Strona 1 Strona 2 Strona 3 D i a Pat r i c i i , kt6 ra a n i ra z u n i e za po m n iata . Strona 4 ,, Sta rzy bogowi e m ogq byc w i e l cy, a l e n i e Sq a n i i:ycz l iwi, a n i ta s kawi . S q za to ka p rys n i i n i esta l i, n i czym sw iatto ks i�i:yca n a wod z i e a l bo c i e n i e w cza s i e b u rzy. J ei:e l i u p i e ra sz s i �, by i c h wezwa c, za c h owaj ost roi: n os c : sta ra n n i e fo rm utuj i:ycze n i a i p rzygot uj s i � n a to, i:e za i c h s petn i e n i e za pta cisz sto n q ce n � . A l e b e z wzg l � d u n a to, w j a k roz paczl iwym potoi:e n i u s i � z n aj d z i esz, n igdy n i e m 6 d l s i � do tyc h, kt6 rzy od powi a d aj q po za pa d n i�ci u z m ro ku". - Este l e M ag ritte 1 642-1 7 19 Strona 5 Vi l l o n -s u r-Sa rt h e, F ra n cj a 29 l i pca 1714 Dzi ewczy n a u c i e ka, by oca l i c i:yc i e . Let n i s kwa r p ra i:y j ej p l ecy, a l e n i e go n i j ej wsc i e kta ttu szcza z pochod n i a m i . Za n i q pozostaty tyl ko l a m p i o ny z wese l n ego p rzyj�cia, cze rwo n a wy b l a s k za c h o d zqcego sto n ca, p rzeswitujqcy ponad wzg6 rza m i, a d z i ewczy n a biegn ie, j ej s p6d n i ca p l qcze s i � w t rawie, gdy u myka w k i e r u n ku l a s u, p r6 b ujqc zd qi:yc p rzed za c h od e m . Wiatr n i esie gtosy, wotaj qce j ej i m i � : - Ad e l i n e ? Ad e l i n e ? Ad e l i n e ! P rzed sobq w i d z i rozciqg n i �ty, dtugi c i e n , z byt dtugi, j ego ko ntu ry zaczy n aj q s i � j u i: roz m a zywa c, a z j ej wtos6w syp i q s i � b i ate kwiatki, za scie l aj qce gru nt j a k m ate gwi a zdy. Zostaw i a za sobq cate ko n ste l a cj e, p rawie ta kie, j a k ta n a j ej po l i cz ka c h . S i e d e m p i eg6w. Po j e d nym n a ka i:d q m itosc j ej i:yc i a : ta k powi e d z i ata Este l e, kiedy d z i ewczy n a byta j eszcze m ata . Po j e d nym n a ka i:d e i:ycie, kt6 rego za z n a . Po j e d nym n a ka i:d ego boga, kt6 ry j ej st rzei:e . Te ra z te s i ed e m z n a k6w z n i ej szyd z i . O b i et n ice. Kta m stwa . N i e m i ata u ko c h a nych, n i e za z n ata i:ycia, n i e n a potkata bog6w, a w d o d atku te ra z ko n czy j ej s i � cza s . M i m a t o n i e zwa l n i a a n i n i e o g l q d a s i � z a s i e b i e . N i e c h ce w i d z i e c i:ycia, kt6 re cze ka n a n i q za p l eca m i, n i e r u c h o m e jak rys u n e k, m a syw n e n i czym g ro bowi e c . Za m i a st tego wo l i u c i e ka c . Strona 6 BOGOWIE, KTORZY ODPOWIADAJA POZMROKU Strona 7 Tyt ut d z i eta : Reve n i r Auta r : A r l a M i ret Data : 1 7 2 1-1 7 2 2 Tec h n i ka : rzezba - d rew n a jes i a n awe i m a rm u r Wta s n as c : M u ze u m O rsay O p i s : Seria d rewn i a nyc h rzezb, p i � c pta k6w w r6i: nyc h pazycj a c h i n a r6i: nyc h eta p a c h t u i: p rzed wz b i c i e m s i � d a l atu, za m a ntawa nyc h n a Wqs ki m m a rm u rawym ca ka l e . Ka nte kst : M i ret s u m i e n n i e p rawa d z it pa m i �t n i k, c a pazwa l a n a m n a wg l q d w u myst a rtysty i p races tw6 rczy. l n s p i ra cj q d i a Reve n i r byta fig u rka z n a l ez i a n a n a pa rys kiej u l i cy z i m q 1 7 1 5 ra ku : d rewn i a ny pta sze k ze zta m a nym s krzydte m . Wedtug swi a d e ctwa sa m ega a rtysty zastat a n adtwa rza ny j a ka p i qty w s e r i i (jed n a k z catym i s krzydta m i ), t u i: p rzed wz b i c i e m s i � w paw i et rze . P rzyb l i i:a n a wa rtasc : 1 7 5 000 d a l a r6w Strona 8 N owy J o r k, Sta ny Zj ed n oczo n e Am e ryki 10 ma rea 2014 I Dzi ewczy n a b u d z i s i � w c u d zym t6z ku . Leiy ta m ko m p l et n i e n i e r u c h o m a , p r6 b ujqc zatrzy m a c cza s, ta k j a kby wst rzymywata o d d ech, ta k j a kby pot rafita powst rzy m a c zega re k od tyka n i a, s itq wo l i s p rawic, by chto pa k u j ej b o ku j eszcze s i � n i e z b u d z it i by za c h owat ws po m n i e n i e ws p6 1 n i e s p � d zo n ej n o cy. O czywiscie w i e, ie n i e potrafi tego z ro b i c . Zd aj e s o b i e s p raw�, ze chto pa k o wszyst ki m za po m n i, ta k j a k pozosta l i . To n i e j ego wi n a . To n igdy n i e j est wi n a ia d n ego z n i c h . O n wciqi s p i, a a n a patrzy, j a k j ego ra m i o n a powo l i u n oszq s i � i o p a d aj q . O bs e rw uj e m i ejsce, gd z i e ci e m n e wtosy zawij aj q s i � n a ka rku, a pote m pat rzy n a b l i z n � rozc i qg n i �tq wzdtu:Z ie b e r. Daw n o za pa m i �ta n e szczeg6ty. Chto pa k m a n a i m i � To by. Po p rzed n i ej n o cy powi e d z i ata m u, ie n a zywa s i � J ess. S kta m ata, a l e tyl ko d l atego, ie n i e m oie wypow i e d z i e c swoj ego p rawd ziwego i m i e n i a . To jed n a ze ztos l iwosci rozs i a nyc h n i czym p o krzywy w wysokiej t rawie, u kryte ko l ce, kt6 re m aj q ra n i c . Czy m ie j est cztow i e k, jeie l i n i e c i qg i e m s l a d 6w, kt6 re po so b i e pozostawia ws r6d i n nyc h l u d z i ? N a u czyta s i � stq p a c po m i �d zy c i e r n i a m i, l ecz pew nyc h ra n n i e d a s i � u n i kn q c : ws po m n i e n , fotog rafi i, i m i o n . W ciqgu ostat n i ego m i esiqca n a zywata s i � j u i C l a i re, Zoe i M i c h e l l e, a l e d w i e n oce te m u, kiedy m i ata n a i m i � E l l e i p6z nym w i eczo re m za myka l i kawi a rn i � p o jed nym z j ego ko n ce rt6w, To by pow i e d z i at, ie za koch at s i � w d z i ewczy n i e i m i e n i e m J ess, tyl ko j eszcze j ej n i e s p ot kat. Strona 9 D l atego te ra z p rzyb rata i m i � J ess. To by zaczy n a s i � w i e rc i c, a ana czuje sta ry, z n a ny b 6 1 w p i e rsi, gdy chto pa k si� p rzeci qga, p rzew ra ca na d rugi b o k, a l e j eszcze si� n i e b u d zi, o n i e . J ego twa rz z n aj d uj e s i � te ra z o ki l ka ce ntym etr6w od j ej twa rzy, u sta m a se n n i e rozchyl o n e, s pad c i e m nyc h k�d z i o r6w l ed w i e w i d a c oczy, a ci e m n e rz�sy s poczywaj q n a j a s nyc h p o l iczka c h . Pewn ego ra z u c i e n d ra i: n it s i � z d z i ewczy n q pod cza s s pa ce r u n a d Se kwa n q . Pow i e d z i a t j ej w6wcza s, i: e m a u l u b i o ny typ, s u ge rujqc, i:e w i � kszosc m �i:czyz n (a ta ki:e ki l ka ko b i et), kt6 ryc h wyb i e rata, wyg l q d ata catki e m pod o b n i e do n i ego . Te sa m e ci e m n e wtosy, te sa m e byst re oczy i wyra z i ste rysy twa rzy. To byta n i e fa i r. P rzeciei: c i e n wyg l q d a t w te n s pos6b tyl ko d z i � ki j ej wyo b ra i:e n i u . To a n a n a d ata m u te n ksztatt, wyb rata posta c, w j a kiej go b�d z i e og l q d a c . ,, N i e pa m i �tasz - powied z i ata m u wtedy - j a k bytes tyl ko ci e n i e m i dym e m ?" ,, Koc h a n i e - od pa rt gt� b o k i m , c i c hym gtosem - byte m wtedy sa m q n ocq". Te ra z jest ra n e k, i n n e m i a sto i i n n e st u l ec i e, j a s n e p ro m i e n i e sto n ca p rze b ij aj q s i � p rzez za sto ny, a To by z n 6w s i � p rzew ra ca, powo l i wz n oszqc si� n a d pow i e rzc h n i � s n u . Dzi ewczy n a kt6 ra n a zywata s i �, a m oi:e n a zywa s i �, J ess, wst rzym uj e od d ec h , p r6 b ujqc wyo b ra z i c s o b i e ta ki d z i e n , kiedy chto pa k s i � b u d z i, widzi j q i pa m i �ta . U s m i e c h a s i �, gta d z i j q po p o l icz ku i m 6wi ,, D z i e n d o b ry". N igdy s i � to j ed n a k n i e wyd a rzy, a a n a n i e c h ce og l q d a c d o b rze z n a n ej, p u stej m i ny, n i e c h ce pat rzec, j a k pa rt n e r p r6 b uj e wypetn i c l u ki w m i ejsca c h , gd z i e powi n ny s i � z n aj d owa c ws po m n i e n i a o n i ej, by w reszci e p rzejsc n a d tym d o po rzqd ku d z i e n n ego z wyst u d i owa n q n o nsza l a n cj q . W i d z i ata t � sce n � wysta rczaj qco cz�sto, z n a t o wszyst ko n a pa m i�c, w i � c zs u wa s i � z t6i: ka i i d z i e boso d o sa l o n u . Dost rzega od b i c i e w l u st rze w ko ryta rzu i za u wa i:a to, co wszyscy : s i e d e m p i eg6w, roz rz u co nyc h n i czym gw i a zd oz b i 6 r n a j ej n o s i e i po l i cz ka c h . J ej p rywatna ko n ste l a cj a . Strona 10 Pochy l a s i � i c h u c h a n a l u st ro, po czym p r6 b uj e n a p i s a c pa l ce m swoj e p rawd ziwe i m i � : A . . . d . . . Doci e ra d o d ru g i ej l ite ry, kiedy po p rzed n i a z n i ka . To n i e kwesti a m ed i u m : d z i ej e s i � ta k n i eza l ei n i e od tego, j a k p r6 b uj e wyra z i c swoj e i m i � czy o pow i e d z i e c swoj q h isto r i � . A p r6 bowata w i e l e ra zy : ot6w kiem, atra m e nte m, fa rbq l u b krw i q . Ad e l i n e . Ad d i e . La R u e . To bez se n s u . Lite ry osy p uj q s i � l u b b l a kn q . Dzw i � ki za m i e raj q j ej w ga rd l e . O d s u wa pa l ce o d l u st ra i odwra ca s i �, o m i ataj qc wz ro ki e m sa l o n . To by j est m u zyki e m - i to w i d a c wsz� d z i e n a o koto . Pod scia n a m i stoj q i n stru m e nty. Po stota c h roz rz u co n o n a ba zg ra n e p i � c i o l i n i e i n otatki - ta kty n a w p6t za pa m i �ta nyc h m e l od i i p o m iesza n e z l ista m i za ku p6w i s p raw d o zatatw i e n i a . Tu i ta m za d z i atata ta kie i n n a r� ka . N a pa ra pecie kuc h e n n ego o k n a ros n q kwi aty, c h o c i a i To by n i e pa m i �ta od kiedy. O b o k l eiy ks iqika o R i l ke m , kt6 rej za ku p u r6w n iei n i e pot rafi s o b i e p rzypo m n iec. Rzeczy pozostaj q, n a wet j es l i ws po m n i e n i a z n i kaj q . Wsta n i e zwykle zaj m uj e To by'e m u dtu iszq chwi l �, totei Ad d i e ro b i s o b i e h e rbat� . O n j ej n i e p ij a , a p rzeciei ta m sto i, p u sz ka l i sciastego cej l o n u i p u d etko j e d wa b nyc h to re becze k. Pa m i qt ka po w i eczo r n ej wyci eczce d o s kl e p u s poiywczego : chto pa k i d z i ewczy n a w�d rujqcy po a l ej ka c h , t rzym aj qcy si� za r�ce, bo n i e mogl i za s n qc . Kiedy n i e c h c i ata, ie by wiecz6 r si� s ko n czyt, n i e byta gotowa od p u s c i c . Pod n o s i ku b e k i wdyc h a a ro m at h e rbaty, a ws po m n i e n i a u n oszq s i � w ra z z pa rq . Lo n dy n s ki pa rk. Pati o w P ra d ze . Ws p6 1 n a sa l a w Edyn b u rgu . P rzesztosc n a rysowa n a n a te ra z n i ej szosci j a k m a l owi dto n a jedwa b i u . W N owym J o rku wstaj e chtod ny p o ra n e k, o k n a S q za m a l owa n e m roz nym i wzo ra m i, w i � c sci qga koc z ka n a py i owij a n i m ra m i o n a . J ed e n ko n i ec sofy zaj m uj e fute rat od gita ry, a d rugi - kot To by'ego, wi�c Ad d i e s i a d a n a stotku p rzy p i a n i n i e . Strona 11 Kot, kt6 ry ta kie m a n a i m i � To by (,,W te n s pos6b m ag� m 6w i c sa m d o s i e b i e i n i e b rz m i t o d z i w n i e", wyj a s n it chto p a k) pat rzy n a Ad d i e, kt6 ra d m u c h a n a h e rbat� . Za sta n a w i a s i �, czy kot j q pa m i �ta . Dto n i e j ej s i � og rzaty, wi�c stawia ku b e k n a p i a n i n i e, otw i e ra p o k ryw�, rozci qga pa l ce i zaczy n a g ra c, n aj c iszej, j a k potrafi . Styszy, j a k To by - te n w syp i a l n i - s i � p rzeci qga, i cate j ej ci ato t�iej e z p rze ra ie n i a . To n ajtru d n i ejszy m o m e nt . Ad d i e m ogta, a n awet powi n n a byta wys l i zg n q c s i �, k i e d y chto pa k wciqi jeszcze s pat, kiedy ra n e k byt j eszcze p rzedt u ie n i e m n ocy, chwi l q u w i �z i o n q w b u rsztyn i e . Te ra z j est j u i j ed n a k z a p6z n o, wi�c za myka oczy, pochyl a gtow� i g ra d a l ej . Styszy po m i � d zy n uta m i j ego kro ki, poru sza d a l ej pa l ca m i i wycz u wa, ie To by sta n qt w d rzwi a c h . B�d z i e ta m stat, chto n qc catq sce n �, p r6 b ujqc odtwo rzyc ko l ej n osc wyd a rze n z p o p rzed n i ego wi eczo ru, za sta n a w i a c s i �, czy u rwat m u s i � fi l m i j a k to m o i l iwe, ie poz n at d z i ewczy n � i za p rosit jq do d o m u . Czy n i e wypit za d u io i d l a czego n i c z tego n i e pa m i �ta . W i e j ed n a k, ie To by n i e p rze rw i e j ej, d o p6 ki gra, wi�c roz koszuj e s i � m u zykq jeszcze p rzez ki l ka seku n d , a pote m ko n czy, pod n o s i wz ro k i u d aj e, ie n i e za u wa ia j ego z m i esza n ej m i ny. - D z i e n d o b ry - m 6wi ra d o s n ie, a j ej a kce nt, kiedys swi a d czqcy o fra n c u s ki m poc h o d ze n i u, j est te ra z ta k sta by, ie tyl ko a n a go styszy. - O c h . . . d z i e n d o b ry - od powi a d a chto p a k, p rzeczesujqc dto n i q cza r n e l o k i . Trze ba m u o d d a c, i e wyg l q d a j a k zawsze : t ro c h � oszoto m i o ny i za s koczo ny, ie w j ego sa l o n i e s i e d z i ta d n a d z i ewczy n a , kt6 ra pod koce m m a n a s o b i e tyl ko m ajtki i kosz u l k� j ego u l u b i o n ej ka pe l i . - J ess - pod pow i a d a m u i m i �, kt6 rego chto pa k n i e z n aj d uj e, b o w j ego pa m i�ci go n i e m a . - W po rzqd ku, jeie l i n i e pa m i �ta sz - d o d aj e . To by ru m i e n i s i � i p rzega n i a d rugi ego To by'ego, kota, a pote m za p a d a s i � w gt� bokie pod u chy ka n a py. - P rze p ra sza m . . . To d o m n i e n i e pod o b n e . N i e j este m ta ki m fa cete m . Ad d i e s i � u s m iec h a . - A j a n i e j este m ta kq d z i ewczy n q . W6wcza s o n tei s i � u s m i e c h a , a te n u s m iech j est n i czym p ro m 1 e n swi atta, p rzed kt6 rym p i e rzc h aj q c i e n i e n a j ego twa rzy. Kiwa gtowq Strona 12 w kieru n ku p i a n i n a, a a n a c h c i ata by, ie by powi e d z i a t cos w rod zaj u : 11 N i e w i e d z iate m , ie pot rafisz g ra c", l ecz To by za m i a st tego m 6w i : - J estes n a p rawd � d o b ra . - I rzeczywiscie, to p rawd a . Za d z i w i aj qce, czego m o i n a s i � n a u czyc, kiedy s i � ma cza s . - D z i � ki - od powia d a, p rzes u waj qc pa l ca m i po kl awisza c h . To by wyd aj e s i � te ra z zd e n e rwowa ny. U c i e ka d o kuch n i . - Kawy? - pyta, p rzesz u kuj qc szafk i . - Zn a l a zta m j u i h e rbat� . Zaczy n a g ra c i n ny utw6 r. N i c s ko m p l i kowa n ego, ki l ka p rostyc h n ut . Poczqte k czegos. Z n aj d uj e m e l od i�, pod kr�ca j q i pozwa l a , ie by ptyn �ta j ej m i � d zy pa l ca m i, a To by pos p i esz n i e w ra ca do po koj u z pa ruj qcym ku b k i e m w dto n i a c h . - Co to byta ? - pyta, a oczy m u btyszczq, ta k j a k ka id e m u a rtyscie : pisa rzowi, m a l a rzowi, m u zykowi, kiedy n a d c h o d z i chwi l a i n s p i ra cj i . - B rz m i ato z n aj o m o . Dzi ewczy n a wz ru sza ra m i o n a m i . - G rates m i to wczo raj wieczo re m . W s u m i e n i e jest to kta m stwo . Rzeczywiscie j ej to g rat. . . a l e j u i p o tym, j a k za poz n ata go z tq m e l o d i q . - N a p rawd � ? - pyta z e z m a rszczo nym i b rw i a m i . O d staw i a kaw�, s i �ga po ot6we k i n otat n i k z n aj b l i iszego sto l i ka . - Boie, a l e m u s i ate m byc n a rq b a ny. - J ed n a k m 6wiqc to, kr�ci gtowq : To by n igdy n i e byt jed nym z tyc h, kt6 rzy ko m po n uj q na d o p i n g u . - Pa m i �ta sz cos wi �cej ? - pyta, p rzew ra caj qc st ro ny n otat n i ka . Ad d i e zaczy n a z n ow u g ra c, p rowa d zqc go p rzez ko l ej n e n uty. Chto p a k tego n i e w i e, a l e p ra c uj e n a d tym utwo re m j u i od p a r u tygod n i . To z n a czy p ra c uj q . R a ze m . Dzi ewczy n a u s m i e c h a s i � l e kko, graj qc m e l o d i � ra z jeszcze . To t rawa po m i � d zy pokrzywa m i . Tu m oi n a z ro b i c bez p i eczny kro k. N i e m oie pozostawic wta s n ego t ro p u , a l e jeie l i b�d z i e ost roi n a , m oie d a c z n a k ko m u s i n n e m u . N i c ko n kret n ego, oczywiscie, l ecz i n s p i ra cj a rza d ko j est ko n kret n a . To by ta p i e gita r�, ba l a n s ujqc i n stru m e nte m n a j e d nym ko l a n i e, i gra ra ze m z n i q, m a m roczqc pod n ose m : - To jest d o b re, to jest i n n e, to n a p rawd � cos ! Strona 13 Ad d i e p rzestaj e g ra c i s i � pod n os i . - Pow i n n a m j u i: isc. M e l od i a roz p a d a s i � n a st ru n a c h, kiedy To by pod n o s i gtow� . - Co ? A l e j a c i � n a wet n i e poz n a te m ! - Ta k jest - potw i e rd za d z i ewczyna, z m i e rzaj qc d o syp i a l n i po swoj e u b ra n i e . - Tyl ko i:e c h c i atbym c i � poz n a c ! - m 6wi o n , o d staw i ajqc gita r� i i d qc za n i q p rzez m i eszka n i e . To j est ta chwi l a , kiedy wszyst ko wyd aj e s i � ba rd zo n i e w po rzqd ku, j edyny m o m e nt, kiedy Ad d i e czuj e, i:e cza ra go ryczy za ra z s i � p rze l ej e . S p � d z ita cate tygod n i e, poz n ajqc go, a j e m u za l ed w i e chwi l � zaj �to za p o m n i e n i e j ej . - P rzy h a m uj t roc h � . N i e n aw i d z i tej cz�sc i . N i e powi n n a byta zw l e ka c . Le p i ej b y byta, gdyby z n i kn �ta z j ego po l a w i d ze n i a r6w n i e szyb ko, j a k z pa m i�ci, a l e zawsze m a n a d z i ej �, i: e tym ra ze m b�d z i e i n a czej, i: e tym ra ze m zosta n i e za pa m i �ta n a . ,,J a pa m i �ta m ! " - od zywa s i � ci e m n osc w j ej u c h u . Kr�ci gtowq, odga n i ajqc n at r�tny gtos . - P o c o te n pos p iech ? - pyta To by. - Pozw6 1 m i p rzyn aj m n i ej z ro b i c c i sniad a n ie. Ad d i e jest jed n a k z byt z m �czo n a, i:e by z n 6w g ra c w t � gr�, wi�c u c i e ka s i � d o kta m stwa : m 6wi, i:e m a cos d o z ro b i e n ia, i n i e zwa l n i a a n i n a chwi l �, p o n i ewa i: jei:e l i zosta n i e, n i e b�d z i e m i ata s ity wyjsc, a caty cykl powt6 rzy si� ra z jeszcze; tym ra ze m za cz n i e si� ra n o, n i e wi eczo re m . M i m a to n i e b�d z i e a n i t ro c h � tatwi ej, gdy d o b iegn i e ko n ca, a j es l i Ad d i e m a zaczqc po n ow n i e, wo l i byc p i � k n q n i ez n aj o m q z ba ru n i i: za po m n i a n q pod ryw kq p o p rze l ot n ej p rzygo d z i e . Z a chwi l � t o i ta k n i e b�d z i e m i ato n aj m n i ej szego z n a cze n i a . - J ess, cze kaj - od zywa s i � To by, ta p i q c j q za r� k� . Roz p a cz l iwie szu ka wta sciwyc h st6w, a pote m pod d aj e s i � i zaczy n a ra z j eszcze : - G ra m d z i s i aj ko n ce rt w Al l oway. Powi n n a s p rzyjsc. Te n ba r jest . . . O czywiscie Ad d i e d o s ko n a l e w i e, gd z i e t o j est . Ta m s potka l i s i � p o ra z p i e rwszy, p i qty i d z iewiqty. A kiedy zga d za s i � p rzyj sc, chto p a k u s m i e c h a s i � o l s n i ewajqco . J a k zwykl e . - O b i ecujesz? - pyta j eszcze . - O b i ec uj � . Strona 14 - To w i d z i my s i � w ba rze - m 6wi pete n n a d z i e i, kiedy d z i ewczy n a odwra ca s i � i wyc h od z i . Ogl q d a s i � j eszcze n a n i ego i m 6wi : - Tyl ko m n i e n i e za p o m n ij ! Sta re p rzyzwyczaj e n ie, p rzesqd . . . Bta ga l n a p ros ba . To by kr�ci gtowq . - J a k m 6gtbym za po m n iec? Ad d i e u s m i e c h a s i � ta k, j a kby to byt tyl ko n i ewi n ny za rt . Kiedy z m u sza s i � d o zejscia po s c h o d a c h , w i e j ed n a k d o s ko n a l e, ze za po m i n a n i e j u z s i � zacz�to, ie kiedy tyl ko chto p a k za m kn i e d rzwi, a n a z n i kn i e z j ego zycia . Strona 15 Il M a rzec t o ta ki ka p rys ny m i esiqc. 11 J est jak szew p o m i �d zy z i m q a w i os n q, tyl e ie 11 szew s u ge ruj e r6w n e b rzegi, a m a rzec wyg l q d a ba rd z i ej j a k posza rpa n a l i n i a sci eg6w wyko n a nyc h n i ew p ra w n q dto n i q, wa h ajqcyc h s i � gwattow n i e po m i � d zy m roz nym i pod m u c h a m i stycz n i a a cze rwcowq z i e l e n i q . Za n i m cztow i e k n i e wyj d z i e z d o m u, n i e w i a d o m o, n a c o s i � n atkn i e . Este l e zwykta o kres l a c t e d n i j a ka n i es p o koj n e . To wtedy bogowi e o c i e p l ej szej krwi zaczy n aj q s i � w i e rc i c w t6i ka c h , a ci chtod n i - u kta d a c d o s n u . Wtedy r6w n iei m a rzyc i e l e n aj cz�sciej w pa d aj q n a kiepskie p o mysty, a w�d rowcy btqdZq. Ad d i e zawsze m i ata s kto n n osc d o jed n ego i d ru g i ego . To m a s e n s, po n i ewa i u ro d z ita s i � d z iesiqtego m a rca, d o kta d n i e w 11 n i e r6wnym sciegu", c h o c i a i m i n �to w i e l e cza s u , od kiedy m i ata o c h ot� swi �towa c u ro d z i ny. O d kqd s i �ga pa m i�ciq, o bawi ata s i � tego sw i �ta, za ka idym ra ze m oz n a czaj qcego, ie d oj rzewa i s i � sta rzej e . . . a pote m n a cate w i e k i u rod z i ny staty s i � bez u iytecz n e, bta h sze n i i wi ecz6 r, pod cza s kt6 rego z rze kta s i � d u szy. Te d aty, s m i e rci i od ro d ze n ia, z l aty s i � w jed n o . M i m a t o n a u rod z i ny n a l eiy j ej s i � p reze nt. Zatrzym uj e s i � wi�c p rzed b u ti ki e m i pat rzy na swoJ e od b i c i e w witryn i e . N a wystawie sto i m a n e k i n u pozowa ny ta k, j a kby wta s n i e d awat kro k n a p rz6d, z gtowq l e kko p rzec hy l o n q, j a k gdyby stu c h at j a kiej s p i o se n ki . J ego dtugi to rs t kwi w p a s i a stym swetrze, a n ogawki t�czowyc h l egg i n s6w Strona 16 z n i kaj q w wys o k i c h b uta c h za ko l a n o . N a pa l ca c h u n iesi o n ej dto n i zacze p i o n o kotn i e rz ku rt ki, p rzew ieszo n ej p rzez ra m i � . Ad d i e p rzyg l q d a s i � m a n e ki n owi i zaczy n a n a s l a d owa c j ego poz�, p rzes u waj qc ci �i:a r c i ata i p rzechyl ajqc gtow� . M oi:e to te n d z i e n , o b i et n i ca wiosny wiszqca w powiet rz u, a m oi:e po p rost u sa m a j est w n a st roj u na cos n owego . Wn �t rze b u ti ku p a c h n i e n i eza pa l o nym i swieczka m i i n owym i u b ra n i a m i . Ad d i e p rzes u wa pa l ce m po bawetn i a nyc h i jedwa b nyc h t ka n i n a c h, za n i m z n aj d z i e p a s i a sty swete r. O ka z uj e s i � ka sz m i rowy. P rze rz u ca go p rzez ra m i � ra ze m z t�czowym i l eggi n sa m i . Dosko n a l e z n a sw6j roz m i a r. N i e z m i e n it s i � od d a w n a . - Czesc ! - R a d os n a s p rzed a wczyn i m a d wa d z i escia pa r� l at, ta k j a k Ad d i e, c h o c i a i: tyl ko jed n a z n i c h j est p rawd z i wa i s i � sta rzej e, a d ru ga to w i ze r u n e k u w i �z i o ny w b u rsztyn i e . - M a m p rzygotowa c p rzym i e rza l n i � ? - O c h , po p rosz� - m6wi Ad d i e, sci qgaj qc pa r� b ut6w z wystawy. - Te ra z m a m wszyst ko, czego pot rze b uj � . - Pod qi:a za ta mtq w kieru n ku t rzec h ka b i n za za sto n ka m i z tytu s k l e p u . - J ei:e l i b�d� m ogta j a kos p o m 6c, p rosz� m n i e zawota c - m 6w i d z i ewczyna, a pote m za ci qga za sto n � i Ad d i e zostaj e sa m a z tawecz kq, petn owym i a rowym l u st re m i u b ra n i a m i . S ci qga b uty i st rzqsa z s i e b i e ku rt k�, p o czym rz u ca j q n a taweczk� . D ro b n e m o n ety g rzech oczq w kiesze n i a c h , z jed n ej cos wypa d a , u d e rza w podtog� z t� pym st u ki e m i toczy s i � po Wqs kiej p rzy m i e rza l n i . Zatrzym uj e s i � d o p i e ro p rzy l i stw i e pod scia n kq . To p i e rsc i e n . Krqi:e k wyrzez b i o ny z j e s i o n owego d rewn a . Dosko n a l e go z n a : kiedys go u w i e l b i ata, te ra z stat s i � czy m s wst r�t nym . Ad d i e pat rzy n a n i ego p rzez chwi l � . J ej pa l ce d ri:q zd ra d z i e c ko, a l e n i e s i �ga po p i e rsci o n e k, n i e pod n o s i go, tyl ko staj e d o n i ego tyte m i d a l ej s i � p rze b i e ra . W kta d a swete r, pote m l egg i n sy, n a ko n c u n a c i qga b u ty. M a n e k i n byt c h u d szy i wyi:szy, l ecz Ad d i e pod o b a s i � te n st r6j : c i e pto ka sz m i ru, l eggi n sy gta d ko o p i n aj qce n ogi, m i � kki d otyk fut r6wki w b uta c h . O d rywa po ko l e i m etki z ce n a m i, i g n o rujqc ze ra . Strona 17 ,,J oye u x a n n ive rsa i re, sto l at n i ech zyj e n a m", mys l i, s pogl q d ajqc n a swoj e od b i c i e w l u st rze . P rzechyl a gtow�, ta k j a kby r6w n iez styszata j a kqs p i ose n k� . W i d z i n owocze s n q ko b i et� z M a n h atta n u , n a wet j es l i z l u st ra s pogl q d a n a n i q ta sa m a twa rz, kt6 rq z n a od w i e k6w. Ad d i e rz u ca swoj e sta re rzeczy na podtog� p rzym i e rza l n i n i czym ci e n . P i e rsc i o n e k l ezy w rag u, z l e kcewa zo ny. J edyna rzecz, kt6 rq za b i e ra z pow rote m, to ku rt ka . M i � kkie o kryci e z cza r n ej s k6 ry, wyta rtej, a p rzez to c i e n kiej n i czym j e d wa b . L u d z i e o kres l aj q o becn i e ta kie rzeczy m i a n e m ,,vi nta ge" i Sq s kto n n i za pta c i c za n i e fo rt u n � . To j edyn a rzecz, kt6 rej Ad d i e n i e c h c i ata zostaw i c w pto n qcym N owym O rl e a n ie, c h o c i a z j ego za p a c h p rzyl g n qt d o n i ej n i czym s m r6d dym u, j ego p i �t n o pozostato j u z n a zawsze . N i e o bc h o d z i j ej to, bo u w i e l b i a t� ku rt k� . Wtedy byta n owa, a te ra z i d ea l n i e s i � d o pa sowata . Poza tym wyg l q d a n a sw6j w i e k, i n a czej n i z wtascici e l ka, kt6 ra p rzypo m i n a s o b i e te ra z o powiesc o Doria n i e G rayu : w j ej p rzypa d ku u ptyw cza s u w i d a c n a byd l �cej s k6 rze, n i e n a o b ra z i e . Ad d i e wyc h o d z i zza za sto ny p rzym i e rza l n i . Z p rzeciw n ej st ro ny b u ti ku pat rzy n a n i q z m i esza n a s p rzed a wczyn i . - Wszyst ko p a s uj e ? - pyta, z byt g rzecz n a , by p rzyz n a c, ze n i e pa m i �ta, by w p u szczata kogo ko l w i e k do p rzym i e rza l n i . Boze, btogostaw o bstug� k l i e nta . Ad d i e s m u t n o kr�ci gtowq . - Sq ta kie d n i, kiedy cztowi e k zostaj e z tym, w czym p rzyszedt - m 6wi, z m i e rzaj qc ku d rzwi o m . Kiedy s p rzedawczyn i z n aj d z i e j ej ci u c hy, rozciqg n i �te n a podtod ze p rzy m i e rza l n i n i czym d u c h d z i ewczyny, n i e b�d z i e pa m i �tata, do kogo n a l ezaty, a Ad d i e z n i kn i e j ej z oczu, u mystu i pa m i�ci . Za rz u ca ku rt k� n a ra m i �, zawieszaj qc j q n a jed nym pa l cu, i wyc h o d z i p rosto w sto n ce . Strona 18 Vi l l o n -s u r-Sa rt h e l ata 1698 111 Ad e l i n e s i e d z i n a koz l e o b o k oj ca . Oj ca, kt6 ry pozostaj e d i a n i ej zaga d kq : powa i n ego o l b rzym a , czujqcego s i � n aj l e p i ej w swo i m wa rszta c i e . Z a i c h p l eca m i stos d rewn i a nyc h wyro b6w p rzykryty pt6t n e m wyg l q d a j a k m ate zwto ki pod koce m . Kota woz u t u rkoczq n a d ro d ze, k i e d y M ax i m e, krze p ka k l a cz, c i qgn i e i c h co ra z d a l ej od d o m u . Da l ej i d a l ej - te stowa s p rawiaj q, ie p u l s d z i ewczyn ki p rzys p i esza . Ad e l i n e m a s i ed e m l at, tyl e sa m o, i l e p i eg6w n a b u z i . J est byst ra, m a l utka i szyb ka j a k w r6 b e l e k. Od m i esi �cy btagata oj ca, ie by wz i qt j q ze sobq na ta rg. Btagata, ai j ej m at ka stw i e rd z ita, ie osza l ej e, a oj ciec w ko n c u s i � zgo d z it. Tata jest s nyce rze m, rzez b i w d rew n i e, a t rzy ra zy do ro ku wyb i e ra s i � w pod r6i wzdtu:Z rze ki Sa rt h e, a i d o m i a sta Le M a n s . D z i s i aj j e d z i e z c6 rkq . D z i s i aj Ad e l i n e po ra z p i e rwszy w zyc i u o p u szcza Vi l l a n . Ogl q d a s i � n a m at k�, stoj qcq ze s krzyiowa nym i ra m i o n a m i pod sta rym cise m n a ko n c u a l ej ki, l ecz po chwi l i d roga s k r�ca i m at ka z n i ka . Wioska p rzes u wa s i � wo k6t n i ch, oto d o m ki, a to p o l a , ta m sto i kosci 6t, a d a l ej ros n q d rzewa . M o n s i e u r B e rge r o rze swoj e po l e, M a d a m e Th e ra u lt wi esza p ra n i e, a j ej c6 rka l s a be l l e s i e d z i w p o b l i i u n a t rawie, s p l ataj qc w i a n ki z kwi at6w, z j �zyki e m wys u n i �tym, by tatw i ej byta j ej si� sku p i c . K i e d y Ad e l i n e o pow i e d z i ata j ej o p l a n owa n ej pod r6iy, l s a be l l e wz ru szyta ra m i o n a m i i od pa rta : - A m n i e s i � pod o b a tutaj ! Strona 19 Ta k j a kby ktos n i e m 6gt c h ciec zo ba czyc i n n ego m i ejsca, n a wet jeze l i pod o ba m u s i � rod z i n n a o ko l i ca . Te ra z pod n o s i wz ro k, pat rzy n a Ad e l i n e i m a c h a j ej, kiedy w6z p rzej ezd za o b o k. Po chwi l i oj ciec i c6 rka z b l i zaj q s i � do g ra n i c wios ki, n aj d a l szej o ko l i cy, do kt6 rej kiedyko l w i e k d ota rta d z i ewczyn ka . W6z pod s ka kuj e n a ka m i e n i u i t rz�sie s i �, j a kby r6w n iez p rze kra czat j a kis p r6g. Ad e l i n e wst rzym uj e od d ec h , ocze kujqc, ze poczuj e, j a k n a ci qga si� w n i ej j a ka s l i n a , w i qiqca j q z rod z i n nym m i a stecz ki e m . N i e m a j ed n a k za d nyc h wi �z6w a n i sza rp n i�ci a . W6z j e d z i e d a l ej, a Ad e l i n e czuj e si� t ro c h � zd e n e rwowa n a , a t ro c h � wyst raszo n a . Ogl q d a s i � n a n i kn qce z tytu d o m ki Vi l l a n , kt6 re d otqd byta catym j ej swi ate m, a te ra z staj e s i � tyl ko j ego cz�sci q . Z ka zdym kro k i e m k l a czy w i d o k si� o d d a l a , a z cate m i a stecz ko wyg l q d a j a k j e d n a z fig u re k oj ca, d osc m ata, by m i escic s i � w j ego z rogowa ciatej dto n i . O d Le M a n s d z i e l i i c h caty d z i e n j a zdy. Pod r6z u ptyn i e tatw i ej d z i � ki koszykowi m atki i towa rzystw u oj ca : d z i ewczyn ka wyj m uj e z koszyka c h l e b i se r, by n a syc i c gt6d, a oj ciec za pew n i a j ej pow6d do s m iech u i sze ro kie ra m i o n a, kt6 re osta n i aj q Ad e l i n e p rzed go rqcym l et n i m sto n ce m . W d o m u jest cichym m�zczyz n q, poswi �caj qcym cza s p rzed e wszyst ki m p ra cy, a l e w d ro d ze zaczy n a s i � otw i e ra c, m 6w i c, o powi a d a c . A kiedy ta k s i � d z i ej e, z j ego u st pty n q c u d ow n e h i sto r i e . Z b i e rat t e h isto rie ta k, j a k ktos i n ny m 6gtby z b i e ra c d rzewo w l e s i e . - I l eta it u n e fo is, byt s o b i e ra z . . . - zaczyna, a pote m rozta cza p rzed n i q w i zj e pata c6w i wta d c6w, ztota i p rze pyc h u, ba l 6w m a s kowyc h i ws pa n i atyc h m i a st . 11 Byt s o b i e ra z . . . " Ta k zaczy n a s i � ka zd a ba s n . Ad e l i n e n i e za pa m i �t uj e sa myc h h i sto ri i, a l e za to d os ko n a l e pa m i �ta, w j a ki s pos6b oj ciec je wygta sza : stowa pty n q gta d ko n i czym wod a w rzece m i � d zy ka m i e n i a m i, a a n a za sta n aw i a s i �, czy s n uj e ta kie ba s n i e r6w n iez wtedy, kiedy j e d z i e n a ta rg sa m, m6wiqc do M ax i m e swo i m s p o koj nym, zycz l iwym to n e m . C i e kawe, czy o powi a d a h isto rie d rewn i a nym rzezbom, kiedy nad n i m i p ra c uj e ? Czy tez Sq p rzez n a czo n e tyl ko d i a Ad e l i n e ? Dzi ewczyn ka zatuje, z e n i e pot rafi i c h za p i s a c . P6z n i ej oj ciec n a u czy j q sta w i a c l ite ry. M at ka w pa d n i e w ztosc, kiedy s i � o tym d ow i e, i o s ka rzy go, ie u czy c6 rk�, j a k m a rn owa c ce n ny czas, Strona 20 l ecz Ad e l i n e i ta k b�d z i e s i � p rze kra d a c d o j ego wa rsztatu, a o n pozwo l i j ej cwiczyc p isa n i e wta s n ego i m i e n i a w d e l i katnej wa rstwi e pytu z d rew n a , kt6 ry zawsze pokrywat podtog� . D z i s i aj m oze j ed n a k tyl ko stu c h a c . Ro l n i czy kraj o b ra z p rzes u wa s i � o b o k n i c h : t�t n i qcy zyc i e m o b ra z swi ata, kt6 ry d z i ewczyn ka j u z z n a . Po l a t o p o l a , ta kie sa m e j a k p o l e j ej rod z i c6w. D rzewa ros n q w pod o b nyc h szpa l e ra c h , a kiedy p rzej ezd zaj q p rzez j a kqs wiosk�, to wyg l q d a a n a n i czym od b i c i e Vi l l a n . Ad e l i n e zaczy n a s i � za sta n a w i a c, czy caty swiat j est r6w n i e n u d ny j a k j ej wta s ny. A wtedy n a h o ryzo n c i e poj a w i aj q s i � m u ry Le M a n s . W pew n ej od l egtosci wyra staj q ka m i e n n e g ra n i e : w i e l o ba rw ny kr�gostu p wijqcy s i � ws r6d wzg6 rz . Wyg l q d a n a setki ra zy w i � kszy od Vi l l a n , a p rzyn aj m n i ej ta k go oce n i a Ad e l i n e, wst rzym uj qc o d d ech, kiedy w ko n c u p rzej ezd zaj q p rzez b ra my d o c h ro n i o n ego fo rtyfi ka cj a m i m i a sta . Trafi aj q w l a b i rynt zattoczo nyc h u l i c . Oj ciec kie ruj e w6z p o m i � d zy d o my Scis n i �te c i a s n o j a k ka m i e n i e W m i ejs k i m m u rze, a z WqS ka u l iczka d oc i e ra d o ryn ku . W Vi l l a n oczywiscie tez j est ryn e k, t roc h � w i � kszy n i z i c h podw6 r ko, a l e tutaj, w Le M a n s, to o l b rzym i a p rzestrze n . Spad m n 6stwa st6 p, woz6w i st ra ga n 6w n i e w i d a c a n i s k rawka z i e m i . Kiedy oj ciec zatrzym uj e M ax i m e, Ad e l i n e staj e n a koz l e i og l q d a ta rg : w pow i etrzu u n osi s i � i nte n syw ny za p a c h c h l e ba i c u kru, a wsz� d z i e j a k s i �g n q c wz ro ki e m z n aj d uj q s i � l u d z i e . N igdy n i e w i d z i ata i c h ta k wie l u , a c o d o p i e ro n i ez n aj o myc h ! P rzed n i q rozci qga si� m o rze o bcyc h, n i ez n a nyc h twa rzy, os6 b w n i ez n a nyc h u b ra n i a c h , n i ezn a nym i gtosa m i wykrzykuj qcyc h n i ez n a n e stowa . Dzi ewczyn ka czuj e s i � ta k, j a kby d rzwi d o j ej swi ata sze ro ko s i � otwo rzyty, a z n a ny j ej d o m o ka zat s i � m i ec o w i e l e w i �cej p o ko i, n i z p rzy p u szczata . Oj ciec o p i e ra s i � o w6z i zaga d uj e p rzech od n i 6w, a j ego dto n i e p o r u szaj q s i � wo k6t d rew n i a n ego klocka . W j e d n ej t rzy m a n ozyk i st ruga n i m pow i e rzc h n i � d rew n a , ta k swo bod n ie, j a kby o b i e rat j a btko . Wqs kie st r u zyny s p a d aj q s p o m i � d zy j ego pa l c6w n a z i e m i � . Ad e l i n e u w i e l b i a ogl q d a c g o p rzy p ra cy, pat rzec, j a k figu rki p rzyb i e raj q ksztatt, ta k j a kby byty ta m p rzez caty czas, a l e u kryte n i czym pestki w b rzos kwi n i . D z i eta oj ca S q p i � k n e, a z j ego szo rstkich, ogro m nyc h rq k wyc h o d zq gta d ki e, m iste r n i e rzez b i o n e kawatki d rew n a .