Spis Tre�ci CZʌ� I PROJEKTOWANIE BAZY DANYCH 21 ROZDZIA� 1. CO NOWEGO W�ACCESSIE�2000 22 Nowy interfejs u�ytkownika 22 Zmiany w VBE 23 Strony dost�pu do danych 24 Podarkusze danych 24 Autokorekta nazw 25 ADO jako domy�lny system dost�pu do danych 25 Wsp�praca online 25 Access jako interfejs u�ytkownika dla�SQL Server 26 ROZDZIA� 2. PLANOWANIE PROCESU�ROZWOJU 27 Okre�lenie wymaga� 28 Dlaczego faza wymaga� jest tak wa�na? 28 Odnalezienie rzeczywistego problemu 28 �ledztwo 28 Diagramy procesu 29 Identyfikacja zakresu projektu 30 Spisywanie wymaga� 30 Architektura 31 Planowanie rozwoju 31 Strategia dostarczania 32 Styl 33 Standardy 33 Standardy nazewnictwa 34 Standardy kodowania 34 Konstrukcja 34 Dziel i rz�d�: dzia�ania w fazie Konstrukcja 34 Edycje i kompilacje 35 Szczeg�owy projekt 38 Kontrola projektu 39 Tworzenie aplikacji 39 Kontrola aplikacji 39 Testowanie 39 Testowanie modu�u 39 Testowanie aplikacji 40 Testowanie instalacji i konfiguracji 40 Odnajdywanie usterek 41 Kontrola wersji 43 ROZDZIA� 3. PROJEKT BAZY DANYCH I NORMALIZACJA 45 Relacyjne systemy zarz�dzania bazami�danych (RDBMS) 45 Zasady relacyjne dr Codda 45 Teoria projektowania relacyjnego 47 Korzy�ci z u�ywania modelu relacyjnego 47 Tabele i niepowtarzalno�� 48 Klucze obce i domeny 48 Relacje 49 Relacja jeden-do-jednego 49 Relacja jeden-do-wielu 49 Relacja wiele-do-wielu 50 Podarkusze danych 50 Normalizacja danych 51 Pierwsza posta� normalna 51 Druga posta� normalna 52 Trzecia posta� normalna 52 Korzy�ci z normalizacji 53 Zasady integralno�ci danych 53 ROZDZIA� 4. ZAAWANSOWANE KWERENDY 54 Kwerendy w Accesie 2000 54 Tworzenie zaawansowanych kwerend 55 U�ycie kwerendy 55 W�a�ciwo�ci kwerendy 56 Siatka QBE 56 Panel tabel 58 Umieszczanie tabeli lub kwerendy w panelu tabel 58 Tworzenie relacji w panelu tabel 58 Siatka kwerendy 61 Umieszczanie p�l w siatce kwerendy 62 Okre�lanie kolejno�ci sortowania, wy�wietlania rezultat�w oraz wyb�r kryteri�w kwerendy 62 Kwerendy podsumowuj�ce 62 Funkcja agreguj�ca Policz 63 Funkcja agreguj�ca �rednia 64 Funkcje agreguj�ce Minimum i Maksimum 64 Funkcje agreguj�ce Pierwszy i Ostatni 65 Funkcje agreguj�ce Odchylenie standardowe i�Wariancja 65 Funkcja Wyra�enie 65 Warunek Gdzie 66 U�ycie kwerend krzy�owych 67 U�ycie kwerend parametrycznych 69 Tworzenie parametr�w dla kwerendy w siatce QBE 70 Tworzenie parametr�w w kwerendach korzystaj�cych�z�programu 71 Tworzenie kwerend parametrycznych � siatka QBE a program 71 Wykonywanie kwerendy parametrycznej poprzez program 71 Wykonywanie kwerendy poprzez zbi�r parametr�w 72 Kwerendy przekazuj�ce 72 Tworzenie kwerendy przekazuj�cej 73 Kwerendy definiuj�ce dane 73 Tworzenie nowej tabeli 74 Modyfikowanie tabeli 74 Tworzenie indeks�w 75 Usuwanie tabeli 75 Okre�lanie w�a�ciwo�ci p�l 75 Optymalizowanie kwerend 76 ROZDZIA� 5. JET 4.0 � SILNIK BAZ DANYCH MICROSOFT 77 Historia Microsoft Jet 77 Jet 1.0 77 Jet 1.1 77 Jet 2.0 77 Jet 2.5 78 Jet 3.0 78 Jet 3.5 78 Jet 3.51 78 Jet 4.0 78 Przysz�e wersje Microsoft Jet 79 Praktyczne zastosowanie nowych opcji silnika Jet 4.0 79 Wbudowany dostawca baz danych OLE 79 Blokowanie na poziomie rekordu 79 Pe�na obs�uga Unicode 79 Czym jest Unicode? 79 Obs�uga Unicode 1.1 w silniku Jet 4.0 80 Sortowanie kompatybilne z NT 81 Typy danych Jet 81 Ulepszenia opcji Autonumerowanie 82 Przeszukiwalne pola Memo 83 Kontrola po��cze� i zamkni�cie bierne 83 Nowa sk�adnia SQL 84 Zabezpieczenia 84 Definiowanie widok�w i procedur 85 Wywo�ywanie parametr�w 85 Transakcje 85 Tworzenie tabel DDL 86 CZʌ� II DOST�P DO DANYCH 88 ROZDZIA� 6. WPROWADZENIE DO�OBIEKT�W DANYCH ACTIVEX 89 Historia dost�pu do danych 89 Firmowe interfejsy API 89 Open Database Connectivity (ODBC) 89 Microsoft Jet/Obiekty Data Access (DAO) 90 Zdalne obiekty danych (RDO) i ODBCDirect 90 Universal Data Access 90 Obiekty ActiveX Data (ADO) 91 ADO 1.0 91 ADO 1.5 91 ADO 2.0 91 ADO 2.1 91 Model obiektowy ADO 92 Obiekt Connection 93 Otwarcie po��czenia w Accessie 2000 93 Wykonywanie wyra�e� SQL w obiekcie Connection 94 Obiekty ADO: Recordset 94 U�ycie Recordset z obiektami Command i Parameter 96 Wykonywanie kwerendy funkcjonalnej poprzez obiekt Command 98 Obiekty Field i Property 99 Obiekty ADO: Error 100 Przej�cie z obiekt�w DAO do ADO 101 Konwersja z poprzednich wersji Accessa 101 Czy warto przej�� na obiekty ADO? 101 Schemat konwersji 101 Kiedy nie dokonywa� konwersji? 102 Por�wnanie modelu obiektowego ADO i DAO 102 ROZDZIA� 7. ZAAWANSOWANE ADO 104 U�ycie dostawcy OLE DB dla Jet w�Accessie 2000 104 CurrentProject.Connection 106 Rola Microsoft Data Links w pod��czaniu si� do bazy danych 106 Zarz�dzanie plikami UDL 108 Programowe zarz�dzanie plikami UDL 108 Uzyskanie poprzez ADO dost�pu do�danych w bazach nierelacyjnych 110 Lista u�ytkownik�w Jet 110 Tworzone zestawy rekord�w 110 Kszta�towanie danych 111 Zaawansowana obr�bka danych przy�u�yciu ADO 113 Modyfikowanie danych w zestawie rekord�w 113 Dodawanie rekordu 114 Trwa�e zestawy rekord�w 115 Definiowanie danych przy u�yciu ADOX 117 Obiekt Catalog 117 Tworzenie bazy danych 117 Tworzenie tabel i p�l 118 Tworzenie do��czonej tabeli 118 Ustawianie w�a�ciwo�ci pola 119 Tworzenie indeksu 119 Tworzenie relacji w ADOX 120 Tworzenie kwerend w ADOX 121 Tworzenie widoku 121 Tworzenie procedury 122 Modyfikowanie wyra�enia SQL kwerendy 122 CZʌ� III INTERFEJS U�YTKOWNIKA 124 ROZDZIA� 8. PROJEKTOWANIE FORMULARZA 125 W�a�ciwo�ci formularza 125 Zak�adka Dane 126 �r�d�o rekord�w 126 Edycja dozwolona 126 Usuwanie dozwolone 126 Dodawanie dozwolone 126 Wprowadzanie danych 126 Filtry dozwolone, Filtr, Uporz�dkuj wed�ug 126 Zak�adka Format 126 Widok domy�lny 126 Dost�pne widoki 127 Paski przewijania 127 Selektory rekord�w 127 Przyciski nawigacyjne 127 Styl obramowania 127 Pole menu sterowania 127 Przyciski Min Max 127 Przycisk Zamknij 127 Zak�adka Inne 128 Modalny 128 Podr�czny 128 Pasek menu, pasek narz�dzi 128 Menu podr�czne 128 Pasek menu podr�cznego 128 Metka 128 Ma modu� 128 Zezwolenie na zmiany projektu 129 U�yteczne w�a�ciwo�ci nie znajduj�ce si� na arkuszu w�a�ciwo�ci 129 Argumenty otwarcia (OpenArgs) 129 W�a�ciwo�ci u�ytkownika 129 Zdarzenia 130 Otwarcie formularza 130 Zamkni�cie formularza 131 Zmiana rozmiaru formularza 131 Maksymalizowanie formularza 131 Przywr�cenie zminimalizowanego formularza 131 Formanty formularza w Accessie 131 Formant Lista rozwijana 131 U�ycie zdarzenia Not In List 131 Tworzenie automatycznie rozwijaj�cej si� listy rozwijanej 132 Tworzenie w�asnych list rozwijanych 132 Pobieranie wi�cej ni� jednej warto�ci z pola listy i listy rozwijanej 133 Pole listy 133 Pole listy wielokrotnego wyboru 133 Ustawienia w�a�ciwo�ci 134 Podformularze 134 Dodawanie podformularzy 134 Tworzenie odniesienia dla podformularza 135 Wbudowany formant Karta 135 Grupa opcji 135 Podr�czne menu 136 Hiper��cza 136 ROZDZIA� 9. ROZBUDOWA FORMULARZY PRZY U�YCIU FORMANT�W ACTIVEX 137 Jak korzysta� z formant�w ActiveX 137 Typy formant�w ActiveX 137 Gdzie znale�� formanty ActiveX? 138 Czy formanty ActiveX s� bezpieczne? 138 Czy mog� korzysta� z formant�w ActiveX i rozpowszechnia� je w moich aplikacjach? 138 U�ycie formant�w ActiveX 139 Instalowanie formantu ActiveX 139 Rejestrowanie formant�w ActiveX 139 Dodawanie formantu ActiveX do formularza 139 Ustawianie w�a�ciwo�ci formantu ActiveX 140 Pisanie kodu umo�liwiaj�cego wykonywanie metod i reagowanie na zdarzenia 141 21 formant�w ActiveX 141 Formant Animation 142 Formant Calendar 143 Formant Common Dialog 143 Formant DateTimePicker 144 Formant FlatScrollBar 145 Formant ImageCombo 145 Formant ImageList 146 Formant ListView 147 Formant MAPISession 149 Formant MAPIMessages 149 Formant MonthView 150 Formant ProgressBar 151 Formant RichText 152 Formant Slider 152 Formant StatusBar 153 Formant SysInfo 154 Formant TabStrip 155 Formant Toolbar 155 Formant TreeView 156 Formant UpDown 157 Formant WebBrowser 158 Dystrybucja formant�w ActiveX 159 ROZDZIA� 10. TWORZENIE RAPORT�W 160 Czym s� raporty? 160 Struktura raport�w w Accessie 161 Tworzenie prostych raport�w przy u�yciu kreatora 161 Dostosowywanie raport�w 163 Zmiana �r�d�a rekord�w w raporcie 163 Zmiana struktury grupowania w raporcie 164 Umieszczenie grupowania w raporcie 165 U�ycie funkcji w raporcie 166 U�ycie funkcji obliczeniowych 166 U�ycie Funkcji Immediate IF 166 U�ycie w�asnych funkcji w module raportu 167 U�ycie w�asnych funkcji w osobnym module 167 U�ycie konkatenacji 168 Praca z podraportami 169 Tworzenie prostego podraportu 170 Tworzenie prostych etykiet adresowych 171 Publikowanie raportu 172 Metody publikowania raport�w 172 U�ycie wbudowanych metod Accessa do eksportowania raport�w 173 U�ycie ��czy pakietu Office do publikowania raport�w 174 Problemy zwi�zane z publikacj� 174 U�ycie poczty elektronicznej do publikowania raport�w 174 Modyfikowanie raportu podczas jego dzia�ania 174 Filtrowanie i sortowanie 174 Trzymaj grup� razem 175 HasData 175 Zdarzenia raportu (podczas jego dzia�ania) 175 Przy otwarciu 175 Przy aktywowaniu, przy dezaktywowaniu 175 Przy braku danych 176 Przy b��dzie 176 Przy stronie 176 Przy zamkni�ciu 176 W�a�ciwo�� Sekcja 176 Nazwa 176 Wysoko�� 177 Widoczny 177 W�a�ciwo�ci sekcji zwi�zane z procesem projektowania 177 Mo�na powi�ksza�, mo�na zmniejsza� 177 Nowy wiersz lub kolumna 177 Powt�rz sekcj� 178 W�a�ciwo�ci sekcji (podczas dzia�ania raportu) 178 Wymuszaj now� stron� 178 Trzymaj razem 178 Przenie�Uk�ad, Nast�pnyRekord i DrukujSekcj� 178 LiczbaFormatowa� 179 LiczbaDrukowa� 179 By�Kontynuowany, B�dzieKontynuowany 179 Programowe tworzenie raport�w 179 Tworzenie �r�d�a rekord�w 179 Tworzenie obiektu Raport 180 Tworzenie sekcji 182 Wskaz�wki 182 Tworzenie grupowania dwutygodniowego 182 Ukryj powtarzaj�ce si� dane 182 Alfabetyczne grupowanie danych 182 Tworzenie numerowanych list 183 Tworzenie pustych linii co n znak�w 183 Zerowanie numeru strony dla nowych grup 184 Rysowanie pionowych linii 184 Przesuwanie numer�w parzystych i nieparzystych stron 184 Identyfikacja u�ytkownika drukuj�cego raport 184 Wyr�wnanie stron do oprawy 185 Obliczanie podsumowa� strony 185 Precyzyjne przesuwanie formant�w 185 CZʌ� IV TAJNIKI VBA 187 ROZDZIA� 11. TWORZENIE OBIEKT�W PRZY�U�YCIU MODU��W KLAS 188 Korzy�ci z u�ywania obiekt�w 189 Ukrywanie z�o�ono�ci 189 U�ycie technologii Microsoft IntelliSense 189 Organizowanie kodu 190 Dopuszczenie przegl�dania obiekt�w w Object Browser 190 Tworzenie wielu egzemplarzy obiekt�w 190 Tworzenie kodu �atwego do aktualizacji i utrzymania 190 Ograniczenie dost�pu do kodu 190 Tworzenie przeno�nego kodu 191 Przegl�d obiekt�w, w�a�ciwo�ci i metod 191 Tworzenie klas 191 Wstawianie modu�u klasowego 191 Tworzenie w�a�ciwo�ci 192 U�ycie zmiennych publicznych 192 U�ycie procedur w�a�ciwo�ci 192 Tworzenie w module zmiennych prywatnych 193 Property Let 193 Property Get 193 Property Set 194 Zmienna publiczna czy procedury w�a�ciwo�ci 194 Tworzenie wyliczeniowych typ�w danych 194 Tworzenie metod 196 U�ycie metod 196 Tworzenie zdarze� 196 U�ycie zdarze� 197 Uruchamianie zdarze� �Przy inicjacji� i �Przy zako�czeniu� 198 U�ycie obiekt�w 198 Tworzenie zmiennej obiektu 198 Przypisywanie zmiennej obiektu do obiektu 198 U�ycie obiektu 199 Zwalnianie obiektu 199 Tworzenie wielu egzemplarzy obiekt�w 199 Przegl�d innych obiekt�w 200 Obiekt TextFile 200 Obiekt Timer 200 Obiekt Sound 201 Obiekt Letter 202 Obiekt Outlook 203 Implementacja obiektu obs�ugi b��d�w 204 U�ycie obiekt�w w po��czeniu z kolekcjami VBA 204 Tworzenie kolekcji VBA 205 W�a�ciwo�ci i metody kolekcji VBA 205 Dodawanie obiekt�w do kolekcji 205 Odnoszenie si� do okre�lonych obiekt�w 206 Tworzenie p�tli po obiektach kolekcji 206 Usuwanie pojedynczych obiekt�w 206 Usuwanie wszystkich obiekt�w 206 Zwalnianie zmiennej obiektu 207 ROZDZIA� 12. USUWANIE B��D�W W�APLIKACJACH ACCESSA 208 Usuwanie b��d�w logicznych 208 Praca z Visual Basic Development Environment (IDE) 209 Project Explorer 209 Okno Code 209 Okno Properties 210 Okno Immediate 210 Okno Locals 210 Okno Watch 210 Object Browser 211 Okno Call Stack 211 Obiekt Debug 211 Debug.Print 211 Debug.Assert 212 U�ycie okna Immediate 212 Podgl�danie zmiennych 212 Zmiana warto�ci zmiennych 212 Wy�wietlanie warto�ci funkcji wbudowanych 213 Uruchamianie funkcji w�asnych 213 Uruchamianie w�asnych procedur 213 Wskaz�wki pomocne w korzystaniu z okna Immediate 213 Uruchamianie instrukcji w oknie Immediate 213 Poruszanie si� po oknie Immediate 213 Usuwanie kodu w oknie Immediate 213 U�ycie programu uruchomieniowego 213 Ustawianie punkt�w zatrzymania 214 Przechodzenie przez kod 214 Krokowe wykonywanie kodu 214 Wykonywanie procedur 214 Wykonywanie kodu do ko�ca procedury 214 Wykonanie do pozycji kursora 215 Wyb�r kolejnej instrukcji 215 Kontynuacja wykonywania kodu 215 Ponowne uruchamianie kodu 215 Podgl�danie warto�ci zmiennych 215 U�ycie podczas usuwania b��d�w technologii Microsoft IntelliSense 215 U�ycie okna Locals 216 U�ycie okna Watch 216 U�ycie okna Call Stack 216 U�ycie kompilacji warunkowej 217 Pisanie solidnego kodu 217 Deklaruj zmienne w osobnych liniach programu 217 Deklaruj zmienne w jak najw�szym zakresie 218 U�ywaj okre�lonych typ�w danych 218 Niszcz zmienne obiekt�w 218 U�ywaj s�owa kluczowego TypeOf 218 U�ywaj Me zamiast Screen.ActiveForm i Screen.ActiveControl 218 U�ywaj narz�dzia do obs�ugi b��d�w 218 U�ywaj Option Explicit 218 Numeracja od 0 czy od 1? 218 Natychmiast naprawiaj b��dy 218 U�ywaj komentarzy 218 U�ywaj znaku kontynuacji wiersza 219 U�ywaj kr�tkich procedur 219 U�ywaj standaryzowanych konwencji nazewnictwa 219 Nigdy nie u�ywaj Stop 219 Nie usuwaj b��d�w przy u�yciu okien komunikatu 219 Testowanie aplikacji 220 �wiczenie technik usuwania b��d�w 220 ROZDZIA� 13.� PROFESJONALNA OBS�UGA�B��D�W 221 Usuwanie b��d�w sk�adni 221 Usuwanie b��d�w logicznych 223 Usuwanie b��d�w wykrytych w trakcie u�ytkowania 223 Proste narz�dzie do obs�ugi b��d�w 223 On Error GoTo ErrorHandler 223 ExitHere 223 ErrorHandler 224 Resume ExitHere 224 Przebieg programu z narz�dziem do obs�ugi b��d�w 224 Obiekt Err 225 Err.Clear 225 Err.Raise 225 Reagowanie na b��dy 226 Instrukcje Resume 227 Resume 227 Resume Next 227 Uzyskiwanie dodatkowych informacji o b��dzie 227 Zaawansowane narz�dzie do obs�ugi b��d�w 228 Modu� klasowy Error (Obiekt) 229 W�a�ciwo�ci obiektu cError 229 Metody obiektu cError 230 Przegl�danie obiektu cError w Object Browser 231 Przetwarzanie b��du 231 Do�wiadczenie u�ytkownika ko�cowego 232 Identyfikowanie problem�w sprz�towych 234 Sporz�dzanie raport�w o b��dach 234 Opcje obiektu cError 235 Odwo�ania do interfejsu API systemu Windows 236 B��dy w r�nych aplikacjach 237 Obs�uga b��d�w w procedurach zagnie�d�onych 237 Zaawansowane zagadnienia zwi�zane z b��dami 237 Procedury zdarze� zwi�zane z b��dami 237 On Error GoTo 0 238 On Error Resume Next 238 Metoda AccessError 238 Inne funkcje zwi�zane z b��dami 238 Ustawienie opcji wy�apuj�cych b��dy 238 ROZDZIA� 14. OPTYMALIZACJA APLIKACJI 240 Ulepszanie podstaw: optymalizacja sprz�tu i systemu Windows 241 Instalowanie aplikacji w celu uzyskania optymalnej wydajno�ci 242 Optymalizacja silnika bazy danych Jet 242 Bezpieczne modyfikowanie ustawie� silnika Jet 246 Narz�dzia s�u��ce do pomiaru wydajno�ci 247 Spojrzenie za kulisy 248 Optymalizacja bazy danych od podstaw 249 Projektowanie tabel w celu osi�gni�cia poprawy wydajno�ci 249 Normalizacja danych w celu osi�gni�cia poprawy wydajno�ci 249 Tworzenie indeks�w w celu przyspieszenia pracy kwerend 250 Wcze�niejsze tworzenie relacji jako spos�b na popraw� wydajno�ci 250 Poprawa wydajno�ci kwerend 250 Wyb�r typu zestawu wynik�w zapewniaj�cego optymaln� wydajno�� 252 Zwi�kszenie szybko�ci kwerend 253 Przyspieszenie funkcjonowania formularzy 255 Zacznijmy od pocz�tku 255 Szybsze pobieranie rysunk�w 255 Podstawowy, szybki formularz 256 Szybsze drukowanie raport�w 258 Pisanie szybkiego kodu 258 U�ycie pami�ci przez kod 259 Praca z modu�ami 259 Kompilowanie kodu 259 Dekompilacja 259 Tworzenie pliku MDE 260 U�ycie Option Explicit 260 Precyzyjne wybieranie rozmiaru zmiennych 260 Oszcz�dzanie przestrzeni stosu przy u�yciu zmiennych typu string 260 Dok�adne okre�lanie typu obiekt�w 260 Umieszczenie kodu we wn�trzu procedury zamiast odwo�ywania si� do innych funkcji 261 Zmiana True i False 261 U�ycie Len() zamiast pustego ci�gu 261 U�ycie True i False zamiast zera 261 Szybkie odwo�ania do obiekt�w 261 U�ycie szybkich tablic 262 U�ywaj sta�ych, gdy jest to tylko mo�liwe 262 W�a�ciwe u�ycie zak�adek (Bookmarks) 262 Zamykaj i niszcz 263 U�ywaj SQL zamiast DAO 263 U�ycie indeksowania kolekcji 263 Tworzenie szybszych p�tli 263 Usu� z kodu IIF() 264 Porz�dkowanie Select Case 264 U�ywaj Execute zamiast RunSQL 264 U�ywaj A2KU_Timer 264 Testuj wydajno�� transakcji 264 Kontroluj od�wie�anie 264 U�ywaj wczesnego wi�zania i zwracaj uwag� na odniesienia ActiveX 265 Przej�cie do architektury klient-serwer 265 Chleba i igrzysk 265 CZʌ� V ACCESS I ARCHITEKTURA KLIENTSERWER 266 ROZDZIA� 15. WPROWADZENIE DO�PROJEKT�W PROGRAMU MICROSOFT ACCESS ORAZ�NARZ�DZI WIZUALNYCH 267 Wprowadzenie do projekt�w programu�Microsoft Access 267 Wady i zalety ADP 267 U�ycie ADP 268 Tworzenie ADP 268 Nowe okno bazy danych 269 Praca z ADP i istniej�cymi bazami�danych serwera SQL 270 Praca z tabelami 270 Widoki w serwerze SQL 271 Procedury przechowywane 272 Diagramy bazy danych 272 Formularze, strony, raporty i modu�y 273 Zarz�dzanie serwerem SQL poprzez ADP 273 Sk�adowanie i odtwarzanie 273 Replikacja serwera SQL 274 Bezpiecze�stwo 274 Powt�rne przy��czenie do bazy serwera SQL 275 Tworzenie projektu opartego na nowej bazie danych 276 Tworzenie tabel 276 Ustawienie w�a�ciwo�ci tabeli i indeks�w 277 Tworzenie zale�no�ci na diagramie bazy danych 277 Tworzenie kaskad poprzez wyzwalacze 278 Tworzenie widok�w 278 Tworzenie procedur przechowywanych 279 Tworzenie aplikacji w Accessie 279 Tworzenie plik�w ADE 279 Zako�czenie: przenoszenie bazy danych Access 97 na�serwer SQL i do pliku ADP 280 ROZDZIA� 16. TWORZENIE INTERFEJSU�U�YTKOWNIKA DLA�MICROSOFT SQL SERVER 281 Architektura klient-serwer: OLE�DB�kontra ODBC 281 Tworzenie po��czenia z serwerem SQL 281 Tworzenie �r�d�a danych ODBC (DSN) 282 ��czenie tabel 282 Wady tabel po��czonych 283 Po��czenie najlepszych metod: wype�nianie tabel podczas startu aplikacji 283 Procedury przechowywane i kwerendy przekazuj�ce 284 Tworzenie raport�w opartych na procedurach przechowywanych poprzez zapytania przekazuj�ce 284 Raportowanie z serwera SQL w Accessie 286 Zaawansowane mo�liwo�ci: przekazywanie parametr�w do procedury przechowywanej w czasie dzia�ania�programu 286 Dodatkowe filtrowanie danych raportu 287 Formularze w aplikacji 288 Formularze zwi�zane 288 Formularze niezwi�zane 289 Zaawansowane w�a�ciwo�ci: dostawca�OLE DB dla serwera SQL 290 Nast�pny zestaw wynik�w 290 Wykonywanie polece� z parametrami 291 D�uga droga 291 U�ycie metody CreateParameters 292 U�ycie Refresh 292 Obs�uga zwracanych warto�ci 293 Wykonanie procedury bez obiektu Command 294 U�ycie klasy Connection 294 U�ycie klasy Connection w aplikacji 295 ROZDZIA� 17. INTERFEJS ACCESSA 2000 DO ORACLE'A 296 Dost�p do danych Oracle'a przez�Accessa 296 Tabele po��czone 297 Tworzenie ci�gu po��czenia ODBC 297 Tworzenia nazwy �r�d�a danych 297 Koszt po��czenia z Oracle'em 298 Kwerendy przekazuj�ce (SPT) 298 Okre�lanie w�a�ciwo�ci kwerend przekazuj�cych 299 Sk�adnia kwerend przekazuj�cych 299 Wielko�� liter 299 Wyra�enie Select 300 Klauzula WHERE 300 Definiowanie zale�no�ci 300 U�ycie znak�w specjalnych 300 U�ycie Null i Not Null 300 Tworzenie wyra�e� Insert 301 Tworzenie wyra�e� Update 301 U�ycie Group By/Having 301 Funkcje w Oracle'u i Accessie 301 Ci�gi 302 ��czenie 302 Initcap, Lower, Upper 302 Instr 303 LTrim/RTrim 303 Soundex 304 Substr 304 Decode 305 Obliczenia w Oracle'u 305 Ceil() 305 Floor() 305 Nvl() 306 Round() 306 Sign() 306 Trunc() 306 Greatest/Least 306 Obliczenia na datach 307 Arytmetyka 307 Sysdate 307 Add_Months 307 Months_Between 307 Next_Day() 308 To_Date() 308 Problem roku 2000 308 Poznajemy widoki i procedury przechowywane 309 Tworzenie widok�w 309 Po��czenie z Oracle'em poprzez ADO 310 Parametry 311 Tworzenie procedur przechowywanych 312 Uruchamianie procedury 313 Tworzenie niezwi�zanego interfejsu�do�Oracle'a 313 Tworzenie niezwi�zanego interfejsu 314 Tworzenie zmiennych globalnych 314 �adowanie danych i inicjalizacja formularza 315 Programowanie przycisk�w steruj�cych 315 Zmiana danych Oracle'a przy u�yciu formularza 317 Wstawienie danych do Oracle'a przy u�yciu formularza 318 Zapisywanie danych do Oracle'a przy u�yciu formularza 318 Usuwanie danych przy u�yciu formularza 319 Zamykanie po��czenia z Oracle'em 319 CZʌ� VI WSPӣOPERATYWNO�� 321 ROZDZIA� 18. U�YCIE AUTOMATYZACJI ACTIVEX 322 Co to jest automatyzacja ActiveX 322 Dlaczego u�ywamy automatyzacji 322 R�nice mi�dzy serwerem automatyzacji a klientem automatyzacji 323 Okre�lanie zasob�w wymaganych przez automatyzacj� 323 Wielka tr�jka 323 Tworzenie i ustanowienie odwo�ania�do�innej aplikacji 323 Ustanawianie odwo�ania do innej aplikacji 323 Przegl�d obiekt�w, w�a�ciwo�ci i metod 324 Poznajemy struktur� obiekt�w 324 U�ycie narz�dzia Object Browser 324 Tworzenie zmiennej obiektowej 326 Odwo�anie do pracuj�cej aplikacji 326 Przypisywanie zmiennej obiektowej do aplikacji 326 Tworzenie egzemplarza aplikacji 327 Jednoczesne u�ycie funkcji GetObject i New 327 U�ycie wczesnego i p�nego ��czenia typ�w 327 U�ycie funkcji CreateObject 328 Kiedy nie mo�na uzyska� odwo�ania do aplikacji 328 Co wtedy, gdy u�ytkownik ma inn� wersj� aplikacji? 328 U�ycie metod i w�a�ciwo�ci obiekt�w�automatyzacji 329 Ustawianie w�a�ciwo�ci obiektu 329 Wykonywanie metod obiekt�w 329 Zwalnianie obiekt�w automatyzacji 329 ��czymy wszystko razem 329 Zamykanie aplikacji serwera automatyzacji 330 U�ycie w�a�ciwo�ci UserControl do�sprawdzenia, w jaki spos�b zosta�a�otwarta aplikacja 330 U�ycie WithEvents w celu udost�pnienia zdarze� serwera automatyzacji 331 Uruchamiamy WithEvents 331 Techniki i wskaz�wki do automatyzacji 332 Ustanowienie odwo�ania, u�ycie wczesnego wi�zania typ�w i s�owa kluczowego New 332 U�ycie istniej�cego egzemplarza aplikacji, je�eli jest ona uruchomiona 333 Wy��cz od�wie�anie ekranu 333 Informacja o przetwarzaniu 333 Wykonywanie programu przez serwer automatyzacji 334 U�ycie konstrukcji With/End With 334 Zwalnianie zmiennych obiektowych 334 Nie wy�wietlaj okien dialogowych i komunikat�w 334 U�ywaj obs�ugi b��d�w 334 ROZDZIA� 19. INTEGRACJA Z OFFICE 2000 335 Powody integracji z Office 2000 336 U�ycie Worda 336 U�ycie Excela 336 U�ycie PowerPoint 336 U�ycie Outlooka 336 U�ycie Graph 337 U�ycie MapPoint 337 U�ycie FrontPage 337 U�ycie Bindera 337 Wyb�r w�a�ciwego narz�dzia 337 Wsz�dzie VBA 337 U�ycie rejestratora makr do pisania kodu 338 U�ycie makr automatycznych 339 Microsoft Forms 339 Object Browser 339 Nazwy klas aplikacji Office 340 Przyk�ad automatyzacji 340 Automatyzacja Worda 341 Model obiekt�w Worda 342 U�ycie szablon�w Worda 342 Wstawianie danych do dokumentu Worda 343 Korespondencja seryjna 343 Zak�adki 345 Zast�powanie 345 Przyk�ady kodu automatyzacji Worda 345 Formatowanie dokument�w 345 U�ycie styl�w dokumentu 346 Autokorekta 346 Autotekst 346 Autopodsumowanie 346 Widoki dokumentu 347 Spis tre�ci 347 Przypisy 347 Nag��wki 347 Stopki 347 Hiper��cza 347 Tworzenie tabel 348 Ustawienia strony 348 Podgl�d wydruku 348 Drukowanie dokument�w, kopert i etykiet 348 Pola 348 Informacje o dokumencie 349 Inne mo�liwo�ci Worda 350 Automatyzacja Excela 350 Model obiekt�w Excela 350 Przyk�ady automatyzacji Excela 351 Formatowanie dokument�w Excela 351 Tworzenie wykres�w 351 U�ycie w�a�ciwo�ci Parent 352 Automatyzacja PowerPoint 352 Model obiekt�w PowerPoint 353 Przyk�ady automatyzacji PowerPoint 353 Dodanie slajdu 353 Dodanie efektu przej�cia 354 Wstawianie danych i formatowanie slajd�w 354 Wstawienie rysunku do slajdu 354 Uruchamianie prezentacji 354 Automatyzacja Outlook 354 Model obiekt�w Outlook 355 Przyk�ady automatyzacji Outlook 355 Dodawanie i wy�wietlanie folder�w 355 Dodawanie nowego zadania i wy�wietlenie zada� 356 Tworzenie wiadomo�ci e-mail z za��cznikiem 356 Tworzenie element�w Outlooka 357 Wy�wietlanie domy�lnych folder�w 357 Wy�wietlenie foldera publicznego 357 Szukanie elementu w Outlooku 357 Filtrowanie element�w w Outlooku 357 Automatyzacja Graph 358 Model obiekt�w Graph 358 Tworzenie wykresu 358 Przyk�ady automatyzacji Graph 359 Automatyzacja MapPoint 359 Model obiekt�w MapPoint 359 Przyk�ady automatyzacji MapPoint 360 Automatyzacja FrontPage 360 Model obiekt�w FrontPage 360 Przyk�ady automatyzacji FrontPage 361 Automatyzacja Bindera 362 Model obiekt�w Bindera 362 Przyk�ady automatyzacji Bindera 362 Zabezpieczanie dokument�w, szablon�w�i kodu programu 363 ROZDZIA� 20. U�YCIE VISUAL BASIC Z�ACCESSEM 364 Tworzenie komponent�w ActiveX 364 Czym s� komponenty ActiveX 364 R�nice mi�dzy ActiveX EXE i ActiveX DLL 365 Tworzenie komponentu ActiveX 365 Kompilowanie biblioteki DLL 367 U�ycie komponentu ActiveX cSound 368 U�ycie komponentu w innych aplikacjach 369 Dystrybucja komponent�w ActiveX 369 Instalowanie komponentu 369 Tworzenie programu instalacyjnego przy u�yciu Package and Deployment Wizard 369 Rozprowadzanie plik�w przy u�yciu kreatora Package and Deployment Wizard 373 Wpisy w rejestrze 375 Zgodno�� komponent�w 375 Komponent obs�ugi b��d�w 376 Dane modu�u obs�ugi b��d�w 377 Komponent cError 377 Tworzenie formant�w ActiveX 377 Rodzaje formant�w ActiveX 377 Atrybuty formant�w ActiveX 378 Tworzenie programowych formant�w ActiveX 378 Utworzenie projektu dla formantu ActiveX 378 Tworzenie interfejsu 379 Ustawianie w�a�ciwo�ci projektu 380 Zapisywanie projektu 380 Dodawanie metod i zdarze� 380 U�ycie kreatora ActiveX Control Interface Wizard 380 Dodajemy kod do formantu ActiveX 382 Wywo�ywanie zdarzenia 382 U�ycie zdarzenia ReadProperties 383 Testowanie formantu ActiveX w Visual Basicu 383 U�ycie formantu Timer na formularzu Accessa 385 Tworzenie wielu formant�w Timer 385 Rozprowadzanie formantu ActiveX Timer 386 Tworzenie okna w�a�ciwo�ci 386 U�ycie okna w�a�ciwo�ci 387 U�ycie formantu Timer w innych aplikacjach 387 Tworzenie formant�w ActiveX interfejsu u�ytkownika 387 Tworzenie interfejsu u�ytkownika 387 Ustawienie w�a�ciwo�ci projektu 388 Zapisywanie projektu 388 Testowanie formantu na formularzu Visual Basica 388 U�ycie formantu cSlider na formularzu Accessa 388 Dystrybucja formantu ActiveX cSlider 389 U�ycie formantu cSlider w innych aplikacjach 389 Tworzenie instalacyjnego pakietu internetowego 389 U�ycie formantu cSlider na stronie WWW 391 CZʌ� VII ZAGADNIENIA WIELODOST�PU 393 ROZDZIA� 21. ZAGADNIENIA WIELODOST�PU, SERWER PLIK�W, BLOKOWANIE 394 Konflikty 394 Konfiguracja 395 Access i blokady Jet 395 Om�wienie blokowania 396 Blokowanie stron kontra blokowanie rekord�w 396 Plik LDB 397 Optymistyczne i pesymistyczne blokowanie rekord�w 397 Blokowanie optymistyczne 397 Blokowanie pesymistyczne 397 Blokowanie rekord�w 398 W�a�ciwo�� RecordLocks w interfejsie zwi�zanym 398 Metody blokowania silnika Jet 398 Okre�lanie stanu blokad 398 Sprawdzanie blokad 400 U�ycie blokowania stron 401 Obs�uga b��d�w blokowania 401 Ustawienia blokowania Accessa 401 Konflikty zapisu 401 Zablokowany rekord 402 Transakcje 402 Blokady Oracle/SQL Server 403 ROZDZIA� 22. REPLIKACJA I JRO 404 Kiedy u�y� replikacji 404 Kiedy nie u�ywa� replikacji 405 Przystosowanie bazy do replikacji 405 Replikacja przy u�yciu akt�wki 405 U�ycie interfejsu u�ytkownika 406 Wyb�r mi�dzy obiektami lokalnymi i replikowanymi 408 Planowanie topologii replikacji 409 Wyb�r schematu sterowanego 411 Synchronizacja bezpo�rednia 411 Synchronizacja po�rednia 411 Wyb�r schematu niesterowanego 411 Jet i model obiektowy replikacji 411 Poznajemy JRO 412 Opis metod i w�a�ciwo�ci JRO 413 W�a�ciwo�� ActiveConnection 413 W�a�ciwo�� ConflictFunction 413 W�a�ciwo�� ConflictTables 415 W�a�ciwo�� DesignMasterID 416 Obiekty repliki 416 W�a�ciwo�� ReplicaID 416 W�a�ciwo�� ReplicaType 416 W�a�ciwo�� RetentionPeriod 416 W�a�ciwo�� Visibility 417 Metoda CreateReplica 417 Metoda GetObjectReplicability 418 Metoda MakeReplicable 418 Metoda PopulatePartial 419 Metoda SetObjectReplicability 420 Metoda Synchronize 420 Kolekcja Filters 421 W�a�ciwo�� Count 421 Metoda Item 421 Metoda Append 422 Metoda Delete 422 Metoda Refresh 422 Obiekt Filter 422 W�a�ciwo�� FilterCriteria 422 W�a�ciwo�� FilterType 422 W�a�ciwo�� TableName 423 ROZDZIA� 23. BEZPIECZE�STWO 424 Elementy bezpiecze�stwa 424 Zabezpieczenie bazy danych has�em 424 System bezpiecze�stwa grupy roboczej 425 Tworzenie grupy roboczej 426 U�ytkownicy i grupy 427 Om�wienie domy�lnych ustawie� u�ytkownik�w i grup 428 Tworzenie u�ytkownik�w 428 Ustawianie i zmiana has�a u�ytkownika 429 Tworzenie grup 429 Przypisywanie u�ytkownik�w do grup 430 Rozr�nianie mi�dzy domy�lnymi i specjalnymi grupami i u�ytkownikami 430 Poznajemy uprawnienia 430 Tworzenie systemu bezpiecze�stwa przy�u�yciu opcji startowych 432 Zagadnienia bezpiecze�stwa przy�u�yciu�replikacji 432 Ochrona podzielonych baz danych 433 Opcja With OwnerAccess 434 Bezpiecze�stwo systemu klient-serwer 434 Zarz�dzanie u�ytkownikami 434 Wyliczanie grup i u�ytkownik�w oraz�wy�wietlanie�przynale�no�ci 435 Identyfikacja bie��cych u�ytkownik�w za�pomoc��ADOX 436 Wyszukiwanie u�ytkownik�w z pustym has�em 437 Ustawianie i usuwanie has�a 438 Zarz�dzanie grupami 438 Zarz�dzanie w�a�ciwo�ci� obiekt�w 438 Zarz�dzanie wieloma aplikacjami 438 U�ycie SQL 439 Create 439 Add User 439 Grant/Revoke 439 Drop 440 Zabezpieczanie bazy danych krok�po�kroku 440 Cz�ste b��dy bezpiecze�stwa 440 CZʌ� VIII PUBLIKOWANIE W SIECI ZA POMOC� ACCESSA 2000 442 ROZDZIA� 24. KONFIGURACJA SERWERA WWW DLA PUBLIKOWANIA W�SIECI�WWW 443 �rodowisko programistyczne a��rodowisko produkcyjne 443 Wyb�r platformy 444 Personal Web Server i Peer Web Services 444 Internet Information Server 444 Co to jest Option Pack 445 Uruchomienie serwera WWW 446 Instalacja 446 NT Option Pack dla Windows 95/98 446 Dost�pne komponenty instalacji 446 Opcje instalacji: minimalna, typowa i niestandardowa 448 Microsoft Transaction Server 2.0 449 Co to jest broker transakcji? 449 Zarz�dzanie i konfiguracja serwera�WWW 450 Personal Web Manager 450 Microsoft Management Console 451 Konfiguracja Internet Information Server 451 Zabezpieczanie aplikacji WWW 455 R�nice pomi�dzy witryn� a�katalogiem�wirtualnym 456 Co to jest IUSER ? 457 Typ systemu plik�w 457 Struktura katalog�w i wymagane uprawnienia 458 ASP/HTML � po�o�enie i uprawnienia 458 Bazy danych � po�o�enie i uprawnienia 459 ROZDZIA� 25. PRZENOSZENIE ACCESSA�2000 DO�SIECI�WWW ZA�POMOC��KOMPONENT�W SIECIOWYCH OFFICE 460 Czym s� komponenty sieciowe Office 460 Co potrafi� komponenty sieciowe Office 461 Wymagane licencje na u�ycie komponent�w sieciowych 461 U�ycie formantu Office Arkusz 461 Rozpoczynamy 461 U�ycie formantu w Accessie 462 U�ycie formantu Office Wykres 463 Rozpoczynamy 464 U�ycie formantu w Accessie 464 U�ycie formantu Office�Tabela�przestawna 465 Rozpoczynamy 466 ROZDZIA� 26. U�YCIE STRON DOST�PU DO�DANYCH 467 Czym s� strony dost�pu do danych? 467 Architektura oraz wymagania stron�dost�pu do danych 467 Tworzenie Twojej pierwszej strony dost�pu do danych 468 Ogl�danie strony dost�pu do danych 470 Tworzenie interaktywnych odno�nik�w 471 ��czenie komponent�w sieciowych Office z DAP 472 Dodanie komponentu sieciowego Arkusz Excel 473 Dodanie komponentu sieciowego Wykres 473 Skrypty w stronach dost�pu do danych 474 Zmiana �r�d�a danych w trakcie dzia�ania strony 475 ROZDZIA� 27. PUBLIKOWANIE W SIECI PRZY U�YCIU ACCESSA 2000 I ACTIVE SERVER PAGES 477 U�ycie Active Server Pages 477 Architektura Active Server Pages 478 Active Server Pages kontra CGI 478 Uruchomienie stron ASP 478 Rozpoczynamy prac� z Active Server Pages 479 Konstrukcja kodu ASP 480 Ograniczenia eksportu stron ASP 481 Active Server Pages 481 Silnik ASP 481 Skrypty wykonywane na serwerze 481 U�ycie VBScript na stronach ASP 484 Obiekty aplikacji i sesji 486 U�ycie obiektu aplikacji 486 U�ycie obiektu sesji 486 U�ycie obiekt�w ��da� i odpowiedzi 486 Obiekt Response 487 Response.Redirect 487 Response.Write 487 Obiekt Request 487 Plik global.asa 487 Przyk�ady u�ycia obiekt�w ASP 488 U�ycie ADO w aplikacjach ASP 489 Przyk�ad: tworzenie strony WWW dost�pnej dla cz�onk�w grupy 490 Publikacja w sieci z Accessa 2000 przy�u�yciu XML 494 Podstawy XML 494 Programowe tworzenie pliku XML 496 Tworzenie wykres�w przy�u�yciu�formantu Wykres 498 Cz�� I Projektowanie bazy danych Rozdzia� 1. Co nowego w�Accessie�2000 W tym rozdziale: ? Nowy interfejs u�ytkownika. ? Zmiany w VBE. ? Strony dost�pu do danych. ? Podarkusze danych. ? Autokorekta nazw. ? ADO jako domy�lny system dost�pu do danych. ? Wsp�praca online. ? Access jako interfejs u�ytkownika dla SQL Server. Gdy na rynku pojawi�a si� pierwsza wersja programu Access, trudno by�o przypuszcza�, �e kiedy� stanie si� on tak pot�nym narz�dziem jakim jest Access 2000. Ci, kt�rzy korzystali z Accessa 1.0, pami�taj� z pewno�ci� aplikacj� o nast�puj�cych cechach: maksymalnej wielko�ci pliku ograniczonej do 128 MB, braku zdolno�ci transakcyjnych, braku narz�dzi programistycznych z prawdziwego zdarzenia, statycznych paskach narz�dzi, braku integralno�ci referencyjnej oraz bardzo niskiej wydajno�ci. Pomimo wy�ej wymienionych wad w owym czasie program ten nie mia� sobie r�wnych. Zawdzi�cza� to �atwym w obs�udze narz�dziom konstrukcyjnym, dynasetom oraz konstruktorowi kwerend. Z ka�dym uaktualnieniem Access stawa� si� coraz pot�niejszym i bardziej u�ytecznym narz�dziem oraz systemem rozwoju. U�ytkownicy oraz programi�ci pracuj�cy z Accessem z zadowoleniem przyjmowali kolejne ulepszenia silnika bazy danych a� do wersji 4.0. W�wczas to, Access posiada� ju� przetwarzanie transakcyjne, integralno�� referencyjn�, zdolno�ci replikacyjne, ulepszone zarz�dzanie wsp�bie�no�ci�, a ponadto dzia�a� szybciej i du�o stabilniej. Ponadto program pocz�tkowo posiadaj�cy proste makra j�zyka Access VB zosta� wyposa�ony w�pe�n� obs�ug� VBA wraz ze �rodowiskiem rozwoju prawie identycznym z Visual Studio w wersji 6.0. Poprawiono tak�e interfejs narz�dzi. Obs�uga narz�dzi innych producent�w oraz formant�w ActiveX znacznie poszerzy�y dost�pne programistom mo�liwo�ci projektowania. Wraz z pojawieniem si� na rynku Accessa 95 i 97 programi�ci uzyskali mo�liwo�� tworzenia wielu kopii formularzy. Wersja 97 umo�liwi�a im r�wnie� korzystanie z Active Server Pages, rozszerzaj�c tym samym zasi�g Accessa na Internet. Na przestrzeni lat, usprawnienia Accessa mo�na liczy� w setkach. Dzi� ulepszenia, jakie wprowadzono w Accessie 2000, s� naprawd� zadziwiaj�ce. R�nice mi�dzy Accessem 2000 a jego poprzedni� wersj� s� prawie tak du�e jak r�nice mi�dzy jego pierwsz� wersj� i Accessem 97. Nie ulega w�tpliwo�ci, i� miliony docelowych u�ytkownik�w i�programist�w Accessa uznaj� jego now� wersj� za elastyczne i niezwykle u�yteczne narz�dzie. Z pewno�ci� r�wnie� kolejne miliony przekonaj� si� o jego zaletach i zaczn� z niego korzysta� w nadchodz�cych miesi�cach i latach. Nowy interfejs u�ytkownika Pierwsz� rzecz�, jak� zauwa�ysz po uruchomieniu Accessa 2000, jest jego nowy interfejs. Microsoft postanowi� ujednolici� graficzny interfejs u�ytkownika we wszystkich swoich aplikacjach, w��czaj�c w to Access. Okno bazy danych posiada pasek zawieraj�cy grupy obiekt�w dost�pnych dla programisty, co upodabnia Access do programu Microsoft Outlook. Nie jest to tylko zabieg kosmetyczny. Dzi�ki temu mo�esz tworzy� dowolne, logiczne grupy, ze skr�tami do w�a�ciwych obiekt�w. Przyk�adowo, mo�esz utworzy� grup� �Zam�wienia i Sprzeda��, a nast�pnie w obr�bie tej grupy umie�ci� skr�ty do kwerend, formularzy, raport�w, stron, makr i modu��w powi�zanych z zam�wieniami i�sprzeda��. Dzi�ki temu unikniesz czasoch�onnych poszukiwa� w�r�d wszystkich obiekt�w. T� przydatn� cech� ilustruje rysunek 1.1. Rysunek 1.1. Wszystko, co�jest�zwi�zane z�zam�wieniami i�sprzeda��, znajduje si� w jednym miejscu Mniej widoczn�, lecz r�wnie wa�n� zmian�, jest wy�wietlanie w menu Accessa 2000 jedynie najcz�ciej u�ywanych polece�. Dwukrotne klikni�cie menu lub klikni�cie znaku rozwijaj�cego spowoduje wy�wietlenie pozosta�ych polece�. Czynno�� t� przedstawili�my na rysunku 1.2 Rysunek 1.2. Rozwijane menu pomagaj� zapobiega� ba�aganowi Kreatory s�u��ce tworzeniu i edycji obiekt�w r�wnie� maj� odpowiednie, przyporz�dkowane im miejsca, dzi�ki czemu zawsze wiesz, gdzie si� znajduj�. Ta kontekstowa dost�pno�� pozwoli programistom zaoszcz�dzi� czas. Zwi�kszono r�wnie� zestaw dost�pnych funkcji obecnej ju� od dawna w systemie Windows opcji � schowka. Teraz mo�esz skopiowa� do schowka kilka element�w, a nast�pnie zgodnie z potrzeb� wkleja� je do dokumentu. Dzi�ki temu znacznie �atwiej jest zmienia� uk�ad funkcji lub ustawia� w�a�ciwo�ci obiektu. Zmiany w VBE Kolejn� kosmetyczn� zmian� jest wygl�d �rodowiska Visual Basic (VBE � ang. Visual Basic Environment). Teraz, zamiast otwiera� modu�, jakby to by� zwyk�y plik tekstowy, Access posiada osobn� przestrze� robocz� s�u��c� do pisania, usuwania b��d�w oraz uruchamiania projekt�w Accessa 2000. Tym samym �rodowisko programistyczne Accessa osi�gn�o poziom pozosta�ych program�w pakietu Office i zawiera teraz zintegrowane �rodowisko programowania (IDE � ang. Integrated Development Environment). Je�li kiedykolwiek pracowa�e� z VBA w Office 97 lub z Visual Basic, nowe, przedstawione na rysunku 1.3, VBE Accessa 2000 nie b�dzie Ci obce. Dzi�ki mo�liwo�ci umieszczania pask�w narz�dzi i okien w dowolnym miejscu b�dziesz m�g� dostosowa� miejsce pracy do swoich potrzeb. Jedno z okien mo�e zawiera� kod programu, kt�ry piszesz, natomiast w innym mo�esz przegl�da� w�a�ciwo�ci dowolnego obiektu. W trzecim oknie mog� by� wy�wietlone formularze, raporty, modu�y i�klasy w bazie danych. W jeszcze innym oknie, takie narz�dzia jak okienko bezpo�rednie lub okienko zmiennych lokalnych (kt�re w tej wersji s� osobnymi oknami) pomog� Ci usuwa� b��dy w kodzie programu. W przeciwie�stwie do VB wszystkie modu�y utworzone w tym osobnym, zintegrowanym �rodowisku przechowywane s� w pliku .MDB wraz ze wszystkimi obiektami bazy danych. Jednak�e, mo�esz z �atwo�ci� importowa� i eksportowa� pliki typu *.bas, *.cls i *.frm do i z Accessa 2000. Rysunek 1.3. �rodowisko VBE jest�teraz w�du�ym�stopniu konfigurowalne Strony dost�pu do danych Mo�liwo�ci, jakie Access stwarza programistom, r�wnie� zosta�y rozszerzone o nowy obiekt � strony dost�pu do danych (DAP � ang. Data Access Pages). Umo�liwiaj� one u�ytkownikom tworzenie stron sieci Web, powi�zanych z danymi w taki sam spos�b jak formularze lub raporty. Wystarczy umie�ci� na stronie kilka specjalnych formant�w, ustawi� kilka w�a�ciwo�ci, zapisa� je w intra- b�d� Internecie, a inni u�ytkownicy b�d� mogli korzysta� z nich za pomoc� przegl�darki. Strony te mog� zawiera� r�wnie� pogrupowane dane (ang. Grouped Data Access Pages). Takie strony umo�liwiaj� u�ytkownikom interaktywne zag��bienie si� w dane przy u�yciu przegl�darki. Mo�e okaza� si�, �e strony dost�pu do danych s� najszybszym sposobem na wsp�dzielenie danych i�zestawu funkcji interfejsu z u�ytkownikami. Strony te mog� tak�e by� alternatywnym sposobem rozpowszechniania plik�w typu MDE. Elementy steruj�ce stron dost�pu do danych przedstawionych na rysunku 1.4 korzystaj� z wewn�trznych element�w HTML oraz formant�w COM. Posiadaj� one tak�e bogaty zas�b obiekt�w i wsp�pracuj� z Visual Basic Scripting Edition, skryptami Java oraz komponentami Office Web Components. Oznacza to, i� nabyte uprzednio umiej�tno�ci projektowania stron sieci Web mog� by� z �atwo�ci� przeniesione do Accessa 2000. Podarkusze danych Kolejn� z cech interfejsu u�ytkownika Accessa 2000, kt�ra z pewno�ci� b�dzie bardzo u�yteczna, s� podarkusze danych. Dzi�ki nim mo�esz praktycznie bez wysi�ku tworzy� edytowalne, hierarchiczne grupy danych, rozszerzane przez klikni�cie ma�ego znaku plus. Rysunek 1.4. Dane i zestaw funkcji mog� by� przegl�dane z�poziomu aplikacji lub przegl�darki Rysunek 1.5. Klikni�cie znaku plus powoduje wy�wietlenie powi�zanych danych Grupy te mo�esz umie�ci� w dowolnym miejscu w widoku arkusza danych. Uzyskane dzi�ki temu tr�jwymiarowe spojrzenie na dane z pewno�ci� znajdzie wiele zastosowa� i�mo�e sta� si� szybk� i prost� alternatyw� dla formantu Tree. Autokorekta nazw Kolejn� bardzo przydatn� cech� Accessa 2000 jest autokorekta nazw. W poprzednich wersjach Accessa musia�e� bardzo uwa�a� podczas zmiany nazwy obiektu, gdy� Access nie rozpoznawa� nowej nazwy dop�ty, dop�ki nie uaktualni�e� wszystkich obiekt�w z�ni� powi�zanych. Access 2000 automatycznie wykona to m�cz�ce zadanie za Ciebie, wi�c gdy uznasz, �e dane pole powinno nazywa� si� inaczej, mo�esz zmieni� jego nazw� w dowolnym momencie, a aplikacja b�dzie wci�� dzia�a� poprawnie. ADO jako domy�lny system dost�pu do danych Gdy spojrzymy do wewn�trz, w Accessie zmieniono domy�lny system dost�pu do danych. Zamiast znanych, lecz pami�cioch�onnych obiekt�w Data Access (DAO), do pobierania i zarz�dzania danymi Access u�ywa obiekt�w Active Data (ADO). Korzy�ci p�yn�ce z ADO s� bardzo liczne: prostszy interfejs, p�aska struktura, u�ycie tych samych technik i interfejs�w mi�dzy podobnymi �r�d�ami danych, mo�liwo�� pobierania i zarz�dzania danymi z innych �r�de� ni� tylko programy typu RDBMS, a tak�e zapowied� wi�kszej wydajno�ci i rozszerzonych opcji. Mimo i� Access wsp�pracuje z�obiektami DAO, Microsoft nie b�dzie ju� rozbudowywa� tego systemu. Tak wi�c, je�li nie mia�e� jeszcze okazji pracowa� z ADO, szczeg�owy opis tego zagadnienia znajdziesz w rozdziale 6. �Wprowadzenie do obiekt�w danych ActiveX� i 7. �Zaawansowane ADO�. Opr�cz ADO, r�wnie� dostawcy OLEDB dostarczaj� podobnych interfejs�w dla szerokiej gamy �r�de� danych w standardzie Microsoft�s Universal Data Access. Ustawienia dla dostawc�w OLEDB mog� by� r�wnie� zapisane w pliku typu Universal Data Link (UDL), co znacznie u�atwia kontrolowanie (i zmian�) �r�de� danych. Wsp�praca online Wsp�praca online jest szczeg�lnie warto�ciowa dla programist�w, kt�rzy wsp�pracuj� ze sob� mimo dziel�cej ich odleg�o�ci. Po rozpocz�ciu spotkania programi�ci mog� wymienia� uwagi o projektach za pomoc� serwera listy, a tak�e korzysta� z takich opcji jak wsp�lna tablica, aby efektywnie wyra�a� swoje pomys�y. Access jako interfejs u�ytkownika dla�SQL Server Bez w�tpienia najciekawsz� z nowych opcji Accessa 2000 jest nowy typ projektu aplikacji: Microsoft Access Project (*.adp). Projektom tym, b�d�cym zapowiedzi� nadchodz�cej ery Accessa, po�wi�cimy w tej ksi��ce du�o miejsca. Access by� zawsze zdaln� baz� danych dzia�aj�c� w ramach �rodowiska serwera plik�w i by� ograniczony do ilo�ci danych, z kt�r� jego silnik Jet m�g� sobie poradzi�, oraz ilo�ci u�ytkownik�w, kt�rych m�g� obs�u�y�. Microsoft Access Project nie posiada takich ogranicze�, gdy� jest prawdziwym interfejsem u�ytkownika dla SQL Server i Microsoft Data Engine. Dzi�ki obs�udze OLEDB, Access 2000 mo�e ca�kowicie pomin�� Jet i wsp�pracowa� bezpo�rednio z innymi silnikami baz danych. Podczas tworzenia bazy danych w Accessie 2000 u�ytkownik mo�e utworzy� Project, a nast�pnie wybra� mi�dzy do��czonym do pakietu Office 2000 Microsoft Data Engine (MSDE) a SQL Server 6.0 i 7.0. Ka�dy z�nich jest w stanie obs�ugiwa� tysi�ce u�ytkownik�w i terabajty danych. Access jest �rodowiskiem rozwoju i administrowania dla SQL Servera, a utworzona aplikacja staje si� prawdziwym klientem w relacji klient-serwer. Access Project nie zawiera �adnych danych, tabel czy kwerend. Jest bezpo�rednio po��czony z zapleczem i umo�liwia tworzenie, przegl�danie i modyfikowanie tabel w bazie, przechowywanych procedur, widok�w i diagram�w bazy danych. W por�wnaniu do poprzednich wersji Accessa mo�emy m�wi� o radykalnej zmianie. Mimo i� wielu programist�w do��cza�o tabele z SQL Server i Oracle, kwerendy na nich oparte by�y wykonywane lokalnie (uruchomienie kwerendy opartej na do��czonej tabeli powoduje przeniesienie danych na komputer klienta). Niekt�rzy programi�ci tworzyli kwerendy przekazuj�ce, dzi�ki czemu serwer wykonywa� wi�kszo�� oblicze�, ale to do�� specyficzny przypadek. Do��czona tabela nie mog�a by� modyfikowana, a stworzenie i obs�uga widok�w i�przechowywanych procedur, pobranych za pomoc� kwerendy przekazuj�cej, mog�y wymaga� osobnych narz�dzi administracyjnych. Ograniczenia te powodowa�y op�nienia w realizacji projektu i wymaga�y zaanga�owania dodatkowych pracownik�w w�wczas, gdy nie by�o to po��dane. Access Projects umo�liwi�y programistom tworzenie ca�ego projektu aplikacji klient-serwer samemu i bez u�ycia dodatkowych narz�dzi. Przedstawiciele Microsoftu s� przekonani o tym, i� ta opcja zyska sobie aprobat� u�ytkownik�w i przyczyni si� do sukcesu tego programu. Aby by�o to mo�liwe, typy danych Accessa dostosowano do SQL Server, uaktualniono sk�adni� SQL, by by�a zgodna ze standardami ANSI, a tak�e uaktualniono kreatory i narz�dzia wspomagaj�ce now� architektur� klient-serwer. Stworzono tak�e nowe narz�dzia s�u��ce do tworzenia i zarz�dzania obiektami po stronie serwera w widoku Projekt klienta. Tak�e inne zwyk�e czynno�ci administracyjne, jak zabezpieczenia, sporz�dzanie kopii zapasowych i replikacja, mog� by� zarz�dzane przez Access 2000. Rozdzia� 2. Planowanie procesu�rozwoju W tym rozdziale: ? Okre�lenie wymaga�. ? Architektura. ? Planowanie rozwoju. ? Konstrukcja. W pozosta�ych rozdzia�ach tej ksi��ki opisane s� wszystkie pot�ne narz�dzia i opcje, jakie oferuje Access 2000. Jednak�e, nawet po opanowaniu tego materia�u, gdy b�dziesz ju� �wietnym programist�, sukces Twoich projekt�w wci�� b�dzie niepewny, je�li nie zrozumiesz, jak wa�ny dla ich powodzenia jest proces rozwoju. Nawet, je�li �wietnie programujesz, to efektem braku dobrze zaplanowanego procesu lub zgranej grupy wsp�pracownik�w mo�e by� niezadowalaj�cy wynik projektu. W tym rozdziale zawarli�my kilka kluczowych informacji oraz czynno�ci dotycz�cych zespo�u i procesu rozwoju. Chcieliby�my pom�c Ci w budowaniu udanych projekt�w, poprzez stworzenie Twojego w�asnego, efektywnego i opartego na sprawdzonych metodach procesu rozwoju. Opisanie tych zagadnie� w pe�ni zaj�oby nam ca�� ksi��k�. Udany proces rozwoju skupia si� na czterech kluczowych etapach projektu: Wymaganiach, Architekturze, Planowaniu Rozwoju oraz w�a�ciwej fazie Konstrukcji. W fazie Wymagania, b�dziesz zbiera� i analizowa� rzeczywiste potrzeby u�ytkownik�w. W fazie Architektura wybierzesz uk�ad, technologie i narz�dzia rozwoju, kt�re w najlepszy spos�b te potrzeby zaspokoj�. Podczas fazy Planowanie rozwoju sporz�dzisz plan rozwoju, kt�ry b�dzie opisywa� spos�b, w jaki projekt b�dzie wdro�ony, ustalisz niezb�dn� liczb� programist�w oraz koszty ca�ego przedsi�wzi�cia. Ostatnia faza rozwoju to tworzenie aplikacji. Rysunek 2.1 przedstawia cztery fazy procesu rozwoju, pocz�wszy od okre�lenia wymaga�, a� do tworzenia aplikacji. Zawiera on r�wnie� niekt�re z edycji programu, wypuszczane podczas tej fazy. W tym rozdziale szczeg�owo scharakteryzujemy ka�d� z faz. Rysunek 2.1. Proces rozwoju Okre�lenie wymaga� Okre�lenie i analiza wymaga� jest najwa�niejsz� czynno�ci� wp�ywaj�c� na jako�� aplikacji. Wielokrotnie byli�my �wiadkami projekt�w, kt�re upada�y na skutek nieprecyzyjnie b�d� b��dnie zdefiniowanych wymaga�. Dlaczego faza wymaga� jest tak wa�na? Prawid�owo zidentyfikowane i przeanalizowane wymagania pozwol� zmniejszy� liczb� nieprzewidzianych zmian, kt�re trzeba b�dzie p�niej wprowadzi�. Eksperci z przemys�u software�owego stwierdzili, �e koszty ponoszone na wprowadzanie zmian, rosn� o�mno�nik zawieraj�cy si� mi�dzy 5 a 10, podczas przej�cia na ka�dy kolejny etap procesu rozwoju. Przyk�adowo, je�li klient zauwa�y b��d w wymaganiach, kt�ry zostanie poprawiony w fazie wymaga�, zmiana zajmie godzin�. Je�li b��d zostanie zauwa�ony dopiero po w��czeniu tej opcji w projekt, wprowadzenie zmiany zajmie 10 godzin. Je�li element ten zosta� ju� zintegrowany i przetestowany z reszt� aplikacji, naprawa b��du mo�e potrwa� 50 godzin. Je�li problem wynik� dopiero po dostarczeniu aplikacji do klienta, jego rozwi�zanie zajmie blisko 100 godzin. Dlaczego a� tak du�o? Po pierwsze, wymagania powinny by� uaktualniane. Projekt i�kod programu musz� by� analizowane, aby oceni� czy zmiany s� konieczne. W�wczas zmiany te musz� by� wprowadzone, a r�ne modu�y, kwerendy, formularze i raporty przetestowane. Sama aplikacja musi by� osobno przetestowana, aby mie� pewno��, �e zmiany odnios�y przewidywany skutek i nie spowodowa�y wyst�pienia kolejnych b��d�w. Wreszcie, poprawiona aplikacja musi by� ponownie dostarczona do ka�dego z�u�ytkownik�w. Oczywi�cie, podane tu mno�niki to �rednie warto�ci dla tej ga��zi przemys�u, a nie warto�ci absolutne. W zale�no�ci od rozmiaru zmian, koszty mog� by� od nich ni�sze b�d� wy�sze. Je�li b��d odbi� si� negatywnie na dzia�alno�ci klienta, koszty mog� by� astronomiczne. Odnalezienie rzeczywistego problemu Okre�lenie wymaga� nale�y rozpocz�� od ustalenia zakresu aplikacji. Nie ulega w�tpliwo�ci, �e klient ma problem, kt�ry, jak