Eric Frank Russell A Great Deal of Power OGROMNA WŁADZA Postacie niezdarnych przybyszów z kosmosu oraz omylnych robotów, w niczym nie przypominających nadistot gnębiących ludzkość od czasów Wojny światów H.G. Wellsa, zyskały szeroką popularność dzięki brytyjskiemu pisarzowi Ericowi Frankowi Russellowi, który w latach czterdziestych i na początku pięćdziesiątych napisał wiele ważnych opowiadań fantastycznych. W opowiadaniach tych, jak Diabologic (1955), czy powieściach, takich jak The Space Willies (1956), człowiek z łatwością przechytrzał ograniczone istoty pozaziemskie. Z kolei w serii o Jayu Score występował robot obdarzony poczuciem humoru, który wyglądał i zachowywał się zupełnie jak człowiek. Do napisania tych prekursorskich opowiadań zainspirowały Russella teorie Charlesa Forta, amerykańskiego badacza niewytłumaczalnych zjawisk, szczególnie zaś pogląd, iż ludzkość jest „własnością” obcych. Przez kilka lat Russell był nawet brytyjskim przedstawicielem Towarzystwa Forteańskiego, dopóki obowiązki zawodowe nie zmusiły go do rezygnacji z tej funkcji. Choć Eric Frank Russell (1905–1978) traktował teorie Forta poważnie, dostrzegał i wykorzystywał w swych utworach także ich aspekt humorystyczny, co wkrótce przyniosło pisarzowi uznanie — zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie jego dowcipny styl często uchodził za bardziej amerykański niż styl rodzimych autorów. Nic więc dziwnego, że Russell wywarł znaczny wpływ na wielu cenionych pisarzy SF, a jeden z jego największych wielbicieli, Algis Budrys, tak pisał o nim w numerze „Fantasy and Science Fiction” z sierpnia 4 roku: „Był autorem czarująco zabawnych utworów z zaskakującą puentą, był też mądrym, dowcipnym i radosnym człowiekiem. Był takim pisarzem, że każda rzecz powinna być dumna, jeśli zechciał wydać o niej swoją opinię”. Pomimo takiego poważania Russell zupełnie porzucił pisanie po roku 1960, choć wydano później jeszcze kilka zbiorów jego opowiadań, w tym With a Strange Device (1964) i Like Nothing on Earth (1975). Jednym z jego najzabawniejszych opowiadań o robotach jest Ogromna władza, opublikowane w sierpniowo—wrześniowym wydaniu „Fantastic Universe”. Jest to opowieść o pozornie doskonałym automacie, który bezbłędnie wykonuje wszelkie polecenia — jednak całość kończy puenta w prawdziwie Russellowskim stylu, typowa dla twórczości tego autora, a zarazem podkreślająca jego znaczenie dla humorystycznej odmiany fantastyki. Wurmser — łysiejący grubas, z oczami jak kulki do gry — stanął nad Williamem Smithem, cmoknął i powiedział: — No proszę: gotowy, wypróbowany i sprawdzony żołnierz Szóstej Rzeszy. — A takich jak on będzie tysiąc — dodał Speidel. — Albo dziesięć tysięcy. Albo milion. — On z kolei był wysoki, chudy, kanciasty i wyglądał jak wygłodzony sęp. Trzeci mężczyzna w pokoju, Kluge — krótko ostrzyżony, o silnych szczękach i zimnym, władczym spojrzeniu wysokiego rangą oficera — przyglądał się z rezerwą. — Lepiej nie liczyć zwycięstw, dopóki się ich nie odniesie. — Obdarzył Williama Smitha spojrzeniem wyrażającym dezaprobatę i powątpiewanie. — Najpierw musimy się przekonać, czy ta cywilna kukła rzeczywiście jest tak skuteczna, jak panowie twierdzicie. — Chce się pan założyć? — spytał Speidel. — Nie interesują mnie zyski z cudzych porażek — odparł sztywno Kluge. — Zajmuję się tylko sukcesami. — Zobaczy pan — powiedział Wurmser. Odwrócił się i warknął w stronę Williama Smitha: — Powstań! William Smith wstał. Był średniego wzrostu, przystojny, schludny, w wieku około trzydziestki. Wyglądał inteligentnie. — Nazwisko? — William Smith. — Cel? — Niszczyć władzę na rozkaz moich panów. Kluge ściągnął brwi i zapytał: — Jak? — Każdego wskazanego będę prosił o dobrowolne poddanie się. Jeżeli odmówi, umrze. — Jak? — nalegał Kluge. — Obudzę w nim pragnienie śmierci, które będzie nim kierowało aż do samego końca. — Nienawidzisz władzy? — podsunął Wurmser. — Nienawidzę władzy — potwierdził William Smith, a jego obojętny ton dodawał jeszcze siły słowom. — Z tym właśnie wiążą się moje obawy — Kluge zwrócił się do Speidela. — Zadałem sobie trud przeczytania prac autorytetów z dziedziny hipnozy. Wszyscy mówią to samo: nie można zmusić człowieka, żeby zrobił coś przeciwko swoim naturalnym skłonnościom; coś, co by naruszało jego kodeks moralny. — To prawda — Speidel wyszczerzył zęby w uśmiechu — ale tylko jeśli chodzi o hipnozę. A w jego przypadku to nie jest hipnoza. Niech mnie pan nie pyta, co to jest, bo sami tego nie wiemy. Natknęliśmy się na to przypadkiem i po prostu wykorzystaliśmy. — To całkowite panowanie nad umysłem — podsumował Wurmser. — Działa znakomicie! Niektórzy mistycy Wschodu potrafią doprowadzić się do nirwany, czyli mówiąc inaczej, do śmierci. Zajmuje im to przeważnie wiele dni. Autopsja nie ujawnia wtedy żadnych przyczyn organicznych. A on — tu wskazał na nieruchomego Smitha — radzi sobie z ofiarami znacznie lepiej. Wypróbowaliśmy go na paru darmozjadach, którzy się nawinęli pod rękę. Wykończyli się po kilku godzinach, a nawet minutach — zdusił chichot — z przyczyn naturalnych. — Co innego przygłupia świnka morska w laboratorium, a co innego człowiek o silnej woli. — Kluge nie sprawiał wrażenia przekonanego. — Na wojnie, na każdej wojnie, trzeba pokonać silnego i zdecydowanego wroga. — On to potrafi — odparł Speidel, nie zdradzając śladu wahania. — Potrafi prowadzić wojnę tak przebiegle, że wróg nie będzie nawet o niej wiedział. — Skończyły się już czasy bitew sztabowych — dodał odrobinę złośliwie Wurmser. — Nie będzie już rzucania armii pionków przeciw innym armiom pionków. Mamy tu superszachy dwudziestego pierwszego wieku. Pionki zostawiamy w spokoju, a zbieramy tylko figury, jedną po drugiej. Po prostu znikają z planszy — z przyczyn naturalnych. — Znam proponowaną metodę. — Kluge machnął niecierpliwie ręką. — W końcu też się przyczyniłem do jej opracowania. Nasze środki będą zasadniczo rożne od tych, które stosowane były w przeszłości, ale to nie znaczy, że wojna przestanie być operacją militarną. Tak to właśnie widzę. I dlatego jestem po prostu ostrożny. — Nie bardziej niż my. — Speidel wręczył mu listę. — Niech pan sam zobaczy. To wykaz celów, które staną się jego pierwszymi ofiarami. Wszystkie są ludźmi o silnej woli i dużym znaczeniu. Zauważył pan coś szczególnego? — Nie ma tu ani jednej z kluczowych postaci spośród naszych przeciwników — odparł Kluge, oglądając listę. — Co oznacza, że przeciwnik nie zorientuje się w niebezpieczeństwie, dopóki nie zakończymy pierwszego prawdziwego testu — wyjaśnił Speidel. — Ponieważ ich to bezpośrednio nie dotknie, nie będą niczego podejrzewać. Wszyscy ci wielcy ludzie mają tak mało wspólnego z machiną militarną wroga, że wstępna eliminacja tych osób narobi tylko zamieszania, kiedy weźmiemy się do rzeczy na poważnie. — Pochwalam to. — Kluge oddał mu kartkę. — Wysililiście panowie wyobraźnię, a to mi się podoba. — Dziękuję, panie generale. — Speidel był wyraźnie zadowolony. Podał listę Williamowi Smithowi. —Zajmij się nimi. Smith schował kartkę do kieszeni i sięgnął po kapelusz. Jego proste rysy nie wyrażały żadnych uczuć. Wyglądał jak mieszkaniec przedmieścia, który właśnie idzie wysłać list. — Masz wszystkie dokumenty i paszporty? — spytał Wurmser, przyglądając się Smithowi. — Mam. — I potrafisz myśleć? — Potrafię. — I w żadnym wypadku nie wrócisz przed wypełnieniem zadania? — Nie wrócę — wypytywany potwierdził monotonnie. — A w sytuacji krytycznej ostatnim ratunkiem będzie… — Wcisnę czerwony guzik zainstalowany w mojej piersi i w ten sposób się unicestwię. — Ręka Smitha sięgnęła w stronę marynarki. — Nie naciskaj tego tutaj! — jęknął Wurmser, cofając się odruchowo. — Nie naciskaj, dopóki nie będziesz miał pewności, że nie ma innego wyjścia. — Nerwy, co? — rzucił Speidel. —Ten przycisk nie jest aż tak czuły. Gdyby był, nie dałbym mu nawet dziesięciu minut życia. Trzeba naprawdę mocno przycisnąć. — Może i tak — Wurmser nie wydawał się przekonany — ale on ma ciężką rękę i jego siły nie można porównać z naszą. — Wzdrygnął się, oblizał zaschnięte wargi i ponownie zwrócił się do Williama Smitha: — Możesz odejść. Smith nałożył kapelusz i wyszedł bez słowa. Trzech mężczyzn patrzyło w milczeniu, jak zamykają się za nim drzwi. Po długiej chwili Wurmser westchnął z ulgą. — Pan i Speidel potraficie może robić zmyślnych żołnierzy z plastyku i metalu — zauważył Kluge. — Ale z was samych żołnierze byliby marni. — I co z tego? Czasy mięsa armatniego już się skończyły. Kluge westchnął jak ktoś, kto przystosowuje się do wielkich zmian, ale ciągle tęskni za przeszłością. Wojny w dawnym stylu łatwiej było prowadzić — obowiązywały w nich ustalone i znane reguły. Newton P. Fisher wytaszczył swoje otyłe cielsko z limuzyny i wydął obwisłe policzki. Zimnymi, lekko wyłupiastymi oczami przyjrzał się nieśmiałemu, eleganckiemu mężczyźnie, który czekał nieopodal. — Żadnych komentarzy — warknął. — Zabierać się stąd! Spadać! — Ależ panie Fisher, proszę pozwolić… — Na nic nie pozwalam. — Newton P. Fisher zmroził rozmówcę wzrokiem. — Wy, reporterzy, już parę razy wystawiliście mnie do wiatru. Teraz wasza kolej. Zmykaj z powrotem do swojego śmietnika. — Panie Fisher, nazywam się Smith, William Smith — mówił oponent grubasa prędko, próbując zatrzymać ważniaka, a jego oczy żarzyły się jednostajnym blaskiem. — Gdyby zechciał pan poświęcić mi minutę swojego czasu… — Pawson! — Fisher obrócił się do potężnego mężczyzny z sinawą od zarostu szczęką, który wysiadł za nim z samochodu. — Coś tu śmierdzi. Zrób z tym porządek. — Wyzywającym szarpnięciem klap wygładził fałdy marynarki i ruszył dumnie w stronę budynku. Oczy Smitha wpatrywały się w niego. Pawson skrzyżował mocne ramiona na piersiach, mierząc wojowniczym wzrokiem niedoszłego rozmówcę, który wcale nie wyglądał na poruszonego. — No więc — zaczął Pawson — po co się tak narzucać szefowi? — Pan Fisher ma wielką władzę. — Pewnie, że ma — zgodził się Pawson. — I co z tego? — Musi ją oddać. — Taa? A komu? Tobie? — Broń Boże — William Smith gwałtownie zaprzeczył. — Ani mi się to śni. — Fisherowi też nie — zapewnił Pawson. Zrobił gest celowania z pistoletu. — Dobra, popaprańcu, spływaj. — Ale… — Zmykaj — Pawson nie ustępował. — Idź sobie gdzie indziej i tam kombinuj. A szefowi możesz nawet życzyć śmierci, jeśli tylko masz ochotę. — Już to zrobiłem. — I nasuwając trochę głębiej kapelusz, William Smith odszedł, nie spiesząc się, beznamiętny i dziwnie pewny siebie. Patrząc za nim, Pawson uśmiechnął się krzywo do kierowcy, przytknął owłosiony palec do czoła i zakręcił nim parę razy. Kierowca odwzajemnił uśmiech. — Przynajmniej nie rozdawał żadnych ulotek — skomentował. — Nie trzeba będzie ich drzeć. — Pawson podszedł do budynku, w którym zniknął Fisher. — Zaczekaj tu, Lou. Szef zaraz będzie z powrotem — rzucił i zniknął w środku. Oparty na kierownicy Lou dłubał w zębach i gapił się na ulicę, rozmyślając o ludzkiej głupocie w ogóle i ojej niedawnym przykładzie w szczególności. Przykład zaś zniknął już z oczu. Pawson wrócił po trzech czy czterech minutach. Pojawił się w drzwiach, biegnąc z trudem. Dopadł samochodu i oparł się o karoserię. Ciężko dyszał, badając wzrokiem ulicę; jego twarz była jak ulepiona z miękkiego ciasta. Po chwili wysapał: — Mamy wolne! — Coś nie w porządku? — spytał kierowca. — Nie — Pawson znów głośno wciągnął powietrze — tylko szef właśnie kopnął w kalendarz. Brukselskie biuro Raoula Lefevre’a niczym nie zdradzało, że jest on najważniejszym człowiekiem w Belgii i jednym z czterdziestu najważniejszych na świecie. W wyglądzie Lefevre’a też nie było niczego niezwykłego. Ten drobny, elegancki brunet nie zwróciłby w tłumie niczyjej uwagi. — Proszę usiąść, panie Smith. — Belg angielskim posługiwał się perfekcyjnie. — A więc kontaktował się pan z nieodżałowanym Newtonem P. Fisherem? Jego odejście było wielkim zaskoczeniem. Wiele spraw bardzo się przez to skomplikowało. — Tak właśnie miało być — odparł William Smith. — Wielu z nich nie uda się uporządkować przez wiele miesięcy, może nawet lat i… — Lefevre urwał nagle i zmierzył rozmówcę bystrym spojrzeniem. — Co pan przed chwilą powiedział? — Tak właśnie miało być. — Jak mam to rozumieć? — Brak Fishera i wynikający z tego chaos były zaplanowane. Pochylając się do przodu i opierając łokcie o biurko, Lefevre oświadczył wolno i dobitnie: — Doniesienia prasowe nie wspominają ani słowem o tym, że ktokolwiek zaaranżował śmierć Fishera. Utrzymuje pan, że to było morderstwo? — Egzekucja — sprostował William Smith. Przyglądając się uważnie rozmówcy, Lefevre spytał: — Kto pana przysłał, żeby mi o tym powiedzieć? — Przyszedłem, że tak powiem, automatycznie. — Dlaczego? — Bo pan jest następny na liście. — Następny? — zdumiał się Lefevre. — Na jakiej liście? Czyjej? — Mojej. — Zapytam wprost. Czy próbuje mnie pan ostrzec, albowiem zdobył pan skądś wykaz osób, które są skazane na śmierć, i że Fisher był pierwszy na tej liście, a ja jestem drugi? — Właśnie — potwierdził William Smith. Jego oczy jarzyły się dziwnym blaskiem. — Chociaż może się pan jeszcze uratować, dobrowolnie rezygnując ze wszystkich swoich wpływów. — Kto tak powiedział? — nalegał Lefevre. — Ja — Aha! — Lefevre podniósł się ze smutnym wyrazem twarzy i nacisnął przycisk w ścianie. — Widzę, że udało się panu dostać tutaj podstępem. Nic pana nie łączy z Fisherem. Jest pan po prostu jeszcze jednym maniakiem. Od dawna jestem obiektem zainteresowania wielu szaleńców, przy mojej pozycji to nieuniknione. — Lefevre odwrócił się do osoby, która pojawiła się na jego wezwanie i rzekł: — Emilu, odprowadź pana Smitha do wyjścia. I dopilnuj, żeby już nie wrócił. — To nie będzie konieczne — zapewnił William Smith. — Cel mojej wizyty został zrealizowany. — I wyszedł w towarzystwie milczącego Emila, czując na sobie ironiczne spojrzenie swego rozmówcy. Przebiegł przez jezdnię i znalazł ławkę w małym parku na wprost biura Lefevre’a. Usiadł na niej, wpatrując się nieruchomo w okno na drugim piętrze. Od czasu do czasu spoglądał na przewody videovoxu, jakby chciał przeniknąć emocje, niewidzialnie i bezgłośnie przez nie przesyłane. Zawsze jednak jego wzrok powracał do okna. Godzinę i piętnaście minut później pod główne wejście podjechał długi, srebrzysty wóz. Brodaty mężczyzna z małą, czarną walizką, który z niego wysiadł, popędził do środka budynku. William Smith ciągle obserwował okno i przewody. Po chwili ktoś zaciągnął zasłony w oknie. Na przyjazd karawanu William Smith już nie czekał. Ignace Tatarescu wygładził czarny, obcisły mundur, poprawił na szyi czarno–złotą wstęgę wysadzanego klejnotami orderu, starannie wyrównał ułożenie błyszczącego krzyża do środkowego z trzech rzędów baretek. — Ten Smith zjawia się w niezbyt odpowiedniej chwili — mruknął do służącego. — Niemniej ma dobre referencje i myślę, że lepiej będzie poświęcić mu kilka minut. — Przyjrzał się swojej sylwetce w wysokim lustrze. — Zawsze poświęcam ludziom kilka minut. Co by to było, gdyby zabrakło mi minut? — Byłby kłopot, ekscelencjo. — No dobrze, wprowadź go. I podaj na stoliku kawę z brandy i słodycze. — Przemaszerował do swojego ulubionego miejsca przy kominku, przybrał ulubioną pozę i stał tak, dopóki nie wszedł gość. — Pan Smith? — Tak, ekscelencjo. — Proszę spocząć. — Zasiadając w ozdobnym fotelu, Tatarescu musnął palcem wskazującym i kciukiem kanty kolorowych spodni. — Dlaczego zabiegał pan o tę rozmowę, panie Smith? — Jest pan potężny. — Oczywiście — Tatarescu napuszył się. — Świat potrzebuje potężnych ludzi, więc jestem potężny. — Za bardzo — powiedział William Smith, wpatrując się bez mrugnięcia w rozmówcę. — Co za dyplomacja! — Tatarescu wybuchnął śmiechem. — Trafia się panu okazja do rozmowy i z miejsca wykorzystuje pan to do krytykowania mojej pozycji, o którą, proszę mi wierzyć, młody człowieku, walczyłem długo i ciężko. — Tym większa szkoda — zauważył William Smith. — Hmm? O czym pan mówi? — Tym trudniej będzie panu z niej zrezygnować. — Nie mam najmniejszego zamiaru rezygnować z mojej pozycji. Dla Tatarescu rezygnacja — to śmierć. — Sam pan to powiedział — rzucił William Smith. Jego rozmówca przybrał chmurny, doprawdy znakomicie przećwiczony wyraz twarzy. — Jeśli to groźba, proszę wziąć pod uwagę, że wbrew pozorom nie jesteśmy tu sami. Jeden gwałtowny ruch i już po panu… Odprowadzić pana Smitha do bramy — zawołał Tatarescu podniesionym głosem w stronę drzwi. Po czym dodał, zwracając się do gościa: — Rozmowa skończona, i nigdy nie będzie następnej. — Nie będzie — potwierdził Smith, stale wpatrując się w tamtego. — Oczywiście, że nie. W tej właśnie chwili Tatarescu spojrzał prosto w te dziwne oczy i zobaczył w nich coś nieuchwytnego, czego nie powinno tam być — coś dalekiego i małego jak główka od szpilki, coś jarzącego się nieziemsko, coś intensywnego, gwałtownego, nieodpartego. To coś spychało jego własny umysł na nowy, niedobry tor. Wyprostował się jak we śnie. Głos, który udało mu się z siebie wydobyć, był niski i ochrypły. — Nigdy! NIGDY! — krzyknął. — Zobaczymy. — William Smith ukłonił się i tyłem wycofał między zdumionymi strażnikami, którzy czekali już, żeby go odprowadzić. W pokoju zapadła zupełna cisza. Po wyjściu z pałacu wspiął się na wierzchołek pobliskiego wzgórza i usiadł ze skrzyżowanymi nogami. Dumał tak, podziwiając przeładowany ozdobami gmach, aż zapadł zmierzch i niedalekie miasto zamigotało światłami. Był tam jeszcze, czekając w ciemności, kiedy dzwony miejskich kościołów rozdzwoniły się jednostajnie, a megafony wyskrzeczały wiadomość, rozgłaszając ją na ulicach i na alejach. — Al Marechal Marte! — Tatarescu już nie ma! Za slumsami Tangeru, na opustoszałym krańcu ulicy Ouled Nails, znajduje się Shana Ahmed Hassan, wąski, ciemny, brudny zaułek; właśnie tamtędy ostrożnie szedł William Smith. Licząc niskie drzwi osadzone w grubym murze, znalazł wreszcie te, których szukał, pociągnął zwisający sznurek dzwonka i czekał cierpliwie. Wkrótce pojawił się chudy Arab i wziął od niego wizytówkę. Smith słyszał, jak pantofle tamtego szurają wśród cieni nocy na dziedzińcu, a potem dobiegł go daleki, cichy szept: „Giaur!”. Minuty wlokły się, ale wreszcie Arab wrócił, skinął nań i poprowadził Smitha przez dziedziniec i niezliczone przejścia do wyłożonego dywanami pomieszczenia. Tam zatrzymali się, a przybysz zobaczył starego mężczyznę z białą brodą, stojącego naprzeciwko za niskim, ośmiobocznym stołem. Starzec miał haczykowaty nos i załzawione, ale przebiegłe oczy. Ręce ukrywał w obszernych rękawach. — Jestem William Smith — przedstawił się gość. Starzec skinął głową. — Tak jest na wizytówce — powiedział zgrzytliwym głosem. — To pan jest Abu ben Sajid es Haruma? — Ja. I co z tego? — Według mojej listy, teraz pana mam prosić o wycofanie się z czynnego życia w cień, z którego niegdyś pan wyszedł. — Doprawdy? Jest pan zdumiewająco bezpośredni. — Abu ben Sajid wyciągnął dłoń z rękawa i pogładził brodę. — Przez długie lata byłem obiektem zaskakujących propozycji, a także licznych, wielce wymyślnych gróźb. Mimo wszystko jednak, jak zapewne pan widzi, daleko mi do śmierci. — Niedaleko — sprostował William Smith. — Bliżej niż pan sądzi. Abu ben Sajid westchnął z rezygnacją i potrącił gong, który wisiał obok niego. — Księżyc jest w pełni. W taki czas Szewcowi Hakimowi przewraca się we łbie. Do widzenia, panie Smith. Do komnaty wbiegli trzej służący. William Smith stał i patrzył, patrzył, aż wreszcie Abu odezwał się niecierpliwie do sług: — Czuję ciężar lat, a ten człowiek mnie męczy. Zabrać go. — I jakby na dowód tego, co powiedział, położył się, wyczerpany. Okazał się łatwą zdobyczą. William Smith znalazł się z powrotem w zaułku. Drzwi na dziedziniec zamknęły się ze szczęknięciem. Sznurek dzwonka zwisał luźno, nieruchomy w nocnym powietrzu. Oparty o mur, z rękami głęboko w kieszeniach, Smith czekał. Po czterdziestu minutach w domu podniósł się przerażający lament. Kiedy Smith odchodził, księżyc zakryły chmury. Niejaki Salvador de Marella z Cartageny figurował jako ostatni na tej krótkiej, próbnej liście. Salvador nie był ani tak inteligentny jak Lefevre, ani tak bezwzględny jak Tatarescu, ani tak chytry jak Abu ben Sajid. Był skończonym oportunistą, a przy tym miał mnóstwo szczęścia i łudził się, że nigdy mu go nie zabraknie. Salvador okazywał światu jowialne usposobienie hazardzisty, któremu sprzyja los. Po rozmowie z Williamem Smithem śmiał się, śmiał się i śmiał. Aż umarł ze śmiechu. Czekali wszyscy trzej — Wurmser, Speidel i Kluge — kiedy William Smith wrócił. Dwaj pierwsi cieszyli się i tryumfowali, trzeci zachowywał spokój. Nie musieli opierać się tylko na dostarczonym przez przyrządy sprawozdaniu z wyczynów Smitha. Wystarczająco wiele dowiedzieli się już z radia i telewizji. William Smith wszedł po cichu, powiesił kapelusz i stanął na środku pokoju. Można by pomyśleć, że taka pozycja była dla niego najnaturalniejszą z możliwych. Jak na robota przystało, nie siadał nigdy, chyba że na prośbę albo rozkaz. — Doskonale — oznajmił Speidel, zacierając ręce z zadowolenia i spoglądając na Klugego — aż po niezwłoczny i posłuszny powrót Jak bumerang, który zaraz wraca, tak że można go używać wiele razy. Czy wyleczył się pan ze sceptycyzmu? — Nigdy się z niego nie wyleczę — odparł Kluge. — Na przykład, byłoby dużo lepiej, gdyby mógł skutecznie zajmować się swoimi ofiarami bez konieczności spotkań twarzą w twarz i wdawania się w próżne dyskusje. — To niemożliwe! Do zaszczepienia opóźnionego pragnienia śmierci konieczny jest bezpośredni kontakt umysłowy. Nie można zrobić tego na odległość. Gdyby było to możliwe, w ogóle byśmy go nie potrzebowali. — Wiem, wiem — powiedział Kluge. — Dlatego chętnie przyznam, że stworzyliście panowie cenną broń. — No pewnie — potwierdził Wurmser. — Działała dokładnie według planu. — O wartości wystarczającej — ignorując go, ciągnął Kluge — by usprawiedliwiało to zwrócenie na nią uwagi odpowiednim władzom. Sprawa powinna wyjść poza nasze grono. — Dyskrecja będzie nadal konieczna — zauważył Speidel. — Nie jestem idiotą — odrzekł gniewnie Kluge. — Władze też nie składają się z idiotów. Zadanie powielenia i odpowiedniego użycia nowej, zrobotyzowanej broni będzie przeprowadzone rozważnie i efektywnie. Zęby powstrzymać rosnącą irytację Klugego, Speidel zwrócił się do Williama Smitha: — Słyszysz ? Ma być cała armia Smithów. — Umożliwiliście mi myślenie. Zatem myślałem — William Smith przemówił głosem jak zwykle bezbarwnym i pozbawionym emocji. — I co? — zainteresował się Speidel. — Zaprogramowaliście we mnie także głęboką odrazę do tych, którzy posiadają władzę. Nienawidzę więc władzy. — I bardzo słusznie — zgodził się Speidel, mrugając porozumiewawczo do pozostałych. — Dzięki mnie to wy macie władzę — wyjaśniał dalej William Smith. Speidel i Wurmser zesztywnieli. Kluge skrzyżował ręce na piersiach. — Wniosek jest oczywisty i nieunikniony — ciągnął Smith.— Doszedłem do niego, ponieważ jestem taki, jakim mnie uczyniliście. Musicie być zniszczeni. Wurmser zachwiał się i zaczął mówić piskliwym głosem: — Nam nie możesz zaszczepić pragnienia śmierci. Przewidzieliśmy takie niebezpieczeństwo i odpowiednio się zabezpieczyliśmy. Możesz skierować tę wolę, którą dysponujesz, tylko tam, gdzie my ci każemy. Masz być posłuszny i kierować tę wolę tylko tam, gdzie ci się rozkaże. Rozumiesz? Głos Williama Smitha brzmiał przerażająco łagodnie: — Rozumiem. Wiem też, że możecie rozłożyć mnie na części równie łatwo, jak mnie złożyliście. — Jego wzrok znów prześlizgnął się po trzech mężczyznach. — Ale to nie oznaczałoby końca waszej władzy. Ona kryje się w waszej pomysłowości. Wkrótce moglibyście stworzyć tysiące podobnych do mnie. — Gdzie jest miotacz? — Speidel nerwowo rozejrzał się po pokoju. — On nie ma instynktu samozachowawczego, pozwoli się spalić lak, jak stoi. Jest jak kukła. Ma ktoś ten miotacz? Kluge potrząsnął głową, nie spuszczając wzroku z Williama Smitha, który kontynuował z namysłem, ani zadowolony, ani zasmucony: — Nie mogę jednak zmusić was, żebyście umarli. To zabronione. Moje obwody zawierają blokadę, uniemożliwiającą mi wykonanie tego, co jest niezbędne. Zresztą i tak nie narzuciłbym wam pragnienia śmierci. — Dlaczego? — zainteresował się Kluge. — Ponieważ wtedy to ja zdobyłbym władzę. To ja sam posiadałbym to, czego niszczenie we mnie wpojono. — To jesteś w kropce, prawda? — podsunął Kluge. — Zupełnie się zaplątałeś w tej pokrętnej logice — dodał Speidel. — „Wzrok jego posępny i wygłodniały…” — zacytował Wurmser, wzorem pozostałych nabierając odwagi. — Tacy są niebezpieczni — zauważył Kluge, wyprostowany jak struna. William Smith mruczał bardziej do siebie niż do nich: — Impas ten jest bardziej pozorny niż rzeczywisty, ponieważ rozwiązanie jest proste. Wbudowano je we mnie: ostateczna ucieczka, a zarazem logiczne wyjście. — Sięgnął ręką do piersi. — Jestem w sytuacji krytycznej. — Nie! — wrzasnął Wurmser. — Nie! — Skrajnie przerażony zamachał rękoma. Speidel rzucił się do drzwi. Kluge stał w miejscu nieporuszony, z wytrzeszczonymi oczami. — Nie! — znów krzyknął Wurmser. Ręka Smitha uderzyła w pierś dokładnie tam, gdzie ukryty był czerwony przycisk. Eksplozja zmiotła całą ulicę, aż pod niebo wyrzucając potężną kolumnę zmielonego gruzu. W tym guziku naprawdę kryła się ogromna władza. Przełożył Piotr Sitarski