Kilka recept zielarzy rosyjskich ( Medycyna to sztuka na�lado- wania leczniczych si� przyrody) Hipokrates Medycyna ludowa, przekazywana z pokolenia na pokolenie przez mieszka�c�w Ziemi, istnieje od niepami�tnych czas�w, na wszyst- kich kontynentach. Jako trady- cja i zjawisko - to przede wszy- stkim ogromna cz�� dziedzictwa kultury, sprawdzone fakty, prze- puszczone przez sito wiek�w. Jeste�my �wiadkami wspania�ych osi�gni�� medycyny i jednocze�- nie najwi�kszej pogardy dla jej �r�de�. Wszystko, co niezrozu- mia�e i nie do ko�ca wyja�nione w przyrodzie, og�aszane jest przez dyplomowanych medyk�w jako nienaukowe i bezu�yteczne. ( Gdyby kt�rego� pi�knego dnia przyroda zechcia�a ods�oni� swo- je tajemnice i zobaczyliby�my na w�asne oczy jakimi �rodkami dys- ponuje, to - Bo�e drogi - jakie pomy�ki, jakie b��dy odkryliby�- my w naszej, godnej po�a�o- #a wania, nauce! �miem twierdzi�, �e w ani jednym ze swoich twier- dze� nie mia�aby racji. Zaiste, jedyne co wiem na pewno to to, �e jestem najwi�kszym nieukiem). Powiedzie� tak skromnie o swo- jej wiedzy m�g� oczywi�cie tylko cz�owiek wielki; by� nim francu- ski filozof i pisarz epoki Odrodzenia Michel Montaigne. Min�o wiele, stuleci, nauka posz�a daleko do przodu, ale w pewnym sensie te setki lat ni- czego nie zmieniaj�, pozostajemy ci�gle (listkami) na drzewie Przyrody... Ale ... oduczyli�- my si� ws�uchiwania w ni�, rozumienia jej i korzystania z jej skarb�w. Wsp�cze�ni le- karze, oderwani od przyrody, nie umiej� odczytywa� jej (tajemnych znak�w) i poprzez do�wiadczenie si�ga� do jej leczniczej si�y, a cz�sto zupe�nie nie wiedz�, czym zast�pi� nagle brakuj�ce w aptece lekarstwa, nie zapisuj� nam, swoim pacjentom, leczni- czych preparat�w i zestaw�w po- chodzenia ro�linnego i zwierz�- cego oraz innych podobnych �rod- k�w. Mo�na �ywi� nadziej�, �e ten skromny zbi�r przepis�w zebra- nych z r�nych �r�de� =rosyj- skich i innych= pomo�e tym, kt�- rzy przedk�adaj� ro�liny leczni- cze ponad preparaty chemiczne; tym, kt�rzy zupe�nie nie mog� z jakich� przyczyn ich za�ywa�; tym, dla kt�rych wsp�czesne syntetyczne farmaceutyki s� nie- dost�pne z powodu ceny lub braku w sprzeda�y; tym, kt�rzy zbiera- j� zio�a lub zaopatruj� si� w nie w aptece i w sklepach zie- larskich, ale nie posiadaj� li- teratury informuj�cej o ich przygotowaniu i zastosowaniu. Nale�y uspokoi� tych wszyst- kich, kt�rzy skorzystaj� z tego poradnika. Przytoczone przepisy medycyny ludowej s� sprawdzone i zaakceptowane przez specjali- st�w o wysokich kwalifikacjach i w r�nych okresach by�y publi- kowane. Jednak zaleca si� #c zasi�gni�cie porady lekarza wte- dy, gdy za�ywacie Pa�stwo ju� jakie� lekarstwo oraz w celu upewnienia si�, �e zaproponowany w tym zbiorze �rodek jest dla Pa�stwa odpowiedni. Dla wygody korzystaj�cego z poradnika przepisy zgrupowano nie wed�ug nazw ro�lin, a wed�ug chor�b tych lub innych organ�w cz�owieka. Tam, gdzie przy liczbach nie podano oznacze�, warto�ci wyra�one s� w gramach. Rozdzia� I: Zbiory zi� Niekt�rzy zapewne zechc� sami przygotowa� zapasy niezb�dnych ro�lin. Oczywi�cie nie nale�y przygotowywa� ro�lin, je�li nie wie si�, jak one wygl�daj�. Trzeba zaopatrzy� si� lub wypo- �yczy� z biblioteki informatory, atlasy, ilustrowane encyklopedie ro�lin. Trzeba r�wnie� wiedzie� jak� cz�� ro�liny i kiedy przy- gotowywa�. Skorzystajmy z porad ludzi starszych, nauczycieli biologii, pracownik�w aptek, le- karzy i oczywi�cie tych przed- si�biorstw =sp�dzielni ogrodni- czych=, kt�re zajmuj� si� zio�a- mi. Postarajmy si� wiosn�, latem i jesieni� zebra� te najbardziej rozpowszechnione i najniezb�d- niejsze ro�liny. Oto niekt�re og�lne zasady przeprowadzania zbior�w. Przy zbiorach ro�lin jedno- rocznych nale�y koniecznie zo- stawia� cz�� z nich w nienaru- szonym stanie, aby mog�y nasia� si� na przysz�y rok; przy zbio- rach ro�lin wieloletnich niezb�- dnym jest po zostawienie systemu korzeniowego, poszczeg�lnych cz�ci ro�lin i niekt�rych ro- �lin w ca�o�ci do wegetatywnego i nasiennego rozmno�enia. W tym samym miejscu zbi�r danej ro�li- ny mo�na powtarza� tylko kilka lat: zbi�r przeprowadzamy, kiedy jest jasno, sucho i s�onecznie, ro�liny; nie mo�na zbiera� #e zakurzonych lub zanieczyszczo- nych cz�ci naziemnych ro�lin - przy ruchliwej drodze, w po- bli�u zak�ad�w przemys�owych itp.; nie nale�y wk�ada� do jed- nego pojemnika r�nych gatunk�w ro�lin, gdy� mog� one na siebie oddzia�ywa� pozytywnie lub nega- tywnie, a te subtelno�ci znane s� wybra�com; �wie�o zebranych ro�lin nie trzeba �ci�le upycha� do woreczk�w, skrzynek i innych pojemnik�w, poniewa� zio�a w�w- czas ulegaj� samonagrzewaniu, deformuj� si�, trac� swoisty za- pach i kolor, brunatniej� i sta- j� si� niezdatne do u�ycia. A teraz o tym, kiedy i jak zbiera� r�ne cz�ci ro�lin. P�czki =brzozowe, sosnowe= zbiera si� wczesn� wiosn� przed ich rozwini�ciem, kiedy s� na- brzmia�e, ale ich �uski jeszcze nie p�kaj�. W tym okresie s� szczeg�lnie bogate w aktywne substancje. Zbieranie ko�czy si�, kiedy p�czki zaczynaj� si� rozwija�. Brzozowe p�czki zbie- ra si� tak: m�ode ga��zki z p�czkami �cina si�, wi��e w miote�ki i suszy w temperatu- rze nie wi�kszej ni� #cj st. C, po wysuszeniu m��ci si� i prze- puszcza przez grube sito, aby odpad�a kora i kawa�ki ga��zek. P�czki sosnowe, przyczepione po kilka na ko�cu ga��zek �cina si� no�ycami z niedu�ymi kawa�- kami ga��zek. Li�cie zbiera si� w okresie kwitnienia, a niekt�rych ro�lin =np. krwawnika, babki, miodusz- ki= - przez ca�e lato. �cina si� no�ycami lub zrywa r�koma tylko dobrze rozwini�te li�cie, z do�u lub �rodkowej cz�ci ro- �liny. Nie mo�na zbiera� li�ci brudnych, przywi�d�ych, po��- k�ych, brunatnych, pokrytych rdzawymi plamami lub zaatakowa- nych przez owady. Od razu po zebraniu li�cie suszy si�, rozk�adaj�c cienk� #b-c cm warstw� na tkaninie lub papierze pod okapami lub w prze- wiewnym pomieszczeniu. Od #g czasu do czasu nale�y je poru- sza�. Prawid�owo wysuszone li�- cie �atwo pozna�: zachowuj� na- turaln�, pierwotn� barw�. Ziele =naziemna cz�� ro�liny, w szczeg�lno�ci kwitn�ce wierzcho�ki z li��mi= zbiera si� w okresie kwitnienia �cinaj�c je no�ycami lub sierpem w odleg�o�- ci #aj-bj cm od wierzcho�ka. Zebrane ziele suszy� jak naj- szybciej, roz�o�ywszy #c-e cm warstw� na strychach, w przewie- wnych pomieszczeniach. Kwiaty zbiera si� na pocz�tku kwitnienia r�cznie lub �cina no- �ycami, je�li znajduj� si� w kwiatostanach =wrotycz, krwaw- nik=. Zebrane kwiaty suszy si� od razu, rozk�adaj�c cienk� #a-b cm warstw� =w takich warunkach, jak opisano poprzednio=. Nie suszy� na s�o�cu, niezbyt cz�sto porusza�. Prawid�owo wysuszone kwiaty powinny �atwo si� kruszy� w palcach. Nasiona i suche owoce zbiera si� w pe�ni dojrza�e =wyj�tki: owoce dzikiej r�y, kminku i any�u=, kiedy jest sucho. Na- siona, zebrane jako suche nie wymagaj� dosuszania. Zbi�r owo- c�w i nasion przeprowadza si� r�cznie. Suszy si� w wiejskich piecach, piekarnikach, w tempe- raturze #fj-hj st. C. Owoc�w bogatych w witaminy nie mo�na suszy� na s�o�cu. Zepsute i po- ciemnia�e owoce trzeba odrzuci�. Owoce sokowe =jagody= zbiera si� rano lub wieczorem, aby uni- kn�� ich szybkiego zepsucia, w pe�ni dojrza�e =nie zapominaj- my, �e zbieramy wszystko, co kto mo�e: poziomki le�ne, maliny mo- roszki, maliny zwyk�e, bor�wki, �urawiny, dzik� r��, czarn� po- rzeczk�, rokitnik i inne=. Wy- schni�tych, zwi�d�ych, nie- dojrza�ych i uszkodzonych jag�d nie warto zbiera�. Nale�y uwa�a�, aby ich nie uszkodzi� przy zbieraniu. Ze- branych owoc�w nie mo�na my� ani przesypywa� z jednego pojemnika do drugiego. Suszy� najle- #i piej w piecach, piekarnikach, w temperaturze #ej-fj st. C. Uwa�a�, aby si� nie przypali�y, cz�sto porusza�. Bulwy, korzenie, k��cza wyko- puje si� w zasadzie jesieni� w okresie wi�dni�cia ro�lin i rzadziej - wczesn� wiosn�. Zapami�tajmy te� takie szczeg�- �y: u ro�lin jednorocznych ko- rze� wykopuje si� jesieni�, u dwuletnich jesieni� na drugi rok, u wieloletnich - jesieni� na drugi rok lub wiosn� trzecie- go roku. Po wykopaniu podziemnych cz�- �ci ro�lin �opat�, wid�ami lub no�em oddziela si� cz�� naziem- n� i zepsute cz�ci k��cza, ko- rzeni i bulw; oczyszcza si� z ziemi, myje pod zimn�, bie��c� wod�. Du�e korzenie i k��cza kroi si� na cz�ci. Wymyty i oczyszczony surowiec rozk�ada si� na tkaninie workowej lub trawie, na �wie�ym powietrzu, do podsuszenia i przywi�dni�cia, nast�pnie suszy si� w piecach, piekarnikach, suszarkach w temp. #ej-fj st. C. Prawid�owo wysu- szone korzenie i k��cza powinny si� �ama�, a nie zgina�. Podczas zbioru i suszenia ro- �lin truj�cych =np. glistnika, jask�cze gniazdo= nie mo�na ich pr�bowa�. Przy ich obr�bce chro�my oczy i nos maseczk� zro- bion� z kilku warstw wilgotnej gazy lub respiratorem. Po pracy =suszeniu, pakowaniu, wa�eniu= dok�adnie umyjmy r�ce i twarz myd�em. Kor� =np. brzozy, wierzby, olchy, maliny= najlepiej jest zbiera� na pocz�tku wiosny, kie- dy drzewa puszczaj� soki. W tym czasie kor� �atwo jest oddzieli� od pnia. Aby j� zdj��, trzeba na m�odych odr�banych lub odci�- tych ga��zkach zrobi� ostrym no- �em okr�g�e naci�cia w odleg�o�- ci #be-ej cm od siebie, po��czy� je jednym lub dwoma pod�u�nymi naci�ciami, a nast�pnie zdejmo- wa� kor�. Suszy si� kor� na s�o�cu, ale mo�na i na #aa strychu. Rozdzia� Ii: Og�lne zasady przyrz�dzania napar�w, wywar�w, wyci�g�w i herbatek R�ni� si� one sposobem przy- gotowania. Napar i wywar to wo- dne wyci�gi z leczniczego surow- ca. Napar cz�ciej przygotowuje si� z li�ci, kwiat�w i ziela, a wywary z grubych cz�ci ro�lin - korzeni, k��cza, kory itp. Wysuszone rozmaite cz�ci ro- �lin leczniczych wst�pnie roz- drabnia si�; nast�pnie odmierza wskazan� w przepisie miar� i umieszcza w emaliowanym lub porcelanowym naczyniu, zalewa odpowiedni� ilo�ci� wody o tem- peraturze pokojowej, przykrywa pokrywk� i podgrzewa. Napary zwykle podgrzewa si� przez #ae min. =je�li nie ma innych wska- z�wek=, a wywary - #cj min., cz�sto mieszaj�c. Nast�pnie na- czynie odstawia si� i och�adza w temperaturze pokojowej: napary #de min. wywary - #aj min. Na- st�pnie przecedza si� i dodaje wody do odpowiedniej obj�to�ci =wed�ug konkretnego przepisu=. Je�eli wywary przygotowuje si� z ro�lin zawieraj�cych sub- stancje garbnikowe, to przece- dza� nale�y zaraz po zdj�ciu z ognia. Istnieje te� inny spos�b przygotowania naparu. R�nica polega na tym, �e ziele zalewa si� wrz�tkiem i ca�� noc zaparza w piekarniku =stopniowo stygn�- cym=. Rano przecedza si�, pod- grzewa i za�ywa jak wywar. A nalewki - to s�abe spirytu- sowe, wodno-spirytusowe lub spi- rytusowo-eteryczne wyci�gi z ro- �lin leczniczych. Przygotowuje si� je tak: surowiec z ro�lin wcze�niej rozdrobniony i wysu- szony umieszcza si� w specjalnym naczyniu i zalewa odpowiedni� i- lo�ci� p�ynu =najcz�ciej #gj#j) spirytusu=. Naci�ga si� w tem- peraturze pokojowej #g-aj #ac dni. Nast�pnie wyci�g zlewa si�, pozosta�e ro�liny wyciska si�, przelewaj�c p�ynem, zn�w wyciska, dope�nia p�ynem do od- powiedniej obj�to�ci. Do przygotowania nalewki bie- rze si� zwykle jedn� wagow� cz�� ro�linn� pi�� obj�to�cio- wych cz�ci otrzymywanej nalew- ki. Je�eli surowiec ro�linny zawiera silnie dzia�aj�ce sub- stancje, to nalewki przygotowuje si� w proporcji #a_:#aj. Otrzy- mane nalewki nale�y odstawi� na kilka dni, przechowuj�c w tempe- raturze do #h st. C, a nast�p- nie przefiltrowa�. Gotowe nale- wki powinny by� przezroczyste. Ekstrakty to zag�szczone wy- ci�gi z ro�lin. Dla ich otrzy- mania suchy, rozdrobniony suro- wiec zalewa si� wod�, spirytu- sem, eterem lub mieszanin� spi- rytusu i eteru. Otrzymany wy- ci�g zag�szcza si� do konsysten- cji p�ynnego, g�stego lub suche- go ekstraktu. Zestawy i herbatki to miesza- niny wysuszonych i rozdrobnio- nych rozmaitych ro�lin leczni- czych, czasami z dodatkiem soli, olejk�w eterycznych i innych substancji. Przeznaczone s� do przygoto- wywania w domu napar�w i wywa- r�w, p�ukanek i gor�cych ok�a- d�w, leczniczych k�pieli. Zestawy i herbatki przechowu- je si� w suchym miejscu. Te, kt�re zawieraj� substancje zapa- chowe - w metalowych pojemni- kach, pozosta�e w zamkni�tych drewnianych lub tekturowych pu- de�kach. Rozdzia� Iii: Po�ywienie a zdrowie Jak twierdz� znachorzy, pra- wie wszystkie choroby ludzi i przedwczesna �mier� zale�� przede wszystkim od �ywienia =tzn. diety=, niedopuszczalnych mieszanek w naszym po�ywieniu i w konsekwencji od zanieczysz- czenia i deformacji jelita #ae grubego. Ludzie z regu�y uwa�aj� si� za maszyn�, kt�ra wrzucony z je- dnego ko�ca pokarm przetwarza tak, aby drugim ko�cem wyrzuci� odpadki. ( Wrzucaj do niej co chcesz, my�l� inni, wszystko si� zu�yje, spali...) Tak, spali si�, ale je�li wrzuca si� nieodpowiednie produ- kty, to wraz z nimi spala si� od #be do #ej lat naszego �ycia! Tylko niewielu wie, �e w je- litach grubych gromadzi si� przez wiele lat ka�, najcz�- ciej, z powodu u�ycia skrobiowa- tych substancji i gotowanego, pieczonego i sma�onego po�ywie- nia. Moleku�a skrobi nie roz- puszcza si� ani w wodzie, ani w spirytusie, ani w eterze. Te nierozpuszczalne cz�steczki skrobi, dostaj�c si� do krwio- biegu, zanieczyszczaj� krew, tworz�c w niej swoist� (kasz�). Krew poprzez kr��enie chce uwolni� si� od tej (kaszy) i ostatecznie znajduje dla niej r�ne miejsca sk�adowania. Go- towane i sma�one po�ywienie w og�le nie od�ywia kom�rek i �cianek jelita grubego, wr�cz morzy go g�odem. Po�ywienie ro- �linne za�, posiada swoiste mag- netyczne w�a�ciwo�ci, od�ywia �cianki jelita grubego i (wymia- ta) wszystko, co znajduje si� na drodze do odbytu. Przez #dj lat �ycia cz�owiek zjada ok. #djjjj obiad�w kolacji i �niada�. Je�li od�ywia� si� przede wszystkim skrobiowym i gotowanym po�ywieniem, to ka�- dy posi�ek, przechodz�c przez jelito grube, pozostawi� warstw� ka�u. To s� przyczyny zapar�. Dlatego te� trzeba cz�sto sto- sowa� lewatywy: do naczynia wla� #b litry ciep�ej wody i sok z po��wki cytryny. B��dy w �ywieniu z lat po- przednich s� powa�ne i mo�na je uszeregowa� w spos�b nast�puj�- cy: #a. Intensywne od�ywianie si� bia�kami na skutek zakorze- #ag nionego pogl�du, �e tylko bia�ka daj� organizmowi si��; st�d sta- �e gnicie bia�ek w jelitach i zatrucie krwi. #b. Brak wiedzy na temat po- �ywienia, zbyt d�ugie gotowanie, wyparowywanie po�ytecznych soli mineralnych i tym samym niszcze- nie witamin. #c. Bia�y chleb, s�odkie bu�- ki, ciastka, nadmiar s�odyczy i cukru s� przyczyn� nadmiernej ilo�ci kwasu we krwi i sta�ej fermentacji w�glowodan�w w �o��- dku. Z drugiej strony stale niedostateczna ilo�� produkt�w zasadowych w naszym organizmie powoduje brak koniecznej neutra- lizacji kwas�w powstaj�cych za- r�wno przy od�ywianiu si� bia�kami, jak i przy fermentacji w�glowodan�w. #d. Uporczywa, w ci�gu #b-c pokole�, ucieczka, szczeg�lnie zim�, od surowych jarzyn, ziele- niny i owoc�w, kt�re zawieraj� sole mineralne i witaminy. #e. Sta�y brak zdrowych ga- tunk�w chleba, zieleniny i owo- c�w przy siedz�cym trybie �ycia powoduj� przewlek�� atoni� �o��- dka i jelita grubego, co z kolei prowadzi do zapar� i samopodtru- wania ca�ego organizmu w ci�gu szeregu lat. #f. Nadmiar produkt�w mi�s- nych, zup na mi�sie, ostrych, mi�snych sos�w, nadu�ywanie al- koholu i piwa powoduje przedwczesne, jeszcze przed czterdziestk�, rujnowanie nerek i w�troby i skraca �ycie. #g. Niech�� do wnikliwej ob- serwacji wszystkich czynno�ci swojego organizmu, do zwalczania z�ych przyzwyczaje� w jedzeniu i piciu zawsze prowadzi do cho- roby. #h. Mleko, w szczeg�lno�ci krowie, nigdy przez przyrod� nie by�o przeznaczone dla doros�ych, a jedynie dla bardzo ma�ego cie- laczka, kt�ry nie mo�e je�� twa- rdych produkt�w. Nigdy nie na- le�y pi� mleka do obiadu, do ko- lacji i �niadania. Wielu #ai twierdzi, �e od�ywiaj�c si� przez #ae-cj dni tylko mlekiem poprawia stan swojego zdrowia. Przy diecie mlecznej pomaga nie mleko, a zamaskowana g�od�wka. U�ywanie mleka, w szczeg�lno�ci pasteryzowanego, wywo�uje zapar- cie, o czym wiele os�b nie wie, powoduje stwardnienie staw�w i arterii. Od ko�yski, a� do grobowej deski mleko jest dla cz�owieka najbardziej zdradliwym produktem i przyczynia si� do wyst�powania wielu chor�b: grypy, astmy, nie- �ytu siennego, suchot, chor�b oskrzeli i zatok. W krowim mle- ku jest o #cjj#j) wi�cej kazeiny ni� w mleku kobiecym. Krowa wa- �y #djj-hjj kg, a cz�owiek zale- dwie #hj kg. Z kazeiny robi si� grzebienie i najtrwalszy klej stolarski. Przypomnijmy wi�c sobie twier- dzenie znachor�w i wielu uczo- nych z dawnych czas�w, �e od mleka twardniej� stawy i arte- rie. Jednak�e �wie�e =prosto od krowy= mleko - #j,be szklanki dziennie - leczy zadyszk�. Ka- sza manna. Tybeta�czycy m�wi�: ( Zacz�li�cie od mleka i kaszy manny, a wi�c i na tym ko�czcie). Codziennie, chocia� kilka �y�ek kaszy powinien je�� ka�dy po czterdziestce, dobrze dzia�a na ko�ci, mi�nie i uk�ad trawienny. Ucha =zupa rybna= przynosi korzy�ci wszystkim os�abionym, szczeg�lnie zupa ze szczupaka. W rybie jest du�o sodu i fosfo- ru. Twar�g - dziennie #ajj g przy mia�d�ycy t�tnic, chorobach ser- ca, w�troby. Orzechy, rodzynki, ser - codzienne ich u�ycie uspo- kaja system nerwowy, usuwa zm�- czenie b�le g�owy wzmacnia mi�- sie� sercowy i system nerwowy. Po�yteczne przy chorobach w�- troby. Jedna porcja to: #cj g orzech�w w�oskich, #bj g ro- dzynk�w, #bj g sera. Winogrona i rodzynki s� #ba zalecane przy podagrze. Poza tym zapobiegaj� tworzeniu si� kamieni. Rodzynki mo�na te� wy- korzystywa� jako s�aby �rodek przeczyszczaj�cy. Jednak razem z winogronami i rodzynkami nie nale�y je�� w du�ych ilo�ciach innych owoc�w i warzyw, a tak�e nie pi� mleka, kwasu, w�d mine- ralnych, poniewa� przy jednocze- snym ich spo�yciu nasilaj� si� procesy fermentacji. Winogron lepiej nie je�� przy oty�o�ci, chorobie wrzodowej �o��dka, cu- krzycy, zapaleniu jelita grubego po��czonego z biegunk�. Cytryny i pomara�cze - po�y- teczne przy pocz�tkach nadci�- nienia, chorobach kobiecych i powi�kszeniu tarczycy. #j,e cytryny utrze� ze sk�rk� i wy- miesza� z cukrem. Stosowa� po #a �y�eczce #c razy dziennie. Morele suszone dodaj� si� fi- zycznych, szczeg�lnie m�czyz- nom. �urawiny lecz� nie�yty �o��d- ka. Czarna jarz�bina - nie znaj- dziemy innych jag�d z tak� ilo- �ci� jodu. Zalecana jest przy sklerozie i wolu. #a kg jarz�bi- ny na #a kg cukru - po �y�eczce, #c razy dziennie. Grzyby s� ci�kostrawne i dlatego nie s� wskazane przy chorobach uk�adu trawiennego, w�troby i nerek. Gorczyca i pieprz szkodliwie dzia�aj� na nerki. Figi, szpinak, szczaw i raba- rbar maj� kwas szczawiowy, kt�ry w po��czeniu z wapniem tworzy nierozpuszczaln�, nie wch�anian� przez organizm substancj�. We- �my pod uwag�: produkty te, u�y- wane w du�ych ilo�ciach powoduj� tworzenie si� kamieni w nerkach. Sok z bia�ej kapusty ma silne w�a�ciwo�ci ��ciop�dne. Jest po�yteczny przy zapobieganiu nie�ytowi i owrzodzeniu �o��dka =po p� szklanki, #c razy dzien- nie przed jedzeniem, przez #b-c tygodnie=. Przechowywa� w tem- peraturze nie wi�kszej ni� #bc #b st. C, nie d�u�ej ni� #b do- by. Ziemniaki po�yteczne s� przy chorobach nerek i systemu serco- wo-naczyniowego. Jednak ci, kt�rzy cierpi� na nadwag� lub cukrzyc� powinni je�� ich mniej. Sok z surowych ziemniak�w w me- dycynie ludowej wykorzystuje si� przy chorobach �o��dka z nadkwa- sot�. Wymyte, wytarte starannie ziemniaki w �upinach utrze� na drobnej tarce. Wycisn�� sok z krochmalem. Pi� tylko �wie�y, po #j,e szklanki #c razy dzien- nie na czczo. Marchew jest korzystna przy zaparciach, chorobach w�troby, nerek, kamicy nerkowej i kamicy �o��dka. Ale nie jest wskazana przy zaostrzeniu choroby wrzodo- wej �o��dka i zapaleniach jelita grubego. Burak gotowany i wywar z nie- go posiadaj� w�a�ciwo�ci prze- czyszczaj�ce i moczop�dne. Dynia =mi��sz= polepsza prac� jelit, przy zaparciach nasila wydzielanie moczu. Rzodkiew i rzodkiewka polep- szaj� trawienie. Dodatkowo rzo- dkiew ma w�a�ciwo�ci moczop�dne i ��ciop�dne, a tak�e sprzyja wydalaniu z organizmu nadmiaru cholesterolu. Jednak warzyw tych nie nale�y u�ywa� przy owrzodzeniu �o��dka, nie�ytach �o��dka, chorobach w�- troby i nerek, a tak�e przy podagrze. Bak�a�any obni�aj� poziom cholesterolu we krwi, w�trobie, nerkach, nasilaj� wydzielanie kwasu moczowego. Dobrze jest je wykorzystywa� przy chorobach w�- troby, nerek, mia�d�ycy i podagrze. Cebula pobudza apetyt, ale przy chorobach przewodu pokarmo- wego, w�troby i nerek nale�y j� wyeliminowa� z jad�ospisu. Czosnek g�uszy procesy ropie- nia i fermentacji w �o��dku i jelitach, zwi�ksza wydalanie moczu. Chrzan zwi�ksza wydzie- #be lanie kwasu solnego, dzia�a mo- czop�dnie. Ale niewskazany jest dla ludzi cierpi�cych na nie�y- ty, wrzody �o��dka, choroby je- lit, w�troby i nerek. Pietruszka =korze�= sprzyja krzepni�ciu krwi, zalecana jest przy chorobach krwi oraz jako e- lement diety przy kamicy moczo- wej, �rodek moczop�dny i wiatro- p�dny. Sprzyja rozpuszczaniu piasku i kamieni w nerkach i p�- cherzu moczowym. Ale przeciw- wskazana jest przy ostrych cho- robach nerek. Seler dzia�a moczop�dnie i przeciwzapalnie. Szczeg�lnie po�yteczny jest przy chorobach nerek i podagrze. Koper dzia�a moczop�dnie, przeczyszczaj�co, wiatrop�dnie i ��ciop�dnie. Jab�ka - po�yteczne przy podagrze, sklerozie naczy�. Sprzyjaj� wydalaniu z organizmu kwasu moczowego, zwi�kszaj� wy- dzielanie moczu. Kwa�ne gatunki zaleca si� je�� przy cukrzycy i oty�o�ci, a s�odkie - przy sk�onno�ciach do kamieni, choro- bach nerek i podagrze. Czarna porzeczka - napar wod- ny z jej li�ci sprzyja wydalaniu z organizmu nadmiaru kwasu mo- czowego. Arbuz jest po�yteczny jako �rodek profilaktyczny przy sk�onno�ciach do tworzenia si� kamieni, przy chorobach uk�adu sercowo-naczyniowego i w�troby. Poziomka le�na - wspania�y �rodek przy chorobach serca, w�- troby i nerek. Jej owoce poma- gaj� =w du�ych ilo�ciach= przy chorobach dr�g ��ciowych, cho- robie nadci�nieniowej, podagrze i innych zaburzeniach przemiany soli. Napar z li�ci poziomki ma zastosowanie jako �rodek moczo- p�dny przy kamieniach w w�trobie i nerkach. Maliny sprzyjaj� poceniu si�, dzia�aj� te� moczop�dnie. Ale nie zaleca si� ich przy podagrze i chorobach nerek. Warzywa i owoce =a nie #bg zupy i konserwy= powinny zaj�� miejsce honorowe na naszym sto- le. S� bogate w �atwoprzyswa- jalne sole mineralne. Sole wap- nia polepszaj� prac� serca, zwi�kszaj� wydalanie moczu. So- le miedzi i �elaza s� krwiotw�r- cze, a sole jodu zapobiegaj� mia�d�ycy. Opr�cz tego sole mi- neralne utrzymuj� r�wnowag� kwa- sowo-zasadow� p�yn�w w organiz- mie, zmniejszaj� wahni�cia w stron� kwas�w - a to nie jest rzadko�ci� przy chorobach serca i naczy�, w�troby i nerek, przy cukrzycy i infekcjach. Przypomnijmy sobie o witami- nach, je�eli nasz organizm jest os�abiony! Uczestnicz� one w podtrzymywaniu si� obronnych organizmu, w podwy�szaniu jego odporno�ci na przezi�bienia, in- fekcje i rozmaite choroby. Poniewa� najlepsze po��czenia witamin wyst�puj� w naturalnych produktach, przede wszystkim w warzywach i owocach, tote� niedob�r witamin daje o sobie zna� zim� i wiosn�, kiedy z re- gu�y na naszym stole jest ma�o zieleniny, �wie�ych warzyw i owoc�w, a te, kt�re s�, wita- min maj� coraz mniej. Niekt�re witaminy przyswajane s� przez organizm tylko poprzez po�ywie- nie, niekt�re ulegaj� syntezie w organizmie, gromadz� si� w nim. Awitaminoza - niedob�r wita- min - powstaje wtedy, gdy ca�ko- wicie zaprzestaniemy dostarcza� organizmowi witamin nie podlega- j�cych syntezie i nie gromadz�- cych si� w nim. Do takich wita- min nale�y najwa�niejsza z nich, witamina C =kwas askorbinowy=. Szczeg�lnie bogate w witamin� C s� suszone owoce dzikiej r�- �y, czarna porzeczka, jarz�bina czarna, cytryny, papryka, chrzan, pietruszka, koper. Kiedy w po�ywieniu ma�o jest witaminy C lub jest ona s�abo wch�aniana =a to si� zdarza przy chorym uk�adzie trawiennym, w�- trobie lub trzustce= - na- #bi st�puje stan dobrze znany wi�k- szo�ci doros�ych i spotykany u dzieci: cz�owiek bardzo szybko m�czy si� przy ka�dym zaj�ciu =w pracy, w szkole, w domu=, zmniejsza si� jego odporno�� na zimno, wzrasta sk�onno�� do przezi�bie�, kt�re d�ugo trwaj�. Witamina C zwi�ksza odporno�� organizmu na infekcje, aktywnie uczestniczy w procesach przemia- ny materii, bia�ek, w�glowoda- n�w, reguluje wytwarzanie si� krwi, sprzyja wch�anianiu �ela- za. Gdy zaniedbali�my profilakty- k�, musimy pilnie skupi� si� na pomocy organizmowi w dokarmieniu go witaminami, szczeg�lnie wita- min� C. Zwr��my uwag� na za- chowanie si� dzieci: cz�sto mamy do nich nieuzasadnione pretensje o apati�, lenistwo, z�e wyniki w nauce, a przyczyn� tego nie jest ich lenistwo, lecz niepra- wid�owe, zbyt ubogie w witaminy od�ywianie. W produktach pochodzenia zwierz�cego witamina C wyst�pu- je w niewielkich ilo�ciach, za wyj�tkiem w�troby, nerek, sarni- ny, a w szczeg�lno�ci sarniego j�zyka. G��wnym �r�d�em witami- ny C s� zatem produkty ro�lin- ne. W ka�dej strefie klimatycz- nej - inne. W jednych krajach to pomara�cze i cytryny, w in- nych - �urawiny i bor�wki; jedni mog� zrobi� zapasy z czosnku nied�wiedziego, inni - z cebuli i czosnku; wsz�dzie s� ziemniaki - dostarczyciele witaminy C. Sp�jrzmy na list� ro�lin boga- tych w witamin� C, a przekonamy si�, �e przynajmniej jedna z nich jest nam dost�pna, i to nie tylko latem, ale zim� i na wiosn�. Podajemy obok ka�dego produktu jaka jego ilo�� =w gra- mach= jest wystarczaj�ca dla ca�kowitego zaspokojenia zapo- trzebowania organizmu na witami- n� C w ci�gu doby. Wyci�g zro- biono na podstawie tabeli spo- rz�dzonej przez wykwalifikowa- nych specjalist�w w dzie- #ca dzinie �ywienia. A wi�c: szczypiorek - #ajj, bia�a kapusta - #bjj-bej, ziem- niaki - #bej-ejj, og�rki, bak�a- �any, kabaczki - #bej-ejj, rzod- kiewka, rzepa, buraki - #bej-ejj, cebula, marchew, dy- nia - #ejj-ajjj, kapusta kiszona - #bej-cjj, czosnek nied�wiedzi solony - #bej-cjj, og�rki kwa- szone - brak wit. C, czarna po- rzeczka - #ab-ej, dzika r�a =suszone owoce=, rokitnik, ber- berys - #cj-ej, ananasy, poma- ra�cze, grejpfruty, poziomki ogrodowe, truskawki, dere�, agrest, cytryna, jarz�bina - #ajj-abe, mandarynki, czerwone porzeczki, poziomki le�ne, mali- ny, bor�wka bagienna - #bjj-ejj, jab�ka z gatunku anton�wka - #bjj-ejj, wi�nie, brzoskwinie, czarna jarz�bina - #cjj-ejj, bo- r�wki, �urawiny =�wie�e= - #cjj-ejj, morele, �liwki, bia�e porzeczki - #ejj-ajjj, ba- nany, winogrona - #aejj-bjjj. Przetwory: morele =kompot= - #ajjj, ba- k�a�any - #ajjj, groszek zielony - #ejj, papryka faszerowana - #djj, kabaczki - #fjj, pasta pomidorowa - #aej, sok pomidoro- wy - #ejj, przecier pomidorowy - #ejj. Pami�tajmy: witamina C jest najmniej trwa�a, �atwo utlenia si�, szczeg�lnie w wysokiej tem- peraturze i w zetkni�ciu z meta- lem. Podczas gotowania warzyw ubywa ok. #j,c witaminy C, przy sma�eniu niewiele, a odgrzewanie i d�ugie przechowywanie po�ywie- nia powoduj� utrat� tej witami- ny. Kisz�c produkty zachowujemy witamin� C. Dobrze zachowuje si� witamina C w �wie�o zamro- �onych owocach i warzywach, ale po rozmro�eniu jest nietrwa�a, dlatego te� rozmro�one produkty trzeba szybko spo�ywa�. Gotuj�c po�ywienie warzywa wk�adamy do wrz�tku i przykrywamy pokrywk�. Nie dodajemy sody. Po�ytecznym jest przygo- #cc towywanie witaminowych herbat: np.: owoce dzikiej r�y, owoce czarnej porzeczki =po r�wno=. �y�k� rozdrobnionej mieszanki zala� #b szklankami wrz�tku, za- parza� #a godzin�, przecedzi�, doda� cukru lub miodu. Pi� po #j,e szklanki herbaty #c-d razy dziennie. Owoce dzikiej r�y, owoce ja- rz�biny =po r�wno=. #b �y�eczki mieszanki zala� #b szklankami wrz�tku. Nie zaszkodzi wie- dzie�, �e w trawie - murawie =rdest ptasi=, kt�r� mieszka�cy wsi i letnicy depcz� nogami wsz�dzie i po ca�ych dniach, jest #c-krotnie wi�cej witaminy C ni� w cytrynach. To zielsko w og�le jest bardzo cenione przez medycyn� ludow� i b�dziemy do niego nie raz wraca�. I jeszcze: #c-krotnie wi�cej ni� w rde�cie ptasim jest w przewiercieniu. Zaparzajmy je i pijmy na zdrowie! Rozdzia� Iv: Eliksiry m�odo�ci #a. Przepis na najstarszy ho- meopatyczny �rodek zosta� znale- ziony przez wypraw� U N E S C O w #aiga r. w klasztorze w Tybe- cie i przet�umaczony z glinia- nych tabliczek na wszystkie j�- zyki. Pochodzi z lat #djjj-ejjj p.n.e. Dzia�anie: oczyszcza organizm ze z�og�w t�uszczu i wapnia. Polepsza og�ln� przemian� mate- rii w organizmie, a wi�c naczy- nia staj� si� elastyczne. Zapo- biega to zawa�om, dusznicy, sklerozie, parali�owi, tworzeniu si� opuchlizn. Znika szum w g�owie, polepsza si� wzrok. Przy dok�adnym leczeniu orga- nizm odm�adza si�. Przygotowanie: dok�adnie wy- my� i oczy�ci� #cej g czosnku, drobno posieka� i utrze� w na- czyniu drewnian� lub porcelanow� �y�k�, zwa�y� #bjj g tej masy, wzi�� z dna, gdzie jest wi�cej soku, w�o�y� do szklanego #ce naczynia, wzi�� #bjj g #if#j) spirytusu. Naczynie szczelnie zamkn�� i przechowywa� w ciemnym i ch�odnym miejscu #aj dni. Na- st�pnie mas� przecedzi� przez �cis�� tkanin�, wycisn��. Po #b-c dniach mo�na zacz�� lecze- nie. Pi� kroplami z zimnym mle- kiem =#j,be szklanki= �ci�le we- d�ug schematu. Pi� #ae-bj minut przed jedzeniem. Dawkowanie preparatu =w kro- plach=: =ds - dzie� stosowania, � - �niadanie, o - obiad, k - kolacja= #a ds: �-#a, o-#b, k-#c ; #b ds: �-#d, o-#e, k-#f_; #c ds: �-#g, o-#h, k-#i_; #d ds: �-#aj, o-#aa, k-#ab_; #e ds: �-#ac, o-#ad, k-#ae_; #f ds: �-#ae, o-#ad, k-#ac_; #g ds: �-#ab, o-#aa, k-#aj_; #h ds: �-#i, o-#h, k-#g_; #i ds: �-#f, o-#e, k-#d_; #aj ds: �-#c, o-#b, k-#a_; #aa ds: �-#ae, o-#be, k-#be. Nast�pnie przyjmuje si� po #be kropli #c razy dziennie przed jedzeniem a� do ca�kowite- go zu�ycia nalewki. Ponowne leczenie mo�na prze- prowadzi� nie wcze�niej ni� po #e latach. #b. #djj g czosnku obra�, wy- my� i utrze� na tarce, wycisn�� sok z #bd cytryn, zmiesza� z czosnkiem i wla� do s�oika. Owin�� otw�r gaz�. Przed u�y- ciem zamiesza�. �y�eczk� mie- szanki rozpu�ci� w szklance przegotowanej wody i wypi�. Po #a-b tygodniach zniknie senno��, poprawi si� samopoczucie, zwi�k- szy si� wydolno��. Opr�cz tego uwa�ano, �e czosnek posiada w�a- �ciwo�ci antysklerotyczne i og�lnie wzmacniaj�ce. Specy- fik ten by� popularny w guberni Kijowskiej i Charkowskiej. #c. Wzi�� #a l miodu, wycis- n�� #aj cytryn, zemle� #aj g��- wek czosnku. Wszystko to wymie- sza� i pozostawi� #cg w zamkni�tym s�oiku na tydzie�. Pi� raz dziennie po #d �y�ecz- ki. Nie �yka� szybko, ale powo- lutku smakowa� jedn� �y�eczk� za drug�, codziennie. Lekarstwa wystarczy na #b miesi�ce. #d. Zielona herbata likwiduje dezynterie i dur brzuszny. Moc- n� zielon� herbat� wykorzystuje si� przy ci�kich wylewach krwi w przewodzie pokarmowym, do m�z- gu, przy starczej krucho�ci na- czy� w�osowatych, ratuje przed z�ym s�o�cem. Zielona herbata to wspania�y �rodek zapobiegaj�- cy tworzeniu si� kamieni w p�- cherzu moczowym, nerkach, w�tro- bie. W odr�nieniu od kawy sty- muluje prac� sk�ry, wywo�uje po- cenie si�, przeczyszcza pory. Rozdzia� V: Sposoby oczyszczania organizmu Bezsprzecznie im gorzej i by- le jak si� od�ywiamy, im gorsz� pijemy wod�, wdychamy bardziej zanieczyszczone powietrze, im mniej ruszamy si� i gimnastyku- jemy, tym bardziej (zanieczysz- czaj� si�) nasze organy we- wn�trzne i wymagaj� oczyszcze- nia, przemycia i przewietrzenia. Istnieje mn�stwo ro�lin, wy- dalaj�cych z naszego organizmu szkodliwe substancje - sole, ���, flegm�, kamienie, pia- sek... o wielu z nich piszemy w rozdzia�ach po�wi�conych scho- rzeniom odno�nych organ�w. W tym miejscu zatrzymali�my si� nad ro�linami szczeg�lnie w tym wzgl�dzie wszechstronnymi. #e. Zacznijmy od pierwiosnka lekarskiego =r�wnie cenny jest pierwiosnek wynios�y=. Wszyst- kie cz�ci ro�liny s� lecznicze: kwiaty, li�cie korzenie. Napar z kwiat�w =#d g kwiat�w na #bjj g wody= u�ywany jest ja- ko �rodek moczop�dny i prze- czyszczaj�cy przy przewlek�ych zaparciach. Napar zalecany #ci te� jest przy migrenach. Na dzieci dzia�a jako lekki �rodek nasenny. Li�cie wiosn� spo�ywa si� jak sa�at�, posiadaj� du�e ilo�ci witaminy C, a tak�e witaminy A, E. = Wystarczy zje�� #b li- stki pierwiosnka, aby zaspokoi� ca�odobowe zapotrzebowanie na witamin� C=. Wodny napar z li- �ci =#a do #aj_= i proszek z szybko wysuszonych li�ci, a tak�e wywar z korzeni =#a_:#aj_= stosuje si� jako �ro- dek na poty, obni�aj�cy tempera- tur� i przeciwkaszlowy. Ekstra- kty pierwiosnka zwi�kszaj� wy- dzielanie �luzu przez gruczo�y oskrzelowe i wydalanie moczu. Mo�na wykorzysta� i takie przepisy: #ajj g korzeni pier- wiosnka zala� szklank� wrz�tku i zaparza� #b godz. Stosowa� po #a �y�ce #c razy dziennie. #a �y�eczk� suchych, rozdrobnionych korzeni zala� szklank� zimnej wody, gotowa� #aj min., przecedzi� i pi� po #a �y�ce #c-d razy dziennie. #a �y�k� suchych li�ci zala� szklank� wrz�tku, zaparza� #cj min. w zamkni�tym naczyniu i przecedzi�. Stosowa� #j,c szklanki #c razy dziennie. #f. Szeroko rozpowszechniony jest mniszek pospolity =nie na- le�y go myli� z jesiennym=. Za- kwita w kwietniu. W leczeniu wykorzystuje si� i li�cie, i ko- rzenie mniszka. Zawieraj� one witaminy A, C, B#b, a tak�e kobalt, �elazo, fosf�r, wap�. Z li�ci wczesn� wiosn� przy- gotowuje si� sa�atki =�eby zlik- widowa� gorycz nale�y w�o�y� je na p� godziny do roztworu so- li=. Mo�na z nich przygotowa� zapasy, zakwaszaj�c jak kapust�. Pami�tajmy: zbieramy li�cie przed pojawieniem si� koszyczk�w kwiatowych. Bardzo korzystna dla organizmu jest sa�atka z m�odych li�ci mniszka, babki i pokrzywy =nale�y sparzy� je wrz�tkiem=. Li�cie myjemy #da w zimnej przegotowanej wodzie, drobno kroimy, dodajemy troch� cebuli, szczypt� li�ci szczawi- ku. Doprawiamy do smaku sol�, oliw� �mietan�. Korze� mniszka wykopuje si� wczesn� wiosn� lub p�n� jesieni�. Li�cie i �odyg� trzeba odci��, korze� wymy� w zimnej wodzie i trzyma� na po- wietrzu do zwi�dni�cia, tj. a� nie przestanie przy naci�ciu wy- dziela� mlecznego soku. Nast�p- nie suszy� w piecach, suszar- niach, na przewiewnych stry- chach. Gdy korzenie �ami� si� przy naci�ni�ciu - surowiec jest gotowy. Najprostszy przepis na lekar- stwo z korzeni mniszka - #c razy dziennie bra� odrobin� =na ko�cu no�a= proszku z korzeni i popi- ja� wod�. Szkodliwe substancje razem z potem i moczem zaczn� wychodzi� z organizmu. Mo�na wykorzysta� te� napar z korzeni mniszka jako gorycz dla pobudze- nia apetytu, jako �rodek ��cio- p�dny, jako lekki �rodek prze- czyszczaj�cy przy przewlek�ych zaparciach i hemoroidach, a tak- �e do regulowania wydzielania si� mleka u karmi�cych matek. Przygotowuje si� go tak: #a �y- �eczk� rozdrobnionych korzeni zala� szklank� wrz�tku, zaparza� godzin� w ciep�ym miejscu, prze- cedzi�. Stosowa� wystudzony na- par po #j,c szklanki #c-d razy dziennie na p� godziny przed jedzeniem. Napar, tak przygoto- wany, stosowany jest wewn�trznie przy w�grach, furunkulozie =czy- raczno�ci=, wypryskach. Przy czym dawk� lekarstwa zwi�ksza si� dwukrotnie przy ka�dym za�y- ciu. #g. Tatarak, znany jest w me- dycynie wielu kraj�w. Zar�wno naukowa, jak i ludowa medycyna przypisuj� mu dzia�anie moczop�- dne, wiatrop�dne, ��ciop�dne i wykrztu�ne. = A przecie� to wszystko to oczyszczanie=. W Rosji napar z k��cza sto- sowany jest przy chorobach #dc w�troby i dr�g ��ciowych, przy zapaleniu p�cherza moczowego, kamieniach w nerkach, kolkach �o��dkowo-jelitowych, biegun- kach, szkorbucie, epilepsji, kaszlu, grypie, puchlinie wod- nej, do zwi�kszenia czynno�ci p�ciowych. Zewn�trznie wywar z k��cza u�ywany jest do wzmoc- nienia w�os�w i mycia g�owy przy �ysieniu, do obmywania ropiej�- cych ran i wrzod�w. Proszkiem z k��cza posypuje si� czyraki i nie goj�ce si� rany. Proszek z k��cza stosuje si� wewn�trznie przy wzd�ciach brzu- cha, zgadze, przewlek�ych nie�y- tach �o��dka, zapaleniach jelita grubego w dawkach #j,be-j,c g #c razy dziennie, popijaj�c wod�. Napar z proszku wykorzystuje si� jako �rodek moczop�dny przy kolkach �o��dka i jelit, biegun- kach, jako �rodek przeciw febrze i orze�wiaj�cy. #b �y�eczki proszku tataraku zala� szklank� wrz�tku i zaparza� #b godziny w szczelnie zamkni�tym naczyniu. Nast�pnie przecedzi� i pi� po #j,be szklanki, #c razy dzien- nie, na p� godziny przed jedze- niem. #h. W celu poprawienia prze- miany materii i oczyszczenia organizmu rosyjscy znachorzy za- lecali stosowanie wywaru skrzypu polnego. Wysuszony i pokrojony skrzyp zaparza si� jak herbat� i pije po #j,be szklanki, #c ra- zy dziennie. #i. Nie zapominajmy o lukre- cji - pomaga przy podagrze; za- parzajmy rdest ptasi - rozdrab- nia i usuwa z organizmu kamienie ��ciowe i nerkowe. P�czki brzozowe, kminek, czarna rzepa - te� (sprz�taj�) w naszym orga- nizmie. #aj. Nasza sk�ra to �ywy organizm, w nim gromadz� si� to- ksyny, kt�rych stale powinni�my si� pozbywa�. Wyliczono #de z matematyczn� dok�adno�ci�, �e cz�owiek powinien poprzez pory swojej sk�ry wydzieli� #c i p� raza wi�cej odpadk�w ni� poprzez odbytnic� i nerki. Osi�gn�� to mo�na tylko z pomoc� �a�ni paro- wej i witki. Trzeba chodzi� do �a�ni rosyjskich lub fi�skich nie rzadziej, ni� raz na ty- dzie�, za�ywa� �a�ni intensyw- nie, poddawa� si� poceniu #bj-cj minut. Wielu Rosjan niestety przej�o zwyczaj k�pania si� w wannie, cho� jedn� z najwa�- niejszych przyczyn pot�gi i mo- carstwowo�ci Rosji by�a �a�nia parowa z witk�. Szczeg�lnie korzystne jest, gdy w �a�ni wszystko zrobione jest z drewna. Opr�cz tego znachorzy pod wiecz�r robi� w misce s�ony roz- tw�r, maczaj� w nim w�ochaty r�cznik i lekko go wy�ymaj�. Kiedy po nacieraniu tym r�czni- kiem cia�o stanie si� czerwone jak u homara, mo�emy uwa�a�, �e nasza sk�ra jest �ywym organiz- mem. Podczas �a�ni nie zaleca si� u�ywania myd�a, tylko m�ki kukurydzianej, kt�ra w cieple nie jest szkodliwa. Szerzej o �a�ni rosyjskiej i fi�skiej patrz nr #hc. #aa. Szczeg�lnie dokuczliwym zanieczyszczeniem organizmu s� paso�yty przewodu pokarmowego. #aj g��wek czosnku zjedzonych z pra�onym mlekiem, wed�ug ro- syjskich znachor�w, wygania�o wszystkie glisty. Po dw�ch go- dzinach od za�ycia czosnku trze- ba za�y� �rodek przeczyszczaj�- cy. #ab. Oczyszczone pestki dyni zemle� i za�ywa� po #b �y�ki, popijaj�c ciep�ym mlekiem rano, na czczo, a po godzinie wzi�� �rodek przeczyszczaj�cy. Ten �rodek te� pomaga pozby� si� glist. #ac. A oto sposoby usuwania skutk�w zatrucia alkoholo- #dg wego. Ludowe �rodki wytrze�wia- j�ce: #e kropli roztworu amonia- ku rozpu�ci� w szklance zimnej wody i da� pijanemu do picia. #ad. Po�o�y� d�onie na uszach pijanego. Szybko i silnie je naciera�. Przyp�yw krwi szybko doprowadzi go do stanu �wiadomo- �ci =chocia� do�� wzgl�dnego=. #ae. Po upiciu si�, na drugi dzie� czujemy si� kiepsko: boli nas g�owa, mamy nudno�ci itp. Dawniej kaca leczono #bj kro- plami spirytusu mi�towego w szklance wody. Ulga, jak m�- wiono, nast�powa�a szybko. #af. Objawy kaca mo�na zmniejszy�, je�li rano na czczo wypijemy szklank� ciep�ego mle- ka. Rozdzia� Vi: Schorzenia serca i uk�adu kr��enia #ag. Konwalia majowa. Z niej przyrz�dza si� rozmaite prepara- ty o dzia�aniu nasercowym, u�ywa si� jej przy nerwicach i wadach serca; w medycynie ludowej sto- sowana jest w postaci ekstraktu i nalewki, a tak�e napar�w wod- nych: #b-f g suchego ziela na szklank� wody. Pi� po #a �y�ce sto�owej #b-c razy dziennie. W dawnych czasach konwali� sto- sowano przy puchlinie wodnej, e- pilepsji, chorobach serca, b�- lach brzucha. W krajach Europy Zachodniej stosowano j� przy parali�ach, dla wzmocnienia ner- w�w. Ziele konwalii mo�na wykorzy- sta� zar�wno �wie�e, jak i su- szone. Pami�tajmy przy tym: �wie�ego ziela nie mo�na prze- chowywa� bez jak najszybszego zakonserwowania w spirytusie. Zbiera� konwali� trzeba na #di pocz�tku kwitnienia. Suszy� szybko i starannie, w przewiew- nym pomieszczeniu, w cieniu, najlepiej w suszarniach w tempe- raturze #dj-ej st. C. #ah. Nie mniej ni� konwalia znany jest w ludowej i naukowej medycynie g��g. Napary wodne z kwiat�w i s�abe ekstrakty z owoc�w zalecane s� przy choro- bach nerwowych i sercowych, ner- wicach serca, nadci�nieniu, kli- makterium. Nalewk� z g�ogu sto- suje si� te� przy bezsenno�ci u chorych na serce. Ustalono, �e nalewka ze �wie- �ych kwiat�w g�ogu jest skutecz- niejsza ni� z suszonych. Przy- rz�dza si� j� tak: jedn� cz�� �wie�o zakwit�ych kwiatk�w zale- wa si� #aj cz�ciami #gj#j) spi- rytusu, naci�ganie trwa #g dni w temperaturze pokojowej. Za�y- wa si� po #ac-cj kropli #b-c ra- zy dziennie, po jedzeniu. #ai. Wielowiekow� uzdrawiaj�- c� przesz�o�� ma te� serdecznik. Uczeni potwierdzaj� pozytywne dzia�anie serdecznika przy cho- robach serca i chorobach nerwo- wych. Si�� dzia�ania przewy�sza on #c-d krotnie popularn� wale- rian�. Z powodzeniem stosuje si� se- rdecznik przy nerwicach sercowo- -naczyniowych, we wczesnych sta- diach chor�b nadci�nieniowych, w lekkich przypadkach dusznicy bolesnej, w chorobie Basedowa, w chorobach mi�nia sercowego i wadach serca, w chorobach �o- ��dkowo-jelitowych =chroniczny katar jelit grubych i in.=, a tak�e u�ywa si� go jako �rodka moczop�dnego. Z serdecznika mo- �na przygotowywa� r�ne lekar- stwa: napar =#ae g na szklank� wody, pi� po �y�ce sto�owej #c-e razy dziennie=, nalewk� na spi- rytusie =#cj-dj kropli #c-d razy dziennie=; u�ywa� jako sk�adnik herbatki uspokajaj�cej. Ziele serdecznika zbiera si� w czasie kwitnienia, �cina- #ea j�c kwitn�ce wierzcho�ki no�yca- mi albo no�em. Przy zbieraniu nie zapomnijmy za�o�y� r�kawic, poniewa� ro�lina jest k�uj�ca. Je�li chcemy sami przygotowa� zapasy tego ziela, to pami�taj- my, �e trzeba je suszy� w cieniu na powietrzu albo w przewiewnym pomieszczeniu. A teraz, pami�taj�c o radach wielu znawc�w zi� i farmakolo- g�w, �e najwi�kszy skutek odno- sz� mieszanki r�nych ro�lin, podam kilka wariant�w tych mie- szanek - sprawdzonych i uznanych - aby ludzie mieszkaj�cy w r�- nych strefach klimatycznych mie- li mo�liwo�� wyboru. #ba. Przy nerwicy serca w po- ��czeniu z zaburzeniami trawie- nia, bezsenno�ci� i niepokojem. K��cza z korzeniami waleriany - #dj =proporcje podane s� w gramach=; li�cie mi�ty pie- przowej - #cj_; owoce kopru w�o- skiego - #bj_; kwiaty konwalii majowej - #aj_; kwiaty rumianku lekarskiego - #aj. �y�eczk� tej mieszanki zala� szklank� wrz�t- ku, szczelnie przykry� i zapa- rza� przez godzin�. Przecedzi� i pi� po #j,be szklanki, #a-b razy dziennie. #bb. Przy rozstrojach nerwo- wych i niedomaganiach serca w po��czeniu z duszno�ci� i za- wrotami g�owy. Ziele serdecznika - #ae, zie- le szaroty - #ae, kwiaty g�ogu - #ae, kwiaty rumianku lekar- skiego - #e. Sto�ow� �y�k� mie- szanki zaparza� #h godzin w szklance wrz�tku i przecedzi�. Pi� po #j,e szklanki dziennie, godzin� po jedzeniu. #bc. Przy mia�d�ycy, nadci�- nieniu, dusznicy bolesnej, ner- wicach i b�lach reumatycznych. Korze� lukrecji - #aj, k��cza z korzeniami waleriany - #e owo- ce kopru pachn�cego - #e, ziele uczepu - #aj, kwiaty nagietka - #aj. Sto�ow� �y�k� mie- #ec szanki zagotowa� w szklance wo- dy, zaparza� przez godzin� w szczelnie zamkni�tym naczyniu i przecedzi�. Pi� po #j,c szklanki naparu #b-c razy dzien- nie. #bd. Przy bezsenno�ci, nadci- �nieniu, nerwicach serca, histe- rii, dusznicy bolesnej. Owoce kminku - #aj, owoce ko- pru w�oskiego - #aj, ziele ser- decznika - #aj. Sto�ow� �y�k� mieszanki zala� szklank� wrz�t- ku, szczelnie przykry� i parzy� p� godziny. Nast�pnie ostudzi� i przecedzi�. Otrzymane lekar- stwo wypi� w ci�gu dnia w #c da- wkach. #be. Przy niedomaganiu serca. Ziele rdestu ptasiego - #ae, ziele skrzypu polnego - #aj, kwiaty g�ogu #be. #b �y�eczki mieszanki zaparza� p� godziny w szklance wrz�tku, przecedzi� i wypi� w ci�gu dnia w #e-f daw- kach. #bf. Przy mia�d�ycy. Korzenie dmuchawca - #aj_; k��cze perzu - #aj_; li�cie przywrotnika - #aj_; ziele krwa- wnika - #aj. Sto�ow� �y�k� mie- szanki zagotowa� w szklance wo- dy, zaparza� godzin�, przece- dzi�. Pi� po #j,ge szklanki na- paru przed �niadaniem. #bg. Przy pobudliwo�ci i przyspieszonym oddechu. K��- cza z korzeniami waleriany - #be_; ziele serdecznika - #be_; owoce kminku - #be_; owoce kopru w�oskiego - #be_; Pi� po #j,e szklanki naparu, #c razy dziennie. #bh. Przy pobudliwo�ci nerwo- wej, dra�liwo�ci, bezsenno�ci. Li�cie mi�ty pieprzowej - #cj_; ziele serdecznika - #cj_; k��cza z korzeniami waleriany - #bj_; owocostany chmielu =szyszki= - #bj_; Stosowa� po p� szklan- ki, #c razy dziennie. #ee #bi. Bardzo cenna recepta na serce i p�uca: #djj g mas�a #djj g wieprzowego sad�a z kiszek, #djj g miodu, #djj g cukru, #ajj g kakao, #h ��tek, #c szklanki �mietany. ��tka, �mietan� i kakao ubi�. Mas�o i sad�o ra- zem podgrza�. Wszystko razem gotowa� tak d�ugo, a� powstanie ciasto jak na bliny, trzykrotnie doprowadzi� do wrzenia, wystu- dzi� i pi� #c razy dziennie po �y�ce. #cj. Przy dusznicy bolesnej z zadyszk� polecano za�ywa� czo- snek z miodem. Wzi�� litr miodu #aj cytryn, #e g��wek czosnku. Z cytryn wycisn�� sok, czosnek umy� obra� i utrze� na tarce =mo�na zemle� w maszynce do mi�- sa=. Wszystko wymiesza� i pozo- stawi� pod przykryciem, w ch�od- nym miejscu, na tydzie�. Stoso- wa� po #d �y�eczki, raz dzien- nie, robi�c przerwy d�ugo�ci oko�o #a min. mi�dzy ka�d� �y- �eczk� specyfiku. #ca. Szklank� wody zagotowa�, zmniejszy� ogie� tak, aby woda lekko wrza�a. Wsypa� �y�eczk� mi�ka i zaparza� na ma�ym ogniu oko�o #c minut. Przykry� i od- stawi� na p� godziny w ciep�e miejsce, nast�pnie przecedzi�. Za�ywa� po #a �y�ce, #c razy dziennie przy tachykardii =cz�- stoskurczu=. #cb. Na anemi� i kacheksj� =og�lne wyczerpanie organizmu=. Trzeba zbiera� bylic� w maju i zalewa� j� w�dk�. Naci�ga� #ba dni w suchym, letnim i ciem- nym miejscu. Pi� - kropla nale- wki na naparstek wody - co rano, na czczo. #cc. Przy anemii i kacheksji leczono si� mlekiem karmi�cej �wini lub kotki. Mleko nale�y doi� do szklanki. Ze �wini� sprawa jest prosta: nie zg�asza ona w tym wzgl�dzie zastrze�e�. Mleko �wini jest g�ste i po�yw- ne. By� mo�e, �e w nieda- #eg lekiej przysz�o�ci �winie b�dzie si� hodowa� nie tylko na mi�so, ale i dla mleka. Zdoby� mleko kotki jest znacznie trudniej. Kotk� nale�y wcze�niej przy- uczy� do dojenia =w ostatnim okresie ci��y=. Nie wszystkie kotki bez sprzeciwu zgadzaj� si� na oddanie swojego mleka. #cd. Przy hemoroidach. Po #bj g kruszyny, krwawnika, ko- lendry, korzenia lukrecji. Przygotowa� wywar i pi� po #a szklance naparu na noc. #he. Przy hemoroidach pije si� r�wnie� sok z dojrza�ych owoc�w jarz�biny - po #j,be szklanki #c razy dziennie. Mo�- na go os�odzi�. Zapija� szklan- k� przegotowanej wody. #cf. Dziurawiec stosuje si� przy hemoroidach jako wywar: �y- �k� rozdrobnionego ziela zala� szklank� wrz�tku, gotowa� na ma- �ym ogniu #ae min., przecedzi�. Pi� po #j,be szklanki, #c razy dziennie. #cg. Wywar z li�ci poziomki le�nej stosuje si� przy hemoroi- dach do lewatyw i przemywa� =�y- �k� li�ci zala� szklank� wrz�t- ku, naci�ga� #bj min., przece- dzi�=. #ch. Kalina - przy hemoroi- dach u�ywa si� wywaru z kory =przy krwotokach=: #d �y�eczki rozdrobnionej kory zala� szklan- k� wody, gotowa� #cj min., prze- cedzi�, dola� wody do pocz�tko- wej obj�to�ci i za�ywa� po �y�- ce, #c razy dziennie przed je- dzeniem. #ci. Sok z kapusty kiszonej przy hemoroidach pije si� w sta- nie ciep�ym, od #j,e do #b szklanek dziennie. #dj. �y�k� suchych li�ci po- krzywy dwupiennej zala� szklank� wrz�tku, gotowa� #aj minut #ei na ma�ym ogniu, ostudzi�, prze- cedzi�. Pi� po �y�ce, #d-e razy dziennie przy hemoroidach. #da. W podobnej dolegliwo�ci �wie�y sok cebuli stosowa� po #a �y�ce, #c-d razy dziennie. #db. Rumianek. Zewn�trznie napar stosuje si� do przemywa� hemoroid�w =#b-c �y�ki zaparzy� szklank� wrz�tku, naci�ga� #a godz. pod przykryciem, prze- cedzi�=. #dc. Naparu j�czmiennego s�o- du u�ywa si� przy hemoroidach. Siemi� j�czmienia umie�ci� w ciep�ym i wilgotnym pomiesz- czeniu, kiedy zacznie kie�kowa�, wysuszy� je. #b �y�ki rozdrob- nionych, suchych kie�k�w zala� #a l wrz�tku, naci�ga� #d godzi- ny. Pi� po #j,e szklanki, #d-f razy dziennie dodaj�c cukru. #dd. Skrzyp polny. Naparu z ziela u�ywa si� przy hemoroi- dalnych krwotokach. Przygotowa- nie: #b �y�eczki rozdrobnionego ziela zagotowa�, naci�gn�� #a godz., przecedzi�. Pi� po �yku przez ca�y dzie�. #de. W centralnej Rosji zna- chorzy leczyli hemoroidy przy- k�adaj�c do nich li�cie osiki. Zapobiegawczo chore miejsce przemy� wod� z myd�em, nast�pnie zimn�. Li�cie przyk�ada si� na #b godziny. Je�li b�l si� wzma- ga, li�cie zdj�� wcze�niej. Ch�odn� wod� przemy� naro�la. Powt�rzy� zabieg po #a-b dniach. #df. W niekt�rych rejonach hemoroidy leczono w spos�b na- st�puj�cy: do guz�w przyk�adano zimne kompresy. Zmoczon� w zim- nej wodzie i wyci�ni�t� gaz� przyk�ada si� na #a-b minuty #j,ge razy dziennie. Po kilku dniach zmieniano procedur�. Przyk�adano, nie d�u�ej ni� na p� minuty, kawa�eczki lo- #fa du, zawini�te w gaz�. #dg. Herbata z rdestu to je- den ze sposob�w na hemoroidy. Ziele rdestu ptasiego zaparzy� wrz�tkiem jak herbat� i pi� kil- ka razy dziennie. #dh. Z surowego ziemniaka wy- struga� �wieczk� o grubo�ci pal- ca z p�askim zako�czeniem. Przy hemoroidach wprowadza� j� do od- bytu, na noc. Rano �wieczka wyjdzie wraz z ka�em lub przy lekkim napinaniu si�. #di. Sprawdzony spos�b lecze- nia hemoroid�w bez operacji. Zagotowa� w garnku ok. #b l wo- dy. Rozpu�ci� we wrz�tku #djj g a�unu =lub wzi�� gruby glinia- ny garnek i nala� do niego #b litry mleka, wrzucaj�c #d du- �e g��wki cebuli=. Garnek przy- kry�. Wszystko to podgrzewa� w piekarniku na ma�ym ogniu, a nast�pnie przykry� garnek dre- wnian� pokryw� z otworem i pod- grzewa� odbyt nad par�. Po ka�- dym podgrzewaniu koniecznie po- smarowa� odbyt =wewn�trz i z ze- wn�trz= wazelin� i za�y� �rodki przeczyszczaj�ce. Podgrzewanie mo�na robi� nie cz�ciej ni� raz w tygodniu. Wystarcz� #b albo #c zabiegi. #ej. Perski spos�b leczenia hemoroid�w. Jest nim dymna na- siad�wka z czosnku. Wzi�� nie- wysok� blaszan� ba�k�, po�o�y� na jej dnie silnie nagrzane w ogniu ceg�y i na nie nasypa� drobno pokrojonego czosnku =lub wielb��dzich kolc�w=. Kiedy czosnek zacznie dymi� i pali� si�, usi��� na ba�ce. Kontynuo- wa� nasiad�wki w miar� potrzeb. Persowie przez wiele stuleci stosowali z dobrym skutkiem taki w�a�nie spos�b leczenia. #ea. Ulubiony spos�b znacho- r�w syberyjskich. Lecz� oni he- moroidy pijawkami: na ka�d� na- ro�l nak�ada si� jedn� pi- #fc jawk�. Kiedy pijawka napije si�, to sama odpadnie, a hemoro- idy zasychaj�. Przed leczeniem hemoroidy trzeba wymy� myd�em #c-