem lub papryk�. Cebul� drobniutko posieka�. W szerokim niskim rondelku rozgrza� troch� oleju i uk�ada� warstwami ziemniaki i siekan� cebul�, polewaj�c reszt� oleju. Na wierzchu powinny by� ziemniaki. Zala� szklank� wrz�cego roso�u z kostki, doprowadzi� do wrzenia i dusi� do mi�kko�ci na male�kim ogniu (mo�na skorzysta� z p�ytki azbestowej). Gotowe danie posypa� tartym serem. Takie ziemniaki mog� stanowi� samodzielne danie - podane z zielon� sa�at� lub z cykori�. Ziemniaki duszone z serem po alpejsku To danie przypominaj�ce nieco s�ynne szwajcarskie fondue, ale wzbogacone jarzynami i w naszych warunkach - bardziej ekonomiczne. 35 dag ��tego sera (salami, gouda, edamski) 5 dag w�dzonego boczku lub szynki 1 p�czek w�oszczyzny 10 dag �mietany 1 cebula ? szklanki bia�ego wina lub wody 1 kg ziemniak�w s�l 2 �y�ki mas�a ostra papryka w proszku majeranek siekana natka pietruszki lub bazyliaSer oraz boczek lub szynk� pokroi� w drobn� kostk�. Cebul� posieka�, udusi� na t�uszczu razem z boczkiem, doda� ser, podla� niewielk� ilo�ci� wina lub wody, dusi� na ma�ym ogniu oko�o 20 minut - powinna powsta� g�sta jednolita p�ynna masa. Ziemniaki umy�, obra�, pokroi� na do�� cienkie plasterki, w�oszczyzn� oczy�ci� i zetrze� na tarce jarzynowej, doda� razem do sera, ewentualnie uzupe�ni� p�yn. Doprawi� do smaku sol� i papryk� i dusi� na ma�ym ogniu pod przykryciem, a� ziemniaki zmi�kn�. Doda� �mietan�, i wymiesza�, nie dopuszczaj�c do wrzenia. Przed podaniem posypa� siekan� zielenin�. Podawa� jako samodzielne danie, najlepiej z piwem lub winem. Duszone ziemniaki kapitana Kida Bardzo smaczne danie, specjalnie dla mi�o�nik�w ryb. 1 kg ziemniak�w ugotowanych w mundurkach ? szklanki �mietany 40 dag w�dzonej makreli lub innej w�dzonej ryby 1 �y�ka m�ki pszennej 2 cebule s�l, pieprz 5 �y�ek mas�a lub margaryny 1 szklanka grzybowego roso�u z kostki 25 dag �wie�ych pieczarek siekana natka pietruszki lub bazyliaOstudzone ziemniaki obra� i pokroi� w plasterki. Pieczarki oczy�ci�, drobno posieka�. Cebul� zeszkli� w �y�ce mas�a, doda� siekane pieczarki, dola� odrobin� wody I dusi� do mi�kko�ci. Z ryby zdj�� sk�rk�, wyj�� o�ci i dobrze j� rozdrobni�. Du�y, najlepiej �eliwny lub teflonowy rondel nat�u�ci� i warstwami uk�ada� w nim ziemniaki, ryb� i cebul� z pieczarkami. Ka�d� warstw� lekko opr�szy� sol� i pieprzem oraz posypa� siekan� natk�. Ostatni� warstw� powinny by� ziemniaki. Lekko ostudzony ros� z kostki i �mietan� dobrze wymiesza� z przesian� m�k�, zala� potraw� i dusi� pod przykryciem na male�kim ogniu 20-30 minut. Podawa� z dodatkiem sur�wki z pomidor�w, zielonej sa�aty lub cykorii z sosem vinaigrette albo sur�wk� z kiszonej kapusty. Ziemniaki sma�one Superfrytki Najlepsze na �wiecie frytki sma�y si�... w g�rach na po�udniu W�och. Tamtejsze wiejskie gospodynie celuj� w przyrz�dzaniu chrupi�cych frytek o barwie po�udniowego s�o�ca i smaku po�udniowych zi�. 50 dag ziemniak�w 1-2 pikantne suszone papryczki t�uszcz do sma�enia � najlepiej oliwa suche ga��zki rozmarynu, oregano lub majeranku 2 z�bki czosnkuZiemniaki umy�, obra�, op�uka� i dobrze osuszy� (najlepiej za pomoc� papierowych r�cznik�w), pokroi� w paseczki, raz jeszcze osuszy�. W naczyniu do sma�enia frytek rozgrza� olej, doda� przekrojone na p� z�bki czosnku, ga��zki zi� i papryczki, sma�y� na niewielkim ogniu, a� czosnek si� zarumieni, wtedy wyj�� zar�wno czosnek, jak i zio�a. W�o�y� frytki i sma�y� na z�ocisty kolor. Odcedzi� i posoli�. Zio�owej frytury mo�na u�ywa� nawet kilkakrotnie. Ziemniaki w sweterkach Doskona�e samodzielne danie b�d� wykwintny dodatek do ryby. ziemniaki s�l m�ka tarty ��ty ser (najlepiej parmezan) jajka tarta bulka s�l mas�o lub margaryna do sma�enia tarta bu�ka�redniej wielko�ci ziemniaki ugotowa� w mundurkach, ostudzi� i obra�. Pokroi� w plasterki, obtoczy� w m�ce, macza� w jajku rozm�conym z sol� i panierowa� w tartej bu�ce wymieszanej z tartym serem. Mo�na tak�e panierowa� ma�e ziemniaki w ca�o�ci. W bardziej wyrafinowanej wersji plasterki ziemniak�w nale�y najpierw macza� w 2-3 �y�kach �mietany wymieszanej z 2 ��tkami i szczypt� curry, a dopiero potem panierowa� w tartej bu�ce - te� smaczne. Ziemniaki a la Villeroi 12 ziemniak�w pieprzl 1 szklanka m�ki s�l 2 jajka olej lub oliwa do sma�eniaZiemniaki ugotowa� w mundurkach, obra� i pokroi� na plasterki, posoli� i popieprzy�. Do mleka doda� jajka i przesian� m�k�, dobrze wymiesza� ze szczypt� soli, odstawi� na kwadrans. Na patelni rozgrza� t�uszcz, plasterki ziemniak�w macza� w cie�cie i sma�y� z obu stron na z�oty kolor. Podawa� jako samodzielne danie z pikantn� sur�wk�, najlepiej z pomidor�w, lub z zielon� sa�at� z sosem vinaigrette. Je�li chcemy poda� ziemniaki nadzwyczaj wykwintne, to mleko mo�emy zast�pi� bia�ym lekkim winem. Pikantne ziemniaki poganiacza wielb��d�w Oto ziemniaki o typowo orientalnym smaku. 5 sporych ziemniak�w szczypta kolendry 3 �y�ki oliwy lub oleju szczypta mielonej pikantnej papryki ? �y�eczki kminku 1 ma�y jogurt naturalny ? �y�eczki gorczycy siekana natka pietruszki 1 du�a cebula (najlepiej czerwona s�l Ziemniaki umy� i ugotowa� w mundurkach, ostudzi� i obra� ze sk�rki. Pokroi� w niewielk� kostk�. Na du�ej patelni rozgrza� olej, doda� rozgniecione nasiona kminku i gorczycy oraz drobno posiekan� cebul�, a gdy zmi�knie i stanie si� przezroczysta - ziemniaki. Sma�y� na �rednim ogniu, stale mieszaj�c, a� ziemniaki nabior� z�otego odcienia. Opr�szy� je wtedy papryk� i kolendr�. Zdj�� z ognia, posypa� siekan� natk�, zala� jogurtem i dobrze wymiesza�. Ziemniaki po jankesku Amerykanie ch�tnie wykorzystuj� w swej kuchni ziemniaki, przy czym nie obieraj� ich, a jedynie bardzo dok�adnie myj�. 4 du�e ziemniaki ugotowane w mundurkach ostra papryka w proszku lub pieprz cayenne 3 �y�ki oliwy lub oleju 1/4 szklanki �mietany lub mleka pieprzZiemniaki obra� i pokroi� w cienkie plasterki. T�uszcz rozgrza� na du�ej patelni, w�o�y� ziemniaki, opr�szy� sol�, pieprzem i papryk�, dobrze wymiesza�, zala� �mietan� i dusi� oko�o ? godziny, nie mieszaj�c. Powinien powsta� rumiany placek, o jasnym wierzchu. Jednak je�li kto� lubi bardzo kruche ziemniaki, mo�e za pomoc� pokrywki lub drugiej