Strona 1 Strona 2 Strona 3 Arden Moore Czego chcą psy Ilustrowana encyklopedia mowy ciała psów Strona 4 Tytuł wydania oryginalnego: What Dogs Want A Visual Guide to Understanding Your Dog’s Every Move Wydanie oryginalne © Global Book Publishing Pty Ltd 2012 Tekst © Global Book Publishing Pty Ltd 2012 All rights reserved Wszelkie prawa zastrzeżone Osobiste prawa autorskie przysługujące autorowi zostały potwierdzone. Wydanie polskie © 2016 by Galaktyka sp. z o.o. 90-644 Łódź, ul. Żeligowskiego 35/37 tel. +42 639 50 18, 639 50 19, tel./fax 639 50 17 e-mail: [email protected]; [email protected] www.galaktyka.com.pl ISBN: 978-83-7579-558-5 Przekład: Magda Urban Konsultacja: Jacek Gałuszka Redakcja: Aneta Wieczorek Redakcja techniczna: Marta Sobczak Korekta: Monika Ulatowska Redaktor prowadzący: Marek Janiak Fotografia na I stronie okładki: iStockphoto Fotografie na IV stronie okładki: Shutterstock Projekt okładki: Garamond Skład: Garamond Pełna informacja o ofercie, zapowiedziach i planach wydawniczych: www.galaktyka.com.pl [email protected]; [email protected] Wszelkie prawa zastrzeżone. Bez pisemnej zgody wydawcy książka ta nie może być powielana ani w częściach, ani w całości. Nie może też być reprodukowa- na, przechowywana i przetwarzana z zastosowaniem jakichkolwiek środków elektronicznych, mechanicznych, fotokopiarskich, nagrywających i innych. Strona 5 Strona 6 Spis treści Przedmowa 9 Wprowadzenie 10 100 postaw, ekspresji, dźwięków i zachowań Postawy Dźwięki 1. Kulenie się  12 29. Kłapanie pyskiem  58 2. Pokazywanie brzucha  14 30. Szczekanie wysokim tonem  60 3. Stroszenie włosów  16 31. Szybkie szczekanie  61 4. Położenie głowy na łapach  18 32. Monotonne szczekanie 62 5. Okrężne machanie ogonem  19 33. Warczenie  64 6. Sztywne machanie ogonem  20 34. Wycie  66 7. Ukłon 22 35. Dyszenie  68 8. Uniesienie przedniej łapy  24 36. Popiskiwanie  70 9. Gonienie ogona  26 37. Ujadanie  72 10. Podwinięty ogon  28 38. Skowytanie  74 11. Chodzenie na tylnych łapach  30 12. Ocieranie się o meble  32 Zachowania indywidualne 13. Uniesiony ogon  33 39. Gryzienie lub lizanie łap  76 14. Drganie podczas snu  34 40. Niszczenie przedmiotów  78 41. Rozpruwanie zabawek  80 Ekspresje 42. Saneczkowanie  82 15. Stulenie uszu  36 43. Włóczęgostwo  84 16. Uniesienie uszu  38 44. Gonienie zwierząt  86 17. Uniesienie brwi  39 45. Gonienie samochodów  88 18. Świdrujące spojrzenie  40 46. Zakopywanie przedmiotów  90 19. Pochylenie głowy  42 47. Kopanie dołków  92 20. Zmrużenie oczu  44 48. Tarzanie się w nieczystościach  94 21. Spoglądanie w bok  46 49. Zjadanie trawy  96 22. Węszenie z otwartym pyskiem  47 50. Zjadanie przedmiotów  98 23. Oblizywanie się  48 51. Wyjadanie z kociej kuwety  100 24. Otwarty, rozluźniony pysk  50 52. Buszowanie w śmietniku  102 25. Pysk szczelnie zamknięty  51 53. Rozchlapywanie wody z miski  104 26. Przekrzywienie głowy  52 54. Zjadanie odchodów  105 27. Ziewanie  54 55. Załatwianie się w domu  106 28. Kichanie  56 56. Picie z muszli klozetowej  108 Strona 7 57. Krążenie po legowisku  110 89. Budzenie ludzi  158 58. Chowanie się w klatce  111 90. Trącanie łapą  159 59. Lęk przed burzą  112 91. Szarpanie się na smyczy  160 60. Unoszenie nogi do sikania  114 92. Utykanie  162 61. Darcie papieru  115 93. Spanie pod kołdrą  164 94. Oglądanie telewizji  165 Zachowania wobec psów 95. Przynoszenie przedmiotów  166 62. Położenie głowy na drugim psie  116 96. Żebranie  168 63. Machanie przednimi łapami  118 97. Wrażliwe łapy  170 64. Podsikiwanie po innymi psie  119 98. Odmawianie jedzenia z miski  172 65. Wąchanie się na powitanie  120 99. Kradzenie przedmiotów  174 66. Lizanie pyska drugiego psa  122 100. Aportowanie  176 67. Wskakiwanie na innego psa  124 68. Ciągnięcie na smyczy  126 Typy behawioralne 69. Uderzanie ciałem  128 Uczuciowy  178 70. Pochylanie się w przód  130 Agresywny  178 71. Wspólne spanie  131 Zaniepokojony/zestresowany  179 72. Kradzież zabawek  132 Szukający uwagi  179 73. Szczekanie z domu  133 Znudzony  180 Pewny siebie  180 Zachowania wobec ludzi Ciekawski  181 74. Blokowanie drzwi  134 Dominujący  181 75. Opieranie się o ciebie  135 Lękliwy  182 76. Lizanie po twarzy  136 Zadowolony  182 77. Chwytanie pyskiem  138 Obsesyjno-kompulsywny  183 78. Kąsanie  140 Skory do zabawy  183 79. Sikanie na powitanie  142 Polujący  184 80. Obwąchiwanie gości  144 Smutny  184 81. Przeciąganie liny  146 Pobudzony seksualnie  185 82. Nieodstępowanie właściciela  148 Uległy  185 83. Siadanie na stopach  149 84. Rozpychanie się w łóżku  150 85. Skakanie na ludzi  152 86. Pasienie  154 Indeks 186 87. Zatrzymywanie się  156 Podziękowania 192 88. Gryzienie smyczy  157 Strona 8 12 POSTAW Y 1. Kulenie się Twój dog niemiecki nagle kurczy się do rozmiarów beagle’a, gdy wysoki mężczyzna o tubalnym głosie szybko zbliża się na wprost, by was powitać. Twój pies wycofuje się do kąta i obniża swoją pozycję ciała, chce się stać niewidzialny. Nieśmiały pies odgrywa rolę „niesamowitego, zmniejszającego się psa”, gdy psi szef miejscowego psiego parku kłusuje do niego, by go obwąchać. Och! W twojego psa wstąpił duch lękliwości powodujący, że zwierzę drży i trzęsie się bez opamiętania. Rasy •• beagle •• cavalier king charles spaniel •• chin japoński •• cocker-spaniel •• dog niemiecki •• maltańczyk •• papillon •• pinczer miniaturowy •• szpic miniaturowy Strona 9 Kulenie się 13 O co psu chodzi Jak reagować Lękliwe psy nic sobie nie robią z tego, że ktoś nazwie Psy, które się kulą, nie szykują je tchórzami, lecz nie chodzą też w koszulkach się do polowania, udając z napisem „Ugryź mnie”. Starają się zmniejszyć przyczajone tygrysy. Potrzebują rozmiar ciała, by zakomunikować, że mają pokojowe wzmocnienia swojej pewności zamiary i nie stanowią dla nikogo zagrożenia. Jest to siebie. Dlatego daj im więcej psia wersja powiewania białą flagą na polu bitwy. czasu i przestrzeni podczas Niektóre psy kulą się, ponieważ były w przeszłości powitania. Gdy widzisz psa, ofiarami przemocy fizycznej. Odsuwają się, by który przykuca, oblizuje pysk ochronić siebie i przekazać informację, że chcą być i unika kontaktu wzrokowego, pozostawione w spokoju i w całości. usiądź cicho na krześle lub na Zmniejszenie swojego rozmiaru jest również podłodze, kilka metrów od przejawem szacunku młodego psa wobec pewnego niego. Przemawiaj spokojnym, siebie, dorosłego psa. wesołym tonem i unikaj szybkich czy przesadnych gestów rękami. Daj takiemu psu szansę, by nawiązał kontakt z tobą w odpo- wiednim dla niego momencie. Uwagi weterynarza Rzuć w jego kierunku smakołyk. Jeśli podejdzie, pozwól mu się ›› Psy mogą doświadczać skrajnego obwąchać. Nie zbliżaj ręki nad niepokoju i strachu i niekiedy głowę psa, gdyż może on ode- łagodne traktowanie nie wystarcza, brać ten gest jako groźbę by ich samopoczucie się poprawiło. i kłapnąć pyskiem, a nawet Niektóre psy potrzebują połączenia ugryźć cię ze strachu. leków uspokajających z treningiem Pies, który się kuli, potrzebuje modyfikacji zachowań, by również rozwinąć swoje umie- skutecznie się wyciszyć i poczuć jętności społeczne. Zamiast bezpieczniej. zmuszać go do zapoznania się ›› Psy, które się kulą, mogą być ze stadem obcych psów w par- ofiarami przemocy i powinny być ku, organizuj mu indywidualne, dokładnie zbadane przez lekarza bezpieczne spotkania na weterynarii pod kątem obrażeń ogrodzonym terenie, z dobrze ciała. zsocjalizowanymi psami. TYPY BEHAWIORALNE: zaniepokojony/zestresowany s. 179, lękliwy s. 182, uległy s. 185 Strona 10 46 EKSPRE S JE 21. Spoglądanie w bok Pies odwrócił głowę i spogląda kątem oka. O co psu chodzi Gotowy do zabawy pies ma Lękliwy albo zaniepokojony pies zerka na ludzi lub rozluźnione mięśnie głowy i otwarty pysk. psy, którzy go onieśmielają, i może nawet kilka razy wydąć policzki, by się uspokoić. Pies zerka na ciebie, Radosny pies, który szuka twojej uwagi, będzie rzucać a następnie odwraca wzrok. ci wymowne spojrzenia i przypadnie do ziemi w ukłonie, by jednoznacznie pokazać, że czas rozpocząć zabawę – od razu! Pies gotuje się w środku z powodu nagroma- dzonej energii i nie może się doczekać aportowania, przeciągania lub innej ulubionej gry. Uwagi Towarzyskie, pewne siebie psy wiedzą, że nie- weterynarza grzecznie jest wpatrywać się podczas witania się z innym psem. Na początku spotkania zerkają więc ›› Brak zaleceń medycznych na inne psy, po czym odwracają wzrok. dla tego zachowania. Jak reagować Możesz zgodzić się, by pies inicjował czasami zabawę, lecz nie pozwól mu Rasy być natrętnym czy roszczeniowym. Podtrzymuj swoją rolę łaskawego •• To zachowanie lidera, każąc pupilowi wykonać dotyczy wszystkich komendę „siad” bądź „zostań” na ras. początku zabawy i sygnalizując słowem lub gestem jej koniec. Gdy twój pies spotyka innego psa, poluzuj smycz i zachowuj się spokojnie i pewnie, by ich powitanie odbyło się w przyjaznej atmosferze. TYPY BEHAWIORALNE: zaniepokojony/zestresowany s. 179, szukający uwagi s. 179, lękliwy s. 182, zadowolony s. 182, skory do zabawy s. 183, uległy s. 185 Strona 11 Wę szenie z otwartym pyskiem 47 22. Węszenie z otwartym pyskiem Pies węszy w powietrzu, układając pysk w kształt litery O. O co psu chodzi Po tym, jak spędziłeś czas z innym Psi nos wie wszystko. Pies ma ponad tysiąc razy psem, twój pupil obwąchuje ci nogawki spodni z otwartym lepszy węch niż ty. Odpowiada za to m.in. narząd pyskiem. przylemieszowy, położony w pobliżu podniebienia. Daje on dodatkową możliwość posmakowania zapachu, a nie tylko jego zwęszenia. Rasy Psy używają nosów, by tropić, rewirować i namie- rzać zapach w powietrzu. Psy tropiące, takie jak •• basset hound bloodhoundy i beagle, są hodowane w celu zwęsze- •• beagle nia i wytropienia zwierzyny. W czasie sprawdzania •• bloodhound węchem danego obszaru otwierają pysk, by wychwy- •• buldog cić konkretny zapach. •• coonhound •• foxhound Jak reagować amerykański •• husky syberyjski Twój pies używa swojego •• jamnik doskonałego węchu, by zebrać •• mops informacje, podobnie jak ludzki detektyw pracujący nad sprawą kryminalną. Uwagi Po spędzeniu czasu z psem weterynarza znajomego pozwól swojemu ›› Psy o krótkich pyskach, pupilowi przez kilka minut charakterystycznych dla obwąchiwać twoje ubranie ras brachycefalicznych, i zebrać ważne dla niego dane. takich jak mopsy czy Zachowuj się spokojnie i nie buldogi, mogą mieć przeganiaj psa. Chcesz, by twój problemy z oddychaniem. Nie tolerują długiego pies poznał zapach tego przebywania w wysokich temperaturach i gdy drugiego, bo dzięki temu, gdy przegrzeją się, mogą zacząć ciężko dyszeć. się spotkają, powitają się po przyjacielsku. TYPY BEHAWIORALNE: ciekawski s. 181, polujący s. 184 Strona 12 100 Z ACHOWANIA INDY WIDUALNE 51. Wyjadanie z kociej kuwety Pies uważa kocią kuwetę za szwedzki bufet bez ograniczeń, otwarty 24 godziny na dobę, 7 dni Rasy w tygodniu. •• To zachowanie dotyczy Zastanów się, dlaczego odkąd masz psa, czyszczenie kociej kuwety zajmuje ci o wiele mniej czasu niż wszystkich ras. przedtem. Po przekąsce z kociej kuwety pies tryumfalnie zbliża się do ciebie, by dać ci buziaka. Fuj! Strona 13 W yjadanie z kocie j kuwe ty 101 O co psu chodzi Jak reagować Jedzenie kocich odchodów obtoczonych żwirkiem ma Ważne, by dać kotu możliwość naukową nazwę koprofagii (odżywianie się odchoda- załatwiania swoich potrzeb mi). Bez względu na nazwę to zachowanie psów w bezpiecznym, prywatnym przeraża ludzi i szczerze ich obrzydza. miejscu, z dala od czającego Jednym z głównych powodów, dla których psy się na jego kupę psa. uciekają się do zjadania odchodów, jest niedobór W drzwiach pomieszczenia witamin w diecie. Posiłki, które psy otrzymują, mogą z kocią kuwetą umieść psią mieć zbyt mało białka, błonnika, tłuszczu lub bramkę, przez którą zwinny kot nieodpowiednią ilość witaminy B. bez trudu przeskoczy, a która Można też winić przodków psa. Zanim ludzie zaczęli zablokuje drogę psu. Ewentual- się wtrącać w życie rodzinne psów, suka zjadała nie możesz umieścić kuwetę na odchody swoich szczeniąt, by utrzymać norę w czy- wysokim blacie lub solidnej stości, i tym samym zmniejszyć ryzyko zwabienia półce, poza zasięgiem psa. drapieżników. Możesz też kupić krytą kuwetę, Niektórym psom w wyjadaniu z kuwety chodzi do której nie zmieści się o smak. Pamiętaj, że podniebienie psa ma inne większy pies. preferencje niż twoje. Kocia karma zawiera dużo Zwiększ częstotliwość białka i często jest bardziej aromatyczna niż psia. sprzątania kuwety. Z tego powodu odchody w kuwecie mocno pachną Nie możesz jednak pełnić i niektóre psy nie mogą im się oprzeć. straży przy kuwecie dzień i noc, Są psy, które tak się zachowują, bo są znudzone więc spryskaj znajdujący się i szukają sposobu na urozmaicenie swoich monoton- w niej żwirek enzymami nych dni. „Polowanie” na kocie odchody może się trzustkowymi. Można je dostać stać jedną z ulubionych rozrywek psa, pomagających w sklepach zoologicznych. mu pokonać nudę. Dzięki nim kocia kupa stanie się niesmaczna. Uważaj jednak, by ten środek nie spowodował, że kot zbojkotuje kuwetę. Uwagi weterynarza ›› Poproś lekarza weterynarii o pomoc w wybraniu karmy, która ma wyższą zawartość białka i witamin, by twój pies otrzymywał zbilansowany pokarm. TYPY BEHAWIORALNE: znudzony s. 180, ciekawski s. 181 Strona 14 112 Z ACHOWANIA INDY WIDUALNE 59. Lęk przed burzą Twój zwykle posłuszny pies nie słucha komend „siad” lub „zostań”. Rasy Zanim usłyszysz pierwszy grzmot, pies już siedzi •• bearded collie w wannie i trzęsie się. •• border collie Próbując desperacko uciec przed burzą, przerażony •• golden retriever pies wypada przez drzwi wejściowe lub, jeszcze gorzej, •• kelpie próbuje wyskoczyć przez okno. •• labrador retriever Podczas burzy niektóre, bardzo lubiące jedzenie psy •• owczarek australijski odmawiają przyjmowania nawet swoich ulubionych •• mastif pirenejski smakołyków. •• whippet Strona 15 Lęk przed burz ą 113 O co psu chodzi Jak reagować Dudniące grzmoty i błyskawice mogą Nigdy nie bij przestraszonego psa ani nie zmienić nawet największego psa w małe- krzycz na niego. Pamiętaj, że fobia to go, przerażonego Pikusia. Psy mogą nieracjonalna reakcja na wyobrażone wyczuć ładunki elektryczne w powietrzu zagrożenie. Karcenie psa za jego zachowa- i wyłapać węchem zmiany ciśnienia nie świadczące o przeżywanym lęku barometrycznego. Gdy burza się zbliża, jak jedynie pogorszy jego reakcję na bodźce również w jej trakcie, psy bojące się tego wzrokowe, dźwiękowe i zmiany ciśnienia zjawiska często chodzą w tę i z powrotem, barometrycznego, związane z nadchodzą- dyszą, a nawet załatwiają się w domu. cą burzą. Mogą też się chować, próbować uciec, Nie przytulaj, nie głaszcz roztrzęsionego ślinić się, szukać u ciebie wsparcia, stracić psa ani nie przemawiaj do niego jak do apetyt, ignorować komendy, mieć dziecka, by się uspokoił. Takie postępowa- rozszerzone powieki, szczekać uporczywie nie jedynie utwierdzi psa w przekonaniu, lub piszczeć. że burzy należy się bać. Lęk przed burzą jest częstszy u psów, Odwróć uwagę psa ulubioną zabawą, niż nam się to wydaje. Często pies zabiegami pielęgnacyjnymi lub inną przejawia jego objawy w wieku dwóch lat aktywnością, którą lubi. Jeśli prognoza i jeśli właściciel nic z tym nie zrobi, ta fobia pogody zapowiada burzę, zapewnij psu będzie narastać. większy wysiłek fizyczny na kilka godzin wcześniej. W ten sposób podniesiesz u niego poziom serotoniny, która zadziała Uwagi weterynarza jak środek uspokajający. Rozważ zastosowanie produktów ›› Lęk przed burzą to duży problem. działających uspokajająco (np. mieszanek Wymaga stosowania zarówno leków, określonych esencji kwiatowych, feromo- jak i programu modyfikacji zachowań, nów kojących), muzykoterapii (szczególnie opracowanego wspólnie przez lekarza dźwięku harfy) i psich kamizelek ucisko- weterynarii i behawiorystę zwierzęcego. wych. Mogą one pomóc ukoić przestraszo- ›› Najczęściej stosowanymi lekami przy nego psa. tym zaburzeniu są amitryptylina, Inne skuteczne sposoby to włączenie fluoksetyna, buspiron i diazepam. wiatraka czy telewizora, by stworzyć szum Badania wykazały również skuteczność w pomieszczeniu i zagłuszyć odgłosy melatoniny w uspokajaniu psów. burzy. Psy lubią nory, dlatego podczas ›› Być może twój pies już zawsze będzie burzy niektóre z nich czują się spokojniej bać się burzy, lecz ty możesz nauczyć w klatce umieszczonej w łazience, przy się kontrolować sytuację. włączonym wentylatorze. TYPY BEHAWIORALNE: zaniepokojony/zestresowany s. 179, lękliwy s. 182 Strona 16