Recenzje

• Zielono Mi

  2018-03-21

  Słowo „rewolucja” nie jest dzisiaj nikomu obce. Wydaje się być odmieniane przez wszystkie przypadki i używane we wszystkich możliwych kontekstach – rewolucja kulturowa, gastronomiczna, edukacyjna, naukowa, gospodarcza, a nawet seksualna. Lecz przede wszystkim – o czym niektórzy wydają się zapominać – należy je na pierwszym miejscu odnosić do tzw. trwałych przemian społecznych (które nie zawsze, jak prezentuje historia, przebiegały pokojowo i ze sporą dozą dyplomacji). Takie rewolty z definicji są przeciw czemuś (i)lub komuś. I zawsze zmieniają porządek rzeczy – najczęściej porządek społeczny. Z próbą oddania mechanizmów ich powstawania, przebiegu i ugruntowywania się nowej rzeczywistości zmierzył się Erik Durschmied. Zgodnie z tym co mówi podtytuł, książka ebook ta nie tylko skupia się na rewolucjach. Jest w niej też język o buntach a także zamachach, które swą wagą mogłyby się przeobrazić w niejeden zamach stanu. „Przemierzając” za tymi przewrotami cały świat – od Rosji po Meksyk, od Niemiec po Kubę, od Stanów Zjednoczonych po Japonię, zahaczając nawet o Iran – twórca dowodzi, że duże czyny i wyraziste osobowości czy postawy rodzą się w skrajnych, nie zawsze chlubnych i pełnych chwały, okolicznościach, a ludzie rewolucji nie jeden raz ubrudzili sobie ręce nieczystą grą i krwią niewinnych, przypadkowych świadków. Książka ebook ta daleka jest od spiskowej teorii dziejów, sentymentalnych porywów, mitologizujących i „pomnikotwórczych” podrygów czy również laudacji na cześć dużych postaci. Twórca rzeczowo – choć przy pomocy licznych anegdot, barwnych opowieści snutych żywym, emocjonalnym i nierzadko pełnym napięcia mową – przedstawia przyczyny, przebieg i skutki (nawet te odległe w czasie) kilku, zdawałoby się najbardziej przełomowych, przewrotów. Jak już wspomniano, interesują go nie tylko te oczywiste dla Europejczyka – jak Wielka Rewolucja Francuska i zamach na Hitlera, lecz też te dość odległe i „egzotyczne” – jak irańska z 1979 czy bunt w Japonii z 1945. Autora w równym stopniu interesują ci, którzy je wzniecali albo stawali się bezpośrednimi ofiarami – jak i ci, którzy stawali się mimowolnymi świadkami, anonimowym tłumem, któremu nakazywano żyć w społeczeństwie o świeżym porządku, bo: „Kiedy w grę wchodzi jedność narodowa, wszystko stawało się dozwolone, w tym też zbrodnie przeciwko ludzkości” (s. 369). Dowodzi to temu, że droga do ugruntowanego potem (czasem, choć nie zawsze) ładu społecznego bywa usłana wieloma trupami. Wiarygodności tym opowieściom dodaje też fakt, że Durschmeid skupia się nie tylko na doniesieniach historyków czy zapiskach korespondentów agencji prasowych, lecz też na swoich doświadczeniach – jak spotkanie z Fidelem Castro, z premierem irańskim Freydounem Hoveydą czy ajatollahem Chomeinim. I to też dzięki takiemu rysowi wspominkowemu, książka ebook zyskuje na rzeczowości a także prawdziwości. Staje się nie tylko kolejną nudną pracą okołohistoryczną, lecz ma szanse stać się oryginalnym zaproszeniem na wyprawę po krwawych meandrach przeszłości.