Strona 1 Sposoby wzbogacania języka Zadanie 1. • Już od wielu już tygodni jestem sfokusowany na tym temacie. Już od wielu już tygodni jestem skupiony na tym temacie. • Plagą internetu są hejterzy. Plagą internetu są osoby, które wszystko krytykują w agresywny sposób. • Zalajkujesz to zdjęcie? Polubisz to zdjęcie? Zadanie 2. Zadanie 3. chmura – miejsce przechowywania danych poza fizycznym nośnikiem selfie – zdjęcie robione samemu sobie Zadanie 4. A. teletrans, teleport, telethron Np. Neologizmy podkreślają, że wydarzenia dzieją się w niecodziennej scenerii. B. białodrzew, dźni, białopałem, żyśnie, słowiśnie, niebłoczu, łyście, ciemnie, niedośpiewy, ćwirnie, srebliście, słodzik, słowi, słowisieńskie, ciewy Np. Neologizmy są elementem gry słów. C. bezpieczu, bezmiar, wykrapiały, wiśniato Np. Neologizmy oddają nastrój miejsca. Pozwalają nazwać wrażenia, określić kolory (np. wiśniato). 1 Strona 2 Zadanie 5. 1. SKANER 2. BIKINI 3. BLOG 4. KLAUN 5. PIKNIK 6. CZAT 7. YOUTUBER 8. KECZUP 9. SMARTFON Zadanie 6. BC Zadanie 7. C Zadanie 8. Zadanie 9. A. Hasło grafik dotyczy homonimu, hasło punktować – wyrazu wieloznacznego. B. Np. Homonimy są zapisywane jako osobne hasła, wyrazy wieloznaczne zaś są objaśniane w obrębie jednego hasła i ponumerowane. C. Np. Homonimy są odrębnymi hasłami wyróżnionymi znakami rzymskimi, objaśnienia wyrazów wieloznacznych zaś znajdują się w obrębie hasła i są poprzedzone cyframi arabskimi. 2 Strona 3 Zadanie 10. Zadanie 11. PF Zadanie 12. być w błogosławionym stanie – być w ciąży mieć nierówno pod sufitem – być szalonym nie móc związać końca z końcem – mieć kłopoty finansowe ustronne miejsce – toaleta jesień życia – starość mieć rubensowskie kształty – być otyłym mówić okrągłymi zdaniami – kłamać chować głowę w piasek – tchórzyć Zadanie 13. Np. chaos, pączuszek Zadanie 14. 3 Strona 4 Style języka Zadanie 1. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Aeroplan, fragmenty – styl artystyczny Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – styl urzędowy Wielki słownik poprawnej polszczyzny – styl naukowy „Gra aktorska...” – styl publicystyczny „Wiesz, że...” – styl potoczny Zadanie 2. C Zadanie 3. Zadanie 4. małpować – naśladować lokal mieszkalny – mieszkanie fachura – specjalista honorarium – wynagrodzenie zgrywa – popisywanie się, żarty rozkminiać – zastanawiać się medyk – lekarz pomagier – pomocnik 4 Strona 5 Zadanie 5. AD Zadanie 6. • Marek został obiektem nienawiści mojej siostry, bo wyciął jej niezły numer przed całą klasą. Marek został obiektem nienawiści mojej siostry, ponieważ ośmieszył ją przed całą klasą. • Janek skończył już 15 wiosen, a nadal zachowuje się jak mały dzieciak. Janek skończył już 15 lat, a nadal zachowuje się jak mały dzieciak. • Wiceprezes podał do publicznej wiadomości, że tegoroczny budżet zieje pustką. Wiceprezes podał do publicznej wiadomości, że tegoroczny budżet ma deficyt. • Poczekaj chwilę, tylko uiszczę opłatę za parking i zaraz pójdziemy na lody. Poczekaj chwilę, tylko zapłacę za parking i zaraz pójdziemy na lody. • Ochroną policji będzie objęta osoba, która zacznie sypać. Ochroną policji będzie objęta osoba, która zacznie zeznawać. Zadanie 7. A. Np. Kelner posłużył się stylem potocznym, o czym świadczy m.in. obecność takich wyrazów jak szamka i gotóweczka. B. Np. Czy smakowało Panu danie? Płatność będzie gotówką? Zadanie 8. torebka – modna, stylowa przyjaciele – oddani, wierni książka – ciekawa, wciągająca jedzenie – smaczne, wyszukane Zadanie 9. BD Zadanie 10. • Tomku, jest zimno, dostosuj ubiór do warunków atmosferycznych! Tomku, jest zimno, włóż coś ciepłego. • Szanowni Mieszkańcy! Od jutra remont klatki schodowej, więc sorki za niedogodności. Szanowni Mieszkańcy! Od jutra remont klatki schodowej, przepraszamy za wszelkie za niedogodności. 5 Strona 6 Zadanie 11. * Odpowiedzi uczniów. Norma językowa i błąd językowy Zadanie 1. A. norma wzorcowa – pączek, norma użytkowa – pączka B. pot. Zadanie 2. Zadanie 3. Mnąłem/miąłem serwetkę w dłoniach. Na urodziny chciałabym dostać perfum/perfumy. Ssam/ssę tabletkę na gardło. Nie lubię kisielu/kiślu. Byli zieleni/zieloni ze złości. * Wyszłem/wyszedłem z tego cało. * W wypadku słów zieleni, zieloni można uznać obie formy, jednak bardziej powszechna jest forma zieloni. Zadanie 4. 6 Strona 7 Zadanie 5. Podane zdanie jest poprawne. Dużo może wystąpić tylko w formie M. lub B., a jeśli jest to pozycja zależna od czasownika – to też w D. Zadanie 6. • Błędnie: Nauczysz mnie grania na gitarze? Poprawnie: Nauczysz mnie grać na gitarze? • Błędnie: Pilnuj ją przez chwilę. Poprawnie: Pilnuj jej przez chwilę. • Błędnie: Magda planuje kupić nowy telefon. Poprawnie: Magda planuje kupno nowego telefonu. • Błędnie: Do narysowania projektu potrzebuję papier i ołówek. Poprawnie: Do narysowania projektu potrzebuję papieru i ołówka. • Błędnie: Używam dobre kosmetyki. Poprawnie: Używam dobrych kosmetyków. Zadanie 7. • Wychodząc ze szkoły, spotkał kolegę. • Przebrawszy się w kostium kąpielowy, weszła na basen. • Przebywając za granicą, moje dokumenty straciły ważność. • Mama, przygotowując kolację, słuchała radia. • Dotarłszy na szczyt, rozpętała się burza. • Jadąc tramwajem, przyszedł SMS. Poprawione wypowiedzenia: • Kiedy przebywałem za granicą, moje dokumenty straciły ważność. • Gdy dotarłem na szczyt, rozpętała się burza. • Kiedy jechałem tramwajem, przyszedł SMS. Zadanie 8. adoptował/adaptował Sławny scenarzysta adaptował powieść na potrzeby filmu. Muzyk rockowy adoptował sierotę. • efektowna/efektywna To była efektowna gra świateł. 7 Strona 8 Efektywna pomoc to ich znak rozpoznawczy. • komunikacyjny/komunikatywny Którędy prowadzi ten ważny szlak komunikacyjny? Czy to komunikatywny styl? • reprezentatywnej/reprezentacyjnej Mieszkania w reprezentacyjnej dzielnicy miasta. Ta epoka nie ma reprezentatywnej pisarki. • techniki/technologii Oni znają się na technologii klejenia jak nikt. Oni uczą techniki gry na skrzypcach. Zadanie 9. • Na terenie naszego miasta wybudowano całą i kompletną sieć ścieżek rowerowych. Na terenie naszego miasta wybudowano kompletną sieć ścieżek rowerowych. • Prestiż i ranga tej imprezy z roku na rok ulegają obniżeniu. Ranga tej imprezy z roku na rok ulega obniżeniu. • Na wszystkie pytania uczeń udzielił rzeczowych i logicznych odpowiedzi. Na wszystkie pytania uczeń udzielił rzeczowych odpowiedzi. • W czasie trwania meczu zawodnicy udowodnili, że na boisku potrafią solidarnie współdziałać. W czasie trwania meczu zawodnicy udowodnili, że na boisku potrafią współdziałać. Zadanie 10. Zadanie 11. Długo opowiadał o rządach trudnej ręki / rządach twardej ręki. Lubię tę melodię łatwo wpadającą do ucha / wpadającą w ucho. Po rozwiązaniu jednego zadania brał się do następnego / brał się za następne. Film jest oparty o źródła historyczne / oparty na źródłach historycznych. Zimą ta droga jest trudno przejezdna / z trudem przejezdna. Fotografia wędrowała od ręki do ręki / z rąk do rąk. 8 Strona 9 W twoim pokoju panuje prawdziwy artystyczny nieład / artystyczny chaos. Siostry Kowalskie zawsze mówią zgodnym chórem / jednym chórem. Zadanie 12. Zadanie 13. Nasza klasa to bardzo ciekawa grupa. Zacznijmy od dziewczyn. Kasia chodzi z głową w chmurach – ciągle marzy. Ewelina to nasza klasowa poetka – kiedy puszcza wodze fantazji, wszyscy są zachwyceni jej wierszami. Joli natomiast dobrze z oczu patrzy, bez wahania można jej zaufać. Chłopakom też niczego nie brakuje. Opowieści Maćka o jego sukcesach w grach można między bajki włożyć. Kamil patrzy na życie przez różowe okulary, choć wcale nie jest prymusem. Tomka wszyscy mają po dziurki w nosie, bo ciągle stroi sobie z kogoś żarty. Antek zaś gra w naszej klasie pierwsze skrzypce – każdy liczy się z jego zdaniem. Zadanie 14. FF Zadanie 15. B Nazwy osobowe i miejscowe Zadanie 1. Bolesław IV Kędzierzawy Bruce Wayne – Batman Mieszko III Stary Peter Parker – Spiderman Odpowiedzi na pytania Np. Pseudonimy służą ukryciu prawdziwej tożsamości. Przydomki odnoszą się do cech charakterystycznych ich właścicieli. 9 Strona 10 Zadanie 2. A Zadanie 3. • Długo przyglądali się (Jakub) Jakubowi. C. • (Romeo) Romea nie było w Weronie. D. • (Aleksander) Aleksandrze, idź do wychowawcy! W. • Do kina pójdziecie z (Alicja) Alicją. N. • Koleżanki rozmawiały o (Julia) Julii. Ms. • Na pierwszym planie obrazu widać (Apollo) Apolla. B. Zadanie 4. • Nie czytałem reportaży pana Wańkowicza / pani Wańkowicz. • Odwiedziłem panią Niezgodę / pana Niezgodę. • Dawno nie widziałem pana Wróbla / pani Wróbel. • Umówiliśmy się z panią Czarny (lub: Czarną) / panem Czarnym. Zadanie 5. Zadanie 6. Kolejne zwycięstwo Kamila (Stoch) Stocha! Trzymamy kciuki za Stefana (Hula) Hulę. 10 Strona 11 Gratulujemy formy Piotrowi (Żyła) Żyle. Dawid Kubacki idzie łeb w łeb z Maciejem (Kot) Kotem. Sławomirowi (Peszko) Peszce zaproponowano kontrakt z nową drużyną. Niezapomniane spotkanie z Anitą (Włodarczyk) Włodarczyk – wielokrotną medalistką w rzucie młotem. Zaskakująca decyzja Fabiana (Drzyzga) Drzyzgi. Kolejny kolarski sukces Katarzyny (Niewiadoma) Niewiadomej. Zadanie 7. • Niesłabnącą popularnością wśród dzieci cieszy się seria Harry Potter (Joanne Kathleen Rowling) Joanne Kathleen Rowling, a wśród młodzieży – Władca Pierścieni (John Ronald Reuel Tolkien) Johna Ronalda Reuela Tolkiena. Na podstawie serii książek Mikołajek – napisanej przez (René Goscinny) Renégo (albo René) Goscinnego i zilustrowanej przez (Jean-Jacques Sempé) Jeana-Jacques’a Sempégo – nakręcono serial animowany. Powieść Alicja w Krainie Czarów (Lewis Carroll) Lewisa Carrolla doczekała się kilku wersji filmowych. Prawdziwe nazwisko (Mark Twain) Marka Twaina, autora Przygód Tomka Sawyera, to Samuel Langhorne Clemens. Zadanie 8. • Tytuł: Opowieść wigilijna • Tytuł: Latarnik Miejsce akcji: Londyn Miejsce akcji: Aspinwall • Tytuł: Reduta Ordona • Tytuł: Pan Tadeusz Miejsce akcji: Warszawa Miejsce akcji: Soplicowo Zadanie 9. Piotrków – od imienia założyciela lub właściciela, Piotra Dąbrowa Górnicza – wskazująca na naturalną właściwość miejsca i na działalność człowieka Piekary Śląskie – wiąże się z zajęciem mieszkańców Zalesiany – od usytuowania terenu * Odpowiedzi uczniów dotyczące zamieszkiwanych miejscowości. 11 Strona 12 Zadanie 10. Wszystkim zwiedzającym Kraków i okolice polecam Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd – czerwony rowerowy szlak turystyczny o długości ok. 190 km łączący Kraków z Częstochową. Koniecznie zatrzymajcie się w Rudnie, aby zobaczyć zamek Tenczyn. Warto pochodzić również po ruinach zamku w Rabsztynie. Uważajcie koło Morska, jest tam wyjątkowo trudny odcinek. Od Zrębic do Częstochowy powinno pójść łatwo. Zadanie 11. – Podobno o Zakopanem mówi się, że to zimowa stolica Polski? – Więc o Sopocie możemy powiedzieć, że to letnia stolica? – Tato, którą trasą pojedziemy do Wschowy? – Na pewno przez Dębową Łękę, Siedlnicę i Szlichtyngową. – Jedziemy na wycieczkę szlakiem zamków krzyżackich. Zaczniemy od Kwidzyna. – Koniecznie musicie spędzić choć parę chwil w Gniewie. Zadanie 12. Babimost – w Babimoście Czarnolas – w Czarnolesie Kobyle-Gródek – w Kobylu-Gródku Ruciane-Nida – w Rucianem-Nidzie Sucha Beskidzka – w Suchej Beskidzkiej Zadanie 13. BD Zadanie 14. 12 Strona 13 Zadanie 15. PF (tylko nazwę mieszkańca Anglii tworzymy za pomocą formantu -ik) Zadanie 16. Ten pociąg jedzie z Białegostoku do Czeremchy. Na pewno zatrzyma się w Lewickich, Hołówkach Dużych, Zimnochach, Strabli, Rajsku, Bielsku Podlaskim, Lewkach, Podbielu, Gregorowcach, Suchowolcach, Kleszczelach. Odmienne i nieodmienne części mowy – przypomnienie Zadanie 1. A. Np. Chłopcy ruszają w pościg za Bóldożercą. B. Minho, odpowiedź, przerażenia, strachu, oczach, Thomasa, kreaturę, przeczucie, Thomas, Minho, korytarza, tempo, Opiekun Zwiadowców, róg, Thomasa, rogiem, zadku, Bóldożercy, minut, korytarza, końcu, Urwisko, przestrzeń, nieba, Buldożerca, kierunku C. (nie) czekał, (nie) dostrzegł, pobiegł, widział, podpowiadało, ruszył, pobiegł, skręcił, skręcali, zwalniali, wyjrzeć, informował, trwało, dotarli, znajdowało się, rozciągała się, zmierzał Przeważają czasowniki w formie osobowej w czasie przeszłym, trybie orzekającym. D. odpowiedź A E. wybałuszonych – Ms. lm. r.nm.-os. znikającym – Ms. lp. r.m. Zadanie 2. M. lp. sędzia, przyjaciel; M. lm. książęta, przyjaciele, mecze D. lp. księcia, przyjaciela, meczu; D. lm. sędziów, książąt, meczów C. lp. sędziemu, przyjacielowi, meczowi; C. lm. sędziom, przyjaciołom, meczom B. lp. sędziego, księcia, mecz; B. lm. książąt, przyjaciół, mecze N. lp. księciem, meczem; N. lm. sędziami, książętami, przyjaciółmi Ms. lp. sędzi, księciu, przyjacielu; Ms. lm. sędziach, przyjaciołach, meczach W. lp. książę, przyjacielu, meczu; W. lm. sędziowie, książęta 13 Strona 14 Zadanie 3. Chwyć kubek za obydwa (ucho, B. lm.) ucha. Słyszałam to na własne (ucho, B. lm.) uszy. Długo mówił o (dobro, Ms. lp.) dobru i (zło, Ms. lp.) złu. Wielu pisarzy podejmuje rozważania o miejscu (dobro, D. lp.) dobra i (zło, D. lp.) zła. Tytuły czasopism należy zapisywać w (cudzysłów, Ms. lp.) cudzysłowie. Pisownia z użyciem (cudzysłów, D. lp.) cudzysłowu może sprawiać kłopoty. Zadanie 4. Np. Wisława Szymborska posłużyła się bezokolicznikami oraz imiesłowami przymiotnikowymi biernymi. Dzięki temu wypowiedzi podmiotu lirycznego są bezosobowe (podmiot liryczny nie ujawnia się, jest obserwatorem zachowań kota). Zadanie 5. Zadanie 6. Np. rozmaitych – Ms. lm., r.nm.-os. jaskrawy – B. lp., r.m. nieziemski, zrozumiały, pozaziemski, niebiański – M. lp., r.m. wspaniałego, potoczne – B. lp., r.n. niebiańskiego – D. lp., r.m. krótkim – Ms. lp., r.n. ówczesnych, młodych – D. lm., r.m.-os. 14 Strona 15 Zadanie 7. Ta pizza jest dobra, choć ciasto powinno być (cienki) cieńsze. Proponuję wybrać (prosty) prostszą drogę do schroniska. Filip jest ode mnie (niski) niższy, ale (szybki) szybszy. W internecie można znaleźć (świeży) świeższe wiadomości na ten temat. Jest ciepło, włóż (lekki) lżejszą kurtkę. Mogłabym grać w siatkówkę, gdybym była (wysoka) wyższa. Ten czarny płaszcz jest (elegancki) elegantszy niż dżinsowa kurtka. Zadanie 8. siedmiu – D. czternastu – D. dwóch tysięcy dziewięciuset – D. czterech tysięcy pięciuset – D. jedną – B. dwa – B. sześć – B. sześcioma – N. dwóch – D. trzech – D. pięciu – D. pięćdziesięciu – D. Zadanie 9. tę – B., tą – N., ten – M., mi – C., tobie – C., mnie – C. 15 Strona 16 Zadanie 10. Zadanie 11. ktoś – M. mi – C. co – M. kimkolwiek – N. się gdzie nas – D. tam twojego – D. lp. r. męski żadnego – D. lp. r. męski nikim – N. tak jak wami – N. Zadanie 12. 1. że, ale, zatem, oraz – spójniki 2. do, za, znad, we, śród – przyimki 3. miau, kap, oj, hej, ha – wykrzykniki 4. jutro, siwo, cicho – przysłówki Zadanie 13. znów, dzisiaj, ciepło (cieplej, najcieplej), deszczowo, nagle, energicznie (energiczniej, najenergiczniej), beztrosko (bardziej beztrosko, najbardziej beztrosko), niezwykle (niezwyklej, najniezwyklej), interesująco (bardziej interesująco, najbardziej interesująco), ukradkiem, tajemniczo (bardziej tajemniczo, najbardziej tajemniczo), przelotnie, fatalnie (fatalniej, najfatalniej), bardzo (bardziej, najbardziej), smutno (smutniej, najsmutniej) 16 Strona 17 Zadanie 14. Przyimki: z, na, na, w, z, od, do, o, za, na Spójniki: i, że, i, i, i, że, i, jak Zadanie 15. Jeśli uda mi się skończyć wypracowanie w ciągu godziny, to przyjdę do ciebie. W sobotę udało mi się nie tylko posprzątać mieszkanie, lecz także umyć okna. O ile z języka polskiego będę mieć piątkę na świadectwie, o tyle z matematyki pójdzie mi gorzej. Wyszedłem wcześniej, dlatego że jutro muszę wstać skoro świt. Przygotowaliśmy tę prezentację, mimo że mieliśmy ograniczony dostęp do materiałów. Im dłużej powtarzałem materiał, tym bardziej wydawało mi się, że nic nie umiem. Spektakl był przeznaczony zarówno dla młodzieży, jak i dorosłych. Zadanie 16. • zaskoczenie: o! • zachwyt: ach! • ból: au! • ulga: uff! • radość: hura! • rozczarowanie: phi! Zadanie 17. Np. Zróbże zakupy. Czy wyślesz ten list? Podejdź no do mnie. Niech Konrad rozwiąże to zadanie. Poszlibyśmy do teatru. Zadanie 18. FF Zadanie 19. przysłówek: wieczorem, zupełnie, bardzo, szybko, odpowiednio przyimek: w, o, do 17 Strona 18 spójnik: że partykuła: -że wykrzyknik: ojejku Zadanie 20. Np. że w funkcji partykuły: Ruszże się odrobinę. że w funkcji spójnika: Mówiłam, że możesz odejść. by w funkcji partykuły: Nie spojrzałby na mnie. by w funkcji spójnika: Prosiłam, by mi to oddała. a w funkcji wykrzyknika: A niech to! a w funkcji spójnika: Spojrzał na mnie, a ona się uśmiechnęła. Zadanie 21. Opowiem ci tę historię, ale musisz zachować ją dla siebie. Przepadła nam dziś ostatnia lekcja, więc wróciłem wcześniej do domu. Wolałbym wodę lub sok. Wieczorem wpadnę do Basi albo pójdę pobiegać. Albo zjemy coś teraz, albo dopiero po powrocie z zakupów. Zadzwoń do mnie, bo będę się martwił. Rano świeciło słońce, dlatego nie wzięłam parasola. Nie odrobiłem jeszcze lekcji ani nie posprzątałem w swoim pokoju. Goście ani nie przyjechali, ani nie odwołali rezerwacji telefonicznie. Przeczytał wiadomość i napisał odpowiedź. Nie wyjdziemy, dopóki nie poukładasz tych rzeczy. Grzesiek nie może z nami jechać, zatem zaplanujmy coś innego. Zamierzam opróżnić szafy z zimowych ubrań oraz pozbyć się części butów. Przecinek stawia się przed spójnikami: ale, więc, bo, dlatego, dopóki, zatem. Przecinka nie stawia się przed spójnikami: ani, i, oraz, albo, lub. Wyjątkiem są m.in. sytuacje, gdy spójniki te powtarzają się w zdaniu, np. albo, ani. 18 Strona 19 Części zdania – przypomnienie Zadanie 1. Zadanie 2. Zadanie 3. Trzeba się pośpieszyć. Nie wolno śmiecić! Internet wynaleziono w latach 60. XX w. Zadanie 4. Mój starszy brat nauczył mnie grać w gry na konsoli. W czasie nauczania zdalnego brakowało mi kontaktu z moją klasą. Niektórzy youtuberzy potrafią skutecznie przyciągnąć uwagę ogromnej widowni. Po całym dniu poszukiwań udało nam się znaleźć zaginionego pieska Kasi. 19 Strona 20 Zadanie 5. • Oglądaliśmy wczoraj film. Oglądaliśmy wczoraj ciekawy film. • Przez Kraków przepływa rzeka. Przez Kraków przepływa rzeka Wisła. • Odłożyłam tę książkę na półkę. Odłożyłam tę książkę na trzecią półkę. • Przechowuj żywność w opakowaniu. Przechowuj żywność w opakowaniu z recyklingu. • Uczniowie szkoły wzięli udział w akcji charytatywnej. Uczniowie naszej szkoły wzięli udział w akcji charytatywnej. Zadanie 6. 1. historię, 2. deskorolką, 3. rodzicami, 4. jasełka, 5. koleżankami hasło: Loch Ness Zadanie 7. W tym całym zamieszaniu Julia zapomniała portfela. W repertuarze kina nie znaleźliśmy niczego interesującego. Ewa narwała szpinaku na wegańską tartę. Nigdy nie zapomnę o moich szkolnych przyjaciołach. Zadanie 8. BC Zadanie 9. Nie wywołuj wilka z lasu. Pieczone gołąbki nie lecą same do gąbki. Nie można dwa razy wejść do tej samej rzeki. W czasie wojny milczą muzy. I na równej drodze kark skręcić można. Nauka nie idzie w las. Niedaleko pada jabłko od jabłoni. 20