dr Barbara De Angelis SEKRETY MʯCZYZN kt�re powinna zna� ka�da kobieta Prze�o�yli z angielskiego Jolanta Podg�rska Wac�aw Ziemowicz Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie Jeffreyowi za nauczenie mnie, �e nie musz� ju� wi�cej ugania� si� za mi�o�ci� Wydawnictwo ,,Ksi��nica S22965 Tytu� orygina�u Secrets About Men Every Woman Should Know Opracowanie graficzne Mariusz Banachowicz Zdj�cie na ok�adce � Charles Bush Copyright � 1990 by Barbara De Angelis Ali rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmited in any form or by any means, electronic or mechanical, including, photocopying, recording, or by any information storage and retrieval system, without the written permission of the Publisher, except where permitted by law. For informations address: Delacorte Press, New York, New York. For the Polish edition Copyright � by Wydawnictwo �Ksi��nica", Katowice 1999 Wydanie pierwsze ukaza�o si� pt. Czy znasz sekrety m�czyzn? ISBN 83-7132-453-7 Wydawnictwo �Ksi��nica" sp. z o.o. ul. Powsta�c�w 30/401 40-039 Katowice tel. (032) 757 22 16, 757 22 19 faks (032)7572217 http://www.ksiaznica.com.pl e-mail: ksi��ki @ ksiaznica.com.pl Wydanie trzecie Katowice 1999 Sk�ad i �amanie: Z.U. �Studio P", Katowice Druk i oprawa: Drukarnia Wydawnicza im. W. L. Anczyca S.A., Krak�w BUW-LO / / Podzi�kowania Pragn�, aby wyrazy mojej wdzi�czno�ci przyj�y nast�pu- j�ce osoby: Moja rodzina za to, �e mnie kocha bez zastrze�e�, zawsze we mnie wierz�c, i �e pomog�a mi przetrwa� niezmiernie trudny rok w �yciu. Wsp�towarzysze przygody: Kevin Roesch i Jeffrey James � za to, �e natchn�li mnie odwag� spojrzenia prawdzie w oczy bez wzgl�du na skutki, za skok razem ze mn�, za zbudowanie mostu mi�o�ci, kt�ry pom�g� mi znale�� si� na drugiej stronie. Bili Chappelle za to, �e ponownie pojawi� si� w moim �yciu we w�a�ciwym momencie � dzieli ze mn� moj� wizj�, stoi przy moim boku jako przyjaciel i jako dyrektor Centrum Rozwoju Osobowo�ci w Los Angeles. David Sams, m�j partner w interesach i mened�er, za pomoc w realizacji moich marze�, a szczeg�lnie za �wiado- mo��, �e ksi��k� t� trzeba napisa�. Heather Simbrow Baroff za lojalno��, zawsze dobre prowadzenie mojego biura i za jej wspania�� postaw�. Yirginia Bussinger, moja osobista asystentka, za bez- cenn� pomoc w organizowaniu mego �ycia i pracy. Lisa Guyer za jak�e wspania�� opiek� nade mn� i moim domem w okresie, gdy pisa�am t� ksi��k�. Maria Talamini za wo�enie mnie do CNN przez dwa lata i milcz�ce trzymanie za r�k�, kiedy tego potrzebowa�am. Ca�y zesp� asystent�w i zesp� pomocniczy semina- ri�w roboczych pt. �Udana mi�o��" � za to, �e mnie uskrzydlali. BARBARA DE ANGELIS Bili Gannon i pok�j 804 w Polo Beach Club w Maui za wspaniale miejsce do pisania. George Oliva i Bili Lewis z KFI Radio w Los Angeles za to, �e dali mi mo�liwo�� codziennego pomagania tylu ludziom. Bob Miller, redaktor naczelny wydawnictwa Delacorte Press, za zaufanie, �e wiem, co w�a�ciwe, i za to, �e praca z nim by�a zabawna. Harvey Klinger, m�j fantastyczny agent literacki, za najlepsze umowy i najbardziej zajmuj�ce rozmowy telefo- niczne, jakich tylko autor mo�e sobie �yczy�. Ro� Scolastico i The Guides oraz William Rainen i doktor Peebles za ich nieustaj�c� m�dro�� i wskaz�wki, a tak�e za to, �e zawsze byli na miejscu, kiedy ich najbardziej potrzebowa�am. Rabin David Baron za to, �e by� g�osem prawdy i �wiat�em w ciemno�ciach, moim nauczycielem, bratem i przyjacielem. A szczeg�lnie, i ponownie, Jeffrey James za to, �e jest moj� opok�, za cierpliw� mi�o�� wydobywaj�c� mnie z cierpienia, za wniesienie w moje �ycie stabilno�ci i pokoju do mojego serca. Spis tre�ci Wst�p ............... 9 Sekrety zwi�zk�w kobiet z m�czyznami .... u 1. M�czy�ni � ostatnia granica ...... 13 2. Sze�� najwi�kszych b��d�w, jakie pope�niaj� kobiety wobec m�czyzn ........ 31 3. Wype�nianie pustki uczuciowej, czyli jak zaprze- sta� dawania w mi�o�ci wi�cej, ni� mo�esz otrzy- ma� ............... 93 Sekrety m�czyzn ............113 4. Wyja�nienie trzech najwi�kszych zagadek m�czyzn 115 5. Sekrety m�czyzn i seksu ........ 153 6. Parszywa Dwudziestka, czyli o tym, co ka�demu m�czy�nie odbiera ochot� na seks ..... 193 Sekrety m�czyzn i kobiet ......... 253 7. Sekrety porozumiewania si� z m�czyznami . . 255 8. Jak pom�c ukochanemu, aby si� otworzy� . . 297 9. Jak sta� si� kobiet� siln�, kt�r� powinna� by� . 309 Wst�p Czy �yczy�a� sobie kiedykolwiek, �eby m�czy�ni pojawiali si� wraz z instrukcj�? Je�eli kupisz opiekacz grzanek czy automatyczn� sekretark�, zawsze do��czona jest do nich �adna broszurka, kt�ra pomaga ci zapozna� si� z tym przedmiotem, opisuje jego w�a�ciwo�ci i informuje, jak unikn�� zranienia podczas u�ywania. A co z m�czyznami? My, kobiety, �u�ywamy" m�czyzn cz�ciej ni� innych urz�dze�, oczekuje si� jednak od nas, �e same dojdziemy do tego, jak funkcjonuj�. Ka�dego dnia ty i ja mamy do czynienia z m�czyznami � naszymi m�ami czy ch�opcami, szefami czy pracodaw- cami, naszymi ojcami, synami, przyjaci�mi. Staramy si� ich zrozumie�, troszczy� si� o nich, porozumiewa� si� z nimi, kocha� ich i sk�oni� do tego, �eby i oni nas kochali. Kiedy wszystko si� uk�ada, wydaj� nam si� fantastyczni i jeste�my pewne, �e nie mog�yby�my bez nich �y�. Kiedy za� si� nie uk�ada, my�limy, �e m�czy�ni s� niemo�liwi i �e by�oby nam o wiele lepiej, gdyby�my z nimi nigdy nie musia�y mie� do czynienia. Je�eli jeste� taka jak ja, to na pewno w kt�rym� momencie swego �ycia wyrzuci�a� r�ce do g�ry z rozpacz� i mia�a� ochot� wykrzykn��: �Ode�lijcie tego cz�owieka z powrotem do fabryki, to wadliwy egzemp- larz! Brakuje mu chyba jakiej� cz�ci, bo z pewno�ci� nie dzia�a jak nale�y." Albo: �Mo�e ten model przestano ju� Produkowa�, bo nie mog� go sk�oni�, �eby dobrze funk- cjonowa�!" Jako kobieta masz do wyboru trzy mo�liwo�ci w po- st�powaniu z m�czyznami: 10 BARBARA DE ANGELIS Mo�liwo�� i. Mo�esz si� z�o�ci� na m�czyzn za to, �e doprowadzaj� ci� do sza�u, i sp�dza� �ycie na narzekaniu. Przez kilka godzin to jest zabawne, po kilku latach jednak traci na atrakcyjno�ci. Mo�liwo�� 2. Mo�esz zupe�nie zrezygnowa� z m�- czyzn i kupi� sobie sympatycznego puszystego pieska. Jest to ta�sze, mniej pracoch�onne, lecz niezbyt satysfakc- jonuj�ce. Mo�liwo�� 3. Mo�esz postanowi�, �e nauczysz si� wszystkiego, czego mo�na si� nauczy� o rozumieniu m�- czyzn i radzeniu sobie z nimi tak, aby mie� wspania�e zwi�zki, na jakie zas�ugujesz. Przez ostatnie pi�tna�cie lat pracowa�am z tysi�cami m�czyzn i kobiet, badaj�c, co przyczynia si� do tego, �e zwi�zki s� udane, a co przynosi im niepowodzenie. Po- trzebowa�am du�o czasu, �eby zrozumie� m�czyzn. By�a to trudna i cz�sto bolesna droga i pope�ni�am na niej wiele b��d�w we w�asnych zwi�zkach z m�czyznami. Jestem szcz�liwa, poniewa� mog� powiedzie�, �e nie tylko prze�y�am, lecz tak�e wysz�am z walki bogatsza o nowe zrozumienie m�czyzn, kt�re odmieni�o moje �ycie. Chcia�abym tym, czego si� nauczy�am, podzieli� si� z tob�. Mam nadziej�, �e niniejsza ksi��ka b�dzie ow� instrukcj�- -poradnikiem �u�ytkownika" m�czyzny, kt�rego poszu- kiwa�a�. Oby pomog�a ci utworzy� kochaj�cy zwi�zek z m�czyzn�, taki, o jakim zawsze marzy�a�. Sekrety zwi�zk�w kobiet z m�czyznami l M�czy�ni � ostatnia granica Oby� �y� w ciekawych czasach Chi�ska kl�twa Wyobra� sobie na chwil�, �e zosta�a� uczestniczk� wy- prawy na inn� planet�. O tej planecie wiadomo tylko tyle, �e zamieszkuj� j� istoty wygl�daj�ce podobnie jak my. Po d�ugiej podr�y przez kosmos docierasz do tego odleg�ego �wiata. Wysiadasz z pojazdu kosmicznego i pozdrawiaj� ci� przyjemnie wygl�daj�ce istoty, kt�re rzeczywi�cie bardzo przypominaj� tw�j gatunek. Ku twemu wielkiemu zdumie- niu okazuje si�, �e nawet m�wi� w twoim j�zyku. Przez nast�pne kilka godzin pr�bujesz rozmawia� i kon- taktowa� si� z tymi istotami. Pocz�tkowo wydaje si�, �e idzie ci dobrze. Po pewnym czasie jednak zaczyna mi�dzy wami narasta� napi�cie. Cho� si� wydaje, �e obcy rozumie- j� tw�j j�zyk, stale �le interpretuj� pr�by komunikowania si� z nimi � ty m�wisz jedno, a oni s�ysz� co innego; ty na przyk�ad chcesz wyrazi� ciekawo��, a oni to bior� za krytyk�. W miar� jak obserwujesz zachowanie tych istot wobec siebie, r�nice mi�dzy tob� a nimi staj� si� coraz bardziej widoczne. Tw�j gatunek by� wychowywany tak, by ceni� wsp�prac� i wra�liwo�� uczuciow� � tamte istoty jakby nieustannie ze sob� rywalizuj�. Ciebie uczono, by� zawsze swe uczucia dzieli�a z innymi � one robi� wszystko, by je ukry�. Im d�u�ej przebywasz z tymi niezwyk�ymi stworzeniami, tym bardziej czujesz si� sfrust- rowana. W ko�cu ty i tw�j zesp� badawczy decydujecie si� opu�ci� to dziwne i niepokoj�ce miejsce. Jeste� pewna, �e owe istoty b�d� szcz�liwe, wiedz�c, �e odje�d�asz, ponie- wa� nie okazywa�y specjalnego zachwytu podczas twojej 16 SEKRETY ZWI�ZK�W MʯCZY�NI 17 wizyty. Tymczasem ku twojemu ogromnemu zaskoczeniu robi� si� bardzo smutne, gdy im oznajmiasz o wyje�dzie, zapewniaj� ci�, �e chwile sp�dzone z tob� nale�a�y do najpi�kniejszych w ich �yciu, i b�agaj�, �eby� ich nie opuszcza�a. Pomimo protest�w wsiadasz do pojazdu kos- micznego, speszona bardziej ni� kiedykolwiek przedtem. A po zaj�ciu miejsca w fotelu, czuj�c, �e silniki wynosz� stalow� rakiet� z powrotem w przestrze� kosmiczn�, my�- lisz sobie: �To by�o grono najdziwniejszych ludzi, jakich zdarzy�o mi si� spotka�. M�wili jedno, a odczuwali co innego. Zachowywali si� tak, jakby im na niczym nie zale�a�o, tymczasem by�o odwrotnie. Wydawa�o si�, �e nasza obecno�� ich nie cieszy, a smucili si�, kiedy od- latywali�my. No c�, pobyt u nich nale�a� do ciekawych, ale na pewno nie chcia�abym z nimi �y�." Rozpoczyna si� twoja przygoda w �wiecie m�czyzn Je�li si� jeszcze tego nie domy�li�a�, to wiedz, �e ci obcy wyl�dowali i �yj� w�r�d nas � a nazywa si� ich �m�czyz- nami". Gdy uprzytomnisz sobie ogromne r�nice bio- logiczne, psychologiczne i socjologiczne mi�dzy nami a m�czyznami, dojdziesz do wniosku, �e mogliby by� przybyszami z obcej planety. Zastan�w si� przez chwil� nad szansami na dobre wsp�ycie z kim�, kto wywodzi si� z zupe�nie innego �rodowiska, wyrasta� w kr�gu ca�kowicie innych warto�ci i kogo uczono my�le�, zachowywa� si� i komunikowa� w spos�b zupe�nie odmienny ni� ty. To niemal niemo�liwe, prawda? A jednak codziennie pr�buje- my nie bra� pod uwag� tego braku szans, utrzymuj�c zwi�zki z m�czyznami. Zakrawa na cud, �e w og�le jako� sobie radzimy! R�nice mi�dzy m�czyznami a kobietami istnia�y od wiek�w, o czym b�dzie mowa w dalszej cz�ci tego roz- dzia�u. Przez tysi�clecia kobiety akceptowa�y te r�nice, przystosowywa�y si� i bra�y na siebie role, kt�rych od nich oczekiwano. Jednak�e gdzie� w pocz�tkach XX wieku dosz�o do rewolucji, rewolucji sposobu, w jaki kobiety postrzega�y same siebie i w jaki si� domaga�y postrzegania przez m�czyzn. Po raz pierwszy kobiety za��da�y r�wno- �ci we wszystkich dziedzinach i z biegiem czasu wyzwala�y si� ze stereotypowych r�l, kt�re ich matki, babki i prababki ulegle akceptowa�y. P�niejsze wprowadzenie skutecznych metod kontroli urodzin i nap�yw kobiet w szeregi pracow- nicze wyzwoli� je z prokreacyjnej i ekonomicznej zale�no�ci od m�czyzn. Tak zrodzi� si� kryzys w stosunkach mi�dzy m�czyzn� a kobiet�. M�czy�ni byli przyzwyczajeni do w�adzy i ocze- kiwali od kobiet uleg�o�ci. Kobiety teraz m�wi�y: �Nie, nie chc� ju� w ten spos�b post�powa�." Co prawda nadal nie by�y�my pewne, jak powinny�my post�powa� jako �nowo- czesne kobiety". Czu�y�my si� zagubione, a to wywo�ywa�o u m�czyzn w naszym �yciu jeszcze wi�ksze zak�opotanie. Zupe�nie jak gdyby�my nadal gra�y w t� sam� gr�, tyle �e stare regu�y zosta�y odrzucone, a my nie dopracowa�y�my si� jeszcze nowych. Raz chcia�y�my by� wyzwolone, a za chwil� pragn�y�my, aby si� nami opiekowano. Posz�y�my do pracy i nauczy�y�my si� zarabia� na siebie, nadal jednak oczekiwa�y�my od m�czyzn, �e przytrzymaj� nam drzwi wiod�ce do biura. Prosi�y�my m�czyzn, by si� przed nami otworzyli i ods�onili swoje czu�e strony, jednak�e od- wraca�y�my si� od nich, kiedy okazywali si� s�abi. I podczas gdy nas owo rozdwojenie oczekiwa� martwi�o, m�czyzn doprowadza�o do sza�u. Jako kobiety prze�omu tysi�cleci zmierzamy do decydo- wania o naszym �yciu zawodowym i finansowym. Za to w stosunkach z m�czyznami jeste�my bardziej ni� kiedy- kolwiek sfrustrowane i czasami si� wydaje, �e nie zrobi�y- �my �adnego post�pu. Niedawno tak okre�li�a to w rozmowie ze mn� pewna odnosz�ca sukcesy i ciesz�ca si� uznaniem pani dyrektor: �Umiem przysporzy� mojej firmie setek tysi�cy dolar�w i kupi� sobie mieszkanie, lecz wci�� nie umiem zapewni� 18 SEKRETY ZWI�ZK�W MʯCZY�NI 19 sobie dobrych stosunk�w z m�czyzn�!" Dla tej kobiety, tak samo jak dla wielu z nas, m�czy�ni s� �ostatni� granic�", jedyn� dziedzin�, kt�ra pozostaje nie przenik- ni�t� tajemnic� naszego �ycia. Ostrze�enie: To nie jest ksi��ka o tym, �e �m�czy�ni maj� bzika"! Rzecz nie w tym, by oskar�a� m�czyzn czy wini� ich za to, jak post�puj�. Jest to zbi�r cennych informacji, kt�rymi si� dzieli�am z tysi�cami kobiet, informacji, kt�re pomog�y im zrozumie�, dlaczego m�czy�ni s� tacy, jacy s�, i nauczy�y je nowych sposob�w tworzenia zwi�zk�w z m�czyznami. Dlaczego m�czy�ni s� tacy, jacy s� Czy zastanawia�a� si� kiedykolwiek nad tym, dlaczego m�czy�ni zgubiwszy drog�, wol� raczej godzinami kr��y� w k�ko, ni� zatrzyma� si� i zapyta� o kierunek? Czy kiedykolwiek podejrzewa�a�, �e m�czy�ni, kt�rzy pr�buj� zyska� w�adz� nad tob�, w g��bi ducha boj� si� w�adzy, jak� masz nad nimi? Czy zastanawia�a� si� kiedykolwiek nad tym, dlaczego m�czy�ni z takim trudem godz� si� na to, by� naprawd� si� do nich zbli�y�a? Czy kiedykolwiek zastanawia�a� si�, dlaczego m�czy�- ni tak bardzo si� denerwuj�, kiedy staraj� si� nad czym� skoncentrowa�, a ty pr�bujesz zmusi� ich do tego, �eby zwr�cili uwag� na ciebie? Czy zada�a� sobie kiedykolwiek pytanie, dlaczego m�- czyzna upiera si� przy tym, �e nie jest zmartwiony ani zdenerwowany, cho� ty doskonale wiesz, �e jest odwrotnie? Je�li odpowiedzia�a� twierdz�co na kt�rekolwiek z po- wy�szych pyta�, wiedz, �e nie jeste� sama. Ka�da kobieta dozna�a uczucia frustracji patrz�c na m�czyzn�, kt�rego kocha, i czuj�c, �e nie potrafi zrozumie�, dlaczego on jest taki, jaki jest. Pierwsze, co powinna� sobie u�wiadomi�, to �e M�czy�ni nie s� tacy, jacy s�, poniewa� chc� doprowa- dza� kobiety do sza�u; przez tysi�ce lat uczono ich tak si� zachowywa�. A nauki te powoduj�, �e m�czy�nie bardzo trudno by� z kim� blisko. I to ma swoje �r�d�a. Przyjrzyjmy si� nast�puj�cym kwestiom: 1. Dlaczego nazywam m�czyzn Samotnymi My�liwymi i Zb�dnymi Wojownikami? 2. Dlaczego m�czy�ni zawsze dominowali nad kobie- tami? 3- Jak szkolono m�czyzn, by byli niezdolni do mi�o�ci? 4. W jaki spos�b telewizja uczy nas stereotypowych r�l seksualnych? M�czyzna jako Samotny My�liwy Rzecz dzieje si� przed wieloma tysi�cami lat. Ziemia jest cz�sto okrutn�, zmieniaj�c� si� planet� z wulkanami, burzami �nie�nymi, powodziami i ostrymi skrajno�ciami klimatycznymi. Swobodnie kr��� po niej dzikie zwierz�ta, o wiele liczniejsze od wci�� jeszcze nielicznych ludzi, kt�rzy �yj� w ma�ych grupkach, je�li zdo�aj� znale�� schronienie. �wiat to miejsce prymitywne i mog� na nim prze�y� tylko najzdatniejsi. 20 SEKRETY ZWI�ZK�W MʯCZY�NI 21 St�oczona w jaskini na stoku g�ry rodzina spo�ywa jedyny w ci�gu dnia posi�ek � resztki mi�sa z jelenia zabitego przez m�czyzn� przed dwoma dniami. Z tego polowania pozosta�y tylko och�apy. M�czyzna bezsku- tecznie pr�bowa� znale�� wi�cej po�ywienia, lecz przy tej pogodzie polowanie jest zadaniem nie�atwym. �nieg pada od tygodnia i wi�kszo�� zwierzyny ruszy�a na po�udnie, do cieplejszych dolin. Widz�c jednak, jak jego kobieta i dwoje ma�ych dzieci �apczywie oblizuj� palce, wie, co musi zrobi� � musi wyruszy� na �owy i nie wolno mu wr�ci�, p�ki czego� nie upoluje. Je�eli mu si� nie uda, on i jego rodzina umr� i zostan� po�arci przez wilki, kt�rych wycie s�yszy co noc. Nagle m�czyzna rzuca si� w stron� wej�cia do jaskini, got�w do ataku � wydawa�o mu si�, �e s�yszy podejrzany d�wi�k. Mo�e to inny, silniejszy m�czyzna, kt�ry ma nadziej�, �e zabije rywala i zdob�dzie kobiet� i jaskini� dla siebie? Mo�e to wilk lub lew chce zaatakowa� i zaspokoi� g��d? A mo�e to tylko wiatr? Ale tego nie jest pewien. Nigdy nie jest pewien. Dlatego w�a�nie nie si�dzie plecami do wej�cia, zawsze twarz ma zwr�con� w tamt� stron�, �eby widzie� zbli�aj�ce si� niebezpiecze�stwo. Przykuca znowu przy ogniu. Serce bije mu mocno. Boi si�, zawsze si� boi. Kiedy jednak patrzy na swoj� ko- biet� i dzieci, wie, �e nie wolno mu nigdy tego l�ku oka- za�. Utraciliby wszelk� nadziej�, gdyby nie jego odwaga. Bez niego byliby praktycznie martwi. Nie, on musi by� silny. Musi pami�ta�, kim jest. Jest m�czyzn�. Jest my�liwym. Zb�dny Wojownik Wydaje si�, �e nie ma podobie�stw mi�dzy �yciem m�- czyzny we wsp�czesnym spo�ecze�stwie a �yciem jego prymitywnego przodka. A jednak jeszcze nie tak dawno m�czyzna polowa� i zabija� zwierz�ta, by wy�ywi� rodzin�, musia� te� by� got�w do jej obrony. M�czyzna w naszych czasach nie musi polowa� ani walczy�. Umiej�tno�ci, kt�re w nim kszta�cono i rozwijano przez stulecia, nie s� ju� konieczne. Nie ma bitew, nie ma nieprzyjaciela, nie ma zagro�enia. Sta� si� Zb�dnym Wo- jownikiem. Czy jest zatem dziwne, �e z ust kobiet s�yszy si� nast�puj�ce skargi na m�czyzn: �Zawsze wydaje si� taki zaczepny! Cokolwiek powiem, got�w jest do boju." �Tak trudno mu si� otworzy� i okaza� mi swe uczucia, jakby zawsze musia� robi� wra�enie silnego." ��yczy�abym sobie, �eby m�j m�� przyja�ni� si� z in- nymi m�czyznami, ale on nie pozwala sobie nawet na sprawianie wra�enia, �e si� z kim� zbli�y�." �Bob traktuje sw� prac� tak powa�nie, �e doprowadza mnie to do sza�u. Staram si�, �eby podchodzi� do niej troch� l�ej, lecz on zachowuje si� tak, jakby to, czy jakie� sprawozdanie zrobiono dzi� czy jutro, by�o kwesti� �ycia lub �mierci." �M�j ch�opak strasznie si� w�cieka, kiedy mu si� wydaje, �e si� go krytykuje, �le traktuje lub rzuca mu wyzwanie. Je�li kto� z nim si� nie zgadza, bierze to za atak przeciwko sobie i rusza do kontrataku, robi si� sarkastyczny i zaczepny." �Je�li co� mego m�a wytr�ci z r�wnowagi, zamyka to w sobie i zakorkowuje jak w butelce. Robi si� ch�odny i jakby obcy, a ja musz� marudzi� przez wiele dni, zanim si� przyzna, co go trapi." Jestem pewna, �e w postawach i zachowaniu wsp�czes- nych m�czyzn dostrze�esz �lady mentalno�ci my�liwego i wojownika. Oni wci�� pozostaj� pod wp�ywem tkwi�cych w nich si�, z kt�rych istnienia mog� sobie zupe�nie nie zdawa� sprawy. Zgodnie z pewn� teori� istoty ludzkie obdarzone s� �pami�ci� genetyczn�", rodzajem �wiadomo- �ci przekazywanej przez stulecia, kt�ra ksi�gowego, wiod�- cego spokojne �ycie na przedmie�ciu, ��czy z wszystkimi krewnymi, jakich kiedykolwiek mia� � a� do prymityw- nych przodk�w przed tysi�cami lat. SEKRETY ZWI�ZK�W MʯCZY�NI 23 M�czy�ni jakby ,.pami�tali" owe prymitywne impul,?v nakazuj�ce irn si� broni�, me okazywa� nigdy s�abo��, zawsze zachowywa� opanowanie, i pod�wiadomie po- st�powali tak w codziennym �yciu. Dlaczego m�czy�ni wybieraj� okre�lone miejsca w restauracji Przed kilkoma laty pewne wydarzenie ca�kowicie mnie przekona�o o istnieniu pami�ci genetycznej. By�am wtedy zwi�zana z m�czyzn�, kt�ry by� nauczycielem i pisarzem. Zawsze gdy szli�my na kolacj�, zauwa�a�am co� dziwnego. Wchodzili�my do restauracji, kelner prowadzi� nas do stolika, a ja siada�am na tym krze�le, kt�re mi proponowa�. Je�li krzes�o to sta�o ty�em do reszty sali, m�j partner siada� naprzeciwko. Je�li jednak dawa�o lepszy widok na ca�o�� sali restauracyjnej, m�j partner mia� niepewn� min� i pyta�, czy nie mogliby�my si� zamieni� miejscami. Pocz�tkowo nie robi�o mi to r�nicy i zgadza�am si�. Pewnego wieczora by�am w przekornym nastroju i kiedy zapyta�, czy m�g�by usi��� na krze�le pod �cian�, z widokiem na ca�� restauracj�, powiedzia�am: � Nie, chc� siedzie� na tym krze�le. Ty zawsze masz lepszy widok i mo�esz wszystkich obserwowa�. Tym razem ja chc� tu siedzie�. Niech�tnie na to przysta� i usiad� naprzeciwko mnie, plecami do sali. Zam�wili�my jedzenie i zacz�am opo- wiada�, jak mi up�yn�� dzie� i o innych b�ahych spra- wach. W pewnym momencie zauwa�y�am, �e m�j to- warzysz czuje si� nieswojo, dos�ownie skr�ca si� na krze- �le. � Co si� dzieje? � zapyta�am. � Po prostu �le mi si� tu siedzi, nie mog� si� odpr�y� � odpowiedzia�. � Nie rozumiem, co takiego strasznego jest w siedze- niu na tym krze�le? � Niczego nie widz� � wyja�ni�. � Czuj� si� g�upio odwr�cony ty�em do takiego jak to pomieszczenia, to mnie denerwuje. Przez nast�pne p� godziny analizowali�my osobliwe odczucia mego towarzysza w zwi�zku z siedzeniem ty�em do sali i to, co odkryli�my, zaskoczy�o nas oboje. M�czyz- na ten nigdy przedtem o tym nie my�la�, niemniej zawsze dba� o to, by siedz�c � czy to w restauracji, czy na przyj�ciu � m�g� obj�� wzrokiem pomieszczenie, w kt�rym si� znajdowa�. I cho� jego racjonalny umys� m�wi� mu, �e w tych sytuacjach nie grozi �adne niebezpiecze�stwo, mimo wszystko nie czu� si� bezpiecznie odwr�cony ty�em. Ju� sama my�l o siedzeniu w taki spos�b, plecami do pomieszczenia, by�a w sprzeczno�ci z czym�, co g��boko w nim tkwi�o. Zupe�nie jakby s�ysza� ostrzegaj�cy go g�os: �Pilnuj si�! B�d� czujny!" A przy tym nie by� to facet, kt�rego uzna�aby� za �stuprocentowego m�czyzn�" � by� typem subtelnego uczonego. Stanowczo twierdzi�, �e ani ojciec, ani nikt w wojsku nie uczy� go siadywa� w �obronnej pozycji" i �e p�ki ja na to nie zwr�ci�am uwagi, nie zdawa� sobie sprawy z tego, co robi. Nie znale�li�my innego wyja�nienia poza teori� pami�ci genetycznej, kt�ra nie pozwala�a mu od- wr�ci� si� plecami do �wej�cia do jaskini". Od tej pory skrupulatnie wypytywa�am m�czyzn, jakie miejsca wybieraj� w restauracji, i wi�kszo�� si� przyzna�a, �e czuj� si� lepiej siedz�c tak, by widzie� ca�e pomieszcze- nie, i nie lubi� siedzie� ty�em do niego. Mo�e dla zabawy zechcia�aby� sama przeprowadzi� w�asne badania w tym zakresie? (Oczywi�cie je�li umy�lnie b�dziesz chcia�a, by m�czyzna poczu� si� niepewnie, za��daj stanowczo, �eby usiad� plecami do pomieszczenia, i obserwuj, jak si� b�dzie na krze�le zwija�!) 24 SEKRETY ZWI�ZK�W Dlaczego m�czy�ni zawsze dominowali nad kobietami Przed wprowadzeniem kontroli urodzin role kobiet i m�- czyzn wyznacza� prosty fakt: kobiety mog�y zachodzi� w ci��� i rodzi� dzieci, a m�czy�ni nie. Sp�jrzmy na Jana i Juli� Jaskiniowskich, jak wsp�lnie poluj� i pracuj�. Je�eli Julia nie chce by� zdominowana bez reszty przez Jana, nie powinna z nim sypia� � bo jak tylko si� z nim prze�pi, zajdzie w ci��� i przestanie by� mu r�wna. Wkr�tce stanie si� oci�a�a i niezdolna do biegania. Potem urodzi dziecko, b�dzie musia�a je niariczy� i troszczy� si� o nie, co uniemo�liwi jej wychodzenie z Janem i szukanie po�ywie- nia. Kiedy b�dzie mia�a troje lub czworo dzieci, stanie si� pod ka�dym wzgl�dem zale�na od Jana, poniewa� opieka nad dzie�mi zajmie jej ca�y czas. Jan i wszyscy jego przyjaciele maj� w�adz� nad kobieta- mi z jednego powodu � to oni znajduj� zwierzyn�, zabijaj�, j� i dokonuj� podzia�u mi�sa. My�liwy, kt�ry �owi naj- wi�cej zwierzyny i zdobywa najwi�cej mi�sa, zostaje wo- dzem. Je�li nie jeste� mi�a dla tych facet�w i nie stosujesz si� do ich zasad, mog� zadecydowa�, �e nie dadz� ci mi�sa, i umrzesz. To przecie� takie proste. By� mo�e dlatego niekt�rzy m�czy�ni irytuj� si� ju� na sam� my�l, �e ich �ony chodzi�yby do pracy. Gdyby te� mog�y przynosi� do domu kawa� �ud�ca", podstawa w�adzy m�czyzn zosta�a- by zagro�ona. Oczywi�cie min�y stulecia, m�czy�ni prze- stali zdobywa� po�ywienie na polowaniu, a kobiety nadal s� przywi�zane do domu ze wzgl�du na macierzy�stwo i opie- k� nad dzie�mi. W tym zwi�zku ekonomiczn� przewag� mieli m�- czy�ni, dlatego te� do nich nale�a�a w�adza. MʯCZY�NI 25 Psychologiczne wyja�nienie dominacji m�czyzn nad kobietami Czy kiedykolwiek podejrzewa�a�, �e m�czyzna, kt�ry ci� �le traktuje i poni�a, w duchu ci zazdro�ci, a nawet czuje si� przez ciebie zagro�ony? Wiele teorii sugeruje, �e m�czyzn popchn�a do dominacji nad nami g��boka zazdro�� i l�k przed tw�rcz� si�� kobiet. Cia�a kobiet przechodz� tajem- nicze przemiany, kt�rych m�czy�ni nie potrafi� zrozu- mie�; wydaje si�, �e kobiety obdarzone s� pewnymi in- tuicyjnymi tw�rczymi zdolno�ciami, kt�rych m�czy�ni nie maj�; nade wszystko za� kobiety mog� pocz�� i urodzi� dziecko, a to jest na pewno czyn najbardziej magiczny. Wszystko to razem mo�e by� powodem, �e m�czy�ni odczuwaj� potrzeb� dominacji nad kobietami. Wed�ug najnowszej teorii dominacja m�czyzn wyrasta z potrzeby unikni�cia identyfikacji z �e�sko�ci� i ze sk�on- no�ci ka�dego m�czyzny do oderwania si� od matki. Ma�y ch�opiec identyfikuje si� z matk�, z �e�sko�ci�, poniewa� matka jest dla niego podstawowym wzorem i z ni� czuje si� zwi�zany dop�ty, dop�ki nie uczyni jakiego� kroku, kt�ry go od niej odseparuje. Wszyscy widzieli�my takie zachowa- nie u ch�opc�w zbli�aj�cych si� do okresu dojrzewania � nie chc� by� ca�owani przez matki, nie chc�, by ich dotyka�y; niekt�rzy, pragn�c podkre�li� sw� odr�bno�� i m�sk� odmienno��, twierdz� nawet, �e swoich matek nienawidz�. Nancy Chodorow, autorka ksi��ki �The Reproduction of Mothering", wyja�nia: �Ch�opiec wewn�trznie usi�uje odrzuci� matk�, zanegowa� przywi�zanie i siln� zale�no�� �d niej, kt�re nadal odczuwa [...] Czyni to, t�umi�c wszystko, co uwa�a w sobie za kobiece, oraz � i to jest wa�ne � oczerniaj�c wszystko, co uwa�a za �e�skie w �wie- cie zewn�trznym." P�niej wyja�ni�, jak pragnienie ma�ego ch�opca, by uniezale�ni� si� od mamusi, wp�ywa nadal na zachowanie doros�ego m�czyzny, kt�rego kochamy. 26 SEKRETY ZWI�ZK�W MʯCZY�NI n t - , w � � ' . . ., . kazvwania uczu�: �Ucz� si� wcze�nie, �e dozwolony jest Buntuj�cy si� ma�y ch�opiec w m�czy�nie, wci�� usi�uj�cy okazy zakres uczu� [...] agresywno��, ch�� wspo�- dowie��, �e nie jest swoj� matk�, nadal pr�buje zdomino- tyi*� Y'^"enia grnew r ] i emocje zwi�zane z panowaniem wa� kobiet� i traktowa� j� jako gorsz�. Jakby m�wi�: zawc.dnie ^ ,^ ^k dorastaj�, dodaje si� do listy ,,Patrz, jestem lepszy od ciebie, poniewa� panuj� nad tob�. nad S�ia seksualne Na s�abo��, zmieszanie, strach, wra�- Janie jestem tob�!" odczu� wsp�lczucie i zmys�owo�� pozwala si� ����������������������������������' vTko dziewczynkom i kobietom. Ch�opiec, kt�ry wykazuje kt�r�kolwiek z tych cech, stanie si� najprawdopodobniej przedmiotem kpin, nazywany b�dzie maminsynkiem lub bab� (a co mog�oby by� gorsze?)." Ostatnio wielu m�odych rodzic�w usi�uje umkn�� na- rzucania swym dzieciom stereotyp�w zwi�zanych z p�ci�. Niestety, wi�kszo�� doros�ych m�czyzn, z kt�rymi wy i ja i> 1^0 LV. i- J J T __ , ,,T^-^aot^^fTr\ Jak si� szkoli m�czyzn, �eby byli niezdolni do mi�o�ci �To ch�opak!" � oznajmia lekarz i odt�d t� malutk� jeste�my zwi�zane, to ofiary uwarunkowa� z wczesnego os�bk� traktuje si� inaczej ni� dziewczynki w s�siedniej sali , 'eci�stwa porodowej. � Rodzice noworodk�w p�ci m�skiej maj� sk�onno�� do opisywania swych syn�w jako mocniej zbudowanych, wi�kszych, �wawszych, silniejszych, twardszych. Rodzice nowo narodzonych dziewczynek opisuj� c�rki jako czaruj�- ce, spokojniejsze, �adniejsze, i delikatniejsze. Rodzice do- prawdy wierz�, �e ich dzieci wykazuj� te cechy, cho� Kiedy byli�my dzie�mi, wi�kszo�� z nas uczy�a si�, jak wed�ug szpitalnych sprawozda� r�nice mi�dzy obiema widzie� siebie, nie tylko od rodzic�w, lecz tak�e ogl�daj�c ' ' ' ' ' " ' ' " ' ' przez tysi�ce godzin telewizj�. Przeprowadzono fascynuj�- ce badania nad sposobem przedstawiania w telewizji m�z- Jak telewizja uczy nas r�l seksualnych grupami osesk�w s� niewielkie b�d� �adne. � Rodzice maj� sk�onno�� do stawiania wi�kszych wyma- ga� ma�ym ch�opcom ni� dziewczynkom. Oczekuj�, �e czym {'kobiet, a~rezultaty s� niepokoj�ce: b�d� bardziej odpowiedzialni, odwa�niejsi. � Rodzice popychaj� ku samodzielno�ci raczej ch�opc�w ni� dziewczynki. Kiedy dziecko si� przestraszy lub zrani, mniej si� pociesza syna ni� c�rk�. Ch�opcom daje si� wi�cej swobody i wcze�niej ni� dziewczynkom. M�czy�ni na og� wyst�puj� w rolach ludzi ambitnych, ��dnych przyg�d, silnych i dominuj�cych, tymczasem kobiety s� obsadzane w rolach postaci zale�nych, uleg�ych i s�abych. � M�czy�ni s� zaanga�owani w podniecaj�c� dzia�alno��, Rodzice zach�caj� ch�opc�w do panowania nad uczucia- za kt5r� otrzymuj� wielkie nagrody, podczas gdy kobietom mi, a dziewczynki do ich okazywania. Ch�opc�w si� uczy, wyznacza si� dzia�ania b�d� wspomagaj�ce m�czyzn, b�d� �e silne uczucia s� czym� niem�skim, i to nie tylko uczucia mniej wa�ne, za co otrzymuj� nieznaczne nagrody. uwa�ane za �s�abo�ci", jak strach lub smutek, lecz nawet , Rekiama w' telewizji ukazuje kobiety zmartwione, �yj�ce nami�tno��, pragnienie, gwa�towna mi�o��. Dr Bernie w napj�ciu j zatroskane takimi problemami, jak zapachy Zilbergeld w swej ksi��ce �Ma�e Sexuality" (M�ska s�k- 2 muszii klozetowej, migrenowe b�le g�owy czy zabrudzo- sualno��) opisuje, jak uczy si� ch�opc�w patrze� na kwesti� ny ko�nierzyk, m�czyzn za� pokazuje si� jako osoby 28 SEKRETY ZWI�ZK�W MʯCZY�NI 29 ciesz�ce si� autorytetem, znaj�ce si� na rzeczy, jako stu- procentowych m�czyzn. � Telewizyjny western, gatunek bardzo lubiany przez ch�opc�w w latach pi��dziesi�tych i sze��dziesi�tych, pre- zentowa� bohatera, kowboja, jako samotnika robi�cego to, co musi by� zrobione, samotnie odje�d�aj�cego w stron� zachodz�cego s�o�ca, bez zobowi�za�, bez wi�z�w � wol- nego. Wyobra� sobie m�czyzn� swojego �ycia w latach ch�opi�cych, gdy rozwalony przed telewizorem ogl�da! program za programem oraz reklamy pokazuj�ce m�czyzn jako ludzi silnych, ch�odnych, nieuczuciowych, zawsze opanowanych, niczego si� nie boj�cych. Tw�j m�czyzna wiedzia�, jaki chcia�by by�, kiedy doro�nie, niezale�nie od tego, czy jego bohaterem by� samotny teksa�ski rang er. Zorro, Batman, w��czykij, ch�opcy z Bonanzy lub kt�rykol- wiek z superkowboj�w, detektyw�w czy twardych m�- czyzn. Nawiasem m�wi�c, w tych programach nigdy nie pokazano �ony �ona ani dziewczyny rangera. Nie, dla tych telewizyjnych postaci kto� bliski to ko� ewentualnie kom- pan p�ci m�skiej, nigdy kobieta. Je�li m�czyzna twego �ycia dorasta� raczej z radiem ni� telewizorem, to te� nie b�dzie inaczej � bo w sztukach radiowych propagowano te same stereotypy co w pro- gramach telewizyjnych, kt�re wyros�y przecie� z czas�w radia. Wyzwanie zmieniaj�cych si� czas�w Zaczynasz teraz lepiej rozumie�, dlaczego m�czy�ni s� tacy, jacy s�, dlaczego �bycie m�czyzn�" znaczy ukrywa- nie w�asnych uczu�, pokonywanie rywali, walk� ze z�ym �wiatem o przetrwanie, przywi�zanie do w�asnej niezale�- no�ci, opanowanie. M�czy�ni s� powodowani zwyczajami przekazywanymi z pokolenia na pokolenie, s� kszta�towani przez rodzic�w i spo�ecze�stwo wpajaj�ce im warto�ci, kt�re odrzucaj� intymno��. Kiedy m�czyzna postanawia zosta� ,,prawdziwym m�- czyzn�", jak tego wymaga od niego spo�ecze�stwo, decy- duje si� jednocze�nie uciele�nia� te w�a�nie cechy, kt�re uniemo�liwiaj� mu otwarcie si� i prze�ywanie prawdziwej blisko�ci z kochan� kobiet�. Poni�sza tabela ilustruje ogromne wyzwanie uczucio- we, jakiemu dzi� m�czy�ni musz� stawi� czo�o: Jacy powinni by� m�czy�ni zgodnie z wychowaniem Gotowi do obrony i podej- rzliwi Ukrywa� swoje uczucia Sprawia� wra�enie silnych i niepokonanych Wsp�zawodniczy� W�ada� �wiatem zewn�trz- nym Niezale�ni samotnicy Trzyma� si� na wodzy zgodnie z naszymi �yczeniami Ufni i otwarci Okazywa� swoje uczucia Zdradza� swoje s�abo�ci Wsp�pracowa� W�ada� �wiatem wewn�trz- nym Potrzebowa� nas Popuszcza� sobie wodzy A zatem my, kobiety prze�omu wiek�w, powiadamy naszym m�czyznom, �e te w�a�nie cechy, kt�re oni z takim wysi�kiem wypiel�gnowali w sobie, doprowadzaj� nas do sza�u i odstr�czaj� i �e chcia�yby�my, by rozwin�li w sobie te cechy, kt�re nauczono ich traktowa� jako �niem�skie" 30 SEKRETY ZWI�ZK�W i jako �s�abo��", a kt�rych z takim wysi�kiem unikali. Je� o tym pomy�lisz z tej perspektywy, o wiele �atwiej /ro zumiesz, dlaczego m�czy�ni nie chc� si� zmieni�, dlaczc^ w ich odczuciu nasza presja nie jest fair, dlaczego najzw vfc lejsza umiej�tno�� tworzenia wi�zi � rzecz tak zwyk�a dl; nas � sprawia im tak� trudno��. 2 Oczekujemy od m�czyzn umiej�tno�ci, kt�rych ich niga ; nie uczono. Tak si� sk�ada, �e s� to umiej�tno�ci, w kt�ry c:: kobiety s� najlepsze � wyra�ania uczu�, intymno�ci wychowywania, mi�o�ci. W ci�gu minionych dziesi�ciu lat pracowa�am z tysi�- cami m�czyzn i mog� ci� zapewni�, �e m�czy�ni chc� si� otworzy�, chc� si� nauczy� g��bokiego odczuwania i okazy- wania tego kobietom, kt�re kochaj�. Lecz proces ten jest dla nich trudny, a nawet napawa ich l�kiem. Mam nadzieje, �e po przeczytaniu tego rozdzia�u potrafisz zrozumie� dlaczego. Twoi partnerzy potrzebuj� ca�ego wsp�czucia, cierp- liwo�ci i wsparcia, jakie mo�esz znale�� w swoim sercu, by pom�c im otworzy� ich serca. Chi�ska kl�twa, przytoczona na pocz�tku tego roz- dzia�u, m�wi: �Oby� �y� w ciekawych czasach", a czasy na pewno s� ciekawe, bo bardzo si� zmieniaj�. Dawne sposobv �ycia i kochania ju� si� prze�y�y, a my�my wci�� jeszcze nk wymy�lili nowych. Tymczasem nadal pr�bujemy utrzy- mywa� zwi�zki i do�wiadczamy wielu rozczarowa� i omy ��k. Przemiany oferuj� nam jednak niewiarygodn� szansc osi�gni�cia nowych poziom�w wiedzy i nowych wy�yr osobistego rozwoju. Ta ksi��ka ma ci pom�c w prze tworzeniu utarczek z m�czyznami w nowe podniecaj�c', przygody w mi�o�ci. Sze�� najwi�kszych b��d�w, jakie pope�niaj� kobiety wobec m�czyzn Czy kiedykolwiek podejrzewa�a�, �e wszystko, czego ci� uczono na temat post�powania z m�- czyznami, jest nieprawd�? Czy zdarza ci si� zrobi� co�, co w twoim przekonaniu powinno sprawi� m�czy�nie przy- jemno��, i czujesz si� zaszokowana, kiedy on reaguje na to negatywnie? Czy czasami czujesz, �e chyba dostala� z�y zestaw ,,wskaz�wek", jak utrzymywa� dobre relacje z m�czyznami, bo nic z tego, czego pr�bujesz, nie dzia�a tak, jak powinno? Je�li odpowiedzia�a� twierdz�co na kt�rekolwiek z tych pyta�, wiedz, �e nie jeste� sama. Pracowa�am na semina- riach i w grupach pomocy z tysi�cami kobiet i wi�kszo�� z nich wiedzia�a, �e jest co� niedobrego w ich relacjach z m�czyznami, cho� nie by�y pewne, w czym tkwi b��d i jak go naprawi�. Chc�c ulepszy� swoje relacje z m�czyzn�, bez wzgl�du na to, czy chodzi o twego m�a, szefa, ch�opca, ojca czy wsp�pracownika, nie wystarczy, je�li zrozumiesz jego zachowanie, lecz musisz tak�e uczciwie przeanalizo- wa� w�asne post�powanie. Czy twoje zwi�zki z m�czyznami s� zdrowe Oto test, kt�ry ma ujawni� mocne i s�abe strony twoich stosunk�w z m�czyznami. Wybierz jedn� z podanych odpowiedzi: A niemal zawsze B cz�sto C czasami D rzadko E niemal nigdy Odpowiedz na pytania tak szczerze, jak tylko potrafisz, wybieraj�c odpowied�, kt�rej mog�aby� udzieli� najcz�ciej. m�czyzn 34 SEKRETY ZWI�ZK�W NAJWI�KSZE B��DY 35 Nie dobieraj odpowiedzi na podstawie tego, jak zdaniem powinna� post�powa�, lecz jak zazwycza post�pujesz. 1. Kiedy jestem w towarzystwie m�czyzny, kt�regt rzeczywi�cie lubi� lub kt�ry mnie poci�ga, trac< cz�� w�asnej osobowo�ci przez to, �e cenzuruj� swo- je wypowiedzi, szukam aprobaty, rezygnuj� z w�as- nych potrzeb albo te� staj� si� o wiele bardziej nie- �mia�a. 2. Czuj� si� odpowiedzialna za m�czyzn w moim �ycii i chc� by� pewna, �e b�d� mie� wszystko, czego potrzebuj�. 3. Pozwalam m�czyznom traktowa� si� w spos�b, jakie- go bym nigdy nie znios�a od kobiety. 4. Wykorzystuj� swoj� kobieco��, �eby uzyska� od m�- czyzn to, czego chc�, flirtuj�c, prowokuj�c, pos�uguj�c si� j�zykiem cia�a itp. 5. W obawie przed reakcj� m�czyzny rezygnuj� z robie- nia tego, co chc� zrobi�, lub powiedzenia tego, co naprawd� czuj�. 6. Czuj� uraz� do m�czyzn za to, co w przesz�o�ci mi uczynili, lub za to, jak mnie obecnie traktuj�. 7. Jestem bezradna, oszo�omiona, dzia�am chaotycznie, kiedy chc� zdoby� m�czyzn, zwr�ci� na siebie uwag� lub unikn�� ich gniewu. 8. Czuj�, �e ze strony m�czyzn mego �ycia otrzymuj� ca�y nale�ny szacunek i uznanie. 9. Zawsze prosz� m�czyzn, na kt�rych mi zale�y, o to, czego chc� i czego potrzebuj�. 10. Kiedy przebywam w pobli�u mocnych m�czyzn (sze- fa, ojca, osoby z autorytetem), czuj� si� odpr�ona i pewna siebie. Nie zmieniam swojego zachowania i nie staj� si� ani niezwykle agresywna i dokuczliwa, ani niezwykle nie�mia�a. A teraz podlicz uzyskane punkty. Pytania od i do 7 punktowane s� nast�puj�co: A: 2 punkty B: 4 punkty C: 6 punkt�w D: 8 punkt�w E: 10 punkt�w. Pytania od 8 do 10 punktowane s� nast�puj�co: A: 10 punkt�w B: 8 punkt�w C: 6 punkt�w D: 4 punkty E: 2 punkty. 80�100 punkt�w: GRATULACJE! Twarda praca nad sob� i twoimi zwi�zkami przynios�a owoce. Nauczy�a� si�, jak by� siln�, a jednocze�nie kochaj�c� kobiet� wobec swoich m�czyzn. Zachowujesz w�asn� osobowo�� nawet wtedy, gdy znajdujesz si� obok m�czyzn, kt�rzy s� dla ciebie wa�ni. Wiesz, �e dobre komunikowanie si� ma zasadnicze znaczenie przy tworzeniu zdrowych i trwa�ych zwi�zk�w. �eby w przysz�o�ci unikn�� problem�w, popracuj nad sob� w tych dziedzinach, w kt�rych osi�gn�a� s�abszy wynik. 60�79 punkt�w: TWOJE RELACJE Z MʯCZYZNAMI NIE S� Z�E, LECZ MOG�YBY BY� O WIELE LEPSZE. Wi�kszo�� kobiet nale�y do tej kategorii. S� pewne sygna�y ostrzegaw- cze, kt�rym nale�a�oby po�wi�ci� uwag�, �eby wkr�tce nie pojawi�y si� wi�ksze problemy. Popracuj nad sposo- bami pe�niejszego wyra�ania siebie i swoich potrzeb i uni- kaj sze�ciu b��d�w, kt�re pope�niaj� kobiety wobec m�- czyzn, a o kt�rych pisz� w dalszej cz�ci tego rozdzia�u. Zas�ugujesz na znacznie wi�cej mi�o�ci, ni� si� do- magasz. 40�59 punkt�w: TWOJE RELACJE Z MʯCZYZNAMI S� POWA�NIE ZAGRO�ONE. Masz pewne niedobre nawyki emocjonalne, kt�re ci� powstrzymuj� przed przyjmowa- niem mi�o�ci i uznania, na jakie zas�ugujesz. Nigdy nie uzyskasz tego szacunku, kt�rego pragniesz, je�eli nadal b�dziesz przy m�czyznach rezygnowa�a ze swej si�y, 36 SEKRETY ZWI�ZK�W NAJWI�KSZE B��DY 37 �cieli�a im si� do st�p i udawa�a, �e wszystko jest w porz�cj ^r- e twierdz�, �e wszystkie problemy wynikaj� ku. Czas dokona� zmian. Pierwszym krokiem powinno by h� d�w kobiet ani �e nasze post�powanie jest �b��dne powiedzenie samej sobie, jak bardzo jeste� niezadowolona z ;* je� czy te� �e m�czy�ni nie musz� si� zmieni�, a my Wypr�buj wszystko, czego nauczysz si� z tej ksi��k; ^y. Powiadam natomiast, �e to, jak kobiety z m�z- popro� przyjaci�ki o pomoc i obiecaj sobie rozpocz�� �yci fflU ' :- ~�~~��; nn�nwe oroblemu. silnej kobiety, jak� masz by�. 39 i mniej punkt�w: ALARM! TWOJE RELACJE Z MʯCZYZ NAMI S� NIEZDROWE. Cierpisz i odczuwasz brak mi�o�� od tak dawna, �e prawdopodobnie ju� zapomnia�a�, jak sit czu� sob� przy m�czy�nie, na kt�rym ci zale�y. Mo�t nawet nie wiesz, jaki jest zdrowy zwi�zek z m�czyzn� Czas podj�� natychmiastowe dzia�ania. Nie mo�esz do nich przyst�pi� sama Wiele zachowa�, kt�re przyswoi�y�my sobie, usi�uj�c by� � �.-;_<.��,;.. H^a}a niszcz�co na nasze sto- kochaj�cymi kobietami sunki z m�czyznami Oczywi�cie nie r�., _..�.� ��---_,�.. , . � - wielu takich zachowa� iwu^ij'�------ - �yczliwego i do�wiadczonego terapeut�, wst�p do grupy w Kiedy jednak odgrywamy stare roie i pomocy, korzystaj maksymalnie z tej ksi��ki, r�b wszystko. m^' _bvczaiom, same w ko�cu czujemy si� z�e jaKo co si� da, �eby zn�w zacz�� kocha� sam� siebie. Zwalcz te �%gL * ' . . . .��- �~�,n. 7ebv nas zie odr�twienie, negacj�, uraz�. Przesta� gra� rol� ofiary! Tylkc ty mo�esz dokona� tej zmiany. Zas�ugujesz na wi�cej. Zalecam powtarzanie tego testu od czasu do czasu, �eby mierzy� post�p, jaki zrobi�a� na drodze do uczynienia z siebie silniejszej kobiety. Najpierw spr�buj zastosowa� zasady przedstawione w tej ksi��ce, a kilka tygodni p�ni�] powt�rz test. Powinna� odnotowa� pewien post�p, co znajdzie odzwierciedlenie w wi�kszej liczbie uzyskanych punkt�w. B�dziesz wtedy na dobrej drodze do stworzenia pe�nych mi�o�ci zwi�zk�w z m�czyznami, na co zas�ugu- jesz. Czy w m�czyznach, kt�rych kochasz, wyzwalasz najgorsze, co w nich tkwi? Czy jeste� tego �wiadoma, czy nie, by� mo�e przez swoje zachowanie w m�czyznach, kt�rych kochasz, wyzwalasz najgorsze, co w nich tkwi. j j,�,�, i w�a�ciwie zach�camy m�czyzn, traktowali. najwi�kszych b��d�w, VJ jakie pope�niaj� kobiety wobec m�czyzn 1. Kobiety zachowuj� ri� jak matki i traktuj� m�czyzn jak dzieci. 2. Kobiety po�W1�caj� swoj� osobowo�� i sytuuj si� drugim miejscu, za m�czyzn�, kt�rego kochaj�. 3. Kobiety zakochuj� si� w potencjale m�czyzny. 4. Kobiety ukrywaj� w�asne zalety i fachowo��. 5. Kobiety poddaj� si� w�adzy m�czyzn. 6. Kobiety zachowuj� si� jak ma�e dziewczynki, �eby uzyska� od m�czyzn to, czego chc�. na NAJWI�KSZE B��DY 39 B��d l zachowuj� si� matki i traktuj� jak dzieci m�czy�nie cos w tyir, "Nie 3nie' Parm?ta�e� o portfelu?" "czv Zaj)0ltxnij w drodze do domu odebra� pranie." "CZY ^"-^t^e� � zap�aceniu rachunku za pr�d?" "Nie Z 3J^Sz s�bie spraw�, �e bak jest niemal pusty?" fonuj� " Pami�ia�e� o rezerwacji!? Nie szkodzi, ja zatele- mokrych ^ musz� ci przypomina�, �eby� nie zostawia� �Czy nfC2nikow na Pod�odze?" nie s�QjzjSZj ze w t?j j^urtce b�dzie ci za zimno?" Je�li jeste� tai, � i � i T � < � _� przeczyta ' � ' 'a> ^ulisz S1? �wiadoma swej winy po szechniejsTytf? -Usty/ B��d numer jeden nale�y d� na'Pow" chowaniu wob * na'bardzie> niszcz�cych w naszym za- zak�adamy �e m<?�czyzn; Traktujemy ich jak dzieci, . J 3 �'�4.1C r�OTl"0"0 &tf* n r.ia.Vk4a -m-�-.�.rt.T.r�^.-TTT.A .^ r* < r� � n - my, jak gdyby ^ �eby�my im ur>oH V Wiem, c^S**1* ZyCle" za�o�enie jest ^^ ~ ze -� r-�--�- -- jednak ch d rawdziwe! By� mo�e masz racj�. Nie o to 0 Zl- "Wa�ne iest to. �e ?.a&idu<uny, Ze r.: r- . ... - . � i my jak d K potrafi� si� o siebie zatroszczy�, dzia�a- �~�hv<imxr � y y ^y^ niekompetentni i potrzebowali nas, jy omy ini u-r-i.�j >i Wiem coT ^�dzi�y zycie- za�o�enie '�!��>* ^y^^82 � �e w wielu przypadkach takie 'azne jest to, ze Kiedy traktuj^ . . , , , , , . . - , ch�opiec i-, m?zczyzn� jak ch�opca, b�dzie si� jak dzie niek wywa�. Je�li oczekujesz, �e m�czyzna b�- �^^te pozostanie niekompetentny. Kiedy kobiety zachowuj� si� po macierzy�sku i traktuj� m�czyzn jak dzieci 1. Wykazuj�c nadmiern� uczynno��, robi�c za m�czyzn to, co powinni robi� sami. Szukamy jego kluczy, sprz�tamy po nim, idziemy do drugiego pokoju i przynosimy co�, co z �atwo�ci� sam mo�e znale��, poprawiamy mu krawat, czeszemy go, wybieramy ubranie, kt�re ma rano w�o�y�, i uk�adamy je na ��ku. 2. Staraj�c si� wyci�gn�� z m�czyzn informacje i graj�c z nimi w pytania. M�wimy: �Ach, jeste� g�odny... mo�e mia�by� ochot� na p�atki? Nie? A mo�e na kanapki? Kanapki te� nie? Dobrze, wobec tego na zup�? Nie pasuje? Hm, daj mi pomy�le�, ju� wiem... Co by� powiedzia� na zapiekank� z serem?" 3. Zak�adaj�c, �e m�czy�ni s� roztargnieni lub zapominalscy, przypominaj�c im o tym, o czym sami powinni pami�ta�. �Nie zapomnij do mnie zadzwoni�, kiedy tam przyje- dziesz." �Nie zapomnij odebra� dziecka z lekcji." jJSIie zapomnij, �e dzi� wywo�� �mieci i trzeba wystawi� Pojemniki." �Nie zapomnij, �e po pracy masz wizyt� u lekarza." 4- Besztaj�c m�czyzn, jakby byli dzie�mi. �Dok�d idziesz bez kurtki? Nie wiesz, jak jest zimno na dworze?" s,Ile razy mam ci m�wi�, �eby� przed po�o�eniem si� do t�ka zgasi� �wiat�a? P�acimy okropnie du�o za elektrycz- no��." �W czasie ogl�dania meczu u Herb�w zjad�e� ca�� pizz� 1 wypi�e� trzy piwa. Nic dziwnego, �e boli ci� �o��dek." 40 SEKRETY ZWI�ZK�W 5. Przejmuj�c w swoje r�ce sprawy, kt�rych jak zak�adasz, m�czy�ni nie potrafi� w spos�b nale�yty za�atwi�. �Je�li pozwol�, �eby Frank rezerwowa� stolik w re- stauracji na kolacj�, to zapewne pomyli godzin� i zapomni poprosi� o dobry stolik. Lepiej zrobi� to sama." �Kiedy ostatnim razem pos�a�am Stevena z dzie�mi po zakupy ubraniowe, sko�czy�o si� katastrof� � wr�cili do domu z rzeczami, w kt�rych dzieci nigdy nie mog�yby p�j�� do szko�y. Teraz po prostu chodz� z nimi sama. Nie znios�abym tego jeszcze raz." �Ju� dawno prosi�am Jasona, �eby znalaz� nam mi�y hotel w Chicago, i wyobra� sobie, wypad�o mu to z g�owy. Teraz do wyjazdu pozosta�y trzy tygodnie i w ko�cu ja musz� dzwoni� tu i tam. Powinnam by�a po prostu od pocz�tku sama si� tym zaj��." 6. Poprawiaj�c m�czyzn i kieruj�c nimi. �Nie, kochanie, ta para, kt�r� spotkali�my na urlopie, by�a z Wirginii, nie z Zachodniej Wirginii." �M�j drogi, niepoprawnie u�y�e� tego wyrazu w zda- niu." �My�l�, �e je�li pojedziesz drog� 41 do autostrady, to ominiemy ruch na Grant Avenue. Na twoim miejscu zjecha�abym ju� teraz na lewy pas." �Dlaczego nie zadzwonisz do swojej matki i nie powiesz jej najpierw, �e dzieci czuj� si� niedobrze, a potem, �e w tym tygodniu jeste� bardzo zaj�ty w biurze? Jak tylko zacznie si� niepokoi�, powiedz, �e zdecydowali�my si� jej w przysz�� niedziel� nie odwiedza�. Cokolwiek jednak zrobisz, nie m�w, �e widzieli�my si� z moj� matk� w ostatni weekend." NAJWI�KSZE B��DY 41 Dlaczego kobiety matkuj� m�czyznom Wiem., �e ni? cierpisz nawet my�li o tym, i� mog�aby� w stosunku do m�czyzny, kt�rego kochasz, przyj�� rol� matki. Wierz mi, nie jeste� sama. Dlaczego jednak za- chowujemy si� jak mamusie i traktujemy naszych m�- czyzn jak dzieci? � Kobiety uczy si� matkowania i nagradza si� je za to. Kiedy dorasta�a�, twoim pierwszym wzorcem by�a matka. Obserwuj�c, jak si� opiekuje tob� i twoim rodze�st- wem, uczy�a� si�, jak wychowywa�, dawa�, by� bezin- teresown�, dba� o potrzeby drugich. Je�li twoja matka zachowywa�a si� po macierzy�sku w stosunku do twojego ojca, uwarunkowanie to zosta�o jeszcze silniej ugruntowa- ne. Sp�jrz na to w ten spos�b: je�eli niemal zawsze widywa�a�, �e mama traktuje tat� po macierzy�sku, a nie jak romantycznego partnera, ju� jako dziecko przyj�a�, �e kobiety tak w�a�nie powinny si� zachowywa� wobec m�- czyzn. Kiedy doros�a� i sama znalaz�a� si� w zwi�zku z m�czyzn�, pod�wiadomie zacz�a� mu matkowa�, ponie- wa� nauczono ci�, �e tak kobiety post�puj� z m�czyznami. Julia trzy lata po �lubie z Fredem przysz�a do mnie, skar��c si� na swoje ma��e�stwo. � Nie czuj� si� jak �ona Freda, ale jak jego matka! � powiedzia�a z gorycz�. � On si� zachowuje przy mnie zupe�nie jak dziecko, oczekuje, �e b�d� po nim sprz�ta�, my�le� za niego i w og�le za wszystko odpowiada�. Robi si� coraz bardziej leniwy, a mnie ogarnia coraz wi�ksza z�o��! Julia zupe�nie nie zdawa�a sobie sprawy, jak naturalne by�o dla niej macierzy�skie zachowanie wobec Freda. Obwinia�a go, �e tak d�ugo pozosta� niedojrza�y, a nigdy nie zastanowi�a si� nad swoim udzia�em w powstaniu tego problemu. Kiedy porozmawia�y�my o jej rodzicach, do- strzeg�y�my korzenie macierzy�skiego podej�cia ze strony Julii. 42 SEKRETY ZWI�ZK�W NAJWI�KSZE B��DY 43 � Nie przypominam sobie, �eby ojciec z matk� kied kolwiek zachowywali si� wobec siebie czule, jak kochaj kowie � wspomina�a ze smutkiem Julia. � Tata du; podr�owa� w interesach i moim naj�ywszym i najcz�s szym wspomnieniem z dzieci�stwa jest to, jak matka paku mu walizk� przed podr� i rozpakowuje po powr�ci upewnia si�, czy pami�ta� o um�wionych spotkaniac! kiedy by� w mie�cie, i nieustannie zajmuje si� jego ubr; niami. Przypuszczam, �e gdy byli�my nastolatkami, ta by� czym� w rodzaju jednego z nas. Mama beszta�a n; i beszta�a jego, wpycha�a drugie �niadanie nam i jemt Musia�am wywnioskowa�, z czego dot�d nie zdawa�at sobie sprawy, �e kocha� m�czyzn�, to znaczy traktowa� g tak, jak mama traktowa�a tat�. Do niedawna jedynym akceptowanym zaj�ciem kobit by�o bycie matk�, a potem ewentualnie piel�gniark� lu nauczycielk�. Rosn�c i dojrzewaj�c widzia�y�my, �e nasz matki chwali si� za nastawienie wychowawcze i nas chwa si� za to samo: �Grzeczna Sally, tak �adnie si� opiekujes braciszkiem." �B�d� kochana, Jane, i przynie� tatusi�w pantofle, skarbie." . -��t2r??S �?? & % Cz�sto uciekamy si� do matkowania, kiedy chcemy, �eby m�czyzna nas kocha�. ICL/-" �� ukazuj�ce m�czyzn�, kt�ry prouujc ^^ ______ ci� w dniu kiedy �ona ma wychodne. Pokazany jest jako niekompetentny g�upiec, bezradny w domu bez �ony. Im bardziej troszczysz si� o m�czyzn�, tym bardziej on na tobie polega i tym bardziej stajesz si� nie do zast�pienia. Boj�c si� utraty m�czyzny i porzucenia, cz�sto usi�ujemy uzale�ni� go tak, �eby nigdy nawet nie pomy�la� o odej�ciu. Zupe�nie jakby�my pod�wiadomie rozu