MIʌNIE SZYI Topograficznie mi�nie szyi (musculi colli) dzielimy na trzy grupy po-wierzchown�, �rodkow� i g��bok�. W sk�ad grupy powierzchow�ej wchodz� mi�nie: m.szeroki szyi i m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy. W sk�ad grupy �rodkowej wchodz� mi�nie podgnykowe: mm. mostkowo-gnykowy, mostkowo-tarczowy, tarczowo-gnykowy i �opatkowo-gnykowy oraz mi�nie nadgnykowe: mm. dwubrzu�cowy, rylcowo-gnykowy i br�dko-wo-gnykowy. W sk�ad grupy g��bokiej wchodz� mi�nie: mm. pochy�y przedni, pochy�y �rodkowy i pochy�y tylny oraz mi�nie przedkr�gowe. Powierzchowne mi�nie szyi Mi�sie� szeroki szyi (m. platysma) le�y ponad powi�zi� powierz-chown� szyi i si�ga u do�u poza granic� szyi, schodz�c na przedni� �cian� klatki piersiowej do wysoko�ci II �ebra, gdzie przyczepia si� do tkanki podsk�rnej. Przyczep ko�cowy. W��kna mi�nia biegn� ku g�rze i przymocowuj� si� do zewn�trznej powierzchni trzonu �uchwy, okolicy k�ta ust oraz bocznie do powi�zi przyuszniczej i �waczowej. Czynno��. Mi�sie� ten unosi sk�r� szyi, przez co zmniejsza ucisk na �y�� szyjn� zewn�trzn�, a z uwagi na swe przyczepy w sk�rze nale�y do mi�ni wyrazowych: poci�ga k�ty ust w d� i do boku nadaj�c twarzy wyraz strachu. Unerwienie. Pochodzi od ga��zi n. twarzowego (n. facialis) Mi�sie� mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sternocleidomastoideius) jest charakterystycznym mi�niem szyi. Dzieli on szyj� w�a�ciw� na dwie okolice: przy�rodkow� i boczn�. Przyczep pocz�tkowy. G�owa przy�rodkowa rozpoczyna si� na r�koje�ci mostka. G�owa boczna rozpoczyna si� na ko�cu mostkowym obojczyka. Przyczep ko�cowy. Obie cz�ci mi�nia kieruj� si� ku g�rze i do ty�u, ��cz� si� ze sob� w po�owie wysoko�ci szyi i przyczepiaj� si� do wyrostka sutkowego ko�ci skroniowej i kresy karkowej g�rnej ko�ci potylicznej. Czynno��. Skurcz jednostronny mi�nia przy ustalonej klatce piersiowej powoduje pochylenie g�owy w t� sam� stron� z jednoczesnym obrotem g�o-wy w przeciwn� stron� i uniesieniem twarzy ku g�rze. Jednoczesny skurcz obu mi�ni zwraca twarz ku g�rze i pog��bia lordoz� szyjn�. W pozycji le��cej mi�sie� unosi g�ow�. Przy ustalonej g�owie mi�sie� unosi mostek, dzia�a wi�c jako pomocniczy mi�sie� wdechowy. Unerwienie. Nerw dodatkowy (n. accessoriiis) i ga��zki splotu szyjnego. Mi�nie �rodkowe szyi Mi�nie �rodkowe z uwagi na swe po�o�enie w stosunku do ko�ci gnyko-wej dziel� si� na mi�nie podgnykowe i nadgnykowe. Mi�nie podgnykowe Mi�sie�mostkowo - gnykowy (m. .sternohyoideus) rozpi�ty jest mi�dzy g�rn� cz�ci� mostka i ko�ci� gnykow�. Mi�sie� mostkowo - tarczowy (m. .sternothyroideus) rozci�ga si� od mostka do chrz�stki tarczowatej. Migsie� tarczowo-gnykowy (m. thyrohyoideus) biegnie w przed-�u�eniu poprzedniego mi�nia i dochodzi do ko�ci gnykowej. Mi�sie� �opatkowo-gnykowy (m. omohyoideius) przyczepia si� na g�rnym brzegu �opatki i dochodzi do ko�ci gnykowej. Mi�sie� ten ma w �rodkowej cz�ci �ci�gno po�rednie, kt�re dzieli go na brzusiec dolny i g�rny. Czynno�� mi�ni polega na poci�ganiu ko�ci gnykowej ku do�owi, dzia�aj� zatem g��wniew czasie �ucia i prze�ykania. Mi�nie te ustalaj� ko�� gnykow� umo�liwiaj�c prac� innych mi�ni, przyczepiaj�cych si� do ko�ci gnykowej. �ci�gno po�rednie m. �opatkowo-gnykowego zrasta si� z b�on� zewn�trzn� �y�y szyjnej wewn�trznej i w czasie skurczu rozszerza �wiat�o tej �y�y. Unerwienie. Pochodzi w przewa�aj�cej mierze ze splotu szyjnego, drog� ga��zek p�tli szyjnej. Mi�nie nadgnykowe Mi�nie nadgnykowe rozpi�te s� mi�dzy ko�ci� gnykow�, �uchw� i pod- staw� czaszki. Dzia�aj� one zar�wno na ko�� gnykow�, poci�gaj�c j� ku g�rze, jak i na �uchw� - opuszczaj�c j� w d� w zale�no�ci od tego, kt�ra � ko�� jest ustalona w swym po�o�eniu. Mi�sie� dwubrzu�cowy (m. digastricus) sk�ada si� z dw�ch brzu�-c�w, przedniego i tylnego (venter anterior et posterior), po��czonych �ci�gnem po�rednim (tendo intermedius). Brzusiec tylny rozpoczyna si� we wci�ciu sutkowym ko�ei skroniowej, biegnie uko�nie ku do�owi i przy�rodkowo, przytwierdzaj�c si� �ci�gnem po�rednim do ko�ci gnykowej, sk�d bierze pocz�tek brzusiec przedni, kt�ry ko�czy si� w dole dwubrzu�cowym �uchwy. Czynno��. Przy ustalonej �uchwie mi�sie� ten unosi ko�� gnykow�, a przy ustalonej ko�ci gnykowej obni�a �uchw�. Unerwienie. Tylny brzusiec przez ga��� n. twarzowego (n. facialis), brzu-siec przedni - ga��� n. tr�jdzielnego (ri. trigemirlus). Mi�sie� rylcowo-gnykowy (m. stylohyoideus) przebiega od wyrostka rylcowatego ko�ci skroniowej do ko�ci gnykowej. Czynno��. Mi�sie� ten poci�ga ko�� gnykow� ku g�rze i do ty�u. Unerwienie. Pochodzi od n. twarzowego (n.facialis). Mi�sie� �uchwowo-gnykowy (m. mylohyoideus) wytwarzadnojamy ustnej i st�d nosi nazw� przeponyjamy ustnej. Rozpoczyna si� na wewn�trz-nej stronie trzonu �uchwy, biegnie w d� przy�rodkowo i ko�czy si� na trzonie ko�ci gnykowej oraz na szwie �ci�gnistym. Szew ten ��czy po�rodku mi�nie obu stron i ci�gnie si� od kolca br�dkowego do trzonu ko�ci gnykowej. Czynno��. Przy ustalonej �uchwie unosi ko�� gnykow�, napina dno jamy ustnej i unosi j�zyk. Przy ustalonej ko�ci gnykowej obni�a �uchw�. Unerwienie. Pochodzi od n. tr�jdzielnego (n. trigemiraus). Mi�sie� br�dkowo - gnykowy (m. geniohyoideus) biegnie od kol-ca br�dkowego �uchwy do ko�ci gnykowej. Czynno��. Mi�sie� ten poci�ga ko�� gnykow� ku g�rze i do przodu, za� przy ustalonej ko�ci gnykowej obni�a �uchw�. Unerwienie. W��kna splotu szyjnego dochodz�( do mi�nia poprzez n. podj�zykowy (n. hypoglossus). Mi�nie g�gbokie szyi Mi�nie g��bokie szyi mo�na podzieli� na mi�nie boczne, do kt�rych za-liczane s� mi�nie pochy�e oraz mi�nie le��ce przy�rodkowo, bezpo�rednio przed kr�gos�upem szyjnym, czyli tzw. mi�nie przedkr�gowe. Mi�nie pochy�e Mi�sie� pochy�y przedni (m. scalenus anterior) rozpoczyna si� na wyrostkach poprzecznych kr�g�w szyjnych od III do VI, biegnie w d� i nieco do przodu, ko�cz�c si� na guzku mi�nia pochy�ego przedniego I �ebra. Mi�sie� pochy�y �rodkowy (m. scalenus medius) jest najwi�kszym z trzech mi�ni pochy�ych, rozpoczyna si� na wyrostkach poprzecznych wszyst-kich kr�g�w szyjnych, a ko�czy si� na g�rnej powierzchni I �ebra, do boku od bruzdy t�tnicy podobojczykowej. Mi�sie� pochy�y tyIny (m. scalenus posterior) odchodzi od wyrost-k�w poprzecznych dw�h, trzech ostatnich kr�g�w szyjnych, a ko�czy si� na brzegu g�roym drugiego �ebra. Czynno��. Skurcz jednostronny wszystkich trzech mi�ni pochy�ych zgina kr�gos�up szyjny w bok. Oba mi�nie pochy�e przednie przy obustronnym skurczu bior� udzia� w zginaniu szyi ku przodowi. Przy ustalonym krggo-s�upie szyjnym skurcz mm. pochy�ych powoduje unoszenie g�rnych �eber, st�d s� zaliczane do pomocniczych mi�ni wdechowych. Unerwienie. Mi�ni pochy�ych pochodzi od ga��zek ze splotu szyjnego i ramiennego. Mi�dzy mi�niem pochy�ym przednim a �rodkowym znajduje si� szcze-lina, przez kt�r� przechodzi splot ramienny i t. podobojczykowa. Mi�nie przedkr�gowe Mi�nie przedkr�gowe po�o�one s� na przedniej powierzchni kr�gos�upa szyjnego. Mi�nie te biegn� wzd�u� trzon�w kr�gowych, b�d� te� od trzo-n�w do wyrostk�w poprzecznych i podstawy czaszki. Do grupy tej nale��: � mi�sie� d�ugi szyi (m. longus colli), � mi�sie� d�ugi g�owy (m. lofrxu.s capitis), � mi�sie� prosty g�owy przedni (m. reclris capitis ariterior), � mi�sie� prosty g�owy boczny (m. rectus capitis lateralis). Powy�sze mi�nie podczas skurczujednostronnego zginaj�kr�gos�up szyjny w bok. Skurcz obustronny mi�ni powoduje zgi�cie kr�gos�upa oraz g�owy do przodu. Unerwienie. Ga��zki splotu szyjnego i ramiennego. Powig� szyi Powi� szyi (fascia cervicalis) jest z�o�ona z blaszek, kt�re oddzielaj� mi�nie, du�e naczynia i nerwy. Poza tym mi�dzy blaszkami powi�ziowymi poruszaj� si� ko��: gnykowa i krta� podczas mowy, po�ykania i kaszlu. Powi� szyi ma trzy blaszki: � blaszka powierzchowna rozci�ga si� od �uchwy do mostka i obojczyka i dochodzi do okolicy barku, a ku ty�owi przechodzi w powi� karku, � blaszka przedtchawicza jest mocna, rozci�ga si� od ko�ci gnykowej do obojczyka i mostka, i obejmuje mi�nie podgnykowe, � blaszka przedkr�gowa pokrywa mi�nie g��bokie szyi i ci�gnie si� od podstawy czaszki do g�rnych kr�g�w piersiowych. Tr�jk�ty szyi Mi�sie� mostkowo-obojczykowo-sutkowy dzieli szyj� na okolic� przedni� i parzyst� okolic� boczn� szyi, kt�r� od ty�u, czyli karku, oddziela brzeg mi�nia czworobocznego. W okolicy przedniej szyi, w tr�jk�cie przednim szyi wyr�niamy: � Tr�jk�t pod�uchwowy (trigonrinr submandibulare) po�o�ony w cz�- �cl g�rnej mi�dzy brzu�cami m. dwubrzu�cowego i �uchw�. Tr�jk�t ten za- wiera �liniank� pod�uchwow�, w�z�y ch�onne, naczynia i nerwy. � Tr�jk�t t�tnicy szyjnej (trigonum caroticum) jest ograniczony brze- giem przednim m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego, brzu�cem g�rnym m. �opatkowo-gnykowego i brzu�cem tylnym m. dwubrzu�cowego. Tr�j- k�t zawiera t�tnic� szyjn� wsp�ln�, (kt�ra dzieli si� na t�tnic� szyjn� wew- n�trzn� i zewn�trzn� oraz �y�� szyjn� wewn�trzn� i nerwy. Tr�jk�t boczny szyi zawiera dwa dalsze tr�jk�ty: �Tr�jk�t �opatkowo-obojczykowy (trigonum omoclaviculare) jest dnem do�u nadobojczykowego wi�kszego. Jest on ograniczony przez obojczyk, dolny brzusiec m.�opatkowo-gnykowego oraz tylny brzeg m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego. W tr�jk�cie tym znajduj� si� naczynia podobojczykowe i splot ramienny. � Tr�jk�t �opatkowo-czworoboczny (trigonumomotrapezoideum) wyznaczaj�: m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, m. czworoboczny i �o- patkowo-gnykowy. Tr�jk�t zawiera cz�� nerw�w splotu szyjnego i ga��� zewn�trzn� n. dodatkowego. MIʌNIE KLATKI PIERSIOWEJ Mi�nie kIatki piersiowej (musculi thoracis) stanowi� pochodn� mi�ni�wki brzusznej tu�owia i s� unerwione przez ga��zie brzuszne nerw�w rdzeniowych (rami ventrales nn. spinalium). Dziel� si� na trzy grupy: � mi�nie powierzchowne ko�cz�ce si� w obr�bie ko��ca ko�czyny g�rnej, � mi�nie g��bokie b�d�ce w�a�ciw� mi�ni�wk� �cian klatki piersiowej, � przepon�, kt�ra jest nieparzystym mi�niem oddzielaj�cym jam� klatki piersiowej od jamy brzusznej. Powierzchowne mi�nie klatki piersiowej W sk�ad powierzchownych mi�ni klatki piersiowej wchodz�: � mi�sie� piersiowy wi�kszy, � mi�sie� piersiowy mniejszy, � mi�sie� podobojczykowy, � mi�sie� z�baty przedni. Mi�sie� piersiowy wi�kszy (m. pectoralis major) kszta�tem zbli�ony do tr�jk�ta jest najbardziej powierzchownym mi�niem klatki piersiowej. Podstawajegojest zwr�cona do mostka, wierzcho�ek do do�u pachowego. Przyczep pocz�tkowy tego mi�nia dzieli si� na trzy cz�ci: obojczykow�, mostkowo-�ebrow� i brzuszn�. Cz�� obojczykowa (pars clavicrilaris) przymocowuje si� do ko�ca most-kowego obojczyka, cz�� mostkowo-�ebrowa (pars sternocostalis) - na po-wierzchni przedniej mostka i chrz�stek �eber prawdziwych, cz�� brzuszna (pars abdominalis) odchodzi od przedniej blaszki pochewki mi�nia pros-tego brzucha. Przyczep ko�cowy ca�ego mi�nia znajduje si� na grzebieniu guzka wi�k-szego ko�ci ramiennej. W��kna cz�ci obojczykowej przebiegaj� w bok i ku do�owi, i ko�cz� si� w dolnym odcinku grzebienia guzka wi�kszego. Cz�� mostkowo-�ebrowa przebiega najbardziej zbie�nie w kierunku ko�ci ra-miennej i swym przyczepem ko�cowym rozk�ada si� wzd�u� grzebienia guzka wi�kszego w ten spos�b, �e p�czki w��kien rozpoczynaj�ce si� najwy�ej ko�cz� si� u do�u i przeciwnie, w��kna mi�niowe odchodz�ce od dolnej cz�ci mostka i chrz�stek �ebrowych zachodz� najwy�ej w swym przyczepie ko�cowym. �ci�gno ko�cowe mi�nia piersiowego wi�kszego sk�a-da si� zatem z dw�ch warstw: grubszej - przedniej, utworzonej przez w��kna ca�ej cz�ci obojczykowej i g�rnych p�czk�w cz�ci mostkowo-�ebrowej oraz cie�szej cz�ci tylnej, kt�r� stanowi� w��kna odchodz�ce od dolnego odcinka cz�ci mostkowo-�ebrowej i ca�ej ez�ci brzusznej. W nast�pstwie takiego rozmieszczenia p�czk�w mi�niowych wytwarza si� w obr�bie �ci�gna ko�-cowego rodzaj "kieszonki" otwartej ku g�rze, kt�r� wype�nia tkanka ��czna i t�uszczowa. Czynno��. R�wnoczesny skurcz wszystkich trzech cz�ci mi�nia przy-ci�ga rami� przy�rodkowo do przodu, czyli przywodzi (addriclio) do przed-niej �ciany klatki piersiowej, a tak�e nawraca rami� (pi�oriatio). Uniesione rami� opuszcza i w tej czynno�ci jest on najsilniejszy. Gdy za� rami� jest ustalone, d�wiga ca�e cia�o ku g�rze, np. podczas wspinania si� na linie. Przy ustalonej ko�czynie jest tak�e pomocniczym mi�niem wdechowym. Samo-dzielny skurcz cz�ci obojczykowej wysuwa ranli� w prz�d (a�rlei�t�i-.sio), czyli przodozgina. Mi�sie� piersiowy wi�kszy, wsp�dzia�aj�c z m. najszer-szym grzbietu, przywodzi rami� w p�aszczy�nie czo�owej. Unerwienie. Pochodzi od splotu ramiennego - nn. piersiowe(nn. pectorales). Mi�sie� piersiowy mniejszy (m. pectoralis mirtor) le�y na przed-niej �cianie klatki piersiowej pod mi�niem piersiowym wi�kszym. Przyczep pocz�tkowy tego mi�nia znajduje si� na zewn�trznej po-wierzchni przednich ko�c�w �eber kostnych od III do V. Przyczep ko�cowy. Mi�sie� ko�czy si� kr�tkim, p�askim �ci�gnem na wy-rostku kruczym �opatki. Czynno��. Mi�sie� obni�a obr�cz ko�czyny g�rnej oraz poci�ga j� przy-�rodkowo i do przodu. Wsp�pracuj�c z m. r�wnoleg�obocznym i m. d�wi-gaczem �opatki obraca �opatk� dooko�a osi strza�kowej, obni�aj�c boczny k�t �opatki. Przy ustalonej ko�czynie g�rnej dzia�a jako pomocniezy mi�sie� wdechowy. Unerwienie. Nerwy piersiowe (nn. pectorales) splotu ramiennego. Mi�sie� podobojczykowy (m. subclavius) jest to ma�y mi�sie�, rozpi�ty poprzecznie do d�ugiej osi cia�a mi�dzy chrz�stk� pierwszego �ebra a doln� powierzchni� ko�ca barkowego obojczyka. Czynno��. Mi�sie� ten poci�ga obojczyk ku do�owi i do przodu. Unerwienie. Nerw podobojczykowy (n. subclawius) ze splotu ramiennego. Mi�sie� z�baty przedni (m. serratus anterior) jest mi�niem p�as-kim o du�ych rozmiarach, po�o�onym na bocznej �cianie klatki piersiowej. Przyczep pocz�tkowy mi�nia z�batego przedniego znajduje si� na zew-n�trznej powierzchni dziewi�ciu g�rnych �eber. Przyczep ko�covvy. Ca�y mi�sie� kieruje si� w swym przebiegu ku ty�owi, przylegaj�c do bocznej �ciany klatki piersiowej. Cz�� g�rna mi�nia ko�czy si� na k�cie g�rnym �opatki, cz�� �rodkowa - na jej brzegu przy�rodkowym, za� cz�� dolna na k�cie dolnym �opatki od strony �ebrowej. Czynno��. Ca�y m. z�baty przedni przyciska �opatk� do �ciany klatki pier-siowej, przeciwdzia�aj�c odstawaniu brzegu przy�rodkowego od tu�owia i przesuwa �opatk� bocznie i do przodu. Przy ustalonej ko�czynie g�rnej unosi �ebra, jest wi�c pomocniczym mi�niem wdechowym. Samodzielny skurcz cz�ci g�rnej poci�ga bark do przodu, a cz�ci dolnej ku - do�owi. Cz�� dolna spe�nia bardzo wa�n� funkej� w czasie unoszenia ramienia po-wy�ej poziomu. Poci�ga bowiem dolny k�t �opatki do przodu, a k�t boczny zawieraj�cy wydr��enie stawowe przesuwa ku g�rze. Dzi�ki temu rami� mo�e by� odwiedzione ponad poziom. W razie spadku napi�cia mi�nia �opatka przyjmuje ustawienie na kszta�t skrzyd�a. Jej brzeg przy�rodkowy oddala si� od �ciany klatki piersiowej, szczeg�lnie w okolicy k�ta dolnego; utrudnionejest tak�e unoszenie ramienia powy�ej poziomu. G��bokie mi�nie klatki piersiowej W sk�ad g��bokich mi�ni klatki piersiowej wchodz�: � mi�nie mi�dzy�ebrowe zewn�trzne, � mi�nie mi�dzy�ebrowe wewn�trzne, � mi�nie pod�ebrowe, � mi�sie� poprzeczny klatki piersiowej. Mi�nie tej warstwy tworz� w�a�ciw� mi�ni�wk� klatki piersiowej, a rola ich polega na ruchach �eber, dzi�ki czemu stanowi� one zasadnicze mi�nie oddechowe. Mi�nie tej grupy s� unerwione przez nn. mi�dzy�ebrowe (nn. intercostales), pochodz�ce od ga��zi brzusznych nerw�w piersiowych. Mig�nie migdzy�ebrowe zewngtrzne (mm. intercostalesexterni) stanowi� p�askie, cienkie i kr�tkie mi�nie, wype�niaj�ce przestrzenie mi�dzy�e-browe. Przyczep pocz�tkowy znajduje si� na dolnej kraw�dzi �ebra wy�ej po�o�o-nego. Przyczep ko�cowy. W��kna tych mi�ni biegn� r�wnolegle do siebie, kieruj� si� przy�rodkowo w d� i ko�cz� na g�rnym brzegu �ebra ni�ej po�o-�onego. Wyst�puj� one tylko w mi�dzykostnych przestrzeniach mi�dzy�e-browych. Pomi�dzy chrz�stkami �ebrowymi w przed�u�eniu mi�ni biegn� b�ony mi�dzy�ebrowe zewn�trzne (menrbranae intercostales externae). Czynno��. Mi�nie mi�dzy�ebrowe zewn�trzne unosz� �ebra, s� wi�c g��wnymi mi�niami wdechowymi. Mi�nie migdzy�ebrowe wewngtrzne (mm.intercostales interni) s� po�o�one tak�e w przestrzeniach mi�dzy�ebrowych (spatia intercostalia), pocz�wszy od k�t�w �eber a� do mostka. Brak ich zatem w tyl-nych odcinkach przestrzeni mi�dzy�ebrowych, �dzie wyst�puj� b�ony mi�dzy�ebrowe wewn�trzne (membranae intercostales externae). Przyczep pocz�tkowy znajduje si� na wewn�trznej powierzchni �ebra ni-�ej po�o�onego. W��kna biegn� r�wnolegle do siebie ku g�rze i ko�cz� si� na dolnym brzegu �ebra po�o�onego wy�ej. Czynno��. Mi�nie mi�dzy�ebrowe wewn�trzne nale�� do mi�ni wyde-chowych, gdy� obni�aj� �ebra, zmniejszaj�c tym samym obj�to�� jamy klatki piersiowej. Mi�nie mi�dzy�ebrowe zewn�trzne i wewn�trzne dzi�ki swemu napi�ciu i skrzy�owanemu u�o�eniu w��kien obu mi�ni przeciwstawiaj� si� zar�wno zewn�trznemu, jak i wewn�trznemu ci�nieniu w r�nych fazach oddychania. Nie dopuszczaj� do wpuklania lub uwypuklania si� �cian klatki piersiowej w stosunku do powierzchni �eber. Mi�nie pod�ebrowe (mm. subcostales) s� to ma�e tr�jk�tnego kszta�tu mi�nie, wyst�puj�ce tylko w dolnej i tylnej cz�ci klatki piersiowej. Posiadaj�ten sam kierunek przebiegu, co mi�nie mi�dzy�ebrowe wewn�trzne, ale mijaj� jedno lub dwa �ebra. S� mi�niami szcz�tkowymi, kt�rych czyn-no�� wspomaga mm. mi�dzy�ebrowe wewn�trzne. Migsie� poprzeczny klatki piersiowej (m. transversus thoracis) jest cienkim, p�askim mi�niem po�o�onym do ty�u od mostka i ma cha-rakter zanikowy. Przyczep pocz�tkowy znajduje si� na tylnej powierzchni wyrostka mieczykowatego i dolnej cz�ci trzonu mostka. Mi�sie� ten ko�czy si� na granicy kostno-chrz�stnej II-VI �ebra. Jest on pomocniczym mi�niem wydechowym. Przepona Przepona (diaphragma) stanowi mi�niow� przegrod�, oddzielaj�c�jam� klatki piersiowej od jamy brzusznej. Poniewa� przepona jest wpuklona w g��b klatki piersiowej, mo�e si� przesuwa� ku do�owi i ku g�rze, powi�k-szaj�c na przemian jedn�jam� kosztem drugiej. Dzi�ki temu przepona wy-wo�uje ruchy oddechowe, zwi�kszaj�c pod�u�ny wymiar jamy klatki piersio-wej, atym samym zmniejsza panuj�ce w niej ci�nienie. Pod wzgl�dem pochodzenia przepona nale�y do mi�ni�wki szyi i dlatego unerwiona jest przez nerw przeponowy ze splotu szyjnego. Przepona jest mi�niem, kt�ry podobnie m. sercowy pracuj� przez ca�e �ycie, z t� jednak r�nic�, �e serce pracuje niezale�nie od naszej woli, podczas gdy ruchy przepony mog� by� w pewnym stopniu dowolnie regulowane. Pora�enie nerwu przeponowego uniemo�liwia wykonanie g��bokich wdech�w w torze brzusznym. Funkcje oddechowe przejmuj� w�wczas mm. mi�dzy�ebrowe zewn�trzne oraz inne pomocnicze mi�nie wdechowe. Przepona jest mi�niem kszta�tu nerkowatego, cienkim i p�askim. Sk�ada si� z obwodowej cz�ci mi�niowej oraz ze �rodka �ci�gnistego (cenb�unZ tendineum), po�o�onego po�rodku. Wszystkie jej w��kna mi�niowe zaczy-naj� si� na obwodzie, kieruj� si� w dalszym przebiegu koncentrycznie i spo-tykaj� si� w �rodku �ci�gnistym przepony, nieznacznie wg��bionym, na kt�-rym spoczywa serce. Najsilniej przepona uwypukla si� ku g�rze w swych cz�ciach bocznych, po prawej i lewej stronie �rodka �ci�gnistego. W zale�no�ci od przyczep�w pocz�tkowych dzielimy przepon� na trzy cz�ci: l�d�wiow�, �ebrow� i mostkow�. Przyczep pocz�tkowy � Cz�� l�d�wiowa (pars lumbalis) stanowi najgrubsz� i najsilniejsz� cz�� przepony. Rozpoczyna si� ona odnog� praw� i lew�, kt�re po ka�dej stronie dziel�si� na cz�� przy�rodkow� i boczn�. Odnoga prawa (crus dextrum) w swej przy�r�dkowej cz�ci jest d�u�sza isilniejsza od lewej, przymocowuje si� do przednich powierzchni trzon�w trzech do czterech pierwszych kr�g�w l�d�wiowych. Cz�� przy�rodkowa odnogi lewej (crus sinistrum) przymocowuje si� do dw�ch lub trzech pierwszych kr�g�w l�d�wiowych, r�wnie� na przedniej powierzchni ich trzon�w. Na wysoko�ci XII kr�gu piersiowego obie odnogi ��cz� si� i wraz z trzo- nem tego kr�gu ograniczaj� otw�r zwany rozworern aortowym (hiatt�s aorticcis), przez kt�ry przechodzi aorta i przew�d piersiowy. Do przodu, nieco w lewo od rozworu aortowego, w cz�ci mi�niowej przepony po�o�ony jest rozw�r prze�ykowy (hiatus esophageus) dla przej�cia prze�yku i obu nerw�w b��dnych. Boczne cz�ci obu odn�g przebiegaj� symetrycznie i ka�da z nich sk�ada si� z dw�ch �uk�w �ci�gnistych. �uk �ci�gnisty przy�rodkowy, zwany wi�zad�em �ukowatyrn przy�rodkowym (lig. arcuatum mediale), rozpi�ty jest zni�dzy trzonem a wyrostkiem �ebrowym pierwszego kr�gu l�d�wio- wego nad m. l�d�wiowym wi�kszym. �uk �ci�gnisty boczny, czyli wi�zad�o �ukowate boczne (lig. arcuatum laterale), biegnie od wyrostka �ebrowego pierwszego kr�gu l�d�wiowego do XII �ebra nad m. czworobocznym l�d�wi. � Cz�� �ebrowa (pars costalis) rozpoczyna si� sze�cioma wi�zkami. od wewn�trznej powierzchni chrz�stek sze�eiu dolnych �eber. � Cz�� mostkowa (pars sternalis) jest najmniejsza i rozpoczyna si� na wewn�trznej powierzchni wyrostka mieczykowatego mostka. Przyczep ko�cowy. Wszystkie cz�ci zbiegaj� si� mniej wi�cej po�rodku mi�nia, gdzie w��kna mi�niowe przechodz� we w��kienka �ci�gniste, kt�re ��cz� si� ze sob� i wytwarzaj� tzw. �rodek �ci�gnisty (centrum tendineum); jest on wsp�lnym �ci�gnem ko�cowym wszystkich trzech cz�ci przepony. �rodek �ci�gnisty ma kszta�t tr�jlistnej koniczyny, mo�na w nim wyr�ni� p�atek przedni, na kt�rym spoczywa serce w worku osierdziowym i dwa p�atki boczne, do kt�rych od g�ry przylega cz�� przy�rodkowa powierzchni podstawnych p�uc. Na granicy prawego i przedniego p�atka znajduje si� w �rodku �ci�gnistym otw�r �y�y g��wnej (foramen venae cavae). Czynno��. Przepona jest g��wnym mi�niem wdechowym. Podczas skur-czu przepony nast�puje obni�enie si� mi�nia, dzi�ki czemu wzrasta pojem-no�� jamy klatki piersiowej, maleje ci�nienie, a powietrze atmosferyczne na-p�ywa przez drogi oddechowe do p�uc. Przy spokojnym wdechu obie kopu�y przepony obni�aj� si� o oko�o 2 cm. Podczas bardzo g��bokiego wdechu ru-chy przepony s� zdecydowanie wi�ksze. Przepona jest tak�e mi�niem t�o-czni brzusznej (prelum abdominale), bowiem wesp� z mi�niami brzucha uciskaj�c na trzewa zwi�ksza ci�nienie panuj�ce w jamie brzucha. Unerwienie. Nerw przeponowy (n. phrenicus) odchodz�cy ze splotu szyjnego. Poniewa� przyczep pocz�tkowy przepony sk�ada si� z trzech cz�ci, wys-t�puj� w niej miejsca stwarzaj�ce dogodne warunki do wytworzenia si� przepuklin. Do okolic zmniejszonego oporu przepony nale��: tr�jk�t mostko-wo-�ebrowy, tr�jk�t l�d�wiowo-�ebrowy oraz rozw�r prze�ykowy. W obu tr�jk�tach na niewielkiej przestrzeni op�ucna �cienna zazwyczaj przylega bezpo�rednio do otrzewnej. Mo�e wi�c doj�� w tych okolicach do wpuklenia si� trzew w g��b klatki piersiowej i wyst�pienia tzw. przepukliny przepono-wej (hermia diaphragmatica). Wi�kszo�� przepuklin wyst�puje po stronie lewej, poniewa� po stronie prawej w�troba stanowi dla nich zapor�. Ruchomo�� klatki piersiowej Oddychanie sk�ada si� z dw�ch zasadniczych faz: wdechu, kt�ry jest wy-wo�any powi�kszeniem si� obj�to�ci klatki piersiowej i wydechu b�d�cego nast�pstwem jej zmniejszenia si�. Najbardziej efektywn� kombinacj� ruch�w wdechowych stanowi�: skurcz przepony przy rozlu�nionych mi�niach pow�ok brzucha, czynne uniesienie �eber oraz wyprostowanie kr�gos�upa piersiowego. Podniesienie si� �eber powoduje poszerzenie i pog��bienie jamy klatki piersiowej, skurcz przepony i wyprost kr�gos�upa zwi�ksza jej wymiar d�ugo�ciowy. Najskuteczniejszy wydech jest nast�pstwem czynnego napi�cia mi�ni brzucha z r�wnoczesnym rozlu�nieniem si� przepony oraz czynnego opuszczania �eber i zgi�cia kr�gos�upa. Jednak w czasie wzmo�onego wde-chu i v��ydechu mog� bra� udzia� opr�cz przepony i mm. mi�dzy�ebrowych liczne mi�nie pomocnicze, kt�rych przyczepy pocz�tkowe lub ko�cowe znajduj� si� na �ebrach, mostku i kr�gos�upie. U cz�owieka wyst�puj� dwa typy oddechowe-�ebrowy i brzuszny. Wtypie �ebrowym charakterystyczna jest wi�ksza ruchomo�� �ebrowo-stkowa, w typie brzusznym wi�ksza jest ruchomo�� przepony. Typ �ebrowy przewa�a u kobiet i ludzi m�odych, typ brzuszny cz�ciej pojawia si� u m�czyzn. Intensywne oddychanie jest oddychaniem mieszanym. Powi�zie klatki piersiowej � Powi� piersiowa (fascia pectoralis) pokrywa przedni� i tyln� po- wierzchni� m. piersiowego wi�kszego, przyczepiaj�c si� do obojczyka. �Powi� obojczykowo-piersiowa (fascia clavipectoralis) pokrywa m. piersiowy mniejszy, przymocowuje si� do obojczyka, a ku bokowi przechodzi w powi� pachow�. � Powi� wewn�trzpiersiowa (fascia endothoracica) po�o�ona jest na wewn�trznej powierzchni �eber i mm. mi�dzy�ebrowych, przylega do op�ucnej. MI�SNIE BRZUCHA Mi�nie brzucha (musculi abdominis) wype�niaj� przestrze� mi�dzy klatk� piersiow� i g�rnym brzegiem miednicy. Bior� one zatem udzia� w wy-tworzeniu �ciany jamy brzusznej. Mi�nie brzucha dziel� si� na: boczne, przednie i tylne. Przy�rodkowe cz�ci mi�ni grupy boeznej brzucha prze-chodz� w rozci�gna, kt�rych w��kna krzy�uj� si� z analogicznymi rozci�-gnami mi�ni strony przeciwnej i tworz� kres� bia�� (linea alba). Kresa bia�a biegnie od wyrostka mieczykowatego mostka do spojenia �onowego. Mi�nie boczne brzucha Mi�sie� sko�ny zewn�trzny brzucha (m.obliquus externus abdominis) jest mi�niem p�askim, szerokim, kszta�tu czworok�tnego i po�o�ony jest w bocznej i przedniej okolicy pow�ok brzucha. Przyczep pocz�tkowy. Rozpoczyna si� on na zewn�trznej powierzchni od V do XII �ebra, zachodz�c w swej cz�ci g�rnej mi�dzy z�by przyczepu pocz�tkowego m. z�batego przedniego, za� w cz�ci dolnej - mi�dzy wi�zki m. najszerszego grzbietu. Przyczep ko�cowy. W��kna mi�nia przebiegaj� sko�nie ku do�owi i przy-�rodkowo, tak jak w��kna mm. mi�dzy�ebrowych zewn�trznych. Wi�ksza cz�� g�rna mi�nia przechodzi w p�askie, szerokie rozci�gno, kt�re prze-biega przed m. prostym brzucha i w linii po�rodkowej w��kna �ci�gniste krzy�uj� si� z w��knami strony przeciwnej, ko�cz�c si� w kresie bia�ej. Dolne p�czki mi�nia przechodz� w wi�zad�o pachwinowe (lig. inguinale), za� w��kna mi�nia rozpoczynaj�ce si� najbardziej z ty�u, ko�cz� si� na wardze zewn�trznej grzebienia biodrowego. Czynno��. Obustronny skurcz mi�nia powoduje zgi�cie kr�gos�upa l�d�-wiowego wraz z klatk� pier�iow� do przodu, a przy ustalonym kr�gos�upie unosi miednic�. Poci�gaj�c dolne �ebra ku do�owi dzia�a jako mi�sie� wyde-chowy. Jednostronny skurcz zgina kr�gos�up i klatk� piersiow� w stron� bo-czn� oraz skr�ca tu��w w stron� przeciwn�. Unerwienie. Przewa�aj�cej cz�ci mi�nia pochodzi od nn. mi�dzy�ebro-wych (nn. intercoslales), jedynie dolna cz�� otrzymuje ga��zki od n. biodro-wo-podbrzusznego (n. iliohypogastricus) i biodrowo-pachwinowego (n. ilioinguinalis); oba pochodz� ze splotu l�d�wiowego. Migsie� sko�ny wewngtrzny brzucha (m. obliqus internus abdominis), podobnie jak poprzedni, jest mi�niem p�askim, czworok�tnym oraz znacznie d�u�szym z przodu ni� z ty�u. Przyczep pocz�tkowy. Mi�sie� rozpoczyna si� na powi�zi piersiowo-l�-d�wiowej, za po�rednictwem kt�rej dochodzi do kr�g�w l�d�wiowych, na kresie po�redniej grzebienia biodrowego i na wi�zadle pachwinowym. Przyczep ko�cowy. Tylne w��kna mi�nia, rozpoczynaj�ce si� na powi�zi piersiowo-l�d�wiowej, biegn� ku g�rze i przy�rodkowo, zachowuj�c ten sam kierunek przebiegu co w��kna mm. mi�dzy�ebrowych wewn�trznych i ko�-cz� si� na trzech ostatnich �ebrach. G��wna cz�� mi�nia przechodzi w p�a-skie, szerokie rozci�gno, ko�cz�ce si� w kresie bia�ej (liriea alba). Rozci�-gno biegn�c do kresy bia�ej dzieli si� na dwie blaszki po�o�one przed i za m. prostym brzucha. Obie blaszki bior� udzia� w wytwarzaniu pochewki m. prostego brzucha. Od dolnej cz�ci m. sko�nego wewn�trznego brzucha odchodz� w��kna mi�niowe, kt�re z w��knami m. poprzecznego brzucha (m. tranversus abdominis) tworz� u m�czyzn m. d�wigaczj�dra (m. cremaster). Czynno��. R�wnoczesny skurcz obu mm. sko�nych wewn�trznych brzu-cha zgina kr�gos�up do przodu oraz poci�ga klatk� piersiow� w d� powo-duj�c wydech. Skurcz jednostronny skr�ca tu��w w t� sam� stron�, a wsp�-pracuj�c z m. sko�nym zewn�trznym brzucha tej samej strony powoduje boczne zgi�cie tu�owia. Unerwienie. Jak m. sko�ny zewn�trzny brzucha. Mi�sie� poprzeczny brzucha (m. transersus abdominis) charakteryzuje si� poprzecznym przebiegiem w �kien mi�niowych, kt�re ci�gn� si� od kr�gos�upa do kresy bia�ej. Mi�sie� ten jak szeroki pas obejmuje trzewa jamy brzusznej i obok przeponyjest g��wnym mi�niem t�oczni brzusznej. Przyczep pocz�tkowy. Mi�sie� ten rozpoczyna si� na: wewn�trznej po-wierzchni sze�ciu dolnych �eber, poprzez powi� piersiowo-l�d�wiow� na wyrostkach �ebrowych kr�g�w l�d�wiowych, na wardze wewn�trznej gr�e- bienia biodrowego i na wi�zadle pachwinowym. Przyczep ko�cowy. Wszystkie w��kna mi�niowe biegn� r�wnolegle w kierunku przednim i przechodz� przy�rodkowo w p�askie rozci�gno prze- biegaj�ce do ty�u od m. prostego brzucha (m. ectus abdominis). Rozci�gno bierze udzia� w wytworzeniu pochewki m. prostego brzucha i kresy bia�ej. Czynno��. Mi�sie� zw�a doln� cz�� jamy klatki piersiowej przyczynia- j�c si� do wydechu. G��wna jego czynno�� polega na zwi�kszaniu ci�nienia wjamie brzucha, czyli na wytwarzaniu t�oczni brzusznej (prelum abdominale). Unerwienie. Wsp�lne z mi�niami sko�nymi brzucha. Mig�nie przednie brzucha W sk�ad mi�ni przednich brzucha wchodz�: � mi�sie� prosty brzucha, � mi�sie� piramidowy. Mi�sie� prosty brzucha (m. rectus abdominis) jest po�o�ony sy- metrycznie po obu stronach kresy bia�ej. Przyczep pocz�tkowy. Mi�sie� rozpoczyna si� na przedniej powierzchni od V do VII chrz�stki �ebrowej i wyrostku mieczykowatym mostka. Przyczep ko�cowy. W��kna mi�niowe biegn� r�wnolegle w d� i s� w swym przebiegu poprzedzielane przez 3-4 smugi �ci�gniste (intersectiones tendineae) na poszczeg�lne odcinki czyli segmenty. U do�u mi�sie� zw �a si�, przechodzi w p�askie �ci�gno, kt�re przyczepia si� do ga��zi g�rnej k �ci �onowej oraz do przedniej powierzchni spojenia �onowego. Ca�y mi�sie� prosty brzucha otoczony jest dwu�cienn� pochewk� (vagina m.recti abdominis) utworzon� przez rozci�gna mi�ni bocznych brzucha. Czynno��. Mi�sie� prosty brzucha dzia�aj�c obustronnie zgina tu��w do przodu lub - gdy tu��w jest ustalony - unosi miednic�. Ponadto opuszcza dolne �ebra, dzia�aj�c jako mi�sie� wydechowy. Mi�sie� prosty brzucha jest najsilniejszym antagonist� m. prostownika grzbietu (m. erector spirrae) oraz bierze udzia� w wytwarzaniu t�oczni brzusznej (prelrrnr abdominale). Unerwienie. Nerwy mi�dzy�ebrowe VI-XII (nn. intercostales). Mi�sie� piramidowy (m. pyramidalis) jest to ma�y mi�sie� po�o-�ony w przedniej i dolnej cz�ci �ciany brzucha. Rozpoczyna si� na ga��zi g�rnej ko�ci �onowej, jego w��kna mi�niowe biegn� zbie�nie ku g�rze i przy�rodkowo, ko�cz�c si� w kresie bia�ej (linea alba). Mi�sie� ten napina kres� bia��. Unerwienie. Nerw mi�dzy�ebrowy XII zwany nerwem pod�ebrowym ( subcostalis). Mig�nie tylne brzucha W sk�ad tylnych mi�ni brzucha wchodzi mi�sie� czworoboczny l�d�wi. Mi�sie� czworoboczny l�d�wi (nr. quadratus lumborum) jest mi�niem kszta�tu czworobocznego, po�o�onym po obu stronach kr�gos�upa l�d�wiowego i sk�ada si� z dw�ch warstw. Przyczep pocz�tkowy. Warstwa przednia mi�nia rozpoczyna si� na wy-rostkach �ebrowych kr�g�w l�d�wiowych, a ko�czy na XII �ebrze. Warstwa tylna biegnie od wargi wewn�trznej grzebienia biodrowego do wyrostk�w �ebrowych kr�g�w l�d�wiowych i XII �ebra. Czynno��. Skurcz jednostronny mi�nia zgina kr�gos�up l�d�wiowy w bok, skurcz obustronny obni�a XII par� �eber. Mi�sie� czworoboczny l�d�wi w swym napi�ciu spoczynkowym ustala cz�� l�d�wiow� kr�gos�upa. Unerwienie. Nerw pod�ebrowy XII (n. subcostalis) i kr�tkie ga��zki ze splotu l�d�wiowego. Powigzie brzucha Powi� piersiowa (fascia pectoralis) przed�u�a si� ku do�owi w powi� powierzchown� brzucha (fascia superficialis abdominis), kt�ra przy�rodkowo zrasta si� z kres� bia�� (linea alba), a u do�u z wi�zad�em pachwinowym (lig. inguinale). Nad przy�rodkowym odcinkiem wi�zad�a pa-chwinowego powi� powierzchowna brzucha uwypukla si� lejkowato i zst�-puje u m�czyzn do worka mosznowego, tworz�c powi� d�wigacza j�dra (fascia crenrasterica). Powi� podsk�rna (fascia subcutanea) pokrywa powi� powierz-chown� i od wewn�trz - podsk�rn� tkank� t�uszczow� brzucha. Mi�dzy obu powi�ziami biegn� naczynia krwiono�ne i nerwy sk�rne. Powi� poprzeczna (fascia transversalis) po�o�ona jest na wewn�trz-nej powierzchni mi�nia poprzecznego brzucha. Powi� ta przed�u�a si� ku ty�owi w powi� pokrywaj�c� mi�sie� czworoboczny l�d�wi oraz w powi� l�d�wiow� i biodrow�. Powy�ej wi�zad�a pachwinowego powi� poprzeczna wzmocnionajest przez sierp pachwinowy i wi�zad�o mi�dzydo�kowe. Kana� pachwinowy Powy�ej przy�rodkowego odcinka wi�zad�a pachwinowego �ciana brzu-chajest sko�nie przebita kana�em pachwinowym (canalis inguirtalis), kt�ry stanowi drog� w procesie zst�powania j�dra z jamy brzusznej do worka mosznowego. W w�dr�wce tej j�dro wraz ze swym przewodem wyprowa-dzaj�cym - nasieniowodem poci�ga za sob� wszystkie warstwy �ciany brzu-cha po�o�one pod sk�r�, tj. powi� powierzchown�, w��kna m. sko�nego wewn�trznego brzucha i m. poprzecznego brzucha oraz powi� poprzeczn� (fascia transversalis), kt�ra pokrywa mi�sie� poprzeczny brzucha od strony wewn�trznej, oddzielaj�c go od otrzewnej �ciennej, b�d�cej ostatni� warstw� pow�ok brzucha. Wszystkie te os�onki, otaczaj�c nasieniow�d wraz z naczy-niami i nerwami, wytwarzaj� powr�zek nasienny (funiculus spermacticus), kt�ry stanowi zawarto�� kana�u pachwinowego. U kobiet przez kana� pach-winowy przechodzi wi�zad�o ob�e macicy. Kana� pachwinowy ma dwa pier�cienie - powierzchowny i g��boki oraz �ciany kana�u. Pier�cie� pachwinowy powierzchowny (anulus inguinalis superficialis) po�o�ony jest w rozci�gnie m. sko�nego zewn�trznego brzucha, kt�rego w��kna wytwarzaj� dwie odnogi - przy�rodkow� i boczn�. Pier�cie� ten jest wyczuwalny przez sk�r�. Pier�cie� pachwinowy g�gboki (anulus inguinalis profundus) le�y w po�owie d�ugo�ci wi�zad�a pachwinowego i nieco powy�ej, w po-wi�zi poprzecznej brzucha. Sko�nie biegn�cy kana� pachwinowy ma przed-ni� �cian� utworzon� przez rozci�gno m. sko�nego zewn�trznego brzucha, �cian� tyln� tworzy powi� poprzeczna brzucha, doln� - wi�zad�o pachwino-we i g�rn� -w��kna mm. sko�nego wewn�trznego i poprzecznego brzucha. Miejsca zmniejszonego oporu Wyst�puj�ce w pow�okach brzucha miejsca zmniejszonego oporu zas�uguj� na szczeg�ln� uwag�, gdy� pod wp�ywem wzmo�onego wysi�ku fizycznego (np. podnoszenie ci�ar�w) i zwi�zanego z nim podwy�szenia ci�nienia w jamie brzusznej mog� wytworzy� si� tzw. przepukliny. Do tych miejsc nale��: � Tr�jk�t l�d�wiowy (trigofnum Iumbale) - ograniczony jest przez grze- bie� biodrowy, dolno-boczny brzeg mi�nia najszerszego grzbietu i brzeg tylny mi�nia sko�nego zewn�trznego brzucha. W tym rejonie mo�e wytworzy� si� przepuklina l�d�wiowa dolna (hermia Iumbalis inferior). � Tr�jk�tne lub czworok�tne pole po�o�one nieco wy�ej, zwane �ci�gni- st� przestrzeni� l�d�wiow� (spatium tendineum Iunrbale), stanowi oko- lic�, w kt�rej mo�e powsta� przepuklina l�d�wiowa g�rna (hernia Iumbalis superior). �cian� tej okolicy tworzy m. najszerszy grzbietu i rozci�gno mi�nia poprzecznego brzucha. G�rn� granic� wytycza dwunaste �ebro, przy�rodkow� - m. prostownik grzbietu, a boczn�- mm. sko�ne brzucha zewn�trzny i wewn�trzny. � Pier�cie� p�pkowy (anulus umbilicalis), wytwarzaj�cy w po�rodkowej okolicy pow�ok brzucha do�ek p�pkowy (fovea umbilicalis), stanowi do- godne miejsce do wytworzenia si� przepukliny p�pkowej (hernia umbilicalis). � Do�y pachwinowe przy�rodkowy i boczny, po�o�one nad wi�zad�em pachwinowym w miejscach obu uj�� kana�u pachwinowego s� wywo- �ane pier�eieniem pachwinowym powierzchownym i g��bokim. Na skutek przebiegu kana�u pachwinowego w miejscach tych dosz�o do znacznej redukcji warstw mi�niowych. W obr�bie do�u pachwinowe- go przy�rodkowego mo�e wytworzy� si� przepuklina przy�rodkowa lub prosta (hernia medialis s, recta). Przepuklina boczna lub sko�na (hernia lateralis s. obliqua), odpowia-daj�ca do�owi pachwinowemu bocznemu, jest znacznie rzadsza od przy-�rodkowej; zazwyczaj wyst�puje jako wada wrodzona u dzieci.