Strona 1 Destination: MATURA 2015 Wersja dla nauczyciela REPETYTORIUM poziom podstawowy i rozszerzony podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych Marta Inglot Izabela Michalak Anna Milewska Katarzyna Mrozowska-Linda Zbigniew Pokrzewiński Beata Polit Anna Rzeźnik Agnieszka Saramowicz-Garstecka Halina Tyliba Stephen Davies Strona 2 Strona 3 Destination: MATURA 2015 Wersja dla nauczyciela RepetytoRium Poziom podstawowy i rozszerzony podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych Marta Inglot Izabela Michalak Anna Milewska Katarzyna Mrozowska-Linda Zbigniew Pokrzewiński Beata Polit Anna Rzeźnik Agnieszka Saramowicz-Garstecka Halina Tyliba Stephen Davies Strona 4 ©NOWA ERA Sp. z o.o. ISBN: 978-83-267-1615-7 Warszawa 2014 Autorzy: Marta Inglot, Izabela Michalak, Anna Milewska, Katarzyna Mrozowska-Linda, Zbigniew Pokrzewiński, Beata Polit, Anna Rzeźnik, Agnieszka Saramowicz-Garstecka, Halina Tyliba, Stephen Davies Redaktor zarządzający: Beata Huczko Redaktor prowadzący: Ewa Kołodziejska Redaktor merytoryczny: Wioleta Laskowska, Dorota Niewińska Redakcja polonistyczna: Agata Wojtko Weryfikacja językowa: Stephen Davies Przygotowanie do składu i korekta: Dorota Niewińska Redaktor nagrań: Ewa Kołodziejska Projekt graficzny: Maciej Matejewski Projekt graficzny i skład „Speaking Ideas”: Piotr Stopczyński Redaktor prowadzący „Speaking Ideas”: Maria Rola Realizacja projektu graficznego: Dorota Sameć Nagrania: Studio Hard Record Andrzej Rewak Dystrybucja: Nowa Era Sp. z o.o. Nowa Era Sp. z o.o. Aleje Jerozolimskie 146D, 02-305 Warszawa Tel.: 22 570 25 80; faks: 22 570 25 81 Infolinia: 801 88 10 10 (z telefonów stacjonarnych) Infolinia: 58 721 48 00 (z telefonów komórkowych) www.nowaera.pl, e-mail: [email protected] Druk i oprawa: Interak, Czarnków Nabyta przez Ciebie publikacja jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy o przestrzeganie praw, jakie im przysługują. Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym, ale nie publikuj jej w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, to nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło. Kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty. Szanujmy cudzą własność i prawo. Więcej na www.legalnakultura.pl Photo credits The publisher would like to thank the following sources for permission to reproduce their copyright protected photographs: Alamy: 261(1), 308(t), 315(t), 328(3); BE&W: 236(1), 322(b); Corbis Fotochannels: 343, 346 (t1); Diomedia: 14(t), 20(b), 212(4), 236(2), 239(t, b1, b2), 243(l, r), 244, 246, 248, 249, 252, 253, 255, 256, 259, 261(t, 2), 264, 267(1, 2), 274 (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7), 276, 279, 280, 286(2, 4), 287, 308(1, 3, 4, 5), 310, 311, 312, 313, 315(b), 318(1, 2, tr), 320, 322(l), 325, 327, 328(1, 2), 340(t, cl, b), 342 (t, c, b), 344, 346 (t2, b3); Jerzy Dołżyk: 86, 87(t,b), 92, 127 (t,b), 137, 142, 166, 167, 226, 321, 323(b); East News: 277(t, b), 340(cr), 346(b1, b2) Nowa Era Krystian Chariza: 334, 346 (mapa), 347; Panthermedia: 20(t), 175(b), 182(3), 189(tr), 192(l), 195(bl), 204(2), 210(4), 234(t 2, 3), 251, 290(t), 291, 297(tr), 323(2), 330, 331(tr, bl, br), 332, 333, 335, 336, 337, 342(tl, tr); Agnieszka Saramowicz-Garstecka: 38, 39, 222(1, 2); Shutterstock: 11, 13, 176(3, c), 177, 181(l), 187, 189 (bl, tl, t, bl), 190(tl, bl), 191 (t, b), 201(r), 209, 212(1, 2, 3), 213, 220(3, 4), 234(b1), 242, 288(t), 305(1, 3), 318(3), 327, 345; Thinkstock: 12, 14(b), 175(t), 176(1, 2, A, B), 178(1, 2, 3), 179, 180, 181(r), 182(1, 2), 186, 190(tr, br), 192(4, r), 195(t, br), 198, 200, 201(l), 202, 203, 204(1, r), 205, 208, 210(1, 2, 3, 5, 6), 214, 217, 220 (1, 2), 221, 224, 230, 232, 234 (t1, b2,3,4), 236(3), 239(b3), 274(8), 283, 286 (1, 3), 288(b), 289, 292, 296, 297(tl, br, bc, bl), 298, 299, 300, 301, 302, 303, 305(t, 2), 307, 308(2), 318(4), 331(tl), 292(b); Wikipedia: 257 Charts by: Adam Poczciwek Printed in Poland 2 3 4 5 6 7 8 9 10 – 17 16 15 14 13 Strona 5 ODPOWIEDZI Spis treści wStęP 7 Część I StratEgiE maturalNE 10 gramatyKa 76 Matura ustna / 10 ▶ Zagadnienia gramatyczne Matura pisemna (słuchanie / czytanie) / 15 1 Czasy teraźniejsze / P 76, r 78 Znajomość środków językowych / 22 2 Czasy przeszłe / P 80, r 82 PiSaNiE 24 3 4 Czasy przyszłe / P 86, r 88 Czasowniki statyczne / P 90, r 91 ▶ Krótki tekst użytkowy 5 Strona bierna i Have / Get sth done / P 92, r 94 Notatka / Wiadomość / 24 6 Dopełnienie czasownika: bezokolicznik / czasownik 3 Ogłoszenie / 26 z końcówką -ing / P 98, r 100 Pocztówka / 28 7a Czasowniki modalne – teraźniejszość Zaproszenie / 31 i przyszłość / P 102, r 106 Ankieta / 33 7b Czasowniki modalne – przeszłość / P 108, r 110 ▶ Dłuższy tekst użytkowy 7c Czasowniki modalne – powtórzenie / P 114, r 115 Informacje ogólne / 35 8 Pytania pośrednie i pozorne / P 116, r 118 Blog / 38 9a Tryby warunkowe / P 120, r 122 List prywatny / E-mail / 40 9b I wish + inne struktury / P 125, r 126 List z zapytaniem / 43 10 Mowa zależna / P 128, r 130 List z reklamacją lub zażaleniem / 46 11 Zdania względne / P 132, r 134 List do redakcji / 50 12 Rzeczowniki – policzalne i niepoliczalne, ▶ Formy wypowiedzi pisemnej – matura na poziomie liczba pojedyncza i mnoga / P 136, r 140 rozszerzonym 13 Zaimki / P 142, r 144 Opis / 53 Opis miejsca / budynku / 55 14 Przedimki / P 146, r 148 Opis wydarzenia / imprezy / 57 15 Przymiotniki – stopniowanie. Przysłówki / P 150, r 154 Raport / 59 Recenzja / 61 16 Określenia ilości / P 158, r 160 Opowiadanie / 65 17 Zdania złożone / P 162, r 164 Rozprawka / 70 18 Przyimki / P 166, r 168 Artykuł / 74 19 Emfaza / r 170 Dodatek 348 Przykładowy maturalny egzamin pisemny – zakres podstawowy / 349 Przykładowy maturalny egzamin pisemny – zakres rozszerzony / 355 Często mylone słowa (Words easily confused) / 361 Czasowniki złożone (Phrasal verbs) / 364 Przyimki w kolokacjach / 368 Zasady słowotwórstwa (Word formation) / 370 Bank zwrotów (Functions Bank) / 372 Czasowniki nieregularne (Irregular verbs) / 376 Transkrypcja nagrań 377 3 Strona 6 ODPOWIEDZI Spis treści Część II SłOWNICTWO SłuCHANIE CZyTANIE MóWIENIE PISANIE Moduł 1 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 2. Opis Poziom podstawowy: Człowiek tematyczne / 174 Dobieranie / 176 Dobieranie / 179 ilustracji / 178, 179 List prywatny / 177 / 174 Appearance, Prawda/Fałsz / 181 Dobieranie / 183 Zadanie 3. E-mail / 179 personality, Wypowiedź na Blog / 181 interests / 176 podstawie materiału Everyday stymulującego / 181 Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: emotions / 178 Wybór Dobieranie / 179 Zadanie 1. Rozmowa Artykuł / 177, 179 Ethical dillemas / 180 z odgrywaniem wielokrotny / 177 Wybór Rozprawka / 181 Feelings and roli / 183 Dobieranie / 181 wielokrotny / 183 behaviour / 182 Znajomość środków językowych: Wybór wielokrotny / 183 Moduł 2 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa Poziom podstawowy: Państwo tematyczne / 184 Dobieranie / 187, 191 Wybór wielokrotny z odgrywaniem List prywatny / 187, i społeczeń- Legal regulations / 186 / 189, 193 roli / 187 191 stwo Human rights / 188 Zadanie 2. Opis Blog / 189 / 184 Politics and the ilustracji / 189 Poziom rozszerzony: Economy / 190 Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Zadanie 3. Artykuł / 187, 189 Crime / 192 Dobieranie / 187 Dobieranie / 189, 193 Wypowiedź na List formalny / 191 4 Wybór podstawie materiału stymulującego / 191 wielokrotny / 191 Znajomość środków językowych: Wybór wielokrotny / 193 Powtórzenie po modułach 1–2 / 194 Moduł 3 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmo- Poziom podstawowy: Dom tematyczne / 196 Wybór Wybór wa z odgrywaniem E-mail / 199 / 196 Where you live / 198 wielokrotny / 199 wielokrotny / 201 roli / 199 List prywatny / 201 House and Prawda/Fałsz / 203 Dobieranie / 205 Zadanie 2. Opis ilu- Blog / 203 housework / 200 stracji / 201 Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Moving house / 202 Zadanie 3. Wypo- Dobieranie / 199 Dobieranie / 201, wiedź na podstawie Rozprawka / 199 House and home / 204 Wybór 205 materiału stymulują- List formalny / 201 wielokrotny / 203 cego / 203, 205 Artykuł / 203 Znajomość środków językowych: Dobieranie / 205 Moduł 4 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 2. Opis Poziom podstawowy: Świat tematyczne / 206 Dobieranie / 209 Dobieranie / 211 ilustracji / 209, 213 List prywatny / 209 przyrody The weather / 208 Wybór Wybór Zadanie 3. Blog / 211 / 206 Nature and wielokrotny / 213 wielokrotny / 215 Wypowiedź na E-mail / 213 Environment / 210 podstawie materiału Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: stymulującego / 211 Poziom rozszerzony: Natural disasters / 212 Dobieranie / 209 Dobieranie / 211 Rozprawka / 209, 211 Space / 214 Wybór Wybór List formalny / 213 wielokrotny / 213 wielokrotny / 215 Znajomość środków językowych: Dobieranie / 215 Powtórzenie po modułach 3–4 / 216 Moduł 5 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 3. Poziom podstawowy: Szkoła tematyczne / 218 Dobieranie / 221 Wybór Wypowiedź na Blog / 221 / 218 Out-of-school Prawda/Fałsz / 225 wielokrotny / 223, podstawie materiału List prywatny / 223 learning / 220 227 stymulującego / 221, E-mail / 227 School life / 222 225 Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Zadanie 2. Opis Poziom rozszerzony: School regulations / 224 Dobieranie / 221 Dobieranie / 223 ilustracji / 222 Artykuł / 221, 223 The educational Wybór Wybór Zadanie 1. Rozmowa Rozprawka / 227 system / 226 wielokrotny / 225 wielokrotny / 227 z odgrywaniem roli / 225 Znajomość środków językowych: Wybór wielokrotny / 225 Moduł 6 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa Poziom podstawowy: Praca tematyczne / 228 Prawda/Fałsz / 231 Dobieranie / 233, z odgrywaniem E-mail / 231 / 228 Part-time and summer 234 roli / 231 List prywatny / 233 jobs / 230 Wybór Zadanie 2. Opis Blog / 237 Jobs and wielokrotny / 237 ilustracji / 233 occupations / 232 4 Strona 7 ODPOWIEDZI SłOWNICTWO SłuCHANIE CZyTANIE MóWIENIE PISANIE Working and Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Zadanie 3. Poziom rozszerzony: employment Wybór Dobieranie / 233 Wypowiedź na List formalny / 231 conditions / 234 wielokrotny / 231 Wybór podstawie materiału Rozprawka / 233, The job market / 236 wielokrotny / 234 stymulującego / 235 237 Dobieranie / 237 Znajomość środków językowych: Wybór wielokrotny / 235 Powtórzenie po modułach 5–6 / 238 Moduł 7 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa Poziom podstawowy: Życie tematyczne / 240 Prawda/Fałsz / 243, Wybór z odgrywaniem List prywatny / 243 rodzinne Leisure time / 242 247 wielokrotny / 243, roli / 243 E-mail / 245 i towarzyskie Holidays, festivals and 249 Zadanie 2. Opis / 240 celebrations / 244 ilustracji / 245 Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Zadanie 3. Poziom rozszerzony: Virtual socializing / 246 Wybór Dobieranie / 245, Wypowiedź na Rozprawka / 243 Family problems / 248 wielokrotny / 243, 249 podstawie materiału Artykuł / 245 247 stymulującego / 249 Znajomość środków językowych: Wybór wielokrotny / 249 Moduł 8 – Kultura Słownictwo tematyczne / 250 Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa z odgrywaniem Poziom podstawowy: 5 Prawda/Fałsz / 253, Wybór E-mail / 253 / 250 Participating in cultural 257 wielokrotny / 255, roli / 253, 255, 259 List prywatny / 255 events / 252 259 Zadanie 2. Opis Blog / 259 The media / 254 ilustracji / 257 Artists and their Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: work / 256 Wybór Dobieranie / 255 Artykuł / 253 Literature and wielokrotny / 253 Wybór List formalny / 255 film / 258 Wybór wielokrotny / 259 Rozprawka / 259 wielokrotny / 257 Znajomość środków językowych: Dobieranie / 257 Powtórzenie po modułach 7–8 / 260 Moduł 9 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa Poziom podstawowy: Zakupy tematyczne / 262 Wybór Wybór z odgrywaniem List prywatny / 265 i usługi Types of shops and wielokrotny / 265 wielokrotny / 267, roli / 265, 269, 271 E-mail / 267 / 262 services / 264 Dobieranie / 269 271 Zadanie 3. Blog / 269 Buying and Wypowiedź na selling / 266 Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: podstawie materiału Poziom rozszerzony: Advertising / 268 Wybór Dobieranie / 267, 271 stymulującego / 267, Rozprawka / 265 Payment methods and wielokrotny / 265 269 List formalny / 267 banking services / 270 Dobieranie / 269 Artykuł / 269 Znajomość środków językowych: Dobieranie / 271 Moduł 10 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa Poziom podstawowy: Nauka tematyczne / 272 Wybór Dobieranie / 277 z odgrywaniem List prywatny / 275, i technika Intellectual wielokrotny / 275 Wybór roli / 275 279 / 272 property / 274 Prawda/Fałsz / 279 wielokrotny / 281 Zadanie 3. E-mail / 277 The use of technical Wypowiedź na devices / 276 podstawie materiału The world of Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: stymulującego / 277, Poziom rozszerzony: discoveries / 278 Wybór Dobieranie / 277 281 List formalny / 275, Information and wielokrotny / 275, Wybór Zadanie 2. Opis 277 communication 279 wielokrotny / 281 ilustracji / 279 Rozprawka / 279 technologies / 280 Powtórzenie po modułach 9–10 / 282 Moduł 11 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa Poziom podstawowy: Żywienie tematyczne / 284 Prawda/Fałsz / 287, Wybór z odgrywaniem List prywatny / 287, / 284 Foods and food 291 wielokrotny / 289, roli / 287, 293 293 components / 286 293 Zadanie 2. Opis Blog / 289 Making meals / 288 ilustracji / 289 Eating out / 290 Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Zadanie 3. Poziom rozszerzony: Dieting / 292 Wybór Wybór Wypowiedź na List formalny / 287 wielokrotny / 287, wielokrotny / 289, podstawie materiału Rozprawka / 289 291 293 stymulującego / 291 Artykuł / 293 5 Strona 8 ODPOWIEDZI Spis treści SłOWNICTWO SłuCHANIE CZyTANIE MóWIENIE PISANIE Znajomość środków językowych: Dobieranie / 291 Moduł 12 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 2. Opis Poziom podstawowy: Zdrowie tematyczne / 294 Wybór Wybór ilustracji / 297, 299, E-mail / 297 / 294 Seeing a doctor / 296 wielokrotny / 297 wielokrotny / 299, 301 Blog / 299 Injuries and Prawda/Fałsz / 301 303 Zadanie 3. List prywatny / 301 disabilities / 298 Wypowiedź na Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: podstawie materiału Poziom rozszerzony: Lifestyle diseases / 300 Wybór Dobieranie / 299 stymulującego / 303 Rozprawka / 297 Healthcare / 302 wielokrotny / 297, Wybór Artykuł / 299, 301 301 wielokrotny / 303 Znajomość środków językowych: Wybór wielokrotny / 303 Powtórzenie po modułach 11–12 / 304 Moduł 13 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa Poziom podstawowy: Sport tematyczne / 306 Wybór Wybór z odgrywaniem List prywatny / 309, / 306 Sports / 308 wielokrotny / 309, wielokrotny / 311, roli / 309, 313, 315 315 Fair play / 310 313 315 Zadanie 3. E-mail / 311 Sporting events / 312 Wypowiedź na Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: 6 Extreme sports / 314 Wybór Dobieranie / 311, 315 podstawie materiału List formalny / 309, stymulującego / 311 wielokrotny / 309, 315 313 Artykuł / 311 Znajomość środków językowych: Wybór wielokrotny / 313 Moduł 14 – Słownictwo Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Zadanie 1. Rozmowa Poziom podstawowy: Podróżowa- tematyczne / 316 Prawda/Fałsz / 319 Dobieranie / 321 z odgrywaniem List prywatny / 319, nie Means of Wybór Wybór roli / 319, 325 323 i turystyka transport / 318 wielokrotny / 323 wielokrotny / 325 Zadanie 3. Blog / 321 / 316 Going on a trip / 320 Wypowiedź na Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: Travel accidents / 322 podstawie materiału Wybór Dobieranie / 321, stymulującego / 321, List formalny / 319, Tourist information and wielokrotny / 319, 325 321 accommodation / 324 323 323 Artykuł / 323 Znajomość środków językowych: Dobieranie / 325 Powtórzenie po modułach 13–14 / 326 Moduł 15 – Hidden wonders / 328 Poziom podstawowy: Poziom podstawowy: Wiedza The wonderful world of Dobieranie / 329, List prywatny / 329 o krajach nature / 330 345 angielskiego To see ourselves as obszaru others see us – to see językowego others as they are / 332 i Polsce Varieties of oraz English / 334 unii When in Rome do as the Europejskiej Romans do / 336 / 328 A picture is worth Poziom rozszerzony: Poziom rozszerzony: a thousand words / 338 Wybór Artykuł / 329 Somebody to know wielokrotny / 329, about / 340 345 Events that shaped history / 342 Annual events / 344 united in diversity / 346 6 Strona 9 ODPOWIEDZI wstęp Drodzy Nauczyciele! Drodzy Uczniowie! Zaproponowane przez wydawnictwo Nowa Era zagadnieniu, tak w zakresie podstawowym, jak Repetytorium: Destination Matura 2015 ma na celu i rozszerzonym, kończy się ćwiczeniami ułatwienie pracy nauczycielom uczącym w klasach, powtórzeniowymi zbierającymi najważniejsze aspekty w których uczniowie deklarują zdawanie egzaminu zagadnienia. Ćwiczenia w znacznej mierze maturalnego na różnych poziomach: podstawowym wykorzystują techniki egzaminacyjne i rozszerzonym. Jest to również publikacja (gramatykalizację, częściowe tłumaczenia, ćwiczenia umożliwiająca samodzielne przygotowanie wielokrotnego wyboru, transformacje ze słowem do egzaminu. kluczem i bez, słowotwórstwo), oswajając z typami zadań, jakie mogą pojawić się na egzaminie. Struktura Repetytorium Do każdej z tych sekcji można sięgnąć w dowolnym momencie pracy z książką, elastycznie dostosowując Repetytorium składa się z dwóch części. zakres korzystania z danej sekcji i czas na to CZĘŚĆ I – to część referencyjna. W tej części znajdują poświęcony do potrzeb konkretnej grupy uczniów. się trzy sekcje: „Strategie maturalne”, „Pisanie” Uczeń może również samodzielnie wybierać te sekcje, 7 i „Gramatyka”, do których można sięgać w dowolnym które chce powtórzyć. momencie lekcji – wtedy, gdy chcemy jakieś zagadnienie wprowadzić, przypomnieć lub powtórzyć. Sekcja „Strategie maturalne” w przystępnej formie CZĘŚĆ II – Moduły tematyczne przedstawia przydatne sposoby przygotowania się Ta część zawiera 15 modułów tematycznych – tyle, ile zarówno do egzaminu ustnego, jak i pisemnego. jest tematów przewodnich opisanych w Nowej Strategie dotyczące matury ustnej pokazują, na co Podstawie Programowej. Pierwszych czternaście zwracać uwagę, przystępując do wykonywania każdego modułów ma stałą strukturę: słowniczek tematyczny z trzech zadań maturalnych. Strategie dotyczące z ćwiczeniami i cztery zagadnienia / lekcje z danego matury pisemnej – ułożone zgodnie z porządkiem tematu, również zgodne z wymaganiami NPP. Każde technik egzaminacyjnych – pokazują, jak zagadnienie / lekcja oferuje pełny zestaw zadań przygotowywać się do zadań (zarówno sprawdzających egzaminacyjnych: w ramach umiejętności mówienia – rozumienie ze słuchu, jak i zrozumienie tekstów jeden z typów zadań z egzaminu ustnego (Zadanie 1, 2 pisanych) za pomocą typowych technik lub 3), w ramach umiejętności słuchania i czytania po egzaminacyjnych: zadań typu Prawda / Fałsz, zadań jednym przykładowym zadaniu egzaminacyjnym na wielokrotnego wyboru, zadań na dobieranie. poziomie podstawowym i rozszerzonym oraz w ramach Wskazówki maturalne i dużo praktycznych ćwiczeń umiejętności pisania – po jednym przykładowym wymiernie wzbogacają prezentację technik. zadaniu egzaminacyjnym na poziomie podstawowym Sekcja „Pisanie” jest poświęcona przedstawieniu i rozszerzonym. Zadania dla poziomu podstawowego są wszystkich typów tekstów, których znajomość, zgodnie oznaczone ikoną [P] oraz występują na z Nową Podstawą Programową, jest wymagana wraz pomarańczowym tle, zadania z poziomu rozszerzonego z zakończeniem edukacji w szkole ponadgimnazjalnej. są oznaczone ikoną [R] i występują na zielonym tle. Na egzaminie nie wystąpią wszystkie typy tych tekstów Ważne i innowacyjne w Repetytorium jest to, w czystej formie, natomiast uczniowie powinni znać że można przygotowywać się w jednej klasie zasady ich pisania, ponieważ w zadaniu do różnych poziomów egzaminu maturalnego egzaminacyjnym mogą pojawić się elementy różnych pracując z tą samą książką. Na przykład, uczniowie typów tekstów. Każdy tekst jest omówiony według słuchają tego samego nagrania lub czytają te same następującego schematu: struktura tekstu – model teksty, ale przygotowujący się wyłącznie do matury tekstu – ćwiczenia – ćwiczenia dodatkowe – bank na poziomie podstawowym mogą wykonywać tylko zwrotów charakterystycznych dla tego typu tekstu. zadanie typu egzaminacyjnego dla tego poziomu Sekcja „Gramatyka” obejmuje wszystkie zagadnienia egzaminu, a uczniowie przygotowujący się do egzaminu gramatyczne ujęte w Informatorze maturalnym, na poziomie rozszerzonym mogą w tym czasie z podziałem na zakres podstawowy i rozszerzony. wykonywać zadanie o większym stopniu trudności. Każde zagadnienie gramatyczne (np. czasy teraźniejsze) To podstawowy wariant pracy z tym Repetytorium. jest omawiane najpierw w zakresie podstawowym, Trzeba jednak zwrócić uwagę na fakt, że mając na a następnie w rozszerzonym. Na poziomie jednej stronie w tej samej książce zadania rozszerzonym materiał rozpoczyna się ćwiczeniem egzaminacyjne dla obu poziomów egzaminu, można „Sprawdź się” obejmującym te użycia danej struktury przeprowadzić wiele wariantów tej samej lekcji, gramatycznej, które obowiązują na poziomie dostosowując pracę do wymagań grupy uczniów oraz podstawowym. Materiał poświęcony danemu stosując szeroko rozumianą indywidualizację. 7 Strona 10 ODPOWIEDZI Dla przygotowujących się tylko do egzaminu Ćwiczone umiejętności na poziomie podstawowym jest to także znakomita Duża liczba zadań na rozumienie ze słuchu okazja do sprawdzenia swoich sił w zadaniach na i rozumienie tekstów pisanych w Repetytorium pozwala poziomie rozszerzonym. dobrze wyćwiczyć umiejętności receptywne, które mają W każdym module znajduje się również zadanie typu znaczny procentowy udział w egzaminie na obu egzaminacyjnego sprawdzające znajomość środków poziomach. Ponadto odpowiednio skonstruowane językowych. zadania służą dobremu wyćwiczeniu umiejętności Moduły tematyczne są pogrupowane w ten sposób, by szczegółowych, uczą np. odróżniania wypowiedzi moduł trudniejszy i łatwiejszy stanowiły parę, np. subiektywnych i obiektywnych, a tym samym „Człowiek” oraz „Państwo i społeczeństwo”. Jest to wymagają od ucznia wykazania się umiejętnościami nowość, ale bardzo istotna podczas przygotowywania myślenia krytycznego. się do matury. Zdarza się czasem tak, że na tematy Nowa formuła egzaminu wymaga większego trudniejsze brakuje czasu i są one omawiane pobieżnie zaangażowania się w ćwiczenie form pisemnych, – albo też wcale. W każdej lekcji znajdują się odnośniki ze zwróceniem szczególnej uwagi na precyzję do stron w części I Repetytorium, na których są wyrażania myśli oraz stosowanie zróżnicowanej leksyki omawiane bądź to potrzebne w danym momencie i struktur gramatycznych. Jak już wcześniej strategie egzaminacyjne, bądź zagadnienia gramatyczne wspomniano, liczy się nie tylko przekazanie myśli, 8 warte przypomnienia, bądź typy tekstów, które ale również sposób, w jaki to zostało zrealizowane. występują w zadaniach na tworzenie wypowiedzi Ta uwaga dotyczy zwłaszcza egzaminu na poziomie pisemnej w danej lekcji. podstawowym. Po każdych dwóch modułach następuje „Powtórzenie”, Należy wspomnieć, że w przedstawionej publikacji które składa się z: ćwiczenia na słownictwo z danych dużo miejsca zajmują ćwiczenia pozwalające dwóch modułów, ćwiczenia na rozmaite funkcje odpowiednio przygotować się do części egzaminu językowe wykorzystujące słownictwo / zwroty z danego sprawdzającej znajomość środków językowych, np. obszaru tematycznego, ćwiczenia na środki językowe różnych związków frazeologicznych. To jest dodatkowy oraz ćwiczenia na formułowanie argumentów „za” walor Repetytorium, które tym samym daje uczniom i „przeciw” / uzasadnianie swojego zdania. Wszystkie te szansę na dobre przygotowanie się do egzaminu ćwiczenia znakomicie przygotowują do wykonania maturalnego. zadań na egzaminie maturalnym. Każde „Powtórzenie” Ponadto nauczyciele przygotowujący uczniów do zawiera również przykładowy zestaw do egzaminu egzaminu otrzymują cenne wsparcie, pozwalające ustnego, obejmujący zagadnienia z danych dwóch oszczędzić czas i wysiłek związany z wyszukiwaniem tematów maturalnych. materiałów do pracy na lekcjach na dwóch poziomach Moduł 15 Repetytorium zawiera informacje o krajach jednocześnie. angielskiego obszaru językowego, Polsce i Unii Wierzymy, że przedstawiona publikacja umożliwi Europejskiej. Zwracamy uwagę na specjalną lekcję każdemu uczniowi gruntowne przygotowanie się poświęconą umiejętności interpretowania informacji do egzaminu i odniesienie sukcesu. podanych w formie graficznej. Wydawnictwo Nowa Era Sp. z o.o. Na zakończenie Repetytorium – w sekcji „Dodatki” – znajdują się dwa pełne przykładowe egzaminy pisemne (na poziomie podstawowym i na poziomie rozszerzonym), Zasady słowotwórstwa, Przyimki w kolokacjach, Czasowniki frazalne, Bank funkcji, Często mylone słowa oraz Czasowniki nieregularne. Repetytorium: Destination Matura 2015 może być wykorzystywane nie tylko w pracy na lekcji, ale również w pracy indywidualnej – samodzielnej. 8 Strona 11 ODPOWIEDZI Część I Strategie maturalne 10 Pisanie 24 Gramatyka 76 9 Strona 12 ODPOWIEDZI Strategie maturalne matura ustna ZaDaNiE 1 – roZmowa Z oDgrywaNiEm roli CZAS NA ZADANIE ok. 4 minut (w tym 0,5 min na przygotowanie) WSKAZóWKI EGZAMINACyJNE ▶ Zawsze sprawdzaj, kto rozpoczyna rozmowę, i jeśli jest FORMA ZADANIA scenariusz rozmowy, zawierający 4 kwestie to egzaminujący, odczekaj chwilę, by pozwolić mu się do omówienia w formie tzw. „chmurek”, wypowiedzieć. ze wskazaniem, kto rozpoczyna ▶ Kolejność omawiania zagadnień zależy od obydwu ZDAJąCy ▷ prowadzi z egzaminującym rozmowę stron. Masz duży wpływ na przebieg rozmowy. według scenariusza ▶ Presja upływających 4 minut nie ułatwia zadania. ▷ w pełni realizuje polecenie, czyli Przejmuj inicjatywę, jeśli zauważysz, że temat się wyczerpująco omawia (rozwija) zmienia, a Ty nie zrealizowałeś/aś jeszcze jakiegoś wszystkie 4 kwestie obowiązkowego zagadnienia. ▶ Rolą egzaminującego jest pilnowanie czasu i gdy trzeba ▷ wykazuje się pomysłowością 10 i zdolnością właściwego reagowania będzie zacząć następne zadanie, zostaniesz o tym powiadomiony/a. na słowa egzaminującego ▶ Pamiętaj o rozwijaniu wypowiedzi. Każdą myśl da się uzupełnić lub uzasadnić, a z tym wiążą się dodatkowe 1 Przeczytaj uważnie treść przykładowego Zadania 1 oraz punkty. towarzyszącego mu scenariusza dla egzaminującego. ▶ Ważne jest, żeby rozumieć, co mówi egzaminujący. Lepiej poprosić o powtórzenie lub wyjaśnienie, niż Z a da n i e 1 ryzykować wypowiedź nieadekwatną lub nie na temat. Rozmawiasz z angielskim kolegą na temat różnic między życiem w Polsce i Wielkiej Brytanii. Poniżej podane są PRZyDATNE ZWROTy 4 kwestie, które musisz omówić w rozmowie z egzaminującym. ▶ Could you repeat that, please? Pogoda Wychowanie ▶ Sorry, I don’t understand what you said. ▶ Could you say it in different words? ▶ What do you mean by ‘exposing’? ▶ Let me think it over. Szkoła Czas wolny ▶ Let’s discuss it again, shall we? Rozmowę rozpoczyna egzaminujący. 2 Zapoznaj się z przykładowym przebiegiem takiej rozmowy na egzaminie i uzupełnij nierozwinięte wypowiedzi zdaniami (a–D). Dodatkowe uwagi dla egzaminującego a My friends often throw parties or go out. Jest Pan / Pani angielskim uczniem / uczennicą szkoły średniej.  Rozmawia Pan / Pani z młodym Polakiem / młodą Polką na temat  B I personally don’t like such weather. różnic między życiem w Waszych krajach. Jest Pan / Pani C We have to take exams in Maths and Polish, and one from zwolennikiem / zwolenniczką samodzielności młodych ludzi.  the listed foreign languages at the standard level. Pan / Pani rozpoczyna rozmowę. D Most Polish parents prefer to maintain discipline rather W zależności od tego, jak potoczy się rozmowa, proszę włączyć  than let you grow up on your own. do rozmowy wszystkie / wybrane punkty. Egzaminujący: Let’s start with Task 1. Read the task. you 1.  Proszę poprosić zdającego o wyjaśnienie jakiejś kwestii. have about half a minute for this. Then we’ll start. 2.   Proszę grzecznie nie zgodzić się ze zdającym, tak aby musiał  Egzaminujący: So, I wonder how much our two countries podać kolejne argumenty lub zaproponować inne  differ. Do you have so many rainy days a year? rozwiązanie. Zdający: Not as many as you have, but still a lot, mainly in 3.   Zdającego trzeba zachęcić do omówienia zasad zdawania  autumn and spring. 1  B because I love playing football matury w Polsce. outside and it often stops me from playing. 4.   Proszę się dowiedzieć, czy zdający był kiedyś w Wielkiej  E: Come on. I also play football quite often – even in the rain. Brytanii, i rozwinąć to zagadnienie. Why is it a problem for you? 5.   Proszę wyrazić pragnienie, że Pan / Pani chętnie pozna Polskę  Z: I hate being covered in mud and I sometimes catch a cold. lepiej. And what about you? 10 Strona 13 ODPOWIEDZI Zadanie 1 – Rozmowa z odgrywaniem roli E: i don’t care! My friends play with me and we have such 4 wypisz z rozmowy w ćw. 2 wyrażenia podane a great time that the rest doesn’t matter. wytłuszczonym drukiem, które są odpowiednią reakcją Z: What do your parents think? Mine are always against me językową na wypowiedź rozmówcy i oznaczają: playing in the rain. 1 aprobatę Good, Great choice. Lucky you. E: What do you mean by ‘against’? Don’t they let you play? 2 brak aprobaty I don’t care! Z: No, they don’t let me do things which are dangerous or 3 prośbę o potwierdzenie ..., haven’t you? unhealthy, especially when it comes to parties. 2 A and 4 potwierdzenie Yes, I have; So do we. I can rarely go to them. 5 zaprzeczenie No, I haven’t. Not all of them. E: My parents are less protective, I suppose. If I make a mistake, I know how to avoid it in the future. 5 Praca w parach. uczeń a odgrywa rolę egzaminującego Z: lucky you! 3 D . z ćw. 2. uczeń B udziela własnych odpowiedzi na te pytania E: How about your independence at school? i reaguje według własnej koncepcji. Następnie uczniowie Z: At school it’s getting better and better. We have a lot of zamieniają się rolami. different projects which develop our independence and 6 Poniżej znajduje się opis sytuacji i kwestie do omówienia, creativity. and you? które pozwolą poćwiczyć swobodne wypowiadanie się na E: So do we. What about your school-leaving exams? Can you różne tematy. choose what subjects you take? Jesteś w Londynie na przyjęciu urodzinowym kolegi Dana Z: Not all of them but quite a lot. 4  C and some more i rozmawiasz z jego mamą / tatą. W ramce poniżej znajdują się subjects at the extended level. kwestie, które musisz omówić w czasie tej rozmowy. E: And you’ve chosen English, haven’t you? Z: yes, i have. I like it very much! cechy charakteru Dana • jego zdolności kulinarne • relacje 11 E: Have you ever been to Great Britain? z rodzeństwem • problemy zdrowotne • programy Z: No, i haven’t but I hope to go there this summer. telewizyjne • nowy sprzęt • weekendowe zakupy • E: good! Which places would you like to visit? rodzina ze Szkocji Z: London and Stonehenge. Egzaminujący: What do you think of Dan’s character? E: great choice. I also have some places which I’d like to see Zdający: I love his sense of humour … in Poland so we must discuss it later, oK? rozwinięcie 1 (dodatkowe informacje): and the fact that I can always rely on him. rozwinięcie 2 (uzasadnienie): because I never feel stressed or bored with him. 7 Sprawdź, czy wiesz, na czym polega realizacja Zadania 1, zaznaczając taK lub NiE. Jeśli na któryś z punktów odpowiesz NiE, podaj prawidłową informację o realizacji tego zadania. 1 Kolejność omawiania zagadnień jest dowolna. taK NiE 2 Zbyt zwięzłe wypowiedzi mogą obniżyć taK NiE punktację za przekaz informacji. 3 Rozmowę rozpoczyna ta osoba, która ma taK NiE pomysł na pierwszą „chmurkę”. 4 Egzaminujący stwarza miłą atmosferę i cały taK NiE czas zgadza się ze zdającym. 5 Rolą zdającego jest pilnowanie, aby wszystkie 3 Podkreśl i oznacz w dialogu miejsca (1–5), w których taK NiE kwestie zostały wyczerpująco zrealizowane. znajdują się: 6 Egzaminujący odgrywa rolę podaną w jego taK NiE 1 prośba egzaminującego o wyjaśnienie jakiejś kwestii; zestawie. 2 wyjaśnienia zdającego na prośbę egzaminującego; 7 Rozmowa kończy się, gdy minie wyznaczony na nią czas, nawet gdy nie zostały omówione taK NiE 3 niezgodzenie się egzaminującego z wypowiedzią zdającego; wszystkie kwestie. 4 podanie kolejnych argumentów przez zdającego; 5 zachęcenie do omówienia szczegółów jakiejś kwestii. WSKAZóWKA EGZAMINACyJNA mean by ▶ Staraj się właściwie reagować, czyli np. udzielać 1 Why is it a problem for you?; What do you krótkich odpowiedzi: ‘Yes, I can’, ‘No, not at all’, albo: ‘against’? Don’t they let you play? ; s catch a cold.; 2 I hate being covered in mud and I sometime ‘Really?’, gdyż dodaje to rozmowie naturalności i jest również oceniane jako umiejętność językowa. are dang erous or No, they don’t let me do things which s to part ies ... I can unhealthy, especially when it come rarely go to them. we have such 3 I don’t care! My friends play with me and a great time that the rest does n’t matt er. rain. 4 Mine are always against me playing in the 5 Z: What do your parents think?; And you? ?; Which places E: Can you choose what subjects you take would you like to visit? 11 Strona 14 ODPOWIEDZI Strategie maturalne Matura ustna ZADANIE 2 – OPIS ILUSTRACJI I ODPOWIEDŹ NA 3 PYTANIA 2 Wykorzystaj wyrażenia z ćw. 1 i rozwijając niektóre z nich czas na zadanie ok. 3 minut (w tym 10 s na przygotowanie) przy użyciu podanych niżej przymiotników, opisz ilustrację. forMa zadania ▷ ilustracja detached • stone • warm • white • young • ▷ trzy pytania znajdujące się jedynie long • large • blonde-haired • friendly w zestawie egzaminującego this picture shows some people – a family outside a 1 detached zdający ▷ opisuje ilustrację, odnosząc się house. the 2 young parents, who are wearing 3 white wyczerpująco do trzech aspektów: kto? casual clothes, are having a barbecue. the dad in a 4 long gdzie? co robi? apron is grilling some sausages and his 5 blonde-haired wife is ▷ odpowiada na pytanie 1, które odnosi cooking together with him. the children, a boy and a girl, seem się bezpośrednio do ilustracji i skłania hungry and all look 6 friendly. behind them / in the do dodatkowego opisu lub interpretacji background i can see a 7 stone terrace with a 8 large sun umbrella and a table. the weather is 9 warm and sunny. ▷ odpowiada na pytanie 2, które wymaga wyrażenia własnych opinii na temat 3 Opisz ilustrację, wykorzystując podpowiedzi w nawiasach. związany z ilustracją ▷ odpowiada na pytanie 3, które wymaga zrelacjonowania wydarzeń z przeszłości, tematycznie powiązanych z ilustracją 12 WsKazÓWKa eGzaMinacyjna 5 medical 6 young / ▶ na opisanie ilustracji masz niewiele czasu (1–2 min), instruments middle-aged dlatego ważne jest, żeby przez 10 sekund, które masz na przygotowanie, przemyśleć, co chcesz opisać i w jakiej kolejności. najczęściej zdający zapominają opisać miejsce, gdyż zbyt mocno skupiają się na in the picture i can see a 1 vet (what job?), who is osobach i czynnościach przez nie wykonywanych. 2 examining (doing what?) a 3 small brown (what size and colour?) dog in a surgery, which looks cold and 4 e.g. clean 1 Przyjrzyj się ilustracji. Podziel wyrażenia w ramce na trzy (what else?). there are some 5 (what things?) by kategorie. the window. the doctor is a 6 (what age?) woman, 8 e.g. uncertain who seems professional and 7 e.g. calm (what else?). the A Kto? (opis osób i ich emocji) parents / anxious / dog looks 8 (what feelings?). B Gdzie? (opis miejsca) lawn nervous WsKazÓWKi eGzaMinacyjne C co robi / robią? (opis czynności) is / are helping ▶ odpowiadając na pytanie 1, poszukaj argumentów na lawn • parents • is / are helping • house • is / are smiling • ilustracji. umbrella • terrace • is / are working together • two children • ▶ odpowiadając na pytanie 2, wykorzystaj swoje is / are grilling sausages • barbecue • table • casual • doświadczenie życiowe lub opinie. is / are waiting • summer • weather • apron • ▶ odpowiadając na pytanie 3, wymyśl krótką historyjkę look(s) nice / friendly • seem(s) hungry używając czasów przeszłych (niekoniecznie prawdziwą). 4 Przeczytaj pytania i zdecyduj, w jakiej kolejności powinny pojawić się na egzaminie. A 2 Would you like to be a vet in the future? Why? Why not? B 3 tell us about a situation when you or your friend needed medical help. C 1 is this dog suffering now? Why do you think so? 5 Rozwiń odpowiedzi na pytania w ćw. 4, korzystając ze wskazówek. 1 no, i don’t think so. it seems calm and relaxed. if / it / feel / any pain / , it / look / frightened / want / run away 2 yes, i would. it’s a very (odpowiedzialny i pożyteczny zawód). What’s more, i like animals very much and (chciał/a/bym im pomagać, gdy cierpią). 3 Last saturday i was preparing (prepare) a salad and chopping (chop) some onions when suddenly i seriously hurt (hurt) my finger. it was bleeding / bled (bleed) very much so my mum decided (decide) to take me to the surgeon. He said (say) that i had cut (cut) it very deeply so i had to (have to) have stitches. A two children, casual, apron, look(s) nice / friendly, seem(s) 1 If it felt any pain, it would look frightened and would want involved to run away. B house, terrace, barbecue, table, umbrella, summer, weather 2 Yes, I would. It’s a very responsible and useful profession. 12 C is / are smiling, is / are working together, is / are grilling What’s more, I like animals very much and I would like to sausages, is / are waiting help them when they suffer. Strona 15 ODPOWIEDZI Zadanie 3 – wypowiedź na podstawie materiału stymulującego i odpowiedzi na 2 pytania ZADANIE 3 – WYPOWIEDŹ NA PODSTAWIE MATERIAŁU STYMULUJĄCEGO I ODPOWIEDZI NA 2 PYTANIA CZAS NA ZADANIE 5 minut (w tym 1 min na przygotowanie) FORMA ZADANIA 2–3 elementy graficzne, którym towarzyszy opis sytuacji po polsku ZDAJĄCY ▷ dokonuje wyboru jednego z elementów i uzasadnia swój wybór, używając różnorodnych argumentów, np. dotyczących treści przekazu, grafiki czy kompozycji ▷ wskazuje element lub elementy, które odrzuca, podaje przyczyny tego odrzucenia, kierując się podobnymi kryteriami, jak w przypadku uzasadniania wyboru ▷ odpowiada na 2 pytania egzaminującego, 2 obszernie rozwijając swoje wypowiedzi i prezentując spojrzenie na te zagadnienia pod różnym kątem PRZYDATNE ZWROTY ▶ I’d choose Poster 1. 13 1a Przeczytaj treść zadania i wykonaj polecenia. ▶ I’d reject Poster 2. 2 Z A DA N I E 3 ▶ In my opinion Poster 2 is better. a) I’d choose Poster 1, In my opinion Poster Popatrz na Plakat 1 i Plakat 2. Jesteś odpowiedzialny/a za ▶ I don’t like Poster 1. is better, My choice is Post er 2 przygotowanie plakatu zachęcającego do podróżowania ▶ I wouldn’t choose Poster 1. b) I’d reject Poster 2, I don’t like Poster 1, po świecie. ▶ My choice is Poster 2. I wouldn’t choose Poster 1, I eliminate ▶ I eliminate Poster 1. • Wybierz ten plakat, który Twoim zdaniem lepiej spełni Poster 1 swoją funkcję, i uzasadnij swój wybór. • Wyjaśnij, dlaczego odrzucasz ten drugi pomysł. 1b Którymi zwrotami z ramki powyżej: a) dokonujemy wyboru elementu? b) odrzucamy jeden z elementów? WSKAZÓWKI EGZAMINACYJNE 1c Przetłumacz wyrażenia podane w nawiasach. Zdecyduj, ▶ W tym zadaniu nie opisujesz szczegółowo ilustracji, która wypowiedź uzasadnia, dlaczego zdający wybrał dany ale powinieneś / powinnaś wykorzystać treść materiału plakat, a która – dlaczego odrzucił. stymulującego do uzasadniania swoich wyborów. Jeśli są w materiale jakieś liczby, wykresy czy napisy, A This poster 1 shows / presents (pokazuje) a very convenient odnieś się do nich i zinterpretuj je na rzecz swoich and fast way of travelling round the world but at the same argumentów. time 2 quite expensive (całkiem drogi). I am not keen on ▶ Jasno określ, co wybierasz, a co odrzucasz. 3 flying (latania) and visiting just cities so it (Patrz: Przydatne zwroty) 4 wouldn’t suit (nie odpowiadałoby) me too much. But on the other hand, the poster itself is eye-catching and nicely- composed. The landmarks 5 represent (reprezentują) the places which you can 6 visit (odwiedzić). For example, the Statue of Liberty 7 welcomes (zaprasza) you to New York. B The way of travelling 1 shown / presented (przedstawiony) in this poster, cycling, is very demanding but 2 possible (możliwy) for young people who want to see the world on a 3 low budget (tanim kosztem). What’s more, this option is better for eco-travellers, who can 4 enjoy (cieszyć się) their journey while not polluting our planet. It’s also 5 important (ważne) that the poster is appealing and symbolic. 6 However (Jednakże), it addresses a very small group of people and is 7 less useful (mniej użyteczny). 1 B Ta wypowiedź uzasadnia, który A Ta wypowiedź uzasadnia, który plakat zdający odrzucił. plakat zdający wybrał. 13 Strona 16 ODPOWIEDZI Strategie maturalne Matura ustna WSKAZÓWKI EGZAMINACYJNE ▶ Odpowiadając na pytanie, trzymaj się tematu i podawaj różnorodne argumenty. Stosuj różne kryteria oceny danego zagadnienia. To pomaga spojrzeć na daną sprawę szerzej i można otrzymać lepszą ocenę za to zadanie. 2a Przeczytaj pytania zadane do materiału stymulującego w ćw. 1a i odpowiedzi na nie. Podkreśl te fragmenty, które pokazują kolejne argumenty i inne podejścia do danego zagadnienia. A Should school trips be educational or relaxing? Why? 1 School trips should be more educational than relaxing to keep your pet healthy and fit because young people are very curious about the world B What are the disadvantages of having a pet? and as ‘travel broadens the mind’ it is the best time to see First of all, you must be very responsible and devote a lot of interesting historic places or learn more about a country your private time to them. Even if you are very tired but and its traditions. But on the other hand, a class your pet needs your help, you should / have to look after it. community is like a family and it’s essential to maintain What’s more, if it is ill you go to see a vet and it costs some good relationships in this group. And having fun together money . Eventually, your pet makes your helps. house a bit dirty and smelly, especially when it is sick or when . 14 B Why is the car still the most popular means of transport? But of course there are more advantages. the weather is rainy. The car is so popular because it transports both passengers and loads, and it can stop almost anywhere, which makes travel much easier. Additionally, you can travel at any convenient time independent of any timetables. But there are some disadvantages, too. Driving a car for long distances is tiring and consumes a lot of petrol, which pollutes the air. 2b Udziel samodzielnych odpowiedzi na pytania w ćw. 2a, a nawet jeśli Twoje argumenty pokrywają się z tymi z ćw. 2a, postaraj się wyrazić je innymi słowami. 3a Pomyśl, jakie inne pytania można zadać w związku z materiałem w ćw. 1a. Weź pod uwagę następujące obszary tematyczne: 2 Koszty wyjazdu Biura podróży 5 Podkreśl w odpowiedziach w ćw. 4 wyrażenia porządkujące wypowiedź i wypisz wszystkie struktury gramatyczne, które Twoim zdaniem wzbogacają jej język. Turystyka indywidualna Wypadki 6a Napisz inne pytania do materiału stymulującego w ćw. 4. Wykorzystaj podpowiedzi podane w ramce. 3b Praca w parach. Uczniowie A i B zadają sobie pytania work outdoors vs work indoors • z ćw. 3a i odpowiadają na nie. reasons for abandoning pets • feeding wild animals • safari as entertainment 4 Uzupełnij i rozwiń odpowiedzi na pytania do poniższego materiału stymulującego, który pokazuje różne rodzaje pracy 6b Praca w parach. Przygotujcie listę argumentów, które na rzecz zwierząt. Przykładowe odpowiedzi. pomogą odpowiedzieć na pytania w ćw. 6a, a następnie A Are such international organisations as WWF useful? Why? zapiszcie osobno odpowiedzi. Porównajcie odpowiedzi Why not? i sprawdźcie, czy wystarczająco je rozbudowaliście. In my opinion animals should be protected and WWF can ARGUMENTS: do it effectively. Additionally, they collect some money / funds 1 and arrange charitable events . What’s more, they save 2 endangered species by different educational actions . 3 But a lot of people don’t find their work important because 4 they would rather help people instead. 5 A Wyrażenia porządkujące: because, and, or, But, And B Kolejne argumenty: young people are very curious Wyrażenia porządkujące: because, and, Additionally, about the world, it is the best time to see But, and interesting historic places, learn more about Kolejne argumenty: it transports both passengers and Wyrażenia porządkujące: a country and its traditions, it’s essential to loads, it can stop almost anywhere, you can travel A In my opinion, Additionally, maintain good relationships in this group, having fun at any convenient time independent of any What’s more, But 14 together helps. timetables, Driving a car for long distances is tiring, B First of all, What’s more, consumes a lot of petrol, which pollutes the air. Eventually, But of course Strona 17 ODPOWIEDZI Zadania typu prawda / fałsz (true / false) matura pisemna ZaDaNia tyPu PrawDa / FałSZ (truE / FalSE) 1b Jeśli któraś z głównych myśli w ćw. 1a nie była Zadania typu Prawda / Fałsz (True / False) to zadania prawdziwa, określ ją poprawnie. wykorzystaj pomysły: zamknięte, w których wybieramy jedną z dwóch możliwości. Decydujemy, czy dana informacja jest zgodna z treścią 1 The conversation is about asking for intervention. zadania, czy nie, pamiętając, że zdanie jest prawdziwe tylko 2 The conversation presents ordering a purchase. wtedy, gdy jest w całości zgodne z tekstem. Inną formą tego typu zadania jest dokonanie wyboru jednej z dwóch 2a CD 1/01 Zapoznaj się z czterema częściami rozmowy podanych osób czy też jednego z dwóch podanych dwojga młodych ludzi. Zdecyduj, czy podana w formie nagłówka elementów. Przykładowe nagłówki tabelek to: główna myśl fragmentu tekstu jest prawdziwa (true), czy nie Prawda / Fałsz; John / Mary; Cafe 1 / Cafe 2. (False). Poprzez ten typ zadań sprawdzane są następujące Part 1 things to do t / F umiejętności: mark: Hi Susan. What are you doing next week? Will you find • określanie głównej myśli tekstu lub poszczególnych time to help me look for a flat? fragmentów (w tym określanie intencji nadawcy / autora Susan: I hope so but there’s a lot happening next week. tekstu), My roommate wants to get the room painted and I must • znajdowanie w tekście określonych informacji (w tym get a new mobile. This one is a bit out of date and określanie kontekstu wypowiedzi), unreliable. • odróżnianie faktów od opinii (na poziomie rozszerzonym). Part 2 Final arrangements t / F 15 mark: Mine is quite decent and it’s advertised as the latest OKReśLAnIe Głównej MyśLI TeKSTu novelty. I can show you all the options it has and you should like it. WSKAZóWKI EGZAMINACyJNE Susan: Fine! I’ll need your knowledge and experience so much! you’ve always had the best equipment. ▶ Pamiętaj, że aby określić główną myśl, nie musisz rozumieć każdego słowa w tekście. Nawet jeśli nie Part 3 offering some help t / F zrozumiesz fragmentu tekstu, możesz poradzić sobie Susan: But what about the flat? Where would you like to rent z wybraniem właściwego nagłówka, podsumowania czy it? intencji. Główna myśl powinna dotyczyć całości tekstu, mark: As close to my university as possible. Ideally, within a nie tylko jednego jego elementu. walking distance. I hated commuting and wasting time last ▶ Poświęć więcej czasu na właściwe zrozumienie year. i interpretację podsumowania czy nagłówka, których Susan: Do you really want to live in this noise and car fumes? zwięzła forma lub symboliczne ujęcie często mogą I can’t understand you. And what about your dog? Doesn’t sprawiać trudności. he need to run long distances in the forest? mark: I can’t deny that, but what about my needs? I’ve read in 1a Przeczytaj trzy różne fragmenty rozmów na podobny the newspaper that statistics show that the young people temat i zdecyduj, czy podana główna myśl tekstu jest who don’t have to spend hours in different means of prawdziwa (true), czy nie (False). Podkreśl te wyrażenia, transport do better at their studies. które wpłynęły na twój wybór. Part 4 For and against t / F a: I need a new mobile and I’m not sure what to choose. Susan: Really? Did they also write about poor animals that B: Mine is great. I suggest you see how to operate it and you’ll suffer in the city centres? If I were a student, I’d rather live decide on your own. with my family in our town. The conversation is about giving advice. T / F mark: Stop teasing me! your flat is quite close to the city Dlaczego? Osoba B, chwaląc swój telefon, równocześnie centre! I can rent a flat near a big park and it’s likely to sugeruje obejrzenie go przez osobę A przed podjęciem decyzji solve the problem, isn’t it? – czyli udziela rady. Susan: OK. I’ll tell you what we’ll do. First, we’ll buy my brand Conversation 1 new mobile and then we’ll look for a nice flat in a quiet a: Excuse me, I’ve just bought a superb mobile but the manual place near the centre. Finally, you’ll help us with the room is missing and I need it to work out how to operate it. decoration. What a busy week in front of us! B: Sure, tell me the model and we’ll send you all the missing 2b Jeżeli któreś nagłówki lub podsumowania głównej documents immediately but I can help you with all the myśli (1–4) nie są właściwe, dopasuj je tak, żeby odpowiadały urgent matters on the phone as well. treści paragrafów. The conversation is about arranging a purchase. T / F Dlaczego? 2c Podkreśl w każdym tekście te wyrażenia, które pomogły Conversation 2 Ci w podjęciu decyzji. a: Look at my latest gadget! I’ve always dreamt about something like this. I can even buy things via my phone. B: It’s brilliant! Will you lend it to me one day? The conversation presents boasting about a new thing. T / F help Dlaczego? Part 2: poprawny nagłówek: Offering some nagłówek : Final arra ngem ents Part 4: poprawny brakującej Rozmowa nie dotyczy nowego zakupu, tylko y o interwenc ję. instrukcji obsługi – czyli prośb nowej 15 W rozmowie są elementy pozytywnej oceny yści z nią zwią zany ch. rzeczy i pokazywanie korz Strona 18 ODPOWIEDZI Strategie maturalne Matura pisemna OKReśLAnIe InTencjI MówIąceGO 4a Przeczytaj kilka wypowiedzi, które pojawiły się w rozmowie na temat usytuowania mieszkania do wynajęcia. WSKAZóWKI EGZAMINACyJNE Zaznacz w tabeli znakiem X, czy mówiący/a jest zwolennikiem / zwolenniczką mieszkania w centrum miasta ▶ Na egzaminie będziesz poproszony/a o wybranie / (City CENtrE), czy na przedmieściach (SuBurBS). określenie intencji autora nagrania lub tekstu. Kieruj się sensem całej wypowiedzi i odpowiedz sobie na pytanie: CITy w jakim celu są wypowiadane lub napisane te słowa? SuBuRBS CENTRE Każda intencja ma swoje cechy, np. aby podziękować, używamy zwrotów: grateful, appreciate, kind of you itp. Ale pamiętaj, że niekiedy w tekście pojawiają się słowa, 1 I don’t mind the air pollution. x które mogą Cię zmylić. 2 I’m not going to spend three hours 3a Przeczytaj wypowiedzi a i B, i zdecyduj, czy intencje a day on a bus going to the university. X zostały określone właściwie (true), czy nie (False). 3 I can eventually agree on this big flat teXt a but only because there is a big park X nearby. Hello Sam, I’ve hired a sailing boat and I’m going to 4 you know I love silence, and cheaper my summer house by the lake on Friday. I know you shops are also important for me. X are working like crazy this week but I would be really happy if you joined me. 5 I’d rather consider a top floor flat in 16 a skyscraper. X 1 The speaker invites his friend to go sailing together. T / F 2 The speaker’s intention is to criticise his friend. T / F teXt B 4b Podkreśl w wypowiedziach w ćw. 4a te wyrażenia, które były podpowiedzią. WSKAZóWKI EGZAMINACyJNE Kate, Brenda and Gina’s charity fair is postponed till ▶ Po przeczytaniu treści zadania zapamiętaj, na które next Saturday. I’m sorry about the changes. kwestie musisz bardziej zwrócić uwagę. Podkreśl Diana kluczowe słowa w kolejnych punktach. ▶ Wsłuchuj się w argumenty używane przez każdą z osób. Dzięki temu poznasz ich stanowisko wobec 1 The author of the text wants to apologise for Brenda and omawianych kwestii. W rozmowie uwidocznią się też Gina. T / F cechy charakteru rozmówców, o które może zostać 2 The author of the text wants to inform about a new date zadane pytanie. of an event. T / F ▶ Staraj się rozpoznać kontekst wypowiedzi, np. miejsce, 3b Które określenia w tekstach a i B były charakterystyczne w którym odbywa się rozmowa, lub autora wypowiedzi. dla właściwej intencji autora, a które mogły wprowadzić w błąd? 5a CD 1/02 Posłuchaj ponownie rozmowy Susan i marka ZnAjDOwAnIe w TeKścIe OKReśLOnycH InFORMAcjI z ćw. 2a. Zaznacz w tabeli znakiem X, do której z osób (Susan Znajdowanie określonej informacji to wyszukiwanie takiego czy marka) odnoszą się podane treści. Podkreśl w nich słowa, fragmentu w tekście, który potwierdzi sformułowanie które wydają Ci się kluczowe. w danym punkcie zadania lub zaprzeczy mu. WHO: SuSAN MARK Dotyczyć to może: a) kontekstu (miejsca, czasu, nadawcy informacji), 1 complains about lack of time in b) faktów / czynności / sytuacji opisywanych w tekście, the following week? X c) odróżnienia stylu formalnego od nieformalnego. WSKAZóWKI EGZAMINACyJNE 2 has a modern mobile? X ▶ Rozwiązuj zadanie tylko na podstawie treści zawartych w nagraniu / tekście. Nie kieruj się wiedzą ogólną 3 lives far away from o świecie. the university? X ▶ Żeby zaznaczyć jedną z możliwości, musisz mieć 4 disapproves of looking for a flat pewność, że w nagraniu / tekście podane są informacje in the city centre? X potwierdzające w pełni sens tego podpunktu, np. gdy mamy ocenić prawdziwość zdania They’ve rented a flat, a z tekstu wynika, że zrobiła to jedna osoba, nie możemy uznać, że jest to zdanie prawdziwe. 5 tends to be more decisive? X ▶ Zwracaj uwagę na każdy szczegół, np. jeśli ktoś mówi: I live on the 11th floor, wyciągamy wniosek, że jest 5b wyjaśnij, dlaczego podkreśliłeś/aś dane słowa w ćw. 5a, mieszkańcem miasta, bo na wsi nie ma wieżowców. i po sprawdzeniu odpowiedzi oceń, na ile było to pomocne. Text A you are working like crazy (może być odebrane jak krytyka, czyli wprowadzić w błąd) I would be really happy if you went with me (intencja-chęć zaproszenia). Text B 16 is postponed till next Saturday (intencją jest poinformowanie o nowej dacie) I’m sorry (może wprowadzić w błąd jako chęć przeproszenia za zaistniałe zmiany w imieniu Brendy i Giny) Strona 19 ODPOWIEDZI Zadania typu prawda / fałsz (true / false) ODRóŻnIAnIe FAKTu OD OPInII WSKAZóWKI EGZAMINACyJNE WSKAZóWKI EGZAMINACyJNE ▶ Aby stwierdzić, czy tekst ma charakter formalny, czy nie, zwróć uwagę jak jest napisany. Jeśli używane ▶ Aby odróżnić fakt od opinii, zwracaj uwagę na czasowniki są formy ściągnięte czasownika (isn’t, doesn’t) czy i wyrażenia wprowadzające. Opinia zazwyczaj wyrażenia potoczne (make up your mind), mamy do poprzedzona jest czasownikami: think, believe, it’s said czynienia z tekstem nieformalnym; Jeśli w tekście itp. i możemy stwierdzić, że tyle jest opinii na dany występują pełne formy i język literacki, będzie to temat, ile osób je wypowiadających. Faktom towarzyszą tekst formalny. Istotny jest też odbiorca tekstu i jego konkretne dane, np. statystyczne. Poza tym fakt jest źródło, np. list / e-mail do przyjaciela jest nieformalnym jeden i nie zależy od niczyich poglądów. tekstem, a biografia czy artykuł prasowy mają zwykle charakter formalny. 6a Podziel wyrażenia na dwie grupy i wpisz w odpowiednie miejsca tabeli. 7b Czy teksty w ćw. 7a i 3a są formalne, czy nie? Które cechy na to wskazują? in his opinion • according to the latest research • the data show • people say • it’s thought • 7c Skąd może pochodzić tekst w ćw. 7a? I believe • he thinks • the survey presents • • z listu oficjalnego • z opowiadania the examination results prove • ze wspomnień • z rozmowy telefonicznej DO PRZEDSTAWIANIA FAKTu DO WPROWADZANIA OPINII • z oficjalnego raportu • z e-maila • z komunikatu according to the latest research in his opinion 17 the data show people say roZumiENiE ZE SłuChu – PrZyKłaDowE ZaDaNiE the survey presents it’s thought it was reported I believe 8a CD 1/02 Po kolejnym wysłuchaniu nagrania z ćw. 2a the examination results prove he thinks zaznacz, które zdania są prawdziwe (true), a które fałszywe (False). 6b Przeczytaj zdania i postaw obok nich o jeśli uznasz, że jest to opinia, lub F, jeśli twoim zdaniem jest to fakt. TRuE FALSE 1 According to my boss, the number of unemployed has grown. O 1 Susan and Mark are going to share X a rented flat. 2 The statistics show a sudden drop in the birthrate in this country. F 3 I am sure that she will pass the driving test. O 2 Susan needs a new mobile because the old one often breaks down. X 4 That accident was reported by a passer-by. F 5 There were thunderstorms yesterday. F 3 According to Mark his dog doesn’t need a daily run. X 6c Zaznacz w zdaniach w ćw. 6b te fragmenty, które wpłynęły na dokonany przez Ciebie wybór. 7a Po przeczytaniu tekstu zaznacz, czy podane zdania są 4 Mark is a student. X prawdziwe (true), czy nie (False). 5 Mark’s argument about how My name is Richard Peterson. My wife and I are commuting influences school results is X travelling first class, on the Titanic from Ireland to just an opinion. New York because I want to make something out of my deep interest in motorcars. 6 Both friends will be involved in buying X a new mobile. On the evening of 11th April 1912 at about 11 o’clock I was having a cup of tea with my wife in our cabin 7 The conversation is about planning the when we felt the ship suddenly lurch. Room service next week. X knocked at my door requesting to take our rubbish, this was when we asked her what had happened. She 8b Które ze zdań z ćw. 8a odnosi się do: said, ‘Don’t worry, we think it was only the propeller hitting a small rock, we have just stopped the engines a określania głównej myśli 7 to check that they are OK.’ B wyszukiwania informacji w tekście 1 , 2 , 3 , 6 C określania kontekstu wypowiedzi 4 D odróżniania faktu od opinii 4 1 Richard’s words present some facts. T / F 2 The room service woman expresses an opinion. T / F cytatem) i brak języka potocznego. Tekst w 7a jest formalny. Wskazuje na to język literacki, brak form ściągniętych (poza m. Występu ją formy ściągnięte. Teksty w 3a są nieformalne / prywatne, gdyż są w języku potoczny 17 Strona 20 ODPOWIEDZI Strategie maturalne Matura pisemna ZaDaNia Na DoBiEraNiE (matChiNg) Speaker 3 Zadania na dobieranie (Matching) to zadania zamknięte, ‘Blackie’ is Eric Clapton’s guitar, which was a record winner for które polegają na dobieraniu: the most expensive guitars sold at auction. Can you imagine a) nagłówków (w formie równoważników zdań, haseł lub that his vintage Stratocaster was originally bought by Clapton pytań) do poszczególnych akapitów lub osób (Speakers), for $100 but sold for $959.500? But now there are other famous b) tytułów do całych tekstów, guitars that were sold for much more. One of them is Bob c) brakujących zdań do luk w tekście. Marley’s Washburn 22 series Hawk, which is worth nearly $2 million and what is more, is considered a national cultural Poprzez ten typ zadań sprawdzane są następujące asset by the government of Jamaica. umiejętności: Podsumowanie • określanie głównej myśli tekstu lub jego poszczególnych fragmentów (w tym określanie intencji nadawcy / autora 3 The speaker shows interest in extraordinary sales. / tekstu), promotes a special auction where famous guitars are available. • znajdowanie w tekście określonych informacji (w tym określanie kontekstu wypowiedzi). roZumiENiE ZE SłuChu – PrZyKłaDowE ZaDaNiE DOPASOwAnIe PODSuMOwAnIA cZyjejś wyPOwIeDZI 1b CD 1/03 wysłuchaj nagrania ponownie. usłyszysz DO jej AuTORA dwukrotnie trzy wypowiedzi na temat muzyki. Do każdej wypowiedzi (1.1.–1.3.) dopasuj odpowiadające jej zdanie (a–D). wpisz rozwiązania do tabeli. uwaga: jedno zdanie WSKAZóWKA EGZAMINACyJNA 18 zostało podane dodatkowo i nie pasuje do żadnej wypowiedzi. ▶ Gdy będziesz dobierać zdania do wypowiedzi, a The speaker was enormously impressed by the performer. kieruj się zarówno intencją autora wypowiedzi, jak B The speaker promotes the latest CD by a legendary band. i głównym przesłaniem jego / jej słów. Ważną rolę C We learn some amazing facts about musical equipment. odgrywa czasownik użyty w podsumowaniu, dlatego warto wzbogacić swoje słownictwo o takie słowa, D you could hear this recording in a music store. jak: recenzować (review), chwalić (praise), promować (promote), reklamować (advertise), krytykować 1.1. 1.2. 1.3. (criticise), polecać (recommend), wspominać (recall), D A C informować (inform), dziękować (thank), prosić o informacje (enquire), przepraszać (apologise) itp. 1c Zaznacz te wyrażenia w ćw. 1b, które pomogły Ci 1a połączyć zdanie z wypowiedzią. Dlaczego odrzucone zdanie CD 1/03 Zapoznaj się z wypowiedziami trzech osób nie pasuje do żadnej wypowiedzi? rozmawiających o muzyce. Podkreśl właściwe podsumowanie, które zarazem zawiera intencję autora wypowiedzi. DOBIeRAnIe nAGłówKów LuB PyTAń Speaker 1 ROZPOcZynAjącycH KOLejny AKAPIT TeKSTu ‘THE ROLLING STONES 50’ costs $60 and is absolutely worth the price. Mick Jagger, Keith Richards, Charlie Watts and WSKAZóWKA EGZAMINACyJNA Ronnie Wood give their light-hearted commentary. It also includes hundreds of photographs – of course, good ones ▶ Pamiętaj, że nagłówek lub pytanie podsumowujące because it is impossible to take a bad photograph of Mr Jagger! odnosi się do głównej myśli zawartej we fragmencie, Besides, it’s loaded with posters, jigsaw puzzles, bubble gum a nie tylko do jednego z elementów w tym fragmencie. cards, drafts of album cover art. Nie kieruj się wyrażeniami użytymi w nagłówku czy Podsumowanie pytaniu, bo często w tekście występują te same słowa, a mimo tego sens całego fragmentu jest inny. 1 The speaker reviews an anniversary concert by a famous rock group. / advertises the latest book presenting the career and opinions of a legendary band. 2a Przeczytaj poniższe teksty i zdecyduj, o czym mówią. wpisz pytanie, na które została udzielona w każdym z nich Speaker 2 odpowiedź. It was an amazing night! Florence Welch appeared onstage dressed in a romantic black gown with chiffon sleeves, 1 What tourist attractions would you recommend? appropriately enough for ‘Ceremonials,’ which is influenced by We would recommend visiting all the local castles because gospel and gothic motifs. The highlight of the evening was the the region is famous for well-preserved interiors and gardens, moment when Welch presented her raw vocals with ‘Leave My and seasonal re-enactments. Body’. Her voice echoed through the Hollywood Hills making 2 What is the accommodation like in this area? the night more chilly for the audiences. Florence filled the Our hotel base is satisfactory for all kinds of tourists but in the venue with her energy and haunting vocals even when she tourist information office you can also learn about really nice seemed breathless from her frantic dancing. and friendly B&Bs in nearby villages. Podsumowanie 3 How can I get to your hotel? 2 The speaker recalls a music event which was professionally The nearest airport is situated 200 km away so travelling by made. / tells about a fashion show inspired by gospel and car or by bus seems the most reasonable idea. Additionally, gothic music. all tourist attractions are mostly accessible only by car or bike. 18