Stare Znajome przyjaźnią się od dziecka. Przez dużo lat razem znosiły trudy życia, poznawały uroki miłości, doczekały się gromadki potomstwa. Zawsze razem, niezależnie od czyhających przeszkód i kłód rzucanych im pod nogi przez los. Jednak czas jednej z nich się kończy. Anna umiera na raka. Powieści dotyczące chorób i dolegliwości czyta się ciężko, ponieważ niełatwo zmierzyć się z taką tematyką, jednak ja sięgam po nie niezwykle chętnie. W moim odczuciu z niezwykłą wnikliwością ukazują charakter człowieka i ogrom towarzyszących mu w takiej sytuacji emocji. Następny raz miałam okazję przekonać się o tym podczas lektury „Przed wszystkim”. Nie potrafię wyobrazić sobie, że ktoś z moich najbliższych czy przyjaciół umiera na raka. Zmaga się z chorobą raz, drugi, trzeci… I nie zdaje sobie sprawy, jak potoczy się jego życie, nie ma pewności czy wygra i zdoła pokonać chorobę. Bez wątpienia to sytuacja trudna, męcząca, niesprawiedliwa- zarówno dla chorującego, jak i jego bliskich. Podejmując się tego tematu, Redel ustawiła sobie poprzeczkę bardzo wysoko, lecz poradziła sobie z nim zaskakująco dobrze, z jednej strony podkreślając, że choroba nie wybiera, a jej cień może paść na każdego, niezależnie od okoliczności. Z drugiej zaś ukazując, że do tego piekła chory zabiera ze sobą najbliższych, sprawiając, że ich życie już nigdy nie będzie takie samo. To nie jest jedna z tych powieści, z których podążamy za autorem z olbrzymią niecierpliwością. Akcja nie gna na złamanie karku, trudno doszukać się tutaj zwrotów w fabule, a zakończenie nie zaskakuje. Lecz to opowieść o umieraniu, spokojna, melancholijna, a przy tym bardzo dojrzała. Redel kolejnymi stronami prowadzi nas do smutnego rozwiązania, oferując po drodze ogrom emocji i olbrzymią dawkę refleksji a także sprawiając, że angażujemy się w ten proces i zaczynamy darzyć bohaterów bardzo żywymi uczuciami. „Przed wszystkim” to dopracowany portret dziewczyn połączonych głęboką przyjaźnią. Związanych ze sobą na dobre i na złe, węzłem, który w ich przypadku wielokrotnie okazał się silniejszy od tego małżeńskiego. Bohaterki powieści są wyjątkowo różnorodne, trudno doszukiwać się wśród nich podobieństw, natomiast różnice wydają się piętrzyć z każdym kolejnym rozdziałem. Tym bardziej przyjaźń ta może zaskakiwać. Lecz również wywołuje dużo ciepłych uczuć, nastraja nadzieją, sprawia, że w oku zakręci się łezka. Mam wrażenie, że jeszcze nigdy nie poznałam tak pięknej historii przyjaźni, że jeszcze żaden twórca nie wydobył z tej relacji tak wiele. Sposób prowadzenia narracji dosyć mnie zaskoczył. Redel dzieli swą opowiadanie na teraz i wcześniej, lecz elementy dotyczące przeszłości i teraźniejszości zostały ze sobą połączone w nietypowy sposób. Autorka nie korzysta z przedstawiania akcji naprzemiennie, nie usiłuje zachować pomiędzy tymi płaszczyznami czasowymi równowagi. Czasami na dłużej skupiamy się na tu i teraz, głębiej wnikając w umieranie Anny, czasami natomiast przenosimy się do jej młodości, poznajemy wydarzenia z życia jej przyjaciółek, dla których zawsze była ostoją. Tę opowieść zbudowano z zaskakujących kawałków, elementów życia połączonych w dziwny, nieco chaotyczny sposób. Kiedy jednak docieramy do końca, nie czujemy, by coś było niejasne, nie mamy żadnych pytań i żadnych wątpliwości. Styl Redel jest spokojny, wyważony, dojrzały i lekki w odbiorze, o ile lekkim można nazwać pisanie o śmierci. Choć opowieść czytało mi się bardzo dobrze, jej lektura zajęła mi więcej czasu, niż mogłabym się spodziewać. Ponieważ to książka, którą poznajemy powoli, mocno się w nią angażując i odwlekając w okresie to, co nieuniknione. Choć temat śmierci, w większym albo mniejszym stopniu, towarzyszy nam każdego dnia, staramy się nie poświęcać mu więcej uwagi, niż to absolutnie koniecznie. A podczas lektury nie można sobie na to pozwolić. Towarzyszyło mi dużo refleksji, myśli bardzo smutnych, lecz w pewien sposób pozwalających się z tym tematem oswoić. „Przed wszystkim” to opowieść kluczowa i potrzebna. Trudna i niewesoła, lecz opowiadająca o tym, co w życiu naprawdę istotne.