Recenzje

• Erna Eltzner

  2018-03-21

  Czeska literatura jest kojarzona przede wszystkim z Milanem Kunderą, choć twórca kategorycznie odciął się od kraju. Mimo tej niepowetowanej straty Czechy obfitują w równie uznanych twórców, a jeden z nich to wybitny Jáchym Topol.Topol jest postacią wszechstronną. Prozaik, poeta, także tłumacz. Wypracował unikalny styl, który zasługuje na pochylenie się ponad nim. Syn zmarłego w zeszłym roku Josefa, jednego z najwybitniejszych (obok Havla) dramatopisarzy. To po nim Jáchym odziedziczył talent, lecz sumiennie przyłożył się do wybudowania swojej kariery. Leszek Engelking postanowił przybliżyć sylwetkę autora, zebrać najistotniejsze spostrzeżenia z pewnością pomocne w lepszym zrozumieniu twórczości Topola.Pamiętam, że kiedyś trafiłam na wiersz „Emocje”, w specyficznym momencie mojego życia — bardzo do mnie przemówił, uderzył bolesnym realizmem i pewną surowością. To była moja pierwsza styczność z Topolem i od tamtej pory gdzieś zawsze majaczył w tle. Sięgnięcie po tę książkę pozwoliło mi zebrać strzępki informacji, wyrobić konkretny obraz, a dość długo się za to zabierałam. Ufam opiniom Engelkinga, to człowiek posiadający olbrzymią wiedzę, idealny tłumacz, literaturoznawca, krytyk. Czasem publikacje poświęcone danym artystom charakteryzują się przekoloryzowaniem, nadinterpretacjami. Zwykle podchodzę z dozą niepewności, lecz tym razem w pełni przyjęłam słowa na temat Czecha. Mamy do czynienia z lekturą dokładną i szczerą, dobrą dla osób, które lubią klarowność. Idealna baza do rozpoczęcia przygody z twórczością Topola. Owszem, ta pozycja zainteresuje (jak sądzę) głównie fanów jego dzieł, ale mogą ją czytać też laicy.Książkę podzielono na dwanaście epizodów (nie wliczając wstępu). Składają się na nie przede wszystkim dogłębne analizy dzieł Topola. Trochę miejsca poświęcono epizodom reporterskim,co mnie zaciekawiło i zmobilizowało do swoich poszukiwań. Rzetelny dziennikarz, podchwytujący naprawdę zróżnicowane tematy — oto następna twarz Jáchyma. Jego artykuły odznaczają się specyficznym stylem, dokładnie obrazującym daną sytuację z każdej możliwej strony. Kawałek inspirującego żurnalizmu, który zalecam studentom tego kierunku i osobom spragnionym realnego talentu w dziedzinie. Leszek Engelking wprowadził dużo odnośników do artykułów, warto je znaleźć na swoją rękę, jeśli czuje się niedosyt po zapoznaniu z prozą. To jej dalsza część, jeszcze bardziej prawdziwa.Publikacja ujawnia najciekawsze fakty z życia pisarza. Poparte odpowiednimi elementami wywiadów, wypowiedzi, rzucają nowe światło na jego sztukę. Wyjątkowo intryguje epizod opowiadający o Polsce i jej znaczeniu dla twórczości Czecha, szczególnie w powieści „Siostra”. Przy tej okazji stykamy się z opiniami na temat stosunków obydwu krajów, na przestrzeni lat, zdarzeń historycznych. Dobre uzupełnienie lektury, twórca spina punkty widzenia w całość, posiłkując się całą gamą materiałów. To prawdopodobnie najmocniejszy punkt monografii (nie bójmy się użyć tego słowa), aż chciałoby się zrobić z tego osobną pozycję.Obszerna bibliografia pozwala odwołać się do źródeł, gdy pragniemy poszerzyć znajomość konkretnych zagadnień. Leszek Engelking przedstawił twórczość Topola w konwencji najbliższej czytelnikowi, mową zrozumiałym, ale pięknym. Zawsze doceniam polszczyznę zadbaną, odpowiednią korektę, brak literówek. Drobiazgi wpływają na jakość, choć nierzadko nie zwracamy na to uwagi w ferworze dociekania. To wydanie ascetyczne, lekkie. Bez problemu możemy zabrać egzemplarz na uczelnię, do biblioteki. Tytuł doskonale pasuje do treści — pisarz, który chce sięgać nie tylko po słynne mity, lecz tworzyć współczesne. Jeśli jeszcze nie mieliście okazji trafić na jego dorobek literacki, a wahacie się, to Engelking wprowadzi Was w ten specyficzny, acz fenomenalny świat.W najbliższym okresie zamierzam poszukać wydanego pięć lat temu szkicu o Nabokovie. Leszek Engelking potrafi frapować, poruszać odpowiednie struny. Widać, że literatura go pochłania, a własną wiedzą dzieli się na korzyść innych. Chapeau bas, oby więcej takich osób!