dr alain tamborini kobieta intymna 1. Wst�p Niegdy� zadaniem medycyny by�o leczenie chor�b, przede wszystkim tych gro�nych. Dzi� jej ambicje s� wi�ksze. Nie tylko leczy i cz�sto uzdrawia ludzi mniej lub bardziej chorych, lecz odgrywa tak�e rol� edukacyjn� i prewencyjn� oraz podnosi jako�� naszego codziennego �ycia. W tym kierunku zmierza te� nowoczesna ginekologia i tylko od ciebie zale�y, czy z tego skorzystasz. Ginekologia wsp�czesna pozwala ci w pe�ni i bez obaw prze�ywa� twoj� kobieco��, korzysta� z niej. Leczy b�le miesi�czkowe, �agodzi fizyczne i psychiczne dolegliwo�ci przedmiesi�czkowe, reguluje p�odno�� i pozwala planowa� ci���. Uwalnia od uderze� gor�ca i sucho�ci pochwy, kt�re zwi�zane s� z menopauz�. Znieczulenie do�ylne i nadoponowe pozwala na por�d bez b�lu, zap�odnienie |in |vitro daje szans� zaj�cia w ci��� kobietom jeszcze niedawno skazanym na trwa�� niep�odno��. Jednak tym, co najbardziej zmieni�o si� w medycynie, s� sami chorzy oraz stosunki pacjent - lekarz. Dzi� obie strony s� bardziej otwarte, gotowe do dialogu. Ginekologia pomaga w zrozumieniu i pokonaniu trudno�ci stoj�cych na drodze ka�dej kobiety, mo�e te� uczyni� twe �ycie wygodniejszym i przyjemniejszym. Mo�esz dzi�ki niej zyska� pewno�� siebie, nie trac�c jednocze�nie kobieco�ci. W tej ksi��ce wiele miejsca po�wi�cono zapobieganiu i badaniom. Niestety, wiele kobiet nie chodzi do lekarza i nie mo�e w og�le z tych osi�gni�� korzysta�. Je�li po lekturze tej ksi��ki cho� jedna z nich podda si� badaniom, uznam, �e moja praca nie by�a daremna. Ksi��k� t� dedykuj� moim nauczycielom z Wydzia�u Medycyny, kt�rzy przekazali mi sw� cenn� wiedz�. Dedykuj� j� tak�e tym licznym kobietom, kt�re mi zaufa�y i nada�y mej wiedzy wymiar ludzki. Ta ksi��ka - podr� do wn�trza kobieco�ci, prowadzi ci� na spotkanie z twoim cia�em, pozwala je odkrywa�. Wszystkie sprawy s� w niej potraktowane szczerze i bez fa�szywego wstydu. Mam nadziej�, �e ksi��ka ta pozwoli ci lepiej zrozumie� w�asne cia�o i korzysta� z jego intymnych w�a�ciwo�ci, kt�re s� zarazem atutem kobiety. Ii. Rytmy intymne Pozna� w�asne cia�o Jeste� kobiet�, masz kobiece cia�o, ale czy jeste� pewna, �e znasz je dobrze? Czy umia�aby� opisa� i dok�adnie umiejscowi� wszystkie organy? Wi�kszo�� m�czyzn i cz�� kobiet s�abo zna anatomi� i fizjologi� kobiety. Niewiedza mo�e powodowa� niepok�j, l�ki czy nieporozumienia. Ci�gle jeszcze zbyt wiele kobiet uwa�a w�asne narz�dy p�ciowe za co� brzydkiego, odstr�czaj�cego i niech�tnie podejmuje pr�by ich poznawania. Rozdzia� ten jest po�wi�cony lepszemu poznaniu twojego cia�a i jego wa�nych funkcji intymnych. Wyja�nia, w jaki spos�b przebiega badanie ginekologiczne. Kobiety cz�sto powodowane wstydem lub za�enowaniem nienawidz� wizyt u ginekologa i staraj� si� ich za wszelk� cen� unika�. Dla niekt�rych konsultacja ginekologiczna stanowi ci�k� pr�b�, kt�r� odsuwaj� od siebie tak d�ugo, jak si� da. W rezultacie chodz� do ginekologa niezwykle rzadko i tylko z wyra�nej konieczno�ci i pozbawiaj� si� same skutecznych metod prewencyjnych lub sposob�w wykrywania chor�b, kt�re dzisiejsza medycyna oddaje do ich dyspozycji. Anatomia i fizjologia Intymna anatomia kobiety Przyjrzyj si� w�asnemu cia�u. Twoje kszta�ty r�ni� si� zdecydowanie od m�skich: masz rozwini�te piersi, twoje biodra s� szersze ni� ramiona, mi�nie masz s�absze, ko�czyny d�u�sze i kr�tszy tu��w, t�uszcz rozk�ada si� inaczej, schodzi w dolne partie cia�a, w okolice bioder, po�ladk�w i ud, ow�osienie jest mniej obfite i inaczej rozmieszczone. Mo�e ono by� bardzo r�norodne, w zale�no�ci od mniejszej lub wi�kszej wra�liwo�ci na hormony p�ciowe, okre�lone przez pochodzenie etniczne i dziedzictwo genetyczne. Ch�� poznania w�asnego cia�a, a w szczeg�lno�ci w�asnej intymnej anatomii nie jest niczym wstydliwym. Obejrzyj zewn�trzn� cz�� swoich narz�d�w p�ciowych. Srom Termin ten obejmuje wszystkie zewn�trzne narz�dy p�ciowe. Umieszczony pomi�dzy udami, jest ograniczony z jednej strony �onem, z drugiej za� kroczem, niewielk� stref� oddzielaj�c� odbyt od szpary sromowej. �ono Zwane �adniej wzg�rkiem �onowym lub wzg�rkiem Wenus, jest niewielk� "poduszeczk�" pokryt� w�osami, po bokach ograniczon� fa�dami pachwinowymi. Ow�osienie �onowe u kobiety ma kszta�t tr�jk�ta o podstawie skierowanej ku g�rze. U m�czyzny jest ono przed�u�one w stron� p�pka i ma kszta�t rombu. Szpara sromowa Jest to szpara otoczona z obu stron wargami sromowymi wi�kszymi, dwoma fa�dami sk�ry, zazwyczaj zbli�onymi do siebie, pokrytymi z zewn�trz w�osami �onowymi. Rozchylaj�c je, mo�na zauwa�y� dwie inne fa�dy bardziej delikatnej sk�ry, w kolorze r�owym lub brunatnym, nie pokryte w�osami: s� to wargi sromowe mniejsze. ��cz� si� one w cz�ci przedniej, na wysoko�ci �echtaczki i zawieraj� du�� ilo�� gruczo��w �ojowych, kt�rych wydzielina zwil�a sk�r�. Wydzielina ta, wraz z wydzielin� pochwy i gruczo��w warg sromowych wi�kszych, tworzy �rodowisko ochronne dla narz�d�w p�ciowych i nadaje im charakterystyczy zapach. Wielko�� warg sromowych mniejszych jest u ka�dej kobiety inna; czasami s� ukryte za wi�kszymi wargami sromowymi, czasami, wbrew nazwie, mog� by� od nich nawet wi�ksze. �echtaczka (clitoris) Jej �aci�ska nazwa pochodzi od s�owa "klucz". Jest to niewielki, 2-3 centymetrowy cylinder, zako�czony niewielkim zgrubieniem, �o��dzi� �echtaczki. Jej liczne zako�czenia nerwowe powoduj�, �e stanowi ona podstawowy i niczym niezast�piony element na drodze do przyjemno�ci seksualnej kobiety. Z��czenie mniejszych warg sromowych, tu� nad �o��dzi� �echtaczki, tworzy rodzaj kapturka. Uj�cie cewki moczowej Po rozchyleniu mniejszych warg sromowych wida� przedsionek, w kt�rym jest uj�cie cewki moczowej. Znajduje si� ono oko�o trzy centymetry za �echtaczk�: cewka moczowa, kt�r� wydostaje si� mocz z p�cherza moczowego, jest u kobiety bardzo kr�tka, mierzy oko�o trzy centymetry. B�ona dziewicza (hymen) Jest to niewielka, bardzo elastyczna b�ona, otaczaj�ca uj�cie pochwy, z otworem, przez kt�ry wydostaje si� krew miesi�czkowa. U dziewicy, nawet je�li b�ona dziewicza jest nietkni�ta, istnieje mo�liwo�� stosowania tampon�w niewielkich rozmiar�w. W czasie pierwszego, ca�kowitego stosunku seksualnego cienka b�ona ulega rozerwaniu. Ale zdarza si�, �e nawet po porodzie wok� uj�cia pochwy pozostaj� strz�pki b�ony dziewiczej. Po obu stronach przedsionka, przy wej�ciu do pochwy, znajduj� si� gruczo�y Bartholina (nie mo�esz ich zauwa�y�), wytwarzaj�ce wydzielin�, kt�ra nawil�a pochw� w trakcie stosunku seksualnego. Pochwa Chocia� widoczne jest tylko uj�cie pochwy, mo�na zbada� przy pomocy palca tak�e jej wn�trze. Jest to umi�niony przew�d o d�ugo�ci 10 centymetr�w, kt�ry ��czy przedsionek z macic�. Pochwa znajduje si� w podbrzuszu, mi�dzy cewk� moczow� i odbytnic�. Jest w�ska przy wej�ciu, nast�pnie rozszerza si�, by zako�czy� si� sklepieniem pochwy na wysoko�ci szyjki macicy. Jest bardzo elastyczna, co jest szczeg�lnie przydatne w trakcie stosunk�w seksualnych i porodu. Wydzieliny b�ony �luzowej pochwy tworz� tu �rodowisko ochronne i stale wilgotne. Szyjka macicy Jest to najni�ej le��ca cz�� macicy, umieszczona w g��bi pochwy; jest zaokr�glona i przypomina nieco czubek nosa. Na jej ko�cu znajduje si� uj�cie szyjki, przez kt�re przedostaje si� zar�wno krew miesi�czkowa, jak i plemniki pod��aj�ce na spotkanie jajeczka. W czasie porodu szyjka bardzo si� rozci�ga. Trzon macicy Macica jest narz�dem mi�niowym w kszta�cie gruszki. Znajduje si� w podbrzuszu, mi�dzy p�cherzem moczowym i odbytnic�. Zazwyczaj ma oko�o 8 centymetr�w d�ugo�ci, 5 centymetr�w szeroko�ci i 2-3 centymetry grubo�ci, wa�y za� nie wi�cej ni� 50 gram�w. Mo�na by by�o zmie�ci� j� w d�oni. Jej o� pod�u�na jest w wi�kszo�ci wypadk�w skierowana ku przodowi. W jednym przypadku na pi�� mo�e by� skierowana do ty�u. Mo�e tak by� od urodzenia, cho� czasami macica zmienia u�o�enie po porodzie. Macica jest bardzo elastycznym i rozci�gliwym mi�niem. W czasie ci��y zwi�ksza swoj� wag� i obj�to�� a� stukrotnie. Jest organem-receptorem dla wszystkich hormon�w jajnikowych, jej jama pokryta jest �luz�wk�, b�on� �luzow�, kt�ra przechodzi liczne zmiany w trakcie cyklu miesi�czkowego i przygotowuje si� do zagnie�d�enia jajeczka. Je�li nie dochodzi do zap�odnienia, z�uszczanie si� �luz�wki powoduje miesi�czk�. Jajowody Po obu stronach dna macicy znajduj� si� jajowody. S� to cienkie przewody mi�niowe d�ugo�ci oko�o 12 centymetr�w, kt�re ��cz� jam� macicy z jajnikami. Zako�czone s� rozszerzon� i strz�piast� cz�ci�, lejkiem jajowodu (tak zwane tr�bki Fallopa), przeznaczonym do przyjmowania jajeczka po owulacji. Wewn�trz s� one pokryte ma�ymi rz�skami, kt�re, dzi�ki wykonywanym ruchom, pomagaj� przemieszczaniu si� jajeczka w stron� macicy. Jajow�d jest te� miejscem, gdzie plemnik zap�adnia jajeczko. Jajniki Umiejscowione w podbrzuszu, po obu stronach macicy, w pobli�u lejk�w jajowodu, jajniki s� �e�skimi gruczo�ami p�ciowymi. Swoim kszta�tem przypominaj� spore migda�y. Co miesi�c wytwarzaj� jedno jajeczko oraz �e�skie hormony p�ciowe: estrogeny i progesteron. Intymna anatomia m�czyzny Narz�dy p�ciowe u m�czyzny s� dobrze widoczne. Ko�� �onowa jest pokryta ow�osieniem, kt�rego powierzchnia w kszta�cie rombu si�ga a� do p�pka. Penis (cz�onek) Mi�kki i zwisaj�cy w stanie spoczynku, szybko przechodzi w stan erekcji podczas pobudzenia seksualnego. Zako�czony zgrubieniem, tak zwan� �o��dzi�, cz�onek sk�ada si� z cia� jamistych i cia�a g�bczastego, kt�re nape�niaj�c si� krwi� powoduj� erekcj�. Cz�onek jest powleczony cienk�, ruchom� sk�r� koloru brunatnego, �atwo si� przesuwaj�c� i pozwalaj�c� na ods�oni�cie �o��dzi w czasie erekcji. Fa�d sk�ry znajduj�cy si� na wysoko�ci �o��dzi zwany jest napletkiem. Na szczycie �o��dzi znajduje si� zako�czenie cewki moczowej, kanaliku, przez kt�ry wydostaje si� mocz, a w czasie wytrysku - sperma. Moszna To os�ona j�der. Sk�ra, kt�ra je pokrywa, jest cienka, elastyczna, rozci�gliwa i s�abo ow�osiona. J�dra S� to m�skie gruczo�y p�ciowe; wytwarzaj� plemniki i m�ski hormon p�ciowy - testosteron. S� organem parzystym i znajduj� si� wewn�trz worka mosznowego. Maj� kszta�t owalny i mierz� oko�o 5 centymetr�w d�ugo�ci i 3 centymetry szeroko�ci. S� bardzo wra�liwe na dotyk. Zawieraj� kanaliki nasienne, produkuj�ce plemniki. Kanaliki nasienne zwijaj� si� w kszta�t he�m�w (naj�drze), nakrywaj�cych j�dro i przechodz�cych w nasieniowody, kt�re kieruj� si� w stron� cewki moczowej. Po drodze nasieniowody napotykaj� wydzieliny z p�cherzyk�w nasiennych. Prostata Znajduje si� pod p�cherzem moczowym, przed odbytnic�. Jest zwarta, otacza cewk� moczow� i bierze udzia�, poprzez swoje wydzieliny, tak jak p�cherzyki nasienne, w produkcji spermy. Intymna fizjologia kobiety Cykl miesi�czkowy mo�na nazwa� "symfoni� hormonaln�". Wymaga on doskona�ego wsp�dzia�ania trzech "poziom�w": - "poziomu zarz�dzania": podwzg�rze i przysadka - "poziomu przenoszenia": jajniki - "poziomu wykonania": narz�dy-receptory: macica, pochwa i piersi. 1. "Poziom zarz�dzania": podwzg�rze Jest to niewielki tw�r znajduj�cy si� u podstawy m�zgu. Tu w�a�nie rodz� si� wszystkie nasze zachowania. Dzia�a on jak bardzo dok�adny zegarek i wydziela hormon LH-RH zwany gonadoliberyn�, przekazuj�cy wszelkie rozkazy przysadce, niewielkiemu gruczo�owi, z kt�rym jest po��czony. Przysadka wydziela hormony przysadkowe zwane gonadotropinami, kt�re rz�dz� funkcj� jajnik�w. S� dwa rodzaje gonadotropin: - FSH - folitropina, kt�ra stymuluje rozw�j p�cherzyk�w jajnikowych i przygotowuje jajniki do dzia�ania LH; - LH - hormon luteinizuj�cy, kt�ry wp�ywa na owulacj� i kontroluje czynno�� hormonaln� cia�ka ��tego. Ponadto przysadka wytwarza |prolaktyn�, hormon, kt�ry oddzia�ywuje na wzrost gruczo��w sutkowych i pobudza wydzielanie mleka. Na podwzg�rze oddzia�ywuj� hormony p�ciowe, kt�re, w zale�no�ci od ich ilo�ci, stymuluj� lub hamuj� wytwarzanie LH-RH. Jest ono tak�e poddane dzia�aniu �rodowiska, sposobu od�ywiania i og�lnego stanu zdrowia poprzez niewielkie cz�steczki, przenosz�ce informacje do m�zgu - neuroprzeka�niki. 2. "Poziom przenoszenia": jajniki Jajniki spe�niaj� dwie funkcje: wydzielaj� hormony p�ciowe (estrogeny i progesteron) i wydalaj� co miesi�c jedno jajeczko. Zawieraj� du�� ilo�� male�kich p�cherzyk�w, a w ka�dym z nich znajduje si� jajeczko. Od momentu osi�gni�cia dojrza�o�ci p�ciowej, pod wp�ywem uk�adu podwzg�rze - przysadka, tylko jeden z p�cherzyk�w jednego z dw�ch jajnik�w b�dzie si� co miesi�c rozwija� w trakcie cyklu miesi�czkowego. W trakcie wzrostu i dojrzewania, trwaj�cego przez ca�� pierwsz� po�ow� cyklu, zwan� te� faz� p�cherzykow�, p�cherzyk p�ka i uwalnia jedno jajeczko: jest to wydalenie jajeczka, czyli |owulacja (|jajeczkowanie). Rozwijaj�c si�, p�cherzyk wytwarza hormony, estrogeny, czyli folikulin�, kt�re uwolnione do krwiobiegu, b�d� oddzia�ywa�y z odleg�o�ci na narz�dy-receptory (macic�, pochw� i piersi). Po owulacji p�kni�ty p�cherzyk przekszta�ca si� i tworzy rodzaj ma�ego gruczo�u, zwanego cia�kiem ��tym. Ta cz�� cyklu nazywana jest faz� lutealn� (cia�ka ��tego). Opr�cz estrogen�w cia�ko ��te wydziela w�wczas progesteron, hormon macierzy�stwa, kt�rego podstawowym zadaniem jest przygotowanie b�ony �luzowej macicy do przyj�cia jajeczka. W przypadku zap�odnienia cia�ko ��te w dalszym ci�gu wydziela hormony i pomaga w podtrzymywaniu ci��y przez pierwsze trzy miesi�ce. Je�li do zap�odnienia nie dochodzi, �ywot cia�ka ��tego trwa 12 dni, po up�ywie kt�rych zanika. Poziom hormon�w opada, wyst�puje miesi�czka. Nowy p�cherzyk zaczyna rosn��, rozpoczyna si� nowy cykl. 3. "Poziom wykonywania": narz�dy-receptory Wytwarzane, a nast�pnie uwalniane do organizmu hormony jajnikowe dzia�aj� z odleg�o�ci na specyficzny rodzaj receptor�w, znajduj�cych si� w niekt�rych narz�dach-receptorach. Koncentracja receptor�w w tych narz�dach mo�e by� inna u ka�dej kobiety. Tak jak jajniki, narz�dy-receptory przechodz� przez okre�lony cykl, s� bowiem lustrzanym odbiciem dzia�ania estrogen�w i progesteronu. Pochwa W pochwie estrogeny stymuluj� dzia�alno�� kom�rek powierzchniowych, natomiast progesteron u�atwia pojawienie si� kom�rek przej�ciowych, kt�re mo�na zauwa�y� w wymazie z pochwy. Elastyczno��, wilgotno�� i od�ywienie pochwy zale�� od jej nasycenia estrogenami. W okresie menopauzy, kiedy wydzielanie estrogen�w zmniejsza si�, b�ona �luzowa pochwy ma tendencj� do wysychania i stopniowego zaniku. Macica W pierwszej cz�ci cyklu, pod wp�ywem estrogen�w, b�ona �luzowa macicy rozrasta si�, a gruczo�y szyjki macicy wytwarzaj� przejrzysty i lepki �luz, niezb�dny dla poruszania si� plemnik�w. W drugiej cz�ci, pod wp�ywem progesteronu, b�ona �luzowa macicy ulega przemianom i jest gotowa przyj�� zap�odnione jajeczko, �luz g�stnieje i staje si� dla plemnik�w nieprzenikalny. Je�li nie nast�pi�o zap�odnienie, stopniowe z�uszczanie si� b�ony �luzowej macicy w ci�gu kilku dni powoduje pojawienie si� miesi�czki. Piersi Estrogeny u�atwiaj� rozw�j przewod�w mlecznych, za� progesteron pozwala na rozw�j gruczo��w mlecznych. Opr�cz podstawowego oddzia�ywania na te g��wne narz�dy-receptory, hormony jajnikowe mog� tak�e wywiera� wp�yw na zatrzymanie wody w organizmie, na stan sk�ry, a tak�e na centralny uk�ad nerwowy. Estrogeny mog� dzia�a� podniecaj�co, co t�umaczy pewne podra�nienie w okresie przedmiesi�czkowym, podczas gdy progesteron ma dzia�anie uspokajaj�ce, �agodz�ce. Poprzez swoje dzia�anie podnosz�ce temperatur� cia�a progesteron jest odpowiedzialny za skok temperatury, kt�ry mo�na zauwa�y� na wykresie temperatury w momencie owulacji. Estrogeny i progesteron dzia�aj� wi�c w niekt�rych dziedzinach wsp�lnie, w innych za� wzajemnie si� sobie przeciwstawiaj�. W trakcie normalnego cyklu mi�dzy dzia�aniami obu typ�w hormon�w zachowana jest r�wnowaga. Na tej r�wnowadze opiera si� twoje og�lne dobre samopoczucie. Istnieje mo�liwo�� zmierzenia poziomu hormon�w przysadkowych i jajnikowych we krwi w trakcie ca�ego cyklu miesi�czkowego. Trzeba zda� sobie spraw�, �e mi�dzy tymi trzema poziomami istnieje sta�a ��czno��. Delikatny zegar hormonalny bezustannie otrzymuje informacje pochodz�ce z innych uk�ad�w wydzielania wewn�trznego i z otoczenia, a tak�e sam je przesy�a. Fizjologia pochwy i higiena intymna Pochwa jest narz�dem-receptorem, zale�nym od dzia�ania hormon�w, kt�ry podczas ka�dego cyklu miesi�czkowego znajduje si� pod wp�ywem hormon�w jajnikowych - estrogen�w i progesteronu, a je�li stosujesz antykoncepcj� doustn�, hormon�w syntetycznych, kt�re zawiera twoja pigu�ka. Powiedzieli�my ju�, �e pod wp�ywem estrogen�w kom�rki gruczo�owe szyjki macicy wydzielaj� �luz, kt�rego ilo�� i p�ynno�� zwi�ksza si� w trakcie pierwszej cz�ci cyklu, jest maksymalna w chwili owulacji, czyli w po�owie cyklu, a nast�pnie d��y do zaniku. �luz ten mo�na najlepiej por�wna� do bia�ka kurzego jajka. Niekt�re kobiety nie zauwa�aj� go prawie wcale, niekt�re za� odnosz� si� do niego z l�kiem, poniewa� jego obfito�� sprawia, �e w czasie owulacji musz� czasem stosowa� wk�adki higieniczne dla ochrony bielizny. To zjawisko przesi�kania, jakby pocenia si� pochwy jest regulowane cyklicznym przenikaniem hormon�w (maksymalne w okolicach owulacji), a tak�e podnieceniem seksualnym, kt�re gwa�townie zwi�ksza ilo�� �luzu. W pochwie istnieje prawie stale pochwowa flora bakteryjna o zmiennym sk�adzie. Sk�ada si� ona z wielu r�nych bakterii, z kt�rych najwa�niejsze zwane s� pa�eczkami D�derleina (mo�na spotka� si� z t� nazw� na wynikach niekt�rych analiz laboratoryjnych). �ywi� si� one glikogenem, cukrem znajduj�cym si� w kom�rkach przej�ciowych i przekszta�caj� go w kwas mlekowy, odpowiadaj�cy za naturaln� kwasowo�� pochwy. Ta sta�a kwasowo�� powoduje, �e pochwa jest odporna na niekt�re bakterie z zewn�trz. Co widzi ginekolog badaj�c ci� przy pomocy wziernika? Na pocz�tku cyklu - �luz z szyjki macicy, kt�ry stopniowo staje si� bardziej ci�gliwy. Po owulacji rodzaj bia�ych up�aw�w, bardziej g�stych, bia�awych, o zmiennej ilo�ci, kt�re nie s� lepkie, nie wydzielaj� nieprzyjemnego zapachu i nie s� podra�niaj�ce. Jakie wydzieliny s� uznawane za normalne i nie powinny nikogo niepokoi�. Wilgotna pochwa nie jest objawem choroby, tak jak usta, w kt�rych jest �lina. Podobnie jak wn�trze ust, pochwa nie powinna by� przedmiotem nieodpowiedniej toalety. Jest to zreszt� organ "samooczyszczaj�cy si�" i tak powinien by� traktowany. Problem polega na tym, �e jest bardziej dost�pny ni� inny naturalny przew�d (gard�o, nos, odbyt) dla fanatyk�w higieny intymnej. P�ukania pochwy, czasami wykonywane przy u�yciu zbyt silnych �rodk�w, mog� zniszczy� fizjologiczn� flor� bakteryjn� pochwy, w tym jej kwasowo�� i w ten spos�b da� szans� gro�nym bakteriom. Codzienna toaleta przy u�yciu wody i myd�a, z wyj�tkiem szczeg�lnych okoliczno�ci wystarczy, by pochwa by�a czysta. Niekt�re kobiety skar�� si� na "specyficzny zapach": jest rzecz� normaln�, �e pochwa i srom maj� w�asny, szczeg�lny zapach. Nie jest on jednak zauwa�alny dla otoczenia i nie usprawiedliwia u�ywania �rodk�w myj�cych, zawieraj�cych detergenty, kt�rych u�ywaj� i nadu�ywaj� niekt�re kobiety. Je�li ginekolog nie zaleci ci specjalnego �rodka, zwyk�e myd�o, nie perfumowane, nie powoduj�ce alergii, jest wystarczaj�cym �rodkiem do zachowania higieny. Kobiety, kt�re chcia�yby mimo to traktowa� t� cz�� cia�a ze szczeg�ln� atencj�, mog� u�ywa� myd�a przet�uszczonego. Ginekolog i ty: wizyta u lekarza Nie b�j si� wizyty u lekarza. Samo badanie nie jest bolesne i stanowi tylko niewielk� cz�� wizyty. Wiele kobiet, obawiaj�c si� badania, odk�ada przez wiele miesi�cy pierwsz� wizyt� u ginekologa, a potem wraca do niego ju� spokojniej i z pe�nym zaufaniem. Ginekolodzy zauwa�aj� zreszt�, �e cz�sto zdarzaj� si� pacjentki, kt�re odk�adaj� wielokrotnie lub nie przychodz� w og�le na zam�wion� wcze�niej pierwsz� wizyt�. Sytuacja zmienia si� radykalnie po tej pierwszej wizycie, kiedy poznaj� ginekologa i dowiaduj� si�, na czym polega badanie. Rak u kobiety: sk�ra (4,9%); usta i krta� (1,3%); p�uca (2,9%); piersi (27,5%); �o��dek (4,5%); przew�d pokarmowy (16,5%); drogi moczowe (5%); narz�dy p�ciowe (23,2%); krew (5,7%); Piersi oraz narz�dy p�ciowe stanowi� ponad 50 procent przypadk�w lokalizacji raka u kobiet; inne miejsca (8,5%) Tw�j ginekolog Tak jak w innych specjalno�ciach, w ci�gu ostatnich lat znacznie zwi�kszy�a si� liczba ginekolog�w. Chocia� lekarze mieszkaj� w wi�kszo�ci wypadk�w w du�ych miastach, ka�da kobieta ma mo�liwo�� odwiedzenia ginekologa w pobli�u swojego miejsca zamieszkania. Niekt�rzy zajmuj� si� ginekologi� i po�o�nictwem, inni tylko ginekologi�. Ka�dy ginekolog potrafi rozwi�za� codzienne problemy kobiety, uci��liwe dla jej �ycia p�ciowego. Je�li oka�e si�, �e twoje k�opoty zdrowotne s� powa�niejsze, mo�esz skonsultowa� si� ze specjalist� w danej dziedzinie ginekologii. Ginekolog jest przede wszystkim lekarzem, ale jest tak�e kobiet� lub m�czyzn�, kt�remu powierzysz pewne szczeg�y swojego �ycia intymnego i seksualnego, poniewa� nierzadko musi o nie zapyta�. Wa�ne jest wi�c, by� by�a z nim w dobrych stosunkach. Dobry ginekolog to ten, kt�ry po�wi�ci ci uwag�, u kt�rego b�dziesz si� czu�a swobodnie i w stosunku do kt�rego b�dziesz mia�a to nieokre�lone, magiczne uczucie - zaufanie. Musisz m�c powiedzie� swojemu ginekologowi wszystko bez obawy. Jak ka�dy lekarz, ginekolog jest zobowi�zany do zachowania tajemnicy lekarskiej i musi da� dowody, �e jest dyskretny i potrafi zatrzyma� dla siebie wszystkie w�asne spostrze�enia oraz informacje, kt�re otrzyma od ciebie. Musi, na przyk�ad, lecz�c matk� i c�rk�, nie ujawni� matce, co wie o pierwszych do�wiadczeniach seksualnych c�rki. W przypadku choroby wenerycznej b�dzie czasami musia� leczy� kobiet�, jej kochanka i m�a, nie powoduj�c ma��e�skiego trz�sienia ziemi. Nigdy nie powinna� traktowa� ginekologa jak s�dziego, ale jako sprzymierze�ca, bez wzgl�du na to, jak wygl�da twoje �ycie prywatne. Ginekolog musi pozosta� neutralny i powstrzyma� si� od moralizatorskich uwag. Mam tu na my�li zw�aszcza sytuacj� m�odych kobiet, kt�re przychodz� w sprawie przerwania ci��y i cz�sto s� w bardzo z�ym stanie psychicznym. Czasem jednak lekarz mo�e, a nawet musi przestrzec pacjentk� przed zagro�eniem chorob�, gdy ma ona licznych partner�w lub przed niebezpiecze�stwami wynikaj�cymi z wielokrotnych przerwa� ci��y, ale mo�e to zrobi� tylko z medycznego punktu widzenia. Opr�cz kompetencji lekarskiej, ginekolog musi posiada� kilka podstawowych zalet czysto ludzkich. Musi umie� podnie�� na duchu i wyja�ni� wszystko m�odej dziewczynie, kt�rej wydaje si�, �e jest nienormalna, poniewa� nic nie czu�a w czasie pierwszego stosunku, kobiecie, kt�ra zauwa�y�a niespodziewane krwawienie mi�dzy miesi�czkami, chocia� bierze pigu�k�, czy te� dziewczynie, kt�ra odkry�a, �e w piersi ma guz. Jak wybra� ginekologa? Mo�esz poradzi� si� swojego lekarza internisty lub farmaceuty, kole�anek czy przyjaci�ki, kt�ra ju� znalaz�a odpowiedniego lekarza. Jestem pewien, �e znajdziesz niedaleko dobrego lekarza, swojego ginekologa. Przed wizyt� Aby jak najlepiej wykorzysta� wizyt� u lekarza, nale�y si� do niej przygotowa�. Zanotuj wi�c sobie wszystko to, co ci� niepokoi i pytania, jakie zamierzasz zada� ginekologowi. Zapisz dat� ostatniej miesi�czki i daty ewentualnych krwawie�, kt�re wyst�pi�y mi�dzy miesi�czkami. Je�li przechodzi�a� jakie� kuracje ginekologiczne, przypomnij sobie, jakie bra�a� lekarstwa, kiedy to by�o, czas trwania kuracji, jej skuteczno�� i czy dobrze tolerowa�a� przepisane lekarstwa. Je�li bra�a� ju� pigu�k�, podaj lekarzowi jej nazw� i okres, w jakim j� przyjmowa�a�. Je�li zmieni�a� rodzaj pigu�ki, zapisz tak�e, dlaczego j� zmieni�a�. Nie zapomnij te� o wynikach analiz laboratoryjnych (wymazy, biopsje, badania krwi, cytologie) oraz zdj�� rentgenowskich macicy czy piersi, nawet je�li nie s� najnowsze. Je�li lekarz zauwa�y jak�� anomali�, na przyk�ad mikrozwapnienie przy badaniu mammograficznym (radiografia sutka), dobrze jest, je�li b�dzie m�g� obejrze� zdj�cia nawet sprzed 5-6 lat, aby oceni�, czy anomalia istnia�a ju� wtedy, czy te� pojawi�a si� mi�dzy dwoma badaniami. Najlepiej by�oby, gdyby� za�o�y�a sobie w domu specjaln� teczk�, w kt�rej b�dziesz przechowywa� wszystkie wyniki bada� ginekologicznych, w kolejno�ci chronologicznej. Nie wyrzucaj niczego, nawet starych wynik�w. Je�li przechodzi�a� inne kuracje, zanotuj je tak�e - niekt�re z nich mog� mie� uboczny wp�yw na sfer� intymn�. Zam�w wizyt� nieco wcze�niej, zw�aszcza je�li tw�j ginekolog cieszy si� du�� popularno�ci�. Pozwoli ci to wybra� dzie� i godzin�, kt�ra najbardziej ci odpowiada. Unikaj okresu zbli�aj�cej si� miesi�czki, kt�ry tym �atwiej jest ci okre�li�, je�li bierzesz pigu�k� antykoncepcyjn�. W przypadku powa�nej lub nag�ej dolegliwo�ci zadzwo� do swojego ginekologa. Wys�ucha ci� i udzieli rady lub przyjmie jeszcze tego samego dnia, je�li oka�e si� to konieczne. U ginekologa Nadszed� dzie� zam�wionej wizyty i czekasz przed gabinetem lekarza. Je�li przysz�a� troch� wcze�niej i masz chwilk� czasu, wybierz si� do toalety, poniewa� badanie ginekologiczne powinno by� przeprowadzone przy pustym p�cherzu (z wyj�tkiem badania ultrasonograficznego). Oto twoja kolej. Ginekolog na pocz�tku pyta, co ci� do niego sprowadza. Zaufaj mu od razu i powiedz o wszystkim bez obaw. Wizyta u ginekologa zawsze zaczyna si� od rozmowy, w trakcie kt�rej lekarz zada ci seri� pyta�. Niekt�re mog� ci� zdziwi�, inne zdenerwowa�, poniewa� mo�e ci si� wyda�, �e nie maj� zwi�zku ze spraw�, kt�ra ci� tu przywiod�a. Musisz jednak zrozumie�, �e lekarz traktuje tw�j organizm jako ca�o�� i nie mo�e zajmowa� si� narz�dami p�ciowymi, nie maj�c poj�cia o podstawawych dolegliwo�ciach fizycznych i psychicznych. Zak��cenie r�wnowagi umys�owej lub uczuciowej mo�e spowodowa� problemy natury ginekologicznej. Na przyk�ad stres psychiczny cz�sto powoduje okresowe zatrzymanie miesi�czki. Ginekolog zada ci najpierw kilka pyta� o choroby w twojej rodzinie, poniewa� niekt�re z nich, jak cukrzyca, anomalie lipidowe czy choroby wie�cowe, mog� by� dziedziczne. Ponadto, je�li u kobiet w twojej rodzinie zdarza si� mastopatia lub rak piersi, zagro�enie wyst�pieniem tej samej choroby u ciebie jest statystycznie wy�sze ni� u innych. Lepiej wi�c, by� zachowa�a wi�ksz� ostro�no��. Wiek, w kt�rym u twojej matki lub si�str nast�pi�a menopauza, jest dla ciebie wska�nikiem, kiedy w twoim wypadku dojdzie do zatrzymania miesi�czki, poniewa� s� rodziny, w kt�rych menopauza wyst�puje wcze�niej, w innych za� p�niej. Twoja medyczna przesz�o�� ma tak�e du�e znaczenie. Opowiedz lekarzowi o przebytych chorobach, na kt�re by�a� leczona. Na przyk�ad nadci�nienie t�tnicze jest przeciwwskazaniem do przyjmowania pigu�ki antykoncepcyjnej. Nie zapomnij te� powiedzie� ginekologowi, je�li by�a� leczona przez psychiatr� z powodu depresji nerwowej. Je�li przechodzi�a� zabiegi czy operacje chirurgiczne, zw�aszcza je�li by�y to zabiegi ginekologiczne, by�oby dobrze, gdyby� przynios�a lekarzowi kart� informacyjn� ze szpitala, je�li masz j� w domu. Czy ju� rodzi�a� i jakie by�y okoliczno�ci porod�w. Wiadomo bowiem, �e trudne porody (du�e dzieci, porody kleszczowe, p�kni�cie krocza) mog� odegra� wa�n� rol� w p�niejszych przypadkach opuszczania si� narz�d�w lub nietrzymania moczu przy wysi�ku. Z jak� regularno�ci� wyst�puj� i jakie s� twoje miesi�czki (obfite, d�ugotrwa�e, bolesne, poprzedzone objawami przedmiesi�czkowymi)? Czy zdarzaj� si� krwawienia mi�dzy miesi�czkami? Jak� metod� antykoncepcyjn� stosujesz, jakie stosowa�a� poprzednio? Czy by�y one dobrze tolerowane? Czy masz regularne stosunki seksualne? Je�li chcesz, mo�esz powiedzie� swojemu ginekologowi o ewentualnych problemach seksualnych: sucho�� pochwy, bolesno�� w czasie stosunk�w, brak po��dania, nieporozumienia ma��e�skie. Je�li nie masz ochoty opowiada� o prywatnej stronie twojego �ycia, a problemy seksualne nie s� g��wnym powodem twojej wizyty, ginekolog nie powinien narusza� twojej intymno�ci. R�wnie� tw�j styl �ycia jest istotn� informacj� dla lekarza: otoczenie rodzinne, towarzyskie, zawodowe oraz np. trudny, stresuj�cy charakter twojej pracy. Higiena �ycia i spos�b od�ywiania s� r�wnie� wa�ne dla ginekologa (czy palisz, uprawiasz sporty, gimnastyk�). Badanie ginekologiczne Powt�rzmy raz jeszcze: samo badanie nie jest bolesne i nie trwa d�u�ej ni� kilka minut. Odbywa si� zazwyczaj w osobnym pomieszczeniu lub miejscu oddzielonym parawanem lub �ciank� dzia�ow�. Lekarz zaczyna od og�lnego badania, pyta o tw�j wzrost, wag�, ci�nienie t�tnicze, choroby �y�. Nast�pnie musisz u�o�y� si� na specjalnym fotelu ginekologicznym, z rozszerzonymi nogami, wk�adaj�c stopy w uchwyty przypominaj�ce strzemiona. Ginekolog bada najpierw okolice sromu. Szybkie badanie wystarcza czasem, by rozpozna� grzybic� sromu, schorzenie wyst�puj�ce bardzo cz�sto, kiedy �atwo zauwa�y�, �e srom jest zaczerwieniony, podra�niony. Potem lekarz bierze do r�ki wziernik. Jest to metalowy przyrz�d, przypominaj�cy kszta�tem kaczy dzi�b, sk�adaj�cy si� z dw�ch zaokr�glonych element�w. Wziernik wyst�puje w kilku rozmiarach, mo�na go wi�c dostosowa� do twojej anatomii (istniej� te� specjalne wzierniki dla dziewic). Lekarz wprowadza delikatnie wziernik do pochwy, rozsuwaj�c wi�ksze i mniejsze wargi sromowe, tak aby nie uczyni� ci krzywdy. Wziernik wprowadzany jest w formie zamkni�tej, a otwierany jest dopiero w pochwie, dzi�ki specjalnej wewn�trznej �rubie. Rozwiera on �cianki pochwy i pozwala zobaczy� wn�trze pochwy i szyjk� macicy. Lekarz mo�e teraz zbada� stan szyjki macicy, zauwa�y� ewentualny stan zapalny, up�awy. Lekarz dokonuje w�wczas pobrania niezb�dnych pr�bek: wymazu wydzieliny z szyjki macicy i pochwy przy pomocy w�skiej drewnianej szpatu�ki, za� up�aw�w - niewielkim wacikiem. Niekt�re kobiety chc� obejrze� swoj� szyjk� macicy (jest to popularne w Stanach Zjednoczonych). Wielu ginekolog�w ma wi�c odpowiednie lusterko, kt�re pozwoli ci j� obejrze�. Zazwyczaj wszelkie pobieranie pr�bek z szyjki macicy i pochwy jest bezbolesne, cho� czasami bywa odczuwane jako nieprzyjemne. Po tych badaniach wziernik jest delikatnie usuwany. Nast�pnie ginekolog przyst�puje do r�cznego badania pochwy: wsuwa do ko�ca pochwy jeden lub dwa palce w cieniutkiej gumowej lub plastikowej r�kawiczce. Badanie to, uzupe�nione obmacywaniem drug� r�k� podbrzusza, pozwala mu na okre�lenie wymiar�w macicy, jej pozycji, wra�liwo�ci, ruchomo�ci, a tak�e zbadanie jajnik�w. Badanie ko�czy si� obmacaniem piersi. Ca�o�� badania nie trwa d�u�ej ni� pi�� minut. Higiena w gabinecie ginekologicznym jest bardzo �ci�le przestrzegana. R�kawiczki i wszystkie instrumenty s�u��ce do pobierania pr�bek s� jednorazowego u�ytku. Wziernik, po ka�dym badaniu jest myty i sterylizowany (dlatego lekarz ma bardzo wiele wziernik�w). Papierowy r�cznik czy lignina przykrywaj�ca fotel jest zmieniana dla ka�dej pacjentki. Ginekolog myje r�ce wod� z myd�em, a nast�pnie dezynfekuje spirytusem po ka�dym badaniu. Kiedy si� ubierasz, lekarz wraca do swojego biurka, wypisuje recepty i skierowania na ewentualne dodatkowe badania. M�wi ci te� o swoich spostrze�eniach, stawia diagnoz� i przedstawia propozycje leczenia. Do lekarza nale�y tak�e prewencja, edukacja oraz informowanie pacjentek. Je�li czego� nie rozumiesz lub co� ci� martwi, mo�esz zapyta� o wszystko. Tw�j ginekolog udzieli ci wszelkich niezb�dnych wyja�nie�. Wtedy dopiero rozmowa stanie si� prawdziwym dialogiem, a nie b�dzie tylko wyk�adem ze strony lekarza. Wychodz�c z gabinetu powinna� mie� poczucie, �e otrzyma�a� wszelkie informacje, musisz te� by� uspokojona i zadowolona. Jest to wa�ne, bo chodzi o twoje cia�o i o twoje zdrowie. Technika w s�u�bie twojego zdrowia Nowoczesna ginekologia oddaje do twojej dyspozycji ca�� gam� dodatkowych bada�, kt�re maj� rozmaite cele: prewencja, wykrywanie chor�b, obserwacja, rozpoznanie, a czasem nawet rozpoznanie i terapia jednocze�nie. Wymaz w celu wykrycia choroby Jak robi si� wymaz? Wymaz - badanie cytologiczne (zwany te� testem Papanicolau, od nazwiska greckiego naukowca, kt�ry t� metod� opracowa�), mo�e zosta� pobrany podczas zwyczajnego badania ginekologicznego. Przy pomocy drewnianej szpatu�ki lub ma�ego wacika lekarz, delikatnie zeskrobuj�c, pobiera pr�bk� kom�rek ze �cianki pochwy i r�nych cz�ci szyjki macicy. Kom�rki te zostaj� nast�pnie umieszczone na szklanych p�ytkach i natychmiast utrwalone specjalnym spray'em, przypominaj�cym lakier. Szklane p�ytki s� nast�pnie przesy�ane do specjalistycznego laboratorium, gdzie zostan� odczytane i przeanalizowane przez lekarza anatomopatologa, kt�ry p�niej przekazuje wyniki swoich obserwacji ginekologowi. Wszyscy ginekolodzy robi� wymazy. Mo�na te� uda� si� bezpo�rednio do laboratorium analitycznego ze skierowaniem od lekarza. Mo�na te� podda� si� tym badaniom w szpitalnym laboratorium analitycznym. Czemu s�u�� wymazy? Wymazy z pochwy s�u�� badaniu nasycenia hormonalnego (badania cytohormonalne), poniewa� pochwa jest receptorem hormon�w jajnikowych i wspomaga ich produkcj�. Wymazy mog� tak�e pomaga� w wykrywaniu grzybicy lub paso�yt�w, np. rz�sistka. Najwa�niejsze s� wymazy z szyjki macicy (b�ony �luzowej szyjki macicy). S� podstawowym badaniem s�u��cym wczesnemu wykrywaniu, a nawet zapobieganiu rakowi szyjki macicy. Trzeba wiedzie�, �e ca�kowicie zdrowa szyjka nigdy nie przechodzi gwa�townie w stadium raka. Je�li regularnie przeprowadza si� wymazy, pomagaj� one w wykryciu nieprawid�owych kom�rek i zmian chorobowych, kt�re nie s� jeszcze rakiem, ale je�li pozostawi si� je nieleczone, mog� si� nim sta�. Zmiany chorobowe to zazwyczaj dysplazje (nad�erki, wadliwie rozwijaj�ce si� kom�rki) i niekt�re k�ykciny, b�d�ce efektem zara�enia specyficznym wirusem. Wymazy cytologiczne dzielone s� na pi�� grup, od I do V. Grupa I to idealny stan szyjki, grupa Ii zawiera kilka kom�rek odmiennych od kom�rek normalnych, ale jeszcze nie okre�lanych jako podejrzane (najcz�ciej spowodowane jest to lekkim stanem zapalnym szyjki macicy). Grupa Ii jest najcz�ciej spotykana i nie powinna ci� niepokoi�. Od momentu, gdy kobieta zaczyna mie� stosunki seksualne, bierze pigu�k� lub rodzi�a, ma Ii grup� i jest to najzupe�niej normalne. Wymazy Iii grupy traktowane s� jako wymazy podejrzane. Wyst�puj� w nich kom�rki dysplastyczne, kt�re poprzedzaj� wyst�powanie kom�rek rakowych. Grupa Iv i V �wiadczy o wyst�powaniu kom�rek nowotworowych. Podczas krwawienia nie mo�na pobiera� wymazu. Je�li pojawiaj� si� bia�e up�awy, lepiej jest przed pobraniem wymazu je wyleczy�, poniewa� mog� zafa�szowa� wyniki. Tak�e, je�li pierwszy wymaz �wiadczy o powa�nym stanie zapalnym szyjki macicy, ginekolog przepisze ci kuracj� miejscow� przy pomocy globulek dopochwowych, a nast�pnie zaleci powt�rne zrobienie wymazu dla kontroli. Wymaz jest badaniem, kt�re ma pom�c wykry� chorob� - swoistym sygna�em alarmowym dla dalszych poszukiwa� przyczyn choroby. Precyzyjna i ostateczna diagnoza wymaga dok�adniejszej analizy tkanek, po biopsji. Jak cz�sto i od jakiego� wieku nale�y przeprowadza�� wymazy? Badanie to nale�y przeprowadza� co roku. Je�li wszystko jest w porz�dku, nie ma powodu zwi�ksza� cz�stotliwo�ci. Dawniej radzono przeprowadza� pierwszy wymaz dopiero w wieku trzydziestu lat. Dzi� radzi si�, by przeprowadza� wymaz w pierwszym roku, w kt�rym rozpocz�o si� �ycie seksualne. Tym bardziej, �e z powodu coraz wcze�niejszego zaczynania �ycia seksualnego i cz�stych zmian partner�w zwi�ksza si� zagro�enie chorobami wenerycznymi. Coraz cz�ciej spotyka si� zmiany chorobowe u bardzo m�odych kobiet. Kolposkopia Kolposkopia to badanie szyjki macicy, kt�re przeprowadza si� w przypadku wykrycia anomalii wymazu, przy pomocy du�ej, dziesi�ciokrotnie powi�kszaj�cej lupy, kt�ra pozwala na dok�adniejsz� ni� go�ym okiem analiz� szyjki. Aby lepiej widzie� fragmenty, kt�re wydaj� mu si� podejrzane, ginekolog pokrywa je uwidaczniaj�cym barwnikiem. Mo�e tak�e przeprowadzi� biopsj�, czyli przy pomocy miniaturowych szczypczyk�w, kt�rych ko�ce mierz� kilka milimetr�w, pobra� male�ki fragment szyjki macicy. Kolposkopia i ewentualne pobranie tkanki mog� zosta� przeprowadzone w gabinecie ginekologicznym. Biopsja szyjki jest prawie bezbolesna. Wycinek jest umieszczany w specjalnym p�ynie i kierowany do laboratorium. Lekarz mo�e dzi�ki temu postawi� bardziej szczeg�ow� diagnoz�, pomocn� w prowadzeniu odpowiedniego leczenia. Biopsja b�ony �luzowej macicy Przeprowadzana w gabinecie lekarskim, polega na pobraniu fragmentu b�ony �luzowej przy pomocy niewielkiej �y�eczki lub rurki wprowadzanej do jamy macicy. Wprowadzenie �y�eczki mo�e by� bolesne, szczeg�lnie u kobiet, kt�re jeszcze nie rodzi�y i u kt�rych szyjka macicy jest bardzo w�ska. Powinno u�ywa� si� w�wczas niewielkiego plastikowego instrumentu, dzi�ki kt�remu dokonuje si� pobrania wycinka przez odsysanie. Zabieg biopsji b�ony �luzowej macicy trwa kilka sekund. Przeprowadza si� j� w znieczuleniu, zazwyczaj wtedy, gdy poza miesi�czk� pojawiaj� si� powa�niejsze krwawienia. Radiografia macicy - histerosalpingografia Jest to badanie radiograficzne macicy i jajowod�w przeprowadzane u radiologa. Zaczyna si� od zaciemnienia jamy macicy i obu jajowod�w przy pomocy �rodka nie przepuszczaj�cego promieni Roentgena, wstrzykiwanego przez otw�r szyjki macicy. W ci�gu kilku minut radiolog wykonuje kilka zdj��, w trakcie nape�niania i przep�ywania p�ynu przez narz�dy. Je�li radiolog jest mi�y i uda mu si� wzbudzi� twoje zaufanie, a tak�e spowodowa�, by� si� odpr�y�a, zniesiesz to badanie dobrze, mimo i� jest ono raczej nieprzyjemne, chocia� prawie bezbolesne. Tym bardziej, �e coraz cz�ciej stosuje si� rurki, kt�re przysysaj� si� do szyjki macicy jak ba�ki, dzi�ki systemowi pneumatycznych uchwyt�w, unikaj�c w ten spos�b dawniej u�ywanych szczypczyk�w. Mo�esz jednak godzin� przed badaniem zastosowa� czopek przeciwb�lowy. Radiografi� macicy przeprowadza si� przede wszystkim dla szczeg�owego zbadania jamy macicy, w poszukiwaniu polip�w czy mi�niak�w pod�luz�wkowych lub te� w ramach badania bezp�odno�ci, aby upewni� si� co do przepuszczalno�ci jajowod�w i ich og�lnego stanu. Wziernikowanie macicy - histeroskopia Po wprowadzeniu do jamy macicy specjalnego gazu, kt�ry rozpycha jej �cianki, wziernikowanie macicy polega na wprowadzeniu do jamy macicy bardzo delikatnego instrumentu optycznego, dzi�ki kt�remu lekarz otrzyma panoramiczny obraz wn�trza. Je�li lekarz jest wprawny, badanie nie potrwa d�u�ej ni� kilka minut i mo�e zosta� przeprowadzone w jego gabinecie. Za�o�ony na godzin� przed badaniem czopek przeciwb�lowy mo�e tak�e okaza� si� u�yteczny, szczeg�lnie je�li szyjka macicy jest niewielka i jeszcze nie rodzi�a�. Wziernikowanie macicy pozwala bezpo�rednio i naocznie zbada� ca�� jam� macicy, zauwa�y� zmiany chorobowe i ewentualnie pobra� wycinki z bardzo precyzyjnie wyznaczonych miejsc, je�li lekarz uzna je za podejrzane. Wziernikowanie diagnostyczne mo�e te� by� zabiegiem, gdy� dzi�ki niemu mo�na wykona� niekt�re czynno�ci chirurgiczne (wy�y�eczkowanie dla cel�w biopsji, usuni�cie polip�w, mi�niak�w pod�luz�wkowych). W takich wypadkach wziernikowanie odbywa si� pod narkoz�, w szpitalu lub klinice. Ultrasonografia. Na czym polega ultrasonografia? Aparat ultrasonograficzny zawiera sond� emituj�c� ultrad�wi�ki, kt�re po napotkaniu tkanki powracaj� do sondy. Odes�ane sygna�y odbierane s� przez aparat, kt�ry rekonstruuje d�wi�ki w formie obrazu na monitorze. W ci�gu ostatnich dziesi�ciu lat nast�pi� ogromny post�p w dziedzinie bada� ultrasonograficznych. Aby przeprowadzi� ginekologiczne badanie ultrasonograficzne, nale�y wypi� przedtem 3�8�4 litra p�yn�w na 45 minut przed badaniem, p�cherz bowiem musi by� pe�ny i przykrywa� badane organy (mocz bardzo dobrze przewodzi ultrad�wi�ki). Ultrad�wi�ki lepiej rozchodz� si� w wodzie, a zatrzymywane s� przez powietrze. Dlatego te� lekarz pokrywa sond� i tw�j brzuch specjalnym, dobrze przepuszczaj�cym i przewodz�cym �elem, unikaj�c wprowadzenia mi�dzy sond� a twoj� sk�r� powietrza. Do czego s�u�y ultrasonografia w ginekologii? Pozwala zobaczy� narz�dy p�ciowe: macic�, jej rozmiary, kszta�t, ewentualn� obecno�� mi�niak�w, kt�rych wielko�� tak�e mo�na zmierzy�. Ultrasonografia mo�e te� upewni� lekarza, �e spirala antykoncepcyjna, kt�rej nitki przesta�y by� widoczne, rzeczywi�cie znajduje si� w jamie macicy. Je�li chodzi o jajniki, mo�na zobaczy� torbiele, zw�aszcza te wype�nione p�ynem, kt�re pojawiaj� si� na ekranie jako okr�g�e, czarne kszta�ty, nie oddaj�ce echa. W przypadkach leczenia niep�odno�ci ultrasonografia pozwala obserwowa� rezultaty stymulowania owulacji. Ultrasonografia i radiografia macicy nie s� badaniami zwykle wykonywanymi, lecz dodatkowymi. Ultrasonografia pokazuje przede wszystkim kontury i struktur� macicy, radiografia za� - wn�trze jamy macicy. Ultrasonografia u kobiety ci�arnej Ultrasonografia ujawnia pe�ni� swoich mo�liwo�ci dopiero przy okazji �ledzenia przebiegu ci��y. Dzi� sta�a si� nieodzowna. Przysz�e matki s� zachwycone tym spektakularnym badaniem, szczeg�lnie na pocz�tku ci��y, kiedy przemieszczaj�cy si� i gestykuluj�cy zarodek pojawia si� na ekranie. W pocz�tkach ci��y ultrasonografia pomaga ustali� dat� zap�odnienia z dok�adno�ci� do 3-4 dni. Pokazuje p�cherzyk p�odowy i jego umiejscowienie wewn�trz macicy pocz�wszy od pi�tego tygodnia zatrzymania miesi�czki, a czynno�� serca od si�dmego tygodnia, kiedy zarodek mierzy zaledwie jeden centymetr. Pozwala tak�e bardzo wcze�nie rozpozna� ci��� bli�niacz�. W po�owie drugiego kwarta�u przeprowadza si� zazwyczaj ultrasonografi� po�o�nicz� wraz z kompletnym badaniem p�odu, w celu wykrycia ewentualnych wad wewn�trznych lub rozwojowych. Mo�na tak�e w tym czasie okre�li� z du�� pewno�ci� p�e� dziecka, pod warunkiem, �e maluch b�dzie chcia� si� odpowiednio zaprezentowa� na ekranie. W przypadku jakichkolwiek problem�w ultrasonografia mo�e by� powtarzana wielokrotnie, bez przeciwwskaza� dla dziecka. Gdzie nale�y przeprowadza� ultrasonografi� ginekologiczn� lub po�o�nicz�? Niekt�rzy ginekolodzy posiadaj� ju� w swoich gabinetach sprz�t do przeprowadzania ultrasonografii, kt�ry przydaje im si� w codziennej praktyce. W ten spos�b, gdy na przyk�ad w pocz�tkach ci��y kobieta krwawi, ginekolog mo�e, dzi�ki ultrasonografowi, sprawdzi� �ywotno�� zarodka i uspokoi� swoj� pacjentk�. Mo�e tak�e por�wna� wyniki zwyk�ego badania z rezultatami ultrasonografii. Je�li lekarz nie ma aparatu ultrasonograficznego, skieruje ci� do gabinetu specjalizuj�cego si� w ginekologiczno-po�o�niczych badaniach ultrasonograficznych. Ponadto lekarze dysponuj� czasem magnetowidami, pod��czonymi do aparat�w ultrasonograficznych, co pozwala na zarejestrowanie wynik�w badania. Podczas ultrasonografii ci��y, szczeg�lnie w czasie trzech pierwszych miesi�cy, kiedy dziecko widoczne jest w ca�o�ci, mo�na nagra� kaset� wideo i ogl�da� j� p�niej w domu. Niekt�rzy uwa�aj�, �e jest to tylko zabawa, ale jak�e wspania�a jest mo�liwo�� pokazania kiedy� swojemu dziecku filmu, kt�ry zosta� nakr�cony siedem miesi�cy przed jego przyj�ciem na �wiat. Laparoskopia Jest to badanie przeprowadzane w szpitalu lub klinice, pod narkoz�, kt�re wymaga 2-4-dniowego pobytu w szpitalu. Po wprowadzeniu do jamy brzucha specjalnego gazu, aby dobrze rozszerzy� jego �cianki, lekarz dokonuje niewielkiego, dwucentymetrowego naci�cia w fa�dzie p�pka, aby wprowadzi� tam przyrz�d optyczny, pozwalaj�cy obejrze� ca�� jam� miednicy. Laparoskopi� stosuje si� w przypadku niewyja�nionych i uporczywych b�l�w miednicy, w przypadku zapalenia jajowodu, przy wyst�powaniu guz�w miednicy ma�ej niewiadomego pochodzenia, w ramach przeprowadzania bada� bezp�odno�ci lub kiedy lekarz podejrzewa ci��� pozamaciczn�. Laparoskopia diagnostyczna mo�e te� by� zabiegiem, poniewa� mo�liwe jest przeprowadzenie przy tej okazji pewnych dzia�a� chirurgicznych (szczeg�lnie w przypadku ci��y pozamacicznej), przy pomocy dodatkowych instrument�w, wprowadzanych w drugie naci�cie, na poziomie wzg�rka �onowego. Kolpocystogram Jest to badanie radiologiczne, kt�rego celem jest zbadanie zachowania kinematycznego, czyli przemieszczania si� narz�d�w miednicy ma�ej podczas wysi�ku. Elementy, kt�re zamierza si� bada�: p�cherz, macic�, pochw�, odbytnic� nale�y zaciemni�. Stosowane jest w przypadku opuszczenia narz�d�w lub nietrzymania moczu przy wysi�ku, cho� w tym ostatnim przypadku jest ju� raczej wypierane przez badanie urodynamiczne. Badanie urodynamiczne Jest to kompleksowe badanie wymagaj�ce bardzo nowoczesnego sprz�tu, przeprowadzane w gabinecie specjalistycznym lub podczas pobytu w szpitalu czy klinice. Trwa ono oko�o p� godziny, jest nieprzyjemne, chocia� raczej bezbolesne. Badanie to ma na celu sprawdzenie rozmaitych wariant�w nacisku na cewk� moczow� i p�cherz podczas nape�niania go. Wykonywane jest w przypadku problem�w z trzymaniem moczu (moczenie przy wysi�ku, przy kas�aniu, cz�sta potrzeba oddawania moczu, niemo�no�� powstrzymania si�). Badanie to okre�la mechanizmy powoduj�ce takie zachowania organizmu i pozwala na zastosowanie odpowiedniego leczenia. Podobnie jak kolpocystogram, badanie urodynamiczne wykonywane jest przewa�nie w okresie wyst�powania menopauzy. Wykrywanie poziomu hormon�w Wykrywanie poziomu hormon�w na podstawie badania plazmy prawie zast�pi�o stosowane wcze�niej badanie moczu. Dzi�ki jednemu tylko pobraniu krwi mo�na zmierzy� r�ne parametry, najcz�ciej hormony wydzielane przez jajniki i przysadk�, tak�e w czasie ci��y. Pobranie krwi mo�e zosta� przeprowadzone bezpo�rednio w laboratorium wyspecjalizowanym w diagnostyce endokrynologicznej (jest ich stosunkowo ma�o) lub w laboratorium, w kt�rym zazwyczaj wykonujesz swoje analizy, a kt�re zajmie si� przekazaniem pr�bki do odpowiedniego laboratorium, dzi�ki czemu unikniesz niepotrzebnego je�d�enia w poszukiwaniu kompetentnego o�rodka. Badanie up�aw�w Je�li zauwa�ysz nieprawid�owe, uci��liwe, bia�e up�awy lub te� wyst�pi zagro�enie zara�eniem chorob� weneryczn�, ginekolog skieruje ci� do laboratorium, gdzie pobrane zostan� pr�bki up�aw�w z szyjki macicy i pochwy. Pr�bki te zostan� poddane r�nym badaniom bakteriologicznym. Wyniki bada� otrzymasz po kilku dniach. Przed udaniem si� do laboratorium nie podmywaj si�, gdy� mo�e to zafa�szowa� wyniki bada�. Dodatkowe badania piersi B�dzie o nich mowa w rozdziale po�wi�conym piersiom i ich patologiom. Miesi�czka Cykl miesi�czkowy by� zawsze otoczony przes�dami i licznymi tabu, mimo i� jest zupe�nie naturalnym wydarzeniem fizjologicznym. Niestety wiele kobiet ci�gle jeszcze traktuje miesi�czk� jako mniej lub bardziej wstydliwy przejaw nieczysto�ci, a nie jako �wiadectwo w�asnej kobieco�ci i cudownej mo�liwo�ci rozmna�ania. Rozdzia� ten wyja�nia, czym jest miesi�czka i stara si� rozwia� wszystkie przes�dy, przekazywane w�r�d kobiet z pokolenia na pokolenie. Traktuje o wszystkich problemach pojawiaj�cych si� wraz z miesi�czk� i jej cyklem, mechanizmami intymnymi, badaniami i metodami leczenia. M�wi te� o syndromie przedmiesi�czkowym, nieprzyjemnej dolegliwo�ci, kt�ra zatruwa ka�dy miesi�c �ycia du�ej grupy kobiet oraz par. Dni poprzedzaj�ce miesi�czk� stanowi� cz�sto okres nadwra�liwo�ci, dra�liwo�ci i z�ego samopoczucia. Mity i wyobra�enia Nieczysto�� kobiety w czasie miesi�czki to temat pojawiaj�cy si� w r�nych kulturach. "Kobieta b�dzie krwawi�, krew b�dzie p�yn�a z jej cia�a i przez siedem dni b�dzie nieczysta. �o�e, w kt�rym b�dzie spoczywa� w okresie nieczysto�ci, b�dzie nieczyste, a ka�dy przedmiot, na kt�rym usi�dzie, b�dzie nieczysty. Ktokolwiek dotknie jej �o�a, musi oczy�ci� swoje ubranie, obmy� si� w wodzie, a do wieczora pozostanie nieczysty". Tak m�wi Pan, za po�rednictwem Moj�esza w Iii Ksi�dze Moj�eszowej 15, 19-21. W �redniowieczu kobiety miesi�czkuj�ce nie mog�y przyst�powa� do komunii. Ten obyczaj istnieje w dalszym ci�gu w greckim ko�ciele prawos�awnym. Na wyspie Bali wej�cie do wielu �wi�ty� jest zabronione kobietom miesi�czkuj�cym. Ci�gle jeszcze przed ka�dym miejscem �wi�tym znajduje si� tablica z napisem w j�zyku angielskim, przypominaj�ca o tym zakazie. Zwyczaje hinduskie zabraniaj� kobiecie spogl�da� na kogokolwiek w czasie miesi�czki, nawet na w�asne dzieci czy s�o�ce. Po zako�czeniu miesi�czki, zanim wr�ci do rodziny, kobieta musi wzi�� k�piel. W religii muzu�ma�skiej kobiety w czasie miesi�czki nie mog� wchodzi� do meczetu. Podczas Ramadanu s� zwolnione od postu. W religii �ydowskiej, tak jak w wi�kszo�ci religii, stosunki seksualne w czasie miesi�czki s� zakazane. Pod koniec miesi�czki kobiety musz� odby� rytualn� k�piel. Do tego celu s�u�� specjalne budowle |mikveh. W �wi�tych ksi�gach staro�ytnych Pers�w zapisano, �e kobiety, u kt�rych krwawienie miesi�czne trwa d�u�ej ni� 9 dni, s� uwa�ane za ofiary z�ych duch�w. Aby wygna� demona, nale�y tak� kobiet� bi�. W Europie przes�dy dotycz�ce miesi�czki si�gaj� greckorzymskiej przesz�o�ci. Arystoteles (348-322 p.n.e.) pisa�: "Spojrzenie kobiety miesi�czkuj�cej matowi lustra, a ten, kto si� w nich przejrzy, zostaje zaczarowany". Pliniusz (23-79 n.e.) pisze w swojej "Historii naturalnej": "Nie ma nic bardziej niezwyk�ego ni� krwawienie miesi�czkowe. W kontakcie z nim kwa�niej� wina, nasiona staj� si� sterylne, szczepy drzew umieraj�, owoce spadaj� z drzew, lustra matowiej�, b�ysk stali i ko�ci s�oniowej ciemnieje, umieraj� pszczo�y, nawet br�z i �elazo rdzewiej�, straszny od�r wype�nia powietrze, a psy, kt�re krwi tej spr�buj�, dostaj� w�cieklizny". W �redniowieczu krwi miesi�czkowej u�ywano w wielu przepisach czarnej magii. Paracelsus, szwajcarski lekarz (1493-1541�), my�la�, �e diabe� zamienia miesi�czk� w paj�ki, pch�y, g�sienice lub skorpiony. We wsp�lnotach prymitywnych najcz�ciej wierzono, �e krew miesi�czkowa mo�e by� niebezpieczna dla m�czyzn. Podczas miesi�czki kobiety by�y wy��czone ze wsp�lnych zaj�� i izolowane. Czasami musia�y zamieszkiwa� w specjalnych sza�asach i nie wolno im by�o przygotowywa� posi�k�w. Do jedzenia u�ywa�y oddzielnych misek. Kobiety miesi�czkuj�ce oskar�ano o kwaszenie mleka, zamienianie wina w ocet, powodowanie poronie� u klaczy, zatrzymywanie zegar�w... Zjawisko pozornie nienaturalne, poniewa� dochodzi do utraty krwi bez rany; miesi�czka mog�a zapowiada� chorob� lub inne nieszcz�cia. Wszelkie