Recenzje

• Kazimierz Rygiel

  2018-03-21

  Paweł Piotr Wieczorkiewicz „Bohaterowie, renegaci, zdrajcy ...”. Wydawnictwo LTW, Łomianki 2015. Wydawnictwo LTW kontynuuje pośmiertną edycję utworów prof. Pawła Wieczorkiewicza (1948-2009). Tym razem mamy do czynienia ze zestawem kilkudziesięciu felietonów historycznych, poświęconych różnorakim postaciom z historii Polski i Europy, żyjących w różnorakich epokach - od XVI do XXI wieku. Wszystkie te postacie łączy tylko jedno - odcisnęły się one na ówczesnych a także późniejszych losach Polski i Polaków. Bohaterem pierwszego chronologicznie felietonu jest ostatni Jagiellon na tronie Polski - król Zygmunt II August, a książkę zamyka krótki esej poświęcony postaci prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Wymieniać wszystkich tu raczej nie ma sensu, wybiórczo nadmienię tylko, iż omówionymi postaciami są też m.in. Bohdan Chmielnicki, Katarzyna Wielka (jedna z tylko dwóch dziewczyn w tym zbiorze, druga to Wanda Wasilewska), Józef Poniatowski, Józef Piłsudski, Józef Stalin, Edward Śmigły-Rydz, Ignacy Mościcki, Adolf Hitler, Władysław Sikorski, Nikita Chruszczow, Edward Gierek, Wojciech Jaruzelski i Lech Wałęsa. Pan profesor spisał te felietony bardzo ciekawie, z właściwą sobie swadą, nie dbając o tzw. polityczną poprawność. Poznajemy również szczegóły biograficzne wcześniej nieznane, czasem natury intymnej i nie zawsze korzystne dla wizerunku omawianej postaci. Twórca unika też przedstawiania własnych bohaterów i antybohaterów tylko w dwóch barwach - czarnej i białej, zauważając przede wszystkim odcienie pośrednie, co czyni te postacie po prostu ludzkimi, takimi jakimi były w rzeczywistości w swoim środowisku. Analizując prawidłowość ich wyborów i decyzji politycznych, twórca stara się również odwzorować realia konkretnej epoki, unikając tzw. mądrości poniewczasie i oceny z perspektywy lat. Co bynajmniej nie oznacza, że stroni od ostatecznej i współczesnej ich oceny w aspekcie interesów Polski. Nie unika również zasygnalizowania czytelnikowi wariantu historii alternatywnej - jeśli tylko taki wariant mieścił się w realiach epoki i można go było już ówcześnie antycypować. Reasumując, książkę gorąco zalecam wszystkim osobom choć tylko trochę zainteresowanym historią, lecz również już ją „choć trochę” znającym. W felietonach, z natury rzeczy, bywa nieco skrótów myślowych (np. porównań czy odniesień do innych zdarzeń i postaci historycznych), których osoby „mniej zaawansowane” mogą nie zrozumieć, albo - co gorsza - zrozumieją je źle. No i na koniec dwie konieczne poprawki edytorskie. Na str. 153 z lewej strony fotografii Józefa Ostrowskiego proszę poprawić długopisem rok urodzin na 1850 (jest błędnie 1880), a na str. 391 w 8-mym wierszu od dołu należy skorygować rok rezygnacji Edwarda Gierka z funkcji I Sekretarza KC PZPR na 1980 (jest błędnie 1981).