Recenzje

• Stefan Sutyniec

  2018-03-20

  Idealnie uzupełnia mizerną wiedzę naszego społeczeństwa o pierwszej wojnie - lata 1914-1921. Powinna być także w każdej biblioteczce domowej.

• Tadeusz Paszkiewicz

  2018-03-20

  Książka ebook „Bieżeństwo 1915 zapomniani uchodźcy” napisana przez Anetę Prymaka-Oniszk zapoczątkowuje zapełnianie luki w pamięci zbiorowej Polaków. Z niezrozumiałych przyczyn okropności I wojny światowej, które dotknęły mieszkańców ziem polskich, zostały całkowicie wyparte z tej pamięci. Być może było to skutkiem euforii wywołanej odzyskaniem państwowości. Wiosną 1915 roku armie państw centralnych podjęły ofensywę na froncie wschodnim. Jej celem było wyeliminowanie Rosji z wojny, by móc skutecznie uderzyć na Zachód. Tuż przed rozpoczęciem tej ofensywy przed armiami najeźdźców uciekło lub zostało ewakuowanych przez władze carskie na wschód blisko 2 miliony osób zamieszkujących obszar współczesnej Polski. Autorka przypomina skutki wkroczenia armii pruskiej na zachodnie obszary Imperium Rosyjskiego. Z terenów imperium zagrożonych przez armie austriacką i pruską władze Cesarstwa Rosyjskiego ewakuowały nie tylko ludność, lecz i zakłady przemysłowe, uczelnie, urzędników i archiwa, a to czego nie można było zabrać niszczono. Życie uchodźców w walczącej Rosji najczęściej było bardzo trudne, chociaż czasami los do nich się uśmiechnął, tak jak na przykład do 10-letniego Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego ewakuowanego do Moskwy. Świadectwo trudnych losów innego uciekiniera do Rosji znaleźć można w autobiograficznej powieści Igora Newerlyego „Zostało z uczty bogów”. Autorkę jednak interesują dzieje prostych ludzi – ich rozpaczy podczas ucieczki, trudne życie w Rosji carskiej i rewolucyjnej, a także powroty do tworzącego się państwa polskiego. Zazwyczaj procesy tworzenia państwa polskiego znamy z relacji elit. Autorka prezentuje je widziane oczami prostych ludzi. Pozwala to zrozumieć jak złym stanie była ludność i terytorium budowanego państwa. Chociaż II Rzeczpospolita miała dużo wad i niedostatków, to jej utworzenie było wyjątkowym osiągnięciem. Książkę wzbogacają liczne, wyraźne fotografie, które uzupełniają tekst książki.