Strona 1 DOI: 10.15503/onis2013-109-122 Dorosҝ dzii rozidzionyh rodziÓ – rzglѱd torii i badaҞ Edyta Sokoҝowska U WÙ l1@ml.m O j  p j p  j „ j j”1. Tfmj j j Č pÙ  pÙÚh plh j  Č l pm2. W pljh l p j pl­, Č ó j „jm  j¿h ČÚ póÙj ”3. B  ïl óČ j „fj m ”4. Jï SÙ Kl p-  p ppm  , ­, Č   j jj p  , l  pÙ m­ lh fm h5. J­  - h fm ¿ Ùï  . Sl j j Č,  l ó  jh ¿h l ï. W E- p p ¿ p pÙ mÙČÚ  h jh, j: A, Bl, BÙï, Ch, E, Fl, Lh, L, Lm, R, N, Rj, Sj, Sj  U. B   p ­h ¿ ¿pj Č  Hp ( 2005 . p m ¿  h ph). Z pÚ pjh j¿j ó h j  USA, K, Al  Jp- 6. Nm  Pl j  p¿° mÙČÚ Ú ¿ m. ZČl j j j Č  m  (  m mÙČÚ ­m ¿)7. W jh h GÙó U¿ S  Pl  2011 . 64,6 . mÙČÚ Ù ­h   ( h Ù 206,5 . mÙČÚ- )8. P pÙ h mÙČÚ (58,4%) pÙ h° j   Ú ­9. ƒóÙ j j mČ p° m..  l lm  - lm. W¿  pÙČ Ù  lï° , Č m¿ pm  ­  Úm . N   Ù óČ mpj , Č mČl m   p j lČÙ j  Čm p - , ¿ m p  m mÙČÚ  j jČ . O   ó mjlh  phlh l ó pj­h 1 S. Kl, Mozaikowatoï° i koloryt wspóÙczesnej rodziny. Szic do portretu, [:] J. B­l, A. J, S. Kl, (.), Pedagogika rodziny. Obszary i panoramy problematyki, TÚ 2007, . 377. 2 M. KÙ, Sposób przystosowania osób rozwiedzionych do nowej sytuacji Čyciowej: na przykÙadzie powiatu stalowowol- skiego i niČaÚskiego, Ll 2009, . 5. 3 H. C, Funkcjonowanie dzieci z maÙČeÚstw rozwiedzionych, TÚ 2003, . 12. 4 B. N, Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne, W 2012, . 52-54. 5 S. Kl, . ., . 377. 6 P. R, Socjologiczne analizy rozwodów. Aspekty teoretyczne, empiryczne i metodologiczne, L 2010, . 8. 7 S. Kl, . ., . 376. 8 MaÙy Rocznik Statystyczny Polski 2012, W 2012, . 126. 9 Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 2012, W 2012, . 201. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 109 Strona 2    j­ lj pÙ l ó Č pjj­ h ¿- j­j ¿ l10. RÓӐn u҄ia rozodu  litraturz Ró j  l jm  óČ pó. W pm m j  „ j l, ó  p­ m°   ïj Ù- ”11. SÙ j¿ pl j m, Č j  „­ ­ ­-  mÙČÚ”12. Z  plm pm  pÙ¿  j ¿ „pÙ  Ù Ù mÙČÚ”13. Nl  j j pïl plï 14. Ojmj ,   j¿ïj ¿pj­m  m jj l- m pÙm, óČ  p (p mÙČÚ)   p- , Č  p j  ó phj  pÙj    l- ï pÙ ph fj (Ùó lj)15. W­Č j¿m pjïm   j j    pó pj- . U j   fj¿ , ó j ¿ „pÙ” (. ­  jm m). L  lj­  p  j  pl p- Ùj (p. F Am, M Zm, H C)16. D p  j Čj­ h pj¿°, j: m, ó mj Ù, Ù ,  pl- , , j l 17. Z  m m,   „    p   Ù , ó mČ l Ù- °”18. Nl  pj­ ó p pm ï, j  p. Wó  j  j mČlï°  ¿ hmj­h ój Ùó   „pĊ jï  ¿ïlï”19. N  m  Ml Kl, j­ ó  „ó lm  j Ù”20. J Č p p  (m.. A G, Mj P, Jh Wll- , M B) pj­ j óČ , j­ ó p, j   p , ­  m Č, l Č ¿ j. M. B j, Č „ó (..) j pČm Čm m”21. P j  jm p M. P­, j „ ­  pm pm j­m ¿  ”,  22. Sm   mČ,  S Hm Flpp, ° j j¿ pČj­­ „h­ ¿ ¿j  ¿j ó j  jj lj  ïm”, Ùj­­ ï° h p ­,   h, fm p P. R, . ., . 7-8. 10 H. C, . ., . 12. 11 12 B. Dj, SÙownik wspóÙczesnego j¿zyka polskiego, W 1996, . 978. 13 U   25.02.1964 . K   pÚ (D. U. 1964 N 9 p. 59). 14 P. R, . ., . 9. 15 TmČ, . 8. 16 M. P, Radzenie sobie dzieci z sytuacja wynikaj­c­ z rozwodu rodziców w narracjach osób z rodzin rozbitych, „P R. Op  h  póÙj ”, 2008,  1(3), . 175. 17 M. B, Rozwód. Proces radzenia sobie z kryzysem, PÚ 2000, . 10. 18 R. GhÚ, PsychospoÙeczna sytuacja dzieci w rodzinach rozbitych, GÚ 1992, . 40. 19 M. P, Radzenie sobie dzieci…, . ., . 175. 20 M. B, . ., . 13. 21 TmČ, . 7. 22 M. P, Radzenie sobie dzieci…, . ., . 176. 110 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) Strona 3 ¿23. W j  j m  p  Ù ó- ,  m   Čh m24. W l mČ lĊ° l pl ó. Kj­ ¿   óČh ph, m..  p p  (p. Kh Kl  póÙp-  mj­: p pÙ, , pï    ),   p ­  ph  (p. Jm PĴ  R C óČj­ : , p  ­¿, pj­ j jï  pÙ- Ċ  p   pÙĊ   p p mÙČÚ- )25. Tpl Pl Bh l¿ m ,  óh ó Ùj m. Opj   j ó, j: • Ró mjl – l ¿ mÙČó  , p Č  ­, mj ph °  l  pól p¿, -   jmj h¿, j¿ï, . • Ró ll- mÙČ j­ ¿ pm  l ­j, h jm h¿° . • Ró l – mj lj -, „  p- Ú,  mj m , ïl p p  - l ó ph  ó lh”. • Ró m – pÙ mj­  m mlj j  ( óÙ jj p). • Ró ï –  „ lj  Ùm mÙČm  h ó”, p­ p p Č ï ó h  pjlh. • Ró ph – „p  phj m p p-  ¿  pÙó Ù p”, j Ùj Čmï,  h pló, m   m26. Dziko  sytuai rozodo Sj   p m j l  lh pljh. g-    pjló   j, j p    ó. Ró m, m S. Kl, j m m- m ó l ó ­h ¿, j  h 27. Zjmj   mj,  p ïm lj ,  l j­h Ú Čh Thm Hl- m’  Rh Rh’28. Z  m fj    - h ­ j jmïl,    ¿ A WĊ. Nó ­ p-   ­p pÙï    ,  l¿j­ mČlï° h pj ¿  p pj j , Ù¿h p 23 TmČ, . 176. 24 TmČ, . 176. 25 P. R, . ., . 20-22. 26 M. B, . ., . 96-97. 27 S. Kl, . ., . 376. 28 E. M, Rozwód i co dalej? Problemy rodziny zrekonstruowanej, [:] I. J (.), Rodzice i dzieci w róČnych syste- mach rodzinnych, Kó 2010, . 144. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 111 Strona 4 ó  , pïlj­ jï, Č ó mČ °  l j 29. NlČ   – m Hh Smh –  ï ó h °. P­ lï  j  ,  mČ pó°  pČ- m ČÙ. Pj ¿ ¿  Ùm jj ,  Č  p pm Ùj lï. Tm m,  óm m ¿  m° j pój ­ pÙï (ï Ùj plï  ó ó)  pÙï. PČ Č j¿ ­­ p , l  p  , j­ ¿ Ù- ° ï,  Ù l  30. B M. Pj pj­, Č   ¿-  j­ ¿ ° p °m lj¿ lj ,  jmj­ h  plm mÙČÚ. Zm,    pm mm j­ ­ j¿ , pČj­    p31. Alj C Č ï°  ï  j¿  ­p  l ¿   Ú ­h  j­ ­. P- l phm j¿ Ù j­, Č j ­ jïj  Č . B  Č j­   p, plj­  m mj p l¿- m  pj ¿ pÙï  j  pl. J. Wll  S Bll óČ j­  pl, l p m pïlj­    j32. Zm E WÙ j¿  ¿pj m   m¿ 3  9 .Č., h° Č  mj­ h l ,  m p- m B Kj33. J  MÙ C-G,   m Č  l j j  ó ó34. C    3 .Č., ïl j  , j pm  p p­  . m (pm) plj­- m  pl ï. NpÙ p   j mČ ° pjm ¿ ó    m pm j pÚ. Kljm pm j  . D   plm  ¿  , Č j  ¿ j­35. J  lČ  j p m  j,  p, Č l l  ¿ p36. Pj ¿ m h, Č jïl j  jČ j pïÙ,  mČ °  Č     Ùm m. W l ¿ j j  ¿  °  . M­ ó ­p° plm  m,   jh p- ph  f, fï°  l. PČj 5 .Č.   m° m j ó, l Č  p¿   m. C¿ h  , Č  ¿ Ù    l Ù, l jï   j pó. Up- 29 A. WĊ, Reprezentacja rodziny u dzieci z rodzin rozbitych wskutek rozwodu, PÚ 2000, . 49-50. 30 H. Smh, Nieszcz¿ïliwe dzieci. Dlaczego cierpi­ i jak im pomóc, W 2008, . 154-155. 31 M. P, Dom rodzinny z czasów dzieciÚstwa we wspomnieniach DorosÙych Dzieci Rozwiedzionych Rodziców, [:] K. K, A. RČÚ (.), Dom. Perspektywy i znaczenia, WÙ 2011, . 169-170. 32 A. C, Rozwód a rywalizacja o opiek¿ nad dzie°mi, W 2010, . 68. 33 H. C, . ., . 36. 34 M. C-G, Tworzenie „spirali Čyczliwoïci” wobec rodzin w sytuacji rozwodu (doïwiadczenia polskie i za- graniczne), [:] M. C-G, E. K (.), Pedagogika spoÙeczna wobec problemów wspóÙczesnej rodziny. Polska pedagogika spoÙeczna na pocz­tku XXI wieku, TÚ 2010, . 124. 35 A. C, . ., . 69. 36 S. Bll, J. Wll, Druga szansa. M¿ČczyĊni, kobiety i dzieci dziesi¿° lat po rozwodzie, Kl 2006, . 337. 112 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) Strona 5  ¿  m pÙm mm „mČ ° Ù l”37. W m  mČl j óČ   j  h . D mČ m° ï°  p- m   ï­ j  ó38. O m¿ 6  8 .Č.  j m m, Č   j ó - mj­39. P m ¿pj p   . MČ pj° ¿ Č  ljlï,    pm p ¿ p  óï  ó, h°  h  °. D ¿  mj ¿pm m,  pÙl, p, Čl ­   ï  j­,   j plm j40. D-  m¿ 9  12 .Č.,  .  Ùï  m, pj­ ï  -Ùh lh;  pÙ Ú  Ùm h Ù p ó - j­ Ùï°, m­ mpl° pm  ° ¿  pj­h 41. C¿- ïj Č jj­  mj, j   ïÙï°, Ù ­    p h  Ù­ j¿42. M­ pj° ¿ óČ j m (ól Ù  h), ó mj­  l p pÙ­ ¿ ó      l ó. D ¿j­  Ù pj j­  p  j ¿p  mÙČ43. W m  ¿ j­ ¿  jm  ó  pj­   h hlh44. O pl, m¿ 11  13 .Č., hj ¿ mm jm  llm jm ,  Č m  pÙ p óï- j  pj ¿ Ú h. P m p ¿pj  „pj jÙï” (13-16 .Č.  L F; 14-17 .Č.  J. Wll  S. Bll),  l lj­ pj¿  pó, ­ jČ ïm j lh j  j­ p-  óïó. U ló m­ ­p° h  (¿  hÙpó)    jj l (¿  ),  Č ï  Ùm Ùj Čmï45. W p ó, l Č l pČj­ -  h ó. Dh­    p póm Ù¿ó ó46. W l ­j ó l p ­  ­ Ú ¿pj­h     pÙh,  m Č h  . B CÙ C pj­, Č p 60% mÙh ó  plmm lhlm ph-    pÙh,  m 12%   h. Wpm óČ  póĊ- h  j, lj­h p¿ph jh, pÙm p, h  m,  pj  p¿pï lh. A  pïl, Č  68%  72%  h ml ph   h47. Z Ú A Mhll , Č   h  , m , m ¿ , - 37 H. Smh, . ., . 156. 38 M. C-G, . ., . 124. 39 A. C, . ., . 69. 40 M. C-G, . ., . 124. 41 A. C, . ., . 70. 42 M. C-G, . ., . 124. 43 H. Smh, . ., . 157. 44 A. C, . ., . 70. 45 TmČ, . 70-71. 46 M. C-G, . ., . 124. 47 TmČ, . 31-36 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 113 Strona 6 ï°, Ù   , m¿    Ùï°, m  p . MČ pj° ¿  h óČ p, hpï°, f  h phm. L  pj­    p pÙh hÚ  (m.. Jóf B­l, Z T, J I, R V, A W). J pj, H C,   h ó ¿ ­ óČ  ph,  Č -   j llm. Z Ú, ó ppÙ , Č   jmj­ Č­ pj¿  p óïj Č    pÙh, h° ¿pj  Č   lČï° m¿ m  p p¿  Ùm - ó h  ï°  ó  ïm  Čm Ùm48. Nml 26%    h m  ­ m¿ ( p pój-   pÙh  –   Ù  pČj 14% ), ¿ï°  pï° ,  p 22%  – j  ïl  Ú – „¿  p” (pČ p j 4%    pÙh)49. Ró, m R GhÚj, lĊ, ­Ċ  ¿Ċ Ù­­­   m- ­ l jm,  Ùj  m p ,   m. MČ  m°  j l j ï 50. B B Kj pp-   h plh Ù, Č , óh  l ¿, ¿ïj Č h óï  pÙh , pj­    j. Z Ú J. B­l  h h l Ù pj  m, Č p   m¿ m ­ Ù, m lj­ ,    mČ l°  h p. W¿ï°  ïl j   jm j , m  m­ j . W  jj­ p  ljh h – Jóf Plj, ó  j ¿ p j j  Ùh m j­h j   -  jó51. Sj , j ­ l , m    Č óï jï  Ùï°. Zj­   m ­m (p. m  j p p , ó pÙ ¿  m), ­Ċ m j­ ¿  ­,  - ­Č° ,  óm pÙ. Nl ­ j­ j m ól m¿ m  m,   pj ¿ m m, p  mjl, m - pj Ùh p. D m­ ° ó m, l- j p- ïl M. P- j­ ¿ m Č p mpj: mj¿ï° póÙ  mj¿ï pÚ52. D ­h ¿ ó m p° ¿- m J. Wll-  ïm plmm ­m  m. M  °  p¿  pï  ­ mÙČÚ h ó, ïm°  ï° Č ¿   ó  pó°  h j¿°, p° ¿  m, p° ój   p° ¿ °  ó ó, p° Ùï°   ­- ­° „l­ ¿  ­  lĊm”53. W   mh - 48 TmČ, . 156-158. 49 TmČ, . 87-89. 50 R. GhÚ, . ., . 39. 51 U. Sl, Wi¿zi uczuciowe dorosÙych dzieci z rodzicami w rodzinach rozwiedzionych, Ell­ 2005, . 36. 52 M. P, Dom rodzinny…, . ., . 167-168. 53 E. WÙ, Przystosowanie dziecka do rozwodu rodziców, [:] E. Ml, A. Sm (.), Rodzice i dzieci. Psychologiczny obraz sytuacji problemowych, W 2000, . 46-48. 114 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) Strona 7 Ú, m J. Wll, lČ  ­ h ïjh54. M. P  ¿   ï° p¿Č   p óï- m, ó lj j  l  Č m¿55. Pjj­ ¿ j óČ j pm   fj    h. Rh Cl pj, Č 25%   h  m pČ plm  fjm  f pÙj,  Č ï mjl  ph ( 10%   pÙh). O  jï, Č 75% h  fjj pÙ. A pïl, Č  Č p ¿  ­Čh  ó  - Č h ¿h ó, lj (. resiliency)56. Ki sѱ dorosҝ dzii rozidzionyh rodziÓӓ J. Wll  S. Bll pïlj­, Č  pj  l ¿j  Č ïl,  p° ¿  m ó. U Ùh ­h ¿ p   Ù 2 l, m   mČ °  10-15 l p ,  pÙ óČ póĊj  M. Pj57. Zm J. Wll’  p¿  ¿ l p  - ó ó j l j­h l jČjm m   Ú. WpÙ  p, , h, ïpl­  ­ mÙj 58. P- j­  l Ú Kh S Kfm,  óh , Č 80% ó - j ó ó  j  jČjh Ú j Č59. Kj  m­ m°  ¿ ¿, Č pp. Zm M. Pj  ¿   pó ­   l  pÙ  h l Č. ZČl j  j  l  Ùh mÙČó, l Č h ,    jČ ­­ Ùï°60. DÙ  h ó ­ m, ó hÙ ¿   j. J. Wll  S. Bll j­ j, j , ó „Ù p Ú”   ó,  „j m Ù¿ ­ Č- mï°  j¿ , ó m pÙj­  h   pÙ ­”61. W­Č j-   m jj, ph pj p ó, j pČ pj¿. Z  m p ÙÙh ó    ­ j pl. W J. Wll j­   j pj ­    p - Č, ó    ­  m ó62. H. Smh pïl m  jï p lj, jj  Ù   p- m63. I ­  óČ p „ï ” ó  - 54 TmČ, . 48. 55 M. P, Wspomnienia rozwodu dzieci i mÙodzieČy w narracjach ich dorosÙych dzieci, [:] A. RČÚ (.), Rodzina we wspóÙczesnoïci, WÙ 2009, . 297. 56 R. Cl, Does divorce hurt kids?, hĴp://.m.m/m/m/l/0,9171,1001707,00.hml, 26.12.2012. 57 M. P, Radzenie sobie dzieci…, . ., . 177. 58 E. WÙ, . ., . 48. 59 J. C, DorosÙe dzieci prawnie lub emocjonalnie rozwiedzionych rodziców. Jak uwolni° si¿ od bolesnej przeszÙoïci?, W 2010, . 29. 60 M. P, WpÙyw rozwodu rodziców na ich dorosÙe dzieci. Przegl­d badaÚ, „R A” 2010, . 158. 61 S. Bll, J. Wll, . ., . 44-45. 62 E. WÙ, . ., . 46. 63 H. Smh, . ., . 185-186. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 115 Strona 8 64. MČ óČ,  M. B °, Č  j   pÙ lČ  Čm p-   , j pl   m j 65. Wsoninia dou rodzinngo i dziiҞsta dorosҝyh osÓb z rodzin rozidzionyh J Ù J. B­l  jj plj  1999 ., „plm pÙ  ó  Ù Č h    m  Ù  ”66. J  h lh ï°  p Ùh  ph­h   - h Ù Č p  (Ùó h). Spïó ­Č lh plj ­h j p,  ¿ï° j ¿  h pmh  p- Ùï,   mj  h m fj  óČh fh Č. M. P ppÙ  j mj­  l    ó  Č Ùm h . W m l pÙ ó (m¿ 20  35 .Č., l ¿­h   pj­ E E –  p j Ùï)  pm m   ó Ú. Z l  , Č , ó ïÙ  ó   plm l lh l­ j Ú   p (­Ċ Č p pjm ¿  ó)   p, lh m  p m p j  ó,  p- j  Ú67. J. B­l Ù  h h, Č , ó pČÙ    -  h ó, ­  pm¿  ­Č Č  Ùï. W  (40   60 m¿Č, m¿ 30  40 .Č.) ïl p ¿ï,  ¿ï° Č h (96%),  lï (94%), mï° (92%),  Č   p j ï. Z­ l ó h Ù „ó h ó j ¿ ¿- ï j ml Ú” (96%)  pmÙ  ï  m¿ ó (76%)68. P  Ù M. P, ój  (DÙ D Rh Ró) Č  Ù­ Ùï­ pm¿l   - ó,   m Ú  fmj   m  j l Ú,  j  h pÙ ¿  m69. O, óh  l ¿,  l   ml¿m  pml¿m ( 3 .Č.) pmÙ p m m¿, m Č Ú  jlČ­ ¿. Mj­  mÙ pm,  m j m ¿  pÚm, pm  p­, h°  Ù, Č ï  m Ù. O   pm¿j­ l m¿ m70. Sól l Ú pmj­ m , óh  l ¿  p lhlm j  h  pm j  mó. O  Čmj­ m   mjm Č, pm h. N pj­ ó ó j l  p, mï  h h ° - 64 H. C, . ., . 37. 65 M. P, Radzenie sobie dzieci…, . ., . 178. 66 B. Mj, Trauma dzieciÚstwa w rodzinie rozbitej. Diagnoza i strategie pomocy, „P SpÙ”, 2012,  1(43), . 39. 67 M. P, Dom rodzinny…, . ., . 164-167. 68 M. P, Wspomnienia rozwodu…, . ., . 293. 69 TmČ, . 293. 70 M. P, Dom rodzinny…, . ., . 175-176. 116 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) Strona 9 h m ­h. L p¿  m m mÙ j  p Ù- h pó p – h ­Ċ  (ó l ¿   °). R  l m p pÚ,  Ùl h p Ùj ï, p  j ïl m­ m° j¿   p mj l h- Ú j­h,   h l,  lh lj,  ï j pÙ ČÚ71. W  ,  m p ¿ j¿ïj m¿Č. Nj Ùh  h ó pj­ óČ m¿ m j j p -   m¿Č. M¿Čm Ù Ùó    ï „ p m¿h p, m¿h mó”72. W h pp ¿  jm  ­    –  lm mm l j hÙp,  óm l j j l . K pïlÙ m j­­ m mČï°  j pÙ, mÙï, p mjl  p. J j­ l , ï° j  Č ó mČ m°  j  jj pjï  Ùj pÙï  mČ Č°  jj póĊjh h pó Čh (p  ¿ pm pjm p j). O lj ó pl  Ù°  lj m-m¿h. Oj  pÙj  pj ó, Č j  j m- Ùï, m  mÙï h m¿Č. K ph­  m h ó  mÙ pï  ï°, m mČ °  mÙï°  ° l  j- mj jj pj. T Č j­  h   ­. B pj     j mČ p° Č  p pÚ  fï°  ljh  m m¿Čm. Oj m óČ l pÙ  Ù ¿   m ï  . W h  mÙ óČ  ¿p  ó j  pm mlj  j , ó mČlÙ m – j ­Ù – Ùj   mlm Č73. Dorosҝ Ӑyi osÓb z rodzin rozidzionyh DÙm Čm  h p ­Č j ¿ l ,  jïl jČ pjmj­  m,  pČ pj­ ¿  pÙï  pmh  Ú, ­Ċ – p j  pp Ú ­h  ó –  h p- h p pÙÚ,   plh hh. Z Ú Jóf B­l , Č  l¿ p ­ f Č ( -  p, pjĊ,  , mÙČÚ, póÙČ l, Č lhl, ï) Ù  pm p     ó. …  - pó  Ù   pÙ  ó  j Č. Njlj  j  ï  ­  f ï h ( 80- %), ól   Ùj  ( 78- % ó h). P pÙ    h  Ùï ¿¿Ù p lhl (64%),  Č mÙ plm  p (66%), mÙČÚ (62%)  f lj (62%)74. 71 TmČ, . 170-175. 72 M. P, Znaczenie obecnoïci ojca w narracjach DorosÙych Dzieci Rozwiedzionych Rodziców, [:] L. AlÚ, E. J-Rm (.), Wychowanie w rodzinie. Tom III. WspóÙczesna rodzina w sytuacji zmiany, Jl Gó 2011, .123. 73 TmČ, .125-130. 74 J. B­l, Skutki rozwodu rodziców- z perspektywy dorosÙego Čycia, „R jl ” ( jl-   pl), 1999, Tm XI, . 181. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 117 Strona 10 W l mČ ­° ¿  m j­m  , Č mÙ  ph­  h  m­ p ­Č°  Ùï, f° ¿ mjl,  - Č °  h, m­ Č lČ  ó h° p°   ¿ h l. D ó ¿ïj ppÙj­ óČ mój, Ùm­ p, ­ , pjj­ pmm  pj­ Ùï hml- 75. Nó p­  pj¿, mlj­ ¿, ­ h,  ĊóÙ h j j H. Smh pj  ¿h ïh76. N p Ú, Pl Am ­Ù   „mjm p Ùj Ù”  mjj pï  óČ  j  Ùm Č ó   h77. Dïl, ó  Ú l ­¿   mÙČÚ ó (pČl  ljlï) ml ° p, Č  ° m mČ ph° m- l  lĊm mČ mpl°,  ­­° Ù l. T  l pÙ, Č ¿ï°  h pÙ °  ­, ­ lï°  mÙï°78. W  ph­  pm  mh ­ó  j­ f  h l. C¿ï° mÙh Ùh m m l, l  mj mÙ- ï, p p m ppÙ hm  „mÙï  p j”. Wó ï° pl  p l ­    ,  l pj­ ¿ jï –   – plm  lj  pm ­Ċ p­79. C¿ï° ó ph­h   h – j   Ú M. Pj- pïlÙ ï°  j plm p  ó. I - l, Č Ù    – ml j¿ °, j  p °  ­­, Č ¿  pm   pl h Ù¿ó  ÙČh p  h80. Cm j l¿ p pójïm  ïl ó j l l81. Zm H. Smh h  Ù­ lï°    ­, ­ m mÙh lm, j l 82. Ph ó j­  K. S. Kfm, ó j­ ­plï h   Ù p    m ­ m  ­ ­ (pjj­ ¿ Č  73% h)83. J j j-   Ù J. Wll  S. Bll, ó ČÙ  h h p  ó (ppÙ p  116 pïó 131   p - p Ú p 10 l) „l¿ p m  ­  j­­ Ù Č Čl- ï°  ï ”84. L¿  – m Jh T  L’ K. W-  ­ p. B p h pp pj­, Č ïl h  „h h” ­ ¿  óh  h  ¿ïj Č  ph­  pÙh  (  - 75 J. C, DorosÙe dzieci…, . ., . 28. 76 H. Smh, . ., . 185. 77 J. C, . ., . 30. 78 M. P, Wspomnienia rozwodu…, . ., . 299-300. 79 G. P, The search for Eros: a hazardous journey for children of divorce, “Phl Rh”, 2011, m 1,  1, . 2. 80 M. P, Dom rodzinny…, . ., . 164-167. 81 M. P, Wspomnienia rozwodu…, . ., . 296. 82 H. Smh, . ., . 185. 83 J. C, . ., . 29. 84 S. Bll, J. Wll, . ., . 43, 83. 118 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) Strona 11 h)85. Gl P p ,  óh , Č    Ùh  ó j  Č Č  h ­h ¿   h,    Č,  j pó ph   - h86. B Nhl Wl j­ p, Č Č 67% Ùh, óh  l ¿  l ¿j , Ù ¿,  26% Ù  mmm , p-  j h . Dïl h ó, ó p l  ­ mÙČÚ (l l ), m l ¿  pp 58% h,  9%  h Ù   jmj  87. ZČl j m p p m¿j, ó ­ ¿ – j l Pl Am  J Chl –    pl88. BČ Mj óČ pïl, Č    h  Ùï mj­ p plm j h , p j­  óČ j Č. T m ­° lj  - m lĊm,  h (m  l)  j­ ph. T m Č ­Ù l¿ p ppÙm Ù¿, pČ­  m ïmm, l p m p m89. S p   Čm (­m ­ó mh) m   ph ­ óČ. C¿ï° ó ï h  ­ mÙČÚ, l – - m J. Wll  S. Bll –  ­   Ù. Nó ­ ¿ p ph- m ï,   fmlj­ ­ó,   pČ° m  p  . Z ¿, Č ïl   h Čj­ j  ­, Č  -  h  pï90. Nó  pČj­ ó ó  Čm póĊm. P­  ­   j­ ­  , j­ ¿ °  ­ p, l  ï j­ ¿ m  p­, h°      ïmj­. Zj  ïl j mm „f ïph”91. MČl, Č  l¿   pó  ¿ï   pl- jh pïl ¿ lp    ­ j¿ ó, Č ó ­h ¿ ó, hÙp m ¿ïj pjj­  j j   h. W pp  „f ïph”  ¿ m p,  j­  Ùï°. B, Č pj­ ¿  lh , ­Ċ –  l h ¿ – ­Č­ ¿  Č   m pm. I h­  fjj­ ­   p­ h Ú°   p mï­92. U Ùh, ó ïl  ó mČ ­- p° Č Ùó °. K pj­  h m¿Čh,  óm ­ j-  óÙ ­, p pÚ  jj lj, ój m Ù93. O¿  Ùh ° ¿ïj  j  m¿Č. B J. Wll  S. Bll j­, Č ml pÙ h m¿Č Ù ¿ ¿ïl  m  pÙ pČ   lj  m. A j­  ­ ïmï° pj­ p m¿Č ï Ùj j mjlj, ï° h - J. T, L. W, BÙ¿dne koÙo rozwodów. Jak odnieï° maÙČeÚski sukces mimo poraČki rodziców, PÚ 2009, . 12-13. 85 G. P, . ., . 1. 86 87 M. K, Adult children of parental indelity and their perspectives of love, intimate relationships, and marriage, hĴp:// 2..//l/h/2001/2001m.pf, 30.12.2012. 88 G. P, . ., . 1. 89 M. P, Radzenie sobie dzieci…, . ., . 176. 90 S. Bll, J. Wll, . ., .12-13. 91 TmČ, . 84-88. 92 TmČ, . 91-92. 93 TmČ, . 92-94. Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 119 Strona 12 °  jh pÙh (Ù  h  m), ¿  mï°  ¿  Ù¿  l¿ p ­m. N l j­ ¿ ,   j m °, Č m­ ï° pj mÙï94. B J. Wll  S. Bll pj­, Č , óm Ù ¿ p°  m ïm  ó ¿j­   Čm p m ¿m m  ljm j­m p (mmm jj ­j , p. , ,  l , m). J p pÙ mÙh Ùh –  ó Ù pÙ ,   mÙ Č­ m¿. BÙ  , ó Ù ¿   j j pó. MÙ  óČ mj  ¿-   p pÙ95. Podsuoani Ró, ó  ¿ïj pj ¿  plj ,  j  j  j- j j­h  ­h Ú  Č h Ùó ,   - ólï . Pp  Ù m j l jm- j m ó ï 5-7  ¿j , Č h m. Mm, Č Ù  h ó ­ p­,  ój ­Č m l,  l  pïlj­ ÙÙ    . W­Č j  p pól  ï p m ¿  h h j  ó. Pl j p pm¿j­  lm   ó. Wpml   ïm ó p ¿ï, lï, mï, h,   p j ï. J ¿ï°  h, óm m   Ù p pÚ  mÙï, pÙ  m ¿   pj  lï. U - Ùh  h p, m ¿ï ,  ­ p - ï j­    p  h . W óh (m.. J. B­l)  Ù  f fj h ó, h°   ( R. Cl) ­, Č j    ï p. ­h p- lmó  fj pÙm, ó ­  l jj l  l j. Wïó ï ¿pj­h  Ùh  ó m ¿ m.. mjl f, p pfjm, m­ p¿   m ,  h,  Č ( j ól pïl p ) ï  - m h lh ­ó (ml pjï  °,    - ­ mÙï°, fï°  l, l  ­ .), mj­ j ĊóÙ p m   p plm Ù¿ó Ùh ó. Dh-   pj­ pČ , Č – j  h  – ó j p-   p m¿j ( ¿ h plÚ). U ó   h ¿pj  Č ppÚ , Č  pp ó h- h  h h,    Č,   j pó l ¿. W p­° lj   Ùm °m h ó,  mó p°  p,   lČ ï° pp  - 94 TmČ, . 95, 98-99. 95 TmČ, . 355. 120 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) Strona 13 ó. NlČÙ l¿°  m pp, p m­ j­ ­, Č óČ - l  ó  j ó  ¿pï° ó ïh. Bibliografia B M., Rozwód. Proces radzenia sobie z kryzysem, PÚ 2000. Bll S., Wll J., Druga szansa. M¿ČczyĊni, kobiety i dzieci dziesi¿° lat po rozwodzie, Kl 2006. B­l J., Skutki rozwodu rodziców- z perspektywy dorosÙego Čycia, „R jl ” ( jl  pl), 1999, m XI. C-G M., Tworzenie „spirali Čyczliwoïci” wobec rodzin w sytuacji rozwodu (doïwiadczenia polskie i zagranicz- ne), [:] C-G M., K E. (.), Pedagogika spoÙeczna wobec problemów wspóÙczesnej rodziny. Polska pedagogika spoÙeczna na pocz­tku XXI wieku, TÚ 2010. C J., DorosÙe dzieci prawnie lub emocjonalnie rozwiedzionych rodziców. Jak uwolni° si¿ od bolesnej przeszÙoïci?, W 2010. C H., Funkcjonowanie dzieci z maÙČeÚstw rozwiedzionych, TÚ 2003. C A., Rozwód a rywalizacja o opiek¿ nad dzie°mi, W 2010. Dj B., SÙownik wspóÙczesnego j¿zyka polskiego, W 1996. GhÚ R., PsychospoÙeczna sytuacja dzieci w rodzinach rozbitych, GÚ 1992. Kl S., Mozaikowatoï° i koloryt wspóÙczesnej rodziny. Szkic do portretu, [:] B­l J., J A., Kl S. (.), Pedago- gika rodziny. Obszary i panoramy problematyki, TÚ 2007. KÙ M., Sposób przystosowania osób rozwiedzionych do nowej sytuacji Čyciowej, L 2009. Ustawa z dnia 25.02.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuÚczy (D. U. 1964 N 9 p. 59). MaÙy Rocznik Statystyczny Polski 2012, W 2012. M E., Rozwód i co dalej? Problemy rodziny zrekonstruowanej, [:] J I. (.), Rodzice i dzieci w róČnych systemach rodzinnych, Kó 2010. Mj B., Trauma dzieciÚstwa w rodzinie rozbitej. Diagnoza i strategie pomocy, „P SpÙ”, 2012,  1(43). N B., Rodzina w kryzysie. Studium resocjalizacyjne, W 2012. P G., The search for Eros: a hazardous journey for children of divorce, “Phl Rh”, 2011, m 1,  1. P M., Dom rodzinny z czasów dzieciÚstwa we wspomnieniach DorosÙych Dzieci Rozwiedzionych Rodziców, [:] K K., RČÚ A. (.), Dom. Perspektywy i znaczenia, WÙ 2011. P M., Radzenie sobie dzieci z sytuacja wynikaj­c­ z rozwodu rodziców w narracjach osób z rodzin rozbitych, „P R” (Op  h  póÙj ), 2008,  1(3). P M., WpÙyw rozwodu rodziców na ich dorosÙe dzieci. Przegl­d badaÚ, „R A”, 2010. P M., Wspomnienia rozwodu dzieci i mÙodzieČy w narracjach ich dorosÙych dzieci, [:] RČÚ A. (.), Rodzina we wspóÙczesnoïci, WÙ 2009. P M., Znaczenie obecnoïci ojca w narracjach DorosÙych Dzieci Rozwiedzionych Rodziców, [:] AlÚ L., J- -Rm E. (.), Wychowanie w rodzinie. Tom III. WspóÙczesna rodzina w sytuacji zmiany, Jl Gó 2011. Rocznik Statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 2012, W 2012. R P., Socjologiczne analizy rozwodów. Aspekty teoretyczne, empiryczne i metodologiczne, L 2010. Smh H., Nieszcz¿ïliwe dzieci. Dlaczego cierpi­ i jak im pomóc, W 2008. Sl U., Wi¿zi uczuciowe dorosÙych dzieci z rodzicami w rodzinach rozwiedzionych, Ell­ 2005. T J., W L., BÙ¿dne koÙo rozwodów. Jak odnieï° maÙČeÚski sukces mimo poraČki rodziców, PÚ 2009. WÙ E., Przystosowanie dziecka do rozwodu rodziców, [:] Ml E., Sm A. (.), Rodzice i dzieci. Psycholo- giczny obraz sytuacji problemowych, W 2000. WĊ A., Reprezentacja rodziny u dzieci z rodzin rozbitych wskutek rozwodu, PÚ 2000. Ntografia Cl R., Does divorce hurt kids?, hĴp://.m.m/m/m/l/0,9171,1001707,00.hml, 26.12.2012. K M., Adult children of parental indelity and their perspectives of love, intimate relationships, and marriage, hĴp://2. .//l/h/2001/2001m.pf, 30.12.2012. Strszzni WpóÙï  ï m  j ­ pČÚ j . S pj­  l j­­ l¿ ó  pÚh ħj­h Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) 121 Strona 14 ¿  ¿h,  p ï° jm ¿ plm­   - jm j  ­  l Ùó . Ró j mm lh plj, l pj­ ¿  Ùó     ­ j­ ó ­h ¿  h . C ¿ïj  ¿ j ï° p Ùmh j -  l  ó. AÙ  pl­ h pjï°  Ú  m ,  ó h, l p m h ­h Ùh  h ó. The Journal of Education Culture and Society (the international scientic journal founded by Aleksander SÙw cwe: Ù  h ó, ó, , ISSN 2081-1640  , mÙ Ù Chief Editor: ALEKSANDER KOBYLAREK, University of Wrocãaw, Poland Adult Childrn of Divord Parnts – anEditorial Board: ovrvi of thory and ALEKSANDER KOBYLAREK, University of Wrocãaw, Poland rsarh LILIANA JANIK, Cambridge University, United Kingdom ROMAN LEPPERT, Bydgoszcz University, Poland Smm ERROL SUNDELOWITZ, Pauwau Facilitation, South Africa Th  l  l  JACEK GULANOWSKI   , University of Wrocãaw, f h fm Poland N ATHAN PIPITONE, Adams State University, United States of A h  f fml. F m    hv h    SOPHIA GRABOWSKA, Lviv National University, Ukraine f v  h ll-vlp  vlpINETA, hhUniversity, LUKA, Turiba l Latvia h lm f   h l f v  h Vq ICTOR SYNJOV f, Kiev f h fml.University, National Dv Ukraine h m p f m pl,  h fJml  -p UAN CARLOS SUAREZ, University f h v of Seville, Spain HAMDAN h hl. Th  f  h l-m SAMEER Mf q v, Middle OHAMAD East University, Amma f h hl IHAR. f h v ppl  m Ğ pv h KUZMINICH Th l, Grodno l State University,  v Bielarus f h BARBARA BASCHIERA, Ca’ Foscari University of Venice, Italy pph  h  h  f v, hl f v p , v ll, h Section Editors: l hl f v p. JACEK GULANOWSKI, Wroclaw University, Poland EWA JURCZYK-ROMANOWSKA, Wroclaw University, Poland Ke w: l hl f v Jp, OANNA Gv, OLONKA-L fml, l hpp, EGUT, Wrocãaw University, Poland  l MICHAL KANONOWICZ, Wroclaw University, Poland LUBA JAKUBOWSKA, Wroclaw University, Poland ALEKSANDRA MARCINKIEWICZ, Wroclaw University, Poland Indexing: ROBERT BâASZAK, Wroclaw, Poland MICHAâ KANONOWICZ, Poland Secretary: ILONA ZAKOWICZ, Wrocãaw University, Poland Layout Editor: ALEKSANDER KOBYLAREK, Wroclaw University, Poland Copyeditors: TONY KING, England KEN FLEMING, Poland JESSICA ROBBINS, University of Michigan, United States of Am PIOTR GULANOWSKI, Wroclaw University, Poland MARCIN GOâČBIOWSKI, Poland MATEUSZ MARECKI, University of Wrocãaw, Poland BOGUSâAW UCHEREK, Wyİsza Szkoãa Filologiczna, Poland Proofreaders: JACEK GULANOWSKI, Wroclaw University, Poland LUBA JAKUBOWSKA, Wroclaw University, Poland MICHAâ KANONOWICZ, Wroclaw University, Poland The procedure of rewieving and the list of rewievers is published on the internet sit 122 Ogrody nauk i sztuk nr 2013 (3) Business correspondence, including orders and remittances relating to subscript