Strona 1 №1, 2017 URAZY PODCZAS PLYWANIA SPORTOWEGO A ICH REHABILIT ACJA GRUDGES WHILE SPORTS SWIMMING BUT OF THEM REHABILITATION ПОШКОДЖЕННЯ ПІД ЧАС СПОРТИВНОГО ПЛАВАННЯ ТА ЇХ РЕАБІЛІТАЦІЯ Dariusz Skalski1, Piotr Lizakowski2, Nataliia Nesterchuk3, Arkadiusz Stanula4, Slawomir Stanislaw D^bski5, Daria Glanert6 Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jgdrzeja Sniadeckiego w Gdansku1, Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterow Westerplatte w Gdyni2, Narodowy Uniwersytet Gospodarki Wodnej i Wykorzystania Zasobow Naturalnych w Rownym, Ukraina3, Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach4, Pomorska Szkola Wyzsza w Starogardzie Gdanskim, Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu im. Jgdrzeja Sniadeckiego w Gdansku6 Анотації Artykul przybliza tresci zwiqzane z The article is moving contents asso­ Ця стаття містить дані, пов’язані plywaniem, rehabilitacjq w sporcie, ciated with swimming closer, with з плаванням, реабілітацією в спорті, leczeniem kontuzji oraz z prewencjq na rehabilitation in sport, with curing inju­ лікуванням травм та запобіганням temat niewlasciwego treningu. ry and with the prevention about the неналежному тренінгу. Питання, що Zaprezentowano i przyblizono improper training. They presented and є частиною цієї дисципліни, пред­ zagadnienia, ktore sq cz^sciq tej issues which are a part o f this discipline ставлені та обговорюються. Плаван­ dyscypliny. Plywanie i rehabilitacja sq were moved closer. Swimming and the ня та реабілітація тісно пов’язані scisle zwiqzane ze sobq ze wzgl^du na rehabilitation are closely associated один з одним через часте переванта­ cz^ste przeciqzenia, urazy i kontuzje with oneself on account o f frequent ження, пошкодження та травми, wywolywane treningiem lub surcharges, grudges and triggered inju­ викликані тренуванням або непра­ niewlasciwym doborem sprz^tu. ries with the training or the improper вильним вибором обладнання. Stowa kluczowe: rehabilitacja, assortment o f the equipment. Ключові слова: реабілітація, ре­ rehabilitacja w sporcie, plywanie, Key words: rehabilitation, rehabili­ абілітація в спорті, плавання, фізичне wychowanie fizyczne, trening, tation in sport, swimming, physical виховання, тренування, профілакти­ profilaktyka, kontuzje w sporcie. education, training, prevention, injuries ка, спортивні травми. in sport. Wprowadzenie. Warto juz od najmlodszych Plywanie rekreacyjne a plywanie lat wszczepiac mlodziezy zapal do sportu, bo to wyczynowe. Plywanie - dyscyplina sportowa, wielki wachlarz mozliwosci do wykorzystania. olimpijska, paraolimpijska oraz popularna Plywanie to doskonala dyscyplina, ktora ksztaltuje aktywnosc fizyczna, ktora poprzez wykorzystanie organizm na wiele sposobow. Dzi^ki wszystkich partii ciala korzystnie wplywa oraz systematycznosci wykonywania cwiczen mozna wszechstronnie rozwija caly organizm czlowieka. odczuc korzysci, b^dqce wynikiem ci^zkiej pracy. Wyrozniamy nast^pujqce style plywackie: styl Umiej^tnosc plywania wplywa dobrze na dowolny, styl grzbietowy, styl klasyczny, styl czlowieka pod wzgl^dem zdrowotnym (poprawia motylkowy oraz styl zmienny. Plywanie wydolnosc i odpornosc organizmu, hartuje cialo, rekreacyjne pelni rol§ profilaktycznq i koryguje wady postawy, odciqza stawy, opoznia rehabilitacyjnq dzi^ki temu, ze podczas ruchu w oznaki starzenia si§) jak i sprawnosciowym wodzie angazujemy praktycznie wszystkie (lepsza koordynacja ruchowa) oraz psychicznym mi^snie. Nawet jesli dana osoba nie potrafi (ksztaltuje charakter). Plywanie to rowniez sport, plywac, moze cwiczyc w wodzie, np. zapisujqc si§ w ktorym kazdy plywajqcy moze poprawiac na zaj^cia wodnego aerobiku, ktory znakomicie swoje rekordy zyciowe na miar§ swoich modeluje sylwetk^. Plywanie wspomaga uklad mozliwosci, w ten sposob dqzqc do doskonalosci1. oddechowy, zmniejsza takze ryzyko wystqpienia udaru mozgu, zawalu serca, cukrzycy, poprawiajqc elastycznosc stawow i ich ruchomosc. Gimnastykujqc si§ w wodzie, cialo 1 Przybylski S., Skalski D ., Nauka plywania - wybrane zagadnienia, K ociew skie WOPR w Skarszewach, cwiczqcego wazy 1/10 masy co na lqdzie2. Skarszewy - Gdansk, 2015, str. 11 © Dariusz Skalski, Piotr Lizakowski, Nataliia 2 Nesterchuk, Arkadiusz Stanula, Slawomir Stanislaw plywania-wzm acnia-miesnie-i-odciaza- D^bski5, Daria Glanert, 2017 kregoslup_38257.html 127 Strona 2 Реабілітаційні та фізкультурно-рекреаційні аспекти розвит ку людини Plywanie przyspieszy re g e n e ra j po kazdym rozpocz^cia ruchow zaczyna dzialac opornosc wi^kszym wysilku oraz rozci^ga i zrelaksuje wody wzgl^dem ruchu. Z chwil^ zanurzenia si§ w mi^snie. Moze tez zlagodzic bole stawow, zbyt wodzie na cialo czlowieka ze wszystkich stron duze cisnienie krwi i inne dolegliwosci, dziala cisnienie atmosferyczne i cisnienie pojawiaj^ce si§ w czasie ci^zy (np. obrz^ki nog). hydrostatyczne, ktore rosnie wraz z gl^bokosci^ Plywanie relaksuje cale cialo, dzi^ki regularnemu zanurzenia - gorne warstwy wody pod dzialaniem oddychaniu wydzielaj^ si§ endorfiny tzw. sily ci^zkosci naciskaj^ na warstwy polozone hormony szcz^scia. Jesli chodzi o plywanie ponizej. W zanurzeniu wi^ksze b^dzie cisnienie sportowe to na cialo plywaka dziala poza oporem, na powierzchni^ doln^ naszego ciala. Wypadkowa cisnienie wody, odczuwane w zaleznosci od cisnien na powierzchni na powierzchni^ doln^ i gl^bokosci, na jakiej przebywa. Powoduje ono gorn^ ciala zawsze skierowana jest do gory. Sila zmiany w warunkach oddychania co zmusza do ta zwana jest sil^ wyporu i rowna jest ci^zarowi bardziej intensywnej pracy mi^snie wdechowe, wody wypartej przez zanurzone cialo. Przy podczas gdy wydech jest wspomagany przez doborze cwiczen istotne jest wykorzystanie sily cisnienie wody, naciskaj^ce na pluca. Gdy wyporu, ktora powoduje pozorn^ utrat§ ci^zaru wydech jest wykonywany do wody, musi byc tak ciala, co ulatwia wykonywanie cwiczen i wplywa silny, by powietrze wydostaj^ce si§ z nich na znaczne odci^zenie stawow i kr^goslupa. pokonalo parcie cieczy, co zmusza do pracy Plywanie rowniez ulatwia wykonywanie cwiczen mi^snie wydechowe. Nie bez znaczenia jest takze niemozliwych do zrobienia na l^dzie. dzialanie wody na cialo w bezruchu. Z chwil^ Zrodlo: archiwum prywatne - sila wyporu w praktyce. Cz^ste urazy podczas plywania. Cz^sto innych sportach, gdyz masa ciala w wodzie jest okresla si§, ze plywanie to najmniej kontuzyjny mniejsza, to u osob nietrenuj^cych regularnie sport. W plywaniu wbrew pozorom dochodzi do kontuzja moze nast^pic przez zle dobranie sprz^tu kontuzji, chociaz nie mamy bezposredniego do plywania oraz poprzez zle wykonywanie kontaktu z przeciwnikiem, ale w organizmie danych cwiczen. Niestety kazdy sport wyczynowy czlowieka zachodz^ zmiany i dzieje si§ to przede niesie za sob^ skutki nadmiernie intensywnego wszystkim w jego wn^trzu. Lekarze zalecaj^ obci^zania stawow i mi^sni z uwagi na cyklicznie dzieciom jak i doroslym, ktorzy borykaj^ si§ z powtarzane ruchy. Najcz^sciej wyst^puj^ce problemami kr^goslupa korzystac z basenu, lecz urazy podczas plywania lokalizuj^ si§ w wieloletnie i intensywne treningi plywackie mog^ konczynach gornych, w barkach, lokciach i powodowac znaczne stany bolowe w naszym mi^sniach oraz otaczaj^cych je stawach, ktore s^ organizmie. Dzieje si§ tak po dlugotrwalym najbardziej narazone na kontuzje a takze w trenowaniu tej dyscypliny a nie wtedy, gdy konczynach dolnych np. stawach kolanowych. ucz^szczamy na plywalni^ sporadycznie. Sport to Gdy plywamy w „ lapkach” opor w wodzie jest zdrowie, ale maksyma „co za duzo, to nie wi^kszy a zatem obci^zenie ramion oraz barkow zdrowo" jest w tym wypadku odpowiednia. takze staje si§ wi^ksze. Zly dobor rozmiaru Plywanie wyczynowe ze zdrowiem nie ma wiele popularnej „lapki" i zbyt cz^ste wykorzystywanie wspolnego. Oprocz tego, ze w znacznym stopniu ich moze spowodowac przeci^zenie konczyn obci^zenia na stawy i mi^snie s^ mniejsze niz w gornych, mikrourazy b^dz tez naderwanie mi^sni. 128 Strona 3 №1, 2017 Zrödlo:archiwum prywatne - nieumiej^tne stosowanie „lapek” Rowniez nadmierne plywanie na brzuchu, wyzej wymienionych odcinkach. Plywanie podczas gdy ramiona wykonuj^ ci^gly ruch do powoduje takze oslabienie mi^sni posturalnych z przodu powoduje przykurcz mi^sni w stawie uwagi na ci^gl^ p o z y j poziom^, ktor^ jest ramiennym. Dlatego dorosly zawodnik wygl^da lezenie na brzuchu, sprawiaj^c ze mi^snie jak gdyby si§ garbil, bo barki s^ wysuni^te oraz utrzymuj^ce pionow^ p o z y j ciala s^ niemalze zaokr^glone do przodu, podobnie dzieje si§ z wyl^czone w trakcie plywania. szyj^. To powoduje przesuni^cie si§ srodka Dlatego tak wazne jest wspomaganie treningu ci^zkosci. Kr^goslup ma naturalne krzywizny - w wodzie treningiem na l^dzie. Na cialo w wodzie lordoz^ szyjn^, kifoz§ piersiow^, lordoz^ dziala duzo mniejsza sila, niz w sportach l^dzwiow^, kifoz§ krzyzow^. To tzw. „eska" l^dowych np. w bieganiu. Rekreacyjne plywanie utrzymuje srodek ci^zkosci w stalym miejscu. nie powinno w sposob negatywny oddzialywac na Gdy ktorys z punkow zostanie przesuni^ty do nasz organizm. Jednak jest wiele osob, ktore przodu lub do tylu wszystkie pozostale punkty odczuwaj^ rozne dolegliwosci podczas plywania i musz^ si§ tak pogl^bic, by utrzymac srodek po treningu. ci^zkosci . Kolana rowniez cz^sto ulegaj^ Do najcz^sciej wyst^puj^cych mozna zaliczyc: urazom, z uwagi na duz^ ilosc cyklicznych bole barku, kolan czy kr^goslupa. Wi^kszosc z nawrotow, podczas odbijania si§ od sciany. To tych kontuzji zjawia si§ nie na skutek ostrego prawie tak gdybysmy robili przysiady. urazu, lecz na tle przeci^zeniowym. W celu Najwi^ksze sklonnosci do problemow z kolanami eliminacji przyczyn bolu warto dokladniej maj^ zawodnicy, ktorzy specjalizuj^ si§ w stylu przyjrzec si§ swojej technice plywackiej oraz klasycznym. Cykliczne uginanie nog w kolanach stosowanym obci^zeniom treningowym jak i wraz z intensywnymi ruchami odpychania elementom treningu, do ktorych zaliczamy stwarzaj^ ryzyko przeci^zenia kolan. Bywa tez rozgrzewk^ i Cwiczenia rozci^gaj^ce. Najcz^sciej tak, ze zabkarze wykonuj^cy duzo cwiczen wyst^puj^c^ i zgjaszan^ przez plywakow imituj^cych ruch nog w wodzie tj. przysiady, dolegliwosci^ jest bol barku objawiaj^cy si§ wyskoki, siad tzw. zabkarski, takze nadmiernie szczegolnie przy ruchu przenoszenia konczyny pogarszaj^ stan kolan. Problemy z kr^goslupem u np.: w kraulu lub delfinie. Dolegliwosci te plywaka wyst^puj^ bardzo rzadko. Najcz^sciej wynikaj^ z faktu bardzo intensywnej pracy calego uraz kr^goslupa jest odczuwany w odcinku kompleksu stawow w okolicy ramienia - szyjnym i piersiowym, jak rowniez w odcinku praktycznie w kazdym stylu plywackim. Bol ten l^dzwiowym, gdy cwiczenia nie s^ dostatecznie najcz^sciej jest spowodowany istniej^cym opanowane oraz kiedy nast^puje znacznie wi^ksze zespolem ciesni podbarkowej wraz z istniej^cym przegi^cie w tym odcinku. Takze zla technika przeci^zeniem tkanek4. plywania, nienaturalna, niezr^czna wr^cz z szarpanymi ruchami bardzo latwo moze spowodowac naci^gni^cie mi^sni lub kontuzj^ w 4 Adam Bochenek ,Michal Reicher, Anatomia Cziowieka. 3 / PZWL Warszawa 1999. 129 Strona 4 Реабілітаційні та фізкультурно-рекреаційні аспекти розвит ку людини Zrodlo: archiwum prywatne - pozycja pozioma w wodzie W przestrzeni podbarkowej maj^cej ok. 1.5 cm l^dzie. Bl^dy w technice, brak rozgrzewki i przebiegaj^ mi^snie tzw. stozka rotatorow; cwiczen poprzedzaj^cych - rozci^gaj^cych i sci^gno mi^snia dwuglowego i miesci si§ kaletka nieumiej^tne stosowanie pomocy (np. lapek, podbarkowa. Gdy unosimy rami§ jest pletw) do treningow mog^ doprowadzic do fizjologiczne zmniejszenie tej przestrzeni do ok. nadmiernego eksploatowania mi^sni np. mi^snia 0.5 cm. W wyniku tych zmian w np. rytmie naramiennego, mi^sni stozka rotatorow (m. lopatkowo - ramiennym, timingu mi^sniowym nadgrzebieniowy, m. podgrzebieniowy, m. obly moze dochodzic do kompresji (ucisku) struktur, mniejszy, m. podlopatkowy) czy tez mi^sni ktore si§ tam znajduj^. W wyniku powtarzania tej piersiowych. Mi^snie oraz inne otaczaj^ce staw czynnosci jak tez wspoiistnienia innych struktury mog^ ulegac licznym i bolesnym czynnikow (np. nieprawidlowe ksztalty kosci, mikrourazom. Napi^te mi^snie rotatorow nieprawidlowe ustawienie lopatek, wyst^powanie powoduj^ dodatkowo e l e w a j (uniesienie) glowy szeregu zmian degeneracyjnych w mi^sniach jak kosci ramiennej a to z kolei prowadzi do rowniez na powierzchniach stawowych) moze zmniejszania przestrzeni podbarkowej. Posiadane dochodzic do tzw. stanu zapalnego kaletki i przez nas, lecz cz^sto bagatelizowane takie wady sci^gien wraz z ich uszkodzeniem. W tej sytuacji postawy jak: skrzywienia kr^goslupa, zle zaleca si§ pauz§ w treningach i szybkie podj^cie ustawione barki i lopatki a takze przykurcze: leczenia polegaj^cego na wykonywaniu cwiczen mi^sniowe, powi^ziowe i torebkowe cz^sto s^ rehabilitacyjnych oraz stosowania fizykoterapii. przyczyn^ bolu po plywaniu. W takiej sytuacji W trudnych przypadkach konieczne jest warto udac si§ najpierw na terapi^ do zastosowanie lekow przeciwzapalnych, a nawet fizjoterapeuty by nast^pnie cieszyc si§ operacji. bezbolesnym treningiem na basenie. Mozna si§ Innym przykladem jest zespoi ciesni stawu ustrzec przed nadmiernymi przeci^zeniami podnaramiennego. Sklada si§ on ze stawu stawow i mi^sni nie tylko u amatorow, lecz takze ramiennego i obojczykowo-barkowego, ktore u wytrwale trenuj^cych plywakow. Odpowiednio stanowi^ cz^ste umiejscowienie odchylen dobrany rozmiar oraz rodzaj sprz^tu sportowego patologicznych tj. przeci^zen i mikrourazow do rodzaj u zadania i charakteru treningu pozwoli przede wszystkim w sporcie wyczynowym jakim zapobiegac ewentualnym urazom. Racjonalne jest plywanie. Zapalenie stozka rotatorow wykorzystywanie lapek, czy pletw zaprocentowac wyst^puje w zespole ciesni stawu podbarkowego i ma lepszym wynikiem, a nie kolejn^ wizyt^ u jest takze bardzo cz^stym urazem podczas lekarza specjalisty. Mlodzi zawodnicy nie sportow wodnych. Zaleca si§ wykonywanie powinni stosowac zbyt wczesnie silowego cwiczen z pilkami o roznych wymiarach a takze treningu w wodzie czy na silowni, gdyz moze on ruchy odwodzenia i przywodzenia ramienia. wywolac niepoz^dany bol, zahamowac wzrost, Leczenie operacyjne wskazane jest przy zapaleniu zaburzyc naturalny rozwoj a nawet znieksztalcic i zwloknieniu sci^gien, rozdarciu stozka, wtedy stawy. W przyszlosci przyniesc to moze gdy czteromiesi^czne leczenie nie przynosi nieprzyjemne skutki. Rowniez trening w wodzie oczekiwanych rezultatow. Z uwagi na nasilaj^ce oparty winien byc na naturalnych si§ z roku na rok obci^zenia treningowe u predyspozycjach mlodego czlowieka a nie plywakow powyzej 12 roku zycia nasila si§ cz^sta giownie na oporowym sprz^cie. W Polsce zyje ok. dolegliwosc jak^ jest bol barku. Wi^ze si§ z tym 20 tysi^cy ludzi z wszelkimi uszkodzeniami pol^czony trening w wodzie z treningiem na rdzenia kr^gowego. Jedn^ z przyczyn takiego 130 Strona 5 №1, 2017 uszkodzenia jest nie w^tpliwie skok na glowk§ do statystycznie rzecz ujmuj^c 60 % wody. Szacuje si§, ze rocznie dochodzi w Polsce spowodowanych jest skokiem do wody. do ponad 1000 urazow kr^goslupa, w tym Zrodlo: archiwum prywatne - skok na tzw. „glowk§” Posrod poszkodowanych najcz^sciej pierwsze poprzez posmarowanie bol^cej okolicy masci^ miejsce zajmuj^ m^zczyzni, w srednim wieku - przeciwzapaln^. Zwykle nalezy tez ograniczyc okolo 22 lat. Kr^goslup szyjny jest najslabszym i aktywnosc fizyczn^ i skrocic kilometraz najslabiej chronionym odcinkiem kr^goslupa i treningowy po konsultacji lekarza i trenera. Po cz^sto moze nie wytrzymac obci^zen zwi^zanych poprawie stanu zdrowia treningi mozna wznowic, z tak zwanym wejsciem do g^stszej wody niz jednak zaleca si§ stopniowe zwi^kszanie obj^tosci powietrze. Zbigniew Florczak (ceniony treningu. neurochirurg) tak przestrzegal przed skokami do 2. Fald blony maziowej w przedziale wody. „- Jestem plywakiem, bylem ratownikiem przysrodkowym - jest kolejn^ przyczyn^ wodnym, wi^c wiem, jak grozna jest woda. To problemow z kolanami u plywakow6. nieprawda, ze kark lamie si§ po uderzeniu w dno, Do objawow nalezy: gdy woda jest plytka lub gdy pod tafl^ jest jakas • bol wzdluz przysrodkowej (wewn^trznej) przeszkoda. Sama woda tez potrafi zadzialac jak kraw^dzi rzepki, giaz. Woda jest 820 razy g^stsza od powietrza i • uczucie „klikania”, jesli minimalnie zle ulozymy cialo - uderzy ono w • podblokowywanie si§ stawu. tafl§ jak w beton. Przezylem to na wlasnej Cz^sto z uwagi na nieust^puj^ce dolegliwosci skorze”. Jako wysportowany i doswiadczony ze strony faldu konieczne jest usuni^cie go za plywak wykonal skok do wody na basenie. pomoc^ artroskopu przez chirurga. Po tym Minimalne skr^cil gjow§ w bok. Wyszedl z wody zabiegu zawodnik rozpoczyna rehabilitacj^ i od z urazem barku ciesz^c si§, ze skonczylo si§ tylko razu moze obci^zac konczyn^. Powrot do na takiej kontuzji5. treningow nast^puje w krotkim czasie - po 3 Najcz^stsze problemy plywaka na tygodniach. przykladzie stylu klasycznego 3. Staw rzepkowo - udowy - to dolegliwosc 1. Przeci^zenie wi^zadla pobocznegozwi^zana ze zwi^kszonym przyparciem rzepki w piszczelowego - dochodzi do niego podczas stawie. Mozna j^ rozwi^zac rehabilitacj^, ktora powtarzaj^cej si§ „fazy kopni^cia” u zawodnikow zmniejszy dolegliwosci lecz nie rozwi^ze trenuj^cych intensywnie lub bez wystarczaj^cej problemu. Trwa to okolo 2-3 tygodni a potem we rozgrzewki. wlasnym zakresie. Do objawow nalez^: Do objawow nalezy: • bolesnosc w rzucie wi^zadla pobocznego • bol w przednim przedziale stawu, piszczelowego, • bol w trakcie wchodzenia/schodzenia ze • bol podczas koslawienia kolana. schodow, Leczenie nast^puje od zmniejszenia obrz^ku w • bol przy dlugim siedzeniu bez ruchu ze danym miejscu i zlikwidowania stanu zapalnego. zgi^tymi kolanami, Najszybciej mozna to zrobic kostk^ lodu lub • „chrupanie” i „trzeszczenie” w stawie. 5 na-glowke-na-zlamanie-karku,id,t.html 6 M iesi^cznik Pfywanie nr 1/2006, str. 30 131 Strona 6 Реабілітаційні та фізкультурно-рекреаційні аспекти розвит ку людини Doraznie zaleca si§ stosowanie kinezjotapingu tu wykorzystywana jest takze jako baza i fizykoterapii. Niekiedy lekarz zaleca przepisanie rehabilitacyjna przed innymi zabiegami, w tym zawodnikowi wkladek do butow. Gdy jonoforez^, kinezyterapi^, masazem, czy terapi^ dolegliwosci dotycz^ powi^zania treningu z manualn^. Jeszcze innym jest takze silowni^ nast^puje koniecznosc dopracowania promieniowanie UV, ktore jednak swietnie techniki wykonywania cwiczen, poniewaz ona jest sprawdza si§ w zwi^zku z pojawieniem si§ glown^ przyczyn^ tych dolegliwosci. Rzadko ta bakterii w organizmie, skutecznie je redukuj^c. dolegliwosc wymaga leczenia operacyjnego i Taping rehabilitacyjny to poprawa funkcji, stabilizacji rzepki. Odpowiednia dieta pol^czona z mozliwa do osi^gni^cia podczas jednej wizyty o leczeniem farmakologicznym daje odpowiednie bardzo spektakularnych efektach. Popraw^ funkcji rezultaty. Wczesne wykrycie i zmiana techniki osi^gac mozna dzi^ki aplikacji plastrowej, ktor^ pozwoli uchronic si§ przed kontuzj^ i przed pacjent (zawodnik) poddaje si§ dzialaniom ewentualnymi powiklaniami. Reasumuj^c terapeuty, ktory manualnie przeprowadza najwazniejsz^ rzecz^ nie tylko dla plywaka, ale i k o r e k j Gdy korekta manualna jest trudna do kazdego mysl^cego sportowca, jest tzw. uzyskania nalezy nakleic diagnostyczn^ aplikacji rozgrzewka. Przed kazdym wejsciem do wody - prost^, o ksztalcie podobnym do wczesniejszej powinna byc stosowana, by przygotowac mi^snie proby. Taping stosuje si§ przede wszystkim w i stawy do planowanego wysilku fizycznego. medycynie sportowej8' Polega na nalozeniu na Wczesniejsze pobudzenie organizmu przed cialo odpowiednich plastrow i materialow zblizaj^cym wysilkiem ma duzy wplyw na wspomagaj^cych (np. bandaze, opaski) do celu ewentualne przeci^zenia i kontuzje. ograniczenia ruchu. Plastrowanie ma cel Najcz^stsze elementy rehabilitacji oraz terapeutyczny lub diagnostyczny. Najpierw fizykoterapii. Do podstawowych zabiegow z okresla si§ jaka czynnosc ruchowa jest zakresu rehabilitacji, w tym technik ograniczona lub bolesna, by zastosowac aplikacji fizjoterapeutycznych zaliczyc nalezy niew^tpliwie w przypadku niestabilnosci wspomagaj^c funkcji cenione swiatlolecznictwo. To sposob zwalczania wi^zadel i l^czy si§ z cwiczeniami maj^cymi na problemow natury fizjologicznej poprzez celu powrot do pelnej sprawnosci oslabionych zastosowanie promieniowania wlasciwego pod mi^sni. Nie nalezy stosowac wspomnianych wzgl^dem dlugosci fal promieniowania. Na tej aplikacji, gdy nie poprawi^ czynnosci ruchowych podstawie wyroznia si§ promieniowanie lub nie zminimalizuj^ bolu u pacjenta. podczerwone czyli IR, promieniowanie Przeciwwskazaniem jest ostry stan zapalny, nadfioletowe a wi^c UV oraz laseroterapi^ zakrzepica, zaburzenia kr^zenia oraz punktow^. niewydolnosc w stadium III i IV wedlug Nycha9* Kolejna forma jest biostymulacja laserowa, Krioterapia to metoda leczenia i rehabilitacji w polegaj^ca na naswietlaniu swiatlem lasera uszkodzeniach sportowych przynosz^ca ulg§ w danych tkanek. Przynosi to szereg pozytywnych zapaleniu kaletek maziowych lub sci^gien i efektow, przyspiesza przemian^ materii i kanalow sci^gnistych barku. Zabiegi metabolizm, zwi^ksza ukrwienie i polepsza prac§ krioterapeutyczne s^ prowadzone na dwa sposoby ukladu naczyniowego. Szybciej i sprawniej - miejscowo (m.in.: kriozele, masaz kostk^ lodu) i przeplywa krew w zylach, zwi^kszaj^c poziom ogolnie. Celem miejscowych zabiegow jest adrenaliny, serotoniny. Uwalnia si§ takze znaczne obnizenie temperatury skory oraz tkanek mechanizm przeciwbolowy. Jest zatem idealnym gl^bokich a w zabiegach ogolnych ozi^bienie rozwi^zaniem dla osob choruj^cych na rozne calego ustroju. Przykladowe zabiegi: kriokomora, problemy ze stawami. Do tego dochodz^ tez k^piel lodowa. W celu wspomagania leczenia przeci^zenia wi^zadel (np. stawow kolanowych) i podstawowego i wi^kszego ulatwienia leczenia innych stanow zapalnych. Podczerwone ruchu wykorzystuje si§ krioterapi^ promieniowanie IR idealnie sprawdza si§ przy ogolnoustrojow^, ktora bierze pod uwag§ zmniejszeniu bolu jak i ograniczeniu napi^cia fizjologiczne i ustrojowe reakcje na zimno. mi^sniowego. To swietny sposob na poprawienie Mechanoterapia to leczenie za pomoc^ pracy metabolizmu. Istnieje cala masa rozlicznych cwiczen fizycznych, rehabilitacyjnych laserow stosowanych w tym wymiarze rehabilitacji7. Ponadto podczerwien wymieniona 8 Sloniak R., Tittinger T., Taping rehabilitacyjny (taping w rehabilitacji i sporcie), wydanie pierwsze, Rzeszow, 2011, str. 8-15 7 9 K w olek A., Rehabilitacja medyczna, Tom I. Urban & kontuzje/ Partner, Wroclaw 2003 132 Strona 7 №1, 2017 (kinezyterapia), masazy oraz stosowania wyst^powac na etapie sportu wyczynowego, gdzie specjalnych aparatôw do masazu, zabiegôw d^zy si§ do ci^glego podnoszenia wysrubowanego rehabilitacyjnych i treningu wibracyjnego. poziomu sportowego, tam gdzie liczy si§ niestety Elektrostymulacja to jedna z obiecuj^cych metod juz tylko wynik nie zwazaj^c na koszty, jakie przyspieszenia powrotu funkcji porazonych trzeba poniesc, by go osi^gn^c. Elementy miçsni10. W elektrolecznictwie lub elektroterapii rehabilitacji powinny zatem byc zawsze wr^cz wykorzystuje siç do celôw leczniczych prçd staly indywidualnie dobrane dla kazdego zawodnika a oraz prçdy impulsowe malej i sredniej celem ich jest zapobieganie pogl^bianiu si§ czçstotliwosci. Elektrostymulacja - dysfunkcji i przeciwdzialanie negatywnym wysokonapiçciowa to zabieg stosowany w skutkom podczas treningu, jesli takie wyst^puj^12' leczeniu tkanek miçkkich, obrzçkôw, jako terapia Podsumowanie. Skuteczny wyst^p sportowca przeciwbolowa, reedukacja lub wzmacnianie na zawodach i wybor najlepszej metody miçsni, czas trwania 15-30 min). Pr^dy - s^ to przygotowania go do nich zalez^ przede prçdy impulsowe, ktôre wykazuj^ silne dzialanie wszystkim od wlasciwego doboru i realizacji przeciwbolowe, czas trwania 10-20 min. Terapia obci^zen treningowych. Wielkosc obci^zen falami uderzeniowymi - jest zabieg treningowych wynika mi^dzy innymi z wykorzystuj^cy fale cisnienia generowan^ przez indywidualnych cech funkcjonalnych, wydolnosci skompresowane powietrze. Plywanie ukladu sercowo-naczyniowego i oddechowego. rehabilitacyjne jest rôwniez jedn^ z dobrych form Wiadomo, ze wielkosc obci^zen i wi^z^ce si§ z rekonwalescencji. Nie ma co liczyc kropli potu tym wartosci t^tna podczas treningu musz^ byc podczas plywania, bo takie na pewno s^, lecz na progowe. W przypadku plywakow wartosci te pewno warto ciçzko pracowac i cwiczyc, bo ustala si§ w oparciu o wiek, staz zawodniczy, dziçki temu mozemy wrôcic z powrotem do stanu poziom sportowy i okres cyklu treningowego. uzywalnosci. Woda obsluguje masç ciala maj^c Cz^sciowo zaklada si§ pewne wartosci, ktore znaczny wplyw na rehabilitacjç po urazie. Jesli wydaj^ si§ byc optymalne, jednak nie mozna miec cwiczysz idziesz wlasciw^ drog^. Intensywne i calkowitej pewnosci uzyskania poz^danego codzienne treningi daj^ szanse, ze krôcej efektu. Trenerzy plywakow stoj^ przed trudnym i bçdziemy cierpiec po doznanej kontuzji bardzo zlozonym problemem, jakim jest ostatecznie. Jest to doskonaly wariant dla ludzi zaplanowanie i przeprowadzenie procesu maj^cych ostre stany zapalne czy przewlekle treningowego. Niemozliwe jest wypracowanie schorzenia stawowe i cingle, intensywne bôle. uniwersalnego modelu kierowania procesem Przykladem s^ wysuniçte lopatki - tzw. treningowym w poszczegolnych etapach kariery. dysfunkcja lopatki typu Kibler - stanowi idealny Podobnie wygl^da problem techniki. W nauczaniu moment na rozpoczçcie rehabilitacji (np. w formie techniki plywakow d^zy si§ do osi^gni^cia zajçc korekcyjnych czy tez plywania). Czçsto okreslonego wzorca ruchu, tzw.: „modelu” opisywanym terminem jest „lopatka opisanego w literaturze13. Nawet mistrz olimpijski skrzydlowata”, w zwi^zku z odstawaniem czy tez rekordzista swiata nie prezentuje techniki krawçdzi przysrodkowej lopatki od sciany klatki wzorcowej, ktorej mozna by nauczyc innego piersiow ej. Czçsc pacjentôw zgiasza siç z uwagi zawodnika. Technika plywania w sporcie na patologiç okolic stawu ramiennego, ktôra moze wyczynowym sprawdza si§ tylko i wyl^cznie w prezentowac wspomniane wczesniej objawy jednym przypadku - zawodnika, ktory j^ „lopatki skrzydlowatej”, jednak wiçkszosc z nich wypracowal. Jak pokazuj^ rozwazania to nacisk ma jedynie niegrozne formy dysfunkcji lopatki. polozony na in d y w id u alizaj treningu Jednym z gtôwnych elementôw rôznicuj^cych jest sportowego zbliza do sukcesu, nie gwarantuj^c go obecnosc czynnika rehabilitacyjnego w czçsci jednak14. koncowej treningu zawodnikôw. Gdy rodzaj i wielkosc dysfunkcji wymaga tego, wôwczas elementy rehabilitacji mog^ nawet zajmowac cal^ czçsc koncow^. Czynnik ten w ostatnich latach stal siç podstaw^ sporu: czy powinien 12 Adam Bochenek ,Michal Reicher, Anatomia Czlowieka, PZWL Warszawa, 1999 10 Smereka J., ABC ciçzkich urazow,( R ozdzial 8 13 Platonow W.N., Trening wyczynowy w pfywaniu, tlumaczenie Zaklad Ratownictwa M edycznego UM ), Biblioteka trenera, Warszawa 1997 Gornicki Wydawnictwo M edyczne, Wroclaw, 2016 14 Platonow W.N., Bulatowa M .B., Indywidualizacja 11 Donatelli R., Rehabilitacja w sporcie, Elsevier Urban & treningu miodych plywakow pod kqtem predyspozycji Partner, Wroclaw, 2011. Str. 193 startowych, Sport W yczynowy, Warszawa, 1994, nr 1-2 133 Strona 8 Реабілітаційні та фізкультурно-рекреаційні аспекти розвит ку людини Pismiennictwo 8. Bochenek A., Reicher M, Anatomia Publikacje Czlowieka, PZWL Warszawa 1999. 1. Miesi^cznik Plywanie nr 1/2006. 9. Garlicki J., Urazy sportowe u progu trze- 2. Donatelli R., Rehabilitacja w sporcie, ciego tysi^clecia, [w:] Medycyna Sportowa Elsevier Urban & Partner, Wroclaw 2011. N r 165, 6/2006. 3. Przybylski S., Skalski D., Nauka plywania 10. Platonow W.N., Trening wyczynowy w - wybrane zagadnienia, Kociewskie W OPR w plywaniu, Biblioteka trenera, Warszawa, 1997. Skarszewach, Skarszewy - Gdansk, 2015. 11. Platonow W. N., Bulatowa M. B., In- 4. Sloniak R., Tittinger T., Taping rehabili- dywidualizacja treningu mlodych plywakow tacyjny (taping w rehabilitacji i sporcie), pod k^tem predyspozycji startowych, Sport wydanie pierwsze, Fizjoterapia Rafal Sloniak, Wyczynowy, Warszawa, 1994, nr 1-2. Rzeszow, 2011. 12. Kwolek A., Rehabilitacja medyczna, 5. Kwitowski P., Wybrane urazy kr^goslupa Tom I. Urban & Partner, Wroclaw, 2003. i rdzenia kr^gowego oraz post^powanie przed- szpitalne ratownika medycznego, Acta Scho- Zrodla internetowe lae Superioris Medicinae Legnicensis: Zeszyty 1. http://portalaktywni. com/ naukowe nr 2(12), Legnica, 2012. 2. 6. Kiwerski J., Schorzenia i urazy kr^goslu- eacj a/zal ety-plywani a-wzmacni a-miesnie-i- pa, Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa odciaza-kregoslup_38257.html 2001, s. 208, 215. 3. http://pacjent- 7. Smereka J., ABC ci^zkich urazow, info.pl/rehabilitacja/cwiczenia-a-powazne- (Rozdzial 8 tlumaczenie - Zaklad Ratownic- kontuzje/ twa Medycznego UM), Gornicki Wydawnic- 4. two Medyczne, Wroclaw, 2016. 437091,skok-na-glowke-na-zlamanie- karku,id,t.html 134