Recenzje

• Buka

  2018-03-21

  Pamiętam jak kilka lat temu dość przypadkowo obejrzałem czechosłowacki film „Trup w każdej szafie”. To stara produkcja, z 1970 roku i obecnie w Polsce jest raczej zapomniana. Opowiada ona historię nauczyciela George’a Camela, który ma tę przypadłość, że w pewnym momencie wokół niego zaczynają pojawiać się trupy. Której szafy biedny George nie otworzy, wylatuje z niej ciało martwej osoby. Dochodzi wręcz do tego, że zostaje on posądzony o bycie seryjnym mordercą. Przypominam tu ten film, bo ma on dużo wspólnego z książką Petry Soukupovej, tylko że w filmie Oldricha Lipsky’ego mamy trupy, zaś w „Pod śniegiem” problemy, a może nie tyle kłopoty co negatywne emocje. Wydana niecały rok temu książka ebook „Pod śniegiem” opowiada historię tyleż prostą w przestrzeni fabularnej, co skomplikowaną w warstwie psychologicznej. Trzy siostry: Blanka, Olga, Kristyna wyruszają wspólnie w podróż, by uczcić narodziny swego ojca. Każda z nich skończyła już trzydzieści lat i poza więzami rodzinnymi łączy je doprawdy niewiele. Na łamach książki dokonują one rozrachunku ze swoim życiem. Dla autorki tak banalne czynności jak podróż, wymiana koła czy narodziny stają się wnikliwą podróżą do wnętrza ludzkiej psychiki. Centralnymi postaciami książki są więc kobiety, w których więcej jest chaosu i życiowego pobojowiska, niż stabilizacji i marzeń. Rodzinne spotkanie tylko pozornie jest przyczyną radości. Relacje sióstr to istna tykająca bomba, muszą się one bardzo hamować, aby nie doszło do eksplozji. Wizerunek płci pięknej ukazany w tej powieści nie jest ani łatwy, ani przyjemny. Soukupova woli totalną szczerość i rozbrajający realizm. Pławimy się więc w gmatwaninie ponurych myśli, zazdrości i złorzeczeń, meandrujemy pomiędzy cierpieniem a nadzieją, ulotnym szczęściem i długotrwałą zawiścią. Relacje bohaterów są skomplikowane i pełne wzajemnych pretensji, podejrzeń, głęboko skrywanego żalu. Czytając wewnętrzne monologi Blanki, Olgi, Krityny czy ich matki czytelnik czuje się, jakby był podglądany, ponieważ myśli bohaterek, są myślami nas wszystkich. To te wszystkie rozważania, które trzymamy tylko dla siebie, podczas gdy to właśnie one powinny wyjść z nas jako pierwsze. Chowamy je na samym dnie, otaczając się śnieżnymi kulami idealnego życia, nie chcąc do siebie nikogo dopuścić, mimo że każdy z nas, podobnie jak bohaterki książki, potrzebuje pomocy i wsparcia. U Soukupovej mężczyźni są jedynie tłem. Zarówno ojciec, mąż Blanki, jak i David, kochanek Kristiny są zbyt zajęci własnymi sprawami, aby zwracać uwagę na los własnych wybranek. Wychodzą z założenia, że lepiej zamknąć się w własnej celi, niż angażować się w złożone życie rodzinne. Autorka nie daje im głosu, własną multinarracyjną opowieść pozostawiając jedynie kobietom. Facetów nie chce rozumieć, niejako usprawiedliwia ich odosobnienie poprzez obnażanie przywar kobiet. Zawsze uważałem, że tym co wyróżnia książkę to przede wszystkim niezwykła forma. Czeska autorka stawia na oszczędność i dokładność opisanych wydarzeń. Bez zbędnego patosu, lecz jednocześnie z gorzkim humorem, opowiada prawdę o życiu. Za pomocą prostych zdań z łatwością maluje nam pełną paletę wiarygodnych uczuć: radość, ból, rozterki, smutek, nadzieję. Dzięki idealnemu wyczuciu i wysublimowanej narracji, kreśli nam świat kompletny, tworząc swoiste studium prawdy o codziennym życiu. Mimo własnego stylistycznego umiarkowania, jest w tej powieści coś nienazwanie pięknego i poetyckiego. Tak jakby ta przysypana śniegiem prawda zamiast zamydlać obraz i oddalać od prawdy, stanowiła źródło poznania i kwintesencję autorefleksji. Ta książka ebook udowadnia, że w formalnej skromności jest więcej siły i szczerości, niż w nawet mistrzowskiej zabawie słowami. „Pod śniegiem” Petry Soukupovej to książka ebook wyjątkowa, cechująca się znakomitą wielopłaszczyznową kompozycją, rzetelnością psychologiczną bohaterów i prawdą, której niewyczerpane pokłady mogą zaburzyć nasze myślenie na dużo tygodni. Ta książka ebook wwierca się w naszą duszę, wyciąga do nas rękę i stara się nam pomóc odkryć to, czego normalnie odkryć się boimy. Każdego dnia zasypujemy śniegiem to, co kiedyś pęc musi, zalewając nas brudem. Soukupova wysyła nam sygnał ostrzeżenia przed iluzją i gloryfikowaniem szczęścia, dając nam wędkę, z której możemy skorzystać albo dalej brnąć w autodestrukcję. Świat tej powieści pełen jest skaz, z jakich składa się człowiek. Ta wielowątkowa opowieść nie zamyka się w jednej historii, jednym wątku ani w życiu trzech bohaterek. Jest tak skomplikowana jak codzienne życie, które tylko na pozór jest nijakie, banalne i nudne. Nawet zwykła jazda autostradą czy obiad pełne są trudnych wyborów, skomplikowanych relacji, krytycznych spojrzeń na nasz świat i na samych ludzi – tak samo pięknych, co obłudnych. To Wielka Literatura, z niewytłumaczalnych powodów pomijana przez czytelników. A szkoda, ponieważ rynek wydawniczy, pełen banałów i powtórzeń, potrzebuje takich prawdziwych historii.

• Marta Zagrajek

  2018-03-21

  Gdy już przeszłam do porządku dziennego ponad tym, że jedyną ofiarą w tej książce pdf jest rodzina, to miałam niezłą zagwozdkę z przyzwyczajeniem do stylu Petry. Tym, co najbardziej rzuca się w oczy jest brak jakiegokolwiek podziału stylistycznego na monologi versus dialogi. Wszystko jest jedną olbrzymią treścią, co zazwyczaj jest strasznym mankamentem, który niemalże uniemożliwia czytanie. Tymczasem w „Pod śniegiem” po prostu się zanurzyłam. Przywykłam do tego, jak serwowana jest mi treść i szczerze mówiąc – spodobało mi się. Absolutnie nie przeszkadzał mi brak wyróżnienia dialogów postaci, bo po kilkudziesięciu stronach już wiedziałam czego mogę się spodziewać. Styl pisania Petry Soukupovej nie każdemu przypadnie do gustu, lecz jestem pewna, że będzie mieć własnych wiernych wielbicieli wśród polskiego odbiorcy. Głównie za wartość, którą przedstawia drugiego dno jej książek. Z pozoru lekka opowieść obyczajowa jak "Pod śniegiem", przy bliższym poznaniu okazuje się wyjątkowo drobiazgowym rozłożeniem na łopatki niemal całej rodziny. Dlaczego prawie? Ponieważ mamy perspektywę dzieci a także matki, zabrakło mi spojrzenia na cały obraz z punktu widzenia ojca a także męża jednej z sióstr. Dopełniłoby to tej psychologicznej warstwy, lecz nie było konieczne od strony fabularnej, zatem to pominięcie jest w pełni zrozumiałe. Całość recenzji na zukoteka.blox.pl