Ron Hubbard

Pole bitewne, Ziemia 
1
1
- Człowiek - powiedział Terl - jest skazany na całkowitą zagładę. 
Włochate łapy braci Chamco zawisły nad szerokimi przyciskami gry laserowej. 
Steward, który cicho dreptał dokoła, zbierając rondle, zastygł w bezruchu z 
wytrzeszczonymi oczami. Nawet Char oniemiał. 
Przez przezroczystą kopułę rekreacyjnego holu Intergalaktycznego Towarzystwa 
Górniczego przesączała się - załamując na wspornikach srebrnymi refleksami - 
blada poświata jedynego księżyca Ziemi, znajdującego się tej letniej nocy w 
pierwszej kwadrze. 
Terl podniósł wielkie bursztynowe oczy znad księgi, którą trzymał w mocnych 
pazurach, rozejrzał się wokół i z satysfakcją zauważył, jakie wrażenie wywołała 
jego wypowiedź. Rozbawiło go to. Nareszcie jakieś urozmaicenie monotonii 
dziesięcioletniego pobytu służbowego w tym zapomnianym przez bogów obozie 
górniczym na skraju drugorzędnej galaktyki. Jeszcze bardziej mentorskim tonem 
niż poprzednio powtórzył swoją opinię: 
- Człowiek jest to gatunek skazany na wymarcie. 
Char spojrzał na niego groźnie. 
- Co ty czytasz, do licha? 
Terl nie zwrócił uwagi na jego ton, ostatecznie Char był tylko jednym z kilku 
zarządców kopalni, podczas gdy on, Terl, był jej szefem ochrony bezpieczeństwa. 
- Nie wyczytałem tego. Po prostu głośno myślę. 
- Musiałeś to skądś wziąć - burknął Char. - Co to za bzdury? 
Terl podniósł książkę w taki sposób, by Char zobaczył jej grzbiet. Widniał na 
nim napis: "Ogólny raport na temat geologicznych terenów górniczych. Tom 250, 
369. Jak wszystkie tego rodzaju księgi, była ogromna, ale wykonana z takiego 
materiału, że prawie nic nie ważyła, zwłaszcza na planecie o tak małej 
grawitacji jak Ziemia. 
- Rughr! - parsknął Char z niesmakiem. - To musi mieć około dwustu lub trzystu 
lat. Jeśli już koniecznie chcesz grzebać się w książkach, to mam aktualny raport 
z walnego zgromadzenia dyrektorów, który donosi, że jesteśmy opóźnieni w 
dostawach boksytu o trzydzieści pięć frachtowców. 
Bracia Chamco popatrzyli na siebie, a potem na grę, sprawdzając, jak im idzie 
zestrzeliwanie żywych jętek umieszczonych w pojemniku powietrznym. Następne 
słowa Terla znów zwróciły ich uwagę. 
- Dzisiaj - Terl pominął milczeniem uwagę Chara na temat pracy - otrzymałem 
sprawozdanie z bezpilotowego samolotu zwiadowczego, który zarejestrował tylko 
trzydzieści pięć stworzeń ludzkich w dolinie w pobliżu tamtego szczytu. Terl 
machnął łapą w kierunku zachodnim, ku wysokiemu łańcuchowi górskiemu rysującemu 
się w mdłej poświacie księżyca. 
- No to co? - spytał Char. 
- A więc pogrzebałem w książkach z ciekawości. W tej akurat dolinie było ich 
zazwyczaj tylko parę. Natomiast na całej planecie - kontynuował, wracając do 
mentorskiego tonu - było wiele tysięcy. 
- Nie możesz wierzyć we wszystko, co czytasz - powiedział Char ponuro. - W 
czasie mojego ostatniego pobytu służbowego, to był Arcturus IV... 
- Ta książka - przerwał mu Terl, podnosząc grubą księgę została opracowana przez 
departament kultury i etnografii Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego. 
- Nie wiedziałem, że mamy coś takiego - zdziwił się roślejszy z braci Chamco. 
Char prychnął pogardliwie: 
- Departament został rozwiązany ponad sto lat temu. Niepotrzebnie marnowane 
pieniądze, trajlowanie o katastrofach ekologicznych i temu podobnych bzdurach. - 
Przesunął swe ogromne cielsko ku Terlowi. - A może masz zamiar uzasadnić nie 
planowane wakacje? Już widzę stos twoich zamówień na zbiorniki z gazem do 
oddychania i pojazdy rozpoznawcze... Ale nie dostaniesz żadnego z moich 
robotników... 
- Zamknij się! Ja tylko mówiłem, że człowiek... 
- Wiem, co mówiłeś. Pamiętaj, że tylko dlatego zostałeś szefem bezpieczeństwa, 
ponieważ jesteś sprytny. Tak jest, sprytny. Nie inteligentny, ale sprytny. I nie 
wyprowadzisz mnie w pole żadnym pretekstem uzasadniającym wyruszenie na 
ekspedycję łowiecką. Czy którykolwiek będący przy zdrowych zmysłach Psychlos 
zawracałby sobie głowę takimi rzeczami? 
Drobniejszy brat Chamco wyszczerzył zęby w uśmiechu: 
- No, mnie się na przykład znudziło to ciągłe kopanie i ładowanie. Polowanie 
mogłoby być fajną zabawą. Nie wydaje mi się, aby ktokolwiek robił to przez... 
Char ruszył na niego jak czołg, który uchwycił w celownik ofiarę. 
- Polowanie na te stworzenia nazywasz fajną zabawą? Czy widziałeś kiedykolwiek 
choć jedno z nich? - Stanął chwiejnie na nogach, aż podłoga zaskrzypiała, 
założył łapę za pas i kontynuował: - One z trudem wspinają się tutaj. Nie mają 
prawie żadnego owłosienia. Ich skóra jest brudnobiała jak u ślimaków. Są tak 
delikatne, że rozpadają się, gdy próbujesz włożyć je do torby - parsknął z 
niesmakiem i podniósł rondel z kerbango i tak słabe, że nie mogłyby unieść tego 
bez wyprucia sobie flaków. Nie są nawet dobrym pożywieniem. - Wypił duszkiem 
kerbango i wzdrygnął się, co wywołało efekt zbliżony do małego trzęsienia ziemi. 
- A ty widziałeś kiedykolwiek któreś z nich? - zapytał roślejszy brat Chamco. 
Char usiadł z łoskotem, aż zadudniło w kopule, i oddał pusty rondel stewardowi. 
- Nie - odparł. - Żywego, nie. Ale widziałem w szybach kopalni ich kości i 
słyszałem o nich. 
- Kiedyś były ich tysiące - powtórzył Terl, ignorując zarządcę palni. - Tysiące! 
Wszędzie dookoła... 
Charowi się odbiło. 
- Nie dziwota, że wymierają - warknął - przecież oddychają zabójczą mieszanką 
tlenu i azotu! 
- Pękła mi wczoraj maska - rzekł drobniejszy brat Chamco. Przez blisko 
trzydzieści sekund myślałem, że już po mnie. Jaskrawe ognie wybuchające wewnątrz 
czaszki. Potworność! Naprawdę z utęsknieniem oczekuję na powrót do domu, gdzie 
można pospacerować bez kombinezonu i maski, gdzie jest grawitacja, z którą się 
można pomocować, wszystko jest przepięknie purpurowe i nie ma ani skrawka tej 
zieleni. Nasz tata mówił często, że jeśli nie będę dobrym Psychlosem i nie będę 
się zwracał "sir" do tego, do kogo należy, to skończę w takim zadupiu jak to tu. 
Ojciec miał rację, tak się właśnie stało. Twój strzał, bracie. 
Char usiadł i zmierzył wzrokiem Terla. 
- W rzeczywistości nie masz chyba zamiaru polować na człowieka, nieprawdaż? 
Terl spojrzał na swoją książkę. Założył ją pazurem, aby nie zgubić właściwej 
strony, a potem popukał nią o kolano. 
- Myślę, że nie masz racji. - Zadumał się. - Coś przydarzyło się tym 
stworzeniom. Zanim tu przybyliśmy, miały miasta na wszystkich kontynentach, 
samoloty i okręty. Wydaje się, że udało się im nawet wystrzelić pojazd w 
przestrzeń kosmiczną... Tak tutaj piszą. 
- Skąd wiesz, że to oni, może jakiś inny gatunek? - zapytał Char. - Może to była 
jakaś zagubiona kolonia Psychlosów? 
- Nie - odparł Terl. - Psychlosi nie mogą oddychać tym powietrzem. To był na 
pewno człowiek, właśnie taki, nad jakim prowadzili prace badawcze ci faceci od 
kultury. A czy wiecie, co psychloska historia mówi na temat naszego przybycia 
tutaj? 
- Ufff... - sapnął Char. 
- Człowiek najwidoczniej wysłał w przestrzeń rodzaj sondy, która zawierała pełne 
informacje o jego planecie, miała wyryte podobizny człowieka i wszystkie inne 
dane. Została ona przechwycona przez zwiad Psychlo. I wiecie, co się okazało? 
- Ufff... - powtórzył Char. 
- Sonda wykonana była z rzadko spotykanego metalu o olbrzymiej wartości. No i 
Towarzystwo Intergalaktyczne zapłaciło władcom Psychlo sześćdziesiąt trylionów 
kredytów galaktycznych za informacje i koncesję. Jeden atak gazowy i już 
prowadziliśmy interes. 
- Bajki, bajeczki - powiedział Char. - Każda planeta, którą kiedykolwiek 
pomagałem patroszyć, zawsze ma jakąś taką absurdalną historyjkę. Absolutnie 
każda. - Ziewnął szeroko, tak że na chwilę jego usta zmieniły się w wielką 
jaskinię. - Wszystko to zdarzyło się setki, może tysiące lat temu. Czyście 
kiedyś zauważyli, że biuro prasowe zawsze umiejscawia swoje bajki w tak 
odległych czasach, że nikt nigdy nie może ich sprawdzić? 
- Mam zamiar wyjść na zewnątrz i schwytać jedno z tych stworzeń - oświadczył 
Terl. 
- Ale bez pomocy mojej załogi i bez mojego ekwipunku odparował Char. 
Terl dźwignął z siedzenia swoje mamucie cielsko i przeszedł po skrzypiącej 
podłodze do włazu wiodącego do kajut sypialnych. 
- Jesteś równie zwariowany jak spiralna mgławica - mruknął Chan 
Obaj bracia Chamco wrócili do gry i z przejęciem niszczyli promieniami laserów 
uwięzione w pojemniku jętki, zamieniając jedną po drugiej w obłoczki pary. 
Char popatrzył za odchodzącym. Szef bezpieczeństwa musiał przecież wiedzieć, że 
żaden Psychlos nie może pójść w te góry występował tam śmiercionośny uran. Terl 
naprawdę był szalony. 
Ale Terl, dudniąc krokami w korytarzu wiodącym do jego pokoju, wcale nie uważał 
siebie za szalonego. Był po prostu sprytny. Niebawem rozpocznie realizację 
swoich planów, dzięki którym stanie się bogaty i potężny oraz - co było równie 
ważne - wydostanie się z tej przeklętej planety. Ludzkie istoty to znakomity 
sposób rozwiązania jego problemów. Wszystko, czego na początek potrzebował, to 
jedno stworzenie ludzkie - potem złowi następne. Pomyślał, że jego kampania już 
się rozpoczęła, i to rozpoczęła bardzo dobrze. Poszedł spać, rozkoszując się 
myślą, że jest naprawdę wielkim spryciarzem. 
2
To był dobry dzień na pogrzeb, ale wyglądało na to, że żadnego pogrzebu nie 
będzie. Ciemne, podobne do burzowych chmury, postrzępione przez pocętkowane 
śniegiem wierzchołki łańcucha górskiego, pełzły z zachodu po niebie, 
pozostawiając na nim tylko nieliczne skrawki błękitu. 
Jonnie Goodboy Tyler stał obok swego konia u szczytu rozległej górskiej łąki i 
spoglądał z niezadowoleniem na rozwalające się i chylące ku upadkowi miasteczko. 
Jego ojciec zmarł i powinien zostać pochowany w należyty sposób. Powodem śmierci 
nie były czerwone wypryski, a więc nie zachodziła obawa, że ktoś mógłby się 
zarazić. Po prostu rozkruszyły mu się kości. Można więc było go pochować, a 
jednak nie było żadnych oznak, by ktokolwiek chciał się tym zająć. 
Jonnie wstał tego dnia o brzasku, zdecydowany zagłuszyć smutek i zająć się 
pracą. Przywołał Wiatrołoma, najszybszego ze swych kilku koni, nałożył nań 
skórzaną uprząż i przez niebezpieczne przełęcze pojechał w dół, do niższej 
doliny. Musiał się niemało natrudzić, nim zdołał wreszcie zapędzić pięć sztuk 
dzikiego bydła na górską łąkę. Następnie rozwalił łeb najtłuściejszej sztuce, 
kazał ciotce Ellen rozpalić ogień pod rusztem i przyrządzić mięso. Ciotka Ellen 
nie przejęła się jego poleceniami. Powiedziała, że złamał się jej najostrzejszy 
odłamek skalny, więc nie może zdjąć skóry i pokrajać mięsa oraz że ostatnio 
mężczyźni nie przynieśli jej drewna opałowego. Jonnie wyprostował się i spojrzał 
na nią bez słowa. Ludzi o przeciętnym wzroście przewyższał o pół głowy, mierzył 
sześć stóp. Jego muskularne opalone ciało promieniowało zdrowiem dwudziestu lat. 
Stał tak, po prostu patrząc na nią stalowoniebieskimi oczami, a wiatr targał 
jego jasnożółte włosy i brodę. I pod wpływem tego wzroku ciotka Ellen poszła i 
znalazła trochę drewna, po czym rozpaliła ogień w piecu, choć był to bardzo 
nikły ogień. 
"Powinno być więcej ruchu w miasteczku" - pomyślał. Ostatni raz widział wielki 
pogrzeb, gdy miał sześć lat. Był to pogrzeb burmistrza Smitha. Śpiewano wówczas 
pieśni, wygłaszano kazania i biesiadowano, a wszystko zakończyło się tańcami w 
świetle księżyca. Burmistrz Smith został złożony w dole, który zasypano brudną 
ziemią. I chociaż dwa skrzyżowane patyki, którymi oznakowano grób, dawno już 
zniknęły, był to przyzwoity i pełen uszanowania pogrzeb. W późniejszym okresie 
zmarłych po prostu zrzucano do otoczonego czarnymi skałami parowu pod wodospadem 
i pozostawiano na pastwę kojotów. 
- Tak, ale to nie jest sposób, w jaki można potraktować ojca - powiedział do 
siebie. - W każdym razie mojego ojca. Obrócił się na pięcie i jednym skokiem 
dosiadł Wiatrołoma. 
Kuksańcem twardych, bosych pięt skierował konia w dół. Przejechał obok 
zrujnowanych chat na przedmieściu. Z każdym rokiem niszczały coraz bardziej - 
przez długi czas każdy, kto potrzebował drewna, zamiast wycinać drzewa, po 
prostu rozbierał znajdującą się w pobliżu budowlę. Teraz jednak belki w tych 
chatach były już tak spróchniałe, że nie nadawały się nawet na opał. Wiatrotom 
wybrał sobie trasę wzdłuż porośniętej chwastami ścieżki, posuwając się 
ostrożnie, aby uniknąć nastąpnięcia na ogryzione kości zwierzęce i odpadki. 
Strzygł przy tym uszami w kierunku odległego wycia wilków, dobiegającego z 
górskiej doliny. 
"Zapach świeżej krwi i smażonego mięsa musi ściągać wilki w dolinę" - pomyślał 
Jonnie i sięgnął po zawieszoną na ramieniu maczugę. Niedawno właśnie w tych 
chatach widział wilka szukającego kości lub może nawet polującego na szczeniaka 
czy dziecko. Jeszcze dziesięć lat temu nie mogłoby się to zdarzyć. Ale z każdym 
rokiem ludzi ubywało. Legendy głosiły, że kiedyś w dolinie żyło ich tysiąc, ale 
Jonnie uważał, że prawdopodobnie było to przesadą. Jeżeli wierzyć legendom, nie 
brakowało wtedy żywności - szerokie doliny pod szczytami roiły się od dzikiego 
bydła, dzikich świń i stad koni. Na wyżej położonych terenach żyły jelenie i 
kozły. I nawet niewprawny myśliwy nie miał kłopotów ze zdobyciem pożywienia. 
Mieli mnóstwo wody dzięki topniejącym śniegom i strumieniom, a niewielkie 
grządki warzywne, jeśli się o nie dbało, dawały dobre plony. Jednak wydawało 
się, że tylko zwierzęta się rozmnażały, natomiast ludzie nie, a przynajmniej nie 
w takim samym stopniu co one. Liczba zgonów i liczba urodzeń nie równoważyły się 
- zgonów było więcej. Wiele dzieci rodziło się z jednym okiem, jednym płucem 
albo jedną ręką. Takie noworodki wystawiano na dwór w mroźną noc. Potworów nie 
chciano, ludzie byli owładnięci strachem przed potworami. 
Czy to możliwe, żeby w legendach była mowa o tej właśnie dolinie? 
Gdy miał siedem lat, zapytał ojca: 
- A może ludzie nie powinni żyć w górach? 
Ojciec popatrzył na niego zmęczonymi oczami. 
- Zgodnie z legendami w niektórych innych dolinach też żyli ludzie i wszyscy 
wymarli, a my wciąż jeszcze żyjemy. 
Nie przekonało to Jonniego: 
- Tyle jest dolin poniżej nas i są one pełne zwierzyny. Dlaczego nie 
przeniesiemy się tam? 
Jonnie zawsze był trochę dokuczliwy. Przemądrzały - mówili o nim starsi. Zawsze 
prowokujący i zadający ciągle masę pytań. A czy wierzył w to, co mu mówiono? 
Nawet gdy mówili to ludzie starsi, którzy wszystko wiedzieli lepiej? Nie, Jonnie 
Goodboy Tyler nie wierzył. Jednakże ojciec nie wytknął mu tego. 
- W dolinie nie ma budulca na chaty - powiedział po prostu, znużonym głosem. 
Jonniego nadal to nie przekonywało, rzekł więc: 
- Założę się, że mógłbym znaleźć tam coś, z czego można by zbudować chatę. 
Ojciec ukląkł przy nim i wyjaśniał cierpliwie: 
- Jesteś dobrym chłopcem. Twoja matka i ja bardzo cię kochamy. Uwierz mi, że 
nikt nie mógłby zbudować czegoś, co by odstraszyło potwory. 
Potwory, potwory, przez całe życie Jonnie słuchał o potworach, nigdy jednak 
żadnego nie widział. Ale nie mówił nic - jeśli starsi wierzyli w potwory, to 
niech sobie w nie wierzą. 
Wspomnienie o ojcu spowodowało, że zwilgotniały mu oczy. O mało nie spadł z 
konia, gdy ten szarpnął się do tyłu. Stado długich na stopę górskich szczurów 
wypadło na oślep z jednej z chat i zakotłowało się pod nogami Wiatrołoma. 
- Dostało ci się za marzenia - mruknął chłopak do siebie, kierując konia z 
powrotem na ścieżkę. Z głośnym tętentem pokonał ostatnie jardy dzielące go od 
budynku sądu. 
3
Stała tam Chrissie, a jej młodsza siostra jak zwykle tuliła się do jej nóg. 
Jonnie nie zwrócił na nie uwagi. Przypatrywał się budynkowi sądu - ta stara 
budowla jako jedyna miała kamienny fundament i kamienną podłogę. Mówiono, że 
miała tysiąc lat i choć Jonnie w to nie wierzył, przyznawał jednak, że wyglądała 
na bardzo starą. W górnej części budynku nie było ani jednego pnia, który nie 
byłby zniszczony przez robaki, a powybijane okna wyglądały jak oczodoły w 
spróchniałej czaszce. Ciągnący się wzdłuż budowli kamienny chodnik był wytarty 
przez zrogowaciałe stopy dziesiątków pokoleń mieszkańców miasteczka, 
przychodzących tu w dawnych czasach. Wtedy, gdy jeszcze komuś zależało, aby 
sądzić i karać. Przez całe życie Jonnie nigdy nie widział ani procesu sądowego, 
ani też żadnego zebrania mieszkańców w podobnej sprawie. 
- Pastor Staffor jest wewnątrz - poinformowała go Chrissie. Była 
osiemnastoletnią, smukłą, bardzo ładną dziewczyną. Miała wielkie czarne oczy, 
kontrastujące z jedwabistymi jasnymi włosami. Ubrana była w mocno przylegającą 
do ciała jelenią skórę, wyraźnie podkreślającą piersi i smukłe nogi. Jej mała 
siostra, Pattie, wyglądająca jak pomniejszona kopia Chrissie, z zainteresowaniem 
spoglądała na młodzieńca błyszczącymi oczami. 
- Czy to ma być prawdziwy pogrzeb, Jonnie? 
Nie odpowiedział. Zsunął się z Wiatrołoma jednym zwinnym ruchem i wyciągnął w 
jej kierunku lejce. Dziewczynka, nie posiadając się z radości, oderwała się od 
Chrissie i chwyciła je skwapliwie. 
- Czy ma być mięso i chowanie w dziurze ziemnej, i wszystko? - dopytywała się 
zaciekawiona. 
Jonnie ruszył do drzwi budynku sądu, nie zwracając uwagi na wyciągniętą w 
kierunku jego ramienia rękę Chrissie. 
Pastor Staffor leżał wyciągnięty na kupie brudnej trawy, pochrapując przez 
otwarte usta, wokół których brzęczały muchy. Jonnie szturchnął go nogą. Pamiętał 
go z lepszych czasów, kiedy Staffor był otyłym, silnym mężczyzną. Ale to było 
kiedyś, zanim pastor zaczął żuć tytoń - od bólu zębów, jak mówił. Teraz był 
wychudzony, wysuszony, prawie bezzębny i pokryty mozaiką brudu. Parę liści 
tytoniu leżało na kamieniach obok jego zatęchłego posłania. Jonnie szturchnął go 
znowu. Staffor otworzył oczy i pośpiesznie przetarł powieki. Zobaczywszy jednak, 
że stoi nad nim tylko Jonnie Goodboy Tyler, bez zainteresowania opadł z powrotem 
na legowisko. 
- Wstawaj! - warknął Jonnie. 
- I to ma być młodzież - wymamrotał pastor. - Żadnego szacunku dla starszych. 
Tylko ganianie po chaszczach, cudzołożenie, zabieranie najlepszych kawałów 
mięsa. 
- Wstawaj! Masz zorganizować pogrzeb! 
- Pogrzeb? - zajęczał Staffor. 
- Z mięsem, z kazaniem i z tańcami. 
- Kto umarł? 
- Dobrze wiesz, kto umarł. Byłeś tam do końca. 
- Ach tak, twój ojciec. Dobry człowiek, tak, dobry człowiek. No cóż, może on był 
twoim ojcem. 
Jonnie stężał. Stał wprawdzie nadal spokojnie, ale - odziany w skórę zabitej 
przez siebie pumy, z maczugą, która wisząc do tej pory na rzemieniu u 
nadgarstka, nagle znalazła się w jego dłoni - przybrał niepokojąco groźny 
wygląd. Pastor Staffor pośpiesznie usiadł. 
- Nie bierz mi za złe, Jonnie, tego co mówię, ale wszystko się trochę 
pogmatwało. Wiesz, twoja matka miała kiedyś trzech mężów, a ponieważ wtedy nie 
było oficjalnych ceremonii zaślubin, więc... 
- Lepiej będzie, jeśli wstaniesz - spokojnie powiedział Jonnie. Staffor wczepił 
się palcami w róg wiekowej, pokiereszowanej ławy i podciągnął się do pozycji 
stojącej. Wystrzępioną, splecioną z trawy liną zaczął przewiązywać skórę 
jelenią, którą miał na sobie, a widać było, że nosił ją już bardzo długo. 
- Nie mam już tak dobrej pamięci, Jonnie. Kiedyś mogłem zapamiętać wszystko, co 
należało: legendy, formuły zaślubin, błogosławieństwa łowieckie, wszystko... - 
mówiąc to, rozglądał się za świeżą porcją zielska do żucia. 
- Gdy słońce znajdzie się w zenicie - rzekł Jonnie - masz zwołać całe miasteczko 
na starym cmentarzu i... 
- A kto wykopie dół? Przecież wiesz, że musi być dół, żeby pogrzeb był jak 
należy. 
- Ja wykopię. 
Staffor znalazł wreszcie trochę świeżego ziela i zaczął je żuć bezzębnymi 
dziąsłami. Wyraźnie się odprężył. 
- No cóż, cieszę się, że miasto nie musi kopać dziury. Ależ to zielsko jest 
zleżało! Mówiłeś coś o mięsie. Kto to wszystko przygotuje? 
- O wszystko już się zatroszczono. 
Staffor kiwnął głową potakująco i nagle uzmysłowił sobie, że jest coś jeszcze do 
zrobienia. 
- Kto ma się zająć zebraniem ludzi? 
- Poproszę Pattie, żeby ich zawiadomiła. 
Pastor spojrzał na niego z wyrzutem. 
- A więc nie mam nic do roboty aż do południa. Po co mnie obudziłeś? 
Opadł z powrotem na brudną trawę i z goryczą patrzył, jak Jonnie wychodzi z 
pokoju. 
4
Jonnie Goodboy siedział skulony, z brodą opartą na kolanach, obejmując rękami 
nogi, i nieruchomym wzrokiem wpatrywał się w dogasające ognisko. Chrissie leżała 
na brzuchu obok, leniwie rozgryzając białymi zębami pestki wielkiego 
słonecznika. Od czasu do czasu spoglądała na Jonniego nieco zaintrygowana. Nigdy 
nie widziała go płaczącego, nawet gdy był małym chłopcem. Wiedziała, że kochał 
ojca, ale był zawsze tak opanowany i tak wyniosły, że niemal zimny. Czy możliwe, 
żeby ten przystojny chłopak żywił jakieś uczucia także i do niej? Swoich uczuć 
była pewna. Gdyby mu się coś stało, rzuciłaby się w przepaść z urwiska, na które 
czasami zapędzali dzikie bydło, żeby je łatwiej zabić. Życie bez niego byłoby 
nie do zniesienia. A może jednak trochę go obchodziła? 
Jedynie Pattie nie miała żadnych zmartwień. Objadła się nie tylko smażonym 
mięsem, ale zjadła również mnóstwo dzikich truskawek, które serwowano gościom w 
wielkich ilościach. Podczas tańców biegała z dwoma czy trzema małymi chłopcami, 
a potem wróciła, żeby znowu jeść. Teraz spała twardo. 
Jonnie tymczasem obwiniał siebie w duchu. Może nie dość skutecznie próbował 
powiedzieć ojcu nie tylko wtedy, gdy miał siedem lat, ale i wiele raty potem, że 
coś złego kryje się w ich okolicy. Że są miejsca, gdzie jest lepiej, tego był 
pewny. Dlaczego na równinach świnie, konie i krowy rodziły liczne potomstwo? A 
na wyżynach było coraz więcej wilków, kojotów, pum i ptaków, a coraz mniej i 
mniej ludzi? 
Mieszkańcy miasteczka byli zadowoleni z pogrzebu, szczególnie że Jonnie wraz z 
kilkoma towarzyszami sam wykonał większość robót. Tylko Jonnie nie był 
zadowolony; to nie był wystarczająco dobry pogrzeb. 
Zebrali się w południe na pagórku powyżej miasteczka, gdzie jak mówili niektórzy 
- znajdował się cmentarz. Wszystkie oznaczenia dawno poznikały, ale może 
faktycznie był to cmentarz. Gdy Jonnie mozolił się, kopiąc dół w promieniach 
porannego słońca, natknął się na coś, co mogło być starym grobem. Znalazł kość, 
która wyglądała na ludzką. Mieszkańcy schodzili się powoli. Musieli czekać, aż 
Pattie popędzi co tchu do budynku sądu i obudzi pastora Staffora. Przyszło tylko 
dwadzieścia pięć osób. Inni przekazali, że są zmęczeni i prosili, żeby im 
przynieść coś do jedzenia. Potem był spór o kształt dołu. Jonnie wykopał go tak, 
aby zwłoki ojca można było ułożyć poziomo, ale Staffor, gdy wreszcie przybył, 
powiedział, że ciało powinno się pochować w pozycji pionowej, ponieważ w taki 
sposób można będzie pomieścić na cmentarzu więcej zwłok. Gdy Jonnie zwrócił mu 
uwagę, że miejsca jest dużo, a pogrzeby odbywają się rzadko, Staffor zbeształ go 
przy wszystkich. 
- Jesteś przemądrzały - pouczał. - Dawno już zauważano to. Kiedy jeszcze 
mieliśmy radę miejską, co kilka posiedzeń trafiały na wokandę twoje wybryki. 
Pojechałeś na skalisty grzbiet górski i zabiłeś kozła, wdrapałeś się na Wysoką 
Górę, zgubiłeś się w zamieci, ale znalazłeś drogę powrotną, jak powiedziałeś, 
schodząc w dół stoku. Zbyt przemądrzały! Kto, oprócz ciebie, ujeździł sześć 
koni? Każdy wie, że groby powinny być kopane pionowo. 
Pochowali ojca jednak w pozycji leżącej, ponieważ nikomu nie. chciało się kopać 
- słońce było w zenicie i zaczęło się robić 
Jonnie nie śmiał zasugerować tego, gdzie rzeczywiście chciał pochować ojca. 
Mogłoby to doprowadzić do kłopotów. Tak naprawdę chciał bowiem złożyć ciało ojca 
w grocie starych bogów, daleko w górze, u szczytu ciemnego wąwozu, w rozpadlinie 
na zboczu najwyższej góry. Zabłąkał się tam dawno temu, gdy miał dwanaście lat. 
Sprawdzał wówczas swego kucyka. Nie jechał w określonym celu, ale droga pod górę 
wiodła do wąwozu i wprost się prosiła, by nią podążać. Przejechał nią całe mile, 
gdy nagle zatrzymał się przed gigantycznymi wrotami wykonanymi z jakiegoś 
metalu, mocno już skorodowanego. Były olbrzymie - sięgały w górę prawie bez 
końca. Zsiadł z kucyka, wspiął się na znajdującą się przed wrotami hałdę kamieni 
i wpatrywał się w nie wytrzeszczonymi oczami. Po pewnym czasie nabrał odwagi i 
podszedł do nich, ale mimo że pchał je z całej siły, nie mógł ich otworzyć. 
Spostrzegłszy coś, co przypominało z wyglądu ogromną klamkę, próbował tym 
poruszyć, ale kawał metalu odpadł, o mało nie trafiając go w stopę. Był 
zardzewiały i bardzo ciężki. Podniósł go, wetknął w niewielką szczelinę we 
wrotach i zaczął je wyważać. W pewnym momencie rozległ się zgrzyt tak 
straszliwy, że włosy stanęły mu dęba. Rzucił ogromną klamkę i odskoczył. Po 
chwili jednak uspokoił się. Może to był tylko dźwięk zardzewiałych zawiasów? 
Może to nie był potwór? 
Podszedł znowu do wrót i jął się z nimi mocować prawie pewny, że to tylko 
zardzewiały metal zgrzytał na mocujących czopach. Z powiększającej się szczeliny 
doszedł go okropny smród. Do środka wpadało już trochę światła, zajrzał więc 
ostrożnie. Zobaczył ciągnącą się w dół długą kondygnację schodów o zadziwiająco 
równych stopniach. Wyglądałyby bardzo schludnie, gdyby nie to, że były zasłane 
porozrzucanymi szkieletami w strzępach odzieży, jakiej nigdy nie widział. Wśród 
kości walały się kawałki metalu. Niektóre z nich błyszczały. Powściągnął 
opanowującą go znowu chęć ucieczki. Uświadomił sobie, że nikt nie uwierzy w jego 
historię, jeżeli nie będzie miał w rękach jakiegoś dowodu. Z napiętymi do 
ostateczności nerwami, czego nigdy przedtem nie doświadczył, ostrożnie wszedł do 
środka i delikatnie wziął do ręki jeden kawałek metalu. Na połyskliwej 
powierzchni widniał rysunek przedstawiający ptaka z rozwiniętymi do lotu 
skrzydłami, trzymającego w szponach strzały. Serce prawie przestało mu bić ze 
strachu, gdy czaszka, którą niechcący potrącił, rozsypała się w proch, jak gdyby 
czyniąc mu wyrzut za dokonywaną grabież. Z ulgą wydostał się na światło dzienne. 
W drodze powrotnej nie szczędził kucyka, tak że gdy dotarł wreszcie na miejsce, 
konik pokryty był białą pianą. 
Przez dwa dni nikomu nic nie mówił. Myślał nad tym, jak najlepiej sformułować 
pytania. Poprzednie doświadczenia w zadawaniu pytań nauczyły go ostrożności. 
Burmistrz Duncan jeszcze wtedy żył. Jonnie siedział obok niego w milczeniu, 
czekając aż ten wielki mężczyzna naje się do syta dziczyzny. 
- Ten wielki grobowiec... - powiedział lapidarnie, gdy burmistrz wreszcie 
skończył jeść. 
- Wielkie co? - parsknął Duncan. 
- To miejsce u szczytu ciemnego wąwozu, gdzie zwykle umieszczano zmarłych ludzi. 
- Jakie miejsce? 
Jonnie wyjął kawałek błyszczącego metalu z wizerunkiem ptaka i pokazał go 
burmistrzowi. Duncan patrzył na dziwny przedmiot, kręcąc głową i obracając go w 
palcach. Pastor Staffor, wówczas jeszcze sprawny i bystry, szybkim ruchem 
chwycił kawałek metalu. 
Późniejsze przesłuchanie nie było przyjemne: było tam dużo na temat młodych 
chłopców chodzących do miejsc, do których chodzić nie wolno, ściągających 
kłopoty na wszystkich i nie słuchających tego, co im mówiono na zajęciach, na 
których powinni uczyć się legend, i w ogóle zbyt przemądrzałych jak na swój 
wiek. Jednakże burmistrz Duncan sam był ciekaw i w końcu zmusił pastora Staffora 
do szczegółowego opowiedzenia legendy związanej ze starym grobowcem. 
- Grobowiec starych bogów... - zaczął w końcu pastor. Nikt z żyjących nie 
pamięta, by ktokolwiek tam dotarł; mali chłopcy się nie liczą. Ale mój 
pradziadek, gdy jeszcze żył, a żył bardzo długo, mówił o istnieniu tego 
grobowca. Bogowie zwykle zjawiali się w tych górach, żeby pochować wielkich 
ludzi w olbrzymich grotach. Gdy błyskawica zabłysła nad Wysoką Górą, oznaczało 
to, że bogowie chowają wielkiego człowieka znad wody. Kiedyś wiele tysięcy ludzi 
żyło w wielkich miastach, które były sto razy większe od tego miasteczka. A 
kiedy wielki człowiek umierał, wtedy bogowie przenosili go do swego grobowca. 
Miasta te położone były na wschód od nas i powiadają, że na wschodzie, na 
równinach, znajdują się szczątki jednego z nich. - Pastor potrząsnął metalowym 
przedmiotem. - To umieszczano na czole wielkiego człowieka, gdy kładziono go na 
spoczynek w wielkim grobowcu bogów. Prastare prawa mówią, że nikt nie powinien 
tam chodzić. I lepiej by było, aby wszyscy trzymali się z dala od tego miejsca, 
a zwłaszcza mali chłopcy! 
Staffor włożył kawałek metalu do swojej torby i od tamtej pory Jonnie nigdy go 
już nie zobaczył. W końcu to Staffor był świętym mężem odpowiedzialnym za święte 
rzeczy. 
Jonnie nie był w tamtym miejscu już nigdy później, ale myślał o nim zawsze, gdy 
widział błyskawice nad Wysoką Górą. A teraz bardzo chciał, żeby jego ojciec był 
pochowany właśnie tam, w grobowcu bogów. 
- Martwisz się czymś? - zapytała Chrissie. 
Spojrzał na nią wyrwany z zadumy. Światło zamierającego ogniska rzucało złotawe 
refleksy na jej włosy i mieniło się iskrami w czarnych oczach. 
- To moja wina - mruknął. 
Uśmiechnęła się i potrząsnęła głową. Według niej Jonnie nie mógł być niczemu 
winien. 
- Tak, moja wina - powtórzył. - Jest coś złego w tej okolicy. Kości mego ojca... 
W ostatnim roku po prostu się kruszyły, tak jak rozkruszyła się tamta czaszka w 
grobowcu bogów. 
- Jakim grobowcu? - zapytała leniwie. Nawet jeśli chciało mu się mówić bez 
sensu, to nie miała nic przeciwko temu, przynajmniej mówił do niej. 
- Powinienem był pochować go tam. Był wielkim człowiekiem. Nauczył mnie wielu 
rzeczy: jak upleść z trawy linę, że należy zaczekać, aż puma wykona skok i 
dopiero wówczas odsunąć się na bok i trafić ją w czasie skoku, bo jak wiadomo, 
ona nie może obrócić się w powietrzu. Jak pociąć skórę jelenia na pasy... 
- Jonnie, nie jesteś niczemu winien. 
- To był zły pogrzeb. 
- To jedyny pogrzeb, jaki pamiętam. 
- To nie był dobry pogrzeb. Staffor nie wygłosił kazania pogrzebowego. 
- Przecież przemawiał. Nie słuchałam, ponieważ pomagałam zbierać truskawki, ale 
wiem, że przemawiał. Czy powiedział coś złego? 
- Nie, tylko to się nie nadawało. 
- No więc, co on powiedział, Jonnie? 
- Och, wiesz, wszystkie te głupstwa o Bogu zagniewanym na ludzi. Każdy zna tę 
legendę. Sam mogłem ją opowiedzieć. 
- No to opowiedz. 
Prychnął niecierpliwie, ale dziewczyna wyglądała na zacieka. wioną, więc w końcu 
zaczął mówić. 
-..I wtedy nadszedł dzień, kiedy Bóg się rozgniewał znużony cudzołóstwem i 
marnowaniem przez ludzi czasu na uciechy. I spowodował nadejście obłoku, który 
wszędzie przeniknął. I gniew Boga zgasił oddech dziewięćdziesięciu dziewięciu z 
każdych stu ludzi. I nieszczęście zaległo nad Ziemią, a plagi i epidemie 
przetaczały się po niej, nawiedzając bezbożnych. A kiedy się to dokonało, źli 
pomarli. Tylko święci i sprawiedliwi, prawdziwe dzieci Pana, pozostali na 
zesztywniałej od krwi Ziemi. Ale nawet i wtedy Bóg jeszcze nie był pewien, więc 
wystawił ich na próbę. Nasłał na nich potwory, aby wyparły ich w góry, a potwory 
polowały na nich i trzebiły ich coraz bardziej, aż w końcu na Ziemi pozostali 
przy życiu tylko ludzie święci, tylko błogosławieni i tylko naprawdę 
sprawiedliwi. 
- Opowiedziałeś to bardzo pięknie, Jonnie. 
- To moja wina - powtórzył ponuro. - Powinienem był spowodować, żeby ojciec mnie 
posłuchał. Coś złego jest w tej okolicy. Jestem pewien, że gdyby mnie posłuchał 
i gdybyśmy przenieśli się gdzie indziej, żyłby dzisiaj. Czuję to. 
- A gdzie jest to "gdzie indziej"? 
- Daleko stąd jest wielka równina, tygodniami można po niej jeździć. Wiem o tym. 
I mówi się, że człowiek kiedyś żył tam, w Wielkim Mieście. 
- Och, nie, Jonnie! Potwory! 
- Nigdy nie widziałem potwora. 
- Przecież co kilka dni widzisz te szybujące po niebie świecące stworzenia. 
- Ach, te. Słońce i Księżyc też szybują i świecą. Gwiazdy też. 
Ogarnął ją nagły strach. 
- Jonnie, chyba nie zamierzasz...?! 
- Zamierzam. Mam zamiar wyjechać o pierwszym brzasku i zobaczyć, czy na równinie 
rzeczywiście było kiedyś Wielkie Miasto. 
Zdecydowany wyraz jego twarzy sprawił, że ścisnęło ją w gardle. 
- Proszę cię, Jonnie... 
- Nie, wyjeżdżam. 
- W takim razie pojadę z tobą. 
- Nie, zostaniesz tutaj! - Usiłował szybko wymyślić coś, co bY ją zniechęciło. - 
Być może wyjadę na cały rok. 
W oczach Chrissie zabłysły łzy. 
- Co ja zrobię, jeśli nie wrócisz? 
- Wrócę. 
- Jonnie, jeśli nie wrócisz za rok, bądź pewien, że pojadę cię szukać. Spójrz na 
te gwiazdy w górze. W przyszłym roku przyjdę tutaj i jeżeli ciebie nie będzie, 
wtedy pojadę na poszukiwania. 
- Zginiesz tam na równinie. Świnie, dzikie bydło... 
- Zrobię to. Przysięgam ci, Jonnie! 
- Czy ty, niemądra, myślisz, że ja chcę po prostu uciec stąd i nigdy nie wracać? 
- Zrobię to, Jonnie. Możesz sobie jechać, ale pamiętaj, ja tak właśnie zrobię. 
5
Pierwszy brzask porannej zorzy zabarwił szczyt Wysokiej Góry na różowo. 
Zapowiadał się piękny dzień. Jonnie Goodboy kończył mocowanie pakunków na 
jucznym koniu. Wiatrołom obchodził go wokół, skubiąc trawę. Nie spuszczał 
chłopaka z oczu, wyczuwał, że dokądś się wybierają. 
Wąskie wstęgi dymu wydobywały się z pobliskiego ogniska, na którym rodzina 
Jimsonów przygotowywała śniadanie. Piekli psa. W czasie wczorajszej stypy ze 
dwadzieścia psów wdało się w idiotyczną walkę o żarcie, mimo że było wiele kości 
i mięsa. Jeden z nich, wielkie, cętkowane zwierzę, został zagryziony. Wyglądało 
na to, że rodzina Jimsonów będzie miała mięso na cały tydzień. 
Jonnie próbował nie zwracać uwagi na Chrissie i Pattie, które stały, obserwując 
go w milczeniu. 
Brown Staffor, zwany Kulasem, również tam był. Wałęsał się bezczynnie opodal. 
Miał zniekształconą nogę i powinien zostać zabity zaraz po urodzeniu, ale był 
jedynym dzieckiem Staffora, a Staffor był w końcu pastorem, a może nawet również 
burmistrzem, jako że nie było komu objąć tego stanowiska. Jonnie i Brown Kulas 
nie przepadali za sobą. Podczas pogrzebowych tańców Brown siedział na uboczu, 
robiąc szydercze uwagi na temat tańców, pogrzebu, mięsa i truskawek. Ale gdy 
zrobił uwagę na temat ojca Jonniego: "Być może on nigdy nie miał żadnej kości na 
właściwym miejscu", Jonnie nie wytrzymał i uderzył go na odlew w twarz. Potem 
zrobiło mu się wstyd, że bije kalekę. 
Brown Kulas stał przekrzywiony, z ledwo widocznym niebieskim siniakiem na 
policzku i z wyraźną niechęcią przyglądał się przygotowaniom Jonniego. Wzruszył 
ramionami, gdy dwaj inni młodzieńcy w podobnym wieku - w całym miasteczku było 
tylko pięciu młodych mężczyzn - podeszli do niego i zapytali, co się dzieje. 
Jonnie w skupieniu sprawdzał pakunki. Prawdopodobnie brał wszystkiego za dużo, 
ale nie wiedział przecież, co może go spotkać. W dwóch workach ze skóry jelenia, 
przywiązanych do boków jucznego konia, miał krzemienie do krzesania ognia, 
szczurze gniazdo na hubkę, pęki pociętych rzemieni, parę odłamków skalnych z 
ostrymi krawędziami, trzy maczugi - jedna z nich była na tyle ciężka, że mogła 
skruszyć nawet czaszkę niedźwiedzia, gdyby zaszła taka potrzeba - trochę ciepłej 
odzieży, kilka skór jelenich... 
Drgnął nagle - Chrissie stała tuż obok niego. Miał nadzieję, że nie będzie 
musiał z nią rozmawiać. Jej decyzję, że będzie go szukała, jeśli nie wróci po 
upływie roku, traktował jak całkiem realną groźbę. Gdyby powiedziała, że zabije 
się, jeżeli on nie wróci, cóż, to można by potraktować niepoważnie. Ale 
zapowiedź pójścia po roku jego śladem zmuszała go do tego, żeby naprawdę uważał, 
by nie dać się zabić. Nie bał się ryzyka ani niebezpieczeństw, ale na myśl o 
tym, że jeżeli on zginie, Chrissie wyruszy w dół na równinę, przechodził po nim 
mróz. Mogła przecież zostać przebita rogiem albo pokaleczona, albo zjedzona 
żywcem, i każdej straszliwej sekundy takiego zdarzenia będzie winny właśnie on. 
Tak, udało się jej skutecznie zobowiązać go do ostrożności! 
W wyciągniętej ręce trzymała dwa przedmioty. Jednym była duża, kościana igła z 
otworem na rzemień, a drugim - szydło do skóry. I igła, i szydło były używane, 
wypolerowane i bardzo cenne. 
- Były własnością mamy - powiedziała. 
- Nie potrzebuję niczego. 
- A właśnie że weźmiesz... 
- Nie będę ich potrzebował! 
- A jeśli stracisz ubranie, to czym uszyjesz nowe? 
Wokół nich zgromadził się tymczasem tłum ciekawskich. Nie chciał, żeby przy 
wszystkich wybuchnęła płaczem. Wyjął igłę i szydło z jej dłoni, rozwiązał worek 
i wrzucił je do środka. Spojrzał na nią. Stała w zupełnym bezruchu. Wyglądała 
tak, jakby w ogóle nie spała tej nocy i do tego miała gorączkę kleszczową. Twarz 
mu się ściągnęła, porwał ją w objęcia i mocno pocałował. Rozpłakała się. Poczuł, 
że zaczyna wątpić w słuszność swojej decyzji, gdy spostrzegł chichoczącego 
Browna Kulasa, który mówił coś do Petiego Thommso, zakrywając dłonią usta. 
Powiedział twardo: 
- A teraz słuchaj! Nie jedź za mną! 
Z widocznym wysiłkiem zapanowała nad swym głosem. 
- Jeśli nie wrócisz za rok, pojadę. Na wszystkich bogów Wysokiej Góry, pojadę, 
Jonnie. 
Przyjrzał się jej uważnie i skinął na Wiatrołoma, który przysunął się i ustawił 
bokiem. Dosiadł go zwinnie, nie wypuszczając z dłoni lejców drugiego konia. 
- Możesz wziąć moje cztery pozostałe konie - rzekł do Chrissie. - Ale nie 
zjedzcie ich, są ujeżdżone. - Przerwał na chwilę i dodał: - Chyba że będziecie 
strasznie głodne, jak zeszłej zimy. 
Chrissie na moment przylgnęła kurczowo do jego nogi, potem odsunęła się i jakby 
zapadła w sobie. Trącił piętą Wiatrołoma i ruszyli w drogę. Nie czekała ich 
swobodna i szalona jazda po przygodę - mieli przed sobą podróż żmudną, pełną 
niebezpieczeństw i wymagającą ogromnej ostrożności. Przy wjeździe do wąwozu 
obejrzał się. Kilkanaście osób wciąż jeszcze stało, przyglądając się jego 
odjazdowi. Wszyscy wyglądali na przygnębionych. Ściągnął mocno lejce, aż 
Wiatrołom stanął dęba, i pomachał ręką. Odmachali mu z nagłym ożywieniem. Ruszył 
wzdłuż szlaku wiodącego przez wąwóz w dół, do szerokich i nieznanych równin. 
Ludzie się rozeszli. Chrissie jednak wciąż stała, mając obłąkańczą nadzieję, że 
Jonnie ukaże się znowu. Pattie szarpnęła ją za rękę. 
- Chrissie, Chrissie, czy on wróci? 
Głos Chrissie był bardzo cichy, a oczy miały kolor popiołu z wygasłego ogniska. 
- Do zobaczenia! - wyszeptała. 
6
Terl beknął głośno. Był to grzeczny sposób zwrócenia na siebie uwagi, ale jego 
beknięcie nie dało żadnego efektu, zagłuszone przez huk i ryk maszyn w kopule 
wydziału obsługi technicznej transportu. 
Zzt, szef transportu szesnastej kopalni, jeszcze bardziej skoncentrował się na 
wykonywanej pracy. Za każdym razem, gdy okazywało się, że zaginęły narzędzia, 
paliwo lub nawet cały pojazd albo że coś zostało uszkodzone, przyciągało to 
uwagę ochrony. 
W kopule znajdowały się trzy rozbite pojazdy w różnych stadiach naprawy i 
montażu. Tapicerka jednego z nich była pokryta plamami zielonej krwi Psychlosów. 
Wielkie wiertła, które zwisały z podsufitowych prowadnic, kierowały swe dzioby 
to w tę, to w tamtą stronę, obracając się wolno na jałowym biegu. Tokarki 
wirowały z pustymi szczękami, buczały pasy napędowe. Terl patrzył, jak 
zadziwiająco zwinne pazury Zzta rozbierają małe, koncentryczne powłoki silnika 
odrzutowego. Miał nadzieję, że łapy Zzta zaczną drżeć - gdyby szef transportu 
miał nieczyste sumienie, łatwiej byłoby ubić z nim interes. Ale łapy nie drżały. 
Zzt skończył demontaż i rzucił ostatni pierścień na warsztat. Jego żółte oczy 
zwęziły się, gdy spojrzał na gościa. 
- No, co przeskrobałem tym razem? 
Terl przybliżył się ciężkim krokiem i rozejrzał dokoła. 
- Gdzie są twoi mechanicy? 
- W ubiegłym miesiącu wszystkich piętnastu mechaników przeniesiono do obsługi 
eksploatacyjnej maszyn. Ja to wiem i ty to wiesz. Dlaczego więc pytasz? 
Jako szef ochrony bezpieczeństwa Terl miał wystarczająco dużo doświadczenia, by 
nie podążać do celu prostą drogą. Gdyby po prostu poprosił o ręcznie sterowany 
samolot rozpoznawczy, Zzt zażądałby nadzwyczajnego zlecenia, bez którego nie 
wydałby żadnego środka transportu. A tymczasem z punktu widzenia ochrony 
bezpieczeństwa nie było na tej nudnej planecie żadnej nadzwyczajnej sytuacji. 
Żadnej realnej nadzwyczajnej sytuacji. W ciągu setek lat eksploatacji kopalni 
nie wystąpiło tu nawet najmniejsze zagrożenie działalności Intergalaktycznego 
Towarzystwa Górniczego. Nudny teren działań dla ochrony, nie dziwota więc, że 
szef tego departamentu nie był uważany za szczególnie ważną osobistość. Należało 
zatem chytrze fabrykować pozorne 
- Prowadzę śledztwo w sprawie podejrzenia o tajną działalność mającą na celu 
sabotaż transportu - oznajmił. - Miałem z tym kupę roboty przez ostatnie trzy 
tygodnie. - Oparł swobodnie tył swego ogromnego cielska o uszkodzony pojazd. 
- Nie opieraj się o tego zwiadowcę. Pogniesz mu skrzydło. 
Terl zdecydował, że lepiej odnosić się do szefa transportu po przyjacielsku, 
przesunął się więc do taboretu przy warsztacie, na którym pracował Zzt. 
Mówię ci to w zaufaniu, Zzt, mam pewien pomysł, dzięki któremu możemy zdobyć 
trochę zewnętrznego personelu. Pracuję nad tym i dlatego potrzebny mi ręcznie 
sterowany zwiadowca. 
Zzt zamrugał powiekami i usiadł na drugim taborecie, który rozpaczliwie 
zaskrzypiał pod jego tysiącfuntowym ciężarem. 
- Na tej planecie - powiedział konfidencjonalnie Terl - żyła kiedyś inteligentna 
rasa. 
- Co to była za rasa? - zapytał podejrzliwie Zzt. 
- Człowiek - odparł Terl. 
Zzt spojrzał na niego badawczo. Niektórzy byli znani z tego, że czymś nęcili i 
wpędzali w zasadzkę, a potem składali skargi, szef ochrony zaś nigdy nie słynął 
z poczucia humoru, należało więc uważać. Jednak Zzt nie mógł się powstrzymać. 
Jego usta zaczęły się rozciągać i choć usiłował je kontrolować, rozszerzały się 
coraz bardziej - i nagle wybuchnął śmiechem prosto w twarz Terla. Szybko jednak 
opanował się i odwrócił z powrotem do warsztatu, aby zabrać się do roboty. 
- Czy masz jeszcze jakąś koncepcję? - zapytał od niechcenia. 
"Nie poszło dobrze - pomyślał Terl. - No cóż, tak się zdarza, gdy jest się zbyt 
szczerym". 
- To podejrzenie o tajną działalność, mającą na celu sabotaż transportu - 
rzucił, przyglądając się spod półprzymkniętych powiek uszkodzonym pojazdom - 
może potrząsnąć nawet wysokimi stanowiskami. 
Zzt ze zduszonym warknięciem rzucił na warsztat płaski klucz. Siedział i patrzył 
przed siebie. Rozmyślał. 
- Czego ty właściwie chcesz? - zapytał wreszcie. 
- Chcę samolotu zwiadowczego. Na pięć lub sześć dni. 
Zzt wstał, zdjął ze ściany zatrzaskową tablicę rozkładów ruchu transportu i 
uważnie ją przeglądał. Usłyszał mruczenie Terla. 
- Widzisz ten rozkład? - spytał, podtykając mu tablicę pod nos. 
- Owszem, widzę. 
- Widzisz, w którym miejscu jest sześć bezpilotowych samolotów zwiadowczych 
przydzielonych ochronie? 
- Oczywiście. 
- A czy widzisz, jakie zadania wykonują nieprzerwanie - Zzt odrywał z zatrzasków 
tablicy arkusz za arkuszem - psiakrew, myślę, że od wieków? 
- Muszą mieć stały nadzór nad planetą, na której znajdują się kopalnie - odparł 
z godnością Terl. 
- Nadzór nad czym? - zapytał Zzt. - Każdy skrawek rudy został wykryty i 
oszacowany na długo przedtem, zanim ty i ja zjawiliśmy się na świecie. Na 
zewnątrz nie ma niczego poza ssakami potrzebującymi powietrza. 
- Mogło nastąpić lądowanie wrogich sił. 
- Tu?! - Zzt zdziwił się drwiąco. - Sondy kosmiczne Towarzystwa wykryłyby je na 
wieki wcześniej, zanimby tu przybyły. Terl, sekcja transportu musi w tych 
samolotach uzupełniać paliwo, obsługiwać technicznie i remontować dwa lub trzy 
razy w ciągu roku. Ty wiesz i ja wiem, że Towarzystwo cały czas jeszcze musi 
oszczędzać. Powiem ci coś... 
Terl słuchał z kwaśną miną. 
- Jeśli pozwolisz nam wyeliminować loty tych bezpilotowych samolotów 
zwiadowczych, dam ci do dyspozycji, na określony czas, trzykołowy rower. 
Terl prychnął pogardliwie. 
- Pojazd naziemny na każde twoje żądanie. 
- Zzt podwyższył stawkę. 
Terl przeszedł ociężale do uszkodzonego pojazdu o zakrwawionych siedzeniach. 
- Ciekawe... - zaczął powoli. - Ciekawe, czy ten wypadek nie nastąpił z powodu 
niewłaściwej pracy obsługi technicznej... 
Zzt stał nieporuszony. Obydwaj wiedzieli, że katastrofa została spowodowana 
przez nadużycie kerbango w czasie służby. 
- Jeden pojazd naziemny do twojej stałej dyspozycji. 
Terl popatrzył na remontowane pojazdy, ale wiedział, że nic więcej już nie 
wymyśli. Śledztwo w sprawie tych wypadków zostało zakończone i zamknięte. 
Należałoby pouczyć niektórych, jak się zamyka śledztwo! 
Przysunął się do Zzta. 
- Jeden bezpilotowy samolot rozpoznawczy zaprogramowany tak, aby oblatywał całą 
planetę raz w miesiącu. Jeden opancerzony i silnie uzbrojony pojazd naziemny do 
mojej stałej dyspozycji, bez żadnych zastrzeżeń co do zaopatrzenia w paliwo, 
amunicję i gaz do oddychania. 
Zzt wyjął z szuflady stołu formularze i wypełnił je. Popchnął papiery i tablicę 
w stronę Terla. Podpisując, Terl myślał, że trzeba się będzie dobrze przyjrzeć 
szefowi transportu. Na przykład w związku ze sprawą nielegalnego wydobywania 
rudy. Zzt wziął papiery z powrotem i zdjął z tablicy przełączników kartę 
kombinacji szyfrowej klucza zapłonu najstarszego i najbardziej sfatygowanego 
pojazdu naziemnego. Połączył ją z książką kuponów na amunicję, dopiął inną 
książkę kuponów - na gaz do oddychania, i jeszcze inną - na paliwo. Ani Terl, 
ani Zzt nie mogli wiedzieć, jak bardzo ich dzisiejsza transakcja miała wpłynąć 
na dalsze losy planety. 
Gdy Terl opuścił kopułę, by wziąć swój pojazd Mark II (opancerzony, silnie 
uzbrojony), Zzt rozmyślał nad tym, do jakich łgarstw ucieka się kierownicza 
kadra, byle tylko móc wyrwać się na polowanie. Wszyscy oni mieli bzika na 
punkcie zabijania. I niszczenia maszyn także, sądząc po uszkodzeniach, które 
musiał naprawiać... Co za historia! Człowiek rasą inteligentną - też coś! 
Zaśmiał się i zabrał z powrotem do roboty. 
7
Jonnie Goodboy Tyler galopował przez trawiastą równinę. Co za dzień! Niebo było 
bezchmurne i wiał lekki, orzeźwiający wiatr. 
Po dwóch dniach podróży zjechał z gór i znajdował się teraz w rozległej dolinie. 
Ciągle jeszcze mógł dojrzeć za sobą szczyt Wysokiej Góry. Orientując się według 
słońca, mógł utrzymać właściwy kierunek jazdy i mieć pewność, że odnajdzie drogę 
do domu, kiedy tylko zechce. 
Okolica wydawała się całkowicie bezpieczna. Spotykał co prawda stada dzikiego 
bydła, ale do nich był przyzwyczajony. Trochę wilków, ale co mu tam wilki! 
Żadnego niedźwiedzia, żadnej pumy, jak dotąd. Dlaczego więc, przy całym szacunku 
dla bogów, ludzie uparcie pozostawali w górach? Potwory? Jakie tam potwory! Phi! 
Zwariowane opowiastki! Nawet ten błyszczący, szybujący w powietrzu walec, który 
co kilka dni przelatywał nad nimi przez całe jego życie, tutaj się spóźniał. 
Przelatywał zwykle z zachodu na wschód z regularnością każdego innego ciała 
niebieskiego, ale teraz go nie było. Może został gdzieś zatrzymany? Gdyby leciał 
dotychczasową trasą, Jonnie już dawno musiałby go zobaczyć. 
Nadmierne poczucie pewności siebie uśpiło jego czujność. Pierwsze nieszczęście, 
które go spotkało, miało związek z dzikimi świniami. 
Duże stado pojawiło się właśnie na drodze. Były w nim duże i małe sztuki, 
wszystkie tłuste. A mały warchlaczek idealnie nadawałby się na kolację. Dziki 
dawały się zazwyczaj łatwo zabijać, jeśli było się choć trochę zwinnym i 
wystrzegało zaatakowania przez odyńca. Jonnie zatrzymał konie i zsunął się na 
ziemię. Nie był zbyt dobrze ustawiony - wiatr wiał w kierunku stada. Biegnąc na 
ugiętych nogach, bezgłośnie zaszedł zwierzęta z przeciwnej strony. Zapadł w 
sięgającą mu po pas trawę i mocniej ścisnął w ręku maczugę. 
Świnie ryły ziemię wokół płytkiego zagłębienia, w którym stała woda, gromadząca 
się tam podczas deszczowych miesięcy. Jonnie przypuszczał, że poszukują 
korzonków. Czołgając się w trawie, posuwał się do przodu. Tylko kilka stóp 
dzieliło go jeszcze od najbliżej stojących zwierząt. Podniósł się bezszelestnie. 
Mały warchlak znajdował się w odległości zaledwie trzech rozpiętości ramion od 
niego. Łatwy rzut. 
- Oto kolacja - szepnął i cisnął maczugą dokładnie w łeb zwierzęcia. 
Śmiertelne, bezpośrednie trafienie. Warchlak ogłuszająco kwiknął i upadł. Odgłos 
ten podziałał jak smagnięcie biczem na całe stado, które w oka mgnieniu rzuciło 
się do ucieczki w kierunku miejsca, w którym stały konie. Jonnie podbiegł do 
powalonego warchlaka i podniósł zakrwawioną maczugę. Okazało się jednak, że nie 
wszystkie zwierzęta uciekają w popłochu - za myśliwym bowiem, nie opodal po jego 
prawej stronie, ukryty w wysokiej trawie, ułożył się do drzemki zmęczony 
żerowaniem pięćsetfuntowy odyniec. 
Jonnie poczuł nagle, że jakieś ogromne cielsko wali się na niego z furią i 
wgniata w ziemię. Na wpół zduszony dokonywał nadludzkich wysiłków, żeby uwolnić 
się od potwornego ciężaru. Raz i drugi trafiony kopytem wściekle kwiczącego 
zwierzęcia, czuł, że próbuje go dosięgnąć ogromnymi, ostrymi szablami. Ogłuszało 
grzmiące pulsowanie własnej krwi w uszach. Przetaczali się po ziemi, aż wreszcie 
Jonniemu udało się dosiąść grzbietu odyńca. Trzymaną wciąż kurczowo w ręce 
maczugą zdzielił zwierzę z całych sił między uszy. Ogłuszony samiec zwalił się 
na ziemię. Jonnie zeskoczył zeń i wycofał się tyłem. Zwierzę z trudem podniosło 
się, stanęło na niepewnych nogach i, nie widząc przeciwnika, oddaliło się 
chwiejnym truchtem. 
Stada nie było już widać. Nie było też koni! 
Nie ma koni! Jonnie stanął ze zdobyczą w opuszczonej ręce. Nie miał nic: ostrego 
odłamka skalnego, aby nim oprawić warchlaka, krzemieni, aby rozniecić ogień i 
upiec zwierzę. I nie miał koni. Czy mogło być gorzej? Bolały go trochę plecy i 
twarz, ale poza tym nie odniósł żadnych obrażeń. Wymyślając sobie w duchu, 
bardziej zawstydzony niż przestraszony tym, co zaszło, Pomaszerował szlakiem 
zgniecionej przez dziki trawy. Po chwili Jego przygnębienie zaczęło mijać, 
zastępowane przez rosnący optymizm. Zaczął gwizdać na konie. Nie mogły przecież 
wciąż galopować przed stadem, musiały gdzieś skręcić w bok. 
Szedł długo. Zapadał już zmrok, gdy spostrzegł wreszcie skubiącego trawę 
Wiatrołomu. Koń spojrzał na niego w taki sposób, jakby chciał zapytać: "Gdzieś 
ty się podziewał?", podszedł i szturchnął go pyskiem. W chwilę później chłopak 
odnalazł pasącego się niedaleko jucznego konia. Wrócił skrótem do małego 
źródełka i rozbił obóz. Zrobił sobie pas i torbę, do której włożył hubkę, 
krzemień i kilka małych kamieni z ostrymi krawędziami. Przywiązał mocny rzemień 
do dużej maczugi i zamocował ją u pasa. Nie zamierzał dać się zaskoczyć z 
pustymi rękami na tej rozległej prerii. 
Tej nocy śniła mu się Chrissie duszona przez dziki, Chrissie rozszarpywana przez 
niedźwiedzie, Chrissie rozdeptywana na miazgę kopytami pędzących koni... a on, 
bezradny, przyglądał się temu ze zgrozą. 
8
"Wielkie Miasto", w którym "żyły tysiące ludzi", było najprawdopodobniej jeszcze 
jednym mitem, tak jak potwory. Niemniej jednak Jonnie miał zamiar go poszukać. 
Gdy brzask rozjaśnił nieco mrok nocy, znów kłusował na wschód. Krajobraz się 
zmieniał. Zaczęły się pojawiać dziwne wybrzuszenia terenu, zbyt regularne, by 
były naturalne, toteż Jonnie zboczył z drogi prowadzącej na wschód, aby 
dokładniej przyjrzeć się jednemu z nich. 
Zatrzymał się i nie schodząc z grzbietu wierzchowca, pochylił nad dziwnym 
tworem. Było to coś w rodzaju pagórka, ale miało z boku otwór, prostokątny. 
Jakiś wybryk natury? A może otwór okienny? Poza tym cały pagórek porośnięty był 
trawą. Jonnie zsunął się z konia i obszedł wzniesienie dookoła raz, później 
drugi, licząc kroki. Pagórek miał prawie trzydzieści pięć kroków długości i 
dziesięć kroków szerokości. Jego podstawa najwyraźniej również była prostokątna! 
Zbliżył się do otworu i delikatnie odsunął trawę zasłaniającą jego dolną 
krawędź. Zajrzał do środka. Wewnątrz było pusto. Cofnął się i rozejrzał dookoła. 
Panowała cisza i spokój. Nie wyglądało na to, że gdzieś czai się 
niebezpieczeństwo. Pochylił się, próbując się wczołgać do wnętrza pagórka. I 
nagle... otwór go ugryzł! Cofnął się natychmiast i spojrzał na zakrwawiony 
przegub dłoni. Rana nie była zbyt poważna. Przyjrzał się dokładniej otworowi. 
Miał zęby! 
No cóż, może to jednak nie były zęby? Jasne, matowe, mieniły się mnóstwem 
kolorów i wystawały z czegoś, co wyglądało na okienne ramy. Wyciągnął jeden z 
nich - siedziały w ramie bardzo luźno. Wziął kawałek rzemienia i przeciągnął po 
nim krawędzią dziwacznego zęba. 
Cud nad cudami! Ząb z łatwością przeciął rzemień, znacznie lepiej niż 
najostrzejszy odłamek skalny! 
"Ho, ho! - pomyślał. - Patrzcie no, co to też za dziwo!" 
I z najwyższą ostrożnością - ponieważ ta rzecz gryzła, jeśli się nie uważało - 
wyjął z ramy dwa zęby, duży i mały, i złożył je pieczołowicie razem. Sięgnął do 
juków, wydobył kawałek jeleniej skóry i zawinął w nią oba cenne przedmioty. No 
proszę, z pewnością można nimi ciąć i zdejmować skórę, i skrobać. Przedziwne! 
Może to jakiś rodzaj skały? Albo też ten pagórek to czaszka jakiejś dziwacznej 
bestii i to rzeczywiście są resztki jej zębów? Cokolwiek to było, było 
wspaniałe! 
Wydobył je wszystkie i ostrożnie ułożył w jukach - z wyjątkiem jednego ładnego 
kawałka, który włożył do zawieszonej u pasa torby, po czym znowu zbliżył się do 
otworu. Nie miało go teraz co gryźć, więc bez przeszkód wgramolił się do środka. 
Nagły trzepot przeraził go niemal do utraty przytomności. A to po prostu ptak, 
który widocznie miał tu gniazdo, z szumem skrzydeł wyleciał przez okno. Jonnie 
ostrożnie poruszał się w półmroku. Wnętrze pagórka było prawie puste, ale na 
pewno musiały tam kiedyś być jakieś rzeczy. Mógł to wywnioskować z rdzy i śladów 
na ścianach. 
Ściany? Tak, to miejsce miało ściany. Zostały one wykonane z czegoś w rodzaju 
chropowatych kamieni, bardzo ściśle dopasowanych i ułożonych w wielkie, 
kwadratowe bloki. Tak, to musiały być ściany. Żadne zwierzę nie zrobiłoby czegoś 
podobnego. I żadne zwierzę nie skonstruowałoby niczego podobnego do tej tacy. 
Musiała ona być częścią większej całości, teraz mającej postać czerwonego 
proszku. W tym proszku znajdowały się jakieś płaskie przedmioty wielkości trzech 
paznokci kciuka. Jeden z nich błyszczał. Jonnie podniósł go, odwrócił i - 
zaparło mu dech w piersi. Przysunął się do okna i obejrzał go przy świetle. Nie 
mógł się mylić. Na powierzchni widniał rysunek przedstawiający Ptaka z 
rozwiniętymi do lotu skrzydłami, trzymającego w szponach strzały. Taki sam 
rysunek był wyryty na kawałku metalu znalezionym przezeń przed laty w grobowcu. 
Już wiedział. Dom boży. To właśnie tędy przechodzili bogowie przenoszący 
wielkich ludzi w góry, do grobowca. 
Wydostał się na zewnątrz. Wiatrołom przestał skubać trawę i trącił go pyskiem w 
pierś. Czas było jechać. Jonnie włożył mały przedmiot do torby przytroczonej do 
pasa. Może i nie istniało żadne Wielkie Miasto, ale symbol ten był wyraźnym 
dowodem, że tu, na równinach, są różne rzeczy do odkrycia. Ściany, wyobraźcie 
sobie! Ci bogowie umieli budować! 
9
Terl był radosny jak dziecię karmione czystym kerbango. Choć było już późne 
popołudnie, wyruszył w drogę. Poprowadził swój naziemny pojazd opancerzony, Mark 
II, wzdłuż rampy i przez wrota śluzy atmosferycznej wydostał się na otwartą 
przestrzeń. 
Na listwie umieszczonej na wprost fotela kierowcy znajdował się napis 
ostrzegawczy: 
ZASADY GOTOWOŚCI BOJOWEJ MUSZĄ BYĆ ZAWSZE PRZESTRZEGANE! 
Mimo że czołg ten jest hermetyczny, osobiste maski oraz indywidualne systemy 
oddechowe muszą znajdować się na właściwych miejscach. Zabrania się utrzymywania 
pojazdu w celach bojowych bez zezwolenia i na własny użytek. 
(podpisano) 
Departament Polityczny, Intergalaktyczne Towarzystwo Górnicze, Wicedyrektor 
Szot.<SMALL> 
Terl w szyderczym uśmiechu wyszczerzył zęby do napisu. W razie braku oficerów 
politycznych (na planecie, na której nie było tubylczej polityki) i w razie 
braku przedstawicieli departamentu wojny (na planecie, na której nie było z kim 
walczyć) szef ochrony bezpieczeństwa pełnił dodatkowo obie te funkcje. 
To, że ten stary pojazd bojowy w ogóle znajdował się tutaj, oznaczało, że musiał 
być rzeczywiście bardzo, bardzo stary. Trafił tu zapewne w wyniku standardowego 
przydzielania pojazdów do poszczególnych placówek Towarzystwa. Urzędnicy w 
biurach Planety Pierwszej w Galaktyce Pierwszej nie zawsze rozsądnie pisali 
swoje nie mające końca dyrektywy i zarządzenia dla oddalonych placówek 
handlowego imperium. 
Terl rzucił maskę i zbiornik z gazem na znajdujący się obok fotel strzelca 
pokładowego i potarł łapą głowę. Co za radość Stary pojazd poruszał się jak 
dobrze nasmarowana koparka Mały, mający nie więcej niż trzydzieści stóp długości 
i dziesięć stóp wysokości, ślizgał się nad ziemią jak lecący powoli ptak. 
Skomplikowane obliczenia matematyczne uformowały jego kształt w taki sposób, że 
każdy nieprzyjacielski pocisk musiałby się odbić od jego powierzchni. Wypełnione 
pancernym szkłem szczeliny dawały świetną widoczność terenu. Tapicerka, choć 
zużyta i miejscami popękana, miała piękny, kojący, purpurowy kolor. 
Terl czuł się znakomicie. W dziesięciofuntowych zbiornikach miał zapasy paliwa 
oraz gaz do oddychania i żywność na pięć dni. Wyczyścił całą papierkową robotę i 
nie rozpoczął żadnych nowych "akcji nadzwyczajnych". Miał ze sobą "pożyczony" 
analityczny rejestrator obrazu promieni świetlnych, za pomocą którego mógł robić 
duże zdjęcia fotograficzne. I był w drodze! Nareszcie jakaś odmiana w nudnym 
życiu szefa ochrony bezpieczeństwa na planecie, na której nie było żadnych 
niebezpieczeństw. Na planecie, która nie dawała ambitnemu szefowi ochrony 
żadnych szans pięcia się w górę i zajmowania wyższych stanowisk. 
Gdy oddelegowano go na Ziemię, odczuł to jak policzek. Od razu zaczął się 
zastanawiać, co też zrobił, kogo przypadkowo obraził, komu się naraził, ale 
zapewniano go, że przyczyna takiej decyzji była zupełnie innej natury. Był młody 
- przeciętna długość życia Psychlosów wynosiła 190 lat, a on w momencie 
otrzymania nominacji był zaledwie trzydziestodziewięciolatkiem. Zwrócono mu 
uwagę na fakt, że bardzo niewielu Psychlosów zostaje szefami bezpieczeństwa w 
tak młodym wieku. W jego aktach zostanie odnotowane, że był jednym z nich. A 
kiedy wróci ze służbowego pobytu, wtedy się zobaczy. Posady na planetach, na 
których można było swobodnie oddychać, przydzielano tylko starszym Psychlosom. 
On jednak wiedział swoje. Przecież nikt z syndykatu personelu ochrony 
bezpieczeństwa Planety Pierwszej w Galaktyce Pierwszej nie chciał nawet słyszeć 
o tym stanowisku. Mógł więc już teraz wyobrazić sobie, jak będzie wyglądała 
rozmowa przed wyznaczeniem go na następne stanowisko. 
- Ostatnia placówka? 
- Ziemia. 
-Co? 
- Ziemia, trzecia planeta, gwiazda z wieńcowym układem planetarnym, galaktyka 
drugiej klasy, numer szesnaście. 
- Och, a czego to dokonałeś na tej placówce? 
- Wszystko jest w aktach. 
- Oczywiście, tylko że w aktach nie ma nic. 
- Musi coś być. Proszę mi je pokazać. 
- Nie, nie! Akta Towarzystwa są poufne. 
A potem końcowa okropność: 
- Pracowniku Terl, tak się składa, że mamy wolne stanowisko w innym systemie 
planetarnym, Galaktyka Trzydziesta Druga. Spokojne miejsce, nie ma tubylców i 
zupełny brak atmosfery... 
Albo jeszcze gorzej: 
- Pracowniku Terl, Intergalaktyka rezygnuje na jakiś czas z wymiany personelu. 
Mamy polecenie działać racjonalnie i oszczędnie. Obawiam się, że twoje akta nie 
rekomendują cię do stałego zatrudnienia. Nie dzwoń do nas! Sami do ciebie 
zadzwonimy. 
Pierwszą zapowiedź czegoś podobnego już miał. Przed miesiącem otrzymał 
wiadomość, że jego pobyt na Ziemi został przedłużony. A przy tym żadnej wzmianki 
o wymianie! Miał już przed oczami obraz siebie - studziewięćdziesięciolatka 
drepczącego wciąż po tej samej planecie, dawno zapomnianego przez rodzinę i 
przyjaciół, dożywającego swoich dni w otępieniu, złożonego w końcu do wąskiego 
grobu i wykreślonego grubą linią z rejestru Towarzystwa. 
Zmiana takiego stanu rzeczy wymagała akcji. Dużej akcji. Rozmarzył się. Oto 
czeka w wielkim holu, w którym umundurowani portierzy szepczą jeden do drugiego. 
- Kto to jest? 
- Nie wiesz?! To przecież Terl! 
A potem otwierają się wielkie drzwi: 
- Prezydent Towarzystwa oczekuje pana, by wyrazić swoje podziękowanie. Proszę 
tędy... 
Zgodnie z górniczymi mapami na północ od miejsca, gdzie się właśnie znajdował, 
powinna być stara autostrada. Terl rozpostarł wielką mapę. Odnalazł na niej 
drogę. Biegła ze wschodu na zachód, a on chciał się udać właśnie na zachód. 
Będzie prawdopodobnie zniszczona i zarośnięta, być może nawet trudna do 
odnalezienia, no ale poprowadzi go wprost w góry. 
Do autostrady dotarł nadspodziewanie szybko i bez przeszkód. Przełączył pojazd 
na ręczne sterowanie. Nie kierował czymś takim od czasu pobytu w szkole i ruchy 
miał trochę niepewne. Poderwał maszynę, wjeżdżając na nasyp drogi, cofnął 
dźwignię gazu i wcisnął łapą hamulec. Pojazd z hukiem opadł na ziemię, 
wzniecając tumany kurzu. Było to zatrzymanie wstrząsowe, ale nie takie złe, nie 
takie złe... Następne będą lepsze. Nałożył maskę połączoną z podręcznym 
pojemnikiem z gazem i wcisnął guzik dekompresji, aby gaz do oddychania został 
wessany bez strat do zbiorników. Przez moment w pojeździe była zupełna próżnia, 
niezbyt przyjemna dla organów słuchowych, a potem powietrze z zewnątrz wdarło 
się ze świstem do kabiny. Otworzył na oścież górny właz i stanął na fotelu. 
Pojazd niebezpiecznie trzeszczał pod jego ciężarem. Rozejrzał się z niesmakiem. 
To na pewno była dzika okolica. I pusta - jedynym dźwiękiem był szum wiatru w 
trawie. Wrażenie ciszy, ogromnej ciszy. Dobiegający z daleka krzyk jakiegoś 
ptaka czynił tę ciszę jeszcze większą. Ziemia była brązowa, spalona słońcem, 
trawa i nieliczne krzaki - zielone. Niebo było nieskończoną niebieskością utkaną 
białymi obłokami. Dziwna okolica. Mieszkańcy jego rodzimej planety nie 
uwierzyliby, że może istnieć miejsce, gdzie nie ma. ani skrawka purpury. Terl 
sięgnął do wnętrza pojazdu i chwycił rejestrator obrazu. Zatoczył nim koło po 
okolicy, filmując ją, i pozwolił szpuli wykręcić się do końca. Pośle swoim 
znajomym taką szpulę. Jeżeli zobaczą film, uwierzą, że jest to jedna z tych 
strasznych planet na końcu wszechświata, i okażą mu trochę sympatii. 
- To jest widok, który muszę oglądać na co dzień - powiedział do mikrofonu 
rejestratora, gdy skończył filmowanie. Jego słowa dudniły przez maskę i brzmiały 
smutno. 
Było jednak lepiej, niż myślał - dostrzegł coś purpurowego! Wprost na zachód od 
niego rozpościerały się góry. Nie dziwota, że żyli w nich ludzie: były prawie 
purpurowe! Opuścił rejestrator i wyszczerzył zęby w uśmiechu do odległych 
szczytów. Może więc jednak ludzie byli trochę inteligentni? Spodziewał się tego, 
choć nie miał całkowitej pewności. Urealniało to znacznie jego wciąż jeszcze 
mgliste plany. Przesuwał wzrokiem po równinie, gdy nagle coś przyciągnęło jego 
uwagę. W świetle zachodzącego słońca rysowały się na horyzoncie jakieś odległe 
kształty. Poprawił ostrość filtrowanego przez szkło maski obrazu. Sylwetki nagle 
się przybliżyły. Tak, tak właśnie przypuszczał - to było zrujnowane miasto. 
Zarośnięte i zniszczone, ale wciąż z bardzo wysokimi budynkami. I dość rozległe. 
Stara autostrada wiodła wprost do niego. Sięgnął w dół, wziął pokaźnych 
rozmiarów księgę ze stosu leżącego na tylnym siedzeniu i otworzył ją w 
zaznaczonym miejscu. Znajdowała się tam rysunkowa wkładka - jakiś chinkoski 
artysta naszkicował ją przed kilkoma wiekami. 
Towarzystwo wykorzystywało oddychających powietrzem Chinkosów do pracy 
kulturalnej na planetach o zbliżonym składzie atmosfery. Chinkosi pochodzili z 
Galaktyki Drugiej. Dorównywali wzrostem Psychlosom, ale ciała mieli nadzwyczaj 
smukłe i delikatne. Uważano ich za starą rasę i Psychlosi lubili przyznawać się 
do tego że wszystkiego, co dotyczyło kultury i sztuki, nauczyli się od 
Chinkosów. Nie sprawiali kłopotów w transporcie, pomimo że oddychali powietrzem. 
Byli lekcy jak piórka, no i tani. Niestety, nie przetrwali, nawet w Galaktyce 
Drugiej. Pewnego dnia zbuntowali się przeciwko tyranii Psychlosów i 
Intergalaktyka wyniszczyła ich zupełnie. Ale to wydarzyło się znacznie później, 
gdy departament kultury i etnografii już dawno zakończył swoją działalność na 
Ziemi. Terl nigdy nie widział żadnego Chinkosa. Zadziwiające istoty, rysujące 
takie jak ten obrazy. I po co to komu potrzebne? 
Porównał odległe sylwetki ze szkicem. Te prawdziwe miały co prawda trochę 
złagodzone kontury, zapewne na skutek działania wiatrów i deszczu, ale poza tym 
były takie same. Tekst na założonej stronie brzmiał: "Na wschód od gór znajdują 
się ruiny miasta ludzi, nadzwyczaj dobrze zachowane, do czego przyczynił się 
suchy klimat. Ludzie nazywali je: Denver. Nie jest ono tak estetyczne pod 
względem architektonicznym jak miasta leżące w środkowej i wschodniej części 
kontynentu. Zwykle spotykane miniaturowe drzwi nie mają żadnych lub niewiele 
ornamentacji. Budynki wyglądają jak nieco powiększone domki dla lalek. Wydaje 
się, że generalnym założeniem architektonicznym była użytkowość, a nie smak 
artystyczny. W mieście są trzy różniące się między sobą katedry, które 
najwidoczniej służyły oddawaniu czci różnym pogańskim bogom. Świadczy to, że 
kultura nie była monoteistyczna, choćby nawet była zdominowana przez kler. Wdaje 
się, że kult jednego z bogów, zwanego "Bankiem", był w tej społeczności 
najbardziej popularny. Znajduje się tam także biblioteka, zadziwiająco dobrze 
zaopatrzona w książki. Departament opieczętował niektóre pomieszczenia 
biblioteki po przeniesieniu do archiwów najważniejszych tomów dotyczących 
kopalnictwa. Ponieważ pod fundamentami miasta nie odkryto żadnych rud, a do jego 
budowy tubylcza ludność nie używała bogatych w cenne kruszce materiałów, miasto 
zachowano w pierwotnym stanie. Wystąpiono o fundusze na jego zrekonstruowanie". 
Terl uśmiechnął się do siebie. Nic dziwnego, że departament kultury i etnografii 
został usunięty z tej planety, skoro starał się o kredyty na rekonstrukcję miast 
ludzi. Wyobrażał sobie gromy, które posypały się ze szczebla dyrektorskiego na 
głowy wnioskodawców. Cóż, były to informacje, które mogły się przydać w 
realizacji jego planów. 
Przed nim rozciągała się autostrada. Miała w tym miejscu paręset stóp szerokości 
i można ją było wyraźnie odróżnić od otaczającego terenu. Jej powierzchnię 
zalegały zwały piasku, ale porastająca go trawa była jednolita, a znajdujące się 
po obu stronach krzaki, nie mogąc zapuścić korzeni w twardą nawierzchnię, rosły 
na jej obrzeżach, wyznaczając prosty kurs. Terl jeszcze raz rozejrzał się 
dookoła. W oddali pasło się jakieś bydło i małe stado koni. Nic wartego strzału 
- nic na tyle niebezpiecznego, by dostarczyć sportowych emocji. Było w tej 
sytuacji coś rozkosznego: mając czas na myślenie o polowaniu i będąc nawet 
odpowiednio do tego wyposażonym - zrezygnować. Miał wyższą stawkę do wygrania. 
Opuścił się na fotel kierowcy i wcisnął przycisk zamykający właz. Nie nadające 
się do oddychania powietrze zostało wypchnięte z kabiny i zastąpione właściwym 
gazem. Wbrew regulaminowi zdjął maskę i rzucił ją na fotel strzelca. Purpurowy 
kolor wnętrza kabiny dawał wytchnienie jego nerwom. Co za ohydna planeta! Nawet 
przez purpurowe, szklane ekrany wyglądała wstrętnie. Jeszcze raz rzucił okiem na 
mapę. Teraz potrzebował trochę szczęścia, wiedział bowiem, że w same góry nie 
może udać się ze względu na uran, którego obecność w tym rejonie wykazywały 
bezpilotowe samoloty zwiadowcze. Ale samoloty zwiadowcze wykazywały także, że 
ludzkie stworzenia schodziły czasem aż do podnóży gór, a tam było dla Psychlosów 
wystarczająco bezpiecznie. 
Jeszcze raz przemyślał swoje plany. To były wspaniałe plany: zamierzał zdobyć 
bogactwo i władzę. Samoloty zwiadowcze powiedziały mu więcej, niż inni mogli 
przypuszczać. Analiza wyników ostatnich badań wykazała istnienie żyły prawie 
czystego złota, odsłoniętej w wyniku obsunięcia się gruntu, już po zakończeniu 
przez Intergalaktykę generalnego przeglądu zwiadowczego planety. Wyśmienita, 
bajecznie bogata żyła złota w zasięgu ręki, żyła, o której Towarzystwo nie miało 
pojęcia, ponieważ Terl zniszczył wszystkie zapisy. Zzt miał doprawdy świetny 
pomysł, aby nie wysyłać więcej samolotów zwiadowczych w ten rejon! A 
promieniowanie uranu w tej części gór było olbrzymie i Psychlosi nie mogli tam 
przebywać, ponieważ nawet kilka drobin uranowego pyłu mogło spowodować eksplozję 
gazu, którym 
Terl uśmiechnął się, podziwiając swój geniusz. Na początek potrzebne mu było 
tylko jedno ludzkie stworzenie. A potem trochę więcej ludzkich stworzeń. Chyba 
uda mu się wywieźć złoto z planety... Na razie nie miał jeszcze pojęcia, jak 
tego dokona, z pewnością jednak coś wymyśli. Potem zaś - bogactwo i władza! I 
nigdy więcej takich miejsc. 
Najważniejsze, to żeby nikt nie powziął jakichkolwiek podejrzeń na temat tego, o 
co mu naprawdę chodziło. Ale w tej dziedzinie Terl był ekspertem. Gdyby mu się 
poszczęściło, najprawdopodobniej mógłby pochwycić stworzenie ludzkie być może 
nawet na tej łące. Nie miał jednak zbyt dużo czasu, by czekać na okazję. Słońce 
było już bardzo nisko. Zamierzał zatrzymać się na noc w ruinach miasta i 
przespać się w pojeździe. Uruchomił maszynę i pomknął wzdłuż starej autostrady, 
muskając brzuchem pojazdu końce traw. 
10
Jonnie zatrzymał konia tak nagłym szarpnięciem, że zaskoczony Wiatrołom stanął 
dęba. To było ono, wprost na wschód. Nie wzgórza, ani góry. Nie było to też 
złudzenie - na tle nieba wyraźnie rysowały się prostokątne bryły o ostrych 
konturach. Teraz wreszcie uwierzył. 
Gdy opuścił tajemniczy pagórek, znalazł się na bardzo dogodnym do jazdy szlaku. 
Wyglądało to prawie tak, jakby do ruin z oknem prowadziła kiedyś szeroka droga. 
Wzdłuż niej po obu stronach rosły krzaki, dwa rzędy oddalone od siebie o jakieś 
dwieście stóp, ciągnące się daleko na wschód. Na drodze rosła równo trawa, ale 
gdy przyjrzał się jej dokładnie, dostrzegł, że w niektórych miejscach pomiędzy 
kępami trawy widać było szare łysiny. Ostrożnie zbadał jedną z nich. Wydawało 
się, że szara materia jest bardzo twarda. Tak jak wewnętrzne ściany pagórka. A 
może to był chodnik? W jego rodzinnym miasteczku, na zewnątrz budynku sądu, 
wyrównane kamienie posłużyły do zrobienia chodnika. Ale na co komu chodnik o 
szerokości dwustu stóp? I długi na całe godziny jazdy? Jonnie czuł się tym 
wszystkim niezwykle podekscytowany. Pamiętał, że gdy był małym chłopcem, jedna z 
rodzin posiadała wóz, którym zwożono drewno opałowe, i mówiono mu, że kiedyś w 
miasteczku było wiele takich wozów. Otóż po tej szerokiej darni na pewno można 
by toczyć wóz, i to toczyć szybko i daleko. 
A więc jest Wielkie Miasto! A on nawet jeszcze dzisiaj, w miarę jak mijały 
popołudniowe godziny, był przekonany, że kiedyś prawdopodobnie ktoś zobaczył, 
tak jak on, ten pozostawiony z tyłu pagórek i w wyobraźni rozmnożył go do 
rozmiarów miasta. I oto teraz miał je przed sobą! Puścił Wiatrołoma kłusem. 
Rysujące się w czystym powietrzu sylwetki wcale się jednak nie przybliżały, 
wydawało się nawet, że są coraz odleglejsze. Może więc jednak to złudzenie? Ale 
nie, nie mogły to być ani wzgórza, ani góry. Tylko budynki mogły mieć tak 
regularne kształty. Znów ruszył w drogę, już teraz spokojniej, pamiętając o 
zachowaniu ostrożności. I po pewnym czasie stwierdził, że wreszcie zbliża się do 
miasta. 
Słońce chyliło się coraz niżej, a on wciąż jeszcze był daleko od celu. 
Perspektywa wjechania do tego tajemniczego miejsca w ciemnościach nie była 
zachęcająca. Któż mógł wiedzieć, co tam zastanie? Duchy? Bogów? Ludzi? A może 
potwory? Och, nie! Nie potwory. Przecież to tylko głupie bajki, którymi matki 
straszyły dzieci, gdy nie chciały iść spać. 
Gdy dostrzegł strumień, zboczył z traktu i rozbił obóz. Podpiekł warchlaka i 
pokroił go tą ostrą błyszczącą rzeczą, którą wyjął z okna. Nie do wiary, 
zdumiewał się, wymyślić coś, co tak dobrze tnie! Z czymś takim można żyć całkiem 
wygodnie. Trzeba tylko uważać, żeby nie pociąć palców, jak mu się to już 
dwukrotnie zdarzyło, na szczęście niegroźnie. Prawdopodobnie tnącą krawędź można 
oprawić na przykład w drewno, które służyłoby za uchwyt. Wtedy miałoby się 
rzeczywiście użyteczną rzecz. 
Po kolacji podrzucił drewna do ogniska, aby odstraszyć wilki dwa siedziały 
niedaleko ze ślepiami błyszczącymi bursztynowo w świetle ogniska. Były to 
wielkie, długonogie stworzenia. Wyglądały na mocno wygłodzone. 
- Wynoście się - krzyknął - albo będę nosił wasze skóry! Ale wilki nadal 
siedziały. Wiatrołom i juczny koń nie chciały oddalić się od ognia - bały się 
drapieżników. Jonnie nie miał zamiaru polować na wilki, ale konie musiały 
znaleźć trochę trawy. Zebrał kilka leżących w pobliżu odłamków skalnych 
wielkości ludzkiej pięści. Rzucił kości warchlaka w kierunku wilków, na 
odległość około dziesięciu stóp od ogniska. Jedno zwierzę zaczęło się podkradać 
do przodu na przygiętych łapach, powarkując i nie spuszczając oczu z kości. Za 
chwilę cała uwaga wilka skupi się na nich. 
Jonnie błyskawicznym ruchem rzucił trzymany w ręku odłamek i trafił go dokładnie 
między oczy. I zaraz potem drugi rzut - i drugie zwierzę, które nie zdążyło w 
porę odskoczyć, także padło martwe. Przyciągnął je do ogniska. Niestety, ich 
skóry o tej porze roku nie były warte zdejmowania. I do tego miały kleszcze. 
- Idźcie się paść! - polecił koniom. 
Znowu podrzucił do ognia, tak na wszelki wypadek, gdyby wilki, które zabił, 
miały jakichś przyjaciół, i zwinął w rulon ubranie. Czekał go ciężki dzień. 
11
Jonnie wstał jeszcze przed pierwszym brzaskiem i blady świt zastał go już na 
przedmieściach Wielkiego Miasta. Zatrzymywał się co kawałek i przyglądał się 
wszystkiemu oszołomiony. 
Całe miasto było pokryte piaskiem, a szerokie trakty między budynkami porośnięte 
trawą i krzakami. Jonnie wzdrygał się nerwowo za każdym razem, gdy spłoszony 
królik lub szczur wypadał z jakiejś dziury. Panująca wokół cisza była tak 
głęboka, że stukot kopyt końskich, mimo iż tłumiony przez trawę i piasek, 
odbijał się głośnym echem. Nigdy przedtem nie słyszał pogłosu, toteż początkowo 
przeraziły go dziwne dźwięki. Przez chwilę myślał nawet, że inny koń idzie stępa 
gdzieś za nim niedaleko, ale w końcu doszedł do źródeł tego zjawiska. Uderzył 
zawieszoną na przegubie ręki maczugą o drugą maczugę, którą miał przy pasie, i 
prawie natychmiast usłyszał taki sam dźwięk parokrotnie powtórzony, ale coraz 
ciszej. Chwilę jeszcze czekał, ale nic więcej się nie wydarzyło. Znowu stuknął 
maczugami i powtórnie usłyszał to samo. Doszedł więc do wniosku, że owe dziwne 
dźwięki wywołuje on sam. 
Rozejrzał się - z obu stron otaczały go resztki wysokich budynków, naprawdę 
bardzo wysokich. Targane przez wiatr, zszarzałe od zmiennej pogody, ciągle stały 
- milczące i majestatyczne. Zadziwiające. Któż był w stanie zbudować coś 
takiego? Może bogowie? Zmierzył wzrokiem masywne bloki, z których składały się 
budynki. Żaden człowiek nie mógłby dźwignąć takiego ciężaru. Jechał teraz drogą, 
która musiała być chyba głównym traktem Wielkiego Miasta. Zmarszczył brwi, 
próbując wyobrazić sobie sposób, w jaki stawiano te budowle. Wielu ludzi? Ale 
jak oni mogli wciągać te bloki tak wysoko? - zastanawiał się. Stopniowo zaczął 
pojmować, że jeśli wbuduje się stopnie z kloców i jeśli wielu, wielu ludzi 
zawiąże liny wokół bloku, to wciągnie go po tych stopniach do góry. 
Zdumiewające. Oszałamiające i niebezpieczne, ale możliwe. Zadowolony z odkrycia, 
że do budowy miasta niepotrzebni byli ani bogowie, ani potwory, kontynuował 
swoje badania. Zastanawiał się, co też za dziwaczny gatunek drzew musiał kiedyś 
rosnąć wzdłuż traktu. Zsiadł z konia i obejrzał jeden pniak. Był twardy, 
poszczerbiony, pusty w środku i wrośnięty głęboko w dziwną skałę. To na pewno 
nie drewno - to był metal, czarny pod wierzchnią, czerwoną warstwą. Dziwne 
pniaki rozmieszczono w regularnych odstępach i choć nie potrafił wyobrazić 
sobie, do czego służyły, to jednak było oczywiste, że umieszczono je tu celowo. 
Spoglądał na niezliczone okna i wydawało mu się, że odwzajemniają jego 
spojrzenia. Poranne słońce już się pokazało i rozświetliło wszystko dokoła. 
Gdzieniegdzie znajdowały się duże powierzchnie czegoś bardzo podobne do zębów, 
które zabrał z pagórka na równinie. Były jasne - białawe i niebieskawe, jak 
bielmo na oczach starego człowieka. Zaczął zdawać sobie sprawę, iż stanowiły 
rodzaj powłoki, może chroniącej wnętrza budynków przed zimnem i gorącem, lecz 
przepuszczającej światło. Ludzie w jego rodzinnej okolicy też robili czasami coś 
takiego, używając błon z żołądków zwierzęcych. Ale ci, którzy budowali Wielkie 
Miasto, musieli mieć dostęp do jakiejś dziwnej skały lub innego twardego 
materiału, który miał postać tafli. Musieli to być bardzo zdolni ludzie. 
Zobaczył przed sobą ogromny, ziejący czarną pustką otwór, z którego wypadły 
drzwi. Leżały obok, na wpół zasypane piaskiem. Wjechał powoli do środka i 
rozejrzał się w mroku. Wokół było pełno najrozmaitszych szczątków w stanie 
rozkładu uniemożliwiającym ich identyfikację. Stał tam też rząd wysokich, 
sięgających do pasa platform, wykonanych z białego kamienia poprzetykanego 
niebieskawymi żyłkami. Przechylił się na koniu i przyjrzał ścianom za 
platformami. W ściany wstawiono ciężkie, bardzo ciężkie drzwi, z których dwoje 
było uchylonych, a trzecie - szeroko otwarte. Przytwierdzono do nich wielkie 
koła z wciąż jeszcze błyszczącego metalu. Zsiadł z konia i ostrożnie zbliżył się 
do otwartych drzwi, za którymi odkrył niewielkie pomieszczenie. 
Stały w nim półki, a na tych półkach, przemieszane z rozpadającymi się resztkami 
czegoś wyglądającego jak materiał na worki, leżały stosy krążków. Większość z 
nich miała kolor matowoszary, ale były też i żółte, błyszczące. Ujął w palce 
jeden z nich. Mimo że mały - wielkości trzech paznokci - był nadzwyczaj ciężki. 
Obrócił go w palcach i zamarł. Widniał na nim narysowany ptak. Ptak, który 
zaciskał w szponach pęk strzał. Sięgnął pośpiesznie do innych stosów, 
przeglądając krążek za krążkiem. Większość z nich miała po jednej stronie 
wizerunek ptaka, a po drugiej rysunki twarzy, różnych ludzkich twarzy. Na 
niektórych krążkach widniały podobizny kobiet. Twarz człowieka! A więc nie był 
to symbol bogów. To był symbol człowieka. Ptak ze strzałami należał do 
człowieka! 
Szok spowodowany tym odkryciem sprawił, że zakręciło mu się w głowie. Przez parę 
minut opierał się ciężko, czując, jak huczy mu w niej od kłębiących się myśli. 
Drzwi wnęk to dzieło rąk człowieka. Wielkie Miasto było zbudowane przez 
człowieka. Wrota grobowca w górach, choć większe, skonstruowano z podobnego 
materiału, a więc i grobowiec nie był dziełem bogów. Pagórek na równinie również 
wykonany został przez jego pobratymców. Człowiek budował kiedyś różne rzeczy - 
tego Jonnie był teraz pewien. A przecież potrzeba wielu ludzi, żeby zbudować tak 
duże miasto, musiało ich więc kiedyś żyć bardzo wielu. 
Wyjechał z budynku w głębokim oszołomieniu. Jego wiedza i oceny uległy poważnemu 
przewartościowaniu i potrzebował czasu, by to wszystko jeszcze raz przemyśleć. 
Które legendy były prawdziwe? Które zaś fałszywe? 
Czy legenda o Wielkim Mieście - ale to miasto istniało w rzeczywistości. Było 
ono oczywistym dziełem człowieka i człowiek żył tu w dawno zapomnianych czasach. 
Być może legenda o Bogu rozgniewanym na ludzi, których zgładził, była prawdziwa. 
A może nie? Może nastąpił po prostu jakiś kataklizm. Popatrzył dookoła na trakty 
i budynki. Nie, nie dostrzegał tu żadnych śladów kataklizmu - budynki wciąż 
stały. Wiele z nich miało nawet w oknach te dziwne, cienkie tafle. Nie było też 
żadnych szczątków ludzkich... No tak, ale przez tak długi czas nawet kości 
rozsypałyby się w proch. 
I wtedy zobaczył budowlę, której drzwi były na głucho zamknięte, a w miejscach 
gdzie powinny znajdować się okna, widniały metalowe płyty. Przyjrzawszy się 
bliżej, stwierdził, że drzwi założone są olbrzymią żelazną sztabą. Zsiadł z 
konia i zbliżył się do budynku. 
Sztaba nie była tak wiekowa jak miasto - brakowało na niej śladu nalotu. Piasek 
przed wejściem wprawdzie porosła trawa, ale widać było, że jakiś czas temu 
odgarnięto go sprzed drzwi. Jonnie zmarszczył brwi - ten budynek nie przypominał 
innych. Był zachowany w bardzo dobrym stanie. Ktoś przykrył okna metalowymi 
płytkami i metal ten różnił się od innych, które widział w mieście. Czas nie 
zdążył zostawić na nim żadnych śladów. Ktoś potraktował ten budynek w specjalny 
sposób. Cofnął się nieco, by mieć lepszy widok. Był to rzeczywiście inny rodzaj 
budynku miał mniej okien i znacznie potężniejszą od innych bryłę. Jako 
doświadczony tropiciel Jonnie starał się zrozumieć, skąd wgięły się te różnice. 
Najprawdopodobniej znacznie, znacznie później, po opuszczeniu miasta przez 
mieszkańców, ktoś dotarł tu, przekopał drogę do drzwi, a potem solidnie je 
umocował. Ale to też musiało się zdarzyć bardzo dawno temu. 
Omiótł wzrokiem fasadę budynku. Jedna z metalowych płyt okiennych była 
obluzowana. Znajdowała się dość wysoko, więc stanął na koniu i zaczął ją 
podważać. Zachęcony tym, że lekko ustąpiła, wsunął rękojeść maczugi w szczelinę. 
Pokrywa odskoczyła ze zgrzytem, płosząc Wiatrołoma, który gwałtownie rzucił się 
w bok. Jonnie kurczowo chwycił się za listwę okienną i zawisł w powietrzu. 
Podciągnął się w górę. Pod pokrywą była przezroczysta tafla. Wziął w dłoń 
maczugę i udało mu się uderzyć w taflę. Trzask i brzęk lecącej w dół materii 
zabrzmiały przeraźliwie głośno w tym cichym miejscu. Wiedział już, że ta 
przezroczysta materia może skaleczyć, więc przytrzymując się listwy jedną ręką, 
drugą usunął kawałki z dolnej części ramy okiennej, po czym podciągnął się w 
górę i przedostał do wnętrza. 
Musiał odczekać chwilę, żeby przyzwyczaić wzrok do ciemności i zobaczyć 
cokolwiek. Światło dochodziło tu tylko przez wąskie szczeliny pod pokrywami 
innych okien. Przesunął się kilka kroków. Teraz, gdy nie zasłaniał już światła 
wpadającego przez okno, widział całkiem dobrze. 
Wszystko pokryte było cienką warstwą kurzu i piasku. Stało tam mnóstwo stołów i 
poustawianych w rzędy krzeseł. Ale nie to było najbardziej interesujące. Prawie 
przy każdej ścianie stały wysokie szafy z półkami. Niektóre pokryte były 
przezroczystymi taflami. Zbliżył się do nich ostrożnie, delikatnie odsunął jedną 
i zajrzał do środka. Na półkach zobaczył dziwaczne długie przedmioty. Początkowo 
Jonnie myślał, że każdy z nich stanowi całość, ale potem odkrył, że składają się 
z części, które można pojedynczo wyjmować. Wziął do ręki jedną z nich. 
Dziwna rzecz niemal rozłożyła mu się w dłoniach na części. Niezgrabnie usiłował 
złożyć ją z powrotem i wreszcie mu się to udało. Co za dziwaczny przedmiot! 
Wyglądał jak pudełko, ale pudełkiem nie był. Jego pokrywy rozsunęły się na boki, 
ukazując plik cienkich, nadzwyczaj cienkich płatów, na których znajdowały się 
czarne znaczki, mnóstwo małych czarnych znaczków w równych rzędach. 
Położył go z powrotem i wziął drugi, mniejszy. Ten również sam się otworzył. 
Jonnie zobaczył rysunek. Przedstawiony na nim przedmiot miał kształt dużego 
czerwonego koła, znacznie większego od truskawki. Koło miało szypułkę. Obok 
niego narysowano czarny szałas z poprzeczką w środku. Przewrócił cienki płat. 
Teraz zobaczył wizerunek pszczoły. Co prawda żadna pszczoła nie była tak wielka, 
ale to z całą pewnością pszczoła. Wyglądała tak prawdziwie, że musiał jej 
dotknąć palcem, aby przekonać się, że to tylko złudzenie. A obok narysowana była 
czarna laska z dwoma brzuchami. Przewrócił jeszcze jeden płat. Zobaczył 
wizerunek kota - dziwnie małego kota, ale zdecydowanie to on. A obok niego 
znajdował się czarny przedmiot zakrzywiony jak sierp księżyca w nowiu. Trochę 
dalej był wizerunek lisa, a obok niego czarny maszt z zawieszonymi na nim dwiema 
rozwiniętymi flagami. 
Wstrząsnął nim nagły dreszcz. Wstrzymał oddech, wziął do ręki znowu poprzednio 
oglądany przedmiot i otworzył go. Wśród mnóstwa czarnych znaków był tam znak i 
pszczoły, i lisa, i kota. Tak - i maszt z dwiema flagami. Trzymał w dłoniach 
obydwa pudełka, czując, jak kręci mu się w głowie. 
Był tu jakiś sens. Lisy? Pszczoły? Koty? Szałasy, wybrzuszenia, sierpy księżyca 
w nowiu? To musiało mieć jakiś sens. Ale o co tu chodziło? O zwierzęta? O 
pogodę? 
Pomyślał, że później znajdzie czas na układanie sobie w głowie tego wszystkiego. 
Wsadził oba pudełka do przepełnionej już torby u pasa. Wszystko, co dotyczyło 
pogody i zwierząt, było cenne. Pudełka, w których zawarty był sens! 
Zasunął z powrotem taflę ochraniającą dziwne pudełka, przelazł przez okno na 
zewnątrz, umocował metalową pokrywę, jak mógł najlepiej, zagwizdał na Wiatrołoma 
i zeskoczył z okna na grzbiet konia. Rozejrzał się dookoła. Kto mógł 
przypuszczać, że tak bezcenne rzeczy znajdują się w Wielkim Mieście? Czuł się 
bogaty i rozpierała go duma. Nie było żadnego powodu, by jego współplemieńcy 
nadal pozostawali stłoczeni w górach. Tu znajdują schronienie, i to nawet w 
nadmiarze. Drewno opałowe można zdobyć bez trudu. A poza tym, od kiedy zjechał z 
gór, fizycznie czuł się wprost znakomicie. O wiele lepiej niż kiedykolwiek w 
życiu. A przecież podróżował zaledwie kilka dni. 
Wziął w rękę linkę jucznego konia i żwawo pokłusował szerokim traktem w kierunku 
wschodniej części Wielkiego Miasta. Zajęty oglądaniem wszystkiego po drodze, 
jednocześnie umysł miał pochłonięty planami zorganizowania przeprowadzki ludzi z 
gór do tego miejsca. Zastanawiał się, co mógłby stąd wziąć, by ich przekonać, co 
ma powiedzieć Stafforowi, jak mogliby przetransportować dobytek? Może zbudować 
wóz? Może jakieś wozy znajdowały się właśnie tu, w Wielkim Mieście. Mógłby wtedy 
przygnać tu konie. Te nierówne pagórki przysypane czerwonym pyłem, które od 
czasu do czasu widział po obu stronach szerokiego traktu, mogły być resztkami 
wozów. Trudno było jednak wyobrazić sobie, jakie mogły mieć kiedyś kształty. 
Nie, to chyba nie były wozy, chociaż - może? zaczął się bardziej dokładnie 
przypatrywać tym pagórkom. 
I wtedy zobaczył owada. 
12
Było już całkiem jasno, a owad siedział sobie jakby nigdy nic. Wstrętny. Z całą 
pewnością musiał to być owad, tak wyglądały tylko karaluchy. Albo chrząszcze. 
Nie, karaluchy. Ale przecież nie ma karaluchów, które miałyby trzydzieści stóp 
długości, dziesięć stóp wysokości i może ze dwanaście szerokości! Okropny 
brązowy kolor. I zupełnie gładki. 
Jonnie zatrzymał się, a juczny koń dołączył do Wiatrołoma. Obrzydliwy stwór 
siedział sobie zwyczajnie na środku szerokiego traktu. Wydawało się, że z przodu 
ma dwoje szczelinowych oczu. Jonnie nigdy nie widział czegoś takiego ani w 
górach, ani na równinie. To coś błyszczało jak metal i pokrywała je cienka 
warstwa kurzu. Jonnie czuł, że to coś żyje. Tak, to musiało być żywe. To nie 
mógł być metal, ile żywy stwór. Po chwili chłopak zrozumiał, co spowodowało, że 
miał takie odczucia. Stwór lekko się kołysał, coś migotało w jego szczelinowych 
oczach. 
Nie wykonując żadnych gwałtownych ruchów, Jonnie zawrócił Wiatrołoma i ciągnąc 
za sobą jucznego konia, zaczął powoli oddalać się w kierunku, z którego 
przyjechał. Zauważył już, że większość traktów łączyła się ze sobą, dzięki czemu 
można było objechać całą grupę budynków i wrócić w to samo miejsce. Niedaleko 
stąd zaczynała się otwarta przestrzeń. Pojedzie więc bocznym traktem, potem 
skręci i wydostanie się na równinę. Miał nadzieję, że uda mu się zdystansować 
owada, gdyby ten zaczął się 
Nagle usłyszał rozdzierający huk! Przerażony, obejrzał się stwór podniósł się na 
wysokość trzech stóp nad ziemię. Wylatywały spod niego tumany kurzu. Cal po calu 
zaczął posuwać się naprzód. A więc naprawdę był żywy! 
Wiatrołom pogalopował wzdłuż ulicy. Minęli jedną przecznicę, drugą. Stwór 
zostawał z tyłu. Znajdował się teraz o dwa skrzyżowania za nimi. Jonnie 
skierował Wiatrołoma w boczny trakt. Juczny koń cały czas trzymał się blisko 
nich. Dojechali do następnego rogu i znów skręcili w bok. W głębi traktu przed 
nimi znajdowały się dwa wysokie budynki. Jeśli utrzymają ten kierunek, powinni 
zaraz dotrzeć do otwartej przestrzeni. Musi się udać. 
I wtedy nagle pojawiła się przed nimi ściana płomieni. Stojący z prawej strony 
budynek rozpadał się w kłębach ognia i dymu. Jego górne kondygnacje wolno 
osuwały się w dół, blokując drogę. 
Przysypany pyłem Jonnie zastygł w bezruchu. Słyszał huczenie stwora gdzieś 
niedaleko. Nadsłuchiwał, wstrzymując oddech, źródło hałasu zmieniało swoje 
położenie - przesuwało się w prawo, a później najwyraźniej zaczęło się 
przybliżać równoległym traktem. Stwór zdołał w jakiś sposób zablokować ulicę 
przed nim, a teraz zachodził go od tyłu. Jonnie znalazł się w pułapce. Patrzył 
na dymiący przed nim pagórek świeżego gruzu, który wznosił się na dwadzieścia 
stóp w górę. Nagle przestał się bać. Serce przestało łomotać szaleńczo. Musiał 
sforsować przeszkodę. Cofnął Wiatrołoma dla uzyskania lepszego rozbiegu. 
Stwór huczał w bocznej ulicy, niebezpiecznie blisko. Jonnie obejrzał się: oto i 
on, z kłębami dymu wydobywającymi się z nozdrzy. Szturchnął piętami Wiatrołoma. 
Szarpnął linkę jucznego konia. 
- Wiooo!! - krzyknął. 
Konie ruszyły galopem na przeszkodę, nierówną i pełną kamieni. Niebezpieczną. 
Wspinały się po osypującym się gruzie. Niech bogowie uchronią je od połamania 
nóg. Wreszcie byli na szczycie. Stwór zbliżał się już do podnóża gruzowiska. 
Zaczęli schodzić w dół, na drugą stronę. Sforsowawszy przeszkodę, puścili się 
cwałem przed siebie. Stukot końskich kopyt odbijał się zwielokrotnionym grzmotem 
od ścian domów. Jonnie kluczył między budowlami, usiłując wydostać się na 
otwartą przestrzeń. Łomot kopyt zagłuszał huczenie stwora. Budynki przerzedzały 
się. Pomiędzy dwoma gmachami po prawej stronie dostrzegł otwartą przestrzeń. 
Zjechał w bok z traktu i gnał co koń wyskoczy do wolności. 
Gdy znalazł się na otwartej przestrzeni, zwolnił. Konie były zmordowane. Jechał 
stępa, aż ponownie złapały oddech. Przez cały czas oglądał się za siebie. I 
nagle znów usłyszał huczenie. Przymrużył oczy, czekał w napięciu. Oto i on! 
Owad wypełzł spomiędzy budynków i ruszył wprost na niego. Jonnie puścił konie w 
galop, ale stwór zbliżał się nieubłaganie, z łoskotem przemknął obok niego, 
zatrzymał się w przodzie i zawrócił, blokując drogę. Jonnie zatrzymał się. 
Patrzył na to coś, obrzydliwe, huczące, połyskujące. Zawrócił konie i pognał w 
przeciwnym kierunku. Stwór zahuczał głośniej i ruszył w pościg. Znowu ich 
wyprzedził i znowu zatrzymał się przed nimi. 
Twarz chłopaka ściągnęła się w determinacji. Ścisnął w dłoni Większą z 
zawieszonych u pasa maczug, okręcił mocno rzemień wokół nadgarstka i puścił 
linkę jucznego konia. Skierował Wiatrołoma w stronę stojącego nieruchomo owada. 
Zbliżał się do niego, nie spuszczając wzroku ze szczelinowego oka. Zakręcił 
maczugą, aż zafurczała w powietrzu, i ruszył z impetem przed siebie. Mijając 
stwora, z całą siłą grzmotnął maczugą prosto w jedno z jego oczu. Huk uderzenia 
był ogłuszający, ale stworzenie nawet się nie poruszyło. Jonnie zwolnił, 
zawrócił Wiatrołoma na poprzednią pozycję i przygotował się do drugiego ataku. 
Mierzył wzrokiem odległość, aby precyzyjnie uderzyć w drugie szczelinowe oko. 
Trącił konia piętą. Wiatrołom rzucił się do przodu. 
Wtedy nagle spomiędzy ślepiów stwora wykwitła wielka żółta plama. Potężny 
podmuch, zupełnie jak gdyby zadęły wszystkie wichry Wysokiej Góry naraz, uderzył 
w Jonniego. Koń i jeździec unieśli się w powietrze. A potem obaj runęli na 
ziemię. 
13
Na wpół rozbudzony Terl patrzył przed siebie oszołomiony. 
Poprzedniego wieczoru ułożył się do snu w pojeździe zaparkowanym na 
przedmieściu. Samo miasto nie budziło w nim zainteresowania. Kilka łyków 
kerbango pomogło mu zasnąć. O świcie zamierzał ruszyć w stronę gór. 
Kontynuowanie podróży w ciemnościach nie miało sensu, zresztą mogło być 
ryzykowne. 
Obudziło go gorąco - pojazd nagrzał się w porannym słońcu. I oto teraz spoglądał 
wytrzeszczonymi oczami na dziwne stworzenia, znajdujące się przed nim na ulicy. 
Być może obudził go właśnie odgłos ich kroków. Nie miał pojęcia, co to właściwie 
było. Konie już widział - zawsze wpadały do szybów kopalnianych. Ale nigdy 
przedtem nie widział konia z dwiema głowami, jedną z przodu i jedną w środku. 
Drugie zwierzę miało bardzo gruby tułów, ale drugiej głowy nie było widać - być 
może była pochylona. 
Zamrugał powiekami i uważniej spojrzał przez opancerzoną szybę. Obydwa zwierzaki 
właśnie zawróciły i zaczęły się oddalać, więc uruchomił silnik i ruszył za nimi. 
Było oczywiste, że zwierzęta zauważyły, iż je goni. Rzucił szybkie spojrzenie na 
stary plan miasta, zastanawiając się, czy nie mógłby przemknąć dookoła paru 
bloków i wyprzedzić je, ale właśnie skręciły w bok. Wiedział, że będą musiały 
okrążyć budynek. Jeszcze raz spojrzał na plan i umiejscowił właściwą budowlę, 
którą można było zablokować drogę uciekinierom. 
Siła rażenia starego pojazdu nie była co prawda zbyt wielka, ale na pewno 
wystarczająca. Niewprawną łapą nastawił dźwignię ognia na właściwy cel i wcisnął 
przycisk. Wynik eksplozji był nadzwyczaj zadowalający. Budynek rozsypał się w 
gruzy, tworząc przeszkodę nie do przebycia. Przesunął dźwignię gazu, objechał 
blok i skierował pojazd wzdłuż ulicy, skręcił znów i - oto i oni! Miał zdobycz w 
pułapce. 
A potem siedział z rozdziawioną gębą, patrząc, jak zwierzęta wspinają się w górę 
na dymiące gruzowisko i znikają mu z pola widzenia. 
Siedział tak przez minutę lub dwie. Właściwie te zwierzęta nie miały wiele 
wspólnego z wytyczonymi przez niego planami, ale intrygowały go. No cóż, miał 
mnóstwo czasu, a polowanie mimo wszystko było polowaniem. Nacisnął przycisk i 
odpalił kapsułę antenową, a gdy zawisła na wysokości trzystu stóp nad ziemią, 
włączył ekran monitora. Zobaczył je pędzące naprzód, kluczące między budynkami. 
Obserwował je, jedząc śniadanie. Skończywszy, wypił mały łyk kerbango, włączył 
napęd i nie spuszczając oczu z monitora, znalazł się wkrótce na otwartej 
przestrzeni. Zdobycz była przed nim. Przemknął obok zwierząt i zablokował im 
drogę. Zawróciły. Powtórzył manewr. 
Wciąż nie wiedział, co to były za stworzenia. Co do jednego nie miał pewności, 
ale drugie zdecydowanie miało dwie głowy. Pomyślał, że lepiej będzie nie 
opowiadać o tym w sali wypoczynkowej bazy. Wykpiono by go. 
Patrzył z ciekawością, jak znajdujący się na przodzie zwierzak zatrzymuje się, 
ujmuje w kończynę kij i rusza w jego stronę. Ciekawość zmieniła się w osłupienie 
- to stworzenie miało zamiar go zaatakować. Nie do wiary! 
Trzask maczugi o szybę wizjera był ogłuszający, od uderzenia aż zadzwoniło mu w 
uszach. Ale to nie było wszystko. Natychmiast potem usłyszał twist wdzierającego 
się do środka powietrza. Powietrze oszołomiło go, przed oczami zawirowały 
jaskrawe płaty. Powietrze! Powietrze dostawało się do kabiny! 
Stary Mark II rzeczywiście musiał być już bardzo stary. Opancerzone szyby 
obluzowały się w oprawach. Terl gapił się na nie z niedowierzaniem. Puściła 
boczna uszczelka. Zaczynał już wpadać w panikę, gdy wtem jego wzrok zatrzymał 
się na napisie ostrzegawczym. W pośpiechu złapał maskę, nałożył ją i otworzył 
zawór zbiornika z gazem. Oddychał głęboko. Oszołomienie powoli ustępowało. 
Zrobił jeszcze trzy głębokie wdechy, aby oczyścić płuca z przeklętego powietrza, 
i ponownie utkwił wzrok w dziwnym zwierzaku, który wyraźnie szykował się do 
następnego ataku. 
Teraz już musiał coś zrobić. Nie chciał, by zbyt silny odrzut gazów wybuchowych 
wdarł się do kabiny przez nieszczelną szybę, więc opuścił dźwignię siły ognia na 
pozycję: "Oszołomienie". Miał nadzieję, że to wystarczy. Zwierzę właśnie 
rozpoczęło szarżę, więc wcisnął przycisk ognia. Wystarczyło w sam raz. Jony 
rozjaśniły się oślepiającym blaskiem. Stworzenia zostały gwałtownie pchnięte do 
tyłu, uniosły się w górę i wreszcie zwaliły na ziemię. Terl bacznie je 
obserwował, aby mieć pewność, że się nie podniosą. Leżały bez ruchu. 
Wzdrygnął się i westchnął z ulgą. Otworzył z rozmachem boczne drzwi i wygramolił 
się na zewnątrz. Sprawdził zawieszoną u pasa broń, po czym podszedł dudniącym 
krokiem do porażonej zdobyczy. Teraz skonstatował, że nie były to dwa, ale trzy 
stworzenia! Dwa z nich były czworonożne. Od jednego coś odpadło. Potrząsnął 
głową, usiłując zebrać myśli. Skutki działania powietrza nie ustępowały szybko, 
przed oczami wciąż jeszcze migały mu jasne iskierki. Pochylił się nad leżącym 
bliżej zwierzęciem, rozsuwając na boki trawę.. 
To był koń! Koni widział wiele, pełno ich było na równinach. Ale ten koń miał 
przymocowane do grzbietu pakunki, które rozsypały się na skutek upadku. Kopnął 
je. To nie było nic żywego, po prostu trochę skór, futer zwierzęcych i jakieś 
bzdurne przedmioty. Ruszył przez wysoką trawę w stronę drugiego stworzenia. To 
również był koń. A trochę bardziej w prawo od miejsca, gdzie leżały konie, 
znajdował się... 
Terl odgarnął trawę. Och, na złotą mgławicę, co za szczęście! To był człowiek! 
Obrócił go twarzą do góry. Jakiż mały, słabowity tułów! Włosy na twarzy i na 
głowie, ale nigdzie więcej. Dwoje ramion, dwie nogi. Jasnobrązowa skóra. Terl 
musiał niechętnie przyznać, że opis Chara zgadzał się z rzeczywistością. 
Pierś człowieka poruszała się, nieznacznie co prawda, ale oznaczało to, że był 
żywy. Terl czuł się naprawdę szczęśliwy. Jego wyprawa zakończyła się sukcesem, 
nawet bez konieczności udawania się w góry. Podniósł człowieka jedną łapą, 
przeniósł do pojazdu i rzucił na fotel strzelca. Potem zabrał się do reperowania 
uszkodzonej szyby. Cały jej bok był lekko wgięty, choć samo szkło nie było nawet 
draśnięte. Niezły cios! Spojrzał na drobne ciało. A wszystko to z powodu 
sędziwego wieku pojazdu i kruchości jego uszczelek. Był na pewno mocno 
sfatygowany. Już on w nim znajdzie coś wadliwego i obciąży tym konto Zzta - 
jakieś elementy zamontowane w niewłaściwym miejscu lub coś innego. Sprawdził 
pozostałe uszczelki, drzwi i ekrany. Wydawało się, że są dobre, choć kruche. No 
cóż, chyba nie będzie już więcej ataków ze strony takich jak ten tu. 
Stanął na fotelu kierowcy i wyjrzał przez właz, omiatając wzrokiem horyzont. 
Wszystko w porządku. Żadnych zwierząt w okolicy nie było. Zatrzasnął z łomotem 
górną pokrywę i usadowił się w fotelu. Wcisnął łapą przełącznik zmiany 
ciśnienia, z zadowoleniem słuchając syku ulatującego z kabiny powietrza i 
bulgotania wypełniającego ją gazu do oddychania. Pocił się pod maską w 
narastającym upale, a poza tym uwierała go nieprzyjemnie. Och, gdybyż to była 
planeta z odpowiednią atmosferą, planeta z odpowiednim ciążeniem, z purpurowymi 
drzewami... 
Człowiekiem nagle zaczęły wstrząsać konwulsje. Zaniepokojony Terl pochylił się 
nad nim. Stworzenie siniało i wiło się w drgawkach. Towarzystwo miotającego się 
w szale zwierzęcia było ostatnią rzeczą, jakiej Terl mógłby sobie życzyć. 
Pośpiesznie wyregulował maskę, zdekompresował kabinę, kopniakiem otworzył boczne 
drzwi i wyrzucił stworzenie z powrotem na trawę. Siedział przez moment, 
obserwując je uważnie. Obawiał się, że jego plany mogą spalić na panewce. 
Stworzenie musiało być porażone ładunkiem oszałamiającym mocniej, niż 
przypuszczał. Co za słabeusz! 
Otworzył górny właz i przyjrzał się jednemu z koni. Widział, że jego boki się 
poruszają. Koń oddychał i nie miał żadnych drgawek, a nawet zaczynał dochodzić 
do siebie. No cóż, koń to był koń, a człowiek mógł być... Nagle zrozumiał: 
człowiek nie mógł oddychać gazem! Zsinienie jego twarzy ustępowało i ustały 
konwulsje. Tylko pierś unosiła się jeszcze gwałtownie, gdy z trudem łapał 
powietrze. 
Stwarzało to nowy problem. Jasny szlag by to trafił! Terl nie miał najmniejszej 
ochoty przebyć drogi powrotnej do kopalni w znienawidzonej masce. Wygramolił się 
z pojazdu i podszedł do worków porzuconych obok koni. Przeszukał jeden z nich i 
wydobył kilka rzemieni. Wrócił do leżącego człowieka, podniósł go z ziemi i 
rzucił na dach pojazdu. Związał rzemienie i zrobił z cech długą linę. Jeden z 
jej końców przymocował do jednego nadgarstka stworzenia, przeciągnął linę pod 
pojazdem, chrząkając trochę ze złości, bo musiał go w tym celu podnieść, 
przywiązał drugi jej koniec do drugiego nadgarstka i ściągnął ciasno linę. 
Sprawdził, czy zdobycz nie spadnie. Doskonale. Wrzucił worki na fotel strzelca, 
wlazł do wnętrza, zamknął drzwi i ponownie wcisnął przełącznik zmiany atmosfery. 
Leżący bliżej koń podniósł głowę, usiłując wstać. Poza krwawymi pęcherzami 
spowodowanymi działaniem ładunku oszałamiającego wydawał się w porządku, co 
oznaczało, że człowiek też powinien dojść do siebie. Usta Terla rozciągnęły się 
w szerokim uśmiechu. Uff, ostatecznie wszystko powinno zakończyć się 
szczęśliwie. Uruchomił pojazd, zawrócił i ruszył w kierunku kopalni. 
 
2
1
Terl kipiał energią, a myśli o wielkich planach kłębiły mu się pod czaszką. 
Starzy Chinkosi mieli coś w rodzaju zwierzyńca na zewnątrz bazy i mimo że od 
zakończenia przez nich tutejszej misji upłynęło wiele lat, klatki wciąż tam 
stały. Jedna z nich wydawała się w sam raz dla człowieka. Otoczona była metalową 
siecią o dużych oczkach, zamiast podłogi miała klepisko z betonową sadzawką w 
środku. Chinkosi trzymali w niej niedźwiedzie, które podobno badali. 
Niedźwiedzie po jakimś czasie zdechły. Żadnemu z nich nigdy nie udało się stąd 
uciec. 
Terl z łomotem wrzucił do klatki swojego stwora, który, wciąż półprzytomny, 
najprawdopodobniej nie mógł się jeszcze otrząsnąć ze skutków szoku spowodowanego 
przez gaz do oddychania. Terl spojrzał na niego z obrzydzeniem i omiótł wzrokiem 
klatkę. Biorąc pod uwagę wszystkie jej zabezpieczenia, na pewno była dobra. Z 
mocnej siatki, z drzwiami zaopatrzonymi w zamek. Z wierzchu była co prawda 
odkryta - ale nawet niedźwiedź nie wspiąłby się na trzydziestostopową 
kratownicę. 
Istniała jednak możliwość, że człowiek spróbuje otworzyć drzwi klatki. Nie było 
to zbyt prawdopodobne, ale zamek nie był pewny. W klatce leżały worki i długa 
rzemienna lina. Terl postanowił więc, że mądrze będzie, jeśli przywiąże stwora. 
Opasał jego szyję rzemieniem, który zawiązał na prosty węzeł, drugi jego koniec 
przymocował do pręta kratownicy. Stanął nieco z boku i jeszcze raz wszystko 
sprawdził. Świetna robota! Wyszedł z klatki i zamknął drzwi na zamek. Musi 
założyć lepszy, ale na razie wystarczy ten. Zadowolony z siebie wprowadził 
pojazd do garażu i udał się do swego biura. Nie było tam zbyt wiele do roboty: 
parę rzeczy do wysłania, to co zwykle - formularze, nic pilnego. 
Załatwił je i odchylił się na krześle do tyłu. Co za nudne miejsce! Ach, 
nareszcie rozkręcił mechanizm, dzięki któremu wydostanie się stąd i wróci do 
domu. Zdecydował, że dobrze będzie sprawdzić, jak czuje się jego zdobycz. Wziął 
maskę, włożył nowy zbiornik i przeszedł przez pomieszczenia biurowe. Wyszedł na 
zewnątrz i ruszył w stronę zwierzyńca. Zatrzymał się i ze zdumienia zatrzepotał 
powiekami. Stwór znajdował się na zewnątrz klatki!! Dopadł go z warknięciem, 
podniósł i otworzywszy drzwi, wrzucił do środka. Człowiek zdołał rozwiązać 
węzeł. 
Terl przyjrzał mu się. Stworzenie wyglądało na przestraszone. Nie było w tym nic 
dziwnego - sięgało mu przecież zaledwie do pasa i miało wagę około jednej 
dziesiątej jego wagi. Ponownie nałożył mu rzemień na szyję. Będąc pracownikiem 
Towarzystwa Górniczego, obeznanym z rozmaitymi linami, umiał wiązać węzły. Tym 
razem zawiązał węzeł podwójny. Ten powinien utrzymać stwora na miejscu. 
Zadowolony udał się do garażu. Myjąc swój pojazd, rozważał różne warianty 
działania i sposoby ich realizacji. Wszystkie były uzależnione od tego małego 
człowieka. Tknięty nagłym przeczuciem wyszedł znów na zewnątrz, by zajrzeć do 
klatki. Stworzenie znowu się uwolniło! Terl wściekły wszedł do środka. Podwójny 
węzeł był rozwiązany! 
Tym razem zawiązał linę w niezwykle wymyślny sposób. Stworzenie patrzyło na 
niego, wydając z siebie dziwne dźwięki. Wyglądało to prawie tak, jakby usiłowało 
mówić. Wyszedł z klatki, umocował drzwi i ukrył się za budynkiem. Nie darmo był 
szefem bezpieczeństwa. Ze swojego punktu obserwacyjnego przyglądał się 
człowiekowi, przestawiwszy wizjer maski na telefoto. I cóż zrobił teraz stwór? 
Sięgnął do torby, którą miał przy pasie, wyjął z niej coś błyszczącego i 
przeciął linę. 
Terl pognał do garażu i przetrząsnął nagromadzone przez stulecia odpadki i 
szczątki, aż wreszcie znalazł kawałek stalowej linki, lampę spawalniczą, butle 
zasilające i krótką taśmę metalową. Gdy wrócił do klatki, stworzenie właśnie 
wdrapywało się na trzydziestostopową kratownicę. 
Z metalowej taśmy Terl zrobił obrożę i zespawał ją wokół szyi stworzenia. 
Dopasował do niej jeden koniec metalowej linki, natomiast drugi przyspawał do 
pierścienia, który zaczepił o pręt na szczycie kratownicy. Cofnął się. Stwór 
stroił miny i usiłował odsunąć od szyi wciąż jeszcze gorącą obrożę. 
- Już ja cię tu zatrzymam - mruknął mściwie Terl. 
Ale to jeszcze nie było wszystko. Poszedł z powrotem do biura, wziął po kryjomu 
z podręcznego magazynku dwie guzikowe kamery i dostroił je do długości fal swego 
biurowego monitora. Potem wrócił do klatki. Umieścił jedną kamerę wysoko w 
górze, kierując jej wizjer ku dołowi, drugą zaś zainstalował tak, by filmowała 
otoczenie. 
Stwór wskazywał palcem na swoje otwarte usta i wydawał dziwne dźwięki. Ale Terl 
nie wiedział, co to miało znaczyć. Tego wieczoru Terl siedział w pokoju 
rekreacyjnym. Zadowolony z siebie, nie odpowiadał na żadne pytania i pił w 
milczeniu kerbango, które wprawiało go w jeszcze lepszy nastrój. 
2
Jonnie z rozpaczą spoglądał na worki leżące po drugiej stronie klatki. Słońce 
przypiekało, a obroża uwierała go w poparzoną szyję. Gardło miał wysuszone z 
pragnienia, poza tym zgłodniał. W workach był świński pęcherz z wodą i trochę 
pieczonej wieprzowiny. Jeżeli się nie zepsuła. I skóry zwierzęce, z których 
mógłby sklecić jakąś osłonę przed słońcem. 
Najpierw próbował po prostu wydostać się na zewnątrz. Sama myśl o tym, że został 
uwięziony w klatce, doprowadzała go do szału. Znosił to gorzej niż brak wody i 
jedzenia. Wszystko było obce i nieznane. 
Ostatnią rzeczą, którą dokładnie pamiętał, był początek szarży na owada i to, że 
coś wyrzuciło go w powietrze. Ocknął się, leżąc na czymś miękkim i gładkim. Miał 
wrażenie, że jest we wnętrzu owada. Obok siebie widział coś olbrzymiego. A potem 
poczuł, jakby wprost do płuc wdychał ogień, który szarpał na strzępy jego nerwy 
i miotał nim w konwulsjach. Przypominał sobie mgliście, że odzyskał jeszcze 
przytomność na parę chwil. Wydawało mu się, że jest przywiązany do grzbietu 
owada pędzącego przez równinę. I nagle uderzył o coś głową i obudził się tutaj w 
klatce. Próbował zebrać wszystkie fakty w całość: zranił owada, ale niezbyt 
poważnie, ten pożarł go, ale potem wypluł i przeniósł na grzbiecie do swojego 
legowiska. 
Rzeczywisty szok wywołał natomiast u Jonniego sam potwór. 
Teraz zdał sobie sprawę z tego, że zawsze był naprawdę "zbyt przemądrzały". 
Wątpił w to, co mówili starsi, wątpił w Wielkie Miasto, a ono istniało, wątpił w 
potwory - i oto właśnie spotkał jednego. 
Gdy odzyskał przytomność i uświadomił sobie, że patrzy na potwora, zakręciło mu 
się w głowie. Oparł się mocno plecami o znajdujące się za nim pręty kratownicy, 
Potwór! Wysoki na osiem lub dziewięć stóp, a może nawet więcej. Chyba na trzy i 
pół stopy szeroki. Dwoje ramion. Dwie nogi. Połyskliwa materia na głowie i długa 
rura wiodąca od podbródka w dół piersi. Iskrzące się, bursztynowe oczy pod 
błyszczącą płytą na czole. Ziemia drżała, gdy się zbliżał. Tysiąc funtów? Chyba 
więcej. Olbrzymie stopy w równie olbrzymich butach. Pokryte futrem łapy i długie 
pazury. 
Jonnie był pewien, że potwór ma zamiar go pożreć, ale ten na razie uwiązał go 
tylko jak psa. Za każdym razem, gdy Jonnie usiłował rozwiązać pęta i wydostać 
się z klatki, natychmiast pojawiał się potwór. Zupełnie jak gdyby mógł widzieć, 
co Jonnie robi, sam nie będąc widziany. Możliwe, że te niewielkie kulki miały z 
tym coś wspólnego. Potwór trzymał je w łapach jak małe, dające się przenosić 
oczy. Jedna kulka znajdowała się teraz w górze; połyskując w odległym rogu 
klatki, druga zaś przyczepiona była do ściany pobliskiego budynku. No tak, ale 
potwór przyłapał go na próbie wydostania się z klatki, zanim jeszcze przyniósł 
te oczy. 
Co to było za miejsce? Skądś dochodziło stałe dudnienie, przytłumiony huk 
podobny do dźwięku wydawanego przez tamtego owada. Na samą myśl, że takich 
owadów mogło być więcej, chłopaka przeszył zimny dreszcz. 
Na środku klatki znajdował się wielki kamienny basen, głęboki na kilka stóp, ze 
stopniami z jednej strony. Na jego dnie było dużo piachu. Grób? Miejsce do 
smażenia mięsa? Nie, nie ma w nim zwęglonych patyków ani popiołu. 
A więc potwory istniały. I były takie wielkie! Gdy Jonnie stał przed potworem, 
jego twarz znajdowała się na wysokości klamry pasa olbrzyma. Klamra pasa? Tak, 
ta błyszcząca rzecz spinała pas. Jonniego nagle olśniła myśl, że potwór nosił na 
sobie coś, co nie było jego własną skórą. liska, błyszcząca, purpurowa materia - 
to nie była jego własna skóra. Spodnie, kurtka, kołnierz... potwór miał ubranie! 
Miał ozdoby na kołnierzu i jakiś wizerunek na klamrze pasa, przedstawiający małe 
kwadratowe bloki, z których strzelały w górę pionowe kolumny. Nad kolumnami 
widniało coś na kształt kłębów dymu wypełniającego górną część rysunku. 
Wyobrażenie kłębów dymu niejasno mu się z czymś kojarzyło... Było mu jednak zbyt 
gorąco, był głodny i spragniony, by borykać się z oporną pamięcią. 
Ziemia pod nim zaczęła dygotać pod miarowymi krokami. Wiedział już, co to 
oznacza. Potwór podszedł do drzwi klatki. Niósł coś. Wszedł i rzucił na ziemię 
jakieś miękkie, lepkie laseczki. Jonnie spojrzał na laseczki - nie były podobne 
do niczego, co kiedykolwiek widział. Potwór wykonywał dziwne ruchy łapą. 
Wskazywał na patyki, a potem na swoje usta, wreszcie podniósł jeden z nich i 
przytknął do ust Jonniego, wydając z siebie niezrozumiałe, dudniąco-huczące 
dźwięki. 
Jonnie zrozumiał: przypuszczalnie było to pożywienie: Odgryzł kawałek, połknął - 
i natychmiast zrobiło mu się niedobrze. Miał wrażenie, że jego żołądek usiłuje 
gwałtownie wyrzucić z siebie przełknięte paskudztwo. Próbował splunąć, aby 
pozbyć się kwaśnego smaku, ale gardło i usta miał wysuszone z pragnienia. Potwór 
cofnął się nieco i stał, patrząc na niego. 
- Wody! - błagał chłopak, odzyskując kontrolę nad swymi drżącymi członkami i 
głosem. - Proszę! Wody! 
Wypiłby cokolwiek, co pomogłoby mu pozbyć się tego koszmarnego smaku. Wskazał 
swoje usta. 
- Wody! 
Potwór stał nadal w bezruchu. Jego oczy za płytą maski były zwężone i żarzyły 
się niesamowitym blaskiem. Jonnie opanował się. Błędem było okazywanie słabości 
i błaganie o cokolwiek. Zawsze był dumny - ściągnął rysy twarzy w zaciętym 
milczeniu. Potwór pochylił się i sprawdził obrożę i linę. Wyszedł z klatki, 
zatrzaskując za sobą drzwi. Zablokował je drutem i poszedł sobie. 
Wieczorne cienie wydłużały się coraz bardziej. Jonnie tęsknie spoglądał na worki 
leżące przy drzwiach. Równie dobrze mogły znajdować się na szczycie Wysokiej 
Góry. Ogarnęło go poczucie bezradności i bezmiernego żalu - Wiatrołom był ciężko 
ranny, może nawet martwy, a za kilka dni on sam prawdopodobnie umrze z 
pragnienia i głodu. Zapadł zmrok. 
Nagła myśl uderzyła go jak grom. Uświadomił sobie, że Chrissie, jeżeli dotrzyma 
obietnicy, iż będzie go szukać, zginie z całą pewnością. Ogarnęła go rozpacz. 
Małe błyszczące oko, umieszczone wysoko w rogu klatki, spoglądało na niego zimno 
i bezlitośnie. 
3
Następnego dnia Terl przeprowadził gruntowną inspekcję nie używanych pomieszczeń 
mieszkalnych starych Chinkosów. Nie była to przyjemna praca. Pomieszczenia 
znajdowały się na zewnątrz kopuł i musiał to robić w masce. Mimo że szczelnie 
pozamykane, nosiły na sobie ślady kilkusetletniego niszczącego wpływu warunków 
atmosferycznych. Znajdowały się w nich: rzędy szaf z książkami, szeregi 
sekretarzyków pełnych notatek, stare pokiereszowane biurka na rozklekotanych i 
wątłych nogach, stosy rupieci w szafkach. A wszystko pokryte było cienką warstwą 
białego pyłu. 
To musiały być doprawdy zabawne istoty. Ich obecność tutaj była odpowiedzią 
Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego na stawiane przez co bardziej 
wojownicze i rozwinięte światy zarzuty, że kopalnictwo rujnuje pierwotną 
planetarną substancję. A że Towarzystwo miało w tym czasie duże zyski, jakiś 
nadgorliwy dyrektor stworzył departament kultury i etnografii, czyli KiE. 
Początkowo był to departament etnografii, ale że Chinkosi umieli malować, a żona 
owego dyrektora zaczęła robić prywatną fortunę, sprzedając ich dzieła na innych 
planetach, zmieniono nazwę departamentu. Było niewiele rzeczy, których nie 
zapisano by w tajnych aktach służby bezpieczeństwa. To jednak bunt Chinkosów, a 
nie korupcja, stał się przyczyną ich ostatecznej zagłady. Korupcja na szczeblu 
dyrektorskim była dla służby bezpieczeństwa pożyteczna, bunt - nie. 
Ciekawe, co na tej planecie warte było badań kulturowych? Zostało tu zbyt mało 
miejscowej ludności, by się o nią troszczyć. A poza tym kogo to właściwie 
obchodziło? Ale, jak wszyscy biurokraci, Chinkosi byli bardzo drobiazgowi i 
pracowici. Wystarczyło popatrzeć na te setki szaf i książek. 
Terl szukał czegoś na temat żywienia ludzi - pracowici Chinkosi na pewno 
studiowali i to. Miał pełne łapy roboty, otwierał i szybko sprawdzał setki 
skorowidzów, schylał się i grzebał w szufladach. I choć przejrzał zawartość 
mnóstwa biurek i szaf, nie mógł znaleźć na ten temat żadnej informacji. 
Dowiedział się natomiast, co jadały niedźwiedzie i górskie kozły. Odnalazł nawet 
rozprawę naukową o tym, czym żywiły się jakieś stworzenia zwane "wielorybami", 
co było tym zabawniejsze, że kończyła ją informacja o całkowitym ich wyginięciu. 
Stał zdegustowany pośrodku pomieszczenia, obrzucając wzrokiem tysiące nikomu 
niepotrzebnych książek. Nic dziwnego, że Towarzystwo przerwało działalność KiE 
na Ziemi. Można sobie wyobrazić ten cały rozgardiasz, bezsensowne zużycie 
paliwa, utrzymywanie w ruchu dymiących jak koparki fabryk produkujących książki, 
nużący oczy widok... 
Mimo wszystko jednak jego wysiłki opłaciły się przynajmniej częściowo. Z 
wielkiej i pożółkłej mapy, którą trzymał w łapie, wynikało, że na tej planecie 
pozostało jeszcze kilka skupisk ludzi. A przynajmniej jeszcze parę wieków temu. 
Niektórzy z nich ryli w miejscu, które Chinkosi nazywali "Alpy" - było ich tam 
parę tuzinów. Około piętnastu sztuk żyło daleko na północnym pasie lodowym, 
który Chinkosi nazywali: "Biegun północny" i "Kanada". Nieokreślona liczba ludzi 
znajdowała się w miejscu zwanym "Szkocja", było ich trochę w "Skandynawii", a 
także w miejscu oznaczonym nazwą "Kolorado". 
Nie wiedział do tej pory, że Chinkosi określali jego centralny rejon kopalniany 
mianem "Kolorado". Popatrzył na mapę z pewnym rozbawieniem: "Góry Skaliste", 
"Szczyt Pike'a". Śmieszne nazwy. Chinkosi pisali swoje prace w szorstkim języku 
Psychlo, ale mieli taką zabawną wyobraźnię. Mimo że na razie nie było mu to 
potrzebne, dobrze wiedzieć, że na planecie znajdowało się jeszcze trochę ludzi. 
Najwyższy czas zaprząc ich do roboty. 
Wyszedł, zamknął za sobą drzwi i popatrzył wokół na ten obcy, niepsychloski 
świat. Stare biura Chinkosów, baraki i zwierzyniec znajdowały się na wysokim 
wzgórzu na zapleczu kopalni. Rozpościerał się stąd rozległy widok na okolicę. 
Platformy transportu rudy i pole załadunku frachtowców nie wyglądały na miejsca, 
gdzie wre wytężona praca. Intergalaktyka może przysłać ponaglające radiogramy, 
jeśli plan nie zostanie wykonany. Miał nadzieję, że jego departament nie zleci 
mu prowadzenia zbyt wielu dochodzeń. 
Niebieskie niebo, żółte słońce, zielone drzewa, wiatr, który nimi targał. I 
powietrze. Jakże nienawidził tego miejsca. Na samą myśl o tym, że miałby tu 
jeszcze długo pozostawać, zazgrzytał kłami. Zakończy to zlecone mu dochodzenie w 
sprawie zaginionego traktora i wtedy, wykorzystując swoje doświadczenie, 
przystąpi do pracy nad tym człowiekiem - był to jedyny sposób wydostania się z 
tej piekielnej dziury. 
4
Jonnie obserwował potwora. Był spragniony, głodny i nie miał pojęcia, co go 
jeszcze czeka. Stwór wszedł do klatki. Przez jakiś czas przyglądał mu się 
stojąc, a w jego bursztynowych oczach migotały małe światełka. Potem zaczął 
krążyć po klatce. Sprawdzał pręty, potrząsając nimi i najwyraźniej badając, czy 
są dobrze umocowane. Zadowolony, dudniącym krokiem obszedł dookoła klatkę. 
Zatrzymał się chwilę nad patyczkami, którymi usiłował nakarmić Jonniego. Jonnie 
odrzucił je daleko od siebie, ponieważ wydzielały wstrętny, ostry zapach. Potwór 
policzył je. Ach! Więc umiał liczyć. 
Pokręciwszy się po klatce, olbrzym wrócił do Jonniego i sprawdził mocowanie 
obroży i liny, po czym odczepił drugi jej koniec od górnego pręta. Jonnie 
wstrzymał oddech. Może uda mu się dostać do worków? Ale potwór przywiązał linę 
znowu, tyle że nieco niżej niż poprzednio. Wyszedł z klatki, zamykając drzwi za 
sobą. Zdawało się, że nie zauważył, iż zamek jest lekko obluzowany. 
Mimo że osłabiony głodem i pragnieniem, Jonnie poczuł, jak wstępuje w niego 
nadzieja. Linę można było odwiązać, a mocowanie drzwi wydawało się na tyle 
słabe, że prawdopodobnie dałoby się je otworzyć. Upewnił się, że potwora nie ma 
w pobliżu, i zaczął działać. Mocnym szarpnięciem oderwał linę od pręta i 
pośpiesznie owinął się nią w pasie, żeby mu nie przeszkadzała. Jednym susem 
znalazł się przy workach. Rozerwał je trzęsącymi rękami i jęknął zawiedziony. 
Pęcherz z wodą pękł, a zawinięty w skórę warchlak był już mocno zepsuty i nie 
nadawał się do jedzenia. 
Popatrzył na zamek. Trzeba spróbować! Wyciągnął z worka maczugę i rzemień. 
Sprawdził, czy w torbie zawieszonej u pasa są krzemienie. Ruszył powoli w stronę 
drzwi. Druty przy zamku były grube, ale wyglądały na mocno nadgryzione zębem 
czasu. Mimo to posiniaczyły mu ręce, gdy usiłował je poodginać. Wreszcie - udało 
się! 
Pochylony pędził przez krzaki i zarośla na północny zachód. Musiał znaleźć wodę, 
język miał spuchnięty, wargi popękane, i zdobyć coś do jedzenia - czuł, że zaraz 
zacznie majaczyć z osłabienia. I musiał wrócić w góry. Przemierzył już chyba 
milę. Obejrzał się - nic. Nadsłuchiwał - żadnego dźwięku, żadnego odgłosu stóp 
potwora wstrząsających ziemią. Biegł dalej bez tchu. Znów zatrzymał się i znowu 
nadsłuchiwał. Wokół panowała cisza. Niedaleko przed nim zieleniła się soczysta 
trawa. W pobliżu musiała być woda. Ze świszczącym oddechem dotarł do skraju 
parowu. Żaden inny widok nie sprawiłby mu teraz większej radości - przebłysk 
bieli i błękitu, radosny szmer małego strumyka płynącego wśród drzew. Rzucił się 
na ziemię i zanurzył głowę w cudownie chłodnej wodzie. Doświadczenie 
podpowiadało mu, żeby nie pił zbyt raptownie. Płukał usta, zanurzał w wodzie 
głowę, piersi i plecy, by wnikała przez pory do ciała. Wypił kilka małych łyków 
i opadł do tyłu, łapiąc oddech. 
Nikt go nie ścigał. Może upłynąć wiele godzin, zanim potwór zorientuje się, że 
jego zdobycz zniknęła. Znów poczuł przypływ nadziei. Daleko na północnym 
zachodzie majaczyły na horyzoncie znajome kształty. Góry. Dom. Rozejrzał się 
wokół - po drugiej stronie strumienia stała stara, rozwalająca się chata z 
zapadniętym dachem. Teraz musiał zdobyć coś do jedzenia. Wypił jeszcze kilka 
łyków wody i wstał. Podniósł z ziemi maczugę, przeszedł przez strumień i 
skierował się w stronę chałupy. 
Podczas ucieczki nie widział po drodze żadnych zwierząt, być może wytrzebiły je 
potwory. Ale nie potrzebował przecież dużej zwierzyny - wystarczyłby królik. 
Lepiej będzie, jeśli szybko się o to zatroszczy i ruszy dalej. Coś poruszyło się 
w chacie, więc w panice przypadł do ziemi. Odetchnął z ulgą, gdy kilka wielkich 
szczurów wyskoczyło wprost na niego w bezładnej ucieczce. Zamierzył się maczugą, 
ale zaniechał rzutu, przecież tylko podczas najbardziej ponurych ze wszystkich 
głodowych zim jedzono szczury. Nie mógł jednak marnować czasu, a nigdzie nie 
widział królików. Wziął z ziemi kamień i rzucił nim w zapadniętą ścianę. 
Wyskoczyły dwa następne szczury. Cisnął maczugą i w chwilę później trzymał w 
ręku duże, martwe zwierzę. 
Nie mógł rozpalić ogniska. Nie było na to czasu. Szczur na surowo? Brr! Wyjął z 
torby ostry, przezroczysty przedmiot i wrócił do strumienia. Oczyścił i wymył 
gryzonia. Musiał się mocno przemóc, by wbić zęby w surowe mięso. Trudno, to było 
mimo wszystko jedzenie. Żuł z wysiłkiem, popijając często wodą. Ostatni kawałek 
zawinął w strzęp skóry i włożył do torby. Ogryzione kości przysypał piachem. 
Stanął wyprostowany i popatrzył na odległe góry. Odetchnął głęboko, zbierając 
siły do ponownego biegu. Kiedy usłyszał cichy świst, było już za późno - niemal 
jednocześnie poczuł, że coś na niego spada. Rzucił się konwulsyjnie w bok i 
zrozumiał, że zarzucono na niego sieć. Usiłując się uwolnić, zaplątywał się w 
nią coraz bardziej. Rozglądał się dziko dokoła. 
Potwór wychodził bez pośpiechu spomiędzy drzew, zwijając linę, do której 
doczepiona była sieć. Zawinął w nią Jonniego jak tobół i włożywszy go sobie pod 
pachę, ruszył w drogę powrotną. 
5
Terl machinalnie przewracał leżące na biurku formularze. Był w niezwykle 
radosnym nastroju. Sprawy układały się znakomicie, po prostu znakomicie. Metody 
działania wypracowane przez ochronę bezpieczeństwa zawsze były najlepsze. 
Zawsze. Wiedział teraz właśnie to, czego chciał się dowiedzieć: stworzenie piło 
wodę, a piło ją zanurzając głowę i plecy w strumieniu lub stawie. No i co 
najważniejsze - jadało surowe szczury. To znacznie upraszczało sprawę. Czego jak 
czego, ale szczurów w okolicy kopalni było pod dostatkiem. Przyszło mu na myśl, 
że sam mógłby nauczyć paru rzeczy starych Chinkosów. Podstawową sprawą jest 
puszczenie człowieka luzem i trzymanie przez cały czas pod obserwacją. 
Oczywiście sprawiało to nieco kłopotów, gdyż trzeba wyjść na zewnątrz i jeszcze 
do tego szybko się poruszać. Co prawda człowiek nie biegał tak szybko jak 
Psychlosi, ale i tak było to męczące, zwłaszcza w masce. Cieszyło go również, że 
nie stracił wprawy w rzucaniu siecią, choć to sposób tak bardzo już niemodny. 
Nie chciał ponownie używać broni człowiek był delikatny i łatwo dostawał 
konwulsji. No cóż, uczył się. Zaczął się zastanawiać, ile szczurów dziennie 
zjada człowiek. Ale tego dowie się łatwo. 
Ze znudzeniem wziął się do przeglądania raportów. Zagubiony traktor wraz z 
kierowcą został odnaleziony na dnie szybu. W ostatnim czasie zginęło wielu 
Psychlosów z personelu kopalni. Dyrekcja będzie robiła mnóstwo hałasu w związku 
z kosztami przysłania następnych. W tym momencie ucieszył się. Świetnie pasowało 
to do jego planów. Upewnił się, czy ma jeszcze coś do roboty i uporządkował 
biurko, kończąc pracę. Podszedł do szafki i wyjął z niej najmniejszy ze 
znajdujących się tam miotaczy, założył do niego ładunek i nastawił na minimalną 
moc. Przeczyścił maskę i wyszedł na zewnątrz. 
Niecałe sto jardów na północ od terenu kopalni zobaczył pierwszego szczura. Z 
precyzją, która zapewniła mu honorowe miejsce w szkolnej drużynie strzeleckiej, 
odstrzelił szczurowi łeb, mimo iż ten poruszał się z prędkością błyskawicy. O 
pięćdziesiąt stóp dalej, z kanału odwadniającego wyskoczył drugi - pocisk 
dosięgnął go w skoku. Terl przemierzył odległość. Czterdzieści dwa kroki! Wciąż 
jeszcze miał pewną rękę. No, na początek wystarczą dwa. Popatrzył dokoła. Żółto, 
niebiesko i zielono. Och, uwolni się od tego miejsca! 
Pełen optymizmu wrócił do zwierzyńca. Uśmiechnął się z zadowoleniem. Człowiek 
przycupnął po drugiej stronie klatki, mierząc go nienawistnym wzrokiem. 
Nienawistnym wzrokiem? Tak, to stworzenie wyraźnie potrafiło okazywać emocje. 
Kiedy Terla nie było, dobrało się do swoich pakunków. Terl przypomniał sobie, 
jak gwałtownie się na nie rzuciło, gdy przyniósł je wczoraj z powrotem do klatki 
- i siedziało teraz na nich. Czymś się zajmowało - uważnie wpatrywało się w parę 
książek. Książki? Skądże, do stu tysięcy mgławic, ten człowiek wytrzasnął 
książki? Nie wydawało się możliwe, aby mógł dostać się do dzielnicy starych 
Chinkosów. Obroża i lina były nie naruszone. No cóż, najważniejsze, że wciąż 
jeszcze znajdował się w klatce. 
Terl szedł powoli, uśmiechając się pod maską. Trzymał w górze dwa martwe 
szczury. Położył je na klepisku. Człowiek jednak wcale nie rzucił się na nie 
łapczywie, wydawało się nawet, że się od nich odsuwa. No cóż, trudno oczekiwać 
wdzięczności od zwierząt. Nieważne. Terlowi najmniej zależało na podziękowaniach 
tego stworzenia. Podszedł do wybetonowanej sadzawki i poszukał wzrokiem rur 
doprowadzających wodę. Wyglądało, że są sprawne. Na zewnątrz klatki znalazł 
jeden z zaworów. Odkręcenie go nie było łatwe, bo od bardzo dawna nie był 
używany. Terl przyniósł z garażu trochę oleju i dokładnie naoliwił zawór. W 
końcu odkręcił go, ale woda nie popłynęła. Trzeba było sprawdzić wyżej. Poszedł 
wzdłuż rur aż do zbudowanego przez Chinkosów zbiornika. Pokręcił głową nad 
prymitywną konstrukcją mechanizmu. Przeczyścił i uruchomił pompę. I wreszcie 
basen w klatce zaczął się wypełniać wodą. Przybywało jej tak szybko, że po 
chwili zaczęła przelewać się przez krawędzie zbiornika i wylewać na klepisko. 
Terl widział, jak człowiek pośpiesznie podnosi swoje rzeczy i wciska pomiędzy 
pręty kratownicy, by uchronić je przed zalaniem. Zakręcił zawór i wyłączył 
pompę. Wrócił do klatki, gdzie skonstatował ze zdumieniem, że człowiek 
troskliwie przyciska do piersi książki. Usiłował mu je odebrać, ale tamten 
uparcie nie chciał wypuścić ich z rąk. Z pewnym zniecierpliwieniem Terl trzepnął 
go po nadgarstkach i złapał książki, gdy spadały w dół. 
Nie były to książki chinkoskie! Przekartkował je zaintrygowany. Skąd właściwie 
to stworzenie mogło mieć takie dziwne, przypuszczalnie należące do ludzi, 
książki? Przymknął oczy rozmyślając. No tak, przecież w mieście znajdowała się 
biblioteka, niewykluczone więc, że ten człowiek żył właśnie w mieście. 
Książki... Może, jak twierdzili Chinkosi, te zwierzaki rzeczywiście były 
istotami myślącymi? Terl nie potrafił odczytać pisma ludzi, ale domyślał się, że 
jedna z książek najprawdopodobniej musiała być dziecięcym elementarzem. Człowiek 
stał spokojnie. Oczywiście, próba przemówienia do niego nie miała żadnego 
sensu... Ale zaraz, zaraz... Przecież to stworzenie mówiło! Przypomniał sobie 
teraz. To, co uważał za zwierzęce warczenie i skrzeczenie, było z pewnością 
ludzką mową. Jeśli stworzenia te rzeczywiście potrafiły mówić, jego plany na 
pewno się powiodą. A teraz te książki! Postanowił zrobić eksperyment. Wskazał na 
książkę, a potem na głowę człowieka. Nic. Podsunął mu książkę pod nos, a później 
dotknął palcem jego ust. Żadnego śladu zrozumienia w oczach. Stworzenie albo nie 
pojmowało, o co chodzi, albo nie potrafiło jednak czytać. Ale w takim razie po 
co mu były książki? Może miało je z powodu obrazków? Terl otworzył elementarz w 
miejscu, gdzie widniała podobizna pszczoły, i natychmiast w oczach stworzenia 
pojawił się błysk zainteresowania. Pokazał wizerunek lisa - to samo! Otworzył 
drugą książkę, tym razem bez rysunków. Stworzenie nie zareagowało. Terl 
zrozumiał. Włożył małe książki do kieszeni na piersi. 
Myślał przez chwilę. Mając niejaką wiedzę o dokładności Chinkosów, podejrzewał, 
że jako sumienni badacze mogli pozostawić w swoich zbiorach nagrania ludzkiej 
mowy. Byłoby to do nich podobne. Nigdy nie zapisali, co człowiek jadł, ale 
zapewne zadali sobie ogromnie wiele trudu, żeby przestudiować ludzką mowę. 
Zawsze bujali w obłokach. 
Wiedział już mniej więcej, co będzie musiał zrobić jutro. Sprawdził jeszcze 
obrożę i linę, zaryglował klatkę i oddalił się. 
1
Była to wilgotna, zimna noc. Przez wiele godzin Jonnie stał uczepiony prętów 
klatki, obawiając się nie tylko usiąść, ale choćby stać na zabłoconym klepisku. 
Wylewająca się z basenu woda rozniosła po całej klatce wypłukany z niego brud i 
piach. W końcu jednak, zupełnie wyczerpany, poddał się i położył się spać w 
błocie. 
Poranne słońce zdążyło już nieco osuszyć ziemię, gdy Jonniego obudziło 
pragnienie. Popatrzył na brudną wodę w basenie. Nie, nie mógł zmusić się do 
picia tego paskudztwa. Siedział przygnębiony, opierając się o pręty, gdy przy 
klatce pojawił się potwór. Przyglądał się brudnemu klepisku. Przez chwilę Jonnie 
miał nadzieję, że potwór zorientuje się, iż nie można było wciąż siedzieć i spać 
w błocie. 
Potwór oddalił się, ale po chwili wrócił, niosąc potężny, rozklekotany stół i 
ogromne krzesło. Musiał się nieźle natrudzić, żeby wejść do klatki z całym tym 
majdanem, gdyż drzwi były zbyt małe nawet dla niego samego. Przecisnął się przez 
nie w końcu i postawił stół na podłodze, a potem położył na nim dziwny metalowy 
przedmiot. Jonnie początkowo sądził, że ogromne krzesło było dla niego, ale 
szybko został wyprowadzony z błędu. Potwór sam usiadł na krześle. Wyjął z 
kieszeni zabrane wczoraj książki i rzucił je na stół, a potem wskazał łapą 
tajemniczy przedmiot. Z tyłu urządzenia znajdował się pojemnik z okrągłymi 
płytami. Każda z nich miała w środku otoczony rowkami otwór. Potwór wyjął jedną 
i przyjrzał się jej uważnie, po czym położył na wierzch urządzenia. Był tam 
pręt, który pasował do otworu. 
Jonnie obserwował te poczynania podejrzliwie - ręka wciąż go jeszcze bolała po 
wczorajszym szturchnięciu. Wszystko, do czego ten potwór był zdolny, było 
przebiegłe, perfidne i niebezpieczne. Zostało to należycie potwierdzone. 
Rozgrywka z nim polegała teraz na uzbrojeniu się w cierpliwość, obserwowaniu i 
uczeniu się, a poza tym na wykorzystaniu każdej szansy ucieczki. 
Potwór wskazał łapą dwa okienka znajdujące się z przodu przedmiotu. Potem zaś 
dotknął dźwigni wystającej z przedniej ścianki i opuścił ją w dół. 
Jonnie otworzył szeroko oczy i cofnął się przestraszony. Przedmiot mówił! 
Czystym i dźwięcznym głosem powiedział: "Przepraszam". Potwór podniósł dźwignię 
w górę. Cisza. Potwór szturchnął Jonniego między łopatki, przyciągnął z powrotem 
do stołu i pogroził ostrzegawczo palcem. Opuścił dźwignię. Przedmiot powiedział: 
"Przepraszam, ale jestem..." Znowu dźwignia powędrowała w górę i znowu zapadła 
cisza. Jonnie starał się zajrzeć pod maszynę i obejrzeć ją od tyłu. Na pewno nie 
było to żywe stworzenie - nie miała ani uszu, ani nosa, ani ust. Chociaż nie, 
usta miała, choć się nie poruszały - na dole urządzenia było coś, skąd wydobywał 
się głos, mówiący jego językiem. Potwór znowu opuścił dźwignię. Przedmiot się 
odezwał: "Przepraszam, ale jestem twoim...", i dopiero teraz Jonnie zauważył, że 
podczas gdy z nieruchomych ust wydobywały się słowa, w górnym okienku pokazywały 
się jakieś zawijasy, a w dolnym - obca twarz. Potwór zatrzymał maszynę, 
przesunął dźwignię w lewo i znowu ją opuścił. Popłynęły dźwięki, których Jonnie 
teraz nie rozumiał. Każdorazowo, gdy maszyna zaczynała mówić, w okienkach 
pojawiały się zawijasy i ta sama twarz. Po następnym zatrzymaniu maszyny potwór 
przesunął dźwignię w prawo, opuścił i dały się słyszeć jeszcze jakieś inne, ale 
też niezrozumiałe dla Jonniego dźwięki. Olbrzym wyszczerzył pod maską zęby, 
zupełnie jakby się uśmiechał. Powtórzył jeszcze raz ostatnią czynność i 
słuchając maszyny, wskazywał na siebie. Jonnie nagle pojął, że to, co słyszy 
teraz, jest najpewniej mową jego prześladowcy. 
Zainteresowanie Jonniego stało się natychmiast o wiele żywsze i gwałtowniejsze. 
Sięgnął w górę i odsunął łapę potwora, który patrzył na niego badawczo. Ustawił 
dźwignię prosto i opuścił ją. "Przepraszam - powiedziała maszyna - ale jestem 
twoim nauczycielem, jeśli wybaczysz mi taką arogancję. Nie mam zaszczytu być 
Psychlosem. Jestem tylko skromnym Chinkosem. Jestem Joga Stenko, młodszy 
asystent do spraw języków w oddziale językoznawstwa departamentu kultury i 
etnografii na planecie Ziemia". W górnym okienku szybko migały zawijasy. "Proszę 
wybaczyć mi moją zarozumiałość, to jest kurs czytania i pisania języka 
angielskiego i szwedzkiego. Mam nadzieję, że na środkowej ścieżce zapisu bez 
trudu odnajdziesz język angielski. Na lewej ścieżce znajdziesz ten sam tekst po 
szwedzku. Na prawej ścieżce tenże tekst nagrany jest w języku Psychlo, 
szlachetnym języku Zdobywców. W każdym przypadku odpowiednie obrazy pojawiają 
się w dolnym okienku, a ich pisany odpowiednik w górnym. Proszę o wybaczenie 
moich pokornych aspiracji do uczoności. Całą mądrość posiadają tylko 
gubernatorzy Psychlo i jedno z ich głównych towarzystw, wielkie i potężne 
Intergalaktyczne Towarzystwo Górnicze, które oby zawsze przynosiło zyski". 
Jonnie przyglądał się uważnie. Już pojął, że nie jest to żywe stworzenie, ale 
maszyna, martwy przedmiot. A to mogło oznaczać, że owad też był maszyną. Jonnie 
spojrzał na potwora. Po co ten stwór robił to wszystko? Co za nowe 
niebezpieczeństwa kryły się za tym? W jego bursztynowych oczach nie było nawet 
cienia życzliwości. Były jak oczy wilka widziane w świetle ogniska. 
Potwór wskazał na maszynę i Jonnie spuścił dźwignię na dół. "Przepraszam - 
powiedziała maszyna - zaczniemy od alfabetu. Pierwszą literą jest A. Spójrz w 
górne okienko!" Jonnie spojrzał i zobaczył znaki. 
"A... wymawia się ej. Brzmi ono również a jak w PAT, ej jak w PAY, ee jak w 
CARE, ae jak w FATHER. Przypatrz się dobrze, bardzo proszę, abyś zawsze mógł 
rozpoznać tę literę. Następną literą alfabetu jest B. Spójrz w okienko! Ma ona 
zawsze brzmienie b jak w BAT..." 
Potwór wykonał ręką szybki ruch i otworzył jedną z książek na pierwszej stronie. 
Stuknął pazurem w literę A. Jonnie sam się już tego domyślił. Język można było 
zapisać, a ta maszyna miała go nauczyć, jak się to robi. Przesunął dźwignię w 
prawo i pociągnął do dołu, a wtedy maszyna zaczęła recytować coś w języku 
potwora. Drobna twarz w dolnym okienku pokazywała właściwy układ ust przy 
wymawianiu dźwięków. Dźwignia w lewo i maszyna zaczęła mówić coś po... szwedzku? 
Potwór stanął wyprostowany, patrząc na Jonniego z góry. Wyjął z kieszeni dwa 
martwe szczury i zaczął huśtać nimi przed jego nosem. Co to miało być? Nagroda? 
Jonnie poczuł się jak tresowany pies. Nie wziął ich. Potwór wykonał ruch, jakby 
wzruszał ramionami, i coś powiedział, Jonnie nie mógł jednak zrozumieć jego 
słów. Ale kiedy potwór sięgnął po maszynę, pojął, co mogły znaczyć. Coś w 
rodzaju: "Koniec lekcji na dzisiaj". Chłopak odepchnął włochate łapy od maszyny. 
Nie był pewien, co się stanie, jeśli zostanie trzepnięty przez potwora i 
przeleci przez pół klatki, ale stał w miejscu, zasłaniając maszynę. Potwór też 
stał i kiwał głową to w jedną, to w drugą stronę. Nagle zahuczał. Jonnie nawet 
nie drgnął. Potwór zahuczał jeszcze głośniej i teraz chłopak zrozumiał z ulgą, 
że stwór po prostu się śmieje. 
Klamra pasa potwora z wyrytymi na niej chmurami dymu na niebie znajdowała się na 
wysokości oczu Jonniego. Kojarzyła się mu z legendami o końcu ludzkości. Śmiech 
grzmiał mu w uszach jak ryk szyderstwa. Wreszcie potwór odwrócił się i wyszedł, 
wciąż śmiejąc się, gdy zamykał bramę. Na twarzy Jonniego malowała się gorycz i 
determinacja. Musiał wiedzieć więcej. Znacznie więcej. Wtedy będzie mógł 
działać. 
Maszyna wciąż znajdowała się na stole, toteż sięgnął do dźwigni. 
7
Słońce mocno przypiekało. Cała uwaga Jonniego była skoncentrowana na maszynie 
uczącej. Udało mu się przesunąć ogromne krzesło i z bliska obserwować w okienku 
starego Chinkosa. Opanowanie alfabetu angielskiego było nie lada sztuką, ale 
opanowanie go w języku Psychlo stanowiło jeszcze trudniejsze zadanie. Znacznie 
łatwiejsze było śledzenie gry znaków, zwłaszcza gdy się już zapamiętało, kiedy 
znak się pojawi i co oznacza. 
Po tygodniu wydawało mu się, że się wreszcie w tym połapał. Zaczął mieć 
nadzieję. Zaczął nawet sądzić, że było to łatwe. "B jak w BATS, Z jak w ZOO, H 
jak w HATS, a Y jak w YOU". A przechodząc do tego samego tekstu w Psychlo, BATS, 
ZOO, HATS i YOU przekształcały się (trochę niezrozumiale) w PENS, SHOVELS, 
KERBANGO i FEMALES. Ale kiedy w końcu pojął przy pomocy uniżonego Chinkosa, że 
odpowiedniki słów HATS, ZOO i BATS w języku Psychlo rozpoczynały się od innych 
liter, wtedy już wiedział, że naprawdę rozumie. 
Mógł wreszcie powtórzyć cały alfabet po angielsku. Potem zaś, rzucając od czasu 
do czasu ukradkowe spojrzenia w okienko, mógł powtórzyć alfabet w języku 
Psychlo. Zdawał sobie sprawę, że nie wolno mu zbyt długo zatrzymywać się na tym 
etapie. Żywienie się surowym mięsem wykończyłoby go w końcu - już teraz był na 
wpół zagłodzony, gdyż z trudem zmuszał się do jedzenia szczurów. Potwór 
przychodził każdego dnia i obserwował go przez chwilę. Któregoś razu z trzaskiem 
otworzył drzwi klatki i wpadł do niej jak huragan. Przez chwilę wrzeszczał coś 
tak, że aż pręty klatki zaczęły dygotać. Jonnie spodziewał się szturchańca, ale 
nawet nie drgnął, gdy potwór wyciągnął łapę. Łapa jednakże zbliżyła się do 
maszyny i przestawiła z trzaskiem dźwignię w najniższe położenie, której to 
możliwości Jonnie nawet nie podejrzewał. Maszyna zaczęła produkować całkiem nowy 
zestaw obrazów i dźwięków. 
Stary Chinkos powiedział po angielsku: "Przykro mi, szanowny studencie, i proszę 
o wybaczenie mej arogancji! Teraz zaczniemy ćwiczenia w kojarzeniu przedmiotów, 
symboli i słów". I wtedy pojawił się nowy zestaw obrazów. Zabrzmiał dźwięk H i w 
wolnym tempie zaczęła pojawiać się i znikać litera H. Potem zaczęły pojawiać się 
i znikać litery Psychlo, które miały brzmienie podobne do angielskiego H, w 
obrazie i dźwięku. Znikały i pojawiały się coraz prędzej, aż wreszcie zamieniły 
się w zamazaną plamę. Jonniego zaintrygowało to tak bardzo, że nawet nie 
zauważył, iż potwór sobie poszedł. 
To znowu coś nowego. Dźwignia była tak wielka i oporna, że nie zdawał sobie 
sprawy z tego, iż to wszystko zostało ukryte po prostu trochę niżej. Jeśli więc 
taki był efekt niewielkiego przesunięcia dźwigni w DÓŁ, to co stanie się, jeśli 
pchnie się ją nieco w GÓRĘ? Spróbował to wykonać... i COŚ o mało nie zdmuchnęło 
mu głowy! 
Cienie rzucane przez pręty klatki przewędrowały ładny kawałek drogi, zanim 
nabrał na tyle odwagi, aby spróbować jeszcze raz. Ten sam efekt! Trzymając się 
oparcia, przyglądał się maszynie podejrzliwie. Wydobywał się z niej promień 
światła. Spróbował jeszcze raz i pozwolił, by światło padło na jego dłoń. Poczuł 
ciepło i mrowienie. Spojrzał na nią ostrożnie z boku. Na dłoni pojawiły się 
obrazy. I usłyszał, w najbardziej niesamowity sposób, bo nie za pomocą uszu, ale 
jakby bezpośrednio w głowie, wypowiedziane słowa: "Teraz alfabet będzie 
utrwalony w twej podświadomości A, B, C..." 
Co to było? Czyżby słuchał głową? Nie, to niemożliwe. Nie słyszał w ogóle nic 
poza odgłosem świergotka. Coś bezgłośnego wydobywało się z MASZYNY! Odsunął się 
nieco do tyłu. Wrażenia stały się słabsze. Przysunął się bliżej - mocniejsze. 
"Teraz powtórzymy te same dźwięki w Psychlo..." 
Oddalił się na maksymalną odległość, na jaką pozwalała mu linka, i usiadł pod 
ścianą, rozmyślając o tym wszystkim. W końcu pojął, że ćwiczenia we wzajemnych 
skojarzeniach symboli, dźwięków i słów miały na celu nauczenie go szybkiego i 
automatycznego kojarzenia, aby nie szukał odpowiedników wyrazów na ślepo, lecz 
stosował je bez wahania. Ale co z tym słupem "światła słonecznego", 
wydobywającym się z maszyny? Nabrał odwagi, wrócił do stołu i wziął do ręki inną 
płytę, po czym założył ją na maszynę. Zebrał się w sobie i z determinacją pchnął 
dźwignię do samej góry. 
Nagle WIEDZIAŁ, że jeśli trzy boki trójkąta są sobie równe, to również jego trzy 
kąty są sobie równe. Nie wiedział, co to jest trójkąt ani kąt, ale teraz 
WIEDZIAŁ, że ta zasada jest prawdą. 
Wrócił pod ścianę i usiadł. Wyciągnął rękę i jego palec wykreślił na piasku 
trójkątny kształt. Szturchnął ze zdumieniem palcem w każdy jego wierzchołek. 
Powiedział: 
- One są równe. 
Równe czemu? Równe sobie nawzajem. I co z tego? Być może była to cenna 
informacja. 
Wpatrywał się w maszynę. Mogła go uczyć w zwykły sposób, mogła go uczyć w sposób 
przyśpieszony i mogła go uczyć w sposób niewiarygodnie szybki - za pomocą 
promienia światła. Uśmiechnął się mściwie. Alfabet? On musi poznać całą 
cywilizację Psychlosów! 
Życie stało się ciągłym nastawianiem płyt, stosów płyt. Każdą nie wykorzystywaną 
na sen godzinę spędzał przy stole na nauce za pomocą prostych obrazów, za pomocą 
progresywnie przyśpieszanych wzajemnych skojarzeń, za pomocą przeszywających 
promieni światła. Na wpół zagłodzony Jonnie miał niespokojne sny. Zjawy martwych 
Psychlosów mieszały się z surowymi szczurami polującymi na mechaniczne konie, 
które latały. A płyty obracały się i obracały. W ciągu tygodni i miesięcy 
wtłaczał w głowę wiedzę całych wieków. Tak wiele musiał się nauczyć! 
8
Nic nie zakłócało dobrego samopoczucia Terla do momentu, gdy otrzymał wezwanie 
do stawienia się u Dyrektora Planety. 
Tydzień upływał za tygodniem, zaczęły się jesienne chłody. Człowiek miał się 
dobrze. Każdą chwilę spędzał przy chinkoskiej maszynie uczącej. Nie zaczął 
jeszcze mówić, no ale w końcu było to tylko zwierzę, a jeszcze na dodatek 
głupie. Nie połapało się nawet w mechanizmie progresywnego przyśpieszania 
skojarzeń, dopóki mu nie został zademonstrowany. I nie miało dość rozumu, aby 
stanąć pod kątem prostym w stosunku do nadajnika natychmiastowej interioryzacji 
wiedzy. Czyż nie zdawało sobie sprawy, że cały impuls falowy powinien przejść 
przez kości czaszki? Głupie! Nauka prowadzona w takim tempie będzie trwała 
miesiące! Ale czegóż można spodziewać się po zwierzęciu, które żywi się surowymi 
szczurami! 
Jednakże gdy Terl czasami wchodził do klatki i zaglądał w te dziwne niebieskie 
oczy, odnosił wrażenie, że widzi w nich czającą się groźbę. Postanowił, że jeśli 
stworzenie okaże się niebezpieczne, wykorzysta je do swoich planów, a potem - na 
pierwszy sygnał, że wymyka mu się spod kontroli - zamieni je w obłok pary. Jedno 
naciśnięcie spustu ręcznego miotacza - bang! - i nie ma już człowieka. Bardzo 
proste! 
Tak, wszystko układałoby się świetnie, gdyby nie to wezwanie. Nie wiadomo, czy 
Dyrektor Planety sam dowiedział się czegoś, czy też ktoś napisał donos. Co 
prawda, ze względu na zawiłą strukturę zarządzania Terl jako szef ochrony 
bezpieczeństwa bezpośrednio mu nie podlegał. Uprzytomniwszy sobie ten fakt, 
natychmiast poczuł się lepiej. Ba, zdarzało się wręcz nieraz, że szef ochrony 
bezpieczeństwa doprowadzał do usunięcia Dyrektora Planety - na przykład w 
związku z korupcją. No tak, ale był to jednak szef administracyjny i to on pisał 
raporty, w których decydował o tym, czy kogoś pozostawić na zajmowanym 
stanowisku, czy przenieść gdzie indziej. 
Wezwanie nadeszło poprzedniego wieczoru i Terl nie spał zbyt dobrze. Wiercił się 
w łóżku, próbując wyobrazić sobie przebieg rozmowy z dyrektorem. Tak na wszelki 
wypadek przejrzał nawet jego akta, chcąc sprawdzić, czy nie ma w nich jakichś 
ciekawych informacji. To, że nie mógł niczego znaleźć ani niczego sobie 
przypomnieć, zmartwiło go. Czuł się w pełni spokojny tylko wtedy, gdy miał w 
zanadrzu coś, co mogło ewentualnie przydać się do szantażu. Wymęczony nie 
przespaną nocą z ulgą niemal przyjął informację, że dyrektor właśnie oczekuje go 
w swoim biurze. 
Numph, Dyrektor Planety Ziemia, był stary. Krążyły płotki, że został wyrzucony z 
Centralnej Dyrekcji Towarzystwa - nie za korupcję, lecz po prostu za 
niekompetencję. I posłano go najdalej, jak tylko było można. Mało znaczące 
stanowisko, peryferyjna planeta w odległej galaktyce, znakomite miejsce, by 
zesłać tam kogoś i zapomnieć o nim. 
Numph siedział tyłem do biurka i patrzył przez kopułę ciśnieniową na odległe 
centrum załadowcze statków kosmicznych. Gryzł w roztargnieniu róg skoroszytu do 
akt. Terl zbliżył się, bacznie go obserwując. Mundur Numpha był porządnie 
utrzymany, a jego niebieskawe futro nienagannie uczesane. 
- Siadaj! - powiedział dyrektor z roztargnieniem. 
- Przyszedłem na pańskie wezwanie, Wasza Planetarna Mość. Stary Psychlos obrócił 
się do biurka. Spojrzał na Terla znużonym wzrokiem. 
- To oczywiste - rzekł. 
Nie przepadał zbytnio za Terlem, ale też nie czuł do niego niechęci. Zawsze tak 
było z tymi wyższymi urzędnikami, którzy zdecydowanie nie należeli do elity. Nie 
to co w dawnych czasach, na innych planetach, na innych stanowiskach, z lepszym 
zestawem pracowników. 
- Nie wykazujemy zysków - zaczął. 
Rzucił skoroszyt na biurko. Dwa rondle z kerbango zagrzechotały, ale nie 
zaproponował Terlowi żadnego. 
- Wydaje mi się, że ta planeta staje się coraz bardziej wyeksploatowana z 
surowca - rzekł Terl. 
- Nie to jest przyczyną. Jest tu tak wiele głębokich pokładów rudy, że mamy co 
robić przez całe wieki. Poza tym to jest zmartwienie dla inżynierów, a nie dla 
ochrony bezpieczeństwa. 
Terl pominął milczeniem uwagę dyrektora. 
- Słyszałem, że na wielu rynkach Towarzystwa ceny poszły w dół - powiedział. 
- Być może, ale to są kłopoty departamentu ekonomii w Centrali Towarzystwa na 
Psychlo, a nie ochrony bezpieczeństwa. Druga przygana wzbudziła w Terlu lekki 
niepokój. Krzesło, na którym siedział, ugięło się alarmująco pod jego cielskiem. 
Numph przysunął skoroszyt do siebie i zaczął się nim bezmyślnie bawić. Wreszcie 
spojrzał na Terla. 
- Chodzi o koszty - rzucił. 
- Koszty - rzekł Terl, wykorzystując szansę małego odwetu - to sprawa 
księgowości, a nie ochrony bezpieczeństwa. 
Numph patrzył na niego kilka sekund nieruchomym wzrokiem, nie mogąc się 
zdecydować, czy uznać zachowanie Terla za bezczelność. Rzucił skoroszyt z 
powrotem na biurko. 
- Chodzi o bunt - powiedział wreszcie. 
Terl zesztywniał. 
- Jaki bunt?! 
Nawet najmniejsza plotka na ten temat nie dotarła do niego. Co się tutaj działo? 
Czyżby Numph miał swój własny wywiad, o którym on, Terl, nie miał pojęcia? 
- Nic się jeszcze nie wydarzyło - rzekł Numph. - Ale kiedy ogłoszę obniżki płacy 
i obetnę wsrystkie premie, wtedy będziemy narażeni na bunt. 
Terl wzdrygnął się i pochylił do przodu. Numph rzucił skoroszyt w jego kierunku. 
- Wykaz kosztów osobowych. Mamy na tej planecie trzy tysiące siedemset 
dziewiętnastu pracowników rozmieszczonych w pięciu kopalniach i trzech punktach 
eksploatacyjnych. Włączony w to jest naziemny personel lotnisk, załogi 
frachtowców oraz obsługa transportu transgalaktycznego. Przy średnich zarobkach 
rzędu trzydziestu tysięcy kredytów rocznie daje to kwotę stu jedenastu milionów 
pięciuset siedemdziesięciu tysięcy kredytów. Wyżywienie, zakwaterowanie i gaz do 
oddychania kosztują średnio około piętnastu tysięcy każde, co daje w sumie 
pięćdziesiąt pięć milionów siedemset osiemdziesiąt pięć tysięcy. Wszystko razem 
zaś składa się na kwotę stu sześćdziesięciu siedmiu milionów trzystu 
pięćdziesięciu pięciu tysięcy kredytów. Jeśli dodać do tego premie i koszty 
transportu, to właściwie niemal przekraczamy wartość naszego wydobycia. A nie są 
w to wliczane koszty normalnego zużycia eksploatacyjnego oraz koszty ekspansji. 
Terl miał o tym wszystkim niejakie pojęcie i miał zamiar wykorzystać-to do 
osiągnięcia swoich celów. Nie podejrzewał, że tak szybko nadejdzie czas 
ujawnienia jego projektu, ale nie mógł przecież przewidzieć, że potężne i bogate 
Towarzystwo intergalaktyczne posunie się do obcinania pensji i zabierania 
premii. Zwierzę całkiem nieźle dawało sobie radę z przyswajaniem wiedzy. 
Prawdopodobnie można je będzie już zacząć uczyć elementarnych zasad kopalnictwa. 
Poza tym można je wykorzystać do zdobycia następnych zwierząt. Terl był 
przekonany, że będzie ono mogło wykonywać niezbędne prace górnicze. Wiedział, że 
wydzieranie złota ze stromej góry jest nie lada sztuką i z pewnością tragicznie 
się skończy dla niektórych z zatrudnionych przy tym stworzeń, ale czy to miało 
jakiekolwiek znaczenie? Poza tym i tak, z chwilą gdy cały surowiec zostanie 
wydobyty, zwierzęta będą musiały zginąć, by tajemnica nigdy nie została 
ujawniona. 
- Moglibyśmy zwiększyć wydobycie - nikł Terl ostrożnie. - Nie, nie - sprzeciwił 
się Numph. - To jest niemożliwe westchnął. - Mamy ograniczony personel. 
Terl tylko na to czekał. 
- Ma pan rację - powiedział. - Jeśli czegoś nie wymyślimy, wybuchnie bunt. 
Numph skinął posępnie głową. 
- W czasie buntu - kontynuował Terl - robotnicy waporyzują w pierwszym rzędzie 
członków kierownictwa. 
Numph ponownie skinął głową, a na dnie jego bursztynowych oczu pojawił się 
strach. 
- Pracuję nad tym - dodał Terl. Nie był jeszcze gotowy do rozpoczęcia realizacji 
swoich planów, ale czas naglił. - Gdybyśmy mogli dać im nadzieję, że obniżki 
będą tylko tymczasowe i gdybyśmy nie sprowadzali nowego personelu, wówczas 
groźba wybuchnięcia buntu znacznie by się zmniejszyła. 
- Prawda - odparł Numph. - Już teraz nie sprowadzamy nowych pracowników. Ale 
nasze urządzenia pracują w warunkach przeciążenia i coraz częstsze są narzekania 
na taką sytuację. 
- No więc tak - zaryzykował Terl - co by pan powiedział, gdybym oświadczył, że 
właśnie opracowuję projekt zmniejszenia liczby naszej siły roboczej w ciągu 
najbliższych dwóch lat o połowę? 
- Powiedziałbym, że byłby to cud. 
Terl to właśnie chciał usłyszeć. Jeżeli zdobędzie przychylność dyrektora, 
wszyscy w Centrali Towarrystwa na Psychlo będą po jego stronie. Numph wyglądał 
tak, jakby zapalił się do tej idei. 
- Żaden Psychlos - mówił dalej Terl - nie lubi tej planety. Nie możemy tu 
wychodzić na zewnątrz bez masek... 
- Co zwiększa wydatki na gaz do oddychania - wpadł mu w słowo Numph. 
-..a zatem potrzebujemy siły roboczej oddychającej powietrzem, która potrafi 
wykonywać elementarne czynności używając maszyn. 
Numph opadł na fotel zniechęcony. 
- Jeśli myślisz o tych tam... jak ich zwano... Chinkosach, to zostali oni 
wyniszczeni przed wiekami. 
- To nie Chinkosi. I gratuluję Waszej Planetarnej Mości takiej znajomości 
historii Towarzystwa. Nie, nie myślę o Chinkosach. Istnieje tu lokalne źródło 
zaopatrzenia w potencjalną siłę roboczą. 
- Gdzie? 
- Nie chciałbym na razie rozwijać tego tematu, ale pragnę zameldować, że wyniki 
moich dotychczasowych badań są niezwykle obiecujące. 
- Czy mógłbyś powiedzieć coś więcej? 
- Otóż żyją tu istoty, które rokują nadzieje na ich sensowne wykorzystanie. Są 
bardzo sprawne manualnie. 
Numph się zastanowił. 
- Czy mówią? Czy możesz się z nimi porozumieć? 
- Tak - odparł Terl, aczkolwiek nie był jeszcze tego tak całkiem pewien. - 
Mówią. 
- Na południowym kontynencie żyje ptak, który też może mówić. Dyrektor 
tamtejszej kopalni przysłał jeden taki okaz. Mógł on kląć w Psychlo. Ktoś tam 
nie wymienił naboju powietrznego w jego kopule i ptak zdechł. - Numph zmarszczył 
brwi. - Ale ptak nie jest manualnie... 
- Nie, nie, nie - przeciął Terl. - Są to małe, niskie stworzenia. Dwoje ramion, 
dwie nogi... 
- Małpy! Terl, nie mówisz chyba poważnie... 
- Nie, nie małpy. Małpy nigdy nie zdołałyby obsłużyć maszyny. Mówię o ludziach. 
Numph patrzył na niego przez kilka sekund. Potem powiedział: 
- Ale jeśli nawet rzeczywiście potrafiliby pracować, jak mówisz, to przecież 
zostało ich tak niewielu... 
- Prawda - odparł Terl. - Człowiek został włączony do rejestru gatunków 
zagrożonych całkowitym wyginięciem. 
- Sam widzisz. A kilka takich stworzeń nie rozwiąże naszych... 
- Wasza Planetarna Mość, będę szczery. Jeszcze nie policzyłem, ilu ich tutaj 
zostało... 
- Ale przecież przez całe wieki nikt nie widział choćby jednego z nich, Terl... 
- Bezpilotowe samoloty zwiadowcze zarejestrowały ich obecność właśnie w tych 
górach, które pan widzi. Jest ich tu trzydziestu czterech, a na innych 
kontynentach znacznie więcej. Mam podstawy sądzić, że przy otrzymaniu 
odpowiednich środków, mógłbym zgromadzić ich kilka tysięcy. 
- Ach, no cóż, środki... wydatki... 
- Nie, nie. Nie rzeczywiste wydatki. Zacząłem już wprowadzać program 
oszczędnościowy, zredukowałem nawet liczbę bezpilotowych lotów zwiadowczych. A 
co do tych ludzi... Jeśli stworzy się im odpowiednie warunki, to szybko się 
rozmnożą... 
- Ale jeśli nikt nie widział choćby jednego... Poza tym, jakie funkcje mogliby 
spełniać? 
- Operatorów zewnętrznych maszyn, ponad siedemdziesiąt pięć procent naszego 
personelu właśnie tym się zajmuje. Obsługa traktorów czy urządzeń załadowczych 
nie wymaga specjalnych kwalifikacji. 
- Och, sam nie wiem, Terl. Gdybym zobaczył przynajmniej jednego... 
- Ja mam jednego. 
- Co?! 
- Tak, właśnie tu. W klatkach zwierzyńca w pobliżu ogrodzenia naszego terenu. 
Wybrałem się na zewnątrz i złapałem go. Miałem z tym trochę roboty, ale udało mi 
się. Wie pan, w szkole byłem dobry w strzelaniu. 
Numph zaczął ostrożnie: 
- Tak... słyszałem pogłoski, że w tym zwierzyńcu, czy jak go nazywasz, znajduje 
się jakieś dziwne zwierzę. Któryś z dyrektorów kopalni, myślę, że... tak, to był 
Char, wyśmiewał się z tego. 
- Nie można wyśmiewać spraw, które mogą mieć istotny wpływ na zyski Towarzystwa. 
- Terl spojrzał groźnie. 
- Racja, czysta racja. Char zawsze był głupcem. A więc robisz doświadczenia ze 
zwierzęciem, które mogłoby zastąpić nasz personel... No, no, godne uwagi. 
- Otóż - rzekł Terl - jeśli podpisze mi pan zlecenie na wykorzystanie środków 
transportu... 
- Och, no dobrze... Czy jest jakaś możliwość zobaczenia tego zwierzęcia? Wiesz, 
żebym mógł sprawdzić, do czego się ono nadaje. Same tylko odszkodowania 
pośmiertne, które musimy wypłacać w związku z wypadkami spowodowanymi awariami 
technicznymi... Gdyby udało się je zredukować albo przynajmniej zminimalizować, 
znacznie poprawiłby się stosunek zysków do strat. Tylko co zrobimy z 
ewentualnymi przypadkami zniszczenia maszyn? Musisz wiedzieć, że Centrala 
Towarzystwa nie lubi, gdy niszczą się maszyny. 
- Mam to stworzenie zaledwie od paru tygodni i potrzebuję jeszcze trochę czasu, 
aby wyszkolić je w obsłudze maszyn. Niedługo będę mógł urządzić dla pana pokaz 
jego umiejętności. 
- Świetnie. Daj mi znać, kiedy będziesz gotów! Mówiłeś, że je szkolisz? Wiesz, 
że uczenie niższych ras metalurgii lub taktyki bojowej jest zakazane prawem? Nie 
robisz tego, nieprawdaż? 
- Nie, nie, tylko obsługa maszyn. Wszystko to sprowadza się do naciskania 
przycisków i pociągania za dźwignie. Muszę je również uczyć języka, aby mogło 
zrozumieć otrzymywane polecenia. Jak będzie odpowiednio przygotowane, wówczas 
urządzę pokaz, a teraz, gdyby mógł mi pan podpisać te zlecenia... 
- Zrobię to, gdy obejrzę efekty twojej pracy - zdecydował Numph. 
Terl podniósł się z krzesła, przygotowane do podpisu blankiety zleceń wysunęły 
się do połowy z jego kieszeni. Wepchnął je z powrotem. Będzie musiał wymyślić 
coś innego. No tak, ale rozmowa i tak miała niespodziewanie dobry przebieg. Nie 
czuł się najgorzej. I wtedy Numph wylał mu na głowę wiadro zimnej wody. 
- Terl - powiedział - naprawdę doceniam twoją pomoc. Właśnie przed kilkoma 
dniami otrzymałem z Centrali Towarzystwa depeszę dotyczącą twojej osoby. Jak 
wiesz, oni tam robią plany z wyprzedzeniem. Potrzebowali na miejscu szefa 
bezpieczeństwa z doświadczeniem zawodowym i chcieli cię stąd odwołać. Na 
szczęście nie zgodziłem się i zarekomendowałem cię na jeszcze jedną 
dziesięcioletnią delegację służbową na Ziemi. Dołączyłem tę depeszę do twoich 
akt. Przyda ci się zapis świadczący o tym, że jest na ciebie popyt. 
Terl był zdruzgotany. Połyskująca żyła złota leżała sobie w górach. Potrzebował 
prawdopodobnie około dwóch lat na jej wydobycie, akurat tyle, ile pozostało mu 
do zakończenia standardowej delegacji służbowej. Wszystko zapowiadało się tak 
dobrze. A teraz jeszcze dziesięć lat! Ta myśl była nie do zniesienia. Jakiś 
haczyk! Natychmiast musiał znaleźć na Numpha jakiś haczyk! 
9
Huk był przeraźliwie głośny i zupełnie odmienny od tego, który regularnie co 
pięć dni wstrząsał klatką. 
Jonnie odkrył, że wspinając się po prętach uzyskuje rozległy widok na całą 
równinę aż do gór oraz na zabudowany kopułami teren zajmowany przez Psychlosów. 
Na wschód od niego znajdowała się ogromna, ogrodzona platforma o jasnej i 
błyszczącej nawierzchni. Na jej południowym krańcu stała kopulasta budowla, do 
której bez przerwy wchodzili i wychodzili Psychlosi. Północna część platformy 
miała inną nawierzchnię - na tej części lądowały i startowały dziwne 
cylindryczne pojazdy. Lądując wzniecały tumany kurzu, ich boki się otwierały, 
wysypywał się z nich gruz i zwały różnych materiałów, po czym pojazdy znów 
wznosiły się w powietrze i odlatywały, znikając gdzieś za linią horyzontu. 
Zwalone materiały ładowane były na biegnącą między wieżami taśmę transportową, 
na której wędrowały kawałek dalej, po czym były zrzucane na wielką hałdę. 
Dokładnie co pięć dni, zawsze o tej samej porze, działo się z nią coś, czego 
Jonnie nie mógł żadną miarą pojąć. Najpierw rozlegało się buczenie, leżący na 
platformie materiał rozjarzał się dziwnym światłem, potem dawał się słyszeć huk 
i... hałda znikała. A następnego dnia pojazdy znowu zrzucały swój ładunek, znowu 
huczała taśma, i tak przez następnych pięć dni, do kolejnego niewytłumaczalnego 
zniknięcia. 
Ze wszystkich tajemniczych i niepojętych zjawisk, które obserwował, ta 
osobliwość najbardziej przykuwała jego uwagę. Wszystko odbywało się w 
regularnych odstępach czasu, ale dzisiaj, jednego z pierwszych zimowych dni, 
zdarzyło się tam coś dziwnego. W jednej z maszyn przenoszących ładunek na 
taśmociąg nastąpił wybuch. Zgromadził się natychmiast tłum Psychlosów. Jedni 
robili coś z kierowcą, inni gasili płonącą maszynę. Podjechał jakiś pojazd, do 
którego przeniesiono ciało kierowcy. Inny zepchnął uszkodzoną maszynę na bok, by 
nie tarasowała drogi, a potem podjął przerwaną pracę przy załadunku. 
"Jakiś wypadek" - pomyślał Jonnie. Patrzył jeszcze przez chwilę, ale nic więcej 
się nie wydarzyło. Usłyszał natomiast znajome dudnienie ogromnych stóp. Do 
klatki zbliżał się jego potwór. Wszedł do środka i ze złością popatrzył na 
Jonniego. Ostatnio często bywał rozdrażniony. Teraz też wyglądał na 
zniecierpliwionego. Gwałtownie gestykulując wskazywał na maszynę uczącą, a 
później na Jonniego. Jonnie wziął głęboki oddech. Wiele miesięcy przesiedział 
przy tej maszynie, pracując bez wytchnienia. Ale jeszcze nigdy nie odezwał się 
do potwora ani słowem. Zrobił to teraz. Powiedział w Psychlo: 
- Zepsuła się. 
Potwór popatrzył na niego dziwnie, potem podszedł do maszyny i pchnął dźwignię 
do dołu. Nie działała. Podniósł ją do góry i zajrzał pod spód. Dla Jonniego był 
to nie lada wyczyn, on sam bowiem nie był w stanie przesunąć jej nawet o cal. 
Maszyna przestała działać właśnie tego ranka, na krótko przed eksplozją. Jonnie 
przysunął się bliżej, przyglądając się poczynaniom potwora. Usunął on małą 
płytkę z dna urządzenia i wyjął ze środka jakiś guzik. Obejrzał go, a potem 
położył maszynę na boku i opuścił klatkę. Wkrótce wrócił z innym guzikiem, 
włożył go w to samo miejsce, a następnie nasunął z powrotem płytkę. Ustawił 
urządzenie i ruszył dźwignię. Płyta zaczęła się obracać i maszyna powiedziała: 
"Proszę o wybaczenie, dodawanie i odejmowanie..." Potwór wskazał pazurem na 
stół, a później na Jonniego, który powoli i wyraźnie rzekł: 
- Znam je wszystkie, potrzebuję nowych płyt. 
Potwór patrzył na niego przez chwilę nieruchomym wzrokiem. W końcu wydobył z 
trzaskiem zestaw płyt z pojemnika i wyszedł. Wrócił po chwili z nowym, grubszym 
stosem płyt i włożył go do maszyny. Zdjął starą płytę i nałożył nową z kolejnym 
numerem porządkowym. Potem wskazał na Jonniego i na stół. Było oczywiste, że 
oczekuje natychmiastowego zabrania się do pracy. Jonnie westchnął i powiedział: 
- Człowiek nie żywi się surowym mięsem szczurów i nie pije brudnej wody. 
Potwór stanął jak wryty, wytrzeszczył na niego oczy, a potem usiadł na krześle i 
przyglądał mu się uważnie. 
10
Terl bacznie przypatrywał się stworzeniu. Chyba nie domyślało się jego planów? 
Nie, oczywiście, że nie. Może był ostatnio zbyt natarczywy i zwierzę wyczuło, że 
jest mu do czegoś potrzebne. A może był zbyt pobłażliwy? Przecież codziennie lub 
co drugi dzień zadawał sobie trud wyjścia na zewnątrz, by zastrzelić dla niego 
parę szczurów. A wcześniej, czyż nie zaopatrzył go w wodę? Albo też całe to 
zamieszanie z ustaleniem, co jada... 
Teraz zaś oto ten mały, niewdzięczny człowieczek stał przed nim, twierdząc 
bezczelnie, że nie smakuje mu otrzymywane pożywienie. Terl patrzył na niego 
badawczo: wygląda dość słabowicie. Miał na sobie mocno zużyte ubranie i był 
prawie siny z zimna. Powiódł wzrokiem dokoła - klatka była stosunkowo czysta. 
Człowiek najwidoczniej zakopywał swoje odchody. 
- Zwierzaku - odezwał się w końcu - lepiej byłoby, żebyś się zabrał do roboty. 
- Zimowa pogoda - powiedział Jonnie - szkodzi maszynie. W nocy i w czasie 
deszczu trzymam ją pod nakryciem z jeleniej skóry, ale wilgoć jej nie służy. 
Terla rozbawiło słuchanie zwierzaka wygłaszającego długie kwestie w języku 
Psychlo. Mówił z obcym akcentem, no i, co było drażniące, opuszczał zwroty 
grzecznościowe, typu "proszę o wybaczenie" czy "przepraszam", które obowiązywały 
przedstawicieli podległych Psychlosom ras z innych planet. 
- Zwierzaku - powiedział Terl - umiesz wymawiać słowa, ale nie umiesz przyjąć 
odpowiedniej postawy. Czy mam ci ją zademonstrować? 
Jonnie zdawał sobie sprawę z tego, że potwór mógł go zabić jednym machnięciem 
ogromnych łap, mimo to wyprostował się i rzekł: 
- Nie nazywaj mnie "zwierzakiem". Nazywam się Jonnie Goodboy Tyler. 
Terl osłupiał. Nie mógł tolerować takiej bezczelności. Uderzył. Obręcz omal nie 
złamała Jonniemu karku, gdy naprężona lina gwałtownie wyhamowała jego lot. Terl 
majestatycznie wyszedł z klatki i trzasnął drzwiami. Ziemia drgała jak podczas 
trzęsienia ziemi, gdy się oddalał. W pół drogi zatrzymał się jednak. Patrzył na 
ten szarobiały świat i czuł, jak narasta w nim wściekłość. Niech szlag trafi tę 
przeklętą planetę! 
Zawrócił do klatki, otworzył drzwi i podszedł do człowieka. Podniósł go, 
śniegiem otarł mu krew z twarzy, a potem postawił przed stołem. 
- Ja nazywam się Terl. O czym to właściwie mówiliśmy? Zaczął sobie zdawać 
sprawę, że zwierzę wyczuwa, iż jest mu potrzebne, i dzięki temu zyskuje nad nim 
przewagę. Jednak nigdy później nie zwrócił się do Jonniego inaczej niż: 
"zwierzaku". W końcu każdy musiał sobie wbić w głowę, że Psychlosi należą do 
rasy panującej. Do najwspanialszej rasy we wszystkich wszechświatach! 
3 
1
Zzt miotał się po całym warsztacie, strącał na podłogę narzędzia, rozrzucał 
części i w ogóle robił wiele hałasu. Nagle spostrzegł stojącego w pobliżu Terla. 
- Czy to ty byłeś motorem tej obniżki płac? - warknął. 
- Chyba raczej departament rachunkowości, nieprawdaż? odpowiedział łagodnie 
Terl. 
- Dlaczego obniżono mi pensję? 
- Nie tylko tobie, ale także mnie i wszystkim innym wyjaśnił Terl. 
- Mam trzy razy więcej roboty, żadnej pomocy i teraz tylko połowę pensji! 
- Mówiono mi, że ta planeta przynosi straty... 
- I żadnych premii - dorzucił Zzt. 
Terl przystąpił do ataku. 
- Ostatnio coś wiele maszyn wylatuje w powietrze - zawiesił głos. 
Zzt stanął i spojrzał na niego. Z tym Terlem nic nigdy nie było pewne. 
- Czego znowu chcesz? - zapytał. 
- Pracuję nad projektem, który pomógłby rozwiązać wszystkie te problemy i 
przywrócić poprzednie płace i premie. 
Zzt wiedział, że gdy Terl zaczyna być zbyt przyjacielski, należy mieć się na 
baczności. 
- Czego chcesz? - powtórzył podejrzliwie. 
- Jeśli mi się powiedzie, to nasze zarobki i premie mogą się nawet zwiększyć... 
- Słuchaj, jestem zajęty. Widzisz te wraki? 
- Chcę wypożyczyć mały górniczy ciągnik - wyjaśnił w końcu Terl. 
Zzt zaśmiał się szyderczo. 
- Jest tu jeden taki. Wyleciał w powietrze wczoraj w dole, w rejonie załadowczym 
transfrachtu. Weź go sobie! 
Mały spychacz miał zerwaną przez podmuch kopułę. Jego wewnętrzne okablowanie 
było zwęglone, a tablicę rozdzielczą pokrywały plamy zaschniętej krwi. 
- Ale mnie jest potrzebny sprawny ciągnik ciężarowy - powiedział Terl. - Nie 
uszkodzony. 
Zzt zaczął znowu ciskać narzędziami. Jedno z nich o mało nie trafiło w Terla. 
- No? 
- Masz zlecenie? - zapytał Zzt. 
- No więc... - zaczął Terl. 
- Tak też myślałem. - Zzt zatrzymał się i spojrzał na niego z niechęcią. - A 
może jednak miałeś coś wspólnego z tą obniżką płac? Krążą plotki, że rozmawiałeś 
z dyrektorem. 
- Omawialiśmy bieżące problemy bezpieczeństwa. 
- Ha! 
Zzt zaczął tłuc młotem w uszkodzony spychacz, usiłując usunąć szczątki 
ciśnieniowej kopuły. Wyraźnie dawał do zrozumienia, że uznał rozmowę za 
zakończoną. 
Terl wyszedł z warsztatu. Z posępną miną stał w korytarzu łączącym kopuły. 
Zastanawiał się. Telefon wewnętrzny był pod ręką, podniósł słuchawkę i połączył 
się z Numphem. 
- Tu Terl, Wasza Planetarna Mość. Czy mógłbym umówić się na spotkanie z panem za 
mniej więcej godzinę? Muszę coś panu pokazać... Dziękuję, dziękuję bardzo. Za 
godzinę. 
Odwiesił słuchawkę, odczepił od pasa maskę, nałożył ją i wyszedł na zewnątrz. 
Miękkie płatki śniegu wolno opadały na ziemię. 
Jonnie był zajęty przy maszynie uczącej, lecz ukradkiem obserwował potwora, 
który odwiązywał przymocowaną do prętów klatki linę. Mocne szarpnięcie oderwało 
go od pracy. 
- Chodź ze mną! - zarządził Terl. 
- Obiecałeś mi, że będę mógł rozpalić ognisko. Czy wybieramy się po drewno 
opałowe? - zapytał Jonnie. 
Terl nie odpowiedział. Ciągnąc linę zmusił chłopaka do pójścia za sobą. 
Skierował się wprost do starych pomieszczeń biurowych Chinkosów i kopnięciem 
buta otworzył drzwi. Jonnie z zainteresowaniem rozejrzał się dokoła. Wszędzie 
leżały grube warstwy kurzu, na papierach, książkach, na wiszących na ścianach 
mapach. Jonnie domyślił się, że to właśnie stąd pochodził stół i krzesło, 
stojące teraz w jego klatce, gdyż w pomieszczeniu było wiele takich samych 
mebli. Terl otworzył szafę i wyjął z niej maskę i butlę. Przyciągnął Jonniego do 
siebie i nałożył mu maskę, po czym używając małej pompy, zaczął napełniać 
powietrzem dołączony do maski zbiornik. 
- Co to jest? - zapytał Jonnie. 
- Zamknij się, zwierzaku! 
- Rozumiem, że ma to działać tak jak twoje urządzenie, ale dlaczego ty masz inny 
zbiornik? 
Terl kontynuował pompowanie powietrza do butli, ignorując pytanie. Chłopak 
ściągnął maskę i usiadł przy drzwiach szafy, odwracając się do niego plecami. 
Bursztynowe oczy zwęziły się. Terl miał jednak świadomość tego, że wszystkie 
jego plany opierają się na tym właśnie krnąbrnym zwierzęciu. 
- A więc dobrze - warknął z odrazą. - To jest maska powietrzna Chinkosów. 
Chinkosi oddychali powietrzem. Ty oddychasz powietrzem. Musisz nałożyć maskę, 
aby wejść do pomieszczeń kopuł, bo inaczej umrzesz. Moje butle zawierają 
właściwy gaz do oddychania, pomieszczenia kopuł wypełnione są też gazem do 
oddychania, nie powietrzem. Zadowolony teraz? 
- Nie możesz więc oddychać powietrzem - stwierdził Jonnie. 
Terl z trudem zapanował nad sobą. 
- To ty nie możesz oddychać gazem do oddychania! Psychlosi pochodzą z właściwej 
planety, która ma właściwą atmosferę! Ty, zwierzaku, umarłbyś na niej. Nałóż 
maskę! 
- Czy Chinkosi też musieli nosić maski w pomieszczeniach kopuł? 
- Myślę, że ci już o tym mówiłem. 
- Gdzie są ci Chinkosi? 
- Byli, byli - powiedział Terl mściwie. 
- Nie ma ich już tutaj? 
- Nie, nie ma ich już tutaj! - wykrzyknął Terl. - Chinkosi wyginęli. Wszyscy! A 
wiesz dlaczego? Bo zachciało się im buntu. Przestali pracować i robić to, co im 
kazano. 
- Aha - mruknął Jonnie. 
Potwierdziło to jego opinię o Psychlosach. Chinkosi byli inną rasą, przez długi 
czas ciężko pracowali dla Psychlosów, a w nagrodę za to zostali zgładzeni. 
Rozejrzał się po zrujnowanym pomieszczeniu. Chinkosi musieli wyginąć już dawno 
temu. 
- Widzisz ten wskaźnik? - zapytał Terl, pokazując napehuony zbiornik. - Wskazuje 
jedynkę, gdy butla jest pełna. W miarę jej opróżniania wskazówka idzie w dół, a 
gdy dojdzie do pięciu, możesz mieć kłopoty. Powietrza w butli wystarczy na 
godzinę. Obserwuj wskaźnik! 
- Wydaje mi się, że powinny być dwie butle i że jedna z nich powinna mieć pompę 
- zauważył Jonnie. 
Terl przyjrzał się masce i spostrzegł, że rzeczywiście miała uchwyty na drugą 
butlę oraz kieszeń na pompę. Nie zadał sobie przedtem trudu, by rzucić okiem na 
umieszczoną na masce instrukcję użytkowania. 
- Lepiej się zamknij! - warknął. 
Napełnił jednak drugą butlę i dołączył ją razem z pompą do maski. 
- Posłuchaj mnie teraz, zwierzaku! Idziemy do pomieszczeń Psychlosów i mam 
zamiar odbyć tam rozmowę z bardzo ważną osobistością z kierownictwa. Masz się 
nie odzywać i robić dokładnie to, co ci się każe! Zrozumiałeś? 
Jonnie patrzył na niego bez słowa. 
- Jeśli nie będziesz posłuszny - ciągnął Terl - to wystarczy, że poluźnię ci 
maskę i może się to dla ciebie źle skończyć. Targnął liną. Nie lubił spojrzenia 
tych lodowatych, niebieskich oczu. - Idziemy, zwierzaku! 
2
Numph był pełen najgorszych przeczuć. Niepewnie spojrzał na wchodzącego do 
gabinetu Terla. 
- Bunt...? - zapytał. 
- Jak dotąd, jeszcze nie - odparł Terl. 
- Z czym więc przyszedłeś? 
Terl targnął liną. 
- Chciałem panu pokazać stworzenie ludzkie. 
Numph patrzył w milczeniu. Stało przed nim prawie nagie, nie owłosione zwierzę. 
Ach tak, miało trochę futra, na głowie i dolnej części twarzy. Miało też dziwne, 
błękitne oczy. 
- Nie pozwól mu tylko nasiusiać na podłogę - rzucił pośpiesznie. 
- Niech pan spojrzy na jego ręce - powiedział Terl. Manualnie sprawny. 
- Czy jesteś pewny, że nie ma żadnego buntu? - zapytał dyrektor. - Dziś rano 
rozpuszczono takie wieści. Nie mam jeszcze odpowiedzi z dwóch kontynentów, z 
tamtejszych kopalń. 
- Nie są prawdopodobnie zbyt zadowoleni, ale nie ma jeszcze buntu. Jeśli pan 
spojrzy na te ręce... 
- Będę musiał dokładnie śledzić wydobycie rudy - powiedział Numph. - Mogą 
próbować je zmniejszyć. 
- No cóż... i tak brakuje nam sporo personelu. W dziale transportu w ogóle nie 
ma mechaników obsługi. Wszyscy zostali przeniesieni do produkcji, aby zwiększyć 
wydobycie. 
- Mówiono mi, że na rodzimej planecie szerzy się bezrobocie. Może powinienem 
ściągnąć więcej personelu? 
Terl westchnął. Co za absolutny dureń! 
- Nie sądzę, żeby pyry zmniejszonych zarobkach, braku premii i tak obrzydliwych 
warunkach, jakie są na tej planecie, znalazł pan wielu chętnych. Otóż to 
zwierzę... 
Dyrektor sprawiał wrażenie, że zupełnie go nie słucha. 
- Tak, właśnie, powinienem był sprowadzić tu więcej personelu, zanim obcięliśmy 
zarobki. Jesteś pewien, że nie ma żadnego buntu? 
- No cóż, najlepszym sposobem powstrzymania buntu jest obietnica zwiększenia 
produkcji. Myślę, że w ciągu roku będziemy mogli zastąpić pięćdziesiąt procent 
operatorów zewnętrznych maszyn i pojazdów nimi. - Terl klął w duchu tępotę 
szefa. 
- Nie nasiusiało na podłogę, nieprawdaż? - zapytał Numph, przechylając się przez 
biurko. - Ależ to stworzenie brzydko pachnie! 
- To te niewyprawne skóry, które nosi. Nie ma jeszcze odpowiedniego ubrania. 
- Ubranie? Czy ono nosi ubranie? 
- Tak, jestem przekonany, że nosi, Wasza Planetarna Mość, ale teraz ma tylko 
skóry. A tak poza tym, mam tu parę zleceń... Terl podszedł do biurka i położył 
na nim dokumenty. 
- Zaledwie przed chwilą sprzątnięto mi gabinet - zmarszczył się Numph. - A teraz 
znów trzeba będzie gruntownie go wywietrzyć. Co to za papiery? - zapytał, 
spoglądając na zlecenia. 
- Chciał pan, abym zademonstrował, że to stworzenie będzie w stanie obsługiwać 
maszyny. Jedno z tych zleceń dotyczy zaopatrzenia ogólnego, drugie jest na 
pojazd. 
- Opatrzone są klauzulą "pilne". 
- No cóż, jeśli chcemy uniknąć buntu, to musimy działać szybko. 
- Faktycznie. - Numph przyglądał się formularzowi zlecenia z taką uwagą, jakby 
widział go po raz pierwszy. 
Jonnie stał cierpliwie, starając się zapamiętać każdy szczegół otoczenia: otwory 
doprowadzające gaz do oddychania, materiał kopuły, podtrzymujące ją wsporniki. 
Wewnątrz kopuł Psychlosi nie nosili masek i Jonnie po raz pierwszy widział ich 
twarze były niemal ludzkie. Ich oczy miały bursztynowy kolor i przypominały 
trochę wilcze ślepia. Uczył się już odczytywać z nich emocje. Mijani przez nich 
Psychlosi patrzyli na Jonniego z zaciekawieniem, na Terla - z otwartą wrogością. 
Widocznie Terl wykonywał jakieś specjalne zadania lub miał specjalną rangę, 
która sprawiała, że nie cieszył się zbytnią sympatią. 
Dyrektor w końcu podniósł wzrok. 
- Ty naprawdę myślisz, że to stworzenie będzie w stanie kierować maszyną? 
- Muszę mieć pojazd, aby je tego nauczyć. 
- Och - rzekł Numph. - Więc jeszcze nie jesteś pewien, czy potrafi? 
"A niech to szlag trafi - wściekał się w duchu Terl. - Ten dureń jest naprawdę 
nie do zniesienia. Ale zaraz, zaraz! Numph wygląda, jakby go coś dręczyło". 
Gdyby wiedział, co to jest, może mógłby zrobić z tego uiytek. Będzie więc musiał 
mieć oczy i uszy szeroko otwarte. 
- Bardzo szybko nauczyło się obsługiwać maszynę uczącą, Wasza Planetarna Mość. 
- Maszynę uczącą?! 
- Tak, może czytać i pisać w swoim własnym języku oraz potrafi mówić i pisać w 
Psychlo. 
- Nie! 
Terl zwrócił się do Jonniego. 
- Pozdrów Jego Planetarną Mość! 
Jonnie utkwił wzrok w Terlu, ale nie powiedział nic. 
- Mów! - głośno nakazał Terl, a półgłosem dodał: - Chcesz, żebym ci zerwał tę 
maskę z twarzy? 
- Myślę, iż Terl chce, żeby podpisał pan zlecenia, aby można mnie było nauczyć 
obsługi maszyny - powiedział Jonnie. - Jeśli pan mu to polecił, to powinien je 
pan podpisać. 
Numph nie zareagował. Patrzył przez okno, myśląc o czymś intensywnie. Jego 
nozdrza się rozszerzyły. 
- To stworzenie śmierdzi! 
- Zaraz go tu nie będzie - rzekł Terl. - Zniknie, gdy tylko otrzymam podpisane 
zlecenia. 
- Tak, tak - powiedział dyrektor i jednym pociągnięciem pióra podpisał 
formularze. 
Terl zgarnął je szybkim ruchem. Numph pochylił się do przodu. 
- Chyba nie nasiusiało na podłogę, nieprawdaż? 
3
Terl miał za sobą bezsenną noc. Dzień był szary, płatki śniegu opadały wolno, 
pokrywając uszkodzony niewielki spychacz. Człowiek w ogromnym fotelu Psychlo 
wyglądał nadzwyczaj śmiesznie i Terl prychnął z niezadowoleniem. 
Pierwszą walkę stoczył o zlecenie na uniform. Zarządzający magazynem odzieżowym 
- parszywy półgłówek o imieniu Druk - twierdził, że zlecenie jest sfałszowane. 
Powiedział nawet, że znając Terla, nie ma co do tego żadnych wątpliwości, i miał 
czelność zweryfikować je u administratora. Później zaś oświadczył, że nie ma 
żadnego uniformu o takim rozmiarze i że ani on, ani' Towarzystwo nie miało 
zwyczaju ekwipować karzełków. Materiał? Tak, miał materiał. Ale był to materiał 
dla personelu kierowniczego. 
Potem odezwał się zwierzak i oświadczył, że w żadnym wypadku nie nałoży na 
siebie purpury. Terl trzepnął go na odlew, ale tamten, pozbierawszy się z 
podłogi, powtórzył swoje oświadczenie. Terl chwilami czuł się wobec niego 
bezradny. Poszedł więc do pomieszczeń starych Chinkosów i znalazł belę 
niebieskiego materiału, z jakiego kiedyś szyto ubrania Chinkosom. Co prawda 
krawiec orzekł, że jest to zupełna tandeta, ale Terl miał już naprawdę dosyć 
sporów na ten temat. Wykrojenie i spojenie dwóch uniformów dla człowieka zajęło 
godzinę. Później zaś była batalia o sprzączkę na pas. Zwierzak wpadł prawie w 
szał, gdy Terl usiłował mu ją zamocować. Trzeba więc było znowu przejść się do 
pomieszczeń Chinkosów. Terl znalazł tam małą złotą wojskową sprzączkę z wyrytym 
orłem. Zwierzakowi, gdy ją zobaczył, oczy zabłysły z zachwytu. 
Drugą walkę stoczył z szefem transportu. Zzt najpierw w ogóle nie chciał z nim 
rozmawiać, w końcu raczył łaskawie spojrzeć na zlecenie. Zwrócił Terlowi uwagę, 
że na dostarczonych mu blankietach nie było numerów rejestracyjnych, i 
stwierdził, że w związku z tym może wydać jakikolwiek pojazd, według własnego 
uznania, po czym dodał, że może dać tylko uszkodzony spychacz. To właśnie 
ostatecznie wyprowadziło Terla z równowagi. Trzasnął Zzta z całej siły i przez 
prawie pięć minut kotłowali się, tłukąc się nawzajem. Ostatecznie jednak wziął 
ten uszkodzony spychacz. Aby go wyprowadzić z garażu przez śluzę atmosferyczną, 
musiał kierować pojazdem, idąc obok niego. 
Zwierzak siedział teraz na pojeździe, a Terl z trudnością starał się zapanować 
nad sobą. 
- Co to za zielone paskudztwo na całym siedzeniu i podłodze? - pytał Jonnie. 
- To krew. 
- Ale nie jest czerwona. 
- Krew Psychlosów nie jest czerwona. To jest prawdziwa krew i ma właściwy kolor: 
zielony. A teraz zamknij się, zwierzaku!' Zamierzam ci wytłumaczyć, jak... 
- A co to za zwęglenie wokół krawędzi tego wielkiego kota? Nie zwracając na 
niego uwagi, dociekał Jonnie, wskazując na okrągłą listwę, do której kiedyś 
umocowana była kopuła kabiny. 
Tert nie wytrzymał i uderzył go tak, że Jonnie omal nie wyfrunął z ogromnego 
fotela. 
- Muszę to wiedzieć - wykrztusił, gdy odzyskał już oddech. - Jak inaczej mogę 
być pewny, że ktoś nie nacisnął na niewłaściwy guzik i nie wysadził tego w 
powietrze? 
Terl westchnął ciężko. 
- Nikt. nie nacisnął na żaden niewłaściwy guzik. To po prostu wybuchło. 
- Ale w jaki sposób? Coś musiało spowodować wybuch. 
W tym momencie Jonnie uświadomił sobie, że był to ten sam pojazd, w którym 
zginął Psychlos, tam w dole przy lądowisku. Odgarnął z fotela śnieg, usiadł na 
nim i zaczął ostentacyjnie patrzeć w inną stronę. 
- No dobrze - burknął Terl opryskliwie. - Gdy te pojazdy są prowadzone przez 
operatorów Psychlo, mają nad kabiną przezroczystą osłonę, ponieważ wewnątrz 
kabiny jest gaz do oddychania. Ty nie będziesz potrzebował ani osłony, ani gazu 
do oddychania, więc nic nie wybuchnie. 
- Tak, ale dlaczego to wybuchło? Muszę wiedzieć, jeśli mam kierować tym 
pojazdem. 
- Pod osłoną kabiny - rzekł Terl - znajdował się gaz do oddychania. Ładowali 
wtedy rudę złota, która musiała mieć w sobie jakieś drobiny uranu. Musiał też 
być przeciek z osłony lub drobne jej pęknięcie, a gdy gaz do oddychania zetknął 
się z uranem, wtedy nastąpił wybuch. 
- Uraaan? Uraaan? 
- Źle to wymawiasz. Mówi się: uran. 
- Jak się to nazywa po angielsku? 
Tego Terlowi było już za dużo. 
- A skąd niby ja mam to wiedzieć? - zawarczał. 
Jonnie uśmiechnął się w duchu. "Uran, uran" - wbijał sobie w pamięć. Powodował 
wybuch gazu do oddychania! No, a przy okazji wydało się, że Terl nie potrafi 
mówić po angielsku. 
- Do czego służą te przyciski? - pytał dalej. 
Terl złagodniał nieco. 
- Ten przycisk zatrzymuje pojazd. Zapamiętaj to dobrze. Jeśli cokolwiek będzie 
nie tak, jak trzeba, naciśnij go. Ten drążek kieruje go w lewo, a tamten w 
prawo. Ta dźwignia podnosi przednią łopatę, tamta pochyla ją, a ta z kolei 
ustawia pod właściwym kątem. Czerwony przycisk cofa pojazd. 
Jonnie stanął na płytach podłogi. Próbował operować dźwignią sterującą łopatą. 
Wychylał się przy tym z kabiny, żeby kontrolować jej poruszenia. 
- Widzisz tę kępę drzew? - zapytał Terl. - Ruszaj w jej kierunku. Wolniutko! 
Zatrzymaj go teraz! 
Jonnie wykonał polecenie. 
- Teraz go cofnij! Teraz zatocz koło! 
Terlowi zdawało się, że pojazd jest mały. W rzeczywistości fotel kierowcy 
znajdował się piętnaście stóp nad ziemią, a łopata miała dwadzieścia stóp 
szerokości. Gdy pracował, ziemia drżała. 
- Zacznij teraz odgarniać śnieg! - polecił Terl. - Kilka cali nad ziemią. 
Początkowo Jonnie miał trudności z właściwym ustawieniem łopaty podczas ruchu 
pojazdu, ale szło mu coraz lepiej. Terl obserwował go. Było zimno, był 
niewyspany, trochę obolały po bójce z Zztem. Jonnie zatrzymał pojazd, aby przez 
chwilę odpocząć. 
- Dlaczego Numph nie słuchał, kiedy do niego mówiłem? zapytał. 
- Zamknij się, zwierzaku! 
- Ale ja muszę wiedzieć, może mój akcent jest niedobry? 
- Twój akcent jest okropny, ale nie w tym rzecz. Miałeś na twarzy maskę, a 
dyrektor jest trochę głuchy. 
Było to zwyczajne, ordynarne kłamstwo - Numph miał świetny słuch, ale wyraźnie 
był rozkojarzony. Terl całą noc spędził na szperaniu w depeszach, zapisach i 
aktach, próbując dojść do sedna sprawy. Jakiś haczyk, jakiś punkt zaczepienia! 
Tego właśnie potrzebował, a tymczasem nie znalazł nic godnego uwagi. W ogóle 
nic. A przecież na pewno coś było. Zaczynał powoli odczuwać skutki nie 
przespanej nocy. Zamierzał wrócić do siebie i zdrzemnąć się trochę. 
- Mam parę raportów do napisania - powiedział. - A ty po prostu kontynuuj jazdę 
w koło i nabieraj praktyki w operowaniu pojazdem! Niedługo będę z powrotem. 
Wyjął z kieszeni guzikową kamerę i przyczepił ją do tylnego kabłąka, poza 
zasięgiem przywiązanego do ramy pojazdu zwierzaka. 
- Niech ci nie wpadnie do głowy jakiś głupi pomysł. Ten pojazd porusza się tylko 
z małą prędkością - dodał i poszedł sobie. 
Drzemka, poprzedzona sporą ilością kerbango, trwała nieco dłużej, niż zamierzał, 
i było już prawie ciemno, gdy zjawił się z powrotem. Zatrzymał się z 
wytrzeszczonymi oczami. Całe pole było poorane gąsienicami, ale nie to wprawiło 
go w oszołomienie. Zwierzak zgrabnie powalił z pół tuzina drzew i przepchnął je 
na samą górę, aż do swojej klatki. Co więcej, wykorzystał ostrze łopaty do 
pocięcia drzew na kawałki! Siedział teraz skulony na fotelu, osłaniając się od 
przenikliwego wiatru. 
Terl odwiązał linę. 
- Po co to wszystko? - zapytał, wskazując porąbane drzewa. 
- Drewno opałowe - odparł Jonnie. - Skoro już jestem odwiązany, to wniosę je do 
klatki. 
- Drewno opałowe? 
- Powiedzmy, mój przyjacielu, że obrzydło mi jedzenie surowych szczurów. 
Tej nocy, po zjedzeniu pierwszego od miesięcy gorącego posiłku, rozgrzany w 
przyjemnym cieple rozpalonego na podłodze klatki ogniska, Jonnie wydał z siebie 
westchnienie ulgi. Nowe ubranie wisiało w górze na patykach i schło. On zaś 
siedział ze skrzyżowanymi nogami i porównywał wyjęty z torby krążek złotego 
metalu, zabrany z Wielkiego Miasta, ze złotą klamrą do pasa, którą dostał od 
Terla. Ptak ze strzałami był na obu wizerunkach w zasadzie taki sam. Teraz 
Jonnie potrafił już odczytać wyryte na nich napisy. Na krążku było napisane: 
"Stany Zjednoczone Ameryki", a na klamrze: "Siły Powietrzne Stanów 
Zjednoczonych". 
A więc dawno temu jego współplemieńcy tworzyli naród! I ten naród miał jakiegoś 
rodzaju siły związane z powietrzem. Psychlosi mieli na pasach klamry z napisami, 
które mówiły, że byli członkami Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego. 
Jonnie postanowił, że od tej chwili będzie członkiem, jedynym członkiem, Sił 
Powietrznych Stanów Zjednoczonych. Pieczołowicie włożył klamrę pod kawałek 
szmaty, która służyła mu za poduszkę, i przez długi czas leżał, patrząc z 
uśmiechem na tańczące płomienie. Uśmiech ten na pewno przestraszyłby Terla, 
gdyby mógł go zobaczyć. 
4
Potężna planeta Psychlo, "Królowa Galaktyk", pławiła się w promieniach swoich 
trzech słońc. 
Kurier czekał na poboczu rejonu wlotowego transfrachtu Intergalaktyki. Na tle 
fioletoworóżowego nieba rysowały się na horyzoncie purpurowe zbocza wzgórz. 
Patrzył na swojski krajobraz terenu potężnego Towarzystwa Intergalaktycznego: 
rzygające dymem fabryki, linie wysokiego napięcia, maszyny i pojazdy kipiące na 
wielopoziomowych drogach i placach. W oddaleniu rysowały się monumentalne 
kształty Imperial City. Pośród leżących dalej wzgórz widać było tereny innych 
towarzystw - fabryki, które wypluwały z siebie produkty dla całych galaktyk. 
Kurier siedział okrakiem na małym skuterze terenowym, korzystając z chwili 
wytchnienia w swoich codziennych jazdach tam i z powrotem, i rozmyślał. "Komu by 
się chciało żyć i mozolić na jakichś zapomnianych planetach o małym ciążeniu, 
nosić maskę, pracować pod kopułami, prowadzić uszczelniane pojazdy, ryć obcy 
grunt? Lub też brać udział w jakiejś wojnie o tereny, na których tak czy owak 
nikomu nie zależało?" Nie jemu, to było pewne. 
Powietrze przeszył przenikliwy gwizd - sygnał, ostrzegający, aby z platformy 
wyładowczej transfrachtu usunąć całą flotę pojazdów z łopatami i szczotkami, 
które ją czyściły. Układ rozpiętych wokół przewodów zaczął wydawać pomruk, który 
przekształcił się w grzmiący wybuch. Tony rudy, teleportowanej przez galaktyki, 
zmaterializowały się na powierzchni platformy. 
Kurier przypatrywał się operacji. Popatrzcie no! Świeżo przybyła ruda pokryta 
była białawą substancją. Widywał ją od czasu do czasu już przedtem. Ktoś 
powiedział mu, że to coś nazywa się "śnieg". Białe płatki zamieniały się w 
strużki wody. Dobrze, że nie musiał pracować na takiej zwariowanej planecie! 
Zabrzmiał sygnał odwołania alarmu i kurier, dodawszy gazu, skierował maszynę w 
kierunku stosu rudy. Brygadzista wyładunku właśnie podchodził do niego dudniącym 
krokiem. 
- Popatrz na to! - odezwał się kurier. - Śnieg. 
Brygadzista wszystko to już widział, wszystko to już znał i miał w pogardzie 
młodych kurierów. 
- To boksyt, a nie śnieg. 
- Gdy to przybyło, miało na sobie śnieg. 
Brygadzista wdrapał się na stos. Wyłowił z niego małą skrzynkę ekspedycyjną, 
odnotował jej numer na podręcznej tabliczce, a potem podał kurierowi, który 
podpisał przyczepiony do niej formularz. Spychacze rudy rzuciły się na hałdę. 
Kurier dodał gazu i zaczął przepychać się między nadjeżdżającymi maszynami, 
spiesząc w kierunku zabudowań Centralnej Administracji Intergalaktycznej. 
W parę minut później urzędnik niosący skrzynkę wszedł do biura Zafina, Młodszego 
Asystenta Zastępcy Dyrektora do Spraw Nie Zamieszkanych Drugorzędnych Planet. 
Biuro to było niewiele większe od kabiny, ponieważ w Centralnej Administracji 
Intergalaktycznej zatrudnionych było trzysta tysięcy osób i należało oszczędnie 
gospodarować pomieszczeniami. 
- Dlaczego to jest mokre? - zapytał Zafin, młody i ambitny członek personelu 
kierowniczego. 
Urzędnik, który właśnie stawiał skrzynkę na biurku, podniósł ją szybko i wytarł 
do sucha kawałkiem materiału. Spojrzał na nalepkę. 
- Przyszła z Ziemi, musi tam padać deszcz. 
- Typowe - powiedział Zafin. - Gdzie to jest? 
Urzędnik włączył przycisk projektora i na ścianie rozbłysła mapa Wszechświata. 
Ustawił ostrość obrazu, przyjrzał mu się badawczo, a potem położył pazur na 
małej kropce. Zafin nie zadał sobie nawet trudu, by na nią spojrzeć. Otworzył 
skrzynkę ekspedycyjną i sortował depesze do różnych departamentów, błyskawicznie 
kładąc swój podpis na tych, które tego wymagały. Prawie kończył, gdy natknął się 
na depeszę specjalną. Spojrzał na nią z niesmakiem. 
- Pilna z zieloną błyskawicą - mruknął. 
Urzędnik wziął ją pokornie i przeczytał. 
- To tylko prośba o informację. 
- Zbyt wysoki stopień pilności - rzekł Zafin i wziął ją z powrotem. - Mamy trzy 
wojny, a tu ktoś tam z... skąd? 
- Z Ziemi - przypomniał urzędnik. 
- Kto to nadesłał? 
Urzędnik ponownie przyjrzał się depeszy. 
- Szef bezpieczeństwa nazywający się... nazywający się Terl. 
- Co jest w jego aktach? 
Urzędnik położył pazur na jednym z przycisków konsoli, coś zachrobotało i 
podłużny otwór w ścianie wypluł z siebie skoroszyt. 
- Terl... - Zafin zmarszczył brwi w zamyśleniu. - Chyba słyszałem już kiedyś to 
imię. 
Urzędnik przeglądał zawartość skoroszytu. 
- Przed pięcioma miesiącami prosił o przeniesienie. 
- Genialna pamięć w genialnym mózgu - powiedział z głębokim zadowoleniem Zafin - 
to właśnie ja! Nigdy nie zapominam imion. Musi to być wymarłe i nudne miejsce ta 
Ziemia. A teraz depesza z niewłaściwym stopniem pilności. Gdzie ona się 
podziała? 
- Na pańskim biurku, Wasza Wielmożność. 
Zafin rzucił na nią okiem. 
- Ten tam, Terl, chce wiedzieć, jakie powiązania. ma... Numph? Numph? 
Urzędnik pomanipulował przy konsoli i na ekranie rozbłysnął napis: "Namiestnik 
Międzygalaktyczny. Ziemia". 
- Prosi o informacje, jakie powiązania ma Numph w głównym biurze - dokończył 
Zafin. 
Urzędnik nacisnął kilka innych przycisków i powiedział: 
- Jest stryjem Nipe, Asystenta Dyrektora Rachuby Drugorzędnych Planet. 
- No cóż, napisz depeszę i wyślij zwrotną pocztą! 
- Ta jego depesza ma klauzulę poufności - powiedział urzędnik. 
- Zatem i ty wyślij poufną! - rzekł Zafin i odchylił się do tyłu w zamyśleniu. 
Wstał i wyjrzał przez okno, patrząc na odległe miasto. Powiew wiatru był chłodny 
i przyjemny. Wrócił do biurka. 
- No cóż, nie podejmiemy żadnych środków dyscyplinarnych wobec tego jak-mu-
tam... 
- Terl - podpowiedział urzędnik. 
- Terla - powtórzył Zafin. - Zaznacz tylko w jego aktach, że nadaje zbyt wysokie 
stopnie pilności różnym bzdurom. Jest po prostu młody i ambitny i nie bardzo 
wie, jak się wypełnia obowiązki kierownicze. A my tu nie potrzebujemy ani 
nadmiaru, ani niewłaściwych czynności administracyjnych. Zrozumiałeś? 
Urzędnik wycofał się wraz ze skrzynką i jej zawartością. W aktach Terla umieścił 
adnotację: "Nadaje zbyt wysokie stopnie pilności różnym bzdurom. Młody, ambitny, 
brak odpowiednich kwalifikacji do funkcji kierowniczych. Nie zwracać uwagi na 
dalsze jego doniesienia". Siedząc w swojej malutkiej kabinie, urzędnik 
uśmiechnął się złośliwie. Uświadomił sobie właśnie, że adnotacja pasowałaby 
również do Zafina. Wykaligrafował urzędową odpowiedź na depeszę Terla i nie 
zadał sobie nawet trudu, by jej kopię wpiąć do akt. Za kilka dni zostanie 
przeteleportowana z powrotem na Ziemię. 
Potężny, władczy i arogancki świat Psychlo nadal huczał niestrudzoną 
aktywnością. 
5
Nadszedł dzień pokazu. Terl wczesnym rankiem jeszcze raz poddał zwierzaka 
próbie. Kazał mu jeździć spychaczem pod górę, w dół i w kółko. Zajmował się tym 
tak energicznie, że maszynie w końcu zabrakło paliwa. Poszedł do warsztatu Zzta. 
- Nie masz zlecenia - powiedział Zzt. 
- Przecież to tylko ładunek paliwowy... 
- Wiem, wiem. Ale muszę się z nich rozliczać. 
Terl zaczynał już zgrzytać kłami, gdy szef transportu znienacka uśmiechnął się i 
oświadczył ugodowo: 
- Powiem ci, co zrobię. Ostatecznie, zrezygnowałeś z pięciu bezpilotowych 
samolotów zwiadowczych. Zrobię ci przegląd tego spychacza. 
Nałożył maskę i wyszli razem na zewnątrz. Zwierzak siedział na maszynie, z 
obrożą na szyi, a połączona z nią lina była mocno przywiązana do kabłąka. Był 
sinawy z zimna i trząsł się w podmuchach przejmującego wiatru, ale Terl nie 
zwrócił na to uwagi. Zzt zwolnił zatrzaski maski silnika. 
- Tylko się upewnię, czy wszystko jest sprawne - powiedział głosem przytłumionym 
przez maskę. - Stara maszyna. 
- Chciałeś powiedzieć wrak - poprawił go Terl. 
- Owszem, owszem - odparł Zzt, pracowicie wyjmując i wkładając z powrotem kable. 
- Ale dostałeś go, nieprawdaż? 
Jonnie przechylił się przez burtę i patrzył uważnie w dół. 
- Odłączył się jeden z przewodów - powiedział w pewnej chwili. 
- Ach, rzeczywiście - rzekł Zzt. - To ty mówisz? 
- Myślę, że mnie słyszałeś. 
- Tak, słyszałem - odparł Zzt. - Ale nie usłyszałem żadnych zwrotów 
grzecznościowych. 
- Przecież to tylko zwierzę - parsknął Terl. - I co masz na myśli, mówiąc o 
zwrotach grzecznościowych? Do mechanika? 
- Taak. - Zzt zignorował zaczepkę Terla. - Myślę, że teraz wszystko tu jest w 
porządku. 
Wyciągnął ładunek energetyczny, włożył go w obudowę i przykręcił Pokrywę. 
- Zapuść motor! 
Terl sięgnął do wnętrza pojazdu i nacisnął guzik rozruchu. Wydawało się, że 
maszyna chodzi dobrze. 
- O ile się nie mylę, robisz dzisiaj coś w rodzaju pokazu. Nigdy nie widziałem 
zwierzęcia prowadzącego pojazd. Czy nie będziesz miał nic przeciwko temu, żebym 
przyszedł to obejrzeć? 
Terl mierzył go wzrokiem. Właściwie Zzt nie mógł mu w niczym zaszkodzić. 
- Przyjdź! - mruknął. - Tutaj, za godzinę. 
- Czy mogę się trochę ogrzać? - zapytał Jonnie. 
- Zamknij się! - rzucił Terl z niechęcią i pośpieszył do pomieszczeń biurowych. 
Oczekiwał nerwowo na przyjęcie przez Numpha. Jeden z urzędników zgłosił już jego 
przybycie, ale wciąż nie było zaproszenia do wejścia do gabinetu. Nie mogąc się 
doczekać, zdołał nakłonić innego urzędnika do ponownego zaanonsowania go i tym 
razem otrzymał pozwolenie na wejście. Numph nie miał na biurku nic z wyjątkiem 
rondla z kerbango. Przez przezroczyste sklepienie oglądał panoramę gór. Odwrócił 
się wreszcie i skierował na Terla nieobecne spojrzenie. 
- Pokaz, którego pan sobie zażyczył, może odbyć się bezzwłocznie - zameldował 
Terl. - Wszystko jest przygotowane, Wasza Planetarna Mość. 
- Jaką to ma sygnaturę? - zapytał Numph. 
- Projekt numer 39a, Wasza Planetarna Mość - wymyślił Terl na poczekaniu. 
- Mam wrażenie, że ta sygnatura dotyczy rekrutacji nowego personelu terenowego. 
Terl myślał szybko. 
- Tamten projekt nosi prawdopodobnie numer 39. Ten natomiast ma numer 39a i 
dotyczy zastępowania personelu... 
- Ach, tak. Przerzucenie dodatkowego personelu z rodzimej planety. 
- Ależ nie, Wasza Planetarna Wysokość. Pamięta pan, oczywiście, to zwierzę... 
- Ach, tak, zwierzę - powiedział Numph i nadal po prostu siedział. 
"Żeby wreszcie coś na niego mieć!" - myślał z rozpaczą Terl. Nie mógł znaleźć 
najmniejszego drobiazgu na tego starego głupca. Przeczesał wszystkie biura i nie 
znalazł nic. Biuro Spraw Wewnętrznych Centralnej Administracji stwierdziło 
zaledwie, że jest on stryjem Nipe, Asystenta Dyrektora Rachuby Drugorzędnych 
Planet. Wynikało z tego w sposób oczywisty, że stanowisko otrzymał po 
znajomości. Tyle tylko Terl mógł wywnioskować. 
Widać było, że Numph nie ma ochoty ruszyć się ze swojego fotela. Terl widział 
już, jak walą się jego plany; będzie musiał zlikwidować swojego zwierzaka i 
zapomnieć o wszystkim tylko dlatego, że nie ma czym zaszantażować tego 
niekompetentnego bałwana. Maskując napięcie kamiennym wyrazem twarzy, myślał 
gorączkowo. 
- Obawiam się - rzekł Numph - że... 
Terl wiedział, że nie może pozwolić na dokończenie tego zdania, nie może 
pozwolić na ostateczne skazanie siebie na tę przeklętą planetę! Natchnęło go 
jakieś genialne przeczucie. 
- Czy miał pan ostatnio jakieś wiadomości od swego bratanka? - zapytał wpadając 
Numphowi w słowo. 
Starał się, żeby zabrzmiało to lekko. Chciał właśnie zmyślić na poczekaniu, że 
znał Nipe ze szkoły, ale już nie musiał. Efekt jego pytania był zdumiewający. 
Numph szarpnął się do przodu i spojrzał na niego z napięciem. Nie było to bardzo 
gwałtowne szarpnięcie, ale dla Terla wystarczające. Coś się za tym kryło! Terl 
stał w milczeniu, a Numph nadal wpatrywał się w niego i wydawało się, że na coś 
czeka. Czyżby się czegoś obawiał? 
- Nie ma powodu, by bać się tego zwierzęcia - powiedział Terl gładko i 
swobodnie, udając, że tak właśnie interpretuje reakcję dyrektora. - Nie gryzie 
ani nie drapie. 
Numph nadal siedział nieporuszony. Co też to było w jego oczach.. 
- Polecił pan przeprowadzenie pokazu i wszystko jest przygotowane, Wasza 
Planetarna Mość. 
- Ach, tak. Pokaz. 
- Gdyby pan tylko wziął maskę i wyszedł na zewnątrz... 
- Ach, tak. Oczywiście. 
Intergalaktyczny Dyrektor Planety wypił miarowymi łykami swoje kerbango, 
podniósł się z fotela i zdjął ze ściany maskę, po czym wyszedł do holu. Skinął 
na kilku swoich pracowników, by podążyli za nim. Terl triumfował w duchu. Było 
pewne, że stary się czegoś bał! Zanosiło się na to, że jego plan jednak się 
powiedzie. 
6
Jonnie siedział wysoko na spychaczu. Przenikliwy, zimny wiatr niósł tumany 
śniegu, przesłaniające chwilami budynki bazy. Uwagę Jonniego przyciągnął 
zbliżający się tłum. Pod krokami wielu potężnych stóp drżała ziemia. Miejsce 
wybrane na pokaz znajdowało się na niewielkim płaskowyżu na terenie bary. Miało 
powierzchnię kilku tysięcy stóp kwadratowych i kończyło się stromym urwiskiem, 
opadającym w wąwóz o więcej niż dwieście stóp poniżej. Było dość miejsca do 
manewrowania. 
Terl szedł w jego stronę. Stanął na dolnej ramie spychacza i zbliżył swoje 
ogromne oblicze do twarzy Jonniego. 
- Widzisz ten tłum? - zapytał półgłosem. 
Chłopak spojrzał w kierunku bazy. 
- Widzisz ten głośnik? - Terl podniósł w górę urządzenie, którego używał już 
wcześniej w czasie treningu. - Widzisz ten miotacz? - zapytał znowu i poklepał 
łapą zawieszoną u pasa potężną broń. - Jeśli choć jedną rzecz zrobisz 
niewłaściwie, zdmuchnę cię wprost z tego urządzenia. Będziesz martwy. 
Rozpryśniesz się. 
Sięgnął do góry i sprawdził zamocowanie liny. Owinął ją wokół kabłąka, a koniec 
przyspawał do tylnego zderzaka, co ograniczyło i tak już niewielką swobodę 
ruchów Jonniego. Odsunął się od ciągnika i ryknął: 
- Zapalaj! 
Jonnie uruchomił pojazd. Czuł się nieswojo, wyczuwając niejasno czające się 
gdzieś niebezpieczeństwo. Niegdyś podobnie wyczuwał skradającą się za jego 
plecami pumę. Nie miało to nic wspólnego z groźbami Terla - to było coś innego. 
Rozejrzał się po tłumie. 
- Podnieś łopatę! - zahuczał Terl przez megafon. 
Jonnie wykonał polecenie. Komendy posypały się jedna za drugą. 
- Opuść łopatę! Rusz do przodu! Cofnij! Zatocz koło! Zrób kopiec ze śniegu! 
Jonnie manewrował pojazdem i manipulując urządzeniami sterowniczymi, zaczął 
zgarniać śnieg. Zamiast usypać prosty kopiec, budował czworoboczną hałdę z 
płaskim szczytem. Pracował szybko. Precyzyjnie. Geometryczna figura nabierała 
już właściwych kształtów, gdy nagle pojazd przestał reagować na urządzenia 
sterownicze. Gdzieś w środku rozległo się przeciągłe buczenie, po czym przestały 
działać wszelkie przyciski i dźwignie. Spychacz wahnął się w prawo, potem w 
lewo. Jonnie szarpał bezużyteczne dźwignie. Najmniejszej reakcji! Łopata nagle 
uniosła się wysoko w powietrze. Maszyna bez przerwy jechała z turkotem do 
przodu. Zaczęła wdrapywać się na szczyt kopca. A później, z rosnącą prędkością, 
rozpoczęła szalony zjazd w dół. Toczyła się wprost ku krawędzi urwiska. 
Jonnie walił pięścią w wyłącznik maszyny, ale nie odnosiło to żadnego skutku. 
Ciągnik jechał w stronę przepaści. Bliski obłędu obejrzał się, mignęła mu postać 
mechanika, który przed pokazem robił przegląd maszyny. Stał opodal zgromadzonego 
tłumu i trzymał coś w łapach. Jonnie z całej siły targnął obrożą. Szarpnął za 
linę, która przykuwała go do tego morderczego miejsca. Nie poddawała się, jak 
zwykle. Krawędź była coraz bliżej. 
Po lewej stronie kabiny miał zabezpieczone hakiem urządzenie do ręcznego 
sterowania łopatą. Gdyby udało mu się odczepić hak, mógłby opuścić łopatę, która 
wbijając się w ziemię, może zdołałaby zatrzymać spychacz. Sięgnął do kieszeni po 
krzemień i zaczął tłuc hak, który w końcu ustąpił. Łopata ostrym łukiem opadła w 
dół, wbijając się głęboko w śnieg. Pojazd zakołysał się i stanął. Pod maską 
silnika nastąpił niewielki wybuch. W chwilę potem strzelił w górę słup dymu, a w 
ułamek sekundy później przód pojazdu ogarnęły płomienie. Od przepaści dzieliło 
Jonniego zaledwie kilka stóp. Siedział jak sparaliżowany. Maszyna zaczęła znowu 
sunąć do przodu, wyginając łopatę. Odwrócił się gwałtownie w stronę znajdującego 
się za nim kabłąka. Elastyczna lina była owinięta wokół niego kilka razy. 
Rozpaczliwie usiłował przeciąć ją krzemieniem. Próbował tego już przedtem, 
bezskutecznie, ale w obliczu śmierci w płomieniach została mu tylko nadzieja, że 
tym razem się uda. 
Rozlegały się kolejne wybuchy eksplodujących urządzeń. Ogień zaczął parzyć go w 
plecy. Odwrócił się - metalowa krawędź tablicy przyrządów była rozżarzona do 
czerwoności. Złapał w dłonie linę i przytknął do jarzącego się metalu. Zaczęła 
się topić! Jonnie zaciskał zęby, żeby nie krzyczeć z bólu, czując, jak ręce pali 
mu żywy ogień. Maszyna huśtała się... Lada moment łopata mogła się złamać, a 
wtedy pojazd wyskoczyłby do przodu - prosto w przepaść. 
Elastyczna lina pękła! Wyskoczył jednym susem i potoczył się po ziemi. Z jękiem 
trzasnęła ostatnia podpora łopaty. Buchnął gejzer płomieni. Spychacz jak 
wystrzelony z katapulty skoczył w pustkę i koziołkując po stoku, runął w dół. 
Jonnie leżał w śniegu, wtulając weń poparzone dłonie. 
7
Terl szukał Zzta. 
Gdy maszyna w końcu spadła w przepaść, tknięty nagłym, straszliwym podejrzeniem, 
rozejrzał się dookoła, ale Zzta już nie było. W tłumie rechotano głośno, a 
śmiech ten przeszywał go jak sztylety. Numph stał kiwając głową. Wydawał się 
prawie rozbawiony, gdy rzucił Terlowi: 
- No cóż, sam widzisz, co potrafią zwierzęta. - Roześmiał się. - One na, pewno 
siusiają na podłogę. 
Tłum rozchodził się powoli, a Terl ruszył na poszukiwanie Zzta. Na podziemnych 
piętrach pomieszczeń wydziału transportu przechodził obok rzędów niesprawnych 
pojazdów, samolotów bojowych, ciągników, spychaczy... i pojazdów terenowych. 
Niektóre z nich były w znakomitym stanie! Nie zdawał sobie przedtem sprawy, 
jakim łajdakiem był Zzt, wciskając mu w łapy ten stary wrak, Mark II. Nie 
natknąwszy się nigdzie na szefa transportu, postanowił jeszcze raz zajrzeć do 
warsztatu naprawczego. 
Kipiąc ze złości, wszedł do wnętrza i rozejrzał się dookoła. Nagle usłyszał 
cichutki zgrzyt metalu. Znał ten dźwięk - był to odgłos towarzyszący 
odbezpieczaniu miotacza. Z tyłu dobiegło go spokojne: 
- Stój w miejscu! I trzymaj łapy z dala od broni! 
Odwrócił się powoli. Zzt stał we wnętrzu ciemnej szafy narzędziowej. 
- To ty zainstalowałeś zdalne sterowanie, gdy "zajmowałeś się silnikiem"? 
- A czemuż by nie? - odparł Zzt. - Zdalnie uruchamiany ładunek wybuchowy 
również. 
Terl nie dowierzał własnym uszom. 
- Przyznajesz się do tego? 
- Tu nie ma świadków. Twoje słowo przeciwko mojemu nic nie znaczy. 
- Ale to była twoja maszyna! 
- Spisana. Mnóstwo maszyn. 
- Dlaczego to zrobiłeś? 
- Przyznasz, że było to dość pomysłowe. - Zzt zachichotał i zrobił krok do 
przodu, ciągle trzymając w jednej łapie miotacz z długą lufą. 
- Ale dlaczego? 
- Doprowadziłeś do obcięcia nam pensji i premii. A przynajmniej obojętnie 
patrzyłeś, jak to robiono. 
- Ależ słuchaj, jeżeli wyszkolę te zwierzęta na operatorów, wówczas znów będą 
zyski. 
- Tak ci się wydaje. 
- To dobry pomysł! - rzucił Terl oschle. 
- W porządku, będę szczery. Czy próbowałeś kiedyś utrzymać maszynę w ruchu bez 
mechaników? Twoi zwierzęcy operatorzy tylko by psuli sprzęt. Jeden z nich 
właśnie to zrobił, nieprawdaż? 
- To ty ją popsułeś! Czy zdajesz sobie sprawę, że gdybym umieścił to w moim 
raporcie, wyrzucono by cię z pracy? 
- Nie napiszesz raportu na mnie, ponieważ nie ma żadnych świadków. Nawet Numph 
widział, że odszedłem stamtąd, zanim stworzenie oszalało. On nigdy nie pośle 
takiego raportu dalej. Poza tym wszyscy uważają, że to było zabawne. 
- Wiele rzeczy może być zabawne. - W głosie Terla słychać było groźbę. 
Zzt zrobił ruch lufą miotacza. 
- Dlaczego po prostu nie pójdziesz stąd i nie utniesz sobie na przykład miłej 
drzemki? 
"Już ja coś na ciebie znajdę!" - obiecał mu w duchu Terl. 
8
Jonnie tkwił znowu w swojej klatce. Nastało zimno, lecz nie mógł utrzymać w 
rękach krzemienia, by rozpalić ogień, z powodu popalonych rąk. I jakoś nie 
bardzo tęsknił za ogniem. Miał poparzoną twarz, wypalone brwi i brodę, stracił 
również sporo włosów na głowie. Na szczęście, materiał starych Chinkosów musiał 
być ognioodporny, bo nie zapalił się ani się nie stopił, chroniąc w ten sposób 
jego ciało przed poparzeniem. Chwała Chinkosom. Biedaczyska, mimo 
grzecznościowych zwrotów i niewątpliwych umysłowych zalet zostali jednak 
wyniszczeni. Stanowiło to dla Jonniego poważne ostrzeżenie. Każdy, kto okazywał 
pomoc lub próbował współpracować z Psychlosami, od samego początku był skazany 
na zagładę. Terl nawet nie ruszył palcem, żeby uratować go z płonącego pojazdu, 
choć wiedział, że Jonnie jest przywiązany. Współczucie czy chęć niesienia innym 
pomocy to uczucia obce Psychlosom. Terl miał przecież broń i mógł przestrzelić 
elastyczną linę. 
Poczuł drżenie gruntu. Potwór był w klatce i trąciwszy go czubkiem buta, 
przyglądał mu się wąskimi, bursztynowymi oczami, oceniając jego stan. 
- Będziesz żył - mruknął obojętnie. - Ile czasu potrzeba, żebyś doszedł do 
siebie? 
Jonnie patrzył na niego w milczeniu. 
- Jesteś głupi. Nic nie wiesz o zdalnym sterowaniu. 
- A co mogłem zrobić, będąc przywiązany do siedzenia? odparł Jonnie. 
- Ten bękart Zzt umieścił pod maską silnika urządzenie do zdalnego sterowania. I 
bombę zapalającą. 
- A w jaki sposób mogłem to zauważyć? 
- Mogłeś sprawdzić. 
Jonnie uśmiechnął się blado. 
- Przywiązany do kabiny? 
- Teraz już wiesz. Gdy będziemy znów próbowali, wówczas ja... 
- Nie będzie żadnych "znów" - przerwał mu Jonnie. 
Ogromna twarz zamajaczyła tuż nad jego głową. 
- Nie w takich warunkach - dodał Jonnie. 
- Zamknij się, zwierzaku! 
- Zdejmij mi tę obrożę! Mam poparzoną szyję. 
Terl spojrzał na upaloną linę. Wyszedł z klatki i po chwili wrócił z małym 
zestawem spawalniczym. Odczepił starą linę i przyspawał do obroży nową, 
ignorując wysiłki Jonniego, usiłującego odwrócić twarz od płomieni. Zawiązał 
pętlę i nałożył ją na wysoki pręt klatki. 
Owinąwszy się w brudną futrzaną szmatę, Jonnie położył się na ziemi. Leżał w 
bezruchu pod świeżo spadłym śniegiem. 
4 
1
Zima była ostra stosunkowo wcześnie lawiny zablokowały drogę na górną łąkę. 
Milcząca Chrissie siedziała samotnie przed radą zgromadzoną w budynku sądu. 
Wiatr skomlał i pojękiwał w szczelinach ścian, a z rozpalonego na środku sali 
ogniska snuł się gryzący dym. Ciężko chory pastor Staffor leżał w pobliskiej 
chacie. Zima wyciągnęła z niego resztkę sił. Jego miejsce zajął starszy Jimson, 
którego wszyscy tytułowali teraz pastorem. Po jednej stronie Jimsona siedział 
niemłody mężczyzna o imieniu Clay, z drugiej Brown Kulas Staffor, który 
najwyraźniej występował w roli członka rady, mimo że był na to o wiele za młody. 
I w dodatku był kaleką. Zaczął zastępować pastora Staffora, gdy ten się 
rozchorował, a później po prostu pozostał w radzie, będąc już obecnie jej 
pełnoprawnym członkiem. Trójka mężczyzn siedziała na starej ławie. 
Skulona po przeciwnej stronie ogniska Chrissie nie zwracała na nich większej 
uwagi. Przed dwoma dniami miała w nocy okropny sen. Obudziła się zlana potem. Od 
tego czasu ciągle była roztrzęsiona. Śniło się jej, że widzi Jonniego w 
płomieniach ognia. Wzywał ją i ten straszny krzyk wciąż brzmiał jej w uszach. 
- To po prostu zwykła głupota - przemawiał do niej pastor Jimson. - Trzech 
młodych mężczyzn chce się z tobą żenić, a ty im odmawiasz. Liczba mieszkańców 
miasteczka zmniejsza się. To nie jest właściwy czas na myślenie tylko o sobie. 
Chrissie niejasno uświadomiła sobie, że pastor mówi do niej. Uczyniła wysiłek, 
aby zrozumieć sens słów: coś na temat ludności. Dwoje dzieci urodziło się tej 
zimy i dwoje dzieci zmarło. Młodzi mężczyźni nie zdążyli przypędzić zbyt wiele 
bydła z dolin, zanim śnieg nie zablokował przełęczy, i miasteczko było na wpół 
zagłodzone. Gdyby Jonnie był tutaj... 
- Jak przyjdzie wiosna - oświadczyła Chrissie - pojadę w dół na równiny odszukać 
Jonniego. 
Jej oświadczenie nie było dla rady żadnym zaskoczeniem. Po odjeździe Jonniego 
kilkakrotnie to już powtarzała. 
Kulas Brown patrzył na nią poprzez snujący się dym. Na wargach błąkał mu się 
ledwo widoczny, szyderczy uśmiech. Rada tolerowała go, gdyż wiele nie mówił, a 
poza tym przynosił wodę i żywność, kiedy zebranie trwało długo. Ale teraz nie 
mógł się powstrzymać: 
- Wszyscy wiedzą, że Jonnie na pewno nie żyje. Musiały go dopaść potwory. 
Jimson i Clay spojrzeli na niego z niezadowoleniem. Faktycznie, to on właśnie 
zwrócił ich uwagę, że Chrissie nie chce wyjść za żadnego z młodych mężczyzn. 
Clay zastanawiał się, czy Kulas Brown nie miał w tym własnego interesu. Chrissie 
otrząsnęła się z zamyślenia. 
- Jego konie nie wróciły do domu. 
- Być może potwory dopadły też jego konie - rzekł Kulas Brown. 
- Jonnie mówił, że żadne potwory nie istnieją - odparła Chrissie. - Pojechał, 
żeby odnaleźć Wielkie Miasto z legendy. 
- Och, potwory istnieją - wtrącił Jimson. - To bluźnierstwo nie wierzyć w 
legendy! 
- Wobec tego, dlaczego nie przyjdą tutaj? - spytała Chrissie. 
- Góry są święte - powiedział Jimson. 
- Śnieg - dodał Kulas Brown - zablokował drogi, zanim konie mogły wrócić do 
domu. Oczywiście, jeżeli nie dopadły ich potwory. 
- Chrissie - rzekł pastor - przestań o tym myśleć i pozwól, by młodzi mężczyźni 
starali się o twoją rękę. Jest pewne, że Jonnie Goodboy Tyler odszedł na zawsze. 
- Gdy upłynie rok - powtórzyła - pojadę w dół na równiny. 
- Chrissie - rzekł Clay - to jest samobójczy pomysł. 
Chrissie patrzyła w ogień, a krzyk Jonniego rozbrzmiewał echem w jej głowie. 
Wszystko, co mówili; było prawdą, ale jeśli Jonnie był martwy, to ona też nie 
chciała żyć. I nagle krzyk ucichł, i wydało się jej, że Jonnie szeptem wymawia 
jej imię. Podniosła głowę i spojrzała na mężczyzn z wyzwaniem w oczach. - On nie 
jest martwy - powiedziała. 
Trzej członkowie rady popatrzyli po sobie. Nie udało się jej nakłonić - spróbują 
znowu któregoś innego dnia. Nie zwracali już na nią uwagi i zaczęli dyskutować 
na temat życzeń pastora Staffora, by zorganizować mu pogrzeb, gdy umrze. Nie 
było zbyt wiele jedzenia, a wykucie grobu w zamarzniętym gruncie nastręczało 
mnóstwo problemów. Oczywiście, miał pełne prawo do pogrzebu, ponieważ przez 
wiele lat był pastorem, a może nawet i burmistrzem. 
Chrissie uprzytomniła sobie, że została odprawiona, więc wstała i z 
zaczerwienionymi nie tylko od dymu oczami podeszła do drzwi. Spojrzała na 
ołowiane niebo. Wiosną wyruszy w drogę. Wiatr ostro zacinał, - więc szczelniej 
owinęła się niedźwiedzią skórą, którą dostała od Jonniego. Przesuwała po niej 
palcami. Weźmie się do roboty i uszyje mu parę nowych ubrań z jeleniej skóry, 
przygotuje juki. Nie pozwoli na zjedzenie ostatnich dwóch koni. Gdy nadejdzie 
czas, będzie gotowa do wyruszenia. I wyruszy. 
2
Terla ogarnął szał gorączkowej aktywności. Prawie w ogóle nie spał, odstawił na 
bok kerbango. Straszyło go widmo wielu lat zesłania na tej przeklętej planecie: 
Za każdym razem, gdy zwalniał tempo, ta myśl pobudzała go do jeszcze większego 
wysiłku. 
Musiał zebrać jak najwięcej materiałów obciążających pewne persony. Zdawał sobie 
sprawę, że zaniedbał się ostatnio. Miewał od czasu do czasu różne haki na 
pracowników, ale były to raczej drobiazgi: mały romansik z jakąś urzędniczką, 
pijaństwo w pracy i uszkodzenie maszyn, narzekanie na brygadzistów, szmuglowanie 
prywatnych listów przy okazji teleportacji rudy. Nie były to poważne sprawy, za 
pomocą których można w łatwy sposób dorobić się majątku. A przecież było tu 
wielu Psychlosów i jego doświadczenie oficera ochrony bezpieczeństwa mówiło mu, 
że szanse znalezienia materiałów do szantażu są duże. Towarzystwo nie 
zatrudniało aniołów - rekrutacja górników i administratorów górniczych wyglądała 
różnie. W niektórych przypadkach, zwłaszcza na takiej jak ta planecie - miejscu 
niezbyt atrakcyjnym Towarzystwo przymykało oczy nawet na zatrudnianie byłych 
kryminalistów. Terl oskarżał siebie, że nie zebrał do tej pory jakichś 
kompromitujących materiałów. 
Choćby ten Numph, na niego na pewno by się coś znalazło. Terl wciąż jednak nie 
wiedział, co to jest. Wiedział tylko, że ma coś wspólnego z bratankiem 
dyrektora, Nipe, ale to było trochę mało. Mógł udawać jedynie, że coś wie, lecz 
gdyby zrobił jakiś błąd, wydałoby się, że tak naprawdę nie ma żadnych konkretów 
i ewentualny szantaż spaliłby na panewce. Dlatego też musiał działać tak 
ostrożnie, właściwie nie było z tego prawie żadnego pożytku. Psiakrew! 
W miarę jak mijały zimowe dni i tygodnie pojawił się nowy problem. Jego prośby o 
dostarczenie dalszych danych z rodzimej planety pozostawały bez odpowiedzi. 
Wszystko, co otrzymał, to tylko ten strzęp informacji związany z Nipe. Było to 
wysoce niepokojące - żadnych odpowiedzi! Mógł wysyłać i wysyłać opatrzone 
zieloną strzałką pilne depesze, aż do zupełnego wypisania pióra, i nie 
otrzymywał nawet zwykłego ich potwierdzenia. Na próbę wysłał na Psychlo raport o 
wykryciu wyimaginowanego składu broni. Tak naprawdę było to kilka dział z brązu 
ładowanych przez lufę, które jakiś robotnik wykopał w jednej z kopalń na 
zamorskim kontynencie. Ale Terl skomponował raport w taki sposób, że brzmiał on 
alarmująco, choć nie mógł być zinterpretowany w sposób dla niego szkodliwy. Ot, 
rutynowy, niezbędny meldunek. I nie otrzymał żadnego potwierdzenia. Żadnego! 
Przeprowadził gorączkowe dochodzenie, by przekonać się, czy raporty z innych 
departamentów spotykał ten sam los - okazało się, że nie! Rozpatrywał nawet taką 
możliwość, że to Numph usuwał jego depesze ze skrzynki teleportacyjnej. I tym 
razem okazało się, że nie. 
Biuro Spraw Wewnętrznych wiedziało, że istniał - to było pewne. Potwierdziło 
przedłużenie jego delegacji na dalsze dziesięć lat, wzięło pod uwagę i 
zatwierdziło rekomendację Numpha oraz dodało klauzulę: "Przedłużenie zgodne z 
opcją Towarzystwa". A więc wiedziano, że istniał, i prawdopodobnie nie 
podejmowano żadnych działań przeciwko niemu, gdyż na pewno przechwyciłby jakieś 
zapytania na swój temat, gdyby były. 
Tak więc - nie mając żadnej nadziei na współpracę z Biurem Spraw Wewnętrznych - 
Terl zrozumiał, że sam musi się czegoś doszukać w myśl starej maksymy służby 
bezpieczeństwa: jeśli potrzebna jest określona sytuacja, która nie istnieje, 
stwórz ją sam! 
Kieszenie miał wypchane guzikowymi kamerami, które rozmieszczał ze zręcznością 
fachowca. Każdy rejestrator obrazu, który wpadł mu w łapy, lądował w szufladach 
jego biura, które zawsze było zamknięte na klucz. Teraz właśnie siedział ze 
wzrokiem wbitym w ekran i obserwował wnętrze garażu. Czekał, aż Zzt wyjdzie na 
lunch. W torbie przy pasie Terl miał dorobione klucze do garażu. Obok niego 
leżał otwarty regulamin Towarzystwa dotyczący zachowania się personelu 
(Bezpieczeństwo, Tom 989). Był otwarty na artykule 34a-IV (Jednolity Kodeks 
Karny). Artykuł stwierdzał: "Ze względu na (...) i zważywszy, że złodziejstwo w 
sposób negatywny wpływa na zyski...", i potem na pięciu stronach wyliczano kary 
za złodziejstwo, wymierzane przez Towarzystwo. I dalej: "A zważywszy, że (...) i 
ze względu na prawo personelu do posiadania również własnych funduszy, premii i 
majątku osobistego...", i tu następowała cała strona omówienia różnych aspektów 
tego problemu. Po czym: "Kradzież osobistych funduszy pracownika z miejsca jego 
zakwaterowania dokonana przez innego pracownika, jeśli zostanie odpowiednio 
udowodniona, będzie podlegać karze waporyzacji". 
Ów artykuł był kluczem do obecnie prowadzonej przez Terla operacji. Nie było w 
nim nic na temat konieczności zapisania kradzieży w aktach. Nie wspominano w nim 
nawet słowem o wzajemnej relacji między czasem dokonania kradzieży i czasem, w 
którym miała zostać wymierzona kara. Sprawą kluczową były stwierdzenia: "jeśli 
zostanie odpowiednio udowodniona" oraz "waporyzacja". Nie było, co prawda, na 
tej planecie sądowej komory waporyzacyjnej, ale nie stanowiło to żadnej 
przeszkody. Zwykły ręczny miotacz mógł bardzo skutecznie przekształcić każdego w 
obłok pary. 
Regulamin zawierał jeszcze dwie ważne klauzule: "Wszyscy członkowie kierownictwa 
Towarzystwa, bez względu na zajmowane stanowisko, będą stać na straży przepisów 
tego regulaminu!" oraz: "Wymuszanie przestrzegania wszystkich przepisów tego i 
podobnych mu regulaminów będzie przysługiwać oficerom bezpieczeństwa, ich 
zastępcom oraz funkcjonariuszom". Pierwsza z nich odnosiła się do Numpha - nie 
mógłby nawet pisnąć. Druga zaś dotyczyła Terla, jedynego oficera służby ochrony 
bezpieczeństwa na tej planecie. 
Terl obserwował Zzta od kilku dni i wiedział już, gdzie tamten trzyma brudne 
fartuchy robocze i czapki. Zzt właśnie wychodził. Terl odczekał chwilę, aby 
upewnić się, że szef transportu nie zawróci. W porządku. Poszedł sobie. Dość 
szybko, nie na tyle jednak, by zaalarmować pośpiechem kogokolwiek napotkanego w 
holu, Terl udał się do garażu. Dostał się do środka i skierował się wprost do 
umywalni. Zdjął z wieszaka jeden z brudnych fartuchów roboczych i czapkę. Potem 
wyszedł na zewnątrz i zamknął za sobą drzwi na klucz. 
Od wielu dni Terl obserwował również (za pomocą zręcznie ukrytej kamery) pokój 
mniejszego z braci Chamco. Dowiedział się wszystkiego, czego chciał się 
dowiedzieć, a mianowicie: w antycznym rogu, który wisiał na ścianie, Chamco 
przechowywał gotówkę. 
Terl zaczął cierpliwie robić przegląd całego terenu kopalni. W końcu spostrzegł 
mniejszego z braci Chamco, który po zjedzeniu lunchu właśnie wychodził z bary i 
wsiadał do autobusu zmierzającego do rejonu teleportacji transfrachtu, gdzie był 
zatrudniony. Dobrze! Teraz zrobił przegląd korytarzy bazy. W czasie godzin pracy 
były one zazwyczaj puste, zwłaszcza w kwartale sypialnym. Zaczął się szybko 
charakteryzować, porównując swoje odbicie w lustrze z utrwalonym na zastopowanym 
rejestratorze obrazów wizerunkiem Zzta. Pogrubił brwi, wydłużył kły i zmierzwił 
futro na policzkach, starając się osiągnąć maksymalne podobieństwo. Proszę, 
jakich to umiejętności wymagała praca w służbie bezpieczeństwa! 
Zadowolony z efektu włożył na siebie zabrane z warsztatu Zzta ubranie. Wyjął z 
własnego portfela pięćset kredytów w banknotach. Na jednym z nich napisał bardzo 
wyraźnie: "Powodzenia". Używając różnych piór, nagryzmolił też na nim kilka 
różnych nazwisk. Podłączył zdalne sterowanie do nastawionego na pokój Chamco 
rejestratora obrazu, sprawdził wszystko i jeszcze raz skontrolował własne 
odbicie w lustrze. Teraz jeszcze rzut oka na garaż. Tak, Zzt był już z powrotem. 
Kręcił się leniwie wokół wielkiego silnika. Powinno mu to zająć jakiś czas. 
Terl pośpiesznie przemierzył korytarze wiodące do pomieszczeń sypialnych. 
Otworzył wytrychem drzwi pokoju mniejszego z braci Chamco i wszedł do środka. 
Zajrzał do wiszącego na ścianie rogu. Owszem, były w nim pieniądze. Włożył do 
niego pięćset kredytów. Podszedł z powrotem do drzwi. Gotowe! 
Uruchomił trzymane w kieszeni urządzenie zdalnego sterowania. Imitując kołyszący 
krok Zzta, podszedł do rogu i ukradkowymi ruchami wyjął z niego pięćset 
kredytów, rozejrzał się dokoła, jakby w obawie, że ktoś może go obserwować, 
przeliczył pieniądze - zaznaczony banknot był wyraźnie widoczny - po czym 
wyślizgnął się z pokoju, zamykając drzwi wytrychem. Na horyzoncie zamajaczył mu 
portier rejonu sypialnego, pochylił więc szybko głowę. Wrócił do swojego biura i 
szybko usunął charakteryzację. Włożył z powrotem do portfela pięćset kredytów. 
Gdy zobaczył na ekranie, że Zzt poszedł na obiad, umieścił fartuch i czapkę z 
powrotem w jego umywalni. Wróciwszy do siebie, zatarł łapy. 
Jakiś hak. Taak, właśnie zaczepił na haku swoją ofiarę, a gdy nadejdzie właściwy 
czas, wówczas pociągnie za linkę, i to pociągnie mocno. 
3
Był to wieczór, który wszyscy pracownicy kopalni obecni w rejonie rekreacyjnym 
mieli na długo zapamiętać. 
Widok pijanego Terla nikogo na ogół nie dziwił, ale tego wieczoru - no, no! 
Kelner serwował mu rondle pełne kerbango, jeden za drugim, a on wysączał 
wszystko. Rozpoczynając ten wieczór, wyglądał na przygnębionego, co było 
zrozumiałe, ponieważ ostatnio nie był zbyt popularny, o ile popularny był 
kiedykolwiek. Char obserwował go przez jakiś czas, ale wyglądało na to, że Terl 
po prostu koniecznie chce się upić. 
Po jakimś czasie Terl się ożywił i zaczął mocować się na łapy z jednym z 
dyrektorów kopalni. Przegrywał za każdym razem. Był coraz bardziej pijany. Teraz 
właśnie zaczął nękać mniejszego z braci Chamco, by zagrał z nim w pierścienie. 
Była to gra hazardowa: Gracz kładł pierścień na grzbiecie łapy, a potem nagłym 
mchem drugiej łapy wyrzucał go w kierunku tablicy. Tablica miała opatrzone 
numerami kołki, przy czym większe numery rozmieszczone były na jej obrzeżach. 
Kto trafił w kołek opatrzony największym numerem, ten wygrywał. Potem znów 
obstawiano nowe stawki i zaczynała się następna runda. 
Mniejszy z braci Chamco nie chciał podjąć jego wyzwania Terl był zazwyczaj 
bardzo dobry w rzucaniu pierścieni - w końcu jednak ustąpił. Rozpoczęli grę, 
ustalając stawki na dziesięć kredytów - dość wysoko jak na zwyczaje panujące w 
rejonie rekreacyjnym. Chamco trafił w dziewięćdziesiątkę, a Terl, osiągnąwszy 
szesnastkę, zaczął nalegać, żeby podwyższyć stawki do trzydziestu kredytów, i 
Chamco, oczywiście, nie mógł się nie zgodzić. 
Rzucony przez Chamca pierścień pomknął z gwizdem i szczęknął na kołku z numerem 
cztery. Chamco jęknął. Każdy rzut Terla mógł być lepszy. A on ostatnio tak 
oszczędzał pieniądze... Po powrocie do domu - miało to nastąpić już za parę 
miesięcy zamierzał kupić sobie żonę. 
Terl położył pierścień na łapie, wycelował i uderzając drugą łapą, posłał go jak 
błyskawicę w kierunku tablicy. Trójka! Terl przegrał! Jako wygrywający mniejszy 
z braci Chamco nie mógł się wycofać z gry. Terl wypił jeszcze jeden rondel 
kerbango, łypiąc okiem na tłumek, który się wokół nich zgromadził, i znów 
podniósł stawkę. Kibice zaczęli na boku obstawiać własne zakłady. Szef ochrony 
zataczał się coraz bardziej. Był uznanym graczem w pierścienie, ale był w tak 
oczywisty sposób zalany, że nie mógł nawet ustawić się we właściwym kierunku i 
musiano go odwracać w stronę tablicy. 
Mniejszy z braci Chamco trafił w pięćdziesiątkę. Terl w dwójkę. 
- Ach, nie, nie wycofasz się teraz - wybełkotał. - Wygrywający nie może się 
wycofać - mówił coraz mniej wyraźnie. Stawiam set... setkę kredytów... 
No cóż, przy obniżonych do połowy zarobkach i bez premii, nikt nie miał zamiaru 
oponować przeciwko możliwości łatwego wygrania pieniędzy i mniejszy Chamco 
kontynuował grę. Widownia aż ryczała ze śmiechu, obserwując partacką grę Terla, 
gdy przegrywał raz za razem. A mniejszy z braci Chamco stwierdził, że ma w 
garści czterysta pięćdziesiąt kredytów! 
Terl podszedł chwiejnym krokiem do kelnera i zamówił jeszcze jeden rondel 
kerbango. Podczas picia przeszukiwał wszystkie kieszenie, wywracając je na 
zewnątrz. W końcu natrafił na pojedynczy banknot. Trochę pomięty i cały 
pokreślony. 
- Moje szczęśliwe pieniądze! - zaszlochał. 
Słaniając się na nogach, dotarł na pozycję rzutu przed tablicą. - Chamco Drugi, 
jeszcze jedna cholerna stawka. Widzisz to? 
Chamco obejrzał banknot. Był to banknot szczęścia. Pracownicy kopalni 
odjeżdżający na dalekie planety wymieniali czasem między sobą banknoty szczęścia 
po zakończeniu pożegnalnych przyjęć. Wszyscy składali na nich swoje podpisy. I 
na tym też było z tuzin podpisów. 
- Stawiam swój banknot szczęścia - mówił Terl płaczliwie. Ale musisz mi 
przyrzec, że go nie wydasz i wymienisz go ze mną na inny w dniu wypłaty, 
gdybym... gdybym go przegrał. 
Mniejszego z braci Chamco zaczęła zaślepiać chciwość. Wygrał już sumę równą 
prawie dwutygodniowym zarobkom. A że obcięcie pensji odczuł boleśnie, z 
łatwością więc przystał na prośbę Terla. Jako wygrywający rzucał pierwszy. Nigdy 
nie grał w pierścienie zbyt dobrze. Rzucił i... och! Trafił w jedynkę! Terl 
gapił się na to w osłupieniu. Pijackim krokiem podszedł do tablicy i przyjrzał 
się jej z bliska. Zatoczył się na linię rzutu, znowu ustawił twarzą w złym 
kierunku, tak że trzeba go było obrócić, i wtedy - świst! Pierścień pomknął z 
gwizdem... i trafił w ścianę. 
I wtedy Terl stracił przytomność. Przy pomocy braci Chamco, Chara i paru innych 
kelner wpakował go na wózek bankietowy, który stęknął i ugiął się pod jego 
ciężarem. W triumfalnym pochodzie powieźli go do jego mieszkania, wyjęli mu 
klucz z kieszeni, wwieźli do środka i zwalili z łomotem na podłogę. Wszyscy byli 
już trochę pijani. Odchodząc śpiewali z głębokim uczuciem pieśń pogrzebową 
Psychlosów. 
Gdy Terl został wreszcie sam, podczołgał się do drzwi i zamknął je na klucz. Po 
obiedzie zażył pigułki antykerbangowe i teraz musiał się tylko pozbyć jego 
nadmiaru, co też uczynił, drażniąc sobie pazurem gardło nad umywalką. Potem 
spokojnie i z wielką satysfakcją rozebrał się, położył spać i do rana śnił 
piękny sen pełen pięknych marzeń dotyczących własnej pięknej przyszłości. 
4
Jonnie słyszał, jak potwór wchodzi do klatki i zamyka za sobą drzwi. W ciągu 
minionych kilku tygodni ręce i twarz mu się wygoiły, odrosły włosy, brwi i 
broda. Leżał zawinięty w kaftan, z twarzą odwróconą od drzwi, i wcale się nie 
obejrzał. Do późna pracował z maszyną uczącą. 
- Obejrzyj to sobie, zwierzaku! - powitał go Terl. - Zobacz, co ci przyniosłem. 
Zarejestrował coś odmiennego w głosie potwora, brzmiała w nim jakaś sympatyczna 
nuta, o ile to w ogóle było możliwe. Jonnie usiadł i spojrzał. Terl trzymał za 
ogony cztery szczury. Ponieważ pogłowie szczurów uległo ostatnio zmniejszeniu, 
Terl przynosił ustrzelone króliki, co stanowiło oczywiście bardzo pożądaną 
zmianą. Jednakże tym razem znów były szczury, a potwór najwyraźniej sądził, że 
to szczególna uprzejmość z jego strony. Jonnie się położył, a Terl rzucił 
szczury w pobliże ogniska. Jeden z nich żył jeszcze i poruszył się. Terl 
błyskawicznie wyciągnął z kabury miotacz i odstrzelił mu głowę. Jonnie usiadł. 
Potwór chował broń z powrotem. 
- Kłopoty z tobą, zwierzaku. Nie umiesz być wdzięczny. Czy przerobiłeś już płyty 
z podstawowej elektroniki? 
Terl przyniósł te płyty przed kilkoma tygodniami wraz z paroma innymi na temat 
wyższej matematyki. Faktycznie, Jonnie już je przerobił, nie zadał sobie jednak 
trudu, by odpowiedzieć na pytanie. 
- Nikt, kto dał się wystrychnąć na dudka za pomocą zdalnego sterowania, nigdy 
nie będzie w stanie dobrze obsługiwać maszyny - rzekł Terl. 
Robił już przedtem wykład na ten temat, pomijał jednak fakt, że tak naprawdę na 
dudka został wystrychnięty on sam. 
- A więc tu masz parę innych tekstów. I lepiej, żebyś wbił je w swój szczurzy 
móżdżek, jeśli spodziewasz się kiedykolwiek obsługiwać maszyny. Górnicze 
maszyny. 
Rzucił w Jonniego trzema książkami. Były olbrzymie, ale lekkie jak piórka. 
Jonnie obejrzał je - dostarczono mu oryginalne teksty w Psychlo, a nie przekłady 
Chinkosów. Jedna z książek miała tytuł "Systemy sterowania dla początkujących 
inżynierów", druga - "Chemia elektroniczna", trzecia: "Moc i jej transmisja". 
Jonnie bardzo chciał mieć te książki - wiedza była wszak kluczem do wyrwania się 
z niewoli - ale położył je na podłodze i popatrzył na Terla. 
- Wbij je sobie w swój szczurzy móżdżek, to nie będziesz powodował spadania 
maszyn w przepaść - rzekł Terl, po czym podszedł bliżej i usiadł na krześle. 
Spojrzał uważnie na Jonniego. - Kiedy wreszcie zaczniesz naprawdę współpracować? 
Jonnie zdawał sobie sprawę, że ma do czynienia z bardzo niebezpiecznym 
przeciwnikiem, którego zamiarów wobec siebie nie mógł wciąż jeszcze odgadnąć. 
- Być może nigdy - odparł. 
Terl wyprostował się, pilnie go obserwując. 
- No cóż, mniejsza o to, zwierzaku. Widzę, że twoje oparzenia już się pogoiły. 
Futro też odrasta. 
Jonnie wiedział, że tak naprawdę Terla wcale to nie obchodzi, czekał więc, co 
nastąpi dalej. 
- Wiesz, zwierzaku, naprawdę mnie okpiłeś wówczas, pierwszego dnia. 
Oczy Terla były czujne, choć na pozór mówił to, ot tak sobie, bez związku. 
- Myślałem, że jesteś czworonogiem - zaśmiał się fałszywie. - To była prawdziwa 
niespodzianka, gdy rozpadłeś się na dwoje zwierząt - wyszczerzył się ponownie, 
ale jego bursztynowe oczy były zimne. - Ciekaw jestem, co się stało z tym 
koniem? 
W sercu młodzieńca wezbrała fala żalu i tęsknoty za Wiatrołomem, ale opanował 
się szybko. Terl obserwował go uważnie. "Koń jest kluczem. Miałem rację: 
zwierzak jest związany emocjonalnie z tym koniem. A może to będzie właśnie hak 
na niego?" - pomyślał. Haki mogły mieć wiele form, a właściwe ich stosowanie 
dawało władzę. 
- Naprawdę okpiłeś mnie owego pierwszego dnia. No cóż, muszę już iść. Zabierz 
się do studiowania tych książek, szczurzy móżdżku! 
Wychodząc z klatki pomyślał, że to naprawdę dobre określenie: szczurzy móżdżek. 
Jonnie patrzył za odchodzącym. Miał wrażenie, że z czymś się zdradził. I czuł, 
że potwór zamierza zrobić coś niedobrego. Ale co? I czy Wiatrołom żył? Pełen 
niepokoju dorzucił drew do ognia i zaczął przeglądać książki. Nagle ogarnęła go 
fala podniecenia - w spisie treści "Chemii elektronicznej" odnalazł hasło: 
"Uran". 
5
Terl wcale nie był zaskoczony, gdy zobaczył mniejszego z braci Chamco 
wchodzącego niepewnie do jego biura. 
- Terl - powiedział Chamco z wahaniem. - Wiesz, chodzi o ten stukredytowy 
banknot szczęścia, który przegrałeś. Otóż... nie będę mógł go wymienić... 
- O czym ty mówisz? - zapytał Terl. 
- O tym banknocie szczęścia. Przegrałeś go i ja przyrzekłem, że ci go wymienię. 
Chciałem ci powiedzieć... 
- Poczekaj chwilkę! - rzekł Terl. 
Wyciągnął swój portfel i zajrzał do niego. 
- Hej, masz rację! Nie ma go tu. 
- Przegrałeś go podczas gry w pierścienie i ja przyrzekłem, że ci go wymienię na 
inny. Otóż... 
- Ach tak, przypominam sobie... To ci dopiero była noc! Zdaje się, że byłem 
pijany. No więc co z tym banknotem? 
Mniejszy z braci Chamco był potwornie zdenerwowany. Ale Terl wyglądał na tak 
otwartego i przyjaznego... Ośmieliło go to. 
- No cóż, nie ma go. Został skradziony. 
- Skradziony?! - warknął Terl. 
- Tak. Dokładnie, zginęło mi pięćset kredytów, które wygrałem, i oprócz tego 
jeszcze sześćdziesiąt pięć. Banknot szczęścia był wśród... 
- Ejże! Powoli! Skąd został skradziony? 
- Z mojego pokoju. 
Terl wydobył formularz i zaczął go wypełniać. 
- Kiedy? 
- Możliwe, że wczoraj. Wczoraj wieczorem chciałem wziąć trochę pieniędzy na 
kerbango i stwierdziłem... 
- Wczoraj. Hm... 
Terl odchylił się do tyłu w zamyśleniu i zaczął ogryzać koniuszek pióra. 
- Wiesz, to już nie pierwsza kradzież z pokoju mieszkalnego, o której meldowano. 
Były jeszcze dwie inne. Ale ty masz szczęście. 
- Jak to? 
- Otóż, zdajesz sobie oczywiście sprawę, że jestem odpowiedzialny za 
bezpieczeństwo... 
Terl w wystudiowany sposób zaczął przeszukiwać stosy rupieci na znajdującej się 
za nim ławie. Obrócił się wreszcie do mniejszego z braci Chamco. 
- Właściwie nie powinienem cię w to wtajemniczać... Wyglądał na kogoś, kto bije 
się z myślami i w końcu podejmuje nagłą decyzję. - Chyba mogę zaufać, że 
potrafisz zachować sekret? 
- Absolutnie - odparł z mocą mniejszy z braci Chamco. 
- Stary Numph ciągle martwi się groźbą buntów. 
- I powinien, po tym obcięciu zarobków. 
- A więc... No cóż, sam rozumiesz, że nie zrobiłbym tego z własnej inicjatywy, 
ale tak się złożyło, że w dniu wczorajszym twój pokój znajdował się pod 
obserwacją, oczywiście wraz z paroma innymi pokojami: 
Nie zaszokowało to zbytnio Chamca, Towarzystwo dość często brało pod obserwację 
rejony robocze i mieszkania. 
Terl grzebał w stosach leżących w nieładzie kaset. 
- Nie przeglądałem ich, właściwie to nigdy nawet nie miałem zamiaru. Robię to 
tylko, aby kierownictwo było zadowolone... ach, tak. Oto jest. O której godzinie 
wczoraj? 
- Nie wiem. 
Terl włożył kasetę do odtwarzacza i włączył ekran. 
- Masz po prostu szczęście. 
- Chyba tak. 
- Zrobimy przegląd. Obserwacja trwała dwa lub trzy dni... Przełączę na szybkie 
przewijanie. 
- Zaczekaj! - zawołał mniejszy z braci Chamco. 
- Coś mignęło! 
Terl usłużnie cofnął taśmę. 
- Prawdopodobnie to byłeś po prostu ty, jak wchodziłeś albo wychodziłeś z 
pokoju. Nigdy nie przeglądam tego, zabiera tyle czasu, a ja mam wiele pracy. 
- Zaczekaj! Spójrz na to! 
- Tutaj? - zapytał Terl. 
- Tak! Kto to? 
Terl rozjaśnił ekran. 
- To przecież Zzt! - krzyknął Chamco. - Zobacz, co on robi! Przeszukuje pokój! 
Ha! Znalazł to! Co za łajdak! Popatrz na to! To przecież twój banknot! 
- Nie do wiary! - rzekł Terl. - No, masz prawdziwe szczęście, że trafiłeś akurat 
na czas obaw przed buntem. Dokąd idziesz? 
Chamco rzucił się do drzwi. 
- Idę na dół i wypruję flaki z tego podłego... 
- Ależ nie! - powiedział Terl. - To ci nie zwróci pieniędzy. 
Prawdę mówiąc, rzeczywiście nie zwróciłoby, a to z tego powodu, że zwinięte w 
rulon pieniądze były schowane pod pasem Terla. Terl zabrał je z pokoju Chamca 
niedługo po tym, jak je przegrał. Tak, teraz "kradzież" stała się sprawą 
oficjalną, ponieważ została zarejestrowana na oficjalnej kasecie podczas 
oficjalnej obserwacji... 
Terl otworzył 989 tom "Regulaminu Towarzystwa" i znalazł artykuł 34a-IV. 
Przewrócił kilka stron, przysunął go do Chamca i pokazał te ustępy tekstu, które 
brzmiały: "Kradzież pieniędzy osobistych z pomieszczeń mieszkalnych pracowników 
dokonana przez innych pracowników" oraz "jeśli zostanie odpowiednio 
udokumentowana" i "waporyzacja". 
Mniejszy z braci Chamco przeczytał je. Był zaskoczony. 
- Nie wiedziałem, że za kradzież grozi aż tak surowa kara. 
- Trudno, ale tak jest. Takie jest prawo, więc nie pędź tak bez zastanowienia, 
żeby egzekwować je na własną rękę. 
Terl wyjął ze stojaka ręczny miotacz z długą lufą i wręczył go mniejszemu z 
braci. 
- Wiesz, jak go się używa. Ma pełny ładunek, a ty jesteś teraz moim zastępcą. 
Zrobiło to wrażenie. Mniejszy Chamco stał w miejscu, niezgrabnie trzymając 
miotacz i upewniając się, czy jest zabezpieczony. 
- Chcesz przez to powiedzieć, że mogę go zabić? 
- Zobaczymy, to sprawa oficjalna. 
Terl wziął kasetę, mały przenośny ekran, odtwarzacz i regulamin, potem rozejrzał 
się dokoła, żeby sprawdzić, czy ma wszystko, co trzeba. 
- Chodź ze mną! Trzymaj się z tyłu i nic nie mów! 
Poszli do pomieszczeń mieszkalnych i odszukali portiera. Owszem, portier widział 
Zzta wychodzącego z pokoju Chamca. Owszem, znał Zzta z widzenia. Nie przypominał 
sobie, czy było to trzynastego czy czternastego dnia miesiąca, ale widział go. 
Terl ostrzegł, by nic nikomu na ten temat nie mówił, gdyż "była to sprawa 
oficjalna i dotyczyła inwigilacji buntu", więc portier znie podpisał zeznanie 
świadka, przyrzekając sobie w duchu, że na pewno będzie trzymał język za zębami. 
Członkowie kierownictwa niewiele go obchodzili. 
Terl wraz z podążającym za nim mniejszym z braci Chamco, trzymającym gotowy do 
strzału miotacz, weszli do rejonu eksploatacyjnego garażu. Błyskawicznym ruchem 
Terl umieścił na ścianie małą guzikową kamerę i wcisnął jej zdalne sterowanie. 
Zzt podniósł głowę, w łapie miał ciężki klucz. Spojrzał na ręczny miotacz, 
nieruchome twarze i ogarnął go strach. 
- Połóż ten klucz! - powiedział Terl. - Obróć się i złap się obu łapami za szynę 
podnośnika łańcuchowego! 
Zzt rzucił kluczem. Chybił. Łapy Terla dosięgły go błyskawicznie. Chamco tańczył 
dokoła, próbując ustawić się do strzału. Terl postawił but na plecach Zzta. 
Kiwnął ręką do Chamca, żeby się cofnął. Obrócony do niego tyłem uklęknął i 
zręcznym ruchem "wyciągnął" z tylnej kieszeni Zzta zwitek banknotów. Podał je 
Chamcowi. 
- Czy to twoje banknoty? 
Zzt przetoczył się twarzą do góry na zatłuszczonej podłodze i wytrzeszczył na 
nich oczy. Chamco liczył banknoty. 
- Sześćset pięćdziesiąt kredytów. A tu jest banknot szczęścia! Był w ekstazie. 
- Jesteś świadkiem, że znajdowały się w jego tylnej kieszeni powiedział Terl. 
- Oczywiście! - wykrzyknął Chamco. 
- Pokaż ten banknot do kamery na ścianie! - polecił Terl. 
- O co chodzi?! - ryknął wreszcie Zzt. 
- Cofnij się i trzymaj miotacz w gotowości do strzału! polecił Terl Chamcowi. 
Położył na ławie przyniesione przez siebie przedmioty. Otworzył regulamin i 
wskazał Zztowi odpowiednie paragrafy. Zzt ze złością czytał je na głos, pod 
koniec jednak zaczął się jąkać i zwrócił się do Terla: 
- Zwaporyzować!? Nie wiedziałem o tym! 
- Ignorancja nie jest żadnym usprawiedliwieniem, ale niewielu pracowników zna 
cały regulamin. Ponieważ go nie znałeś, więc prawdopodobnie dlatego to zrobiłeś. 
- Co zrobiłem?! - wykrzyknął Zzt. 
Terl włączył kasetę. Zzt patrzył na ekran z niedowierzaniem, zupełnie zbity z 
tropu. Widział siebie kradnącego pieniądze. Zanim zdołał ochłonąć, Terl pokazał 
mu podpisane przez portiera zeznanie. 
- Czy zwaporyzować go teraz? - natarczywie dopytywał się Chamco, machając 
miotaczem i niezdarnie usiłując go odbezpieczyć. 
Terl uspokajająco pomachał łapą. 
- Chamco, wiemy, że masz pełne prawo, nie, właściwie obowiązek wykonania 
egzekucji - przerwał i spojrzał na osłupiałego Zzta. - Zzt, chyba nigdy więcej 
nie popełnisz tego typu przestępstwa, prawda? 
Zzt potrząsnął przecząco głową, nie tyle odpowiadając, ile próbując się 
otrząsnąć z oszołomienia. Terl zwrócił się z powrotem do Chamca. 
- Widzisz? Otóż posłuchaj, Chamco! Rozumiem twój gniew, ale to się zdarzyło 
Zztowi po raz pierwszy. Swoje pieniądze dostałeś z powrotem... a przy okazji, 
dokonamy zaraz wymiany. Będę potrzebował dowodu rzeczowego. 
Chamco wziął banknot wyciągnięty w jego kierunku przez Terla i przekazał mu w 
zamian banknot szczęścia. Terl potrzymał go przez chwilę przed okiem zdalnie 
sterowanej kamery, a potem położył na zeznaniu portiera. 
- Wiesz, Chamco, mogę pozostawić tę sprawę otwartą, ale umieszczę akta w 
bezpiecznym miejscu, tak żeby można je było znaleźć, gdyby któremuś z nas coś 
się przydarzyło. Można będzie nadać jej bieg w dowolnym czasie. I nada się, 
jeśli zdarzą się dalsze przestępstwa. Zzt był w przeszłości wartościowym 
facetem. Zrób mi tę łaskę i odłóż zemstę na bok! - dodał prosząco. 
Chamco pogrążył się w zadumie. Terl zerknął na Zzta i wyciągnął łapę do Chamca. 
- Daj mi miotacz! 
Chamco oddał broń i Terl przestawił bezpiecznik w pozycję "zabezpieczone". 
- Dziękuję. Towarzystwo ma dług wdzięczności wobec ciebie. Możesz iść z powrotem 
do pracy. 
Chamco uśmiechnął się. Ten Terl był naprawdę porządnym i kompetentnym oficerem. 
- Naprawdę doceniam to, że odzyskałeś z powrotem moje pieniądze - powiedział 
wychodząc. 
Terl wyłączył umieszczoną na ścianie kamerę, zdjął ją i włożył do kieszeni. 
Pozbierał z ławy wszystkie rzeczy i zrobił z nich kształtny pakunek. Zzt stał w 
miejscu, powstrzymując coraz silniejsze drżenie, które ogarniało jego członki. 
Śmierć otarła się o niego zbyt blisko. Gdy spoglądał na Terla, w jego oczach 
odbijało się bezgraniczne przerażenie. Widział nie Terla, lecz najbardziej 
demoniczną istotę, jaka kiedykolwiek istniała w mitologii Psychlosów. 
- W porządku? - łagodnie zapytał Terl. 
Zzt osunął się powoli na ławę. Terl czekał przez chwilę, ale Zzt się nie ruszał. 
- No to przystąpmy do interesu - zaproponował. - Chcę kilku rzeczy dla mojego 
departamentu. Pojazd naziemny typu Mark III, dyrektorski. Dwa samoloty bojowe z 
nie limitowanym przebiegiem. Trzy frachtowce osobowe oraz paliwo i amunicja, bez 
wciągania do inwentarza. I jeszcze parę innych drobiazgów. Przypadkowo mam przy 
sobie gotowe do podpisania przez ciebie formularze zapotrzebowania. Ach tak, 
jest tam też parę formularzy nie wypełnionych. W porządku? 
Zzt bez oporów dał sobie wcisnąć pióro pomiędzy pazury. Zupełnie bez życia 
zaczął podpisywać gruby plik formularzy. Tego wieczoru bardzo wesoły Terl, który 
stwierdził, że jest szczęśliwy, choć trochę pijany, odegrał z powrotem od 
mniejszego z braci Chamco sześćset pięćdziesiąt kredytów w grze w pierścienie. 
Zafundował nawet kerbango całej bandzie widzów, płacąc wygranymi pieniędzmi. 
Zrobiono mu owację, gdy udawał się dudniącym krokiem na dobrze zasłużony nocny 
odpoczynek. Śniły mu się piękne sny, w których dzięki różnego rodzaju hakom na 
innych stał się bogaty, został ukoronowany na króla i znalazł się daleko od tej 
przeklętej planety. 
6
Jonnie odłożył książkę, wstał i przeciągnął się. W powietrzu wyraźnie czuło się 
wiosnę. Śnieg topniał, zalegając jedynie w najbardziej zacienionych miejscach. 
Powietrze było krystalicznie czyste, niebo błękitne. Czuł, że rozsadza go 
energia. Tkwienie w klatce zimą było trudne, ale wiosną stało się już prawie nie 
do zniesienia. 
Zorientował się, co przed chwilą oderwało jego uwagę od książki. Terl podjeżdżał 
pod drzwi klatki długim, połyskliwym, czarnym czołgiem, który cicho pomrukiwał, 
kryjąc straszliwą siłę za wylotami luf i włazów. Terl wyskoczył z niego i ziemia 
zadygotała. Był w doskonałym humorze. 
- Włóż ubranie, zwierzaku! Wybieramy się na przejażdżkę. 
Jonnie miał na sobie ubiór z jeleniej skóry. 
- Nie te łachy! Zupełnie zasmrodziłbyś mój nowy pojazd. Ubranie! Jak ci się 
podoba? 
Pytanie to obudziło czujność Jonniego. Terl pytający go o zdanie, Terl 
oczekujący podziwu, to nie był ten Terl, jakiego znał. 
- Jestem ubrany - mruknął. 
Terl odczepił linę od prętów klatki. 
- Ach, trudno, co to zresztą za różnica. Jeśli ty to znosisz, to i ja mogę. Weź 
maskę, będziesz jej potrzebował, bo ja na pewno nie będę prowadził czołgu w 
masce. Weź też maczugi! 
Jonnie nałożył pas, przytroczył doń torbę z krzemieniami i kawałkami szkła, 
przywiązał rzemień maczugi do nadgarstka. Terl sprawdził butle z powietrzem i 
żartobliwie pstryknął elastyczną zapinką maski, gdy nakładał ją na twarz 
Jonniego. 
- A teraz właź do środka, zwierzaku! Właź do środka! To dopiero pojazd, co? 
"Rzeczywiście" - przyznał w duchu Jonnie, zapadając się w fotel strzelca. 
Jaskrawe, purpurowe obicie, błyszcząca tablica przyrządów, świecące przyciski i 
zegary. 
- Skontrolowałem, czy nie ma gdzieś ukrytych urządzeń zdalnego sterowania - 
wyjaśnił Terl, wspinając się do środka, i sam się roześmiał ze swojego żartu. - 
Wiesz, o czym mówię, szczurzy móżdżku? Dzisiaj nie będzie wypadku ani pożaru. 
Wcisnął przycisk zamykający i uszczelniający drzwi. Odkręcił zawór gazu do 
oddychania i atmosfera w kabinie w mgnieniu oka uległa zmianie. 
- Cholera! Jaki ty byłeś głupi! - zaśmiał się. 
Naziemny pojazd ruszył w kierunku otwartej przestrzeni na wysokości czterech 
stóp nad ziemią, błyskawicznie przyśpieszając do dwustu mil na godzinę i 
wciskając Jonniego w fotel. Terl odpiął maskę i rzucił ją na bok. 
- Widzisz te drzwi? Nigdy nie ruszaj klamki ani nie próbuj ich otwierać, gdy nie 
mam nałożonej maski! I pamiętaj, bez kierowcy ten pojazd natychmiast będzie 
wrakiem. 
Jonnie przyjrzał się klamkom i przyciskom, dokładnie notując w pamięci tę 
informację. Jakiż świetny pomysł! 
- Dokąd jedziemy? - zapytał. 
- Och, to tylko przejażdżka, po prostu przejażdżka. 
Jonnie mocno w to wątpił. Obserwując uważnie każdy ruch sterów, mógł już 
określić przeznaczenie większości dźwigni i przycisków. Mknęli na północ, a 
potem szerokim łukiem zawrócili w kierunku południowo-zachodnim. Pomimo ogromnej 
prędkości zdołał się zorientować, że podążali wzdłuż jakiejś starej, porosłej 
trawą autostrady. Według słońca mógł też określić kierunek jazdy. Przez 
opancerzony wizjer strzelca zobaczył duże skupisko starych budynków i lotnisko, 
a na horyzoncie ciągnące się w kierunku zachodnim wysokie góry. Pojazd zwolnił i 
zbliżył się do największego budynku. Terl sięgnął do podręcznego barku i wyjął z 
niego mały rondel kerbango. Wypił je do dna, cmoknął i beknął. Potem nałożył 
maskę i stuknął w przycisk otwierania drzwi. 
- No, wyłaź i oglądaj widoki! 
Terl popuścił smycz i Jonnie wysiadł z pojazdu. Zdjął maskę, rozejrzał się 
dookoła. Na pobliskim lotnisku znajdowały się kopce żelastwa, które 
prawdopodobnie było kiedyś maszynami. Rozciągające się przed nim budowle robiły 
imponujące wrażenie. W pobliżu miejsca, gdzie stali, znajdowało się coś w 
rodzaju krętego, zarośniętego rowu. Trawa była wysoka, wiatr wiejący od gór 
zawodził smętnie. 
- Co to za miejsce? - zapytał. 
Terl stał niedbale z łokciami wspartymi o dach pojazdu. 
- Zwierzaku, patrzysz na główną bazę obronną tej planety z czasów człowieka. 
- Czyżby? 
Terl sięgnął do wnętrza pojazdu, wydobył przewodnik Chinkosów i rzucił go 
Jonniemu. Tekst na zaznaczonej stronie brzmiał: "Niedaleko od terenu kopalni 
znajdują się imponujące ruiny zabudowań obronnych. W trzynaście dni po ataku 
Psychlosów garstka ludzi, używając prymitywnego uzbrojenia, przez ponad trzy 
godziny stawiała opór psychloskiemu czołgowi. Był to ostatni punkt oporu 
pokonany przez Psychlosów". I to było wszystko. Jonnie popatrzył dookoła. Terl 
wskazał na kręty rów. 
- To się zdarzyło właśnie tu - powiedział, zataczając łapą łuk. - Popatrz sobie! 
Poluzował okręconą wokół łapy smycz. Jonnie pochylił się nad rowem. Trudno było 
dojrzeć, gdzie się zaczynał, a gdzie kończył, z przodu znajdowało się trochę 
kamieni. Trawa była bardzo wysoka. 
- Przyjrzyj się dobrze! - rzekł Terl. 
Jonnie zszedł w głąb rowu i wtedy zobaczył. Choć minęło już tak wiele czasu, 
było tam sporo szczątków metalu, prawdopodobnie broni, i resztki zetlałych 
mundurów. Stanął mu nagle przed oczami obraz zdesperowanych ludzi, rozpaczliwie 
prowadzących beznadziejną walkę - do końca. Spojrzał na rozciągającą się przed 
okopem płaszczyznę lotniska i niemal zobaczył czołg Psychlosów - zbliża się, 
cofa i znów zbliża, i w końcu wybija ich wszystkich do nogi. Serce w nim się 
tłukło, krew pulsowała w skroniach. 
- Dosyć się napatrzyłeś? - Terl leniwie opierał się o pojazd. 
- Dlaczego mi to pokazałeś? 
Terl zaśmiał się pod maską. 
- A więc nic z tego nie zrozumiałeś, zwierzaku. To była główna baza obronna tej 
planety. I jeden nędzny czołg Psychlosów rozwalił ją w mgnieniu oka na szczątki. 
Rozumiesz? 
Jonnie zrozumiał jednak coś zupełnie innego. Terl, który nie znał angielskiego, 
nie mógł przeczytać napisu na budynku. Napis ten brzmiał: "Akademia Sił 
Powietrznych Stanów Zjednoczonych". 
- No, nałóż maskę i wsiadaj! Musimy dziś zrobić jeszcze parę innych rzeczy. 
Jonnie wiedział, że nie była to żadna "główna baza obronna" była to po prostu 
szkoła. A tą garstką ludzi byli uczniowie, kadeci. I mieli dosyć odwagi, by 
przez trzy godziny stawiać beznadziejny opór czołgowi Psychlosów. Gdy 
odjeżdżali, obejrzał się raz jeszcze. Jego współplemieńcy. Ludzie! Wzruszenie 
ścisnęło mu gardło. Nie umierali bojaźliwie. Walczyli. 
7
Terl podążał zarośniętą autostradą wprost na północ. Rozmyślał intensywnie. 
Zastraszanie i haki. Jeśli nie miało się na kogoś haka, można go było 
zastraszyć. Czuł, że ma już niejakie osiągnięcia. Wydawało się, że pozostawiony 
z tyłu widok wywarł na zwierzaku wielkie. wrażenie. Wiedział jednak, że 
całkowite zastraszenie go i złamanie jego oporu, podporządkowanie go sobie, 
wymagało jeszcze wiele pracy. 
- Dobre samopoczucie? - odezwał się. 
Jonnie otrząsnął się z marzeń. Musiał mieć się na baczności przed tym nowym, 
gawędziarskim Terlem. 
- Dokąd jedziemy? - zapytał. 
- Po prostu na małą przejażdżkę. Nowym pojazdem naziemnym. Czy nie jedzie się w 
nim dobrze? 
Rzeczywiście, jechało się dobrze. Na małej tabliczce przyczepionej do tablicy 
przyrządów widniały napisy: "Czołg Ogólnego Przeznaczenia dla Personelu 
Kierowniczego. Mark III" i "Wróg jest martwy" oraz "Intergalaktyczne Towarzystwo 
Górnicze, Numer Seryjny ET-5364724354-7. Używaj gazu do oddychania i ładunków 
energetycznych wyłącznie firmy Faro. Faro to oddech i energia życia". 
- Czy "Faro" to też część Intergalaktyki? - zainteresował się Jonnie. 
Terl na moment odwrócił uwagę od prowadzenia pojazdu i spojrzał na niego 
podejrzliwie. Potem wzruszył ramionami. 
- Nie zaprzątaj swego małego szczurzego móżdżka wielkością Intergalaktyki, 
zwierzaku! Jest to monopol, który rozciąga się na wszystkie galaktyki. Ma on 
takie rozmiary i zakres działalności, że nie mógłbyś ich pojąć, nawet gdybyś 
miał tysiąc szczurzych móżdżków. 
- I tym wszystkim kieruje twoja ojczysta planeta, czyż tak? 
- A dlaczegóż by nie? - odparł Terl. - Czy jest w tym coś złego? 
- Nie. Po prostu wydaje się, że to strasznie wielkie towarzystwo, jak na 
kierowanie nim z jednej planety. 
- To jeszcze nie wszystko. Takich towarzystw wielkości Intergalaktyki jest 
dobrych parę tuzinów i wszystkie są podporządkowane Psychlosom. 
- Musi to być wielka planeta - zauważył Jonnie. 
- Wielka i potężna - rzekł Terl i chcąc trochę zastraszyć Jonniego, dodał: - 
Psychlosi zawsze łamali każdy opór, na jaki kiedykolwiek natknęli się na swej 
drodze. Jeden imperialny podpis na rozkazie i cała rasa może pójść na rozkurz! 
- Jak Chinkosi? - zapytał Jonnie. 
- Tak - odparł Terl znudzonym głosem. 
- I jak ludzka rasa? 
- Tak. I podobnie jak jeden zwierzak ze szczurzym móżdżkiem, który też pójdzie 
na rozkurz, jeśli się nie zamknie - warknął Terl z nagłą irytacją. 
- Dziękuję. 
- To już brzmi lepiej. Jest nawet odpowiednio grzeczne! 
Terl odzyskał dobry humor, nie zdając sobie sprawy z tego, że podziękowanie 
dotyczyło bardzo dla Jonniego istotnych informacji. Pędzący czołg wjechał 
tymczasem do miasta. 
- Gdzie się znajdujemy? - spytał Jonnie. 
- Kiedyś nazywano to miejsce "Denver". 
"Aha - pomyślał Jonnie. - Wielkie Miasto nazywało się Denver. Jeśli miało nazwę, 
to znaczy, że istniały również inne Wielkie Miasta". Sięgnął po przewodnik 
Chinkosów i właśnie zaczął czytać o bibliotece, gdy pojazd się zatrzymał. 
- Gdzie jesteśmy? - zapytał, rozglądając się dokoła. Znajdowali się na wschodnim 
krańcu miasta, lekko wysuniętym na południe. 
- Wiedziałem, że masz szczurzy móżdżek - powiedział Terl. - To przecież tu 
właśnie... - zaśmiał się nagle -..tu właśnie zaatakowałeś mój czołg. 
Jonnie rozejrzał się. Rzeczywiście, to było to samo miejsce. Popatrzył przez 
szczeliny wszystkich wizjerów, aby zorientować się dokładnie. 
- Co tu robimy? 
Terl wyszczerzył kły w czymś, co według niego było na pewno najbardziej 
przyjacielskim uśmiechem. 
- Szukamy twego konia. Czyż nie jest to dla ciebie miłe? Mózg Jonniego pracował 
szybko. Tu chodziło o coś więcej. Lepiej będzie, jak zachowa zupełny spokój. 
Spojrzał na Terla i zrozumiał, że ten faktycznie był przekonany, że koń będzie 
tu gdzieś na nich czekał. A Wiatrołom najprawdopodobniej biegł wówczas przez 
pewien czas za nimi, a potem zawrócił i powędrował w góry, w kierunku domu. 
- Tu, na otwartej przestrzeni, jest niezliczona ilość różnych zwierząt - 
powiedział spokojnie. - Odszukanie tych dwóch koni... 
- Szczurzy móżdżku, nie potrafisz swoim rozumem ogarnąć możliwości maszyn. 
Popatrz tutaj! 
Terl włączył duży ekran umieszczony na tablicy przyrządów. Ukazał się na nim 
obraz najbliższego otoczenia. Terl obracając pokrętłem ukazywał ten sam obraz z 
różnych kierunków. Następnie nacisnął guzik i ze szczytu pojazdu doszedł głuchy 
odgłos. Przez górny iluminator Jonnie zobaczył wirujący przedmiot zawieszony w 
powietrzu na wysokości stu stóp. Terl pchnął dźwignię do góry i przedmiot 
wzniósł się wyżej. To, co znajdowało się w polu widzenia przedmiotu, było 
odwzorowane na ekranie. 
- To właśnie dlatego nie mogłeś mi uciec - uśmiechnął się Terl. - Patrz! 
Zmienił położenie dźwigni i obraz na ekranie się powiększył. Wcisnął guzik 
oznaczony "Wykrywacz ciepła" i przełączył ekran oraz znajdujący się nad nimi 
obiekt na działanie automatyczne. Jonnie przyglądał się, jak wyszukiwane grupy 
zwierząt były to powiększane to pomniejszane. Potem znajdowali inne stada i 
kontrolowali je z bliska. 
- Po prostu siedź i przyglądaj się. Powiedz mi, jeśli zobaczysz swojego konia! - 
Terl zaśmiał się. - Szef ochrony bezpieczeństwa Ziemi prowadzi biuro zgubionych 
i znalezionych zwierzaków, będących własnością innego zwierzaka! 
Widzieli stada bydła, wilki - małe wilki z pobliskich gór i wielkie wilczyska z 
północy - kojoty, był nawet grzechotnik, ale nie było koni. 
- Trudno - mruknął Terl. - Po prostu pojedziemy dalej na południe. Miej oczy 
szeroko otwarte, zwierzaku, a dostaniesz z powrotem swojego konia. 
Jechali wolniutko, Jonnie obserwował teren. Czas upływał i w dalszym ciągu nie 
napotykali koni. Terl zaczął się irytować. Nici z ewentualnego haka. Nie miał 
dzisiaj szczęścia. 
- Żadnych koni. - Jonnie już wiedział, że gdyby nawet zobaczył Wiatrołoma, 
musiałby zachować to dla siebie. 
Terl sam przyjrzał się okolicy. Przed nimi znajdował się niewielki, ze skalistym 
szczytem pagórek otoczony gęstym lasem. Dokładnie na północ od niego, na 
otwartej przestrzeni, pasło się bydło, niektóre sztuki miały wielkie rogi. Więc 
może zastraszenie? Wtedy dzień nie poszedłby na marne. Skręcił, wjechał między 
drzewa i zatrzymał się. 
- Wysiadaj! - polecił. 
Nałożył maskę i wcisnął przycisk otwierania drzwi. Wyrzucił smycz na zewnątrz, 
potem sięgnął do ogromnego schowka pod fotelem i wyciągnął z niego miotacz z 
długą lufą i torbę granatów. Jonnie także wysiadł i zdjął maskę. Terl zajął 
pozycję na skraju drzew, mając za sobą skały, a przed sobą równinę. 
- Chodź tu, zwierzaku! 
Czując pociągnięcie smyczy, Jonnie podszedł do Terla. Nie miał zamiaru dawać 
potworowi powodu, by ten go zastrzelił. 
- Mam zamiar urządzić dla ciebie mały pokaz - rzekł Terl. - Byłem znakomitym 
strzelcem w szkole. Czy kiedykolwiek zwróciłeś uwagę, jak zgrabnie były 
odstrzelone głowy szczurów? Mimo że niektóre z nich były ode mnie oddalone o 
pięćdziesiąt kroków... ale ty mnie nie słuchasz, zwierzaku! 
Nie, nie słuchał - doleciał go jakiś zapach, więc zaczął rozglądać się uważnie, 
zwracając szczególną uwagę na znajdujące się za nimi skały. Widniał w nich 
otwór. Jaskinia? Znów doleciał go ten sam zapach. Terl szarpnął smyczą, prawie 
powalając go na kolana. Jonnie nadal koncentrował uwagę na jaskini. Uchwycił 
maczugę w dłoń. 
- Przyjrzyj się temu! - Wprawnym i szybkim ruchem Terl osadził granat na wylocie 
lufy miotacza. 
Na równinie, w odległości osiemdziesięciu kroków od nich, spokojnie skubało 
trawę pół tuzina sztuk bydła. Były tam dwa stare i żylaste byki z potężnymi 
rogami oraz cztery krowy. Terl uniósł wysoko lufę miotacza i wypalił. Granat 
poszybował szerokim łukiem ponad stadem i wylądował daleko poza nim, eksplodując 
z jaskrawozielonym błyskiem. Jedna z krów padła rażona odłamkami. Pozostałe 
zwierzęta zaczęły uciekać. Pędziły w kierunku odwrotnym od źródła dźwięku, 
wprost na Terla, który skierował na nie lufę miotacza. 
- Teraz są w ruchu, nie będziesz więc myślał, że to przypadek. Byki zbliżały 
się, pędząc na złamanie karku, krowy gnały za nimi. Ziemia dygotała. Terl 
otworzył ogień. Strzelał szybko, pojedynczymi strzałami. Potrzaskał nogi 
pędzących z tyłu krów, które waliły się z rykiem na ziemię. Strzaskał prawą 
przednią nogę jednemu z byków. Drugi byk był tuż-tuż. Ostatnim strzałem Terl 
okaleczył i jego. Byk runął na ziemię w odległości zaledwie kilku stóp od nich. 
Rozpaczliwy ryk bydła rozdzierał powietrze. 
Terl wyszczerzył kły w uśmiechu, przyglądając się powalonym zwierzętom. Jonnie 
patrzył na niego ze zgrozą. Ten uśmiech za wizjerem maski był uśmiechem czystej 
radości. Poczuł wstręt. Terl był... Jonnie nagle uświadomił sobie, że w języku 
Psychlo nie było odpowiednika słowa "okrutny". Ruszył w stronę zwierząt. Szedł 
do przodu z maczugą przygotowaną do skrócenia męki bydła, gdy nagle usłyszał z 
tyłu nowy dźwięk. Błyskawicznie się obrócił. Z jaskini wyłaniał się największy 
niedźwiedź grizzly, jakiego kiedykolwiek widział. Obudzony i rozwścieczony 
hałasem, szarżował wprost na plecy Terla. 
- Za tobą! - wrzasnął Jonnie, ale jego głos zagłuszyło bolesne ryczenie bydła. 
Terl stał w miejscu, szczerząc kły w uśmiechu. W sekundę później ryknął 
niedźwiedź. Terl usłyszał go i zaczął się odwracać, ale było już za późno. 
Grizzly z impetem runął mu na plecy. Wytrącony z łap Terla miotacz poszybował w 
powietrzu w stronę Jonniego, który złapał go lewą ręką. Ściskając w prawej 
maczugę, skoczył, zanim niedźwiedź zdołał zadać Terlowi następny cios. Trzasnął 
niedźwiedzia w sam środek czaszki. Grizzly zachwiał się oszołomiony. Jonnie z 
całej siły uderzył jeszcze raz. Zwierzę machnęło ogromną łapą, ale chłopak 
zrobił unik i znowu grzmotnął niedźwiedzia w łeb. Grizzly cofnął się i odbił 
łapą następny cios. Rzemień pękł i maczuga wyskoczyła Jonniemu z ręki. 
Niedźwiedź ruszył na niego z rozdziawionym pyskiem. Błyskawicznym ruchem chłopak 
przerzucił miotacz do prawej ręki i trzymając go za lufę, grzmotnął nim w 
paszczę, a sekundę później - w czaszkę drapieżnika. Zwierzę zwaliło się na 
ziemię, rycząc coraz słabiej, i pozostało już tam, drgając w agonii. 
Jonnie cofnął się i rozejrzał. Terl leżał na boku. Był przytomny. Maska nie była 
uszkodzona, ale oczy za szybą wizjera miał wytrzeszczone i wlepione w człowieka. 
Jonnie cofnął się jeszcze bardziej. Chwała bogom, że smycz o nic się nie 
zaczepiła i nie pozbawiła go swobody ruchów w czasie walki. Następnie skierował 
uwagę na miotacz. Przeczytał napis przy urządzeniu spustowym. Bezpiecznik był 
zwolniony, a pod spustem umieszczono ładunek. Miotacz był trochę podrapany, ale 
poza tym nie uszkodzony. Jonnie spojrzał znowu na Terla, który patrzył na niego 
wyczekująco. Kurczył i rozkurczał pazury, przypuszczając, że zwierzak teraz go 
zabije. Jego łapa zaczęła się skradać ku ręcznemu miotaczowi zawieszonemu u 
pasa. 
Jonnie zauważył ruch łapy, ale zignorował to. Odwrócił się, zlokalizował 
urządzenia celownicze i potem sześcioma strzałami wybawił z cierpienia 
pokaleczone bydło. Zabezpieczył broń, wydobył z torby kawałek szkła o ostrych 
krawędziach, podszedł do niedźwiedzia i zaczął zdejmować z niego skórę. 
Terl leżał i patrzył na niego. W końcu uświadomił sobie, że lepiej będzie, jeśli 
w końcu się podniesie i sprawdzi swój stan. Ból w plecach, rozpruty kołnierz, 
trochę zielonej krwi na łapie. Skontrolował plecy - nic poważnego. Przeszedł do 
pojazdu, opadł na fotel przy otwartych drzwiach i zgarbił się w nim, wciąż 
patrząc na Jonniego. 
- Chyba nie masz zamiaru wziąć tego paskudztwa do pojazdu? Jonnie nie podniósł 
głowy znad oprawianego niedźwiedzia. 
- Przywiążę ją na dachu. 
Wreszcie skończył i przeszedł do najmłodszej krowy. Zręcznie manipulując ostrym 
szkłem, wyciął z niej polędwicę, język oraz udziec i zawinął je w niedźwiedzią 
skórę. Wyjął z torby kilka rzemieni i przywiązał pakunek do podstawy działka na 
dachu pojazdu. Potem wręczył Terlowi miotacz. 
- Jest zabezpieczony - oznajmił i zaczął się czyścić wiechciem trawy. 
Terl przyglądał mu się. Zastraszenie? Do diabła z zastraszaniem! Ten zwierzak w 
ogóle nie znał uczucia strachu. Pozostało więc tylko znaleźć jakiś jego słaby 
punkt. 
- Wsiadaj! - rzucił. - Robi się późno. 
8
Następnego dnia Terla znów ogarnął szał aktywności - szykował się do rozmowy z 
Numphem. Biegał po całej bazie, robiąc wywiady na temat buntu i każdy z nich 
nagrywał na specjalnym typie taśmy, którą można było rozcinać i ponownie łączyć. 
Była to wręcz artystyczna praca, która wymagała ogromnego skupienia i uwagi. 
Przeprowadził wywiady z wieloma pracownikami w czasie ich pracy wewnątrz i na 
zewnątrz bary. Wywiady prowadzone były sprawnie i szybko. 
Terl pytał: "Jakie znasz przepisy Towarzystwa dotyczące buntu?" Pracownicy, 
czasem przestraszeni, zawsze podejrzliwi, mówili to, co wiedzieli, lub to, co 
wydawało się im, że wiedzą na temat buntu. Potem zaś szef bezpieczeństwa wyrażał 
życzenie: "Własnymi słowami określ twoją opinię na temat buntu". Oczywiście, 
pracownicy stawali się gadatliwi i zapewniali: "Bunt to rzecz zła. Kierownictwo 
zarządziłoby masową waporyzację i nikt nie byłby bezpieczny. Ja na pewno nie 
zamierzam nigdy ani być zwolennikiem buntu, ani brać w nim udziału". 
Wywiady prowadzone były przez cały dzień i Terl ganiał to tu, to tam, w masce na 
zewnątrz, bez maski wewnątrz pomieszczeń. I nagrywał, nagrywał, nagrywał. Przy 
zakończeniu wywiadu zawsze kiwał głową, uśmiechał się i mówił, że to formalna 
sprawa i że chyba wszyscy wiedzą, jak to jest z kierownictwem, które ma swoje 
kaprysy, i że on, Terl, jest po stronie pracowników. Pozostawiał jednak 
atmosferę niepewności i wszyscy przyrzekali sobie w duchu, że na pewno nie będą 
mieć nic do czynienia z jakimkolwiek buntem bez względu na to, czy pensje będą, 
czy nie będą znów obcięte. 
Od czasu do czasu, przechodząc przez swoje biuro, Terl spoglądał na obraz 
klatki, w której wysoko umieszczona guzikowa kamera wciąż wykonywała swoje 
strażnicze obowiązki. Ciekawość i jakiś nieokreślony niepokój sprawiały, że w 
dalszym ciągu kontrolował klatkę. 
Zwierzak, jak się zdawało, był bardzo zapracowany. Wstał o brzasku i pracował, 
skrobiąc do czysta niedźwiedzią skórę, a potem wcierając w nią popiół z ogniska. 
Teraz skóra wisiała przymocowana do prętów. Potem zwierzak rozpalił ognisko i 
zbudował wokół niego dziwną konstrukcję z gałęzi, coś w rodzaju stojaków. 
Pokroił mięso w długie, wąskie pasy i powiesił je na stojakach. Wrzucił do ognia 
liście z porąbanych drzew. Wiatr zwiewał dym w stronę wiszącego mięsa. 
Terl nie bardzo mógł pojąć, co zwierzak właściwie robił, ale pod koniec dnia 
wydało mu się, że już wie. Stworzenie celebrowało jakiś rytuał religijny, 
związany prawdopodobnie z nadejściem wiosny. Czytał coś na ten temat w 
przewodnikach Chinkosów. Ludzie urządzali wtedy tańce i robili inne głupie 
rzeczy. Dym miał jakoby unosić ku bogom duchy zabitych zwierząt, a wczoraj na 
pewno zabili ich wystarczająco dużo. Myśl o tym przypomniała mu o bólu w 
plecach. Nigdy nie wierzył, że którekolwiek z ziemskich stworzeń może zranić 
Psychlosa, ale ten niedźwiedź zachwiał jego pewność. To był wielki niedźwiedź - 
ważył prawie tyle samo co Terl. O następnym zachodzie słońca zwierzak zapewne 
znów rozpali w klatce ognisko i zacznie tańczyć. Terl doszedł do wniosku, że nie 
ma w tym nic groźnego i kontynuował pracę przy wywiadach. 
Tego wieczoru szefa ochrony bezpieczeństwa nie było w holu rekreacyjnym. 
Zapomniał również sprawdzić, czy zwierzak tańczy - miał zbyt wiele roboty z 
taśmami. Z wprawą, jaką mógł się poszczycić tylko dobrze wyszkolony oficer służb 
specjalnych, montował taśmy, wycinając z nich poszczególne słowa. Przez 
odpowiednie kombinacje słów oraz usuwanie całych fragmentów wypowiedzi uzyskał 
na spreparowanych taśmach takie deklaracje, za które spokojnie można by 
zwaporyzować wielu pracowników. 
Typowa odpowiedź brzmiała teraz: "Zamierzam być zwolennikiem buntu. Podczas 
jakiegokolwiek buntu, żeby być bezpiecznym, trzeba zwaporyzować kierownictwo". 
Była to mozolna praca, stos rolek spreparowanych taśm rósł powoli. W końcu 
przegrał je wszystkie na nowe, nie używane płyty, na których nie było nawet 
śladu redagowania czy cięcia oryginalnych wywiadów, a gdy niebo na wschodzie 
zaczęło szarzeć, wyprostował się na krześle zupełnie wykończony. Ziewając, 
zaczął leniwie wszystko porządkować. Niszczył oryginały i skrawki taśm i czekał 
na porę śniadania. Uprzytomnił sobie, że zapomniał rzucić okiem na zwierzaka, by 
przekonać się, czy będzie tańczył. W końcu jednak zdecydował, że bardziej 
potrzebuje snu niż śniadania, i położył się spać. Z Numphem miał się spotkać 
dopiero po lunchu. 
Później żałował, że nie zjadł ani śniadania, ani lunchu. 
Spotkanie zaczęło się całkiem dobrze. Numph siedział za biurkiem, sącząc z 
rondla poobiednią porcję kerbango. 
- Mam już wyniki dochodzenia, które polecił mi pan przeprowadzić - rozpoczął 
rozmowę Terl. 
- Co? 
- Przeprowadziłem wywiad z dużą liczbą lokalnych pracowników. 
- Na jaki temat? 
- Na temat buntu. 
Numph natychmiast stał się czujny. 
Terl postawił odtwarzacz płyt na biurku Numpha i przygotował go do przesłuchania 
"wywiadów". 
- Oczywiście wszystkie zapisy są ściśle tajne. Pracownikom powiedziano, że nikt 
się o tym nie dowie, i nie wiedzieli, że wywiady były nagrywane. 
- Mądrze, mądrze - pochwalił Numph. 
Odstawił na bok rondel i zamienił się w słuch. Terl puszczał płytę za płytą. 
Efekt był taki, jakiego się spodziewał: Numph coraz bardziej szarzał na twarzy. 
Gdy ostatnia płyta przestała się obracać, dyrektor nalał sobie pełen rondel 
kerbango i wypił go duszkiem. Potem zaś po prostu siedział w bezruchu, z oczami 
zaszczutego zwierzęcia. 
- Dlatego też - rzekł Terl - radzę, abyśmy utrzymali wszystko w tajemnicy. Nie 
możemy pozwolić, by powszechnie wiedziano, co każdy faktycznie na ten temat 
myśli, gdyż mogłoby to doprowadzić do konspirowania i rzeczywistego zaplanowania 
buntu. 
- Owszem - wymamrotał Numph. 
- Dobrze - rzekł Terl. - Przygotowałem w tej sprawie pewne dokumenty i 
zarządzenia. 
Położył na biurku dyrektora plik papierów. 
- Pierwszy dokument to polecenie dla mnie, abym podjął w sprawie buntu takie 
środki zaradcze, jakie będę uważał za konieczne. 
- Tak - powiedział Numph i podpisał. 
- Drugi dokument nakazuje opróżnienie wszystkich arsenałów we wszystkich 
kopalniach i trzymanie broni pod zamknięciem. 
- Tak - powiedział Numph i podpisał. 
- Trzeci zarządza wycofanie wszystkich samolotów bojowych z innych kopalni i 
zlokalizowanie ich tutaj pod zamknięciem, z wyjątkiem tych, które będą mnie 
potrzebne. 
- Tak - powiedział Numph i podpisał. 
Terl wziął podpisany dokument i dał Numphowi czas na przyjrzenie się następnemu. 
- Upoważnienie na łapanie -stworzeń ludzkich i szkolenie ich w obsługiwaniu 
maszyn, tak aby można było kontynuować wysyłkę rudy w przypadku śmierci 
pracowników Towarzystwa lub strajku. 
- Nie uważam, żeby to było możliwe - sprzeciwił się Numph niespodziewanie. 
- Ma to tylko stanowić groźbę, mającą na celu zmuszenie pracowników do ponownego 
przystąpienia do pracy. Obaj wiemy przecież, że jest to w praktyce niemożliwe do 
realizacji. 
Numph podpisał dokument bez przekonania. Zrobił to tylko dlatego, że był on 
opatrzony nagłówkiem: "Plan na sytuację krytyczną, strategiczna alternatywa 
zatrudnienia. Cel: odstraszenie pracowników od strajku". 
I wtedy Terl popełnił błąd. Wziął podpisane upoważnienie i dołączył je do reszty 
dokumentów. 
- Pozwala to nam na przeprowadzenie przymusowej redukcji pracowników - 
skomentował i dopiero potem zreflektował się, że nie powinien był tego mówić. 
- Och? - wzdrygnął się nagle Numph. 
- I jestem pewien - Terl brnął dalej - jestem zupełnie pewien, że pański 
bratanek Nipe z ochotą to zaaprobuje. 
- Co zaaprobuje? 
- Zmniejszenie liczby zatrudnionych - kontynuował Terl. 
I wtedy dopiero spostrzegł, że na twarzy Numpha pojawił się wyraz ulgi. 
Wyglądało na to, że dyrektor uświadomił sobie coś, co sprawiło mu wielką 
satysfakcję. W skierowanym na Terla spojrzeniu było niemalże rozbawienie. W 
miejsce strachu pojawiła się pewność siebie. Terl czuł już, że spartaczył 
sprawę. Miał przecież tylko cień informacji na temat Nipe. I właśnie teraz 
przegrał, ujawniając, iż tylko udaje, że coś wie. Numph zaś już wiedział, że 
Terl w rzeczywistości nie wie nic. Wielki błąd! 
- No cóż - dyrektor stał się nagle wylewny - po prostu pędź teraz do siebie i 
rób swoje! Jestem pewien, że wszystko dobrze się skończy! 
Terl zatrzymał się za drzwiami. Co, u licha, mogłoby być hakiem na Numpha? Co 
się faktycznie za tym wszystkim kryło? Numph już się niczego nie obawiał. Terl 
prawie widział, jak tamten śmieje się w kułak. Otrząsnął się z czarnych myśli i 
ruszył do siebie. Miał przynajmniej swojego zwierzaka i mógł dalej się nim 
zajmować. A kiedy zakończy swój plan, będzie mógł go zwaporyzować. Ach, żeby tak 
jeszcze móc zwaporyzować Numpha! 
Musiał zabrać się poważnie do roboty. 
9
Skąpany w promieniach wiosennego słońca rejon transfrachtu rozbrzmiewał donośnym 
łoskotem walących się brył. Przed chwilą wylądował z hukiem statek transportowy 
i wysypywana z niego ruda spadała z hałasem na ziemię. Spychacze i ładowarki, 
przepychając się, pośpiesznie ładowały rudę na taśmociągi. Gigantyczne pojemniki 
szczękały i grzechotały, zatrzymując się z szarpnięciem, aby wyrzucić swoją 
zawartość na taśmę transportera. Olbrzymie wentylatory huczały, wydmuchując pył 
w powietrze. Zwały rudy spływały na platformę transfrachtu. 
Jonnie siedział w tym zgiełku przykuty do urządzeń sterowniczych analizatora 
pyłu, na pół ogłuszony przez hałas. Jego zadaniem było krzyżowe testowanie 
kolejnych ładunków rudy na taśmie na obecność uranu. Właśnie w tym miejscu 
wentylatory wzbijały w powietrze chmury cząsteczek rudy. Jego praca polegała na 
naciśnięciu dźwigni, która wysyłała promienie analizujące wir powietrzny, 
sprawdzeniu na tablicy przyrządów, czy zapaliło się purpurowe czy też czerwone 
światło, i naciśnięciu innych dźwigni, które purpurową rudę kierowały na 
platformę, natomiast czerwoną zrzucały na bok i uruchamiały sygnał alarmu. Gdy 
zapalało się czerwone światełko, rudę należało odrzucić możliwie jak 
najszybciej. 
Nie obsługiwał analizatora samodzielnie, był nadzorowany przez Kera, asystenta 
inspektora do spraw eksploatacji kopalni. Głowa Kera była osłonięta kopulastym 
hełmem, Jonniego zaś huragan pyłu uderzał prosto w twarz. Ker walił go po 
plecach na znak, że dany pojemnik może być posłany dalej i Jonnie naciskał na 
dźwignię. Ker, który miał nauczyć zwierzaka obsługi kopalnianej maszynerii, 
został starannie dobrany przez szefa bezpieczeństwa. Terl miał swoje powody, 
żeby zdecydować się właśnie na niego. 
Jak na Psychlosa Ker był karłem, gdyż miał tylko siedem stóp wzrostu. Nazywano 
go "Ujściem Gejzeru", gdyż bez przerwy gadał, mimo że już nikt nie chciał go 
słuchać. Nie miał żadnych przyjaciół, choć bardzo starał się z kimś 
zaprzyjaźnić. Był uważany za ociężałego umysłowo, mimo że dobrze znał się na 
maszynach. Poza tym Terl miał go w garści: złapał Kera w kompromitującej 
sytuacji z dwiema urzędniczkami w jednym z biur kierownictwa, do którego 
wzbroniony był wstęp. Ale nie złożył meldunku, za co Ker i obie Psychloski byli 
mu bardzo wdzięczni. Były jeszcze inne rzeczy. Ker był recydywistą, który podjął 
pracę na Ziemi tuż przed ponownym aresztowaniem, a Terl załatwił mu zmianę 
nazwiska. Zanim Terl wpadł na pomysł ze zwierzakiem, próbował wykorzystać Kera, 
ale wysłanie w te góry jakiegokolwiek Psychlosa było wręcz niemożliwe. Ker mógł 
się jednak przydać do innych celów. Teraz właśnie paplał do Jonniego, 
przekrzykując hałas. 
- Musisz być całkowicie pewien, że wykryłeś każdy strzępek pyłu radioaktywnego. 
Żaden izotop nie może przedostać się na platformę. 
- A co by się stało?!- krzyknął Jonnie. 
- Powstałaby iskrząca błyskawica na rodzimej planecie, tak jak ci mówiłem. 
Platforma teleportacyjna zostałaby zniszczona, a na nas spadłyby gromy. I to 
przez jeden pyłek. Musisz więc upewnić się, że w pyle nie ma ani odrobiny uranu! 
- Czy to się kiedykolwiek zdarzyło? 
- Do licha, nie! - zahuczał Ker. - I nigdy się nie zdarzy! 
- Po prostu pyłek? 
- Po prostu pyłek. 
Pracowało się im ze sobą dość dobrze. Kera początkowo śmieszyło to osobliwe 
stworzenie, ale wydawało się, że było ono nastawione przyjacielsko, a Ker nie 
miał żadnych przyjaciół. Poza tym zwierzak ciągle zadawał pytania, a Ker lubił 
gadać. Lepiej było mieć audytorium zwierzęce, niż nie mieć go w ogóle. Wreszcie: 
robił uprzejmość Terlowi, któremu musiał być wdzięczny. 
Terl przyprowadzał stworzenie każdego ranka, przywiązywał je do maszyny, którą 
miało obsługiwać, i zabierał każdego wieczoru do klatki. Ker wielokrotnie 
ostrzegany i straszony konsekwencjami, gdyby Jonnie uwolnił się z więzów, miał 
prawo odwiązywania zwierzaka i przenoszenia go na inną maszynę. Stały operator 
analizatora był bardzo rad z przerwy w swoich porannych zajęciach. Jego praca 
była w najwyższym stopniu niebezpieczna w ciągu minionych dziesięcioleci kilku 
Psychlosów przypłaciło ją życiem. Zazwyczaj wiązał się z nią dodatek pieniężny 
za szkodliwe warunki, ale teraz został zawieszony w związku z programem 
oszczędności. 
Wreszcie uporano się z załadunkiem frachtowca. Ostatni pojemnik wypełniony rudą 
został przerzucony na taśmę transportera i cały rejon powoli zastygł w chwilowym 
bezruchu. Stały operator powrócił do analizatora, oglądając podejrzliwie swój 
sprzęt. 
- Nie popsuł czegoś? - zapytał, wskazując łapą na Jonniego. 
- On tu jeszcze niczego nie popsuł - odparł Ker z urazą. 
- Słyszałem, że spowodował zniszczenie spychacza. 
- Och, to był ten spychacz, który wybuchł już wcześniej. Wiesz, ta sama maszyna, 
w której przed kilkoma miesiącami zginął Waler. 
- Ach, ten, który miał pęknięcie w osłonie. - Owszem - rzekł Ker. 
- Właśnie ten. 
- A ja myślałem, że to ten zwierzak spowodował wybuch. 
- Tak właśnie twierdził Zzt, tłumacząc się z braków we właściwej obsłudze 
technicznej. 
Stały operator mimo wszystko dokładnie sprawdził stanowisko wykrywania uranu. 
- Dlaczego się tak denerwujesz? - zapytał Jonnie. 
- Hej! - zawołał stary operator. - On mówi w Psychlo! 
- On mógłby mieć nieszczelny hełm - odpowiedział na pytanie Jonniego Ker. - Albo 
ty mogłeś zostawić nieco kurzu na urządzeniach sterujących. 
Jonnie popatrzył na stałego operatora. 
- Czy kiedykolwiek wybuchł ci hełm? 
- Do licha, nie! Przecież wciąż jeszcze żyję. I nie mam ochoty, aby jakikolwiek 
gaz do oddychania wybuchł w pobliżu mnie. Wysiadaj z mojej maszyny! Nadlatuje 
kolejny frachtowiec. 
Ker odwiązał Jonniego i zaprowadził go w cień słupa mocy. 
- I na tym właśnie kończysz szkolenie w obsłudze maszynerii transfrachtu. Jutro 
zamierzam rozpocząć szkolenie w rzeczywistym górnictwie. 
Jonnie rozejrzał się dokoła. 
- Co to za domek, tam? 
Ker spojrzał we wskazanym kierunku. Stała tam kopulasta budowla z pękiem spirali 
chłodzących na tylnej ścianie. 
- Och, to kostnica. Zarządzenia Towarzystwa nakazują, by wszyscy martwi 
Psychlosi byli odsyłani na rodzimą planetę. 
- Sentymenty? Rodzina? - zainteresował się Jonnie. 
- Och, nie. Do licha, nie! Nic podobnie niedorzecznego. Mają tylko takie głupie 
idee, że gdyby jakaś obca rasa dostała w swoje ręce martwego Psychlosa, przy 
którym mogłaby pomajstrować, wówczas byłaby w stanie rozszyfrować nasz 
metabolizm i nieźle nam napsocić. Jest to również swego rodzaju liczenie głów: 
nie chcą, by nazwiska zmarłych nadal figurowały na liście płac - ktoś inny 
mógłby pobierać ich pensje. Zdarzały się już takie przypadki. - Co się dzieje ze 
zwłokami? 
- Gromadzimy je, a potem planujemy ich teleportację. Taką samą jak każdej innej 
przesyłki. Gdy dotrą na rodzimą planetę, wstaną pochowani. Towarzystwo ma własny 
cmentarz na Psychlo. 
- To dopiero musi być planeta! 
- Jeszcze jaka! - rozpromienił się Ker. - I żadnych przeklętych hełmów i kopuł. 
Gaz do oddychania nie jest limitowany cała atmosfera składa się z gazu do 
oddychania. Cudownie! Dobre ciążenie, nie takie liche jak to tutaj. Wszystko 
jest wspaniale purpurowe. I mnóstwo bab! Gdy się stąd wreszcie wydostanę jeśli 
Terl załatwi, że będę mógł - to mam zamiar kupić dziesięć żon. 
- Trzeba więc sprowadzać tutaj gaz do oddychania? 
- Tak, nie można go wytwarzać na innych planetach. Wymaga to pewnych składników, 
które są niezwykle rzadko spotykane poza Psychlo. 
- Myślę więc, że atmosfera na rodzimej planecie w końcu się wyczerpie? 
- Och, nie. Potrzebne składniki są w skałach, a nawet w jądrze planety, i po 
prostu wytwarza się jej coraz więcej. Widzisz te bębny tam? 
Johnie spojrzał na piramidę bębnów, które akurat przybyły z Psychlo zwrotną 
teleportacją. Samobieżne dźwigi dokonywały ich załadunku. Właśnie teraz jeden z 
nich ładował kilka bębnów na pokład ostatniego frachtowca. 
- Te bębny idą za morze - wyjaśnił Ker. 
- Ile jest tam kopalń? 
Ker podrapał się w miejscu, gdzie kopuła hełmu stykała się z kołnierzem. 
- Myślę, że szesnaście. 
- Gdzie się one mieszczą? - zapytał Johnie od niechcenia. Ker wzruszył 
ramionami, ale sięgnął do tylnej kieszeni i wydostał z niej plik papierów. 
Okazało się, że do robienia notatek wykorzystywał odwrotną stronę mapy. Rozwinął 
ją. Chociaż brudna i wymięta, była jednak dość czytelna. 
Ker wyszukiwał palcem i liczył kopalnie. 
- Szesnaście z dwiema podstacjami. To wszystko. 
- Co to jest podstacja? 
Ker wskazał na szereg słupów, ciągnący się w kierunku południowo-zachodnim aż do 
linii horyzontu. 
- Ta linia wysokiego napięcia biegnie od hydroelektrowni dużej mocy oddalonej 
stąd o kilkaset mil, która jest ulokowana w starej tamie. Towarzystwo wymieniło 
w niej całą maszynerię i teraz dostarcza nam moc potrzebną do transfrachtu. To 
jest właśnie podstacja. 
- Są tam jacyś robotnicy? 
- Och, nie, wszystko jest zautomatyzowane. Jest jeszcze jedna podstacja za 
morzem, na południowym kontynencie, również w pełni zautomatyzowana. 
Johnie uważnie przyglądał się mapie, starając się nie okazywać, jak bardzo jest 
podekscytowany. Naliczył pięć kontynentów. Każda kopalnia była precyzyjnie 
zaznaczona. Sięgnął do kieszeni na piersi Kera i wyjął z niej pióro. 
- Na ilu maszynach jeszcze muszę się szkolić? 
Ker pomyślał chwilę. 
- Świdry... wyciągi... 
Johnie wyjął mu z łapy mapę i złożywszy ją, zaczął notować na niej nazwy maszyn. 
Gdy zakończył sporządzanie listy, oddał Kerowi pióro, ale mapę, jakby 
przypadkowo, włożył do swojej torby. Potem wstał i wyprostował się. 
- Powiedz mi coś więcej o Psychlo - poprosił. - To musi być naprawdę 
interesujące miejsce. 
Asystent inspektora do spraw eksploatacji zaczął mówić, a Johnie słuchał go z 
przejęciem. Cenne informacje płynęły strumieniem, a mapa w jego torbie 
przyjemnie szeleściła. Kiedy jeden człowiek przyjmuje wyzwanie całego imperium 
Psychlosów w nadziei oswobodzenia swojej planety, wówczas każdy strzępek 
informacji ma bezcenną wartość. 
5 
1
Pewnego wieczoru, leżąc i patrząc w niebo, Jonnie uświadomił sobie, że będzie 
musiał uciekać - za niespełna trzy tygodnie minie rok, kiedy wyruszył z domu. 
Dręczyły go koszmarne wizje Chrissie schodzącej na równiny i - gdyby nawet udało 
się jej tam przeżyć - natykającej się na kopalnię. 
Miał wiele przeszkód do pokonania. Ucieczka była niezwykle trudna, prawie nie do 
zrealizowania, jeśli się brało pod uwagę posiadane przez Psychlosów środki. Ale 
Jonnie zabrał się do planowania drogi do wolności z nieugiętym uporem. 
Czynnikiem komplikującym jego plany był cel, jaki sobie postawił, a mianowicie 
uwolnienie Ziemi od Psychlosów. 
Leżąc z otwartymi oczami, widział całą brzydotę klatki, obnażoną przez światło 
wschodzącego księżyca, i z goryczą rozmyślał o własnej kondycji. Oto był on, z 
obrożą na szyi jak pies, przywiązany, zamknięty za kratami, narażony na szybkie 
wykrycie ucieczki i natychmiastową pogoń. Mimo to wiedział, że gdyby nawet miał 
postradać życie, będzie próbował stąd uciec. 
Okazja do uczynienia pierwszego kroku w kierunku wolności nadarzyła się dwa dni 
później: uwolnił się w końcu od obroży. Z jakichś sobie tylko wiadomych powodów 
Terl nalegał, by Jonnie został przeszkolony w zakresie naprawy urządzeń 
elektronicznych. Wyjaśnienia Terla były nieprzekonywające: czasem psuły się 
urządzenia sterownicze maszyny, czasem zdalne sterowanie działało na opak i 
operator musiał się z tym uporać. Już samo to, że Terl wyjaśniał cokolwiek, 
wystarczało, by podać w wątpliwość każdy wymieniany przez niego powód. Co 
więcej, przez cały okres szkolenia w obsłudze maszyn Jonnie nigdy nie widział, 
by jakikolwiek operator zabierał się do reperacji elektroniki. Gdy coś się 
zepsuło, ktoś z sekcji elektronicznej przyjeżdżał na skrzypiącym, trzykołowym 
wózku i szybko to naprawiał. To, że Terl nalegał, by Jonnie nauczył się 
wykonywania takich napraw, było kolejną zagadką. 
Studiował więc Jonnie obwody, wykresy i komponenty elektroniczne, których 
zrozumienie nie sprawiało mu zresztą wielkiego kłopotu. Elektrony wychodziły 
stąd, ulegały przemianie tam i kończyły swoją drogę tu, robiąc coś jeszcze po 
drodze. Cienkie druty, części składowe i kawałki łączącego je metalu poukładane 
były całkiem rozsądnie. 
Jonniego jednak najbardziej interesowały i intrygowały elektroniczne narzędzia. 
Jedno z nich było podobne do małego noża z wielką rękojeścią - wielką oczywiście 
dla Jonniego, nie dla Psychlosów - i robiło nadzwyczajne rzeczy. Gdy umieszczony 
na szczycie rękojeści przełącznik nastawić na właściwą liczbę i dotknąć ostrzem 
kawałka drutu, drut odpadał na bok. A kiedy przestawiło się wyłącznik odwrotnie 
i dotknęło dwóch zetkniętych końców metalu, znów stawały się jednym kawałkiem. 
Ale zdarzało się to tylko wtedy, gdy rozdzielano lub łączono ten sam rodzaj 
materiału. Jeśli natomiast chciało się połączyć dwa różne, trzeba było użyć 
specjalnej substancji łączącej. 
Gdy Ker powędrował na jedną ze swoich częstych przekąsek i Jonnie, przywiązany w 
warsztacie elektronicznym, był przez chwilę sam, przytknął nóż do postrzępionego 
końca smyczy. Odpadła na bok, gładko odcięta. Przestawił przełącznik, złożył 
odcięte części razem i znowu przytknął narzędzie. Połączyły się bez 
jakiegokolwiek śladu cięcia. Nawet nie próbując, wiedział już, że to samo stanie 
się z obrożą. Spojrzał na drzwi, aby upewnić się, czy nie wraca Ker i nikt inny 
nie zbliża się do warsztatu. Rozejrzał się po pomieszczeniu. 
W odległym jego końcu znajdowała się szafa narzędziowa. Odciął smycz, jednym 
susem dopadł szafy i otworzył ją. W środku leżały w bezładnym stosie różne 
zużyte części, druty i stare przyrządy. Grzebał w nich gorączkowo, a sekundy 
gnały jedna za drugą. I wtedy na samym dnie zobaczył to, czego szukał. Znalazł 
drugie takie samo narzędzie. 
Poczuł dudnienie ziemi - wracał Ker. Pośpiesznie i za pomocą zdobytego przyrządu 
ponownie złączył rozcięte końce smyczy. Urządzenie było sprawne. Gdy Ker wszedł, 
Jonnie zdążył już wsunąć zdobycz za cholewkę mokasyna. 
- Całkiem nieźle ci idzie - pochwalił Ker, patrząc na rozłożone na stole 
elementy. 
- Owszem, idzie mi całkiem nieźle... 
2
Terl był nadzwyczaj zaintrygowany Numphem. Udało mu się w jakiś niewytłumaczalny 
sposób na coś wpaść, później zaś zaprzepaścił to w sposób równie 
niewytłumaczalny. Problem ten nie dawał mu spać po nocach i przyprawiał o ból 
głowy. Pewne bowiem plany, które miał zamiar zrealizować, niezbędnie wymagały 
trzymania Numpha w garści. 
Stracił trochę czasu, podejmując przedsięwzięcia przeciwko sfabrykowanemu 
"buntowi". Tak czy owak nie miały one zbyt dużego znaczenia. Spowodował, że 
kilka samolotów bojowych z innych kopalń zostało przebazowanych i uziemionych. 
Skonfiskował broń z arsenałów i trzymał ją pod zamknięciem. Przejął całkowitą 
kontrolę nad jedynym pozostałym bezpilotowym samolotem zwiadowczym. Długo 
rozkoszował się wynikami jego ostatniego lotu nad wysokimi górami. 
Piękna żyła złota wciąż się tam znajdowała, dobrze widoczna, na głębokości stu - 
w liczącym dwa tysiące - stóp zboczu. Czysty, biały kwarc usiany nićmi i guzami 
błyszczącego, żółtego złota! Przypadkowe trzęsienie ziemi spowodowało obsunięcie 
się części zbocza, która spadła w ciemną czeluść kanionu, odsłaniając tę 
fortunę. Znajdujący się powyżej wiekowy wulkan musiał w czasie jakiejś dawnej 
erupcji po prostu rzygać gejzerem czystego złota, które potem zostało przykryte 
warstwą ziemi i piachu. Woda wyżłobiła w ciągu wieków kanion, no a teraz 
nastąpiło obsunięcie się gruntu. 
Usytuowanie złotej żyły nie było, niestety, najlepsze. Po pierwsze: w okolicy 
znajdował się uran, co wykazywały czujniki. Po drugie: znajdowała się ona w licu 
zbocza tak stromego, że można by ją było eksploatować tylko z opuszczanej 
platformy. Przepaść pod nogami w dole przyprawiałaby o zawrót głowy, a wiejące w 
kanionie wichry waliłyby w górniczy pomost. No i wreszcie na niebezpiecznym 
szczycie było bardzo mało miejsca na zainstalowanie maszyn. Sporo górników 
straci życie w takim miejscu. 
Terl, rzecz jasna, chciał tego dokonać jak najmniejszym kosztem. Żadnego 
drążenia w głąb do następnej jamy osadowej. Tylko eksploatacja tej, która była 
odsłonięta. Musiało tam być około tony złota. Według cen na Psychlo, gdzie złoto 
było rzadkością i płacono za nie zawrotne sumy, była warta blisko sto milionów 
kredytów. Kredytów, za pomocą których można będzie przekupywać i otwierać drzwi 
wiodące do nieograniczonej władzy. Wiedział już, jak je wydobyć, opracował nawet 
metodę transfrachtu na rodzimą planetę, tak aby dotarło tam w sposób 
uniemożliwiający wykrycie. Popatrzył jeszcze raz na zdjęcia wykonane przez 
samolot zwiadowczy, po czym zręczne sfałszował daty i oznakowania miejsc. 
Zdjęcia ukrył głęboko wśród innych, niewinnie wyglądających i nieciekawych 
dokumentów. 
Chcąc mieć gwarancję powodzenia, musiał zdobyć coś na Numpha. Wówczas, w 
przypadku jakiegokolwiek poślizgu, byłby przez niego osłaniany. Była również 
sprawa jego dziesięcioletniego wyroku, bo - mając do odpracowania w normalnym 
trybie jeszcze tylko jeden rok na tej przeklętej planecie - traktował groźbę 
przedłużenia pobytu na niej właśnie jak wyrok. W cokolwiek był zamieszany Numph, 
wiązało się to z Nipe i jego stanowiskiem w rachubie na rodzimej planecie. Tyle 
tylko wiedział. Siedział teraz zgarbiony nad swoim biurkiem i myślał. 
Potrzebował też jakiegoś haka na zwierzaka i musiał to być duży hak - duży na 
tyle, by zmusić go nie tylko do wykonywania prac górniczych bez nadzoru, ale i 
do dostarczania złota. Całe szczęście, że szkolenie przebiegało pomyślnie, a 
plany wykorzystania innych zwierzaków były już gotowe. Nareszcie do czegoś 
dojdzie... Terl wierzył w swoją szczęśliwą gwiazdę. Zwierzaki jakoś tam dadzą 
sobie z tym radę, później je zwaporyzuje i wróci ze złotem na Psychlo. 
Niewiadomą natomiast był Numph, który jednym poleceniem mógł kazać rozpędzić 
zwierzaki lub je pozabijać. Mógł też po prostu cofnąć pozwolenie na 
wykorzystywanie maszynerii. I pewnie niebawem ten stary głupiec, nie widząc 
żadnego buntu, zechce odebrać mu podpisane blankiety upoważnień. "Bunt" był 
szyty zbyt grubymi nićmi. 
Terl spojrzał na zegarek - do rozpoczęcia transfrachtu zostało mniej niż dwie 
godziny. Wstał, zdjął z kołka maskę i w kilka minut później był na platformie. 
Stał otoczony zgiełkiem poprzedzającym porę transfrachtu. Kurier, który dowoził 
tutaj depesze, już był. Opieczętowana i gotowa do wysłania skrzynka leżała w 
rogu platformy. Podszedł Char, wyraźnie rozzłoszczony koniecznością przerwania 
prac przygotowawczych. 
- Rutynowe sprawdzenie depesz - powiedział Terl. - Sprawy bezpieczeństwa - dodał 
i pokazał mu blankiet upoważnienia. 
- Musisz się pośpieszyć! - krzyknął Char, spoglądając na zegarek. - Nie ma czasu 
na pętanie się tutaj. 
Terl zgarnął skrzynkę z depeszami i zaniósł do pojazdu, którym przyjechał. 
Otworzył ją kontrolnym kluczem i położył na siedzeniu. Nikt go nie obserwował. 
Char znajdował się gdzieś z tyłu, nękając operatorów spychaczy i ładowarek, by 
bardziej starannie układali rudę. Wyregulował guzikową kamerę fotograficzną na 
patce kołnierza i w pośpiechu przetrząsał papiery. Były to zwykłe raporty, 
rutynowa wyliczanka danych operacyjnych, dzień po dniu. Robił to wszystko już 
przedtem i choć nic mu to dotychczas nie dało, wciąż jeszcze miał nadzieję. 
Dyrektor Planety musiał wszystkie pisma opatrywać swoimi inicjałami. Czasem też 
dodawał jakieś dane i komentarze. Guzikowa kamera warczała i po krótkim czasie 
każdy arkusz był już sfotografowany. Włożył je z powrotem do skrzynki, zamknął i 
zaniósł na platformę. 
- Wszystko w porządku? - zapytał Char z nadzieją, że już nic nie zakłóci procesu 
transfrachtu. 
- Żadnej poczty prywatnej, nic - odparł Terl. - Kiedy będziesz odsyłał z 
powrotem zwłoki zmarłych? - zapytał, wskazując na kostnicę. 
- Jak zwykle, za pół roku - rzekł Char. - Zabierz stąd swój pojazd! To jest 
wielki fracht i bardzo się nam śpieszy. 
Terl wrócił do biura. Mimo że nie miał nadziei na znalezienie czegokolwiek; 
zaczął umieszczać fotokopie raportów na ekranie, studiując je uważnie. 
Interesowały go tylko te, na których były adnotacje Numpha. Zakamuflowane w 
jakiś sposób musiały się znajdować w tych raportach poufne informacje, które 
rozszyfrować mógł tylko Nipe - tego był pewny. Nie było innego sposobu, by 
przesłać tego rodzaju wiadomości na rodzimą planetę. Gdyby mu się udało w końcu 
na to wpaść i gdyby jeszcze miał rzeczywistego haka na ludzkie stworzenie, 
wówczas mógłby rozpocząć swoją prywatną górniczą operację. 
Siedział do późna, nie jedząc nawet obiadu, i studiował aktualne i starsze kopie 
depesz, aż jego bursztynowe oczy zmętniały przemęczenia. Musiało to gdzieś tutaj 
być. Był tego pewien. 
3
Gromadzenie rzeczy, które mogłyby dopomóc w ucieczce, nie było łatwe. Początkowo 
Jonnie sądził, że będzie mógł uporać się z dwiema guzikowymi kamerami, które 
nadzorowały klatkę. Gdyby udało mu się rozwiązać ten problem, wówczas mógłby w 
nocy pozbywać się smyczy i swobodnie się poruszając, robić przygotowania do 
ucieczki. 
W warsztacie elektronicznym nie na darmo poświęcił sporo czasu na studiowanie 
guzikowych kamer. Były to proste urządzenia. Miały małe lusterka, na których 
odwzorowywał się obraz, przekształcany następnie w strumień elektronów. Te zaś 
były po prostu gromadzone i zapisywane na taśmie. Kamery guzikowe nie miały 
własnego zasilania - było ono przesyłane w zamkniętym obwodzie z odbiornika. 
Próbował zmodyfikować maszynę uczącą, by wykonywała takie same funkcje. Jego 
celem było nagranie obrazu klatki z nim samym w środku. Potem zaś, dokonując 
szybkiego przełączenia, spowodowałby, że kamery transmitowałyby zamiast 
rzeczywistego ten właśnie obraz. Ale kamery były dwie i na dodatek filmowały go 
pod różnym kątem. On natomiast miał tylko jeden rejestrator obrazów. 
Terl nakrył go pewnego dnia przy maszynie uczącej rozłożonej na części. Właśnie 
przyniósł ustrzelonego przez siebie królika. Stał przez chwilę w miejscu, aż w 
końcu rzekł: 
- I naucz tu zwierzaka sztuczek, to będzie musiał wypróbować je na wszystkim. 
Wydaje mi się, że popsułeś tę maszynę. 
Jonnie nie przerywał składania urządzenia. 
- Złóż ją z powrotem tak, żeby działała, to dostaniesz królika. Jonnie nie 
zwracał na niego uwagi. Gdy urządzenie było już złożone, Terl rzucił na klepisko 
ustrzelone zwierzę. 
- Nie manipuluj przy rzeczach, które nie wymagają naprawy! - powiedział z 
wyższością. 
Jonnie miał wciąż problemy z wykrywaczami ciepła ciała ludzkiego. Gdyby w jakiś 
sposób potrafił je zneutralizować, wówczas mógłby mieć nadzieję, że uda mu się 
dotrzeć do gór. Nie przypuszczał, by można go było wyśledzić, gdyby udało się 
oszukać detektory ciepła. 
Pewnego dnia Ker zlecił mu wiercenie otworów w bocznej ścianie szybu kopalni. 
Był to nie używany już szyb o średnicy około pięćdziesięciu stóp. Ker opuścił w 
dół szybu platformę wiertniczą do miejsca, gdzie odsłaniała się odkrywka skały. 
Pod platformą umieszczona była sieć na rudę. Świder był ciężki, skonstruowany z 
myślą o Psychlosach. Mięśnie Jonniego nabrzmiały, gdy świder wgryzł się nieco w 
odkrywkę. W jednym uchu miał słuchawkę, brzęczącą trajkotaniem Kera. 
- Nie pchaj go ciągle! Po prostu oprzyj się na nim, a potem popuść, raz za 
razem! Gdy wywiercisz już otwór, spuść drugą zapadkę, wówczas świder zacznie 
rozpierać na boki i odłupywać rudę! Utrzymuj sieć na swoim miejscu, aby ruda 
spadała na nią! 
- Tu jest gorąco! - wrzasnął mu w odpowiedzi Jonnie. 
I rzeczywiście było gorąco. Pracujący na wysokich obrotach świder nagrzewał 
ścianę, gdyż sam - wskutek tarcia - rozgrzał się już prawie do czerwoności. 
- Och! - zawołał Ker. - Nie masz ekranu cieplnego! Pogrzebał po kieszeniach 
wśród różnych papierów i resztek starych przekąsek i wydobył w końcu malutki 
pakunek. Włożył go do opuszczanego wiaderka i spuścił w dół na linie. Jonnie 
otworzył zawiniątko. Był w nim arkusz cienkiego, przezroczystego materiału. Miał 
dwa rękawy. 
- Nałóż go! - wrzasnął Ker. 
Jonnie był zdumiony, że tak wielką płachtę można ugnieść w tak mały pakunek. 
Ubiór był skrojony dla Psychlosów i o wiele za długi. Jonnie porobił w nim 
zakładki, zrobił kaptur nad głową i podwiązał paskiem. Z werwą wziął się znów do 
pracy. O dziwo, ciepło wydzielane przez ścianę i końcówkę świdra przestało do 
niego docierać. 
Gdy Ker w końcu zdecydował, że Jonnie umie już obsługiwać świder i daje sobie 
radę ze sprzętem, wyciągnął go na powierzchnię. Jonnie zdjął ochraniacz i zaczął 
go składać, by oddać Kerowi. 
- Nie, nie - powiedział Ker. - Wyrzuć go! On służy do jednorazowego użytku. Te 
ochraniacze się brudzą i rwą. Każdy operator świdra ma ich zazwyczaj pół tuzina. 
Nie wiem, dlaczego o tym zapomniałem. Ale też od lat już nie pracowałem przy 
świdrze. - Ale ja mam tylko ten jeden ochraniacz. 
- Za to naprawdę jesteś operatorem świdra - odparł Ker. Jonnie starannie 
poskładał ochraniacz i upchnął go do torby. Mógłby się założyć, że żaden 
wykrywacz ciepła sobie z nim nie poradzi. Jeśli nałoży go i szczelnie się nim 
okryje, wówczas wirujący detektor będzie ślepy. Miał przynajmniej taką nadzieję. 
Rozwiązał też problem żywności. Wędzone mięso zajmowało mało miejsca i mogło 
uchronić go przed głodem, gdyby musiał uciekać tak szybko, że nie miałby czasu 
na polowanie. Dokładnie połatał swoje mokasyny i sprawdził zapasową parę. Terl 
zauważył to pewnego wieczoru, gdy przyszedł do klatki. 
Nie musisz ich nosić, wiesz? - powiedział. - Są przecież Buty po starych 
Chinkosach, które można przerobić. Czemu nie dali ci żadnych butów razem z 
ubraniem? 
Następnego dnia przyszedł kopalniany krawiec i z niezadowoloną miną wziął 
Jonniemu miarę na buty. 
- Nie jestem szewcem - protestował. 
Terl pokazał mu blankiet zlecenia, więc krawiec wziął też miarę na gruby, 
sięgający kolan płaszcz i zimową czapkę. 
- Przecież zbliża się lato - narzekał. - To nie pora na szycie zimowych ubrań. 
Ależ to kierownictwo ma kaprysy! - mamrotał pod nosem. - Ubierać zwierzęta! 
Tak czy owak buty i ubranie zostały niebawem dostarczone do klatki. 
Wydawało się, że Terl jest w ostatnich dniach czymś bardzo zaabsorbowany, a jego 
uprzejmość budziła coraz większą nieufność Jonniego. Jeszcze raz szczegółowo 
przemyślał cały scenariusz ucieczki, aby przekonać się, czy jakieś przygotowania 
nie wyszły na jaw. Doszedł do wniosku, że nie. 
Problemem, który sprawiał mu najwięcej kłopotów, była kwestia zdobycia broni. 
Zanim Terl podjął związane z "buntem" środki ostrożności, niektórzy robotnicy 
nosili ręczne miotacze. Jonnie przypuszczał, że używali ich do strzelania dla 
zabawy. Teraz jedynie Terl nosił miotacz - inni już nie. 
Zastanawiał się, jak dalece może zaufać Kerowi. Z opowiadań "Karła" wynikało, że 
był kryminalistą. Wspominał, jak oszukiwał podczas gier hazardowych, jak kradł 
"dla dowcipu" skrzynie pełne rudy, jak udało mu się wmówić w jedną z Psychlosek, 
że jej ojciec pilnie potrzebował pieniędzy i "zlecił to jemu". 
Pewnego dnia czekali, aż któraś z maszyn będzie wolna, aby można było ją 
wykorzystać do treningu, i Jonnie postanowił przetestować Kera. Nadal miał 
znalezione w Wielkim Mieście krążki. Teraz już wiedział, że jeden z nich był 
srebrną, drugi złotą monetą. Wyjął z kieszeni srebrną i zaczął ją podrzucać. 
- Co to takiego? - zainteresował się Ker. 
Jonnie podał mu monetę. Ker zaczął ją skrobać pazurem. 
- Wykopałem trochę tego kiedyś w jednym ze zniszczonych miast na południowym 
kontynencie - rzekł Ker. - Ale ty musiałeś ją znaleźć gdzieś tutaj... 
- Dlaczego? - Jonnie zaniepokoił się, czy Ker przypadkiem umie czytać po 
angielsku. 
- Ona jest fałszywa - odparł Ker. - Stop miedzi z niklowo-srebrnym pokryciem. 
Prawdziwa moneta, a kiedyś widziałem ich trochę, jest z litego srebra. 
Tracąc zainteresowanie, oddał z powrotem monetę. Jonnie wyjął więc drugą i znów 
podrzucił do góry. Ker chwycił ją w powietrzu z nagłym i wcale nie udawanym 
zainteresowaniem. 
- Hej, gdzie to zdobyłeś? 
Przyglądał się monecie dokładnie. 
- A bo co? - zapytał z niewinną miną Jonnie. - Czyżby to było coś warte? 
Oczy Kera nabrały chytrego wyrazu. Moneta, którą trzymał, miała wartość czterech 
tysięcy kredytów. Czyste złoto z niewielką domieszką koniecznych składników! 
- Gdzie ją znalazłeś? 
- A więc - zaczął Jonnie - pochodzi oni z bardzo niebezpiecznego miejsca. 
- Jest ich tam więcej? - Ker zadrżał z emocji. 
Trzymał przecież w łapie trzymiesięczny zarobek, i to w jednej małej monecie. 
Będąc pracownikiem Towarzystwa, mógł ją posiadać legalnie jako "pamiątkę". Na 
Psychlo można za to kupić żonę. Usiłował sobie przypomnieć, od jakiej liczby 
monety przestawały być "pamiątkami", a stawały się własnością Towarzystwa. 
Dziesięć? Trzynaście? Dotyczyło to tylko starych monet, wyprodukowanych w 
mennicach przez ludzi - a nie różnych innych, podrabianych przez górników. 
- To miejsce jest tak niebezpieczne, że aż strach tam iść, przynajmniej bez 
miotacza. 
Ker spojrzał na niego badawczo. 
- Próbujesz mnie namówić, żebym ci dał miotacz? 
- Czy sądzisz, że mógłbym zrobić coś podobnego? 
- Owszem. 
Ten zwierzak nadzwyczaj szybko opanował technikę obsługi maszyn. Właściwie to 
nawet szybciej niż Psychlosi. Ker popatrzył tęsknie na monetę. Nie powiedział 
nic. Potem zwrócił ją Jonniemu i usiadł ciężko, a jego bursztynowe oczy skrzyły 
się pod szkłem maski. 
- Nie dbam o tego rodzaju rzeczy - rzucił Jonnie. - Wiesz, że nie mogę nic za to 
kupić. Trzymam ją w jamie zaraz po prawej stronie od drzwi, tuż przy wejściu do 
klatki. 
Ker siedział jeszcze przez chwilę bez ruchu. Potem powiedział: 
- No, następna maszyna już gotowa. 
Ale jeszcze tej samej nocy, gdy Terl robił obchód inspekcyjny terenu kopalni i 
znajdował się z dala od ekranów, moneta zniknęła z jamy, do której Jonnie ją 
włożył. Rankiem, ostrożnie przeszukawszy dziurę, chłopak znalazł w niej mały 
miotacz z paczką zapasowych ładunków. Miał już broń. 
4
Teraz pozostawało jeszcze uzupełnienie wiedzy. Chinkosi byli dobrymi 
nauczycielami, ale pracując dla Psychlosów, pominęli wiele rzeczy, które ci albo 
już znali, albo też nie byli nimi zbytnio zainteresowani. Pozostawiło to spore 
luki w ich zapisach. 
Jonnie wydedukował, że skoro Psychlosi nie podejmowali żadnej działalności 
górniczej w górach na zachodzie, najprawdopodobniej musiał się tam znajdować 
uran. Na podstawie wypadku, którego był świadkiem, oraz na podstawie informacji 
uzyskanych od Terla i Kera wiedział już, że uran jest dla Psychlosów zabójczy, 
ale wciąż jeszcze nie wiedział, na czym polega jego działanie. Studiował właśnie 
tekst chemii elektronicznej, siedząc przy ognisku, gdy nagle został oderwany od 
swojego zajęcia. Terl odbywał właśnie nocny obchód inspekcyjny. 
- Co tak pilnie studiujesz, zwierzaku? - zagadnął. 
Jonnie zdecydował się na ryzykowne posunięcie. Spojrzał w górę na znajdującą się 
kilka stóp nad nim maskę Terla. 
- Czy na zachodzie są góry? - zapytał. 
Terl przyglądał mu się przez chwilę podejrzliwie. Czyżby ten zwierzak czegoś się 
domyślał? 
- Jest tu bardzo niewiele na ich temat - wyjaśnił Jonnie. A ja się tam urodziłem 
i wychowałem. Jest wiele danych o innych górach na tej planecie, ale bardzo mało 
na temat tych. - Wskazał w kierunku osrebrzonych światłem księżyca szczytów. - 
Chinkosi wynieśli z biblioteki mnóstwo książek ludzi. Czy są one może tutaj? 
- Ach! - prychnął Terl z ulgą. - "Ludzkie książki". Ha! Odprężył się. Wyszedł z 
klatki i wkrótce potem wrócił z rozklekotanym stołem i stosem książek, kruchych, 
bardzo starych i mocno sfatygowanych. 
- Nic nie robię, tylko spełniam zachcianki jakiegoś zwierzaka - mamrotał. - 
Jeśli grzebanie w tych szpargałach cię uszczęśliwia, to miłej zabawy. 
Po wyjściu z klatki zatrzymał się jeszcze na chwilę. 
- Pamiętaj tylko o jednym, zwierzaku! We wszystkich bzdurach, które są zawarte w 
tych "ludzkich książkach", nie znajdziesz niczego, co mogłoby pokrzyżować plany 
Psychlosów - powiedział i roześmiał się. - Choć znajdziesz tam prawdopodobnie 
mnóstwo recept na przygotowanie potraw z surowych szczurów. 
Odszedł dudniącym krokiem do bazy i jego śmiech zamarł w dali. 
Jonnie dotknął książek z nabożnym szacunkiem. Większość z nich dotyczyła 
górnictwa. Pierwsze odkrycie stanowił tekst poświęcony chemii. Zawierał on 
"Tablicę pierwiastków", która podawała strukturę atomów każdego znanego 
człowiekowi pierwiastka. Z nagłym ożywieniem chwycił psychloski podręcznik 
chemii elektronicznej. Tam również przedstawiano struktury atomów pierwiastków. 
Porównał obydwie tabele. Różniły się i to znacznie. Obie były w sposób widoczny 
oparte na układzie okresowym, zgodnie z którym własności pierwiastków powtarzają 
się periodycznie, jeśli pierwiastki są uporządkowane według rosnących liczb 
atomowych. Ale w tabeli ziemskich pierwiastków znajdowały się takie, których nie 
było w tabeli Psychlo. Z kolei tabela Psychlo miała o parę dziesiątków 
pierwiastków więcej, miała też wyszczególnionych znacznie więcej gazów i 
wydawało się, że nie wyróżniała specjalnie tlenu. Brnął przez te zawiłości, 
niezbyt orientując się w rozmaitych skrótach odnoszących się do różnych 
substancji, gdyż bardziej był przyzwyczajony do czytania w Psychlo niż w 
angielskim. 
Owszem, Psychlosi umieścili w tabeli rad i nawet przyporządkowali mu liczbę 
atomową osiemdziesiąt osiem, ale odnotowali go jako pierwiastek rzadki. I mieli 
wyszczególnione w tabeli parę tuzinów pierwiastków z liczbami atomowymi 
większymi niż osiemdziesiąt osiem. Już same tylko różnice w obu tabelach 
wykazywały jasno, że Jonnie miał do czynienia z obcą planetą w obcym świecie. 
Niektóre metale powtarzały się. Ale w całości układ pierwiastków był inny i 
nawet, jak się zdawało, różniły się one budową atomową. W końcu zaczął 
podejrzewać, że obie tabele są niedoskonałe i niekompletne. Dostając niemal 
zawrotów głowy, zaniechał dalszego wgryzania się w temat. Był przecież 
człowiekiem czynu, a nie Chinkosem! Zajął się więc następnym problemem. Czy w 
górach znajdowały się kopalnie uranu? W końcu znalazł jakieś mapy i wykazy. Miał 
pewność, że musiały tam być kopalnie uranu - kopalnie ludzi, ale znalazł tylko 
informacje o tych wyeksploatowanych. Mimo to był absolutnie pewien, że musi tam 
występować uran. W przeciwnym bowiem razie, dlaczego Psychlosi unikali gór? Co 
prawda, mogli po prostu tylko podejrzewać jego obecność... Nie, na pewno tam 
jest! 
Szukając dalej, natrafił na książkę traktującą o toksykologii górniczej, której 
tematem - jak się zorientował - były "trucizny oddziaływujące na górników w 
kopalniach". A w spisie treści znalazł między innymi rozdział: "Uran - zatrucia 
promieniotwórcze". Przez następne pół godziny przebijał się przez wprowadzenie 
do tematu. Wynikało z niego, że jeżeli się miało styczność z radem lub uranem, 
to diabelnie dobrze było mieć na sobie ubranie pokryte ekranującą warstwą 
ołowiu. Jeśli się takiego ubrania nie nosiło, mogły się przydarzyć różne okropne 
rzeczy: wysypka, wypadanie włosów, oparzeliny, zmiany we krwi... Wreszcie 
znalazł to, czego szukał: "U ludzi poddanych napromieniowaniu następowały zmiany 
w chromosomach, powodujące bezpłodność lub płodzenie potworków". To właśnie było 
przyczyną nieszczęść jego współplemieńców. To także sprawiło, że rodziło się 
mało dzieci, i powodowało częste deformacje u noworodków. To było też przyczyną 
ociężałości umysłowej niektórych ludzi. I mogło być także sprawcą "czerwonej 
choroby", pokruszenia się kości jego ojca. Znalazł w tej książce wszystko: 
dokładny opis tego, co przydarzyło się ludziom, i wyjaśnienie, dlaczego się nie 
rozmnażali. Dolina, w której leżało miasto, była napromieniowana! 
Zajrzał pośpiesznie do map górniczych. Nie, w okolicy miasteczka nie było nawet 
wyeksploatowanych kopalni uranu. Ale promieniowanie istniało. Tych symptomów nie 
można pomylić z niczym innym. Teraz już wiedział, dlaczego Psychlosi trzymali 
się od gór z daleka. Ale jeśli nie ma tam kopalni uranu, to skąd brało się 
promieniowanie? Ze słońca? Nie. Przecież kozły na wyższych grzbietach górskich 
rozmnażały się bez problemów i nie rodziły potworków. Przyszło mu nagle do 
głowy, że ludzie musieli znać jakiś sposób wykrywania promieniowania, skoro tyle 
na jego temat wiedzieli. W końcu znalazł i to także. Urządzenie nazywało się 
"Licznik Geigera" dla uczczenia kogoś, kto się nazywał "Geiger" i urodził się, i 
umarł w czasach, o których Johnie nie miał najmniejszego nawet pojęcia. Jak 
wynikało z opisu, "zjonizowane cząsteczki" jeśli promieniowanie było - 
przechodziły przez gaz. To powodowało generowanie w gazie prądu, który odchylał 
wskazówkę urządzenia. Promieniowanie generowało więc prąd w pewnych gazach. 
Schematy urządzenia były dla niego niezrozumiałe, dopóki nie znalazł tabeli 
skrótów. Wtedy dopiero mógł je przetłumaczyć na Psychlo, czego też pracowicie 
dokonał. Zastanawiał się, czy sam mógłby zrobić licznik Geigera. Uznał, biorąc 
pod uwagę możliwości warsztatu elektronicznego Psychlosów, że jest to możliwe. 
No tak, ale kiedy ucieknie, nie będzie miał dostępu do warsztatu. Znów zaczęła 
go ogarniać rozpacz. 
Odsunął od siebie w końcu wszystkie książki i dobrze po północy, zupełnie 
wyczerpany, zapadł w sen. Dręczyły go koszmary. Śniła mu się Chrissie, 
zmaltretowana i poszarpana na kawałki. Śnili mu się współplemieńcy, doprowadzeni 
do upadku i wyniszczenia. I śnił mu się ogromniejący coraz bardziej świat 
Psychlosów, żywy, silny, rechoczący potwornym śmiechem. 
5
To nie świat Psychlo śmiał się z niego, tylko Terl, który stał przy drugim stole 
i przewracał książki głośno rechocąc. Słoneczne światło późnego poranka 
rozjaśniało wszystko dokoła. Johnie usiadł na posłaniu. 
- Skończyłeś już z tymi książkami, zwierzaku? 
Johnie przeszedł do basenu i obmył twarz. Miesiąc temu wymógł na Terlu, aby woda 
stale się sączyła, dzięki czemu wciąż była czysta, zimna i orzeźwiająca. 
Rozległ się ogłuszający łoskot i przez moment Johnie myślał, że coś wybuchło. 
Ale był to tylko przelatujący nad ich głowami bezpilotowy samolot zwiadowczy. Od 
dobrych paru dni wykonywał codzienne loty. Ker wyjaśnił Jonniemu, że służy on do 
wykrywania pokładów rudy i nadzorowania wszelkiej działalności na powierzchni 
Ziemi, ma urządzenia do automatycznego i ciągłego fotografowania, jest zdalnie 
sterowany. 
Przez całe życie Johnie widywał na niebie tego rodzaju obiekty i zawsze sądził, 
że są to zjawiska naturalne, jak meteory, słońce i księżyc. Ale tamte samoloty 
przelatywały raz na jakiś czas, natomiast te codziennie. Tamte nie grzmiały już 
z daleka i nie robiły takiego hałasu podczas przelatywania nad głowami jak te. 
Ker nie wiedział dokładnie, jaka jest przyczyna hałasu, ale miało to coś 
wspólnego z ich prędkością. A były bardzo szybkie. Nie można ich było ani 
zawrócić, ani zatrzymać. Żeby wrócić do miejsca startu, musiały okrążyć całą 
planetę. Ogłuszający hałas, jaki temu towarzyszył, był zdecydowanie 
nieprzyjemny. 
- Dlaczego on lata codziennie? - zapytał Johnie, patrząc w górę. 
Było to jedno z zagrożeń, które musiał wziąć pod uwagę przy planowaniu ucieczki. 
Samolot robił tylko zdjęcia, ale to wystarczało. 
- Pytałem cię - burknął Terl - czy skończyłeś już z tymi książkami? 
Zgarnął je ze stołu i podszedł do drzwi klatki, gdzie zatrzymał się z obojętnym 
wyrazem twarzy. 
- Jeśli tak bardzo zależy ci na informacjach dotyczących tych gór - powiedział - 
to w bibliotece miasta na północy jest mapa plastyczna. Chcesz na nią popatrzeć? 
Johnie zesztywniał. Świadczący przysługi Terl przeważnie miał w tym jakiś 
prywatny interes, ale tu nadarzała się szansa, o której Johnie nie śmiał nawet 
marzyć. Przy planowaniu ucieczki założył kilka wariantów wyciągnięcia Terla z 
pojazdem poza teren bazy. Wówczas byłoby już łatwą sprawą pchnięcie klamki, 
wpuszczenie powietrza do wnętrza pojazdu, naciśnięcie przycisku awaryjnego 
zatrzymania i skierowanie miotacza na Terla. Był to czyn desperacki... ale miał 
szanse powodzenia. 
- Nie mam dzisiaj nic do roboty - rzekł Terl. - Twoje szkolenie na maszynach już 
się zakończyło. Moglibyśmy więc pojechać do miasta i popatrzeć na tę mapę 
plastyczną, zrobić małe polowanko i może też porozglądać się jeszcze za twoimi 
końmi... 
Terl był niezwykle rozmowny. Czyżby się czegoś domyślał? - W każdym razie chcę 
ci coś pokazać - dodał Terl. Zbieraj więc swoje manatki. Będę tu za godzinę i 
wybierzemy się na przejażdżkę. Muszę sprawdzić jeszcze parę rzeczy. Niebawem 
wrócę. Bądź gotów, zwierzaku! 
Johnie rzucił się do przygotowań. Wszystko było nieco przedwczesne i mieszało mu 
trochę szyki, ale uważał to za zesłaną przez niebiosa szansę. Musiał uciec i 
dotrzeć do swoich, by ubiec Chrissie, jeśli zechciała dotrzymać swego 
przyrzeczenia, oraz by wyprowadzić mieszkańców miasteczka w bezpieczniejsze 
okolice. Już tylko dwa tygodnie zostały do czasu, gdy gwiazdy znajdą się w tym 
samym co przed rokiem miejscu. Schował miotacz do zawieszonej u pasa torby, 
umocował piłkę do metalu wzdłuż goleni, zapakował zapas wędzonego mięsa. Włożył 
ubranie z jeleniej skóry. 
Po upływie godziny zobaczył pojazd. Nie był to czołg typu Mark III tylko prosty 
pojazd, e używany do przewożenia maszyn. Miał zamkniętą kabinę ciśnienową i 
wielki odkryty tył. Jedyne podobieństwo do czołgu po o na tym, że nie miał kół i 
wisiał nad ziemią na wysokości trzech stóp. Zmiana pojazdu była dla Jonniego 
korzystna; ten nie miał ani detektorów ciepła, ani działek. 
Terl wysiadł i otworzył klatkę. 
- Wrzuć swoje rzeczy na tył, zwierzaku! Sam też pojedziesz z tyłu. 
Wyjął z kieszeni mały aparat i przyspawał smycz do kabiny. - W ten sposób - 
powiedział - nie będę musiał wąchać tych skór. 
Śmiejąc się wsiadł do kabiny, zdjął maskę i uruchomił pojazd Johnie uświadomił 
sobie w tym momencie, że w żaden sposób nie może teraz unieruchomić Terla - nie 
mógł z nagła otworzyć drzwi pojazdu. Ruszyli. Chłopak trzymał się kabiny, 
szukając ochrony przed wiatrem. Myślał gorączkowo. Musiał działać tak, żeby 
opanować pojazd. Szybkie spojrzenie na urządzenia sterownicze przekonało go, że 
nie różniły się one od innych. Wszystkie urządzenia sterownicze Psychlosów 
składały się z prostych dźwigni i przycisków. 
Co to będzie za ulga, gdy uwolni się od obroży! Serce łomotało mu w piersiach. 
Jeśli nie popełni jakiegoś błędu, będzie wolny! 
6
Było około pierwszej po południu, gdy zatrzymali się przed miejską biblioteką. 
Terl wysiadł na zewnątrz. Nadal był bardzo rozmowny, kiedy odczepiał smycz. 
- Czy zauważyłeś jakiś ślad swego konia? 
- Nawet najmniejszego - odparł Johnie. 
- Bardzo niedobrze, zwierzaku. Ten pojazd świetnie nadaje się do przewożenia 
konia, a nawet dziesięciu koni. 
Terl podszedł do drzwi biblioteki i używając specjalnego narzędzia otworzył 
zamek. Szarpnął za smycz i puścił Jonniego przodem. Wnętrze wyglądało jak 
pokryty kurzem cichy grobowiec. Wszystko było zupełnie takie samo jak wówczas, 
gdy Johnie ujrzał to miejsce po raz pierwszy. Terl rozglądał się dokoła. 
- Ha! - zawołał. - A więc w taki sposób dostałeś się tu 
Wskazał na naruszoną warstwę pyłu pod oknem i widoczne idy stóp na podłodze. 
- Wstawiłeś nawet z powrotem płyty ochronne! A zatem - dodał rozglądając się 
wokół - poszukajmy danych na temat zachodnich gór! Johnie był świadomy zmian, 
jakie w nim zaszły. Te plamy, które widział przedtem, były prostymi i łatwymi do 
odczytania napisami. Teraz już wiedział, że pierwszą wizytę złożył tu w "Sekcji 
dziecięcej", a półki z książkami, do których podszedł najpierw, oznaczono 
napisem: "Edukacja dziecka". 
- Poczekaj chwilę! Myślę, że nie umiesz posługiwać się skorowidzem 
bibliotecznym. Chodź tu! 
Terl stał przy szafie z dużą liczbą małych szufladek. Pochylił się i otworzył 
jedną z nich. 
- Chinkosi każdej książce założyli kartę, a karty znajdują się tu, w tych 
szufladkach. W porządku alfabetycznym. Zrozumiałeś? 
Jonnie przyjrzał się szufladkom. Terl wyciągnął jedną z nich. Wszystkie karty 
zaczynały się na literę Q, były zmurszałe i poszarzałe, ale czytelne. 
- Jest tam cokolwiek na temat gór? - zapytał Terl. 
Mimo wewnętrznego napięcia Jonnie musiał powstrzymać się od uśmiechu. Miał 
jeszcze jeden dowód, że Terl nie umiał czytać po angielsku. 
- Zawartość tamtej szufladki dotyczy różnego rodzaju pojazdów - odpowiedział. 
- Tak, widzę - odparł Terl. - Przejrzyj te szufladki i znajdź hasło "Góry"! 
Odszedł na bok i trzymając wciąż smycz, zainteresował się jednym ze starych 
plakatów na ścianie. Jonnie zaczął otwierać kolejne szufladki. Niektórych nie 
mógł otworzyć, inne znów nie miały z przodu żadnych oznaczeń. Znalazł w końcu 
szufladki z literą M. Dotarł do tematu: "Militarna wiedza współczesna". 
- Coś znalazłem. Czy możesz mi dać pióro, żebym odnotował numery? 
Terl wręczył mu pióro, nieco za duże dla dłoni Jonniego, dał mu parę zwiniętych 
arkuszy papieru i znów odszedł. Jonnie zanotował numery kilku pozycji. 
- Muszę teraz przejść do półek z książkami - powiedział. Po drobnych kłopotach z 
drabiną, która obsunęła się i leżała na podłodze, dostał się do górnych półek i 
podniósł taflę ochronną. Szybko zaczął przeglądać rozdziały książki 
zatytułowanej "System obronny Stanów Zjednoczonych". 
- Masz coś na temat gór? - zapytał Terl. 
Jonnie schylił się i pokazał mu stronę książki zatytułowaną "M XI silos 
antynuklearny". 
- Aha - mruknął Terl. 
Szybkimi ruchami Jonnie przesuwał drabinę wzdłuż półek, wybierając jeszcze pół 
tuzina książek. Były to: "Fizyka nuklearna", "Sesja Kongresu na temat instalacji 
pocisków", "O skandalicznej nieudolności w kierowaniu atomistyką", "Strategia 
nuklearnego odstraszania", "Uran - nadzieja czy piekło" oraz "Odpadki nuklearne 
i skażenie środowiska". Przydatnej literatury było więcej, ale się śpieszył. 
Ponadto nawet siedem książek stanowiło duże obciążenie dla człowieka, który 
właśnie szykował się do ucieczki. 
- Nie widzę żadnych zdjęć - powiedział Terl. 
Jonnie szybko przesunął drabinę. Chwycił książkę zatytułowaną "Kolorado, kraina 
cudów na pokaz", rzucił na nią okiem i podał Terlowi. 
- To już mi bardziej odpowiada, zwierzaku. - Terl z przyjemnością oglądał 
wspaniałe widoki gór, zwłaszcza że wiele z nich było purpurowych, a zestarzały 
druk stał się niebieskawy. - To mi bardziej odpowiada. 
Terl włożył książki do worka. 
- Zobaczymy, czy uda się nam zlokalizować mapę plastyczną. Targnął liną tak 
mocno, że Jonnie omal nie spadł z drabiny, i zamiast iść do następnego 
pomieszczenia, najpierw podszedł do drzwi. Wydawało się, że nadsłuchuje. Wrócił 
i poszli do góry po schodach. 
Mapa plastyczna była rozłożona jak na pokaz. Terl ukląkł i przyglądał się jej 
badawczo. Według oceny Jonniego odwzorowywała ona bardzo dokładnie pobliskie 
góry. Widoczne były przełęcz i Wysoka Góra. I bardzo dobrze odtworzono łąkę przy 
ich miasteczku. I mimo że mapa została wykonana wieki wcześniej, niż powstało 
miasteczko, Jonnie nie miał złudzeń. Wiedział bowiem, że bezpilotowy samolot 
zwiadowczy musiał je już dawno zauważyć i bez wątpienia Terl miał jego dokładne 
zdjęcia. 
Na mapie znajdował się również długi wąwóz, w którym ukryto stary grobowiec. 
Jonnie patrzył na to miejsce najuważniej, jak tylko mógł, starając się, by nie 
zwróciło to uwagi Terla. Nie, żaden grobowiec ani nic innego nie było zaznaczone 
u wejścia do wąwozu. Dla odwrócenia uwagi zaczął wodzić palcem po napisie: "Góry 
Skaliste, Szczyt Pike'a, Góra Vail". Wtedy dopiero spostrzegł, że nie musiał 
martwić się o ukrycie swych zainteresowań. Uwaga Terla skupiona była na 
głębokim, długim kanionie. Jego pazur kreślił ślad po ścianie zbocza i 
znajdującej się w dole rzece. Zorientowawszy się, że Jonnie go obserwuje, potwór 
szybko zaczął wodzić pazurem po innych kanionach, ale po chwili wrócił do tego 
samego miejsca. Raptem zastygł, a po chwili zapytał uprzejmie: 
- Czy zobaczyłeś wszystko, co chciałeś, zwierzaku? 
Jonnie był szczęśliwy, że odchodzą od mapy plastycznej. Przerażał go widok Terla 
rzucającego posępny cień na jego góry. 
Schodzili po schodach wiodących do drzwi wyjściowych. Poprzez dudnienie kroków 
Terla Jonnie usłyszał coś, co - był tego pewien - mogło być tylko odgłosem 
końskich kopyt. 
7
Terl stał przed gmachem biblioteki, spoglądając w głąb zarośniętej trawą ulicy. 
Jonnie wyszedł zza jego pleców, chcąc sprawdzić, co się dzieje, i skamieniał z 
wrażenia. O sto jardów przed nim stał Wiatrołom, którego ktoś dosiadał, a za nim 
były jeszcze trzy konie. 
Nadszedł właściwy moment. Jonnie zdał sobie sprawę, że musi to zrobić teraz. 
Nagłym ruchem wyszarpnął znad kostki narzędzie do cięcia metalu i odciął smycz. 
Jak błyskawica przemknął obok Terla i dopadł do najbliższego drzewa, w każdej 
chwili spodziewając się strzału w plecy. Zatrzymał się oparty o szeroki pień 
osiki. Teraz dostrzegł, że na Wiatrołomie siedziały Chrissie i Pattie! 
- Wracajcie! - wrzasnął. - Chrissie! Zawracaj! Uciekajcie! Ale Chrissie 
siedziała jak sparaliżowana, wytrzeszczając oczy. W końcu krzyknęła głosem 
zdławionym ze wzruszenia: 
- Jonnie! 
Teraz i Pattie zaczęła krzyczeć: 
- Jonnie! Jonnie! 
A Wiatrołom zaczął truchtać w jego kierunku. 
- Zawracajcie! - wrzeszczał Jonnie. - Uciekajcie! Uciekajcie! Dziewczęta 
zatrzymały się niepewnie. Ich radość ustąpiła miejsca przerażeniu - teraz 
dopiero zobaczyły potwora. W panice usiłowały zawrócić konie. Jonnie odwrócił 
się, wyciągnął miotacz z torby, odbezpieczył go i uniósł do góry. 
- Jeśli strzelisz do nich, będziesz martwy! - krzyknął do Terla. Słysząc hałas, 
zaryzykował szybkie spojrzenie za siebie. Wiatrołom nie chciał się cofnąć - nie 
widział żadnej przyczyny, dla której nie miałby podejść do swego pana i uparcie 
starał się to zrobić. Terl nieśpiesznie ruszył w jego kierunku dudniącym 
krokiem. Nie wyciągnął swojego miotacza. 
- Powiedz im, żeby podjechały bliżej! - zawołał. 
- Zatrzymaj się! - krzyknął Jonnie. - Będę strzelał! Terl spokojnie kroczył do 
przodu. 
- Nie pozwól, by stała im się krzywda, zwierzaku! 
Jonnie wyszedł zza drzewa, celując w rurę doprowadzającą gaz do maski. 
- Bądź rozsądny, zwierzaku! - powiedział Terl, ale się zatrzymał. 
- Wiedziałeś, że one tu dzisiaj będą! 
- Tak - odrzekł Terl. - Już od wielu dni śledziłem je za pomocą bezpilotowego 
samolotu zwiadowczego. Od momentu jak wyjechały z miasteczka. Odłóż broń, 
zwierzaku! 
Jonnie słyszał, jak znajdujące się za nim konie niespokojnie przestępowały z 
nogi na nogę. Gdyby tylko udało się zmusić je do ucieczki! Tymczasem Terl, 
trzymając łapę z dala od swego miotacza, zaczął sięgać do kieszeni na piersi. 
- Nie ruszaj się, albo będę strzelał! - zawołał Jonnie. 
- No cóż, zwierzaku, jeśli chcesz, to możesz spróbować nacisnąć spust. 
Elektryczne urządzenie spustowe twego miotacza to tylko atrapa. 
Jonnie spojrzał na miotacz. Wziął głęboki oddech, wycelował i nacisnął spust. 
Terl wyjął z kieszeni złotą monetę, podrzucił ją w powietrzu i złapał z 
powrotem. 
- To ja, a nie Ker, sprzedałem ci ten miotacz, zwierzaku. Chłopak wyciągnął zza 
pasa maczugę i sprężył się do skoku. Ruch łapy Terla był szybszy niż mgnienie 
oka i nie wiadomo kiedy znalazł się w niej miotacz. Błysnął płomień. Z tyłu 
rozległ się przeraźliwy kwik. Jeden z jucznych koni leżał na ziemi w drgawkach 
- Następny strzał będzie do twoich przyjaciół - powiedział spokojnie Terl. 
Jonnie opuścił maczugę. 
- Brawo - rzekł Terl. - A teraz pomóż mi zapędzić te stworzenia w stronę 
pojazdu, żebyśmy mogli załadować je na platformę. 
8
Pojazd jechał na południe z ładunkiem ludzi, zwierząt i... rozpaczy. Przykuty do 
wspornika Jonnie miał przed sobą rozdzierający serce widok. Pattie, posiniaczona 
wskutek upadku z konia, siedziała sztywno, przywiązana tyłem do jednego ze 
słupków okalających platformę. Była jeszcze w szoku. Zraniony koń, ciągle 
krwawiący z głębokiej rany po prawej stronie grzbietu i wciąż jeszcze objuczony, 
leżał na boku, od czasu do czasu kopiąc nogami. Terl po prostu podniósł go z 
ziemi i wrzucił na platformę. Koń miał na imię Blodgett i pochodził ze starej 
stadniny Jonniego. Jonnie niepokoił się, żeby ranne zwierzę nie kopnęło któregoś 
z pozostałych koni i nie złamało mu nogi. Chrissie tkwiła przy słupku naprzeciw 
niego. Miała zamknięte oczy i oddychała nieregularnie. Mnóstwo pytań cisnęło mu 
się na usta, ale musiał z nimi poczekać. Chrissie w końcu otworzyła oczy i 
spojrzała na niego. 
- Nie mogłam jej zostawić - powiedziała patrząc na Pattie. Wciąż za mną jechała, 
dwa razy odprowadzałam ją z powrotem, ale za trzecim razem byłyśmy już zbyt 
daleko na równinie, więc wzięłam ją ze sobą. 
- Odpoczywaj, proszę cię! - szepnął Jonnie. 
- Wiem, że wyruszyłam za wcześnie, ale Wiatrołom wrócił do domu. Był na równinie 
tuż przed przełęczą, gdy paru chłopców pojechało tam, aby przypędzić trochę 
bydła. Zauważyli jego oraz Tancerkę i przyprowadzili do miasteczka. 
Tancerka była klaczą, którą Jonnie wziął ze sobą jako jucznego konia. 
Chrissie zamilkła na chwilę, a potem dodała: 
- Wiatrołom miał na grzbiecie świeże blizny, chyba od pazurów pumy. Wyglądało to 
tak, jakby uciekł i zostawił ciebie samego. Myślałam, że może jesteś ranny. 
Wszystko się zgadzało. Wiatrołom mógł w zeszłym roku powędrować do domu, a nie 
mogąc przedostać się przez zablokowane przez śnieg drogi, wrócił na równinę, 
prowadząc za sobą Tancerkę. I tam spędzili zimę. 
- Nic mi się nie stało - rzekł uspokajająco. 
- Nie mogłam znieść myśli, że leżysz poraniony gdzieś w dolinie. - Po chwili 
milczenia dodała: - Jonnie, Wielkie Miasto naprawdę istniało. 
- Wiem. 
- Jonnie, to właśnie jest potwór, prawda? - skinęła głową w stronę kabiny. 
- Tak. Ale nie zrobi ci żadnej krzywdy - skłamał, żeby ją uspokoić. 
- Słyszałam, jak mówiłeś w jego języku. A więc on ma własny język i ty umiesz 
się nim posługiwać? 
- Prawie przez rok byłem jego jeńcem - odparł Jonnie. 
- Co on zrobi? Z Pattie? Z nami? 
- Nie myśl na razie o tym, Chrissie! 
Prawdę mówiąc, chyba tylko bogowie mogli wiedzieć, co potwór zamierzał z nimi 
zrobić, ale musiał ją jakoś uspokoić. 
- Potwór wyraźnie chce czegoś ode mnie. Teraz będę musiał to zrobić. Na pewno 
nie wyrządzi ci żadnej krzywdy. On tylko grozi. Gdy wykonam to, co mam do 
wykonania, pozwoli nam odejść. 
Nie lubił kłamać, tym bardziej że cały czas miał przeczucie, iż po wykonaniu 
owego nieznanego zadania potwór go zabije. Chrissie zdołała uśmiechnąć się 
blado. 
Stary pan Jimson jest teraz pastorem i burmistrzem. Udało się nam nieźle 
przetrwać zimę. - Zamilkła na chwilę. - Zjedliśmy tylko dwa twoje konie. 
- To dobrze. 
- Wyprawiłam dla ciebie kilka nowych skór jelenich. Są w jukach. 
- Dziękuję, Chrissie. 
Nagle Pattie ocknęła się i krzyknęła nieprzytomnie: 
- Czy on chce nas pożreć?! 
- Ależ nie, Pattie - odparł Jonnie. - On nie je żywych stworzeń. Wszystko będzie 
dobrze. 
Dziewczynka ucichła. 
- Jonnie - Chrissie zawahała się nieco - żyjesz, i to jest najważniejsze. 
Łzy trysnęły jej z oczu. 
- Myślałam już, że nie żyjesz! 
Owszem, żył. Wszyscy troje żyli, ale nie wiedział, ile im jeszcze tego życia 
zostało. Wciąż myślał o tym, jak Terl okaleczał bydło na równinie. 
- Jonnie, nie jesteś na mnie zły, prawda? - zapytała Chrissie. Miałby być na nią 
zły! O bogowie, nie! Nie mógł wykrztusić słowa. Potrząsnął tylko przecząco 
głową. 
Z oddali zaczął dobiegać coraz głośniejszy huk kopalni. 
9
Spędzili w pojeździe całą, chłodną noc. Był już późny ranek, a Terl od samego 
świtu krzątał się wokół klatki. Teraz podszedł do pojazdu i opuścił pochylnię. 
Wyprowadziwszy konie przywiązał je lejcami do drzewa, następnie zsunął ranne 
zwierzę z pojazdu, a gdy upadło na bok, zepchnął je z drogi. Koń próbował stanąć 
na nogi, lecz szturchnięty przez Terla, zwalił się ponownie na ziemię. Potwór 
wszedł na platformę i rozwiązał Pattie. Zacisnął na szyi dziewczynki obrożę i 
przyspawał do niej linkę. Nagłym ruchem poderwał ją do góry i zaniósł do klatki. 
Wrócił po chwili. Chrissie wzdrygnęła się na jego widok. Miał ze sobą drugą 
obrożę, którą nałożył jej na szyję. Gdy mocował do niej smycz, Jonnie zauważył, 
że z jednej strony obroży znajdowała się czerwona wypukłość. Podobną wypukłość 
miała również obroża Pattie. 
Terl spojrzał Jonniemu w oczy - błękitne, lodowate i zawzięte. - Za chwilę 
przyjdzie twoja kolej, zwierzaku. Nie masz się co buntować. Całkiem nowe życie 
zaczyna się dla ciebie. 
Zgarnął Chrissie z platformy i zniósł ją z pojazdu. Nie było go przez jakiś 
czas. Potem ziemia znów zadrżała od jego kroków. - Jesteś pewny, że nie siedzisz 
na miotaczu, który zamiast spustu ma atrapę? - zaśmiał się z własnego dowcipu. - 
Wiesz, wypruję z Kera bebechy za to, że tak kiepsko cię wyszkolił. Szczurzy 
móżdżek - dodał odwiązując smycz. 
Bezpilotowy samolot zwiadowczy z hukiem przeleciał nad nimi. 
Jonnie spojrzał w górę. 
- Dobrze - rzekł Terl. - Wiesz już, co je wykryło, więc zdajesz sobie także 
sprawę, że jeśli zrobisz coś, co nie będzie się mi podobało, będę o tym 
wiedział. Ten samolot robi przepiękne zdjęcia. Z najmniejszymi detalami. Wyłaź! 
Szarpnięciem pociągnął go w kierunku klatki. Trochę się tam zmieniło. Przede 
wszystkim maszyna ucząca i stół znajdowały się teraz na zewnątrz klatki. Linki 
od obroży Chrissie i Pattie były przywiązane do żelaznego pręta osadzonego przy 
brzegu basenu. Chrissie próbowała masażem przywrócić czucie w ramionach i nogach 
Pattie. Dziewczynka płakała z bólu, gdy krew wracała do zdrętwiałych członków. 
- A teraz będzie mały pokaz, więc skup się! - Terl wyciągnął łapę ku puszce 
transformatorowej wiszącej na pobliskiej ścianie. Jego pazur wskazywał 
wychodzący z niej gruby drut, który biegł do górnych prętów klatki, owijał się 
wokół każdego z nich i wracał do puszki. U dołu każdy pręt owinięty był osłoną 
izolacyjną. 
Pociągnął Jonniego w kierunku krzaków. Leżał tam kojot, ze łbem obwiązanym jakąś 
szmatą, spod której dobiegało przytłumione warczenie. Terl nałożył rękawicę 
izolującą i podniósł go z ziemi. 
- Powiedz tym swoim zwierzakom, żeby dobrze się temu przyjrzały! - powiedział. 
Jonnie milczał. 
- No cóż, mniejsza o to. I tak patrzą. 
Trzymając wyrywającego się kojota w osłoniętej rękawicą łapie, potwór przycisnął 
go do prętów powyżej warstwy izolacyjnej. Błysnęło i w powietrzu rozszedł się 
nieznośny swąd. Kojot zawył przeraźliwie. W chwilę później na prętach został już 
tylko czarny, dymiący strzęp czegoś, co jeszcze przed chwilą było żywym 
stworzeniem. Terl zachichotał. 
- Zwierzaku, powiedz im, że jeśli dotkną tych prętów, stanie się z nimi to samo. 
Wstrząśnięty Jonnie szybko przetłumaczył dziewczętom jego słowa. 
- Teraz z kolei - kontynuował Terl, zdejmując z łapy rękawicę i zatykając ją za 
pas - pokażę ci, co mam na ciebie. Sięgnął do kieszeni i wyjął z niej małą 
skrzyneczkę z przełącznikami. 
- Wiesz już wszystko na temat zdalnego sterowania, zwierzaku. Przypomnij sobie 
tamten spychacz! To właśnie jest urządzenie do zdalnego sterowania. A teraz - 
wskazał łapą dziewczyny przyjrzyj się im dokładnie. Widzisz te czerwone 
wybrzuszenia na ich obrożach? 
Jonnie widział je aż za dobrze. Poczuł mdłości. 
- To są małe bombki - wyjaśnił Terl. - W sam raz, żeby pogruchotać im szyje i 
poodrywać głowy. Rozumiesz, zwierzaku? 
Jonnie przeszył go wzrokiem pełnym nienawiści. 
- Ten przełącznik - rzekł Terl, wskazując na jeden z przycisków skrzyneczki - to 
mały zwierzak. Ten zaś - dotknął drugiego przycisku - wywołuje wybuch obroży 
drugiego zwierzaka. A ta skrzynka... 
- A do czego jest trzeci przycisk? - przerwał mu Jonnie. 
- Patrzcie no, dzięki za pytanie. Nie myślałem, że twój szczurzy móżdżek będzie 
w stanie to pojąć. Ten trzeci przełącznik powoduje wybuch dużego ładunku w 
klatce, o którym nie wiesz, gdzie jest założony, i który wysadzi w powietrze 
wszystko. 
Terl uśmiechnął się za płytą wizjeru, a jego bursztynowe, zmrużone oczy 
migotały, gdy patrzył na Jonniego. Po chwili ciągnął dalej: 
- Skrzynka jest zawsze przy mnie, a dwie podobne są ukryte w nie znanych ci 
miejscach. Czy teraz wszystko jasne? 
- Jasne jest i to - odparł Jonnie, z trudem opanowując wściekłość - że któryś z 
koni może przypadkiem podejść do klatki i zostać porażony prądem. Jasne jest 
również, że możesz te przełączniki uruchomić przez nieuwagę. 
- Zwierzaku, stoimy tu mieląc językami i zapominając o fakcie, że jestem 
przecież twoim prawdziwym przyjacielem. 
Jonnie znieruchomiał, napięty i czujny. Terl wyjął przyrząd do cięcia metalu i 
przeciął obrożę Jonniego, po czym drwiąco usłużnie wręczył mu jej resztki wraz 
ze smyczą. 
- Biegaj sobie na wszystkie strony! Poczuj smak wolności! Hasaj sobie! - 
Powiedziawszy to, odszedł na bok i zaczął zbierać resztki narzędzi, które 
porozrzucał w czasie pracy. W powietrzu unosił się obrzydliwy swąd spalonego 
mięsa i sierści. 
- A czym mam ci się za to odwdzięczyć? - zapytał Jonnie. - Zwierzaku, musiałeś 
już chyba zrozumieć, mimo swego szczurzego móżdżku, że najbardziej dla ciebie 
korzystnym sposobem postępowania jest współpraca ze mną. 
- W jaki sposób? 
- Brawo, zwierzaku! Lubię, jak mi się okazuje zrozumienie i wdzięczność. 
- W jaki sposób? - powtórzył Jonnie. 
- Towarzystwo ma pewne plany, które trzeba zrealizować. Oczywiście są one ściśle 
poufne. A ty stoisz tu przede mną i deklarujesz pełne współdziałanie. Mam rację? 
Jonnie patrzył na niego bez słowa. 
- A kiedy wszystkie plany zostaną już zrealizowane, no to cóż? Obsypię cię 
prezentami, aż dostaniesz zawrotu głowy i będziesz mógł wrócić w te swoje góry. 
- Z nimi? - zapytał Jonnie, wskazując na Chrissie i Pattie. 
- Ależ oczywiście! I z twoimi czworonożnymi towarzyszami! 
Nie ulegało wątpliwości, że Terl łgał jak najęty. 
- Oczywiście - kontynuował - jeśli będziesz próbował uciec, co, jak sądzę, 
uważasz obecnie za niemożliwe, lub będziesz sprawiał mi kłopoty, lub jeśli nie 
wykonasz zadania, cóż, to proste, wówczas ta mała straci głowę. A jeśli potem 
popełnisz jakiś kolejny błąd, wszystko jedno jaki, wówczas straci głowę ta 
większa. Czy teraz przyrzekniesz mi, że będziesz współpracował? 
- Czy mogę poruszać się wszędzie, gdzie będę chciał? 
- Oczywiście, zwierzaku. Zbrzydło mi już polowanie na szczury. I nie mam 
najmniejszego zamiaru łowić ich jeszcze dla tych tam. - Terl rechotał jowialnie. 
- Czy mogę wchodzić do klatki? 
- Tak. Ale tylko wtedy, gdy ja będę stał na zewnątrz z tą zabawką. 
- Czy mogę jeździć po okolicy? 
- Tak. Dopóki będziesz nosił to - odparł Terl i wyciągnąwszy z kieszeni guzikową 
kamerę zawieszoną na rzemieniu, nałożył ją na szyję Jonniego. - Jeśli się 
wyłączy lub znajdzie w odległości większej niż pięć mil, no to cóż, nacisnę 
pierwszy przycisk. 
- Ty nie jesteś potworem. Jesteś diabłem! 
- Więc przyrzekasz? - Terl wiedział już, że wygrał. 
Jonnie patrzył na wypchaną zdalnym sterownikiem kieszeń potwora. Spojrzał na 
obie dziewczyny, które wpatrywały się w niego wzrokiem pełnym ufności. 
- Przyrzekam, że będę realizował twój projekt. 
Terlowi to wystarczyło. Prawie radośnie wrzucił narzędzia na platformę pojazdu i 
odjechał. 
Jonnie podszedł do klatki, zachowując ostrożność, by nie dotknąć prętów, i 
zaczął uspokajającym tonem wyjaśniać dziewczętom, w jakiej znalazły się 
sytuacji. Czuł się jak oszust - wciąż pamiętał fałsz w głosie i oczach Terla. 
6 
1
- Taak, teraz trzeba zdobyć coś na Numpha! - mruczał Terl, przeglądając w swoim 
biurze dokumentację Towarzystwa. Koniecznie musi coś znaleźć. Mając 
wystarczającego haka na Dyrektora Planety, mógłby wreszcie poważnie rozpocząć 
realizację swojego projektu. Bogactwo i władza na rodzimej planecie były tuż-
tuż, prawie widział, jak kiwają doń zapraszająco. Ale Numph mógł mu w tym 
przeszkodzić. Gdyby miał dyrektora w garści, mógłby spokojnie zrobić to; co 
trzeba, zatrzeć wszelkie ślady (łącznie z waporyzacją zwierzaków), rozwiązać 
stosunek służbowy z Towarzystwem i zacząć pławić się w luksusie na Psychlo. 
Tymczasem Numph stawał się nieco krnąbrny; podczas ostatniego spotkania przed 
kilkoma dniami skarżył się na hałas bezpilotowego samolotu zwiadowczego, a także 
zauważył, niby to w formie komplementu, że nie otrzymuje żadnych doniesień na 
temat "buntu". 
Terl przewracał kartki publikacji Towarzystwa zatytułowanej "Międzygalaktyczny 
rynek metali", którą wydawano kilka razy w roku. Przeznaczona była dla 
departamentu handlu, którego nie było na Ziemi, ponieważ rudę wysyłano 
bezpośrednio na rodzimą planetę. Jednakże publikacje były rutynowo rozsyłane do 
licznych baz kopalnianych we wszystkich galaktykach i Terl przeglądał właśnie 
najnowszy jej egzemplarz, wyłowiony ze skrzynki, w której nadeszła ostatnia 
poczta. 
Tyle kredytów za taki metal, tyle kredytów za inny, tyle a tyle za nie 
przetopioną rudę o takiej a takiej procentowej zawartości metalu. Było to nudne, 
ale Terl pracowicie przekopywał się przez tekst, mając nadzieję, że wpadnie na 
jakiś trop. Od czasu do czasu spoglądał na monitory, sprawdzając, co robi 
zwierzak. Skrzynka zdalnego sterowania leżała na zarzuconym papierami biurku, 
gotowa do użycia. Jak dotąd zwierzak zachowywał się poprawnie. Udało mu się w 
jakiś sposób zdjąć juki z rannego konia. Ściągnął trochę żywicy z drzewa i 
pokrył nią ranę. Musiało to być skuteczne, ponieważ koń stał już na nogach i 
mimo że jeszcze trochę oszołomiony skubał wysoką trawę. Następnie zwierzak 
zbudował ogrodzenie dla trzech pozostałych, łącząc kołki plecioną liną wydobytą 
z juków. Jeden z koni usiłował wszędzie za nim chodzić, trącając go pyskiem. 
Terla niezwykle dziwił fakt, że zwierzak mówił do swoich zwierząt. Bardzo 
osobliwe! Terl nie rozumiał tego języka, lecz przysłuchiwał się uważnie, by 
dowiedzieć się, czy konie coś mówią. Może odpowiadały? Ultradźwiękami? Musiały, 
ponieważ zwierzak od czasu do czasu im odpowiadał. Czyżby to był język inny niż 
ten, którego używał do rozmów z dwiema istotami w klatce? Terl przypuszczał, że 
zwierzak mógł używać kilku różnych języków. No cóż, mniejsza o to, nie było to 
istotne. "Nie jestem przecież Chinkosem" - pomyślał pogardliwie. 
Kolejną rzeczą, która go zainteresowała, był widok zwierzaka dosiadającego konia 
i jadącego w kierunku rejonu robót. Z tego, co mógł zobaczyć dzięki zawieszonej 
na szyi zwierzaka kamerze, robotnicy Psychlo nie zwracali nań większej uwagi. 
Stworzenie ludzkie podjechało do Kera. Zaintrygowany Terl wzmocnił siłę głosu. 
Kiedy Ker usiłował się dyskretnie wymknąć, zwierzak powiedział coś osobliwego: 
- To nie twoja wina. 
Ker zastygł w miejscu, wyglądał na zmieszanego. 
- Przebaczam ci - rzekł zwierzak. 
Ker po prostu stał, wytrzeszczając oczy. Terl nie widział zbyt dobrze ocienionej 
kopułą kasku twarzy Kera, ale odniósł wrażenie, że zagościł na niej wyraz ulgi! 
Czekała go jeszcze jedna niespodzianka: zwierzak pożyczył od Kera spychacz! 
Podszedł do nich Char i wyraźnie usiłował się temu przeciwstawić, ale Ker 
odprawił go machnięciem łapy. Zwierzak uwiązał konia z tyłu maszyny i odjechał 
pojazdem z powrotem na płaskowyż. Ker, wyglądał tak, jakby groził Charowi. 
Czyżby zwierzak rozpętał spór pomiędzy dwoma Psychlosami? Jak mu się to udało? 
"No cóż - myślał Terl - może to wcale nie była kłótnia. Obraz na ekranie nie 
jest zbyt wyraźny, a dźwięki zagłusza huk maszynerii". I zajął się ponownie 
rozwiązywaniem zagadki Numpha. 
Gdy znów sobie przypomniał o konieczności skontrolowania zwierzaka, zobaczył, że 
wykorzystał on spychacz do powalenia kilka drzew i zgromadzenia ich w pobliżu 
klatki. Teraz właśnie układał drzewa, zgrabnie sterując łopatą. Terl był 
zadowolony, że zwierzak potrafi dobrze operować spychaczem. Takie umiejętności 
będą mu bardzo potrzebne. 
Ceduły giełdowe boksytu w różnych galaktykach tak go zaabsorbowały, że nie 
zwracał uwagi na zwierzaka prawie do zmroku. Okazało się, że ten oddał już 
spychacz i teraz kończył budować coś w rodzaju płotu dookoła klatki. No tak, 
Terl przypomniał sobie, jak zwierzak mówił, że konie mogłyby przypadkiem dotknąć 
prętów. 
Po kolejnej godzinie studiowania cen Terl nałożył maskę i poszedł sprawdzić, co 
dzieje się w pobliżu klatki. Stwierdził, że zwierzak wybudował sobie z gałęzi 
szałas, do którego wstawił już stół, maszynę uczącą i juki, a teraz właśnie 
rozpalał przed nim ognisko. Terl nie przypuszczał nawet, że człowiek potrafi 
zbudować sobie schronienie bez obrobionego budulca lub kamieni. Zwierzak wyjął z 
ogniska palącą się gałąź i trzymając coś jeszcze pod pachą, ruszył w stronę 
klatki. Terl wyłączył prąd i wpuścił go do środka. Zwierzak podał żagiew 
większej dziewczynie, położył na ziemi jakieś zawiniątka, po czym wyszedł i 
nazbierawszy trochę drew, wniósł je do klatki. Zamknięte w klatce stworzenia 
posprzątały ją, oczyściły stare skóry i rozebrały stojak do suszenia mięsa. 
Kiedy sprawdzał ich obroże i mocowanie linek, widział, jak wzdrygają się przed 
nim, jakby był zapowietrzony. Rozbawiło go to. 
Gdy wypchnął już zwierzaka z klatki i właśnie zamykał drzwi, nagle wpadła mu do 
głowy pewna myśl. Pośpiesznie włączył prąd i popędził do biura. Zdarł maskę 
jednym szarpnięciem łapy i rzucił się do stojącego na środku biurka olbrzymiego 
kalkulatora. Pazurami zaczął grzechotać po klawiaturze. Raporty dotyczące tonażu 
wysyłanej rudy błyskały na ekranie wprowadzane do pamięci. Przedzierając się 
przez różne publikacje na temat cen sprzedaży, bombardując pamięć kalkulatora 
rozmaitymi danymi, wyliczył - według cen podanych przez centralne biuro 
Towarzystwa - wartość wysłanej z Ziemi rudy. Wpatrywał się w ekran 
wytrzeszczonymi oczami. Zupełnie oszołomiony odchylił się na krześle do tyłu. 
Z danych o kosztach eksploatacji i bieżącej wartości rynkowej wysłanej rudy 
wynikał jeden niewiarygodny fakt. Mało że żadna operacja na Ziemi nie przynosiła 
strat, to jeszcze wartość sprzedanej rudy pięćset razy przekraczała wszelkie 
koszty jej wydobycia! Ta planeta była niewiarygodnie dochodowa! Oszczędności...! 
Do cholery! Stać ich było na płacenie pięcio-, dziesięcio-, a nawet 
piętnastokrotnie wyższych pensji i premii! A jednak Numph je obciął... 
Pracował do późnej nocy. Dokładnie przeglądał każdy raport, jaki Numph w 
ostatnich miesiącach wysłał do Centrali Towarzystwa. Na pozór wyglądały 
zwyczajnie, jednakże dane o wypłatach były nieco podejrzane. Zawierały nazwisko 
i stanowisko pracownika, a potem - w rubryce PENSJA - informację: "Normalna 
pensja dla tego stanowiska". W rubryce PREMIA wpisane było: "Tak jak 
wyznaczono". Doprawdy, bardzo zabawny sposób prowadzenia rachunkowości. 
Oczywiście, ktoś mógłby powiedzieć, że rejon kopalniany nie jest centrum 
administracyjnym, żebrak mu personelu i że to centralne biuro powinno 
odpowiednio wygładzić i uzupełnić raporty - ostatecznie sekcja rachuby Centrali 
Towarzystwa nie tylko miała odpowiednią liczbę personelu, ale na dodatek była 
jeszcze całkowicie zautomatyzowana. Tu, na Ziemi, pracownicy rachuby po prostu 
przekazywali wypłaty pracownikom Towarzystwa przez okienko kasy, a ponieważ 
wielu górników nie potrafiło pisać, więc nie podpisywało się żadnych list płac. 
Zaniechanie tej formalności pociągnęło za sobą konieczność odsyłania na Psychlo 
ciał pracowników, którzy zginęli w wypadkach. 
Później, około północy, Terl znalazł znów coś komicznego tym razem w 
sprawozdaniach dotyczących pojazdów. Pojazdy eksploatowane w czasie każdego 
pięciodniowego tygodnia roboczego rejestrowano zwyczajowo za pomocą ich numerów 
seryjnych. Pierwszą dziwną rzeczą było to, że to Numph osobiście robił wykazy 
pojazdów w ruchu - Terl rozpoznał charakter jego pisma. A na pewno nie było to 
zajęcie dla Dyrektora Planety! 
Terl zdziwił się po raz drugi, gdy natknął się raptem w wykazach na pojazd, o 
którym wiedział, że na pewno go nie używano. Chodziło o jeden z dwudziestu 
samolotów bojowych, które były ściągnięte z innych baz kopalnianych. Wszystkie 
te samoloty znajdowały się na pobliskim lotnisku, ponieważ nie starczyło już dla 
nich miejsca w hangarze. A jednak w sprawozdaniu było napisane wyraźnie: 
"Samolot Bojowy 3-450-9676". I to właśnie Numph umieścił go w wykazie. 
Raport po raporcie, Terl dokładnie sprawdzał wykazy eksploatowanych pojazdów. 
Zauważył, że w każdym raporcie kolejność numerów seryjnych była inna. Czy 
może...? Tak! To musiał być jakiś szyfr! Pracował aż do świtu, ale w końcu udało 
mu się znaleźć klucz. Z numerów seryjnych niezliczonej liczby pojazdów 
znajdujących się na tej planecie można było odpowiednio wybrać trzy ostatnie 
cyfry i za pomocą zwykłego podstawienia w ich miejsce liter przesłać takie 
informacje, jakie się tylko chciało. Ciesząc się jak dziecko, przeczytał 
pierwszą rozszyfrowaną wiadomość. Brzmiała ona: "Nie ma skarg. Różnica bankowa - 
jak zwykle". Z nowymi siłami zabrał się znowu do obliczeń. Raporty były 
przesyłane do rachuby centralnego biura Towarzystwa - do Nipe, bratanka Numpha. 
Łączne wypłaty pensji i premii na Ziemi powinny się zamykać w kwocie stu 
sześćdziesięciu siedmiu milionów kredytów galaktycznych. Obecnie jednak 
wypłacano tylko połowę pensji i nie płacono żadnej premii. Tymczasem na rodzimej 
planecie Nipe wykazywał pełne płace wraz z premiami, a na konto swoje oraz 
Numpha przekazywał "wygospodarowaną nadwyżkę". Operacja przynosiła im na czysto 
sto milionów rocznie! 
Były na to dowody: szyfr, niekompletna rachunkowość. Całe biuro dygotało, gdy 
Terl chodził tam i z powrotem, gratulując sobie w duchu. Nagle zatrzymał się. A 
co by było, gdyby zmusił Numpha i Nipe do przyjęcia go do spółki? Przyjęliby go. 
Musieliby! Ale nie.:. Jako dobry szef bezpieczeństwa Terl od razu uświadomił 
sobie, że jeśli on potrafił wpaść na trop tej machinacji, to mógłby to zrobić 
także ktoś inny. Były to wielkie, ale niebezpieczne pieniądze. Istniało duże 
prawdopodobieństwo, że Numph i Nipe zostaną w końcu nakryci, a wtedy czeka ich 
waporyzacja. Nie, Terl nie chciał brać w tym udziału. Nie popełnił dotychczas 
żadnego przestępstwa. Nie można by go było nawet skazać za niewykrycie tej 
afery, ponieważ rachunkowość nie wchodziła w zakres obowiązków jego 
departamentu. Żadne skargi na ten temat nie dotarły do niego z urzędu ochrony 
bezpieczeństwa. Miał na piśmie polecenia od Numpha, aby zachować czujność w 
sprawie buntu, ale nikt mu nie wydawał żadnych poleceń, by utrzymywać porządek w 
centralnym biurze Towarzystwa. 
Nie! Terla zadowoli własne sto milionów. Wszystko powinno pójść gładko, wszystko 
było dopracowane. Nie jest to przecież ruda Towarzystwa, żaden z pracowników 
Towarzystwa nie będzie w to zaangażowany. W razie czego mógł określić swoje 
przedsięwzięcie jako eksperyment i nawet udowodnić, że polecono mu je 
przeprowadzić. Nic nie zostanie zapisane w dokumentacji. Ostatnia, niewielka 
część tego przedsięwzięcia - wysłanie ładunku na rodzimą planetę - była 
wprawdzie ryzykowna, ale nawet i z tego byłby w stanie się wykaraskać, gdyby go 
złapano. Ale nie da się złapać! 
Niech Numph i Nipe mają tę swoją fortunę - i całe związane z nią ryzyko! Zachowa 
te akta tak długo, jak długo będą mu potrzebne do szantażowania Numpha, a potem 
zniszczy. Och, jakże się cieszył na następne spotkanie z dyrektorem! 
2
- Słyszałem, że złapałeś więcej zwierząt - powiedział gderliwie Numph następnego 
popołudnia. 
Naprzykrzając się sekretarce, Terl załatwił wreszcie wizytę u Numpha. Nie było 
to łatwe, gdyż nie cieszył się zbytnią sympatią pracowników biura, a już 
stanowczo nie cieszył się nią u samego dyrektora. 
Numph siedział za biurkiem. Nie patrzył na Terla. 
- Zgodnie z pańskim upoważnieniem - odparł Terl. 
- Hm - chrząknął Numph. - Wiesz, prawdę mówiąc, to nie widzę nawet śladu tego 
twojego buntu. 
Terl położył ostrzegawczo łapę na wargach. Przyniósł na to spotkanie mnóstwo 
dokumentów i jakiś przyrząd. Wziął go do łapy. Oniemiały dyrektor przyglądał 
się, jak Terl zaczyna wadzić przyrządem po całym biurze wzdłuż zakrzywionych 
belek kopuły, obok krawędzi dywanu, nad biurkiem i nawet pod krzesłami. Za 
każdym razem, gdy Numph chciał zadać jakieś pytanie, Terl kiwał ostrzegawczo 
pazurem. Wyraźnie upewniał się, czy nie było gdzieś ukrytego podsłuchu. Niczego 
nie wykrywszy, uśmiechnął się uspokojony i usiadł. 
- Nie podoba mi się ten samolot zwiadowczy, huczący tu każdego ranka - 
powiedział Numph. - Przyprawia mnie o ból głowy. 
- Zaraz zmienię jego kurs, Wasza Planetarna Mość. - Terl zanotował uwagę 
dyrektora. 
- I te zwierzęta - dodał Numph. - Zakładasz sobie prawdziwe zoo. Właśnie dziś 
rano Char mówił mi, że masz ich o sześć więcej. 
- No cóż, faktycznie - odparł Terl - do realizacji projektu potrzeba ich ponad 
pięćdziesiąt. Będę również potrzebował maszyn, żeby nauczyć je ich obsługiwania, 
oraz upoważnienie... 
- Absolutnie nie! - przerwał Numph. 
- Zaoszczędzi to Towarzystwu masę pieniędzy i zwiększy jego zyski... 
- Terl, mam zamiar wydać polecenie, by zwaporyzować te stworzenia. Gdyby 
centralne biuro dowiedziało się o tej twojej akcji... 
- To wszystko jest poufne - rzekł Terl. - Ma być dla nich niespodzianką. A jacy 
będą wdzięczni, gdy zobaczą, że wydatki na pensje i premie maleją, a ich zyski 
są coraz większe. 
Numph skrzywił się pogardliwie, ale Terl wiedział już wystarczająco dużo. 
Przypuszczał, że dyrektor miał w planie zwiększenie liczby personelu 
przysyłanego z Psychlo. Każdy dodatkowo zatrudniony pracownik jeszcze bardziej 
nabijałby mu kiesę. 
- Znam inne sposoby zwiększenia eksportu rudy - powiedział Numph. - Rozważam 
podwojenie liczby pracowników. Na Psychlo jest mnóstwo bezrobotnych. 
- Ale to zredukuje zyski - rzekł Terl niewinnym głosem. A przecież sam mi pan 
mówił, że właśnie teraz toczy się batalia o zyski. 
- Więcej rudy, większe zyski - odparł Numph wojowniczo. - A jak już tu przyjadą, 
będą pracować za połowę pensji. To jest nieodwołalne. 
- Jeśli zaś chodzi o upoważnienia, które mam tutaj - rzekł spokojnie Terl - w 
sprawie wyuczenia miejscowej, tubylczej siły roboczej... 
- Czy nie słyszałeś, co powiedziałem? - zapytał Numph ze złością. 
- Och, tak, słyszałem pana - uśmiechnął się Terl. - Ja tylko troszczę się o 
interesy Towarzystwa i wzrost jego zysków. 
- Czyżbyś chciał powiedzieć, że ja się o to nie troszczę? zapytał dyrektor 
wyzywająco. 
Terl położył mu na biurku plik dokumentów. W pierwszej chwili Numph zrobił taki 
ruch, jakby chciał je od siebie odsunąć, ale nagle zamarł z wytrzeszczonymi 
oczami. Ostrożnie podniósł pierwsze kartki. Łapy zaczęły mu się trząść, gdy 
czytał oszacowania zysków i zakreślone kółkami luki w aktualnych informacjach o 
zarobkach, numery pojazdów i na końcu rozszyfrowaną wiadomość: "Nie ma skarg. 
Różnica bankowa - jak zwykle". Spojrzał na Terla z panicznym strachem. 
- Zgodnie z regulaminem Towarzystwa - powiedział Terl mam prawo zająć pana 
stanowisko. 
Numph jak zahipnotyzowany patrzył na zawieszony u pasa Terla miotacz. 
- Ale administracja niezbyt mnie obchodzi. Poza tym jestem w stanie zrozumieć, 
że ktoś w pana wieku, nie mający przed sobą żadnej przyszłości, mógł szukać 
innych sposobów rozwiązania swoich problemów. Jestem bardzo wyrozumiały. 
Numph wstrzymał oddech. 
- Ściganie przestępstw popełnianych na Psychlo nie należy do moich kompetencji - 
dodał Terl i ciągnął dalej: - Był pan zawsze dobrym administratorem, głównie z 
tego względu, że nie utrudniał pan innym pracownikom wykonywania tego, co 
uważali za najlepiej służące interesom Towarzystwa. - Zgarnął ze stołu dowody 
rzeczowe. - Ze względu na mój szacunek do pana wszystkie dowody zostaną ukryte 
tak, że nikt ich nigdy nie zobaczy, o ile, oczywiście, nic mi się nie przydarzy. 
Nie zamelduję do Centrali Towarzystwa. Nic o tym wszystkim nie wiem. Nawet jeśli 
pan będzie twierdził, że wiedziałem, nie znajdą żadnych dowodów i nikt panu nie 
uwierzy. Jeśli pana za to zwaporyzują, to wyłącznie w skutek błędów popełnionych 
przez pana gdzie indziej. Ja nie będę miał z tym nic wspólnego. - Wstał i 
położył na biurku dyrektora potężny plik nie wypełnionych formularzy 
zapotrzebowań i upoważnień. - Do pańskiego podpisu - powiedział. 
- Ależ one są in blanco - zaczął Numph. - Mógłbyś wpisać na nich cokolwiek! 
Maszyny, kopalnie, operacje wymienne, nawet własne przeniesienie poza tę 
planetę! 
Ale głos zaczął go zawodzić. Miał wrażenie, że i jego umysł przestaje normalnie 
funkcjonować. Poczuł, że Terl wciska mu w łapę pióro. Przez następne piętnaście 
minut bezmyślnie, jak automat, podpisywał niezliczone formularze. 
- Wszystko dla dobra Towarzystwa - uśmiechnął się Terl. Gruby plik formularzy 
włożył do opatrzonej zamkiem szyfrowym walizeczki, materiały dowodowe zaś do 
koperty, i zebrał swój sprzęt. 
- Usunięcie pana ze stanowiska zrujnowałoby pana karierę. Będąc pańskim 
przyjacielem, staram się tylko zminimalizować szkody wyrządzone Towarzystwu. 
Miło mi panu zakomunikować, że z mojej strony nie zagraża mu żadne 
niebezpieczeństwo. Proszę w to uwierzyć! Jestem oddanym pracownikiem 
Towarzystwa, ale ochraniam swoich przyjaciół. 
Skłonił się lekko i wyszedł. 
Numph siedział zdrętwiały w fotelu. W skołatanej głowie plątała mu się wciąż 
jedna tylko myśl: szef bezpieczeństwa jest demonem, a on, Numph, będzie odtąd 
całkowicie od niego zależny. Był tak sparaliżowany strachem, że nawet nie 
pomyślał o ostrzeżeniu Nipe. Od tej chwili Terl stanie się faktycznym dyrektorem 
tej planety i będzie robił, co mu się będzie podobało. 
3
Przygnębienie obu dziewcząt napawało Jonniego troską. Zrobiły, co mogły, by 
uporządkować i wysprzątać brudną klatkę. Próbowały nawet przybierać radosny 
wyraz twarzy, gdy rozmawiał z nimi przez pręty. Pattie udawała pogodną trochę 
lepiej niż Chrissie, ale gdy Johnie powiedział jej, że na pewno wyjdzie za mąż 
za króla gór - był to żart, którym zawsze ją rozśmieszał - zalała się łzami. 
Próbująca ją uspokoić Chrissie też zaczęła płakać. 
"Trzeba czymś je rozweselić albo przynajmniej stale dawać im jakieś zajęcie" - 
pomyślał Johnie. Dosiadł Wiatrołoma i wyjechał z terenu bary. Tancerka wraz z 
trzecim koniem, zwanym Starym Wieprzem ze względu na to, że dziwacznie chrząkał, 
podążała za nimi. Blodgett czuł się już lepiej, ale upłynie jeszcze trochę 
czasu, zanim będzie mógł biegać. 
Johnie szukał jelenia. Mając dziczyznę do wędzenia oraz skórę do oprawienia i 
wygarbowania, dziewczęta nie będą miały czasu na zamartwianie się: Jego własna 
gorycz i poczucie winy też nieco zelżały, gdy pędził przez równinę. Udało mu się 
upolować nie tylko jelenia. W małej kotlince natknął się również na antylopę. 
Wiodąc za sobą objuczone konie, szukał ziół dających dziczyźnie przyjemny 
zapach. Było jeszcze za wcześnie na jagody, ale liście wystarczą. 
Jego uwagę zwróciło dobiegające z daleka buczenie. Zatrzymał się, badając 
wzrokiem niebo, i dostrzegł szybko powiększający się punkcik, który zbliżał się 
w jego kierunku. Ciekawość zaczęła ustępować miejsca zaniepokojeniu. Dokąd 
zmierzał ten obiekt? Leciał teraz z niewielką prędkością, bardzo nisko. 
Nagle zrozumiał że obiekt kieruje się wprost na niego. Był to jeden z samolotów 
z lotniska koło bazy. Znajdował się już na wysokości zaledwie stu stóp nad 
ziemią i denerwował hukiem konie. Johnie trącił piętami Wiatrołoma i ruszył w 
kierunku bary. Samolot odleciał, zawrócił, a potem z nagłym przyśpieszeniem 
zaczął na niego nurkować. Ziemię przed końmi rozerwały wybuchy. Wiatrołom stanął 
dęba i usiłował skręcić w bok. Jonniemu dzwoniło w uszach. Skręcił wierzchowcem 
w prawo. Ziemia przed nimi znowu wytrysnęła serią wybuchów. Wiatrołom zaczął 
wierzgać zadem. Jeden z jucznych koni zerwał się i uciekł. Jonnie zawrócił, 
chcąc pogalopować na północ, ale samolot wylądował, blokując mu drogę. 
W otwartych drzwiach samolotu siedział Terl. Ryczał ze śmiechu, kiwając się w 
przód i w tył, waląc się w pierś, by złapać oddech. 
Z wielkim trudem udało się wreszcie Jonniemu pozbierać juczne konie. Zsiadł z 
Wiatrołoma, by je uspokoić. 
- Wyglądałeś tak pociesznie - wysapał Terl, poprawiając sobie maskę. 
Konie wciąż jeszcze trzęsły się ze strachu, ale Jonnie był już spokojny. Patrzył 
nieruchomo na Terla. Gdyby spojrzenie mogło zabijać, Terl byłby już trupem. 
- Chciałem ci tylko pokazać, jak łatwo byłoby cię zatrzymać, gdybyś kiedykolwiek 
próbował uciec - powiedział Terl. - Każde z tych działek jest w stanie zrobić z 
ciebie obłok pary. 
Jonnie uwiązał liny jucznych koni do szyi Wiatrołoma. Stanął przy nim i 
uspokajająco głaskał go po chrapach. 
- Mam dziś święto - rzekł Terl. - Odeślij konie do bazy i wsiadaj. 
- Nie mam maski - odparł Jonnie. 
- Przywiozłem ci maskę. - Terl sięgnął do wnętrza i uniósł ją. - Wsiadaj! 
Jonniemu udało się już uspokoić Wiatrołoma. Przybliżył twarz do jego łba i 
powiedział: 
- Idź do Chrissie! 
Wiatrołom łypnął jeszcze okiem na samolot i ruszył w kierunku obozu, pociągając 
za sobą juczne konie. 
"Tak - powiedział Terl do siebie - Zwierzak rzeczywiście umie się porozumiewać z 
innymi zwierzęta ". 
4
Pierwsze chwile lotu nie były przyjemne. Jonie siedział w olbrzymim fotelu 
drugiego pilota. Pas bezpieczeństwa był zbyt luźno zapięty, by spełniać swą 
rolę, Jonnie trzymał się więc kurczowo za poręcze fotela i obserwował uciekającą 
pod nimi ziemię. Bał się. Na zachodzie zaczęła się odsłaniać panorama gór. 
Piętnastominutowy lot oczarował go - nigdy nie przypuszczał, że świat jest taki 
wielki! Wtedy to Terl, przyglądający mu się od dłuższej chwili, powiedział: 
- Umiesz kierować każdą maszyną górniczą. Samolot się od nich prawie nie różni. 
Masz przed sobą takie same urządzenia sterownicze jak ja. Pilotuj go! 
Oderwał łapy od wolanta. Samolot gwałtownie się przechylił i Jonniego rzuciło na 
drzwi. Zaczęli pikować w dół. Jonnie nie zwrócił wcześniej uwagi na to, w jaki 
sposób Terl operuje sterami. A był tam cały labirynt dźwigni i przycisków. 
Zaczął naciskać jeden po drugim. Samolot zwariował: to wzbijał się w górę, to 
walił w dół; ziemia zbliżała się gwałtownie lub równie gwałtownie uciekała do 
tyłu. 
Śmiech Terla przebił się przez ryk silnika i Jonnie zaczął sobie zdawać sprawę, 
że potwór był podchmielony kerbango. Rzeczywiście coś świętował. Jonnie zaczął 
przyglądać się sterom z większym spokojem i uwagą. Wszystkie maszyny Psychlosów 
miały dokładne oznaczenia. Niektórych pojęć nie znał, ale musiał zdać się na 
wyczucie. Główną rzeczą było niedopuszczenie, by samolot zbytnio zbliżył się do 
ziemi. Odszukał i wcisnął przycisk sterowania wysokością. Ziemia zaczęła się 
oddalać. 
- Przejmuję stery - powiedział Terl. - W szkole dostałem wysokie odznaczenie za 
pilotaż. Obserwuj, jak będę lądował na tym obłoku! 
Byli tuż nad kłębiastą chmurą. Terl wcisnął jakieś przyciski i opuścił samolot 
na jej szczyt. 
- Cały kłopot w tym, szczurzy móżdżku, że nie obserwowałeś, co robię. Byłeś zbyt 
zajęty gapieniem się na widoki. No tak, ale gdyby szczury umiały latać, byłyby 
ptakami. - Zaśmiał się z własnego dowcipu, sięgnął za fotel i wyciągnął butlę z 
kerbango. Pociągnął z niej głębszy łyk i wstawił z powrotem, mocując do fotela. 
- Pierwsza lekcja: nie zostawiaj niczego w samolocie luzem. Zacznie lataćpo 
kabinie i wybije ci rozum z głowy. Co, oczywiście, wcale jeszcze nie znaczy - 
parsknął - że szczury mają rozum! 
Wystartował i kazał Jonniemu powtórzyć operację zatrzymywania samolotu w 
miejscu. Dopiero za trzecim razem chłopakowi udało się to bez wpadania do połowy 
w obłok. Zachęcony sukcesem poderwał samolot i skierował się w kierunku gór. 
Terl natychmiast - i jakby ze strachem - odebrał mu stery i zmienił kierunek 
lotu. 
- Nie rób tego nigdy, kiedy ja jestem z tobą! - warknął i wyraźnie stracił 
humor. 
- Dlaczego nie możemy lecieć nad górami? - zapytał Jonnie. Terl rzucił mu 
gniewne spojrzenie. 
- Jeżeli już się lata nad tymi górami, trzeba być absolutnie pewnym, że samolot 
jest zupełnie szczelny. Rozumiesz? 
Jonnie zrozumiał. Zrozumiał znacznie więcej, niż Terl przypuszczał. 
- Dlaczego uczysz mnie latania? - zapytał. 
- Każdy górnik musi umieć latać - warknął Terl. 
Jonnie wiedział, że to kłamstwo. Ker na pewno potrafił latać - sam mu o tym 
mówił. Ale Ker powiedział też, że inni górnicy byli zainteresowani w schodzeniu 
pod ziemię, a nie w lataniu ponad nią. 
Było już dobrze po południu, gdy posadzili samolot na lotnisku. Terl nałożył 
maskę, otworzył drzwi i popchnął Jonniego do wyjścia. 
- Nie wpadnij czasem na pomysł uruchomienia któregoś z tych samolotów - 
powiedział ostrzegawczo. - Potrzebne są do tego specjalne klucze, żeby 
odblokować komputery pokładowe. Zahuśtał trzymanym w łapie kluczem. -A klucze 
trzymam obok skrzynki zdalnego sterowania. 
Jonnie poszedł zająć się końmi. Wróciły już do bazy i stały teraz przy 
okalającej klatkę drewnianej barierze. Pattie rozpłakała się na jego widok. 
Uświadomił sobie, że dziewczęta były zdenerwowane widokiem koni przybywających 
bez niego. 
- Upolowałem antylopę i jelenia! - krzyknął Jonnie w stronę klatki. - Spóźniłem 
się, bo szukałem ziół. Trochę znalazłem, więc mięso będzie miało aromat. 
Chrissie wyglądała na zadowoloną. 
- Możemy pokroić mięso w pasy i uwędzić je! - odkrzyknęła. - Mnóstwo tu też 
popiołu, więc możemy wyprawić skóry. 
Jonnie poczuł się raźniej. 
- Jonnie, tu jest skóra olbrzymiego niedźwiedzia grizzly. Czy to ty go zabiłeś?! 
- zawołała Pattie. 
Tak, zabił go. Nie był tylko pewien, czy zabił wówczas właściwą bestię. 
Późnym wieczorem, gdy Terl wpuścił go do klatki, przeniósł do niej oprawioną 
dziczyznę i skóry do wyprawienia. Pogłaskał dziewczyny uspokajająco, usiłując 
nie okazać bólu, jakiego doznał, widząc ich poobcierane przez obroże szyje. Gdy 
wyszedł z klatki, Terl zamknął drzwi na klucz, włączył prąd i rzucając mu stos 
książek, powiedział: 
- Skup swój szczurzy móżdżek na nich, zwierzaku! Jeszcze dzisiaj! Ker weźmie cię 
od rana na naukę, więc nie ganiaj teraz za szczurami! 
Jonnie przyjrzał się książkom. Zaczynał się już domyślać, czego oczekuje od 
niego Terl. Książki były zatytułowane: "Podręcznik nauki latania dla 
początkujących" oraz "Teleportacja w odniesieniu do lotów załogowych i 
bezzałogowych". Ostatnia książka miała wyraźny nadruk: "Tajne. Nie do 
rozpowszechniania wśród obcych ras". 
"Czy to możliwe - myślał Jonnie - żeby Terl działał wbrew interesom 
Towarzystwa?" Jeśli tak, to było zupełnie pewne, że i on, i dziewczęta zginą po 
wykonaniu wyznaczonych im zadań. Terl na pewno nie pozostawi żadnych śladów. 
5
Jonnie i Ker zajmowali się przerzucaniem maszyn górniczych i sprzętu do "bazy 
obronnej". Takie właśnie polecenie otrzymali rano od Terla. Przystosowany do 
tego celu samolot transportowy stał na lotnisku w pobliżu samolotów bojowych. 
Zzt, wyglądający na mocno zastraszonego, odnotował na spisie świder wnoszony 
właśnie do samolotu przez Kera. Potem podniósł rampy i zamknął luki. 
Jonnie przypiął się pasami do fotela drugiego pilota, a Ker wśliznął się za 
stery. Frachtowiec wzbił się w powietrze i skierował na zachód. Ker leciał nisko 
i ostrożnie, gdyż żadna maszyna nie była należycie umocowana do pokładu 
samolotu. 
Jonnie nawet nie rzucił okiem na przemykającą pod nimi ziemię - tę krótką trasę 
przemierzyli już kilka razy. Był zmęczony. Przez ostatni tydzień całe dnie 
spędzał na nauce latania, a noce na studiowaniu książek. Zmęczenie zaczynało już 
dawać znać o sobie. Szczególnie zmęczyła go lektura książki "Teleportacja w 
odniesieniu do lotów załogowych i bezzałogowych". Czuł, że gdyby wszystko pojął, 
wówczas byłby w stanie zrobić coś, żeby uniknąć losu, jaki gotuje mu Terl. 
Książka była niezwykle trudna, oparta na matematyce Psychlosów, o wiele bardziej 
zaawansowanej od tej, którą dotąd studiował. Same symbole przyprawiały go o 
zawrót głowy. Rozpoczynający książkę rozdział historyczny był dość 
powierzchowny. Stwierdzano w nim po prostu, że sto tysięcy lat wcześniej 
psychloski fizyk, En, rozwikłał zagadkę teleportacji. Poprzednio uważano, że 
teleportacja polega na stwarzaniu materii w dowolnym miejscu w taki sposób, by 
przybrała swą naturalną formę. Ale nigdy nie zostało to udowodnione. En 
najwidoczniej odkrył, że przestrzeń może istnieć całkowicie niezależnie od 
czasu, energii lub masy oraz że wszystkie te zjawiska zupełnie nie są ze sobą 
powiązane. Dopiero odpowiednio połączone tworzyły wszechświat. Przestrzeń była 
zależna tylko od trzech współrzędnych. Jeśli narzuciło się inny układ 
współrzędnych przestrzennych, przesuwało się samą przestrzeń. Każda energia lub 
masa zawarta w tej przestrzeni ulegała zatem przesunięciu wraz z nią. 
Co się zaś tyczy silnika frachtowca, był to po prostu wbudowany w kadłub 
pojemnik, w którym można zmieniać współrzędne przestrzenne. Gdy się współrzędne 
zmieniały, wówczas pojemnik musiał podążać za nimi i to właśnie wytwarzało siłę 
napędową. Wyjaśniało to też, dlaczego samoloty poruszały się na zasadzie zmiany 
położenia przycisków na konsoli sterowniczej, a nie na zasadzie odrzutu 
powietrza. Nie musiały też mieć ani skrzydeł, ani żadnych ruchomych sterów. Do 
znacznie mniejszych pojemniczków, umieszczonych w ogonie i po obu stronach 
samolotu, wprowadzone były zestawy podobnych współrzędnych, służących do zmiany 
wysokości lotu i kąta przechylenia samolotu. Ciągi współrzędnych były stopniowo 
wprowadzane do głównego silnika, który po prostu podążał do przodu lub do tyłu, 
w zależności od tego, jaki zestaw współrzędnych zajmował aktualnie przestrzeń w 
pojemniku. 
Teleportacja na dalekie odległości odbywała się w taki sam sposób. Materia i 
energia były przyporządkowane określonej przestrzeni i jeśli zamieniała się ona 
położeniem z inną przestrzenią, wówczas materia i energia po prostu również 
zmieniały swoje parametry. Dlatego też wydawało się, że materia i energia 
znikały z jednego miejsca i pojawiały się w innym. Faktycznie jednak nie 
zmieniały one swego położenia. To przestrzeń wokół nich się zmieniała. 
Mógł teraz zrozumieć, w jaki sposób została zaatakowana Ziemia. Gdy Psychlosi 
dowiedzieli się o jej istnieniu - prawdopodobnie przez którąś ze swoich 
odległych placówek w kosmosie - musieli tylko zdobyć jej współrzędne. 
Oczywiście, użyli do tego urządzenia w rodzaju rejestratora. Wprowadzili do 
niego próbny zestaw współrzędnych, teleportowali w kierunku Ziemi, a potem 
obejrzeli zdjęcia. Jeśli rejestrator znikał, znaczyło to, że został wchłonięty 
przez masę planety. Wtedy trzeba było tylko wprowadzić odpowiednią korektę do 
współrzędnych i teleportować nowy rejestrator. 
W ten sam sposób przesłali na Ziemię śmiercionośny gaz, a gdy uległ 
rozrzedzeniu, ruszyli na nią uzbrojeni po zęby. Ziemia została zdobyta i 
spustoszona. Nie wiadomo było tylko, czy da się zakłócić ten mechanizm. Każda 
placówka Psychlosów w kosmosie mogła teleportować na Ziemię nowe porcje gazu, a 
nawet całą armię, zależnie od kaprysu. Jonnie czuł się zupełnie bezradny. 
- Nie jesteś zbyt rozmowny - zauważył Ker, zataczając krąg przed lądowaniem w 
starej bazie obronnej. 
Jonnie oderwał się od ponurych myśli. Wskazał na zawieszoną na szyi guzikową 
kamerę. 
- Zapomnij o tym! - rzekł Ker i widząc jego zdumienie, dodał: - One mają zasięg 
do dwóch mil. 
Wskazał na klapę kieszeni w swojej kurcie roboczej. Znacznie mniejszej kamery 
guzikowej z wytłoczonym symbolem Towarzystwa używał w charakterze rzeczywistego 
guzika. 
- A nie pięć lub nawet więcej? - zapytał Jonnie. 
- A gdzież tam! - odparł Ker. - Środki bezpieczeństwa w Towarzystwie są dość 
uciążliwe, ale w tym samolocie nie ma żadnego urządzenia rejestrującego. 
Sprawdziłem to. Dlaczego, do krzywego asteroidu, przewozimy tę maszynerię do tej 
starej bazy obronnej? - Spojrzał w dół. - To nawet nie wygląda na bazę obronną. 
I rzeczywiście nie wyglądało - było to po prostu skupisko kilku budynków, nawet 
bez lotniska. W jednym miejscu stały szeregi jakichś dziwnych, ustawionych 
pionowo, zaostrzonych przedmiotów. 
- To Terl wydaje rozkazy - rzekł Jonnie zrezygnowanym tonem. 
- Nie, psiakrew! To nie były polecenia Terla! Widziałem je. Podpisane były przez 
Dyrektora Planety. Terl nawet narzekał. Powiedział, że zastanawia się, czy 
staremu Numphowi nie odbił czasem dysk w komputerze. 
Jonnie zrozumiał: Terl zacierał za sobą ślady. Poczuł się nieswojo. 
- Ten towar - Ker kiwnął głową do tyłu - ma być rzekomo sprzętem szkoleniowym. 
Ale dla kogo? To jest sprzęt górniczy w bardzo dobrym stanie. Trzymaj się, 
lądujemy! 
Frachtowiec powoli opuścił się i lekko opadł na ziemię. Ker nałożył maskę. 
- Jeszcze jedna zabawna rzecz. W tym towarze wcale nie ma zapasów gazu do 
oddychania. Tyle tylko, co pozostało w zbiornikach. A o ile wiem, tylko ty 
możesz kierować maszynami bez gazu w kabinie. Czy masz zamiar obsługiwać 
wszystkie maszyny? - Zaśmiał się. - Wykończyłbyś się! Weźmy się za rozładunek! 
Następną godzinę spędzili na ustawianiu maszyn na polu obok największego 
budynku. Były tam świdry, latające platformy, bębny do nawijania lin, kołowroty, 
sieci do rudy, łopaty do spychaczy i pojazdy ciężarowe. Razem z ładunkiem 
dostarczonym już wcześniej było ponad trzydzieści maszyn. 
- Chodźmy tu trochę powęszyć - zaproponował Ker. I tak szybko się z tym 
uwinęliśmy. Co może być w tym wielkim budynku? 
Była w nim cała masa pokoi. W każdym z nich stały łóżka i szafy. Natknęli się 
też na pomieszczenia wyglądające na umywalnie. Ker szukał łupów, ale wiatr i 
śnieg, hulające bez przeszkód od wielu lat, dokonały dzieła zniszczenia. 
Wszystko pokrywała gruba warstwa pyłu i jakichś trudnych do zidentyfikowania 
szczątków. 
- To już zostało złupione - stwierdził Ker. - Chodźmy popatrzeć gdzie indziej! 
Ciężko stąpając wszedł do innego budynku. Jonnie stwierdził, że kiedyś musiała 
być w nim biblioteka, w której - bez opieki Chinkosów - pozostały teraz głównie 
śmieci. Dziwaczna, zniszczona budowla, która miała siedemnaście wierzchołków 
Jonnie policzył je - była, jak się zdawało, swego rodzaju pomnikiem. Ker wszedł 
do środka przez otwór, w którym nie było już drzwi. Na ścianie wisiały dwa 
skrzyżowane kawałki zmurszałego drewna. 
- Co to za rzecz? - zapytał Ker. 
Jonnie wiedział, że był to krzyż kościelny. Powiedział to Kerowi. 
- Zabawne, mieć coś takiego w bazie obronnej! - zdziwił się Ker. - Wiesz, nie 
wydaje mi się, żeby to była baza obronna. Wygląda bardziej na szkołę. 
Tak, to była szkoła. Ta sama "Akademia Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych", 
którą kiedyś pokazał Jonniemu Terl. Wrócili do frachtowca. 
- Założę się, ze organizujemy tu jakąś szkółkę - rzekł Ker. - Ale kogo będą 
uczyć? Na pewno nie Psychlosów, bo nie ma zapasów gazu do oddychania. Podnieś 
rampy, Jonnie! Zjeżdżamy stąd! 
Jonnie podniósł rampy, ale zwlekał z wejściem do kabiny. Przyszło mu na myśl, że 
chyba tu będzie obóz. Zobaczył strumień spływający z pobliskiego, pokrytego 
śniegiem szczytu. I wokół mnóstwo drzew. Odszedł trochę dalej i spojrzał na 
okop, z którego toczono ostatnią walkę z Psychlosami. Trawa była wysoka. Wdrapał 
się do kabiny frachtowca głęboko zatroskany. 
6
Tego wieczoru Terl był mocno podekscytowany. 
- Powiedz do widzenia swoim stworzeniom, zwierzaku! Jutro o świcie wyruszamy w 
długą podróż. 
Jonnie gwałtownie przystanął, omal nie upuszczając naręcza drewna opałowego, 
które właśnie wnosił do klatki. 
- Na jak długo? 
- Pięć dni, może tydzień. To zależy - odparł Terl. - Dlaczego chcesz wiedzieć? 
- Muszę zostawić im pożywienie i mnóstwo innych rzeczy. 
- Och - rzekł obojętnie Terl. - Mam tu stać i czekać? 
Zdecydował się. Zamknął znów klatkę i włączył prąd. Oddalił się pośpiesznie, 
rzucając na odchodnym: - Wrócę później. 
"No cóż, coś się zaczyna - pomyślał Jonnie. - Co też za diabelstwo nastąpi 
teraz?" 
Na szczęście upolował tego dnia młodego, tłustego byczka. Zręcznie zabrał się do 
roboty. Poćwiartował go, dwie części owinął skórą i położył przed drzwiami 
klatki. 
- Chrissie! - zawołał. - Przygotuj mi wystarczającą ilość wędzonego mięsa na 
pięć dni. I pomyśl, czego będziecie potrzebowały na ten czas! 
- Wyjeżdżasz?! 
- Tylko na krótko. 
Obie dziewczyny były wyraźnie przestraszone i smutne. Zaklął w duchu. 
- Na pewno wrócę. Zajmij się przygotowaniem jedzenia! Obejrzał ranę Blodgetta. 
Koń mógł już chodzić, ale czasy kiedy beztrosko ganiał po łąkach, skończyły się 
na zawsze ze względu na poszarpane mięśnie. Trochę kłopotu sprawił mu problem 
paszy dla koni. W końcu zdecydował się puścić je luzem, ale zobowiązał Pattie, 
żeby kilka razy dziennie przywoływała je do bariery i przemawiała do nich. 
Do zawieszonej u pasa torby włożył krzemień, hubkę, szkło do cięcia i parę 
innych drobiazgów. Zwinął ubranie z jeleniej skóry w rulon, wkładając do niego 
dwie maczugi, tak że tworzyły jeden pakunek. 
Gdy późnym wieczorem Terl przyszedł ponownie i otworzył drzwi klatki, Jonnie 
szybko wniósł do niej wszystko, co mogło być potrzebne Chrissie. Będzie mogła 
wędzić wołowinę i wyprawiać skóry. To zajmie im czas. Wziął paczkę, którą mu 
przygotowała. 
- Czy nic ci się nie stanie, Jonnie? - zapytała Chrissie. Był przygnębiony, ale 
się uśmiechnął. 
- Będzie to moją główną troską w każdym razie - odparł. A więc przestań się 
martwić! Posmaruj szyję Pattie odrobiną tego łoju, on dobrze goi otarcia skóry! 
- No chodźże już wreszcie! - zawołał spoza klatki poirytowany Terl. 
- Jak ci się podoba szkło do cięcia różnych rzeczy? - zapytał Jonnie. 
- Jest bardzo dobre, jeśli używa się go ostrożnie - odparła Chrissie. 
- Hej! - zawołał Terl. 
Jonnie pocałował Pattie w policzek. 
- No, opiekuj się dobrze siostrą, Pattie! Otoczył Chrissie ramionami i 
przytulił. - Nie martw się, proszę cię! 
- Wyłaźże z tej cholernej klatki! - wrzasnął Terl. 
Dłoń Chrissie przesuwała się po ramieniu Jonniego. Oddalał się od niej, aż w 
końcu stykały się tylko ich palce. 
- Uważaj na siebie, Jonnie! - szepnęła ze łzami w oczach. Terl szarpnięciem 
wyrwał go z klatki i zatrzasnął drzwi. Podczas gdy Jonnie zasuwał drewnianą 
barierę, włączył prąd. 
- O świcie - powiedział - chcę, byś był na lotnisku, gotów do odlotu. 
Frachtowiec pasażerski numer dziewięćdziesiąt jeden. Nałóż porządne ubranie i 
buty, które nie zasmrodzą całego samolotu! Weź ze sobą pompę powietrzną, 
dodatkową maskę i mnóstwo butli! Zrozumiałeś? 
Oddalił się niemal biegiem. W ostatnich dniach był niezwykle ruchliwy i 
zabiegany. 
Nieco później, już w ciemnościach, Jonnie nazbierał dzikich kwiatów i jagód i 
usiłował przecisnąć je do klatki pomiędzy prętami. Ale wytwarzający się 
natychmiast łuk elektryczny zwęglał je, zanim zdążyły przelecieć. Wyglądało to 
gorzej, niż przypuszczał. Położył się w końcu spać, pewny, że czeka ich 
wszystkich trudna, jeśli nie fatalna przyszłość. 
7
Wystartowali kierując się na północny wschód i szybko osiągnęli wysokość ponad 
dziesięciu mil. Chłód wciskał do kabiny lodowate szpony. 
Wyruszyli późno, ponieważ Terl osobiście sprawdzał każde urządzenie i każdą 
część samolotu, jakby bał się sabotażu. Był to stary samolot bojowy, opancerzony 
i uzbrojony w baterie ciężkich rakiet typu "powietrze-powietrze" i "powietrze-
ziemia". Olbrzymi kadłub, chwilowo pusty, służył zapewne do transportowania 
kompanii szturmowej w sile pięćdziesięciu żołnierzy. Były w nim wielkie ławy, 
skrzynie oraz stojaki na miotacze ręczne. Miał wiele opancerzonych otworów 
strzelniczych, ale wyraźnie już od wieków nie był używany. 
Z trajkoczącej konsoli komputera wysuwała się taśma, na której zapisywana była 
trasa ich lotu. Na horyzoncie majaczyło bladozielone zamglone morze i biała 
lodowa pustka - Jonnie wiedział już, że tam właśnie jest biegun północny. 
- Dokąd zmierzamy? - zapytał. 
Terl nie odpowiadał. Wyszarpnął z kieszeni fotela Międzygalaktyczną Mapę 
Górniczą planety i rzucił ją Jonniemu. 
- Patrz na świat, zwierzaku. Świat jest okrągły. 
Jonnie rozwinął mapę. 
- Wiem, że świat jest okrągły. Dokąd zmierzamy? 
- Na pewno nie tam - odparł Terl, wskazując na północ. To wszystko woda, mimo że 
wygląda na ciało stałe. Po prostu lód. Nigdy tam nie ląduj! Zamarzłbyś na 
śmierć. 
Jonnie patrzył na rozwiniętą mapę. Terl nakreślił na niej linię trasy wiodącą w 
górę przez kontynent, potem przez wielką wyspę i znów w dół, do wierzchołka 
innej wyspy. Była to typowa mapa górnicza, na której wszystko oznaczone było 
liczbami, a nie nazwami. Jonnie szybko przełożył je na chinkoskie odpowiedniki i 
skonstatował, że trasa prowadziła przez Kanadę, skrawek Grenlandii i obok 
Islandii w dół, do północnego krańca Szkocji. Na mapie górniczej Szkocja 
oznaczona była numerem 89-72-13. 
Terl przełączył samolot na autopilota i sięgnął za fotel po pojemnik z kerbango. 
Wypił trochę, siorbiąc głośno. 
- Zwierzaku - rzekł - właśnie zamierzam dokonać rekrutacji pięćdziesięciu takich 
stworzeń jak ty. 
- Myślałem, że prawie wszyscy ludzie wyginęli! 
- Nie, szczurzy móżdżku. Jest jeszcze kilka grup w różnych niedostępnych 
miejscach tej planety. 
- A dostawszy ich - zapytał Jonnie - mamy zamiar zabrać ich z powrotem do "bazy 
obronnej"? 
Terl spojrzał na niego i kiwnął potakująco głową. - A ty mi w tym pomożesz. 
- Jeśli mam ci w tym pomóc, to może byłoby lepiej, żebyśmy przedyskutowali, w 
jaki sposób zamierzamy tego dokonać. 
- Zwyczajnie. - Terl wzruszył ramionami. - Tam, w górach, znajduje się osada. A 
to jest samolot bojowy. Po prostu przelecimy nad nią i ostrzelamy pociskami 
oszałamiającymi, a potem przejdziemy się po okolicy i załadujemy na pokład tych, 
których będziemy chcieli. 
- Nie! 
- Przyrzekłeś... - warknął Terl z pogróżką. 
- Wiem, co przyrzekłem. Mówię "nie", bo twój plan jest bez sensu. 
- Te miotacze można nastawić na "oszołomienie": Nie muszą być nastawione na 
"zabijanie". 
- A może byłoby lepiej, gdybyś mi powiedział, co ci ludzie mają robić - rzekł 
Jonnie. 
- No cóż, będziesz ich uczył obsługi maszyn. Myślałem, że sam do tego dojdziesz, 
szczurzy móżdżku. Przecież przetransportowałeś te maszyny. A więc, dlaczego mój 
plan jest zły? 
- Bo nie będą chcieli współpracować - odparł Jonnie. 
Terl zaczął się zastanawiać. No tak, żeby zmusić ich do współpracy, musiałby się 
nieźle natrudzić. A na to nie miał ani czasu, ani ochoty. 
- No to powiemy im, że jeśli nie będą współpracowali, to rozniesiemy miotaczami 
tę ich osadę na zawsze. 
- Tak - rzekł Jonnie i zaśmiał się - rzeczywiście na zawsze. Tylko ciekawe, 
gdzie zdobędziesz innych. 
Ubodło to Terla do żywego. Jonnie uważnie studiował mapę. Zauważył, że omijali 
teren kopalni położonej w południowo-zachodniej Anglii. 
- Jeśli to ja mam ich uczyć - zaczął ostrożnie - to będzie lepiej, jeśli 
pozwolisz mi pójść i porozmawiać z nimi. 
Terl zaśmiał się warkliwie. 
- Zwierzaku, jeśli wejdziesz do tej osady, to oni zrobią z ciebie sito. To 
samobójstwo! Co za szczurzy móżdżek! 
- Jeśli chcesz mojej pomocy - rzekł Jonnie, oddając mu mapę - to wyląduj na tej 
górze i pozwól mi przejść pieszo ostatnie pięć mil. 
- A co zrobisz potem? 
- Dostarczę ci pięćdziesięciu ludzi. 
- Nie, to zbyt ryzykowne. Nie po to poświęciłem ponad rok na uczenie ciebie, bym 
teraz musiał wszystko zaczynać od początku. - Terl potrząsnął przecząco głową. W 
tym samym momencie uświadomił sobie, że chyba powiedział za dużo. Popatrzył 
podejrzliwie na Jonniego i pomyślał: "Nie mogę dopuścić, żeby ten zwierzak 
sądził, że jest dla mnie tak cenny". Cholera! - zawołał. - W porządku; 
zwierzaku, możesz zrobić po swojemu i dać się zabić. Jakie to ma w końcu 
znaczenie, czy będzie o jednego zwierzaka więcej czy mniej. Gdzie ta góra? 
Niedaleko od północnej Szkocji Terl zniżył frachtowiec. Mknęli tuż nad 
szarozieloną wodą, zahuczeli wznosząc się wzdłuż urwistego brzegu, wdarli się w 
głąb lądu, kładąc po drodze krzewy i drzewa i wreszcie zatrzymali się pod stromą 
skarpą. 
8
Jonnie wysiadł z frachtowca. Nie przypuszczał, że są na ziemi miejsca tak bardzo 
różne od znanych mu krajobrazów. Wszystko tu było zamglone i niebieskawe. Na 
pozór okolica była piękna, ale wznosząca się nad nią góra miała ciemne gardziele 
i niedostępny szczyt. Była w niej jakaś tajemniczość, zupełnie jak' gdyby 
pozorna łagodność skrywała niemiłe zagrożenia. Przebrał się w ubranie ze skóry 
jelenia. Do pasa przywiesił maczugę. 
- To tam, około pięciu mil stąd. - Terl wskazał na południe. - Bardzo nierówny 
teren. Niech ci nie wpadnie do głowy pomysł, żeby zniknąć! Pomiędzy tobą i 
twoimi górami rozpościera się cały ocean i cały kontynent. Nigdy nie zdołasz tam 
wrócić. A poza tym... - Wyjął skrzynkę zdalnego sterowania i pokazał ją 
Jonniemu. - Pamiętaj o tym! 
- Prawdopodobnie - rzekł Jonnie - najpóźniej jutrzejszego ranka wrócę, by 
zaprowadzić cię do osady. Czekaj tu na mnie. 
- Jutro w południe - powiedział Terl z naciskiem - wyląduję tu i zdobędę tych 
pięćdziesięciu ludzi na swój sposób. Jeśli będziesz jeszcze żywy; to schowaj się 
pod czymś; żeby uniknąć porażenia przez miotacze. Do zobaczenia, szczurzy 
móżdżku! 
Jonnie trafił na słabo widoczny szlak wiodący na południe i na zmianę to idąc, 
to biegnąc, przemierzał żleby, zarośla i jałowe pola. Nie był to teren zbyt 
obfitujący w żywność - nie spłoszył po drodze żadnego jelenia, chociaż natknął 
się na stare ich ślady. Nie było tu zbyt wiele trawy do skubania. Wydawało mu 
się, że daleko, na innej górze, dojrzał owce, parę sztuk. Poprzez znajdujące się 
przed nim zarośla mignęła woda. Przyśpieszył kroku. 
Nagle z krzaków wychyliły się trzy zaostrzone żerdzie. Jonnie zatrzymał się i 
bardzo powoli podniósł ręce do góry, trzymając dłonie na zewnątrz, by pokazać, 
że nie ma w nich żadnej broni. 
Odezwał się gardłowy głos: 
- Zabierz mu maczugę! Chyżo! 
Jedna z dzid opadła i z krzaków wyszedł przysadzisty młodzian z czarną brodą. 
Nieco bojaźliwie wyszarpnął maczugę zza pasa Jonniego, potem zaszedł go od tyłu 
i popchnął. Dzidy rozchyliły się, umożliwiając im przejście. 
- Wygląda szykownie - powiedział gardłowy głos. - Nie dajta mu zwiać! 
Doszli do małej polanki i Jonnie mógł się im wreszcie przyjrzeć. Było ich 
czterech: dwóch miało ciemne oczy i czarne włosy, trzeci, jasnowłosy i 
niebieskooki, był roślejszy od pozostałych. Czwarty był starszym mężczyzną, 
wyglądał na ich przywódcę. Mieli na sobie długie, sięgające kolan koszule z 
jakiegoś szorstkiego materiału, a na głowach berety. 
- To jakiś złodziej z Orkadów - powiedział jeden z nich. - Nie, ja ich znam - 
sprzeciwił się drugi. 
- A może to Szwed - zastanowił się głośno blondyn. - Ale nie, żaden Szwed tak 
się nie ubiera. 
- Skończta te gadki! - polecił stary. - Zajrzyjcie do jego torby, to może 
znajdziecie tam odpowiedź! 
- Sam mogę dać ci odpowiedź - roześmiał się Jonnie. Odskoczyli do tyłu i 
nastawili dzidy. Potem jeden z czarnowłosych ostrożnie wysunął się do przodu i 
przyjrzał się dokładnie twarzy Jonniego. 
- To Anglik! Posłuchaj, jak mówi! Stary odepchnął go niecierpliwie. 
- Nie, Angliki są martwe od wieków. Ostały się ino te, co żyły tutaj. 
- Zejdźmy do osady! - powiedział Jonnie. - Jestem posłańcem. 
- Ach! - rzekł czarnobrody. - Od klanu Argyllów. Chcą rozmów na temat pokoju. 
- Nie - powiedział stary. - Nie ma ich szala w kratę. Posłaniec to ty jesteś od 
kogo? - zwrócił się do Jonniego. 
- Przewróciłbyś się, gdybym ci powiedział - rzekł Jonnie. Dlatego chodźmy do 
osady! Moje posłanie przeznaczone jest dla waszego pastora albo burmistrza. 
- Och, mamy tu pastora, ale ty pewnie myślisz o Wodzu Klanu, Fearghusie! Idźcie 
przodem, chłopaki, i uprzedźcie go. 
9
Osada rozciągała się wzdłuż brzegu jeziora, które, jak się później okazało, 
mieszkańcy nazywali Loch Shin. Wyglądała na tymczasowe miejsce pobytu, takie, z 
którego łatwo jest uciec, szybko pozbierawszy manatki. Dokoła było mnóstwo 
stojaków z suszącymi się rybami. Kilkoro dzieci zerkało na nich bojaźliwie zza 
rozwalających się ścian. Tylko kilka osób wyszło z domów przypatrzyć się 
nadchodzącym, ale Jonnie czuł, że obserwuje go wiele par oczu. 
Wprowadzono go do frontowego pomieszczenia, jedynego nie zrujnowanego kamiennego 
budynku. Z pokoju, w którym się znaleźli, stary mężczyzna, który go tu 
przyprowadził, przeszedł do następnego. Do uszu Jonniego dobiegł dość głośny 
gwar głosów. Spoza postrzępionej zasłony zerkał na niego chudy dzieciak o 
intensywnie niebieskich oczach. Jonnie wyciągnął w jego kierunku dłoń, ale 
dzieciak zniknął za zasłoną. 
Najwidoczniej za tamtym pomieszczeniem też były drzwi, bo kilkakrotnie słychać 
było odgłos ich otwierania i zamykania. Gwar rozmów przybierał na sile, drzwi 
otwierały się coraz częściej. 
W końcu stary ukazał się z powrotem. 
- Przyjmie cię. - Wskazał ręką zasłonę. 
Jonnie wszedł do środka. Siedziało tam ośmiu ludzi uzbrojonych w dzidy i 
maczugi. W wielkim fotelu spoczywał potężnie zbudowany, czarnowłosy i 
czarnobrody mężczyzna. Miał na sobie krótki kilt ukazujący kolana silnie 
umięśnionych nóg. Na kolanach trzymał wielki miecz. Jonnie domyślił się, że stoi 
przed Wodzem Klanu Fearghusem. 
Fearghus potoczył wzrokiem po członkach rady, aby przekonać się, czy wszyscy są 
już na miejscu, a potem zwrócił się do Jonniego. 
- Posłaniec? - zapytał. - Od kogo? 
- Czy macie kłopoty z potworami? - odpowiedział pytaniem Jonnie. 
Efektem jego pytania było wyraźne poruszenie wśród zgromadzonych. Fearghus 
podniósł władczo rękę - zapadła cisza. 
- Rozumiem, że masz na myśli demony - powiedział. 
- Czy zechciałbyś łaskawie powiedzieć, jakie mieliście z nimi kłopoty? - 
poprosił Jonnie. 
- Młody człowieku - rzekł Feacghus - nie podałeś nam swego imienia i twierdzisz, 
że jesteś posłańcem, choć nie mówisz, od kogo. Sądzę, że wyjawisz nam to w 
odpowiednim czasie, wyświadczę ci więc tę grzeczność i odpowiem na pytanie. 
Mimo różnic w akcencie - Wódz Klanu mówił gardłowo i połykał końcówki słów - 
Jonnie rozumiał go bez trudności. 
- Już od czasów mitologicznych - zaczął Fearghus mamy z demonami kłopoty. Mity 
mówią, że rozpostarli oni nad Ziemią wielką chmurę i wszyscy ludzie, z wyjątkiem 
bardzo niewielu, wymarli. Jestem pewien, że znasz te mity, gdyż są to mity 
religijne, a ty wyglądasz na przyzwoitego, dobrze wychowanego, młodzieńca. Żaden 
człowiek nie śmie żyć na terenie położonym na południe od nas. O pięćset mil na 
południowy zachód stąd znajduje się forteca demonów. I od czasu do czasu 
najeżdżają oni nasze okolice i polują na ludzi. Zabijają ich bez powodu i bez 
skrupułów. W tej chwili przebywamy w osadzie rybackiej, ponieważ nadszedł czas 
połowów. Mieszkamy tu i pracujemy z wielkim ryzykiem. Gdy tylko zdobędziemy 
trochę żywności, wycofamy się w góry. Byliśmy zawsze dumnym narodem, my z klanu 
Fearghusa, ale nikt nie może pokonać demonów. A teraz, skoro już odpowiedziałem 
na twoje pytania, mów, co masz do powiedzenia! 
- Jestem tu po to - powiedział Jonnie - aby zwerbować pięćdziesięciu młodych, 
odważnych mężczyzn. Zostaną oni nauczeni pewnych umiejętności i będą wykonywać 
pewne zadania, niebezpieczne zadania. Wielu z nich może zginąć, ale w końcu, 
jeśli się nam poszczęści, możemy pokonać demony i wypędzić je z naszego świata. 
Wśród zebranych zawrzało. Słuchając swojego przywódcy, członkowie rady milczeli, 
ale pomysł, że ktoś może walczyć z demonami, był tak nieprzyzwoity, że 
wybuchnęli oburzeniem. Jonnie siedział w milczeniu, aż w końcu szef grzmotnął 
rękojeścią miecza w poręcz fotela i potoczył wściekłym wzrokiem po członkach 
rady. 
- Chciałbyś zabrać głos, Angusie? 
- Tak. Przypomnę jeszcze jeden mit. Bardzo dawno temu, kiedy żyło jeszcze 
tysiące Szkotów, zorganizowanowielką wyprawę na południe. Wszyscy zginęli. 
- To zdarzyło się jeszcze przed demonami! - zawołał inny członek rady. 
- Nikt nigdy z nimi nie walczył! - wrzasnął jeszcze inny. 
Do przodu wysunął się siwawy, starszy człowiek. 
- A ja myślę - powiedział - że sprawa jest godna uwagi. Głodujemy w górach: jest 
za mało paszy dla owiec, nie mamy odwagi uprawiać ziemi i siać zboża, jak to 
kiedyś robili w tych skalistych dolinach nasi przodkowie. Dzieje się tak, 
ponieważ mity głoszą, że w powietrzu latają demony i obserwują nas bez przerwy. 
Chcę też powiedzieć, że ten cudzoziemiec - odziany w coś, co, jak mniemam, jest 
skórą jelenia i oznacza, że jest myśliwym, mówiący z dziwnym akcentem, 
uśmiechający się, uprzejmy i nie będący Argyllem - poddał nam pomysł, o jakim 
nigdy jeszcze w swoim długim życiu nie słyszałem. To, że przedstawia wizję tak 
śmiałą i zuchwałą, dowodzi, iż musi być Szkotem! Proponuję, byśmy go wysłuchali! 
- zakończył i usiadł. 
Fearghus zadumał się. 
- Robercie Lisie, nie możemy pozwolić sobie na odejście wszystkich młodych 
mężczyzn. Cudzoziemcze, nie powiedziałeś nam ani swego imienia, ani nie 
wyjaśniłeś, od kogo przynosisz posłanie. 
Jonnie odetchnął głęboko. 
- Jestem Jonnie Goodboy Tyler. Przybywam z Ameryki. Rozległ się głośny szmer 
głosów. A potem Robert Lis powiedział: 
- Legendy mówią, że był taki kraj, do którego pojechało wielu Szkotów. 
- W takim razie on musi być. Szkotem - rzekł inny członek rady. 
Szef podniósł rękę, aby ich uciszyć. 
- To nam jeszcze nie mówi, czyim jesteś posłańcem. 
- Jestem posłańcem rodzaju ludzkiego, zagrożonego całkowitą zagładą. 
Na jednych twarzach zobaczył cień strachu, na innych zaś wyraz podziwu. Wódz 
Klanu pochylił się ku niemu. 
- Jak się tu dostałeś? 
- Przyleciałem. 
I szef, i inni musieli to w myślach przetrawić. Potem szef zmarszczył brwi. 
- W obecnych czasach tylko demony mogą latać. Jak się tu dostałeś z Ameryki? 
- Mam jednego na moje usługi - odparł Jonnie. 
10
Musiał zdążyć dotrzeć do Terla, zanim potwór wystartuje i zaatakuje osadę. 
Słońce było już wysoko i niebezpiecznie zbliżało się do zenitu. Biegł wiodącym 
pod górę szlakiem, a serce waliło mu jak młotem. Smagały go gałęzie krzaków. 
Miał za sobą szaloną noc i trudny, pracowity ranek. Fearghus rozesłał po całych 
Górach Szkockich pieszych i konnych posłańców, by zwołać wodzów innych klanów. 
Przybywali z odległych dolin i ukrytych pieczar górskich, brodaci, ostrożni i 
podejrzliwi niektórzy z nich byli ze sobą zwaśnieni. Przybyli szefowie 
McDouglasów, Glencannonów, Campbellów i wielu innych. Przybył nawet szef 
Argyllów. Zjawił się też jeden angielski lord z pogórza. Późnym wieczorem do 
osady wkroczył król Norse, władca małej kolonii położonej na wschodnim wybrzeżu. 
Było już dobrze po północy, gdy Jonnie mógł przemówić do zebranych. Wytłumaczył 
im wszystko najlepiej, jak potrafił. Mówił, że Terl ma własne plany, niezależne 
od interesów Towarzystwa, i wykorzystuje władzę do zaspokojenia osobistych 
ambicji. Powiedział, że Terl wpadł na pomysł, żeby wykorzystać go, to znaczy 
Jonniego, a za jego pomocą innych ludzi do realizacji swojego projektu i że 
prawdopodobnie pozabija wielu z nich, gdy nie 1~ędą mu już potrzebni. Słuchali w 
milczeniu, ale gdy powiedział, że szanse powodzenia ich planów są, niestety, 
znikome, zaczęli kiwać głowami i uśmiechać się tajemniczo. A gdy jeszcze 
opowiedział im o Chrissie i Pattie, trzymanych jako zakładniczki, kupił ich 
wszystkich. Obudził w ich duszach romantyczne uniesienie, które przetrwało przez 
wieki klęsk i upokorzeń. Jak ona wygląda? Czarne oczy i jedwabiste włosy koloru 
zboża. Jakie ma kształty? Piękne i zgrabne. Jak się czuje? Złamana rozpaczą, nie 
bardzo ma nadzieję na ratunek. Wrzało w nich, gdy słuchali o klatce, obroży i 
smyczy. Potrząsali bronią, wygłaszali płomienne mowy i przypominali legendy. 
Na szczytach gór zapłonęły ognie obwieszczające, że wodzowie zwołują członków 
klanów. Na miejsce zgromadzenia wyznaczono pobliską łąkę. Ceremonialne 
prezentacje i nie kończące się pytania zatrzymały Jonniego aż do jedenastej 
następnego ranka i gdy spojrzał wreszcie na słońce, z przerażeniem stwierdził, 
że zostało mu bardzo niewiele czasu na dotarcie do samolotu i powstrzymanie 
Terla. 
Mimo ostrego bólu w boku biegł bez chwili odpoczynku stromym, wijącym się 
szlakiem. Obawiał się, że w każdej chwili może usłyszeć przed sobą huk 
startującego samolotu. 
Ponad pięć mil biegiem po nierównym terenie, i to wciąż pod górę! Usłyszał 
odgłos uruchamiania silnika, gdy dobiegał do celu. Przebił się przez zarośla 
porastające skraj płaskowyżu. Samolot zaczynał się wznosić. Biegnąc jak opętany, 
krzyczał i wymachiwał ramionami. Jeśli nie zatrzyma samolotu, cały jego trud 
pójdzie na marne. Maszyna zawisła o parę stóp nad ziemią, obracając się nosem w 
kierunku osady. Cisnął w nią maczugą, żeby zwrócić uwagę Terla. Samolot z 
powrotem osiadł na ziemi, huk silnika zamilkł i Terl otworzył drzwi. 
- Czyżby cię gonili? - zapytał. - No to właź do środka, polecimy w dół i 
zabierzemy się do roboty. 
- Nie. - Wciąż jeszcze ciężko dysząc, Jonnie wgramolił się na fotel. - Wszystko 
załatwione. 
- Widziałem, że przez całą noc na szczytach wzgórz paliły się ogniska. Byłem 
pewien, że to ciebie pieką - rzekł Terl szyderczo. 
- Nie. Palili ogniska, żeby zwołać kandydatów do pracy. Terl nie mógł uwierzyć, 
żeby to było możliwe. 
- Musimy być bardzo ostrożni - dodał Jonnie. - Mają się zgromadzić na łące 
odległej o trzy mile stąd. 
- Ach, więc kazałeś im zebrać się do kupy, żebyśmy mogli łatwiej ich oszołomić! 
- Słuchaj, Terl! Wszystko zakończy się pomyślnie tylko wtedy, jeśli 
przeprowadzimy to w idealnie właściwy sposób: 
- Ależ ty dyszysz! Powiedz mi prawdę, czy oni na ciebie polują? 
- Psiakrew! Wszystko załatwiłem! Musimy to tylko odpowiednio zakończyć. Będą ich 
setki na łące. Chcę, żebyś wylądował na jej skraju. Pokażę ci, w którym miejscu. 
A potem masz tylko siedzieć w drzwiach samolotu i nic absolutnie nie robić. Po 
prostu siedzieć. Ja będę wybierał kandydatów. Weźmiemy ich na pokład i 
najpóźniej jutro rano odlecimy. 
- Śmiesz mi wydawać polecenia?! - wrzasnął Terl. 
- Tak to zostało zorganizowane - Jonnie mówił już spokojniej. - Ty masz tylko 
siedzieć w drzwiach samolotu i obserwować, czy naprawdę wszystko przebiega 
dobrze. 
- Rozumiem - rzekł Terl, szczerząc zęby w uśmiechu. - Chcesz, by moja obecność 
tam podziałała zastraszająco i zmusiła ich do uległości! 
- Właśnie - powiedział Jonnie. - Czy teraz możemy już ruszać? 
11
Robert Lis stwierdził, że nie pamięta, by kiedykolwiek tylu ludzi zebrało się w 
jednym miejscu. Ponad tysiąc Szkotów, z niewielką liczbą Anglików i ludzi z 
Norse, zatłoczyło rozległą łąkę. Mieli ze sobą żywność. Przynieśli też broń, tak 
na wszelki wypadek. I przynieśli też swoje dudy. Wyglądało to niesamowicie: 
mężczyźni w kolorowych kiltach, konie, dym z ognisk, a ponad tym wszystkim 
muzyka pojękujących dud. 
Kiedy samolot lądował na małym pagórku, tłum zafalował, ale szefowie dobrze 
poinstruowali swoich ludzi. I gdy Terl stanął w otwartych drzwiach samolotu, nie 
było żadnej niestosownej paniki. Jonnie obserwował go kątem oka. 
W tłumie było ponad pięciuset młodych ludzi. Pouczeni przez szefów gromadzili 
się teraz wokół Jonniego, który siedział na pożyczonym od Wodza Klanu 
Glencannonów koniu, górując nad zebranymi. Łatwo dosiadł wierzchowca, mimo że 
nigdy przedtem nie miał do czynienia z uzdą i siodłem, ponieważ uważał je za 
zbędne dla kogoś, kto nigdy nie miał kłopotów z końmi. 
Szefowie stali razem z młodzieżą. Na obrzeżach tłumu grali dudziarze. Opodal 
siedzieli starsi mężczyźni oraz kilka kobiet. Kilkoro dzieciaków ganiało dokoła, 
obijając się o nogi starszych. Jonnie wiedział już, że ma do czynienia z ludźmi, 
którzy potrafią czytać i pisać i dzięki swoim legendom posiadają sporą wiedzę o 
przeszłości. Zaczął przemawiać: 
- Wszyscy już wiecie, dlaczego się tu znalazłem. Potrzebuję pięćdziesięciu 
młodych mężczyzn, którzy są wystarczająco silni i odważni, by podjąć próbę 
wypędzenia z Ziemi takich demonów jak ten, który tu siedzi. Nie obawiajcie się, 
on nie rozumie naszej mowy. Jeśli poproszę was, byście na niego spojrzeli, a 
potem cofnęli się ze strachem, zróbcie to. 
- A ja się go nie boję! - zawołał jeden z młodych ludzi. 
- Ale udawaj, że się boisz, gdy cię o to poproszę. Ani ja, ani nikt z twoich 
przyjaciół nawet przez moment nie pomyśli, że boisz się go naprawdę. W porządku? 
Młody człowiek skinął głową. 
- Uważam za konieczne opowiedzieć wam trochę o tym potworze. Otóż jest on 
zdradziecki, okrutny i przebiegły. Gdy wskażę na niego ręką, cofnijcie się 
skuleni i starajcie się wyglądać na przerażonych! 
Wyciągnął rękę w kierunku samolotu. Na ten znak cały tłum zwrócił się w stronę 
Terla i cofnął ze strachem. Terl uśmiechnął się szeroko. Odpowiadało mu, że 
wzbudza taki strach. 
- Towarzystwo Górnicze - kontynuował Jonnie - które w minionych wiekach podbiło 
naszą planetę, posiada sprzęt i technikę znacznie przewyższające to, czym my 
dysponujemy: latające w powietrzu samoloty, maszyny wiercące ziemię, gazy i 
działa, które potrafią niszczyć całe miasta. Te stwory pozbawiły człowieka jego 
planety. Ci, którzy pójdą ze mną, nauczą się używania tego sprzętu, latania na 
samolotach i posługiwania się ich bronią! Nie mamy dużych szans. Wielu z nas 
może umrzeć, zanim dojdziemy do celu. Musimy jednak spróbować, bo za kilka lat 
człowiek może zniknąć z Ziemi na zawsze! 
Tłum wybuchnął szalonym, pełnym zapału wrzaskiem. Dudy i bębny potęgowały hałas. 
- Potrzebuję pięćdziesięciu ochotników! - wrzasnął Jonnie, przekrzykując wrzawę. 
Zgłosili się wszyscy - wszyscy zgromadzeni na łące mężczyźni, starzy i młodzi. 
- Posłuchaj, McTyler! - zawołał stary mężczyzna, ten, który przyprowadził 
Jonniego do osady. - Z ciebie zaś prawdziwy Szkot! 
Już w czasie nocnych obrad zmieniono jego nazwisko na McTyler. Było nawet trochę 
kłótni o to, do jakiego klanu należeli jego przodkowie, ale w końcu 
zadecydowano, że McTylerowie przed wyjazdem do Ameryki należeli w równej liczbie 
do wszystkich klanów. 
Teraz musiał wybrać najsprawniejszych spośród ochotników. Polecił, by młodzi 
mężczyźni przeszli, jeden po drugim, z zamkniętymi oczami po rozpiętej nad 
ziemią linie. Miało to na celu sprawdzenie ich wyczucia równowagi. Kazał im 
przebiec pewien dystans, aby się upewnić, czy są odpowiednio szybcy. Kazał 
odczytywać litery na odległość, aby przekonać się, czy mają dobry wzrok. 
Wybuchło nawet parę bijatyk spowodowanych protestami tych, którzy odpadli. 
Selekcja przeciągnęła się aż do zapadnięcia ciemności i odbywała się dalej przy 
świetle ognisk. Jonnie wybrał w końcu pięćdziesięciu młodych, silnych mężczyzn. 
Poprosił szefów, aby wybrali swego reprezentanta, kogoś starszego, do kogo mają 
zaufanie. Wybór padł na Roberta Lisa, weterana wielu wypraw i osobę bardzo 
uczoną. Oczywiście, byłoby rzeczą niestosowną, gdyby wyprawie nie towarzyszyli 
dudziarze, oni z kolei zażądali kogoś, kto grałby na bębnie. Zwiększyło to listę 
do pięćdziesięciu czterech osób. 
Potem jakieś stare kobiety przepchnęły się łokciami do przodu i zapytały, kto 
będzie naprawiał podarte ubrania, wyprawiał skóry, suszył ryby, dbał o rannych i 
przyrządzał posiłki? Jonnie miał nowy problem i nowe wybory, w wyniku których na 
liście znalazło się pięć starych wdów w nieokreślonym wieku, ale z powszechnie 
uznanymi uniwersalnymi umiejętnościami. 
Ponieważ wiedziano już, że ochotnicy będą musieli się wiele uczyć, zgłosił się 
również niski, lecz stanowczy kierownik szkoły, który stwierdził, iż młodych 
ludzi mających chętkę tylko na polowania i dziewczyny trzeba będzie do nauki 
zapędzać żelaznym prętem. Zdecydowano, że pojedzie także on. 
Później do szturmu przystąpili pastorzy. Kto będzie się troszczył o dusze 
młodych ludzi? I uczył ich szacunku dla starszych? Kto odprowadzi ich na miejsce 
ostatniego spoczynku, gdy zginą? Wybuchł między nimi spór o to, który ma 
towarzyszyć wyprawie. Przez losowanie wybrano jednego z nich. 
Jonnie miał również własne plany. Wszyscy wybrani byli bystrzy, ale on musiał 
mieć trzech szczególnie uzdolnionych i inteligentnych oraz na tyle podobnych do 
niego z budowy oraz wzrostu, żeby z daleka można ich było wziąć za niego, i 
których głosy, zwłaszcza w gorszych warunkach łączności radiowej, przynajmniej z 
grubsza przypominałyby jego głos. Wybrał ich z pomocą wodzów, kierownika szkoły 
i pastora. 
Teraz z kolei pojawił się uczony stary człowiek i zaczął lamentować, że nikt nie 
opisze tej wyprawy, która przejdzie przecież do historii. Okazało się, że jest 
to dziekan wydziału literatury czegoś w rodzaju uniwersytetu, który przez 
stulecia z trudem egzystował. Wysunął argument, iż jest dwóch kandydatów 
mogących kontynuować jego pracę na uniwersytecie, a ze względu na wiek i słabe 
zdrowie już pewnie i tak musiałby niedługo zrezygnować ze stanowiska i że nie 
może być przez McTylera pominięty. Robert Lis uznał, że należy go zabrać. 
Ponieważ w eliminacjach odpadło osiemnastu młodych mężczyzn, których wyniki były 
porównywalne z wynikami wybranej pięćdziesiątki, wybuchło małe zamieszanie i 
kiedy zanosiło się już na rozlew krwi, Jonnie poddał się i zaakceptował 
wszystkich. I tak na liście znalazło się osiemdziesięciu trzech ochotników. 
Jonnie obudził Terla, który, znudzony przeciągającymi się dyskusjami, zdrowo 
popił kerbango i zasnął na fotelach samolotu. 
- Mamy osiemdziesięciu trzech - poinformował go. Samolot bierze normalnie 
pięćdziesięciu Psychlosów, ale ludzie są znacznie mniejsi i lżejsi, nie będzie 
więc problemu. Czy zgadzasz się na wszystkich? 
Terl był zamroczony i rozespany. 
- Przy realizacji takiego projektu będzie duży wskaźnik wypadkowości. Poza tym 
pod pozorem uczenia będę ich od razu wykorzystywał do pracy, a więc większa 
liczba nie zaszkodzi - wymamrotał wreszcie. - Dlaczego budzisz mnie, zwierzaku, 
żeby zadawać mi takie niedorzeczne pytania? 
Opadł z powrotem na fotel. Jonnie zdobył kolejną informację na temat projektu 
Terla. Do tej pory o jego planach wiedział naprawdę niewiele. "Wszystko dzięki 
kerbango" - pomyślał zadowolony i wyszedł z samolotu. Polecił historykowi 
zrobienie spisu nazwisk wszystkich ochotników, po czym wysłał ich do domów, aby 
wzięli ciepłe i lekkie ubrania, koce, osobiste wyposażenie i żywność na parę 
dni, żeby wystarczyło jej do czasu, zanim spędzi trochę bydła. Musieli być z 
powrotem o świcie, więc pożyczono konie tym, którzy ich nie mieli. 
Jonnie spotkał się z szefami na ostatniej naradzie. 
- Narobiliśmy w Górach Szkockich sporo rabanu i chociaż baza górnicza znajduje 
się w odległości pięciuset mil stąd, to jednak złoży się dla was lepiej, jeśli 
przez cały przyszły rok będziecie siedzieć cicho i zachowywać się w sposób nie 
rzucający się w oczy. 
Zebrani przyznali mu rację. 
- Istnieje duże ryzyko - ciągnął - że nie powiedzie się nam, że już nigdy was 
nie zobaczę, a wszyscy wasi ludzie zginą. Pokiwali tylko głowami - odważni 
ludzie zawsze ryzykują życie, nieprawdaż? I nie będą tego mieli McTylerowi za 
złe. Znacznie gorsza rzecz to w ogóle nie próbować. To właśnie byłoby nie do 
wybaczenia. 
Około północy Jonnie zaczął rozmawiać z mężczyznami, których nie wybrał. 
Zdumiony i ucieszony usłyszał, że szefowie ustalili już z nimi, iż jeśli wyprawa 
się powiedzie, będą oni stanowili grupę odpowiedzialną za odtworzenie porządku i 
reorganizację życia w Anglii, Skandynawii, Rosji, Afryce i Chinach, oraz że 
zaczęli już planowanie studiów, szkolenia i organizacji tego wszystkiego na 
koniec roku. Wszyscy aż kipieli entuzjazmem. "Mój Boże pomyślał Jonnie ze 
zdumieniem - ależ ci Szkoci są dalekowzroczni!" 
Organizatorem i pomysłodawcą był Fearghus, który spokojnie przedstawił Jonniemu 
ogólne plany. 
- Nic się nie bój, McTyler! Jesteśmy z tobą! 
Zupełnie wyczerpany Jonnie rozciągnął się pod kadłubem frachtowca, owinął 
ręcznie dzianym wełnianym kocem i zapadł w sen. Po raz pierwszy od śmierci ojca 
nie czuł się samotny. 
7 
1
Pierwsze komplikacje spowodował Terl - miał potężnego kaca i był wściekły z 
powodu tej całej opóźniającej odlot krzątaniny. 
Już o brzasku Jonnie rozpoczął ładowanie ludzi do frachtowca, w miarę jak 
przybywali ze swoich wypraw do domu. Pozostali zgromadzeni na łące nie 
porozchodzili się jeszcze, lecz spali na ziemi wokół ognisk - nikt nie chciał 
odejść przed odlotem samolotu. Jonnie pokazywał obecnym na pokładzie frachtowca 
ochotnikom, jak umocować rzeczy w szafkach, jak przywiązać się pasami do fotela, 
jak dopasować pasy. Grzechocząc kociołkami, nadeszły stare kobiety. Przybył 
pastor, tocząc przed sobą małą beczułkę whisky - na wypadek gdyby ktoś się 
rozchorował. Słońce wznosiło się coraz wyżej. Terl zahuczał z kabiny: 
- Załadujże wreszcie te parszywe zwierzaki! 
W końcu wszyscy znaleźli się na pokładzie. Jonnie udzielał im ostatnich 
instrukcji: 
- Lot potrwa kilka godzin, polecimy na bardzo dużej wysokości. Będzie bardzo 
zimno, a i powietrze będzie rozrzedzone. Postarajcie się to wytrzymać! Bądźcie 
przez cały czas mocno przypasani do foteli. Ten samolot może obracać się na 
wszystkie strony, a nawet lecieć brzuchem do góry. Ja teraz przejdę do przedniej 
kabiny, aby pomóc kierować maszyną. Pamiętajcie, że już niedługo wielu z was 
nauczy się samodzielnie pilotować takie maszyny, więc wszystkiemu się dokładnie 
przypatrujcie! Szefem tutaj jest Robert Lis. Są pytania? 
Pytań nie było. Jonnie pragnął, aby poczuli się bardziej pewnie w nowym dla 
siebie otoczeniu. 
- Zajmij się swoimi sprawami, McTyler, i bądź spokojny! powiedział Robert Lis. 
Jonnie pomachał ręką wszystkim zgromadzonym na łące. Odpowiedział mu zgodny i 
głośny chór. Wszedł do samolotu i zablokował drzwi. Usadowił się w fotelu, 
owinął dwukrotnie wokół siebie pas bezpieczeństwa, nałożył maskę powietrzną i 
wydostał mapę. Terl patrzył z kwaśną miną na zgromadzony na łące tłum. Coś tam 
burczał pod nosem, że "późno", że "nie ma żadnej siły na te przeklęte zwierzaki" 
i że "da im nauczkę". Jonnie stwierdził w duchu, że potwór pije za dużo 
kerbango. 
Samolot wyprysnął w niebo z taką prędkością, że Jonniego aż wgniotło w fotel. 
Terl gwałtownie wciskał przełączniki. Samolot zaczął przechylać się na bok. 
- Co robisz?! - krzyknął Jonnie. 
- Dam im mały pokaz - zahuczał Terl. - Niech wiedzą, co ich czeka, jeśli nie 
będą posłuszni. 
Tłum na łące wyglądał pod nimi jak mała plamka, gdy samolot zaczął nagle 
nurkować. Jonnie uświadomił sobie z przerażeniem, że Terl ma zamiar ostrzelać 
zgromadzonych ludzi. Ziemia zbliżała się coraz bardziej. 
- Nie! - krzyknął rozpaczliwie. 
Pazury Terla sięgały ku przyciskom otwarcia ognia. Jonnie rzucił trzymaną w 
rękach mapę w twarz Terla tak, że jej grzbiet uderzył potwora w oko, i zaczął 
szybko stukać po własnych przyciskach sterujących. 
O dwieście stóp nad ziemią samolot raptownie zmienił kurs i wyrównał do lotu 
poziomego. Ziemia była tui-tuż. Drżącymi palcami Jonnie wciskał kolejne 
przełączniki. Brzuch samolotu ślizgał się po wierzchołkach drzew. Mknęli wzdłuż 
zbocza, zaledwie o parę stóp ponad jego powierzchnią. W końcu Jonniemu udało się 
wyrównać kurs. Skierował się ku odległym plażom. Założył odwrotnie taśmę, która 
przywiodła ich do celu w czasie lotu do Szkocji i wprowadził jej dane do pamięci 
autopilota. Zlany potem, odchylił się na oparcie fotela. Popatrzył na Terla. 
Potwór przestał już trzeć bolące oko. 
- Omal nas nie zabiłeś! - wrzasnął wściekle. 
- A ty byłbyś popsuł wszystko - odparł Jonnie. 
- Nie mam żadnych sposobów na te zwierzaki - warknął Terl. - Zamierzasz utrzymać 
ich w posłuszeństwie? Czym? 
- Chyba byli do tej pory wystarczająco posłuszni? 
- Zepsułeś mi całą podróż - rzekł Terl ponuro. 
W końcu zaczął grzebać dokoła w poszukiwaniu kerbango, pociągnął potężny łyk i 
nadal siedział z posępną miną. 
- Dlaczego wczoraj tak się cieszyliście? - zapytał w końcu. 
- Powiedziałem im, że po zrealizowaniu projektu zostaną sowicie wynagrodzeni. 
- A więc cieszyli się z powodu wynagrodzenia? 
- Mniej więcej - odparł Jonnie. 
- Ale nie obiecałeś im żadnego złota? - zapytał Terl podejrzliwie. 
- Nie, oni w ogóle nie znają złota. Płacą sobie końmi i innymi stworzeniami. 
- Liczą na sowite wynagrodzenie, tak? - powtórzył Terl. Zaśmiał się rechotliwie. 
Kerbango zaczynało działać. Właśnie wpadł na cudowny pomysł. Sowite 
wynagrodzenie! Wiedział dokładnie, jaką otrzymają zapłatę. Dokładnie! Z wylotu 
lufy miotacza. Ubawiło go to niezmiernie. Wydało mu się to tak bardzo śmieszne, 
że podczas całej drogi powrotnej od czasu do czasu wybuchał śmiechem. Jakżeż 
głupie były te zwierzaki! Sowite wynagrodzenie, rzeczywiście! Nie dziwota, że 
stracili tę planetę! Nareszcie miał na nich jakiegoś haka. 
2
Już w czterdzieści osiem godzin po przybyciu do "bazy obronnej" Jonnie odczuł 
pozytywne skutki obecności Roberta Lisa wśród ochotników. 
Pośród całego zamieszania związanego z rozlokowaniem się na nowym miejscu, dwóch 
młodych ludzi, myszkując po terenie, natknęło się na starą ciężarówkę z bronią. 
Przysypany ziemią pojazd znajdował się w wykopie, tuż przy drodze. Leżał tam 
zapomniany setki lat, a teraz odkopały go ręce Szkotów. 
Jonnie właśnie powrócił do bazy z kilkoma młodzieńcami, którzy gnali przed sobą 
stado dzikiego bydła. Wszyscy Szkoci byli zajęci pracą. Nikomu nie trzeba było 
wydawać poleceń, sami wyczyścili i podzielili między siebie stare pomieszczenia 
sypialne. Wykopali latryny. Pastor doprowadził kaplicę do stanu używalności. A 
stare kobiety wyszukały takie miejsce, które można było zabezpieczyć przed 
jeleniami i bydłem i które - ze względu na bliskość wody - idealnie nadawało się 
na założenie warzywnika. Jonnie zaorał je za pomocą świdra górniczego, a kobiety 
zapewniły go, że teraz już nikt nie zachoruje na szkorbut, gdyż przywiozły ze 
sobą dość nasion, a w tak grubej warstwie gleby i w takim słońcu rzodkiewki, 
sałata i cebula urosną błyskawicznie. Dyrektor szkoły sam sobie przydzielił 
stary budynek akademii i zdążył już urządzić jedną klasę. 
Szkoci wykazali wybitny talent w obchodzeniu się z maszynami. Czasami wydawało 
się, że z góry wiedzą, do czego służą niektóre przewody i druty, choć tylko 
słyszeli lub czytali o nich w książkach. Dlatego też Jonnie nie był zbyt 
zaskoczony, gdy jeden z młodzieńców - był to Angus McTavish - zaprezentował mu 
metalowy przedmiot i poprosił o pozwolenie na "doprowadzenie tego i całej reszty 
ładunku do stanu używalności". 
- Co to jest? - zapytał. 
Młodzieniec pokazał mu wyryte na metalu litery. Przedmiot pokryty był czymś, co 
kiedyś musiało być grubą warstwą smaru i w ciągu wieków stwardniało na kamień, 
ale zapobiegło korozji. Odczyszczone przez młodzieńca litery tworzyły napis: 
"Pistolet maszynowy Thompson..." Wyryta była na nim nazwa firmy i numer seryjny. 
- Mamy tego wiele skrzyń - poinformował go Angus. - Cały ładunek ciężarówki. I 
uszczelnione skrzynki z amunicją. Jeśli usunie się z nich smar, można będzie 
strzelać. Ciężarówka musiała spaść z drogi i została zasypana w wykopie. Czy 
mogę to wyczyścić i wypróbować, McTyler? 
Jonnie skinął głową, myśląc już o czymś innym, i nadal zajmował się bydłem. A 
myślał o tym, jak się dostać do bazy i przetransportować z niej konie. Co 
prawda, w okolicy było mnóstwo dzikich koni, ale wymagały ujeżdżenia, a 
uganianie się za bydłem na piechotę nie było najbezpieczniejszym zajęciem. 
Rozważał nawet możliwość wykorzystania do tego celu małego transportera. Dla 
Szkotów brak żywności zawsze był problemem, a tutaj jadła było pod dostatkiem. 
Obfite jedzenie uczyni ich jeszcze silniejszymi i jeszcze lepiej przygotuje do 
ciężkiego zadania, które przed nimi stało. 
Zupełnie nie spodziewał się delegacji, która zjawiła się u niego zaraz po 
kolacji. Sala jadalna była już urządzona i chociaż kobiety przyrządzały posiłki 
na dworze, spożywano je w jadalni. Robert Lis siedział obok Jonniego. 
Angus McTavish pokazał im broń. 
- Działa! Wyczyściliśmy ją i wiemy już, jak się ją ładuje i obsługuje, a 
amunicja jest dobra. 
W jadalni zrobiło się cicho. 
- Jest tego dużo i mamy mnóstwo amunicji - ciągnął Angus McTavish. - Jeśli 
wejdziesz na wzgórze i popatrzysz na wschód, to w dali ujrzysz bazę górniczą 
Psychlosów. - Uśmiechnął się. Grupa uzbrojonych ludzi mogłaby się tam zakraść 
nawet dzisiejszej nocy i roznieść ich na strzępy. 
Reszta zgromadzonych natychmiast urządziła głośną owację. Młodzi ludzie wstawali 
od stołów i gromadzili się dokoła nich, a przed oczami Jonniego stanął 
straszliwy obraz zmasakrowanych Szkotów i fiaska całego przedsięwzięcia. 
Robert Lis spojrzał na niego pytająco. Wydawało się, że czeka tylko na jakiś 
znak, więc Jonnie kiwnął głową. Stary weteran był jednym z nielicznych Szkotów, 
którzy widzieli Psychlosów z bliska jeszcze przed przybyciem frachtowca. 
Zapędziwszy się na pogórze w poszukiwaniu bydła, Robert Lis natknął się na grupę 
myśliwską Psychlosów z bazy górniczej w Kornwalii. Psychlosi wystrzelali 
wszystkich jego towarzyszy. Robert zdołał uciec z tej rzezi przywarty do brzucha 
swego konia. Zdawał sobie w pełni sprawę z potęgi uzbrojenia Psychlosów i z ich 
morderczych instynktów. 
- Ów młody człowiek - powiedział wskazując na Angusa McTavisha, trzymającego w 
rękach pistolet maszynowy - postąpił bardzo dobrze. Zaradność i odwaga to cechy 
bardzo chlubne. 
Młodzian rozpromienił się. 
- Ale - ciągnął dalej Robert Lis - jedno ze starych porzekadeł mówi, że 
największy sukces osiąga się dopiero wtedy, gdy coś się przygotowało całkowicie. 
Jedna zniszczona baza górnicza nie zakończy panowania Psychlosów. Będziemy 
prowadzić wojnę przeciwko całemu imperium Psychlosów, a do tego musimy się 
odpowiednio przygotować. Wymaga to ciężkiej pracy. Nie możemy pozwolić sobie na 
zniszczenie tylko jednej bazy i ujawnienie tym samym naszych zamiarów. 
Odniosło to pożądany skutek. Młodzi ludzie uznali, że mówi bardzo mądrze i z 
ochotą dokończyli jedzenia kolacji, składającej się z pieczonego mięsa. 
Niebezpieczeństwo wywołania nierozważnej wojny zostało chwilowo zażegnane. 
Trochę później, już w powoli zapadającym zmroku, Jonnie wyszedł ze starszymi 
mężczyznami na dwór, by pokazać im okop. Zaczął uświadamiać sobie, że ma teraz 
coś w rodzaju rady przybocznej. Składała się ona z Roberta Lisa, pastora, 
dyrektora szkoły i historyka. Opowiedział im historię tego miejsca tak, jak ją 
wyczytał w księgach Psychlosów. Zrozumieli. Taka broń nie była w stanie 
zatrzymać Psychlosów. A potem historyk, doktor McDermott, rozejrzał się dokoła i 
spytał: 
- Ale gdzie są szczątki czołgu? 
- On zwyciężył! - odparł Jonnie. 
- Dziwi mnie tylko to - rzekł historyk - że nie ma tu żadnych szczątków sprzętu 
bojowego Psychlosów. 
- Psychlosi mogli ponieść jakieś straty lub nie, ale na pewno zabraliby z pola 
walki uszkodzony sprzęt - odparł Jonnie. 
- Ależ niekoniecznie! - odrzekł historyk i opowiedział historię podobnej bitwy, 
o której czytał w książce znalezionej w bibliotece uniwersytetu. 
Bitwę stoczono w najwęższym miejscu pogórza, tam gdzie kiedyś przebiegała 
granica między Anglią i Szkocją, tuż przed Górami Szkockimi, pomiędzy dwoma 
starymi miasteczkami, Dumbarton i Falkirk. 
-..i szczątki czołgów Psychlosów można tam znaleźć aż do dzisiaj - zakończył. 
- To prawda - rzekł Robert Lis. - Sam je widziałem. A historyk dodał: 
- Żaden z Psychlosów nigdy nie wszedł na teren znajdujący się na północ od tego 
miejsca, to znaczy aż do momentu, gdy ty, McTyler, przyleciałeś ze swoim 
demonem. Jest to jedyna przyczyna, dzięki której wciąż jeszcze możemy egzystować 
w Górach Szkockich. 
- Powiedz mi coś więcej na temat tej bitwy! - poprosił Jonnie. 
- Och, jest ona bardzo nieporadnie opisana - odparł historyk. - To raczej 
ciekawostka, a nie literatura, spisana przez szeregowego żołnierza z Queen's Own 
Highlanders, któremu udało się uciec z pola bitwy. Myślę, że był to saper, bo 
miał coś do czynienia z minami ziemnymi. 
- Miny ziemne?- zapytał pastor. - Czy to miny górnicze, w których kopie się 
rudę? Kopalnie? 
- Ależ nie - odparł historyk. - Myślę, że nazwy "mina" używali oni w odniesieniu 
do zakopywanych w ziemi ładunków wybuchowych. Gdy nieprzyjaciel na nie najechał, 
wówczas eksplodowały. Żołnierz użył określenia "taktyczna broń jądrowa". Opisuje 
on, jak część żołnierzy - którzy znajdowali się w uszczelnionych bunkrach - 
uniknęła śmierci i wycofała się na północ. Ich kapitan, jak mniemam, miał w 
Górach Szkockich swoją dziewczynę. A położyli oni barierę minową pomiędzy 
Dumbarton a Falkirk. Atakujące czołgi Psychlosów najechały na barierę i miny 
eksplodowały. Psychlosom nie brakowało ani czołgów, ani żołnierzy. Ale wówczas 
po prostu wycofali się na południe i nigdy już nie zjawili się z powrotem, by 
zabrać zabitych i uszkodzony sprzęt. W powieści sądzi się, że spowodowała to 
interwencja ducha Drake'a... 
- Zaczekaj! - przerwał mu Jonnie. - To była broń jądrowa? 
- Tak tam było napisane - rzekł historyk. 
- Uran... - powiedział Jonnie w zamyśleniu. - Między tymi dwoma miastami wciąż 
jeszcze musi być pas pyłu radioaktywnego. 
Wytłumaczył wszystkim, jaki wpływ miało promieniowanie radioaktywne na gaz, 
którym oddychali Psychlosi. 
- Tak, to wszystko tłumaczy - rzekł Robert Lis. 
- To wydaje się podobne do magicznego pierścienia ognia lub do geometrycznych 
znaków, których stworzenia piekielne nigdy nie śmiały przekroczyć - powiedział 
historyk. 
Jonnie popatrzył na szczątki broni, którą trzymał w rękach. 
- Ci biedacy nie mieli żadnego uranu i nic nie wiedzieli o Psychlosach. Mieli 
tylko taką broń. 
- Umarli jak dzielni mężczyźni. - Pastor zdjął czapkę. Pozostali uczynili to 
samo. 
- My zaś musimy mieć pewność - powiedział Jonnie z mocą - że nie zostaniemy 
unicestwieni tak jak oni. 
- Racja - potwierdził Robert Lis. 
Zamyśleni ruszyli z powrotem w stronę ognisk, na których gotowano strawę. Nocny 
wiatr niósł odgłosy cichego zawodzenia dud. 
3
Terl ślęczał nad mapami gór. Miał już najnowsze zdjęcia żyły złota wykonane 
przez samolot zwiadowczy i teraz próbował znaleźć trakt lub drogę, które 
prowadziłyby w pobliże tej głębokiej rozpadliny. Była to niezwykle trudna 
operacja i gdy pomyślał o zwierzakach podejmujących się czegoś, co przyprawiłoby 
o czkawkę nawet doświadczonego psychloskiego górnika, zaczynał wątpić w 
powodzenie przedsięwzięcia. Drogą lądową do tego miejsca po prostu nie można 
było się dostać. 
Weszła jego nowo zatrudniona sekretarka, Chirk. Była na tyle głupia, że nie 
stwarzała żadnego zagrożenia, i na tyle ładna, żeby stanowić odpowiednią 
dekorację. Upijała się ekonomicznie szybko - i miała jeszcze inne zalety. Jej 
przydatność polegała na niedopuszczaniu do Terla interesantów i spychaniu na 
innych obowiązku załatwiania wszelkiej papierkowej pracy administracyjnej. 
Ponieważ praktycznie miał teraz nieograniczoną władzę, nikt go nie powinien 
niepokoić jakimiś tam trywialnymi detalami. Jego aktualne motto brzmiało: 
przeciążaj skruszonego już Numpha! 
- Przyszedł zwierzak i chce cię widzieć - poinformowała go Chirk. 
Terl pośpiesznie zgarnął mapy do górnej szuflady biurka. 
- Przyślij go tu! 
Jonnie wszedł do środka w ubraniu Chinkosów i w masce powietrznej na twarzy. W 
ręku trzymał jakiś papier. Terl przyjrzał mu się z zadowoleniem. Wszystko 
układało się dość dobrze. Zwierzak zachowywał się poprawnie, mimo że nie nosił 
już na szyi nadzorującej kamery. Zawarli układ, na mocy którego Jonnie mógł 
przybywać co parę dni do bazy, żeby zatroszczyć się o pożywienie dla dziewcząt i 
pokonferować z Terlem. Jonnie sugerował wcześniej zorganizowanie łączności 
radiowej, ale Terl odmówił mu ze złością i w sposób nieugięty. Żadnej łączności 
radiowej! Była to decyzja ostateczna. Niech sobie zwierzak połazi, jeśli chce mu 
coś powiedzieć. Terl dobrze wiedział, że w bazie było mnóstwo odbiorników 
radiowych - ktoś mógłby go podsłuchać i zdekonspirować. 
- Mam tu listę... - zaczął Jonnie. 
- Widzę. 
- Potrzebuję rur, ubrań Chinkosów, przyrządów do szycia, trochę pomp i łopat... 
- Przekaż tę listę mojej sekretarce! Brzmi to tak, jakbyście przebudowywali całą 
bazę obronną. Dlaczego nie zajmiesz się wreszcie szkoleniem w obsłudze maszyn? 
- Zajmuję się - odparł Jonnie. 
I była to szczera prawda. Każdego dnia przez dziesięć godzin on i dyrektor 
szkoły zajmowali się młodzieżą. 
- Przyślę wam Kera - powiedział Terl. 
Jonnie wzruszył ramionami, potem wskazał listę. 
- Jest tu parę rzeczy, które muszę z tobą omówić. Pierwsza z nich to uczące 
maszyny Chinkosów. Jest ich chyba sześć w starych kwaterach Chinkosów. Jak 
wiesz, wszystkie instrukcje obsługi sprzętu są w języku Psychlo. Chcę wziąć 
maszyny uczące wraz z płytami i książkami. Druga sprawa to latające 
transportery. 
- Dostałeś przecież latające platformy. 
- Myślę, że będziemy potrzebować kilku samolotów do przewozu personelu i kilku 
latających transporterów. Byłem u Zzta. Jego garaż jest wypełniony tego rodzaju 
maszynami. 
Terl przypomniał sobie mapy. Tak, do tego miejsca nie było żadnej drogi. Zdał 
sobie sprawę, że wszystko trzeba będzie transportować drogą powietrzną. Ale 
zarówno latające transportery, jak i samoloty osobowe miały takie same stery jak 
samoloty bojowe, tyle że były wyposażone w mniejszą liczbę miotaczy. A 
obowiązywał niezłomny zakaz, że nie wolno uczyć zasad walki żadnej obcej rasy. 
Czekała jednak na niego żyła złota, do której nie miał żadnego innego dostępu. 
No cóż, w końcu transporter górniczy nie był samolotem bojowym, to pewne. A poza 
tym przecież to on zarządzał tą planetą i ustanawiał na niej prawa. 
- Ile ich chcesz? - zapytał sięgając po listę. - Hej! Napisałeś tu: dwadzieścia! 
I trzykołowe pojazdy lądowe... trzy pojazdy naziemne... 
- Twoje polecenie było wyraźne: mam ich szkolić na sprzęcie. A jeśli nie dostanę 
sprzętu... 
- Ale aż dwadzieścia.. ?! 
Jonnie wzruszył ramionami. 
- Na początku mogą nieudolnie obchodzić się ze sprzętem. Terl parsknął śmiechem, 
przypominając sobie, jak to zwierzak o mało nie zwalił się w przepaść w płonącym 
spychaczu. Ubawiło go to wspomnienie. Wydobył jeden z formularzy podpisanych 
przez Numpha in blanco i podpiął pod listę. 
- Ile mam czasu na szkolenie? - zapytał Jonnie. 
Terl nie miał ochoty zdradzać mu dokładnych terminów. W rzeczywistości musiały 
się one zbiegać z dokonywanymi co pół roku transfrachtami personelu i ciał 
zmarłych Psychlosów. Szybko policzył w myśli. Razem dziewięć miesięcy. Może więc 
dać mu trzy miesiące na szkolenie, dokładnie do następnego transfrachtu, i sześć 
miesięcy na prace górnicze do drugiego transfrachtu, który odbędzie się wiosną 
przyszłego roku. Lepiej jednak skrócić czas szkolenia. 
- Dwa miesiące na pełne przeszkolenie - oświadczył. 
- To strasznie mało! 
Terl wyjął z kieszeni skrzynkę zdalnego sterowania, poklepał ją łapą i schował z 
powrotem. Uśmiechał się. Jonnie zmarszczył brwi, w jego oczach zaczęły migotać 
iskry. Z wysiłkiem powściągnął gniew i rzekł opanowanym głosem: 
- Mógłbym wykorzystać Kera, żeby mi pomógł przetransportować cały ten sprzęt. 
- Powiedz to Chirk! 
- Muszę też zdobyć trochę doświadczenia w lotach nad tymi górami. Są tam silne 
prądy pionowe powietrza, a w zimie będą jeszcze silniejsze. Nie chciałbym, żebyś 
zaczął myśleć nie wiadomo co, jeśli polatam trochę nad nimi. 
Terl bezwiednie położył łapy na blacie biurka, jakby chciał zasłonić szufladę. I 
wtedy uzmysłowił sobie, że staje się nerwowy. Wiedział jednak, że im dłużej 
utrzyma wszystko w sekrecie, tym mniej szans pozostawi zwierzakowi na wygadanie 
się przed innymi pracownikami Towarzystwa. Zaczął się już zastanawiać, jaką 
będzie musiał wymyślić bajeczkę, żeby wytłumaczyć innym, dlaczego zwierzaki 
muszą latać w górach. 
- Robisz wrażenie, jakbyś strasznie dużo wiedział - powiedział nagle. 
- Tylko to, co sam mi powiedziałeś. 
- Kiedy? 
- Przy różnych okazjach. Choćby tam w Szkocji. 
Terl zesztywniał. Prawda, źle się pilnował. Bardzo źle się pilnował. Jeśli ten 
głupi szczurzy móżdżek połapał się... 
- Jeśli dowiem się choćby o jednym przecieku informacji na temat właściwego celu 
tego projektu od Kera lub od kogokolwiek innego - poklepał kieszeń, w której 
schowana była skrzynka to mniejszą z kobiet spotka małe nieszczęście. 
- Wiem o tym. 
- To idź już sobie! Jestem zbyt zajęty, żeby tracić czas na pogaduszki. 
Jonnie poprosił Chirk, by zrobiła mu kopię zlecenia na duplikatorze i poleciła 
Kerowi, aby pomógł w transporcie sprzętu. 
- Proszę, zwierzaku - powiedziała podając mu kopie. 
- Mam na imię Jonnie. 
- A ja mam na imię Chirk - zamrugała wymalowanymi powiekami. - Wy, zwierzaki, 
jesteście zabawne i oryginalne. Dlaczego polowanie na was dostarcza tyle 
rozrywki, jak twierdzą niektórzy nasi pracownicy? Przecież ty na pewno nie 
wyglądasz groźnie. I nie myślę, żebyś był jadalny. Zwariowana planeta! Nie 
dziwota, że biedny Terl tak jej nienawidzi. Gdy w przyszłym roku wrócimy na 
Psychlo, będziemy mieli olbrzymi dom. 
- Olbrzymi dom? - zapytał Jonnie, spoglądając na nią ze zdumieniem. 
- Ach tak! Będziemy bogaci! Terl tak twierdzi. Jonnie, następnym razem, gdy 
będziesz chciał ode mnie jakiejś przysługi, przynieś mi prezent! 
- Dziękuję, na pewno przyniosę. 
Wyszedł z biura. Oto zdobył kolejny strzęp informacji. Terl będzie tu nie dłużej 
niż rok. Terl ma zamiar wrócić do domu i w dodatku jako bogacz... 
4
- Przykro mi, panowie - powiedział Jonnie do swojej rady. 
Siedzieli na rozpadających się krzesłach w pomieszczeniu, które było 
jednocześnie mieszkaniem i biurem. Był to duży pokój, z którego roztaczał się 
rozległy widok na okolicę, wybrany z tego powodu, że miał szyby we wszystkich 
oknach. 
Jonnie wskazał na stos książek. 
- Szukałem we wszystkich książkach, które miałem do dyspozycji, ale nie mogę 
tego zlokalizować. 
Robert Lis, doktor McDermott, pastor i dyrektor szkoły wpatrywali się w niego. 
Nigdy nie próbował mówić im nieprawdy. Wiedzieli, że zawsze gra z nimi w otwarte 
karty. Na razie wszystkie sprawy toczyły się dobrze, prawie aż za dobrze. W 
nauce obsługiwania maszyn młodzi ludzie robili wspaniałe postępy. Zdarzył się 
tylko jeden wypadek z latającym transporterem dwóch uczniów symulowało walkę 
powietrzną i jeden z nich wcisnął niewłaściwy przycisk, wskutek czego grzmotnął 
maszyną o ziemię. Leżał teraz pod opieką starych wdów w izbie chorych, z 
połamaną nogą złożoną przez pastora. Transporter, według opinii Kera, który 
przyleciał, by go naprawić, nadawał się już tylko na części zamienne. 
Trzem młodzieńcom wybranym ze względu na ich podobieństwo do Jonniego dyrektor 
szkoły nie dawał odejść od maszyn uczących, od samego świtu aż do południa, 
kiedy to szli na zajęcia z obsługi pojazdów. Uczyli się psychloskiego bardzo 
intensywnie i robili w tym postępy. Kilku młodych ludzi schwytało dzikie konie i 
ujeździło je, a potem naspędzało dzikiego bydła i upolowało jelenia, tak że 
żywności nie brakowało. Rzodkiewki oraz sałata urozmaiciły ich pożywienie i 
stanowiły powód do dumy starych kobiet. Wszyscy pracowali jak szaleni i baza 
przez cały dzień wyglądała niczym mrowisko. 
- A może - rzekł doktor McDetmott - my moglibyśmy dopomóc ci w szukaniu. - 
Zrobił gest w kierunku książek. Jeśli powiesz nam dokładnie, co musi być 
zlokalizowane. 
- To uran. Kluczem do naszej walki jest uran. 
- Ach tak - rzekł doktor McDermott. - To jest nieszkodliwe dla ludzi, ale 
zabójcze dla Psychlosów. 
- To jest szkodliwe również dla ludzi. - Jonnie wskazał książkę o toksykologii. 
- Po zbyt długim napromieniowaniu niektórzy ludzie umierają w straszny sposób. 
Te góry - wyciągnął rękę w kierunku wyraźnie rysujących się na horyzoncie 
szczytów - są rzekomo pełne uranu. Wiem na pewno, że Psychlosi są o tym 
przekonani. Nikt nie zmusi żadnego Psychlosa, by tam poszedł. A demon Terl ma 
zamiar nas tam posłać, prawdopodobnie w celu zdobycia dla niego złota. Musiał 
je, bez wątpienia, tam wykryć. Albo więc będziemy wydobywać złoto, albo uran. 
Prawdopodobnie będziemy musieli to robić, by wykazywać jakąś aktywność. 
- A ty nie możesz go zlokalizować? - zapytał doktor McDermott. 
Jonnie potrząsnął przecząco głową. 
- Mam tu nawet listę kopalni uranu. Ale przy wszystkich są adnotacje 
"Wyeksploatowana", "Kopalnia zamknięta" i temu podobne. 
Pastor potarł nos w zamyśleniu. 
- A czy ludzie z twojego miasteczka nie wiedzą czegoś na ten temat? 
- Nie. Ale są oni jednym z dowodów, że on tam musi być. To dlatego właśnie nie 
wziąłem was, panowie, do miasteczka, choć bardzo tego chciałem. Jestem pewien, 
że ich choroby i niezdolność do rozmnażania się są wynikiem promieniowania 
uranu. 
- Nie wydaje się jednak, by to miało jakiś wpływ na ciebie, McTyler - uśmiechnął 
się pastor. 
- Dużo wędrowałem i przez większą część czasu nie było mnie w domu. A poza tym, 
być może, na jednych ma to wpływ większy, na innych mniejszy. 
- Dziedziczność - orzekł doktor McDermott. - W niektórych z was mogła się w 
ciągu wieków wytworzyć odporność lub niewrażliwość na uran. A więc ludzie z 
twojego miasteczka nie będą wiedzieć? 
Jonnie potrząsnął przecząco głową. 
- Już wkrótce muszę znaleźć jakiś sposób, by ich przesiedlić stamtąd. I miejsce, 
do którego można by ich przenieść. Nie, oni nic nie wiedzą na ten temat, bo 
inaczej już dawno opuściliby dolinę. Musimy sami rozwiązać ten problem. Jest to 
bowiem podstawa wszystkich naszych planów. 
Doktor McDermott wyciągnął rękę. 
- Rozdziel te książki pomiędzy nas, to skrócimy nieco czas snu i pomożemy ci w 
szukaniu! 
Jonnie zaczął im kolejno rozdawać książki. 
- Myślę - powiedział Robert Lis - że powinniśmy porozsyłać trochę zwiadowców. W 
planowaniu każdego rajdu, który ma się zakończyć sukcesem, podstawową rzeczą 
jest wysłanie najpierw zwiadowców. Jak się rozpoznaje ten uran? 
- Przyrządy wykrywające uran opisane są w książkach na temat górnictwa - 
odpowiedział Jonnie. - Ale nie mamy głównego urządzenia. Nazywa się ono "licznik 
Geigera" i chociaż go oglądałem i mam nawet ogólne pojęcie o jego budowie, to 
problem polega na tym, że nie wiem, jak je zdobyć. 
- Być może - rzekł dyrektor szkoły - uda się je znaleźć w którejś z tych starych 
osad. Czy są jakieś informatory na temat fabryk? 
- Wątpię, by tego rodzaju przyrząd był wiele wart po setkach lat - zauważył 
doktor McDermott. - Ale widzę tu... och, to się prawie zupełnie rozleciało... 
książka telefoniczna?... z Dev... z "Denver"... Telefony - wyjaśnił pozostałym - 
były zazwyczaj w miastach. O, tu... "przyrządy... Międzynarodowy Ośrodek 
Badawczy Maszyn Biurowych"? Do licha! Nie można odczytać adresu. 
- Na wielu budynkach w mieście są napisy - powiedział Jonnie. 
Robert Lis pochylił się do przodu. 
- Jak już wspomniałem, trzeba wysłać zwiadowców, ale musimy być bardzo, 
ostrożni, żeby demony nie zaczęły podejrzewać, że węszymy po okolicy. 
- Mają urządzenia do wykrywania ciepła ciał - powiedział Jonnie. - To dlatego 
udało ci się uciec, przywierając do brzucha końskiego. Oni sądzili, że to same 
konie uciekają. Samolot zwiadowczy robi tylko zdjęcia, więc wystarczy się po 
postu schować kiedy usłyszy się w dali jego dudnienie. Natomiast prawdziwym 
zagrożeniem jest pojazd naziemny, ponieważ ma w wyposażeniu obrotowe sondy 
termiczne, które wykrywają ciepło. Mam parę narzut, które można włożyć na 
siebie, by uniemożliwić emisję ciepła, ale musimy być nadzwyczaj ostrożni. 
Myślę, że najlepiej będzie, jeśli ja pójdę na zwiad. 
- Ni, ni - zawołał Robert Lis, który z nagłego wzruszenia zaczął mówić 
dialektem. - Ni można ci na to pozwolić, chłopcze! 
Reszta członków rady również potrząsnęła przecząco głowami. 
- Nie możemy cię narażać, McTyler - rzekł pastor. Jesteśmy tu po to, aby ci 
pomagać. 
- Mały demon... - rozpoczął Jonnie. 
- Ten, który przybył, by naprawić latającą maszynę? 
- Ten sam - potwierdził Jonnie. - Nazywa się Ker. Powiedział mi, że zostało 
wydane specjalne rozporządzenie Dyrektora Planety zabraniające urządzania 
polowań w całym tym rejonie i ograniczające je tylko do rejonów kopalni i baz. 
Terl powiedział, że słyszał Psychlosów planujących tam polowanie dla sportu. Tak 
więc nie będzie tu żadnych pętających się po okolicy demonów. Dlatego też udanie 
się do Wielkiego Miasta na zwiad powinno być zupełnie bezpieczne, jeżeli nie 
znajdziemy się w zasięgu obserwacji samolotu zwiadowczego. 
- Na zwiad nigdy nie udają się przywódcy - zaprotestował zdecydowanie Robert 
Lis. - Na rajdy, tak, ale na zwiad nigdy! Poślemy młodego Angusa McTavisha. Czy 
wszyscy są za tym? 
Tak więc jeszcze tej samej nocy, gdy zapadły ciemności, młody Angus McTavish 
udał się w małym pojeździe naziemnym na zwiady do Denver. Był to chłopak bardzo 
zdolny i bystry: zastosował system rur doprowadzających wodę do bazy, sam 
wymyślił sposób działania systemu zaopatrywania w wodę i systemu kanalizacyjnego 
i ku zdumieniu swoich przyjaciół doprowadził do stanu używalności kilka toalet. 
Nie było go przez czterdzieści osiem godzin. Wrócił z mnóstwem zadziwiających 
nowin. Niestety, laboratoria Międzynarodowego Ośrodka Badawczego Maszyn 
Biurowych leżały w gruzach i niczego tam nie znalazł. Nie było tam nic, co nawet 
z grubsza przypominałoby licznik Geigera. Zlokalizował też "Biuro Górnicze", ale 
były w nim tylko zbutwiałe akta. Odkrył nawet sklep z napisem "Dostawca 
konfekcji dla poszukiwaczy minerałów" i chociaż znalazł w nim parę kilofów z 
nierdzewnej stali, które zabrał ze sobą, i cały asortyment nierdzewnych noży, 
które sprawiły radość i ułatwiły pracę starym kobietom, to jednak nigdzie nie 
znalazł licznika Geigera. 
Rada znów się zebrała i ponuro zadecydowała, żeby kontynuować poszukiwania. 
Pastor odmówił modlitwę, w której prosił miłosiernego Boga, by ulitował się nad 
nimi i by w jakiś sposób wskazał im takie miejsce, w którym będzie licznik 
Geigera i uran. Zdecydowano również, choć bez zbytniej nadziei, rozesłać większą 
liczbę zwiadowców. 
5
Jonnie obudził się nagle w środku nocy, uświadamiając sobie, że wie już, gdzie 
znajduje się wykrywacz uranu. W dmuchawie kontrolującej poziom radioaktywności 
rudy, w rejonie transfrachtut przeszedł przecież nawet przeszkolenie w jej 
obsługiwaniu. Mimo zakazów Roberta Lisa zdecydował się wyruszyć na zwiad, bez 
względu na to, czy było to bezpieczne, czy nie. Przy okazji spotka się z 
Chrissie. 
Chrissie i Pattie były tego dnia bardzo smutne. Jonnie przywiózł im świeże mięso 
i skóry jelenie do wyprawienia i szycia. Narąbał mnóstwo drewna opałowego - 
jeden ze Szkotów wykopał w ruinach miasteczka siekierę z nierdzewnej stali. 
Ułatwiało to znacznie wykonywanie takiej pracy. Poukładał drewno za drewnianą 
barierą, aby można je było łatwo wnieść do klatki, gdy Terl nie będzie zajęty i 
przyjdzie go do niej wpuścić. 
Rozmawianie przez drewnianą barierę i pręty klatki było deprymujące. Chrissie i 
Pattie chciały wiedzieć, co teraz porabia. Odparł im, że pracuje. A czuje się 
dobrze? Owszem, dobrze. I czy wszystko toczy się dobrze? Po prostu świetnie. 
Trudno było prowadzić rozmowę na odległość czterdziestu stóp i pod nadzorem co 
najmniej dwóch guzikowych kamer. Trudno było udawać spokojnego i pewnego siebie. 
Na owiniętym wokół szyi rzemieniu Jonnie miał zawieszony aparat do rejestrowania 
obrazów. Za pomocą paru innych rzemieni z jeleniej skóry przymocował go do 
piersi w taki sposób, że nieznacznym ruchem ręki mógł go uruchamiać i 
zatrzymywać bez podnoszenia do oczu. Przećwiczył to wcześniej i teraz potrafił 
już dość dokładnie wycelować aparat bez patrzenia przez wizjer. Pobrał z 
magazynu kilkanaście takich aparatów i mnóstwo miniaturowych płyt, na których 
rejestrowały się obrazy. Podczas rozmowy utrwalił wizerunki dziewcząt i klatki 
pod różnymi kątami, obraz skrzynki bezpiecznikowej i przewodów elektrycznych. 
Zdawał sobie sprawę, że to, co robi, jest niezwykle ryzykowne. 
Powiedział Chrissie i Pattie, że jeszcze do nich wróci, i pojechał na najwyższe 
wzniesienie nad kwaterami Chinkosów. Na pozór niedbale i od niechcenia wykonał 
zdjęcia panoramy całej bazy. Zrobił zdjęcia dwudziestu samolotów bojowych 
ustawionych w szeregu na lotnisku, odległego składu ładunków paliwowych, a poza 
tym jeszcze składu gazu do oddychania. Zrobił też zdjęcia kostnicy, znajdującej 
się o sto jardów za rejonem transfrachtu, rejonu lądowania frachtowców, ramp 
wyładowczych, taśmociągu i wieży kontrolnej. 
I nagle, co za szczęście! Zobaczył frachtowiec z ładunkiem rudy zbliżający się 
do lotniska. Zjechał leniwie z pagórka. Gdy przejeżdżał obok klatki, pomyślał, 
że lepiej będzie, jeżeli schowa tutaj płyty z utrwalonymi już przez aparat 
obrazami. Zeskoczył z konia i wsunął płyty w przygotowany dla dziewcząt pakunek. 
Dosiadł Wiatrołoma i pojechał w dół do rejonu odpylania rudy. Jeszcze nie 
rozpoczęto rozładunku frachtowca. Pracownicy wychodzili dopiero ze swych 
pomieszczeń i wsiadali do maszyn. Podjechał do dmuchawy, w której nie było 
jeszcze operatora. Zwisający z żurawia hak huśtał się na wszystkie strony i 
Jonnie udawał, że chce go zamocować. W rzeczywistości przechylił się nad maską i 
wyciągnął jeden z drutów z tylnej ściany tablicy sterowniczej maszyny. Nie 
wiedział, który z obwodów został w ten sposób uszkodzony, ale przy odrobinie 
szczęścia bardzo szybko się o tym przekona. 
Operator znał go przelotnie z okresu szkolenia, ale spojrzał na niego z właściwą 
Psychlosom pogardą. 
- Zabierz lepiej stąd tego konia! Ruda już się wyładowuje. Jonnie wycofał 
Wiatrołoma na bezpieczną odległość. Z głuchym łoskotem ruda zaczęła się 
wysypywać z frachtowca. Spychacze uwijały się dokoła, porządkując stos. Pierwsza 
partia rudy była gotowa do załadowania w czerpaki taśmociągu. Nagle rozbłysło 
czerwone światło i rozległ się dźwięk syreny. Operator maszyny odpylającej rudę 
zaklął i zaczął walić łapami po przyciskach sterujących. Cały ruch ustał. 
Z kopuły biura kontroli transfrachtu wybiegł Char, dudniąc jak czołg i krzycząc 
coś w biegu. Z daleka słychać było słabe pojękiwanie innego frachtowca, który 
nadlatywał z którejś z zamorskich kopalni. Nie był to, co prawda, planowy dzień 
transfrachtu, ale każde zakłócenie normalnej pracy naruszało ustalone terminy. 
Char krzyczał, że trzeba naprawić elektronikę maszyny; ktoś z kopuły dopytywał 
się przez megafon, gdzie się podział dyżurny elektronik. Jonnie mógłby im 
powiedzieć, gdzie się podział. Przed piętnastoma minutami widział go idącego w 
kierunku bazy. Char wściekał się na operatora dmuchawy. 
Jonnie ześlizgnął się z konia i podszedł do nich. 
- Mogę to naprawić. 
Od wrzasku Chara, każącego mu się wynosić, aż zadrżało powietrze. 
- Ja to naprawdę potrafię naprawić. 
- Niech naprawi! Ja go uczyłem - odezwał się nagle wyrosły jak spod ziemi Ker. 
Podczas gdy Char obsypywał karłowatego Psychlosa stekiem wyzwisk, Jonnie 
wślizgnął się przed tablicę przyrządów dmuchawy z włączonym rejestratorem 
obrazów. Otworzył jej pokrywę. Stojąc przed układem elementów tablicy, udawał, 
że je studiuje. Potem sięgnął do wnętrza i dotknął kilku punktów, nic przy nich 
nie robiąc. Mając zdjęcia całego urządzenia, będzie mógł je zrekonstruować. 
Zatrzasnął pokrywę. Szybko wetknął z powrotem wyciągnięty poprzednio przewód. 
Char doskoczył do niego, skończywszy pastwić się nad Kerem. 
- Już naprawiona - rzekł Jonnie. - Jeden z przewodów się obluzował. 
Ker krzyknął do operatora: 
- Spróbuj teraz! 
Operator uruchomił maszynę. Zaczęła cicho warczeć. 
- A widzisz? - powiedział Ker. - Sam go uczyłem. 
Jonnie poszedł z powrotem do Wiatrołoma, wyłączając po drodze rejestrator 
obrazów. 
- Teraz pracuje właściwie - oświadczył zdumiony operator. 
Char popatrzył jadowicie na Jonniego. 
- Trzymaj konia z dala od tego rejonu! Gdyby to był czas odpalania transfrachtu, 
to mógłby wylądować na Psychlo. 
Odszedł, mrucząc coś na temat przeklętych zwierzaków. 
I znów rozległ się huk taśmociągu, czerpaków i maszyn, które zaczęły pośpiesznie 
rozładowywać rudę, aby zrobić miejsce dla nowego ładunku, gdy nadleci kolejny 
frachtowiec. Poprzedni zdążył już wystartować. 
Wiatrołom podążał w kierunku kostnicy. Jonnie odwrócił się i patrzył jeszcze na 
bazę. 
- A ty co tu robisz z rejestratorem obrazów? - odezwał się nagle jakiś głos. 
Był to Terl. Wyszedł właśnie z kostnicy i trzymał w łapie jakąś listę. W ciemnym 
wnętrzu budynku widać było stosy trumien. Terl sprawdzał ciała Psychlosów 
przeznaczone do wysłania na rodzimą planetę. 
- Wprawiam się - odparł Jonnie. 
- Po co? 
- Wcześniej czy później będziesz chciał, żebym robił dla ciebie zdjęcia tam, 
w... 
- Nic nie mów na ten temat tutaj! 
Terl podszedł do Jonniego i jednym szarpnięciem zdarł mu z szyi rejestrator 
obrazów. Odwrócił aparat, z trzaskiem wyciągnął z niego płytę rejestrującą, 
rzucił na ziemię i rozdeptał obcasem. Następnie wyjął Jonniemu zza pasa cztery 
dalsze płyty. 
- Są nie używane - zaprotestował Jonnie. 
- Zgodnie z regulaminem Towarzystwa rejestrowanie obrazów w rejonie transfrachtu 
jest zakazane - powiedział Terl, oddając mu aparat. 
- Jeśli zechcesz, żebym robił dla ciebie zdjęcia - rzekł Jonnie - to mam 
nadzieję, że potrafisz się w nich połapać. Później, gdy Jonnie został wpuszczony 
do klatki, by zanieść i odebrać rzeczy od Chrissie, zręcznie przełożył schowane 
wcześniej płyty do pakunku przygotowanego dla niego przez dziewczyny. Niestety, 
nie było na nich zarejestrowanych obwodów urządzenia wykrywającego uran. 
Jeszcze tego wieczoru pokazał swemu zespołowi zdjęcia. Przedstawił im wszystkie 
ciekawe miejsca w rejonie transfrachtu. Będzie to musiał zrobić jeszcze raz, 
omawiając wszystko dokładnie, gdy zostanie opracowany właściwy plan akcji, ale 
teraz chciał przede wszystkim pokazać im zdjęcia Chrissie i Pattie. Poszczególne 
ujęcia ukazywały dziewczęta, obroże, skrzynkę przełączników doprowadzonego do 
krat prądu, ale głównie twarze: małej dziewczynki i pięknej kobiety. 
Szkoci oglądali zdjęcia, zwracając szczególną, uwagę na rejon transfrachtu, 
samoloty bojowe, skład gazu do oddychania, skład ładunków paliwa; kostnicę i 
platformę transfrachtu. Ale gdy zobaczyli zdjęcia Chrissie i Pattie, obudziła 
się w nich litość, która błyskawicznie zmieniła się we wściekłość. Robert Lis 
musiał znów zabrać głos, aby zapobiec natychmiastowemu pognaniu do klatki i 
rozniesieniu jej na kawałki. Dudziarze zagrali żałobny lament. Jeżeli Szkoci 
byli już przedtem entuzjastyczni, to teraz wyczuwało się w nich śmiertelne 
zdecydowanie i gniew. 
Jonnie nie mógł zasnąć tej nocy. Miał już w kamerze obraz obwodu elektronicznego 
detektora uranu i zamiast go zapamiętać, liczył na odtworzenie zarejestrowanego 
obrazu! Robił sobie gorzkie wymówki za poleganie wyłącznie na urządzeniach 
owszem, były dobre, ale nie mogły zastąpić człowieka. Nadejdzie kiedyś dzień, 
gdy policzy się z Terlem. Przyrzekł to sobie uroczyście. 
6
Pewnego chłodnego popołudnia wybrali się, by po raz pierwszy rzucić okiem na 
żyłę. Jonnie, Robert Lis, trzech podobnych do Jonniego Szkotów oraz dwóch 
innych, wyznaczonych na sztygarów. Lecieli małym samolotem transportowym wysoko 
ponad Górami Skalistymi. 
Terl przyszedł tego ranka bardzo wcześnie. Jego pojazd naziemny został 
odpowiednio wcześniej dostrzeżony przez wystawioną czujkę i Jonnie był 
uprzedzony o wizycie. Owinięty w skórę pumy, która chroniła go przed porannym 
chłodem, podszedł do pojazdu. W stołówce właśnie zakończyło się śniadanie, lecz 
polecono wszystkim, by nie wychodzili na zewnątrz. Terl wysiadł z pojazdu, 
ściągnął mocniej zapinki maski i stanął, podrzucając od niechcenia skrzynkę 
zdalnego sterowania. 
- Dlaczego interesuje cię detektor uranu? - zapytał JQnniego. - Dowiedziałem 
się, że "zreperowałeś" dmuchawę odpylającą rudę. Z rejestratorem obrazów 
zawieszonym na szyi? Ha! 
Jonnie zdecydował się na atak. 
- A co, myślałeś, że pójdę w te góry, nie wiedząc, czego mam unikać? Myślałeś, 
że będę się pętał po terenie i narażał bez sensu na uszkodzenie? 
- Uszkodzenie? 
- Fizyczne uszkodzenie ciała z powodu skażenia uranem... 
- Słuchaj no, zwierzaku, nie wolno ci mówić w taki sposób do mnie! 
-..podczas gdy bardzo dobrze wiedziałeś, że mogę się rozchorować, jeśli nie będę 
unikał pyłu uranowego! Sam mi powiedziałeś, że w górach jest uran! Myślałeś 
więc, że ja... 
- Zaczekaj chwilę! - przerwał mu Terl. - O czym ty mówisz? 
- O toksykologii górniczej! - oznajmił oschle Jonnie. 
Strażnik, który uprzedził o przyjeździe Terla, stał w drzwiach stołówki, 
rzucając na potwora nienawistne spojrzenia. 
- Strażnik! - krzyknął Jonnie. - Weź pierwszą lepszą książkę w języku angielskim 
i przynieś ją tu! Szybko! 
Zwrócił się z powrotem do Terla. Strażnik wybiegł z budynku, trzymając w ręku 
księgę zatytułowaną "Wiersze Roberta Burnsa", wyrwaną w pośpiechu pastorowi, 
który miał zwyczaj czytania przy śniadaniu. Musiało to wystarczyć. Jonnie 
otworzył ją szybkim ruchem. Położył palec na wierszu, który brzmiał: Maleńka, 
gadka, porcelanowa, bojaźliwa bestyjko... 
- Popatrz tutaj! - powiedział. - "Przy kontakcie z uranem człowiekowi wypadają 
włosy i zęby, na skórze pojawiają się czerwone krosty, a kości zaczynają się 
kruszyć". I to wszystko dzieje się już po paru tygodniach napromieniowania. 
- To wy nie wybuchacie? - zapytał Terl. 
- Nic się tu nie mówi na temat wybuchu, ale wyraźnie stwierdza się, że ciągła 
styczność z pyłem uranu może być tragiczna w skutkach. Przeczytaj to sam! 
Terl wpatrzył się w wiersz o tytule: Och, jakiż lęk w tych piersiach, po czym 
oderwał od niego wzrok i powiedział: 
- A więc to tak! Nie wiedziałem o tym. 
- Ale teraz wiesz. - Jonnie zamknął księgę. - Znalazłem to zupełnie przypadkowo. 
Ty mi tego nie powiedziałeś. A teraz pozwolisz mi mieć ten detektor czy nie? 
Terl się zamyślił. 
- A więc wasze kości rozpadają się na proch, nieprawdaż? I trzeba na to tylko 
paru miesięcy? 
- Tygodni - skorygował Jonnie. 
- No cóż - rzekł Terl w końcu - myślę, że po prostu będziecie musieli spróbować. 
Może nie będzie tak źle, nieprawdaż? W każdym razie nie po to tu przyjechałem. 
Czy możemy przejść do bardziej ustronnego miejsca? 
Jonnie z powrotem przekazał książkę strażnikowi. Szkot był na tyle rozsądny, by 
się nie uśmiechnąć. Terl skinął na Jonniego i zaprowadził go na tyły kaplicy. 
Miał ze sobą gruby rulon map i zdjęć. Usiadł na ziemi i zmusił Jonniego do 
kucnięcia. 
- Czy wszystkie zwierzaki są już wyszkolone? - zapytał. 
- Na tyle, na ile można się było spodziewać. 
- Świetnie. Weź pod uwagę, że dałem ci parę tygodni ekstra. 
- Dadzą sobie radę. 
- Bardzo dobrze. A więc nadszedł czas, byśmy zaczęli być prawdziwymi górnikami! 
Rozwinął mapę. Była to składanka zdjęć wykonanych przez bezpilotowy samolot 
zwiadowczy, która przedstawiała rejon około dwóch tysięcy mil kwadratowych Gór 
Skalistych, na zachód od Denver. 
- Czy potrafisz odczytać taką mapę? 
- Tak - odparł Jonnie. 
Szybkim ruchem Terl położył łapę na zdjęciu przedstawiającym gardziel kanionu. 
- To tutaj! - Jego głos przeszedł w konspiracyjne mruczenie. - To jest złoże 
białego kwarcu poprzetykane żyłami czystego złota. Fenomen! Odsłonięte wskutek 
obsunięcia się ziemi w ostatnich latach. 
Położył na wierzchu dużą fotografię przedstawiającą ukośną szramę w czerwonym 
zboczu kanionu. Na kolejnym zbliżeniu widoczne były przewijające się przez kwarc 
drobiny złota. Jonnie chciał coś powiedzieć, ale Terl powstrzymał go 
podniesieniem łapy. 
- Polecisz nad złoże i przyjrzysz mu się z bliska! Później wrócisz i spotkasz 
się ze mną. - Postukał pazurem po mapie. Zapamiętaj to miejsce! 
Jonnie zauważył, że na mapie nie było żadnych oznakowań. Sprytny ten Terl. Nie 
chce ryzykować, na wypadek gdyby mapa gdzieś się zawieruszyła. 
- Pilnuj jej! - Terl pozbierał pozostałe papiery i podniósł się z ziemi. 
- Ile mamy czasu na wydobycie złota? - zapytał Jonnie. 
- Do dziewięćdziesiątego pierwszego dnia przyszłego roku, a więc sześć i pół 
miesiąca. 
- To znaczy, że będziemy musieli pracować również zimą. 
Terl wzruszył ramionami. 
- Tam w górze zawsze jest zima. Dziesięć miesięcy zimy i dwa miesiące jesieni - 
zaśmiał się. - Przeleć się i przyjrzyj się temu, zwierzaku! Poświęć tydzień lub 
nawet dwa na dokładne zapoznanie się z terenem. A potem zrobimy sobie prywatne 
spotkanko. Wszystko to jest poufne, słyszysz? Poza twoimi zwierzakami nikt nie 
może o tym wiedzieć! 
W parę godzin później grupa Jonniego leciała wysoko pond Górami Skalistymi. 
- Patrzcie, do dziś nie wiedziałem - zaśmiał się jeden że Szkotów - że Robbie 
Burns pisał o toksykologii. 
Jonnie odwrócił się. 
- Tak dobrze znasz psychloski? 
- Oczywiście - odparł Szkot i pokazał siniaki po liniale dyrektora szkoły na 
grzbiecie dłoni. Był to jeden z chłopaków wybranych ze względu na podobieństwo 
do Jonniego. - Nadstawiałem ucha z okna na drugim piętrze, wprost nad tobą. On 
nie rozumie po angielsku. 
- Jest to jeden z naszych bardzo niewielu atutów. Ale nie zdobyłem detektora 
uranu. 
- Trudno! - rzekł Robert Lis. - Tylko bardzo wielki optymista myśli, że może 
wygrać wszystkie bitwy. A co to za miasteczka widać tam w dole? 
- Są wyludnione - odparł Jonnie. - Byłem w niektórych. Nie ma w nich ludzi, są 
tylko szczury. Górnicze miasta-duchy. 
- To smutne - powiedział Robert Lis. - Tyle przestrzeni, tyle żywności i nie ma 
ludzi. A w Szkocji jest tak mało terenów, na których można cokolwiek uprawiać. Z 
trudem można znaleźć jakiekolwiek pożywienie. Nadeszła noc dla rodzaju 
ludzkiego. 
- Zmienimy to - rzekł jeden z siedzących za nim młodych Szkotów. 
- Tak - odparł Robert Lis. - Jeśli będziemy mieli choć trochę szczęścia. Cały 
ten wielki świat pełen żywności - i nie ma żadnych ludzi! Jak się nazywają te 
szczyty w dole? 
- Nie wiem - odparł Jonnie. - Na mapie górniczej są oznaczone tylko numerami. 
Myślę, że kiedyś miały swoje nazwy, ale ludzie je pozapominali. Ten najwyższy my 
po prostu nazywamy "Wysoką Górą". 
- Hej! - zawołał młody Szkot. - Na jego zboczu widzę barany! 
- Nazywają je wielkorogami - wyjaśnił Jonnie. - Upolowanie takiego stanowi nie 
lada wyczyn. Mogą stać na krawędzi nie większej niż twoja dłoń, poszybować w 
powietrzu i wylądować na innej krawędzi, nie szerszej niż dwa palce. 
- I jest tam niedźwiedź! - zawołał Szkot. - Jaki wielki! 
- Niedźwiedzie zapadną wkrótce w sen zimowy - powiedział Jonnie. - To dziwne, że 
ten znalazł się aż na takiej wysokości. 
- Kilka wilków idzie jego tropem - rzekł Szkot. 
- Młodzieńcy! - przerwał im Lis. - Gramy o wyższą stawkę! Szukajcie kanionu! 
Jonnie wypatrzył go na krótko przed godziną pierwszą. 
7
Majestat rozpościerającej się pod nimi scenerii sprawiał, że czuli się maleńcy i 
zagubieni. Z obu stron znajdującego się daleko w dole koryta rzeki, która z tej 
wysokości wyglądała jak srebrna nitka, wznosiły się stromo do góry czerwonawe, 
masywne ściany skalne. Daleko w dole, gdzie część lica odpadła od zbocza, 
dostrzegli krótką ukośną linię białego, iskrzącego się kwarcu, w którym 
połyskiwały - wtopione weń - nitki czystego złota. 
Jonnie oburzył lot. I wtedy uderzyło w nich skrzydło wichru. 
Rozpędzony w długiej gardzieli kanionu strumień burzliwego powietrza z wyciem 
szarpał maszyną. Z najwyższym trudem Jonnie starał się utrzymać lekki samolot we 
właściwej pozycji. Udało mu się w końcu podnieść go w górę. Obrócił się do 
jednego i d ze Szkotów, do tego, który mówił o Burasie. Chłopak nazywał się 
Dunneldeen McSwanson. 
- Czy potrafisz poprowadzić ten samolot? 
Dunneldeen przeszedł do przodu, zamieniając się miejscami z Robertem Lisem, i 
przywiązał się pasami do fotela drugiego pilota. 
Napęd teleportacyjny miał to do siebie, że wymagał ciągłego wprowadzania różnego 
rodzaju poprawek. Część z nich była zakodowana na stałe w pamięci komputera, 
część zaś wstępnie zaprogramowana na każdy rodzaj lotu. Przestrzeń, absolutna i 
nieruchoma, nie miała własnego czasu, energii ani masy, ale aby pozostawała w 
określonym miejscu w odniesieniu do otaczającej masy, konieczne było 
uwspółbieżnienie jej toru. Świat przecież codziennie się obracał, co wymagało 
wprowadzania poprawek prędkości rzędu niemal tysiąca mil na godzinę. Ziemia 
orbitowała wokół Słońca, a to wymagało wprowadzania korekty już prawie z sekundy 
na sekundę. Cały system słoneczny pędził też dokądś z oszałamiającą prędkością. 
A i wszechświat obracał się w stosunku do innych wszechświatów. Te i inne 
czynniki powodowały, że nawet normalne pilotowanie samolotu było dość ryzykowne, 
tu zaś, w głębokim kanionie - wręcz karkołomne. 
Dunneldeen był należycie przeszkolony i przeszedł odpowiedni trening w 
pilotowaniu samolotu w różnych warunkach. Ale gdy zobaczył, jak palce Jonniego 
biegają po całej konsoli, od razu uświadomił sobie, że nie jest to zwyczajny 
lot. Spojrzał w dół. 
- Nie będzie to spacerek - mruknął. - Ale mogę spróbować! 
Zaczął obniżać lot. Jonnie odpiął pas i wziął do ręki mały przyrząd zwany 
pistoletem rdzeniowym. Wystrzeliwało się z niego niewielki świder, który 
wwiercał się w skałę z dużą prędkością i pobierał z niej próbkę o średnicy 
jednego cala. Po pobraniu próbki wyciągało się świder z powrotem za pomocą 
przyczepionej do jego końca linki. 
- Zacznijcie robić zdjęcia! - krzyknął do pozostałych. 
Mieli na pokładzie trzy rejestratory obrazów, przyrząd mierzący głębokość złoża 
oraz inny, wykonujący szkic przestrzenny. Przyrządy te należały do "lekkich" 
narzędzi poszukiwawczo-geologicznych Psychlosów, ale posługiwanie się nimi przez 
ludzi wymagało wiele wysiłku. 
- Zbliż się do żyły na tyle, na ile będzie to możliwe bez nadmiernego ryzyka! 
- Tak jest! - odparł Dunneldeen. - Gotowi? No to w dół! 
Pomknęli w przepaść. Rzuciło ich w bok. Skalna ściana znalazła się nagle o parę 
cali od nich. Tańczyli w górę i w dół. Wycie silników zaczęło dorównywać rykowi 
wichru, gdy Szkot zwiększył moc, by skorygować pozycję samolotu. Jonnie zmusił 
się do pełnej koncentracji - chciał trafić we właściwe miejsce za pierwszym 
razem. Iskrzące się złoże tańczyło i skakało mu w celowniku. Nacisnął spust. Z 
głuchym warknięciem i świstem rozwijającej się linki świder uderzył w złoże i 
zaczął się w nie wwiercać. Dokładnie w cel! 
Samolot wahnął się nagle, szarpnięty gwałtowniejszym porywem wiatru, 
niebezpiecznie blisko skalnej ściany. Jonnie włączył kołowrotek nawijający linkę 
na bęben. 
- W górę! - krzyknął. 
Dunneldeen błyskawicznie wzniósł samolot. Siedział w fotelu zupełnie bez sił. 
- Orany! Jakbym tańcował z czarownicą - wydyszał, ocierając czoło. 
- Czy porobiliście zdjęcia i zarejestrowaliście wskazania przyrządów?! - zawołał 
Jonnie przez ramię. 
Ci, którzy obsługiwali przyrządy, zdołali zarejestrować wszystkie potrzebne 
głębokości i gęstości złoża. Okazało się jednak, że jeszcze raz trzeba opuścić 
się w dół i powtórzyć rejestrację obrazów zbocza. 
- Teraz ja będę pilotował - rzekł Jonnie. 
- Nie, McTyler - zaprotestował Dunneldeen. - Mam przeczucie, że pewne o dnia 
przyjdzie mi znów potańcować z tą czarownicą. Dziękuj utrzymam ją. Co jeszcze 
chcecie zarejestrować? 
Chcieli zrobić zdjęcia obsuniętych szczątków skalnych na dnie kanionu. 
- Mam nadzieję, że się przed startem wyspowiadaliście! zawołał Dunneldeen. - No 
to jazda! 
Runęli jak kamień w głąb gardzieli kanionu i przelecieli tuż nad rzeką. 
Wzburzona woda kipiała białą pianą, rozbijając się o odłamy skalne, sterczące 
ponad jej powierzchnią. Samolot walczył z porywami wichru. Przeciążone silniki 
jęczały jak potępione. Wznosząc się do góry, znaleźli się blisko szczytu skały. 
Jonnie przypatrywał mu się z napięciem, podczas gdy rejestratory obrazów 
wykonywały zdjęcia. Nie było tam ani skrawka płaskiej powierzchni, na której 
można by posadzić samolot. Nie było też miejsca, z którego można by operować 
opuszczaną platformą wiertniczą. Były wyłącznie ostre wierzchołki i rozpadliny. 
Znaleźli się dokładnie nad szczytem, gdy dostrzegł jeszcze coś. 
- Zróbcie więcej zdjęć tego miejsca! - zawołał. 
Tak, teraz widział to wyraźnie: trzydzieści stóp poniżej szczytu biegła głęboka 
rysa pęknięcia. Inne tego rodzaju pęknięcie zapewne spowodowało odpadnięcie 
skały i odsłonięcie złoża. To pęknięcie tylko czekało na kolejne trzęsienie 
ziemi. Całe złoże runęłoby wtedy w gardziel kanionu. 
- Za pozwoleniem, McTyler - głos Dunneldeena przerwał jego posępne rozmyślania. 
- Jeśli lecimy już do domu, to może zmieni mnie Thor? 
Jonnie skinął głową i drugi jego sobowtór, ze względu na szwedzkie pochodzenie 
zwany Thorem, prześlizgnął się nad oparciem fotela i przejął stery. Dunneldeen 
przeszedł do tyłu kabiny. 
- Ten taniec jest trochę za szybki dla dudziarza - powiedział z westchnieniem. 
Jonnie patrzył zamyślony na próbkę. Składała się w części z kwarcu, ale było też 
trochę złota. Zastanawiał się, ile ludzkich istnień będzie kosztowało wyrwanie 
cennego kruszcu tym strasznym, majestatycznym górom. 
- Kurs na dom! - polecił Thorowi. 
Przez całą drogę powrotną wszyscy milczeli. 
8
Jonnie był spięty, gdy objeżdżał na Wiatrołomie teren kopalni. Zdawał sobie 
sprawę, że jest to niezwykle niebezpieczne w dniu odpalania transfrachtu. Cały 
personel kopalni był zaabsorbowany, wszyscy działali w wyjątkowym pośpiechu i 
podenerwowaniu. Ukrył rejestrator obrazów w gałęziach drzewa, które górowało nad 
bazą, a do torby włożył urządzenie do zdalnego nim kierowania. Włożył do 
rejestratora płytę o bardzo dużej pojemności, ale mimo to aparat nie mógł 
pracować przez całe godziny bez żadnej kontroli. Musiał zebrać maksymalną ilość 
danych. A gdyby Terl wykrył rejestrator lub urządzenie do zdalnego sterowania, 
mogło się to źle skończyć. 
O odpaleniu transfrachtu dowiedział się przypadkowo od Kera, przysłanego przez 
Terla na przegląd silnika samolotu osobowego. Ker przybył do bazy, burcząc 
trochę pod nosem. Był przecież funkcjonariuszem nadzoru, a nie mechanikiem. 
Jednakże humor wyraźnie mu się poprawił, gdy Johnie podarował mu mały, złoty 
pierścień, który jeden ze zwiadowców znalazł w okopie. 
- Dlaczego mi to dajesz? - zapytał podejrzliwie. 
- Na pamiątkę - odparł Johnie. - Nie jest to zbyt cenne. 
Było cenne - stanowiło równoważność miesięcznego zarobku. Ker popróbował 
pierścień zębem. Czyste złoto! 
- Chcesz czegoś ode mnie, nie? - zapytał. 
- Nie. Dostałem dwa takie, więc jeden dałem tobie. Byliśmy przecież przez długi 
czas "braćmi szybowymi". 
W slangu psychloskich górników określano tak towarzysza, który nie bał się 
wyciągnąć innego z zawału lub pomóc mu w bójce. 
- I jesteśmy nadal, nie? - rzekł Ker. 
Po półgodzinie wrócił do Jonniego. 
- Z silnikiem wszystko w porządku. Jeśli się zagrzał, to po prostu z powodu 
przeciążenia. Jednakże musisz na niego uważać! Jeśli będziesz go przeciążał 
przez dłuższy czas, możesz go spalić. 
Siedli w cieniu budynku. Ker rozgadał się jak zwykle. Gdy zaczął utyskiwać na 
temat goniących ich terminów, Johnie zapytał zdawkowo: 
- A co ma się stać w dziewięćdziesiątym pierwszym dniu przyszłego roku? 
- Skąd ci to przyszło do głowy? 
- Widziałem ogłoszenie w bazie. Ker podrapał się po zatłuszczonym futrze szyi. 
- Musiałeś źle przeczytać. To będzie dziewięćdziesiąty drugi dzień. Jest to data 
odpalenia transfrachtu. Co pół roku następuje takie odpalenie. Jedno z takich 
odpaleń odbędzie się już za siedem dni, wiesz? A ile z tym kłopotu! 
- Czym to się różni od zwykłego transfrachtu? 
- Och, musiałeś przecież widzieć parę takich odpaleń, gdy znajdowałeś się w 
klatce, tam w dole. 
Johnie mógł widzieć, ale w owym czasie nie wiedział nawet, na co patrzy. Zrobił 
głupią minę. 
- To jest powolne odpalanie - wyjaśnił Ker. - Nie żadna ruda, lecz personel 
przybywający i opuszczający planetę, wliczając w to zmarłych. 
- Zmarłych? 
- Aha, odsyłamy do domu zmarłych Psychlosów. Zwariowane przepisy Towarzystwa! 
Mnóstwo kłopotów! Kładą ich do trumien i trzymają w kostnicy, a potem... Ale 
właściwie po co ja ci to wszystko opowiadam! 
- Lepsze to niż praca - uspokoił go Johnie. 
Ker parsknął śmiechem. 
- Prawda! W każdym razie powolne odpalanie oznacza, że przez trzy minuty odbywa 
się wzmacnianie napięcia, a potem... wiuu! W tym dniu przysyłają nam 
pracowników, utrzymując przez cały czas napięcie między Psychlo i Ziemią, a w 
parę godzin później my odpalamy personel powracający i ciała zmarłych. Wiesz co? 
Nie powinieneś pętać się w pobliżu podczas zwykłego transfrachtu. Widzę cię 
czasem w okolicy na tym twoim koniu. Zwyczajne odpalania są dobre dla przesyłek 
i rudy, ale żywe ciało zostałoby rozerwane w nim na strzępy. Rozleciałbyś się na 
kawałki. Natomiast podczas powolnego odpalania ciała znakomicie znoszą 
transfracht, zarówno żywe, jak i martwe. Jeśli będziesz próbował dostać się na 
Psychlo, Johnie, to nigdy nie rób tego razem z rudą! - zaśmiał się Ker, uważając 
to za dobry dowcip. 
Johnie śmiał się razem z nim. Nie zamierzał nigdy udać się na Psychlo. 
- Czy te ciała zmarłych są rzeczywiście grzebane na Psychlo? 
- Na pewno. Nazwiska, płyty pamiątkowe i wszystko, co trzeba. Jest to zawarte w 
kontrakcie każdego zatrudnionego. Oczywiście, cmentarz jest usytuowany z dala od 
miasta, na starych hałdach żużlu, i nikt nigdy tam nie chodzi. Ale jest to w 
kontrakcie. Głupota, nie? 
Nagadawszy się do syta, Ker odjechał w bardzo dobrym nastroju. Gdy zniknął już z 
pola widzenia, Johnie spojrzał w górę. Z okna wychylił się Robert Lis z 
magnetofonem w ręce. 
- Wyłącz go! - polecił Johnie. 
- Już wyłączony! 
- Wydaje mi się, że już wiem, w jaki sposób Terl zamierza przetransportować 
złoto na Psychlo. W trumnach! Załaduje je do trumien, a kiedy wróci do domu, 
wówczas najprawdopodobniej wykopie je z cmentarza którejś ciemnej nocy. 
Personel medyczny i urzędnicy administracji czekali już na mających przybyć 
pracowników. Terl był pewien, że będzie ich niemało - im było ich więcej na tej 
planecie, tym bardziej bogacił się Numph. 
Rozbłysło białe światło. Jonnie, siedzący na Wiatrołomie w górnej części stoku, 
wcisnął przycisk zdalnie uruchamiający ukryty na drzewie rejestrator obrazów. 
Nad kopułą działu obsługi transfrachtu zaczęło teraz błyskać światło czerwone. 
Zawyła syrena. Megafon zahuczał: "Usunąć się z rejonu transfrachtu!" Przewody 
zaczęty brzęczeć. Jonnie spojrzał na wielki jak rzepa psychloski zegarek, który 
miał na przegubie ręki. Zapamiętał godzinę. Huk narastał, drzewa zaczęły drżeć 
pod wpływem wibracji gruntu. Wszyscy pracownicy wycofali się z platformy 
transfrachtu. Usunięto z niej wszystkie maszyny i silniki. Platforma zafalowała. 
A potem zmaterializowało się na niej trzystu Psychlosów. W maskach, z bagażami, 
stali w bezładnym tłumie. Nieco oszołomieni chwiali się na nogach i rozglądali 
dookoła. Jeden osunął się na kolana. Zaczęło pulsować przerywane białe światło. 
"Współrzędne utrzymywane!" - zahuczał megafon. 
Personel medyczny pośpieszył z noszami do tego, który zasłabł. Wózki bagażowe 
zgromadziły się na platformie. Terl odebrał listę od kierownika grupy i zaczął 
szybko kontrolować nowo przybyłych w poszukiwaniu broni i kontrabandy. Trzymanym 
w łapie detektorem sprawdzał bagaże. Od czasu do czasu wyciągał z nich jakiś 
przedmiot i rzucał na rosnący stos towarów zakazanych. Personel administracyjny 
rozdzielał nowych pracowników, kierując jednych w stronę frachtowców 
pasażerskich, innych w stronę pomieszczeń mieszkalnych bary. Mieli wygląd na 
wpół śpiących olbrzymów, przyzwyczajonych do tego rodzaju zdarzeń. Na nic nie 
zwracali uwagi, nie protestowali, gdy Terl zabierał im różne przedmioty, ani nie 
kwestionowali żadnego z poleceń wydawanych przez urzędników administracji. Terl 
załatwił już dwie trzecie kolejki, gdy nagle zatrzymał się, wpatrzony w 
stojącego przed nim kolejnego Psychlosa. Niespodziewanie machnął łapą na 
pozostałych, aby przechodzili, i już nikogo więcej nie sprawdzał. W parę minut 
później nowo przybyli znajdowali się bądź w pomieszczeniach bary, bądź w 
oczekujących samolotach pasażerskich, które miały ich przewieźć do innych 
kopalni. Z megafonu dobiegło: "Współrzędne utrzymywane i połączone z drugim 
stopniem!" Białe światło na kopule zaczęło błyskać, samoloty pasażerskie 
uruchomiły silniki i wystartowały. 
Jonnie uświadomił sobie, że na częstotliwość utrzymywania współrzędnych nałożono 
tłumiącą częstotliwość interferencyjną. Przypomniał sobie z książek o 
teleportacji, że w czasie odpalania nie mogły pracować żadne inne silniki. Było 
to bardzo ważne. Silniki teleportacyjne interferowały z teleportacją w czasie 
trans-. frachtu. Dlatego więc Psychlosi nie teleportowali rudy lokalnie z 
jednego miejsca planety w inne, lecz używali do tego celu frachtowców. Mały 
silnik przestrzenny - to było zupełnie coś innego, ale teleportacji rudy 
dokonywano tylko pomiędzy planetami i galaktykami. Gdyby jakikolwiek silnik 
pracował w pobliżu rejonu transfrachtu w czasie, gdy owe przewody brzęczały i 
wzmacniały napięcie, to zakłóciłby proces odpalania wskutek zaburzenia lokalnej 
przestrzeni. 
Wiedział, że obserwuje teraz utrzymywanie współrzędnych przestrzeni Psychlo i 
przestrzeni własnej planety. Drugi stopień utrzymywania polegał po prostu na 
ciągłym uaktualnianiu współrzędnych. Wyobrażał sobie operatorów na wieży 
kontrolnej, błyskawicznie naciskających różne przyciski, aby utrzymać Psychlo i 
Ziemię w gotowości do drugiego odpalenia. To właśnie owo drugie odpalenie 
interesowało go najbardziej, ale najwidoczniej miało się ono odbyć dopiero za 
jakiś czas. Wyłączył rejestrator. 
Po pewnym czasie - stwierdził, że minęła godzina i trzynaście minut - białe 
światło na kopule zaczęło bardzo szybko migać. Megafon wrzasnął: "Pogotowie do 
odwrotnego odpalenia na Psychlo!" Odpalenie, jak się zdawało, zużywało mnóstwo 
energii elektrycznej. Technicy zamontowali na wszystkich masztach pomocnicze 
szyny przewodzące prąd. W powietrzu słychać było wciąż słabe brzęczenie. Po 
platformie odpalania transfrachtu toczyły się czyszczące ją zamiatarki. 
Jonnie zauważył, że detektory uranu w dmuchawach taśmociągu nie miały żadnej 
obsługi, a wszystkie maszyny w rejonie załadunku rudy stały w bezruchu, jakby 
porzucone. Miał wcześniej nadzieję, że uda mu się przejść obok dmuchawy z próbką 
złoża w kieszeni i stwierdzić, czy detektor wykryje w niej domieszkę uranu, ale 
dmuchawa nie pracowała. Spostrzegł Terla ruszającego w kierunku kostnicy. 
Psychlosi znów zabrali się do roboty wokół platformy. Megafon wrzasnął: 
"Współrzędne utrzymywane i połączone z drugim stopniem!" Jonnie wyobraził sobie 
tę odległą o całe galaktyki planetę, purpurową i ciężką jak olbrzymi czyrak, 
który zaraża i sprawia ból całemu wszechświatowi. Wiedział, że tuż przed nim 
znajdują się skrawki jej przestrzeni łączone z przestrzenią Ziemi. Psychlo: 
pasożyt większy niż jego nosiciel. Żarłoczny i bezlitosny. 
Terl otworzył kostnicę. Obok niego przemknęły małe wózki transportowe i wjechały 
do wnętrza. Stał w drzwiach z listą w łapie i obserwował. Pierwszy wózek 
wyjechał na zewnątrz. Terl spojrzał na numer zamkniętej trumny i sprawdził go na 
liście, po czym wózek przejechał na platformę odpalania i zrzucił tam swój 
ładunek z głuchym łomotem. Z kostnicy wyjechał drugi wózek, Terl znowu odczytał 
numer i sprawdził go na liście. Jonnie przyglądał się, jak wszystkie szesnaście 
trumien zostało byle jak i beztrosko przetransportowanych na platformę. W 
pobliżu.Terla zatrzymał się teraz płaskodenny pojazd naziemny, z którego 
wysiedli obładowani bagażami pracownicy wracający na Psychlo. Terl sprawdził ich 
ubrania i rzucił okiem na rzeczy osobiste. Po skończonej odprawie wózki 
transportowe przewiozły ich wraz z bagażami na platformę odpalania. 
Białe światło zaczęło świecić ciągłym blaskiem. Z megafonu rozległa się kolejna 
komenda: "Współrzędne na pierwszym stopniu! Wyłączyć silniki!" 
Dwunastu powracających Psychlosów stało bądź siedziało na rzuconych między 
trumnami bagażach. Nikt ich nie żegnał, nikt nie pomachał im nawet łapą. Nikogo 
nie obchodziło, że wyjeżdżają. "A może obchodziło" - pomyślał Jonnie, 
przyglądając się dokładniej. Wydawało mu się, że operatorzy znajdujących się 
dokoła maszyn pracowali jakby trochę niechętnie. Miało się wrażenie, że byli 
oburzeni na odjeżdżających. 
Nad budynkiem operacyjnym zaczęło błyskać czerwone światło: "Usunąć się z rejonu 
transfrachtu!" Przewody zaczęły brzęczeć. Jonnie spojrzał na zegarek. Brzęczenie 
stopniowo przeradzało się w przeciągły huk. Minęły dwie minuty. Zapłonęło 
purpurowe światło. Powietrze zafalowało... Platforma była pusta. Rozbłysło znów 
światło białe i megafon zakomunikował: "Odpalenie zakończone. Uruchomić silniki 
i podjąć normalne czynności!" 
Terl zamknął kostnicę i ruszył w górę stoku. Wyglądał na wytrąconego z 
równowagi. Jonnie pośpiesznie wyłączył rejestrator obrazów i zawrócił konia, 
jednak Terl go dogonił. 
- Nie pętaj się tutaj! - warknął. - Nikt nie może cię tu więcej zobaczyć. 
Zjeżdżaj stąd! 
- A co z moimi kobietami? 
- Zajmę się nimi. 
- Chciałem przekazać ci raport. 
- Zamknij się! 
Terl rozejrzał się dookoła. Czyżby był przestraszony? Nachylił się do Jonniego. 
- Przyjdę jutro do ciebie. Nigdy więcej nie zbliżaj się do tego miejsca! 
- Ja... 
- Wracaj do bazy! Natychmiast! 
Jeszcze tej nocy, zabezpieczony osłoną cieplną, Jonnie zabrał z drzewa 
rejestrator obrazów. Od spotkania z Terlem zastanawiał się, co było przyczyną 
widocznego zdenerwowania i strachu potwora. 
8 
1
- Wygląda na to, że jej wydobycie będzie prawie niemożliwe - powiedział Jonnie. 
- Potrzebny nam dobry plan i dużo szczęścia. 
Niepokoił go nastrój Terla, z którym odbył naradę przed dwoma dniami. Spotkali 
się w porzuconej sztolni jednej z kopalni, na urobisku znajdującym się 
pięćdziesiąt stóp pod ziemią i oddalonym o milę od "bazy obronnej". Ze względu 
na możliwość zawału miejsce to nie było zbyt bezpieczne. Terl przybył do bazy 
cicho. Zaparkował swój pojazd naziemny w pewnej od niej odległości, w osłoniętym 
krzewami parowie. O mało nie postrzelił go wartownik, gdy nagle wychynął z 
ciemności. Terl gestem polecił mu, by wywołał Jonniego. Zaprowadził go potem do 
tego opuszczonego szybu i najpierw długo sprawdzał, czy nie ma tam ukrytego 
podsłuchu. Najdziwniejsze jednak było to, że nie wyglądał na szczególnie 
zainteresowanego raportem. Jonnie pokazał mu zdjęcia złoża i zreferował problem 
przegrzewania się silnika i silnego wichru w kanionie, co Terl skwitował paroma 
niewyraźnymi pomrukami. I to było wszystko. 
Tymczasem przyczyna strachu Terla była prosta i wiązała się z przybyłym 
wcześniej transfrachtem z Psychlo. Gdy kontrolował nowych pracowników i doszedł 
już do dwóch trzecich długości kolejki, znalazł się twarzą w twarz z - nim! Nowo 
przybyły miał spuszczoną głowę, i choć wizjer jego hełmu był przybrudzony, nie 
mogło tu być żadnej pomyłki. To Jayed! Terl widział go tylko raz, podczas swoich 
studiów. Popełnione zostało wówczas jakieś przestępstwo, a Jayed był tym właśnie 
agentem, który zjawił się, by przeprowadzić dochodzenie. Nie był on agentem 
Towarzystwa, lecz funkcjonariuszem siejącego postrach Imperialnego Biura 
Inwigilacyjnego, samego IBI. Nie można go było pomylić z nikim innym: okrągła 
twarz z wystającymi kośćmi policzkowymi, lewy przedni kieł rozszczepiony, wąskie 
usta i pokryte parchami łapy. To był na pewno Jayed. 
To skojarzenie tak zszokowało Terla, że nie miał nawet na tyle roztropności, by 
dokończyć inspekcji. Przepuścił po prostu resztę kolejki bez sprawdzania. 
Wydawało się, że Jayed nie zauważył tego, ale Terl wiedział, że IBI nigdy 
niczego nie przegapiało. Po co on tu przybył? Dlaczego zjawił się na tej 
planecie? 
Jego nazwisko na liście nowo przybyłych brzmiało "Snit", było więc jasne, że 
przybył tu incognito. Ale dlaczego? Czy chodziło o szachrajstwa Numpha z listami 
płac? Albo - i Terl się wzdrygnął - o zwierzaki i złoto? 
Pod wpływem pierwszego impulsu chciał załadować miotacz, pojechać do bazy i 
zlikwidować zwierzaki, a potem zwrócić pojazdy i twierdzić, że wszystko to było 
pomysłem Numpha i że musiał w to w końcu wkroczyć i załatwić sprawę. Przez dwa 
pierwsze dni czekał, czy Jayed jednak nie spróbuje się z nim skontaktować, ale 
mimo iż stwarzał mnóstwo okazji, nic się nie wydarzyło. Jayed po prostu 
przystąpił do wykonywania swoich ogólnych obowiązków w lokalnej kopalni. Terl 
nie śmiał zainstalować w pobliżu niego kamery guzikowej - Jayed na pewno by ją 
wykrył. Nie śmiał też wypytywać pracujących z nim robotników, co go interesuje, 
bo Jayed natychmiast by się o tym dowiedział. Z drugiej jednak strony w rejonie 
urzędowania Terla również nie pojawiła się żadna kamera guzikowa, nie było 
żadnych urządzeń podsłuchowych. Postanowił więc, że będzie bardzo ostrożny i 
poczeka na pierwszą wychodzącą skrzynkę z depeszami, do której Jayed mógłby 
ewentualnie włożyć swój raport. 
Siedząc teraz w sztolni i patrząc na zdjęcia złoża, Terl zmuszał się do 
skupienia uwagi. Tak, wyglądało, że rzeczywiście będzie to trudne zadanie. Ale 
przecież wiedział o tym. 
- Mówiłeś coś o wichrze? - zapytał. 
- Przegrzewają się silniki. Latająca platforma wiertnicza nie będzie w stanie 
utrzymać się na miejscu tak długo, by można było wykonać jakąkolmek efektywną 
pracę. 
W Terlu obudził się górnik. 
- Długie pręty wbite w ścianę... można na tym zbudować platformę. Jest to 
ryzykowne, ale pręty czasem wytrzymują. 
- Trzeba by było mieć miejsce do lądowania na szczycie. 
- Więc go wyrównaj! 
- Nie mogę używać materiałów wybuchowych. - Jonnie zwrócił uwagę Terla na 
pęknięcie i możliwość runięcia złoża na dno gardzieli. 
- Świdry - rzekł Terl, błądząc myślami gdzie indziej. Można wyrównać teren za 
pomocą świdrów. Mozolne to, ale da się zrobić. Zacznij z dala od krawędzi i 
wierć w kierunku zbocza! 
Jonnie widział wyraźnie, że Terl czegoś się boi. I uświadomił sobie coś jeszcze: 
jeśli projekt ten zostanie zarzucony, to pierwszym posunięciem Terla będzie 
zabicie ich wszystkich. Za żadną cenę nie mógł do tego dopuścić. 
- To mogłoby się udać! - zawołał, żeby wyrwać Terla z zamyślenia. 
- Co? - zapytał Terl. 
- Wiercenie od szczytu w kierunku zbocza. 
- Ach, to. Tak. 
Jonnie zorientował się, że Terl mu się wymyka. Terl zaś widział przed sobą nie 
zdjęcia złoża, lecz twarz Jayeda. 
- Nie pokazałem ci jeszcze próbki - rzekł Jonnie. 
Wyjął ją z kieszeni. Zabłysła w świetle lampy. Terl chwycił ją pożądliwie i 
przybliżył do oczu. Czyste złoto! Ujrzał nagle siebie na Psychlo, potężnego i 
bogatego. Widział zazdrosne spojrzenia i słyszał pełne uszanowania głosy: "To 
jest TERL!" 
- Piękne - szepnął. - Piękne! 
- Spróbujemy je wydobyć - oświadczył Jonnie. - A próbkę zatrzymaj. 
Terl podskoczył jak oparzony. 
- Nie, ależ nie! - krzyknął. - Musisz to ukryć! Zakop to w jakiejś dziurze! 
Niedługo zabierzemy się do roboty! 
- W porządku - Jonnie wydał z siebie długo powstrzymywane westchnienie ulgi. 
Zanim się jeszcze rozeszli, Terl powiedział mu z naciskiem: 
- Żadnych kontaktów radiowych! Absolutnie żadnych! Nie przelatujcie nad główną 
bazą! Prześlizgujcie się po wschodniej stronie gór, a z bazy i do bazy latajcie 
nisko. Zorganizuj tymczasową bazę na wzgórzach i stamtąd transportuj kolejne 
zmiany do pracy! I trzymaj się z dala od kopalni! Sam dopilnuję, żeby twoje 
kobiety miały co jeść. 
- Powinienem pojechać tam i powiedzieć, że nie będę ich odwiedzał. 
- Dlaczego? 
- Bo będą się martwiły - odparł Jonnie, ale uświadomiwszy sobie, że dla Terla 
nie jest to argument, poprawił się szybko. Mogłyby narobić zamieszania i 
spowodować kłopoty. 
- Słusznie. Możesz do nich jeszcze raz pojechać. W nocy. Masz, tu jest osłona 
cieplna. Wiesz, gdzie jest moja kwatera. Błyśnij trzy razy w moje okno. 
- Mógłbyś po prostu pozwolić mi zabrać dziewczęta do naszej bazy. 
- Ach, nie. Nie pozwolę ci na to - rzekł Terl i poklepał skrzynkę zdalnego 
sterowania. 
Jonnie powrócił do bary w niewesołym nastroju. Terl się bał. Nie wiadomo czego, 
ale się bał. I nie wiadomo było, czy nie przyjdzie mu do głowy zmienić decyzje. 
2
Przelatywali nad rejonem złoża: Jonnie, Robert Lis, trójka sobowtórów Jonniego i 
kierownicy zmianowi. Szukali miejsca, na którym mogliby wylądować. 
- Tak - rzekł Robert Lis - to jest naprawdę piekielny problem. 
- Pomysł jest prawie niewykonalny - zauważył Jonnie. 
- Nie, nie to miałem na myśli. Chodzi mi o tego demona Terla. Z jednej strony 
będziemy musieli eksploatować to złoże, i to wydajnie, a z drugiej strony, 
zakończenie tego jego szwindla sukcesem jest ostatnią rzeczą, której byśmy sobie 
życzyli. Dobrze wiem, że gdyby potwór stracił nadzieję na sukces, zabiłby nas 
wszystkich. Ale wierzcie mi, wolałbym umrzeć, niż doczekać jego zwycięstwa. 
- Czas pracuje dla nas - rzekł Jonnie, zawracając, by wykonać jeszcze jeden 
przelot nad krawędzią kanionu. 
- Tak jest, czas - mruknął Lis. - Czas ma ten brzydki zwyczaj, że rozprasza się 
jak wydmuchane z dud powietrze. Jeśli nie skończymy tego wszystkiego do 
dziewięćdziesiątego pierwszego dnia przyszłego roku, to koniec z nami. 
- McTyler! - zawołał Dunneldeen z tylnego fotela. - Popatrz w dół, jakieś 
dwieście stóp od krawędzi szczytu! Wygląda trochę bardziej płasko. 
Odpowiedział mu wybuch gromkiego śmiechu - tam w dole naprawdę nic nie było 
płaskie. 
- Przejmij sterowanie, Dunneldeen! - polecił Jonnie. Przeszedł na tył samolotu. 
Podniósł z podłogi zwój liny, która była swoistym ładunkiem wybuchowym, i zaczął 
się przygotowywać do opuszczenia się w dół. 
- Chcę, żebyś zawisnął na wysokości około dziesięciu stóp nad tym miejscem. 
Spróbuję je trochę wyrównać - poinstruował Dunneldeena. 
- Nie! - rzucił ostro Robert Lis i skinął na Davida McKeena, kierownika 
zmianowego. - Ty to zrobisz, Davie! 
- Przepraszam - obruszył się Jonnie. - Ja znam te góry! Tyle było żarliwości w 
jego głosie, że Lis się roześmiał. 
- Jesteś sympatyczny chłopak, McTyler, ale trochę dziki. 
- Co dowodzi, że muszę być Szkotem - dokończył Jonnie, mocując się już z 
drzwiami samolotu. 
Nikt się nie uśmiechnął, wszyscy byli zbyt spięci. Samolot wykonywał nagłe 
podskoki, a nierówny teren pod nimi to oddalał się, to znów przybliżał 
niebezpiecznie. Jonnie opuścił się wreszcie na poszarpany szczyt i poluźnił 
podtrzymującą go linę. Rozejrzał. się i wybrał dużą, sterczącą skałkę. Opasał 
jej podstawę liną, założył zapalnik z opóźnionym zapłonem. Dał znak ręką i 
podciągnięty przez Dunneldeena, zawisł w powietrzu szarpany ostrymi podmuchami 
wiatru. W chwilę później nastąpił wybuch. Grzmot przetoczył się echem po górach. 
Opuszczony znów w dół, Jonnie wstrzelił w obluzowaną wstrząsem eksplozji skałę 
specjalny ładunek wybuchowy. Jeśli prawidłowo dobrał jego siłę, to skałka 
powinna się oderwać od podłoża. Podciągnięto go wyżej, silniki samolotu 
zajęczały. Błysk eksplozji i - udało się! 
Przez całą godzinę - to opuszczany w dół, to unoszony w górę - pracował ciężko. 
Stopniowo zaczęła się rysować płaszczyzna o średnicy pięćdziesięciu stóp, 
odległa o jakieś dwieście stóp od krawędzi zbocza. Samolot mógł wreszcie 
wylądować. David, kierownik zmianowy, ubezpieczany przez kilku innych opuścił 
się do miejsca, gdzie trzydzieści stóp poniżej krawędzi szczytu ziała wielka 
szczelina długiego pęknięcia. Umieścił w niej instrument pomiarowy, który miał 
im w przyszłości pokazywać, czy szczelina się nie poszerza. 
Jonnie oglądał swoje pokaleczone dłonie. Trzeba będzie pracować w rękawicach. 
Musi poprosić kobiety, żeby uszyły kilka par. 
Z daleka dobiegło ich huczenie bezpilotowego samolotu zwiadowczego, wykonującego 
swój codzienny przelot. Wszyscy wie' dzieli, co mają robić. Trzech sobowtórów 
Jonniego dało nurka do wnętrza samolotu, znikając z pola widzenia. Gdy samolot 
przelatywał nad nimi, grunt pod ich stopami zadygotał. 
- Mam nadzieję - mruknął Dunneldeen - że drgania wywołane przez tę piekielną 
maszynę nie spowodują lawiny. 
Jonnie zgromadził wszystkich wokół siebie. 
- Teraz mamy już miejsce na punkt zaopatrzenia. Pierwsza rzecz, którą musimy 
zrobić, to zbudować ogrodzenie i schronisko dla zmiany. Jasne? - Wszyscy 
przytaknęli. - Jutro - dodał przylecimy dwoma samolotami. Spróbujemy 
skonstruować platformę górniczą podtrzymywaną przez wbite tuż pod żyłą pręty. 
Obejrzyjcie teren i zorientujcie się, jaki sprzęt będzie nam potrzebny, ile 
kołowrotów, wiader na rudę, i tak dalej! 
Zabrali się do wstępnych prac, które musieli wykonać, żeby zacząć wydobywać 
złoto; którego nie potrzebowali, ale które wydobywać musieli. Złoto miało bowiem 
być przynętą w ich pułapce. 
3
Jonnie leżał w porastającej pagórek trawie i przez noktowizyjną lornetkę 
otrzymaną od Terla przypatrywał się odległej bazie. Martwił się o Chrissie. 
Minęły kolejne dwa miesiące i miał uczucie, że ich szanse są w miarę upływu 
czasu coraz mniejsze. Szczęśliwie, opady śniegu opóźniały się, ale było już 
przejmująco zimno. Olbrzymia lornetka noktowizyjna była lodowato zimna w dotyku. 
Trudno mu było nią się posługiwać - obydwa okulary, dostosowane do rozstawu oczu 
Psychlosów, znajdowały się tak daleko od siebie, że mógł patrzeć tylko przez 
jeden z nich. Księżyc oświetlał równinę wątłym, widmowym blaskiem. Jonnie 
wypatrywał płomienia ogniska Chrissie. Wiedział, że z tego punktu obserwacyjnego 
powinien go zobaczyć, ale jednak nie dostrzegał nawet najmniejszej iskierki. 
Gdy widział się z nią ostatnio, przed dwoma miesiącami, nagromadził w klatce 
sporo drewna opałowego, zostawił trochę pszenicy do gotowania, a nawet dał jej 
kilka rzodkiewek i główek sałaty z ogrodu uprawianego przez wdowy. Chrissie była 
zaopatrzona w wędzone mięso, ale zapasy mogły się w końcu wyczerpać. Próbował ją 
pocieszyć - raczej bez powodzenia - i wlać w serce nadzieję, której sam nie 
żywił. Podarował jej także jeden ze znalezionych przez zwiadowcę noży z 
nierdzewnej stali, a ona udawała, że wprawiło ją to w zdumienie i że jest 
zachwycona możliwością jego zastosowania do skrobania skór i krojenia mięsa. 
W ciągu tych dwóch miesięcy Terl nie dał znaku życia. Nie mogąc udać się na 
teren kopalni i nie mogąc nawiązać kontaktu radiowego, Jonnie czekał na próżno, 
aż Terl zjawi się w jego bazie. Może potwór myślał, że przenieśli się już w 
okolice prac górniczych, gdzie założyli prowizoryczny obóz w dolinie, w której 
znajdowało się opuszczone osiedle górnicze. Przenieśli tam maszyny, żywność, 
przekwaterowali mężczyzn do fedrowania złoża i kilka starych kobiet do gotowania 
i opierunku. 
Pomimo ich wysiłków, eksploatacja złoża nie przebiegała zbyt i , pomyślnie. 
Powbijali w zbocze stalowe pręty i zmontowali na nich platformę, ale napierający 
na nią wiatr wciąż czynił szkody. Była to szaleńcza robota. Pewnego razu złamały 
się dwa pręty i tylko liny asekuracyjne uratowały Szkotów przed śmiertelnym 
upadkiem z wysokości tysiąca stóp. Dwa miesiące pracy w skrajnie niebezpiecznych 
warunkach - i zaledwie kilka funtów złota wydobytego dosłownie cudem. 
Już od pięciu dni Jonnie nie widział, żeby w klatce płonął ogień. Gdy członkowie 
rady i pozostali Szkoci dowiedzieli się, że zamierza wymknąć się do bazy, doszło 
do awantury. Robert Lis wściekł się i nawymyślał mu od głupców - taka eskapada 
była niebezpieczna, a on nie był kimś, kogo można by łatwo po święcić. Jonnie 
próbował się z nim spierać, ale wszyscy członkowie rady przychylili się do 
zdania Roberta. A gdy pozostali Szkoci usłyszeli podniesione głosy, zeszli się, 
stanęli wokół rady - twierdząc, że mają do tego prawo - i zaczęli przytaczać 
dodatkowe argumenty przeciwko braniu na siebie przez Jonniego bezsensownego 
ryzyka. W końcu wysłano młodego Fearghusa. Czekali na niego wiele godzin. Udało 
mu się wrócić, choć był ciężko ranny. Z jego relacji dowiedzieli się, że dotarł 
prawie do samego płaskowyżu. Księżyc już zaszedł, a w klatce nie było żadnego 
ognia. Ale na terenie bazy pojawiło się coś osobliwego - posterunki wartownicze! 
Jeden uzbrojony wartownik patrolował teren w pobliżu klatki, a drugi lub nawet 
kilku chodziło po obrzeżach bazy. Zaniepokojony jakimś szelestem wartownik przy 
klatce strzelił do niego. Fearghusowi udało się ujść z życiem tylko dlatego, że 
zaczął wyć jak zraniony wilk, więc wartownik sądził, iż istotnie postrzelił 
wilka, dość często spotykanego na równinach. 
Fearghusa umieszczono w prowizorycznym szpitalu, opatrzono mu poparzone plecy 
niedźwiedzim sadłem z ziołami. Powodziło mu się całkiem dobrze, gdyż jedna ze 
starych kobiet czuwała nad nim jak kwoka nad kurczęciem. Szkoci oznajmili 
McTylerowi, że ich obawy potwierdziły się w całej rozciągłości i że chyba sam 
teraz widzi, na jakie niebezpieczeństwa mógł się narazić. Pastor starał się go 
pocieszyć i gdy zostali sami, wyjaśniał mu cierpliwie: 
- Oni wcale nie myślą, że nie mógłbyś tego dokonać lub że oni sami nie byliby w 
stanie poradzić sobie, gdyby tobie coś się stało. Oni cię po prostu lubią, 
chłopcze. Ty dałeś nam nadzieję. 
Ale Jonnie zaczynał ją powoli tracić. Oto oni, jedni z ostatnich przedstawicieli 
ginącego gatunku na małej i znajdującej się na uboczu planecie, przeciwstawiają 
się najpotężniejszej i najbardziej rozwiniętej cywilizacji we wszechświecie. Od 
galaktyki do galaktyki, od systemu do systemu, od świata do świata Psychlosi 
zdobywali i unicestwiali każdego, kogo napotkali na drodze. Starli na proch 
każdą myślącą rasę, która próbowała się im przeciwstawić, a nawet te, które 
starały się z nimi współpracować. Dysponując zaawansowaną techniką i posługując 
się bezlitosnymi metodami działania, nigdy w całej swej wielowiekowej drapieżnej 
egzystencji nie ponieśli porażki. Pomyślał o okopie, o sześćdziesięciu siedmiu 
kadetach, którzy usiłowali zatrzymać czołg Psychlosów, o ostatnich obrońcach tej 
planety. 
Nie, nie ostatnich! Oto po tysiącu lub więcej lat byli tu Szkoci i był on. Tylko 
- jakież mieli szanse? Jeden wypad jednego przestarzałego psychloskiego czołgu i 
będzie po nich. A poza tym nawet gdyby udało im się zdobyć tę bazę czy 
zlikwidować kilka kopalni, to kompanie Psychlosów znów najadą Ziemię i zemszczą 
się na ludziach w sposób ostateczny. To prawda, mogliby mieć skuteczną broń - 
uran - ale nie wiedzieli, gdzie go szukać lub choćby nawet określić, co nim 
jest. Doprawdy, ich szanse w tej walce były nikłe. 
Nastawił lornetkę na maksymalne powiększenie i po raz ostatni omiótł wzrokiem 
odległą, uśpioną bazę. Nocne światła, zielone punkciki pod kopułami, ale żadnego 
ognia. Zamierzał już zaprzestać dalszej obserwacji, gdy jego wzrok zatrzymał się 
na składzie gazu do oddychania. W olbrzymich bębnach i małych butlach było tam 
dosyć gazu do zabezpieczenia wszystkich operacji górniczych przez pięćdziesiąt 
lat. Stosy bębnów i butli były poukładane byle jak. Nikt nigdy tego nie 
sprawdzał - operatorzy maszyn po prostu brali pojemniki z gazem do kabin i butle 
do indywidualnych aparatów, nigdzie tego nie odnotowując ani nikomu nie 
zgłaszając. Jonnie nie wiedział, co przykuwało jego uwagę do tego składu, jakieś 
niejasne skojarzenie nie dawało mu spokoju. Przesunął lornetkę, ale po chwili 
znów wrócił do składu gazu - i raptem pojął, że oto znalazł swój detektor uranu. 
Gaz do oddychania! Jeśli spowoduje się wypływ niewielkiej ilości gazu w pobliżu 
promieniowania, to wywoła to małą eksplozję! Nie był to z pewnością sposób zbyt 
bezpieczny, ale przy zachowaniu ostrożności mógł spełnić swe zadanie. Odczołgał 
się ze szczytu pagórka. 
W dwadzieścia minut później, już w bazie, zapytał członków i rady: 
- Szefowi nie wolno chodzić na zwiady? Słusznie. 
- Tak jest - zgodzili się wszyscy, zadowoleni, że nareszcie to pojął. 
- Ale może brać udział w rajdzie? - dorzucił pytająco. 
Wszyscy zastygli w nagłej czujności. 
- Chyba udało mi się rozwiązać problem detektora uranu oznajmił. - Jutro w nocy 
wybierzemy się na rajd! 
4
Jonnie skradał się w kierunku klatki. Księżyc zaszedł, noc była ciemna. Dalekie 
wycie wilków mieszało się z jękiem wiatru, ale nawet poprzez te odgłosy słyszał 
szczęk broni spacerującego wartownika. 
Wszystko przebiegało tej nocy w sposób zdecydowanie niepomyślny. Musiano 
zrezygnować z realizacji pierwotnego planu i w ostatniej chwili wprowadzić do 
niego zmiany. Przez całe popołudnie stado bawołów i dzikiego bydła pasło się na 
równinie. Ich plan zakładał przepędzenie stada przez bazę i wywołanie 
zamieszania. Zdarzało się to od czasu do czasu, więc nie wzbudziłoby podejrzeń, 
ale niedługo przed rozpoczęciem całej akcji zwierzętom strzeliło coś do łbów i 
zaczęły oddalać się truchtem w kierunku, z którego przybyły. Znajdowały się 
teraz zbyt daleko, by można je było przygnać z powrotem. A więc nie można było 
liczyć na odwrócenie uwagi Psychlosów. 
Dwudziestu Szkotów rozproszyło się po równinie, a wśród nich Dunneldeen. 
Podobnie jak Jonnie wszyscy byli zakapturzeni i mieli na sobie ubiory z 
odbijającego ciepło materiału, których używano podczas wierceń, pomalowane 
mieszanką sproszkowanej trawy i kleju wygotowanego z kopyt końskich, dzięki 
czemu czujniki na podczerwień nie mogły odróżnić ich od trawy. Wszyscy mieli za 
zadanie dotrzeć pojedynczo do składu gazu do oddychania, zabrać stamtąd skrzynki 
z małymi butlami ciśnieniowymi i wrócić do bazy. Ponieważ w Psychlosach nie 
wolno było obudzić podejrzeń, że "zwierzaki" są wrogo do nich nastawione, Szkoci 
- na wypadek spotkania z wartownikami - nie mogli mieć przy sobie broni, no i 
przede wszystkim nie mogli pozostawić po sobie żadnych śladów. Usiłowano 
protestować, gdy Jonnie oświadczył, że zamierza dotrzeć do klatki. Wyjaśnił 
jednak, że znacznie niebezpieczniej będzie na pewno w rejonie składu gazu, więc 
on ryzykuje i tak najmniej. 
Ścisnął w dłoni maczugę i zaczął podkradać się do swojego dawnego schronienia, 
gdzie miał nadzieję natknąć się na konie. I tu spotkało go następne 
rozczarowanie. Koni nie było. Być może powędrowały gdzieś, szukając lepszej 
paszy. A jeszcze ubiegłej nocy widział dwa z nich przez lornetkę. Pierwotnie 
planował, że zbliży się do klatki, prowadząc zwierzę obok siebie. Wszystkie jego 
konie umiały na rozkaz atakować przednimi kopytami, więc gdyby któryś z 
wartowników został zaalarmowany i trzeba by go było unieszkodliwić, wówczas 
wyglądałoby to tak, jak gdyby Psychlos po prostu został zaatakowany przez konia. 
Żadnych koni. Nie, stop! U stóp znajdującego się przed nim zbocza majaczyła 
jakaś ciemna plama. Westchnął z ulgą, gdy dobiegł go odgłos chrupania suchej 
trawy. Okazało się, że to był tylko Blodgett, okaleczony koń, który z powodu 
niedowładu nóg nie mógł prawdopodobnie zbyt daleko odejść. Trudno! Lepszy 
Blodgett niż nic. Koń trącił go pyskiem na powitanie, ale usłuchał polecenia, by 
zachowywał się cicho. 
Z ręką na pysku zwierzęcia, zatrzymując się co parę stóp, Jonnie cicho zbliżał 
się do klatki. Gdyby udało mu się podejść do wartownika na odległość 
umożliwiającą atak, gdyby Blodgett pamiętał, czego go uczono, i gdyby jego 
przetrącony grzbiet na to pozwolił, dałoby się usunąć wartownika. 
W poświacie przyćmionego zielonego światła palącego się w którejś z kopuł 
zamajaczyła sylwetka Psychlosa. Dwadzieścia stóp. Piętnaście stóp. Dziesięć 
stóp... Wartownik nagle odwrócił się czymś zaalarmowany. Dziesięć stóp! 
Doskonała odległość do ataku. 
Jonnie zamierzył się już maczugą, gdy nagle usłyszał jakieś trzaski i 
przebijający się przez nie szept. Wiedział, co to było: radiotelefon. 
Psychlos podniósł do góry swój nieporęczny, o długości sześciu stóp miotacz 
energii i zamamrotał coś wewnątrz hełmu w odpowiedzi. Ten drugi musiał znajdować 
się gdzieś w dole, w okolicach składu. Czyżby zauważono któregoś ze Szkotów? 
Czyżby cała operacja była spalona? Wartownik zaczął oddalać się od klatki w 
kierunku znajdujących się po drugiej stronie bary składów. 
Cokolwiek jednak tam się działo, Jonnie miał do spełnienia własną misję. Szybko 
podszedł do drewnianej bariery. 
- Chrissie! - wyszeptał w ciemność na tyle głośno, na ile mógł sobie pozwolić. 
Cisza. - Chrissie! - szepnął niecierpliwie. 
- Jonnie? - odpowiedział mu szept. Był to głos Pattie. 
- Tak. Gdzie jest Chrissie? 
- Jest tu... Jonnie! - w szepcie Pattie słychać było łzy. Jonnie, nie mamy w 
ogóle wody. Rury zamarzły. 
Głos dziewczynki brzmiał bardzo słabo - prawdopodobnie była chora. W powietrzu 
unosił się nieprzyjemny fetor i w zielonkawym mroku Jonnie spostrzegł po 
zewnętrznej stronie drzwi stos zdechłych szczurów, które się już rozkładały. 
- Czy macie jeszcze jakąś żywność? 
- Bardzo mało. I od tygodnia nie mamy już drewna opałowego. 
Jonnie czuł, jak ogarnia go wściekłość, ale musiał działać szybko. Miał bardzo 
mało czasu. 
- A Chrissie? 
- Ma gorączkę. Leży tu i nie odpowiada na moje pytania. Jonnie, pomóż nam, 
proszę cię! 
- Wytrzymajcie! - szepnął Jonnie chrypliwie. - Za dzień lub dwa otrzymacie 
pomoc, obiecuję. Powiedz to Chrissie! Postaraj się, żeby to zrozumiała! - 
Chwilowo nie mógł zdziałać zbyt wiele. - Czy w basenie jest lód? 
- Trochę. Bardzo brudny. 
- Rozpuść go w dłoniach! Pattie, musisz wytrzymać dzień lub dwa! 
- Spróbuję. 
- Powiedz Chrissie, że tu byłem! Powiedz jej... - Jonnie myślał gorączkowo, jak 
dodać nieszczęsnym istotom otuchy. Powiedz, że ją kocham! - Teraz dopiero zdał 
sobie sprawę, jak bliskie było to prawdy. 
Od strony składu dobiegł go jakiś dźwięk. Jonnie zorientował się, że nie może tu 
już dłużej pozostać. Coś, a raczej ktoś tam w dole znalazł się w tarapatach. 
Trzymając Blodgetta za grzywę i ciągnąc go ze sobą, dobiegł na drugą stronę 
bazy. Ze szczytu pagórka popatrzył w dół, w kierunku składu. Nie widział tam 
żadnych świateł. Nie! Było jedno. Do magazynu zbliżało się dwóch wartowników. 
Jonnie ukrył się za koniem, zanim przesunął się po nim snop światła. 
- To tylko jeden z tych przeklętych koni - powiedział jakiś głos. - Mówię ci, że 
coś się dzieje z prawej strony składu. Włącz przeszukiwacz! 
Z budynku dobiegł głuchy odgłos, jakby przewracanej skrzyni. 
- Tam coś jest - powiedział wartownik. 
Ruszyli do przodu. Jonnie skradał się wraz z koniem za nimi. Teraz zobaczył, co 
się stało. Niedbale ułożony stos skrzyń wywrócił się, gdy ktoś poruszył jedną z 
nich. W chwilę później zobaczył uciekającego Szkota. Wartownik dostrzegł go 
także i podniósł miotacz. 
Zatrzęsło nim przerażenie. Psychlosi dowiedzą się, że zwierzaki coś przeciwko 
nim knują. Ranny lub zabity Szkot w kamuflującym ubiorze będzie na to 
wystarczającym dowodem. Psychlosi zemszczą się. Zmiotą ich z powierzchni Ziemi. 
Dwadzieścia stóp przed nim wartownik odbezpieczał miotacz i przymierzał się do 
strzału. Maczuga jak piorun grzmotnęła go w sam środek pleców. Jonnie rzucił się 
do przodu, teraz już zupełnie bezbronny. Drugi wartownik odwrócił się 
gwałtownie, oślepiając Jonniego latarką. Podniósł do góry miotacz, lecz Jonnie 
był już przy nim. Łapiąc za lufę potężnego miotacza, szarpnął z całych sił, 
wyrwał zaskoczonemu Psychlosowi z łapy i zdzielił go kolbą w brzuch. Wartownik 
zgiął się wpół i wtedy Jonnie uderzył jeszcze raz, w hełm. Mocowanie hełmu 
pękło. Psychlos rozpaczliwie łapał ustami powietrze, które dostało się pod 
maskę. Runął na ziemię i tam znieruchomiał. 
Jonnie sądził że załatwił już sprawę wartowników do końca... ale się mylił. 
Zadrżał grunt... Trzeci wartownik zbliżał się biegiem. Trzymając ciężki miotacz 
za lufę, Jonnie cisnął nim w nadbiegającego. Kolba trafiła w wizjer hełmu. 
Rozległ się trzask pękającego szkła i syk ulatniającego się gazu. Psychlos 
zwalił się w drgawkach na ziemię. 
"Cholera! - myślał Jonnie w panice. - Jak wyjaśnić śmierć trzech wartowników?" 
Jeśli zaraz czegoś nie wymyśli, Psychlosi wszystko wykryją. Zmusił się do 
spokoju. Słyszał, że Blodgett gdzieś ucieka. Z jakiejś kopuły dobiegło go 
trzaśnięcie drzwi. Niedługo zaroi się tutaj od Psychlosów. Zgasił latarkę. 
Grzebiąc po kieszeniach, szukał rzemienia. Znalazł jeden, później drugi. Związał 
je razem. Podniósł z ziemi miotacz pierwszego wartownika i przywiązał koniec 
przedłużonego rzemienia do spustu. Potem z całej siły wcisnął lufę w grunt, 
zatykając ją ziemią. Przygarbił się za osłoną, którą stanowiło ciało pierwszego 
wartownika. Z terenu kopalni dobiegał hałas. Trzaskały drzwi. Lada chwila zjawią 
się tutaj. Upewnił się, czy był należycie osłonięty zarówno przed widokiem z 
kopalin, jak i przed efektem wybuchu, i pociągnął za rzemień. Zatkany miotacz 
eksplodował jak bomba. Gdy ziemia i odłamki skał opadły, Jonnie pędził już w 
kierunku swojej bazy. 
W dwie godziny później, zmordowany biegiem, dotarł do swoich. Robert Lis zadbał 
o to, by baza nie była nadmiernie oświetlona i zorganizował ją na wypadek 
ewentualnego pościgu. Gdy Szkoci zaczęli pojedynczo powracać z wyprawy, ukrywał 
przemyślnie w suterenie przyniesione skrzynki z gazem, a przybywających 
gromadził w milczącą grupę w słabo oświetlonym audytorium. Miał w pogotowiu 
piętnastu Szkotów uzbrojonych w pistolety maszynowe, a samoloty do przewozu 
personelu ustawił w linię na wypadek, gdyby musieli się nagle ewakuować. 
Pochowano ubiory kamuflujące, nie pozostawiono żadnych śladów. Lis był 
niezastąpiony. 
- Czy pozostawiliśmy tam kogoś? - zapytał Jonnie, łapiąc oddech. 
- Dziewiętnastu wróciło - odparł Robert Lis. - Dunneldeen jeszcze tam-jest. 
Jonnie powiódł wzrokiem po zgromadzonych, którzy doprowadzali się do normalnego 
wyglądu, porządkując berety, usuwając z ubiorów trawę, odprężając się. Wszedł 
goniec z posterunku obserwacyjnego na dachu, wyposażony w lornetkę noktowizyjną, 
i przekazał meldunek: 
- Nie widać żadnej pogoni. Żaden z samolotów nie wystartował. 
Słyszeliśmy jakąś piekielną eksplozję - powiedział Robert Lis. 
- To ciężki miotacz - wyjaśnił Jonnie. - Jeśli ma zatkaną lufę, wówczas ładunek 
energetyczny odbija do tyłu i powoduje eksplozję całego magazynku liczącego 
pięćset ładunków. 
- Odbiło się to, bez wątpienia, niezłym echem - rzekł Robert Lis. - Usłyszeliśmy 
wybuch nawet tutaj, w odległości dobrych paru mil. 
- Takie wybuchy są głośne - odparł Jonnie, siadając na jednej z ław i dysząc 
jeszcze z wysiłku. - Muszę wykombinować, w jaki sposób przesłać Terlowi 
wiadomość. Chrissie jest chora, nie mają wody ani drewna na opał. 
Szkoci zastygli w napięciu. Jeden z nich wysyczał: 
- Psychlosi! 
- Wymyślę jakiś sposób, żeby wysłać wiadomość. Czy widziałeś gdzieś 
Dunneldeena?! - krzyknął do stojącego przy drzwiach gońca. 
Szkot wrócił biegiem na punkt obserwacyjny. Wszyscy zastygli w oczekiwaniu. 
Mijały minuty. Minęło pół godziny. W końcu Robert podniósł się i powiedział; 
- No cóż, mimo niefortunnej sytuacji, lepiej będzie, jeśli... 
Przerwał mu głuchy tupot stóp. 
W drzwi, jak burza, wpadł Dunneldeen i rzucił się na ławę, ciężko dysząc. 
Poprzez jego sapanie przebijał śmiech. 
- Ani śladu pościgu! - zameldował gromko obserwator. 
Napięcie zelżało. 
Dunneldeen przekazał pastorowi skrzynkę z butlami gazu, a ten natychmiast 
pośpieszył, by ukryć ją na wypadek poszukiwań. 
- Żadne samoloty nie wystartowały! - wrzasnął obserwator zza progu. 
- To dobrze, przynajmniej chwilowo - rzekł Robert Lis. O ile te diabły nie 
czekają tylko na świt. 
- Nie przylecą tu - wykrztusił Dunneldeen. 
Pomieszczenie zaczęło zapełniać się pozostałymi Szkotami. Zabezpieczano 
pistolety maszynowe. Ze stojących w pogotowiu samolotów przyszli piloci. Nawet 
kobiety zaglądały przez drzwi. Nikt jeszcze nie wiedział, co się właściwie 
wydarzyło. Dunneldeen powoli dochodził do siebie, a pastor krążył po 
pomieszczeniu i serwował małe porcje whisky. 
- Zostałem specjalnie z tyłu, żeby zobaczyć, co Psychlosi będą robili - 
powiedział rozradowany Dunneldeen. - Ooo, i trzeba było widzieć naszego 
Jonniego! 
Jego sprawozdanie było niezwykle barwne. Był jednym z ostatnich, którzy dotarli 
do składu i gdy potrącił jedną ze skrzyń, cały stos się zwalił. Uciekał 
zygzakiem, ale zatoczywszy koło, powrócił, żeby ewentualnie udzielić pomocy 
Jonniemu. 
- Ale Jonnie nie potrzebował żadnej pomocy! - wykrzyknął i opowiedział, jak to 
Jonnie zabił trzech Psychlosów "gołymi rękami i kolbą miotacza", jak "wysadził 
to wszystko aż pod niebiosa" i "wyglądał jak Dawid walczący z trzema Goliatami". 
- Nie będzie żadnego pościgu - kontynuował Dunneldeen. Ukryłem się za koniem w 
odległości dwustu stóp i obserwowałem Psychlosów, którzy zgromadzili się wokół 
zabitych. Koń wcale nie ucierpiał podczas wybuchu, ale kawałek miotacza wbił się 
w bawołu, który znalazł się w pobliżu. 
- Owszem, i ja go widziałem - rzucił któryś ze Szkotów. 
- A ja wpadłem na niego, gdy dochodziłem do składu! zawołał inny. 
- Czyżby to był ten cień? 
Sala rozbrzmiewała gwarem - każdy z uczestników nocnego wypadu miał nagle coś do 
powiedzenia. 
- Z kopalni przyszedł jakiś wielki Psychlos, być może to był twój demon, Jonnie 
- kontynuował Dunneldeen - i oświetlał latarką wszystko dookoła. Psychlosi 
doszli w końcu do przekonania, iż to bawół przewrócił skrzynie i że strażnicy 
zaczaili się, by na niego zapolować - ach, jak bardzo się za to na wartowników 
złościli - i że któryś ze strażników się potknął i podparł lufą miotacza, która 
zatkała się ziemią, i miotacz przypadkowo odpalił, zabijając ich wszystkich. 
Jonnie westchnął z ulgą. Nie miał pojęcia, że był tam jakiś bawół, ale to 
rozwiązywało cały problem, tym bardziej że udało mu się nie zostawić po sobie 
żadnych śladów. Zanim jeszcze zaczął uciekać, dosłownie w ostatniej sekundzie 
szaleńczych poszukiwań na czworakach odnalazł maczugę. 
- Co za rajd! - triumfował Dunneldeen. - I co za zuch z naszego Jonniego! 
Jonnie pociągnął łyk serwowanej przez pastora whisky, by ukryć zażenowanie. 
- Kawał hultaja z ciebie - rzekł Robert Lis do Dunneldeena. - Mogłeś zostać 
złapany. 
- Ach, trzeba było, żebyśmy wszystko wiedzieli, nie? zaśmiał się zupełnie nie 
speszony Dunneldeen. 
Wszyscy zażyczyli sobie teraz parady dudziarzy. Ale Robert Lis nie chciał dawać 
podstaw do jakichkolwiek podejrzeń, że dzisiejsza noc czymkolwiek różni się od 
innych nocy, i posłał wszystkich do łóżek. 
"No cóż - myślał Jonnie, gdy owijał się wełnianym pledem może mamy nareszcie 
detektor uranu". 
Ale Chrissie... W jaki sposób mógł zmusić Terla do przyjścia tutaj? 
5
Wymizerowany i zdenerwowany Terl jechał opancerzonym pojazdem naziemnym. Wciąż 
jeszcze nie wykrył rzeczywistych przyczyn obecności Jayeda na Ziemi. Agent IBI 
został zatrudniony przez Biuro Personalne na skromnym stanowisku sortowacza 
rudy. Sortowacze pracowali tylko wtedy, gdy pod koniec każdej zmiany napływał 
kolejny transport rudy, więc Jayed mógł niepostrzeżenie ulatniać się na całe 
godziny. Terl nie śmiał go śledzić, gdyż tamten - po dziesiątkach lat spędzonych 
w szeregach IBI - sam był mistrzem w tej dziedzinie. Próbował wplątać go w 
romans ze swoją sekretarką. Obiecywał jej złote góry, jeśli uda jej się pójść z 
Jayedem do łóżka, ale Jayed nawet nie zwrócił na nią uwagi. Po prostu 
przechodził obok niej ze zwieszoną głową, szurając nogami i konsekwentnie udając 
zwykłego, szeregowego pracownika. 
Drżącymi łapami Terl przetrząsał skrzynki z przesyłkami na Psychlo. Nie znalazł 
w nich nic pochodzącego od Jayeda. Nie było żadnych nowych typów raportów, 
żadnych podejrzanych zmian w rutynowej korespondencji. Terl spędził wiele nocy 
na dokładnym przeglądaniu poczty. Nie zdołał jednak niczego znaleźć. Zaczął się 
zastanawiać, czy IBI nie wymyśliło czasem jakichś nowych środków łączności. Ani 
Towarzystwo, ani rząd nie zajmowali się tym - nie musieli tego robić przez 
ostatnie sto tysięcy lat, wiedział o tym - ale zawsze można było wymyślić 
sposób, o jakim wciąż jeszcze nie wiedział, na przykład pisanie na próbkach rudy 
wysyłanej transfrachtem. Wymagałoby to jednak stosowania specjalnych oznakowań, 
a niczego takiego nie udało mu się wykryć. Wiedział co prawda, że rząd zazwyczaj 
interesował się tylko ogólnym wydobyciem rudy przez Towarzystwo, ponieważ 
otrzymywał z tego określony procent, ale wiedział też, że rząd mógł 
interweniować w sprawach poważnych przestępstw. 
Tak więc Terlowi nie udało się wyjaśnić, co właściwie robił tutaj Jayed. 
Obecność tajnego agenta wyposażonego w fałszywe dokumenty nie pozwoliła mu nawet 
na jedną chwilę odprężenia w ciągu ostatnich dwóch miesięcy. Wykonywał swoje 
obowiązki z pasją i nieskazitelną sumiennością, co było zupełnie sprzeczne z 
jego naturą. Na bieżąco przeprowadzał dochodzenia i odpowiadał na wszelkie 
depesze. Osobiście dokonał przeglądu technicznego dwudziestu samolotów bojowych 
oraz uzupełnił w nich paliwo i amunicję, aby sprawiać wrażenie czujnego i 
kompetentnego szefa bezpieczeństwa. 
Na temat zwierzaków sporządził banalny raport. W górnictwie zdarzały się 
niebezpieczne stanowiska pracy, trudno dostępne pokłady rudy, więc w ramach 
"nakazanego" przez Numpha eksperymentu spędził do kupy trochę miejscowych 
zwierząt, aby przekonać się, czy można je nauczyć obsługi prastarych typów 
maszyn. Stworzenia te nie były niebezpieczne i ponadto uczyły się z trudem. Nie 
kosztowało to Towarzystwa ani grosza, a mogło zwiększyć zyski, gdyby eksperyment 
się powiódł. Na razie jeszcze nie miał zbyt wielkich sukcesów w tej dziedzinie. 
Zwierzaków nie uczono niczego z dziedziny metalurgii i sposobu prowadzenia 
wojen, ponieważ zabraniały tego przepisy Towarzystwa, a poza tym stworzenia te 
były na to zbyt głupie. Żywiły się szczurami, dość pospolitymi gryzoniami na tej 
planecie. 
Wysłał ten raport normalną przesyłką, nie nadając mu żadnego stopnia pilności. 
Teraz był kryty. Taką miał przynajmniej nadzieję. Jednakże po piętnaście razy 
dziennie dochodził do wniosku, że powinien zlikwidować ludzi i sprowadzić 
maszyny z powrotem do magazynu. I po piętnaście razy dziennie postanawiał 
jeszcze się z tym wstrzymać. 
Afera z wartownikami zaniepokoiła go nie dlatego, że były trzy trupy (do 
realizacji swojego planu potrzebował zwłok Psychlosów, lecz dlatego że gdy 
wkładał ciała do trumien, w których miały one oczekiwać na następny transfracht, 
na piersi jednego z nich zauważył wypalone w futrze piętno kryminalisty. Owe 
trzy pasy, wypalane z polecenia rządu, oznaczały osobnika "pozbawionego ochrony 
prawnej, pomocy rządowej i możliwości zatrudnienia". Departament personalny na 
rodzimej planecie był bardzo beztroski. Terl napisał na ten temat raport. Przez 
chwilę nawet myślał z nadzieją, że Jayed prowadzi śledztwo w tej sprawie lub 
szuka podobnych. Ale gdy jeden z pracujących z Jayedem sortowaczy na polecenie 
Terla wspomniał mu o tym zdawkowo, nie zauważył żadnej reakcji. 
Napięcie i niepewność wprawiały Terla nieomal w stan histerii. Na dodatek tego 
ranka otrzymał od zwierzaka wiadomość, która sprawiła, że włosy na jego futrze 
dosłownie stanęły dęba ze strachu. Przeglądał, jak każdego dnia, zdjęcia 
wykonane przez bezpilotowy samolot zwiadowczy, gdy nagle zobaczył wśród nich 
zdjęcie złoża - na zaimprowizowanym lotnisku widniał ogromny napis w języku 
Psychlo: 
PILNE 
Konieczne Spotkanie. 
To samo miejsce. Ten sam czas. 
Zi... 
Ostatnia część napisu była nieczytelna, leżał na niej kawał brezentu, który 
zapewne wiatr zerwał z jakiejś maszyny. Trzęsącymi się łapami Terl usiłował 
odszukać inne zdjęcie, na którym napis byłby widoczny w całości. Na próżno! 
Zaczęła go ogarniać panika. Po chwili ochłonął. Uświadomił sobie, że był jedyną 
osobą na tej planecie, która miała dostęp do zdjęć zwiadowczych. Specjalny 
wskaźnik na ekranie odbiornika natychmiast poinformowałby go, czy ktoś inny 
korzystał z odbioru. 
Terl codziennie dokonywał przeglądu zdjęć, na bieżąco śledząc postęp prac. Na 
wszystkich zdjęciach bez trudu odszukiwał zawsze Jonniego. Chociaż wszystkie te 
zwierzęta były do siebie podobne, tego odróżniała od innych jasna broda i 
potężny wzrost. Jego stała obecność w pobliżu złoża była uspokajająca. 
Oznaczała, że zajęty pracą nie wałęsa się po okolicy. Postęp robót przy złożu 
był minimalny, ale Terl od samego początku dobrze wiedział, z jakimi kłopotami 
będzie się wiązała eksploatacja złota. Wiedział też, że zwierzaki dadzą sobie z 
tym radę bez jego pomocy. Do dziewięćdziesiątego drugiego dnia zostało jeszcze 
trochę czasu - cztery pełne miesiące. 
Uspokojony zniszczył zdjęcie, by nie trafiło w niepowołane ręce. Wyobraził 
sobie, co mogłoby się w takiej sytuacji stać, gdyby jeszcze na przykład napis na 
skale zaczynał się od jego imienia. Zaraz, zaraz, a czy się nie zaczynał? 
Zdrętwiał. Dlaczego tak szybko zniszczył zdjęcia?! Powinien był się upewnić! 
Miał wrażenie, że jest bliski pomieszania zmysłów. 
Ciemność zawisła nad czołgiem jak czarny całun. Prowadził pojazd według 
przyrządów, bez zewnętrznych świateł. Teren był zdradliwy: kiedyś było tu 
miasto, ale teraz została z niego tylko kupa ruin. Coś pojawiło się po prawej 
stronie ekranu detektora. Coś żywego! Trzymając łapę na spuście gotowych do 
odpalenia miotaczy, ostrożnie upewnił się, czy znajduje się na właściwym kursie. 
Wtedy dopiero zapalił przyćmione światło kontrolne. 
Zwierzak siedział na koniu w przewidzianym na spotkanie miejscu. Zielonkawe 
światło reflektora ogarnęło postać jeźdźca. Był tam jeszcze ktoś! Nie, to tylko 
drugi koń... Objuczony. Terl omiótł cały teren urządzeniem przeszukującym. Nie, 
nikogo więcej nie było. Skierował wzrok z powrotem na zwierzaka, który wcale nie 
wyglądał na przestraszonego. 
Mimo że wnętrze pojazdu było wypełnione gazem do oddychania, Terl miał na twarzy 
maskę. Wydobył interkom i wyrzucił go na zewnątrz przez specjalną śluzę. Aparat 
upadł na ziemię obok czołgu. Terl włączył swój i polecił: 
- Zejdź z konia i podnieś z ziemi aparat! 
Johnie ześlizgnął się z wierzchowca, podszedł i podniósł z ziemi interkom. 
Spróbował zajrzeć przez luk wejściowy do wnętrza czołgu, ale w środku było 
ciemno.
- Czy to ty pozabijałeś wartowników? - zapytał Terl. 
Johnie podniósł swój aparat do ust. Myśli przelatywały mu 'i` przez głowę jak 
błyskawice. Miał wrażenie, że Terl jest w bardzo ''' dziwnym stanie. 
- Nie straciliśmy żadnego wartownika - odparł zgodnie z prawdą. 
- Przecież wiesz, o jakich wartowników mi chodzi. O tych w bazie głównej. 
- To mieliście jakieś kłopoty? - zdziwił się Jonnie. 
Słowo "kłopoty" o mało nie przyprawiło Terla o zawrót głowy. Nie wiedział już 
nawet, czy ma jakieś kłopoty, co to są za kłopoty i skąd mogą się na niego 
zwalić. Opanował się z wysiłkiem. 
- Zasłoniłeś ostatni wiersz w napisie - oświadczył oskarżycielsko. 
- Och, czyżby? - zapytał niewinnie Johnie, który rzeczywiście celowo zasłonił 
napis, żeby zmusić Terla do przyjścia na spotkanie. - Tam było napisane: "Zima 
nadchodzi i potrzebujemy twoich rad". 
Terl uspokoił się. Chcą porady. Domyślał się, w jakiej sprawie. Wydobycie złota 
było prawie niemożliwe. Ale musiał znaleźć jakiś sposób. A on przecież był 
kiedyś najlepszym studentem w szkole górniczej. Analizując codziennie zdjęcia 
złoża wykonane przez samolot zwiadowczy, wiedział, że na wyginających się 
prętach nie można zbudować platformy. 
- Potrzebny wam jest -przenośny szyb z przedziałem drabinowym. Macie jeden w 
wyposażeniu. Przymocujcie go do lica ściany i pracujcie z wnętrza! - poradził. 
- W porządku - odparł Johnie. - Spróbujemy. Potrzebujemy też jakiegoś 
zabezpieczenia przed uranem - dodał po chwili. 
- Dlaczego? 
- W tych górach jest uran - odparł Johnie. 
- W złocie? 
- Nie przypuszczam. Ale na pewno w dolinach i wokół nich - Johnie powiedział to 
z naciskiem. Nie chciał dopuszczać Terla w pobliże złoża. - Widziałem, jak 
ludzie pokrywali się krostami na całym ciele - dodał. - Chcę wiedzieć, jak się 
można przed nim uchronić? 
- Wokół planet i słońc takich jak te zawsze występuje promieniowanie. Stosunkowo 
niewielkie. To właśnie dlatego maski do oddychania mają wizjery wykonane ze 
szkła ołowiowego. I dlatego wszystkie kopuły kabin są zrobione również z takiego 
szkła. Wy go jednak nie macie. 
- Czy możesz zapalić światło? - zapytał Jonnie. 
- Nie chcę zapalać żadnych świateł! 
- Myślisz, że ktoś cię śledzi? 
- Nie. Ten wirujący dysk na dachu to jest neutralizator fal wykrywających. Nie 
musisz się martwić o to, że ktoś nas śledzi. 
- Zapal więc światło i poświeć na to! - powiedział Jonnie, kładąc na masce 
czołgu worek zdjęty z jucznego konia. Wysypał jego zawartość. Kwarc i złoto 
roziskrzyły się w świetle reflektorów. Psychlos siedział i patrzył, z trudem 
przełykając ślinę. - Jest tam tego cała tona - dodał chłopak. 
Terl nie odrywał wzroku od złota. Jonnie wziął w rękę kawałek rudy i podniósł do 
góry. 
- My dotrzymujemy naszych zobowiązań. Ty też musisz dotrzymywać swoich. 
- Co przez to rozumiesz? - zapytał Terl. 
- Przyrzekłeś zaopatrywać kobiety w żywność, wodę i drewno opałowe. 
- Och, obietnice. - Terl wzruszył ramionami. 
Jonnie zaczął zgarniać złoto z powrotem do worka. Psychlos poruszył się 
niespokojnie. 
- Przestań! Skąd wiesz, że nikt nie dba o nie? 
Chłopak przestał zgarniać złoto. Pochylił się tak, że światło padało mu na 
twarz. Postukał się palcem w czoło. 
- Jest w ludziach coś, o czym nie wiesz. Niektórzy mają określone zdolności 
psychiczne - powiedział. - Ja mam takie zdolności w odniesieniu do tych kobiet. 
- To znaczy, że wiesz to bez radia, czy tak? - Terl czytał coś na ten temat, ale 
nie miał pojęcia, że te przeklęte zwierzaki mogą się czymś takim posługiwać. 
- Tak - odparł Jonnie. - Jeśli któraś z nich nie czuje się dobrze lub się ją 
zaniedbuje, to ja natychmiast wiem o tym. Tu jest pakunek, w którym jest żywność 
i woda, krzemienie i drewno opałowe, ciepłe ubrania i mały namiot. Zaraz go 
przywiążę na dachu czołgu, a ty natychmiast po powrocie do bary masz go 
dostarczyć do klatki. Dopilnuj także, żeby woda dopływała do zbiornika. I 
pozabieraj stamtąd tych swoich wartowników! Nie są potrzebni. 
- Skąd wiesz, że byli tam jacyś wartownicy? - zapytał podejrzliwie Terl. 
- Sam mi to przecież dzisiaj powiedziałeś - odparł Jonnie. - A moje przeczucia 
mówią mi, że wartownicy drażnią kobiety. 
- Nie będziesz wydawał mi żadnych rozkazów! - najeżył się tamten. 
- Terl, jeśli nie zadbasz właściwie o kobiety, to może mi wpaść do głowy taki 
pomysł, żeby się przespacerować do tych wartowników i wspomnieć im coś, o czym 
wiem. 
- Co? - zaszemrał Terl. 
- Po prostu coś, o czym wiem. Podejrzewam, że możesz mieć przez to sporo 
kłopotów. 
Terl pomyślał, że chyba dobrze jednak będzie usunąć wartowników. 
- I gdybym nie zrobił tych wszystkich rzeczy, ty będziesz o tym wiedział? - 
zapytał. 
- Tak! 
- I co wtedy zrobisz ze złotem? 
- Zatrzymam je dla siebie -.odrzekł Jonnie i znów zaczął zgarniać złoto do 
worka. 
Bursztynowe oczy Psychlosa zwęziły się. Zawarczał zdławionym wściekłością 
głosem: 
- Słuchaj no! Słyszałeś kiedy o bezpilotowym bombowcu? Ha! Myślę, że nie 
słyszałeś! Otóż powiem ci coś, zwierzaku: mogę posłać go wprost nad twój obóz, 
wprost nad dowolny schron, i zmieść was z powierzchni Ziemi. I wszystko za 
pomocą zdalnego sterowania! Nie jesteś tak bezpieczny, jak ci się wydaje, 
zwierzaku! 
Jonnie stał nieruchomo i spoglądał w ciemne okna czołgu. 
- Ty, zwierzaku - warczał dalej Terl - będziesz wydobywał złoto, dostarczał mi 
je i zakończysz prace do dziewięćdziesiątego pierwszego dnia. A jeśli tego nie 
zrobisz, to zniszczę ciebie i wszystkie zwierzaki na tej planecie i poślę was 
wszystkich do piekła. Słyszysz mnie, do piekła! - Głos mu się załamał w 
histerycznym wrzasku; przerwał, łapiąc oddech. 
- A gdy nadejdzie dziewięćdziesiąty pierwszy dzień i wszystko będzie zrobione? - 
zapytał Jonnie. 
Terl szczeknął ostrym, histerycznym śmiechem. Czuł, że musi koniecznie zapanować 
nad sobą. 
- Wtedy dostaniecie zapłatę! - krzyknął. 
- Dotrzymaj więc tylko swoich zobowiązań, a my dostarczymy złoto. 
Terl uspokajał się powoli. Przestraszył zwierzaka. Wszystko będzie dobrze. 
Wszystko się ułoży. 
- Przywiąż ten swój tobół! Przekażę go kobietom i zajmę się wartownikami. Ale 
nie zapominaj o ładunkach wybuchowych na obrożach. Jeden fałszywy ruch i twoje 
stworzenia będą martwe! 
Jonnie umocował pakunek na dachu pojazdu. Przy okazji niepostrzeżenie odkręcił 
neutralizator i zsunął go na ziemię. Terl prawdopodobnie pomyśli, że strąciły go 
gałęzie. A jemu może się przydać... Zgarnął rudę z powrotem do worka. 
Terl zgasił reflektor oświetlający maskę pojazdu i odjechał bez pożegnania. W 
chwilę później, gdy czołg rozpłynął się już w mroku, zza ściany zrujnowanego 
budynku wychynął Dunneldeen, trzymający pistolet maszynowy w spoconych dłoniach. 
Gwizdnął krótko. Z innych kryjówek wyskoczyło dziesięciu dalszych Szkotów. Był 
wśród nich Robert Lis. 
- Ten demon - powiedział Robert Lis - jest na pograniczu obłędu. Czy zauważyłeś 
histerię w jego głosie? Coś, o czym nie wiemy, doprowadza go do szału. McTyler, 
ty znasz tego demona. Czy powiedziałbyś, że on zaczyna mieć fioła? 
- Czy przypuszczasz, że chciał cię zabić, gdy tu jechał? dorzucił Dunneldeen. - 
Ale ty świetnie dałeś sobie radę, Jonnie McTyler. 
- Jest na pewno bardzo niebezpieczny - powiedział zamyślony Jonnie. Obłąkany 
Terl stanowił dla nich znacznie większe zagrożenie niż Terl przewrotny i 
okrutny. 
W dwie godziny później Jonnie zobaczył ogień, malutki punkcik w odległej klatce. 
Wyśle w najbliższym czasie zwiadowcę, który sprawdzi, czy usunięto wartowników, 
a później sam pojedzie zobaczyć się z Chrissie. 
9 
1
Opady śniegu opóźniały się, ale gdy śnieżyce wreszcie się rozpoczęły, swoją 
gwałtownością prawie uniemożliwiły jakiekolwiek prace na złożu. 
Przenośny szyb nie bardzo nadawał się do użytku. Jonnie starał się pomagać ze 
wszystkich sił, pilotując przegrzewającą się platformę podczas wwiercania 
kolejnych prętów, wisząc na linach ponad ziejącą przepaścią, dodając innym 
odwagi. I kiedy prawie im się już udało, kiedy zdołali wydobyć kolejne 
dziewięćdziesiąt funtów złota, zima spadła na nich z całą zajadłością. 
Huraganowe wichry strąciły przenośny szyb. Na szczęście tuż przed wypadkiem 
opuściła go jedna zmiana, a druga nie zdążyła wejść, tak że obyło się bez ofiar. 
Wyczekiwano na ustanie nawałnicy śnieżnej, aby zobaczyć, co jeszcze da się 
zrobić. Obowiązywała ich zasada, aby zawsze sprawiać wrażenie, że są bardzo 
zapracowani, gdyż zgodnie z opinią Roberta Lisa Terl nie wykona żadnych 
gwałtownych ruchów dopóty, dopóki będzie miał nadzieję na zdobycie większej 
ilości złota. Szczęśliwie, sypiący śnieg uniemożliwiał robienie jakichkolwiek 
zdjęć przez samolot zwiadowczy. 
Wszyscy zapewniali Jonniego, że nie musi być razem z nimi przez cały czas. Jeden 
z jego sobowtórów - każdy podczas swojej zmiany - zawsze był na widoku, gdy 
przelatywał samolot. Trzyzmianowa organizacja pracy była niezbędna, gdyż żaden 
zespół nie mógł wytrzymać na przejmującym mrozie dłużej niż dwie godziny. 
Tak więc Jonniego nie było tego dnia na złożu. Poprzez sypiący śnieg leciał wraz 
z trzema innymi Szkotami do miejsca zwanego niegdyś Uravan. 
Historyk McDermott wykazywał duże umiejętności w gromadzeniu różnych informacji 
ze szczątków znajdowanych książek. Przydzielono mu do pomocy młodego, 
utalentowanego zwiadowcę, którego wysyłał na poszukiwanie starych map i ksiąg. I 
to właśnie McDermott znalazł gdzieś informację, że Uravan posiadał "jeden z 
największych na świecie pokładów uranu". Miał on rzekomo znajdować się w 
odległości dwustu dwudziestu mil w kierunku zachodnim od bazy, zaraz za 
olbrzymim, charakterystycznym płaskowyżem. Z tego też względu Jonnie, jeden z 
pilotów i Argus McTavish ruszyli w drogę. Któż to mógł wiedzieć, a nuż im się 
poszczęści! Argus McTavish był zachwycony. Wymyślał on różne ulepszenia 
mechaniczne i uruchamiał niesprawny sprzęt. Jonnie uczył go i kilku innych 
Szkotów elektroniki i mechaniki. Wszyscy osiągali w nauce dobre wyniki, ale 
Argus był prawdziwą gwiazdą. Wojowniczy, entuzjastyczny optymista był absolutnie 
pewien, że znajdą całe góry uranu gotowego do nabierania szuflą do pojemników. 
Jonnie był znacznie bardziej sceptyczny. Przede wszystkim wciąż jeszcze nie 
mieli żadnej ochrony przed promieniowaniem. Liczył jedynie na to, że w kopalni 
pozostało wystarczająco dużo uranu, aby można było przeprowadzić doświadczenia z 
gazem do oddychania. 
Śnieżyca ograniczała widzialność do minimum, na szczęście udało im się jednak w 
końcu wyrwać z zamieci. Rozpościerała się pod nimi panorama zachodnich Gór 
Skalistych. Widok majestatycznych, połyskujących w promieniach przedpołudniowego 
słońca gór zapierał oddech w piersiach. 
- Szkocja może jest najlepszym krajem na świecie - stwierdził z uznaniem drugi 
pilot - ale nie jest aż tak piękna! 
Jonnie zwiększył prędkość. Zauważył już płaskowyż i według starej mapy szkolnej, 
którą trzymał przed sobą, ustalił przypuszczalne położenie Uravanu. Pomimo 
gęstego śniegu można było dostrzec, którędy przebiegała stara kręta droga. 
Zniżył samolot i trzymając się nisko nad drogą, dotarł do miasta. Musiał to być 
Uravan. Świeży śnieg zachrzęścił pod samolotem, gdy wylądowali przed jakimiś 
budynkami. Argus McTavish wyskoczył z samolotu pierwszy. Wpadł jak huragan do 
najbliżej stojącego budynku i po chwili był już z powrotem. 
- To rzeczywiście Uravan! - krzyknął radośnie. 
W uniesionej ręce trzymał jakieś postrzępione skrawki papieru. Jonnie 
przygotował sprzęt. Przez pół nocy razem z Angusem pracowali nad urządzeniem, 
którym mogliby zdalnie otwierać i zamykać zawór regulujący wypływ gazu. Teraz 
pozostało im tylko znaleźć miejsce, w którym występowało promieniowanie, i 
wykonać próbę. Po żmudnych poszukiwaniach udało im się natrafić na kilka 
kawałków rudy. Rozpoczęli doświadczenia. Rozbijali bryłę, wkładali do wnętrza 
nabój z gazem, wycofywali się, za pomocą sterownika powodowali niewielką emisję 
gazu i czekali, czy pokaże się płomień małej eksplozji. Po tuzinie prób Argus 
doszedł do wniosku, iż przyczyną niepowodzenia musi być brak gazu w naboju. 
Odkręcił zawór tuż przed własnym nosem i rozkaszlał się natychmiast. Nabój nie 
był pusty. Musieli szukać dalej. Schodzili w dół szybów i przedzierali się przez 
niebezpieczne urobiska. Zużyli pięć nabojów gazu do oddychania. Bez efektów. 
Jonnie powoli tracił nadzieję. Polecił Argusowi i pilotowi kontynuować próby, a 
sam postanowił rozejrzeć się jeszcze wśród ruin. Budynki były jednak tak 
poniszczone, że nie mógł domyślić się, jakie było ich pierwotne przeznaczenie. 
Wrócił do samolotu i zrezygnowany opadł na fotel. Wyglądało na to, że teren 
został wyeksploatowany jeszcze przed atakiem Psychlosów, i to wyeksploatowany 
tak dokładnie, że nawet materiały odpadowe nie były już radioaktywne. 
Usłyszał kroki. Nadbiegał Argus i już z daleka krzyczał: 
- Działa! Działa! 
Jonnie wyszedł z samolotu. Zdyszany Szkot trzymał pod pachą jakiś przedmiot, 
który wyglądał na część prawie zupełnie zniszczonej gabloty. Był w niej kawałek 
rudy, a pod nim mosiężna tabliczka z jakimś nie dającym się odcyfrować napisem. 
W ramie tkwił jeszcze kawałek grubego szkła. Jonnie przyglądał się dokładnie 
czarnobrązowej rudzie. Napis na tabliczce był niemal nieczytelny, w jednym 
jednak miejscu widniało kilka liter w miarę wyraźnych. Jonnie z wysiłkiem starał 
się je odczytać. Stwierdził w końcu, że ta część napisu mogła brzmieć: BLENDA 
SMOLISTA. 
- Popatrz uważnie! - zawołał Argus. - Zaraz ci pokażę! 
Wziął ramę i postawił ją około trzydziestu stóp dalej. Skierował wylot jednego z 
nabojów z gazem na próbkę rudy i wrócił do Jonniego. Wcisnął przełącznik. 
Nastąpiła mała eksplozja. 
- Zrobię to jeszcze raz! - zaproponował radośnie. 
- Blenda smolista - powiedział Jonnie, który wiele na ten temat czytał - to jest 
ruda uranu, będąca źródłem wielu radioaktywnych izotopów. Gdzie ją znaleźliście? 
Argus zaprowadził go do zrujnowanego budynku. Muzeum! To było muzeum! Znaleźli w 
nim resztki innych eksponatów. Różowy kwarc, hematyt, które zapewne nie 
pochodziły z tych okolic. Może więc blenda smolista również tu nie występowała? 
- Cieszę się, że próba się udała - powiedział Jonnie. - Ale jeśli nawet choć 
trochę uranu zostało pod nami, to jest on zbyt głęboko, byśmy mogli się do niego 
dobrać. Nazbieraj więcej tego szkła, zapewne jest z ołowiu, i dobrze zabezpiecz 
ten kawałek rudy. Zabierzemy go do domu. 
Czuł ogarniające go przygnębienie. Kopalnia wyglądała na całkowicie 
wyeksploatowaną. Gdzież więc, na miłość boską, mogli znależć uran - dużo uranu? 
Gdzie? 
2
Jonnie z przerażeniem spoglądał w głąb kanionu na platformę wiertniczą, która 
znajdowała się tuż nad powierzchnią rzeki. 
Wydarzyło się to w następnym dniu po ich powrocie z Uravanu. Zamieć już ucichła, 
wszystko wokół iskrzyło się bielą świeżego śniegu. Mróz był siarczysty, 
potęgowany jeszcze przez silny wiatr. Na platformie znajdowało się dwóch 
Szkotów: jednym z nich był Dunneldeen, drugim - czarnowłosy młodzieniec o 
imieniu Andrew. Próbowali wydobyć przenośny szyb, który runął w dół, częściowo 
wpadając do zamarzniętej rzeki. O część pozostałą na brzegu Szkoci zaczepili 
opuszczony z platformy hak i usiłowali podciągnąć szyb do góry. Strumienie 
lodowatej wody zalewały platformę i zamarzając niemal natychmiast, zwiększały 
jej ciężar. 
Jonnie leciał z bazy małym samolotem pasażerskim z zamiarem wypróbowania nowej 
metody wydobywania złota. Miał na pokładzie tylko starego doktora McDermotta, 
który wprosił się na lot, chcąc obejrzeć złoże i napisać poemat o śnieżnej 
zamieci. Gdy zbliżali się już do celu, Jonnie wyłapał w eterze głosy pracujących 
na platformie Szkotów, wyposażonych w radiotelefony. 
- Odpuść hamulce bębna, Andrew! - głos Dunneldeena był pełen napięcia. - Silniki 
się przegrzewają! 
- Nie odczepią się. Zamarzły! 
- Spróbuj więc odczepić haki od szybu! 
- Nawet nie drgną, Dunneldeen! A szyb najpewniej zahaczył o coś pod lodem! 
Z głośnika dobiegał skowyt przeciążonych silników. Jonnie zdawał sobie sprawę, 
że Szkoci chcą zdążyć uporać się z wyciągnięciem szybu, zanim nadleci samolot 
zwiadowczy - Terl powinien oglądać zdjęcia prac górniczych, a nie górniczych 
katastrof. 
Wiedział jednak dobrze, co się za chwilę wydarzy. Nie można było odczepić 
platformy od szybu, a platforma lada moment mogła stanąć w płomieniach. Trzeba 
było ich wyciągnąć, zanim nie będzie za późno. Musiał zaryzykować. 
- Doktorze! - zawołał. - Przygotuj się! Zaraz zostaniesz bohaterem! 
- O mój Boże! 
- Otwórz boczne drzwi i wyrzuć na zewnątrz liny ratownicze! I sprawdź, czy są 
dobrze zamocowane! 
Stary człowiek kręcił się bezradnie, rzucając się na szpule i sploty kabli 
zalegające tył samolotu. 
- Trzymaj się! - krzyknął Jonnie. 
Rzucił samolot pionowo w dół, w huczącą przepaść. Żołądek doktora McDermotta 
pozostał tysiąc stóp wyżej. Ściany kanionu przemykały obok otwartych drzwi 
samolotu, a on gapił się na to z otwartymi ustami, ledwie utrzymując się na 
nogach. Jonnie włączył nadajnik. 
- Dunneldeen! - wrzasnął do mikrofonu. - Przygotuj się do porzucenia tego złomu! 
Z obudowy silnika platformy wydobywał się niebieskawy dym. Andrew walił młotem w 
skorupę lodową pokrywającą windę. Potem złapał butlę acetylenową, usiłując 
odkręcić jej zawór regulacyjny, by przepalić linę, ale wszystko było dokładnie 
oblodzone. Jonnie zniżył samolot i zatrzymał go dwadzieścia pięć stóp ponad 
platformą. 
- Doktorze! - krzyknął. - Wyrzuć na zewnątrz te liny! 
Stary człowiek marudził przy szpulach z kablami. Znalazł wreszcie koniec liny i 
wyrzucił ją na zewnątrz. Jonnie manewrował samolotem tak, by zawisnąć nad 
platformą. 
- Nie mogę znaleźć końca drugiego kabla! - lamentował doktor McDermott. 
- Łapcie linę! - krzyknął do mikrofonu Jonnie. 
- Andrew, ty pierwszy! - wrzasnął Dunneldeen. 
Z obudowy silnika platformy zaczęły się wydobywać języki ognia. Andrew zdołał 
złapać linę. Jonnie uniósł samolot o dwadzieścia stóp, podciągając Szkota w górę 
i zostawiając koniec dyndającego kabla tuż nad Dunneldeenem. 
- Kapitan opuszcza statek! - krzyknął Dunneldeen. 
Jonnie powolutku nabierał wysokości. Andrew wisiał uczepiony liny dwadzieścia 
stóp pod samolotem. Pod Andrew - dwadzieścia stóp niżej - wisiał Dunneldeen. 
Oblodzone rękawice obu mężczyzn zaczęły się ślizgać po linie. Uniesienie ich o 
tysiąc stóp w górę, aż do szczytu skały, nie było w tej sytuacji możliwe. Jonnie 
patrzył w dół. Samolotem targnęło od wstrząsu, gdy platforma wybuchła 
pomarańczowym płomieniem. Ogień dosięgnął Dunneldeena. Jego buty zaczęły się 
palić. 
Jonnie opuścił samolot w dół, tak że Dunneldeen wpadł w śnieg leżący na lodowej 
skorupie, przewlókł go dobre sto stóp przez zaspy, aby ugasić ogień. Manewrując 
gwałtownie, zobaczył nagle wąską i pokrytą śniegiem półkę skalną, dziesięć stóp 
powyżej brzegu rzeki. Znowu uniósł samolot w górę i w odpowiednim momencie 
opuścił Dunneldeena na półkę. 
Rękawice Andrew, które już od pewnego czasu cal po calu ześlizgiwały się po 
linie, oderwały się zupełnie i młody Szkot spadł z wysokości dziesięciu stóp, 
trafiając na szczęście na półkę, na której podtrzymał go Dunneldeen. Tymczasem 
Jonnie, manipulując dźwigniami i przyciskami, przybliżył samolot do półki i 
otworzył drzwi. Wspomagani przez doktora McDermotta mężczyźni wgramolili się do 
wnętrza maszyny, która wzbiła się o dwa tysiące stóp do góry i wylądowała na 
szczycie. 
- Nie mo...mogłem znaleźć dru...drugiej liny... - jąkał się McDermott. 
- Nie przejmuj się! - roześmiał się Dunneldeen. - Dzięki temu odbyłem małą 
przejażdżkę po śniegu. 
Doktor McDermott uspokoił się jednak dopiero wówczas, gdy okazało się, że 
Dunneldeen nie poparzył sobie nóg. 
- Miałem szansę zostać bohaterem - narzekał - i sfuszerowałem! 
- Ależ zrobiłeś wszystko naprawdę znakomicie! - uspokajał go Andrew. 
Jonnie wysiadł z samolotu ~ podszedł do krawędzi kanionu. Reszta Szkotów, którzy 
z napięciem obserwowali ich dramatyczne zmagania, podążyła za nim. Spojrzeli w 
dół: szczątki platformy zniknęły już pod wodą i lodem. 
- I to byłby koniec! - powiedział Jonnie spokojnie. 
Kierownik zmiany i Dunneldeen zawołali jednocześnie: 
- Ale przecież nie możemy przerwać pracy! 
- Żadnych więcej akrobacji! - oznajmił Jonnie stanowczo. - Ani wiszenia nad tą 
przepaścią z sercem w gardle. Chodźcie za mną! 
Wrócili na lądowisko. 
- Tu, pod nami - Jonnie wskazał ręką w dół - żyła biegnie w kierunku zewnętrznej 
ściany zbocza. Jest to żyła gniazdowa. Gniazda złota prawdopodobnie zdarzają się 
co paręset stóp. Przebijemy więc do niej szyb, a potem będziemy wyrąbywać 
podziemny chodnik. Spróbujemy wybrać złoto od tyłu. 
- Ależ to pęknięcie tam przy krawędzi... Nie możemy używać materiałów 
wybuchowych. Wybuch odłupałby lico! - odezwał się ktoś po chwili milczenia. 
- Użyjemy świdrów. A potem łopat wibracyjnych do cięcia skały. Będzie to 
wymagało czasu, ale jeśli weźmiemy się solidnie do roboty, to może uda się nam 
dobrać do tej żyły. 
Podziemny chodnik? Czemu nie? Wydało się im, że jest to świetny pomysł. 
Kierownik zmiany wraz z Dunneldeenem zaczęli od razu planować, ile maszyn 
wiertniczych, spychaczy i przenośników trzeba będzie przerzucić drogą powietrzną 
na szczyt. Wszyscy mieli już dosyć wiszenia nad przepaścią w sytuacji, w której 
każdy nieostrożny ruch mógł się skończyć tragedią. 
- Zmontujcie to wszystko i puśćcie w ruch przed kolejnym przelotem samolotu 
zwiadowczego! - polecił Jonnie. - I pamiętajcie, czeka nas praca przypominająca 
wybieranie skały łyżeczką od herbaty, więc wszystkie trzy zmiany będą musiały 
pracować na okrągło. Pocieszające jest to, że przy takiej pogodzie naprawdę 
lepiej będzie się pracowało pod ziemią. A teraz zabierajmy się do dokładnego 
wyznaczenia miejsca i kierunku wykopu! 
W chwilę później rozległ się huk silników samolotu. To Dunneldeen wybierał się 
do bazy po pozostałych Szkotów i sprzęt. "Jeszcze możemy się z tym uporać" - 
pomyślał Jonnie. 
3
Zaniepokojony Zzt patrzył, jak Terl i kilku mechaników pracują przy starym 
bezpilotowym bombowcu. Olbrzymie podziemne garaże i hangary rozbrzmiewały 
pojękiwaniem wierteł i hukiem młotów. 
Od czasu ostatniego transfrachtu personelu szef transportu miał znowu komplet 
mechaników. Poza uzupełnianiem paliwa w samolotach zwiadowczych nie miał 
właściwie nic do roboty. Terl nie niepokoił go żadnymi absurdalnymi wymaganiami, 
sam obsługiwał zaparkowane na lotnisku samoloty bojowe, tak więc Zzt nie miał 
zbyt wielu powodów do narzekań. Ale taki idiotyzm? Bezpilotowy bombowiec? Zdawał 
sobie sprawę, iż lepiej będzie, jeśli porozmawia z Terlem. 
Znalazł go w olbrzymim przedziale sterowniczym samolotu, zajętego programowaniem 
pamięci komputera pokładowego. Szef ochrony, spocony i ubrudzony smarami, 
trzymał w łapie klawiaturę zdalnego programowania, przez którą wprowadzał dane 
do głównej pamięci komputera samolotu. 
- Szkocja... Szwecja... - mruczał do siebie, zaglądając do notatek i tabel, a 
potem wciskając odpowiednie przyciski. W przedziale sterowniczym nie było 
żadnych siedzeń, więc garbił się w niewygodnej pozycji, oparty o obudowę silnika 
stabilizującego. -..Rosja... Alpy... Włochy... Chiny... nie! Alpy... Indie... 
Chiny... Włochy... Afryka... 
- Terl! - zaczął Zzt nieśmiało. 
- Zamknij się! - parsknął Terl, nie podnosząc nawet oczu...Amazonia... Andy... 
Meksyk... Góry Skaliste! Góry Skaliste jeden, dwa i trzy. 
- Terl! - powtórzył Zzt. - Ten bombowiec nie latał od tysiąca lat. To jest wrak! 
- Przecież go rekonstruujemy, nie? - burknął Terl, kończąc programowanie. 
- Terl, pewnie nie wiesz, że to jest oryginalny bombowiec, który zdobył tę 
planetę. Zagazował ją jeszcze przed naszym przybyciem. 
- Więc dobrze, ja przecież też ładuję do niego kanistry z gazem! 
- Ale Terl, my już zdobyliśmy tę planetę, tysiąc lub nawet więcej lat temu. 
Jeśli teraz użyjesz gazu, choćby tylko w kilku miejscach, to może on skazić 
nasze własne kopalnie. 
- I tak wszyscy używają tam gazu do oddychania - parsknął Terl, przepychając się 
obok Zzta na tył olbrzymiego samolotu. 
Z podziemnych magazynów robotnicy wywozili na wózkach wielkie kanistry z gazem. 
Czyścili je ostrożnie, by zetrzeć warstwę wielowiekowych zanieczyszczeń. Terl 
komenderował energicznie. 
- Piętnaście kanistrów! Przywieźliście tylko czternaście. Dostarczcie tu jeszcze 
jeden! 
Kilku robotników oddaliło się szybkim krokiem, a Terl zaczął podłączać przewody 
do zaworów wylotowych zamontowanych już kanistrów, mrucząc pod nosem i 
sprawdzając zgodność szyfru. 
- Terl, ten bombowiec został zachowany tylko jako muzealny eksponat. Tego 
rodzaju sprzęt jest bardzo niebezpieczny. Zdalne sterowanie bezpilotowego 
samolotu zwiadowczego to jedna sprawa. Ono nie zakłóca sygnałów kierowania! Ale 
ten samolot ma silniki jak tuzin frachtowców rudy razem wziętych. Wysyłane przez 
niego sygnały zwrotne są zakłócane przez jego własne silniki. Może wykonać 
szarżę na ślepo i wypuścić gaz prawie w dowolnym miejscu. Te bombowce są zbyt 
kapryśne, by można ich było bezpiecznie używać. Raz wprawionych w ruch nie można 
już zatrzymać. To jest jak odpalanie transfrachtu, czyli proces nieodwracalny. 
- Zamknij się! - powiedział Terl. 
- W regulaminach mówi się - nalegał Zzt - że można ich użyć tylko w "najbardziej 
krytycznej sytuacji". A tu nie ma żadnej krytycznej sytuacji, Terl. 
- Zamknij się! - powtórzył szef bezpieczeństwa, kontynuując dopasowywanie 
przewodów. 
- I poleciłeś, aby bombowiec został na stałe zaparkowany przed komorą 
automatycznego odpalania. A nam ona jest potrzebna do obsługi frachtowców rudy. 
Bezpilotowych samolotów bojowych używa się wyłącznie do przeprowadzenia 
wstępnego uderzenia na wrogą planetę, ale potem już nigdy, chyba że w przypadku 
wycofywania się. Ale na tej planecie ani nie ma wojny, ani się z niej nie 
wycofujemy. 
Terl miał już tego dosyć. Rzucił na podłogę swoje notatki i wyprostował się. 
- Ja potrafię najlepiej ocenić te sprawy. Jeśli na jakiejś planecie nie ma 
przedstawiciela departamentu wojny, wówczas stanowisko to piastuje szef ochrony 
bezpieczeństwa. Moje rozkazy mają moc ostateczną. Ten bombowiec zostanie 
zaparkowany przed drzwiami komory odpalania i nie masz prawa go stamtąd ruszyć! 
Jeśli zaś chodzi o zdalne sterowanie - potrząsnął przed , nosem Zzta małą 
skrzynką - to trzeba tu tylko wprowadzić datę i wcisnąć przełącznik odpalania, a 
potem nie ma już żadnych kaprysów! Bombowiec poleci i wykona to, co ma wykonać! 
I dlatego będzie w stałej gotowości do lotu! 
- Wprowadzałeś do pamięci samolotu strasznie dziwne dane - powiedział Zzt. 
Terl zbliżał się do niego z wielkim kluczem maszynowym w łapie. 
- To są w języku ludzi nazwy różnych miejsc na tej planecie. Miejsca, w których 
zostawiono przy życiu ludzkie stworzenia. 
- Tę małą garstkę? - zaszemrał Zzt. 
Terl wydał z siebie jakieś nieartykułowane dźwięki i rzucił kluczem. Nie trafił. 
- Zachowujesz się tak, jak gdybyś oszalał! - Zzt miał przerażenie w oczach. 
- Tylko obce rasy mogą tracić zmysły! - zawarczał szef bezpieczeństwa. 
Zzt patrzył bezradnie, jak stary bombowiec przetaczano w stronę drzwi komory 
odpalania. 
- I właśnie tutaj ma stać! - wrzasnął Terl, nie zwracając się specjalnie do 
nikogo. - Zostanie odpalony pewnego dnia w ciągu najbliższych czterech miesięcy. 
A na pewno w dziewięćdziesiątym trzecim dniu - zachichotał. 
Zzt zastanawiał się przez moment, czy nie byłoby lepiej, gdyby zastrzelił Terla 
w jakimś odosobnionym miejscu. Od niedawna przywrócono pracownikom Towarzystwa 
prawo noszenia broni... Przypomniał sobie jednak zaraz, że Terl ukrył gdzieś 
pewną kopertę z napisem: "Na wypadek mojej śmierci". 
Kilka dni później szef transportu napomknął o całym zdarzeniu Numphowi. 
Wiedział, że dyrektor lubił polować, a użycie bombowca zniszczyłoby większość 
zwierzyny. Ale Numph tylko siedział i patrzył na niego nieruchomym wzrokiem. 
Tak więc bezpilotowy bombowiec, który kiedyś wysłano na tę planetę, by ją 
zagazować i zdobyć, zawadzając wszystkim, parkował przed drzwiami komory 
odpalania, wypełniony śmiercionośnym gazem, ze wstępnie zaprogramowanym 
komputerem pokładowym. Zzt wstrząsał się, ilekroć obok niego przechodził. Terl 
naprawdę musiał oszaleć. 
Tego wieczoru Terl w swojej kwaterze znów czuł się nieswojo. Minął kolejny 
dzień, a on nadal nie miał najmniejszego nawet pojęcia, co Jayed właściwie miał 
do wykonania i czego szukał. Przeglądając kolejne zdjęcia zwiadowcze, 
stwierdził, że zwierzaki ryły teraz pod ziemią, co było wcale mądre. 
Prawdopodobnie uda się im wydobyć złoto, a gdyby nawet się nie udało, to i tak 
miał już gotowe rozwiązanie całego problemu. 
Każdego wieczoru zaglądał do kobiet, wrzucając do klatki mięso i drewno opałowe. 
Czasami znajdował paczki po zewnętrznej stronie drzwi - wolał nie myśleć o tym, 
w jaki sposób tam docierały - i również wrzucał je do środka. Naprawił wodociąg 
i wyregulował go tak, że woda bez przeszkód dopływała do basenu. Większa z 
kobiet znów mogła siedzieć. Zawsze spoglądał na nie z niepokojem spowodowanym 
zagadką "mocy psychicznych". Zastanawiał się, która z nich wysyła impulsy i czy 
można by je odczytać na oscyloskopie. Och, trudno! Dopóki zwierzaki pracowały na 
niego w górach, dopóty będzie utrzymywał te kobiety przy życiu. Były dobrym 
hakiem na zwierzaki. Ale w dziewięćdziesiątym trzecim dniu, ha! Nie mógł liczyć 
na to, że zwierzaki będą milczeć. Musiały zostać zlikwidowane. Tym razem - 
wszystkie! 
Denerwowała go obecność Jayeda, który mógł być przeszkodą w zdobyciu złota. I to 
był błąd Jayeda... Ale jak można dokonać doskonałej zbrodni na czołowym agencie 
IBI? Samo myślenie o tym mogło przyprawić o zawrót głowy. Na razie Terl będzie 
wzorem sumienności. Musi sprawiać wrażenie, że jest najlepszym, najbardziej 
ostrożnym i czujnym szefem bezpieczeństwa, jakiego Towarzystwo kiedykolwiek 
miało w swoich szeregach. Co to mówił o nim Zzt? Że jest pomylony? Nie, on był 
po prostu sprytny. 
4
Jonnie zbliżał się do domu. W położonym nad wioską kanionie wyładowali z 
samolotu frachtowego cztery konie oraz pakunki. Para z końskich oddechów unosiła 
się w powietrzu w postaci małych, nikłych obłoczków. Powietrze na tej wysokości 
było czyste i mroźne. W czasie ostatniej zawiei śnieg pokrył wszystko białym 
puchem. Angus McTavish i pastor McGilvy towarzyszyli Jonniemu w tej wyprawie. 
Razem z nimi przybył też jeden z pilotów, by samolot mógł odlecieć, gdyby ich 
wizyta w miasteczku potrwała dłużej niż jeden dzień. 
Tydzień wcześniej Jonnie przebudził się nagle w nocy, uświadamiając sobie, że 
już wie, gdzie można znaleźć uran. W jego własnym miasteczku! Nie wiedział tego 
na pewno, ale o obecności uranu świadczyły choroby jego współmieszkańców. Być 
może nie było go tam dużo, ale prawdopodobnie znacznie więcej niż w tej 
pojedynczej bryle z Uravanu. Czuł się trochę winny, że dopiero z tego powodu 
pomyślał o rodzinnym miasteczku. Od dawna zdawał sobie sprawę, że mieszkających 
w nim ludzi trzeba gdzieś przenieść, zarówno ze względu na promieniowanie, jak i 
niebezpieczeństwo grożące im ze strony Terla. 
Wraz ze swoimi ludźmi przeszukał całe góry, by znaleźć możliwe do zamieszkania 
miejsce i dopiero wczoraj im się to udało. Odkryli małe miasteczko górnicze 
położone na zachodnich zboczach, wąską przełęczą połączone z rozległą równiną. 
Przez środek miasteczka przepływał strumyk. Budynki zachowały się W niezłym 
stanie, wiele z nich miało nawet szyby w oknach. Wokół było pełno zwierzyny i 
dzikiego bydła. I - co chyba najważniejsze - zaraz za miasteczkiem odkryli 
wejście do długiego na pół mili tunelu, który w razie niebezpieczeństwa mógł być 
wykorzystany na schron. W na pół zrujnowanym magazynie na pobliskim wzgórzu 
mieścił się skład węgla. Była to piękna miejscowość bez śladu uranu. 
Jonnie nie był pewny, czy jego dawni sąsiedzi zechcą się tam przenieść. Próbował 
ich kiedyś namówić do odejścia z gór, ale nawet jego ojciec myślał, że są to po 
prostu młodzieńcze fanaberie. Musiał jednak spróbować. Angus i pastor nalegali, 
aby wziął ich ze sobą. Wyjaśniał im niebezpieczeństwo związane z wystawieniem 
się na działanie promieniowania - nie chciał narażać ich na ryzyko. Ale Angus 
zwyczajnie pomachał butlą z gazem do oddychania i przyrzekł, że będzie wszystko 
przed nimi sprawdzał, natomiast pastor, który był mądrym i doświadczonym 
duchownym, doskonale orientował się, że Jonnie może potrzebować pomocy. 
Nie chcieli lądować blisko miasteczka. Wprawdzie jego mieszkańcy przez całe 
życie widzieli latające w górze samoloty zwiadowcze, ale maszyna lądująca w 
pobliżu mogła ich przestraszyć. Angus i pastor zostali odpowiednio 
poinstruowani: nie robić niczego, co mogłoby zaniepokoić ludzi, żadnych rozmów o 
potworach i żadnych wiadomości na temat Chrissie. I tak będzie wystarczająco 
dziwne, że wejdą do miasteczka od strony górnego kanionu - mieszkańcy wiedzieli 
przecież, że wschodnia przełęcz była zasypana śniegiem. 
Tak więc trzech jeźdźców i jeden juczny koń jechali przez halę. Porzucone chaty 
na przedmieściu były w opłakanym stanie i miały smutny wygląd. W powietrzu 
unosił się tylko cierpki zapach dymu. Gdzie pochowały się psy? Jonnie zatrzymał 
się. Zagroda, w której zazwyczaj trzymano konie, świeciła pustką. Przez chwilę 
pilnie nadsłuchiwał - ze starej stajni za zagrodą dobiegł go odgłos kopyt; 
musiał tam być koń, a może nawet kilka. Spojrzał w kierunku zagrody, do której 
jeszcze przed pierwszymi śniegami zganiano dzikie bydło: było go tam zbyt mało, 
by wystarczyło mięsa na całą zimę. Angus zsiadł z konia i zrobił test na 
promieniowanie. Czysto. Ale gdzie podziały się psy? Co prawda, nie były 
przyzwyczajone, by cokolwiek zbliżało się do miasteczka od tej strony doliny, 
jednak wydawało się to dziwne. 
Jonnie skierował się do położonego niżej gmachu sądu. Angus wysunął się do 
przodu i zrobił kolejny test. Nie było żadnej reakcji. Z pobliskich ruin wylazł 
stary pies i popatrzył na nich na wpół ślepymi oczami. Zaczął się ostrożnie 
zbliżać, szorując brzuchem po śniegu. Podpełzł do Jonniego, obwąchał jego nogę i 
nieśmiało pomachał ogonem. A potem zaskomlał radośnie. Z miasteczka dobiegło 
szczekanie kilku innych psów. Jonnie zsiadł z konia i pogłaskał zwierzę. Była to 
Pantera, jedna z suk należących do jego rodziny. Ruszył dalej piechotą, 
prowadząc za sobą konia, a pies starał się trzymać blisko jego nóg. Jakieś 
dziecko o wymizerowanej buzi wyjrzało zza rogu budynku i zaraz uciekło, 
potykając się i upadając co kilka kroków. Jonnie zatrzymał się przed budynkiem 
sądu i wszedł do środka. Drzwi były wyrwane z zawiasów, wewnątrz pusto i zimno, 
na podłodze leżał śnieg. Wyszedł na zewnątrz i objął wzrokiem ciche, zrujnowane 
miasteczko. Dojrzał dym wydobywający się z komina jego rodzinnego domu. Przedarł 
się tam przez zaspy i zastukał do drzwi. 
Z wnętrza dobiegały jakieś odgłosy, a potem drzwi uchyliły się skrzypiąc. Stała 
za nimi ciotka Ellen. Przez chwilę patrzyła na niego w milczeniu. 
- Jonnie? - wyszeptała. - Ty przecież nie żyjesz, Jonnie! 
Płacząc otworzyła szeroko drzwi. 
- Wejdź, Jonnie! Trzymałam twój pokój... ale oddaliśmy twoje rzeczy młodym 
ludziom... wchodźże, bo zimno dostaje się do wnętrza! 
- Czy w miasteczku nie panuje jakaś choroba? - zapytał Jonnie. 
- Och, nie! Nic nadzwyczajnego. Zobaczono tylko jelenia na wzgórzach i wszyscy 
mężczyźni poszli go tropić. Nie mamy zbyt wiele jedzenia, Jonnie. Zwłaszcza od 
czasu, jak nas opuściłeś. W tym momencie ciotka uświadomiła sobie, że zabrzmiało 
to jak oskarżenie. - Chciałam przez to powiedzieć... - zaczęła i znowu 
rozpłakała się. 
Jonnie czuł, że serce mu się ściska. Wyglądała staro, była wymizerowana i chuda. 
Uprzedził ją, że nie jest sam, i przywołał Angusa i pastora. Ciotka Ellen nigdy 
w życiu nie widziała cudzoziemca, więc była nieco przestraszona, ale odkłoniła 
się grzecznie przybyłym, a potem poczęstowała ich ugotowaną na kościach zupą. 
Sprawili jej radość jedząc z apetytem, przestała więc rzucać pytające spojrzenia 
w kierunku Jonniego. 
- Czy Chrissie cię odnalazła? - odważyła się w końcu zadać pytanie. 
- Chrissie żyje - odparł Jonnie. - Pattie też. 
- Tak się cieszę! Bo bardzo się martwiłam. Ale ona zawsze wykręci się sianem! A 
twój koń wrócił do domu, wiesz? 
Zaczęła znowu płakać, a potem podeszła i uściskała go mocno. W końcu poszła 
przygotować dla nich łóżka, na wypadek gdyby zostali na noc. Jonnie wyszedł na 
dwór i natknął się na to samo dziecko, które pierwsze ich spostrzegło. Wysłał je 
na wzgórza, by przywołało tropiących jelenia mężczyzn. 
Było już po czwartej, gdy cała rada miejska zebrała się wreszcie w komplecie. 
Jonnie był zdumiony, widząc, że stanowili ją jedynie stary Jimson i Brown Kulas 
Staffor. Trzeci członek rady zmarł niedawno i dotychczas nie wybrano jeszcze 
jego następcy. Jonnie rozpalił ogień w budynku sądu i ponownie zamocował drzwi. 
Przedstawił Angusa i pastora, a "rada miejska" odkłoniła się nieco nerwowo: i 
oni, podobnie jak ciotka Ellem nigdy przedtem nie widzieli cudzoziemców. Angus i 
pastor skromnie stanęli z boku. Jonnie zreferował radzie cały problem, starając 
się zrobić to możliwie ostrożnie. Mówił, że ich dolina jest niezdrowa i dlatego 
mieli tak mało dzieci, a tak wiele zgonów, więc wybrał się na poszukiwanie 
lepszej i zdrowszej okolicy i w końcu udało mu się ją znaleźć. Nowe miasteczko 
wydaje się bardzo przyjemne; wzdłuż całej głównej ulicy płynie strumyk; jest tam 
mniej śniegu, a więcej zwierzyny, i domy w znacznie lepszym stanie. Widzieli tam 
nawet trochę czarnej skały, która się rozpala do czerwoności, i w ogóle to 
bardzo sympatyczne miejsce. Było to dobre i przekonywające przemówienie. 
Stary Jimson był tym bardzo zainteresowany i generalnie nie miał nic przeciwko 
projektowi Jonniego, ale musiał jeszcze zasięgnąć opinii Browna Kulasa. A Brown 
Kulas żywił w stosunku do Jonniego zastarzałe urazy. Jonnie odjechał, a za nim 
odeszły Chrissie i Pattie - prawdopodobnie na pewną śmierć a teraz, półtora roku 
później, zjawia się oto Jonnie Goodboy Tyler z żądaniem, by porzucili swoją 
ziemię i gdzieś się przenieśli. Tutaj były ich domy. Zawsze byli tu bezpieczni. 
I na tym koniec. 
Ponieważ jeden członek rady był za, drugi - przeciw, rada miejska nie bardzo 
wiedziała, co począć. 
- Kiedyś odbywały się zebrania wszystkich mieszkańców miasteczka - podpowiedział 
Jonnie. 
- Żadne nie odbyło się za mojego życia! - wykrzyknął Brown Kulas. 
- Owszem, wiem o tym. Jedno z nich odbyło się przed trzydziestu laty w sprawie 
zmiany położenia zagród dla zwierząt. Ponieważ rada nie potrafi ustalić niczego 
sama, więc powinna zwołać na zebranie wszystkich mieszkańców. 
Nie było to w smak Brownowi Kulasowi, ale nic innego nie można było zrobić. 
Sąsiedzi i tak schodzili się z prostej ciekawości, więc Jonnie nie miał żadnych 
kłopotów z zawiadomieniem, by zgromadzili się w gmachu sądu. 
Ludzie zebrali się dopiero około piątej, gdy zapadła już ciemność. Jonnie 
naniósł więcej drewna i rozpalił ognisko. Gdy objął wzrokiem wszystkich 
siedzących na ławach i na podłodze, z twarzami oświetlonymi odblaskiem dymiącego 
ogniska, ogarnął go ogromny smutek. To byli przegrani ludzie: wyglądali 
mizernie, część była chora, a dzieci zachowywały się zbyt spokojnie. Pomyślał o 
Psychlosach i zalała go fala nienawiści. Opanował się z wysiłkiem i uśmiechnął 
do zgromadzonych, mimo że tak naprawdę chciało mu się płakać. Za zgodą rady 
rozpoczął zebranie od otwarcia pakunku. 
Były w nim prezenty. Wręczył zgromadzonym trochę suszonego mięsa, kilka pęków 
ziół do przyprawiania potraw i parę bardzo wydajnych krzemieni, z których można 
było krzesać iskry. Później wyjął kilka siekier z nierdzewnej stali i 
zademonstrował, jak można jednym ruchem siekiery przeciąć na pół wielki kawał 
drewna. Zrobiło to na zebranych ogromne wrażenie. Wyciągnął wreszcie pęk noży z 
nierdzewnej stali. Gdy pokazał, jak łatwo cięły wszystko, wśród kobiet 
zapanowało poruszenie. Porozdawał wzruszonym ludziom bezcenne przedmioty. 
Teraz przystąpił do sedna sprawy. Opowiedział szczegółowo o nowym mieście i 
dodał, że przeprowadzka będzie dość łatwa. Nie wspomniał im jednak, że polecą 
tam samolotem, gdyż wiedział, że natychmiast przestaliby mu wierzyć. Pomimo 
zaproszenia do dyskusji, nikt nie zabierał głosu. Musiał ich jeszcze czymś 
przekonać. Wyjął z torby trójkątny kawałek szkła i powiedział, że w nowym 
miasteczku mnóstwo okien miało takie właśnie szkło, które wpuszczało do środka 
światło, ale nie wpuszczało zimna. Zachęcił wszystkich, aby je obejrzeli. Jeden 
z małych chłopców skaleczył się nim, więc szybko oddano mu je z powrotem. 
Powiedział im, że to dolina powoduje wszystkie choroby, że ma w sobie truciznę, 
która utrudnia rodzenie się dzieci. Poprosił starego Jimsona o przeprowadzenie 
głosowania. Kto jest za przesiedleniem się? A kto jest za pozostaniem tutaj? 
Trzy głosy za. Piętnaście przeciw. Nie brano pod uwagę dzieci. Jonnie nie mógł 
tego tak zostawić. Podniósł się i zapytał: 
- Powiedzcie mi, proszę, dlaczego podjęliście taką właśnie decyzję? 
Wstał starszy mężczyzna - Torzence Marshall - który rozejrzał się dokoła, jakby 
szukając poparcia, i oświadczył: 
- To jest nasz dom. Tu jesteśmy bezpieczni. Dziękujemy ci za prezenty. Cieszymy 
się, że znów jesteś w domu. - I usiadł. 
Brown Kulas wyglądał na zadowolonego. Ludzie w milczeniu opuszczali salę. 
Jonnie siedział, podpierając głowę rękami. Na plecach poczuł dłoń pastora. 
- Bardzo rzadko się zdarza - powiedział pastor - by ktoś był prorokiem we 
własnym kraju. 
- To nie o to chodzi - odparł Jonnie. - Chodzi o to, że... Nie był w stanie 
dokończyć: "Biedni ludzie! Och, moi biedni ludzie!" - Czuł się pokonany. 
Późnym wieczorem poszedł na pagórek, na którym mieścił się cmentarz. Grzebał w 
śniegu tak długo, aż odnalazł miejsce, gdzie był pochowany ojciec. Zrobił z 
patyków krzyż, wydrapał na nim imię ojca i wbił go mocno w ziemię. Stał długo, 
patrząc na malutki kopczyk. Jego ojciec też nie widział sensu w przeniesieniu 
miasteczka. 
Czy wszyscy mieli tu umrzeć? Szczypiący zimowy wicher wiał z pojękiwaniem od 
strony Wielkiej Góry. 
5
- Obudź się, Jonnie! Obudź się! Błysnęło! 
Jonnie powoli dochodził do siebie. Było jeszcze ciemno. Na wpół przytomny 
rozglądał się po pokoju, nie mogąc pojąć, co tu robi oraz czego od niego chce 
Angus. Gdy wreszcie doszedł do, niego w pełni sens słów Szkota, oprzytomniał 
natychmiast i zerwał się z łoża. Ubrał się pośpiesznie. 
Angus przebudził się bardzo wcześnie i poczuł pragnienie. Ciotka Ellen słyszała, 
jak klekotał wiadrami. Wiadra były puste, a Angus nie lubił jeść śniegu, więc 
ciotka postanowiła pójść po wodę. Na to Angus nie mógł pozwolić. Kobieta 
powiedziała mu, jak trafić do źródła na skraju miasteczka, skąd mieszkańcy brali 
wodę. Ponieważ chłopak przyrzekł sobie, że nie straci żadnej okazji do 
poszukiwania uranu, więc i teraz wziął ze sobą sprzęt do testowania. Zatrzymywał 
się co kilka jardów, rzucał przed siebie nabój z gazem i dokonywał prób. Omal 
nie podskoczył, gdy przy kolejnej rutynowej próbie - trzask... i błysnęło! 
Prawie bez tchu wrócił do chaty i rzucił się do Jonniego. Niecierpliwie podawał 
mu ubranie, prawie wypchnął go przez drzwi i ruszyli biegiem w kierunku źródła. 
Zatrzymali się w połowie drogi i Angus zademonstrował Jonniemu swoje odkrycie. 
Trzaśnięcie i błysk. Gaz eksplodował! 
Dołączył do nich pastor, którego obudził hałas. Angus jeszcze raz powtórzył 
test. 
Jonniemu przeszedł dreszcz po plecach. Wyglądało na to, że promieniowanie 
radioaktywne występuje w miejscu, przez które dwa lub trzy razy dziennie 
przechodzili mieszkańcy miasteczka, idąc po wodę. Jako mały chłopak zawsze był 
zbuntowany. "Jestem mężczyzną - jak sam o sobie mówił, trochę nielogicznie, gdyż 
zaczął to powtarzać wkrótce potem, gdy nauczył się chodzić - więc będę polował, 
ale na pewno nie będę zamiatał podłóg ani nosił wody". I nigdy nie nosił wody z 
tego źródła. Nawet swoje konie poił gdzie indziej, w źródle na stoku. Zadrżał, 
uświadomiwszy sobie, że tylko cudem udało mu się uniknąć choroby. Ale inni 
mieszkańcy miasteczka, zwłaszcza dzieci, kobiety i starzy ludzie, którzy nosili 
wodę, byli codziennie narażeni na działanie promieniowania. Znowu wstrząsnęły 
nim dreszcze. 
Rozentuzjazmowany Angus chciał natychmiast wziąć się do roboty i kopać pod 
śniegiem, ale Jonnie i pastor powstrzymali go. 
- Nie mamy żadnych osłon zabezpieczających - powiedział Jonnie. - Potrzebujemy 
ołowiu, szkła ołowiowego lub czegokolwiek w tym rodzaju. Ale oznakujmy miejsce 
dokoła, żeby ludzie już więcej tędy nie chodzili, a później zbadamy teren 
dokładniej! 
Dokonując ostrożnie dalszych testów, stwierdzili, że obszar promieniowania o 
natężeniu wystarczającym do spowodowania eksplozji gazu do oddychania rozciągał 
się w promieniu około trzydziestu stóp od miejsca, w którym zaczęli próby. Angus 
trafił więc widocznie w sam środek skażonego obszaru. Oznakowali cały teren 
popiołem, który wygarnęli z paleniska opuszczonej chaty, a Jonnie naciął 
siekierą trochę palików i powbijał je w ziemię, ogradzając skażone miejsce. 
Jimson, którego wraz z innymi również zwabiły odgłosy eksplozji, chciał 
dowiedzieć się, co tu się właściwie dzieje. Jonnie pozostawił wyjaśnianie 
pastorowi. Pracując przy ogrodzeniu, słyszał urywki słów pastora, który mówił 
dużo i przekonywająco o duchach. Przejęty Jimson zaraz zaczął wyznaczać nową 
trasę do źródła, z daleka od niebezpiecznego miejsca. 
Zaczynało świtać. Należało pośpieszyć się z testami, gdyż skażonych miejsc mogło 
być więcej, a oni musieli wynieść się stąd przed południem, bo mniej więcej o 
tej porze przelatywał tędy bezpilotowy samolot zwiadowczy. Terl nie mógł natknąć 
się na zdjęcie, na którym zobaczy ich pozostawiony w górach samolot. 
Podczas gdy przeżuwali skromne śniadanie przyniesione przez ciotkę Ellen, Jonnie 
patrzył na rozpościerającą się przed nimi halę. Ileż czekało ich pracy! 
Wreszcie zdecydował się. Było to ryzykowne, ale na podstawie wyczytanych 
informacji wiedział, że bardzo krótkie przebywanie w rejonie promieniowania nie 
grozi szczególnie dotkliwymi następstwami. Nałożył na twarz maskę. Wziął sporo 
naboi z psychloskim gazem do oddychania i wiadro z popiołem. Wybrał jednego ze 
swych koni. 
- Będę przejeżdżał przez halę galopem - powiedział Angusowi i pastorowi - tam i 
z powrotem, trasami odległymi o trzydzieści stóp od siebie. W ręce będę trzymał 
nabój z gazem do oddychania z lekko odkręconym zaworem. Za każdym razem, gdy 
pojawi się błysk, rzucę w to miejsce garść popiołu i podniosę rękę do góry. 
Proszę, pastorze, byś stanął na tym pagórku i zrobił szkic doliny, a ty, 
Angusie, będziesz mu każdorazowo meldował o podniesieniu przeze mnie ręki! 
Zrozumieliście? 
Wszystko było jasne. Pa'śtor i Angus pośpieszyli na pagórek. Trzech młodych 
mężczyzn, którzy poprzedniego dnia głosowali za przeniesieniem się w inne 
okolice, miało wyraźną ochotę im pomóc. Jonnie polecił im trzymać w pogotowiu 
zapasowe konie. Rozejrzał się dokoła; wszystko było gotowe. Upewnił się, że 
maska ściśle przylega do twarzy, odkręcił nieco zawór naboju z gazem i ruszył. 
Już w chwilę później nabój w jego dłoni błysnął. Cisnął garść popiołu, podniósł 
rękę i pognał dalej. Angus krzyknął, potwierdzając, że widzą i notują 
informację. Tam i z powrotem, tam i z powrotem przez halę. Błysk, garść popiołu, 
podniesiona ręka, echo krzyku Angusa i tętent końskich kopyt. 
Zmienił konia, odkręcił zawór nowego naboju i znów ruszył galopem. Mieszkańcy 
miasteczka patrzyli na to widowisko bez zainteresowania. Jonnie Goodboy często 
robił różne dziwne rzeczy. Owszem, był dobrym jeźdźcem. Każdy o tym wiedział. 
Pewną zagadkę stanowiło to, dlaczego od czasu do czasu zapalał pochodnię. Ale 
stary Jimson wiedział, ponieważ otrzymał pewne wyjaśnienia od duchownego, od 
prawdziwego pastora z miasteczka zwanego Szkocją. Nie wiedzieli nawet, czy w 
pobliżu znajduje się jakiekolwiek miasteczko. Och tak, kiedyś, ale to było dawno 
temu. Leżało ono za paroma grzbietami górskimi. No cóż, przy tak obfitym śniegu 
nie było zbyt dużych szans na przemieszczanie się z miejsca na miejsce... Ale 
Jonnie ładnie trzyma się na grzbiecie, nieprawdaż? Zobaczcie tylko, jak śnieg 
pryska spod końskich kopyt! 
Dwie godziny później mocno zmęczony Jonnie i jego towarzysze gotowi byli do 
powrotu. Czas ich naglił. Zdecydowali, że dadzą swoje konie w prezencie 
mieszkańcom miasteczka, a sami pójdą do samolotu na piechotę. Pastor wyjaśnił 
Jimsonowi, że ludzie muszą trzymać się z dala od tych znaków z popiołu. Jimson z 
szacunkiem przyrzekł, że dopilnuje tego, nawet gdyby nie podobało się to 
Brownowi Kulasowi. 
Ciotka Ellen była załamana. Jonnie był ostatnim żyjącym członkiem jej rodziny. 
- Znów nas opuszczasz, Jonnie...! 
- A może chciałabyś pojechać ze mną? - zapytał chłopak. Pokręciła przecząco 
głową - to był ich dom i Jonnie musiał mieć dokąd wracać. Przypuszczała, że 
podróże do różnych dzikich okolic miał już we krwi. Przyrzekł, że postara się 
wrócić i potem wręczył jej parę upominków, które zachował dla niej: wielki 
czajnik z nierdzewnej stali, trzy noże oraz futrzaną suknię z rękawami. Udawała, 
że jest nimi uszczęśliwiona, ale rozpłakała się, gdy będąc już na krawędzi 
górnej ścieżki, odwrócił się i pomachał jej ręką. Miała uczucie, że już nigdy 
więcej go nie i zobaczy. 
6
Z jednego z budynków usytuowanego niedaleko złoża starego górniczego miasteczka 
dochodziły odgłosy intensywnej pracy. Pracowało tam ciężko kilkunastu ludzi. 
Bardzo to Szkotów rozbawiło, gdy zajmowali pomieszczenia "Korporacji Górniczej 
Nieustraszonego Imperium". Budynek ostał się w prawie nienaruszonym stanie i 
kiedy go uprzątnięto, stał się całkiem przyzwoitym pomieszczeniem operacyjnym. 
Jonnie przypuszczał, że już po wyeksploatowaniu złoża ołowiu ktoś przebudował 
miasteczko. Różniło się ono bardzo od innych. Tuż obok ich "Korporacji" stał 
budynek z szyldem: Bar "Pod Kubłem Krwi", na którym pastor z poważną miną 
umieścił napis: "Wstęp wzbroniony". Wewnątrz wciąż jeszcze wisiały lustra i 
wciąż jeszcze można było podziwiać kształty nagich, tańczących dziewcząt na 
ściennych malowidłach. Po drugiej stronie ulicy mieściło się biuro opatrzone 
szyldem: "Szyby wiertnicze Fargo", na kolejnym budynku był napis: "Więzienie". 
Wszyscy mieszkali w hotelu o nazwie "Elitarny Pałac Londynu", w którym 
poszczególne apartamenty nosiły nazwiska jakichś ludzi, zapewne zasłużonych dla 
górnictwa. W hotelowej kuchni z paleniskami na węgiel królowały trzy stare 
wdowy. W budynku była bieżąca woda - luksus! 
W biurach "Nieustraszonego Imperium" znajdowały się działające modele kopalni. 
Znaleźli też "broszury historyczne", które opisywały stare, dobre, szalone dni 
koniunktury, pionierskich obozów i "złych ludzi". Portrety poszukiwaczy i 
odkrywców górniczych oraz "złych ludzi" zostały odczyszczone i z powrotem 
powieszone na ścianach. 
Robert Lis wraz z dwoma pilotami pilnie opracowywali różne możliwe wersje planu 
porwania frachtowca do transportowania rudy. Nie mieli bowiem samolotu, na 
którym mogliby dotrzeć do Szkocji lub do Europy, gdyż ich górniczy sprzęt 
latający miał zasięg tylko kilkuset mil. Wałkowali ten problem wciąż na nowo od 
tamtej nocy, kiedy Terl wspomniał im o bezpilotowym bombowcu. Czuli się 
odpowiedzialni nie tylko za Szkotów, ale i wszystkich innych mieszkańców Ziemi, 
których ślady udałoby się odnaleźć. Całe przedsięwzięcie trzeba przeprowadzić w 
taki sposób, by nie zaalarmować Psychlosów. Jedyną rzeczą gwarantującą 
powodzenie było przechwycenie frachtowca w powietrzu i stworzenie wrażenia, że 
spadł do morza. Nie udało się im jednak do tej pory opracować sposobu 
unieruchomienia radia pilota ani formy opanowania maszyny. 
Inna grupa - dwóch kierowników z wolnych zmian wraz z Thorem, Dunneldeenem i 
jeszcze kilkoma górnikami - analizowała postępy w pracach górniczych. Dotarli 
już do złoża i teraz cal po calu wyrąbywali pokład. Wydobywany kwarc był piękny, 
ale nie zawierał ani grama złota. Jonnie wyjaśnił im na podstawie notatek, że to 
żyła gniazdowa, czyli złoto było tylko w oddalonych od siebie o paręset stóp 
miejscach. Oni jednak mieli już dosyć wydobywania samego kwarcu. Usiłowali też 
wywnioskować, jak bardzo zbliżyli sil już do owego złowrogiego pęknięcia. 
Szczelina nieco się poszerzyła. Zaniepokoiło to wszystkich. 
Nieobecny duchem doktor McDermott czytał materiały dostarczone mu ostatnio przez 
zwiadowcę ze zrujnowanej biblioteki. Jonnie, Angus, pastor i kierownik szkoły 
skupili się nad wykonanym przez pastora szkicem doliny. Pozycje punktów 
intensywnego promieniowania tworzyły linię prostą. 
- Są oddalone od siebie o sto stóp - powiedział Jonnie. I tworzą linię prostą. 
Spoglądali w zamyśleniu na mapę, gdy podszedł do nich doktor McDermott. 
- Znalazłem tutaj coś dziwnego, McTyler - powiedział potrząsając książką. - W 
przewodniku książkowym Chinkosów był błąd dotyczący Akademii Sił Powietrznych. 
Jonnie wzruszył ramionami. 
- Oni często pisali różne dziwne rzeczy, żeby tylko zadowolić Psychlosów. 
- Ale oni nazwali akademię główną bazą obronną. 
- Wiem o tym - odparł Jonnie. - Chcieli, żeby to brzmiało poważnie, ponieważ 
odbyła się tam ostatnia bitwa stoczona na tej planecie. 
- Ale musiała przecież gdzieś być naprawdę "główna baza obronna" - upierał się 
historyk. 
Jonnie spojrzał na książkę. Tytuł brzmiał: "Regulamin ewakuacji młodzieży 
szkolnej na wypadek wojny atomowej". 
- Widocznie - rzekł historyk - młodzież miała być trzymana w szkole, dopóki 
burmistrz nie opuścił miasta... nie... ach, mam to tu: "...i że wszelkie 
późniejsze polecenia będą wydawane z głównej bazy obronnej". 
- Ale nie wiemy, gdzie się ona znajdowała - powiedział Jonnie. 
Staruszek pomknął z powrotem do stosu swoich książek. 
- Owszem, wiemy! - odparł, przynosząc tom poświęcony przesłuchaniom kongresowym 
na temat przekroczeń w budżecie wojskowym. Otworzył książkę w zaznaczonym 
miejscu i zaczął czytać: - "Pytanie senatora Aldricha: A więc Sekretarz do Spraw 
Ochrony bez żenady przyznaje, że przekroczenie wydatków na budowę głównej bazy 
obronnej w Górach Skalistych o jeden przecinek sześć miliarda dolarów nastąpiło 
bez upoważnienia Kongresu. Czy się nie mylę, panie Sekretarzu?" - McDermott 
pokazał przeczytany ustęp Jonniemu i zamknął z trzaskiem księgę. - A więc 
Chinkosi mylili się, mając jednocześnie rację. Główna baza obronna rzeczywiście 
istniała, ale mieściła się w Górach Skalistych. - Doktor uśmiechnął się z dumą i 
wrócił do swoich książek. 
Jonnie nagle znieruchomiał. Grobowiec... Żelazne wrota, szkielety na schodach... 
Grobowiec!! 
- Doktorze! - zawołał podniecony. - Przyjdź tu, proszę! Opowiadałeś nam kiedyś 
historię o pasie min atomowych z Dumbarton do Falkirk, położonych przez 
żołnierzy Queen's Own. Highlanders... Popatrz na ten szkic! Ta linia biegnie 
dokładnie w poprzek przełęczy prowadzącej z niżej położonych równin. Wszystkie 
punkty są precyzyjnie rozmieszczone i tworzą dokładnie linię prostą. 
Historyk skinął potakująco głową i wpatrzył się w szkic. 
- Jak na to wpadłeś? - zapytał zdumiony. 
Jonnie uśmiechnął się. Zrobił wysiłek, by ukryć nagły przypływ emocji. Dopiero 
po chwili powiedział: 
- Ta przełęcz stanowi drogę z zachodnich równin na halę. A za tą halą znajduje 
się kanion, który prowadzi w wysokie góry, i tam wysoko w kanionie jest główna 
baza obronna. 
Uzupełnił szkic, rysując na nim kanion. Dookoła nich zaczęli się gromadzić inni, 
czując, że dzieje się coś ważnego. 
Angus spoglądał na szkic. 
- Oooch! - powiedział przeciągle. - Miny lądowe! A ja właśnie planowałem się do 
nich dobrać! 
Robert Lis już zbierał tych wszystkich, którzy mieli wziąć udział w ekspedycji 
do grobowca. Historyk tymczasem zanurkował w książki, szukając wskazówek na 
temat niebezpieczeństw związanych z wchodzeniem do grobowców. 
- Nie martw się - powiedział pastor Jonniemu, który patrzył przed siebie 
nieruchomo. - O świcie dowiemy się, czy to wszystko prawda. 
10 
2
Wrota były uchylone, tak jak je zostawił wiele lat temu. 
Bazę opuścili o świtaniu. Z tyłu, w kanionie, Szkoci wyładowywali sprzęt. 
Samoloty miały zaraz odlecieć, a przed ponownym przelotem samolotu zwiadowczego 
trzeba było zakryć śniegiem wszystkie ślady. Nad pracą czuwał spokojny Robert 
Lis: 
- Czy macie lampy? Sprawdźcie zapasowe butle powietrza! Gdzie jest Daniel? 
Ostrożnie z materiałami wybuchowymi... Zbliżył się Szkot z kowalskim młotem, by 
szerzej otworzyć wrota, lecz Angus pośpiesznie odsunął go na bok. 
- Trzeba po prostu wlać trochę oliwy do zawiasów! 
Popukał palcem w dno olejarki. Jego głos był przytłumiony przez maskę. Wszyscy 
mieli maski. Historyk wyczytał w księgach, że wchodzenie do grobowców nie było 
bezpieczne. Zdarzało się czasem, że prochy dawno już zmarłych ludzi wydzielały 
coś, co było szkodliwe cała zdrowia. 
- Masz coś przeciw temu, bym wszedł pierwszy? - zapytał Angus. 
Jonnie odsunął plecak i zrobił mu miejsce. Światło lampy górniczej przeniknęło 
do wnętrza. 
- Och, ile tu szkieletów! 
Olejarka Angusa stukała po zawiasach. - Spróbuj teraz, Jonnie! 
Jonnie naparł ramieniem na drzwi. Ustąpiły wreszcie. Snop światła padł na 
schody. Ogarnięci grozą stali przez chwilę, patrząc wzdłuż biegnących w dół 
stopni. Na tej planecie-cmentarzu przywykli już do kontaktu ze szczątkami 
zmarłych. Znajdowali je wszędzie: w budynkach, piwnicach, w jaskiniach. Ale tu, 
wzdłuż długich schodów, leżały szczątki kilkuset ludzi. Ich ubiory, broń i 
wyposażenie, do których jeszcze dwanaście lat temu powietrze nie miało dostępu, 
jakoś się zachowały. 
- Padali twarzami w dół - powiedział Robert Lis. - Musieli akurat wchodzić do 
środka. Widzisz? Tych dwóch na szczycie schodów na pewno zamykało wrota. 
- To gaz. Wydaje się, że otworzyli wrota, by wpuścić żołnierzy, i wszystkich 
powalił gaz z kanionu. 
- W ten sposób Psychlosi oczyścili teren - mruknął Lis. 
- Słuchajcie, wszyscy! Niech nikt nie wchodzi tam bez szczelnej maski na twarzy! 
- Powinniśmy pochować tych ludzi - zaproponował pastor. - Każdy z nich ma znak 
rozpoznawczy. - Podniósł jeden i przeczytał: - "Knowlins, Peter, szeregowiec 
USMC numer 35473524, grupa krwi B". 
- Piechota morska - powiedział historyk. - Tak, mamy tu do czynienia z regularną 
bazą wojskową. 
- Jak sądzisz - zapytał pastor Jonniego - czy twoje miasteczko mogło kiedyś być 
bazą piechoty? Wygląda inaczej niż inne miasta. 
- Miasteczko było odbudowywane z kilkanaście razy. Robercie, wejdźmy do środka! 
- Pamiętajcie o tym, co najważniejsze! - przypomniał Robert grupie. - Szukamy 
dokumentów! Nie dotykajcie niczego, zanim tego nie zidentyfikujecie. To jest 
bardzo rozległy teren. Uważajcie, żebyście nie zabłądzili! 
- Powinniśmy pochować te ciała - powtórzył pastor. 
- Zrobimy to, zrobimy - odparł Robert. - Wszystko we właściwym czasie. Strzelcy, 
do przodu. W razie napotkania jakiegoś zwierzęcia, strzelać bez namysłu. 
Piątka Szkotów z pistoletami maszynowymi zbiegła po schodach, gotowa do 
spotkania z pogrążonymi w zimowym śnie niedźwiedziami i wężami lub zabłąkanymi 
wilkami. 
- Zespół wentylacyjny, szykować się! - Robert upewnił się, że trójka 
przewidziana do niesienia ciężkich wentylatorów kopalnianych jest gotowa. 
Z dołu dobiegło echo strzałów. Odezwało się małe przenośne radio Roberta. 
- Grzechotniki. Cztery. Wszystkie zabite. Koniec meldunku. - przyjąłem. 
Rozległ się nowy, rwany odgłos strzałów i ponownie odezwało się radio. 
- Brunatny niedźwiedź. Zabity. Koniec meldunku. 
- Przyjąłem - rzekł Robert. 
- Drugie drzwi szczelnie zamknięte. 
- Zespół minerów! - zawołał Robert przez ramię. 
- Ależ nie! - sprzeciwił się Angus. - Możemy potrzebować tych drzwi! 
- Dobrze - zgodził się Lis. - Minerzy, wstrzymać się, ale pozostać w pogotowiu! 
- Po czym rzucił do mikrofonu: Mechanik w drodze. 
Czekali. Radio zachrobotało: 
- Drzwi otwarte...! Prawdopodobnie nie ma tam żadnych zwierząt. 
- Zespół wentylacyjny! Naprzód! - polecił Robert. 
Szkoci ruszyli. Ostatni z nich niósł klatkę ze szczurami. 
Po chwili znowu odezwało się radio: 
- Szczury żywe. Koniec meldunku. 
- Proszę, McTyler - powiedział Lis. 
Jonnie sprawdził maskę i zaczął schodzić w dół, wzniecając tumany kurzu. 
Słyszał, jak z tyłu Robert zwalniał resztę zespołów i wydawał rozkazy 
oczyszczenia rejonu zewnętrznego oraz pokrycia śniegiem wszystkich śladów po 
odlocie samolotów. Rozkazy niosły się huczącym echem po zakamarkach głównej bazy 
obronnej dawno już wyniszczonego narodu. 
2
Światło górniczej lampy ślizgało się po podłogach i ścianach korytarzy i 
pomieszczeń, które - zdawać się mogło - ciągnęły się w nieskończoność. Teren był 
ogromny. Biura, pomieszczenia mieszkalne, magazyny... Kroki rozbrzmiewały 
głuchym echem, zakłócając spokój zmarłych przed tysiącem lat. 
Pierwsze cenne znalezisko stanowił plik powielonych planów bazy, niezbyt 
dokładnych, gdyż przeznaczono je dla oficerów wizytujących, ale łatwiej im było 
poruszać się po bazie. Szkot, który znalazł plany, dostał zezwolenie na ich 
rozprowadzenie. W biegu, w migotliwym świetle lampy, wsunął jedną kopię do ręki 
Jonniego. 
Baza miała wiele poziomów, a na każdym z nich znajdował się istny labirynt 
pomieszczeń. Im niżej, tym więcej było takich labiryntów. Jonnie chciał znaleźć 
centrum operacyjne, owo miejsce, gdzie mogły być gromadzone depesze, gdzie 
zbiegały się informacje. Centrum operacyjne... Centrum operacyjne... Gdzież ono 
mogło się znajdować? 
Za plecami usłyszał głosy. To Angus i Robert Lis spierali się o coś. Angus mówił 
podniesionym głosem: 
- Wiem na pewno, że wszystko tu oparte jest na systemie wind! 
Robert mruczał coś półgłosem. 
- Wiem też, że wszystkie urządzenia są elektryczne. Przestudiowałem to już 
dawno, jeszcze w szkole podstawowej. Elektryczne! Do ich pracy potrzebne są 
generatory prądu. Te tutaj są po prostu stosami rdry. Jeżeli potrafilibyśmy 
któryś z nich uruchomić, to nie ma przecież paliwa, w zbiornikach jest tylko 
jakaś maź. I gdyby nawet udało się puścić prąd, to przecież te żarówki nie 
zaświecą, a silniki nie zaczną pracować. 
Robert znów zamruczał. 
- Oczywiście, przewody mogą być w porządku, ale jeśli nawet zasilisz je prądem, 
to uzyskasz jedynie łączność wewnętrzną, tę zaś mamy. Trzymajmy się więc lamp 
górniczych! Przepraszam, sir Robercie, ale to wygląda tak, jak gdybyś mając stos 
kości, chciał ożywić dinozaura! 
Jonnie usłyszał śmiech Lisa. On sam niezupełnie zgadzał się z poglądami Angusa. 
Nie wiedzieli przecież, czy nie istniały jakieś systemy awaryjne, pracujące na 
odmiennej zasadzie, nie wiedzieli, czy nie było innych paliw w zaplombowanych 
zbiornikach, wciąż zdatnych do użytku. Szanse mieli znikome, ale nie można było 
ich wykluczyć. 
Z desperacją zabrali się za montowanie linowego systemu zejścia na inne poziomy, 
gdy jeden ze Szkotów odkrył wiodące w dół szyby ze schodami. 
Centrum operacyjne... Centrum operacyjne... 
Znaleźli konsolę łączności, a przy niej szkielet operatora. Na konsoli leżał 
telegram: "PILNE. Nie otwierać ognia! To nie są Rosjanie". 
- Rosjanie? Rosjanie? - zapytał jeden ze Szkotów. - Kto to byli Rosjanie? 
Thor, który był pół-Szwedem, wyjaśnił: 
- To pewien lud, który żył po drugiej stronie Szwecji! Kiedyś rządzili nimi 
Szwedzi. 
- Nie ruszajcie żadnego meldunku - polecił Lis. 
Teraz znaleźli się w wielkiej sali. Na centralnym stole leżała ogromna mapa 
świata. Mapy znajdowały się też na bocznych ścianach. Światło lamp ślizgało się 
po szczątkach zmarłych. Wszystko było dobrze zachowane i robiło niesamowite 
wrażenie. Było tam mnóstwo zegarów, wszystkie zatrzymały się przed wiekami. 
Prymitywny, wyraźnie wykonany w pośpiechu cylindryczny model spoczywał na mapie 
tuż na wschód od Gór Skalistych. Inna mapa na ścianie wskazywała kurs lotu 
jakiegoś obiektu. Ostatni znak "X" znajdował się dokładnie nad bazą. Informacji 
było zbyt wiele, by mogli szybko je przeanalizować. Jonnie kontynuował oględziny 
pomieszczeń. Znaleźli się w pokoju obok. Na drzwiach widniał napis: "Ściśle 
tajne", a wewnątrz było mnóstwo konsoli. Na jednej z nich widniał napis: "Obrona 
lokalna". Wisiała nad nią mapa i jakiś plan. Jonnie podszedł bliżej i 
przeczytał: "Pola minowe TBJ". 
Potem nagle stwierdził, że patrzy na oznakowanie rzędu min na znajdującej się 
poniżej kanionu hali, które były nazwane "TBJ 15". Na konsoli znalazł przycisk 
odpalania "TBJ 15". Ale takich przycisków było mnóstwo. TBJ? 
Ciszę przerwał głos historyka. 
- TBJ oznacza taktyczną broń jądrową. To są miny! Podszedł Angus. 
- Ooo, elektryczne przyciski odpalania. Wystarczyło nacisnąć, żeby broń 
zadziałała. 
- Pociski mogły również mieć zapalniki kontaktowe - powiedział zamyślony Jonnie. 
- Trudno się dziwić, że Psychlosi uważali te góry za radioaktywne! 
- Co to jest silos? - zapytał stojący przy innej konsoli pastor. - Tu są napisy: 
"Silos 1", "Silos 2", i tak dalej. 
- Silos - powiedział Thor - to jest urządzenie do przechowywania pszenicy. Mieli 
je ludzie w Szwecji. To magazyny pszenicy. 
- Nie rozumiem, dlaczego ci ludzie tak się interesowali pszenicą. Popatrzcie na 
oznaczenia tych przycisków. "Stan spoczynkowy", "Gotowość", "Odpalenie". 
Historyk w pośpiechu przerzucał kartki słownika, z którym nigdy się nie 
rozstawał. Wreszcie znalazł. "Silos: 1. Pionowa cylindryczna budowla do 
przechowywania ziarna i innych produktów rolnych; 2. Wielka podziemna 
konstrukcja służąca do przechowywania i odpalania pocisków balistycznych 
dalekiego zasięgu". 
Jonnie złapał pastora za rękę. 
- Nie dotykaj tej konsoli! Może zawierać systemy awaryjne, o których nic nie 
wiemy. 
Odwrócił się podniecony. 
- Robercie, utrwal na rejestratorze obrazów całą konsolę i jej układ! Musimy 
poznać dokładną lokalizację każdego zaznaczonego na niej silosu. Te pociski mogą 
zawierać uran! 
3
Znajdowali się teraz w części magazynowej. Argus wyszukał gdzieś wielki pęk 
kluczy i gnał przodem, otwierając drzwi. Robert Lis posuwał się w sposób 
bardziej dostojny, owinięty szczelnie swoją starą peleryną - w podziemiach było 
przeraźliwie zimno. Od czasu do czasu odzywało się jego radio, gdy któryś ze 
Szkotów przekazywał meldunek. 
Jonnie nie znalazł jeszcze nawet części tego, czego szukał. Planowanie bitwy 
przeciw wrogowi, którego taktyka pozostawała całkowitą niewiadomą, było sprawą 
ryzykowną. Przecież nie wiedział nawet, w jaki sposób Psychlosi dokonali na 
Ziemi dzieła zniszczenia. Zamyślony nie przysłuchiwał się zbytnio meldunkom z 
radia Roberta ani nie zwracał uwagi na Argusa. Na kolejnych ciężkich drzwiach 
widniał napis "Arsenał" i Argus szukał do nich klucza. Obudziła się w nim słaba 
nadzieja, że może tu znajdą broń jądrową. 
Drzwi się otworzyły. Skrzynie! Skrzynie! Nieskończone rzędy skrzyń! 
Światło lampy oświetliło napisy. Nie miał pojęcia, co te wszystkie litery znaczą 
- wojskowi mieli wyraźne zamiłowanie do zaciemniania istoty sprawy literami i 
cyframi. Podszedł do niego Argus z książką w ręku i zaczął przerzucać jej dobrze 
zachowane karty. 
- Broń i amunicja. Typy i modele - zamruczał. - Tu są wszystkie numery i litery. 
Nawet rysunki! 
- Spisuj to wszystko! - polecił Robert znajdującemu się obok i zajętemu 
sporządzaniem list Szkotowi. 
- Bazooki! - wykrzyknął Argus. - Tutaj, na górze! Te długie skrzynki to według 
książki przeciwpancerne pociski rakietowe. 
- Jądrowe? - zapytał Jonnie. 
- Nie jądrowe. Tak tu jest napisane. 
- Myślę - powiedział Robert - że to był ich lokalny arsenał. Nie mogli przecież 
z tego miejsca zaopatrywać całej armii. 
- Dużo tego - zauważył Argus. 
- Wystarczyłoby dla paru tysięcy ludzi - mruknął Robert. 
- Czy mogę otworzyć jedną skrzynię? - zapytał Argus. 
- Jedną, a nawet dwie, po prostu dla sprawdzenia zawartości - odparł Robert i 
przywołał do pomocy kilku nadchodzących Szkotów. 
W migotliwym świetle górniczej lampy Argus wertował katalog. 
- Ach, tu! Pistolet maszynowy Thompson... 
Przerwał czytanie i zwrócił wzrok na skrzynię. Potrząsnął głową i znów popatrzył 
na stronicę książki. 
- Nic dziwnego! 
- Co - nic dziwnego? - zapytał lekko zniecierpliwiony Robert. 
Do tego czasu bezpilotowy samolot zwiadowczy musiał już nad nimi przelecieć, a 
przecież nie jedli jeszcze obiadu i potrzebowali przerwy na doładowanie na 
zewnątrz butli z powietrzem. 
- Amunicja, którą znaleźliśmy, jest bardzo dobrze zakonserwowana i hermetycznie 
opakowana. No cóż, tak powinno być. Ale thompson to typ pistoletu sprzed setek 
lat. Musiała to być więc dostawa broni ćwiczebnej dla kadetów. Znaleźliśmy 
zabytki! Jonnie nie miał najmniejszego zamiaru próbować walczyć z Psychlosami 
pistoletami maszynowymi Thompsona. Ruszył dalej. Z tyłu otwierano skrzynię za 
skrzynią. Najszybciej pracował Argus. Teraz światło jego lampy padło na lekki 
karabin, cały pokryty warstwą smaru, który wieki zmieniły w kamienną skorupę. 
- Karabin szturmowy wzór pięćdziesiąt - przeczytał Argus. Najnowsza broń, jaką 
stosowali! Mogę ją oczyścić i niech zagra! 
Jonnie skinął głową. To była ładna broń. 
Na drzwiach przed nim widniał napis: SKŁAD. Drzwi były grube, podwójne. Mogło to 
oznaczać, że wewnątrz jest amunicja. A może taktyczna broń jądrowa? 
Otwarciem drzwi, na polecenie Argusa, zajął się jeden ze Szkotów. McTavish wciąż 
buszował po skrzyniach. 
Na skrzyni na wprost, stojącej wśród długiego rzędu innych widniał napis: 
"Amunicja. Karabin szturmowy wzór 50". Jonnie odpiął od pasa łom i podważył 
pokrywę. Skrzynia nie była hermetycznie zamknięta. Tekturowe opakowania miała 
zbutwiałe i pełne plam. Mosiądz łusek był jednak zdrowy, a pociski czyste. 
Niestety, oznaczenia spłonek mówiły, że nie jest to amunicja ostra. Jonnie 
szukał dalej. 
Magazyny, magazyny, coraz więcej magazynów. Aż wreszcie...! Wzrok Jonniego 
spoczął na półkach, na których leżały tysiące ubiorów. Były ułożone według 
rozmiarów, w kompletach z butami i hełmami chroniącymi twarz, popakowane w 
szczelne i robiące wrażenie niezniszczalnych worki. BOJOWE UBIORY 
ANTYRADIACYJNE. 
Drżącymi z podniecenia rękami Jonnie rozerwał jedno z opakowań. Materiał 
impregnowany ołowiem. Wizjery ze szkła ołowiowego. Maskujące kolory: szary, 
brązowy i zielony. Skarb! Ta właśnie rzecz pozwoli im nie bać się 
promieniowania. Pokazał Robertowi Lisowi, co znalazł. Ten poinformował przez 
radio innych, ale równocześnie nakazał im kontynuowanie poszukiwań i spisywanie 
inwentarza. 
Musieli wyjść na zewnątrz po butle z powietrzem i coś do jedzenia - głód 
doskwierał wszystkim. Kiedy byli w drodze do wyjścia, nadeszła nowa wiadomość. 
Meldował Dunneldeen. 
- Trafiliśmy na ogromne sejfy! Żadnych zamków kombinacyjnych na nich nie ma. Na 
jednym sejfie są za to napisy: "Jądrowe, ściśle tajne" oraz "Wyłącznie dla 
upoważnionych. Instrukcje". Potrzebujemy zespołu minerów. Koniec meldunku. 
Robert Lis popatrzył na Angusa, ale ten potrząsnął przecząco głową. 
- Nie, tych kluczy nie mam - powiedział. 
Poszli razem z minerami. Szkoci przymocowali bezpłomieniowe ładunki wybuchowe do 
zawiasów i gdy rozciągano przewody, wszyscy schronili się w przyległym 
korytarzu. Zasłonili uszy. Wybuch był ogłuszający. Chwilę później usłyszeli 
łomot upadających na podłogę drzwi. Światło lamp przedzierało się poprzez 
opadający pył. Już po chwili obracali w rękach instrukcje użytkowania, 
instrukcje obsługi, instrukcje remontowe, całe setki różnych instrukcji. 
Opisywały one każdy szczegół wszelkich istniejących rodzajów broni jądrowej. 
Objaśniały, jak ją montować, odpalać, jak zrobić zapalniki i rozbrajać je, jak 
broń składować i konserwować, i jak zabezpieczać. 
- A więc mamy już wszystko z wyjątkiem samych urządzeń jądrowych - powiedział 
Robert Lis. 
- Tak - westchnął Johnie. - A z papieru strzelać nie można. 
4
Na zewnątrz musiała już być noc. Zeszli rampą, przeszli przez hermetyczne drzwi 
i znaleźli się w ogromnej pieczarze. Napis informował: "Heliport". Pod ścianami 
stały zniszczone zębem czasu i pogięte metalowe obiekty. Były to statki latające 
szczególnego typu - z wielkimi wiatrakami nad kadłubami. Jonnie widział kiedyś 
ich fotografie w starych książkach - nazywano je tam helikopterami. Wzrok jego 
przykuł ten, który stał na środku rozległej hali. 
Grupka towarzyszących mu Szkotów skupiła uwagę na czymś innym. Drzwi! Były 
ogromne, wykonane z metalu i rozciągały się w lewo, w prawo i w górę, dalej niż 
sięgał wzrok. Osobne wejście do bazy - wejście umożliwiające wlot tym 
szczególnym statkom powietrznym. Angus kręcił się koło silników znajdujących się 
z boku drzwi. 
- Elektryczne. Elektryczne! Ciekawe, czy ci biedni chłopcy nigdy nie 
zastanawiali się, że może przyjść dzień, kiedy trzeba będzie coś robić ręcznie. 
Co by było, gdyby nastąpiła awaria zasilania? 
- I nastąpiła - powiedział Robert Lis, a echo jego niskiego głosu rozniosło się 
po obszernym pomieszczeniu. 
- Dajcie mi lampę, chłopcy! - polecił Angus. 
I już dwóch Szkotów, pakujących elementy oświetlenia, lampy, baterie i 
bezpieczniki, zbiegło po rampie, pchając przed sobą znaleziony wózek ze 
sprzętem. Nad silnikami uruchamiającymi drzwi rozległ się huk młotów. Lis 
podszedł do Jonniego. 
- Gdybyśmy potrafili doprowadzić drzwi do takiego stanu, by można je otwierać i 
zamykać, moglibyśmy stąd wykonywać loty. Jest tu szczelina obserwacyjna i widać 
przez nią, że od zewnątrz wejście wygląda jak przykryty skalną przewieszką wlot 
pieczary, zupełnie niewidoczny dla bezpilotowego samolotu zwiadowczego. 
Johnie skinął głową. Wciąż patrzył na środkowy helikopter. Czuł wyraźnie, że 
powietrze tu jest inne. Bardziej suche. Podszedł do helikoptera. Na bocznej 
ścianie kadłuba widniał ptak. Jego ptak! Ze strzałami w szponach, wyblakły, ale 
majestatyczny. Inne maszyny miały oznakowania skromniejsze. Odczytał napis: 
"Prezydent Stanów Zjednoczonych" Historyk pośpieszył z wyjaśnieniem. 
- Prezydent. Głowa państwa. Najwyższy zwierzchnik Sił Zbrojnych. 
A więc prawdopodobnie owego dnia, tysiąc lub więcej lat temu, był tu prezydent. 
Ale jeśli był, to gdzie? Podobnego symbolu Johnie nie spotkał tu w żadnym innym 
miejscu. Przeszedł wokół hangaru. Ha! Z boku odkrył wejście do małej windy. 
Szukał dalej. Znalazł drzwi na klatkę schodową. Drzwi otwarły się z trudem, 
przecisnął się przez nie i ruszył w górę. Hałas młotów i odgłosy pracy grupy za 
nim słabły, aż zamilkły zupełnie. Ciszę zakłócało tylko echo jego kroków. 
Na samej górze były drugie drzwi, jeszcze trudniejsze do otwarcia. Rozciągał się 
za nimi całkowicie odmienny zespół pomieszczeń, wyraźnie niezależny od reszty 
bazy. Suche powietrze i szczelność, a może i coś jeszcze sprawiło, że ciała nie 
rozpadły się, były tylko wysuszone. Oficerowie na podłodze, oficerowie za 
biurkami. Pokoje łączności i archiwa, pokój odpraw z kilkoma fotelami, jakiś 
materiał na podłodze. Wszystko zachowane w znakomitym stanie. Wreszcie zobaczył 
na drzwiach symbol, którego szukał. Wszedł do środka. 
Symbol był też na przodzie wspaniałego, błyszczącego biurka. Jakaś materia na 
drzewcu zafalowała, gdy musnął ją słaby podmuch powietrza, wywołany otwarciem 
drzwi. Za biurkiem leżały wysuszone zwłoki. Ubranie nie straciło schludnego 
wyglądu. Jonnie wyciągnął spod kruchej ręki plik papierów. 
Zapis daty i godziny był o całe dwa dni późniejszy niż ten, z którym zetknęli 
się w pokoju operacyjnym pierwszego zespołu. Jonnie doszedł do wniosku, że 
jedynym wyjaśnieniem tego mógł być fakt, że systemy wentylacyjne obu kompleksów 
nie były wzajemnie połączone: gdy nastąpił atak gazowy na główną bazę, tutejszy 
system został wyłączony. Nikt nie odważył się włączyć go ponownie. Śmierć 
prezydenta i jego sztabu nastąpiła z braku tlenu. 
Ze wzruszeniem i szacunkiem Jonnie zbierał leżące na biurku pozostałe papiery. W 
rękach trzymał dokumenty opisujące ostatnie godziny dawnego świata. Raport za 
raportem, nawet zdjęcia, niektóre robione z wielkich wysokości i opatrzone 
napisem: "Zdjęcia satelitarne". Pośpiesznie przebiegł wzrokiem raporty, 
rekonstruując na ich podstawie przebieg wydarzeń. 
Nad Londynem pojawi! się dziwny obiekt. Brak jakichkolwiek danych o tym, skąd 
przybył. "Teleportacja" - doszedł do wniosku Jonnie. 
Obiekt znajdował się na wysokości 30 000 stóp. ;,To ważne" pomyślał Jonnie. 
Z obiektu dokonano zrzutu zasobnika i w ciągu kilku minut na całym południu 
Anglii ustało życie. "Gaz Psychlo... nasze nuty i legendy..." 
Obiekt odleciał na wschód z prędkością 302,6 mili na godzinę. "Istotna 
informacja" - pomyślał Jonnie. 
Obiekt zaatakowały myśliwce z Norwegii, ale nie odpowiedział ogniem. Został 
trafiony. Jednakże nie ma najmniejszego dowodu na to, że został choćby 
uszkodzony. "Pancerz" - doszedł do wniosku Jonnie. 
Informacja uzyskana za pośrednictwem linii, którą w raportach nazywano "gorącą 
linią", zapobiegła wymianie pocisków jądrowych między Stanami Zjednoczonymi i 
Rosją. "Nie strzelać. 
To nie są Rosjanie!" - Jonnie przypomniał sobie telegram z biurka w pierwszym 
kompleksie bazy. 
Nad Niemcami obiekt został trafiony pociskiem jądrowym, który nie spowodował w 
nim najmniejszego widocznego uszkodzenia. Obiekt następnie obleciał główne, 
najgęściej zaludnione rejony świata, zrzucając na nie zasobniki z gazem i 
uśmiercając ludność. "I przy okazji uśmiercił załogę tej bazy, w ogóle o niej 
nie wiedząc" - pomyślał Jonnie. 
Na mapie operacyjnej w pierwszym kompleksie położenie obiektu było zaznaczone 
tuż na wschód od bazy. 
Obiekt skierował się następnie na wschód i zniszczy! wschodnią część Stanów 
Zjednoczonych. Raporty o tym nadeszły ze stacji systemu DEW znajdujących się na 
Arktyce i w niektórych częściach Kanady. Potem kontynuował przelot, siejąc po 
drodze śmierć i zniszczenie we wszystkich zamieszkanych rejonach południowej 
półkuli. I od tego momentu zaczęło się dziać coś nowego. Doniesienia 
odizolowanych obserwatorów i satelitów mówiły o pojawieniu się w różnych 
częściachświata coraz to nowych pojazdów o dziwnej konstrukcji, wybijających 
uciekające rzesze ludzi. "Teleportacja, faza druga" - skojarzył Jonnie. 
Meldunki wojskowe, pomieszane i niekompletne, przeplatały się z cywilnymi 
raportami o czołgach. Wszystkie główne lotniska wojskowe - niezależnie od tego, 
czy zostały wcześniej zniszczone gazem, czy nie - były niszczone przez dziwne, 
bardzo szybkie samoloty. "Samoloty bojowe, teleportowane w tym samym czasie co 
czołgi". 
Były też raporty mówiące o eksplozjach niektórych czołgów i niektórych 
samolotów. Przyczyny nieznane. "Pojazdy i samoloty załogowe - pomyślał Jonnie. - 
Kontakt gazu do oddychania z obszarem napromieniowanym przez wybuch rakiety 
jądrowej wystrzelonej w stronę obiektu bezzałogowego". 
Satelita odnotował lądowanie samolotu bezzałogowego w pobliżu Colorado Springs w 
stanie Kolorado. Lądowanie spowodowało zawalenie się większości budynków w 
mieście. "Zaprogramowane, zdalnie sterowane urządzenia - skojarzył Jonnie. - 
Wyłuskiwanie nawet takich miejsc jak minowe zabezpieczenia centralnych ośrodków 
dowodzenia. Cały teren starannie podzielony na obszary pozostające pod 
obserwacją rejestratorów obrazów. Twarde, nie kontrolowane lądowanie 
bezzałogowego samolotu w pobliżu spodziewanej siedziby dowództwa". 
Również satelita zarejestrował walkę czołgu z grupą kadetów Akademii Sił 
Powietrznych, noszących na twarzach lotnicze maski tlenowe. Był to raport 
oficera pełniącego obowiązki dowódcy korpusu kadetów. Potem już nie było 
łączności. "Ostatnia bitwa..." - zadumał się Jonnie. 
Są podejmowane wysiłki w Centrum Łączności, by za pośrednictwem znajdujących się 
o 300 mil na północ anten nawiązać kontakt z kimkolwiek. Anteny zbombardowane 
przez nieprzyjacielski samolot bojowy. "Samonaprowadzanie radiowe" - pomyślał 
Jonnie. 
Nie wykryci przez napastników, lecz odcięci od dopływu świeżego powietrza, 
prezydent i jego sztab trwali na stanowiskach jeszcze przez dwie godziny, nim 
zmarli z braku tlenu. 
Jonnie z namaszczeniem włożył papiery do górniczej torby. Z dziwnym uczuciem, 
wywołanym zwracaniem się do martwego ciała, powiedział: 
- Bardzo mi przykro, że żadna pomoc nie nadeszła. Spóźniliśmy się o tysiąc lat z 
okładem. 
Poczuł ogromny, obezwładniający smutek, ale oto z umocowanego do pasa radia 
odezwał się radosny głos Dunneldeena. Jonnie potwierdził odbiór. 
- Jonnie, chłopie! - wołał Dunneldeen. - Możesz już przestać łamać sobie głowę, 
jak uzyskać uran z jakiegoś tam świństwa! Mamy cały arsenał nuklearny z 
kompletem nie tkniętych bomb wszelkich typów! Zaledwie o trzydzieści mil stąd na 
północ! Znaleźliśmy mapę, a samolot właśnie to sprawdził! 
5
Katastrofa nastąpiła trzydziestego drugiego dnia nowego roku. Wstrząs obudził 
Jonniego krótko po północy. Usiadł w łóżku. Usłyszał, jak meble w jego biurze w 
hotelu "Elitarny Pałac Londynu" przesuwają się z łoskotem. Wszystko dygotało. 
Potem nastąpił drugi, słabszy wstrząs i nagle nastała cisza. Nie było to niczym 
nadzwyczajnym w Górach Skalistych. Stare górnicze miasteczko nie odniosło 
zapewne żadnej szkody podczas trzęsienia ziemi. 
Zaniepokojony, lecz daleki od paniki, Jonnie wciągnął na siebie spodnie z 
jeleniej skóry, włożył mokasyny, narzucił na ramiona futro pumy i pobiegł przez 
śnieg do budynku "Nieustraszonego Imperium". Światło w dyżurce było włączone. 
Młody Szkot stukał w klucz brzęczyka, aktywizujący system łączności z kopalnią, 
nawiązywany za pośrednictwem kierunkowego radia laserowego o ograniczonej, 
precyzyjnie dobranej szerokości wiązki, nie do wykrycia poza górami. Szkot 
uniósł wzrok. Twarz miał ściągniętą i bladą. 
- Nie odpowiadają! - Ponownie zaczął uderzać w klucz. Może w czasie trzęsienia 
ziemi odkształciła się antena odbiorcza? 
W ciągu paru minut Jonnie zebrał ludzi z wolnej zmiany. Zgromadzili rezerwowe 
liny i kołowroty, spakowali koce i leki stymulacyjne, załadowali wszystko do 
samolotu. Pełne niepokoju oczy usiłowały wypatrzyć kopalnię, która była jeszcze 
poza zasięgiem wzroku. Martwili się o dyżurną zmianę - Thora, Dwighta, 
kierownika zmiany i piętnastu ludzi. 
Noc była czarna i bezgwiezdna. Lot w góry stawał się w tych warunkach 
przedsięwzięciem niezwykle ryzykownym. Gdy samolot wyskoczył łukiem w górę, w 
kabinie widać było tylko zieloną poświatę przyrządów pokładowych i niewyraźny 
zarys terenu na ekranie. Jonnie wyregulował ostrość obrazu. Drugi pilot 
dokonywał korekty wyważenia. Przy pokonywaniu pierwszego wzniesienia Jonnie 
musiał polegać tylko na własnych oczach. Włączył reflektory. W ich smudze 
pojawił się ośnieżony stok. Skierował maszynę w górę i przemknęli tuż nad 
grzbietem, muskając brzuchem śnieżną pokrywę. 
Jego myśli krążyły wokół aż nazbyt pomyślnego rozwoju spraw. Nie ulegało 
wątpliwości, że w swoich przygotowaniach dokonali rzeczywistego postępu. Dalecy 
jeszcze byli od stanu gotowości, ale to, czego dokonali, i tak graniczyło z 
cudem. 
Skierował samolot w stronę następnych wzniesień, kontrolując pozycję na ekranie. 
Dobry Boże, ależ ciemno! Sprawdził wskazanie busoli. Ludzie z tyłu siedzieli 
napięci i cisi. Niemal fizycznie wyczuwał, o czym myślą. Śmignął pod nimi 
wierzchołek góry. Trochę za blisko! Gdzie jest następny? 
Karabiny szturmowe, które początkowo uważał za bezużyteczne, okazały się tym, 
czego rzeczywiście potrzebowali. Szkoci w pomysłowy sposób uzdatnili amunicję. 
Wyciągali pociski z łusek i opróżniali je z ćwiczebnej, niepalnej zawartości. 
Ostrożnie eksperymentując, znaleźli sposób wymiany spłonek w nasadzie łuski. 
Potem szukali materiału wybuchowego. Początkowo sądzili, że rozwiąże sprawę 
proch, ale przy próbie jego użycia jeden z karabinów uległ rozerwaniu. Na 
szczęście obyło się bez ofiar. W końcu okazało się, że dla odpalenia pocisku z 
dużą prędkością wystarczy sam materiał spłonek. 
Przed samolotem wyłoniła się stroma ściana skalna. Chcąc ją ominąć, zmienił kurs 
i zwiększył pułap lotu. Zbyt wysoko wznieść się nie mógł, bo jeśli w kopalni 
lampy się nie świeciły, groziło to całkowitym zgubieniem drogi. A poza tym 
światła samolotu mogłyby zostać dostrzeżone przez Psychlosów. Trzeba lecieć 
nisko. Choć to niebezpiecznie, trzeba lecieć nisko! 
W następnych pociskach wiercili w czubku mały otworek, do którego - pracując w 
ubiorach antyradiacyjnych - wprowadzali drobiny materiału radioaktywnego 
uzyskanego z TBJ. Każde ziarenko pokrywali cienką warstewką roztopionego ołowiu, 
żeby noszenie tej amunicji przy sobie nie narażało nikogo na niebezpieczeństwo 
promieniowania. Próbę skuteczności przeprowadzili na gazie do oddychania 
zamkniętym w szklanej butli. Spreparowany pocisk spowodował gwałtowną eksplozję. 
Lecieli za nisko. Spostrzegł samotny krzew na grani. Samolot przeskoczył tuż 
ponad nim. Byli na kursie, teraz musieli zmniejszyć prędkość. Nie można kusić 
licha, lecąc w ciemnościach. 
Pociski te zdolne były nawet do przebijania pancerza. Wystrzelone z odległości 
dwustu jardów do butli z gazem do oddychania, dziurawiły ją i wywoływały tak 
gwałtowną reakcję, że spowodowany wstrząs odczuwali nawet w miejscu, z którego 
oddawali strzały. Zaangażowali do pracy każdą parę wolnych rąk i teraz mieli 
całe skrzynie tej bezcennej amunicji. Oczyszczono i doprowadzono do stanu 
używalności sto karabinów szturmowych i pięćset magazynków. Karabin szturmowy 
nie miał oczywiście żadnej wartości jako broń przeciw czołgowi czy też 
zbudowanej z grubego szkła ołowianej kopule bazy Psychlosów. Mógł być jednak 
śmiertelnym narzędziem walki z pojedynczymi Psychlosami, którzy, mając w płucach 
gaz do oddychania, powinni - po trafieniu - dosłownie eksplodować. 
Zauważył wreszcie wypływającą z wąwozu rzekę. Wytracił wysokość i leciał dalej 
wzdłuż jej koryta. Światła samolotu odbijały się od nierównej powierzchni lodu i 
śniegu. 
Byli tak uszczęśliwieni wynikami prac nad karabinami, że zaraz potem zabrali się 
do pocisków artyleryjskich i przerobili je na głowice pocisków do bazook. Teraz 
mieli również jądrową broń przeciwpancerną. Należało jej jednak przygotować 
więcej. Tak, wszystko to przebiegało nazbyt gładko. Niebezpiecznie gładko. 
Na kopalnianym lądowisku nie paliła się ani jedna lampa, nie było tam też żywej 
duszy. Samolot osiadł na płycie. Pasażerowie wysypali się z kabiny. Jeden z nich 
pognał do skraju urwiska. Z lodowatej ciemności dobiegł jego przerażony głos: 
- Jonnie! Zniknęło lico zbocza! 
6
Snop światła skierowany w dół świeżo utworzonej skarpy potwierdził tę 
informację. Trzęsienie ziemi po prostu rozłupało zbocze wzdłuż szczeliny 
znajdującej się o trzydzieści stóp od starej krawędzi, a uwolnione w ten sposób 
skały runęły w czeluść wąwozu. W świetle lamp wyraźnie było widać szerokie lico 
przełamanego złoża kwarcu w śnieżnobiałym kolorze. W pozostałej jego części 
złota już nie było. Wypełnione kruszcem gniazdo przepadło! 
Jonnie myślał teraz jednak nie o złocie, ale o ludziach z załogi szczęśliwie nie 
zdążyli się jeszcze przekopać do szczeliny, bo lawina nie odsłoniła żadnego 
tunelu. Jeśli żyli, byli uwięzieni gdzieś pod nimi. Pobiegł ku wlotowi szybu. 
Wielki otwór, cichy i pusty, zionął czernią. Szyb miał około stu stóp 
głębokości. Świecąc latarką, Jonnie rozejrzał się wokół. 
- Winda! Gdzie jest winda, do cholery? 
Urządzenie, które służyło do wydobywania rudy oraz opuszczania i wyciągania 
ludzi, zniknęło. Reflektory przeczesywały zbocze góry - na stoku nie było po 
niej śladu. Jonnie przyjrzał się dokładniej otworowi szybu i zauważył grube rysy 
na belkach, które wspierały klatkę windy. Musiała wpaść do szybu. 
- Bądźcie teraz cicho! - zarządził, a następnie pochylił się nad otworem, złożył 
dłonie w trąbkę i krzyknął w głąb szybu: Hej, tam w dole! Żyjecie? 
Wszyscy wytężyli słuch. Pastor, który przyleciał razem z nimi, powiedział: 
- Zdaje mi się, że coś słyszałem. 
Jonnie spróbował raz jeszcze. Nasłuchiwali, lecz wciąż nie mieli pewności. 
Włączył swoje przenośne radio i zgłosił wywołanie. Bez odpowiedzi. W zespole 
ratowniczym dojrzał Angusa. 
- Angus! Przywiąż do interkomu linę i opuść go w dół! 
Gdy Angus i dwaj inni ratownicy wykonywali polecenie, Jonnie wyciągnął z zestawu 
sprzętu ratowniczego rejestrator obrazów. Znalazł dodatkowe kable, przedłużył 
przewody. Angus zmontował już radiotelefon i opuścił go w czarną otchłań. Jonnie 
skinął na pastora. Teren był teraz jasno oświetlony lampami, które ludzie z 
wolnej zmiany rozmieścili na tyczkach. Ręka pastora drżała, gdy brał mikrofon. 
- Halo, kopalnia! - zawołał. 
Gdyby ktoś odpowiadał, mikrofon w dole wychwyciłby głos. Ale odpowiedzi nie 
było. 
- Próbuj dalej! - rzekł Jonnie. 
Rozwinął przewód rejestratora obrazów i opuścił go do otworu. Robert Lis zajął 
się przenośnym ekranem. Na początku drogi w głąb szybu rejestrator pokazywał 
tylko przesuwającą się ścianę. Potem na ekranie ukazał się kawał belki i zwój 
liny, a wreszcie winda. Jonnie obrócił kamerę i ustawił ją zdalnie na szeroki 
kąt obserwacji. Kabina była pusta. Jonnie obejrzał ją dokładnie trudno było 
stwierdzić na pewno, ale wydawało się, że nikt nie został zmiażdżony spadającym 
urządzeniem. Kamera kołysała się na kablu. Wszystkie oczy wbite były w ekran. 
- Nie ma bocznego korytarza! - powiedział Jonnie. - Nie widzę go! Chyba wejście 
do niego zablokowała winda. Pośpiesznie uruchomili latającą platformę i trzech 
ludzi opuściło się na niej na dno szybu. Robert Lis nie zgodził się, aby Jonnie 
zabrał się z nimi. Jeden ze Szkotów zeskoczył z platformy i przymocował haki do 
windy. Teraz szybko zmontowali żuraw z napędem. W trzydzieści trzy minuty 
później - jak to starannie obliczył historyk, który również wślizgnął się na 
pokład samolotu ratowniczego - winda była na górze. Jonnie ponownie opuścił w 
dół kamerę, która potwierdziła jego przypuszczenia. Spadająca winda spowodowała 
zawał przy wejściu do bocznego tunelu i całkowicie je zablokowała. Przymocowali 
do liny kosze i wkrótce czterech ludzi znalazło się na dnie szybu. Tym razem 
Jonnie nie posłuchał Roberta i zjechał razem z nimi. 
Rwali skały gołymi rękoma i wrzucali je do koszy, które wędrowały w górę, 
podczas gdy inne - puste - zjeżdżały w dół. Coraz więcej narzędzi, a zwłaszcza 
tak potrzebnych młotów, przybywało na dół. Minęły dwie godziny. Trójka ludzi 
była zmieniana dwukrotnie. Jonnie trwał na dole bez chwili przerwy. Pracowali 
jak szaleni. W chmurze pyłu wypełniającego dno szybu słychać było tylko 
uderzenia młotów i łoskot walących się skał. Zawał był większy, niż się 
spodziewali. Wgryźli się w korytarz na dwie stopy. Trzy stopy. Cztery stopy. 
Pięć stóp. Być może zawalił się cały tunel! Zmieniali ludzi. Jonnie był 
nieugięty. Po następnej godzinie morderczego wysiłku usłyszał słaby, odległy 
głos. Uniósł rękę, nakazując ciszę. 
- Hej tam, w kopalni! - zawołał. 
Odpowiedź była bardzo niewyraźna. 
-..otwór dla powietrza... 
- Powtórz! - krzyknął. 
-..zróbcie... - usłyszeli. 
Chwycił długie górnicze wiertło. Na białej skalnej ścianie wyszukał najcieńsze, 
jak sądził, miejsce i czubkiem wiertła naznaczył punkt. Dał znak ludziom z 
obsługi wiertarki. 
- Wiercić tutaj! 
Automat przyparł wiertarkę do ściany. Szkoci usunęli się na bok. Z przenikliwym 
piskiem wiertło przeszło przez ścianę. Wyciągnęli je. 
- Przewód powietrzny - polecił Jonnie. 
Wsunęli do otworu, włączyli sprężarkę. Pracując ze zdwojonymi nadzieją siłami 
usunęli wreszcie górną warstwę zawału i mogli wyciągnąć zasypanych. Aby 
wyciągnąć ostatniego z nich, musieli poszerzyć otwór. Ranny Szkot miał złamaną 
nogę w kostce i pęknięte żebra. Był to Dunneldeen. 
Siedemnastu ludzi i tylko jeden z poważnymi obrażeniami. Przetransportowali 
uratowanych na górę, umieszczając ich w koszach żurawia. Ostatni opuścił szyb 
Jonnie, pokryty kurzem i pyłem. Pastor narzucił na niego koc. Ludzie z ekipy 
ratowniczej siedzieli w różnych miejscach na śniegu, popijając gorący napój, 
który w wielkim dzbanie wcisnęła im tuż przed odlotem jedna ze starych kobiet. 
Pastor ukończył nastawianie kostki Dunneldeena i przy pomocy Roberta Lisa 
bandażował mu teraz żebra. Milczenie przerwał Thor: 
- Straciliśmy złoże. 
7
Nadszedł świt. Jonnie mógł teraz ocenić straty spowodowane trzęsieniem ziemi. 
Śnieżnobiałe złoże nie wykazywało najmniejszego nawet śladu złota. Było to widać 
jak na dłoni. Po przelocie bezpilotowego samolotu zwiadowczego zdjęcie złoża 
dotrze do Terla. Owo znajdujące się daleko w dole i wciąż jeszcze niewidoczne w 
ciemnościach osypisko powie mu wszystko. Jonnie próbował przewidzieć reakcję 
Terla. Było to tym bardziej trudne, że Terl zawsze nieobliczalny - teraz na 
dodatek robił chwilami wrażenie obłąkanego. Ile godzin mieli do dyspozycji przed 
przelotem samolotu zwiadowczego? Mało, za mało! 
Powietrze było nieruchome, wiatr ucichł. Światło brzasku odbijało się od 
majestatycznych szczytów. Chłopak pobiegł do latającej platformy i gestem 
przywołał pilota. Wznieśli się, przelecieli nad krawędzią przepaści i opadli w 
dół. Pilot wyhamował i zatrzymał platformę. Jonnie włączył reflektory i 
skontrolował wzrokiem skalne rumowisko. Było przeogromne. Z nikłą nadzieją 
usiłował wypatrzyć choćby najmniejszy ślad złotej żyły. Na próżno. A przecież 
mogła tu być nawet i tona złota teraz pogrzebanego pod górą skał i zatopionego w 
rzece. Musiał się pogodzić, że było już nie do odzyskania. W ponurym nastroju 
powrócił na lądowisko. 
- Zabierz ludzi do miasteczka! - polecił Robertowi. 
Zamyślony chodził tam i z powrotem długimi krokami. Pastor przyglądał mu się ze 
współczuciem. 
- Jeszcze nas nie załatwili, chłopcze - pocieszył go. 
Jonnie myślał intensywnie. 
- Zrobię to! - wykrzyknął nagle. Widząc pytające spojrzenia pastora i Roberta 
Lisa, wyjaśnił: - Terl nie wie, jaka odległość dzieliła tunel od wnętrza złoża. 
Nie wie, że przed obrywem nie dotarliśmy nawet do jego brzegu. Thor! - zawołał. 
- Jak daleko mieliście jeszcze do szczeliny? 
Thor przywołał kierownika zmiany. Rozmawiali przez chwilę. 
- Około pięciu stóp! - krzyknął wreszcie od samolotu. 
- Rozbiję skałę ładunkami wybuchowymi - zdecydował Jonnie. - Wstrząs od 
eksplozji nie ma teraz najmniejszego znaczenia. Jestem zdecydowany wysadzić 
pozostałą część korytarza, żeby wyglądało, że dotarliśmy do żyły! Wracajcie 
samolotem jak najszybciej i dostarczcie mi materiały wybuchowe. Przywieźcie też 
następną zmianę. Do przelotu samolotu zwiadowczego mamy bardzo mało czasu. 
Śpieszcie się! 
Samolot z hukiem oderwał się od płyty lądowiska. Jonnie, nie czekając na jego 
powrót, od razu przystąpił do pracy. Wraz z kilkoma Szkotami opuścił się do 
szybu i przez usypisko wczołgał się do korytarza. Znalazł tam porzucony podczas 
zawału sprzęt, wciąż jeszcze świeciły się lampy. Chwycił wiertarkę i zaczął 
drążyć w ścianie głębokie na sześć cali otwory. Miał zamiar przewiercić ją na 
wylot. Dwaj Szkoci podnieśli pozostałe wiertarki i zaczęli mu pomagać. Gdy 
pracował, inni wynosili z tunelu resztę sprzętu i transportowali go na górę. Nie 
było powodu, aby go marnować. Zniszczeniu w zawale uległo tylko radio. Korytarz 
już się nie nadawał do eksploatacji, a przy wybuchu mógł zawalić się do reszty. 
Samolot wrócił szybko. Wkrótce na dole znalazły się materiały wybuchowe. Jonnie 
wetknął do każdego z otworów potężny ładunek, po czym zamocował zapalniki 
wstrząsowe i pokrył wszystko warstwą neutralnego kleju, co miało zapewnić 
skierowanie energii wybuchu do wnętrza skały. Wrócił na powierzchnię. Uprząż i 
lina były już przygotowane. Dopinając pasy, podszedł do krawędzi zbocza, nie 
zwracając uwagi na protesty Lisa, który żądał, aby tę część roboty wykonał ktoś 
inny. Znał ich wszystkich i wiedział, że nikt nie zna się na materiałach 
wybuchowych tak jak on. Opuszczono go w dół. Dał znak, gdy znalazł się naprzeciw 
złoża, i kołowrót się zatrzymał. Uwieszony na linie, poszukiwał otworu, który 
wywiercił od wewnątrz. 
Opuszczono mu na linie pistolet do udarowego wybijania otworów. Teraz zaczynała 
się loteria. Wstrząs spowodowany użyciem pistoletu mógł wywołać detonację 
ładunków wewnątrz korytarza. Gdyby tak się stało, to siła eksplozji nieuchronnie 
zdmuchnęłaby go ze zbocza. Na zwykłe wiercenie nie miał już jednak czasu. 
Sporządził plecionkę z detonującego sznura. Pistoletem, ustawionym na minimalną 
siłę udaru, zrobił w ścianie otwory pod kołki. Przeciągnął plecionkę przez kołki 
umieszczone w otworze i przymocował do niej przewody elektryczne zapłonu. 
Śpieszył się - do przelotu bezpilotowego samolotu zwiadowczego pozostało nie 
więcej niż pół godziny. Wciągnięto go na górę i wszyscy wsiedli do samolotu. 
- Uwaga! - krzyknął i zwolnił przycisk zapłonu. 
Płomienie wystrzeliły ze zbocza. Wyrzucone eksplozją bryły białego kwarcu i skał 
uderzyły w przeciwległą ścianę kanionu. Ziemia zadrżała, ale na szczęście dalsza 
część zbocza nie runęła w przepaść. Jonnie poderwał samolot. W zboczu widniał 
czarny otwór, który wyglądał jak wylot korytarza przebitego do pokładu. 
Wylądowali raz jeszcze, by pozbierać sprzęt. Dym wybuchu rozpływał się w górskim 
powietrzu. Z dala słychać było coraz głośniejsze dudnienie samolotu 
zwiadowczego. 
8
Terl siedział w biurze przy odbiorniku bezpilotowego samolotu. Męczył go potężny 
kac. Tępym wzrokiem spoglądał na schodzące z rolki zdjęcia terenów eksploatacji 
złóż. Minionej nocy i tego rana spał nieprzytomnym, pijackim snem, z którego nie 
obudziło go nawet trzęsienie ziemi, nie miał więc pojęcia, co się stało w 
górach. 
Jedyną jego przyjemnością było w ostatnim czasie oglądanie zdjęć złoża. Nie 
przybliżył się ani na krok do rozwiązania zagadki tajemniczej misji Jayeda. Nie 
kończące się próby znalezienia przyczyny zainteresowania się IBI tutejszym 
terenem sprawiły, że stracił na wadze, schudł, wzrok mu stępiał, a gdy unosił do 
ust nazbyt zresztą często - rondel kerbango, drżały mu łapy. Jego nienawiść do 
tej planety z jej przeklętym błękitnym niebem i białymi górami pogłębiała się z 
dnia na dzień. Jedynym momentem wytchnienia stały się dla niego chwile spędzane 
przy monitorze, a i to tylko wtedy, gdy wszystkie drzwi były pozamykane, a 
wskaźnik kontrolny wykazywał brak podsłuchu i podglądu. 
Terl przybliżył do oczu jedno ze zdjęć. Zadygotał. B y ł o i n n e n i ż w c z o 
r a j s z e! Oberwane zbocze i nie widać złoża. Nie miał żadnych poprzednich 
zdjęć - darł je zawsze na strzępy natychmiast po przejrzeniu - trudno mu więc 
ocenić rozmiary ubytku ściany, ale z całą pewnością kąt nachylenia zbocza był 
inny. Dopiero po chwili zobaczył w zboczu jakiś otwór - chyba korytarz, który 
zwierzaki wydrążyły wzdłuż złoża. 
Spojrzał na znajdującą się z boku zdjęcia ścieżkę zapisu minerałowego. Głównym 
zadaniem bezpilotowego samolotu zwiadowczego nie była przecież tylko obserwacja. 
Wyszukiwał on także bezustannie różne minerały, a obecność ich rejestrował na 
ścieżce. Ścieżka też była inna niż zwykle! Na pewno inna! Wiedział już 
dokładnie, jak powinna wyglądać ścieżka żyły i ząbkowaty zapis widma złota. 
Pośpiesznie wprowadził ją do analizatora. Siarka? W tym pokładzie nie było 
siarki. Złoto też nie miało formy siarczku. Węgiel? Fluor? Co jest, do krzywej 
galaktyki...! Przecież nie występowały w tej okolicy! 
Zastanowił się. A może jest to związek sześciu podstawowych pierwiastków, 
zwanych przez Psychlosów "trigdit". Z Psychlo nie importowano żadnych materiałów 
wybuchowych ani paliw. Były niebezpieczne dla transfrachtu, a łatwe do wykonania 
na Ziemi. 
W odległości około dziesięciu mil na południe od głównej bazy znajdowała się 
mała fabryka zasilana energią z odległej zapory, którą załoga opuszczała od 
czasu do czasu, żeby skomponować pierwiastki w ładunki paliwowe i materiały 
wybuchowe. Wszystkie potrzebne pierwiastki znajdowały się na tej planecie. 
Przepuścił ścieżkę przez analizator raz jeszcze, aby uzyskać dokładny skład 
mieszanki. Trigdit! Targnęło nim straszne podejrzenie. Wstał z fotela i 
dygocącymi z wściekłości łapami podarł zdjęcie na strzępy, rzucił na podłogę i 
podeptał. Zaczął tłuc pięściami o ścianę. Złośliwe, wredne zwierzaki wysadziły w 
powietrze zbocze! Po prostu, by zrobić mu na złość! Aby pokazać, że są mu równe! 
Zniszczyły jego złoże! 
Opadł na fotel. Usłyszał stukanie do drzwi i zaniepokojony głos Chirk. 
- Co się stało, Terl? 
Zdał sobie sprawę, że musi się wziąć w garść. Musi zachować zimną krew i być 
opanowany. 
- Nawaliła maszyna! - odkrzyknął. 
Chirk oddaliła się. 
Był już spokojny. Wiedział dokładnie, co zrobi, krok po kroku. Najpierw dokona 
zbrodni doskonałej. Przygotował ją we wszystkich szczegółach. Potem pozbędzie 
się bezpilotowego samolotu zwiadowczego i wykończy zwierzaki. Łapy wciąż mu 
jeszcze lekko dygotały. Poczułby się o wiele lepiej, gdyby mógł wyjść i zabić te 
dwie ludzkie samice. Już dawno zaplanował to na dzień dziewięćdziesiąty czwarty. 
Chciał sporządzić parę wybuchowych chomąt dla koni i podprowadzić je pod klatkę. 
Pokaże kobietom, że czerwona kulka na końskich chomątach jest taka sama jak na 
ich obrożach, a potem naciśnie przełącznik i odstrzeli łeb jednemu z koni. 
Zwierzaki wpadną w panikę. Potem odstrzeli łeb drugiemu. Później będzie udawał, 
że chce uwolnić kobiety, ale zaraz zmieni zdanie i pozbawi głowy mniejszą z 
nich. Myślenie o tym, jak ta druga będzie odchodziła od zmysłów z przerażenia i 
rozpaczy, sprawiało mu ogromną przyjemność. Potrzebował teraz takiej podniety. 
Nagle przypomniał sobie o "psychicznej sile" zwierząt. Ten zwierzak w górach 
mógłby dowiedzieć się o jego planach i zrobić coś nieobliczalnego. Nie! Choć 
byłoby to z pewnością niezwykle ekscytujące, na razie musi zrezygnować z tej 
przyjemności. Teraz powinien przystąpić do realizacji zbrodni doskonałej. Zabrał 
się do tego z chłodną determinacją. 
9
Realizację zbrodni doskonałej rozpoczął Terl, doprowadzając do mianowania Kera 
Zastępcą Dyrektora Planety. Odbyło się to w ciągu godziny, łącznie z dystrybucją 
i rozplakatowaniem komunikatu. W regulaminie Towarzystwa przewidziano stanowisko 
Zastępcy Dyrektora, a że nie było ono obsadzone, nominacja była więc 
umotywowana. Terl dokonał tego, posługując się drukami in blanco, które onegdaj 
podpisał mu Numph. 
Wieczorem wziął Numpha na stronę. Po odebraniu od niego Pole bitewne przysięgi o 
zachowaniu ścisłej tajemnicy i po napomknięciu, że szachrajstwa z płacami i 
premiami mogą zostać ujawnione, skłonił go do zorganizowania spotkania z nowym 
pracownikiem o nazwisku Snit. Nie powiedział jednak Numphowi, że "Suit" to 
pseudonim Jayeda. Wymógł też na Numphie, że o spotkaniu nikt się nie dowie. 
Miało się odbyć na godzinę przed północą w administracyjnej części bazy. Nie 
uznał za stosowne wspomnieć, że w tym czasie wszystkie biura będą puste. Potem 
powiedział dyrektorowi, że w celu zapewnienia mu ochrony podczas wizyty Snita 
będzie stał ukryty za kotarą. 
Z wprawą fachowca nasmarował i naładował miotacz - cichą, wygodną broń. 
Przygotował również dwie zdalnie detonowane spłonki. Na krótko przed spotkaniem 
uprzedził Numpha, by sprawdził swoją broń. Numph trochę się przestraszył, ale 
Terl uspokoił go: 
- Przecież będę pana ubezpieczał. 
Gdy nadeszła godzina spotkania, dyrektor siedział za biurkiem, trzymając w 
zanadrzu nabitą broń, a Terl czaił się za kotarą. Do tej pory był spokojny i 
pewny siebie, ale w miarę czekania nerwy zaczęły mu odmawiać posłuszeństwa. Co 
będzie, jeśli Jayed nie przyjdzie? Minęła jedna koszmarna minuta, potem druga. 
Jayed się spóźniał. 
Wreszcie! Z zewnętrznego holu dochodził odgłos wolnych, posuwistych kroków. 
Oczywiście! Idąc tu agent IBI z pewnością sprawdził, czy nie ma urządzeń 
inwigilujących. Terl również sprawdził to wcześniej. Drzwi rozsunęły się i do 
gabinetu wszedł Jayed. Miał opuszczoną głowę i nie zadał sobie nawet trudu, by 
postrzępiony ubiór sortowacza rudy zmienić na inny. 
- Wasza Planetarna Mość posłał po mnie - wymamrotał. 
Zgodnie z tym, jak został poinstruowany, Numph zapytał: 
- Czy jesteś pewny, że nikt nie wie o twojej tu obecności? 
- Tak jest, Wasza Planetarna Mość - mruknął Jayed. 
- Halo, Jayed - powiedział Terl, wychodząc zza kotary. 
Jayed drgnął i podniósł głowę do góry. 
- Terl? Czy to Terl? 
Agenci IBI byli dobrze wyszkoleni. Nigdy nie zapominali raz widzianych twarzy. 
Widzieli się tylko jeden raz, przed wielu laty. Odbyli tylko jedną rozmowę. Terl 
wiedział, że Jayed z pewnością wielokrotnie studiował fotografie i akta każdego 
z tutejszych funkcjonariuszy, szczególnie zaś szefa ochrony bezpieczeństwa. 
Zaśmiał się pogardliwie. 
Dopiero teraz Jayed spostrzegł trzymany przez Terla miotacz. Cofnął się i uniósł 
w górę sparszywiałe łapy. 
- Zaczekaj, Terl! Nie rozumiesz, że...! 
Usiłował coś zrobić. Rozpiąć koszulę? Sięgnąć po ukrytą broń? Nie miało to już 
znaczenia. Terl zrobił krok do przodu, uniósł miotacz tak, by lufa znajdowała 
się dokładnie na lino prowadzącej od Numpha do Jayeda i oddał jeden precyzyjny, 
śmiertelny strzał w serce agenta. Ten próbował jeszcze coś powiedzieć, ale nie 
zdążył - Pace martwy na wzorzysty dywan. Terl był spokojny i silny, gdy odwracał 
się ku Numphowi. Dyrektor siedział bez ruchu, sparaliżowany strachem. 
- Niech się pan nie martwi, Numph - powiedział Terl uspokajająco. - Ten facet 
był agentem IBI. Przybył tu, aby pana stąd wykurzyć. Nie udało mu się. Jest pan 
bezpieczny. Uratowałem panu życie. 
Dygocący Numph położył broń na płycie biurka. Wciąż dyszał głęboko, ale powoli 
dochodził do siebie. Terl zbliżył się do niego i podniósł swój cichy miotacz. 
Oczy Numpha zrobiły się okrągłe z przerażenia, gdy poczuł, że lufa dotyka jego 
głowy. Siła strzału odrzuciła go w bok. Z przestrzelonej na wylot głowy zaczęła 
wypływać zielona krew. Spokojny i całkowicie opanowany Terl wyprostował ciało, a 
następnie pochylił je do przodu, by opadło na płytę biurka. Wciąż jeszcze 
drgającą łapę ułożył na miotaczu Numpha. Drgania ustały - Dyrektor Planety nie 
żył. Nie śpiesząc się, pracując precyzyjnie i ostrożnie, Terl wsunął detonowaną 
zdalnie spłonkę do lufy miotacza Numpha. Wyciągnął zza pazuchy nowy miotacz, 
podszedł do ciała Jayeda i wcisnął mu go w sztywniejącą łapę. W lufie umieścił 
drugą zdalnie detonowaną spłonkę. Rozejrzał się wokół. Wszystko było w porządku. 
Wkroczył na zewnątrz i udał się do pobliskiego holu rekreacyjnego. Wszedł do 
środka, demonstracyjnie zdjął maskę i zamówił u kelnera rondel kerbango. 
Kiedy ziewający kelner zaczął mu dawać do zrozumienia, że chciałby zamknąć hol, 
Terl z obojętną miną wsunął rękę do kieszeni. Nacisnął przycisk detonacji 
pierwszej spłonki. W oddali rozległ się przytłumiony huk eksplozji. Kelner 
uniósł głowę, nasłuchując i patrząc w kierunku przeciwległego końca bazy. Terl 
zdetonował drugą spłonkę. Rozległ się kolejny huk. 
- To wygląda na strzały z miotacza - powiedział kelner. Trzasnęły gdzieś drzwi. 
Ktoś jeszcze usłyszał strzały. 
- Chyba tak - zgodził się Terl, wstając. - To było jakby gdzieś w bazie! 
Zobaczymy, co tam się mogło stać? 
Ruszył biegiem przez mieszkalną część bazy, otwierając po kolei różne drzwi. 
- Czy ktoś tu strzelał? - warczał do poderwanych z łóżek Psychlosów. 
Kilku z nich również słyszało strzały. Mieli wrażenie, że dobiegły z budynku 
administracji. Tery nie tracąc czasu, pognał w tym kierunku, a tłum Psychlosów 
podążył za nim. Szef ochrony zaglądał do biur, zapalał w nich światła. Inni 
również przeszukiwali pomieszczenia. Ktoś wrzasnął z korytarza prowadzącego do 
gabinetu Numpha: 
- To tu! 
Przez otwarte drzwi można było dojrzeć dwa ciała. Stojący w drzwiach Char 
przyglądał im się oszołomiony. Zrobił ruch, jakby chciał wejść do środka, lecz 
Terl odsunął go na bok. 
- Niczego nie dotykać! - zakomenderował. - Jako szef bezpieczeństwa sam się tym 
zajmę. Cofnąć się! - Odwrócił kolejno oba ciała. - Czy ktoś wie, kto to jest? - 
zapytał, wskazując na ciało Jayeda. 
Wszyscy wyciągnęli szyje. 
- Wydaje mi się, że nazywa się Snit - rzekł urzędnik z biura personalnego. - Ale 
tak naprawdę, to nie wiem. 
- Obaj nie żyją - powiedział Terl. - Ściągnijcie nosze. Ja sporządzę raport. - 
Na biurku Numpha, jak zawsze, leżał rejestrator obrazów. Terl zrobił nim zdjęcia 
pokoju i każdego ciała. - Będę potrzebował oświadczenie od każdego z was. 
Ktoś przywołał medyków. Oni również słyszeli strzały, więc przybiegli 
natychmiast. Położyli zwłoki na noszach. 
- Zabierzcie je wprost do kostnicy, chyba że przedtem chcecie zrobić sekcję! - 
polecił Terl. 
- Obaj nie żyją - oznajmił szef medyków. - Rany postrzałowe. 
- Rozejdźcie się! - polecił tłumowi Terl. - Już po wszystkim. 
Jutro rano napisze raport i dołączy do niego oświadczenia świadków. Napisze, że 
agent IBI (rozszyfrowany zresztą już wcześniej przez Terla) nie uważał za 
stosowne zgłosić swej poufnej misji u szefa ochrony bezpieczeństwa planety. 
Działając w pojedynkę, prawdopodobnie złożył późnym wieczorem wizytę u Numpha i 
prawdopodobnie próbował, jak wariat, sam go aresztować. Numph zastrzelił go z 
miotacza, a następnie popełnił samobójstwo. Dalej Terl stwierdzi, że Numph był 
podejrzany o przestępstwo i w sprawie tej od dłuższego czasu prowadzone było 
śledztwo, które między innymi ujawniło nadużycia płacowe. Dokumenty i dowody 
może udostępnić w każdej chwili. Z pełnym szacunkiem zaznaczy, że został już 
przywrócony porządek. Mianowany wcześniej przez Numpha, w pełni kompetentny i 
doświadczony zastępca już pełni swoje obowiązki itd... Ciała przewidziane są do 
transfrachtu przy najbliższym odpaleniu, to jest w dziewięćdziesiątym drugim 
dniu. 
Jutro po południu, gdy tylko sprawdzi, czy zwierzaki są na miejscu, uruchomi 
bezzałogowy samolot bombowy i zlikwiduje "ten kretyński eksperyment, w który 
Numph się zaangażował". Wszystkie dowody zostaną ukryte, wszystkie ślady 
zatarte. Za czymkolwiek węszył Jayed, teraz nie miało to już znaczenia. Terl był 
znów bardzo spokojny, bardzo opanowany, bardzo władczy. 
Dziwne tylko, że nie mógł spać w nocy i miał dreszcze. 
11 
1
Wszyscy byli zgodni co do tego, że w czasie dzisiejszego przelotu bezpilotowego 
samolotu zwiadowczego powinni być doskonale widoczni i robić wrażenie ogromnie 
zapracowanych. Jonniemu bardzo na tym zależało - kontynuowanie przez Terla jego 
złotego przedsięwzięcia miało ogromne znaczenie. Wszystkie ich plany były z tym 
ściśle związane. 
Rozważali różne warianty dalszego działania, ale żaden z nich nie był dobry. Już 
teraz mogliby odlecieć do starej bazy obronnej Angus uruchomił drzwi heliportu - 
ale była ona przecież dla nich tylko źródłem zaopatrzenia. Do stanu gotowości 
było jeszcze daleko. Idea pastora, by pogrzebać szczątki zmarłych żołnierzy, 
została na razie odłożona ze względu na rozmiar przedsięwzięcia. Może później, 
gdy już oswobodzą planetę - jeśli im się to uda powrócą do tej sprawy. Obecne 
całą energię muszą poświęcić problemom żywych i ich przyszłości. Na razie 
musieli się skupić przede wszystkim na tym, żeby nie dopuścić do zaniechania 
przez Terla realizacji jego planów. Jonnie był bardzo zatroskany - złoto było 
przynętą w pułapce na Terla, więc gdyby go zabrakło... 
Od chwili ostatniego, wczorajszego przelotu fiezpilotowego samolotu zwiadowczego 
pracowali gorączkowo. Rdzeń wysadzonej przez Jonniego żyły uderzył w 
przeciwległą ścianę kanionu, odbił się od niej pokruszonymi bryłami i teraz 
zalegał na szczycie świeżego rumowiska na dnie kanionu. Jonnie przygotował 
urządzenie do zdalnego kierowania spychaczem, na stratę którego mogli sobie 
pozwolić. Lis sporządził człekokształtną kukłę, którą umocował na siedzeniu 
kierowcy. W czasie jazdy maszyny ramiona kukły mogły poruszać się w przód i w 
tył. Do końcówki liny żurawia przymocowali sieć do transportu rudy i napełnili 
ją białym kwarcem wydobytym z górnego tunelu. Zebrali całe złoto, jakie 
wydobyli, i poutykali je na wierzchu. 
W głębokich, poprzedzających świt ciemnościach opuścili spychacz na szczyt 
skalnego rumowiska. Jego ruchem kierował operator ukryty w szczelinie urwiska po 
przeciwnej stronie kanionu. Spychacz wyrównywał teren i z trudem wgryzał się w 
skalny kopiec. Sieć na rudę wraz z całym pieczołowicie spreparowanym ładunkiem 
została spuszczona w dół i ustawiona obok spychacza. Przygotowania skończyli na 
długo przed przelotem samolotu zwiadowczego, więc Jonnie zebrał wszystkich przy 
włazie szybu. 
- Złoto strunowe występuje w jamach osadowych zwanych gniazdami - poinformował 
ich. - Tak mówią stare, napisane przez ludzi podręczniki górnictwa. Istnieje 
więc prawdopodobieństwo, że w tej żyle jest jeszcze inne złote gniazdo. Może ono 
znajdować się dwieście czy pięćset stóp od urwiska. Może zawierać mało złota, 
ale może też być go tam bardzo dużo. Musimy zatem zmienić miejsce i kierunek 
drążenia żyły, posuwając się tym razem w głąb góry. Pójdzie to szybciej, bo 
teraz możemy wysadzić skałę. Zmontujcie ponownie klatkę windy tak, by się nie 
ześlizgnęła, i zacznijcie wgryzać się w tę żyłę. Do dziewięćdziesiątego drugiego 
dnia mamy jeszcze około sześćdziesięciu dób. Prawdopodobnie będziemy musieli 
dostarczyć złoto kilka dni wcześniej. Ruszajcie więc i nie traćcie nadziei! 
- I módlcie się! - dodał pastor. 
2
Terla rozpierało radosne poczucie, że panuje dokładnie nad wszystkim. Siedział w 
swoim biurze, skąpanym w promieniach porannego słońca, trzymając w szponach 
pióro i starając się, by nie drżała mu łapa. Zbierał się do napisania raportu 
zamykającego popełnioną zbrodnię doskonałą. 
Dzień zaplanował ze szczególną starannością: napisze raport, przejrzy zdjęcia z 
ostatniego przelotu bezpilotowego samolotu zwiadowczego i jeśli zwierzaki 
jeszcze tam będą, to odpali w powietrze bezzałogowy bombowiec. Zzt wciąż 
narzekał do każdego, kto tylko chciał go słuchać, że bombowiec tarasuje mu 
wejście do komory odpalania, przez co uniemożliwia wprowadzanie i wyprowadzanie 
frachtowców rudy, na których trzeba było prowadzić prace techniczne. Terl 
spowoduje, że Zzt będzie nań nalegał, by usunął stamtąd bombowiec. Potem spotka 
się z Kerem i wymusi na nim jako nowym dyrektorze zgodę na współpracę. 
Było jednak coś, co psuło mu nastrój. Tańczące po dywanie refleksy porannego 
słońca przypominały mu, że ciągle jeszcze znajduje się na tej przeklętej 
planecie. Prysnął sen o bogatym Terlu, żyjącym w luksusie na Psychlo. No cóż, 
trudno! Po raz dziesiąty zaczynał pisanie raportu. Dotychczas nie uporał się 
nawet z pierwszą linijką tytułu, nie mówiąc już o reszcie tekstu. Coś nie dawało 
mu spokoju. 
Ach, tak! Nie miał odznaki Jayeda ani numeru! Agent sięgał za koszulę, chcąc 
niewątpliwie pokazać mu odznakę i plakietkę identyfikacyjną funkcjonariusza IBI. 
Znając pracowników wydziału medycznego, Terl przypuszczał, że po prostu zrzucili 
zwłoki w kostnicy na stoły sekcyjne. Lepiej będzie umieścić je na regałach. 
Zgodnie z pierwotnym planem powinien był mieć dziesięć ciał. Obecnie miał pięć 
sztuk, wliczając w to trzech strażników, którzy wysadzili się w powietrze. 
Westchnął. Jaki to był piękny plan: umieścić złoto w trumnach, wyekspediować je 
do domu i tam, po powrocie, pewnej ciemnej nocy wykopać i przetopić złoto, a 
następnie - już z pozycji niekwestionowanego bogacza narzucać wszystkim swoją 
wolę! Niestety, wszystko było już nieaktualne. Zawiodły go zdradzieckie 
zwierzaki. 
Potrzebował odznaki i numeru identyfikacyjnego IBI, a poza tym poczułby się 
lepiej, gdyby raz lub dwa przyłożył pięścią trupowi Jayeda. Nałożył maskę i 
wyszedł z bazy. Gdy mijał klatkę z kobietami, zauważył, że przed wejściem ktoś 
zostawił tobołek z żywnością i drewnem opałowym. Kopnął go i już chciał iść 
dalej, kiedy uświadomił sobie że "siły psychiczne" mogłyby przedwcześnie 
zaalarmować zwierzaki w górach. Wyłączył więc obwód elektryczny, otworzył drzwi 
klatki i cisnął tobołek do środka. Pakunek wylądował w samym środku ogniska i 
mniejsza z kobiet poderwała się, aby uratować go przed spłonięciem. Terl 
zauważył, że druga trzyma w ręku nóż z nierdzewnej stali, pochodzący zapewne ze 
starych ruin. Podszedł i wyrwał go z jej ręki. Pamiętając jednak o "siłach 
psychicznych", usiłował jednocześnie poklepać ją dobrotliwie po głowie. Wyraźnie 
nie przypadło jej to do gustu. Wsadził nóż za pas, wyszedł, włączył ponownie 
prąd i wetknął do kieszeni na piersiach skrzynkę zdalnego sterowania. Młodsza z 
kobiet mówiła coś w swoim języku - bez wątpienia coś obrzydliwego. Zdradzieckie 
kreatury, te zwierzaki! Niech tam, wszystko to zostanie wkrótce załatwione. Gdy 
tylko bombowiec z gazem wykona swoje zadanie, skończy i z tą parą. I będzie miał 
kłopot z głowy. 
Skierował się w dół, do kostnicy. Włączył światła, zamknął drzwi i dźwignął na 
regał tysiącfuntowe ciało Numpha. Stary safanduła nawet po śmierci wyglądał 
głupio z wyrazem zdziwienia na twarzy. Jeszcze nie całkiem krew na nim wyschła i 
Terl zaplamił sobie łapy. Wytarł je w płaszcz Numpha. Zwłoki Jayeda były 
zadziwiająco lekkie, ważyły nie więcej niż siedemset funtów. Zwalił je na stół i 
z furią uderzył kilkakrotnie. 
- Niech cię szlag trafi! - mówił do trupa. - Gdybyś się nie zjawił, moja 
przyszłość mogłaby wyglądać zupełnie inaczej! 
Raz jeszcze walnął pięścią w zwłoki. Parchy! Ta kreatura miała parchy! Terl 
popatrzył na trupa z niesmakiem, a potem pochylił się, złapał za gardło i zaczął 
dusić. Gdy zwolnił ucisk, głowa z łomotem opadła na stół. Jeszcze raz walnął w 
nią pięścią. Opanował się. Musi zachować spokój, musi być zimny, działać 
bezbłędnie. Gdzie jest odznaka? Obmacał kurtkę, ale nie wyczuł żadnego twardego 
przedmiotu. Może Jayed miał odznakę ukrytą w butach? Zelówki ze schowkiem były 
specjalnością IBI. Ściągnął buty i skontrolował je starannie. Zelówki były 
normalne. Niech to szlag trafi! Facet przecież musiał gdzieś mieć odznakę! Terl 
obmacał postrzępione spodnie. Nic. Odstąpił od ciała. Cóż za godny pożałowania 
obraz przedstawia ten Jayed! Ubranie pełne dziur. Futro nosiło ślady choroby. 
Gdzie mogła być ta odznaka? Przecież Jayed po coś sięgał! Gwałtownym ruchem Terl 
rozdarł pokrwawioną koszulę i kurtkę, odsłaniając pierś trupa. Rozrywał łapami 
materię na strzępy i obmacał każdy jej kawałek. Nic. I nagle zwrócił uwagę na 
pierś Jayeda. Wbił w nią wzrok. Trzy poziome linie! Piętno przestępcy! 
Strzępy materiału wypadły mu ze szponów. Pochylił się niżej, patrząc na pierś z 
bliższej odległości. Pomyłka była wykluczona. To było piętno! Pochylił się 
jeszcze bardziej i spróbował zdrapać linie. Nie udało się, były głęboko 
wypalone. Ocenił je z wprawą fachowca. Miały około roku. Odwrócił się 
pośpiesznie i chwycił prawą kostkę trupa. Tak! Blizny od kajdan wraz ze znakami 
jednego z imperialnych więzień. Przyjrzał się bliżej. Blizny również pochodziły 
mniej więcej sprzed roku. Oparł się o ścianę, patrząc na zwłoki. 
Nie była to znów taka nietypowa historia. Funkcjonariusz lub agent, który w 
czasie pełnienia obowiązków służby dokonał przestępstwa lub przez głupotę dawał 
się wmanewrować w jakieś ciemne machinacje, był wyrzucany z posady i osadzany w 
którymś z więzień Imperium. W jednej chwili Terl dokładnie pojął, co Jayed 
zrobił. Użył całego swego talentu, by uciec. Wyrobił sobie fałszywe papiery na 
nazwisko Snit. Załatwił miejsce na liście wyjazdowej personelu 
Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego i uzyskał skierowanie do najbardziej 
odległej placówki Towarzystwa. 
Jayed był zbiegiem! Jayed nie prowadził żadnego śledztwa! Jayed się ukrywał! 
Ruch, który wykonał w kierunku piersi... chciał pokazać Terlowi piętna i zdać 
się na jego łaskę! I mogło to poskutkować. Terl mógł go przecież wykorzystać. 
Tyle miesięcy udręki! Zbędnej udręki. 
Terl patrzył na godną pożałowania, parszywą kreaturę, leżącą na stole sekcyjnym. 
Dobrze, że drzwi były zamknięte, bo nie mógł powstrzymać się od śmiechu. 
3
Raz jeszcze tego dnia Terl zasiadł za biurkiem. Był odprężony i spokojny. Spod 
pióra gładko wyłaniał się raport. Jego odkrycie zmieniło zupełnie postać rzeczy. 
Teraz cała sprawa wyglądała bardzo prosto. W związku z tym, że wśród personelu 
roboczego stwierdzono obecność pewnej liczby elementów kryminalnych, Numph 
otrzymał ostrzeżenie - kopia w załączeniu - o konieczności zachowania czujności. 
Nie poskutkowało ono i przestępcy, którego nazwisko według posiadanych przez 
niego papierów brzmiało Snit, udało się dostać na teren biur, prawdopodobnie z 
zamiarem dokonania rabunku. Natknął się tam na Numpha, który zastrzelił go, ale 
i sam został przez niego śmiertelnie trafiony. Oświadczenia świadków zostały 
zebrane i stanowią załącznik do raportu. Departament personalny Głównego Biura 
Towarzystwa powinien ewentualnie ustanowić jakąś formę kontroli fizycznej, był 
to bowiem już drugi wypadek znalezienia się napiętnowanego przestępcy w 
ostatnich transportach personelu. Oczywiście, wytwarzanie dochodu stanowi dla 
Towarzystwa konieczność, jak również jest zrozumiałe, że chodzi tu o bardzo 
odległą planetę, ale ma ona tylko jednego funkcjonariusza ochrony 
bezpieczeństwa. Sprawa w istocie nie ma większego znaczenia i nikt nie ośmiela 
się poddawać krytyce działalności Głównego Biura Towarzystwa, bo przecież ono 
wie najlepiej, co czyni. Sytuacja jest całkowicie opanowana. Obowiązki Dyrektora 
Planety przejął mianowany ostatnio i w pełni kompetentny zastępca. Zwłoki są 
przewidziane do transfrachtu przy najbliższym odpalaniu. 
I to by było wszystko. Odprężony skończył pakowanie materiałów dowodowych i 
dysków z rejestratora obrazów. Tym się już nikt więcej interesować nie będzie. 
Przywołał Chirk i dał jej paczkę z poleceniem wpisania do rejestru i złożenia w 
dyspozytorni. Gdy wyszła, spojrzał na zegarek - powinien już być przy 
odbiorniku. Przeszedł do maszyny i wywołał współrzędne potrzebnych mu zdjęć. 
Wyskoczyły z furkotem. Niedbale rzucił na nie wzrokiem. Szło tylko o 
potwierdzenie planu odpalenia bezzałogowego bombowca. No tak, zwierzaki wciąż 
były na terenie kopalni, pracowały przy klatce windy... 
Nagle usiadł i rozłożył zdjęcia. Zwierzaki pracowały w dole, u podnóża urwiska, 
przerzucając spychaczem rumowisko! Ależ tak! Żuraw dźwigał w górę sieć z rudą... 
co też w niej mogło być? Szybko wcisnął klawisz powiększający obraz i przyjrzał 
mu się dokładnie, podobnie jak analitycznemu zapisowi na krawędzi zdjęcia. Nie 
musiał go sprawdzać, znał go! To było złoto! Zwierzaki eksploatowały żyłę z 
usypiska! 
Wstał i przejrzał zdjęcia bardziej szczegółowo. Co to takiego znajduje się na 
stoku zwaliska? Aha, pokiereszowane resztki zwłok. Były więc ofiary w tunelu i 
zwierzaki kierowane głupim sentymentalizmem wydobyły je na zewnątrz. Czy warto 
było zawracać sobie tym głowę? Nie mieli przecież obowiązku odsyłania zwłok na 
rodzimą planetę. Kogo też obchodziły zwłoki zwierzaków? Ale zaraz, zaraz. To 
znaczy, że musieli dotrzeć do żyły od tyłu. 
A co robią z klatką? Wciąż drążą? Aha, gniazda. Musieli stwierdzić obecność 
innego gniazda w żyle położonej powyżej, wewnątrz góry. Specjalista górniczy 
Terl wiedział, że jest to realna możliwość. Przyjrzał się złotu w sieci. Czyżby 
było tego aż kilkaset funtów? Opadł na fotel i zaśmiał się. Bezzałogowy samolot 
bombowy... Nie musi go na razie odpalać. Może poczekać do dnia 
dziewięćdziesiątego trzeciego. Wtedy - na pewno odpali, ale nie teraz. Nie, na 
skręconą mgławicę! Jeszcze nie teraz! 
Czuł się wspaniale. Po raz pierwszy od wieków nie bolała go głowa. Wyciągnął 
łapę przed siebie. Nie drżała. 
4
Terla rozsadzała radosna energia. Wyciągnął sprzęt i teczki z dokumentami. 
Zmienił nieco swój plan. Pomaszerował do biura Dyrektora Planety. 
Służący ukończyli już usuwanie plam krwi, ale trochę śladów pozostało. W 
powietrzu unosił się ostry zapach środków czyszczących. Ker był na miejscu. 
Karłowaty Psychlos w olbrzymim fotelu za wielkim, masywnym biurkiem wyglądał 
trochę śmiesznie. Poza tym był wyraźnie zdeprymowany i zagubiony. 
- Dzień dobry, Wasza Planetarna Mość - pozdrowił go Terl. 
- Czy nie zechciałbyś zamknąć drzwi? - odpowiedział Ker bezbarwnym głosem. 
Terl wyciągnął czujnik spod ramienia i wykonał nim kilka okrężnych ruchów dla 
upewnienia się, czy w ciągu nocy nie zainstalowano w pomieszczeniu podsłuchu. 
Był prawie pewien, że do tego nie doszło, ale wolał sprawdzić. Czuł się wolny! 
- Nie jestem zbytnio popularny - powiedział Ker. - I ludzie wciąż nie są dla 
mnie specjalnie uprzejmi. Dziwią się, jak Numph mógł mianować mnie swoim 
zastępcą. Ja też się dziwię. Jestem przecież funkcjonariuszem operacyjnym a nie 
administratorem. A teraz nagle zostałem Dyrektorem Planety... 
Terl ze słodkim uśmiechem przysunął się bliżej. 
- Słuchaj, Ker, chcę ci coś powiedzieć! Wiedz jednak, że w razie czego 
zaprzeczę, jakobym cokolwiek mówił. Nie będzie żadnego zapisu tej rozmowy, a ty 
o niej natychmiast zapomnisz. - Ker zesztywniał. Jako zahartowany kryminalista 
wiedział aż nadto dobrze, że nie należy dowierzać szefom bezpieczeństwa. 
Poruszył się niespokojnie w swoim wielkim fotelu. - To nie Numph cię mianował - 
mówił dalej Terl. Ker siedział nieruchomo. - To ja ciebie mianowałem. I jak 
długo będziesz robił dokładnie to, co ci polecę, bez mówienia o tym komukolwiek, 
będzie ci dobrze. Więcej niż dobrze. Będzie wspaniale! 
- Przecież w dziewięćdziesiątym drugim dniu przyślą tu nowego Dyrektora Planety 
- zaoponował słabo Ker. - To już zaledwie za parę miesięcy. I może dowiedzieć 
się, że ja coś zrobiłem nie tak jak trzeba... tak, może nawet wykryć, że w 
pewnych sferach galaktycznych jestem osobą niepożądaną. 
- Nie, Ker, nie sądzę, aby ciebie zmieniono. Więcej, jestem pewien, że cię nie 
zmienią. Będziesz siedział w tym fotelu jeszcze przez całe lata. - Ker nadal był 
nieufny, ale szef bezpieczeństwa robił wrażenie tak pewnego siebie, że karzeł 
słuchał go z uwagą. Terl otworzył kopertę i rozłożył dowody, jakie zebrał 
przeciw Numphowi. Ker przyglądał się im, coraz szerzej otwierając oczy. - 
Widzisz? Szwindel finansowy na setki milionów kredytów rocznie. Numph brał z 
tego połowę. Nie tylko że będziesz tu przez całe lata, ale wrócisz do domu 
bogaty. Tak bogaty, że będziesz mógł kupić sobie czyste akta personalne i żyć w 
luksusie. 
Karłowaty Psychlos zaczął przeglądać dokumenty. Na początku miał pewne trudności 
z uchwyceniem problemu. Nipe, bratanek Numpha, udzielał pożyczki na płace dla 
pracowników na Ziemi, ale w rzeczywistości odprowadzał połowę funduszu 
wynagrodzeń oraz wszystkie premie na swoje prywatne konto i na konto Numpha. 
Wreszcie Ker zrozumiał, co ma robić! Wystarczy kontynuować ukrywanie premii i 
wypłacać zaledwie połowę wynagrodzeń. 
- Dlaczego to robisz? - zapytał Terla. - Masz w tym jakiś udział? Czy tak? 
- Ależ nie, nie pragnę nawet kredyta. A robię to, oczywiście, dlatego, że jestem 
twoim przyjacielem. Czyż nie ochraniałem cię zawsze? 
- I tak masz już tyle materiałów kompromitujących, że mógłbyś mnie w każdej 
chwili zwaporyzować - powiedział Ker. - Mało ci jeszcze? 
- No, no, Ker! - powiedział Terl z przyganą i uznał, że czas już przejść do 
sedna sprawy. - Chcę, abyś wszelkie decyzje, jakie ci podsunę, wydawał w swoim 
imieniu. Mnie wydasz polecenie, abym w ciągu sześciu miesięcy wrócił do domu. 
- Dobrze, dobrze. Mogę nawet nakazać, aby wydawane przez ciebie decyzje nigdy 
nie były kwestionowane. Ale nadal nie widzę szansy na to, by za dwa miesiące nie 
zwolniono mnie z tego stanowiska. 
- To jest szyfr, jakim posługiwał się Numph. Numery pojazdów znajdujących się w 
użytkowaniu. Nikt cię nie zwolni. Nipe, bratanek Numpha, ma wielkie wpływy. Tu 
masz swoją pierwszą szyfrowaną depeszę do Nipe... - Terl położył papier na 
biurku. 
Treść depeszy była następująca: "Numph padł ofiarą zamachu dokonanego przez 
zbiegłego przestępcę. Powstała nowa sytuacja. Numph wyznaczył mnie specjalnie do 
prowadzenia tej sprawy dalej. Warunki jak zawsze. Proszę przekazać udział Numpha 
na moje konto numerowe w Galaktycznym Towarzystwie Powierniczym. Kondolencje. 
Mam nadzieję na pomyślną współpracę w przyszłości. Ker". 
- Ja przecież nie mam numerowego konta - jęknął Ker. 
- Będziesz miał, przygotowałem już w tej sprawie wszystkie papiery. Odlecą 
najbliższym transfrachtem. Pewne na sto procent. 
Ker raz jeszcze popatrzył na depeszę. Po raz pierwszy od chwili swojego nagłego 
awansu zaczął się śmiać. Wyprostował się w fotelu, wydawało się, że urósł. Potem 
przechylił się do przodu i wymienił z Terlem serdeczny uścisk łapy. Gdy szef 
bezpieczeństwa wyszedł, Ker napuszył się, napuszył się tak bardzo, że wypełnił 
sobą cały fotel. 
Jedyna obawa, jaką miał Terl, dotyczyła tego, czy temu tępemu karłowi woda 
sodowa nie uderzy do głowy i czy nie popełni jakiegoś błazeńskiego błędu. Ale 
będzie miał go na oku, będzie go obserwował szczególnie czujnie. A zresztą, kogo 
może obchodzić los Kera, gdy Terl opuści tę planetę! 
Szansa na ewentualne sprzymierzenie się Jonniego z Kerem została całkowicie 
unicestwiona. 
5
Wszystkie następne działania Terla były starannie obserwowane przez bystre, 
szkockie oczy. 
Późnym rankiem poprzedniego dnia Terl wyjechał czołgiem z bazy i z dużą 
prędkością skierował się ku miastu na północy. Około południa opuścił zrujnowane 
miasto i ruszył z hałasem ku akademii, jadąc wzdłuż zarośniętej zielskiem 
autostrady. Pod akademią wysiadł i zamaszystym krokiem zbliżył się do 
nadchodzącego wartownika. 
Personelu na terenie bazy było obecnie bardzo mało - tylko jednostka porządkowa 
i trzech wartowników, rekonwalescentów po wypadkach. Wartownik miał jedno ramię 
w łubkach, zawieszone na temblaku. 
- Czym mogę panu służyć? - zapytał w poprawnym Psychlo. Terl rozejrzał się. Poza 
małym samolotem pasażerskim nie widać było żadnych pojazdów. Musieli mieć je 
wszystkie na górze, na terenie kopalni. Prawdopodobnie odczuwali nawet ich 
niedostatek. Popatrzył na wartownika - zapewne brakowało im też personelu, 
wiedział przecież co nieco o niebezpieczeństwach pracy w kopalni. No cóż, 
nieważne, przy życiu pozostawała jeszcze wystarczająca liczba zwierzaków. 
Zastanawiał się, w jaki sposób porozumieć się z wartownikiem. Na to, że ów 
zwrócił się do niego w języku Psychlo, nie zwrócił uwagi, było to przecież 
niewiarygodne - zwierzaki były głupie. Gestami łap usiłował dać do zrozumienia, 
że poszukuje Jonniego. Odegrał całą pantomimę rozglądania się wokół, 
przygarniania ramionami kogoś ku sobie i ustawiania go na miejscu u swego boku. 
- Ma pan zapewne na myśli Jonniego - rzekł wartownik. 
Terl przytaknął z roztargnieniem i rozejrzał się wokół. Wyglądało na to, że 
będzie musiał czekać, dopóki samolot nie dostarczy Jonniego z kopalni. Ale to 
nic, wszystko było w porządku. W przypływie dobrego humoru zdał sobie sprawę, że 
oto teraz ma bardzo dużo czasu i, co więcej, pełną swobodę poczynań. Mógł udać 
się tam, gdzie chciał, i mógł robić to, co chciał. Postanowił trochę się 
przejść. To na pewno była przeklęta planeta, ale teraz miał na niej mnóstwo 
przestrzeni, jakby otaczające go dotychczas niewidzialne ściany oddaliły się 
nagle o całe mile. W pobliskim parku pasło się kilka koni. Chcąc skrócić sobie 
czas oczekiwania, Terl postanowił poćwiczyć szybkie wyciąganie z kabury miotacza 
i strzelanie do celu. Jednemu po drugim, poprzetrącał koniom nogi. Jęki 
konających z bólu wierzchowców sprawiły mu czystą rozkosz. Był tak samo szybkim 
i tak samo dokładnym strzelcem jak zawsze. I to z dwustu jardów! Jeszcze jeden 
koń, czarny. Cztery wyciągnięcia z kabury, cztery strzały. Zamiast konia - 
podrygujący tobół. I ten kwik! Coś wspaniałego! 
Dochodzący z tyłu głos Jonniego nie zaskoczył Terla. Potwór odwrócił się powoli. 
- Chcesz spróbować? - zapytał, wyciągając miotacz, a kiedy Jonnie wyciągnął po 
niego rękę, ryknął śmiechem i schował broń do kabury przy pasie. 
Jonnie czekał na Terla już od dawna. Gdy tylko potwór opuścił miasto, Jonnie 
wyruszył z kopalni, żeby być na miejscu wcześniej. Wydawało mu się, że będzie 
lepiej, jeśli Terl nie dowie się, iż jest pod obserwacją, toteż starał się 
spotkanie odwlec możliwie jak najdłużej, ale nie mógł wytrzymać jęków 
torturowanych koni. Terl był bardzo odmieniony. Był znowu taki jak dawniej. 
- Przejdźmy się! - zaproponował. 
Skinieniem ręki, którego potwór nie spostrzegł, Jonnie dał znak Szkotowi, aby 
poderżnął gardła okaleczonym koniom i zakończył ich mękę. Powiódł Terla za róg 
budynku, aby nie patrzeć na tę operację. 
- A więc, zwierzaku - powiedział Terl. - Widzę, że robota idzie wam dobrze. 
Zdaje się, że próbujecie dotrzeć do drugiego gniazda? 
- Tak - odparł Jonnie, starając się trzymać nerwy na wodzy - ale wciąż jeszcze 
nie mamy dostatecznej ilości złota. 
Stwierdzenie to nie mijało się z prawdą, jako że całość wydobytego ostatnio 
złota miał w tej chwili w woreczku przy sobie. 
- Bardzo dobrze, bardzo dobrze - rzekł Terl. - Czy potrzebujecie jakiegoś 
sprzętu? Jakiegoś zaopatrzenia? Powiedz tylko słowo. Może masz ze sobą jakąś 
listę? - Jonnie pokręcił przecząco głową. - Skoro nie masz, to trudno. Wsadź 
więc listę do tych tłumoków, które pozostawiacie na zewnątrz klatki, a ja 
załatwię, aby wszystko było wam dostarczone. Oczywiście, daj temu jakąś nazwę, 
na przykład "Elementy szkoleniowe"! A jeśli będziesz chciał się ze mną spotkać, 
błyśnij trzy razy latarką w okna mojego pokoju. Wyjdę na zewnątrz i będziemy 
mogli sobie pogadać. Jasne? 
Jonnie przytaknął. Od czasu do czasu w kopalni powstawały przecież jakieś 
górnicze problemy. 
- W porządku, dogadałeś się z właściwą osobą - powiedział Terl, klepiąc go po 
plecach. - O górnictwie wiem wszystko, nawet to, czego nie znajdziesz w żadnych 
książkach. 
Tak, to był rzeczywiście inny Terl. Nadal znajdowali się daleko w polu, 
niewidoczni zza wzgórza. 
- A teraz do interesu - powiedział Psychlos. - W osiemdziesiątym dziewiątym dniu 
dostarczycie moje złoto do tego budynku w starym mieście! - Wyciągnął z kieszeni 
zdjęcie. 
Na budynku widniał napis: "Mennica Stanów Zjednoczonych". Jonnie sięgnął po 
fotografię, ale Terl mu jej nie dał. Pokazał natomiast trzy inne zdjęcia ulicy i 
tegoż budynku sfotografowanego z dwóch innych stron. 
- W osiemdziesiątym dziewiątym dniu - powtórzył. - Dwie godziny po zachodzie 
słońca. I żeby nikt was nie widział! Jest tam przygotowany przeze mnie pokój, w 
którym złożycie złoto! 
Jonnie przyjrzał się starannie fotografiom. Było jasne, że Terl nie ma zamiaru 
mu ich dać. Na zdjęciach widniało kilka kopców. Wiedział, że kryją one stare 
samochody. Większy kopiec za budynkiem to prawdopodobnie ciężarówka. Solidne 
drzwi budynku były zamknięte, ale bez wątpienia Terl już je odryglował. 
- Czy macie ciężarówkę z platformą? - zapytał Terl. - Nie macie? Dam wam jedną. 
Teraz słuchaj uważnie! Ty i nie więcej niż dwa inne zwierzaki macie przybyć 
dokładnie o ustalonym czasie. Pamiętaj, masz być osobiście! Powiesz pozostałym, 
że wrócicie dopiero po dziewięćdziesiątym trzecim dniu i dostarczycie im 
zapłatę.Od osiemdziesiątego dziewiątego do dziewięćdziesiątego trzeciego dnia 
będziesz miał inne zajęcie. Rozumiesz? Tylko ty osobiście i dwa zwierzaki, nikt 
więcej! Reszta ma pozostać w kopalni! Jasne? 
Jonnie potwierdził, że zrozumiał. Stali niewidoczni, ukryci za krzakami. 
- Czy chciałbyś zobaczyć próbkę tego, co wydobyliśmy? 
Oczywiście, że Terl chciał. Jonnie rozłożył więc na ziemi kawałek materiału i 
wysypał zawartość woreczka. Terl najpierw spojrzał w górę dla upewnienia się, że 
nie jest obserwowany, a potem przykucnął. Przez jakiś czas pieścił pazurami 
złote struny, do których gdzieniegdzie przyczepione były jeszcze drobiny kwarcu. 
Następnie wstał i gestem łapy dał znak, by Jonnie zabrał złoto. Ze wzrokiem 
wciąż wlepionym w woreczek westchnął głęboko pod maską. 
- Wspaniałe! - Z trudem otrząsnął się z rozmarzenia. A więc w osiemdziesiątym 
dziewiątym dniu otrzymuję tonę złota, czy tak? - Poklepał kieszeń, w której miał 
skrzynkę zdalnego sterowania. - A potem, w dziewięćdziesiątym trzecim dniu 
otrzymacie swoje wynagrodzenie! 
- Dlaczego takie opóźnienie? - spytał Jonnie. - To przecież aż cztery dni. 
- Och, będziecie mieli jeszcze parę rzeczy do zrobienia odparł Terl. - Nie bój 
się, zwierzaku! Jak przyjdzie czas, zapłacę wam z procentem. Przyrzekam ci to 
uroczyście! - Zarechotał głośno i Jonnie uświadomił sobie, że choć Terl mógł 
czuć się dzisiaj znakomicie, to jednak tak całkiem chyba nie był przy zdrowych 
zmysłach. - Dostaniecie wszystko, co się wam należy, zwierzaku! - ciągnął 
Psychlos. - Wracajmy! 
Nigdy w życiu szef ochrony nie czuł się tak dobrze. Pamiętał z podróży do kraju 
Szkotów, jacy byli pazerni na zapłatę. Dostaną ją. Na pewno! A potem będzie mógł 
zabić kobiety. Bez żadnej obawy przed "siłami psychicznymi". Rozkosz! 
- Do zobaczenia, zwierzaku! - powiedział i odjechał w znakomitym nastroju. 
6
Kolejne tygodnie były pełne napięcia. Drążyli żyłę z nadzieją na dotarcie do 
drugiego gniazda, ale stale natykali się tylko na biały kwarc. 
Incydent ze stadem koni wywołał wśród ludzi wrzenie. Opiekowali się tymi końmi, 
stały się ich ulubieńcami. Pozostawione na terenie akademii pasły się tam, 
czekając na lepsze czasy. Szkoci czuli się przygnębieni nie tylko samą stratą, 
ale i ohydnym sposobem, w jaki im ją wyrządzono. Do wszystkich dotarło, z jakim 
wrogiem mają do czynienia. Czy wszyscy Psychlosi byli tacy? Niestety, tak. W 
okolicy bazy widziano inne okaleczone zwierzęta. I te biedne dziewczęta, które 
są w tak wielkim niebezpieczeństwie! Na razie nie pozostawało jednak nic innego, 
jak tylko zaciskać zęby i wierzyć, że plan się powiedzie. 
Nie wolno im było niczego zaniedbać - wyglądało to tak, jakby grali z szaleńcem 
w jakieś straszne szachy. 
W innych dziedzinach robili jednak postępy. Angus dorobił klucze do wszystkiego, 
co tylko miał w polu widzenia. Było to przedsięwzięcie bardzo ryzykowne: praca w 
ubiorach termicznych, ciche nocne podchody po śniegu, sporządzanie woskowych 
odcisków, zacieranie śladów. Niebezpieczeństwo przy tym rosło podwójnie, bo 
zdemaskowanie mogło nie tylko kosztować życie, ale także zaalarmować Psychlosów, 
że coś się szykuje. 
Dobrze szło studiowanie przebiegu walk sprzed tysiąca lat. Raporty zostały 
uporządkowane, a wszystkie satelitarne zdjęcia posegregowane i ułożone w 
kolejności. Jonnie i doktor McDermott pracowali nad nimi, szukając jakichś 
użytecznych informacji. Liczne raporty dotyczyły udziału samolotów bojowych w 
tej walce. Jedną z zastanawiających spraw była informacja o tym, że samolot 
Psychlosów zniszczył czołg w centrum Denver. Zgodnie bowiem z danymi Sił 
Zbrojnych Stanów Zjednoczonych żadnego czołgu do centrum Denver nie 
odkomenderowano. Zaintrygowany Jonnie odszukał jeszcze jeden raport dotyczący 
tego samego samolotu. Po zbombardowaniu czołgu, którego według raportu w ogóle 
nie było, samolot odleciał z wielką prędkością w kierunku północno-zachodnim i 
widziano, jak rozbił się o pokryty śniegiem stok góry. Nie eksplodował. 
Określono dokładnie położenie rozbitej maszyny. Sprawdzili na swoich mapach. 
Było to zaledwie o trzysta mil na północ od miejsca, w którym się teraz 
znajdowali. 
Dunneldeen poleciał to sprawdzić. Detektor metali wykrył, że samolot wciąż tam 
jest, zagrzebany w wiecznych śniegach. Odkopali go i używając dwóch latających 
platform do transportu rudy przerzucili w nocy do starej bazy w kanionie, gdzie 
został poddany drobiazgowym oględzinom. Nie nadawał się już do użytku, ale 
stanowił prawdziwą skarbnicę cennych informacji, których nie zdobyłby w bazie 
Psychlosów nawet najlepszy zwiad. Obydwaj psychloscy piloci zginęli w czasie 
katastrofy, ale ich wyposażenie było w zasadzie nie uszkodzone. 
Zbadali każdy szczegół budowy masek do oddychania. Stwierdzili, że samolot 
zawierał pomieszczenie z rakietowymi plecakami, stanowiącymi rodzaj spadochronu 
na wypadek konieczności opuszczenia maszyny. Pasy bezpieczeństwa nie różniły się 
od stosowanych w pojazdach kopalnianych. Piloci mieli pistolety w zawieszonych u 
pasów kaburach. Stery były identyczne jak w samolotach kopalni. Elementem 
dodatkowym były spusty miotaczy pokładowych i przełączniki magnetycznych 
"uchwytów". Sprawdzając płozy samolotu, stwierdzili, że istotnie były one 
elektromagnetyczne. Dzięki nim samolot mógł być przytwierdzany do dowolnej 
metalowej powierzchni i kotwiczenie jego stawało się zbyteczne. Zlokalizowali 
też szczeliny zamków i określili typy otwierających je kluczy. Oczyścili 
samolot, na ile się dało, i używali go do szkolenia pilotów. 
Pastor wykonał sekcję zwłok Psychlosów w celu ustalenia, gdzie zlokalizowane 
były ważne dla życia organy. Ich serca znajdowały się nisko, na poziomie klamer 
pasów, natomiast płuca mieli w górnej części barków. Mózgi były umieszczone 
bardzo nisko w tylnej części czaszki. Po sekcji pastor pochował zwłoki przy 
zachowaniu właściwego ceremoniału. 
Pracowali w pocie czoła. Na ogromnym poddaszu budynku "Nieustraszonego Imperium" 
zbudowali wielki model bazy Psychlosów i każdy członek zespołu musiał się z nim 
dokładnie zapoznać. Na jednej z łąk zaznaczyli przybliżone odległości i 
sporządzili plan czasowy różnych zamierzeń: jak szybko należy przemieszczać się 
z jednego miejsca do drugiego, o ile wcześniej przed godziną zero trzeba 
wyruszyć z różnych miejsc, by spotkanie wszystkich nastąpiło w tym samym czasie. 
Wielu informacji jednak nie mieli i uzyskać nie mogli, więc musieli założyć, że 
plan będzie realizowany w miarę elastycznie. 
Musieli zastąpić zabite wierzchowce innymi końmi. Załatwiło to paru ludzi, 
którzy zdołali złowić w okolicy kilka dzikich koni i w szybkim tempie je 
ujeździli. 
Wszyscy stali się mistrzami w posługiwaniu się karabinami szturmowymi i 
bazookami. Szkolenie prowadził Robert Lis, były znakomity komandos. 
- Jeśli popełnimy jakiś błąd - powtarzał wielokrotnie i poślizgniemy się na 
jakimś drobiazgu, tutejsze równiny raz jeszcze zaroją się czołgami Psychlosów, a 
niebo zapełni się ich bojowymi samolotami. Rodzima planeta Psychlosów zareaguje 
w sposób okrutny. Jedyną drogą odwrotu dla nas będzie ucieczka do starej bazy 
wojskowej w Górach Skalistych i gdy Psychlosi zdecydują się na użycie gazu, 
prawdopodobnie zginiemy z braku tlenu. Mamy tylko jedną nikłą szansę. Nie wolno 
więc nam przegapić nawet najmniejszego drobiazgu. Przeróbmy to wszystko jeszcze 
raz! 
Sześćdziesięciu mężczyzn porywających się na całe Imperium Psychlo? Byli 
zdeterminowani i wiedzieli, że nie ma innego wyjścia. Przerabiali wszystko 
jeszcze raz. I jeszcze raz. I jeszcze raz. 
Wciąż jednak nie mieli tego, co było kluczowe i najważniejsze: złota. 
7
Praca w kopalni odbywała się na trzy zmiany, przez dwadzieścia cztery godziny na 
dobę. Coraz głębiej i głębiej wgryzali się w jałową żyłę białego kwarcu. 
Nagle, sześćdziesiątego dnia, dotarli do uskoku żyły. Jakieś kataklizmy w 
przeszłości przesunęły ją: w górę lub w dół, w prawo albo w lewo. Mieli przed 
sobą tylko litą skałę. Żyła zniknęła. Już od dawna brali pod uwagę taką 
możliwość. Od tygodni zwiadowcy starali się zlokalizować wszelkie możliwe zapasy 
złota, znajdujące się w okolicy. Nadzieję rozbudziło niedawne odkrycie przez 
Jonniego złotej monety w skarbcu w banku w Denver. Ale pozostawione tam monety 
były w większości po prostu świecidełkami, bezwartościowymi pamiątkami z 
posrebrzanej miedzi! Cóż z tego, że znaleźli jeszcze pięć złotych. Od tych kilku 
uncji do tony jeszcze bardzo daleka droga. Kilka kawałków wygrzebanych w czymś, 
co było pewnie kiedyś sklepem jubilerskim, dodało dwie mizerne uncje. Złota nie 
znaleźli również w skarbcach dyrekcji dawnych kopalni w górach, choć odkryli tam 
całą masę pokwitowań. Wszystkie brzmiały: albo "wysłać (tyle a tyle) uncji do 
Mennicy Stanów Zjednoczonych", albo "wysłano (tyle a tyle) funtów koncentratu do 
przetopu". 
Po niebezpiecznym przelocie na obciążonym maksymalnym zapasem paliwa samolocie 
Dunneldeen wraz z drugim pilotem i strzelcem dotarł aż nad wschodnie wybrzeże, 
do miejsca które kiedyś nazywało się Nowy Jork. Lecieli nocą, by nie wykrył ich 
bezpilotowy samolot zwiadowczy. Wśród zrujnowanych gmachów znaleźli kilka 
skarbców. Przeszukali je. Wszystkie były puste. Odwiedzili również odszukane 
przez historyka miejsce zwane Fort Knox. Zastali tylko wypalone ruiny. Przy 
okazji Dunneldeen zgromadził wiele interesujących informacji i zrobił sporo 
zdjęć: zwalonych mostów, zrujnowanych budynków, stad dzikich zwierząt, bydła i 
robactwa. Nie zarejestrowali jednak śladu ludzi. I nie zdobyli złota. 
Wniosek był jeden: Psychlosi już przed tysiącem lat starannie czyścili planetę 
ze złota. Musieli nawet zabierać zabitym leżącym na ulicach obrączki, 
pierścionki i łańcuszki. Obok znanego zamiłowania Psychlosów do polowania na 
ludzi, również złoto mogło być przyczyną niemal totalnej zagłady mieszkańców 
Ziemi. Były dowody, że w początkowym okresie inwazji masakry na ludziach były 
dokonywane głównie w celach łupieżczych. Szkoci zaczęli teraz lepiej rozumieć 
motywy niebezpiecznego przedsięwzięcia Terla. Dla ludzi złoto nie znaczyło wiele 
- było ładne, nie traciło połysku i dawało się łatwo kształtować, lecz 
nierdzewna stal była o wiele bardziej przydatna. Handel i oszczędzanie kojarzyły 
im się z przedmiotami mającymi wartość użytkową. To one stanowiły prawdziwy 
majątek. 
Żadne z tych przedsięwzięć nie przybliżyło ich ani na krok do uzyskania tony 
złota. Jak szaleni wykonywali kolejne próbne wiercenia w poszukiwaniu zgubionej 
żyły. Znaleźli ją ponownie w siedemdziesiątym dniu. Procesy górotwórcze 
przemieściły ją o dwieście trzydzieści stóp na północ i zaledwie o trzydzieści 
stóp pod powierzchnią zbocza. Przygotowali świeży teren dla sprzętu i nowego 
szybu, rozpoczęli ponowne drążenie białego kwarcu. Szerokość żyły zmalała do 
trzech stóp. Wgryzali się w nią, wypełniając ciemne powietrze tunelu białym 
pyłem i dymem eksplozji. 
Jonnie powrócił do studiowania raportów z bitwy. Musieli bardzo precyzyjnie 
poznać taktykę Psychlosów. Raz jeszcze uderzył go brak logiki ataku na "czołg" w 
Denver, gdzie żadnego czołgu nie było. Uściślił pozycję na wyblakłym zdjęciu 
satelitarnym schodziły one z maszyny nawet po śmierci prezydenta. Tak jest, w 
tym miejscu był dym. 
Spenetrowali Denver bardzo dokładnie. Ciekawe, że Terl nie miał zamiaru pracować 
nad oczyszczaniem swego złota w Mennicy Stanów Zjednoczonych, ale wyznaczył 
miejsce w podziemiu odlewni położonej o kilka minut jazdy dalej. Mennicy chciał 
użyć tylko jako punktu odbioru. 
Wszystkie znalezione faktury na złoto mówiły wyraźnie o "Mennicy Stanów 
Zjednoczonych", toteż Jonnie nie mógł opędzić się od myśli, że w tym miejscu, do 
którego kierowano tak wiele złota, mogą istnieć jakieś ślady. Stanowiłoby to dla 
nich szansę na wypadek, gdyby nic nie wyszło z eksploatacji żyły. A ów czołg, 
który według danych wojskowych nie istniał, mógł stanowić ochronę mennicy. Wraz 
z Dunneldeenem dokonał szybkiego wypadu do Mennicy Stanów Zjednoczonych. 
Przedtem upewnili się, że tego późnego popołudnia nie ma tam żadnych pojazdów 
ani samolotów. Wylądowali w parku pod osłoną ogromnych drzew i udali się do 
celu. W mennicy panowała niczym nie zmącona cisza. Mimo że miejsce to zostało 
spenetrowane już wcześniej, przeszukali je raz jeszcze, z nadzieją że może 
Psychlosi przegapili wewnątrz jakiś skarbiec. Nie znaleźli nic. 
Bez pośpiechu wyszli na zewnątrz, w ciemność. Przechodzili właśnie obok kopców 
kryjących to, co kiedyś było samochodami. Dunneldeen, dla odprężenia się, 
zaglądał do ich wnętrza, ciekawy, jak też te samochody wyglądały w dniach, gdy 
jeździły. Jonnie myślał o zdjęciach, które pokazał mu Terl. Przeszedł na tył 
kopców i skierował światło górniczej lampy na ziemię, tak że odbijało w górę 
tylko poświatę. Jego wzrok zatrzymał się na największym kopcu. Nagle uświadomił 
sobie, że to właśnie musiał być ów czołg zniszczony przez samolot bojowy. 
Oderwał kawałek darni - pojazd porastała trawa, która wyrosła na nawiewanym 
przez setki lat piasku. Zrobił to ostrożnie, żeby później zatrzeć wszelkie 
ślady. Pojazd nie był zwykłym samochodem. W miejscu wypalenia widniał pogięty 
metal. Jonnie nigdy przedtem nie widział nic podobnego. Wrak miał szczelinę, z 
której prawdopodobnie można było strzelać, ale stanowiła jedyną rzecz 
upodabniającą go do czołgu. Okna miały kraty niczym klatka. Co to jest? Podważył 
łomem arkusz blachy i wszedł do środka. Wnętrze było okopcone pożarem, a ptyty 
podłogowe poodginane. Podważył jedną z nich. Wstrzymał oddech. 
W chwilę później radosny gwizd Jonniego przywołał Dunneldeena do pojazdu. Szkot 
wcisnął się do środka... Teraz wszystko stało się jasne. Kiedy nastąpił atak 
Psychlosów, Mennica Stanów Zjednoczonych podjęła próbę ewakuacji zawartości 
swoich skarbców. I oto leżało przed nimi w ciężkich sztabach złoto, które 
spoczywało tu spokojnie od tysiąca lat. Ocenili jego ilość, ważąc sztaby w 
drżących z podniecenia rękach. Po chwili fala emocji opadła. 
- Jest tego mniej niż jedna dziesiąta tony - rzekł Dunneldeen. - Czy Terla ta 
zadowoli? 
Jonnie nie sądził, by tak było, a nawet miał pewność, że Terla to nie zadowoli. 
Było tego również znacznie mniej, niż potrzebowali dla spełnienia własnych 
zamierzeń. 
- Jedna dziesiąta bochenka jest zawsze lepsza niż brak bochenka - powiedział 
pocieszająco Dunneldeen. 
Załadowali dwieście funtów złota do samolotu, przywrócili "czołgowi°' poprzedni 
wygląd, przysypali go śniegiem i zatarli wokół wszelkie ślady. Mieli teraz razem 
około trzystu funtów złota, 
Gdy wrócili do domu, historyk stwierdził, że ilość kruszcu jest wystarczająca, 
by zabrać się za alchemię, mistyczną sztukę przetwarzania ołowiu w złoto. I 
naprawdę spędził w nocy wiele godzin na bezowocnym studiowaniu owej metody. 
Pastor udał się do miasteczka Jonniego, aby przygotować ludzi do ewentualnego 
wycofania się do starej bazy. Przekazał mu po powrocie życzenia od ciotki Ellen 
i prośbę, aby bardzo na siebie uważali przy wyprawach w dzikie miejsca. Jonnie 
spostrzegł, że pastor mówił o ciotce Ellen bardzo ciepło. W głębi duszy życzył 
mu szczęścia. 
8
Trzecia zmiana w osiemdziesiątym szóstym dniu rozpoczęła pracę jak zwykle. W 
ostatnim czasie żyła stawała się coraz węższa. Ludzie odczuwali za każdym razem 
gorzkie rozczarowanie, gdy kończyli pracę nie znajdując gniazda ze złotem, mimo 
że od dawna stracili nadzieję na odnalezienie go. 
Dunneldeen, całkowicie już zdrowy, obsługiwał wibracyjną wgryzarkę. Spływał 
potem w tym zamkniętym, gorącym krańcu sztolni. W pewnej chwili wydało mu się, 
że dostrzega na ścianie inne zabarwienie. Wyłączył urządzenie i przetarł 
zmęczone oczy. Spojrzał ponownie. Czyżby to było złudzenie? Nie, to nie 
złudzenie! Na białej ścianie widniała pojedyncza błyszcząca żółta plama. 
Przyparł do niej ostrze wgryzarki i włączył zasilanie. Wibrujące ostrze weszło w 
głąb. Zatrzymał maszynę i podszedł do ściany. Przez moment stał jak zamurowany. 
W chwilę później ostrym gwizdem dał sygnał do przerwania pracy. Wybuchła dzika 
wrzawa! To było złoto! Trafili w końcu na drugie gniazdo! 
Krzyki ustały równie nagle, jak się zaczęły. Każde ostrze, każde wiertło, jakie 
tylko mieli do dyspozycji, rozpoczęło cięcie żyły. Na tle bieli kwarcu zaczęły 
rozkwitać złote struny. Emocjonująca wieść dotarła już do dyżurnego dyspozytora 
w mieście i w ciągu kilku minut na dole znalazła się cała trzecia zmiana. 
Miasteczko oszalało. Z pomocą wszystkich Szkotów i nawet dwóch starych wdów 
utworzono żywy łańcuch transportu wiader z urobkiem z kopalni. Zważoną 
mieszaniną złota i kwarcu napełniano worek po worku. Złoto miało postać 
poskręcanych sprężyn i małych, połyskujących guzów. 
Dwa dni później, tui przed zachodem słońca, skończyli opróżnianie gniazda. Po 
odrzuceniu zanieczyszczeń cały urobek ważył tysiąc sześćset czterdzieści siedem 
funtów. Razem z posiadanymi już trzystu sześcioma funtami czyniło to tysiąc 
dziewięćset pięćdziesiąt trzy funty. Nie była to pełna tona, ale ilość ta 
powinna była wystarczyć. Wszystko szło zgodnie z planem! Zaczęli czyścić broń. 
Pastor modlił się długo i żarliwie za ich sukces. Stawiali wszystko na jedną 
kartę. 
9
Następnego dnia, dwie godziny po zachodzie słońca, Terl czekał przed mennicą. 
Było ciemno, najbliższe trzy noce również miały być bezksiężycowe. Pogoda na tej 
przeklętej planecie sygnalizowała początek wiosny. Zdarzały się już nawet 
pojedyncze ciepłe dni i śnieg tajał. Ta noc też była stosunkowo ciepła mógł więc 
spokojnie czekać. 
Stał oparty o ciężarówkę z platformą, którą przyjechał z bazy. Był to odrapany 
gruchot, nie figurujący nawet na stanie inwentarza. Nikt nie zauważył jego 
zniknięcia. Przygotował się starannie. 
Zwierzaki zjawiły się punktualnie. Ich pojazd, oświetlający przed sobą teren, 
wtoczył się i zatrzymał kilka stóp przed nim. Był załadowany. Więc jednak 
zwierzaki postarały się wywiązać ze swojej umowy. Tak, one naprawdę musiały być 
bardzo głupie. 
Nie mógł opanować ciekawości. Przeszedł ku platformie, zaczął oświetlać wnętrza 
worków i grzebać w nich. Złoto! Nie oczyszczone, nie przetopione struny złota, 
oblepione drobinami białego kwarcu... Nie, były też i kawałki przetopione. 
Opanował się. Zrobił krok do tyłu i skierował na worki detektor promieniowania. 
Były czyste. Rzucił okiem na tłoki, za pomocą których nadwozie wspierało się na 
mechanizmie jezdnym, oszacował masę ładunku. Biorąc poprawkę na niewielką wagę 
ludzi - około czterystu funtów - i na zanieczyszczenia, musiał mieć tu prawie 
tysiąc dziewięćset funtów kruszcu. Wiedział z ostatnich dokumentów handlowych, 
że ze względu na niedostatek złota na rynku Psychlo cena podskoczyła do ośmiu 
tysięcy trzystu dwudziestu jeden kredytów galaktycznych za uncję. Ładunek był 
więc wart w przybliżeniu - w liczeniu pamięciowym był bardzo sprawny - sto 
osiemdziesiąt dziewięć milionów siedemset osiemnaście tysięcy dziewięćset 
kredytów. Niewiarygodna fortuna! Bogactwo i władza! Czuł, jak rozpiera go siła. 
Zwierzaki nie wychodziły z kabiny. Terl podszedł do niej z boku i oświetlił 
wnętrze. Byli tam: Dunneldeen, Dwight i jeszcze jeden Szkot. Wykonując 
pantomimiczny spektakl, Terl usiłował dowiedzieć się, gdzie jest zwierzak o 
imieniu Jonnie. Zrozumiałość pantomimy była problematyczna, ale Dwight, który 
biegle znał język Psychlo, dokładnie wiedział, o co chodzi. Świadomie kalecząc 
wyrazy, powiedział: 
- Jonnie nie móc przybyć. On mieć wypadek i zranić noga. On powiedzieć, my 
przyjechać. Bardzo ubolewać. 
Wiadomość ta w pewnym stopniu zaskoczyła Terla. Krzyżowała jego plany. Ale 
istotnie, na zdjęciach terenu kopalni zrobionych tego popołudnia przez 
bezpilotowy samolot zwiadowczy, zauważył przewrócony spychacz, nie spostrzegł 
natomiast Jonniego z charakterystyczną jasną brodą, zawsze widocznego na 
zdjęciach z ostatnich miesięcy. Niech tam, nieważne. Nie było się czym 
specjalnie przejmować - najwyżej opóźni to moment pozbycia się kobiet. Zraniona 
noga nie blokowała przecież "sił psychicznych" tego zwierzaka. Uruchomiłby je, 
gdyby kobiety zostały zabite. A raz wyzwolone "siły" mogłyby narobić szkody. 
Chociaż, czy była taka przeszkoda, z którą on, Terl, nie mógłby sobie poradzić? 
- My pomóc przenieść worki do inny samochód - odezwał się Dwight. 
- Nie - powiedział Terl, ilustrując słowa szerokimi i wymownymi gestami łap - po 
prostu zmienimy samochody. Rozumiecie? Ja zatrzymuję ten, wy zabieracie tamten. 
Trójka Szkotów wysypała się z wielkiej kabiny ciężarówki Psychlo i wsiadła do 
kabiny samochodu Terla. Miejsce za kierownicą zajął Dunneldeen. Uruchomił 
silniki i szerokim zakrętem wyprowadził wóz z ulicy, kierując się tam, skąd 
przybyli. Terl pozostał na miejscu z wyczekującym uśmieszkiem. Ciężarówka 
dojechała do rogu i skręciła w boczną ulicę, znikając z pola widzenia Terla. 
Dunneldeen pośpiesznie zaprogramował automatyczną jazdę wozu w dół stoku. 
Spojrzał w bok, by upewnić się, że Dwight i drugi Szkot mają drzwi otwarte. 
- Teraz! - szepnął. 
Wyskoczyli. Dunneldeen otworzył swoje drzwi i dał nura, skulony, na miękką darń 
ulicy. Spojrzał za siebie. Pozostała dwójka już się podniosła i biegła, by się 
ukryć. Z kieszeni wyszarpnął osłonę cieplną i zaczął biec w stronę alei. Udało 
się! 
Ciężarówka przejechała wzdłuż ulicy jeszcze jakieś sto jardów i nagle 
eksplodowała, wywołując gwałtowny wstrząs, od którego runęły budynki po obu 
stronach ulicy. 
Wyczekujący przy załadowanej złotem ciężarówce Terl zachichotał. Słyszał 
grzechot odłamków i przeciągły grzmot wywołany rozpadaniem się budynków. Czuł 
dużą przyjemność, choć byłby bardziej zadowolony, gdyby wewnątrz pojazdu 
znajdował się jeszcze tamten zwierzak. Nie musiał sprawdzać. I tak by nic nie 
znalazł. Ładunek wybuchowy z zapalnikiem odległościowym był umieszczony pod 
siedzeniami. Wsiadł do załadowanej ciężarówki i poprowadził ją do budynku 
odlewni. Wszystko było przygotowane. Już dawno opracował siedem wariantów 
zastawienia pułapki na ludzkie stworzenia. Wykonał piąty, który przewidywał 
odprawienie ciężarówki wraz ze zwierzakami. Los sprawił, że wyszło lepiej, niż 
się spodziewał. 
Z pobliskich domów wyłonili się ludzie w osłonach termicznych. Dołączył do nich 
Dunneldeen i pozostała dwójka. Rozpoczynali drugą fazę operacji. Czy szczęście 
uśmiechnie się do nich i następnym razem? Przechytrzenie szalonego Psychlosa 
zależało w dużej mierze od wielkiego szczęścia. 
10
W pomieszczeniu starej odlewni Terl wszystko przygotował już wcześniej. Na 
oknach zaciągnięte były żaluzje, uszczelniono drzwi. Spośród oryginalnego 
wyposażenia, którym kiedyś posługiwali się ludzie, pozostawił jedynie ogromny 
metalowy kocioł na środku podłogi. Przerobił go nieco za pomocą szybkogrzejnych 
elementów psychloskiej aparatury. Przygotował narzędzia, kokile i molekularne 
natryskiwacze. Wyposażenie do znakowania pochodziło z kostnicy w bazie. 
Zaparkował ciężarówkę przed nie oświetlonymi drzwiami i bez najmniejszego 
wysiłku, zabierając jednocześnie po sześć, zaniósł worki do środka. Ich 
zawartość przesypał do kotła. Ukrył ciężarówkę, wszedł do środka i zaryglował za 
sobą drzwi. Sprawdził, czy wszystkie żaluzje są na miejscu. Nie dostrzegł jednak 
wywierconego otworu w jednej z nich. Włączył przenośne lampy. Z wprawą przebiegł 
czujnikiem po ścianach pomieszczenia w celu upewnienia się, że nie ma w nich 
urządzeń podsłuchowych ani miniaturowych kamer. Zadowolony odłożył czujnik. W 
tej samej chwili, w której czujnik z brzękiem spoczął na stole, niewidzialna 
ręka uchyliła drzwi starego kanału wentylacyjnego i umieściła obok otworu dwie 
kamery guzikowe. Dobrze nasmarowane drzwi zamknęły się bezdźwięcznie. W dół 
posypało się trochę pyłu. Terl spojrzał w górę. "Szczury - pomyślał. - Nic, 
tylko szczury". 
Włączył grzejniki kotła. Złote struny i grudki zaczęły kurczyć się i topnieć. 
Powstawały pęcherze. Nie mógł dopuścić do przegrzania złota, bo przechodziło 
wówczas w postać gazową i można było wiele stracić w parach. Belki dachu tej 
starej odlewni musiały być nasycone złotem wydzielanym ze skondensowanych par. 
Obserwował uważnie termometry. Zołtopomarańczowa zawartość kotła przybrała 
postać ciekłą, więc zmniejszył intensywność grzania. Rozstawił wszystkie kokile. 
Były przeznaczone do odlewania pokryw trumien, produkowanych na miejscu w 
warsztatach bazy. Nałożył rękawice bez palców i chwycił wielki czerpak. 
Rozpoczął przelewanie płynnego złota do pierwszej kokili. 
Dwieście funtów złota na trumnę. Dziesięć pokryw. Pracował szybko i z wprawą, 
uważając, aby nie uronić ani kropli. Syk roztopionego metalu, stykającego się z 
formą, brzmiał w jego uszach jak najwspanialsza muzyka. 
Jakie to wszystko proste. Towarzystwo nalegało, aby trumny były robione z 
ołowiu. Od czasu do czasu na jakiejś odległej planecie zdarzały się przypadki 
śmierci pracowników spowodowane promieniowaniem. Po kilku paskudnych awariach, 
takich jak rozpadnięcie się trumien w czasie transfrachtu, i innych, mniejszych 
wypadkach, przyczynę których stanowiło promieniowanie, Towarzystwo - 
pięćdziesiąt lub sześćdziesiąt tysięcy lat temu - ustanowiło sztywne zasady. Na 
Psychlo ołowiu było w bród, mieli go ogromne ilości. Mieli też obfitość żelaza, 
miedzi i chromu. Brakowało natomiast złota, boksytu, molibdenu i kilku innych 
metali. Tak więc trumny zawsze wykonywano z ołowiu usztywnianego dodatkami 
stopowymi, takimi jak bizmut. Poza pokrywami nie musiał zrobić nic więcej. 
Trumien w kostnicy były stosy. Musiał oczywiście działać skrycie, wyglądałoby to 
nieco podejrzanie, gdyby robił dodatkowe pokrywy i dokładał je do stosów już 
istniejących. 
Wkrótce miał już napełnionych dziesięć kokil. Ta ostatnia wymagała nieco sprytu. 
Kocioł był już prawie pusty, a na dnie znajdowała się jedynie mieszanina 
odłamków skał i osadów. Musiał się śpieszyć, pracę trzeba było ukończyć przed 
brzaskiem. Szybko ostudził masę zalegającą dno i wrzucił ją do gąsiora z kwasem, 
aby rozpuścić skały i wydzielić osady. Następnie znów włączył grzanie. Widok 
oparów gotującego się kwasu sprawił mu przyjemność. Zgarnął rozpuszczony szlam i 
ponownie podgrzał złoto. Wykorzystując każdą drobinę, zdołał całkiem poprawnie 
wykonać ostatnią pokrywę. Aby ciężar jej zgadzał się z innymi, dodał trochę 
roztopionego ołowiu. Podczas gdy kokile stygły, oczyścił kocioł i czerpak. 
Upewnił się, że nie ma śladów na podłodze. 
Pokrywy nie stygły dostatecznie szybko, więc skierował na nie strumień powietrza 
z przenośnego wentylatora. Delikatnie opukał jedną z nich. Dobrze! Wyjął 
ostrożnie pokrywy z kokil i ułożył je na stole. Wydobył molekularny 
natryskiwacz, osadził w nim ołowiowo-bizmutowy pręt i zaczął pokrywać złoto 
warstewką obu metali. Na nadanie dziesięciu trumiennym pokrywom wyglądu 
ołowianych zużył prawie siedem prętów. 
Zdjął rękawice i skompletował sprzęt do znakowania, pochodzący ze standardowego 
wyposażenia kostnicy. Wyjął z kieszeni listę. Z wielką zręcznością naniósł na 
pokrywy dziesięć nazwisk, służbowe numery Towarzystwa i daty śmierci. 
Zdobycie dziesięciu ciał nastręczało pewien kłopot. Trzy należały do 
wartowników, którzy zginęli przy eksplozji broni, było ciało Numpha, był Jayed 
(niech go szlag trafi!). Ale realizowany przez medyków kopalni program 
bezpieczeństwa pracy sprawiał, że liczba wypadków była ostatnio mniejsza niż 
normalnie i od czasu ostatniego - pół roku temu - odpalenia zdarzyły się w 
kopalni tylko trzy wypadki śmiertelne. Tak więc Terlowi długo brakowało dwóch 
ciał. 
Jedno zdobył, podrzucając ładunek detonujący do otworu strzelniczego przed 
napełnieniem go materiałem wybuchowym. Sądził, że będą z tego dwa lub trzy 
trupy, ale zginął tylko miner. Z ostatnim były pewne komplikacje. Obluzował 
drążek sterowniczy trójkołowca. Pojazdy te jeździły między przeszkodami z dość 
dużą prędkością. 
Ale musiał czekać całe trzy nudne dni, zanim wreszcie drążek się urwał i 
kierowca się zabił. W końcu miał całą dziesiątkę w komplecie. 
Nazwiska wybił znacznikiem w miękkim metalu pokryw. Sprawdził je. Z dwóch 
napisów przebijało złoto, a tak być nie mogło. Sięgnął raz jeszcze po 
molekularny natryskiwacz i poprawił warstwę ołowiowo-bizmutową. Teraz było 
znakomicie. Czubkiem pazura dokonał próby. Warstwa nie dała się zdrapać. 
Wytrzyma prawdopodobnie i transport na wózkach widłowych. Znów sięgnął po 
znacznik i w dolnym lewym narożniku każdej pokrywy wykonał mały znak "x", trudno 
dostrzegalny dla kogoś, kto go nie szukał. 
Czas naglił. Sprzątnął narzędzia i odłączył od kotła grzejniki. Rozejrzał się 
wokół - miał wszystko. Wyłączył światła, doprowadził ciężarówkę przed drzwi i 
załadował na nią pokrywy. Na wierzch wrzucił sprzęt. Wrócił do środka, wziął 
worek z piachem i rozsypał go po całym pomieszczeniu. Dla pewności jeszcze raz 
włączył na krótko lampę, zatrzasnął drzwi i odjechał pełen wewnętrznego 
zadowolenia. 
W odlewni otworzyły się drzwi szybu wentylacyjnego. Na moment pojawiła się w 
nich ręka, miniaturowe kamery zniknęły. 
Terl skierował się do bary. Od kilku tygodni wykonywał w jej pobliżu nocne 
jazdy, więc choć było już bardzo późno, hałas silnika nie powinien na nikim 
zrobić wrażenia. Było ciemno. Zatrzymał się przy kostnicy i nie zapalając 
świateł, wniósł dziesięć pokryw do środka. Następnie podjechał ciężarówką na 
pobliskie złomowisko i porzucił tam narzędzia. Wrócił do kostnicy, zamknął drzwi 
i włączył światła. Skontrolował, czy nie ma urządzeń podsłuchowych. Nie 
spostrzegł jednak, że w grubej ścianie wywiercony był malutki otwór ani że - tuż 
po tym, jak schował wykrywacz - pojawiła się w nim miniaturowa kamera. 
Ze sterty pustych trumien wybrał dziesięć. Zdjął z nich pokrywy, odrzucił je z 
powrotem na stos. Z regałów ściągnął dziesięć ciał i z łoskotem powrzucał do 
trumien. Jayed był ostatni. 
- Słuchaj, Jayed, ty durne ścierwo, zgniły i wszawy agencie IBI. To był chwyt 
poniżej pasa, przybyć tu i straszyć lepszych od siebie. I co na tym zarobiłeś? - 
Terl uniósł zrobioną przez siebie pokrywę i sprawdził nazwisko. - Trumnę i grób, 
w którym leżeć będziesz jako Snit. - Wydawało się, że szklane oczy trupa patrzą 
na niego z wyrzutem. - Nie, Jayed, nie ma się o co spierać. Naprawdę, nie ma o 
co. Ani zamordowania ciebie, ani mordu na Numphie nikt nigdy nie przypisze mnie. 
Żegnaj, Jayed! 
Zatrzasnął wieko trumny. Nałożył pokrywy na pozostałe. Sprawdził, czy na 
wszystkich są małe znaczki "x". Sięgnął po narzędzie do zimnego spajania metalu 
i szczelnie przymocował pokrywy trumien do pudeł. Odłożył narzędzie na półkę. Z 
kieszeni wydobył sprzęt do znakowania i umieścił go tam, gdzie leżał uprzednio. 
Rozejrzał się wokół, wyprężył z dumą. Dotychczas wszystko przebiegało idealnie! 
Do odpalenia transfrachtu pozostał jeszcze jeden cały dzień, a on już był gotów. 
Sięgnął do wyłącznika światła. Nie słyszał szmeru towarzyszącego wyciąganiu 
mikrokamery z otworu i zapełnianiu go cementem. 
Otworzył drzwi. Zaczęło świtać. Powoli ruszył w kierunku swojego mieszkania na 
wzgórzu. 
Za jego plecami, przy kostnicy, dwie ciemno ubrane sylwetki zsunęły się do 
parowu. 
Cztery godziny później Jonnie, Robert Lis, rada i wszyscy zainteresowani 
członkowie zespołu przeglądali któryś już raz utrwalone mikrokamerami obrazy. 
Nie wolno im było niczego przeoczyć. Nie tylko ich los, ale i całych galaktyk 
zależał od tego, czy nie popełnią błędu. 
12 
1
Hol rekreacyjny głównej bazy jarzył się światłami i rozbrzmiewał gwarem. Był 
zatłoczony w większości już pijanymi Psychlosami. W wieczór poprzedzający 
copółroczne odpalenie odbywało się wielkie przyjęcie. A było co świętować: 
koniec delegacji Chara i dwóch innych wyższych funkcjonariuszy na tej przeklętej 
planecie. Kelnerzy zwijali się, roznosząc rondle z kerbango trzymane w łapach po 
sześć lub osiem naraz. Urzędniczki Psychlo, zwolnione z obowiązującego je 
normalnie sztywnego ceremoniału, żartowały i aż puszczały bąki ze śmiechu. Tu i 
ówdzie wybuchały kłótnie i bójki, szybko się jednak kończyły, zanim ktokolwiek 
zorientował się, o co w ogóle poszło. W tym ogólnym zamieszaniu odbywały się 
popisy zręcznościowe i zawody strzeleckie. 
Wyjeżdżającym funkcjonariuszom do domu dawano grubiańskie rady: 
- Wytrąb za mnie rondel "Pod Pazurem" w Imperial City! 
- Nie kupuj więcej żon, niż będziesz mógł załatwić w jedną noc! 
- Opowiedz tam w ministerstwie to i owo o tych parszywych durniach tutaj! 
Nastrój był tak swojski, że nawet Ker poddał się jego urokowi. Karzeł rozsiadł 
się i z pompatyczną wyniosłością próbował sędziować w konkursie, w którym szło o 
to, ile w ciągu minuty można wypić kerbanga z rondla, nie trzymając go w łapach. 
Pięciu funkcjonariuszy ryczało szkolną śpiewkę, która brzmiała: "Psychlo, 
Psychlo, zabij go, zabij go". Powtarzali ją raz za razem, bez żadnej melodii, 
ale za to głośno. 
Tymczasem z parowu za platformą startową transfrachtu wyłoniła się karawana 
jucznych koni, które miały kopyta osłonięte futrzanymi ochraniaczami. Karawana 
posuwała się w absolutnej ciszy przez ciemność ku nie oświetlonej kostnicy. 
Zielonkawa poświata bijąca od bazy nie zdradzała obecności intruzów. Raz tylko 
zakłócił ciszę delikatny brzęk metalu, kiedy Angus Mac Tavish otworzył drzwi 
kostnicy uniwersalnym kluczem. 
Char był bardzo pijany. Zataczał się. Podszedł chwiejnym krokiem do Terla, który 
wprawdzie też wyglądał na pijanego, ale w rzeczywistości był trzeźwy, czujny i 
opanowany. 
- To jest nawet dobry pomysł - odezwał się Char. 
Zawsze był nałogowym pijakiem, a im więcej pił, tym bardziej stawał się 
obrzydliwy. 
- Co takiego? - zapytał Terl, przekrzykując hałas. 
- Rzec to i owo tym tam w Głównym Biurze Towarzystwa powiedział Char, pokonując 
czkawkę. 
Terl znieruchomiał. Char nie widział, że oczy Terla zwęziły się i zagrały w nich 
ognie. Po chwili powiedział pijackim bełkotem. 
- Mam dla ciebie mały upominek, Char. Wyjdź na zewnątrz ze mną na chwi... 
chwilę! 
Char uniósł w górę kostne powieki. 
- Toć nie mam maski. 
- Maszki szą przy wyjściu - bełkotał Terl. 
Nikt nie zauważył Terla prowadzącego Chara przez hol. Plącząc zapinki, nałożyli 
maski. Terl przeszedł przez śluzę atmosferyczną, wlokąc za sobą Chara. 
Zaprowadził go w pobliże klatek ze zwierzakami. Nie paliło się w nich żadne 
ognisko. Było zbyt późno. 
Wiosenny chłód panujący na zewnątrz otrzeźwił nieco Chara. Znów stał się 
obrzydliwy. 
- Zwierzaki - powiedział - jesteś miłośnikiem zwierzaków. Nigdy cię nie lubiłem, 
Terl. 
Terl go nie słuchał. Coś chyba się działo przy kostnicy! Wytężył wzrok. Były tam 
zwierzaki! 
- Ty jesteś strasznie cwany, Terl. Ale nie na tyle cwany, by ze mnie zrobić 
idiotę! 
Terl postąpił kilka kroków w stronę kostnicy, próbując przebić wzrokiem 
ciemność. Wyciągnął z kieszeni latarkę i skierował strumień światła na budynek. 
Brązowe skóry zwierzęce? Trudno było w tej ciemności cokolwiek zobaczyć. 
Nagle dojrzał je lepiej. Stado bawołów. W ostatnich dniach bawoły wraz z 
niewielką liczbą koni stale wędrowały na północ. Wyłączył latarkę. Słychać było 
delikatne uderzenia kopyt wędrujących zwierząt i głośniejsze nieco poparskiwania 
i odgłosy żucia świeżej wiosennej trawy wyrywanej przez pasący się stado. Gdzieś 
w oddali pohukiwała sowa. Zwykły bezsens tej przeklętej planety. Zwrócił swą 
uwagę ponownie ku Charowi. Otoczył łapą ramiona Chara i poprowadził go do 
punktu, w którym stykające się ze sobą koliste kopuły bazy tworzyły mroczne 
zagłębienie. Miejsce było bardzo ciemne i ukryte przed niepowołanymi oczami. 
- Cóż to takiego nie zrobiło z ciebie idioty, przyjacielu Char? - zapytał. 
Znów odezwało się pohukiwanie sowy. 
Terl rozejrzał się wokół. Nikt nie mógł ich tutaj zobaczyć. 
Twarz Chara skrzywiła się w szyderczym uśmiechu. Przybliżył swoją maskę tuż do 
maski Terla i powiedział: 
- Dym spłonki. 
Zatoczył się. Terl musiał go podtrzymać. 
- No i co z tego? - spytał. 
- A to, że to nie był żaden strzał z miotacza w biurze starego Numpha. To była 
zdetonowana spłonka. Sądzisz, że taki stary spec kopalniany jak ja nie potrafi 
odróżnić zapachu dymu po strzale od zapachu po detonacji spłonki? 
Terl wsunął łapę pod marynarkę i sięgnął za plecy. Tyle czasu zastanawiał się, 
jak sfabrykować uzasadnienie dla odpalenia pojutrze bezzałogowego samolotu z 
gazem. I oto nagle bez wysiłku miał je przed sobą. 
- Mianować Kera, tę nędzną kreaturę, zaledwie na parę godzin wcześniej. Ech! - 
wykrzyknął Char, nie ukrywając już wrogości. - Dla niektórych to może i jesteś 
cwany, ale dla mnie nie. Przejrzałem cię, Terl, przejrzałem cię. 
- Co masz na myśli? - zapytał Terl. 
- Na myśli! Nic nie muszę mieć na myśli! Ale kiedy będę w domu, mogę im tam 
powiedzieć to i owo. Nie jesteś taki sprytny, jak ci się zdaje, Terl. Myślisz, 
że nie potrafię odróżnić jednego zapachu od drugiego? I wszyscy się ze mną 
zgodzą, kiedy wrócę już do domu! 
Terl nie czekał. Wbił w serce Chara dziesięciocalowy nóż z nierdzewnej stali. 
Był to ten sam nóż, który Jonnie dał Chrissie. 
Złożył słaniające się ciało na ziemi i nakrył leżącym obok kawałkiem 
nieprzemakalnego płótna. 
Terl zawrócił ku klatkom i zajrzał do środka. Dziewczyny spały. 
Stado bawołów wciąż wędrowało koło kostnicy. 
Terl wrócił do holu. Miał jeszcze wiele do zrobienia tej nocy, ale teraz 
ważniejsze było, aby towarzystwo nie spostrzegło jego krótkiej nieobecności. 
Dosiadł się do śpiewających Psychlosów. Byli bardzo pijani. 
W dole przy kostnicy ludzie poruszali się ostrożnie, by nie spłoszyć bawołów, 
które przygnali z równiny. Konie, po rozładunku, odeszły. 
Nikt nie był świadkiem morderstwa. 
Ci, którzy kontynuowali pracę w kostnicy, nie mieli pojęcia, że oto w ich 
planach pojawił się nowy czynnik. Czynnik, o którym nic nie wiedzieli i którego 
nie przewidywali. 
Baza nadal huczała wrzawą pożegnalnego przyjęcia, nieświadoma, że gdzieś zniknął 
jego honorowy gość. 
2
Jonnie leżał w trumnie u wejścia do kostnicy. Pokrywa była lekko uchylona dla 
zapewnienia mu dopływu powietrza. To, co działo się na zewnątrz, pokazywała 
umieszczona na wieku trumny miniaturowa kamera. Obraz z niej docierał do 
podręcznego monitora spoczywającego w ciemności u boku Jonnie'ego. Ubrany był w 
błękitny strój Chinkosów, ale na nogach miał mokasyny, ponieważ przynosiły mu 
szczęście, którego dziś bardzo potrzebował. 
Dziś bowiem, dokładnie w ciągu dwóch minut, musiał zrealizować pewien starannie 
przećwiczony plan. Musiał to zrobić dokładnie w ustalonym czasie, bo inaczej 
cały plan mógł runąć, a on sam zginąć. Chrissie i Pattie zginęłyby również. A z 
nimi Szkoci i wszyscy ci, którzy jeszcze pozostali na Ziemi. 
Usłyszał syrenę wieży kontrolnej rejonu transfrachtu ostrzegającą o nadchodzącej 
fazie. 
- Wyłączyć silniki! Opróżnić platformę! 
Rozległo się głuche dudnienie. Ziemia drżała. Trumna dygotała. Dudnienie stawało 
się coraz silniejsze. 
I oto nagle na platformie pojawiło się dwustu nowo przybyłych Psychlosów z 
bagażami. 
Dudnienie ustało. Pozostała ledwie dostrzegalna wibracja. 
- Współrzędne utrzymywane i połączone z drugim stopniem. 
Cały rejon się ożywił. Do chwili powrotnego odpalenia na Psychlo pozostała 
godzina i trzynaście minut. 
Funkcjonariusze departamentu personalnego odprowadzili nowo przybyłych na bok i 
ustawili w szeregu. 
Terl pilnie przyglądał się przybyszom. Kiedy ostatnim razem przybyła dostawa, 
przeżył wstrząs. Teraz więc nie chciał zostawiać sprawy przypadkowi. Istniało 
pięćdziesięcioprocentowe prawdopodobieństwo, że w tej grupie znajduje się nowy 
Namiestnik Planety, który ma zastąpić Kera. Musiał myśleć i działać szybko. 
Przeszedł wzdłuż szeregu, nie interesując się ani bagażem, ani tym, czy nie 
zawiera on jakiejś kontrabandy. Patrzył tylko na twarze widoczne w wizjerach 
kopulastych hełmów transportowych i sprawdzał nazwiska. Dwustu. Jeszcze jeden z 
bzdurnych pomysłów starego Numpha, by ściągać, ilu tylko można, na oszukańczą 
listę płac. Terl przeszedł wzdłuż całego szeregu. Odetchnął z ulgą. Kogoś, kto 
mógłby zastąpić Kera, nie było tu. Ot, po prostu zwykłe rynsztokowe śmieci ze 
slumsów Psychlo plus ekscentryczny młody urzędnik i paru absolwentów szkoły 
górniczej. Normalka. Nikogo, kto mógłby nadawać się na Namiestnika Planety. 
Wszyscy jakby w letargu. I żadnego agenta z I.B.I.! 
Terl skinął łapą na kadrowców, aby podzielili przybyłych na tych, którzy 
samolotami transportowymi mieli być przewiezieni do innych kopalni, i na tych, 
którzy mieli zostać na miejscu. Załadowali ich wraz z bagażami na ciężarówki i 
odjechali. 
Terl skierował się ku kostnicy. Pasł się za nią ów przeklęty koń należący do 
zwierzaków, który wciąż kręcił się koło bazy. 
- Wynoś się stąd! - krzyknął Terl na konia i wykonał łapą odpędzający gest. 
Ale koń popatrzył obojętnie na Terla i gdy ten poszedł otworzyć drzwi, 
przybliżył się jeszcze bardziej. 
Terl odryglował drzwi kostnicy i otworzył je szeroko. 
Dziesięć trumien leżało gotowych do zabrania przez dźwigi. ~ Sprawdził, czy na 
wszystkich pokrywach znajdują się małe znaki "x". Nigdy za dużo przezorności. 
Poklepał pieszczotliwie jedną z trumien. Odetchnął głęboko. Za "' osiem, a może 
dziesięć miesięcy, pewnej ciemnej nocy, na odludnym posępnym cmentarzu na 
Psychlo będzie te trumny wykopywać. Wykopie bogactwo, władzę! Owoce misternego 
planu zebrane z takim trudem. 
Ale nie będzie trudności z ich spożytkowaniem! 
Nadjechał pierwszy dźwig, wsunął widłowe uchwyty pod trumnę. Terl wyszedł na 
zewnątrz. Sprawdzał nazwisko na swym spisie. Druga trumna, trzecia, czwarta... 
Terl spojrzał na czwartą trumnę lekko skonsternowany. Jak doszło do tego, że źle 
napisał fałszywe nazwisko Jayeda? Nie "Suit", lecz "Stni". Sprawdził, czy na 
pokrywie jest znak "x". Był w porządku. No cóż, niech więc tak pozostanie. 
Wniósł poprawkę na spis. Jedno fałszywe nazwisko warte drugiego. Eks-agent był 
martwy. Tylko to się liczyło. 
Dźwigi zwalały trumny na platformę bez żadnego ładu i składu. Terl z pewną obawą 
obserwował to dość bezceremonialne obchodzenie się z nimi. Ale żadna z nich nie 
wylądowała na platformie w pozycji do góry dnem. 
Leżało tam już dziesięć trumien. Nadzorca dźwigowy zatrzymał maszynę obok Terla, 
by ten mógł sprawdzić numer dziesiąty, ostatni z przewożonych. 
- Coś strasznie ciężkie są te trumny - skomentował nadzorca. Terl uniósł wzrok, 
maskując zaniepokojenie. Według niego nadwaga wynosiła tylko około stu funtów, 
więc nie aż tyle, by zwróciło to czyjąkolwiek uwagę, a już z pewnością nie tyle, 
by sprawiło to kłopot dźwigowi. Trumny, nawet ze swymi nietypowymi pokrywami, 
powinny ważyć około tysiąca siedmiuset funtów każda. 
- Prawdopodobnie masz wyczerpane ładunki energetyczne powiedział Terl. 
- Być może - odparł nadzorca. 
Według niego trumny sprawiały wrażenie, jakby ważyły po trzy tysiące funtów. 
Odjechał jednak maszyną i zrzucił dziesiątą trumnę na platformę. 
Zajechała ciężarówka departamentu personalnego z personelem przewidzianym do 
powrotu. Jej kierowca miał nieco strapiony wygląd. Na samochodzie znajdowało się 
pięciu Psychlosów z bagażem. Byli to dwaj kończący delegację funkcjonariusze i 
trzej zwykli górnicy udający się do domu. Kierowca podał Terlowi listę. 
- Będziesz musiał zmienić tę listę - powiedział. - Jest na niej Char. Na dziś 
planowany był jego powrót do domu, ale choć wszyscy z departamentu personalnego 
szukali go, gdzie się tylko dało, nie mogliśmy go znaleźć. Jego bagaż jest 
tutaj, ale nie możemy znaleźć samego Chara. 
- Który bagaż jest jego? - zapytał Terl. 
Kierowca wskazał na leżącą osobno stertę pakunków. Jednym ruchem ramienia Terl 
zrzucił je z samochodu. 
- Szukaliśmy wszędzie - rzekł kierowca. - Czy nie powinniśmy wstrzymać 
odpalenia? 
- Wiesz, że nie można tego zrobić - szybko powiedział Terl. - A czy wglądaliście 
do łóżek administracyjnego personelu żeńskiego? 
Kierowca ryknął śmiechem. 
- Rzeczywiście, powinniśmy to zrobić. Przecież ostatniej nocy był niezły ubaw. 
- Odeślemy go za sześć miesięcy - powiedział Terl. 
Na dokumencie, przy nazwisku Chara, umieścił uwagę "Odpalenie w terminie 
późniejszym" i złożył podpis. 
Ciężarówka departamentu personalnego odjechała, by wyładować pasażerów na 
platformie. Stanęli w grupie, sprawdzając szczelność hełmów podróżnych. 
Znajdowali się o kilka stóp od trumien. 
Terl spojrzał na zegarek. Pierwsza jedenaście. Do odpalenia jeszcze dwie minuty. 
- Współrzędne utrzymywane na drugim stopniu! - zabrzmiało z megafonu nad kopułą 
operacyjną. 
Lampa błyskała przerywanym białym światłem. 
Terl przeszedł w pobliże kostnicy. Ten przeklęty koń znów się pętał koło drzwi. 
Terl wykonał łapami odpędzające gesty. Kqń cofnął się o kilka kroków i znów 
zaczął skubać trawę. 
Jakąż ulgą był widok trumien na platformie. Terl spoglądał na nie z czułością. 
Jeszcze tylko jedna minuta. 
Nagle włosy stanęły mu dęba. Z wnętrza kostnicy, z wnętrza pustej i opuszczonej 
kostnicy, dobiegł jakiś głos. 
3
Gdy ostatnia trumna zniknęła za otwartymi drzwiami, Jonnie cicho wyślizgnął się 
ze swojej trumny. Za pasem miał zatknięte trzy maczugi, a czwartą, najcięższą, 
trzymał w ręku. Szybkim ruchem umieścił odtwarzacz rejestratora dźwięków na 
środku podłogi i ukrył się za drzwiami. Na podłogę padał z zewnątrz cień Terla. 
Rejestrator zaczął działać. Odtwarzał zapis głosu Terla. 
- Słuchaj, Jayed, ty durne ścierwo, zgniły i wszawy agencie LB.I. - Słowa 
brzmiały na tyle głośno, że można je było słyszeć na zewnątrz. 
Cień Terla skurczył się, gdy ten zaczął się odwracać. 
Rejestrator kontynuował: 
- To był chwyt poniżej pasa przybyć tu i straszyć lepszych od siebie... 
Terl wpadł jak burza przez drzwi, zatrzaskując je za sobą wściekłym ruchem łapy. 
Uniósł obutą nogę, by zmiażdżyć rejestrator. 
Jonnie rzucił się do przodu. Wielokrotnie wyćwiczonym na manekinie ruchem 
trzasnął maczugą w czaszkę Terla. 
W chwili, gdy Terl padał do przodu, Jonnie wolną ręką rozerwał klapę kieszeni i 
wydobył z niej urządzenie do zdalnego kierowania klatką. 
Na zewnątrz znów odezwał się megafon: 
- Współrzędne utrzymywane na pierwszym stopniu. Wyłączyć wszystkie silniki! 
Jonnie wymierzył Terlowi następny cios. Jego ciało sflaczało. Jonnie zerwał z 
twarzy Terla maskę do oddychania i odrzucił ją w odległy kąt kostnicy. 
Wylądowała tam z brzękiem. Pochylił się nad Terlem. Z boku głowy potwora 
ściekała zielona krew. Stopy podrygiwały. Wreszcie Terl znieruchomiał. Nie 
oddychał. Oczy miał jak ze szkła. Jonnie najchętniej by go zastrzelił. Sięgnął 
nawet do pasa po miotacz. Ale nie odważył się strzelić. Wiedział, że dopóki 
przewody wokół platformy nie zaczęły jeszcze brzęczeć, Psychlosi mogli wstrzymać 
odpalanie. Ale wiedział też, że z chwilą rozpoczęcia brzęczenia proces będzie 
mieć już charakter nieodwracalny. 
Megafon wrzasnął. 
- Usunąć się z rejonu transfrachtu! 
Przewody zaczęły brzęczeć. 
Dla Jonnie'ego rozpoczęły się dwie minuty, które mogły być ostatnimi w jego 
życiu. Włączył stoper na ręku. 
Wybiegł przed drzwi, zamykając je za sobą na klucz. W ciągu tych dwóch minut 
nikt nie będzie strzelać z miotacza, bo mogłoby to uszkodzić przewody lub 
wprowadzić chaos w układzie współrzędnych. 
Ogarnął wzrokiem teren. Wiatrołom znajdował się tylko o trzy kroki od miejsca, 
gdzie miał być. Jonnie wskoczył na niego. Jedno uderzenie pięty wystarczyło, by 
ruszyli galopem. 
Pognali jak strzała ku platformie. 
Brzęczenie narastało. Wszystko, co znajdowało się na platformie, miało 
powędrować na Psychlo, gdzie nawet atmosfera nie nadawała się do oddychania. Ale 
gdyby plan się udał, tym razem przybycie do celu byłoby zupełnie inne niż 
normalnie. 
Kopyta Wiatrołoma uderzyły o metal platformy. Zatrzymał się. Jonnie rzucił się 
ku pierwszej trumnie. 
Palcami wyczuł mały pierścień wystający niedostrzegalnie z górnej krawędzi 
wieka. Pociągnął go, w dłoni poczul oderwany pasek. Raz! 
Druga trumna. Pierścień znaleziony i podcięty. Pasek w dłoni. Dwa! 
Trzecia trumna. Pierścień. Pasek. Trzy! 
Z megafonu rozległ się histeryczny głos: 
- Opuścić platformę! Opuścić platformę! 
Dziwne rzeczy dziejące się na platformie wzbudziły zainteresowanie grupki 
Psychlosów obok trumien. Ze zdumieniem przyglądali się Jonnie'emu. 
Czwarty, piąty i szósty pierścień! 
W trumnach znajdowały się bomby nuklearne, zwane "burzycielami planet", ponieważ 
mogły rozerwać skorupę planety i rozrzucić odpady radioaktywne po całym świecie. 
Umieszczone one były wewnątrz starych bomb atomowych, zwanych "najbrudniejszymi 
bombami". Oba rodzaje bomb od dawna były wycofane jako broń w najwyższym stopniu 
zanieczyszczająca środowisko. 
Siódmy pierścień był zgięty. Jonnie nie mógł się z nim uporać. 
- Łapać go! - ryknął funkcjonariusz na platformie. 
Pięciu Psychlosów ruszyło do ataku. 
Jonnie rzucił maczugą w stronę funkcjonariusza. Funkcjonariusz padł. Następnie 
wyrwał zza pasa dwie następne maczugi i rzucił je z całą siłą w stronę 
atakujących. Dwóch dalszych Psychlosów legło. 
Zabrał się znów za numer siódmy. Wyprostował pierścień i wyrwał go. 
Chwycił za numer ósmy i wyciągnął go. 
W krzakach czekała grupa Szkotów samobójców na wypadek, gdyby w ostatniej chwili 
Jonnie'emu się nie powiodło. Zabronił im tego, lecz nalegali. Czas akcji miał 
dokładnie obliczony. Nie chciał, by Szkoci niepotrzebnie zginęli. 
Jonnie był przeciwny, aby zapalniki nastawić po prostu na czas. Gdyby odpalenie 
zostało wstrzymane, doprowadziłoby to do całkowitej zagłady Ziemi. Przed 
wyciągnięciem zabezpieczających pasków z zapalników musieli być pewni, że proces 
odpalania znajduje się już w fazie nieodwracalnej. 
W ręku dziewięć pasków! 
Dwaj ostatni Psychlosi zaczęli się zbliżać do Jonnie'ego. 
- Wal! - krzyknął Jonnie do Wiatrołoma. 
Koń stanął dęba i grzmotnął kopytami jednego. 
Ostatnie monstrum na platformie wyciągnęło łapy, by pochwycić Jonnie'ego. 
Dziesięć! Jonnie huknął maczugą w hełm Psychlosa, rozbijając go w drzazgi. 
Szpony wyciągniętych łap rozdarły mu rękaw. Uderzył jeszcze raz. 
Skoczył na grzbiet Wiatrołoma. 
- Naprzód! 
Na galerii wieży kontrolnej pojawił się Psychlos z miotaczem, ale nie odważył 
się strzelić. 
Brzęczenie przewodów nasilało się coraz bardziej, zbliżał się punkt 
kulminacyjny. 
Jonnie był już poza platformą i mknął pod górę ku klatce. Stoper wskazywał, że 
ma jeszcze do dyspozycji czterdzieści dwie sekundy. Nigdy nie sądził, że czas 
może płynąć tak powoli! Lub tak szybko! 
Nie został przeniesiony na Psychlo. Ale miotacze tylko czekały, by się z nim 
rozprawić. 
Włączył już odebrane Terlowi urządzenie do zdalnego sterowania, by odciąć dopływ 
prądu do krat. Przygotował nożyce do przecięcia obroży na szyjach dziewcząt. 
Wiatrołom zarył kopytami przed drzwiami klatki. Jonnie zeskoczył z konia. 
Na chwilę znieruchomiał. 
Drzwi klatki były otwarte! Drewniana bariera odrzucona na bok! 
Gdzie były dziewczęta? Wszystkie ich rzeczy były na miejscu. 
Może jeszcze nie wstały? Na posłaniu ktoś leżał przykryty futrem. Aha, muszą 
jeszcze spać. 
Wywołując imiona dziewczyn, podbiegł do posłania z nożycami do przecięcia 
obroży. 
Posłanie się nie poruszyło. Odrzucił na bok futra. Oczom jego ukazało się ciało 
Chara. Leżało na plecach, a w piersiach tkwił nóż z nierdzewnej stali, który 
kiedyś dał Chrissie. 
Nie miał czasu na zastanawianie się, co się tu wydarzyło. Wybiegł z klatki, 
rozejrzał się dokoła. Nie było Starego Wieprza i Tancerki. Czy to możliwe, by 
dziewczęta zamordowały Chara i zbiegły? Nieprawdopodobne. Nie, to niemożliwe. 
przecież skrzynkę do zdalnego kierowania miał jeszcze przed chwilą Terl. 
Sekundy. uciekały. Miotacze czekały. 
Skoczył na grzbiet Wiatrołoma i pognał ku krawędzi urwiska. W połowie stoku 
zeskoczył z konia. Upewnił się, że są, dobrze ukryci. 
Brzęczenie osiągnęło punkt kulminacyjny. Przez powietrze przebiegało dziwne 
drżenie. Wiedział, co teraz nastąpi. 
Fracht zamigotał i zniknął z platformy. 
4
Teraz, jak po każdym odpaleniu, powinna pojawić się normalna, niezbyt silna fala 
odrzutu. 
Jonnie liczył sekundy. Zmęczony biegiem ciężko dyszał. Stojący obok niego 
Wiatrołom sapał i drżał. 
Nagle ziemia zadygotała. Powietrze rozdarł przeraźliwy huk. Błysk rozpalił 
niebo. 
Odrzut? Ten dźwięk przypominał raczej eksplozję! 
Jonnie wdrapał się na szczyt urwiska i wyjrzał poza krawędź. Zbyt silny ten 
odrzut! 
Ładunki nuklearne nie powinny wybuchnąć wcześniej niż za dziesięć sekund, a więc 
już na Psychlo. 
Kopuła centrum kontroli wciąż wisiała w powietrzu, lecz strzelały z niej 
płomienie. Sieć przewodów wokół platformy się topiła. Maszyny otaczające 
platformę toczyły się na wszystkie strony. Na ziemi walali się sponiewierani 
operatorzy. Dzika, jonizująca błyskawica rozkwitła nad miejscem transfrachtu. 
Kopuły bazy otrzymały potężne uderzenie, ale wyglądało na to, że nie zostały 
uszkodzone. 
Fala wstrząsów przetaczała się przez równinę. 
Za wcześnie było, by bomby wybuchły na Psychlo. Co się stało? Czyżby 
śmiercionośny ładunek nie trafił do celu i wylądował w bliższych rejonach 
przestrzeni kosmicznej? Czy nie oznaczało to możliwości pojawienia się na niebie 
broni Psychlosów z macierzystej planety? Broni przysłanej, by ich zmiażdżyć? 
Lecz w tej chwili pytanie brzmiało: czy to, co się stało, zakłóci ich własne 
plany ataku? 
Spojrzał z niepokojem w stronę rzędu samolotów bojowych. Miały wejść do akcji w 
chwilę po odrzucie. 
Spojrzał w stronę pobliskich parowów. Uzbrojeni Szkoci, ubrani w stroje 
antyradiacyjne w kolorach ochronnych, byli tam w gotowości do wyskoku z ukrycia 
i zajęcia pozycji bojowych. 
Ten potężny odrzut mógł być również radioaktywny, a on nie miał na sobie 
bojowego stroju antyradiacyjnego. 
Już! Samoloty bojowe ruszyły! Szesnaście z nich obsadzono załogami złożonymi z 
pilota i kopilota. Ukrywali się w samolotach przez całą noc. Na siedzeniach 
pilotów umieszczone były klucze do szyfrowych urządzeń rozruchowych. 
Samoloty bojowe pożeglowały w górę! Rozległ się grzmiący, rezonujący ryk 
ciężkich silników. Trzydziestu dwóch Szkotów, pilotów i kopilotów. Piętnaście 
samolotów rozpierzchło się i z hiperdźwiękową prędkością rozpoczęło lot ku 
wyznaczonym celom. Jeden samolot do każdej odległej kopalni planety. Zadaniem 
ich było rozbicie i zniszczenie tam Psychlosów, by zapobiec możliwości 
kontrataku. Jeden samolot miał działać jako powietrzna osłona miejscowej 
centralnej bazy kopalnianej. Hasłem była cisza radiowa. Żadnego ostrzeżenia! 
Jonnie zwrócił wzrok ku samolotom pozostałym na ziemi. Chciał zobaczyć, czy nie 
odniosły jakichś uszkodzeń. Zauważył, że zmieniły nieco pozycję. Ale wyglądało 
na to, że są w porządku... 
Zaraz! Coś było nie tak. Powinny pozostać cztery samoloty. Mieli przecież 
jedynie trzydziestu dwóch pilotów i kopilotów. Tymczasem na ziemi były tylko 
trzy samoloty, nie cztery! 
Dźwignął się ponownie na krawędź klifu i ogarnął wzrokiem całą okolicę. 
No i zauważył, co się stało. 
Cała boczna ściana kostnicy była rozwalona, a trumna, narzędzie akcji, leżała 
wśród rumowiska. 
Terl pewnie oprzytomniał i zdołał jakimś sposobem wyrąbać sobie drogę z 
zamkniętej kostnicy. 
Jonnie spojrzał w górę. Tam gdzie na niebie powinien znajdować się jeden samolot 
ochrony centralnej bazy, były teraz dwa! Jonnie przywołał Wiatrołoma. Coś tu nie 
było w porządku. W czasie zsuwania się w dół urwiska koń okulał. Do samolotów 
było trzysta jardów. 
Ze wzrokiem wlepionym w niebo Jonnie pobiegł w dół stoku, nie oszczędzając sił. 
Z bazy zionął ku niemu ogień miotacza. Przebiegł przez wznieconą chmurę błota. 
Gdzie były zespoły szturmowe? Czy nie poraził ich odrzut? 
Jonnie skierował się do najbliższego samolotu bojowego. Powietrze obok niego 
przecinały strzały. Z bary strzelało coraz więcej miotaczy. Chwycił za drzwi 
samolotu i uchylił je do połowy, ale celny strzał miotacza zatrzasnął je. Dał 
nurka pod kadłub i wszedł do środka przez drugie drzwi. 
Kluczyk! Kluczyk! Gdzie Angus położył kluczyk? Sprawdził na fotelach. Nie było. 
Pewnie wstrząs odrzutu musiał go gdzieś zrzucić. O przednią szybę pacnął strzał 
miotacza. Wreszcie kluczyk się znalazł! Na podłodze! 
W chwili gdy naciskał przycisk rozruszników, usłyszał głuchy odgłos strzału z 
bazooki. W chwilę później rozległ się równomierny klekot karabinów szturmowych. 
Silniki warknęły. Natychmiast przeniósł ręce na konsolę. Samolot wystrzelił 
pionowo w górę na dwa tysiące stóp. Spostrzegł grupy szturmowe idące do ataku. 
Dwa zespoły z bazookami. Cztery grupy z karabinami szturmowymi. Ochroniło ich 
to, że kulili się całą noc w parowach pod osłonami antytermicznymi. 
Jonnie włączył ekrany zobrazowania. Gdzie był Terl? 
5
O kilka mil na północ toczył się bój między Terlem i samolotem ochrony bazy. 
Jonnie skierował swój samolot ku obu maszynom. Niespodziewanie jednak oddaliły 
się one jeszcze bardziej na północ. Jeden samolot wyraźnie uciekał kursem 
północnym. Drugi rzucił się za nim w pościg. Uciekający Szkoci? Niemożliwe! 
Jonnie nagle zrozumiał, co się dzieje. Był to podstęp. Terl udawał ucieczkę, by 
wciągnąć Szkotów w pułapkę. 
Cisza radiowa. Przeklęta cisza radiowa! Szkoci wpadli w pułapkę. 
Nim Jonnie zdołał znaleźć się na miejscu, Terl wykonał pętlę do tyłu i już 
śmiertelne języki płomieni objęły maszynę Szkotów. Zapaliła się! Hucząc spadała 
w dół. 
Z lewej i prawej strony płonącego samolotu wykatapultowało się dwoje ludzi. Ich 
reaktochrony pozostawiały za sobą smugę dymu, gdy stabilizowali i hamowali 
opadanie. Spływali do ziemi w pewnym oddaleniu od siebie. 
Gdyby Jonnie mógł znaleźć się za Terlem, gdy ten miał uwagę skoncentrowaną na 
samolocie... tak, to możliwe! Terl, niezdolny do powstrzymania sadystycznych 
skłonności, zanurkował, by ostrzelać jednego z pilotów. 
Pilot został trafiony i spadał korkociągiem plecami zwróconymi do góry. 
Jonnie znalał się dokładnie za Terlem. Nacisnął spusty działek, ich ogniste 
smugi wbiły się w samolot przeciwnika. 
Lecz oto nagle samolot Terla znikł! 
Szybki rzut oka na ekrany. Terl był powyżej. Ale Terl nie oddał strzału. 
Dla Jonnie'ego stało się natychmiast oczywiste, że Terl postanowił go zignorować 
i podjąć próbę powrotu do bazy, by tam zaatakować oddziały naziemne. 
Przewodnią ideą bojowej taktyki Psychlosów było przechytrzenie operacji 
wykonywanych przez komputer samolotu. Samoloty mogły manewrować tak szybko i z 
tak zmiennymi prędkościami, że należało odgadywać zamiary przeciwnika i 
wykonywać odpowiednie czynności wcześniej niż on. 
Jonnie pokierował swój samolot tak, by znalazł się naprzeciw maszyny Terla. 
Przez moment mógł widzieć za pancerną szybą Psychlosa w masce. To był Terl. 
Wściekle sprawny Terl. Terl, który przy całym swym obłędzie był w przeszłości 
mistrzem pilotażu i znakomitym strzelcem: Jonnie zastanawiał się, czy zdoła 
sprostać temu maniakowi. 
Terl zakręcił w prawo. Jonnie zrobił to samo. Terl skierował się jeszcze 
bardziej w prawo. Ale tym razem Jonnie przechytrzył go i gdy Terl skończył 
manewr, był znów na wprost niego z działkami gotowymi do strzału. 
Terl skierował się gwałtownie w górę. Tego ręce Jonnie'ego na klawiaturze 
konsoli sterowania nie przewidziały. Niewiele brakowało, a Terl zdołałby przejść 
obok i powrócić do bazy, by tam rozprawić się z zespołami szturmowymi. Lecz 
Jonnie błyskawicznie naprawił błąd i omal nie staranował Terla od dołu. 
Dlaczego tam w kostnicy nie obciął potworowi głowy? No cóż, wtedy nie było na to 
czasu. 
Terl obniżył lot i zakręcił w prawo, potem w lewo i znów w prawo. Rytmicznie. W 
sposób łatwy do przewidzenia. Za każdym razem Jonnie był naprzeciw Terla. 
Zbyt późno jednak zdał sobie sprawę z tego, że jest to pułapka. Za czwartym 
razem działka Terla otworzyły ogień w to miejsce, w którym Jonnie miał się 
właśnie znaleźć. Od zestrzelenia uratowało go tylko to, że Terlowi poślizgnął 
się palec na klawiszu konsoli. 
Lecz oto nagle Terl jakby zaniechał próby przedarcia się do bazy. Skierował się 
prosto na północ. 
W dole z płonącego samolotu wznosiły się słupy czarnego dymu. Czyżby był to 
kolejny podstęp Terla? Znów go w coś wciągał? Z uszami pełnymi ryku 
torturowanych silników Jonnie przebiegł wzrokiem ekrany zobrazowania. Dokąd 
zmierzał Terl i dlaczego? Szybkim ruchem włączył ekran detektora ciepła. 
Chrissie i Pattie pędziły na koniach na północ! Brzuchy galopujących koni niemal 
ocierały się o ziemię. 
Hak! Jonnie nagle zdał sobie sprawę, że Terl próbuje odzyskać swój hak na niego! 
Gdyby zakładniczki znalazły się w jego rękach, mógłby znów wywierać naciski na 
Jonnie'ego. 
Jonnie włączył odbiornik lokalnej radiostacji dowódczej. Usłyszał głos Terla! 
- Jeśli, zwierzaku, nie zejdziesz natychmiast w dół i nie wylądujesz, zabiję je 
obie. 
Terl był dokładnie przed nim. Zniżał się do wysokości około czterech tysięcy 
stóp. 
Ręka Jonnie'ego spadła na klawiaturę. Ustalił dokładnie, gdzie za moment 
znajdzie się Terl. 
Samolot Jonnie'ego grzmotnął w grzbiet samolotu Terla. Jonnie zamknął obwód 
uchwytów magnetycznych. Płozy jego samolotu przywarły do maszyny przeciwnika. 
Łomot zderzenia na wpół ogłuszył Jonnie'ego, ale mimo to zdołał ustawić 
sterownicę prędkości na wartość hiperdźwiękową. Z silników wydobył się ostry 
gwizd. 
Rzucił okiem w bok, by upewnić się, czy dziewczyny na koniach są poza 
zaprogramowanym punktem. Były poza punktem. 
Silniki obu samolotów, ustawione na przeciwstawne działanie, walczyły ze sobą 
wyjąc i rycząc. Zawieszone w przestrzeni maszyny dygotały niczym zapaśnicy w 
zwarciu. Silniki zaczęły się przegrzewać. Za moment mogły się zapalić i 
eksplodować. 
Jonnie sięgnął do tyłu, gdzie leżały reaktochrony. Pasy były już skrócone. 
Wsunął w nie ramiona. Sprawdził, czy ma przy sobie przenośny miotacz Terla. 
Ostatni raz spojrzał na konsolę sterowniczą. Wszystko zaprogramowane jak trzeba: 
kierunek - dokładnie pionowo w dół, zniżenie o cztery tysiące stóp, prędkość 
hiperdźwiękowa. 
Jonnie dał nurka w otwarte drzwi samolotu. Spadał w dół hamowany przez 
powietrze. 
Ożyły odrzutowe silniki reaktochronu i opadanie zmalało. Manewrując nogami, 
wzniósł się na większą wysokość. 
Spojrzał na zwarte i walczące ze sobą samoloty. 
Spodziewał się, że Terl też wyskoczy. To, co miało się stać, było nie do 
uniknięcia. Samoloty musiały eksplodować. Liczył na to, że Terl nie ma 
przenośnego miotacza, i zamierzał upolować go albo jeszcze lecąc na 
reaktochronie, albo już na ziemi. Ale Terl nie wyskakiwał. Jonnie wciąż widział 
go pochylonego nad konsolą sterowniczą. 
Wiszącego w przestrzeni na reaktochronie Jonnie'ego ogarnęło nagle obrzydliwe 
uczucie, że popełnił błąd. W końcu Terl lepiej niż on znał całą taktykę 
Psychlosów. 
Tymczasem Terl wciąż jeszcze znajdował się wewnątrz wstrząsanych drganiami, 
walczących ze sobą maszyn, których silniki napierały na siebie, i szukał sposobu 
na przechytrzenie programu samolotu przywartego do jego grzbietu. Gdyby mu się 
to udało, wówczas silniki obu samolotów przez chwilę pracowałyby zgodnie, a 
wtedy prawdopodobnie szybka beczka i błyskawiczne odwrócenie programu 
spowodowałyby, że odpadłby ten przywarty do jego grzbietu samolot. 
Dym z silników zaczął już ogarniać samolot, z którego wyskoczył Jonnie. 
I nagle Terl odkrył kombinację! Silniki obu samolotów zaczęły pracować gładko i 
zgodnie. 
Lecz zaprogramowana przez Jonnie'ego kombinacja zawierała nakaz lotu prosto w 
dół z prędkością hiperdźwiękową. 
Z narosłą nagle prędkością do dwóch tysięcy mil na godzinę oba samoloty zaczęły 
spadać w dół. 
W ułamku sekundy Terl zdał sobie sprawę, że taki układ współrzędnych na konsoli 
oznacza nagłą śmierć. 
Jonnie widział, jak Terl miota się w kabinie. 
Gdy do ziemi było już tylko pięćset stóp, Terl rozpaczliwie zaprogramował 
odwrócenie kombinacji. Z silników jego samolotu wydobył się ryk przypominający 
zawołanie do boju. 
Bezwładność mas była jednak tak wielka, że opadanie zostało wyhamowane dopiero 
dwadzieścia stóp nad ziemią. Lecz siła działająca na rozpalone silniki była zbyt 
wielka, aby ją wytrzymały. Oba samoloty ogarnęła pomarańczowa kula ognia! 
Ciało Terla wypadło przez drzwi samolotu. 
Samoloty uderzyły o ziemię. 
Jonnie z palcem na sterownicy reaktochronu podszedł do lądowania około stu stóp 
od ogarniętych gwałtownym pożarem wraków. 
6
Jonnie zrzucił swój reaktochron. Miał wyczerpane baterie, a więc i tak nie 
nadawał się już do użytku. Nie spuszczając z oka Terla, wyciągnął przenośny 
miotacz i odbezpieczył go. 
Na moment Terla ogarnęły płomienie. Stłumił je, koziołkując po mokrej wiosennej 
trawie. Znieruchomiał w odległości pięćdziesięciu stóp od Jonnie'ego. Na twarzy 
miał maskę do oddychania. 
Jonnie zbliżył się ostrożnie. Z Terla była wyjątkowo zdradliwa bestia. Podszedł 
na odległość najpierw czterdziestu stóp, a potem trzydziestu. Terl wciąż leżał 
nieruchomo. 
Przez głowę Jonnie'ego przemknęły słowa ostrzeżenia, które kiedyś powiedział mu 
Robert Lis: "Dobrze, że masz plan, ale w czasie bitwy pamiętaj, że mogą zdarzyć 
się rzeczy niespodziewane. Bądź przygotowany na uporanie się z nimi". Ucieczka 
Terla pomieszała im plany. Tam w dole baza była bez osłony powietrznej. Tylko 
Bóg wiedział, co się w niej działo. Z dala dochodził grzechot ognia karabinowego 
i łomot wybuchów. Z bliskiej odległości słychać było tylko pomruk płomieni 
palących się samolotów. 
Jonnie nie patrzył na nie. Wzrok miał czujnie wlepiony w Terla. Zatrzymał się. 
Dwadzieścia pięć stóp było odległością wystarczającą. Przez osłonę twarzy widać 
było niewiele. Terl był poparzony. Na ubiorze jego widniało kilka plam 
zasuszonej zielonej krwi. 
Ale oto nagle ręka Terla wykonała szybki ruch. W jakiś magiczny sposób pojawił 
się w niej mały miotacz. 
Natychmiast po zauważeniu ruchu Jonnie rzucił się na ziemię i strzelił. Przy 
pierwszym strzale szczęście mu dopisało i trafił w miotacz. 
Wśród jaskrawego błysku miotacz Terla eksplodował w jego łapie. W tej samej 
chwili Terl zerwał się na równe nogi i zaczął biec. Teraz Jonnie wziął na cel 
prawą nogę Terla. "To za konie" - pomyślał. Strzelił. Noga wygięła się i Terl 
padł. Zgięta stopa sterczała nienaturalnie wykręcona. 
Jonnie podszedł do miejsca, gdzie leżał zniszczony eksplozją miotacz. Była to 
maleńka broń. Czyżby był to tak zwany miotacz likwidacyjny? 
Terl leżał nieruchomy. 
- Dość udawania, Terl - powiedział Jonnie. 
Terl nagle się zaśmiał i usiadł. 
- Jak to się stało, że nie zdechłeś w kostnicy? 
- Zwierzaku - rzekł Terl, przywracając stopę do właściwego położenia. - Mogę 
wstrzymać oddech aż na cztery minuty! 
W obliczu skierowanego w siebie z odległości dwudziestu stóp miotacza Terl 
siedział potulnie, ale był nazbyt radosny. Noga jego krwawiła, brudząc nogawki 
spodni. Był cały popalony. A mimo to był aż nazbyt radosny. Jonnie wiedział, że 
coś się za tym kryje. Cofnął się. 
Rozejrzał się po równinie, bacząc jednak, aby kątem oka wciąż widzieć Terla. 
Baza znajdowała się około dwudziestu mil za nimi. Z kierunku tego dochodziło 
słabe echo strzałów karabinowych. Czuł, że powinien coś zrobić, by pomóc 
walczącym. 
Gdzie były dziewczęta? Prawdopodobnie odjechały. Nie! Były tutaj! Tego się 
Jonnie nie spodziewał. Wracały. Jechały ostrożnie, wolnym kłusem. Były oddalone 
o jakąś milę. Nagle ustąpił szok, jakiego doznał, gdy nie znalazł dziewcząt w 
klatce, i strach, że wciąż zagraża im niebezpieczeństwo. Poczuł ulgę. Były całe 
i zdrowe. 
Jonnie pomachał ręką, dając dziewczętom znak, aby się zbliżyły. Wciąż mając na 
oku Terla, zlustrował uważnie dalszą okolicę. Jeden z uratowanych pilotów ze 
zniszczonego samolotu powinien iść w tym kierunku. Wytężył wzrok. Tak! Ktoś 
poruszał się w odległości około czterech mil. Trudno było poznać, kto to jest, 
bo postać ubrana była w strój maskujący. 
Terl znów się zaśmiał. 
- Nigdy ci się nie uda, zwierzaku. Zobaczysz, że wkrótce zjawi się tu cała 
chmara Psychlosów! 
Jonnie nie odpowiedział. Raz jeszcze pokiwał na dziewczęta. Konie spłoszyły się, 
gdy mijały płonące wraki. Chrissie jechała na Starym Wieprzu, Pattie na 
Tancerce. Oddech koni był spokojny, a więc poprzednia jazda nie musiała być zbyt 
szybka. 
Dziewczętom trudno było uwierzyć, że spotkały Jonnie'ego. Chrissie zatrzymała 
się w pewnej odległości, nie zsiadając z konia. Była blada jak papier. Czerwone 
obtarcie na szyi wskazywało na ślad zdjętej obroży. 
- Jonnie! Czy to ty, Jonnie? 
W niebieskim stroju wyglądał trochę inaczej. Pattie nie miała żadnych 
wątpliwości. Zeskoczyła z grzbietu Tancerki, podbiegła do Jonnie'ego i objęła go 
w pasie. Włosy jej rozsypały się po ubraniu Jonnie'ego. 
- Widzisz? Widzisz? - wołała do Chrissie. - Mówiłam ci, że Jonnie się zjawi! 
Mówiłam ci, mówiłam! 
Chrissie wciąż siedziała na koniu. Płakała. 
- Złapałeś bestię! - powiedziała pełna podniecenia Pattie, wskazując na Terla. 
- Nie stawaj między nim a mną - rzekł Jonnie, pieszcząc jej włosy, ale 
równocześnie trzymając miotacz skierowany na Terla. 
Czuł, że powinien być w bazie, a nie tracić czasu tutaj. 
Jonnie nie chciał, aby dziewczęta były blisko niego, gdyby Terl się znów 
poruszył. Nagle przyszła mu myśl do głowy. 
- Chrissie! Popatrz na południe, mniej więcej cztery mile stąd. Chrissie wzięła 
się w garść i otarła oczy. Jonnie chciał, aby coś zrobiła. Rozejrzała się. 
Próbowała coś powiedzieć, ale czuła ucisk w gardle. Przełknęła ślinę, spróbowała 
znów. 
- O tak, Jonnie! - Wyglądała już lepiej. - Coś się tam porusza. 
- To przyjaciel - powiedział Jonnie. - Pognaj ku niemu na Starym Wieprzu tak 
szybko, jak tylko potrafisz, i przywieź go tu! 
Chrissie wyprostowała się. Ostrożnie okrążyła Terla i z rozwianymi włosami 
pognała na Starym Wieprzu na południe. Ogień karabinowy na południu wzmagał się. 
Trzymając delikatnie Pattie przy sobie i wciąż mając miotacz wymierzony w Terla, 
Jonnie przesunął się w miejsce, skąd mógł widzieć bazę. Znajdowali się nieco 
wyżej od niej. 
Tego popołudnia powietrze było czyste, toteż widział bazę jak na dłoni, niczym 
model. 
Z bazy tryskał w powietrze, na wysokość dwustu lub trzystu stóp, biały strumień 
wody. Wyglądał jak odwrócony wodospad. Zdał sobie sprawę z tego, co się stało. 
Zadziałał automatyczny system przeciwpożarowy. 
Szkoci walczyli tam w potokach wody! 
Najbardziej obawiał się, by Psychlosi nie wprowadzili do walki czołgu lub 
jakichś dodatkowych samolotów bojowych. Rozejrzał się po niebie. Samolotów na 
nim nie było. 
Gdy tak patrzył, ujrzał błysk ognia. W chwilę później dało się słyszeć głuche 
"bum", dźwięk wydawany przez bazooki. Czy jednak bazooki potrafiłyby dać radę 
czołgowi Psychlosów? Tego nie był pewien. Na pewno potrzebne im było wsparcie z 
powietrza! A on był oddalony o dwadzieścia mil! W zespołach szturmowych nie było 
ani jednego pilota. Wprowadzili do akcji wszystkich, jakich mieli. 
Zaczął tracić cierpliwość, miotacz mu ciążył. Terl siedział i śmiał się znów. 
Jonnie miał wielką ochotę zastrzelić go. Czuł jednak, że Terl coś wie i na coś 
czeka. 
- Jak dziewczęta wydostały się na wolność? - zapytał Terla. - O, zwierzaku, jak 
możesz wątpić w szczerość moich intencji? Przecież przyrzekłem ci, że zwolnię je 
natychmiast, gdy tylko dostarczysz złoto. Po prostu tego ranka dotrzymałem 
słowa. Nie podejrzewałem cię, że tak fałszywie mnie ocenisz... 
- Nie gadaj bzdur, Terl! Dlaczego je puściłeś? Terl zaśmiał się ponownie, tym 
razem głośniej. 
Pattie pobiegła, by schwytać Tancerkę, która się gdzieś oddaliła. Teraz wracała 
z koniem. 
- Zupełnie nie wiem, dlaczego ten stary, wstrętny, okropny potwór to zrobił. Ale 
tuż przed świtem przeciął nasze obroże i powiedział, byśmy wzięły konie i 
odjechały. Po przejechaniu około dziesięciu mil ukryłyśmy się, mając nadzieję, 
że może się pokażesz. Nie miałyśmy dokąd się udać. A potem, po południu, 
wydawało się, że wszystko wylatuje w powietrze - bang, bang więc ruszyłyśmy w 
stronę gór. 
W tym momencie Jonnie zrozumiał wszystko. Zwrócił się do Terla. 
- Aha, więc to było tak. Zamordowałeś, draniu, Chara i zostawiłeś go w klatce z 
wbitym nożem należącym do ludzi, aby oni właśnie mogli być obciążeni tą 
zbrodnią. Zachodzi tylko pytanie, jak zamierzałeś za to ukarać ludzi? Zabić 
wszystkich? 
Terl spoglądał na swój zegarek. Sięgnął do kieszeni. Jonnie gwałtownie mu w tym 
przeszkodził. 
- Tylko dwa szpony - rzekł Terl unosząc je do góry. Jonnie dał zezwalający znak, 
ale pozostał bardzo czujny. 
Terl wyciągnął z kieszeni coś, co miało kształt kwadratu o powierzchni około 
jednej stopy kwadratowej. Będąc cały czas na celowniku miotacza, dokonał tego 
delikatnymi ruchami szponów i niezwykle ostrożnie. Był to pulpit zdalnego 
kierowania komputerem, bardzo cienki: Pulpity takie stosowane bywały przy 
obsłudze maszyn, ale ten był większy i mniej estetyczny niż normalne. 
Śmiejąc się, Terl rzucił pulpit w stronę Jonnie'ego, który cofnął się w obawie 
eksplozji. 
- Zabrałeś ode mnie niewłaściwe urządzenie do zdalnego kierowania, tu szczurzy 
móżdżku. 
Jonnie przyjrzał się ze zdziwieniem urządzeniu. Pulpit zawierał tylko przyciski, 
daty, godziny i sygnał odpalania. Nie miał klawisza stopującego ani 
korekcyjnego. 
- Urządzenie jednorazowego użytku - powiedział Terl. Raz zaprogramowane i 
zaktywizowane staje się bezużyteczne. Zrobiłem z niego użytek dziś rano, tuż 
przed odpalaniem. 
Terl ponownie popatrzył na zegarek. 
- Za niecałe dziesięć minut wszyscy otrzymacie należną zapłatę, niezależnie od 
tego, czy załatwicie Psychlosów, czy też nie! 
Zaniósł się śmiechem. 
- Upolowałeś niewłaściwe urządzenie do zdalnego kierowania! - Od śmiechu aż 
zapluł sobie wizjer maski. - No i cóż powiedział w końcu - jesteś o dwadzieścia 
mil od miejsca, gdzie powinieneś być, i nic nie możesz zrobić. Zresztą i tak nic 
byś nie mógł zrobić. 
Wstrząsał nim taki śmiech, że aż tłukł łapami o brudną ziemię. 
7
Dokładnie w tym samym momencie w podziemnym hangarze Zzt niemal odchodził od 
zmysłów. 
Od chwili gdy na zakończenie odpalenia wystąpił ten wściekły odrzut, nastąpił 
ogólny chaos. 
Krążyła pogłoska, że na zewnątrz były istoty ludzkie! Zzt wiedział jednak, że te 
głupie ślimaki nie były zdolne do czegokolwiek. To byli niewątpliwie Tolnepowie, 
którzy zapewne wylądowali na Ziemi. Choć proces myślowy Zzta co kilka sekund był 
przerywany przeklinaniem Terla, to jednak dokładnie to wydedukował. Tolnepowie 
musieli zablokować pasma częstotliwości teleportacyjnych, aby sparaliżować 
ewentualny kontratak, a przybyli tu ze swego systemu planetarnego po wciąż 
jeszcze bynajmniej niemałe zasoby mineralne tej planety. Z Tolnepami były 
kłopoty już wcześniej, a ostatnia wojna z nimi nie przyniosła rozstrzygnięcia. 
Byli mali, o wzroście około połowy wzrostu Psychlosów, a oddychać mogli prawie 
wszystkim. Co gorsza, byli odporni na gazowe zapory Psychlosów. Dlatego też Zzt 
szykował do lotu szturmowy samolot Typ 32, przeznaczony specjalnie do niskich 
lotów szturmowych, najsilniej uzbrojoną maszynę spośród setek innych, jakie 
znajdowały się w hangarach. 
Niech cholera trzaśnie tego przeklętego Terla! To przecież on miał być 
odpowiedzialny za obronę! Tymczasem, gdzie znajdowały się bojowe samoloty sił 
pogotowia i odwodów? Na zewnątrz, wystawione na zmiany atmosferyczne. A gdzie 
były czołgi? Schowane i rdzewiejące w podziemnym parku czołgowym! A gdzie były 
rezerwy z innych kopalni? Ściągnięte tutaj! 
Przeklęty Terl! W bazie nie było ani ładunków paliwowych, ani zapasów amunicji. 
Zzt był niesprawiedliwy, obciążając Terla odpowiedzialnością za to wszystko, 
ponieważ przechowywanie paliwa i amunicji w bazie było sprzeczne z przepisami 
Towarzystwa. Znajdowały się one w odległości około pół mili od bazy. Dwie grupy 
Psychlosów, które usiłowały przedostać się do składu, zostały wybite do nogi. I 
jeszcze jedna rzecz stanowiła dowód, że byli to Tolnepowie. Trafieni Psychlosi 
po prostu eksplodowali wśród bladozielonego błysku. Tylko Tolnepowie mogli 
wynaleźć taką broń! 
Tak więc musiał przeszukiwać stare samoloty i pojazdy naziemne i wyciągać z nich 
na wpół zużyte ładunki paliwowe i amunicję. Doszło nawet do starcia z dwoma 
braćmi Chamco, niech ich piorun spali! Przygotowywali oni ciężko opancerzony 
czołg. Dwa czołgi, które wyjechały tego strasznego popołudnia, zostały spalone 
na popiół. Dlatego też bracia Chamco szykowali jeden ze starych pojazdów 
pancernych klasy "Rębajło": "Rębajłem do chwały". Nic nie było w stanie przebić 
pancerza czołgu, a jego ciężkie działa roznosiły wszystko w pył w promieniu 
kilku mil. Bracia Chamco również szukali ładunków paliwowych i amunicji do swego 
czołgu, a poza tym twierdzili z tupetem, że napastnikami są Hocknerowie z 
Duraleb, z systemu, który Psychlosi totalnie już zniszczyli. 
Bitwa o ładunki skończyła się, gdy tylko zjawił się ten nadęty karzeł Ker i 
zdecydował, że każdy ma dostać połowę. Jeszcze jedno świństwo Terla! 
Ładunki paliwowe nie pasowały do silnika Typ 32. Zzt stracił dużo cennego czasu 
na wykonanie tulei redukcyjnych, które umożliwiły umieszczenie ładunków w 
rurach. Przeklęty Terl! 
Przed dwiema godzinami powiedział swym ludziom, by przesunęli ten parszywy 
bombowiec bezzałogowy. Przeklęty Terl! 
Teraz był gotów. Znalazł drugiego pilota. Był nim jeden z funkcjonariuszy 
przybyłych z ostatnim transportem. Nazywał się Nup i miał uprawnienia do walki 
na Typie 32. Tuman - ale cóż innego było można znaleźć na tej peryferyjnej 
planecie który był przekonany, że ma tu miejsce typowy atak Bolbodów. Twierdząc 
tak, opierał się na plotce, którą usłyszał ostatnio w pijalniach kerbanga w 
Imperial City, że planowany jest podbój Bolbodów. 
Zzt zgromadził wyposażenie: bojową maskę do oddychania, plecakowy pojemnik 
zapasowych butelek z gazem do oddychania i broń boczną. Do kieszeni włożył 
rezerwowe racje żywnościowe, a za cholewę buta zatknął swój ulubiony płaski 
klucz. W pewnych rodzajach walki i nietypowych sytuacjach klucz ten nieraz 
okazał się bezcenny. 
Silniki Typ 32 dały się uruchomić bez trudu. Teraz mruczały spokojnie. Jeszcze 
trochę i znajdzie się na zewnątrz, a wtedy nastąpi najbardziej pomyślne 
zakończenie tego ataku! Przeklęty Terl! Zzt puścił dźwignie zwalniające płozy i 
rozpoczął kołowanie samolotu (z dumnym napisem "Zabijaka") w stronę drzwi 
startowych. Mechanicy rozstąpili się, by zrobić mu drogę. Ale wokół było pełno 
Psychlosów nadaremnie próbujących znaleźć sprawne samoloty. No i stał na drodze 
ów przeklęty bombowiec bezzałogowy. 
W normalnych warunkach było możliwe odpalanie przez drzwi startowe trzech 
samolotów naraz. Wysokość drzwi pozwalała nawet na odpalenie i czwartego. Lecz 
ten archaiczny relikt, bezzałogowy bombowiec do wykonywania ataków gazowych, był 
tak szeroki i wysoki, że blokował całe drzwi. Zzt zwracał na to uwagę Terla. 
Przeklęty Terl! Nie było żadnego sposobu, aby przecisnąć się Typem 32 obok tego 
grzmota. 
Zzt wychylił się z kabiny i huknął na brygadzistę zmianowego. Podbiegł 
pospiesznie. Zzt miał ochotę go zdzielić. 
- Usuńcie tego parszywca! Przecież już dwie godziny temu... - Nie daje się 
ruszyć - odpowiedział zadyszany brygadzista, gestykulując łapami. - Cztery 
ciągniki usiłowały przepchnąć tę maszynę. Ani drgnęła! 
Zzt zarzucił na ramię worek z wyposażeniem i wyskoczył z kabiny. 
- Ty kretynie! Jedyną sterownicą, jaką ten grat ma w środku, jest dźwignia 
uchwytów magnetycznych. Dlaczego jej nie zwolniłeś? Przecież te wielkie płozy są 
magnetycznie przywarte do platformy! Dlaczego tego nie sprawdziłeś... 
- To bardzo stary bombowiec bezzałogowy - niepewnie wysapał brygadzista, który 
pod dzikim spojrzeniem Zzta przestał już wierzyć własnym zmysłom. 
Zzt pognał ku drzwiom bombowca. Były to wielkie drzwi. Tak wielkie, że można 
było przez nie równocześnie ładować tuzin lub więcej zbiorników z gazem. Ktoś 
przystawił drabinę i Zzt wspiął się po niej, brzęcząc uwieszonym na ramieniu 
wyposażeniem. Naparł na pancerne drzwi. 
Były zamknięte! 
- Gdzie klucz?! - wrzasnął. 
- Terl go ma! - odkrzyknął brygadzista. - Szukaliśmy go wszędzie. Ale nie możemy 
znaleźć! 
Przeklęty Terl! 
- A przeszukaliście jego pokoje?! - ryknął Zzt z góry. 
- Tak, tak, tak! - odpowiedział brygadzista. - My... 
W tej chwili w hangarze dał się słyszeć piskliwy okrzyk "Juhuu"! Była to Chirk. 
Zzt przeszył ją nienawistnym wzrokiem. Tej tylko brakowało! 
Chirk trzymała w łapach wielki klucz. 
- Znalazłam go w biurku Terla - zaświergotała. 
- A inne klucze do tego grata?! - wykrzyknął Zzt. - Klucze do pulpitu 
programowania? 
- W biurku był tylko ten jeden. Zzt przez chwilę się zastanawiał. Nie chciał 
bynajmniej, aby ten przeklęty stary gruchot odpalił samoczynnie z hangaru. Ale 
musiał grata przesunąć. Klucz, który mu podali, był kluczem do drzwi. Przyjrzał 
mu się. Miał trzy zapadki i cały był pokryty wżerami. Trzon prawie rozpołowiony. 
Pomyślał, że Terl mógł się zdobyć na zrobienie nowego klucza! Ale gdzie tam, 
było to poza możliwościami jego łap. 
Wsunął ważący dwadzieścia funtów klucz w otwór zamka. Przekręcił go, zmełł w 
ustach przekleństwo. Parszywy Terl! Zardzewiałe magnetyczne zamki puściły. Klucz 
rozsypał się na kawałki. 
Zzt rzucił szczątki klucza na platformę w dole, omal nie trafiając w Chirk. Ale 
drzwi były w końcu otwarte. 
Naparł na nie. Również zawiasy były skorodowane i sztywne. Wreszcie drzwi się 
uchyliły, odsłaniając ogromne wnętrze. 
Zzt sięgnął po latarkę. W pudle nie było żadnego oświetlenia. Nigdy nie było ono 
przewidziane do obsługi przez pilota. Samolot składał się właściwie tylko z 
wielu ton zasobników gazu, silników i pancerza. 
Dopiero w tym momencie uświadomił sobie, że mógł przecież stąd wziąć paliwo. 
Teraz było za późno. 
Przeszedł do przodu, do pomieszczenia sterowniczego. Musiał rozprogramować 
komputer. A niech to piorun spali! Był pozamykany na pancerne zamki. Nie można 
się było do niego dobrać bez klucza. Ten metal nie ustąpiłby przed niczym. To 
był pancerz! Przeklęty Terl! 
Poświecił wokół. Zobaczył dźwignię zwalniania uchwytów magnetycznych. Była to 
jedyna sterownica w całym wnętrzu; za jej pomocą personel hangarowy i startowy 
włączał i wyłączał uchwyty, gdy samolot ciągnikami przetaczano w inne miejsce. 
Zzt sięgnął do hamulca dźwigni. Zanim zdołał jej dotknąć, samolot ruszył z 
miejsca! Osłupiały patrzył w przerażeniu na to, co się dzieje. No tak, w 
skrzynce programowania było słychać tykanie. Rzucił się do drzwi. Przyśpieszenie 
od gwałtownie narastającego ciągu silników ścięło go z nóg. Zaczął się czołgać 
ku wyjściu. 
Za późno! 
Drzwi hangaru przemknęły obok. Do ziemi było już kilka jardów. Nie odważył się 
na skok. 
Bezzałogowy bombowiec wystartował. Jego skorodowane drzwi powiewały jak żagiel 
na wietrze. 
Zzt jęknął z rozpaczą. Przeklęty Terl! 
No, ale z drugiej strony teraz samoloty bojowe miały wolną drogę i mogły ruszyć 
do ataku na Tolnepów. 
I wszystko za połowę płacy i bez żadnych premii. Prawdopodobnie i to też było 
sprawką Terla. 
8
Jonnie widział start bezzałogowego bombowca z odległości dwudziestu mil. Czyżby 
to był bezzałogowy samolot do prowadzenia ataków gazowych? Poczuł na grzbiecie 
lodowate zimno. 
Z boku samolotu rozkwitł błysk eksplozji. Wiedział - to waliły bazooki. 
Specjalny zespół miał zapobiec startom samolotów. Drugi błysk w pobliżu korpusu 
bezzałogowego samolotu pojawił się w tej samej chwili, gdy dotarł do nich gramot 
pierwszego strzału. Ale żaden ze strzałów nie zrobił na lecącej maszynie 
najmniejszego wrażenia. Gdy majestatycznie wzniosła się do wysokości dwóch 
tysięcy stóp, zaczęła zakręcać. Stale nabierając wysokości, skierowała się na 
północny zachód. 
Przeleciała obok, nieco na wschód od nich, majacząc groźnie na niebie, ogromna 
nawet z odległości dwóch mil. Zaniedbana, poplamiona i pogięta maszyna miała na 
swej odartej z farby powierzchni ślady poprzednich walk. Jonnie, obserwujący z 
napięciem lot, ocenił prędkość samolotu na trzysta mil na godzinę. Zaraz za 
bezzałogowym potworem odpalony został samolot bojowy. Trafiły go dwa pocisku z 
bazooki, eksplodujące w kolejnych rozbłyskach światła. Samolot jednak 
kontynuował spokojnie swój lot za bezzałogowym bombowcem. Gdy przelatywał nad 
Jonnie'em, ten zauważył, że jest to różniący się od innych samolot bojowy. Na 
obu bokach miał wymalowane numery " 32", a za nimi znaki bojowe Psychlosów. 
Czyżby eskorta? 
W ziemię uderzył ciężki huk pracujących silników. Gdy samoloty przeleciały, 
odezwał się Terl: 
- No i co, zwierzaku? Dlaczego nie uznać przegranej? Widzisz przecież, że gdy 
Psychlosi dokonają kontrataku ze swojej planety, ciebie już nie będzie. Czy nie 
lepiej więc odrzucić ten miotacz i dojść do porozumienia? 
Jonnie puścił te słowa mimo uszu. Z uwagą śledził na kompasie kurs, jaki 
bezzałogowy bombowiec przyjął względem popołudniowego słońca. Obserwował go, 
dopóki nie zginął za północno-zachodnim horyzontem. Więcej już nie zakręcił. 
"Bądź spokojny!, Nie wpadaj w panikę!" - uspokajał się w myślach. 
- Dokąd leci najpierw? - zapytał Terla. 
Samolot bojowy mógł rozwinąć prędkość dwóch tysięcy mil na godzinę. Wciąż 
jeszcze można byłe więc przechwycić bombowiec. Tylko trzeba zachować spokój. 
- Odrzuć miotacz, to ci wszystko powiem - odparł Terl. 
- Nie wierz mu! - zawołała błagalnie Pattie. - Obiecał nam żywność, a nie 
dostarczył żadnej. I mówił nam dwa albo trzy razy, że już nie żyjesz! 
- Albo mi powiesz wszystko, albo zacznę odstrzeliwać ci stopy - rzekł Jonnie i 
uniósł miotacz. 
- Zrób to! - wykrzyknęła Pattie. - To stary, obrzydliwy brutal! Diabeł! 
Jonnie spojrzał w stronę, w którą udała się Chrissie. Nieobecność jej 
przedłużała się. A nie mógł przecież pozostawić tu dziewcząt samych, zwłaszcza z 
żywym Terlem. Jeszcze raz próbował się uspokoić w myślach. "Bądź spokojny! Wciąż 
jeszcze moce dogonić ten bombowiec". 
- No dobrze - powiedział Terl jakby zrezygnowany. Podam ci wszystkie miejsca, 
dokąd ten samolot leci. 
- Tylko we właściwej kolejności - powiedział Jonnie, akcentując słowa 
uniesieniem miotacza. 
- Zrobienie ze mnie rzeszota sprawiłoby ci przyjemność, prawda? - zapytał Terl. 
- Zadawanie ran nie daje mi żadnej przyjemności, niezależnie o kogo chodzi. 
- No pewnie, bo masz szczurzy móżdżek - zaśmiał się Terl. Cała ta rozmowa 
Jonnie'ego z Terlem, prowadzona w języku psychlo, bardzo zdenerwowała Pattie. 
- Nie słuchaj go, Jonnie, po prostu zastrzel go! - domagała się, chwytając za 
kolbę miotacza Jonnie'ego. 
- No dobrze - rzekł Terl. - Pierwszym celem samolotu jest południe Afryki. 
Następnym Chiny. Następnym Rosja. Potem, zgodnie z wprowadzonym programem, ma on 
polecieć nad Italię, a stamtąd wrócić tutaj. 
"W porządku, pomyślał Jonnie. Terl nie powiedział ani słowa o Szkocji. A więc 
Szkocja. Ona jest pierwszym celem. Było to logiczne. Psychlosi nigdy nie mogli 
się z nią uporać lub też byli przekonani, że nie mogą. Dziękuję ci, Terl". 
- Świetnie - powiedział na głos. - Za te informacje, które otrzymałem od ciebie, 
pożyjesz jeszcze trochę. 
Aby dolecieć do Szkocji, trzeba było siedemnastu godzin. "Wyglądaj na 
spokojnego, Jonnie. Wciąż jeszcze można przechwycić ten bombowiec". 
Pokazała się Chrissie. Dotychczas zasłaniało ją zagłębienie terenu. Koń szedł 
stępa. Gdy odległość zmalała, Jonnie zrozumiał dlaczego. Przyczyną był Thor. 
Dziewczyna wiozła go na koniu, trzymając przed sobą. Antyradiacyjny ubiór Thora 
był na lewym ramieniu poplamiony krwią. Chrissie rozdarła ubiór w tym miejscu, 
by zatamować krew. Opatrzyła ranę bandażami z koźlej skóry oraz trawą. Lewa ręka 
Thora była złamana, znajdowała się w łupkach z patyków. To właśnie on został 
ostrzelany, gdy opadał na reaktochronie. 
Z pomocą Chrissie Thor ześlizgnął się z konia. Był ziemisty na twarzy od upływu 
krwi i stał niepewnie na nogach. Spoglądał na Jonnie'ego ze skruchą. 
- Przepraszam, Jonnie. 
- To moja wina, nie twoja - rzekł Jonnie. - Chrissie, ułóż go na tej skale. 
Thor spojrzał na Terla. Z bliska widział potwora zaledwie Parę razy. Miał przy 
sobie rewolwer Smith and Wesson kalibru 0,457, pochodzący z arsenału starej bary 
i naładowany pociskami radiacyjnymi. Gdy zdał sobie sprawę, że widzi Terla, 
sięgnął po broń, by go zastrzelić. 
- Nie, nie! - powiedział Jonnie. - Trzymaj rewolwer wymierzony w niego, ale 
strzelaj tylko wtedy, gdy zauważysz, że chce wykonać jakiś ruch. Uważaj 
zwłaszcza na jego ręce. Czy czujesz się na tyle dobrze, byś mógł tu posiedzieć? 
Thor znajdował się w odległości około pięćdziesięciu stóp od Terla. Odsunął się 
nieco dalej i wycelował broń. 
- Uważaj, Terl! - rzekł Jonnie. - Rewolwer, który trzyma ten człowiek, może 
zrobić w tobie taką dziurę, że przeskoczy przez nią koń. Nabity jest specjalnymi 
eksplozyjnymi pociskami. Jasne? 
"Zachowaj spokój. Ciągle masz szansę na przechwycenie tego bombowca!" 
Zwrócił się do Pattie. Podał jej wielki miotacz podręczny. Pokazał, gdzie 
znajduje się spust. Dziewczyna z determinacją cofnęła się za skałę, na której 
oparła ciężki miotacz. 
- Czy tak celować? 
- Tak jest. Trzymaj go na muszce bez przerwy! 
"Masz jeszcze czas. Ta robota też musi być dobrze wykonana". 
- Dlaczego nie zabić go od razu? - zapytał Thor. 
- Bo jest źródłem informacji - odparł Jonnie. 
Terl nie mógł zrozumieć, o czym mówili, ale domyślił się sensu rozmowy. 
Jonnie wyciągnął nóż i uważając, by nie wejść na linię strzału, obrócił Terla. 
Wsunął nóż za kołnierz jego ubioru i rozciął go wzdłuż pleców. Następnie 
przeszedł na przód i kontrolując, czy w oczach Terla nie pojawia się 
ostrzegawczy błysk sygnalizujący zamiar jakiegoś działania, ściągnął rękawy z 
ramion potwora. Rozpruł ubranie wzdłuż szwów obu nogawek. Widząc, że Terl chce 
wstać, przyłożył mu pięścią. Terl uspokoił się. Następnie Jonnie ściągnął mu 
buty i kalesony. Zabrał zegarek. Zabrał czapkę. Jedyną rzeczą, jaką Terlowi 
pozostawił, była maska do oddychania, ale bez zapasowych fiolek gazu. Wzrok 
Terla wyrażał wściekłość. 
I tak siedział goły, z futrem zmatowiałym od potu, z pazurami drgającymi żądzą 
odwetu. 
Jonnie chwycił pas i skrępował nim z tyłu łapy Terla, zaciskając mocno pęta. 
Wziął następnie wodze Starego Wieprza, połączył je z pasem krępującym łapy Terla 
i przeciągnął linkę pod przewodem maski. Całość naprężył. Gdyby teraz Terl 
usiłował uwolnić łapy, musiałby się udusić. 
"Rób wszystko porządnie! - powiedział Jonnie do siebie. Nie wpadaj w panikę! 
Samolotem bojowym wciąż jeszcze możesz dogonić ten bezzałogowy bombowiec". 
Pracował z pośpiechem. Teraz odstąpił od Terla i szybko skontrolował jego ubiór. 
Tak jak się tego można było spodziewać, Terl miał w nim ukryte dwie dodatkowe 
sztuki broni. Nóż i drugi miotacz likwidacyjny. 
Jonnie oddał z niego próbny strzał. Był bezgłośny. Krzewy, w które wycelował, 
zaczęły płonąć. Przekazał Pattie lekki miotacz i odebrał od niej ciężki. 
- Pozwól mi go teraz zastrzelić - prosiła Pattie. Thor odezwał się do Terla w 
psychlo: 
- Ta mała dziewczyna błaga, by mogła cię zastrzelić. 
- Już będę spokojny - powiedział Terl. 
- Nie zbliżajcie się do niego. Chrissie, rozpal tu obok ognisko, aby Thorowi 
było ciepło i abyście mogli widzieć teren. 
Zwrócił się do Thora: 
- Kto był z tobą? 
- Glencannon - odparł Thor. - Musi tu być gdzieś wśród wzgórz. Myślę, że stara 
się dotrzeć w pobliże bary. Próbowałem dwukrotnie wywołać go przez swoje 
przenośne radio, ale nie odpowiada, choć też ma radio. No, ale te aparaty mają 
zasięg tylko pięciu mil. - Thor nie ukrywał zaciekawienia. - Dokąd się udajesz? 
W tej samej chwili nad bazą pojawił się znowu błysk eksplozji. Strzałem z 
bazooki trafiony został samolot bojowy, który wystartował z hangaru. Spadał 
otoczony kulą ognia. Uderzył o ziemię w momencie, gdy dotarły do nich kolejno 
dźwięk strzału bazooki i huk eksplozji maszyny. Ten sam los spotkał i drugi 
samolot, który opuścił hangar. 
- Przyślę po was samochód kopalniany - powiedział Jonnie. "Zachowaj spokój. 
Lecąc z prędkością dwóch tysięcy mil na godzinę możesz dogonić ten bombowiec". 
Słowa Jonnie'ego sparaliżowały dziewczęta. Ale cóż mógł zrobić? Chciał przecież 
odesłać je do bazy Akademii, ale Thor był w stanie wykluczającym jakąkolwiek 
wędrówkę. A może skończyć Z Terlem? Nie, to nie rozwiąże niczego. "Przemawiaj do 
nich spokojnie". Prędkość bezzałogowego bombowca wynosiła trzysta dwie mile na 
godzinę, pamiętał to dobrze z kablogramów wyjętych z ręki nieżyjącego od tysiąca 
lat prezydenta. Samolot bojowy mógł rozwinąć prędkość hiperdźwiękową, dwa 
tysiące mil na godzinę. Jeśli więc nawet bombowiec byłby już w połowie drogi do 
Szkocji, mógł go spokojnie przechwycić na kilka godzin przed dotarciem do celu. 
Wskoczył na Tancerkę. Do centralnej bazy było około dwudziestu mil. Pokona tę 
odległość mniej więcej po godzinie ostrej jazdy. 
- Wciąż jeszcze możemy dobić targu, zwierzaku - powiedział Terl. - Jeśli 
wysłałeś na Psychlo uran, to wierz mi, popełniłeś błąd. Próbowano tego już 
wcześniej. Tam na miejscu, wokół platformy odbiorczej transfrachtu, znajduje się 
pole siłowe, które utwardza się, zamykając całą platformę, gdy do Psychlo zbliża 
się uran. W punkcie startowym występuje wówczas taki odrzut jak ten, który 
widziałeś dzisiaj. Psychlo zaatakuje to miejsce, zwierzaku. Będziesz potrzebował 
mnie do mediacji. 
Jonnie popatrzył na niego bez słowa. Uniesieniem ręki pożegnał dziewczęta i 
Thora. Uderzył piętą w bok Tancerki. Ruszyła jak strzała przez promienie 
chylącego się ku zachodowi słońca. 
Przed nim wrzała bitwa o bazę. Stracił dużo czasu. Nie mógł zrobić niczego 
więcej. Raz jeszcze powiedział sobie: "Bądź spokojny! Nie wpadaj w panikę! Ten 
bombowiec bezzałogowy może być spokojnie przechwycony przez samolot bojowy". 
Gdy tak pędził przez równinę, nagle uświadomił sobie, że całe siły zbrojne 
Stanów Zjednoczonych w czasach swej świetności nie potrafiły przeciwstawić się 
temu bezzałogowemu siewcy gazowej śmierci, mimo że dysponowały samolotami, 
rakietami i bombami atomowymi. Nie dały nic nawet samobójcze ataki taranem. 
"Masz czas. Uporasz się z tym. Nie wpadaj w panikę!" 
13 
1
"Jedna rzecz naraz - mówił Jonnie do siebie. - Rób każdą rzecz dokładnie. Każdą, 
którą się właśnie zajmujesz, i w kolejności!" Wyczytał to w jednej ze 
znalezionych w bibliotece książek. Kiedyś szukał w książkach informacji o 
lekarstwie przeciwko promieniowaniu, które wreszcie znalazł. Ale przy okazji 
natrafił na książkę, w której opisano sposoby przezwyciężania chaosu i utraty 
panowania nad sytuacją. Zdarzało się to zazwyczaj wtedy, gdy zbyt wiele rzeczy 
działo się naraz. A na pewno miało to miejsce właśnie teraz! Bezzałogowy 
bombowiec, możliwość kontrataku Psychlosów, ciągle jeszcze wątpliwy wynik bitwy 
o centralną bazę. Żadnych raportów na temat ataków na inne kopalnie. Można było 
bardzo łatwo stracić orientację, popełnić błąd, a nawet wpaść w panikę. Trzeba 
było więc zachować spokój. I tylko zajmować się jedną rzeczą naraz. 
Tancerka gnała pełnym galopem na południe. Nie było to zbyt dobre, gdyż mogła 
się ochwacić. Jonnie zaczął więc stosować trucht na przemian z galopem. Tancerka 
od razu złapała równiejszy oddech. Zaczynał zapadać zmrok. Wszystko mogło zostać 
zaprzepaszczone przez coś tak niedorzecznego jak okulały nagle koń. Trucht, 
galop, trucht, galop. Dwadzieścia mil. Musi się udać! W kieszeni miał malutki - 
jak na standardy Psychlo radiotelefon górniczy. Po dziesięciu milach zaczął 
wywoływać Glencannona, pilota Thora. 
Na mniej więcej jedenastej mili usłyszał wreszcie głos Glencannona: 
- To ty, MacTyler? Jego Głos brzmiał słabo. 
- Czy z miejsca, w którym się znajdujesz, możesz dostrzec galopującego konia? - 
zapytał Jonnie. 
Zapanowała dłuższa cisza. A potem: 
- Tak, jesteś o jakieś trzy mile ode mnie na północny wschód. Dostałeś Terla? 
- Owszem, chwilowo jest cały w pętach. 
Znów zapanowała cisza, którą w końcu przerwał krótki, warkliwy śmiech. Część 
napięcia z głosu Glencannona zniknęła, gdy odezwał się następnie: 
- Czego on tam szukał? 
Zbyt długo trzeba by opowiadać. Nie było teraz na to czasu. Zachowując spokój, 
Jonnie powiedział do mikrofonu: 
- Dziewczęta są bezpieczne. Thor jest ranny, ale niezbyt gromie. 
Z głośnika dobiegło westchnienie ulgi. 
- Czy jesteś w stanie pilotować samolot? - zapytał Jonnie. 
Pauza. 
- Mam żebra trochę poturbowane i zwichniętą kostkę. To dlatego tak długo wlokę 
się z powrotem do bary. Ale owszem, MacTyler, oczywiście, że jestem w stanie 
pilotować samolot. 
- Posuwaj się dalej w kierunku bazy głównej! Miej w pogotowiu jakąś latarkę do 
migania światłem. Poślę po ciebie górniczy pojazd. Będą tam potrzebować osłony i 
wsparcia z powietrza. 
- Mam latarkę. Przykro mi z powodu tej osłony powietrznej. 
- To była moja wina - rzekł Jonnie. - Powodzenia! 
Tancerka na zmianę to galopowała, to biegła truchtem. Jonnie starał się zachować 
spokój. W tej walce wciąż jeszcze mieli duże szanse. Zdecydowali się, by nie 
niszczyć zupełnie głównej bazy Psychlosów. Historyk chciał dorwać się do 
miejscowej biblioteki. Angus chciał zawładnąć wszystkimi maszynami w 
warsztatach. Dlatego nie używali przeciwko kopułom kul radioaktywnych. Poza 
bombowcem bezzałogowym i samolotem eskortowym żaden inny pojazd powietrzny nie 
opuścił hangaru. Mieli je więc widocznie pod kontrolą. 
Z odległości pięciu i pół mili od bazy zaczął wywoływać Roberta Lisa. Miał 
nadzieję, że ktoś będzie na stałym nasłuchu pasma górniczego radiotelefonu. 
Odezwał się kierownik szkoły, co zdumiało Jonnie'ego, gdyż wraz z pastorem, 
historykiem i starymi kobietami byli oni wpisani na listę osób zwolnionych z 
czynnego udziału zbrojnego. Wkrótce potem Jonnie usłyszał pełen ulgi głos 
Roberta Lisa. 
- Dziewczęta są bezpieczne - powiedział mu Jonnie. 
Zapanowała chwila ciszy, gdyż Robert Lis najwidoczniej przekazywał dalej tę 
wiadomość. Wkrótce potem z głośnika dobiegły przytłumione głosy radości. 
Wiadomość była najwidoczniej dobrze przyjęta. 
- Trzymamy się tutaj - rzekł Robert Lis. - Muszę z tobą poufnie porozmawiać, jak 
tylko tu dotrzesz, bo nie mogę poruszać tego tematu przez radiotelefon. 
Tancerka przemknęła skrajem kępy drzew. Zaczęło się robić ciemno. 
- Te małpy nie rozumieją po angielsku - powiedział Jonnie. 
- To nieważne. I tak nie mogę mówić o tym otwarcie. Kiedy tu dobijesz? 
- Za jakieś piętnaście minut - odparł Jonnie. 
- Dojedź tu przez północny parów! W pobliżu bazy trwa dość ostra wymiana ognia. 
- Dobrze - odparł Jonnie. - Czy samoloty są w porządku? 
- Przesunęliśmy je tu, do parowu, żeby były lepiej osłonięte. Ale nie mamy 
pilotów. 
- Wiem o tym. A teraz słuchaj! Niech ktoś zaopatrzy jeden z samolotów w 
następujące rzeczy: ciepłe ubranie, kaftan i rękawice na mój rozmiar, trochę 
jedzenia, parę zwykłych nie radioaktywnych min samoprzylepnych, karabin 
szturmowy, aparat tlenowy z maską do oddychania i dużym zapasem butli - będę 
leciał na wysokości stu pięćdziesięciu tysięcy stóp. 
W głośniku zapanowała cisza, więc Jonnie ponaglił: 
- Zrozumiałeś? 
- Owszem - odparł Robert Lis. - Wszystko będzie wykonane. 
W jego głosie na pewno jednak nie było słychać entuzjazmu. 
- Wyślij też parę pojazdów górniczych - dodał Jonnie, podając lokalizację. - 
Lepiej byłoby, gdybyś wysłał też ze dwóch ludzi, którzy pomogliby sprowadzić tu 
Terla. 
- Terla? - zainteresował się Robert Lis. 
- Tak, Terla - odparł Jonnie. - Trzymaj ten samolot w gotowości! Zaraz po 
przybyciu chcę na nim wystartować. 
Milczenie. A potem głos Roberta: 
- Wszystko będzie wykonane. 
Jonnie wyłączył radiotelefon. Pięć minut później minął go pojazd górniczy 
podążający w kierunku północnym. W zapadającym zmroku zauważył na pojeździe 
pastora, jedną ze starych kobiet i Szkota z umieszczonym na temblaku ramieniem. 
Pastor uniósł rękę w geście błogosławieństwa - nie, to był salut! Wyruszyli po 
Thora, dziewczęta i Terla. Za pojazdem górniczym fruwał w powietrzu kawał 
łańcucha z dźwigu. Jonnie obejrzał się. Stara kobieta była uzbrojona w karabin 
szturmowy. 
Odgłosy wymiany ognia stawały się coraz głośniejsze. Gejzer wody z systemu 
przeciwpożarowego strzelał w górę na wysokość dwustu stóp. Pod nim migotały 
niebieskozielonkawe płomienie miotaczy energii. Pomarańczowe błyski broni 
szturmowej były bardziej widoczne w potokach świateł zalewających całą bazę. 
Jonnie skierował Tancerkę do ujścia parowu i zatrzymał ją przy dwóch pozostałych 
samolotach. Nad ich głowami śmigały po niebie smugi strzałów z ciężkich miotaczy 
ręcznych. Koń dyszał ciężko. Był cały pokryty pianą, ale nie wykazywał śladów 
ochwacenia. "Jedna rzecz naraz - powtarzał sobie Jonnie. Możesz spokojnie 
przechwycić ten bombowiec". 
2
Robert Lis miał narzuconą starą pelerynę na bojowy ubiór antyradiacyjny. Jego 
siwe włosy były przypalone z jednej strony. Twarz miał spokojną, ale przez 
spokój przebijała nuta zatroskania. Złapał dłoń Jonnie'ego i potrząsnął nią 
mocno w serdecznym powitaniu. 
Jonnie popatrzył na osmalone włosy i zapytał: 
- Jakie macie straty? 
- Niewielkie - odparł Robert Lis. - Zadziwiająco małe. Nie chcą się nam 
wystawiać. Przypomina to walkę w czasie sztormu. Słuchaj, ty przecież nie masz 
na sobie ubioru antyradiacyjnego... 
- Woda spłukuje wszelkie materiały promieniotwórcze równie szybko, jak wy je 
wystrzeliwujecie - przerwał mu Jonnie. - Ale ja mam coś innego do zrobienia. W 
tym bezzałogowym bombowcu nie ma gazu do oddychania. Nie potrzebuję więc okrycia 
antyradiacyjnego. 
- Jonnie, czy ten bombowiec nie może poczekać, dopóki wszystkie kopalnie nie 
zostaną zrównane z ziemią? Przecież potrzebuje on aż osiemnaście godzin, żeby 
dolecieć do miejsca przeznaczenia za oceanem. Cały czas go śledziliśmy na 
ekranach radarowych tego samolotu. To znaczy, śledziliśmy samolot eskortujący. 
Sam bombowiec ma zamontowane kasatory fal. 
Jonnie otworzył drzwi samolotu. Wszystko było przygotowane. Na fotelu leżał 
chleb i wędzone mięso. Jedna ze starych kobiet wręczyła mu kubek dymiącej 
herbaty ziołowej, która miała podejrzany zapach whisky. Gdy spojrzał na nią 
pytająco, powiedziała: 
- Nie mogą przecież jeść samych kul - i wybuchnęła gdakającym śmiechem. 
- Ciągle jeszcze z powodzeniem zachowujemy ciszę radiową odezwał się Robert Lis. 
Uzgodnili jeszcze przed rozpoczęciem akcji, że przez dwanaście godzin 
obowiązywać będzie cisza radiowa, aby ułatwić pilotom atak na odległe kopalnie 
Psychlosów. 
- To więcej niż potrzebują. Możemy skrócić ten czas i wtedy wszyscy mogliby 
skupić swój wysiłek na tym bombowcu... 
- Leci w kierunku Szkocji - powiedział Jonnie. - To jest jego pierwszy cel. 
- Wiem o tym. 
Jonnie dopił kubek gorącego napoju i zaczął wdrapywać się do samolotu. 
- Jest jeszcze coś, o czym muszę ci powiedzieć. - Robert przytrzymał go za rękę. 
- Prawdopodobnie nie udało się nam uderzyć w Psychlo. 
- Wiem o tym - odparł Jonnie. 
- Znaczy to, że możemy potrzebować wszystkich samolotów i całego sprzętu, jaki 
tylko uda się nam tu zdobyć. Wszystko to znajduje się w hangarach pod nami. Nie 
mamy jednak wystarczającej liczby ludzi, by wziąć bazę szturmem, a jednocześnie 
nie wolno jej zniszczyć. 
- Możesz wypracować to z Glencannonem. Za jakieś pół godziny będziesz miał 
pilota. Możesz uderzyć na nią z powietrza - rzekł Jonnie i skierował się do 
wejścia do samolotu. 
I znów dłoń Roberta zacisnęła się na jego rękawie. 
- Tuż przed zachodem słońca zdarzyła się dziwna rzecz rzekł Robert. - Poddał się 
czołg. 
Jonnie zszedł z powrotem na ziemię. Równie dobrze mógł tutaj ubierać się w 
ciepły ubiór niezbędny do lotu na dużych wysokościach i jednocześnie słuchać 
Roberta. 
- Mów dalej! 
Robert wziął głęboki oddech, ale nim rozpoczął dalsze sprawozdanie, przybiegł 
goniec z meldunkiem, że historyk z Akademii dostarczył nowy ładunek amunicji. 
Robert polecił mu dopilnowanie, by amunicja dotarła do grup szturmowych. Smugi 
ognia miotaczy nad ich głowami nadal chłostały całkiem już ciemne niebo. 
- Otóż ten czołg nosi nazwę "Rębajłem do chwały". Znajduje się z drugiej strony 
parowu. Och, nie ma powodu do alarmu! Mamy go w swoich rękach. Wyjechał z drzwi 
garażu i skierował się wprost na nas. Rąbnęliśmy do niego z bazooki, ale go 
nawet nie drasnęła. Nie odpowiedział jednak ogniem. Dojechał wprost do ujścia 
parowu i przez śluzę atmosferyczną wyrzucił urządzenie rozmównicze, żądając 
rozmowy z przywódcą "Hocknerów". Zażądał gwarancji bezpieczeństwa w zamian za 
współpracę. Johnie nakładał ciepłe buty. 
- No dobrze, mów dalej! 
- Była to niesamowita scena - kontynuował Robert. - Gdy otrzymali już gwarancje 
bezpieczeństwa, wyszli z czołgu. Oświadczyli, że są braćmi Chamco. Zaczęliśmy 
ich przesłuchiwać. Powiedzieli, że wiedzą, iż Terl ich sprzedał. Wydaje się, że 
był tam jakiś menedżer górniczy o imieniu Char, który zaginął tuż przed 
odpaleniem. Otóż ten Char powiedział braciom Chamco, że dokonano morderstwa. Że 
Terl zamordował namiestnika planety, aby na jego miejsce mianować niejakiego 
Kera. I że tego popołudnia Ker odmówił im przydziału amunicji dla ich czołgu. 
Bracia Chamco twierdzili, że Terl i Ker sprzedali wszystkich pewnej rasie zwanej 
Hocknerowie z Duralebu i że nawet odpalili bezzałogowy bombowiec, aby zmieść z 
powierzchni ziemi inne zagłębia kopalniane. 
- Przypuszczam, że większość z tego ma sens - rzekł Johnie. - Z wyjątkiem 
fragmentów dotyczących Hocknerów i bombowca. Psychlosi mają mnóstwo wrogów, ale 
według ich historyków zwyciężyli Hocknerów już przed wieloma laty. Sir Robercie, 
z całym należnym szacunkiem, ale muszę już ruszać... 
- Co więcej - mówił Robert Lis - nie mają tam paliwa ani do czołgów, ani do 
samolotów. Zlikwidowaliśmy cztery ich wypady po paliwo do składu. Ale mają 
mnóstwo amunicji do ręcznych miotaczy energii, a my mamy za mało ludzi do 
przeprowadzenia szturmu... 
- Co jeszcze? - zapytał Johnie. - To wszystko brzmi raczej jako dobre, a nie złe 
nowiny. 
- No cóż, nie wszystkie nowiny są równie dobre. Wydaje się, że baza pod nami ma 
jeszcze szesnaście poziomów w głąb, A każdy poziom rozciąga się na całe akry. 
Pomieszczenia mieszkalne, warsztaty, garaże, hangary, biura, pracownie, 
biblioteki, magazyny... 
- Nie miałem pojęcia, że tego aż tyle, ale to również nie są złe wiadomości. 
- Poczekaj! Gdyby ta cała baza została trafiona pociskiem radiacyjnym, wówczas 
wszystkie siły szturmowe zostałyby rozerwane na strzępy. Walczymy na 
odbezpieczonej bombie. Musimy zachować te samoloty i cały sprzęt, jeśli mamy 
bronić Ziemi. I będzie nam potrzebny również później, jeśli rzeczywiście 
zniszczymy Psychlo. 
- Wkrótce będziesz miał wsparcie z powietrza - rzekł Johnie. - Wtedy możesz 
wycofać... 
- Otóż bracia Chamco twierdzą, iż wiedzą, co się stanie tam wewnątrz, gdy całą 
bazę wypełnimy powietrzem! Mówią, że wiedzą też, w jaki sposób "my Hocknerowie" 
odbiliśmy z powrotem cały system Duraleb. Twierdzą, że w bazie nie ma 
dostatecznej liczby masek i butli z gazem do oddychania. Bracia Chamco są 
inżynierami. Obiecali nam pomoc w zamian za odpowiednią zapłatę. Mówią, że 
wszyscy Psychlosi pracowali za połowę wynagrodzenia i bez żadnych premii. A poza 
tym oni nie chcą zginąć w tym - jak go określili - "zalewie powietrza". 
Johnie miał już na sobie ciepłe ubranie i właśnie kończył jeść sandwicza z 
owsianego chleba i suszonej dziczyzny. 
- Sir Robercie, skoro tylko będziesz miał do dyspozycji wsparcie z powietrza, 
będziesz mógł zaplanować coś... 
- Bracia Chamco powiedzieli, że system recyrkulacji gazu do oddychania wychodzi 
z zewnątrz bazy i jest chłodzony powietrzem. Dzięki sprytnie zadawanym pytaniom 
przyznali, że wystarczy odstrzelić rury wlotowe od systemu chłodzącego, a wtedy 
pompy samoczynnie wypełniają powietrzem całe wnętrze bazy. 
- A więc masz już ten problem całkowicie rozwiązany rzekł Johnie. 
- Owszem, ale trzeba odstrzelić te wloty z powietrza i to z dużej odległości. 
- To nie zabierze zbyt wiele czasu. Gdy tylko Glencannon dotrze tutaj... 
- Otóż myślę, że to ty powinieneś to zrobić - powiedział Robert. - Nie jest to 
zbyt niebezpieczne i jeśli dasz ognia z odległości jakiejś pół mili... 
- Mogę to zrobić po starcie. 
- Ale musisz wylądować tu z powrotem, aby sprawdzić... 
Johnie nagle uświadomił sobie, o co właściwie Robertowi chodziło. Robert Lis 
chciał zaczekać, aż wszystkie samoloty dotrą do bombowca. Lecz byłoby to 
wyzywaniem losu. Samoloty wysłane do pozostałych kopalni też mogły być właśnie w 
kłopotach. 
- Sir Robercie, czy starasz się powstrzymać mnie przed atakiem na ten bombowiec? 
Stary weteran rozłożył ręce. 
- Johnie, tak niewiele zostało nam do zwycięstwa, żebyś się teraz dał zabić - 
powiedział z błagalnym wyrazem oczu. 
Johnie zaczął wspinać się do kabiny samolotu. 
- No to ja lecę z tobą - wykrzyknął Robert Lis. 
- Zostaniesz tu i będziesz dowodził tym szturmem! 
Pojazd górniczy zarykoszetował u wejścia parowu i zatrzymał się. Kierowca złapał 
karabin szturmowy i pobiegł z powrotem na linię walki. Glencannon wygramolił się 
z pojazdu i podszedł do nich kulejąc. 
- Niech to szlag trafi! - zaklął Robert Lis. 
- O co chodzi? - zapytał Glencannon trochę skonfundowany takim pozdrowieniem. - 
Wszystko w porządku. Jeśli tylko ktoś mógłby obandażować mi żebra i tę kostkę, 
to mogę latać. 
Robert Lis otoczył ramieniem Glencannona. 
- Chodziło o coś zupełnie innego. Cieszę się, że wróciłeś żywy. Mamy dla ciebie 
robotę. Właściwie wiele roboty. Ci snajperzy w kwaterach starych Chinkosów... 
- Do widzenia, Sir Robercie - powiedział Johnie i zamknął drzwi samolotu. 
- Powodzenia! - odparł smutno Robert. 
Wiedział dobrze, że jeśli wszystko inne zawiedzie, to Johnie przeprowadzi na 
bombowiec samobójczy atak. Wówczas nie ujrzałby już nigdy Jonnie'ego. Odwrócił 
się szybko i zaczął wydawać rozkazy dwóm oczekującym gońcom. W oczach miał łzy. 
Johnie jak błyskawica wyprysnął z parowu, zanim ktokolwiek mógł go zauważyć i 
trafić z miotacza. Wkrótce potem podążał do swego celu. Miał wykonać sam to, 
czego nie udało się dokonać połączonym siłom zbrojnym całej Ziemi. 
Czekanie, aż bombowiec zbliży się do Szkocji, mogło się okazać zbyt ryzykowne. 
Gdyby atak na samolot zakończył się sukcesem, kanistry z gazem mogłyby ulec 
zniszczeniu, a wówczas kapryśne wiatry mogłyby zatruć nim nie tylko Szkocję, ale 
i Szwecję. Należało zaatakować go całą dostępną artylerią pokładową. Ale nawet i 
to nie gwarantowało sukcesu. I nikt jeszcze nigdy nie próbował zderzenia 
czołowego bombowca z lecącym z maksymalną prędkością samolotem bojowym, którego 
wszystkie miotacze pokładowe zionęłyby ogniem aż do momentu kolizji. Byłby to 
ostateczny środek, gdyby wszystkie inne zawiodły, który prawdopodobnie 
zniszczyłby prawie wszystko. Nie mówił o tym Robertowi i miał nadzieję, że 
staruszek niczego się nie domyślał. 
3
Dunneldeen był bardzo szczęśliwy. Zagłębie Kornwalii na Wyspach Brytyjskich 
leżało dokładnie na jego kursie, oświetlone tak, jak kiedyś musiano oświetlać 
starodawne miasta. 
O Kornwalię ciągnęli słomki. Było to owo zagłębie górnicze, z którego wyruszały 
ekipy myśliwskie polujące na Szkotów. Tamtejsi Psychlosi przez całe wieki 
podczas swych wolnych od pracy dni polowali na ludzi dla sportu, zabijając ich 
bez liku. Opowiadano nawet historie o pewnym zespole rajdowym, który został 
pochwycony przez Psychlosów, przywiązany do okolicznych drzew i rozstrzeliwany, 
człowiek po człowieku, przez osiemnaście dręczących dni. Było wiele podobnych 
historii. 
Ku zazdrości wszystkich pozostałych, najdłuższą słomkę wyciągnął Dunneldeen i 
jego kopilot Dwight. Pilnie przyswajali sobie wszystkie szczegóły nawigacyjne. 
Przez ponad tysiąc lat żaden Szkot nie dotarł nigdy bliżej niż na sto mil do 
tego zagłębia, więc niezbyt wiele na jego temat wiedziano. Z tym większym 
zapałem przyswajali sobie wszystko, cokolwiek na ten temat było wiadomo. 
Przez całą poprzednią noc leżeli sobie wygodnie w parowie, ubrani ciepło, 
odpowiednio do lotu w stratosferze, i całkiem odprężeni. Usłyszeli syreny 
ostrzegawcze przed rozpoczęciem copółrocznego odpalenia. Błyskawicznie dostali 
się do samolotów i zasiedli w fotelach, trzymając ręce w pogotowiu nad konsolami 
sterowniczymi. 
Pełni napięcia ze zdumieniem obserwowali nieprawdopodobny sprint Jonnie'ego. Coś 
nie było w porządku, gdy dobiegł do klatki. Szybko ukrył się za krawędzią 
urwiska, zanim odezwały się miotacze. Był już bezpieczny jak malutkie dziecię w 
swym składanym łóżeczku. 
Odrzut był nieco niepokojący, ponieważ towarzyszący mu wstrząs poobracał 
samoloty w stosunku do pierwotnie zajmowanych pozycji. Ale poza tym wszystko 
przebiegło dobrze. Wystrzelili w niebo szerokim łukiem w zaplanowanym czasie. 
Widzieli, jak wieże centrum radiowego zapadały się pod nimi w plątaninie kabli, 
co było spowodowane zarówno wstrząsem od odrzutu, jak i ogniem bazooki. 
Dwunastogodzinny okres ciszy radiowej rozpoczął się pełnym sukcesem. Był to 
wystarczający czas, by dotrzeć bez ostrzeżenia do najdalszego zagłębia 
górniczego. 
Lecąc na wysokości stu tysięcy stóp i z prędkością dwóch tysięcy mil na godzinę, 
przesunęli zegarki na miejscowy czas i zeszli w dół na normalną wysokość 
zbliżania do jasno oświetlonego zagłębia. Oto leżało przed nimi. 
Na fosforyzujących ekranach pokładowych systemów odwzorowania nie zauważyli 
żadnej wrogiej aktywności, żadnych samolotów patrolowych w powietrzu. 
Z niektórych położonych na wzgórzach szybów kopalnianych, których głębokość 
musiała sięgać pięciu mil, wydobywały się kłęby osiadającej pary. Z kominów 
odlewni wydobywały się nierówne kłęby kręconego, zielonego dymu. Wyraźnie 
rysował się szereg magazynów. A wśród nich mieściły się rozjarzone światłem 
kopuły bazy. Cel numer jeden! 
Dunneldeen szybko skorzystał z tych nagle nadarzających się szans, które nie 
były uwzględnione we wstępnym planowaniu. 
Te głupie małpy tam w dole oświetliły dla niego cały rejon lądowania. Wszystko 
jarzyło się jak scena teatralna. Zapewne myśleli, że był to po prostu jakiś 
pozaplanowy lot Psychlosów. Chwała ciszy radiowe! 
Dunneldeen zobaczył jeszcze coś. Naciągnięta na masywne maszty biegła z północy 
główna linia zaopatrzenia w energię elektryczną. A tuż przed nimi, w pełnym 
blasku świateł rejonu lądowania, widać było bez wątpienia główny maszt 
energetyczny. Biegnąca z północy linia kończyła się tutaj. Te potwory 
najwyraźniej nie dbały wcale o przepisy nawigacji powietrznej, umieszczając 
główny maszt w rejonie lądowania. Wybiegały z niego wszystkie lokalne kable 
biegnące do poszczególnych budynków i do kopuł bazy. W środku tej pajęczej sieci 
różnych przewodów zrobiony był dość duży otwór dla startujących i lądujących 
samolotów. Tuż obok platformy lądowania widać było olbrzymi kołowrót. Dunneldeen 
rozpoznał go. Był to główny kołowrót odłączania centralnej szyby wyłącznika od 
obwodu energii elektrycznej. 
Według Dunneldeena była to zbyt dobra okazja, żeby z niej nie skorzystać. Po co 
zostawiać im tyle światła, gdy będą spieszyć się do stanowisk uzbrojenia lub 
próbować dostać się do samolotów bojowych? A dlaczego nie spowodować w bazie 
kompletnego chaosu? I dopiero wtedy wznieść się z powrotem w powietrze, aby za 
pomocą celowników na podczerwień rozwalić bazę na kawałki. Samolot wyposażony 
był w neutralizator fal skopiowany ze skradzionego urządzenia podobnego typu. 
Włączą go zatem i te małpy nie będą nawet wiedziały, do czego strzelać. Mało 
tego, gdy ich samolot wystartuje, będzie to wyglądało, jak gdyby wystartował 
któryś z samolotów obrony bazy. 
Dunneldeen szybko zreferował swój zamiar zdziwionemu, ale zgadzającemu się na 
wszystko Dwightowi. Spokojnie, jak gdyby był to samolot wizytujący, wylądowali 
tuż obok wielkiego kołowrotu. Dunneldeen przewiesił przez plecy karabin 
szturmowy, wysiadł z samolotu, podszedł do kołowrotu i zaczął nim obracać. 
Do tej pory wszystko przebiegało zgodnie z planem. Ale nagle z odległej tylko o 
dziesięć stóp od kołowrotu małej budki, której nie spostrzegli przedtem, wyszedł 
wartownik i zaskoczony wytrzeszczył oczy na Dunneldeena. 
- Tolnepowie! - wrzasnął. 
Zanim Dunneldeen zdołał ściągnąć karabin szturmowy z pleców, wartownik zamknął 
drzwi i uruchomił syrenę. Rozległ się ryk megafonów o takim natężeniu, że mogły 
popękać bębenki w uszach: "Atak Tolnepów! Uwaga wszystkie stanowiska! 
Tolnepowie! Alarm dla stanowisk miotaczy!" 
Bez względu na to, kim byli, czy mogliby być owi Tolnepowie, Dunneldeen kręcił 
kołowrotem tak szybko, aż skrzypiało. Teraz uświadomił sobie, dlaczego kołowrót 
znajdował się tak blisko płyty lądowania. W momencie ataku Psychlosi mogli 
zaciemnić natychmiast cały rejon. I mieli do tego celu specjalnego wartownika. 
Dunneldeen pognał z powrotem do samolotu. Wskoczył do środka. Karabin szturmowy 
Dwighta szczęknął ogniem, gdy wartownik ukazał się na podeście budki. Rozmyli 
się wśród zielonkawych błysków światła. 
Samolot bojowy wzbił się w powietrze. Dunneldeen włączył neutralizator fal i 
ekrany noktowizyjne. 
Wrócili z powrotem do realizacji pierwotnego planu. 
Nastawili miotacze pokładowe na "Maksymalny udar, bez płomienia" i zaczęli 
kołować nad bazą. 
Kopuły pękały jak przekłute balony. 
Przemknęli nad magazynami i jak wicher znieśli z nich dachy. 
Na wszelki wypadek zrobili jeszcze jeden przelot, zrzucając tym razem nie 
radiacyjne bomby odłamkowe. 
Jakiś miotacz otworzył do nich ogień. Wstrząsnęło samolotem. Pomknęli w dół i 
zniszczyli go jednym celnym strzałem. Intergalaktyczne Towarzystwo Górnicze na 
Psychlo najwidoczniej żałowało pieniędzy na sprzęt bezpieczeństwa w 
poszczególnych departamentach. I czy Jonnie nie mówił coś na temat zabrania 
przez Terla ze wszystkich baz sprzętu obronnego i uzbrojenia? 
Z tego, na ile mogli się z powietrza zorientować, wynikało, że te kreatury tam w 
bazie nie zdążyły nawet ponakładać masek do oddychania, zanim poszczególne 
kopuły nie zostały zmiecione, gdyż na pewno nie było widać nikogo wychodzącego 
na zewnątrz. 
Wisieli jeszcze przez pewien czas nad bazą, niszcząc jakieś pojedyncze pojazdy 
lub zabłąkanego wartownika. 
Po tym wszystkim w dole zapanował absolutny spokój. 
A potem dojrzeli na ekranie radaru zbliżający się do bazy jakiś samolot 
transportowy. Nagle przypomnieli sobie o samolotach pasażerskich, które 
zabierały do różnych kopalni nowo przybyły personel. Były to dość wolne 
samoloty, więc prześcignęli je na trasie. Doskonale. Dunneldeen znów wylądował 
obok kołowrotu i włączył prąd. Siedzieli i czekali. Wszystkie światła lądowania 
jarzyły się teraz pełnym blaskiem. Jeśli któryś z funkcjonariuszy Psychlo został 
nawet przy życiu, to na pewno nie miał zamiaru wyjść na zewnątrz. 
Samolot pasażerski wylądował. Zaczęli z niego wychodzić obładowani bagażami 
Psychlosi. Potem wyszedł pilot. Psychlosi w grupie maszerowali w kierunku 
zabudowań bazy. Raptem zorientowali się, że coś nie jest w porządku i zatrzymali 
się. Pilot sięgnął do pasa po miotacz. 
Dunneldeen i Dwight skosili ich ogniem karabinów szturmowych. Następnie 
przelecieli do składu paliwa. Wiedzieli, jakie ładunki paliwowe nadają się dla 
samolotu pasażerskiego, ponieważ był to duplikat samolotu, którym Jonnie 
przyleciał do Szkocji. Dwight wybrał odpowiednie ładunki i Dunneldeen zaniósł je 
do samolotu pasażerskiego. Dwight wymienił w nim stare ładunki paliwowe na nowe. 
Tymczasem Dunneldeen strzelił ładunkiem radiacyjnym w pojazd wartowniczy, który 
jakoś zachował się jeszcze w całości, i zaczął szybko zbliżać się w ich 
kierunku. 
Dunneldeen wzniósł się w powietrze. Za nim wystartował kierowany przez Dwighta 
samolot pasażerski. Dunneldeen rozniósł na strzępy główny maszt energetyczny, 
czemu towarzyszyły fontanny iskier. 
Widząc, że Dwight oddalił się już na bezpieczną odległość od bazy, Dunneldeen 
poleciał nad skład gazu do oddychania i zawisł na wysokości dziesięciu stóp nad 
nim. Zrzucił na niego zamkniętą w ołowianym zasobniku minę radioaktywną o małej 
mocy wyposażoną w zapalnik czasowy. Błyskawicznie wyprysnął w górę i w chwilę 
później nad składem gazu pojawiła się zielononiebieska błyskawica eksplozji. 
Jeszcze raz sprawdził, czy Dwight był w bezpiecznej odległości. Wzniósł się na 
wysokość dziesięciu tysięcy stóp, pochylił nos samolotu, wycelował i odpalił 
pełen ładunek miotaczy pokładowych w magazyn materiałów wybuchowych. Nastąpiło 
coś w rodzaju wybuchu miniaturowego wulkanu. Absolutnie piękny widok! 
Ponownie zszedł niżej i sprawdził, czy zgodnie z planem nie zniszczyli 
zaparkowanych w hangarach samolotów. Wszystko było nienaruszone. 
Pozbawione gazu do oddychania i paliwa do samolotów oraz prawdopodobnie w 
dziewięćdziesięciu procentach personelu zagłębie w Kornwalii mogło być spisane 
na straty. Była to zapłata za wszystkie zbrodnie Psychlosów. 
Dunneldeen podstroił się do szyku z samolotem pasażerskim. 
- Co to jest Tolnep? - zapytał Dwighta. 
Dwight nie wiedział. Dunneldeen podejrzewał, że musiał dziwnie wyglądać w masce 
powietrznej Chinka i ubiorze stratosferycznym Sił Powietrznych Stanów 
Zjednoczonych. 
Zgodzili się już na realizację nowego wspaniałego planu, który wymyślił 
Dunneldeen. Mieli jeszcze około sześciu godzin ciszy radiowej, a dotychczasowe 
rozkazy już wykonali. Mogli więc teraz rozporządzać wolnym czasem. 
Wzięli kurs na Szkocję. 
Dunneldeen był spokrewniony z Szefem Klanu Fearghusów, a poza tym była tam 
dziewczyna, której nie widział już prawie rok. Mieli nadzieję, że pozostałym 
czternastu samolotom atakującym pozostałe zagłębia powiodło się równie dobrze 
jak im. 
4
Zzt wpadł w głęboką apatię. 
Wyładowany gazem bezzałogowy bombowiec leciał z ogłuszającym hukiem. Było w nim 
zimno i ciemno. Początkowo Zzt sądził, że to silniki starego grata pracują 
nierówno, ale po jakimś czasie jego wprawne ucho wychwyciło dźwięk wyróżniający 
się z otaczającego go hałasu. Zaczął nadsłuchiwać w różnych miejscach kadłuba 
tego ponurego bombowca, a potem wyjrzał przez klapiące drzwi. Tak, to był 
samolot Typ 32! Typ 32, klasa "Zabijaka", opancerzony samolot szturmowy. 
Czyżby to Nup leciał za nim jako eskorta bombowca? dziwił się. 
Początkowo był pełen nadziei. Myślał, że Nup wyleciał za nim z hangaru, by 
spuścić drabinę do otwartych drzwi bombowca i wyciągnąć z niego Zzta. Ale - jak 
się wydawało - Nup był w najwyższym stopniu nieświadomy faktu, że drzwi w 
bombowcu były otwarte, i leciał po jego przeciwnej stronie. 
Co prawda, Zzt nie udzielił mu żadnego instruktażu. Ta bulwiasta niedołęga 
głównie pytlowała na temat Bołbodów i pogłosek głoszonych na Psychlo, że mają 
być oni celem następnego ataku. Co za nonsensy! Zzt przypomniał sobie, źe w 
pośpiechu, w jakim przygotowywał samolot szturmowy do ataku przeciwko Tolnepom, 
biegał dokoła, pytając, czy ktoś ma uprawnienia do lotu na Typie 32, a złapawszy 
Nupa - wtaszczył go po prostu na fotel pilota, po czym odszedł, by zająć się 
bombowcem. 
Jak przez mgłę przypomniał sobie, że jego ostatnie słowa do Nupa brzmiały: 
"Chodź ze mną!" I że był bardzo zdziwiony, kiedy Nup nie podążył za nim do 
bombowca. 
Zamiast więc walczyć z Tolnepami, Nup leciał w samolocie szturmowym jako eskorta 
Zzta. Być może miał on rzeczywiście uprawnienia do lotu na tym typie samolotu, 
ale na pewno nie miał zielonego pojęcia, do czego ten typ był przeznaczony. No 
cóż, za pomocą tego samolotu można było obrócić w perzynę całe miasto. I nic nie 
było w stanie przebić jego pancerza. Był to samolot bliskiego wsparcia dla wojsk 
naziemnych. Żadne naziemne środki ogniowe nie mogły go uszkodzić. Żaden samolot 
przechwytujący nie był w stanie nawet zadrasnąć jego pancerza. A w jaki sposób 
Nup go wykorzystywał? Leciał jako eskorta bombowca, który nie potrzebował żadnej 
eskorty. Zztowi zrobiło się gorzko na duszy. Przeklęty Terl i przeklęty Nup! 
Potem zaś, gdy olbrzymi bombowiec z ogłuszającym rykiem silników mknął ku swemu, 
diabli wiedzą jakiemu, przeznaczeniu, Zzt zaczął uświadamiać sobie, że Nup w 
ogóle nie ma pojęcia, że on, Zzt, znajduje się na pokładzie bombowca. 
A trochę później, spojrzawszy na zegarek, ze zgrozą stwierdził, że Typowi 32 
kończyło się paliwo. Typ 32 można już było spisać na straty! Nup nie zaopatrzył 
go w wystarczającą ilość paliwa na tak długą podróż, ponieważ nie miał do niego 
ładunków, a poza tym Typ 32 przeznaczony był głównie do krótkich, lokalnych 
lotów. 
No cóż, Zzt miał mnóstwo gazu do oddychania. Miał podręczny miotacz i miał swój 
klucz maszynowy. Przez jakiś czas manipulował przy skrzynce wstępnego 
programowania, mając nadzieję, że uda mu się ją otworzyć i zmienić program. Ale 
bez kluczy lub narzędzi nawet strzał z armaty nie mógłby jej otworzyć. Jeśli 
ktoś używał pojęcia "opancerzony", to na pewno miał na myśli te cholerne stare 
bombowce bezzałogowe. Wyczerpany Zzt osunął się w końcu na zimne płyty podłogi w 
przodzie bombowca i postanowił czekać. Za dwa lub trzy dni ten cholerny grat 
przecież gdzieś wyląduje. Nie było w nim nic, co mogłoby zamortyzować twarde 
lądowanie, jakie tego typu samoloty zazwyczaj wykonywały, ale Zzt miał nadzieję, 
że jakoś to przeżyje. Po prostu siedzieć i czekać. To było wszystko, co mógł 
zrobić. Niech szlag trafi Terla! Niech szlag trafi Nupa! Niech szlag trafi 
Towarzystwo! 
A wszystko to za marne wynagrodzenie i bez żadnych premii. 
5
Jonnie szukał bezzałogowego bombowca. 
Wszystkie ekrany świeciły fosforyzującym blaskiem. 
Daleko pod nim rozpościerała się zimna Arktyka, niewidzialna gołym okiem, lecz 
odwzorowana na ekranach. Przypominał ją sobie z ostatniej podróży Zakazane 
rejony. Gdy tylko w nie wpadłeś, mogłeś się uważać za martwego: jeśli nie 
wskutek zamarznięcia w lodowatym powietrzu, to wskutek utopienia się w jej 
wodach. 
Jeżeli mógł się opierać na wyliczeniach nawigacyjnych, to bombowiec powinien 
znajdować się o pięć minut lotu przed nim. Wkrótce powinien pojawić się na jego 
ekranie radarowym: Niepokoił się trochę o dziewczęta i Thora. Nie widział ich na 
ekranach odwzorowania podczas startu. Migocący punkt, który zauważył, mógł być 
odwzorowaniem ich ogniska, ale mogły to być wciąż jeszcze płonące samoloty. Nie 
mógł sprawdzić tego dokładniej, gdyż i tak stracił zbyt dużo czasu, a pomoc 
przecież była już do nich wysłana. Przypomniał sobie ich przerażone twarze, gdy 
uświadomiły sobie, że je tam pozostawił. Ale teraz wszystko jest już pewnie w 
porządku. Prawdopodobnie były już w Akademii albo w bazie. Pastor mógł prowadzić 
pojazd bardzo szybko. Te pojazdy rozwijały prędkość ponad sześćdziesiąt mil na 
godzinę i to po bezdrożach. 
Miał nadzieję, że pozostałe samoloty dotarły do wyznaczonych zagłębi i wykonały 
zaplanowane zadania. Pozostało jeszcze pięć godzin ciszy radiowej. A tak bardzo 
chciałoby się włączyć radio i zawołać do nich: "I-lej, każdy, kto załatwił swoje 
zagłębie, niech pruje tutaj, do takiej to a takiej pozycji, i niech pomoże 
rozwalić ten piekielny bombowiec!" 
Ale nie śmiał tego uczynić. Przedwczesne zaalarmowanie celów mogłoby być 
przyczyną śmierci wielu Szkotów. Wprawdzie wszyscy mieli znaczne zapasy paliwa i 
amunicji, ale jeśli którykolwiek z nich musiałby na przykład opóźnić akcję lub 
czekać na odpowiedni moment, by skuteczniej uderzyć na zagłębie, a on naruszyłby 
ciszę radiową, mogłoby to narazić ich życie. Nie miał zamiaru narażać na 
niebezpieczeństwo choćby jednego Szkota, byle tylko zachować własną skórę. Gdy 
cisza radiowa się skończy, a Robert nie będzie miał od niego żadnej wieści, 
wówczas na pewno wyśle wszystkie samoloty, żeby zajęły się bombowcem. Może być 
już trochę na to za późno, ale zawsze była jeszcze jakaś szansa. Miał nadzieję, 
że nie dojdzie do tego. 
Obawiał się, że bombowiec może mieć zamontowany kasator fal. Jego nadzieją był 
więc samolot eskortujący. Znacznik powinien już być widoczny na ekranie. 
Ach, nareszcie! Co to za malutka migocąca zielonym kolorem iskierka na ekranie? 
Jeszcze jedna góra lodowa? Nie. Wskaźnik wysokości pokazywał liczbę czterech 
tysięcy dwustu dwudziestu trzech stóp. Prędkość? Jaka prędkość? Trzysta dwie 
mile na godzinę. 
Na ekranie miał odwzorowanie samolotu eskortującego. 
Ręce Jonnie'ego zatańczyły na konsoli. Gwałtownie wyhamował prędkość z 
hipersonicznej do niskiej poddźwiękowej, jak rakieta zwalił się w dół na 
wysokość pięciu tysięcy stóp. Zamortyzował przy końcu potężne przyspieszenie, 
ale przez moment czuł jego skutki. "Spokojnie, tylko spokojnie! Uchwyć ten 
samolot eskortowy!" 
Widział go jasno i wyraźnie na ekranie noktowizora. Obok niego widać było 
bombowiec. Jedna rzecz naraz. Samolot eskortowy był celem numer jeden. 
Co to był za samolot? Jonnie nigdy przedtem nic podobnego nie widział. Nisko 
zawieszony, płaski, niewielkie płozy... wyglądał, jak gdyby głównie składał się 
z pancerza! 
Nagle uzmysłowił sobie, że miotacze pokładowe mogą go nawet nie drasnąć. Widział 
przecież, jak przeciwczołgowa bazooka rozbłysła na jego pancerzu, nie 
wyrządzając najmniejszej szkody. Ogarnęło go przygnębiające uczucie, że 
bezzałogowy bombowiec jest niezniszczalny, a do tego jeszcze ten opancerzony 
samolot eskortujący... Robert Lis często powtarzał: "Jeśli masz tylko dwa cale 
miecza, to zastosuj dziesięć stóp przebiegłości i podstępu!°° Co ten eskortowiec 
wiedział na jego temat? 
Włączył lokalny radionadajnik pokładowy. Jego zasięg wynosił około dwudziestu 
mil. Usłyszał potok gniewnych słów Psychlosa: 
- Najwyższy czas, żeby ktoś się wreszcie pokazał. Już przed wielu godzinami 
powinien mnie ktoś wymienić. Co cię zatrzymywało? 
Głos był gniewny. Bardzo gniewny. 
Jonnie wcisnął przełącznik nadajnika. Obniżył, na ile tylko mógł, ton swego 
głosu: 
- Jak się mają sprawy? 
- Bombowiec jest w porządku, a dlaczego nie miałby być? Przecież go eskortuję, 
nieprawdaż? To chyba najbardziej bałaganiarska planeta, jaką widziałem. To nie 
to, co na Psychlo! Jestem tego pewien! Dlaczego się spóźniłeś? Jak się nazywasz? 
Jonnie pospiesznie wyłuskał z pamięci imię, które nosiło jakieś dwadzieścia 
procent Psychlosów. 
- Snit. Czy mogę wiedzieć, z kim mówię? 
- Nup, Wyższy Funkcjonariusz Administracji Nup. Zwracaj się do mnie przez Wasza 
Administracyjna Mość! Zasrana planeta! - Czyżby pan dopiero niedawno przybył 
tutaj, Wasza Administracyjna Mość? - zapytał Jonnie. 
- Właśnie dzisiaj, Snit. I jak mnie powitano? Byle jakim atakiem Bolbodów... 
Poczekaj - w głosie Nupa zabrzmiało podejrzenie - masz jakiś dziwny akcent. 
Jakby... jakby... tak, jakby z dysku instruktażowego Chinko! Tak, to jest to. 
Chyba nie jesteś Bolbodem? 
W słuchawkach Jonnie'ego rozległ się szczęk odbezpieczanych przycisków miotaczy. 
- Urodziłem się tutaj - rzekł Jonnie zgodnie z prawdą. 
- Och, kolonista! - Nup wybuchnął ostrym, plugawym śmiechem. 
Przez moment panowała cisza. 
- Czy cię poinstruowano na temat tej misji? 
- Tylko trochę, Wasza Administracyjna Mość. Ale rozkazy zostały zmienione. 
Dlatego też wysłano mnie, żebym je panu przekazał. 
- To ty mnie nie zmieniasz? - warknął Nup. 
- Zostało zmienione miejsce przeznaczenia. A ponieważ obowiązuje cisza radiowa, 
więc mnie wysłano z poleceniem. 
- Cisza radiowa? 
- O zasięgu planetarnym, Wasza Administracyjna Mość. 
- Ach, więc to jest na pewno atak Bolbodów! Oni wszystkim kierują za pomocą 
radia. Wiedziałem o tym! 
- Obawiam się, że ma pan rację, Wasza Administracyjna Mość. 
- No cóż, jeśli nie masz zamiaru mnie wymienić, to co ja mam robić? Lecę na 
resztkach paliwa! Gdzie tu jest jakieś najbliższe zagłębie górnicze? 
Jonnie myślał szybko: "Dobry Boże, dokąd go posłać? Ten samolot Typ 32 był 
jedynym przedmiotem, który można było śledzić za pomocą radaru". 
- Wasza Administracyjna Mość, zgodnie z otrzymanymi rozkazami, gdyby miał pan 
niewielką rezerwę paliwa, to... to miałem przekazać panu polecenie wylądowania 
na grzbiecie bombowca i przyczepienie się do niego uchwytami magnetycznymi... 
dokładnie do przedniej części kadłuba. 
- Co? - zabrzmiał niedowierzający głos. 
- A potem odczepienie się od niego, gdy już znajdziemy się w pobliżu jakiegoś 
zagłębia. Czy ma pan mapę? 
- Nie, nie mam żadnej mapy. Bardzo źle zarządzacie tą planetą. To nie to, co na 
Psychlo. Trzeba będzie o tym zameldować. 
- Ile ma pan jeszcze paliwa, Wasza Administracyjna Mość? Pauza. A potem: 
- O, gówno! Mam paliwa tylko na dziesięć minut lotu. Gdybyś się jeszcze bardziej 
spóźnił, byłoby ze mną krucho. 
- Trudno, niech pan po prostu ląduje na czubku kadłuba bombowca... 
- Dlaczego na czubku? Powinienem lądować na środku kadłuba. Jeśli wyląduję na 
czubku, to naruszę wyważenie bombowca. 
- On jest właśnie tak wyważony na tę misję. Nie ma ładunku w przedniej części 
kadłuba. Powiedziano mi wyraźnie, że ma pan lądować na czubku kadłuba. 
- To jest przecież dość ciężki samolot! 
- Ale nie dla bezzałogowego bombowca. Niech pan lepiej zacznie wykonywać manewr, 
Wasza Administracyjna Mość. Woda tam w dole jest bardzo zimna. I jest tam 
również sporo lodu. A do najbliższego zagłębia jest tylko kilka godzin lotu. 
Jonnie obserwował ekrany. Samolot eskortowy widział gołym okiem. Z lekkim 
niepokojem powiększył pole widzenia, włączając w nie potworną sylwetkę bombowca. 
Poczuł ulgę, gdy Typ 32 zanurkował w dół, osadził się na najbardziej do przodu 
wysuniętej górnej części bombowca i przyczepił się do niego uchwytami 
magnetycznymi. Trzymały! 
Czujnik ciepła na ekranach pokazał, że Typ 32 wyłączył silniki. Obawiał się, że 
przód bombowca przechyli się i nie wytrzymując ciężaru pójdzie w dół, rozbijając 
się o ziemię. Początkowo rzeczywiście zaczął się zniżać. Potem jednak silniki 
wzmocniły, ciąg, kompensując zmianę wyważenia i bombowiec znów zaczął z hukiem 
kontynuować swój śmiercionośny pochód. Nup wylądował nieco z boku podłużnej osi 
bombowca, co zaindukowało stałe wahania samolotu w prawo i w lewo. Kiedy 
przechylał się w prawo, silniki kompensacyjne odwracały go w lewo, lecz 
przekraczając linię równowagi, powodowały z kolei zadziałanie przeciwległych 
silników kompensacyjnych, które odwracały samolot w prawo. Około dziesięciu 
stopni w każdą stronę. Ale nie zmieniło to generalnego kursu, którym bombowiec 
zmierzał do swego celu. 
6
Usunąwszy z drogi Nupa, przynajmniej chwilowo, Jonnie zaczął zastanawiać się, co 
można by zrobić, żeby zatrzymać lot bombowca. 
Odleciał trochę w bok od bombowca, by widzieć go lepiej na ekranach. Wyglądał 
rzeczywiście jak wrak! Widać było wyraźny ślad w jednym miejscu, w które musiała 
uderzyć głowica atomowa. W innym miejscu była szczerba pokryta zwęglonymi 
plamami oleju i paliwa, powstała prawdopodobnie wskutek próby staranowania 
bombowca przez samolot bojowy. Był też cały rząd malutkich szczerbek w 
miejscach, w które uderzały pociski klasy ziemia-powietrze i powietrze-
powietrze. Ale wszystkie te ślady były tylko powierzchowne i nie spowodowały 
poważniejszych uszkodzeń bombowca. Podszedł do bombowca od dołu. Popatrzył na 
wielkie płozy używane do parkowania samolotu. Nie było powodu do radości. Znowu 
ustawił się z boku bombowca. Czuł się jak koliber trzepoczący się wokół 
jastrzębia. 
Prawdopodobnie kiedy bombowiec zakończył swoją ostatnią misję i rozbił się w 
mieście zwanym niegdyś Colorado Springs, niszcząc je całkowicie, Towarzystwo po 
prostu zostawiło go tam. Później wykorzystywano go jako powietrzną cysternę 
wodną do zmywania pyłów radioaktywnych z całej okolicy, by wreszcie zaparkować 
go w hangarze. 
Jonnie'ego aż przeszedł dreszcz na myśl, dlaczego Psychlosi tak postąpili z 
bombowcem. Nie byli przecież sentymentalni i nie chodziło im o obiekt muzealny. 
Nie trzymaliby więc bombowca w charakterze zabytku, gdyby mogli go na tej 
planecie zdemontować. Tylko na Psychlo były odpowiednio wielkie warsztaty, w 
których można było tego dokonać. Ale Psychlosi na pewno nie chcieli ściągnąć go 
z powrotem na Psychlo. Wykonał już swoje zadanie. Nie chcieli też porzucić go 
gdzieś, gdzie mógłby mieć do niego dostęp jakiś wrogi agent. Musieli więc 
trzymać go w jednej z baz, gdyż Towarzystwo nie mogło zniszczyć go na tej 
planecie. Tylko diabeł wiedział, z jakiego materiału ten bombowiec był 
zbudowany! 
No cóż, usiłował się jakoś pocieszyć. Płozy samolotu Nupa przylgnęły przecież do 
powłoki bombowca. Owe magnetyczne "płozy" działały na zasadzie reorientacji pola 
magnetycznego powierzchni. Molekuły powierzchni jednej substancji pod wpływem 
działania pola magnetycznego łączyły się z molekułami powierzchni innej 
substancji, tworząc coś w rodzaju czasowego spawu. A więc bombowiec był na pewno 
zbudowany z metalu molekularnego, choć prawdopodobnie był to metal nieznany na 
tej planecie i być może był to stop z jeszcze jakimś dziwnym metalem. Mogło się 
nawet zdarzyć, że kombinacja takich metali, choć miała strukturę molekularną, 
była jednak nieodwracalna, więc nie można jej było ani ponownie stopić, ani 
rozbić na części składowe. Być może Psychlosi doszli do takiej technologii, że 
jeśli pewne elementy zostały ze sobą zmieszane, to potem już nie można ich było 
rozdzielić ani za pomocą płomienia, ani łuku elektrycznego, ani promieniowania, 
ani niczego. Być może też bombowiec składał się z laminowanych warstw takich 
metali, w których każda górna warstwa stanowiła ochronę warstwy dolnej. 
Była to myśl przyprawiająca o prawdziwe dreszcze. Jonnie zdawał sobie sprawę, że 
jego wiedza w zakresie metalurgii nie sięgała nawet poziomu przedszkolnego, 
przypomniał sobie o zakazach wydawanych przez Psychlosów o nauczaniu obcych ras 
tego przedmiotu. A oto tutaj on sam chciał rozwiązać ten problem, lecąc w 
ciemnościach nocy, nie mając żadnych książek o metalurgii ani kalkulatora, ani 
nawet żadnych wzorów matematycznych, gdyby musiał jakiś zastosować. 
Co mogłoby zniszczyć ten bombowiec? I to zanim osiągnie on wybrzeże Szkocji. 
Gdy pierwszy raz zobaczył Psychlosa, sądził, że widzi potwora. Ale dopiero teraz 
rzeczywiście zobaczył potwora. Szczyt niezniszczalności! 
Kątem oka dojrzał coś ruszającego się na ekranie odwzorowania. Przyjrzał się 
temu bliżej. O, znowu! Coś rytmicznie pulsowało pod brzuchem bombowca. Obliczył 
częstotliwość pulsowania. Raz na dwadzieścia sekund, regularnie jak w zegarku. 
Nagle uświadomił sobie, że przez cały czas obserwował tylko jedną stronę 
bombowca. Trzeba to szybko naprawić. Jego palce zaczęły szybko biegać po 
przyciskach konsoli, aż znalazł się po drugiej stronie bombowca. Była to ta 
strona, której nie widział z równin, gdy bombowiec został odpalony w powietrze. 
Również Nup eskortował go po przeciwnej stronie. 
Wyostrzył ekrany odwzorowania. 
Olbrzymie drzwi załadowcze nie były na stałe zamknięte. Przy każdym wahnięciu 
samolotu otwierały się i zamykały. 
Drżącymi palcami powiększył obraz na ekranie. W zamku drzwi tkwił kawałek 
ułamanego klucza. Otwierały się, gdy bombowiec przechylał się w jedną stronę, 
potem zaś zamykały, gdy bombowiec przechylał się w odwrotną stronę. I tak co 
dwadzieścia sekund. Nagle pożałował, że odrzucił propozycję dodania mu 
towarzysza na tę podróż. Choć byłoby to niebezpieczne, ale można by się opuścić 
na drabince sznurowej i dostać przez te drzwi do wnętrza bombowca. Nie, trzeba 
tu było mieć pilota do prowadzenia samolotu i kogoś, kto po dostaniu się do 
bombowca miałby wystarczający zasób wiedzy, by go zatrzymać, jeżeli jest to w 
ogóle możliwe. Ale nie mieli więcej pilotów, a Glencannon potrzebny był w bazie. 
Otwarte, zamknięte, otwarte, zamknięte. Jakie mają wymiary? Przyjrzał się 
drzwiom. Porównał rozpiętość i wysokość własnego samolotu. Mógł on przelecieć 
przez te drzwi. Z góry i z dołu prześwit byłby bardzo mały, ale po bokach 
zostawało jeszcze mnóstwo miejsca. 
No cóż! Leć z boku bombowca z prędkością trzystu dwóch mil na godzinę! A potem 
wleć do środka. 
Standardowa taktyka walki przy użyciu tych silników teleportacyjnych polegała na 
lotach bocznych. Nie potrzeba było do tego żadnych powierzchni nośnych, na 
przykład skrzydeł. Gdy wyłączało się silniki, samolot nie opadał lotem 
ślizgowym, lecz po prostu spadał w dół jak kamień. Nie miał usterzenia, które 
utrzymywałoby go w równowadze, lecz małe teleportacyjne silniki balansujące. 
A więc w teorii można było latać w bok. Trzeba było tylko zgrać prędkość obu 
samolotów, a potem śmignąć w bok i wlecieć do wnętrza bombowca. 
Ale jak zgrać to wszystko w czasie? Uch! Przechyły bombowca zmieniały położenie 
otworu drzwiowego o dobre trzydzieści stóp w górę i w dół. Będzie musiał 
spróbować. Najpierw trzeba w jakiś sposób usunąć te klapiące drzwi. Blokowały 
one bowiem otwór drzwiowy. Jonnie postanowił, że najpierw spróbuje odstrzelić 
zawiasy drzwi. Pozostał nieco w tyle i nastawił miotacze pokładowe na "Strumień 
igłowy", "Płomień" i "Strzał pojedynczy". 
Wyrównał samolot i nastawił celownik. Ręce trzymał na konsoli, a jedną z nóg 
wyciągnął w kierunku umieszczonego na podłodze przycisku otwarcia ognia - co 
zawsze było trudne w samolocie budowanym dla Psychlosów o wzroście dziewięciu 
lub dziesięciu stóp. Nawet Ker miał problemy z obsługą przycisków podłogowych. 
Poczekaj, aż drzwi się zaczną otwierać, uchwyć w celownik zawias! Naciśnij nogą 
przycisk! 
Wąska struga gorącego ognia walnęła w zawias. Ale go nie odcięła. Drzwi zaczęły 
się zamykać. 
Głośnik lokalnej sieci radiowej nagle ożył. 
- Co, do cholery, znów tam wyrabiasz?! - zawołał zdenerwowany Nup. 
- Nie mam kopilota, Wasza Administracyjna Mość. Muszę odstrzelić te drzwi, żeby 
się dostać do wnętrza i zmienić programowanie miejsca przeznaczenia. 
- Uważaj na własność Towarzystwa, Snit! Umyślne uszkodzenie sprzętu jest karane 
waporyzacją. 
- Tak jest, Wasza Administracyjna Mość - odparł Jonnie, naciskając znów na 
spust. 
Zawias rozżarzył się na moment. I znów zakryły go zamykające się drzwi. Ale 
drzwi nie odpadły. Być może zawiasy były powiązane z kadłubem. Jonnie spojrzał 
na ekran odwzorowania w podczerwieni. Tak, były tu dwa zawiasy: jeden u góry i 
jeden u dołu. Wycelował w dolny zawias. Drzwi się otworzyły, zawias w środku 
celownika. Nacisk nogi. Błysk! Drzwi ciągle jeszcze nie wypadały z zawiasów. 
Może trzeba strzelać przemiennie: górny zawias, dolny zawias, jeden po drugim. 
Oddalił się trochę od bombowca. Na ekranach odzworowania widział pod sobą lód i 
bezkresny ocean. Na niebie nie było nic widać. Po chwili wrócił na swoją 
pozycję. Górny zawias. Tupnięcie! Błysk! Dolny zawias. Tupnięcie! Błysk! I tak w 
kółko. Każdy strzał możliwy był co czterdzieści sekund. Zabierało to masę czasu. 
No cóż, miał go jeszcze dużo! 
Tupnięcie! Błysk! Czekaj! Tupnięcie! Błysk! Czekaj! 
Te cholerne zawiasy rozżarzały się do czerwoności, ale nie puszczały. 
Jonnie znów oddalił się od bombowca. I wtedy, tchnięty nagłą myślą, ustawił się 
nad bombowcem, z przeciwnej strony, tak że teraz mógł strzelać do wewnętrznej 
strony drzwi, gdy otwierały się przy przechyle. Zmienił ustawienie miotaczy 
pokładowych na "Strumień szeroki", "Bez płomienia" i "Ogień ciągły". 
Przymierzył się dokładnie. Gdy drzwi otworzyły się podczas kolejnego przechyłu, 
nacisnął nogą spust i posłał szeroki strumień błysków w wewnętrzną stronę drzwi. 
Pod wpływem uderzenia potężnym strumieniem energii drzwi otworzyły się na całą 
szerokość. Jonnie stopniowo pochylał swój samolot, nie przerywając ognia. Pomimo 
rozpoczęcia przez bombowiec odwrotnego przechyłu drzwi były nadal otwarte, a 
potem mimo ciśnienia dynamicznego trzystu dwóch mil na godzinę nagle wyłamały 
się do tyłu pod uderzeniami potężnego strumienia energii i przylgnęły do 
kadłuba. Drzwi były otwarte na całą szerokość. 
Jonnie szczegółowo obejrzał zawiasy przez teleekran. Były nieco zwichrowane, 
prawdopodobnie wskutek strzałów z miotaczy. Czy mogłyby się zamknąć z powrotem? 
Być może. Teraz drgały pod wpływem naporu powietrza. 
Bacznie obserwując bombowiec, Jonnie odsunął się nieco na bok. Próbował na 
konsoli odszukać kombinację odpowiadającą lotowi w bok. Wreszcie znalazł 
właściwą kombinację. Przesunął samolot o parę cali w przeciwną stronę od 
ziejących otworem drzwi. Otwór drzwiowy bombowca to przesuwał się w górę, to w 
dół. Cholera, trzeba by było zgrać w czasie. Pomyślał, że lepiej będzie, jeśli 
się temu wszystkiemu przez jakiś czas przyjrzy. Włączył reflektory pokładowe, by 
mieć bezpośredni widok na bombowiec. Nie można opierać się wyłącznie na 
przyrządach. 
Ciemna plama otworu drzwiowego rozświetliła się. Mógł wejrzeć do środka. Tak, 
była tam płaska platforma zaraz za drzwiami. Prawdopodobnie potrzebowano jej do 
ładowania kanistrów. Och! Kanistry były poustawiane tuż za platformą. Czy 
wybuchną, jeśli rąbnie w nie podczas przelotu? 
Przekalkulował odległość i wprowadził ją do kombinacji na konsoli. Potem zaś, 
pod wpływem nagłego natchnienia, oparł nogę o dźwignię uruchamiania uchwytów 
magnetycznych. Szarpnięcie przy jakimkolwiek uderzeniu natychmiast spowoduje 
ruch nogi i włączenie uchwytów magnetycznych w płozach samolotu. 
Wziął głęboki oddech. Rozejrzał się dokoła, by upewnić się, że nie ma jakichś 
luźnych przedmiotów. Przesunął kaburę rewolweru na bok pasa, by przy ewentualnym 
szarpnięciu do przodu nie wbiła mu się w żołądek. Rzemień rewolweru miał 
okręcony wokół karku. Przesunął go również nieco na bok, by nie zaczepił się o 
konsolę i nie zadusił go. Na górnej części konsoli położył miękki mapnik. Zrobił 
to na wypadek, gdyby głową uderzył w konsolę przy nagłym zatrzymaniu się 
samolotu. 
Jeszcze raz głęboko odetchnął. Poprawił maskę powietrzną na twarzy. Pilnie 
obserwował drzwi. Liczyć, liczyć, liczyć! Na ile drzwi zmienią swą pozycję od 
momentu, gdy on rozpocznie swój manewr? 
Rozcapierzył cztery palce prawej ręki nad czterema wielkimi przyciskami konsoli, 
które zapoczątkują manewr. Rozcapierzył cztery palce lewej ręki nad przyciskami, 
które zatrzymają samolot. 
Prawa ręka w pogotowiu nad konsolą. Uderzenie w przyciski! Samolot bojowy wbił 
się w otwór drzwiowy. 
Coś zachrzęściło. Palce lewej ręki w dół. Stop! Łomot! 
Zaczepił grzbietem samolotu o górną framugę drzwi, odrywając kawał metalu. 
Noga poleciała do przodu, uruchamiając uchwyty magnetyczne. Głowa Jonnie'ego 
trzasnęła o mapnik. 
Rozbłysło w niej tysiące świateł. A potem nastała ciemność. 
7
Przez ten cały czas Zzt oscylował pomiędzy nadzieją i podejrzliwością. 
Intrygowały go wyprawiane przez bombowiec błazeństwa. Wiedział, że nie ma 
przyjaciół. Któż więc chciałby przyjść mu z pomocą? Nie mógł wskazać na nikogo. 
Char był jego kumplem, ale Char zniknął i był na pewno martwy, gdyż kto by nie 
skorzystał z szansy, by pojechać do domu. A Char nie pokazał się do momentu 
rozpoczęcia odpalania. Terl! To Terl prawdopodobnie zabił go. A więc nie mógł 
liczyć na Chara. To nie był Char. Na kogo mógł jeszcze liczyć? Na nikogo! Któż 
więc byłby zainteresowany w uratowaniu go? 
Ten półgłówek, Nup, oczywiście wylądował na grzbiecie bombowca, by nie spaść 
pomiędzy znajdujące się pod nimi lody - a były to prawdziwe lodowce. Lód 
wyczuwało się nawet w atmosferze. Straszna planeta. Nie można więc było mieć 
tego za złe Nupowi. Lądowanie jednego samolotu na drugim w przypadku braku 
paliwa i dostanie się w ten sposób do bezpiecznego rejonu było powszechnie 
stosowaną taktyką. Ale ten idiota Nup wylądował mimośrodowo, co spowodowało 
kołysanie bombowca z dość dużą amplitudą przechyłów, które doprowadzały Zzta do 
nudności: 
Nagle Zzt uświadomił sobie, że ktoś zainteresował się drzwiami bombowca, zaczął 
więc grzebać w swej torbie z narzędziami w poszukiwaniu przecinarki metalu 
molekularnego, ale - ku swemu rozczarowaniu - nie znalazł jej. Nie był pewien, 
czy narzędzie to byłoby skuteczne w odniesieniu do laminatowych płyt 
molekularnych. Ale przynajmniej mógłby spróbować. 
Potem zaś ktoś - ktokolwiek to był - zaczął strzelać do drzwi. Ktoś chciał go 
zabić! Miał rację, twierdząc, że nie ma żadnych przyjaciół. 
Wewnątrz kadłuba znajdowały się olbrzymie wręgi. Zzt pospiesznie rozpłaszczył 
się za jedną z nich, aby skorzystać z jej dość szerokiej osłony. Wyjrzał zza 
niej ostrożnie. I nieco się odprężył. Celem ataku były zawiasy. Ktoś próbował 
odstrzelić drzwi z zawiasów. Zzt wiedział, że zawiasy nie puszczą, zaciekawiło 
go więc, że ktoś próbował je oderwać od kadłuba. Po co? Ktoś chciał usunąć 
drzwi? Przecież to nie miało żadnego sensu. 
Każdy samolot górniczy, bez względu na jego rzeczywiste wykorzystanie, był 
wyposażony w sprzęt zgodnie z górniczymi tradycjami. Każdy pracownik Towarzystwa 
był z zawodu górnikiem. Górnicze technologie, procedura i sprzęt był dla 
Towarzystwa Górniczego tym samym, a nawet czymś więcej, czym kerbango dla 
krwiobiegu. Wyciągi, podnośniki, drabiny sznurowe, liny bezpieczeństwa, haki, 
sieci... nawet wszystkie dokumenty były przesyłane z miejsca na miejsce w 
pojemnikach przypominających szufle górnicze. Było więc wprost nie do 
pomyślenia, by ten samolot nie miał w wyposażeniu drabiny sznurowej i lin 
bezpieczeństwa. 
Dlaczego więc ten ktoś nie opuścił po prostu drabiny sznurowej i liny 
bezpieczeństwa i nie próbował się dostać do jego samolotu między kolejnymi 
wahnięciami drzwi? Przecież mógł także opuścić mu na linie reaktochron plecowy, 
a potem go wciągnąć z powrotem. 
Było to dla Zzta tak oczywiste, że pomysł odstrzelenia zawiasów w celu otwarcia 
drzwi wydawał mu się co najmniej dziwny. 
A może ktoś chciał ukraść kanister? Ale było to przecież niemożliwe. Wszystkie 
kanistry były unieruchomione za pomocą uchwytów. Wszystko w tym cholernym gracie 
było opancerzone, z zewnątrz i wewnątrz. Można było cholery dostać, reperując 
takie samoloty. Zzt był oburzony na Terla za tyle straconego przy nim czasu. 
Niczego właściwie nie można w nim było zrobić. Był to po prostu sprzęt 
jednorazowego zastosowania i tak był skonstruowany. A więc nikt nie mógł z niego 
nic ukraść. 
O cóż więc chodziło? 
Bombardujący ogień zaporowy miotaczy, który otworzył drzwi na oścież, 
spowodował, że opuszczenie w dół drabiny sznurowej stało się jeszcze łatwiejsze. 
W porządku! Ale gdzie była ta drabina i lina bezpieczeństwa? 
Zzt właśnie wysunął się do przodu, aby zerknąć na zewnątrz, gdy nagle rozbłysło 
oślepiające światło, zamieniając wnętrze kadłuba w ogniste piekło, w którym 
latały źdźbła brudu i unosił się rdzawy pył. Usłyszał, że silniki samolotu 
przyśpieszyły. 
Nie miał nawet na tyle czasu, by schronić się za osłaniającą wręgę. Na jego na 
wpół oślepionych oczach samolot śmignął przez drzwi do wnętrza bombowca. Płyty 
podłogi zadygotały! Metal zazgrzytał. Samolot łomotnął w platformę załadowczą 
tuż poza drzwiami. 
Zzt cofnął się gwałtownie w obawie, że samolot lada moment wybuchnie. Lecz 
silniki nagle zostały wyłączone, a przez zamierający łoskot przebił się 
charakterystyczny dźwięk molekularnej kohezji. Uchwyty magnetyczne płóz podwozia 
zostały uruchomione z taką precyzją, jakiej Zzt nigdy jeszcze nie widział. 
Odrzucony nagłym wstrząsem i czując mdłości z powodu ciągłego przechylania się 
bombowca, Zzt zaczął słaniać się na nogach. W samolocie wciąż paliły się 
światła. Zerknął do kabiny, by zobaczyć pilota. Nie udało mu się. Wychylił się 
do przodu, trzymając łapę na rękojeści podręcznego miotacza. Nadal jednak nie 
mógł dojrzeć pilota. Wytężył wzrok przez pancerne szkło drzwi samolotu... Pilot 
powoli powracał do pozycji siedzącej. 
Jakaś mała istota! Maska! Dziwny kołnierz futrzanego okrycia! Z gardła Zzta 
wydarł się prawie histeryczny wrzask: 
- Tolnep! 
Wyciągnął z kabury podręczny miotacz i strzelił. Naciskał spust raz za razem. 
Strzały wymierzone były w opancerzone okno. Strzelając w opancerzone okno, 
jednocześnie próbował wycofać się na tył samolotu. Bombowiec znów przechylił się 
na bok. Zzt zderzył się z kanistrem z gazem, zawadził nogą o mocujący go uchwyt, 
zachwiał się i wyciągnął przed siebie łapy, usiłując złapać się za cokolwiek. 
Miotacz wypadł mu z łapy, potoczył się po odłodze i wypadł przez otwarte drzwi w 
pustkę. 
Ślizgając się na podłodze, spazmatycznie łapiąc oddech, Zzt dobiegł wreszcie do 
odległej wręgi, która dawała mu jakąś osłonę. Uważał się już za martwego 
Psychlosa. 
8
Po dłuższej chwili Jonnie doszedł do siebie. Szok wywołany nagłym runięciem 
samolotu na platformę załadowczą bombowca spowodował chwilowe oszołomienie. 
Przypuszczał, że było to także wynikiem olbrzymiego napięcia nerwowego. Tego 
rodzaju wstrząs bowiem nie powinien go aż tak mocno oszołomić. 
Potem stwierdził, że ma potłuczone lewe kolano o konsolę, że krwawią mu 
paznokcie lewej ręki od gwałtownego uderzenia w przyciski i że boli go czoło. 
Doszedł więc do przekonania, że lądowanie samolotu było bardziej twarde, niż 
przypuszczał. Uchwyty hamulców magnetycznych były włączone. Spróbował się 
wychylić i zerknąć na nie. Krew zalewała mu oczy. Zdjął więc maskę powietrzną i 
stwierdził, że ramka wizjera przecięła mu czoło. Kawałkiem brezentu zatamował 
krew i przetarł wizjer maski. Lądowanie się udało. Przypomniał mu się stary 
dowcip, który znalazł kiedyś na jednym z plakatów w bazie: "Udane lądowanie to 
takie, z którego udaje się wyjść o własnych siłach". No cóż, miał nadzieję, że 
będzie w stanie wyjść o własnych siłach. 
Samolot był unieruchomiony. Ciśnienie dynamiczne powietrza nie działało już na 
dziób samolotu, gdyż był on w środku kadłuba, lecz wciąż jeszcze parło na jego 
ogon. Ogon wystawał z drzwi na znaczną odległość, ponieważ zawadził o framugę. 
Czy samolot był uszkodzony? 
Rozejrzał się po wnętrzu. Obudowa głównego silnika napędowego oraz obydwie 
obudowy prawego i lewego silnika kompensacyjnego były w porządku. Sięgnął do 
klamki drzwi i wtedy przypomniał sobie... Co to było? Eksplozja? Aha, coś 
musiało w bombowcu eksplodować. Jak przez mgłę przypomniał sobie serię wybuchów. 
Sięgnął ręką do szyby pilota. Dotknął jej, zamierzając zetrzeć z niej warstwę 
pary. Była gorąca! Tak, coś w tym bombowcu musiało eksplodować. Oznaczałoby to, 
że w bombowcu jednak można było coś uszkodzić. Spojrzał na kanistry z gazem 
ostro rysujące się w reflektorach samolotu. Wyglądały na nie uszkodzone. 
Widział, że zarówno kanistry, jak i łączące je kable były opancerzone. Rozejrzał 
się dookoła przez okna samolotu. 
Wszystko tu było opancerzone od wewnątrz i od zewnątrz! Co za nieprzyjemny 
widok, był nim głęboko rozczarowany. Wewnętrzne wręgi kadłuba o bardzo dużej 
grubości, płyty podłogowe służące do załadunku bombowca, ziejące otworami po obu 
stronach centralnego odcinka, krzyżowe elementy usztywniające konstrukcję. W 
tyle, przy ogonie widać było szereg otworów jak w plastrze miodu, były to 
dodatkowe komory na kanistry z gazem. Bombowiec był zapełniony tylko w jednej 
trzeciej swej całkowitej ładowności. Ale i tak wystarczyło, by zniszczył życie w 
każdym miejscu, do którego się udawał. 
Ile miał jeszcze czasu? Spojrzał na zegarek. Niestety, był pogruchotany, a w 
tego typu samolotach bojowych nie było zegarków. To znaczy były, ale wbudowane w 
elementy konsoli i nie miały żadnych wskaźników wyprowadzonych na zewnątrz. 
Tylko stoper na tablicy przyrządów. Uprzytomnił sobie, że nie będzie nawet 
wiedział, kiedy skończy się cisza radiowa. Próbował obliczyć czas od wschodu 
słońca, ale i tak nie wiedział, gdzie się znajdował poza tym, że był oddalony o 
parę godzin lotu od Szkocji. 
Nałożył maskę powietrzną i upewnił się, czy jest szczelna na wypadek, gdyby 
któryś z kanistrów z gazem pękł podczas lądowania, chociaż było to raczej 
niemożliwe. Sprawdził, czy podręczny miotacz Terla jest jeszcze w samolocie. 
Owszem, leżał na podłodze. Mógł go potrzebować do próby przecięcia kabli. 
Podniósł go, włożył za pas i wysiadł z samolotu. 
Grzmot silników bombowca był wręcz ogłuszający. Arktyczny wicher kłębił się w 
drzwiach. Noc rozpościerała się pod nimi jak czarna studnia. 
Dokładnie obejrzał kanistry z gazem. Nie, jego samolot nawet ich nie trącił. 
Sądząc jednak z wyglądu, nic nie mogło ich uszkodzić. Pokryte były szorstką 
patyną wielu wieków. Znalazł na wpół zamazaną datę z kalendarza Psychlosów. Te 
kanistry pochodziły z czasów oryginalnego ataku! Zapasowe kanistry? Nie używane 
w czasie ataku? Nie, to była inna data. Zostały ponownie napełnione gazem w 
dwadzieścia pięć lat później. Stracił więc nadzieję, że są puste. Gdzie były 
urządzenia sterownicze tego sprzętu? Aha, dalej w przodzie. Trzeba się im dobrze 
przyjrzeć. Może jest jakaś szansa, żeby mienić wstępny program albo - 
ostatecznie - powyrywać przewody. Przeszedł do przodu po płytach centralnego 
chodnika. Światła reflektorów jego samolotu jasno oświetlały nawet przednią 
część bombowca. Była tam skrzynka wstępnego programowania z konsolą, do której 
wkładało się zaprogramowane płyty numeryczne. Była to cholernie dobra konsola. 
Podobna do prasy tłoczącej. Jonnie przyjrzał się skrzynce wstępnego 
programowania. Zaprogramowane płyty numeryczne wkładało się zazwyczaj do boku 
skrzynki i zamykało ją na zatrzask. Tutaj także. Było jednak małe ale. Skrzynka 
była również opancerzona. Była w niej dziurka na klucz. Ale mimo poszukiwań 
Jonnie nie znalazł klucza. Kable? Wszystkie były opancerzone. Miały nawet 
opancerzone połączenia ze skrzynką wstępnego programowania. 
Szorstki nalot pokrywał wszystko. Boże, jaki to był stary sprzęt! Tylko wokół 
skrzynki wstępnego programowania było czysto. Prawdopodobnie musieli ją oczyścić 
przed rozpoczęciem programowania. 
Trapiło go niemiłe uczucie. Zupełnie niezależnie od tego, że cała jego uwaga 
pochłonięta była zatrzymaniem bombowca, było coś dziwnego w tym wnętrzu. W tyle 
bombowca głębokie wnęki między wręgami pogrążone były w kompletnej ciemności. W 
oddalonej od niego o niecałe sześć stóp wnęce przykucnął niewidoczny w 
ciemnościach, zdesperowany Zzt. Przez głowę galopowało mu sto myśli. Co wiedział 
na temat Tolnepów? Wkrótce po skończeniu na Psychlo fakultetu Mechaniki został 
oddelegowany do pracy na Archiniabes, gdzie Towarzystwo miało swoje kopalnie. To 
było właśnie w tamtej galaktyce. Jądrem systemu była podwójna gwiazda, którą 
czasem można było zobaczyć w zimie na tej planecie. Mniejsza z gwiazd miała tak 
wielki ciężar właściwy, że pół cala sześciennego jej gruntu ważyłoby tu jedną 
tonę. Zagłębie rudy na planecie zostało zupełnie zniszczone w czasie najazdu 
Tolnepów. Przybyli oni z kierunku roju gwiezdnego, który często można było 
zobaczyć nawet gołym okiem. Opanowali kontrolę czasu i potrafili go zatrzymywać, 
a ich statki kosmiczne dokonywały długich pirackich rajdów. Towarzystwo 
przeprowadziło analityczne sekcje kilku martwych Tolnepów. Co z tego wszystkiego 
zapamiętał? Jakie mieli słabostki? Zzt mógł wyłącznie myśleć o ich sile. Ich 
ślina zawierała śmiercionośną truciznę. Ich masa właściwa zbliżona była do 
żelaza. Byli odporni na działanie gazu Psychlo. Nie można ich było zabić zwykłym 
miotaczem energii. Słabostki, słabostki. Jakie słabostki? Jeśli ich sobie nie 
przypomni, to nigdy nie wyjdzie z tego żywy. Nigdy! 
A ten tu Tolnep właśnie przechodził obok. Szedł w stronę ogona bombowca. Zzt 
skurczył się, przywarł do podłogi. Tolnep nie zauważył go w ciemnościach. 
I wtedy Zzt sobie przypomniał... Ich wzrok! To dlatego zawsze nosili maski. 
Widzieli bowiem tylko w podczerwieni i musieli mieć wizjer filtrujący. Zupełnie 
tracili zdolność widzenia, gdy byli poddani działaniu krótszych fal; a zabić ich 
było można tylko za pomocą broni na ultrafiolet. Byli skrajnie uczuleni na 
zimno, a temperatura ich ciała wynosiła około dwustu... a może trzystu stopni. 
Nieważne, wiedział już, co może go uratować. Bez wizjera filtrującego ten stwór 
będzie zupełnie ślepy. 
Zzt zaczął planować szczegółową akcję. Gdy tylko nadarzy się okazja, rozbije 
wizjer, skoczy do przodu i wbije mu pazury w oczy, starając się jakoś uniknąć 
jego zatrutych jadem zębów. Łapa Zzta ześlizgnęła się do boku buta, gdzie 
znajdował się wielki klucz maszynowy. Potrafił rzucać nim jak pociskiem. Trzeba 
było tylko trafić nie w ciało, lecz w bok maski. 
Następnie Zzt wyjął z kieszeni na piersi małe okrągłe lusterko osadzone na 
długiej rękojeści, którego używał do przeglądu tylnej strony połączeń lub dolnej 
strony łożysk. Ostrożnie wysunął lusterko poza krawędź wręgi, modląc się do 
wszystkich zasmarkanych mgławic, by obcy stwór tego nie zauważył. Zaczął go 
obserwować. 
Jonnie stwierdził, że bardzo trudno jest poruszać się po bombowcu. Płyty 
chodnika nie były przeznaczone do spacerów, a do tego jeszcze miały po obu 
stronach wyrwy. Przedostał się do tylnej części bombowca, co było już nie lada 
wyczynem. Popatrzył na dziwny plaster pełen otworów. Były to butlowe wieszaki na 
dodatkowy ładunek. Wczołgał się do środka przez jeden z otworów. Może będą tam 
jakieś zapomniane kable lub coś w tym rodzaju. Z trudem zmieścił się w otworze. 
Dziwne, jak Psychlosi mogli się tam dostawać? Ach, prawda, przecież przeznaczone 
one były tylko do umieszczania kanistrów na wieszakach. W środku - oprócz 
niekształtnych, źle zaprojektowanych wieszaków - nie było nic więcej. Każde 
pomieszczenie oddzielała ślepa przegroda. 
Wrócił na dziób bombowca. Zatrzymał się tuż obok swego samolotu. Przez chwilę 
intensywnie myślał. Nie widział tu nic, co można by oderwać od czegokolwiek lub 
wysadzić w powietrze. Mógłby nawet wysadzić w powietrze swój samolot, a i tak 
nic by się nie stało. Żadnych urządzeń sterowniczych. Bombowiec nie był 
przeznaczony do pilotowania, lecz tylko do wstępnego zaprogramowania i 
odpalenia. Nawet urządzenie do zdalnego programowania i odpalania, które Terl mu 
pokazał, nic by tu nie wskórało. 
Zataczając się jak olbrzymi, niezdarny pijaczyna, bombowiec kontynuował swój 
pochód ze śmiercionośnym ładunkiem. Bezduszny, niewrażliwy na żadne ciosy. 
Jonnie znowu zaczął źle widzieć. Gdy próbował wcisnąć się w otwór, uderzył o coś 
maską i czoło znów zaczęło mu krwawić. Krew zalewała mu oczy. Podniósł ręce do 
maski, odwracając się od drzwi, przez które napierał strumień powietrza. W 
chwili gdy sięgał po róg kaftana, by zetrzeć nim krew, coś uderzyło w maskę z 
impetem pocisku. Wyleciała mu z rąk. O mało nie złamał sobie lewego kciuka. O 
trzydzieści stóp od niego coś się ruszało. 
Myśliwski instynkt i górski trening pomogły Jonnie'emu w podjęciu błyskawicznej 
akcji. Cała akcja: przyklęk na jedno kolano, wyciągnięcie miotacza i strzał,' 
nie zajęła mu więcej niż jedną trzecią sekundy. Strzelił do masy, która zaczęła 
się zbliżać w jego kierunku. 
Stwór, czy cokolwiek to było, wycofał się za osłonę wręg w pobliżu urządzenia do 
wstępnego programowania. Strzelił jeszcze kilka razy. 
Coś lub ktoś znajdował się tu razem z nim. Przeszedł obok tego już dwa razy, gdy 
udawał się do skrzynki wstępnego programowania... 
9
Jonnie pluł sobie w brodę, że jegoinstynkt myśliwego nie ostrzegł go wcześniej o 
niebezpieczeństwie. Przecież czuł czyjąś obecność. Jednakże maska na twarzy, 
noszona z konieczności, pozbawiała go zmysłu powonienia. Teraz bowiem wyraźnie 
wyczuwał zapach. Pomimo lodowatego chłodu i drobin rdzy czuł ostry zapach 
Psychlosa. 
Ostrożnie się podniósł, trzymając w pogotowiu miotacz, i cofnął się w stronę 
swego samolotu, by zwiększyć nieco odległość. Psychlos to nie tylko ostry 
zapach, ale także wielkie niebezpieczeństwo przy ewentualnej walce wręcz. 
Psychlosi mogli cię zgnieść z łatwością. Co to był za Psychlos? Czy go znał? 
Zzt próbował powstrzymać wymioty. Czuł pogardę i obrzydzenie. Wstrzymywała go 
tylko świadomość, że mógłby zatkać sobie maskę do oddychania. 
Męczące go nudności nie były spowodowane strzałami z miotacza. Owszem, parę 
strzałów posiniaczyło go porządnie i odrzuciło do tyłu. Gdyby były oddane z 
bliższej o parę stóp odległości, wówczas mogłyby go nawet obezwładnić. Nie, 
mdliło go dlatego, że nagle oto odkrył, kto do niego strzelał i kogo się tak 
przez cały czas panicznie bał! 
Zwierzak Terla! To był tylko zwierzak! 
Przypływ nienawiści i wściekłości zastąpił falę nudności. Prawie wyszedł z 
osłaniającej go wnęki. Ale rypnął w niego ładunek z miotacza. I ten idiota nie 
przestawił go nawet na "przebicie", tylko miał go na "podmuch". Typowe! 
Nie mógł się pogodzić z tym, że zwykły zwierzak tak go przestraszył. Zzt 
przypomniał sobie, że kiedyś o mało gubił na traktorze, którym zdalnie kierował. 
Naprawdę, powinien był zwierzaka wtedy zabić. Powinien był wziąć ze sobą miotacz 
owego dnia. Któż by to wówczas zauważył w zamieszaniu. Ten słabowity, sflaczały 
kurdupel, blady jak ślimak, głupi zwierzak tak go przestraszył. Aż zatrząsł się 
z wściekłości. Nudności ustąpiły. 
Ciekawość jednak wzięła górę w tym momencie nad jego morderczym instynktem. Być 
może był to kolejny spisek Terla. Przeklęty Terl! 
Zzt opanował się na tyle, by móc mówić. 
- Czy to Terl cię wysłał? 
Jonnie usiłował zlokalizować źródło głosu. Było to trudne, ponieważ głos 
wydobywał się spod maski. Maski wprawdzie miały po bokach amplifikatory dźwięku, 
ale ze względu na niski ton głosu Psychlósów był on bardzo przytłumiony. 
- Kim jesteś? - zapytał Jonnie. 
- Nie pamiętasz już tej historii z traktorem? Nie pamiętasz, kim jestem! 
Półgłówek! Odpowiedz mi! Czy to Terl cię przysłał? 
Zzt! Ileż to razy Terl grzmiał na temat Zzta! Jonnie miał z nim własne 
porachunki. 
Nie mógł się powstrzymać i powiedział: 
- Przybyłem tu, by rozwalić tę maszynerię. 
Inny Psychlos zapewne by się roześmiał, ale nie Zzt. 
- Nie mam co do tego żadnych wątpliwości, zwierzaku! Odpowiedz mi, bo... 
- Bo co? - zapytał Jonnie. - Wyjdziesz z ukrycia i... I zostaniesz zabity. Ten 
miotacz jest już nastawiony na "przebicie". 
Jonnie powoli cofał się w stronę swego samolotu. Wspiął się po schodkach, 
otworzył drzwi i wyjął z niego karabin szturmowy z amunicją radiacyjną. 
Odbezpieczył go i w pozycji gotowej do strzału zatknął miotacz z powrotem za 
pas. Zaczął znów iść wzdłuż chodnika. 
Zzt zachowywał się cicho. 
Jonnie starał się trzymać boku chodnika, by mieć odpowiedni kąt do strzału w 
kierunku niszy, gdy tylko Zzt zacznie znów mówić. A potem nagle się zatrzymał. 
Zzt był przecież głównym mechanikiem bary, faktycznym szefem transportu. 
Powinien więc wiedzieć więcej na temat tego bombowca niż ktokolwiek inny. 
- W jaki sposób znalazłeś się na pokładzie tego bombowca? - zapytał Jonnie. 
- Terl! - Był to wrzask nienawiści, nie rzeczowa odpowiedź. - Ten... 
Tu nastąpiła długa seria przekleństw w języku psychlo. 
Jonnie cierpliwie czekał. Gdy przekleństwa wreszcie przycichły i zamieniły się w 
głuche burczenie, powiedział: 
- A więc chcesz wydostać się z niego. Powiedz mi więc po prostu, jak zmusić go 
do lądowania, i będziesz mógł wysiąść. 
Tu nastąpiła nowa seria sprośnych przekleństw. Wreszcie Zzt powiedział: 
- Nie ma żadnego sposobu, żeby zmienić kierunek lotu lub zmusić go do 
lądowania... - Chwila przerwy, a potem pytanie z nadzieją w głosie. - Czy Terl 
nie dał ci kluczy do skrzynki wstępnego programowania? 
- Nie. Ale czy nie można jej wysadzić w powietrze ładunkiem wybuchowym? 
- Nie - dobiegła go apatyczna odpowiedź. 
- A nie możesz powyrywać kabli? 
- To by po prostu spowodowało katastrofę tego bombowca, ale i tego nawet nie 
możesz zrobić. Są one opancerzone laminowanym metalem molekularnym. A więc nie 
dał ci kluczy. - Był to jęk, po którym nastąpił dziki wrzask. - Ty półgłówku! 
Dlaczego nie wziąłeś od niego kluczy? 
- Bo był nieco skrępowany - odparł Jonnie. - Lepiej powiedz mi, czego nie robić, 
żeby przypadkiem nie zastosować jego silników! 
- Nie ma tu żadnych "nie" - powiedział Zzt, znów czując nudności spowodowane 
kołysaniem się bombowca. 
Jonnie przesunął się w bok, na ile tylko mógł. Zastanawiał się, czy nie mógłby 
puścić do wnęki rykoszetu od wręgi. Nie mógł jednak sięgnąć tak daleko. Wręgi 
miały ostro zakończone krawędzie wzmacniające, które przebiegały pod kątem do 
ich płaszczyzny. 
A więc Zzt w niczym mu nie pomógł. Jonnie wycofał się do samolotu. Musiał wziąć 
z niego maskę powietrzną kopilota. Arktyczny mróz szczypał go w twarz. Popatrzył 
na szczątki maski wybitej mu z ręki. Kciuk wciąż go bolał. Zzt rzucił w maskę 
kluczem. Nadal w niej tkwił. Gdyby trafił w głowę... 
Klucz? Zaraz, zaraz! Co można byłoby zrobić za, pomocą klucza? 
Jonnie podniósł go z podłogi. Był to typowy klucz maszynowy Psychlosów, ciężki 
jak ołów. Jego szczęki rozsuwały się do dwustu cali. Było to więc narzędzie do 
"małych" śrub w maszynach Psychlosów. Ale nieźle nadawał się na broń. 
W tym momencie Zzt przypuścił nowy atak. Jonnie chwycił karabin i bez celowania 
zaczął strzelać wzdłuż chodnika. Zzt dał nurka z powrotem do niszy. Nie został 
trafiony, gdyż inaczej na jego ciele wykwitłaby bladozielona eksplozja 
radiacyjnego pocisku. 
Jonnie znalazł w samolocie maskę powietrzną, sprawdził jej zawory i nałożył na 
twarz. Działała bez zarzutu. 
Zzt gramolił się po podłodze niszy, próbując odnaleźć lusterko. Ugrzęzło ono w 
szczelinie obluzowanej płyty. Obluzowana płyta? Za pomocą lusterka Zzt 
sprawdził, gdzie znajduje się zwierzak. 
A potem zabrał się do roboty. Pazurami i małą metalową linijką, którą stale przy 
sobie nosił, zaczął podważać ważącą pięćdziesiąt funtów płytę. Szło mu to 
nadzwyczaj opornie, ale za to co za wspaniały pocisk będzie z tej płyty! 
Śmiercionośny bombowiec z hukiem zdążał w kierunku Szkocji. 
10
Jonnie trzymał w ręku klucz maszynowy. Ważył go w dłoni w zamyśleniu. 
Przygotowując bombowiec do odpalenia, mechanicy musieli na pewno dostawać się do 
różnych urządzeń w samolocie. I musieli też je obsługiwać, jeśli samolot miał 
być ponownie odpalony. 
Zamknięta na klucz, opancerzona skrzynka wstępnego programowania? Owszem, ale 
była to tylko skrzynka sterownicza. Nie widział nic innego, co byłoby zamykane 
na klucz. 
Stwierdził, że coraz ciężej myśli. Chyba z powodu zimna! Te starodawne 
kombinezony sił powietrznych miały wprawdzie elektryczne ogrzewanie, ale żadne 
współczesne baterie do nich nie pasowały, a oryginalne baterie nie miały 
przecież tysiącletniej żywotności. Krew z rozciętego czoła dodatkowo brudziła mu 
wizjer maski, który wciąż pokrywał się warstewką pary. Ciekawe, jaka była 
temperatura powietrza na zewnątrz? Na pewno bliska zamrożenia wszystkiego 
dookoła. 
Ten klucz... 
Zauważył jakiś ruch w przodzie bombowca i strzelił ostrzegawczo. Miał dwa 
problemy. Nie, trzy. Zzt, Nup i Typ 32 na kadłubie oraz jak unieszkodliwić 
bombowiec! 
Stary Staffor zwykł był mawiać, że Jonnie jest: "za sprytny". Wielu miesz,w 
miasteczka wierzyło w to. Ale teraz wcale się ta ocena nie sprawdzała. 
Wiedział, ze musi się pozbyć Zzta. Ale strzelanie w tym opancerzonym wnętrzu 
było niebezpieczne nie tylko dla Zzta. Było niebezpieczne również dla niego. 
Każdy strzał rykoszetował pomiędzy wręgami we wściekły sposób i już dwukrotnie 
własne kule gwizdały mu koło uszu, a potem jedna z nich trafiła w jego samolot. 
Załóżmy, że Zzt jest pumą. W jaki sposób Jonnie powinien postępować, by zabić 
pumę? Otóż nikt nigdy nie zbliżał się do pumy, lecz czekał, aż puma skoczy. Nie, 
lepiej wyobrazić sobie, że Zzt jest niedźwiedziem w jaskini. To był przykład 
bardziej pasujący do obecnej sytuacji. Czy wszedłbyś do jaskini, w której 
znajduje się niedźwiedź? Byłoby to oczywiste samobójstwo. 
Zastanowił się, czy może rzucić minę z zapalnikiem czasowym, a samemu schronić 
się w samolocie bojowym, polegając na osłonie jego pancerza. Jednakże 
magnetyczne uchwyty miały ograniczoną wytrzymałość i mogło się zdarzyć, że 
wybuch miny mógłby tak uszkodzić samolot, że zupełnie nie nadawałby się do 
użytku. Żałował, że nie ma granatów, ale wszystkie znalezione granaty były 
przeznaczone do ćwiczeń i dotąd jeszcze nie potrafili przerobić ich na granaty 
bojowe. A może wziąć któryś z ładunków paliwowych lub ładunków amunicji, których 
miał mnóstwo w samolocie, i rzucić go w kierunku Zzta, a następnie strzelić w 
niego. Na pewno by eksplodował. Jeden ładunek chybaby nie zabił Zzta. Psychlosi 
byli bardzo twardzi, naprawdę bardzo twardzi. Jonnie słyszał, że pewnego razu 
Zzt tak pobił Terla, że omal go nie zabił. Nie, nie zamierzał podejmować żadnej 
kaskaderskiej próby w rodzaju pójścia w kierunku Zzta i strzelania z karabinu 
szturmowego. Nie miał przecież nawet pojęcia, w której wnęce Zzt się ukrył ani 
jak głębokie były te wnęki, a Zzt mógł być przecież dobrze uzbrojony. 
Nupa wykluczył chwilowo ze swoich rozważań. "O Boże, co za mróz!" 
Zajmuj się jedną rzeczą naraz! Jego zadaniem nie było zajmowanie się Zztem lub 
Nupem. Było nim zatrzymanie tego bombowca. Musiał więc być cholernie sprytny. I 
szybki! 
Przez zamglony i poplamiony krwią wizjer maski nie zauważył obserwującego go 
małego mechanicznego lusterka. Był zbyt zajęty swoimi myślami. 
Tam gdzie Psychlosi nie mogli zastosować rozdzielających i łączących narzędzi 
molekularnych, zwykle stosowali śruby i nakrętki. A Jonnie był pewien, że ten 
pancerz nie poddawał się "nożom do metalu", jak nazywali te narzędzia mechanicy 
z Psychlo. Dowiedział się od Zzta, że był to molekularny laminat, czyli warstwa 
na warstwie różnych, ale wiążących się ze sobą metali. Dobrze. Musieli zatem 
gdzieś tu zastosować śruby. 
Znów zauważył jakiś ruch i wystrzelił z karabinu. Kula zrykoszetowała 
trzykrotnie i z jękiem wypadła przez drzwi bombowca. 
A może któraś z tych płyt podłogowych... Zaśmiał się nagle. W cieniu rzucanym 
przez płoty samolotu znajdowała się płyta przytwierdzona do podłogi śrubami. 
Zredukowawszy rozstęp miedzy szczękami klucza, Jonnie wszedł pod samolot 
pomiędzy płozy. Jeszcze jedna mała korekta i rozstaw szczęk był właściwy. W 
płycie było osiem nakrętek. Z łatwością dały się odkręcać - musiały być niedawno 
odkręcane. Kładł nakrętki na górę jednej z płóz, w której były wyżłobione rowki. 
Były na tyle ciężkie, że trzymały się tam pomimo przechyłów samolotu. Jedna z 
płóz samolotu przygniatała kawałeczek płyty. Łomotnął w nią parę razy piętką 
klucza i płyta się obluzowała. Podważył ją rękojeścią klucza. Zamierzał tylko 
odsunąć ją na bok, lecz w tym momencie bombowiec przechylił się, płyta 
wyślizgnęła mu się ze zdrętwiałych rąk, poleciała w stronę otwartych drzwi i 
wypadła na zewnątrz w ryczącą wichrem pustkę. 
Wyjął latarkę i oświetlił ciemne wnętrze. Zobaczył wierzch obudowy głównego 
silnika napędowego. Obudowa była tak wielka jak jednopiętrowy budynek. A więc 
cały dół bombowca zajmowały silniki i luki na dodatkowe kanistry z gazem. Ileż 
to ton śmiercionośnego gazu mógł pomieścić ten bombowiec! Kanistry jak potworne 
jakieś ryby - jarzyły się w ciemnościach. Jonnie znał budowę małych silników 
tego rodzaju. Składały się one z przedziałów translacji przestrzeni, które były 
puste, ale miały olbrzymią liczbę wchodzących do nich wypustek. Każda taka 
wypustka przekazywała swoje własne koordynaty. Wypustki trzeba było czyścić. A 
zatem musi się gdzieś na tej obudowie znajdować płyta inspekcji i obsługi! 
Rzuciwszy czujne spojrzenie wzdłuż chodnika, Jonnie ześlizgnął się w dół i 
zaparł nogami o podtrzymujące obudowę człony konstrukcji. Poświecił dookoła 
latarką. Obserwowanie wnętrza samolotu z tej pozycji było dość trudne, więc 
musiał na zmianę rzucać okiem to na obudowę silników, to obserwować korytarz. 
Być może rzeczywiście trzeba było najpierw wymyślić coś, by pozbyć się Zzta, 
zanim zabrał się do odkręcania tej płyty. Musiał przykucnąć, jeśli chciał 
obejrzeć obudowę. Ale mając Zzta na karku, mogło się to zakończyć jego śmiercią. 
Jonnie pamiętał, iż wiele istnień ludzkich (a właściwie wszystkie istoty ludzkie 
na tym świecie) zależało od niego. Brawurę trzeba było odłożyć na bok, gdyż nie 
mógł ryzykować skręcenia karku. Tak jak w przypadku niedźwiedzia w jaskini. 
Postanowił jednak, że może sobie pozwolić na ryzyko, i pochylił się nad obudową. 
Była tam! 
Olbrzymia płyta inspekcji. Przymocowana do obudowy czterema dwunastocalowymi 
nakrętkami. 
Ale co za nieporęczne miejsce. Było ono może i poręczne dla mechanika z Psychlo, 
który mógł sięgnąć do dołu swymi długimi ramionami, natomiast dla niego było 
zupełnie nieporęczne. 
Podniósł się i znów omiótł wzrokiem chodnik. Pochylił się i dopasował szczęki 
klucza. Uchwycił pierwszą nakrętkę. Cholera, jak mocno była dokręcona! Nie da 
rady odkręcić jej jedną ręką. Psychlosi nie doceniali własnej siły, gdy 
dokręcali te nakrętki. 
Jeszcze raz sprawdził wzrokiem korytarz. Chcąc odkręcić nakrętkę oburącz, musiał 
odłożyć na bok karabin szturmowy. Upewnił się, czy karabin nie ześlizgnie się w 
stronę otwartych drzwi bombowca. Miotacz nadal trzymał w zaczepionej u pasa 
kaburze. Pochylił się nad kluczem, uchwycił go oburącz, zaparł się nogami i z 
całej siły zaczął naciskać na rękojeść. 
Nakrętka obróciła się. Jonnie na tyle znał się na mechanice, by nie odkręcać do 
końca pojedynczych nakrętek. Ostatnia z nich bowiem zaklinowałaby się zupełnie. 
Wiedział też, że każdą z czterech nakrętek trzeba poluzować o jakieś pół 
obrotu... 
Poluzował nakrętkę numer dwa. Mocował się z numerem trzecim. 
- Co tam wyrabiasz? - wrzasnął Zzt. 
Jonnie wyprostował się, Zzt był wciąż we wnęce. 
- Ty tępy, głupi ślimaku! - wrzeszczał Zzt - jeśli zaczniesz majstrować przy 
silnikach, to bombowiec się po prostu rozwali! 
"Dzięki ci za informację, Zzt" - rzekł Jonnie do siebie. 
- Jeśli nie będziesz niczego dotykał, to za dwa lub trzy dni bombowiec sam 
wyląduje! - ryknął Zzt. 
Zzta zaczęła ogarniać panika. Za każdym razem, kiedy zwierzak strzelał do niego, 
zawór spustowy jego maski do oddychania nieco się iskrzył. Już od paru minut 
zaobserwował, że wokół niego unosiły się małe iskierki. Początkowo myślał, iż 
były to drobiny pyłu, potem zaś wydawało mu się, że coś nie jest w porządku z 
jego oczami, gdyż miał wrażenie, jakby w głowie błyskały mu malutkie molekularne 
iskierki. Ale to zawór spustowy się iskrzył. Czyżby tu było jakieś 
promieniowanie? Czyżby ten zwierzak rozrzucał dookoła pył radioaktywny? A może 
te pociski lub sam karabin operowały radiacyjnie? 
Postanowił, że musi natychmiast zaatakować zwierzaka, bez względu na 
konsekwencje. Tak, znowu pojawił się drobny błysk, gdy zużyty gaz wylatywał 
przez zawór spustowy maski! 
- Masz przecież maskę! - wrzasnął. - Ten śmiercionośny gaz nie przedostanie się 
do wnętrza bombowca. Czekaj więc tylko, aż bombowiec sam wyląduje! 
Głupi, brudny zwierzak! Przeklęty Terl! 
- A co się stanie wówczas z ludźmi tam w dole? - zapytał Jonnie. 
Zzta na moment zatkało ze zdumienia. Nie mógł pojąć, jakie to może mieć 
znaczenie w tej sytuacji. Teraz chodziło o ich życie. Co go obchodzą inni! 
- Zostaw te silniki w spokoju! - wrzasnął Zzt. 
Psychlos wyraźnie wpadał w histerię. W każdej chwili mógł rzucić się do ataku. 
Jonnie czekał z karabinem w ręku. Nie, Zzt nie miał zamiaru atakować. Lepiej 
więc zabrać się z powrotem do odkręcania nakrętek. Odłożył karabin szturmowy i 
pochylił się w dół. Obrócił nakrętkę numer trzy o pełen obrót. Wychylił się 
znów, by upewnić się, czy Zzt nie ruszył się z miejsca. I w tym momencie lecąca 
przez korytarz jak kula armatnia, wirująca jak piła tarczowa, ważąca 
pięćdziesiąt funtów płyta podłogowa walnęła w goleń płozy, odbiła się i 
trzasnęła Jonnie'ego w tył głowy. 
Klucz maszynowy wypadł mu z zaciśniętych rąk i poleciał w ciemność. Półprzytomny 
spróbował sięgnąć do pasa po miotacz, lecz przed oczami miał tylko ciemność. 
14 
1
Zdobyli bazę! 
Ostatni atak poobijanego samolotu Glencannona zniszczył system chłodzenia 
powietrznego, wbijając go w stację pomp gazu do oddychania i zalewając 
powietrzem całe podziemne wnętrze bazy. Glencannonowi udało się bezpiecznie 
wylądować. Ukryta bateria ciężkich miotaczy rozwaliła mu w drzazgi tablicę 
przyrządów i radio, ale on sam uniknął poparzenia, a ponieważ urządzenia 
sterownicze wciąż jeszcze działały, więc wylądował szczęśliwie w parowie. 
Ryczący z radości Szkoci wyciągnęli go z samolotu i klepali po plecach, aż 
pastor musiał ich surowo upomnieć, że pilot ma przecież połamane żebra. Parę 
dalszych strzałów z karabinów szturmowych wyeliminowało ostatnich kilku 
snajperów. 
Szef kobziarzy dał znak swoim ludziom. Odłożyli na bok karabiny i wzięli w ręce 
instrumenty. Po chwili nad bazą odezwało się ostre zawodzenie i basowe beczenie 
kobz wraz z towarzyszącym łomotem bębna. Ostatni z pozostałych przy życiu 
Psychlosów wychodzili z podziemi, potykając się, z podniesinymi w górę łapami. 
Było to dość zastanawiające, że wszyscy oni należeli do tej samej czołówki 
najlepszych absolwentów różnych szkół Towarzystwa i każdy z nich był w 
towarzystwie żeńskiej asystentki. W bazie nie było wystarczającej liczby masek 
do oddychania, gdyż przydzielono je przede wszystkim zespołom bojowym, które 
miały prowadzić walkę na zewnątrz bazy. Ale Robert Lis zauważył, że ci wyżsi 
funkcjonariusze administracyjni mieli własne, osobiste maski do oddychania. 
Około trzydziestu z nich zostało przy życiu. 
Setki Psychlosów zginęły w ogniu walki, a dalsze setki w powodzi powietrza. 
Ostatecznie obliczenia wykazały, że w bazie było łącznie dziewięciuset 
siedemdziesięciu sześciu Psychlosów. Ker próbował uciekać przez kanał 
wentylacyjny, lecz został złapany. Szkoci odnaleźli zawory wodnego systemu 
przeciwpożarowego i zakręcili je. Specjalny zespół sprawdzał wszystkie 
pomieszczenia na obecność promieniowania, używając do tego odkręconych butelek z 
gazem do oddychania. Okazało się jednak, że wszelkie ślady radioaktywności 
zostały przez wodę spłukane do podziemnego systemu kanalizacji. Cały teren bazy 
był bezpieczny. 
Chrissie dzielnie pomagała pastorowi w przenoszeniu rannych na platformę 
uruchomionego pojazdu górniczego. Była zaskoczona entuzjazmem, z jakim ją 
wszędzie pozdrawiano. Nie była przyzwyczajona do tego rodzaju sławy. Nie 
uświadamiała sobie jednak, że była dla Szkotów uosobieniem bohaterki 
romantycznej z ich legend. Gdziekolwiek się ruszyła, Szkoci natychmiast 
przerywali na chwilę swoją pracę i z zachwytem patrzyli na nią, po czym równie 
pośpiesznie wracali do przerwanej pracy. Mimo że wojna jeszcze trwała, mogli się 
już cieszyć, że ich kobzy mogą wreszcie wydawać piskliwe dźwięki i że uratowali 
piękną dziewczynę. Ale Chrissie, choć bardzo zajęta przy rannych, była smutna. 
Czuła ogarniający ją paniczny strach, który starała się maskować. Nie było tu 
Jonnie'ego i intuicyjnie wyczuwała, że działo się z nim coś złego. 
Kierowani przez Angusa Szkoci próbowali uruchomić poprzewracane dźwigi i 
podnośniki. Drzwi hangaru były całkowicie zablokowane uszkodzonymi samolotami, 
nie mogli więc wydobyć na zewnątrz żadnego sprawnego samolotu. Oświadczyli 
zmartwionemu Robertowi Lisowi, że potrzeba wielu godzin na ponowne uruchomienie 
podnośników i usunięcie stosu wraków. 
Terl spróbował ostatniej szansy ratunku. Zażądał widzenia z Robertem Lisem, 
twierdząc, iż ma mu coś pilnego do zakomunikowania. Przyprowadzono go skutego 
łańcuchami z dźwigów. Trzymało go czterech krzepkich Szkotów. Dwaj inni Szkoci 
trzymali wycelowane w niego karabiny szturmowe. 
Terl oświadczył Robertowi Lisowi, że ma klucze do urządzenia wstępnego 
programowania bezzałogowego bombowca i że wymieni je w zamian za obietnicę 
szybkiej teleportacji na Psychlo. 
Robert Lis zgodził się, ale pod warunkiem, że Terl pokaże mu te klucze. W 
związku z tym Terl zażądał swoich butów. Pod łóżkiem, w starej kwaterze Terla 
znaleziono żeńską istotę z Psychlo, która oświadczyła, że nazywa się Chirk i 
była sekretarką Terla. Wówczas Robert powiedział, że ma dla niej zlecenie od 
Terla, by wydała klucze do urządzenia wstępnego programowania bezzałogowego 
bombowca. 
Chirk miała wiele czasu do myślenia od chwili, gdy Zzt nie wiadomo dlaczego 
odleciał bombowcem i w końcu przypomniała sobie o kluczach. Była bardzo zła na 
Terla i kazała mu powiedzieć, że przecież on dobrze wie, co się stało z 
kluczami. Niech nie myśli, że ona jest taka głupia! Dał jej pęk kluczy i kazał 
wrzucić go do pojemnika na śmieci przeznaczone do utylizacji i że to było przed 
całymi wiekami, i że kluczy dawno już nie było, i że jeśli Terl chce zaszargać 
jej opinię w Towarzystwie, twierdząc, iż nie wykonuje poleceń, to ona też ma coś 
na Terla. Było to coś na temat olbrzymiego domu na Psychlo. Chirk była bardzo 
zdenerwowana. 
W związku z tym Robert Lis polecił przynieść buty Terla i dokładnie je 
sprawdził. W jednym znalazł fałszywą podeszwę. Wyjął z niej mały płaski miotacz. 
I teraz Terl był skuty czterema oddzielnymi łańcuchami w dobrze oświetlonym 
miejscu, a jeden z karabinów szturmowych był stale w niego wymierzony. Przez 
cały czas burczał coś pod nosem na temat głupich bab. 
Baza sprawiała wrażenie zaśmieconego domu wariatów pełnego światła i wrzawy. 
Setki ciał Psychlosów walały się dokoła, blokując wszystkie przejścia. Wszystko 
było mokre. 
Bracia Chamco z ochotą zaangażowali się za sumę 15 000 kredytów rocznie, z 
pięćset kredytową premią, do pracy. Obawiali się trochę kontrataku z Psychlo, 
ale co zarobek to zarobek. Trudzili się razem z grupą Szkotów nad ponownym 
uruchomieniem aparatury radiowej, ale nie wydawało się, aby te swoje 500 
kredytów tak zaraz zarobili. Woda pozalewała sprzęt, a cały rejon transfrachtu 
można było spisać na straty. Nikt nie był w stanie wyprowadzić żadnego samolotu 
na otwartą przestrzeń, gdzie można by wykorzystać jego radionadajniki, gdyż z 
radia na pokładzie samolotu Glencannona została tylko kupa stopionego metalu. 
Robert Lis był w ciągłym ruchu i tylko peleryna mu fruwała. Odpowiadał na 
zadawane pytania, a gdy trzeba było, wydawał niezbędne rozkazy. Widać jednak 
było, że myślami jest gdzie indziej. 
Dwunastogodzinna cisza radiowa już się skończyła, a on był pozbawiony łączności 
o zasięgu planetarnym. Nie mógł wydać rozkazu, by samoloty, które atakowały 
zagłębia, rozpoczęły polowanie na bezzałogowy bombowiec. Nie mógł też wysłać 
żadnych samolotów z bary. 
Poszedł do rejonu, w którym leżała dwudziestka rannych Szkotów. Pastor, 
kierownik szkoły i cztery stare kobiety opatrywali ich. A także Chrissie. 
Wzrok Roberta napotkał oczy Chrissie. Poczuł się bardzo nieswojo. 
Jonnie miał rację. Czekanie na powrót samolotów wysłanych w celu zniszczenia 
zagłębia nic by nie dało. Wyleciały one z bazy na długo przed odpaleniem 
bombowca i piloci nie wiedzieli o tym. A on nie mógł ich nawet zawiadomić. 
Czuł przez skórę, że Jonnie ma kłopoty. 
Robert Lis nieznacznie potrząsnął głową. Chrissie popatrzyła na niego z 
napięciem, z trudem przełknęła ślinę i z powrotem zabrała się do roboty. 
2
Zzt triumfował. 
Zwierzak został ranny, i to ciężko ranny. Mógł bardziej celnie wykonać ten rzut. 
Ale przechyły bombowca spowodowały drobny błąd w trajektorii rzutu i zamiast 
obciąć głowę zwierzaka - jak zamierzał - płyta najpierw uderzyła w płozę, a 
dopiero potem walnęła w zwierzaka. 
Ale wyniki były zadowalające. Na płytach podłogi wszędzie widać było czerwoną 
krew. Zwierzak zdążył jeszcze strzelić z jakiejś małej broni. Ale Zzt widział w 
lusterku, że stracił przytomność, odzyskał ją na chwilę i znów stracił. Zzt 
czekał, aż zwierzak całkiem straci przytomność, by mógł go wreszcie wykończyć. 
Jednakże wypadki nie potoczyły się tak, jak to sobie planował Zzt. Zwierzak 
czołgał się na tył bombowca, strzelając co jakiś czas. Wczołgał się do wnętrza 
otworu na kanister w tylnej części kadłuba. Ledwo udało mu się przecisnąć przez 
ciasny otwór. I znikł z pola widzenia. 
Zzt poczekał jeszcze przez chwilę, ale nic się nie wydarzyło. Wyczołgał się więc 
w końcu ze swojej wnęki i kryjąc się coraz to w innej wnęce oraz posługując się 
lusterkiem do obserwacji, dotarł aż do tylnej przegrody kadłuba. Próbował 
zajrzeć do otworów za pomocą lusterka. Panowała tam ciemność. Oświetlał wnętrza 
latarką. Nic. Zwierzak musiał się gdzieś odczołgać. 
Zzt spróbował więc oświetlić lusterko i skierować promień światła w prawą 
stronę. Na moment zamajaczyła mu sylwetka zwierzaka i wtedy kula z rewolweru 
trafiła w latarkę i w lusterko, które wyleciały z łap Zzta. Miał szczęście, że 
nie wsadził tam głowy. 
Próbował nadsłuchiwać wzdłuż przegrody załadowczej. Ale huk silników bombowca 
był zbyt potężny, by można było wyłuskać z niego odgłos oddechu. 
Przez jakiś czas spodziewał się, że zwierzak wychyli się i strzeli. Ale nic 
podobnego się nie zdarzyło. Doszedł więc w końcu do wniosku, że zwierzak 
wczołgał się głębiej do środka i zmarł. Stracił wystarczająco dużo krwi. 
Prawdopodobnie wykrwawił się na śmierć. Zzt rozpromienił się z radości. 
No cóż, dosyć tego! Zzt postanowił zabrać się do roboty. Otworzył drzwi samolotu 
bojowego, włączył kanał komunikacji lokalnej i próbował obudzić Nupa. Przecież 
ten półgłówek na pewno tam był. Być może spał. Zzt niecierpliwie przełączał 
nadajnik z kanału na kanał. Powinno to wyrwać tego matołka z letargu. Kanał 
planetarny miał taką moc, że na odległość kilkuset stóp dosłownie huczało w 
uszach. 
Nup, ty gówniany móżdżku! Obudź się! 
- Kto? Kto to jest? - rozległ się głos Nupa. 
- Słuchaj no, Nup - rzekł Zzt z kontrolowaną cierpliwością. - Wiem, że jesteś 
niewyspany. Wiem, że w szkole górniczej nie dali ci na to wszystko gotowych 
rozwiązań. Ale wydaje mi się, że w zaistniałych okolicznościach możesz starać 
się ze mną współpracować! 
- Czy to Zzt? 
Co za półgłówek, co za obrzydliwy móżdżek, który stracił resztki orientacji! 
- Oczywiście, że to Zzt! 
- To ty jesteś tam w tym bombowcu? Ach, tak też sobie myślałem. Ale dlaczego 
Snit cię nie zabrał stamtąd? Gdybyś był... 
- Zamknij się! - wrzasnął Zzt. - Oto co chcę, byś dokładnie zrobił. Wystartuj, a 
potem posadź swój samolot dokładnie nad tymi drzwiami! Wyląduj tuż przy krawędzi 
nad drzwiami, by przytłumić porywy wiatru. - Nup jednak nie rozumiał, o co 
chodzi, i Zzt powiedział mu coś nieprzyjemnego. Mając paliwa tylko na dziesięć 
minut lotu, Nup zaczął pośpiesznie wykonywać polecenia Zzta. 
Początkowo Zzt zamierzał obrabować z paliwa uszkodzony samolot bojowy. 
Przerażała go sama myśl, ile zręczności trzeba, żeby wylecieć nim na zewnątrz 
przez te drzwi. A potem wpadł mu do głowy szczęśliwy pomysł: być może ten 
samolot miał jakieś zapasowe ładunki paliwowe? 
Podniósł się na siedzeniu i zaczął grzebać w tylnym przedziale. Cały pakunek 
ładunków! Kilka tuzinów! Nagle zobaczył, że zawór spustowy jego maski do 
oddychania zaczął się iskrzyć. Wszystko było pokryte pyłem radioaktywnym. 
Oczywiście, było to normalne zjawisko, ponieważ pakunki znajdowały się w 
rejonie, w którym toczyła się bitwa na pociski radioaktywne. Promieniowanie było 
niewielkie, ale Zzt się wystraszył. Wyrzucił pakunki z ładunkami na zewnątrz 
samolotu i wyskoczył za nimi, by zatrzymać je, zanim potoczą się w którąś z 
bocznych dziur. Trzymając pakunek w wyciągniętej łapie, potrząsnął nim. 
Nie zaiskrzyło się. Dobrze. 
Otworzył oboje drzwi samolotu. Starał się nie zbliżać zanadto do tylnego 
przedziału. Wszystko robił teraz na odległość wyciągniętej łapy. 
Oświetlił latarką obudowę głównego zespołu napędowego i silników balansujących. 
Jego doświadczone oko wykryło w obudowie prawego silnika balansującego 
mikroskopijne pęknięcie. Mogło ono powstać podczas twardego lądowania. Sięgnął 
pod spód silnika, wziął w łapę pęk przewodów, wyrwał je, poszarpał i z powrotem 
schował pod spód. Ten samolot bojowy już nie poleci lotem prostoliniowym! 
Wszedł pod samolot i obejrzał obudowę głównego silnika bombowca. Ach, był tam 
jego klucz. I zwierzak nie zdążył zdjąć płyty pancernej. Dobrze. Włożył klucz z 
powrotem do buta, gdzie było jego miejsce. 
Kołysanie bombowca zmieniło się teraz radykalnie. Zaniknęły wahania wokół osi 
pionowej, ale za to przechyły były znacznie gorsze. Miało to jednak i swoje 
dobre strony, gdyż bombowiec leciał skosem, co chroniło drzwi od naporu 
powietrza. 
Sięgając ostrożnie po mikrofon, Zzt starał się trzymać jak najdalej od samolotu. 
- Czy jesteś już na pozycji? - zapytał. - Musiałem próbować kilka razy, ale... 
- W porządku. Czy potrafisz rozpoznać drabinę sznurową? 
Nup próbował wyjaśnić, że funkcjonariusz górniczy i w pełni wykwalifikowany 
pilot to, oczywiście, rozpozna, ale... 
- Umocuj jeden koniec drabiny do znajdujących się naprzeciw fotela zacisków! - 
przerwał mu Zzt. - Jej koniec zrzuć tu na dół! Potem opuść na linie kosz 
górniczy na rudę! A potem linę bezpieczeństwa! Wszystko do tych drzwi! 
Skapowałeś? 
Nup odparł, że na pewno wszystko zrozumiał, ale zapytał, czy w bombowcu jest 
jakaś ruda? Nie bardzo bowiem wiedział... 
- Ładunki paliwowe! Zamierzam dostarczyć ci na górę ładunki paliwowe. 
- Coś podobnego! Co za ulga! Czy będą pasować? 
Zzt nawet mu nie odpowiedział. Oczywiście, że będą. Wszystkie ładunki paliwowe 
do samolotów były takie same. Tylko czołgi miały inne ładunki. Co za zielony 
móżdżek! 
Obciążony koniec drabiny zaczął opuszczać się do dołu. Spadł na niewłaściwą 
stronę wystającego z drzwi ogona samolotu bojowego, który był w tych drzwiach 
zaklinowany. 
W przypływie odwagi Zzt sięgnął do wnętrza samolotu, poczekał na właściwy 
przechył bombowca, odpuścił hamulec magnetyczny potężnym naparciem na kadłub - 
tylko Psychlos był w stanie tego dokonać - przesunął trochę samolot i z powrotem 
zablokował hamulec. Dobrze. Teraz mógł ściągnąć koniec drabiny we właściwe 
miejsce. Pomiędzy framugą drzwi i samolotem był bowiem dostateczny luz. 
Przymocował koniec drabiny do belki podłogowej. Opuszczenie w dół liny 
bezpieczeństwa nastręczyło znacznie więcej trudności, gdyż koniec jej trzepotał 
się na wietrze. Zzt polecił Nupowi przez radio, by ściągnął ją z powrotem. Do 
diabła z liną, obejdzie się bez niej! 
Z samolotu bojowego wyciągnął szpulę liny bezpieczeństwa. Jeden koniec zaczepił 
za właściwy uchwyt samolotu bojowego, ale myśl, że będzie przymocowany do niego 
na stałe, niezbyt mu się podobała. Co będzie, jeśli na przykład samolot się 
ruszy? Rzucił linę bezpieczeństwa na podłogę bombowca. Do diabła z nią! 
- Sieć na rudę! - polecił Nupowi. 
Powoli się opuszczała w dół. Była na tyle ciężka, by nie trzepotać się w 
gnającym z prędkością trzystu dwóch mil na godzinę wietrze. Wkładając pakunek z 
ładunkami do sieci, Zzt uświadomił sobie, że nie sprawdził, czy były to tylko 
ładunki paliwowe. Mogły być wśród nich również ładunki energetyczne do miotaczy. 
Trudno! Kto wie, może będą ich także potrzebowali. 
Gdy tylko wystartują na Typie 32, miał zamiar ostrzelać z miotaczy wnętrze 
bombowca oraz rozwalić na strzępy ten samolot bojowy i to na sto procent. 
Przeklęty zwierzak! Przeklęty Terl! 
Nowa myśl wpadła mu do głowy. Do ziemi było bardzo daleko. Lepiej więc włożyć 
reaktochron. Bardzo ostrożnie sięgnął ramieniem do przedziału i wydostał go. 
Okazało się, że w przedziale jest jeszcze jeden reaktochron. Zdecydowanym ruchem 
wyrzucił go z samolotu. W ten sposób odciął zwierzakowi ostatnią drogę ucieczki. 
Ale przecież zwierzak był już martwy. Chwała wszystkim galaktykom! I niech 
diabli porwą Terla! 
- Jesteś gotów? - zapytał przez radio. 
Nup odparł twierdząco, ale interesował się, gdzie jest paliwo. Zzt kazał mu 
wciągnąć do góry sieć z ładunkami. 
- Masz ją? - zapytał. 
- Tak, próbuję sprawdzić... pozwól mi tylko usunąć puste ładunki i upewnić się 
co do wymiarów... 
- Niech cię szlag trafi, ty obrzydliwy półgłówku! Pilnuj, żeby ta drabina się 
nie ruszała. Mdli mnie już od tego zasranego błaznującego bombowca! Sam zajmę 
się wymianą ładunków, gdy już będę na górze. Nie włóż przypadkiem ładunku 
amunicyjnego do tulei paliwowej! Już do ciebie idę! 
Ale nie było to tak "zaraz". Najpierw Zzt wyjął z buta klucz i roztrzaskał ninn 
na kawałki radio. Oczywiście za parę minut miał zamiar rozwalić miotaczami cały 
ten samolot, ale ostrożność nigdy nie zawadzi... Później chwycił w łapy szczeble 
drabiny i zaczął wspinać się do góry. Nie była to krótka wspinaczka. Typ 32 
przytłumił trochę porywy wiatru, ale nadal jeszcze czuło się jego siłę. Zzt 
zatrzymał się na chwilę, sprawdził, czy wiatr nie zerwie mu maski z twarzy, po 
czym wspinał się dalej. 
3
Jonnie leżał na kratownicy tylnego przedziału ładunkowego na kanistry z gazem 
bezzałogowego bombowca pogrążony w koszmarnych majakach. Znowu był w klatce, 
miał wokół szyi obrożę, a demon walił go w tył czaszki. Chciał powiedzieć 
demonowi, że go zastrzeli, jeśli ten nie przestanie, ale nie mógł wymówić ani 
słowa. Usiłował wyzwolić się z tych majaków. Huk ogromnych silników bombowca 
rozsadzał mu głowę. Po chwili uprzytomnił sobie, gdzie jest. To nie była obroża, 
lecz linka od rewolweru, który dyndał na niej pomiędzy prętami kratownicy. Z 
trudem udało mu się wciągnąć go do góry. Wysunął na bok bębenek i sprawdził jego 
zawartość. Był w nim tylko jeden nabój. Sięgnął do kabury, by sprawdzić, czy ma 
zapasowe naboje. Niestety, nie miał. Zgubił też gdzieś podręczny miotacz. 
Zanim utracił świadomość, otworzył pakunek pierwszej pomocy i nałożył opatrunek 
na tył głowy i pod rzemienie maski twarzowej. I to było wszystko, co pamiętał po 
odstrzeleniu latarki z łap Zzta. Jeszcze teraz jarzyła się oparta o poprzeczny 
pręt kratownicy. Nie, to nie była latarka. Było to oddalone o jakieś cztery 
stopy, choć wydawało się, że o czterdzieści, lusterko mechanika! A więc to w ten 
sposób Zzt go obserwował. 
Co go obudziło? Jak długo był nieprzytomny? Sekundy? Minuty? Miał uczucie, jakby 
cały tył głowy był wgnieciony do środka. Był miękki w dotyku. Złamanie czaszki? 
Czy też po prostu opuchlizna i pozlepiane krwią włosy? Usłyszał jakiś hałas w 
kadłubie bombowca. Pewnie to on właśnie go obudził. Z wysiłkiem dźwignął się i 
podniósł lusterko, po czym delikatnie prześlizgnął się pomiędzy prętami 
kratownicy i wystawił lusterko w otwór. To był Zzt. 
W pierwszym impulsie Jonnie chciał wychylić się na zewnątrz i poświęcić mu 
ostatnią kulę. Lecz wtedy zobaczył dolny koniec drabiny. I wciągany do góry kosz 
na rudę. Uzupełniali w paliwo Typ 32! Myśl, co tym Typem 32 mogliby narobić tam 
w bazie, zmroziła go. Wiedział jednak, że na razie nic innego nie może zrobić, 
tylko czekać. Na razie był jeszcze za słaby, by działać. Chwilami tracił 
przytomność, przychodził do siebie na chwilę, a potem znów ogarniała go fala 
ciemności i pulsującego bólu w czaszce. 
Zzt coś majstrował przy radiu. Nie, rozwalał radio kluczem maszynowym. 
Jonnie zebrał się w sobie, napinając mięśnie do skoku. Obserwował wnętrze kabiny 
za pomocą lusterka. Zzt podszedł do drabiny. Zaczął się wspinać. Zatrzymał się 
na chwilę, Jonnie widział jego nogi. 
Mimo pulsującego bólu Jonnie wydostał się z pomieszczenia na kanistry. Na 
płytach podłogi leżała lina bezpieczeństwa. Chwycił ją i zaczął się podciągać do 
góry. Była ona zaczepiona o jego samolot. Jonnie obawiał się, że może stracić 
przytomność i wypaść przez drzwi bombowca. Szybko okręcił się więc liną 
bezpieczeństwa wokół bioder i zawiązał ją na pośpiesznie zrobiony węzeł. 
Nogi Zzta zniknęły z pola widzenia. 
Jonnie sprawdził bębenek rewolweru, by upewnić się, że w komorze znajduje się 
jeszcze jeden, ostatni nabój. 
Zawisł na drabinie. Była ona wybrzuszona na zewnątrz bombowca. Jej dolny koniec 
był umocowany za belkę podłogi, ale Jonnie teraz miał pod sobą pustkę. Ogon jego 
samolotu chronił go przed naporem powietrza. Wspiął się do góry o kilka stopni. 
Miał teraz dobry widok na Typ 32. W kabinie paliły się światła, Nup nogą 
podtrzymywał otwarte drzwi. 
Przez moment Jonnie myślał, że jest już za późno i że Nup zdążył usunąć ładunki 
paliwowe i amunicyjne. Ale nie. Nup zdjął wieko z gniazd ładunków i coś 
sprawdzał. Może sprawdzał numery? Na kolanach trzymał kosz górniczy! 
Zzt wrzeszczał do Nupa coś na temat szerszego otwarcia drzwi i przytrzymania 
liny. Wspinał się coraz wyżej. Drabina była osłonięta przez Typ 32, ale mimo to 
targał nią porywisty, lodowaty wiatr. Zzt znów coś ryknął na temat otwarcia 
drzwi, ale jego słowa zginęły w łoskocie bombowca i wyciu wichru. 
Jonnie napiął iglicę rewolweru. Maska powietrzna chroniła mu oczy. Mógł 
zastrzelić albo Zzta, albo Nupa. Ale nie zrobił tego. Wziął poprawkę na wiatr i 
kąt wzniosu. I tak stosunkowo duża prędkość wylotowa pocisku z lufy rewolweru 
typu Smith and Wenson 457 Magnum była jeszcze dodatkowo zwiększona przez 
zastosowanie wybuchowych spłonek do nabojów. Musi być więc bardzo dokładny. Miał 
tylko jeden strzał. 
Nup otworzył szerzej drzwi, dzięki czemu koszyk na jego kolanach był doskonale 
widoczny. I wtedy Nup zobaczył Jonnie'ego. Zaczął drzeć się i wymachiwać łapą w 
jego kierunku, więc Zzt spojrzał w dół. 
Jonnie wystrzelił! W chwilę po strzale chciał uskoczyć z powrotem do wnętrza 
bombowca. Nie był jednak aż tak szybki. Paliwo i amunicja wystarczające na 
uzupełnienie dwudziestu samolotów bojowych wybuchło w górę i strzeliło 
płomieniem w otwarte gniazda ładunków paliwowych i amunicyjnych! 
Huk i prawie natychmiastowy wstrząs uderzyły w Jonnie'ego jak kowalski młot. 
Poleciał w ciemną przepaść. Lina bezpieczeństwa zatrzymała go i szarpnęła do 
wnętrza drzwi bombowca. W tym pełnym zamieszania momencie Jonnie zobaczył - jak 
na zwolnionym filmie - ogarniętego płomieniami Zzta, który właśnie zaczął lecieć 
gdzieś w przestrzeń. Zobaczył też, jak cały Typ 32 skoczył w górę ogarnięty 
płomienistą kulą eksplozji. Jonnie wpadł do otworu w płytach podłogi bombowca, 
więc nie było niebezpieczeństwa, że się ześlizgnie na zewnątrz. Wstrząs był 
jednak za silny jak na jego głowę, stracił więc znów przytomność. Zanim jednak 
ogarnęła go absolutna ciemność, po głowie zaczęła mu się tłuc idiotyczna myśl: 
"Stary Staffor nie miał racji. Wcale nie jestem sprytny. Właśnie pozbyłem się 
jedynego obiektu, dzięki któremu mógłbym zostać wykryty przez środki 
radiolokacji!" 
Pozbawiony destabilizującego ciężaru bezzałogowy bombowiec już się nie 
przechylał. 
Ciało leżące na lodowatej podłodze, tuż obok drzwi bombowca, nie poruszało się, 
a śmiercionośny ładunek szybował w kierunku Szkocji i reszty świata. Jego 
zadaniem było całkowite unicestwienie resztek rasy ludzkiej na Ziemi, tych 
resztek, których nie zdołano usunąć przed tysiącem z górą lat. 
4
Chłopiec gnał co sił w nogach przez podziemne przejścia w lochach zamku. Ubranie 
miał przemoczone od deszczu, przekrzywiony beret. Aż mu się oczy świeciły z 
przejęcia, że polecono mu dostarczyć tak pilną wiadomość, z którą gnał przez 
dwie mile w półmroku poranka. 
Odnalazł właściwy pokój i wpadł do środka, wołając: 
- Książę Dunneldeen! Książę Dunneldeen! Obudź się! Obudź się! 
Dunneldeen dopiero co rozgościł się w swoim pokoju, okrył kocem i zamierzał 
uciąć sobie przyjemną drzemkę, pierwszą drzemkę od dłuższego czasu. 
Chłopak mocował się z krzemieniową zapalarką, usiłując drżącymi rękami zapalić 
świecę. 
A więc był teraz "księciem" Dunneldeenem. Nazywano go tak tylko podczas świąt 
lub gdy ktoś chciał się mu przypodobać. Jego wuj, Szef Klanu Fearghusów, 
pochodził z rodu Stewartów i jako ostatni z rodu miał prawo do tytułu 
królewskiego, ale nigdy nie przywiązywał do tego wagi. 
Rozbłysło światło. Oświetliło oszczędnie umeblowany pokój o kamiennych ścianach 
oraz postać przemoczonego przez deszcz, podekscytowanego chłopca o czarnych 
oczach, Bittie'ego MacLeoda. 
- Twój giermek Dwight, twój giermek Dwight przysyła wiadomość, która - jak mówi 
- jest bardzo pilna! 
Ach, to było zupełnie coś innego. Dunneldeen podniósł się i sięgnął po ubranie. 
"Giermek" Dwight! Prawdopodobnie Dwight nazwał się tak dlatego, że słowo kopilot 
nie byłoby dla tego dziecka zrozumiałe. 
- Twoi słudzy są już na nogach i siodłają konia. Twój giermek powiedział, że to 
bardzo pilne! 
Dunneldeen spojrzał na zegarek. Wszystko to chyba oznaczało, że zakończyła się 
dwunastogodzinna cisza radiowa. Być może nadeszły jakieś wiadomości. 
Dunneldeenowi nawet przez myśl nie przeszło, że coś mogłoby się nie udać w 
innych zagłębiach lub że nie zdobyto bazy głównej. Zaczął nakładać kombinezon 
lotniczy. Nie śpieszył się. Miał czas. 
Cóż to była za pracowita noc! Zgodnie z jego i Dwighta planami chcieli zabrać 
Szefów Klanów za ocean, by uczcić zwycięstwo. Posadzili oba samoloty na płaskim 
terenie w odległości dwóch mil, aby nie przestraszyć ludzi, a Dunneldeen 
pożyczył konia od znajomego farmera i pojechał do osady. 
Swego wuja, Szefa Klanu Fearghusów, wyciągnął z łóżka, a giermkowie zaczęli 
biegać i rozniecać ogniska. Przygotowywano się do zwołania całego klanu i 
przekazania radosnej wiadomości: "Zagłębie górnicze w Kornwalii przestało 
istnieć. Będą mogli swobodnie wędrować po całej Anglii!" 
Szef Klanu był bardzo zadowolony z Dunneldeena, który był jego faktycznym 
dziedzicem. Podobał mu się styl Dunneldeena. Prawdziwy Szkot! Z zachwytem 
przysłuchiwał się zwięzłym, lecz porywającym opowieściom o ich wyczynach. I 
nawet gdy wynikało z tego, że Dunneldeen był czasem zbyt śmiały, Szef nie 
przerywał mu, lecz pozostawił swój osąd na później, by wyrazić go w mądry sposób 
na tle ogólniejszych zdarzeni i nie przytłumić wrodzonego sprytu Dunneldeena. 
Polecił więc zapalić wszystkie światła. 
Później Dunneldeen poszedł do swojej dziewczyny i zapytał, czy zechce zostać 
jego żoną. 
- Och, tak! Och, tak! - odparła. 
Potem zaś poszedł do domu, by się porządnie zdrzemnąć. Bittie miał wygląd, jakby 
starał się coś jeszcze sobie przypomnieć. Przestępował z nogi na nogę, 
przymrużał oczy, pocierał nos. Dunneldeen był już prawie ubrany. 
Oczy chłopca spoczęły na wiszącym na ścianie mieczu. Był to szkocki miecz 
obosieczny używany zarówno do boju, jak i do ceremonii. Prawdziwy, długi na pięć 
stóp miecz bojowy, a nie jakaś tam szabla z rękojeścią osłoniętą gardą. Bittie 
pokazywał gestami, że książę powinien go przypasać do boku. Dunneldeen 
potrząsnął jednak przecząco głową na znak, że tym razem nie ma zamiaru go wziąć. 
Gdy jednak zobaczył, że zapał w oczach Bittie'ego zaczyna zanikać, zmiękł 
trochę. Zdjął miecz ze ściany i wręczając go chłopcu, powiedział: 
- No dobrze, ty go będziesz nosił! 
Miecz był o stopę wyższy od chłopca. Uwielbienie, strach i radość odmalowały się 
na twarzy chłopca. Dunneldeen sprawdził, czy zabrał wszystko, co mu będzie 
potrzebne, i wyszedł z pokoju. Korytarze i sale, zamku pełne były giermków. 
Wszyscy mieli zawieszone przy pasach szkockie siekiery i uwijali się dokoła przy 
stu różnych zajęciach związanych z przygotowaniem ogólnego zebrania klanu. 
Dunneldeen rzeczywiście dolał oliwy do ognia. Nie wiedziano, co się właściwie 
stało. Po czym Dunneldeen wrócił do domu. Wydano polecenia. Ktoś tam powiedział, 
że baza Psychlosów przestała istnieć. Było strasznie dużo roboty. Starodawnych 
ruin zamku, będącego kiedyś ponoć rezydencją królów szkockich, nie odbudowano na 
powierzchni, aby nie przyciągał on uwagi bezpilotowych samolotów zwiadowczych, 
które od wieków tędy przelatywały. Natomiast lochy zamku zostały rozbudowane i 
teraz stanowił on prawdziwą fortecę. 
Dwóch giermków osiodłało konia Dunneldeena. Przebierał on niecierpliwie nogami. 
Na widok Dunneldeena ich twarze rozpromieniły się w szerokim uśmiechu powitania. 
Wsiadł na konia, a na dany sygnał posadzono za nim chłopca wraz z mieczem. Padał 
deszcz. Najwidoczniej nadciągnęła burza. Gdy lądowali, niebo było czyste, ale 
teraz o świcie pokrywała je gruba warstwa chmur. I właśnie w tym momencie Bittie 
MacLeod przypomniał sobie resztę wiadomości, które miał do przekazania 
Dunneldeenowi. 
- Twój giermek powiedział też, że to "larum"! Chłopiec nie wyrażał się jak 
wykształcony Szkot. - Że co? - zapytał Dunneldeen. 
- Nie zapamiętałem dobrze, bo nie wiedziałem, co to jest. Ale brzmiało to jak 
"larum" - tłumaczył się chłopiec. 
- A może "alarm"? -- zapytał Dunneldeen. 
- O, właśnie, to było to, to było to! 
Oznaczało to konieczność natychmiastowego startu. 
Dunneldeen spiął konia i nigdy jeszcze żaden rumak nie pokonał tak szybko 
dwumilowej trasy. 
Przemknęli po stoku i zatrzymali się na płaskim szczycie pagórka. Dunneldeen 
błędnym wzrokiem rozejrzał się dokoła. Był tam tylko samolot pasażerski. 
Zeskoczył z konia i rzucił chłopcu lejce. Otworzył drzwi i wskoczył do wnętrza 
samolotu, sięgając do radionadajnika. 
I właśnie wtedy Dwight wylądował w pobliżu, strasząc konia tak, że stanął prawie 
pionowo dęba, unosząc wysoko w górę chłopca wraz z mieczem. 
Dunneldeen podbiegł do Dwighta. 
Z bazy nie nadeszły żadne wieści. Dwight, jak było to uzgodnione, pozostał na 
nasłuchu. Czekał na jakąkolwiek przerwę w ciszy radiowej lub na jej zakończenie. 
Okres ciszy już się właściwie zakończył, ale nie otrzymując żadnych poleceń z 
bazy od Roberta Lisa, piloci sami nie śmieli rozpocząć normalnych rozmów 
radiowych. 
Ale zdarzyło się jeszcze coś bardzo dziwnego. Dwight złapał w pasmie planetarnym 
bardzo głośną i wyraźną konwersację w języku psychlo. Była na tyle głośna, że 
jej źródło musiało się znajdować w odległości około tysiąca mil. Może trochę 
więcej, ale było to trudno ocenić. 
- O czym mówili? - zainteresował się Dunneldeen. 
- Nagrałem ją na dysk - odparł Dwight i włączył urządzenie odtwarzające. - "Nup, 
ty gówniany móżdżku, obudź się!" zabrzmiało z dysku. Dwight powiedział, że zaraz 
posłał chłopca po Dunneldeena, a sam natychmiast wystartował. Owszem, na dysku 
było słychać huk silników Dwighta. Dysk odtwarzał dalszy zapis. 
- Bezzałogowy bombowiec? - zauważył Dunneldeen. - Zzt? Szef transportu nazywał 
się Zzt. 
- Otóż ten Zzt był w tym bombowcu - powiedział Dwight. Potem wysłuchałem jeszcze 
instrukcji na temat ponownego posadzenia samolotu na grzbiecie bombowca tuż 
ponad drzwiami, tak aby Zzt mógł się z niego wydostać. 
- Nie ma tak dużych bezzałogowych bombowców - powiedział Dunneldeen. - 
Przynajmniej ja nic nie wiem na ten temat. 
- Powłączałem wszelkie możliwe przyrządy systemu przeszukiwania - opowiadał 
Dwight. - Transmisja dobiegała z kierunku północno-zachodniego. Pognałem więc w 
tym kierunku. Zauważyłem odwzorowanie obiektu na ekranach. Obiekt leciał z 
prędkością trzystu dwóch mil na godzinę. Dawał bardzo wyraźny sygnał odbicia. 
Była tam bardzo dobra pogoda, gdyż warstwa chmur i deszcz były jeszcze daleko 
przed obiektem. 
Dunneldeen słuchał dalszego ciągu nagrania. Ktoś zwany "Spitem" nadal znajdował 
się w bombowcu, ale nie wiadomo było dlaczego. Było to dziwne, gdyż samoloty 
bezzałogowe nie potrzebowały pilotów. Poza tym w jaki sposób można kogoś wydobyć 
z bezzałogowego bombowca i odlecieć z nim? A potem ktoś brał z bombowca paliwo w 
koszu na rudę, a ten drugi Psychlos powiedział, że opuszcza bombowiec. 
- Dlaczego więc jesteś tutaj? - zapytał Dunneldeen. Dlaczego nie zaatakowałeś 
go? 
- Bo wyleciał w powietrze - odparł Dwight. - Widziałem to na własne oczy. 
Wyglądało to jak trzydzieści błyskawic! Zakrzywiło lot i poleciało w dół. 
Prawdopodobnie spadło do morza. Przeszukałem radarem cały obszar. Najpierw było 
bardzo słabe echo, prawdopodobnie z rozbitych szczątków. A potem nic. Ekran był 
absolutnie pusty. Wróciłem więc tutaj. 
Dunneldeen przegrał dysk jeszcze raz. Potem wyjął nagrania przyrządów. Wszystkie 
wskazywały to samo. Źródło wielkiego ciepła, które potem zniknęło. 
Dunneldeen popatrzył w niebo. 
- Lepiej będzie, jeśli wystartujesz i polecisz znów na patrol w tym kierunku. 
- Nie będzie żadnego echa. Zbyt gruba jest warstwa tych chmur. Obiekt leciał na 
wysokości około pięciu tysięcy stóp, więc nie dojrzysz go gołym okiem. Górny 
pułap chmur sięga co najmniej dziesięciu tysięcy stóp. I nie ma żadnego echa - 
zakończył Dwight. 
Dunneldeen odwrócił się i spojrzał na ruiny zamku, które w deszczu i porannej 
mgle wyglądały bardzo nędznie. Były oddalone tylko o dwie mile, lecz kontury ich 
to znikały we mgle, to ukazywały się ponownie. 
Co to wszystko miało znaczyć? Czyżby bitwa o główną bazę została przegrana? Co 
to za bezzałogowy bombowiec? I dlaczego eksplodował? Szefowie klanu już się 
zbierają, a on miał dzisiaj jeszcze tyle rzeczy do zrobienia. 
5
Jonnie powoli wynurzał się z piekielnych i pełnych bólu ciemności. Próbował się 
zorientować, gdzie się znajduje. Uszy rozsadzał mu huk silników bombowca. 
Ramiona zwisały mu w dół otworu między płytami podłogi. Całe były pokryte 
ściekającą wzdłuż rękawów krwią. 
Z nagłym przerażeniem pomyślał o Zzt i sięgnął po rewolwer. Nie było go, gdyż 
rzemień urwał się w czasie wybuchu. Wybuch! Nie było już ani Zzta, ani Typu 32. 
I dlatego nie było już niczego, dzięki czemu można by zlokalizować na ekranie 
tego starożytnego potwora. 
Dźwignął się do góry z wysiłkiem. Wciąż jeszcze był przewiązany liną 
bezpieczeństwa. Trudno mu jeszcze było myśleć logicznie, więc przez chwilę 
zastanawiał się, dlaczego był obwiązany liną. Bolały go plecy. Uświadomił sobie, 
że to właśnie lina bezpieczeństwa wciągnęła go z powrotem do wnętrza. 
Myślenie sprawiało mu trudność. Stwierdził, że jego stan się pogarsza, a nie 
polepsza. Zbierało mu się na wymioty. Głód. Musiało mu się zbierać na wymioty z 
głodu. 
Uklęknął na kolanach. Bombowiec już się nie przechylał. Była to więc jakaś ulga. 
Odwrócił się i rozejrzał dookoła. 
Przez drzwi wdzierały się do środka jasne pasma skłębionej mgły i oparów. Czy to 
była burza? Ale przecież na zewnątrz jest całkiem, jasno. Jasność dnia. Jasność 
późnego ranka. 
Jak długo był nieprzytomny? Czyżby kilka godzin? Czy minęli już Szkocję? Czyżby 
już bombowiec wykonał część swego zadania? 
Doczłapał się do drzwi i próbował ustalić położenie słońca. Warstwa chmur była 
jednak zbyt gruba. Miał kłopoty z myśleniem. Uświadomił sobie, że stał się 
zaprzeczeniem człowieka gór. Przecież w jego samolocie były busole. Otworzył 
drzwi samolotu i zobaczył, jakiego spustoszenia dokonał Zzt. Zniszczył także 
radio. To go oszołomiło. Dopiero potem uprzytomnił sobie, że po to otworzył 
drzwi, by popatrzeć na busole. Gdy pochylił się nad konsolą, poczuł się tak, jak 
gdyby ktoś walił go w głowę kowalskim młotem. Dotknął palcami głowy, by 
przekonać się, czy ma opatrunek. Wciąż tam jeszcze był. Nie, przecież chodziło o 
busole. Miał popatrzeć na busole. 
Bombowiec leciał na południowy wschód. Kurs na Szkocję przebiegał tak samo. Nie 
miał jednak absolutnej pewności. Wrócił do drzwi i spróbował wyjrzeć na 
zewnątrz, w dół. O mało nie upadł. Zaczął padać deszcz, nie było żadnej 
widoczności. Tylko deszcz. 
Przypomniał sobie wtedy, że bombowiec ma na dole dodatkowe komory na kanistry z 
gazem. Z trudem doczołgał się do otworu po usuniętej przez niego płycie 
podłogowej i popatrzył wzdłuż obudowy silnika. Nie widział żadnego światła, a 
więc luki komór były nadal zamknięte. Wydawało mu się, że maska powietrzna go 
dusi. Przypomniał sobie, że była przekrzywiona, gdy odzyskał przytomność. A więc 
bombowiec nie zaczął jeszcze rozpraszać śmiercionośnego gazu! Oczywiście! Byłby 
bowiem już martwy. 
Chwała Bogu, nie był martwy. Niewiele brakowało, co prawda, ale nie był martwy. 
A zatem bombowiec nie był jeszcze niebezpieczny. 
Złe samopoczucie było częściowo spowodowane tym, że w butli brakowało już 
powietrza. Wydobył z samolotu nowe butle i włożył je do aparatu. Poczuł się 
znacznie lepiej. Wziął się w garść, gdyż do tej pory to właściwie tylko tracił 
czas. Czym się zajmował, gdy został uderzony w głowę? 
Być może zostało mu już niewiele czasu! 
Jego zapał nieco osłabł, gdy zorientował się, że nie ma klucza maszynowego. 
Zmusił się, żeby nie myśleć o bólu. Opuścił się w dół i sprawdził nakrętki na 
płycie kontrolnej. Były poluzowane, ale odkręcenie ich trwałoby całe wieki: 
miały zbyt wiele zwojów. 
Wrócił do samolotu. Znalazł w nim pakunek z materiałami wybuchowymi. Miał sześć 
min samoprzyczepnych, dużą szpulę sznura wybuchowego i kilka pudełek wybuchowych 
spłonek. Szukał zapalników czasowych. Nie było żadnych. Sprawdził miny 
samoprzyczepne. Też nie miały zapalników czasowych, lecz tylko kontaktowe, które 
powodowały wybuch miny dopiero przy dużym wstrząsie. Nie było też przewodu 
elektrycznego. 
Myślenie, a zwłaszcza skoncentrowanie się na jednej tylko rzeczy, wymagało 
strasznego wysiłku. Co mógł zrobić z całym tym bałaganem? Bezpośrednie 
połączenie! Samobójcza bzdura! 
Odnalazł swoją torbę, którą nosił u pasa. Było w niej trochę krzemieni, parę 
kawałków szkła... ach, zwój długich rzemieni z jeleniej skóry. Przynajmniej 
będzie mógł zdjąć nakrętki. 
Zachęcony tym znowu dostał się do płyty kontrolnej. Uwiązał rzemień mocno wokół 
nakrętki, a potem okręcił go wielokrotnie dokoła niej. Na końcu rzemienia zrobił 
pętlę na dłoń. Zaparł się mocno i z całej siły szarpnął za rzemień. Nakrętka się 
odkręciła, zeskoczyła ze śruby i zniknęła w ciemnej ładowni. 
Pomimo iż szarpnięcie wywołało straszliwy ból głowy, powtórzył tę operację na 
trzech pozostałych nakrętkach. Poszły! Usiłował podnieść ciężką płytę. Zamierzał 
przesunąć ją na bok, lecz wyślizgnęła mu się z rąk i poleciała w ciemność 
ładowni bombowca. Niech sobie leci! 
Patrzył teraz w ciemne wnętrze obudowy. Jarzyły się w nim małe elektryczne 
iskierki. Jonnie dobrze wiedział, że w czasie pracy silnika przestrzennego nie 
wolno było do niego nawet zaglądać. A już na pewno nie wolno było wkładać do 
niego ręki. Mówiono, że dawało to dziwne uczucie, jak gdyby ręki tam nie było, 
potem była, potem zaś znów nie było. Ker mówił, że można było w ten sposób 
stracić łapę. Z trudem dostał się znów do wnętrza kadłuba, odszukał zapasową 
latarkę, wlazł z powrotem do otworu i oświetlił wnętrze obudowy. Z jej 
wewnętrznej powłoki wystawały tysiące punktów koordynat przestrzennych. Jarzyły 
się łagodnie, nadając przestrzeni ruch postępowy. Nie była to właściwie 
elektryczność. Była to energia doprowadzana do punktowego łuku elektrycznego, 
który dokonywał jej konwersji na koordynaty przestrzenne w terminach czystej 
przestrzeni. Elektryczność po prostu napędzała małe silniczki znajdujące się za 
punktami koordynat przestrzennych. Silnik przestrzenny musiał mieć tysiące 
takich subsilniczków za tymi punktami. I można je było uszkodzić, gdyż nie były 
opancerzone. 
Oświetlające wnętrze światło wyglądało bardzo dziwnie. Tak jakby mrugało, to się 
pokazując, to znikając. A więc dobrze, wybuch może uszkodzić subsilniczki 
translacyjne oraz punktowe łuki elektryczne. I to bez względu na to, czy będą 
migotać, czy też nie. Konwertory przestrzeni przestaną nadawać jej ruch 
postępowy, więc bombowiec straci po prostu napęd i rozbije się. Jonnie nie 
przypuszczał, by same silniki kompensacyjne były w stanie utrzymać w powietrzu 
mamuci bombowiec. Tak, na pewno rozbije się. Każde pochylenie do przodu 
powodowało, że ciemniało mu w oczach. Teraz nie może ponownie stracić 
przytomności. To był już końcowy akord. Jonnie zaciskał zęby. Musiał wykonać 
urządzenie eksplodujące z min i sznura wybuchowego. Miny jednak miały tylko 
zapalniki kontaktowe. Co mógł wykorzystać do zdetonowania ich? Miotacze 
samolotu? Będzie go musiał tak ustawić, by wystrzelić z miotaczy w silnik i żeby 
odrzut wypchnął samolot do tyłu przez drzwi na zewnątrz bombowca. 
Przegląd konsoli ogniowej samolotu nie wykazał żadnych uszkodzeń. Konsola 
sterownicza także nie była uszkodzona. Obejrzał obudowy głównego silnika i 
silników balansujących. Czy to kawałek drutu leży na podłodze? Kiedy pochylił 
się do przodu, by lepiej zobaczyć, zaczęło mu ciemnieć w oczach, więc znów się 
wyprostował. Ile ma czasu? Musi się śpieszyć! Być może już było za późno i 
bombowiec może rozbić się na wzgórzach i wypuścić śmiercionośny gaz. 
Nudności były spowodowane głodem, to wszystko. Wyjął trochę suszonej sarniny i 
podniósł do góry maskę. Ale żucie mięsa wymagało wiele wysiłku. Pogarszało jego 
samopoczucie. 
Co właściwie robił? Musi się skoncentrować! Nie tylko umysł, ale nawet jego 
czyny były chaotyczne. 
Wydobył zapasową linę bezpieczeństwa i zaczął związywać miny w długi rząd. Były 
one wyposażone w magnetyczne uchwyty, które mocowały je do kadłubów. Zabrał je z 
bazy, myśląc, że będzie mógł zrzucić je koliście na grzbiet bombowca i wyrąbać 
sobie wejście do środka. Nie wykorzystał ich do tego celu, ale za to wykorzysta 
je teraz. 
Wieniec. Gdy Chrissie była małą dziewczynką, miała zwyczaj robienia wieńców z 
kwiatów i zakładania ich na szyję źrebaka. Ona... znów myśli zaczęły mu gdzieś 
uciekać. Zacisnął zęby i kontynuował robotę. 
Instrukcja obsługi stwierdzała: "Nie pakuj nigdy min z zapalnikami kontaktowymi 
w taki sposób, by zapalniki mogły zadziałać na skutek ciężaru innej miny..." 
Przed oczami stanął mu obraz klamry pasa Psychlosów, którą tyle razy widział na 
brzuchu Terla. Jakże on tego nienawidził! 
Wieniec... 
Miał już wszystkie miny związane w rząd, wyjął więc długi kawał sznura 
wybuchowego i zaczął przewlekać go przez otwory w uchwytach, które mocowały je 
do metalu. Jardy sznura wybuchowego przewleczone przez otwory uchwytów 
kontaktowych każdej miny równolegle do liny bezpieczeństwa. Wszystko to było 
takie ciężkie. Tak bardzo ciężkie. Znowu zaczynał tracić przytomność. 
Wziął się w garść. Udało mu się nawet przełożyć koniec liny bezpieczeństwa przez 
górny pręt kratownicy. Wykorzystując hamującą siłę tarcia, zaczął ostrożnie 
opuszczać miny do wnętrza obudowy. Coraz niżej i niżej. Dobrze, że bombowiec już 
się nie przechylał, bo inaczej miny mogłyby się wahnąć na bok i przyczepić 
magnetycznie do wewnętrznej powłoki obudowy. Ostrożnie, ostrożnie, niżej i 
niżej! 
Liną nagle szarpnęło. To dolna mina dosięgła dna obudowy. Dobrze. Nie, nie tak 
znów dobrze. Czy to silniki bombowca zmieniły swój ton? Czy to złudzenie? Może 
huczy mu w zranionej głowie? A może jednak miny zmieniały wewnętrzny kontur 
przestrzeni i oddziaływały na pracę silnika? Nie było czasu do stracenia. 
Uwiązał linę bezpieczeństwa do pręta kratownicy. Luźny koniec sznura wybuchowego 
przerzucił przez górne pręty konstrukcji kadłuba. Och, jakżeż bolała go głowa! 
Czy koniec sznura znalazł się przed wylotami miotaczy? Dość blisko. Wydobył 
spłonki wybuchowe z pudełka, na którym widniał napis w języku psychlo: 
"Wstrząsowe". 
Początkowo zaczął przywiązywać do sznura wybuchowego pg jednej spłonce dokładnie 
na wprost wylotu luf miotaczy. Potem zaś w nagłym porywie przywiązał do sznura 
całe pudełko. 
Sprawdził wszystko, choć myślenie nadal sprawiało mu trudność. Jeśli wystrzeli z 
miotaczy, to spowoduje zadziałanie spłonek. Spłonki spowodują wybuch sznura, 
który spowoduje wybuch min. Wtedy uświadomił sobie, że mądrzej byłoby, gdyby 
położył z powrotem płytę kontrolną. Popatrzył w dół, przyświecając sobie 
latarką. Czy była jakaś możliwość, by wydobyć stamtąd płytę i nakrętki? 
Ale zaraz o tym zapomniał.. Promień światła padł wprost na pokrywy wlotu 
ładunków paliwa. Były tam dwie pokrywy. Nie, pięć rur! Jonnie wiedział, że w 
rury wlotu paliwa na pewno wrzucono setki ładunków. Przecież taki bombowiec 
potrzebował mnóstwa ładunków paliwowych. 
Znów poczuł nudności. Zaczynało mu ciemnieć w oczach. "Nie wolno mi schylać 
głowy i patrzeć w dół" - pomyślał. Zastanawiał się, czy te wielkie pokrywy na 
rurach wlotowych będzie mógł przynajmniej poruszyć. Zazwyczaj były one tylko 
lekko dokręcane. 
Z trudnością udało mu się do nich dostać. Spróbował oburącz obrócić jedną z 
nich. Dała się łatwo odkręcić. 
W ciągu minuty wszystkie rury wlotu paliwa stały otworem, a ich pokrywy 
pobrzękiwały gdzieś w dole. Na razie nie będzie to miało żadnego wpływu na lot 
bombowca, ale jeśli fala eksplozji dostanie się do wnętrza otwartych rur...! 
Jeszcze raz wszystko sprawdził. 
Bombowiec nadal unosił się w powietrzu. "Ale już niedługo będziesz leciał" - z 
zaciętością pomyślał Jonnie. 
6
Aż do tego momentu Jonnie nie zastanawiał się, co z nim się stanie. Miał 
uczucie, jakby wcale nie miało to dla niego żadnego znaczenia. Wiedział, że ma 
wgniecioną czaszkę. Stracił dużo krwi. Ale powinien zrobić jakiś gest, jakiś 
elementarny wysiłek, żeby powiedzieć, że coś zrobił. Komu powiedzieć? Nie miał 
żadnej łączności radiowej. Bombowiec był wyposażony w neutralizator wszelkich 
fal. Nie było najmniejszej szansy, by można go było w takiej burzy zobaczyć z 
ziemi. Pod nim było albo morze, albo jeszcze mniej przyjazne zbocza górskie, 
gdyby wybuch uszkodził jego samolot. Samoloty bojowe były dość dobrze 
opancerzone, ale strzały z miotaczy w zamkniętej przestrzeni plus miny, plus 
całe paliwo bombowca spowoduje prawdopodobnie całkiem niezłe "bum". 
Gdzieś się podziały jego reaktochrony. Grzebał w tylnym przedziale samolotu. 
Musiał pamiętać, by nie pochylać się do przodu, gdyż natychmiast ciemniało mu w 
oczach. Krótka chwila nadziei. Tratwa ratunkowa! Wyjął ją. Ładunki 
automatycznego napełniania od dawna już były puste, ale z boku była mała pompa 
ręczna. Zaczął pompować tratwę. Miała ona pomarańczowy kolor i była pokryta 
odblaskową farbą. Wtedy nagle uświadomił sobie, że jest głupi. Jeśli napompuje 
tratwę, to nie włoży jej z powrotem do samolotu. Wiedział, że samolot zatonie. 
Nie będzie mógł jej wydostać na zewnątrz. Na wpół napompowaną tratwą szarpał 
wiatr. Znowu opanowała go fala ciemności i uchwyt tratwy wymknął się z jego rąk. 
Tratwa pofrunęła w burzliwą przestrzeń. Zniknęła. To wszystko było tylko stratą 
czasu. 
Wsiadł do samolotu. Miał tam parę koców. W poprzedniej katastrofie mocno się 
poranił, gdyż sam mapnik okazał się niewystarczającym zabezpieczeniem. Dlatego 
teraz okręcił kolana i wyścielił wszystkie owiewki kocami. 
Musiał jeszcze sprawdzić, czy w samolocie nie ma jakichś luźnych przedmiotów. 
Mogły być śmiertelnie niebezpieczne. Poodwijał koce i zajrzał do tyłu samolotu. 
Mnóstwo rupieci! Wsteczne szarpnięcie samolotu mogło zamienić je w groźne 
pociski. Podniósł się ze znużeniem i zaczął wyrzucać przez drzwi różne rzeczy. 
Magazynki amunicji do karabinów szturmowych, szuflę, która nie wiadomo, co tam 
robiła, oskard do pobierania próbek, różne rupiecie. Poukładał na dole drabinę 
sznurową i sieć na rudę. Pakunek z żywnością i swoją torbę włożył pod siedzenie. 
Mając jeszcze większe niż przedtem nudności, wrócił na fotel i na nowo pookręcał 
się kocami. Okręcił wokół siebie dwukrotnie także pasy bezpieczeństwa, żeby 
powstrzymały mu głowę przy gwałtownym ruchu do przodu. 
Wszystko przygotowane. 
Sięgnął do przycisków kierowania ogniem miotaczy i ustawił je na "Pełny ogień 
zaporowy", "Płomień" i "Gotów". Lufy miotaczy były wycelowane w pudełko ze 
spłonkami wybuchowymi. 
Czy to bombowiec znowu się pochylał, czy też to on miał po prostu zawroty głowy? 
Spojrzał na wariometr samolotu. To bombowiec się pochylał i znajdujące się za 
nim drzwi samolotu były teraz niżej. Coś zakłóciło koordynaty. Pole magnetyczne 
min samoprzyczepnych? Ale cokolwiek to było, spowodowało ten przechył! Oznaczało 
to, że gdyby wystartował do tyłu i wystrzelił z miotaczy, to odrzut poniósłby go 
w kierunku morza lub gór. 
Lepiej więc nie zwlekać. 
Kopnął nogą dźwignię zwalniającą uchwyty magnetyczne. Samolot zaczął się ślizgać 
do tyłu, prosto w drzwi bombowca. Pośpiesznie nacisnął przycisk startera. 
Samolot ślizgał się do tyłu coraz szybciej. Trzasnął pięścią w przycisk otwarcia 
ognia. Samolot bojowy wypalił ze wszystkich luf. Efekt tego był znacznie 
silniejszy niż tylko normalny odrzut miotaczy. Całe wnętrze bombowca nagle 
rozbłysło gwałtownym pomarańczowozielonym płomieniem. Samolot bojowy został jak 
pocisk wykatapultowany w przestrzeń powietrzną! 
Szok nagłego przyśpieszenia o mało nie rozerwał mu głowy na strzępy. Oślepiony 
Jonnie mógł widzieć i rejestrować zdarzenia. Bombowiec wyglądał tak, jak musiały 
wyglądać stare pociski rakietowe. Szybował do góry, jak gdyby jego drzwi były 
dyszą silnika odrzutowego! 
Dłonie Jonnie'ego grzebały po konsoli sterowniczej samolotu bojowego. Wprowadzał 
koordynaty, by zatrzymać jego opadanie tyłem. Z nagłym wstrząsem samolot zwolnił 
swoje nurkowanie do dołu jak rakieta. Ale zdarzyło się coś jeszcze innego. Prawy 
silnik balansujący nie reagował na przyciski konsoli sterowania. Samolot zaczął 
po niebie kręcić wolne beczki. Ruch obrotowy stawał się coraz szybszy. Lewy 
silnik balansujący nie był w stanie sam utrzymać poprzecznej równowagi samolotu. 
Jonnie jak oszalały walił po przyciskach konsoli. Samolot kręcił teraz młynki, 
lecąc w strugach deszczu! 
7
Mocno osłabiony wstrząsem Jonnie usiłował zapanować nad samolotem. Myślenie 
sprawiało mu trudność. Gdyby wyłączył lewy silnik balansujący, to może wówczas 
oszalały samolot przestałby się obracać. Wyłączył go. I wtedy uświadomił sobie, 
że miotacze wciąż jeszcze muszą zionąć ogniem. Zdjął plik koców z przedniej 
szyby, które zasłaniały mu pole widzenia, i sięgnął do przycisku ogniowego, by 
go wyłączyć. I nagle zobaczył bezzałogowy bombowiec! 
Walił się z niebios w dół prawie wprost na niego. Z drzwi kadłuba wydobywały się 
resztki płomieni, a za ogonem ciągnął się wielki pióropusz dymu. 
Jeśli nie wykona jakiegoś manewru, to zderzy się z bombowcem. Ręce Jonnie'ego 
runęły na konsolę. Bombowiec przeleciał tak blisko, że zawirowane powietrze aż 
odrzuciło samolot w bok. 
I nagle wykwitł w górę olbrzymi gejzer wody mający dwieście stóp wysokości. 
Samolot bojowy zatoczył się od tego nowego ciosu. 
Woda? Woda! 
Jonnie odetchnął z ulgą. A więc nie byli jeszcze nad Szkocją, byli jeszcze nad 
morzem. 
Woda! Zaraz w nią wpadnie. Zdawał sobie sprawę, że ciśnienie zewnętrzne 
uniemożliwi mu otwarcie drzwi. A ten samolot bojowy nie utrzyma się na 
powierzchni ani przez chwilę. 
Walnął pięściami w zamki do otwierania obu bocznych okien. Popatrzył na konsolę. 
Co by tu nacisnąć, by zatrzymać opadanie samolotu? 
Samolot bojowy rąbnął o powierzchnię morza. 
Wstrząs uderzenia znów pozbawił go przytomności. Ale za chwilę otrzeźwiła go 
fala najzimniejszej wody, jaką kiedykolwiek czuł na swej skórze. Szczypiąco 
zimna woda, zimniejsza w dotyku od lodu. I waliła się na niego huczącymi 
strumieniami z obu stron. 
Zaczął mocować się z olbrzymim, ważącym dziesięć funtów zwalniaczem pasa 
bezpieczeństwa Psychlosów. Wydawało mu się, że wszystko rusza się jak na 
zwolnionym filmie. Odwinął się z pasa. 
Woda stawała się coraz ciemniejsza. Samolot bojowy musiał bardzo prędko tonąć. 
Czy on znowu zemdlał? 
Woda przestała wdzierać się do środka. "Przynajmniej samolot już nie wiruje" - 
pomyślał apatycznie Jonnie. 
Ogarnął go nagły przypływ energii. Klęknął na fotelu i odepchnął na bok 
pływający koc. Ten gest uświadomił mu, że przecież nie było nikogo, kto by go 
uratował. Nie można było żyć zbyt długo w takiej zimnej wodzie. 
Bardziej odruchowo niż intencjonalnie przelazł przez okno i zaczął wypływać do 
góry. Butle powietrzne ciągnęły go na powierzchnię. Woda przedostała się do 
maski powietrznej, zmywając zakrzepłą krew z wewnętrznej części wizjera. Woda 
stawała się coraz bardziej jasnozielona. Potem zaś o jego głowę zaczęły rozbijać 
się bryzgi deszczu. Deszcz! 
Gdy tak pływał z twarzą do góry, miał wrażenie, że morze wokół niego było 
panoramą miotających się, miażdżących fal nakrapianych deszczem. Dzika sceneria. 
Zimno zaczęło go przenikać aż do szpiku kości. 
Zdawał sobie sprawę, że znów ogarniały go halucynacje. Gdy fale zalewały i 
odsłaniały mu uszy, miał wrażenie, że słyszy jakieś głosy. Zawsze mówiono, że 
umierający ludzie często słyszeli wołające ich głosy anielskie. Wiedział, że był 
bardzo bliski śmierci. 
Jeszcze większe złudzenia. Pełne nadziei myślenie zawsze prowadziło do 
fałszywych przywidzeń. Było to coś, co bardzo by chciał naprawdę zobaczyć, lecz 
co w rzeczywistości nie miało miejsca. Ale zamglony przez wodę widok nie znikał. 
Coś uderzyło go w maskę twarzową. Lina? Oprzytomniał nieco. Zdawało mu się, że 
Dunneldeen stoi na drabinie sznurowej o niecałe cztery stopy od niego. Zalewany 
i odsłaniany przez fale Dunneldeen! 
Jonnie czuł, jak jego ramiona oplątuje lina bezpieczeństwa. Lina się naprężyła. 
Woda przestała mu zalewać uszy. To był naprawdę Dunneldeen! Dunneldeen, który 
się uśmiechał, pomimo że wciąż oblewały go fale morskiej wody toczące się wokół 
drabiny. 
- No chodźże, chłoptasiu! - mówił Dunneldeen. - Trzymaj się tylko liny, a już 
oni wciągną cię do samolotu. Ta woda jest ciut za zimna, żeby w niej pływać. 
15 
1
Przelotne wspomnienia wyłaniające się z ciemności. Niejasne poczucie obecności 
na pokładzie samolotu i lądowania. I kogoś, kto łyżką karmił go rosołem. Potem 
nosze podczas deszczu padającego na koce. Pokój o ścianach z kamienia. Różne 
twarze. Prowadzone szeptem rozmowy. Wspomnienia jak przez mgłę innych noszy, 
innego samolotu. I bólu w ramieniu. Zapadł się z powrotem w ciemność. Wydawało 
mu się, że znów był w bezzałogowym bombowcu. Otworzył oczy. Zobaczył twarz 
Dunneldeena. Wciąż jeszcze musiał być w morzu. Ale nie, było mu już ciepło. 
- Wraca do przytomności! - powiedział ktoś cicho. Wkrótce będziemy mogli go 
operować. 
Otworzył oczy i zobaczył buty i spódniczki. Mnóstwo butów i spódniczek stojących 
wokół tego, na czym leżał. 
Silniki samolotu? Znajdował się w samolocie. 
Obrócił nieco głowę i poczuł ból. Znów zobaczył twarz Dunneldeena. 
Jonnie zorientował się, że leżał na czymś w rodzaju stołu. Znajdował się w 
samolocie, w pasażerskim samolocie. Po lewej stronie stał wysoki siwy mężczyzna 
w białym fartuchu. Mnóstwo starszych Szkotów stało po prawej stronie. Czterech 
młodych Szkotów siedziało na ławie. Za doktorem znajdował się inny stół, na 
którym leżały jakieś błyszczące przedmioty. 
Dunneldeen siedział obok niego, a pomiędzy ramieniem Jonnie'ego i Dunneldeena 
rozciągała się rurka z czymś w rodzaju pompki. 
- Co to? - wyszeptał Jonnie, pokazując - a raczej starając się pokazać - rurkę. 
- Transfuzja krwi - odparł Dunneldeen. 
Zdawał sobie sprawę, że musi być bardzo ostrożny w swych wypowiedziach. 
Uśmiechał się, choć był zmartwiony. Ale trzeba było robić dobrą minę. 
- Chłoptasiu, jesteś szczęściarzem. Właśnie otrzymujesz królewską krew 
Stewartów, co stawia cię wśród bezpośrednich spadkobierców - zaraz po mnie, 
oczywiście - praw do tronu Szkocji. 
Doktor dawał znaki Dunneldeenowi, by się nie wysilał. Wszyscy wiedzieli, że 
Jonnie może umrzeć, że szanse jego wyzdrowienia były nikłe przy dwóch złamaniach 
czaszki, innych uszkodzeniach ciała i ogólnym szoku. Oddech Jonnie'ego był zbyt 
płytki. W podziemnym szpitalu, w którym od wieków przeprowadzano różne operacje, 
i w kraju, w którym urazy czaszki były na porządku dziennym, doktor widział 
wielu umierających z powodu znacznie mniejszych obrażeń niż w przypadku 
Jonnie'ego. Spoglądał więc w dół na tego wielkiego przystojnego chłopca z pewnym 
żalem. 
- To jest doktor MacKendrick. Zajmie się tobą i wszystko będzie w porządku - 
odezwał się Dunneldeen. - Zawsze musisz się wyróżniać, Jonnie. Większość 
zadowoliłoby się jednym złamaniem czaszki. Ale nie ty, chłoptasiu, ty musiałeś 
mieć dwa! mówił z uśmiechem. - Zanim się obejrzysz, będziesz się czuł jak 
skowronek. 
Dunneldeen sam chciał w to uwierzyć. Twarz Jonnie'ego nosiła znamiona śmierci. 
- Może powinienem był czekać na ciebie w bombowcu, jeśli byłeś już tak blisko - 
wyszeptał Jonnie. 
Starsi Szkoci aż sapnęli z niedowierzaniem. Szef Klanu Fearghusów wystąpił do 
przodu. 
- No, no, MacTyler. Ten oszalały obiekt rozbił się zaledwie o milę od Cape 
Wrath. Był już prawie nad nami. 
- Jak mnie znaleźliście? - szepnął Jonnie. 
- Chłoptasiu - odparł Dunneldeen - ten bombowiec jak płomienista rakieta śmignął 
w górę na dziesięć tysięcy stóp i oświetlił płomieniem chyba całą Szkocję. I tak 
to ciebie wykryliśmy. 
Szef Klanu Argyllów zamruczał: 
- To nie zgadza się z tym, coś nam opowiadał, Dunneldeen. Powiedziałeś, że ktoś 
z was wykrył mały obiekt na wodzie, a dopiero potem zobaczył samolot i 
wydobywający się z niego płomień. 
Dunneldeen był bardzo opanowany. 
- W tym wydaniu ta historia znacznie lepiej brzmi i tak historyk ją opisze. 
Zapalił ogień ostrzegawczy na niebie! 
Inni szefowie klanów kiwnęli zdecydowanie głowami. W taki właśnie sposób trzeba 
to opisać. 
- Jaki dziś dzień? - wyszeptał Jonnie. 
- Dzień dziewięćdziesiąty piąty. 
Jonnie był trochę zdziwiony. Czyżby stracił gdzieś dwa dni? Gdzie wtedy był? 
Gdzie przebywał? Dlaczego? 
Doktor dojrzał jego zdziwienie. Widział to już wielokrotnie przedtem przy 
obrażeniach głowy. Ten młody człowiek stracił rachubę czasu. 
- Musiano na mnie czekać - powiedział. - Nie było mnie w tym momencie w 
Aberdeen. A potem musieliśmy określić twoją grupę krwi i znaleźć kogoś z taką 
samą grupą. Przykro mi, że zajęło to tyle czasu. Ale musieliśmy również 
wyprowadzić cię z szoku, ogrzać. 
Potrząsnął smutno głową i dodał: 
- Trzeba się szybko tobą zająć. Innymi będę się zajmował, kiedy już dolecimy do 
szpitala. 
Zdenerwowało to trochę Jonnie'ego. 
- Czy wielu Szkotów zostało rannych? Nie powinniście byli odkładać tego z mego 
powodu, jeśli już mieliście doktora. 
- Ależ nie - rzekł Szef Cameronów - doktor Allen, który jest ekspertem od 
oparzeń, został tam wysłany już przed dwoma dniami. 
- Dwudziestu jeden rannych, z tobą włącznie - dodał Dunneldeen. - Tylko dwóch 
zmarło. Bardzo małe straty w ludziach. Wszyscy pozostali wrócą do zdrowia. 
- Kto to jest? - zapytał Jonnie szeptem, robiąc słaby ruch dłonią w kierunku 
czterech siedzących na ławie młodych mężczyzn. 
- Ach, ci - odparł Dunneldeen - to są członkowie Światowej Federacji 
Zjednoczenia Rasy Ludzkiej. Pierwszy z nich to MacDonald, który zna rosyjski. 
Drugi z nich to Argyll mówiący po niemiecku... 
Ale byli oni tam z zupełnie innego powodu. Mieli bowiem tę samą co Jonnie grupę 
krwi i czekali na wszelki wypadek, gdyby zaszła potrzeba dalszych transfuzji. 
- A dlaczego jestem na pokładzie samolotu? - wyszeptał Jonnie. 
Nie bardzo chcieli odpowiedzieć na to pytanie. Doktor nakazał, żeby tego młodego 
człowieka niczym nie denerwować. Wieźli go samolotem, który zmierzał w kierunku 
olbrzymiej podziemnej bazy obronnej w górach. Ciągle istniało prawdopodobieństwo 
kontrataku Psychlosów. Wcale bowiem nie wiedzieli, czy wysłanie bomb na -Psychlo 
zakończyło się sukcesem czy fiaskiem. Bracia Chamco powiedzieli im, że wokół 
rejonu transfrachtu na Psychlo rozpięty jest ekran siłowy i że wcześniejszy 
odrzut był dowodem, iż ekran ten zdołał się zamknąć. Powiedzieli im także, że 
zwykła sól kuchenna całkowicie neutralizuje śmiercionośny gaz Psychlosów. Angus 
dostarczył do starej bazy wentylatory kopalniane i ze znalezionej soli zaczęto 
dorabiać do nich filtry powietrzne. W tym samym czasie grupa podekscytowanych i 
przestraszonych Rosjan doprowadzała do porządku starą bazę, a pastor pogrzebał 
zabitych. Nie chcieli więc zostawić gdzie indziej Jonnie'ego i wieźli go do 
bezpiecznej bazy. 
Dunneldeen mu odpowiedział: 
- Co? A dlaczego nie miałbyś być na pokładzie samolotu? Czyżbyś nie chciał wziąć 
udziału w celebracji zwycięstwa? Nie możemy na to pozwolić! 
Pomagający Dwightowi w kabinie Szkot podszedł do Dunneldeena i szepnął mu coś do 
ucha. Ciągnął za sobą mikrofon z długim przewodem, który był podłączony pod 
planetarny zakres radionadajnika. 
Dunneldeen zwrócił się do Jonnie'ego. 
- Chcą usłyszeć twój głos, by upewnić się, że żyjesz. 
- Kto? - zapytał Jonnie. 
- Baza, ludzie. Po prostu powiedz cokolwiek na temat swego samopoczucia - 
powiedział Dunneldeen, przysuwając mikrofon bardzo blisko do ust Jonnie'ego. 
- Czuję się dobrze - wyszeptał Jonnie. Stwierdził jednak, że powinien bardziej 
się wysilić. 
- Po prostu czuję się dobrze. - Spróbował mocniejszym głosem. 
Dunneldeen oddał mikrofon Szkotowi, który zawahał się przez moment, czy słowa 
Jonnie'ego poszły w eter. Ale Dunneldeen odprawił go machnięciem ręki. 
- Słyszę inne samoloty - szepnął Jonnie. 
Dunneldeen spojrzał na doktora pytającym wzrokiem, a gdy ten kiwnął potakująco, 
pomógł Jonnie'emu odwrócić głowę. Jonnie zobaczył po obu stronach po pięć 
eskortujących ich samolotów uformowanych w eszelon. 
- To twoja eskorta - powiedział Dunneldeen. 
- Moja eskorta? - szepnął Jonnie. - Ale dlaczego? 
W tym momencie doktor dał znak, aby już nie męczyć rannego. Już i tak zbyt długo 
trwała ta rozmowa. Samolot nie miał żadnych drgań, lot był bardzo gładki. 
Pacjent wyszedł z szoku. Bardzo chciałby być w swej grocie operacyjnej, ale inni 
nie chcieli zostawić tam tego młodego człowieka. A i on sam, choć usłyszał tylko 
małą cząstkę tego, co dokonał Jonnie, podzielał obawy Szkotów. 
- Jeżeli tylko to wypijesz - powiedział doktor - to wszystko stanie się 
łatwiejsze. 
Zbliżył kubek do ust Jonnie'ego. Była w nim whisky zmieszana z silnie 
odurzającymi ziołami. Wkrótce potem ból zmniejszył się i Jonnie miał uczucie, 
jakby pływał. 
Doktor poprosił, by wszyscy zamilkli. W ręku trzymał trepan. Mózg Jonnie'ego był 
uciskany w trzech, a nie w dwóch miejscach i trzeba było usunąć przyczyny 
ucisku. 
Dunneldeen udał się do kabiny, by pomóc Dwightowi. Rzucił okiem na eskortę. 
Większość samolotów miała tylko jednego pilota. Każdy z nich zmiótł z 
powierzchni ziemi przydzielone mu zagłębie, a następnie przylecieli tu, gdy ich 
wezwał przez radio do wykonania zmasowanego lotu patrolowego na północ od 
Szkocji. Wszyscy powinni już odlecieć do domu, ale żaden z nich nie chciał nawet 
o tym słyszeć. Razem ze szkocką grupą bojową wybrali się na południe i w 
zagłębiu Kornwalii zdobyli więcej samolotów po zlikwidowaniu kilku Psychlosów, 
którzy tam jeszcze się wałęsali. Ci wszyscy, których nie odwołano pilnie do 
innych obowiązków, siedzieli i czekali na wieści o Jonnie'em. A teraz 
eskortowali go do domu. 
- Lepiej powiedz im, że z chłopcem wszystko w porządku rzekł Dwight. - Co dwie 
lub trzy minuty dopytują się o niego. To samo robi Robert Lis. Potrzeba jednego 
człowieka, żeby tylko obsługiwał radio! 
- Wcale nie jest z nim dobrze - odparł Dunneldeen. Dwight spojrzał na 
Dunneldeena. Czyżby młody książę płakał? Jemu samemu też się zbierało na płacz. 
2
Przez trzy dni Jonnie był nieprzytomny. 
Przetransportowano go do starodawnej podziemnej bazy wojskowej w Górach 
Skalistych, która miała przygotowane filtry solne na wypadek, gdyby nastąpił 
nagły kontratak z planety Psychlo. 
Kompleks szpitalny był bardzo rozległy. Cały wyłożony białymi kafelkami. 
Rosjanie doprowadzili go do porządku, a pastor pochował rozpadające się zwłoki. 
W szpitalu było piętnastu rannych Szkotów, wliczając w to Thora i Glencannona. 
Oddzieleni byli od Jonnie'ego o kilka sal, ale od czasu do czasu można ich było 
usłyszeć, szczególnie gdy szef kobziarz urządzał dla nich popołudniowy koncert. 
Doktor Allen i doktor MacKendrick zwolnili już pięciu z nich, czujących się 
względnie dobrze, a z pewnością zbyt niespokojnych i niecierpliwych, by pozostać 
w bezczynności, gdy tyle różnych rzeczy działo się gdzie indziej. 
Chrissie w ogóle nie odchodziła od łóżka Jonnie'ego. Przez cały czas go 
pielęgnowała. Podniosła się, gdy doktor i Angus MacTavish weszli do sali. 
Zdawało się, że są źli na siebie, więc Chrissie miała nadzieję, że zaraz sobie 
pójdą. MacKendrick położył dłoń na czole Jonnie'ego i stał tak przez moment, 
patrząc na jego popielatą twarz. Potem zaś obrócił się do Angusa, robiąc ręką 
wymowny ruch, jakby chciał powiedzieć: "Widzisz?" Oddech Jonnie'ego był bardzo 
płytki. 
Przed trzema dniami Jonnie się obudził i szepnął jej, by wezwała do sali 
pilnującego go Szkota. Pełnił on przed drzwiami wartę z karabinem szturmowym i 
blokował drogę chętnym do odwiedzenia Jonnie'ego, który powinien mieć teraz 
absolutny spokój. Chrissie wprowadziła go do środka i patrzyła zaniepokojona, 
jak Jonnie szeptał długą wiadomość dla Roberta Lisa, a wartownik przysuwał mu 
blisko do ust mikrofon rejestratora obrazów. Wiadomość dotyczyła tego, że gdyby 
na niebie pojawił się inny bombowiec bezzałogowy z gazem, to można go będzie 
prawdopodobnie zastopować przez posadzenie na jego grzbiecie trzydziestu 
bezpilotowych samolotów zwiadowczych, zablokowaniu ich uchwytów magnetycznych i 
nastawieniu silników na odwrotne koordynatory, co spowoduje spalenie silników 
bombowca. Chrissie nic z tego nie zrozumiała, natomiast wyraźnie widziała, że z 
każdą chwilą Jonnie coraz bardziej słabnie. Wreszcie stracił przytomność. Gdy 
wartownik wrócił po jakimś czasie oświadczając, że Sir Robert przesyła 
podziękowania Jonnie'emu, Chrissie była wręcz zła na niego. 
Ten sam wartownik był na straży, gdy do pokoju wszedł doktor MacKendrick wraz z 
Angusem. Chrissie przyrzekła sobie. że musi go przekonać na przyszłość, kogo ma 
wpuszczać. Doktora MacKendricka - tak, Angusa - zdecydowanie nie! 
MacKendrick i Angus wyszli. Wartownik zamknął za nimi drzwi. 
- Zobacz! - powiedział MacKendrick, wprowadzając Angusa do dużego pomieszczenia 
obok. - Maszyny, maszyny, maszyny! To był kiedyś znakomicie zarządzany i 
wyposażony szpital. Te wielkie maszyny, tam, naprzeciw - widziałem je w 
starodawnych książkach - były nazywane "aparatami na promienie X". Była taka 
nauka, która nazywała się radiologią. 
- Radiacja?! - zawołał Angus. - Nie, człowieku! Radiacja służy do zabijania 
Psychlosów. Jesteś chyba stuknięty! 
- Te maszyny pozwalają ci na wejrzenie do wnętrza ciała i wykrycie, co jest nie 
w porządku. Są one bezcenne. 
- Te maszyny - odparł ze złością Angus - były napędzane elektrycznością! A jak 
ci się zdaje, dlaczego oświetlamy tę bazę lampami górniczymi? 
- Musisz je uruchomić! - zawołał MacKendrick. 
- Nawet gdyby mi się to udało, to widzę, że mają one rurki wypełnione gazem, 
który ma ponad tysiąc lat. A my nie mamy takiego gazu, a choćbyśmy nawet mieli, 
to i tak nie moglibyśmy napełnić nim tych rur! Człowieku, jesteś stuknięty! 
MacKendrick rzucił mu pełne wściekłości spojrzenie. 
- Coś Jonnie'emu uciska mózg! A ja nie mogę przecież w nim grzebać skalpelem. 
Nie mogę zgadywać! Nie w przypadku Jonnie'ego MacTylera! Ludzie by mnie 
zaszlachtowali! 
- Chcesz więc zajrzeć do jego głowy? - powiedział Angus. To dlaczego od razu 
tego nie powiedziałeś? 
I Angus poszedł sobie, mrucząc coś na temat elektryczności. 
Dyżurnemu pilotowi w heliporcie powiedział, że musi jak najszybciej dostać się 
do centralnej bary. Pilotów było niewielu i po prostu zamęczano ich. Latali do 
wszystkich części świata i stworzyli coś w rodzaju międzynarodowej linii 
lotniczej, która zaczynała odwiedzać każdą pozostałą przy życiu grupę ludzi na 
całej planecie przynajmniej raz w tygodniu. Przewozili Koordynatorów Światowej 
Federacji oraz szefów i przywódców plemiennych. Szkolono nowych pilotów, ale na 
razie było ich tylko trzydziestu plus dwóch w szpitalu. Taka zdawkowa prośba, 
nawet od Szkota, nawet od członka grupy bojowej, nie odniosłaby wielkiego 
skutku. Wszystkie podróże z podziemnej bazy na teren byłej kopalni odbywały się 
zazwyczaj pojazdami naziemnymi. Ale kiedy Angus powiedział, że chodzi o 
Jonnie'ego, dyżurny pilot oświadczył, że to zupełnie co innego i że załatwi mu 
samolot. 
Z niezłomnym postanowieniem Angus udał się do tej części kopalni, w której 
trzymano pojmanych Psychlosów. Starą bursę uszczelniono i wypełniono gazem do 
oddychania. Znajdowali się w niej - pod czujną strażą - ci Psychlosi, którzy nie 
zgodzili się na lojalną współpracę z ludźmi. Było ich prawie sześćdziesięciu z 
różnych odległych zagłębi, gdzie oddali się do niewoli. Terla trzymano osobno. 
Angus nałożył maskę i szkocki wartownik wpuścił go do środka. Panował tam 
półmrok, a ogromni Psychlosi siedzieli dookoła w pozach pełnych rozpaczy. Żaden 
z nich nie mógł nigdzie się ruszyć bez wartownika. Jeńcy wciąż czekali na 
kontratak z Psychlo i nie chcieli współpracować z ludźmi. 
Szkocki inżynier odnalazł Kera i zapytał go, czy zna jakiś przyrząd górniczy, za 
pomocą którego można by wejrzeć w głąb ciała stałego. Ker wzruszył ramionami. 
Angus powiedział mu, dla kogo potrzebny jest przyrząd. Ker siedział przez chwilę 
w zamyśleniu w swych bursztynowych oczach, obracając w łapach złotą obrączkę. 
Potem nagle jeszcze raz zapytał, dla kogo to ma być, po czym poderwał się z 
podłogi i zażądał, żeby Angus dał mu eskortę oraz maskę do oddychania. 
Ker zszedł w dół do warsztatów i wygrzebał w magazynie dziwny przyrząd. 
Wyjaśnił, że używano go do analizy strukturalnej próbek minerałów oraz do 
wyszukiwania pęknięć krystalicznych w metalach. Pokazał Angusowi, jak się go 
obsługuje. Rurę emanującą umieszcza się pod badanym obiektem i odczytuje wyniki 
na górnym ekranie. Był tam też czytnik śladowego aparatu samopiszącego, który 
wykazywał obecność metali w stopach lub skałach. Przyrząd ten pracował na 
zasadzie tak zwanej emanacji pola subprotonowego, które było wzmacniane w dolnej 
rurze, indukowało się przechodząc przez próbkę i dawało odczyt na górnym 
ekranie. Przyrząd pochodził z Psychlo, był duży i ciężki, więc Ker musiał 
zanieść go do samolotu. Wartownik odprowadził Kera z powrotem do aresztu, a 
Angus wrócił do bazy wojskowej. 
Wypróbował przyrząd na paru kotach, które trzymano do tępienia szczurów, i koty 
po tym zabiegu były całkiem żwawe. Kontury ich czaszek rysowały się na ekranie 
bardzo wyraźnie. Wypróbował go na jednym ze Szkotów, który zgłosił się na 
ochotnika, i wykrył w jego ramieniu kawałek kamienia pozostały tam po wypadku 
górniczym. Szkot - jak się zdawało - również czuł się świetnie po tym zabiegu. 
Około czwartej po południu zaczęli prześwietlać Jonnie'ego. O czwartej 
trzydzieści mieli trójwymiarowe zdjęcie czaszki i papier śladowy z aparatu 
samopiszącego. 
Znacznie uspokojony doktor MacKendrick pokazał je Angusowi. 
- Kawałek metalu! Widzisz go? Drzazga metalowa tuż pod jednym z otworów 
trepanacyjnych. Chwała Bogu! Zaraz przygotujemy go do operacji i wkrótce 
wyciągnę tę drzazgę skalpelem! 
- Metal? - wykrzyknął Angus. - Skalpel? Nie, w żadnym wypadku! Nie śmiej go 
nawet dotknąć! Zaraz tu wrócę! 
W piętnaście minut później, z fruwającą za nim taśmą papieru śladowego z aparatu 
samopiszącego, Angus wpadł do pomieszczenia w jednej z uszczelnionych i 
wypełnionych gazem do oddychania kopuł, w której bracia Chamco pilnie próbowali 
pomagać Robertowi Lisowi w przywracaniu porządku. Angus podsunął zapisaną taśmę 
pod ich kościste nosy. 
- Co to za metal? 
Bracia Chamco przypatrzyli się zawijasom zapisu śladowego. 
- Daminit żelazawy - stwierdzili. - Bardzo mocny stop na podpory. 
- Czy ma właściwości magnetyczne? - zapytał Angus. 
Bracia Chamco odparli twierdząco. 
Tuż przed szóstą godziną wieczorem Angus był z powrotem w szpitalu. Pod pachą 
niósł dopiero co przez siebie wykonaną cewkę elektromagnetyczną. Miała ona 
specjalne uchwyty na dłonie. 
Angus pokazał MacKendrickowi, jak się nią posługiwać, a doktor określił 
najlepszą trasę wyciągnięcia drzazgi, tak by jak najmniej uszkodzić tkankę 
mózgową. 
W parę minut później mieli w dłoniach wyciągniętą przez magnes szeroką drzazgę. 
Później, po bardziej szczegółowej analizie, bracia Chamco zidentyfikowali ją 
jako kawałek wspornika płozy samolotu bojowego, który "musiał być bardzo lekki i 
bardzo mocny". 
Jonnie wciąż jeszcze nie odzyskał sił na tyle, by opowiedzieć komukolwiek, czego 
dokonał w bezzałogowym bombowcu, więc Chrissie wyprosiła z sali historyka, który 
koniecznie chciał się tego dowiedzieć. A zatem, nadal było tajemnicą, w jaki 
sposób kawałek drzazgi ze wspornika mógł wbić się w głowę Jonnie'ego. Chrissie 
była już zupełnie odprężona. Gorączka choremu zaczęła wyraźnie spadać, oddech 
się poprawił i Jonnie zaczął nabierać kolorów. 
Następnego ranka Jonnie odzyskał pełną przytomność, uśmiechnął się do Chrissie i 
MacKendricka, a potem zapadł w spokojny sen. Radio planetarne natychmiast 
zaczęło rozpowszechniać tę wiadomość. Życiu Jonnie'ego już nie zagrażało 
niebezpieczeństwo. 
Szef kobziarzy zebrał cały zespół kobz i bębnów i zaczął paradować wokół bazy 
tuż za posłańcami, którzy krzykiem przekazywali nowinę grupom roboczym. W górę 
strzeliły płomienie ognisk świątecznych rozpalanych nie tylko w bazie, ale i w 
innych rejonach świata, a Koordynator z Andów przysłał wiadomość, że przywódcy 
pewnych narodów, które tam odnaleziono, ogłosili ten dzień dorocznym świętem i 
zapytywali, czy mogą teraz przybyć do Jonnie'ego, by mu podziękować. Dyżurny 
pilot samolotu stacjonującego w Górach Księżycowych w Afryce musiał prosić o 
pomoc obu Koordynatorów i przywódców tej małej kolonii, gdyż nie mógł w ogóle 
wystartować z powodu tłumu świętujących i wiwatujących ludzi. Po ogłoszeniu tej 
wiadomości trzeba było zdublować liczbę operatorów radiowych bazy, by mogli 
nadążyć z odbieraniem lawiny depesz gratulacyjnych. 
A Robert Lis po prostu chodził sobie dookoła i uśmiechał się do każdego. 
3
Gdy dni zaczęły przeradzać się w tygodnie, dla członków Rady stało się 
oczywiste, że Jonnie'ego dręczy jakaś myśl. Rada, do której początkowo wchodził 
pastor, kierownik szkoły, historyk i Robert Lis, powiększyła się teraz o kilku 
Szefów Klanów, którzy w Szkocji pozostawili swoich zastępców. 
Jonnie uśmiechał się do nich z łóżka i odpowiadał na pytania, ale oczy miał 
posępne i markotne. Chrissie próbowała nie dopuszczać ich zbyt często do 
Jonnie'ego, a gdy przeciągali wizytę, denerwowała się. 
Część Rosjan i część Szwedów odbudowywała niektóre budynki Akademii, gdyż 
rozpaczliwie potrzebowano pilotów. Do czasu odbudowy starodawnego budynku 
kapitolu w Denver Rada urzędowała w jednym z pokojów Akademii. Było stąd blisko 
zarówno do centralnej bazy górniczej, jak i do podziemnej bazy i wojskowej, więc 
tu urządzono też ich kwatery. 
Na jednym ze spotkań Rady Robert Lis chodził tam i z powrotem po pokoju, aż mu 
się spódnica zadzierała przy każdym nawrocie. Miecz miał zatknięty ciasno za 
starym pasem oficerskim, przy którym również umocowany był rewolwer typ Smith 
and Wesson. Chodził i stukał pięścią w krzesła. 
- Coś go gnębi. To nie jest ten sam Jonnie. 
- A może myśli, że to my robimy coś nie tak? - rzekł Szef Klanu Fearghusów. 
- Nie, nie, to nie to - odparł Robert Lis. - W jego wyrazie twarzy nie ma ani 
krzty krytycyzmu dla nikogo. Wydaje się, że po prostu... coś go gnębi. 
Pastor chrząknął. 
- Może boli go ramię? Nie bardzo przecież może jeszcze ruszać prawą ręką i nie 
może jeszcze chodzić. Poza tym przeżył straszne chwile, był zdany tylko na 
własne siły, został ranny. Nie mam pojęcia, jak zdołał to wszystko wytrzymać. I 
ten pobyt w klatce, wcześniej... Zbyt dużo od niego wymagacie, panowie, i zbyt 
prędko. To silny charakter i dlatego głęboko wierzę... 
- Może martwi się możliwością kontrataku Psychlosów? wszedł mu w słowo Szef 
Klanu Argyllów. 
- Musimy jakoś podnieść go na duchu - powiedział Szef Klanu Fearghusów. - Bóg 
jeden tylko wie, jak bardzo jesteśmy zaabsorbowani sprawami planety. 
Była to prawda. Światowa Federacja do Spraw Zjednoczenia Rasy Ludzkiej została 
sformowana z tych wszystkich, których Jonnie nie zakwalifikował do zabieranej do 
Ameryki grupy. Około dwustu młodych i pięćdziesięciu starszych Szkotów dobrze 
rozpoczęło swoją pracę. W dwóch niebezpiecznych, lecz zakończonych sukcesem 
rajdach do miejscowości Oksford i Cambridge, w których niegdyś mieściły się 
starodawne uniwersytety, uzyskali książki do nauki języków oraz kupę materiałów 
na temat innych krajów. Wydedukowali, gdzie jeszcze mogły zachować się 
wyizolowane grupy ludzi, i sformowali po jednej grupie własnej na każdy język, 
który wciąż jeszcze mógł być w użyciu. 
Praktyka potwierdziła słuszność ich wyboru, a posiniaczone linijką dłonie 
świadczyły o pilności studiów. Nazywali siebie "Koordynatorami" i wnosili 
istotny wkład w konsolidację odszukiwanych na całym świecie grup ludzi. 
Bieżące szacunki stwierdzały, że na Ziemi zachowało się blisko trzydzieści pięć 
tysięcy ludzi. Była to zadziwiająca liczba i - jak stwierdziła Rada - zbyt 
wielka, by mogła Zaludnić jedno tylko miasto. W skład grup wchodzili potomkowie 
tych, którzy kiedyś schronili się w górach, w naturalnych fortecach, gdzie ich 
przodkowie kopali rudę jak w przypadku Gór Skalistych. Niektórzy z nich znaleźli 
się na dalekiej północy, którą Psychlosi w ogóle się nie interesowali, a 
niektórzy byli po prostu przeoczeni przez Psychlosów. 
Podstawowym obowiązkiem Rady było teraz zachowanie plemiennych i lokalnych 
rządów i zwyczajów oraz tworzenie systemu klanowego, przez mianowanie lokalnych 
przywódców na Szefów Klanów. Koordynatorzy rozgłaszali nowiny i wszędzie byli 
chętnie widziani, a ich praca przynosiła widoczne efekty. 
Ciężko pracujący piloci przywozili ze wszystkich stron Szefów oraz gości. Gdy 
liczba chętnych do podróży była zbyt duża, wówczas zwyczajnie oświadczali im, by 
poczekali do następnego tygodnia i wszystko było w porządku. 
Ale wciąż jeszcze nie było postępu w konsolidacji rasy ludzkiej. Kontrola 
lokalnych plemion często była za słaba. Część z nich zachowała umiejętność 
czytania i pisania, część zaś nie. Większość z nich była biedna, na wpół 
zagłodzona, obszarpana. Ten jeden niewiarygodny fakt, że po ponad tysiącletniej 
niewoli uwolniono się - choć prawdopodobnie tylko czasowo - od Psychlosów, 
jednoczył ich we wspólnej nadziei. Kiedyś patrzyli ze swych gór na ruiny miast, 
których nie mogli odwiedzać, spoglądali na żyzne równiny i wielkie stada, z 
których nie mogli mieć żadnej korzyści. Przygnębieni nie widzieli żadnej 
przyszłości dla swojej ginącej rasy. I wtedy nagle zjawili się ludzie z nieba 
mówiący ich językiem i opowiadający o nadzwyczajnych czynach bohaterskich innych 
ludzi, którzy walczyli takze o ich wolność. Przynieśli im nadzieję i ponownie 
zaszczepili dumę z własnej rasy. 
Zaakceptowali oni istnienie Rady. Dołączyli się do niej i komunikowali z nią za 
pomocą radioodbiorników umieszczonych często w chatach lub wręcz na skałach. 
Wszyscy zadawali zawsze to samo pytanie. Czy Jonnie MacTyler, o którym mówili 
Koordynatorzy, także był w Radzie? Tak, był. Dobrze, żadnych dalszych pytań. 
Ale Rada dobrze wiedziała, że Jonnie nie brał teraz aktywnego udziału w jej 
pracy. Niezależnie od politycznej ważności tego faktu każdy z członków Rady 
osobiście niepokoił się o Jonnie'ego. 
A na świecie działy się najróżniejsze rzeczy, o większości których Rada nie była 
nawet informowana. Ludzie odbywali dalekie podróże. Grupa ludzi z Ameryki 
Południowej w workowatych spodniach i skórzanych płaskich kapeluszach, kręcąc 
nad sobą lassa i jeżdżąc konno prawie tak dobrze, jak swego czasu Jonnie, 
wymaszerowała nagle z jednego z samolotów wraz ze swymi kobietami. Ludzie ci 
przy pomocy swojego szkockiego, mówiącego po hiszpańsku Koordynatora 
oświadczyli, że są gauczami, że znają się na bydle - choć dopiero zobaczą, co 
się da zrobić z bawołami - i że zajmą się hodowlą wielkich stad bydła, żeby 
ludzie z bary głównej i bazy wojskowej byli należycie odżywiani. Pojawiło się 
dwóch Włochów z Alp i przejęło w swe ręce gospodarkę żywnościową, zawarłszy 
przedtem przymierze ze starymi kobietami. Przybyło pięciu Niemców ze Szwajcarii 
i otworzyło w Denver duży warsztat regeneracji i konserwacji najróżniejszego 
sprzętu domowego. Trzeba było dodatkowo utworzyć powietrzną linię transportu 
towarów, co jeszcze bardziej obciążyło i tak już przeciążonych pracą pilotów. 
Pojawiło się trzech Basków, którzy po prostu zaczęli wyrabiać obuwie. Wystąpiła 
tu jednak nieprzewidziana trudność, gdyż język Basków został przez Koordynatorów 
przeoczony i szewcy ci musieli jednocześnie uczyć się angielskiego i psychlo i 
wyrabiać obuwie ze skór, które południowi Amerykanie dostarczyli im na uroczyste 
otwarcie warsztatu. Przybywało też wielu innych ludzi. 
Każdy chciał w czymś pomóc i po prostu pomagał. 
- Nie mamy nad tym żadnej kontroli - powiedział Robert Lis pewnego dnia do 
Jonnie'ego w jego szpitalnym pokoju. 
- A dlaczego mielibyśmy ich kontrolować? - spytał Jonnie, uśmiechając się blado. 
Historyk poza sprawozdaniem Jonnie'ego na temat bezzałogowego bombowca, które 
było zbyt zwięzłe, by można je było nazwać historią, ugrzązł na dobre w 
zbieraniu historii plemiennych z tysiąca ostatnich lat. Koordynatorzy przysyłali 
mu wszelkie materiały na ten temat i biedny historyk nie był w stanie nawet 
utrzymać ich w porządku. Pomagało mu kilku Chińczyków o poważnych oczach, którzy 
przybyli ze swych górskich kryjówek, lecz mimo że z zacięciem uczyli się 
angielskiego, nie było z nich jeszcze zbyt wielkiego pożytku. 
Początkowo zdawało się, że główną przeszkodą będzie język. Ale wkrótce stało się 
oczywiste, że w przyszłości wykształcony człowiek będzie musiał mówić trzema 
językami: psychlo - dla celów technicznych, angielskim dla celów urzędowych, 
sztuki i nauk humanistycznych oraz własnym językiem plemiennym. Wszyscy piloci 
paplali między sobą w psychlo, ponieważ cały ich sprzęt, jak też wszelkie 
podręczniki, instrukcje, systemy nawigacyjne i inne związane z tym przedmioty 
fachowe były opisane w psychlo. 
Posługiwanie się językiem znienawidzonych Psychlosów początkowo nie wszystkim 
się podobało, dopóki historyk nie wyczytał gdzieś, że psychlo jako język był 
właściwie zlepkiem słów i fraz technicznych skradzionych od innych ludzi we 
wszechświecie i że nigdy nie istniał język podstawowy, zwany psychlo. Wszyscy 
byli z tego bardzo zadowoleni i potem zaczęli uczyć się go znacznie chętniej, 
ale woleli nazywać go "techno". 
Pastor miał swoje problemy. Miał na głowie prawie czterdzieści różnych religii. 
Wszystkie one miały jednak jeden motyw wspólny: mity na tematy podboju Ziemi 
przed ponad tysiącem lat. Pod innym względem nie miały ze sobą nic wspólnego. 
Jego kwaterę nachodzili znachorzy i lekarze, i duchowni. Pastor zdawał sobie 
sprawę, że wojny rozwijają różne kierunki wiary i nie miał najmniejszego 
zamiaru, by głosić wśród nich ewangelię. Ludzie chcieli pokoju. 
Wyjaśniał wszystkim, że człowiek - na skutek podziałów między ludźmi i ciągle 
toczonych wojen - rozwijał się zbyt wolno pod względem kulturowym i dlatego 
stale był narażony na inwazję z obcych planet. Wszyscy przyznawali mu rację, że 
człowiek nie powinien walczyć z człowiekiem. 
Jeśli chodzi o mity - no cóż, teraz znali już prawdę. Byli szczęśliwi, że mogą 
uwolnić się od mitów. Ale na pytanie, którzy bogowie i jacy diabli byli teraz 
ważni... no cóż... 
Na razie pastorowi nieźle udawało się rozwiązywać wszelkie tego rodzaju 
problemy. W ogóle nie wtrącał się do żadnych wierzeń. Ale każde z plemion 
zapytywało, jaką wiarę wyznawał Jonnie MacTyler? "No cóż - odpowiadał im pastor 
- właściwie nie wyznawał on żadnej konkretnej wiary". 
A Jonnie nadal leżał wymizerowany, próbując każdego dnia za namową Chrissie i 
MacKendricka - chodzić i ruszać ręką. Kiedy pastor powiedział mu, że został 
umieszczony w panteonie świętych czterdziestu różnych religii, w ogóle się nie 
odezwał. Po prostu leżał i nie wykazywał żadnego zainteresowania. 
Nie był to też zbyt szczęśliwy okres dla Rady. 
4
Leżał w łóżku na wpół rozbudzony, nie chcąc właściwie nawet spróbować wyjść z 
tego stanu. Jonnie miał uczucie, że zawiódł. Żx bomby nie wylądowały naPsychlo. 
Że może był to dla ludzkości tylko krótki okres pokoju. Być może rasa ludzka 
jeszcze raz zostanie pozbawioną pięknych równin tej planety. 
A gdyby nawet bomby wylądowały i Psychlo nie stanowiłoby już zagrożenia, to 
Jonnie słyszał o innych rasach we wszechświecie, o rasach równie bezlitosnych 
jak Psychlosi. Jak więc ta planeta mogła się obronić przed nimi? 
Myśli takie nawiedzały go po każdym przebudzeniu, były koszmarem w jego snach. 
Ludzie teraz wyglądali na takich szczęśliwych i pracowitych, na nowo odżyli. Cóż 
to byłoby za okrucieństwo, gdyby okazało się, że to wszystko jest tylko krótkim 
interludium. Jakże zdruzgotani byliby ludzie! 
Dziś będzie jeszcze jeden dzień jak co dzień. Wstanie z łóżka, rosyjski 
posługacz przyniesie mu śniadanie i pomoże Chrissie doprowadzić do porządku 
pokój. Potem przyjdzie MacKendrick i będzie gimnastykował mu rękę. A później 
Jonnie spróbuje trochę pochodzić. Potem przyjdzie Sir Robert z pastorem i 
posiedzą z nim trochę, czując się nieswojo, aż Chrissie ich wreszcie wyprosi. 
Kilka dalszych nudnych czynności rutynowych i jeszcze jeden dzień przeminie. 
Jonnie zdawał sobie sprawę, jakim okrutnym zawodem dla wszystkich stanie się 
ewentualny kontratak Psychlosów. Czuł się nieswojo, widząc wokół zadowolone 
twarze. Jakże prędko może się to zamienić w smutek. 
Historykowi, doktorowi MacDermottoaei, podał bezbarwny opis zniszczenia 
bezzałogowego bombowca, tzn. wszystko, co można było w tej sytuacji zrobić. 
Doktor MacDermott słusznie przypuszczał, że Jonnie miał znacznie więcej do 
dodania, ale Chrissie poprosiła go, aby nie męczył już Jonnie'ego. 
Chrissie właśnie umyła twarz i siedziała przy stoliku na kółkach, gdy Jonnie 
zauważył dziwne zachowanie rosyjskiego posługacza. Jonnie nie widział go przez 
dwa tygodnie, gdyż w tym czasie inni mieli dyżur. Był to ten sam Rosjanin, który 
kiedyś przyszedł z podbitym okiem i triumfującym uśmiechem na twarzy. Na 
zapytanie Chrissie, co się stało, odparł, że czasami Rosjanie biją się między 
sobą o prawo do usługiwania Jonnie'emu. No cóż, ten facet miał wygląd, jakby bez 
trudu potrafił wygrać każdą walkę. Dorównujący Jonnie'emu wzrostem, krępy, o 
nieco skośnych oczach, z czarnymi wąsiskami, ubrany w workowate spodnie i białą 
rubaszkę sprawiał imponujące wrażenie. Oczywiście miał na imię Iwan. 
Po postawieniu na stole śniadania cofnął się dwa kroki i stanął na baczność 
wyprostowany jak struna. Do pokoju wślizgnął się Koordynator odprowadzony 
gniewnym spojrzeniem wartownika, który po zamknięciu drzwi poprzysiągł sobie, że 
natychmiast pośle gońca po Sir Roberta. Szkoccy wartownicy bowiem mieli strzec 
spokoju chorego i niechętnie dopuszczali doń nieproszonych gości. 
Jonnie spojrzał ze zdziwieniem na Rosjanina. Ten zaś pochylił się nisko do 
przodu, potem wyprostował i patrząc prosto przed siebie, powiedział z twardym 
akcentem: 
- Jak się masz, Jonnie Tyler? 
- Jak się masz - odparł obojętnie Jonnie, jedząc owsiankę ze śmietaną. 
Rosjanin nadal stał bez ruchu. Spoglądał prosząco na szkockiego Koordynatora. 
- Tylko tyle umie po angielsku, Jonnie. Ma dla ciebie jakieś wieści oraz 
prezent. 
Trzymająca w dłoniach miotłę Chrissie aż się zjeżyła na takie ominięcie 
przyjętych zarządzeń dotyczących niezakłócania spokoju Jonnie'ego. Wyglądała 
tak, jakby za chwilę miała ich obu pogonić miotłą. Skinieniem ręki Jonnie 
uspokoił ją. Był ciekaw, co też ma do powiedzenia ten olbrzym. Warkliwym głosem 
Iwan powiedział po rosyjsku tasiemcowe zdanie, po czym Koordynator przełożył je 
na angielski. 
- Powiedział, że jest pułkownikiem, nazywa się Iwan Smoleński, pochodzi z 
Hindukuszu. To jest w Himalajach. Żyją tam potomkowie oddziału Armii Czerwonej, 
który został odcięty od własnych wojsk i osiedlił się w górach, zawierając 
związki małżeńskie z miejscowymi kobietami. W Himalajach jest dziesięć takich 
grup. Część z nich mówi po rosyjsku, część zaś używa dialektu afgańskiego. Nie 
są w rzeczywistości żadnymi oddziałami wojskowymi. "Pułkownik" jest synonimem 
"ojca". W rzeczywistości są Kozakami. 
Rosjanin pomyślał widocznie, że tłumaczenie zabrało zbyt dużo czasu, trwało 
bowiem dłużej niż jego przemowa. Wytrajkotał więc szybko następne tasiemcowe 
zdanie. Koordynator wyjaśnił z nim parę fraz i zwrócił się do Jonnie'ego. 
- On chciał mniej więcej powiedzieć, że gdy dowiedzieli się, że można się już 
swobodnie poruszać, a stepy tam są przeogromne, przeogromne, wówczas ich oddział 
- tak nazywają tam jedną rodzinę - pojechał konno aż do Uralu. Mieli z nim 
łączność radiową - wydaje się, że teraz każdy potrafi posługiwać się radiem - i 
przekazali mu pewne wiadomości. Nasz tamtejszy Koordynator poinformował ich o 
istnieniu jakiejś bazy i z pewnych powodów byli przekonani, że to może być baza 
rosyjska. Poinformowali więc o tym Iwana, który natychmiast do nich poleciał - 
teraz każdy może sobie lecieć samolotem, ponieważ raz w tygodniu odbywa się lot 
w najdalsze zakątki globu. Razem pognali jak wicher na swych rączych koniach i 
on tam wszystko osobiście sprawdził, i właśnie chce ciebie o tym poinformować. 
- Powinien poinformować Radę - powiedziała Chrissie. Stan Jonnie'ego nie pozwala 
jeszcze na to, by udzielał tak zwanych audiencji! 
Rosjanin wypowiedział jeszcze jedną tasiemcową kwestię. Koordynator tłumaczył z 
onieśmieleniem (nie chciał złościć Chrissie - wszak była ona tak piękną kobietą 
i taką znakomitością). 
- Ta baza naprawdę istnieje. Jest równie wielka, jak ta tutaj, i pełno w niej 
bomb atomowych, różnego sprzętu oraz martwych ludzi. 
Obudziło to pewne zainteresowanie Jonnie'ego. W przypadku kontrataku mogła 
służyć jako schron. 
- A więc powiedz mu, że to bardzo dobrze i że warto uprzątnąć ją i wykorzystać. 
Nastąpiła krótka wymiana zdań między Koordynatorem a Rosjaninem, a potem 
popłynął potok słów! Rosyjskie słowa odbijały I się głośnym dudnieniem od 
wszystkich ścian. Do pokoju wpadł zdyszany po pośpiesznym marszu Robert Lis, 
mając zamiar j udzielić surowej reprymendy temu, kto zakłóca spokój Jonnie'ego i 
omija obowiązujące przepisy. Ale nie zrobił tego. Jonnie był nieco ożywiony i 
wykazywał lekkie zainteresowanie. Po raz pierwszy od wielu dni. Stary weteran 
oparł się o ścianę i dał znak Koordynatorowi, by kontynuował. 
Koordynator czuł się niepewnie. Zdołał już się przyzwyczaić do obcowania z 
ważnymi osobistościami i szefami plemion, ale teraz znalazł się w towarzystwie 
trzech najznamienitszych osób na tej planecie, a zwłaszcza w towarzystwie Sir 
Jonnie'ego. Ale pułkownik Iwan prawie kopał go w kostkę, by tłumaczył dalej. 
- Mówi, że to właśnie zrujnowało całą rasę ludzką. Mówi, że waleczna Armia 
Czerwona, usiłując zwalczać imperialistycznych podżegaczy wojennych, miała całą 
uwagę zwróconą na nich, a nie na agresora, który wylądował na planecie. Mówi 
też, że wojny między ludźmi są sprzeczne z ogólnym dobrem ludzkości. Mówi, że 
opowiada się za pokojem na Ziemi i że czasy, w których ludzie między sobą 
walczyli, nie mogą się już nigdy powtórzyć. Jest pod tym względem niezwykle 
stanowczy tak jak różne inne rosyjskie plemiona. 
Koordynator wyciągnął jakieś papiery. 
- Oni zdołali zachować umiejętność pisania i czytania, Sir, więc on i inni 
przywódcy zredagowali pewne dokumenty i proszą cię o ich akceptację. 
Jonnie spojrzał zmęczonym wzrokiem na Roberta Lisa. 
- To jest sprawa Rady. A himalajscy szefowie zasiadają w niej także. 
Wydawało się, że Rosjanin zrozumiał, co Jonnie mówił, i znów zatrajkotał po 
rosyjsku. 
- Powiedział, że nie - przełożył Koordynator. - Rada jest tutaj, a baza jest na 
innym kontynencie. Mówi, że są tam silosy z pociskami nuklearnymi wycelowanymi 
na nasz kontynent już od ponad tysiąca lat. A on nie chce, żeby tobie się 
cokolwiek stało, Jonnie. Dlatego chce, aby grupa ludzi z Ameryki Południowej i 
Alaski - wie, że w Ameryce Północnej nie zostało prawie wcale ludzi - przejęła 
odpowiedzialność za bazę z twego polecenia. Mówi, że gdyby Rosjanie odpowiadali 
tutaj za naszą bazę, to nigdy nie odpaliliby żadnego pocisku na Rosję. Więc 
jeśli ludzie z tego kontynentu przejmą odpowiedzialność za tamtą rosyjską bazę, 
to nigdy nie zostanie wykorzystana ona przeciwko nam. Oni wszystko to 
odpowiednio opracowali, Sir. Wszystko jest w tym dokumencie. Opracowali go 
jeszcze w Rosji. Jeśli więc zgodzisz się i podpiszesz go tutaj... 
Robert Lis obserwował Jonnie'ego. Widział wyraźnie, że była to pierwsza rzecz, 
która choć trochę zainteresowała tego chłopca. Robert zdawał sobie sprawę, że 
prawdopodobnie dokument zostanie również zaakceptowany przez Radę. Spostrzegł 
skierowany na siebie wzrok Jonnie'ego. Skinął głową. Jonnie wziął pióro i 
postawił na dokumencie swoje inicjały. Rosjanin odetchnął z ulgą. Potem zaś znów 
zatrajkotał do Koordynatora, który przetłumaczył: - A teraz ma dla ciebie 
prezent. 
Iwan położył tacę i sięgnął do kieszeni rubaszki. Wyciągnął z niej złoty krążek. 
Na środku krążka widniała wielka czerwona gwiazda. Z drugiej kieszeni wyjął dwa 
sztywne naramienniki ze starodawnego munduru. Podał je Jonnie'emu. 
Koordynator powiedział: 
- To jest odznaka z czapki Marszałka Czerwonej Armii, który dowodził tamtą bazą, 
a to są jego naramienniki. Chce je tobie ofiarować. Teraz ty jesteś 
odpowiedzialny za rosyjską bazę. 
Jonnie uśmiechnął się blado, a Rosjanin szybko ucałował go w oba policzki i 
wyszedł z pokoju. 
- Gdyby to się zdarzyło ponad tysiąc lat temu - zauważył Robert Lis - to być 
może losy świata potoczyłyby się inaczej. Chrissie dawała mu znaki, by już 
poszedł sobie. Jonnie wyglądał na bardzo zmęczonego. 
- Rada zajmie się tym. W tej bazie mogą się znajdować istotne dla nas materiały. 
- Moglibyście doprowadzić ją do porządku i zaopatrzyć w filtry - powiedział 
Jonnie. - Przyda się im na wypadek, gdyby znów pojawiły się bezzałogowe bombowce 
z gazem. 
Wszedł doktor MacKendrick. Zbadał chorego i stwierdził, że stan Jonnie'ego uległ 
poprawie. 
16 
1
Terl siedział w ciemnej norze. Trapiły go posępne myśli. 
Nie trzymano go z innymi Psychlosami, ponieważ rozszarpaliby go chyba na 
strzępy. Był zamknięty w komórce, która kiedyś służyła do magazynowania środków 
czyszczących pomieszczeń mieszkalnych. Zainstalowano w niej obieg gazu do 
oddychania i wstawiono wąskie łóżko długości dwunastu stóp. Komórka miała małe 
drzwi, przez które można było wsuwać pożywienie. Przez obrotowe szyby w drzwiach 
widać było zewnętrzny korytarz. Pod drzwiami biegły przewody urządzenia 
rozmówniczego. Pomieszczenie było zabezpieczone w wystarczający sposób. Terl 
próbował już wszelkich sposobów, by się z niego wyłamać i uciec. Wszystko na 
próżno! Nie był skuty łańcuchami, ale pod drzwiami komórki dzień i noc stał 
wartownik z karabinem szturmowym. 
Faktycznie to wszystkiemu były winne baby. Zarówno samice zwierzaków, jak i 
Chirk. Terl był święcie przekonany, że to one były wszystkiemu winne. Gdy 
porównywał swój obecny los z pięknymi marzeniami o bogactwie i władzy na 
Psychlo, przed którą nawet monarchowie schylaliby głowy, a innych przyprawiałyby 
o dreszcz trwogi, to aż nim rzucało od powstrzymywanej wściekłości. Te zwierzaki 
pozbawiały go tego, co mu się należało! Dziesięć pięknych złotych pokryw 
trumiennych leżało niszczejąc na cmentarzu Towarzystwa na Psychlo - tego był 
absolutnie pewien. 
Rozkoszna myśl o wślizgnięciu się tam pewnej ciemnej nocy i wydobyciu ich była 
zawsze tuż za myślami o bogactwie i władzy, które z tego wynikały. 
Obdarzył swą przyjaźnią te zwierzaki. A jak go potraktowano? Komórka na szmaty! 
Ale można było Terla posądzić o wszystko, tylko nie o brak sprytu. Ożywił się 
więc i zaczął intensywnie myśleć. Nadszedł czas, by znów stał się spokojnym, 
chłodnym i mistrzowskim Terlem. Musi się dostać na Psychlo. Musi ostatecznie i 
na zawsze zniszczyć tę planetę wraz ze zwierzakami. Musi wykopać trumny. Musi 
doprowadzić do tego, by się przed nim kłaniano i drżano na jego widok. Nic nie 
może stanąć mu na drodze! 
Zaczął się zastanawiać, jaką ma przewagę nad tymi głupimi zwierzakami. 
Oczywiście, przede wszystkim góruje nad nimi sprytem. Sam się z tym zgadzał. Po 
drugie był przekonany, że ten pierwszy złapany zwierzak najprawdopodobniej 
zapomniał, że w klatce nadal był zakopany silny ładunek wybuchowy. Po trzecie 
istniały trzy urządzenia zdalnego kierowania. Jedno z nich wciąż jeszcze 
znajdowało się w jego biurze, drugie zabrano mu, ale trzecie urządzenie było 
ukryte po wewnętrznej stronie drzwi klatki na wypadek, gdyby został w niej 
uwięziony. To trzecie urządzenie miało mu umożliwić wysadzenie kobiet w 
powietrze lub też odcięcie dopływu prądu do prętów klatki i Terl był pewien, że 
nikt go nie odkrył. 
Siedząc tak w półmroku, Terl myślał i myślał. A po kilku dniach miał już gotowy 
plan. Każdy punkt w jego zawiłym planie rozwoju wypadków był znakomity, 
znakomicie uszeregowany i gotów do wprowadzenia w życie. 
Pierwszym stopniem realizacji planu było doprowadzenie do tego, by zamknięto go 
w tej klatce. Dobrze! Postara się o to. 
I stało się tak. Pewnego ranka łagodny i przystojny Terl zauważył, że wartownicy 
nie noszą już spódniczek. Wyglądając przez obrotowe szyby szczeliny, którą 
podawano mu posiłki, starannie ukrył podniecenie. Ocenił wygląd stworzenia. 
Miało ono na sobie długie spodnie, sznurowane buty oraz odznakę w postaci 
połówki skrzydeł na lewej piersi. 
Terl był prymusem we wszystkich szkołach Towarzystwa, lecz nie był lingwistą, 
jak każdy szanujący się Psychlos. Musiał więc spróbować porozumieć się w swoim 
języku. 
- Co oznacza - spytał Terl w języku psychlo przez zainstalowane w drzwiach 
urządzenie rozmównicze - ta połówka skrzydeł? Wartownik wyglądał na nieco 
zaskoczonego. "Dobrze" pomyślał Terl. 
- Myślałem, że to powinno mieć dwa skrzydła - dodał. 
- Dwa skrzydła ma odznaka w pełni wyszkolonego pilota odparł wartownik. - A ja 
jestem dopiero uczniem pilotażu. Ale pewnego dnia i ja będę miał pełne skrzydła! 
"Bardzo dobrze - pomyślał Terl. Stworzenie to mówiło w psychlo. Z akcentem 
Chinko, jak można było się spodziewać, ale w psychlo". 
- Jestem pewien, że zdobędziesz te skrzydła - powiedział. Muszę przyznać, że 
twój psychlo jest znakomity. Jednakże powinieneś poprawić jeszcze wymowę. 
Rozmowa z Psychlosem bardzo ci w tym pomoże. 
Wartownik rozpromienił się. Uświadomił sobie nagle, że była to prawda. I był tu 
prawdziwy Psychlos. Nigdy przedtem nie rozmawiał z żadnym z nich. Było to dla 
niego nowe doświadczenie. Opowiedział więc Terlowi o sobie, gdyż to było łatwe. 
Powiedział, że nazywa się Lars Thorenson i należy do szwedzkiej grupy, która 
przybyła tu przed kilkoma miesiącami na szkolenie lotnicze. Nie podzielał on 
wrogości niektórych Szkotów w stosunku do Psychlosów, gdyż jego lud w dalekiej 
Arktyce nigdy przedtem nie miał żadnych kontaktów z nimi. Myślał sobie czasem, 
że być może Szkoci przesadzali trochę z tym wszystkim. I przy okazji: czy Terl 
był lotnikiem? 
Terl odparł mu twierdząco i była to prawda. Był on bowiem byłym mistrzem w 
lotach na wszelkich typach samolotów, w taktyce walk powietrznych i w takich 
wyczynach kaskaderskich jak pionowe nurkowanie w szyb górniczy o pięciomilowej 
długości i wydobycie z niego zagrożonej maszyny. 
Wartownik przysunął się bliżej drzwi. Bardzo mu zależało na lataniu, a tutaj 
miał mistrza. Oświadczył, że najlepszym ich lotnikiem jest Jonnie, i zapytał, 
czy Terl go zna? 
Och, naturalnie. Terl nie tylko go znał, ale dawno temu doszło między nimi nawet 
do nieporozumienia, a on sam nauczył go kilku trików: to dlatego jest tak dobrym 
lotnikiem. Faktycznie, wspaniałe z niego stworzenie, a Terl zawsze był jego 
najwierniejszym przyjacielem. 
Podniecenie opanowało Terla. To byli wartownicy z grona kadetów lotniczych 
pełniących dodatkowo służbę wartowniczą, by ulżyć przeciążonemu personelowi sił 
regularnych. 
Każdego ranka w ciągu kilku następnych dni Lars Thorenson doskonalił swój 
psychlo i uczył się tajników walki powietrznej od byłego mistrza i dawnego 
przyjaciela Jonnie'ego. Był jednak całkiem nieświadomy, że gdyby zastosował 
którykolwiek z tych "trików" w powietrzu, to przegrałby nawet najbardziej 
elementarną walkę, a inni musieliby potem wybijać mu z głowy te nonsensy. Terl 
doskonale zdawał sobie sprawę z ryzyka związanego ze stosowaniem tych trików. 
Terl sumiennie doskonalił znajomość psychlo u wartownika. A potem, pewnego ranka 
oświadczył mu, że on sam musi wyjaśnić dokładne znaczenie pewnych słów i dlatego 
powinien mieć słownik. Słowników było mnóstwo, więc następnego ranka wartownik 
przyniósł mu jeden z nich. 
Gdy wartownik skończył służbę na posterunku, Terl zabrał się do studiowania 
słownika. W złożonej mowie zwanej "psychlo" było wiele słów nigdy przez 
Psychlosów nie używanych. Przeniknęły one do tego języka z Chinko i innych 
języków. Psychlosi nigdy ich nie używali, gdyż faktycznie nie mogli zrozumieć 
ich znaczenia. 
Dlatego Terl zapoznawał się z takimi słowami i frazami jak: "pokutować za złe 
czyny", "wina", "zadośćuczynienie", "błąd własny", "litość", "okrucieństwo", 
"sprawiedliwy" i "naprawianie błędów". Wiedział, że istniały takie słowa i że 
obce rasy ich używały. Była to bardzo, bardzo ciężka praca i później miał ją 
wspominać jako najbardziej uciążliwą część całego projektu. Wszystko to było 
takie obce, tak bardzo odmienne! 
Wkrótce potem Terl z zadowoleniem stwierdził, że jest gotów do rozpoczęcia 
realizacji następnego etapu swojego planu. 
- Wiesz - powiedział wartownikowi pewnego ranka - czuję się bardzo winny, że 
wsadziłem waszego Jonnie'ego do klatki. Odczuwam teraz pragnienie odpokutowania 
za wyrządzone zło. Żałuję, że Jonnie musiał znosić takie okrucieństwo, i dlatego 
z całego serca pragnę naprawić błąd. Przygniata mnie poczucie winy i żałuję 
tego, co zrobiłem: Sądzę, że sprawiedliwie by było, gdybym odpokutował za winy, 
cierpiąc w tej samej klatce, tak jak on cierpiał. 
Terl aż się spocił, ale dzięki temu miał jeszcze bardziej skruszony wygląd. 
Wartownik wprowadził w zwyczaj nagrywanie ich rozmów na płytę, gdyż 
przesłuchiwał ją później i poprawiał swoją wymowę, a ponieważ nigdy przedtem nie 
słyszał tylu nowych słów w psychlo, więc był zadowolony, że może je mieć na 
płycie. Terl również był zadowolony. Był to bardzo trudny punkt planu. 
Mając wolny wieczór, wartownik przyswoił sobie całą treść nagranej rozmowy. 
Postanowił jednak zameldować o niej oficerowi dowodzącemu bazą. 
Dowódcą bazy był nowy oficer z Klanu Argyllów, świetnie notowany za waleczność w 
poprzednim okresie i bardzo doświadczony - ale nie w Ameryce. Łatwość, z jaką 
pocisk radiacyjny wysadzał w powietrze Psychlosów, wzbudziła w nim uczucie 
pewnej pogardy dla nich. A poza tym miał on własne kłopoty. 
Dosłownie tłumy ludzi z całego świata wywalały się z samolotów i zwiedzały bazę. 
Koordynatorzy oprowadzali ich wszędzie i pokazywali, gdzie co się wydarzyło. 
Byli to ludzie o różnych kolorach skóry i mówiący różnymi językami, którzy 
sprawiali trochę kłopotów. I prawie każdy z nich chciał, żeby pokazać mu 
Psychlosa. Większość z nich nigdy Psychlosów nie widziała, mimo że przez wieki 
byli przez nich uciskani. Niektórzy co bardziej ważni szefowie i dygnitarze 
mieli wystarczające wpływy w Radzie, by otrzymać specjalne zezwolenia. To zaś 
oznaczało wyznaczenie dodatkowych wartowników, których po prostu dowódca nie 
miał. Oznaczało też wprowadzanie ludzi na dolne poziomy pomieszczeń bazy, gdzie 
nie powinni się znajdować, i było trochę niebezpieczne, gdyż niektórzy 
znajdujący się tam Psychlosi byli nadal wrogo nastawieni. 
Dlatego też dowódca zaczął zastanawiać się nad tym pomysłem. Poszedł do klatki i 
dokładnie ją obejrzał. Oczywiście można ją było podłączyć do sieci elektrycznej 
- właściwie to już była podłączona - i doprowadzić wysokie napięcie do prętów 
klatki. Jeśli zbudować przed nią bańery uniemożliwiające ludziom kontakt z 
prętami, a więc i ewentualne porażenie prądem, to wtedy skończą się te 
nonsensowne wycieczki do pomieszczeń hotelowych bazy. 
Co więcej, przemawiał do niego pomysł posiadania "małpy w klatce", która będzie 
dodatkową atrakcją. Rozumiał Terla, że chce odbyć pokutę i naprawić popełnione 
błędy. Dlatego wspomniał o tym pokrótce na zebraniu Rady. Rada była jednak 
bardzo zajęta i miała umysły zaprzątnięte czym innym, a on nie wspomniał nikomu, 
że chodzi o Terla. 
Technicy sprawdzili system kabli doprowadzających elektryczność do klatki oraz 
włączanie i wyłączanie prądu z umieszczonego na zewnętrznym słupie wyłącznika. 
Zbudowano też odpowiednie bariery zabezpieczające ludzi przed porażeniem prądem. 
Bardzo podnieconego - ale starannie udającego przygnębienie -Terla poprowadzono 
pod silną eskortą do starej klatki Jonnie'ego i dziewcząt. 
- Ach, znowu widok nieba! - wykrzyknął Terl. (Nienawidził błękitnego nieba Ziemi 
jak trującego gazu). - Ale nie wolno mi mieć przyjemności w oglądaniu go. 
Słusznie mi się należy, że będę tu zamknięty, wystawiony na widok publiczny, 
ośmieszony (tu zastosował nowe słowo ze słownika) i wyszydzany. Zasłużyłem na 
to! 
I tak to Terl zaczął uczciwie wypełniać swoje obowiązki. Schodziły się tłumy 
ludzi, a on wyglądał dziko, skakał dokoła i patrzył się na nich wściekłym 
wzrokiem przez wizjer maski do oddychania, aż małe dzieci zaczynały krzyczeć i 
cofać się za barykadę. Słyszał kiedyś, że goryle - żyjące w Afryce bestie waliły 
się łapami po piersiach, więc i on zaczął robić to samo. 
Stał się prawdziwą sensacją. Tłumy schodziły się i oglądały prawdziwego 
Psychlosa, a nawet rzucały w niego różnymi rzeczami. 
Wszyscy słyszeli, że Terl nałożył obrożę na szyję Jonnie'ego, więc pewnego dnia 
odwiedził go Lars i powiedział mu przez pręty klatki, że tłum dopytuje się, 
gdzie jest jego obroża? 
Terl uznał to za dobry pomysł. W parę dni później do klatki weszło pięciu 
wartowników, nałożyło mu na szyję ciężką obrożę i przykuło ją łańcuchem do 
starego pala. 
Dowódca bazy był zadowolony, ale zapowiedział wartownikom, że gdyby Terl 
wykazywał jakiekolwiek oznaki próby ucieczki, to mieli podziurawić go jak 
rzeszoto. 
Na wargach Terla błąkał się tajemniczy uśmiech, gdy tak brykał i przybierał 
różne pozy, gdy tupał i pohukiwał. Realizacja jego planu przebiegała znakomicie. 
2
Jonnie odrzucił od siebie książkę i odsunął na bok nietknięty lunch. 
Wartownik przed drzwiami zaniepokojony zajrzał przez szybę. Pułkownik Iwan 
natychmiast przyjął bojową pozycję: przez moment dźwięk ten przypomniał odgłos 
rzuconego granatu. 
- To nie ma sensu - rzekł Jonnie do siebie. - To po prostu nie ma żadnego sensu! 
Pozostali, widząc, że nie dzieje się nic nadzwyczajnego, odprężyli się. 
Wartownik powrócił do normalnej pozycji, a pułkownik do wycierania białych 
kafelków. Tylko Chrissie była wyraźnie zaniepokojona. To niesłychane, żeby 
Jonnie kiedykolwiek się zirytował, ale już od wielu dni, od czasu gdy zaczął 
wyłącznie czytać książki (zdaje się, że były to książki Psychlosów), jego stan 
wciąż się pogarszał. 
Martwił ją nietknięty lunch - duszona sarnina z dzikimi ziołami specjalnie 
przygotowana dla niego przez ciotkę Ellen. Już przed kilkoma tygodniami przybyła 
ona do starej bazy, aby powitać Jonnie'ego z ulgą i zadowoleniem i powiedzieć 
mu, że cieszy się, a jej obawy co do niego się nie sprawdziły i że został przy 
życiu! Stała tak sobie z twarzą pełną radości, dopóki nie spostrzegła, czym go 
karmią. Stare miasteczko było oddalone zaledwie o parę mil od przełęczy, więc od 
tej pory albo osobiście, albo przez małego chłopca przysyłała mu ulubione dania, 
które w szpitalnej kuchni podgrzewano. Chłopiec lub ciotka Ellen zazwyczaj 
czekali, aż Jonnie zje, by zabrać naczynia, więc jeśli ciotka Ellen zobaczy 
nietknięte jedzenie, to na pewno się zdenerwuje. Chrissie przyrzekła sobie, że 
namówi wartownika, żeby zjadł choć część lunchu, a może i sama skubnie parę 
kęsów. Byłoby dużym nietaktem odesłanie nietkniętej duszonej sarniny. 
Gdyby chodzenie sprawiało mu mniej kłopotu, to Jonnie podszedłby do książki i 
kopnął ją. Na ogół miał duże poszanowanie dla książek, ale nie dla tej! Ta i 
parę podobnych książek dotyczyły matematyki teleportacji. Nie można jej było 
zrozumieć. Już sama arytmetyka Psychlosów była wystarczająco trudna. Jonnie 
przypuszczał, że ponieważ Psychlosi mieli sześć pazurów na prawej łapie i pięć 
na lewej, więc musieli za bazę systemu przyjąć liczbę jedenaście. Cała ich 
matematyka oparta była na systemie jedenastkowym. Mówiono mu, że ludzie 
stosowali system dziesiętny, przyjmując za podstawę liczbę dziesięć. Nie miał o 
tym pojęcia. Znał tylko matematykę Psychlosów. Ale ta matematyka teleportacji 
znacznie wybiegała poza normalną arytmetykę Psychlosów. Książka, którą właśnie 
rzucił na podłogę, zaczynała przyprawiać go o ból głowy, a ostatnio już bóle 
głowy prawie zanikły. Tytuł książki brzmiał: "Elementarne zasady całkowych 
równań teleportacji". Jeśli to było elementarne, to jak musiały wyglądać 
równania bardziej skomplikowane! 
Odepchnął się od metalowego stolika na kółkach i podniósł na drżących nogach, 
podpierając się lewą ręką o łóżko. 
- Mam zamiar - powiedział zdecydowanym głosem - wyjść stąd! Czekanie tutaj, aż 
niebo po prostu zawali się na nas, nie ma najmniejszego sensu! Gdzie jest moja 
koszula? 
Było to coś nowego. Pułkownik zbliżył się, by pomóc Jonnie'emu utrzymać się na 
nogach, lecz Jonnie odprawił go ruchem ręki. Sam mógł stać. Chrissie kręciła się 
dokoła w podnieceniu i otworzyła trzy lub cztery niewłaściwe szuflady w 
komodzie. Pułkownik wziął z kąta pęk odpowiednio dobranych lasek i kijów, lecz 
połowę z nich odstawił z powrotem. Wartownik, który miał polecenie meldowania 
Robertowi Lisowi wszelkich niezwyczajnych zjawisk, natychmiast uruchomił swój 
radiotelefon. 
Jonnie wybrał sobie laskę w kształcie maczugi. MacKendrick zmuszał go do 
posługiwania się całym wachlarzem różnych lasek. Było to trudne, gdyż zarówno 
jego prawe ramię, jak i prawa noga były jeszcze niesprawne, a trzymanie laski w 
lewej ręce i skakanie na lewej nodze nie bardzo mu wychodziło. Owa laska w 
kształcie maczugi stanowiła prezent nadesłany przez jednego z szefów z Afryki, 
który nie wiedział, że Jonnie miał niesprawną prawą połowę ciała. Wykonana z 
czarnego drzewa była pięknie rzeźbiona. Używano jej tam zarówno jako laski, jak 
i broni rzutnej. Miała również bardzo wygodną rękojeść. 
Jonnie pokuśtykał do komody i oparł się o nią, zdejmując z siebie szatę 
szpitalną. Chrissie znalazła trzy koszule z jeleniej skóry. Jonnie wybrał 
najstarszą z nich i najbardziej poplamioną tłuszczem. Nałożył ją, a Chrissie 
zawiązała mu rzemienie na piersi. Nałożył skórzane spodnie i Chrissie pomogła mu 
włożyć mokasyny. 
Pomocował się trochę z szufladą i wreszcie ją otworzył. Jeden z szewców zrobił 
mu leworęczną kaburę i poprawił zamocowanie starej złotej klamry do szerokiego 
pasa. Zapiął pas z kaburą. 
W kaburze był rewolwer Smith and Wesson kaliber 457 Magnum naładowany nabojami 
radiacyjnymi. Jonnie wyjął go i schował do szuflady, z której wyciągnął mały 
miotacz. Sprawdził, czy jest naładowany i włożył go do kabury. Widząc dziwny 
wyraz twarzy pułkownika, rzekł: 
- Nie mam zamiaru zabijać dzisiaj żadnych Psychlosów. Właśnie był zajęty 
wkładaniem prawej dłoni za pas, aby mu nie przeszkadzała - prawe ramię miało 
tendencję do zwisania - gdy w korytarzu rozległ się jakiś harmider. 
Jonnie zamierzał wyjść z pokoju, więc nie zwracał na to uwagi. Był to 
prawdopodobnie Robert Lis lub pastor śpieszący, by zawracać mu głowę sprawami 
Rady. 
Ale nie był to żaden z nich. Drzwi otwarły się z trzaskiem i do środka wpadł jak 
bomba oficer dyżurny bazy. Był to kapitan MacDuff, Szkot w średnim wieku, ubrany 
w spódniczkę, z przypasanym do boku szkockim mieczem. 
- Sir - powiedział. 
Jonnie miał wrażenie, że wszyscy starają się przeszkodzić mu w opuszczeniu 
pokoju i już miał powiedzieć coś niegrzecznego, gdy kapitan wybełkotał dalszy 
ciąg meldunku: 
- Sir, czy posyłałeś po Psychlosa? 
Jonnie szukał futrzanej czapki. Przed operacją ogolono mu głowę i czuł się teraz 
jak puma z osmalonym łbem. I wtedy dotarła do niego treść zapytania. Wziął w 
rękę laskę, nierównym krokiem doszedł do drzwi i wyjrzał na korytarz. 
Stał tam Ker! 
W świetle palących się lamp górniczych miał bardzo zaszargany wygląd. Futro Kera 
było aż zmatowiałe od przylgniętego doń brudu, widoczne przez wizjer kły były 
żółte i całe w plamach, jego tunika była z jednej strony zupełnie poszarpana, na 
nogach miał tylko jeden but i nie nosił czapki. Skuto go czterema łańcuchami, a 
koniec każdego z nich trzymali czterej żołnierze. W stosunku do karłowatego 
Psychlosa wyglądało to na zbytek ostrożności. 
- Biedny Ker - rzekł Jonnie. 
- Czy posyłałeś po niego, Sir? - ponowił pytanie kapitan MacDuff. 
- Wprowadźcie go do środka! - polecił Jonnie, opierając się o komodę. 
Czuł rozbawienie pomieszane z litością. 
- Uważasz to za rozważny krok? - zapytał MacDuff, ale dał ręką znak, by ruszyli 
do przodu. 
Jonnie polecił żołnierzom, żeby puścili końce łańcuchów i wyszli z pokoju. 
Czterech dalszych żołnierzy z karabinami szturmowymi wymierzonymi w Kera, 
których wcześniej nie zauważył, cofnęło się także. Kazał wyjść wszystkim. 
Pułkownik był oszołomiony. 
Chrissie skrzywiła nos. Co za smród! Będzie musiała wyczyścić i wywietrzyć całe 
pomieszczenie! 
Nikt nie chciał opuścić pokoju. Jonnie spostrzegł przez wizjer maski błagalny 
wzrok Kera. Machnięciem ręki polecił im opuszczenie pokoju, lecz widać było, że 
wychodzą z najwyższą niechęcią, zamykając za sobą drzwi. 
- Musiałem skłamać - powiedział Ker. - Po prostu musiałem zobaczyć się z tobą, 
Jonnie. 
- Widać, że ostatnio w ogóle nie używałeś grzebienia rzekł Jonnie. 
- Wsadzili mnie do diabelskiego kotła - odparł Ker. Jestem prawie na wpół 
oszalały. Z pozycji Jej Planetarnej Mości zleciałem w lepiący się brud, Jonnie. 
Mam tylko jednego brata szybowego i to ty nim jesteś, Jonnie. 
- Nie wiem, jak i dlaczego dostałeś się tutaj, ale... 
- To z powodu tego! - Ker wsadził łapę za porwaną koszulę, niepomny tego, że 
gdyby Jonnie był bardziej nerwowy, to mógłby go zastrzelić. Choć nieco wolniej 
niż normalnie, lecz Jonnie mógł wyciągnąć miotacz lewą ręką. Ale Jonnie znał 
Kera. Przed oczami Jonnie'ego znalazł się banknot pieniężny. Wziął go z niejakim 
zaciekawieniem. Dotychczas widział je tylko z daleka w łapach Psychlosów 
spłacających nimi zakłady. Wiedział, że były podstawowym i bardzo cennym 
symbolem waluty. 
Banknot miał szerokość około sześciu cali, a długość równą jednej stopie. Papier 
był nieco szorstki w dotyku. Jedna strona była zadrukowana na niebiesko, a druga 
na pomarańczowo. Umieszczony był na nim model mgławicy z naniesionym na nią 
wybuchem gwiezdnym. Ale rzeczą najbardziej godną uwagi były napisy w trzydziestu 
językach: trzydzieści systemów numerycznych, trzydzieści różnych krojów pisma - 
ach, jeden z nich był w języku psychlo i Jonnie mógł go odczytać. 
Napisy brzmiały: "Bank Galaktyczny", "Sto Kredytów Galaktycznych", "Gwarantowany 
Środek Płatniczy dla Wszelkich Transakcji", "Fałszowanie będzie karane 
waporyzacją" oraz "Potwierdzona wymienialność w Banku Galaktycznym po okazaniu!" 
Na niebieskiej stronie banknotu znajdowała się fotografia kogoś lub czegoś. 
Wyglądało to jak humanoid lub może Tolnep, którego ktoś pomylił z Dunneldeenem, 
lub może... któż to wie? Twarz była bardzo dostojna, prawdziwy portret 
uczciwości. Po odwrotnej stronie banknot miał podobnego wymiaru zdjęcie 
imponującego budynku o niezliczonych sklepieniach łukowych. 
Wszystko to wprawdzie było bardzo interesujące, ale Jonnie miał zamiar zajmować 
się dzisiaj czymś innym. Oddał więc banknot Kerowi i znów zaczął szukać czapki. 
Czuł się trochę nieswojo z ogoloną głową. 
Ker był zawiedziony. 
- To jest sto kredytów! - wykrzyknął. - Nie jest to waluta wydana przez bank 
Psychlo. Nie jest sfałszowana. Znam się na tym. Widzisz te drobne delikatne 
linie wokół podpisu... 
- Próbujesz mnie przekupić czy co? - zapytał Jonnie, odrzucając na bok 
znalezioną czapkę i szukając zamiast niej kolorowej chusty. 
- Ależ nie! - zaprzeczył Ker. - Widzisz, te pieniądze nie mają dla mnie teraz 
żadnej wartości, Jonnie. Popatrz! 
Jonnie oparł się wygodnie o krawędź komody i spojrzał na Kera. Rzuciwszy szybkie 
spojrzenie na drzwi, Ker dramatycznym ruchem rozłożył na boki klapy kaftana i 
rozchylił poszarpaną tunikę. 
Na piersi miał wypalone piętno. 
- Trzy pręgi odmowy - powiedział Ker. - Piętno kryminalisty. Myślę, że nie jest 
dla ciebie żadną nowością, że byłem kryminalistą. To jeden z haków, jakie Terl 
miał na mnie. I dlatego wiedział, że może powierzyć mi nauczanie ciebie. Gdyby 
wykryto, że mam fałszywe papiery i zatrudnienie, i gdyby odesłano mnie na 
Psychlo, to zostałbym zwaporyzowany. Jeśli Psychlosi odbiją tę planetę, to będą 
przekonani, że my wszyscy pozostali przy życiu jesteśmy renegatami i zaczną nas 
sprawdzać. Wówczas odkryją to. Moje papiery są sfałszowane. Nie będę obciążał 
twej pamięci moim prawdziwym nazwiskiem: nie znając go, nie możesz być ścigany 
jako współsprawca. Skapowałeś? 
Jonnie nie musiał nic kapować, ponieważ Psychlosi zabiliby go natychmiast, gdyby 
go tylko spostrzegli, i wcale nie zawracaliby sobie głowy żadnym problemem 
"współsprawcy". Kiwnął potakująco głową. Wszystko to do niczego nie prowadziło. 
Gdzie Chrissie wsadziła te znalezione przez nich chusty? 
- I jeśli w dodatku znajdą u mnie dwa miliardy kredytów, to zarządzą 
przeprowadzenie powolnej waporyzacji - dodał Ker. 
- Dwa miliardy? 
No cóż, wyglądało na to, że stary Numph oszukiwał Towarzysstwo przez cały 
trzydziestoletni okres pobytu na Ziemi. Miał na sumieniu sprawki, do których 
nawet Terl nie był w stanie się dokopać: branie procentu od żeńskiego personelu 
administracyjnego, który prowadził rozliczenia kosztów, stosowanie podwójnych 
cen na kerbango, być może nawet pokątna sprzedaż rudy obcym rasom, które 
ładowały ją na swoje statki kosmiczne... któż to wiedział? Numph spał na 
czterech materacach i Ker pomyślał, że to dziwne, więc rozerwał koniec jednego z 
nich - i oto one! 
- Gdzie? - zainteresował się Jonnie. 
- Na korytarzu. 
Karłowaty Psychlos zapiął kaftan, a Jonnie kiwnął dłonią w kierunku wartownika 
zaglądającego przez małą szybę w drzwiach. Ker śmignął przez drzwi, wlokąc za 
sobą luźne końce łańcuchów i niepokojąc wszystkich stojących na zewnątrz, po 
czym wrócił z wielką skrzynią, którą rzucił z łomotem na podłogę. Potem znów 
śmignął na korytarz i przyniósł drugą skrzynię. Pomimo iż był niskiego wzrostu - 
trochę tylko wyższy od Jonnie'ego - jednak był bardzo silny. Zanim ktokolwiek go 
zatrzymał, Ker zapchał cały pokój starymi skrzyniami po kerbango, a każda z nich 
aż po sam czubek była wypełniona banknotami. 
- Jest ich jeszcze więcej na numerycznych kontach na Psychlo - powiedział Ker - 
ale nie możemy się do nich dobrać. 
Stał z szerokim uśmiechem na twarzy i dyszał. 
- Możesz teraz płacić gotówką renegatom w rodzaju braci Chamco - dodał. 
Kapitan MacDuff próbował powiedzieć Jonnie'emu, że sprawdzili przedtem wszystkie 
skrzynie na obecność materiałów wybuchowych. Chciał się też dowiedzieć, co to za 
papiery oraz czy dobrze zrobili, przyprowadzając tu Kera? Prawie zupełnie 
stracił głowę. Zdumiony patrzył na biegającego Psychlosa. 
- I chcesz za to...? - zapytał ze śmiechem Jonnie. 
- Chcę się wydostać z tego więzienia - zajęczał Ker. - Oni mnie tam nienawidzą, 
bo byłem ważniejszy od nich. Tak czy owak zawsze mnie nienawidzili, Jonnie. Znam 
się na maszynach. Czyż nie uczyłem cię, jak obsługiwać wszystkie znajdujące się 
tu maszyny? Słyszałem, że jest tu szkoła mechaniczna, którą nazywacie Akademią. 
Pozwól mi uczyć twoich ludzi, tak jak uczyłem ciebie! 
Stał w postawie tak błagalnej i tak mocno będąc przekonany, iż uczynił właściwą 
rzecz, że Jonnie wybuchnął długotrwałym śmiechem. Odprężony Ker również zaczął 
się uśmiechać. 
- Myślę, że to wspaniały pomysł, Ker - powiedział Jonnie. W tym samym momencie 
zobaczył w drzwiach zesztywniałego z wrażenia Roberta Lisa. Jonnie przeszedł na 
angielski: 
- Myślę, Sir Robercie, że kierownik szkoły otrzyma nowego nauczyciela. Jest on 
naprawdę doskonałym operatorem maszyn i wie wszystko na ich temat. 
Uśmiechnął się do Kera i rzekł w języku psychlo: 
- Warunki zatrudnienia są następujące: kwarta kerbango dziennie, pełna pensja 
wraz z premiami, standardowy kontrakt Towarzystwa omijający tylko pogrzeb na 
Psychlo. W porządku? 
Bardzo dobrze wiedział, że Ker prawdopodobnie ukrył gdzieś dla siebie paręset 
tysięcy kredytów. 
Ker zaczął z emfazą kiwać głową. Wyciągnął łapę, by walnąć nią w dłoń 
Jonnie'ego. Uczyniwszy to, właśnie zabierał się do wyjścia, gdy nagle odwrócił 
się i podszedł blisko do Jonnie'ego. 
- Mam jeszcze coś dla ciebie, Jonnie - powiedział przyciszonym głosem. - Terła 
umieszczono w klatce. Uważaj na Terła, Jonnie. On zamierza coś złego! 
Gdy karłowaty Psychlos wyszedł, Robert Lis popatrzył na stos pieniędzy. 
- Łapówka za pracę - rzekł śmiejąc się Jonnie. - Jest ostatnio bardzo wysoka! 
Przekaż je Radzie. 
- To są pieniądze galaktyczne, nieprawdaż? - zapytał Robert Lis. - Mam zamiar 
nawiązać kontakt ze Szkotem o nazwisku MacAdam z uniwersytetu w Szkockich 
Górach. On zna się na pieniądzach. 
Robert był zadowolony, że nareszcie Jonnie się śmieje; choć uważał, że postąpił 
nieroztropnie, dopuszczając Psychlosa tak blisko do siebie: jedno chapnięcie 
rzędem pazurów mogło pozbawić go połowy twarzy. Po chwili zaś ze zdumieniem 
uświadomił sobie, że Jonnie jest ubrany i chyba zamierza wyjść z pokoju. 
- Być może nie potrafię utrzymać w górze nieba - oświadczył Jonnie - ale również 
nie mam zamiaru czekać tu bez końca, aż się samo zawali. Wybieram się do bary. 
Musiał odbyć rozmowę z braćmi Chamco. Słyszał, że nie osiągnęli żadnego postępu 
w naprawie platformy transfrachtu, a bez tego nie dowiedzą się niczego na temat 
Psychlo. 
3
Heliport był dość daleko, a odległość ta wydawała się znacznie większa, gdy 
miało się tylko jedną nogę sprawną i laskę po niewłaściwej stronie. Windy były 
nieczynne i prawdopodobnie nigdy nie uda się ich uruchomić. Kuśtykając na jednej 
nodze, Jonnie dopiero teraz zaczynał doceniać, ile pracy musiało kosztować 
doprowadzenie tego miejsca do porządku. Nagle usłyszał za sobą odgłos biegnących 
stóp i warkliwy głos wydający rozkazy po rosyjsku. Po obu jego bokach pojawili 
się jacyś mężczyźni, którzy z rąk utworzyli coś w rodzaju krzesła, posadzili go 
na nie i zaczęli biec z nim w kierunku heliportu. 
Ktoś musiał uprzedzić dyżurnego pilota, ponieważ stał już obok górniczego 
samolotu pasażerskiego, który miał otwarte drzwi do kabiny pasażerskiej. 
- Nie! - wykrzyknął Jonnie i zdrową ręką wskazał na fotel pilota. "Co oni sobie 
myślą, że jest do niczego nie nadającym się inwalidą?" 
Pułkownik Iwan podskoczył do drzwi kabiny pilotów i otworzył je. Dwaj niosący 
Jonnie'ego Rosjanie dosłownie wrzucili go na fotel pilota. Nieco zmieszany pilot 
dyżurny właśnie zaczął zamykać drzwi do kabiny pasażerskiej, gdy nagle został 
odepchnięty na bok przez trzech innych Rosjan, którzy wskoczyli do samolotu z 
grzechotem swych karabinów szturmowych. Pułkownik Iwan po drugiej stronie 
samolotu pomógł wejść do środka Robertowi Lisowi i jeszcze dwóm ubranym w 
spódniczki Szkotom. 
Drugim pilotem był Szwed. Sadowił się w fotelu kopilota i mówił coś w języku, 
którego Jonnie nie rozumiał. I wtedy uzmysłowił sobie, że ten pilot, a właściwie 
to jeszcze kadet, miał uprawnienia tylko do lotów lokalnych. 
Jonnie okręcił się pasami bezpieczeństwa, wkładając za nie swoją chorą prawą 
rękę i przyjrzał się pasażerom. Rosjanie byli w czerwonych bufiastych spodniach 
i szarych rubaszkach i właśnie kończyli nakładać na siebie ekwipunek. Pułkownik 
Iwan zdjął z głowy kolorową chustę i włożył - przyklepując ręką - okrągłą, 
płaską czapkę futrzaną. Jonnie zobaczył na przodzie czapki czerwoną gwiazdę na 
złotym dysku. 
- Idziemy do ataku! - powiedział pułkownik Iwan. Widać było, że uporczywie 
pracował nad angielszczyzną. Jonnie uśmiechnął się. To był naprawdę 
międzynarodowy kontyngent! Szerokie drzwi samolotu pozostawiono otwarte i do 
wnętrza wpadły promienie słońca. Pilotował samolot wśród pięknego letniego dnia. 
Ach, te góry, te białe góry, rysujące się majestatycznie w swym bezruchu na tle 
ciemnoniebieskiego nieba! Przepaście pełne ciemnych cieni, drzewa pełne łagodnej 
ciemnej zieleni. Widać było biegnącego wzdłuż stoku niedźwiedzia, który bez 
wątpienia odbywał jakąś ważną wędrówkę. I całe stado wielkorogich baranów 
patrzących do góry na samolot, który musiał już stać się dla nich zwyczajnym 
widokiem. 
Jonnie obniżył lot samolotu zaraz za ostatnimi wzniesieniami wschodniego zbocza, 
kierując się w stronę równin. Było lato. Niedawno musiał padać deszcz, gdyż 
rozkwitły kwiaty. Widzieli przed sobą pofałdowany krajobraz rozciągający się aż 
po bezkresny horyzont i popstrzony stadami pasącego się bydła. Były to 
nieprzebrane przestrzenie, w których mógł żyć człowiek. 
Piękna planeta! Co za urocza planeta! W pełni zasługująca na ocalenie. 
Dyżurny pilot obserwował Jonnie'ego ze zdumieniem. Za pomocą tylko lewej ręki i 
lewej nogi Jonnie lepiej pilotował samolot, niż on sam mógłby kiedykolwiek 
pilotować, nawet gdyby miał pięć rąk. 
Jeździec? Jonnie śmignął w dół, aby zobaczyć, kto to lub co to było. Płaski 
kapelusz z czarnej skóry? Zwinięta lina w rękach? Zaganiający do kupy małe 
stado. 
- Gauczo - powiedział Robert Lis. - Z Ameryki Południowej. Hodują teraz bydło. 
Szybkim ruchem Jonnie opuścił w dół boczną szybę i pomachał ręką, a gauczo 
odpowiedział podobnym gestem. 
Co za piękny dzień na pierwsze wyjście na zewnątrz! 
Wkrótce ujrzeli przed sobą bazę. Mrowie ludzi. Ze trzydziestu lub czterdziestu 
patrzyło w kierunku samolotu. 
Jonnie posadził samolot tak precyzyjnie, że nie rozgniótłby nawet skorupy jajka. 
Chwała niebiosom, że nikt z olbrzymiego tłumu nie wtargnął na pas lądowania, 
zanim posadził tam samolot. Stali tam: brązowoskórzy, czarnoskórzy, w jedwabnych 
kaftanach, w wystrzępionych samodziałach, kobiety, mężczyźni... co za straszne 
mrowie ludzi! 
Jonnie otworzył drzwi kabiny, włożył do ust pierwszy i czwarty palec lewej ręki 
i przeraźliwie gwizdnął. Przez gwar tłumu jego wyćwiczone ucho usłyszało to, co 
chciało usłyszeć: dźwięk kopyt. I oto pojawił się Wiatrołom. 
Jonnie odpiął się z pasów bezpieczeństwa i zanim ktokolwiek zdążył mu 
przeszkodzić, ześlizgnął się na dół - niezły wyczyn, biorąc pod uwagę fakt, że 
kabina pilotów na samolotach Psychlosów znajdowała się wysoko. Prawe ramię mu 
zawadzało, więc wsunął dłoń za pas. 
Wiatrołom rżał i podskakiwał z radości, że znów go widzi, i omal nie zwalił go z 
nóg, trącając nosem. 
- Obejrzyjmy nogę - rzekł Jonnie klękając i próbując wziąć w rękę przednią 
pęcinę, którą - jak się zdawało - Wiatrołom zranił, zjeżdżając w dół klifu. 
Ale Wiatrołom myślał, że chodzi o sztuczkę, której nauczył go Jonnie - o podanie 
kopyta - więc podniósł prawe kopyto, chcąc je podać Jonnie'emu, co spowodowało, 
że Jonnie się przewrócił. 
- Wszystko w porządku z tobą - rzekł ze śmiechem Jonnie i potrząsnął kopytem. 
Intensywnie myślał, jak ma wsiąść na grzbiet konia. Jeśli skoczy brzuchem na 
grzbiet i szybko przerzuci się przez lewą nogę, to powinno się udać. Zrobił tak. 
Sukces! Nie potrzebował żadnej pomocy. 
Teraz tylko przejechać się dookoła i odszukać tych wstrętnych braci Chamco. I 
dowiedzieć się, co spowodowało opóźnienie w naprawie urządzeń transfrachtu. 
Ale wokół konia cisnęli się ludzie. Czarne twarze, brązowe twarze, opalone 
twarze, białe twarze. Ręce dotykające jego mokasynów, race usiłujące dawać mu 
różne rzeczy. I wszyscy mówili naraz. Śmiejące się twarze, witające go radośnie 
twarze. Gdyby ci ludzie wiedzieli, że wszystko, czego dokonał, mogło zakończyć 
się totalnym fiaskiem! I że to urocze niebo nad nimi mogło wkrótce zostać 
zasnute widmem śmierci. Zacisnął wargi. Lepiej będzie, jeśli zabierze się do 
swojej roboty. Jakiekolwiek schlebianie mu było nieco żenujące, szczególnie że 
wcale nie zasługiwał na nie. 
Rozległ się dźwięk końskich kopyt. A potem głos pułkownika Iwana wydającego 
komuś rozkazy po rosyjsku. Pojawił się jakiś Rosjanin, prowadząc ze sobą sześć 
koni. Warkliwa komenda i już pułkownik Iwan wraz z czterema Rosjanami wsiadali 
na konie, a za ich przykładem poszedł Robert Lis. Zarówno Rosjanie, jak i konie 
musiały czekać na nich w bazie. 
Dwóch ubranych w spódniczki Szkotów stanęło po obu stronach Wiatrołoma. Łagodnie 
zaczęli rozsuwać ciżbę ludzką na boki, tak by Jonnie mógł posuwać się do przodu. 
Teraz musiało być już chyba około pięćdziesięciu osób! 
Jakiś mały chłopiec w szkockiej spódniczce rozepchnął łokciami tłum i nałożył na 
łeb Wiatrołoma linę do prowadzenia konia. Ponad gwar przebił się jego piskliwy 
głos: 
- Jestem Bittie MacLeod. Dunneldeen powiedział, że mam być twoim paziem, więc 
oto jestem, Sir Jonnie! 
Chłopiec zaczął prowadzić Wiatrołomy w kierunku bazy. I choć Wiatrołom dawał się 
prowadzić tylko naciskiem pięt lub za pomocą innych sygnałów, Jonnie nie miał 
serca, by chłopcu odmówić. Za nim jechało pięciu Rosjan z długimi tyczkami 
lancami? - opartymi o strzemiona, na których powiewały proporce, oraz z 
karabinami szturmowymi. Jeden z gauczo śmignął na swym koniu i dołączył do nich. 
Drużyna szwedzkich żołnierzy wypadła z bazy i prezentowała broń. Z terenu bazy 
zaczęli wychodzić robotnicy. Wielki samolot pasażerski wylądował na pasie i 
wysypało się z niego trzydziestu Tybetańczyków odbywających pielgrzymkę do bazy, 
którzy przyłączyli się do tłumu. Dwie platformy transportowe zahuczały na 
peryferiach bazy i wygramoliło się z nich około czterdziestu mieszkańców miasta 
leżącego na północ od bazy. Jeszcze inna platforma przygnała w kierunku 
Akademii. 
Jadąc wolniutko, na prowadzonym przez Bittie MacLeoda koniu, Jonnie ogarnął 
wzrokiem radosny tłum. Krzyczeli coś do niego, machali rękami i wiwatowali na 
jego cześć. Od czasu zgromadzenia w Szkocji nigdy nie widział tylu ludzi naraz. 
Musiało ich tu być ze trzy setki! 
Białe ręce, czarne ręce z różowymi dłońmi, żółte ręce, niebieskie kaftany, 
pomarańczowe suknie, szare marynarki, proste włosy blond, brązowe włosy, 
poskręcane czarne włosy, języki, języki, języki: wszystkie mówiące "Halo, 
Jonnie!" 
Jonnie z obawą spojrzał na bezchmurne błękitne niebo. Przez moment zaskoczył go 
widok bezzałogowego samolotu... nie, to był tylko bezpilotowy samolot 
zwiadowczy, których wiele patrolowało teraz stale planetę w obawie przed 
inwazją. Wszystkie głosy zlewały się w głośny gwar. Jedna z kobiet coś mu 
wcisnęła w rękę - bukiet polnych kwiatów - i krzyknęła: "Dla Chrissie!" Skinął 
głową w podzięce, ale nie bardzo wiedział, co z nimi zrobić, więc włożył je za 
pas. 
Mieszkańcy Ziemi, w których rozbudziły się nadzieje, mogli wyprostować się i 
znów zacząć żyć normalnie. 
Był zmieszany tym przyjęciem. Przecież oni nie wiedzieli, że mogło mu się nie 
udać. Niezależnie od tego, że w ogóle nie lubił schlebiania, miał uczucie, że na 
pewno na nie nie zasługiwał. 
Robert Lis zrównał swego konia z koniem Jonnie'ego. Widział, że chłopaka coś 
dręczy. Nie chciał jednak popsuć mu tego dnia. - Pomachaj im trochę, chłopcze! 
Po prostu podnieś lewą rękę i pokiwaj nią! 
Jonnie pomachał ręką i wtedy tłum oszalał. 
Posuwali się z trudem pod górę w kierunku starych kwater Chinkosów. Była tam 
kostnica. Była tam także kopuła, za którą mieściła się kwatera Terla, gdzie tak 
często wystawał po nocach... 
Jonnie ze zdumienia wytrzeszczył oczy. Zobaczył w klatce Terla z obrożą na szyi. 
Terl brykał i skakał dokoła. Niejasne uczucie niepokoju ogarnęło Jonnie'ego, 
więc polecił szkockiemu chłopcu, by go zaprowadził do klatki. 
4
Było jeszcze mnóstwo czasu. To, co miał do załatwienia z braćmi Chamco, było 
ważne, ale parę minut zwłoki nie zrobi różnicy. Byłoby na pewno lepiej, gdyby 
mógł dowiedzieć się, co Terl knuje. 
Ciżba ludzi wciąż narastała. Większość osób szkolonych w Akademii, jak tylko 
usłyszała, że Jonnie zjawił się w bazie, natychmiast zażądała, aby zwolniono ich 
na parę godzin. I oto zjawili się tu wszyscy. Napływało coraz więcej ludzi z New 
Denver. Zaprzestano wszelkiej pracy i wszystkie maszyny w podziemnych 
warsztatach bazy stanęły. Na obrzeżu tłumu pojawiło się paru członków Rady. 
Wśród nich był Brown Kulas Staffor, obecny szef tego kontynentu. Tłum liczył już 
ponad sześćset osób. Hałas był ogłuszający. 
Terl spostrzegł zbliżającego się do klatki zwierzaka i zaczął brykać jeszcze 
gwałtowniej. 
Jonnie widział, że cały ten teren nie został uszkodzony w czasie 1'! bitwy. 
Tryskająca na kształt gejzeru woda wyżłobiła kilka głębokich bruzd na 
płaskowyżu, spływając z niego. Jeden czy dwa pręty klatki nosiły szczerby po 
kulach, a woda tylko dobrze wypłukała klatkę, wcale jej nie uszkadzając. 
Popatrzył na skrzynkę rozdzielczą na słupie i stwierdził, że nic się w niej nie 
zmieniło: pręty nadal znajdowały się pod napięciem, które było doprowadzane 
przez te same kable. Ktoś zbudował zaporę, żeby ludzie nie mogli dosięgnąć 
prętów. Tak, to była wciąż ta sama klatka, tylko teraz na jej obrzeżach rosły 
kępy trawy. Przez ileż to miesięcy siedział w tej klatce, wyglądając na 
zewnątrz, i przez ileż to nocy stał na zewnątrz, zaglądając do środka. Ile 
koszmarów sennych było z tym związanych. 
Chciał wypytać Terla. Wzdragał się przed mówieniem znowu przez te pręty. 
Normalny poziom głosu nie dosięgnąłby klatki w tym zgiełku, a on nie miał 
zamiaru się wydzierać. Napotkał wzrok wartownika i kiwnął na niego. Ale zamiast 
wartownika przepchał się do niego dowódca bary. 
Po spódniczce Jonnie rozpoznał, że był to Argyll. Pochylił się w jego stronę i 
rzekł półgłosem: 
- Zechciej łaskawie wyłączyć elektryczność na słupie i każ wartownikowi otworzyć 
drzwi do klatki! 
- Co?! - wykrzyknął zdumiony dowódca bazy. 
Jonnie pomyślał, że ten go chyba nie usłyszał i ponowił prośbę. I wtedy 
spostrzegł, że ten człowiek nie miał zamiaru go usłuchać. Pomiędzy Klanami 
Argyllów i Fearghusów zawsze były pewne tarcia, co często przeradzało się w 
wojnę, i Jonnie przypomniał sobie, że dopiero jego wizyta w Szkocji przerwała 
ostatnią z takich wojen. Nie miał zamiaru kłócić się z tym człowiekiem. Ale nie 
miał również zamiaru krzyczeć do Terla przez pręty klatki. 
Robert Lis popatrzył na Terla, na klatkę, na Argylla, na tłum i na skrzynkę 
wyłączników na słupie. Wyciągnął rękę, by powstrzymać Jonnie'ego. Ale Jonnie już 
się ześlizgnął z konia. Pułkownik Iwan rozepchnął paru ludzi na bok i wetknął 
Jonnie'emu w rękę laskę w kształcie maczugi. 
Kuśtykając, Jonnie podszedł do zewnętrznych wyłączników na słupie i otworzył 
ochraniającą je skrzynkę. Gdy odłączał centralną szynę wyłączników, przeskoczyła 
po nich elektryczna iskra. Tłum rozstępował się przed nim, gdy zobaczył, w jakim 
kierunku zmierza. Nagle wszyscy zamilkli, a milczenie to zaczęło się rozchodzić 
jak fala od miejsca, w którym znajdował się Jonnie, aż do samych krańców tłumu. 
W całym tym zgiełku wartownik nadal stał na posterunku przy klatce. Przy pasie 
miał zawieszone klucze do drzwi... Jonnie wyciągnął je z pasa wartownika. 
Zapadła głęboka, pełna napięcia cisza. 
Terl skorzystał z okazji, by dziko zawyć. 
Dowódca bazy ruszył do przodu, ale powstrzymała go potężna dłoń pułkownika 
Iwana. Pułkownik nie chciał mieć żadnych dodatkowych osób w polu ostrzału. 
Pozostali Kozacy natychmiast ustawili się w półkole. Rozległ się ostry szczęk 
repetowanych karabinów szturmowych i cztery lufy skierowały się na Terla w 
klatce. Paru Szkotów pobiegło pędem na dachy starych kwater Chinkosów i za 
chwilę rozległ się trzask repetowanych i wymierzanych w Terla karabinów. 
Tłum się odsunął od barier klatki. 
Jonnie usłyszał dźwięk repetowania zamków. Odwrócił się i normalnym głosem, gdyż 
było teraz zupełnie cicho, z wyjątkiem wrzeszczącego Terla, powiedział: 
- Kula może odbić się rykoszetem od tych prętów i polecieć w tłum, więc proszę 
odłożyć karabiny! 
Poluzował miotacz w kaburze i potem sprawdził, czy był ustawiony na 
"Oszołomienie" i "Bez płomienia". Był całkowicie przekonany, że nie grozi mu 
żadne niebezpieczeństwo. Terl miał obrożę i był przykuty łańcuchem. I choć nie 
byłoby rozsądne znaleźć się w zasięgu jego łap, to jednak sądząc po jego 
nastroju będzie próbował tylko błaznować. 
Zamek drzwi otworzył się znacznie łatwiej niż poprzednio. Ktoś musiał go 
naoliwić. Jonnie otworzył drzwi. Tłum aż sapnął z wrażenia. Ale uwaga Jonnie'ego 
nie była teraz zwrócona na tłum. Terl zaryczał. 
- Przestań błaznować, Terl! - powiedział Jonnie. 
Terl natychmiast usłuchał i kucnął przy tylnej ścianie klatki, w jego 
bursztynowych oczach pojawiły się złośliwe błyski rozbawienia. - A więc, cześć, 
zwierzaku. 
Gdzieś spośród tłumu odezwał się głos pastora: - On nie jest zwierzakiem! 
- Widzę - powiedział Terl - że ktoś cię solidnie poszarpał. szponami. Och, 
trudno, zdarza się, gdy ktoś jest głupi. Jak to się stało, szczurzy móżdżku? 
- Bądź grzeczny, Terl! Jak ci się zdaje, co robisz w tej klatce? 
- Och, ten akcent Chinko! - wykrzyknął Terl. - Mimo że tyle się nad tobą 
napracowałem, nie udało mi się zrobić z ciebie wykształconej istoty. Bardzo 
dobrze, jeśli chcesz tej grzeczności... Jak to się mówiło w języku Chinko: 
"Wybacz mi nieświadome narzucanie mej mowy twym lordowskim uszom..." 
Miał zamiar kontynuować snucie tasiemcowych poniżeń starych Chinkosów. Potem 
roześmiał się zjadliwie. 
- Odpowiedz na pytanie, Terl! 
- No wiesz? Przecież jestem... - odparł, używając słowa w psychlo, którego nigdy 
przedtem nie słyszał. 
Jonnie wszedł do klatki, żeby się przekonać, czy Terl nie zmajstrował czegoś, co 
mogło ujść uwagi innych. Kuśtykał więc dokoła klatki, trzymając się z dala od 
Terla i mając go cały czas na oku. Obejrzał wewnętrzne ściany pod prętami i 
zajrzał do basenu. Terl miał niewielki stos swych rzeczy zawiniętych w brezent. 
Jonnie kiwnął, by Terl się cofnął, i podszedł do luźnego pakunku. Szybkim ruchem 
otworzył go. Były tam części garderoby, nie więcej niż na jeden ubiór. Terl miał 
na sobie teraz inny ubiór, a pod spodem był całkiem nagi. W klatce był też 
pogięty rondel na kerbango z dziurką w środku i słownik języka psychlo! Do 
czego, u licha, wykształcony Terl potrzebował słownika?! 
Jonnie cofnął się poza zasięg łańcucha. Co to było za słowo, którego Terl 
właśnie użył? Aha, oto ono: "Skrucha - uczucie żalu lub wyrzut za coś, co się 
zrobiło lub czego się nie zrobiło; termin zaadaptowany z języka Hocknerów i 
obecnie używany przez pewne obce rasy". 
- Skrucha? - rzekł Jonnie. - U ciebie? Teraz jemu z kolei zachciało się śmiać. 
- Czyż nie wsadziłem cię do klatki? Nie możesz zrozumieć, że mogłem z tego 
powodu mieć poczucie winy? 
Jonnie odnalazł to słowo: "Wina - bolesne uczucie wyrzutów sumienia, wynikające 
z przekonania, że zrobiło się coś złego lub niemoralnego; zaadaptowane z języka 
Chinko i użyteczne dla urzędników politycznych do poniżania osobników z 
podległych ras; według profesora Halza przejawia się ona faktycznie jako stan 
emocjonalny u niektórych obcych ras". Zamknął z trzaskiem słownik. 
- Ty również powinieneś trochę czuć się winny, zwierzaku. Pomimo wszystko byłem 
dla ciebie jak ojciec, a ty dzień i noc kombinowałeś tylko, jak zniszczyć moją 
przyszłość. Podejrzewam, że po prostu wykorzystywałeś mnie, żeby potem 
oszukać... 
- Jak na przykład eksplodujący pojazd transportowy wszedł mu w słowo Jonnie. 
- Co za eksplodujący pojazd? 
- Platforma dostawcza - cierpliwie wyjaśnił Jonnie. 
- Och, myślałem, że chodzi ci o ten spychacz, do którego byłeś przywiązany i 
który eksplodował wtedy na płaskowzgórzu. Wy, zwierzaki, zawsze mieliście 
trudności w opanowaniu obsługi maszyn! - powiedział Terl i westchnął. - A więc 
oto jestem... narażony na rewanż z twej strony. 
Jonnie nie zadał sobie nawet trudu, by sprawdzić w słowniku znaczenie słowa. 
Wiedział, że będzie to jeszcze jedno ze słów, którego żaden Psychlos nigdy nie 
używał. 
- Ani nie kazałem zamykać cię w klatce, ani zakładać tej obroży. Sam tego 
chciałeś. Właściwie, powinienem kazać cię przenieść z powrotem na poziom 
mieszkalny bazy. Brykanie tutaj na wpół nago... 
- Myślę, że tego nie zrobisz - rzekł Terl złośliwie. - Po co przybyłeś tu 
dzisiaj? 
Lepiej byłoby nie mówić Terlowi zbyt dużo, ale nie było innego sposobu, żeby 
wydobyć od niego jakieś informacje. 
- Przybyłem tu, żeby wyjaśnić z braćmi Chamco przyczyny opóźnienia naprawy 
urządzeń transfrachtu. 
- Tak też myślałem - powiedział Terl obojętnie. Westchnął głęboko i podniósł 
się. 
Tłum na zewnątrz klatki cofnął się przestraszony. Potwór był co najmniej cztery 
stopy wyższy od Jonnie'ego. Pazury, widoczne przez wizjer maski kły... 
- Zwierzaku - rzekł Terl - pomimo że w przeszłości dzieliły nas różnice zdań, 
myślę, że niedługo już przyjdziesz prosić mnie o pomoc. A ponieważ jestem... 
i... - dwa dalsze słowa, których Jonnie nie rozumiał i nie miał zamiaru szukać w 
słowniku - więc będę prawdopodobnie na tyle głupi, że ci pomogę. Po prostu 
zapamiętaj to sobie, zwierzaku! Gdy sytuacja stanie się zbyt trudna dla ciebie, 
przyjdź do Terla! Czyż mimo wszystko nie byliśmy braćmi szybowymi? 
Jonnie roześmiał się krótko. Tego było już po prostu za dużo. Rzucił słownik na 
brezent, odwrócił się i opierając się ciężko na lasce, wyszedł z klatki. 
Z chwilą gdy zamknął i zaryglował drzwi, Terl wydał z siebie straszliwy ryk i 
zaczął biegać po klatce, waląc się łapami po piersi. Jonnie rzucił klucze 
wartownikowi, a potem podszedł do słupa i z powrotem włączył elektryczność. 
Wciąż śmiał się do siebie, gdy kuśtykał w kierunku Wiatrołoma. Z tłumu słychać 
było głosy ulgi. Nagle z tłumu wyszedł z koniem Brown Kulas Staffor. Jonnie 
poznał go i zamierzał właśnie pozdrowić, kiedy nagle się powstrzymał. Nigdy 
przedtem nie widział na czyjejkolwiek twarzy wyrazu takiej otwartej, wrogiej 
nienawiści. 
- Widzę, że teraz są dwie kaleki! - powiedział Brown Kulas Staffor. 
Po tych słowach odwrócił się tyłem do Jonnie'ego i odszedł powłócząc szprotawą 
stopą. 
5
Było tam wielu ludzi, którzy mieli potem opowiadać swoim prawnukom, że byli 
naocznymi świadkami, jak Jonnie wszedł do klatki z potworem, i którzy dzięki 
temu mieli uzyskać duże znaczenie i rozgłos. 
Siedząc z powrotem na Wiatrołomie, Jonnie jechał stępa w kierunku wolno stojącej 
małej kopuły, w której zainstalowano braci Chamco. 
- Nie był to twój najlepszy wyczyn - powiedział Robert Lis, jadąc tuż przy boku 
Jonnie'ego. - Nie strasz ludzi w ten sposób! Sam był aż sztywny z przestrachu. 
- Nie przybyłem tu po to, by się spotykać z ludźmi - odparł Jonnie. - Chciałem 
zobaczyć się z braćmi Chamco i właśnie tam zmierzam. 
- Musisz jednak myśleć o tym, jak się zachowujesz publicznie - rzekł Robert Lis 
łagodnie. - To ich przestraszyło. 
Był to pierwszy dzień Jonnie'ego po wyjściu ze szpitala i Robert chciał, by miał 
o nim tylko dobre wspomnienia, ale ta wizyta u Terla mogła przyprawić o 
palpitację serca. 
- Jesteś teraz symbolem - dodał Robert. 
Jonnie odwrócił się do niego. Bardzo lubił Sir Roberta. Ale nie mógł wyobrazić 
siebie jako jakiegokolwiek symbolu. 
- Jestem po prostu Jonnie Goodboy Tyler - zaśmiał się pogodnie. - To znaczy 
MacTyler! 
Sir Robert poczuł, jak opuszczają go wszelkie troski. Cieszyło go, że Jonnie 
fiest taki szczęśliwy. 
Tłum zachowywał się teraz znacznie ciszej. Pułkownik Iwan otrząsnął się już ze 
strachu o Jonnie'ego i ustawił swych Kozaków w ochronną formację. Bittie MacLeod 
też pozbył się już uczucia strachu i prowadził Wiatrołoma w kierunku, który - 
jak się zdawało - koń sam wyznaczał. Odpowiedzialny za bazę Argyll wychylił 
potajemnie kieliszek whisky ze schowanej w kieszeni butelki i przekazał ją swemu 
zastępcy. 
Jonnie ogarnął wzrokiem znajdującą się przed nimi samotnie stojącą kopułę. 
Patrzcie no, świetnie sobie poradzili z tym pomieszczeniem dla braci Chamco! 
Przezroczystą kopułę przywieźli z nieczynnej kopalni. Ustawiono ją na betonowym 
kręgu. Śluza atmosferyczna była jedną z lepszych - przezroczyste drzwi obrotowe, 
które nie wypuszczały gazu na zewnątrz i nie wpuszczały do środka powietrza. Był 
tam też oddzielny zbiornik z gazem do oddychania i oddzielna pompa. 
Przezroczysta kopuła miała żaluzje przeciwsłoneczne, które - pomimo grzejącego 
słońca - były teraz otwarte. Wydawało się, że Psychlosi niewiele zważali na 
zimno lub ciepło. To tutaj bracia Chamco opracowywali plany i propozycje w 
zamian za obiecaną zapłatę - dzięki odkryciu przez Kera kredytów, można im 
będzie teraz płacić gotówką. 
Jonnie znał ich jeszcze ze swej nauki w kopalni. Obaj byli wysokiej klasy 
inżynierami konstrukcji i planowania, absolwentami wszystkich uznanych szkół 
Towarzystwa na Psychlo. Z raportów wynikało, że byli bardzo chętni do współpracy 
i nawet dość uprzejmi - na tyle, na ile Psychlos w ogóle potrafił być uprzejmy. 
Ich pojęcie uprzejmości miało tylko jeden kierunek: w odniesieniu do nich. 
Widać ich było wewnątrz pracujących dwóch wielkich obitych materiałem biurkach, 
przy których stały deski kreślarskie. Było tam urządzenie rozmównicze zwykłego 
typu, tak że można było porozumiewać się z nimi z zewnątrz bez potrzeby 
wchodzenia przez śluzę. Ale Jonnie nie mógł nawet wyobrazić sobie próby 
omawiania spraw technicznych przez jedno z takich urządzeń. 
Pułkownik Iwan chyba odgadnął jego myśli. Wysunął się do przodu i zapytał kulawą 
jeszcze angielszczyzną: 
- Ty wchodzić w środek? 
Potem zaś rozejrzał się gorączkowo za znającym rosyjski Koordynatorem. 
Koordynator przetłumaczył: 
- Mówi, że w tej kopule jest kuloodporne szkło. Nie może zapewnić ci ochrony z 
karabinów szturmowych. 
Robert Lis zainterweniował nieco w desperacki sposób. 
- Czy nie jesteś już zbyt długo na powietrzu, jak na pierwszy raz? - zapytał. 
- Po to przecież tu się wybrałem - odparł Jonnie, zsuwając się z Wiatrołoma. 
Pełen wątpliwości pułkownik Iwan podawał mu laskę w kształcie maczugi i 
jednocześnie mówił coś do tłumacza. 
- Pułkownik mówi, żebyś nie zatrzymywał się w śluzie przetłumaczył Koordynator. 
- Po wejściu do środka natychmiast przesuń się w prawą stronę. Jeśli tego nie 
zrobisz, to jego ludzie nie będą mogli dostać się do wnętrza w razie potrzeby. 
Kuśtykając w kierunku śluzy atmosferycznej, Jonnie słyszał głosy z tłumu: 
- Tutaj też zamierza wejść do środka! Czyż nie zdaje sobie sprawy, że ci 
Psychlosi... Och, popatrz na te straszne bestie tam wewnątrz... 
Jonnie nie lubił być niczym krępowany. Ciężko być symbolem. Stwarzało to masę 
nowych problemów! Było to dla niego coś zupełnie nowego, że nie mógł się już 
swobodnie i według własnego uznania poruszać i że inni będą mieli w tych 
sprawach coś do powiedzenia. 
Domyślił się, że bracia Chamco mieli zwyczaj trzymania zamkniętych żaluzji 
przeciwsłonecznych, ponieważ - mimo iż teraz były otwarte - paliły się wszystkie 
światła. Nałożył na twarz podaną przez pilota maskę powietrzną. 
Przekuśtykał przez śluzę atmosferyczną z pewną trudnością. Śluzy były budowane 
dla Psychlosów, więc zawsze poruszał się w nich niezgrabnie. Były dla niego zbyt 
ciężkie i stawiały zbyt duży opór przy pchaniu. 
Bracia Chamco przerwali zajęcia i siedzieli w milczeniu, patrząc na niego. W 
żadnym wypadku nie wyglądali na wrogo nastawionych, ale też nie pozdrowili go. 
- Przyszedłem, żeby zorientować się, jak wygląda postęp w odbudowie urządzeń 
transfrachtu - rzekł Jonnie, stosując miłą intonację psychlo - tak miłą, jak 
zawsze mili byli Psychlosi. 
Nic na to nie odpowiedzieli. Mniejszy z braci Chamco był jakoś dziwnie 
przyczajony czy może ostrożny w ruchach? 
- Jeśli potrzebujecie jeszcze jakichś dodatkowych materiałów - dodał Jonnie - to 
sam z przyjemnością dopilnuję, by je wam dostarczono. 
- Całe urządzenie zostało do cna wypalone. Konsola. Wszystko. Zniszczone! - 
powiedział większy z braci Chamco. 
- Trudno, tak się stało - rzekł Jonnie, opierając się na lasce tuż przy śluzie. 
- Ale jestem pewien, że niektóre elementy są po prostu wspólne dla wszystkich 
urządzeń. A mamy przecież miniaturowe urządzenia tego typu w samolotach 
transportowych, które niezbyt się chyba różnią wielkością. 
- To bardzo trudne - orzekł mniejszy z braci Chamco. 
Czy to w jego oczach było coś dziwnego, czy też po prostu był to normalny wzrok 
normalnego Psychlosa? 
- Powinniśmy odbudować je - rzekł Jonnie. - Dopóki tego nie zrobimy, nie 
będziemy wiedzieli, co się stało z Psychlo. 
- Potrzeba na to wiele czasu - powiedział większy Chamco. 
Czy miał on w oczach jakiś dziwny błysk? Ale przecież w bursztynowych oczach 
Psychlosów zawsze świeciły się żółte ogniki. 
- Próbowałem połapać się w tym - rzekł Jonnie i spojrzał na biurko, gdzie leżało 
kilka podręczników, a wśród nich taki sam; jaki rzucił na podłogę tego ranka. - 
Gdybyście mogli mi wyjaśnić... 
Mniejszy Chamco skoczył! 
Większy Chamco odskoczył od swego biurka i zaatakował. Obaj ryczeli. 
Jonnie odskoczył do tyłu, potykając się. Laska w kształcie maczugi uniosła się w 
powietrze. Rzucił nią w bliżej znajdującego się Chamco, ale był to słaby rzut. 
Nigdy nie był mańkutem. 
Zobaczył śmigającą w powietrzu olbrzymią łapę, która zmierzała w jego kierunku. 
Ukląkł i lewą ręką zaczął wyciągać miotacz. Pazury zahaczyły o jego policzek. 
Jonnie strzelił. Odrzut pchnął go w stronę drzwi, więc starał się wcisnąć w 
śluzę atmosferyczną. Była jednak zablokowana lub zamarznięta. Upadł na podłogę. 
Widząc but zamierzający pogruchotać mu żebra, Jonnie strzelił. But zmiotło na 
bok. Para owłosionych łap zbliżała się do jego gardła! Towarzyszył temu oszalały 
ryk. 
Jonnie strzelił w łapy, a potem w olbrzymią pierś. Pakował w nią ładunek po 
ładunku. Zdołał się jakoś podnieść na kolana. Dwa gigantyczne ciała z hukiem 
padły na podłogę. Jonnie jeszcze raz strzelił do każdego. Obaj bracia leżeli 
płasko na podłodze. Mniejszy z braci Chamco był całkowicie ogłuszony. Ale 
znajdujący się za nim większy Chamco nagle błyskawicznie sięgnął do szuflady 
biurka, otworzył ją i coś z niej wyjął. Jonnie nie mógł dojrzeć, co to jest, 
ponieważ widok zasłaniał mu blat biurka. Odsunął się więc na bok, by mieć lepsze 
pole widzenia. 
Większy z braci Chamco trzymał w łapie mały miotacz. Ale nie próbował nawet 
celować w Jonnie'ego. Celował we własną głowę. 
Próbował popełnić samobójstwo! 
Jonnie z zimną krwią wycelował i wytrącił miotacz z łapy większego Chamco. 
Miotacz nie eksplodował. Część ładunku energetycznego rąbnęła jednak w 
Psychlosa, który klapnął z powrotem na podłogę zupełnie ogłuszony. 
Przeklęty brak władzy w prawym ramieniu i prawej dłoni! Nie od razu udało mu się 
odzyskać laskę. Podrygując niezdarnie, dotarł do ściany kopuły i oparł się o 
nią. 
W pomieszczeniu było aż gęsto od dymu kłębiącego się wokół otworów 
odprowadzających zużyty gaz do oddychania. Jonnie był na wpół ogłuszony przez te 
wszystkie ryki i wrzaski oraz przez wybuchy miotacza. 
Buch! Co to się teraz działo? Przecież obaj leżeli bez ruchu. Skąd więc ten 
atak? 
Drzwi śluzy atmosferycznej się obróciły i wpadł przez nie pułkownik Iwan wraz z 
wartownikiem. 
- Nie strzelajcie! - ostrzegł Jonnie. - Tutaj jest gaz do oddychania, więc 
promieniowanie rozerwałoby nas na strzępy. Przynieście jakieś kajdanki! 
- Nie mogliśmy znaleźć masek powietrznych! - jęknął histerycznie wartownik i 
zaraz potem wyleciał na zewnątrz w poszukiwaniu kajdanków. 
Pułkownik Iwan dociągnął rzemienie dopasowując maskę do twarzy, aby mieć lepszy 
widok przez wizjer na rozciągniętych na podłodze obu Psychlosów. Wyglądali na 
nieprzytomnych, ale Jonnie wciąż miał ich na muszce miotacza. 
Gestem ręki Jonnie wskazał na maski do oddychania Psychlosów, które wisiały na 
wieszaku. Pułkownik Iwan chwycił je i nałożył na twarze nieprzytomnych braci 
Chamco. Następnym gestem Jonnie wskazał regulator recyrkulatora gazu do 
oddychania. Pułkownik Iwan podszedł do niego, wyłączył cyrkulację gazu, a potem 
z olbrzymią siłą zsunął do tyłu przegrody śluzy, wpuszczając do środka 
powietrze. 
Wartownicy mogli w końcu wejść do wnętrza, grzechocząc i podzwaniając 
kajdankami, które zaczęli nakładać braciom Chamco. 
Jonnie wykuśtykał na zewnątrz. Dopiero wtedy uświadomił sobie, że tłum był tam 
przez cały czas i wszystko widział przez szkło kopuły. Niektórzy pokazywali na 
jego twarz i dopiero wtedy poczuł, że krwawi. 
Pokuśtykał do Wiatrołoma i dosiadł go. 
Z tłumu, który wartownicy starali się uporządkować, dobiegły głosy: 
- Dlaczego on zaatakował Psychlosów? To oni go zaatakowali...! Uwaga, jedzie 
platforma i podnośnik widłowy, proszę usunąć się na bok...! Nie mam za złe 
Jonnie'emu, że postrzelił tych Psychlosów... Czy ktoś mógłby nam pomóc przy 
ciałach.. Dlaczego pozwolono mu wejść do środka...? Jak to się stało, że 
zaatakowali go...? Słyszałem, że ci Psychlosi... Ale ja to widziałem: on był 
bardzo uprzejmy, a oni rzucili się na niego. Dlaczego to zrobili.. 
Jonnie nie miał ani chustki, ani kawałka jeleniej skóry, by zetrzeć krew kapiącą 
mu na myśliwską koszulę. Któryś z mechanikow wręczył mu tampon ze szmat 
odpadowych, więc przyłożył go do policzka. 
- Uważano ich za uległych Psychlosów! Dlaczego więc zaatakowali go...? - 
dobiegały głosy z tłumu. 
Jonnie sam chciałby się tego dowiedzieć. Co to on takiego powiedział? Tknęła go 
nagła myśl. 
- Czy ktokolwiek nagrał to wszystko na rejestrator obrazów? Naszą rozmowę na 
pewno było słychać przez urządzenie rozmównicze - zawołał. 
Otóż było aż piętnaście rejestratorów obrazów nagrywających na dyski wszystko od 
momentu jego wyjścia z samolotu. Szkot z Klanu Argyllów pośpieszył do przodu i 
pomachał jednym z nich. 
- Czy może ktoś skopiować to dla mnie? - zapytał Jonnie. Muszę wiedzieć, co 
sprowokowało ich do tego czynu. 
- Och tak, Sir, natychmiast! 
Zanim Jonnie zdążył zsiąść z Wiatrołoma i wejść do samolotu, miał już kilka 
gotowych kopii. Miał zamiar dokładnie je przestudiować. 
- Pomachaj! - rzekł Robert Lis. 
Jonnie pomachał ręką. Tłum patrzył na niego. Niektóre twarze były bardzo blade, 
a twarze czarne - cokolwiek szarawe. 
- Proszę się cofnąć! - wołali strażnicy. - Proszę zrobić przejście! 
Już w bazie tego wieczoru, zaraz po kolacji, pułkownik Iwan wszedł do pokoju 
Jonnie'ego razem z Koordynatorem. 
- Chce, żebym ci powiedział, że narażasz się na zbyt duże niebezpieczeństwo. 
Tyrada na pewno byłaby znacznie dłuższa, więc Jonnie przeciął ją, mówiąc: 
- Powiedz mu, że może po prostu mam serce Kozaka! 
Rosjanin roześmiał się i potem często powtarzał słowa Jonnie'ego. 
Był to naprawdę pełen wydarzeń i emocji dzień. 
Trzy dni później Jonnie otrzymał poufne pismo od Rady. W owym czasie nie zwrócił 
jednak na nie większej uwagi. Później jednak krytykował siebie za to, że w porę 
nie uświadomił sobie, jakie było złowieszcze. 
Pismo było krótkie, bardzo grzeczne i uchwalone niewielką większością głosów. 
Uchwalą Rady w interesie jego bezpieczeństwa, w celu uniknięcia kłopotów oraz 
mając na uwadze jego wartość dla państwa, zarządza się, by Johnie Goodboy Tyler 
nigdy więcej nie wizytował znajdującej się tu bazy górniczej, dopóki zakaz nie 
zostanie formalnie cofnięty przez władzę ustawodawczą. 
W sposób właściwy przegłosowane i uznane za prawnie obowiązujące. 
Oscar Khamermann 
Szef Plemienia z Kolumbii Brytyjskiej 
Sekretarz Rady 
Johnie przeczytał, wzruszył ramionami i rzucił pismo do kosza. 
17 
1
Brown Kulas Staffor wyszedł z bazy dosłownie chory z zazdrości. Co za 
straszliwe, wulgarne widowisko! Wszyscy ci tłoczący się wokół niego ludzie, 
nawet wiwatujący na jego cześć, dotykający jego mokasynów, absolutnie 
płaszczących się przed nim. Było to zbyt wiele, by normalny człowiek o zdrowych 
zmysłach jak Brown Kulas mógł to znieść. 
Czuł, że ostatnio zaczyna tracić grunt pod nogami, więc łamał sobie głowę nad 
sposobami i środkami, nawet kryminalnymi, by naprawić ten skandaliczny błąd, 
który ludzie popełniali w stosunku do Tylera. Od czasu gdy Johnie Goodboy Tyler 
zjawił się w miasteczku ubiegłego roku, zadzierając nosa i przekupując ludzi 
prezentami - podczas gdy chodziło mu właściwie tylko o wyprowadzenie ich z domów 
i ziemi - i od kiedy Brown Kulas zobaczył, że Tyler nie jest martwy, ale czuje 
się dobrze i odnosi liczne sukcesy w wielkim świecie - zaczaił się i czekał. 
Gdy sobie przypomniał, jak od czasów dzieciństwa zawsze był przez Tylera 
nabierany, wyszydzany i wystawiany na pośmiewisko, to aż kipiał ze złości. 
Musiał bardzo uważać, by nie myśleć o tym za dużo, gdyż wtedy rozgorączkowany 
leżał w łóżku, nie mogąc zasnąć, przewracając się z boku na bok i zgrzytając ze 
złości zębami. To, że nie mógł sobie przypomnieć sytuacji, w których Tyler 
bezpośrednio go wyszydzał, tylko pogarszało całą sprawę. Musiały się przecież 
wydarzyć, bo czy inaczej Brown Kulas czułby do niego aż taką nienawiść? Było to 
samo przez się zrozumiałe. 
Kiedy Brown Kulas usłyszał, że Tyler został okaleczony i prawdopodobnie umrze, 
poczuł ulgę. Ale oto dzisiaj, chociaż kulejąc, zrobił z siebie przyprawiające o 
mdłości widowisko z tymi Psychlosami. Nie można było powiedzieć, że Brown Kulas 
był bez serca. Jakiś czas temu, gdy stary Jimson skarżył się na bóle 
reumatyczne, Brown Kulas nauczył go, jak stosować ziele traganka przeciwko takim 
dolegliwościom - pastor Staffor zostawił spory zapas ziela. Brown Kulas popełnił 
ten akt humanizmu zaraz potem, jak został zaskoczony stanowiskiem Jimsona 
przychylającym się do zbrodniczych propozycji Tylera, by zniszczyć miasteczko i 
przenieść mieszkańców do jakiejś opuszczonej osady na stokach górskich, a potem 
porzucić ich tam, by zamarzli lub umarli z głodu. Oczywiście Jimsonowi nie można 
było powierzyć władzy z powodu jego choroby. Na szczęście leżał teraz ciągle w 
łóżku i budził się do życia tylko wtedy, gdy rodzina przynosiła mu jedzenie. 
Było przyjemnie patrzeć, że starego człowieka nic nie boli i nie jest 
niepokojony sprawami miasteczka. Wzięcie na siebie tego obowiązku stanowiło 
niejakie obciążenie, ale Brown Kulas był cierpliwy i wytrzymały, a może też 
trochę nabożny. 
Gdy przybyli Koordynatorzy ze Światowej Federacji do Spraw Zjednoczenia Rasy 
Ludzkiej, Brown Kulas początkowo myślał, że są to jacyś natrętni i wścibscy 
ludzie. Wtedy pokazali mu pewne książki. 
Stary pastor Staffor, zanim zaczął dzień i noc żuć ziele traganka, traktował 
swoje obowiązki niezwykle serio i to zarówno w odniesieniu do miasteczka, jak i 
do własnej rodziny. Próbował wtajemniczyć Browna Kulasa w problemy liturgii 
kościelnej i wydobył z ukrycia tajną księgę zwaną "Biblia", o której nikt w 
miasteczku nie miał nawet pojęcia. W całkowitej tajemnicy uczył Browna Kulasa 
sztuki czytania. Ale Brownowi Kulasowi niezbyt zależało na karierze pastora, 
gdyż uważał, że lepiej zostać burmistrzem. Pastor mógł tylko przekonywać, ale 
burmistrz... no, no! Była to prosta logika. Z jednej strony był Tyler, harcujący 
na swych koniach, rzucający zalotne spojrzenia dziewczętom, pociągający za sobą 
młodych ludzi i wpędzający ich w kłopoty, całkiem bezkarny. Z drugiej zaś strony 
był Brown Kulas - mądry, tolerancyjny, wyrozumiały i genialny - pominięty, a 
nawet wyszydzany. I czyż to nie ojciec Tylem - jeśli on rzeczywiście był ojcem 
Jonnie'ego Goodboy Tylera - protestował, gdy Browna Kulasa ze szpotawą stopą 
pozostawiono po urodzeniu przy życiu. No cóż, może to nie był właśnie stary 
Tyler, ale matka Browna Kulasa często mu mówiła, że niektórzy mieszkańcy 
protestowali, lecz ona ocaliła mu Tycie. Powtarzała mu to po parę razy w ciągu 
tygodnia i Brown Kulas zrozumiał przesłanie: Tylerowie próbowali go zamordować! 
Jedyną zatem rozsądną rzeczą burmistrza w tej sytuacji było podjęcie środków 
zabezpieczających nie tylko jego, ale również całe miasteczko. Zaniechanie tego 
byłoby rzeczą jak najbardziej nieodpowiedzialną. 
Koordynatorzy bardzo się ucieszyli, dowiedziawszy się, że Brown Kulas umie 
czytać, i przekazali mu teksty na temat "rządu" i jeden dotyczący "procedury 
parlamentarnej", nazwany: "Zasady ładu Roberta". Zaskoczyli go informacją, że 
jako jedyny urzędujący burmistrz jest jednocześnie szefem plemienia 
amerykańskiego. Najwidoczniej prawie wszyscy ludzie w Ameryce (pokazali mu na 
globusie, gdzie się ona znajduje) zostali wymordowani lub wymarli, więc on stał 
na czele głównego plemienia, które ze względu na bliskość bazy górniczej 
stanowiło najbardziej wpływową politycznie grupę ludzi. 
Przechodząc wprost do sedna, objaśniliśmy, co to jest Rada? Otóż są to szefowie 
plemion z całego świata, którzy spotykają się sami lub posyłają swoich zastępców 
na spotkania - tworząc coś w rodzaju parlamentu - tuż obok, w głównej bazie 
górniczej. Wspomnieli też, że powinien być tym na pewno zainteresowany ze 
względu na fakt, że sam wielki Jonnie stąd pochodzi. Brown Kulas nie tylko był 
tym zainteresowany... ale wręcz opętany! 
Czy żyli jeszcze jacyś ludzie w Ameryce? Otóż dwoje odkryto w Brytyjskiej 
Kolumbii, czterech ludzi znaleziono w Sierra Nevada - w zachodnim łańcuchu 
górskim - oraz paru Indian - wcale nie pochodzących z Indii, ale tak nazywanych 
- w daleko na południu znajdujących się górach. Były również plemiona Eskimosów 
i mieszkańców Alaski, ale geograficznie nie zaliczano ich do Ameryki. 
Brown Kulas robił postępy. Ponieważ każdy członek Rady miał jeden głos, więc 
załatwił przetransportowanie ludzi z Brytyjskiej Kolumbii i z Sierza Nevada do 
swego miasteczka, zainstalował ich tam jako osobne plemiona i teraz rozporządzał 
w Radzie trzema głosami. Starał się też o przesiedlenie Indian do miasteczka, co 
dawałoby mu cztery głosy w Radzie. 
Miał nadzieję, że uda mu się porobić postępy i pod innymi względami. W czasie 
posiedzeń Rady zdawkowo rzucał różne uwagi na temat Tylera. Całe miasteczko 
uważało go za dzikiego, niezrównoważonego i nieodpowiedzialnego człowieka, mimo 
że on starał się korygować te opinie. Wspomniał parę razy, jak to Tyler, będąc 
jeszcze dzieckiem, wciąż tylko ganiał za rozrywkami i odmawiał nawet 
przyniesienia wody swej rodzinie, co było obowiązkiem wszystkich dobrze 
wychowanych, troskliwych dzieci. Ujawnił plotki na temat tego, że Tyler przez 
cały czas wiedział o grobowcu, ale zachował tę informację dla siebie, żeby sam 
mógł tam pójść i obrabować szacownych zmarłych. Tyler chodził tam od czasu do 
czasu. Pastor miasteczka robił wszystko, co było w jego mocy, by go sprowadzić 
ze złej drogi, i raz nawet zabrał mu za karę pewne rzeczy ukradzione z grobowca. 
Tyler w końcu uciekł i pozostawił rodzinę i całe miasteczko, by przez dwie zimy 
głodowali. Jeśli zaś chodzi o to, że Tyler i Chrissie nie byli małżeństwem, no 
cóż, faktycznie to był sekret całego miasteczka - pastor odkrył pewne rzeczy, 
gdy byli jeszcze dziećmi, i zabronił małżeństwa. Ale Tyler nigdy nie liczył się 
zbytnio z władzą - jak to młodzież... 
Wielu starszych szefów z odległych okolic nie bardzo zdawało sobie sprawę, o co 
tu chodziło, bo czyż Staffor nie był tu jedynym drogim towarzyszem niedoli 
Tylera? 
Właśnie przed paroma dniami Brown Kulas pokłócił się z pewnym ciemnym 
prostakiem, przywódcą plemienia z Syberii, i doznał uczucia, iż nie wszyscy mu 
dowierzali. Był więc mocno przygnębiony. Czyż nie znał on Tylera, prawdziwego 
Tylera? A teraz ten dzisiejszy obrzydliwy spektakl wynoszenia się nad innymi. Co 
za zarozumiały podrzutek! Uch! Tylko splunąć na to! I jeszcze do tego miał 
czelność jechać na koniu, udając, że nie może chodzić. Jeszcze jedno szyderstwo 
z Browna Kulasa. 
Brown Kulas zauważył, że Psychlos w klatce - jak się zdawało - rozmawiał z 
Tylerem w zażyły sposób. Chociaż nie rozumiał, o czym mówili, ale było 
oczywiste, że obaj dobrze się znali. Jednakże wykrył między nimi pewną 
oziębłość. 
Gryząc źdźbło słomy, Brown Kulas postanowił głębiej wejrzeć w tę sprawę i 
wieczorem powrócił do bazy. Wartownikom nawet do głowy nie przyszło, aby 
powiedzieć cokolwiek starszemu członkowi Rady z przypiętą do ubrania kolorową 
wstążką oznaczającą jego plemię, więc Brown Kulas mógł kręcić się dokoła, 
obserwując z oddalenia olbrzymiego Psychlosa. I wtedy spostrzegł coś bardzo 
ciekawego. Młody szwedzki kadet pilotażu przez chwilę stanął przed prętami i 
mówił coś do Psychlosa. 
Wartownik potwierdził, że kadet rutynowo już przychodził tu po codziennych 
zajęciach, żeby doskonalić swój psychlo, ponieważ wszyscy piloci musieli biegle 
mówić w tym języku, a potwór w klatce był prawdziwym Psychlosem i w okolicy nie 
było innych, z którymi można by rozmawiać. Nie, nie wiedział, o czym mówili, 
gdyż wartownik nie znał psychlo. Nazwisko kadeta zgodnie z zapisem w dzienniku 
brzmi Lars Thorenson i mnóstwo podziękowań, szeFe, za uwagę, że wartownicy 
powinni mieć zegarki, oraz za przyrzeczenie, że powie pan to na spotkaniu Rady. 
Używając swych wpływów, Brown Kulas dowiedział się z akt Akademii, że Lars 
Thorenson był członkiem szwedzkiego plemienia, które dawno wyemigrowało do 
Szkocji, że początkowo został wytypowany na Koordynatora, ponieważ mówił po 
szwedzku i po angielsku i miał zdolności lingwistyczne, że jego ojciec był 
faszystowskim pastorem i nakłaniał chłopca, by wykorzystał Federację do 
propagowania faszyzmu ze względu na fakt, że był on w Szwecji niemal religią 
państwową, na której czele stała kiedyś osoba wojskowa o nazwisku Hitler, i że 
cały świat jej potrzebował. Dowiedział się następnie, że Federacja zrezygnowała 
z chłopca z tego powodu, ale ze względu na brak ludzi przyjęto go później do 
kadetów lotnictwa, że nie dawał sobie rady z lotami manewrowymi i właśnie miał 
przerwę teraz po nieudanym lądowaniu, że zawieszono go w lotach i że 
prawdopodobnie zostanie odesłany na farmę do Szkocji, gdyż choć ma zdolności 
językowe, to jednak z jego głową chyba nie jest w porządku. 
No cóż! Starszy członek Rady mógł łatwo oddalić groźbę dymisji. Brown Kulas 
zaczął w bardzo określony sposób interesować się Larsem Thorensonem, a za jego 
pośrednictwem także potworem w klatce. 
Wszystkie sprawy wyglądały teraz zdecydowanie lepiej. Zbrodnie musiały być 
naprawione, jeśli nawet zbrodniarz był starym towarzyszem niedoli! 
2
Terl był bardzo zadowolony z mijającego dnia. 
Wszystko przebiegało tak właśnie, jak przewidywał. Wcześniej czy później ktoś 
zechciał wziąć się za doprowadzenie do użytku urządzeń teleportacyjnych na tej 
planecie i z jakąż to radością dowiedział się, że sam zwierzak był tym 
zainteresowany. 
Terl był świetnie wyszkolonym szefem bezpieczeństwa - najlepszym ze wszystkich, 
jak to sam przyznawał - i wiedział wszystko na temat teleportacji. Wszystko! 
Gdy zwierzak udał się do kopuły braci Chamco, Terl nawet z pewną przyjemnością 
oczekiwał odgłosu strzałów. I doczekał się! Jednakże po tym spotkaniu miał 
mieszane uczucia. Był bardzo zadowolony, że doszło do walki i że bracia Chamco 
zareagowali dokładnie tak, jak to przewidywał, lecz jednocześnie ogarnęło go 
rozczarowanie, że zwierzak wyszedł z tego tylko lekko zadrapany. Miał 
ambiwalentne odczucia: był rad, że zwierzakowi udało się zastrzelić braci 
Chamco, i jednocześnie był nieszczęśliwy, widząc, że zwierzak wyszedł z tego 
cało. Trudno! Nie można mieć wszystkiego naraz. 
Przez dwa dni czekał na wiadomość, że bracia Chamco popełnili samobójstwo. 
Otrzymał ją w końcu przez tego głupiego kadeta, który każdego wieczora go 
odwiedzał. Gdy się chciało nabierać biegłości w języku, trzeba było mieć jakiś 
temat do rozmowy i w taki sposób do Terla docierało mnóstwo wiadomości. 
- Czy znałeś tych Psychlosów, którzy pracowali w kopule? zapytał Lars przez 
barierę i pręty klatki. - Otóż umieszczono ich w celi w podziemnym rejonie 
mieszkalnym i tego popołudnia, pomimo wielu środków zapobiegawczych, obydwaj 
powiesili się na własnych łańcuchach. Porwali łańcuchy, porobili z nich pętle i 
powiesili się na poprzecznej belce. Być może mogliby uciec, ale zamiast tego po 
prostu się powiesili. 
- Nie! - wykrzyknął Terl udając, że wcale się tego nie spodziewał. - Biedni 
faceci! Musieli zostać ciężko ranni przez tego zwierzaka. Widziałem to stąd. Po 
prostu stał sobie i strzelał do nich. Jeśli Psychlos zostaje ciężko ranny i wie, 
że nie ma szansy na wyleczenie się, to najprawdopodobniej popełni samobójstwo. 
Terl powstrzymywał się, plotąc te głupstwa, żeby nie wybuchnąć śmiechem. 
- Wartownika i dyżurnego sierżanta postawią przed sąd wojenny i obedrą ich ze 
skóry - kontynuował Lars. - Prawdopodobnie odeślą ich do Szkocji. Oni są 
Argyllami. To znaczy wywodzą się z Klanu Argyllów. 
Terl szczęknął kłami ze współczuciem na tak rażącą niesprawiedliwość i poparł to 
słowami. Lars chętnie zgodziłby się z poglądem, że władza jest niesprawiedliwa, 
ale nie wolno mu było posuwać się za daleko. 
- Jest tu ktoś, z kim chciałbym cię zapoznać. To bardzo ważna osobistość, 
starszy członek Rady. Nie będę wymieniał jego nazwiska. Stoi tam w cieniu pod 
słupem. Czy widzisz go? 
Terl zauważył go już w chwili, gdy tamten chował się za słup, ale udał 
zdziwienie. 
- Gdzie? Och! Co to znaczy "starszy członek Rady?" 
Lars w języku psychlo wyjaśnił Terlowi cały funkcjonujący obecnie system 
polityczny. Terl powiedział, że, owszem, może porozmawiać z tym bardzo ważnym 
oficjelem za pośrednictwem swego przyjaciela kadeta, dla którego będzie to 
świetna możliwość doskonalenia języka psychlo. 
I tak w świetle dwóch lamp górniczych (Brown Kulas oświadczył, że jarzące się 
światła przed klatką rażą go w oczy i że niedawno miał gorączkę) odbyła się 
długa rozmowa z Larsem w roli tłumacza. 
Terl dostarczył politykowi mnóstwo "prawdziwych" informacji na temat Psychlosów. 
Psychlosi byli w rzeczywistości pokojową rasą, trudniącą się handlem, a tutaj 
tylko kopalnictwem. Przed tysiącem z górą lat zdarzył się na Ziemi jakiś 
kataklizm, co umożliwiło Towarzystwu z Psychlo przybycie na tę planetę. Nie, nie 
wiedział, co spowodowało kataklizm, prawdopodobnie miał on przyczyny naturalne. 
Towarzystwo usiłowało ratować wszystkich ocalałych ludzi, ale mieszkańcy źle 
zrozumieli ich intencje i ukrywali się przed misjami pokojowymi i zespołami 
ratowniczymi, a ponieważ Towarzystwo było organizmem handlowym, a nie 
politycznym, i było zbyt biedne, by ponosić wydatki na akcje ratownicze, gdyż 
zyski mocno spadały, więc zaniechano ich całkowicie. 
Owszem, no cóż, mógłby zgodzić się z tym, że to ten zwierzak (Tyler?) 
sprowokował kryzys. Nierozważny? Owszem, tak, dochodzi do wniosku, że dość 
nierozważny. Dziki? Także. Zawsze o tym wiedział. Usiłował się z nim 
zaprzyjaźnić i oto teraz on, Terl, znajdował się w klatce i to bez żadnego sądu! 
Ten zwierzak (jakie jest właściwie jego nazwisko? Tyler? Nie wiedział nawet, że 
miał on jakieś nazwisko) był bardzo skryty, a właściwie to miał zły charakter. 
No cóż, zobacz tylko, co zrobił najlepszym przyjaciołom Terla zaledwie przed 
paroma dniami. Zostali oni tak ciężko ranni, że popełnili samobójstwo. 
Och, oczywiście, Psychlosi miłują pokój. Są uczciwi, mili i dobrzy dla 
przyjaciół. Godni zaufania. Jego życiowym kredo jest: nigdy nie zawieść 
niczyjego zaufania. 
Co? Ach tak, to bardzo źle, że ten zwierzak Tyler nie miał zasad i moralności 
Psychlosów. Tak, zgadza się z poglądem, że ktoś powinien nauczyć go w młodości, 
jak być uczciwym i prawym człowiekiem. 
Och, nie, Psychlosi nigdy nie pomyśleliby nawet o kontrataku. Nie byli narodem 
wojowniczym, a Intergalaktyka była towarzystwem górniczym zainteresowanym tylko 
walką o byt i pozostającą na pokojowej stopie z całym wszechświatem. Psychlosi 
byli rasą źle ocenianą. 
Gdy odeszli od klatki, Lars był bardzo zadowolony, że miał okazję podszkolić się 
w psychlo, a cień pod słupem miał wyraźną ochotę na dalszą konwersację. Terl 
uściskał się z siłą, która o mało nie połamała mu żeber. 
Nabrał już pewności, że uda mu się uciec z Ziemi. Jego plany zaczynały być 
realne! Co za szczęśliwa zmiana sytuacji. Dałby sobie radę i bez tego, ale o ile 
wszystko teraz stało się łatwiejsze. Miał zamiar nie tylko wrócić do domu, do 
swego złota, ale również zetrzeć tę planetę z mapy wszechświata. I zamierzał też 
wziąć ze sobą jeńca. Mieli na Psychlo komory powietrzne. Mogli przesłuchiwać 
jeńców prawie z każdego systemu przez wiele tygodni a były to bardzo bolesne 
tygodnie. Tak, weźmie ze sobą jeńca. Ale nie tego głupiego gołowąsa, kadeta, ani 
nie tego nieuczciwego, dbającego tylko o własne interesy polityka, który miał 
chyba najniższy stopień inteligencji, ponieważ nie potrafił odróżnić cennej 
informacji od bzdury, ani nie tego zwierzaka Tylera, ponieważ mógłby być 
niebezpieczny... no cóż, może i Tylera, gdyby nie udało mu się z nikim innym. 
Ale lepiej, żeby to był ktoś inny, ktoś, kto znałby wszystkie ich plany i 
zamierzenia militarne... kto? 
Terl ściskał brzuch, by powstrzymać się od śmiechu z uciechy. Nie chciał, by 
wartownik zanotował w książce raportów o jego dziwnym zachowaniu. Być może 
wartownik pomyśli, że Terl ma bóle żołądka. 
Och, tego było już za wiele! 
Jego profesorowie mieli absolutną rację. Był najzdolniejszym oficerem, jakiego 
kiedykolwiek uczyli! 
Wybuchnął w końcu długo powstrzymywanym śmiechem, ale właśnie wtedy wartownicy 
się zmienili i nowy wartownik pomyślał, że Terl po prostu był bardziej niż 
zwykle pomylony. W książce raportów nie znalazło się nic poza zapisem, że 
przyszedł kadet z rutynową wizytą, by ćwiczyć się w psychlo. Nowy wartownik 
chodził dookoła. Miał dziwne przeczucie, że wydarzy się coś złego. Po plecach 
przeszedł mu dreszcz. Czyżby to ta letnia noc tak się oziębiła? Czy też po 
prostu ten obłąkańczy śmiech z klatki? 
3
- A my - rzekł Jonnie - wybierzemy się do Afryki. 
Doktor MacKendrick spojrzał na niego nieco zaskoczony, unosząc wzrok znad 
ramienia Thora, któremu zdejmował gips. 
Wszyscy ranni Szkoci oprócz Thora opuścili już podziemny szpital. Ramię Thora 
trzeba było jeszcze raz złamać i ponownie zestawić, ale teraz wszystko już było 
w porządku. Z chwilą odejścia Thora w szpitalu zostanie tylko Jonnie. Doktor 
Allen wrócił do Szkocji i kontynuował swoją praktykę lekarską, a i doktor 
MacKendrick poważnie o tym samym myślał. 
Skończywszy kruszenie skorupy gipsowej, doktor MacKendrick zapytał: 
- My? 
- Tak - potwierdził Jonnie. - Jesteś przecież nie tylko chirurgiem kostnym, ale 
również neurochirurgiem, jeśli tak się to nazywa. 
Doktor MacKendrick popatrzył na rosłego młodego mężczyznę opierającego się na 
lasce. Lubił tego młodego człowieka. Bardzo go lubił. W szpitalu w Aberdeen 
zastępował doktora kompetentny młody chirurg i chyba może nadal to robić. 
Pomyślał, że właściwie należą mu się krótkie wakacje, zanim znów weźmie w ręce 
narzędzia chirurgiczne w jaskini w Aberdeen. Ale Afryka? 
Thor bez trudu zginał ramię i był bardzo zadowolony. MacKendrick przepisał mu 
zestaw codziennych ćwiczeń. 
Jonnie kiwnął ręką na doktora i pokuśtykał do jednej z sal szpitalnych, którą 
zamienił na biuro, a MacKendrick podążył za nim. Stary stół operacyjny pokryty 
był papierami, fotografiami i książkami. 
- Potrzebuję paru martwych Psychlosów i potrzebuję paru żywych Psychlosów - 
powiedział Jonnie. 
Stojący w drzwiach Thor się zaśmiał. 
- Nie myślę, żebyś miał jakikolwiek kłopot z martwymi Psychlosami. Gdzieś tu w 
okolicy bazy jest ich prawie tysiąc. 
- Niestety - odrzekł Jonnie - wrzucono ich do szybu górniczego o ponad milowej 
głębokości, który jest tak popękany, że byłoby zbyt ryzykowne opuszczenie się w 
dół. Cały zeszły tydzień spędziłem na szukaniu martwych Psychlosów. 
- Są przecież ciała braci Chamco - zauważył doktor MacKendrick. 
- I znów, niestety - odparł Jonnie - z jakichś. tam powodów Rada poleciła spalić 
ich ciała. 
- A jaki masz problem? - zapytał doktor MacKendrick. 
- Czy nigdy cię nie zdziwiło, że Intergalaktyczne Towarzystwo Górnicze zawsze 
odsyłało do domu ciała martwych Psychlosów? Nie chcieli, żeby byli oni grzebani 
poza Psychlo. 
- Pastor pokroił tę parę, którą znaleźliśmy w samolocie wtrącił się do rozmowy 
Thor. 
- Ale nie szukał tego, czego ja szukam - odpowiedział Jonnie. Doktor MacKendrick 
się uśmiechnął. 
- Sekcja zwłok Psychlosów, Jonnie, nie ma dnia, żebyś mnie czymś nie zadziwił! 
Nawiązywał tu do wypadku, który zdarzył się przed tygodniem, gdy zszywał 
policzek Jonnie'ego: igła była nieco tępa i Jonnie odruchowo złapał go za 
nadgarstek prawą ręką. MacKendrick odczuwał coś w rodzaju skruchy za jego rękę i 
nogę. Obawiał się, że w czasie operacji mógł mu coś uszkodzić. Ale nagły ruch 
ramienia był dowodem, że nie było tam żadnego uszkodzenia fizycznego. Chodziło 
tu raczej o ponowne odzyskanie władzy w ręce i nodze. Johnie próbował ruszyć 
ręką jeszcze raz, ale nie był w stanie. 
- To musi być podobne do nauki ruszania uszami - powiedział Johnie. - Musisz 
tylko wiedzieć, który mięsień trzeba napiąć i w jaki sposób. 
MacKendrick sądził więc, że naprawdę powinien jeszcze zostać i pomóc Jonnie'emu 
w powrocie do zdrowia. Powiedział więc: 
- No cóż, sądzę, że mogę się z tobą wybrać. Ale dlaczego Afryka? 
Johnie uśmiechnął się i kiwnął ręką na Thora, by podszedł bliżej. 
- Jest tam prawdziwa, pracująca i cała jeszcze kopalnia Psychlosów! 
Thora aż zatkało. 
- Czyżbyśmy ją przegapili? 
- To nie jest w pełni samodzielna kopalnia. Jest to tylko filia głównego 
zagłębia, które było zwane "Jezioro Wiktoria". Tutaj Jonnie pokazał ją na mapie 
- na zachód od zagłębia, głęboko w dżungli była - i nadal jest - kopalnia 
wolframu. Psychlosi mają fioła na punkcie wolframu - zakreślił rejon na mapie. - 
To wszystko to dżungla. Na zdjęciach widać wysokie drzewa, których korony tworzą 
absolutnie szczelny parasol. Mają one chyba tysiąc lat. Nawet bezpilotowy 
samolot zwiadowczy nie może wejrzeć w ten obszerny rejon bagien i trzęsawisk. 
Wybieraliśmy nasze cele z map opracowanych na podstawie danych dostarczonych 
przez bezpilotowy samolot zwiadowczy. I owszem, przeoczyliśmy ją. Mogę się 
założyć, że wciąż tam siedzą Psychlosi, słuchając dziwnych rozmów na kanale 
łączności planetarnej ruchu lotniczego, mając zwieszone w dół owłosione łby i 
czekając na okazję, by się stamtąd wyzwolić. 
Thor uśmiechnął się. 
- Ostatni nieugięci, Johnie. No to spuścimy się w dół i ostrzelamy ich, żeby 
mieć po prostu parę martwych cial. 
- Nie chcę samych tylko martwych ciał. Chcę również paru żywych Psychlosów. W 
każdej kopalni jest od jednego do sześciu inżynierów dyplomowanych. 
- A co te sekcje zwłok mają nam pokazać? - zapytał MacKendrick. 
- Nie wiem - odparł Jonnie. - A więc zbierasz wszystkie swoje narzędzia i 
jedziesz ze mną? 
- Chyba nie mówisz mi wszystkiego? - odpowiedział pytaniem doktor MacKendrick. 
- No cóż, masz rację - rzekł Johnie. - Podróż nasza jest bardzo tajna. Wydamy 
oświadczenie, że mamy zamiar odwiedzić kilka plemion. I jeśli ty się też 
wybierzesz, Thor, to możesz nawet rzeczywiście kilka z nich odwiedzić, udając 
mnie, tak jak udawałeś na złożu. 
- To brzmi bardzo tajemniczo - zauważył MacKendrick. Jonnie'emu nie podobało się 
to, co działo się w Radzie. Uchwalała ona mnóstwo nowych praw - trudno było za 
tym nadążyć - i nie zapraszano go już na posiedzenia. 
- I ty próbujesz dociec...? - zawiesił głos MacKendrick. 
- Dlaczego bracia Chamco popełnili samobójstwo - dokończył Johnie. 
I dlaczego nie robił żadnych postępów w rozwikłaniu matematyki teleportacji. Już 
od tygodnia grzebał się i grzebał w jej zasadach i do niczego nie mógł dojść. 
Nie wiedział dokładnie, czego właściwie szukał, ale cokolwiek to było, musiało 
być tam właśnie. 
- A więc Afryka? - zapytał Johnie. 
- Afryka - odparł Thor. 
- Trudno, niech będzie Afryka - potwierdził doktor MacKendrick. 
4
Wielki samolot bojowy przecinał niebo nad Atlantykiem. Był to samolot szturmowy, 
przeznaczony do przewożenia oddziałów piechoty kosmicznej Towarzystwa, który 
miał pięćdziesiąt miejsc siedzących Psychlosów oraz mnóstwo przestrzeni do 
składowania wielu ton uzbrojenia i wyposażenia. Siedzący w fotelu pilota Johnie 
z łatwością pilotował samolot lewą ręką, utrzymując go dokładnie na kursie. Był 
zupełnie odprężony. 
Mimo że samolot był taki wielki, mieli trochę kłopotów z niedopuszczeniem do 
przeładowania go. Cała wyprawa była przygotowywana w sekrecie. Nie mogło być 
żadnych przecieków. Ale jednak zwróciła uwagę przyjaciół. 
Zjawił się Dunneldeen z pięcioma Szkotami - właśnie tego dnia wrócili z podróży 
do Szkocji. Pułkownika Iwana, którego oddział liczył obecnie około 
osiemdziesięciu dzielnych Kozaków, z trudem przekonano, żeby połowę oddziału 
zostawił na miejscu do ochrony bazy. Właśnie na godzinę przed odlotem zjawił się 
w heliporcie Angus, który wrzucił do samolotu dobre pięćdziesiąt kilogramów 
różnych narzędzi i usiadł w kabinie, choć go nikt nie zapraszał. W rękach 
czterech Szkotów pod dowództwem Dwighta nagle pojawił się raczej odstraszający 
arsenał broni i materiałów wybuchowych. Doktor MacKendrick - jak się wydawało 
musiał wziąć ze sobą wszystko, co mogłoby się przydać w każdej nie przewidzianej 
sytuacji. Wszyscy uważali, że to, co biorą, jest niezbędne w wyprawie. 
Tuż przed startem nastąpiło małe zamieszanie. Otóż Pattie znalazła prawdziwą 
miłość swego życia w Bittie MacLeodzie i nikt by zapewne nie wiedział, że jej 
miłość też jest na pokładzie samolotu, gdyby nie to, że chciała dać mu 
pożegnalnego, dziecinnego całusa. Chrissie zatroskana milczała. Ale nagle 
pojawiła się stara kobieta z rzeczami Chrissie i poprowadziła ją za sobą, gdyż 
okazało się, że Robert Lis zaplanował im lot do Szkocji, ponieważ jego rodzina 
bardzo chciała poznać Chrissie. Spakowano też Pattie i wysłano z Chrissie. A 
kiedy już zamknięto drzwi samolotu, trzeba je było ponownie otwierać, gdyż 
zjawił się Robert Lis w pelerynie i z mieczem przy boku. 
Potem - gdy właśnie przekraczali wschodnie wybrzeże byłych Stanów Zjednoczonych 
- pojawiły się dwa samoloty bojowe. Jak się okazało, był to Glencannon z trzema 
innymi pilotami. 
- Właśnie zakończyliśmy nasze regularne przeloty. Mamy wystarczającą ilość 
paliwa i amunicji. Dokąd lecicie? - zabrzmiało na kanale lokalnej łączności 
radiowej. 
Mieli również na pokładzie Koordynatora, który był ekspertem w sprawach Afryki i 
mówił biegle po francusku. 
- Nie jest to najlepiej zaplanowany rajd ze wszystkich, w których kiedykolwiek 
uczestniczyłem - powiedział Robert Lis, wchodząc do kabiny. - I dokąd właściwie 
zmierzasz? 
Koordynator był młodym chłopcem o nazwisku Dawid Fawkes. Doszedł już do siebie z 
lekkiego szoku, jakim było wyciągnięcie go z łóżka jeszcze przed świtem przez 
jednego z Rosjan, zwinięcie w pęk rzeczy osobistych i książek w paczkę oraz 
błyskawiczne dostarczenie go do samolotu. Siedząc teraz razem z kopilotem obok 
Jonnie'ego, Koordynator paplał z zadowoleniem: 
- Jesteśmy właśnie w trakcie przeprowadzania naszych operacji w tej części 
Afryki. Nazywamy ją "Deszczowym lasem". 
Jeśli więc nasz przylot ma być utrzymany w sekrecie, to lepiej trzymaj się z 
dala od jednostek operujących. Nie mieliśmy pojęcia, że na północy jest jakaś 
kopalnia. 
- Masz szczęście, że do tej pory nosisz głowę na karku rzekł Robert Lis, 
pochylając się nad oparciem fotela kopilota. - Otóż, jak wiesz - powiedział 
Dawid Fawkes - nie jesteśmy właściwie jednostką bojową i nie przeprowadzamy 
działań na wzór wojskowy. Dopiero teraz po raz pierwszy uznaliśmy, że będziemy 
potrzebować takiego żelastwa jak wy, rajdowcy, to nazywacie. 
- Czy to znaczy, że macie zamiar walczyć z Psychlosami? zapytał Sir Robert. 
- Ależ nie! - zabrzmiała szybka odpowiedź. - Ze Zbójami. Wszystkie plemiona są 
tak szczęśliwe, widząc nas, że aż szaleją z radości, ale... 
- Co to jest "Zbój"? - zainteresował się Robert Lis. Okazało się, że "Zbóje" - 
jak sami siebie nazywali - była to silnie uzbrojona jednostka o sile tysiąca 
ludzi. Podczas akcji zwiadowczej w Afryce w pewnym zrujnowanym mieście wysadzono 
Koordynatora, by sprawdził, czy są tam jakieś żywe istoty, i omal nie został on 
rozszarpany na strzępy przez granat. 
- Granat? - zdziwił się Robert Lis. - Psychlosi nie używają granatów. 
Tak, wiedzieli o tym. Ale to był granat prochowy. Dymiący proch, 
jaskrawopomarańczowy błysk. I kiedy Koordynator już szykował się do walki z 
użyciem maczugi, drąc się jednocześnie przez radio o pomoc, ze zrujnowanej 
sutereny wyczołgał się starzec i zaczął go przepraszać w języku francuskim. 
Starzec cały był w łachmanach i słaniał się na nogach. Został porzucony na 
niechybną śmierć przez swój oddział, ponieważ był już zbyt stary, by dotrzymywać 
kroku. Jak się okazało, nazywał siebie Zbójem. Na pierwszy rzut oka wydawało mu 
się, że Koordynator był Psychlosem. Potem jednak stwierdził, że był człowiekiem 
i pomyślał, że Koordynator wchodził w skład oddziału ratowniczego przysłanego 
przez bank. 
- Przez co?! - jednocześnie zawołali Thor i Sir Robert. 
A więc wydaje się, że mieli coś w rodzaju legendy, że pewnego dnia zostaną przez 
kogoś zluzowani i wierzyli w to przez tysiąc lat. Nie do wiary, że zdołali 
podtrzymać owo podanie tak długo... Kim są teraz? Skąd się wzięli? No cóż, 
wydaje się, że w czasie katastrofy - oczywiście, są to dane nie potwierdzone, 
powtarzam je za owym porzuconym starcem - jeden z wielkich banków 
międzynarodowych chciał dokonać przewrotu w pewnym państwie afrykańskim, które 
otrzymało wolność od ludzi zwanych kolonistami, a potem pożyczyło mnóstwo 
pieniędzy z tego banku i nie oddało ich lub coś w tym rodzaju. Tak więc ten 
międzynarodowy bank najął mnóstwo tak zwanych najemników, żołnierzy do 
wynajęcia, i stworzył z nich jednostkę o sile tysiąca ludzi. Grupa ta miała użyć 
gazu paraliżującego system nerwowy, by zlikwidować rząd państwa, więc wszyscy ci 
najemnicy byli wyposażeni w maski gazowe podobne do naszych masek powietrznych, 
tylko że miały zewnętrzne filtry do oczyszczania powietrza. 
W starożytnych czasach nazywano ich również "kondotierami". Już już szykowali 
się do ataku na rząd tego nowego kraju i zaczaili się w starych kopalniach soli 
- gdy Psychlosi uderzyli na planetę. Otóż mieli owe maski gazowe... 
- Sól - wtrącił Jonnie - neutralizuje gaz Psychlosów. 
- Tak więc - kontynuował Dawid Fawkes - znaleźli się w Afryce w pełnym 
uzbrojeniu i gotowi do akcji, a tu cel został im zdmuchnięty sprzed nosa. Grupa 
składała się z: Belgów, Francuzów, Senegalczyków, Anglików, Amerykanów i różnych 
innych narodowości. Każdy, kogo tylko bank mógł nająć. Ale stanowili 
pełnosprawną jednostkę wojskową. Nie mieli jednak żadnej nazwy, więc później 
zaczęli siebie nazywać Zbójami. Mieszkańcy tego państwa w większości wyginęli od 
gazu, więc jednostka zaczęła posuwać się na południe. Wysokie drzewa i dżungla 
uchroniły ich przed obserwacją przez bezpilotowe samoloty zwiadowcze. Porywali 
kobiety z nie zniszczonych misji i wiosek, białe i czarne, i kontynuowali swój 
marsz. Po paru setkach lat zaczęli pracować dla Psychlosów. Słyszycie to po raz 
pierwszy, co? Zbóje najwidoczniej trudnili się łapaniem ludzi dla Psychlosów, 
którzy ich zabijali lub torturowali. Złapanych ludzi zostawiali związanych w 
pobliżu zabudowań kopalni, a Psychlosi wychodzili i zabierali ich, by... 
- Torturować - wszedł mu w słowo Jonnie. - Bardzo to lubią. 
-.. Psychlosi zaś zostawiali w zamian różne drobiazgi. Kładli je na pniu drzewa. 
Było to coś w rodzaju handlu wymiennego. No cóż, to było przed wiekanu i 
wreszcie zaczęło brakować ludzi do łapania. Ale Psychlosom nie udało się wytępić 
Zbójów bagnisty teren, wysokie drzewa były dla nich świetną kryjówką. 
- Wydaje się, że Koordynatorzy to zwariowani ludzie. Kto to słyszał, żeby 
wałęsać się bez broni po tak niebezpiecznej okolicy rzekł Robert Lis. 
- Jesteśmy biegli w dyplomacji - odparł Fawkes - więc przed paroma dniami 
otrzymaliśmy od Rady polecenie, abyśmy spróbowali nawiązać kontakt ze Zbójami i 
dostarczyli ich do bazy, więc po prostu wykonujemy swoje obowiązki. Prawdę 
powiedziawszy, ci Zbóje są nieco dziwni. Utrzymują stale swą liczebność na 
poziomie tysiąca osób, porzucają w dżungli starców skazując ich na śmierć, nie 
żenią się, lecz tylko wykorzystują kobiety. Wydaje się, że mają duży wskaźnik 
śmiertelności. Prawdopodobnie m.in. dlatego, że polują na słonie przy użyciu 
granatów. Umieją wytwarzać proch - wiecie, węgiel drzewny, saletra ze stosu 
łajna i siarka z kopalni. Wkładają go do naczynia z wypalanej gliny, 
wypełnionego kamieniami, wsadzają lont i zapalają. Z takim granatem muszą 
podejść, niestety, bardzo blisko do słonia i stąd się bierze - jak przypuszczam 
- ten wysoki wskaźnik śmiertelności. Od wieków czekają na oddział ratowniczy. No 
co, jak się wydaje, ich przodkowie otrzymali od banku solenne przyrzeczenie, że 
ich stąd wyciągnie, ale nie mają najmniejszego nawet pojęcia, co się dzieje na 
świecie. Działający tam nasi Koordynatorzy mogą więc udawać, że są z oddziału 
ratowniczego, i wyprowadzić ich z tych niedostępnych terenów. 
- I to wszystko się dzieje w pobliżu kopalni? - zapytał Robert Lis. 
- Na południe od niej, na południe - odparł Dawid Fawkes. - Po prostu 
pomyślałem, że lepiej, jak będziecie o tym wiedzieć. Z tego, co się tu 
zorientowałem, waszym celem jest filia kopalni, w której znajdują się zwykli 
Psychlosi. 
- Zwykli Psychlosi! - parsknął Thor. - Czy masz rewolwer? Nie? Będziesz go 
potrzebował. Masz tu zapasowy. I nie próbuj nawet dowiadywać się czegokolwiek o 
plemiennej historii Psychlosów, zanim nie strzelisz! Skapowałeś? 
Dawid Fawkes wziął delikatnie rewolwer w rękę, jakby go parzył. 
Lecieli nadal w kierunku Afryki. 
5
Jonnie leżał za pniem drzewa, pocąc się z gorąca i przemoczony przez ulewny 
deszcz. Obserwował teren kopalni przez lornetkę na podczerwień, która niezbyt tu 
była przydatna. 
Przez trzy deszczowe dni posuwali się wzdłuż linii elektrycznej, jedynego tu 
znaku cywilizacji. Wylądowali na tamie zbiornika wodnego elektrowni bez 
kłopotów. Była to elektrownia w pełni zautomatyzowana i nie wymagająca żadnej 
obsługi, w której maszyneria Psychlosów została zainstalowana na miejsce 
starożytnych maszyn ludzi. Nie mieli aktualnych danych dotyczących położenia 
kopalni, ale Jonnie wiedział, że ta linia elektryczna potężne kable na 
metalowych słupach, również starożytne w końcu ich do niej doprowadzą. I to "w 
końcu" było tu najwłaściwszym słowem. 
Teren pod liniami elektrycznymi był zwykle oczyszczany z drzew i krzaków, ale 
tutaj musiały one rosnąć od wielu setek lat. Według starych map był to kraj 
zwany "Górnym Zairem", a ten rejon dawno już nie istniejącego państwa nosił 
nazwę "Lasu Ituri", do którego nigdy nie docierało równikowe słońce. Było ono 
przede wszystkim przytłumione przez zasłonę chmur, a potem zatrzymywane przez 
korony potężnych drzew, tworzących szczelną kopułę na wysokości stu stóp nad 
ziemią. Wokół pni drzew wiły się liany o średnicy ponad jednej stopy, 
wyglądające jak obżarte węże. Przy każdym kroku pod butami tworzyły się głębokie 
jamy wypełniające się pomarańczową mazią. 
Stale padający deszcz sączył się strumyczkami po pniach i lianach, lał się przez 
maleńkie otwory w kopule drzew. Miało się uczucie, jakby się usiłowało przebijać 
przez wodospad ciepłej wody o zmiennym tylko natężeniu. 
Wszystko pogrążone było w półmroku. 
W półmroku tym dzika zwierzyna zupełnie się rozmazywała w otaczającym ich tle. 
Widzieli słonie, leśne bawoły i goryle. Spłoszyli jakieś podobne do żyrafy 
zwierzę, antylopę, dwa wielkie koty, leoparda oraz krokodyla. Wrzask małp i 
pawi, jakieś piski i warczenie - odgłosy przytłumione przez deszcz - sprawiały, 
że Jonnie miał uczucie, jakby cały ten rejon był srogi i bezludny. 
Według starych map las ten rozciągał się na obszarze koło dwudziestu tysięcy mil 
kwadratowych i nawet w okresie szczytowego rozwoju ludzkiej cywilizacji nigdy 
nie został do końca zbadany. Nic dziwnego więc, że można tu było przegapić 
kopalnię! 
Las Ituri na pewno nie był miejscem na skóry jelenie, mokasyny i kulejące nogi. 
Nie mogli posługiwać się radiem. Ewentualne zrzucenie lin z samolotów nie 
wchodziło w rachubę, gdyż mogłoby to spowodować spięcie w linii elektrycznej. 
Zresztą prawdopodobnie w ogóle nie dosięgłyby one ziemi. Przeprawy przez 
strumienie były niebezpieczne, gdyż były pełne krokodyli. 
Była ich tu zatem nieliczna grupa. Oddział liczył zaledwie dwudziestu ludzi 
rozproszonych wśród drzew, ale w razie potrzeby mogli zawezwać odwody i włączyć 
do walki samoloty bojowe. 
Teren kopalni sprawiał wrażenie, jakby nikogo w niej nie było, ale Psychlosi na 
ogół nigdy nie wałęsali się po otwartej przestrzeni. Budynki były wzniesione tak 
dawno, że i nad nimi rozciągała się zacieniająca kopuła drzew. Jonnie 
zastanawiał się, co przeskrobał pracownik Towarzystwa, że zesłano go do tego 
ponurego, przygnębiającego i przesyconego wilgocią miejsca. Szukał jakichkolwiek 
śladów drogi dla pojazdów naziemnych. Nie było tu prawdopodobnie drogi dla 
pojazdów kołowych, ale naziemne platformy do przewozu rudy na pewno musiały 
połamać i zniszczyć roślinność wzdłuż swego szlaku. Tak, była tam droga, 
zmierzająca przez półmrok w kierunku wschodnim. W koronie drzew widać było 
jaśniejsze miejsce, znaczące otwór dla lądujących frachtowców. Czy droga 
zmierzała w tym kierunku? Nie, prowadziła tam inna droga. Były więc dwie drogi: 
jedna prowadziła na zewnątrz przez las, a druga zmierzała do lotniska. 
- Nigdy jeszcze nie widziałem tak źle zaplanowanego rajdu mruczał pod nosem 
Robert Lis. 
Chcąc dobrze zaplanować wyprawę, trzeba było najpierw dokonać zwiadu. Nigdy nie 
wyobrażał sobie, że podobny teren mógł istnieć na tej planecie! 
Jonnie zastanawiał się, czego właściwie chcieli. Na pewo nie martwych 
Psychlosów. Chciał żywych Psychlosów. Nie miał żadnych wątpliwości, że Psychlosi 
będą walczyć i zapewne część z nich zginie, ale Jonnie był bardziej 
zainteresowany żywymi niż martwymi Psychlosami. Sięgnął do pasa po miniaturowe 
radio górnicze miał go zamiar użyć w nadziei, że Psychlosi mieli podobne radio 
włączone w kopalni - i znieruchomiał, gdyż zauważył przez lornetkę na prawo od 
terenu zabudowań kopalni wyraźną ścieżkę, na końcu której widać było wrak 
platformy transportowej, bardzo starej i porośniętej roślinnością. W panującym 
półmroku i deszczu trudno jednak było dostrzec jakieś szczegóły, mimo że 
lornetka miała urządzenie noktowizyjne na podczerwień. 
Jonnie wręczył lornetkę Robertowi Lisowi. 
- Co widzisz na platformie tej starej ciężarówki? 
Robert Lis przesunął się na nową pozycję. Płaszcz miał tak mokry jak świeżo 
wyprana skarpeta. 
- Coś pod brezentem. Pod nowym brezentem... lufa? Dwie lufy...? Pakunek? 
Jonnie nagle przypomniał sobie chaotyczne opowieści Dawida Fawkesa. Koordynator 
znajdował się za nimi, siedział w kucki cały mokry i przestraszony. Jonnie 
doczołgał się do niego. 
- Coś ty mówił o kładzeniu rzeczy przez Psychlosów na pniu drzewa w zamian za 
ludzi? 
- Ach, tak. Kładli ludzi związanych tak, żeby ich było widać, a sami się 
wycofywali. Wówczas przychodzili Psychlosi i zostawiali tam jakieś błyskotki. 
Chodzi ci o Zbójów, nieprawdaż? 
- Wydaje mi się, że obserwuję taki handel - powiedział Jonnie. - Zawiadom o tym 
pułkownika Iwana! 
Iwan robił szybkie postępy w angielskim przy pomocy Bittie MacLeoda, który 
uważał, że "to wstyd, żeby duży mężczyzna nie był w stanie posługiwać się mową 
ludzką". Nie miał z tego powodu zbyt wyraźnej wymowy, ale za to coraz mniej 
korzystał z usług Koordynatora znającego język rosyjski. Jonnie odkrył, że tego 
Koordynatora także wzięli ze sobą. Sir Robert zaczął się zastanawiać, czy 
przypadkiem nie odkryją w samolocie również którejś ze starych kobiet albo nawet 
paru Psychlosów. 
- Przeprowadź zwiad terenu po prawej stronie! - wyszeptał Jonnie. 
- Co to za nowy manewr w tym nie planowanym rajdzie? zapytał Robert Lis. 
- Nie lubię tracić ludzi - odparł Jonnie. - Jak mówią Anglicy: Przezorność ponad 
wszystko! 
- Czy masz zamiar zaatakować to miejsce? - zainteresował się Robert Lis. - Nie 
będziesz mógł otrzymać wsparcia z powietrza. Wydaje mi się, że widzę tam 
chłodnicę cyrkulatora gazu do oddychania. Myślę, że mógłbym stąd w nią trafić. 
- Dobrze, ale czy mamy zwykłe pociski? - zapytał Jonnie. 
- Oczywiście. 
Czekali w strugach deszczu. Gdzieś w gęstwinie zamruczał leopard, co wywołało 
furię wrzasku ptaków i małp. 
Dwadzieścia stóp za nimi rozległ się nagle głuchy odgłos. Odczołgali się do 
tyłu. Za drzewem stał Iwan. U jego stóp leżała na ziemi jakaś dziwna istota 
ludzka. Była nieprzytomna. Człowiek ten mógł należeć do każdej narodowości. Miał 
na sobie małpią skórę, która była wycięta w taki sposób, że wyglądała z grubsza 
jak mundur. Z boku leżała związana rzemieniami torba, z której wytoczył się 
gliniany granat. 
Iwan wskazał ręką na strzałę w swojej manierce. Wyciągnął ją i podał Jonnie'emu. 
Koordynator wyszeptał: 
- Zatruta strzała. Widzisz jej koniec, gdzie była kulka z trucizną? 
Iwan odczepił łuk od pasa człowieka i wręczył go Jonnie'emu. Jonnie podniósł z 
ziemi granat. Widać było wystający z niego zapalnik. Znał ten typ zapalników. 
Był to zapalnik Psychlosów! Iwan podał Jonnie'emu górnicze radio i wskazał ręką 
na leżącego mężczyznę. 
- On mieć to radio i nas obserwować - powiedział. On mówić - wskazał na radio. 
Jonnie nagle stał się czujny, gdyż zrozumiał, że oprócz jednego nieprzyjaciela 
przed sobą mogli mieć drugiego za sobą, w lesie! Szybko przekazał rozkazy przez 
Roberta Lisa, który migiem rozdzielił mały oddziałek na dwie części, zwrócone 
frontem w przeciwne strony. 
Zbóje! Leżący u jego stóp człowiek miał szeroki pas ze skóry dzikich zwierząt i 
bandolety, w które powtykane były zapasowe strzały w taki sposób, że ich ostrza 
wchodziły w specjalne skórzane kieszonki. Na nogach miał parę dziwacznych, 
niezgrabnych sznurowanych butów, przypominających Jonnie'emu resztki butów 
komandosów, które widział w magazynach bazy. Włosy miał krótko przycięte "na 
jeżyka". Twarz była poznaczona bliznami i miała brutalny wygląd. 
Człowiek poruszył się. Dochodził do siebie po niespodziewanym ciosie kolbą 
karabinu. Pułkownik Iwan szybko postawił mu nogę na gardle, by nie mógł się 
podnieść. 
Wrócił Robert Lis i zameldował, że wszystkie rozkazy zostały wydane. 
- Mogli nas śledzić od wielu dni. To jest radio Psychlosów. - Owszem, i zapalnik 
bombowy też. Myślę, że jest tu więcej... Nagle o pięćdziesiąt stóp za nimi 
eksplodowała bomba pomarańczowym płomieniem. 
Rozszczekał się karabin szturmowy. 
Potem nastąpiła cisza. Słychać było tylko przestraszone wybucnem ptaki i małpy. 
Jonnie z napięciem obserwował teren kopalni. Spokój, nic się nie działo. Robert 
umieścił tu dwóch strzelców, by trzymali ją na celownikach. 
- Jesteśmy otoczeni - powiedział. - Nie ma co, pięknie zaplanowany rajd! 
- Zajmij się najpierw tyłami - rzekł Jonnie. - Wyczyść tam pole. 
- Do ataku! - wrzasnął pułkownik Iwan i dodał coś po rosyjsku. 
Rozległo się krótkie szczekanie karabinów szturmowych. Wybuchy granatów. Ciemny, 
gęsty dym. Tupot nóg ludzi kryjących jeden drugiego, w miarę jak posuwali się do 
przodu. Wrzask komend. Rosyjskie i szkockie zawołania bojowe. 
Potem chwila ciszy. A potem jeszcze jedno wściekłe poszczekiwanie karabinów 
szturmowych. 
I znów chwila ciszy. 
A potem ochrypły głos, wznoszący się ponad szum deszczu i łomot ptasich 
skrzydeł: 
- Poddajemy się! 
- Po angielsku? Nie. Po francusku też nie. - Koordynator był mocno 
skonfundowany. 
Jonnie wziął od Szkota ręczny miotacz i położył na ziemi. Ustawił go na "Ogień 
skupiony, bez płomienia". Otworzył wściekły ogień do obudowy chłodnicy gazu do 
oddychania. Stary metal zaczął kawałkami odrywać się od chłodnicy pod wpływem 
wciąż ponawianych uderzeń ładunków energii. 
Czekali. Żaden z Psychlosów nie wybiegł na zewnątrz. Wszystkie pomieszczenia 
musiały wypełnić się powietrzem, ale nie było żadnej reakcji. 
Zaczął padać coraz większy deszcz i ptaki oraz małpy się uspokoiły. Snujący się 
dym z czarnego prochu w granatach drażnił w nos. 
6
Jonnie obserwował lotnisko dla frachtowców rudy. Było opustoszałe. Skinieniem 
ręki przywołał Szkota noszącego radiostację. Kaskady deszczu spadały na 
pokrywający ją kawałek brezentu. Jonnie sprawdził sprzęt. Sprawny. Prztyknął w 
przełącznik kanału lotniczej łączności planetarnej i wziął w rękę mikrofon. 
- Lot do Nairobi w gotowości - rzekł do mikrofonu. Brzmiało to jak zwyczajna 
korespondencja w ruchu lotniczym, ale dla obydwu samolotów pozostawionych w 
pobliżu elektrowni miała ona oznaczać: "Leć do nas z namiarem na naszą 
radiostację! Nie strzelaj, ale bądź czujny!" 
Głos Dunneldeena zatrzeszczał w odpowiedzi: - Wszyscy pasażerowie na pokładzie. 
Znaczyło to, że startują i lecą zgodnie z poleceniem. 
Jonnie odpiął od pasa górniczego radio i przełączył je na sygnał stały nadawany 
zwykle przez górników, którzy wpadli w pułapkę lub znaleźli się w zawale. 
Samoloty mogły korzystać z niego jak z sygnału radiolatarni. Poziom sygnału 
ustawił na trójkę, po czym zlecił, by radio umieszczono na drzewie w rejonie 
lotniska. 
Trzymając w pogotowiu karabiny szturmowe i zatrzymując się co kilkanaście 
jardów, by zapewnić sobie wzajemną osłonę, szerokim łukiem omijając zabudowania 
kopalni, biegli w kierunku lotniska. 
Jonnie przewiesił ręczny miotacz przez plecy i pokuśtykał w kierunku zabudowań 
kopalni. Jego laska znacznie mniej wbijała się teraz w grunt. Z południowego 
kierunku dobiegł go odgłos pomp. Musiały tam być wyrobiska górnicze. Spostrzegł, 
że kable elektryczne, które ich doprowadziły do tego miejsca, skręcały w bok w 
połowie drogi do lotniska. Podążył wzdłuż nich. 
Przysadzista szopa zbudowana z kamienia widniała wśród drzew. Otaczały ją 
girlandy izolatorów i rur. Poznał od razu, że była to wytwórnia paliwa i 
amunicji. A więc mieli ją w tej filii, prawdopodobnie w celu wykorzystania 
nadmiaru mocy z elektrowni. Cały grunt dookoła był poorany świeżymi śladami 
platform transportowych. Drzwi do szopy były uchylone. Pchnął je laską. 
Co za bałagan! Kanistry paliwa i amunicji ustawiano zwykle na stelażach w 
odpowiednim porządku. Boczne skrzynie powinny zawierać różne minerały używane do 
sporządzania zawartości kanistrów. Tymczasem widać tu było, że w popłochu 
pozostawiono minerały porozrzucane na podłodze. Pod nogami walały się uszkodzone 
i nie nadające się do użytku kanistry. Miejsce to jeszcze zupełnie niedawno 
musiało kipieć życiem. Jonnie wiedział, ile czasu wymaga sporządzenie i 
wymieszanie substancji na paliwo i amunicję, nie mówiąc już o umieszczeniu 
paliwa w kanistrach. Czyżby - wytężając wszystkie siły - pracowali tu przez całe 
dnie? Bez chwili wytchnienia? 
Skrótem pomiędzy dwoma drogami doszedł do głównej drogi prowadzącej do zabudowań 
kopalni. Popatrzył na obie strony drogi. W normalnych warunkach jego wyszkolone 
oko z łatwością wyśledziłoby trakt przez las, ale lejący deszcz bardzo to 
utrudniał. Pochylił się i podniósł kilka gałązek odłamanych z krzaków 
porastających pobocze drogi. Niektóre musiały być złamane przed kilkoma dniami. 
Inne jednak były bardzo świeże, gdyż wciąż jeszcze sączył się z nich sok. Jakiś 
konwój przybył tu przed wieloma dniami - tygodniami? - i odjechał stąd zaledwie 
przed paroma godzinami. Wielki konwój! 
Ich sytuacja taktyczna nie przedstawiała się najlepiej. Za sobą w lesie mieli 
niewielki oddział Zbójów. Gdzieś jednak - może blisko, a może daleko - musi 
znajdować się większa część tego tysiąca Zbójów. A gdzieś dalej na tej drodze - 
popatrzył na ślady na gruncie pozostawione przez pojazdy - znajdowała się duża 
liczba pojazdów Psychlosów. Transporterów rudy? Czy czołgów? 
Słyszał teraz huk samolotów. Ten dźwięk niewiele znaczył po całym tym harmiderze 
ich ostatniego starcia ze Zbójami. I żaden konwój nie usłyszy niczego innego 
poza hukiem własnych silników. Obszerna kopuła z koron drzew zacieniająca 
półmrokiem wszystko pod spodem nie tylko uniemożliwiała widok wzdłuż drogi 
wyjściowej, ale również i widok z góry. 
Bardzo niekorzystna sytuacja taktyczna. Nie mogli zaatakować konwoju w tym 
nasyconym wodą otaczającym ich lesie. Ich samoloty były tu bezużyteczne. 
Przeszedł na lotnisko. Niebo! Nie za dużo tego nieba, ale wystarczająco, by 
frachtowce rudy mogły lądować i startować. Cieknące niebo, ale zawsze niebo! Nie 
widział nieba przez ostatnie trzy dni. 
Porozmieszczani wśród drzew żołnierze mieli całe lotnisko w polu obstrzału. 
Użyte w charakterze radiolatarni radio górnicze umocowane było do liany o 
piętnastocalowej średnicy, która - jak olbrzymi wąż - owijała wysokie drzewo. 
Kiedyś lotnisko to było znacznie większe, ale dżungla i drzewa głęboko w nie 
wtargnęły. 
Wielki szturmowy samolot schodził spiralą w dół, a mniejszy samolot bojowy - 
zgodnie z regulaminem - ubezpieczał go od góry. Potem samolot zamienił kałużę 
wody w gejzer i znieruchomiał na ziemi. Był to Dunneldeen. Otworzył z rozmachem 
drzwi kabiny i uśmiechnął się z zadowoleniem na widok Jonnie'ego. 
Robert Lis nadbiegał w pośpiechu. Boczne drzwi olbrzymiego kadłuba otworzyły się 
i wyszedł oficer z pozostałej części ich oddziału. Robert pomachał mu ręką, by 
pozostali na miejscu, gdyż nie ma żadnego niebezpieczeństwa. Jonnie i Dunneldeen 
podeszli do mniejszego samolotu bojowego. 
Jonnie szybko wprowadził Dunneldeena w całokształt wydarzeń. - Drogą wiodącą do 
głównej kopalni podąża konwój. Myślę, że przybyli tu po paliwo i amunicję, a 
teraz wracają. 
- Ach! - wykrzyknął Dunneldeen. - To wszystko wyjaśnia. 
Dunneldeen, co było dla niego typowe, nie mógł usiedzieć spokojnie w oczekiwaniu 
na wezwanie. Mógł je przecież odebrać - jak twierdził - zarówno na tamie, jak i 
nieco wyżej. Zostawił więc wielki samolot szturmowy na tamie z włączonym 
radionadajnikiem, by w każdej chwili mogli go odwołać, a sam wzniósł się w 
powietrze i obserwował cały teren zagłębia gór niczego aż do tak zwanego Jeziora 
Alberta. Jego przyrządy mogły penetrować deszcz i chmury, choć nie były w stanie 
przebić się przez kopułę drzew. Pamięta, że główna kopalnia została zburzona w 
Dniu dziewięćdziesiątym drugim przez pilota... MacArdle? Tak, MacArdle. I miał 
on z tym trochę kłopotu. Psychlosi usiłowali wznieść się w powietrze dwoma 
samolotami bojowymi, a MacArdle zablokował je akurat w drzwiach komory odpalania 
hangaru. Zniszczył zupełnie linie doprowadzające elektryczność i rozniósł w 
strzępy składy amunicji i gazu do oddychania. Psychlosi uruchomili dwie baterie 
przeciwlotnicze, więc musiał je też zniszczyć. W walce tej został ranny kopilot, 
jeśli Jonnie i Sir Robert sobie 
Pomysł to przypominają. Było to faktycznie walczące zagłębie górnicze! Podczas 
swych trzydniowych lotów na wysokości stu tysięcy stóp Dunneldeen nie wykrył 
żadnego ruchu na obserwowanym terenie, ale - tu pokazał fotografie skopiowane z 
ekranów odwzorowania - zwrócił uwagę na brak drzwi w hangarze, które małpy 
gdzieś wyniosły. 
- Spójrzcie tu - powiedział. - Widzicie? Te cienie pod drzewami na skraju 
lotniska... nie, nie tu, lecz tam. Dziesięć gotowych do lotu samolotów bojowych! 
Nikt nigdy nie zjawił się tu, by przeprowadzić operację oczyszczającą zagłębie - 
zakończył swe sprawozdanie - a te goryle... były bardzo pracowite! 
Jonnie obejrzał kilka zdjęć. Jedno było zrobione przy słońcu znajdującym się 
nisko nad horyzontem. Przyjrzał się kształtom na wpół ukrytych pod drzewami 
samolotów. Spojrzał na Dunneldeena. 
- Tak - kiwnął głową Dunneldeen. - Dokładnie takie jak ten samolot, który 
posadziłeś na bezzałogowym bombowcu z gazem. Typ 32, nisko latający samolot 
szturmowy, bardzo mocno opancerzony. Nie ma zbyt wielkiego zasięgu, ale można 
załadować w niego ekstraładunki paliwowe. 
- Psychlosi - powiedział Jonnie - wcale nie szykują się do obrony zagłębia. 
Prawdopodobnie są doprowadzeni do rozpaczy brakiem gazu do oddychania. Zużyli 
już całe posiadane paliwo... popatrzcie na ślady wózków transportowych na 
trawie. Samoloty Typ 32 były przywiezione tu na wózkach, nie przyleciały same. 
Psychlosi byli tutaj - Jonnie pokazał ręką w kierunku szopy na wpół widocznej 
wśród drzew - przez dobre kilka dni pracowali jak wściekli, produkując paliwo i 
amunicję. Zabrali to paliwo, by zorganizować konwój, a także na pewno zabrali 
cały gaz do oddychania. I teraz zmierzają z powrotem do głównej kopalni. 
- Drugi tej wielkości skład gazu do oddychania - zauważył Robert Lis - znajduje 
się w centralnej bazie w Ameryce! I to właśnie tam mają zamiar podążyć. 
- Z dziesiątką samolotów Typ 32 mogliby zupełnie odwrócić bieg tej wojny - rzekł 
Jonnie. 
Rozłożył mapę, na którą zaraz zaczęła kapać ściekająca z nieba woda, i 
umiejscowił drogę wyjściową. Biegła ona z lewej strony lasu, potem przez równinę 
i wpadała do długiego odsłoniętego od góry parowu. Droga zmierzała do Jeziora 
Alberta, ale zaraz za parowem była obok niej niewielka płaszczyzna. Jonnie 
dokładnie przyjrzał się niektórym z wykonanych przez Dunneldeena zdjęciom. 
- Czeka nas bitwa - powiedział, mierząc na mapie odległości. - Dotarcie do tego 
miejsca zajmie im półtora dnia, a dotarcie do terenu kopalni dalsze dwa dni, 
ponieważ droga jest w bardzo złym stanie. My w tym czasie musimy zająć się 
głównymi siłami Zbójów. Każ pułkownikowi Iwanowi wziąć ze sobą czterh rajdowców 
oraz moździerz i dotrzeć do tego miejsca. Poleć mu utrzymać to przejście, dopóki 
nie zostanie zluzowany! A ty, Dunneldeen, bądź w gotowości, żeby konwój na pewno 
tamtędy nie przeszedł! I pamiętaj, że chodzi nam o żywych Psychlosów! 
- Próbujemy zatrzymać kontratak na rejon Denver - zauważył Robert Lis. 
Tymczasem Thor udał się na południe w Góry Księżycowe jako "Jonnie". Był bardzo 
dobrym jeźdźcem i na pewno pozdrawiając ich, zrobi z tego niezłe widowisko. Miał 
on w planie odwiedzenie jeszcze jednego plemienia, zamieszkującego tereny 
położone dalej na południe. Był za daleko, by można go było przywołać, a poza 
tym popsułoby to całą mistyfikację i mogło ujawnić, gdzie Jonnie faktycznie się 
znajdował. 
- Przykro mi, że masz tylko jeden samolot bojowy - rzekł Dunneldeen. Ale mamy 
też przed sobą tylko jedną bitwę. Jonnie - zaśmiał się z zadowoleniem. 
Robert Lis błyskawicznie wydawał rozkazy i wkrótce potem pułkownik Iwan i 
czterech żołnierzy, objuczeni bazooką, moździerzem miotającym i innym sprzętem, 
zaczęli przebijać się przez deszcz w stronę samolotu. Musieli się dobrze 
nagłówkować, by cały ten sprzęt pomieścić w samolocie bojowym. Zupełnie 
zapomnieli wziąć ze sobą Koordynatora. 
Sir Robert krótko poinstruował pułkownika Iwana, który uważał, że zasadzki na 
przełęczach Hindukuszu były o wiele bardziej skomplikowane. 
- Nie obawiajcie się, Marszałku Jonnie i Wodzu Robercie. To przejście zostanie 
utrzymane. Żywi Psychlosi? No cóż, nie obawiajcie się, waleczni Kozacy pojmą ich 
żywcem. 
Samolot bojowy wzniósł się do góry, mając na pokładzie siedmiu ludzi, których 
zadaniem było zatrzymanie konwoju Psychlosów i czołgów. Dunneldeen pomachał im 
ręką. Samolot rozpłynął się w deszczu. 
7
Stosy ładunków gazu do oddychania i amunicji były rozgrabione do ostatka. Trawa 
i krzaki były tu od lat wyschnięte. Skład gazu do oddychania miał ćwierć akra 
powierzchni, a skład paliwa i amunicji około pół akra. Wszystko teraz było 
puste. 
Angus otworzył zamek głównych drzwi pomieszczeń kopalni i grupa rezerwowa z 
samolotu szturmowego wparowała do środka, kryjąc jeden drugiego. 
Wnętrze było puste. Miało cztery poziomy biur, warsztatów i hangarów. Pompy 
wciąż jeszcze pracowały. Światła się paliły. I widać było bałagan spowodowany 
pośpieszną ewakuacją. 
Jonnie stał w korytarzu na zewnątrz rejonu rekreacyjnego. Co za ponure, 
przejmujące wilgotne miejsce! Wszystko pokrywała gruba warstwa brudu, porośnięta 
pleśnią. Po ścianach kapała woda. Co za straszne miejsce do życia. Nawet dla 
Psychlosów. 
Przebierał w palcach plik depesz radiowych wypluwanych z drukarki. Nawet papier 
był mokry w tym gorącym, wilgotnym pomieszczeniu. Prowadzili nasłuch wszystkich 
kanałów radiowych, a zwłaszcza kanału ruchu lotniczego. Dziwne to były zapisy: 
"Andy, czy możesz zabrać z Kalkuty grupę pielgrzymów?" lub "MacCallister, 
przywieź mi, proszę, inny kombinezon lotniczy i trochę paliwa!" Szkoccy piloci 
mówili głównie w psychlo pomieszanym z angielskim. Dla pracowników w tej 
dalekiej dżungli, nie mających pojęcia, co się faktycznie działo, rozmowy 
musiały brzmieć zupełnie po wariacku, ale nagrywali każdy ich strzęp. 
Podbiegł do niego Rosjanin, niosąc w ręku znalezioną gdzieś maskę Psychlosów do 
oddychania. Była sprawna i miała podłączoną butlę z gazem. Jonnie powąchał ją. 
Gaz podrażnił mu nozdrza. Trzeba jej się bliżej przyjrzeć. Jedna butla 
wystarczała prawie na dwanaście godzin. Ta zaś była napełniona... do połowy? W 
jednej czwartej? Jonnie potrząsnął butlą, by sprawdzić, ile jeszcze było 
wewnątrz gazu. Psychlosi musieli opuścić to miejsce zaledwie przed ośmioma lub 
dziewięcioma godzinami. 
Pokuśtykał wzdłuż korytarza, cały zlany potem. Pompy nawiewały powietrze do 
wnętrza, ale wcale przez to nie było chłodniej. Zwyczajny smród Psychlosów... 
nie, to było gorsze, gdyż zmieszane z zapachem pleśni. Dobiegały go odgłosy z 
różnych części wewnętrznych poziomów, gdzie jego ludzie prowadzili prace 
poszukiwawcze. Jeden z telefonów górniczych był włączony. Jonnie podszedł do 
niego. Działał jak należy. Mógł nawet usłyszeć, jak w odległych wyrobiskach 
molibdenu pracują pompy. 
To siedlisko kopalni nie było tak stare jak w innych kopalniach. Zostało 
prawdopodobnie przeniesione tu skądś, gdy wykryli złoża molibdenu. Wszystkie 
ekrany kontrolne w biurze kierownika kopalni były na chodzie. Jonnie popatrzył 
na wielkie elektryczne piece prażalnicze w kopalni. Z wężownic wydobywała się 
para. Psychlosi musieli uważać, że obecna rewolucja szybko zostanie zdławiona, 
gdyż nie przerwali ani na chwilę wydobywania rudy. 
Zszedł w dół po prowadzących do hangaru schodach. Były one przystosowane dla 
Psychlosów, dwukrotnie większe od zwykłych stopni, więc trudno mu było iść po 
nich z chorą nogą. No cóż, jego stan jednak się poprawiał. Potrafił się przecież 
dzisiaj posłużyć ręcznym miotaczem. Nie mógł jeszcze wykonywać ręką gwałtownych 
ruchów, ale była ona już znacznie sprawniejsza niż poprzednio. 
W hangarze panował taki sam nieporządek jak i w innych częściach wnętrza. Były w 
nim jeszcze pojazdy. 
Angus myszkował po rozległym jaskrawo oświetlonym wnętrzu. Trzymał w ręku wielki 
marker i oznaczał wszystkie pojazdy, które - jak sądził - nie są całkowicie 
sprawne. Dwa małe czołgi były zafiksowane. Na kilku górniczych platformach 
latających nie zrobił znaków, były sprawne. Z kilku platform transportowych 
tylko połowa była sprawna. 
Na jednych drzwiach widniał znak oznaczający uzbrojenie. Jonnie wszedł do 
środka. Moździerze miotające! I nawet stos pocisków energetycznych do nich, co 
było sprzeczne z wszelkimi regulaminami przechowywania amunicji. Świetnie! 
Wyszedł na zewnątrz i złapał za ramię Angusa. 
- Weź dwa wielkie pojazdy ciężarowe, załaduj na każdy z nich platformę latającą, 
a każdą platformę załaduj moździerzami miotającymi i amunicją! Na przodzie 
każdego pojazdu ciężarowego ułóż stos z brezentu w charakterze pancerza! Jeden 
taki komplet wystaw na zewnątrz, a drugi ustaw tuż za drzwiami hangaru, ale 
wewnątrz! Tak, jest w nich paliwo. 
Polecił Sir Robertowi, by wybrał mu po czterech mężczyzn i jednego kierowcę na 
każdy komplet. I aby możliwie szybko wysłał w drogę jeden komplet bojowy, tak 
aby był on w stanie posuwać się w pewnej odległości za konwojem. 
- Ten komplet? - zdziwił się Sir Robert. 
- W każdej chwili będą mogli wystartować z ciężarówki i ostrzelać konwój ogniem 
zaporowym z moździerza. Tamci przecież mogą zablokować drogę zwalonymi drzewami. 
Każ im posuwać się za konwojem, ale nie za blisko, a gdyby Psychlosi zawrócili, 
to niech im zablokują drogę! 
- A gdyby się nie udało i zostali przepędzeni aż tutaj? zapytał Sir Robert. 
- Drugi komplet bojowy, schowany teraz w hangarze, może być błyskawicznie 
wyprowadzony i pomagać nam w obronie tego terenu. Przydziel do niego czterech 
innych ludzi i kierowcę! Sam go potem przejmę, gdy wrócimy z odwiedzin u Zbójów. 
- Będziesz takie gonił za konwojem?! - wykrzyknął Sir Robert i dodał z 
sarkazmem: - W porównaniu z najlepiej zaplanowanymi i najlepiej przeprowadzonymi 
operacjami w historii ta właśnie bez żadnej wątpliwości zostanie uznana za 
najwspanialszą! 
Wyszedł, by wydać stosowne polecenia, lecz mruczał coś pod nosem na temat 
pojazdów ciężarowych zwalczających czołgi. 
Do Jonnie'ego podbiegł jeden ze Szkotów. Twarz miał popielatą. 
- Sir, myślę, że będzie lepiej, jeśli zejdziesz na trzeci poziom powiedział 
drżącym głosem. 
Kulejący Jonnie z trudem zszedł po następnych schodach. Zupełnie nie był 
przygotowany na to, co tam odkryli. 
Był to wielki pokój, którego Psychlosi najwidoczniej używali do treningów 
strzeleckich, coś w rodzaju wewnętrznej strzelnicy. Paru Rosjan z wyrazem 
niesmaku i dezaprobaty na twarzach stało wokół czegoś leżącego na podłodze. 
Prowadzący go Szkot zatrzymał się, pokazując niemo do dołu. 
W olbrzymiej kałuży zakrzepłej krwi leżały szczątki czegoś, co kiedyś musiało 
być dwoma starymi kobietami. Trudno to było nawet określić na podstawie kępek 
siwych włosów, kawałków brązowej skóry i porwanego ubrania wraz z kawałkami 
roztrzaskanych kości. Parę wyczerpanych magazynków miotaczy leżało obok na 
podłodze. Dla wszystkich było jasne, co się tu wydarzyło. 
Stało tu kilku Psychlosów i kawałek po kawałku, cal po calu, oddając setki 
precyzyjnych strzałów, cięło na cząstki ciała kobiet. Co za piekielny huk 
strzałów, jęk kobiet i śmiech sprawców musiał tu panować zaledwie kilka godzin 
wcześniej. 
Do pomieszczenia wszedł doktor MacKendrick. Zatrzymał się, by nie stąpnąć w 
krew. 
- Niemożliwe określenie zgonu na podstawie temperatury. Zbyt mało pozostało, by 
można było ją zmierzyć. Być może ze cztery godziny... Kobiety... w wieku 
czterdziestu, pięćdziesięciu lat... zniszczone przez ciężką pracę... Odcinali im 
członki cal po calu i strzał po strzale! - doktor MacKendrick podniósł się i 
zwrócił do Jonnie'ego: - Dlaczego Psychlosi to robią? 
- To sprawia im przyjemność. Ból i agonia - odparł Jonnie. - Jest to jedyna 
rzecz, która sprawia im radość. 
Twarz doktora ściągnęła się. 
- Lepiej się czuję, kiedy robię sekcję zwłok Psychlosów. Jeden z Rosjan zaczął 
ruszać coś znalezionym kijem. 
- Co tam znalazłeś? - spytał Jonnie. 
Obszedł dokoła kałużę krwi i podniósł z ziemi przedmiot. Robert Lis podszedł do 
niego. Zamarł ze zdumienia. 
Jonnie trzymał w ręku całkiem nowy szkocki beret! 
Żadnych zwłok Szkota. Tylko szkocki beret. Taki beret, jakie nosili 
Koordynatorzy. 
8
Jonnie stał w ulewnym deszczu i patrzył na platformę uszkodzonej ciężarówki. 
To właśnie tutaj przed dwoma lub trzema dniami, a może nawet tylko przed 
kilkunastoma godzinami, znajdowały się trzy pochwycone przez Zbójów związane 
istoty ludzkie: dwie stare kobiety i młody Szkot. Ilu tubylców, Pigmejów, 
pochwycili Zbóje, by wymienić ich na materiały potrzebne do produkcji granatów? 
Obydwie stare kobiety umarły w mękach. Los Szkota był nieznany. 
Jeden z Rosjan ostrożnie sprawdził lancą platformę i leżące na niej towary 
wymienne, czy nie ma ukrytych min pułapek. Jonnie był pewien, że gdyby Psychlosi 
uznali, iż ta wymiana kończy wszelkie późniejsze kontakty, to zamontowaliby 
miny. Min jednak nie było. Mieli więc nadzieję, że po odbiciu planety znów tu 
powrócą. 
Jonnie obejrzał towary. Zapieczętowane metalowe kontenery: sto funtów siarki i 
drugie sto saletry potasowej. Pod brezentem leżał wielki zwój lontów górniczych. 
Z tych materiałów, dodając tylko węgiel drzewny, można było produkować granaty. 
W mniejszym pakunku znajdowały się ładunki energetyczne do zasilania 
radioaparatów górniczych. Taka była cena za trzy istoty ludzkie. 
Jonnie odwrócił się i poszedł do miejsca, gdzie rosyjski oficer i jego żołnierze 
trzymali wziętych do niewoli Zbójów. Siedemnastu z nich zostało przy życiu. 
Siedzieli z rękami na karkach, z opuszczonym wzrokiem. Byli bardzo spokojni, 
widząc wokół wymierzone w siebie wyloty luf karabinów szturmowych. Siedmiu 
rannych Zbójów leżało obok, jęcząc i wiercąc się w grubej warstwie próchnicy. 
Dwunastu martwych Zbójów także przywleczono i rzucono na stos. Jeden z tej 
siedemnastki wyczuł obecność kogoś i spojrzał do góry. Był to brutal o szerokiej 
jak beczka klatce piersiowej, bez zębów, o twarzy całej w szramach i dziobach, z 
potężnie zarysowaną szczęką i o krótko strzyżonych włosach. Miał na sobie skórę 
małpy uszytą na wzór munduru wojskowego. Dwie bandoliery z zatrutymi strzałami 
krzyżowały się na jego piersi. Jego oczy wyglądały jak pokryte brudną pianą 
kałuże. 
- Dlaczego do nas strzelaliście? - zapytał. 
W jego wykonaniu brzmiało to jak: "Aczgo dnus szczelyście?" Był to chyba 
angielski, jeśli ktoś potrafił go odkodować. 
- Myślałem - odparł Jonnie - że było właśnie na odwrót. Co tu robiliście? 
- Na mocy konwencji i artykułów wojennych możesz otrzymać tylko moje nazwisko, 
stopień i numer porządkowy. 
Wymowa była mocno zniekształcona, ale zrozumiała. 
- W porządku - rzekł Jonnie, opierając się na lasce. - Mów. - Arf Moiphy, 
kaptan, piuntkomando, Górnog Zajru. Czy wy brigda luzowa, czy narody 
zjidnucione? 
Jonnie spojrzał pytająco na Dawida Fawkesa, Koordynatora, unosząc w górę brew. 
- Mają taki mit czy legendę, że pewnego dnia ten międzynarodowy bank przyśle 
nowych, a ich zwolni. Myślę, że Narody Zjednoczone były organizacją polityczną, 
która opiekowała się małymi państwami i interweniowała, gdy zostały one 
zaatakowane. To jest nadzwyczajne, że zdołali zachować ten mit przez wieki... 
- Gdzie jest wasz główny oddział? - zapytał Jonnie. 
- Ni musza mówić picz, jak nazwisko, stopień i numer odparł kapitan Zbójów. 
- A więc dobrze - rzekł Jonnie. - Gdybyśmy byli tym oddziałem luzującym to 
musielibyśmy to wiedzieć, nieprawdaż? 
- Gdyby wyście byli brigda luzowa, byście wiedziały, gdzi un je - powiedział 
wyzywająco Zbój. - Brigda luzowa just tuty je abo zgra co bydzie. 
- Myślę, że będzie lepiej, jak porozmawiamy sobie z twoim dowódcą - rzekł 
Jonnie. - Gdzie on jest? 
- Z generałem Snithem? On je w głównym obozu. Za daleko. 
Jonnie wzruszył ramionami i kiwnął dłonią w stronę rosyjskiego oficera tak, 
jakby mu dawał wolną rękę. Rosjanie podnieśli lufy karabinów szturmowych. 
- Dwie dnia marsza stuty do tam! - powiedział prędko kapitan Zbójów, usiłując 
pokazać kierunek związanymi dłońmi, a potem kiwając gwałtownie podbródkiem w tym 
kierunku. 
- Jak dawno położyliście na tej platformie pojmanych? zapytał Jonnie. 
- Plafurma? - udawał głupiego Zbój. Jonnie znów się obrócił w kierunku 
rosyjskiego oficera. - Fczury popudniu! - szybko odparł Zbój. 
Los Szkota był bardzo ważny, pod warunkiem, że jeszcze żył. Jonnie zastanawiał 
się, co należy teraz zrobić. Miał zorganizowany oddział podążający za konwojem. 
Miał zorganizowaną zasadzkę przed konwojem. W tym lesie nie można było 
zastosować uderzenia z flanki: faktycznie żaden z pojazdów naziemnych (nie 
mówiąc już o ciężarówkach) nie był w stanie poruszać się pośród tych drzew bez 
obawy uszkodzenia ani nie był w stanie nawet jechać na wprost po takiej 
nasączonej wilgocią próchnicy. Nic dziwnego, że Psychlosi mieli układy ze 
Zbójami. Postanowił więc, że trzeba będzie zaczekać do bitwy. Przez Koordynatora 
przekazał rozkazy rosyjskiemu oficerowi. Bardzo ostrożnie i czujnie zaczęli 
rozbierać Zbójów, szukając w ich uniformach z małpiej skóry ukrytych noży lub 
innej broni. Znaleźli jej mnóstwo. 
Właśnie byli w trakcie wiązania potomków dawnych najemników, gdy kapitan Arf 
Moiphy poprosił: 
- Ni mosz picz przucif, jakby ja si zajuł ranymy? Jonnie kiwnął głową na znak 
zgody. 
Moiphy skoczył na równe nogi, złapał w rękę ciężką maczugę i błyskawicznie 
znalazł się przy rannych, zanim ktokolwiek mógł go powstrzymać. Z wprawą walił z 
łomotem po ich czaszkach, zabijając jednego po drugim. 
Uśmiechnięty i zadowolony z siebie rzucił maczugę na ziemię i obrócił się do 
Rosjanina, by ten związał mu ręce. 
- Dzinkuji - powiedział. 
18 
1
Bittie MacLeod, niosąc w rękach miotacz równie wielki, jak on sam, podążał do 
głównego obozowiska Zbójów. Sir Jonnie już dwukrotnie kazał mu wracać do 
samolotu, ale czyż nie było obowiązkiem giermka podążać za swoim rycerzem, nawet 
do niebezpiecznych miejsc i nieść jego broń? 
Bitne w głębi ducha przyznawał, że miejsce to naprawdę wyglądało niebezpiecznie! 
Musiało tu być ze trzy tysiące ludzi rozrzuconych wokół głęboko w lesie ukrytej 
polany. Wylądowali na skraju pozbawionego drzew terenu. Jeńcy - och, jak 
zasmrodzili samolot! - byli trzymani w doku wielkiego samolotu szturmowego 
piechoty kosmicznej, pozbawieni uzbrojenia. Gdy samolot osiadł na ziemi, jeńców 
pierwszych wypuszczono na zewnątrz. Potem zaś Sir Robert - jak prawdziwy dowódca 
wojenny - obejrzał dobrze cały teren i wydał niezbędne dyspozycje obronne, aby 
zabezpieczyć drogę ewentualnego odwrotu. 
Bittie wykorzystał tę okazję, by namówić Sir Jonnie'ego do przebrania się w 
suche szaty oraz żeby coś zjadł. Pozostali na tamie Rosjanie również nie 
próżnowali. Pocięli część brezentu i porobili przeciwdeszczowe peleryny. Bittie 
przypiął do peleryny znaczek z czerwoną gwiazdą, opasał suchą koszulę Jonnie'ego 
pasem ze złotą klamrą, a nawet znalazł henn z białą gwiazdą, żeby chronił mu 
głowę przed deszczem. Wszystko razem wziąwszy i jak na takie okoliczności, Sir 
Jonnie wyglądał całkiem reprezentacyjnie, nawet w tym deszczu. 
Tafle wody przemieszczały się przez szeroką, pełną ludzi polanę. Ktoś kiedyś 
pościnał mnóstwo drzew i potem je spaliła Wszędzie widać było osmalone pniaki. 
Na polanie rosło na wpół dojrzałe zboże, ale ci ludzie bezmyślnie je tratowali. 
Bittie rozejrzał się dookoła. Te kreatury nie pasowały do jego obrazu świata. W 
szkole sporo czytał - najbardziej lubił stare romanse - lecz nigdy nie spotkał 
wzmianki o nich. Nie było wśród nich ani starych mężczyzn, ani starych kobiet. 
Było trochę dzieci, głównie w złym stanie zdrowia - z rozdętymi brzuchami, 
pokrytych parchami, brudnych. Coś szokującego! Czyżby nikt ich właściwie nie 
karmił lub nie mył? Brzydkie, plugawe twarze. Twarze we wszystkich kolorach. I 
wszystkie brudne. Ich ubiory były karykaturą munduru. Niechlujne, po prostu 
rozmamłane. Wydawało się, że mówią jakąś dziwną odmianą angielskiego, tak jakby 
mieli pełne usta owsianki. Bitne wiedział, że on sam nie mówił dobrze po 
angielsku, nie mówił tak jak ludzie z wykształceniem uniwersyteckim, jak Sir 
Robert, ani tak dobrze jak Sir Jonnie. Ale kiedy mówił, to każdy mógł go 
zrozumieć, a poza tym starał się poprawić swoją wymowę, aby angielski pułkownika 
Iwana, któremu pomagał w nauce, był naprawdę dobry. Ale ci ludzie nie dbali - 
jak się zdawało - czy słowa w ogóle wychodzą z ich cuchnących ust. Bittie prawie 
że stuknął głową w Sir Jonnie'ego, który atizymał się przed mężczyzną w średnim 
wieku. Cóż to za język, którym mówi Sir Jonnie? Aha, psychlo. Jonnie zapytał o 
coś Zbója, a ten skinął głową, pokazał ręką na zachód i odparł coś także w 
języku psychlo. Bittie domyślił się, że Sir Jonnie nie chciał się niczego 
dowiedzieć, lecz po prostu przekonać się, czy Zbój zna ten język. Bardzo 
sprytne! 
Dokąd zmierzali? Szli w kierunku tej wielkiej przybudówki, przed którą na 
maszcie powiewało coś w rodzaju flagi ze skóry leoparda. Prawdopodobnie jeńców 
prowadzono do ich szefa. 
Straszni ludzie! Zatrzymywali się gdzie popadło, nawet na środku drogi, i 
załatwiali swoje potrzeby. Straszne! A tam młody mężczyzna powalił dziewczynę na 
ziemię i zaczęli się... tak, właśnie to robili! Cudzołożyli na oczach 
wszystkich! Dalej widać było mężczyznę, który zmuszał dziecko do robienia mu 
czegoś, co się nie dawało wyrazić żadnymi słowami. 
Bittie odwrócił głowę i próbował myśleć o czymś innym. Zrobiło mu się niedobrze. 
Przybliżył się do Sir Jonnie'ego. Te kreatury były gorsze niż zwierzęta. 
Znacznie gorsze! Wszedł do środka przybudówki. Jakże tam śmierdziało! Ktoś 
siedział na pniu drzewa. Był to strasznie gruby mężczyzna o żółtej cerze. Taki 
odcień żółci doktor MacKendrick określał jako malaryczny. Fałdy na ciele 
mężczyzny tworzyły głębokie rowki pełne brudu. Na głowie miał śmieszną czapkę ze 
skóry z wpiętą... damską broszką. A może to był diament? 
Wzięty przez nich do niewoli stwór, Arf, stał przed tłustym mężczyzną. Bił się 
pięścią w pierś. Zdawał raport. Jak się zwracał do tłustego mężczyzny? Generale 
Snith? Czy "Suit" nie było pospolitym nazwiskiem Psychlosów? I czy Smith nie 
było pospolitym nazwiskiem angielskim? Strasznie trudno było to odróżnić przy 
tej owsiankowej wymowie. Generał jadł udziec jakiegoś zwierzęcia i nie wydawał 
się zbytnio przejęty. 
W końcu generał przemówił: 
- A czy przynieśeś zapaczenie? Siarke? 
- Otóś ni - odparł Arf i usiłował wszystko jeszcze raz wytłumaczyć. 
- Aczy przynieśeś nazad sztywniaków? - zapytał ponownie generał. 
Sztywniaki? Sztywniaki? Och, zwłoki zabitych! 
Wydawało się, jakby "kaptan" Arf trochę się przestraszył, gdyż cofnął się. 
Generał cisnął w niego udźcem i trafił go prosto w twarz. 
- To co zatym bydzimy jedli, co? - wrzasnął. 
Jeść? Sztywniaki? Zwłoki? Jeść zmarłych? 
I wtedy Bittie dokładniej przyjrzał się rzuconemu "udźcowi", który odbił się od 
twarzy Arfa i poleciał w jego kierunku. Było to ramię ludzkie! 
Bittie pośpiesznie wypadł z przybudówki. Zaczęły go szarpać gwałtownie torsje. 
Po chwili odnalazł go Sir Jonnie, który objął go ramieniem i otarł mu usta 
chustą. Próbował znaleźć jakiegoś Rosjanina, by odprowadził chłopca do samolotu, 
ale Bittie za nic nie chciał opuścić Jonnie'ego. Miejsce giermka zawsze było 
przy jego rycerzu, a Jonnie mógł potrzebować miotacza wśród tych straszliwych 
kreatur. Pozwolono więc mu, żeby został. 
Sir Jonnie zajrzał do szopy, znajdującej się na skraju polany, i wydawał się 
bardzo czymś zainteresowany, więc Bittie też zajrzał i zobaczył bardzo starą i 
bardzo zniszczoną maszynę uczącą, podobną do maszyn wykorzystywanych przez 
pilotów do nauki psychlo. 
Kogo jeszcze szukali? Deszcz padał coraz gęstszy, ci ludzie wciąż biegali 
dokoła, a miotacz stawał się coraz cięższy i cięższy. Och, Koordynatorzy! 
Znaleźli ich w innej przybudówce, parę młodych Szkotów... czy jeden z nich to 
MacCandless z Inverness? Tak, wydawało mu się, że go poznał. Siedzieli 
przemoczeni, mimo że znajdowali się pod przykryciem, a ich berety wyglądały jak 
szmaty do mycia podłogi. Mieli bardzo blade twarze. 
Sir Jonnie usiłował dowiedzieć się, jak się tu dostali, a oni pokazali rękami na 
stos kabli - zostali przywiezieni samolotem. Więc Sir Jonnie zaproponował im, że 
ich zabierze ze sobą, ale oni się nie zgodzili. Otrzymali polecenie od Rady, by 
przetransportować tych ludzi do bazy w Ameryce. Wprawdzie samoloty transportowe 
spóźniały się, ale na pewno przylecą. Rada prawdopodobnie ma kłopoty w 
znalezieniu pilotów. Po przytoczeniu wielu argumentów na temat obowiązków - z 
ich strony - i na temat ich bezpieczeństwa - ze strony Sir Jonnie'ego - dali się 
w końcu namówić przynajmniej na to, by wziąć z samolotu pakunki z żywnością i 
ewentualnie jakąś broń. Zaczęli więc torować sobie drogę przez tłum ludzi do 
samolotu, wokół którego Rosjanie zorganizowali perymetr obronny. Weszli na 
pokład. 
Był tam Sir Robert. Posadził obydwu szkockich Koordynatorów na jednym z 
misowatych siedzeń Psychlosów i zapytał: 
- Czy był jeszcze trzeci Koordynator? 
- Ależ tak - odparł MacCandless. - Był jeszcze Allison. Ale podobno kilka dni 
temu wpadł do rzeki i jakieś pokryte łuską zwierzę go dopadło. 
- Nie widzieliście tego sami? - zapytał Sir Robert. 
No cóż, nie, nie widzieli. Generał im powiedział. 
Sir Jonnie zadał dziwne pytanie: 
- Czy Allison znał język psychlo? 
- Uczył się pilotażu - odparł MacCandless. - Federacja potrzebuje pilotów. 
Wydaje mi się, że znał psychlo. 
- Tak, znał - powiedział drugi Szkot. - Potrafił się porozumieć w psychlo. 
Wyciągnęli go ze szkoły, by przysłać tutaj. Rozkaz o przetransportowaniu tych 
ludzi nadszedł z Rady dość nagle, a ponieważ mieliśmy braki... 
- Czy słyszałeś go kiedyś mówiącego w psychlo do tych łotrów? - zapytał Sir 
Robert. 
Przez chwilę zastanawiali się obaj. O dach samolotu szturmowego bębnił deszcz i 
było strasznie gorąco. 
- Ano - rzekł w końcu MacCandless - słyszałem, jak kiedyś rozmawiał z oficerem, 
który stwierdził, że to wspaniale, iż Allison zna język Psychlosów. Rozmawiali 
ze sobą dobre parę chwil, nie powiem... 
- To wszystko, co chciałem wiedzieć - oświadczył Sir Robert i popatrzył znacząco 
na Sir Jonnie'ego. - Przesłuchanie! Chcieli go przesłuchać. 
A Sir Jonnie kiwał potakująco głową. 
Potem Sir Robert wyciągnął zakrwawiony szkocki beret i podał go Koordynatorom. 
Odkryli na nim wyszyte inicjały. Tak, to był beret Allisona. Gdzie Sir Robert go 
znalazł? Sir Robert dosłownie ogłuszył ich nowiną. Powiedział, gdzie go znalazł, 
i Bittie doznał szoku, dowiadując się, że Zbóje sprzedali Allisona Psychlosom! 
A Psychlosi chcieli go przesłuchać, więc niech go Bóg ma teraz w swej opiece. 
Sprzedali Allisona? Istotę ludzką? Potworom? Ani chłopcu, ani Koordynatorom nie 
mogło to się pomieścić w głowach. 
Potem była straszna awantura. Sir Robert wydał Koordynatorom polecenie, by 
odlecieli razem z nimi. Ale Koordynatorzy upierali się, że ich obowiązkiem jest 
wyprowadzenie stąd tych ludzi i że to jest polecenie Rady! Więc Sir Robert 
wrzasnął na nich, że jest Wodzem Wojennym Szkocji i w żadnym wypadku nie pozwoli 
im tu zostać. Obydwaj Koordynatorzy próbowali opuścić samolot, więc Sir Jonnie i 
Sir Robert przy pomocy chłopca po prostu ich związali. Umieścili ich na samym 
szczycie stosu zapasów w tylnej części samolotu. Zlikwidowali perymetr obronny i 
wznieśli się w powietrze. Bittie wcale nie był zdziwiony, gdy usłyszał, jak 
jeden z pilotów prosił o pozwolenie zaatakowania z powietrza tych kreatur. Ale 
Sir Robert odmówił, bo gdyby spróbowali, to te kreatury pouciekałyby po prostu 
między drzewa. Nie byli odpowiednio uzbrojeni, by zająć się nimi teraz, a poza 
tym mieli przecież co innego do roboty. Jeśli jednak te kreatury wydały Allisona 
Psychlosom, to ich brudne łapy po łokcie były ubabrane krwią. Każdy bardzo się 
martwił o Allisona. 
Gdy już wystartowali i znajdowali się w drodze powrotnej do filii kopalni, 
Bittie zaczął zastanawiać się nad tymi ludźmi w dole. Pochylił się do Sir 
Jonnie'ego i zapytał: 
- Sir Jonnie, dlaczego oni są tacy brudni? Przecież tam stale pada deszcz. 
2
Wielki samolot szturmowy piechoty kosmicznej wylądował w ciemnościach w pobliżu 
filii kopalni. Nadal nie było w niej nikogo. Deszcz ciągle padał. Z miejsc, w 
których dzikie zwierzęta walczyły między sobą, dobiegały różne odgłosy. 
Warczenie i parskanie, szarpiące nerwy poszczekiwania jakichś zwierząt, 
niesamowity rechotliwy śmiech jakiegoś drapieżnika. Musiały walczyć o ciała 
zabitych zwierząt. 
Ciężarówka załadowana latającą platformą i moździerzem miotającym stała w tym 
samym miejscu, tuż za drzwiami hangaru. Nie było żadnych oznak, że druga 
ciężarówka została zmuszona do odwrotu. Musiała więc w dalszym ciągu podążać za 
konwojem. 
Jonnie jeszcze raz omiótł wzrokiem cały opuszczony teren kopalni. Światła wciąż 
się paliły. Odległe pompy górnicze nadal łomotały. Bez interwencji jakichś sił 
zewnętrznych cała ta maszyneria pracowałaby prawdopodobnie jeszcze przez wiele 
dziesięcioleci. Drukarka kanału lotniczej łączności planetarnej bez przerwy 
wypluwała taśmy papieru z nagranymi rozmowami. Jonnie rzucił na nie okiem. 
"MacIvor, czy możesz dostarczyć do Moskwy trochę paliwa"? "Tu kontroler ruchu 
lotniczego w Johannesburgu. Czy jakiś samolot przypadkiem nie zdąża w moim 
kierunku? Jeśli nie, to mogę skończyć dyżur na dzisiaj". "Izaak, zgłoś się, 
Izaak! Słuchaj! Izaak, czy są jeszcze jakieś sprawne frachtowce rudy w zagłębiu 
górniczym Groznyj? I czy dadzą się zaadaptować do przewozu pasażerów? Proszę 
cię, daj mi znać do rana! Brak nam teraz samolotów pasażerskich". "Lundy, 
odwołujemy cię z lotu do Tybetu. Potrzebny jesteś tu wraz z kopilotem, by pomóc 
nam w organizowaniu mostu powietrznego. Potwierdź to, proszę, chłopcze!" 
Większość rozmów prowadzona była w żargonie pilotów. Jonnie'ego uderzyła myśl, 
że ten potok depesz mógłby stanowić dla atakujących świetne źródło informacji, 
które rejony świata były aktywne. Był to prawie katalog celów dla Typów 32. 
Gdyby konwój się przebił i Psychlosi przypuścili generalny atak, wówczas mogliby 
z powrotem odbić tę planetę. Zastanawiał się przez chwilę, czy nie powinien 
ogłosić na tym kanale powszechnego wezwania do zachowania 
siedemdziesięciodwugodzinnej ciszy radiowej. Ale nie, szkoda została już 
dokonana. Te same depesze prawdopodobnie wysuwały się również z drukarki w 
kopalni nad Jeziorem Wiktorii. A każda depesza nadana stąd na kanale planetarnym 
mogła przecież zostać przechwycona przez konwój, który zostałby w ten sposób 
ostrzeżony. No cóż, pozostał mu atak na konwój i to wszystko. 
Przeszedł się ponownie po opustoszałych, dzwoniących echem poziomach. Jak 
zauważył, Psychlosi głównie wyczyścili to miejsce z uzbrojenia. Nie zostawili 
żadnego miotacza ani innej broni ręcznej, by nie wpadła w ręce Zbójów. Dobrze, 
że w tym pośpiechu przeoczyli moździerze. 
Ciężarówka była już wyprowadzona z hangaru i czekała na ciemnym placu. Jonnie 
zamknął za sobą drzwi wejściowe do pomieszczeń wewnętrznych kopalni - 
wpuszczenie tam leopardów, słoni i węży nie miało najmniejszego sensu. 
Wrócił do wielkiego samolotu i krótko omówił wszystkie akcje, jakie mieli do 
wykonania. Polecił im, by lecąc nisko - dosłownie lotem koszącym - zatoczyli 
wielki łuk na wschód i dotarli tuż za miejsce wyznaczone na zasadzkę. Nie 
chciał, żeby samolot został odwzorowany na ekranach radarowych czołgów. Potem 
polecił im zaczaić się wzdłuż grzbietu... tego grzbietu, który ciągnął się 
wzdłuż drogi... a kiedy konwój znajdzie się w środku parowu, niech otworzą ogień 
z flanki. A co stanie się, jeśli zawrócą i zaczną się cofać? No cóż, będzie tam 
za nimi z moździerzem na latającej platformie i będzie się starał ich 
powstrzymać. 
- Co? - nie chciał uwierzyć Robert Lis. - Jeden moździerz przeciwko czołgom? To 
przecież niemożliwe! Konwój na pewno przebije się z powrotem do lasu i nigdy nie 
uda się go stamtąd wywabić. Ach, chcesz, żeby ten samolot pomógł ci w 
zablokowaniu ich? Otóż to zupełnie co innego. W porządku. To jest samolot 
bojowy. 
- Próbujcie po prostu przewracać czołgi i pojazdy ciężarowe bez wysadzania ich w 
powietrze! - polecił Jonnie. - Nie używajcie pocisków radiacyjnych! 
Wykorzystujcie tylko siłę miotaczy! Ustawcie je na "Szeroka wiązka", "Bez 
płomienia" i "Oszołomienie". Nie chcemy ich zabijać. Jak tylko rozciągną się 
wzdłuż tego parowu, zablokujcie im drogę od strony zasadzki, a ja zablokuję ich 
od tyłu! Reszta zaś zaatakuje ich z flanki na grzbiecie parowu. Samolot ma się 
włączyć do boju, jeśli skierują z powrotem do lasu. Wszystko jasne? - Jasne! 
Jasne, jasne! 
Koordynator, zastępujący nieobecnego Koordynatora Rosjan, bezskutecznie usiłował 
poradzić sobie z tłumaczeniem, aż w końcu oświadczył: 
- Jestem pewien, że rosyjski Koordynator wszystko im wyjaśni, gdy do nich 
dobijemy. Och, ja wiem wszystko. Mogę im to przekazać później. 
- Pamiętajcie - dodał Jonnie - że istnieje pewne prawdopodobieństwo, że w tym 
konwoju znajduje się Allison, więc miejcie na niego oko i gdyby w trakcie walki 
uciekał, to go przypadkiem nie zastrzelcie! 
- Jasne, jasne, jasne! 
- Trzeba będzie to jeszcze raz wytłumaczyć Rosjanom, gdy połączą się z Iwanem - 
rozkazał Jonnie. 
- Gładko! - zauważył Robert Lis z goryczą. - Och, jak wszystko idzie gładko! Nie 
możemy należycie poinstruować trzonu naszych sił, ponieważ tłumacz jest gdzie 
indziej. Co za zdumiewające planowanie i koordynacja! Życzę nam szczęścia. 
Będziemy go bardzo potrzebowali. 
- Ale za to mamy nad Psychlosami przewagę liczebną powiedział Jonnie. 
- Co?! - wykrzyknął Robert Lis. - Przecież ich jest ponad setka, a nas tylko 
około pięćdziesięciu. 
- Właśnie o tym mówię - odparł Jonnie. - Przewyższamy ich liczbowo w stosunku 
pół do jednego! 
Chwycili dowcip, a kilku bardziej zaawansowanych w angielskim Rosjan 
przetłumaczyło jego sens pozostałym. Wszyscy się roześmieli. Deszcz wprawiał ich 
w niezbyt dobry nastrój. Teraz poczuli się lepiej. 
Jonnie właśnie zamierzał udać się do ciężarówki, przy której czekał na niego 
Szkot z czterema Rosjanami, gdy jego uwagę zwrócił jakiś ruch. Był to Bittie 
MacLeod cały okręcony bronią i ekwipunkiem, gotów do pójścia razem z nim. 
Jonnie za nic nie chciał do tego dopuścić. Nadchodząca bitwa to nie było miejsce 
dla chłopca. Ale był jeden szkopuł: chłopięca duma. Jonnie błyskawicznie starał 
się znaleźć jakieś rozwiązanie. Było to chyba trudniejsze niż rozwiązywanie 
problemów taktycznych! 
Świat chłopca wypełniony był romantycznymi historiami sprzed dwóch tysięcy lat, 
kiedy to stan rycerski był w pełnym rozkwicie, kiedy pluły ogniem smoki, a 
czystej krwi książęta kochali się w pięknych damach dworu. Był to przemiły 
chłopiec, a jego największą ambicją było dorosnąć i stać się takim mężczyzną jak 
Dunneldeen lub Jonnie. Ale istniało ryzyko, że jego marzenia mogą prysnąć w 
zderzeniu z brutalnymi realiami tego świata, w którym przyszło im walczyć, 
świata z innym gatunkiem "smoków". 
Bittie zauważył u Jonnie'ego moment wahania i wyczytał w jego bladoniebieskich 
oczach próbę znalezienia jakiejś wymówki, by powiedzieć "nie". Jonnie złapał 
pośpiesznie z siedzenia górnicze radio i wetknął je w ręce chłopcu. Poklepał się 
po takim samym radioaparacie zawieszonym u pasa. A potem nachylił się i 
powiedział szeptem: 
- Potrzebne mi w tym samolocie godne zaufania źródło informacji, które mogłoby 
mnie zawiadomić, gdyby w czasie walki coś zaczęło źle iść. Nie używaj go, dopóki 
nie padną pierwsze strzały! Ale potem, jeśli cokolwiek tylko będzie nie w 
porządku, to prędko daj mi znać! 
I Jonnie znacząco położył palec na ustach. 
Bittie natychmiast cały się rozpromienił. 
- Och, tak, Sir Jonnie! - odpowiedział konspiracyjnym szeptem, kiwając 
potakująco głową i wrócił na swoje miejsce w samolocie. 
Jonnie pokuśtykał do ciężarówki wzdłuż grząskiej jak marmolada drogi. Stała 
nadal przed hangarem, a jej światła przebijały się przez zasłonę deszczu. 
Sprawdził załogę, wsiadł do środka i kiwnął głową kierowcy. Ciężarówka obciążona 
latającą platformą i moździerzem zahuczała i ruszyła do przodu, tocząc walkę z 
błotnistym podłożem leśnej drogi. 
Wyruszyli ciężarówką do walki z czołgami. 
3
Brown Kulas Staffor siedział w nowym wspaniałym biurze i zgorszony wytrzeszczał 
oczy na pismo leżące przed nim na biurku. Był bardzo oburzony. 
Ostatnio wszystkie sprawy dobrze się układały. Uwieńczony kopułą budynek rządu - 
niektórzy twierdzili, że był to budynek Kapitolu - został już częściowo 
odrestaurowany i nawet kopułę pomalowano na biało. Zaadaptowano jedną z sal na 
posiedzenia Rady - salę z wysoką trybuną, ławkami z jednej strony i drewnianymi 
krzesłami usytuowanymi przed nimi. Olbrzymie, obite materiałem biurka 
kierowniczego personelu Psychlo zostały dostarczone do budynku i wyposażono nimi 
oddzielne biura dla członków Rady (byli trochę za niscy, by normalnie zasiąść za 
nimi, ale jeśli krzesło postawiło się na jakiejś skrzynce, to wówczas wszystko 
było w porządku). Otworzono hotel, który zapewniał pomieszczenie dla dygnitarzy 
i ważniejszych gości oraz serwował na prawdziwych naczyniach całkiem dobre 
posiłki przyrządzane pod kierownictwem kucharza z Tybetu. 
Nauki, jakie pobrał wówczas w centralnej bazie górniczej, stojąc na swoim 
okrytym mrokiem nocy posterunku w pobliżu klatki, były wręcz wspaniałe. Wprost 
bezcenne dane na temat rządu. Terl wcale nie zasługiwał na to, by trzymać go w 
klatce w takich warunkach. Psychlos okazał skruchę i robił wszystko, by okazać 
się pomocnym. Jakżeż źle rozumiano tych Psychlosów! 
Nauki Terla zaczynały już owocować. Zabierały one niewiele czasu, lecz wymagały 
wiele politycznej zręczności. Lecz Terl objeździł przecież wszystkie galaktyki 
jako jeden z najbardziej zaufanych menedżerów Intergalaktyki Górniczej i to 
wszystko, co wiedział na temat rządów i polityki, przekraczało jakiekolwiek 
potrzeby w tym zakresie. 
Choćby tylko ta sprawa dotycząca wielkości i składu Rady. Szefowie 
poszczególnych plemion z całego świata nie lubili Przylatywać tutaj i tracić 
czas na kłótniach w Radzie. Dosyć mieli własnych spraw plemiennych, którym 
musieli poświęcać odpowiednio dużo czasu. Było ich też za dużo - trzydziestu - 
by, faktycznie, cokolwiek szybko i sprawnie załatwić. I dlatego prawie z 
radością podzielili świat na pięć kontynentów, wybierając po jednym 
przedstawicielu z każdego kontynentu. Z trzydziestoosobowego tłumu Rada została 
zredukowana do łatwiejszej w manipulacji piątki. A gdy się jeszcze im 
wytłumaczyło, że ich plemienne sprawy są znacznie ważniejsze niż całe te nudne 
przekładanie papierów w Radzie i że najbardziej kompetentnych ludzi potrzebowano 
w domu, wówczas chętnie powpychali na kontynentalne miejsca w Radzie swoich 
kuzynów i tym podobnych. Ale okazało się, że nawet pięcioosobowa Rada była dla 
niego za liczna, więc był właśnie w trakcie powoływania dwuosobowego 
Dyrektoriatu. Pyry dalszym wysiłku i wprowadzeniu w życie pewnych bezcennych 
wskazówek otrzymanych od Terla w ciągu kilku nadchodzących tygodni Brown Kulas 
sam stanie się reprezentantem Rady z uprawnieniami do działania w jej imieniu. 
Będzie mu towarzyszył tylko Sekretarz Rady, który - oczywiście - nie będzie miał 
prawa głosu i będzie tylko podpisywał dokumenty. Tak będzie o wiele lepiej. 
Szkoci przysparzali trochę kłopotów. Protestowali przeciwko włączeniu Szkocji do 
Europy, ale udowodniono im, że zawsze tak było. A reprezentantem Europy został 
Niemiec z plemienia alpejskiego. No cóż, stara Rada zadecydowała o tym 
większością głosów i teraz nie było już tutaj tych przeklętych Szkotów 
sprzeciwiających się każdej rozsądnej propozycji Browna Kulasa. 
Plemiona były zadowolone. Dano im prawo do wszystkich ziem z absolutnym prawem 
rozporządzania nimi według własnego uznania. Każdemu z nich dano wyłączne prawo 
własności starożytnych miast ze wszystkim, co zawierały. Dzięki temu Brown Kulas 
zdobył sobie popularność u szefów większości plemion ale nie u Szkotów, 
oczywiście. Ich nic nie mogło zadowolić. Mieli nawet czelność twierdzić, że 
Brown Kulas przywłaszczył sobie cały kontynent amerykański ze wszystkim, co się 
na nim znajdowało. Brown Kulas jednak sprostował to pomówienie. Przecież teraz w 
Ameryce mieszkały cztery plemiona: Kolumbia Brytyjska, Sierza Nevada, mała 
grupka Indian na południu i plemię Browna Kulasa. To, że wszyscy teraz mieszkali 
w miasteczku Browna Kulasa, było już poza dyskusją. 
Kolejnym zwycięstwem stał się wybór stolicy. Niektóre plemiona z pewnych powodów 
uważały, że stolica świata powinna znajdować się w ich rejonie. Niektórzy nawet 
byli zdania, że stolica powinna być ruchoma. Ale kiedy się im wykazało, ile jest 
kłopotów i wydatków z utrzymaniem stolicy i że Brown Kulas z czystej filantropii 
i dobroci serca zgodzi się, by to jego plemię pokrywało wszelkie koszta, nie 
było już dalszych dyskusji. 
Zdecydowano, że stolicą świata będzie Denver, chociaż pewnego dnia zmieni się ją 
na "Staffor". 
Ale źródłem kłopotu, który leżał teraz przed nim, była rezolucja starej Rady - 
zanim jeszcze nie została zredukowana do pięciu osób - o utworzeniu Banku 
Planetarnego oraz banknotów tego banku. 
Powołano do niego Szkota o nazwisku MacAdam, który poinformował Radę, że w danym 
momencie posiadane przez nią kredyty nie mają dla ludności Ziemi żadnej 
wartości. Zaproponował więc zamiast tego, żeby jemu oraz pewnemu Niemcowi, 
mieszkającemu w Szwajcarii i prowadzącemu wielką hodowlę bydła mlecznego oraz 
produkcję serów, przyznać przywilej drukowania pieniędzy. Będą one przydzielane 
poszczególnym plemionom w liczbie zależnej do wielkości areału gruntów 
znajdujących się pod uprawą, za co będą pobierać niewielki procent. Był to dobry 
pomysł, gdyż każde plemię mogło otrzymać więcej pieniędzy tylko wówczas, gdy 
powiększało areał produkcyjny. Wartość pieniądza zależała więc od plemiennych 
gruntów Ziemi. Bank miał nosić nazwę Ziemskiego Banku Planetarnego. Przyznano mu 
już znaczne uprawnienia i przywileje. 
Pieniądze wydrukowano w zdumiewającym tempie. Niemiec zgodził się na tę spółkę, 
gdyż miał brata, który posiadał dar rzeźbienia w drzewie liter, którymi można 
było zadrukowywać papier. W starych ruinach, zwanych Londynem, udało się im 
znaleźć magazyny pełne nienaruszonego papieru bankowego, a w mieście, zwanym 
kiedyś Zurych, znaleźli prasy ręczne. 
Banknoty były tylko o jednym nominale: Jeden Kredyt Ziemski. Wydali najpierw 
partię próbną, ale nie chwyciła. Ludzie nie wiedzieli, co z tym robić. 
Dotychczas stosowali handel wymienny. Trzeba więc było dopiero nauczyć ich 
znaczenia pieniądza. Wydali następną partię banknotów. 
Próbka drugiego wydania banknotów leżała na biurku Browna Kulasa. Widok banknotu 
burzył w nim krew tak mocno, że aż czuł się chory. Druk na banknocie był bardzo 
staranny. Wydrukowany był napis: Ziemski Bank Planetarny. W każdym rogu była 
umieszczona cyfra ".1". We wszystkich językach i alfabetach używanych przez 
obecnie zamieszkujące Ziemię plemiona umieszczony był napis: "JEDEN KREDYT". 
Drugi napis w tych samych językach głosił: "Prawny Środek Płatniczy Wszelkich 
Zobowiązań, Prywatnych i Publicznych". Kolejne napisy brzmiały:,Wymienialny na 
Jeden Kredyt w Bankach w Zurychu i Londynie lub w jakimkolwiek Oddziale 
Ziemskiego Banku Planetarnego", "Gwarantowany przez plemienne grunty Ziemi", 
"Wydany na mocy przywileju Rady Ziemi". Banknoty miały również sygnatury dwóch 
dyrektorów banku. Wszystko byłoby bardzo piękne, gdyby nie to, że na samym 
środku banknotu w wielkim owalu znajdował się portret Jonnie'ego Goodboy Tylera! 
Skopiowali jego zdjęcie, które ktoś wykonał przy użyciu rejestratora obrazów. 
Oto on: w myśliwskiej koszuli ze skóry jelenia, z brodą, ze śmiesznym wyrazem 
twarzy, który ktoś musiał uznać za szlachetny lub coś w tym rodzaju. I na domiar 
wszystkiego trzymał w ręku miotacz. 
I co gorsza! Ponad zdjęciem wiło się jego imię i nazwisko: Jonnie Goodboy Tyler. 
O zgrozo, wykonany ozdobnymi literami napis pod zdjęciem głosił: Zwycięzca 
Psychlosów!!! 
Przyprawiające o mdłości! Straszne! 
Ale jak bank mógł popełnić taką gafę? Niecałe piętnaście minut temu skończył 
rozmowę radiową z MacAdamem. MacAdam wyjaśnił mu, że pierwsze wydanie banknotów 
nie chwyciło. Dlatego też natychmiast zaczęli drukować drugie wydanie. Ludzie - 
jak się zdawało - nie bardzo wiedzieli, co to jest pieniądz, ale wszyscy 
wiedzieli, kto to jest Jonnie Goodboy Tyler. W niektórych rejonach nie używano 
banknotów jako pieniędzy, lecz wieszano je na ścianach, a nawet oprawiano w 
ramy. Owszem, pieniądze zostały już wysłane do poszczególnych plemion. Nie, nie 
można było ich wycofać, gdyż zaszkodziłoby to wiarygodności banku. 
Brown Kulas próbował wyjaśnić, że było to absolutnie niezgodne z intencjami 
Rady, gdy udzielała bankowi przywileju wydawania pieniędzy. Była przecież 
jednomyślna uchwała Rady, że nie może być więcej wojen. Rezolucja stwierdzała: 
"Zabrania się prowadzenia wojen pomiędzy plemionami", ale Brown Kulas zadbał o 
to, by zostało to zaprotokołowane w taki sposób, że sugerowało zakaz każdej 
wojny, z międzyplanetarną włącznie. 
Używając całej swej elokwencji Brown wyjaśnił, że banknot w obecnej postaci jest 
sprzeczny z antywojenną rezolucją Rady. Sprawili, że ten... ten... facet na 
zdjęciu, wymachujący bronią, podżega do przyszłej wojny z Psychlosami i nie 
wiadomo z kim jeszcze. 
MacAdam i Niemiec z Zurychu stwierdzili, że jest im przykro, ale ich głosy wcale 
o tym nie świadczyły. Mieli swoje prawa i przywileje, a jeśli Rada chciała 
zrujnować koniecznie swoją wiarygodność, to byłoby to bardzo niefortunne, gdyż w 
przyszłości bank może obciąć fundusze Ameryce, więc niech lepiej przywilej 
pozostanie w mocy i w nie zmienionej formie, a bank musi robić to, co musi, by 
dbać o własny interes. I byłoby bardzo źle, gdyby na pierwszej sesji 
powoływanego do życia Sądu Światowego rozpatrywano skargę banku przeciwko Radzie 
o sprzeniewierzenie i wynikające stąd koszty. 
"Nie - pomyślał ponuro Brown Kulas - wcale się nie zmartwili". Nie będzie więcej 
zasięgał na ten temat opinii członków Rady. Spróbuje pójść do bazy górniczej i 
zasięgnąć opinii z klatki, od Terla. Ale nie miał zbyt wielkiej nadziei. 
- Jonnie Goodboy Tyler. Zwycięzca Psychlosów - przeczytał i splunął na banknot. 
Zgarnął go nagle z biurka i z wściekłością porwał na strzępy. Potem porozrzucał 
je, po czym zgarnął je znów do kupy i z zawziętym, złośliwym wyrazem na twarzy 
spalił. Ze złością roztarł pięścią spalone resztki na popiół. 
Po chwili ktoś wszedł do jego pokoju i zapytał z radosnym uśmiechem: 
- Czy widziałeś już nowy banknot? I pomachał mu jednym z nich! 
Brown Kulas wypadł z pokoju i zaczął wymiotować w jakimś kącie. Gdy się uspokoił 
trochę, przysiągł sobie, że choćby wszyscy byli przeciwko niemu, to on i tak nie 
ustanie w wysiłkach, by działać jak najlepiej w interesie Ziemi. Na pewno więc 
dostanie w swoje ręce tego Tylera. 
4
Ciężarówka przebijała się przez nasyconą wilgocią noc. System , napędowy tego 
typu pojazdów miał powodować ich "pływanie" na wysokości od jednej do trzech 
stóp nad powierzchnią ziemi. Ale gdy nagle poziom gruntu zmieniał się na 
wysokość osiem do dziesięciu stóp, wówczas efekt daleki był od "pływania". Było 
to wytrząsanie kości. Teleportacyjny system napędowy automatycznie utrzymywał 
pojazd w określonej przez czujniki odległości od ziemi. Korygował ją '"' wciąż i 
rekorygował, czego wynikiem była wyjąca, to znów zamierająca kombinacja zgrzytów 
i pisków, która rozsadzała uszy. Żaden z pojazdów kołowych nie byłby w stanie 
poruszać się po takiej i drodze". Była tak poryta rowami i usiana skałami, że 
mogły się po niej poruszać chyba tylko dzikie bestie, a i to nie wiadomo. 
Pojazdy a transportujące rudę, które przemierzały ją przez całe setki lat, 
jeszcze bardziej jej stan pogarszały, gdy wydmuchiwały w górę próchnicę, i która 
chroniła ją przed zamienieniem się w deszczowy potok. Jonnie próbował choć na 
chwilę zasnąć. Był śmiertelnie zmęczony. Bolało go lewe ramię od ciągłego 
używania laski. Dłoń miał pokrytą odciskami, w niektórych miejscach skóra zdarta 
była do żywego mięsa. Cztery dni brnięcia przez ten las, cztery dni bezustannego 
spływania potem w upale, cztery dni wędrowania o lasce i cztery noce pełne 
gryzących insektów. Jeśli w nadchodzącej bitwie chciał mieć jakiekolwiek szanse 
na sukces, to lepiej, żeby teraz trochę się zdrzemnął. Siedzenie było dość 
twarde i przy każdym wstrząsie lub szarpnięciu boleśnie obijał o nie boki. Nagle 
stanęli. Otworzył oczy i wyjrzał przez szybę. Zobaczył zady słoni! Słonie 
kroczyły wolno wzdłuż drogi. Nie spłoszyły się, gdyż były przyzwyczajone do tego 
rodzaju pojazdów. W świetle reflektorów widać było ich drgające i zroszone 
deszczem ogony. Ciężarówki Psychlosów nie miały sygnałów dźwiękowych, wyposażone 
były tylko w megafony. Rosyjski kierowca zaczął krzyczeć przez megafon do słoni, 
żeby zeszły z drogi. Powtarzał przy tym ciągle pewne słowo, które brzmiało jak 
"suk-in-syn"; Jonnie nie sądził, że był to rosyjski odpowiednik "słonia". 
Zasnął. Gdy ponownie otworzył oczy, drogę blokował leopard. Upolował właśnie 
skaczącą mysz i wykorzystywał drogę w charakterze stołu jadalnego. Jonnie 
wiedział, że leopard nie lubi, gdy mu się przerywa posiłek. Wyszczerzone kły i 
jarzące się zielonożółte ślepia ostrzegały, że gotów był zmierzyć się z dowolną 
liczbą ciężarówek. Znów więc zabrzmiał megafon. Po drodze musiał się zmienić 
kierowca, gdyż teraz pojazd był prowadzony przez Szkota. Usłyszawszy szkocki 
okrzyk bitewny, leopard skoczył do góry, dał susa w bok i uciekł. Przejechali 
nad myszą i znów podążali dalej. 
Nad płaskim gruntem ciężarówka mogła wyciągnąć nawet osiemdziesiąt kilometrów na 
godzinę. Teraz zaś z trudem dociągała do ośmiu! Nic dziwnego więc, że trzeba 
było wielu dni, by z filii dotrzeć do głównej kopalni. Potwierdzeniem tego były 
niewielkie domki z okrągłymi kopułami stojące przy drodze co kilka mil. 
Jonnie zatrzymał się przy pierwszym z mijanych domków. Był on idealny na 
zasadzkę i choć nie spodziewał się, by Psychlosi pozostawili kogokolwiek za 
sobą, to jednak lepiej było sprawdzić, czy ktoś się w nim nie ukrył. Było to 
pomieszczenie do odpoczynku dla czterech lub pięciu Psychlosów, którzy mogli się 
tu wygodnie przespać, zjeść lunch lub poczekać na naprawę pojazdu. W środku nie 
było żadnych sprzętów. Było to więc tylko schronienie przed deszczem i dzikimi 
zwierzętami, nic więcej. 
Nie napotkali dotychczas żadnego śladu drugiej ciężarówki i jej załogi, czyli 
nadal podążała za konwojem. Tuż nad ranem obudził Jonnie'ego kolejny postój. 
Kierowca klepał go po ramieniu i pokazywał ręką na znajdującą się przez nimi 
drogę. Ktoś narąbał lian i zrobił z nich znak strzały na drodze. Z nacięć było 
widać, że robiono je mieczem lub bagnetem. Psychlosi użyliby miotaczy. Musieli 
to więc zrobić ich ludzie. Zostawili im znak. Pokazywał on na stojący na poboczu 
domek wypoczynkowy. 
Z tyłu rozległ się grzechot broni, załoga szykowała się do opuszczenia pojazdu. 
Jonnie okręcił się przeciwdeszczową peleryną, sprawdził podręczny miotacz, wyjął 
lampę górniczą i wziął laskę. Gdy wyszedł z pojazdu, strużki deszczu pociekły mu 
po szyi. 
Jedyną rzeczą, która odróżniała ten domek od innych, były widoczne przed nią 
ślady niedawnej czyjejś bytności i lekko uchylone drzwi. Jonnie pchnął je laską 
i otworzył na oścież. W nozdrza buchnął mu zapach ludzkiej krwi! Coś się 
poruszyło w środku. Jonnie wyciągnął miotacz z kabury. Ale był to tylko duży 
szczur, który pędem wyskoczył na zewnątrz. Jonnie oświetlił wnętrze lampą 
górniczą. Pod ścianą coś leżało. Przez moment nie mógł się zorientować, co to 
jest, więc dał kilka kroków do przodu i stwierdził, że brodzi we krwi. Skierował 
na przedmiot pełen snop światła lampy. Podszedł bliżej. Z poszarpanych strzępów 
mięsa trudno było wywnioskować, co to jest. I wtedy spostrzegł kawałek 
materiału. Część.... spódniczki! 
To był Allison. 
I Szkot, i Rosjanie stali jak skamieniali. 
Bliższe badanie wykazało, że żadna arteria czy ważniejsza żyła nie zostały 
naruszone. Pazury Psychlosów pieczołowicie wyrywały ciało wokół nich, kawałek po 
kawałku. Całe ciało było poszarpane w taki sposób. 
Musiał umierać przez wiele godzin. 
Gardło i szczęki pozostawili nienaruszone do końca. Było to przesłuchanie iście 
w stylu Psychlosów! 
W resztkach dłoni coś tkwiło. Był to ostry dłubak do czyszczenia otworów 
silnikowych, który Psychlosi często nosili w kieszeni. Główna arteria wewnątrz 
nogi była przecięta. Allison musiał wyciągnąć narzędzie z nie zapiętej kieszeni 
i skończyć ze sobą. 
Czy mogli go ocalić? "Nie, nie w tym lesie i nie po takiej drodze" - pomyślał ze 
smutkiem Jonnie. Psychlosi musieli zacząć go torturować jeszcze w filii kopalni 
i dokończyli tutaj, gdy zaczęli się obawiać, że może umrzeć. 
I nie dowiedzieli się niczego, co byłoby przydatne dla ich konwoju. Allison nie 
miał pojęcia o ich ekspedycji. Och, prawdopodobnie Allison wyjawił im liczbę i 
położenie ośrodków ludzi, gdyż ludzka wytrzymałość ma swoje granice. A może nie? 
Pozostałe zęby były aż wyszczerbione od zaciskania, a szczęka wyglądała jak 
zamrożona. Być może Allison nic nie powiedział. 
Powiedział, czy nie powiedział, nie miało to teraz już znaczenia. Los konwoju 
był przesądzony. Był on przesądzony w zwężonych oczach Rosjan. Był przesądzony w 
pełnym gniewu zacisku pięści Szkota na rękojeści miecza. Po chwili Szkot wyszedł 
na zewnątrz, przyniósł kawał brezentu i przykrył nim delikatnie to, co kiedyś 
było Allisonem. 
- Wrócimy tu po ciebie, chłopcze - powiedział. - I to z krwią na ostrzach 
mieczy, już się o to nie bój! 
Jonnie wyszedł z domku w padający deszcz. Cała Szkocja od tej pory będzie 
tropiła dotąd Zbójów, dopóki nie padnie martwy ostatni z nich. Tak, to było już 
przesądzone. A Psychlosi? Nie był już teraz taki pewny, czy chce mieć ich 
żywych, i nie wiedział, czy się zmusi do rozsądku w tym względzie. 
5
W leśnym półmroku poranka dogonili drugą ciężarówkę, która dotarła do jednej z 
wielu rzek, które przecinały las mniej więcej w zachodnim kierunku. Ciężarówka 
natomiast jechała w kierunku południowo-wschodnim. Kierowca, prawdopodobnie 
bardzo zmęczony, nie zredukował prędkości. Pojazdy transportowe tego typu mogły 
się także poruszać nad wodą, gdyż znajdujące się pod spodem czujniki mierzyły 
odległość zarówno od gruntu, jak i od wody. Pojazd nie spoczywał na ziemi, lecz 
był utrzymywany nad nią przez napęd teleportacyjny. Tymczasem pojazd z dużą 
prędkością musiał wyrżnąć w brzeg rzeki, a kierowca nie zdążył go wyrównać, więc 
wjechał pod kątem do rzeki, gdzie teraz siedział z nosem zanurzonym w wodzie, 
uszkodzony. 
Załoga siedziała na latającej platformie, która teraz znajdowała się pod 
drzewami. Przeprowadzili ją powietrzem wraz z moździerzem i zajęli pozycje 
obronne. Bardzo się ucieszyli, zobaczywszy Jonnie'ego. Brzeg rzeki przed nimi aż 
się roił od krokodyli, które również otaczały pierścieniem latającą platformę. 
Nikt nie śmiał strzelać do nich w obawie, by nie zwrócić uwagi konwoju. 
Jonnie zrobił miejsce na swojej cięiarówce dla drugiej platformy i zaraz 
przeleciała ona i osiadła obok pierwszej. Huk silników oraz wrzask krokodyli 
były ogłuszające i Jonnie się obawiał, że mogą być na tyle blisko od ogona 
konwoju, iż może to zwrócić uwagę. 
Pozostawili na wpół zatopiony pojazd transportowy swemu losowi, a sami - ze 
zdwojonym ciężarem dwóch platform i dwóch moździerzy - przekroczyli rzekę i 
kontynuowali pościg. 
Wkrótce potem droga znacznie się poprawiła, prawdopodobnie wskutek zmiany 
struktury nawierzchni. Nabrali prędkości. Wyruszyli przecież o dwanaście do 
piętnastu godzin później niż konwój. Ale konwój zawsze porusza się znacznie 
wolniej niż pojedynczy pojazd, zwłaszcza na tak wyboistym terenie. 
Wczesnym popołudniem jechali już tak szybko, że nie zauważyli nawet, iż przed 
nimi niebo zaczęło wyraźnie jaśnieć. Nagle ą wypadli z lasu na rozległą sawannę. 
O trzy mile przed nimi widać było ogon konwoju! 
Modląc się, by ich nie zauważono, zrobili zakręt o. sto osiemdziesiąt stopni i 
wpadli z powrotem między drzewa. Jonnie polecił im udać się na wschód na koniec 
rzadko tu porośniętego lasu. Tam zatrzymali się. Rozciągająca się przed nimi 
sawanna porośnięta była trawą i krzewami. Rozległą przestrzeń znaczyły tu i 
ówdzie rośliny podobne do kaktusów. Jonnie wdrapał się na dach kabiny, by mieć 
lepszy widok. Parów, w którym urządzono zasadzkę, był tuż przed konwojem. 
Wiodący czołg właśnie do niego wjeżdżał. Jak się wydawało, parów ten przecinał 
południową odnogę łańcucha górskiego. Góry ciągnęły się na północny wschód, a 
ich wierzchołki wystawały ponad chmury, przy czym dwa szczyty były szczególnie 
wysokie. Czy to śnieg i lód był na nich? 
Po chwili dopiero zorientował się, że nie pada deszcz. Nie ' padało! Były 
chmury, było bardzo gorąco i wilgotno, mało było słońca, ale deszcz nie padał! 
Rosjanie rozmawiali między sobą, obserwując konwój. Sprawiał "`, imponujące 
wrażenie. Ponad pięćdziesiąt pojazdów, w większości platform transportowych 
wyładowanych do granic możliwości amunicją, paliwem i gazem do oddychania, 
pełzło przez sawannę y jak olbrzymi czarny wąż. Trzy, nie, pięć czołgów! 
Prowadzący czołg to prawie niezniszczalny pojazd opancerzony. Drugi czołg szedł 
w połowie konwoju, a trzy dalsze - w ogonie. Teraz, gdy ich silnik był 
wyłączony, huk konwoju nawet z tak dużej odległości omal nie rozsadzał uszu. 
Jeśli zasadzkę zorganizowano jak należy, ; to cały konwój znajdzie się w parowie 
i umieszczony gdzieś przed konwojem moździerz zamknie mu drogę. 
Jonnie zwrócił się do zabranego ze sobą oficera rosyjskiego. Nie znał on w ogóle 
angielskiego, więc za pomocą znaków i narysowanej na ziemi mapy Jonnie objaśnił 
mu plan działania. 
Południowy kraniec parowu kończył się pagórkiem. Prawy brzeg $,; Parowu tworzyło 
strome wzgórze, właściwie to nawet klif. Gdyby jedna z latających platform mogła 
polecieć za ten pagórek i poczekać, aż wszystkie pojazdy znajdą się w parowie, a 
potem wystrzelić z moździerza na ten kraniec klifu, to mogłoby to spowodować 
lawinę, która zamknęłaby wyjście z parowu i uniemożliwiła Psychlosom ewentualny 
odwrót. 
Rosjanie w mig pojęli wszystko. Oficer i jego załoga wystartowali na latającej 
platformie górniczej, skierowali się wzdłuż wewnętrznej granicy lasu i wkrótce 
zniknęli im z oczu. 
Jonnie z uwagą przyglądał się konwojowi, który z wysiłkiem wpełzał w parów. 
Czekała ich bitwa-fajerwerk, o jakich czytał w książkach starych ludzi. Gdy cały 
konwój znajdzie się już w parowie, wówczas ludzie z zasadzki spowodują 
zablokowanie lawiną drogi przed nimi, a dopiero co wysłany moździerz zablokuje 
drogę za nimi. Będą więc mieli stromo wznoszący się stok po prawej stronie i 
klif po lewej. Nie będą mogli zawrócić. A wtedy wystarczy tylko przelecieć nad 
nimi, kazać się poddać i wszystko będzie skończone. Ale bitwy-fajerwerki rzadko 
udawały się w praktyce, jak zaraz właśnie mieli się przekonać. 
Czekali, aż cały konwój wejdzie do parowu. Przez moment błysnęła w dali wysłana 
platforma, gdy zajmowała nakazaną pozycję. Świetnie. Teraz musieli tylko 
poczekać, aż ostatni czołg wejdzie do parowu. Czoło konwoju zniknęło już z pola 
widzenia. Cały niemal konwój był w parowie, kiedy nagle: BUCH! Odezwał się 
moździerz z zasadzki. BUCH! BUCH! BUCH! Trzy ostatnie czołgi nie weszły jeszcze 
do gardzieli parowu. Jonnie skoczył w kierunku konsoli. Jego czteroosobowa 
załoga wgramoliła się na platformę latającą i złapała za uchwyty. Platforma 
śmignęła w powietrze, a palce Jonnie'ego zatańczyły po przyciskach 
sterowniczych. Wzniósł się na wysokość tysiąca stóp i skierował na południe od 
drogi, wzdłuż krawędzi lasu. 
Teraz mógł już dojrzeć czoło konwoju. Hucząca lawina waliła się na drogę tuż 
przed czołgiem klasy "Rębajło". Mógł dojrzeć kilku Rosjan z grupy rezerwowej 
znajdujących się z tyłu za zasadzką. Spostrzegł też trójkę Rosjan na krawędzi 
parowu po prawej stronie konwoju. Znajdowali się o paręset stóp powyżej 
pojazdów. 
"Rębajło" próbował wdrapać się na blokujące drogę rumowisko, ale jego miotacze 
nie miały wystarczającego kąta wzniosu. Cofnął się i zaatakował skalny stos, z 
którego unosiły się gejzery pyłu. Nos czołgu uniósł się w górę. 
Pocisk po pocisku wylatywał z czołgu szerokim łukiem. Musiał strzelać ładunkami 
wybuchowymi! Zataczały po niebie jarzący się łuk i spadały w miejsce, gdzie 
znajdowało się stanowisko dowodzenia zasadzki. 
Ostatnie trzy czołgi z konwoju zaczęły się wycofywać. Nie było sposobu, by 
zablokować tę część parowu! Jonnie przeleciał platformą do połowy odległości 
pomiędzy lasem a ogonem konwoju. Końcowe czołgi właśnie zawracały. Nie wolno 
było pozwolić, by uciekły, ponieważ trudno by było je znaleźć na tej sawannie 
nawet za pomocą samolotów bojowych. Tak, to były również czołgi klasy "Rębajło". 
Znajdujący się na początku konwoju czołg jeszcze raz zaatakował skalną barierę, 
prawdopodobnie chcąc ustawić na odpowiednią wysokość wloty swoich luf. Czołg ze 
środka konwoju walił pociskami w stronę zasadzki, ale nie mógł strzelać w górę 
stromego stoku do krawędzi parowu. 
Jonnie krzyknął do Szkota: 
- Zacznij zwalać drzewa na drogę, żeby ją zablokować! Szkot zaczął namierzać 
moździerz. Rosjanie, z trudem utrzymujący się na niewielkiej i kiwającej się na 
wszystkie strony platformie, zaczęli wrzucać pociski do serdelkowatej lufy. 
Jeden z pocisków wybuchł w pobliżu olbrzymiego drzewa rosnącego przy ujściu 
drogi z lasu. Drzewo zaczęło się przewracać. Wybuch za wybuchem błyskał 
płomieniem na skraju lasu, wznosząc do góry słupy pyłu. Jonnie celował 
moździerzem przez odpowiednie pochylanie platformy. Trzy czołgi zorientowały 
się, że droga przed nimi została zablokowana i że nie uda się im przebić do 
lasu. Rozsypały się więc wachlarzem po sawannie. Ich miotacze otworzyły ogień, 
starając się trafić platformę. Jonnie robił uniki. Platforma nie miała przecież 
żadnego pancerza. Była to zwykła płaska platforma. 
Raptem śmignął do dołu Dunneldeen na samolocie bojowym. Musiał wisieć w 
powietrzu tysiące stóp nad nimi, poza zasięgiem wzroku. Gejzery ognia i błota 
zaczęły wykwitać wokół trzech czołgów klasy "Rębajło". Druga platforma również 
zaczęła strzelać. 
Pociski z moździerza wybuchły na klifie za ostatnim czołgiem. W powietrzu 
zaczęły fruwać skały pomieszane z ziemią. Skalna lawina zwaliła się z hukiem do 
dołu i zablokowała drogę powrotną. "Rębajło" znajdujący się na czele konwoju 
spróbował jeszcze jednej szarży na skalne osypisko blokujące im drogę do przodu. 
W momencie gdy jego przód zadarł się do góry, rozerwał się pod nim pocisk 
moździerza. "Rębajło" wyleciał w górę, zrobił w powietrzu pół obrotu i zwalił 
się do góry brzuchem na drogę, jak bezradny żuk. 
Jonnie odetchnął głęboko z ulgą. Właśnie miał zamiar powiedzieć Dunneldeenowi, 
by włączył megafon i wezwał Psychlosów do poddania się, gdy szczęście 
uśmiechnęło się do nich. 
6
Pogrom! Przebijający się przez trajkot Psychlosów z konwoju, ale wyraźnie 
słyszalny ze względu na wysoką tonację, piskliwy głos Bittie'ego meldował: 
- Nikt z pozostałych tu nie mówi po rosyjsku! Sir Jonnie! Nie ma tu nikogo, kto 
mógłby cokolwiek powiedzieć Rosjanom! 
- Co się stało? - warkliwie zapytał Jonnie. 
- Sir Jonnie, pociski czołgów zniszczyły stanowisko dowodzenia! Sir Robert i 
pułkownik Iwan leżą nieprzytomni! Byłbym zawiadomił o tym wcześniej... ale... - 
jęknął -..nie mogłem znaleźć radia! 
Na tej samej długości fal słychać było trzaski i paplaninę Psychlosów. Jonnie 
skierował latającą platformę na północ od parowu i zawisł nad jego krawędzią. 
Ściśnięty na dnie parowu konwój nie mógł zawrócić. Był zablokowany. Ale, 
niestety, nie można było strzelać do tej masy amunicji, paliwa i gazu do 
oddychania bez obawy wysadzenia wszystkiego w powietrze na wysokość co najmniej 
jednej mili. 
Rosyjscy żołnierze oddali w dół tylko kilka strzałów. Na krawędzi parowu było 
ich trzech. Psychlosi musieli myśleć, że ta krawędź nie jest broniona. 
Z górniczego radia dolatywały słowa wielu komend. 
Psychlosi zaczęli nagle wyładowywać się z pojazdów, trzymali w łapach ręczne 
miotacze. Uformowali się w linię u podnóża stoku. Na twarzach mieli maski do 
oddychania. Uformowany wzdłuż podnóża stoku szereg olbrzymich postaci zafalował 
i ruszył do góry. Do krawędzi stoku było ponad czterysta jardów, bardzo stromych 
jardów. Psychlosi szturmowali stok, pragnąc wejść na krawędź. 
Nie stanowiło to na razie realnego zagrożenia. Dunneldeen znajdował się na swoim 
miejscu, zawieszony wysoko w górze. Było oczywiste, że musiał tylko zaczekać, aż 
Psychlosi dotrą do połowy stoku, a potem ustawić miotacze na moc ogłuszającą i 
położyć wszystkich pokotem. 
Znów rozległ się głos Bittie'ego: 
- Rosjanie nie rozumieją! Biegną w kierunku grani! 
Jonnie wzniósł platformę nieco wyżej, by mieć lepszy widok. Wydawało się, że to 
Bittie stracił orientację. Nie było bowiem w tym nic złego, że Rosjanie chcieli 
obsadzić krawędź po lewej stronie parowu. Właściwie to nawet była to bardzo 
dogodna pozycja. Rezerwowa grupa Rosjan złożona z około trzydziestu ludzi biegła 
ku krawędzi z karabinami szturmowymi gotowymi do strzału. Wspinająca się do góry 
linia Psychlosów była już około stu jardów nad podnóżem, ale miała jeszcze ze 
trzysta jardów bardzo stromego stoku do pokonania. 
Za parę chwil, gdy Psychlosi oddalą się na wystarczającą odległość od swych 
pojazdów, Dunneldeen będzie mógł zaatakować ich ogniem z miotaczy i wszystkich 
ogłuszyć. 
Głos Bittie'ego: 
- Rosjanie są strasznie wściekli z powodu pułkownika Iwana! Myślą, że został 
zabity! W ogóle mnie nie słuchają! Jonnie spuścił platformę w dół i wyskoczył z 
niej. Zaczął biec w stronę krawędzi klifu. Rosjanie już do niej dotarli. Kilku z 
nich otworzyło ogień do Psychlosów. 
- Wstrzymajcie się! - krzyknął Jonnie. - Samolot ich wszystkich załatwi! 
Żaden z Rosjan nawet się nie odwrócił w jego kierunku. Jonnie zaczął gwałtownie 
rozglądać się za jakimś oficerem. Dojrzał jednego z nich. Ale oficer sam 
krzyczał coś do Psychlosów i strzelał do nich z pistoletu. 
Oficer wrzasnął komendę do swych ludzi. Podnieśli się. Dobry Boże! Szykowali się 
do ataku! 
Zanim Dunneldeen zdążył zanurkować samolotem, cały stok zaroił się atakującymi z 
krzykiem Rosjanami. Byli rozwścieczeni aż do szaleństwa! Zatrzymywali się, 
oddawali salwę, biegli, zatrzymywali się, oddawali salwę! Stok zamienił się w 
ścianę lecących w górę i w dół płomieni! Psychlosi próbowali powstrzymać ten 
morderczy atak. Karabiny szturmowe grzmiały i błyskały płomieniami. Miotacze 
huczały. Dunneldeen wisiał w górze bezradnie i z rozpaczą, nie mogąc strzelać, 
gdyż mógłby pozabijać Rosjan. Gdyby nie oni, Psychlosi zostaliby kompletnie 
ogłuszeni. 
Rosjanie dosięgli już linii Psychlosów, strzelając bez ustanku! Pozostali przy 
życiu Psychlosi zaczęli uciekać do pojazdów. Rosjanie siedzieli im na karku! 
Olbrzymie ciała waliły się w dół stoku. Pojedyncze grupy Psychlosów próbowały 
stawiać opór. Karabiny szturmowe strzelały tak szybko, że ich odgłos zamienił 
się w jeden przeciągły grzmot. 
Ostatni żywy Psychlos próbował wskoczyć do kabiny pojazdu, kiedy jeden z Rosjan 
przyklęknął, wycelował i przeciął go na pół. 
Wśród Rosjan rozległy się okrzyki radości. 
Na stoku zapanowała cisza. 
Jonnie wodził wzrokiem po dokonanych spustoszeniach. 
Ponad sto ciał Psychlosów. Trzech martwych Rosjan. 
Z ciągle jeszcze palącej się odzieży unosił się dym. 
Nieszczęście! Mieli przecież dostać Psychlosów żywych! 
Johnie zaczął schodzić w dół stoku. Natknął się na rosyjskiego oficera, który 
stał tam z zamiarem dobicia każdego Psychlosa, który by tylko drgnął. 
- Znajdź mi paru żywych! - krzyknął do niego Johnie. Nie dobijaj rannych! Znajdź 
mi paru żywych! 
Rosjanin spojrzał na Jonnie'ego nieprzytomnymi oczami, w których widać jeszcze 
było podniecenie wywołane walką. Poznawszy Jonnie'ego, odprężył się. 
- To pokarać Psychlo! Oni zabić pułkownik! - powiedział łamaną angielszczyzną. 
Jonnie'emu udało się wreszcie wytłumaczyć oficerowi, że potrzebuje paru żywych 
Psychlosów. Ani oficerowie, ani reszta Rosjan nie mogła pojąć tej nierozsądnej 
według nich prośby. W końcu jednak zrozumieli. Rozeszli się po stoku i zaczęli 
przyglądać się leżącym Psychlosom, czy któryś z nich jeszcze oddycha, co można 
było poznać po drganiu zaworu w masce powietrznej. 
Udało się im w końcu znaleźć czterech postrzelonych, jeszcze żywych Psychlosów. 
Nie bardzo mogli ruszyć ważące po tysiąc funtów ciała, ale przynajmniej je 
wyprostowali. 
Pojawił się doktor MacKendrick. Popatrzył na czterech Psychlosów i potrząsnął 
głową. 
- Może coś się da zrobić. Nie znam się zbytnio na anatomii Psychlosów, ale 
potrafię zatamować tę wyciekającą zieloną krew - powiedział. 
Jeden z Psychlosów miał tunikę różniącą się od pozostałych. Czyżby inżynier? 
- Zrób wszystko, co w twojej mocy - poprosił Johnie i pokuśtykał w górę stoku do 
miejsca, w którym była zorganizowana przez nich zasadzka. 
Bitne kiwał na niego ze szczytu skały. Johnie dotarł do krawędzi i popatrzył na 
stanowisko dowodzenia w skalnej jaskini. Panował tu okropny nieład. Pocisk z 
czołgu "Rębajło" walnął tuż nad jaskinią. Cały sprzęt był roztrzaskany. Radio 
było rozniesione na strzępy. Bittie klęczał przy Sir Robercie, unosząc mu głowę. 
Stary weteran zaczął poruszać powiekami. Przychodził do siebie. Zostali tylko 
ogłuszeni wybuchem. Z nosów i uszu sączyła się im krew. Prawdopodobnie mieli 
złamane tylko palce i mnóstwo siniaków. Nic poważnego. Zmoczył chustę wodą z 
manierki, zaczął doprowadzać ich do przytomności: Roberta Lisa, pułkownika 
Iwana, dwóch Koordynatorów oraz Szkota - radiooperatora. 
Johnie wdrapał się na skałę i spojrzał w dół parowu. Stał tam nie naruszony 
konwój. Nic nie wyleciało w powietrze. A zatem Rosjanie musieli używać nie 
radioaktywnych pocisków. Jonnie'ego nie interesowała ta kupa żelaza ani inne 
materiały i paliwo. przybyli tu po żywych Psychlosów. 
Trójka Rosjan i Angus próbowali dostać się do wnętrza "Rębajły". Wymagało to nie 
lada sprytu, gdyż leżał on do góry brzuchem z zablokowanymi wszystkimi włazami. 
Wreszcie Angus otworzył boczne drzwi za pomocą lampy spawalniczej. Rosjanie 
weszli do środka. Johnie zwinął dłonie w trąbkę: 
- Czy któryś z nich został przy życiu?! - krzyknął. 
Angus zajrzał do wnętrza czołgu, a potem wyprostował się i pokiwał przecząco 
głową do Jonnie'ego. 
- Pogruchotani i uduszeni! - odkrzyknął. 
Sir Robert zdołał dojść do Jonnie'ego, chwiejąc się na nogach. Był przeraźliwie 
blady. Z trudem otworzył usta, chcąc coś powiedzieć. Johnie uśmiechnął się. 
- Tak, wiem, co chcesz powiedzieć. 
- Najlepiej zaplanowany rajd w historii! - powiedzieli chórem. 
7
Doprowadzenie do porządku i zainstalowanie się w pomieszczeniach kopalni Jeziora 
Wiktorii zajęło im trzy dni ciężkiej pracy. 
Droga, którą wywożono rudę, biegła na południe od skraju łańcucha górskiego, a 
potem skręcała na północ w kierunku kopalni. Kiedy niebo nie było zachmurzone, z 
kopalni miało się pełny widok na rozciągające się w kierunku północno-zachodnim 
Góry Księżycowe. Było to długie pasmo górskie z co najmniej siedmioma szczytami 
osiągającymi wysokość szesnastu tysięcy stóp. Właśnie tutaj, na samym równiku, 
nikt nie spodziewał się śniegu i lodu, ale widać je było na tych szczytach. Były 
tam nawet lodowce i od czasu do czasu można było przez moment dojrzeć ich 
olśniewająco białe wierzchołki. 
Dawno temu pasmo to stanowiło granicę pomiędzy dwoma czy trzema starodawnymi 
państwami. W czasie inwazji Psychlosów, a może jeszcze wcześniej, wszystkie 
przełęcze zostały zaminowane taktycznymi minami jądrowymi. Nie trzeba dodawać, 
że choć góry te były w pobliżu kopalni, Psychlosi nigdy ich nie penetrowali. W 
Górach Księżycowych żyło kilka małych plemion: brązowych, czarnych, a nawet 
resztki białych. Plemiona często głodowały, choć u podnóża gór rozciągały się 
lasy i sawanna pełne dzikiej zwierzyny, ponieważ stara ich tradycja nakazywała 
trzymać się z dala od kopalni. 
Elektryczność dla kopalni wytwarzała elektrownia ze starą zaporą, która na 
mapach oznaczona była jako "Zapora na Wodospadzie Owensa". Elektryczności było 
tak dużo, że Psychlosi w ogóle nie wyłączali świateł, które płonęły jasnym 
blaskiem. 
Była to bardzo rozległa baza górnicza mająca siedem podziemnych poziomów oraz 
liczne oddziały do przeróbki molibdenu i kobaltu. Była znakomicie wyposażona w 
maszyny i sprzęt. Ale MacArdle w czasie ataku na kopalnię zniszczył fabrykę 
paliwa i amunicji i wysadził w powietrze wszystkie składy. 
Czterech rannych Psychlosów znajdowało się w uszczelnionej sekcji pomieszczeń 
hotelowych, do której pompowano gaz do oddychania. MacKendrick nie miał zbyt 
wielkich nadziei na ich wyzdrowienie, ale robił, co mógł. 
Rozwiązali też problem przechowania ciał zabitych Psychlosów. Nie było tu żadnej 
kostnicy, więc walcząc z czasem w tym równikowym upale, pośpiesznie wydostali z 
kopalni podnośniki i frachtowce rudy i przetransportowali ciała Psychlosów aż na 
szczyt góry nazwanej przez ludzi na mapach "Elgon", gdzie leżał śnieg i lód oraz 
panowały ujemne temperatury. Dziewięćdziesiąt siedem ciał po około tysiąca 
funtów każde leżało teraz w szeregu wysoko w mroźnej strefie. 
- Możemy nie mieć żadnych dyplomów - powiedział Dunneldeen po zakończeniu tej 
akcji - ale wydaje mi się, że jesteśmy całkiem niezłymi przedsiębiorcami 
pogrzebowymi dla Psychlosów. 
A potem popatrzył z tej zawrotnej wysokości na rozciągające się w dole równiny i 
dodał: 
- A może raczej jesteśmy hurtownikami pogrzebowymi? 
Szkoci odnieśli się pogardliwie do jego żartu, był zbyt okropny. 
Odblokowali drogę przy użyciu spychaczy, podnieśli dźwigiem czołg "Rębajło" i 
przyprowadzili wszystkie pojazdy na teren kopalni. Wbrew wszelkim regulaminom 
Towarzystwa umieścili paliwo, amunicję i gaz do oddychania w podziemnych 
magazynach, aby je zabezpieczyć przed ewentualnym atakiem. Sami byli ekspertami 
w atakowaniu tego rodzaju składów. 
Wrócił Thor, by im pomóc. Powiedział, że niektórzy ludzie z górskich plemion 
widzieli błyski bitwy i gdy usłyszeli, że ostatni Psychlosi zostali wykończeni, 
nazwali ten dzień "Dniem Bitwy Tylera". Thor przetransportował samolotem grupę 
myśliwych na sawannę, która wróciła z mnóstwem upolowanej zwierzyny, więc było 
dużo biesiad i tańców. 
- Czasami to nawet bardzo przyjemnie, Jonnie, gdy biorą mnie za ciebie! Ale 
musiałem zniknąć w czasie bitwy. Nie można przecież być jednocześnie w dwóch 
miejscach. 
Thor zauważył wychodzący z lasu konwój i czekał cierpliwie na wysokości dwustu 
tysięcy stóp, by włączyć się do walki, gdyby zaistniała taka potrzeba. Miał 
nagraną całą bitwę na rejestratorze obrazów i był zdziwiony, że nikt nie chciał 
tego oglądać. 
Zmęczeni, lecz zadowoleni, że mogli się schronić przed deszczem, wszyscy 
siedzieli na olbrzymich krzesłach wokół holu rekreacyjnego Psychlosów. Jonnie 
przeglądał zapisy korespondencji w ruchu lotniczym, które wciąż były wypluwane 
przez drukarkę. Nic nadzwyczajnego. Rzucił je na podłogę. 
- Lepiej zabierzmy się do roboty! - powiedział Jonnie. 
Ale oni przecież cały czas pracowali. Robert Lis potrząsnął głową. Angus 
popatrzył na swoje posiniaczone i pokaleczone ręce. Dunneldeen tylko 
wytrzeszczył oczy i myślał o wielu godzinach lotu, jakie zabrało im 
przetransportowanie martwych Psychlosów w śnieżne rejony gór. Pułkownik Iwan z 
obandażowaną ręką szeptał coś z niezadowoloną miną do Koordynatora, który 
przetłumaczył mu słowa Jonnie'ego. Czyż jego ludzie nie wybili wszystkich 
Psychlosów w parowie, a potem nie sprowadzali do kopalni ciężarówek, nie 
czyścili pomieszczeń i nie robili wszystkiego, co było do zrobienia? 
- No cóż - rzekł Jonnie. - Przybyliśmy tu, aby się dowiedzieć, dlaczego bracia 
Chamco popełnili samobójstwo. 
- Do diabła z braćmi Chamco! Byli tylko Psychlosami i chcieli zabić 
Jonnie'ego... 
Więc Jonnie rozpoczął przemowę. Od czasu do czasu zatrzymywał się, by 
Koordynator mógł przetłumaczyć jego słowa Rosjanom. Powiedział, że nie wiadomo, 
czy Psychlo jeszcze istnieje jako planeta. Powiedział im o banknocie Banku 
Galaktycznego i wszystkich wymienionych na nim rasach, a potem przypomniał 
sobie, że ma jeden taki banknot i podał go, aby sobie obejrzeli wszyscy. 
Dotarło do nich, że Ziemi w każdej chwili grozi kontratak. Jeśli planeta Psychlo 
ciągle jeszcze istniała, to w końcu przeprowadzi kontratak przy użyciu nowych 
bombowców bezzałogowych z gazem. Również te inne rasy prawdopodobnie miały 
środki na szybkie dotarcie do Ziemi. A jeśli stwierdzą, że nie matu żadnej 
obrony ze strony Psychlo, wówczas mogą całkowicie zniszczyć Ziemię. 
Jedynym sposobem, by przekonać się o tym, było odbudowanie urządzeń 
teleportacyjnych i użycie ich. Jednakże można je odbudować tylko przy pomocy 
Psychlosów. 
- A zatem, Angus - odezwał się Jonnie - chcę, żebyś zmontował maszynę, której 
używałeś - jak mi mówiono - do zlokalizowania stalowej drzazgi w mojej głowie. 
Mamy zamiar za jej pomocą zajrzeć do głów Psychlosów. Jeśli coś w nich 
znajdziemy i jeśli któregoś z pozostałych przy życiu Psychlosów da się 
zoperować, to wówczas będziemy mieli kogoś, kto pomoże nam odbudować urządzenie 
teleportacyjne. Będziemy mogli wysłać w przestrzeń rejestratory obrazów i 
zobaczyć, co się dzieje na Psychlo. Będziemy też mogli przyjrzeć się tym innym 
cywilizacjom. W tej chwili jesteśmy jakby zawieszeni w chmurach, mając do wyboru 
tylko jeden kierunek: w dół. Bez minimum wiedzy na ten temat jesteśmy - jak 
sądzę - skazani na zgubę. 
- Mamy przecież całą ich matematykę i książki na temat teleportacji - zauważył 
Angus. - Widziałem je, nawet trzymałem je w rękach! 
- Ale niczego się z nich nie dowiesz - odparł Jonnie. Przęz całe tygodnie 
próbowałem je rozwikłać. Nie jestem specjalistą w tej dziedzinie, ale z tą 
matematyką coś nie jest w porządku. Żadne równanie nie daje się rozwiązać! 
Potrzebny jest więc nam Psychlos, który nie popełni samobójstwa, jeśli będziemy 
mu na ten temat zadawać pytania. 
- Słuchaj, Jonnie - powiedział doktor MacKendrick. - Nie ma żadnego dowodu, że 
coś tam jest w ich głowach. A poza tym nie możesz przecież prześwietlić 
promieniami X, czy jak je tam nazywasz, ich myśli! 
- Kiedy leżałem w szpitalu i czekałem, aż wróci mi władza w ręku i nodze - 
odrzekł Jonnie - przeczytałem sporo książek na temat mózgu. I wiecie, czego się 
dowiedziałem? 
Nie wiedzieli. 
- Dawno temu, gdy ludzie mieli szpitale oraz mnóstwo chirurgów i inżynierów - 
kontynuował Jonnie - a było to może z tysiąc dwieście lat temu, wówczas robili 
eksperymenty, umieszczając w głowach dzieci elektryczne kapsułki, które 
sterowały ich zachowaniem. Przez zwykłe naciśnięcie guzika można je było zmusić 
do śmiechu lub płaczu albo wywołać uczucie głodu. 
- Co za wstrętny eksperyment! - zawołał Robert Lis. 
- Wydawało im się, że jeśli umieszczą w głowach ludzi elektryczne kapsułki, to 
będą w stanie rządzić całą ludzkością powiedział Jonnie. 
Koordynator przetłumaczył to Rosjanom. 
- Nie wiem, czy się to im udało - ciągnął dalej Jonnie - ale gdy zacząłem się 
zastanawiać nad zachowaniem się braci Chamco, przyszła mi do głowy pewna myśl. 
Bo niby dlaczego dwóch świetnie z nami współpracujących renegatów nagle atakuje 
mnie po wypowiedzeniu przeze mnie pewnych słów? Przesłuchałem dyski z nagraną 
całą naszą rozmową. Naciskałem braci Chamco, aby przyśpieszyli prace nad 
odbudową urządzenia teleportacyjnego frachtu, a oni zaczęli się nie wiadomo 
dlaczego denerwować i wtedy ja wypowiedziałem następujące słowa: "Gdybyście mi 
wytłumaczyli..." W tym momencie obaj wpadli w szał i zaatakowali mnie. 
- Może oni ukrywali po prostu posiadane informacje zauważył Robert Lis. - Oni... 
- W dwa dni potem popełnili samobójstwo - wpadł mu w słowo Jonnie. - Zapytałem 
Kera, czy słyszał, by Psychlos kiedykolwiek popełnił samobójstwo, i on mi 
odpowiedział, że, owszem, słyszał o jednym takim wypadku. Chodziło o inżyniera 
na jednej z planet, na której obaj się wówczas znajdowali. Wykorzystywali tam do 
roboty istoty należące do obcej rasy i pewnego wieczoru ten inżynier poszedł 
sobie na popijawę, zabił jednego z obcych i dwa dni później popełnił 
samobójstwo. To był jedyny przypadek, o którym Ker kiedykolwiek słyszał. Poza 
tym - dodał Jonnie z poruszeniem - wszystkie ciała zmarłych Psychlosów są 
odsyłane na Psychlo. Musi więc być w nich coś takiego, co nie może być 
znalezione przez nikogo obcego. 
I dlatego przypuszczam - kontynuował Jonnie - że Psychlosom, gdy są jeszcze 
niemowlętami, wszczepia się coś do głowy, coś, co każe im zachować w ścisłej 
tajemnicy swoją technikę. 
MacKendrick i Angus zaczęli okazywać żywe zainteresowanie. 
- A więc zabierzmy się do tego! - powiedział Robert Lis. 
Angus poszedł do warsztatu, by zmontować urządzenie wytwarzające promienie 
rentgenowskie. MacKendrick udał się do pomieszczeń hotelowych, by przygotować 
stoły operacyjne. Dunneldeen i Thor polecieli na szczyt góry, by przywieźć kilka 
zwłok Psychlosów, przy czym Dunneldeen nazwał siebie i Thora "makabryczną parą". 
Wkrótce mieli się dowiedzieć, czy Jonnie miał rację. 
Robert Lis zajął się zorganizowaniem baterii obrony przeciwlotniczej, która 
pełniła stały dyżur bojowy przez całą dobę oraz wyznaczył dyżury pilotów w 
natychmiastowej gotowości do startu. Ta malutka grupka licząca poniżej 
pięćdziesięciu ludzi, w tym zaledwie czterech czy pięciu pilotów, oraz jedna 
bateria przeciw, lotnicza, której już nie udało się zniszczyć atakującego 
kopalnię samolotu bojowego, miały bronić całej planety. Śmieszne! Ale było to 
lepsze niż nic. Przynajmniej do obrony lokalnej. 
8
- K im jesteś? - zapytał Terl. 
Nie miał żadnych kłopotów z dojrzeniem postaci, która stała w cieniu. Była jedna 
z tych jasnych, księżycowych nocy, tak jasnych, że nawet pokryte śniegiem 
szczyty Gór Skalistych skrzyły się w świetle księżyca. 
Lars Thorenson przyprowadził przybysza do klatki na prośbę Starszego Członka 
Rady Staffora. Lars został ostatecznie odstawiony od szkolenia lotniczego po 
wykonaniu idiotycznego "manewru bojowego", który zakończył się rozbiciem 
samolotu i pęknięciem jednego z kręgów szyjnych kręgosłupa. Został mianowany 
"asystentem. do spraw językowych" Rady. Kołnierz gipsowy, który musiał teraz 
nosić, nie przeszkadzał mu w mówieniu. Polecono mu doprowadzić przybysza do 
klatki, wyłączyć elektryczność, wręczyć jedno radio górnicze Terlowi, a drugie 
przybyszowi i wycofać się z terenu klatki. Lars był bardzo skrupulatny w 
wypełnianiu poleceń - zgodził się na objęcie tego stanowiska pod warunkiem, że 
będzie mu wolno propagować wśród plemion idee faszyzmu, co uszczęśliwi jego 
ojca. Ten przybysz naprawdę zasmrodził cały pojazd! Nagle Lars przypomniał 
sobie, że polecono mu także, by spławił gdzieś trzymającego wartę kadeta, więc 
pospieszył, aby go znaleźć i wykonać polecenie. 
Terl przyglądał się przybyszowi, mając nadzieję, że nie widać jego pogardy dla 
zwierzaków przez wizjer maski ani nie słychać w jego głosie. O Zbójach wiedział 
wszystko. Jako oficer bezpieczeństwa odpowiedzialny za sprawy obronne i 
polityczne planety był świetnie poinformowany o całej tej bandzie. Terl pogodził 
się z istnieniem grupy ludzi w "Deszczowym lesie", która współżyła z Psychlosami 
na zasadzie symbiozy. Zbóje niszczyli inne rasy i dostarczali setki tysięcy 
Bantu i Pigmejów do kopalni. Można tam było okazyjnie kupić istotę ludzką do 
torturowania. Owszem, Terl nie tylko wiedział o wszystkim, ale sam osobiście 
organizował ich transport tutaj. 
Terl przekonał tę kreaturę Staffora, że potrzebny mu jest godny zaufania korpus 
wojskowy. Staffor zgodził się na to z zapałem. Nie można bowiem dowierzać 
Szkotom, byli zbyt cwani i perfidni; nie można było też dłużej wykorzystywać 
kadetów, którzy - jak się wydawało - żywili godne potępienia i źle ulokowane 
uczucia uwielbienia dla tego Tylera. 
Zbóje przybyli, lecz wydawało się, że Staffor ma jakieś trudności w negocjacjach 
z nimi, więc Terl zasugerował, by przyprowadzono do niego ich szefa, generała 
Snitha. 
- Kim jesteś? - powtórzył pytanie Terl przez górnicze radio. 
Czy ta kreatura faktycznie znała psychlo, jak mu mówiono? 
Owszem, następne słowa były wypowiedziane w psychlo, ale mówiący jakby miał 
pełne usta kleju. 
- Pytanie być, ale kto, do nagłej sraczki, być ty? - pytaniem na pytanie odparł 
generał Snith. 
- Jestem Terl, główny szef bezpieczeństwa tej planety. 
- To co ty robić w klatce? 
- To jest punkt obserwacyjny ludzi z daleka. 
- Ach - rzekł Snith ze zrozumieniem, ale pomyślał: "Czy ten Psychlos myśli, że 
go oszuka?" 
- Rozumiem - powiedział Terl - że masz jakieś trudności w dogadaniu się co do 
warunków. ("Ty weneryczny móżdżku dodał w myśli - wyciągnąłem cię z dżungli, a 
ty nawet nie jesteś w stanie wyobrazić sobie mojej władzy!") 
- To być ta zapłata zwrotna - odparł Snith. 
Wydawało się mu to całkiem naturalne, że rozmawia z Psych,'' losem przez radio 
górnicze. Nigdy z żadnym z nich inaczej nie rozmawiał. Może więc zatem i ta cała 
rozmowa była też na odpowiednim poziomie. Ten Psychlos znał się na formach. 
- Zapłata zwrotna? - zapytał Terl. 
Mógł pojąć, że ktoś był tym zainteresowany, ale myślał, że `, chodziło tu raczej 
o system wymienny składników materiałów wybuchowych w zamian za ludzi. 
- Byliśmy najęci przez Międzynarodowy Bank - kontynuował Snith, który dobrze 
znał całą legendę i swoje prawa oraz był dobrym, a nawet bardzo dobrym kupcem. - 
Po sto dolarów '' dziennie za głowę. I nie zapłacono nam. 
- Ilu ludzi i przez jaki czas? - zainteresował się Terl. - Licząc z grubsza: 
tysiąc ludzi przez jakieś tysiąc lat. Matematyczny umysł Terla szybko obliczył, 
że było to 36 500 dolarów na głowę rocznie, 36 500 000 rocznie dla całej grupy i 
36 500 000 000 dolarów łącznie. Ale postanowił przeprowadzić test. 
- Coś podobnego - rzekł wstrząśniętym głosem - to przecież więcej niż milion! 
Snith poważnie skinął głową. 
- Właśnie tak. A oni nie chcą zapłacić. 
Ten Psychlos znał się na rzeczy. Może więc mimo wszystko uda się z nim ubić 
interes. 
Terl miał wynik testu. Ta kupa gówna nie znała podstawowej arytmetyki. 
- Zostaliście najęci przez Międzynarodowy Bank, by zdobyć Górny Zair, a potem 
zająć Kinszasę, obalić rząd i czekać, aż zjawią się przedstawiciele banku i 
wynegocjują właściwą spłatę pożyczek. Czy mam rację? 
Snith niczego takiego nie mówił, a w każdym razie nie z takimi szczegółami. 
Wszystkie legendy były cokolwiek niejasne. Ale uświadomił sobie nagle, że 
rozmawia z kimś ważnym. 
Terl pamiętał, że przez ponad tysiąc lat był to żelazny żart wszystkich szefów 
bezpieczeństwa na tej planecie. Szczegółów dowiedziano się w czasie 
wielodniowych przesłuchań pochwyconych najemników, które to przesłuchania 
stanowiły potem rozkoszną lekturę. 
- Ale twoi przodkowie - kontynuował Terl - zajęli tylko Górny Zair. Nigdy nie 
udało się im zająć Kinszasy. 
Snith miał o tym niejasne pojęcie, ale spodziewał się, że nie wyjdzie to na jaw. 
Jego przodkowie zostali zaskoczeni brutalnie przez inwazję Psychlosów. Nie był 
pewien, co z tego wszystkiego wyjdzie. 
- Widzisz - mówił dalej Terl - Międzynarodowy Bank został przejęty. Wykupił go 
Bank Galaktyczny mieszczący się w systemie Gredides. 
Terl miał nadzieję, że ten zasrany móżdżek przełknie całą serię bezczelnych 
kłamstw. 
- System Gredides? - Snith rozdziawił usta w zdumieniu. 
- Przecież wiesz - powiedział Terl. - Ósmy wszechświat. 
To przynajmniej było prawdą, gdyż Bank Galaktyczny faktycznie się tam znajdował. 
Zawsze dorzuć do kłamstw trochę prawdy. 
Snith zaczął być czujny. Ten Psychlos może go wyprowadzić w pole. Nie miał do 
niego zaufania. 
- I będzie ci miło usłyszeć, że przejął również wszystkie zobowiązania 
Międzynarodowego Banku, a więc i zobowiązania wobec was - Terl łgał, jak najęty. 
- Dlatego jako jeden z agentów Banku Galaktycznego (gdybyż tylko nim był!) 
jestem upoważniony do zapłacenia ci zaległych należności. Ale ponieważ twoi 
przodkowie wykonali tylko połowę zadania, więc ty otrzymasz tylko połowę 
należności, czyli pięćset tysięcy dolarów. - Terl się zastanawiał, co to jest 
ten dolar. - Jestem pewien, że jest to do przyjęcia. 
Snith błyskawicznie otrząsnął się z oszołomienia. Nie spodziewał się bowiem ani 
grosza. 
- Owszem - rzekł niespiesznie. - Sądzę, że uda mi się przekonać ludzi, by to 
zaakceptowali. "O rany! - pomyślał. To będzie po dziesięć dolarów na głowę, a 
reszta dla niego. Bogactwo!" 
- Czy masz jeszcze jakieś kłopoty? Kwatery? Czy przydzielono wam kwatery? 
Snith potwierdził, że dano im całą dzielnicę przedmieścia, kwadratową milę 
starych domów i budynków. W złym stanie, ale za to pałaców. 
- Powinniście również domagać się uniformów - powiedział Terl, patrząc na tę 
brudną kreaturę w małpich skórach przepasaną bandolierami z zatrutymi strzałami 
i diamentem w stożkowatej skórzanej czapce. - Powinieneś się też doprowadzić do 
porządku, wyczesać futro. Mieć bardziej wojskowy wygląd. 
Była to krytyka wyższego stopniem. Snith się oburzył. Zarówno on, jak i jego 
oddziały były wypucowane na wysoki połysk. Dwadzieścia kompanii po 
pięćdziesięciu ludzi w każdej, dowodzonych przez znakomicie wyszkolonych 
oficerów. (Trochę się zagalopował, ale miał nadzieję, że nie zauważą, iż w 
kompaniach było teraz tylko po trzydziestu pięciu ludzi, co było wynikiem braku 
żywności). 
- A jak z jedzeniem? - zapytał Terl. 
Snith był zaskoczony. Czyżby ten Psychlos umiał czytać w myślach? 
- Jedzenie być złe - odparł. - W tych domach być mnóstwo martwych ciał, ale one 
stare i wysuszone. Niedobre do jedzenia. W nowy kontrakt musi być klauzula o 
lepsze jedzenie! 
Terl dopiero teraz przypomniał sobie, że mówiono o Zbójach, iż są ludożercami, 
przez co zmniejszył się handel wymienny z kopalniami w ciągu ostatnich wieków. 
Powiedział więc surowo: - Nie może być takiej klauzuli! 
Cały jego plan by się zawalił, gdyby wyrzucono stąd te kreatury. Podczas 
studiowania książek Chinkosów, gdy opracowywał plan eksploatacji złoża kwarcu, 
natrafił na informację, że wśród ludzi kanibalizm jest rzadkością. Przez pewien 
czas miał nawet zamiar wykorzystać Zbójów do wydobycia złota, ale byli oni za 
daleko, a poza tym mogliby się uskarżać na brak pożywienia, gdyż w tych 
okolicach było bardzo niewielu ludzi. 
- Na czas trwania tego kontraktu - powiedział Terl będziecie po prostu musieli 
zadowolić się wołowiną. 
- Kiedy ona dziwnie smakować - odrzekł szef Zbójów. Gotów już był się zgodzić. 
Jego brygada mogła przecież jeść mięso z bawołów, małp i słoni, ale nie można 
było za szybko się zgadzać. Trzeba być twardym negocjatorem. - Zgoda, jeśli 
zapłata być dobra. 
Terl powiedział, że zamierza wkrótce wrócić na Psychlo i że osobiście pobierze 
ich zaległą zapłatę i dostarczy na Ziemię. I że oni w tym czasie powinni 
podlegać Radzie jako jednostka wojskowa tej bazy. 
- Dostarczysz nam zapłata zwrotna? - upewnił się Snith. Cały pół milion? 
- Oczywiście. Masz na to moje słowo. 
Słowo Psychlosa? Snith dodał więc: 
- I sześciu wybranych przeze mnie ludzi uda się tam z tobą, żeby zobaczyć, czy 
ty na pewno to zrobić! 
Choć Terl nie wiedział, czy rząd Imperialny zechce ich przesłuchiwać - Rząd 
Imperialny chciałby mieć jakiegoś ważnego, wykształconego człowieka - to jednak 
zgodził się chętnie. Kogo w końcu to obchodziło, co stanie się ze Snithem, gdy 
się uda plan Terla. 
- Oczywiście, będzie to mile widziane - uśmiechnął się Terl. - Ale pod 
warunkiem, że będziecie mi we wszystkim pomagali aż do momentu wyruszenia na 
Psychlo. Czy masz do mnie jeszcze jakąś sprawę? 
Owszem, miał. Snith wydobył coś z zakamarków ubrania i ostrożnie zbliżył się do 
klatki. Położył to między prętami klatki i wycofał się. 
- Chcą płacić nam tymi śmieciami - powiedział. - Jest to zadrukowane tylko po 
jednej stronie i ja myśleć, że one móc być sfałszowane! 
Terl zbliżył się do światła w klatce. Co to było? Nie potrafił przeczytać 
żadnego napisu. 
- Wątpię, czy można to odczytać! - sprowokował Snitha. 
- Ależ oczywiście, ja przeczytałem - odparł Snith. 
"On także nie umie czytać, ale ktoś musiał mu pomóc" pomyślał Terl. 
- Napisy mówić, że to być jeden kredyt i jest prawny środek płatniczy wszystkich 
zobowiązań. A napis dokoła obrazka mówić: "Jonnie Goodboy Tyler, Zwycięzca 
Psychlosów". 
To właśnie najbardziej zaniepokoiło Snitha, że uważano już Psychlosów za 
zwyciężonych. 
Umysł Terla pracował błyskawicznie. 
- Faktycznie, banknot jest sfałszowany, a napis kłamliwy! 
- Tak właśnie myślałem - powiedział Snith. - Wszyscy chcą cię oszukać. Moi 
przodkowie najlepiej się o tym przekonali. Oszukuj, zanim sam zostaniesz 
oszukany - zwykli mówić. 
- Ale opowiem ci, co ja zrobię - rzekł Terl przez radio górnicze. - Po prostu, 
żebyś wiedział, dla kogo naprawdę pracujesz. Przyjmiesz zatem te pieniądze bez 
słowa, a gdy będziemy w Banku Galaktycznym, wymienię ci je na porządną twardą 
walutę! 
To było uczciwe. Teraz już wiedział, dla kogo naprawdę pracuje. Było logiczne i 
właściwe. Pracować dla jednej grupy, a otrzymywać zapłatę od innej. Pomimo 
wszystko ten Psychlos był uczciwy. 
- No to świetnie - powiedział Snith. - I przy okazji, ja znać ten człowiek na 
obrazku. 
Terl przyjrzał się uważniej fotografii na banknocie. Światło w klatce było dość 
skąpe. Och, gówno! Wyglądało to na zwierzaka! Próbował sobie przypomnieć, czy 
kiedykolwiek słyszał jego nazwisko. Tak, przypomniał sobie niejasno. Tak, to był 
ten przeklęty zwierzak! 
- Ten ptaszek po prostu wpadł na moich ludzi i wybił całe komando - dodał Snith. 
- Nie tak dawno. Zaatakował ich nawet bez salutu, skosił wszystkich. A potem 
ukradł ich ciała i ciężarówkę z towarami wymiennymi. 
- Gdzie? 
- W lesie. 
To było coś nowego! Jego źródła informacji donosiły, że to stworzenie z obrazka 
latało po świecie, wizytując plemiona! A może to był jego sposób wizytacji 
plemion! Tak, to było prawdopodobne. Terl wiedział, że sam na pewno wizytowałby 
plemiona właśnie w taki sposób. No cóż, Staffor będzie bardzo uszczęśliwiony, 
gdy się o tym dowie! Zwierzak nie znajdował się tam, gdzie być powinien, i 
napadał na pokojowe plemiona. Staffor był bardzo zdolnym uczniem w polityce. 
Teraz zrobi z niego bardzo zdolnego ucznia w sztuce wojennej: w bezgłośny 
sposób, gdyż była to jedyna możliwość. 
Ale trzeba było wrócić do interesu. Położył banknot z powrotem w szczelinę 
między prętami. 
- A więc ustaliliśmy sprawy kontraktu i możesz go dalej negocjować - powiedział 
Terl. - Zainstalujcie się w bazie i za parę tygodni, a może nawet wcześniej, 
będziecie wykonywać wasze obowiązki tutaj. Jasne? 
- Jasne - odparł Snith. 
- A w nagrodę - dodał Terl - przekonam pewne osoby, by pozwoliły ci osobiście 
zabić tego zwierzaka, który wyrządził ci tak widoczną krzywdę. 
To było bardzo, bardzo dobre. I Snith został odwieziony do starego miasta przez 
obowiązkowego Larsa, który znosił jego smród w imię rozpowszechniania słusznych 
idei faszyzmu i jego wielkiego dowódcy wojskowego Hitlera. 
9
Podziemna sala w pomieszczeniach kopalni Jeziora Wiktorii była mocno wyziębiona. 
Angus zainstalował wzdłuż ścian chłodnice napędzane silnikami o wielkiej mocy i 
zawarta w powietrzu para wodna kondensowała się na nich, ściekając na podłogę i 
tworząc na niej ciemne kałuże. 
Analizator minerałów i metali cicho pobrzękiwał, a jego ekran rzucał niesamowite 
zielone światło na wszystko dokoła. W ekran wpatrzonych było pięć pełnych 
napięcia twarzy: doktora MacKendricka, Angusa, Sir Roberta, Dunneldeena i 
Jonnie'ego. 
Masywna, mająca średnicę ponad osiemnaście cali, brzydka głowa martwego 
Psychlosa leżała na płycie analizatora. Głowa składała się głównie z kości. Była 
bardzo podobna do głowy ludzkiej, ale tam, gdzie człowiek miał włosy, brwi, 
wargi, nos i uszy, Psychlos miał kości, których kształt, rozmieszczenie i 
wzajemne rozstawienie było mniej więcej takie samo jak u ludzi, co dawało w 
ostatecznym wyniku jakby karykaturę głowy człowieka. Nie wyglądały na kości, 
dopóki się ich nie dotknęło. 
Analizator nie mógł prześwietlić głowy na wylot, ponieważ cała górna połowa 
czaszki wypełniona była litą kością. Mózg mieścił się w dolnej tylnej części 
czaszki. 
- Kość! - wykrzyknął Angus. - Tak samo trudno ją spenetrować jak metal! 
Jonnie mógł to poświadczyć na podstawie miernych szkód, jakie jego maczugą 
wyrządziła głowie Terla podczas walki w kostnicy. 
Angus zmieniał ustawienie tarczy sterującej. Litery alfabetu Psychlosów 
stanowiły tu kodowe odpowiedniki różnych metali i rud. Tarczę intensywności 
promieniowania nastawił na piąty zatrzask. 
- Poczekaj! - zawołał MacKendrick. - Cofnij to! Wydaje mi się, że coś widziałem. 
Angus cofnął tarczę intensywności promieniowania o jeden, a potem o drugi 
zatrzask. Wskaźnik wskazywał teraz na "Wapno". 
Na ekranie widać było niewyraźną różnicę w gęstości obrazu. Jedno małe miejsce 
było jakby ciemniejsze. Angus wyregulował I głębię penetracji promieni, 
skupiając je bardziej. Wewnętrzne kości i szczeliny międzykostne czaszki 
wyraźnie zarysowały się na ekranie. Pięć par oczu przyglądało się temu z 
napięciem. 
Palce Szkota zaczęły operować jeszcze jedną tarczą, która ustawiała drugą wiązkę 
promieni w badanym obiekcie pod różnymi kątami. 
- Czekaj! - zawołał MacKendrick. - Cofnij tę wiązkę jakieś dwa cale za jamą 
ustną! O tutaj! A teraz skup ją ponownie!... Jest coś! 
Coś tam rzeczywiście było na ekranie, coś twardego i czarnego, co nie 
przepuszczało fal o takim natężeniu. Angus włączył rejestrator analizatora i 
rozległ się głośny furkot rejestracji obrazu ekranowego na papierowej rolce. 
- A więc rzeczywiście mają coś w czaszkach! - zawołał Robert Lis. 
- Nie śpiesz się tak! - utemperował go MacKendrick. Za wcześnie jeszcze na 
jakiekolwiek wnioski. To może być fragment starego zranienia w wypadku 
górniczym, na przykład kawałek metalu, który się tam dostał w wyniku eksplozji. 
- No, no, bez kawałów! - rzekł Robert Lis. - Przecież to jest oczywiste! 
Jonnie wyciągnął z analizatora zarejestrowaną część rolki. Po jednej stronie 
biegły wijące się linie analizy metalu. Zostawił jednak na zewnątrz książkę 
Psychlosów zawierającą kody analizy i używaną do analizy zapisów przekazywanych 
przez bezpilotowe samoloty zwiadowcze w czasie lotów poszukiwawczych rudy. W 
pomieszczeniu było chłodno, wilgotno i smrodliwie, a on niezbyt lubił tego 
rodzaju zajęcie, choć było ono konieczne. Skorzystał więc z okazji i wyszedł, by 
zajrzeć do książki. 
Strona po stronie porównywał otrzymane z analizatora zawijasy z zawartymi w 
książce wzorcami. Zajęło mu to bardzo dużo czasu. Nie był przecież ekspertem w 
tej dziedzinie. Nie mógł znaleźć niczego odpowiadającego. 
Każdy inżynier z Psychlo, który wykonywał te czynności na co dzień, 
prawdopodobnie mógłby określić rodzaj metalu lub stopu w ogóle bez książki 
kodowej. Jonnie przeklinał w duchu Rosjan, którzy w odwet za swego pułkownika 
wyrżnęli prawie wszystkich Psychlosów. Ocalała czwórka, która znajdowała się pod 
strażą w jednym z pomieszczeń hotelowych kopalni, była w bardzo złym stanie. 
Dwóch Psychlosów było zwykłymi górnikami, trzeci z nich - sądząc po ubraniu i 
papierach - był wyższym urzędnikiem administracji, a czwarty - inżynierem. 
MacKendrick nie czynił zbyt wielkich nadziei na ich wyzdrowienie. Powyciągał z 
nich kule i pozaszywał rany, ale nie odzyskali jeszcze przytomności i leżeli w 
pomieszczeniu wypełnionym gazem do oddychania, płytko oddychając. Wszyscy byli 
przykuci łańcuchami do łóżek. Niestety, Jonnie nigdy nie widział jakiegokolwiek 
podręcznika pierwszej pomocy dla Psychlosów. Przypuszczał, że nigdy nic takiego 
nie zostało wydane. Towarzystwo żądało, by wszystkie zwłoki były odsyłane na 
Psychlo, ale nie wymagało, by ktokolwiek dbał o zachowanie ich przy życiu. Był 
to fakt, który potwierdzał przypuszczenie, że jedynym powodem odzyskania z 
powrotem martwych ciał Psychlosów było uchronienie ich przed zbadaniem przez 
obce istoty - nie było tu żadnych sentymentów. W kopalniach nie było nawet 
oddziałów szpitalnych, a przecież wypadki zdarzały się często. 
Zatrzymaj się! Jeden z zawijasów w książce prawie pasował: miedź! Gdyby teraz 
udało mu się znaleźć ten mały zawijas końcowy... jest tutaj: cyna. Nałożył na 
siebie obydwa zawijasy. Wydawało się, że pasują. Miedź i cyna? Pozostawał 
jeszcze jeden maleńki zawijas. Szukał w książce czegoś podobnego. Wreszcie 
znalazł: ołów. Głównie miedź, trochę cyny i troszeczkę ołowiu! Nałożył wszystkie 
wzorce na siebie. Teraz pasowało. Była jeszcze jedna bardzo gruba księga kodów 
zatytułowana: "Rudy złożone dla analizy wyników zwiadu powietrznego", ale 
ponieważ zawierała ponad dziesięć tysięcy kodów, więc do niej dotąd nawet nie 
zaglądał. Teraz jednak szukanie w niej właściwego wzorca nie było już zbyt 
trudne. Odszukał najpierw tytuł "Stopy miedzi", potem podtytuł "Stopy cyny", a w 
końcu tytuł "Stopy ołowiu" i znalazł swój zestaw zawijasów. Ale nie tylko to. 
Porównując wzajemne wariacje zawijasów, stwierdził, że analiza składników 
"projedenaście" (Psychlosi używali systemu jedenastkowego) wykazywała pięć 
części miedzi, cztery części cyny i dwie ołowiu. 
Zaczął dalsze poszukiwania i w jednej z książek ludzi znalazł nazwę takiej 
kombinacji: brąz. Był to najwidoczniej bardzo trwały stop, który mógł trwać 
przez stulecia i w historii była nawet "Epoka Brązu", w której ten stop był 
głównie wykorzystywany. Świetnie! Ale wydawało mu się trochę dziwne, że tak 
zaawansowana technicznie rasa wkładała do czaszek coś wykonanego ze starożytnego 
brązu. Zabawne! 
Wrócił do pomieszczenia ze swym odkryciem, by stwierdzić, że MacKendrick przy 
użyciu młota i podobnego do dłuta narzędzia oddzielał głowę od tułowia. Jonnie 
był zadowolony, że nie musiał na to patrzeć. 
- Prześwietliliśmy promieniami całą czaszkę - powiedział Angus. - Ale jest w 
niej tylko ta dziwna rzecz. 
- Przeszukałem mu kieszenie - dodał Robert Lis. - To górnik najniższej klasy. 
Jego karta identyfikacyjna stwierdza, że nazywa się Cla, ma czterdzieści jeden 
lat wysługi i trzy żony na Psychlo. 
- Czy Towarzystwo wypłacało im premie? - zainteresował się Dunneldeen. 
- Nie - odparł Robert Lis, pokazując im pomięty kwit wypłaty. - Tu jest 
napisane, że Towarzystwo wypłacało mu zarobki żon w "domu" Towarzystwa. 
- Nie żartuj! - powiedział Jonnie. - Ten przedmiot w jego głowie to stop zwany 
"brązem". Co gorsza, nie ma on własności magnetycznych. Trzeba go wyjąć 
operacyjnie. Nie da się wyciągnąć magnesem. 
Doktor MacKendrick miał już mózg wyłożony na wierzch. Z wprawą chirurga 
rozdzielał na boki coś, co wyglądało jak sznurki. 
- Myślę, że to są nerwy - stwierdził MacKendńck. Wkrótce się przekonamy. 
I oto było to! 
Podobne do dwóch półkul odwróconych od siebie i oplątane wokół "sznurkami". 
Doktor bardzo delikatnie wyjął półkule, wytarł z zielonej krwi i położył na 
stole. 
- Nie dotykajcie tego - przestrzegł. - Możecie się śmiertelnie zakazić. 
Jonnie spojrzał na przedmiot. Miał on matowożółty kolor. W najszerszym miejscu 
nie przekraczał pół cala. 
Angus podniósł go pincetą i położył na płycie analizatora. 
- Nie jest wydrążony - powiedział. - Jest po prostu ciałem stałym. Zwykły 
kawałek metalu. 
MacKendrick miał małą skrzynkę, do której były podłączone zaciskami przewody. W 
skrzynce znajdował się ładunek generujący elektryczność. Ale zanim zaczął 
podłączać przewody, jego uwagę przyciągnęły owe "sznury". Był to mózg, ale 
całkowicie różniący się od mózgu człowieka. 
Odciął koniuszek "sznura" i wyciął pasek skóry z łapy, a potem podszedł do 
starego prowizorycznego mikroskopu. Wykonał próbkę mikroskopową skóry z łapy 
Psychlosa i spojrzał w wizjer. Aż gwizdnął z wrażenia. 
- Psychlos nie jest zbudowany z komórek. Nie wiem, jaki mają metabolizm, ale nie 
mają struktury komórkowej. Wirusowa! Tak. Wirusowa! - Zwrócił się do Jonnie'ego. 
- Wiesz, że mimo ich wielkiego wzrostu podstawową strukturę Psychlosów tworzą 
jak się wydaje - skupiska wirusów. Dzięki temu mają bardziej ścisłe ciało, gdyż 
gęstość jest większa. Ale to cię prawdopodobnie nie interesuje. No cóż, 
zabierzmy się zatem do tych sznurków. 
Podłączył jeden zacisk do końca sznurka w mózgu, a drugi uziemił do ramienia i - 
obserwując wskaźniki - zmierzył oporność elektryczną sznurka. Skończywszy to, 
wstał i nacisnął wyłącznik aparatu puszczający elektryczność wzdłuż przewodu. 
Wszyscy poczuli, jak włosy stają im dęba. 
Psychlos poruszył lewą nogą. 
- Dobrze - rzekł MacKendrick. - To są nerwy. Nie ma zesztywnienia pośmiertnego i 
dlatego jeszcze są elastyczne. Znalazłem nerw przekazujący sygnał ruchowy w 
nodze. 
Przyczepił do nerwu małą etykietkę. Oznaczył również miejsce, z którego wyjęli 
metal, za pomocą kolorowych plamek na każdym z dołączonych do metalu nerwów. Ale 
jeszcze ich nie sprawdzał. 
Wszyscy widzowie byli wprost przerażeni widokiem trupa Psychlosa, który ruszał 
pazurami, zaciskał resztki swej szczęki, poruszał uchem i wywalał język - 
wszystko w miarę, jak poszczególne nerwy poddawane były wstrząsom elektrycznym. 
MacKendrick zauważył ich reakcję. 
- Nie ma w tym niczego nadzwyczajnego. Są to po prostu impulsy elektryczne 
zbliżone do poleceń wysyłanych przez mózg. Niektórzy naukowcy robili to być może 
już ponad tysiąc lat temu i myśleli, że znaleźli tajemnicę powstawania myśli, a 
nawet stworzyli wokół tego kult zwany "psychologią". Dzisiaj już zapomniany. 
Swoje doświadczenia robili na żabach. Ja więc kataloguję tylko kanały 
komunikacyjne tych zwłok. I to wszystko. 
Jednak widok był niesamowity. Budziły się w nich głęboko zakorzenione przesądy, 
gdy widzieli, jak trup się rusza, oddycha i jak przez chwilę bije jego serce. 
Rękawiczki chirurgiczne MacKendricka były oblepione śluzowatą, zieloną krwią, 
ale pracował on bez wytchnienia, aż ponad pięćdziesiąt etykietek było 
przyczepionych do końcówek nerwowych. 
- A teraz poszukamy odpowiedzi na zasadnicze pytanie powiedział MacKendrick i 
posłał impulsy elektryczne wzdłuż obydwu nerwów, do których był podłączony 
brązowy przedmiot. 
Była to bardzo ciężka praca. W pomieszczeniu było zimno. Zwłoki cuchnęły, a ich 
smród był jeszcze bardziej nie do zniesienia, gdyż był to zjełczały odór 
Psychlosa. 
MacKendrick wyprostował się. 
- Z przykrością muszę stwierdzić, iż nie myślę, by ten kawałek metalu był 
powodem popełnienia samobójstwa przez któregokolwiek z tych potworów. Ale mogę 
wyrazić całkiem dobre przypuszczenie na temat jego roli. 
Wskazał na etykietki. 
- Na ile mogłem stwierdzić, ten nerw doprowadza impulsy smaku oraz impulsy 
seksualne. Ten drugi nerw zaś emocje oraz akcje. Ten metalowy zacisk został 
zainstalowany, gdy Psychlos był jeszcze niemowlęciem. Popatrzcie na tę nikłą 
starą bliznę na czaszce. Wtedy jeszcze wszystkie kości były miękkie i szybko się 
zrastały. 
- A co on powoduje? - zapytał Angus. 
- Przypuszczam - odparł MacKendrick - że spina bezpośrednio przyjemność z akcją. 
Być może wszczepiano go po to Psychlosom, by byli szczęśliwi tylko wtedy, gdy 
pracują. Ale myślę - choć nie mogę tego jeszcze całkowicie potwierdzić, zanim 
nie zbadam do końca tych nerwów - że faktycznym zadaniem tego urządzenia stało 
się sprawianie Psychlosom rozkoszy, ale w czasie wykonywania okrutnych akcji. 
Jonnie przypomniał sobie nagle wyraz twarzy Terla i jego szept: "Zachwycające!", 
gdy patrzył on na jakieś okrutne sceny. - Pierwotne zamierzenia - dodał 
MacKendrick - by zwiększyć ich pracowitość, zostały, jak sądzę, źle skalkulowane 
przez ich starożytnych metalurgów, w wyniku czego powstała rasa prawdziwych 
potworów. 
Wszyscy byli co do tego zgodni. 
- Więc ten kawałek metalu nie był przyczyną popełnienia przez nich samobójstwa! 
- zawołał Robert Lis. - Masz tu drugie zwłoki Psychlosa. Według dokumentów był 
on zastępcą dyrektora kopalni i zarabiał dwukrotnie więcej niż ten. Bierz go na 
stół, człowieku! 
MacKendrick przeszedł do drugiego stołu. Będzie musiał sfilmować całą wykonaną 
pracę na rejestratorze obrazów i porobić niezbędne szkice. Mamucią głowę 
drugiego Psychlosa położył na płycie analizatora. Był on już nastawiony na 
właściwą wiązkę promieniowania. Zaglądali teraz do martwego mózgu Psychlosa, 
który nazywał się Blo. Jonnie, który był coraz bardziej przygnębiony, nagle się 
uśmiechnął. 
W tej głowie były dwa kawałki metalu! 
Analizator zafurkotał, rejestrując obraz na papierowej rolce, i Jonnie 
pospieszył na zewnątrz, by porównać zapis ze wzorcami w książce kodów. 
I oto miał go jasno i wyraźnie: srebro! 
Gdy powrócił do pomieszczenia, MacKendrick - z nabytą właśnie praktyką - zdążył 
już obnażyć mózg. Oznaczał teraz kolorowymi plamkami połączenia nerwowe z drugim 
kawałkiem metalu przed wyjęciem go z mózgu. Miał on długość około trzech 
czwartych cala. Brak tlenu we krwi Psychlosa spowodował, że metal był błyszczący 
i bez nalotów. Miał kształt cylindra. Wypustki po obu końcach były odizolowane 
od srebra. Angus położył go na płycie analizatora. W środku cylindra znajdowało 
się coś w rodzaju uzwojenia. 
Domyślali się, że podobne cylindry znajdą również w ciałach innych menedżerów, 
więc MacKendrick wysterylizował go, a Jonnie bardzo delikatnie przeciął na pół. 
Wnętrze cylindra przypominało część urządzenia do zdalnego kierowania, ale nie 
było to urządzenie radiowe. 
- Nie zidentyfikowałem jeszcze tych nerwów - oświadczył MacKendrick. - W tej 
chwili nie wiem, dokąd one biegną. Ale popracuję nad tym. 
- Czy nie jest to czasem wibrator fal myślowych? - zapytał Jonnie. 
- Miernik dyferencyjny?! - wykrzyknął pytająco Angus. Mierzący różnicę długości 
fal myślowych innej rasy? 
Jonnie wiedział, że musi dać im trochę czasu na zbadanie urządzenia, ale jego 
pierwotne przypuszczenie było prawidłowe: urządzenie było tak skonstruowane, aby 
w pewnych sytuacjach wygenerować impuls, który powoduje agresję, a potem 
samobójstwo. 
- Jedna tylko rzecz jest w tym niepomyślna - zauważył MacKendrick. - Ten 
cylinder został umieszczony w głowie niemowlęcia. Wydobycie go z głowy żywego, 
dorosłego Psychlosa - przez te wszystkie jego kości - będzie bardzo trudnym 
zadaniem. Nie mogę też zagwarantować sukcesu. - Zobaczywszy jednak wyraz 
rozczarowania na ich twarzach, dodał: - Ale będę się starał, będę próbował! 
Nie miał wielkich nadziei, czy mu się to uda. Miał tylko czterech Psychlosów, 
którzy wyglądali tak, jakby mieli za chwilę umrzeć. 
19 
1
Brown Kulas przewodniczył posiedzeniu Rady w ponurym nastroju. Siedzieli oto 
przed podium wzniesionym w jednym z pomieszczeń kapitolu, awanturując się i 
kłócąc z nim, Starszym Członkiem Rady Planety. Sprzeciwiając się jego 
posunięciom. Ten czarny facet z Afryki! Ta żółta kreatura z Azji! Ten brązowy 
idiota z Ameryki Południowej! Ten tępy, byczogłowy brutal z Europy! Och, och, 
och i OCH! Czyżby nie zdawali sobie sprawy z tego, że robił wszystko, co było 
możliwe, dla dobra człowieka? I czyż on, Brown Kulas Staffor, od momentu 
przybycia Zbójów reprezentujący pięć plemion nie był teraz rzeczywiście Starszym 
Burmistrzem Ameryki? 
Spierali się o koszty i warunki kontraktu najęcia Zbójów. Coś takiego! Planeta 
potrzebowała sił obronnych. A wszystkie te klauzule, które tak pracowicie 
układał, spędzając wiele godzin swego cennego czasu z generałem Snithem - były 
przecież konieczne. Starszy Burmistrz Afryki kwestionował pensje Zbójów. 
Twierdził, że sto kredytów dziennie na głowę to za dużo, że nawet członkowie 
Rady otrzymywali tylko pięć kredytów dziennie i że jeśli zaczną wydawać kredyty 
w taki sposób, to staną się one bezwartościowe. Awanturowali się i awanturowali, 
podnosząc waśne i nieistotne problemy. 
Brown Kulas robił dobre postępy. Liczbę członków Rady redukował do pięciu, ale 
wyglądało na to, że było ich jeszcze o czterech za dużo. Zachodził więc w głowę, 
jak rozwiązać ten problem. 
Był wprawdzie nieco zaskoczony, gdy odwiedził Zbójów na Przedmieściu, gdzie 
mieszkali. Ich kobiety na ulicy, nie mając na sobie żadnego przyodziewku, 
zachowywały się niemoralnie. Ale generał Snith w czasie konferencji powiedział, 
że one tylko tak sobie figlowały. W drodze powrotnej Lars opowiadał o tych 
zdumiewającym przywódcy wojskowym z pradawnych czasów o nazwisku... Bitter?... 
nie... Hitler. Jakim to on był mistrzem w sprawach czystości rasowej i 
uczciwości moralnej. Czystość rasowa nie wydawała się zbyt interesująca, ale 
"uczciwość moralna" zwróciła uwagę Browna Kulasa. Jego ojciec zawsze był jej 
mistrzem. 
Siedząc więc i przysłuchując się tym nie kończącym się sporom i sprzeciwom, 
przypomniał sobie rozmowę - czysto towarzyską - którą przeprowadził z tym 
przyjaznym stworzeniem Terlem. Jej tematem był szantaż. Jeśli miało się na kogoś 
jakiegoś haka, można go było zmusić do postępowania według swojej woli. Mądra 
filozofia. Brown Kulas pojął to od razu. Miał nadzieję, że Terl uważa go za 
zdolnego ucznia, ponieważ był bardzo rad z jego przyjaźni i pomocy. Na pewno 
jednak nie miał żadnych haków na tę Radę. Próbował wymyślić jakiś sposób, by 
skłonić ich do wybrania go na jedynego władcę całej planety. Nie mógł jednak 
wpaść na żaden pomysł, więc zaczął myśleć o innych rzeczach, o których mówił mu 
Terl: dobre, praktyczne rady. Coś na temat tego, że dobrze jest uchwalić jakieś 
prawo, a potem aresztować osoby je naruszające lub wykorzystać takie naruszenie 
do szantażu. Coś w tym rodzaju. 
Raptem olśniła go myśl. 
Stukaniem nakazał ciszę. 
- Na razie odłożymy rezolucję w sprawie akceptacji kontraktu Zbójów - powiedział 
pełnym autorytetu głosem. 
Uspokoili się, a Azjata zawinął swą szatę gestem - czegóż to - wyzwania? No cóż, 
trzeba się będzie nim zająć! 
- Mam tu projekt innej ustawy - rzekł Brown Kulas. Dotyczy on moralności. 
I przystąpił do wygłaszania mowy, że moralność jest kośćcem wszystkich 
społeczeństw i że oficjalne osobistości muszą być uczciwe i prawdomówne, i że 
ich postępowanie musi być bez zarzutu, i że nie mogą zostać nakryci w żadnej 
skandalicznej sytuacji czy okolicznościach. 
Słowa te przyjęto ze zrozumieniem. Wszyscy przecież byli ludźmi w miarę 
uczciwymi i zdawali sobie sprawę, że ich postępowanie musi być również moralne, 
choćby nawet ich zasady moralne różniły się między sobą. Jednogłośnie więc 
przegłosowali zaproponowaną rezolucję, że skandaliczne postępowanie osoby 
oficjalnej będzie karane usunięciem jej ze stanowiska. Czuli się z tego powodu 
nadzwyczaj prawi. Udało się im uchwalić przynajmniej jedną rezolucję. Odłożyli 
więc dalsze obrady. 
Brown Kulas w swoim biurze przejrzał wraz z Larsem niektóre dane dotyczące 
guzikowych kamer. Lars trochę się na nich znał. Myślał też, że Terl powie mu, 
gdzie są umieszczone na terenie zabudowań kopalni. 
Następnego rana - gdy wszystkie osobistości oficjalne opuściły swoje pokoje w 
hotelu - Lars, w imię dobrych obyczajów, zainstalował w nich guzikowe kamery w 
miejscach nie budzących podejrzeń i podłączył je do automatycznych rejestratorów 
obrazów. Następnej nocy Brown Kulas miał bardzo poufne spotkanie z generałem 
Snithem. W wyniku tego spotkania tuzin najładniejszych kobiet Zbójów zostało 
zatrudnionych przez zarządzającego hotelem, który odczuwał niedostatek rąk do 
pracy i zgodził się z poglądem, że urodziwe kobiety powinny pracować na takich 
stanowiskach, które dają bezpośredni kontakt z gośćmi. 
Terl pochwalił Browna za ten pomysł i powiedział, że jest dumny z niego, iż sam 
to wymyślił. Brown Kulas zadowolony wrócił do swego biura, by do późnej nocy 
opracowywać i składać do kupy części różnych planów. Godne uwagi wśród nich były 
wymyślone zarzuty przeciwko Jonnie'emu Goodboy Tylerowi. Niech tylko Brown Kulas 
będzie miał wreszcie wolną rękę, a pokaże temu przybłędzie, gdzie jego miejsce! 
Lista zarzutów była długa, a kara zalegała od dłuższego czasu. 
2
Był nów księżyca. Światła w rejonie klatki zostały wygaszone. ry; Wartownikom 
powiedziano, by odeszli od klatki. Brown Kulas 'siedział na ziemi. Terl 
przykucnął tuż przy prętach. Lars Thoren? son siedział między nimi i od czasu do 
czasu posługiwał się i latarką, by zajrzeć do słownika. Rozmawiali szeptem, żeby 
ich nikt nie słyszał. 
Był to wielki wieczór! 
Szpony Terla zaciskały się, a ciałem wstrząsał nerwowy dreszcz. Ta konferencja 
była tak ważna, a jej pozytywny wynik tak istotny dla jego planów, że aż miał 
kłopoty z oddychaniem. Ale głos jego musiał brzmieć obojętnie, zdawkowo, 
pomocnie (nowe słowo, którego się nauczył). Musiał się powstrzymywać, by nie 
sięgnąć przez pręty (które wyłączył spod prądu bez ich wiedzy za pomocą ukrytego 
w kamieniach zdalnego urządzenia) i nie rozerwać ich szponami na strzępy. Jednak 
tę przyjemność musi zostawić na później. Zmusił się do pełnej napięcia 
koncentracji na sprawie, którą miał do załatwienia. 
Brown Kulas relacjonował mu szeptem, że ujawnił rażący skandal w Radzie. Każdego 
z pozostałych czterech Starszych Burmistrzów brał na stronę i pokazywał mu pewne 
nagrania z rejestratora obrazów, wykazując, że ich niemoralne zachowanie było 
jawnym pogwałceniem praw, które sami ustanowili. Każdy z nich oglądał siebie w 
perwersyjnej sytuacji, z czterema naraz kobietami Zbójów. Przyznali więc ze 
wstydem, że są zakałą rządu. (Lars miał sporo kłopotu ze znalezieniem słowa 
"wstyd" w słowniku języka psychlo, ale w końcu je odkrył w sekcji słów 
archaicznych, jako stare słowo Hocknerów, zdezaktualizowane). 
Uchwalona rezolucja mianowała Browna Kulasa Staffora Organem Wykonawczym Rady, 
któremu miał towarzyszyć Sekretarz (umiejący - po długim treningu - podpisać się 
lecz nie umiejący czytać). Cała władza Rady była teraz wyłącznie w rękach Browna 
Kulasa Staffora jako najbardziej kompetentnego i zasługującego na to Członka 
Rady, który odtąd na wie będzie Starszym Burmistrzem Planety. Wszyscy inni 
spakowali się i pojechali do domu. Słowo Browna Kulasa było teraz prawem dla 
całej Ziemi. 
Terl pomyślał, że powinien zauważyć radość i dumę u Browna Kulasa. Ale Brown 
Kulas nie rozpromienił się, kiedy Terl szeptem pochwalił go za postępowanie 
godne męża stanu. 
- Czy jest coś jeszcze, w czym mógłbym ci pomóc? - zapytał szeptem. 
Brown Kulas wziął głęboki oddech - było to prawie westchnienie rozpaczy. 
Wyciągnął listę zarzutów kryminalnych przeciw Tylerowi. 
- Dobrze - powiedział Terl bardzo cicho. - Teraz masz władzę, więc załatw się z 
nim. Czy zarzuty są poważne? 
- Och, tak - wyszeptał radośnie Brown Kulas. - Przerwał zarządzony przez Radę 
przerzut plemienia, porwał Koordynatorów, zamordował kilku członków plemienia, 
skradł ich dobra i pogwałcił ich prawa plemienne. 
- Wydaje mi się - szepnął Terl - że są to wystarczająco ", poważne zarzuty. 
- Jest tego nawet więcej - dodał Brown Kulas. - Zrobił zasadzkę na konwój 
Psychlosów i bezlitośnie wyrżnął ich, nie darował nikomu życia i ukradł ich 
pojazdy. 
- Czy masz na to dowody? - zapytał szeptem Terl. 
- Świadkowie z plemienia są tu na miejscu. A zdjęcia z rejestratora obrazów na 
temat zasadzki co noc pokazywane są w Akademii. Lars porobił kopie. 
- To są chyba więcej niż wystarczające powody, aby zajęła się nim sprawiedliwość 
- rzekł Terl. 
"Sprawiedliwość" - było to jeszcze jedno słowo, które musieli szukać po całym 
słowniku, wertując go tam i z powrotem. 
- Jest tego jeszcze więcej - powiedział Brown Kulas. Kiedy przekazywał 
znalezione w bazie dwa miliardy kredytów, okazało się, że brak jest trzystu. To 
jest kradzież, przestępstwo. 
Terlowi zaparło dech. Stracił oddech jednak nie z powodu tego braku. Zaparło mu 
dech na wieść o dwóch miliardach Kredytów Galaktycznych. W stosunku do tej sumy 
jego trumny, które jak zakładał - znajdowały się na cmentarzu na Psychlo, miały 
wartość drobnego bilonu na kerbango. 
Potrzebował paru minut na poukładanie sobie w głowie tego, co usłyszał, więc 
powiedział Larsowi, że potrzebuje nowego naboju z gazem do oddychania. Lars 
podał mu nabój, nie zauważając, że wyłącznik elektryczności znajduje się w 
położeniu: "włączony". W okamgnieniu Terl musiał prztyknąć w zdalny przełącznik, 
aby uchronić Larsa przed usmażeniem się żywcem. 
W czasie wkładania na miejsce nowego naboju Terl z furią myślał: "Stary Numph? 
To musiał być on. Patrzcie no, a jednak ten parafialny idiota nie był wcale taki 
głupi! Musiał robić jakieś szwindle przez... trzydzieści lat...? Na pewno! Dwa 
miliardy Czedytów Galaktycznych!" 
Nagle Terl zmienił plany. Wiedział dokładnie, co mógł z tym zrobić. Te dwa 
miliardy znajdą się w trzech lub czterech uszczelnionych trumnach opatrzonych 
napisami "Zabity przez promieniowanie", aby ich nikt nigdy nie otworzył, i 
zostaną wysłane wprost na Psychlo na cmentarz. Zdecydowanie ten plan był 
bezpieczniejszy niż poprzednie. Znacznie łatwiejszy do realizacji. Żadnej w nim 
desperacji. 
Zakonspirowana, tajemna konferencja znów została podjęta. 
- A zatem - zapytał szeptem Terl - jakie masz właściwie problemy? 
Dobrze wiedział, co to były za problemy. Ten idiota nie mógł położyć łapy na 
zwierzaku Tylerze! 
Brown Kulas jeszcze raz zwiesił głowę: 
- Mieć zarzuty to jedna sprawa, a dostać w ręce Tylera to całkiem inna sprawa. 
- Hmm - chrząknął Terl w nadziei, że zabrzmi to, jak gdyby się zastanawiał. - 
Niech się namyślę. Hmm. Przede wszystkim trzeba go zwabić do tego rejonu. 
Było to rutynowe działanie każdego szefa bezpieczeństwa. 
- Nie możesz wyruszyć na jego poszukiwanie, ponieważ jest nieuchwytny i zbyt 
dobrze chroniony, a więc trzeba będzie zwabić go tutaj, z dala od ochrony, i 
wtedy schwytać w szpony. 
Brown Kulas wyprostował się, nagle pełen nadziei. Co za olśniewający pomysł! 
- Ostatnio działał tu - wyszeptał Terl, ograniczając do minimum skurcze twarzy - 
gdy odpalaliśmy transfracht. Gdyby można było odpalić następny transfracht, a on 
by się o tym dowiedział, przybyłby tu w okamgnieniu. Wtedy mógłbyś go pochwycić. 
Brown Kulas był zachwycony. 
- Ale - dodał Terl - masz tu jeszcze jeden problem. On wykorzystuje własność 
Towarzystwa. Samoloty Towarzystwa i sprzęt. Otói, gdybyś ty był ich 
właścicielem, wówczas mógłbyś go oskarżyć o złodziejstwo. A także - szeptał 
dalej Terl, zachowując zupełny spokój - on wykorzystuje planetę. Otóż nie wiem, 
czy wiesz, że Intergalaktyczne Towarzystwo Górnicze zapłaciło imperialnemu 
rządowi Psychlo biliony kredytów za tę planetę. To jest własność Towarzystwa! 
Lars musiał wertować zarówno słownik psychlo, jak i stary słownik angielski, by 
dowiedzieć się, jaką sumę reprezentował bilion, i potem napisać ją Brownowi 
Kulasowi, który pojął w końcu (choć tyle), że była to strasznie wielka kwota. 
- Ale planeta - kontynuował Terl - jest teraz prawie wyeksploatowana. 
Było to oczywiste kłamstwo, ale tych dwoje nigdy się o tym nie dowie. Planeta 
dopóty nie była "wyeksploatowana", dopóki nie przebito się przez jej skorupę 
prawie do płynnego jądra. 
- Tak się składa, że teraz jest ona warta zaledwie parę miliardów kredytów - 
dalej kłamał Terl. 
W rzeczywistości była wciąż jeszcze warta około czterdziestu bilionów. Cholera, 
na pewno będzie musiał jakoś pozacierać za sobą ślady na tej planecie. Ale było 
to olśniewające. 
- Ja jestem - szeptał Terl - urzędującym agentem i przedstawicielem Towarzystwa 
upoważnionym do prawnego dysponowania tą nieruchomością. (Co za kłamstwo! Och, 
jakże dokładnie będzie musiał pozacierać ślady!) - Oczywiście, ty od razu to 
zrozumiałeś. Zrozumiał też ten zwierzak Tyler i dlatego utrzymał mnie przy 
życiu. 
- Och! - wyszeptał Brown Kulas. - To właśnie mnie intrygowało! On jest tak 
krwiożerczy, że nie mogłem pojąć, dlaczego cię nie zabił tego samego dnia, kiedy 
zamordował braci Chamco. 
- No cóż, teraz znasz jego tajemnicę - rzekł Terl. Próbował negocjować ze mną w 
sprawie zakupu ziemskiej filii Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego oraz 
całej planety. Oczywiście, nie chciałem nawet słuchać o tym, znając jego zły 
charakter. (Było to najnowsze słowo, które Terl znalazł w słowniku). 
Brown Kulas przez moment miał uczucie, jakby ziemia zaczęła się pod nim zapadać. 
- Czy on wie, gdzie są te dwa miliardy? - zapytał Terl. 
- Tak - szepnął Brown Kulas w napięciu. 
Dobre nieba, jakiż był ślepy! Tyler miał zamiar kupić 'Towarzystwo i planetę, a 
co wtedy z nim się stanie? Z Brownem Kulasem? 
- Ale ja mu nie sprzedam Ziemi. Nie sprzedam jej zwierzakowi Tylerowi. Myślałem 
o tobie. 
Brown Kulas aż gwizdnął z uczuciem ulgi. Potem obejrzał się na wszystkie strony 
i pochylił do przodu. 
- Sprzedałbyś Towarzystwo i planetę mnie? To znaczy nam? Terl pomyślał przez 
chwilę, potem powiedział: 
- Ona jest warta więcej niż dwa miliardy, ale jeśli dostanę dwa miliardy w 
gotówce, a resztę zapłaty w innej formie, to ją sprzedam. 
Brown Kulas przestudiował ostatnio wiele książek na temat ekonomii. Wiedział, że 
musi być przebiegły. 
- Z formalnym rachunkiem sprzedaży? 
- Och, tak. Akt sprzedaży zostanie uprawomocniony wkrótce po złożeniu podpisów - 
odparł Terl. - Ale będzie musiał zostać urzędowo zarejestrowany na Psychlo. 
Och, do wszystkich diabłów, gdyby tylko spróbował zarejestrować coś takiego, 
gdyby się tylko o tym dowiedziano, zostałby zwaporyzowany bardzo powoli! 
Udał, że znów skończył mu się zapas gazu w naboju i zyskał na czasie podczas 
kolejnej wymiany. W niektórych przypadkach można było planetę spisać na straty. 
Towarzystwo nigdy nie sprzedawało planet. Gdy jakąś planetę opuszczano, po 
prostu niszczono ją doszczętnie. Terl więc w duchu zadecydował, że zniszczy tę 
planetę. Stał już na twardym gruncie. Wziął się w garść. Każdy rachunek sprzeda 
który podpisze, i tak zamieni się w popiół, jeśli zniszczy planet Świetnie! 
Jakiekolwiek przeciwdziałanie ze strony Towarzystwa zajmie ze dwa lata. Miał 
więc mnóstwo czasu. Tak, mógł bezpiecznie podpisać fałszywy rachunek sprzedaży. 
I znów zaczęła się tajna konferencja. 
- Dla uzyskania takiej koncesji będziesz musiał wykonać co następuje: po 
pierwsze - kazać urządzić moje stare biuro: po drugie - pozwolić mi tam 
swobodnie pracować, abym mógł obliczyć i skonstruować konsolę nowego urządzenia 
do odpalania transfrachtu; po trzecie - dostarczyć mi wszystkie niezbędne 
materiały; i po czwarte - zapewnić mi właściwą ochronę i odpowiednią moc w 
czasie samego odpalania. 
Brown Kulas był trochę niezdecydowany. 
- Przecież muszę dostarczyć te dwa miliardy do biur Towarzystwa na Psychlo - 
dodał Terl. - Nie jestem złodziejem. 
Brown Kulas był w stanie to docenić. 
- I będę musiał zarejestrować akty sprzedaży zarówno planety, jak i tutejszej 
filii Towarzystwa, aby się stały zupełnie legalne powiedział Terl. - Nie 
chciałbym, abyś był właścicielem nie zarejestrowanego aktu. Chcę być również 
uczciwy w stosunku do ciebie. 
"Uczciwy" było jeszcze jednym słowem, które ostatnio znalazł w słowniku. 
Brown Kulas, widać było, przekonywał się do tej uczciwości i legalności, ale 
jeszcze był trochę niezdecydowany. 
- A gdy będziesz już miał akt sprzedaży, czyniący cię właścicielem całego 
sprzętu i wszystkich kopalń Towarzystwa, a więc i całej planety, wówczas 
zabronisz Tylerowi latania po niej. 
Brown Kulas po tych słowach ożywił się nieco. 
- A także - kontynuował Terl - możesz różnymi kanałami rozpuścić pogłoskę, że 
zamierzasz odpalić transfracht na Psychlo. 
I z chwilą, gdy on się o tym dowie, natychmiast się tu zjawi, a wtedy go 
dostaniesz! 
To przeważyło szalę! 
Brown Kulas prawie miał zamiar włożyć ręce między pręty, aby uścisnąć łapę 
Terla, ale Lars przypomniał mu, że pręty są pod napięciem. Poderwał się z ziemi 
na równe nogi z takim ożywieniem, jakby miał zamiar zatańczyć z radości. 
- Nakreślę projekt aktu sprzedaży! - powiedział zbyt głośno. - Nakreślę projekt 
aktu sprzedaży - powtórzył szeptem. Wszystkie twoje warunki zostały 
zaakceptowane. Będziemy działali dokładnie tak, jak nam powiedziałeś! 
Zaczął się pośpiesznie oddalać w stronę pojazdu, ale pomylił kierunki. Lars 
dogonił go i doprowadził do pojazdu. Brown Kulas miał dziki wyraz oczu. "Teraz 
zobaczymy, jak się wymierza sprawiedliwość" - cały czas powtarzał w drodze 
powrotnej do Denver. 
A pozostawiony w klatce Terl nie mógł uwierzyć w swoje szczęście. Kpina i chęć 
śmiechu walczyły w nim o prymat. Udało ',i mu się! Będzie - już był - jednym z 
najbogatszych żyjących 
Psychlosów! Władza! Sukces! Udało mu się! Ale czy kiedykolwiek będzie miał 
pewność, że ta przeklęta planeta zamieni się w obłok ś? dymu, gdy tylko ją 
opuści? 
3
Jonnie z urwistego cypla ciskał do jeziora skalne odłamki. Rozległe jezioro, a 
właściwie to śródlądowe morze, rozciągało się aż po zachmurzony horyzont. 
Rozbudowywały się tam właśnie chmury sztormowe, co nie było niczym nadzwyczajnym 
na tak olbrzymim akwenie wodnym. 
Urwisty cypel, na którym się znajdował, wznosił się z jeziora niemal pionowo i 
był oddalony od lustra wody o dwieście stóp. Erozja lub jakiś kataklizm 
wulkaniczny z ukrytych w chmurach szczytów na wschodzie pokryły cypel odłamkami 
skalnymi wielkości ludzkiej pięści. 
Codziennie przybiegał tu truchtem z odległej o parę mil kopalni, Tu, na równiku, 
było gorąco i wilgotno, ale bieganie poprawiało Jego kondycję. Nie obawiał się 
żadnych okolicznych zwierząt, ponieważ zawsze miał przy sobie broń, a zwierzęta 
rzadko atakowały, jeśli się ich nie niepokoiło. Psychlosi musieli też tu często 
przychodzić z kopalni, aby prawdopodobnie popływać, gdyż cypel przecinała droga 
po drugiej stronie i schodziła w dół w kierunku plaży. Nie, nie popływać. 
Psychlosi nie lubili pływać. Może więc pływali łodziami? W jakiejś książce, 
pamięta, przeczytał, że kiedyś rejon jeziora był najgęściej zaludnionym obszarem 
kontynentu. Żyło tu kilka milionów ludzi. Psychlosi musieli doszczętnie 
zniszczyć wszelkie oznaki życia, nie pozostawiając nawet śladów pól czy chat, 
nie mówiąc już o ludziach. 
Zastanawiał się, dlaczego Psychlosi polowali głównie na ludzi. Doktor 
MacKendrick uważał, że wiązało się to prawdopodobnie z ich zakresem drgań układu 
nerwów współczulnych: Cierpienia zwierząt mogły być niewystarczające, by 
odpowiednio zadowolić potwory, albo też system nerwowy człowieka, mającego dwie 
ręce, dwie nogi i wyprostowany tułów, był analogiczny do ich systemu nerwowego. 
Nawet ich gaz paraliżujący był nacelowany na system nerwowy istot świadomych i 
był znacznie mniej skuteczny w stosunku do zwierząt czworonożnych i gadów. W 
jednej z książek Psychlosów na temat stosowania gazu było wyraźnie napisane, że: 
"gaz jest dostosowany do wyżej rozwiniętych centralnych systemów nerwowych". Z 
nie wyjaśnionych przyczyn Psychlosi z kopalni nie spowodowali wielkiego 
uszczerbku w stanie zwierzyny. A zwierzyna, czując jego zapach, wcale nie 
uciekała. Nagle uświadomił sobie, że jego zapach nawet w najmniejszym stopniu 
nie był podobny do zapachu Psychlosów. 
Chmury burzowe na horyzoncie rozbudowywały się coraz bardziej. Jonnie spojrzał w 
kierunku kopalni, by sprawdzić, czy jego towarzysze zabezpieczyli się przed 
burzą. Pomniejszony przez dużą odległość trzykołowy pojazd naziemny właśnie 
wyjeżdżał z kopalni. Po niego? Czy też po prostu ktoś wybrał się na przejażdżkę? 
Jonnie zamyślił się. Nie były to myśli wesołe, bo i sytuacja nie przedstawiała 
się najlepiej. Jeden z Psychlosów zmarł. Trzej pozostali jeszcze żyli. Odkryli, 
że blisko jedna trzecia zwłok miała w czaszkach dwa dziwne przedmioty. Doktor 
MacKendrick praktykował na zwłokach, by nauczyć się, jak wwiercić się w czaszkę 
i wydobyć te przedmioty, nie powodując śmierci Psychlosów - na wypadek gdyby 
choć jednego z pozostałych trzech udało się utrzymać przy życiu. Dwóch z nich 
miało w głowach po dwa takie przedmioty. Może nawet poczuliby ulgę, gdyby doktor 
wyjął im, te ohydne rzeczy! 
Ale Jonnie'emu nie bardzo odpowiadało to praktykowanie na zwłokach, więc zaczął 
myśleć o mniej ponurych sprawach. 
W czasie walki dokonał niezwykłego odkrycia. Otóż okazało się, że podczas bitwy 
pilotował latającą platformę górniczą za pomocą obu rąk. Wówczas nie zdawał 
sobie z tego sprawy dopiero po tygodniu powiedział o tym doktorowi. MacKendrick 
stwierdził, że to inna część jego mózgu przejmowała utracone funkcje. Jak 
przypuszczał, pod wpływem stresów wywołanych bitwą owe "utracone" funkcje i 
przewody nerwowe z powrotem odzyskiwały dawną sprawność. Ale Jonnie w to nie 
wierzył. Uważał, że to on manipulował nerwami. I to zdawało egzamin! Zaczął od 
tego, że po prostu narzucał sobie, by jego ręka i noga wykonywały to, czego 
właśnie chciał. Każdego dnia udawało mu się to coraz lepiej. A teraz mógł nawet 
biegać truchtem. Dla tak dobrze jak on wyszkolonego myśliwego niemożność 
ciśnięcia maczugą powodowała, że czuł się bezradny. A tu rzucał odłamkami 
skalnymi. Rzucił jeszcze raz. Odłamek poszybował w powietrzu szerokim łukiem w 
kierunku wody i wzniecił w niej mały biały gejzer, a w moment później do uszu 
Jonnie'ego dobiegł cichy plusk. 
Całkiem nieźle! 
Chmury sztormowe po drugiej stronie jeziora rozbudowały się jeszcze bardziej. 
Jonnie spostrzegł, że trójkołowiec prawie dojeżdża do urwiska, gdzie stał. W 
chwilę potem zatrzymał się i Jonnie rozpoznał kierowcę. Był to jego trzeci 
sobowtór, którego nazywano Stormalong. Naprawdę jednak nazywał się Stam 
Stavenger i był członkiem grupy Norwegów, którzy przed wiekami wyemigrowali z 
Norwegii do Szkocji. Zachowali oni wprawdzie własne nazwiska, ale wyglądali i 
zachowywali się jak Szkoci. Stormalong miał wzrost i budowę ciała podobną do 
Jonnie'ego oraz oczy, lecz kolor jego włosów był o odcień ciemniejszy, a twarz 
mocniej opalona. Od czasu pracy na złożu nie dbał już tak o pełne podobieństwo i 
dół brody przystrzygł na kwadratowo. 
Pozostawiono go w Akademii. Był zdolnym pilotem i cieszyło go uczenie latania 
nowych kadetów. Znalazł gdzieś starodawny mundur lotniczy, biały szalik, parę 
olbrzymich gogli z minionych wieków i pozował na starego pilota. Dawało mu to 
nieco zuchowaty wygląd. 
Poklepali się po plecach i uśmiechnęli do siebie. 
- Powiedziano mi, że odnajdę cię tu rzucającego kamieniami do wody - powiedział 
Stormalong. - Jak tam ręka? 
- Musiałeś widzieć mój ostatni rzut - odparł Jonnie. Nie położyłby on chyba 
trupem słonia, ale daję sobie radę. 
Doprowadził go do wielkiej, płaskiej skały i usiedli na niej. Na horyzoncie 
kłębiły się coraz ciemniejsze chmury. Stormalong rzadko bywał gadatliwy, ale 
teraz przywiózł mnóstwo nowin. Miał trochę kłopotów z odnalezieniem miejsca 
pobytu Jonnie'ego. W Ameryce nikt nie wiedział, gdzie jest, więc poleciał do 
Szkocji. Chtissie przesyła serdeczne uściski. Pozdrowienia od Pattie przekazał 
już Bittie'emu. Szef Klanu Feargusów przesyła wyrazy szacunku. Nie pozdrowienia, 
lecz wyrazy szacunku. Ciotka Ellen przesyła uściski. Wyszła za mąż za pastora i 
przebywała teraz w Szkocji. Na ślad Jonnie'ego trafił poprzez dwóch 
Koordynatorów, którzy wrócili do Szkocji, tych samych, których wysłano, by 
przesiedlili jakieś tam plemię... Zbójów?... Zbójów. Och, ta hałastra była teraz 
w Denver. Straszni ludzie. Widział paru z nich. W każdym razie przywieżli ze 
sobą ciało Allisona, by go pochować w rodzinnym miejscu i teraz w całej Szkocji 
się zakotłowało z powodu morderstwa Allisona. 
- Pamiętasz, jak mówiłeś, że Ziemia może znów zostać zaatakowana? - powiedział 
Stormalong. - No cóż, wydaje się to możliwe. 
Leciał do Szkocji po Wielkiej Północnej Orbicie, pilotując zwykły samolot 
bojowy. W chwili gdy właśnie osiągał północny kraniec Szkocji, zarówno przed 
jego oczami, jak i na ekranie radaru pojawił się olbrzymi statek przestrzenny. 
Przez moment myślał, że zderzy się z nim i rozbije swój samolot. Widział go 
przez szkło wizjera i na ekranach odwzorowania! No i bang! Uderzył w niego... 
ale już go tam nie było. 
- Nie było go tam? - zdziwił się Jonnie. 
No cóż, to było właśnie tak. Wpadł na materialny obiekt, którego tam nie było. 
Wielki jak całe niebo, ale nie istniejący. Tu, w pakunku ma zdjęcia z ekranów. 
Jonnie przyjrzał się im. Była tam widoczna kula otoczona pierścieniem. Nie była 
podobna do żadnego statku przestrzennego, o jakim kiedykolwiek słyszał. I miała 
olbrzymie wymiary. Faktycznie, w rogu zdjęć widać było Orkneje. Wydawało się, 
jakby ten statek rozciągał się od środkowej Szkocji aż po Orkneje. Na następnym 
zdjęciu widać było, jak ogarnia samolot bojowy, przyjmując udar, a na trzecim 
już go nie było. 
- Statek, którego nie było - powiedział Stormalong. 
- Światło - stwierdził Jonnie, przypominając sobie pewne teorie naukowców. - Ten 
obiekt mógł lecieć z prędkością większą niż światło. Zostawił za sobą swój 
obraz. Wiesz, to tylko przypuszczenie, ale czytałem gdzieś, że naukowcy uważali, 
iż wszystkie przedmioty poruszające się z prędkością większą od światła mogą 
wydawać się tak wielkie jak cały wszechświat. Czytałem o tym w jakichś naszych 
książkach na temat fizyki nuklearnej, ale niewiele z tego rozumiałem. 
- No cóż, prawdopodobnie tak było - rzekł Stormalong ponieważ stara kobieta 
powiedziała, że i nie był on wcale taki wielki! 
- Stara kobieta? 
- Tak. Gdy doszedłem do siebie po przeżytym strachu, zacząłem przeglądać zapisy 
ekranów. Nie zauważyłem tego wcześniej, wiesz, jak to jest, jesteś ospały po 
długim locie, mało czujny, a do tego ostatnio mało sypiałem; gdyż kadeci zbyt 
wolno robią postępy, a potrzebni są piloci. Przegląd zapisu ekranów ujawnił 
niewielki ślad wychodzący z farmy położonej na zachód od Kinlochbervie. Jest to 
mała miejscowość na północno-zachodnim wybrzeżu Szkocji. No cóż, zredukowałem 
prędkość i poleciałem do tej miejscowości, obawiając się, że została napadnięta 
i zniszczona. Ale znalazłem tam tylko wypaloną w skałach plamę - wokół farmy 
były głównie skały - a ponieważ nie zauważyłem żadnych innych szkód ani wrogich 
wojsk, więc wylądowałem w pobliżu domu. Wyszła z niego stara kobieta mocno 
zdziwiona z powodu dwóch gości z nieba jednego dnia, podczas gdy zazwyczaj nie 
widywała nikogo miesiącami. Zaprosiła mnie na ziołową herbatę i pokazała nowy 
błyszczący scyzoryk. 
- Scyzoryk? - zdziwił się Jonnie. 
Ten zazwyczaj bardzo milczący Norweg-Szkot wcale się nie śpieszył z dojściem do 
sedna sprawy. 
- Widzieliśmy takie scyzoryki w zrujnowanych miastach, pamiętasz? Składały się 
do środka. Tylko że ten był bardziej błyszczący. Zgodnie z opowieścią starej 
kobiety właśnie czesała ona swego psa, który często miewał w kudłach osty, kiedy 
nagle ze zdumieniem zobaczyła jakąś postać koiło siebie. Tuż za nią stał 
niewielki szary człowiek, a za nim znajdowała się wielka szara kula otoczona 
pierścieniem, zaparkowana dokładnie w tym miejscu, gdzie zazwyczaj krowa była 
przywiązywana do pala. Przestraszyła się okropnie, ponieważ nie: słyszała 
lądowania tej przedziwnej kuli ani kroków szarego człowieka. Może tylko trochę 
świstu wiatru. 
Tak więc zaprosiła niewielkiego szarego człowieka na szklankę ziołowej herbaty, 
tak samo, jak potem zaprosiła mnie. Nieduży szary człowiek był bardzo 
sympatyczny. Wydawał się nieco niższy niż większość ludzi. Miał szarą skórę, 
szare włosy i szare ubranie. Jedyną dzawną rzeczą było to, że na wysokości 
piersi miał skrzynkę zawieszoną na pasku. Powiedział coś do skrzynki i wkrótce 
potem skrzynka przemówiła po angielsku. Głos niewielkiego szarego człowieka był 
łagodny i brzmiał różnymi tonami, ale skrzynka przemawiała tylko jednym tonem, 
monotonnie. 
- Przenośne urządzenie tłumaczące. Książki Psychlosów opisują je, ale sami 
Psychlosi ich nie używali - wyjaśnił Jonnie. 
- Szary człowiek zapytał ją, czy nie ma przypadkiem jakichś gazet. Oczywiście 
nie miała i nigdy nie widziała żadnej gazety. Niewielu ludzi widziało gazety. 
Wtedy zapytał, czy nie ma jakichś książek historycznych. Była bardzo 
zawiedziona, że musiała mu powiedzieć, iż słyszała o książkach, ale sama żadnej 
nie ma. Niewielki szary człowiek najwidoczniej pomyślał, że go nie zrozumiała, 
więc zaczął mocno gestykulować, by pokazać, że chce czegoś, co jest wydrukowane 
na papierze. Starała się więc spełnić jego prośbę. Przypomniała sobie, że ktoś 
kupił od niej trochę wełny i dał jej w zamian parę nowych kredytów. I wyjaśnił, 
do czego służą. 
- Co to są kredyty? 
- Och, nie widziałeś ich jeszcze? - zdziwił się Stormalong, wsadził rękę do 
kieszeni i wyjął banknot. - Teraz nam płacą takimi banknotami. 
Był to banknot o nominale jednego kredytu wydany przez Nowy Bank Ziemski. Jonnie 
spojrzał nań bez zbytniego zainteresowania. Lecz w tym momencie zauważył na 
banknocie swoją podobiznę. Wymachującego bronią. Zaambarasowało go to trochę. 
- W każdym razie - kontynuował Stormalong - stara kobieta przyjęła te banknoty 
ze względu na twoją podobiznę. Jeden z nich przypięła do ściany. I nim zapłaciła 
szaremu człowiekowi za scyzoryk. Miała jeszcze jeden banknot, który mogła 
przypiąć do ściany. 
- Myślę, że to niezbyt wielka zapłata za scyzoryk, który był tak fantastyczny, 
jak mówisz - zauważył Jonnie. 
- No cóż, nie pomyślałem o tym. Niewielki szary człowiek wypił herbatę, włożył 
pieczołowicie banknot pomiędzy dwie metalowe płytki i schował je do wewnętrznej 
kieszeni. Potem podziękował i wsiadł do swego statku. Krzyknął jeszcze do starej 
kobiety, by nie zbliżała się do statku, i zamknął drzwi. A potem ukazał się 
warkocz płomieni i statek uniósł się do góry, a po chwili stał się ogromny i... 
znikł. Owszem, jak powiedziałeś, był to prawdopodobnie fenomen świetlny. Ale ten 
statek nie latał tak jak nasze samoloty ani nie była to teleportacja. Wydaje 
się, że nie był to statek Psychlosów. 
Jonnie się zamyślił. Jakaś inna, obca rasa? Zainteresowana Ziemią teraz, gdy nie 
było na niej Psychlosów? 
Spojrzał na drugą stronę jeziora zaintrygowany tym zdarzeniem. Chmury burzowe 
rozbudowywały się jeszcze wyżej. 
- No cóż, cokolwiek to było - kontynuował Stormalong nie z tego powodu tutaj 
jestem. - Pogrzebał w płaskiej teczce, w której nosił mapy. - To jest list od 
Kera - dodał. Ker powiedział, że mam go nie wypuszczać z rąk i doręczyć tylko 
tobie. Mam w stosunku do Kera zobowiązania, a on powiedział, że jeśli nie 
dostaniesz listu, to cały szyb się zawali. 
4
Jonnie popatrzył na kopertę. Była wykonana z papieru używanego na opakowania do 
osłon przeciwcieplnych. Jedyny napis na niej brzmiał: STRASZNIE TAJNE. Spojrzał 
na kopertę pod światło, które coraz bardziej szarzało ze względu na zbliżającą 
się burzę. Nie wyczuł żadnych środków wybuchowych. Rozerwał ją. Ach, w porządku, 
to było pismo Kera. Zaokrąglone haki i pętle nie odpowiadały dokładnie literom 
alfabetu psychlo, ale odpowiadały wyobrażeniom Kera na ich temat. Jonnie 
rozłożył list i zaczął czytać. 
STRASZNIE TAJNE
Do ciebie, który będziesz wiedział. 
Jak wiesz, regulamin Towarzystwa zabrania pisania prywatnych listów, więc gdyby 
mnie złapano na pisaniu i wysłaniu tego listu, kosztowałoby mnie to 
trzymiesięczną pensję. Ha. Ha. Ale powiedziałeś mi przed wyjazdem, że gdyby coś 
ważnego się wydarzyło, mam napisać list i dać go pilotowi, wiesz któremu, aby ci 
go szybko dostarczył. Dlatego nie ma tu żadnych nazwisk, gdyż naruszyłoby to 
zasady bezpieczeństwa. Ale ponieważ coś się ma stać, więc piszę do ciebie, 
choćby nawet Towarzystwo potrąciło mi trzymiesięczną pensję. Zauważ, że 
charakter pisma też jest zmieniony. Wczoraj ten wylany eks-pilot, tępogłowy 
Lars, ten sam, który uważał siebie za największego na świecie akrobatę 
powietrznego, jak wynikało z tego, co mówił do trzeciej osoby, o której nie 
wspomnę ze względów bezpieczeństwa (bezpieczeństwa, kapujesz?) i który połamał 
sobie swój durny kark, i został promowany na stanowisko asystenta, wiesz kogo 
(żadnych nazwisk), przyszedł tu na dół i polecił wszystkim Psychlosom, by 
naprawili pompy gazu do oddychania i wentylatory w starym biurze, wiesz kogo, co 
wywołało znaczne poruszenie. No cóż, oni nie pójdą na współpracę, o czym zarówno 
ja, jak i ty dobrze wiemy. Uważają, że ty wiesz, kto zamordował starego, wiesz 
kogo. Jeszcze ktoś, kto został zamordowany potem, również wpadł na to i 
powiedział im tuż przed półrocznym odpaleniem, a potem wleciał do szybu, więc 
wierzą w to. Nie mają więc zamiaru robienia czegokolwiek, wiesz dla kogo, i nie 
chcą mieć nic wspólnego ze starym biurem, wiesz kogo, ponieważ wszyscy Psychlosi 
mają teraz pewność, że wiesz, kto chciał ich zniszczyć. Tak czy owak wszystkie 
pompy gazu do oddychania i układy krążenia w tej części bazy są rozniesione w 
strzępy, o czym obaj dobrze wiemy, i zanim ktokolwiek będzie mógł pracować tam 
bez maski, to trzeba je naprawić. Otóż ten zwariowany idiota, ten największy 
pilot bojowy w całym wszechświecie, który nigdy nie był w żadnym boju i złamał 
sobie kark, i nie mogliśmy go szkolić, przyszedł do mnie z tą sprawą, a ja 
powiedziałem, owszem, mogę doprowadzić do porządku biuro, wiesz kogo, ale będę 
potrzebował różnych części zamiennych, być może nawet z innych kopalni, ponieważ 
pompa gazu do oddychania jest mocno zniszczona. A on powiedział, że było to 
polecenie Rady i może zapewnić mnie, że dostanę wszystko, co będzie potrzebne. A 
więc wykonałem bardzo pomysłowy projekt remontu, który wymaga mnóstwa części 
zamiennych i odwlekam go, na ile się tylko da. Dowiedziałem się, że, wiesz kto, 
w Radzie powiedział, iż było to tajne i bardzo pilne, więc zamierzają mnie 
poganiać, żebym prędko to zrobił, za co dostanę ekstra zapłatę. Ha. Ha. Tak więc 
zwlekam z tym, ale jak sam mówiłeś, lepiej byłoby, żebyś tu przybył, ponieważ 
oświadczyłem im, że będę potrzebował pomocników, ale nie używaj swego nazwiska, 
aby nie mieć nic do czynienia, wiesz z kim, a zdajesz sobie sprawę z tego, kto 
jest odpowiednikiem trującego gazu w szybie. No i masz, teraz wiesz wszystko, a 
ja prawie nadwerężyłem sobie łapę pisaniem i bolą mnie uszy od nadsłuchiwania, 
czy ktoś nie nadchodzi. Będę odwlekał pracę i szukał niepotrzebnych części 
zamiennych tak długo, jak tylko będę mógł, ponieważ układ krążenia gazu do 
oddychania, który na pewno był już zniszczony, teraz jest zniszczony jeszcze 
bardziej. Ha. Ha. Ten list może kosztować mnie trzymiesięczną zapłatę. Ha. Ha. 
Będziesz więc mi ją dłużny, jeśli mnie na tym nakryją. Ha. Ha. 
- Wiesz kto. 
Dopisek: Poszarp ten list w taki sposób, by nie kosztował mnie trzymiesięcznej 
zapłaty - lub mego futra na karku. Żadnych ha, ha. 
Jonnie jeszcze raz przeczytał list, a potem zgodnie z życzeniem podarł go na 
strzępy. 
- Kiedy go ci dano? - zapytał Stormalonga. 
- Wczoraj rano. 
Jonnie popatrzył na jezioro. Chmury sztormowe były olbrzymie, wzbijające się 
wysoko czarnymi wirami. Nagle bez słowa wyjaśnienia popchnął Stormalonga w 
stronę trójkołowca, zapuścił silnik i z dużą prędkością pognał przez sawannę do 
kopalni. 
Rozległ się grzmot i powietrze przecięły pierwsze kłujące krople deszczu. 
Jonnie wiedział, że musi zaraz udać się do Ameryki. Natychmiast! 
5
-To jest pułapka! - oświadczył Robert Lis. 
Jonnie wrócił do kopalni. Szybko opowiedział, o czym pisał Ker. Wydał polecenia, 
by natychmiast uzupełniono paliwo, dokonano przeglądu technicznego i 
wyczyszczono samolot Stormalonga, aby był gotów do lotu za godzinę. Przed nim 
stał teraz kopilot, który przyleciał ze Stormalongiem, a obok niego Angus. 
- Czy możesz ufać Kerowi? - dopytywał się Robert Lis. Jonnie nic nie 
odpowiedział. Był zadowolony, bo Angus gdyby przyciemnił brodę, nałożył na skórę 
nieco orzechowego barwnika i zmienił ubranie, byłby podobny do kopilota 
Stormalonga. 
- Odpowiedz mi! Czy ty masz wszystkie klepki? - Robert Lis był tak zdenerwowany, 
że chodził tam i z powrotem po podziemnym pomieszczeniu. 
- Muszę tam lecieć. Teraz. I to prędko! - odparł krótko Jonnie. 
- Nie! - sprzeciwił się Dunneldeen. 
- Nie! - zaprotestował Robert Lis. 
Koordynator z podnieceniem przetłumaczył pułkownikowi Iwanowi, o co chodzi, i 
wtedy ten krzyknął: 
- Niet! 
Angus właśnie zamieniał się ubraniami z kopilotem. 
- Nie musisz ze mną lecieć, Angus - oświadczył Jonnie. Powiedziałeś "tak" zbyt 
pośpiesznie. 
- Polecę z tobą - stwierdził Angus. - Odmówię ostatnią modlitwę, napiszę 
testament i polecę z tobą. 
Był tam również i Stormalong, więc Jonnie pociągnął go do olbrzymiego lustra 
Psychlosów i stanął obok niego. Tropikalne słońce opaliło ostatnio Jonnie'ego i 
różnica w odcieniach ich skóry nie była teraz taka wielka. Broda Stormalonga 
była trochę ciemniejsza: trochę barwnika orzechowego to wyrówna. Na twarzy 
Jonnie'ego była nowa, dobrze już zagojona blizna: nic nie można było na to 
poradzić, więc miał nadzieję, że ludzie będą myśleć, iż Stormalong miał jakiś 
wypadek. Tak, mógł nałożyć na to bandaż. Ach, kwadratowe przycięcie brody u 
dołu: to właśnie powodowało różnicę. Sięgnął do torby z narzędziami, którą Angus 
zawsze miał przy sobie, wyciągnął ostre nożyce do cięcia drutu i zaczął 
przystrzygać swą brodę dokładnie tak samo, jak wyglądała broda Stormalonga. Gdy 
skończył, zamienił się z nim ubraniami. Trochę teraz orzechowego barwnika na 
brodę... dobrze. Popatrzy na swoje odbicie w lustrze. Jeszcze kawałek bandaża. 
Doskonale. Mógł uchodzić za Stormalonga. Olbrzymie, staromodne gogle, biały 
szalik i skórzany mundur lotniczy... Żeby tylko nie zdradził go inny akcent. 
Kazał więc Stormalongowi powiedzieć kilka słów, a potem je powtórzył. W wymowie 
Stor a nie było szkockiego gardłowego "r". Czyżby szkocki uniwersytet? Trochę 
miękka wymowa? Spróbował mówić tak samo. Owszem, jego głos mógł naśladować 
brzmienie głosu Stormalonga. 
Wszyscy stali mocno poruszeni. Rosły Rosjanin aż trzaskał palcami swych 
olbrzymich dłoni. Bitne MacLeod zajrzał do pomieszczenia. Zbliżył się do 
Jonnie'ego z niemą prośbą w oczach. 
- Nie - powiedział ostro Jonnie. - Nie możesz lecieć ze mną - powtórzył i już 
łagodniej dodał: - Dbaj troskliwie o pułkownika Iwana! 
Bittie przełknął łzy i wycofał się. 
Angus skończył się przebierać i wybiegł na zewnątrz. Z hangaru, w którym 
przygotowywano samolot, dobiegł szczęk wymienianych nabojów paliwowych i warkot 
świdrów. 
Jonnie skinął na pułkownika Iwana, który podszedł do niego wraz z Koordynatorem. 
- Pułkowniku, dopilnuj, aby zamknięto amerykańską bazę podziemną. Wszystkie 
drzwi. Aby nikt nie mógł wejść oprócz nas. Zamknij je tak, żeby nikt nigdy nie 
był w stanie ich sforsować! To samo zrób w rejonie rozmieszczenia broni 
taktycznych i jądrowych położonym o trzydzieści mil na północ! Odizoluj go! 
Zabezpiecz każdy karabin, który nie jest używany przez Szkotów! Zrozumiałeś? 
Przy pułkowniku stała już grupa jego ludzi. Zrozumieli. Jonnie skinął na 
Dunneldeena i Sir Roberta. Razem poszli w kierunku kantyny, dostosowując się do 
tempa marszu Jonnie'ego. W krótkich zdaniach Jonnie powiedział im, co dokładnie 
mają robić na wypadek, gdyby on zginął. Wszyscy byli śmiertelnie poważni i 
bardzo zatroskani. Posunięta do ostateczności zuchwałość jego planu przerażała 
ich. Obawiali się niepowodzenia. Ale zrozumieli wszystko. Powiedzieli, że 
zastosują się dojego rozkazów. 
- I Dunneldeen - zakończył Jonnie - chcę, żebyś był w Akademii w Ameryce w ciągu 
dwudziestu czterech godzin, przylecisz ze Szkocji i przejmiesz od Stprmalonga 
obowiązki instruktora pilotażu, który wówczas, jeśli szczęście dopisze, będzie 
odkomenderowany do specjalnych zadań. 
Przynajmniej raz Dunneldeen kiwnął głową na znak zgody. 
Stara kobieta wraz z całą swą rodziną przybyła z Gór Księżycowych, by prowadzić 
im kantynę. Zjawiła się z paczkami żywności dla dwóch osób, z bańkami pełnymi 
słodkiej wody oraz wielkim kotletem z mięsa afrykańskiego bawołu na żytnim 
chlebie. Sir Robert wziął paczki z żywnością, Dunneldeen bańki z wodą i poszli 
wzdłuż starego pomieszczenia operacyjnego Psychlosów. Z rejonu parkowania 
samolotu wciąż jeszcze dochodził łoskot młotów i warkot wierteł - to Angus 
upewniał się, czy wszystko jest należycie przygotowane do lotu. Jonniie zebrał 
parę jardów taśmy wydruku radiowego i przejrzał aktualny zapis ruchu lotniczego, 
szukając w korespondencji pilotów wskazówek lub uwag na temat pogody. 
No, no. Jedna... druga... tak, trzy wzmianki o wielkim statku na niebie. 
Historie podobne do tej, którą opowiadał Stormalong. W każdej wzmianka o 
niewielkim szarym człowieku. Indie. Ameryka Południowa. 
- Niewielki szary człowiek lata po całym świecie - zamruczał Jonnie. 
- Dunneldeen i Sir Robert wyciągnęli szyje w kierunku wydruków, by dojrzeć, o 
czym mówi. 
- Stormalong wam o tym opowie - powiedział Jonnie. Ziemia na pewno stała się 
obiektem zainteresowania jakiejś innej cywilizacji we wszechświecie. Ale nie 
wydawało się, by niewielki szary człowiek był wrogo nastawiony. Przynajmniej 
jeszcze nie teraz. 
- Utrzymujcie tę b oraz wszystkie te, których zamierzacie bronić, w stanie 
całodobowej gotowości bojowej! - polecił Jonnie. 
Warkot i łoskot usta, więc poszli do samolotu. Był ustawiony na wózku 
transportowi rm tuż przy otwartych drzwiach hangaru. Stormalong wraz z kopilotem 
stał przy samolocie. 
- Zostajecie tutaj - powiedział Jonnie. - Obaj. Ty szturchnął palcem w pierś 
Stormalonga - będziesz mną. Każdego dnia biegaj tą samą drogą w moim ubraniu i 
rzucaj odłamki skalne! A ty - wskazał palcem kopilota - będziesz Angusem! 
Do hangaru wbiegł jeden z Rosjan i powiedział, że wszystko w porządku, żadne 
bezpilotowe samoloty się nie zbliżają. Nie ma ich ani w zasięgu wzroku, ani na 
ekranach radarów. Mówił po angielsku ze szkockim akcentem. 
Jonnie i Angus weszli do samolotu, a Sir Robert z Dunneldeenem wrzucili do 
wnętrza żywność i bańki z wodą. W milczeniu patrzyli na Jonnie'ego. Próbowali 
wymyślić jakieś frazy pożegnania, ale nie byli w stanie wykrztusić ani słowa. 
Bittie stał z tyłu. Nieśmiało machał ręką. 
Jonnie zamknął drzwi samolotu. Angus podniósł kciuk do góry. Jonnie dał znak 
obsłudze wózka, by wypchnęli ich na zewnątrz, i wcisnął pięścią ciężki przycisk 
rozrusznika. Obejrzał się: ani personel techniczny, ani zgromadzeni w drzwiach 
hangaru ludzie nie machali mu na pożegnanie. Palce Jonnie'ego zaczęły wciskać 
przyciski konsoli. 
Stojący w drzwiach hangaru Stormalong, z zapartym tchem obserwował start 
samolotu. Nigdy nie widział jeszcze samolotu startującego w górę tak szybko i 
tak ostro ani osiągającego prędkość ponaddźwiękową w tak krótkim czasie. Grom 
soniczny powstały przy przekraczaniu bariery dźwięku odbił się głośnym echem od 
szczytów afrykańskich gór. A może był to łoskot sztormu, który wchłaniał w 
siebie pędzący samolot? 
Huk pioruna i oślepiający błysk wyładowania elektrycznego. 
Grupa ludzi w drzwiach hangaru wciąż stała, patrząc w to miejsce na niebie, w 
którym samolot zniknął wśród kłębiących się chmur. Ich Jonnie strasznie szybko 
znalazł się w drodze do Ameryki. Nie podobało się to im. Ani trochę. 
6
Było jeszcze ciemno, gdy wylądowali w starej Akademii. Nikt nie oświetlił im 
pasa startowego, gdyż nie było to lotnisko operacyjne, więc wylądowali 
niepostrzeżenie, posługując się tylko przyrządami pokładowymi i ekranami 
odwzorowania. Dyżurny kadet mocno spał, więc musieli go obudzić, by wciągnął ich 
nazwiska do księgi lotów: "Stormalong Stam Stavenger, pilot, i Darf McNulty, 
kopilot, wracający z Europy, treningowy samolot bojowy numer 86290567918. 
Żadnych kłopotów, żadnych komentarzy" - zapisał dyżurny kadet. Nie zadbał 
jednak, by się podpisali. 
Jonnie nie wiedział, gdzie Stormalong i Darf mieszkali. Zapomniał o to zapytać. 
Stormalong prawdopodobnie mieszkał w pomieszczeniach przeznaczonych dla 
starszego personelu instruktorskiego. A Darf...? Myślał szybko. "Darf" trzymał w 
jednej ręce pakunek z żywnością, a w drugiej zestaw narzędzi. Jonnie nagle 
sięgnął po pakunek z żywnością i zestaw narzędzi i podał je kadetowi. 
- Bądź łaskaw zanieść to do mojego pokoju! 
Kadet dziwnie na niego popatrzył. Tutaj nawet Stormalong wszystko sam sobie 
nosił. 
- Przez wiele dni lataliśmy prawie bez odpoczynku - dodał Jonnie, udając rzekomy 
zawrót głowy. 
Kadet wzruszył ramionami i wziął pakunki. Jonnie puścił go przodem. Przybyli do 
oddzielnego pomieszczenia i weszli do środka. W porządku. To był pokój 
Stormalonga. Na ścianie wisiał norweski kilim z utkanym widoczkiem. Stormalong 
urządził się wygodnie. Kadet położył na stole paczki i zabierał się do wyjścia. 
Angus, mimo że doprowadzał do porządku tę bazę i znał ją na wylot, nie miał 
pojęcia, gdzie mieszkał Darf. Jonnie pospiesznie złapał połowę żywności oraz 
zestaw narzędzi i wcisnął je z powrotem do rąk kadeta. 
- Pomóż Darfowi zanieść je do jego pokoju! 
Wydawało się, że kadet miał zamiar zaprotestować. 
- Nadwerężył sobie ramię, grając w kręgle - wyjaśnił Jonnie. 
- A pan skaleczył sobie twarz, Sir - powiedział z przekąsem kadet. 
Kadet był markotny z powodu przerwanego snu, ale zaraz wyszedł z Darfem. 
"Doskonały początek - pomyślał Jonnie. Sir - Robert triumfalnie by teraz 
stwierdził, że rajdy muszą być dokładnie planowane. Zawsze planuj rajd, 
powiedziałby". A na planowaniu tego rajdu, który może okazać się tak 
niebezpieczny, nie stracono wiele czasu. 
Ani kadet, ani Angus nie zjawili się, więc przypuszczał, że wsrystko przebiegło 
pomyślnie. Zdjął ubranie i rzucił się na łóżko Stormalonga. Bardzo potrzebował 
snu. 
Wydawało się, jakby zaledwie w parę sekund później ktoś go obudził, potrząsając 
za ramię. Poderwał się gwałtownie i ręką sięgnął po ukryty pod kocem miotacz. 
Maska twarzowa. Maska do oddychania. "Ręka"... była łapą. 
- Czy oddałeś mój list? - szepnął Ker. 
W pokoju było zupełnie jasno. Przez wypłowiałe szkło okienne wpadały promienie 
przedpołudniowego słońca. Ker cofnął się o krok od łóżka, dziwnie przyglądając 
się Jonnie'emu. Potem jak kot podkradł się pod drzwi, aby upewnić się, czy są 
zamknięte, przejrzał cały pokój, czy nie ma w nim ukrytych mikrofonów lub kamer, 
po czym wrócił do łóżka, z którego Jonnie zwiesił już nogi. Parsknął rubasznym 
śmiechem! 
- Czy tak łatwo mnie rozpoznać? - zapytał trochę zezłoszczony Jonnie, 
odgarniając włosy znad oczu. 
- Nie. Ktoś mało spostrzegawczy nie pozna się na tej mistyfikacji - odparł Ker. 
- Ale nie ja, który pocił się z tobą na tylu fotelach kierowcy i w tylu szybach 
kopalnianych, i zna cię dobrze, Jonnie! 
Walnął łapą w dłoń Jonnie'ego. 
- Witaj w głębokim szybie, Jonnie... Znaczy to, że Jonnie zarejestrował się jako 
Stormalong! Niech ruda płynie potokiem, a wózki się toczą! 
Jonnie musiał się do niego uśmiechnąć. Ker zawsze był takim błaznem. Lubił go 
więc na swój sposób. Ker podszedł blisko i nachylił się do ucha Jonnie'ego. 
- Wiesz, że mogą ci tu zamknąć usta na zawsze - wyszeptał. - Wiadomości 
przeciekają przez szpary drzwi pomieszczeń sypialnych. Nie tylko tobie, ale i 
mnie też, jeśli nas złapią. Ostrożność - to nasze hasło. Czy masz może 
kryminalną przeszłość? Nie? No cóż, to będziesz ją miał, jak cię załatwią. 
Dobrze się składa, że jesteś w rękach prawdziwego kryminalisty, czyli mnie! Kto 
przybył z tobą? Kto jest teraz "Darfem"? 
- Angus MacTavish - odparł Jonnie. 
- Oho! To najlepsza dzisiaj nowina, nie licząc tego, że ty tu jesteś. Angus zna 
się prawie na każdej śrubce i nakrętce. Śledzę tutaj wszystko, co się dzieje. Co 
robimy najpierw? 
- Najpierw - powiedział Jonnie - ubiorę się i zjem śniadanie. Nie chcę się 
pokazywać w stołówce. Stormalong uczył pilotażu większości z tych kadetów. 
- Faktycznie, uczył ich, podczas kiedy ja szkoliłem operatorów maszyn. Wiesz, 
Jonnie, odwaliłem przy tym kawał dobrej roboty. 
Jonnie ubierał się, a Ker pytlował dalej. 
- Praca w tej Akademii dała mi więcej radości, niż kiedykolwiek miałem w swoim 
życiu, Jonnie, ci kadeci... Opowiadam im historie, jak ciebie uczyłem i o 
wszystkim, czego dokonałeś oczywiście są to w większości historie wymyślone po 
to, by bardziej przykładali się do roboty - a oni cię uwielbiają. Zdają sobie 
sprawę, że to kłamstwa. Nikt przecież nie byłby w stanie wygarnąć spychaczem 
trzydziestu dziewięciu ton rudy w ciągu godziny. Ale ty to rozumiesz. Znasz 
mnie. Lubię to zajęcie. Wiesz, po raz pierwszy jestem naprawdę zadowolony ze 
swego wzrostu. Jestem od nich niewiele wyższy i udało mi się... Jonnie, to cię 
chyba zabije, jeżeli przedtem ktoś inny tego nie zrobi - udało mi się ich 
przekonać, że jestem półczłowiekiem! 
Usiadł na łóżku, które ugięło się pod ciężarem jego siedmiuset funtów, i omal 
nie załamało, gdy zaczął pokładać się ze śmiechu. 
- Czyż to nie wspaniałe, Jonnie? Półczłowiek, kapujesz? Mówię im, że moja matka 
była Psychloską, która zgwałciła Szweda! 
Jonnie, pomimo całej powagi ich misji, musiał się roześmiać. Wkładał na siebie 
ubiór Stormalonga. Ker nagle spoważniał i zamyślił się. 
- Wiesz, Jonnie - westchnął tak, że aż zawór maski do oddychania zatrzepotał - 
myślę, że po raz pierwszy w życiu mam przyjaciół. 
Połykając parę kęsów śniadania i popijając je wodą, Jonnie powiedział: 
- Pierwsza rzecz, jaką zrobisz, to pójdziesz do komendanta Akademii i poprosisz 
go, by natychmiast przydzielił ci Stormalonga i Darfa do realizacji projektu 
specjalnego. Jestem pewien, że masz takie uprawnienia. 
- Och, dostałem uprawnienia - odparł Ker. - Mam już tych uprawnień powyżej 
owłosionych uszu. Ci z góry naciskają mnie, żeby szybko kończyć prace pyry 
cyrkulatorze gazu do oddychania. Ale powiedziałem im, że potrzebuję pomocników i 
części zamiennych z zagłębia w Kornwalii. 
- Dobrze - powiedział Jonnie. - Powiedz im, że Dunneldeen przyleci tu za parę 
dni, aby przejąć obowiązki Stormalonga. Poza tym postaraj się o zamknięty pojazd 
naziemny, wsadź do niego "Doda", przyjdź po mnie i ulatniamy się stąd. 
- Skapowałem, skapowałem, skapowałem - powtarzał Ker, wychodząc z pokoju 
dudniącym krokiem. 
Jonnie sprawdził swój podręczny miotacz i wsadził go do wnętrza kaftana. W ciągu 
najwyżej dwóch godzin powinien wiedzieć, czy Ker gra czysto. A do tego czasu...? 
7
Dotarli do pojazdu bez żadnych kłopotów poza paroma uwagami mijających ich 
kadetów na temat bandaża na twarzy Jonnie'ego. 
- Co, miałeś kraksę, Stormy? 
- Dołożyłeś komuś, Stormalong? A może to ta dziewczyna w Inverness? Lub jej 
tatuś? 
W pojeździe znajdował się wielki pakunek, musieli się więc ścisnąć na jednym 
fotelu. Ker prowadził pojazd przez pofałdowaną równinę ze zręcznością i bez 
żadnego wysiłku: widać było, że spędził za konsolą setki godzin i ma wielkie 
doświadczenie. Jonnie już nie pamiętał, że Ker tak dobrze prowadzi pojazdy. Był 
lepszy niż Terl zarówno na pojazdach naziemnych, jak i za konsolą każdej innej 
maszyny. 
- Powiedziałem im - odezwał się Ker - że to wy lataliście do Kornwalii po 
potrzebną mi obudowę. Widziano nawet, jak wyładowywałem ją z waszego samolotu. - 
Wskazał łapą na pakunek. 
- Nie ma nic lepszego, niż mieć w towarzystwie doświadczonego kryminalistę - 
skomentował Jonnie. 
Połechtało to mile Kera, więc zwiększył prędkość pojazdu do stu pięćdziesięciu. 
Po tej wyboistej drodze? Angus zamknął oczy, by nie widzieć śmigających pod nimi 
głazów i krzaków. 
- Atu są dwie maski i butle z powietrzem dla was powiedział po chwili Ker. - 
Będziemy twierdzić, że z przewodów ulatnia się gaz do oddychania; zbyt mało dla 
mnie, zbyt dużo dla was. Nałóżcie maski! 
Wstrzymali się z tym jednak, dopóki nie znaleźli się w pobliżu bary. Maski 
powietrzne Chinkosów, mimo że dostosowane do twarzy ludzi, zawsze były 
niewygodne. 
Jonnie nie zwrócił nawet uwagi na prędkość pojazdu. Przez chwilę upajał się 
pięknem słonecznego dnia. Równina była nieco bardziej rudawa i nieco mniej 
śniegu pokrywało szczyty jak na tę porę roku, ale to była jego ojczyzna. 
Sprzykrzyły mu się już deszcze i wilgotny upał. Jak dobrze było być w domu. 
Ocknął się nagle, gdy pojazd zaskrzeczał, zwalniając prędkość i wzniecając tuman 
kurzu na płaskowyżu przy klatce. 
Wychyliwszy się z okna, Ker krzyknął w stronę klatki: 
- Przywieźli ją. Nie przypuszczam, żeby była to właściwa obudowa, ale zobaczymy! 
Terl! Stał sobie tam z łapami na prętach. Elektryczność musiała więc być 
wyłączona. 
- Prędzej, pośpiesz się z tym! - zahuczał Terl. - Zmęczyło mnie już smażenie się 
na słońcu. Ile dni jeszcze, ty gówniany móżdżku? 
- Dwa, trzy, nie więcej! - wrzasnął Ker. 
Przestawił pojazd na wsteczny bieg i pojazd wyskoczył na siedem stóp w górę, a 
potem popędził w stronę drugiego krańca bazy, gdzie były wejścia do garaży. Ker 
śmignął do środka, opuścił pojazd na ramę w pustym sektorze garażu i zatrzymał 
silnik. 
- A teraz idziemy do biura - powiedział. 
- Jeszcze nie teraz - odparł Jonnie, trzymając rękę na ukrytym w kaftanie 
miotaczu. - Czy pamiętasz tę starą komórkę, w której początkowo trzymano Terla? 
- Chyba tak - niepewnie rzekł Ker. 
- Czy jest ona nadal przystosowana do oddychania gazem? 
- Przypuszczam, że tak. 
- A więc najpierw pojedziemy do magazynu elektroniki i weźmiemy maszynę do 
analizy minerałów, a potem do tej komórki. 
Ker czuł się trochę nieswojo. 
- Myślałem, że najpierw mieliśmy iść do jego biura. 
- Pójdziemy tam - rzekł Jonnie - ale mamy jeszcze mały interes do załatwienia. 
Nie bądź taki zatrwożony! Skrzywdzenie ciebie byłoby ostatnią rzeczą, którą 
chciałbym zrobić na tym świecie. Uspokój się! Rób, co ci mówiłem! 
Ker zapuścił silnik, dodał gazu i śmignął pojazdem poprzez labirynt ramp w 
stronę magazynu i komórki. 
Od czasu bitwy niezbyt zajmowano się garażami i nadal znajdowały się tam setki 
samolotów, tysiące pojazdów i maszyn górniczych, kilkadziesiąt warsztatów oraz 
setki magazynów nie tylko z rupieciami, ale także z cennymi materiałami i 
sprzętem zdatnym jeszcze po tylu latach do użytku. Jonnie patrzył w zamyśleniu 
na te bezcenne rzeczy dla tej planety, ponieważ można było je wykorzystać do jej 
odbudowy. A każde zagłębie górnicze miało podobne, olbrzymie składy sprzętu i 
materiałów. Trzeba było je chronić, ponieważ były nie do zastąpienia. Fabryki, 
które je wyprodukowały, były oddalone o całe wszechświaty. I mimo że była ich 
taka obfitość, to jednak z czasem ulegną zużyciu jeszcze jeden argument 
przemawiający za przyłączeniem się do wspólnoty układów gwiezdnych. Jonnie 
wątpił, że wszystko to zostało wyprodukowane na Psychlo. Psychlosi byli 
eksploatatorami innych ras i terenów. Czyż nie mieli nawet zapożyczonej mowy i 
technologii? Wydawało się, że kluczem do ich potęgi była teleportacja. No cóż, 
pracował nad tym. 
Podjechali z analizatorem minerałów pod starą komórkę. Johnie pomajstrował coś 
przy cyrkulatorze gazu do oddychania. Sprawdzili swoje maski powietrzne i 
zamknęli drzwi. Powiedzieli Kerowi, by zdjął swoją maskę. Trochę zalękniony Ker 
miał jednak jeszcze na tyle przytomności umysłu, by zatkać szmatą wziernik we 
drzwiach. 
Johnie i Angus od razu zabrali się do roboty. Przekonali Kera, by położył głowę 
na płycie analizatora minerałów. Zrobił to, ale jego bursztynowe oczy biegały 
niespokojnie na boki i w górę, jak gdyby wyrażając pogląd, że uważa ich za 
trochę pomylonych. Próbował im powiedzieć, że nigdy nie był zbyt mocno stuknięty 
ani postrzelony w głowę. Johnie i Angus kontynuowali swe zajęcie. Angus stał się 
świetnym ekspertem w dostrajaniu tych maszyn i teraz manipulował pokrętłami, 
ustalając różne głębokości pomiaru i odległości ześrodkowania promieni. Kier 
stojący w niewygodnej pozycji zaczął się skarżyć na bóle pleców. Ale go uciszyli 
niecierpliwie. Leżącą na płycie głowę Kera obracali na wszystkie strony. W 
końcu, po trzydziestu pięciu pełnych potu minutach, pozwolili mu się podnieść. 
Przez dobrą chwilę Ker masował sobie zesztywniałą szyję i próbował wyprostować 
plecy. 
- Opowiedz nam o swoim dzieciństwie, Ker! - odezwał się Johnie. 
Ker pomyślał, że wszystko to jest trochę zwariowane. Już otworzył usta, by 
zacząć mówić, lecz wstrzymał się i spojrzał na drzwi. Wyjął z kieszeni jakieś 
urządzenie i przyczepił je koło wziernika w drzwiach. Miało ono na sobie kuliste 
światełko, które zaczęłoby mrugać, gdyby ktoś stanął za drzwiami. Angus 
sprawdził podłączone do tablicy urządzenie rozmówcze i wyłączył je. 
- No cóż - rozpoczął Ker - urodziłem się w bardzo bogatej rodzinie... 
- Och, przestań, Ker! - przerwał mu Jonnie. - Prawdę, chcemy słyszeć tylko 
prawdę, a nie żadne tam bajeczki! 
Ker wyglądał na trochę obrażonego. Westchnął, a było to westchnienie męczennika. 
Wyjął miniaturową czworokątną flaszkę kerbanga i łyknął sobie z niej trochę. 
Bardzo tego potrzebował. Kucnął pod ścianą i zaczął mówić od początku. 
- Urodziłem się w bardzo bogatej rodzinie na Psychlo. Ojciec nazywał się Ka. 
Była to bardzo dumna rodzina. Jego pierwsza żona urodziła mu sześcioraczki. No 
cóż, przy tylu niemowlakach często się zdarza, że jeden z nich jest karłowaty - 
za mało miejsca w macicy lub coś w tym rodzaju. I to właśnie ja byłem tym 
szóstym karłowatym niemowlakiem. Nie chcąc hańbić rodziny, wyrzucono mnie do 
śmieci, co jest zwykłym sposobem postępowania w takich przypadkach. Ale jeden z 
niewolników naszej rodziny - z nieznanych powodów - wyciągnął mnie ze śmieci i 
ukrył. Był on członkiem podziemnej organizacji rewolucyjnej. Pod stolicą 
Imperium jest wiele porzuconych szybów górniczych, w których ukrywają się 
zbiegli niewolnicy. Nikt nie jest w stanie ich tam wytropić. Znalazłem się wśród 
nich. Może dlatego w każdej kopalni czuję się jak w domu. Niewolnicy wywodzą się 
z rasy Balfanów i mają niebieski odcień skóry. Mogą oddychać gazem tworzącym 
atmosferę Psychlo, więc nie muszą nosić masek. Być może myśleli, że będzie im 
potrzebny własny Psychlos do podkładania bomb lub coś w tym rodzaju. W każdym 
razie wychowali mnie i nauczyli, jak kraść dla nich różne rzeczy. Mogłem 
wślizgiwać się do małych pomieszczeń, ponieważ byłem niski. Gdy miałem osiem 
lat, agent Imperialnego Biura Śledczego o nazwisku Jayed przeniknął do grupy z 
zadaniem prowokowania do popełnienia przestępstwa, aby można było ich 
aresztować. Po jakimś czasie Biuro zorganizowało najazd na podziemia. 
Ze względu na mały wzrost udało mi się wydostać na zewnątrz przez stary szyb 
wentylacyjny. Chodziłem po ulicach głodny. Aż wreszcie znalazłem małe okienko na 
zapleczu sklepu z łakociami. Było ono zbyt małe, by zakładać w nim kraty, gdyż 
żaden normalny Psychlos nie mógłby się przez nie przedostać. Tak więc przelazłem 
przez nie i oczywiście uruchomiłem system alarmowy... Potem nauczyłem się 
wszystkiego na temat takich urządzeń. 
Ker przerwał na chwilę i z butelki łyknął trochę kerbanga. Odczuwał coś w 
rodzaju ulgi, nigdy bowiem przedtem nie opowiadał tej historii. 
- Oczywiście - podjął na nowo opowieść - postawili mnie przed sąd, uznali za 
winnego i skazali na wypalenie trzech linii odmowy praw oraz sto lat przymusowej 
pracy w imperialnych kopalniach. I tak, w wieku ośmiu lat, zacząłem ciężko 
pracować razem z prawdziwymi kryminalistami. Ponieważ byłem bardzo niski, nie 
pasowały na mnie żadne kajdany, więc po prostu pozwolono mi poruszać się bez 
nich. Dlatego nie ma żadnych śladów na kostkach i nie muszę rozglądać się na 
boki, gdy zdejmuję buty. 
Ponieważ mogłem się swobodnie poruszać (ha, ha), starsi kryminaliści mogli 
wykorzystywać mnie do przenoszenia nielegalnych wiadomości pomiędzy różnymi 
gangami i celami. Dali mi też wszechstronne wykształcenie w zakresie różnych 
przestępstw. Gdy miałem piętnaście lat, w kopalniach wybuchła zaraza i wielu 
strażników umarło, a ponieważ ja nie miałem kajdan, więc mogłem uciec. W owym 
czasie już dobrze znałem złodziejski fach, choć piętnaście lat to całkiem młody 
wiek jak na Psychlosa. Będąc niewielkiego wzrostu, łatwo mogłem prześlizgiwać 
się przez okienka i przewody wentylacyjne, których nikt ani myślał okratować, i 
w ten sposób zdobyłem sporo gotówki. Kupiłem sobie fałszywe papiery 
identyfikacyjne, przekupiłem urzędnika personalnego w Intergalaktycznym 
Towarzystwie Górniczym i zostałem zatrudniony jako górnik szybowy, gdyż mogłem 
dostawać się i wydostawać z najmniejszych nawet szybów. 
Pracowałem w różnych działach Towarzystwa i przez dwadzieścia pięć lat jakoś mi 
się udawało. Mam dopiero czterdzieści jeden lat, a ponieważ Psychlos żyje 
przeciętnie sto dziewięćdziesiąt, więc przede mną jeszcze sto czterdzieści 
dziewięć lat. Problemem na dzisiaj jest to, jak mam zamiar je spędzić (ha, ha). 
- Dziękuję - rzekł Jonnie. - A co to był za hak, który Terl miał na ciebie? 
- Ta małpa? Teraz nie ma żadnego. Miał, ale teraz już nie ma. Żadnego haka. 
Chwała wszystkim diabłom! 
- Czy uczono cię kiedyś matematyki? - zapytał Jonnie. Ker się roześmiał. 
- Nie, jestem z tego kompletna noga. Jestem zwykłym inżynierem praktykiem, bez 
wykształcenia, ale za to z doświadczeniem... i z kryminalną przeszłością, 
oczywiście. 
- Czy lubisz okrucieństwo, Ker? 
Karłowaty Psychlos zwiesił głowę. W świetle odbitego od maszyny światła 
wyglądał, jakby był zawstydzony. 
- Jeśli mam być szczery, co jest dla mnie zupełną nowością, to musiałem udawać, 
że lubię okrucieństwo i znajduję przyjemność w ranieniu innych stworzeń. W 
przeciwnym razie uważano by mnie za nienormalnego! Ale... nie, muszę wyznać, że 
nie lubię tego - odparł Ker i nagle się otrząsnął. - Powiedz mi, Jonnie, o co 
wam chodzi? 
Angus i Jonnie popatrzyli na siebie. Ten Psychlos nie miał żadnych obcych ciał w 
głowie! 
Ale Jonnie nie miał zamiaru przekazywać tak ważnych dla nich informacji. Ker nie 
miał pojęcia; że w czaszkach Psychlosów umieszczone są jakieś mechanizmy i 
prawdopodobnie niewielu Psychlosów o nich wiedziało. 
- Ty masz inną budowę czaszki niż pozostali Psychlosi powiedział Jonnie. 
Ker drgnął i stał się czujny. 
- Naprawdę? No, no. Sam często czułem, że musi być jakaś różnica - powiedział w 
zamyśleniu. - Psychlosi mnie nie lubią. I ja ich też nie lubię. Cieszę się, że 
znam teraz tego powód. 
Po przeprowadzeniu testu Jonnie i Angus poczuli dużą ulgę. Nie chcieli bowiem, 
by Ker rzucił się na nich, a potem popełnił samobójstwo, gdyby uzmysłowił sobie, 
że szukali rozwiązania zagadki teleportacji. 
Właśnie składali z powrotem wszystkie przyrządy, gdy urządzenie ostrzegawcze na 
drzwiach zaczęło błyskać światłem. Ktoś był za drzwiami. 
8
Ker nałożył maskę do oddychania. Podszedł do maszyny na palcach i jedną łapą 
podniósł ją do góry. Potem zaś przeszedł na palcach do drzwi i nagle otworzył 
je, jakby właśnie wychodził z pomieszczenia. Za drzwiami stał Lars, zastygły w 
momencie przyczepiania do drzwi urządzenia podsłuchowego. Na twarzy nie miał 
maski. Niewidzialny kłąb gazu do oddychania uderzył go prosto w twarz. Musiał 
być właśnie w trakcie nabierania powietrza do płuc, ponieważ uniósł się na 
palcach jak ktoś, kogo duszono. Dławił się. Zatoczył się do tyłu. Usiłował 
złapać nieco powietrza. Zaczął sinieć. Jeszcze parę sekund i zaczną się 
konwulsje. Jonnie i Angus chwycili go i odciągnęli dalej, gdzie powietrze było 
bardziej czyste. Angus zaczął wachlować go znalezioną na podłodze metalową 
płytą. 
Powoli Lars zaczął dochodzić do siebie. Sine zabarwienie skóry zaczęło zanikać. 
- Co tu robiliście? - zapytał gniewnie. 
- No, no, chłoptasiu - powiedział uspokajająco Angus - to my ocalamy ci życie, a 
ty warczysz na nas. 
Lars patrzył na Jonnie'ego z dziwnym wyrazem twarzy. Jonnie przeszedł do 
miejsca, w którym Ker grzechotał obudową, tak jakby dopiero co włożył ją do 
pojazdu. 
- Wszystko w porządku teraz! - zawołał Ker. - W obudowie nie ma pęknięć ani 
ukrytych wad metalu. Lepiej więc jedźmy i sprawdźmy, czy będzie pasowała. 
Odjechali, pozostawiając Larsa leżącego na podłodze i patrzącego za nimi dziwnym 
wzrokiem. 
- Dlaczego on mi się tak przygląda? - zaciekawił się Jonnie. 
- Lepiej bądź z nim ostrożny - powiedział Ker. - To wariat. Wszędzie wścibia 
swój nos i szpieguje dla Rady. Wbił sobie do głowy, że ktoś nazywany kiedyś 
Bitter czy Hitler był największym przywódcą wojskowym w waszej historii i jeśli 
zatrzymasz się przy nim choćby na chwilę, to zacznie cię nawracać. Coś w rodzaju 
religii. Nie mam nic naprzeciw religii, ale on mówi takie bzdury. Terl naruszył 
mu chyba klepki w głowie. Choć i bez tego nie miał wiele rozumu. Ha, ha. 
- Ale dlaczego tak dziwnie na mnie patrzy? - zapytał Jonnie. 
- Zwykła podejrzliwość - odparł Ker. - Słuchaj, czy wiesz, że czuję się o wiele 
lepiej od momentu, kiedy sobie z wami porozmawiałem? Bardzo się cieszę, że 
jestem inny. 
Zatrzymali się i wysiedli na przedostatnim poziomie bazy, gdzie znajdowało się 
biuro Terla. Wyjęli z pojazdu obudowę i taszczyli ją wzdłuż rampy. 
Zanim weszli do biura, Angus zapytał: 
- A dlaczego to Terl nie mógł sam doprowadzić do porządku swego biura? 
Ker się roześmiał. 
- Gdy Jonnie opuszczał to miejsce, polecił, żeby rozpuścić pogłoskę, iż pełno tu 
min pułapek. Ale to jeszcze nie wszystko Ker pomachał łapą w kierunku drzwi 
biura. - Gdyby Psychlosom udało się wydostać na wolność z sekcji hotelowej, to 
mogliby tu przyjść i zabić Terla. Terl jest głęboko o tym przekonany. Oni go 
nienawidzą. 
- Poczekaj! - wykrzyknął Jonnie. - To oznacza, że Terl każe ich pozabijać, zanim 
się tu wprowadzi. 
Położył rękę na klamce drzwi wiodących do biura. 
- Czy oczyściłeś je z urządzeń inwigilacyjnych i sprawdziłeś, czy nie ma jakichś 
ukrytych pułapek? 
- Ha! Ha! - odparł Ker. - Czekając na ciebie, rozłożyłem całe to pomieszczenie 
na czynniki pierwsze! 
Weszli do środka i postawili obudowę na podłodze. Biuro faktycznie wyglądało jak 
ruina. Powyrywane przewody, stary powyginany cyrkulator gazu do oddychania na 
podłodze, biurka i krzesła pokrzywione, wszędzie porozrzucane papiery. 
Jonnie rozejrzał się po biurze. Od razu zauważył, że na prawo od biurka Terla 
cała dolna część ściany była wypełniona zamkniętymi szafami. 
- Zaglądałeś do nich? - zapytał Kera. 
- Nie mam kluczy - potrząsnął głową Ker. - Szef bezpieczeństwa dba o własne 
bezpieczeństwo. 
Jonnie wysłał Angusa, by sprowadził wartownika. Służbę wartowniczą w bazie 
jeszcze pełnili kadeci. Wykorzystując swe generalne upoważnienia, Ker posłał 
kadeta po Chirk. Sami zaś wzięli się do roboty, sortując przewody, porządkując 
papiery i usuwając śmieci. Wkrótce ukazało się trzech kadetów wraz z Chirk. 
Jakże odległe były to czasy, gdy Chirk miała elegancki wygląd wytwornej 
sekretarki. Teraz prowadzono ją na trzech łańcuchach przyczepionych do obroży na 
szyi. Jej futro było pomierzwione. Nie miała pudru na kościstym nosie ani 
lakieru na pazurach. Nie miała na sobie żadnego ubrania, poza kawałkiem 
materiału okręconego wokół pleców. 
- Gdzie są klucze? - zapytał Ker. 
Klucze! Każdy chciał klucze! Jej głos był przerywany szczękaniem kłów, krótkimi 
warknięciami i sykiem. Czyż nie było już dosyć tego wszystkiego, do czego Terl 
ich doprowadził, czyż nie próbował zrujnować jej opinii w Towarzystwie, 
twierdząc, że była nieposłuszna i nie wypełniała poleceń służbowych. A teraz 
stale jest ciągana - w łańcuchach! - tylko po to, by pytać ją o jakieś klucze. O 
jakie klucze teraz chodzi? Tego dnia, w którym Terl sprowokował bitwę, każdy 
szukał jakichś kluczy; kluczy, kluczy. Jej obowiązki służbowe... 
Jonnie cicho szeptał coś Kerowi do ucha. 
- Chcesz sprowokować rozruchy? - odszepnął Ker. 
Ale ponieważ Jonnie nalegał, więc powiedział głośno do Chirk: 
- Zamknij się. Ponieważ Terl planuje wymordować was tam na dole, więc nie ma 
sensu, byśmy brali to na siebie! 
Chirk nagle ucichła. Przez wizjer maski było widać, że oczy jej zrobiły się 
okrągłe, a zawór maski zaczął trzepotać w przyśpieszonym rytmie. 
Jonnie znów coś szepnął, a Ker głośno powiedział: 
- Być może nie ma to dla ciebie żadnego znaczenia, ale kiedy Terl się tu 
wprowadzi i będzie miał władzę nad całą tą częścią bazy, to na pewno będzie na 
ciebie wściekły, jeśli klucze się nie znajdą! 
Serce Chirk zaczęło bić jak oszalałe. Trzepotanie zaworu maski ustało na dobre 
pół minuty. Potem zawór znów zaczął trzepotać. 
- On się tu wprowadza? - zapytała tak cicho, że aż trudno było ją przez maskę 
usłyszeć. 
- A po cóż byśmy naprawiali to wszystko?! - wykrzyknął Ker i dodał groźnym 
tonem: - Gdzie są klucze do szaf w ścianach? 
Chirk potrząsnęła głową. 
- Nigdy nikomu ich nie dawał. Być może nie ma ich! w głosie Chirk słychać było 
jakby szloch. 
- Trudno, zabierzcie ją stąd! - burknął Ker do wartowników. 
Wywlekli ją na zewnątrz. 
- Co tu się dzieje? - zapytał Lars, pojawiając się nagle w drzwiach. 
- Próbujemy znaleźć dojście do tablic rozdzielających przewody - warknął Ker. 
Na podłodze walały się naboje z gazem do oddychania. Jonnie sięgnął za siebie i 
odkręcił zawór jednego z nich. Angus, Ker i on mieli na twarzy maski. 
Ker właśnie sięgnął do kieszeni. Wyciągnął z niej pełną garść różnych rzeczy i 
podsunął je Larsowi. 
- To niebezpieczna robota! Żądam wyższej premii! To wszystko było w pierwszej 
niszy z przewodami elektrycznymi 
Lars popatrzył na nie. Były tam trzy ząbkowate pociski, które wyglądały jak 
amunicja radiacyjna, pogięty zapalnik czasowy, jaki stosowano do małych ładunków 
wybuchowych przy robieniu otworów. Ale największy wymiarowo był kawał ciągliwego 
stopu wybuchowego. 
- Ktoś z zewnątrz próbował się dostać do tego biura! oświadczył Ker. - W związku 
z tym żądam, aby drzwi zawsze były zamknięte. Żądam, aby nikt poza nami nie 
wchodził ani nie przebywał w tym pomieszczeniu i chcę, byś i ty trzymał się od 
nich z daleka. Bo jak się zabijesz, to na mnie zrzucą całą winę. Dobrze wiem, 
jak sobie radzisz z robotą! 
Lars znowu zaczął kaszleć, gdyż z odkręconego naboju nadal ulatniał się gaz do 
oddychania. 
- A widzisz? - powiedział Ker. - Te przewody jeszcze są napehńone gazem do 
oddychania i gdzieś jest przeciek. 
Lars wycofał się do holu, ciągle kaszląc. Podniósł do góry przedmioty, które Ker 
włożył mu w dłoń. 
- Czy są niebezpieczne? 
- Weź i rzuć nimi w swoich przełożonych, to się przekonasz! - powiedział Ker. - 
A jeśli cię jeszcze raz zobaczę w tej okolicy, to poinformuję ich, że opóźniasz 
robotę, wydając polecenia, by się nie śpieszyć. Wynoś się, idź sobie do. licha i 
trzymaj się z daleka, a jeśli jeszcze raz cię tu zobaczę, to będziesz po prostu 
musiał poszukać sobie innego eksperta! Skapowałeś? Bo ja zrezygnuję! 
Lars popatrzył na Jonnie'ego bardzo dziwnym wzrokiem. Ale w tym momencie z 
kierunku, w którym o trzy poziomy niżej mieściły się pomieszczenia hotelowe 
bazy, dobiegły odgłosy gniewnych ryków i warkot. Lars pośpieszył ku tym 
odgłosom. 
- Czy rzeczywiście znalazłeś te rzeczy w biurze? - zapytał Angus. 
- Oczywiście, że nie - odparł Ker. - Zamknij i zabarykaduj zewnętrzne drzwi i 
weźmy się do roboty! Ostatnim miejscem na świecie, w którym Terl chciałby się 
teraz znaleźć, jest ta baza. Gdy już tu wszystko skończymy, to pierwszą rzeczą, 
jaką zrobi Terl, będzie przysłanie kogoś innego, by zobaczył, czy zlikwidowali 
tych na dole. 
Przez chwilę Ker przysłuchiwał się odległym warkotom i rykom. 
- Na pewno wywołałeś rozruchy, Jonnie. Terl będzie je wyraźnie słyszał w swojej 
klatce. Chirk naprawdę musiała im naopowiadać! 
Jonnie zamknął i zabarykadował zewnętrzne drzwi, a potem przeszedł w stronę 
ukrytych w ścianie szaf. Angus wyciągnął niewielki zestaw dłutek i zaczęli robić 
to, co mieli do zrobienia. 
20 
1
Ich zadaniem było naszpikowanie biura urządzeniami inwigilującymi tak, aby żadne 
nie mogło być wykryte przez kogoś, kto chociaż był całkiem zwariowany, ale 
zaliczał się do najbystrzejszych szefów bezpieczeństwa, jacy kiedykolwiek 
opuścili mury szkół górniczych. Jeśli zrobią to dobrze, wówczas zdobędą 
całkowity zapis technologii teleportacji. Będą wiedzieli, co się stało z 
Psychlo, ponieważ będą mogli posłać tam rejestratory obrazów. Dowiedzą się, 
gdzie żyją inne rasy, a być może także - jakie mają zamiary w stosunku do Ziemi. 
Będą mieli łączność z gwiazdami i wszechświatami i będą mogli bronić się na 
Ziemi. 
Terl będzie musiał na nowo opracować i skonstruować całą konsolę transfrachtu, 
ponieważ stara konsola na dawnej platformie transfrachtu była wypalonym wrakiem. 
Potrzebne im były takie urządzenia, które mogłyby podglądać Terla, każdą 
książkę, którą tworzy, oraz każdą stronę, którą zapełni matematycznymi 
obliczeniami. Musieli więc umiejscowić stół roboczy w biurze w taki sposób i tak 
go oprzyrządować, żeby każdy wzięty opornik i każdy włożony przewód mógł zostać 
dokładnie zarejestrowany. 
Było pewne, że każdego dnia przed rozpoczęciem pracy, a być może i po jej 
zakończeniu, Terl będzie przeczesywał całe pomieszczenie. I będzie bardzo 
skrupulatny w wykrywaniu jakichkolwiek urządzeń inwigilujących. 
Gdyby Terl miał choćby najmniejsze podejrzenia, że technologia transfrachtu 
mogłaby być obserwowana, wówczas w ogóle by nie rozpoczął pracy. Gdyby zaś 
dowiedział się, że została ona przejęta przez kogoś z obcej rasy, wtedy 
popełniłby samobójstwo, ponieważ nie było żadnych wątpliwości, że w głowie Terla 
znajdowały się oba urządzenia, które wykryto w czaszkach martwych Psychlosów. 
Zanim jeszcze opuścili Afrykę, doktor MacKendrick był bardzo pesymistycznie 
nastawiony, czy uda mu się usunąć urządzenia z mózgu żywego Psychlosa, który po 
tym zachowałby wszystkie swoje funkcje życiowe. 
Angus zaczął ostatnio rozumieć, dlaczego Jonnie utrzymywał Terla przy życiu i 
dlaczego nie wziął paru samolotów bojowych i nie rozwalił tego nowego bałaganu 
politycznego. Sytuacja była bardzo delikatna. Istniała nikła szansa. Musiało się 
udać. Ale za cenę jakiego ryzyka! Angus nie miał najmniejszej wątpliwości, że 
Jonnie rzucił na szalę własne życie. Było to ogromnie ryzykowne i niebezpieczne. 
Ale co za nagroda! Technologia teleportacji. Losy Ziemi były w ich rękach. Angus 
uważał, że Jonnie zachowywał zimną krew. On sam nigdy nie miałby tyle 
cierpliwości ani nie byłby w stanie zachować tak bezstronnego spojrzenia na to, 
co się tu działo. Bał się o Jonnie'ego. Ci ludzie lub Terl w okamgnieniu 
zabiliby Jonnie'ego, gdyby go rozpoznali lub dowiedzieli się, co zamierza 
zrobić. Robert Lis określił to jako zwariowane, beznadziejne i nieuzasadnione 
ryzyko. Ale Angus był innego zdania. To był przejaw odwagi, jakiej nigdy jeszcze 
nie widział. 
Udało mu się otworzyć szafy ścienne. Były w nich wszystkie przybory, jakich 
tylko mógł potrzebować szef bezpieczeństwa. Były też w nich papiery i akta, 
które Terl uważał za bardzo ważne. Jonnie szukał jakichś poufnych notatek na 
temat teleportacji lub jej dziwacznej matematyki. Nie udało mu się niczego 
znaleźć na ten temat. Ale znalazł za to coś interesującego. Był to rejestr 
wszelkich złóż minerałów na Ziemi. Towarzystwo od wieków nie robiło już 
inspekcji zasobów mineralnych, zadowalając się pierwotnie wykonanymi 
oryginałami. Ale Terl to zrobił. 
Jonnie się uśmiechnął. Na planecie było szesnaście pokładów złota, prawie tak 
samo bogatych, jak ten, który eksploatowali! W Andach i w Himalajach - były one 
dość daleko od domu i eksploatacja ich musiałaby stać się publiczną tajemnicą. 
We wszystkich tych pokładach znajdował się także uran. 
Rejestr wszystkich istniejących na Ziemi źródeł minerałów był bardzo gruby. 
Przez setki lat kolejni szefowie bezpieczeństwa rejestrowali to, co wykryły 
bezpilotowe samoloty zwiadowcze, które - choć wykorzystywane do celów obrony - 
były w zasadzie przeznaczone do wykrywania minerałów. 
Wykorzystując "półjądrowe" metody górnicze, Towarzystwo mogło zagłębiać się w 
ziemię prawie aż do płynnego jądra, do samego dna skorupy ziemskiej, ale bez jej 
przebijania. Eksploatowali więc to, co było rozpoczęte, a resztę bogactwa 
zachowywano w stanie nienaruszonym. Terl zaś po prostu wycofał rejestry z 
oficjalnego obiegu i zachował je tylko dla siebie. 
Rudy, metale! Planeta wciąż była bardzo zasobna w surowce. Jonnie szybko 
rejestrował każdą stronę. Nie po to tu przyszedł, ale dobrze było wiedzieć, że 
ich planeta nie była zupełnie wyeksploatowana z minerałów. Będą ich potrzebować. 
Angus znalazł to, czego właśnie szukali - sondę Terla do wykrywania urządzeń 
inwigilujących. Była to prostokątna skrzynka z wystającą anteną, na której 
szczycie umieszczony był tarczowy kielich. Na skrzynce było dużo wyłączników dla 
różnych częstotliwości oraz kuliste światełka i brzęczyki. Jonnie nie tracił 
czasu, gdy terminował w warsztacie elektronicznym. Wiedział więc teraz, że żadna 
fala, którą sonda mogłaby wykryć, nie przejdzie przez ołów lub stop ołowiany. 
Normalnie nie miało to żadnego znaczenia, ponieważ żadne urządzenie inwigilujące 
również nie mogło przebić się przez ołów. Po cóż przeto wykrywać je, jeśli 
pokryte ołowiem nie będzie już żadnym urządzeniem inwigilującym? 
Najpierw trzeba było odpowiednio przekonstruować te wyłączniki. Jonnie udał się 
więc do magazynów elektronicznych i wybrał to, czego potrzebował. Ker zakończył 
już badanie biura. Nie znalazł żadnych "pluskiew", jak nazywano potocznie 
wszelkie urządzenia inwigilujące. 
Wybrali miejsce na warsztat pracy dla Terla: w byłym sekretariacie Chirk. Było 
ono wystarczająco duże, a wymiary drzwi pozwalały na późniejsze wyniesienie stąd 
konsoli. 
Podczas gdy Jonnie zajęty był sondą, pozostali dwaj skonstruowali stół 
warsztatowy z płyt metalowych i przyspawali go do podłogi, a potem pokryli spaw 
pancerzem, tak że byłoby mnóstwo kłopotów, gdyby ktokolwiek chciał go ruszyć z 
miejsca. Zrobili nawet specjalny stołek i umieścili przy warsztacie. Kiedy 
skończyli, wyszło im całkiem ładne urządzenie. Jonnie przeniósł na nie sondę. 
Udało mu się osiągnąć znakomity sukces. Wykorzystując mikroskopijne 
radioprzekaźniki stosowane normalnie w urządzeniach do zdalnego sterowania, 
przekonstruował każdy wyłącznik sondy w taki sposób, że po uruchomieniu jej 
wysyłała impuls ze zdalnego przekaźnika. Chcąc zobaczyć taki przekaźnik, trzeba 
było mieć mikroskop. Przekaźniki były umocowane za pomocą rozpylonych molekuł. 
Ustawiwszy oscyloskop w znacznej odległości od sondy, zaczął po kolei wciskać 
wszystkie wyłączniki. Za każdym razem linia sygnału na ekranie oscyloskopu 
gwałtownie skakała do góry, odbierając sygnał. Następne zadanie było bardzo 
trudne, gdyż polegało na odpowiedniej adaptacji listków przysłon tęczówkowych 
wymontowanych z lunet lotniczych. Były to małe urządzenia, które automatycznie 
regulowały natężenie przepuszczanego światła. Swoje koncentrycznie ułożone 
listki mogły szeroko otwierać lub szczelnie zamykać. Musieli powyjmować 
wszystkie listki z przysłon, nałożyć na nie molekularną warstwę ołowiu i 
zmontować je w taki sposób, by nie tylko otwierały i zamykały przysłonę, ale by 
robiły to niezawodnie. W tego rodzaju pracach Angus był najlepszy. Wszystkie 
pokryte ołowiem przysłony umieścili w pierścieniach ściągających i zainstalowali 
w nich mikroprzekaźniki uaktywniające. 
Gdy mieli już piętnaście tak spreparowanych przysłon, przeprowadzili szereg prób 
i doświadczeń. Przy włączonej- sondzie wszystkie przysłony błyskawicznie się 
zamykały, przy wyłączonej natychmiast się otwierały. Innymi słowy, kiedy sonda 
zostanie włączona, wszystkie przysłony się zamkną, kładąc ołowiany ekran na 
każde urządzenie inwigilujące i czyniąc je niewykrywalnym, ale jednocześnie 
pozbawiając je w tym momencie możliwości "widzenia" i "słyszenia". Ale gdy tylko 
sonda zostanie wyłączona, przysłony się otworzą, usuwając ekran, i wtedy każda 
"pluskwa" będzie mogła "widzieć" i "słyszeć". 
Jak dotychczas wszystko szło dobrze. Zrobili teraz wielki rajd po magazynach - 
mówiąc Larsowi, który znów się pokazał, że szukają "trzpieni tłumiących" - i 
zlokalizowali nie tylko wszystkie sondy w bazie, ale również każdy kluczowy 
element, za pomocą którego można było taką sondę wykonać. Zebrali je razem do 
jednej skrzynki, którą wstawili do pojazdu naziemnego, by ją wywieźć z Ameryki. 
Mieli teraz sondę, która niczego nie będzie w stanie wykryć, choć będzie w 
sposób oczywisty działała bez zarzutu, oraz piętnaście przysłon tęczówkowych, 
które mogli zamontować na każde urządzenie inwigilujące. Nagle uświadomili 
sobie, że był to bardzo długi dzień. Mieli jeszcze mnóstwo rzeczy do zrobienia, 
ale byli zgodni, że zrobili już wystarczająco dużo. Jonnie i Angus, nie chcąc 
zbyt rzucać się w oczy kadetom w Akademii, woleli przespać się w starej kwaterze 
Chara. Ker zaś miał zamiar pojechać do Akademii, skombinować im coś do jedzenia 
i przywieźć jakieś ubrania robocze. Dunneldeen powinien już tam być; więc Jonnie 
miał dla niego wiadomość na temat Psychlosów. Napisał ją na maszynie do pisania 
należącej do Chirk: 
Wszystko idzie dobrze. Za trzy dni zorganizuj transport trzydziestu trzech Ps, 
znajdujących się teraz w więzieniu bary, do rzekomego punktu docelowego w 
Kornwalii. Zamelduj, że zginęli w katastrofie na morzu. Dostarcz ich doktorowi. 
Nie wcześniej niż za trzy dni. Nie będziesz miał z nimi żadnego kłopotu. Aż 
piszczą, by się stąd wydostać. Zjedz ten list. 
Ker obiecał, że dostarczy list, i wypadł na zewnątrz. 
Jonnie i Angus położyli się, by rozprostować kości. Wprawdzie wszystko 
przebiegało dobrze, ale przed nimi była jeszcze daleka droga. 
2
Nieco zagubiony w dwunastostopowym łożu Chara Jonnie czekał w pustej, 
rozbrzmiewającej echem bazie na powrót Kera. Zrobiło się już bardzo późno i 
Jonnie zastanawiał się, co mogło spowodować to opóźnienie. Zaczął czytać, by 
jakoś zabić czas. 
Char, pakując się, powyrzucał różne rupiecie, których nie miał zamiaru zabierać 
ze sobą na Psychlo. Wśród nich znalazła się książka dla dzieci pod tytułem: 
"Historia Psychlo", pochodząca być może ze szkolnych dni Chara, ponieważ na 
odwrocie okładki było nagryzmolone: "Książka Chara. Ukradłeś ją, więc oddaj z 
powrotem!", a pod tym jeszcze: "Albo cię poszarpię pazurami!" No cóż, Char już 
nikogo teraz nie poszarpie pazurami. Od dłuższego czasu był martwy. 
Ponieważ Ker wspomniał o podziemnych szybach na Psychlo, więc Jonnie z 
zainteresowaniem wyczytał, że Miasto Imperialne i jego okolice położone były na 
labiryncie głębokich, porzuconych już szybów i sztolni. Już przed trzystu 
tysiącami lat Psychlosi wyczerpali minerały powierzchniowe i rozwinęli 
technologię "półjądrową". Niektóre sztolnie miały aż osiemdziesiąt trzy mile 
głębokości i w niektórych przypadkach dno sztolni było oddalone zaledwie o pół 
mili od płynnego jądra. Jakże strasznie gorąco musiało być w tych kopalniach! 
Mogły je eksploatować tylko maszyny, a nie żywe istoty. Labirynt pod miastem był 
tak obszerny, że od czasu do czasu jakieś budynki zapadały się pod powierzchnię. 
Jonnie właśnie czytał na temat: "Pierwszej Wojny Międzyplanetarnej w Celu 
Zakończenia Głodu Minerałów", gdy wszedł Ker. Nawet przez maskę widać było, że 
ma poważną minę. 
- Dunneldeen został aresztowany! - powiedział. 
Z dalszej relacji Kera wynikało, że Dunneldeen przyleciał samolotem bojowym tuż 
o zachodzie słońca i poszedł rozlokować się gdzieś i zjeść kolację. Kiedy 
wychodził z kasyna, podeszło do niego dwóch ludzi ubranych w małpie skóry i z 
bandolierami i oświadczyli mu, że jest aresztowany. W pewnej odległości od nich 
był oddział złożony jeszcze z kilku ludzi. 
Wsadzili Dunneldeena do kierowanego przez Larsa pojazdu naziemnego i powieźli go 
do budynku Kapitolu z pomalowaną kopułą w zrujnowanym mieście. Wepchnęli go do 
pomieszczenia "sądu", a Starszy Burmistrz Planety zaczął oskarżać o popełnienie 
wielu przestępstw, jak przeszkadzanie w realizacji projektów Rady i prowadzenie 
wojen. Ale gdy bliżej mu się przyjrzał, powiedział: "Ty nie jesteś Tyler!" I 
zawołał kapitana straży, i zrobiła się awantura. A potem ten Starszy Burmistrz 
kazał Dunneldeenowi przyrzec, że nie sprowokuje to wojny ze Szkocją, i wypuścił 
go. Dunneldeen zabrał Larsowi pojazd - dobrze mu tak - i wrócił do Akademii. Ker 
musiał na niego czekać, by mu przekazać list, i Dunneldeen kazał mu ostrzec 
Jonnie'ego. 
- To znaczy - zakończył Ker - iż spodziewają się, że ty się tu zjawisz, więc 
węszą na wszystkie strony. Musimy szybko pracować, zachować ostrożność i wysłać 
cię stąd tak prędko, jak tylko będzie można. 
Jonnie i Angus zjedli trochę przywiezionej przez Kera strawy, a potem poszli 
spać. Ker wrócił do swej starej kwatery i położył się spać w masce gazowej, 
ponieważ w pomieszczeniach ogólnych bazy nie było teraz cyrkulacji gazu do 
oddychania. 
Jeszcze przed świtem wzięli się z powrotem do roboty. Pracowali szybko. Ker 
włożył do odtwarzacza płytę z nagraniem stukania młotów. Ten rodzaj pracy 
bowiem, który właśnie wykonywali, nie miał nic wspólnego z odgłosami pracy nad 
przewodami. Musieli teraz porozmieszczać "oczy" i przekaźniki obrazów w taki 
sposób, żeby nie można ich było ani dostrzec, ani wykryć. Wzięli się za pokrytą 
ołowiowym szkłem kopułę i zaczęli w niej wiercić "dziury od kul". Sam szczyt 
kopuły był znacznie mocniej zabarwiony niż jej boki, więc detektory (czytniki, 
jak je zwał Ker) musiały być umieszczone dość wysoko. "Dziury od kul" trzeba 
było otoczyć koncentrycznie rozłożonymi włoskowatymi pęknięciami, by wyglądały 
tak, jakby zrobiły je prawdziwe kule. Na wszelki wypadek zrobili parę dziur w 
innych kopułach i nie załatali ich, chcąc sprawić wrażenie, że wszystkie kopuły 
były przestrzelone, nie tylko kopuła nad kwaterą Terla. Umieścili w dziurach 
czytniki i przekaźniki, a potem załatali dziury pęcherzowatymi tamponami ze 
szkła przepuszczającego promienie tylko w jedną stronę. "Pęknięcia" posmarowali 
klejem do szkła. Każdy czytnik był umieszczony w malutkim pudełku z ołowiu, a z 
przodu zakryty ,, powleczoną ołowiem przysłoną tęczówkową. Wyglądało to tak, 
jakby jakiś beztroski robotnik łatał dziury byle jak i niechlujnie. Każdy z 
czytników był zogniskowany na innej części strefy roboczej obu pokojów biura. 
- Nie będzie przy nich majstrował - Ker wyszczerzył kły w uśmiechu. - Będzie się 
bał, żeby mu nie uciekł gaz i nie weszło do środka powietrze! 
Gdy skończyli montowanie czytników w kopule, było już późne popołudnie. 
Przeprowadzili sprawdzian z sondą i odbiornikami. Czytniki stawały się ślepe i 
niewykrywalne, gdy sonda została włączona, natomiast wszystkie świetnie czytały 
po jej wyłączeniu. Zrobili krótką przerwę na lunch. 
Nagle usłyszeli jakiś hałas na zewnątrz. Ker podszedł do drzwi i odryglował je. 
Kłąb gazu do oddychania uderzył w twarz Larsa, który natychmiast się wycofał. 
Zażądał jednak, by Ker do niego wyszedł, gdyż ma mu coś ważnego do powiedzenia. 
- Przeszkadzasz nam w pracy - powiedział Ker, ale wyszedł do holu. 
- Jesteś bezczelny! - oświadczył Lars, kipiąc ze złości. Dałeś mi pełną garść 
rupieci pokrytych pyłem radioaktywnym! Wpędziłeś mnie w kłopoty! Kiedy dzisiaj 
rano pokazywałem je Terlowi, zaczęły wybuchać, gdy tylko zbliżył je do maski 
gazowej! Wiedziałeś, że tak się stanie! Terl o mało mnie nie pogryzł! 
- W porządku, w porządku - odparł Ker. - Wszystko tu dokładnie wyczyścimy, zanim 
wpuścimy więcej gazu do oddychania. 
- Te pociski były radioaktywne! - wrzasnął Lars. 
- W porządku! - warknął Ker. - Wleciały tu przez kopułę. Odszukamy je. 
Wszystkie. Nie podniecaj się tak. 
- Próbowałeś wpędzić mnie w kłopoty! - jęczał Lars. 
- Lepiej się trzymaj z dala od tego miejsca - powiedział Ker. - Jak wiesz, 
radioaktywność niszczy ludzkie kości. Przestraszony Lars szybko się wycofał. Ker 
wrócił do biura i zaryglował drzwi. 
- Czy te pociski były naprawdę radioaktywne? - spytał Angus. 
Ker roześmiał się i zaczął wsuwać pod maskę jakieś łakocie. Jonnie podziwiał go. 
Ker był jedynym Psychlosem, który potrafił pić kerbango i żuć jego miąższ nie 
zdejmując maski z twarzy, a teraz jeszcze jadł łakocie i jednocześnie gadał, 
wciąż mając nałożoną maskę 
- To był flitter - odparł Ker ze śmiechem. - Jest to rodzaj stopu, który zaczyna 
wydzielać niebieskie iskry, gdy padnie na niego strumień słonecznego światła. 
Posypałem pociski pyłem tego stopu. Zupełnie nieszkodliwy. Dziecinna zabawka. 
Ker śmiał się głośno, wreszcie westchnął. 
- Musimy jakoś wytłumaczyć te dziury od kul, a więc trzeba "znaleźć" kule. Ale 
ten Terl - on jest tak sprytny, że aż czasem strasznie głupi! 
Jonnie i Angus śmieli się razem z Kerem. Mogli sobie wyobrazić minę Terla na 
widok iskier sypiących się z pokazywanych mu przez Larsa "znalezisk" w jego 
biurze, gdy padły na nie promienie słoneczne i spowodowały reakcję. Terl 
przekonany, że cały świat czyha na niego, musiał zapewne odskoczyć do tyłu z 
takim impetem, że o mało co nie przebił prętów tylnej ściany klatki. Mógł nawet 
pomyśleć, że to wylot jego własnej maski do oddychania wydziela uran! 
Wzięli się do naprawy przewodów gazu do oddychania i zaczęli naprawdę hałasować 
młotami. Chodziło o to, aby zakryte ołowianą przysłoną czytniki umieścić we 
wlotowych i wylotowych kanałach gazu w taki sposób, żeby nie można ich było 
dojrzeć, ale żeby one same - z ciemnej głębi kanałów - miały widok na określoną 
część pomieszczeń roboczych. Na szczęście Ker, mimo że był karłem, mógł zwinąć 
łapami kawał metalowej płyty, jakby to był papier. Wloty i wyloty przewodów 
gazowych do każdego pokoju zostały przez Kera umocowane w taki sposób, aby 
wydawało się, że są rozklekotane. Gdy się ich dotykało, to wydawało się, że 
zaraz wypadną ze ściany. Ale w rzeczywistości wszystkie spawy były opancerzone. 
Powkładali czytniki do odpowiednich miejsc przewodów, sprawdzili działanie 
pokrytych ołowiem przysłon i wmontowali przewody do ścian, a następnie zabrali 
się za pompy cyrkulatora gazu. Zrobił się już późny wieczór, ale nie przerywali 
pracy. Około pierwszej po północy dopiero mieli gotowy system cyrkulacji gazu, 
który nadawał się do ciągłej eksploatacji. Pracowali bez żadnej przerwy. Trzeba 
teraz było scentralizować transmisję wszystkich czytników i zapewnić ich niczym 
nie zakłócany przekaz do odległej o wiele mil Akademii. Żaden z czytników nie 
mógł być zasilany ani żaden obraz nie mógł być odbierany z odległości większej 
niż paręset stóp. Wszystkie czytniki pracowały na różnych częstotliwościach, co 
wymagało potężnego systemu zasilającego. 
Jonnie znów musiał pomajstrować przy sondzie, by wmontować w nią zdalny 
wyłącznik wielokanałowej skrzynki zasilacza. Było to jedno z łatwiejszych zadań. 
Nie chcieli, by przy włączonej sondzie była jakakolwiek propagacja fal 
radiowych. 
Trudnym problemem natomiast było zapewnienie należytego przekazu obrazów do 
Akademii. Rozwiązali go przez zastosowanie fal gruntowych. Fale gruntowe różnią 
się od fal powietrznych tym, że mogą propagować tylko przez stały grunt. 
"Anteną" nadawczą jest wbity w ziemię pręt, a "anteną" odbiorczą - po prostu 
analogiczny pręt. Fal gruntowych nie można niczym wykryć, gdyż mają one zupełnie 
inny zakres. Ponieważ Psychlosi nie używali na Ziemi fal gruntowych, więc trzeba 
było szybko zbudować konwertor przekształcający fale radiowe w fale gruntowe. 
Angus z Kerem udali się do Akademii, by zainstalować tam odbiorniki i 
rejestratory obrazów: jeden zestaw w nie używanej budce telefonicznej, jeden w 
toalecie i jeden pod ,ruchomą płytą z przodu ołtarza w kaplicy. 
Jonnie w tym samym czasie zakopywał zasilacz w ziemi, na zewnątrz kopuły Terla. 
Na wszelki wypadek miał przygotowane tłumaczenie, że "szuka kabli zasilania 
elektrycznego", ale go nie potrzebował. Cały świat spał. Wsunął do skrzynki 
zasilacza kilka nabojów energetycznych, co zapewniało mu działanie przez ponad 
półroczny okres, owinął wszystko w wodoszczelną tkaninę, włożył do otworu w 
ziemi, zasypał otwór, wbił w ziemię antenę i przywrócił darń do stanu 
pierwotnego. Nie mogło być najmniejszego nawet śladu. Pomogło mu w tym jego 
myśliwskie doświadczenie w przygotowywaniu pułapek na zwierzynę. 
Wróciwszy do środka, jeszcze raz wszystko sprawdził. Wszystkie przysłony 
pracowały bez zarzutu. Czytniki były należycie zasilane. Włączały się i 
wyłączały razem z zasilaczem. Włączył je na dłużej, by Angus i Ker mogli 
wyregulować rejestratory obrazów w Akademii. Zajął się teraz ustawianiem we 
właściwych miejscach i mocowaniem - przy użyciu pancernego spawu - pulpitów 
roboczych i deski kreślarskiej. Żaden molekularny przecinak nie byłby w stanie 
nadgryźć tych spawów! 
O godzinie ósmej rano Angus i Ker weszli powoli do biura, jak gdyby dopiero 
przyszli do pracy. Zaryglowali drzwi i obrócili się do Jonnie'ego z szerokim 
uśmiechem na twarzach. 
- Wszystko gra! - powiedział Angus. - Obserwowaliśmy twoją pracę tutaj i 
mogliśmy nawet odczytać numer seryjny lampy spawalniczej. Mieliśmy obrazy z 
piętnastu czytników! A tu są płyty z nagraniami! - Angus wyciągnął rękę. 
Zaczęli odtwarzać płyty. Mogli nie tylko czytać numery, ale nawet dojrzeć 
ziarnka materiału. 
Wydali z siebie westchnienie ulgi. 
A potem Angus objął Jonnie'ego i pokazał mu drzwi. 
- Dotychczas potrzebowaliśmy zarówno twoich pomysłów, jak i twojej zręczności. 
Reszta pracy teras to po prostu kaszka z mlekiem służąca do oszukania Terla i 
wprowadzenia go na fałszywe tropy. Każda minuta spędzona przez ciebie tutaj to o 
minutę za długo. 
Ker chował już spreparowaną sondę dokładnie w to samo miejsce i układał wszystko 
w szafie ściennej, tak jak było przedtem. 
- Gdy brałem się za tę robotę i podejrzewałem, że się zjawisz - powiedział - to 
zatankowałem jeden z samolotów. Jest zaparkowany dokładnie naprzeciw drzwi 
hangaru - końcówka jego numeru seryjnego wynosi dziewięćdziesiąt trzy. Czeka na 
ciebie. Oninie chcą nas, oni chcą ciebie! 
- Reszta roboty nie zajmie nam więcej niż czterdzieści pięć minut, może godzinę 
- dodał Angus. - Ty musisz stąd wyjść i to jest rozkaz od Sir Roberta. 
Ker zamknął już drzwi szafy ściennej i teraz wyważał małym łomem jeden z jej 
rogów, aby wywołać wrażenie, że ktoś usiłował bezskutecznie się do niej dostać. 
- Do zobaczenia! - powiedział z naciskiem. 
Tak, to była prawda. Sami sobie poradzą z resztą roboty i nie groziło im żadne 
niebezpieczeństwo. Poczeka na nich w samolocie. - Przyjdźcie i powiedzcie mi, 
gdy już skończycie - powiedział Jonnie. 
- Idź już! - ponaglił go Angus. 
Jonnie zasalutował i wyszedł. Zaryglowali za nim drzwi. Szedł korytarzem w 
kierunku kwatery Chara, by zabrać swoje rzeczy. Była godzina 8.23. Już o dwie 
godziny za późno. 
3
O piątej godzinie tego rana Brown Kulas Staffor wiedział już, że udało mu się 
odnaleźć Tylem. Od wielu dni nie był w stanie ani spać, ani jeść, ani nawet 
spokojnie siedzieć. Zapomniał o sprawach państwowych, zapomniał o całym świecie. 
Od dwudziestu czterech godzin - z dzikim, zawziętym żarem w oczach koncentrował 
się na zaciąganiu oczek zarzuconej sieci. Zbrodnia musi zostać ukarana! 
Złoczyńca musi został pociągnięty do odpowiedzialności - dla dobra i 
bezpieczeństwa państwa. Prawie każda książka na temat władzy, którą czytał, i 
wszystkie rady, jakie otrzymywał, utwierdzały go w jednym: musiał dostać w swe 
ręce Tylera! 
Szala zwycięstwa zaczęła przechylać się na jego stronę, kiedy o trzeciej nad 
ranem wyjął z maszyny dekodującej zdjęcie wykonane z bezpilotowego samolotu. 
Maszyny te sprawiały mu wiele kłopotu. Od czasu, jak zainstalowano je w 
Kapitolu, irytowały go, gdy nie chciały wypluć z siebie tego, czego akurat 
potrzebował. Ale przeglądał z uporem zgromadzone w pojemniku dane zwiadowcze z 
samolotów lecących z kierunku Szkocji. O tej porze nie było pilota, który 
zazwyczaj kierował lotem bezpilotowego samolotu zwiadowczego i obsługiwał te 
maszyny. Przykra sprawa. 
A oto był Tyler! Tańczący jeden z tych pełnych podskoków, góralskich tańców. 
Przy ognisku pod gołym niebem wraz z tuzinem innych tancerzy. Chociaż zdjęcia 
były nieme, aż go zabolały uszy, gdy sobie wyobraził zwariowaną muzykę 
kobziarzy. Tak! Myśliwski kaftan i cała reszta, to był Tyler. Wsadził zdjęcie do 
maszyny i powiększył je. 
To nie był Tyler! Wtedy dopiero uświadomił sobie, że nie było to nawet logiczne. 
Tyler nie mógłby tańczyć i wymachiwać ramionami. Ostatni raz, gdy widział go w 
bazie, Tyler poważnie kulał i podpierał się laską oraz nie mógł poruszać prawą 
ręką. 
Ale o 4.48 nad ranem maszyna wypluła z siebie zdjęcie z innego samolotu 
zwiadowczego, przelatującego właśnie nad rejonem Jeziora Wiktorii, które 
pokazywało mężczyznę nad jeziorem rzucającego do wody odłamki skalne. Mężczyzna 
w myśliwskiej bluzie, te same włosy, ta sama broda. Tyler! Ale to nie mógł być 
Tyler, ponieważ rzucał skałki prawą ręką, a gdy odchodził od jeziora, to wcale 
nie kulał. 
Zamierzał właśnie rzucić zdjęcie na podłogę, gdy Lars Thorenson wpadł do środka, 
jakby miał jakąś nowinę. Brown Kulas nie miał nic przeciw temu, byle tylko 
nowina była dobra. Co tych dwóch Tylerów, widocznych na dwóch różnych zdjęciach 
zwiadowczych dokonanych w krótkim odstępie czasu, robiło jednocześnie w tak od 
siebie oddalonych rejonach Ziemi? 
- To właśnie próbuję wyjaśnić! - zawołał Lars. - Jest trzech Szkotów, którzy 
wyglądają jak Tyler. Ale nie o to chodzi. Wiesz, co nam mówił Terl i czego mamy 
szukać? Szramy na szyi Tylera od obroży, którą tak długo nosił. Nie mogłem 
zrozumieć, dlaczego Stormalong owija szyję szalikiem. Nigdy przedtem tego nie 
robił. I dopiero przed chwilą wszystko nagle stało się jasne jak słońce! On 
zakrywa te szramy! Tyler jest w bazie. I udaje Stormalonga! 
Pomimo zupełnie błędnych przesłanek, doszli jednak do właściwego wniosku. 
Brown Kulas rozpoczął natychmiastową akcję. Lars tyle razy opowiadał mu o tym 
wiellcim wojennym bohaterze o nazwisku Hitler i o jego bezbłędnych kampaniach. 
Terl wpoił w niego zasady przezorności. Brown był przygotowany na ten moment. 
Przed dwoma dniami sfinalizował kontrakt z generałem Snithem. Sto kredytów 
dziennie na osobę to była ogromna suma, ale Snith był tego wart. Dwie grupy jego 
ludzi udały się samochodami do położonego na wysokiej hali miasteczka. Nie było 
żadnego zgromadzenia ludności. Mieszkańców wysiedlono, nie zważając na protesty. 
Zostali pospiesznie przewiezieni do odległego miasteczka po drugiej stronie gór, 
które kiedyś Tyler dla nich wybrał. Pięciu młodych ludzi, którzy mogliby narobić 
szumu, było właśnie w Akademii: trzech z nich uczyło się obsługi maszyn, a także 
oczyszczania zimą przełęczy górskich ze śniegu przy użyciu spychaczy, natomiast 
dwaj pozostali byli na kursie pilotażu. Starych ludzi i małych dzieci nie 
chciano nawet słuchać, a ich skargi, że wszystkie przygotowania do nadchodzącej 
zimy zostały zrujnowane, były po prostu ignorowane. Powiedziano im, że zostają 
przeniesieni stąd dlatego, by można było wykopać z ziemi i wysadzić w powietrze 
stare miny taktyczne. Miny (wiedzieli, że w ziemi znajdowały się dawno zakopane 
materiały wybuchowe, o czym powiedział im Brown Kulas) miały w jego sprytnej 
strategii odegrać swoją rolę. 
Stary dom Tylera został naszpikowany granatami oraz zapalnikami wybuchowymi i 
zamieniony w pułapkę, a eksperci Zbójów zapewnili Browna Kulasa, że jeśli Tyler 
spróbuje otworzyć drzwi, zostanie rozerwany na strzępy. Rozpuści się wtedy 
pogłoski, że pomimo ostrzeżeń przed starymi minami - Tyler udał się do swego 
domu, a jedna z min wybuchła. W ten sposób nie będzie żadnych wrzasków oburzenia 
i nikt nie zwali za to winy na Browna Kulasa. Starszy Burmistrz Planety nie był 
zupełnie pewien, czy to był jego pomysł czy też Terla. Ale mniejsza o to, była 
to olśniewająca myśl polityczna. Państwo i naród muszą być uwolnione od tej 
zakały, od tego arcykryminalnego Tylera, i trzeba to zrobić przy minimalnych 
reperkusjach w stosunku do władzy politycznej. Brown Kulas wyczytał także 
gdzieś, że cel uświęca środki, co - jak mu się wydawało - stanowiło zdrową 
podstawę każdej polityki. Brown Kulas uświadomił sobie, gdy tak o tym myślał, że 
stawał się mężem stanu, którego można było porównać z największymi postaciami 
historycznymi starożytnych ludzi. 
O 6.00 polecił generałowi Snithowi, by rozpoczął wymianę wartowników w bazie. 
Kadeci mieli być na zawsze zwolnieni z pełnienia służby wartowniczej pod 
pozorem, że przeszkadzało to im w nauce i że nie lubili takich obowiązków, a 
państwo miało teraz stałą armię. Zbóje mieli obsadzić wszystkie posterunki do 
godziny ósmej. Otrzymał telefonicznie informację, że dwaj towarzysze 
"Stormalonga" niedawno wyjechali do Akademii, co było zapisane w książce 
raportów oficera dyżurnego bazy. 
Oddziałowi Zbójów wydano pistolety maszynowe Thompsona. Nie można było znaleźć 
żadnego karabinu szturmowego, ale do tego celu powinny wystarczyć Thompsony. 
Lars otrzymał odpowiednie instrukcje. Przydzielono mu dwóch specjalnie dobranych 
Zbójów uzbrojonych w pistolety maszynowe. Miał się udać do bazy, zaczaić się tam 
i czekać, aż "Stormalong" się pojawi, a wtedy - nie wywołując najmniejszego 
zamieszania zaaresztować go. Lars miał go spokojnie doprowadzić do sali sądowej. 
Nie prowokować. Gdy Tyler zostanie formalnie oskarżony, to wtedy się go 
poinformuje, że jego sprawę będzie rozpatrywał Sąd Światowy, który zostanie 
powołany w ciągu kilku tygodni, a Tylera przewiezie się do starego miasteczka. 
Poinformuje wówczas Tylera, że od tej chwili jest w areszcie domowym. A potem 
Lars wywiezie go na halę. Nie można było absolutnie dopuścić do tego, żeby 
ktokolwiek zaalarmował kadetów lub Rosjan, którzy mieli w swych rękach stary 
grobowiec. 
- Myślę, że powinienem go schwytać, gdy jeszcze jest w biurze Terla - powiedział 
Lars. 
- Nie - sprzeciwił się Brown Kulas. - Musisz wziąć go bez świadków. I staraj się 
być uprzejmy. Ścigamy niebezpiecznego przestępcę. Musimy gładko doprowadzić go 
tu, oskarżyć i dostarczyć na halę. Bądź uprzejmy! Staraj się, by wyglądało to na 
zwyczajną prośbę! Bądź łagodny! Nie rób żadnego zamieszania! I nie rób szkód w 
biurze! To prośba Terla. 
Wszystko to wydawało się trochę mętne i nieskładne, ale Lars zrozumiał, o co 
chodzi. Zawołał swych dwóch Zbójów, sprawdził, czy mają pistolety maszynowe, 
wziął opancerzony pojazd dowódczy i wyjechał do bazy. 
A Brown Kulas wydał polecenie generałowi Snithowi: 
- Trzymaj swoich najemników w bazie z dala od ludzkich oczu, ale niech będą 
gotowi, bo tego ranka możemy mieć kłopoty! Powiedz im, żeby nie strzelali, chyba 
że zostaną zaatakowani! 
Generał Snith zrozumiał. Jego ludzie byli gotowi do zapracowania na swoją 
pensję. Brown Kulas znalazł kiedyś wzór szaty noszonej przez sędziów i polecił 
uszyć sobie taką samą na tę okazję. Ubrał się w nią i przejrzał w starym 
popękanym lustrze. Wreszcie nadszedł dzień zapłaty za lata obelg i upokorzeń. 
4
Jonnie wszedł do pokoju Chara i zamarł. Lufa pistoletu maszynowego szturchnęła 
go w lewy bok. 
Z krzesła podniósł się drugi Zbój, trzymający wymierzonego w niego Thompsona. 
Zza łóżka wyszedł Lars z miotaczem w ręku. 
- Nie przyszliśmy tu, by cię zabić - powiedział Lars. Opracował sobie przebieg 
tej akcji. Z tego, co słyszał, był to niebezpieczny i przebiegły przestępca, 
zdolny do wszystkiego. Chcąc należycie wykonać polecenie, potrzeba dużo sprytu i 
inteligencji. Musi przeprowadzić tę akcję tak inteligentnie, jak robił to 
Hitler. 
- Rób to, o co cię poprosimy, a nie stanie ci się krzywda. Wszystko jest 
całkowicie zgodne z prawem. Jesteś aresztowany na polecenie Rady, a to są 
żołnierze oddziałów wojskowych Rady. 
Godzina, pomyślał Jonnie. Angusowi i Kerowi potrzebna była tylko godzina, by 
zakończyć prace w biurze. Musi zatrzymać te kreatury tutaj przez godzinę. Nagle 
uświadomił sobie, że Lars wraz z tymi dwoma Zbójami zdążył już przeszukać pokój. 
Gdy Jonnie prosił Kera o przywiezienie ubrań roboczych, ten po prostu zgarnął do 
kupy całe wyposażenie Stormalonga. Leżało ono obok łóżka w należytym porządku. 
Teraz jednak było porozrzucane dookoła i dokładnie przeszukane. Pakunki z 
żywnością zarówno z Afryki, jak i z Akademii też były splądrowane. 
Znajdujący się za nim Zbój, upewniwszy się spojrzeniem, że jego akcja będzie 
ochraniana, błyskawicznym ruchem wyciągnął miotacz zza pasa Jonnie'ego. 
Jonnie wzruszył ramionami. Trzeba zyskać na czasie! 
- I dokąd macie zamiar mnie zaprowadzić? - zapytał. 
- Dziś rano masz się stawić przed Radą. Dowiesz się wówczas, o co jesteś 
oskarżony - odpowiedział Lars. 
Jonnie mimochodem zamknął za sobą drzwi, zasłaniając tym samym widok na 
korytarz. Angus i Ker nie szliby tędy do hangaru, ale mogli narobić trochę 
hałasu. A co gorsza, mogliby w nierozsądny sposób przerwać to, co mieli do 
zrobienia, i załatwić tych facetów! 
- Nie miałem nic w ustach od wczoraj - powiedział Jonnie. - Czy pozwolisz, że 
najpierw coś przegryzę? 
Lars cofnął się pod ścianę. Jonnie podniósł paczkę z żywnością i wyjął 
pożywienie. Usiadł i napił się trochę wody z bańki. Potem odłamał z kiści parę 
bananów. 
Zbóje nie widzieli bananów od chwili, gdy przesiedlono ich z Afryki, więc 
pożądliwie wlepili w nie oczy. Jonnie zaoferował im parę bananów i już wyciągali 
po nie ręce, gdy nagle Lars warknął na nich, więc szybko odskoczyli na swoje 
miejsca. Jonnie zjadł banana. Potem wziął kawałek chleba i położył na niego parę 
plastrów pieczonego mięsa wołowego. Dużo czasu zajęło mu pokrojenie mięsa na 
właściwej grubości plastry. Olbrzymi zegar Psychlosów na jego nadgarstku głośno 
odmierzał sekundy i minuty. 
- O co mnie oskarżacie? - zapytał Jonnie. 
Lars uśmiechnął się chytrze. Chciano z niego wyciągnąć poufne informacje! 
- Dowiesz się o tym w odpowiednim czasie od odpowiednich ludzi. 
Jonnie zjadł kanapkę i zabrał się za dzikie jagody. Jadł je powoli. Zegarek 
cykał. Jeszcze czterdzieści dziewięć minut! 
Zajrzał do pakunku z żywnością i znalazł parę kawałków afrykańskiej trzciny 
cukrowej. Obrał je starannie i zaczął żuć, popijając od czasu do czasu wodą z 
bańki. I wtedy wpadło mu na myśl, że jeśli będą się tak cicho zachowywać, to 
Angus lub Ker mogą sprawdzić, czy już sobie poszedł. Angus pewnie pomyślał, że 
Jonnie zabrał jego rzeczy do samolotu, ale mimo to mogli się tu po prostu po coś 
wrócić i zostać zaaresztowani lub nawet zastrzeleni. Za wszelką cenę musi 
sprowokować Larsa do rozmowy. Angus i Ker będą mogli usłyszeć tu obce głosy. 
Jeszcze czterdzieści dwie minuty! 
- Zrobiliście bałagan w moich rzeczach - powiedział Jonnie. - Będę musiał je 
uporządkować. 
Lars chciał mieć absolutną pewność co do tożsamości Jonnie'ego, lecz w pośpiechu 
zapomniał o tym. Chciał mieć pewność, że ten człowiek ma szramy po obroży. 
Musiał być sprytny. Potrzebny był tu jakiś wybieg. Nie chciał, by Tyler złapał 
któregoś ze Zbójów i posłużył się nim jak tarczą. W tej chwili kołnierz kurtki 
roboczej zasłaniał mu szyję. 
- Nikt nie ma zamiaru ci w tym przeszkadzać - oświadczył. - Masz na sobie 
ubranie robocze, a mnie się wydaje, że przed tak dostojnym ciałem jak Rada 
chciałbyś zjawić się w swym najlepszym ubraniu. Jeśli chcesz, to możesz się 
przebrać. Usunęliśmy stamtąd wszystkie noże i broń. Więc możesz zaczynać. 
Jonnie uśmiechnął się krzywo na wzmiankę o "dostojnym ciele Rady". Co za 
pompatyczność! Ale odpowiedział: 
- Ach tak, w takim razie wydaje mi się, że lepiej będzie, jeśli się przebiorę. 
Zaczął sortować porozrzucaną odzież i składać ją, robiąc przy tym sporo hałasu. 
Lepiej będzie, jeśli uda mu się podtrzymać gadaninę Larsa. Jeszcze trzydzieści 
dziewięć minut! 
Ker na pewno przyniósł wszystkie rzeczy Stormalonga. Jonnie najpierw porządnie 
je poskładał, a potem zaczął wybierać z nich różne części garderoby i 
przypatrywać się im krytycznie, jakby nie mógł się zdecydować, którą z nich ma 
na siebie nałożyć. Mruczał do siebie: "Czy to będzie dobre?" lub "A jak to 
wygląda?" 
- Jak się zazwyczaj ubierają ci, którzy stają przed Radą? Czy coś takiego będzie 
odpowiednie? - zwrócił się z pytaniem do Larsa. 
Tak, Rada przestrzegała wszelkich form i pamiętała o swym dostojeństwie, a jej 
władza była przeogromna, więc ludzie powinni zawsze mieć to na uwadze. Jeszcze 
dwadzieścia osiem minut! 
Nagle Jonnie spostrzegł, że Stormalong, który zawsze bardzo dbał, a nawet 
ozdabiał swe ubrania, zachował kostium, który nosił w dniach pracy na złożu 
kwarcu, kiedy musiał wyglądać jak Jonnie. Chrissie uszyła wówczas kilka takich 
kompletów, nakłoniona przez Jonnie'ego, który chciał w ten sposób oderwać jej 
myśli od zmory więziennej klatki. Jonnie dał te ubiory Dunneldeenowi, Thorowi i 
Stormalongowi. Rozwinął myśliwską bluzę z jeleniej skóry, spodnie i pas. Były 
nawet i mokasyny. Jeszcze dwadzieścia trzy minuty! 
Jonnie zdjął kaftan, aby wytrzeć ciało namoczoną gąbką, zanim nałoży nowe 
ubranie. Lars skwapliwie pochylił się do przodu. Terl powiedział mu, że dobry 
szef bezpieczeństwa zawsze identyfikuje na podstawie znaków szczególnych na 
ciele. Ileż miał racji! Na szyi widać było małe szramy po obroży. Miał swego 
człowieka. Rozsadzała go radość. Był pełen otuchy. 
- Możesz się teraz pośpieszyć, Tyler - powiedział Lars. Rozpoznałem cię po 
twoich bliznach po noszonej na szyi obroży. 
"A więc tego szukał" - pomyślał Jonnie. 
- Pozostali wyjechali stąd przed dwoma godzinami, czyż nie tak? - zapytał Lars. 
- Tak, wyjechali - odparł Jonnie. 
Przyszło mu na myśl, że gdy tamci udawali się do Akademii, by zainstalować 
rejestratory, to zapisali się w księdze u dyżurnego kadeta, ale nie zrobili tego 
ponownie, wracając. Świetnie! Jeszcze dwadzieścia minut! 
- A ty zostałeś tutaj, by zainstalować parę sztuczek, czyż nie tak? - powiedział 
Lars. - Nie bój się, znajdziemy je później. Twoja maskarada się skończyła, 
Tyler. - Lars pomyślał, że było to całkiem dobrze powiedziane. I sam to 
wymyślił. - Ubieraj się! 
Jonnie wziął kawałek jeleniej skóry, zmoczył go wodą i zaczął wycierać ciało, na 
co Zbóje patrzyli z wyraźnym rozbawieniem. Nigdy nie widzieli ani nawet nie 
słyszeli, by ktokolwiek się kiedyś kąpał. 
- Jak ci się udało wpaść na mnie? - zapytał Jonnie. 
- Obawiam się - odparł Lars - że to tajemnica państwową. 
- Ach! - rzekł Jonnie. 
Jeszcze siedemnaście minut! 
- To pewnie coś, czego nauczyłeś się od tego Bitlera, czy jak mu tam było? - 
dodał, przypominając sobie, jak Ker wspominał, że facet był zwariowany na tym 
punkcie. 
- Masz na myśli Hitlera! - skorygował go Lars ze złością. 
- Ach, Hitler - zgodził się Jonnie. - Nie brzmi to jak nazwisko Psychlosa. 
Nazwiska Psychlosów nie są zazwyczaj dwusylabowe. Chociaż czasami są. 
- Hitler nie był Psychlosem - powiedział Lars z naciskiem. On był człowiekiem. 
Był największym przywódcą wojskowym i członkiem najświętszego kościoła, jakiego 
ludzkość kiedykolwiek miała! 
- To musiało być strasznie dawno temu - zauważył Jonnie. 
Jeszcze piętnaście minut i siedemnaście sekund! Gdyby zmieścili się w 
czterdziestu pięciu minutach, to mogli już prawie skończyć to, co mieli do 
zrobienia. Ale mogło to im zabrać całą godzinę. 
- Właściwie tak, bardzo dawno temu - odparł Lars i zaczął snuć swą opowieść. 
Skąd dowiedział się o istnieniu Hitlera? No cóż, jego pochodząca ze Szwecji 
rodzina była bardzo wykształcona. Ojciec był pastorem. W bibliotece kościelnej 
było parę starych książek wydanych w najczystszym szwedzkim języku przez 
"Ministerstwo Wojennej Propagandy Niemiec". Według niej, żeby być naprawdę 
religijnym człowiekiem, trzeba było być czystej krwi Aryjczykiem, a Aryjczyk to 
był w rzeczywistości Szwed. Wielu ludzi pozwalało sobie na bezczelne szyderstwa 
z tej świętej wiary, ale to była religia państwowa w Szwecji. 
- Szkoda, że nic o nim wcześniej nie wiedziałem - rzekł Jonnie. - Czy on 
rzeczywiście był takim wielkim wodzem? 
- Och, co do tego nie ma najmniejszych wątpliwości. Hitler zdobył cały świat i 
wprowadził czystość rasową. Powinieneś przeczytać te książki. Są naprawdę 
wspaniałe. Och, nie umiesz czytać po szwedzku? No cóż, ja mógłbym ci je czytać. 
Ile jest tych książek? Trzeba by mieć cały tydzień, by je wszystkie przeczytać, 
ale najpierw trzeba zapoznać się z książką pod tytułem "Mein Kampf ', która 
przedstawia w ogólnym zarysie przeznaczenie rasy. Widzisz, w rzeczywistości 
istnieją nadludzie i tylko zwyczajni ludzie. Aby zostać nadczłowiekiem, trzeba 
studiować i dobrze poznać religijną wiarę faszyzmu. 
- Czy czcili jakiegoś boga? - zapytał Jonnie. 
Jeszcze siedem minut i dwanaście sekund! Zaczął się ubierać, bardzo dokładnie 
zawiązując rzemienie. 
- Oczywiście, imię Boga brzmiało: "Der Fuhrer". Hitler został przez niego 
zesłany na Ziemię, by uczynić z niej świat pokoju i miłości. Otóż Napoleon także 
był wielkim przywódcą wojskowym, a przed nim był Cezar, Aleksander Wielki i 
jeszcze wcześniej Attyla. Ale wszyscy oni nie byli świętymi. Trzeba rzeczywiście 
dobrze znać historię, by zrozumieć różnice między nimi. Otóż, mimo że Napoleon 
był wielkim wodzem, to w wielu dziedzinach nie można go nawet porównywać z 
Hitlerem. Mimo że Napoleon podbił Rosję, to nie wykazał przy tym takiej finezji 
jak Hitler, gdy podbijał Rosję. Wszystko to wydarzyło się dawno temu, w 
starożytnych czasach, a potem ludzie wpadli w nieszczęścia, ale nie było w tym 
żadnego błędu ani winy Hitlera. A więc było rzeczą oczywistą, że jeśli ludzie 
chcieli się podnieść z upadku i znów stać się wielkimi, to powinni wyznawać 
religijną wiarę faszyzmu. I kto wie, może znów pojawi się jakiś nowy mesjasz, 
który przyniesie ludziom miłość i pokój na Ziemi, tak jak kiedyś zrobił to 
Hitler. Wiesz, to może dziwne, ale moja matka zawsze mówiła, że bardzo 
przypominam... 
Odległy hukzapuszczanego pojazdu! Odgłos warkotu. Łatwy do rozpoznania, wariacki 
sposób prowadzenia pojazdu przez Kera. Pojechali. Udało się! 
Jonnie skończył się ubierać. Zapakował rzeczy: ulubiony płaszcz, szalik i gogle 
Stormalonga. 
- Chciałbym, by to wszystko dotarło do Stormalonga powiedział Larsowi. 
Ale ponieważ Lars nic mu nie odpowiedział, więc Jonnie postanowił, że zabierze 
je ze sobą. 
Nie wiedział jeszcze, w jaki sposób sam wydostanie się z tego kłopotliwego 
położenia. Intrygowało go trochę, dlaczego tamci dwaj odjechali. Czyżby nie 
zauważyli, że samolot bojowy, którym miał odlecieć, stoi przed hangarem? Ale był 
zadowolony, że udało się im stąd wydostać. 
- Chodźmy! - powiedział. 
5
Wyszli na powierzchnię przez inne drzwi, które były zazwyczaj zamknięte. Jonnie 
rozglądał się za jakimś dyżurnym kadetem, by przekazać mu rzeczy Stormalonga, 
ale nikogo wokół nie było. 
- Dopilnuję, by dostarczono je do Akademii - powiedział Lars, spostrzegłszy jego 
zachowanie. 
Jonnie zorientował się, że Larsowi chodzi o to, by nikt ich nie zobaczył, gdyż 
obawiał się bitwy z kadetami lub Rosjanami, których pewna liczba przybyła do 
podziemnej bazy i stanowiła teraz znaczną siłę. 
Od strony gór zbliżała się burza, tocząc ciemne chmury usiane błyskawicami wokół 
odległego Wysokiego Wierchu. Wicher podrywał z ziemi zeschłe liście i giął 
wysoką brunatną trawę. Była już jesień. Na wysokim płaskowyżu powietrze było 
dość chłodne. Jonnie zamyślił się. Wstrząsnął nim dziwny złowrogi dreszcz. W 
czasie burzy wylatywał z Afryki i tutaj też była burza. Wrzucił rzeczy do 
pojazdu i wsiadł do środka. Szyby w oknach były przyciemnione, tak że nikt nie 
mógł zajrzeć do wnętrza. Wieźli go do Kapitolu, mając cały czas wymierzone w 
niego pistolety maszynowe. 
Lars był złym kierowcą i Jonnie mógł się sam przekonać, dlaczego złamał sobie 
kark, otoczony teraz gipsowym kołnierzem. Jonnie pogardzał nim. Znał wielu 
Szwedów i byli to dobrzy ludzie, a z rozmowy z Larsem wywnioskował, że jest on 
kanalią. Lars usiłował nadal rozprawiać o starożytnym wodzu, ale Jonnie miał już 
dosyć. 
- Zamknij się! - powiedział. - Jesteś zwyczajnym degeneratem. Nie mam pojęcia, 
jak możesz znieść sam siebie. Więc zamknij się! 
Nie było to zbyt mądre, ale nie mógł już dłużej wysłuchiwać tych obłąkańczych 
majaczeń. Lars zamilkł i tylko oczy mu się zwęziły. "Za parę godzin - pomyślał - 
ten kryminalista będzie już martwy". Pojazd naziemny przycupnął przed bocznym, 
nigdy nie używanym wejściem do Kapitolu. Nie było tam żywej duszy. Nie było 
również nikogo w korytarzu. Lars już zadbał o to. Popchnięto go w kierunku 
drzwi. Niewidoczni w cieniu Zbóje trzymali wycelowane w niego automaty. Jeszcze 
dwóch znajdowało się w sali sądu z odbiezpieczonymi i gotowymi do strzału 
Thompsonami. 
I siedział tam Brown Kulas. 
Siedział za wysokim biurkiem na podium. Miał na sobie czarną szatę. Po obu 
stronach biurka leżały starodawne książki prawnicze. Jego twarz miała jakiś 
niezdrowy odcień. Oczy były zbyt ruchliwe. Wyglądał jak sęp, który miał się 
rzucić na padlinę. W pustej sali był tylko on, strażnicy i Jonnie. 
To był Tyler! Rozpoznał go natychmiast, jak tylko stanął w drzwiach. Było coś 
takiego w wyglądzie tego Tylera, co się natychmiast rzucało w oczy. Nienawidził 
go od czasu, gdy jeszcze byli dziećmi. Nienawidził tego lekkiego, pewnego siebie 
sposobu poruszania się, nienawidził tych gładkich rysów twarzy, nienawidził 
jasnoniebieskich oczu. Nienawidził wszystkiego, czym był Tyler i czym on sam 
nigdy nie mógł być. Ale kto teraz miał władzę? On, Brown Kulas! Jakże marzył o 
tej chwili. 
- Tyler? - rzekł pytająco Brown Kulas. - Podejdź i stań przed ławą sądu! 
Odpowiedz, czy nazywasz się Jonnie Goodboy Tyler? 
Włączył magnetofon. Tego rodzaju procedura musi być formalna i prawna. 
Jonnie stanął w znudzonej pozie przed ławą. 
- Co to za farsa, Brownie Kulasie? Przecież dobrze wiesz, jak się nazywam. 
- Cisza! - zawołał Brown Kulas, mając nadzieję, że jego głos był głęboki i 
dźwięczny. - Więzień będzie odpowiadał, jak należy i we właściwy sposób, bo 
inaczej zostanie uznany za winnego obrazy sądu! 
- Nie widzę tu żadnego sądu - powiedział Jonnie. - Po co nałożyłeś na siebie tę 
śmieszną szatę? 
- Tyler, do wszystkich tych zarzutów dodaję jeszcze obrazę sądu. 
- A dodawaj, co ci się tylko podoba - odparł znudzony już tym Jonnie. 
- Nie będziesz traktował tego tak lekko, gdy odczytam, b co jesteś oskarżony! To 
jest tylko wstępna rozprawa. Za tydzień lub dwa tygodnie zostanie powołany Sąd 
Światowy i wtedy odbędzie się formalny proces. Ale jako zbrodniarz i 
kryminalista masz prawo wysłuchać oskarżeń, abyś mógł sobie zorganizować obronę 
w czasie procesu. 
A teraz słuchaj i słuchaj! Jesteś oskarżony o popełnienie morderstwa pierwszego 
stopnia, którego ofiarą padli bracia Chamco, lojalni pracownicy państwa, 
zbrodniczo zaatakowani z intencją zabicia ich, którzy następnie popełnili śmierć 
samobójczą z powodu bólu z odniesionych ran. 
O porwanie pierwszego stopnia, którego rzeczony Tyler dokonał na osobach dwóch 
Koordynatorów wypełniających swe obowiązki jako agenci Rady, przez napadnięcie 
ich i zbrodnicze uwięzienie. 
O morderstwa i zbrodniczy napad na pokojowe i nieszkodliwe plemię zwane Zbójami, 
włączając w to rzeź połowy jednego z ich oddziałów. 
O masakrę konwoju złożonego z pokojowo nastawionych handlowców i złośliwe 
wybicie wszystkich - do ostatniego człowieka. 
- Psychlosa - poprawił Jonnie. - To byli Psychlosi organizujący atak na stolicę. 
- To wykreślić z protokołu - rzekł Brown Kulas. Faktycznie, będzie musiał 
skasować to na płycie. 
- Nie jesteś jeszcze sądzony. To są oskarżenia wniesione przeciwko tobie przez 
porządnych i zasłużonych obywateli tej planety. Milcz i słuchaj oskarżeń! Sąd 
zauważa - kontynuował Brown Kulas, który niewolniczo trzymał się języka 
prawniczego zaczerpniętego ze starodawnych ksiąg i miał nadzieję, że wszystko 
było prawnie w porządku - że mógłby podnieść tu mnóstwo innych zarzutów, których 
w tym momencie nie podnosi. 
- Takich jak? - zapytał Jonnie, któremu zbrzydł już ten klown. 
- Jak zawładnięcie tablicą zdalnego kierowania będącą w posiadaniu niejakiego 
Terla i odpalenie przeciwko ludziom bezpilotowego bombowca. Zostało również 
stwierdzone, że wówczas i tamże zestrzeliłeś rzeczonego Terla w momencie, gdy on 
starał się zestrzelić bombowiec. Ponieważ jednak są świadkowie - bez wątpienia 
zmuszeni przez ciebie do krzywoprzysięstwa i złożenia fałszywych zeznań - którzy 
twierdzą co innego, więc te oskarżenia na razie nie zostały wzięte pod uwagę, 
ale mogą być wzięte w późniejszym terminie. 
- A więc to już wszystko, co byłeś w stanie wnieść na wokandę? -zauważył 
ironicznie Jonnie. - Nic na temat kradzieży mleka niemowlętom? Jestem 
zaskoczony. 
- Przestaniesz być taki arogancki, gdy usłyszysz resztę - zagroził Brown Kulas. 
- Jestem niezawisłym sędzią, a to jest legalny i niezawisły sąd. W okresie 
oczekiwania na proces zakazuje ci się dalszego używania mojej... to znaczy... 
własności Rady, czyli samolotów, pojazdów naziemnych, domów, wyposażenia lub 
narzędzi. 
Brown Kulas miał go w potrzasku. Szybkim jak błyskawica ruchem wyciągnął 
rachunek sprzedaży ziemskiej filii Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego i 
rzucił Tylerowi. 
Jonnie zaczął czytać: "Za sumę dwóch miliardów kredytów niejaki Terl, 
posiadający odpowiednie upoważnienia, przedstawiciel Towarzystwa, niniejszym 
przekazał całą ziemię, kopalnie, zagłębia górnicze, bazy, samoloty, maszynerię, 
pojazdy naziemne, czołgi... i tak dalej, i tak dalej... Radzie Ziemi, legalnie 
wybranemu i upoważnionemu rządowi rzeczonej planety, w posiadanie i wieczyste 
użytkowanie od tego dnia po wsze czasy". Podpisane było "Terl", ale Jonnie, 
który znał podpis Terla, od razu widział, że musiał go złożyć nie tą łapą. 
Zaczął wkładać rachunek do swej torby. 
- Nie, nie! - wykrzyknął Brown Kulas. - To oryginał! Pogrzebał w papierach na 
biurku, wyciągnął kopię rachunku i wymienił ją na oryginał. Jonnie schował kopię 
do torby. 
- I nie tylko to - powiedział Brown Kulas. - Cała planeta była własnością 
Intergalaktyki i tu mam także akt jej sprzedaży! 
Zaczął podawać mu oryginał, ale rozmyślił się i wręczył kopię. Jonnie spojrzał 
na nią. Faktycznie. Terl sprzedał tym głupcom ich własną planetę! 
- To są ważne akty prawne - dodał pompatycznie Brown Kulas. - To znaczy będą 
ważne, gdy zostaną formalnie zarejestrowane. 
- Gdzie? - zapytał Jonnie. 
- Na Psychlo, oczywiście - odparł Brown Kulas. - Z dobroci serca i mimo kłopotów 
Terl sam weźmie te akty i dokona ich formalnego zarejestrowania. 
- Kiedy? - znów zapytał Jonnie. 
- Jak tylko będzie w stanie odbudować aparaturę, którą tyś zbrodniczo i 
złośliwie zniszczył, Tyler! 
- I zabierze ze sobą pieniądze? 
- Oczywiście! Musi je przekazać swemu Towarzystwu. On jest uczciwym człowiekiem! 
- Psychlosem skorygował go Jonnie. 
- Psychlosem - poprawił się Brown Kulas i w tym samym momencie opanowała go 
wściekłość na siebie, że w tej prawnej procedurze dopuścił do głosu nieprawniczy 
język. 
- A zatem i przeto - zaczął czytać akt oskarżenia - jak jednakowoż stwierdzono, 
zgodnie z legalnymi prawami plemiennymi rzeczonego Jonnie'ego Goodboy Tylera, 
będzie on niniejszym poddany aresztowi domowemu w jego własnym domu na hali i 
nie będzie mu niniejszym wolno opuszczać rzeczonego domu, zanim nie zostanie 
pozwany przed Sąd Światowy, który w odpowiednim czasie zostanie ukonstytuowany 
na polecenie Rady, która to Rada została w należyty sposób wybrana i obdarzona 
pełnią władzy wszechświatowego rządu Ziemi. Słuchaj tego, człowiecze! 
Brown Kulas pomyślał, że ten ostatni wykrzyknik nadał odpowiedni styl całemu 
aktowi, więc usiadł dumnie i dodał: 
- A więc, jeśli więzień nie ma ostatniej prośby... 
Jonnie myślał szybko i intensywnie. Nigdy przedtem nie zwracał zbytniej uwagi na 
Browna Kulasa, więc taka małpia jego złośliwość była dla Jonnie'ego zaskakująca. 
A w hangarze bazy znajdował się zatankowany paliwem samolot bojowy. 
- Owszem - rzekł Jonnie. - Mam prośbę. Jeśli mam udać się na halę, to chciałbym 
najpierw zabrać swoje konie. 
- Te konie i twój dom to cały majątek, jaki teraz posiadasz, więc słusznie, że 
dbasz o niego. Z kurtuazji i mając na względzie uprawnienia więźnia, a być może 
nawet z ojcowskich uczuć dla niego, jako jego burmistrz zgadzam się na 
zadośćuczynienie jego prośbie, jeśli bezpośrednio potem uda się wprost do 
miasteczka na hali i do swego domu. 
Jonnie spojrzał na niego z pogardą i wyszedł z sali. 
To będzie koniec Tylera! Wydał z siebie drżące westchnienie. Cóż to była za 
ulga! I jakże długo trzeba było na to czekać! Dwadzieścia lat. Nie, to nie była 
zemsta. To był jego obowiązek! Odtąd wszyscy ludzie na Ziemi będą w dobrych 
rękach - jego, Browna Kulasa. Będzie im służył ze wszystkich sił, nie bacząc na 
trud i znój. 
6
Incydent, później określany jako "Zamordowanie Bittie'ego MacLeoda", który 
doprowadził planetę do wojny, kosztował wiele istnień ludzkich i stał się w 
końcu przedmiotem ballad, romansów i legend. Rozpoczął się w południe tego 
pamiętnego dnia koło Kapitolu w Denver. 
Gdy szefowi rosyjskiego kontyngentu w Afryce dano polecenie, by zamknął 
amerykańskie bazy podziemne, wówczas stało się jasne, że ani Jonnie, ani 
Rosjanie nie będą potem mogli mieszkać na stałe w Ameryce. Powstał problem, co 
zrobić z ich końmi. Konie były pasją Rosjan, więc wyhodowali w Ameryce 
niewielkie własne stado, którego nie mieli zamiaru porzucić na pastwę losu. 
Bittie MacLeod uważał, że jest odpowiedzialny za konie Jonnie'ego. Poinformował 
więc pułkownika Iwana, że musi zabrać się z nimi, by przywieźć również konie 
Jonnie'ego. Gdy wnoszono sprzeciwy, zawzięcie się im przeciwstawił: w 
towarzystwie Rosjan będzie zupełnie bezpieczny. A Wiatrołom, Tancerka, Stary 
Wieprz i Blodgett, które go znały, będą bardzo przestraszone w czasie długiej 
podróży samolotem, jeśli nie będzie kogoś, do kogo miały zaufanie, by je 
uspokajał. Po paru godzinach takich słownych utarczek pułkownik Iwan się poddał. 
Tego dnia, jeszcze przed świtem, Rosjanie zamknęli amerykańską bazę podziemną 
oraz magazyn pocisków jądrowych. Gdyby ktoś, kto nie znał drogi lub nie miał 
kluczy, chciał się do nich dostać, zostałby rozerwany na strzępy. Samoloty 
zostały już przygotowane do drogi powrotnej i cały materiał, który mieli wywieźć 
za granicę, był już załadowany. Tuż przed świtem niewielki konwój ciężarówek i 
samochodów opuścił bazę. Jechali, by wykonać ostatnie zadanie: zabrać z równin 
konie. 
Droga z bazy wiodła przez starożytne ruiny Denver, a niewielu Rosjan było tam 
kiedykolwiek. Co więcej, ostatnio zaczęli otrzymywać pobory. Wybierali się do 
domu, a każdy miał tam żonę, siostrę, matkę czy też swoją dziewczynę lub 
przyjaciół. 
Ostatnio otwarto w Denver parę niewielkich sklepików, których właścicielami byli 
przybysze z innych okolic, a klientami ludzie z całego świata odbywający 
pielgrzymkę do bazy. Towarami były w nich rzeczy bądź znalezione w ruinach i 
zreperowane, bądź też stanowiące wyrób miejscowych plemion. Ubrania, obuwie, 
materiały, biżuteria, naczynia domowe, pamiątki i różne zabytkowe rzeczy - 
wszystko to stanowiło główną masę towarową. Ponieważ do zaplanowanej godziny 
odlotu, który miał się odbyć dopiero wieczorem z polowego lotniska przy 
Akademii, pozostało jeszcze dużo czasu, więc Rosjanie nie lubiący bezczynnego 
siedzenia na trawie i wyczekiwania zdecydowali, że przeznaczą trochę czasu na 
robienie zakupów w Denver. 
Zaparkowali pojazdy w pobliżu Kapitolu, gdyż było tam dużo miejsca, a jego 
kopuła była zewsząd widoczna i mogła służyć jako punkt orientacyjny, do którego 
łatwo było trafić. Rozproszyli się po mieście i każdy poszedł swoją drogą. 
Bittie wybrał się do miasta z zaprzyjaźnionym silnym i nieustępliwym Rosjaninem, 
który nazywał się Dmitrij Tomlow. Pułkownik Iwan polecił mu nie spuszczać 
Bittie'ego z oka, być czujnym i nie rozstawać się ani na chwilę z karabinem 
szturmowym i torbą pełną zapasowych magazynków. Bittie i jego "strażnik" 
znaleźli mały sklepik z biżuterią i różnymi błyskotkami, którego właścicielami 
było starsze szwajcarskie małżeństwo z synem. Stary Szwajcar wygrzebał skądś i 
naprawił maszynę grawerską. Potrafił również naprawiać różne rzeczy ze srebra 
lub złota znalezione w starożytnych zrujnowanych składach, gdzie żądni metalu 
Psychlosi jakoś je przeoczyli. 
Syn właścicieli znajdował się na zapleczu sklepu, gdzie dochodził do siebie po 
próbach obrony sklepu przed Zbójami, którzy chcieli go obrabować. Zbóje chodzili 
po mieście i mówili, że są "policją". Nosili przy sobie maczugi i zabierali 
wszystko, co się im tylko podobało, do własnych kieszeni. Rada, do której 
zwracało się nieliczne grono mieszkających teraz w Denver ludzi, potwierdziła, 
że Zbóje faktycznie są "policją", a ponieważ prawo i porządek były sprawami 
najistotniejszymi, więc jakikolwiek opór przeciwko "policji" stanowił 
przestępstwo. Nikt naprawdę nie wiedział, co znaczyło słowo "policja", ale 
wszyscy doszli do wniosku, że było to coś bardzo niedobrego. Stary Szwajcar 
postanowił więc wyjechać z Denver i dlatego wyprzedawał towary po bardzo niskich 
cenach. 
Na Dmitrija czekała żona. Miał również wielu krewnych. Ale jego pierwszym 
zakupem była końska szpicruta ze srebrną gałką dla Bittie'ego. Chociaż chłopcu 
nigdy by nie przyszło na myśl, by uderzyć konia, to jednak szpicruta wyglądała 
bardzo ładnie. Miała około dwóch stóp długości, co odpowiadało wymiarom łuku 
Zbójów, chociaż nikt na to wówczas nie zwrócił uwagi. 
Pomimo naprawdę niskich cen, Bittie przeżywał nie lada rozterki. Chciał kupić 
coś specjalnego dla Pattie. Myślał, że już wkrótce się z nią zobaczy. Ale nie 
miał przy sobie za wiele pieniędzy: jego pensja wynosiła dwa kredyty tygodniowo, 
podczas gdy każdy żołnierz otrzymywał jeden kredyt dziennie. Przez długi czas w 
ogóle nie otrzymywali zapłaty. Bittie miał tylko cztery kredyty, a co lepsze 
rzeczy kosztowały dziesięć kredytów. Problemy Bittie'ego dodatkowo komplikowała 
ograniczona znajomość angielskiego przez Szwajcarów, którzy mówili mieszaniną 
niemieckiego i francuskiego. Rosjanin nie mógł mu służyć pomocą, gdyż 
praktycznie to nie mówił po angielsku, natomiast nikt z tam obecnych nie znał 
rosyjskiego. Ale dawali sobie jakoś radę za pomocą gestów, pisaniem liczb na 
skrawkach papieru pakowego, podnoszeniem brwi i pokazywaniem cen na palcach. 
W końcu Bittie znalazł coś! Był to prawdziwy pozłacany medalionik w kształcie 
serca, w którego pokrywę wtopiona była czerwona róża o wciąż jeszcze intensywnej 
czerwieni. Miał on zgrabnie wyreperowane zawiaski, więc można go było otwierać i 
wkładać do wewnątrz fotografie, oraz dołączony cienki łańcuszek. Na odwrotnej 
stronie medalionika było dość miejsca, by coś wygrawerować i stary Szwajcar z 
chęcią mógłby to wykonać. Łączna cena wyniosłaby sześć kredytów. To było właśnie 
to! Ale aż sześć kredytów! Miał ich tylko cztery. 
No cóż, stary Szwajcar wyprzedawał się, więc gdy zobaczył wyraz rozczarowania na 
twarzy Bittie'ego, sprzedał mu świeżo wypolerowany medalion wraz z 
wygrawerowanym napisem za cztery kredyty, dodając jeszcze specjalne pudełeczko, 
i elegancko wszystko opakował. Bittie był w wielkiej rozterce, gdy dano mu 
kartkę, by napisał, co chce mieć wygrawerowane na odwrotnej stronie medalionika. 
Jonnie mówił mu, że są jeszcze za młodzi, by się pobrać z Pattie, i to była 
prawda. Nie mógł więc wygrawerować napisu: "Mojej przyszłej żonie", bo ludzie 
mogliby go wyśmiać, a tu nic nie było do śmiechu. Nie chciał też napisu: 
"Kochanej Pattie od Bittie'ego", jak sugerował stary Szwajcar. Z Rosjanina w 
ogóle nie było żadnej pociechy. Wreszcie wymyślił właściwy napis: "Dla mojej 
pięknej damy Pattie, Bittie". Ale stary Szwajcar powiedział mu, że napis jest 
zbyt długi i nie zmieści się na odwrocie. Tak więc ostatecznie wrócił do napisu: 
"Pattie, mojej przyszłej żonie". Stary Szwajcar policzył litery i oświadczył, że 
może to wygrawerować. Bittie nie był z tego napisu zbyt zadowolony, gdyż ludzie 
mogliby się śmiać z niego, ale nie potrafił wymyślić nic lepszego, a stary 
Szwajcar już uruchomił maszynę i zaczął grawerować. 
Wszystko to razem zabrało sporo czasu i Bittie zaczął się trochę denerwować. 
Mógłby spóźnić się na spotkanie z Rosjanami, a w końcu konie Jonnie'ego były 
jego sprawą jako giermka i po to przecież przybył do Ameryki. Przestępował więc 
z nogi na nogę i ponaglał wszystkich do pośpiechu. W końcu stary Szwajcar 
skończył grawerkę i włożył medalionik do ładnego pudełeczka, które owinął 
kawałkiem starego papieru, a Rosjanin wybrał ostatecznie wszystkie rzeczy, które 
chciał kupić, i uregulował należność. Ruszyli pośpiesznie do pojazdów. 
Dzień był chłodny. Był lekki mróz i w powietrzu fruwały zeschłe liście. Gdzieś 
nad górami huczała burza. Kiedy dotarli do ciężarówek, przebijające się przez 
pędzone wiatrem chmury słońce stało dopiero w zenicie. Rosjanie jeszcze nie 
powrócili. Dmitrij usiadł w fotelu kierowcy w kabinie i zaczął układać zakupione 
prezenty. Bittie, niemal zatopiony w olbrzymim fotelu pasażerskim Psychlosów, 
zamknął okno, aby do wnętrza nie wdzierał się chłodny wiatr i zeschłe liście. 
Czekał, niecierpliwie kręcąc w ręku swoją nową szpicrutę i wyglądając przez 
okno, na resztę Rosjan. Ze swego miejsca miał także widok na boczne wejście do 
Kapitolu. Parkował tam wielki pojazd dowódczy z zaciemnionymi szybami. 
Nagle zobaczył Sir Jonnie'ego! To był on, ubrany jak zwykle w jelenie skóry, nie 
do pomylenia z kimś innym. Wyszedł z bocznego wejścia do Kapitolu. Drzwi pojazdu 
dowódczego nagle się otworzyły i Jonnie wsiadł do środka. Bittie szarpał się z 
oknem, chcąc je opuścić i krzyknąć do Jonnie'ego. Udało mu się to tylko 
częściowo. Nie mógł opuścić go zupełnie do dołu. I wtedy jeszcze ktoś wyszedł z 
Kapitolu, ktoś ubrany jak kadet. Wokół szyi miał gipsowy kołnierz. Mężczyzna 
zatrzymał się i krzyknął w stronę schodów Kapitolu: - Właśnie wybiera się do 
bazy, żeby najpierw zabrać swoje konie! - Potem również wsiadł do pojazdu, który 
ruszył w drogę. 
Bittie był wściekły! Nie zdołał otworzyć okna i zawołać Sir Jonnie'ego. Jechać 
po konie! Przecież on tu po to był i po to właśnie przebył tę całą drogę aż do 
Ameryki! 
Starał się przekonać swego strażnika, by uruchomił pojazd i pojechał za nimi. 
Ale jego znajomość rosyjskiego nie była na odpowiednim do tego celu poziomie. 
Gesty i ruchy oraz powtarzanie słów nie dawały żadnego efektu. Ten Rosjanin 
wcale nie zamierzał podążać za tamtym pojazdem dowódczym. Miał tu czekać na 
resztę kontyngentu. Ale Bitnemu udało się wyciągnąć go z kabiny i zaczęli biegać 
dookoła w poszukiwaniu reszty Rosjan. Minuty mijały i nie mogli żadnego z nich 
spotkać. To zrujnowane miasto było tak wielkie, zbyt rozprzestrzenione i pełne 
gruzów. 
Nagle spostrzegli jednego z Rosjan. Szedł obrzeżem parku i jadł orzeszki. Był to 
mężczyzna o nazwisku Amir, który miał opinię niezbyt bystrego umysłowo, choć był 
miłym facetem. Bittie jednym tchem wyjaśnił mu sytuację; używając gestów i 
jedynego rosyjskiego słowa, jakie znał, a które oznaczało: "Pośpiesz się!" Robił 
wszystko, by tamten zrozumiał, że ma odszukać innych i powiedzieć im, żeby 
natychmiast za nimi podążali. Wcale nie był pewny, czy Amir go zrozumiał, bo 
miał zakłopotaną minę, ale wystarczyło to, by przekonać Dmitrija, że teraz mogli 
już bez przeszkód podążyć za tamtym pojazdem. Wrócili więc do ciężarówki. 
Rosjanin uruchomił silnik i z hukiem wyjechali z miasta, zamierzając dogonić 
pojazd, do którego wsiadł Jonnie. 
7
Lars Thorenson zadbał o wszelkie środki ostrożności. Opracował je bardzo 
starannie. Miało nie być ani publicznego pokazywania broni, ani straży, by nie 
spowodować żadnego alarmu i by żaden z otumanionych przyjaciół tego zbrodniarza 
nie starał się przyjść mu z pomocą, a jednocześnie ten Tyler przez cały czas 
miał się znajdować pod "opieką" po zęby uzbrojonej straży. Dlatego Lars 
zatrzymał strażników wewnątrz pojazdu, nie pozwolił innym Zbójom pokazywać się 
na korytarzach Kapitolu ani na ulicach i posłał informację do oddziału 
rozlokowanego w bazie, by się ukrył i nie używał broni, jeżeli nie zostanie 
zaatakowany. 
Miał w bazie małą niespodziankę dla tego Tylera, a wszystko powinno pójść gładko 
i dobrze. Pomyślał, że nawet Hitler pochwaliłby go za zręczną strategię. Zabiorą 
konie, przejadą przełęczą na halę, polecą Tylerowi, by wszedł do domu... i to 
już będzie koniec. Ta plaga i zagrożenie dla państwa zostanie unicestwiona bez 
obciążenia Rady odpowiedzialnością za to. 
Dzień stał się jakiś szary. Słońce pokrywała coraz grubsza warstwa chmur. Wiatr 
przybierał na sile i unosił w powietrze tumany kurzu i zeschłą trawę. 
Lars źle prowadził pojazd, który ciągle zbaczał z obranego kursu i chybotał się 
pod wpływem podmuchów wiatru. Nie jechał zbyt prędko. Jonnie rozważał swoje 
szanse. Nie miał żadnej nadziei, by wypuścili go ze swych rąk żywego, pomimo 
tych wszystkich gładkich zapewnień. Czy miało sens walnięcie w kołnierz gipsowy, 
by złamać do reszty kark tego zdrajcy? Na ile ci śmierdzący Zbóje umieli się 
posługiwać pistoletami maszynowymi Thompsona? Ta broń była juź prawie o cały 
wiek przestarzała w momencie ataku Psychlosów. Strzelała zbyt ciężką - jak na 
pistolet maszynowy - amunicją, co powodowało gwałtowne podrywanie do góry lufy i 
zmuszało strzelającego do stosowania dużej siły nacisku w dół, by utrzymać lufę 
w poziomie. A pistolety trzymane w rękach Zbójów nie miały również 
"kompensatorów Cuttsa", które część energii wylotowej gazów wykorzystywały do 
kompensacji podrzutu. Miały natomiast bębnowe magazynki na sześćdziesiąt 
nabojów, a sprężyny podające w takich magazynkach były często słabe i zawodne w 
działaniu. Część starodawnej amunicji również nie odpalała i trzeba było znać 
pewien trik, by szybko przeładować pistolet i nadal strzelać z niego ogniem 
ciągłym. Jonnie znał to wszystko z praktyki, ponieważ bardzo dużo strzelał z 
Thompsonów, gdy Angus odkopał wyładowaną nimi ciężarówkę, na której przeleżały 
całe wieki, chronione przed korozją grubą warstwą smaru i doskonałą szczelnością 
skrzyń amunicyjnych. Ale czy Zbóje mieli o tym jakieś pojęcie? Prawdopodobnie 
wystrzelili tylko po parę serii i były to pierwsze strzały z broni palnej w ich 
życiu. Nieprawdopodobna i dlatego szybko odrzucona myśl przyszła mu do głowy, by 
zacząć z nimi rozmowę na temat tej broni, a potem wziąć jeden z pistoletów pod 
pozorem objaśnienia jego zalet i rozwalić te ich głupie łby. Jeżeli czegoś 
natychmiast nie wymyśli, będzie to jego ostatnia podróż w życiu. Było to widać w 
sposobie zachowania Larsa, w spojrzeniach, jakie rzucali na niego Zbóje. Byli 
bardzo pewni siebie. 
Daleko przed nimi pojawiła się baza. Na równinie pasło się rozproszone stado 
bydła. Lars prawie otarł się o nie, odskoczył od karłowatego drzewa, o mało nie 
wywrócił pojazdu, wpadł na kilka głazów, które inny kierowca z łatwością by 
wyminął, i w końcu zatrzymał się sto stóp przed początkiem wzniesienia 
prowadzącego do płaskowyżu przy klatce. Było to dalej od bazy, niż się Jonnie 
spodziewał. I zaraz zrozumiał, dlaczego tu się zatrzymali. Poza kilkoma głazami 
nie było nic - teren był otwarty i każdy, kto chciałby uciec, zostałby łatwo 
zastrzelony. 
Stały tam jego trzy konie ze łbami zwróconymi w stronę wiejącego wiatru. A gdzie 
jest Tancerka? Zaraz ją dostrzegł. Stała dalej, na płaskowyżu i wydawało się, że 
ma nałożony na szyję postronek, co nie było niczym nadzwyczajnym. Ale nie miała 
łba zwróconego na zawietrzną. Co było tego przyczyną? A, pewnie postronek 
zaczepił się o jakieś skały. Zaraz za nią znajdował się wielki głaz, za którym 
zaczynał się teren bazy z mnóstwem miejsc do ukrycia się strzelców wyborowych. 
Jonnie uważnie obserwował teren przez szyby pojazdu. Co to było? Zasadzka? Tam 
gdzie należało się spodziewać posterunków kadetów, nie było widać żywego ducha. 
Lars wybrał ten właśnie moment, by wyskoczyć ze swą małą niespodzianką w bazie. 
Przeczytał w dziełach Hitlera - a może to Terl mówił? - że: "Jeśli chcesz kogoś 
załamać psychicznie i fizycznie, pozbaw go wszelkiej nadziei, a potem daj mu 
fałszywą nadzieję, dzięki której będziesz mógł go wykończyć!" Była to 
maksymalnie mądra zasada wojskowego działania. 
Siedząc w nonszalanckiej pozie nad konsolą, Lars powiedział: - Czy znasz samolot 
bojowy, którego numer seryjny kończy się na dziewięćdziesiąt trzy i który z 
pełnym zapasem paliwa był zaparkowany tui za drzwiami hangaru? Jestem pewien, że 
wiesz, jaki samolot mam na myśli. No cóż, już go tam nie ma. Dziś rano usunięto 
z niego paliwo i przesunięto go do samego tyłu hangaru, usuwając z pola 
widzenia. 
"A więc dlatego Angus i Ker nie zatrzymali się, kiedy opuszczali podziemia" - 
pomyślał Jonnie. Nie widzieli samolotu, więc myśleli, że bezpiecznie odleciał. 
Nie może więc liczyć na ich pomoc. No cóż, i tak nie spodziewał się znikąd 
pomocy. I nawet dobrze się stało, że nie nadziali się na tych nerwowych Zbójów i 
ich pistolety maszynowe. 
Sprzedawczyk poczekał, aż Jonnie przełknął tę niespodziankę i dodał: 
- Ale nie pojedziemy konno aż na halę. Zejdę na dół do garażu i wezmę jakąś 
ciężarówkę, na którą załadujemy konie, i może pozwolę ci ją poprowadzić w góry. 
Nie miał najmniejszego zamiaru tego robić. Ale dał mu fałszywą nadzieję. 
Mistrzowską nawet! Hitler - a może Terl? - na pewno by ją zaaprobowali. 
- Możesz wysiąść i zacząć zbierać konie. Ci dwaj Zbóje będą cię cały czas mieli 
na muszce. 
Lars wysiadł z pojazdu i skierował się w stronę garażu znajdującego się na 
terenie bazy. 
Jonnie został popchnięty końcem lufy i stał teraz z lewej strony pojazdu, mając 
po każdej stronie Zbója z wymierzoną w niego lufą karabinu. Pilnie przypatrywał 
się wyraźnie wyludnionej bazie. Czyżby miała być terenem zabójstwa? 
8
Pomimo świszczącego wiatru Jonnie usłyszał dudnienie ciężarówki. Spojrzał na 
północ. Pusta ciężarówka nadjeżdżała z dużą szybkością, ale nie widać było, kto 
siedział w kabinie. Za ciężarówką nie było widać żadnych innych pojazdów, aż po 
horyzont rozciągała się pusta równina. Usłyszał jeszcze jakieś dudnienie. 
Samolot? Spostrzegł go. Zbliżał się wolno ze wschodu. Był to bezpilotowy samolot 
zwiadowczy wykonujący bez końca miliony zdjęć. 
Trudno, z tego kierunku nie nadchodziła żadna realna pomoc. Był zdany tylko na 
swe własne siły. Ciężarówka, która była już całkiem blisko, prawdopodobnie 
należała do nich i była częścią pułapki. Jonnie ponownie popatrrył na bazę. Miał 
uczucie, że śledzą go stamtąd czujne oczy i czai się niebezpieczeństwo. Obydwaj 
strażnicy także obserwowali ciężarówkę. To, że w rękach trzymali broń, było 
niewidoczne z kabiny ciężarówki, gdyż zasłaniała ich karoseria pojazdu. 
Wielka ciężarówka zahuczała, przejeżdżając z drugiej strony ich pojazdu. 
Podjechała kawałek pod stok w kierunku Tancerki. Zatrzymała się nagle, 
wzniecając tuman kurzu, gdy kierowca wyłączył silnik. Ktoś wyskoczył w ten kurz 
ze znajdującej się na wysokości ośmiu stóp podłogi kabiny i zaczął biec w górę 
stoku ku Tancerce. 
Jonnie nie mógł uwierzyć własnym oczom. 
To był Bittie MacLeod! Coś trzymał w ręku. Szpicrutę? Jakiś pręt? 
- Bittie! - krzyknął zatrwożony Jonnie. Niesiony wiatrem, dobiegł go głos 
Bittie'ego: 
- Ja się zajmę końmi, Sir. To jest moje zajęcie! Bittie nadal pędził w górę 
stoku. 
- Wracaj! - krzyczał Jonnie. 
Ale łoskot samolotu zwiadowczego i huk dobiegającego z gór pioruna zagłuszył 
jego krzyk. 
Rosjanin miał kłopoty z poziomym ustawieniem ciężarówki, która przechyliła się 
na głazie. Ale i on otworzył teraz drzwi kabiny i zaczął wołać: 
- Bituszka!! Wazwraszczaj! 
Nagły poryw wiatru i łoskot samolotu zagłuszyły jego słowa. Chłopiec biegł 
dalej. Był już prawie przy Tancerce. 
- O dobry Boże, Bittie, wracaj! - wrzasnął Jonnie. Ale było już za późno. 
Spoza znajdującego się tuż za koniem głazu podniósł się Zbój i wystrzelił z 
Thompsona całą serię wprost w brzuch biegnącego chłopca. 
Naszpikowane pociskami ciało Bittie'ego aż uniosło się w powietrze i zwaliło z 
trzaskiem na ziemię. 
Rosjanin biegł pod górę do chłopca i jednocześnie próbował ściągnąć z pleców 
karabin szturmowy. 
Dwóch dalszych Zbójów pojawiło się w dwóch różnych miejscach i trzy Thompsony 
zagrzmiały. Rosjanin został posiekany jak rzeszoto. 
Jonnie wpadł w szał. Jednym skokiem znalazł się przy dwóch Zbójach za nim. 
Trzasnął ich głowami o siebie, aż chrupnęły jak skorupki jajek. Schwycił broń 
padającego Zbója i walnął go kolbą w czaszkę, krusząc ją. Odwrócił pistolet i 
nafaszerował drugiego Zbója kulami z odległości trzech cali. Klęknął na kolano, 
odwrócił Thompsona na bok, by podrzut rozsiewał pociski wachlarzem, i rozniósł w 
strzępy pozostałych Zbójów. Rozejrzał się dookoła, by odnaleźć Zbója, który 
zastrzelił Bittie'ego. Nie było go w polu widzenia. 
Pięciu Zbójów wybiegło z bazy i zaczęło zasypywać go gradem pocisków. Thompson 
Jonnie'ego się zablokował. Odrzucił go więc na bok i podniósł z ziemi drugi 
automat. Nie zważając na pociski, ryjące ziemię wokół niego, nisko pochylony, 
cały czas strzelając, rzucił się pędem w kierunku leżącego na stoku Rosjanina. 
Ukląkł za jego ciałem, obrócił Thompsona i puścił serię pocisków do pięciu 
Zbójów. Zwalili się martwi na ziemię. 
Dwóch najemników wyskoczyło nagle z boku i zaczęło walić do niego z Thompsonów. 
Jedna z kul drasnęła go w szyję. Karabin szturmowy Jonnie'ego zamienił ich w 
toczące się po ziemi kłęby martwych ciał. Błyskawicznym ruchem wyciągnął z torby 
świeży magazynek. Ta małpa, która strzelała do Bittie'ego, musiała się skryć za 
wrakiem traktora. Jonnie zaczął strzelać w taki sposób, by pociski rykoszetowały 
na traktor. Poderwał się do biegu, ciągle strzelając. 
Oto i on! 
Zbój uciekał. Jonnie wymierzył doń. Zbój odwrócił się i zaczął strzelać. Karabin 
szturmowy Jonnie'ego przeciął go na pół. 
Odgłos bezpilotowego samolotu zwiadowczego zaczął zanikać. Chwilowo nie było też 
żadnych grzmotów. Poza pojękiwaniem wiatru panowała - jak się wydawało - 
przeraźliwa cisza. 
Jonnie włożył nowy magazynek do karabinu szturmowego. Szybkim krokiem obszedł 
wszystko dokoła, rzucając okiem na rozciągnięte na ziemi ciała. Jeden z 
najemników czołgał się jeszcze, próbował rękami dosięgnąć Thompsona. Jonnie 
przeszył go serią. 
Cisza. Nie słychać było żadnego dźwięku ani nie było widać żadnego ruchu w 
rejonie, który mógłby jeszcze być niebezpieczny. Tancerka wyrwała się na wolność 
w czasie strzelaniny i uciekła w dół stoku. Jonnie trzymał w pogotowiu karabin 
szturmowy, by w każdej chwili mógł go użyć. 
Powoli zaczął schodzić w dół stoku do Bittie'ego. 
Chłopiec leżał na zakrwawionej ziemi, z odrzuconą do tyłu głową. Jonnie był 
pewien, że Bittie nie żyje. Nikt po otrzymaniu tylu pocisków w sam środek ciała 
- i to małego ciała - nie mógł być żywy. Czuł się strasznie podle. Uklęknął przy 
poszarpanym kulami chłopcu. Chciał podnieść jego ciało, więc podłożył rękę pod 
głowę i uniósł ją nieco do góry. 
Z ust wydobywał się bardzo słaby oddech! 
Powieki Bittie'ego zadrgały. Otworzył oczy. Poznał Jonnie'ego. Z ust wydostał 
się słabiutki szept. Jonnie pochylił się jeszcze bardziej, by go usłyszeć. 
- Ja... ja nie byłem zbyt dobrym giermkiem... czyż nie... 
A potem z oczu chłopca zaczęły kapać łzy i spływać po obu policzkach. Jonnie nie 
wierzył własnym uszom! Ten dzieciak myślał, że zawiódł go. Usiłował wyprowadzić 
chłopca z błędu, usiłował coś powiedzieć. Próbował mu powiedzieć, że był 
wspaniałym giermkiem, że właśnie ocalił mu życie! Ale nie mógł wydusić z siebie 
ani jednego słowa. 
Nagle ciało chłopca gwałtownie się skręciło. Głowa opadła do tyłu. W agonalnym 
spazmie wpił paznokcie w nadgarstek Jonmego. I skonał. 
9
W Szkocji rozpoczęto budowę Skalnego Zamku w Edynburgu, czyszcząc, porządkując i 
starając się przywrócić do poprzedniego stanu starożytne budynki, które przed 
dwoma tysiącami lat były kolebką szkockiego narodu i którym przywrócono teraz 
oryginalną nazwę "Dunedin", co oznaczało "Fort na wzgórzu Edin". Jonnie 
wylądował w parku pod skałą, tuż przed ruinami starodawnej Galerii Narodowej 
Szkocji. 
Oczekiwały go tam rzesze ludzi. Giermkowie z trudem zdołali porozsuwać tę ciżbę 
na boki, by zrobić miejsce do lądowania samolotu. 
Była też matka Bittie'ego wraz z rodziną, więc Jonnie przekazał jej ciało 
chłopca, by je odpowiednio ubrać i przygotować do pogrzebu. Kobzy zawodziły 
piskliwie, bębny wybijały wolne i żałosne takty. Kobiety płakały, a mężczyźni 
zaciskali gniewnie pięści, zdając sobie sprawę, że nieuchronnie czeka ich wojna. 
Było już prawie ciemno. Do Jonnie'ego podeszła honorowa eskorta ubranych w 
spódniczki szkockich górali, a ich oficer grzecznie mu zakomunikował, że mieli 
go przeprowadzić przez tłum na spotkanie z Szefami Klanów. Nie zdołali jeszcze 
odbudować budynku parlamentu na Skale, więc wszyscy Szefowie pospiesznie 
ściągnięci z gór - byli zgromadzeni w pobliskim parku miejskim przed zrujnowaną 
Królewską Akademią Szkocką. 
W rytm żałobnie zawodzących kobz kroczył Jonnie do wyznaczonego miejsca. 
Oświetlało je rozpalone pośrodku bardzo duże ognisko. Płomień ogniska odbijał 
się migotliwie w tarczach i mieczach Szefów Klanów i ich orszaków: Było to 
zgromadzenie, którego jednomyślnym celem była: WOJNA! 
Przybyły z Afryki Robert Lis pośpieszył do boku Jonnie'ego. Byli już na obrzeżu 
placu, na którym odbywało się zgromadzenie, i kierowali się ku podwyższonym 
kamiennym płytom, które służyły za trybunę. Szef Klanu Fearghusów wyszedł im na 
spotkanie. 
- Czy chcesz wojny? - szepnął do ucha Jonnie'ego Robert Lis. - Myślę, że nie! 
Zawaliłyby się wszystkie twoje plany. 
- Ależ nie! - odparł Jonnie. - To ostatnia rzecz, jakiej bym pragnął. Bez wojny 
mamy przynajmniej jakieś szanse. 
- To dlaczego - zapytał go Sir Robert - nie zmieniłeś ubrania przed tym 
spotkaniem? Mogłeś się domyślić, że na pewno się odbędzie! 
Jonnie nie pomyślał nawet o swym ubiorze. Ramię jego kaftana z jeleniej skóry 
było ciemnoczerwone od krwi z powierzchownej rany na bocznej stronie szyi, od 
dawna już zaklejonej zaschłą skorupą. Cały przód bluzy i spodnie aż do kolan 
były przesiąknięte krwią Bittie'ego. 
W tym samym momencie Szef Klanu Campellów przemawiał do zgromadzonych Szefów: 
-..i dlatego twierdzę, że jest to zniewaga. Przelaną krew może zmyć tylko wojna! 
Rozległy się dzikie okrzyki zgody: 
- Wojna! Wojna! 
W skaczącym świetle płomieni błyskały wyciągnięte zza pasów siekiery. Odgłosy 
wyciąganych z pochew mieczy wyrażały śmiercionośną, żołnierską deklarację. 
Jonnie wszedł na kamienną mównicę. Wyciągnął rękę, prosząc o spokój. Zapanowała 
pełna napięcia cisza. 
- Nie chcemy wojny - Powiedział Jonnie. 
Przez tłum przetoczyła się fala protestu. 
- Sama tylko krew na jego ubiorze - wykrzyknął Szef Klanu Argyllów - nawołuje do 
wojny! 
- Morderca chłopca nie żyje! - rzekł Jonnie. 
- A co z mordercą Allisona?! - krzyknął Szef Klanu Cameronów. - Jego ohydne 
morderstwo nie zostało pomszczone! Szef Zbójów, który się do tego przyczynił, 
wciąż żyje! To wymaga krwawego rewanżu! 
Jonnie uzmysłowił sobie, że wymknęli mu się spod kontroli. Żądali pilotów i 
środków transportu. Ich celem było starcie z powierzchni ziemi wszystkich 
Zbójów. I to zaraz! Zdawał sobie sprawę, że zadecydowano o tym jeszcze przed 
jego przybyciem tutaj. Zdawał sobie jasno sprawę, że cały ich dotychczasowy 
wysiłek mógł pójść na marne. Zniszczenie tego rejonu w Ameryce stanowiłoby kres 
wszystkich ich planów. 
Szukał wzrokiem Roberta Lisa, ale widział tylko rozwścieczonych Szefów i ich 
popleczników. Nie śmiał otwarcie i publicznie wyjawiać im swoich planów. Lars 
udowodnił, że wszędzie mogą się znaleźć zdrajcy. Próbował im wytłumaczyć, że 
planecie zagrażało znacznie większe niebezpieczeństwo: nie wiedzieli, co się 
stało z Psychlo, że we wszechświecie są jeszcze inne rasy, które nie wiadomo, 
jakie mają zamiary w stosunku do Ziemi. 
Aż w końcu wielki i majestatyczny Szef Klanu Fearghusów wskoczył na mównicę, 
stanął obok Jonnie'ego i ryknął do tłumu: 
- Uspokójcie się! 
Tłum uspokoił się, ale trwał w napięciu i determinacji. 
Jonnie był już zmęczony. Nie spał przecież od wielu godzin. Zebrał w sobie 
wszystkie rezerwy energii i przemówił silnym, pewnym siebie głosem: 
- Mogę wam obiecać ZWYCIĘSKĄ wojnę! Ale tylko wtedy, gdy pozwolicie mi sobą 
pokierować, jeśli każdy z was poświęci temu śmiałemu przedsięwzięciu odpowiednią 
ilość czasu i ludzi oraz jeśli przez kilka najbliższych miesięcy będziecie ze 
mną współpracować. Wtedy będziemy mieli wojnę, wtedy weźmiemy rewanż i wtedy 
będziemy mieli szansę na trwałe zwycięstwo! 
Po chwili, gdy słowa Jonnie'ego dotarły do ich umysłów, wybuchnęli dzikim 
wrzaskiem zgody. Unieśli wyżej w górę siekiery, a w mieczach odbiły się refleksy 
płomieni. Kobzy zaniosły się nagle zagrzewającymi do wojny melodiami. Wszyscy 
wiwatowali na cześć Jonnie'ego, dopóki nie ochrypli. Gdy zszedł z mównicy i 
podążał za Robertem Lisem, wielkie dłonie klepały go po plecach, a inne starały 
się uścisnąć jego dłoń. Mężczyźni podskakiwali przed nim, trzymając przed 
twarzami miecze w salucie oddania. Ktoś zaczął skandować: 
- MacTyler! MacTyler! MacTyler! 
Kobry zajęczały, a bijące bębny jeszcze bardziej zwiększały powszechny harmider. 
- Liczę na ciebie, chłopcze - powiedział z czułością Robert Lis, gdy go 
prowadził do prowizorycznej kwatery w starym domu, gdzie czekała na niego 
kąpiel, czyste ubranie i odpoczynek. - Mam nadzieję, że nie zrobimy im zawodu! 
Następnego dnia pochowali Bittie'ego MacLeoda w krypcie starego kościoła. 
Kondukt pogrzebowy rozciągał się na milę. Jonnie oświadczył: 
- Umarł jako giermek, ale musimy pochować go jak rycerza. Wkładając na ciało 
Bittie'ego rycerską szatę, Fearghus - jako tytularny Król Szkocji, a obecnie i 
całych Wysp Brytyjskich pasował go na rycerza delikatnym dotknięciem miecza. 
Jeden z rzeźbiarzy pracował bez wytchnienia, by wykonać sarkofag - kamienną 
trumnę - i jego dzieło było już gotowe. Pastor odczytał modlitwę żałobną i przy 
żałosnym lamencie kobz złożono Bittie'ego do grobowca. Na płycie, pod przyznanym 
mu herbem, był wyryty napis: 
Sir Bittie 
Prawdziwy Rycerz
Wiedzieli, że Bittie'emu by się to spodobało. 
Pattie, która z kamienną twarzą uczestniczyła w pogrzebie, przy końcu 
uroczystości wręczono małe pudełeczko znalezione w kieszeni Bittie'ego. Był w 
nim medalionik. W odrętwieniu przeczytała wygrawerowany na nim napis: "Pattie, 
mojej przyszłej żonie". 
Tama powstrzymująca łzy pękła i Pattie runęła na sarkofag, zanosząc się płaczem. 
Jednak Bittie nie umarł. Pozostał żywy w pamięci bliskich, stał się legendą. 
Przyszłe pokolenia, jeśli przeżyją, zachowają w opowieściach i pieśniach pamięć 
o Rycerzu, który - jak mówiono ocalił życie Jonnie'emu. 
21 
1
Statek kosmiczny Aknar II krążył po orbicie oddalonej o czterysta dwadzieścia 
jeden mil od planety Ziemia. 
W niewielkim szarym pomieszczeniu biurowym statku siedział niewielki szary 
człowiek. Obserwował niewielkie szare instrumenty. Zakończył dopiero część swej 
krytycznej analizy i - nawet najogólniej rzecz biorąc - nie był z niej 
zadowolony. 
Na biurku stała buteleczka z pigułkami przeciwko niestrawności. Jego praca miała 
też strony ujemne. Rozmaite poczęstunki. w tym również herbata, podrażniły mu 
żołądek. 
Niewielki szary człowiek był poważnie zatroskany. Problemy, z którymi zazwyczaj 
się stykał z racji swego stanowiska, nigdy nie były łatwe: wymagały jak 
najostrożniejszej oceny. W swoim długim życiu napotkał już wiele niebezpiecznych 
i kłopotliwych sytuacji. Ale nigdy przedtem - wykonał szybkie obliczenia na 
walcowym kalkulatorze - w ciągu trzystu trzynastu tysięcy lat ani on, ani jego 
poprzednicy nie spotkali się z tak potężną jak ta zagładą. 
Westchnął i zażył jeszcze jedną pigułkę przeciw niestrawności. Ostatni pakiet 
otrzymanych z komunikatom informacji zawierał takie elementy, które opierały się 
mistrzowskiej analizie matematycznej. Było wśród nich sporo takich, które mogły 
wywołać straszne spustoszenia. Przede wszystkim była burza z piorunami, która w 
niekorzystny sposób wpływała na jasność obrazu. a infrapromienny przekaźnik 
głosu, żeby nie wiadomo jak dokładnie go ogniskować, był mimo wszystko tylko 
zwykłym urządzeniem elektrycznym, nieodpornym na interferencję, więc odbiór był 
niewyraźny. Niewielki szary człowiek nie uważał siebie za technika; nie taka 
była tu jego rola. Ale i pokładowy technik nie potrafił sobie z tym poradzić. 
Jego zatroskanie powiększała jeszcze zwłoka w przekazywaniu wszelkich informacji 
do kompetentnych laboratoriów. Znajdował się w odległości około dwóch i pół 
miesiąca podróży od najbliższego z nich. 
Ze znużeniem, już po raz siódmy, przepuścił dotychczasowe dane przez ekran 
komputera. Widać bazę - stare centralne zagłębie górnicze na planecie. Jacyś 
ludzie trzymają broń w rękach i kryją się za skałami. Nagły przyjazd pojazdu i 
odejście pierwszego człowieka do bazy. Potem trzech mężczyzn wysiadających z 
pojazdu, dwóch z nich ma broń skierowaną na trzeciego. 
Ciągle próbował otrzymać ostrzejszy obraz trzeciego mężczyzny, ale spowodowana 
błyskawicami interferencja była naprawdę paskudna. Jeszcze raz wyjął jeden z 
kilku jednokredytowych banknotów, w które zdołał się zaopatrzyć, i przestudiował 
zdjęcie. Nie był jednak pewien, czy to był ten sam człowiek. Nie miało sensu 
ponowne wzywanie technika. 
Przestawił dekoder sygnałów na obraz ciągły i przewinął zapis do początku. 
Właśnie nadjechał drugi pojazd. Ciężarówka. Wyskoczyła z niej mała postać 
trzymająca jakąś broń. Mała postać biegnie do ataku. Nie wygląda to właściwie na 
atak, lecz mężczyzna ukryty za skałą mógł tak pomyśleć. Potem strzelanina... 
Przejrzał pobieżnie bitwę. Tak, to na pewno musi być człowiek z banknotu. Co za 
paskudny odbiór! Zwykle był taki wyraźny. A potem pojazd, za którym podążały 
konie, człowiek wchodzący na dach pojazdu i przemawiający do tłumu i trzymający 
małe ciało... 
W tym właśnie miejscu musiał mieć doskonały kontrast, ale nie udało mu się go 
uzyskać. Dźwięk był tak zniekształcony przez błyskawice, że tylko parę słów 
przebiło się przez burzę. Zdjęcia pokazywały ładowanie broni. Ale nie została 
ona użyta. Czyżby człowiek na podjeździe występował przeciwko wojnie? A to małe 
ciało? Kim był ten mały człowiek, że wyzwolił takie poruszenie wśród tłumu? 
Księciem i następcą tronu panującego władcy`? 
Na szczęście, infrapromienna transmisja z kraju na wyspie była lepsza i 
wygłoszoną tam mowę słychać było wyraźnie. A zapowiadała ona wojnę! 
Przeciw komu? Dlaczego? 
Był to ten sam człowiek. Statek, którym przybył, był śledzony, gdy przelatywał 
nad biegunem planety. Nie można było jednak mieć absolutnej pewności, czy to był 
ten sam człowiek, którego wizerunek widniał na banknocie - światło ogniska miało 
bardzo dużą długość fali i znajdowało się prawie na samym spodzie widma 
infrapromiennego. 
Niewielki szary człowiek jeszcze raz westchnął. Nie miał żadnej pewności, że 
wykonał prawidłową analizę krytyczną obrazu. Właśnie sięgał po kolejną pigułkę, 
gdy zabłysło światełko uruchomione przez ludzi znajdujących się na pokładzie 
pilotażowym podczas orbitowania nie było zbyt wiele do roboty, a sygnał 
ostrzegawczy należał do rzadkości. Włączył przycisk ekranu połączonego z 
pokładem pilotażowym, by odebrać przesyłany obraz. A potem wyjrzał przez 
iluminator. 
Ach, tak. Prawie się tego spodziewał. Kosmiczny statek wojenny! Właśnie koło 
nich wchodził na orbitę. Jasny i błyszczący na czarnym niebie. Te statki wojenne 
zawsze zjawiały się w nieodpowiedniej chwili. Na kadłubie widniał przecięty romb 
- znak Tolnepów. Właśnie był ciekaw, kiedy się tu wreszcie zjawią. 
Na ekranie monitora pojawiły się informacje na temat statku. Tolnep... Statki 
wojenne Tolnepów... Tak... Vulcor... Statek klasy Vulcor. Vulcor... dane 
szczegółowe... "Pojemność rejestrowa dwa tysiące ton, napędzany energią 
słoneczną, 64 wielkokalibrowe miotacze energii zasilane z. głównego 
akumulatora..." Jakże nudne były te szczegółowe dane! Kogo obchodzi, ile ma 
odpornych na wybuchy grodzi? "...pełen kontyngent piechoty kosmicznej, 
składający się z pięciuset dwudziestu czterech Tolnepów, sześćdziesięciu trzech 
członków załogi..." O mój Boże, czy ci komputerowi urzędnicy nie mogą pojąć, co 
jest ważne i jakie dane są naprawdę istotne? "...dowodzony przez komandora, 
który jest uprawniony do podejmowania określonych lokalnymi warunkami decyzji 
taktycznych, ale nie ma uprawnień do podejmowania decyzji strategicznych!" Tej 
informacji właśnie szukał niewielki szary człowiek. 
Rozległ się brzęczyk w aparacie lokalnej łączności kosmicznej. Niewielki szary 
człowiek włączył ekran wizyjny. Pojawiła się brutalna twarz Tolnepa w niewielkim 
hełmie ochronnym. Na hełmie znajdowały się odznaki podpułkownika. Niewielki 
szary człowiek domyślił się, że jest to dowódca statku. Pstryknął więc małym 
wyłącznikiem, aby na ekranie Tolnepa pojawiła się jego twarz. 
- Niech przestrzeń zawsze ci sprzyja - powiedział Tolnep. Jestem Rogodeter 
Snowl. 
Mówił w psychlo, który był dość uniwersalnym językiem kosmicznym. Wyregulował 
ogniskową swych grubych okularów, by lepiej widzieć niewielkiego szarego 
człowieka. 
- Pozdrowienia, pułkowniku - odparł niewielki szary człowiek. - Czy możemy być 
wam w czymś pomocni? 
- Tak, Wasza Ekscelencjo. Moglibyście prawdopodobnie wyświadczyć nam przysługę, 
udzielając jakiejś istotnej informacji na temat tej planety. 
Niewielki szary człowiek westchnął. 
- Niestety, obawiam się pułkowniku, że cokolwiek miałbym do zaoferowania, nie 
dojrzało jeszcze do analizy krytycznej. Nie byłoby to kompletne, więc choć 
zawsze jesteśmy chętni do usług, to jednak boję się, że teraz moglibyśmy 
udzielić wam błędnych rad i informacji. 
- Ach! No cóż, spróbujemy sami się czegoś dowiedzieć. Nie zajmie nam to chyba 
zbyt wiele czasu - powiedział Tolnep. - Mieliśmy bardzo długą podróż i moja 
załoga wciąż jeszcze jest pogrążona we śnie, ale w ciągu najbliższych paru 
godzin możemy wysłać na Ziemię oddział i otrzymać wstępne dane. 
- Oczywiście, nie chciałbym pokrzyżować twych zamierzeń, pułkowniku, ale wydaje 
mi się, że byłoby to bardzo niewskazane. 
- Dlaczego? Przecież pochwycenie kilku istot oraz szybkie ich przesłuchanie 
dostarczyłoby nam wielu istotnych informacji. 
- Czuję się w obowiązku poinformować cię, pułkowniku, iż nie sądzę, aby to 
przyniosło jakieś rezultaty. Zbieram informacje już od pewnego czasu i mam 
wszystko, co byłbyś w stanie uzyskać. Mogę przetransmitować je na twój statek. 
- To byłby bardzo ładny gest z pańskiej strony, Wasza Ekscelencjo. Ale dlaczego 
nie zrobić szybkiego, zwiadowczego rajdu? Wykryłem istnienie myśli na tej 
planecie. 
- No cóż, faktycznie wykryłeś pewne rezerwaty myśli, co świadczy o twej wielkiej 
wnikliwości - rzekł niewielki szary człowiek.- Ale byłoby lepiej na razie 
poobserwować ich i poczekać. 
- Czy pan myśli, że to są właśnie oni? - zapytał Snowl. 
- Mój drogi - odparł niewielki szary człowiek - myślę, że jest trzysta różnych 
planet, które są podejrzane. 
- Trzysta dwie, jak mniemam - zauważył Snowl. - Przynajmniej w plotkach 
wymieniano taką liczbę. 
- Nie jesteśmy jeszcze pewni, że to jest właśnie ta planeta powiedział niewielki 
szary człowiek - jak też nie mogę jeszcze dostarczyć porównawczych dowodów na 
temat innych planet i systemów gwiezdnych, gdyż jestem zainteresowany po prostu 
tylko tym sektorem. Podobnie jak ty. Ale mam przeświadczenie, oparte, niestety, 
na bardzo wątłych materiałach dowodowych, że to właśnie mogłaby być ta planeta. 
- Och, no wie pan! - wykrzyknął Tolnep. - To obiecujące! 
- Na razie jeszcze nie jesteśmy w stu procentach pewni. Zwiadowczy rajd mógłby 
naruszyć sytuację polityczną tam w dole, która - jak się wydaje - jest bardzo 
krytyczna. I to prawdopodobnie mógłby naruszyć ją w sposób dla nas niekorzystny. 
- A zatem radzi pan nam, by poczekać? - zapytał Tolnep. - No cóż, tak - 
odpowiedział niewielki szary człowiek. Prześlę ci zebrane przeze mnie dane i 
myślę, że dojdziesz do takich samych wniosków. 
- To trudna sprawa - rzekł Tolnep. - Bez rajdów nie ma premii pieniężnych, takie 
są reguły. Musimy jednak mieć na względzie wyższe cele strategiczne. 
- Słusznie, dlatego nie możemy pozwolić, by jakieś posunięcie taktyczne 
zaszkodziło im. 
- Ach - westchnął Tolnep i dodał: - Jak pan myśli, jak długo potrwa ta zwłoka? 
Dni, miesiące czy lata? 
- Chyba miesiące. 
Tolnep znów westchnął. Po chwili rozjaśnił się i uśmiechnął. Uśmiech Tolnepa był 
zawsze trochę przerażający, ponieważ kły Tolnepów zawierały trujący jad. 
- W porządku, Wasza Ekscelencjo. To bardzo uprzejmie z pańskiej strony, że 
przekaże mi pan informacje i będzie mi bardzo miło, gdy ją otrzymam. A przy 
okazji, czy możemy zaoferować panu eskortę i ochronę? Przypuszczam, że statek 
Hocknerów może się tu też pojawić, a oni - jak pan wie - są dość niebezpieczni. 
- Bardzo dziękuję, pułkowniku - powiedział ze znużeniem niewielki szary człowiek 
- ale, jak wiesz, nie mamy żadnych zatargów z Hocknerami. 
- Nie. Oczywiście, że nie - rzekł Tolnep. - A może jakieś zaopatrzenie czy 
cokolwiek, czym my moglibyśmy służyć? 
- Dziękuję, jeszcze nie teraz. Być może później. Zawsze doceniam waszą 
uprzejmość. 
To my jesteśmy już pańskimi dłużnikami - powiedział Tolnep i roześmiał się. - 
Niech pan do mnie czasem wpadnie na herbatkę - dodał i wyłączył się. 
Na samą tylko myśl o herbacie niewielkiego szarego człowieka rozbolał brzuch. 
Sięgnął po jeszcze jedną pigułkę przeciw niestrawności. Pigułka właśnie zaczęła 
efektywnie działać, gdy nagle uzmysłowił sobie, że mogą tu się pojawić i 
Bolbodowie, i Hawvinowie, i Bóg jeden wie kto jeszcze. Miał nadzieję, że nie 
zaczną się ze sobą kłócić. W sytuacji, w której się znajdował, trzeba było wielu 
miesięcy na przesłanie do domu właściwych raportów i wielu miesięcy na 
otrzymanie jakiejkolwiek odpowiedzi. A zatem będzie musiał działać na własną 
rękę. 
Znów wyjrzał przez iluminator i popatrzył na najeżonego wielkokalibrowymi 
miotaczami potwora iskrzącego się przy nich w oślepiającym świetle słońca. 
Twardzi byli ci Tolnepowie. I w rzeczywistości byli niewiele gorsi niż 
Bolbodowie czy Hocknerowie. 
Spojrzał w dół na znajdującą się pod nimi planetę. Czy to rzeczywiście chodziło 
o tę planetę? Jeśli tak, to jak straszna czeka ją wojna! 
Znów westchnął bardzo głęboko. 
2
Terl przenosił się dzisiaj do swego biura. Przeżył parę przykrych momentów. Tego 
ranka posłał Larsa do biura, aby upewnić się, że nie ma w nim min - lepiej niech 
Lars wyleci w powietrze, niż miałby to być on. 
W bazie było trochę zamieszania. Przybył generał Snith i zarekwirował wszystkie 
zwłoki z wyrżniętego komanda, a potem miał starcie z kilkoma swymi oficerami, 
prawdopodobnie na temat rozdziału zwłok. Ale generał Snith dał sobie z tym radę. 
Było dwadzieścia osiem zwłok i osiemnaście aktywnych komand. Wpadł więc na 
mistrzowskie rozwiązanie problemu, przydzielając jedne zwłoki na każde komando. 
Dwa ciała przydzielił dla mesy oficerskiej, sześć ciał - kobietom i dzieciom, a 
dwa ciała przeznaczył na swój stół. I tak rozwiązał problem. Trzynaste komando 
porządkowało teren, a piąte komando przejęło służbę wszystko odbywało się gładko 
i po wojskowemu. Wszyscy bardzo uprzejmie odnosili się do Terla, a więc było 
oczywiste, że wiedzieli, kto tu był ich szefem. 
Ale zaraz potem, gdy wszystko się uspokoiło, przybiegł do klatki Lars i 
wrzaskliwym głosem oznajmił Terlowi, że jego biuro było zaminowane. Co gorsza, 
nie miał pojęcia, jak usunąć minę. Wiedząc, że lepiej nie wpuszczać do biura 
Zbójów - mogliby je zasmrodzić, a być może nawet i wysadzić w powietrze - Terl 
musiał pójść tam osobiście i ,zająć się rozbrojeniem miny. Była umieszczona pod 
biurkiem, w wycięciu na kolana. Terl obawiał się, że pod nią może się znajdować 
druga mina, która wybuchnie, gdy się będzie usuwać górną. Wykazał więc wiele 
ostrożności przy jej wyjmowaniu. Już ją rozbroił i miał zamiar wyrzucić, gdy 
nagle dostrzegł przylepione do niej włosy. Były to szare włosy z nadgarstka 
Psychlosa! Futro Kera było pomarańczowe. I ktoś złamał czubek pazura przy 
upychaniu ładunku plastiku w szparach. Nie był to jednak pazur Kera. 
Gdy po raz pierwszy Terl usłyszał o minie, przypuszczał, że było to dzieło 
zwierzaka. Zgodnie z tym, czego się dowiedział, zwierzak został jeszcze w 
biurze, gdy pozostali dwaj już je opuścili. Zapewne wtedy przygotował tę 
pułapkę. Dziwił się, że zwierzak nie przyszedł do klatki i nie zabił również 
jego, kiedy wyrżnął całe komando. Była to już druga lub trzecia okazja do 
zabicia go, lecz zwierzak z niej nie skorzystał. Dziwne. Nienaturalne. 
Wykombinował więc, że zwierzak - założywszy tę minę pułapkę - stwierdził, że to 
już wszystko, o co powinien zadbać. 
Ale te strzępy futra i czubek pazura..Cóż mogły oznaczać? Jeszcze raz mając 
okazję zwierzak nie zabił go. I nawet nie próbował! Zupełnie nienormalne 
zachowanie. Jednakże Terl doszedł w końcu do właściwego wniosku. Zapewne 
zwierzak tak mocno dostał już w skórę od Terla, że się go po prostu boi. Tak, to 
chyba właściwa odpowiedź! Terl miał z tego powodu bardzo dobre samopoczucie. 
Jednak jego dobry humor znikł, gdy uzmysłowił sobie, że to Psycholosi z dolnych 
pomieszczeń hotelowych wkradli się do jego biura i zastawili na niego tę 
pułapkę. Natychmiast zapragnął, by ich wszystkich wystrzelano. W żadnym wypadku 
nie chciał mieć ich koło siebie. Ale wrócił Lars i powiedział, że z samego rana 
wszystkich, to znaczy trzydziestu trzech Psychlosów, wyprowadzono pod strażą i 
wyprawiono za morze. Na dowód tego przedstawił zamówienie na prowiant, kerbango, 
gaz do oddychania itd. Tak więc Terl uwolnił się od strachu. Pozbierał różne 
swoje drobiazgi, słownik oraz zapasowe naboje z gazem do oddychania, wyszedł na 
zawsze z klatki i wrócił do swego biura. 
Cóż to za ulga znaleźć się znowu z dala od słońca i powietrza tej przeklętej 
planety! 
Zaryglował drzwi i włączył cyrkulator gazu do oddychania. Wkrótce mógł już zdjąć 
maskę. Co za ulga być znowu bez maski! Terl rozejrzał się dookoła. Niektóre 
rzeczy zniknęły. Nie było rejestratorów danych z bezpilotowych samolotów 
zwiadowczych. Komu były potrzebne? Nie było radiotelefonów. No to co? Wszystkie 
telefony wewnętrzne bazy były nieczynne. Ale biuro było przygotowane do pracy. 
Miał wrażenie, że jeden ze stołów stał w innym miejscu, więc próbował go 
przesunąć. Ze zdziwieniem stwierdził, że jest on przyspawany do podłogi. I to 
przyspawany pancernym spawem! Ho, ho! Ktoś chciał, by ten stół znajdował się 
dokładnie w tym miejscu! Aha, to dlatego zwierzak został dłużej w biurze. Biuro 
było naszpikowane "pluskwami". 
Nie zabrano stąd jego ubrań. Później ubierze się i znów stanie się cywilizowaną 
istotą. Ale na razie musiał znaleźć swe zielone buty. Oto one. Na podłodze wokół 
nich było nawet sporo kurzu, a więc nikt ich nie ruszał. Odwrócił prawy but 
zelówką do góry, przekręcił obcas. Wypadł z niego klucz do szafek w ścianie. 
Przeszedł do głównego pomieszczenia biurowego. Aha, próbowano włamać się do 
szafek. Były ślady włamania, a jedne drzwi były nawet lekko pogięte. Terl 
wiedział, że do tak zabezpieczonych szafek w ogóle nie można się było włamać. 
Otworzył je. Wszystko w nich znajdowało się na starym miejscu! Coraz lepiej. 
Wyjął detektor wykrywający aparaty podsłuchowe i obejrzał go dokładnie. Włączył 
go. Rozległo się brzęczenie. Zaczęły migać światełka. Do diabła, ależ to biuro 
było naszpikowane "pluskwami"! 
Przez bitą godzinę Terl zajęty był wyłącznie usuwaniem podsłuchu. Miniaturowe 
mikrofony, kamery guzikowe, urządzenia przeszukujące. Wszystkie przemyślnie 
poukrywane, wszystkie dokładnie nacelowane na jego biurko. 
Było ich trzydzieści jeden. Ciskał je na biurko. Przeliczył raz jeszcze. 
Trzydzieści jeden. Och, jakże ten zwierzak musiał się napracować! I jaki był 
głupi! Terl mógłby się założyć, że wszystkie inne detektory zostały usunięte z 
bazy. 
W końcu założył czystą bluzę. Ktoś ustawił pod ścianą całą skrzynię rondli z 
kerbango. Terl łypał na nią okiem. Już miał sobie pofolgować, gdy nagle 
pomyślał: "Jeszcze tylko jedna próba" i przejechał detektorem dookoła 
pomieszczeń. Detektor zajęczał. Szukał i szukał przez piętnaście minut, aż 
wreszcie znalazł. Był to mikrofon sprytnie wkomponowany w deseń guzika przy jego 
bluzie. Nosił go na sobie. 
Trzydzieści dwa. 
Sprawdził wszystkie swe ubrania. Żadnych "pluskiew". Pomyślał, że dobrze byłoby 
przyjrzeć się z bliska wszystkim kanałom. Wprawdzie detektor niczego w nich nie 
wykrył, ale któż to wie, czy się nie myli? Gdy jednak niechcący oparł się o ramę 
kanału, ta zaczęła się chybotać. Dosyć takich numerów! Mógł napuścić powietrza 
do wnętrza. Tandetna robota. Ale czegóż to można było się spodziewa? 
Jeszcze raz sprawdził wszystkie pomieszczenia. Potem stanął i wybuchnął 
śmiechem, gdy popatrzył na stojaki z różnymi częściami i zespołami. Każdy miał 
nad skrzynką wielką etykietkę z nazwą. A jedna z ukrytych w oprawce światła 
kamer guzikowych była nakierowana dokładnie na te etykietki. Głupi zwierzak! 
I wtedy nagle uświadomił sobie, że gdzieś musi być ulokowana jednostka 
zasilająca te "pluskwy" i retransmitująca z nich dane. Nałożył maskę i odszukał 
Larsa. Zaczęli przeczesywać korytarze, w górę i w dół. I oto była! Cała 
jednostka zasilająca, w pełni okablowana, znajdowała się wewnątrz szafki 
niszowej na gaśnice przeciwpożarowe. Wyciągnął ją na zewnątrz i wyłączył. Takie 
urządzenie mogło działać przez pół roku. 
A rejestratory? Dane musiały być retransmitowane do rejestratorów. Nie dalej niż 
paręset stóp. Wrócił do biura, wziął radio górnicze, włączył zasilacz i wkrótce 
wytropił rejestrator. Tuż za drzwiami garażu, przez które każdy mógł wejść i 
wyjść bez zbytniego zwracania na siebie uwagi i wymienić płytę. Głupi zwierzak! 
Wyłączył rejestrator i zabrał go ze sobą. Któż by się przejmował rejestratorami? 
Były teraz ślepe, ponieważ nie było żadnych "pluskiew", skąd mogłyby rejestrować 
dane. 
Uszczęśliwiony Terl wrócił do biura, zaryglował drzwi, ponownie sprawdził 
wszystko detektorem. Przepiękna cisza. Żadnych światełek. Cudownie. Nareszcie 
całkowite odcięcie się od świata. Założył nowe spodnie i buty. Otworzył rondel 
kerbango i rozsiadł się wygodnie na krześle, delektując się tym wszystkim. Do 
domu po bogactwo i władzę. Tam właśnie zamierzał się teraz udać. I tym razem 
przygotuje taką pułapkę, która pożre zwierzaka, gdy ten - wystarczy tylko - 
znajdzie się w jej pobliżu. Po blisko godzinnym nieróbstwie pomyślał, że lepiej 
byłoby, gdyby zabrał się do roboty. 
Najpierw rzeczy najważniejsze. Najlepiej będzie, jeśli obliczy, ile ma czasu na 
wykonanie całego zadania. A potem rozpocznie konstrukcję broni tak morderczej i 
śmiertelnej, że Towarzystwo używało jej tylko w krytycznych sytuacjach do 
niszczenia planet. Gdy się stąd odpali, całe to miejsce stanie się tylko kleksem 
na niebie. 
Podszedł do szafek w ścianie i otworzył fałszywe dno. 
3
Od czasu powrotu do zagłębia górniczego w Afryce Jonnie miał kłopoty z 
zaśnięciem. Przewracał się i wiercił na wielkim łożu Psychlosów w podziemnym 
pomieszczeniu bazy, z którego teraz korzystał. Czując się nieswojo w otaczającej 
go gorącej i wilgotnej ciemności, analizował po raz nie wiadomo który ostatnie 
wydarzenia, błędy, jakie zrobił, oraz zastanawiał się, co trzeba dalej robić. 
Wydawało się, że życie chłopca stanowiło zbyt wysoką cenę za informacje, które 
uzyskali. 
Sir Roberta nie było tu. Został w Szkocji, by zorganizować perymetr obrony 
przeciwlotniczej dla Edynburga. MacKendricka też nie było. Udał się w podróż do 
domu, aby dopilnować przenosin jego podziemnego szpitala do bardziej 
odpowiednich pomieszczeń, które teraz stały się dostępne, i żeby sprawdzić, jak 
sobie radzi jego asystent. Pułkownik Iwan przebywał w Rosji. 
Stormalonga zatrzymano w bazie, ponieważ obawiano się, że Psychlosi mogą się na 
nim mścić za to, że udawał Jonnie'ego w ostatnio przeprowadzonej akcji. Będąc 
bez zajęcia, Norweg zaczął zajmować się inwentaryzacją "latającego sprzętu 
mechanicznego" - nazwę tę albo skądś przyswojono, albo wymyślono dla samolotów. 
Dzięki tej inwentaryzacji Jonnie zaczął się domyślać, jaki naprawdę charakter 
miała ta afrykańska baza. Ponieważ wysyłano z niej na Psychlo bardzo małe ilości 
rudy - wyprażono przecież wolfram w pobliskiej kopalni - nie było w niej 
olbrzymich samolotów do transportu rudy. Paliwo i gaz do oddychania przywożono 
transportem naziemnym z filii górniczej w Lesie Ituri. Ale w tym afrykańskim 
ośrodku było wiele innych typów samolotów, Stormalong doszedł do wniosku, że 
spełniały one również funkcje obronne. Ze starych podręczników Psychlosów 
dowiedział się, że w przypadku ataku na centralną bazę w pobliżu Denver, z tej 
to afrykańskiej bazy miał być przeprowadzony kontratak, zaskakujący 
nieprzyjaciela. 
Stormalong był bardzo zaintrygowany odkryciem kilku typów latającego sprzętu 
mechanicznego, których nigdy przedtem nie widział i które nie były uwzględnione 
w podręcznikach Psychlosów. Nie były to samoloty bojowe w dosłownym znaczeniu. 
Były to maszyny dwuzadaniowe sprowadzone na Ziemię do wykonania jakichś 
specjalnych zadań, a potem, odstawione na tył hangaru i zapomniane - co było 
typową polityką Psychlosów. Wysłanie ich z powrotem na Psychlo było zbyt 
kosztowne lub sprawiało zbyt wiele kłopotów. 
Zgodnie z zapisami w ich książkach pokładowych używano ich do "wyławiania" 
olbrzymich ilości różnych obiektów orbitujących wokół tej planety. Niektóre 
metale znalezione w tych obiektach były wręcz bezcenne, ponieważ gdzie indziej 
występowały niezwykle rzadko. 
Przy odpowiednim uszczelnieniu wszystkich drzwi, każdy samolot bojowy mógł bez 
większych kłopotów polecieć na Księżyc i z powrotem, gdyż jego silniki 
teleportacyjne nie potrzebowały powietrza do wytwarzania siły nośnej. Ale nie 
były one przystosowane do "wyławiania" czegokolwiek z przestrzeni kosmicznej. 
Nie można było niczego włożyć do środka, ani niczego wyjąć z wnętrza samolotu 
bojowego podczas lotu w próżni. Dlatego zapewne w jakiejś fabryce na Psychlo lub 
na planecie kontrolowanej przez Psychlosów przystąpiono do przeróbki pewnej 
liczby bardzo ciężkich, opancerzonych samolotów szturmowych piechoty kosmicznej. 
Mając odpowiednie śluzy w kadłubie i zdalnie sterowane chwytaki, mogły 
podchodzić do dowolnego obiektu w przestrzeni kosmicznej, złapać go chwytakami i 
umieścić w ładowni. Jakieś szczątki odzyskanych w taki sposób obiektów wciąż 
jeszcze znajdowały się w ładowniach tych samolotów. Były to głównie kawałki, 
które się od nich poodłamywały, jak na przykład tabliczki z nazwami. Jedna z 
nich miała napis "NASA" i Stormalog próbował odnaleźć ją na liście planetarnej, 
ale mu się to nie udało. Dlatego też doszedł do wniosku, że musiało to kiedyś 
być coś lokalnego. 
Jonnie patrzył na te stare wraki z obojętnością. Uszczelnienia drzwi były 
zniszczone - nie można się przecież było spodziewać, by uszczelki przetrwały 
przez jedenaście wieków i wciąż jeszcze były sprawne. Każdy zawias i każde 
złącze kulowe w drzwiach i dźwigach było zbyt sztywne, by można się było 
należycie nim posługiwać. Były tam nawet jakieś pajęczyny. To były zupełne 
wraki. Ale Stormalong, mając do dyspozycji paru próżnujących mechaników, którzy 
niedawno zakończyli szkolenie, oraz trzech nadliczbowych pilotów, a do tego 
jeszcze w pełni wyposażone warsztaty - doprowadził wkrótce te wraki do stanu 
używalności. Po obu bokach kadłuba wymalował nawet palące się pochodnie, które, 
jak twierdził, były symbolem wolności. Jonnie musiał przyznać, że Stormalong był 
prawdziwym artystą. Ale prywatnie miał nadzieję, że taki symbol nie wróżył, iż 
ten samolot zwali się w dół w płomieniach. 
Nie znajdując u Jonnie'ego oczekiwanego entuzjazmu, zadowolony z siebie 
Stormalong zapytał: 
- Czy masz coś innego, co mogłoby polecieć i złożyć wizytę tym obiektom 
orbitującym na wysokości czterystu mil ponad nami? 
Już od paru dni na orbicie znajdowały się cztery błyszczące obiekty. Najpierw 
był jeden, potem dwa, a teraz cztery. 
- Złożyć im wizytę! - wykrzyknął skonsternowany Jonnie. Przecież ten samolot nie 
ma nawet dział! 
- Zamontowaliśmy je z powrotem - odparł Stormalong. I działa w nim teraz każdy 
ekran i każdy przyrząd. Było mnóstwo części zamiennych. 
- Lepiej oblataj go - powiedział Jonnie - i to z rakietochronem pod ręką! 
- Już to zrobiłem - rzekł Stormalong. - Wczoraj. Przyciski konsoli są nieco 
staromodne, ale samolot lata wspaniale. 
- No cóż, nie doleć tylko do tych obiektów! 
- Nie doleciałem - odparł Stormalong. - Zrobiłem im tylko parę zdjęć. 
Miał je przy sobie. Jedno z nich przedstawiało wielki statek kosmiczny w 
kształcie rombu z mnóstwem ryjowatych luf wielkokalibrowych miotaczy. Na drugim 
był cylinder z pokładem kontrolnym na przodzie i płaskim końcem. Trzecie 
przedstawiało obiekt wyglądający jak pięcioramienna gwiazda, na każdym jej 
wierzchołku znajdowało się coś w rodzaju działa. Czwarte zdjęcie pokazywało kulę 
otoczoną pierścieniem. 
- Hej! - wykrzyknął Jonnie. - To ostatnie zdjęcie odpowiada opisowi statku 
niewielkiego szarego człowieka. Tego, w którego uderzyłeś. 
- Co do joty - odparł Stormalong. - Znajdujemy się pod nadzorem. 
Jonnie dobrze wiedział, że znajdowali się pod nadzorem. Żaden z wrogów nie miał 
na to monopolu. Oni sami również przenieśli do Kornwalii kontrolę i system 
kierowania bezpilotowymi samolotami zwiadowczymi, a tu mieli dublujące 
rejestratory. Co parę godzin jeden z dwunastu takich samolotów, latających wolno 
wokół całego globu, przechodził nad centralną bazą górniczą w Ameryce. 
Rejestrowały one również obiekty na orbicie, ale obrazy te nie były zbyt dobre, 
gdyż urządzenia śledzące samolotów zwiadowczych były głównie skierowane do dołu. 
Naziemna obrona przeciwlotnicza znajdowała się także w pełnej gotowości bojowej. 
Ale była to marna obrona i Jonnie o tym wiedział. 
Tego wieczoru w ogóle nie mógł zasnąć. Dunneldeen spóźniał się z nadesłaniem 
pierwszych zapisów działalności Terla i Jonnie nawet jeszcze nie wiedział, czy w 
ogóle otrzymają jakiekolwiek zapisy. Wszelka korespondencja radiowa na ten temat 
była ściśle zakazana. Nic więc o tym nie wiedział. 
Zniecierpliwiony w końcu wstał i wyszedł na zewnątrz bary. Gorąco i parno. 
Gdzieś nad jeziorem zaryczał lew. Niebo było zachmurzone. Nagle zatęsknił za 
chłodnym powietrzem i widokiem gwiazd. 
W bazie znajdowało się parę samolotów bojowych w pełnej gotowości do alarmowego 
startu, ale stanowiły one trzon obrony na wypadek ataku. Pod ręką był jednak 
starodawny zabytek, który został odremontowany przez Stormalonga i który w 
świetle lamp bazy połyskiwał matowozielonym blaskiem. Pod wpływem impulsu, chcąc 
oderwać się od nękających go myśli, poszedł do dyżurnego oficera, powiedział mu, 
że chce się przelecieć i pobrał od niego kombinezon lotniczy oraz maskę tlenową. 
Urządzenia sterownicze były faktycznie nieco staromodne. Przyciski kompensacji 
siły nośnej były większe i umieszczone w innym miejscu. Spusty miotaczy zostały 
usunięte, by zrobić miejsce dla urządzeń sterujących dźwigiem. Założył 
rakietochron, zapiął pasy fotela, zamknął szczelnie wszystkie okna i wyprowadził 
starego wraka szerokim łukiem w niebiosa. 
Przebił się przez warstwę chmur i miał już nad sobą tylko gwiazdy. Latanie 
zawsze przyprawiało go o dreszcz podniecenia. Nie stracił go nigdy od owego 
uroczego dnia, gdy po raz pierwszy znalazł się w powietrzu. Ciemne niebo i jasne 
gwiazdy, połówka księżyca, tuż obok jakieś pokryte śniegiem szczyty, wychylające 
przez chmury swe korony ku nocnemu niebu. Jonnie czuł, że jego napięcie trochę 
zelżało. Po prostu lubił to. Z pewnością było teraz znacznie chłodniej. Z 
przyzwyczajenia omiatał wzrokiem ekrany. Jakieś migające punkciki! Popatrzył 
przez szyby kabiny. Na orbicie powinny być cztery obiekty. Nie, było ich pięć! 
Nowy obiekt zbliżał się do czterech starych, a wszystkie świeciły jaśniej niż 
gwiazdy. Około czterystu mil nad nim. 
Ostatnią rzeczą, na jaką miałby ochotę, było poderwanie samolotu w górę i 
złożenie im "wizyty". Były tam nieznane statki kosmiczne, a on miał tu mało 
sprawdzony samolot. Nie miał żadnego wsparcia. I mimo że ten wrak mógł polecieć 
na Księżyc i z powrotem, Jonnie nie potrzebował teraz żadnych dodatkowych 
kłopotów. 
Ale może uda mu się zrobić lepsze zdjęcia. Robione w ciągu dnia zdjęcia 
Stormalonga były zamazane przez zbytnie natężenie ultrafioletu. Wzniósł się na 
wysokość dwustu mil i zbliżył do obiektów, zwracając głównie uwagę na 
odpowiednie przygotowanie rejestratorów obrazu. 
Co to było? Błysk z nowo przybyłego piątego statku? Tak. Jeszcze jeden błysk? 
Czyżby strzelali do niego? Nie, to piąty statek strzelał do jednego z czterech 
pierwszych, a ten odpowiedział ogniem! Zaczął szybko walić po starodawnych 
przyciskach sterowania i zmniejszył dystans do około stu pięćdziesięciu mil. Był 
tak pochłonięty uruchamianiem rejestratorów, że nawet nie uświadomił sobie, iż 
mknie w kierunku tych statków z maksymalną, hipersoniczną prędkością. 
Zadziwiające! Piąty statek i jeden z czterech faktycznie dostawały, co się im 
należało. Smugi strzałów z miotaczy tworzyły tafle niebieskozielonego światła 
poprzecinanego czerwienią. Błyskały pomarańczowe rozbryzgi trafień! 
Nagle uświadomił sobie, że stały się one strasznie wielkie na jego ekranach. 
Cyfrowy miernik odległości wyświetlał wciąż malejące liczby. Siedemdziesiąt pięć 
mil. 
W chwili gdy wcisnął na konsoli przyciski odwrotnego ciągu, wymiana ognia między 
statkami nagle ustała. Jonnie włączył przyciski na pełną moc i wyprowadził 
stamtąd swego wraka. To nie była jego wojna. Nie miał nawet pojęcia, czy jego 
miotacze były sprawne. Na wysokości około stu mil nad powierzchnią Ziemi 
zmniejszył prędkość opadania, a na wysokości około pięćdziesięciu mil przeszedł 
do lotu poziomego. 
Obejrzał się. Statki już do siebie więcej nie strzelały. Po prostu tam tkwiły. 
Wydawało się, jakby piąty, statek zbliżył się do pozostałych. Jonnie przecząco 
pokręcił głową. To nie była pora na robienie zwariowanych, lekkomyślnych rzeczy. 
Zrobił prawie dokładnie to, przed czym ostrzegał Stormalonga - poleciał z 
wizytą. 
Stary wrak, którym leciał, nagrzał się pod wpływem tarcia powietrza, a pokład 
samolotu był gorący. Gdyby faktycznie chciał polecieć tam do nich, powinien 
wziąć zwykły samolot bojowy, upewniwszy się przedtem, czy wszystkie uszczelki w 
drzwiach są sprawne. Sir Robert nie byłby zbyt dumny z niego! 
Jeszcze jeden migający punkcik na ekranach. Daleko w dole na wysokości stu 
tysięcy stóp. Lecący ze Szkocji czy z Ameryki ponad biegunem? 
Czy w kabinie było ciepło, czy też tylko mu się zdawało? Jonnie jak błyskawica 
runął w dół, by przechwycić i zidentyfikować lecący obiekt. Prztyknął w 
wyłącznik lokalnego kanału dowodzenia i usłyszał głos z nadlatującego samolotu: 
- Nie strzelaj! Ożenię się z twoją córką! 
To był Dunneldeen. Jonnie się roześmiał. Po raz pierwszy od czasu powrotu z 
Ameryki. Wykonał zwrot i pomknął za Dunneldeenem, bo Szkot już gnał z hukiem do 
znajdującej się w dole bazy. 
4
W niewielkiej szarej kabinie, niewielki szary człowiek ciężko wzdychał. 
Dokuczała mu niestrawność, a do tego sprawy wyglądały wystarczająco smutno i bez 
biorących się za łby wojaków. Był to jednak problem militarny, a nie polityczny, 
ekonomiczny czy strategiczny, więc nie zamierzał się do nich mieszać. 
Na czterech oddzielnych ekranach miał teraz cztery twarze. Gdyby przybyło 
jeszcze kilka statków, musiałby chyba polecić swemu oficerowi łączności, by 
wyciągnął ze składu więcej ekranów i ustawił je na stojaku w jego już i tak 
ciasnym biurze. 
Twarz pułkownika miała wściekły wyraz. Tolnep dopasowywał sobie okulary 
podnieconymi ruchami rąk. 
- I nie obchodzi mnie, że byłeś zaskoczony, widząc mnie tu. Nikt mnie nie 
poinformował, że nasze narody są w stanie wojny! Twarz Hawvina była fioletowa. 
Był to kolor, który Hawvinowie przybierali gdy byli bardzo rozjątrzeni. 
Kwadratowy hełm na owalnej głowie był zgnieciony od dołu, anteny zgięte. Jego 
bezzębne, ale wyposażone w ostre dziąsła usta były wygięte do góry, jakby 
zamierzał kogoś ugryźć. 
- Skąd mogłeś wiedzieć, kto z kim teraz walczy? Przecież jesteś już ponad pięć 
miesięcy poza bazą! 
Nadporucznik, dowodzący podobnym do gwiazdy statkiem Hocknerów, wyglądał nieco 
wyniośle z monoklem w oku i nadmierną ilością złotych galonów na mundurze. 
Podłużna, pozbawiona nosa twarz miała minę, która wśród jego ludu w systemie 
Duraleb uchodziła za pogardliwą. 
Bolbod był po prostu brzydki jak stara szkapa, i taki był zawsze. Wyższy i 
potężniejszy od Psychlosa, ale jakiś bezkształtny. Każdy się zastanawiał w jaki 
sposób mógł prowadzić statek, skoro jego "ręce" zawsze były zaciśnięte w pięści. 
Wysoki kołnierz swetra prawie dotykał do wielkiej czapki. Bolbodzi uważali, że 
noszenie jakichkolwiek odznak jest poniżej ich godności, ale niewielki szary 
człowiek wiedział, że był to major Poundon, dowódca statku kosmicznego w 
kształcie walca. Z pewnością miał złą opinię o wszystkich pozostałych, uważając 
ich za degeneratów. 
- No dobrze! - warknął Tolnep. - A więc, czy nasze rasy walczą ze sobą, czy nie? 
- Nie mam żadnych informacji na ten temat! - odparł Hawvin. - Ale to wcale nie 
znaczy, że nie walczą. I nie zdziwiłbym się, gdyby pokojowo nastawiony statek 
Hawvinów został nagle ostrzelany z flanki przez podkradającego się chyłkiem 
Tolnepa. 
- Wasza Ekscelencjo! - rzekł oschle Tolnep, włączając nagle do sporu 
niewielkiego szarego człowieka. - Czy ma pan jakieś informacje, że Tolnepowie i 
Hawvinowie są w stanie wojny? 
Był to problem militarny, ale znajdował się na pograniczu problemów 
politycznych. 
- Statek kurierski, z którym się tu spotkałem, nic na ten temat nie wspomniał - 
odparł ze znużeniem szary człowiek. Może ktoś z nich ma jakieś inne tabletki na 
niestrawność? Ale nie, nie przypuszczał, by mieli. Mello-gest był to jedyny 
obecnie wytwarzany lek przeciw niestrawności. Pragnął, by wreszcie przestali się 
kłócić. 
- A widzisz! - syknął pułkownik Tolnepów. - Nie ma żadnej wojny. A mimo to 
zjawiasz się tutaj i szczerbisz mi płyty pancerza w statku. 
- Czyżbym faktycznie poszczerbił ci płyty? - przerwał mu Hawvin z nagłym 
zainteresowaniem. 
- Halo! - zawołał nadporucznik Hocknerów. Halo, wy tam! Wróćmy do sprawy tego 
dziwnego samolotu przechwytującego. Co to był za samolot i kto go pilotował? 
- Nikt inny tylko Psychlos - prychnął Bolbod. 
- Wiem, stary - odparł Hockner, poprawiając monokl - ale nie mogłem go znaleźć w 
wykazie powietrznych statków wojennych Psychlosów. 
Pokazał do ekranu książkę rozpoznawania typów sprzętu zatytułowaną: "Typy 
znanych statków wojennych na Psychlo". Była napisana, oczywiście, w języku 
psychlo. Wszyscy oni znali psychlo i rozmawiali w tym języku, ponieważ nie znali 
swoich języków rodzimych. 
- Nie jest tu uwzględniony. 
Hawvin był zadowolony, że odwrócił uwagę od swego ataku na Tolnepa. Mimo to 
nadal był bardzo zaskoczony, skąd się tu wziął statek Tolnepów. 
- Nigdy czegoś podobnego nie widziałem. Bolbod był bardziej praktyczny. 
- Dlaczego zmienił kierunek i uciekł w momencie, gdy wstrzymałeś ogień? 
Dumali nad tym przez chwilę. A potem Hockner poprawił swój monokl i rzekł: 
- Wydaje mi się, że chyba już wiem! Przypuszczał, że nasza uwaga będzie 
rozproszona i że ta - tu prychnął - "bitwa" zniszczy któregoś z nas, a wtedy on 
będzie mógł zająć się uszkodzonymi resztkami. 
Dyskutowali przez chwilę na ten temat. Niewielki szary człowiek uprzejmie, ale 
bez zainteresowania przysłuchiwał się ich rozmowie. W końcu doszli do wniosku, 
że chyba właśnie o to chodziło. Samolot przechwytujący zbliżył się w gotowości 
do skorzystania z wyników "bitwy". 
- Myślę, że oni muszą być bardzo sprytni - zauważył Hockner. - Prawdopodobnie 
mają tu jeszcze inne samoloty przechwytujące, które czekają w gotowości bojowej. 
- Mógłbym go połknąć za jednym zamachem - powiedział Hawvin. 
- Mógłbym go rozwalić jednym ciosem - dodał Bolbod. Gdyby byli dość silni, to 
zjawiliby się tu już przed kilkoma dniami i roznieśli nas na strzępy. Nie myślę, 
by to byli Psychlosi, a nigdy nie słyszałem przedtem o żadnej rasie, która by 
miała znak pochodni na statku. Dlatego też twierdzę, że są bardzo słabi. I 
właściwie to nie wiem, dlaczego po prostu nie zmieciemy ich z powierzchni tej 
planety. Połączonymi siłami! 
Połączone siły - to była całkiem nowa idea. Trzech pozostałych zawsze uważało 
Bolbodów raczej za głupawych, choć silnych, lecz teraz spojrzało na jego twarz 
na ekranach z respektem. 
Nikomu z nas nigdy nie udało się w rzeczywistości przetrzepać porządnie skóry 
Psychlosom - powiedział Hockner. - Ale wydaje mi się, że to nie są prawdziwi 
Psychlosi. Dziwny statek, dziwne insygnia. Więc może faktycznie starczyłoby 
jedno popołudnie, by polecieć w dół i wspólnymi siłami... 
- Wytłuc ich wszystkich i podzielić łupy - dokończył Tolnep. To zahaczało już o 
problemy polityczne, więc niewielki szary człowiek powiedział: 
- A jeśli to są Psychlosi? 
Po to tu właśnie przybyli, by ustalić, do kogo należał ten obcy statek. W końcu 
doszli do jednogłośnego wniosku: będą działali połączonymi siłami. Każdy nowo 
przybyły zostanie do nich zaproszony. Poczekają na powrót statku kurierskiego, 
który został wysłany przez niewielkiego szarego człowieka, choćby trzeba było na 
to czekać wiele miesięcy. Gdyby przywiózł on wiadomość, że poszukiwaną planetę 
znaleziono gdzie indziej, wówczas "połączone siły" polecą w dół, wytłuką tam 
wszystkich i podzielą się łupami, by zrekompensować stracony czas. Nie ustalili 
systemu podziału łupów, gdyż każdy miał własne wyobrażenia na temat tego, co się 
stanie, gdy nadejdzie ten moment. Plan został przez wszystkich zatwierdzony. 
- A co będzie, jeśli okaże się, że to jest właśnie "ta" planeta? zapytał 
niewielki szary człowiek. 
Przemoc, przemoc, ci wojskowi nie potrafili o niczym innym myśleć, jak tylko o 
przemocy i śmierci. 
No cóż, zadecydowali, że był to swego rodzaju problem polityczny i że będą 
korygować swe postępowanie zależnie od rozwoju sytuacji. Ale jeżeli nawet była 
to właśnie "ta" planeta, to też prawdopodobnie będzie musiała zostać zniszczona, 
a więc można będzie zrealizować te same plany. 
Niewielki szary człowiek nigdy dotychczas nie widział, by niezależni dowódcy od 
wieków wrogich sobie statków doszli do trwałego porozumienia na jakikolwiek 
temat. Ale i nie były to zwyczajne czasy. 
Gdy powyłączali już wszystkie wideoekrany, niewielki szary człowiek sięgnął po 
kolejną pigułkę mello-gestu, by zmniejszyć uczucie niestrawności, lecz zaraz 
włożył ją z powrotem do buteleczki. 
Pomyślał, że poleci w dół i znów złoży wizytę tej starej kobiecie. Może ona ma 
jakieś antidotum na herbatę? 
5
W matowozielonej poświacie ekranów wizyjnych widać było tylko ich pochylone 
głowy. Znajdowali się w małym, przerobionym, obudowanym ołowiem pomieszczeniu 
składowym na najniższym poziomie afrykańskiej bazy górniczej. Jonnie po raz 
pierwszy oglądał owoce swej wcześniejszej pracy. 
Zapisy na dyskach zawierały dane z dziesięciu dni, więc same tylko dyski 
tworzyły pokaźną stertę. Dunneldeen wyjaśnił, że nie mógł przybyć wcześniej, 
gdyż mnóstwo pilotów właśnie kończyło szkolenie i trzeba było wykonać z nimi 
loty egzaminacyjne, a poza tym opuszczenie Ameryki przy takim nawale zajęć 
byłoby podejrzane. Przywiódł również do Afryki czternastu nowych pilotów, żeby 
Jonnie i Stormalong mogli przeszkolić ich tu w zaawansowanych lotach bojowych. 
Byli to dobrzy chłopcy - Szwedzi i Niemcy. Ker prowadził szkolenie operatorów 
maszyn na pełnym gazie; wydawało się, że każde plemię chciało mieć spychacz i 
platformy latające na autobusy. Brown Kulas sprzedawał plemionom sprzęt z 
pobliskiej bary górniczej, więc musieli mieć operatorów. Transportowce rudy były 
zajęte rozwożeniem maszyn po całym globie, więc trzeba było szkolić pilotów. 
Angus także przyleciał z Dunneldeenem, gdyż obawiał się, że kiedyś nie zdoła się 
powstrzymać i zastrzeli Larsa Thorensona. Miał na to ochotę za każdym razem, gdy 
go spotykał. 
Jonnie przejrzał pobieżnie zapis na dysku o przejmowaniu przez Terla swojego 
biura. Był zadowolony, że ich wysiłki faktycznie przyniosły oczekiwane 
rezultaty. Zainstalowali tam trzydzieści dwie fałszywe "pluskwy", a nawet 
zasilacze i rejestratory i oto Terl we własnej osobie rzucał je z łomotem na 
swoje biurko. I robił to z przekonaniem, że znalazł prawdziwe "pluskwy". Przeżył 
chwilę niepokoju, gdy zobaczył, że Terl najwyraźniej chce wykorzystać radio 
górnicze do wykrywania kanałów zasilających rejestratory, ale zaraz sobie 
uświadomił, że ich główny zasilacz pracował na falach gruntowych. 
Fałszywe dno w szafkach! Nie podejrzewał tego, gdyż wyglądały po prostu tak, 
jakby były opancerzone. I ta olbrzymia, gruba księga, którą Terl wyjął z szafki. 
Około trzech stóp szerokości, dwóch stóp wysokości i siedmiu cali grubości, a 
wydrukowana na najcieńszym papierze, jaki kiedykolwiek widział. Tysiące stronic! 
Każda stronica była podzielona na około czterdzieści kolumn. Najszersza kolumna 
po lewej stronie zawierała nazwy systemu, a pod nią wymienione były nazwy planet 
w tym systemie. W poszczególnych kolumnach - od lewej strony do prawej zawarte 
były dane dotyczące ruchu systemu, na przykład: prędkość i kierunek ruchu, 
precesja, moment obrotowy oraz masa i cechy słońca lub słońc, jeśli były 
podwójne lub potrójne. 
W kolumnach znajdujących się obok każdej planety tego systemu podane były: masa 
planety, okres jej obrotu, atmosfera, temperatura powierzchni, zamieszkujące ją 
rasy, koordynaty miast, względny szacunek minerałów przy użyciu symboli oraz ich 
wartość w Kredytach Galaktycznych, a także położenie zagłębi górniczych, jeśli 
takowe były. 
Wszystkie prędkości i kierunki ruchu odniesione były do środka tego systemu 
gwiezdnego, uważanego za zero na skali trójwymiarowego układu współrzędnych i 
wyrażone w jedenastkowym systemie numerycznym Psychlo, używającego cząstek 
jedenastu i potęg jedenastu. 
Wiele dni Terl siedział tam, przewracając jedną po drugie) stronicę księgi i 
wodząc pazurem wzdłuż kolumn. Przejrzał tak całą księgę. Mieli zarejestrowaną 
każdą jej stronicę! 
- Z wyjątkiem pierwszej stronicy - powiedział Dunneldeen. - Nie rozumiem kilku 
tych symboli, ponieważ są skrócone. Zobacz tylko, jakie te liczby są malutkie. 
Przejrzeliśmy je i stwierdziliśmy, że brak jest pierwszej stronicy. Doszliśmy do 
wniosku, że musi na niej być klucz do rozkodowywania symboli, a ponieważ Terl 
znał go na pamięć, więc nigdy do niego nie zaglądał. Ale popatrz tylko na ten 
ostatni zapis! 
Jonnie był nieco oszołomiony. Nie miał najmniejszego pojęcia, że istniało aż tak 
wiele zaludnionych systemów, nie mówiąc już o planetach. Wiele tysięcy! Trzeba 
by poświęcić miesiąc albo nawet i dwa na samo tylko ich policzenie! Szesnaście 
wszechświatów! A były to tylko te, którymi Psychlosi się interesowali. Trzeba 
było kilku tysiącleci, by nagromadzić taką masę skumulowanej wiedzy. Przyjrzał 
się bliżej pismu. Mógłby przysiąc, że było to Chinko. Ale wyszedł już trochę z 
wprawy. 
- Niektórych z tych symboli w ogóle nie rozumiem powiedział. 
- Właśnie próbuję ci to wytłumaczyć. Była to jedna z przyczyn naszego 
opóźnienia. Nie chciałem, żebyś siedział potem jak na rozżarzonych węglach, 
czekając na klucz do rozkodowywania symboli. Dlatego właśnie to my czekaliśmy. 
Popatrz tylko na ostatni zarejestrowany obraz. 
Jonnie spojrzał na ekran. Terl zrzucił niechcący na podłogę księgę, a wentylator 
przypadkowo odwrócił okładkę i oto była pierwsza stronica! 
Wszystkie symbole i podane ich znaczenia. 
- Mamy więc lokalizację i współrzędne teleportacyjne szesnastu wszechświatów! - 
rzekł Jonnie, a potem spytał rzeczowo: - Ale czego on szukał? 
Jonnie jeszcze raz puścił taśmę. Zarejestrowany na niej dźwięk, choć niezbyt 
pożyteczny, był stekiem bardzo kwiecistych przekleństw Psychlosa. Przez te całe 
dwa dni przed Terlem leżał arkusz czystego papieru. A teraz Terl o mało nie 
złamał pióra, w pośpiechu zapisując kartkę cyframi. 
Jonnie jeszcze raz zaczął przeglądać wcześniejsze dyski, uważniej przyglądając 
się kolumnom, wzdłuż których poruszał się pazur Terla. Podany u góry symbol 
wskazywał, że była to kolumna zatytułowana: "Czasy odpalania transfrachtu do i z 
Psychlo". Jonnie nareszcie rozumiał. Terl próbował znaleźć lukę czasową na 
Psychlo, tak by to, co chciał wysłać, nie weszło w kolizję z czymś innym 
wysłanym przez jakąś inną planetę. Jonnie przypomniał sobie z okresu swego 
szkolenia na maszynach że Psychlosi nie zmieniali tych tablic przez 
dziesięciolecia. Sądząc z liczby planet wysyłanych lub otrzymujących ładunki, 
platforma transfrachtu na Psychlo musiała pracować na okrągło dniem i nocą. 
Przyszło mu też na myśl, że na jednej planecie nie mogło być dwóch czynnych 
platform ze względu na interferencję. Najbliższa platforma transfrachtu nie 
mogła się znajdować bliżej niż pięćdziesiąt tysięcy mil, a ponieważ średnica 
Psychlo wynosiła około dwudziestu pięciu tysięcy mil, więc musieli mieć tylko 
jedną platformę. 
A zatem, jeśli Terl nie chciał mieć kolizji z przybywającym ładunkiem rudy lub 
wysyłanym komuś wytopionym metalem czy też sprzętem wojskowym, to musiał bardzo 
precyzyjnie wyszukać lukę w czasie. 
Jeśli odpalało się rudę lub inny ładunek, to można się było szybko z tym uporać, 
ale transfracht personelu wymagał znacznie dłuższego czasu, by nie ulegli oni 
wstrząsowi. A Terl nie zamierzał ryzykować własnej szyi. 
Liczba, którą z takim obrzydzeniem - omal nie łamiąc pióra nakreślił na 
papierze, stwierdzała: "Dzień 92". 
Został zmuszony do wybrania terminu odległego o ponad pięć miesięcy od chwili 
obecnej. Z ilości wypitego przez niego kerbanga widać było, że jest wściekły na 
samą myśl o spędzeniu czasu na "tej przeklętej planecie" - jak zapisały to 
rejestratory dźwięku i myśl ta przyprawiała go o mdłości. 
Musiał wybrać datę następnego półrocznego odpalenia z Ziemi. I w końcu, gdy 
minął kolejny dzień, pogodził się z tym. Spodziewając się, że następne dyski 
będą zawierały zapis rozpoczęcia obliczeń i konstrukcji obwodów konsoli 
transfrachtu, Jonnie był zdumiony, że ich tam nie znalazł. 
Terl podszedł do drugiej szafki i otworzył jej tylną ściankę. Obydwiema łapami 
wyjął stamtąd jakiś pakunek. Wydawało się, że jest on bardzo ciężki. Rozwinął 
opakowanie, a potem wziął w łapę tak wielkie szczypce, że można by nimi podnieść 
olbrzymi kamień. Zmniejszył ich rozstęp do około jednej czwartej części cala i 
sięgnął do środka pakunku. Początkowo na zdjęciach nie można było dostrzec, co 
wyjmuje. Potem to coś upuścił niechcący na podłogę. Przekleństwo Terla było 
bardzo dosadne. Sięgnął szczypcami i podniósł szary przedmiot o wymiarach 
grochu. Przez moment widać było miejsce na podłodze, na które to coś upadło. 
Jonnie zatrzymał klatkę obrazu. Metalowa podłoga była głęboko wgnieciona. 
Terlowi udało się podnieść szczypcami z zagłębienia w podłodze malutki 
przedmiot, co było zadaniem trudnym. Przeniósł go na tył pokoju i położył z boku 
na stole. Jonnie szybko liczył w myślach. Wiedział mniej więcej, jaką siłę miał 
Terl. Wysiłek, z jakim podniósł z podłogi przedmiot, wskazywał, że ciężar tego 
obiektu o wymiarach grochu - po odjęciu ciężaru wielkich szczypiec - wynosił na 
chybił trafił około siedemdziesięciu pięciu funtów. 
Jonnie zabrał się do pracy. Zawołał Angusa i kazał mu podłączyć do monitora 
analizator minerałów, a sam poszedł poszukać książki kodowej metali. Przez 
następne trzy godziny próbowali odnaleźć ten metal. Nie było go jednak tam! W 
żadnej ze swych książek kodowych Psychlosi nie wymienili ani tego metalu, ani 
jego stopów. Mieli więc do czynienia z metalem, którego Psychlosi nigdzie nie 
opisali. Uwzględniając jego ciężar i objętość oraz posługując się tabelami 
okresowego układu pierwiastków, Jonnie próbował oszacować liczbę atomową. 
Ziemskie tabele były w ogóle bezwartościowe. Ten pierwiastek musiałby znajdować 
się znacznie poniżej ostatniego rzędu pierwiastków. Przeglądał więc tabele 
okresowego układu pierwiastków Psychlo, tak różne od tabel ziemskich. Było tam 
mnóstwo pierwiastków o liczbach atomowych równych lub nawet większych od tego, 
ale jeśli nie znało się jego nazwy...? Jonnie nagle uzmysłowił sobie, że jeśli 
nie było go w książkach analitycznych, to prawdopodobnie nie było go również i w 
tabeli okresowego układu pierwiastków Psychlo. 
- Chciałbym trochę lepiej znać się na tym -westchnął Jonnie. - Ależ chłopcze - 
rzekł Dunneldeen - uważam, że jesteś bardzo mądry. Ja już przed dwiema godzinami 
przestałem cokolwiek rozumieć. 
Jonnie wyjaśnił: 
- To są liczby atomowe. Atom jest rzekomo zbudowany z jądra zawierającego 
cząstki energii, z których część jest naładowana dodatnio, a część jest 
pozbawiona ładunku elektrycznego. Liczba dodatnio naładowanych cząstek stanowi 
właśnie to, co jest nazwane "liczbą atomową", a razem z cząsteczkami nie 
naładowanymi tworzy "ciężar atomowy". Wokół jądra znajdują się również ujemnie 
naładowane cząsteczki, elektrony, które krążą dookoła po tak zwanych 
pierścieniach lub powłokach choć nie jest to ani jedno, ani drugie. Są to raczej 
obwiednie. Jądro wraz z otaczającymi je, ujemnie naładowanymi cząstkami tworzy 
różne pierwiastki. To mniej więcej wszystko co - nadmiernie upraszczając - można 
powiedzieć o okresowym układzie pierwiastków. Ale starożytny człowiek tu na 
Ziemi skonstruował swe tabele, biorąc za podstawę tlen i węgiel, gdyż jak sądzę, 
te właśnie pierwiastki były dla niego ważne. Człowiek jest przecież silnikiem 
tlenowo-węglowym. Natomiast Psychlos ma inny metabolizm i dla uzyskania energii 
spala inne pierwiastki, a więc i tabela pierwiastków jest również inna. Co 
więcej, Psychlosi działali w wielu wszechświatach i mieli dostęp do metali i 
gazów, o których starzy ziemscy naukowcy nigdy nawet nie słyszeli. Starożytni 
naukowcy na Ziemi pominęli także fakt, że odległości pomiędzy jądrem a 
pierścieniem oraz między pierścieniami są zmienną niezależną. Dlatego więc nie 
mogli sobie uświadomić, że jądro i pierścień w określonej odległości od tego 
jądra może stać się zupełnie czymś innym, jeśli ta odległość ulegnie zmianie. 
Skapowałeś to? Ale najważniejsze teraz jest to, co on zamierza? To nie jest 
część składowa urządzeń transfrachtu! 
Przeglądali pozostałe taśmy, Terl miał takie podejście do metalu jak człowiek do 
papieru - łatwo się nim posługiwał. Zmusił Larsa, by dostarczył mu arkusz stopu 
berylowego i aż rozbolały ich uszy, od przekleństw Terla, gdy Lars nie mógł go 
nigdzie w bazie znaleźć. Terl klnąc powiedział mu, że ten.. materiał był używany 
na płyty poszycia pojazdów, więc żeby poszedł do tego.. garażu, dobrał się do 
tych.. części zamiennych Zzta i przyniósł mu ten.. arkusz materiału! 
Lars wkrótce przytruchtał z powrotem, dysząc tak, że zostało to zarejestrowane 
na ścieżce dźwięku. Przyniósł arkusz stopu berylu, który aż dudnił, falując na 
wszystkie strony. Terl wykopał Larsa i zaryglował drzwi. 
Zrobili szybką analizę metalu i nawet Dunneldeen nie miał trudności z 
rozpoznaniem. W skład stopu wchodził beryl, miedź i nikiel, a arkusz był 
szorstki, niepolerowany. 
Na klatkach zapisu było widać, jak Terl wziął nożyce i ciął arkusz po 
mistrzowsku. Następnie pozaginał krawędzie. Wyżarzył je, a końce krawędzi 
związał molekularnie. I miał już świetnie dopasowaną pokrywę. Na wierzchu 
przymocował niewielką gałkę, by można było ją podnosić. Następnie wyciął otwór w 
dnie skrzynki i umieścił tam przykręconą śrubami płytę z małym judaszem. Zaczął 
się śmiać, więc łatwo było zgadnąć, że szykuje coś wstrętnego. Gdy skończył, 
wyszła z tego całkiem ładna skrzynka. Wypolerował ją dokładnie, więc wyglądała 
jak cenna szkatułka, cała w złotym kolorze. Śliczna! Miała kształt heksagonu i 
każda z jej sześciu ścianek bocznych i rogów była geometrycznie precyzyjna. 
Prawie dzieło sztuki. Pokrywa zdejmowała się bardzo łatwo. Skrzynka miała około 
stopy odstępu pomiędzy ścianami bocznymi, a jej wysokość wynosiła około pięciu 
cali. 
Następnego dnia Terl zajął się wnętrzem skrzyni. Wykonał kilka prętów 
zaopatrzonych w precyzyjnie wykonane zawiasy, dość zawikłane technicznie. 
Zamontował je do skrzynki i sprawdził działanie. W każdym z sześciu rogów 
skrzynki znajdował się teraz zaopatrzony w zawiasy pręt, który był jednocześnie 
przymocowany do pokrywy. Gdy podnosiło się pokrywę, wówczas pręty przesuwały 
tuleje - na razie puste - do środka skrzynki. Sprawdził to kilka razy i jeszcze 
głośniej się śmiał, zaglądając do wnętrza przez otwór w dnie skrzynki. Pokrywa 
odchodziła bardzo gładko; każdy z sześciu prętów przesuwał pustą tuleję do 
środka. 
Potem zaczął ganiać Larsa w poszukiwaniu różnych materiałów. Analizator 
stwierdził, że były to po prostu zwykłe pierwiastki: żelazo, krzem, sód, magnez, 
siarka i fosfor. 
Dlaczego? W jakim celu? 
Jonnie wertował przez ten czas niektóre podręczniki. Sód, magnez, siarka i 
fosfor miały wspólną cechę. Były używane do wytwarzania materiałów wybuchowych. 
Jonnie nie uważał jednak, by ta kombinacja kiedykolwiek eksplodowała, ponieważ 
wszystko to już na wcześniejszych klatkachzapisu leżało razem na stole, tuż obok 
siebie i nie eksplodowało. Zelazo i krzem? Jak się wydawało, były to faktycznie 
bardzo powszechne pierwiastki zarówno w skorupie, jak i w jądrze Ziemi. 
Następne klatki zapisu przejrzał z pewnym lękiem. Co by było, gdyby Terl zrobił 
coś z tych materiałów i ukrył to gdzieś na zewnątrz, a oni nie mogliby odnaleźć? 
Co ten diabeł zamierzał? Terl mógł już pomieszać te pierwiastki! I ten dziwny 
minerał o rozmiarach grochu gdzieś zniknął! Jonnie zaczął cofać klatki filmu. 
Terl wziął w łapę ten ciężki kawałek dziwnego metalu, zmierzył go, a potem 
zawinął i schował z powrotem do szafki o podwójnym dnie. W miejscu, gdzie metal 
leżał, było teraz wgłębienie! Zrobił klamrowy uchwyt, który miał utrzymać ten 
groch w środku skrzynki. Ale go nie włożył do uchwytu, gdyż groch znajdował się 
w szafce. Potem zaczął napełniać tuleje sześcioma zwykłymi pierwiastkami. Gdyby 
ktoś otworzył pokrywę, wówczas wszystkie pręty przesunęłyby wypełnione tuleje do 
środka. Tuleje zetkną się ze sobą oraz z tym kawałkiem metalu. 
Po ich wcześniejszej bitwie, Jonnie zapoznał się trochę z problemami 
promieniowania i energii jądrowej pierwiastków. Wiedział więc, że chcąc 
rozpocząć reakcję łańcuchową, trzeba po prostu pobudzić atomy. Terl jednak nie 
zajmował się promieniowaniem uranu. Nie mógłby tego robić, ponieważ 
promieniowanie powodowało stymulację gazu do oddychania! 
A więc ta przypominająca groch mała rzecz musiała powodować stymulację znacznie 
mocniejszą. Znając Terla, będzie to bardzo śmiercionośne. Jonnie był pewien, że 
jeśli ten ciężki kawałek metalu w kształcie grochu znajdzie się w środku 
pudełka, a ktoś otworzy pokrywę i wszystkie metale w tulejach zetkną się ze sobą 
i z tym grochem, to wtedy stanie się coś upiornego. 
Terl schował piękną skrzynkę do szafki, uporządkował biurko i otworzył książkę 
matematyczną zatytułowaną: "Równania sił", która nie miała nic wspólnego z 
teleportacją. Cóż on takiego teraz zamierzał? 
I na tym zapisie kończył się ostatni dysk. 
Ich zegarki wskazywały już południe; przeglądali filmy bez przerwy od wielu 
godzin. 
- Teraz już wiem, kto stworzył szatana - powiedział Dunneldeen. - Miał na imię 
Terl. 
6
Ponieważ wydawało się, że Terl zajął się innymi rzeczami niż teleportacja, więc 
i Jonnie zwrócił chwilowo swą uwagę na inne rzeczy. 
Nie stracił jeszcze zupełnie nadziei na rozwikłanie tajemnic technologii Psychlo 
dzięki wyleczeniu i współpracy ze strony pozostałych Psychlosów. Gdyby tylko 
można było wyjąć z głowy Psychlosa, wyszkolonego inżyniera, te dwa kawałki 
metalu, wówczas część tajemnic zostałaby prawdopodobnie ujawniona i rozwiązana, 
a ich rozwiązanie dałoby im znacznie lepsze możliwości kontrolowania przyszłości 
planety. 
Doktor MacKendrick wrócił ze Szkocji. Jeden czy dwóch członków załogi 
afrykańskiej bary zgłosiło się do niego z objawami choroby, którą MacKendrick 
określił jako malarię przenoszoną przez moskity. MacKendrick sprowadził z 
południowej Ameryki "korę drzewa Chinchona", kazał wyczyścić wszystkie zbiorniki 
wody stojącej w bazie i pozakładać siatki na wloty powietrza. Wydawało się, że 
sytuacja została opanowana. 
Jednakże trójki pozostałych Psychlosów, którzy byli pacjentami MacKendricka, nie 
można było tak łatwo wyleczyć jak tych chorych na malarię. Ich stan wcale się 
nie poprawiał. Z trudem utrzymywano ich przy życiu. 
Trzydziestu trzech żywych Psychlosów z bary w Ameryce przybyło bez przeszkód do 
Afryki i zostało umieszczonych w zawczasu przygotowanym pawilonie szpitalnym. O 
ich losie złożono formalny raport, jakoby "zaginęli na morzu w wyniku katastrofy 
samolotowej". 
Ale doktor nie robił zbytnich nadziei, że uda mu się wydobyć z ich głów kawałki 
metalu. 
- Próbowałem wszelkich sposobów, jakie tylko mogłem wymyślić - powiedział 
Jonnie'emu pewnego wieczoru w swym podziemnym pawilonie chirurgicznym 
afrykańskiej bazy - ale nie można do nich dotrzeć przez skomplikowaną strukturę 
czaszki bez poważnego jej uszkodzenia. Wszystkie próby przeprowadzone na 
zwłokach Psychlosów wykazały jasno, że poważnemu uszkodzeniu ulegają przy tym 
złącza kości czaszki, a ważne nerwy mózgowe zostają przerwane. Kawałki metalu 
zostały włożone do miękkich czaszek nowo narodzonych niemowląt i już w parę 
miesięcy później czaszki tak stwardniały, że usunięcie metalu było niemożliwe. 
Będę nadal prowadził próby na zwłokach Psychlosów, ale nie mogę ci robić żadnych 
nadziei, na efekt mej pracy. 
Jonnie wyszedł ze spotkania z doktorem z postanowieniem, że musi wymyślić jakieś 
rozwiązanie tego problemu. Wydawało mu się, że w ostatnim czasie miał znacznie 
więcej problemów niż ich rozwiązań. Czuł, że jeśli tym razem szybko nie wpadnie 
na jakiś pomysł, wówczas rasę ludzką można będzie spisać na straty. 
Usłyszał, że ktoś go woła po imieniu. Właśnie przechodził obok pomieszczeń, w 
których ulokowano nowo przybyłych Psychlósów, więc zatrzymał się i podszedł do 
drzwi wejściowych. W drzwiach znajdowało się małe oszklone okienko. 
To była Chirk! 
Nigdy nie miał nic przeciwko Chirk. Chociaż była roztrzepana i skłonna do 
wyciągania fałszywych wniosków, ale w czasach, gdy się z nią widywał, nigdy się 
ze sobą nie kłócili. 
- Jonnie - powiedziała Chirk - chciałam ci podziękować, że nas uratowałeś. 
Jonnie uświadomił sobie, że ktoś musiał to Psychlosom powiedzieć, być może 
Dunneldeen. 
- Kiedy pomyślę, co ten straszny Terl zamierzał zrobić wymordować nas 
wszystkich, wiesz - to aż mi futro trzaska! Zawsze uważałam, że jesteś bystry, 
Jonnie. Wiesz o tym. Dlatego wiem, że to ty ocaliłeś nam życie. 
- Nie ma za co dziękować - powiedział Jonnie. - Czy mogę ci w czymś pomóc? 
Faktycznie, wyglądała na przygnębioną. Nie miała ubrania, tylko była owinięta w 
jakąś szmatę, a całe futro było zbite w kłaki. 
- Nie - odparła Chirk. - Po prostu dziękuję ci. 
Jonnie był już w połowie korytarza, gdy nagle uświadomił sobie dziwne słowa 
Chirk. Psychlos, który jest wdzięczny i niczego nie chce? Wyrażający uznanie? 
Niemożliwe! Wprawdzie niewiele miał do czynienia z kobietami z Psychlo, nie było 
ich tu zbyt wiele, ale wdzięczny Psychlos? Nigdy! 
Zadziałał szybko. W dziesięć minut później mieli już ustawiony analizator 
minerałów, a po dwudziestu gotową odpowiedź. Chirk nie miała w głowie żadnego 
przedmiotu z brązu. Miała natomiast srebrną kapsułkę. Przebadali wszystkie 
kobiety, które przywieziono z bazy w Ameryce i po przebadaniu ich analizatorem 
ustalili, że żadna nie miała w mózgu przedmiotu z brązu, natomiast wszystkie 
miały srebrne kapsułki, takie same jak Chirk. 
Dwóch pilotów natychmiast wystartowało do pokrytej chmurami kostnicy w górach, 
zabierając ze sobą okutanego w futro MacKendricka, i wkrótce ustalili - pracując 
w lodowatych podmuchach przenikliwego wiatru - że mają tam zwłoki trzech kobiet 
z Psychlo. 
Wieczorem MacKendrick zaprezentował Jonnie'emu i Angusowi zupełnie inną 
kapsułkę, którą wyjął z ciała przywiezionej z kostnicy kobiety z Psychlo. 
Dokładne badanie wykazało, że miała ona mniej skomplikowane uzwojenie 
wewnętrzne, ale to było wszystko, co mogli na ten temat powiedzieć. 
- Nie wydaje mi się, aby to również można było wyjąć z ich czaszek - powiedział 
doktor MacKendrick. - Struktura czaszki kobiecej jest jeszcze bardziej 
skomplikowana niż czaszki męskiej. Mogę tylko powiedzieć, że prawdopodobnie, gdy 
się kapsułka uaktywni, wówczas wysyła innego rodzaju sygnał niż kawałek brązu. 
Doszli do wniosku, że u kobiet z Psychlo brakowało czynnika okrucieństwa, który 
był stymulowany w głowach mężczyzn przez przedmioty z brązu, więc następnego 
ranka Jonnie przeprowadził z Chirk jeszcze jedną rozmowę. 
- Czy chciałabyś dostać pracę? - zapytał. 
Cóż, to byłoby cudowne. To tylko potwierdziło, że był bystry. Ponieważ ona nie 
mogła teraz wrócić na Psychlo. Terl zapaskudził jej akta w Towarzystwie i 
dlatego nigdy już jej nie zatrudnią. Jeśli więc Jonnie przyrzeknie, że nie 
odeśle jej z powrotem na Psychlo i będzie płacił normalną pensję wynoszącą 
dwieście Kredytów Galaktycznych miesięcznie, to z chęcią podejmie pracę, bo już 
dostawała obłędu z nieróbstwa i braku kosmetyków. 
Już od dłuższego czasu zbierali Kredyty Galaktyczne z biur finansowych 
Towarzystwa, z portfeli martwych Psychlosów, z kas w kantynach i nazbierali w 
ten sposób parę milionów kredytów. Było to więc możliwe do załatwienia. Ubili 
zatem interes. 
Chirk wypuszczona na wolność tylko z maską do oddychania i wartownikiem dla 
ochrony szybko znalazła w jakimś magazynie kilka jardów materiału na ubranie, a 
potem, nie bacząc na krokodyle, wzięła kąpiel w jeziorze. Następnie poprosiła, 
aby wpuszczono ją do pomieszczenia, w którym gromadzono próbki minerałów. Wzięła 
stamtąd trochę białego gipsu, włożyła go do moździerza i roztarła na drobny 
proszek. Do retorty z miedzią dodała trochę kwasu, wygotowała to wszystko, 
wypłukała pozostałości i zmieszała z niewielką ilością czystego smaru 
silnikowego. Odrobinę czerwonej farby do malowania traktorów ściemniła aż do 
połyskującej purpury poprzez gotowanie i dodanie zwykłego barwnika, a potem 
wlała do niej trochę rozcieńczalnika o cierpkim zapachu. Potem poszła do 
warsztatu krawieckiego, gdzie skroiła i zespawała uniform do pracy. Znalazła 
gdzieś resztki materiału na siedzeniach pojazdów, z których wykroiła i zespawała 
parę rozszerzonych u góry butów, a potem poprosiła, by zaprowadzono ją do jej 
pokoju. 
Wkrótce potem wyszła z niego najbardziej stylowa kobieta z Psychlo, jaką 
kiedykolwiek świat widział. I chociaż maska do oddychania zakrywała trochę jej 
twarz, to jeśli się uważniej spojrzało w powleczony ołowiem wizjer maski, można 
było zobaczyć, że miała połyskujące zielenią wargi, jaśniejącą bielą kość nosową 
oraz białe i zielone pierścienie wokół powiek. Jej pazury miały kolor 
błyszczącej purpury. Biały uniform zakończony u góry rozszerzającym się złotym 
kołnierzem ozdobiony był złotego koloru szerokim pasem. Na nogach miała złote 
buty z pomalowanymi na purpurowo zelówkami. 
Tak wystrojona Chirk poprosiła, by zaprowadzono ją do pomieszczenia, w którym 
trzymano pozostałe kobiety z Psychlo. Wkrótce też dowódca bazy został zasypany 
prośbami o dalsze kontrakty po dwieście Kredytów Galaktycznych miesięcznie oraz 
ubrania. Jonnie nie spodziewał się zbyt dużej pomocy ze strony tych kobiet, 
tymczasem niespodziewanie ją otrzymał. Wkrótce miał mieć z nimi trochę kłopotu, 
lecz początek był wręcz rewelacyjny. 
Chirk wybrała się na poszukiwanie pewnego gatunku iłu. W tej okolicy było 
mnóstwo iłu, lecz ona szukała określonego gatunku. Pytlowała do Angusa podczas 
całej drogi. Niosła pod pachą ważący dwieście funtów analizator, jakby to była 
torebka. Jonnie spostrzegł ich, gdy chodzili po skraju trzęsawiska. Postać 
Angusa była dziwnie pomniejszona przez wymiary tej ważącej osiemset pięćdziesiąt 
funtów kobiety. Za nimi podążało dwóch wartowników, głównie dla ochrony przed 
dzikimi zwierzętami. 
Jonnie podszedł do nich. Chirk szukała swego iłu. Wbijała w grunt łopatkę, 
kładła odrobinę iłu na płytę analizatora, a potem potrząsała głową i szła dalej. 
Nie wydawało się, ,by do tej pory znalazła to, czego szukała. 
Jonnie zauważył dziwne zachowanie dzikich zwierząt. Gdy on był w lesie, dzika 
zwierzyna ignorowała go. Ale koło Chirk nie było żadnej dzikiej zwierzyny w 
zasięgu wzroku. Ani słonia, ani lwa, ani jelenia, ani nic! Wywnioskował więc, że 
przyczyną tego musi być zapach Psychlosów. Kiedyś zwierzyna uciekała, 
zwietrzywszy zapach człowieka, ale przez minione stulecia musiała zmienić swoje 
instynkty. Teraz uciekała od Psychlosów na odległość wielu mil. A przecież 
Psychlosi nie urządzają masowych polowań. Jaka zatem była przyczyna tego 
panicznego strachu zwierząt? 
- Och, mężczyźni z Psychlo - powiedziała Chirk, wciąż zajęta swoją łopatką i 
analizatorem - te niedorzeczne stworzenia tropią tylko jedno zwierzę, idą jego 
śladem, osaczają go ze wszystkich stron, a potem siadają dookoła i zabijają je 
powoli, co czasem zabiera im nawet trzy dni. Ale nie można zbyt często dostać 
trzech dni wolnego. Nie w tym Towarzystwie. Ci mężczyźni to strasznie 
nierozsądne stworzenia. 
Jonnie nie wyjaśnił jej, co powodowało, że byli "nierozsądni". Po jakimś czasie 
Chirk znalazła swój ił. Napełniła nim wiadro górnicze i z łatwością poniosła z 
powrotem do bazy dwieście funtów ważący analizator i czterysta funtów iłu. 
Włożyła ił do szklanych butli, dodała jakichś kleistych, zielonych i ciekłych 
artykułów spożywczych, a potem wypłukała ił. Przekazała butle MacKendrickowi, 
który popatrzył na nie ze zdziwieniem. 
- Posmaruj tym rany, ty niemądre stworzenie - powiedziała Chirk. - Jak mogłeś 
przypuszczać, że wyleczysz rannych Psychlosów, jeśli nie zastosowałeś 
antywirusa! Każde dziecko o tym wie! 
MacKendrick pojął swój błąd natychmiast. Jego dotychczasowe leczenie było 
nastawione na zwalczanie bakterii w organizmach, które miały podstawową 
strukturę wirusową. W ciągu następnych trzech dni wszyscy jego pacjenci 
Psychlosi zaczęli się czuć lepiej, ich ropiejące rany zaczęły się zabliźniać i 
wydawało się, że wkrótce będą mieli trzech kompletnie wyleczonych 
rekonwalescentów. 
Chirk wzięła się za porządkowanie biblioteki. Zaszokowało ją wręcz, że książki 
nie były poukładane, lecz walały się po całym pomieszczeniu. Przez dwa dni nie 
robiła nic innego, tylko układała je na półkach. Pomagały jej w tym inne 
kobiety, które również wzięły się za porządkowanie byłych pomieszczeń sypialnych 
Psychlosów. 
Pewnego dnia Jonnie pracował w starym baraku operacyjnym Psychlosów, gdy nagle 
zjawiła się Chirk. 
- Twoja biblioteka - oświadczyła - znajduje się w opłakanym stanie. Brakuje w 
niej wielu książek. Zgodnie z regulaminem Towarzystwa, w każdej bazie górniczej 
musi być pewien zestaw książek, a z tego formularza możesz wywnioskować, że 
tutejszy bibliotekarz był bardzo niedbały, za co powinien otrzymać naganę. Ale 
ponieważ ja teraz pracuję dla ciebie, więc wypełniłam formularz 2.345.980-A. 
Jeśli złożysz to zamówienie na Psychlo, to przyślą ci brakujące tytuły już 
następnym transfrachtem. To bardzo poważna sprawa. Niekompletna biblioteka! 
I chociaż Chirk nie pracowała teraz dla Towarzystwa, to formularz na pewno 
wypełniła prawidłowo. 
Jonnie nie miał pojęcia o istnieniu takiego formularza. Kątem oka spojrzał na 
wykaz i nagle aż zadrżał. W wykazie figurowały dwa tytuły: "Tablice rozpoznawcze 
wojennych statków kosmicznych wrogich ras" i "Indywidualne możliwości bojowe 
wojsk skatalogowane przez obce rasy". 
Chirk wróciła do układania książek na półkach w określonym porządku, a Jonnie w 
ciągu paru minut posłał trzydziestu ludzi do bazy w poszukiwaniu tych dwóch 
tytułów. Dzięki tym książkom mogli zostać zidentyfikowani tam w górze 
nieproszeni "goście" i mogły też istnieć jakieś środki obrony! 
Tego ranka powrócił ze Szkocji Sir Robert i to właśnie on rozwiązał problem.. 
- Jonnie, ta grupa tutaj nie miała pojęcia, kto ich atakuje. Ktokolwiek był 
dowódcą, na pewno gorączkowo przekopywał się przez te książki. Czy szukałeś ich 
przy zwłokach? 
I tam właśnie one były! W plecaku, przy zagrzebanych w górskim śniegu zwłokach 
byłego właściciela kopalni. Zaledwie trzy godziny później wiedział już - 
porównując własne i Stormalonga zdjęcia statków kosmicznych z danymi zawartymi w 
książkach że ma do czynienia z Tolnepami, Hocknerami, Bolbodami i Hawvinami. I 
wiedział też, że są bardzo niebezpieczni. W książkach nie było jednak żadnej 
wzmianki na temat kulistego statku z otaczającym go pierścieniem ani na temat 
rasy niewielkiego szarego człowieka. 
Następnego dnia jego dobre stosunki z Chirk się nagle skończyły. Chirk 
wykonywała swe obowiązki bardzo dobrze, ale Jonnie popełnił błąd. Siedziała przy 
swoim biurku w bibliotece, robiąc jakieś wykazy. Jonnie patrzył na leżący przed 
nim arkusz papieru, który właśnie pokrył liczbami. Liczby dotyczyły odległości 
od Ziemi do najbliższych wrogich baz oraz prędkości rozwijanych przez różne typy 
obcych statków kosmicznych. Miały one różne rodzaje napędu. Większość zużywała 
energię akumulowaną ze słońc, ale czyniła to w odmienny sposób. Jonnie próbował 
wyliczyć, o ile miesięcy owe statki były oddalone od swych macierzystych baz. 
Wykaz Terla dotyczący nie zamieszkanych planet nie zawierał wszystkich systemów 
lub słońc, lecz tylko te, którymi byli zainteresowani Psychlosi. 
Jonnie był zaskoczony informacją, którą znalazł w jednej z książek Psychlosów, 
że tylko w tej galaktyce znajdowało się czterysta miliardów słońc, a cały ich 
wszechświat zawierał ponad sto miliardów galaktyk. Tymczasem on miał szesnaście 
wszechświatów do sprawdzenia. Znacznie łatwiej było obliczyć odległość do baz 
wrogich statków. Odległość od Ziemi do środka tej galaktyki wynosiła około 
trzydziestu tysięcy lat świetlnych. A każdy rok świetlny liczył około sześciu 
bilionów mil. Każdy z tych nieprzyjacielskich statków w taki czy inny sposób 
przekraczał prędkość światła, ale konieczne było wyliczenie, o ile ją 
przekraczał, w stosunku do jakiej bazy i gdzie się ona mieściła. 
Było tu strasznie dużo arytmetyki psychloskiej. Jonnie więc spytał Chirk: 
- Czy mogłabyś mi pomóc w tych wyliczeniach? 
Przez minutę patrzyła na niego zupełnie bez wyrazu. Potem powiedziała: 
- Nie wiem, jak to się robi. Jonnie uśmiechnął się. 
- To tylko arytmetyka. O tu, pokażę ci, jak... 
Oczy Chirk stały się szkliste. Zwaliła się do przodu w poprzek biurka. Nie 
reagowała na nic. Była nieprzytomna. Musieli sprowadzić podnośnik widełkowy, 
zawieźć ją do pokoju i położyć do łóżka. 
Trzy dni później MacKendrick powiedział: 
- Jest po prostu w stanie śpiączki. Być może z czasem wyjdzie z tego. Wydaje 
się, że przeżyła ciężki szok. 
I chociaż Jonnie miał z tego powodu wyrzuty sumienia, to jednak teraz wiedział, 
czym była w głowach kobiet z Psychlo ta srebrna kapsułka. Nie wolno ich było 
nigdy uczyć matematyki! Matematyka musiała być więc kluczem do całego imperium 
Psychlo. Jonnie oprócz arytmetyki, nie mógł także rozeznać się w ich równaniach. 
Wydawało się, że to ślepa uliczka. 
7
Właśnie zakończyli instalowanie radioteleskopu, gdy przybył kurier. Angus, z 
twarzą zaczerwienioną od słońca, wichru i śniegu pokrywającego szczyt pobliskiej 
Góry Elgon, był bardzo dumny z siebie. Niemieccy i szwedzcy piloci, którzy - 
niezależnie od ostrego treningu bojowego pod kierownictwem Stormalonga chcieli 
robić coś jeszcze, pomogli w wyszukiwaniu i zainstalowaniu olbrzymiej misy 
reflektora oraz przekaźników sygnałów ze szczytów górskich do bazy. 
Angus twierdził, że teraz, znając częstotliwości ich transmisji, będą mogli 
wkrótce słyszeć, co te małpy tam w górze mówią do siebie. I będzie ich nawet 
miał na ekranach! 
Ucho Jonnie'ego wyłapało odległy dźwięk zbliżającego się nad chmurami samolotu. 
Podziękował więc Angusowi i pilotom oraz pochwalił ich za bardzo dobrze wykonaną 
pracę, gdyż teraz może dowiedzą się czegoś więcej na temat zamiarów tych gości. 
Przywożenie z Ameryki dysków z najwyższej wagi zapisem przejął teraz Glencannon. 
Kopie dostarczane były doktorowi MacDermottowi, który chował je w głębokim 
podziemnym skarbcu, a oryginały otrzymywał Jonnie w Afryce. 
Glencannon miał mnóstwo nowin. Pattie przez wiele tygodni była bardzo chora i 
Chrissie ją pielęgnowała. Chrissie przesyłała mu uściski i powiadamiała, że 
znalazła uroczy stary dom tuż obok Zamku Skalnego i że żony Szefów Klanów 
pomogły jej znaleźć w starych ruinach prawdziwe umeblowanie. Pytała, kiedy 
wreszcie zjawi się z powrotem? Zamek Skalny był teraz otoczony mnóstwem 
wielkokalibrowych miotaczy przeciwlotniczych. Widok ten aż przyprawiał o zawrót 
głowy. Dunneldeen wyciskał siódme poty z nowych kandydatów na pilotów ale teraz 
ich liczba była znacznie mniejsza niż kiedyś. Na szkolenie przybywali głównie 
operatorzy maszyn. Ker czuł się dobrze i przesyłał mu nowiutką maskę powietrzną, 
która znacznie lepiej była dopasowana do twarzy i prosił, żeby Jonnie nie wydał 
go za kradzież materiałów Towarzystwa. 
Jonnie zszedł do podziemi i zaczął przeglądać taśmy. Mieli tu teraz świetnie 
urządzone laboratorium. Nauczyli się obsługiwać maszyny biurowe, na które 
przedtem w ogóle nie zwracali uwagi i mogli teraz kopiować taśmy oraz robić 
powiększenia obrazów z taką dokładnością, którą dotychczas uważali za niemożliwą 
do osiągnięcia. Mogli także ulepszyć zapis dźwięku na płytach. 
Terl! Siedział w swoim biurze i rozwiązywał równania sił. Zupełnie 
niezrozumiałe. Równania nie sprawdzały się i w ogóle nie miały żadnego sensu. 
Wypełniał nimi całe arkusze. Ale wciąż nie miały one nic wspólnego z 
teleportacją. Zdjęcia pokazywały Terla wstającego, podchodzącego do szafki i 
otwierającego jeszcze jedno fałszywe dno. Wyjął stamtąd olbrzymi arkusz papieru. 
Był on tak wielki, że trzeba było aż trzech kamer, by zarejestrowały całość 
obrazu. Papier była bardzo stary, poprzecinany na zgięciach, prawie się 
rozlatywał, poplamiony brązowymi zaciekami i wyblakły. Terl rozpostarł go i 
zaczął potrząsać nad nim głową. Przesuwał pazurem wzdłuż północnej strony 
wielkiej zapory, znacznie oddalonej od amerykańskiej bazy górniczej i położonej 
na południowy zachód od niej. Pokiwał potakująco głową. Potem zwinął papier w 
rulon. Zanotował sobie jakieś odległości w stopach i jakieś wartości napięć w 
woltach, a potem powrócił do swych równań, którymi zajmował się przez dwa 
następne dni. I to było wszystko, co zostało zarejestrowane na taśmie. 
Całą godzinę zabrało Jonnie'emu sztukowanie zdjęć z trzech różnych kamer. 
Wreszcie udało mu się całkowicie zrekonstruować olbrzymi arkusz papieru i 
wykonać z niego pół tuzina olbrzymich kopii. Był on zatytułowany: "Urządzenia 
obronne planety numer 203 534". Jonnie wiedział już, że tak Psychlosi oznaczali 
Ziemię. 
Ukazywał on każdą bazę górniczą, każdą tamę, każdą baterię miotaczy oraz 
każde...? Mały symbol, który widniał pod każdą tamą, pod każdą linią przesyłania 
mocy od tamy do zagłębi górniczych i ich filii. Jonnie nie miał pojęcia, co ten 
symbol oznaczał. Ale było tam też cacko, o jakim nigdy nawet nie marzył. 
Wyraźnie była zaznaczona platforma odpalania transfrachtu. Porównał jej 
zakodowane masą cyfr położenie ze starodawną mapą. Druga platforma usytuowana 
była obok tamy, która kiedyś nazywała się Kariba i znajdowała się w kraju 
nazywanym kiedyś Rodezją. Przy platformie była adnotacja: "Punkt przyjmowania 
uzbrojenia obronnego w sytuacjach krytycznych". Gdyby więc główna baza górnicza 
została zaatakowana, Psychlo mogło tu przysłać posiłki wojskowe lub też 
miejscowe dowództwo Psychlosów mogło stąd wysłać wezwanie po posiłki albo 
przynajmniej poinformować centralę Towarzystwa o tym, co zaszło. 
Z nowo obudzoną nadzieją, choć nieco przytłumioną wiekiem mapy i sposobem jej 
potraktowania przez Terla, Jonnie kazał przygotować do startu samolot szturmowy 
piechoty kosmicznej, do którego zaczęli pośpiesznie wsiadać Szkoci. Wsiadł 
również Robert Lis. Właśnie gdy zaczęli zamykać drzwi kabiny, wskoczył jeszcze 
do środka MacKendrick z torbą lekarską. Jonnie pognał samolotem na południe. 
Odległość wynosiła około tysiąca mil, więc zaledwie w trzydzieści pięć minut 
później spostrzegli olbrzymią tamę, jezioro i ogromne urządzenia. W pewnym 
oddaleniu na południowy wschód od niej widzieli jeden z największych wodospadów 
na tej planecie, nazywany Wodospadem Wiktorii. Bardzo widowiskowa kraina! 
Ponieważ rejon był oznaczony jako "silnie strzeżony!", więc Jonnie zbliżał się 
do niego ostrożnie. Była tam jeszcze jedna filia górnicza, o której istnieniu 
nic nie wiedzieli. Odnaleźli bazę w pewnej odległości na wschód od tamy i 
wysadzili tam pluton desantowy uzbrojony w karabiny szturmowe i amunicję 
radiacyjną. Pół godziny później otrzymali meldunek przez radio górnicze. 
Dowodzący plutonem oficer meldował, że nie ma tu nikogo i że baza niewiele różni 
się od znajdującej się na północy bazy w Lesie Ituri. 
Mapa nie wskazywała położenia drugiej platformy w bazie, ale musiała ona 
znajdować się całkiem blisko tej olbrzymiej tamy. Wzięli pluton desantowy z 
powrotem na pokład i Jonnie zaczął krążyć nad całym rejonem. 
Drzewa, drzewa, drzewa. Był to płaskowyż, a nie otwarta równina. W miejscach, 
przez które przeszły stada słoni, drzewa były powalone pokotem. Jonnie uważnie 
studiował mapę podczas gdy siedzący w fotelu kopilota Stormalong utrzymywał 
samolot w locie koszącym. W końcu wyciągnął cyrkiel i bardzo dokładnie wymierzył 
odległość od brzegu tamy, a potem, doprowadziwszy samolot do tego punktu i lecąc 
od niego z prędkością idącego stępa konia, doleciał w końcu do poszukiwanego 
punktu oznaczonego na mapie. Była to niecka w ziemi o głębokości około dwustu 
stóp. 
Wyglądała jak krater i być może powstała po wybuchu bomby. Jej średnica miała 
około tysiąca stóp. Sama niecka była tak zarośnięta, że nie było widać, co 
znajduje się na dnie krateru. Prawdopodobnie przez całe wieki oficerowie 
bezpieczeństwa na tej planecie nie zwracali uwagi na konserwację wyszukanych 
systemów obronnych planety, zainstalowanych tu kiedyś przez Towarzystwo. Nic 
więc dziwnego, że Terl wyrzucił mapę. 
- Musimy z bliska się temu przyjrzeć - zdecydował Sir Robert. 
Jonnie posadził samolot na górnej krawędzi krateru, rozstawił wokół strzelców do 
obrony przed dzikimi zwierzętami, a pozostałym rozkazał siekierami wyrąbywać 
drogę w dół. 
- Uważajcie! - krzyknął doktor MacKendrick. - W tym rejonie żyje insekt zwany 
muchą tse-tse. Jego ukąszenie wywołuje śpiączkę. Również w wodzie są robaki, 
które przedostają się do krwiobiegu. 
- Wspaniale! - wykrzyknął Jonnie. Tego tylko było im potrzeba. 
Wycięli drogę do środka niecki. Aż trzy razy przeszli obok jednego z masztów 
transfrachtu, zanim go spostrzegli. Odmierzali od niego odległość krokami w 
różnych kierunkach i odkryli jeszcze dwa maszty. Znalezienie czwartego było już 
łatwe. 
Jonnie wziął łopatę i zaczął kopać. Miał nadzieję, że maksyma Towarzystwa: 
"Nigdy niczego"znikąd nie zabieraj" okaże się prawdziwa. Gdy przekopał się przez 
dwie stopy gnijących liści zmieszanych z próchnicą, łopata uderzyła o platformę. 
Z brzękiem siekier wyrąbywali drzewa i krzewy, aż dokopali się do betonowej 
podstawy kopuły operacyjnej kontroli odpalania, a w końcu znaleźli w pewnej 
odległości od podstawy również i samą kopułę. Niestety, nie było w niej żadnej 
konsoli! 
Wewnątrz betonowej bazy znaleźli jakieś przewody elektryczne. Gdy zeskrobali z 
nich brud i pleśń, okazało się, że mają jeszcze bardzo dobrą izolację, co było 
typowe dla wszystkich wyrobów Psychlosów. Jonnie szukał linii przesyłania mocy. 
Przecież na mapie był zaznaczony kanał mocy, obok tego starego zawijasa, którego 
nie mógł zidentyfikować. 
Zaczął zapadać zmrok, mimo to chcieli dalej kopać, ale MacKendrick polecił, by 
przenieśli się na wyżej położony teren. Spędzili tam noc, przysłuchując się 
trąbieniu słoni, rykom lwów i innym odgłosom bardzo ożywionej dżungli. Rano 
zaczęli kopać kanał w poprzek niecki i znaleźli kabel doprowadzający moc. Kopali 
bardzo ostrożnie, by nie przeciąć kabla. Wykopali jeszcze jeden kanał i 
stwierdzili, że ten sam kabel biegł pod ziemią do odległej bazy górniczej. 
Wzdłuż kabla doprowadzającego moc biegł jeszcze jeden kabel, którego nie mogli 
zidentyfikować. Torując sobie drogę przez zarośla, dotarli do olbrzymiej tamy. 
Była to nie tama, ale prawdziwe, olbrzymie monstrum. Wydawało się, że jest 
sprawna. Grodzie przelewowe działały. Widać było, że musieli tu kiedyś wylądować 
Psychlosi, by w pomieszczeniu kontrolnym włączyć, a następnie wyłączyć zasilanie 
elektrowni. Świadczyły o tym liczne ślady futra. 
Jonnie nigdy jeszcze nie był we wnętrzu takiej tamy. Łoskot wody, przejmujące 
wycie generatorów olbrzymiej mocy - istne piekło! Była to jednak typowa, 
zwyczajna elektrownia Psychlosów. 
Angus znalazł tablicę wyłączników i szyny wyłączające kolosalne, niebotyczne 
urządzenie w osobnym pomieszczeniu kontrolnym. Tylko dwie rękojeści były czyste 
i nie trzeba było nawet tych paru włosów z futra przylepionych do jednej z nich, 
by stwierdzić, że byli tu Psychlosi. 
Do czego służyły te szyny wyłączające? Przynieśli parę worków górniczych i 
starali się powycierać tablicę bez spowodowania krótkiego spięcia. Były na niej 
wyryte napisy. Jeden stwierdzał: "Siły pierwszego stopnia, Siły drugiego 
stopnia, Siły trzeciego stopnia", a drugi napis informował: " Transfracht jeden, 
Transfracht dwa, Transfracht trzy". 
Jonnie ostrożnie wytarł workiem dalszą część tablicy, uważając, by nie 
spowodować spięcia. 
- Mają kolory kodowe - próbował przekrzyczeć hałas Angus, ale nikt go nie 
słyszał. Wyszli więc z powrotem na zewnątrz. 
- Terl pracuje nad równaniami sił - powiedział Jonnie Angusowi i Sir Robertowi. 
- Coś znajduje się na północ od amerykańskiej tamy i to coś - jak sądzę - bardzo 
go interesuje. Zawijasy na tej mapie muszą mieć z tym jakiś związek. 
Posłał Angusa z powrotem do pomieszczenia kontrolnego elektrowni, rozstawił 
Szkotów wzdłuż podziemnej linii zawijasów znajdujących się na mapie i wyposażył 
każdego w radio górnicze. 
- Włącz "Siły pierwszego stopnia"! - polecił przez radio Angusowi. 
To, co nastąpiło po chwili, przeszło ich najśmielsze oczekiwania. Rozpętało się 
prawdziwe piekło! Wzdłuż zaznaczonej na mapie linii zawijasów i dookoła krateru 
nastąpił tak silny wybuch, jakby eksplodowała bomba. Drzewa wyrwane z korzeniami 
wylatywały w górę i waliły się z łoskotem na ziemię. Jeszcze przez dłuższy czas 
po wybuchu na ziemię opadały liście, gałęzie i kawałki pni. 
Sir Robert pobiegł w kierunku rozlokowanych obserwatorów, by sprawdzić, co się z 
nimi stało. Czy wszyscy zginęli? Ich radia zamilkły! Odkopanie Szkotów zabrało 
im godzinę. Jeden z nich stracił przytomność, ale reszta była tylko posiniaczona 
i lekko pokaleczona. MacKendrick szybko udzielił im pierwszej pomocy medycznej, 
rozdzielił środki opatrunkowe. Wkrótce Szkot, który stracił przytomność, doszedł 
do siebie. Wybuch wyrzucił go w powietrze. Jonnie przeprosił ich za to 
zamieszanie. 
- Nie tak łatwo nas zabić! Ale co to było? - zapytał jeden z nich. 
Właśnie! Co to było? 
- Czy to ja coś naknociłem? - dobiegł do nich z radia głos Angusa. 
Wszyscy Szkoci potraktowali to jako dowcip, a Jonnie powiedział: 
- Nie sądzę, byś zrobił to umyślnie! 
Wszyscy znajdowali się teraz poza niebezpiecznym obszarem. 
- Włącz znów ten sam wyłącznik szynowy! 
Trochę potrzaskanych drzew się poruszyło, a potem zapanowała cisza. Jonnie 
ostrożnie zaczął iść w kierunku niecki. I w pewnej chwili natrafił na opór... 
Nie mógł przejść przez znajdujące się przed nim powietrze! 
Rzucił przed siebie kawałek skały. Skała się odbiła! Spróbował jeszcze raz, 
rzucając z większą siłą. Ten sam wynik. Polecił Angusowi wyłączyć szynę. Nie ma 
bariery! Włączyć. Jest bariera! Przez następne dwie godziny, włączając pierwszy 
i drugi rząd wyłączników szynowych oraz rzucając odłamkami skalnymi, 
stwierdzili, że cała tama była otoczona ochronnym ekranem. Niecka zaś miała 
ekran dookoła swej górnej krawędzi i była nim szczelnie zamknięta! 
Strzelcy oddali do niego nawet parę strzałów, lecz pociski odbijały się 
rykoszetem. 
Gdy włączyli "Stopień drugi", powietrze zaczęło nieco migotać, a Angus 
zameldował, że wskaźniki mocy na wyjściu pokazywały nieco niższe wartości. Przy 
włączonym "Stopniu trzecim" w powietrzu unosił się zapach jak przy wyładowaniach 
elektrycznych, a wskaźniki pokazywały znaczny spadek mocy na wyjściu. Praca 
platformy transfrachtu w tej niecce nie mogła więc zostać zakłócona przez żaden 
atak. Ani z góry, ani z żadnej innej strony. Dotyczyło to również tamy. 
Ilość mocy potrzebnej do stworzenia ekranów ochronnych stanowiła sporą część 
całkowitej mocy wyjściowej produkowanej przez tę olbrzymią tamę, więc Jonnie 
domyślił się, że Psychlosi musieli zmieniać stopnie mocy na wyjściu, by odeprzeć 
najbardziej nasilone ataki, a potem zmniejszali je do "Stopnia pierwszego", gdy 
potrzebowali mocy do dokonania transfrachtu. 
Jonnie polecił założenie min przy wszystkich wejściach na wypadek, gdyby ich 
goście z góry chcieli się tu dostać w poszukiwaniu łupów. Sami zaś wczesnym 
popołudniem wystartowali w drogę do domu. 
Promyk nadziei. Niezbyt wielki promyk, ale promyk, jak powiedział Jonnie Sir 
Robertowi w drodze do domu. 
Jonnie powiedział też, iż chciałby, aby Sir Robert chwilowo przejął 
odpowiedzialność za obszar Afryki, gdyż on sam musi dopilnować jeszcze paru 
innych spraw gdzie indziej. Zapoznał siwowłosego wodza z aktualną sytuacją: byli 
zagrożeni prawdopodobnym kontratakiem z Psychlo; goście tam w górze na coś 
czekali - nie wiedział na co, ale był pewien, że w końcu uderzą; polityczna 
scena w Ameryce stanowiła istniejące, lecz mniejsze zagrożenie i musieli na 
razie pozostawić to swemu własnemu losowi. Przejęcie kontroli nad teleportacją 
lub przynajmniej zdobycie konsoli operacyjnej mogłoby rozwiązać ich kłopoty, ale 
jak się zdawało - był to najbardziej strzeżony sekret Psychlosów, a możliwości 
poznania go były nikłe. Najważniejszą teraz sprawą była ochrona resztek rasy 
ludzkiej. Zarówno atak ze strony gości, jak i kontratak Psychlosów mógł na 
zawsze zakończyć ich istnienie jako rasy. 
22 
1
Samolot uderzeniowy Bolbodów całkiem wyraźnie rysował się na ekranie. 
Cylindryczny, stanowiący miniaturę jednostki wojennej, do której należał, 
właśnie zbliżał się do lądowania w pobliżu tamy. 
Niewielki szary człowiek siedział w swym niewielkim szarym biurze i dość 
obojętnie patrzył na sześć ekranów. Był bardzo zadowolony, że polecił oficerowi 
łączności zainstalować stojaki i dodatkowe ekrany, ponieważ do starych statków 
dołączył statek wojenny Jambitchów dowodzony przez oficera, który cały był 
pokryty błyszczącymi złotymi łuskami i miał oczy tam, gdzie powinny być jego 
usta. Poinformowano go o sytuacji i zakomunikowano, że nie wiadomo jeszcze, czy 
to jest właśnie "ta" planeta, a on zgodził się na dołączenie do nich i teraz 
orbitowali razem. Twarz Jambitchowa była na osobnym ekranie. Sześć ekranów: na 
pięciu z nich bacznie obserwujące twarze, a na szóstym obraz wszystkich statków 
kosmicznych. 
Przez ostatnie dni niewielki szary człowiek czuł się znacznie lepiej. To był 
dobry pomysł, aby ponownie odwiedzić tę starą kobietę. Była pewna, że to nie jej 
herbata mu zaszkodziła. Czy pił coś jeszcze w jakimś pogańskim kraju? No cóż, 
mniejsza o to, niech wypije tę "maślankę". Wypił. Była chłodna i smaczna. 
Wkrótce też objawy niestrawności znacznie osłabły. Ale stara kobieta nie 
poprzestała na tym. W odległej przeszłości jakiś kuzyn przysłał jej przodkom 
pewne rośliny, które nadal rozkwitały wiosną na zboczu pagórka. Nazywano je 
miętą, zaraz je przeniesie. I rzeczywiście przyniosła, omijając szerokim łukiem 
zaparkowany statek kosmiczny. Zielone liście miały przyjemny aromat. Zaczął je 
żuć i ku jego zdziwieniu niestrawność zmniejszyła się jeszcze bardziej! Napchała 
mu tymi liśćmi pełną kieszeń. 
Niewielki szary człowiek próbował za nie zapłacić, ale kobieta nie chciała nawet 
o tym słyszeć. Powiedziała, że była to zwykła pomoc sąsiedzka. Ponieważ jednak 
się upierał, więc w końcu powiedziała mu, że na wybrzeżu znajduje się kolonia 
Szwedów, z którymi ona nie może się porozumieć, ponieważ nie zna ich języka. Czy 
więc ta rzecz na jego szyi, do której on mówi w swoim języku, a ona powtarza 
jego słowa po angielsku, może także mówić po szwedzku? Powiedział, że z 
przyjemnością da jej tę rzecz - miał ich kilka - i zaczął zmieniać w niej 
mikropłyty, wzbudzając tym wyraźne zainteresowanie psa i krowy. Było to bardzo 
przyjemne popołudnie. 
Samolot uderzeniowy Bolbodów prasnął o ziemię w pobliżu zarośniętego chodnika na 
tamie. Mieli na pokładzie zestaw materiałów wybuchowych. 
- Myślałem, że będzie to tylko rozpoznanie - powiedział Hawvin. - Czyż nie 
uzgodniliśmy, że chcemy się tylko dowiedzieć, co ci ludzie robili przy tamie? 
Obserwowali wyczyniane przez Ziemian błazeństwa, widzieli, jak wysadzili oni w 
powietrze drzewa i wszystko to bardzo pobudziło ich ciekawość. Wysadzeniu drzew 
w powietrze nie towarzyszył żaden ogień i nic nie stanęło w płomieniach. 
- Jeśli użyjemy materiałów wybuchowych na tamie, wówczas może stać się to sprawą 
polityczną. 
- To ja dowodzę swoją załogą - zagrzmiał Bolbod. 
Cały kłopot z połączonymi siłami polegał na tym, że każdy chciał dowodzić 
statkiem należącym do kogoś innego! Ponieważ jednak połączone siły były jego 
pomysłem, więc nie mógł wiele więcej powiedzieć. Załogę samolotu uderzeniowego 
stanowiło trzech Bolbodów. Za pierwszym z nich, który dźwigał zestaw burzący, w 
pewnej odległości podążali dwaj pozostali. Widoczne na ekranach wizyjnych twarze 
obserwowały tę operację z dużą uwagą. Była to ich pierwsza próba opuszczenia się 
na powierzchnię tej planety. Niewielki szary człowiek odradzał im to, ale oni 
chcieli koniecznie wypróbować nieprzyjacielskie systemy obronne. 
Pierwszy Bolbod znajdował się teraz w odległości około pięćdziesięciu stóp od 
drzwi wejściowych do elektrowni. Infrapromienny odbiornik przekazywał huk 
przelewającej się przez grodzie wody, bardzo głośny huk. Była to zatem wielka 
tama. 
Nagle ujrzeli jasny błysk! Wirująca czasza płomieni śmignęła w górę. Obraz na 
ekranie aż podskoczył od wstrząsu. Pierwszy z Bolbodów został w okamgnieniu 
rozszarpany na kawałki. Cokolwiek to było, spowodowało również wybuch jego 
zestawu burzącego. Dwaj pozostali Bolbodzi, znajdujący się za nim w dość sporej 
odległości, zostali powaleni podmuchem wybuchu na ziemię. 
- No tak! - powiedział nadporucznik Hocknerów, jakby się tego spodziewał. 
Jednakże jego "no tak" nie dotyczyło eksplozji. Obok rejonu wybuchu wylądował 
samolot szturmowy piechoty kosmicznej, którego jeszcze przed chwilą nie mieli na 
ekranach. Wyskoczyła z niego grupa ludzi. "Szwedzi" - pomyślał niewielki szary 
człowiek, widząc ich jasne włosy. Przewodził im brodaty młody oficer w 
spódniczce, uzbrojony w krótki miecz i podręczny miotacz. Z boku kadłuba 
samolotu szturmowego opuściła się rampa i wyjechał po niej podnośnik widelcowy. 
Szwedzi trzymali w rękach łańcuchy i wiązali nimi dwóch leżących na ziemi 
Bolbodów. Odbiornik infrapromienny przekazywał odgłosy krótkich komend, prawie 
zagłuszone przez huk wody w grodziach tamy. Szkocki oficer próbował znaleźć 
szczątki rozerwanego przez wybuch Bolboda, zbierał także kawałki pokrwawionego 
materiału. Zdawało się, że coś znalazł. Schował to do torby i pomachał ręką w 
stronę podnośnika. Za pomocą podnośnika widelcowego wkładali teraz do samolotu 
olbrzymie ciała. Potem załadowali do wnętrza samolot Bolbodów. 
Samolot szturmowy wystartował i poleciał na północ. Grupa naziemna weszła do 
elektrowni i zniknęła z pola widzenia. 
Z twarzy na ekranach trudno było cokolwiek wyczytać. Wszyscy przetrwali to, co 
przed chwilą widzieli. 
Nie mieli jednak zbyt wiele czasu na zastanawianie się, gdyż ich drugi statek 
rozpoznawczy zbliżał się już do swego celu, a infrapromienie zostały przesunięte 
na ośnieżoną grań Góry Elgon, która iskrzyła się nad chmurami daleko w dole. 
Irytował ich widok zamontowanego tam urządzenia, które uważali za starożytny 
radioteleskop. Wydawało się, że śledził ich podczas orbitowania. 
Samolot rozpoznawczy z pięcioma Hocknerami na pokładzie miał za zadanie 
unieszkodliwić owo urządzenie. I właśnie zbliżał się do celu. Samolot 
rozpoznawczy Hocknerów nie miał żadnego uzbrojenia, ale załoga była uzbrojona. 
Bez nosów, pokryci ornamentami, członkowie załogi byli dobrze widoczni przez 
przezroczystą pokrywę kabiny. Samolot był niewiele większy od sań i miał 
odrzutowy napęd. Wiał bardzo silny wiatr i samolot miał trudności z wylądowaniem 
na szerokim występie lodowym wierzchołka. Zaraz obok była przepaść niknąca w 
górnej warstwie chmur. Wicher gnał od szczytu tumany śniegu. Wprost przed nimi, 
ale dość oddalony od krawędzi, znajdował się rażący ich oczy radioteleskop. Poza 
tym obiektem i poza polem widzenia samolotu rozpoznawczego lodowiec opadał w 
dół. 
Obserwujące samolot twarze na poszczególnych ekranach wyrażały różne reakcje. 
Przylot samolotu rozpoznawczego do celu, wykonanie zadania i powrót do statku 
macierzystego trwał zwykle dość długo. 
Pułkownik Tolnepów robił przez ten czas jakieś wyliczenia dotyczące cen 
niewolników. Znał pewną planetę z atmosferą podobną do ziemskiej, na której 
płacono tysiąc kredytów za każdego dostarczonego żywcem niewolnika. Zakładał, że 
miał tu potencjał wynoszący jakieś piętnaście tysięcy dowiezionych żywych 
niewolników z około trzydziestu tysięcy, które prawdopodobnie wziąłby na pokład. 
Dawało to sumę piętnastu milionów kredytów. Dziewiętnaście procent z tego - tyle 
wynosiła jego premia dawało sumę dwóch milionów ośmiuset pięćdziesięciu tysięcy 
kredytów. Miał długi na sumę pięćdziesięciu dwóch tysięcy ośmiuset 
sześćdziesięciu kredytów, którą przegrał w gry hazardowe (był to powód wielkiej 
chęci z jaką wyruszał w daleką podróż), a więc zostawało mu na czysto dwa 
miliony siedemset dziewięćdziesiąt siedem tysięcy sto czterdzieści kredytów. 
Mógł przejść na emeryturę. 
Hawvin z kolei myślał o tych wszystkich srebrnych i miedzianych monetach, które 
muszą znajdować się w ruinach starych banków - dla Psychlosów oba te metale nie 
miały żadnej wartości, a on miał na nie dobry rynek zbytu. 
Bolbod myślał o całej tej maszynerii Psychlosów, znajdującej się tam w dole, ale 
myślał tak tylko do momentu pochwycenia jego samolotu uderzeniowego. Teraz 
myślał wyłącznie o uderzeniu na Ziemian. 
Dowódca Jambitchów zastanawiał się, jakby tu wykiwać resztę aliantów i pozbawić 
ich niewolników, metali i maszynerii. 
W końcu jednak samolotowi rozpoznawczemu udało się wylądować na występie 
lodowym, co ponownie zwróciło ich uwagę na ekrany. Wysiadło z niego pięciu 
Hocknerów, bardzo grubych w swych ekstrawaganckich kombinezonach kosmicznych i 
niezgrabnie odpinających z pleców pasy ręcznych miotaczy. Nagle w odbiornikach 
zatrzeszczał głos oficera Hocknerów kontrolującego lądowanie z orbity, który 
natychmiast dotarł na ekrany wzdłuż infrapromienia. 
- Uwaga na samolot bojowy! 
Na niebie faktycznie widać było samolot bojowy zawieszony na wysokości około 
dwustu tysięcy stóp. Ale był on tam już od godziny i nic nie robił. Teraz także 
nic nie robił. Pięciu Hocknerów spojrzało w górę na daleki samolot wyglądający 
jak mała plamka trudna do odróżnienia od niebieskiego nieba. 
- Nie, nie ten! - warknął oficer Hocknerów kierujący lądowaniem. - Tuż za 
zakrętem grani. Leci w górę lodowca! 
Dopiero wtedy obserwujące twarze spostrzegły samolot. Z ich stanowisk 
obserwacyjnych wyglądał po prostu jak krecha na lodowcu, gdyż tylko jego wierzch 
był widoczny, a resztę zakrywała turnia stercząca stromo nad teleskopem. Samolot 
bojowy wznosił się do góry tuż nad powierzchnią lodowca! Zatrzymał się prawie 
sto jardów z tyłu teleskopu. Nikt stąd nie mógł dojrzeć, czy ktoś wysiadł z 
samolotu. 
Pięciu Hocknerów, ostrzeżonych teraz, ale wciąż jeszcze nikogo nie widzących, 
przykucnęło z miotaczami gotowymi do strzału. A potem rzucili się do przodu. Tuż 
za teleskopem zaczęły błyskać ognie i rozległa się trajkocąca seria z miotaczy. 
Jeden z Hocknerów, który znajdował się w pobliżu krawędzi występu, został 
trafiony, wyrzucony w powietrze - poleciał w przepaść wirując przez chmury. 
Samolot Hocknerów trafiony serią z miotaczy zaczął się ślizgać na krawędzi 
lodowca i runął w pustkę. Czterech pozostałych Hocknerów szarżowało przez śnieg 
i wiatr, strzelając z miotaczy. Bezlitosny łomot ręcznych miotaczy niósł się po 
infrapromieniu. Cały teren pod teleskopem - jak się wydawało bez przerwy 
wybuchał zielonymi kroplami grzmiącej energii. 
Jeden Hockner padł. Drugi padł. Trzeci padł! Czwarty prawie już dosięgnął 
teleskopu i wtedy z głuchym łomotem zwalił się w śnieg. Jedynym dźwiękiem teraz 
był tylko świst wichru wokół szczytu. 
Spoza radioteleskopu wyskoczyło kilku Ziemian. Ruszyli biegiem do przodu, a ich 
czerwono-białe wysokogórskie ubiory wyglądały na tle śniegu jak plamy krwi. 
Odwracali ciała Hocknerów i zabierali im broń. Jeden z Ziemian wyjrzał poza 
krawędź, za którą spadł piąty Hockner i samolot rozpoznawczy, ale widać tam było 
tylko kłębiące się daleko w dole chmury. 
Ciała Hocknerów zostały przez Ziemian odwleczone na bok. Za pomocą lin 
bezpieczeństwa, ześlizgując się w dół lodowca, załadowali Hocknerów do samolotu 
szturmowego piechoty kosmicznej. który teraz był lepiej widoczny. Jeden z 
Ziemian wrócił jeszcze i sprawdził stan radioteleskopu, a potem ześliznął się po 
lodowcu, uchwycił się drzwi samolotu i wskoczył na pokład. Samolot wystartował i 
poszybował w dół poprzez chmury. Przesunięty ponownie infrapromień przebił 
warstwę chmur i śledził samolot lecący z powrotem do bazy górniczej. 
- To potwierdza moje podejrzenia - powiedział pułkownik Tolnepów. - Wszystko 
odbyło się właśnie tak, jak od samego początku przypuszczałem. 
Zignorował komentarze wspólników, że przecież popierał ich pomysł rozpoznania. 
- To była przynęta - kontynuował. - Jest całkiem oczywiste, że ci tam przy tamie 
zrobili wczoraj nieszkodliwy wybuch, by nas zaintrygować. A potem zaczaili się i 
zdołali pochwycić dwóch członków załogi Bolbodów - Radioteleskop jest tylko 
atrapą, jak to podejrzewałem. Od wieków się już takich nie używa. Do 
wychwytywania słabych sygnałów oraz emisji radiowej każdy urywa infrapromieni. A 
więc ustawili go tam celowo, by ściągnąć na dół samolot rozpoznawczy. Żaden z 
członków załogi Hocknerów nie został zabity poza tym jednym, który był na tyle 
niezgrabny, że zleciał w przepaść. Wszystkie ich miotacze nastawione były na 
"Oszołomienie". I tak udało się im zwabić czterech Hocknerów. 
- Czy powinieneś mówić tak otwarcie? - zapytał dowódca Jambitchów. - Mogą nas 
mieć na monitorze. 
- Nonsens - odparł Tolnep. - Nasze detektory nie wykazują żadnych infrapromieni, 
a my wykorzystujemy tylko kanał lokalny. Mówię wam, że nikt nie używa 
radioteleskopu od... czasu wojny Hambon Sun! Mają za dużo szumów własnych i są 
zbyt nieporęczne. Tam w dole to po prostu atrapa. A czy zauważyliście, w jaki 
sprytny sposób ten oficer "dostrajał" go. Oni się po prostu spodziewają, że 
spróbujemy jeszcze raz. 
- Nie sądzę, by tego potrzebowali - powiedział Hawvin. Mają teraz do 
przesłuchania dwóch członków załogi Bolbodów i czterech Hocknerów i mogą robić 
to bez pośpiechu. Znając metody przesłuchań Psychlosów, nie chciałbym być teraz 
w ich skórze! 
- To nie są Psychlosi! - zauważył nadporucznik Hocknerów, ukrywając fakt, że był 
przerażony losem członków swej załogi. 
- Ależ tak, są - powiedział Bolbod. - Pewnego dnia widziałeś Psychlosa razem z 
Ziemianami tam w dole przy jeziorze. Psychlosi wykorzystują obcych jako rasy 
podległe. Robili to już przedtem. Głosuję za tym, byśmy wykonali zmasowany atak 
i rozwalili wszelkie ich instalacje i to zaraz! Zanim zdążą się lepiej 
przygotować. 
Ale w tym samym momencie wstrząsnął nimi niewyraźny obraz, który pojawił się na 
wszystkich ekranach. Była to brodata twarz mężczyzny, nad którą widać było siwą 
grzywę włosów. Miał niebieskie oczy. Człowiek ten - jak się zdawało - miał na 
sobie stary ubiór. 
- Jeśli przełączycie swoją transmisję na moc planetarną odezwał się Ziemianin w 
psychlo - to uzgodnimy w jaki sposób możecie odebrać członków waszych załóg. 
Dwaj Bolbodzi ulegli wstrząsowi, ale żaden nie jest ranny. Czterej Hocknerzy są 
po prostu ogłuszeni, choć jeden z nich ma również złamane ramię. 
Przełączyli transmisję na moc planetarną, ale ich odpowiedzią było stanowcze i 
jednogłośne: "nie będziemy z wami pertraktować!" 
Pułkownik Tolnepów zdołał przekrzyczeć wrzawę. 
- Żebyście mogli pochwycić również nasz oddział ratowniczy? Stanowczo nie! 
- Możemy zostawić ich samych na stoku - obok tego czerwonego stożka 
wulkanicznego. Wszystko na otwartej przestrzeni i bez żadnego z naszych 
samolotów w powietrzu perswadował Ziemianin. - Nazwijmy to rozejmem. Nikt nie 
będzie strzelał do waszego statku ratowniczego. 
- Nie mogliście ich tak szybko przesłuchać - powiedział dowódca Jambitchów - a 
więc muszą być martwi. 
- Czują się całkiem dobrze - odparł Ziemianin. - Czy jesteście pewni, że nie 
chcecie ich zabrać? 
- Stanowcze nie! 
- Bardzo dobrze - powiedział Ziemianin, wzruszając ramionami. - Więc 
przynajmniej powiedzcie, co oni jedzą? 
Tolnep dał sygnał pozostałym, by pozwolili mu mówić. 
- A jakże, oczywiście - powiedział gładko, uśmiechając się. - Przygotujemy 
paczkę z żywnością i poślemy ją na dół. Włączyli moc planetarną i przeszli z 
powrotem na kanał lokalny. - Mówiłem wam - rzekł Tolnep - że to pułapka. Teraz 
gdy spartaczyliście swoją robotę, pozwólcie mi działać. 
Wkrótce potem z luku powietrznego statku Tolnepów wyleciał rakietowy pakunek. 
Miał bardzo dobrze obliczoną trajektorię i jego spadochron otworzył się już pod 
chmurami. Wolno podryfował do dołu i wylądował tuż przy brzegu jeziora. Z bazy 
wyjechał pojazd i zaczął pędzić w kierunku pakunku. Twarze na ekranach wizyjnych 
uśmiechały się. Czy ci tam w dole byli Psychlosami, czy też kimkolwiek innym, 
czekała ich niezła niespodzianka! 
I wtedy nagle nadporucznik Hocknerów, który pospiesznie kartkował książkę 
rozpoznawczą zawołał: 
- Och, słuchajcie! To jest czołg klasy Rębajło: "Rębajłem do chwały". Totalnie 
opancerzony! 
Czołg zbliżył się do pakunku, obniżył lufę zamontowanego w wieżyczce 
wielkokalibrowego miotacza i wystrzelił. Pakunek, który był oczywiście 
zamaskowaną bombą, eksplodował gejzerem płomieni. Czołg wystrzelił jeszcze raz, 
a potem ktoś wysiadł z niego i pozbierał gorące resztki bomby. 
- Dostarczyliśmy im nawet fragmenty bomby do analizy! wykrzyknął Hawvin. 
Odbyli pospieszną naradę. Niewielki szary człowiek przysłuchiwał się im. "Te 
wojskowe umysły - pomyślał - są czasami dość nietypowe". Doszli do wniosku, że 
wszystko, co Ziemianie robili, było po prostu przynętą i że ich strategia 
polegała na szarpaniu najeźdźców po kawałku, a następnie całkowitym ich 
rozbiciu. Zdecydowali więc, że będą czekać na kuriera, a przez ten czas tylko 
najbezpieczniejsze typy sond rozpoznawczych będą wysyłane na tereny, które 
oczywiście nie są ani chronione, ani nadzorowane. Potem, gdy już będą wiedzieli, 
czy to jest ta planeta, o którą im chodzi, rzucą się w dół w zmasowanym ataku, 
pokonają przeciwnika i splądrują co się da. 
Wszyscy dowódcy wyrazili na to zgodę z wyjątkiem Tolnepa. Był wciąż jeszcze 
wściekły z powodu porażki jego pomysłu z bombą. 
- Powinienem natychmiast polecieć w dół - syczącym głosem oświadczył Tolnep - i 
wszystkich zagryźć na śmierć! 
- Sądzimy, że to wspaniały pomysł - powiedział Hockner, cedząc słowa i 
poprawiając monokl. 
- Właśnie, dlaczego nie miałbyś tego zrobić? - zgodziła się reszta. - Jesteśmy 
nawet pewni, że powinieneś! 
Tolnep uzmysłowił sobie, że byliby pewnie zadowoleni, gdyby się go pozbyli. Na 
razie więc się uspokoił. Potem to już będzie zupełnie inna sprawa. 
2
Jonnie wybrał się w podróż, by obejrzeć bazy, ale okazało się, że patrzy głównie 
na ludzi. 
Lot był dość przyjemny. Nowy pilot myślał, że to on będzie pilotował samolot 
Jonnie'ego. Jednak pomysł, że ktoś go będzie wiózł samolotem, ubawił Jonnie'ego: 
przecież nie miał połamanych rąk! Ale zaraz po starcie uniosła się w powietrze 
eskorta złożona z trzech samolotów bojowych Typ 32, które miały bardzo duży 
zasięg i były również przystosowane do przewożenia oddziału piechoty kosmicznej 
lub grupy pracowników Psychlo. Eskorta leciała tuż za nim. Jonnie zdążał na 
północny wschód nad Afryką, Morzem Czerwonym, Bliskim Wschodem i wreszcie 
wleciał nad Rosję, utrzymując wysokość dwustu tysięcy stóp i patrząc z góry na 
mozaikę jezior i rzek, które pułkownik Iwan rysował mu kiedyś palcem na piasku. 
Spodziewał się, że będzie tam już śnieg, ale choć była późna jesień, śnieg było 
widać jedynie na szczytach położonych na wschodzie gór. Zorientował się w 
terenie, odszukał zaplanowane miejsce lądowania i nagle znalazł się wśród 
rozkołysanego morza ludzi! Pułkownik Iwan, przy pomocy tuzina kawalerzystów na 
koniach, chciał zapewnić mu miejsce do lądowania. Tłum musiał liczyć około 
pięciuset osób. 
Jonnie otworzył drzwi kabiny i prawie został ogłuszony. Wiwatowali na jego 
cześć! Nad tłumem przewalały się tak hałaśliwe fale dźwięków, że nie mógł nic 
zrozumieć. Gdy Jonnie wyszedł z kabiny samolotu, pułkownik Iwan zsiadł z konia. 
Pułkownik był trochę sztywny, sądził prawdopodobnie, że Jonnie obwiniał go za 
śmierć Bittie'ego - wokół ramienia miał owiniętą czarną opaskę. Ale Jonnie objął 
go ramieniem i wszystko zdawało się być w porządku. 
Podprowadzili mu konia z siodłem z owczej skóry. Tłum wiwatował. Jonnie znał 
tylko jedno rosyjskie słowo: "zdrastwujtie", czyli "witajcie". Wykrzyknął je 
zatem jak mógł najgłośniej i tłum znów wiwatował. 
Jonnie rozejrzał się dookoła. Znajdowali się blisko podnóża gór, naprawdę 
wysokich gór... czternaście tysięcy stóp? Na ich szczytach leżał śnieg. 
Starodawna baza Rosjan musi być gdzieś w pobliżu. Pomyślał, że zaraz powinien 
udać się wprost do niej, by zobaczyć, jak wygląda i do czego się może przydać. 
Ale nie, wszyscy - jak się zdawało - mieli zupełnie inne pomysły. Były tam 
jakieś namioty ze skóry i wojłoku, ogniska, z których unosił się dym, i nagle 
Jonnie uzmysłowił sobie, że wszyscy w tłumie mieli na sobie swoje najlepsze 
ubrania. To było święto! I ze sposobu, w jaki go witano, wynikało, że wydano je 
na jego cześć. Zastanawiał się, czy Thor był już tu kiedyś, bo jeśli był, to 
wówczas wielu z tych ludzi będzie myślało, że ich już zna. No cóż, jego 
znajomość jedynego słowa rosyjskiego jakoś mu w tym pomoże. 
Kawalerzyści pułkownika torowali mu drogę. Za każdym razem, gdy Jonnie podnosił 
rękę i kiwał nią, zrywał się nowy ogłuszający wybuch wiwatów. Kolory, twarze! Na 
tyle znał dźwięk mowy rosyjskiej, by wiedzieć, że krzyczeli po rosyjsku, ale 
słyszał także pojedyncze słowa, jak "Brawo!"",Bueno!" i "Viva!". Brzmiały tak, 
jakby wołali je Llanerowie. Tak! Były tam płaskie kapelusze z czarnej skóry. 
Kilka takich kapeluszy. I jakieś olbrzymie kapelusze ze słomy. 
W powietrzu unosił się zapach smażonego mięsa pomieszany ze specyficznym 
zapachem palonego w ogniskach łajna. Zespół bałałajek, hiszpańskich gitar, 
andyjskich fletów oraz mongolskich bębnów rozdzierał powietrze swymi dźwiękami. 
Pułkownik doprowadził go do skórzanego namiotu, który specjalnie dla niego 
postawiono i Jonnie z pożegnalnym kiwnięciem ręką wszedł do wnętrza. 
Wszedł tam również i Koordynator i Jonnie chciał się od niego dowiedzieć, czy 
nie mogliby teraz udać się do bary? 
Pułkownik był skonsternowany. Niet, niet, mieli na to jeszcze czas. Trzeba było 
mieć wzgląd na ludzi. Wielu z nich, a faktycznie to większość z nich, nigdy 
przedtem nie widziała Jonnie'ego. 
Jonnie powiedział, że cały czas myśli o ludziach! Jak uchronić ich przed 
możliwym nieszczęściem? 
Jonnie z radością zdjął z siebie ciężki kombinezon lotniczy, ponieważ było tu 
znacznie cieplej niż sądził. Pułkownik przyniósł jego rzeczy, ale Jonnie nie 
zwracał na nie uwagi. Pułkownik podarował mu też ubiór z prawie białej skóry 
jeleniej, który kazał dla niego uszyć - niezupełnie taki sam, jak na banknocie 
jednokredytowym - te kieszenie po obu stronach piersi służyły do noszenia 
nabojów. Dziewczęta ze wsi uszyły go bardzo starannie. Mokasyny powinny pasować, 
ale jeśli wolałby coś innego, to tu były jakieś buty wojskowe i czerwone 
bufiaste spodnie. Ten złoty hełm? No cóż, w rzeczywistości nie był on złoty. Był 
to lekki hełm rosyjski, pancerne aluminium. Ktoś go zawiózł do starej bazy 
górniczej w Groznym, gdzie pokryto go berylem. Widzisz? Nie ma na nim żadnej 
gwiazdy lub jakiegoś ornamentu, ale ten pasek na podbródek ze szczelnymi 
zasłonami na uszy i pokrywające je kolorowe paciorki zostały zrobione przez 
jedno z syberyjskich plemion. Czyż nie jest to miłe? A poza tym doktor 
MacKendrick powiedział Jonnie'emu, aby dbał o głowę. Więc noś go! Jonnie odparł, 
że nic nie będzie słyszał, gdy zawiąże pasek pod brodą. 
- Noś go! - upierał się Iwan. 
Jonnie obmył twarz, ubrał się i powiedział pułkownikowi, że jest tyranem, a 
pułkownik wyznał mu, że czasem jest jeszcze gorszy niż tyran. 
Sprawy przedstawiały się następująco: jego oryginalny plan, by tę bazę obsadzili 
Amerykanie, został przyjęty przez starą Radę kiedy jeszcze uznawano jej decyzje. 
Zwerbowali więc paru południowych Amerykanów i wysłali ich tu. Ale w Arktyce 
żyło plemię złożone z potomków syberyjskich więźniów politycznych, którzy przez 
większą część swego życia głodowali, więc zaczęli teraz masowo tu napływać z 
całym swoim dobytkiem. Byli to Sybiracy, właśnie ci w białych skórach 
niedźwiedzich. I jeszcze odkryli małe plemię na Kaukazie, któremu udało się 
przeżyć, i które takie tu było. Tak więc baza była właściwie obsadzona głównie 
przez Rosjan. Ale mieli tu jednego prawdziwego Amerykanina. Tak! Chcesz go 
zobaczyć? Jest na zewnątrz. 
Wprowadzono do namiotu Amerykanina, który ciągnął za sobą młodą dziewczynę. 
Stanął i wyszczerzył zęby w uśmiechu. Był to chłopak z rodzinnego miasteczka 
Jonnie'ego! Tom Smiley Townsen. Spotkanie to sprawiło im ogromną przyjemność. 
Tom Smiley był wielkim chłopakiem, o rok młodszym od Jonnie'ego i prawie 
dorównywał mu wzrostem. Powiedział, że skończył szkołę operatorów maszyn i 
słyszał, że mają tu niewystarczającą liczbę fachowców, więc wsiadł w samolot i 
już od ponad miesiąca pracuje na spychaczach górniczych, uczy innych oraz 
naprawia uszkodzony sprzęt. 
To była jego dziewczyna, Margarita. 
- Margarita, permiteme presentarte al Gran Senor Jonnie. Dziewczyna była bardzo 
ładna, bardzo nieśmiała i bardzo przestraszona. Jonnie pochylił się w ukłonie. 
Widział, jak robił to Sir Robert. Ona też się pochyliła. 
Tom Smiley powiedział, że za parę tygodni mają zamiar się pobrać. A Jonnie 
rzekł, iż spodziewa się, że będą mieli mnóstwo dzieci. Margarita zarumieniła 
się, gdy Tom Smiley przetłumaczył jej słowa Jonnie'ego, ale z entuzjazmem 
pokiwała potakująco głową. 
Po raz pierwszy Jonnie dowiedział się, że jego miasteczko zostało przeniesione. 
Tom Smiley był odpowiednio przeszkolony, więc za pomocą spychacza dbał o to, by 
wszystkie przełęcze były przejezdne, dlatego też nie zagrażał im głód zimą, ale 
tam, gdzie się przenieśli, było znacznie mniej śniegu. Przenieśli się do tego 
miasta, które Jonnie im kiedyś zarekomendował. Zostali do tego zmuszeni przez 
oddziały wojskowe przysłane przez Browna Kulasa. Musieli nawet zostawić 
wszystkie swoje rzeczy, ale sądził, że do tego czasu pozostali chłopcy - jeszcze 
dwóch z nich było operatorami maszyn, a dwóch innych pilotami - zdołali je 
stamtąd zabrać. 
Pułkownik wypchnął ich w końcu na zewnątrz i poczęstował Jonnie'ego łykiem 
"najlepszej wódki, jaką kiedykolwiek pędzono", który prawie natychmiast uderzył 
mu do głowy. Co za lekarstwo na zmęczenie lotem! Musiała to być nalewka na 
zębach niedźwiedzia! Pułkownik powiedział, że Jonnie ma absolutną rację i 
zapytał, jak to odgadł, a potem wyprowadził go na zewnątrz. 
Większość ludzi zajmowała się swoimi sprawami, przygotowując się do wielkiego 
przyjęcia z tańcami, ale wszyscy przechodząc obok Jonnie'ego, uśmiechali się do 
niego. 
Dwóch niemieckich pilotów z bazy afrykańskiej siedziało przy ognisku i coś 
popijało. Trzeci pilot odbywał lot patrolowy na bardzo dużej wysokości, więc do 
ziemi dochodził tylko słaby szum jego silników. Jonnie powiedział im w psychlo, 
że powinni odpocząć i zabawić się trochę, a oni tylko popatrzyli na niego z 
szacunkiem. Jonnie zdawał sobie sprawę, że wydano im całkiem odmienne rozkazy: 
dwóch z nich miało być w stałej gotowości bojowej do alarmowego startu, spać w 
samolotach i mieć stale włączone radio, a trzeci samolot powinien być zawsze w 
powietrzu. Jonnie uświadomił sobie, że atmosferę święta zakłócał fakt, że byli w 
stanie wojny z potężnymi siłami. 
Pułkownik zaprowadził go na niewielki pagórek i szerokim ruchem ręki pokazał, 
jak wielki był jego kraj. Rosła tam dzika bawełna i było jej dosyć, by zrobić z 
niej tysiące ubrań; rosła pszenica i owies oraz były stada owiec i bydła 
wystarczające do wyżywienia tysięcy ludzi. Te dalekie ruiny były kiedyś miastem 
pełnym fabryk i chociaż maszyny w nich już nie pracują, gdyż ich silniki są 
niesprawne, Tom Smiley sądzi, że uda mu się uruchomić niektóre warsztaty 
tkackie. Czy Jonnie wie, że bardzo daleko stąd na południowy-wschód znajduje się 
grobowiec, w którym został pochowany władca świata? Mongoł zwany Timur Leng. 
Przed blisko dwoma tysiącami lat on właśnie rządził całym światem. To prawda. 
Będzie musiał pokazać mu ten grobowiec. Tak jest na nim napisane. 
Jonnie już dosyć się nasłuchał o różnych Hitlerach, Napoleonach. Często się 
zastanawiał, czy gdyby ci i im podobni zbrodniarze nie byli tak uparci w dążeniu 
do rządzenia światem, to czy świat osiągnąłby aż tak wysoki poziom rozwoju, by 
potrafił odeprzeć inwazję Psychlosów. Słyszał o teoriach mówiących, że do 
rozwoju techniki potrzebna jest wojna, ale myślał, że jest to maksyma 
Psychlosów. Nie powiedział tego jednak pułkownikowi Iwanowi. Podziwiał naprawdę 
piękny widok. 
Baza? Pułkownik odpowiedział na pytanie Jonnie'ego. Znajdowała się tam w górze, 
niezbyt daleko stąd. Oprowadzi go po całej bazie jutro. 
Gdy zaczęli schodzić w dół, spotkał ich wysoki, smypatyczny Szkot i jego dwóch 
pomocników. Był to Andrew MacNulty, dyrektor federacji i szef wszystkich 
Koordynatorów. Doszły do niego słuchy, że Jonnie tu jest, więc wsiadł w samolot 
i przyleciał. Miał bardzo miły sposób bycia i zawsze wesoły uśmiech na twarzy. 
Jonnie był bardzo zadowolony ze spotkania. Czekała go tu wielka praca związana z 
przenoszeniem wielu plemion w inne rejony i wiedział, że z tym człowiekiem 
będzie mu się wspaniale pracowało. Świetnie. Sir Andrew podziękował Jonnie'emu 
za uratowanie życia dwóm Szkotom w Afryce. 
O zachodzie słońca rozpoczęto zabawy i wielka kwadratowa konstelacja gwiezdna 
była już nisko na niebie, gdy je zakończono. Tańce i muzyka. Tańce hiszpańskie, 
taniec przedstawiający polowanie na niedźwiedzia z Syberii, dzikie, pełne skoków 
tańce z Kaukazu. Płomienie ognisk i śmiech. Dobre jedzenie i picie. Ponieważ - 
jak się zdawało - każdy chciał wypić z honorowym gościem, a Jonnie nigdy nie pił 
za wiele, więc następnego ranka miał nieco ciężką głowę, gdy pułkownik - cały 
kipiący energią wyrwał go ze snu. 
Po skromnym śniadaniu odjechali całą grupą, by obejrzeć starożytną bazę obronną. 
Pułkownik powiedział, że wszyscy porządkowali bazę i będą się starali robić 
nadal wszystko tak, żeby się to Jonnie'emu podobało. Nie mieli już na sobie 
odświętnych ubrań, ponieważ wracali do pracy. 
Do starożytnej bazy wchodziło się przez tunel, który był zamaskowany nawisami 
skalnymi. Baza była usytuowana głęboko pod ziemią. Ponieważ służyła jako 
stanowisko dowodzenia, więc musiała być odporna na bombardowanie nuklearne. Ze 
względu na zdarzające się czasem w tym rejonie trzęsienia ziemi, zbudowana była 
masywnie. Brakowało jej połysku i wykończenia bazy amerykańskiej, ale była od 
niej nawet większa. 
Zainstalowano w niej oświetlenie z lamp górniczych Psychlosów. Bardzo wielu 
zabitych pochowano ze wszystkimi honorami. Wyczyścili całe wnętrze za pomocą 
sprowadzonych z Groznego spychaczy górniczych Psychlosów. Tom Simley doprowadził 
wodociągi do stanu używalności. Pułkownik powiedział, że właściwie to nie 
zamierzał ze swymi ludźmi pomagać zbyt wiele przy jej urządzaniu, gdyż miała to 
być baza amerykańska, ale ponieważ mieli już w tej dziedzinie sporo 
doświadczenia, więc wzięli się energicznie do roboty. 
Było tam bardzo dużo magazynów. Mundury nie były tak dobrze zapakowane i 
uszczelnione jak w bazie amerykańskiej, ale wciąż jeszcze większość rzeczy w 
magazynach nadawała się do użytku. Ich jakość chyba była nawet lepsza. Popatrz 
na te przenośne miotacze płomieni. Wciąż jeszcze działają! 
Znaleziono tu sto tysięcy świetnie zakonserwowanych karabinów szturmowych 
nazywanych AK-47 i przerobiono ich amunicję na radiacyjną i bezradiacyjną. 
Wręczono Jonnie'emu taki karabin, który w Groznym pokryto molekularnym chromem, 
wraz z magazynkami zawierającymi pięć tysięcy sztuk gwarantowanej, niezawodnej 
amunicji. 
Rosyjski premier nie zdołał tu jeszcze dotrzeć, ale jego stanowisko dowodzenia 
było gotowe. Jonnie myślał, że ten wielki obraz na ścianie przedstawiał jego 
podobiznę, ale powiedziano mu, że była to fotografia dawnego cara rosyjskiego, 
który nazywał się Lenin. Panował on prawdopodobnie w czasach Timura Lenga, ale 
nie byli pewni. Widać jednak, że był to bardzo ważny obraz, więc go tu 
zostawili. Poziom po poziomie, korytarz po korytarzu szli gromadnie przez 
rozległą bazę, przystając od czasu do czasu, by coś Jonnie'emu pokazać i 
uśmiechając się, gdy coś pochwalił. Byli bardzo szczęśliwi, że Jonnie był z bazy 
zadowolony. 
Jonnie zaś był najbardziej zadowolony z podziemnych hangarów. Było tu dość 
miejsca dla tysięcy samolotów. O to właśnie chodziło. Miejsce do przechowywania. 
Dokładnie to, czego się spodziewał. Używali tu spychaczy do usunięcia 
pogruchotanych wraków jakichś "migów" i innych samolotów. Jonnie nie potrafił 
czytać cyrylicy. Objaśnili mu więc, że "mig" po rosyjsku oznacza "samolot". 
Pokazali mu podręcznik taktycznej broni jądrowej oraz inne podręczniki na tematy 
jądrowe. Wszystkie były wydrukowane po rosyjsku. Z północnej strony bazy 
znajdowało się mnóstwo magazynów broni jądrowej, ale nie zamierzali zbliżać się 
do nich, zanim nie przeczytają podręczników. Było tam również mnóstwo "silosów", 
w których znajdowały się rakiety napędzane prochem, ale proch ten był już 
bezużyteczny, ponieważ był zwietrzały. Wprawdzie małe grudki wciąż jeszcze 
wybuchały, gdy się je mocno uderzyło młotkiem, ale nie nadawał się do użycia. 
Pokazali mu także pobliską kopalnię węgla, gdzie paliły się czarne skały. 
Ogrzewanie i paliwo było więc pod ręką. Zamierzali właśnie rozpocząć masowe 
wydobywanie tych czarnych skał. Chcieli też zebrać z pól dziką pszenicę. Mieli 
mnóstwo planów. Jonnie powiedział, że są to wspaniałe plany i zrobili tyle 
dobrych rzecz, że sami też byli wspaniali. Był z nich bardzo zadowolony. Ściskał 
ręce setek ludzi. 
Dopiero o świcie następnego dnia mógł wylecieć do Tybetu. To, co planowano jako 
dwugodzinną inspekcję bazy, zamieniło się w jej dwudniowe zwiedzanie. Jonnie był 
zaskoczony, jak wiele potrafią zrobić ludzie, jeśli się im tylko na to pozwoli i 
bez wtrącania się rządu do ich spraw. 
W chwili odlotu miał na głowie nowy hełm. Pułkownik już o to zadbał. Paski pod 
brodą były też zapięte! Pułkownika nie obchodziło, czy Jonnie będzie coś 
słyszał, czy nie. Huk silników szkodzi uszom, a poza tym na dużych wysokościach 
uszy mogły mu zmarznąć. Jonnie śmiał się z niego, ale hełm założył. 
3
Jako doświadczony, choć nie zawsze szczęśliwy hazardzista, pułkownik Rogodeter 
Snowl, należący do elity floty kosmicznej Tolnepów, uważał za pewne tylko to, co 
sam zobaczył, mimo iż ostatnio wzrok mu się bardzo pogorszył. 
Przed tygodniem odkrył pasmo planetarnych fal radiowych, o którym pozostali 
członkowie "połączonych sił" nie mieli pojęcia - a on nie miał zamiaru ich o tym 
informować. Było ono nazywane "Kanałem Federacyjnym" przez jakichś 
"Koordynatorów", którzy przekazywali przez niego informacje, polecenia oraz 
raporty dotyczące plemion. Jako oficer floty, którego premie pieniężne zależały 
głównie od liczby sprzedanych niewolników, uważał, że wszystko, co dotyczyło 
znajdujących się tam w dole ludzi, było niezmiernie interesujące. Był to fach, w 
którym Tolnepowie byli dobrze wyszkoleni, mieli dobre wyposażenie oraz byli 
szczęśliwi, gdy się mogli wykazać w pracy. Oświadczył pozostałym dowódcom 
statków, że leci sprawdzić, czy nie ma jakiegoś posterunku po przeciwnej stronie 
planety, a potem się od nich odłączył i zajął pozycję na orbicie poza polem ich 
bezpośredniej obserwacji. Przed dwoma dniami zaskoczył go fakt braku 
jakiegokolwiek zabezpieczenia transmisji u tych potencjalnych niewolników. 
Paplali beztrosko w języku "angielskim" - do którego już od całych wieków miał 
obwody w swym wokoderze - i robili ostatnie przygotowania do wizyty jakiegoś 
notabla. 
Było już za późno, by zrobić cokolwiek podczas wizyty, jaką ten notabl złożył na 
płaskiej równinie na północy, ale nie za późno, by ją obserwować. Był bardzo 
zdumiony, gdy zobaczył, że był to ten sam człowiek, którego widział na 
jednokredytowym banknocie. I nawet łatwiejszy do zidentyfikowania przez ten 
złoty hełm. 
Radiowa sieć Federacji paplała o zamierzonej przez niego następnej wizycie do 
starożytnego miasta w górach, które nazywano "hasa". Koordynatorzy mieli 
zgromadzić tam jakieś plemiona na jego powitanie. Od tego momentu wszystko już 
było łatwe. Dokładna obserwacja olbrzymich gór w dole ujawniła ruch ludzi w 
kierunku jednego tylko miasta. Było ono ze wszystkich stron otoczone górami i 
samo też było położone na dużej wysokości. Lhasa! 
Pułkownik Snowl szybko opracował doskonały plan. Bez informowania pozostałych, 
pochwyci owego notabla i przesłucha go tak, jak tylko Tolnepowie - lub być może 
i Psychlosi potrafili przesłuchiwać. Wydobędzie z niego bezcenne informacje, 
wykorzysta je i mając zakładnika, zmusi do poddania się planetę i do diabła 
wtedy z dzieleniem się czymkolwiek z resztą. Załadować ludność na statek, 
popłacić hazardowe długi i przejść na emeryturę! Miał czas, miejsce i 
sposobność. A więc do dzieła! 
Na mostku w kształcie rombu Snowl zaczął przeglądać listę aktywnych oficerów 
okrętu Vulcor i znalazł tam nazwisko oficera, do którego przegrał 2021 kredytów 
- i które wciąż jeszcze był mu winien. Był tu podchorąży Slitheter Pliss. Gdyby 
akcja się nie powiodła, byłby to jeden z hazardowych długów, którego nie 
musiałby zwracać. Wezwał na mostek podchorążego Plissa, wytłumaczył mu 
dokładnie, o co chodzi, polecił obudzić z hibernacji dwóch żołnierzy piechoty 
kosmicznej, zezwolił na użycie małej szalupy szturmowej i rozpoczął akcję 
pochwycenia notabla. 
Był piękny, bezchmurny dzień i Jonnie przekazał stery niemieckiemu kopilotowi. 
Jonnie zachwycał się górami widocznymi daleko w dole. Nigdy przedtem nie widział 
Himalajów. Śnieg i lodowce, i kłębiący się wiatr, głębokie doliny i zamarznięte 
rzeki: były to imponujące góry! I tak strasznie rozległe. 
Lecieli bardzo wysoko, utrzymując ogólny kurs na południowy wschód. Utrzymywali 
tylko niewiele większą niż naddźwiękowi prędkość, ponieważ mieli dużo czasu do 
planowanej godziny lądowania. 
Nauszniki hełmu były całkowicie dźwiękoszczelne, znacznie lepsze niż w 
zwyczajnych hełmach lotniczych. Lot bez żadnego dźwięku wywoływał dziwne 
uczucia. Może pułkownik miał rację, że hałas rzeczywiście jest niebezpieczny dla 
uszu. Kopilot spostrzegł strzelający w niebo szczyt po ich prawej stronie. Byli 
dokładnie na kursie. Jonnie odprężył się - co to była za wizyta! Po chwili 
zainteresował się podarowanym mu karabinem szturmowym: położono go na płytach 
podłogi pod jego nogami. Karabin całkowicie pokryty chromem! Zastanawiał się, 
czy czasem z rozpędu nie pochromowali i wnętrza lufy - mogło to być 
niebezpieczne przy strzelaniu. Przećwiczył polowe rozkładanie i składanie 
karabinu, a potem zajrzał do lufy. Nie, nie pochromowali jej, więc wszystko było 
w porządku. Jeszcze raz złożył go i poćwiczył spuszczanie spustu. Potem zaś 
włożył do niego magazynek i ruszając tylko zamkiem, przepuścił przez komorę 
nabojową cały magazynek, nie oddając żadnego strzału. Wszystko działało więc 
znakomicie. Sprawdził w ten sposób wszystkie magazynki. Wszystkie również 
działały. Sprawdził wyważenie broni, celując do szczytu. Do celownika trzeba się 
było trochę przyzwyczaić, więc trenował to sobie. 
Nie słyszał, jak kopilot usiłował powiedzieć mu, że wkrótce będą lądować, więc 
był zaskoczony, gdy spojrzał w dół i zobaczył Lhasę. Właśnie nad nią 
przelatywali. 
Cóż to musiało być kiedyś za imponujące miasto! Na zboczu czerwonej góry 
znajdowały się ruiny monumentalnego pałacu. Pałac był tak olbrzymi, że wydawał 
się większy od góry. Tuż przed pałacem znajdowała się wielka otwarta przestrzeń, 
a wokół czegoś, co musiało kiedyś być parkiem, znajdowało się mnóstwo innych 
ruin. Całe miasto tworzyło coś w rodzaju misy otoczonej wysokimi górami. 
Tak, był tam też tłum ludzi oczekujących go po drugiej stronie parku, większość 
z nich miała na sobie futra, a część żółte szaty. Było tam mnóstwo miejsca do 
lądowania, więc Jonnie polecił kopilotowi przelecieć nad szczytem porozwalanego 
gruzu, który kiedyś był budynkiem i posadzić tam samolot. Olbrzymi starożytny 
pałac wznosił się po ich prawej stronie, tłum był przed nimi w odległości około 
stu jardów od samolotu, a starożytne ruiny znajdowały się dwieście jardów za 
nimi. Jonnie odpiął pasy bezpieczeństwa i uchylił nieco drzwi kabiny. Tłum stał 
nieruchomo - dwustu, może trochę więcej - ludzi. Nie rzucili się do przodu. Nie 
wiwatowali. "No cóż, nie można być wszędzie jednakowo popularnym" - pomyślał 
Jonnie. Pas AK-47 zaczepił się o znajdującą się przed nim konsolę, więc Jonnie 
uniósł go do góry, otworzył szerzej drzwi i zeskoczył na ziemię. Kopilot 
powinien w tym samym momencie przesunąć się na fotel pilota, lecz Niemiec ani 
drgnął. Siedział w swoim fotelu i patrzył przerażony wprost przed siebie. 
Jonnie znów spojrzał na tłum. Nikt nie wychodził do przodu, aby go powitać. 
Dziwne! Znajdowali się po drugiej stronie parku, oddaleni nie więcej niż sto 
jardów. Mógł rozpoznać w tłumie trzech Koordynatorów. Oni również stali 
nieruchomo, jakby nogi powrastały im w ziemię. Wyglądali jak ludzie, których 
ktoś trzyma na muszce broni. Pod wpływem myśliwskiego instynktu Jonnie obrócił 
się w kierunku rozwalonych ruin znajdujących się o dwieście jardów za samolotem. 
W jego kierunku biegły jakieś trzy postacie z nisko opuszczonymi ręcznymi 
miotaczami. Były szare. Miały wzrost mniej więcej równy wzrostowi człowieka, na 
głowach hełmy z wielkimi płytami wizjerów. 
Tolnepowie! Szybko zmniejszali dzielący ich dystans. Byli już w odległości 
siedemdziesięciu pięciu jardów. 
Jonnie chciał złapać za podręczny miotacz i wtedy uświadomił sobie, że trzyma w 
ręku AK-47. Przykucnął, zarepetował broń i posłał serię pocisków w ich stronę. 
Zatrzymali się na moment, jak gdyby zaskoczeni. Ale po chwili znów się skulili i 
zaczęli pędzić w jego kierunku. 
Pociski AK-47 nie powstrzymywały ich. 
Tolnepowie! Co wiedział o Tolnepach? Czytał przecież podręcznik Psychlosów 
dopiero przed kilkoma dniami. Oczy! Byli na wpół ślepi i bez wizjerów w ogóle 
nic nie widzieli. 
Przestawił dźwignię na ogień pojedynczy. 
Rozciągnęli się w szereg: najbliższy z nich był teraz oddalony tylko o 
pięćdziesiąt jardów, a najdalszy o jakieś sześćdziesiąt. Jonnie ukląkł na jedno 
kolano. Wycelował w wizjer najdalej znajdującego się Tolnepa. Nacisnął spust. 
Przesunął celownik na środkowego. Wycelował. Wystrzelił. 
Zajęło mu to wiele czasu. Prowadzący Tolnep był już prawie przy nim. Kły! 
Wizjer! Nie ma czasu na strzał. Jonnie skoczył do przodu i walnął kolbą AK-47 w 
twarz Tolnepa. Zakończył ten ruch smagnięciem lufy. Tolnep nie upadł, zatoczył 
się tylko w bok. Trujące kły! Nie wolno się zbliżyć. Jonnie odskoczył do tyłu, 
przerzucając karabin do lewej ręki i wyciągając z kabury swój podręczny miotacz. 
Strzelał i strzelał przed siebie. Siła strzałów powaliła wreszcie Tolnepa na 
ziemię. Jonnie podszedł bliżej, ciągle strzelając. Podręczny miotacz dosłownie 
wbijał Tolnepa w ziemię. Gejzery pyłu przesłoniły mu widok. 
Miotacz nie był przestawiony na "Płomień", ale sama siła udaru energii powaliła 
Tolnepa. Miał strzaskany wizjer, a jego dziwaczne oczy zaszklone i wywrócone do 
wnętrza czaszki. Co z innymi? Gdzie byli teraz? Jeden z nich biegł w kierunku 
wysokiego zrujnowanego pałacu i było oczywiste, że stracił wszelką orientację. 
Drugi Tolnep podążał z powrotem do czegoś, co znajdowało się w rozwalonym wraku 
budynku. Jonnie mógł dojrzeć błyszczący nos małego pojazdu wystający z ukrycia 
niszy wśród ruin. 
Tonlep próbował dotrzeć do tego statku! 
Jonnie wskoczył do kabiny i porwał ze stojaka ręczny miotacz, wrzucając AK-47 do 
środka samolotu. Zeskoczył z powrotem na ziemię, ukląkł, wstrzymał oddech i 
oddał pojedynczy, dobrze wycelowany strzał do starającego się dotrzeć do statku 
Tolnepa. Żadnego skutku! Jonnie przestawił więc wyłączniki na "Płomień" i 
"Maksimum". Tolnep był już wśród ruin i prawie dobiegał do swego statku. Jonnie 
wycelował i nacisnął spust. Tolnep zamienił się w słup ognia! 
Jonnie odwrócił się w kierunku drugiego Tolnepa, wycelował i nacisnął spust. 
Miotacz błysnął i zaraz potem wybuchł wielki płomień, gdyż eksplodował również 
miotacz Tolnepa. 
Jonnie uważnie przyglądał się statkowi. Najwidoczniej nikogo więcej w nim nie 
było. Spojrzał na leżącego u jego stóp Tolnepa. Sądząc po odznakach, musiał to 
być oficer. 
Wziąwszy z samolotu linę bezpieczeństwa, Jonnie związał Tolnepa dokładnie, a 
końce liny zawiązał mu na plecach. Miał on przy sobie tylko podręczny miotacz. 
Strzały Jonnie'ego całkowicie go zniszczyły, ale mimo to Jonnie odrzucił go 
daleko w ruiny. Potem odciągnął Tolnepa od samolotu. O Boże, jakiż on był 
ciężki! Jonnie poklepał "ciało" Tolnepa. Jak żelazo. Wyglądał jak człowiek, ale 
"ciało" miał tak twarde, że nie dziwota, iż AK-47 był nieskuteczny. Kule po 
prostu rykoszetowały. 
Sytuacja była opanowana. Wszystko przebiegło tak szybko, że trzy samoloty z 
eskorty nie zdążyły zareagować. Poza tym były za daleko z tyłu za nimi, by mogły 
dostrzec atak Tolnepów. Jonnie w dalszym ciągu rozglądał się dokoła. I wtedy 
zadziwił go fakt, że cały tłum nadal stoi nieruchomo w odległości stu jardów od 
samolotu. Niemiecki pilot nadal siedział w swym fotelu, patrząc wprost przed 
siebie. Jonnie sięgnął do środka po lokalne radio. 
- Nie schodźcie w dół! - polecił pozostałym pilotom. Statek w ruinach. Czy miał 
wybuchnąć, czy otworzyć ogień, czy też zrobić jeszcze coś innego? 
Jonnie podniósł ręczny miotacz i szerokim łukiem zaczął zbliżać się do statku. 
Był on na pewno dobrze ukryty. Wykorzystali do tego głęboką niszę w gruzowisku i 
wepchnęli statek albo wlecieli tam tyłem, tak że był on niewidoczny z powietrza. 
Zbliżał się do niego bardzo ostrożnie. Na przodzie kadłuba miał zamontowany 
wielkokalibrowy miotacz. Pomalowany był na jasnosrebrny kolor. Miał kształt 
rombu. Kopuła kabiny - odrzucona do tyłu - była tak skonstruowana, że opadając 
uszczelniała statek. W kabinie były trzy fotele, za którymi znajdowało się 
pomieszczenie w rodzaju przedziału bagażowego. Trzymając się w pewnej odległości 
od statku, Jonnie zakołysał nim, używając do tego lufy miotacza. Statek nie 
wybuchł. Kołysał się. Był zadziwiająco lekki jak na statek służący do transportu 
tak ciężkich istot. 
Oparł się ręką o kadłub, aby wejść do środka. Statek drgał. Pracowało w nim 
jakieś urządzenie. Przyjrzał się uważnie tablicy przyrządów. Błyskało tam kilka 
światełek. Urządzenia sterownicze były całkowicie odmienne. Nie miał pojęcia, z 
jakiego alfabetu pochodziły widoczne na nich litery. Nie wiedział też, jaki jest 
rodzaj napędu, gdyż podręcznik Psychlosów informował tylko, że statki Tolnepów 
miały zazwyczaj "napęd słoneczny". Lepiej nie dotykać urządzeń sterowniczych. 
Statek mógłby wystartować. 
Rzucił okiem na oddalony o jakieś trzysta jardów tłum. Wszyscy stali nadal w 
bezruchu. Przez moment sam poczuł się, jakby go również zamurowało. Ale 
prawdopodobnie była to po prostu reakcja po bitwie. 
Jakieś urządzenie pracowało na statku! Przesuwając dłoń, szukał źródła drgań. 
To, co uważał za wielkokalibrowy miotacz, było czymś więcej. Miał on dwie lufy, 
jedną nad drugą. Górna lufa miała kielichowaty wylot. Zaczął odczuwać dziwną 
senność. 
Wszystko, co pracuje, musi być w taki czy inny sposób zasilane. Gdzież więc jest 
kabel zasilający? Znalazł go pod tablicą przyrządów. Gruby kabel biegł w dół do 
widocznego tam akumulatora. W tyle statku leżał zwój liny, więc Jonnie 
przywiązał jeden z jej końców do kabla tuż nad jego połączeniem z akumulatorem. 
Oddalił się nieco od statku, naprężył i szarpnął mocno liną. Kabel z trzaskiem 
oderwał się od akumulatora. Buchnął z niego wściekły kłąb iskier. 
I stały się trzy rzeczy jednocześnie. Statek przestał drgać, znikła senność i 
stojący dotychczas nieruchomo tłum padł na ziemię. Jonnie uwiązał koniec kabla z 
dala od akumulatora, aby nie mógł się samoczynnie z nim połączyć, a potem 
pobiegł w stronę tłumu. Gdy przebiegał obok swego samolotu, niemiecki pilot 
wygrzebywał się przez drzwi. Wołał coś do Jonnie'ego, lecz ten go nie mógł 
usłyszeć. 
Dobiegłszy do tłumu, Jonnie zobaczył jak jeden z Koordynatorów usiłował 
uklęknąć. Inni ter się ruszali, siadając chwiejnie na ziemi. Cały teren był 
zarzucony chorągwiami, instrumentami muzycznymi i różnymi przedmiotami, które 
miały służyć uświetnieniu planowanej ceremonii. Usta Koordynatora poruszały się 
i Jonnie pomyślał, że Szkot chyba stracił głos, ponieważ nie było słychać, co 
mówi. Odwrócił się i zobaczył, że jeden z samolotów eskortujących właśnie 
wylądował. On zaś tego też nie słyszał. Nagle uświadomił sobie, że to wszystko 
przez ten diabelny hełm Iwana. Odpiął pasek spod brody i zdjął z uszu wielkie i 
grube nauszniki. 
-.. i w jaki sposób tu przybyłeś? - mówił Koordynator. - Przyleciałem samolotem! 
- odparł Jonnie nieco zbyt ostrym tonem. - O, właśnie tam jest mój samolot! 
- Tam na ziemi leży jakaś kreatura! - wykrzyknął Koordynator, pokazując na 
związanego Tolnepa. - Jak on się tu dostał? 
Przez moment Jonnie czuł się nieco poirytowany. Cała ta strzelanina i 
bieganina.. Wreszcie dotarło do niego: żaden z nich nie widział, co się tu przed 
chwilą działo. 
Ludzie byli zmieszani i zaambarasowani. Trzech szefów plemion zbliżyło się do 
niego w ukłonie. Byli mocno zdenerwowani, gdyż "stracili twarz". Planowali 
wspaniałe przyjęcie - popatrz na te flagi, instrumenty muzyczne, na prezenty tam 
- a on tymczasem już wylądował. Proszą więc o wybaczenie... 
Koordynator starał się odpowiedzieć na pytania Jonnie'ego. Nie, nie widzieli 
niczego dziwnego. Wszyscy przybyli tu zaraz po wschodzie słońca, by czekać na 
niego i oto nagle on już tu był... Cały ich program musi teraz ulec zmianie, bo 
na pewno jest już dziewiąta godzina... co? Druga po południu? Nie, nie może być. 
Popatrz na zegarek! 
Chcieli zaraz rozpocząć uroczystości powitalne, mimo że nie czuli się zbyt 
dobrze. Ale Jonnie powiedział odpowiedzialnemu za to Koordynatorowi, by się 
trochę wstrzymali, a sam poszedł do nadajnika radiowego w samolocie. Przez 
lokalny kanał dowódczy polecił obu krążącym w górze samolotom, by zwracali 
szczególną uwagę na każdy statek, który pojawi się na orbicie. Następnie 
przełączył się na planetarny kanał kontroli ruchu lotniczego dobrze wiedząc, że 
może on być podsłuchiwany przez gości. Połączył się z Sir Robertem w Afryce. 
- Mała ptaszynka usiłowała tu zaświergotać - powiedział Jonnie. 
Nie mieli żadnego kodu. Teraz potrzebowali go z całą pewnością. Więc Jonnie 
zastosował kod prowizoryczny. 
- Wszystko teraz w porządku. Ale nasz przyjaciel Iwan musi mieć sufit w swojej 
nowej jamie. Skapowałeś? 
Robert Lis skapował. Wiedział, że Jonnie chciał, aby zapewnił on parasol 
powietrzny bazie w Rosji, więc natychmiast się do tego zabierze. 
- I poleć naszemu zespołowi muzycznemu, żeby grał lament Swensona! - dodał 
Jonnie. 
Nie było żadnego takiego szkockiego lamentu na kobzy. Była to więc prośba o 
ciszę radiową na kanale planetarnym. Skoro goście wiedzieli, że Jonnie miał tu 
przybyć, to musieli prowadzić nasłuch jego rozmów przez radio. 
- Ja czasem mogę zagrać nutkę lub dwie, ale poza tym tylko lament Swensona! 
Wyłączył radio. Sytuacja była bardziej niebezpieczna, niż myślał. Dla wszystkich 
ludzi na tej planecie. 
Tylko on jeden był "głuchy" dzięki grubym nausznikom w hełmie i tylko on jeden 
mógł swobodnie działać. Ta lufa z kielichowatym wylotem emitowała fale dźwiękowe 
o wielkiej intensywności, które powodowały całkowity paraliż. To w taki właśnie 
Sposób Tolnepowie prowadzili swój handel niewolnikami. 
4
Pilot samolotu eskortującego, który właśnie wylądował, także nie mógł zrozumieć, 
co tu się zdarzyło i próbował wyjaśnić to Koordynatorowi, który nie rozumiał po 
niemiecku. Jonnie zapytał pilota, czy zarejestrował na dysku całą akcję i pilot 
odpowiedział twierdząco. Wówczas Jonnie wyjaśnił im - Koordynatorowi po 
angielsku, a pilotowi w psychlo - że przyczyną wszystkiego było urządzenie 
zamontowane w kadłubie tego ukrytego tam statku patrolowego. Lepiej niech więc 
zbiorą cały ten tłum, zaprowadzą do jakiegoś pomieszczenia w ruinach, odtworzą 
zapis z dysku i wytłumaczą, co zaszło, żeby ludzie nie myśleli, iż miejsce to 
jest pełne diabłów. Trzeba ich zupełnie uspokoić. Powitanie można odłożyć na 
później. 
Tłum zaczął podążać za Koordynatorem do położonego w pobliżu pomieszczenia. 
Jonnie podszedł do Tolnepa. 
Stwór był już przytomny. Jego oczy bez wizjera wyglądały jak ślepe. Rozróżniały 
one jakieś inne pasma światła i dlatego potrzebowały filtrów korekcyjnych. 
Jonnie rozejrzał się dokoła i znalazł na wpół potrzaskaną płytę wizjera, którą - 
trzymając się z dala od zębów stwora - narzucił na jego oczy. Stwór próbował 
chapnąć go kłami. 
Jonnie kucnął i powiedział: 
- A teraz rozpoczniemy opowiadanie, tę długą i smutną historyjkę o twojej 
młodości i o okolicznościach, które doprowadziły cię do przestępstwa i do tego 
żałosnego końca. 
- Szydzisz sobie ze mnie! - burknął Tolnep. 
- Ach! - wykrzyknął Jonnie. - A więc mówimy w psychlo. Bardzo dobrze. Kontynuuj 
swoją historyjkę. 
- Nic ci nie powiem! 
Jonnie rozejrzał się dokoła. Ze szczytu tego olbrzymiego pałacu stok opadał w 
dolinę całkiem stromo. Dokładnie wybrał właściwe miejsce i wskazał je ręką. 
- Mamy zamiar zanieść cię tam i zrzucić na dół. Widzisz to miejsce tuż przy 
końcu dachu tego długiego szczytu? 
- Nawet się nie poszczerbię! - roześmiał się Tolnep. Jonnie zamyślił się przez 
moment. 
- No cóż, właściwie to nie jesteśmy waszymi wrogami, więc mam zamiar znowu 
włączyć zasilanie w twoim statku, zamontować w nim małe urządzenie do zdalnego 
kierowania i odesłać cię z powrotem do twego kosmicznego statku wojennego klasy 
Vulcor. 
Tolnep zamilkł. Było to milczenie pełne czujności. 
- A więc lepiej niech się zaraz zabiorę za montowanie tego urządzenia do 
zdalnego kierowania... - powiedział Jonnie wstając, jak gdyby miał zamiar pójść 
do statku. 
- Poczekaj! - zawołał Tolnep. - Czyżbyś naprawdę chciał to zrobić? Odesłać mnie? 
- Oczywiście. Zatrzymanie cię tu byłoby zwykłym barbarzyństwem! 
Tolnep wrzasnął: 
- Wy paskudni, cuchnący Psychlosi! Jesteście zdolni do wszystkiego! Do 
wszystkiego! Wasz ohydny sadyzm nie zna żadnych granic! 
- Patrzcie no. I co z tobą zrobią twoi towarzysze? 
- Wystrzelą mnie w kierunku powierzchni planety i wy dobrze o tym wiecie! A ja 
będę tylko skwierczał, gdy zacznę się palić wskutek tarcia powietrza! 
- Ale dlaczego mieliby to zrobić? - zapytał Jonnie. 
- Nie kpij sobie ze mnie! - wściekał się Tolnep. - Czy masz mnie za głupca? Czy 
masz ich za głupców? Zauważyłem, że nie wspomniałeś nawet o posypaniu mnie 
całego proszkiem wirusowym, by zarazić załogę. Jesteś wrogiem! Będę przez całą 
drogę wykaszliwał swe płuca, będę się skręcał w agonii, spadając w dół i palił 
się wolno, gdy mila po mili będzie wzrastało ciepło wytworzone przez tarcie 
powietrza! Idźże po prostu do piekła! Jonnie wzruszył ramionami. 
- Zatrzymanie cię tu byłoby barbarzyństwem - powiedział i ruszył w kierunku 
statku. 
- Poczekaj! Poczekaj, powiem ci! Co chcesz wiedzieć? 
I tak Jonnie dowiedział się o trudach i mozołach tego podchorążego Slithetera 
Plissa i jego pułkownika Rogodetera Snowla oraz o tym, jak głupią rzeczą było 
nie dać przełożonemu oficerowi wygrać w grę hazardową. Słyszał wiele i o innych 
rzeczach, ale w pewnym momencie podchorąży stwierdził: 
- Snowl oczywiście, nie powiedział tego załodze, ponieważ chce wszystko sam 
zagarnąć, ale krążą plotki, że za jej znalezienie jest wyznaczona nagroda w 
wysokości stu milionów kredytów. - Jakiej "jej"? - zapytał Jonnie. 
Ale podchorąży Slitheter Pliss nic więcej na ten temat nie wiedział. Wyjaśnił 
tylko, że czekali, żeby się upewnić, ale w każdym przypadku połączone siły 
przeprowadzą w końcu zmasowany atak. Dowódcy statków poprzez ekrany wizyjne 
uprawiali hazard, grając o podział łupów, i Rogodeter Snowl wygrał już ludność 
planety, jak twierdził, chociaż Snowl często kłamał i nigdy nie można było mu 
ufać. Ale na pewno będą potrzebowali środków transportu i być może będą musieli 
polecieć po nie do domu. Dom? Czy kiedykolwiek zauważył taką jasną, podwójną 
gwiazdę? Musi tu bardzo jasno świecić. Znajdująca się nad nią konstelacja 
gwiezdna wyglądała pod tym kątem jak kwadratowa skrzynka. Otóż to był ich dom. 
Dziewiąta planeta, licząc od gwiazdy. Tolnepowie żyli na jednej tylko planecie. 
Napadali natomiast na inne planety. Po niewolników. 
Wydawało się, że Tolnep powiedział już wszystko, więc Jonnie oświadczył, że nie 
odeśle go z powrotem na statek. W każdym razie jeszcze nie teraz. 
Jonnie wyczytał w podręczniku, że gdy Tolnep ukąsi, to potrzebuje sześciu dni na 
ponowne wyprodukowanie trucizny przez jego organizm. Wyjął więc z samolotu 
butelkę na próbki oraz szmatę i kazał Tolnepowi kilkakrotnie ścisnąć ją kłami. 
Zrezygnowany Tolnep zrobił, jak mu kazano. Jonnie włożył szmatę do butelki i 
zakręcił ją bardzo szczelnie. MacKendrick znał się na różnych surowicach 
przeciwko jadowi żmij. Być może wykombinuje więc coś przeciwko jadowi Tolnepów. 
Wylądował jeszcze jeden z samolotów eskorty. Miał on również kopilota. Na 
podgórzu znajdowała się rozbita baza górnicza, ale powinien w niej być samolot 
do transportu rudy. Jonnie posłał pilotów do tej bazy, by przyprowadzili go 
tutaj. Miał zamiar zabrać ze sobą Tolnepa i jego statek patrolowy. Powiedział 
też pilotom, żeby sprawdzili, ile w bazie jest samolotów pasażerskich. 
Jonnie popatrzył na popołudniowe niebo. Nie widział niczego na orbicie, ale 
dzienne światło i czterysta mil odległości mogły uczynić niewidzialnym każdy 
statek. Nieprzyjemny dzień. 
Koordynator wraz z niemieckim pilotem pokazali ludziom zdjęcia, po czym tłum 
skierował się z powrotem w stronę samolotu Jonnie'ego. Gdy znajdowali się już na 
odległość głosu, nagle, jak na jakiś sygnał, wszyscy padli na kolana i zaczęli 
pochylać głowy aż do samej ziemi. A potem trwali w tej pozycji. 
Jonnie miał już na dzisiaj dosyć widoku padających na kolana ludzi. 
- O co teraz chodzi? - zapytał Koordynatora. 
- Są głęboko zawstydzeni. Planowali wielkie uroczystości powitalne, które się 
nie udały - odparł Koordynator. - A poza tym nabrali do ciebie jeszcze większego 
respektu. Mieli go już przedtem, ale teraz... 
- Dobrze, dobrze. Powiedz im, żeby się podnieśli! - polecił Jonnie trochę już 
zniecierpliwiony. 
Nie przybył tu po żadne pochlebstwa. 
- Ocaliłeś im życie, a może nawet coś więcej - dodał Koordynator. 
- Nonsens! - wykrzyknął Jonnie. - Miałem po prostu szczęście, że nałożyłem hełm 
z nausznikami. A teraz każ im się podnieść! 
Niemiecki pilot stał tuż obok. Wydawało się, że był to dzień pełen kłopotów. 
Wyjaśnił Jonnie'emu, że nie śmiał otworzyć ognia, ponieważ wielkokalibrowe 
miotacze Typ 32 mogły zwalić połowę tego pałacu na tłum i Jonnie'ego. Była to 
zamknięta misa, a odrzut miotaczy... 
Jonnie tylko potrząsnął głową i machnięciem ręki odprawił pilota. Koordynator 
przedstawił mu szefów plemion. Podszedł do niego niewielki mężczyzna z uśmiechem 
na mongolskiej twarzy i w futrzanym nakryciu głowy. Jonnie uścisnął mu rękę. 
Koordynator powiedział, że jest to Norgay szef resztek plemienia Szerpów. Byli 
to sławni górale, którzy prowadzili karawany z solą przez przełęcze Himalajów w 
Nepalu. Kiedyś było ich wielu, może nawet osiemset tysięcy, ale teraz zostało 
tylko może około dwustu. Ukrywali się wysoko w niedostępnych miejscach. Było tam 
bardzo mało pożywienia. Mimo że byli dobrymi łowcami, w wyżej położonych 
rejonach trudno było o zwierzynę. 
A to był szef Tybetańczyków, mnich Ananda. Mężczyzna miał na sobie czerwono-
żółtą szatę. Był wysokiego wzrostu i miał bardzo pogodną twarz. Tybetańczycy 
mieli ukryty w jaskiniach klasztor. Otóż jeszcze przed inwazją Psychlosów, 
Chińczycy wypędzili Tybetańczyków z ich ojczyzny, więc rozproszyli się oni po 
innych krajach. Chińczycy tępili buddyzm - Ananda był buddystą - ale do jaskiń 
trudno było dotrzeć, gdyż były usytuowane daleko w górach na zboczach wąwozów, 
więc nawet Psychlosom nie udało się ich stamtąd wypędzić. Tybetańczycy byli 
prawie zagłodzeni. Nie mogli przecież wychodzić na równiny i siać zboża, a 
ostatniego lata nie udało im się nawet obsiać małych spłachetków ziemi na 
łagodniejszych zboczach gór, ponieważ nie mieli nasion. 
Obok stał szef Chińczyków. Nazywa się Czong-won. Czy Jonnie wiedział, że kiedyś 
było ponad osiemset milionów Chińczyków? Wyobraź to sobie! W północnych Chinach 
żyło jeszcze jedno plemię, które schroniło się w położonej w górach bazie 
obronnej. Baza? Chińczycy nigdy nie skończyli jej budowy. Nie było to nic 
wielkiego. Plemię w północnych Chinach liczyło około dwustu osób. Ale Szef 
Czong-won miał tutaj aż trzystu pięćdziesięciu Chińczyków. Żyli w dolinie, która 
prawdopodobnie była zaminowana. Psychlosi nigdy się tam nie zapuszczali. Oni też 
prawie nie mieli żywności. Nic nie chciało rosnąć tak wysoko. I było strasznie 
zimno. Nie, nie mają żadnych trudności w porozumiewaniu się z Chińczykami. 
Zachowali mnóstwo podręczników uniwersyteckich i są dość oświeceni: mówią 
językiem mandarynów, który kiedyś był używany na starym dworze cesarskim. 
Jonnie potrząsał dłońmi. Oni się nisko kłaniali, więc Jonnie też się pochylił, 
co ogromnie się Chińczykom spodobało. 
- Jeśli już mowa o językach - powiedział Koordynator - to przygotowali dla 
ciebie mały pokaz. Wszyscy się tam zgromadzili, więc czy zechcesz teraz na to 
popatrzeć? 
Jonnie z niepokojem popatrzył na niebo. Wysoko w górze czujnie krążył samolot 
eskorty. On sam znajdował się niezbyt daleko od swego samolotu. Posłał do niego 
Niemca, by trzymał go w gotowości do startu. Tak, teraz mógł popatrzeć na pokaz. 
Nie miał dobrego samopoczucia: wszystkie ich chorągwie walały się po ziemi, a 
instrumenty muzyczne były poprzewracane. 
Około osiemdziesięciu ludzi w czerwono-żółtych szatach siedziało teraz w równych 
rzędach. Była to część ludzi mnicha Anandy. Po podejściu bliżej Jonnie zobaczył, 
że ich wiek wahał się od ośmiu do pięćdziesięciu lat. Wszyscy mieli ogolone 
głowy. Byli tam chłopcy, dziewczęta, mężczyźni i kobiety. Próbowali wyglądać 
bardzo dostojnie, gdy tak siedzieli z podwiniętymi pod siebie nogami, ale w ich 
oczach jarzyły się psotne ogniki. Przed nimi stał stary mnich z długim zwojem 
pergaminu. 
- Ostatniej wiosny mieliśmy kłopoty - powiedział Koordynator - nikt, ale to 
absolutnie nikt, nie mógł się porozumieć z tymi ludźmi. Ani w Indiach, ani na 
Cejlonie - to jest wyspa w ogóle nie mogliśmy natrafić na żaden ślad 
tybetańskiego lub tego właśnie języka. A naprawdę szukaliśmy. Ale rozwiązaliśmy 
ten problem. Posłuchaj! 
Dał ręką sygnał staremu mnichowi. 
Mnich przeczytał werset ze zwoju. Cała grupa rozpoczęła śpiewną recytację, ale 
nie było to powtórzenie wersetu. Było to w języku psychlo! Stary mnich odczytał 
następny werset. Grupa śpiewnie wyrecytowała tłumaczenie na psychlo. Jonnie nie 
mógł w to uwierzyć. A pokaz toczył się dalej i grupa wciąż śpiewnie recytowała. 
- On czyta w języku, który kiedyś nazywał się "pali" szepnął Koordynator. - To 
jest oryginalny język, w którym napisano wszystkie kanony buddyzmu. Klasztor 
posiadał olbrzymią bibliotekę wszystkich pism Buddy, który przed trzydziestu 
sześciu wiekami zainicjował tę religię. I oni właśnie mówią tym językiem. Ale on 
już jest martwy. A więc przywieźliśmy tu... 
-..maszynę uczącą Chinkosów - wszedł mu w słowa Jonnie - i nauczyliście ich 
języka psychlo od podstaw! , - A oni przełożyli ją na pali! Ta baza górnicza 
Pschlosów tam w dole jest całkiem nieźle potrzaskana, ale jakieś słowniki i 
jakieś inne książki były schowane w ognioodpornych szafach, więc się zachowały, 
a oni biegają tam teraz jak konie wyścigowe. I tak oto możemy się z nimi teraz 
porozumieć. 
Śpiewna recytacja trwała nadal. Wymawiali słowa z akcentem Chinko tak jak Jonnie 
i piloci. 
- Podoba ci się to, lordzie Jonnie? - zapytał mnich Ananda w psychlo. - Oni nie 
tylko recytują, lecz również dobrze mówią w psychlo. 
Jonnie głośno ich pochwalił, na co odpowiedzieli wiwatami. Wiedział, co zamierza 
im zaproponować. 
- Czy są tutaj wszyscy buddyści? - zapytał Jonnie. 
Nie, było ich jeszcze czterdziestu, ale dotarcie tutaj z klasztoru wymagało masę 
wysiłku. Trzeba było mieć liny, trochę smykałki do wspinaczek wysokogórskich i 
korzystać z pomocy Szerpów. 
Idea pokoju zawarta w słowach religijnego nauczyciela w tej przetłumaczonej na 
psychlo śpiewnej recytacji miała dla Jonnie'ego cudowne brzmienie. Część muzyków 
odnalazła swe instrumenty i zaczęła grać na jakichś krótkich i długich rogach na 
bębnach. Kobiety zaczęły rozniecać małe ogniska i podgrzewać na nich niewielkie 
ilości pożywienia. 
Z bazy górniczej powrócili piloci z transportowcem rudy. Przeniesiono samolot 
patrolowy i wstawiono go do wnętrza olbrzymiego transportowca, a potem włożono 
do niego mocno związanego Tolnepa. 
- Tam jest mnóstwo samolotów - powiedział kopilot Jonnie'ego. - Atakujący bazę 
Szkoci musieli spowodować jakąś eksplozję w jej wnętrzu. Musiał to być wybuch 
gazu do oddychania - kawałki rozwalonych kopuł pokrywają ponad pięć akrów 
powierzchni. Nie martwili się już o wysadzenie w powietrze składu amunicji i 
paliwa. Hangary znajdują się na niższym poziomie. Jest w nich osiemdziesiąt lub 
dziewięćdziesiąt samolotów bojowych. Niektóre są osmolone, ale wydaje się, że 
wszystko z nimi w porządku. Jest też mnóstwo czołgów i broni. I Bóg jeden tylko 
wie, dlaczego jest tam około pięćdziesięciu takich transportowców rudy. I 
kilkanaście warsztatów i materiałów magazynowych. Wygląda na to, że wysyłali 
stąd bardzo dużo boksytu. Nie ma żywych Psychlosów. 
Jonnie zdecydował się. Przeszedł do swego samolotu i przełączył radio na kanał 
planetarny. Wywołał amerykańską bazę Dunneldeena. 
- Nie wiedziałeś, że mam piętnaście córek. Muszę je pilnie wydać za mąż. 
- Zrozumiałem - odparł Dunneldeen i przerwał połączenie. 
Jonnie wiedział, że otrzyma piętnastu pilotów, może nawet nie w pełni 
wyszkolonych, ale w ciągu najbliższych dziesięciu, dwunastu godzin. Dunneldeen 
wiedział, gdzie Jonnie się obecnie znajdował. 
Przyjęcie powitalne zaczęło się dopiero rozkręcać. Ludzie otrząsnęli się już z 
szoku. Serwowano posiłki. Przechodzący obok Jonnie'ego ludzie uśmiechali się doń 
serdecznie: 
Dwa samoloty eskorty krążyły w powietrzu. Samolot Jonnie'ego i trzeci samolot 
eskorty znajdowały się na ziemi w gotowości do alarmowego startu. 
Nadszedł wieczór i udało im się nazbierać dostatecznie dużo drewna, by rozpalić 
ognisko. Ale na ekranach wizyjnych krążących na niebie samolotów w każdej chwili 
mógł się ukazać wrogi statek kosmiczny. Wygłaszali przemówienia. Wielokrotnie 
wyrażali Jonnie'emu swą wdzięczność i zapewniali go, że jest mile widzianym 
gościem. A potem przyszła kolej na Jonnie'ego. Po jego jednej stronie stanął 
Koordynator, mówiący po chińsku, a po drugiej mnich, który znał również język 
Sherpów. Jonnie musiał przemawiać po angielsku do mówiącego po chińsku 
Koordynatora i w psychlo do mnicha, który musiał to przełożyć na język Sherpów 
czy na tybetański, czy jak się on tam nazywał, co zabierało trochę czasu. 
Po paru sympatycznych replikach na ich przemówienia, Jonnie przystąpił od razu 
do sedna rzeczy. 
- Nie mogę was tu zostawić - powiedział i pokazał rękąna niebo. - A wy nie 
możecie zostawić nikogo z waszych domowników. 
Och, na pewno się z tym zgadzali! 
Jonnie popatrzył na oświetlone płomieniami ogniska twarze ludzi siedzących w 
różnych grupach plemiennych. 
- Zimno w tych górach! 
Wszyscy byli co do tego zgodni, zwłaszcza Chińczycy. - I, oczywiście, nie ma 
zbyt wiele żywności. 
Och, miał absolutną rację! Lord Jonnie był bardzo spostrzegawczy i dojrzał, jak 
chude były ich dzieci. 
- Ale możecie mi pomóc pokonać Psychlosów - być może na zawsze - gdyby tu 
wrócili i tych cudzoziemców na niebie. 
Było tak cicho, że można byłoby usłyszeć nawet odgłos spadającego płatka śniegu. 
Jonnie myślał, że go nie zrozumieli. Już otwierał usta, by to powtórzyć jeszcze 
raz. I wtedy ten karny tłum stał się nagle niezdyscyplinowany. Zapomniano o 
zasadach dobrego wychowania. Wszyscy runęli do przodu. Zaczęli się tłoczyć tak 
blisko Jonnie'ego, że aż musiał wstać. 
Tylko jedno pytanie huczało wokół niego co najmniej w trzech językach: 
- Jak? Jak możemy ci pomóc? 
Ci pobici ludzie, te obdarte, zagłodzone resztki wielkich niegdyś narodów nawet 
nie marzyły, że mogą być bardzo wartościowe. Ze mogą w czymś pomóc. Że mogą 
odegrać jeszcze jakąś rolę, a nie tylko ukrywać się i głodować. Była to myśl 
wręcz wstrząsająca. Pomagać! 
Koordynatorzy i szefowie plemion jakoś zdołali odprowadzić ich do przydzielonych 
miejsc wokół ogniska, ale nikt nie usiadł. Byli zbyt podekscytowani. 
Gdy Jonnie mógł znowu zabrać głos, ponownie zapanowała cisza. Ale nagle 
uświadomił sobie, że może mieć większą widownię, niż by sobie życzył. Czy 
goście, tam w górze, mogli widzieć ich na swych monitorach? Prawdopodobnie tak. 
Cichym głosem przeprowadził pospieszną konsultację ze Starszym Koordynatorem. 
Tak, odszepnął Koordynator. Pod pałacem znajdowała się wielka sala. Była ona 
doprowadzona już do porządku. 
Jonnie powiedział parę słów do mnicha Anandy. Z błyszczącymi z podniecenia 
oczami buddyści poszli do sali. Jonnie wydostał z samolotu lampy górnicze. 
Zamknął drzwi i przemówił do nich bardzo cichym głosem. Wszyscy mówili w 
psychlo. Mówili również w pali, który był martwym językiem. A także mówili 
nieznanym językiem, który nazywał się tybetański. Tak! - odparli szeptem. Jonnie 
powiedział, że dopilnuje, by ich cała biblioteka została przewieziona w 
bezpieczne miejsce. Na ten cel oraz na ich świątynię zostanie wydzielona 
specjalna podziemna sekcja w rosyjskiej bazie. Ale czy nie bali się wysokości? 
Wybuchnęli śmiechem: jak można zadawać tak niedorzeczne pytania ludziom gór? Czy 
nie mieli nic przeciw, by rozrzucić ich po całym globie, aby żyli wśród innych 
plemion? Nie, nie. Wszystko było wspaniałe. To, że żyli w klasztorze, wcale nie 
oznaczało, iż zupełnie odcięli się od tego świata. Byli zmuszeni do życia w 
jaskiniach ze względu na zagrażające niebezpieczeństwo. 
Wytłumaczył im, czym był komunikator. Jeśli ktoś dostarczy im jakąś wiadomość w 
psychlo, oni będą mogli nadać ją przez radio w pali, a buddysta na drugim końcu 
kanału radiowego będzie mógł ją znowu przetłumaczyć i przekazać w psychlo. I 
nieprzyjaciel tam w górze nic z tego nigdy nie zrozumie. Uważali, że to jest 
wspaniałe. Globalna sieć radiowa w pali. Tak, tak, tak! 
Ale były też możliwe i takie niebezpieczne sytuacje, że na przykład któryś z 
nich zostanie schwytany i zmuszony do nadania jakiejś wiadomości. Wówczas nada 
taką wiadomość po tybetańsku i to będzie ich tajemnicą. Było to niebezpieczne. 
Całe ich życie było pełne niebezpieczeństw. Zgodzili się więc, każdy mężczyzna, 
kobieta i dziecko, oraz wyrazili zgodę również w imieniu tych, którzy pozostali 
w domu! Jonnie chciał powiedzieć, że ich pensja będzie wynosiła jeden kredyt 
dziennie, co było godziwą zapłatą u większości plenuon, ale nie chcieli o tym 
słyszeć. Pójdą, gdzie będzie trzeba i kropka! I wiedzieli, że była to tajemnica, 
więc nikomu o tym nawet nie wspomną. Wychodzili przez drzwi na palcach. 
Następni byli Sherpowie. Trzeba było zorganizować całe mnóstwo polowań; wszędzie 
też trafiały się szczyty, na które trzeba było się wspinać. W Rosji były 
olbrzymie równiny pełne owiec i bydła. Trzeba było naszykować i zakonserwować 
olbrzymie ilości suszonego mięsa. Czy wszyscy oni mogliby udać się do Rosji i 
pomóc w nagromadzeniu w tamtejszej bazie zapasów żywności? Żywność? Sami 
wiecznie głodowali. A jakże, będą tam polować i zaopatrzą bazę w żywność. 
Potem zaś przyprowadził swych ludzi Szef Czong-won. Lubowali się oni we 
wszelkiej tajemniczości. Na początku Jonnie powiedział, że jest na planecie 
takie miejsce, które niezbyt sprzyja zdrowiu, gdyż żyje tam mucha przenosząca 
choroby, ale przy odpowiednich środkach zapobiegawczych można ich uniknąć. Są 
tam również dzikie bestie, ale będą też uzbrojone straże, no i oni sami mogą 
nauczyć się strzelać. Insekty? Bestie? Niewiele ich to obchodziło! Gdzie było to 
miejsce? Co chciał, żeby zrobić? Zaraz tam się udadzą. Czy można dojść tam 
pieszo? 
Jonnie odparł, że polecą samolotem. Ale był jeszcze jeden problem. Miejsce to 
znajduje się na wysokości jednej mili nad poziomem morza i jest tam gorąco. 
Gorąco? Miejsce, w którym było gorąco? Jakie to cudowne! Jakie to absolutnie 
cudowne! Nikogo nie obchodziło, jak bardzo jest gorąco. 
Jonnie zapytał, czy potrafią budować? Oświadczyli mu z dumą, że przez cały czas 
się uczą. Niektórzy z nich są inżynierami. Potrafią zbudować wszystko. 
Jonnie powiedział im, że to, o czym się teraz dowiedzą, to wielki sekret, ale 
jest takie miejsce w pobliżu wielkiej tamy, które trzeba oczyścić i doprowadzić 
do porządku, wryć się do wnętrza pagórków i zbudować w nich bunkry. Dostaną 
wszelką pomoc techniczną. Dostaną nawet maszyny i operatorów, a sami też mogliby 
nauczyć się... 
Mieli w Ameryce ośmiu swoich ludzi, uczących się obsługi maszyn! Dlaczego więc 
opóźniają swój wyjazd gadaniem? Gdzie jest to miejsce? Jonnie poinformował ich, 
że będą otrzymywać jeden kredyt dziennie i premię za ukończenie robót. I ziemia 
potem przejdzie na ich własność. Szef Czong-wong zapytał ludzi, czy się 
zgadzają. A oni uważali, że po prostu odwleka sprawę. Oczywiście, że się 
zgadzają! 
Jonnie znów zaczął uczestniczyć w uroczystościach. Ale teraz zmieniły one 
charakter. Ludzie pozbijali się w małe grupki i coś tam do siebie szeptali w 
niezrozumiałych językach. Jonnie życzył im dobrej nocy, więc wszyscy obrócili 
się do niego i skłonili, a on się im odkłonił. 
Idąc do swego samolotu, gdzie zamierzał spędzić noc, przystanął przy 
transportowcu rudy, w którym leżał związany Tolnep. Przez chwilę miał ochotę 
połączyć się z pułkownikiem Rogodeterem Snowlem i powiedzieć mu parę słów. Ale 
nie zrobił tego. Niech się trochę podenerwuje. 
5
Będąc już w Szkocji, Jonnie odkładał spotkanie z Szefami Klanów, jak długo się 
tylko dało. Czekał na dyski z inwigilacji Terla w Ameryce. Ale Glencannon wciąż 
nie przybywał. Robert Lis, który przyleciał z Afryki, by wziąć udział w 
spotkaniu, powiedział mu, że Szefowie Klanów coraz bardziej się niecierpliwią, 
więc Jonnie wraz z nim wybrał się wreszcie na to spotkanie. 
Wybrany przez Chrissie dom znajdował się tuż przy Zamku Skalnym i było do niego 
tylko parę kroków. W czasie drogi nie rozmawiali ze sobą, patrząc tylko na 
zakrywające niebo chmury. Dwóch giermków uzbrojonych w krótkie siekiery i ręczne 
miotacze skierowało ich do wejścia w podziemnym przejściu. Szefowie wynaleźli 
jakieś pozostałości po magazynach prochu i schronach przeciwlotniczych ze 
starożytnych wojen - i zawiesiwszy prace nad rekonstrukcją budynku parlamentu - 
odnowili te głębokie groty. W niszach paliły się lampy górnicze i rzucały cienie 
chorągwi klanów na kopulasty dach. 
Wszyscy Szefowie Klanów już tam byli. Czekali już od wielu godzin. Zgromadzili 
się wokół Jonnie'ego, witając go i klepiąc po plecach. W końcu Szef Klanu 
Fearghusów przywołał wszystkich do siebie. 
Robert Lis odtworzył film z próbą przechwycenia radioteleskopu. Niezależnie od 
innych spraw, szefowie byli najbardziej zdziwieni wyglądem nieproszonych gości. 
Zainteresowała ich również gra, w którą grały te kreatury widoczne na ekranach 
wizyjnych. Jeden z jeńców Roberta nazywał ją "klepp". Każdy z graczy miał 
sześcioboczną tablicę i sześć różnych zestawów pionków, a gdy jeden z graczy 
zrobił jakiś ruch, reszta z nich powtarzała ten ruch na swoich tablicach. Pionki 
miały kształty małych statków kosmicznych, czołgów i żołnierzy piechoty 
kosmicznej, każdy z nich poruszał się według innych zasad i do zawierającej 
sześćset szesnaście heksagonalnych pól tablicy mocowany był magnetycznie. Szefów 
zainteresowała nie tyle sama gra, ile fakt, że zgłaszanymi stawkami były różne 
rzeczy, które miały być złupione z tej planety. To ich otrzeźwiło. 
Potem Robert poinformował ich o infrapromieniach i przestrzegał, że prowadzenie 
dyskusji pod gołym niebem nie byłoby najmądrzejsze. Sir Robert dowiedział się od 
jeńca Hocknerów, że jeśli się chce rozmawiać na otwartej przestrzeni, trzeba 
włączyć "generator interferencyjny", ale oni go nie mają. Szefowie próbowali 
więc przegłosować wniosek zakazujący prowadzenia jakichkolwiek dyskusji na 
otwartej przestrzeni lub ustalenia tematów, na jakie można dyskutować. 
Zaproponowano też, by kampanię tę rozpocząć sloganem: "Wróg ma długie uszy". Ale 
zabrał głos Szef Klanu Argyllów i powiedział, że nie mogą podejmować uchwał 
legislacyjnych dotyczących wszystkich plemion, ponieważ nie byli rządem 
światowym - miejscem jego urzędowania była Ameryka. To, co tu proponowano, było 
uzurpowaniem władzy państwowej. 
Był to sygnał dla Jonnie'ego. Podniósł się i przypomniał, że pierwsze akcje 
rządowe zostały podjęte przez nich jeszcze w Górach Szkockich, na łące obok 
jeziora, a więc to oni byli oryginalnym ciałem ustawodawczym. Muszą utrzymywać 
pozory istnienia rządu w Ameryce, więc nie mogą działać tak, jakby tego rządu w 
ogóle nie było, gdyż to mogłoby zniweczyć jego plany, ale trzeba przedsięwziąć 
pewne akcje, by uchronić ludność planety przed zagładą. Tutejsze ciało rządzące 
kontrolowało Światową Federację do Spraw Unifikacji Rasy Ludzkiej. Jonnie był 
przekonany, że ciało to będzie spełniało ich polecenia, natomiast ignorowało 
polecenia z Ameryki. Swoje polecenia mogą nazywać "Poleceniami Federacji" i 
wtedy będą one miały zasięg międzynarodowy. 
- Brawo! Brawo! - zawołał Andrew MacNulty, przewodniczący Federacji. 
Jonnie przypomniał następnie, że Dunneldeen był tytularnym księciem Szkocji 
biorącym swe nazwisko, jak sądzi, od tej skały: Dunedin. Sprawował on władzę nad 
pilotami lub mógł ją sprawować... 
- Dunneldeen i ty sprawujecie władzę nad pilotami - skorygował go Szef Klanu 
Campbellów. 
Jonnie powiedział im, że władzę nad pilotami miało to właśnie ciało 
ustawodawcze. Naczelny Wódz Szkocji sprawował władzę nad całością zdolnych do 
walki wojsk - z wyjątkiem Zbójów. Rzeczywistość była taka, że to właśnie to 
ciało sprawowało władzę nad planetą. A więc jeśli te argumenty ich przekonują, 
to powinni uchwalić na ten temat poufną rezolucję, a potem wydać odpowiednie 
zarządzenie w sprawie jej realizacji. 
Podyskutowali trochę, a potem podjęli uchwałę. Sir Robert miał realizować ich 
dyrektywy w sektorze militarnym. I w związku z osobliwą obecnie sytuacją 
wszystkie polecenia rządu w Ameryce miały być ignorowane, ale bez wzbudzania 
podejrzeń. Amerykańskie ciało rządzące popierało wrogów Szkocji, w stosunku do 
których Szkocja miała prawo krwawej wendetty. Obecna nadzwyczajna sytuacja 
wymagała podejmowania nadzwyczajnych akcji. Jonnie'emu właśnie o to chodziło. 
Następnie podniósł się Sir Robert i opisał sytuację na planecie tych niewielu 
pozostałych ludzi oraz wysunął wniosek, żeby całą ludność zgromadzić w możliwie 
jak najmniejszej liczbie umocnionych miejsc, które można by bronić przed 
wrogiem. Miał już gotowe, dotyczące tej operacji, plany. 
Zażądał, by MacTyler przedstawił swój pogląd na całokształt sytuacji. Ponieważ 
MacTyler był członkiem każdego klanu oraz z niezliczonych innych względów, jego 
ocena sytuacji będzie bardzo cenna. 
Jonnie miał cichą nadzieję, że zanim spotka się z takim żądaniem, będzie miał 
dalsze wieści z Ameryki. Tyle przecież zależało od tego, co robił Terl, a jemu 
się wydawało, że nie miał stamtąd żadnych wiadomości już od wieków. W każdym 
razie nie zamierzał ujawnić przed tym ciałem wszystkich szczegółów prowadzonych 
operacji, gdyż nie chciał ryzykować ewentualnych przecieków informacji. Ale to 
ciało miało do odegrania całkiem poważną rolę. 
Jonnie podniósł się i powiedział, że: 
(a) Nie wiedzą na pewno, co się stało z Psychlo, więc ciągle istniało 
prawdopodobieństwo kontrataku. 
(b) Goście w statkach kosmicznych nad nimi stanowią poważne zagrożenie - nie 
miał pojęcia, co ich powstrzymywało i to było mocno podejrzane, ale dzięki temu 
zyskiwali na czasie, więc musieli działać szybko, aby uprzedzić ich ewentualny 
atak. 
(c) Podstawową troską powinna być ochrona ludzi na Ziemi to nie było już 
zagrożenie ludzi jako rasy, lecz możliwość nagłej ich zagłady. 
Szefowie podziękowali Jonnie'emu i zatwierdzili plan Sir Roberta. Byli 
śmiertelnie poważni. 
Przeszli do dalszych spraw. Poproszono o zabranie głosu doktora Allena, który 
był mocno zaangażowany w organizowaną przez Federację akcję przenoszenia 
plemion. W jego opinii gromadzenie plemion w zbyt bliskiej odległości od siebie 
było niebezpieczne, gdyż ich odporność na różnego rodzaju choroby mogła się 
przez wieki znacznie zmniejszyć. Przez długi czas plemiona były od siebie 
odseparowane, więc teraz mogłyby wybuchnąć epidemie ospy, tyfusu lub innych 
chorób zakaźnych. Miał kilku pomocników. Latali po całym świecie i robili, co 
się tylko dało. Zapoznał się z wszystkimi dawnymi dostępnymi książkami na temat 
szczepień ochronnych, higieny i tym podobnych spraw i przystąpili już do wyrobu 
szczepionek. Prosił o podjęcie dwóch środków zapobiegawczych: przymusowej 
izolacji każdej osoby wykazującej objawy choroby, wprowadzenie obowiązkowych 
szczepień ochronnych. Jego współpraca z Koordynatorami i Szefami Plemion 
układała się doskonale, ale chciał by jego program uzyskał oficjalną aprobatę. 
Szefowie uchwalili to jako "Dyrektywę Federacji" i polecili, by Sir Andrew 
MacNulty wydał odpowiednie polecenia. 
Następnie wprowadzono MacAdama z Banku Planetarnego. Prosił o przyjęcie go przez 
Szefów w trzech sprawach. Niski, siwowłosy i konserwatywny MacAdam był w 
stosunku do nich niezwykle uprzejmy i bardzo precyzyjny. Miał ze sobą teczkę 
pełną papierów, którą położył na stole. Rozpoczął od stwierdzenia, że rząd w 
Ameryce szasta pieniędzmi na wszystkie strony, tworząc lokalną inflację, która 
może objąć i inne rejony. Każdy ze Zbójów otrzymywał zapłatę w wysokości stu 
kredytów dziennie, a ponieważ było ich siedmiuset sześćdziesięciu, więc dawało 
to sumę siedemdziesięciu sześciu tysięcy kredytów dziennie, co niemal dwukrotnie 
przewyższało roczny budżet większości innych plemion. Zbóje nie cenili pieniędzy 
i rozrzucali je po ulicach, bo w Ameryce nie można było teraz zbyt wiele kupić i 
brakowało towarów na pokrycie takiej masy pieniędzy. Miał na to sposób: chciał 
otrzymać upoważnienie do emisji specjalnych banknotów amerykańskich, które potem 
można będzie dewaluować w stosunku do waluty używanej przez resztę świata. Miał 
pewne powody, by sądzić, że tamtejszy rząd zgodzi się na to, jeśli na banknocie 
tej emisji zdjęcie MacTylera zostanie zastąpione zdjęciem Browna Kulasa 
Staffora. Podpis pod zdjęciem będzie brzmiał: "Brown Kulas Staffor, Starszy 
Burmistrz Planety Ziemia". Według opinii MacAdama, brak zdjęcia Tylera na 
banknocie przyczyni się do jego dalszej dewaluacji, ale Tyler nie powinien 
figurować na zdewaluowanej emisji banknotów. Co na ten temat sądzili? 
Tyler uśmiechnął się. Szefowie też się roześmiali i dali MacAdamowi swe 
błogosławieństwo. Ale MacAdam chciał znacznie więcej. Prosił o przyznanie mu 
drugiego przywileju na wydawanie pieniędzy. Nie zostanie on opublikowany, lecz 
chciał go mieć w swoim sejfie. Odczytano go i uchwalono. Następnie MacAdam 
zakwestionował wcześniejsze, prywatne i wstępne dyskusje z Sir Robertem na temat 
przeniesienia banku z Zurichu do Luksemburga. Było to trudne i kłopotliwe. 
Musieliby przenieść tam wszystkie urządzenia i poszukać kwater dla personelu. 
Szefowie udzielili głosu Sir Robertowi. Powiedział, że w Luksemburgu była baza 
górnicza Psychlosów, w której wydobywali rudę żelazną dla potrzeb lokalnych. 
Blisko niej znajdowała się forteca ze starożytnych czasów - Luksemburg oznacza 
"małą fortecę" - która leżała na skrzyżowaniu wszystkich szlaków handlowych i 
bankowych już od tysiącleci. Był to czasowy środek zaradczy. Luksemburga można 
było bronić, a Zurichu - nie. 
Szefowie poradzili MacAdamowi, by lepiej się przeniósł. Zrezygnowany MacAdam 
odparł, że się przeniesie. Miał jednak jeszcze jeden problem dotyczący wydatków 
na przygotowanie się do wojny. Pociągało to za sobą wydatkowanie pewnych sum, 
które nie były pokrywane z budżetów plemiennych lub nie miały gwarancji w 
postaci terenów plemiennych. Proponował, by problem ten rozwiązać poprzez 
pożyczki pod zastaw czegoś innego. 
Jonnie poprosił o głos. Oświadczył, że zna położenie paru dobrych złóż minerałów 
(nie powiedział jednak, skąd je zna) i jak tylko sytuacja się znów uspokoi, 
można będzie przystąpić do ich eksploatacji. Były to dość rozległe złoża. 
Wszyscy wiedzą, że przedtem był związany z górnictwem, więc mogą mu wierzyć na 
słowo. Złoża te mogą służyć jako gwarancja pożyczki, jeśli się będzie je uważało 
za własność Szefów, a nie własność plemion. 
MacAdam zapytał, czy wiedzą, że Brown Kulas twierdzi, jakoby cała planeta była 
jego własnością? Szefowie odparli, że wiedzą. A o tym, że rości pretensje do 
własności całej ziemskiej filii Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego? Szef 
Klanu Fearghusów odparł na to, że: czy jest to wiążące, czy nie, to i tak część 
wszelkich nieruchomości należy do nich, więc będą domagać się swego udziału w 
tych złożach minerałów dla zagwarantowania wydatków wojennych. MacAdam skrywał 
uśmiech na twarzy, Wiedział już, co w trawie piszczy. I akceptował to. Nigdy nie 
nadużyje ich zaufania. Szefowie podjęli na ten temat stosowną uchwałę i 
upoważnili Sir Roberta do korzystania z tego rachunku według jego uznania jak z 
"kasy wojennej". 
Później wszyscy się rozeszli w śmiertelnej powadze. Giermkowie eskortowali 
Jonnie'ego aż do drzwi jego domu. Chrissie jeszcze nie spała, czekała na niego i 
podała mu herbatę z czymś, co nazywała "naleśnikami". Jonnie rozsiadł się w 
salonie, rozwiązawszy przedtem rzemienie koszuli, nałożywszy na stopy miękkie 
mokasyny i wyciągnąwszy nogi. Martwił się rozwojem wypadków w Ameryce, ale 
zmusił się do zwrócenia uwagi na sprawy domowe. Chrissie mówiła mu, że pastor i 
ciotka Ellen przyjdą do nich jutro na obiad, więc ma nadzieję, że Jonnie będzie 
w domu. Ciotka Elłen czuła się w Szkocji bardzo dobrze policzki jej się 
zaokrągliły i pozbyła się uporczywego kaszlu. Naprawdę wyglądała całkiem młodo. 
Jonnie zauważył, że to samo można by powiedzieć o Chrissie. Wyglądała bardzo 
ładnie z jasnymi włosami upiętymi w wielki kok na szczycie głowy, oczy miała 
jeszcze ciemniejsze i bardziej błyszczące, a jej suknia z materiału bardziej 
pasowała do figury niż skóra z jelenia. Blizny po obroży zupełnie już zniknęły. 
Chrissie zarumieniła się po tylu usłyszanych komplementach. 
Panie czuła się trochę lepiej. Strasznie jednak wychudła. Leżała jeszcze w 
łóżku, bo mimo że gorączka już ją opuściła, była jednak jeszcze bardzo 
osłabiona. Jonnie powinien ją rano odwiedzić. Jedynym zmartwieniem było teraz 
to, że Pattie - jak się wydawało - wpadła w głęboką apatię. Może Jonnie opowie 
jej jakąś histońę, która ją zainteresuje. 
Jonnie zapytał, czy dom miał sutereny, a Chrissie odparła, że owszem i to nawet 
solidne i głębokie. Pochwalił Chrissie, że wyszukała bardzo ładne meble, więc 
jeśli zacznie się dziać coś niedobrego, to powinna przenieść co lepsze meble do 
sutereny, gdzie znajdą dobre schronienie. I czy miała bezpieczne miejsce w 
podziemnych lochach Zamku Skalnego? Chrissie odpowiedziała, że o wszystkim już 
pomyślała, więc nie musi się o nią martwić. Bywa teraz w świecie i ma już trochę 
doświadczenia. A może chciałby jeszcze herbaty? Albo jeszcze jeden naleśnik? 
Było bardzo przyjemnie. Był to miły dom, tak odmienny od tych starych ruin w 
starym miasteczku. Jeśli pokonają wroga, a szczęście będzie mu nadal dopisywało, 
to wtedy może ten przyjemny zwyczaj siedzenia w salonie i rozmawiania z Chrissie 
lub z przyjaciółmi na spokojne tematy stanie się rutyną. 
I wtedy zabrzmiał gong u drzwi i Chrissie poszła je otworzyć. Z okrzykiem 
radości Jonnie skoczył, by powitać Glencannona. 
23 
1
Przeklęty Terl! 
Z początku Jonnie myślał, że ma nareszcie dane na temat dokładnej lokalizacji 
słupów energetycznych. W swym domu w Szkocji nie miał odpowiednich urządzeń 
wizyjnych, więc pobieżnie tylko obejrzał przysłaną przez Kera skrzynkę, w której 
- jak się wydawało - było tylko kilka kawałków kabli. Do Dnia 92. było jeszcze 
parę ładnych miesięcy, a on był szczęśliwy, że mógł zostać na obiedzie, znów 
zobaczyć ciotkę Ellen i pastora, a także spróbować pocieszyć Pattie. 
Do bazy górniczej w Afryce Jonnie odleciał w dobrym nastroju. Tego ranka wstał 
gotów do przekopania się przez cały materiał. A tymczasem Glencannon 
opowiedział, iż opóźnienie było spowodowane tym, że Terl większość czasu spędzał 
na zewnątrz biura, przeprowadzając jakieś pomiary. Terl w sposób oczywisty nie 
lubił pozostawać zbyt długo na zewnątrz. Glencannon napomknął, że w czasie 
porządkowania jego biura wstrzyknięto trochę powietrza do nabojów z gazem do 
oddychania, aby Terl nie polubił zbytnio wałęsania się dookoła. Glencannon 
powiedział też, że podczas pierwszej bytności w biurze Terla zapomnieli 
zamontować rejestrator obrazów w pobliżu platformy, by móc nagrywać wszystko, co 
się tam działo. Ale teraz już zamontowali jeden rejestrator na pobliskim drzewie 
bez zwrócenia uwagi Zbójów i nie będą uzależnieni od przelatujących nad platform 
bezpilotowych samolotów zwiadowczych. 
Jonnie widział teraz na klatkach zapisu, jak bardzo skrupulatnie Terl mierzył 
odległości między słupami. Ale nie były to pomiary, mające na celu dokładną 
lokalizację słupów energetycznych wokół platformy odpalania transfrachtu! Miał 
oto przed sobą kompletny plan instalacji z dokładnymi wymiarami: platformę 
odpalania, nową lokalizację konsoli oraz pełną zawijasów linię. Jonnie wiedział 
już teraz, dlaczego Terl spędził tyle dni nad równaniami sił. Dokonywał on 
precyzyjnych obliczeń, jak dalece można było zbliżyć do platformy pełną 
zawijasów linię bez zakłócenia teleportacji! Było to zaznaczone na końcowym 
szkicu: siedem całych i osiem jedenastych stopy. Dookoła całej platformy 
odpalania i nowej konsoli. 
Przesłana przez Kera skrzynka zawierała krótką notatkę, która - o ile Jonnie 
znał Kera - była pisana lewą łapą. 
Do Ciebie, który będziesz wiedział.
Masz tu taką kromkę, która została odkrojona zupełnie przypadkiem - ha, ha. 
Wykopuję to dla nich tuż obok tej tamy na południowym zachodzie, gdzie nikt już 
tego więcej nie używa. Na wypadek gdybyś tego nie wiedział, zowie się to "kabel 
jonizacji pancerza atmosferycznego". Nie załączam numerów części zamiennych, 
ponieważ nie będziesz ich zamawiał na Psychlo. Ha, ha. Za przekazywanie 
własności Towarzystwa grozi również kara w wysokości trzymiesięcznego zarobku, 
więc jak mnie złapią, to będziesz mi winien jeszcze jedną trzymiesięczną pensję. 
W takim tempie szybko zbankrutujesz. Ha, ha.
- Wiesz kto. 
Dodane: Płacą mi ciężkie pieniądze za wykopywanie tego. Dostaniesz swoją część, 
gdy zamienimy się pojemnikami na drugie śniadanie. Ha, ha, ha!
Jonnie dokładnie obejrzał skrzynkę. Jej przekrój poprzeczny był oczywiście taki 
sam jak skrzynek wokół tamy i bazy w Kariba. Ale teraz miał wgląd w jej części 
składowe. Trzeba ją było ustawiać odpowiednią stroną do góry i nastawiać na 
kierunek, w którym się chciało wytworzyć ekran ochronny. Cała skrzynka pokryta 
była pancerzem i Jonnie nie miał pojęcia, w jaki sposób Ker ją przeciął. 
Zasada jej działania była zupełnie jasna: wewnętrzna izolacja dna skrzynki 
stanowiła w rzeczywistości rodzaj reflektora. Tuż nad nim znajdowało się główne 
źródło prądu. A nad nim znajdował się inny zwój drutu, nad tym zaś zwojem - 
trzeci zwój i tak aż do samego wierzchu. Stos złożony z piętnastu zwojów drutu. 
Każdy z nich najwidoczniej wzmacniał ładunek zwoju znajdującego się tuż pod nim. 
Zwój końcowy musiał być umocowany do pokrywy skrzynki, której nie załączono, a 
która musiała wspomagać wzmacnianie. Uzyskany na wyjściu niewiarygodnie 
wzmocniony ładunek musiał być dostrojony do pól siłowych jądra i poziomów 
energetycznych elektronów krążących w atomach powietrza. Poddane jego działaniu 
cząstki powietrza zmieniały swoje uporządkowanie w molekularnej kohezji. 
Produktem końcowym było powstanie niewidzialnego ekranu ochronnego nazywanego 
"kablem jonizacji pancerza atmosferycznego". Nawet pocisk nie przechodził przez 
niego. 
To nie był "ekran siłowy", jakich używano w przestrzeni kosmicznej, a Hawvinowie 
stosowali na swych wielkich statkach wojennych. To był pancerz powietrzny. I 
Terl miał zamiar wytworzyć go w odległości siedmiu całych i ośmiu jedenastych 
stopy wokół konsoli i platformy. 
Wstępne plany Jonnie'ego przewidywały, że najpierw skonstruują konsolę i zbudują 
platformę odpalania, a potem w jakiś sposób opanują ją. 
Ale to zmieniało cały jego plan. Jak można było się przedostać przez tak masywną 
kurtynę? 
Przeklęty Terl! Jonnie stracił humor. 
Jonnie zrobił kilka kopii planu platformy odpalania. Wydostał starą mapę 
instalacji obronnych Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego i zaznaczył 
miejsce, skąd Ker musiał wykopywać kabel, by zainstalować go następnie wokół 
platformy. Mapa była tak stara i pomięta, że wcześniej nie zauważył, iż 
wszystkie bazy górnicze miały takie kable wokół tam i linii zasilania. Teraz 
dopiero dostrzegł, że afrykańska baza miała także drugą podziemną linię 
zasilania mocą i że to, co w dawnych czasach nazywano "Tamą wodospadów Owensa" - 
było dobrze chronione. Jonnie posłał po Angusa i polecił mu sprawdzić, czy 
faktycznie istnieje podziemna linia, a następnie, jeśli tablica wyłączników tamy 
jest jeszcze sprawna, przełączyć ją na podziemne zasilanie bazy i ekranu 
ochronnego oraz przetrenować wartowników we włączaniu i wyłączaniu mocy, tak 
żeby można było wchodzić i wychodzić zarówno z tamy, jak i samej bazy. 
Próbując znaleźć sposób rozwiązania tego nowego problemu, Jonnie wędrował po 
bazie. Właśnie przybył do bazy Sir Robert, więc pokazał mu na starej mapie, że 
wszystkie bazy górnicze miały pancerze atmosferyczne i że prawdopodobnie będą 
musieli ich użyć. Zatroskany Jonnie powędrował dalej. 
Teleportacja! Tajemnica Psychlosów. Dzięki niej kontrolowali wszechświat. Jonnie 
nie bardzo wiedział, jak bez teleportacji można by było obronić tę planetę. 
Spotkał MacKendricka. Owszem, wszyscy ranni Psychlosi mieli się teraz dobrze. Z 
wyjątkiem Chirk, która nadal leżała nieprzytomna. Nie, nie znalazł żadnego 
sposobu na wyjęcie tych przedmiotów z głów Psychlosów - naruszenie struktury 
kostnej czaszki zabije potwora. Tak, zdawał sobie sprawę z tego, że jeśli 
spróbuje się pytać któregokolwiek z Psychlosów o sprawy techniczne, to zaczną 
atakować, a potem popełnią samobójstwo lub - w przypadku kobiet - stracą 
prawdopodobnie przytomność tak jak Chirk. MacKendrick martwił się, co dawać 
jeńcom do jedzenia. Psychlosi nie uważali tego za istotną informację i nie 
zamieścili jej w swych podręcznikach. Sami jeńcy wiedzieli, czym się żywili, ale 
nie znali odpowiednich nazw, które można byłoby odnieść do tej planety, więc 
jeśli nie rozwiążą tego problemu, to wkrótce nie będą mieli żadnych jeńców. Czy 
Jonnie wie, że mają jeszcze trzech Jambitchów? Stało się to ostatniej nocy. 
Wysłano najwidoczniej oddziałek rozpoznawczy, aby sprawdzić tę nową aktywność 
Ziemian w Kariba. Dowodzący ochroną szkocki oficer, gdy tylko został 
zawiadomiony, że mała jednostka oddzieliła się od orbitującego krążownika 
Jambitchów, uruchomił coś wymyślonego przez Chińczyków. Nazywali to "tygrysią 
siatką". Przebranego za Chińczyka manekina umieścili w pobliżu rozlewiska z dala 
od obozu - i Jambitchowie wprost tam się skierowali, aby go pochwycić, ale 
zostali sami złapani w rozwieszoną między drzewami siatkę. Mieli wygląd 
złośliwych brutali. 
MacKendrick chciał się dowiedzieć, czy Jonnie nie słyszał czegoś na temat ich 
pożywienia. Nie? Trudno. Stara kobieta z Gór Księżycowych pomagała mu, więc może 
wspólnie coś wykombinują. 
Jonnie wędrował dalej. Przeklęty Terl! Wszystko się skomplikowało. W jakiś 
sposób musi przecież znaleźć potrzebne informacje. Już kiedyś myślał o dokładnym 
zbadaniu silnika teleportacyjnego, by na tej podstawie otrzymać coś w rodzaju 
rozwiązania problemu. Silnik nie był instalacją transfrachtu, ale działał też na 
zasadzie zmiany pozycji przestrzennej. Miał do dyspozycji silnik i konsolę 
sterowania z czołgu uszkodzonego w czasie minionej bitwy, który wstawiono do 
garażu warsztatu remontowego. Może, gdyby rozebrał je na części składowe... mała 
nadzieja, bo już kiedyś badał takie urządzenia. Przebrał się jednak w ubranie 
robocze i udał na poziom remontowy. 
"Rębajło" stał tam fatalnie poszczerbiony i bez paru płyt pancerza, które gdzieś 
odpadły. Jonnie wsiadł do środka, sprawdził paliwo i uruchomił silnik, wciskając 
na konsoli przycisk oznaczony napisem "bieg jałowy". Silnik z miejsca zaskoczył. 
Jedna rzecz u Psychlosów była zawsze pewna: ich wyroby działały niezawodnie do 
końca. 
Wyłączył silnik i zaczął śrubokrętem luzować górne śruby konsoli. Każdą z nich 
odkręcił o pół obrotu. 
Musiał przerwać swe zajęcie, gdyż zjawił się wartownik, który wręczył mu jakieś 
nauszniki i poprosił o ich nałożenie. Jonnie podniósł się i wyjrzał przez właz 
wieży, aby zobaczyć, co się dzieje. 
To był Stormalong i Tolnep. Podchorąży Slitheter Pliss otoczony przez 
wartowników. 
- Co się dzieje? - zawołał Jonnie. 
Nie słyszeli go. Wszyscy mieli założone nauszniki. Ale wtedy Jonnie zobaczył, że 
wwożono na wózku statek patrolowy Tolnepów, więc domyślił się reszty: Stormalong 
chciał się prawdopodobnie dowiedzieć, w jaki sposób to latało, by później 
nauczyć swych pilotów techniki pilotażu statków Tolnepów. Chciał też 
prawdopodobnie poznać częstotliwość drgań tego promienia paraliżującego. 
Slitheter Pliss - jak się wydawało - był całkiem miły, chociaż musiał już pewnie 
spisać siebie na straty. Zobaczył Jonnie'ego i wysyczał pozdrowienie. Zamierzali 
dopuścić Tolnepa w pobliże tego zabójczego wibratora dźwięków, podjęli więc 
wszelkie środki bezpieczeństwa, by nie włączył go nagle, paraliżując ich, i nie 
uciekł. Jonnie nie bał się tego, gdyż Tolnep nie miał dokąd uciekać. Ale, na 
wszelki wypadek, też nałożył nauszniki. 
Tolnep zdenerwował się trochę, że końcówki akumulatora były powyginane. W 
odpowiedzi na jego nieme gesty ręką dali mu jakieś narzędzia, którymi 
wyprostował końcówki i dołączył kabel zasilania. Statek zaczął wibrować, więc 
wyłączył zasilanie. Dalszymi niemymi ruchami rąk zaczął pokazywać Stormalongowi 
różne wyłączniki i ich połączenia, a Stormalong, zdawało się, uważał to za 
całkiem proste. Kiwnął głową w stronę Tolnepa i dał znak wartownikom, by go 
odprowadzili od statku. 
Gdy tylko Pliss oddalił się od pojazdu, Jonnie ostrożnie zdjął nauszniki i 
zaczął opuszczać się z wieży do dołu, by zająć się swoją robotą. Tolnep 
wystraszył trochę wartowników, zatrzymując się przy czołgu i otwierając jego 
boczne drzwi. O mało go nie postrzelili. Ale Jonnie gestem nakazał im, aby się 
cofnęli. Gdyby Tolnep próbował go ugryźć, mógł łatwo wsunąć mu śrubokręt 
pomiędzy zęby. 
- Wy, ludzie, nie jesteście we władzy Psychlosów, prawda? zapytał Tolnep, 
zawieszając się na drzwiach. 
Nie otrzymawszy odpowiedzi - Jonnie nie zamierzał przekazywać jakichkolwiek 
informacji potencjalnemu uciekinierowi bez względu na to, jak odległa mogła być 
wizja takiej ucieczki Tolnep zadał następne pytanie: 
- Co próbujesz zrobić z tym silnikiem czołgowym? 
Jonnie popatrzył przez chwilę na niego i wtedy przyszło mu na myśl, że Pliss 
jako oficer Tolnepów mógł przejść przeszkolenie w tym zakresie. 
- Czy wiesz, jak to działa? 
- Nie, psiakrew! I nie słyszałem o nikim w żadnym ze wszechświatów, kto by coś 
na ten temat wiedział - odparł Pliss. - Nigdy nie dokonywaliśmy najazdu na tę 
planetę, ale najeżdżaliśmy inne bazy Psychlosów. Przywoziliśmy na naszą planetę 
tysiące takich silników, ale tylko po to, by eksperci sobie na nie popatrzyli. - 
Twarz wykrzywiła mu się w przerażającym uśmiechu. - Założę się o swoją następną 
pensję, której nigdy nie otrzymam, że wy zajmujecie się tym samym, czym zajmują 
się wszyscy inni. 
Jonnie także się uśmiechnął zachęcająco. 
- Zdobyliśmy ich wszystkie książki matematyczne - kontynuował Pliss. - Nawet 
udało się nam zdobyć nietkniętą konsolę transfrachtu. W książce eksploatacji 
było odnotowane, że była raz używana, ale jak tylko zaczęliśmy ją rozbierać, by 
się przekonać, jak była skonstruowana - puf! i nie było już konsoli. Najlepsi 
dowódcy Tolnepów przesłuchiwali inżynierów z Psychlo i nic z tego nie wyszło, bo 
Psychlosi rzucali się na nich, a potem popełniali samobójstwo. Czytałem gdzieś, 
że trwa to już od trzystu dwóch tysięcy lat! 
Tolnep zmienił temat: 
- Czy macie tu gdzieś pomieszczenie z próbkami metali`? Jestem głodny. Może 
znajdę tam coś do jedzenia. 
Jonnie polecił wartownikom, by go zaprowadzono do magazynu. 
- A więc życzę szczęścia! - powiedział Tolnep z sarkastycznie brzmiącym świstem. 
Strażnicy go wyprowadzili. 
Być może była to po prostu złośliwość. Ale Jonnie raczej w to nie wierzył. 
Z powodu tych ciągłych przerw, stracił wątek czynności, które zamierzał wykonać. 
Zaczął więc znów wszystko od początku. Wcisnął najpierw przycisk "bieg jałowy", 
a potem klepnął w przycisk wyłącznika mocy, by zapalić silnik. Żadnego efektu. 
Sprawdził połączenia. Wszystko wyglądało normalnie. Próbował sobie przypomnieć, 
czy Tolnep czasem czegoś nie dotykał, był jednak pewien, że nie. 
Jeszcze raz spróbował zapuścić silnik. Nic z tego. 
Co to Ker mówił mu kiedyś na temat konsoli? Mieli wówczas kłopoty z jednym ze 
spychaczy. Kopuła kabiny była otwarta, ponieważ Jonnie nie potrzebował gazu do 
oddychania, gdy nagle na konsolę spadła lawina ziemi i potem nie można już było 
zapuścić silnika maszyny. Ach, tak! Ker powiedział, żeby ją zostawić, a on 
wezwie do niej inżyniera. Nie mechanika, lecz inżyniera! I zjawił się inżynier, 
wymontował konsolę za pomocą małego samojezdnego dźwigu i zawiózł do podziemnego 
warsztatu. W owym czasie Jonnie bardziej był zainteresowany tym dźwigiem niż 
konsolą. Dźwig miał koliście ułożone płyty magnetyczne, pomiędzy którymi 
znajdowały się sprężyny. Nie miał żadnych silników. Ramiona dźwigu poruszały się 
dzięki doprowadzeniu mocy do magnesów. Teraz Jonnie żałował, że nie obserwował 
wówczas, w jaki sposób wyjmowano konsolę. 
Czym był zajęty tuż przed zjawieniem się Tolnepa? Aha, luzował śruby górnej 
pokrywy. Psychlosi używali czasem śrub. Na ogół jednak zgrzewali po prostu metal 
za pomocą hezyjnokohezyjnego ostrza. Śruby ich miały trochę inny wygląd. 
Wykręcił już wszystkie śruby i podniósł pokrywę. Śruby wchodziły do wnętrza 
czarnego tworzywa, które na swej wewnętrznej stronie mieściło wszystkie 
skomplikowane elementy konsoli. 
Śruby! Oprócz mocowania pokrywy musiały jeszcze coś z czymś łączyć. Nie mógł 
znaleźć w nich żadnego wyłącznika. Wyglądały jak zwykłe śruby. Ale przekręcenie 
którejś z nich na pewno uszkodziło konsolę. 
Zmontował wszystko z powrotem. Popatrzył na inną konsolę i zapamiętał wszystkie 
kąty, pod którymi śruby powinny być ustawione. Przykręcił śruby konsoli 
"Rębajły" pod identycznymi kątami. Mimo wszystkich jego wysiłków, silnik nie 
chciał zaskoczyć. 
To muszą być śruby. Gdy wysiadł tamten spychacz, ziemia prawdopodobnie walnęła w 
śrubę pokrywy konsoli, naruszając jej położenie. 
Po raz piąty już wykonał wszystkie czynności od początku, próbując ustawić śruby 
we właściwej pozycji. Ale wynik był wciąż taki sam. Miał czołg klasy "Rębajło" z 
niesprawnym silnikiem. 
W końcu Jonnie zrezygnował z dalszych prób. Zszedł na brzeg jeziora i zaczął 
rzucać odłamkami skalnymi do krokodyli. Ale zaraz się zawstydził, że je drażni. 
W porównaniu z Terlem były to bardzo miłe stworzenia. 
Nadjechał trójkołowiec z posłańcem od Sir Roberta, który chciał mu tylko 
przypomnieć, że przebywanie na otwartej przestrzeni bez ochrony nie było zbyt 
rozsądne. Goście mogli przesłać kogoś tu na dół. 
- Czy nie chciałbyś zastrzelić jednego Psychlosa? - zapytał Jonnie zaskoczonego 
posłańca. 
Przeklęty Terl! Przeklęci wszyscy Psychlosi! I wcale nie pocieszała go 
świadomość, że tysiące ras mówiło to samo już od trzystu dwóch tysięcy lat. 
Będzie musiał coś wymyślić, opracować jakiś plan - nie bacząc na to, jak bardzo 
byłby desperacki czy niebezpieczny bo inaczej planeta przestanie istnieć. 
2
Do Denver zawitała zima. Ale ani zimny wiatr, ani tumany śniegu nie były w 
stanie przytłumić podniecenia Browna Kulasa Staffora. 
Nadszedł wreszcie nowy banknot. 
Pakiet banknotów leżał na jego biurku, a cztery z nich były przed nim rozłożone 
wachlarzem. Jakie piękne! Były jasnożółte, zadrukowane po jednej stronie, a tam 
- w samym środku znajdowało się owalne zdjęcie Browna Kulasa. 
Ile kłopotu mieli ze zrobieniem tego zdjęcia! Brown Kulas próbował przybierać 
najróżniejsze pozy, spoglądał to w tę, to w tamtą stronę. Próbował robić różne 
miny, marszcząc brwi lub patrząc spode łba, ale z niczego nie był zadowolony. 
Lars Thorenson musiał w końcu mu pomóc. Wytłumaczył mu, że wszystkiemu winna 
jest jego broda. Brown Kulas nosił czarne wąsy i brodę, ale podczas gdy z wąsami 
wszystko było w porządku, broda była bardzo rzadka i postrzępiona. Należało więc 
zgolić brodę i podciąć wąsy, aż staną się kępą włosów tuż pod samym nosem: był 
to ten rodzaj wąsów, jakie nosił wielki bohater wojenny Hitler, więc muszą być w 
dobrym guście. 
Potem wyłonił się problem kostiumu. Jak się wydawało, nikt nie potrafił znaleźć 
niczego odpowiedniego. Z pomocą przyszedł generał Snith. Słyszał od jednego ze 
swoich ludzi o istnieniu starego cmentarza, w którym znajdowały się uszczelnione 
trumny. Wykopano więc kilka z nich, szukając odpowiednio ubranych zwłok, ale po 
wielu tysiącach lat materiał zupełnie się rozpadał. Jedynym tego rezultatem był 
nagły wzrost zachorowań wśród Zbójów. Dwóch z nich zmarło, a bawiący przejazdem 
doktor stwierdził, że było to "zatrucie formaldehydem". 
W końcu ktoś znalazł sztukę szarego materiału jeszcze w dobrym stanie, a ktoś 
inny wzór modelu zatytułowany: "Uniform szofera" i kobiety Zbójów uszyły 
kostium. Znaleźli nawet czapkę z czarnym daszkiem, która przetrwała jakoś do 
końca zdjęć. Snith miał całą garść znalezionej biżuterii - choć Brown Kulas 
sądził, że nie były to ani rubiny, ani diamenty, lecz raczej kolorowe szkiełka i 
umocował je na lewej klapie uniformu, żeby Brown Kulas miał "medale". 
Problem ostatecznego wyboru właściwej pozy rozwiązali dzięki posiadanemu przez 
Larsa zdjęciu kogoś zwanego "Napoleonem", który był wielkim bohaterem wojennym 
starożytnych ludzi. W pozie tej ów bohater trzymał palce jednej ręki za połą 
surduta na piersi. 
Mieli trochę kłopotu z MacAdamem. Zapytał Browna Kulasa, czy jest pewien, że 
chciał mieć taki właśnie portret i Brown Kulas zezłościł się. Po wszystkich tych 
kłopotach? Oczywiście, że chciał! 
I oto miał w końcu nowy banknot. Miał on nominał stu kredytów, gdyż MacAdam 
oświadczył, że może wydrukować tylko jeden wzór banknotu o takiej właśnie 
wartości. Brown Kulas uzmysłowił sobie, że nadawało to banknotowi znacznie 
większą rangę. Była na nim wydrukowana nazwa banku, ale tylko po angielsku. I 
było tam wyraźnie napisane "Sto kredytów Amerykańskich" oraz "Ważny do spłaty 
publicznych i prywatnych długów w Ameryce". 
Jednym z warunków dostarczenia przez MacAdama tych banknotów było zgromadzenie 
wszystkich wcześniej wydanych pieniędzy i wymiana ich na nowe banknoty. Było to 
bardzo kłopotliwe, ponieważ wcześniejsza edycja składała się z banknotów 
jednokredytowych. Ale pokusa, że pozbędzie się wszystkich banknotów z podobizną 
Tylera, była tak nęcąca, że Brown Kulas wszelkie niedobory w wymianie pokrył z 
własnej kieszeni. To zwycięstwo znacznie poprawiło nastrój Browna Kulasa; 
ostatnio był w bardzo złym humorze. 
Gdy Tyler nie dał się zaprowadzić do swego zaminowanego domu na hali i udało mu 
się uciec z kraju, Brown Kulas tak dalece upadł na duchu, że chciał odwołać cały 
projekt Terla. 
Lars mu to jednak wyperswadował. Jak się zdawało, w Larsie zaczęła narastać 
nienawiść do Tylera. (Nie przyznał się, że było to spowodowane poniżającym 
ukrywaniem się w garażu i zazdrością, z jaką obserwował styl latania Tylera, ale 
Brown Kulas dobrze rozumiał to uczucie i uważał je za naturalne). Lars 
powiedział mu, że jeśli będą kontynuowali prace i rzeczywiście dokonają 
transfrachtu, to Tyler z pewnością znów się pojawi. Terl też z nim rozmawiał. 
Przyznał rację Larsowi, że gdy dokonają odpalenia transfrachtu, to Tyler na 
pewno właśnie tu się zjawi, ale Terl przygotował na niego takie pułapki, że 
nawet Tyler w nie wpadnie. 
I tak Brown Kulas kontynuował ten projekt. 
Inne sprawy, jednakże, układały się źle. Szefowie plemion przestali się zupełnie 
odzywać. Lars wytłumaczył mu, że było to zupełnie naturalne - mieli do niego 
zaufanie. Pielgrzymi też przestali przybywać do bazy górniczej. To również było 
naturalne - panowała zima. 
Ludzie gdzieś znikali. Pierwszy zniknął kucharz z hotelu. Potem paru 
szwajcarskich sklepikarzy. A potem następni i następni, aż hotel przestał 
funkcjonować i nie było żadnego otwartego sklepu. Zniknął szewc. Nie można była 
nigdzie znaleźć Niemca, który reperował buty. Llanerosi pognali swe stada na 
południe, gdzie - jak twierdzili - było więcej paszy w okresie zimy, i też 
gdzieś zniknęli. 
Brown Kulas poruszył ten temat w rozmowie ze Snithem. Czy to czasem nie była 
wina Zbójów? Nawet Terl go o to pytał. Ale Snith zaklinał się na wszystko, że on 
i jego ludzie zachowywali się poprawnie. 
Akademia wciąż jeszcze była na miejscu i szkoliła. Wydawało się, że było w niej 
bardzo dużo kandydatów na pilotów i równie dużo maszyn. Lecz piloci nie 
pokazywali się w mieście i tylko czasem można było zobaczyć jakiś samolot 
wykonujący lot ćwiczebny. Wszystkie radioaparaty i dalekopisy z biura Browna 
Kulasa gdzieś się podziały. Zaczęły się psuć, więc trzeba je było zabrać do 
naprawy, ale nie wróciły już na swoje miejsce. Mniejsza o to, Brown Kulas i tak 
nie umiał ich obsługiwać, a nie dowierzał nikomu innemu. 
Nowy banknot znacznie podbudował jego autorytet. Postanowił, że nie będzie tymi 
banknotami wypłacał pilotom pensji. Zrewanżuje się im. Teraz ludzie będą 
wieszali na swych ścianach jego, Browna Kulasa! 
Postanowił, że lepiej będzie jeśli trochę polepszy stosunki z własnym 
plemieniem. Oczywiście, pokaże im ten banknot. Zawołał Larsa i generała Snitha, 
wsiedli do górniczego samolotu pasażerskiego, który Lars stale trzymał na 
parkingu, i wystartowali w kierunku nowego miasteczka, dokąd przesiedlono całą 
ludność. 
Brown Kulas wciąż zachwycał się trzymanym w ręku banknotem. Myśl o pokazaniu go 
ludności miasteczka ożywiła Browna. Nie zwracał nawet uwagi na męczący 
wszystkich sposób, w jaki Lars Thorenson prowadził samolot. Mijając o włos 
pokryte śniegiem szczyty, nad którymi w ogóle nie powinni byli przelatywać, Lars 
posadził samolot w pobliżu starego miasteczka górniczego. Wydawało się, że jest 
zupełnie wyludnione. W niebo nie wznosił się ani jeden słup dymu. Nie pozostało 
po nim nawet zapachu. Z Thompsonem w ręku, Snith dokonał rozpoznania. Puste! 
Żadnego śladu. Powłócząc swą szpotawą stopą po gładkim śniegu, Brown Kulas szedł 
od budynku do budynku, szukając rozwiązania tej zagadki. W końcu znalazł dom, w 
którym musieli zbierać się na narady. Walały się tam kawałki podartego papieru. 
I wtedy znalazł pod stołem list, który zapewne spadł tam ze sterty papierów. 
Był to list od Toma Smileya Townsena. 
Brown Kulas przeczytał go i natychmiast wpadł w złość. Nie było to spowodowane 
treścią listu, lecz faktem, że Tom Smiley był na tyle bezczelny, iż nauczył się 
pisać. Co za arogancja! Ale wtedy spostrzegł, że list nie był napisany, lecz 
wydrukowany i to raczej niezbyt dokładnie. Nawet podpis był wydrukowany. Wobec 
tego postanowił być tolerancyjny. Cały list opowiadał o tym, jak przyjemnym 
miejscem był rejon niejakiego "Taszkientu". Wielkie góry, bezkresne równiny 
pokryte dziką pszenicą, mnóstwo owiec. I łagodny klimat w zimie. I o tym, jak 
Tom ożenił się z pewną...? Z pewną Latynoską! Co za haniebny postępek! Żadnej 
czystości rasowej. 
Brown Kulas rzucił list na podłogę. No cóż, może mieszkańcy miasteczka 
przenieśli się z powrotem do swych starych domostw. Nie chcieli przecież nigdzie 
dalej się ruszać. Ale był zdziwiony, że Indianie i ludzie z Siewa Newada oraz z 
Brytyjskiej Kolumbii nie pozostali tutaj, gdyż stare miasteczko zupełnie ich nie 
obchodziło - było tam zbyt zimno i niezbyt im odpowiadała perspektywa głodowania 
każdej zimy. 
Polecieli więc do starego miasteczka. Lars miał trudności z lądowaniem i omal 
nie posadził samolotu w ,samym środku pierścieni uranowych. Kiedy już przestał 
kurczowo trzymać się fotela, Brown Kulas rozejrzał się dokoła. Tutaj też nie 
było widać żadnego dymu. Zajrzał do paru domów. Jeśli ludzie opuszczali je w tak 
krótkim czasie, musieli pozostawić sporo rzeczy osobistych. Sądził więc, że 
wciąż jeszcze powinny tam być. Ale nie. Wszystkie domy były puste. Nie 
pozostawione w nieładzie jak po splądrowaniu przez Zbójów, lecz po prostu 
schludnie puste. Z pewną obawą - ponieważ były tam założone miny pułapki - 
zbliżył się do starego domu Tylera. Wciąż jeszcze stał. Być może miny pułapki 
nie zadziałały. I wtedy spostrzegł, że część dachu była wybrzuszona, więc 
przeszedł na drugą stronę, gdzie były drzwi wejściowe. Były one rozwalone 
wybuchem. Lars i Snith oglądali coś w śniegu. Były to szczątki dwóch Zbójów. Co 
nie zostało spalone płomieniem wybuchu, zostało rozszarpane przez wilki. Było 
oczywiste, że natknęli się na minę pułapkę i to już dość dawno temu. 
Generał Snith poszturchał wylotem lufy pistoletu maszynowego resztki pieniędzy, 
skóry i kości. 
- Musieli tu przyńść, co by śperać za łupami - powiedział Snith. - Tyla dobrego 
mniensa stracone! 
Brown Kulas chciał pobyć w samotności. Pociągając nogą, poszedł w górę stoku do 
miejsca, w którym kiedyś chowano ludzi. Tam obrócił się i popatrzył z góry na 
puste miasteczko rozpadające się w gruzy i porzucone już na zawsze. 
Przez cały czas nie dawała mu spokoju myśl, że był szefem plemienia, nie mając 
już plemienia. Pozostali mu tylko Zbóje! A oni nie byli nawet rdzennymi 
mieszkańcami Ameryki. Zupełnie odrętwiały, uzmysłowił sobie jednak, że lepiej 
będzie, jeśli zachowa to w tajemnicy. Podkopywało to jego całą pozycję. 
Coś przykuło jego wzrok. Pomnik? Niewielki kamienny słup wyłaniający się z 
ziemi. Obszedł go dokoła. Był na nim napis: 
TIMOTHY BRAVE TYLER 
Dobry Ojciec
Ustawiony ku Jego Szanownej
Pamięci
Przez kochającego syna 
J.G.T. 
Brown Kulas wrzasnął przeraźliwie. Zaczął kopać pomnik, chcąc go zwalić. Ale 
pomnik był zbyt głęboko osadzony w ziemi, więc tylko posiniaczył sobie stopę. 
Stał tam, wrzeszcząc i wrzeszcząc, aż się echo rozchodziło po całej dolinie. 
A potem przestał. Wszystko to było winą Jonnie'ego Goodboya Tylera. Wszystko, co 
złe w całym życiu przydarzyło się Brownowi Kulasowi, było totalną i całkowitą 
winą Tylera. 
A więc Tyler znów tu się zjawi, czyż nie? Terl mógł mieć swoje plany i mogły one 
być nawet znakomite. Ale Brown Kulas chciał mieć absolutną pewność. Jeśli Tyler 
kiedykolwiek jeszcze zjawi się na tej platformie odpalania, będzie martwy. Brown 
Kulas zszedł w dół do samolotu. 
- Uważam, że dla naszego wspólnego bezpieczeństwa powinniście nauczyć mnie 
obchodzenia się z pistoletem maszynowym Thompsona - powiedział Larsowi i 
Snithowi, nie ujawniając im jednak swych faktycznych zamiarów. 
Zgodzili się z nim, że będzie to słuszny krok. 
Terl wielokrotnie powtarzał, że podczas transfrachtu nie wolno strzelać z broni 
palnej, ale kogo to wzruszało? Dwa pistolety maszynowe! Użyje dwóch pistoletów 
maszynowych... Przez całą drogę powrotną do Denver Brown Kulas planował, w jaki 
sposób tego dokona. 
3
Niewielki szary człowiek obserwował dziwny antyczny pojazd ziemski, który krążył 
w przestrzeni o parę mil powyżej jego orbity. Już przed miesiącem "połączone 
siły" otrzymały nauczkę, by zostawiać w spokoju takie pojazdy. Pułkownik 
Rogodeter Snowl - będący już w niełasce za próby ukradkowego porwania ziemskiego 
notabla i odcięcia ich od potencjalnych łupów zaatakował swym statkiem klasy 
Vulcor, waląc ogniem ze wszystkich miotaczy, taki pojazd, który wykonywał 
właśnie identyczną misję. Dziwny ten pojazd zgrabnie wywinął się spod ataku, 
odskakując w bok. Po czym wypuścił serię dziwnych przedmiotów w stronę statku 
Snowla. Snowl wyprowadził statek na orbitę parkingową zaintrygowany, co to za 
przedmioty. Wysłał kilku członków załogi na zewnątrz, by przeprowadzili 
inspekcję kadłuba, a oni - ku swemu przerażeniu - wykryli dwadzieścia 
samoprzyczepnych min magnetycznych ciasno przywierających do powłoki statku. 
Ziemski pojazd najwidoczniej zaminował ich cały statek. Snowla jeszcze bardziej 
zaambarasowało odkrycie, że miny nie eksplodowały. Miały zapalniki ciśnieniowe. 
Oznaczało to, że ciśnienie powietrza spowoduje ich eksplozję, jeśli jego statek 
znajdzie się na wysokości stu tysięcy stóp nad powierzchnią planety. 
Każdy z dowódców pospiesznie rozkazał sprawdzić swój statek czy też nie złapał 
jakiejś miny. Nic nie wykryli, więc oznaczało to, że jeśli się tylko zaczęło 
ścigać ten pojazd ziemski, wówczas wyrzucał on na trajektorię pościgu obłok 
minowy. Bardzo zniechęcające! Zostawili go więc w spokoju. 
Pojazd ziemski miał z boku olbrzymie drzwi i mnóstwo różnych dźwigów. Niewielki 
szary człowiek nie był ani saperem, ani ekspertem wojskowym, ale pojazd 
najwyraźniej zbierał kosmiczne szczątki. Nie używał dźwigów, więc wewnątrz drzwi 
musiał mieć wielki magnes. 
Najwidoczniej wykryli coś na swych ekranach - niedawno przeszła przez ten system 
wielka i niezwykła kometa pochodząca z jakiegoś innego systemu i orbita pełna 
była jakichś dziwnych szczątków, które od czasu do czasu rozbijały się o ekrany 
antymeteorytowe większości ich statków. I wtedy ten ziemski pojazd wyruszał w 
przestrzeń, dostosowywał swą prędkość do prędkości obiektu - wiele z nich miało 
prędkość rzędu dziewiętnastu mil na sekundę - a potem nagle rzucał się w bok. 
Oczywiście, magnes wewnątrz drzwi pojazdu chwytał obiekt. 
Niewielki szary człowiek uważał, że było to dość interesujące. Zupełnie jak 
koliber polujący na owady, którego kiedyś widział: wisiał nieruchomo nad 
kwiatem, potem nagle odskakiwał w bok lub w górę. 
Niewielki szary człowiek bezskutecznie czekał na wiadomość, ale jak dotąd nie 
otrzymał żadnej. I prawdopodobnie nie otrzyma jej jeszcze przez parę miesięcy. 
Żaden nowy kurier nie przybył do niego, co oznaczało, że tej planety jeszcze nie 
znaleziono. Było to bardzo męczące. 
Jego niestrawność znów zaczęła dawać o sobie znać. Przed około trzema tygodniami 
poleciał w dół, by odwiedzić starą kobietę - zużył już wszystkie liście mięty. 
Była bardzo zadowolona, gdy go ujrzała. Pies też się ucieszył. Wykorzystała 
wokoder do rozpoczęcia handlu ze Szwedami. Sprzedała im trochę owsa i masła i 
zaczęła zbierać pieniądze - zobacz, sześć kredytów! Wystarczy, żeby kupić cały 
akr gruntu lub jeszcze jedną krowę! I była teraz zajęta wieczorami. Nadchodziła 
zimna pora, a tam w górze musi być o wiele zimniej, więc zrobiła mu z wełny miły 
szary sweter. 
Niewielki szary człowiek miał właśnie ten sweter na sobie. Był dość miękki i 
całkiem ciepły. Dotknął swetra i zrobiło mu się trochę smutno. 
Powiedział tym wojakom, że wszelkie próby przeprowadzenia jakichkolwiek operacji 
w Górach Szkockich są niewskazane z politycznego punktu widzenia i myślał, że go 
posłuchali. Ale właśnie przed tygodniem poleciał w dół, by dostać więcej mięty i 
stwierdził, że stara kobieta wyjechała. Dom był zamknięty na cztery spusty. Nie 
było psa. Nie było też krowy. Żadnych śladów gwałtu nie było, ale z tymi 
wojakami nigdy nic nie wiadomo: czasami potrafili działać ukradkiem i bez 
pozostawiania śladów. Wykopał spod śniegu parę gałązek mięty, ale był tym 
wszystkim zmartwiony. Takie uczucia jak sentyment były mu obce. Niemniej jednak 
dręczyło go to. 
Ach ci wojacy! Byli tak opętani, że stawali się całkiem niesforni, nawet gdy 
prosiło się ich o poczekanie na kuriera. 
Mieli takie niedorzeczne pomysły. Zauważyli, że każdy samolot i każdy obiekt 
techniczny tam w dole miał teraz przydzielone małe stworzenie w czerwono-żółtej 
szacie. I przestali rozumieć korespondencję radiową pomiędzy samolotami. 
Próbowali wykorzystać maszyny językowe, ale nic z tego nie wyszło. Spróbowali 
więc zastosować maszyny kodujące i szyfrujące - z takim samym skutkiem. Jak się 
wydawało, wszystkie depesze zaczynały się i kończyły rodzajem śpiewnego: "Om 
mani padme om". 
To miejsce przy wielkiej tamie w południowej Afryce - to samo, które Ziemianie 
wykorzystali do zwabienia i pochwycenia w pułapkę dwóch zespołów rajdowych - 
było teraz starannie uporządkowane i ono właśnie dało im pierwszą wskazówkę. 
Wzniesiono tam konstrukcję w kształcie pagody - a właściwie wzniesiono kilka 
takich budowli. W jakichś starych książkach na ten temat wyczytali, że 
konstrukcja taka była "świątynią religijną". I tak wszyscy wojskowi zgadzali się 
z poglądem, że planeta przechodziła teraz polityczne wstrząsy. Władzę przejęli 
jacyś religijni fanatycy. Religie były bardzo groźne - rozpalały ludzi. Każdy 
rozsądny rząd i jego wojskowi powinni je likwidować. Ale chwilowo nie obchodziła 
ich ani polityka, ani religia. Mieli czekać. 
Niewielki szary człowiek odwrócił swą uwagę od ziemskiego pojazdu i przeniósł ją 
na "połączone siły". Ich liczba zwiększyła się teraz do trzynastu. Przybyli 
nowi. Inne rasy. Przywieźli wiadomość, że statkowi lub grupie statków 
kosmicznych, które odkryją tę właśnie planetę, wypłacona zostanie nagroda w 
wysokości stu milionów Kredytów Galaktycznych. W związku z tym wszyscy byli 
bardziej chętni do wykonania rajdu na planetę w celu zdobycia dowodów, niż do 
złupienia jej. 
To miejsce w Afryce szczególnie złościło pułkownika Rogodetera Snowla. Stało się 
wręcz jego obsesją. Ale jego wojskowy rozsądek podpowiadał mu, że reszta 
"połączonych sił" przewyższała go liczebnie, więc przed paroma tygodniami 
odleciał na rodzinną planetę, aby sprowadzić dodatkowe statki wojenne. Na 
orbicie zrobiło się tłoczno. Nawet kapitan statku niewielkiego szarego człowieka 
poprosił go o zgodę na oddalenie się nieco od reszty. Zanosiło się tu na 
straszny bałagan, jeśli ci wojacy rozwiążą wreszcie zagadkę, podzielą się 
nagrodą i potem zaczną łupić planetę. Niewielki szary człowiek wyraził na to 
zgodę. 
Zaczął z powrotem leniwie obserwować ziemski pojazd. Wydawało się, że zakończył 
już swą misję, pewnie miał pełne ładownie. Schodził powoli w dół kierując się do 
afrykańskiej bazy. 
4
Jonnie obserwował zbliżający się stary samolot górniczy Stormalonga. Wartownik 
wyłączył pancerz atmosferyczny nad bazą, wpuścił samolot do środka i włączył go 
ponownie. Przy włączeniu zasilania pancerza zawsze rozlegało się słabe 
skwierczenie, ale potem już było cicho. Poza paru nieszczęsnymi ptakami i 
insektami, które uderzały czasem w pancerz i zostawiały na nim pióra lub czułki, 
nikt nie miał pojęcia, że taki pancerz istnieje. Wszyscy piloci byli ostrzeżeni 
o jego istnieniu i opracowano skomplikowany system sygnałów, aby uchronić 
pilotów od przypadkowego rozbicia samolotu. 
Stormalong posadził samolot tuż przy pulweryzatorze metalu. Psychlosi używali 
tego urządzenia w taki sposób, że najpierw "zmiękczało" ono metal, rozbijając 
jego molekularną spójność, a potem przepuszczało go przez opancerzone wałki, 
które dosłownie rozcierały go na kruszynki i kompletnie miażdżyły. W wyniku tego 
otrzymywało się tak drobny proszek metalowy, że gdy jego garść rzuciło się w 
powietrze, unosił się tam przez długi czas na kształt obłoku kurzu. Psychlosi 
potrzebowali sproszkowanego metalu w takiej właśnie postaci do procesów 
wytwarzania paliwa i amunicji. 
Kopilot za pomocą dźwigów samolotu zaczął rozładowywać "zdobycz" wprost do 
pulweryzatora metalu. Stormalong wysiadł z kabiny i podszedł do Jonnie'ego. 
- Ten lot przyniósł nam pięćdziesiąt pięć ton metalu - rzekł z zadowoloną miną. 
- Jest tego mnóstwo w górze. Krąży po orbicie. Myślisz, że będziemy jeszcze 
potrzebowali kilku ton? 
Jonnie nie był tego pewien. Zaprzątały go inne sprawy. Zeszli w dół w kierunku 
bazy. Zbliżył się do nich jeden z buddyjskich informatorów. Ich sposób 
poruszania się zawsze intrygował Jonnie'ego. Wkładali prawą rękę w lewy rękaw, a 
lewą rękę w prawy rękaw, natomiast stopami ruszali tak szybko i płynnie, jakby 
ślizgali się po ziemi. Mieli przy tym nieruchome plecy. Jeszcze do wczoraj wielu 
z nich nosiło czerwono-żółte szaty, które wraz z ich gładko wygolonymi głowami 
bardzo wyróżniały ich z tłumu, przez co łatwo ich było dostrzec z góry. Od Iwana 
nadeszła olbrzymia partia tobołów z mundurami. Jego ludzie szyli je z materiału 
przysłanego przez jakieś warsztaty tkackie z Luksemburga. Mundury miały kolor 
zielony i do każdego dołączony był hełm z pancernego aluminium, również zielony. 
Jonnie przypuszczał, że już niedługo cała ich armia będzie tak umundurowana. 
Buddysta też miał mundur na sobie. Skłonił się - zawsze ten ukłon - i przekazał 
Jonnie'emu pakunek. Było mu bardzo przykro, gdyż nadeszło tak wiele poczty i jej 
dystrybucja została opóźniona. Jonnie też odpowiedział skłonem. Stawało się to 
zaraźliwe. 
Szli ze Stormalongiem przez bazę, szukając Angusa. Jonnie otworzył pakunek. Był 
to podarunek od Iwana: hełm. Zwykły zielony hełm, taki jak wszystkie inne. Z 
nausznikami, które można było opuszczać i podnosić. Na wierzchu hełmu leżał list 
(któryś z Koordynatorów napisał go dla Iwana): 
Drogi Marszalku Jonnie
Mieszkańcy z Twojego miasteczka już tu przybyli i są bardzo zadowoleni, więc i 
my też jesteśmy zadowoleni. Dr Allen zabrał staremu Jimsonowi wszystek tytoń, 
który staruszek cięgle żuł, i wydaje się, że Jimson jeszcze chyba sobie pożyje. 
Wszyscy Twoi w spółbratymcy pozdrawiają Cię. Tom Smiley też cię pozdrawia. 
Twoje konie zostały tu przewiezione i teraz uczą się rosyjskiego (żart). Ale są 
w bardzo dobrym stanie. Potrenowałem Blodgetta i teraz potrąci talkiem nieźle 
galopować. O konie trzeba zawsze dbać. Bibliotekę buddystów przenieśliśmy do 
głębokich podziemi bazy i jest teraz bezpieczna. Co do hełmu, bardzo chciałbym 
móc Ci powiedzieć, że w noc przed Twoim odlotem objawił mi się anioł z 
poleceniem, że musisz go nosić. Otrzymany od Ciebie list z podziękowaniami 
wprawił mnie w zaambarasowanie. Wcale nie próbowałem wówczas ratować Twego 
życia, ale zawsze i wszędzie gotów jestem to uczynić. Nie mogę więc przyjąć 
Twojej wdzięczności. To nie był żaden anioł. Wiedziałem po prostu, że w tych 
wysokich górach możesz sobie odmrozić (wykreślone) uszy. Ten hełm mniej się 
rzuca w oczy. Nie umieściłem na nim nawet gwiazdy. Przekaż Chrissie moje 
najlepsze pozdrowienia, gdy będziesz do niej pisał. Mam nadzieję, że ktoś dba o 
Twoje ubrania. 
Twój towarzysz 
Iwan
(Pułkownik dowodzący
rosyjską bazą do czasu, 
aż wykopiesz stąd Amerykanów) 
Był to ładny hełm i dobrze leżał na głowie. Miał na powierzchni parę małych 
wyżłobień, które nie zostały całkiem wypolerowane. Iwan musiał strzelić do niego 
kilka razy, aby się upewnić, że jest faktycznie kuloodporny. 
Była też paczka z amunicją do AK-47. Jonnie poradził Iwanowi, aby wywiercili 
otwory w pociskach i wypełnili je prochem termicznym, tak aby można ich było 
używać przeciwko Tolnepom. Zdało to praktyczny egzamin, więc zaczęli przerabiać 
w ten sposób całą amunicję do AK-47. 
Jonnie i Stormalong przybyli do "rejonu wypłukiwania pyłu meteorytowego". Cztery 
kobiety z Psychlo ciężko pracowały, mieszając rondlami wypełnionymi 
sproszkowanym metalem w olbrzymich kadziach pełnych rtęci. Miały na sobie ubiory 
ochronne, aby ustrzec się przed zatruciem rtęcią. 
Kiedy Stormalong rozpoczął eksploatację orbit, zaczął przede wszystkim szkolić 
pilotów, którym - jak Jonnie przypuszczał dał możliwość całkowitego wyżycia się 
w lataniu. Zebrany przez nich materiał był osobliwy. Meteoryty i im podobne 
obiekty przechwycone przez przyciąganie ziemskie i umieszczone na orbicie lub w 
peryhelium, zanim spłonęły w atmosferze, stawały się krystaliczne, o dość 
dziwnej strukturze. Jonnie właśnie miał zamiar zakazać tych lotów, spełniły 
bowiem swój cel, śmiertelnie wystraszając nieproszonych gości za pomocą 
samoprzyczepnych min magnetycznych. Ale Angus zauważył w ostatniej partii jakieś 
kawałki o niespotykanym składzie chemicznym. Kiedyś musiała tędy zapewne przejść 
kometa pochodząca z innego systemu gwiezdnego. Angus zwrócił uwagę, że owe 
kawałki meteorytu zawierały mikroskopijne ślady tych samych nieznanych 
pierwiastków, które Terl wykorzystał do wypełnienia środka swego urządzenia. 
Angus pokazał je na analizatorze. Mikroskopijne ślady. Jeśli sam materiał ulegał 
spaleniu w atmosferze, jak to się zazwyczaj dzieje z meteorytami, to i ten 
pierwiastek wyparowywał razem z nim. Ale te "dziewicze" kawałki go miały. 
Przez cały dzień Jonnie łamał sobie głowę, jak oddzielić te pierwiastki i nagle 
przypomniał sobie, że złoto daje się wypłukiwać nawet "rondlem", gdyż jest 
cięższe niż piasek i skała. W niektórych procesach górniczych Psychlosi zużywali 
dosłownie tony rtęci. Pozostawili więc mnóstwo rondli. Wydostali więc te rondle 
i przeprowadzili próby. Żelazo, miedź, nikiel i większość pierwiastków w 
sproszkowanej formie była lżejsza od rtęci i wypływała na wierzch lub łączyła 
się z rtęcią. Ale ten obcy pierwiastek opadał "z hukiem" na dno rondla. Miał 
bardzo dużą spoistość kohezję i lepkość. Trzeba będzie wypłukać ogromnie dużo 
sproszkowanego metalu, by uzyskać trochę tego pierwiastka. 
Mogliby do tego celu przystosować jakieś maszyny, ale te kobiety z Psychlo 
niewiele sobie robiły z ciężaru rondla wypełnionego sproszkowanym metalem i 
rtęcią i chętnie mieszały nim w kadzi, wypłukując proszek. Uśmiechały się do 
Jonnie'ego. Było z nimi wszystko w porządku, dopóki ktoś w głupi sposób nie 
wspomniał przy nich o matematyce. Wówczas natychmiast można było stracić jakąś 
kobietę. Zdarzyło się to z Chirk, a potem jeszcze z jedną kobietą z Psychlo. 
Powiedziano im, że Angus wkrótce wróci. Zjawił się po paru chwilach. Zapytali 
go, czy potrzebuje czegoś? Angus pokręcił przecząco głową i ruchem ręki zaprosił 
ich do warsztatu. W Warsztacie pokazał im wykonany przez siebie duplikat 
skrzynki Terla, który różnił się od pierwowzoru jednym tylko szczegółem: to nie 
podniesienie pokrywy zsuwało razem do środka wszystkie elementy, ale robił to 
tłok mechanizmu zegarowego. Nastawiało się czas, a tłok łączył ze sobą wszystkie 
tuleje. 
Angus zrobił już sześć takich duplikatów. Część środkowa nie była prawdopodobnie 
z tak czystego metalu jak u Terla, ale byli pewni, że nie miało to żadnego 
znaczenia. Ciężary wszystkich części środkowych różniły się nieco od siebie, ale 
wszystkie ważyły około siedemdziesięciu pięciu funtów. 
- Jeśli nie masz zamiaru wysadzenia w powietrze całego wszechświata - powiedział 
Angus - to czy nie uważasz, że osiem duplikatów wystarczy? Z właśnie co 
dostarczonym ładunkiem powinno wystarczyć materiału na jeszcze dwie skrzynki. 
- Ale jak to działa? - dopytywał się Stormalong. 
- Nie mamy pojęcia - potrząsnął głową Jonnie. - Ale jeśli Terl przygotowywał 
skrzynkę z takim sardonicznym wyrazem twarzy, to możecie być pewni, że jest to 
najbardziej śmiercionośna broń Psychlosów. Jednego możesz być pewien, Angus: 
zapakuj te środki oddzielnie i nie pozwól nikomu na tej planecie połączyć ich z 
zawartością skrzynki! Gdy już wszystko będzie gotowe, wyślij je do podziemnego 
arsenału w Kariba! 
Jonnie wyszedł na zewnątrz. Był w pogodnym nastroju. Działo się mnóstwo dobrych 
rzeczy. Chińczycy z Kariba powiedzieli mu, że mają ekspertów od drewnianych i 
kamiennych budowli. inżynierów budowy mostów i innych tym podobnych. Mieli 
również jakichś malarzy, więc ta mała niecka i jej otoczenie wyglądały teraz 
wręcz artystycznie. Wnętrza bunkrów pokryli wyrabianymi przez siebie płytkami 
ceramicznymi. Wszystko było bardzo starannie wykonane. Zbudowali nawet małą 
osadę pomiędzy kablem pancerza atmosferycznego a brzegiem jeziora. Ich 
stanowiska artylerii przeciwlotniczej pokryte były małymi daszkami 
przeciwdeszczowymi w kształcie kopuł nad pagodami. 
Także i w Ameryce robili dobre postępy. 
Jonnie był niemal wesoły. Mogli mieć szansę. Malutką, ale możliwą. Pozostawał 
tylko nie rozwiązany problem matematyczny. Ostatnio - jak się wydawało - Terl 
nie robił nic innego, tylko przeglądał setki stron wypełnionych niezrozumiałymi 
równaniami matematycznymi. Nie wziął się jeszcze za konstruowanie konsoli, ale 
widać było, że musi zaczynać od samego początku. Terl zażądał, by odnaleziono i 
dostarczono mu starą konsolę, gdyż myślał, że będzie mógł ją wykorzystać jako 
wzór, mimo że była zupełnie wypalonym wrakiem. Przynoszono mu różne części, ale 
żadna nie pochodziła z konsoli - nie mogła, gdyż oryginalna konsola znajdowała 
się tu na dole, w garażu, gdzie Jonnie ją ukrył. Ale dzięki temu Terl będzie 
musiał zrobić nawet metalową obudowę konsoli. 
Jonnie zobaczył paru Hocknerów, których przenoszono do innego pomieszczenia. 
Więźniowie ci bili się ze sobą jak dzikie koty - rasa przeciw rasie. 
Najroślejszy z Hocknerów - całkiem nieźle wyglądający mimo braku nosa - był 
niższej rangi wykształconym oficerem. Bardzo go interesowały zaparkowane dookoła 
pojazdy. Jonnie zatrzymał całą grupę, pragnąc zadać mu parę pytań. 
Rosły Hockner uśmiechał się lekceważąco, spoglądając na pojazdy. Szeregowi 
Hocknerowie zazwyczaj nie znali psychlo, ale ich oficerowie posługiwali się nim 
biegle. Hockner poznał Jonnie'ego. 
- Czy wiesz - zwrócił się do Jonnie'ego - że żaden kadłub w tych pojazdach nie 
został wyprodukowany na Psychlo? 
- Nie wiedziałem - odparł Jonnie. 
Hockner podszedł do pojazdu naziemnego i zajrzał pod krawędź jednego ze 
zderzaków. 
- Tutaj - powiedział, wskazując palcem. 
Jonnie popatrzył na wskazane miejsce. Były tam litery jednego, z alfabetów 
znajdujących się na banknotach galaktycznych. 
- To Duraleb - wyjaśnił Hockner. - Napis brzmi: "Wyprodukowano na Duralebie". 
Psychlosi importują z innych Systemów Planetarnych wszystkie kadłuby do swoich 
samolotów i czołgów, a także całe wyposażenie. Mają tylko własne silniki. 
konsole i niektóre części z metalu. Inne planety wytwarzają więc różne części, 
ale są one dla nich bezużyteczne, ponieważ nie mają do nich napędu ani 
najważniejszej rzeczy - konsoli. A konsole są wytwarzane tylko i wyłącznie na 
Psychlo. 
Jonnie podziękował mu za wyjaśnienia. 
- Nie dziękuj mi, przyjacielu - odparł Hockner. - Jeśli kiedykolwiek wyczerpią 
ci się zapasy konsoli i silników, to choć będziesz mógł kupić, jakie tylko 
chcesz kadłuby, nic z tego nic wyjdzie. To jest właśnie sposób, w jaki ci 
wstrętni Psychlosi zawsze działają. Mają w tym dławiący gardło monopol w każdym 
wszechświecie. Nie możesz walczyć przeciwko nim. Hocknerowie próbowali, ale 
przegrali. I ty też przegrasz. 
Jonnie zdawał sobie sprawę, że więźniowie - choć wykazywali chęć współpracy - 
mieli tendencje do kłamstwa. Słyszał o tym często i nie uważał, że są to tylko 
czyjeś wymysły. Zmienił więc temat. 
- Czy udało się wam kiedykolwiek zdobyć jakieś książki matematyczne Psychlosów? 
Hockner parsknął śmiechem. Brzmiało to jak końskie rżenie. - Człowieku, 
najtęższe umysły w całym wszechświecie już od trzystu dwóch tysięcy lat próbują 
rozgryźć matematykę Psychlo. Tego się nie da zrobić. Och, to nie chodzi o ich 
arytmetykę. System jedenastkowy wcale nie jest taki dziwny. Istnieje rasa. która 
ma dwudziestotrzyjednostkowy system liczbowy. Chodzi tu o te ich niedorzeczne 
równania. Nic z niczym nigdy się nie równoważy. Książki? Każdy może dobrać się 
do ich książek. Nie mają one żadnej wartości! Banialuki! Bzdury! A teraz może 
wydasz polecenie, aby mnie i mojej załodze dano coś do jedzenia. tak jak 
Tolnepom. 
Jonnie polecił wartownikom, by zaprowadzili Hocknerów do MacKendricka. Sam zaś 
poszedł do pomieszczenia wizyjnego i zaczął znów przeglądać taśmy rejestrujące 
czynności Terla. Teraz już nie miał tak dobrego nastroju. Miał bombę, którą mógł 
wysłać na Psychlo. Wspaniale! Nie wiedział jednak, czym mógłby ją wysłać. Nad 
głową mieli szybko rosnącą w siłę grupę nieproszonych gości. A Terl mitrężył 
czas. Jeszcze raz przejrzał równania Terla. Nie równoważyły się. Nie wynikały 
logicznie jedno z drugiego. A przecież los tej planety zależał od ich 
rozwiązania. Być może inni ludzie lub istoty z innych ras natknęli się już 
kiedyś na ten sam problem i znaleźli się w takim samym impasie. I przegrali. Być 
może inna istota siedziała tak samo, patrząc w książki i na arkusze pokryte 
równaniami matematyki Psychlosów, czując się nieswojo i bezradnie, a potem 
została przez nich zniszczona. 
5
Terl stawał się coraz bardziej podejrzliwy. Wyniknęły jakieś kłopoty z 
pieniędzmi, a Terl nie tolerował tego typu problemów. Mieli w rękach te swoje 
kontrakty i Terl przypuszczał, że przekażą mu pieniądze w normalny sposób. Ale 
nie. Jak się zdawało, dwa miliardy Kredytów Galaktycznych były złożone w 
Oddziale Ziemskim Banku Planetarnego w Denver. I co gorsza, Brown Kulas Staffor 
prowadził rozległe interesy z Ziemskim Bankiem Planetarnym, który spłacał jego 
olbrzymie rachunki i udzielał mu pożyczek. Ostatnia pożyczka przeznaczona była 
na budowę zamku na wzgórzu. Chciał go nazwać "Bergsdorfen" czy jakoś tak. Chcąc 
otrzymać te fundusze, Brown Kulas Staffor ofiarował bankowi jako gwarancję 
kontrakty Terla. 
Dyrektor Ziemskiego Banku Planetarnego, człowiek o nazwisku MacAdam oraz jakiś 
Niemiec zjawili się tu w bazie z nowymi dokumentami, które Terl musiał podpisać. 
Dopóki te dokumenty nie zostaną podpisane, nie ma mowy o przekazaniu mu Kredytów 
Galaktycznych. Zostawianie za sobą jakichkolwiek prawnie ważnych śladów było 
ostatnią rzeczą, jakiej Terl pragnął. Ale nie było na to żadnej rady. MacAdam 
poinformował Terla, że pierwotne kontrakty nie były sporządzone właściwie pod 
względem notarialnym i nikt nie stwierdził autentyczności podpisów. Terl 
podpisał je lewą łapą. W razie czego mógł się upierać, że były sfałszowane, a on 
o niczym nie wiedział. Teraz bankowcy wypisali na maszynie nowiutkie, bardziej 
do dokumentów prawnych podobne kontrakty. Nowe kontrakty stwierdzały, że Terl 
był oficerem politycznym, oficerem sił zbrojnych, oficerem bezpieczeństwa i 
urzędującym szefem Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego. Dalej stwierdzano, 
że nie ma Ziemskiego Oddziału Towarzystwa i że Towarzystwo po prostu działa jako 
całość. A więc Terl musiał podpisać kontrakty w imieniu całego Komitetu 
Dyrektorów Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego, a kontrakty te 
sprzedawały: "Towarzystwo i wszelkie udziały, jakie Towarzystwo mogło posiadać, 
a które mogły podlegać sprzedaży, przekazaniu, przepisaniu na czyjąś 
własność..." Można było je interpretować w taki sposób, że sprzedawały całą 
Intergalaktykę i to wszędzie! I wszystkie jej planety! Albo można było je 
interpretować, że sprzedawały tylko tę planetę i ten oddział Towarzystwa. Bardzo 
ogólnie sformułowane. Pazury Terla aż kurczyły się ze strachu. Gdyby Rząd 
Imperialny Psychlo dowiedział się o tym, Terl byłby przez całe dnie poddawany 
torturom, aż w końcu by skonał. Przez ponad trzysta tysięcy lat Intergalaktyka 
nigdy nie sprzedała ani cząstki swej własności, ani jednego swego udziału. 
Sprowadzili szwajcarskiego notariusza i świadków. Kontrakt był sporządzony w 
języku angielskim, niemieckim i psychlo. Było piętnaście oryginałów do podpisu. 
Bez podpisania ich Terl nie dostałby żadnych pieniędzy. Opanowując więc 
wściekłość i strach, Terl podpisał każdy kontrakt, a potem podpisywał je Brown 
Kulas jako "Rzecznik Interesów Legalnie Ukonstytuowanego Rządu Planety, gdyż 
rzeczony kontrakt dotyczy również wszystkich jego Następców". Przekazując 
kontrakt do Ziemskiego Banku Planetarnego, Brown Kulas podpisał dodatkowy 
dokument, w którym stwierdzał, że bank "trzymał, przechowywał i przeprowadził 
jego egzekucję albo przekazał mu z powrotem w zamian za zwrot wypożyczonych 
sum". 
Terl z przerażeniem obserwował, jak dokumenty były podpisywane przez świadków, 
stemplowane, opatrywane czerwonymi i złotymi pieczęciami i pakowane w plombowane 
woskiem pojemniki. Piętnaście oddzielnych kopii dokumentu na prawach oryginału! 
Ale oddali mu jego pieniądze! Powiedzieli, że oddział banku w Denver skończył 
swą działalność, więc nie mogli dłużej trzymać pieniędzy, a zatem Terl musiał 
zabrać je stamtąd natychmiast. Terl nie zgłaszał co do tego żadnych sprzeciwów. 
Na ciężarowej platformie przywieźli skrzynie z pieniędzmi i wstawili do jego 
sypialni. Oddali Terlowi jego kopię kontraktu, a on pokwitował kopię i odbiór 
pieniędzy. Potem wyszli. W momencie gdy tylko znaleźli się za drzwiami, pierwszą 
czynnością Terla było podarcie, spalenie i roztarcie na miał popiołu po jego 
kopii kontraktu. Gdyby Psychlo odkryło z niego choćby jedno słowo... 
Uspokoił się trochę, więc usiadł i przez chwilę pieścił pieniądze. Lecz wtedy 
uzmysłowił sobie, że nie może pójść spać, nie ukrywszy pieniędzy ze skrzyń. 
Zawołał wartowników i poszedł z nimi do kostnicy po trzy trumny. Wydawało mu 
się, że było tam teraz mniej trumien niż poprzednio. Wybrał trzy trumny i 
Przyniósł je do sypialni, a potem zabrał się do pakowania w nie pieniędzy. 
Zrobiło się późno, a on jeszcze nie zakończył swej pracy, więc rozłożył koce na 
jednej z trumien i poszedł spać. 
Następnego dnia, pakując do trumien pieniądze (nigdy Przedtem nie zdawał sobie 
sprawy, jak olbrzymią ilością pieniędzy była suma dwóch miliardów Kredytów 
Galaktycznych), stwierdził, że brak mu jeszcze jednej trumny. Chcąc pomieścić 
wszystkie pieniądze, potrzebował czterech trumien. Polecił więc strażnikom, by 
znów zaprowadzili go do kostnicy po kolejną trumnę. Podczas ostatniego tam 
pobytu jedna z trumien leżała całkiem blisko drzwi wejściowych. Teraz jej tam 
nie było. Ktoś coś robił z tymi trumnami. Tylko szef bezpieczeństwa z talentami 
i wyszkoleniem Terla mógł wyjaśnić to dogłębnie. Tego Terl był pewien. Najpierw 
zaczął wypytywać strażników, potem kapitana Arfa Moiphy. I odkrył, że ci Zbóje, 
ci rzekomo świetnie wyszkoleni najemnicy, na których podobno można było w pełni 
polegać, sprzedawali nielegalnie kadetom trumny. Pełniące dyżur nocny komando 
sprzedawało kadetom trumny za whisky. Whisky to był jakiś trunek produkowany w 
Szkocji. Silnie trujący. 
Och, Terl dobrze pojął całą tę historię. Późnym wieczorem jakiś kadet - za 
każdym razem inny - zjawiał się w bazie z wiadrem whisky i przehandlowywał ją za 
trumnę. Wartownik po prostu otwierał kostnicę, przekazywał jedną trumnę i 
otrzymywał whisky. Kapitan Arf Moiphy tłumaczył się, że kadeci wykorzystywali 
ołów do odlewania modeli statków kosmicznych i żołnierzyków. Sam nawet miał parę 
takich modeli. Terl wiedział o tym. Były one używane do gry zwanej "klepp". 
Kadeci sprzedawali pionki i tablice do gry wykonane ze stopionego ołowiu z 
trumien. Z trumien Towarzystwa! Terl zażądał widzenia się ze Snithem. Polecił mu 
przerwanie tego procederu. 
W trzy dni później Terl wraz z eskortą udał się do magazynu części metalowych po 
potrzebne mu arkusze blach i stwierdził, że hangar jest prawie pusty. Znajdowało 
się w nim parę transportowców rudy i pół tuzina samolotów bojowych. Było to 
wszystko, co pozostało w tych olbrzymich hangarach. Terl prędko poszedł do 
garaży, ale i one też były prawie puste. Pozostawiono w nich zaledwie tuzin 
platform transportowych i parę czołgów klasy "Rębajło". 
Ta baza była bezczelnie okradana! 
Wezwał do siebie Larsa i wyładował na nim wściekłość. Lars tłumaczył się, że 
było mnóstwo wypadków podczas szkolenia i kadeci po prostu brali z hangaru nowe 
maszyny, by zastąpić nimi uszkodzone. Właśnie Terl miał rozerwać Larsa na 
strzępy, gdy nagle uzmysłowił sobie, że nie ponosi już żadnej odpowiedzialności 
za własność Towarzystwa. Puścił go więc wolno. 
W trzy dni później miał gwałtowną sprzeczkę z Kerem. Już od pewnego czasu 
zaczęli usuwać szczątki i spalone przewody ze starej instalacji transfrachtu i 
teraz, gdy już je zupełnie usunięto, Terl chciał się upewnić, czy punkty na 
słupach znajdowały się w odpowiednich odległościach od siebie. Wyszedł na 
zewnątrz i stwierdził, o zgrozo! 
Ker kopał rów pod kabel jonizacji pancerza atmosferycznego przy pomocy 
najbardziej niedbałego i najmniej doświadczonego operatora koparki. Cały teren 
wokół był rozkopany! I co więcej! Wszędzie porozwalany był sprzęt i maszyny. 
Dźwigi, spychacze i inne urządzenia. Gdziekolwiek któryś z tych zwierzaków coś 
kopał lub podnosił, zostawiał tam po prostu swą maszynę albo magnetyczny dźwig. 
Co za bałagan! 
Stojąc na platformie na wpół chory z powodu paskudnej jakości gazu do 
oddychania, który mu udostępniono, nienawidząc widoku jasnego zimowego słońca, 
Terl miał ochotę rozerwać pazurami na strzępy tego karła. 
- Nie jesteś przecież aż taki głupi! - wrzasnął Terl. 
- A co mogę zrobić, jak te zwierzaki psują maszyny? krzyknął Ker. 
- Nie potrafisz zrealizować zwykłego prostego planu? wrzeszczał Terl. 
- A co mogę zrobić, jak te zwierzaki nie potrafią utrzymać zwykłej prostej 
linii? - jeszcze głośniej wrzeszczał Ker. 
Terl uprzytomnił sobie, że racja była po stronie Kera. Stojąc tu i wrzeszcząc na 
siebie do niczego nie dojdą. 
- Słuchaj - powiedział Terl - przecież to, żebym się bezpiecznie dostał na 
Psychlo, leży także w twoim interesie. 
- Czyżby? - z przekąsem zapytał Ker. 
"Hak, potrzebny mi jakiś hak na niego", pomyślał Terl. 
- Powiem ci, co zrobię - rzekł głośno. - Na twoje konto w Banku Galaktycznym 
wpłacę dziesięć tysięcy kredytów. Masz tam swoje konto, na którym jest już 
niemało, ale ja dodam... 
- Brown Kulas Staffor zapłacił mi sto tysięcy Kredytów Ziemskich za samo tylko 
wykopanie tego kabla dla ciebie, o, tam właśnie. To wcale nie była łatwa robota 
i uważam, że zapłata była zbyt niska! 
Terl myślał szybko. 
- Dobrze, zapłacę ci sto tysięcy kredytów galaktycznych za pomoc i współpracę 
przy odtwarzaniu tej instalacji odpalania transfrachtu. 
- Mogę dostać dwa razy tyle od Browna Kulasa za niezrobienie tego - oświadczył 
Ker. 
- Czyżby? - zapytał Terl, w którym nagle obudziła się czujność. Przez chwilę 
intensywnie myślał. Tak, ten Brown Kulas ostatnio działał jakoś tak ukradkowo, 
jak gdyby coś ukrywał. 
- On chce tylko dostać w swoje ręce pewną osobę - rzekł Ker. - I wcale nie dba o 
to; czy ty dostaniesz się na Psychlo. - Ale przecież wie, że muszę zarejestrować 
akty sprzedaży! - On jest zainteresowany tylko pochwyceniem jednego człowieka - 
powiedział Ker. 
- Słuchaj - powiedział Terl - wpłacę na twoje konto pół miliona kredytów, jeśli 
będziesz współpracował przy wyprawieniu mnie na Psychlo. 
Ker myślał przez chwilę, a potem oświadczył: 
- Jeśli dostarczysz mi nowe dokumenty i zniszczysz moje stare akta personalne 
oraz wpłacisz na moje konto siedemset pięćdziesiąt tysięcy kredytów, to wtedy 
dopilnuję, żeby wszystko przebiegało gładko. 
Właśnie Terl chciał powiedzieć, że się zgadza, gdy Ker znów przemówił: 
- Będziesz musiał również uzgodnić to z Brownem Kulasem Stafforem. Powiedz mi, w 
jaki sposób zamierzasz zwabić w pułapkę tego człowieka, żebym mógł uspokoić 
Staffora. On ma władzę nad tymi robotnikami. Zgódź się więc na to i mamy ubity 
interes. 
Terl popatrzył na Kera. Wiedział, jak bardzo był pazerny na pieniądze. 
- Zgoda. Zamierzam rozmieścić dookoła platformy, po zewnętrznej stronie pancerza 
atmosferycznego, pięciuset Zbójów uzbrojonych w zatrute strzały. Strzały te nie 
spowodują żadnego wstrząsu przy ich wystrzeliwaniu, więc jeśli tylko ten 
zwierzak pojawi się tutaj, rozniosą go strzałami na strzępy! Szepnij o tym 
Stafforowi na ucho, to będzie również z tobą współpracował. A więc interes 
ubity? 
Ker tylko się uśmiechnął 
Terl wrócił do biura szczęśliwy, że mógł zdjąć maskę do oddychania. Wypił trochę 
kerbango, by uspokoić nerwy. Jeszcze raz przeanalizował w myślach tę dziwną 
sytuację. To na pewno Staffor próbuje pomieszać mu plany. Terl zajmie się 
zwierzakiem, ale nie powiedział Kerowi, że zamierzał mieć na platformie Snitha z 
oddziałem Zbójów uzbrojonych w zatrute strzały i że zamierzał wręczyć Stafforowi 
piękną skrzynkę z berylu. Skrzynka ta zniszczy wszystkie dowody, kopie 
kontraktu, wszystko. 
I Kera też! 
Będzie miał zakładnika, który pomoże mu uporać się ze zwierzakiem. 
Był z siebie bardzo zadowolony aż do czasu, gdy w trzy dni później stwierdził, 
że nie widzi ani jednego wartownika na posterunku. Wyszedł na zewnątrz i oto 
byli tam: pijani w trupa i porozwalani wokół kostnicy. Było oczywiste, że Snith 
po prostu wykorzystał otrzymaną od Terla informację na temat pobierania prowizji 
w formie whisky. 
No cóż, poradzi sobie i ze Snithem, gdy przyjdzie na to czas. Trzeba przede 
wszystkim mieć oko na tego Staffom. Podejrzenia Terla były uzasadnione. To 
właśnie Staffor spiskował. Podkradający się szczur! Było jasne, że będzie 
próbował wykraść mu pieniądze. 
Będąc zawczasu ostrzeżony, Terl był pewien, że zdoła ich wszystkich 
przechytrzyć. 
Wszedł do środka, sprawdził trumny z pieniędzmi, opieczętował je i umieścił na 
nich napisy: "Zabity przez promieniowanie", żeby nikt ich na Psychlo nie 
otworzył. Na dnie każdej trumny umieścił swój prywatny znak "x". 
Będzie na Psychlo bogatym i wielkim potentatem! 
Rozpostarł pościel na pokrywach trumien i miał przepiękne sny, w których 
monarchowie kłaniali się nisko, gdy spotkali na ulicy Wielkiego Terla. A 
wszystkie dowody rzeczowe i cała ta planeta zostały po jego odjeździe 
zniszczone. 
6
W głębokich podziemiach afrykańskiej bazy, pochylonego nad ekranami wizyjnymi w 
półmrocznym pomieszczeniu Jonnie'ego dręczyło widmo porażki. Dzień 92. zbliżał 
się jak trąba powietrzna. Początkowo Jonnie miał nadzieję, że wykorzystując 
plany Terla, uda mu się zbudować drugą konsolę i zainstalować ją w Kariba. 
Pozwoliłoby to na uniknięcie beznadziejnego ataku na konsolę w Ameryce. Wszystko 
wskazywało jednak, że tamta konsola była ich najlepszą szansą, choć 
prawdopodobieństwo tego było niewielkie. Musi uniemożliwić Terlowi użycie tej 
dziwnej bomby, ale nie będzie tego mógł zrobić bez podjęcia szaleńczego ryzyka i 
udania się tam w 92. Dniu, gdy nastąpi odpalenie transfrachtu, by zaatakować 
platformę w ostatniej chwili i zdobyć konsolę. 
Inne wiadomości też nie były dobre. Goście z góry wykonywali dwa dalsze rajdy w 
różnych miejscach. Jeden z transportowców rudy, powracający bez pasażerów z lotu 
przesiedleńczego, został nagle napadnięty przez Hawvinów i zdmuchnięty z nieba. 
Zarówno pilot, jak i kopilot ponieśli śmierć. Grupa myśliwska z bazy rosyjskiej 
została ostrzelana z góry ogniem miotaczy i zanim osłona powietrzna zdążyła 
zestrzelić napastnika - trzech Sybiraków i jeden Szerpa stracili życie. 
Również i planowanie obrony Edynburga napotykało spore trudności. Sir Robert 
chciał sprowadzić parę mil kabla atmosferycznego i otoczyć nim Skalny Zamek. 
Wszystkie elektrownie wodne w Szkocji już od dawna jednak były w stanie nie 
nadającym się do użycia. Źródłem zasilania w energię elektryczną zagłębia w 
Kornwalii była tama wykorzystująca przypływ i odpływ morza, usytuowana w Kanale 
Bristolskim. I choć mieszcząca się w tamie elektrownia pracowała bez zarzutu, to 
jednak niemożliwe było zbudowanie bezpośredniej linii przesyłania mocy do 
Edynburga. a gdyby nawet - to linia ta byłaby bezbronna wobec jakiegokolwiek 
ataku. Sam transport takiej ilości kabla stworzyłby ogromny korek w ruchu 
lotniczym, ponieważ trzeba by go było przewozić do Szkocji partiami. Edynburg 
miał więc obronę powietrzną złożoną wyłącznie z wielkokalibrowych miotaczy 
przeciwlotniczych. A Szkoci, którzy się do miasta z powrotem wprowadzili, wcale 
nie mieli zamiaru go porzucać. Było to centrum najstarszego szkockiego 
nacjonalizmu. Proponowane przez Jonnie'ego przeniesienia całej pozostałej 
ludności do Kornwalii nie zostało zaaprobowane i Edynburg był teraz zatłoczony. 
Jonnie zdawał sobie sprawę, że miasto zostanie zaatakowane i poniesienie duże 
straty. 
Terl spędzał teraz dużo czasu na mierzeniu odległości między słupami, rozpinaniu 
zewnętrznych przewodów i mocowaniu ich w punktach zapłonowych. Wszystko, co 
robił, było dokładnie powtarzane w Kariba. Mieli tam teraz rozpięte przewody i 
wszystkie punkty zapłonowe we właściwych miejscach. Za każdym razem, gdy 
otrzymywali nowe informacje, Angus pędził na złamanie karku do Kariba i 
instalował identyczne urządzenie na tamtejszej platformie obronnej. 
Przez parę dni wyglądało to bardzo obiecująco. Terl nagromadził mnóstwo metalu i 
zbudował kadłub konsoli - ciężką, masywną skrzynię o powierzchni ściany około 
jednego jarda kwadratowego. Zbudowali więc taką samą skrzynię tutaj i znajdowała 
się ona teraz w jednym z zamkniętych pomieszczeń. Ale po tym przypływie energii, 
Terl przez ostatnie dni majstrował coś po prostu przy bezpiecznikach. Wcale nie 
zajmował się dalszą konstrukcją konsoli. Zapisał równaniami matematycznymi całe 
ryzy papieru. Ale na co się to zdało? Kto je rozumiał? Teraz były tylko 
bezpieczniki. Jonnie wydobył z magazynu zaopatrzenia duplikaty wszystkich 
bezpieczników, którymi Terl się zajmował, i próbował domyślić się, do czego on 
zmierza. Dowiedział się jednej rzeczy: pewne elementy w konsoli, które miały 
wygląd oporników czy kondensatorów, były fałszywe. Nie były to ani oporniki, ani 
kondensatory. Były to faktycznie bezpieczniki, które wyglądem przypominały różne 
elementy elektryczne. 
Terl robił coś, o czym Jonnie nigdy przedtem nawet nie słyszał. Za pomocą 
mierników i innych przyrządów konstruował "podprądowe" typy bezpieczników. Obwód 
był podłączony do układu tak długo, jak długo płynął przez niego prąd. Gdy prąd 
przestawał płynąć, bezpiecznik ulegał przepaleniu. Był to dziwny typ wyłącznika 
wykonanego z włókna tak drobnego i cienkiego, że trzeba go było robić pod szkłem 
powiększającym. 
No cóż, jak się zdawało, było to wszystko, czym Terl się teraz zajmował. 
Zniechęcony trochę i zmęczony tym Jonnie nagle uprzytomnił sobie, że używane 
przez Terla włókno było bardzo podobne do włókien w srebrnych kapsułach, 
znajdujących się w głowach Psychlosów. Zapomniał o zmęczeniu. Popędził na 
złamanie karku po jedną z kapsuł wydobytych z ciała Psychlosów. Tak, to samo 
włókno. Wszystko mu się nagle rozjaśniło w głowie, więc pospieszył na 
poszukiwanie MacKendricka. Doktor właśnie zajmował się czaszką Psychlosa, 
czyszcząc ją do białości. Próbował znaleźć jakiś sposób na dostanie się do jej 
wnętrza. Położył czaszkę przed sobą na stole i usadowił się wygodniej, by 
wysłuchać Jonnie'ego. 
- To nie jest nic niezwykłego! - wykrzyknął Jonnie, wskazuje z ożywieniem na 
trzymaną w ręku srebrną kapsułę. - To jest po prostu bezpiecznik! To wcale nie 
wibruje ani nie gasi sygnałów radiowych. To jest zwyczajny bezpiecznik! 
Jonnie chwycił zdjęcie wnętrza mózgu Psychlosa. 
- Popatrz! Powiedziałeś, że nerwy, między którymi ta kapsuła była zamocowana, 
stanowią kanały pierwotnych impulsów ich myśli. W porządku. Matematyka to 
myślenie logiczne! Cały proces myślenia odbywa się między tymi dwoma kanałami. 
Jak długo Psychlos myśli logicznie, tak długo pomiędzy tymi dwoma nerwami płynie 
stały prąd. Nawet w czasie snu płynie tam bardzo słaby prąd. Nagle zjawia się 
obcy. Psychlos wie, że byt jego imperium i całej rasy zależy od utrzymania w 
sekrecie ich matematyki. A obcy chce poznać matematykę Psychlo. Więc Psychlos 
momentalnie przestaje o niej myśleć. Albo też następuje nagły wzrost napięcia 
myślowego, a potem wyłączenie prądów mózgowych. Puf! Spalony bezpiecznik! 
MacKendricka nawet to zainteresowało, ale zauważył: 
- To nie tłumaczy jednak samobójstwa. 
- Zgoda! Popatrz jednak na to zdjęcie i na ten bezpiecznik! Srebrna kapsuła jest 
bardzo podobna do przedmiotu z brązu, który spina rozkosz z bólem i działaniem. 
Spójrz na włókno bezpiecznika! Gdy się przepali, oba jego końce wpadają do 
wnętrza kapsuły i powodują krótkie spięcie w przedmiocie z brązu. U Psychlosa 
powstaje wówczas natychmiastowa żądza zabijania. Jeśli nie może zabić od razu, 
krótkie spięcie pomiędzy srebrną i brązową kapsułą powoduje u niego obsesję 
zabijania, która nigdy nie zanika. Musi zabić kogoś, więc w końcu zabija siebie! 
MacKendrick pomyślał chwilę i skinął potakująco głową. 
- Jednakże - powiedział - nie wyjaśnia to przypadków z kobietami. 
- To zupełnie inny typ bezpiecznika. Ponieważ matematyka wymaga myślenia 
logicznego, powoduje wzrost napięcia prądów mózgowych. Psychlosi mają 
prawdopodobnie zakaz uczenia kobiet matematyki - jest to częścią ich kodu 
moralnego. Kobiety są uważane za istoty, które nie potrafią logicznie myśleć. 
Gdy zaczynają więc myśleć kategoriami matematycznymi lub nawet tylko próbują, 
tak wzrasta napięcie prądu, że bezpiecznik się przepala. Kobiety nie mają 
przedmiotu z brązu, więc tylko tracą przytomność. Ich rozum się wyłącza i 
przestaje kontrolować system nerwowy. 
Jonnie zamilkł na chwilę, a potem dodał: 
- Moje wyjaśnienia mogą być niekompletne. Ale wiem na pewno, że to są po prostu 
bezpieczniki i krótkie spięcia. I w taki właśnie sposób Psychlosi chronią 
tajemnice swego imperium! 
- I dlatego są tacy zwariowani - powiedział MacKendrick. Jestem pewien, że 
znalazłeś właściwe wyjaśnienie zastosowania tych przedmiotów. 
MacKendrick obracał na wszystkie strony leżącą na stole czaszkę Psychlosa. Była 
ciężka, masywna i olbrzymia. Skomplikowana masa kości i złączy. 
- Jedna rzecz tu tylko nie gra. 
Jonnie był cały w skowronkach, że udało mu się wyjaśnić tak wiele. Spojrzał więc 
pytająco na MacKendricka. 
- Nie posunęliśmy się ani o krok w rozwiązaniu zagadki, w jaki sposób wydobyć te 
przedmioty z ich głów - powiedział MacKendrick. 
Jonnie położył zdjęcia i kapsuły z powrotem na stole obok czaszki i w milczeniu 
wyszedł z pomieszczenia. 
Był to zdecydowanie niezbyt pomyślnie zapowiadający się dzień. 
7
Samolotem bojowym Typ 32 Jonnie gnał w kierunku północno-zachodnim. Zaalarmowano 
go przed pół godziną, że Glencannon znalazł się w tarapatach. Stało się to w 
dniu 78., zaledwie na czternaście dni przed datą, którą Terl zaplanował na swój 
transfracht na Psychlo. Z ostatnio otrzymanej taśmy filmu wynikało, że Terl nie 
zaczął jeszcze budowy tablicy kontrolnej konsoli. Nastąpiły jakieś opóźnienia. A 
teraz jeszcze to! Lecąc tu, Glencannon został zaatakowany. Liczba nieproszonych 
gości zawieszonych czterysta mil nad Ziemią też się zwiększyła. Było ich teraz 
osiemnastu. Powrócił pułkownik Rogodeter Snowl wraz z czterema ciężkimi statkami 
wojennymi. Co najmniej jeden z nich, jeżeli nie więcej, był lotniskowcem. Atak 
na Glencannona został prawdopodobnie przeprowadzony z tego właśnie lotniskowca. 
Jonnie'emu nie towarzyszył tłumacz. Gdy go zaalarmowano, znajdował się na 
zewnątrz. Stormalong i dwaj inni piloci zdążyli już wystartować, więc Jonnie po 
prostu złapał maskę powietrzną i wskoczył do samolotu. Cała korespondencja 
lotnicza prowadzona była teraz w pali i zarówno Glencannon, jak i Stormalong 
korzystali z pomocy towarzyszących im buddystów. Tak więc Jonnie nie miał 
pojęcia, co się tam na górze dzieje. Śpiewny sposób mówienia buddystów nigdy nie 
wyrażał żadnej emocji nawet podczas walki - tak że z brzmienia ich głosu niczego 
nie mógł się domyślić. 
W miarę nabierania wysokości miał na ekranach wizyjnych coraz szersze pole 
widzenia. Stormalong i dwa pozostałe samoloty znajdowały się tuż przed nim. Nie 
zauważył jeszcze Glencannona. Skierował w górę teledetektor. Trójka gości 
znajdowała się wysoko w górze, ale w jasnym świetle dziennym, ze względu na 
nasycenie powietrza ultrafioletem, nie było ich widać tak dobrze jak w nocy. Czy 
to był statek klasy Vulcor? Dwa pozostałe były znacznie większe. Tak, to była 
klasa Vulcor: mostek dowódcy w kształcie rombu. Pułkownik Rogodeter Snowl we 
własnej osobie. Statki nie obniżały lotu - widocznie wymagało to zużycia 
znacznych rezerw energii słonecznej, a one chciały zachować ją na później. Te 
dwa większe statki musiały być lotniskowcami. Owszem! Z jednego wyleciała 
kolejna grupa samolotów. Sześć podobnych do igieł samolotów pomknęło w dół jak 
strzały. W psychlo Jonnie powiedział do mikrofonu: 
- Z góry nadlatuje sześć nowych szerszeni! Powinno to ostrzec Stormalonga. 
A oto i Glencannon. Mknie jak błyskawica na wysokości około stu tysięcy stóp, 
wyciskając z silników całą moc, zmierza ku bazie kopalnianej. Ale gdzie się 
podziała jego eskorta? Powinien mieć eskortę śladu! Za Glencannonem mknęły 
cztery igły. Od czasu do czasu błyskały dalekosiężnym ogniem. Stormalong 
przemknął pod nimi. Trzy samoloty, lecąc w ciasnej formacji, runęły wprost na 
ścigających Glencannona Tolnepów. Jedna eksplozja! Druga plama gorącego 
niebieskiego płomienia! I trzecia! Z obłoku dymu wyprysnął tylko jeden Tolnep. 
Jonnie wykonał zakręt bojowy, by przechwycić sześć lecących w dół samolotów. Ich 
sylwetki szybko powiększały się w jego celownikach. Ustawił krzyż celownika na 
prowadzącym samolocie. Nacisnął spust w momencie, gdy szarpnął samolotem w bok, 
atakując ogniem swych straszliwych miotaczy ciasną formację Tolnepów. Jego 
ekrany wizyjne rozbłysły wskutek nagłej eksplozji. 
Rozległo się głuche tąpnięcie, gdy odłamek samolotu Tolnepa uderzył w jego 
skrzydło. Pozostali mknęli obok niego, więc Jonnie błyskawicznie wykonał zwrot 
do tyłu. Złapał w celownik ogon ostatniego samolotu. Nacisnął spust 
wielkokalibrowego miotacza. Jednakże jego samolot był poddany tak wielkiemu 
przeciążeniu bocznemu wskutek ciasnego zakrętu, że Jonnie chybił. Ale i tak miał 
przed sobą już tylko czterech Tolnepów. 
Błyskawicznie ich wyprzedził i znów zawrócił. Zaatakował czołowo. Na moment 
przed zderzeniem jego strzały dosłownie zatkały wyloty luf Tolnepa. Samolot 
eksplodował. 
Tylko trzech Tolnepów! Wykonali pętlę i zaatakowali go całą formacją, prowadząc 
ogień ciągły. Strugi energii cięły powietrze wokół Jonnie'ego. Jego samolot 
został trafiony w przednią szybę. Połowa jej zupełnie sczerniała. Buchnęły 
ogniem wielkokalibrowe miotacze Jonnie'ego. Jeden Tolnep! Dwóch Tolnepów! 
Ostatni próbował ratować się ucieczką, śmigając w górę. Jonnie ustawił lot swego 
samolotu bojowego. Przestawił wyłączniki miotaczy w położenie: "Płomień" i 
"Zasięg maksymalny". Z wylotów ich luf wprost w górę pomknęły iglaste płomienie. 
Tolnep zamienił się w poszarpaną kulę ognia. 
Gdzie był Glencannon? 
Oto on, mknął w dół w kierunku bazy górniczej i prawie już do niej dolatywał. 
Tuż za nim gnał jakiś Tolnep. Stromalong i dwa towarzyszące mu samoloty pikowały 
na Tolnepa. 
Wartownik otworzył pancerz atmosferyczny i Glencannon błyskawicznie wleciał do 
środka. Był już bezpieczny! Ogień miotaczy Stormalonga i dwóch pozostałych 
pilotów, skosił Tolnepa. Wartownik włączył ponownie pancerz atmosferyczny. 
Tolnep uderzył w pancerz i przebił go. Upłynęło za mało czasu, by powietrze 
ponownie mogło się całkowicie zjonizować. Samolot Tolnepa eksplodował w rejonie 
startów alarmowych, zamieniając się w kulę ognia. O mało nie zderzył się z 
lądującym samolotem Glencannona. 
Jonnie i Stormalong uważnie wypatrywali nieprzyjacielskich samolotów. Nie było 
żadnych. Daleko na niebie widzieli tylko jakieś całuny dymu, znaczące miejsca, w 
których nastąpiła eksplozja nieprzyjacielskich samolotów. Wartownik znów 
otworzył pancerz atmosferyczny. Brygada strażacka gasiła palący się wrak 
samolotu Tolnepa. Jonnie, Stormalong i dwaj pozostali piloci wylądowali. 
Glencannon nie wychodził z kabiny. Jego buddyjski towarzysz usiłował go 
uspokoić. Glencannon płakał. Drżały mu ręce. 
- Miałem rozkaz, by się przebić za wszelką cenę, a oni pokrzyżowali mi plany - 
powtarzał w kółko. 
Buddyjski informator odpędził ciekawskich i podszedł do Jonnie'ego i 
Stormalonga. 
- Piloci z Akademii w Ameryce mają wiele pracy - powiedział. - Muszą zapewnić 
ochronę powietrzną. Nie było jednak pilotów eskortujących, więc nasz lot opóźnił 
się o wiele dni. Glencannon zdawał sobie sprawę, że nie można już dłużej go 
odkładać. Na ochotnika zgłosił się pilot szwajcarski, bliski przyjaciel 
Glencannona, ale niedoświadczony lotnik. Tolnepowie zaatakowali nas, jak tylko 
przekroczyliśmy wybrzeże północnej Afryki. Było to za daleko od Kornwalii lub 
Luksemburga, byśmy mogli stamtąd otrzymać jakąś pomoc. Szwajcar odparł atak. 
Zestrzelił trzech. Ale potrzebował wsparcia, a Glencannon miał wyraźne rozkazy, 
by nie wdawać się w żadne starcia z wrogiem w tego rodzaju sytuacjach, więc 
kontynuował swój lot. Uważa, że gdyby zawrócił i pomógł Szwajcarowi, wtedy by go 
nie dostali. Szwajcarski pilot leciał sam, bez informatora. Powiedział 
Glencannonowi, by ten leciał dalej. Tolnepowie roznieśli Szwajcara na strzępy. 
Gdy wykatapultował się i próbował ratować na rakietochronie, zbliżyli się i 
zabili go w powietrzu. Glencannon chce wystartować i zestrzelić te statki na 
orbicie. Przecież oni go zamordują. Proszę o pomoc! 
Uspokoili Glencannona. Stormalong powiedział, że połączy się z Sir Robertem i 
poprosi o lepszą ochronę ważnych linii łączności. Sir Robert miał zamiar za parę 
dni przenieść Akademię z Ameryki do bazy górniczej w Kornwalii, ale zanim to 
nastąpi trzeba było wydać odpowiednie zarządzenia. Przegrupowanie niezliczonej 
liczby samolotów i innego sprzętu do bardziej bezpiecznych miejsc zostało już 
zakończone. Plemiona zostały ześrodkowane. Stormalong powiedział też, że 
przejmie od Glencannona jego trasę. 
Glencannon przekazał im torbę z taśmami. Jonnie miał nadzieję, że były warte aż 
takiego ryzyka. 
I rzeczywiście były! 
W parę minut później, gdy Jonnie otworzył torbę kurierską i włożył dyski do 
odtwarzacza, zdał sobie sprawę, że oto po raz pierwszy w całej długiej i pełnej 
sadyzmu historii Psychlo, oczy nie-Psychlosa patrzą na proces budowy konsoli 
teleportacyjnego transfrachtu. Nie mając żadnego modelu ani wzorca. Terl musiał 
konstruować ją od podstaw. I pomimo jego szaleństwa pracował bardzo precyzyjnie. 
Od tej precyzji zależało przecież jego życie. Wykonał już obudowę konsoli. Na 
zewnętrznej stronie pulpitu wmontował wiele przycisków i innych odpowiednio 
oznakowanych elementów, które przyniósł z magazynu części zamiennych. Wywiercił 
w niej otwory na śruby mocujące pulpit z obudową konsoli. 
Jonnie z zafascynowaniem obserwował ekran odtwarzacza, Terl wziął kawał zwykłej 
czarnej płyty izolacyjnej o powierzchni jednego jarda kwadratowego jakiej 
używano do montowania wszelkich zespołów elektronicznych - i dopasował ją do 
obudowy w taki sposób, by wypełniła przestrzeń między ścianami obudowy a 
pulpitem. To była widocznie ta płyta, na której miały być montowane różne 
elementy układu elektronicznego, jaki Terl miał zamiar zbudować. Starannie i 
precyzyjnie wywiercił w niej otwory, by mogła być zamocowana pomiędzy pulpitem i 
obudową konsoli za pomocą tych samych śrub. Przymocował tymczasowo płytę do 
obudowy i posypał ją jakimś proszkiem, a potem nałożył pulpit i wcisnął tak 
każdy przycisk, że miejsce, w którym przycisk dotknął płyty, zostało dokładnie 
zaznaczone. Potem rozmontował to wszystko i w miejscach, w których proszek 
został wgnieciony, czerwonym ołówkiem porobił dokładniejsze znaki. W każdym z 
tych punktów wywiercił małe otworki i włożył w nie metalowe wtyczki. Jeśli teraz 
wcisnęło by się któryś przycisk na pulpicie, to zetknąłby się on z metalową 
wtyczką. 
Terl odwrócił płytę izolacyjną spodem do góry. Widać tam było drugie końce 
metalowych wtyczek. Zaznaczył na płycie górną i dolną jej stronę i wziął się 
ostro do pracy. Rzadko posługując się notatkami i wzorami, zaczął pokrywać dolną 
stronę płyty różnymi elementami elektronicznymi: opornikami, kondensatorami, 
malutkimi wzmacniaczami, przekaźnikami i wyłącznikami. Był to rodzaj 
staromodnego i dość prymitywnego układu elektronicznego. Wydawało się, że jest 
on dopasowany do metalowych wtyczek, które pod wpływem nacisku z góry łączyłyby 
się z różnymi elementami układu, a ze sporą liczbą wtyczek był połączony na 
stałe. Nietypowe było jednak, że Terl umieszczał bezpieczniki w takich miejscach 
układu, w których - gdyby się je włączyło - musiałyby na pewno się przepalić. Do 
każdej metalowej wtyczki w płycie dopasowany był bezpiecznik, który po 
naciśnięciu przycisku odłączał ją od właśnie budowanego układu. Wystarczyłoby 
tylko włączyć przycisk na górnym pulpicie i bezpiecznik natychmiast by się 
przepalił. Wiele tuzinów takich bezpieczników. 
Jonnie uważał, że wszystko w tym budowanym przez Terla tajemniczym układzie było 
nawet sensowne. Wszystko... z wyjątkiem tych bezpieczników. Dlaczego pakował 
tyle bezpieczników do każdego miejsca układu elektronicznego? 
Terl starannie wykończył skomplikowany układ. Pokolorował go kodowymi farbami i 
wypolerował. Układ był wreszcie gotowy. Naprawdę wyglądał cudownie dla kogoś, 
kto potrafił się zachwycać wszystkimi zawiłościami układu elektronicznego. Jego 
konstrukcja była prawie logiczna - naciskanie kolejnych przycisków na pulpicie 
konsoli powodowało płynięcie prądu. Płyta była gotowa. Terl popatrzył na nią z 
uznaniem, przerwał nawet pracę i łyknął trochę kerbanga. Potem zaś zrobił 
najdziwniejszą ze wszystkich możliwych rzeczy. Swymi olbrzymimi łapami podłączył 
jakieś przewody do źródła prądu, włożył zatrzaski przewodów na wejście i wyjście 
prądowe tej przed chwilą wykończonej artystycznej płyty i spalił w układzie 
wszystkie bezpieczniki! Spaliły się z niewielkim iskrzącym trzaskiem i 
obłoczkami dymu. Terl po prostu spowodował, że cały układ nie nadawał się do 
użycia. 
I dopiero teraz naprawdę zabrał się do roboty. Przyciągnął do siebie olbrzymią 
stertę papieru z równaniami i wyprowadził jakieś wzory, wydostał mikrometryczne 
mierniki, uporządkował zestaw trójkątów i linii kreślarskich oraz tak 
zatemperował białe ołówki do stawiania znaków, aż miały ostrza jak szpilki. 
Odwrócił płytę z dopiero co wykonanym układem pustą stroną do góry, zaznaczył na 
niej jakieś punkty odniesienia i przez następne dwa dni - skrupulatnie 
zaglądając do swych notatek - rysował nowy układ. Poza tym że pasował on do 
metalowych wtyczek i przycisku pulpitu konsoli, nowy układ nie miał nic 
wspólnego ze starym, który Terl tak pracowicie konstruował na pierwszej stronie 
płyty. Wrysował w niego oporniki, wzmacniacze, kondensatory i wszelkie inne 
elementy elektroniczne za pomocą cieniutkich linii, zawijasów i spirali. Ciągle 
sprawdzając równania i notatki robocze, Terl z ogromną dokładnością nanosił 
białym ołówkiem na płytę wyniki obliczeń. Była to długa i złożona procedura, w 
wyniku której powstał bardzo skomplikowany układ. Gdyby składał się on z 
rzeczywistych elementów elektronicznych, wówczas włączenie przycisków konsoli 
aktywizowałoby go. 
Terl zakończył rysowanie układu. Następnie rozpylił na niego cieniutką warstwę 
czerwonego lakieru. Można było przez nią widzieć cały układ, ale gdyby się ją 
dotknęło końcem ołówka, od razu byłoby widać, że ktoś usiłował zrekonstruować 
przebieg układu. Potem Terl wziął w łapę nóż spawający z cienkim ostrzem. Jeden 
koniec noża ciął metal przez oddzielanie od siebie molekuł i niszczenie ich 
spójności. Drugi koniec natomiast był wykorzystywany do przywracania 
molekularnej spójności, czyli "zszywał" metal ponownie. "Zszywającym" końcem 
noża Terl zaczął wodzić po rysunku układu. Gdziekolwiek wodził nim wzdłuż 
jakiejś linii, na cienkiej czerwonej warstwie lakieru odznaczał się wyraźny 
ślad. W ten sposób mógł widzieć, które linie układu zostały już dotknięte 
ostrzem i nie bał się, że którąś ominął. 
Jonnie patrzył na to z wytrzeszczonymi oczami. Potem zaś wypadł z pomieszczenia 
wizyjnego, pognał do jednego z magazynów bary i wyszukał w nim kawałek płyty 
izolacyjnej oraz nóż spawający. Spawającym końcem noża zrobił na płycie skośną 
linię. Podłączył zatrzaski przewodów do obu jej końców i włączył napięcie. Przez 
linię popłynął prąd! Poprzez ustawienie w prostą linię nie przewodzących 
zazwyczaj prądu molekuł otrzymywało się elektryczną ścieżkę - "drut". Jonnie 
widział nieraz, jak Psychlosi cięli płyty piłami, przystosowując je do 
odpowiednich wymiarów, by montować na nich wyłączniki. Myślał wtedy, że noże nie 
nadawały się do cięcia płyt. I to by się zgadzało, noże nie były przeznaczone do 
cięcia płyt. Ale przez ustawienie molekuł w linię płyta izolacyjna przewodziła 
prąd w miejscach dotknięcia nożem. Z błyszczącymi oczami Jonnie wrócił do 
pomieszczenia wizyjnego, by w dalszym ciągu śledzić Terla. Zdublowanie nożem 
całego układu zajęło Terlowi aż dwa dni. Wreszcie zakończył pracę. Po czym 
rozpuszczalnikiem przetarł płytę do czysta. Nie pozostał na niej żaden widoczny 
ślad. Ale ta płyta "izolacyjna" zawierała teraz wszystkie elementy 
skomplikowanego układu elektronicznego. 
Wszystkie widoczne na jej spodzie elementy układu były absolutnie fałszywe. 
Nigdy nie będą pracować. A ktoś, kto sprawdzałby którąś z tych płyt, myślałby, 
że spowodował krótkie spięcie i przepalił bezpieczniki. Naukowcy wielu ras 
spędzili prawdopodobnie wieleset lat na próbach znalezienia sensu tego układu i 
jego zgodności z matematyką Psychlosów. 
Terl robił coś jeszcze w górnym lewym rogu płyty. Na nieszczęście zostawił 
otwartą książkę w takiej pozycji, że okładka zasłaniała wiele jego czynności. 
Miało to jakiś związek z instalacją wyłącznika. Wyłącznik ten miał wystawać na 
górny pulpit. Jonnie mógł jedynie wywnioskować z zarejestrowanych na taśmie 
obrazów, że wyłącznik musiał być prawdopodobnie przestawiany w przeciwne 
położenie przy każdym użyciu konsoli: do góry przy pierwszym odpaleniu, do dołu 
- przy drugim, do góry przy następnym i tak dalej. Przy wyłączniku umieszczony 
był zwodniczy napis: "Regulator światła". Element, do którego wyłącznik został 
podłączony, był dość dobrze widoczny. Gdyby włączyło się konsolę w niewłaściwym 
położeniu wyłącznika, element ten wysłałby silny impuls elektryczny, który 
wymazałby z płyty niewidzialny układ elektroniczny. Jonnie nie mógł jednak 
dojrzeć, w jakiej pozycji wyłącznik został ustawiony do pierwszego odpalenia. 
Terl przystąpił teraz do montowania płyty. 
Jonnie dowiedział się wreszcie, dlaczego poluzowanie śrub mocujących to wszystko 
razem powoduje niesprawność płyty. Terl wziął wielki elektromagnes i otoczył nim 
obudowę konsoli. A potem do jednej ze śrub mocujących, tam, gdzie przechodziła 
ona przez płytę izolacyjną, wstawił bezpiecznik. 
Jonnie poszedł na dół i znalazł taki bezpiecznik. Był to "bezpiecznik 
magnetyczny". Dopóki płynął przez niego prąd magnetyczny, bezpiecznik działał. W 
momencie gdy prąd przestawał płynąć, bezpiecznik się przepalał. Aby więc zdjąć 
pulpit konsoli w bezpieczny sposób, trzeba było otoczyć konsolę polem 
magnetycznym. Gdy nakrętka śruby dotykała do pulpitu konsoli, przez śrubę zawsze 
przepływał słaby prąd magnetyczny do górnej namagnesowanej krawędzi konsoli. W 
momencie gdy śruba została poluzowana, prąd magnetyczny przestawał płynąć i 
bezpiecznik się przepalał. I co więcej, przepalenie się bezpiecznika 
aktywizowało jeden ze znajdujących się pod nim elementów, który wymazywał z 
płyty niewidzialny układ elektroniczny. Jeżeli trzeba było zdjąć pulpit, 
wystarczyło po prostu umieścić w pobliżu tej śruby polowy generator magnetyczny, 
a wtedy bezpiecznik się nie przepalał. 
Niewidzialny układ elektroniczny, dwie pułapki wymazujące go i kompletnie 
fałszywy układ dla zmylenia uwagi! 
I oto był cały sekret Psychlosów. Śmiertelnie poważny Jonnie zrobił mnóstwo 
kopii układu Terla. Można je było po prostu położyć na kawał płyty izolacyjnej i 
skopiować na niej cały układ. Metalowe wtyczki przechodzące przez płytę 
aktywizowały niewidzialny układ. Mogli wykonać ich duplikaty. Mogli zrobić 
wszystko z wyjątkiem jednego przełącznika. I dlatego Jonnie był śmiertelnie 
poważny. Nie wiedział bowiem dokładnie w jaki sposób został zainstalowany 
przełącznik. Nie wiedział też, w jakiej pozycji trzeba go było ustawiać przy 
każdym kolejnym odpalaniu transfrachtu. Jeszcze raz przejrzał taśmy. Nie, nie 
mógł z nich niczego wywnioskować. Na podstawie danych z taśm nie mogli zbudować 
silnika teleportacyjnego, ale może uda im się rozmontować go i skopiować układ 
elektroniczny. Być może. Ale bez tego jednego przełącznika... 
Jonnie wiedział już, że będą musieli zdobyć tamtą konsolę, by zobaczyć, jak Terl 
ustawił ten przełącznik. Trzeba było podjąć ogromne ryzyko, narażające na 
niebezpieczeństwo lub śmierć wielu ludzi. Jednak Jonnie wiedział, że będą 
musieli to zrobić. 
8
Jonnie na wypadek gdyby coś się z nim stało (co było bardziej niż prawdopodobne 
podczas amerykańskiego rajdu) zapoznał dokładnie Angusa ze wszystkimi 
zawiłościami konsoli. Zrobił dla niego mnóstwo notatek, żeby Angus potrafił 
odtworzyć duplikat konsoli i eksploatować ją. Poinformował go do czego można 
było taką konsolę wykorzystać. Angus gwałtownie sprzeciwiał się, by Jonnie 
wyruszył na rajd. Jonnie oświadczył, że nie ma zamiaru narażać kogokolwiek, 
ponieważ działania, które będzie musiał podjąć, były zbyt niebezpieczne. Będzie 
go wspierać trzydziestu Szkotów, dziesięciu kierowców i piętnastu pilotów. Angus 
usiłował jeszcze protestować, ale na nic się to zdało. Gdyby Robert Lis był 
tutaj, może we dwójkę mogliby go przekonać, ale Sir Robert był w Ameryce, 
przenosząc Akademię, więc Angus musiał w końcu - choć bardzo niechętnie się 
zgodzić. 
Szkocki pomocnik Sir Roberta był na miejscu, więc Jonnie zapoznał go z 
militarnymi aspektami ich obecnej sytuacji: goście na coś czekali, ale nie 
wiadomo na co. Jonnie przypuszczał, że miało to związek z uruchomieniem w bazie 
instalacji transfrachtu. Analiza ich rozmów wykazywała, że obserwowali oni 
amerykańską bazę, czekając na coś, co miało się wydarzyć. Goście zobaczyli tam 
Psychlosów (prawdopodobnie Terla i Kera) i sądzili, że teren Ameryki jest 
jeszcze w rękach Psychlosów lub jest terenem politycznie spornym. Jonnie 
spodziewał się, że goście z nieba rzucą się na nich zaraz po pierwszym użyciu 
platformy odpalania transfrachtu, więc na Dzień 92. - który bardzo szybko się 
zbliżał - trzeba było ogłosić gotowość bojową. 
Jonnie poinstruował innego oficera Szkotów, by w rejonie Singapuru jak 
najszybciej wybudowano fałszywą platformę odpalania transfrachtu. Na północny 
zachód od tego starożytnego, wyludnionego teraz miasta, znajdowała się baza 
górnicza, w której Psychlosi wydobywali cynę, tytan i wolfram. Miała ona własną 
hydroelektrownię, pancerz atmosferyczny i pozostawiono w niej pewną liczbę 
samolotów i trochę zaopatrzenia magazynowego. Garstka Chińczyków, trzech 
pilotów, tłumacz oraz ten oficer mieli zbudować platformę i postawić wokół niej 
słupy. Jonnie dał im starą, wypaloną konsolę, która została na nowo pomalowana. 
Pod osłoną pancerza atmosferycznego mieli udawać, że dokonują odpalenia 
transfrachtu, a różne rzeczy powinny pojawiać się i znikać z platformy. Gdy 
klucz samolotów z prawdziwą konsolą będzie opuszczał rejon Ameryki, główne siły 
eskorty powietrznej pomkną w kierunku Singapuru i w ten sposób odciągną uwagę 
jakiejkolwiek pogoni od prawdziwej konsoli. Platforma w Kariba od samego 
początku pokryta była siatkami maskującymi i nasłuch rozmów gości wskazywał, iż 
myśleli oni, że jest to świątynia. Jonnie ostrzegł oficera, że rejon Singapuru 
może znaleźć się pod bardzo silnym atakiem. Ale Szkot tylko się uśmiechnął, 
pozbierał przydzielonych mu ludzi i opuścił bazę. 
Jonnie przeprowadził szybką inspekcję bazy w Kariba. Chińczycy wywiązali się ze 
swego zadania wręcz cudownie. Nad platformą odpalania - ale wewnątrz pancerza 
atmosferycznego - wznosił się dach wsparty na drewnianych palach. Jego spadziste 
szczyty i ostre wierzchołki wykonane były z wielkim artyzmem. Było na nich 
mnóstwo smoków wyrzeźbionych w drewnie lub ulepionych z gliny, które wystawały z 
końców belek. Z ich paszcz wysuwały się jężyki płomieni i miały ogony pokryte 
kolorowymi łuskami. Wewnątrz stożka ochronnego znajdowały się bunkry. Wszystkie 
wyłożone były kafelkami. Mieli w nich nawet mały szpital. Ich wioska położona 
była na brzegu jeziora, wewnątrz strefy chronionej przez kabel jonizacji 
pancerza atmosferycznego. Wszystko to było bardzo kolorowe i atrakcyjne. 
Wyglądało bardziej na ogród niż na teren ewentualnych działań wojennych. 
Doktor Allen wycisnął sok z jakichś roślin rosnących w rejonie starego Nairobi - 
nazywał to "maruna" - który bardzo skutecznie tępił insekty. Nie mieli więc 
przypadków śpiączki roznoszonej przez muchę tse-tse. 
Jonnie słuchał ich śpiewu i gry na dziwnych instrumentach strunowych i dętych. 
Nagrał sporo piosenek i melodii oraz polecił zainstalować głośniki na całym 
terenie i bez przerwy odtwarzać te melodie, żeby zagłuszać promienie podsłuchowe 
gości z góry. Zagłuszanie oraz interferencja wytworzona przez kabel pancerza 
powinny odciąć gości od jakiejkolwiek informacji o tym, co się tu dzieje. 
Gdy Jonnie powrócił do głównej bazy afrykańskiej, był już Dzień 87. Spotkał tam 
Stormalonga z nowymi filmami, na których było widać kolory kodowe kabli i słupy 
pod przewody. Mogli teraz po prostu odciąć kable od konsoli, a potem połączyć je 
ponownie w Kariba. Przekazał kody Angusowi. 
Stormalong powiedział, że to był jego ostatni lot do Ameryki, męc Jonnie 
zapoznał go szczegółowo z sytuacją militarną. Jonnie był przekonany, że goście 
zaatakują ich wszystkimi siłami zaraz po odpaleniu transfrachtu z Ameryki. I 
lepiej będzie, jeśli Stormalong będzie gotów do przejęcia kontroli nad całym 
systemem obrony powietrznej planety. Jonnie nie weźmie go ze sobą na rajd. 
Osłoną powietrzną tego rajdu zajmie się Dunneldeen. Thor będzie z nim w grupie 
rajdowej. Jonnie żałował, że nie było tu Roberta Lisa, który zazwyczaj kierował 
tego rodzaju odprawami i akcjami. 
Stormalong - podobnie jak Angus - nie chciał się zgodzić na udział Jonnie'ego w 
rajdzie. Z Ameryki wszystko wywieziono. Akademia była pusta. Jonnie będzie miał 
ze sobą tylko grupę rajdową i choć Angus wiedział, że wszystko zostało sto razy 
przećwiczone, to jednak obawiał się Zbójów. Było ich tam strasznie dużo. Zaraz 
gdy tylko usunęli z trzech miejsc w Akademii rejestratory, Zbóje zaczęli ją 
systematycznie rabować. Ale bez Sir Roberta, który mógłby go poprzeć, Stormalong 
też nic nie wskórał. 
Gdy Jonnie szedł do górnego poziomu bazy, natknął się na Kera. Karzeł był 
rozpromieniony. Trzasnęli się "łapami". Ker właśnie szukał Jonnie'ego, aby 
pokazać mu idiotyczne banknoty, które drukowano teraz dla Ameryki i którymi 
"wypłacano" mu pensję. Jonnie wciągnął go do jednego z nie zajętych pomieszczeń 
biurowych i tylko pokiwał głową nad stukredytowym banknotem z podobizną Browna 
Kulasa Staffom. 
- To paskudztwo jest bezwartościowe! - powiedział Ker. Zbóje po prostu 
rozrzucają to po ulicach! 
Ker był bardzo szczęśliwy, że wyrwał się stamtąd. Opowiedział wszystko 
Jonnie'emu. 
- I ofiarował mi siedemset pięćdziesiąt tysięcy Kredytów Galaktycznych, których 
nigdy nie ujrzy na oczy. On jest zupełnie zwariowanym Psychlosem - dodał ze 
śmiechem. 
Ker przekazał Jonnie'emu końcową topografię rejonu platformy odpalania. Nie było 
tu nic nowego. Ker wykonał ją dokładnie według planu. Był to ten sam plan, 
według którego ćwiczyła grupa rajdowa, a Ker zapewnił Jonnie'ego, że nie było od 
niego żadnych odstępstw. Ker nie zdawał sobie sprawy, że Jonnie wybierał się do 
Ameryki. Kiedy się dowiedział o tym, spoważniał. 
- Terl to bardzo zły facet. Bardzo możliwe, że zgotuje ci jakieś niespodzianki. 
Nie podoba mi się, że tam jedziesz. 
Jonnie odparł, że musi jechać. 
- Co będzie, jeśli zamiast Terla na platformie pojawi się oddział bojowy 
Psychlosów? - zapytał Ker. 
- Nie sądzę, żeby się tak stało - rzekł Jonnie. - I mamy jeszcze prezent dla 
Psychlo. 
- Mam nadzieję - powiedział Ker. - Gdyby kiedykolwiek tutaj wrócili, to mój 
owłosiony kark nie byłby wart nawet złamanego szeląga. Agenci LB.I. zabijaliby 
mnie przez wiele dni. 
- Nie wydaje mi się, byś się musiał martwić - rzekł Jonnie. Ale zostań tu pod 
osłoną urządzeń obronnych! Jest tu sporo jeńców oraz wszyscy pozostali przy 
ryciu Psychlosi. Może będziesz mógł nauczyć ich gry w karty! 
Ker się roześmiał , a potem zapytał: 
- Czy ten, którego nazywacie Sir Robertem, już wrócił? 
- Dlaczego pytasz? 
- Otóż, od pewnego czasu przestaliśmy go widywać. Chciałem z nim uzgodnić parę 
spraw i nigdzie nie mogłem go znaleźć. Dunneldeen też dowiadywał się wszędzie. 
Nie ma go ani w Edynburgu, ani w Luksemburgu, ani w Rosji. Pomyślałem więc, że 
musi być tutaj. Przecież on zna rozmieszczenie waszego wojska, a nawet niektóre 
szczegóły twojego rajdu. 
Jonnie bardzo się martwił o Sir Roberta. Zbył jednak pytanie Kera uwagą: 
- Nigdy nie zmuszą go do mówienia. 
- I.B.I. potrafi każdego zmusić do mówienia - oświadczył Ker. 
- Ale nie wiemy, czy to nieprzyjaciel go pochwycił - powiedział Jonnie. 
Wkrótce potem Jonnie zarządził dochodzenie w tej sprawie. Nigdzie nie było nawet 
śladu Sir Roberta. Parę samolotów transportowych zostało ostatnio zestrzelonych 
podczas nieprzyjacielskich ataków. Znajdowały się w drodze z Ameryki do Szkocji. 
Czyżby Sir Robert znajdował się w którymś z nich? 
Sir Robert nie znał wielu szczegółów rajdu Jonnie'ego, nie było więc sensu 
zmieniać planów. 
Ostatni dzień Jonnie spędził w bazie nad Jeziorem Wiktorii, porządkując swoje 
sprawy osobiste. Nie łudził się, że będzie to bezpieczny rajd. Napisał list do 
Chrissie wiedząc, że pastor go jej przeczyta i położył go na widocznym miejscu 
na biurku. Na kopercie umieścił napis: "Dla Chrissie na wypadek, gdyby mi się 
coś przytrafiło". 
Słyszał kiedyś, że trzeba napisać ostatnią wolę, w której podaje się dyspozycje 
w sprawie osobistych rzeczy. Zaczął więc ją pisać. Wszystko, co posiadał, to 
były konie i stare ubrania. Nie mógł wymyślić niczego więcej, co stanowiłoby 
jego własność. Potem jednak przyszło mu na myśl, że Chrissie mogła nabyć dom w 
Edynburgu na jego nazwisko, więc zapisał dla Chrissie wszystkie swe udziały w 
wartości domu i jego wyposażeniu. Potem przypomniał sobie, że miał trochę 
książek, więc zapisał je Pattie. Nie pamiętał, czy jeszcze coś posiadał w życiu. 
Ale może ludzie będą myśleli, że posiadał jeszcze prezenty, jak ten pochromowany 
AK-47. Dodał więc klauzulę: "I cokolwiek jeszcze zostanie uznane za moją 
własność, powinno być równo podzielone pomiędzy..." i zamieścił listę nazwisk 
tych ludzi, którzy byli mu najbliżsi. Pomyślał przez chwilę i wpisał na listę 
Kera. 
Słyszał także, że trzeba takie rzeczy podpisać i potwierdzić przez świadków. 
Spełnił ten warunek, a następnie włożył pismo do koperty, którą umieścił obok 
listu do Chrissie. 
Uważając, że uporządkował już swoje sprawy osobiste, cały wieczór spędził na 
sprawdzaniu, czy jego broń i wyposażenie działało bez zarzutu, czy w ubiorze 
antyradiacyjnym nie ma dziur, czy zbiornik dostarczający powietrze do maski 
twarzowej jest pełny i czy pół tuzina jego maczug nadaje się do użycia. Włożył 
do torby kopie podpisanego przez Terla nowego kontraktu sprzedaży. Sprawdził, 
czy berylowa skrzynka z bombą jest należycie przygotowana do transportu. 
Sprawdził ostrza topora, którym zamierzał przeciąć kable konsoli. 
Czuł, że był w pełni przygotowany do rajdu, więc w nocy spał bardzo spokojnie. 
Zrobił wszystko, co było w jego mocy. Reszta była w ręku Boga. Lub Diabła 
takiego jak Terl. 
24 
1
W amerykańskiej bazie górniczej Dzień 92. zaświtał chłodem i wiatrem. A późnym 
rankiem, na cztery godziny przed planowanym czasem odpalania, zaczął padać gęsty 
śnieg. W dół spadały olbrzymie, miękkie płatki, które wirowały na wszystkie 
strony w podmuchach wiatru. Terl wcale na to nie zważał. Szalał z radości. To 
był jego ostatni dzień na Ziemi. Na razie wszystko układało się gładko. Od 
wschodu słońca aż do momentu, gdy zaczął padać śnieg, Terl na zewnątrz sprawdzał 
przewody instalacji elektrycznej i kable. Niemal z miłością wykonał końcowe 
polerowanie punktów odpalania na słupach; punktów, które dokonają zamiany 
przestrzeni i jeszcze raz przeniosą go na rodzinną planetę. 
Miał już przygotowaną cudowną historię. Przybędzie tam z opowieścią o buncie, o 
sprzedaży planety obcej rasie. I o tym, jak on, Terl, ciężko walcząc, ocalił 
technologię Towarzystwa i został, niestety, zmuszony do użycia ostatecznej 
bomby, aby mieć pewność, że Towarzystwo nie będzie dalej oszukiwane. Na pewno mu 
uwierzą na Psychlo. Odpalą, oczywiście, z powrotem kamerę, ale ta zarejestruje 
tylko czarny, gęsty dym. 
A potem przejdzie na emeryturę, twierdząc, że spowodowane tym wszystkim napięcie 
nerwowe jest zbyt wielkie. I pewnej pięknej nocy uda się na cmentarz, po cichu 
sobie pokopie i stanie się bogatszy o dziesięć pokryw trumiennych i dwa miliardy 
kredytów, które będzie ujawniał po trochu, mówiąc, że zarobił je na różnicy 
kursów walut w różnych wszechświatach. 
Był to doskonały plan. 
Przez parę minut wałęsał się leniwie dokoła, zastanawiając się, kiedy nadejdzie 
z gór specjalny oddział Zbójów. Nie lubił przebywania na zewnątrz. Nienawidził 
tej planety. Ale dzisiaj zła jakość gazu do oddychania jakoś nie przyprawiała go 
o mdłości, no i był to przecież wielki dzień. 
A oto byli i oni - specjalny oddział Zbójów. Tak jak im polecono, mieli ze sobą 
swój pakunek. Miał on podłużny kształt i wyglądał na zwykły bagaż. Tuż przed 
odpaleniem Terl odwinie jeden koniec pakunku, a jeden z członków osobistej 
ochrony Snitha wciśnie do środka maskę powietrzną. Ktokolwiek to zobaczy, dwa 
razy pomyśli, zanim zaatakuje platformę. Polecił specjalnemu oddziałowi, by 
rzucili pakunek na środek platformy i stali tam w gotowości. Teraz trzeba było 
wykonać następny krok. Terl wrócił do bazy, gdzie w jednym z korytarzy miał 
zaparkowany mały podnośnik widełkowy, wsiadł do niego i pojechał do swego biura. 
Była to rzeczywiście jakby gra w orła i reszkę: co ma wziąć najpierw - trumny 
czy konsolę? Trumny lepiej zniosą tę paskudną pogodę. A przy pilnujących 
platformę Zbójach nikt mu ich nie ukradnie. Były zbyt ciężkie. Przerwał na 
chwilę wykonywanie swych czynności, ponieważ dostrzegł na dywanie jakieś pokryte 
kurzem ślady. Pomyślał jednak, że to on sam musiał je zostawić. Zrobiony przez 
niego znak "x" widniał na każdej trumnie. Cztery szybkie przejazdy tam i z 
powrotem, mistrzowskie operowanie maszyną - i cztery trumny znalazły się na 
zewnątrz, zwalone na platformę. Za każdym razem przypominał Zbójom, by byli 
czujni i pilnowali trumien. 
Teraz się wziął za konsolę. Przechylił ją na bok, aby mieć dojście do nie 
zakrytego dna. Otworzył kluczem szafę, wydostał z niej minę i umieścił tuż nad 
przednią krawędzią dna. Nie uzbroił jej jeszcze. Zapalnik nastawił na dziesięć 
minut od chwili uruchomienia konsoli. Czas odpalania będzie trwał trzy minuty -
tak wyregulował konsolę, żeby mieć sporo czasu - a odrzut nastąpi czterdzieści 
sekund później. A więc po sześciu minutach i dwudziestu sekundach po odpaleniu 
nastąpi bang! Konsola przestanie istnieć! 
Zdjął konsolę z podnośnika i postawił ją na metalowej płycie, specjalnie 
wmontowanej w podstawę konsoli. Płyta miała wymiary dziesięć stóp na siedem i 
była umieszczona wewnątrz pancerza atmosferycznego. Wszystko było starannie 
przemyślane. Na ustawionej na pewnej wysokości nad platformą tablicy 
rozdzielczej zainstalowane były już od dawna wielkie wyłączniki szynowe kabla 
jonizacji pancerza atmosferycznego. Nie spodziewał się opadów śniegu, ale na 
wszelki wypadek kazał zbudować daszek nad tablicą rozdzielczą. Nie miał jednak 
teraz żadnej osłony dla konsoli, więc musiał narzucić na nią kawał brezentu, aby 
uchronić przed śniegiem przyciski. 
Ustawiwszy konsolę we właściwej pozycji, Terl odstawił podnośnik poza rejon 
platformy odpalania. Zwalił go po prostu na bok. Cóż to miało za znaczenie? Te 
zwierzaki porozwalały maszyny po całym terenie - wielkie dźwigi magnetyczne, 
spychacze, koparki. Co za bałagan! 
Zajął się teraz podłączaniem kabli prądowych ze słupów do konsoli. Nie chcąc się 
potknąć o nie, gdy będzie się poruszał po platformie już po wprowadzeniu jej 
współrzędnych do konsoli, związał ze sobą wszystkie kable. Wyszedł z tego wąż o 
średnicy około sześciu cali. Potem jeszcze raz sprawdził kody kolorów. Tak, 
wszystko było podłączone prawidłowo. Włączył pancerz atmosferyczny, by sprawdzić 
jego działanie. Mnóstwo nowych płatków śniegu wirowało w powietrzu. Owszem, 
pancerz działał. Wyłączył go. Sprawdził dopływ prądu do konsoli. Wszystko było w 
porządku. 
Terl spojrzał na zegarek. Do planowego czasu odpalania pozostała pełna godzina. 
Miał więc czas, by pójść do biura na łyk kerbanga. Rozejrzał się po swoim 
biurze. Już po raz ostatni spoglądał na to miejsce. Chwała wszystkim diabłom! 
Pootwierał szafy i całą ich zawartość zaczął wrzucać do skrzynki 
przetwarzającej. Pootwierał fałszywe ścianki i zniszczył wszystko, co się za 
nimi znajdowało. Nawyki szefa bezpieczeństwa były w nim zbyt silne. Stosy 
notatek i wzorów wrzucił do gardzieli przetwarzacza. I wtedy dopiero zauważył, 
że przetwarzacz nie działał. Ach, oczywiście, musiał przepalić bezpieczniki w 
bazie, gdy włączył kabel pancerza. Kogo to obchodziło? Tak czy owak, planeta ta 
miała zamienić się w chmurę dymu. Podszedł do szafki na ubrania i wydobył z niej 
swój mundur oraz buty i szybko się przebrał. Na głowę nałożył galową czapkę. 
Popatrzył na swoje odbicie w lustrze. Całkiem nieźle! Wrzucił do torby parę 
rzeczy. Spojrzał na zegarek. Jeszcze dwadzieścia minut. Przez oszklony dach bazy 
dojrzał, że zaczął padać jeszcze gęstszy śnieg. Kto by się tym przejmował? 
Nałożył na twarz maskę do oddychania z parą zupełnie nowych nabojów, wziął w 
łapy pięknie opakowaną - i bardzo trudną do rozpakowania - bombę, zarzucił na 
ramię torbę podróżną i po raz ostatni wyszedł ze swego biura. 
Na zewnątrz wszystko już było gotowe. W skomplikowanym szyku, który sam 
drobiazgowo obmyślił, stało tam pięciuset Zbójów. W tych swoich bawolich 
płaszczach wyglądali na trochę bezładny i przypadkowy tłum. Ich łuki były 
osłonięte przed śniegiem. Stojąc tyłem do kabla atmosferycznego, otaczali go 
pełnym pierścieniem, tworząc lity mur złożony ze Zbójów. Jak się zdawało, 
dowodził nimi kapitan Arf Moiphy. Terl powiedział surowym głosem: 
- I ty, i twoi ludzie musicie teraz pojąć, że macie używać wyłącznie łuków z 
zatrutymi strzałami, noży lub bagnetów. Nie może być żadnego wystrzału ani z 
broni palnej, ani z miotaczy energii. 
- Wszistek to rozumymy! - wykrzyknął generał Snith. 
Ach, świetnie! Generał Snith wraz ze swą strażą honorową złożoną z sześciu 
Zbójów znajdował się już na platformie. Wszyscy mieli na twarzach maski 
powietrzne, a łuki schowane pod płaszczami, by je chroniły przed śniegiem. 
Terl rozejrzał się dookoła. Poprzez te wielkie płatki śniegu, wirujące w 
podmuchach wiatru, trudno było coś dojrzeć. Do jego uszu dobiegł skądś odgłos 
rozmów. 
Co to było? Na zaszaną mgławicę! Całe plemię Zbójów zgromadziło się przy 
kostnicy, by pożegnać generała Snitha! Zdumiewające! Wśród padającego śniegu 
zgromadziły się tam wszystkie kobiety, a wśród nich było też widać wolnych od 
służby najemników. Dobrze, że na twarzy miał nałożoną maskę, gdyż wiedział, jak 
paskudnie oni cuchnęli. 
I był też Brown Kulas Staffor oraz Lars Thorenson. Przyjechali na płaskowyż 
pojazdem naziemnym. Terl podszedł do nich. Zamiast powiedzieć: "Do widzenia" lub 
choćby: "Było mi przyjemnie cię poznać", Brown Kulas Staffor warknął: 
- Nie widzę tu Tylera! 
Terl zatrzymał się przed nim. Brown Kulas był cały zakutany w jakieś drogie 
futro. Oczy świeciły mu gorączkowym blaskiem. - Och, zjawi się tu - odparł Terl. 
- Na pewno się zjawi. Terl spojrzał w dół na stopy Browna Kulasa. Obok leżała 
jakaś szeroka skrzynka mająca około trzech stóp długości. Aha! Terl pochylił się 
i zanim Brown Kulas lub Lars zdołali go powstrzymać, podniósł skrzynkę i 
szturchnięciem łapy wyłamał zamki. Pistolet maszynowy Thompsona! A więc miał 
rację, nie dowierzając temu zwierzakowi. Jeden strzał z tego pistoletu w trakcie 
odpalania mógł wysadzić w powietrze całą platformę. Terl ujął broń za lufę, 
obiema łapami wygiął ją w półkole i odrzucił na bok. 
- To nie było mądre! - warknął. - Mógłbyś wysadzić w powietrze całą okolicę! 
Brown Kulas nie zdawał się być tym poruszony. Patrzył nieufnie na Terla. 
Terl wziął podręczny miotacz Larsa, wyjął z niego magazynek i odrzucił na 
odległość pięćdziesięciu stóp. 
- Żadnej strzelaniny! - powiedział, kiwając ostrzegawczo pazurem przed ich 
twarzami. 
Terl zastanawiał się, czy Brown Kulas nie miał jeszcze jakiejś ukrytej broni. 
Wyglądał na całkiem nieporuszonego faktem, że Terl zabrał im pistolet. 
- Proszę - powiedział Terl przymilnie - będzie to dla ciebie bardzo miły 
prezent. 
Wręczył Brownowi Kulasowi dokładnie opakowaną bombę. Ważyła około 
osiemdziesięciu funtów. Brown Kulas o mało jej nie upuścił. Terl - nieco tym 
przestraszony - złapał ją, zanim zdążyła upaść. Oddając ją z powrotem Brownowi 
Kulasowi, zdołał się nawet uśmiechnąć. 
- To miły prezent - dodał. - Rozpakuj to po mojej teleportacji, a znajdziesz tam 
spełnienie swych najbardziej złocistych marzeń! Coś, co będzie ci zawsze mnie 
przypominać. 
Nie było żadnego ryzyka w przekazaniu im bomby już teraz: samo odwinięcie 
pakunku zajmie całą godzinę. A potem jedno podniesienie pokrywy i.. bang! - nie 
ma planety! 
Terl poklepał Browna Kulasa po głowie. Spojrzał na zegarek. Wciąż jeszcze 
mnóstwo czasu. Wszedł z powrotem na platformę. Kapitan Arf Moiphy wydał swym 
ludziom komendę do przyjęcia postawy zasadniczej. Terl przemaszerował przed 
frontem straży honorowej. Śmiałym wojskowym krokiem podszedł do konsoli. Sięgnął 
w dół i włączył szynę prądową kabla jonizacji pancerza atmosferycznego. Śnieg 
zaczął się ześlizgiwać wzdłuż jego ścian. Dobrze! Był teraz bezpieczny! 
Platformę wraz z konsolą otaczała teraz lita ściana pancerza, poza którą 
znajdował się solidny pierścień uzbrojonych Zbójów. 
Spojrzał na zegarek. Miał bardzo dużo czasu. Podszedł do bagaży i kopnięciem 
nogi, dołączył swą torbę do ich stosu. Zbóje zabrali ze sobą mnóstwo butli 
powietrznych. 
Generał Snith ubrany w mundur wojskowy z bawolej skóry, z wpiętym w czapkę 
"diamentem" i z bandolierami pełnymi zatrutych strzał - uderzył się pięścią w 
pierś w formie salutu. 
- Czi aby na pewno wymjenysz te peniundze? - zapytał Terla, wskazując na 
olbrzymią hałdę banknotów Browna Kulasa. - Absolutnie tak - zapewnił go Terl. - 
Te kredyty idą tam, gdzie będą miały pełne pokrycie. A poza tym macie mnie jako 
zakładnika, nieprawdaż? 
Snith znów nabrał pewności siebie. Mówiąc o zakładnikach, Terl pochylił się nad 
podłużnym pakunkiem i uchylił pokrywę. Przeszyło go pełne nienawiści spojrzenie 
czarnych oczu. Skinął na specjalnie wyznaczonego Zbója, który nałożył na twarz 
zakładnika maskę powietrzną i wsunął mu na pierś butlę, umocowując ją 
zatrzaskiem. O mało nie został przy tym pokąsany! Terl spojrzał na zegarek. 
Zbliżał się czas odpalania. Podszedł więc do konsoli. Znajdujący się w górnym 
lewym rogu pulpitu wyłącznik dwustabilny Terl przestawił w górne położenie. 
Włączył szynę prądową konsoli. Wszystkie przyciski na pulpicie zaczęły się 
jarzyć światłem. Usiadł przy konsoli, zaczął odliczać sekundy. Potem zaczął 
wprowadzać przyciskami od dawna zapamiętane współrzędne. Jeszcze raz sprawdził 
zegarek, czekając na właściwy moment. Wreszcie włączył przycisk odpalania. 
Sięgnął w dół i zaktywizował bombę czasową nastawioną na dziesięć minut. 
Przewody zaczęły brzęczeć. Kątem oka dojrzał, jak zza pojazdu Browna Kulasa 
podnosi się jakiś człowiek w ubiorze antyradiacyjnym. Terl przyjrzał się 
uważniej i uzmysłowił sobie nagle, że ten ktoś wygląda jak zwierzak. To musiał 
być ten zwierzak. Ha! Brown Kulas dostał w końcu tego Tylera. 
Terl przeszedł na środek platformy. Brzęczenie przewodów stawało się coraz 
głośniejsze. Co za radość, gdy się pomyśli, że za mniej niż trzy minuty będzie 
bezpieczny na Psychlo! 
2
Brown Kulas Staffor aż zawrzał, gdy Terl znalazł jego pistolet maszynowy. Ale 
widok prawie na pół zgiętej lufy spowodował, że zachował spokój. Ten olbrzymi 
potwór był bardzo silny. Stał więc spokojnie i przyjął prezent. To faktycznie 
musiało być złoto, było bardzo ciężkie. Nie miał żadnych skrupułów, przyjmując 
prezenty ze złota, choćby nawet wyglądało to na łapówkę. Zasłużył sobie na to. 
Ale poświęcał temu niewiele uwagi. Jego wzrok chciwie wypatrywał Tylera. 
Postanowił jednak, że wstrzyma się z jakąkolwiek akcją, aż Terl dotrze 
bezpiecznie do konsoli. 
Widział, jak kapitan Arf Moiphy oddawał Terlowi honory wojskowe. Widział, jak 
Zbóje ustawili się w szyk i zaczęli wyciągać z bandolier zatrute strzały. 
Widział wszystko, co się rozgrywało na platformie. Terl miał tam jeszcze kogoś w 
pakunku. Tylera? Nie, to nie mógł być Tyler, gdyż wołałby o pomoc. Może jednak 
to był Tyler. Może Terl chciał go oszukać! Nie, to nie mógł być Tyler. Kto to 
był? Ależ tak, to mógł być Tyler. Nakładali mu maskę powietrzną na twarz. 
Oznacza to, że chcą go zabrać na Psychlo! Nie, to nie może być Tyler. A może 
jest? 
Ach, Terl w końcu wraca do konsoli. Brownowi Kulasowi powiedziano, że przewody 
zaczną brzęczeć. Zaczeka na to. Trudno było coś dojrzeć przez padający śnieg. 
Kłębiące się w porywach wiatru płatki zasłaniały widok. Zaczął nadsłuchiwać. 
Wydawało mu się, że usłyszał jakieś brzęczenie. Nie był jednak pewien. Wiatr 
pojękiwał, a tłum Zbójów wrzeszczał, żegnając generała Snitha. Brown Kulas 
uznał, że lepiej będzie, jeśli poczeka ze swoją akcją, aż Terl wróci na środek 
platformy. 
W bagażniku swego pojazdu miał jeszcze jeden pistolet maszynowy. Brown Kulas 
pomyślał o wszystkim. W momencie gdy Terl dotrze do środka platformy, Brown 
Kulas pobiegnie do bagażnika pojazdu, wydostanie z niego pistolet maszynowy, 
załaduje go, popędzi do krawędzi platformy i zasypie ją kulami. W tym pakunku 
musi być Tyler! 
Na razie stał, trzymając w rękach swój "prezent" i czekając, aż Terl oddali się 
od konsoli. Wrzaski plemienia Zbójów i szum wiatru uniemożliwiały stwierdzenie, 
czy przewody zaczęły już brzęczeć. Musiał być tego pewien. 
Lepiej będzie, jeśli zaczeka aż do ostatniej chwili. Wtedy już Terl nie będzie 
mógł wybiec z platformy, by go powstrzymać. Nie usłyszał tupotu biegnących stóp. 
Nagle wyciągnęły się czyjeś ręce i pochwyciły jego "prezent"! Pojawiła się twarz 
przykryta szklanym ekranem antyradiacyjnym, pod którym widać było maskę 
powietrzną. A potem, poprzez ołowiane szkło ekranu, Brown Kulas dojrzał jasną 
brodę. 
Tyler był tuż przy nim! 
- Uciekaj! - krzyknęła twarz. 
"Prezent" został wyszarpnięty z rąk Browna Kulasa. 
- Uciekaj, co sił w nogach! - krzyknęła na wpół zakryta twarz. 
A potem człowiek ten odwrócił się i wraz z pakunkiem pognał w stronę hangarów 
bazy. Po chwili rozpłynął się w padającym śniegu. 
- Zastrzel go! - wrzasnął Brown Kulas do Larsa. 
Zakręcił się w koło. Lars uciekał! Był już oddalony o dobre sto stóp, a śnieżny 
tuman na wpół skrywał jego sylwetkę. Co sił w nogach gnał w kierunku Denver. 
I wtedy coś tknęło Browna Kulasa. Ten głos! Znał przecież głos Tylera. Ale nawet 
przez ekran i maskę powietrzną nie brzmiało to jak jego głos. Ten głos miał 
szwedzki akcent. 
Ale to znaczy, że Tyler musi gdzieś tu być! 
Brown Kulas popędził do pojazdu, by wydostać pistolet maszynowy. Z tej strony 
pojazdu drzwi były zamknięte. Z piskiem rozpaczy Brown Kulas obiegał pojazd 
dokoła. Musiał wydostać ten drugi pistolet. 
I wtedy biegnąc - poprzez śnieżycę, poprzez wrzaski Zbójów usłyszał dochodzący z 
platformy głos Tylera. Nie było żadnej pomyłki! Musiał się więc pospieszyć. 
3
Dwight uniósł się ostrożnie tuż nad krawędzią parowu. Miał na sobie 
antyradiacyjny ubiór maskujący, a pod zasłaniającym twarz ekranem ze szkła 
ołowiowego - maskę powietrzną. 
Gdy Terl po raz pierwszy pojawił się w rejonie platformy, Dwight podniósł radio 
górnicze aż do szklanego ekranu i powiedział: 
- Gotowość bojowa trzeciego stopnia! 
Dwight został wybrany na dowódcę zewnętrznej grupy rajdowej, ponieważ można było 
na nim polegać, iż będzie dokładnie wykonywał wszystkie rozkazy oraz, że jako 
jeden z kierowników zespołów na złożu kopalnianym potrafi należycie kierować 
ludźmi. 
Prawie od północy leżeli w ołowianych trumnach zakopanych w ziemi wokół 
platformy w określonych odstępach od siebie. Trumny zostały tam już dawno 
ulokowane, gdy Ker wraz z kadetami pewnej nocy układał kabel jonizacji pancerza 
atmosferycznego. Były przysypane ziemią, a teraz pokrywała je także warstwa 
śniegu. Wślizgnięcie się do trumien ubiegłej nocy nie nastręczyło żadnych 
trudności. Wartownicy Zbójów nie zauważyli niczego, gdyż - jak każdej nocy w 
ciągu ostatnich dwóch miesięcy - byli pijani wskutek nadużycia narkotyzowanej 
whisky. 
Przez głowę Dwighta przemknęła zabobonna myśl, że wszystko przebiega zbyt 
gładko. Jonnie znajdował się wewnątrz pancerza atmosferycznego zakopany w 
trumnie tuż przy krawędzi platformy odpalania. Ogień z zewnątrz nie mógł go 
dosięgnąć: sprawdzili to. Ale na samą myśl, że Jonnie był tam sam na sam z tymi 
dzikimi bestiami, Dwight aż drętwiał. Próbował przekonać Jonnie'ego, by ktoś 
inny wykonał to zadanie, ale Jonnie odmówił, twierdząc, że nie będzie nikogo 
narażał na takie ryzyko. Ktoś musiał wyłączyć kabel pancerza, by za pomocą 
urządzenia do zdalnego kierowania zakończyć akcję dźwigu i opuścić pancerną 
kopułę nad konsolę w celu jej zabezpieczenia. Dźwig nie zdoła przeprowadzić 
akcji, jeżeli pancerz atmosferyczny nie zostanie wyłączony. Jonnie mówił też coś 
na temat konieczności ustalenia położenia przełącznika na pulpicie konsoli w 
czasie odpalania, gdyż mógł się on automatycznie przesunąć w inne położenie, gdy 
tylko brzęczenie przewodów ustanie. No i ktoś musiał odciąć kable od konsoli. 
Dwight chciał wysłać trzech ludzi, ale Jonnie oświadczył, że tylu nie zmieści 
się wraz z konsolą pod pancerną kopułą. 
Terl podszedł teraz do konsoli. 
- Gotowość bojowa drugiego stopnia! - powiedział Dwight do mikrofonu. 
Gotowość bojową pierwszego stopnia ogłosi, gdy Terl włączy przycisk odpalania. 
Akcja bojowa zaś rozpocznie się wówczas, gdy Terl znajdzie się na środku 
platformy i przewody zaczną brzęczeć. Na przeprowadzenie całej akcji Dwight i 
jego grupa mieli tylko półtorej minuty. Ćwiczyli to w Afryce aż do znudzenia. 
Ale nigdy nie można było wszystkiego przewidzieć. Dwight nagle spostrzegł 
oddział Zbójów. Mój Boże, jak strasznie dużo tych Zbójów! Tworzyli solidną 
ścianę wokół perymetru platformy, prawie dotykając plecami pancerza 
atmosferycznego. Wyglądali niezdarnie w mundurach z bawolej skóry. Chronili 
przed śniegiem cięciwy łuków, a ich bandoliery najeżone były zatrutymi 
strzałami. 
Doktor Allen przeprowadził odprawę na temat tych strzał. Trucizna działała 
wolno, ale powodowała śmierć. Stymulowała ona system nerwowy do coraz szybszej i 
szybszej akcji, co w końcu zabijało organizm. Doktor Allen opracował specjalne 
antidotum na działanie trucizny. Każdy z nich otrzymał zastrzyk, ale mimo to - 
jak powiedział doktor Allen - rana po strzale będzie wymagała leczenia. Każdy 
też miał przy sobie małą ampułkę tego antidotum. Dwight miał nadzieję, że będzie 
ono skuteczne. 
Na platformie stało siedmiu Zbójów. Czy jeden z nich to przypadkiem nie generał 
Snith? I aż cały oddział? Nie spodziewał się tego. Co za głupiec z tego Snitha, 
że pozwala się odpalić na Psychlo. Jonnie nie uwzględniał ich w swoich planach. 
Czy nie było już za późno, by Dwight mógł jakoś zadziałać? Jednak rozkazy 
Jonnie'ego były bardzo wyraźne: nie robić niczego poza nakazanym zadaniem! Mieli 
jeszcze kogoś na platformie, związanego. Kto to mógł być? Mój Boże, plan 
Jonnie'ego może się nie udać! Będzie tam zupełnie bezbronny. Dwight aż zgrzytnął 
zębami. Rozkazano mu, by zajmował się wyłącznie wykonaniem swego zadania. 
Plemię Zbójów zgromadzone przy kostnicy było hałaśliwe i wesołe. Dwight ponownie 
skierował uwagę na Terla. Psychlos właśnie włączył przycisk odpalania. 
- Gotowość bojowa pierwszego stopnia! - polecił Dwight przez górnicze radio. 
Broń, którą mieli się posługiwać, nie przerwie procesu odpalania. Sprawdzili ją. 
Mieli również w pogotowiu broń nuklearną na wypadek, gdyby później na platformie 
pojawili się Psychlosi. 
Terl przeszedł na środek platformy i zatrzymał się. Poprzez szum wiatru i krzyki 
Zbójów rozległo się narastające brzęczenie przewodów. Do uszu Dwighta dobiegł z 
platformy głos Jonnie'ego. Dwight musiał rozpocząć wykonywanie swego zadania. 
- Akcja! - warkliwym głosem rzucił do mikrofonu radia górniczego. 
Trzydziestu Szkotów odrzuciło pokrywy z trumien. Dwudziestu pięciu z nich 
włączyło zapalniki. Jeden przygotował się do biegu w kierunku dźwigu. Czterech 
dalszych tworzyło odwód. 
Błysk! Tworząc nieco nierówny zewnętrzny pierścień, dwadzieścia pięć miotaczy 
płomieni zaczęło zionąć śmiercionośnym pomarańczowym ogniem w zmasowane szeregi 
Zbójów. 
- Za Allisona! - rozległ się szkocki okrzyk bojowy. - Za Bittie'ego! 
- Za Szkocję na wieki! 
Dwight włączył przycisk zainstalowanego wcześniej głośnika. Rozbrzmiał odgłos - 
nagranych wcześniej - ryków atakujących słoni. Był to dźwięk, który wręcz 
sparaliżował Zbójów. 
Najemnicy szarpnęli się do przodu, usiłując zrobić użytek ze swych łuków. Ale 
koszące płomienie miotaczy popaliły cięciwy. Zbóje zaczęli więc atakować 
bagnetami. Zgromadzone przy kostnicy plemię zaczęło wrzeszczeć, wzmagając 
jeszcze ogólny zgiełk. Wszyscy odwrócili się i co sił w nogach zaczęli uciekać w 
kierunku równiny, tratując się nawzajem. Jednemu ze Szkotów zgasł płomień w 
miotaczu. Atakowała go grupa uzbrojonych w bagnety Zbójów. 
- Osłaniać Andrew! - warknął Dwight. 
Dwaj Szkoci, znajdujący się po obu stronach uszkodzonego miotacza, rozszerzyli 
pole rażenia. Andrew wydobył swój miecz. Ciął nim oficera Zbójów, a potem sam 
zwalił się na ziemię. Dwóch Szkotów z rezerwy rzuciło się naprzód, waląc 
siekierami Zbójów, którzy zakisili Andrew. 
Dwight spojrzał na zegarek. Jeszcze mieli pięćdziesiąt osiem sekund do 
dyspozycji. Miotacze płomieni bezustannie zionęły w Zbójów warkoczami ognia. Ich 
bawole mundury i koszule z małpiej skóry zamieniały się w ogniste kule. Ale 
pozostali Zbóje wciąż ich atakowali. Dwight usiłował przebić się wzrokiem przez 
płomienie i padający śnieg. Dźwig! Powinien już być w ruchu! Tak, operator już 
się do niego dostał. Jeden z rezerwowych Szkotów ubezpieczał go miotaczem 
płomieni. Kopułę do zabezpieczenia konsoli wraz z podłączonym do niej kablem 
zakopali w ziemię. Musiała najwidoczniej przymarznąć. Wykonali ją z pancerza 
jednego z porzuconych czołgów. W pierścień podstawy wmontowali szyny z podwozia 
samolotu, które miały kohezyjnie przywrzeć do metalowej platformy konsoli i 
uszczelnić całą kopułę. 
Dwight widział, jak szczyt dźwigu zaczął się przechylać. Operator kołysał nim, 
by wyrwać z ziemi przymarzniętą kopułę. Wreszcie mu się udało. Kopuła wyskoczyła 
do góry. Zaczęła się kołysać. Zbóje rzucili się na dźwig. Ubezpieczający go 
Szkot. bluzgnął w nich syczącym płomieniem ognia. Operator z zimną krwią 
przenosił kopułę na wyznaczone miejsce. Nie można jej było umieścić dalej niż 
przy ścianie pancerza atmosferycznego. Dwight dojrzał, że operator przełączył 
dźwig na zdalne kierowanie. Jonnie miał przy sobie urządzenie do zdalnego 
kierownic i będzie musiał dokończyć dzieła, gdy uda mu się wyłączyć prąd 
zasilający kabel pancerza. 
Dwight usiłował dojrzeć, co się dzieje na platformie. Ale gęsty śnieg, dym i 
syczące pomarańczowe płomienie zasłaniały mu widok. Był pewien, że Jonnie 
potrzebował pomocy. Zgrzytnął zębami i dalej wykonywał nakazane zadanie. Powoli 
wokół platformy miotacze płomieni zaczęły zamierać. Czyżby wymieniali butle? 
Nie. Znajdujący się w ich zasięgu Zbóje zamienili się w płonące stosy ciał. 
Poprzez padający śnieg wznosił się czarny, gęsty dym. 
Dwight spojrzał na zegarek. Miał jeszcze czas. Sygnałem dla niego, by się ukrył, 
miało być wyłączenie przez Jonnie'ego kabla i rozpoczęcie opuszczania kopuły. 
Rozkazy stwierdzały jednoznacznie, że miał wówczas ponownie skryć się pod 
ochronną pokrywę trumny. 
Miotacze płomieni Szkotów wykańczały ostatnich Zbójów. Dwóch Szkotów z rezerwy 
pospiesznie wkładało Andrew do trumny. Pod jego ubiór antyradiacyjny wsuwali 
opatrunki z gazy. Ze stosu ciał podniósł się jakiś Zbój. Trzymał w ręku bagnet. 
W jego pierś nagle wbił się rzucony przez kogoś szkocki sztylet. Rozbłysnął 
któryś z miotaczy płomieni i do przodu potoczyła się kula ognia. Operator 
wyskoczył z dźwigu i pędził już do swojej trumny. 
- Dziesięć sekund na wycofanie się! - ostrzegał Dwight przez radio górnicze. 
Nagle wszystko ucichło z wyjątkiem wiatru i trzaskania płomieni. W stosach 
leżących na ziemi Zbójów też nic się nie poruszało. Wydobywał się z nich tylko 
dym i małe języki ognia. Allison i Bittie zostali pomszczeni. Uciekające resztki 
płomienia były już daleko na równinie. Dym był bardzo gęsty. Dwight nie mógł 
dojrzeć, co się dzieje na platformie. Z głośnika górniczego słychać było 
podawane przez poszczególnych Szkotów liczby, które oznaczały, że kolejny Szkot 
znalazł się już z powrotem w swej ołowianej trumnie i zamknął jej wieko od 
wewnątrz. Dwight odnotowywał usłyszane liczby. Wszyscy się zameldowali, z 
wyjątkiem Andrew, ale Dwight wiedział, że Andrew też został włożony do swej 
trumny. Dwight miał nadzieję, że Andrew nie włożono do trumny na zawsze. 
Dym wciąż przysłaniał Dwightowi widok na platformę. Obserwował więc dźwig. 
Przewody jeszcze brzęczały. Jonnie polecił, by wszyscy obowiązkowo znaleźli się 
pod ochronnym przykryciem, zanim nastąpi odrzut. Dwight spojrzał na zegarek. 
Pancerz atmosferyczny nie został jeszcze wyłączony. Szczyt dźwigu jeszcze nie 
zaczął się ruszać. Dwight umierał z niepokoju o Jonnie'ego, ale nie mógł 
przedostać się na platformę, dopóki pancerz atmosferyczny był włączony. Nie 
chciał podporządkować się otrzymanym rozkazom. Wiedział, że Jonnie znalazł się w 
kłopotach, ponieważ pancerz atmosferyczny nie został wyłączony w zaplanowanym 
czasie. Wybrano go jednak na dowódcę akcji dlatego, że zawsze ściśle wykonywał 
rozkazy. 
Brzęczenie prawie ustało. Dwight wczołgał się z powrotem do jamy, wgramolił do 
trumny i zamknął od wewnątrz wieko. 
4
Gdy z zawieszonego przy pasie radia górniczego Jonnie usłyszał komendę: 
"Gotowość bojowa pierwszego stopnia!", odsunął pokrywę swej trumny, która była 
zakopana tuż przy platformie, wewnątrz pancerza atmosferycznego. Miał na sobie 
antyradiacyjny ubiór maskujący, a na twarzy - pod ekranem ochronnym maskę 
powietrzną. Z szerokiego pasa zwisała mu torba. Uzbrojony był w trzy maczugi, 
szkocki sztylet i miotacz płomieni. 
Nie spodziewał się, że na platformie będą Zbóje. Sześciu wartowników i generał 
Snith! Nie przypuszczał, by nawet Zbój był na tyle głupi, by dać się odpalić na 
Psychlo. Pieniądze! Na platformie leżało mnóstwo banknotów. Wszyscy Zbóje 
patrzyli na Terla. Terl właśnie odwracał się po włączeniu przycisku odpalania. 
Zbóje nie zauważali jeszcze Jonnie'ego, ponieważ znajdował się nieco z tyłu, w 
odległości trzydziestu stóp. Jonnie zaczął zapalać miotacz płomieni. I wtedy 
zauważył jakiś ruch. Coś tam mieli w podłużnym pakunku. Jedna jego część była 
otwarta. Ktoś był w środku. Czyżby zakładnik, którego zabierali na Psychlo? Siwe 
włosy, skrawek ubrania. 
Sir Robert! 
Jonnie musiał porzucić myśl o użyciu miotacza płomieni. Zabiłoby to również Sir 
Roberta. Swobodnym i pewnym siebie krokiem Terl, odszedł od konsoli i skierował 
się na środek platformy. Przewody brzęczały. Nagle zatrzymał się, jakby rażony 
piorunem. Zdawało mu się, że przed chwilą widział zwierzaka na zewnątrz, przy 
pojeździe naziemnym, teraz znalazł się on wewnątrz pancernej kurtyny! Czyżby 
kurtyna była wyłączona? Nie! Widział, że migocze na niej padający śnieg. Jak 
więc ten zwierzak przedostał się przez nią? Właśnie gdy Terl zamierzał 
zaatakować zwierzaka, zobaczył, że ten odrzucił na bok trzymaną w rękach broń z 
jakimś długim prętem z przodu i sięgnął do zawieszonej u pasa torby. Jonnie 
wyciągnął z niej podpisane przez Terla kontrakty. Szurnął je na środek 
platformy, a ich czerwone pieczęcie zajaśniały w padającym śniegu. Łatwe do 
rozpoznania kontrakty, które Terl podpisał! 
Jonnie krzyknął jak tylko jak mógł najgłośniej, aby go można było usłyszeć 
poprzez maski i ekrany ochronne: 
- Nie zapominaj zarejestrować ich na Psychlo! 
Terla opanowało uczucie grozy. Pojawienie się na platformie Psychlo tych 
fałszywych kontaktów było ostatnią rzeczą, której by sobie życzył. Rzucił się 
więc w ich kierunku, by je podnieść. Zderzył się ze Snithem, który właśnie 
zaczął wydawać rozkazy swym łucznikom. Jonnie schylił się i podniósł berylową 
bombę. Zamierzał rzucić ją na środek platformy. Była zawiązana sznurkiem. 
Złocisty blask berylu, wymiary i sześciokątne kształty czyniły ją bardzo łatwą 
do rozpoznania. Sznurek nie był połączony z zapalnikiem. Zapalnik znajdował się 
w środku bomby i był nastawiony na osiem minut przez umieszczone na pokrywie 
urządzenie zegarowe. W podstawie bomby była celowo zaklinowana płyta; po 
odsunięciu płyty można się było dopiero dostać do wnętrza bomby i do zapalnika. 
Dwie zatrute strzały przeleciały ze świstem obok niego. - Granat! - krzyknął 
Jonnie. 
Rzucił osiemdziesięciofuntowym ciężarem wprost w Terla. Bomba odbiła się od 
niego rykoszetem i bęcnęła u jego stóp. Jeden rzut oka na granat z zapalonym 
lontem spowodował, że Zbóje zaczęli uciekać. W tym samym momencie na zewnątrz 
rozbrzmiał głośny ryk słoni. Zbóje uderzyli ciałami w niewidzialny pancerz 
atmosferyczny i odbili się od niego. 
Terl tylko rzucił na bombę jedno spojrzenie i natychmiast zapomniał o 
kontraktach. Był piekielnie przerażony. 
To przecież była bomba! Ale miała ona zapalnik czasowy. Jak temu zwierzakowi 
udało się zabrać ją Brownowi Kulasowi, rozpakować i wymienić zapalnik w tak 
krótkim czasie? Terl wiedział, że przede wszystkim musi się jej jak najszybciej 
pozbyć! Właśnie zaczął podnosić ją z platformy, gdy z głuchym łoskotem nadbiegli 
odbici od pancerza Zbóje. Terl uzmysłowił sobie, że gdyby chciał teraz wyrzucić 
ją z platformy, bomba odbiłaby się od pancerza. 
Przewody brzęczały. Musi wymontować płytę i wyjąć jądro bomby. I musi zrobić to 
szybko! Dostrzegł, że zwieracze zapalnika czasowego zaczęły się już do siebie 
zbliżać. Przykucnął więc i zaczął szarpać pazurami płytę w podstawie bomby. Była 
zaklinowana! Mocował się z nią. Jonnie śmignął obok Terla. Musiał odbić Sir 
Roberta i przenieść go do konsoli. Jonnie wyciągnął Sir Roberta z podłużnej 
skrzyni. Ręce i stopy miał związane. Coś krzyczał! Coś, co brzmiało: 
- Zostaw mnie i sam się ratuj! 
Na zewnątrz pancernej kurtyny zapanował zupełny chaos. Rozbrzmiewały okrzyki 
bojowe Szkotów i ryk stada słoni. Po drugiej stronie pancerza atmosferycznego 
rozpryskiwały się zatrzymywane przez niego płomienie. Padający śnieg, pod 
wpływem wysokiej temperatury - nawet po wewnętrznej stronie platformy - 
zamieniał się w deszcz. 
Terl wciąż szarpał pazurami płytę. Nie miał noża spawającego, by przeciąć metal. 
Próbował więc pazurami wydrapać pierścień wokół płyty i odciąć ją od podstawy 
bomby. Ryczał przy tym z wściekłości, co jeszcze potęgowało ogólny hałas. Dwóch 
Zbójów zaatakowało Jonnie'ego. Odskoczył od Sir Roberta, chwycił zawieszoną u 
pasa maczugę i zadał dwa ciosy. Zbóje zwalili się na platformę. Znowu mógł 
odciągnąć Sir Roberta kawałek dalej. Strasznie daleko było do tej konsoli! 
Podniósł się jakiś inny Zbój. Jonnie rzucił w niego maczugą. Trafiła najemnika w 
czoło i głowa odchyliła mu się nagle do tyłu pod nieprawdopodobnym kątem. Snith 
też już był na nogach. Krzyczał coś i pokazywał na Jonnie'ego. Ostatni strażnicy 
na rozkaz Snitha wystrzelili w Jonnie'ego zatrute strzały. Ale cięciwy łuków 
były zbyt wilgotne. Zbóje wydobyli więc bagnety i ruszyli do ataku. Jonnie 
cisnął maczugą i jeden Zbój poleciał do tyłu, jakby wystrzelony z katapulty. 
Inni jednak atakowali nadal. Jonnie złapał w dłoń ostatnią maczugę, sparował 
cios bagnetu i walnął Zbója po łbie. Maczuga wypadła mu z ręki. Przyciągnął Sir 
Roberta jeszcze trochę bliżej konsoli. Próbował dźwignąć go. Był w tym momencie 
odwrócony tyłem do platformy. Generał Snith, wykorzystując jego nieuwagę, wyrwał 
z bandoliery zatrutą strzałę i rzucił się do przodu. Podniósł zatrutą strzałę i 
wbił ją w lewy bark Jonnie'ego. Strzała przeszyła ubiór antyradiacyjny i utkwiła 
głęboko w ciele. Jonnie zwalił się na ziemię. Przetoczył się na bok, wyciągnął 
szkocki sztylet, podniósł się i wbił sztylet w serce Snitha. 
Jonnie złapał za drzewce strzały i wyszarpnął ją z ciała. Okrutnie palący ból w 
ranie był prawie nie do zniesienia. Jonnie zgrzytnął tylko zębami. Mówiono mu, 
że trucizna miała powolne działanie. Miał więc jeszcze dosyć czasu, by ocalić 
Sir Roberta i konsolę. 
Złapał uchwyt sztyletu i usiłował wyszarpnąć go z serca Snitha. Ale sztylet 
tkwił głęboko. Popatrzył na Terla. Odchodzący od zmysłów Psychlos wciąż mocował 
się z płytą. Zdzierając sobie końce pazurów, darł twardy metal, by wyciąć w nim 
okrągły otwór i wydobyć na zewnątrz jądro. 
Z zawieszonego przy pasie radia górniczego dobiegł Jonnie'ego głos Dwighta: 
- Dziesięć sekund na wycofanie się! 
Jonnie wiedział już, że był spóźniony. Przewody jeszcze brzęczały. Zmusił się do 
koncentracji. Musiał wykonać swoje zadanie. Czuł przyśpieszone bicie serca. 
Podłożył dłoń pod pachę Sir Roberta i zaczął ciągnąć go przez śnieg. Dociągnął 
go do konsoli. Pamiętał, że w konsoli znajdowała się bomba i że musiał ją jak 
najszybciej rozbroić. Ale najpierw posadził Sir Roberta tuż przy konsoli, by 
opuszczana w dół kopuła nie amputowała mu nóg lub rąk. Rzucił okiem na konsolę. 
Wyłącznik na pulpicie znajdował się w górnym położeniu. Przy następnym odpalaniu 
powinien więc zostać przestawiony w położenie dolne. Jonnie bardzo chciał, żeby 
starczyło mu czasu na powiedzenie tego komukolwiek. 
Grzebał w torbie, szukając urządzenia do zdalnego kierowania. Były tam kawałki 
rozbitego szkła. Miał uczucie, jakby jego ramię ktoś włożył do ognia. Te kawałki 
szkła, to były resztki ampułki z serum przeciw truciźnie. Nie miał więc żadnego 
serum. 
Urządzenie do zdalnego kierowania drżało. Nie, to drżała jego ręka. Nacisnął 
wyłącznik i dźwig się zakołysał. Najpierw musiał wyłączyć pancerną kurtynę. W 
oczach migały mu czarne płatki. Serce biło coraz szybciej. 
Pancerna kurtyna! Doczołgał się do szyny prądowej i wyłączył ją. Wróciwszy do 
konsoli, popatrzył na kopułę. Za pomocą skrzynki zdalnego kierowania ustawił 
kopułę dokładnie nad konsolą, aby podczas jej opuszczania znalazła się we 
właściwym miejscu. Włączył przycisk opuszczania. Kopuła szła do dołu bardzo 
wolno, widocznie kable musiały zesztywnieć. Nic nie mógł na to poradzić. Wyjął 
zza pasa topór. Będzie nim musiał odciąć kable, gdy tylko brzęczenie przewodów 
ustanie. Był przygotowany na ten moment. Spojrzał w stronę stojącego na 
platformie Terla. Wydawało mu się, że próby potwora zmierzające do usunięcia 
płyty zakończyły się sukcesem. Usuwając ciężkie metalowe jądro z wnętrza bomby, 
Terl obchodził się z nią nadzwyczaj ostrożnie. 
Wtem Jonnie dostrzegł Browna Kulasa. Gnał do przodu z pistoletem maszynowym. 
Przebiegł już przez to miejsce w przeciwległym krańcu platformy, gdzie przedtem 
była pancerna kurtyna. Próbował dotrzeć do Jonnie'ego tak blisko, by nie chybić. 
Kopuła nie była jeszcze opuszczona. Terl trzymał teraz jądro bomby w łapie. Miał 
zamiar rzucić nim w Jonnie'ego. Zrobiło się ciszej. W snującym się dymie i 
padającym śniegu słychać było tylko trzaskanie kabli opuszczających w dół 
kopułę. Jonnie wskazał ręką Browna Kulasa. 
- Terl! - krzyknął. - On zaraz będzie strzelał! 
Terl zakręcił się dokoła i zobaczył Browna Kulasa. Widział, jak podnosi on 
Thompsona i zaczyna celować. Jeden strzał w tym momencie zniweczyłby odpalanie. 
Cisnął w niego bombę. Cisnął ze wszystkich sił. Brown Kulas zwalił się z nóg, 
krzycząc: 
- Bądź przeklęty, Tyler! Bądź przeklęty! Zamilkł i leżał już nieruchomo. 
Przewody wciąż brzęczały. 
Terl wrzasnął w stronę Jonnie'ego: 
- A jednak to ja wciąż wygrywam, szczurzy móżdżku! 
Nie był jednak na tyle głupi, by wykonać teraz jakikolwiek ruch. W głowie 
Jonnie'ego aż łomotało. Serce biło zbyt szybko. Ale mógł jeszcze odkrzyknąć 
Terlowi. I czuł, że musi go za wszelką cenę powstrzymać, odwrócić jego uwagę 
- Te trumny są pełne trocin! Tego ranka zostały zamienione w twojej sypialni! - 
krzyknął. 
Terl gwałtownie się odwrócił w stronę trumien. 
- I złoto też nie zostało wysłane na Psychlo! Tamte trumny też podmieniliśmy! - 
zawołał Jonnie. 
Terl otworzył usta do krzyku. 
Ładunek na platformie zaczął migotać. Zamigotały trumny pełne trocin. Zamigotały 
porozwalane po platformie trupy Zbójów. Zamigotał wreszcie Terl. I wszystko 
zniknęło. Została pusta platforma, oczyszczona nawet z mokrego śniegu. 
Brzęczenie ustało. Jonnie podniósł topór i trzasnął ostrzem po kablach. Nie 
przeciął ich od razu. Uderzył jeszcze dwa razy. Wszystkie kable zostały odcięte. 
Zaczęło się ściemniać. Nie, to była kopuła. Przerobione z samolotowych płóz 
dolne obrzeże kopuły dotknęło metalu. Jonnie sięgnął ręką w głąb kopuły i 
pociągnął za wewnętrzną dźwignię mechanizmu mocowania, co spowodowało adhezyjne 
przywarcie podstawy kopuły do metalowej platformy konsoli. 
Zrobiło się bardzo ciemno. Jonnie zdawał sobie sprawę, że stracił poczucie 
czasu. Przez głowę przemknęła mu przelotna myśl, że - być może - Terl wydłużył 
czas swego odpalania. 
W swej torbie Jonnie miał małąlampkę górniczą. Z wysiłkiem ją wydostał. Cały aż 
dygotał, jakby wszystko w nim było zbyt naprężone. Ktoś do niego coś mówił. To 
był Sir Robert. 
- Pospiesz się! Przetnij więzy na moich rękach! 
Jonnie miał tylko topór. Zmusił się do wymacania rąk Sir Roberta. Ostrze topora 
było tępe. I wtedy ze zgrozą przypomniał sobie, że w konsoli umieszczona była 
bomba zegarowa. Rozerwałaby Sir Roberta na strzępy. Odrzucił więc topór i 
podparł ręką jeden z boków konsoli. Była okropnie ciężka. Jonnie miał sprawną 
tylko jedną rękę, podparł więc konsolę rozdzieranym bólem karkiem. Udało mu się 
dźwignąć jeden z boków jej podstawy. Macał dłonią wzdłuż wewnętrznych krawędzi 
podstawy. A potem trochę wyżej. Wyczuł bombę. Była przyklejona taśmą. Operując 
jedną ręką, obluzował bombę i wyciągnął ją na zewnątrz. Opuścił konsolę na 
miejsce. Po omacku wydobył z bomby zapalnik. 
Jonnie czuł, że za chwilę straci przytomność. Rytm serca był coraz szybszy. Miał 
jeszcze jedną rzecz do zrobienia. Przełącznik! Pozycja przełącznika na pulpicie 
konsoli. Jonnie miał uczucie, jakby kurczące się nerwy rozrywały mu ciało na 
kawałki. 
- Sir Robercie! Powiedz im, że przełącznik... przełącznik musi być w dolnym 
położeniu... w dolnym położeniu przy następnym... 
W zewnętrzną powłokę kopuły coś nagle walnęło z ogromną siłą, aż cała platforma 
się zatrzęsła! Wydawało się, jakby nagle nastąpiło trzęsienie ziemi. Jak gdyby 
cała planeta rozlatywała się na kawałki. Jonniego ogarnęła głęboka ciemność. Nie 
widział już chaosu, który zapanował na zewnątrz. 
5
Mniej więcej na godzinę przed odpaleniem, orbitująca grupa statków kosmicznych 
ustawiła się na pozycję umożliwiającą śledzenie amerykańskiej bazy górniczej. 
Mała sonda szpiegowska Hawvinów, wyprzedzająca ich na orbicie, przekazała 
wczesnym rankiem meldunek na temat ożywionej aktywności w bazie. Meldunek 
stwierdzał tylko, że w środku nocy dojrzano na ekranach podczerwieni jakąś grupę 
ludzi, która weszła na teren bazy i potem gdzieś zniknęła, pozostawiając za sobą 
tylko porozwalanych i jak zwykle śpiących nocnych wartowników. 
Teleskopy orbitujących połączonych sił pokazywały, że na zbliżającym się od 
horyzontu terenie dzieje się coś niezwykłego. Wydawało się, że w bazie 
znajdowała się większa niż zwykle liczba ludzi. Lokalna burza śnieżna 
nadciągnęła nad ten teren i przekazywane przez infrapromienie obrazy były nieco 
zamazane. Ale uwaga "połączonych sił" nie była jeszcze skierowana na bazę, co 
miało nastąpić później. Ekrany wizyjne sieci dowodzenia zajęte były przez 
dyskutujące postacie. 
Gdy pułkownik Rogodeter Snowl udał się na Tolnep po posiłki, skontaktował się ze 
swym wujkiem, admirałem Snowleterem. Rogodeter zawsze uważał, że wszelkie dobra 
powinny pozostawać w rodzinie. Admirał chętnie zabrał się z nim, lecąc na czele 
flotylli złożonej z pięciu statków wojennych, z których największy - 
superpancernik "Zdobycz" - należał do lotniskowców kosmicznych klasy "Postrach". 
Snowleter nie zostałby admirałem, gdyby nie jego spryt w działaniu. Teraz też 
zręcznie zadziałał, przywożąc ze sobą reportera. 
Roof Arsebogger uważał się za czołowego reportera wydawanego na Tolnep 
czasopisma "Północny Kieł". Nawet wśród środków masowego przekazu innych 
systemów "Kieł" był przedmiotem zazdrości jako prawdziwa synteza niedokładności, 
korupcji i stronniczych wiadomości. Zawsze drukował dokładnie to, czego sobie 
życzył rząd, chociaż udawał, że jest nastawiony opozycyjnie. A Roof Arsebogger 
cieszył się reputacją reportera najbardziej zatruwającego umysły i to w grupie, 
która się w tym specjalizowała. Na pokładzie okrętu "Zdobycz" Arsebogger 
przeprowadzał wywiad z pułkownikiem Rogodeterem Snowlem. Wywiad dotyczył tła 
zaistniałych wypadków i był raczej nieciekawy, więc wszyscy słuchali go jednym 
uchem. Mieli na ten temat różne opinie. 
Admirał nie był zbyt lubiany. Pozostali dowódcy okrętów kwestionowali 
twierdzenie Snowletera, że jako najstarszy rangą stawał się automatycznie 
dowódca "połączonych sił". A to, że był wujkiem jeszcze mniej popularnego 
Rogodetera Snowla, powodowało, iż i on sam był trudniejszy do zaakceptowania. 
Snowla wręcz nie cierpiano. 
- Otóż wracając do człowieka na tym sfałszowanym banknocie jednokredytowym - 
mówił właśnie Arsebogger - czy mógłbyś powiedzieć, że jest on nieuczciwy? 
- Och, jeszcze gorszy - odparł Snowl. 
- Czy pasowałoby do niego określenie: "Jest powszechnie znanym deprawatorem"? 
- Och, jeszcze gorzej - rzekł Snowl. 
- Dobrze, dobrze - powiedział Arsebogger. - Ten wywiad musi ograniczać się do 
absolutnych faktów. Czy więc będzie do niego pasowało: "Kradnie niemowlęta i 
karmi się ich krwią"? 
- Doskonale, doskonale - odparł Snowl. - Dokładnie tak. - Wydaje mi się, że w 
swych depeszach wspomniałeś - rzekł Arsebogger - jakobyś kilkakrotnie zetknął 
się z tym... jak on się tam nazywa... z tą zakałą wszystkich uznawanych 
rządów... z... Tylerem? Tak. Że zetknąłeś się z nim w bezpośredniej walce. 
Pozostali dowódcy słuchali wywiadu, Rogodeter nie zaliczał się do tak żądnych 
rozgłosu osób jak jego wujek. 
- Trochę nie tak - odparł szybko. - Miałem na myśli to, że ja próbowałem, ale on 
zawsze uciekał. 
Gdzieś spoza Arseboggera dobiegł głos admirała Snowletera: 
- Ale już więcej się nam nie wymknie! 
- A jeśli chodzi o twoją opinię, Rogodeter, to czy naprawdę myślisz, że to jest 
"ta jedyna planeta"? 
Niewielki szary człowiek obserwował wywiad na swych ekranach wizyjnych. Nie 
cierpiał reporterów, a ów Roof Arsebogger zasłużył sobie na jego szczególną 
niechęć: kły reportera były pokryte mnóstwem czarnych plam, twarz miał pokrytą 
krostami, świadczącymi o jakiejś chorobie, a zapach jego rzadko mytego ciała 
prawie było można wyczuć poprzez ekran wizyjny. 
Na nieszczęście lub też na szczęście, zależy to od punktu widzenia, jego statek 
kurierski przybył dopiero wczoraj. Dostarczył wielu nieistotnych informacji, ale 
wśród nich znalazło się jasno sformułowane stwierdzenie, że "tej jedynej 
planety" nie odnaleziono. Dołączone było także ogłoszenie o dodatkowej 
nagrodzie. Pierwotna nagroda w wysokości stu milionów kredytów, ufundowana przez 
Wzajemnie Powiązaną Konfederację Systemów Hawvinów, została podwojona przez 
Imperium Równości Bolbodów. Niewielki szary człowiek nie wiedział, co się działo 
w innych sektorach, nie mówiąc już o innych wszechświatach, ale mógł 
przypuszczać, że panowała tam taka sama zwariowana szarpanina. 
Zawartość przesyłki kurierskiej wykazywała jasno, że były to rzeczywiście dziwne 
i kłopotliwe czasy i że podobny problem nigdy nie zaistniał w ich dotychczasowej 
historii. I były tam pewne aluzje na temat jego obecności w rejonach, "w których 
mógłby być pożyteczny", zamiast orbitować wokół "planety, której słońce należało 
do klasy peryferyjnych gwiazd dwunastego rzędu". Oczywiście, nie krytykowano go 
w sposób otwarty. Były to po prostu aluzje i niedomówienia. Ale obecnie nie 
miało to większego znaczenia, czy byłby w domu, czy też nie. Jeśli nie nastąpi 
jakieś rozsądne rozwiązanie tego problemu, wówczas chaos będzie tak wielki, że 
ani on, ani nikt inny nie będzie mógł go opanować. 
Słuchał nadal z roztargnieniem, jak idiotyczny reporter przeprowadzał wywiad z 
idiotycznym wojskowym, gdy zabrzmiał brzęczyk i na ekranie pojawiła się twarz 
oficera dyżurnego. 
- Wasza Ekscelencjo - odezwał się oficer - coś się dzieje na dole, w rejonie 
stolicy. Infrapromienie ulegają interferencji. Trudno powiedzieć, co się dzieje. 
Obrazy są niewyraźne. 
"Wywiad" został nagle przerwany. Jak się zdawało, pozostali dowódcy też to 
zauważyli. 
Na ekranie wizyjnym niewielkiego szarego człowieka pojawiła się twarz dowódcy 
Hocknerów. 
- Wasza Ekscelencjo, powiedział pan, że to jest centralna siedziba ich rządu. 
Otrzymujemy obrazy zmasowanych wojsk i zapisy nadmiernego wydzielania się 
ciepła. Czy w pańskiej opinii jest to problem polityczny? 
Niewielki szary człowiek popatrzył na odwzorowanie rejonu na własnych ekranach. 
Niestety, tak jak i poprzednio - wskutek lokalnego sztormu - obraz był bardzo 
zły. Nic nie można było z tego wywnioskować. Jakaś interferencja zakłócała 
odbiór. 
Ale co to? Ta wyszczerbiona linia mknąca przez ekran? To ślad teleportacji. 
Niewielki szary człowiek zastanawiał się nad odpowiedzią. 
- Uważam - rzekł ostrożnie Hocknerowi - że w pewnym sensie to jest problem 
polityczny. Wszystkie informacje, które... Jego ekrany o mało nie uległy 
implozji! 
Pojawił się na nich straszliwy blask, a potem już nic nie było widać. 
Z głośnika rozbrzmiewał skrzekliwy głos: 
- Ekrany przeciążone! Ekrany przeciążone! 
Dobre nieba, to się nigdy nie zdarzało, z wyjątkiem obszarów wielkich bitew. 
Niewielki szary człowiek rzucił się do okna. Był pewien, że wszyscy dowódcy 
musieli zrobić to samo. Spojrzał w dół. W niebo wznosiła się kula ognia. Rosnąca 
w oczach, wirująca masa kłębiącego się dymu i ognia, unosiła się na 
niewiarygodną wysokość. 
Błysk przyciemnił światło dzienne. 
Wyglądało to, jakby cały świat rozleciał się na kawałki! 
6
Sir Robert odczekał, aż ziemia przestanie dudnić. Nie zadał sobie nawet pytania, 
co to takiego mogło być. Jedna myśl zaprzątała mu głowę: oswobodzić ręce i pomóc 
Jonnie'emu. 
Widział, jak strzała uderzyła w Jonnie'ego i jak chłopak wyciągnął ją z rany. 
Sir Robert wiedział, że strzała była zatruta i miał pewne wyobrażenia o skutkach 
działania trucizny. Gdy dostawała się do organizmu, wówczas wszelki ruch 
fizyczny przyspieszał rozprowadzanie jej po całym ciele. A Jonnie poruszał się 
dość gwałtownie. 
Ostrze topora nie przecięło sznurka na wylot. Sir Robert musiał naprężyć 
wszystkie mięśnie, by sznurek puścił. Pod kopułą było ciemno jak w sztolni. Nie 
mógł nawet dojrzeć, gdzie Jonnie upadł i w jakiej pozycji leżał. Ale ściany 
kopuły były blisko siebie. Mógł i powinien był dostać się do Jonnie'ego. Nawet 
gdyby według wszelkiego prawdopodobieństwa - było już za późno. Z gorączkowym 
pośpiechem wyciągnął ręce, pomacał dokoła i znalazł ramię Jonnie'ego. To 
zranione ramię. Sir Robert chwycił je swoją olbrzymią dłonią tuż pod pachą, 
ścisnął i zahamował w ten sposób upływ krwi. 
Topór musiał gdzieś tutaj upaść. Trzęsienie platformy z pewnością go przesunęło. 
Aż jęcząc z pośpiechu, Sir Robert zaczął macać metalową podłogę kopuły, szukać 
pod konsolą. Nagle namacał trzonek topora. Złapał mocno za głowicę tui za 
ostrzem. Próbował przeciąć rękaw ubioru antyradiacyjnego Jonnie'ego. 
Posługiwanie się toporem tylko jedną ręką było bardzo trudne. I do tego jeszcze 
w ciemnościach. Czynił więc desperackie wysiłki, by nie pociąć ręki Jonnie'emu. 
Znalazł fałdę w rękawie i zaczął ciąć wzdłuż niej. Topór był stępiony i 
poszczerbiony przy cięciu kabli. Nasycony ołowiem materiał rękawa kroił się 
bardzo opornie. Sir Robert zdał sobie sprawę, że nie uda mu się przeciąć rękawa. 
Zwłaszcza jedną ręką. I wtedy przypomniał sobie, że Jonnie zawsze miał rzemienie 
w swej torbie. Jonnie leżał na niej, ale Sir Robertowi udało się ją wyciągnąć. 
Sięgnął do wnętrza i natknął się na rozbite szkło, które pocięło mu palce. Nie 
zwracał na to uwagi. Namacał koniec długiego rzemienia i wyciągnął go z torby. 
Podłożył pod ramię - tuż obok arterii - kawałek skręconego metalu z lampy 
górniczej i obwiązał go kawałkiem rzemienia. Ściągnął rzemień jak tylko mógł 
najmocniej. Teraz mógł przystąpić do dzieła. Odciął kawał rękawa 
antyradiacyjnego tuż pod opaską uciskającą. Oderwał go od ramienia. Materiał był 
pokryty krwią. Ramię silnie krwawiło. Trudno było z tego powodu odnaleźć samą 
ranę. Wreszcie Sir Robert ją odszukał. Zdjął maskę powietrzną i przywarł ustami 
do otworu rany. Było to wszystko, co mógł zrobić, by wydobyć z rany truciznę. 
Wielokrotnie wysysał ranę do sucha i wypluwał zatrutą krew. Jej smak był gorzki 
i piekący. Na pewno była w niej trucizna. 
W końcu miał wrażenie, że krew zaczęła być czystsza. Nie wiedział, jak głęboko 
strzała weszła w ciało, ale nie było sposobu, by to ustalić. Pomacał przy pasie 
Jonnie'ego, szukając opatrunku pierwszej pomocy. Ale go me znalazł. Trudno, 
krwawienie było teraz znacznie słabsze. Może żadna z żył nie została uszkodzona. 
I prawdopodobnie było nawet lepiej zostawić ranę bez opatrunku. Zbadał puls na 
drugim nadgarstku Jonnie'ego. A niech to wszyscy diabli! Ależ ten puls 
galopował! Był o całe niebo za szybki. Ciało Jonnie'ego było mocno naprężone. 
Przez jego członki przebiegało drżenie. 
Po omacku Sir Robert usiłował znaleźć ampułkę w torbie Jonnie'ego. Powinna tam 
być. To rozbite szkło mogło pochodzić z lampy górniczej. Ale znalazł tylko dolną 
połówkę ampułki. Odwrócił ją do góry dnem i wlał do rany wszystko, co mogło 
jeszcze w niej pozostać. Następnie mocno rozmasował ramię, aby każda cząsteczka 
serum przeniknęła jak najgłębiej w ranę. Znów wyczuł puls. Galopował jeszcze 
szybciej, chorym wstrząsały dreszcze. 
Czy zrobił wszystko, co było w jego mocy? W tej sytuacji nie mógł nic więcej 
zrobić. W ciasnym wnętrzu kopuły zaczęło się wyczerpywać powietrze, więc Sir 
Robert nałożył maskę powietrzną. Zdjął z twarzy Jonnie'ego ekran antyradiacyjny, 
który mu zawadzał, i sprawdził znajdującą się pod nim maskę powietrzną. Zawór 
wydechowy poruszał się z małą amplitudą, ale za to bardzo szybko. Na odprawach 
przypominano, żeby tuż przed ogłoszeniem gotowości bojowej trzeciego stopnia 
założyć nową butlę powietrzną. Jeśli Jonnie to zrobił, to miał zapas powietrza 
na dalsze dwie godziny. 
Sir Robert usiadł na podłodze. Dopiero teraz rozplątał więzy na swych kostkach, 
a potem rozprostował ciało Jonnie'ego i ułożył wyżej głowę. Niech to wszyscy 
diabli wezmą! Ależ on dygocze! Nie uczestniczył w ostatnich odprawach i nie miał 
pojęcia, czy nie mówiono na nich czegoś, co mogłoby mu być teraz pomocne. 
Sir Robert z goryczą przeklinał własną głupotę. Ponieważ przenosiny Akademii 
przebiegały gładko, więc pewnej nocy wyszedł sam - jak głupi osioł - na pagórek, 
by popatrzeć na bazę. Nie miał w tym żadnego specjalnego celu. Chciał, ot tak 
sobie, popatrzeć na teren, na którym miała się rozegrać przyszła bitwa. I Zbóje 
go pochwycili. Musieli śledzić go od wielu dni. Związali go i trzymali w jakiejś 
jaskini. Próbowali przesłuchiwać i mocno przy tym pobili, złamali nos. Sir 
Robert był jednak zbyt starym wojownikiem, by zmuszono go do mówienia. Nie miał 
pojęcia, co chcieli z nim zrobić, dopóki nie przynieśli go do bazy, nie rzucili 
na platformę i nie nałożyli maski powietrznej. I na samą myśl, że chcą go zabrać 
na Psychlo oblały go siódme poty. Miał doskonały przykład, w jaki sposób 
Psychlosi prowadzili swe przesłuchania. Postanowił, że nic z niego nie wyduszą. 
Wiedział o ataku na platformę, ale nie widział żadnego ratunku dla siebie. 
Zakładano bowiem, że miotacz płomieni spali wszystko na całej platformie. 
I wtedy ten chłopak upuścił swój miotacz płomieni i rzucił się do ataku! 
Wyglądało to na tak beznadziejny wysiłek. Z powodu Sir Roberta Jonnie 
zrezygnował ze swej jedynej szansy. Rzucił na szalę własne życie. Sir Robert 
jeszcze raz sprawdził puls. O dobry Boże, jak długo mógł puls tak galopować, 
zanim spowoduje śmierć? 
Zaczął się czuć nieswojo z powodu panującej na zewnątrz ciszy. W starej bazie 
powinna czekać w pogotowiu grupa ratownicza wyposażona w samoloty i platformy 
transportowe oraz obydwaj doktorzy: Allen i MacKendrick. Wszyscy mieli mieć na 
sobie ubiory antyradiacyjne i maski powietrzne. 
Jakże cicho było w tym wnętrzu. Co to był za jakiś słaby skrzeczący odgłos? 
Jonnie powinien mieć radio górnicze. Sir Robert pomacał przy pasie Jonnie'ego, a 
potem zaczął wodzić rękoma po podłodze. Znalazł je! To z niego wydobywał się ten 
skrzeczący dźwięk. Radio pracowało, ale nie słychać było żadnych głosów. Czyżby 
wszyscy byli tam martwi? 
Sir Robert wcisnął przycisk nadawania. - Halo! Halo! 
Nie był w stanie nic więcej powiedzieć. Któż mógł wiedzieć, kto tam był na 
zewnątrz? 
Cisza. - Halo, halo! 
Sir Robert pomyślał, że może będzie lepiej, jeśli poda im swe położenie. Nie 
było to zbyt rozsądne, ale musiał to zrobić. 
- Mówi konsola. 
Czyżby to prztyknął wyłącznik nadajnika? 
A potem, rozległ się szept, jak gdyby dobiegający z bardzo daleka: 
- Czy to pan, Sir Robercie? 
Był to głos Thora! Sir Robert o mało nie zaszlochał z ulgą. 
- Thor? 
- Tak, Sir Robercie. 
- Thor, Jonnie jest tu wewnątrz. Trafiła go zatruta strzała. Musisz go szybko 
stąd wydostać! 
Wtedy odezwał się doktor Allen. 
- Czy ma pan na sobie ubiór antyradiacyjny? 
- Nie, do cholery, nie mam ubioru! Do diabła z nim. Wydostańcie stąd chłopaka! 
- Czy jego ubiór jest cały? 
Sir Robert uzmysłowił sobie, że oderwał z niego rękaw. - Nie. 
- Bardzo mi przykro - wyszeptał doktor Allen - ale podniesienie kopuły zabiłoby 
was obu. Proszę o trochę cierpliwości. Próbujemy zorientować się, co można 
zrobić. 
Po chwili rozbrzmiał słaby, piskliwy, szepczący głos: - Sir Robert? 
Był to jeden z młodych buddyjskich informatorów. Prawdopodobnie najmłodszy z 
nich. 
Stary dowódca właśnie zamierzał wrzasnąć, co o nich myśli, gdy dziecko znów 
wyszeptało w psychlo: 
- Sir Robercie, oni robią wszystko, co w ich mocy, szanowny panie. Tu na 
zewnątrz jest całkiem niedobrze. 
- Gdzie jesteś? - zapytał Sir Robert, przerzucając się na psychlo. 
- Tuż po zewnętrznej stronie kopuły, szanowny panie. Moje radio górnicze jest 
ulokowane wewnątrz maski powietrznej pod ekranem antyradiacyjnym twarzy. 
Przepraszam, że mówię szeptem. Nie chcemy, by cokolwiek zostało przechwycone 
przez nieproszonych gości z góry. Nie mogą tego słyszeć, a radio górnicze ma 
ograniczony zasięg. 
- Co robią goście? 
- Nie wiem, Sir Robercie. Chmury śnieżne znów zakryły niebo. Widzę tu jednego z 
pilotów, więc się go zapytam. Zaraz wrócę. 
Nastąpiła długa przerwa. Potem znów zabrzmiał słaby piskliwy głosik: 
- Pilot mówi, że goście przesunęli się na orbicie i są gdzieś nad nami. 
Obserwują ten teren. Ale nasze samoloty bojowe stoją w gotowości. Dunneldeen 
znajduje się w górze. Dopytuje się, jak się mamy. Jak się czuje lord Jonnie? 
Sir Robert czuł drżenie wspartego na nim ciała. Ale wiedział też, jak ważny jest 
tam na niebie duch bojowy pilotów. Nie mógł więc powiedzieć im, że - jak sądził 
- Jonnie jest umierający. 
- Powiedz im, żeby się teraz tym nie martwili. Dziecko na moment odeszło. 
Potem znów ten słaby, szepczący głos: - Pilot przekazał im to. 
- Co oni robią, żeby nas stąd wydostać? - zapytał Sir Robert. Co za piekło 
siedzieć tak w ciemnościach i czekać. Oddech Jonnie'ego był zbyt szybki, o wiele 
za szybki! 
- Tu na zewnątrz jest bardzo niedobrze, Sir Robercie. Bardzo niedobrze. Czy 
słyszy pan odgłosy trzaskania? To palą się wszystkie linie elektryczne. Po 
wybuchu nastąpiło krótkie spięcie. - Czy są jakieś ofiary w grupie rajdowej? 
- Och, nie wiemy tego, Sir Robercie. Grupa ratownicza wykopuje trumny 
spychaczami. Ja znajduję się obok jamy, która powstała w miejscu platformy. 
Wydobywa się z niej dym. Czy tam w środku jest gorąco? 
Sir Robert dotychczas nie zauważył tego. Dopiero teraz, po dotknięciu kopuły, 
uzmysłowił sobie, że była ciepła. 
- Mam panu przekazać, aby nie zwalniał pan dźwigni adhezyjnej przy podstawie 
kopuły. To w ogóle cud, że kopuła wytrzymała. Więc proszę jej nie zwalniać. 
Zabiorą stąd całą metalową platformę. 
Jeszcze ktoś włączył się ich kanał. 
- Dwight? Czy słyszysz nas? Dwight! Słabiutki głos dziecka odpowiedział: 
- Właśnie teraz znaleźli jego trumnę pod zboczem parowu. Całe zbocze osunęło się 
na nią. Znaleźli w garażu sprawny podnośnik widelcowy i teraz podnoszą trumnę. 
Otwierają wieko. Dwight wygląda, jakby był oszołomiony, ale już usiadł. 
- Powinni zająć się tą kopułą! - wściekał się Sir Robert. 
- Och, cała grupa się tym zajmuje, szanowny panie. Właśnie z dolnych poziomów 
bazy wyprowadzają niewielki dźwig. Widzę też, że ktoś zakłada klamry na wielki 
dźwig. Jest on przewrócony na bok, więc muszą go podnieść i ustawić w pionie. 
Sir Robert zaczął wyobrażać sobie, co działo się na zewnątrz. - My byliśmy na 
szesnastym poziomie - powiedział słabiutki głosik. - Wstrząs był bardzo silny. 
Wydmuchał stamtąd całe powietrze. 
- Ale co to było? Co się stało? - dopytywał się Sir Robert. - Nie wiemy, 
szanowny panie. 
- Mieli tam w pogotowiu broń atomową. Czy to ona eksplodowała? 
- Nie, Thor powiedział, że broń ta pozostała nienaruszona i że z tego powodu 
jest mu znacznie lżej na sercu. Ta broń nie eksplodowała. 
- No to co to było? 
- Bardzo mi przykro. Nikt z nas nie wie. Właśnie nadjeżdża spychacz, który 
poluzuje platformę, by można było ją podnieść. Pierwszy spychacz popsuł się, 
gdyż wybuchł w nim pożar. Powiedziano mi, że musi pan wykazać cierpliwość. 
Robimy wszystko, co w naszej mocy. 
I potem: 
- Właśnie wydobywają trzy dalsze trumny. Pauza. 
- Ten, który nazywa się Andrew, nie żyje. 
Platforma zatrzęsła się, gdy spychacz - jak się zdawało zaczął ją podważać. Sir 
Robert słyszał huk silnika. 
Rozległy się ostrzegawcze krzyki, a potem łomot. 
I wtedy znów odezwał się piskliwy głosik: 
- Jeden ze słupów wpadł do krateru. Nikogo nie zraniło. Oto nadjeżdża pańska 
platforma transportowa. 
- Platforma! - warknął Sir Robert. - Powinien być samolot! Powinniśmy zostać 
stąd zabrani samolotem! 
- Znaleźli rzekę na południu. Wykorzystają ją do umycia sprzętu. Tak nam mówią 
piloci. 
Sir Robert wyczuł puls Jonnie'ego. Galopujący! 
- Nie rozumiem tego! - wykrzyknął Sir Robert. - Tu chodzi o czas! Potrzebuję 
serum! Czy nie możecie wsunąć mi do środka trochę serum? 
- Bardzo mi przykro, Sir Robercie. Rzeka znajduje się o sto dwadzieścia mil na 
południe stąd. Przy starożytnej autostradzie. Dziecko mówiło szybko, żeby Sir 
Robert mu nie przerwał. Wyjęli już pompy górnicze. Wszystkie nasze samoloty i 
cały sprzęt uległy skażeniu. Muszą zostać dobrze spłukane wodą, żeby zmyć z nich 
cząstki radioaktywne. Dopiero gdy to się zrobi, można będzie otworzyć kopułę. 
Sir Robert zacisnął pięści. Sto dwadzieścia mil! Ile zajmie to czasu? 
Dzieciak musiał chyba czytać w jego myślach. 
- Powiedziano mi, że będą bardzo szybko jechać. Na tej starożytnej autostradzie 
jest to możliwe. Pańską platformę poprowadzi osobiście Thor, Wiedzą, że to 
poważna sprawa. Pańska platforma odjedzie pierwsza. Ustawili już nad nią dźwig. 
Spychacz znów wstrząsnął kopułą. Wydawało się, że coś pod platformą jakby się 
rozdarło. 
- Znaleźli już piętnaście trumien - powiedziało dziecko. Wszyscy znajdujący się 
w nich Szkoci są żywi z wyjątkiem jednego. Jego trumna została wyrzucona w 
powietrze i rozbiła mu czaszkę. Cały ołów na zewnątrz się stopił. Mam na myśli 
ich pokrywy. Są bardzo gorące i dlatego trudno nimi manipulować. 
Z jękiem i zgrzytem hak dźwigu zaczepił o uchwyt kopuły. Sądząc po dźwiękach, 
podnoszono ich bardzo ostrożnie, aby platforma nie oderwała się od kopuły. 
Adhezyjne płozy trzymały jednak dobrze. Sir Robert czuł, że kołyszą się w 
powietrzu. Potem rozległo się głuche tąpnięcie, gdy dotknęli wierzchu platformy 
transportowej. Podniesiono ich jeszcze raz, by ułożyć bardziej symetrycznie. 
Dzieciak musiał jeszcze stać na wystającej spod kopuły platformie. Dotarł znów 
jego słabiutki głosik: 
- Mogę stąd teraz lepiej widzieć. Śnieg już nie pada. Daleko na równinie widzę 
jakieś ciała. To musi być plemię Zbójów. I widzę więcej trumien. Wszystkie 
kopuły w starej bazie zostały zdmuchnięte. Hula po niej wiatr. 
Sir Robert zbadał Jonnie'emu puls, Czyżby był słabszy? 
- Thor komuś coś daje. Teraz wspina się do kabiny pańskiej platformy 
transportowej. Mówi, że jest dobrym kierowcą i żeby się pan nie martwił. 
Pojedziecie tak szybko, jak tylko to będzie możliwe. Proszę mi wybaczyć, ale 
powinienem iść do kabiny i zapiąć pasy bezpieczeństwa. 
Platforma ruszyła z hukiem. Trzęsła się i podskakiwała na nierównym terenie. Sir 
Robert podtrzymywał głowę Jonnie'emu. Czy Jonnie jeszcze oddycha? Wjechali 
wreszcie na autostradę. Silnik zaczął wyć na wysokich obrotach. Sir Robert 
przypomniał sobie, że Jonnie miał zegarek. Próbował znaleźć przycisk 
podświetlania tarczy. Cyfry na tarczy obracały się. Jechali tak szybko, że Sir 
Robert słyszał świst wiatru na zewnątrz kopuły. 
Czas, czas, czas! Pięćdziesiąt minut. Pięćdziesiąt dziewięć minut! Platforma 
nagle zwolniła. Zatrzęsła się na jakimś nierównym gruncie. Szarpnęła przy 
zatrzymywaniu. I opadła na ziemię. 
Słaby piszczący głosik powiedział: 
- Jesteśmy na brzegu rzeki. Jest w niej mnóstwo wody. Układają teraz górniczy 
rurociąg. Muszę odejść od kopuły, bo będą ją zmywać. Ja i wszyscy pozostali też 
musimy się dobrze opłukać. Potem przeprowadzą na nas próbę z gazem do 
oddychania. 
O kopułę zaczęły nagle tłuc strumienie wody. Huk wody odbijał się echem wewnątrz 
kopuły. Dźwięk ten przenikał wszędzie. Następnie zaczęto spłukiwać platformę 
transportową. Wreszcie nastąpiła cisza. A potem znów rozbrzmiał piszczący 
głosik: 
- Sir Robert? Przyjechała ciężarówka z małym dźwigiem i właśnie ją opłukali. Ja 
też już się opłukałem. Czy może pan znaleźć wewnętrzną dźwignię zwalniania 
kopuły? Ta na zewnątrz jest pogięta. 
Sir Robert dawno zlokalizował położenie dźwigni i już przed godziną chciał ją 
zwolnić. Szarpnięciem ręki przestawił ją w odwrotne położenie. Rozległ się huk i 
coś zadźwięczało, gdy zbliżano i zaczepiano o kopułę hak dźwigu. Kopuła uniosła 
się. Mroczne światło dzienne na moment go poraziło. Jonnie leżał nieruchomo. Czy 
jeszcze oddychał? 
Właściciel słabiutkiego głosiku stał obok. Nie miał już na twarzy ani maski 
powietrznej, ani ekranu ochronnego, a z jego ubrania ściekała woda. Miał około 
trzynastu lat. 
- Nazywam się Quong. Dziękuję, że był pan w stosunku do mnie tak cierpliwy, Sir 
Robercie. Byłem niemniej zdenerwowany niż pan. 
Doktor Allen wskoczył na platformę. W ręku trzymał strzykawkę i zaraz zajął się 
ramieniem Jonnie'ego. Pielęgniarka zastąpiła Sir Roberta. Teraz ona 
podtrzymywała głowę Jonnie'emu. 
Sir Robert podniósł się na niepewnych nogach. Cały był zlany potem, a tutaj wiał 
chłodny wiatr. Spojrzał na północ. 
Niebo się jarzyło. 
- Co to takiego? - zapytał. 
Thor był przy nim. I jeszcze ktoś z grupy ratowniczej. Nad rzeką przybywało 
coraz więcej ciężarówek, które ustawiały się wzdłuż biegu rzeki. 
- To Denver - odparł Thor. 
Sir Robert patrzył osłupiałym wzrokiem. Właśnie wydostali się z piekła. 
25 
1
Po raz pierwszy w tym posępnym, nudnym roku niewielki szary człowiek wykazał 
czymś ożywione zainteresowanie. W sercu zaczęła mu się budzić nadzieja, którą od 
pewnego czasu już stracił. 
Nie zainteresował go jednak oślepiający błysk, który zaobserwował na ekranie, i 
nie zadawał sobie zbytniego trudu, by śledzić zmąconą, brudną masę oszalałych 
chmur, które wznosiły się ponad ziemią. Ożywienie wywołał chwilowy ślad na 
ekranie. Odpalanie teleportacyjne! Ślad, którego już nigdy nie spodziewał się 
ujrzeć. Musiał koniecznie się dowiedzieć, czy któryś z tych militarnych umysłów 
w pozostałych statkach zauważył ten migocący ślad. Z niepokojem przysłuchiwał 
się ich gadaninie. 
- To na pewno była eksplozja nuklearna - powiedział Bolbod. Wysunął z kołnierza 
swą wojowniczą twarz do przodu, jak gdyby prowokując kogoś do dyskusji. 
Pułkownik Tolnepów natychmiast zaproponował, by polecieć w dół i "rzeczywiście 
obrócić w proch tę planetę"! 
Hawvin rozważał, czy jest to sytuacja polityczna i próbował wciągnąć w spór 
niewielkiego szarego człowieka. Ale niewielki szary człowiek odpowiadał 
wymijająco: czekał aż się dowie, co inni wiedzą na ten temat. 
To właśnie nadporucznik Hocknerów wszystko podsumował. Włożył monokl do oka i 
prychnął na nich pogardliwie. 
- Wy, koledzy, nie trafiliście w sedno sprawy! - powiedział. - Wcześniejszy 
zwiad przekazał nam informację o nocnej grupie rajdowej, która zniknęła w tym 
rejonie. To, co przed chwilą widzieliśmy, jest oczywiście kulminacyjnym momentem 
wojny politycznej na powierzchni tej planety. I ja byłbym zdania, że nastąpiła 
tam teraz zmiana rządu. Jak wiemy, scena polityczna była tam niestabilna: 
poprzednio władzę na planecie przejął kler, ci żółci faceci w długich szatach. 
Ale prawdopodobnie przegrali i zostali zepchnięci do świątyni na południowej 
półkuli. 
- Jakieś grupy militarne - kontynuował Hockner - zniszczyły byłą stolicę planety 
przy użyciu broni jądrowych. Przy dwóch niezależnych buntach w ciągu zaledwie 
paru miesięcy polityczny klimat planety jest w najwyższym stopniu niestabilny i 
dla nas nadszedł czas dokonania zgodnego ataku. 
- Tak! - zadudnił Bolbod. - Powinniśmy rzucić się w dół i rozgnieść ich! 
Dowódca Jambitchow uśmiechnął się lekko. 
- Obawiam się, szlachetni panowie, że będziecie musieli mnie z tego wykluczyć. 
Przynajmniej na razie. Czy przyjrzeliście się tej skarpie szczytu górskiego - 
szczytu tuż na zachód od stolicy? 
Zapanowała cisza, a potem rozległy się odgłosy przestraszonego sapania. 
Piętnaście doborowych samolotów bojowych i szturmowców piechoty kosmicznej 
właśnie wchodziło w pole ich widzenia. - To była zasadzka! - zawołał pułkownik. 
- Ba! - powiedział Bolbod. - Ich siła ognia nie może nawet równać się z 
jakimkolwiek naszym większym statkiem wojennym! - Ale potrafią być bardzo 
kąśliwi - rzekł Jambitchow swym śpiewnym głosem. 
Zapanowała chwila ciszy. Nagle jakaś twarz wypełniła ekran. Był to Roof 
Arsebogger z "Północnego Kła", znajdujący się na pokładzie okrętu liniowego 
"Zdobycz" należącego do lotniskowców klasy "Postrach". 
- Wasza Ekscelencjo - powiedział śliniąc się reporter czy moglibyśmy skorzystać 
z tej chwili ciszy, by dowiedzieć się o pańskich osobistych reakcjach na ogólny 
rozwój sytuacji? 
Niewielki szary człowiek był zawsze spokojny i nigdy nie ulegał emocjom. 
Wszystko, co odpowiedział reporterowi spokojnym głosem, brzmiało: 
- Wynoś się z mego ekranu! 
- Och, tak, Wasza Ekscelencjo. Faktycznie, Wasza Ekscelencjo. Natychmiast. - 
Schorowana twarz zniknęła z ekranu. Niewielki szary człowiek skrzywił się z 
niesmakiem i zaczął ponownie analizować sytuację. Wcześniej czy później dowódcy 
dojdą do jakichś wniosków i podejmą jakąś jednomyślną akcję. Żaden z nich ani 
słowem nie wspomniał jeszcze o śladzie teleportacji. Żaden z nich nie doszedł do 
jakiegokolwiek logicznego wniosku. Czyżby każdy z nich był tak żądny nagrody 
pieniężnej, że trzymał wszystko w sekrecie przed innymi? Zawsze bezpieczniej 
było przysłuchiwać się innym. 
"Połączone siły" ożywiły się i zaczęły zmieniać swą pozycję na orbicie, by znów 
znaleźć się nad obserwowanym terenem. Na niebie widać było płomienie 
wydobywające się z silników, a przez kanały foniczne dobiegało ze statków 
mamrotanie wewnętrznych komend. 
To właśnie Hawvin poruszył sprawę, która musiała zaprzątać ich umysły - nagrody. 
- Właśnie sobie wykalkulowałem, że to może być właśnie ten, ale nie jestem 
pewien! Mam tu meldunek o wielkim Psychlosie, który chodził po platformie 
odpalania dzisiaj rano. 
- No cóż, jeśli to był Psychlos, to czy nie sądzisz, że powinien wiedzieć? - 
zapytał dowódca Jambitchow. 
Do dyskusji wtrącił się admirał, w zamyśleniu stukając się w ząb. - Ponieważ 
istnieje teraz prawdopodobieństwo, że to oni, więc... 
Pozostałe twarze zwróciły się do ekranów, na których pojawił się admirał, nie 
mogąc odgadnąć, jak doszedł on do tego wniosku. -.. więc nie widzę żadnych 
powodów, żebyśmy się nie dowiedzieli czegoś więcej, najeżdżając po prostu na 
planetę, ograbiając ją i wynosząc się stąd. 
- Ale z drugiej strony - kontynuował admirał z olśniewającym przebłyskiem logiki 
- jeśli to oni, wtedy stanowią dla nas najwyższe zagrożenie i dlatego powinniśmy 
ich zaatakować. Tak czy owak, po prostu uderzymy na nich, podzielimy łupy i 
uciekniemy. 
- A nagroda pieniężna? - zapytał Jambitchow. 
- No cóż - odparł admirał - najłatwiej się tego dowiemy w trakcie intensywnych 
przesłuchań wziętych do niewoli jeńców. Jako naczelny dowódca tych połączonych 
sił... 
Natychmiast rozległy się głosy protestu. Wszyscy zgodzili się, że powinni 
zaatakować planetę, złupić ją i potem wynieść się, ale nikt nie wyraził zgody, 
żeby admirał został ich naczelnym dowódcą! Admirał miał bardzo cierpką minę. 
Mając na pokładzie Roofa Arseboggera, chciał się mu jak najlepiej zaprezentować. 
To nieporozumienie zupełnie mu nie odpowiadało, więc mocno się zezłościł. 
Wynikła z tego awantura trwała przez dłuższy czas, więc niewielki szary człowiek 
powrócił do obserwowania terenu w dole. Zauważył nieduży konwój pędzący na 
południe. Składał się on z dwóch sekcji. Pierwsza, mniejsza sekcja, gnała wzdłuż 
czegoś, co musiało być starożytną autostradą. Druga sekcja była znacznie większa 
i jechała równie szybko. Początkowo mogło się wydawać, że druga sekcja ściga 
pierwszą. Ale teraz obie sekcje dojechały razem - bez walki - do brzegu rzeki. 
Wszyscy musieli być z tej samej grupy. Rzeka znajdowała się w stanie wiosennego 
przyboru wody i wkrótce po przybyciu pierwszej sekcji zamontowano w rzece pompy 
wodne i można było dojrzeć olbrzymie rozpryski wody. Spłukiwali wodą pojazdy. 
Niewielki szary człowiek nie wiedział, po co to robią, więc poszukał odpowiedzi 
w książkach. Promieniowanie! Najlepszym sposobem odkażania było obfite 
spłukiwanie wodą. Cząstki radioaktywne mogły zostać spłukane dzięki ich 
ciężarowi. A zatem to musiał być wybuch nuklearny. Przez całe wieki Psychlosi 
bezlitośnie niszczyli każdego, kto próbował wykorzystać taką broń. Był to już 
prawie zapomniany rozdział starożytnych wojen. 
Niewielki szary człowiek polecił swemu oficerowi łączności, by lepiej dostroił 
ekrany wizyjne. Tam w dole wszystko było zamglone i pokryte chmurami, przez co 
widoczność była znacznie utrudniona. Miasto na północy zaczęło się gwałtownie 
palić, a łuna pożarów przebijała się poprzez kłęby strzeliście wznoszącego się 
dymu. Wiatr wiał z południa i choć oczyścił on trochę z chmur rejon rzeki, nad 
którą przybyły pojazdy, to i tak było mnóstwo zakłóceń w odbiorze. Przez to 
krótkie spięcie linii zasilania starej bazy górniczej. To ona powodowała 
zakłócenie pracy ekranów i skakanie obrazu. Doprowadzenie się do porządku zajęło 
grupie nad rzeką trochę czasu. Kim oni byli? Uciekinierami? Resztkami 
atakujących wojsk? I wtedy dojrzał konsolę teleportacji, znajdującą się pod 
kopułą, którą właśnie dźwig niósł do góry. Zaczął łączyć poszczególne 
wydarzenia. Nie wiedział dlaczego, ale ta walka i eksplozja miały coś wspólnego 
z teleportacją. Zapewne któryś z dowódców statków poprosi go w końcu o poradę. 
Udzieli im jednak wymijającej odpowiedzi. Przynajmniej raz im nie pomoże. Miał 
nadzieję i modlił się o to, żeby nikt z nich nie dojrzał w dole konsoli. 
W grupie chyba byli jacyś ranni, więc zajmowano się nimi, a tymczasem nie 
zabezpieczona konsola stała tam widoczna jak na dłoni. W końcu przyleciało i 
wylądowało sześć samolotów szturmowych piechoty kosmicznej. Poza tym nad grupą 
pojawiła się dodatkowo silna osłona powietrzna. 
Niewielki szary człowiek nie spuszczał oka z konsoli. W końcu została czymś 
okryta i wniesiona do jednego z samolotów szturmowych piechoty kosmicznej. 
Nadporucznik Hocknerów nagle zapytał: 
- Czy to konsolę transfrachtu przenosili z ciężarówki do samolotu? Jeszcze raz 
przejrzę zapis obrazów na swoim ekranie. Niewielki szary człowiek się skrzywił. 
Nie chciał, żeby ją dojrzeli. Miał nadzieję, że nie rozpoznaliby jej, nawet 
gdyby ją zauważyli. 
Próżne nadzieje! 
- To jest konsola! - powiedział z naciskiem Hockner. 
Załadowanie samolotów zabrało dość dużo czasu. Część samolotów szturmowych była 
zupełnie pusta, a dwa z nich miały pełen ładunek. Niewielki szary człowiek 
sprawdził ich pojemność ładowczą. Tak, dwa samoloty szturmowe wystarczały, by 
pomieścić całą grupę. 
Dowódcy statków rozmawiali teraz bardzo szybko. Niektórzy z nich mieli zdjęcia 
takich konsoli. Zaczęło wśród nich narastać podniecenie, spowodowane wizją 
udziału w dwustu milionach kredytów nagrody pieniężnej. 
I wtedy grupa na dole porzuciła platformy transportowe, pompy i dźwig oraz parę 
skrzyń przypominających trumny. Sześć samolotów szturmowych piechoty kosmicznej 
uniosło się w powietrze. I zaraz wykonały one zagadkowy i bałamutny manewr. 
Zamiast utworzyć uporządkowany szyk, samoloty zaczęły przecinać wzajemne tory 
lotu, krążyć dokoła i miotać się w powietrzu. Nawet po ponownym przejrzeniu 
zapisu obrazów na ekranach, niemożliwe było ustalenie, który samolot miał na 
pokładzie konsolę. 
Cztery samoloty szturmowe znów wylądowały. Które z nich? Które z nich miały 
ładunek? 
Dowódcy paplali na ten temat jak najęci. Odtwarzali zapisy ekranów, szukając 
znaków identyfikacyjnych. Przy takich zakłóceniach statycznych nie było to 
jednak możliwe. 
Nagle Hockner rozwiązał problem. Dwa samoloty, którym towarzyszyła tylko mała 
część dodatkowej osłony powietrznej, wzniosły się leniwie w powietrze - ich 
prędkość wynosiła zaledwie tysiąc mil na godzinę - i leciały północno-wschodnim 
kursem. Pozostałe cztery szturmowce oraz większość samolotów osłony powietrznej 
nadal tkwiły przy rzece. 
- To pułapka! - wykrzyknął porucznik. - Chcę, żebyśmy ścigali tę północno-
wschodnią grupę! 
Wszyscy obserwowali północno-wschodnią grupę, wykreślając na planszach jej kurs. 
Przechodził on po tej stronie bieguna i - gdyby nie skończył się wcześniej - 
przecinał to miejsce na południowej półkuli, w którym znajdowała się pagoda. Z 
taką prędkością dotrą tam za około dziewięć godzin. 
Jakby na potwierdzenie podejrzeń Hocknera, cztery pozostałe samoloty szturmowe 
oraz reszta osłony powietrznej nagle śmignęły w powietrze i zaczęły gnać na 
północ. Leciały z prędkością dwóch tysięcy mil na godzinę. 
Pośpiesznie wykonana ekstrapolacja ich kursu wskazywała tylko jedno miejsce 
przeznaczenia, którym była baza górnicza położona w pobliżu miejscowości zwanej 
"Singapur". 
- To nam pasuje, przyjaciele - powiedział Hockner. - Mamy meldunki, że w tamtym 
rejonie prowadzone są ożywione prace i wybudowano tam coś w rodzaju platformy. 
Wiozą tę konsolę do Singapuru. 
Admirał próbował oponować. Powinni słuchać jego jako najstarszego rangą oficera. 
Tłumaczył, że ich celem powinna być pagoda. Przeświadczenie to wynikało z jego 
nienawiści do wszystkich religii. Ludzie religijni są fanatykami, sprawiają 
kłopoty rządom i zawsze trzeba ich unicestwiać. A tutaj prawdopodobnie mieli do 
czynienia z rewolucją religijną, na co były nawet dowody. Zakon religijny obalił 
rząd planety, a teraz jeszcze ukradł konsolę. To była właśnie "ta" planeta, więc 
rozkazywał, by skierowali się nad cel, którym była pagoda. 
Jego rozkaz przeważył szalę. Połączone siły zostały wprawione w kontrolowany 
ruch i pomknęły w pogoni za grupą zmierzającą do Singapuru. Ale potężny okręt 
liniowy "Zdobycz", należący do lotniskowców klasy "Postrach", nie podążył za 
nimi. Podbechtany przez Roofa Arseboggera do podjęcia działań, które bardziej 
nadawały się do reportażu, oraz ze względu na swą nienawiść do wszelkich 
religii, admirał Snowleter zawrócił w kierunku Kariba swój olbrzymi statek 
liniowy, w którego brzuchu było pełno samolotów bojowych. 
2
Jonnie przyszedł do siebie, gdy ogłoszono alarm. Ziemia dygotała! Pielęgniarka, 
która przez cały czas czuwała przy jego łóżku, wyszła z pokoju. 
Rozejrzał się dokoła, nie mogąc przez chwilę zorientować się w nie znanym mu 
otoczeniu. Znajdował się w jednym z pomieszczeń bunkra w Kariba, który Chińczycy 
specjalnie dla niego wybudowali po wewnętrznej stronie stoku niecki, w której 
mieściła się platforma odpalania. Całe wnętrze wzgórza naszpikowali pierścieniem 
głębokich bunkrów, z których część była nawet wyłożona kafelkami. Bunkry 
oświetlone były lampami górniczymi, 
Jego bunkier wyłożony był żółtymi kafelkami. Był on wyposażony w łóżko, krzesła 
i szafę na ubrania. Na kafelkach był nawet wyryty portret Chrissie, który 
skopiowano z jakiegoś rejestratora obrazów - była na nim nawet podobna do 
siebie, z wyjątkiem nieco skośnych oczu. 
Ziemia znów się zatrzęsła. Bomby? 
Jonnie właśnie podnosił się z łóżka, gdy do pokoju wszedł doktor Allen i 
uspokajającym głosem powiedział: 
- Wszystko w porządku. Mają pełną kontrolę nad sytuacją. W drzwiach pojawił się 
Sir Robert. Na nosie miał założony przez doktora Allena opatrunek. 
- Przedtem miałeś paskudny puls - powiedział doktor Allen. - Ale teraz już jest 
normalny. Zastrzyk z serum, który dostałeś przed akcją, zneutralizował trochę 
działanie trucizny. Resztę zawdzięczasz Sir Robertowi. Wyssał truciznę i wlał do 
rany parę kropel serum. 
Olbrzymi zegarek ręczny Psychlosów, należący do Jonnie'ego, leżał na stoliku 
obok łóżka. Jonnie spojrzał na tarczę. Spał osiemnaście godzin! Bóg jeden 
wiedział tylko, co się w tym czasie zdarzyło. 
Doktor Allen odgadł jego myśli. 
- Wiem, wiem. Ale musieliśmy ci zaaplikować lek nasenny, żeby zwolnić pracę 
serca. 
Przyłożył stetoskop do piersi Jonnie'ego. Przez chwilę pilnie słuchał. Potem 
zwinął stetoskop. 
- Nie wykryłem żadnych uszkodzeń serca. Wyciągnij rękę! 
Jonnie wyciągnął. 
- Doskonale, żadnego drżenia - powiedział doktor Allen. Sądzę, że wszystko jest 
w porządku. Parę dni w łóżku... 
W tym samym momencie ziemia znów się zatrzęsła. Jonnie próbował wstać, lecz 
doktor Allen gestem nakazał mu spokój. 
- Sir Robercie! - zawołał Jonnie. - Co się dzieje? 
Doktor Allen dał znak głową Sir Robertowi, że wszystko jest w porządku i wyszedł 
z pokoju. Sir Robert podszedł bliżej i stanął przy łóżku. Nie odpowiedział na 
pytanie Jonnie'ego. Patrzył na niego rozpromienionym wzrokiem, ciesząc się, że 
widzi go żywego. Ten chłopak miał nawet zarumienione policzki. 
- Co się dzieje? - powtórzył pytanie Jonnie, cedząc słowa. 
- To statek Tolnepów - odparł Sir Robert. Jest na wysokości około dwustu mil, 
ale wciąż posyła na dół samoloty, które bombardują to miejsce. Mamy osłonę 
powietrzną. Stormalong jest tutaj i to on kieruje obroną powietrzną. Całą uwagę 
nieprzyjaciel poświęca Singapurowi. 
W drzwiach pojawił się Angus. Jonnie zawołał do niego: 
- Czy zainstalowałeś konsolę? 
- Och, tak - odparł Angus i wszedł do środka. - Dlatego właśnie nie 
przeszkadzano tobie. Podniósł palec, wskazując nim do góry. - Przy całej tej 
strzelaninie, przy naszych miotaczach przeciwlotniczych na zewnątrz ekranu oraz 
przy pracy silników naszych samolotów nikt z nas nawet nie ośmieliłby się zrobić 
użytku z instalacji odpalania. Ale wszystko jest podłączone. Chińczycy bardzo 
ładnie urządzili to miejsce. 
- Przy następnym odpalaniu przełącznik powinien być ustawiony w pozycji dolnej - 
powiedział Jonnie. 
- Tak. Sir Robert już nam o tym powiedział! Wszystko jest gotowe do odpalenia, 
jeżeli tylko ta strzelanina kiedyś się skończy! Odpoczywaj sobie! 
Agnus wyszedł i minął się z Thorem. 
- Jak się czujesz? - zapytał Thor. 
Jonnie pokręcił przecząco głową. 
- Nieważne. Tylko tyle pamiętam, że byłem w kopule. Lepiej więc zapoznajcie mnie 
z obecną sytuacją. 
Opowiedzieli mu zatem, co zaszło i co oni zrobili. 
- Taki paskudny odrzut! - wykrzyknął Jonnie. 
- Jeszcze gorszy - powiedział Thor. 
- Ilu straciliśmy ludzi? - spytał Jonnie. 
- Andrew i MacDougala - odparł Thor. - Ale piętnastu rannych znajduje się w tym 
małym szpitalu. Parę złamanych rąk lub nóg. Głównie jednak są posiniaczeni, 
bardzo mocno posiniaczeni. Ołów w pokrywach trumien zapewnił im wystarczającą 
osłonę. Nie ma żadnych oparzeń radioaktywnych. Andrew został ciężko poraniony 
bagnetami przez Zbójów i nie miał siły, by zamknąć od środka pokrywę swej 
trumny, więc otworzyła się podczas wybuchu. 
- A MacDougal? - zapytał Jonnie. 
- No cóż, to raczej smutna opowieść. Jego posterunek mieścił się przy starej 
klatce i jego trumnę wyrzuciło w powietrze. Przez jakiś czas nie mogliśmy nawet 
znaleźć ciała. 
Jonnie zauważył, że Thor trzyma w ręku jakiś ciężki pakunek: - Zaczęliśmy więc 
szukać ciał. Wybuch porozrzucał je na wszystkie strony, a większość zwłok była 
spalona. Podążaliśmy wzdłuż promienia wybuchu, sądząc, że ciało MacDougala 
zostało wyrzucone z platformy, i natknęliśmy się na resztki biura Terla. Kilka 
ciał z krawędzi platformy zostało przeniesionych podmuchem aż do tego rejonu. 
Nie chcieliśmy, by ktokolwiek znalazł się na liście zaginionych, więc staraliśmy 
się identyfikować zwłoki. I tak znaleźliśmy ciało MacDougala. Oraz znaleźliśmy 
to. - Thor zaczął rozpakowywać ciężką paczkę. - Wiedziałem, że będziesz 
zadowolony, gdy będziesz to miał. Jedne ze zwłok miały zupełnie spalone ciało, a 
w kręgosłupie tkwiła ta kula. 
Była to kula wielkości grochu z nieznanego materiału, z którego zrobione było 
jądro bomby. 
- Brown Kulas - powiedział Jonnie. - Terl rzucił tym w niego. Jak pociskiem. 
Tak, jestem bardzo zadowolony, że to znalazłeś! 
- Znaleźliśmy też tę drugą paczkę, którą Terl mu wręczył powiedział Thor. - 
Oddaliśmy ją Angusowi, żeby ją rozbroił. Mamy też całą zawartość kosza jego 
przetwarzacza odpadków. Domyśliliśmy się, że będzie chciał z niego korzystać, 
więc odcięliśmy prąd. Był naprawdę pełen! Mamy wszystko na wózku transportowym, 
na wypadek gdybyś chciał to przejrzeć. Na szczęście, wsadziliśmy wszystko do 
antyradiacyjnego wora. Thor kiwnął ręką w kierunku drzwi. 
- Chapnęliśmy kosz, jak tylko Terl opuścił swe biuro. Giermek wtoczył wózek do 
pokoju. Wszystkie materiały były na nim porządnie poukładane. 
- Tylko nie próbuj strzelać z tych pistoletów - dodał Thor.Ker pozakładał w nich 
czopy, tak że strzelają do tyłu, w użytkownika. Ker powiedział, że znów je 
doprowadzi do porządku. 
Podali Jonnie'emu jakieś broszury i papiery, które znajdowały się w skrytkach 
ukrytych w tylnych ścianach i dnach szafek. Jonnie miał ich już mnóstwo. Jego 
wzrok padł na broszurę: "Znane środki obronne wrogich ras oraz przegląd ich 
planet". Przekartkował ją. Było tam wiele planet. Zajrzał pod hasło "Tolnep": 
Jest to planeta należąca do systemu podwójnej gwiazdy. (Lokalizację znajdziesz 
na mapie współrzędnych). Sam system ma tylko trzy zamieszkane planety: siódmą, 
ósmą i dziewiątą. Rodzimą planetą Tolnepów jest dziewiąta. Ma ona pięć 
księżyców. Z nich tylko Asart ma znaczenie. Jest on wykorzystywany jako 
wyrzutnia startowa większych statków wojennych. Żaden ze statków kosmicznych 
Tolnepów nie może przeprowadzać akcji wojskowych w atmosferze, ponieważ ma zbyt 
słaby napęd; czerpie energię gwiezdną. Bazują one na księżycu Asart, a ich 
załogi i materiały zaopatrzenia są dowożone z powierzchni planety. Ponieważ od 
czasu do czasu wysuwane są propozycje. by planetę Tolnep zająć i rozpocząć jej 
eksploataeję oraz uważa się, że zwyczajna taktyka ofensywna byłaby adekwatna w 
przypadku takiej wojny, więc dotychczas księżyc Asart nie był atakowany. 
Jonnie spojrzał na datę. Notatka pochodziła zaledwie sprzed kilku lat. 
Jeszcze jeden głuchy odgłos i wstrząs ziemi. 
Nagle Jonnie zdał sobie sprawę ze skrywanego niepokoju, który odczuwali wszyscy 
znajdujący się w pokoju. Oni po prostu usiłowali go uspokoić! Gdy Jonnie czytał 
broszurę, Thor otrzymał jakieś pilne wezwanie. Do pokoju wbiegł goniec z plikiem 
depesz do Sir Roberta i zaraz wybiegł. Jonnie zauważył, że przez twarz Sir 
Roberta przemknął cień niezadowolenia, gdy czytał depesze. 
- Sytuacja jest gorsza, niż mi ją przedstawiacie - stwierdził Jonnie. 
- No, no - powiedział Sir Robert. - Nic się nie bój, chłopcze! 
- Jaka naprawdę jest sytuacja? - zapytał stanowczo Jonnie. 
Siwy stary Szkot westchnął. 
- No cóż, jeśli już musisz wiedzieć, to wróg przejął inicjatywę w swoje ręce. Z 
jakichś tam powodów nieprzyjaciel zdecydował się na atak wszystkimi siłami - Sir 
Robert postukał palcem po depeszach. - Singapur trzyma się i w chwili obecnej 
panuje nad większością ich sił. Ale nie wiadomo, jak długo wytrzyma. Baza 
rosyjska stała się celem zainteresowania samolotów z wielkiego kosmicznego 
statku wojennego. Edynburg jest atakowany. Żadne z tych dwóch miejsc nie ma 
pancerza atmosferycznego. A tam w górze - wskazał ręką na sufit - znajduje się 
potwornie wielki statek liniowy, który od wielu godzin śle w dół samoloty i 
bomby. I może również wysadzić desant w sile do tysiąca żołnierzy piechoty 
kosmicznej Tolnepów, a my nie mamy wystarczająco dobrego uzbrojenia, by dać 
sobie radę z desantem naziemnym. Taka jest prawdziwa sytuacja. Może się ona 
tylko pogorszyć, a nie polepszyć. 
- Zawołajcie doktora Allena - polecił Jonnie. - Wstaję z łóżka! 
Sir Robert próbował protestować, ale w końcu zawołał doktora. Doktorowi wcale 
się to nie podobało. 
- Jesteś nafaszerowany znalezionym tu lekarstwem, zwanym,Sulfa", które chroni 
twój organizm przed infekcją i zatruciem krwi. Jeśli nagle wstaniesz, będziesz 
miał zawroty głowy. Jonnie jednak nadal upierał się przy swoim. Wiedział, że 
robili wszystko, co było w ich mocy, ale on chciał osobiście zapoznać się z 
sytuacją. Nie mógł siedzieć bezczynnie i czekać, aż ich rozniosą na kawałki. Do 
pokoju wszedł koordynator w towarzystwie starszego, siwowłosego Chińczyka. 
- To jest pan Tsung - powiedział. - Odpowiada za porządek w twoim pokoju. Uczy 
się angielskiego, więc będzie ci pomocny. 
Tsung pochylił się w ukłonie. Był wyraźnie zadowolony, że poznał Jonnie'ego. 
Głuche odgłosy spadających bomb trochę go niepokoiły. Trzymał w rękach miskę 
zupy i gdy ją podawał Jonnie'emu, dłonie mu lekko drżały. Jonnie chciał, by ją 
postawił obok, ale Tsung potrząsnął głową. 
- Pij! Pij! - powiedział. - Może potem żadna okazja, żeby zjeść. 
Ktoś kiwnął od drzwi na Sir Roberta i stary Szkot wybiegł na zewnątrz. Tsung 
opanował się trochę. Sporadyczne odgłosy bomb - teraz, gdy miał zajęcie - 
wydawały się mniej groźne. Gdy wyjmował broń Jonnie'ego, zaczął się nawet 
uśmiechać z większą pewnością siebie. 
Doktor Allen miał rację, mówiąc, że Jonnie będzie miał zawroty głowy, jeśli zbyt 
szybko wstanie. Jonnie przekonał się o tym, gdy zaczął się ubierać. Ramię miał 
sztywne i obolałe. Miał nieco trudności z ubieraniem się. Tsung ubrał go w 
zwykły zielony mundur, jaki nosili wszyscy. Zapiął pas, który miał po lewej 
stronie kaburę na rewolwer typu Smith and Wesson, a po prawej stronie kaburę na 
podręczny miotacz. Z czarnego jedwabiu zrobił temblak i dopasował go tak, żeby 
Jonnie mógł szybko wyjąć z niego rękę i sięgnąć po pistolet. Potem podał mu 
zwykły zielony hełm. 
- A teraz strzelaj do nich! - powiedział Tsung i złożywszy dłoń na kształt 
pistoletu, zawołał: Bang! Bang! 
Był teraz bardzo pewny siebie i miał uśmiech na twarzy. Wetknął ręce w rękawy i 
schylił się w ukłonie. 
"Gdyby to wszystko było takie proste" - pomyślał Jonnie. Ale również schylił się 
w ukłonie i podziękował małemu człowiekowi. Dobry Boże, jakże mu się kręciło w 
głowie! Gdy schylał się, cały pokój wirował wokół niego. 
Niezwykle silny wybuch wstrząsnął ziemią. 
3
Gdy Jonnie wychodził ze swego pokoju, zauważył, że podziemne przejście wiodło 
wzdłuż szpitala. I chociaż zamierzał wyjść na zewnątrz i udać się do niecki, w 
której znajdowała się platforma odpalania, to jednak troska o rannych z grupy 
rajdowej zatrzymała go pyry drzwiach wejściowych. 
Z pomieszczenia szpitalnego dobiegał jakiś łoskot. Coś, jakby szczęk ryglowanych 
zamków. Broń? Jonnie wszedł do sali. Znajdowało się w niej trzydzieści łóżek, z 
czego połowa była zajęta. Dwóch Chińczyków, których opaski na ramionach 
wskazywały, że są oni ze zbrojowni, pchało przed sobą mały wózek transportowy z 
posegregowaną bronią i wręczało rannym Szkotom ręczne miotacze, karabinki AK-47 
z amunicją termitową oraz ręczne granaty. 
Siwowłosa szkocka pielęgniarka zbliżyła się do Jonnie'ego. Widać było, że nie 
aprobowała takiego zamieszania na swoim oddziale. I wtedy - rozpoznawszy 
Jonnie'ego - wstrzymała się z wyproszeniem go z sali. 
Jonnie liczył rannych. 
- Tu jest trzynastu rannych z grupy rajdowej i dwóch kanonierów. Czy jest ich 
więcej? - zapytał. 
- Dwóch chłopców ze wstrząsem mózgu jest na chirurgii odparła pielęgniarka. - 
Doktor MacKendrick twierdzi, że operacje się udały i ich stan zdrowia się 
poprawia. Czy pan powinien już być na nogach, MacTyler? 
Jeden z rannych Szkotów zdążył już dostrzec Jonnie'ego i wykrzyknął jego imię. 
Jonnie właśnie zamierzał przejść się od łóżka do łóżka z przeprosinami. Jak się 
wydawało, z trzydziestu jeden uczestników grupy rajdowej aż siedemnastu odniosło 
rany. Nie, osiemnastu, wliczając również jego. Dużo! Ludzie byli mocno 
potłuczeni, większość miała sińce pod oczami. Parę złamanych kończyn. Czuł, że 
przy lepszym planowaniu rajdu można było tego uniknąć. 
Pozostali Szkoci też już go dostrzegli i zaczęli krzyczeć: Szkocja zawsze górą! 
Siedzieli na łóżkach i wrzeszczeli. "Ci chłopcy wyrżnęli Zbójów, dopełniła się 
krwawa wendeta - pomyślał Jonnie. - Byli zwycięzcami. Staną się bohaterami 
narodu szkockiego". Niepotrzebne zatem były przeprosiny. Najpierw usiłował 
przekrzyczeć wrzawę, a gdy mu się to nie udało, zasalutował i z uśmiechem 
wycofał się na korytarz. Usłyszał, że znajdujące się na zewnątrz głośniki grają 
uroczystą muzykę religijną, by zagłuszyć ewentualny podsłuch. Wyszedł z 
podziemnego przejścia do bunkrów i popatrzył na dolinę. Światło dnia było 
mroczne od snujących się dymów. Lekki zapach pancerza atmosferycznego 
przestawionego na trzeci stopień zasilania mieszał się z zapachem węgla 
drzewnego. Dolina miała jakieś tysiąc stóp średnicy. Kiedyś Jonnie uważał, że to 
bardzo duża przestrzeń. Około trzy czwarte miliona kwadratowych stóp, jak 
przypuszczał. Ale teraz wydawało się, że jest za mała dla żyjących tam ludzi. 
Dach w kształcie pagody rozciągał się nad całą doliną znacznie poza samą 
platformę. Wokół doliny z pagodą w środku ciągnęło się coś w rodzaju wyłożonej 
płytami drogi. Wszędzie było pełno kręcących się ludzi. Dwóch szwajcarskich 
elektryków doprowadzało dodatkowe przewody do niektórych bunkrów. Niemiecki i 
szwajcarski piloci sortowali na wózku transportowym ładunek masek powietrznych. 
Tuż obok szkocki oficer udzielał wskazówek rosyjskiemu żołnierzowi. Dalej na 
lewo grupa szwedzkich żołnierzy sortowała amunicję na wózku transportowym. A 
tam, tuż przy wyjściu z pasażu, który musiał prowadzić na zewnątrz, dwóch 
myśliwskich Szerpów pchało wózek pełen mięsa afrykańskiego bawołu w kierunku, 
gdzie musiała znajdować się kuchnia. To tu, to tam, jakby płynęli, 
przemieszczali się z bunkra do bunkra buddyjscy Komunikatorzy. Wszędzie wzdłuż 
wewnętrznych zboczy doliny rozlokowane były chińskie rodziny wraz z dziećmi i 
całym dobytkiem. Na jednym z wielkich filarów podtrzymujących dach pagody, 
Chińczycy zawiesili tarcze plemienne reprezentujące pozostałe na Ziemi plemiona. 
Scena naprawdę międzynarodowa - narody Ziemi. 
Jonnie właśnie zamierzał ruszyć dalej, gdy z tyłu zabrzmiał głos mówiącego w 
psychlo: 
- Bardzo mi przykro - był to głos Szefa Czong-wona, przywódcy plemienia 
Chińczyków i głównego architekta tej bazy - ale musieliśmy sprowadzić tu 
wszystkich ludzi z wioski nad jeziorem. Jezioro jest szerokie, a pancerz 
atmosferyczny ma w środku niewielką grubość, więc niektóre bomby powyżej tamy 
przebijały się przez niego. Wywołane wybuchami fale zaczęły zagrażać wiosce. 
Także dym z rozpalonych ognisk nie może przedostawać się przez pancerz na 
zewnątrz. 
Czong-won pochylił się w ukłonie. Jonnie skinął mu głową. - Spójrz - kontynuował 
Czong-won - moi inżynierowie kopią pod kablem tunele powietrzne na drugą stronę 
pagórków. 
Stosy ziemi i skał po obu stronach doliny znaczyły miejsca, w których Chińczycy 
świdrami drążyli kanały powietrzne na zewnątrz. 
- W jednym kanale zainstalują wentylatory ssące, a w drugim wypychające 
powietrze. Kanały będą zakrzywione, aby podmuch z rozrywających się bomb nie 
przedostawał się do wnętrza. 
- Uważam, że wszystko robisz wspaniale - powiedział Jonnie. - Mówisz, że bomby 
wpadają do jeziora ponad tamą. Czy w tamie są jakieś uszkodzenia? 
Szef Czong-won kiwnął ręką na chińskiego inżyniera i coś tam przez moment mówili 
w narzeczu mandaryńskim. A potem Czong-won powiedział: 
- Nie, dotychczas nie ma, ale wybuchy niektórych bomb spowodowały, że woda 
przelewa się ponad koroną tamy, więc trzeba było otworzyć śluzy, by zmniejszyć 
przelew. Jeśli zaś ilość wody w jeziorze się zmniejszy, to możemy nie mieć 
elektryczności. 
Pagodę w rzeczywistości stanowił tylko fantazyjny dach. Miało się tu pełny widok 
na platformę transfrachtu. Chińczycy wypolerowali ją tak, że błyszczała nawet w 
tym przytłumionym świetle. Jonnie wszedł pod wysoki dach, by mieć lepszy widok 
na miejsce, w którym umieszczono konsolę. I wtedy się uśmiechnął. Po drugiej 
stronie platformy zbudowano stanowisko konsoli, którego boki miały kształt 
olbrzymiej, dziko wyglądającej, uskrzydlonej bestii! Przy konsoli znajdował się 
Angus, który pomachał mu ręką. 
- To dopiero coś, nieprawdaż? - zapytał. 
Faktycznie, to było coś. Olbrzymia głowa, dwa skrzydła, wijący się ogon. 
Wszystko z pancernego metalu. Pomalowane na czerwono i złoto. 
- Smok - powiedział Czong-won. - Kiedyś był to emblemat Cesarskich Chin. Zobacz, 
to jest laminowany molekularny pancerz. 
Stanowisko konsoli w kształcie smoka było przykryte pancerzem imitującym smocze 
łuski. Operator mógł nią sterować bez obawy, że ktoś niepowołany zobaczy, co on 
właściwie robi. Na podwyższonej platformie konsoli znajdowały się dwa stołki 
oraz boczna półka na komputer i dokumenty. I wszystko było opancerzone. Nic nie 
mogło uszkodzić tej konsoli! I jaki kształt nadano jej obudowie! Nie byłoby to 
zrozumiałe dla materialistycznych Psychlosów, którzy nie znali malarstwa ani 
innych sztuk pięknych. I czegóż to ci Chińczycy nie potrafili! 
- Widzisz? - zauważył Czong-won. - On jest taki sam jak inne smoki. 
Wskazał ręką na smoka, który wieńczył jeden z pobliskich szczytów dachu pagody. 
Każdy ze szczytów miał swego smoka. A potem Czong-won wskazał na jakieś nie 
dokończone dzieło na stoku. 
- Każdy bunkier miał mieć nad wejściem smoka. Nie starczyło nam jednak na to 
czasu. 
Miały to być znacznie mniejsze smoki wykonane z wypalanej gliny i pomalowane na 
czerwono i złoto. 
Konsola wyglądała świetnie pod ochronnym przykryciem. Angus z egzemplarzem 
księgi współrzędnych próbował zgłębić działanie konsoli, nie naciskając jednak 
żadnych jej przycisków. 
- Całkiem nieźle to opanowałem - powiedział Angus. Tylko sporo czasu zabierają 
obliczenia. Dla każdej planety podanych jest osiem ruchów i trzeba tylko wybrać 
właściwą planetę. Ale to nie jest zbyt trudne. 
Jonnie spojrzał na niebo. Właśnie eksplodowała gdzieś jeszcze jedna bomba. 
- Gdy tylko to się skończy, będziemy mieli mnóstwo roboty. Ale nie mam jeszcze 
pojęcia, kiedy to nastąpi, a także co należy zrobić, aby uruchomić tę konsolę. 
Czong-won wskazał na wewnętrzną stronę olbrzymiego filaru, który podtrzymywał 
dach pagody i ochraniał platformę i konsolę przed deszczem. Na każdym filarze 
zamontowane były reflektory górnicze, których światło skierowane było na środek 
platformy. 
- W nocy - powiedział - nie będą dawać blasku na zewnątrz. 
Jonnie chciał teraz pójść do bunkra operacyjnego, ale Czong-won zaprowadził go 
najpierw do wielkiej podziemnej sali mieszczącej się w zboczu doliny. Była ona 
wyłożona miłymi dla oka kafelkami i miała podest z mównicą. Wstawiono do niej 
krzesła i mogła pomieścić około pięćdziesięciu ludzi. Bardzo ładna sala. 
A potem Czong-won pokazał Jonnie'emu jeden z trzydziestu małych apartamentów, 
które wybudowali dla gości, niezależnie od pomieszczeń hotelowych dla pilotów i 
personelu. Ci chińscy inżynierowie z pewnością potrafili budować i z drewna, i z 
kamienia, i z kafelków, zwłaszcza gdy mieli do dyspozycji maszyny Psychlosów. 
Jonnie wykazywał szczególne zainteresowanie rozmieszczeniem wielokalibrowych 
miotaczy, które mogły chronić platformę. Przy odpowiedniej liczbie żołnierzy 
można było skutecznie bronić bazę. Ale nie mieli ich wystarczająco wielu. 
W końcu Jonnie doszedł do pomieszczenia operacyjnego. Panował w nim ożywiony 
ruch. Była to miniatura centrum operacyjnego. które odkryli w amerykańskiej 
bazie podziemnej. W środku pomieszczenia znajdowała się olbrzymia mapa planety. 
W miarę jak napływały raporty z sąsiedniego biura łączności, ludzie z długimi 
tyczkami przestawiali małe ołowiane modele samolotów i znajdujących się na 
orbicie kosmicznych statków wojennych. Statki nieprzyjaciela miały czerwone 
etykietki. Ich własne samoloty miały etykietki zielone. 
Był tam Stormalong w swym białym szalu, skórzanym kaftanie i olbrzymich goglach. 
Po obu stronach miał buddyjskich Komunikatorów, którzy mówili coś do mikrofonów 
rejestrujących wyłącznie ich głos. Ich gładko wygolone głowy lśniły pod zbyt 
dużymi słuchawkami. 
Jonnie'ego poinformowano, że obsługują oni planetarny kanał bojowy 
wykorzystywany przez Stormalonga oraz planetarny kanał dowódczy wykorzystywany 
przez Sir Roberta. Szkocki wódz miał do pomocy trzynastoletniego chłopca 
buddyjskiego, który obsługiwał jego kanał. 
Nikt nie musiał Jonnie'emu referować sytuacji. Wszystko było widoczne na 
wielkiej tablicy operacyjnej. Singapur faktycznie był pod ostrzałem. W 
rosyjskiej bazie zastosowano wiele środków przeciwlotniczych. Dunneldeen 
zapewniał osłonę powietrzną nad Edynburgiem, Thor nad Kariba. Nic się nie działo 
w bazie górniczej nad Jeziorem Wiktorii ani w pozostałych bazach. 
Jonnie przysłuchiwał się przez chwilę szemraniu głosów na kanale dowódczym i 
bojowym. Było to jednak w pali, którego nie rozumiał. Było tam jeszcze jedno 
stanowisko obsługiwane przez szkockiego oficera, które prowadziło nasłuch 
korespondencji radiowej nieprzyjaciela. W końcu pomieszczenia operacyjnego, 
gdzie znajdowały się zapasowe biurka, Glencannon garbił się nad stosem zdjęć. 
Jonnie przyjrzał się im. Jak się zdawało, były to reprodukcje zapisów ekranowych 
bitwy powietrznej. Czyżby tej, w której zginął Szwajcar? Glencannon miał jeszcze 
jeden plik zdjęć niedawno wykonanych. Przedstawiały olbrzymiego potwora, który 
znajdował się nad ich głowami. 
Glencannon wydawał się czymś bardzo poruszony i trzęsły mu się ręce. 
Prawdopodobnie nie doszedł jeszcze do siebie po locie kurierskim. Stormalong nie 
pozwolił mu na razie latać. Nic nie odpowiedział, gdy Jonnie przemówił do niego. 
Sytuacja na tablicy operacyjnej nie wyglądała zbyt dobrze, ale Jonnie nic na to 
nie mógł poradzić. Będzie to ciężki mecz z mnóstwem strzelonych goli. 
Zastanawiał się - jak długo będą się bronić miejscowości nie mające pancerza 
atmosferycznego. Edynburg był szczególnie narażony na atak. Pomyślał z troską o 
Chrissie. Miał nadzieję, że jest bezpieczna w bunkrze pod Skalnym Zamkiem. Sir 
Robert odpowiedział mu na to pytanie. Tak, wszyscy tam znajdowali się w 
bunkrach. Edynburg był głównie broniony przez wielokalibrowe miotacze 
przeciwlotnicze. Dunneldeen zajmował się przechwytywaniem samolotów, które 
usiłowały przedrzeć się nad miasto. Bomby były niszczone przez wielkokalibrowe 
miotacze przeciwlotnicze. 
Jonnie postanowił obejrzeć lokalny system obrony przeciwlotniczej. Nigdy nie 
widział jeszcze w akcji dział Psychlosów. Zwłaszcza z bliska. Wyszedł na 
zewnątrz. Czong-won gdzieś się zapodział. Wezwano go do innych obowiązków. 
Chińskie rodziny siedziały dokoła, głównie w pobliżu stanowisk strzeleckich. 
Twarze ludzi były zatroskane. Niektóre dzieci płakały. Ale gdy Jonnie 
przechodził obok nich, rodzice wstawali, kłaniali się i szeroko uśmiechali. Ich 
ufność i wiara w niego podniosły Jonnie'ego na duchu. 
Wyjście z doliny stanowił kręty korytarz podziemny przechodzący pod kablem 
pancerza atmosferycznego, tak że nie trzeba go było za każdym razem wyłączać, 
gdy ktoś chciał wyjść na zewnątrz. Zakręty korytarza zabezpieczały przed 
dostaniem się do wnętrza podmuchu eksplozji i odłamków rozrywających się bomb. 
Jonnie podszedł do pierwszego stanowiska artyleryjskiego. Wielkokalibrowy 
miotacz przeciwlotniczy miał dokoła pancerne osłony. Obaj kanonierzy mieli na 
sobie kuloodporne ubiory bojowe. Szkocki oficer dostrzegł go i opuścił 
stanowisko. 
- Mamy ich za mało, a te tutaj mają zbyt mały zasięg powiedział wskazując na 
działa. - Nie możemy bronić jeziora. Wszystko, na co nas stać, to zapewnienie 
dolinie osłony przeciwlotniczej. 
Jonnie podszedł do działa. Miało ono celownik komputerowy, który automatycznie 
nastawiał je na wszystko, co się w powietrzu ruszało. Kanonier musiał tylko 
nacisnąć spust, a działo samo obliczało prędkość i kierunek poruszającego się 
obiektu i miotało na jego spotkanie niszczący ładunek energii, a następnie 
wyszukiwało kolejny poruszający się obiekt i znów go niszczyło. 
Jonnie popatrzył w górę. Znajdujący się na wysokości dwustu tysięcy stóp 
nieprzyjacielski samolot był ledwo widoczny. Jonnie wiedział, że zasięg tego 
działa był o pięćdziesiąt tysięcy stóp mniejszy. Nieprzyjacielski pilot też o 
tym widocznie wiedział. 
Samolot rzucał bomby. 
Działo szczęknęło pięć razy. Pięć bomb trafionych ładunkiem energii eksplodowało 
w powietrzu. 
- Ta bomba, której wybuch odczułeś, walnęła w jezioro powiedział szkocki oficer. 
- Są one poza zasięgiem naszego sektora ogniowego. I oczywiście - wszystkie 
bomby, które walą w las. W ogóle się nimi nie przejmujemy. 
Jonnie popatrzył w kierunku lasu. W odległości sześciu lub siedmiu mil widać 
było pożar. Nie, trzy oddzielne pożary. Wszystkie zwierzęta w promieniu 
pięćdziesięciu mil musiały uciec z tej okolicy. Mieli na szczęście mięso z 
bawołów prawdopodobnie wcześniej zabitych przez bomby. No cóż, las nie będzie 
się palił zbyt długo, ponieważ po opadach deszczu było jeszcze mokro. 
Znów spojrzał na działo. Ileż spustoszenia mógł spowodować jeden taki 
wielkokalibrowy miotacz podczas zeszłorocznych ataków Psychlosów na bazy 
górnicze, gdyby szefowie bezpieczeństwa, tacy jak Terl, nie zaniedbywali 
systemów obronnych Towarzystwa. 
Kolejna bomba walnęła w oddalone o dziesięć mil wzgórze i nawet stąd było widać 
gejzer ognia i kłęby dymu. Ten kosmiczny statek liniowy zrzucał ciężkie bomby. 
Gdyby któraś z nich trafiła w stożek ochronny, to nie wiadomo, czy wytrzymałby 
pancerz atmosferyczny. 
Jonnie kierował się w stronę wyjścia, gdy zobaczył wychodzącego na zewnątrz 
Glencannona, który zapinał ciężki kombinezon lotniczy. Nie było z nim ani 
Komunikatora, ani kopilota. Szedł w kierunku otoczonego workami z piaskiem 
samolotu. Jonnie myślał, że Glencannon ma jakieś specjalne rozkazy, więc nie 
zatrzymywał go. Glencannon wsiadł do kabiny ciężko opancerzonego samolotu typ 
32, który został przystosowany do lotów na bardzo dużych wysokościach. Jonnie 
właśnie zaczął schodzić w dół korytarzem wejściowym, gdy wybiegł z niego 
Stormalong. 
- Glencannon! - zawołał. 
Ale pilot już wystartował. 
4
Glencannon dumał o tym już od wielu dni. Jego sny były pełne nocnych mar. W 
uszach ciągle mu dźwięczały słowa jego szwajcarskiego przyjaciela: "Leć dalej! 
Leć dalej! Ja ich zestrzelę. Kontynuuj lot!" A potem jego krzyk, gdy został 
trafiony. Nie zdążył się już katapultować. Przed oczami wciąż miał widok ekranów 
wizyjnych, na których nieprzyjacielskie miotacze pokładowe rozszarpywały na 
strzępy ciało jego przyjaciela. 
Glencannon miał własne kopie zapisów ekranowych statku wojennego, z którego 
startowały tamte samoloty. I miał też zdjęcia tego potwora nad głową. Był to 
lotniskowiec kosmiczny "Zdobycz" należący do kosmicznych statków liniowych klasy 
"Postrach". Nie miał żadnych wątpliwości. To była ta sama jednostka, która 
zestrzeliła jego przyjaciela. Czuł podświadomie, że powinien wówczas wrócić, nie 
bacząc na żadne rozkazy. We dwójkę mogliby wykończyć samoloty bojowe Tolnepów, 
tego był pewien. Ale postąpił zgodnie z otrzymanymi rozkazami. 
Nie mógł zdusić w sobie chęci, by wznieść się w górę i zniszczyć ten statek. 
Miał uczucie, że jeśli tego nie zrobi, wówczas jego życie zamieni się w koszmar. 
Na lokalnym kanale dowódczym usłyszał głos Stormalonga, który wołał w psychlo: 
- Glencannon! Musisz wrócić! Rozkazuję ci, abyś wylądował! 
Glencannon prztyknął w wyłącznik i kanał zamilkł. 
Leciał na typie 32 należącym do Stormalonga. Samolot ten znajdował się w 
"Nadzwyczajnej rezerwie". Był przystosowany do lotów na bardzo dużych 
wysokościach, więc wszystkie drzwi i luki były dobrze uszczelnione. Miał potężną 
siłę ognia, a nawet boczne bomby, ktore mogły pół miasta obrócić w perzynę. 
Otoczony był grubym pancerzem, który chronił go przed najbardziej nawet srogimi 
ciosami. I chociaż nie było pewne, czy jego artyleria pokładowa przebije pancerz 
statku liniowego, to przecież były jeszcze inne sposoby. 
Nikt nie mógł za nim podążyć. Wszystkie inne samoloty typ 32 znajdowały się w 
bazie nad Jeziorem Wiktorii, a tu operowały tylko myśliwce przechwytujące. Nie, 
nikt nie mógł za nim podążyć. Zwłaszcza na taką wysokość. Mknął w niebo coraz 
wyżej i wyżej. Dopasował maskę powietrzną tak, żeby ściśle przylegała do twarzy: 
zamierzał wznieść się ponad atmosferę. 
Lotniskowiec "Zdobycz" krążył wolno i ociężale po eliptycznej orbicie 
znajdującej się trzysta pięćdziesiąt mil nad Kariba. Było to pięćdziesiąt mil 
powyżej górnej granicy ziemskiej atmosfery. Miał teraz włączone silniki 
odrzutowe, więc nie było to już zwykłe orbitowanie. Wylatywały z niego samoloty, 
mknęły w dół ku swym celom, a potem wracały na uzupełnienie bomb i amunicji. 
Jeden z samolotów spostrzegł Glencannona i zanurkował w jego kierunku. 
Glencannon umieścił go w środku celownika, nacisnął spusty miotaczy pokładowych. 
Typ 32 szarpnął w odrzucie. Tolnep wybuchnął płomieniem i jak kometa śmignął w 
kierunku ziemi. Ostrzegło to "Zdobycz" o jego obecności. Gdy się nadal do niego 
zbliżał, błysnęły jego stanowiska ogniowe i długie, wąskie języki ognia zaczęły 
przecinać niebo wokół Glencannona. Jeden z nich rozbił się na boku Typu 32. Cały 
pokład samolotu stał się gorący. Glencannon zatańczył w powietrzu i wycofał się 
poza zasięg ognia. Zauważył, że z luków sterujących statkiem wydobywa się ogień 
odrzutu i określił jego przyszły kurs. Ustawił się w odległości dwudziestu 
pięciu mil przed nosem statku i zaczął operować przyciskami konsoli, by 
utrzymywać stale tę pozycję. Był tuż poza zasięgiem ognia Tolnepów. Wyostrzył 
ekrany wizyjne i zaczął obserwować. W rozciągającej się nad nim ciemności jasno 
świeciły gwiazdy, ale nie zwracał na nie uwagi. Ziemia wabiła pod nim swymi 
krągłościami, ale ich nie dostrzegał. Jego cała uwaga zwrócona była na 
"Zdobycz". Po paru chwilach statek ponownie zaczął wypuszczać i przyjmować 
samoloty. Glencannon zauważył, że tuż przed otwarciem olbrzymich drzwi w 
przednim hangarze pokładowym zaczynało błyskać małe zewnętrzne światełko 
ostrzegawcze. Miało to prawdopodobnie na celu ostrzeżenie powracających 
samolotów, aby nie wlatywały w przedni sektor statku podczas otwierania drzwi i 
startu samolotów z hangaru. 
Za każdym razem, gdy otwierano drzwi, Glencannon studiował powiększone na 
ekranach wizyjnych odwzorowanie wnętrza hangaru. Cały pokład był zawalony 
samolotami. Tolnepowie ubrani w ciśnieniowe kombinezony zwijali się dokoła, 
zaopatrując samoloty w paliwo i amunicję oraz ładując bomby. Ładowali teraz 
znacznie większe bomby. Drzwi od wewnętrznych magazynów pozostawiali otwarte. 
Pojemniki z paliwem, którym prawdopodobnie były płynne gazy, były porozrzucane w 
nieładzie po całym hangarze. Tolnepowie byli niedbali i zbyt pewni siebie. Ale 
czego można było spodziewać się po handlarzach żywym towarem? 
Glencannon zwrócił uwagę na wznoszący się nad statkiem mostek dowódcy w 
kształcie rombu. Widać w nim było dwie poruszające się sylwetki. Jedna nie miała 
na sobie munduru. Była to prawdopodobnie osoba cywilna. Druga zaś, w czapce 
floty kosmicznej, zdawała się poświęcać całą swą uwagę temu cywilowi. Nie, wcale 
nie mieli się na baczności. 
Ponownie zaczął obserwować drzwi hangaru i zewnętrzne światełko. Obliczył własną 
pozycję względem lotniskowca. Od czasu do czasu powracała myśl o śmierci 
szwajcarskiego przyjaciela. Jak na jawie słyszał jego głos: "Leć dalej! Leć 
dalej! Ja ich zestrzelę. Kontynuuj lot!" I to było dokładnie to, co Glencannon 
zamierzał zrobić: zestrzelić ich. Po raz pierwszy od dość dawna był spokojny, 
rozluźniony, pewny siebie. I absolutnie zdecydowany. Zamierzał zrobić dokładnie 
to, co zaplanował. 
Następnym razem... 
Światełko się zapaliło. Jego ręce walnęły w konsolę. Typ 32 śmignął do przodu, a 
nagłe przyspieszenie o mało nie zmiażdżyło mu pleców, wciskając w oparcie 
fotela. 
"Zdobycz" rozbłysnęła ogniem wielkokalibrowych miotaczy. Jarzące się 
pomarańczowym blaskiem kuliste ładunki energii zaczęły bębnić o kadłub Typu 32. 
Samolot przebił się przez zaporę ogniową. Gdy tylko znalazł się za drzwiami 
hangaru, dłoń Glencannona walnęła w spust miotaczy i przycisk zwalniania bomb. 
Następująca po tym eksplozja przypominała wybuch na Słońcu. 
Jonnie i Stormalong obserwowali eksplozję, stojąc za ekranami wizyjnymi dział 
przeciwlotniczych ustawionych na zewnątrz stożka ochronnego. Widzieli samolot 
Glencannona wlatujący do wnętrza statku przez drzwi hangaru, plujący ogniem ze 
wszystkich miotaczy. Ale żeby zobaczyć blask eksplozji, nie trzeba było ekranów 
wizyjnych. Nagły, oślepiający błysk rozjaśnił blaknące światło dnia w promieniu 
pięćdziesięciu mil. Spowodował silny ból oczu. Ze względu na pustkę kosmiczną na 
tej wysokości nad Ziemią, wszystko odbyło się w absolutnej ciszy. Gigantyczny 
statek liniowy zaczął spadać w dół, najpierw bardzo powoli, a potem coraz 
prędzej. Wreszcie wszedł w atmosferę i zaczął się żarzyć jeszcze jaśniej. Wciąż 
leciał w dół, był coraz niżej. 
- Mój Boże! - wykrzyknął Stormalong. - Chyba zwali się w jezioro! 
A on wciąż leciał w dół, coraz szybciej i szybciej, niczym kometa zostawiając na 
niebie ognisty ślad. Jego trajektoria nachylona była do ziemi pod pewnym kątem. 
Mięśnie Stormalonga naprężyły się, jak gdyby chciał siłą woli odepchnąć 
spadający wrak sponad spiętrzonej nad tamą wody i skierować go na wzgórza. Lecz 
on wciąż leciał: rozżarzone szczątki mknące z wielką prędkością. 
Walnął w jezioro w odległości pięciu mil od tamy. Powietrzem targnął grom 
lecącego z naddźwiękową prędkością wraku. Potem rozległ się odgłos uderzenia o 
wodę. Gajzery wody i pary wodnej uniosły się w górę na tysiąc stóp. Potem zaś 
nastąpił błysk podwodny, gdy eksplodowały resztki paliwa. Przez jezioro zaczęła 
mknąć olbrzymia fala podobna do wielkiej fali powodziowej, którą poprzedzała 
niezwykle intensywna fala uderzeniowa. Opuszczona przez mieszkańców wioska 
chińska została zmieciona z powierzchni ziemi. Fala uderzeniowa walnęła w tylną 
ścianę tamy, przelała się nad nią, niszcząc zapory i tworząc potężne kaskady 
wody prujące powietrze po przedniej stronie tamy. 
Zatrząsł się grunt pod stopami. 
Złapawszy z powrotem równowagę, Jonnie i Stormalong z zapartym tchem utkwili 
wzrok w tamie. Czyżby mogło to zniszczyć całą tamę? Fale zaczęły się zmniejszać. 
Tama nadal znajdowała się na swoim miejscu. Światła wciąż się paliły. Generatory 
więc nadal działały. Z pomieszczeń elektrowni zaczęli wychodzić wartownicy na 
słaniających się nogach. 
Nagle wezbrana woda w rzece z hukiem runęła w dół spływu, porywając za sobą 
kawały podmytego brzegu i niszcząc rzeczne wysepki. Spod ochronnego stożka 
zaczęli wybiegać technicy i inżynierowie. Większość zaparkowanych w pobliżu 
jeziora pojazdów mechanicznych została porwana przez fale. Inżynierowie biegali 
dokoła, próbując odnaleźć latającą platformę. Znaleźli wreszcie jedną z nich, 
która utknęła na brzegu rzeki i do połowy była pokryta błotem. Wyciągnęli ją 
stamtąd, oczyścili z błota, doprowadzili do stanu używalności i wystartowali. 
Grupa inżynierów i operator platformy lecieli teraz wzdłuż szczytu tamy. 
Jonnie i Stormalong stali przy samolocie w oczekiwaniu na informacje, czy 
inżynierowie będą potrzebowali pomocy. Z górniczego radia dobiegały ich mówiące 
po chińsku głosy. 
Pancerz atmosferyczny stożka ochronnego skwierczał na trzecim stopniu zasilania. 
Wartownicy weszli do zabudowań elektrowni, wyłączyli kabel ochraniający tamę, a 
zasilanie pancerza stożka przestawili na "Stopień Pierwszy". 
Chociaż jezioro przy tamie miało długość stu dwudziestu mil, to jednak wydawało 
się, że lustro wody się obniżyło. 
Jonnie i Stormalong właśnie zamierzali wystartować, by przekonać się, czy 
inżynierowie coś wykryli, gdy ci wrócili już z powrotem. Wylądowali i zaczęli 
zdawać sprawozdanie Czong-wonowi. Było tam mnóstwo podekscytowanej i nerwowej 
gadaniny, więc Jonnie podszedł do nich. 
- Mówią, że tama nigdzie nie została uszkodzona - powiedział mu Czong-won. - 
Uszkodzeniu natomiast uległy wszystkie zastawy w śluzach tamy, a nawet niektóre 
fragmenty betonowego chodnika oraz wszystkie poręcze ochronne. Ale to drobiazg. 
Grunt, że nie zauważyli żadnych pęknięć w samej tamie. Jednakże po przeciwległej 
stronie tamy, tam gdzie styka się ze skarpą, nastąpiło obluzowanie się jej 
spojenia ze stałym gruntem i przecieka woda. Twierdzą, że woda ma duże własności 
erozyjne i przeciek może się powiększyć. Może on nawet po pewnym czasie 
spowodować obniżenie się lustra wody to takiego poziomu, że przestaną pracować 
turbiny. 
- Po jakim czasie? - zapytał Jonnie. 
Czong-won przetłumaczył pytanie. Mogli tylko snuć przypuszczenia. Może cztery, 
może pięć godzin. Zrobią wszystko, co w ich mocy, by zatkać przeciek i zatrzymać 
upływ wody. Nie mieli jednak zbyt wiele zaprawy cementowej do zalania wyrwy. 
Wydaje się, jakby cały przeciwległy kraniec tamy został wyrwany ze skarpy 
brzegowej. Chcą teraz z powrotem tam polecieć i zrobić wszystko, co tylko będzie 
możliwe. 
Z podziemnego korytarza wybiegł Angus w poszukiwaniu Jonnie'ego. 
- Możemy teraz odpalać! Nie ma już żadnej strzelaniny. 
- Być może teraz można już uruchomić platformę odpalania - powiedział 
Stormalong, wciąż jeszcze wstrząśnięty samopoświęceniem się Glencannona. - Ale 
na jak długo? 
- Przynajmniej to nam zapewnił - rzekł ze smutkiem Jonnie. 
5
Niewielki szary człowiek podążył za całą grupą zmierzającą w rejon Singapuru. 
Kapitanowi swego statku nakazał, by nie wchodził on w drogę żadnemu ze statków 
wojennych ze względu na przypadkowe natrafienie na źle wycelowany ładunek 
energii. Spóźnili się przez to nieco na widowisko, gdyż bitwa już się zaczęła. 
Baza górnicza nie była trudnym celem do zlokalizowania - był to błyszczący 
stożek obronnego ognia, w którym ładunki energii z dział przeciwlotniczych 
zataczały łuki po niebie i skupiały się na kolejnych atakujących obiektach. Była 
dość oddalona na północ od ruin starożytnego miasta, a tuż za nią - również w 
kierunku północnym - znajdowała się zapora hydroelektrowni. Intensywny ogień 
dział przeciwlotniczych zakłócał jego infrapromienie, uniemożliwiając przez 
moment bliższy wgląd w sytuację na dole. 
Niewielki szary człowiek nie uważał siebie za specjalistę w sprawach wojskowych 
i to, co wojskowy mógł ocenić na pierwszy rzut oka, jemu zabierało zazwyczaj 
znacznie więcej czasu. Chciał znaleźć się na takiej wysokości, która zapewniłaby 
mu pełne bezpieczeństwo, lecz z której mógłby prowadzić właściwą obserwację pola 
walki, a identyfikacja tych dział była bardzo żmudnym zadaniem. W końcu 
zidentyfikował je: lokalny parymetr obronny, skomputeryzowane pojazdy 
antyszturmowe uzbrojone w działa miotające promienie, powodujące wybuch bomb w 
atmosferze i poza atmosferą; szybkostrzelność - I 5 000 strzałów na minutę, 
maksymalny zasięg - 175 000 stóp, minimalny zasięg bezpiecznego ognia - 2000 
stóp; załoga - 2 kanonierów; lufy i płyty pancerza ochronnego wykonane w 
Zakładach Zbrojeniowych Tamberta, Predicham; komputery wykonane przez Uzbrojenie 
Intergalaktyczne Psychlo; Cena - 4 269 Kredytów Galaktycznych loco platforma 
odpalania transfrachtu na Predicham. 
"Nie do wiary, jakie to tanie działa! - pomyślał niewielki szary człowiek. - Ale 
takie było to Intergalaktyczne Towarzystwo Górnicze. Zysk przede wszystkim, 
ostatecznie i zawsze zysk. Nic dziwnego, że mieli kłopoty! A można się było tam 
spodziewać dział orbitalnych". 
A więc pozostawanie na orbicie na wysokości dwustu mil było bezpieczne dopóty, 
dopóki nie wleźliby w drogę jakiemuś samolotowi wypuszczonemu ze znajdujących 
się poza atmosferą, na wysokości trzystu pięćdziesięciu mil, wielkich statków 
wojennych. Powiedział o tym swemu kapitanowi, a potem polecił oficerowi 
łączności, by wyregulował ostrość infrapromieni i ześrodkował je na tym czymś, 
co - jak się wydawało - było platformą otoczoną pancerzem atmosferycznym. 
Spostrzegł ją od razu i poczuł nagły przypływ nadziei. To była konsola! Tuż obok 
platformy znajdowała się konsola transfrachtu! Kręcili się nawet wokół niej 
jacyś ludzie. 
Z napięciem obserwował swe ekrany wizyjne, szukając na nich śladu teleportacji. 
Obserwował je dość długo. Ale nie dostrzegł żadnego śladu. Dziwił się, że 
wojskowi w statkach wojennych nie zauważyli tego. Być moze nie niedzieli nawet, 
że kontrolny ślad teleportacji w ogóle istniał. A może ich ekrany wizyjne miały 
inną konstrukcję. Prawdopodobnie jednak nigdy nie widzieli oni śladu 
teleportacji, ponieważ zawsze strzelali, a nie można było strzelać... 
Niewielki szary człowiek westchnął. Nie był detektywem. Tak oczywisty dowód 
rzeczowy nie został dotychczas zauważony? Ludzie na dole w bazie nie mogli 
korzystać z instalacji transfrachtu. Mieli przecież w powietrzu również własne 
samoloty. A zarówno strzelanina, jak i obecność w powietrzu samolotów 
uniemożliwiały jakąkolwiek teleportację. Cała instalacja rozleciałaby się na 
strzępy wskutek odkształcenia przestrzeni. 
Wojskowi zwrócili teraz uwagę na jezioro przy zaporze hydroelektrowni i 
próbowali je bombardować, by pozbawić bazę kopalnianą dopływu prądu. Dało to 
nieco wytchnienia samej bazie, więc niewielki szary człowiek zajął się bliższą 
inspekcją konsoli. Spojrzał na ślady minerałów w analizatorze. 
Węgiel! To załatwiało sprawę. Ta rzecz tam w dole była spaloną konsolą. Był 
bardzo rozczarowany. Odsunął się nieco od ekranu i przez moment obserwował 
ogólną sytuację. Samoloty "połączonych sił" nie odnosiły zbytnich sukcesów w 
atakowaniu jeziora z powodu rozciągającego się nad nim pancerza atmosferycznego, 
więc się zainteresowały znajdującymi się pod nimi samolotami osłony powietrznej. 
Rozpętała się gwałtowna walka powietrzna i niewielki szary człowiek zobaczył, że 
dwa samoloty bojowe Jambitchów zostały rozniesione na strzępy. 
Polecił zwiększyć wysokość lotu swego statku. W dole, na południe od niego, 
bombowce "połączonych sił" zaczęły zrzucać bomby na opuszczone ruiny 
starożytnego Singapuru. W górę buchnął płomień pożaru. A potem następny. Wciąż 
zadziwiała go mentalność wojskowych, którzy bombardowali nie bronione miasto, 
nie mające żadnego znaczenia militarnego, ale w którym mogły być jakieś - tak 
przez nich cenione - łupy. Ale oni zawsze tak postępowali. 
Znów zaczęła mu dokuczać niestrawność. To były okropne czasy. Wydawało się, że w 
ogóle nie ma już żadnej nadziei. Niewielki szary człowiek wiedział, że na 
północnym kontynencie, zwanym kiedyś przez ludzi "Rosją", również znajdowała się 
baza, więc polecił kapitanowi swego statku, by tam się udał. 
Jeden ze statków wojennych "połączonych sił" wypuszczał swe samoloty właśnie nad 
tą bazą. Były to samoloty desantowe. Niewielki szary człowiek zauważył oddział 
piechoty kosmicznej Hawvinów złożony z około pięciuset żołnierzy, który szykował 
się do natarcia na równinie przed bazą. Osłaniając się tarczami 
przeciwogniowymi, żołnierze zaczęli posuwać się do przodu. Odnosiło się 
wrażenie, że baza w ogóle nie jest broniona. Nie otworzono żadnego ognia do 
nacierających wojsk. Oddział coraz bliżej podchodził do bary. Rozbłysło parę 
strzałów. Potem zaś oddział zaczął się wspinać w górę stoku, zdążając ku czemuś, 
co musiało być podziemnym stanowiskiem obronnym. Był już od niego oddalony o sto 
jardów, zasypując go gradem pocisków energetycznych, kiedy nagle ziemia pod 
stopami atakujących wojsk zaczęła wybuchać. 
Miny! Cały teren zamienił się w morze ognia. 
Z bazy zaczęły błyskać płomienie ognia broni maszynowej. Atakujący oddział 
pośpiesznie wycofywał się poza miasteczko. Oficerowie krzyczeli, przegrupowując 
żołnierzy. Ale ponad stu rannych lub zabitych Hawvinów pozostało na terenie 
przed bazą. 
Oddział znów sformował się do ataku i zaczął zmierzać w kierunku bazy. Przez 
otwarte drzwi hangaru bazy zaczęły śmigać za zewnątrz samoloty i szturmować 
atakujące wojska. 
Niewielki szary człowiek nie zauważył na swych ekranach wizyjnych żadnych śladów 
odpalania. Prawdę mówiąc, to nie spodziewał się odpalenia w tej strzelaninie. 
Polecił kapitanowi statku, by przeleciał nad amerykańską bazą górniczą na 
wysokości czterystu mil. Zajęło to nieco czasu, więc niewielki szary człowiek 
trochę sobie podrzemał. Brzęczyk oznajmił mu, że znaleźli się już nad bazą, więc 
znów spojrzał na ekrany wizyjne. 
Daleko w dole rozciągała się zupełnie zniszczona baza górnicza. Nad rzeką trwały 
w bezruchu porzucone ciężarówki i pompy górnicze. Co za bezludna, pozbawiona 
życia sceneria! Pokrywająca konsolę kopuła nadal tam leżała, podczepiona do haka 
dźwigu, ale pochylona teraz na bok. Miasto na północy wciąż się paliło. Jego 
analizator minerałów wskazywał, że cały rejon był mocno skażony promieniowaniem. 
Polecił kapitanowi tak zmienić kurs orbity, by przelecieć nad Szkocją. Miał 
zamiar zatrzymać się tam i sprawdzić, czy stara kobieta już wróciła, ale potem 
czujniki jego statku wychwyciły daleko na horyzoncie najpierw promieniowanie 
cieplne, a potem wyraźny zarys statku wojennego Drawkinów. Spojrzał na mapy. Nie 
były dokładne, gdyż wyjął je po prostu ze szkolnych podręczników, ale miasto 
zidentyfikował bardzo łatwo. Był to "Edynburg". Miasto się paliło. 
Jego radio trzeszczało, więc oficer łączności je wyregulował. Odezwało się 
mnóstwo różnych głosów. Niektóre głosy rozbrzmiewały językiem Drawkinów, lecz 
niewielki szary człowiek nie rozumiał ich mowy, choć mieli władzę na dwudziestu 
planetach. Mowa ta była czymś w rodzaju histerycznych wrzasków. Mógł skorzystać 
z wokodera, gdyż miał gdzieś obwód scalony z tym językiem. Były to 
prawdopodobnie tylko komendy wydawane znajdującym się niżej pilotom. Tego 
drugiego języka słuchał ostatnio dość często. Miał on łagodną, medytacyjną 
tonację. Zmitrężył nawet trochę czasu nad tabelą deszyfracji częstotliwości, 
próbując coś z tego języka zrozumieć, ale - jak się wydawało nie można było go 
rozszyfrować. Nie musiał go jednak rozumieć. Fakty były wystarczająco oczywiste. 
Toczyły się tam ciężkie walki powietrzne. 
Spojrzał w dół przez luk. Nad miastem wznosił się wielki cypel skalny. Z niego 
to właśnie prowadzono ogień przeciwlotniczy. Skała otoczona była morzem ogni 
palącego się miasta. Bombowiec Drawkinów eksplodował w powietrzu i zaczął spadać 
w dół, by dorzucić jeszcze rozpryskujących się kropli zielonego płomienia do 
pomarańczowej łuny palącego się miasta. 
Wykrycie jakichkolwiek śladów teleportacji było tu wręcz niemożliwe. Tego był 
pewien. Był smutny i przygnębiony. Czyżby przemęczenie w minionym roku uczyniło 
go podatnym na emocje? Na pewno nie! A jednak ta stara kobieta na północy 
Szkocji, a zwłaszcza odkrycie, że opuściła swe domostwo, poruszyły w nim jakieś 
sentymentalne struny. A teraz odczuwał lekki niepokój o nią. Czy jest 
bezpieczna? Przecież tam w dole szaleje morze ognia! Było to całkiem do niego 
niepodobne. Całkiem nieprofesjonalne. 
Pomyślał, że lepiej będzie, jeśli utnie sobie małą drzemkę, aby po obudzeniu 
mógł zacząć myśleć jasno i rozsądnie. Cóż to był za straszny rok. 
Przeszedł do swej kabiny i położył się. A gdy się obudził - jak mu się zdawało - 
zaledwie w parę chwil później, cała ta sprawa wyglądała jasno i prosto. 
Ten zygzakowaty taniec wykonany przez ziemskie samoloty szturmowe piechoty 
kosmicznej! Jakże był tępy! Oczywiście, nie był żadnym taktykiem wojskowym, ale 
powinien uzmysłowić to sobie już dawno. Grupa samolotów lecących z wielką 
prędkością do Singapuru stanowiła tyko przynętę. Wypalona konsola była po prostu 
wabikiem. Poszedł do niewielkiego szarego biura i przejrzał zapisy ekranowe tego 
"tańca samolotów", a potem bardzo dokładnie wykreślił kurs właściwej grupy. Tak, 
lecąc tym kursem, grupa musiała dotrzeć do owej pagody znajdującej się na 
południowej półkuli planety. Wydał odpowiednie polecenia kapitanowi statku i 
zaczęli pędzić z prędkością dwa razy większą od prędkości światła. 
Znalazł się na miejscu właśnie w tym momencie, gdy następowała zagłada 
"Zdobyczy". Zdziwiło go to. Jak statek liniowy, należący przecież do 
lotniskowców klasy "Postrach", mógł eksplodować na orbicie? 
Wydawszy ostrzegawcze polecenie na mostek, by wycofać się na bezpieczną 
wysokość, niewielki szary człowiek obserwował, jak olbrzym się rozpada, leci w 
dół przez atmosferę i wpada do jeziora przy tamie. Przez moment jeszcze patrzył, 
by przekonać się, czy tama wytrzyma. Ocenił, że choć tama mogła ulec 
uszkodzeniu, ale - jak się wydawało - na razie trzymała. Olbrzymia masa wody 
rwała w dół koryta rzeki, tworząc pochłaniającą wszystko falę powodziową. Ale 
nie było tam nic, co mogłaby ze sobą porwać. 
Nastawił ekrany wizyjne na tamę, dając maksymalne powiększenie. Tak, była 
uszkodzona. Sporo wody przeciekało po jej lewej stronie, większość pod spojeniem 
tamy. Sądząc z widoku, musiał być tam dość duży otwór. Musiała się tu toczyć 
niezła bitwa. Drzewa w lesie się paliły. Tak, widać nawet było na horyzoncie 
eskadrę samolotów ze "Zdobyczy", która uciekała w kierunku Singapuru w nadziei, 
że zostanie przyjęta na pokład jakiegoś statku Tolnepów w tamtym rejonie. 
Samoloty musiały być na zewnątrz statku w chwili, gdy "Zdobycz" eksplodowała. No 
cóż, prawdopodobnie to się im nie uda. Nie miały wystarczającego zasięgu. 
Zakończą swój lot w morzu. Lepiej zrobi, jeśli zacznie obserwować pagodę. Nie 
było teraz wokół niej żadnych samolotów. Jego infrapromienie nic nie mogły 
wykryć oprócz muzyki religijnej. Zagłuszała ona wszelkie inne głosy. Skupił się 
więc na obserwacji ekranów. Nie musiał czekać zbyt długo. Ślad teleportacji? 
Tak! Jeszcze raz przejrzał zapisy ekranów. To byłoby zbyt piękne, by mogło być 
prawdziwe. Było powszechnie wiadome, że wszystkie zdobyte konsole odpalały tylko 
raz. Nigdy nie odpalały po raz drugi. Wydawało mu się, że czeka całe wieki. I 
oto na ekranach znów pojawił się ślad teleportacji. 
Ta konsola odpaliła dwukrotnie. Odpaliła dwa razy! 
Radość wypełniła mu serce. Było to dotychczas nie znane mu uczucie. Zastanowił 
się skąd u niego te sentymenty, niepokój? A teraz radość? Jakie to 
nieprofesjonalne! 
Trzeba się było jednak zabrać do załatwiania pilnego interesu. W jaki sposób 
mógłby nawiązać z nimi łączność? Kanał radiowy był pełen spokojnej, melodyjnej 
mowy. O czym oni tak rozmawiają? 
Złapał swój wokoder. Rzucił się do nadajnika i położył wokoder przed mikrofonem. 
Ale jaki wybrać język? Miał ich kilka w banku pamięci. Jednym z nich był 
"francuski" - nie, to był kompletnie martwy język. Inny zwano "niemieckim". Też 
nie, nigdy nie słyszał go w ich kanałach radiowych. "Angielski"! Zacznie od 
języka angielskiego. 
Zaczął mruczeć do wokodera, a ten głośno powtarzał do mikrofonu: 
- Proszę o bezpieczne przejście przez wasze linie. Mój statek jest nie 
uzbrojony. Możecie skierować swe działa na mój statek. Nie mam żadnych wrogich 
zamiarów. Byłoby dla obu stron korzystne, gdybyście zgodzili się na rozmowę ze 
mną. Proszę o bezpieczne przejście przez wasze linie. Mój statek jest nie 
uzbrojony. Możecie skierować swe działa na mój statek. Nie mam żadnych wrogich 
zamiarów. Byłoby dla obu stron korzystne, gdybyście zgodzili się na rozmowę ze 
mną. 
Niewielki szary człowiek czekał. Prawie nie oddychał. Tak wiele zależało od 
ewentualnej odpowiedzi. 
26 
1
Jonnie i Angus od razu zabrali się do dzieła. Głowy pochylili nad stołem 
roboczym w pomieszczeniu konsoli. Przed oczami mieli otwartą instrukcję 
techniczną konsoli, którą Angus znalazł w koszu urządzenia przetwarzającego 
odpadki w biurze Terla. Instrukcje techniczne Psychlosów były zwykle dość 
kiepskie, ale ta wyróżniała się nadzwyczaj złą jakością. Nie ma nic gorszego niż 
mętnie napisany podręcznik operatora przeznaczony dla znającego już temat 
użytkownika, w którym opuszczono wszystkie podstawowe i zasadnicze problemy. 
Rujnowało to na wpół już sformułowane plany Jonnie'ego i wprowadzało pewne 
dylematy taktyczne. W instrukcji nie było żadnej wzmianki na temat właściwego 
położenia wyłącznika. Ale opisywała zjawisko zwane fenomenem "przestrzeni 
tożsamej". Podręcznik ostrzegał przed odpalaniem jakiegokolwiek transfrachtu na 
odległość mniejszą niż dwadzieścia pięć tysięcy mil. Jonnie miał nadzieję, że w 
jakiś sposób uda mu się wprowadzić taktyczną broń jądrową do wnętrza każdego z 
tych wielkich statków wojennych i zniszczyć je. Z podręcznika dowiedzieli się, 
że fenomen "przestrzeni tożsamej" polegał na tym, że przestrzeń "sama się 
uważała" za identyczną na zasadzie sąsiedztwa. Zgodnie z regułą kwadratów 
odległości, im bardziej jakikolwiek punkt był oddalony w przestrzeni, tym 
bardziej był "różny" od punktu wyjściowego. Całkowitej różnicy nie dało się 
jednak osiągnąć bliżej niż w odległości równej w przybliżeniu dwudziestu pięciu 
tysiącom mil. Fenomen ten był również wykorzystywany do napędu silników 
teleportacyjnych, lecz zasada ich działania była całkiem odmienna od funkcji 
transfrachtu. Działanie silnika opierało się na regule, że "przestrzeń tożsama" 
była bardzo oporna na jakiekolwiek odkształcenia. Im krótszy był dystans, tym 
większe musiało być odkształcenie. Silnik teleportacyjny wykorzystywał więc 
oporność przestrzeni na odkształcenia. Ale w tym przypadku nie przemieszczano 
samego obiektu, lecz przemieszczano tylko pozycję obudowy silnika. W tym samym 
pomieszczeniu mogło więc pracować nawet tuzin silników i mimo że się nawzajem 
zakłócały, to jednak funkcjonowały. Chcąc jednak przemieścić sprawnie jakiś 
przedmiot, nie powodując ani uszkodzenia samego przedmiotu, ani instalacji 
transfrachtu, trzeba było doprowadzić do pełnej zgodności obu przestrzeni lub do 
sytuacji, w której przestrzeń "sama uważa się" za tożsamą. W przeciwnym razie 
zamiast przemieszczanego przedmiotu otrzyma się jego poszarpane szczątki. 
Wszystko to było dość mętne, a Jonnie nie czuł się zbyt dobrze. Za każdym razem, 
gdy się pochylał, czuł zawroty głowy. Pojawił się doktor Allen i zaczął nalegać, 
by Jonnie zażył trochę sulfamidów. 
- Za pomocą tego urządzenia nie możemy zbombardować statków kosmicznych - 
powiedział Jonnie. - Ale jeśli wykorzystamy je do zbombardowania ich rodzimych 
planet, to atakujące siły nie będą o tym wiedzieć przez wiele miesięcy. Ich 
statki mają tylko napęd odrzutowy i są o lata oddalone od domu. 
Westchnął i dodał: 
- Nie możemy wykorzystać tej instalacji do celów ofensywnych! 
Instalacja działała sprawnie. Wiedzieli o tym, ponieważ właśnie ją wypróbowali. 
Z części zamiennych do bezpilotowych samolotów zwiadowczych wzięli kamerę 
rozpoznawczą zamontowaną na żyroskopowej podstawie. Było to urządzenie 
rejestrujące wszelkie dane, którego używano w bezpilotowych samolotach 
zwiadowczych do celów obserwacji i które mogło dowolny typ rejestratora ustawiać 
pod dowolnym kątem sferycznym w zależności od tego, jak się taki rejestrator 
włożyło. Można było również włożyć do niej rejestrator obrazów i właśnie to 
zrobili. 
Instalacja transfrachtu mogła "wyrzucić" w przestrzeń jakiś przedmiot i 
sprowadzić go z powrotem lub też mogła "wyrzucić" go w przestrzeń i zostawić 
tam. Można było przenieść tam "tę przestrzeń" i ściągnąć ją z powrotem, by w ten 
sposób wysłać jakiś przedmiot, który chciało się znów odzyskać. Można było też 
przenieść "tę przestrzeń" do współrzędnych "tamtej przestrzeni", która 
zatrzymywała przedmiot, natomiast "ta przestrzeń" powracała pusta. Faktycznie, 
to nic nie przemieszczało się przez przestrzeń. Ale "ta przestrzeń" i "tamta 
przestrzeń" musiały być doprowadzone do zgodności. 
Jonnie i Angus wstawili rejestrator obrazów do żyroskopowo zamontowanej kamery i 
wysłali ją na powierzchnię Księżyca, co było łatwe, gdyż Księżyc już wzeszedł i 
znajdował się w polu widzenia. Otrzymali z powrotem kilka ładnych zdjęć 
oślepiająco błyszczących kraterów. Potem "rzucili" rejestrator obrazów na Marsa. 
Znali jego współrzędne i orbitę. Obejrzeli olbrzymią dolinę, w której - można to 
było sobie wyobrazić - płynęła rzeka. 
Instalacja działała. Nie mieli co do tego żadnych wątpliwości. Ale nie po to tu 
byli, by robić ładne zdjęcia. Z pobliskiego pomieszczenia operacyjnego dobiegł 
ich szmer głosów. Musi być coś, do czego można by wykorzystać tę instalację. A 
zawroty głowy i niemożność skupienia się wcale temu nie sprzyjały. Można było 
zagrozić napastnikom, że zniszczy się ich planety, ale najprawdopodobniej po 
prostu znów by zaatakowali bazę. Nagle zabrzęczał interkom z pomieszczenia 
operacyjnego. Rozległ się głos Stormalonga: 
- Lepiej przerwijcie odpalanie! Na północ od nas, na wysokości około czterystu 
mil, mamy jakiś nieznany statek kosmiczny. Czekajcie w gotowości! Będę 
informował. 
Na drugim końcu linii Stormalong zdjął palec z przycisku interkomu i zaczął 
przepuszczać otrzymany przed chwilą zapis celownika działa przeciwlotniczego 
przez odtwarzacz zapisu w celu otrzymania zdjęcia. 
Młoda buddyjska kobieta, która na tej zmianie była jego Komunikatorem, dotknęła 
jego ramienia. 
- Panie - powiedziała w psychlo - mam jakąś transmisję na kanale bojowym, której 
nie rozumiem. Jest monotoniczna, ale brzmi tak, jak ten rodzaj mowy, której pan 
i Sir Robert używacie, gdy rozmawiacie ze sobą. Mam jej zapis. 
Stormalong nie zwracał na to zbytniej uwagi. Właśnie wyciągnął z odtwarzacza 
papier z odwzorowanym zdjęciem statku. 
- Odtwórz go! - polecił. 
-..Mój statek jest nie uzbrojony. Możecie wycelować swe działa na mój statek... 
Stormalong aż zamrugał oczami. Angielski? Jakiś śmieszny rodzaj maszynowego 
języka angielskiego? Z odtwarzacza wyszło już całe zdjęcie nieznanego statku. 
Przyjrzał mu się, złapał magnetofon i pobiegł w kierunku konsoli. Jonnie i Angus 
z zaniepokojeniem spojrzeli na niego. 
- Nie, nie - uspokoił ich Stormalong. - Myślę, że wszystko w porządku. 
Popatrzcie na to! - Położył przed nimi zdjęcie, na którym było widać statek 
kosmiczny w kształcie kuli otoczonej pierścieniem. - Pamiętacie ten statek, z 
którym się zderzyłem? I tę starą kobietę na wybrzeżu Szkocji? To ten sam statek! 
Czy mam go przepuścić? 
- To może być podstęp - zauważył Angus. 
- Czy jesteś pewien, że to nie jest jakiś inny statek? - zapytał Jonnie. 
Buddyjska dziewczyna przyszła za Stormalongiem, ciągnąc za sobą kabel z 
mikrofonem. Stormalong wyrwał go z jej ręki. 
- Halo! Halo tam w górze! Czy mnie słyszycie? Metaliczny głos odparł monotonnie: 
- Tak. 
- Czym częstowała cię stara kobieta? - zapytał Stormalong. 
- Herbatą ziołową - odparł monotonnie metaliczny głos. 
Stormalong wyszczerzył zęby w uśmiechu. 
- Wyląduj na otwartym polu na północ od tej bazy tak, by można było wycelować w 
ciebie działa. Wyjdź sam i nie uzbrojony. Spotkają cię wartownicy. 
- Bardzo dobrze. Bezpieczne przejście zaakceptowane - potwierdził metaliczny 
głos. 
Stormalong wydał odpowiednie rozkazy wartownikom oraz obsłudze dział 
znajdujących się na zewnątrz bazy. 
Odegrał Jonnie'emu całą depeszę. 
- Kto to może być? - zapytał Angus. 
Powiedział głośno to, o czym wszyscy myśleli. 
2
Dwóch grzecznych, ale czujnych szkockich wartowników eskortowało niewielkiego 
szarego człowieka w drodze do rejonu pagody. Sięgał zaledwie do ramienia 
Jonnie'emu. Ubrany był w gustowny szary garnitur. Wyglądał tak jak istota 
ludzka, z jednym wyjątkiem: jego skóra miała szary kolor. 
Angus przyjrzał mu się uważnie. 
- To szkocki, ręcznie robiony sweter - rzekł z podejrzliwą miną. - Wiem, wiem, - 
powiedział niewielki szary człowiek przez mówiący po angielsku wokoder. - Bardzo 
mi przykro, że nie mamy czasu na towarzyskie uprzejmości. Musimy załatwić szybko 
nasz interes! 
Jeden z wartowników zameldował: 
- Na szczycie jego statku błyska białe światło: zapala się i gaśnie. 
Chłopak o imieniu Quong, który był Komunikatorem Sir Roberta, powiedział cicho 
do starego Szkota: 
- Jego radio nadaje na częstotliwości bojowej tę frazę: "Czasowe lokalne 
bezpieczne traktowanie". 
Komunikator rzekł to - oczywiście - w psychlo. 
Niewielki szary człowiek musiał mieć bardzo ostry słuch, gdyż natychmiast 
wykrzyknął: 
- Och! Wy rozmawiacie w psychlo! 
Sam również powiedział to w psychlo. Zdjął więc z szyi swój wokoder, schował go 
do kieszeni i powiedział: 
- A zatem możemy się bez tego obyć. Czasami nie są one zbyt dokładne: źle 
dobierają słowa. Prowadzi to do różnych nieporozumień. 
Mówiąc te słowa - zanim zdążyli go powstrzymać - niewielki szary człowiek szybko 
podszedł do odkrytej konsoli i zajrzał do wnętrza. 
- Ach! Standardowa konsola transfrachtu, jak się orientuję. Macie ją tylko 
jedną. 
Jonnie odczuł to jakby swego rodzaju krytykę. 
- Możemy zbudować ich więcej - powiedział. Brzmiało to jak ostrzeżenie, żeby 
nikt nie próbował ukraść tej konsoli, gdyż potrafią stosunkowo szybko zastąpić 
ją inną. 
Ale niewielki szary człowiek zdecydowanie aż promieniał radością. Zszedł z 
podestu konsoli i szybko rozejrzał się dokoła. 
- Naprawdę musimy się pośpieszyć. Czy jest tu jakiś uprawniony przedstawiciel 
rządu planetarnego? 
- To będzie chyba Sir Robert - oświadczył Jonnie, wskazując nań ręką. 
- Czy masz uprawnienia do podpisywania dokumentów w imieniu twego rządu? - 
lapidarnie zapytał niewielki szary człowiek. 
Sir Robert wraz z komunikatorem szybko nawiązali łączność z Szefem Klanu 
Fearghusów w obleganym Edynburgu. Całą rozmowę prowadzono w pali. Szef Klanu 
Fearghusów oświadczył, że nie widzi żadnych przeszkód, by Sir Robert 
reprezentował całą planetę, ponieważ to oni właśnie stworzyli oryginalny rząd, a 
poza tym teraz nie było już żadnego innego rządu. 
Niewielki szary człowiek zawołał do Sir Roberta: 
- Zarejestruj to w sposób nie zaszyfrowany, proszę cię! Nie możemy mieć nic 
nielegalnego. Nic, co może zostać zakwestionowane w sądzie lub w postępowaniu 
prawnym. 
Nie chcieli, by poszło to w eter, więc Szef Klanu Fearghusów powtórzył rozmowę w 
języku celtyckim, którą tak zarejestrowano. Niewielki szary człowiek był typowym 
biznesmenem. Wziął zarejestrowaną taśmę i zapytał: 
- Czy macie jakieś pieniądze? Mam na myśli Kredyty Galaktyczne. 
No cóż, zazwyczaj ten czy ów z nich miał jakieś Kredyty Galaktyczne, które 
zabierano na pamiątkę zabitym Psychlosom. Ale torba Jonnie'ego została 
zniszczona, Angus miał przy sobie tylko zestaw narzędzi, a Robert Lis nigdy nie 
miał żadnych pieniędzy. Więc Komunikator Quong zaczął biegać po wartownikach i 
za moment wrócił ze stukredytowym banknotem, który wartownik wraz z 
pozdrowieniami przesyłał Sir Robertowi. 
- Och, kochani! - wykrzyknął niewielki szary człowiek. Załatwiamy wszystko tak 
szybko, że powinienem wypowiadać się dokładniej. Minimalną sumę stanowi pięćset 
kredytów. 
Jonnie wiedział, gdzie można było znaleźć prawdopodobnie nawet kilkaset tysięcy 
kredytów - w bagażach Kera! Ale były one daleko, w bazie nad Jeziorem Wiktorii. 
Mieli jeszcze dwa miliony kredytów w sejfie, ale też nie tutaj. 
Quong zaczął pytać pilotów. Trafił w dziesiątkę! Zabierali kredyty zestrzelonym 
wrogom. Jeden z nich miał banknot pięćsetkredytowy, sześć banknotów 
stukredytowych... Oczywiście, Sir Robert może je mieć wszystkie. 
- Ach, tysiąc dwieście kredytów! - wykrzyknął niewielki szary człowiek, 
wypełniając kartę formularza. - A jaki jest pański tytuł? - zapytał Sir Roberta. 
- Naczelny Wódz Szkocji. 
- Ach, nie! Zapiszemy to tak: "Należycie Upoważniony i Upełnomocniony 
Sygnatariusz". A tu na górze wstawimy: "Tymczasowy Rząd Planety Ziemia". Data... 
Adres... Numer wywoławczy... nie, możemy tego nie wypełniać, ponieważ nie mają 
one jeszcze mocy prawnej. Proszę podpisać tu na dole! 
Sir Robert podpisał dokument. 
Tymczasem niewielki szary człowiek wyciągnął z kieszeni mały blok papieru. 
Otworzył go i na wewnętrznej stronie okładki umieścił napis: "Tymczasowy Rząd 
Planety Ziemia". A potem na górze następnej kartki napisał: Kredytów 
Galaktycznych 1200. Podpisał to swymi inicjałami i wręczył blok Sir Robertowi. 
- To pańska książeczka czekowa. Proszę trzymać ją w bezpiecznym miejscu i nie 
zgubić! 
Potrząsnął jego dłonią. 
Niewielki szary człowiek westchnął głęboko. Odwrócił klapę swej szarej marynarki 
i powiedział coś przez umieszczone tam guzikowe radio. Znajdujący się na 
zewnątrz wartownik zameldował przez interkom: 
- Światło na szczycie jego statku właśnie zmieniło się na niebieskie. 
Quong powiedział: 
- Jego radio transmituje obecnie frazę: "Lokalna konferencja. Nie przerywać!" 
Rozpromieniony teraz niewielki szary człowiek zwrócił się do nich, zacierając 
ręce drobnymi szybkimi ruchami: 
- Teraz, gdy jesteście już naszym klientem, mogę udzielać wam porad. A moja 
pierwsza rada brzmi: działajcie szybko! 
Z wewnętrznej kieszeni marynarki wyciągnął jakąś książkę na okładce której 
umieszczony był napis w psychlo: Książka Adresowa. 
- Trzeba będzie jak najszybciej dokonać teleportacji pod wskazane adresy. Nadamy 
im wojenne pierwszeństwo. Najpierw do Hocknerów... planeta Hocknerów... 
współrzędne... współrzędne... tak: Ogród z Fontannami przed Pałacem 
Imperialnym... Podstawowe współrzędne wynoszą... 
Wytrajkotał całą serię liczb, a Angus szybko je zapisywał. Miały one taki układ 
jak w książce planet Terla. 
Angus zapytał podejrzliwie: 
- Umie pan obsługiwać konsolę? 
Niewielki szary człowiek energicznie pokręcił głową. 
- Och, nie! Nie, na miły Bóg! Nie potrafię też zbudować żadnej konsoli! Ja mam 
tylko adresy. 
I wtedy zauważył, że Angus zamierzał właśnie uaktualnić współrzędne długopisem 
na papierze. 
- Czy nie macie komputera do wprowadzania współrzędnych? Ręczne wprowadzanie 
będzie trwało wieki! Nie mamy na to czasu! 
Odwrócił klapę marynarki, ale zanim zaczął cokolwiek mówić, spojrzał pytająco na 
Sir Roberta. 
- Czy któryś z członków mojej załogi może przynieść tu komputer? Potrzebne są mi 
też czerwone skrzynki. Czy moglibyście wysłać wartownika, by go tu eskortował? 
Na pewno nie ma w nich żadnej bomby, a zresztą - ja też jestem tutaj. 
Sir Robert skinął głową, więc niewielki szary człowiek zatrajkotał coś przez swe 
radio, a jeden z wartowników wybiegł na zewnątrz. Niewielki szary człowiek 
czekał z niecierpliwością na powrót wartownika. 
- Całkiem dekoracyjna. Na ogół są one takie zwyczajne, jak się pewnie 
orientujecie - poklepał dłonią bok konsoli. 
Członek jego załogi w szarym uniformie wbiegł wraz z wartownikiem do 
pomieszczenia, przekazał niewielkiemu szaremu człowiekowi imponujący komputer, 
położył na stole plik czegoś, co wyglądało jak czerwony karton, i został 
wyprowadzony na zewnątrz. Zręcznymi, wielokrotnie powtarzanymi, błyskawicznymi 
ruchami niewielki szary człowiek obsługiwał klawiaturę komputera. Naciskał różne 
przyciski, aż wreszcie zwrócił się do Angusa: 
- Teraz masz gotowy komputer do wprowadzania współrzędnych. Tymi tu klawiszami 
wprowadzisz dokładny czas odpalania. Potem zaś tymi tu klawiszami wprowadzasz 
opcję, czy ma to być po prostu "przerzuć", czy "przerzuć i przywołaj", czy też 
"wymień". A potem po prostu wprowadź właściwy wszechświat i osiem podstawowych 
współrzędnych czasu zerowego. Całkiem proste. Możesz zatrzymać ten komputer jako 
prezent z okazji otwarcia nowego rachunku bankowego. Mam kilka takich samych. A 
teraz się zastanówmy! Wydaje mi- się, że możemy rozpocząć odpalanie o 
dwudziestej drugiej zero zero czasu gwiezdnego wszechświata bazowego. 
Spojrzał na zegarek. 
- To znaczy za osiem minut. Jeden przerzut zabiera około dwóch minut. Mamy do 
wykonania trzydzieści przerzutów. Zaprosimy tu przedstawicieli wszystkich 
cywilizowanych narodów,omijając Psychlo. Stanowi to liczbę dwadzieścia dziewięć, 
ale dodamy do tego lorda Voraza - mój Boże, mam nadzieję, że nie pójdzie jeszcze 
do łóżka. Zabierze to nam godzinę. Potem odczekamy trzy godziny i zaczniemy 
akcję "przerzuć i przywołaj". Każda z nich zajmie nam sześć minut - ułatwimy im 
transfracht, żeby nie zjawili się tu zdenerwowani i źli - zajmie nam to trzy 
godziny. I tak za siedem godzin - plus trochę czasu na sprawy organizacyjne - 
będziecie ich tu mieli wszystkich. 
Prawie się zadyszał. Złapał w rękę plik kart leżących na stole i posunął go Sir 
Robertowi. 
- Po prostu proszę podpisać każdą u dołu, a ja wypełnię resztę! Proszę mi je 
podawać zaraz po podpisaniu! 
Sir Robert popatrzył na formularz. Wszystko na nim było napisane w psychlo:
PILNE
Uprzejmie uprasza się o wysłanie upoważnionego ministra z pełnymi 
plenipotencjami we wszystkich sprawach dotyczących politycznych i wojskowych 
stosunków z innymi rasami oraz z pełnomocnictwem do negocjowania i zatwierdzania 
końcowych i obowiązujących traktatów. Jego osobie udziela się pełnych gwarancji, 
a każda próba zatrzymania go w charakterze zakładnika spowoduje natychmiastowe 
odwołanie przez niego wszelkich uzgodnień oraz jego śmierć samobójczą. 
Proszę przybyć o godzinie........................ czasu miejscowego 
DO:.............................................................................
............. 
MIEJSCE KONFERENCJI:................................................... 
CZAS TRWANIA KONFERENCJI WEDŁUG UZNANIA MINISTRÓW 
NAZWA PLANETY:.............................................................. 
ATMOSFERA PLANETY:.................................................... 
ŚREDNIE TEMPERATURY:............................................... 
TYP 
SŁOŃCA:....................................................................... 
SIŁA CIĘŻKOŚCI PLANETY:............................................. 
METABOLIZM RASY:......................................................... 
ARTYKUŁY ŻYWNOŚCIOWE: 
Osiągalne dla Waszej 
rasy........................................................ 
Nie osiągalne dla Waszej 
rasy.................................................... 
Gwarantuje się bezpieczny i w dobrej kondycji fizycznej powrót emisariusza wraz 
z kopiami wszelkich istotnych protokołów. Zaleca 
się:............................................................................
............................... 
(Podpis i pieczęć)
Uprawniony przedstawiciel legalnego rządu niniejszej planety. 
(Podpis)
Wszelkie związane z tym koszty dyplomatyczne zostaną pokryte przez niniejszą 
planetę. 
(Podpis)
Według niewielkiego szarego człowieka Sir Robert zbyt długo studiował ten 
formularz. 
- Podpisuj je, podpisuj je! - powiedział - dwa razy. Pod dwoma ostatnimi 
linijkami. Ja je też podpiszę, przystawię pieczęć i wypełnię resztę. 
Niewielki szary człowiek zaczął składać pod kątem prostym płytki z czerwonego 
sztywnego kartonu. Potem łączył je po przekątnej i tak powstało dość spore 
czerwone pudełko. Na pokrywie każdego pudełka umieszczał flarę i nie zapaloną 
świecę dymną oraz mały gong, który miał stale dźwięczeć. 
Z wielkim pośpiechem niewielki szary człowiek wziął pierwszą z podpisanych przez 
Sir Roberta kart, zapełnił ją całą masą danych, podpisał, stuknął pieczęcią i 
wrzucił do pudełka. 
- Hockner! - powiedział do Argusa, a potem podreptał na środek platformy 
odpalania, położył tam pudełko, szybko wrócił i zaczął przygotowywać następne 
pudełko. 
Jonnie spojrzał na zegarek, wziął taśmę z oznaczeniem kodowym i współrzędnymi 
planety, którą Argus wyciągnął z komputera, i wprowadzi dane do pamięci konsoli. 
- Czas! - zawołał i wcisnął klawisz odpalania. 
Pierwsze pudełko trochę pomigotało i zniknęło. 
- Tolnep! - powiedział niewielki szary człowiek. - Frontowe schody ich Domu 
Grabieży. 
Argus szczękał komputerem. Jonnie wprowadzał dane do konsoli. Niewielki szary 
człowiek pognał na platformę i położył na niej drugie pudełko. Gdy tylko opuścił 
platformę, Jonnie stuknął w przycisk odpalania. Czerwone pudełko zniknęło. 
Dwóch buddyjskich Komunikatorów zobaczyło tę akcję i zastąpiło niewielkiego 
szarego człowieka w noszeniu pudełek na środek platformy. Niewielki szary 
człowiek był już całkiem nieźle zadyszany. Komunikator Quong zauważył, że 
wszystkie karty były wypełniane tak samo, z wyjątkiem adresów, więc zaczął 
pomagać, tak że niewielkiemu szaremu człowiekowi pozostało tylko wypisywanie 
adresów, podpisywanie i pieczętowanie oraz wrzucanie kart do skrzynki. Odrobił 
więc nie tylko zaległości, ale uwinął się tak szybko, że cały stos pudełek był 
gotów do odpalenia czterdzieści minut przed wyznaczonym czasem. 
Lekko dysząc, niewielki szary człowiek stanął z boku i pozwolił im zająć się 
wysyłką reszty pudełek. 
Sir Robert zapytał go: 
- Czy ma pan zamiar również poprowadzić tę konferencję? 
Niewielki szary człowiek potrząsnął przecząco głową. 
- O mój Boże, nie! Ja wam tylko pomagam. Gdy goście tu już przybędą, wszystko 
będzie na waszej głowie! 
Jonnie i Sir Robert wymienili spojrzenia. Lepiej będzie, jeśli szybko coś 
wymyślą! Za sześć i pół godziny ministrowie pełnomocni dwudziestu dziewięciu ras 
- co odpowiadało około pięciu tysiącom planet - przybędą tutaj! 
Niewielki szary człowiek powiedział coś do klapy w marynarce. 
Zewnętrzny wartownik zameldował: 
- Światła na jego statku znów się zmieniły. Niebieskie światło błyska częściej i 
pojawiło się teraz wielkie migocące światło czerwone. 
Komunikator powiedział Sir Robertowi: 
- Dotychczasowa transmisja radiowa uległa zmianie. Teraz nadawany jest 
komunikat: "Lokalny rejon rozejmu. Bezpieczeństwo i zdrowie waszych własnych 
przedstawicieli może zostać zagrożone przez jakikolwiek atak, ogień z broni 
pokładowej lub huk silników. Trzymać się na pięćset mil z dala od tego rejonu!" 
Sir Robert zapytał: 
- Czy nie może pan po prostu ogłosić generalnego rozejmu na całej planecie? 
- Nie mogę tego zrobić. Stałoby się to źródłem protestów uzurpacją władzy 
państwowej. Bardzo mi przykro. Wasi ludzie w innych miejscowościach muszą po 
prostu wytrzymać. 
Sir Robert udał się do pomieszczenia operacyjnego, by poprzez kanał dowodzenia 
poinformować wszystkich o tym, co się dzieje. Dodało im to otuchy. Wszyscy 
meldowali, że zaciekłość ataków nie zmniejszyła się. Wytrzymywali je, ale 
ostatkiem sił. Według meldunków pilotów nieprzyjaciel - z niedorzecznych powodów 
- zbombardował Londyn bombami zapalającymi. 
Argus otrzymał już z komputera taśmy z danymi dla większości odpaleń. Niewielki 
szary człowiek oświadczył więc, że Argus może sam zakończyć wysyłanie pudełek, a 
po trzech godzinach oczekiwania - rozpocząć niezbędne czynności w ramach 
procedury "odpal i przywołaj". 
Szef Czong-won wraz z chińskim inżynierem stali nieco z tyłu, ale starali się 
zwrócić na siebie uwagę Jonnie'ego. Dojrzał ich i przekazał konsolę Argusowi. 
- Wybacz nam - powiedział Czong-won. - Ale chodzi o tamę. Poziom wody opada i 
można już zobaczyć wierzchołki wlotów kanałów doprowadzających wodę do 
generatorów. Mój inżynier, Fu-czing, twierdzi, że za cztery godziny może już nie 
być prądu. 
A oni mogli zakończyć pracę dopiero za sześć i pół godziny! 
3
Jonnie posłał po Thora i polecił przynieść mapy oraz kopię starej mapy obronnej 
Psychlo. 
Jonnie przyjrzał się mapie obronnej i po raz pierwszy zauważył, że była to 
"kopia oryginalnej mapy'. A z zaznaczonej w psychlo daty wynikało, że oryginalna 
mapa została wykonana blisko tysiąc lat temu. Za pomocą szkła powiększającego 
odczytał oryginalne dane techniczne tamy. 
Oryginalna tama w Kariba, włącznie z modyfikacjami dokonanymi przez Psychlosów, 
gdy ją zajęli i zainstalowali ten system obronny, miała około dwóch tysięcy stóp 
długości. Wysokość tamy wynosiła około czterystu stóp, a poza nią znajdowało się 
jezioro mające sto siedemdziesiąt pięć mil długości i około dwadzieścia mil 
szerokości w swym najszerszym miejscu. Była to naprawdę wielka tama. Na jej 
szczycie znajdowała się nawet droga dla pojazdów biegnąca wzdłuż całej korony 
tamy. Jonnie porównał obie mapy. Na oryginalnej mapie nie było miejsca na żadną 
wioskę! Cóż to było takiego? Czyżby na planecie nastąpiły zmiany w jej 
powierzchni? 
Wziął do ręki mapę całego tego regionu. Rzeka nosząca nazwę "Zambezi" miała 
około dwustu dwudziestu mil długości i zaliczała się do większych rzek świata. 
Przepływała przez "Gardziel Kariba" i tu zaprzęgnięto ją do napędu 
hydroelektrowni fantastyczne przedsięwzięcie! Ściany gardzieli w tym miejscu 
były również strome. Nie było tam miejsca na żadną wioskę! Porównał mapy. Korona 
tamy, po której kiedyś biegła droga, została zmyta przez wodę, zanim jeszcze 
statek kosmiczny spadł do jeziora. 
I wtedy Jonnie pojął, co się stało. Przez jedenaście wieków rok po roku - wody 
Zambezi zamulały jezioro. 
- Przyprowadź Dwighta! - zawołał do Thora. 
- Jest w szpitalu. Ma złamane ramię i cały jest potłuczony. 
- Był na złożu naszym najlepszym specjalistą od materiałów wybuchowych - odparł 
Jonnie. - Sprowadź go! 
Przy konsoli wciąż trwało odpalanie, ale Jonnie mógł wykorzystać ten czas dla 
celów organizacyjnych. 
Przyszedł Dwight. Miał czarne obwódki wokół oczu i gipsowy opatrunek na 
ramieniu. Szedł kulejąc, ale uśmiechał się od ucha do ucha. 
Jonnie nie tracił czasu. 
- Dwight, zgromadź dwie tysiącstopowe rolki sznura wybuchowego, trzy stufuntowe 
bębny płynnego materiału wybuchowego, trzy przenośne urządzenia wiertnicze ze 
stustopowymi świdrami każde oraz zapalniki i tym podobne rzeczy! 
- Co masz zamiar robić? - zapytał Thor. - Wysadzić w powietrze całą planetę? 
Jonnie rzekł krótko: 
- Ty, Thor, zabierz wszystkich ludzi, którzy byli z nami na złożu oraz ilu się 
da Chińczyków! 
Stormalong był tam również. 
- Bądź w gotowości do przetransportowania przez jezioro ludzi i materiałów 
wybuchowych! - polecił mu Jonnie. W momencie gdy zakończą tę pierwszą godzinę 
odpalania, my musimy być gotowi do akcji. 
Nagryzmolił notatkę dla komunikatom, by ten wręczył ją Angusowi, gdy tylko 
zakończą odpalanie czerwonych pudełek. Notatka brzmiała: 
"Przez dwie godziny nie będziesz miał w ogóle mocy. Poinformuj nas, kiedy 
zakończysz pierwszą rundę odpalania, ponieważ będziemy używali silników." 
4
Ktoś jeszcze był również bardzo zajęty przez ostatnie dwie godziny. 
Rozbrzmiewała teraz inna muzyka. Była podniosła i pełna godności. W jakiś 
mglisty sposób była ona znana Jonnie'emu i wtedy sobie przypomniał, jak to jeden 
z kadetów znalazł stos krążków, które nazywał "płytami gramofonowymi". Były to 
wspaniałe rzeczy: jeśli cierń róży puściło się w ruch wzdłuż nieskończenie 
długiego spiralnego rowka i przyłożyło ucho do płyty, to miało się wrażenie, 
jakby grało tam dwadzieścia czy trzydzieści różnych instrumentów. Bardzo 
wyblakła naklejka na płycie głosiła, że utwór nazywa się "Orkiestra Symfoniczna 
z Cleveland, Lohengrin". Rozbrzmiewająca teraz muzyka była bardzo podobna do 
tamtego utworu, ale jeszcze bardziej głęboka, basowa, wywołująca duże wrażenie. 
Jonnie podejrzewał, że niewielki szary człowiek maczał w tym palce. Czy 
dochodziła z jego statku kosmicznego? Oczywiście, muzyka dla przybywających 
delegatów. 
I jeszcze coś pochodziło ze statku niewielkiego szarego człowieka: wokół całej 
platformy odpalania rozciągał się siatkowy, przezroczysty ekran i doktor Allen 
właśnie kończył jego ustawianie. 
- Kontrola sanitarna - powiedział tajemniczo, gdy Jonnie przechodził obok. 
Spoceni chińscy inżynierowie wyczołgali się z wlotu kanału powietrznego z 
rozweselonymi twarzami. Przywrócili dwustronną cyrkulację powietrza. Dym już się 
rozwiał. 
"Dobrze, że to zrobili - pomyślał Jonnie. Mnóstwo różnych atmosfer będzie się 
kłębić po platformie w momencie zgodności przestrzeni, a zwłaszcza w czasie 
odrzutu." 
Również tłum chińskich uciekinierów z wioski zmienił swój wygląd. Wprawdzie 
stracili wioskę, ale uratowali swój dobytek, który przedtem był porozrzucany 
dookoła. Teraz jednak niechlujne toboły poznikały. Dzieci i psy zachowywały się 
cicho, siedząc w okopach strzeleckich, a ich rodzice wraz z innymi osobami nie 
mającymi teraz żadnych pilnych obowiązków, stali w pobliżu. Mieli na sobie 
najlepsze ubrania. 
Z bunkra wyszła straż honorowa, a wchodzący w jej skład żołnierze jeszcze 
poprawiali swój ekwipunek, to bardziej ściągając koalicyjki, to mocniej spinając 
klamry. Było ich sześciu z różnych narodowości i wszyscy w swych najlepszych 
mundurach. Nie mieli broni, lecz tylko proporce. Stary Chińczyk - nie, był to 
buddyjski Komunikator przebrany za Chińczyka, ubrany w jedwabną szatę ozdobioną 
insygniami i w małej czapeczce na głowie - zajął pozycję na czele straży 
honorowej. Oczywiście był to ktoś znający psychlo, by w tym języku powitać 
przybywających. Wyglądał na wysokiego dygnitarza. 
Do pojawienia się pierwszego emisariusza zostało jeszcze trzy czy cztery minuty, 
więc Jonnie zaczął iść w kierunku pomieszczenia operacyjnego. Ale nie udało mu 
się tam wejść. Chłopiec o imieniu Quong wyskoczył na zewnątrz, strasznie gdzieś 
się śpiesząc, a zza drzwi wyjrzał Sir Robert, wołając za nim: 
- I powiedz Stormalongowi, żeby przyniósł też tę drugą księgę rozpoznawczą! 
Chłopiec nie zwolnił biegu i tylko kiwnął głową. 
Znajdujące się za Sir Robertem pomieszczenie operacyjne aż rozbrzmiewało wrzawą 
i krzątaniną pracujących tam ludzi. Jonnie już otwierał usta, by zapytać, jak 
stoją sprawy, gdy Sir Robert ubiegł jego pytanie. Potrząsając smutno głową, 
powiedział: 
- Stosują teraz nowy rodzaj bomb. Działa przeciwlotnicze nie mogą ich zniszczyć. 
I ci idioci palą wyludnione miasta! Nasze bezpilotowe samoloty zwiadowcze 
jeszcze latają. Dlaczego oni chcą spalić opuszczone miasto, które kiedyś zwało 
się "San Francisco"? Ostatnie zdjęcia z samolotów rozpoznawczych pokazały, że po 
ulicy spacerowały tam tylko dwa niedźwiedzie. Mamy do czynienia za zwariowanymi 
imbecylami! 
Jonnie wszedł do środka, mijając Sir Roberta, który znów potrząsnął głową. 
- Nie możesz nic więcej zrobić, niż my właśnie robimy. Czy zastanowiłeś się już, 
co mamy powiedzieć emisariuszom? 
- Nie mam pojęcia - odparł Jonnie. - Czy nie powinniśmy ściągnąć tu Szefa Klanu 
Fearghusów? 
- Nie! - wykrzyknął Sir Robert. - Nie mamy najmniejszej szansy! Edynburg jest 
cały w płomieniach! 
Jonnie poczuł, jak mu się serce ściska. 
- Czy są jakieś wieści od Chrissie? 
- Wszyscy zostali umieszczeni w schronach przeciwlotniczych. 
Dunneldeen zapewnia im osłonę powietrzną. 
Stormalong wbiegł do pomieszczenia z księgą rozpoznawczą w ręku. Sir Robert 
spojrzał na Jonnie'ego. 
- Idź i doprowadź się do porządku! I wymyśl coś, co powiesz tym przybywającym! 
Zaczął popychać Jonnie'ego w kierunku jego pokoju, a potem zniknął w 
pomieszczeniu operacyjnym. Zamknął za sobą drzwi, by odgłosy stamtąd nie 
dobiegały do rejonu platformy. 
Jonnie powędrował w kierunku swego pokoju. Właśnie gdy już miał wejść do 
podziemnego przejścia, dochodzące poprzez muzykę brzęczenie przewodów nagle 
ustało. Przez chwilę słychać było samą muzykę, a potem zabrzmiał głos lekkiego 
odrzutu. Na platformie stał emisariusz Hocknerów. Beznosy, trzymający monokl na 
długim pręcie, ubrany był w lśniącą szatę. Obok niego znajdował się złotego 
koloru kosz z pokrywą. Rozległ się dźwięk umieszczonego na siatkowym ekranie 
dzwonu. Cała górna krawędź ekranu rozjarzyła się purpurowym światłem. Hockner 
uniósł kosz, podniósł monokl do oka i rozejrzał się dookoła. Po czym opuścił 
platformę, drobnymi kroczkami. Straż honorowa wykonała salut i pochyliła 
proporce. 
Przeszedłszy przez ekran kontroli sanitarnej, Hockner się zatrzymał. Posłaniec 
odebrał od niego koszyk. Buddysta w chińskim ubiorze schylił się przed nim w 
ukłonie. 
Wyniosłym tonem emisariusz Hocknerów powiedział w psychlo: - Jestem Blan Jetso, 
minister nadzwyczajny i pełnomocny cesarza Hocknerów - oby jak najdłużej nam 
panował! Jestem upoważniony do negocjowania i ustalania ostatecznych i wiążących 
poprawek do porozumień i układów we wszelkich sprawach politycznych lub 
militarnych. Moja osoba jest nietykalna. Wszelkie próby uczynienia ze mnie 
zakładnika będą daremne, gdyż mój rząd nie ma zamiaru mnie wykupić. Ostrzegam 
was, że przy próbach wymuszenia torturami czegokolwiek, natychmiast popełnię 
samobójstwo. Nie jestem nosicielem żadnej choroby ani nie posiadam przy sobie 
żadnej broni. Niech żyje Cesarstwo Hocknerów! I jak się macie dzisiaj? 
Przebrany za Chińczyka Komunikator pochylił się w ukłonie i szybko wygłosił 
bardzo schlebiającą formułę powitalną. Potem oświadczył mu, że konferencja 
rozpocznie się za mniej więcej trzy godziny i poprowadził go do prywatnego 
apartamentu, aby mógł odpocząć i się odświeżyć. 
Jonnie odniósł wrażenie, że wszystkie powitania będą mniej więcej takie same, a 
przybysze będą się różnić tylko rasami i ubiorami. 
Starał się wymyślić coś, co mógłby powiedzieć emisariuszom. Było nieco 
szokujące, że Sir Robert powierzył to jemu. Jeśli już osiwiały stary weteran nie 
miał żadnych pomysłów... Ale też musi być bardzo strapiony sytuacją w Edynburgu. 
Jonnie też się tym martwił. 
5
Wchodząc do podziemnego przejścia, Jonnie pochylił się pod górną belką drzwi i 
gwałtownie zakręciło mu się w głowie. Dotychczas trzymał się tylko siłą woli. 
Ale teraz, martwiąc się o Edynburg i Chrissie, czuł, że nie jest w zbyt dobrej 
kondycji. Ostatnie dni go bardzo osłabiły. 
Nie był też wcale przygotowany na to, co zobaczył w przejściu tuż obok swego 
pokoju. Znajdowało się tam czworo ludzi pracujących nad rzeczami, których 
przeznaczenia nie mógł się nawet domyślić. Siedzieli na podłodze, mając głowy 
pochylone nad niskimi ławami, a ich ręce wręcz fruwały. 
Pan Tsung wyczuł jego obecność i poderwał się z podłogi. Pochylił się w ukłonie. 
- Lordzie Jonnie, poznaj moją żonę! 
Siwowłosa Chinka o miłej twarzy poderwała się z podłogi, uśmiechnęła i schyliła 
w ukłonie. Jonnie też się schylił. Wywołało to nowy zawrót głowy. Kobieta 
usiadła i ponownie wzięła się do roboty. 
- Poznaj moją córkę! - powiedział Tsung. 
Trzecia osoba się podniosła i schyliła głowę w ukłonie. Była to piękna chińska 
dziewczyna o bardzo delikatnej urodzie. We włosach miała wpięty kwiat. Jonnie 
też się pochylił. Znów poczuł zawrót głowy. Dziewczyna usiadła i podjęła 
przerwaną pracę. 
- Poznaj mego zięcia! - powiedział Tsung. 
Przystojny Chińczyk poderwał się ze swej ławy z łoskotem. Schylił się w ukłonie. 
Miał na sobie niebieski ubiór roboczy, jaki nosili mechanicy. Tym razem Jonnie 
tylko trochę się pochylił, żeby pokój znów nie zaczął wirować. Młody mężczyzna 
usiadł. Iskry zaczęły tryskać z jego narzędzi. 
Jonnie popatrzył na nich. Cokolwiek robili, robili to z pełnym poświęceniem, 
prawie z zaciekłością. Jonnie'emu ścisnęło się serce. Jeśli ta konferencja 
zakończy się niepowodzeniem i jeśli przegrają, jakież cierpienia czekają tych 
przyzwoitych ludzi! I całą resztę trzydziestu pięciu tysięcy pozostałych z 
ludzkiej rasy. Nie mógł się pogodzić z myślą, że mógłby ich zawieść. 
Wszedł do swego pokoju. Przy nogach łóżka, pod ścianą, ktoś postawił stojak z 
trzema ekranami wizyjnymi. Jeden z ekranów połączony był z kamerą guzikową 
zamontowaną w pomieszczeniu operacyjnym i Jonnie mógł widzieć zbite grupy ludzi 
z pełnymi napięcia twarzami. Manipulowali mikrofonami, zdjęciami z bezpilotowych 
samolotów zwiadowczych i konsolami operacyjnymi. Inna kamera była umieszczona w 
sali konferencyjnej, by przekazywać obraz na drugi ekran - sala była jeszcze 
pusta. Trzecią kamerę ustawiono na platformie przy konsoli i obsługiwała ona 
trzeci ekran wizyjny. 
Właśnie gdy patrzył na ekran, przybył emisariusz Tolnepów. Ubrany był w lśniącą 
zieleń i nawet czapkę miał zieloną. Ale na nogach miał brudne niebieskie buty. 
Olbrzymie okulary zakrywały mu oczy. W dłoni trzymał coś w rodzaju berła z dużą 
gałką i miał ze sobą zielony kosz na pożywienie i rzeczy osobiste. Kosz 
zamontowany był na zielonych kołach. Tolnep był stworzeniem gadopodobnym, choć 
chodził na dwóch nogach, miał twarz i ręce. Czyżby jego linia genetyczna 
wywodziła się od dinozaurów, które zminiaturyzowały swe wymiary i stały się 
wrażliwe na bodźce zmysłowe? 
Wygłosił swe przemówienie prawie tak samo jak Hockner, wysłuchał odpowiedzi ze 
złośliwym uśmiechem, owinął lśniącym zielonym płaszczem swe twarde jak stal 
ciało i został zaprowadzony do prywatnego apartamentu. Sam jego wygląd już 
zapowiadał kłopoty. 
Jonnie właśnie miał zamiar rzucić się na łóżko, gdy przeszkodził mu w tym Tsung, 
który szedł za nim. 
- Nie, nie! - zawołał do Jonnie'ego. - Kąpiel! 
Za Tsungiem weszło do pokoju dwóch Chińczyków. Pchali przed sobą górniczy wózek 
z umieszczoną na nim parującą wanną, którą postawili na podłodze, a potem 
opuścili pokój. 
- Tak się składa, że jestem straszliwie zmęczony - zaprotestował Jonnie. - Chcę 
tylko umyć twarz... 
Tsung stanął przed nim z lustrem. 
- Popatrz tylko! - powiedział. 
Jonnie popatrzył. Błoto. Ślady ziemi. Czarny jedwabny temblak wisiał w opalonych 
strzępach. Brodę i włosy miał popaćkane szlamem. Spojrzał w dół i stwierdził, że 
musiał się gdzieś aż po biodra zapaść w muł. Popatrzył na ręce i nie potrafił 
nawet określić koloru skóry. Wyglądał jak coś, czego żaden pies nie wywlekłby z 
wioskowego śmietnika. 
- Wygrałeś - powiedział Jonnie i zaczął zdejmować ubranie. Przy Tsungu stało 
wielkie wiadro górnicze i w miarę, jak Jonnie zdejmował poszczególne części 
garderoby, Tsung wrzucał je z pewnym niesmakiem do wiadra. Wrzucił tam nawet 
buty i miotacz Jonnie'ego. 
Jonnie wszedł do wanny. Była ona zbyt mała, by mógł wyciągnąć nogi, ale woda 
sięgała mu do piersi. Nigdy przedtem nie zażywał gorącej kąpieli. Dotąd kąpał 
się tylko w rzekach i chłodnych górskich potokach. A teraz czuł, jak uchodzi z 
niego zmęczenie. Faktycznie, stwierdził z niejakim zdziwieniem, można dużo 
dobrego powiedzieć o tych gorących kąpielach! 
Starając się omijać bandaż na ramieniu, Tsung szorował go szczotką i pieniącym 
się mydłem. Nagle przestał szorować i za plecami Jonnie'ego odbyła się 
prowadzona szeptem narada. Po chwili poczuł dotknięcie czyichś rąk na barkach. 
Jeszcze chwilę szeptano, po czym Tsung podniósł ramię Jonnie'ego, a pod 
ramieniem rozciągnięto kawałek sznurka. 
Przez moment Jonnie był przerażony, gdy uświadomił sobie, że to córka Tsunga 
znajdowała się za nim, a on siedział nagi w wannie! Obejrzał się, ale córki już 
nie było. A Tsung szorował go dalej. Umył mu włosy i brodę. Jeszcze dwa razy 
przerywano kąpiel. Pierwszy raz, by owinąć mu sznurkiem klatkę piersiową, a 
drugi raz, by zmierzyć długość nogi. W końcu Tsung osuszył mu włosy i brodę 
małym ręcznikiem, a gdy Jonnie wyszedł z wanny - owinął go prześcieradłem 
kąpielowym. Zaczął wycierać Jonnie'ego i musiał przy tym podskakiwać, aby 
dosięgnąć jego barków. Ubrał go w miękką niebieską szatę i dopiero wtedy 
pozwolił położyć się do łóżka. 
Jonnie z zadowoleniem rozciągnął się na całą długość, gdy znowu przerwano mu 
wypoczynek. Byli to doktorzy MacKendrick i Allen. Doktor Allen przeciął bandaż 
na ramieniu, wymył skórę w okolicach rany alkoholem, którego odór aż wiercił w 
nosie była to prawdopodobnie whisky po niezbyt dobrej destylacji posypał ranę 
jakimś białym proszkiem i kazał Jonnie'emu połknąć dodatkową porcję tego samego 
proszku. Porcję sulfamidów! Pan Tsung stał już obok z miską zupy, gdy doktor 
Allan nakładał na ramię Jonnie'emu nowy bandaż. 
Doktor Allen położył rękę na ramieniu Jonnie'ego. 
- I to byłoby wszystko - powiedział. - Zbytnio się wszystkim przejmujesz i zbyt 
wiele rzeczy robisz sam. Musisz się nauczyć korzystać z pomocy innych. Pozwól 
innym też się wykazać! Wszystko robisz wspaniale. Ale pozwól innym, by ci w tym 
pomagali! 
Poklepał Jonnie'ego po ramieniu i wyszedł z MacKendrickiem z pokoju. Miska zupy 
znacznie poprawiła samopoczucie Jonnie'ego. Zawroty głowy się zmniejszyły. Paru 
kolejnych emisariuszy przybyło na platformę. Jonnie martwił się nadchodzącą 
konferencją. Pomyślał, że już wystarczająco długo odpoczywa. 
- Tsung! - zawołał. - Proszę mi przynieść mój najlepszy ubiór ze skóry jelenia! 
Tak, pozwoli na to, by inni też się mogli wykazać. Pan Tsung może odnaleźć jego 
skóry jelenie. Jednakże reakcja pana Tsunga była niespodziewana. Tsung wparował 
do pokoju, wyprostował się na całą wysokość swych pięciu stóp i powiedział: 
- Nie! 
A potem z wielkim wysiłkiem usiłował znaleźć więcej słów ze swego ubogiego 
zasobu słów angielskich. 
- Oni lordowie! - Nie potrafił wyrazić jaśniej, o co mu chodziło. 
Zdumiony Jonnie zobaczył, jak Tsung wybiegł z pokoju i za chwilę wrócił w 
towarzystwie Chińczyka. Pan Tsung zaczął trajkotać do Koordynatora jak karabin 
maszynowy. W końcu zamilkł. Koordynator już otwierał usta, by zacząć tłumaczyć, 
ale Tsung jeszcze coś sobie przypomniał i znów zasypał Koordynatora lawiną słów. 
Dopiero wtedy cofnął się, wsadził ręce w rękawy i schylił się w ukłonie. 
Koordynator, Szkot z czarną brodą, wziął głęboki wdech. 
- Być może nie będzie ci się to podobało, MacTyler, ale stałeś się teraz 
przedstawicielem dyplomatycznym. Dobrze znam Chińczyków i kiedy wbiją sobie coś 
do głowy, stają się gorsi niż moja stara. 
Jonnie położył się na wznak. Powiedział do sufitu: 
- A co w tym złego, że po prostu poprosiłem o przyniesienie mi mego najlepszego 
ubrania z jeleniej skóry? 
- Wszystko - odparł Koordynator. - Po prostu wszystko. 
Westchnął i zaczął wyjaśniać: 
- Pan Tsung jest potomkiem rodziny, która była szambelanami dynastii Ch'ing - 
tej samej, która rządziła Chinami od 1644 do 1911 roku. Było to chyba jedenaście 
wieków temu. Była to ostatnia dynastia przed przekształceniem Chin w Republikę 
Ludową. Dwór i cesarze nie byli Chińczykami, lecz należeli do rasy zwanej 
"Mandżurami". I potrzebowali wielu doradców. Tsung twierdzi, że jego rodzina 
dobrze służyła swym władcom, jednakże czasy się zmieniły, więc za to, że służyli 
Mandżurom, jego przodkowie musieli uchodzić do Tybetu. To nie złe rady jego 
rodziny doprowadziły do obalenia Mandżurów, lecz zachodnie mocarstwa, jak 
twierdzi Tsung. A więc Tsung jest prawdziwym"mandarynem z błękitnymi guzikami", 
co wynika z jego pochodzenia, czyli lordem dworu. Twierdzi też, że akta i 
pergaminy rodzinne znajdują się w bibliotece chińskiego uniwersytetu, którą 
kazałeś przenieść do jakichś podziemi. 
- Rosja - powiedział Jonnie. - Znajdują się w rosyjskiej bazie, choć tylko Bóg 
jeden wie, czy jeszcze się ona trzyma. 
- No cóż, w porządku - rzekł Szkot. - Tsung twierdzi, że mógłby niektóre z nich 
ci przeczytać, ale nie ma ich tutaj. Lecz jego rodzina zawsze przywiązywała dużą 
wagę do swego pochodzenia, mając nadzieję, że pewnego dnia dynastia, której 
mogliby służyć, dojdzie z powrotem do władzy. Ci Chińczycy mają dobrą pamięć - 
wyobraź sobie czekanie przez jedenaście wieków, by odzyskać pracę! 
Pan Tsung zorientował się, że Koordynator zbaczał z tematu, więc trącił go 
łokciem w ramię i wykonał parę gestów, które oznaczały: "Powiedz mu, powiedz 
mu". 
Koordynator westchnął. Nie był pewien, jak Jonnie to przyjmie. 
- On twierdzi, że ty jesteś "Lordem Jonnie" i - resztę wypowiedział jednym tchem 
- nie możesz wyglądać jak barbarzyńca! 
Gdyby Jonnie nie miał innych zmartwień, to wybuchnąłby śmiechem. Koordynator 
uspokoił się, że jego słowa nie zostały uznane za krytykę. Kontynuował więc: 
- Tsung mówi, że wiedział, iż ma się odbyć konferencja dyplomatyczna, na którą 
przybędą liczni lordowie i że będą oni zarozumiali, snobistyczni i 
ekstrawaganccy. I to jest bliskie prawdy. Widziałem, jak przybywali na 
platformę. Ozdobione klejnotami maski do oddychania, lśniące szaty, ozdóbki - 
jeden z nich miał nawet ozdobiony klejnotami monokl. Bardzo ekstrawaganecy 
gogusie! 
Przełknął ślinę i resztę znów wypowiedział jednym tchem: 
- I jeśli wyjdziesz i zaczniesz przemawiać do nich ubrany w skóry, to pomyślą, 
że jesteś barbarzyicą i przestaną cię słuchać. Tsung mówi, że jeśli będziesz 
wyglądał i zachowywał się przełknął ślinę - jak nieokrzesany dzikus, to będą 
tobą pogardzać. Zamilkł z ulgą, że przebrnął przez tę kwestię. 
- I to właśnie próbował ci wytłumaczyć. Nie gniewaj się na niego. A ja chciałbym 
do tego dodać - przy całym szacunku dla ciebie - że los około trzydziestu pięciu 
tysięcy istnień ludzkich nie, teraz już trochę mniej - zależy od tej 
konferencji. Gdyby nie to, nie przetłumaczyłbym jego wypowiedzi, ponieważ dla 
mnie, MacTyler, nie jesteś barbarzyńcą! 
Jonnie uznał, że powinien teraz zapewnić Tsunga, iż będzie się zachowywał 
uprzejmie, nie będzie nikomu wymierzał policzków. I sądził, że sprawa będzie 
zakończona. Tymczasem okazało się inaczej! 
Pan Tsung powiedział Koordynatorowi, by nadal tłumaczył dokładnie, bez żadnych 
poprawek to, co będzie mówił. Potem przykucnął przy łóżku i zaczął mówić. 
Koordynator tłumaczył po każdej przerwie w jego wypowiedzi. 
- Chodzi tu o to... że możesz być wielkim wojownikiem... ale choć wygrałeś 
wszystkie bitwy... i przegnałeś wroga... z pola walki... cała wojna... może 
zostać przegrana... przy stole konferencyjnym! 
Jonnie przetrawił te słowa w myśli. To prawda, daleko jeszcze było do wygrania 
wojny, ale nawet gdyby ją wygrali, mogli przegrać wszystko podczas negocjacji. I 
choć wiedział o tym, wypowiedź Tsunga zrobiła na nim wrażenie. Pan Tsung 
najwyraźniej miał zamiar zostać jego doradcą. No cóż, tylko niebiosa wiedziały, 
jak bardzo potrzebował rady. Nie przychodziły mu do głowy żadne pomysły. 
- Twoja postawa... - Koordynator tłumaczył dalej krótkie frazy wypowiadane przez 
Tsunga -..musi być obliczona na wywołanie wrażenia... Każdy lord jest 
przyzwyczajony do traktowania innych w wyniosły sposób... Nie bądź za 
grzeczny... Bądź zimny i pogardliwy... Bądź sztywny i pełen rezerwy! Słuchaj 
dorzucił od siebie Koordynator - ten stary wyciska ze mnie całą moją znajomość 
języka mandaryńskiego. To jest prawdziwy język dworu, którym on mówi. 
Pan Tsung wykonał ruch ręką, by nie dodawał od siebie żadnych komentarzy. 
- Nigdy się na nic nie zgadzaj - Szkot posłusznie kontynuował tłumaczenie - ani 
nawet nie rób wrażenia, że się z czymkolwiek zgadzasz... Twoje słowa mogą być 
przeinaczone, uznane za zgodę... unikaj więc słowa "tak"... Będą wysuwali 
niedorzeczne żądania, wiedząc, że nie zdołają ich osiągnąć... więc ty też 
powinieneś wysuwać... niemożliwe do spełnienia żądania, nawet jeśli będziesz 
pewien, że ich nie zaakceptują, a kto wie, może nawet uda ci się wygrać!... 
Dyplomacja polega na kompromisach... Pomiędzy dwoma przeciwstawnymi biegunami 
niemożliwych do spełnienia żądań zawsze jest miejsce na rozwiązania pośrednie... 
które w końcu stają się treścią układów czy porozumień... Zawsze staraj się 
wypracować najbardziej korzystną pozycję... 
Szkot przerwał tłumaczenie i zapytał: 
- Chce wiedzieć, czy pojąłeś to wszystko? 
- Tak - powiedział Jonnie. - I wysłuchałem z wdzięcznością. 
Czuł podświadomie, że rady te były bardzo użyteczne. 
- A teraz - powiedział Koordynator - chce dać ci lekcję manier. Obserwuj go! 
No cóż, mieli tu do czynienia z istotami należącymi do wielu różnych ras, więc 
ich maniery mogły się zasadniczo różnić od manier starożytnych Chin 
Imperialnych. Dlatego Jonnie obserwował Chińczyka z przymrużeniem oka. Jednak 
natychmiast zorientował się, że był w błędzie. Te maniery pasowały do każdej 
rasy! 
Jak stać. Stopy rozwarte, tułów wyprostowany i lekko odchylony do tyłu. Pozycja 
dominująca. Skapowałeś? No to wykonaj to! 
Jak trzymać berło lub buławę. Jedna dłoń na rękojeści, a przeciwległy koniec 
położony na drugiej dłoni. Ściskaj mocno oba końce, jeśli chcesz pokazać, że 
wszystko masz pod kontrolą. Postukaj końcem w dłoń, gdy chcesz dać do 
zrozumienia, że ktoś może spodziewać się drobnej kary, jeśli będziesz chciał 
wyglądać na trochę obrażonego. Machaj nią leniwie w powietrzu, aby pokazać, że 
przytaczane przez innych argumenty nie mają żadnego znaczenia i są jak wiejący 
wiatr. Rozumiesz? Masz tu pręt. Wykonaj to! Bądź bardziej swobodny, 
wielkopański! Zrób to jeszcze raz! Krocz tak, jakbyś w ogóle nie dbał o 
otoczenie. Sprawiaj wrażenie władczego! Idąc pewnym krokiem, nie zatrzymuj się - 
O, tak. Spróbuj jeszcze raz. 
Przez pół godziny Jonnie brał lekcję manier i sposobu zachowania się godnych 
dyplomaty. Zdawał sobie sprawę, że jego sposób poruszania się przypominał 
panterę, podczas gdy na konferencji będzie musiał kroczyć majestatycznie. Tsung 
jeszcze raz powtórzył z nim całą lekcję, a przybieranie postaw i sposób 
chodzenia przećwiczył nawet po kilka razy, zanim go to wreszcie zadowoliło. 
Jonnie, któremu zawsze aż słabo robiło się na myśl, że mógłby zostać dyplomatą, 
teraz poczuł się nieco pewniej. Wymagało to pewnej sztuki. Było jak polowanie na 
zwierzynę, tylko że tu zwierzyna była zupełnie innego rodzaju. Było to jak 
bitwa, ale bardzo nietypowa. 
Pomyślał, że chyba wszystko już wie. Widział na ekranie coraz więcej 
przybywających emisariuszy. Ale Tsung powiedział, że na pierwszym spotkaniu w 
sali konferencyjnej będą oni musieli przedstawić swe listy uwierzytelniające, 
więc jest jeszcze mnóstwo czasu. Czy Jonnie przemyślał swoją strategię? 
Strategia była bardzo potrzebna. Jak rozegrać tę dyplomatyczną bitwę, co 
zamierzało się wykorzystać do ewentualnego manewru? No cóż, Jonnie powinien o 
tym pomyśleć. Była to ważna bitwa, w której piechotę i kawalerię zastępowały 
pojęcia i słowa. Złe nimi manewrowanie oznaczało porażkę. 
Powiedziawszy to Tsung wyszedł do holu, pozostawiając Jonnie'ego trochę 
zdziwionego. Widząc, że przez chwilę Jonnie jest wolny, Czong-won prześliznął 
się przez drzwi. Był rozpromieniony i potrząsał głową. 
- Tama! - wykrzyknął i wykonał rękami odpowiedni gest. Dziura. Przeciek się 
zmniejsza. Poziom wody w jeziorze się podnosi. 
Potrząsnął żywo głową, skłonił się nisko i zniknął. Jonnie pomyślał, że 
przynajmniej jedna rzecz się im udała. Nie zostali pozbawieni energii 
elektrycznej, a mogłoby to zatrzymać niektórych dyplomatów w bardzo dla nich 
niekorzystnym miejscu przestrzeni kosmicznej. Teraz mógł już się tylko martwić o 
palącą się planetę, los swych współplemieńców i o tę konferencję. 
Lekcja zrobiła swoje. Nie miał już zawrotów głowy. 
6
Po chwili do pokoju weszła córka Tsunga, posadziła Jonnie'ego w fotelu naprzeciw 
ekranów wizyjnych i zabrała się do roboty za pomocą małych nożyczek i 
grzebienia. Dla Jonnie'ego było to coś nowego - zwykle po prostu obcinał włosy 
nożem, gdy były już za długie. 
Jak się zdawało, córka Tsunga była w tej dziedzinie ekspertem z dużą praktyką i 
bez wątpienia musiała ostrzyc już wiele głów w swoim życiu. Posługiwała się 
nożyczkami tak zręcznie i szybko, że brzmiało to, jakby pracował taśmociąg rudy: 
klip, klip, klip. 
"A więc dyplomacja jest swoistą bitwą" - pomyślał Jonnie. Patrząc na 
przybywających lordów, można było stwierdzić, że aż emanowali autorytetem i 
władzą. Atakujący Ziemię goście byli wobec nich małymi płotkami kontrolującymi 
najwyżej parę tuzinów planet. Jonnie wiedział z wcześniejszych lektur, że 
niektórzy z przybywających pochodzili z innych wszechświatów i kontrolowali 
setki planet w jednej tylko rządowej strefie wpływów. I byli bardzo pewni 
siebie. Bez względu na ich wygląd, nie było żadnych wątpliwości, że byli 
prawdziwymi ministrami, pełnomocnikami władców potężnych państw. Cóż za bogactwo 
i imponującą władzę prezentowali! Reprezentowali swoje planety z bilionami 
istnień w jednym tylko państwie. Byli weteranami i triumfatorami w setkach 
takich konferencji. Tak, konferencja była bitwą i to nawet ważniejszą niż cała 
wojna. 
A jakie szanse mieli on i Sir Robert wobec tak doświadczonych dyplomatów? Obaj 
byli tylko żołnierzami, a nie gładkimi, sprytnymi dworakami mającymi w zanadrzu 
tysiące parlamentarnych trików. Nie mając do dyspozycji ani dział, ani 
batalionów, a mając tylko własny rozum i udzielone przez Tsunga wskazówki, 
Jonnie czuł się trochę zagubiony. 
Dziewczyna podniosła małe lusterko, mógł więc zobaczyć jej dzieło. Podcięła mu z 
tyłu włosy do wysokości kołnierza, rozczesała je i podwinęła końce. Wyglądało to 
tak, jak widziany kiedyś przez niego hełm z osłoną karku. Włosy były teraz 
lśniące. Broda i wąsy były dokładnie wymodelowane i znacznie skrócone. Z trudem 
siebie poznał - czyżby ona widziała jakieś stare obrazy z ludźmi mającymi w ten 
sam sposób przycięte brody i wąsy? Faktycznie widziała - na łóżku leżała 
starożytna książka Ziemian w języku angielskim otwarta na stronie, na której 
znajdowała się podobizna "Sir Francisa Drake'a", który odniósł zwycięstwo nad 
Hiszpanami" dawno, dawno temu. " 
Coś przykuło uwagę Jonnie'ego, więc wziął od niej lusterko. Jego szyja! Blizny 
były ledwo widoczne, zostały tylko zgrubienia zrogowaciałej skóry, które wkrótce 
powinny zginąć. Musiał dobrze wytężyć wzrok, żeby dostrzec ślad blizny na 
policzku po wybuchu granatu Zbójów. Z czasem i ona prawdopodobnie zniknie. 
Fakt, że blizny po obroży zniknęły, dał mu poczucie swobody i wyzwolenia. Byłby 
się roześmiał, gdyby nie zwrócił jego uwagi ekran pomieszczenia operacyjnego. 
Dźwięk był wyłączony, więc Jonnie oddał dziewczynie lusterko i włączył przycisk. 
-.. nie mam pojęcia, do czego zmierzają! - mówił ze złością Stormalong, kończąc 
wyjmowanie kolejnego zdjęcia zwiadowczego z dekodera. - Straciłem już rachubę! 
- Piętnaście - rozległ się czyjś głos. 
- Spójrzcie na to! Grad bomb zapalających spadających na to opuszczone... 
spojrzał na mapę... Detroit! Dlaczego palą Detroit? Przecież w Detroit nie ma 
nikogo już od tysiąca lat! Czyżby chcieli, byśmy rozdzielili nasze środki i 
bronili również tamtego kontynentu? To szaleńcy! 
Rzucił zdjęcie na podłogę. 
- Nie mam zamiaru dawać żadnej osłony powietrznej tej kupie ruin! Jakie są 
ostatnie wieści z Edynburga? 
- Działa przeciwlotnicze wciąż odpowiadają ogniem - odparł ktoś od planszy 
operacyjnej. - Dym przeszkadza w celowaniu. Dunneldeen właśnie zestrzelił 
szesnasty samolot bombowy Hawvinów. 
Jonnie wcisnął wyłącznik dźwięku. Czuł, że ogarnia go zniecierpliwienie. Ci 
dyplomaci przybywający jeden po drugim... szło to stanowczo zbyt wolno! 
Do pokoju wszedł Koordynator z Tsungiem, który trzymał w rękach mnóstwo różnych 
przedmiotów. Było widać, że Jonnie jest bardzo spięty. Pan Tsung powiedział coś 
śpiewnym głosem. Koordynator przetłumaczył: 
- Pan Tsung przypomina ci, że nawet po przegranej bitwie można wygrać wojnę przy 
stole konferencyjnym, jeśli się wykaże dużo cierpliwości i rozumu. 
Pan Tsung miał teraz inne problemy. Zdjął z Jonnie'ego serwetkę fryzjerską i 
pokazał mu tunikę. Na pierwszy rzut oka była to najzwyklejsza część garderoby. 
Skrojona z czarnego, połyskującego jedwabiu, miała stojący kołnierz. Powinna 
była ściśle przylegać do ciała. Ale uwagę Jonnie'ego przyciągały jej srebrzyste 
guziki. 
Wiedział, co to było. Kiedyś powiedział nawet Kerowi, że było to zadziwiające, 
iż tak piękny metal stosowano na włączniki sygnałów awaryjnych Psychlo. Na 
pierwszy rzut oka metal przypominał srebro, ale gdy padł nań najmniejszy choćby 
promień światła, metal zaczynał się jarzyć wszystkimi kolorami tęczy. Ker mu 
odpowiedział, że używano tego metalu we włącznikach nie dlatego, że był piękny, 
lecz dlatego, że był twardy. Była to rozpylona warstwa stopu irydu o grubości 
jednej molekuły i żeby nie wiadomo ile pazurów w nią dźgało, nie zostawiłyby na 
niej śladu. A kiedy było się w ciemnej kopalni i miało bardzo niewiele światła, 
to włącznik sygnałów awaryjnych był dobrze widoczny, gdyż błyskał różnymi 
kolorami. Jonnie wiedział już, co robił zięć Tsunga - pokrywał guziki warstwą 
tego metalu. Było go wystarczająco dużo, by nawet kogoś oślepić! 
Pan Tsung ubrał Jonnie'ego w tunikę oraz w czarne jedwabne spodnie, a potem 
zaczął zapinać tunikę na irydowe guziki rozmieszczone co parę cali na całej jej 
długości. 
Pan Tsung pomógł mu włożyć buty. Były to buty Chinko, ale nałożono na nie 
warstwę stopu irydowego. Wokół bioder opasano go szerokim pasem, który również 
był pokryty irydem z wyjątkiem sprzączki. Przyczepiono bowiem do niego jego 
starą sprzączkę typu "U.S.Force". Sprzączka była dokładnie wypolerowana i 
połyskiwała jak złoto. Jonnie przypomniał sobie, jak kiedyś w klatce myślał o 
tym, że być może jest ostatnim żołnierzem dawno już nie istniejącego oddziału, 
któremu udało się dożyć tych czasów. Była to trochę dziwna myśl. Ale w tej 
chwili dodała mu otuchy. 
Myślał, że ubranie leży jak ulał, więc nieco się rozczarował, gdy poinformowano 
go, że Tsungowi nie podoba się jakaś fałda na ramionach i pewne wybrzuszenie na 
plecach tuniki i musi się znów rozebrać, by posłać wszystko do poprawki. 
Pan Tsung miał jeszcze coś dla niego. Była to jego lekko wygięta maczuga z 
wyrzeźbionymi figurami. Ale teraz też pokryto ją irydem. Świeciła się purpurowym 
blaskiem. Jonnie zdawał sobie sprawę, że nie można jej będzie użyć zgodnie z 
przeznaczeniem, ale był zadowolony, że nie pójdzie na konferencję bez broni. 
Właśnie wtedy do pokoju wszedł zięć Tsunga. W rękach niósł hełm. W zasadzie był 
to zwyczajny rosyjski hełm, tylko że trochę wypolerowany. Ale co też to oni z 
nim zrobili? Pasek pod brodą był pokryty stopem irydu. I cały hełm także. A co 
to było takiego? Zięć z niejaką dumą obrócił hełm, żeby Jonnie mógł zobaczyć, co 
było na jego przodzie. Jak oni to zrobili`? I wtedy spostrzegł, że zięć trzyma w 
ręce papierowe wzorce, które musiał przykładać do przodu i boków hełmu jeden po 
drugim, a potem przez wycięte w nich otwory - natryskiwać różne metale. 
Był to smok. 
Ale co za smok! 
Złote skrzydła po bokach hełmu, szponiaste pazury, które zdawały się wczepiać w 
dolną krawędź-hełmu. Łuski i kolce na grzbiecie z niebieskimi krawędziami, 
okrutny pysk z rzucającymi płomienie oczami wykonanymi z czegoś, co wyglądało na 
prawdziwe rubiny, białe kły w szkarłatnym pysku. Okrutny! I okrągła biaława kula 
w tym szeroko otwartym pysku. 
Robił wrażenie trójwymiarowego. Był podobny do smoka przy konsoli oraz do 
glinianych smoków umieszczonych na dźwigarach budynku, z wyjątkiem tej białej 
kuli w pysku. 
Najpierw Jonnie odniósł wrażenie, że było to wszystko zbyt ekstrawaganckie. Ale 
właśnie wtedy pojawił się na platformie kolejny emisariusz ze strzelistą koroną 
na głowie. Hełm Jonnie'ego był znacznie mniej rzucający się w oczy. Ale mimo 
to... Jonnie znów spojrzał na smoka. Jednak różnił się on nieco od innych 
smoków. 
- Przepiękny smok - powiedział Jonnie, a Koordynator przetłumaczył to zięciowi. 
Jego ubranie było jeszcze w poprawce. Ale mieli dużo czasu. Jonnie - przez 
Koordynatora - zwrócił się do Tsunga: 
- Opowiedz mi coś o tym smoku! 
Pan Tsung natychmiast się do tego zabrał i poprzez Koordynatora powiedział, że 
tron cesarski w Chinach zwano "Tronem Smoka". "Lung p'ao" lub "Chi-fu" suknie 
obowiązywały jako strój dworski. Był to cesarski... 
Jonnie znał to wszystko. 
- Powiedz mu, żeby opowiedział mi o tym smoku. On jest inny. 
Pan Tsung westchnął. Było całe mnóstwo innych, znacznie ważniejszych rzeczy, o 
których powinien powiedzieć lordowi Jonnie'emu, a poza tym nie uważa za 
stosowne, by zaprzątać teraz jego uwagę mitami i legendami. Ale cóż, to prawda. 
Ten smok jest inny. Jego cała historia? Ach, nie do wiary! Otóż to było tak: 
dawno, dawno temu... 
Jonnie leżał na wznak na swym łóżku i słuchał, trzymając hełm na brzuchu. 
Niestety, miał dużo czasu. Słuchał więc, jak Tsung snuł swoją długą i zawikłaną 
baśń. 
Nagle, gdzieś w połowie opowieści, Jonnie gwałtownie usiadł na łóżku i 
powiedział Koordynatorowi: 
- Tak właśnie myślałem! Proszę posłać po Sir Roberta! 
A potem Jonnie zwrócił się do zaskoczonego tym Tsunga: 
- Dzięki ci. Bardzo dobra opowieść. Dziękuję ci bardziej, niż nawet możesz to 
sobie wyobrazić. 
Ponieważ wydawało się, że lord Jonnie jest zadowolony, a bieżące sprawy trochę 
nagliły, więc Tsung poszedł upewnić się, czy jedwabny ubiór został należycie 
poprawiony. 
Jonnie rozejrzał się bacznie dookoła, sprawdzając, czy w pomieszczeniu nie była 
czasem zainstalowana jakaś kamera guzikowa. Nie mógł dojrzeć żadnej z nich. Nie 
przypuszczał, by ukryto tu kamerę, ale - na wszelki wypadek - będzie musiał być 
bardzo ostrożny, aby zapewnić w ten sposób pełne bezpieczeństwo. 
W parę minut później do pokoju wszedł Sir Robert. I on również przygotował się 
już do konferencji. Miał na sobie płaszcz w królewskim kolorze Stewartów i 
pasującą do niego spódniczkę oraz białe szkockie buty. Cały jego ubiór wykonany 
był z lśniącej wełny. Był to kompletny ubiór szkockiego wojownika i lorda, z 
wyjątkiem uzbrojenia. Jonnie nigdy przedtem nie widział Sir Roberta w pełnym 
uniformie regimentalnym. Robiło to duże wrażenie. Ale stary człowiek miał 
zapadnięte oczy i wyglądał na zatroskanego. 
- Wszystko wskazuje na to, że będziemy mieli twardy orzech do zgryzienia - 
powiedział Jonnie. 
- Tak, chłopcze. Widziałeś tego Tolnepa? Ze mnie żaden dyplomata, a nie ma 
szansy, by sprowadzić tu Fearghusa. Nie możemy zantagonizować lordów i państw, 
które się jeszcze nie wmieszały w konflikt. Jeden fałszywy krok i przyłączą się 
do naszych wrogów! 
Sir Robert był naprawdę zatroskany. Jonnie nigdy nie przypuszczał, że to on 
będzie musiał uspokajać Sir Roberta. 
- Mamy szansę. I to dużą. A oto, co proponuję zrobić: pójdziesz na spotkanie sam 
i zrobisz wszystko, co w twojej mocy! 
Sir Robertowi niezbyt się to podobało, ale słuchał z uwagą. 
- A kiedy już zakończysz swą misję albo będziesz uważał, że doszedłeś już do 
granic możliwości, wtedy zaprosisz mnie do środka! Możesz mnie przedstawić, jak 
ci się będzie podobało, byle nie nazbyt wyraźnie. 
- Ciebie przedstawi Koordynator, który występuje tam w roli gospodarza - 
zauważył Sir Robert. 
- Dobrze, tylko powtórz mu, co ci powiedziałem! W porządku? 
- W porządku. Zrobię, co będę mógł. A gdy zawrzemy rozejm. to cię zawołam. 
Stary wódz skierował się do wyjścia. 
- Powodzenia! - zawołał za nim Jonnie. 
- Będzie mi potrzebne. Na polu walki też nie idzie nam dobrze! 
Jonnie spojrzał na zegarek. Nie zostało już dużo czasu. 
Na progu pojawił się uśmiechnięty Szef Czong-won. 
- Przez dziurę w tamie przesącza się tylko mała struga wody! Moi ludzie z 
powrotem układają kabel pancerza atmosferycznego, sztukują go i kładą na 
miejsce. Przed zapadnięciem nocy całe jezioro będzie już chronione pancerzem. 
7
Nie upłynęły trzy minuty od chwili wejścia na salę konferencyjną, gdy Sir Robert 
już uprzytomnił sobie, że czeka go najtrudniejszy pojedynek w jego życiu. 
A on był do tego zupełnie nieprzygotowany. Od chwili powrotu prawie zupełnie nie 
spał i teraz dopiero stwierdził, że był to poważny błąd. Pomimo swego przydomka 
"Lis", czuł się umysłowo niemrawy. Przydomek ten zdobył na polu walki, a nie w 
sali konferencyjnej. Gdyby to był problem dyslokacji wojsk i zastosowania 
odpowiedniej taktyki, wówczas dałby sobie radę. Zorganizowałby zasadzkę na tego 
Tolnepa i naszpikowałby go strzałami oraz porąbałby na kawałki bojowymi 
siekierami. A tu oto stał Tolnep elegancki, postawny i zawzięty i już spychał 
Sir Roberta na pozycje obronne. 
Sir Robert był załamany. Desperackie ataki samolotów szturmowych piechoty 
kosmicznej Tolnepów zniszczyły już połowę środków obrony przeciwlotniczej 
Edynburga. Rosja w ogóle przestała odpowiadać. A po zawaleniu się korytarzy do 
bunkrów przeciwlotniczych, nie miał żadnej wiadomości na temat żony. Za wszelką 
cenę musiał więc doprowadzić do jak najszybszego zawarcia rozejmu! 
A ten Tolnep wprowadzał tylko zamęt, przyjmując różne pozy, bawiąc się 
bezmyślnie berłem, schlebiając emisariuszom i zachowując się tak, jakby czas nie 
grał dla niego żadnej roli. 
Był to lord Schleim. Miał chichotliwy śmiech przechodzący w zdradliwe, cierpkie 
syczenie. Był mistrzem debaty, tak hak szermierz jest mistrzem swego miecza. 
- I tak, szanowni koledzy - mówił właśnie Tolnep - nie mam właściwie 
najmniejszego pojęcia, po co to zgromadzenie zostało zwołane. Wasz cenny czas, 
wasze wygody, a nawet godność tak dostojnych jak wy osób, reprezentujących 
przecież najpotężniejszych lordów we wszystkich wszechświatach, nie powinny być 
ani naruszane, ani znieważane przez parweniuszowską grupę barbarzyńców 
uwikłanych w mały, lokalny spór. To jest czysto lokalna sprawa, mała sprzeczka. 
Nie potrzeba tu żadnych układów i ta anemiczna banda wyjętych spod prawa 
rebeliantów, którzy usiłują nazywać siebie rządem, dobrze wiedziała, że wasza 
obecność tutaj wcale nie jest konieczna. Proponuję więc, żebyśmy po prostu 
rozwiązali nasze zgromadzenie i pozostawili tę sprawę w rękach dowódców 
wojskowych. 
Dostojne grono poruszyło się ze znudzeniem. A było to naprawdę dostojne grono. 
Na niektórych maskach do oddychania połyskiwały drogie kamienie. Błyszczące 
szaty falowały, gdy się poruszali. Niektórzy mieli nawet korony na głowach - 
symbol suwerennej władzy, którą reprezentowali. Dwudziestu dziewięciu 
wysłanników z szesnastu wszechświatów było w pełni świadomych swej potęgi. 
Zdawali sobie sprawę, że gdyby zechcieli, to jednym niedbałym skinieniem pazura 
lub koniuszka palca mogliby posłać w wieczność tę małą i nieważną planetę. 
Faktycznie, to nie zwracali nawet zbytniej uwagi na Schleima, lecz chichotali i 
szeptali, prawdopodobnie opowiadając sobie o banalnych skandalach, które 
zdarzyły się od czasu ich ostatniego spotkania. Stanowili oni fizyczny dowód 
tego, co może się stać, gdy różne linie genetyczne, rozwijając się od różnych 
korzeni, połączą się i staną się istotami wrażliwymi na bodźce zmysłowe. 
Niewielki szary człowiek siedział z boku. Obok niego pojawił się inny człowiek, 
całkiem podobny, tylko jego szare ubranie było w znacznie lepszym gatunku. W 
milczeniu obserwowali Sir Roberta. Było jasne, że nie zamierzali ani 
interweniować, ani mu pomagać. 
Sir Robert czuł odrazę do "gości". Słabi, skorumpowani i niebezpieczni - taka 
była jego opinia o tym towarzystwie. Ale - jak sam sobie doradzał - nie wolno mu 
okazać na zewnątrz swej pogardy. 
- Czy możemy już rozpocząć nasze zebranie? - zapytał. 
Emisanusze się ożywili. "Tak, zakończmy formalności". "Musieliśmy przecież po 
coś tu przybyć". "Miejmy to już za sobą czeka mnie przyjęcie z okazji urodzin 
mojej jaszczurki" (uwaga przyjęta śmiechem). 
Wszyscy już wcześniej okazali swe listy uwierzytelniające, które zostały uznane 
przez grupę. Nie dotyczyło to jednak Sir Roberta. Lord Schleim zajął miejsce z 
boku na samym przodzie sali, żeby wydawało się, że zwraca się do wszystkich jako 
ich przywódca. 
- Nie sprawdziliśmy jeszcze listów uwierzytelniających tego...tego... 
żołnierza... który zwołał to zgromadzenie - oświadczył. Zwracam się więc z 
propozycją, żebym ja był przewodniczącym konferencji, nie on. 
Sir Robert przekazał im płytę. Odegrano ją. Nagranie było w języku celtyckim, 
którego nie znali. I byliby zapewne nie uznali tego pełnomocnictwa, gdyby jeden 
z nie zaangażowanych w konflikt obserwatorów - emisariuszy nie spytał 
niewielkiego szarego człowieka, czy może zaręczyć za prawdziwość pełnomocnictwa. 
Niewielki szary człowiek kiwnął potakująco głową. Reszta - ze znudzeniem - 
również je zaakceptowała. 
Dla Sir Roberta była to bardzo krytyczna sytuacja, gdyż tuż przed wejściem do 
sali konferencyjnej otrzymał wiadomość, że Szef Klanu Fearghusów został ranny w 
czasie odpierania ataku na działa przeciwlotnicze, więc nie wiedział, czy mógłby 
otrzymać potwierdzenie pełnomocnictwa z Edynburga. 
- Obawiam się - powiedział lord Schleim - że muszę zadać jeszcze jedno przykre 
pytanie. Skąd możemy być pewni, że tę parweniuszowską planetę stać jest na 
pokrycie nawet tak małych kosztów, jak przeprowadzenie tej konferencji? Wasze 
lordowskie moście na pewno nie chciałyby pozostać bez zapłaty i być zmuszone do 
pokrycia kosztów. Oni gwarantują pokrycie kosztów dyplomatycznych, ale nie mamy 
żadnego sposobu przekonania się, czy je kiedykolwiek pokryją. Strzęp papieru 
stwierdzający czyjeś zadłużenie niezbyt pasuje do kieszeni. 
Emisariusze się roześmieli, choć był to dość kiepski dowcip. 
- Jesteśmy w stanie zapłacić - z groźnym wzrokiem oświadczył Sir Robert. 
- Resztkami z brudnych naczyń? - zapytał ironicznie lord Schleim. 
Rozległo się parę śmiechów. 
- Kredytami Galaktycznymi! - fuknął Sir Robert. 
- Wyjętymi, bez wątpienia, z kieszeni członków naszych załóg - powiedział lord 
Schleim. - No cóż, mniejsza o to. Dostojni lordowie mają pełne prawo do 
ogłoszenia deklaracji, by kontynuować to zebranie. Ale ja osobiście jestem 
zdania, że byłoby to poniżające dla przedstawicieli możnych i potężnych 
suwerenów, gdyby zebrali się tylko w celu określenia warunków poddania się i 
kapitulacji jakichś przestępców... 
- Przestań! - wrzasnął Sir Robert, który miał już tego dosyć. - Nie zebraliśmy 
się po to, by dyskutować o naszym poddaniu się! I są jeszcze inne planety 
zaangażowane w tę sprawę, które dotąd nie zabrały głosu! 
Ach - rzekł lord Schleim, leniwie i niedbale kręcąc berłem ale moja planeta ma 
tu najwięcej wojennych statków kosmicznych - dwa nasze na każdy statek należący 
do innej planety. I dowódcą tych "połączonych sił policyjnych" jest przypadkiem 
Tolnep. Admirał Snowleter... 
- Nie żyje! - zahuczał Sir Robert. - Jego statek flagowy "Zdobycz" właśnie leży 
w jeziorze. Pański admirał wraz z całą załogą jest teraz kupą padliny. 
- Och, czyżby? - zdziwił się lord Schleim. - Umknęło to mojej uwadze. Ale takie 
wypadki się zdarzają. Podróże kosmiczne są przedsięwzięciem ryzykownym. 
Prawdopodobnie skończyło się im paliwo. Ale to wcale nie zmienia tego, o czym 
właśnie mówiłem. Odtąd dowódcą jest komandor Rogodeter Snowl. Właśnie został 
promowany. A więc nadal największa liczba statków należy do Tolnepów i Tolnep 
jest dowódcą całości, co stawia mnie w pozycji głównego negocjatora poddania się 
waszej planety po ataku na nas. 
- Ale my wcale nie przegrywamy! - wściekał się Sir Robert. Lord Schleim wzruszył 
ramionami. Rzucał nonszalancko okiem po zgromadzonych, jakby prosząc ich o 
cierpliwość dla tego barbarzyńcy, a potem powiedział, cedząc słowa: 
- Czy zgromadzenie zezwoli mi na potwierdzenie pewnych istotnych rzeczy? 
Tak, oczywiście, zamamrotały głosy. Rozsądna propozycja. Głowa lorda Schleima 
pochylona była nad kulistym zakończeniem jego berła i Sir Robert doznał 
wstrząsu, uświadamiając sobie, że było tam umieszczone radio i że Tolnep przez 
cały czas miał łączność ze swymi statkami. 
- Ach - powiedział lord Schleim, unosząc głowę, pokazując kły w uśmiechu i 
kierując osłonięte okularami oczy na Sir Roberta. - Osiemnaście waszych głównych 
miast stoi w płomieniach! 
A więc to dlatego palili opuszczone miasta. Żeby zrobić wrażenie, że są stroną 
wygrywającą. Żeby po prostu terzoryzować i mieć lepszą pozycję przetargową w 
rozmowach na temat poddania się. 
Sir Robert właśnie zamierzał oświadczyć mu, że były to nie główne miasta, lecz 
tylko opuszczone ruiny, w których od tysiąca lat nikt nie mieszkał, ale lord 
Schleim nie dał mu dojść do słowa. 
- Owo dostojne zgromadzenie potrzebuje dowodów. Proszę o odtworzenie zapisu! 
Z podstawy odbiornika radiowego wyciągnął mikroskopijną nitkę podobną do drutów 
kopiujących, na których zapisywane były dane z samolotów zwiadowczych. 
- Nie zrobię tego! - oświadczył Sir Robert. 
Całe zgromadzenie wyglądało na nieco zaskoczone. W głowach emisariuszy zaczęła 
kiełkować myśl, że być może wojska tej planety jednak przegrywały. 
- Zatajanie dowodów - roześmiał się lord Schleim - jest przestępstwem karanym 
grzywną przez zgromadzenie. Proponuję, by zmienił pan swoje stanowisko. 
Oczywiście, jeśli nie rozporządzacie nowoczesnym sprzętem... 
Sir Robert posłał kopię do dekodera. Chwilę czekali i wkrótce zaczęły się 
ukazywać zdjęcia, mnóstwo zdjęć. 
Były to spektakularne widoki z powietrza - w pełnych barwach - dwudziestu pięciu 
palących się miast. Płomienie strzelały w górę na tysiące stóp, a jeśli włączyło 
się zapis dźwięku, wówczas odgłosy szalejących płomieni i walących się budynków 
przypominały wycie powietrza w piecach hutniczych. Każde zdjęcie było wykonane z 
takiej wysokości, która najlepiej oddawała ogrom szalejących pożarów, więc 
musiały robić duże wrażenie. 
Lord Schleim posłał je dookoła. Wyciągnęły się łapy i obwieszone klejnotami 
ręce, a także wścibskie macki, które głośno zgarniały zdjęcia. 
- Ofiarujemy - mówił lord Schleim - bardzo liberalne warunki. Jestem pewien, że 
nasz Dom Grabieży udzieli mi nagany za tak liberalne stanowisko. Ale kieruje mną 
uczucie litości i - oczywiście - moje decyzje tu powzięte są wiążące dla mego 
rządu. Zgodnie z tymi warunkami cała wasza ludność zostanie sprzedana w 
charakterze niewolników, by pokryć straty spowodowane przez Ziemię wskutek 
wywołania przez nią tej nie sprowokowanej przez nas wojny. Mogę nawet 
zagwarantować dobre traktowanie ludzi podczas transportu, bo zwykle ponad 
pięćdziesiąt procent przeżywa taką eskapadę. Inne strony biorące udział w tej 
wojnie - Hawvinowie, Jambitchowie, Bolbodowie, Drawkinowie oraz Kayrnesowie - 
podzielą między siebie resztę planety, by pokryć koszty związane z obroną przed 
atakiem przeprowadzonym przez Ziemian na ich pokojowe statki kosmiczne. Wasz 
król może się udać na wygnanie na Tolnep, a nawet zostanie mu tam przydzielony 
dość obszerny loch. Całkiem przyzwoite warunki. Zbyt liberalne: 
Pozostali emisariusze wzruszyli ramionami. Jak się wydawało, było dla wszystkich 
jasne, że wezwano ich tu, by mogli poświadczyć warunki poddania się w nie 
znaczącej wojnie. 
Sir Robert szybko starał się wymyślić jakieś wyjście z tej pułapki. Na samym 
początku zebrania zdawało mu się, że dwa czy trzy razy usłyszał brzęczenie 
instalacji transfrachtu. Ale nie był pewien. Nie mógł teraz już na nic liczyć. 
Był zmęczony. Jego król był ranny. Jego żona może już nie żyje. Powstrzymywał 
się, by nie skoczyć na tę ohydną kreaturę i spróbować swych sił przeciwko jego 
zatrutym kłom. Ale Sir Robert wiedział, że tego rodzaju akcja na oczach 
wszystkich emisariuszy miałaby fatalne skutki dla ich ostatnich nikłych szans. 
Widząc jego niezdecydowanie, lord Schleim powiedział z ostrym, cierpkim świstem: 
- Wy Ziemianie zdajecie chyba sobie sprawę, że ci potężni lordowie mogą podjąć 
uchwałę zmuszającą was do kapitulacji! Spodziewam się, że pozostali kombatanci z 
"połączonych sił policyjnych" zgadzają się na moje warunki? 
Wszyscy przedstawiciele Hawvinów, Jambitchów, Bolbodów, Drawkinów i Kayrnesów 
skinęli potakująco głowami i oświadczyli kolejno, że w pełni zgadzają się na te 
warunki. Reszta zgromadzenia w milczeniu się przyglądała tej lokalnej kłótni. 
Ale w każdej chwili mogli oni zmienić swe stanowisko i poprzeć Tolnepa, gdyby to 
przyczyniło się do zakończenia bezużytecznego marnotrawienia ich czasu. 
- Przyszedłem tu po to - oświadczył Sir Robert - by przedyskutować waszą 
kapitulację. Ale zanim zaczniemy to dalej roztrząsać, będę musiał zaprosić mego 
w pełni uwierzytelnionego kolegę. 
Dał sygnał ręką w kierunku guzikowej kamery i usiadł. Był bardzo zmęczony. Czyż 
ci pozłacani gogusie nie zdawali sobie sprawy, że kiedy oni tu się wałkonili, 
tam w polu ginęli dobrzy ludzie! Tymczasem oni w ogóle się nie spieszyli. 
Właściwie, to nie byli nawet tym zainteresowani. 
Sir Robert wiedział, że źle poprowadził sprawę. Miał jednak nadzieję, że nie 
popsuł do końca szans Jonnie'emu. 
Stracone nadzieje. Wszystko teraz zależało od Jonnie'ego. Ale co ten biedny 
chłopak mógł tu właściwie zrobić? 
27 
1
W sali konferencyjnej zaczęła rozbrzmiewać muzyka. Była to muzyka powolna, 
dostojna. Robiąca wrażenie. Emisariusze rozglądali się z zainteresowaniem, 
ciekawi, co teraz nastąpi. Dotychczas była to śmiertelnie nudna konferencja na 
najwyraźniej śmiertelnie nudnej planecie, nie mającej nawet śladów nocnego 
życia, ani żadnych dansingów, ani nawet śpiewających kobiet podających do stołu. 
Konferencja rozpoczęła się bez żadnych wstępów, jakby jej przedmiotem miała być 
sprawa niezwykłej pilności lub wagi. Nie odbyła się zwyczajowa runda luźnych 
rozmów na pieprzne tematy dla wzajemnego poznania się i nawet nikt nikomu nie 
zaproponował żadnej łapówki! Zamiast tego wałkowano nudne tematy obchodzące 
wyłącznie kombatantów tego jednego tylko wszechświata, a nawet tylko jednego 
jego sektora. Piękna muzyka. Dobra na królewskim dworze, ale znacznie mniej 
stosowna na konferencji. 
W drzwiach ukazał się potężny mężczyzna. Miał chyba sześć i pół stopy wzrostu, 
skórę żółtą, a głowę ogoloną. Goły tors przecinała szkarłatna szarfa. (Był to 
jeden z chińskich Mongołów). Pojawienie się jego nie było niczym szczególnym. 
Ale wielkie muskuły przybysza były nabrzmiałe od wysiłku dźwigania na głowie 
czegoś, co - jak się wydawało - było naprawdę ciężkie. Lecz nikt nie widział, co 
to było! Jego ramiona i trzymające coś dłonie drżały z wysiłku, widać było 
napięte mięśnie pleców i naprężone bicepsy. Jednak nikt nie mógł dojrzeć, co 
niósł na głowie. 
Mężczyzna doszedł do platformy i z wielką troskliwością postawił na niej swój 
niewidzialny ciężar. Usłyszeli nawet stuknięcie. Był to celofanowy stół używany 
przez Psychlosów do drobnych prac elektronicznych, które wymagały światła ze 
wszystkich kierunków. Był natryskany pyłem soczewkowym przepuszczającym sto 
procent światła, a więc niczego nie odbijającym. Zaczął pieczołowicie ustawiać 
go na platformie. 
Wśród zebranych zapanowało pewne poruszenie. Emisariusze - wyciągając szyje - 
zaczęli się temu przyglądać z rozbawieniem i zainteresowaniem. Komunikator, 
występujący w roli gospodarza (miał miniaturowe radio w uchu), powiedział: 
- Macie panowie uroczyste zapewnienie tej planety, że do sali konferencyjnej nie 
został wniesiony przedmiot, który groziłby śmiercią, zniszczeniem lub 
zranieniem. 
Kilku z emisariuszy zaśmiało się. Byli prawdziwie ubawieni. Dobry dowcip: 
postawić nic na platformie i potem powiedzieć, że to nic nie wyrządzi nikomu 
żadnej krzywdy. Bardzo im się to spodobało. Wielki Mongoł wycofał się, a w 
przejściu ukazało się dwóch chińskich chłopców o kamiennych twarzach ubranych we 
wspaniałe togi. Każdy z nich niósł przepiękną poduszkę z czerwonej satyny, 
ozdobioną złotymi frędzlami, a na każdej poduszce leżała wielka księga. Najpierw 
jeden, potem drugi, dostojnie zbliżyli się do gospodarza. Ten zaś każdą z ksiąg 
przeniósł z poduszki na niewidzialny stół, układając je tak, by grzbietami 
zwrócone były ku zebranym. 
Więc jednak było coś na platformie. Niewidzialny stół! 
Ci, co mieli lepszy wzrok, mogli przeczytać tytuły na grzbietach ksiąg. Jedną z 
nich był: "Słownik Języka Psychlo", a drugą: "Zbiór Intergalaktycznych Praw 
Wynikających z Porozumień Rządzących Narodów". Lord Schleim, ze swymi słabymi 
oczami Tolnepa, nawet nie próbował odczytać któregokolwiek z tytułów. Był spięty 
i skupiony. Co za teatr. Chcą go oszołomić efektami teatralnymi. No, niech tam! 
A przecież mógłby ich, kimkolwiek są, przyprzeć do muru i zagryźć na śmierć 
ostrymi kłami! Saaat z tym teatrem! Niczego nie zmienią. 
Dwaj chłopcy wycofali się, uroczyście wynosząc puste teraz poduszki. 
Nagle muzyka umilkła. 
Rozległ się łoskot bębnów. 
Gospodarz wyprężył się i przekrzykując bębny, silnym, dźwięcznym głosem 
oznajmił: 
- Władcy wszystkich planet! Lordowie wielkich i potężnych planet szesnastu 
galaktyk! Pragnę przedstawić wam, dostojni obecni, LORDA JONNIE'EGO! Tego, który 
ucieleśnia ducha Ziemi! 
Triumfalny dźwięk fanfar przebił się przez łoskot bębnów. Czyste, przeraźliwe 
tony uniosły się w powietrze. 
Jonnie ukazał się w przejściu. Stąpał powoli, ciężko, jakby ważył tysiąc funtów. 
Ubrany był w srebro i czerń. W ręku trzymał srebrne berło. Lecz berło nie było 
wykonane ze srebra. Na takie wyglądało, ale przy najmniejszym poruszeniu 
błyskało oślepiającym światłem wszystkich kolorów tęczy. Jonnie podszedł do 
platformy, wstąpił na nią, stanął za stołem i odwrócił się do zebranych. W tej 
samej chwili zapłonął reflektor górniczy umieszczony tuż nad drzwiami. I tak 
Jonnie stał w czerni i srebrze, a mimo to w blasku koloru życia. 
Nie mówił nic! Wsparty na szeroko rozstawionych nogach, nie zasłonięty przez 
stół, trzymał w ręku srebrne berło i po prostu patrzył na obecnych wzrokiem 
surowym, a nawet pogardliwym. Górował nad nimi. 
Zrobiło to na emisariuszach odpowiednie wrażenie. Jeśli nawet byli obyci z 
pompatycznymi ceremoniami i nie przywiązywali już do nich wagi, to jednak to 
widowisko wzbudziło ich respekt. Ale było coś jeszcze. 
Ta bestia na hełmie! Wyglądała jak żywa. Cokolwiek to było - gra światła, blask 
srebra czy czerwień rozżarzonych węgli oczu - wszystko to dawało pozór życia. 
Czyżby Jonnie miał na swym hełmie żywą, uskrzydloną bestię? Tylko na lordzie 
Schleimie nie zrobiło to wszystko żadnego wrażenia. Niestety, popełniono drobny 
błąd, który dał mu atut do ręki. Oto bowiem jedno słowo miało w języku psychlo 
kilka znaczeń i wystarczyła drobna tylko zmiana w wymowie, aby całkowicie 
zmieniło znaczenie. Słowo "duch" w języku psychlo mogło równie dobrze znaczyć 
"dusza", "anioł" lub "diabeł" i chociaż Komunikator wypowiedział je poprawnie, 
lord Schleim wybrał inne znaczenie tego słowa. 
Tolnep poderwał się i, niby zadając cios z ukrycia, powiedział z jadowitym 
sykiem: 
- Lordowie i dostojni emisariusze! Kwestionuję prawo tego diabla do 
przemawiania! Nie widzieliśmy jego listów uwierzytelniających. My... 
- Sir - powiedział Jonnie. - Nie dosłyszałem pana. Co pan powiedział? 
Lord Schleim odwrócił się gwałtownie. Zaczął gniewnie: 
- Powiedziałem... 
- Ach, tak, tak, tak - przerwał mu Jonnie, machając ręką. Przepraszam was, 
lordowie. To po prostu przez ten pański nieokrzesany, całkiem prowincjonalny 
akcent Tolnepa. Czy rozumiecie go, lordowie? 
Roześmieli się. Prawda, Schleim miał nieco dziwny sposób mówienia, 
prawdopodobnie przez te jego kły i skłonność do syczenia. Tolnepowie byli 
istotnie prostaccy, mieli tylko jedną planetę, a i ta była dość odległa od 
centrum wydarzeń. 
- Ty diable! - zasyczał Schleim. 
- No, no, no, - powiedział Jonnie. - Żadnych gwałtów na zebraniu. Jestem 
całkowicie pewny, że ani ja, ani nikt spośród przybyłych tu wielce szanownych 
emisariuszy nie życzy sobie, by został pan z tego spotkania wydalony. 
Zanim Schleim zdołał cokolwiek odpowiedzieć, zdarzyło się coś jeszcze. Berło, 
którym Jonnie dotychczas postukiwał w dłoń, skierowane zostało nagle w kierunku 
nóg Schleima. Z końca berła trysnął snop światła. (Było to światło używane do 
wykrywania pyłu w szybach kopalnianych i miało bardzo cienki promień na kształt 
jakby białego ołówka lub wskazówki). 
Jonnie miał taki wyraz twarzy, jakby nie bardzo dowierzał własnym oczom. Po 
chwili odwrócił głowę, jak gdyby skrywając uśmiech. Światło zgasło. Schleim 
spojrzał w dół. Musiał się mocno naprężyć, gdyż trochę przeszkadzał mu wydatny 
brzuch. Co ten diabeł tam dojrzał? I wtedy lord Schleim zobaczył to sam. Buty! 
Zamiast właściwych, zrobionych na miarę, połyskujących zielonych butów, miał na 
nogach stare, matowe, niebieskie buty. Brudne niebieskie buty. To kamerdyner! W 
pośpiechu przygotowań ten przeklęty niezdarny sługa nałożył mu niebieskie buty. 
Och, gdy wróci do domu... gdy wróci do domu, to już dobierze się temu idiocie do 
skóry. Co więcej, każe go włóczyć po ulicach, a małe dzieci będą go bić, aż do 
śmierci. 
Ale Jonnie już zwracał się do emisariuszy: 
- Muszę was przeprosić, lordowie. Proszę o wybaczenie nietaktu, jakim było moje 
spóźnienie. Pewien jednak jestem, że wybaczycie mi, gdy powiem, że czas ten 
strawiłem na szukanie wśród przepisów prawnych formuł naszego spotkania. 
Popatrzył na nich łagodnym i pełnym szacunku wzrokiem, położył berło na 
niewidzialnym stole i uderzył dłonią w grzbiet księgi praw. (Sposób zachowania 
się i mówienia, zaczerpnięty ze starej płyty Chinko, nasuwał mu się teraz 
automatycznie! Początkowo, gdy wszedł na salę, był spięty i nienaturalny, 
sztywny i podniecony, ale teraz czuł się już tak, jak gdyby z podobnymi sprawami 
miał do czynienia przez całe życie). 
- Nikt - kontynuował - chyba nie sądzi, że tak szlachetni, tak wysoko 
utytułowani i pełnomocni lordowie podjęliby pełną trudów podróż na tę skromną i 
niegodną planetę tylko po to, aby rozsądzać nieistotne spory. 
Delegaci nastawili uszu. To już im bardziej odpowiadało. To było to, o czym 
myśleli przez cały czas. Brawo, brawo! 
Sir Roberta jakby poraził piorun. Do czego zmierza ten chłopak? Wojna nie miała 
żadnego znaczenia? Niszczono im miasta, ginęli ich przyjaciele, a on śmiał 
mówić, że to nie było ważne? Spojrzał na dwóch niewielkich szarych ludzi. Obaj 
siedzieli uśmiechnięci, nieco obojętni, ale uśmiechnięci. Wczoraj na ich 
twarzach uśmiechu nie było, a Sir Robert zdawał sobie sprawę, że Jonnie nie mógł 
z nimi poprzedniego dnia rozmawiać, a więc wiedzieli nie więcej niż on sam. 
Musiał zatem powstrzymać się od zerwania z miejsca i wykrzyknięcia na cały głos, 
że to jest ważna wojna. Była jeszcze jedna istotna przyczyna, dla której tego 
nie zrobił. Otóż, wszyscy ci emisariusze o dziwnych twarzach i czułkach, w swych 
błyszczących, pełnych klejnotów strojach kiwali teraz potakująco głowami i 
wyraźnie nastawiali się na poważną konferencję. 
- Nie - ciągnął Jonnie. - Byłoby to obrazą potężnych państw, które 
reprezentujecie, gdybyście zostali zaproszeni do odpędzania piratów! 
Lord Schleim zaczął wstawać ze swego fotela. Chciał wygwizdać tego diabła i 
zmusić go do zmiany języka, którym przemawiał, lecz znów spostrzegł jego oczy 
skierowane na swoje buty. Ale tak naprawdę, to nie owo spojrzenie na buty 
powstrzymywało lorda Schleima. Z bystrością dyplomaty nagle uświadomił sobie, że 
ów diabeł sam może wpaść w pułapkę przez siebie zastawioną. Przecież bardzo 
łatwo można było udowodnić, że atakujące statki Tolnepów były oficjalną częścią 
ich sił zbrojnych, a oficerowie wchodzili w skład personelu floty kosmicznej 
Tolnepów. Niech więc ten diabeł ryje sobie dalej. Wkrótce weźmie go na kieł. Ha, 
ha, ten facet ostatecznie nie był groźnym przeciwnikiem. 
- Tacy królewscy przedstawiciele monarchów i rządów kontynuował Jonnie - powinni 
- a jeśli się mylę, to proszę mnie poprawić, spotykać się wyłącznie w sprawach, 
które są ważnymi elementami układów i prawa intergalaktycznego. I w tych 
sprawach ich kompetencje nie mogą być w sposób poważny ani kwestionowane, ani 
podawane w wątpliwość. 
Brawo, brawo. Prawda. Oczywiście. O to właśnie chodzi. Mów dalej, prosimy! 
Wszyscy emisariusze, z wyjątkiem kombatantów, słuchali z wyraźnym 
zainteresowaniem. Natomiast wszyscy przedstawiciele oficerów wyglądali na 
zbitych z tropu. Wszyscy, z wyjątkiem lorda Schleima, który czuł się już coraz 
bardziej pewny siebie - ten diabeł wyraźnie kopał pod sobą dołek. Lord Schleim 
miał tylko jeden kłopot: przy każdym ruchu tego diabła guziki jego stroju 
strzelały błyskami światła, a że Tolnepowie musieli mieć na oczach filtry 
przetwarzające ich zdolność widzenia na zwykłe widmo świetlne, więc każdy taki 
błysk przesterowywał moc filtrów i aż go od tego rozbolała głowa. Marzył, by 
wreszcie wyłączyli ów reflektor skierowany na tego stwora. 
A Jonnie ciągnął dalej. 
- Kluczowym zagadnieniem jest to, że dotychczas "piractwo", jest definiowane 
jako pojęcie przeciwstawne do "siły zbrojnej". Tymczasem jestem pewien, że od 
czasu do czasu nawet w najlepiej zorganizowanych, najlepiej opłacanych i 
najlepiej dowodzonych siłach zbrojnych zdarzają się przypadki, że pewne 
jednostki flot wojennych lub nawet statki handlowe buntowały się, wchodziły na 
błędną drogę lub też bywały na nią wprowadzane i stawały się jednostkami 
pirackimi, odmawiając posłuszeństwa swym dobrotliwym i odpowiedzialnym rządom. 
O, tak. Jest na to wiele przykładów. Ot, choćby miesiąc temu, w tych trudnych 
czasach, eskadra statków kosmicznych zbuntowała się na Oxentab. Historia notuje 
wiele takich przypadków. Stary problem, emisariusze nie mieli co do tego żadnych 
wątpliwości. Ileż o tym już pisano. Mów dalej! 
- A więc - kontynuował Jonnie - aby uchronić prawowite władze, takie jak te, 
które reprezentujecie - (zadowolone twarze wszystkich z wyjątkiem żołnierzy) - i 
aby móc wreszcie uporać się z piractwem, definicja tego pojęcia musi w końcu 
zostać oczyszczona z wszelkich niejasności. To zaś może być zrobione tylko przez 
tak dostojne grono jak tu zgromadzone w formie oficjalnego układu. 
Dobry pomysł. Prawidłowy. Słuszny. Żołnierze byli mocno skwaszeni, z wyjątkiem 
Schleima, który teraz był pewien, że już wkrótce można będzie tego diabła posłać 
w płomieniach z powrotem do piekła. 
Jonnie otworzył słownik języka psychlo w zaznaczonym miejscu. - Wiemy, że język 
psychlo jest skomponowany z wielu języków, nawet z waszych ojczystych, i w 
rzeczywistości nie jest to język wygenerowany wyłącznie przez Psychlosów. Jest 
to język uniwersalny, ponieważ wzięty został z wielu wszechświatów i jest to 
jedyny powód, dla którego jest powszechnie używany. 
Była to prawda. Prawdziwa erudycja. Psychlosi przejęli wszystko od innych, 
łącznie z językiem. Nie powinien on nawet być nazywany "psychlo". Emisariusze aż 
huczeli na ten temat. 
- Ten słownik - mówił Jonnie - jest dziełem uznanym za powszechnie obowiązującą 
normę, czyż nie tak? - Uniósł księgę. 
Tak, skinęli potakująco głowami. Jonnie otworzył słownik i zaczął czytać: 
- Mamy tu definicję: "Pirat - ten, kto dokonuje grabieży dóbr handlowych 
stanowiących własność społeczeństw, lub planet, używając do tego celu pojazdu, 
statku kosmicznego lub grupy statków niezgodnie z ustawowymi przepisami prawnymi 
narodów lub planetarnych rządów; również każdy dowódca lub członek załogi 
takiego statku". 
Prawda, prawda. To jest właśnie pirat. Lord Schleim był zadowolony z siebie. 
Czuł, że teraz to już ma tego diabła naprawdę w kieszeni. Wiedział nawet, w jaki 
sposób spróbuje go załatwić. Zbicie tych argumentów powinno być dziecinną 
igraszką, a wtedy będzie można przejść do rozmów kapitulacyjnych. Co za 
rozczarowanie spotka tego diabła. Przecież każdy statek Tolnepów znajdował się 
pod bezpośrednią kontrolą rządu. Wszystko było zgodne z prawem. 
Jonnie zwrócił się ku księdze praw intergalaktycznych. 
- Jednakże według układów, z których skomponowane jest prawo intergalaktyczne, 
mamy inną definicję. Jeśli panowie pozwolą, przeczytam ją. Artykuł 234.352.678. 
oparty na układzie Psychlosów z Hawvinami, jest podpisany na Blonk, i układzie 
Psychlosów z Camchodami, podpisany na Psychlo: "Za pirata należy uważać każdego, 
kto w sposób występny przywłaszcza sobie lub wydobywa minerały". 
Jonnie uderzył dłonią w księgę i lekko się uśmiechnął. 
- Mam wrażenie, że wiemy za czyją sprawą, jak i dlaczego doszło do takiego 
zniekształcenia definicji! 
Nikt specjalnie nie lubił Psychlo. A Psychlo przeprowadzało każdą sprawę tak, 
aby nie godziła w ich interesy. 
- Dlatego też uważam - rzekł Jonnie - że dostojne grono powinno ostatecznie 
zdefiniować pojęcia "pirat" i "piractwo" jako zjawiska międzysystemowe i 
międzyplanetarne oraz '- po odpowiednim rozważeniu - przewidzieć nadanie 
ważności traktatom zabraniającym uprawiania piractwa! 
Sir Robert aż jęknął. Chłopak proponował chandryczenie się przez wiele dni nad 
tak banalnymi tematami jak układy, gdy tymczasem planeta była rozbijana na 
szczątki wskutek maksymalnie silnych ataków, do których niewątpliwie podżegał 
ten Tolnep przez swoje ukryte radio. Ale jęk Sir Roberta utonął w ogólnym 
aplauzie. 
Jonnie cofnął się do ksiąg. Podniósł berło. Uderzył nim kilkakrotnie w 
wewnętrzną część dłoni. 
- W moim skromnym przekonaniu - (z pewnością nie wyglądał skromnie) - musimy do 
tej pracy przystąpić już teraz, aby wreszcie było wiadomo, czy oficerowie i 
marynarze floty kosmicznej Tolnepów powinni zostać poddani powolnej waporyzacji 
jako piraci, czy też powinni po prostu zostać rozstrzelani z wyroku sądu 
wojennego jako zbuntowani żołnierze. 
Lord Schleim zerwał się z krzykiem: 
- Stop! 
Potoczył wzrokiem po innych oficerach. Siedzieli tuż za nim. Nic nie mówili. 
Wyglądali jak ogłuszeni. I wtedy Schleim uświadomił sobie, że diabeł powiedział 
"Tolnepów", a nie "połączonych sił". Aż mu jad się rozbryzgiwał, gdy Schleim 
syczał swój protest. Ten diabeł poszedł za daleko! Lord Schleim byłby gotów za 
to zburzyć mu dom, ale teraz trzeba było załatwić inną sprawę. 
- Dla swych jadowitych insynuacji wybrał pan czcigodne siły Tolnepów - 
powiedział Schleim z wściekłością. - Jest to wyraźna demonstracja stronniczości. 
I musi być przez to grono odrzucona! Żądam, aby wygłoszone stwierdzenie zostało 
wymazane z naszych rejestratorów jako tendencyjne, stronnicze i świadomie 
obelżywe dla sił zbrojnych Tolnep. 
Jonnie spokojnie uśmiechnął się do Schleima, popatrzył na jego buty, a potem na 
twarz, z której sterczały wielkie kły. 
- Bombastyczne zachowanie nie naprawi tu żadnego zła. Pańskie zachowanie jest 
dla lordów obrazą. Niech się pan opanuje! 
- Żądam odpowiedzi! - wrzasnął Schleim. 
Jonnie spojrzał na niego z pobłażaniem. 
- Bardzo dobrze. Otrzymają pan. A więc w moim przekonaniu siły Hawvinów, 
Bolbodów, Drawkinów, Jambitchów i Hocknerów zostały po prostu zmuszone, 
prawdopodobnie za pomocą pokrętnych metod, do współdziałania z Tolnepami. A 
ponieważ, jak to pan oświadczył, liczba waszych statków znacznie przewyższała 
pozostałe i ponieważ, jak sam pan mówi, dowódcą tak zwanych połączonych sił był 
wasz najwyższy rangą oficer, a po jego śmierci inny Tolnep, więc można przyjąć 
za rzecz oczywistą, że wzięli oni udział w tym ataku pod przymusem, ulegając 
przeważającej sile ognia floty Tolnepów. Dlatego też nie możemy obarczać żadną 
winą pozostałych ras czy sił zbrojnych i dlatego nie oskarżamy ich. To tylko 
ofiary - w moim przekonaniu - nie można ich inaczej traktować, jeśli zastosuje 
się tu wyklarowaną definicję pojęcia "pirat". 
Teraz! Teraz nadszedł czas! Lord Schleim dostrzegł właściwy moment. Teraz 
zmiażdży tego diabła. Wyprostował się na całą wysokość. Przyjął pozą pełną 
godności. 
- Pańskie argumenty, diable, są niczym kamienie rzucone między skały i pył 
opadający między źdźbła traw. Ani admirał Tolnepów, ani komandor Tolnepów, ani 
żaden ze statków czy załóg Tolnepów nigdy i w żadnym przypadku nie działali 
wbrew rozkazom centralnego rządu Tolnep. A więc dość tego zawracania głowy na 
temat "piratów" i przejdźmy wreszcie do właściwego tematu, to jest do waszej 
kapitulacji! 
Smak triumfu i zwycięstwa wypełnił usta Tolnepa słodyczą trucizny. Jeszcze parę 
chwil i cała sprawa będzie skończona. 
Sir Robert jęknął. 
Widział bowiem, jak dwóch podenerwowanych niewielkich szarych ludzi wbiło wzrok 
w ziemię. Może żałowali, że im pomogli? 
2
Jonnie zwrócił wzrok na Tolnepa. 
Ze smutkiem potrząsnął głową. 
Spojrzał na zebranych. Przechylali się do tyłu, zaczynając tracić 
zainteresowanie. A już przez chwilę wydawało się, że zdarzy się coś, co 
zaprzątnie całą ich uwagę. 
- Szanowni lordowie - powiedział Jonnie - proszę o wybaczenie tej dygresji od 
głównego celu naszego spotkania. Ten... ten Tolnep żąda kategorycznie, abyśmy 
przestali zajmować się ową drobną sprawą najazdu na spokojną planetę. A więc, za 
waszym zezwoleniem i nie mając innego wyboru, będę musiał załatwić to małe 
zakłócenie toku obrad. 
Tak, oczywiście, dobrze, działaj! Nikt wprawdzie nie wie, do ozego to zmierza, 
ale działaj! Inaczej ten Tolnep wciąż będzie przeszkadzać. A więc działaj! 
Jonnie westchnął 
- Dziękuję wam, Wasze Lordowskie Mości. Jesteście bardzo tolerancyjni. 
Potem odwrócił się ku lordowi Schleimowi. Stanął mocno na nogach. Wziął berło do 
ręki i znów zaczął uderzać nim w wewnętrzną część dłoni. 
- Lordzie Schleim - rzekł Jonnie - bo zdaje się, że tak pana niektórzy nazywają, 
prosimy o przedłożenie nam rozkazów, jakie były wydane waszym admirałom i 
komandorom! 
Lord Schleim się roześmiał. 
- Dobrze pan przecież wie, że emisariusz nie może wozić ze sobą pełnych akt 
dotyczących całokształtu spraw militarnych. Co więcej, pan jako barbarzyńca nie 
może wiedzieć, że każdy dowódca Tolnepów ma dużą swobodę w podejmowaniu decyzji 
w czasie ekspedycji wojennej. 
- A więc jest tak, jak podejrzewałem - powiedział Jonnie. Nie było żadnych 
prawnie obowiązujących rozkazów. 
- Ja tego nie powiedziałem! - syknął Schleim. 
- Obawiam się, że jednak pan to zrobił - odparł Jonnie. Nie mam teraz innego 
wyboru, tylko kontynuować ten temat, mimo że pan stara się opóźnić tę ważną 
debatę. 
Dwukrotnie trzasnął berłem o dłoń. Zabrzmiało to jak dwa strzały z pistoletu. 
Nagły ruch powstał w przejściu sali, gdy zjawili się tam dwaj umundurowani 
technicy i zaczęli popychać przed sobą górniczy wózek. Cały wózek pokryty był 
złotem. Na platformie wózka spoczywał dość sporych wymiarów projektor, który też 
był pokryty złotem. Był to rzutnik obrazów na ekran atmosferyczny. Jego 
przeznaczeniem było odwzorowywanie zdjęć szybów lub chodników górniczych. 
Wykorzystano w nim do rzucania światła obrazu tę samą zasadę co w kablu pancerza 
atmosferycznego, ale z pewnymi zmianami. Światło, zderzając się z jonami 
atmosfery, powodowało ich większą lub mniejszą kondensację i odbijało się z 
powrotem. Przykładając do projektowanego w atmosferze obrazu właściwie 
wyskalowany miernik, można było faktycznie mierzyć odległości od jednego do 
drugiego punktu. W ten to sposób w cienkiej warstwie powietrza powstawał 
trójwymiarowy obraz. 
Technicy ustawili projektor w takim miejscu, z którego można było wyświetlać 
obrazy w obszerną, pustą przestrzeń po lewej stronie Jonnie'ego. Na 
niewidzialnym stole - tuż przy dłoni Jonnie'ego - umieścili wyłącznik. Schylili 
się w ukłonie, zrobili w tył zwrot i wycofali się z sali. 
Zjawili się na sali i opuścili ją tak szybko, że lord Schleim nie zdążył nawet 
zaprotestować. Zrobił to dopiero teraz. 
- Muszę zaprotestować przeciwko wyświetlaniu głupich bzdur! Nie pozwolę, aby tak 
dostojne grono było nadal oszukiwane... 
- Schleim - rzekł surowo Jonnie - nie będzie to zbyt roztropne z pańskiej 
strony, jeśli spróbuje pan zatajać materiał dowodowy, dobrze wiedząc, iż będzie 
on działał na pańską niekorzyść. 
Rozległo się mamrotanie emisariuszy. "Siadaj Schleim. Uspokój się. Wydaje się, 
że będzie to interesujące. Cicho, Schleim". Jonnie wcisnął dwa guziki. Reflektor 
nad drzwiami zgasł a jednocześnie rozbłysł tam obraz. Było to trójwymiarowe, 
bardzo dokładne zdjęcie twarzy Roofa Arsenboggera. Emisariuszom wydawało się, że 
faktycznie stał tam, w tej pustej przestrzeni. Nie słychać było żadnego dźwięku. 
Emisariusze nigdy przedtem nie widzieli górniczego projektora atmosferycznego z 
tego prostego powodu, iż Psychlosi handlowali sprzętem rozrywkowym, a to było 
przecież urządzenie górnicze. 
Cała twarz Roofa Arsenboggera była pokryta wrzodami. Kły miał czarne, a jeden z 
nich był złamany. Miał na sobie ubiór, który wyglądał, jakby go wyciągnięto ze 
śmietnika. Była to fotografia z całej serii fotografii zrobionych przez pilotów 
osłony powietrznej w czasie ich lotów nad Rzeką Oczyszczenia. Robiono je za 
pomocą radiotelefotokamery. Zdjęcia te dostarczono Jonnie'emu, gdy był on 
jeszcze niezdolny do akcji, by zająć mu jakoś czas. 
- A teraz proszę precyzyjnie odpowiedzieć, Schleim! - rzekł Jonnie. - Czy ten 
osobnik jest członkiem waszego rządu? Czy jest ministrem, a może wyższym 
oficerem? 
Kilku emisariuszy zachichotało. Ta postać była tak odrażająca, że gdyby była 
członkiem rządu Tolnepów... no, no! 
Schleim był wyraźnie zdenerwowany. Popatrzył na zdjęcie. Co za obrzydliwa 
kreatura! Chciało się rzygać na jej widok! Mając ciągle jeszcze trochę oślepione 
oczy od błysków bijących od tego diabła, Schleim wyregulował filtry okularów i 
jeszcze raz przyjrzał się zdjęciu. Postać ta jednak kogoś mu przypominała. 
Ponieważ przypatrywał się zdjęciu tak pilnie, więc wszystkim się zdawało, że być 
może rząd Tolnepów faktycznie składa się z takiej hałastry. Kilku emisariuszy 
wybuchnęło głośnym śmiechem. 
To przeważyło szalę. Schleim z furią oświadczył: 
- Oczywiście, że nie! Ta ohydna kreatura zostałaby wyrzucona z każdego urzędu na 
Tolnep! Pan mnie obraża. Pan obraża Tolnep! Prowadzi pan wyrachowaną kampanię, 
aby poniżyć godność i znaczenie mego rządu i mojej planety. Muszę 
zaprotestować... 
- Cicho! - rzekł Jonnie uspokajająco. - Po prostu niech pan zwróci swą uwagę 
tutaj! Oświadczył pan, że osobnik ten ani nie wchodzi w skład pańskiego rządu, 
ani nie piastuje żadnego oficjalnego stanowiska. Czyż nie tak? 
- Absolutnie tak. Ale jeśli pan myśli... 
- A zatem - przerwał mu Jonnie - co on robi na pokładzie statku kosmicznego i 
dlaczego wydaje rozkazy admirałowi Snowleterowi? 
Wcisnął inny guzik. Wydawało się, jakby fotokamera zaczęła się cofać. Na obrazie 
zapanował ruch. W polu widzenia pojawił się mostek dowódczy okrętu liniowego 
"Zdobycz", na którego boku umieszczony był przecięty romb, znak Tolnepów. A 
naprzeciw okropnej kreatury Roofa Arsenboggera znajdował się admirał Snowleter. 
Jonnie wcisnął kolejny guzik. Włączył się dźwięk. Poprzez głuchy łoskot 
kosmicznego statku liniowego, powodujący drganie szyb na mostku dowódczym, 
przebił się wyraźny głos Roofa Arsenboggera: 
- Musisz działać samodzielnie, Snowleter! Musisz robić to, co daje ci najlepsze 
prywatne korzyści! Mówię ci więc, żebyś runął do dołu i zdobył tę bazę wyłącznie 
dla siebie! Gdy tylko będziesz miał tę planetę pod swoją kontrolą, wówczas 
możesz wszystkim innym powiedzieć, by spieprzali do diabła. Rozwal to wszystko w 
drzazgi! Pochwyć ludzi i sprzedaj ich na własną rękę! Ja będę cię krył. I czy ci 
się to podoba, czy nie - musisz to zrobić! Ja mam władzę! A zyskami się 
podzielimy! Zrozumiałeś? 
Snowleter się uśmiechnął. Przyłożył łapę do czapki w geście salutu: 
- Jestem na twoje rozkazy! 
Jonnie wcisnął jeszcze jeden guzik. Teraz wydawało się, że kamera cofa się 
jeszcze szybciej. Obejmowała teraz obiektywem całe "połączone siły" znajdujące 
się na niebie nad Rzeką Oczyszczenia. Głos był wyłączony. 
- To jest pański admirał, a to jest cała flota - powiedział Jonnie. 
Wcisnął jeszcze parę guzików. Obraz znikł i zapalił się reflektor nad drzwiami. 
Emisariusze byli oczarowani. Nigdy przedtem nie widzieli projekcji 
atmosferycznej. Mieli wrażenie jakby patrzyli nie na obraz, ale na żywą 
scenerię. Tak, to na pewno była flota Tolnepów. A to był admirał. Postawa 
Schleima wyraźnie to potwierdzała. Nagle lord Schleim wybuchnął: 
- Zdjęcia są podrobione. Każdy może podrobić zapisy. Ów, tak zwany materiał 
dowodowy... 
- Och, przestań pan, Schleim! - rzekł Jonnie. - Bombastyczność i histeria 
niczego tu nie zmienią. Zdjęcia są zbyt wyraźne, by je można było - jak pan to 
nazwał - "podrobić". 
Zwrócił się do emisariuszy: 
- A więc, Wasze Lordowskie Moście muszą same przyznać, iż admirał Tolnepów nie 
działał zgodnie z rozkazami swego rządu, lecz wypełniał rozkazy prywatnej osoby. 
Nie działał dla dobra swej planety, lecz dla osobistych korzyści. Siedź pan 
cicho, Schleim! Nie podważy pan autentyczności materiałów dowodowych 
skandalicznym zachowaniem. Przepraszam was, lordowie, za jego zachowanie. Można 
mu tylko współczuć w jego sytuacji. A tak mimochodem: ten admirał Snowleter jest 
wujkiem komandora Rogodetera Snowla, który - zgodnie z posiadanymi przez nas 
taśmami i zapisami - wciągnął go w tę całą imprezę. Był to interes rodzinny, a 
to pirackie przedsięwzięcie jest najwidoczniej kontynuowane przez bratanka. 
Jonnie nie powiedział im jednak tego, że w pokazywanych zdjęciach i nagranych 
rozmowach było znacznie więcej argumentów, które niekoniecznie zgadzały się z 
jego twierdzeniami. Ale Roof Arsebogger bardzo wyraźnie podbechtywał admirała. 
- A więc sprawa piractwa - mówił dalej Jonnie - została dowiedziona. Mamy tu 
flotę działającą pod rozkazami nie swojego rządu, lecz innego ośrodka władzy. 
Jeśli jeszcze przez moment okażecie cierpliwość, to po prostu zażądam od 
Schleima, by się poddał, a wtedy będziemy mogli zająć się właściwymi sprawami 
piractwa i układów. Schleim, zechciej pan łaskawie wywołać tego, kto obecnie 
dowodzi waszymi statkami i poleć mu, by osadził je na łące, której nazwę 
wymienię... 
- Chyba zwariowałeś! - wykrzyknął Schleim. - Nasza flota całkowicie panuje nad 
waszym niebem, a pan żąda, byśmy... 
-.. pomogli nam zakończyć to pirackie przedsięwzięcie dokończył za niego Jonnie. 
- Wybaczcie mi, moi lordowie, ale ten Schleim zabierze jeszcze trochę waszego 
cennego czasu, zanim się go pozbędziecie. Za waszym pozwoleniem, chciałbym już 
zakończyć tę ohydną sprawę. 
"Tak, tak. Proszę bardzo, działaj. Tymi układami możemy Zająć się później". 
Wszyscy się zgodzili. Tylko oficerowie spoglądali po sobie z lekkim niepokojem. 
W co też dali się wmanewrować? Niewielcy szarzy ludzie mieli znacznie 
pogodniejsze miny. Ale Sir Robert - pilnie obserwujący Schleima - wiedział, że 
;jeszcze nie uznał się za pokonanego. Wykorzystywał właśnie ten moment i syczał 
coś przez swoje radio. Wydawał jakieś rozkazy, na temat samobójczych ataków. 
Musiał być jednak nieco skonsternowany, gdyż mówił w psychlo. 
Sir Robert przeprosił zebranych i szybko udał się do pomieszczenia operacyjnego, 
by poinformować swe wojska, jak się mają sprawy oraz by nakazać im czujność i 
zdwojenie wysiłków w odpieraniu ataków. 
Pierwszy z niewielkich szarych ludzi wyśliznął się na zewnątrz i przekazał 
polecenie do swego statku kosmicznego, by włączono dwa czerwone światła i 
nadawano na fonii stały sygnał radiowy: 
"Uwaga! Uwaga! W tym rejonie odbywa się intergalaktyczna konferencja 
międzyplanetarna. Każdy statek liniowy lub jakakolwiek jednostka wojenna, 
naruszająca tę strefę, zostanie napiętnowana jako przestępca intergalaktyczny, a 
jej rząd lub właściciel poniosą wszelkie kary. Uwaga! Uwaga! W tym rejonie 
odbywa się intergalaktyczna konferencja..." 
3
Lord Schleim nawet w najmniejszym stopniu nie był skonsternowany. Wiedział 
dokładnie, co ma robić: zastosowywał teraz właśnie tę maksymę dyplomacji, która 
stwierdzała, że jeśli dyplomacja zawodzi, trzeba uciekać się do środków 
militarnych. 
W ciągu ostatnich paru minut stało się dla niego jasne, że jeśli będzie 
kontynuował poprzedni kurs, to przegra sprawę. A więc nagle i nieodwołalnie 
zmienił swoje plany. 
Były to bardzo burzliwe czasy. Schleim uważał, że potęga niewielkiego szarego 
człowieka znacznie zmalała i nie musi się go obawiać jak kiedyś. A zatem można 
było zignorować groźbę odwetu ze strony niewielkiego szarego człowieka. Było to 
pierwsze od ponad roku zgromadzenie emisariuszy i Schleim był absolutnie pewien, 
że władza emisariuszy i zbiorowa potęga ich rządów były teraz tylko cieniem, 
który nie stanowił dla Tolnep żadnego realnego zagrożenia - owe cesarstwa i 
państwa znajdowały się po prostu zbyt daleko. 
Właśnie wydawał Snowlowi ściśle określone rozkazy. Zastosował przy tym kod 
słowny znany tylko wyższym oficerom i wyższym urzędnikom w rządzie Tolnep. 
Używając określonego zestawu słów, można było przekazać treść niezgodną z ich 
znaczeniem. Poza tym pasmo nadawanych częstotliwości radiowych było 
hiperniekierunkowe, znane tylko Tolnepom, i nie można go było odebrać na żadnym 
innym radioodbiorniku, z wyjątkiem odbiorników zainstalowanych na statkach 
admiralskich i używanych przez służbę dyplomatyczną. Pasmo to stale było 
włączone na mostku dowódczym każdego flagowego statku wojennego Tolnepów. A 
gdyby tego jeszcze było mało, komunikat dodatkowo szyfrowano. 
Schleim właśnie polecił Rogodeterowi Snowlowi, aby do wszystkich punktów 
bronionych przez Ziemian wysłał także statki kosmiczne innych armii, a sam 
zgromadził wszystkie siły Tolnepów i na pełnym gazie zmierzał do rejonu 
konferencji. Powiedział też Snowlowi, by nie zwracał uwagi na żadne sygnały 
ostrzegawcze ze strony niewielkiego szarego człowieka. 
Ponieważ większość floty wojennej Tolnepów znajdowała się nad Singapurem, o 
cztery i pół tysiąca mil stąd, a więc całkiem blisko, przybędzie tu za około 
dwie godziny. W podstawie swego berła, po przeciwnej stronie niż radio, Schleim 
miał zamontowany paralizator promieniowy. Wystarczyło przekręcić nieco podstawę, 
a każda osoba w zasięgu głosu zostanie natychmiast sparaliżowana, oczywiście, 
oprócz niego: lekkie stuknięcie w uszy przed włączeniem paralizatora spowoduje 
zamknięcie się klapek zagłuszających. Cała konferencja była na jego łasce. 
Należy tylko wywabić ich na zewnątrz do niecki pod byle jakim pretekstem, żeby 
wszystkie straże znalazły się w zasięgu głosu, usłyszeć odgłosy nadlatującej 
floty, stuknąć się w uszy i skręcić podstawę berła. 
Dyplomaci Tolnepów dobierani byli z osobników nie tylko obdarzonych odpowiednim 
rozumem, ale i odważnych. Gdyby zaszła taka potrzeba, to Schleim wyciągnąłby 
broń i wyrąbałby sobie drogę do wyłączników kabla pancerza atmosferycznego, 
wyłączył je i umożliwił wtargnięcie do wnętrza jednostkom piechoty kosmicznej 
Tolnepów. Jeśli chodziło o konsolę teleportacyjną, to mu na niej najmniej 
zależało. Tolnepowi lepiej by się powodziło, gdyby uległa ona zniszczeniu - 
naród, który oparł swą ekonomikę na niewolnictwie zawsze był w jakiś sposób 
zagrożony, a teleportacja bardziej Tolnepowi przeszkadzała, niż pomagała. On sam 
znajdował się w odległości jednej podróży kosmicznej od domu. Inni oficerowie 
byli w takiej samej sytuacji i będą musieli albo przejść pod jego rozkazy, albo 
zginąć. Co do reszty emisariuszy, to go wcale nie obchodziło, czy i kiedykolwiek 
powrócą do swych domów. A martwi emisariusze i martwe odpadki ziemskiego 
personelu nie będą opowiadać żadnych historii, zwłaszcza gdy zostaną na zawsze 
pogrzebani. Oczywiście podda torturom tego diabła i spróbuje wyciągnąć z niego 
tajemnicę konsoli teleportacyjnej. Jeśli w czasie przesłuchania diabeł umrze, to 
nie będzie to miało żadnego znaczenia. Najdowcipniejsze jednak było to, że gdyby 
coś się nie udało, wówczas użyje argumentacji tego diabła w obronie własnej. 
Będzie twierdził, że Rogodeter Snowl stał się piratem, że działał wbrew 
otrzymanym rozkazom i że sprowadzenie przez niego floty do rejonu konferencji 
było aktem przestępczym. Schleim wiedział, że może zdjąć ze stanowiska i kazać 
stracić Snowla. Snowl zostanie poświęcony dla dobra państwa - zwykły fortel w 
tego rodzaju środowiskach dyplomatycznych. Schleim mógłby nawet zniszczyć 
pozostałe armie zaprzyjaźnione za pomocą floty Tolnepów, gdyby do tego już 
musiało dojść. Było to bardzo staranne planowanie. 
Jedyną rzeczą do rozwiązania teraz było, jak wywabić całą tę konferencję na 
zewnątrz do niecki. Czuł się teraz tak pewny siebie, że prawie wcale nie słuchał 
tego diabła, gdy ten ponownie przystąpił do akcji. Cokolwiek diabeł zrobi i tak 
będzie to bezużyteczne, zupełnie daremny trud. Lord Schleim rozsiadł się 
wygodnie i tylko jednym uchem przysłuchiwał się dalej toczonym obradom. 
Dyplomacja - to fakt - jest wielką sztuką. Ale jeśli zawodziła, zawsze jeszcze 
pozostawała przemoc. 
Koniuszkami pazurów dotknął podstawy berła. Czekał na pierwsze odgłosy z nieba, 
świadczące o zbliżaniu się floty Tolnepów. 
4
Nastąpiła mała przerwa w obradach, ponieważ technicy wymieniali ładunki w 
projektorze atmosferycznym. 
Widząc, że Jonnie ponownie chce zabrać głos, emisariusze zajęli swe miejsca. 
- Szanowni lordowie - rzekł Jonnie. - W pełni doceniam waszą pobłażliwość 
pozwalającą mi na uporządkowanie tej ohydnej sprawy Tolnepów. Rzeczywiście, 
wasza cierpliwość wywarła na mnie wielkie wrażenie. Zapewniam was, że już 
wkrótce będziemy mogli się zająć sprawami prawnie uzasadnionymi dla tak 
autorytatywnej grupy. 
Jego uprzejmy sposób przemawiania, pełen atencji dla słuchaczy, podobał się 
zebranym. Byli wyraźnie po jego stronie. Oprócz, oczywiście, wojskowych. 
Jonnie stał w świetle reflektora górniczego wyprostowany jak struna. Jego guziki 
rzucały migocące blaski. A gdy zwrócił głowę w kierunku lorda Schleima wydawało 
się, że smok na jego hełmie się poruszył. 
- Tolnepie - powiedział Jonnie, wymawiając to słowo z pogardą i lekceważeniem - 
mam tu parę zdjęć, które zrobiono w czasie, gdy konferencja sprawdzała listy 
uwierzytelniające. Zamierzam poprosić cię o zindentyfikowanie dla mnie pewnych 
rzeczy. 
Schleim rozsiadł się wygodnie, całkiem już teraz opanowany. - Zaczynaj, diable! 
- odparł prawie beztrosko. 
Jonnie przyjrzał mu się bacznie. Co spowodowało ten nagły spokój? Czy było to po 
prostu okazywanie dyplomatycznej superkontroli nad sobą? Mimo wszystko Schleim 
był przecież inteligentnym i dobrze wyszkolonym dyplomatą. 
Zręczne dotknięcie wyłącznika spowodowało, że reflektor górniczy zgasł i pojawił 
się nowy obraz, wypełniający całą pustą przestrzeń sali po lewej stronie 
Jonnie'ego. Było to znakomite zdjęcie. Emisariusze pochylili się i patrzyli na 
nie z wielkim zainteresowaniem. 
Trójwymiarowy obraz w pustej przestrzeni powietrznej w sposób jasny i wyraźny 
ukazywał - jak gdyby widziany z luku statku kosmicznego - cały system 
planetarny, w którym Tolnep zajmował dziewiątą orbitę. Olbrzymie zespolone 
słońce - podwójna gwiazda, której mniejszy pendant krążył po większej orbicie 
zalewało dającym dwa cienie światłem rozległy system planet oraz ich księżyców. 
W książce współrzędnych Psychlo system ten nazywany był "Batafor", natomiast na 
starożytnych mapach konstelacyjnych ludzi nosił miano "Syriusz" lub "Gwiazda 
Wielkiego Psa". 
- Czy to Batafor? - zapytał Jonnie lorda Schleima. Tolnep się roześmiał. 
- Jeśli zrobiłeś to zdjęcie, to przecież wiesz, co to jest. Po co mnie pytasz? 
Jonnie wyszukał wzrokiem Hawvina w drugim rzędzie krzeseł i wskazał go berłem. 
- Być może królewski emisariusz Hawvinów będzie miał ochotę nam pomóc. Czy to 
jest system Batafor? 
Hawvin już od pewnego czasu żałował, że się wplątał w tę awanturę. Jego naród 
był od wieków wrogiem Tolnepów i w minionych czasach wiele wycierpiał wskutek 
ich rajdów po niewolników. Miał też wrażenie, że już niedługo wypłynie tu sprawa 
kar i odszkodowań. Ten "Duch Ziemi" - jak się wydawało zadawał sobie wiele 
trudu, by wyłączyć ze sprawy pozostałych emisariuszy, więc Hawvin widział tu 
możliwość uniknięcia potępienia, gdyby miało się to źle skończyć - a wyraźnie 
się na to zanosiło. Lepiej było trochę się mu przypochlebić. Nie widział w tym 
żadnego niebezpieczeństwa. 
Podniósł się i podszedł do ekranu, a Jonnie wręczył mu swe berło z włączonym 
wskaźnikiem świetlnym. 
Hawvin pomachał wskaźnikiem po całym systemie. 
- Rozpoznaję i potwierdzam, że jest to rzeczywiście System Batafor. Jest to 
stara nazwa Psychlo. Lokalnie owo podwójne słońce nazywamy "Twino", co w języku 
Hawvinów oznacza "Matka i Dziecko". 
Dotknął wskaźnikiem orbity planety najbliższej słońca. 
- To jest Jubo, planeta nie zamieszkana ze względu na niesłychanie wysoką 
temperaturę oraz olbrzymie siły przyciągania. 
Wskazał szybko na drugą, trzecią, czwartą i piątą orbitę. 
- Mają one również swoje nazwy, ale to nieważne. Nie są zamieszkane ze względu 
na trzęsienia ziemi i wulkaniczne wstrząsy. 
Skierował wskaźnik na szósty pierścień, którego planeta prawie się skrywała za 
podwójnym słońcem. 
- To jest Torthut, planeta górnicza Psychlosów. Kiedyś miała populację, która 
została wyniszczona. 
Hawvin spojrzał pytająco na Hocknera. 
- Mój lordzie, czy nie ma pan nic przeciw, jeśli będę kontynuował? 
Hockner wzruszył ramionami, a potem rzekł z wymuszonym uśmiechem: 
- Jeśli już im tyle naopowiadałeś, drogi kolego, to możesz im jeszcze 
dopowiedzieć, że władają nią Hocknerowie! 
- Bardzo dobrze - kontynuował Hawvin. - Siódmą planetą jest Holoban, stanowiąca 
część Konfederacji Hocknerów. Ósmą planetą jest Balon jedna z planet należąca do 
nas, Hawvinów. 
Zniżył wskaźnik świetlny i spojrzał na lorda Schleima. Ale lord Schleim tylko 
wzruszył ramionami i powiedział: 
- Wspaniały z ciebie wykładowca astronomii, lordzie Hawvinów. Zapomniałeś o 
faunie i florze, ale kontynuuj swój wykład! 
Hawvin skierował wskaźnik na dziewiąty pierścień. 
- A to, mogę zaświadczyć, jest Tolnep - rzekł i przyjrzał mu się bliżej. - Tak, 
te plamki dookoła niego, to pięć księżyców, choć jednego z nich nie widać pod 
tym kątem. W systemie, w którym planety rzadko mają więcej niż jeden księżyc, 
Tolnep zajmuje pozycję szczególną właśnie ze względu na swoje księżyce. 
Kompozycja tych księżyców sprawia, że posiadają one szczególne właściwości 
odbijające. Podwójne słońce wysyła światło o normalnym spektrum, ale po odbiciu 
się od tych księżyców światło przesuwa się w górę. Cywilizacja Tolnepów woli 
pracować przy świetle księżycowym, a spać w bezpośrednim świetle słonecznym. 
Mówi się, że nie są oni tubylcami... 
- Och, daruj nam, daruj nam! - wszedł mu w słowa lord Schleim. - Zaraz zaczniesz 
nam opowiadać o łączeniu parami jaj Tolnepów! Wyrażaj się przyzwoicie, Hawvinie! 
Niektórzy z nie zainteresowanych emisariuszy wybuchnęli śmiechem. Schleim 
ponownie zaczął zyskiwać ich sympatię. 
- Dziesiątą planetą - ciągnął Havwin - jest Tung, górnicza planeta Psychlosów. 
Kiedyś istniała tam populacja, ale została usunięta przez Tolnepów jeszcze przed 
okupacją Psychlosów. Jedenastą planetą... 
- Bardzo ci dziękuję, lordzie Hawvinów - przerwał mu Jonnie. - Byłeś bardzo 
pomocny. 
Hawvin zszedł z podium i zaczął zmierzać w kierunku swego miejsca, ale Jonnie 
jeszcze go powstrzymał i wcisnął inny guzik. W powietrzu pojawił się wyraźny 
obraz miasta. Miało się wrażenie, jakby obserwator był zawieszony w przestrzeni 
nad nim. 
- To jest Czeeth - wyjaśnił Hawvin. - Stolica Tolnepów. Bardzo 
charakterystyczna. Widzicie, jak ulice wiją się i splatają. 
Wrócił i wziął wskaźnik. 
- To jest Dom Grabieży, ich centrum legislacyjne. Widzicie, jak jego sekcje 
owijają się dokoła a potem łączą. Łatwa do rozpoznania architektura Tolnepów. A 
to jest Grath, ich słynny park publiczny połączony z centrum aukcyjnym handlu 
niewolnikami. To skaliste wzgórze z otworami w stokach... 
- Dziękuję ci - wszedł mu w słowo Jonnie. - A teraz będzie to, do czego cię 
rzeczywiście potrzebuję. 
Wcisnął guzik i obraz się zmienił. Park wciąż był nieruchomy, lecz całe jego 
otoczenie nagle zaczęło uciekać na zewnątrz, co przez moment sprawiało wrażenie, 
jakby park leżał w niecce. Kamera się wreszcie zatrzymała. Ekran ukazywał teraz 
tylko widok samego parku. 
Można było widzieć długie bloki aukcji niewolników, wygodne siedzenia i boksy 
dla kupców. Ale najbardziej godna uwagi była tarcza olbrzymiego zegara 
umieszczonego na krawędzi wzgórza. 
- Zegar - powiedział Jonnie. 
- Ach, tak, zegar - Hawvin westchnął i spojrzał na lorda Schleima. ale jego 
lordowska mość siedziała z uśmiechem na ustach i z ukrytymi za okularami oczami. 
Stukał palcami po swym berle. - Zegar jest zbudowany z kości niewolników, jak 
głosi fama. Wielu z nich wrzucono pomiędzy obracające się koła, które tam widać 
przez okna. Mówi się, że pięćdziesiąt osiem tysięcy niewolnic zostało zabitych, 
żeby zrobić obramowanie, które tam widzicie... 
- Chodziło mi o dokładny czas i datę - znów wszedł mu w słowa Jonnie. - Wyrażone 
są w piśmie Tolnepów, które - jak mniemam - znasz. 
- Ach - odetchnął z ulgą Hawvin. 
Był zadowolony, że zszedł ze śliskiego tematu. Bał się bowiem, że lord Schleim 
znów się do niego przyczepi. 
- Godzina, data. Ależ tak. Znam system numeryczny Tolnepów. To zdjęcie zostało 
zrobione przed około dwiema godzinami - spojrzał na zegarek. - Godzinę i 
pięćdziesiąt jeden minut temu, żeby być dokładnym. Nadzwyczajne. Czyżby zrobiono 
je właśnie dzisiaj za pomocą urządzenia teleportacyjnego, które znajduje się tam 
na zewnątrz? Tak. Musiało tak być zrobione. 
- Wielkie dzięki - rzekł Jonnie. 
Odebrał wskaźnik od lorda Hawvinów, który wrócił na swoje miejsce, rzucając 
nieco bojaźliwe spojrzenie na lorda Schleima. Jonnie wcisnął kolejny guzik. Na 
ekranie rozbłysła planeta Tolnep i jej pięć księżyców. Zdjęcie było nadzwyczaj 
szczegółowe. 
- Lordzie Schleim - zapytał Jonnie - czy to jest planeta Tolnep i jej księżyce? 
Schleim się roześmiał. 
- Nie wzmocniłoby to mej pozycji, gdybym powiedział nie, nieprawdaż? Tak, 
diable, nie trzeba do tego być profesorem astronomii, jak nasz przyjaciel 
Hawvin, żeby stwierdzić, że jest to Tolnep i jej pięć księżyców - znów się 
swobodnie roześmiał. 
- Bardzo dobrze - rzekł Jonnie. - A zatem jako rodowity Tolnep i ktoś, kto bez 
wątpienia lubi swe księżyce, czy mógłbyś powiedzieć, który z księżyców podoba ci 
się najbardziej? 
To nagłe zboczenie z tematu wzbudziło czujność Schleima. Dotąd poświęcał temu 
tylko połowę swej uwagi. Przypuszczał, że upłynie jeszcze trochę czasu, zanim 
przybędzie flota, ale mogą wysłać przed sobą szybki statek zwiadowczy. Spojrzał 
na zegarek. Poklepał pazurami podstawę berła. Zaprzątała go myśl, jak wywabić 
tych emisariuszy na zewnątrz, żeby zarówno ich wszystkich, jak i całe straże 
załatwić jednym skrętem podstawy berła. 
- No cóż - odparł Schleim. - Obawiam się, że w domu mam ciekawsze zajęcia, niż 
stać i przyglądać się księżycom. 
- Który z nich najmniej ci się podoba? - upierał się Jonnie. 
- Och, którykolwiek - odparł beztrosko Schleim. 
Jonnie uśmiechnął się. Smok na jego hennie rozbłysł i zdawał się poruszać, gdy 
Jonnie zwrócił się do emisariuszy. 
- Ponieważ lord Schleim nie ma zdania - powiedział Jonnie, kierując wskaźnik 
świetlny na jeden z księżyców - to my sobie wybierzemy ten oto. Asart! Zwróćcie 
uwagę na jego charakterystyczny kształt kraterów, to pięć elips, które księżyc 
ten wyróżniają. 
Nagły dreszcz przeszył Schleima. Asam! Pod jego powierzchnią znajdowały się 
olbrzymie warsztaty montażowe i hangary całej floty Tolnepów. Lokalne frachtowce 
dostarczały tam części statków wojennych, które na Asart montowano. Potężne 
statki kosmiczne Tolnepów nigdy nie zdołałyby wystartować z powierzchni planety. 
Przed każdą dostawą materiałów czy załóg na Asart, całe niebo było 
przeczesywane, by przekonać się, czy nie ma jakiejś wrogiej obserwacji. A przed 
wysłaniem w kosmos każdego statku wojennego z powierzchni Tolnep wznosiły się 
statki szpiegowskie, które dokładnie przeglądały niebo. Funkcja spełniana przez 
Asart była ściśle strzeżoną tajemnicą. Jak więc temu diabłu udało się wpaść na 
te dane? A może to tylko przypadek? Schleim poczuł się nieswojo. 
I wtedy nagle wszystkie jego troski się rozwiały. Diabeł z dziwną bestią na 
hennie powiedział: 
- Czy mogę poprosić wasze lordowskie moście o wyjście na zewnątrz? Są tam 
przygotowane dla was miejsca siedzące. Odbędzie się interesujący - jak mniemam - 
pokaz. 
Zupełnie bezwiednie rozwiązał właśnie problem Schleima! 
5
Lord Schleim postarał się, żeby opuścić salę na końcu. Nie chciał, by ktokolwiek 
w niej pozostał. Zauważył, że drzwi sali konferencyjnej miały zamek. Wychodząc 
więc ostatni, mógł całkiem naturalnie zamknąć za sobą drzwi na klucz. Będzie 
więc miał o jedne drzwi mniej do obserwacji, a był pewien, że nikt teraz nie 
zaczai się w tym prawie dźwiękoszczelnym pomieszczeniu i nie wyskoczy z niego 
niespodziewanie na zewnątrz. 
Wszyscy inni emisariusze wychodzili już rzędem z sali. Ponieważ Schleim 
znajdował się w jej końcu, więc było rzeczą naturalną, że opuści salę ostatni. 
Diabeł wyszedł za emisariuszami. Niewielcy szarzy ludzie podążyli za nim. 
Ale ten przeklęty gospodarz! Starszy człowiek w fantazyjnej chińskiej szacie 
zbierał - jak się zdawało - jakieś papiery, które znajdowały się na podłodze 
obok krzesła, na którym siedział. Listy gości, oczywiście! Jedna z nich musiała 
mu się gdzieś zapodziać. W końcu ją znalazł i zaczął przebiegać wzrokiem rząd 
trudnych do wymówienia nazwisk. A zatem i Schleim musiał udawać, że coś tam 
zostawił, więc stał zamyślony i szperał po kieszeniach. Czekał w napięciu, aż 
gospodarz wreszcie wyjdzie z sali. Ale on wcale nie spieszył się z wyjściem, 
tylko stał tam i przesuwając palec wzdłuż listy, coś mruczał pod nosem. "Znalazł 
sobie świetny czas na powtórki" - pomyślał cierpko Schleim. Za parę chwil ktoś 
może zauważyć, że Schleim się ociąga z wyjściem. Tymczasem on musiał być pewien, 
że sala będzie pusta. Była ona zbyt dźwiękoszczelna! I mogły być w niej ekrany - 
rozejrzał się dokoła. W górnym kącie znajdowało się jakieś urządzenie. Czyżby to 
było urządzenie wizyjne? Trudno powiedzieć. Złe światło. Ten projektor też może 
być urządzeniem wizyjnym. Nie, lepiej poczekać i przekonać się, czy przypadkiem 
jeszcze ktoś tu nie zajrzy. 
Nareszcie! Gospodarz - jakby płynął - ruszył w stronę drzwi, wciąż coś mrucząc 
nad listą. Schleim zaczął iść tuż za nim. Tolnep prawie już dochodził do drzwi i 
sięgał łapą, by je zamknąć, gdy gospodarz nagle się zatrzymał. 
Prawie stojąc już w drzwiach, lord Schleim, który na nic innego nie zwracał w 
tym momencie uwagi, został zaskoczony nagłym pojawieniem się dwóch techników. 
Tych samych techników, którzy ustawili w sali projektor. Spieszyli się do sali, 
aby go stamtąd zabrać. 
Zderzenie było nagłe i gwałtowne. 
Berło wypadło z łapy Schleima. 
Jeden z techników zauważył mignięcie kłów tuż przed swoją twarzą, więc podniósł 
do góry ramię. Rękaw ciężkiego ubioru technika walnął Schleima prosto w usta. 
Reakcja Tolnepa była błyskawiczna. Wgryzł się w rękaw! Wgryzał się mocno i 
kilkakrotnie, sycząc przy tym z wściekłością! Technik z wrzaskiem zatoczył się 
do tyłu. Zaczął uciekać chwiejnym krokiem, przyciskając rękaw drugą ręką i znikł 
w jakichś drzwiach. 
Drugi technik, przerażony, zaczął trajkotać przeprosiny w jakimś języku. 
Chińskim? Nachylił się, podniósł z podłogi złoty przedmiot i drżącymi rękoma 
podał go Schleimowi. 
Schleim chwycił berło mocno w łapy. Działało! Poprawił okulary i wydał 
westchnienie ulgi. Przynajmniej berło było bezpieczne. Gospodarz czyścił mu 
szaty, pokornie przepraszając. W czasie tego wykonał niecierpliwy gest ręką w 
stronę technika i dopiero wtedy ten przerażony człowiek wszedł do sali, zabrał 
projektor i wywiózł go na zewnątrz. 
Ociągając się z wyjściem i udając obrażonego, Schleimowi udało się w końcu, 
korzystając z tego, że sala była pusta, zamknąć drzwi na zamek. Zrobił to tak, 
że zatroskany gospodarz nawet tego nie zauważył. Schleim nawet udawał, że trochę 
kuleje. Ale powiedział gospodarzowi, żeby się tym nie przejmował. I odszedł, by 
przyłączyć się do innych emisariuszy. 
W szpitalu doktor Allen wraz z pielęgniarką zdejmowali z chińskiego "technika" 
jego kaftan. Robili to bardzo delikatnie. Doktor Allen odciął wywatowany rękaw - 
nie dotykając go rękaw wpadł do podstawionego szerokiego słoja. Na materiale 
widać było krople trucizny. 
- Nie ma nawet zadrapania na ciele - powiedział doktor Allen w psychlo - dobrze, 
że założyliśmy ci dodatkową skórzaną osłonę. Dokonałeś odważnego czynu, Czong-
won. 
Szef zignorował ten komplement. Rzucił na ziemię cienki sztylet i mały miotacz 
energii. 
- Sztylet miał na karku, a miotacz w bucie. Pomyślałem, że mogą się nam także 
przydać. 
- Czy jesteś pewien, że to wszystko, co miał przy sobie? zapytał doktor Allen. - 
Nie chciałbym łatać więcej dziur w ciele Jonnie'ego. 
- Wszystko - odparł Czong-won - jeśli nie liczyć tego berła, którym może kogoś 
rąbnąć po łbie. 
- Jestem pewien, że Jonnie, potrafi zrobić unik, jeśli dojdzie do walki - 
powiedział doktor Allen. - Ten lord Schleim to bardzo niebezpieczna kreatura. 
Gestem dłoni wskazał słój, w którym znajdował się rękaw. 
- Siostro, proszę to zanieść do laboratorium, żebyśmy mogli opracować odtrutkę 
na ten jad. 
6
Pułkownik Iwan leżał w ciemnościach z miotaczem płomieni położonym na 
piętrzących się przed nim workach z piaskiem. Znajdował się na pierwszym 
zakręcie labiryntowego przejścia podziemnego, które prowadziło do wnętrza bazy. 
Na każdym dalszym zakręcie zbudowano z worków z piaskiem podobny szaniec, który 
obsadzono uzbrojonymi żołnierzami. 
Broda pułkownika Iwana była osmalona, dłonie pokryte bąblami. Znajdujące się 
przed nim o pięćdziesiąt stóp główne drzwi wejściowe - wykonane z pancernej 
stali - zaczęły się rozżarzać pod wpływem uderzeń gorących ładunków 
energetycznych, które co parę sekund waliły w ich zewnętrzną stronę. Wycofał z 
walki wszystkie samoloty - kiedy to było - wczoraj? Nie miały już ani paliwa, 
ani amunicji i nie było z nich żadnego pożytku w powietrzu. Piloci znajdowali 
się teraz na dole, rozrzuceni po różnych szańcach. Antena radiowa została 
zniszczona. Czyżby to też było wczoraj? Wydawało się, jakby pół roku temu. Każda 
mina, którą założono przed wejściem do bazy, zdążyła już eksplodować. Tysiąc 
min? I chociaż cały teren przed bazą był pokryty warstwą dziwacznych, 
pozbawionych członków ciał, nie powstrzymało to ataku. Drzwi stawały się coraz 
bardziej gorące - ich barwa w niektórych miejscach zaczęła się przemieniać z 
czerwonej w niebieską. Jak długo jeszcze wytrzymają? I jak długo on sam wytrzyma 
to gorące piekło? 
Zastanowił się, co też marszałek Jonnie robi w tym momencie. Szef Klanu 
Fearghusów leżał na nie zranionym boku, patrząc na skalną ścianę. Nie było stąd 
żadnego wyjścia. Wszystkie tunele były zawalone. Mieli już tylko jedno sprawne 
działo przeciwlotnicze. Nie używali go jednak do prowadzenia pionowego ognia. 
Wycelowali je w to miejsce, gdzie nieprzyjaciel najprawdopodobniej przypuści 
atak, by przełamać się przez ostatnią barykadę do skalnego urwiska. 
Zamieniony w morze ognia Edynburg huczał bezustannie i odgłos ten zagłuszał 
terkot broni ręcznej. Jak długo mogą się palić budynki? 
Myśleli, że udało im się zatrzymać wroga. Ale wysoko na niebie znowu pojawił się 
nowy statek. Dopiero przyleciał, a już posyłał w dół samolot za samolotem, 
wszystkie pełne wojska. 
Tylko Dunneldeen znajdował się teraz w powietrzu. Oto nadlatywał z Kornwalii, 
dokąd się udał, by uzupełnić paliwo i amunicję. Dlaczego me posłuchali MacTylera 
i nie schronili się wszyscy w tej starej kopalni w Kornwalii? Sentyment do 
Edynburga? No cóż, teraz z Edynburga zostanie tylko kupa popiołów. 
Zaczęła się formować kolejna eskadra wojsk nieprzyjaciela, szykując się do ataku 
na drugie wejście do Skalnego Zamku. Miał nadzieję, że Dunneldeen nie zginie. 
Szkoci - jeśli któryś z nich przeżyje to piekło - będą go potrzebowali. Szef 
Klanu Fearghusów nie myślał jednak, że on sam będzie go potrzebował. Ranny w 
bok, stracił zbyt dużo krwi. 
Zastanawiał się, co też MacTyler teraz robi? 
- Strzelaj nisko w pierwszy rząd! - polecił kanonierowi. Prowadź ogień dopóty, 
dopóki ci starczy amunicji! Jeśli umierać to w aureoli ognia! 
W Singapurze szkocki oficer obrócił się do osmalonego ogniem Komunikatora, 
opuszczając w dół infrapromieniową lornetkę, i powiedział: 
- Zupełnie tego nie rozumiem. 
Piechota kosmiczna Tolnepów wykorzystała swą artylerię do wyrąbania otworu pod 
północnym sektorem kabla pancerza atmosferycznego. Bardzo drogo ich to 
kosztowało. Stracili przy tym dwanaście czołgów. Ale grupa Tolnepów ruszyła 
biegiem do tego odległego odcinka kabla i zanim zdołano ich zatrzymać, wyrąbała 
pod nim dość szeroki otwór, tracąc przy tym pięciu żołnierzy. 
Szkocki oficer obawiał się, że przy następnej fali ataku, Tolnepom uda się 
wreszcie dotrzeć do elektrowni i wyłączyć im całkowicie dopływ prądu. Tymczasem 
Tolnepowie nagle się wycofali. 
Przez ostatnie dwadzieścia minut zabierali rannych i sprzęt bojowy, a potem 
wsiedli do swych szalup szturmowych, ciągle nękani przez ziemskie samoloty 
bojowe. A teraz szybowali wysoko, poza zasięgiem artylerii i samolotów. Przed 
kilkoma minutami ludzie z dowództwa obrony przeciwlotniczej zameldowali, że 
wszystkie inne statki odleciały: jeden do Edynburga, trzy do Rosji. Nad 
Singapurem pozostały tylko statki wojenne Tolnepów. - Oni też odlatują - 
stwierdził szkocki oficer. 
No cóż, to miejsce w zagłębiu górniczym w Singapurze miało na celu zwabienie tu 
nieprzyjacielskich wojsk. I przez jakiś czas spełniało tę rolę przy bardzo 
małych stratach własnych. Nieprzyjaciel natomiast - zgodnie z planem - poniósł 
wielkie straty. 
Wszystkie ich samoloty bojowe zaczęły lądować koło bazy. Ostatni z nich już 
dotykał ziemi. Gdy pilot wyłączył silnik, zapanowała taka cisza, od której po 
dotychczasowym ciągłym hałasie wręcz bolały uszy. Słychać było tylko 
skwierczenie kabla atmosferycznego. 
Daleko na wschodzie czarny dym buchał w niebo nad starożytnymi ruinami 
Singapuru. 
- Statki Tolnepów kierują się na zachód! - zawołał ze swego stanowiska oficer 
dowodzący obroną przeciwlotniczą. - Trochę na południe od kursu zachodniego. 
- Prędkość? - zapytał szkocki oficer. 
- Ciągle przyspieszają. Czekaj! Wykreślam kursy na mapie. Ten kurs prowadzi ich 
do zagłębia górniczego w Kariba. Musiały im się już wyczerpać ładunki energii 
słonecznej, ponieważ lecą z prędkością około dwóch mil na sekundę. Dotrą do bazy 
w Kariba... za trzydzieści siedem lub trzydzieści osiem minut. 
Szkocki oficer polecił Komunikatorowi: 
- Ostrzeż centrum operacyjne w Kariba, że zaraz będą mieli towarzystwo! 
Dymiący teren wokół nich najlepiej świadczył, jakie piekło może zgotować taka 
flotylla. Bez pancerza atmosferycznego wszyscy w bazie byliby już dawno martwi. 
Gdzieś rozśpiewał się ptak. Niesamowite - wśród tych zwęglonych ruin! 
Szkocki oficer zastanawiał się, czy nie lepiej będzie, jeśli i oni ruszą do 
Kariba. Boże, jaki jest zmęczony! Ci Tolnepowie dali im twardy wycisk! Gdyby się 
nie wycofali tak nagle, to w ciągu następnych dwudziestu minut obrońcy bazy w 
Singapurze przy wyłączonym zasilaniu pancerza atmosferycznego - byliby wycięci w 
pień. Tak, lepiej będzie - jeśli już pozostali żywi zobaczyć, co się dzieje w 
Kariba. 
7
Zajęcie przez emisariuszy miejsc siedzących na zewnątrz, zabrało trochę czasu. 
Niektórzy z nich chcieli wymienić ładunki z gazem do oddychania, a jeden czy 
dwóch chciało coś przekąsie. Pozostali spacerowali dookoła, oglądając wszystko z 
zaciekawieniem i zachowywali się przyjaźnie. Jeden z nich zaczął się nawet 
targować z którymś z chińskich uciekinierów z wioski o cenę jego psa. Nigdy 
przedtem nie widział psa i myślał, że było to sprytne zwierzę, zwłaszcza gdy 
warknął na niego. Nie mógł zrozumieć dlaczego, nie znający psychlo, Chińczyk 
odmówił. Pięć tysięcy kredytów to było przecież strasznie dużo pieniędzy. Za 
taką' sumę na Splandorf - jego planecie - można było kupić dom i farmę. 
Wreszcie wszyscy już się usadowili. Nawet lord Schleim, który bardzo nerwowo 
spacerował dokoła z brodą opartą na zaokrąglonej górnej części swego berła. 
Była już noc. Platformę oświetlały reflektory górnicze. Emisariusze siedzieli na 
ławach i krzesłach, które ustawiono półkolem tuż obok olbrzymiej metalowej 
platformy fransfrachtu, ale w bezpiecznej od niej odległości. Niektórzy jeszcze 
ze sobą rozmawiali, ale wszyscy okazywali zainteresowanie. 
Jonnie stał na środku platformy i przez chwilę wszyscy się zastanawiali, czy nie 
ma przypadkiem zamiaru gdzieś wysłać siebie samego. Światło reflektorów odbijało 
się tysiącem blasków od jego guzików, a ten stwór na jego hełmie wyglądał jak 
żywy. Było to interesujące nawet dla znudzonego lorda. 
- Szanowni lordowie - rozpoczął Jonnie - czy mogę jeszcze raz poprosić was o 
wybaczenie, że zajmuję wam cenny czas. Ale obawiam się, że chcąc zakończyć 
sprawę ze Schleimem, będziemy musieli mieć pokaz. Będzie to pokaz nadmiernego 
apetytu. Czy wyrażacie zgodę? 
Wszyscy się roześmieli, z wyjątkiem admiralicji i lorda Schleima. Pokaz apetytu. 
Coś w rodzaju zawodów w jedzeniu? Już tokiedyś widzieli. Ale tak, proszę bardzo! 
Jonnie dwukrotnie uderzył berłem w dłoń. Z ciemności wynurzyło się dwóch 
mechaników ze wspaniale udekorowanym wózkiem górniczym. Na wózku spoczywał smok 
podobny do smoka na hełmie Jonnie'ego. Miał długość około pięciu stóp. Z 
grzbietu wyrastały mu' skrzydła. Miał potężny kark, okrutny łeb, ziejącą kłami 
paszczę, groźne czerwone oczy oraz rogi. I od głowy do ogona z grzbietu 
sterczały mu kolce. Pokryty złotymi łuskami smok o szkarłatnym pysku. 
Mechanicy udali, że chcą zdjąć smoka z wózka, ale Jonnie kazał się im usunąć, 
jakby w obawie, że smok mógłby któregoś ugryźć. Schleim zaśmiał się rubasznie. 
Mimo że zaabsorbowany nadsłuchiwaniem oraz zajęty myślami o swoim planie, 
Schleim nie mógł się jednak powstrzymać od komentarza: 
- To nie jest żywa bestia! - mądrzył się. - To po prostu pomalowana figura 
ulepiona z gliny! Jest tu takich figur więcej! Wskazał łapą na stos nie 
dokończonych i nie zmontowanych smoków, które leżały w pobliżu. - To jest po 
prostu zwykły posąg. 
Co za teatr! Ten biedny głupiec myślał, że uda mu się nabrać lordów, jakby byli 
dziećmi! Ale lordowie spojrzeli na niego z wyrzutem za ciągłe przerywanie, 
zwłaszcza ten siedzący za nim, który pochylił się do przodu i powiedział: - Pst! 
Schleim spojrzał na niego. Był to olbrzymi stwór, którego linia genetyczna 
musiała się wywodzić od drzew. Skórę miał podobną do kory a "włosy" do liści. 
Potężne bary miały szerokość około stopy. Schleim stwierdził, że będzie musiał 
na niego uważać, gdy rozpocznie niebawem swą akcję. 
- Wybaczcie lordowi Schleimowi - powiedział Jonnie jest tak zestresowany, że 
niezbyt dobrze widzi. 
Wszyscy lordowie parsknęli rubasznym śmiechem. 
- Ta bestia na wózku - mówił dalej Jonnie - jest zwana "smokiem". Jeśli 
popatrzycie na konsolę, to ujrzycie jego matkę. 
Lordowie spojrzeli na większego smoka, który otaczał konsolę. Roześmieli się. 
Jego matka! 
Sir Robert stał w drzwiach pomieszczenia operacyjnego, a za nim Stormalong z 
meldunkami w ręku i o coś się z nim spierał cichym głosem. Ale Sir Robert 
potrząsnął przecząco głową i w końcu rzekł dość głośnym szeptem: 
- Zostawcie chłopca w spokoju! 
Stormalong wszedł z powrotem do pomieszczenia operacyjnego. Lord Schleim 
zauważył to. Ktoś zapewne zameldował, że flotylla gdzieś leci. Być może będzie 
musiał zadziałać szybciej, niż to planował. Nastawił ucho ku niebu. Gdy będą 
nadlatywać, na pewno dadzą mu jakiś znak, żeby ich usłyszał. Takie były jego 
instrukcje. 
- A teraz zechciejcie zauważyć - kontynuował Jonnie - że smok na wózku różni się 
od smoka na moim hełmie. 
Wskazał ręką na czoło. 
- Ten malutki smok jest nakarmiony. 
Tak, smok na jego hełmie miał w pysku małą kulę. Małą, okrągłą, białą kulę. 
- A ten smok na wózku jest głodny! - mówił dalej Jonnie. Do waszych danych na 
temat fauny i flory światów możecie dorzucić i te fakty. To jest Smok Cesarski! 
Zjada księżyce i planety! 
Uważali, że był to całkiem dobry dowcip. Władcy zawsze pożerali planety. 
Cesarska dieta! Dobry żart. Emisariusze świetnie się bawili. Rozumieli, że jest 
to pewna alegoria. Pomysłowe! 
Jonnie znów dał znak mechanikom i pogłaskał uspokajającym gestem głowę 
glinianego smoka. A potem nagle położył ręce pod jego szyję i brzuch w taki 
sposób, w jaki się łapie dziką bestię. Podniósł go i zatoczył się nieco do tyłu. 
Smok był naprawdę ciężki! Mechanicy błyskawicznie usunęli z platformy 
udekorowany wózek górniczy i sami też zniknęli. Schleim pilnie ich śledził. Och, 
stanęli z boku i obserwują platformę! W porządku. Nie będzie problemu, gdy 
włączy promień paraliżujący. 
Jonnie postawił smoka na środku platformy. I teraz zrobił rzecz najbardziej 
interesującą. Pochylił się nad smokiem i coś mu mówił do ucha. 
- Bardzo dobrze - powtórzył głośno. - Wiem, że jesteś głodny. A WIĘC RUSZAJ I 
ZJEDZ ASARTA! 
Sięgnął do drugiego boku smoka, który znajdował się poza zasięgiem wzroku 
emisariuszy, i usłyszawszy ciche "teraz" od Angusa stojącego przy konsoli - 
włączył dźwignię zapalnika czasowego bomby, która znajdowała się w wydrążonym 
brzuchu smoka. Zapalnik miał zadziałać za pięć minut. Jednocześnie paznokciem 
kciuka drugiej ręki przekłuł pokrywę bomby dymnej, która była używana do 
obserwacji prądów powietrza w szybach kopalnianych. 
Biały dym zaczął wydostawać się z pyska smoka. Strasznie okrutny smok! 
Jonnie lekko zeskoczył z platformy. Angus włączył przycisk odpalania. Berło 
Jonnie'ego skierowane było na smoka. 
- Ruszaj! I nie wracaj, dopóki nie pożresz Asarta! Ruszaj! Przewody zabrzęczały. 
Nastąpił niewielki odrzut. Smok zamigotał i... zniknął. 
Jonnie spojrzał na zegarek. Jeszcze trzy i pół minuty do zadziałania zapalnika 
czasowego. Jonnie wszedł z powrotem na platformę. Miejsce, w którym platforma 
zetknęła się z lodowatą przestrzenią Asarta, było teraz bardzo zimne. 
- Czy ktoś z obecnych tu ma rejestrator obrazów? - zapytał Jonnie. - Nie chcę 
używać naszych rejestratorów, ponieważ moglibyście nie mieć do nich zaufania. 
Chcę wypożyczyć rejestrator obrazów, który można zaplombować, żeby nikt nie mógł 
przy nim majstrować. 
Lord z Fowljopanu, cesarstwa siedmiuset światów, powiedział, że wyświadczy 
Jonnie'emu tę grzeczność. Poszedł do swego apartamentu i wyjął z kosza 
rejestrator. Wrócił z nim i sprawdził załadowanie płyty. Jonnie poprosił go o 
założenie na rejestrator metalowych plomb w taki sposób, by nikt nie mógł przy 
nim manipulować. Obydwaj mechanicy pospieszyli teraz na platformę i ustawili na 
niej skrzynkę żyroskopową z bezpilotowego samolotu zwiadowczego. Jonnie poprosił 
lorda z Fowljopanu o włożenie rejestratora do otworu w skrzynce żyroskopowej. 
Lord rzucił okiem na konsolę, aby upewnić się, że nikt przy niej nie manipuluje, 
a potem na słupy, by przekonać się, że nie brzęczą, następnie przeszedł na 
środek platformy, włożył swój rejestrator obrazów do skrzynki i - tak jak Jonnie 
sobie życzył - zamknął wieko. 
Jonnie znów spojrzał na zegarek. Upłynęło siedem minut. A więc smok został 
dokładnie umieszczony na powierzchni Asana. Bomba zaczęła działać przed dwiema 
minutami. Następne odpalenie umiejscowi rejestrator obrazów w dość sporej 
odległości od księżyca i nieco z boku. 
- Teraz! - zawołał Angus. 
Przewody zabrzęczały. Rejestrator obrazów i skrzynka żyroskopowa zamigotały i 
zniknęły. Nie było żadnego odrzutu. Po trzydziestu dziewięciu sekundach 
brzęczenie przewodów zmieniło tonację. Coś zamigotało na platformie. Skrzynka z 
rejestratorem obrazów ponownie się pojawiła. Brzęczenie ustało. Nastąpił lekki 
odrzut. 
Dwaj mechanicy znów przyciągnęli wózek, na którym znajdował się projektor 
atmosferyczny, i ustawili go wśród emisariuszy: 
- A teraz, milordzie - rzekł Jonnie do Fowljopana - bądź łaskaw wyjąć swój 
rejestrator, przenieś go do projektora i rozplombuj! I upewnij się; proszę, że 
to jest rzeczywiście twoja płyta, rejestrując na niej parę słów. Następnie 
sprawdź czy w maszynie nie ma innych płyt lub zapisów rejestrujących i włóż do 
niej swoją płytę. Proszę bardzo! 
Lord z Fowljopanu wykonał dokładnie to, o co go proszono. 
- Rejestrator jest zimny jak lód! - To było wszystko, co powiedział. 
Jonnie wstrzymał oddech. Znał dokładnie z książek skutki działania bomby, ale 
nie miał pewności, czy zadziałał zapalnik. Był to dla niego najbardziej 
krytyczny moment! Włączył zdalnie projektor. Reflektory górnicze zgasły. W 
powietrzu pojawił się obraz. W ciemnościach ukazał się Asart w trzech wymiarach. 
Identyfikowało go pięć elips. 
Przyzwyczajeni do wybuchów bomb i pocisków, emisariusze spokojnie czekali na 
pojawienie się kłębów kurzu lub dymu. Jednak nie wszyscy wierzyli, że faktycznie 
coś się wydarzy. Jonnie był tak spokojny, tak uprzejmy. Na pewno nie wyglądał na 
kogoś, kto się zaangażował w wojnę. 
Przez chwilę nie widać było na zdjęciach niczego szczególnego. Jednak w miarę 
pojawiania się coraz to nowych zdjęć, zobaczyli czarną dziurę, która powstała na 
prawej górnej powierzchni Asana. Po prostu dziura! Schleim, mając jedno ucho 
skierowane ku niebu, poczuł dreszcz trwogi. Co, do pięćdziesięciu diabłów, się 
tam działo? Ale szybko się uspokoił. Bomby zaczęły wybuchać z hukiem. Nie 
istniały takie bomby, które robiły tylko dziury. Płyta ze zdjęciami się 
skończyła i rozległy się słowa: "To jest mój głos" Fowljopana. 
- Ale teatr! - roześmiał się Schleim. - Angażujecie się w takie nonsensy! 
- Szanowni lordowie - rzekł Jonnie. - Czy może jeszcze ktoś z was ma rejestrator 
obrazów, który mógłbym wypożyczyć? 
Tak, czcigodny lord Dom miał swój rejestrator. Przyniósł go więc i 
przeprowadzono z nim takie samo jak poprzednio doświadczenie. 
Angus wprowadził poprawki czasu, wyteleportował rejestrator pod nowym kątem w 
stosunku do Asarta i sprowadził go z powrotem na Ziemię. 
Lord Dom - nieco przestraszony ewentualnymi konsekwencjami dla tysiąca dwustu 
światów jego republiki - miał wyraźnie drżący głos, gdy rejestrował go na 
płycie. Jonnie wcisnął guziki zdalnego kierowania. W ciemnościach przed nimi 
roziskrzył się Asart. 
Około jednej setnej powierzchni księżyca było teraz dziurą otoczoną kłębiącymi 
się czarnymi chmurami. I zanim płyta się skończyła, mogli zobaczyć na zdjęciach, 
że w dole po lewej stronie księżyca, powstawała w jego skorupie coraz to większa 
dziura. 
Zgromadzeni emisariusze zaczęli trwożnie szeptać. Ale Jonnie nie zamierzał 
dopuścić do żadnych niepokojów. 
- Jak więc widzicie, moi lordowie - Jonnie uśmiechnął się lekko - smok był 
naprawdę głodny. To również bardzo posłuszny smok. Polecono mu zjeść księżyc, no 
to go pożera. I jest to smok bardzo łatwy do kierowania. 
Gdyby Jonnie oblał ich kubłem lodowatej wody, nie uzyskałby bardziej mrożącego 
krew w żyłach efektu. Z narastającym przerażeniem patrzyli na niego. 
Schleim zepsuł ten nastrój. Przyszło mu na myśl, że znalazł nowy sposób na 
zagwarantowanie sobie sukcesu. W swoim koszu miał zarówno rejestrator, jak i 
zapasową broń. Właśnie przed chwilą sprawdził swój but i stwierdził brak w nim 
małego miotacza. Przeklęty kamerdyner! Na tych zniewolonych Hawvingów nigdy nie 
można liczyć. 
- To, co robisz - powiedział Schleim - polega na wysyłaniu rejestratora w jakieś 
góry, na których znajduje się model księżyca. I masz tam ludzi, którzy 
przygotowują to model do fotografii. Jesteś oszustem! 
I Schleim wierzył w to naprawdę. Ale musiał się upewnić, zanim się stąd wymknie. 
- I ja mam rejestrator w swoim koszu - oświadczył. 
- Idź i przynieś go - rzekł Jonnie. 
Schleim pospieszył do swego apartamentu. Pogrzebał w koszu. Ach! Nie tylko 
zapasowy miotacz, ale również i ukryte na dnie kosza zapasowe berło z jeszcze 
jednym promieniem paraliżującym w podstawie. Jedno berło mógł więc pozostawić na 
krześle a z drugim dotrzeć do głównego wyłącznika, by odciąć dopływ prądu do 
kabla pancerza atmosferycznego. Ho-ho! Jeszcze trzy granaty do tego! Po 
włączeniu promienia paraliżującego wrzuci jeden granat do pomieszczenia 
operacyjnego, a dwa pozostałe wykorzysta do załatwienia każdego, kto wejdzie mu 
w drogę. Znakomicie! Nie będzie więc już torturował tego niewolnika z rasy 
Hawvinów. Dobry chłop! 
Schleim zabrał ze sobą kosz i postawił go obok swego krzesła. Ostrożnie go 
otwierając - żeby nikt nie zobaczył, co jest w środku - wyjął rejestrator 
obrazów. Był to rejestrator innej produkcji i innego rodzaju, ale rejestrował 
zdjęcia na płycie. 
- Diable! - zawołał Schleim. - Natychmiast skończymy z twoimi oszustwami. Nie 
będąc mieszkańcem tej planety, nie wiesz nawet, że po odwrotnej stronie Asarta 
znajduje się olbrzymi przecięty romb. Jest on wykorzystywany jako sygnał 
nawigacyjny i identyfikacyjny, a pokryty jest materiałem pochłaniającym światło. 
W praktyce o tym rombie nie wie nikt poza oficerami floty kosmicznej. Na waszych 
standardowych rejestratorach w ogóle się on nie ukaże. A nie macie takich - jak 
mój rejestratorów, które mogą zakodować nie tylko normalne spektrum, które 
nazywacie światłem widzialnym, ale i hiperspektrum, które jest promieniowane 
przez ten sygnał. Dlatego też tylko na zdjęciach zrobionych moim rejestratorem 
będzie widać przecięty romb. Na waszych zdjęciach go nie będzie. Oczywiście, nie 
mogliście umieścić rombu na tym sfałszowanym modelu. Zamierzam więc właśnie 
zdemaskować cię jako największego oszusta wszech czasów! 
Jego głos brzmiał pewnością siebie. Ale zanim zniszczy to całe urządzenie, musi 
mieć absolutną pewność. Czy to był tylko model gdzieś tam w górach, czy też 
faktycznie Asart? Jeśli to był Asart... to musiał być pewien, że uda mu się 
wydostać od nich tajemnicę teleportacji. Co to za broń! 
Wszedł na platformę, ślizgając się, i włożył swój rejestrator do skrzynki 
żyroskopowej, zamknął skrzynkę i zrobił na niej znak pazurem, a potem zszedł z 
platformy. Angus zmienił współrzędne w taki sposób, by rejestrator mógł 
zakodować widok zarówno odwrotnej strony Asarta, jak i dziury. Odpalił skrzynkę 
z rejestratorem, a potem przywołał ją z powrotem. Gdy tylko zamilkł odgłos 
odrzutu, lord Schleim pospieszył na platformę i sprawdził swój znak. Był 
nienaruszony. Wrócił do projektora. Upewnił się całkowicie, że w projektorze nie 
było niczego innego. Zarejestrował swój głos: "Tu mówi lord Schleim" na płycie i 
włożył ją do maszyny. 
Czyżby jego ucho wykryło na niebie jakieś odległe zawodzenie? 
8
Lord Schleim spodziewał się, że na zdjęciach, które za chwilę miano pokazać, nie 
będzie przeciętego rombu. Tylko oczy Tolnepa mogły go zobaczyć i tylko 
zmodyfikowany rejestrator Tolnepów mógł go sfilmować. Wykorzysta ten moment do 
odwrócenia uwagi wszystkich. 
Tak! Z nieba dobiegało dalekie zawodzenie. Za kilka minut flota znajdzie się nad 
nimi. Czas się dokładnie zgadzał. Jakie to było sprytne z jego strony! Ale miał 
przecież zasłużoną reputację chytrego dyplomaty. Znakomitego. 
Przeszedł do swego krzesła i upewnił się, czy kosz znajdował się w zasięgu ręki. 
Obejrzał się na zgromadzonych emisariuszy. Wszyscy w napięciu wyciągali szyje do 
przodu, czekając na pojawienie się zdjęć - nie podejrzewając, że grozi im 
niebezpieczeństwo z jego strony. Zapamiętał dokładnie miejsce, w którym stał 
diabeł: trochę z przodu emisariuszy i z dala od projektora. Schleim pomacał 
dolny pierścień berła. 
- Włącz projektor i pokaż nam najnowsze zdjęcia tego fałszywego modelu! - 
powiedział szyderczym głosem. 
Jonnie wcisnął guziki. Reflektory się wyłączyły. W powietrzu ukazało się 
trójwymiarowe zdjęcie Asarta. Zrobione było pod nowym kątem. Pokazywało zarówno 
odwrotną stronę księżyca, jak i część jego strony przedniej. Zastosowane filtry 
nadały mu niebieskawy odcień, ale był to na pewno Asart. Wydawało się, jakby 
unosił się majestatycznie w przestrzeni tuż przed nimi. A pośrodku jego 
odwrotnej strony czarnym jak smoła kolorem rysował się na srebrnej tarczy 
przecięty romb - znak Tolnepów, masywny i łatwy do rozpoznania. 
Schleimowi zaparło dech. To była prawda. To rzeczywiście był Asart! 
Jeden z końców przecięcia wskazywał prawdopodobnie na drzwi hangaru. I właśnie 
wtedy owe drzwi otworzyły się i ukazał się olbrzymi ziejący otwór wydrążonej 
przez Tolnepów jaskini. Księżyc uległ teraz jeszcze większemu spłaszczeniu. Był 
podobny do błękitnego balona, którego jedną stronę ktoś bezlitośnie wgniatał do 
wnętrza, tworząc wielką i to coraz szybciej się powiększającą fałdę. 
To, co wyglądało na czarne gazy, wirowało teraz, wypełniając brakującą część 
powierzchni księżyca. I nagle z hangaru wyleciał statek wojenny! Mimo że musiał 
mieć bardzo dużą prędkość, to jego olbrzymie wymiary sprawiały, że miało się 
wrażenie, jakby poruszał się w zwolnionym tempie. Co najmniej trzydzieści 
tysięcy ton ważący statek liniowy Tolnepów próbował uciekać w przestrzeń 
kosmiczną. 
Ale już było za późno. Już dosięgła go ta fałda na księżycu. Tylna część okrętu 
zaczęła znikać. Na wlepionych w ekran oczach delegatów olbrzymi statek kosmiczny 
został pożarty od rufy do dziobu, a masywny metal jego kadłuba zamienił się w 
obłok gazu. 
Zaczęły się otwierać drzwi innych hangarów. W tym miejscu jednak skończyła się 
taśma filmowa. Ostatnie pufnięcie czarnego gazu, gdy nieszczęście dosięgło 
resztek statku liniowego i... rozległ się głos: "Tu mówi lord Schleim". 
Schleim wrzasnął histerycznie, a potem zaczął działać. Zamknął klapki na uszach. 
Podskoczył. Gwałtownie przekręcił pierścień w podstawie berła i jakby to był 
pistolet maszynowy - zatoczył nim szeroki łuk, aby wszystkich sparaliżować. 
- Niech was sparaliżuje! - wrzeszczał Schleim. - Zdychajcie na miejscu! Niech 
was szlag trafi! 
Zrobił się nagły ruch wśród uciekających emisariuszy. Niektórzy padali na 
ziemię. Schleim chwycił drugie berło z kosza, przekręcił pierścień w podstawie, 
zaczął nim omiatać dokoła, ogarniając również strażników w okopach. Nie padali 
jednak na ziemię wystarczająco szybko. 
Błyskawicznie więc pochylił się nad koszem i wyciągnął trzy granaty. Z całą siłą 
cisnął jeden z nich w otwarte drzwi pomieszczenia operacyjnego. Drugi granat 
rzucił w stronę wejścia do doliny. Trzecim zaś cisnął w diabła. 
Jego reakcja była tak szybka, że zanim granaty dosięgły celów, zdążył wyciągnąć 
miotacz z kosza. Skierował go na diabła, wprost na jego twarz oddaloną o 
trzydzieści stóp. Z radością nacisnął na spust. 
Miotacz nie wypalił. 
Lord Dom, bulwiasty stwór z jednego z najbardziej wodnistych światów, zerwał się 
na nogi i ruszył w kierunku Schleima. 
Schleim podniósł do góry miotacz, mając zamiar walnąć nim w Doma i rozkwasić mu 
głowę. Silny Tolnep mógł ich wszystkich poroznosić na strzępy. 
Jonnie cisnął swym berłem, które pomknęło jak świszcząca strzała. Jego twardy 
koniec strzaskał filtry w okularach Schleima. Lord Browl, masywny i podobny do 
drzewa emisariusz, który siedział za Schleimem, otoczył go swymi na stopę 
grubymi ramionami i trzymał jakby w skrzypiącym imadle. 
- Trzymaj go mocno! - krzyknął Fowljopan. - Nie pozwól, by dotknął szyi! 
Błyskawicznym ruchem Fowljopan chwycił zakrzywiony nóż w swe szpony i zbliżył 
się do Schleima. Tolnep się wyrywał, ale potężne ramiona go nie puszczały. 
Fowljopan skontrolował swymi paciorkowatymi oczami podobną do stali szyję 
Tolnepa. 
- Ach! - zawołał w końcu. - Jest tu na wpół zagojona blizna! 
Zaczął ciąć skórę nożem. Szare krople krwi Tolnepa sączyły się z płytkiego 
nacięcia. Fowljopan ścisnął ranę i wyskoczyła z niej krucha szklana kapsułka. 
Była nienaruszona. 
- To jest kapsułka z trucizną - oznajmił Fowljopan. Wystarczyło tylko, by 
uderzył się w szyję i byłby martwy. Popatrzył z wyrzutem na Jonnie'ego. 
- Gdybyś w nią trafił swoją buławą, nie mielibyśmy już oskarżonego! 
Był to pierwszy znak dla Jonnie'ego, że nie wszystko odbędzie się tak, jak sobie 
zaplanował i nie wszystko będzie dobrze się układało. 
Fowljopan zwrócił się do pozostałych emisariuszy, którzy zgromadzili się dookoła 
Schleima. Skrzekliwym głosem zapytał: - Czy jest wolą konferencji, by ten oto 
emisariusz znalazł się w areszcie konferencyjnym i stanął przed sądem? 
Myśleli nad tym. Zastanawiali się. Patrzyli jeden na drugiego. Któryś z nich 
powiedział coś na temat "odwołania się do paragrafu 32". 
Jonnie mógł myśleć tylko o jednym: o zakończeniu tej wojny. Czyż lordowie nie 
zdawali sobie sprawy, że przez ten czas ginęli ludzie? A jeśli chodzi o 
Schleima, to czyż nie widzieli, że chciał użyć broni przeciwko nim? 
Z nieba dobiegało stale narastające zawodzenie. To też zagrażało ich 
bezpieczeństwu. 
- Proponuję, żeby go należycie osądzić! - zawołał jakiś lord z tylnych rzędów. 
- Kto jest za tym? - zawołał inny lord. 
Wszyscy lordowie nie zaangażowani w konflikt opowiedzieli się "za", natomiast 
przedstawiciele "połączonych sił" wypowiedzieli się "przeciw". 
- Niniejszym oświadczam - rzekł Fowljopan - że emisariusz Tolnep jest więźniem 
konferencji i zostanie osądzony zgodnie z paragrafem 32 za stosowanie fizycznej 
przemocy na pokojowej debacie. 
Dobiegające z nieba zawodzenie było teraz znacznie głośniejsze. Jonnie 
przecisnął się przez emisariuszy. Stanął tuż przed Tolnepem. Podsunął mu pod nos 
jego berło. 
- Czy to tego berła szukałeś, Schleim? To jest prawdziwe. Inne były tylko 
wykonanymi przez nas kopiami, makietami, tak jak i reszta twej broni. 
Schleim wyrywał się i wrzeszczał histerycznie. 
- Dajcie mi jakieś łańcuchy! - zawołał Fowljopan. 
Jonnie przybliżył się jeszcze bardziej do Tolnepa. Fowljopan sprawdzał, czy 
Schleim nie ma przypadkiem w ustach jeszcze jednej kapsułki z trucizną, którą 
mógłby zgryźć. 
- Schleim! Poleć swemu komandorowi, tam w górze, aby się wycofał! Powiedz, albo 
wpakuję ci to radio do gardła! powiedział Jonnie. 
Lord Dom próbował odepchnąć Jonnie'ego. 
- On jest więźniem konferencji! Aż do procesu nie może się z nikim komunikować. 
Paragraf 51 dotyczący procedury sądowej... Jonnie zmusił się do panowania nad 
sobą. 
- Lordzie Dom, konferencja w tej właśnie chwili jest zagrożona bombardowaniem! 
Dla jej bezpieczeństwa żądam, żeby Schleim... - Żądam? - wykrzyknął Fowljopan. - 
Słuchaj, to są bardzo mocne słowa! Musimy przestrzegać określonych procedur. A 
ty jesteś niniejszym oficjalnie oskarżony o to, że rzuciłeś jakimś przedmiotem w 
emisariusza. Konferencja... 
- Żeby uratować mu życie! - zawołał Jonnie, wskazując na Doma. - Tolnep 
rozwaliłby mu czaszkę! 
- Działałeś zatem jako żandarm tej konferencji - oświadczył Fowljopan. - Ale nie 
przypominam sobie tej nominacji... Jonnie wziął głęboki oddech. 
- Działałem jako osoba wyznaczona przez planetę-gospodarza, która jest 
odpowiedzialna za bezpieczeństwo zaproszonych delegatów. 
Dobrze wiedział, że nie było żadnej takiej procedury. 
- Ach - rzekł lord Dom - on się powołuje na paragraf 41, który dotyczy 
obowiązków planety odpowiedzialnej za zgromadzenie emisariuszy. 
- Aha - powiedział Fowljopan - nie wolno zatem także wytaczać żadnych oskarżeń 
przeciwko tobie. Gdzie są te łańcuchy? 
Chiński strażnik już nadbiegał ze zwojem brzęczących łańcuchów z windy 
górniczej. Za nim szło dwóch pilotów z jeszcze jednym splotem grubych lin. 
- Zgodnie z paragrafem 41 - zawołał Jonnie desperacko muszę żądać od więźnia, by 
natychmiast poddał swe ofensywne wojska! 
Lord Dom popatrzył na Fowljopana. Fowljopan przecząco pokręcił głową. 
- Wszystko, co możemy teraz zrobić, to zgodnie z paragrafem 19 zarządzić czasowe 
zawieszenie działań bojowych, jeśli zagrażają one bezpieczeństwu konferencji. 
- Dobrze! - zgodził się Jonnie. 
Zdawał sobie sprawę, że było to ryzykowne. Emisariusze nie byli już teraz tak 
przyjaźnie nastawieni. Ale zrobił wszystko, co było w jego mocy. Musiał ratować 
życie i to nie tylko ich źycie, ale również tych wszystkich, którym udało się 
przeżyć w Edynburgu. Podsunął radio do ust Schleima. 
- Ogłoś natychmiastowe zawieszenie działań bojowych, Schleim! I rozkaż swemu 
komandorowi, żeby wycofał wojska! 
Lord Schleim tylko splunął. 
Okręcili go więc łańcuchami. Ktoś znalazł w jego koszu zapasowy filtr i zmienił 
go teraz w okularach Schleima. Położyli go na ziemi. Wyglądał jak olbrzymi zwój 
łańcuchów dźwigowych. Widać było tylko twarz. Wargi miał zaciśnięte i wydobywało 
się z nich syczenie. 
Jonnie zamierzał wrzasnąć na niego, że jeśli nie zarządzi przez radio 
zawieszenia działań bojowych, to wielki smok pożre planetę Tolnep, ale zawahał 
się na myśl, iż mógłby znowu pogwałcić jakiś paragraf. Szukał więc odpowiednich 
słów. Zanim jednak otworzył usta, problem został przypadkowo rozwiązany przez 
lorda Doma. 
- Schleim - rzekł lord Dom - jestem pewien, że będziesz w znacznie lepszej 
sytuacji podczas procesu, jeśli odwołasz swe wojska. 
To było właśnie to, czego Schleim chciał się dowiedzieć. 
- Tylko pod warunkiem, że komandor znajdującej się tam w górze floty 
zaprzestanie swego pirackiego przedsięwzięcia i będzie posłuszny moim rozkazom. 
Dajcie mi radio! 
Jonnie szybko podsunął mu radio do ust, choć raczej wolałby mu wybić nim kły. 
- Żadnych kodów! Po prostu powiedz: "Niniejszym ogłaszam czasowe zawieszenie 
działań bojowych" oraz "Polecam ci wycofać się na orbitę odległą od wszelkich 
rejonów walk!" 
Schleim popatrzył na pochylone nad nim twarze. Zaskoczył ich wszystkich, 
ponieważ gdy Jonnie wcisnął ukryty wyłącznik nadawania, Schleim powiedział do 
mikrofonu dokładnie to, co mu polecił Jonnie. Ale czyżby na twarzy Tolnepa 
błąkał się szyderczy uśmiech? 
Z berła dobiegł ich głos Rogodetera Snowla: 
- Zgodnie z regulaminem muszę zapytać, czy emisariusz Tolnepów nie znajduje się 
pod przymusem lub coś nie zagraża jego życiu? 
Wszyscy spojrzeli po sobie. Było oczywiste, że regulaminy kosmiczne Tolnepów 
musiały przewidywać tego rodzaju nagłe i w inny sposób trudne do wytłumaczenia 
rozkazy. 
Schleim owinięty aż po brodę w ciężkie łańcuchy dźwigów górniczych uśmiechnął 
się i zapytał: 
- Czy mogę znów z nim pomówić? 
- Każ mu natychmiast wykonać rozkazy! - polecił Jonnie. 
Nie chciał w tym towarzystwie i w obecnej chwili rzucać jawnych gróźb pod 
adresem Tolnepa. 
I znów Schleim dokładnie powtórzył to, co mu Jonnie kazał. 
Rozległ się głos Rogodetera Snowla: 
- Mogę wykonać ten rozkaz tylko wtedy, gdy będę miał zapewnienie, że jest 
zagwarantowane bezpieczeństwo emisariusza Tolnepów i gdy konferencja obieca, że 
powróci on bez szwanku na planetę Tolnep. 
Fowljopan rzekł do lorda Doma: 
- To wyraźnie wyklucza egzekucję. 
- Ale według paragrafu 42 - powiedział lord Browl - sąd może się odbyć. To rzecz 
całkiem normalna. Proponuję, żebyśmy zagwarantowali bezpieczny powrót temu 
emisariuszowi. Kto jest za? 
Tym razem wszyscy byli "za". 
Fowljopan rozglądał się dokoła. 
- Gdzie jest... gdzie jest...? 
Niewielki szary człowiek pojawił się wśród nich. Wziął berło z rąk Jonnie'ego. 
Spojrzał dokoła na twarze lordów i - kiedy skinęli głowami - zaczął mówić do 
mikrofonu. Najpierw podał jakiś kod słowny, po którym nastąpiło brzęczenie, 
które - jak się zdawało - wydobywało się z klapy jego szarego surduta. A potem 
powiedział: 
- Komandorze Snowl, potwierdzam, że emisariusz z Tolnepu powróci bez żadnego 
fizycznego szwanku na swą planetę we właściwym czasie, choć być może z pewnym 
opóźnieniem. 
Znów rozległ się głos Snowla: 
- Dziękuję, Wasza Ekscelencjo. Proszę poinformować emisariuszy, że będę 
honorował czasowe zawieszenie działań bojowych i natychmiast wycofuję się na 
orbitę położoną z dala od tej strefy i od wszystkich innych rejonów działań 
bojowych. Koniec transmisji. 
Jonnie wskazał ręką emisariuszy "połączonych sił". To ich wojska niszczyły 
Edynburg i Rosję! 
- Lordzie Fowljopan - powiedział - jestem pewien, że czasowe zawieszenie działań 
bojowych obowiązuje także i tych wojskowych. 
- Faktycznie - powiedział Fowljopan i zastanowił się przez chwilę. - Nie mamy 
żadnej gwarancji, że w górze znajdowały się wyłącznie statki Tolnepów. Byłoby 
więc niezgodne z przepisami, gdyby inni się na to nie zgodzili. 
- Oczywiście, że się zgadzają! - wykrzyknął Sir Robert, patrząc na Bolboda, 
Drawkina, Hawvina oraz pozostałych lordów z wyrazem oburzenia na twarzy, że tak 
długo z tym zwlekali. 
Emisariusze "połączonych sił" zaczęli rozglądać się za środkami łączności. 
Natychmiast zjawił się tłum tłumaczy z mikrofonami. Terkocząc różnymi językami 
emisariusze nakazali wszystkim swoim statkom czasowe zawieszenie działań 
bojowych. 
"Mój Boże - pomyślał Jonnie. - Po co te ceregiele, gdy tam giną ludzie". Ale 
sytuacja wciąż jeszcze była krytyczna. Nikt przecież nie gwarantował, że 
działania bojowe nie zostaną na nowo podjęte i to z jeszcze większą zajadłością. 
I kim jest właściwie ten niewielki szary człowiek, który ma nad nimi taką 
władzę? Kto to jest? I co chce osiągnąć? Czyżby to było jeszcze jedno 
zagrożenie? 
9
Emisariusze właśnie odciągnęli Schleima na bok, gdy do Jonnie'ego podbiegł 
Quong, tłumacz Sir Roberta. 
- Sir Robert prosił - wyszeptał chłopiec - żebym cię uprzedził, iż za moment w 
pomieszczeniu operacyjnym będzie wielki ruch, więc żebyś się nie niepokoił. 
Podobno setki ludzi w Edynburgu są uwięzione w schronach. Podziemne korytarze i 
wejścia do nich się zawaliły. Za parę minut nasi odlatują i Sir Robert prosi, 
żebyś tu został i dalej prowadził negocjacje. Jeśli będzie trzeba, to on 
przyleci z powrotem. 
Jonnie poczuł, jakby jakaś lodowata ręka ścisnęła mu serce. Chrissie i Pattie! 
Czy jeszcze żyją? 
- Powinienem też tam polecieć! - zawołał. 
- Nie trzeba - odparł Quong. - Sir Robert uprzedził mnie, że tak powiesz, 
lordzie Jonnie. Oni zrobią wszystko, co będzie w ich mocy. Sir Robert kazał ci 
powiezieć, że wszystko tu zostawia w twoich rękach. 
W tej samej chwili rozpętało się istne piekło. Sir Robert jak pocisk wypadł z 
drzwi pomieszczenia operacyjnego. Zdążył już zmienić ubiór i tylko szara jego 
peleryna powiewała, gdy ją nakładał w biegu. 
- Do widzenia, lordzie Jonnie - zawołał Quong i pobiegł za Sir Robertem. 
Sir Robert był już w podziemnym przejściu i ponaglająco machał ręką. 
- No chodźcie wreszcie! - wydzierał się. - Szybko! 
Doktor MacKendrick i doktor Allen nadbiegli z rejonu szpitala, zamykając w biegu 
swe walizeczki. Allen odwrócił się jeszcze, krzyknął coś do pielęgniarki i 
pobiegł dalej. Ranni, którzy mogli się poruszać, też kuśtykali w kierunku 
podziemnego przejścia. Przemknęło obok czterech pilotów. Strażnicy, którzy 
jeszcze chwilę przedtem mieli broń wymierzoną w Schleima, nawoływali się teraz 
ze swych okopów, a gdy przybiegł tam jakiś żołnierz z kilkoma pakunkami - razem 
z nim pomknęli do wyjścia. 
Z pomieszczenia operacyjnego wypadł tłum oficerów i Komunikatorów, który 
skierował się do podziemnego wyjścia. Rozległ się huk zapuszczanych silników 
samolotów. Trzech szkockich pilotów wybiegło z pomieszczenia operacyjnego, 
nakładając na siebie kombinezony lotnicze. Sir Robert przez cały czas stał przy 
wyjściu i pokrzykiwał: "Prędzej, prędzej! Do jasnej cholery, przecież Edynburg 
się pali!" 
Z otwartych drzwi pomieszczenia operacyjnego - ponad panującą tam wrzawę - 
przebił się głos Stormalonga: 
- Wiktoria? Wiktoria? Do jasnej cholery, trzymaj operatora przy swoim radiu! Weź 
wszystkie pompy górnicze, jakie tylko masz! Wszystkie węże powietrzne! 
Zrozumiałeś?! 
Pierwszy samolot wystartował. Sir Robert odleciał. Drugi samolot wystartował. I 
jeszcze jeden, i następne. Sądząc po natężeniu gromu sonicznego, samoloty 
musiały osiągnąć prędkości hipersoniczne w ciągu niewielu sekund. Jonnie był 
ciekaw, czy zostawili chociaż jeden samolot. 
Do Jonnie'ego podszedł lord Dom. Na jego wielkiej, wodnistej twarzy malował się 
wyraz pewnego zaniepokojenia. 
- Co się dzieje? Czy opuszczacie ten rejon? Musisz wiedzieć, że podczas 
czasowego zawieszenia działań bojowych jakiekolwiek przegrupowywanie wojsk w 
celu osiągnięcia czynnika zaskoczenia przy ponownym podjęciu działań jest 
sprzeczne z przepisami. Chciałbym cię ostrzec... 
Jonnie miał już tego dosyć jak na jeden dzień. Martwił się przy tym o Chrissie i 
Pattie. I bardzo niepokoił o los mieszkańców swego miasteczka, którzy przenieśli 
się do Rosji. 
- Moi ludzie polecieli, żeby spróbować odkopać setki rannych w zawalonych 
schronach przeciwlotniczych - powiedział cierpko. - I nie sądzę, by wasze 
przepisy odnosiły się do cywilów, lordzie Dom. A gdyby nawet tak było, to nikt 
nie byłby w stanie zatrzymać tych Szkotów. Są teraz w drodze, aby uratować 
resztę szkockiego narodu. 
I Jonnie udał się do pomieszczenia operacyjnego. Panował tam straszny bałagan 
pozostawiony przez pospiesznie opuszczających pomieszczenie, w którym teraz 
znajdował się tylko Stormalong i buddyjska tłumaczka. Kobieta skończyła właśnie 
przekazywanie depesz i siedziała zmęczona z nisko pochyloną głową. Przez wiele 
godzin oboje, bez żadnego odpoczynku, wypełniali swoje obowiązki. To była 
pierwsza chwila ciszy. 
- Rosja? - Jonnie zapytał Stormalonga. 
- Przed ponad pół godziną posłałem tam cały kontyngent z Singapuru. To jest 
tylko przelot nad Himalajami, więc za parę godzin będą na miejscu. Nie wiem, co 
tam zastaną - od paru dni nie mieliśmy z Rosji żadnych wieści. 
- Edynburg? - zapytał Jonnie. 
- Żadnych wieści przez ostatnią godzinę. 
- Czy dobrze słyszałem, że wszystkich z Wiktorii wysłałeś do Szkocji? - zapytał 
Jonnie. - A co będzie ze znajdującymi się tam jeńcami? 
- Dali Kerowi ręczny miotacz energii - odparł Stormalong. - A zobaczywszy wyraz 
twarzy Jonnie'ego, dodał: Ker powiedział, że porozwala im łby, jeśli 
którykolwiek mrugnie choćby powieką! Zostawili tam też tę starą kobietę z Gór 
Księżycowych, żeby zadbała o ich pożywienie. A wszystkie twoje notatki są 
bezpieczne... 
Właśnie miał zamiar dodać,tutaj", gdY zobaczył w drzwiach lorda Doma, więc 
zamilkł. 
Lord Dom powiedział: 
- Nie chciałbym się wtrącać w nie swoje sprawy. ale nie mogłem uniknąć 
podsłuchania waszej rozmowy. Czyżbyście pozostawili rejon konferencji, a może 
cały kontynent, a może nawet całą planetę bez osłony powietrznej`.' 
Jonnie wzruszył ramionami i wskazał na Sturmalonga. 
- Jest przecież on i ja. 
Lord Dom aż zadygotał z wrażenia. 
Stormalong uśmiechnął się i powiedział: 
- No cóż, to i tak dwa razy więcej niż było! Jeszcze nic tak dawno był tylko on! 
- Wskazał ręką na Jonnie'ego. 
Lord Dom wlepił zdumiony wzrok w Jonnie'ego. Młody człowiek wcale nie wyglądał 
na zaniepokojonego tą sytuacją. 
Lord Dom wyszedł z pomieszczenia operacyjnego i opowiedział o wszystkim swym 
kolegom, którzy zadecydowali. że lepiej będzie mieć na Jonnie'ego baczne oko. 
10
Jonnie stał za zewnątrz pomieszczenia operacyjnego i rozglądał się dokoła po 
dolinie. Było tu teraz cicho. 
Starsze dzieci chińskie uspokoiły już młodsze i ułożyły je spać. Psy siedziały 
cicho wyczerpane niedawnym podnieceniem. Wszyscy emisariusze udali się bądź do 
swych apartamentów, bądź trzymali wartę przy związanym Schleimie. W polu 
widzenia nie było żadnego wartownika. Całe to miejsce wyglądało na pogrążone we 
śnie, choć jeszcze nie było tak późno. 
Komuś, kto się wychował w górskiej ciszy, taki spokój był bardzo potrzebny. 
Mogła to być wprawdzie cisza przed burzą z piorunami. Ale na razie był spokój. 
Wiele myśli naraz przebiegało przez głowę Jonnie'ego, wiele pytań bez 
odpowiedzi. Któż to wiedział, jaki będzie wynik sądu emisariuszy; Jonnie im nie 
ufał! Co się stanie po tym "czasowym zawieszeniu" wojny? Co zastaną w Edynburgu? 
I w Rosji" A jeszcze pozostawał problem Psychlo! Stał się on już czymś w rodzaju 
ćmiącego bólu zęba. Czy nadal istniała groźba kontrataku'' Czy jest to już może 
po prostu tylko widmo przeszłości: Ha! Przecież miał tę rzecz, na którą tak 
bardzo czekał. Miał instalację transfrachtu. I była gotowa do pracy. W powietrzu 
nie było żadnych samolotów i nie pracowały żadne silniki. Psychlo! Zaraz załatwi 
się z tym problemem zagrożenia. 
Ruszył do konsoli zamaszystym krokiem, omal nie wpadając na Angusa. Szkot coś 
intensywnie przy niej majstrował. Nawet nie podniósł głowy, mimo to wiedział, że 
to był Jonnie. 
- Podczas gdy ty załatwiałeś się ze Schleimem - powiedział Angus, nie 
przerywając pracy - ja ustawiłem rejestrator obrazów na jednym ze szczytów 
górskich Tolnepu, żeby fotografował ten księżyc. Silniki odrzutowe nie zakłócą 
teleportacji - robią to tylko silniki przestrzenne. Więc po prostu odpaliłem go. 
Ale miałem tylko jedną skrzynkę żyroskopową do dyspozycji. Dlatego teraz montuję 
drugą z części zamiennych. 
Angus - powiedział Jonnie - musimy dowiedzieć się, co się stało z Psychlo! Mamy 
potrzebne urządzenie i mamy teraz czas. 
- Daj mi jeszcze pół godziny! - poprosił Angus. 
Jonnie wiedział, że Angus nie potrzebuje pomocy, więc nie zamierzał tracić czasu 
na czekanie. Po drodze do swego pokoju zajrzał do szpitala. Zostawiono tam 
pielęgniarkę, starszą już Szkotkę, która czuła się tym urażona. Spojrzała na 
wchodzącego Jonnie'ego. 
- Najwyższy czas na zastrzyk i porcję sulfa dla ciebie - rzekła surowo. 
Jonnie wiedział, że nie powinien tam przychodzić. Ale chciał się dowiedzieć, jak 
się czują ranni. Dwaj ranni, którzy mieli pęknięte czaszki leżeli jeszcze w 
łóżkach. Wydawało się, że czują się już dobrze. Także dwaj kanonierzy armat 
przeciwlotniczych byli jak się zdawało - w niezłej kondycji. Wszyscy byli 
Szkotami i koniecznie chcieli być tam, w palącym się Edynburgu. Patrzyli więc 
ponuro na Jonnie'ego wściekli, że ich nie zabrał ze sobą Sir Robert. 
- Zdejmij ten swój kaftan! - warknęła pielęgniarka. 
Odwinęła mu bandaże z ramienia i obejrzała rang. - Nie będzie po niej nawet 
blizny! - zawołała z rozczarowaniem. 
Kazała mu połknąć porcję proszku sulfamidowego i dobrze popić wodą. Wbiła dobry 
cal igły w jego zdrowe ramię i wstrzyknęła piekącą witaminę B Complex. Zmierzyła 
mu temperaturę i puls. 
- Jesteś w znakomitej formie! - wykrzyknęła i zabrzmiało to jak oskarżenie. 
Jonnie jednakże zdążył już zdobyć w tym dniu pewne doświadczenie w dyplomypi, 
więc spokojnie powiedział: 
- Bardzo się cieszę, że zostaliście tu. Mogę bowiem potrzebować waszej pomocy do 
obrony tego rejonu. 
Po chwili zaskoczenia wszyscy się nagle ożywili. Odpowiedzieli, że może na nich 
liczyć. A kiedy Jonnie opuścił szpital, wszyscy z uśmiechem zaczęli dyskutować, 
w jaki sposób mogą mu pomóc. Nawet pielęgniarka się uśmiechnęła. 
Jonnie nie spodziewał się zastać w swoim pokoju Tsunga. Ale Tsung tam był. 
Układał właśnie na łóżku błękitną kurtkę i inne części garderoby, by Jonnie mógł 
się przebrać. Na widok Jonnie'ego schylił się w ukłonie i cały promieniał. Z 
rękami wsuniętymi w rękawy schylał się i podnosił jak pompa. 
Próbował coś powiedzieć, ale nie potrafił wyrazić tego po angielsku, więc nagle 
wypadł jak pocisk z pokoju i za chwilę wrócił z Czong-wonem. 
- Patrzcie, to ty tu jesteś? - zdziwił się Jonnie. - A już myślałem, że jestem 
sam: 
- Och, nie - odparł Czong-won. - Tylko Koordynatorzy odlecieli. Ale ponieważ 
mamy gości, więc zostałem ja, kucharz, elektryk i dwóch kanonierów dział 
przeciwlotniczych wyliczał na palcach. - Musiało zostać około dwunastu ludzi. 
Mamy tylko jeden problem - zobaczył niepokój na twarzy Jonnie'ego, więc szybko 
dodał - chodzi o żywność. Myślałem, że będziemy musieli żywić tych emisariuszy, 
więc przygotowaliśmy się do serwowania najbardziej wymyślnych potraw chińskich. 
Tymczasem okazało się, że oni nie jedzą naszego pożywienia. Mamy więc mnóstwo 
jedzenia, a nie ma go kto jeść. To bardzo źle! 
Dla ludzi, którzy przez wieki musieli głodować w okrytych śniegiem górach, 
musiała to być sytuacja wręcz tragiczna. 
- Nakarmcie dzieci! - polecił Jonnie. 
- Och, już je nakarmiliśmy. Nawet i psy nakarmiliśmy. Ale wciąż jeszcze mamy 
mnóstwo żywności. Powiem ci, co zrobimy. Jest jeszcze jeden pusty apartament, 
więc urządzimy w nim jadalnię i zaserwujemy ci wspaniałą kolację. 
- Ale ja mam jeszcze coś do załatwienia - powiedział Jonnie. 
- To żaden problem. Późna wieczerza jest nawet bardzo stylowa. Kucharz będzie 
zadowolony. Proszę... - Wybiegł z pokoju i po chwili przyniósł tacę z zupą i 
małymi pasztecikami nadziewanymi mięsem. - To są... nie ma takiego słowa w 
psychlo... przekąski. Uzupełniają posiłki! 
Jonnie uśmiechnął się. Gdyby miał tylko takie problemy, to życie byłoby 
pławieniem się w słońcu! Usiadł na krześle i zaczął jeść przekąskę. Tsung. po 
ustawieniu małego stolika, znów zaczął się schylać w ukłonie. 
- Dlaczego on się tak stale kłania? - zapytał Jonnie. 
Czong-won wskazał ręką na zainstalowany w pokoju ekran wizyjny, który dublował 
ekran z sali konferencyjnej. 
- On był tu przez cały czas, gdy ty znajdowałeś się na platformie i o mało nic 
zamęczył na śmierć tłumacza, każąc mu dokładnie tłumaczyć twoje słowa. Nagrali 
na płyty wszystko, co tam się działo. Drugi ekran zainstalowano po to, by można 
było widzieć zarówno ciebie, jak i emisariuszy. Zaglądałem tu raz czy dwa 
razy... 
Pan Tsung przerwał mu gwałtownie. Czong-won przetłumaczył: 
- Chce, żebyś wiedział, że jesteś najbystrzejszym uczniem, jakiego kiedykolwiek 
spotkał. Mówi, że gdybyś był Imperialnym Księciem Chin, a on twoim szambelanem, 
to Chiny nadal byłyby wielkim państwem. 
Jonnie uśmiechnął się i chciał odwdzięczyć się również jakimś komplementem, ale 
Tsung zaczął coś hardzo szybko mówić i wyciągnął z rękawa jakiś papier. - On 
chce - powiedział - żebyś postawił na tym papierze swoją "pieczęć". To znaczy - 
swój podpis. 
Rozwinął papier. Było na nim mnóstwo chińskich maków. Czong-won uniósł brwi i 
przetłumaczył Jonnie'emu treść dokumentu. 
- Stwierdza się w nim, że unieważniasz nakaz wygnania jego rodziny z Cesarskiego 
Dworu i powołujesz go na szambelana przy głównym rządzie tej planety. 
- Przecież ja nie jestem członkiem rządu - zaprotestował Jonnie. 
- On to wszystko wie, ale mimo to chce mieć twoją pieczęć. Przypominam ci, że on 
ma jeszcze dwóch braci i paru krewnych. I wszyscy są wyszkoleni w dyplomacji i 
etykiecie. Och, mówi, że ma jeszcze jeden papier. Tak. Ten dokument przywraca mu 
rangę Mandaryna Błękitnego Guza - pozwala nosić okrągłą czapeczkę z błękitnym 
guzem na wierzchu - czyli faktycznie przywraca mu szlachectwo. To jest 
przekonywające. Oni są panami wielkiego rodu. 
- Ale ja nie... - rozpoczął Jonnie. 
Pan Tsung wydal z siebie pół tuzina trelów protestu. 
- On twierdzi, że sam nawet nie wiesz, kim ty jesteś. Umieść na tych dokumentach 
tylko swój podpis, a on załatwi resztę. 
- Ale ja nie mam żadnych uprawnień. Wojna się jeszcze nie zakończyła. Daleko 
jeszcze do tego! Ja... 
- On twierdzi, że wojna to wojna, a dyplomacja to dyplomacja i że każda 
rozgrywka ma dopóty sens, dopóki trwa. Gdybym był na twoim miejscu, to 
podpisałbym je, lordzie Jonnie. Oni wszyscy pilnie uczą się psychlo i 
angielskiego. To jest jego szansa, by osiągnąć cel, czyli odzyskać utracony 
tytuł. Przeczytam ci te dokumenty słowo po słowie. 
No cóż, Jonnie zdawał sobie sprawę, że bez pomocy Tsunga mogłoby mu się to 
wszystko nie udać, więc podpisał dokumenty pędzelkiem, a Czong-won poświadczył 
to własnym podpisem. 
Pan Tsung z pełnym uszanowaniem zwinął oba arkusze papieru i włożył je do torby 
ze złotego brokatu, a potem odłożył ją na bok, jakby były w niej klejnoty 
koronne. 
- Ach, jeszcze jedno - rzekł Jonnie, wychodząc z pokoju. Powiedz, że bardzo 
podobało mi się jego opowiadanie o smoku, który pożarł księżyc. 
28 
1
Psychlo! Planeta dwustu tysięcy światów. 
Centralny ośrodek imperium, które rządziło i rujnowało szesnaście wszechświatów 
przez trzysta dwa tysiące lat. 
Psychlo, które prawie spowodowało wyniszczenie gatunku homo sapiens. 
Co się stało z tym imperium, jeśli w ogóle coś się z nim stało? Co się stało z 
Psychlo? A jeśli ta planeta jeszcze istniała, to jakie miała zamiary w stosunku 
do ziemi? Czy wciąż zagrażała Ziemi, czy już nie? Zastanawiali się nad tym przez 
cały burzliwy i wyczerpujący rok. Myśli te były jak dokuczliwy cierń. Mieli 
zamiar teraz się o tym przekonać. 
Blade światło oświecało dolinę. Metalowa platforma połyskiwała matowo. Na niebie 
nie było słychać żadnego silnika. Tylko gwiazdy nad nimi świeciły jasno. Angus i 
Jonnie spojrzeli na siebie. Za chwilę będą wiedzieć. 
- Najpierw przeprowadzimy inspekcję zagłębi górniczych i zobaczymy, które z 
instalacji transfrachtu są jeszcze na chodzie - powiedział Jonnie. - Być może 
jest tam jakiś czujnik, który może ostrzec Psychlosów. Musimy więc być ostrożni 
i do niczego się nie zbliżać. 
Książka współrzędnych poinformowała ich o istnieniu instalacji transfrachtu na 
Loozite - górniczej planecie Psychlo zamieszkanej tylko przez zatrudnionych w 
górnictwie Psychlosów. Była to duża planeta i bardzo odległa od Psychło. 
Postawili na platformie nową skrzynkę żyroskopową, włożyli rejestrator obrazów 
do jej opancerzonego wnętrza, obliczyli współrzędne transfrachtu odległego o 
czterdzieści mil od miejsca dyslokacji platformy w Loozite, wprowadzili dane do 
konsoli i wcisnęli przycisk odpalania. 
Przewody zabrzęczały. 
Skrzynka zjawiła się z powrotem. Nastąpił słaby odrzut. 
Jonnie włożył płytę do projektora atmosferycznego. Wcisnął guzik. Przez moment 
obaj myśleli, że źle obliczyli współrzędne i zamiast instalacji transfrachtu 
zrobili zdjęcia kopalni. Czterdzieści mil to była zbyt duża odległość, by można 
było odróżnić wszystkie detale, więc Jonnie wyregulował ostrość obrazu i 
przesunął go nieco do środka. 
To była jama! Nie kopalnia, lecz po prostu dziura w powierzchni planety. Stał 
tam pod pijanym kątem jeden ze słupów instalacji transfrachtu. Nie było nawet 
śladu kopuły z zabudowań bazy. 
Jonnie zastanawiał się, czy nie mieli czasem dwóch schematów zabudowy bazy na 
dwóch różnych planetach. Być może ta platforma na Loozite znajdowała się bardzo 
daleko od wszelkich zabudowań. Niemniej jednak Psychlosi budowali na ogół 
standardowe układy. Cała centralna administracja planety zazwyczaj znajdowała 
się w tym samym miejscu co instalacja transfrachtu. Ponieważ tam właśnie 
dostarczano rudę z całej planety, tam prowadzono księgowość, tam znajdowały się 
główne sklepy i tam przebywali ważni menedżerowie planety. 
Wybrali inną miejscowość z instalacją odpalania: Mercogran w piątym 
wszechświecie. Była pięciokrotnie większa od Ziemi, ale o mniejszej gęstości. 
Odpalili i przywołali z powrotem skrzynkę żyroskopową. Gdy Jonnie włączył 
projektor, od razu spostrzegli, że mają tu coś innego. Musieli rozszerzyć pole 
widzenia w projektorze, by mieć lepszy obraz. Mercogran był położony w pobliżu 
łańcucha górskiego i najwidoczniej zwaliła się na niego lawina. Mogłaby ona 
pokryć sporą przestrzeń każdej bazy. Jonnie przybliżył obraz. dam! W dole po 
prawej stronie! Odwrócona czasza kopuły jakiegoś zabudowania. Leżała tam jak 
pęknięta miska do zupy. Był tam jeszcze słup instalacji transfrachtu i 
przyczepione do niego resztki zwęglonych przewodów elektrycznych. I nic więcej. 
Jak dotąd nie można było wyciągnąć z tego żadnego spójnego wniosku poza tym, że 
wszystkie te bazy i ich instalacje transfrachtu na pewno już nie pracowały. 
Na chybił trafił wybrali następną planetę: Brelloton. Według przypisów w księdze 
współrzędnych była to planeta zamieszkana przez ludność tubylczą, lecz rządzona 
przez sześćdziesiąt tysięcy lat przez "regencję Psychlo". 
Obliczyli współrzędne dla punktu odległego o czterdzieści mil od instalacji 
transfrachtu i odpalili skrzynkę żyroskopową. 
Nie byli przygotowani na to, co otrzymali. Atmosferyczny obraz ukazywał miasto. 
Instalacja odpalania najwidoczniej znajdowała się na płaskowyżu wznoszącym się w 
środku miasta. 
Budynki, które kiedyś musiały być bardzo masywne, były porozbijane na kawałki. 
Tworzyły one pewien kolisty wzór, który rozciągał się promieniście od 
płaskowyżu. Budynki, które musiały mieć ze dwa tysiące stóp wysokości, w mieście 
posiadającym milion lub więcej mieszkańców - powywracały się jak domino. Resztki 
instalacji były dobrze widoczne. Na miejscu platformy była ziejąca pustką 
dziura. Wszystkie słupy instalacji były powychylane na zewnątrz. Kopuły budynków 
bazy leżały u podnóża płaskowyżu, więc musiały zostać zmiecione wybuchem. Widać 
było dobrze znajomy schemat pomieszczeń podziemnych. Powiększając obraz bazy, 
można było dostrzec w szczelinach jednoroczną trawę. 
Nie było widać żadnego śladu życia. 
Jonnie odszedł od konsoli, usiadł i zaczął myśleć. Poprosił Angusa, by znalazł 
zdjęcia, które osłona powietrzna robiła nad Rzeką Oczyszczenia. Widoki bazy 
amerykańskiej. 
Angus przyniósł zdjęcia i Jonnie zaczął się im przypatrywać: dziura w miejscu, 
gdzie była platforma, wychylenie na zewnątrz słupów, które jeszcze tam stały, 
zburzone miasto w odległości ponad pięćdziesięciu mil. 
- Już wiem, co się stało - zawołał Jonnie. - Moglibyśmy tak patrzeć przez całą 
noc na planety Psychlo, a wynik byłby zawsze taki sam. Przynieś komputer. 
Popatrzymy co się wydarzyło na Psychlo w Dniu 92. zeszłego roku! 
Światło. Poruszało się z prędkością 5 869 713 600 000 mil na rok. Światło, które 
opuściło Psychlo w tym dniu, jeszcze mknęło przez przestrzeń kosmiczną. Musieli 
więc umieścić rejestrator obrazów - jakby gwiezdnego satelitę zwiadowczego - w 
takim jej punkcie, do którego to światło jeszcze nie dotarło, nastawić 
rejestrator na powiększenie rzędu sześciu bilionów razy i zobaczyć Psychlo w 
momencie, gdy to się wydarzyło. Cokolwiek to było. Trzeba było dobrać właściwy 
kąt gwiezdny, pod którym należało ustawić obiektyw. Uniknąć sąsiedztwa ciężkich 
ciał niebieskich, tak by skrzynka żyroskopowa nie znalazła się pod wpływem sił 
grawitacji i mogła utrzymać się w wyznaczonym punkcie przestrzeni przez pewien 
czas. Utrzymać ją tam przez piętnaście minut i mieć nadzieję, że nie zmieni 
swego położenia i uda się ją ściągnąć z powrotem. 
Ustawienie tego wszystkiego zajęło im trochę czasu. Trzeba było wyregulować 
powiększenie, dostroić czujniki ciepła i zrobić je niewrażliwe na inne ciała 
niebieskie. Obliczyć wszystko co do sekundy. 
Wreszcie odpalili. Przewody brzęczały, utrzymując współrzędne przez cały czas. 
Przywołali skrzynkę z powrotem. Zjawiła się na platformie! 
Ale stała teraz w nieco innym miejscu. Jonnie chciał ją podnieść, ale Angus 
złapał go za rękę. Metal był tak oziębiony, że zdarłby mu skórę z dłoni. Musieli 
poczekać, aż się ogrzeje, ponieważ gdyby otworzyli ją od razu, to nagły wzrost 
temperatury mógłby spaczyć płytę. Było to jakby dręczenie spragnionego człowieka 
widokiem skórzanego bukłaka z wodą. W końcu wyświetlili film. Co za kapitalne 
zdjęcia! Początkowo myśleli, że zdjęcia mogą być trochę niewyraźne, jakby 
zamazane przez fale cieplne. Ale owo mknące od ponad roku światło było 
kryształowo czyste i niczym nie zakłócone. 
Oto widać było imperialne miasto Psychlosów. Koliste szyny wozów tramwajowych, 
zbiegające z klifów ulice podobne do taśmociągów. Na całej architekturze miasta 
wyciśnięte było górnicze piętno. Olbrzymie, tętniące życiem Psychlo! Centrum 
władzy nad wieloma wszechświatami. Źródło napędu wielkich, okrutnych macek, 
które ograbiały planety z ich dóbr naturalnych. Oto był ten liczący trzysta dwa 
tysiące lat potwór, widoczny w całej swej obrzydliwej i sadystycznej potędze! 
Ani Jonnie, ani Angus nigdy przedtem nie widzieli tak dużego miasta, tętniącego 
życiem. Sto milionów mieszkańców? Miliard? Nie na całej planecie, ale tylko w 
tym mieście wznoszącym się nad otaczającą go równiną. Tramwaje poruszające się 
po spiralnych szynach były podobne do wozów górniczych. Pełno w nich było 
Psychlosów. Tłum na ulicach! Olbrzymi tłum, samych Psychlosów! Nawet na tak 
małym zdjęciu można było zobaczyć, jak było ich wielu! 
Jonniego i Angusa ogarnęło przerażenie. 
Porównali ten widok z własnymi miastami, a nawet z wielkimi zrujnowanymi 
metropoliami. Nie było mowy o żadnym podobieństwie! Co za arogancja, żeby 
zaatakować takiego mocarza! Byli tak przerażeni i przejęci, że nie zwrócili 
uwagi na instalację transfrachtu. Przeoczyli początek transfrachtu i musieli 
cofnąć taśmę. Wyregulowali ostrość soczewek projektora i ustawili go tak, by 
mieć platformę transfrachtu na Psychlo w jeszcze większym powiększeniu i 
ulokowaną bardziej w środku obrazu. 
I wtedy mogli już obejrzeć całą sekwencję wydarzeń, tak jak one przebiegały 
zaraz po tym, gdy Jonnie i Wiatrołom buszowali po ziemskiej platformie. Najpierw 
widać było robotników Psychlo czyszczących w pośpiechu platformę na przyjęcie 
transfrachtu z Ziemi. Przy platformie znajdowały się ustawione w linię platformy 
transportowe dla personelu i trumien. Nastąpiło migotanie oznaczające przybycie 
zabitych przez Jonniego i Wiatrołoma Psychlosów. A potem zobaczyli mały 
obłoczek. Robotnicy nagle rzucili się do ucieczki. Włączył się ekran siłowy. Nad 
całą platformą błyskawicznie rozpostarła się kopuła ekranu, by zatrzymać w 
środku tę małą eksplozję. Był to rodzaj przezroczystego, iskrzącego się 
spadochronu. Wystartowały wozy transportowe. Jeden z wielkich wozów awaryjnych 
podjechał do platformy, chcąc widocznie zająć się naprawą ewentualnych skutków 
tego niewielkiego wybuchu. 
Minęła minuta. I wtedy eksplodowała pierwsza śmiercionośna trumna! Wielka bomba 
nuklearna - "pogromca planet" obłożona dookoła minami atomowymi. Ekran siłowy 
wytrzymał. 
Potężny wybuch został zatrzymany w środku, a jego kipiąca, okrutna energia nawet 
nie wybrzuszyła ekranu. 
Po chwili nastąpił kolejny wstrząs, gdy eksplodował umieszczony w drugiej 
trumnie "pogromca planet". 
Ekran wytrzymał! Dobry Boże, jaką trzeba było mieć technikę, żeby zbudować taką 
osłonę! Ileż musi on pobierać mocy, żeby wytrzymać takie eksplozje! 
Jeszcze jeden wstrząs wewnątrz kopuły. Trzeci "pogromca planet" i cały wianuszek 
starodawnych bomb atomowych. Ekran trzymał. Z daleka biegli w jego kierunku 
Psychlosi. Ci, którzy byli bliżej platformy, leżeli na ziemi rozpłaszczeni przez 
przeniesione przez ekran wstrząsy. 
Wybuchła czwarta bomba. Ekran wciąż był cały. Przeniesiony przez niego wstrząs 
rzucił do tyłu wozem awaryjnym. W znajdujących się w pobliżu budynkach wyleciały 
wszystkie szyby. Grunt dygotał. jakby pod wpływem gigantycznego trzęsienia 
ziemi. Pobliskie budynki nagle się zapadły, jakby wessane do wnętrza planety. Z 
innymi budynkami zaczęło się dziać to samo. 
Wybuchła piąta bomba! I jakby na zwolnionym filmie najpierw na ograniczonym, a 
potem coraz większym terenie wszystko wokół zamieniło się w spienioną kipiącą 
masę atomowego ognia. Szybko poszerzyli kąt obserwacji. Cała planeta Psychlo 
zamieniała się powoli w radioaktywne Słońce! Taśma się skończyła, a oni 
siedzieli bez ruchu jak porażeni. 
- Mój Boże! - powiedział tylko Angus. 
Jonnie'emu zrobiło się niedobrze. Psychlosi czy nie-Psychlosi, ale właśnie 
oglądał ich zagładę i poczuł wyrzuty sumienia. Wzięcie na siebie 
odpowiedzialności za tak wielkie zniszczenia nie było łatwe. Przewidywał 
wprawdzie, że bomby zniszczą główną kwaterę Towarzystwa i - być może - całe 
imperialne miasto, ale one stworzyły nowe Słońce. 
- Co się stało? - zapytał Angus. 
Jonnie spuścił wzrok. 
- Wyciągnąłem z tych trumien dziesięć zawleczek. Nie chcieliśmy wkładać do nich 
zapalników czasowych, bo w razie jakiegokolwiek opóźnienia w półrocznym 
odpalaniu, mogłyby wybuchnąć na Ziemi. Wiedzieliśmy, że bomby mają niewielki 
wyciek radioaktywny i są skażone, bo miały już stare korpusy. Dlatego używaliśmy 
przy nich ubiorów antyradiacyjnych. Jonnie zrobił ręką ruch, jakby coś upuszczał 
na ziemię. - Podczas walki z Psychlosami rzuciłem te zawleczki od zapalników na 
platformę. I zapomniałem o nich. Musiały być trochę radioaktywne i gdy dotknęły 
platformy Psychlo, wywołały małą eksplozję. To one spowodowały ten drobny 
odrzut. Włączył się natychmiast ekran siłowy, o którym wspominali bracia Chamco. 
Ekran był na tyle mocny, że oparł się wszystkim wybuchom. Czytałem w jednej z 
książek Chara, że cała skorupa Psychlo jest poszatkowana porzuconymi szybami 
kopalnianymi. Wygląda zupełnie jak sito. Nazywają to górnictwem podrdzeniowym. 
Cały impet wybuchu szedł w dół. Każdy wybuch przenikał coraz głębiej w kierunku 
roztopionego rdzenia planety Psychlo. Piąty wybuch dotarł do jądra. Pięć 
następnych eksplodowało już w nim. Myślę, że broń atomowa wywołała reakcję 
łańcuchową w rdzeniu planety. Niezależnie więc od rozsadzenia skorupy Psychlo 
reakcja termojądrowa trwała nadal. I prawdopodobnie będzie trwała jeszcze przez 
miliony lat. Psychlo nie jest już planetą. Jest płonącym Słońcem! 
Angus skinął potakująco głową. 
- A wszystkie urządzenia transfrachtu w całym imperium Psychlo - przestrzegając 
ustalonego harmonogramu - dokonywały odpalania wprost w to radioaktywne słońce i 
roznosiły same siebie na strzępy! 
Jonnie kiwnął głową nieco już wyczerpany: 
- Tak jak i my w Denver rok później. - Wzdrygnął się. - Terl sam się wysłał w 
ogień piekielny. Biedny Terl! 
Angus aż podskoczył, gdy to usłyszał. 
- Biedny Terl? Po tych wszystkich świństwach, jakie ten potwór zrobił? 3onnie, 
czasami zdumiewasz mnie! Potrafisz być zimny jak lód i nagle ni stąd, ni zowąd 
powiedzieć coś takiego jak: "biedny Terl"! 
- To jest straszny rodzaj śmierci - stwierdził Jonnie. Angus się wyprostował. 
- No cóż! - powiedział to tak, jakby przed chwilą wynurzył się z jeziora, do 
którego zanurkował. - Nie ma Psychlo! Nie ma Imperium! I przynajmniej o tę jedną 
rzecz nie musimy się już więcej martwić! Nie będę po nich płakał! 
2
Pomimo emocjonalnego napięcia Jonnie zachował swój myśliwski instynkt. Jego 
żywiołem były góry, w których spędził dużo czasu na samotnym tropieniu takich 
miejsc, w których mogły się czaić pumy, niedźwiedzie grizzly lub wilki. Były to 
czasy, kiedy nieomylnie wyczuwał za sobą przyczajone drapieżne zwierzę, 
czekające tylko na jeden jego fałszywy ruch. Przez ostatnie piętnaście sekund 
Jonnie instynktownie wyczuwał podobne niebezpieczeństwo! Odwrócił się 
gwałtownie, gotów do ataku. Stojący za nim niewielki szary człowiek powiedział: 
- Ach, więc nie wiedzieliście o tym? 
Jonnie zdjął rękę z uchwytu miotacza. Jak się zdawało, niewielki szary człowiek 
nie zauważył tego ruchu. 
- To wiele wyjaśnia z tego, czego dotychczas nie rozumiałem. Tak, Psychlo już 
nie istnieje. Oczywiście, my o tym wiedzieliśmy. Nie byliśmy tylko pewni, jak to 
się stało. 
- Czy jacyś Psychlosi pozostali przy życiu? Gdziekolwiek? - zapytał Angus. 
Niewielki szary człowiek pokręcił przecząco głową. Drugi niewielki szary 
człowiek, który został tu przeteleportowany, krył się w ciemnościach. Teraz 
podszedł do Jonnie'ego. 
- Sprawdzaliśmy to wielokrotnie. Sondy, które wysyłaliśmy, informowały nas, że 
wszyscy Psychlosi wyginęli w parę tygodni po tym wydarzeniu. Powysyłaliśmy nasze 
statki kosmiczne na wszystkie strony... 
Pierwszy niewielki szary człowiek spojrzał na swojego towarzysza. Czyżby to było 
spojrzenie ostrzegawcze? Drugi niewielki szary człowiek gładko ominął to, co 
zamierzał powiedzieć. 
- Wszystkie instalacje transfrachtu znajdowały się bądź w centralnych bazach 
górniczych, bądź przy pałacach regentów: takie były zwyczaje Towarzystwa 
Górniczego. Cały personel kierowniczy i wyżsi urzędnicy na każdej planecie byli 
zakwaterowani w pobliżu platformy, by nie chodzić zbyt daleko i prędzej 
otrzymywać ewentualne przesyłki. W tym rejonie znajdowały się też główne 
magazyny gazu do oddychania. Pierwsza wiadomość o totalnej katastrofie dotarła 
do nich, gdy odpalali transfracht na Psychlo - nie lubili zbytnio podróży 
kosmicznych, od kiedy mieli monopol na teleportację. Oczywiście, nie mogliśmy 
sprawdzić wszystkich planet we wszystkich wszechświatach, ale jesteśmy 
przekonani, że nie ma już ani jednej instalacji transfrachtu, ani centralnej 
bazy górniczej, ani też jednego Psychlosa, który by pozostał przy życiu. 
Straciliśmy wszelką nadzieję już pięć miesięcy, temu. Zapas gazu do oddychania 
wystarcza na sześć miesięcy, a ten czas już minął 
Jonnie bacznie ich obserwował. Ci ludzie coś ukrywali. I czegoś chcieli. 
Stanowili dla nich jakieś zagrożenie. Czuł to instynktownie. Mieli nienaganne 
maniery. Byli bardzo sympatyczni i łagodni. Ale ich szczerość była zwykłą pozą. 
- Czy możecie być absolutnie pewni - zapytał Jonnie - że jakiś inżynier Psychlo 
nie odbudował gdzieś instalacji transfrachtu? 
- Och - zawołał drugi niewielki szary człowiek - gdyby tak było, to jeśli nie 
odpaliłby tansfrachtu najpierw na Psychlo, to odpaliłby wprost na nas. 
Najbliższa od nas instalacja transfrachtu rozleciała się na strzępy. A wraz z 
nią pół miasta. Straszne. Ja, na szczęście, tego dnia znajdowałem się o wiele 
mil stamtąd, byłem z rodziną na przejażdżce. Dobrze, że nasze biura mieszczą się 
na piętnastym piętrze pod ziemią. 
Czyżby pierwszy niewielki szary człowiek dawał mu sygnały ostrzegawcze? W każdym 
razie drugi szary człowiek nagle zamilkł i zaczął interesować się swymi ostro 
zakończonymi paznokciami. 
- Nie znalazłem w żadnych wykazach planety, która miałaby taką samą atmosferę 
jak Psychlo - zauważył Angus. - Czy są więc jakieś planety, które mają ten sam 
gaz do oddychania? 
Niewielcy szarzy ludzie zastanawiali się przez chwilę, a potem ten, który zjawił 
się ostatni, powiedział: 
- "Fobia". Nie sądzę, by znalazła się w jakichkolwiek wykazach. 
Obaj się roześmieli. 
Pierwszy z nich powiedział: 
- Wybaczcie nam! To żart. W naszych interesach najbardziej strzeżone sekrety 
państwowe Psychlo muszą być dla nas otwartą księgą. To, że ominęli w wykazach 
"Fobię", jest dla Psychlosów typowe. To tam właśnie wygnali króla Haka przed 
dwustu sześćdziesięcioma tysiącami lat. Jest to jedyna planeta w tym systemie o 
podobnej atmosferze, ale znajduje się w tak dużej odległości od Psychlo, że nie 
można jej stamtąd dostrzec gołym okiem. Jest tam tak zimno, że gaz do oddychania 
się skrapla, tworząc wielkie jeziora na powierzchni planety. Psychlosi zbudowali 
na planecie małą kopułę, w której uwięzili króla Haka wraz z innymi spiskowcami, 
a potem tak się bali, że oni uciekną z tej planety, że posłali morderców, aby 
ich zabili. Typowe dla Psychlosów. Wymazali ten rozdział z podręczników 
szkolnych do historii. Popatrzmy na wasze tabele astrograficzne. - Wziąl w 
dłonie tabele, przyjrzał im się przez chwilę, a potem się roześmiał i pokazał 
tabele swemu towarzyszowi. - Nie ma jej tu! 
Opuszczona planeta w ich własnym systemie! 
Widząc pytające spojrzenie Jonnie'ego, drugi niewielki szary człowiek 
powiedział: 
- Nie, nie ma tam żadnego Psychlosa i nic się nie dzieje na tej planecie. Nie ma 
na niej nic poza zamarzniętym gazem do oddychania, którego warstwa jest bardzo 
cienka. Wysłane przed paroma tygodniami sondy potwierdziły, że planeta jest 
całkowicie wyludniona. Możecie być pewni, że to jest koniec Psychlosów. 
Widziałem natomiast na przeglądanych zapisach wizyjnych, że macie u siebie kilku 
żywych Psychlosów, ale to nie oni zbudowali tę rzecz! - poklepał ręką bok 
osłaniającego konsolę smoka. Z jakichś tylko Psychlosom znanych powodów prędzej 
popełniliby samobójstwo niż zdradzili tajemnicę! - potrząsnął głową. 
- Myślę - odezwał się pierwszy szary człowiek - że koniecznie powinniśmy zwołać 
oficjalną konferencję. Jest parę spraw do omówienia. 
"Aha - pomyślał Jonnie - wreszcie doszliśmy do tego". Zachował jednak spokój i 
powiedział: 
- Nie jestem członkiem rządu. 
Drugi niewielki szary człowiek oświadczył: 
- Jesteśmy tego świadomi. Ale cieszysz się jego pełnym zaufaniem. Myśleliśmy, że 
gdybyśmy mogli z tobą porozmawiać, to pomógłbyś nam w zaaranżowaniu konferencji 
z twoim rządem. 
- Takie pogaduszki o poważnych sprawach - dorzucił pierwszy niewielki szary 
człowiek. 
Jonnie'emu błysnęła nagle myśl. Przypomniał sobie, że pierwszy niewielki szary 
człowiek pił herbatę ziołową. 
- Za pół godziny będę miał kolację. Jeśli możecie jeść nasze pożywienie, będzie 
mi miło, gdy się do mnie przyłączycie. 
- Och, my jemy absolutnie wszystko! - oświadczył drugi niewielki szary człowiek. 
- Cokolwiek jest do jedzenia. Będzie nam bardzo przyjemnie. 
- A więc za pół godziny - powiedział Jonnie i poszedł zawiadomić Czong-wona, że 
jednak będą mieć gości na kolacji. 
Może teraz uda mu się dowiedzieć, jakie niebezpieczeństwo zagraża im ze strony 
niewielkich szarych ludzi. Nie wyimaginował sobie tego. Ci dwaj naprawdę byli 
niebezpieczni! 
3
Niewielcy szarzy ludzie potrafili zjeść dosłownie wszystko. Jonnie był 
zdziwiony, jak ładnie Czong-won udekorował salon wolnego apartamentu. 
Różnokolorowe lampiony z papieru z górniczymi lampami w środku - zwisały z 
sufitu. Na ścianach wisiały dwa obrazy: jeden przedstawiał tygrysa skradającego 
się po śniegu, a drugi - ptaka w locie. Pod ścianami ustawiono pomocnicze 
stoliki, a wielki stół centralny, przy którym siedzieli, był nawet przykryty 
obrusem. 
Pan Tsung bardzo nalegał, by Jonnie nałożył na siebie tunikę ze złotego brokatu, 
skoro się nie zgodził na włożenie zielonej szaty satynowej - i teraz Jonnie 
prezentował się znakomicie. Przy akompaniamencie dyskretnej, ale dość piskliwej 
muzyki oraz brzęku talerzy, które Czong-won ciągle wnosił do salonu, słychać 
było miarowe ruchy szczęk niewielkich szarych ludzi przeżuwających jedzenie. 
Były to jedyne odgłosy w tym pomieszczeniu. 
Jonnie próbował zaprosić na kolację Angusa, ale ten oświadczył, że musi mieć oko 
na skrzynkę żyroskopową, która obserwuje Asarta. Chciał też zaprosić 
Stormalonga, ale pilot był zmęczony i drzemał w pomieszczeniu operacyjnym. 
Namawiał Tsunga i Czong-wona, by zjedli razem z nimi, ale oni się nie zgodzili, 
twierdząc, że muszą obsługiwać gości. Tak więc do stołu zasiedli tylko we 
trójkę. Jonnie był zmartwiony, gdyż niewielcy szarzy ludzie nie rozmawiali z 
nim, tylko jedli. Jedli i jedli! 
Kolacja rozpoczęła się od przystawek: jajka faszerowane, pieczone żeberka, 
pieczone w folii kurczaki. I wszystko to niewielcy szarzy ludzie zjedli. Potem 
podano kilka rodzajów makaronów i klusek: kluski naleśnikowe, makaron z bambusa, 
makaron zapiekany z wołowiną, makaron z sosem sojowym - ogromne misy! I 
niewielcy szarzy ludzie wszystko to zjedli. Wniesiono wielkie tace pełne 
kurczaków nadziewanych: migdałami, nerkowcem, młodymi grzybami i chińskim 
mydleńcem. Po krótkim czasie tace były puste. Potem nastąpiły dania mięsne: 
wołowina po mongolsku, smażone bakłażany z wołowiną, wołowina w sosie 
pomidorowym i stek wołowy z pieprzem chili. I z tym dali sobie radę. Następnie 
podano tace z kaczkami po pekińsku przyrządzonymi na trzy różne sposoby - 
wszystko zniknęło w ich żołądkach. Teraz właśnie zajadali się potrawami z jajek: 
jajka foo jung w potrawce z kurczaka, jajka w kwiatach oraz jajka foo jung z 
grzybami. 
Jonnie się zastanawiał, skąd Czong-won wytrzasnął te wszystkie specjały, aż 
sobie przypomniał, że przecież wokół było mnóstwo dzikiej zwierzyny, a w rejonie 
jeziora - dużo ptactwa oraz że Chińczycy mieli czas na założenie ogrodów 
warzywnych w rejonie osłanianym przez kabel pancerza atmosferycznego tamy, który 
chronił je przed dzikimi bestiami. 
Sam Jonnie nie jadł zbyt wiele. Pan Tsung poinformował go, krzywiąc się przy tym 
pogardliwie, że większość dań przyrządzono według receptur kuchni chińskiej z 
południa, podczas gdy prawdziwa kuchnia chińska rozwinęła się na północy w 
czasie panowania dynastii Cin, kiedy to rodzina Tsungów była szambelanami na 
cesarskim dworze. Kaczka po pekińsku i wołowina po mongolsku to były dania, na 
które trzeba było zwrócić szczególną uwagę. Jonnie go posłuchał. Potrawy były 
całkiem smaczne. Nie tak smaczne, oczywiście, jak przyrządzana przez ciotkę 
Ellen duszona sarnina, ale całkiem jadalne. Pielęgniarka ostrzegła go, żeby nie 
pił ryżowego wina, ponieważ bierze lekarstwa. Jonnie nigdy nie przepadał zbytnio 
za mocnymi trunkami. 
Niewielcy szarzy ludzi konsumowali potrawy przygotowane dla trzydziestu osób! 
Gdzie oni to wszystko mieścili? 
Jonnie wykorzystał czas przy stole, by się im dobrze przyjrzeć. Skórę mieli 
szarą i niezbyt gładką. Mieli matowe szaroniebieskie oczy z grubymi powiekami, 
czaszki okrągłe i całkowicie łyse, nosy mocno zadarte. Ich uszy były nieco 
dziwaczne - bardziej przypominały skrzela niż uszy. Każda ręka miała cztery 
palce oraz kciuk, wszystkie paznokcie były bardzo spiczaste. W zasadzie, 
wyglądali całkiem jak ludzie, z tą różnicą, że mieli inne uzębienie. Otóż ich 
szczęka miała po dwa rzędy zębów na górze i na dole. 
Obserwując ich żarłoczność, Jonnie zastanawiał się, z jakiej to linii 
genetycznej mogli pochodzić. Coś mu przypominali... I wtedy przypomniał sobie 
rybę pokazywaną kiedyś przez jednego z pilotów, który odwiedził bazę w Wiktorii. 
Pilot pewnego razu musiał się katapultować z samolotu ze względu na awarię 
systemu paliwowego. Zdarzyło się to nad Oceanem Indyjskim. Gdy czekał na swej 
tratwie ratunkowej na pomoc, zaatakowały go takie właśnie ryby. Po wyratowaniu 
go, załoga samolotu zastrzeliła z miotacza pokładowego jedną rybę i utrwaliła ją 
na zdjęciu. Była to bardzo duża ryba. Jak ją nazywał? Jonnie starał się to sobie 
przypomnieć. Widzieli jej zdjęcie w jednej z dawnych książek. Ach, tak - rekin 
żarłacz! Tak się właśnie nazywała! Niewielcy szarzy ludzie mieli podobne 
uzębienie i podobną skórę. Być może pochodzili od rekinów, które w wyniku 
ewolucji stały się istotami inteligentnymi. 
W końcu podano herbatę. I to nie dlatego, że niewielcy szarzy ludzie nie mogli 
już niczego więcej jeść, ale dlatego że Czong-wonowi zabrakło jedzenia! Gdy 
serwowano herbatę, pierwszy niewielki szary człowiek zapytał zaniepokojony, czy 
nie jest to czasem "herbata ziołowa". Został jednak zapewniony, że to zwyczajna 
zielona herbata, co - jak się wydawało - sprawiło mu wyraźną ulgę. 
Obaj niewielcy szarzy ludzie wygodnie oparli się na swych krzesłach i 
uśmiechnęli do Jonniego. Oświadczyli, że była to najlepsza kolacja, jaką 
kiedykolwiek jedli, więc Czong-won wymknął się z jadalni i poszedł przekazać to 
kucharzom. 
Jonnie pomyślał z przerażeniem, że teraz, gdy zjedli wszystko, co było w zasięgu 
ich wzroku, spróbują pożreć jego! "Ależ skąd, przecież to czysta fantazja! Oni 
są całkiem mili" - uspokajał się w duchu. Może teraz będzie mógł się wreszcie 
dowiedzieć, o co im chodzi i czego właściwie chcą od niego. 
- Wie pan - odezwał się pierwszy niewielki szary człowiek jeśli chodzi o te 
wrogie wojska, to problem polega na tym, że macie słaby system obrony 
kosmicznej. Tania tandeta, Ale to wina Psychlosów. Oni nigdy nie inwestowali 
pieniędzy w dobre systemy obronne. Woleli kupić pół tuzina nowych kobiet lub 
tonę czy dwie kerbango niż odpowiednie uzbrojenie. Czy wie pan, ile kosztują 
używane przez was działa przeciwlotnicze? Mniej niż pięć tysięcy kredytów. Tania 
tandeta! Nie mają nawet zasięgu dwustu tysięcy stóp. Broń kupiona okazyjnie na 
wyprzedaży. 
Używana broń z wojennych nadwyżek. A wyżsi urzędnicy Psychlo na pewno podali do 
księgowości cenę jak za nową broń, a różnicę schowali do własnej kieszeni. 
- Ile kosztuje nowoczesne działo przeciwlotnicze. - zapytał Jonnie, aby 
podtrzymać temat. 
Niewielki szary człowiek zastanawiał się przez moment. Potem wyjął z kieszeni 
kamizelki niewielką szarą książeczkę i otworzył ją. Zaczął przeglądać stronice 
przez szkło powiększające. 
- O, tu mamy jakieś działo. Działo obronne z komputerowym systemem sterowania 
ogniem przeznaczone do odpierania ataków z ziemi i z przestrzeni kosmicznej: 
maksymalny zasięg - 599 mil, szybkostrzelność - I S 000 strzałów na minutę, 
możliwość jednoczesnego śledzenia 130 statków kosmicznych lub 2 300 bomb, 
potencjał destrukcyjny A-13 (przebicie pancerza kosmicznego statku liniowego), 
cena bez zniżek - 123 475 Kredytów Galaktycznych plus koszt transportu i 
zainstalowania. Otóż, baterie takich dział rozlokowane wokół waszych warowni 
dałyby sobie radę z całymi tymi "połączonymi siłami" lub trzymałyby je na takiej 
wysokości, że niemożliwe byłoby wypuszczenie z nich samolotów atmosferycznych. 
Drugi niewielki szary człowiek w pełni się z tym zgadzał: 
- Tak, to był podstawowy problem. Psychlosi byli jednocześnie rozrzutni i skąpi. 
Wątpię nawet, czy utrzymywali środki obronne tej planety w należytym stanie. 
Jonnie zgadzał się z tym. Czuł, że w trakcie rozmowy może się dowiedzieć czegoś 
więcej o obu przybyszach. Niech zatem jak najdłużej gadają! 
- No cóż, po prostu z ciekawości chciałem się zapytać, ile kosztowałby 
odpowiedni system obronny dla tej planety? 
Niewielcy szarzy ludzie zaczęli coś do siebie szeptać. Pierwszy niewielki szary 
człowiek zaczął wyciągać z kieszeni różne małe przedmioty, przeglądał je i 
niektóre odkładał na bok. Drugi zaś miał na palcu lewej ręki wielki pierścień i 
początkowo Jonnie sądził, że się nim bezmyślnie bawi. Tymczasem z pierścienia 
zaczęła wysuwać się długa i tak cienka nić, że prawie nie było jej widać. 
Byli bardzo przejęci i słychać było tylko ich mamrotanie: 
-..trzydzieści sond przestrzennych... emitory promieni ostrzegawczych przed 
obcymi sondami zwiadowczymi... piętnaście zwiadowczych sputników otwierających 
automatycznie ogień do każdego niezidentyfikowanego obiektu latającego... koszt 
wyposażenia ziemskich samolotów w urządzenia identyfikujące... 2 000 
radiolatarni atmosferycznych... 256 bojowych samolotów myśliwskich Typ 50... 400 
latających czołgów do zwalczania piechoty kosmicznej... 7 000 przeciwpiechotnych 
zapór drogowych... sto miejskich pancerzy atmosferycznych z wciąganymi 
wrotami... pięćdziesiąt bezpilotowych samolotów zwiadowczych z urządzeniami 
pracującymi w paśmie widzialnym i podczerwonym... pięćdziesiąt bezzałogowych 
pojazdów opancerzonych do automatycznego niszczenia celów naziemnych... 
Wreszcie skończyli. Drugi niewielki szary człowiek wyciągnął nitkę z 
pierścienia, trzepnął palcem w jej koniec i z cichym "puf!" nitka rozwinęła się 
w długą taśmę papieru. Pstryknął w nią palcem i taśma wylądowała przed pierwszym 
niewielkim szarym człowiekiem. Ten podniósł ją, przebiegł wzrokiem wszystkie 
liczby i potem spojrzał na końcowy wynik. 
- Wliczając koszt transportu i części zamiennych - powiedział - wyniesie to 500 
962 878 432 kredytów płatnych w jedenastu oprocentowanych rocznych ratach plus 
około 285 000 006 kredytów rocznie na opłacenie personelu wojskowego 
obsługującego ten sprzęt. 
Przerzucił długą taśmę przez stół do Jonnie'ego i zakończył swój wywód: 
- To jest właśnie to. Skuteczny i ekonomiczny system obrony planetarnej. 
Wszystkie towary najwyższego gatunku. Wystarczy na co najmniej sto lat. To jest 
właśnie taki system obronny, jaki powinniście byli mieć! I jaki wciąż jeszcze 
możecie mieć! 
Było to 0 498 960 878 431 kredytów więcej, niż Ziemia w ogóle posiadała. 
Uświadomiło to Jonnie'emu, jak bardzo byli biedni. Ale teraz już najwyższy czas, 
żeby się czegoś bliższego dowiedzieć o tych dwóch. 
- W pełni doceniam wasze informacje, panowie. Ale proszę mi wybaczyć, kim 
właściwie jesteście? Handlarzami bronią? 
Byli tak zaskoczeni, jakby rzucił w nich granatem. Popatrzyli po sobie, a potem 
obaj wybuchnęli śmiechem. 
- Och, tak mi przykro! - powiedział pierwszy niewielki szary człowiek. - To 
bardzo niegrzecznie z naszej strony. Ale wie pan, jesteśmy dość dobrze znani w 
rejonach naszego działania. I tyle wiemy o panu. Prawdę mówiąc, znamy pana tak 
dobrze, iż nawet nam przez myśl nie przeszło, że nigdy się nie przedstawiliśmy! 
To jest lord Voraz. Generalny Dyrektor, Główny Zarządca i Pierwszy Lord Banku 
Galaktycznego. 
Jonnie aż zamrugał oczami z wrażenia, pochylił się i uścisnął jego dłoń. Dłoń 
była sucha, dość szorstka. 
- A to jest jego Ekscelencja Dries Gloton - przedstawił kolegę lord Voraz. 
Jonnie potrząsnął jego równie suchą i szorstką dłonią i powiedział: - Jonnie 
Tyler, Wasze Lordowskie Moście. Ja nie mam żadnych tytułów. 
- Mamy na ten temat inne zdanie, lordzie Jonnie Tylerze oświadczył lord Voraz. - 
Dries lubi nazywać siebie naczelnym poborcą, ale to jest taki bankowy żart. 
Obecnie jest Szefem Oddziału Banku Galaktycznego na ten sektor przestrzeni 
kosmicznej. Zauważył pan, że kilka razy niechcący nastąpiłem mu na odcisk. Szef 
Oddziału ma absolutną władzę w swym sektorze i jest zawsze trochę zazdrosny o 
swe prerogatywy. Wasza planeta znajduje się w jego sektorze i wszelkie interesy 
z nią leżą w jego gestii. Tylko on jest odpowiedzialny za osiąganie zysków w tym 
rejonie. Jeśli chodzi o mnie, to jestem tu tylko z tego powodu, że zebrali się 
emisariusze. To są bardzo niespokojne... 
Dries Cloton przerwał mu ostro: 
- Nie można się spodziewać, by Jego Lordowska Mość znała wszystkie tajniki 
interesów w każdym sektorze. On bardzo dobrze sobie radzi z prowadzeniem 
interesów na szczeblu wszechświatów. Lord Voraz się roześmiał. 
- Mój Boże, naprawdę mi przykro, że niepokoiliśmy pana. Ale szukamy tu... 
Dries znowu mu przerwał. 
- Jesteśmy tu właśnie po to, by wam pomóc, lordzie Jonnie. A przy okazji: czy 
nie zechciałby pan otworzyć u nas rachunku bankowego? Osobistego rachunku'? - 
szukał w kieszeniach odpowiednich materiałów. - Możemy dać panu niski numer 
konta i zapewnić absolutną dyskrecję. 
Jonnie uprzytomnił sobie nagle, że nie ma żadnych pieniędzy. I to nie tylko w 
kieszeni, ale w ogóle nigdy ich nie miał. Oddał nawet jedyną złotą monetę. 
Myślał, że może otrzymuje pensję jako pilot, którą przekazują Chrissie, ale 
nigdy tych pieniędzy nie widział. Szybko odsunął od siebie lękliwe myśli na 
temat Chrissie. Lepiej będzie, jeśli całą uwagę skupi na prowadzeniu rozmowy. 
- Przykro mi - powiedział. - Może później, gdy będę miał jakieś pieniądze do 
złożenia w depozycie. 
Obydwaj panowie rzucili na siebie szybkie spojrzenia. 
- No cóż, niech pan pamięta, że nie jesteśmy waszymi wrogami - powiedział Dries. 
- Mam wrażenie, że bardzo niedobrze byłoby, gdybyście nimi byli - rzekł Jonnie, 
wciąż starając się rozwikłać ich tajemnice. Nieprzyjacielska flota nie 
oddaliłaby się, gdyby pan nie porozmawiał ze Snowlem. 
- Bank Galaktyczny wykonuje wiele usług dla swych klientów. To była zwykła 
usługa notarialna. Chcieli mieć zakodowany zapis radiowego przekazu 
notarialnego, który stwierdzał, że było to prawnie ważne polecenie konferencji. 
Oczywiście, bank nie uwierzyłby im na słowo. Ale wszyscy mają zaufanie do banku. 
- Czy zebranie tu emisariuszy także było usługą bankową? zapytał Jonnie. 
- Otóż nie... - rozpoczął lord Voraz. 
- Można by to tak nazwać - wszedł mu w słowo Dries. Ponieważ czasami organizuje 
się tego rodzaju konferencje w ramach usług. Prowadzenie interesów pomiędzy 
cywilizowanymi planetami w sposób bezkonfliktowy leży w interesie Banku 
Galaktycznego. 
Jonnie nie był zadowolony z tego wyjaśnienia, ale zrobił dobrą minę. 
- Jak się wydaje, emisariusze słuchają was. Do pana mówią: "Wasza Ekscelencjo", 
a do lorda Voraza zwracają się: "Wasza Czcigodność". Co jednak robicie, gdy was 
nie słuchają? Na przykład nie przylatują na konferencję lub nie robią tego, o co 
ich prosicie. 
Sama myśl o tym zaszokowała lorda Voraza. Zanim Dries Gloton zdołał go 
powstrzymać, lord Voraz powiedział: 
- To jest nie do pomyślenia! Bank natychmiast zażądałby zwrotu wszelkich 
pożyczek, zablokował wszystkie kredyty. Ich gospodarka rozleciałaby się na 
kawałki. Zbankrutowaliby i planeta mogłaby zostać sprzedana... 
Och, pomyśleliby sto razy, zanim... 
Driesowi udało się w końcu mu przerwać i zatrzymać ten potok słów. 
- Otóż wiem, Wasza Czcigodność - powiedział łagodnie jak bardzo jest pan 
wrażliwy na te sprawy, ale musimy pamiętać, że to jest mój sektor i wszystko, co 
dotyczy tej planety, to moje kłopoty. Proszę mi wybaczyć, ale myślę, że lord 
Jonnie prawdopodobnie nie wie zbyt wiele na temat faktycznej działalności Banku 
Galaktycznego. Przez wieki nie wznawialiśmy przecież druku ulotek 
informacyjnych. Czy chciałby pan dowiedzieć się czegoś więcej na ten temat, 
lordzie Jonnie? 
Jonnie wyraźnie chciał. W uszach dźwięczały mu słowa lorda Voraza: "planeta 
mogłaby zostać sprzedana..." 
4
Czong-won podał nowy imbryk herbaty. 
- Nie może pan jednak odnieść wrażenia, że jesteśmy ludźmi gwałtu - powiedział 
Dries, upijając wielki łyk herbaty z filiżanki. 
,,Raczej potężni i nieludzcy" - pomyślał Jonnie. 
- Nasza rasa jest zwana "Selachee" - kontynuował Dries. Żyjemy tylko na trzech 
planetach Systemu Gredides. Planety są w większości pokryte wodą - na dwie 
części lądu przypada średnio dziewięć części wody. I naszym jedynym przemysłem 
jest bankowość. - Uśmiechnął się i znów wypił łyk herbaty. Jesteśmy idealnymi 
bankierami. Możemy wszystko jeść, wszystko pić, oddychać prawie każdą atmosferą 
i żyć w warunkach prawie każdej grawitacji. Według plemiennych norm moralnych 
wielbimy absolutną uczciwość oraz cnotę obowiązkowości. 
Jonnie pomyślał, że zapewne tak jest, ale odnosił wrażenie, iż nie mówili całej 
prawdy, zwłaszcza o swoich zamiarach. Pojęcie "uczciwości" mogło nie zawierać 
obowiązku mówienia całej prawdy. Uśmiechnął się więc uprzejmie i bacznie 
słuchał. 
- Na każdej planecie mamy około pięciu miliardów mieszkańców - kontynuował Dries 
- i są oni bardzo pracowici. Mimo że głównie zajmujemy się bankowością, to mamy 
także inżynierów i innych specjalistów oraz wielu matematyków. Blisko pięćset 
tysięcy lat temu rozpoczęliśmy loty kosmiczne. To jest chyba właściwa liczba, 
nieprawdaż, lordzie Voraz? 
Lord Voraz wciąż był jeszcze lekko zszokowany na myśl o planetach wycofujących 
się ze swych zobowiązań, ale zatuszował swoje zmieszanie dobrą, profesjonalną, 
bankową miną. 
- Czterysta dziewięćdziesiąt siedem tysięcy czterysta trzydzieści dwa lata 
upłyną w ostatnim dniu tego roku gwiezdnego, co daje końcówkę stu trzech lat dla 
tego wszechświata - powiedział. 
- Dziękuję - rzekł Dries. - A trzysta tysięcy lat temu... - Trzysta dwa tysiące 
trzy - poprawił go lord Voraz. 
- Dziękuję... natknęliśmy się na Psychlosów! Nie, niech się pan nie niepokoi! 
Nie zostaliśmy podbici. Nie toczyliśmy nawet z nimi wojny. W owym czasie 
Psychlosi nie byli jeszcze źli, nastąpiło to około stu tysięcy lat później. 
Wówczas jeszcze nie zabijali dla samej przyjemności zabijania - jestem pewien, 
że nie muszę panu dalej mówić o Psychlosach. 
- Oczywiście! - odparł Jonnie. 
Opowieść Driesa zmierzała do czegoś, co w końcu prawdopodobnie okaże się złą 
nowiną. Jonnie czuł to, pomimo tych wszystkich uśmiechów. 
- Właśnie - powiedział Dries. - Na czym to ja stanąłem? A więc tak czy owak - i 
to pana ubawi - Psychlosi wcale nie byli nami zainteresowani, ponieważ nie 
mieliśmy żadnych bogactw naturalnych. 
My potrzebowaliśmy metali, a Psychlosi naszej techniki komputerowej, więc 
staliśmy się dla nich partnerem. Byto to zupełnie nowe doświadczenie dla 
Psychlosów. Musieli się nauczyć zasad finansowania i tym podobnych rzeczy. Więc 
ich uczyliśmy. 
Ich sytuacja wewnętrzna była bardzo zła. Rozmnażali się jak... Jakie to ryby z 
tej planety są wam znane?... Jak śledzie! Zawsze panicznie się bali, że któraś z 
ich kolonii się zbuntuje. A u siebie mieli tłumy bezrobotnych. Panował 
ekonomiczny bałagan i kryzys. Więc pomogliśmy im stworzyć przemysł wydobywczy. 
Przy użyciu ich urządzeń teleportacyjnych, było to nawet dość łatwe. Zaczęło się 
im bardzo dobrze powodzić, rozwinęli nowoczesną technikę górniczą, a my 
pilnowaliśmy ich ekonomicznej stabilności. A potem nagle stała się straszna - z 
punktu widzenia Psychlosów rzecz. Zdarzyło się to około dwustu tysięcy lat temu. 
- Dwieście dziewięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt dwa lata skorygował lord 
Voraz. 
- Dziękuję. Inna rasa ukradła lub wynalazła teleportację! 
- Boxnardowie, Szósty Wszechświat - uzupełnił lord Voraz. 
- Nie ma pełnej jasności, co się wtedy zdarzyło - powiedział Dries. - Nie zawsze 
mamy dostęp do akt wojskowych. Myślę jednak, że Boxnardowie chcieli wykorzystać 
teleportację do celów militarnych. Jednakże Psychlosi wybili Boxnardów co do 
jednego na wszystkich ich siedmiu planetach. Zabrało to Psychlosom parę lat. 
- Trzy lata i szesnaście dni - uzupełnił lord Voraz. 
- Wymordowali nawet te rasy, które były z Boxnardami w jakiś sposób spokrewnione 
lub sprzymierzone. Nigdy już nie udało się nam znaleźć jakiegokolwiek śladu po 
nich. - Ta wojna, zdaje się, odmieniła również Psychlosów. Na wiele lat zerwali 
wszelkie kontakty z innymi światami. Był to również bardzo niedobry czas dla 
nas. Nasza gospodarka przechodziła recesję. Nasi przodkowie musieli chyba się 
zaangażować w bratobójcze walki, ponieważ w kronikach historycznych podaje się, 
że liczba naszej ludności zmniejszyła się o sześć jedenastych. Upłynął jeszcze 
cały wiek, zanim Psychlosi znów stali się aktywni. Ale byli już zupełnie innymi 
istotami. 
"To wtedy właśnie zaczęli wkładać srebrne kapsułki do głów swoim dzieciom - 
pomyślał Jonnie - chcąc zachować tajemnicę techniki teleportacyjnej oraz reguł 
ich matematyki". 
- Spalili wszystkie swe książki - mówił dalej Dries. - Nie rozwijały się sztuki 
piękne. Na podstawie ich słowników można stwierdzić, że przestali używać takich 
słów jak "współczucie" czy "litość", a nawet - jak się wydaje - "zdrowy 
rozsądek". Choć nazywamy ich teraz "Psychlosami" to nazwa ta nie była używana aż 
do owego czasu. Poprzednią swą nazwę wywodzili od imienia króla, który właśnie 
zasiadał na imperialnym tronie. 
W każdym razie - żeby pana nie nudzić, bo widzę, że już pan coś niecoś wie na 
ten temat - następne stulecia były bardzo ciężkie dla wszystkich, zwłaszcza zaś 
dla Psychlosów. Mieli opinię najokrutniejszych i najbardziej sadystycznych 
ciemiężców we wszystkich wszechświatach. Ale sami też mieli kłopoty. Ich 
populacja rosła lawinowo. Znajdowali się w gospodarczym chaosie. Na jedenastu 
Psychlosów dziewięciu nie miało pracy. Dwór królewski bał się rewolucji i 
faktycznie - jak mi się zdaje - zamordowano czterech książąt... 
- Siedmiu - skorygował lord Voraz. - Oraz dwie królowe. 
- Dziękuję - rzekł Dries. - Zdesperowani Psychlosi przybyli do Systemu Gredides 
i wręcz błagali Selacheesów o pomoc. Potrzebowali pieniędzy na wynajęcie 
żołnierzy i zakup broni. Ale nasz parlament, Bardzo Zaszczytne Gremium, tak jak 
i inne rasy w szesnastu wszechświatach, nie chciał prowadzić z nimi żadnych 
rozmów, więc zanosiło się na otwartą wojnę. Ale ktoś tam w Bardzo Zaszczytnym 
Gremium... 
- Lord Finister - dodał lord Voraz. 
- Dziękuję... wykazał trochę zdrowego rozsądku i skierował ich do nas. Byliśmy 
wówczas już dużym bankiem. Jego ówczesny szef... 
- Lord Loonger - wtrącił lord Voraz. 
- Dziękuję... rozpoczął z nimi negocjacje i doprowadził do podpisania kontraktu! 
Bank miał załatwiać wszystkie sprawy gospodarcze z innymi rasami, prowadzić 
wszystkie transfery funduszów Psychlo i zajmować się konferencjami pokojowymi. A 
w zamian za to każdy Selachee miał być nietykalny, planety Selacheesów i cały 
System Gredides miały być zupełnie wyłączone spod wpływu Psychlosów. Psychlosi 
zobowiązali się także zorganizować dla banku system teleportacji do wszystkich 
wszechświatów. Podpisali kontrakt, dostali pieniądze i ustabilizowali się. 
Lord Voraz podjął temat: 
- Tylko dwa razy Psychlosi. próbowali pogwałcić te porozumienia, ale za każdym 
razem nabijali sobie guza i szybciutko powracali do ich ścisłego przestrzegania. 
- Tak to - kontynuował Dries Gloton - usłyszał pan całą historię powstania Banku 
Galaktycznego. Nazywamy go ,.Galaktycznym", choć - jak pan wie - właściwie 
powinien się nazywać "Pangalaktyczny", gdyż działa w szesnastu wszechświatach. 
Ale nazwa "Galaktyczny" sprawia, że wszyscy klienci mają wrażenie, iż jest to 
bank ich galaktyki. Brzmi to bardziej swojsko, nie sądzi pan? 
A Jonnie właśnie myślał, że ma do czynienia z grupą potężniejszą niż Psychlosi. 
Z galaktyczną organizacją, której należało być posłusznym i spełniać jej 
polecenia. Stał się bardzo czujny. Gdzieś tu kryły się jakieś kłopoty. 
- A zatem, być może - rzekł - chcą panowie prowadzić rozmowy z tutejszym rządem 
na temat usług teleportacyjnych? 
Dries i lord Voraz spojrzeli na siebie, a potem na Jonnie'ego. 
- Nie z rządem - powiedział lord Voraz. - Wątpię, czy rząd ma tego rodzaju 
urządzenie. Teleportacja będzie zupełnie innym tematem i właściwie nie jesteśmy 
teraz przygotowani do rozmów. 
Jonnie miał wrażenie, że Voraz nie mówi mu wszystkiego, ale nie chciał go 
naciskać. Niebezpieczeństwo najwidoczniej nie tu się kryło - ale na pewno gdzieś 
się kryło! Wyczuwał je. Rozsiadł się wygodnie i zapytał: 
- A więc może chodzi o zapłatę rachunków za tę konferencję? One mogą być 
większe, niż to przewidywaliśmy. 
- Ależ nie, na miły Bóg! - zawołał Dries i zaczął manipulować coś przy swoim 
pierścieniu. 
Z pierścienia wysunęła się nitka, która z cichym trzaskiem rozwinęła się w 
taśmę. Dries uważnie popatrzył na nią i powiedział: 
- Koszty są mało znaczące. Diety dla emisariuszy różnią się między sobą, gdyż 
ich rządy też się różnią wielkością, a nawet płacą im różnie. Ale w sumie 
wynoszą łącznie około 85 000 kredytów - oczywiście mogą wzrosnąć, jeżeli będą 
opóźnienia w przebiegu konferencji. Ale niewiele. Opłata bankowa jest 
standardowa: tylko 25 000 kredytów. Dochodzi tu, oczywiście, sprawa mego jachtu 
kosmicznego... 
- Bank - wszedł mu w słowa lord Voraz - pokrywa wydatki na jacht tylko wtedy, 
gdy jest on używany do prowadzenia interesów związanych z działalnością banku. 
Myślę, Dries, że będzie to uczciwe, jeśli kosztami miesięcy poszukiwań 
obciążysz... 
Dries przerwał mu ostro: 
- Koszty eksploatacji jachtu będą naliczone tylko planecie Batafor w Systemie 
Balor. To jest oddział Banku Galaktycznego dla tego sektora - dodał tytułem 
wyjaśnienia Jonnie'emu. - Jest to planeta Hawvinów. A więc powiedzmy, że wynoszą 
one około 60 000 kredytów. W sumie koszty wyniosą zaledwie około 170 000 
kredytów. 
Jonnie pomyślał, że dysponowali taką kwotą. 
Ale Dries się wahał. 
- Nie jesteśmy jeszcze pewni, czy to wy otrzymacie ten rachunek. Będzie to 
zależało od wyników konferencji. 
"Aha, to za tym coś się kryje" - pomyślał Jonnie. 
Dochodzili więc do sedna sprawy. 
5
Patrzyli na Jonnie'ego swymi - pokrytymi grubymi powiekami - oczami. Byli teraz 
bardzo poważni. 
Jego Ekscelencja Dries Gloton pochylił się. 
- To sprawa wyraźnego tytułu własności. Bank nie chciałby mieć z tym kłopotów. 
- Nigdy! - wykrzyknął lord Voraz. 
- Reputacja banku, a właściwie reputacja całej rasy Selacheesów - mówił dalej 
Dries - opiera się na absolutnej uczciwości i nieskazitelnej zgodności z prawem. 
- Zawsze legalnie - dodał lord Voraz. - Gdybyśmy zrobili cokolwiek niezgodnie z 
prawem, zrujnowałoby to nas. Nigdy nie naginamy przepisów prawnych. Dlatego też 
niezliczone kwadryliony istot mają do nas całkowite zaufanie. 
Ale wśród tych kwadrylionów istot nie było Jonnie'ego. Kryło się w ich słowach 
coś zimnego, twardego i przerażającego. 
- Może byłoby lepiej, gdyby panowie wyjaśnili, o jaki akt własności chodzi - 
rzekł Jonnie. - Jeśli mam zorganizować dla was to spotkanie, to muszę znać 
sprawę, którą będziemy tam rozpatrywali. 
Dries odchylił się nieco. 
- Prawda. Od czego mam zacząć? No cóż, myślę, że moment odkrycia tej planety 
będzie dobrym punktem wyjścia. Szesnasty wszechświat był ostatnim, który odkryto 
prawdopodobnie przed około dwudziestoma tysiącami lat. Nigdy nie sporządzono 
dokładnych map tego wszechświata. Imperialny Rząd Psychlo wprawdzie wysyłał do 
niego sondy kosmiczne w celu sporządzenia map kartograficznych, ale przez bardzo 
długi czas Psychlosi nie odkryli niczego nowego. 
Ta planeta jest częścią czegoś, co można nazwać "systemem gwiazd obrzeżnych" 
znajdujących się na dalekich peryferiach galaktyki. Nie zauważono by jej 
prawdopodobnie, gdyby sama nie wysłała w przestrzeń sond kosmicznych. Wówczas 
imperialna sonda kosmiczna wykryła ją, a reszta to już znana historia. 
Imperialny Rząd Psychlo otrzymał na nią tytuł własności na zasadzie prawa o 
wykryciu. A prawo własności tego systemu zostało po raz pierwszy zapisane w 
księgach wieczystych. Imperialny Rząd sprzedał planetę Intergalaktycznemu 
Towarzystwu Górniczemu, które - nie mając wówczas gotówki - pożyczyło pieniądze 
na zakup z Banku Galaktycznego. Wszystko to było zwyczajną, prostą, rutynową 
sprawą. Intergalaktyka robiła to setki razy. Tego rodzaju pożyczki są 
gwarantowane zdeponowaniem aktu własności w Banku Galaktycznym. Stopa procentowa 
wynosi zazwyczaj dwie jedenaste. Lub też - stosując arytmetykę inną niż na 
Psychlo - około osiemnastu procent rocznie. Termin spłaty długu został ustalony 
na dwa i pół tysiąca lat. 
W przeszłości Intergalaktyka spłacała zawsze takie pożyczki bez kłopotów. Prawdę 
powiedziawszy, był to jedyny dług, gdyż wszystkie inne planety były już 
pospłacane. Tego rodzaju transakcja nazywa się "długiem hipotecznym". Czy 
zrozumiał pan, o czym mówiłem? 
Jonnie rozumiał. Zaczął nawet domyślać się, co będzie dalej. 
- Zaciągnięto również jeszcze jeden dług hipoteczny - kontynuował Dries. - 
Przeznaczony był on na pokrycie wydatków związanych z podbojami dokonywanymi 
przez Intergalaktykę. Ale była to mniej ważna sprawa, gdy istotny był tu wysoki 
udział w zysku, a poza tym cały dług został spłacony zaledwie w ciągu pięciu 
lat. 
Jonnie pojął, że Bank Galaktyczny finansował inwazję Ziemi. Finansował 
bezpilotowe bombowce z gazem. 
Lord Voraz rzekł: 
- To jest biznes. Bank zajmuje się bankowością, a klienci zajmują się własnymi 
sprawami. Nie oznacza to więc, że bank kiedykolwiek był nieprzyjazny w stosunku 
do was. Teraz też nie jesteśmy wrogo nastawieni. Wszystko to jest po prostu 
rutynowych działaniem. Zwykłym prowadzeniem interesów bankowych. 
- I tak - znów zabrał głos Dries, nie starając się nawet o uznanie swych 
prerogatyw - podstawowy dług hipoteczny będzie jeszcze obciążał Ziemię przez 
tysiąc czterysta lat. 
Jonnie rozważył bardzo dokładnie usłyszane przed chwilą słowa, zanim się 
odezwał. 
- Wydaje mi się, że wojna znosi ten dług hipoteczny. 
- O Boże mój, nie! - wykrzyknął Dries. - Sam fakt wojskowego podboju planety nie 
zmienia podstawowej struktury jej zadh~żenia. To że rząd się zmienia, nie wpływa 
na zmianę długu. Gdyby tak było, to rządy same starałyby się zmieniać codziennie 
i w ten sposób pozbywałyby się zobowiązań finansowych - zaśmiał się. - Nie, nie. 
Zmiana rządu lub podbój wojskowy nie zmienia zadłużeń żadnego kraju. Nowi 
właściciele muszą spłacać długi. 
- Pierwotny podbój - zauważył Jonnie - gdy Intergalaktyka zajmowała Ziemię, nie 
przejmował wraz z nią żadnych długów. 
- Mogły być jakieś wewnętrzne zadłużenia - powiedział Dries. - Wewnętrzne 
zadłużenia nie mają jednak nic wspólnego z długami międzynarodowymi. Nie, ta 
planeta została właściwie odkryta i zakupiona oraz Intergalaktykę Górniczą od 
Rządu Imperialnego Psychlo. Wszystkie dokumenty hipoteczne zostały właściwie 
sporządzone i od strony prawnej są bez zarzutu. Wszystko było całkowicie 
legalne. 
- Całkowicie! - potwierdził lord Voraz. 
- Co do długu nie ma żadnych wątpliwości - powiedział Dries. - Są natomiast 
wątpliwości co do tego, kto go zapłaci. 
- Zwołaliście więc tę konferencję tylko po to, by zorientować się, kto zapłaci 
dług? - zapytał Jonnie. 
- Sformułowanie niezbyt precyzyjne, ale bliskie prawdy. Widzi pan - odparł Dries 
- dopóki istniało wojenne zagrożenie i dopóki nie można było określić, kto miał 
stanowić obecny rząd tej planety, dopóty nie mogłem doręczyć tego dokumentu. 
Trzymał w ręku wielki arkusz papieru wyglądający na dokument prawny. Nie 
przekazywał go jednak Jonnie'emu. Jonnie wyciągnął po niego rękę, ale Dries 
powiedział: 
- Sam pan oświadczył, że nie jest pan członkiem rządu. 
- A co się stanie, gdy już doręczy pan ten dokument? 
- Zorganizujemy spotkanie w celu omówienia możliwości i warunków spłaty, a jeśli 
nie można będzie osiągnąć porozumienia, wówczas wykluczymy hipoteczne prawo 
własności. 
- I co się wtedy stanie? - zapytał Jonnie. 
- No cóż, planeta zostanie wystawiona na publiczną licytację i sprzedana temu, 
kto da najwięcej. 
Jonnie zaczął teraz rozumieć, dlaczego obawiał się tych ludzi. 
- A co się stanie z ludnością planety? - zapytał. 
- No wie pan, to oczywiście zależy od nabywcy. W każdym razie prawo własności 
będzie wtedy jasne. Nabywca może zrobić z ludnością, co będzie chciał. To jest 
całkowicie poza sferą działań bankowych. 
- A co tacy nabywcy zazwyczaj robią? - znów zapytał Jonnie. 
- To zależy. Na ogół płacą gotówką lub wykorzystują kredyty, by zapłacić za 
zlicytowaną planetę - tacy nabywcy mają zazwyczaj kredyt lub inne gwarancje 
finansowe i przejmują całą różnicę długu hipotecznego. Często od razu zajmują 
planetę, ale jeśli lokalna ludność protestuje przeciwko temu, wówczas biorą z 
banku krótkoterminową pożyczkę i podbijają planetę środkami militarnymi. Czasami 
też sprzedają miejscową ludność jako niewolników, by spłacać zaciągnięte długi. 
Często chcą także osiedlać tam swoją ludność. 
Jonnie przyglądał im się bez słowa. 
- Nie sądzę, aby nabywcy udało się łatwo podbić tę planetę. 
- Och! - wykrzyknął Dries. - Planeta nie ma żadnych liczących się środków 
obronnych. Macie bardzo mało ludzi. Nowoczesna broń załatwi was w ciągu paru 
dni. Te całe tutejsze "połączone siły" to tylko brzęczące muchy. Ale główne 
floty nie zostały jeszcze wmieszane w tę akcję. Proszę się jednak nie 
denerwować. Nie ma powodu do paniki. Jest to zwykła sprawa hipoteczna oraz 
spłata zaciągniętych zobowiązań. Normalna sprawa bankowa. 
- A więc teraz czekacie tylko, kto zostanie zwycięzcą, by wręczyć mu ten papier 
- powiedział Jonnie. 
- Myślę, że to wy zwyciężycie - rzekł Dries. - Dlatego właśnie z panem dzisiaj 
rozmawiamy. Chcemy, by zorganizował pan nam spotkanie z pańskim rządem w 
momencie, gdy będziemy już wiedzieć, że zwyciężyliście. A wtedy będziemy mogli 
wręczyć wam ten dokument oraz przedyskutować wszelkie problemy. To wszystko. 
- Jeśli mam zorganizować to spotkanie - powiedział Jonnie - muszę zapoznać się z 
treścią dokumentu, żebym wiedział, czego dotyczy. 
- Nie wręczam panu tego dokumentu - oznajmił Dries ale może go pan sobie 
przejrzeć. 
Dokument miał wiele stronic szczegółów prawnych oraz dotyczących odkrycia 
planety, pożyczki i dokonanych spłat. I miał dołączony pojedynczy olbrzymi 
arkusz. Jonnie podnosił do góry każdą stronicę dokumentu, by mieć lepsze światło 
(i ustawić ją przed obiektywem guzikowej kamery, która filmowała wszystko przez 
cały wieczór z górnego rogu sali). Teraz właśnie podniósł ostatni arkusz 
dokumentu, który stwierdzał:
ZAWIADOMIENIE O ZALEGŁOŚCIACH
Do:................... (prawni właściciele lub okupanci planety w czasie usługi) 
Data:........... Niniejszym wzywa się panów na spotkanie z oficjalnymi 
przedstawicielami Banku Galaktycznego, aby: 
a) przedyskutować warunki bezzwłocznego uiszczenia pilnych zobowiązań 
finansowych, zdając sobie całkowicie sprawę z tego, że są one opóźnione o "jeden 
rok i... dni" bez jakiejkolwiek wpłaty oraz bez jakichkolwiek uzgodnień co do 
przedłużenia terminów uiszczania spłat. 
b) Dokonać szybkiego przekazania W TERMINIE JEDNEGO TYGODNIA OD POWYŻSZEJ DATY 
tytułu własności, zarządzania i użytkowania planety, aby uniknąć dalszych kar 
umownych, jeśli BANK GALAKTYCZNY uzna, iż tego rodzaju uzgodnienia są 
niewystarczające. Nie spłacona suma rzeczonej pożyczki i długu hipotecznego w 
wysokości CZTERDZIESTU BILIONÓW DZIEWIĘCIUSET SZEŚĆDZIESIĘCIU MILIARDÓW DWUSTU 
SIEDEMNASTU MILIONÓW SZEŚĆIUSET,PIĘCIU TYSIĘCY DWUSTU SZESNASTU KREDYTOW 
GALAKTYCZNYCH (40 960 217 605 216 KG) stanowi nie uiszczoną pozostałość wraz z 
odsetkami pierwotnej pożyczki w wysokości SZEŚĆDZIESIĘCIU BILIONÓW KREDYTÓW 
GALAKTYCZNYCH (60 000 000 000 000 KG) udzielonej w dobrej wierze 
INTERGALAKTYCZNEMU TOWARZYSTWU GÓRNICZEMU na Psychlo i wpłaconej PRZELEWEM BANKU 
GALAKTYCZNEGO na konto IMPERIALNEGO RZĄDU PSYCHLO zgodnie ze zleceniem 
rzeczonego INTERGALAKTYCZNEGO TOWARZYSTWA GÓRNICZEGO jako pełna zapłata za 
rzeczoną planetę "Ziemia", System Słoneczny, Wszechświat Szesnasty. 
DRIES GLOTON 
Kierownik Oddziału 
(Podpis i pieczęć) 
BANK GALAKTYCZNY 
Balor System Balafor 
Główne Biura Sektora 4 
Wszechświat Szesnasty
- A spełnienie jakich warunków będzie uważane za "wystarczające" do anulowania 
długu? - zapytał Jonnie. 
- Och - odparł lekko Dries Gloton - wpłacenie od razu sumy pięciu bilionów 
kredytów oraz uzgodnienie co do dalszego wpłacania rat miesięcznych w wysokości 
pięciuset miliardów kredytów załatwiłoby całą sprawę. Widzi pan, pod względem 
prawnym pożyczka podlega natychmiastowemu zwrotowi w całości, jeśli zalega się 
ze spłatą rat. Moglibyśmy więc zażądać natychmiastowego zwrotu całej pożyczki, 
ale nasz bank załatwia interesy na warunkach jak najbardziej korzystnych dla 
klientów. My jesteśmy naprawdę waszymi przyjaciółmi. Szczycimy się zawsze nie 
tylko naszą absolutną uczciwością i rzetelnością, ale również naszymi dobrymi 
stosunkami z klientami. 
"Pięć bilionów - pomyślał Jonnie. - Pięćset miliardów miesięcznie!" Mieli tylko 
dwa miliardy dwieście milionów. Nie mieli przemysłu ani żadnych dochodów. Żadne 
surowce, które mogliby wydobyć spod ziemi, nie pokryłyby potrzeb pieniężnych w 
takim czasie. 
Dries spostrzegł jego skrywaną konsternację. 
- Będziecie mieli na to cały tydzień! To bardzo liberalne warunki. 
- A skoro tylko konferencja zadecyduje o losie Schleima powiedział Jonnie - i 
stosunek do pozostałych emisariuszy zostanie... 
- To wtedy planeta będzie miała jasno określony tytuł własności! - wykrzyknął 
triumfująco Dries, wchodząc mu w słowa. - A pan będzie mógł zorganizować dla nas 
spotkanie, na którym wręczymy wam ten dokument i cała sprawa zostanie 
załatwiona! 
- Zwycięski rząd - odezwał się lord Voraz - będzie miał wiele dni na 
przedyskutowanie tego i zastanowienie się, skąd wziąć pieniądze. 
- A wy nie moglibyście nam pożyczyć? - zapytał Jonnie. 
- Och nie, mój Boże! Już je przecież pożyczyliśmy. 
- A kto mógłby wykupić tę planetę? - znów zapytał Jonnie. - No, wie pan, każdy z 
obecnych na konferencji byłby rad, gdyby mu się ją udało zdobyć. Oni, odwrotnie 
niż wy, mają przemysł, kredyty i dodatkowe gwarancje finansowe. 
- A zatem wygrawszy tę wojnę - jeżeli ją wygramy możemy ją totalnie przegrać 
nawet z Tolnepami - powiedział Jonnie. 
- Trudno!- rzekł Dries Gloton, akcentując słowa jednoznacznym gestem rąk - 
bankowość to bankowość. Interes jest zawsze interesem. 
6
Stormalong, rozwalony bezwładnie na jednym ze stołów w pomieszczeniu 
operacyjnym, został wyrwany z kamiennego snu. Mocno osłabiony po wielu dniach 
kierowania walką, z trwogą spoglądał na Jonnie'ego. 
- Obudź się! - wołał nagląco Jonnie. 
Próbował potrząsnąć byddyjską Komunikatorką Tinny, aby wydobyć z niej 
jakąkolwiek oznakę życia. 
- Co się dzieje? - zerwał się Stormalong. - Czyżby znów nas zaatakowali? 
- Gorzej! - powiedział Jonnie. - Ci niewielcy szarzy ludzie!... Trony, obudź 
się, proszę! 
Jednakże po ciężkich dniach przekazywania rozkazów bojowych, bez chwili snu, 
dziewczyna była prawie nieprzytomna. 
Jonnie, kiedy pożegnał gości niskim ukłonem, chcąc nieco ochłonąć, wyszedł z 
sali bankietowej i zrobił rundę wokół pokrytej nocnym mrokiem doliny. MacAdam! 
Wiedział, że musi koniecznie szybko złapać MacAdama z Ziemskiego Banku 
Planetarnego. Nie będzie organizował żadnego spotkania z rządem. Ale na pewno 
zorganizuje spotkanie z kimś, kto zna się na bankowości! 
Tinny powoli przychodziła do siebie. 
- MacAdam! - zawołał Jonnie. - Połącz się przez radio z MacAdamem! 
- Co się stało? - zapytał Stormalong. Jonnie był zwykle spokojny i opanowany. - 
W czym mogę pomóc? 
Jonnie wcisnął mu w rękę parę płyt z nagraniem rozmowy z szarymi ludźmi. 
- Zrób mi kopie! To jest nagranie z przyjęcia wieczornego. Dla Stormalonga nie 
miało to żadnego sensu, ale podszedł do kopiarki płyt i zaczął je powielać. 
Tinny usiłowała przywołać Luksemburg, wyśpiewując zaspanym głosem kodowy sygnał 
wywoławczy w pali. 
- Jeśli wywołujesz Luksemburg - zauważył Stormalong - to tam nikogo już nie ma. 
I wtedy dopiero uświadomił sobie, że Jonnie nie jest wprowadzony w ogólną 
sytuację. 
- To z powodu Rosji - zaczął wyjaśniać. - Dotarli tam ludzie z Singapuru, lecz 
nawet nie mogli się zbliżyć do bary. Cała stoi w ogniu. 
Jonnie nie mógł tego pojąć: podziemna baza w ogniu? 
- Byłeś tam przecież - kontynuował Stormalong. - Nie wiem po co, zgromadzili w 
niej jakiś czarny surowiec palny. Czy wiesz, co to byłó' 
Węgiel! Rosyjska baza gromadziła węgiel na zimę. 
- To węgiel - oznajmił Jonnie. - Czarna skała, która się pali! - Otóż, 
ktokolwiek budował tę bazę, zbudował ją tuż przy kopalni i w czasie walk musiał 
się zapalić węgiel. Załoga Singapuru nie mogła się nawet zbliżyć do bazy. Było 
ich za mało i nie zabrali ze sobą pomp górniczych, a gdyby je nawet mieli, to i 
tak w pobliżu nie było wody. Zaczęli więc wzywać pomocy. Musieli stłumić ogień, 
by dostać się w pobliże bazy. Luksemburg był jedynym rejonem obronnym, który nie 
był atakowany, i miał latające cysterny. Przed około dwiema godzinami napełnili 
te cysterny i polecieli do Rosji. Nie mamy żadnych dalszych raportów na temat 
losów rosyjskiej bazy. A w Luksemburgu nie została żadna grupa obronna. 
- Ale przecież Ziemski Bank Planetarny na pewno ma swoją radiostację! - zawołał 
Jonnie. 
- Chyba tak... - powiedział z powątpiewaniem Stormalong - ale nie przypuszczam, 
by o tej porze ktoś przy niej dyżurował. Oni nie są częścią systemu obronnego. 
- No to muszę tam polecieć - rzekł Jonie. - Jakie samoloty zostały tu... 
- Prrr! - wszedł mu w słowa Stormalong. - Mam bezpośrednie rozkazy od Sir 
Roberta, że masz zostać tutaj! 
- Ale MacAdam nie może tu przylecieć, jeśli nie ma tam pilotów. Czy w 
Luksemburgu nie zostawiono ani jednego pilota? - Ani jednego. 
Jonnie poczuł ogarniającą go rozpacz. 
- A gdybyśmy tak ściągnęli pilota z Edynburga i wzięli... 
- Żadnej szansy - odparł Stormalong. - Po przybyciu zastali tam przeraźliwy 
rozgardiasz. Zawalił się cały system tunelowy pod skałą. Nie można dostać się do 
wnętrza, by sprawdzić, czy w schronach pozostał jeszcze ktoś żywy. Mają już 
przewody powietrzne wraz z niezbędnym wyposażeniem, by doprowadzić powietrze do 
oddychania dla tych, którzy przeżyli, i ściągają teraz górników z Kornwalii. Ale 
wszyscy znajdujący się tam piloci są potrzebni do obsługi maszyn. Nie 
przypuszczam, by udało mi się wystarać o choćby jednego pilota... 
- Czy masz tu jakiś samolot? 
- Oczywiście. Mam nawet pięć samolotów! Ale ty stąd się nigdzie nie ruszysz! 
Dziewczyna odwróciła się od mikrofonu. 
- Głuchy. Nikt nie odpowiada ani z bazy górniczej w Luksemburgu, ani z banku. 
Tam przecież jest dopiero druga rano. 
- No to lecę - oświadczył Jonnie. 
- Nie, nie polecisz! - krzyknął Stormalong. 
- No to ty polecisz! - wrzasnął Jonnie. 
Stormalong zamrugał powiekami. Ostatecznie zdrzemnął się ze dwie godziny. 
- Będziesz tu musiał sam sobie radzić - powiedział. - Jeśli trzeba będzie 
wykonać lot obronny, weź ze sobą ten mikrofon! 
- Wezmę Tinny ze sobą i będę obsługiwał sieć z powietrza, jeśli trzeba będzie 
wystartować i walczyć - powiedział Jonnie. - Ale to nie tam będzie się toczyć 
prawdziwa walka. Ona odbędzie się tu, na dole, z tymi niewielkimi szarymi 
ludźmi. Spróbuj nie zasnąć aż do Luksemburga! 
Stormalong wzruszył ramionami, a potem skinął potakująco głową. 
- W porządku - powiedział Jonnie. - Weźmiesz kopie, które zrobiłeś, z przyjęcia 
wieczornego, polecisz do Luksemburga i znajdziesz MacAdama. Wydobądź go choćby 
spod ziemi! Powiedz mu, że musi natychmiast przejrzeć te nagrania. To sprawa 
życia lub śmierci! I niech znajdzie jakiś sposób na anulowanie tego długu! 
- Długu? - zdziwił się Stormalong. 
- Tak, długu. Bo jeśli nie zapłacimy go lub jakoś inaczej nie załatwimy tej 
sprawy, to w efekcie przegramy tę wojnę, jeśli nawet ją wygramy! 
29 
1
Następne dwa dni były najokropniejsze w całym dotychczasowym życiu Jonnie'ego, 
nawet w porównaniu z pobytem w klatce lub w bezpilotowym bombowcu. 
Stormalong wzniósł się w powietrze i znikł. Nie odezwał się na żadnym kanale 
radiowym, mimo że Jonnie wywoływał go setki razy. Biuro banku w Luksemburgu było 
otwarte i odpowiadało, ale była tam tylko jakaś dziewczyna mówiąca takim 
językiem francuskim? - którym nikt w Kariba nie umiał się posługiwać. Choć więc 
powtarzali "MacAdam", a ona usiłowała im odpowiadać, nic z tego nie potrafili 
zrozumieć. Jonnie nie mógł się ruszyć z pomieszczenia operacyjnego. Emisariusze 
to wchodzili, to wychodzili z sali konferencyjnej. Cały czas zajęci byli sądem. 
Nie zwracali też na niego zbytniej uwagi. Jonnie spał w pomieszczeniu 
operacyjnym i wychodził z niego tylko wtedy, gdy Czong-won zastępował go tam 
przez parę minut na wypadek, gdyby coś pilnego nadano przez kanały łączności. 
Prawda jednak była taka, że niezbyt wiele było spraw, którymi Jonnie musiałby 
się zajmować. Nawet gdy przychodziły pilne zapotrzebowania, niewiele mógł tu 
zdziałać, gdyż nie miał do dyspozycji żadnych pilotów, wojsk czy też sił 
obronnych. Właściwie, tylko on sam bronił tej planety. Dziewczyna, Tinny, bardzo 
mu pomagała, ale człowiek może wytrzymać bez snu tylko ograniczoną liczbę 
godzin, nawet buddyjska mniszka. 
Angus spędzał wiele czasu przy instalacji transfrachtu. Na jednej z gór Tolnepu 
zostawił skrzynkę żyroskopową, aby dowiedzieć się o ostatecznym losie księżyca 
Asarta. 
- Chciałem się też dowiedzieć, czy na planecie Tolnep wystąpiły trzęsienia ziemi 
- powiedział Jonnie'emu. - Jeśli zmienia się masę systemu, można spodziewać się 
zmian w siłach grawitacji. Gdzieś wyczytałem, że gdyby nasz księżyc został 
wybity ze swej orbity i poszybował w przestrzeń kosmiczną, to spowodowałoby to 
trzęsienia ziemi. Jednakie skrzynka żyroskopowa nie zarejestrowała trzęsienia 
ziemi na Tolnepie. 
W parę godzin później Jonnie usłyszał huk silnika i podenerwowany tym - wyszedł 
sprawdzić, co się dzieje. Zobaczył Angusa na wielkim spychaczu. Przez podziemne 
przejście pod kablem pancerza atmosferycznego pchał przed sobą olbrzymi kawał 
kosmicznego statku liniowego. Był to ten kawał statku, który spadł na brzeg 
jeziora. Czong-won rugał go, że metal rysuje nawierzchnię. 
Angus wyjaśnił Jonnie'emu, że chce się przekonać, czy bomba "ostateczna" wysłana 
na Psychlo jest jeszcze aktywna. 
- No cóż, tylko nie sprowadź tu z powrotem niczego, co choćby otarło się o 
Psychlo! - powiedział Jonnie i wrócił do pomieszczenia operacyjnego, by 
odpowiadać na wezwania radiowe. 
Następnego ranka Angus przyszedł, by zjeść z nim miskę makaronu i opowiedzieć o 
eksperymencie. 
- Odpaliłem ten szmelc metalowy w kierunku Asarta powiedział Angus. - Myślałem, 
że przeleci przez gaz... 
- Jaki gaz? - zapytał Jonnie. 
- Och, wydaje się, że Asart jest teraz z gazu. To po prostu olbrzymi obłok. 
Przez jakiś czas był ciemny, ale potem się rozjaśnił. Dobrze widać, że to obłok 
gazu, mimo że jest nieprzezroczysty. Teraz jest całkiem jasne, dlaczego 
Psychlosi nigdy nie używali tych bomb. Jako górnicy potrzebowali metalu, a nie 
gazu! 
- No i co się stało z tym złomem? - zapytał Jonnie. 
- Myślałem, że przeleci przez gaz, zacznie spadać i rąbnie w powierzchnię 
Tolnepa. Ale tak się nie stało. Wleciał w gaz bez kłopotów, ale doszedł tylko do 
środka obłoku gazowego i nadal się tam znajduje. Chcesz zobaczyć zdjęcie? 
- Tylko nie sprowadź z powrotem z tego obłoku ani grama materii w czasie odrzutu 
- powiedział Jonnie. 
- Och, na pewno tego nie zrobię - przyrzekł Angus. Przypuszczam, że gdy bomba 
przetworzy już wszystko na gaz, wówczas się na stałe zdezaktywizuje. Analizator 
pierwiastków podał, że są to gazy o niskich liczbach atomowych. Głównie wodór. 
- W takim razie bomba docelowa wywołuje reakcję rozszczepienia niskiego rzędu - 
zauważył Jonnie - która następnie stymuluje rozpad atomów cięższych metali. Nie 
jestem ekspertem, ale - jak mi się zdaje - to zjawisko właśnie opisujesz. 
- W każdym razie - kontynuował Angus - chcę tylko powiedzieć, że masa księżyca 
się nie zmieniła i grawitacja jest taka sama. W niskiej temperaturze cały 
wytworzony gaz się skroplił, przez co księżyc stał się podobny do bańki mydlanej 
o bardzo dużej średnicy. Myślę, że można przez niego przelecieć. 
- Wspaniale - rzekł Jonnie. - Ale nie rób tego! 
Angus skończył jeść. 
- Pomyślałem, że zapewne chciałbyś się dowiedzieć, czy zniszczenie tego księżyca 
nie naruszyło danych z naszych tablic współrzędnych. Zmiana masy mogłaby w końcu 
doprowadzić do pomieszania wszystkich współrzędnych. 
- Masz rację! - wykrzyknął Jonnie. - To było bardzo mądre z twojej strony. 
Angus też tak myślał. 
Ciągle było brak wiadomości o Chrissie i o ludziach zasypanych w schronach w 
Szkocji oraz o losie jego współplemieńców w bazie rosyjskiej. 
Szefa Klanu Fearghusów odnaleziono przy wejściu do schronu. Był bliski śmierci, 
więc po pospiesznie wykonanej transfuzji krwi przewieziono go do podziemnego 
szpitala w Aberdeen. Nie było jednak wielkiej nadziei na utrzymanie go przy 
życiu. W blokujących wejścia do schronów rumowiskach wywiercono otwory, przez 
które udało się doprowadzić rury powietrzne do wnętrza schronów. Krążyły 
pogłoski, że słyszano jakieś głosy. Jednakże w schronach nie było radia 
górniczego, a niewiele można było osiągnąć, gdy się próbowało krzyczeć przez 
rurę powietrzną przy pracujących pompach. Miasto, podobnie jak i Skalny Zamek, 
było spowite kłębami czarnego, gęstego dymu. Przeżywali tam okropne godziny, 
próbując odblokować główny tunel wejściowy, pracując bez chwili odpoczynku. 
Wiadomości z bazy rosyjskiej wcale nie były lepsze. Ugasili pożar węgla na 
powierzchni, ale kopalnia nadal paliła się pod ziemią i nie wiedzieli, czy pożar 
znów się nie rozszaleje. Olbrzymie wrota wejściowe były tak wypaczone, że nie 
można ich było otworzyć nawet przy użyciu palników, więc wiercili w litej skale 
nowe wejście, omijając wrota, pracując nad palącą się w dole kopalnią. Tunele 
wentylacyjne były zbyt kręte i zbyt zapełnione filtrami, by można było nimi 
dostać się do środka. Napięcie w Kariba zwiększało jeszcze i to, że Dries Gloton 
gdzieś zniknął. Jedyny dyżurny kanonier armat przeciwlotniczych powiedział, że 
wyszedł on po prostu o świcie, przed wyjściem zarządził ustawienie nowego 
zestawu świateł sygnalizacyjnych i nadawanie nowego sygnału radiowego, a sam 
odleciał nie wiadomo dokąd. Dwa czerwone światła wciąż mrugały, a sygnał radiowy 
nakazywał wszystkim statkom kosmicznym trzymanie się z dala od rejonu 
konferencji. 
Zapytany oto lord Voraz tylko wzruszył ramionami i odparł, że prawdopodobnie 
wiąże się to z interesami banku, a potem poszedł na kolejną przekąskę stale 
serwowaną przez kucharza. Nie był w tej sprawie zbyt pomocny. Ale największy 
szok w ciągu tych dwóch dni wywołało u Jonnie'ego nagłe przybycie komandora 
Rogodetera Snowla. Konferencja powołała go na świadka, ale nie powiadomiono o 
tym ani Jonnie'ego, ani kanoniera armaty przeciwlotniczej. Jonnie dowiedział się 
o jego przybyciu dopiero wówczas, gdy zaczęło strzelać działo przeciwlotnicze. 
Lord Dom wtoczył się do pomieszczenia operacyjnego jak galaretowata meduza, 
wrzeszcząc, by przerwać ogień. Jonnie polecił kanonierowi, by przerwał ostrzał. 
Na szczęście to nie Angus obsługiwał działo. Rogodeter Snowl w małej szalupie 
kosmicznej nie poprosił o zezwolenie na lądowanie i o mało nie został 
zestrzelony. 
- On został powołany na świadka! - wrzeszczał lord Dom. Czyżbyś nie wiedział, że 
nadal się odbywa posiedzenie sądu? Jonnie załadował miotacz termicznymi 
nabojami, zawiesił go u pasa, włożył zatyczki do uszu i poszedł osobiście 
kierować lądowaniem szalupy za pomocą podręcznego radia. Chciał także sprawdzić, 
czy Tolnep nie jest przypadkiem uzbrojony. Powstrzymując się, by nie zastrzelić 
Rogodetera, Jonnie ograniczył się do skonfiskowania mu filtra wizyjnego oraz 
sprawdzenia, czy nie ma filtra zastępczego, a potem osobiście eskortował go do 
sali konferencyjnej. Pozostawił tam Tolnepa, informując zgromadzonych lordów, że 
Rogodeter przez cały czas pobytu w Kariba będzie zupełnie ślepy. 
Po około pięciu godzinach wywołano go znów, by zabrał Rogodetera, więc go 
wyprowadził z sali konferencyjnej i odstawił do szalupy. Ale zanim oddał mu Gltr 
wizyjny, kazał Czong-wonowi wysmarować wnętrze kopuły szalupy czarnym 
atramentem. Czy Rogodeter się skarżył, że będzie musiał wydrapywać dziury w 
kopule, by odnaleźć swój orbitujący statek? Jonnie się już nie dowiedział, 
ponieważ w uszach miał zatyczki. Oddał Rogodeterowi jego filtr wizyjny i 
powiedział: 
- Jeśli cię jeszcze raz zobaczę na tej planecie, to następne spotkanie nie 
będzie ci się podobało. Zabieraj się więc stąd, do wszystkich diabłów! - warknął 
i zatrzasnął nad nim kopułę. 
Gdy szalupa odleciała, Jonnie wyjął z uszu zatyczki i wówczas dowiedział się, że 
kanonier kilka razy już go prosił o pozwolenie na "przypadkowe" zestrzelenie 
szalupy. Jonnie poczuł sympatię do kanoniera. Sam miał również na to wielką 
ochotę. 
Wciąż nie było wiadomości od Stormalonga. I żadnej możliwości porozumienia się z 
Luksemburgiem. Ani słowa od Chrissie. Ani słowa od mieszkańców jego miasteczka. 
Ani słowa od przyjaciół. 
Były to okropne dwa dni. Bezczynność go zabijała, a lęk o ludzi i planetę, o 
których ocalenie tak długo już walczył, doprowadzała go do szaleństwa. 
Nie poprawiło mu nastroju również wieczorne spotkanie z lordem Vorazem, który 
zaproponował mu pięćdziesiąt tysięcy kredytów rocznie za przeniesienie się do 
Systemu Grędides i zajęcie do końca życia produkowaniem dla banku konsol 
teleportacyjnych. Jonnie musiał się szybko pożegnać z lordem, by nie 
odpowiedzieć mu zbyt ostro. 
Koszmarne dwa dni! 
2
Następnego dnia wszystko zaczęło się zmieniać. 
Jonnie spędził noc w pomieszczeniu operacyjnym. Spał właśnie rozciągnięty na 
stole, gdy lord Dom wszedł do środka i obudził go. 
- Za dwie godziny - powiedział - odbędzie się czytanie ostatecznych ustaleń i 
głosowanie nad nimi. 
- Ja nie jestem członkiem rządu - zauważył Jonnie. 
- Wiemy o tym. Ale jest pan tym osobiście zainteresowany, więc powinien być tam 
obecny - rzekł lord Dom. - Zostanie również ogłoszona wysokość odszkodowania. 
Więc niech pan tam będzie! 
Ach, odszkodowania. Nagły przypływ nadziei. Czy wystarczą na pokrycie długu w 
Banku Galaktycznym? Albo przynajmniej na zapłacenie pierwszej raty? 
Tinny spędziła noc na krześle. Nie było dużego ruchu w eterze, więc Jonnie 
poprosił Czong-wona o zastąpienie go i wyszedł z pomieszczenia operacyjnego, by 
się przebrać. 
Pan Tsung miał na głowie małą okrągłą sztywną czapeczkę z czarnej satyny, z 
niebieskim guzem na środku. Od czasu gdy odzyskał należny mu tytuł, nie 
przestawał się uśmiechać szeroko. Pochylił się w ukłonie, wciągnął do środka 
wannę umieszczoną na górniczym wózku i zajął się ubraniem oraz nakarmieniem 
Jonnie'ego. Następnie włączył zawieszoną na szyi na jedwabnym sznurku małą 
skrzynkę i zaczął coś do niej szeptać. Po chwili Jonnie usłyszał dobiegający z 
niej bezbarwny, elektronicznie montowany głos mówiący po angielsku. 
Widząc uniesione w zdziwieniu brwi Jonnie'ego, Tsung - za pomocą skrzynki - 
wyjaśnił, że jest ona prezentem od niewielkiego szarego człowieka, Driesa 
Glotona, który otrzymał przed jego wyjazdem. Prezentem z okazji otworzenia 
rachunku bankowego! Córka Tsunga malowała tygrysy i ptaki na wielkich arkuszach 
ręcznie wyrabianego papieru ryżowego i sprzedawała je emisariuszom po 
pięćdziesiąt kredytów za sztukę. Lordowie twierdzili, że były to "prymitywy" 
warte kolekcjonowania. A zięć Tsunga za pomocą molekularnej wtryskarki 
odwzorowywał wizerunki smoków na okrągłych metalowych płytach i sprzedawał je 
lordom po sto kredytów za sztukę, więc Tsung - chociaż pogardzał handlem i całą 
klasą kupiecką - jako dobry ojciec zatroszczył się o odpowiednie ulokowanie ich 
pieniędzy. 
Pan Tsung wyjaśnił też, że jego Ekscelencja znalazł w swej bibliotece na statku 
kosmicznym płytę z nagraniem dworskiego języka Mandarynów, wykonał z niej kopię 
i - widzisz ten mały wyłącznik? To tłumaczenie z mandaryńskiego na angielski w 
górnej pozycji, z mandaryńskiego na psychlo w środkowej pozycji i z angielskiego 
na psychlo w dolnej pozycji. I czy nie brzmiało to zabawnie, gdy przekształcał 
angielski na chińską tonację harmoniczną? 
Ale to jeszcze nie wszystko: to był wokoder z czytnikiem tekstu. Widzisz to małe 
światełko na końcu? Przesuwasz je nad znakami alfabetu mandaryńskiego, a 
urządzenie odczytuje je na głos po angielsku lub w psychlo. I tak samo odczytuje 
tekst angielski lub psychlo po mandaryńsku. Teraz więc nie będzie już więcej 
wprowadzany w błąd ani nie będzie sam popełniał błędów wskutek niewłaściwego 
doboru słów lub złych sformułowań. 
Urządzenie wykorzystywało do zasilania ciepło ciała ludzkiego, więc nie 
potrzebowało żadnych baterii i teraz Tsung mógł rozmawiać bez pomocy tłumaczy. 
Oczywiście, w dalszym ciągu będzie się uczył języków obcych, by móc się obyć bez 
wokodera. Ale czyż ten Dries Gloton nie był naprawdę miłym człowiekiem? 
Jonnie był zadowolony, że Tsung mógł teraz rozmawiać z nim bez Koordynatora, ale 
mimo to czuł się osaczony przez Bank Galaktyczny. 
Pan Tsung od razu zaczął wykorzystywać swoje urządzenie. 
- Powiedziano mi, że idziesz wysłuchać wyroku. Ponieważ nie wiesz jeszcze, czy 
uznają cię winnym, czy też nie, więc siedź cicho i z powagą przysłuchuj się 
wszystkiemu, a jeśli cię o cokolwiek zapytają, pochyl się w ukłonie i nic nie 
odpowiadaj! Tylko się pochyl w ukłonie! W ten sposób będziesz miał otwartą 
drogę, aby ewentualnie zażądać ponownego rozpatrzenia sprawy. 
Była to dobra rada, ale niezbyt pomocna w uspokojeniu nerwów Jonnie'ego. 
Szef Czong-won informował, że radio milczało. Żadnych wiadomości od Stormalonga 
ani z Edynburga, ani z Rosji. Wszyscy lordowie ponownie zebrali się w sali 
konferencyjnej. 
Na platformie ustawiono wielkie biurko, za którym siedział lord Fowljopan. Po 
jednej stronie sali ustawiono rząd krzeseł. Schleim leżał na wózku górniczym 
owinięty łańcuchami z dźwigów i tylko jego twarz była widoczna nad więzami. 
Znajdował się pomiędzy biurkiem i audytorium. Lord Dom wskazał ręką, że Jonnie 
powinien zająć miejsce na bocznych krzesłach, gdzie siedział już lord Voraz. Dla 
Jonnie'ego było już oczywiste, że nie uważali go za głównego bohatera tego 
zgromadzenia. Lordowie nie obdarzyli go nawet jednym spojrzeniem. Ale 
przynajmniej nie znajdował się na wózku górniczym ze Schleimem. 
- Oni zakończyli już dyskusję - szepnął lord Voraz. Teraz muszą powtórzyć 
wszystko jeszcze raz i głosować nad każdym ustaleniem osobno. Wygląda to 
bardziej na zawieranie układu niż na sąd. Jestem zdziwiony, że nieobecny jest 
emisariusz Ziemi. Mogą jednak kontynuować obrady bez niego aż do momentu 
składania podpisów. 
Lord Fowljopan dał znak lordowi Browlowi, aby przywołał zebranych do porządku. 
- Uzgodniliśmy już i przygotowaliśmy w postaci projektu rzekł Fowljopan - 
redefinicję pojęcia "pirat". Jednakże chcę zwrócić waszą uwagę, że redefinicja 
ta nie może mieć żadnego wpływu na bieżące ustalenia, ponieważ powstała po 
incydencie, którym sąd się obecnie zajmuje. Czy tak, szanowni lordowie? 
Wszyscy potwierdzili to aprobującymi gestami. 
- A zatem - kontynuował Fowljopan - opieramy tę rozprawę sądową na istniejących 
ustaleniach i paragrafach prawa. Zeznanie komandora Rogodetera Snowla zostało 
wysłuchane i odpowiednio zaprotokołowane. Z zapisu wynika, że otrzymał rozkaz 
ówczesnego emisariusza Tolnepów, Schleima, by pogwałcić świętość rejonu 
konferencji. Przypuszczam, że jest życzeniem tej konferencji, aby przyjąć 
zeznanie i materiały dowodowe od rzeczonego Snowla, zwłaszcza w świetle faktu, 
iż rzeczony Snowl uważa za swój obowiązek zapewnienie ochrony emisariuszowi 
Tolnepów. To rozgrzesza Snowla. Czy tak głosujecie? 
Wszyscy zgodnie przytaknęli. 
- Przeto - ciągnął dalej Fowljopan - uważa się za ustalone przez niniejszą 
konferencję, iż rzeczony emisariusz Tolnepów, zwany lordem Schleimem, z własnej 
woli i w złym zamiarze rozkazał siłom zbrojnym Tolnepów zaatakować rejon 
konferencji. Czy tak to ustalacie? 
Przegłosowali jednogłośnie "tak", a skuty łańcuchami Schleim tylko syczał i 
spluwał. 
- Dzięki zeznaniom dalszych świadków ustalono - kontynuował Fowljopan - iż 
rzeczony emisariusz Tolnepów próbował paraliżować, strzelać i ranić pozostałych 
emisariuszy zaangażowanych w wypełnianie prawnych i uświęconych zwyczajem 
obowiązków, co jest sprzeczne z wieloma poszczególnymi paragrafami prawa - zbyt 
wieloma, by je tu wszystkie przytaczać. Czy takie jest wasze ustalenie? 
Przytaknęli jednomyślnie, a Schleim tylko syczał i jeszcze częściej spluwał. 
- A zatem - mówił dalej Fowljopan - niniejsza konferencja jako zgromadzenie 
prawne na mocy układu zawartego pomiędzy planetami orzeka, iż Tolnepowie od tej 
chwili przez sto lat będą uważani za naród wyjęty spod prawa! Czy tak 
głosujecie? 
Tak właśnie głosowali, z groźnymi i zdeterminowanymi minami. 
- Wszystkie traktaty z planetą i narodem Tolnepów zostają niniejszym 
unieważnione - oświadczył Fowljopan. - Czy tak głosujecie? 
Byli co do tego zgodni. 
- Wszystkie ambasady, poselstwa i konsulaty planety i narodu Tolnepów zostaną 
zamknięte, a ich dyplomaci wypędzeni, przeto przez następne sto lat wszelkie 
funkcje dyplomatyczne w drobniejszych sprawach zostaną przejęte przez ambasady, 
poselstwa i konsulaty Hawvinów za zwyczajową opłatą. Czy zgadzacie się na to? 
Nie było sprzeciwu. 
- Ponieważ niniejsza konferencja przyrzekła pozwanemu Schleimowi osobiste 
bezpieczeństwo oraz zagwarantowała mu powrót do domu bez żadnego uszczerbku 
fizycznego, przeto konferencja postanawia. by rzeczonego Schleima 
przeteleportować nagiego i skutego łańcuchami na publiczny targ niewolników w 
mieście Creeth na Tolnep jako wyraz dezaprobaty uczestników niniejszej 
konferencji. Czy taka jest wasza wola? 
Wszyscy się na to zgodzili. Schleim syczał i spluwał. Jonnie zastanawiał się, 
kiedy wreszcie poruszą temat "odszkodowań". Miał nikłą nadzieję, że to nastąpi. 
A Fowljopan kontynuował: 
- Ponieważ to Tolnepowie posiadali większość statków wojennych, a ich oficer - 
według wcześniejszych oświadczeń Schleima na niniejszej konferencji - miał 
najwyższy stopień wojskowy i był dowódcą połączonych sił, więc niniejsza 
konferencja ustala, że wszystkie narody wchodzące w skład "połączonych sił" - 
poza Tolnepami - są uwolnione od zarzutu dokonania przestępstwa. Ponieważ jednak 
obecność ich wojsk stanowi zagrożenie niebios nad niniejszą konferencją, więc 
uwolnienie od zarzutu zależy od spełnienia następujących warunków: 
a) zapewnią oni, że flota Tolnepów bezpiecznie przetransportuje wszystkich 
wziętych jeńców na miejsce wskazane przez naczelnego dowódcę Ziemi; 
b) sami odstawią wszystkich wziętych jeńców, bez uszczerbku na zdrowiu, na 
wyznaczone miejsce; 
c) zapewnią - przy użyciu wszelkich niezbędnych środków perswazji militarnej - 
powrót floty Tolnepów na planetę Tolnep i będą ją tam eskortować; 
d) sprawią, że flota Tolnepów wyląduje na powierzchni swojej planety, gdyż 
wiadomo, że potem flota ta nie będzie w stanie ponownie wystartować; 
e) po spełnieniu powyższych warunków wszyscy powrócą do swych krajów. Paragraf 
ten dotyczy następujących wojsk: Bolbodów, Hawvinów, Hocknerów, Jambitchów i 
Drawkinów oraz wszelkich wojsk najętych przez nich, a także wszystkich wojsk 
należących do każdej innej planety lub narodu spoza tego systemu. Czy tak ma być 
zadekretowane? 
Wywiązała się mała dyskusja, czy emisariusze reprezentujący te wojska powinni 
głosować, czy też wstrzymać się od głosu. 
- Przypuszczam - szepnął lord Voraz - że ze względu na nieobecność innych władz 
pan może wyznaczyć miejsce dostarczenia jeńców. 
- Tak - odparł mu szeptem Jonnie - ale nie mówią, co my mamy zrobić z 
ewentualnymi ich jeńcami! 
- To nie jest układ pokojowy - szeptał lord Voraz. - To odnosi się tylko do 
przestępstw w stosunku do niniejszej konferencji. Ja sam przyczyniłem się trochę 
do poruszenia problemu jeńców ziemskich. Widzi pan, oni stanowią aktywa 
ziemskie. O jeńcach, należących do innych flot byłaby wzmianka wtedy, gdyby to 
był układ o zawarciu pokoju. I wątpię, czy wzięliby ich na pokład ze względu na 
możliwość skażenia - moglibyście przecież zdecydować się na wojnę biologiczną. 
Jesteście przed tym zabezpieczeni, gdyż w paragrafie zawarli sformułowania: "bez 
uszczerbku fizycznego" i "bez uszczerbku na zdrowiu". 
"Aktywa" - pomyślał Jonnie. - Interesuje cię tylko wartość aktywów, którymi 
chcesz zarządzać". Ale nie wyraził tej opinii na głos. Był zadowolony, że 
odzyskają jeńców. 
Zadecydowano ostatecznie, że jeśli emisariusze pozostałych wojsk wezmą udział w 
głosowaniu, będzie to lepiej wyglądało w protokołach. Konferencja zgodziła się 
jednogłośnie. 
- Zgodnie z prawami konferencji - powiedział następnie Fowljopan - trzeba 
rozpatrzyć także punkt dotyczący pogwałcenia nietykalności osobistej ówczesnego 
emisariusza lorda Schleima. 
Lord Voraz dotknął kolana Jonnie'ego. - Tu chodzi o pana. 
- Widziano, jak osobnik nazywający się Jonnie Goodboy Tyler rzucił laską lub 
berłem w rzeczonego lorda Schleima. Czy jest życzeniem niniejszej konferencji 
uwolnienie rzeczonego Tylera od winy? Czy tak głosujecie? 
Przegłosowali jednomyślnie, a Schleim zaczął znów obficie spluwać. 
- Teraz nastąpi coś przyjemnego - wyszeptał lord Voraz. - Zgodnie z paragrafem 
103 - kontynuował Fowljopan który mówi o usługach oddanych w zakresie chronienia 
i ocalania życia członków konferencji, za przewidywanie intencji rzeczonego 
Schleima oraz za rozbrojenie go, osobnikowi nazywającemu się Jonnie Goodboy 
Tyler nadaje się niniejszym Order Szkarłatnej Szarfy. Czy taka jest wola 
konferencji? 
Rozległ się szum aplauzu i gwar komentarzy. Lord Voraz szepnął: 
- Cesarzowa Chatovarianów o imieniu Beaz ustanowiła ten order przed 
osiemdziesięcioma trzema tysiącami dwustoma sześćdziesięcioma ośmioma laty, gdy 
jeden z uczestników uratował podczas konferencji życie jej kochanka. Ktoś 
próbował go zamordować, a on temu zapobiegł, ale został przy tym powierzchownie 
zraniony. Stąd nazwa "Szkarłatna Szarfa". 
Błyskawicznie wyciągnął z kieszeni niewielką książeczkę, która sama się 
otworzyła, i czegoś w niej szukał. 
- To uprawnia pana do tytułu "Lord" oraz przyniesie panu roczną pensję w 
wysokości dwóch tysięcy kredytów. Będziemy zarządzać funduszem powierniczym na 
ten cel. Muszę zrobić notatkę w tej sprawie. 
Lordowie wciąż jeszcze wyrażali swój aplauz, a lord Browl dał znak, by Jonnie 
wstał i pochylił się w ukłonie. Jonnie myślał z goryczą, że powiesi tę szarfę na 
Wiatrołomie. Nie chciał od nich żadnych zaszczytów. Siadł z powrotem. Na pewno 
upłynie jeszcze dużo czasu, zanim dojdą do problemu odszkodowań. Ach, oto i one! 
Fowljopan właśnie rozwijał długi rulon papieru pokryty liczbami. 
- Zostało też ustalone, że godność emisariuszy i ich planet została naruszona 
przez gorszącą próbę ataku ze strony rzeczonego Schleima. Grzywna i 
odszkodowanie w wysokości jednego biliona Kredytów Galaktycznych zostaje więc 
niniejszym nałożona przez konferencję na planetę Tolnep. 
Fowljopan potrząsnął papierami i kontynuował: 
- Emisariusze, których statki wojenne znajdowały się na niebie w czasie 
incydentu, nie zostaną włączeni do listy poszkodowanych, ponieważ w spisku 
uczestniczyli nieświadomie. Suma odszkodowań, według wcześniejszych ustaleń, 
zostanie rozdzielona wśród emisariuszy proporcjonalnie do liczby reprezentowanej 
przez nich ludności. 
Wyklepał szybko całą masę liczb i zapytał: 
- Czy konferencja to aprobuje? 
Kilka liczb skorygowano. 
- Ale Ziemia - szepnął Jonnie do lorda Voraza - prawie nic nie otrzymuje! 
- Niektórzy emisariusze mają małą populację rzędu setek miliardów - odparł mu 
szeptem lord Voraz. - Chatovarianie mają blisko trzydzieści dziewięć bilionów 
istot na swych siedmiuset planetach. A co wy tu macie? Trzydzieści trzy tysiące? 
Emisariusze zaakceptowali liczby z wprowadzonymi poprawkami. Jonnie wstrzymał 
oddech. Czy zostaną teraz uwzględnione odszkodowania dla Ziemi? 
- Wszystkie ustalenie finansowe mają być zgodne z praktyką Banku Galaktycznego - 
oświadczył Fowljopan. 
Nie prosił tym razem o akceptację. Tylko lord Voraz skinął potakująco głową. 
- Doprowadza to do końca nasze ustalenia - rzekł Fowljopan. - Czy jest życzeniem 
niniejszej konferencji, by wszystkie ustalenia zapisać w ostatecznym brzmieniu, 
tak jak je przegłosowano, aby można je było podpisać i poświadczyć? 
Jonnie szepnął pospiesznie lordowi Vorazowi: 
- Chwileczkę! Twierdzili, że spalili mnóstwo miast. To też podlega 
odszkodowaniom wojennym. 
- Próbowałem je włączyć do tych ustaleń, gdyż podniosłoby to wartość majątku - 
odparł mu szeptem lord Voraz - ale, jak pan wie, to nie jest konferencja 
pokojowa. To jest rozprawa sądowa i zawarcie układu dotyczącego przestępstw 
popełnionych wyłącznie przeciwko niniejszej konferencji. 
Żadnych odszkodowań dla Ziemi? Jonnie miał ochotę poderwać się i zaprotestować. 
Gdyby tylko Sir Robert lub MacAdam byli tu obecni... 
Grzywna w wysokości biliona kredytów - szepnął lord Voraz. - Dostali w skórę! 
Załamie to całą gospodarkę Tolnepów. Gdyby nawet Ziemi przyznano odszkodowania 
za spalone miasta, to i tak Tolnepowie nie mieliby pieniędzy żeby je zapłacić 
przy zasądzonej tak olbrzymiej grzywnie. Cieszcie się z tego, co macie. 
Uwolniliście się od wrogich wojsk. 
"I uwolniliśmy się od konkurencji do tytułu własności" pomyślał z goryczą 
Jonnie. Byli prawowitymi właścicielami Ziemi - to było jasne! Niejasne tylko 
było, skąd wezmą pieniądze na spłacenie rat. 
Fowljopan zaczął robić Jonnie'emu wymówki: 
- Wasz emisariusz był nieobecny! To jest niezgodne z przepisami, chociaż nie 
zmienia ani nie unieważnia naszych ustaleń. Jeśli jednak nie przyjedzie, by je 
podpisać, wówczas wszystko będzie nieważne. Natychmiast zostaną przeciwko wam 
podjęte działania wojenne. Lepiej więc niech pan poradzi swemu rządowi, by 
prędko go tu przysłał! Jutro po południu wszystkie dokumenty będą gotowe do 
podpisania. Czy dopilnuje pan, aby wasz emisariusz przybył na czas? 
- Ja nie jestem przedstawicielem... - zaczął Jonnie. 
- Ale ma pan wpływy - wszedł mu w słowo Fowljopan. Niech je pan wykorzysta! 
Chcemy już zakończyć obrady i wracać do domu. 
- Lepiej niech pan zrobi to, co on mówi! - wyszeptał lord Voraz. 
Jonnie podniósł wzrok i zobaczył stojącego w drzwiach Driesa Glotona. A więc 
wrócił! 
Gdy Jonnie wychodził z sali, Dries właśnie pytał lorda Voraza: 
- Czy przybędzie przedstawiciel Ziemi? 
Voraz wskazał ręką na Jonnie'ego. 
- Czy sprowadzi go pan tutaj? 
Jonnie odparł, że spróbuje, więc Dries i lord Voraz uśmiechnęli się szeroko. 
Jonnie jednak był zbyt przygnębiony, że nie przyznano Ziemi żadnych odszkodowań, 
by zwrócić na to uwagę. 
3
Zaledwie o parę kroków od drzwi sali konferencyjnej Jonnie zaczął się wściekać. 
Wojna! Każdy z tych znajdujących się w sali lordów (lub ich rząd) mógł wyrzec 
tylko jedno słowo, a już ich floty wojenne dawały susa w przestrzeń kosmiczną, 
by rąbnąć kogoś po głowie! A gdy już kogoś rąbnęli, mogli bez przeszkód 
pożeglować dalej, nie zastanawiając się nawet, co zrobili z domostwami tych 
istot i ich bytem, a potem znów mogli powrócić innego dnia, aby dokonać dalszych 
zniszczeń. 
Jonnie przespacerował się wzdłuż otaczającej dolinę drogi. Było słoneczne 
południe, a górnicze wentylatory wsysające i wydmuchujące powietrze z doliny 
dawały lekki powiew wiatru. 
Małe dzieci leżały w wykopach strzeleckich. Wodziły za nim wzrokiem. Psy 
poszczekiwały i powarkiwały na jego widok, ale rozpoznając w nim przyjaciela - 
zaczynały merdać ogonami. Starsze dzieci, nakarmiwszy już rodzeństwo, siedziały 
ze skrzyżowanymi nogami i jadły coś z misek: uśmiechały się do niego i pochylały 
głowy w powitaniu, gdy przechodził obok. 
Jonnie zastanawiał się, dlaczego te dzieci nie mogły mieć szczęśliwej i 
bezpiecznej przyszłości? 
Wojna! Jakie prawo miały te obojętne narody do mordowania i postępowania jak 
szaleńcy, do niszczenia i zabijania bezbronnych, słabych istot? 
Można to nazywać "polityką narodową", "koniecznością państwową", można nazywać, 
jak się tylko chce, lecz jest to na pewno działanie szaleńców. 
Psychlo! Jakie prawo miało Psychlo, okupować tę planetę? Mogli dostać to, czego 
chcieli. Mogli przybyć tu i oświadczyć: "Potrzebujemy metalu. Damy wam za to coś 
innego lub nowoczesną technologię". Nie, bardziej im odpowiadało mordowanie i 
kradzież. 
Pomyślał o czasach zanim na Ziemię przybyli okupanci, gdy byli wolni od 
ciemiężących ich tyranów. Ludzie byli szczęśliwi. z chęcią zabierali się do 
pracy. I wtedy przybyli ci goście. A z nimi bank. Nieludzka i bezduszna bestia! 
Pomyślał też o Brownie Kulasie i jego idiotyzmach czynionych w imię interesu 
"państwa". Ale w porównaniu z obecnymi tu lordami Brown Kulas był niemal 
rozsądny. Jonnie popatrzył na dzieci. I zdecydował się. Cokolwiek się wydarzy, 
nie będzie więcej wojny. Nigdzie. Był tak pochłonięty swymi myślami, że Czong-
won musiał potrząsnąć go za ramię, by zwrócił na niego uwagę. Czong-won aż 
podskakiwał z podniecenia i machając ręką wskazywał na pomieszczenie operacyjne, 
a w końcu popchnął go w tym kierunku. 
Trony promieniała! W słuchawkach słychać było szybkie trajkotanie w pali. 
Powiedziała coś do mikrofonu i odwróciła się do Jonnie'ego. 
- To szkocki oficer odpowiedzialny za ratowanie bazy w Rosji! - wykrzyknęła. - 
Spostrzegli wreszcie kłęby zielonego dymu wydobywające się z przewodu 
wentylacyjnego. Ktoś wewnątrz usunął pancerz z przewodów. Zainstalowali dźwig 
górniczy, którym właśnie teraz zaczęli wyciągać na powierzchnię ludzi. 
Co chwila napływały kolejne raporty. I wtedy Tinny znów zwróciła się do 
Jonnie'ego: 
- To pułkownik Iwan! Chce ci coś przekazać. Mówi: "Powiedz marszałkowi 
Jonnie'emu, że waleczni Kozacy nadal czekają na jego rozkazy". 
Jonnie chciał coś odpowiedzieć, ale z emocji głos uwiązł mu w gardle, nie mógł 
wymówić ani słowa. A Tinny znów powiedziała: - Jeszcze ktoś do Jonnie'go. Chce 
usłyszeć twój głos! Podała mu słuchawki. 
Nie bacząc na zachowanie obowiązujących reguł bezpieczeństwa, głos w słuchawkach 
zapytał: 
- Jonnie? Tu Tom Smiley Towsen! 
Jonnie nadal nie mógł wykrztusić z siebie słowa. 
- Jonnie, wszyscy ludzie z miasteczka są zdrowi i cali. Jonnie, czy jesteś tam? 
- Chwała Bogu! - Jonnie zmusił się do mówienia. Powiedz im to ode mnie, Tom! 
Powiedz im wszystkim! Chwała Bogu! 
A potem usiadł na krześle i zapłakał. Nawet nie zdawał sobie sprawy, jak bardzo 
się o nich martwił. Tłumił niepokój w sobie żelazną wolą, by móc normalnie 
pracować. 
Raporty wciąż napływały i po chwili zaprzątnęły go całkowicie. Chcieli wiedzieć, 
dokąd mają się udać, a on mógł ich z zadowoleniem poinformować o wycofaniu się 
przeciwników oraz o warunkach kapitulacji, co spowodowało, że poprzez głos 
Komunikatora zaczęły przebijać się okrzyki radości. Mieli pięciu rannych pilotów 
i mnóstwo przypadków poparzeń, więc prosili o pomoc ze Szkocji. Jonnie wiedział 
już, że stary podziemny szpital w Aberdeen wznowił działalność, więc polecił, by 
dostarczono tam ciężko rannych. Jednocześnie nakazał, by jedną z pielęgniarek 
szpitala w Aberdeen przenieść do Taszkientu, żeby zajęła się mniej poważnymi 
ranami i oparzeniami. 
Problemy te tak dalece zaprzątnęły jego uwagę, że zupełnie zapomniał o Sir 
Robercie i dopiero Dries Gloton i Czong-won przypomnieli mu o tym. Jonnie 
wiedział, że jeszcze nie udało się odblokować podziemi Skalnego Zamku, więc 
namówienie Sir Roberta na oderwanie się od tej akcji nastręczy wiele kłopotów. 
Zastanawiał się nawet, czy nie udałoby się mu namówić lorda Fowljopana na 
przesunięcie o dzień terminu podpisania układu. Zanosiło się, że Sir Robert 
będzie zachowywał się jak narowisty koń. Mimo to Jonnie przesłał Sir Robertowi 
informację o konieczności natychmiastowego powrotu, a potem zajął się 
organizowaniem sprowadzenia wszystkich jeńców wojennych do Zamku Balmoral, który 
był położony w odległości około pięćdziesięciu mil na zachód od Aberdeen. Było 
to miejsce łatwe do zlokalizowania ze względu na widoczne obok siebie trzy 
szczyty górskie i płynącą rzekę. Także sam zamek był rzucającą się w oczy ruiną. 
Prowadziła od niego do Aberdeen pięćdziesięciomilowa droga, która była w dość 
dobrym stanie. Thor oświadczył, że jeśli będzie trzeba, to przewiezie każdego do 
szpitala w Aberdeen samolotem szturmowym piechoty kosmicznej. Jonnie dał mu parę 
wskazówek dotyczących bezpieczeństwa tej operacji, a następnie poszedł spotkać 
się z emisariuszem Hawvinów, który był teraz łącznikiem z orbitującą w górze 
flotą. Wręczył mu szkic okolic Zamku Balmoral w celu przekazania dowódcy floty 
Hawvinów. Powiedzieli, że mogą dostarczyć jeńców jeszcze tego samego popołudnia, 
nie czekając na ostateczne podpisanie układu. Nikt nie wiedział, ilu było 
jeńców, ale przewiozą ich na dół różnymi samolotami pokładowymi. 
Załatwiając to wszystko, Jonnie cały czas myślał o gorączkowej akcji ratowniczej 
wokół Edynburga, więc nie miał najmniejszej ochoty na bezpośrednią rozmowę 
radiową z Sir Robertem. I jeszcze raz Dries Gloton poprzez Czong-wona zaczął go 
o to naciskać. Dobry Boże, jak bardzo ci niewielcy szarzy ludzie troszczyli się 
o przybycie tu Sir Roberta! 
Udało mu się w końcu przekonać Komunikatorów w Szkocji, by odnaleźli Sir 
Roberta, a gdy się wreszcie połączył z nim przez radio, okazało się, że 
wszystkie jego złe przeczucia były w pełni uzasadnione. 
- Przyjechali do was!? - ostro zareagował Sir Robert i poprzez Komunikatora - 
który ledwie nadążał tłumaczyć jego słowa na pali - odpowiednio zbeształ 
Jonnie'ego. 
Czyż Jonnie nie wie, że w różnych schronach pod Skałą znajduje się ponad dwa 
tysiące ludzi - jeżeli jeszcze żyją! Ciężkie bomby pozawalały wszelkie dojścia 
do tych schronów. W różnych miejscach wiercą otwory doprowadzające powietrze. 
Boki klifu skalnego są potrzaskane na proch, a cała skała poważnie naruszona, 
więc za każdym razem, gdy drążą tunele, są one wciąż zasypywane. Tak, Dwight 
jest tu! Dwight dostarczył obudowy tunelów z Kornwalii i teraz próbował je 
wmontowywać. Czyżby Jonnie myślał, że oni nic nie robią? 
Ponad pół godziny zajęło Jonnie'emu wbicie do głowy Sir Robertowi, że bez jego 
podpisu, sprawa "gości" się nie zakończy. Wreszcie Sir Robert oświadczył, że 
zwolni jednego z pilotów z wykonywania dotychczasowych zadań i przyleci do 
Karibu. 
Jonnie był całkiem wyczerpany. Bardzo nie lubił utarczek z Sir Robertem. I do 
tego w pełni rozumiał jego stanowisko. W tych zawalonych schronach znajdowała 
się jego ciotka Ellen. I Chrissie! A on musiał tu siedzieć, podczas gdy powinien 
być tam, razem z nimi, i odkopywać schrony, choćby gołymi rękami, gdyby zaszła 
taka potrzeba. 
Niewielki szary człowiek miał bardzo zadowoloną minę, gdy Czong-won powiedział, 
że Sir Robert przybędzie. 
4
Mknąc z szybkością ponaddźwiękową po ciemnym nocnym niebie, wyglądający najpierw 
tylko jako jeszcze jedna gwiazda, do Karibu zbliżał się od północy jakiś 
samolot. Zabrzmiały jakieś słowa w głośniku łączności wewnętrznej kanoniera 
armaty przeciwlotniczej: samolot prosił o pozwolenie na lądowanie. Jonnie 
wyszedł na zewnątrz, aby to obserwować. Otworzyły się drzwi samolotu i ktoś 
wyskoczył na ziemię. Twarz blado majaczyła w mrokach nocy. Jonnie przyjrzał się 
uważniej: bandaże, ktoś z kompletnie zabandażowaną twarzą. 
To był Dunneldeen! 
Poklepali się z zadowoleniem po plecach. Potem Dunneldeen popchnął Jonnie'ego 
tam, gdzie było lepsze światło, i przyjrzał mu się. 
- O, ktoś obciął ci połowę brody! A moja jest do połowy wypalona. Umów mnie ze 
swoim fryzjerem. 
- Czyżby cię zestrzelono? - zapytał Jonnie, patrząc z troską na zwoje bandaży na 
jego twarzy. 
- No, wiesz! - wykrzyknął Dunneldeen. - Przestań mnie obrażać! Jakiż Bolbod, 
Drawkin czy Hockner mógłby zestrzelić takiego asa nad asami Nie, przyjacielu 
Jonnie, to się stało przy gaszeniu pożarów. Nie jest to zbyt poważne oparzenie, 
ale znasz przecież doktora Allenu. Nigdy nie jest zadowolony, dopóki nie owinie 
cię kompletnie bandażami, jak niewinne dziecię pieluchami. 
- A jak tam jest? - zapytał Jonnie. 
- Źle. Opanowaliśmy ogień i tyle tylko na ten temat można powiedzieć. Dwight i 
Thor próbują odblokować tunele wejściowe, ale skała wciąż się obsuwa. Mogę ci 
tylko powiedzieć, że jest spora nadzieja. Słuchaj, czy ten niewielki szary 
człowiek już wrócił? Czy jego statek tam parkuje? 
- To on był w Edynburgu? 
- Żeby tylko tam! Pętał się dookoła i męczył wszystkich pytaniami. Każdemu wlazł 
w drogę. A potem, kiedy dowiedział się tego, czego chciał, śmignął do Aberdeen. 
O mało go nie zestrzelono! I wiesz kogo szukał? Króla, Szefa Klanu Fearghusów. 
- A jak się czuje Szef? - zapytał Jonnie. 
- No cóż, on cierpi na hemofilię. Jeśli zostaje zraniony, to nie można zatamować 
krwi. Zawsze mu mówiłem, żeby się trzymał z dala od wojen - to niezdrowe 
zajęcie! W każdym razie znaleźliśmy go i natychmiast przetransportowaliśmy do 
szpitala w Aberdeen, gdzie zrobiono mu transfuzję. Ten niewielki szary człowiek 
usiłował się do niego dostać, ale go wyrzucono. Dopadł więc jakoś doktora 
Allenu. Wydaje się, że ten facet - Dunneldeen wskazał ręką na statek z 
błyskającymi światłami - kolekcjonował różne książki ze wszystkich bibliotek na 
naszej planecie. Robił z nich mikrokopie. Dopadł doktora Allenu po to, aby mu 
powiedzieć, co było przyczyną choroby Szefa, więc zaczęli wertować te książki i 
doktor Allen wyczytał w nich, że był pewien związek chemiczny zwany witaminą K, 
który powodował koagulację krwi. Dokonali więc syntezy tego związku, dali go 
Szefowi i... co na to powiesz?... krwawienie ustało! Szef zaczyna już dochodzić 
do siebie. Czy ten niewielki szary człowiek jest doktorem? 
- Nie - odparł Jonnie. -Pracuje w Banku Galaktycznym. Później ci to wyjaśnię. 
Poleciał do Szkocji, aby się upewnić, że mamy swój rząd! 
- No cóż, tak czy owak był to miły gest z jego strony powiedział Dunneldeen. 
Jonnie cieszył się z poprawy stanu zdrowia Szefa. Nie powiedział jednak 
Dunneldeenowi, że lada moment mogli wykluczyć ich prawo własności do tej 
planety. 
- Widziałeś może Stormalonga? 
Dunneldeen pokręcił przecząco głową i powiedział: 
- Weźmy się za wydobycie z samolotu Sir Roberta. Jest strasznie przemęczony. 
Sir Robert osmalony i szary na twarzy w tych miejscach, gdzie skóra nie 
poczerniała mu od sadzy, z poranionymi rękami, w ubraniu stanowiącym pęk 
spalonych szmat, faktycznie wyglądał na starego człowieka, który bez żadnego 
odpoczynku przeszedł przez trwające wiele dni piekło. 
Próbowali nieść go na rękach, ale stary wódz był ciężkim mężczyzną. 
Przyprowadzili więc wózek górniczy i na nim przewieźli Sir Roberta do szpitala. 
Jonnie obudził pielęgniarkę, która zbadała Sir Roberta. Miał rany tylko na 
rękach. Zrobiła mu zastrzyk z witaminy B Complex, lecz Sir Robert nawet nie 
drgnął, gdy wbijała igłę w ciało. 
Ni stąd ni zowąd pojawił się Tsung wraz ze swoją rodziną i zaraz zaczął wszystko 
organizować. Wkrótce potem Sir Robert został wykąpany i podcięto mu wypalone 
włosy na brodzie oraz głowie, po czym położono go do łóżka. Przez cały czas Sir 
Robert nawet nie mrugnął okiem! 
Jonnie wrócił do szpitala, gdzie zostawił Dunneldeena i zastał go głęboko 
śpiącego na krześle, podczas gdy pielęgniarka zmieniała mu na twarzy bandaże. 
Oparzeliny nie groziły zeszpeceniem twarzy, ale broda była bardzo postrzępiona. 
Jonnie powiedział pielęgniarce, by chwilowo nie zakładała Dunneldeenowi nowych 
bandaży i zawołał córkę Tsunga, która przyszła z nożyczkami i uporządkowała 
brodę Szkota, przycinając ją na wzór brody Jonnie'ego. 
Jonnie miał nadzieję, że Dunneldeen będzie mógł zastąpić go w pomieszczeniu 
operacyjnym, gdyby musiał wyruszyć na poszukiwanie Stormalonga. Teraz jednak 
Dunneldeen nadawał się tylko do spania. Jonnie przekazał go pod opiekę rodzinie 
Tsungów, która Dunneldeena wykąpała i położyła do łóżka. 
W Edynburgu musiało być prawdziwe piekło! 
Jonnie połączył się przez radio z Rosją. Mieli w tej starej bazie kilka tysięcy 
ludzi. Było tam dwustu pięćdziesięciu Chińczyków z północnych Chin. Byli 
Sybiracy i Szerpowie. Trony otrzymała parę depesz, że reszta mnichów oraz 
biblioteka buddyjska i chińska są bezpieczne. Musiała wybiec z pomieszczenia, 
żeby powiedzieć o tym Czong-wonowi i Tsungowi. Mimo że w Taszkiencie i w 
Edynburgu była już późna noc, Jonnie zaczął dokonywać przesunięć personalnych. 
Najważniejszym problemem było teraz gdzie są Stormalong i MacAdam? Jedyną 
rzeczą, jaką usłyszeli z Luksemburga, był głos dziewczyny mówiący coś, co 
brzmiało jak: "Je n'comprempt pas", a co na pewno nie miało nic wspólnego ani ze 
Stormalongiem, ani ze szkockim bankierem. Czyżby musiał sam sobie radzić z tą 
groźbą wyłączenia własności, bez niczyjej pomocy? 
5
Jonniemu powiedziano, że podpisanie układu odbędzie się po południu. Lord Dom i 
Dries Gloton przyszli z tą wiadomością do pomieszczenia operacyjnego. Dries 
wyglądał na nadzwyczaj zadowolonego. 
- Słyszałem - powiedział - że przedstawiciel Ziemi przybył tu tej nocy. Niech na 
pewno zjawi się przy podpisywaniu układu! 
Jonnie spojrzał na zegarek. Był późny ranek. Udał się do pokoju w którym 
umieszczono starego wodza i Dunneldeena. Dunneldeen był już na nogach, 
kompletnie ubrany, pomimo bandaży na twarzy wyglądał całkiem nieźle. Sir Robert 
natomiast otwierał dopiero zaspane oczy, więc Jonnie zabrał Dunneldeena ze sobą 
do pomieszczenia operacyjnego. 
- Chcę, żebyś przejął to stanowisko - powiedział. Ja zostanę jeszcze na 
podpisanie układu, ale zaraz potem wyruszam na poszukiwanie Stormalonga. 
Przez jakiś czas wprowadzał Dunneldeena w ogólną sytuację, a potem poszedł do 
Sir Roberta. Stary Szkot był mrukliwy jak stary niedźwiedź. Siedział na brzegu 
łóżka, nie mając na sobie zbyt wiele odzieży, która przykryłaby jego kościste 
członki i jadł śniadanie, przyniesione mu przez Czong-wona. 
- Podpisywanie układu! - zrzędził pomiędzy kęsami pożywienia. - Tylko strata 
czasu. Oni nigdy nie dotrzymują układów. To jest piękna planeta i wszyscy chce 
ją mieć! Powinienem być w Edynburgu i pomagać w odkopywaniu tych biednych ludzi. 
Och, miałeś rację, MacTyler, wszyscy powinniśmy być w Kornwalii! 
Jonnie pozwolił mu skończyć posiłek, a gdy Sir Robert zaczął pić herbatę, kazał 
wnieść do pokoju projektor atmosferyczny. I choć Sir Robert cały czas gderał i 
użalał się, że nie jest w Szkocji, Jonnie zdołał dość szczegółowo poinformować 
go o obecnej sytuacji i ewentualnych swoich przedsięwzięciach. 
- Nie jestem dyplomatą! - oświadczył Sir Robert. - Dowiodłem tego! Nie jestem 
też prawnikiem ani bankierem! Mamy bardzo małe szanse, ale będę postępował tak, 
jak mówisz. 
To było wszystko, czego Jonnie od niego chciał. 
Wczesnym popołudniem udali się do sali konferencyjnej. Sir Robert miał na sobie 
paradny mundur wojskowy, a Jonnie był w hełmie i czarnej tunice. Nikt nie 
zwrócił na nich szczególnej uwagi. 
Emisariusze dokonali ostatecznej redakcji układu zgodnie z głosowaniem, przy 
którym Jonnie był obecny. Był on wypisany na wielkim zwoju papieru i ułożony na 
stole w taki sposób, żeby każdy z emisariuszy mógł tam podejść, złożyć swój 
podpis, przybić pieczęć, uzyskać potwierdzenie podpisu i wzoru pieczęci przez 
bank, a potem wrócić na swoje miejsce. Było to coś w rodzaju parady. Tylko Dries 
Gloton i Fowljopan tkwili przy stole. Sir Robert usiadł i zaczął gniewnie 
mruczeć na temat straty czasu, ale robił to po cichu i słyszał go tylko Jonnie. 
Emisariusze podpisywali i podpisywali. Zajęło im to blisko godzinę. Ziemia 
podpisywała układ ostatnia, więc wreszcie Sir Robert się podniósł, przeszedł do 
stołu i złożył swój podpis, a potem zapalił zapałkę, rozgrzał kawałek wosku i 
odcisnął w nim swój wielki sygnet. Dries uzupełnił to rejestrem bankowym i 
podniósł cały zwój do góry. 
- Niniejszym stwierdzam - powiedział - że bank Galaktyczny poświadczył 
autentyczność tego układu podpisanego w Kariba, Ziemia. Układ jest zawarty. 
Chciałbym zaproponować, aby natychmiast przesłać jego kopie do wszystkich 
zainteresowanych statków kosmicznych. 
Rozwinął zwój, wyjął z kieszeni na piersi mały rejestrator obrazów i przejechał 
nim od góry do dołu. Jonnie przekazał go Dunneldeenowi do pomieszczenia 
operacyjnego, by wykonał potrzebne kopie dla wszystkich atakujących statków 
kosmicznych, dla delegatów, dla siebie i dla banku. 
Lord Hawvinów wstał i powiedział: 
- Otrzymałem wiadomość, że wszyscy jeńcy zostali odstawieni na wyznaczone 
miejsce co potwierdził tamtejszy przedstawiciel Ziemi. 
Dries spojrzał na Jonnie'ego. Wiadomość od Thora przyszła późnym rankiem. Było 
tam siedmiu pilotów, trzech rosyjskich żołnierzy, dwóch Sierpów i jeden Szkot. 
Razem trzynastu jeńców. Czuli się nieźle. Ponieważ jednak żaden z atakujących 
statków kosmicznych nie miał pożywienia nadającego się dla istot ziemskich, więc 
byli bardzo wygłodzeni i na pewno zmarliby w trakcie wielomiesięcznej podróży 
kosmicznej. Pospiesznie przetransportowano jeńców do Aberdeen, gdzie 
zaaplikowano im odżywcze kroplówki i opatrzono lekkie rany. Thor posprzeczał się 
z oficerem Hawvinów odpowiedzialnym za dostarczenie jeńców, gdyż jeden z nich 
twierdził, że jeszcze jeden pilot został przez Tolnepów wzięty do niewoli. Po 
odesłaniu pierwszej grupy jeńców Thor uparcie dopominał się o zabranie pilota. 
Tolnepowie faktycznie mieli jeszcze jednego pilota, Niemca. Ściągnięcie go na 
ziemię zabrało aż dwie godziny. A potem się zaklinali, że to byli już wszyscy 
jeńcy i Thor im uwierzył. 
- Nasz oficer potwierdza, że już wszyscy jeńcy są odesłani rzekł Jonnie. 
Ci emisariusze, których statki wojenne znajdowały się na orbicie, przekazali ich 
dowódcom stosowne rozkazy. Po pewnym czasie Dunneldeen przyszedł z meldunkiem, 
że zgodnie z raportami posterunków obserwacyjnych w Rosji, cała flotylla na 
orbicie uruchomiła silniki, utworzyła formację wokół okrętów Tolnepów i opuściła 
przestrzeń okołoziemską. Zaobserwowano fenomen monstrualnego zwiększenia jej 
wymiarów, a potem zniknięcia w kosmosie. Stracono też z nimi kontakt radiowy. 
Cała grupa wyszła teraz na zewnątrz i Angus dokonał teleportacji nagiego, 
skutego łańcuchami, plującego Schleima na targ niewolników w Creeth. 
Układ ten miał ciekawe następstwa. Po powrocie do domu lord Schleim wykorzystał 
właścicieli wydawanej w Creeth gazety, czołowego dziennika Tolnepu "Północny 
Kieł", którzy byli doprowadzeni do wściekłości stratą swego reportera 
Arseboggera, do przeprowadzenia oszczerczej kampanii przeciwko komandorowi 
Rogodeterowi Snowlowi, zrzucając na niego winę za wszystkie nieszczęścia, 
ponieważ Schleim twierdził, że to "fałszywe zeznania" Snowla spowodowały hańbę 
Schleima i wszystkich Tolnepów. Rogodeter Snowl został zaatakowany przez 
podjudzony tłum na ulicach Creeth i zakatowany na śmierć. Jeden z krewnych 
zamordowanego oficera, Agitor Snowl oskarżył lorda Schleima o zorganizowanie 
ataku i morderstwo. Z grupą innych oficerów floty kosmicznej wysadził on w 
powietrze cały Dom Grabieży, w tym czasie, gdy Schleim wygłaszał w nim mowę na 
posiedzeniu rządu, co się stało później znane jako "Wielki Spisek Schleima". 
Wkrótce potem, mając unieruchomioną flotę i nie mogąc angażować się już w handel 
niewolnikami, który stanowił podstawę ich gospodarki, Tolnepowie nie mogli 
spłacać nałożonych odszkodowań. Departament podatkowy planety Tolnep - i tak 
zawsze mocno skorumpowany - pozostawał w tyle z płaceniem określonych sum 
łapówek wyższym urzędnikom, więc coraz to dopadał kolejnego obywatela Tolnepu za 
przestępstwo podatkowe, powodował usunięcie mu kłów i sterylizację, a potem 
sprzedawał w niewolę. Ostatecznie planetę Tolnep wykupili Hawvinowie, którzy 
dokończyli dzieła eksterminacji Tolnepów: (Wyjątki z Dokumentacji Banku 
Galaktycznego, wyciąg z akt Służb Obsługi Klientów, Tom 43562789A). 
Emisariusze wrócili do sali konferencyjnej. Sir Robert myślał, że to już było 
wszystko. Siedział w pierwszym rzędzie i gderał. 
Dries Gloton uśmiechał się. Podszedł do Sir Roberta i wyciągnął z kieszeni jakiś 
gruby papier. 
- Szanowni Lordowie - Dries zwrócił się do zgromadzonych - mogą poświadczyć 
fakt, że nie ma już żadnych rozbieżności co do własności Ziemi. Rząd planety 
został zachowany. Król powraca do zdrowia. Tutejszy przedstawiciel Ziemi jest 
prawnie upoważniony do działania w imieniu rządu. Tytuł własności planety jest 
teraz jednoznaczny. Emisariuszu Ziemi! Niniejszym wręczam panu zawiadomienie o 
zaległościach płatniczych! Jeżeli w ciągu tygodnia dług hipoteczny nie zostanie 
spłacony, odebrane zostanie wam prawo własności planety wraz z całym jej 
majątkiem i ludźmi. 
Położył papier na kolanach Sir Roberta. 
- Proszę traktować to jako formalne wręczenie zawiadomienia. Zgodnie z procedurą 
prawa. 
Sir Robert patrzył na papier. 
Dries Gloton uśmiechnął się do Jonnie'ego uśmiechem rekina. 
- Bardzo panu dziękuję za sprowadzenie Sir Roberta, dzięki temu mogłem mu 
wręczyć ten papier zgodnie z procedurą prawa. Niezależnie od tego, że jestem 
kierownikiem oddziału, również mam zwyczaj działania na własną rękę. 
Podszedł do krzesła i wziął z niego plik wielkich broszur. Potem znów wszedł na 
platformę i zwrócił się do zgromadzonych emisariuszy: 
- Czcigodni Lordowie, podstawowe zadanie niniejszej konferencji - wyjaśnienie 
tytułu własności Ziemi - zostało zakończone. Jednakże wiem że każdy z was ma 
upoważnienie do nabywania terytoriów dla waszych państw. Są na to inne sposoby 
niż wojna. 
Lordowie wzruszyli ramionami. 
- Wojna była zawsze pewniejszą metodą - powiedział jeden z nich. 
- Psychiczne zdrowie obywateli zależało od wojny - dodał inny. 
- W jaki sposób państwo może zademonstrować swą siłę, jeżeli nie podczas wojny? 
- zapytał Browl. 
- Bank Galaktyczny przeżywałby ciężkie czasy, gdyby nie udzielał wojennych 
pożyczek! - zażartował Dom. 
- Władcy stają się sławni tylko dzięki prowadzonym przez siebie wojnom - śmiali 
się jeszcze inni emisariusze. 
Wszyscy byli w doskonałym nastroju. 
Jonnie przysłuchiwał się im z przerażeniem. Oto zetknął się z obojętnym 
okrucieństwem wielkich rządów. 
- Niech Wasza Ekscelencja przejdzie do sedna sprawy krztusząc się ze śmiechu, 
powiedział Fowljopan. - Wszyscy przecież wiemy, co zamierza pan powiedzieć. 
Dries uśmiechnął się i zaczął rozdawać broszury. 
- To są broszury, które przygotowałem czekając na wyjaśnienie tytułu własności. 
Znajdą w nich panowie takie dane jak masa, powierzchnia, warunki atmosferyczne, 
liczba mórz, wysokość gór, a także zdjęcia tej planety. Jest to bardzo ładna 
planeta. Może wyżywić kilka miliardów mieszkańców przy założeniu, że będą mogli 
oddychać jej powietrzem. Ale przecież większość z was ma kolonie, których 
mieszkańcy oddychają powietrzem, i które są teraz przeludnione. 
Przestał puszczać w obieg brośzury, a lordowie zaczęli oglądać zamieszczone w 
nich kolorowe zdjęcia. 
- Macie gwarancje finansowe i kredyty, a wielu z was nawet żywą gotówkę. 
Opanowanie tej planety będzie wymagało minimalnej liczby wojsk najemnych, gdyż - 
jak wiecie - jej system obronny jest całkowicie przestarzały - nie ma sprzętu i 
wojska. Przeniesienie tytułu własności dotyczy również ludzi i całego majątku. 
Jeżeli będziecie się zbyt długo zastanawiać, po siedmiu dniach nastąpi licytacja 
tej planety. Bank odbierze jej dotychczasowy tytuł własności i sam stanie się 
jej właścicielem. Jest to bardzo prawdopodobne, gdyż nie posiada on odpowiedniej 
gotówki ani kredytów, ani gwarancji finansowych. Dziękuję za uwagę, szanowni 
lordowie. 
Wszyscy paplali wesoło, przeglądając broszury. Było oczywiste, że przedłużą swój 
pobyt, nawet ci z odległych wszechświatów. 
- A więc chodziło tylko o pieniądze! - zauważył Jonnie, zwracając się do Driesa 
Glotona. 
Dries się uśmiechnął. 
- Nie mamy w stosunku do was nawet wrogich zamiarów. Bankowość to bankowość, a 
interes to interes. Każdy musi spłacać swoje zobowiązania. Wie to nawet dziecko. 
Bankier zwrócił się do Sir Roberta: 
- Niech pan będzie łaskawy zorganizować jak najszybciej spotkanie w celu 
przeprowadzenia negocjacji. Będziemy wówczas mieli tę sprawę już za sobą. 
Sir Robert i Jonnie wyszli na zewnątrz. 
6
W dolinie panowała ożywiona krzątanina. Chińskie plemię Czong-wona zostało w 
Edynburgu w większości zastąpione przez północnych Chińczyków, których Jonnie 
kazał przetransportować z Rosji. 
Powracający ludzie byli osmaleni ogniem i pobrudzeni sadzą. Niektórzy z nich 
byli zupełnie wyczerpani i nie pomógł im nawet wypoczynek w czasie przelotu z 
Edynburga. Spieszyli radośnie do swych dzieci, biorąc je na ręce i całując oraz 
rzucając urywane pytania starszym z nich. Psy szarpały się na smyczach i ujadały 
radośnie. Była to typowa sceneria radosnych spotkań. 
Jonnie był zadowolony, że udało mu się wymienić ich na inny zespół ratowniczy. 
Cały czas pracowali bez wypoczynku i wkrótce byliby niezdolni do jakiejkolwiek 
pracy. A mimo to pracowali, dopóki prawie nie padli. Patrząc na ojców 
pogrążonych w szczęśliwej paplaninie ze swymi dziećmi, patrząc na matki 
sprawdzające z niepokojem, czy wszystko zostało właściwie zrobione, zwłaszcza 
przy przygotowywaniu posiłków, Jonnie pomyślał o tych pełnych pogardy i 
aroganckich lordach i bezdusznej wyniosłości ich rządów. Co ich obchodzili ci 
ludzie? Owszem, rządy te mogły sobie pozwolić na gesty sprawiedliwości, a może 
nawet i na działalność społeczną, ale nadal pozostawały zimną, twardą siłą 
zdolną do niszczenia bez żadnych wyrzutów sumienia i bez namysłu. 
Czong-won na nowo ich organizował. Powiedział Jonnie'emu, że przenosi ich do 
kopuły starej bazy górniczej, którą doprowadzono do porządku: miała ona mnóstwo 
podziemnych pomieszczeń i działał już tam kabel pancerza atmosferycznego. 
No cóż! Jonnie już się uwolnił od obowiązków konferencyjnych, a Dunneldeen mógł 
go zastąpić w pomieszczeniu operacyjnym. Zapytał Dunneldeena: 
- Czy wraz z plemieniem dotarły do nas jakieś wieści z Edynburga? 
Dunneldeen pokręcił przecząco głową. 
Jonnie złapał maskę powietrzną i kurtkę lotniczą. 
- No to ja lecę na poszukiwanie Stormalonga! 
Nie zdążył nawet dojść do wyjścia z doliny, gdy zderzył się ze Stormalongiem. 
- Gdzieżeś ty był? - zawołał Jonnie. - Wywoływałem cię i wywoływałem! 
Stormalong wepchnął go do bunkra, gdzie nikt nie mógł ich podsłuchać. 
- Cały czas latałem i walczyłem, aż mi o mało gogle nie poodpadały! 
Był wymizerowany i miał zapadnięte oczy. Jego biały szalik był brudny, kurtka 
poplamiona tłuszczem i zapocona. Plecy kurtki były opalone od rażenia miotaczem. 
- Jesteś ranny! - powiedział Jonnie. 
- Nie, nie, to nic takiego. Oficer Drawkinów nie chciał się poddać. Musiałem go 
gonić samolotem szturmowym piechoty kosmicznej! Wyobraź to sobie: on uciekający 
na piechotę po stoku góry Ben Lomond i ja próbujący oszołomić go - nie zabić, 
lecz tylko oszołomić - z wielkokalibrowego miotacza! A kiedy wylądowałem i 
wyszedłem z samolotu, to on udawał martwego i strzelił do mnie, więc znów 
musiałem go ogłuszyć. Och, co to był za burzliwy okres! 
- Ale co ty właściwie tam robiłeś? - zapytał Jonnie, nie bardzo pojmując sens 
tego wszystkiego. 
- Brałem do niewoli jeńców! Zostawili sporo żołnierzy piechoty kosmicznej i 
pilotów rozproszonych wokół bazy w Singapurze. Część z nich była ranna. Nie 
zatroszczyli się też o pozbieranie swych rannych w Rosji. Dunneldeen musiał 
zestrzelić ze trzydzieści nieprzyjacielskich samolotów wokół Edynburga i piloci, 
którzy się wykatapultowali porozpraszali się w Górach Szkockich i na zachód od 
miasta. Mogę ci powiedzieć, że trzeba było się mocno natrudzić, żeby ich 
wszystkich wyłapać. Myśleli, że będą poddani torturom albo zarażeni wirusem lub 
zabici. I dlatego nie poddawali się łatwo! Pomagało mi może z pół tuzina 
strażników bankowych. Ale to byli Francuzi, Jonnie. To nie są żołnierze. Być 
może nadają się do strzeżenia skarbca lub pomocy przy wywożeniu kosztowności... 
- Stormalong, we wszystkich tych miejscach było radio! Musiałeś też mieć własny 
zestaw radiowy. Ludzie musieli cię widzieć! Czemu się nie odzywałeś? 
- To wina MacAdama, Jonnie. To on nie pozwolił mi odpowiadać. A każdy, kto nas 
widział, został przez niego ostrzeżony, żeby nikomu nic na ten temat nie mówił. 
Uprzedzałem go, że będziesz się denerwował. Ale on się uparł! Absolutna cisza 
radiowa jest najwyższym nakazem. Bardzo mi przykro, Jonnie. 
- Zacznijmy od początku! Czy dostarczyłeś zapisy moich rozmów z niewielkimi 
szarymi ludźmi? 
Stormalong usiadł na skrzyni z amunicją. Sprawdził, czy nikt ich nie widzi i nie 
podsłuchuje. 
- Przyleciałem o świcie i poszedłem wprost do sypialni MacAdama, a kiedy 
dowiedział się, że przybywam od ciebie, to zaraz włożył taśmę do projektora. A 
potem wezwał sześciu wartowników, załadował cały kosz banknotami galaktycznymi, 
powiedział dziewczynie w swym biurze, by nie udzielała nikomu żadnych informacji 
i polecieliśmy w siną dal. Po prostu mnie porwał! Byliśmy na wszystkich polach 
bitwy w poszukiwaniu oficerów. MacAdam miał listę narodowości i chciał mieć po 
kilku z każdej. Jonnie, ci francuscy strażnicy bankowi są do niczego. Sam 
musiałem i latać, i walczyć. Ale mogłem też czasem odpocząć. Za każdym razem, 
gdy zebraliśmy paru oficerów... czy wiedziałeś, że MacAdam mówi biegle w 
psychlo? Byłem zdziwiony, że tak pilnie się tego uczył... Gdy ich przesłuchiwał, 
mogłem sobie uciąć drzemkę. Potem ładowaliśmy jeńców na pokład. Wszyscy byli 
powiązani... pilnował ich strażnik bankowy z bronią gotową do strzału... i 
lecieliśmy do następnego miejsca. 
- O co ich wypytywał? 
- Nie wiem. Ale nie stosował tortur. Czasami wręczał im garść banknotów 
galaktycznych. A oni mówili. 
Jonnie wyjrzał na zewnątrz przez wejście do bunkra. To na pewno byli strażnicy 
bankowi. Mieli na sobie szare uniformy. Wyładowywali jakieś skrzynie. Kilku 
Chińczyków przyciągnęło wózki górnicze i wwoziło te skrzynie do bary. 
- Nie widzę tu żadnych jeńców - powiedział Jonnie. 
- Otóż - odrzekł Stormalong - gdy wróciliśmy do Luksemburga, załadowaliśmy na 
pokład te skrzynie i MacAdam dokooptował jeszcze paru strażników - tym razem 
Niemców - a potem polecieliśmy do bazy górniczej nad Jeziorem Wiktorii. Zdrowo 
sobie tam odpocząłem, ponieważ MacAdam spędził mnóstwo czasu na rozmowach z 
tamtejszymi jeńcami. Umieściliśmy w bazie również naszych jeńców i 
przylecieliśmy tutaj. I to już wszystko. 
Jonnie powiedział Stormalongowi, żeby poszedł coś zjeść i odpocząć, a sam udał 
się na poszukiwanie bankiera. 
Niski i krępy MacAdam, którego broda poprzetykana była pasmami siwizny, żywo 
gestykulował i poganiał ludzi. Gdy zobaczył Jonnie'ego, zatrzymał się nagle i 
uścisnął energicznie jego dłoń. A potem odwrócił się i skinął ręką na jakiegoś 
człowieka, przywołując go do siebie. 
- Nie przypuszczam, byś kiedykolwiek spotkał się z baronem von Rothem - 
powiedział do Jonnie'ego - członkiem Ziemskiego Banku Planetarnego. 
Niemiec był potężnie zbudowanym mężczyzną, wzrostu Jonnie'ego, ale cięższym. Był 
rubaszny i serdeczny. Miał czerwoną twarz. 
- Ach, bardzo mi przyjemnie! - wykrzyknął i z miejsca objął Jonnie'ego ramionami 
w potężnym uścisku. 
MacAdam zniknął gdzieś w bazie, a Niemiec podniósł jakąś ciężką skrzynkę i 
pospieszył za nim. 
Jonnie wiedział już trochę na temat tego Niemca. Dorobił się majątku na 
przetwórstwie mlecznym i innych produktach żywnościowych. 
Pochodził z rodziny, która rzekomo, przed inwazją Psychlosów, przez wieki 
kontrolowała europejską bankowość. Wyglądał na twardego, zdolnego człowieka. 
Ostatni bagaż z samolotu szturmowego piechoty kosmicznej został przewieziony do 
bazy. Jonnie nie mógł odgadnąć, co było w skrzynkach. 
Zespół złożony z Chińczyków i paru strażników bankowych pod wodzą Czong-wona 
zawieszał wokół okopów pagody olbrzymie płachty brezentu, by całkowicie zasłonić 
rejon platformy odpalania transfrachtu. Kilku innych Chińczyków rozciągało kable 
górnicze i wieszało na nich mniejsze płachty, zasłaniające przejście z bunkra do 
konsoli. Zakrywali całkowicie platformę i wszystkie operacje na niej były 
niedostępne oczom ciekawskich. 
MacAdam bardzo się spieszył i na pytania Jonnie'ego tylko odpowiadał: 
- Później, później! 
Cały bagaż zniknął we wnętrzu bazy. Znalazły się tam też dzieci i psy. Kilku 
Chińczyków sprzątało dolinę. Niektórzy emisariusze wychodzili z sali obrad, 
obojętnie patrzyli na Chińczyków zawieszających brezentowe płachty, a potem 
wracali, dyskutując nad jakimiś fragmentami broszur. 
Dunneldeen pełnił dyżur w pomieszczeniu operacyjnym. Powiedział Jonnie'emu, że 
namówił Stormalonga na przycięcie brody w stylu "Sir Francis Drake". Nie, 
żadnych nowych wieści z Edynburga z wyjątkiem tego, że pracujący tam Chińczycy 
dobrze się sprawowali. Czy Jonnie wiedział, że oni są znacznie roślejsi? Ker 
wraz z dwoma strażnikami bankowymi trzymali na muszkach miotaczy pięćdziesięciu 
nowych jeńców w bazie Wiktorii. 
Jonnie spojrzał w niebo. Gdyby nadeszło to najgorsze, miał już własny plan 
działania. Plan, który mógł się fatalnie dla niego zakończyć, ale który musiał 
być zrealizowany. Poszedł do swego pokoju, by przebrać się w mniej wytworny 
strój. Pozostało im tylko kilka krótkich dni. Końcowa konfrontacja, ostatnia 
bitwa, była tuż-tuż. 
7
Nadszedł nieuchronny moment spotkania z przedstawicielami banku. Minęło już pięć 
dni. Jonnie siedział samotnie w niewielkim pomieszczeniu konferencyjnym i czekał 
na przybycie pozostałych emisariuszy. Nie miał najmniejszej nawet wątpliwości, 
że będzie to największa bitwa, w jakiej do tej pary uczestniczył. MacAdam i 
baron Roth czynili ostatnie przygotowania. Obaj byli bardzo zajęci. Przez pięć 
dni i nocy przez dolinę niosło się brzęczenie instalacji transfrachtu. Za 
płachtami brezentu zjawiały się na platformie jakieś przedmioty, by potem 
zniknąć z niej niepostrzeżenie. Odbywało się to w zupełnej ciszy. Jedyne zdania, 
które można było usłyszeć, brzmiały: 
- Wyłączyć silniki! W powietrzu nie ma samolotów! Przygotować się! Odpalać! 
Gdy ktoś - zwłaszcza emisariusz lub któryś z niewielkich szarych ludzi - 
próbował się zbliżyć do brezentowych zasłon lub do prowadzącego do bunkra 
korytarza, natychmiast srogi wartownik stanowczo ich zawracał. Nawet Jonnie nie 
dowiedział się niczego od MacAdama, Angus też nie zdradzał tajemnicy. 
Jonnie przypuszczał, że spotkanie z bankiem potrwa parę dni. Pan Tsung 
powiedział mu, iż wszelkie negocjacje na temat finansów i bankowości są 
niezwykle trudne. Dodał pyry tym zdanie, które utkwiło Jonnie'emu w pamięci. 
- Moc, jaką pieniądz i złoto mają nad duszą ludzką, przechodzi wszelkie pojęcie. 
Nazajutrz po przybyciu MacAdama, poranne zorze zastały Jonnie'ego już w 
powietrzu. Dowiedział się bowiem o istnieniu jakiegoś uniwersytetu w pobliżu 
ruin starego miasta o nazwie Salisbury położonego sto osiemdziesiąt pięć mil na 
południowy wschód od Kariba. Próbował namówić Sir Roberta, by mu towarzyszył, 
ale stary Szkot tkwił przy radiu w pomieszczeniu operacyjnym i kierował akcją w 
Edynburgu. Jonnie wziął więc ze sobą paru chińskich żołnierzy, by odstraszali 
lwy i słonie, które mogłyby przeszkodzić mu w pracy. Uniwersytet był kupą ruin, 
ale wśród tych pokrytych pyłem szczątków można było odróżnić bibliotekę, której 
ściany i dach jeszcze znajdowały się na swoim miejscu. Zaparkowawszy samolot 
wśród gruzów, Jonnie rozrywał kolejne paczki posklejanych kart katalogowych, aż 
wreszcie znalazł to, czego szukał. Kiedyś była to bardzo dobrze wyposażona 
biblioteka. Było w niej mnóstwo książek poświęconych ekonomii, prawdopodobnie 
dlatego, że kiedyś to stosunkowo nowe państwo musiało prowadzić ciężkie boje 
ekonomiczne o przetrwanie. Książki były napisane w języku angielskim i dotyczyły 
historii nauk ekonomicznych i bankowości. 
Pan Tsung miał absolutną rację! To był naprawdę bardzo trudny przedmiot. I gdy 
ktoś się pomylił, jak pewien zwariowany facet o nazwisku Keynes, na którego 
wszyscy się bardzo złościli, to mógł faktycznie narobić bałaganu. Ale Jonnie 
dowiedział się z tych książek, że państwo było dla ludzi. Dotąd tylko 
przypuszczał, że tak być powinno. Ludzie pracowali, wytwarzali różne rzeczy i 
wymieniali je na inne rzeczy. Ale łatwiej było dokonywać tego przy użyciu 
pieniędzy. Jednakże pieniądzem można było manipulować. Chinkosi byli wielkimi i 
cierpliwymi nauczycielami, więc Jonnie wiedział, jak trzeba się zabierać do 
studiowania. A mając lotny umysł, bardzo szybko przyswajał sobie nową wiedzę. 
Przez cztery z tych pięciu dni zatopiony był w książkach po same uszy, a w nosie 
aż go wierciło od pyłu. Chińscy wartownicy odpędzali tymczasem żmije, czarne 
węże, a nawet afrykańskie bawoły. 
Siedząc teraz w pomieszczeniu konferencyjnym i czekając na pozostałych, Jonnie z 
satysfakcją pomyślał, że wprawdzie nie jest ekspertem, ale będzie przynajmniej 
mógł pojąć, o co się ta cała bitwa toczy. 
Do pomieszczenia wszedł Sir Robert, zły i mrukliwy, i usiadł obok Jonnie'ego. 
Choć niewielcy szarzy ludzie twierdzili, że sprawa miała się toczyć między nimi 
a Sir Robertem, to stary Wódz Naczelny Szkocji dobrze wiedział, że tej bitwy nie 
wygrają szkockie miecze i siekiery bojowe, więc jeśli chodziło o jego zdanie, to 
całkowicie polegał na ekspertach. Jego głównym zmartwieniem był Edynburg. 
Poprzez doprowadzony do poszczególnych schronów system rur dostarczono tam już 
żywność i wodę, ale przy wierceniu tuneli wejściowych skała osuwała się nadal. 
Przez ostatnie dni wiercili je w ciężkich metalowych osłonach rurowych i mieli 
tylko nadzieję, że nie zostaną zgniecione przez napierającą skałę. 
Wszedł Dries Gloton z lordem Vorazem. Na środku pomieszczenia był ustawiony stół 
dla czterech osób i obaj zajęli miejsca po jednej jego stronie. Mieli na sobie 
bardzo porządne szare garnitury. W rękach trzymali mnóstwo papierów i 
neseserków, które poukładali na stole. Wyglądali jak bardzo wygłodzone rekiny. 
Zarówno Jonnie, jak i Sir Robert zachowywali się tak, jakby nie zauważyli ich 
wejścia. 
- Coś panowie nie mają najlepszych humorów tego ranka zauważył lord Voraz. 
- Jesteśmy ludźmi od miecza - odparł Sir Robert. - Nie chcemy mieć nic wspólnego 
z kramarzami pieniędzy w świątyni! Nagłe zastosowanie angielskiego przez Sir 
Roberta spowodowało, że obaj niewielcy szarzy ludzie musieli skorzystać ze swych 
wokoderów. 
- Gdy tu wchodziłem, to zauważyłem, że wokół w okopach strzeleckich było pół 
setki żołnierzy w białych tunikach i czerwonych spodniach - rzekł Dries Gloton. 
- Straż honorowa - wyjaśnił Sir Robert. 
- I mieli niezły asortyment broni - dodał Dries. A jeden potężnie zbudowany 
facet wyglądał bardziej na zbója niż na oficera dowodzącego strażą honorową. 
- Wolałbym, by pułkownik Iwan raczej nie słyszał tego, co pan mówi - rzekł Sir 
Robert. 
- Czy pan zdaje sobie sprawę - zapytał Dries Gloton - że gdyby pan pozabijał 
emisariuszy i nas, to stalibyście się narodem wyjętym spod prawa? Wszyscy 
wiedzą, gdzie się znajdujemy. Zaraz przyleciałoby tu dwadzieścia różnych flot 
wojennych i rozniosłoby was w pył. 
- Lepiej walczyć z obcymi flotami, niż dać się zarżnąć tylni kawałkami papieru - 
powiedział Sir Robert, gestem ręki wskazując na leżące na stole dokumenty. - Nie 
ma się czego bać jeśli będziecie mówić prawdę i grać z nami fair. Wiemy, że to 
jest bitwa na rozum i spryt. Ale bitwa to jest bitwa i może być krwawa. Lord 
Voraz zwrócił się do Jonnie'ego. 
- Dlaczego traktujecie nas w taki wrogi sposób, lordzie Jonnie? Zapewniam, że 
żywimy do pana jak najbardziej przyjacielskie uczucia. Bardzo pana podziwiamy! 
Mówił bardzo poważnie, więc prawdopodobnie była to prawda. - Ale bankowość to 
bankowość - zauważył Jonnie. A interes to interes. Czyż nie tak? 
- Oczywiście! - wykrzyknął lord Voraz. - Jednakże czasami wchodzą tu w grę także 
względy osobiste. W pańskim przypadku wchodzą one nawet na pewno. W ostatnich 
kilku dniach parę razy usiłowałem pana odnaleźć. Niedobrze się stało, że nie 
mogliśmy porozmawiać przed dzisiejszym spotkaniem. Jesteśmy bowiem pańskimi 
przyjaciółmi. 
- Doprawdy? - zapytał Jonnie lodowatym tonem. 
Gdy Jonnie mówił takim tonem, nawet szary niedźwiedź grizzly lub słoń by się 
wystraszył, ale nie lord Voraz. 
- Czy zdaje sobie pan sprawę, że kiedy planeta zostaje sprzedana, to wraz z nią 
sprzedaje się wszystkich jej mieszkańców i całą technikę? Czyżby nie czytał pan 
broszury? Pan i pańscy najbliżsi współpracownicy oraz wszystko, co 
wytworzyliście lub wynaleźliście, jest wyłączone ze sprzedaży. 
- Jakie to wielkoduszne - rzekł Jonnie z sarkazmem. 
- Ponieważ nie mieliśmy okazji, aby porozmawiać, a pozostali goście, jak widać, 
się spóźniają - rzekł lord Voraz - mogę to panu teraz powiedzieć. Opracowaliśmy 
dla pana ofertę pracy. W Banku Galaktycznym stworzymy departament techniki i 
mianujemy pana jego kierownikiem. Wybudujemy wspaniałą fabrykę w Snautch - jak 
pan wie, jest to stolica całego naszego Systemu - zaopatrzymy pana we wszystko, 
co niezbędne i będzie pan miał kontrakt do końca życia. Gdyby suma, którą już 
panu proponowałem, wydawała się zbyt niska, to możemy jeszcze na ten temat 
podyskutować. Nigdy nie zabraknie panu pieniędzy. 
- A pieniądze to wszystko! - rzekł Jonnie zgryźliwie. Obu bankierów zdziwił jego 
ton. 
- Ależ oczywiście! - wykrzyknął lord Voraz. - Wszystko ma swoją cenę! Wszystko 
można kupić! 
- Przyzwoitości i lojalności nie da się kupić - rzekł Jonnie. 
- Młody człowieku - powiedział surowo lord Voraz jestem pewien, że masz mnóstwo 
talentów i wspaniałe kwalifikacje, ale wykazujesz poważne braki w dobrym 
wychowaniu! 
- Nigdy bym z nim nie rozmawiał takim tonem - ostrzegł Voraza Sir Robert. 
- Och, przepraszam! - rzekł lord Voraz. - Proszę o wybaczenie! Może się zbyt 
zagalopowałem w... niesieniu pomocy! 
- To się chwali - powiedział mrukliwie Sir Robert i rozluźnił dłoń zaciśniętą na 
mieczu. 
- Widzi pan - wyjaśnił lord Voraz - wychodzimy z założenia, iż naukowiec 
powinien być wynajęty przez firmę. Wszystkie jego wynalazki i osiągnięcia 
powinny więc być własnością firmy. Byłoby niedobrze gdyby naukowiec sam chciał 
iść swoją drogą i gdyby sam się zajmował swoimi sprawami i sam chciał wdrażać 
swe wynalazki. Wszystkie firmy i wszystkie banki, a z pewnością i wszystkie 
rządy, są co do tego całkowicie zgodne. Naukowiec powinien pobierać spokojnie 
swe uposażenie, przekazywać patenty firmie i kontynuować swoją pracę. Tak to 
zostało ustalone. Gdyby jednak próbował zrobić inaczej, to całe życie spędziłby 
w salach sądowych. Wszystko to zostało szczegółowo ustalone. 
- A więc buty robione przez szewca należą do niego rzekł Jonnie - natomiast 
osiągnięcia naukowca należą do firmy lub do państwa. Rozumiem. Bardzo proste. 
Lord Voraz nie zwrócił uwagi na sarkazm w jego głosie. A może go nie dostrzegł. 
- Cieszę się, że pan to rozumie. Pieniądz jest wszechmocny i wszystkie rzeczy 
oraz talent są na sprzedaż. Jest duszą i sercem bankowości, kamieniem węgielnym 
robienia interesów. Naczelną zasadą. 
- Myślałem, że to zysk był naczelną zasadą - zauważył Jonnie. 
- Och, to też - zgodził się lord Voraz - ale tylko wtedy, gdy jest to uczciwy 
zysk. Niech mi pan wierzy, że duszą i sercem... - Bardzo się cieszę, iż mogłem 
się dowiedzieć, że bankowość i biznes mają duszę i serce - przerwał mu Jonnie. - 
Do tej pory nie udało mi się tego wykryć. 
- Mój Boże! - zawołał lord Voraz. - Ale pan jest sarkastyczny! 
- Wszystko, co niszczy porządnych ludzi, pozbawione jest serca i duszy - 
oświadczył Jonnie. - A włączam w to bankowość, robienie interesów, a takie 
rządy. Powinny one egzystować tylko wtedy, gdy są dla ludzi, gdy służą potrzebom 
zwykłych istot ludzkich! 
Lord Voraz przyjrzał się badawczo Jonnie'emu. Pomyślał przez chwilę. Coś w tym 
było, o czym lord Jonnie mówił... Ale przestał się tym zajmować. Był w końcu 
bankierem. 
- Faktycznie - powiedział - jest pan osobliwym młodym człowiekiem. 
Prawdopodobnie, gdy się pan dostatecznie zestarzeje, zrozumie mechanizmy tego 
świata... 
Rozmowa została przerwana, gdyż na salę weszli MacAdam i baron von Roth. 
- Kto jest osobliwym młodym człowiekiem? - zapytał baron von Roth. - Jonnie? 
Faktycznie jest nim, chwała Bogu! Widzę, że obaj przyszliście za wcześnie - 
zwrócił się do Driesa i lorda Voraza. - Nigdy jeszcze nie spotkałem kogoś, kto 
by się tak mocno upierał przy dosłownym wypełnianiu warunków kontraktu. Czy 
możemy zaczynać? 
30 
1
Andrew MacAdam i baron Roth rozłożyli na podłodze, po swojej stronie stołu, 
stosy papierów i własne nesesery, a potem wymienili krótkie uściski dłoni z 
Driesem Glotonem i lordem Vorazem i zasiedli za stołem. 
Jonnie aż przymrużył oczy z wrażenia. MacAdam i baron mieli na sobie szare 
ubiory! Były one wykonane z drogiego tweedu i widać było, że szyto je na miarę, 
niemniej jednak były to szare ubiory! 
Cała czwórka siedziała przez chwilę w milczeniu, przyglądając się sobie 
nawzajem. Jonnie'emu przypomniały się widziane kiedyś szare wilki, skradające 
się do siebie z wyszczerzonymi kłami, które najpierw oceniały przeciwnika, zanim 
rzuciły się do warkliwej, zaciętej i śmiertelnej walki. A zanosiło się 
faktycznie na śmiertelny bój, gdyby bowiem MacAdam i baron przegrali, byłby to 
koniec ludzkości na tej planecie i koniec wszystkiego, co uważali za cenne. 
Jonnie nie miał pojęcia, co MacAdam i baron robili przez cały czas, dlatego też 
z zamierającym sercem słuchał słów MacAdam. 
- Czy panowie naprawdę nie mogą dać nam trochę więcej czasu? - zapytał MacAdam. 
- Chociażby jeszcze miesiąc? 
Dries ukazał podwójny rząd zębów w pogardliwym grymasie. 
- To jest niemożliwe! Czekaliśmy przecież do ostatniej chwili. Nie może być mowy 
o żadnej prolongacie. 
- Czasy są ciężkie - powiedział baron. - Wszędzie panuje regres ekonomiczny. 
- Wiemy o tym - rzekł lord Voraz. - Nie jest to jednak żaden argument w naszej 
sprawie. Jeśli nie możecie spłacić długu i załatwić innych zobowiązań, to 
mogliście nas wcześniej o tym poinformować i zaoszczędzić niepotrzebnego 
czekania. Trudno mi pojąć, co przez ten cały czas robiliście? 
- Przesłuchiwałem członków załóg statków kosmicznych, które odleciały do domu - 
wyjaśnił MacAdam. - A odnalezienie oficera z każdej rasy, która atakowała tę 
planetę, nastręczało trochę trudności. 
- I to oni powiedzieli panu o kłopotach ekonomicznych ich planet - zauważył 
Dries. - Możecie więc panowie już teraz podpisać zrzeczenie się prawa własności 
do Ziemi i zakończyć sprawę. 
Podsunął formularz Sir Robertowi, który jednak nie wykonał najmniejszego gestu, 
by go wziąć w dłonie. 
MacAdam przesunął formularz z powrotem na miejsce. 
- W czasie przesłuchań dowiedziałem się, że członkowie załóg wcale nie chcieli 
wracać do domu. Wszystkich ich powołano, a właściwie nawet siłą wzięto, do 
wojska. Wielu z nich uważało, że po powrocie do domu zostaną użyci do dławienia 
rewolucji lub do walk w wojnach domowych, a oni nie chcieli strzelać do swych 
braci. Inni uważali, że zostaną zwolnieni ze służby i będą musieli przyłączyć 
się do grona bezrobotnych, którzy na ogół głodowali, a czasem nawet wzniecali 
zamieszki na ulicach wielu stolic. 
- To nic nowego - rzekł lord Voraz. - Przez cały miniony rok wszędzie były 
zamieszki. To dlatego emisariusze planują wojny w celu podbicia innych planet, 
chcą odwrócić uwagę swych ziomków od spraw na ich planetach. Trzeba było mnie o 
to zapytać, a nie tracić czasu na rozmowę. 
- To i tak niczego nie zmienia - dodał Dries. - Radzę, aby panowie po dobroci 
poddali swoją planetę. Każdy bowiem z tych emisariuszy byłby więcej niż rad, 
gdyby mógł zorganizować militarny najazd i siłą ją wydrzeć z waszych rąk. Statki 
kosmiczne, które teraz przeciwko wam wysłano, to nic w porównaniu ze statkami 
wojennymi, które by tu przybyły. A więc gdyby panowie po prostu zechcieli... 
Baron przeszył go stalowym wzrokiem i powiedział: 
- Zebrawszy wszelkie dostępne informacje, wyruszyliśmy w podróż, by potwierdzić 
je osobiście. 
Jonnie stał się czujny. A więc to dlatego wciąż dokonywano tych odpaleń z 
platformy transfrachtu. Ta para wędrowała sobie po całym wszechświecie! Zauważył 
teraz na ich twarzach ledwo widoczne ślady po maskach powietrznych. Ale czy poza 
samym podróżowaniem załatwiali coś jeszcze? 
- Wszędzie panuje ekonomiczny chaos! - powiedział baron z naciskiem. - Gdy 
Intergalaktyczne Towarzystwo Górnicze wstrzymało dostawę metali, ich brak 
spowodował gwałtowny skok cen. Pozamykano fabryki. Ludzie nie mają pracy i 
dlatego się burzą. Chcąc odwrócić ich uwagę, rządy planują niepopularne wojny. 
Aby uzyskać metal do wyrobu broni, rekwirują nawet prywatne samochody oraz 
garnki i patelnie z gospodarstw domowych. 
Dries wzruszył ramionami. 
- To nic nowego i absolutnie nie dotyczy waszego długu. Czy Emisariusz Ziemi 
podpisze dokumenty, czy też musimy odwołać się do... - Dries groźnie zawiesił 
głos. 
Przez moment wydawało się, że całe powietrze jest naładowane elektrycznością. 
Spojrzenie stalowoszarych oczu barona wbiło się w Driesa Glotona. 
- Pan też ma poważne kłopoty, Wasza Ekscelencjo. 
Kierownik oddziału banku wzruszył ramionami. 
- Wewnętrzne sprawy banku nie mają żadnego wpływu na konieczność spłaty długu. 
Jesteście do tego zobowiązani. 
Baron von Roth zwrócił się do Sir Roberta: 
- Jego Ekscelencja zaangażował swój oddział banku w pewne bardzo nieroztropne 
pożyczki dla wysokich urzędników Psychlo na planetach Torthut i Tun w systemie 
Batafor oraz w jeszcze większe pożyczki dla urzędujących gubernatorów Psychlo na 
szesnastu posiadanych przez nich planetach regencyjnych w czterech pobliskich 
systemach gwiezdnych. Ich zabezpieczenie stanowiły nieruchomości na samym 
Psychlo. 
- Jak pan to odkrył? - warknął Dries. - To fiest poufna informacja bankowa. 
- Zdobyłem ją od niezadowolonego pracownika, którego pan wylał z posady - odparł 
baron. - Nieruchomości na Psychlo poszły z dymem, a dłużnicy nie żyją. 
Nieroztropne ryzyko bankowe. Psychlosi byli przecież znani z braku 
wiarygodności. 
- Depozytariusze kont mogliby wywierać naciski na bank powiedział lord Voraz w 
obronie kierownika oddziału swego banku - ale to nie zmienia faktu, że wasza 
pożyczka... 
- Faktycznie, mogliby wywrzeć nacisk - wszedł mu w słowo baron. - Podstawowe 
zyski Banku Galaktycznego pochodzą z obsługi transferów funduszy dla 
regencyjnych planet Psychlo. Nie z pożyczek, lecz z wysokiego oprocentowania, 
jakie bank pobiera za obsługę ich funduszy. A przy braku transferów z planet 
regencyjnych, Wasza Ekscelencjo, wasze banki muszą zwalniać pracowników i 
zamykać oddziały. Główny oddział banku w Balor, gdzie mieści się pańskie biuro, 
prawie wszystkich wylał już z pracy. To dlatego, Sir Robercie, jest pan 
poddawany takim naciskom. Dries wykoncypował sobie, że jedynym ratunkiem przed 
bankructwem jest ponowne przejęcie na własność Ziemi. Jest to jedyna planeta we 
wszystkich wszechświatach, za którą Intergalaktyczne Towarzystwo Górnicze było 
winne bankowi pieniądze. Dries myślał, że jeśli uda mu się zlicytować ją, choćby 
za niewielką gotówkę, to zdoła zapobiec ogólnej niewypłacalności. 
- Wytykanie komuś jego słabości wcale nie poprawia własnego zdrowia - powiedział 
Dries. - Lepiej będzie, jeśli podpiszecie ten dokument, gdyż inaczej sami 
możecie pójść na dno! 
Przypomnienie kłopotów ostatniego roku spowodowało, że stał się drażliwy. 
- Zapłaćcie dług i to natychmiast! - Dries chwycił formularz i zaczął nim machać 
przed nosem Sir Roberta. 
MacAdam sięgnął przez stół i łagodnie przydusił rękę Driesa. 
- Wrócimy do tego później. 
Niewielki szary człowiek aż dygotał ze złości. Nie przypominał sobie, by 
kiedykolwiek był tak bardzo wytrącony z równowagi. To był naprawdę straszny rok. 
Jakie zamiary mieli ci ludzie? Jeśli nie mieli pieniędzy, to dlaczego się 
ociągali? Dries usiadł na swoim miejscu. Mniejsza o to. I tak koniec będzie taki 
sam. Niech sobie pogadają! 
- Zajmijmy się teraz centralnym bankiem w Systemie Gredides - podjął wątek 
baron. - Udaliśmy się wprost do Pierwszego Wszechświata. Jego stolica Snautch 
została zniszczona wskutek odrzutu przy transfrachcie, jak też i pozostałe 
stolice obu planet Selacheesów. Wszystkie górne piętra banków legły w gruzach. 
- Można je odbudować - zauważył lord Voraz. 
- Odrzut zniszczył olbrzymie insygnia Banku Galaktycznego - te, które można było 
widzieć ze wszystkich stolic Systemu - i nadal tam wiszą w opłakanym stanie. 
- Można je ponownie zamontować - powiedział przymilnie lord Voraz. 
- Ale przez calutki rok nie zrobiliście tego! - wzrok barona świdrował lorda jak 
wiertło górnicze. - Otóż wszystkie planety Selacheesów są uzależnione od banków, 
które wpływają na losy milionów mieszkańców tych planet. Po starcie teleportacji 
nie mogliście już dotrzeć do pozostałych piętnastu wszechświatów, bo normalne 
podróże kosmiczne tu już nie wystarczają. Macie miliony Selacheesów w 
porozrzucanych po wszystkich tych wszechświatach oddziałach banku - tak samo 
wypłukanych z pieniędzy jak oddział Waszej Ekscelencji których nie możecie 
sprowadzić do domu. Rodziny i krewni tych pracowników są przekonani, że nigdy 
już nie ujrzą swych ojców, braci czy synów. Tuż za drzwiami banków burzy się 
tłum. Jest bardzo podniecony i domaga się krwi! 
- Banki mają silną straż - wzruszył ramionami lord Voraz. 
- A czym będziecie jej płacić? - zapytał baron. - Przecież dochody waszego banku 
nie pochodziły z udzielania pożyczek, lecz z obsługi transferów funduszy 
Psychlo. W momencie gdy Psychlo wraz z Intergalaktycznym Towarzystwem Górniczym 
wyleciało w powietrze, fundusze przestały przepływać przez bank. Zaczęliście się 
wypłukiwać z gotówki i zwalniać pracowników. Dowiedział się pan tu przecież od 
Driesa, że wiele oddziałów banku musiało zamknąć swoje podwoje. 
- Przedtem też już mieliśmy kłopoty ekonomiczne - powiedział lord Voraz. 
Baron pochylił się w jego kierunku. 
- Ale nie tak paskudne jak teraz, lordzie Voraz. Psychlosi byli przez wszystkich 
znienawidzeni. Gdy wasz lord Loonger, którego wizerunek widnieje na wszystkich 
banknotach, zawarł przed kilku tysiącami lat układ z Psychlosami dotyczący 
obsługi bankowej ich finansów, wówczas zdecydowanie odmówił im prawa do 
uczestniczenia w radzie zarządzającej bankiem. 
- Narażałoby to reputację banku - wyjaśnił lord Voraz. Bardzo rozsądne 
posunięcie. Ludzie mogliby mniemać, że był to bank Psychlo. 
- Och, tak - przyznał baron. Ale Psychlosi wtedy zażądali, by wszelkie rezerwy 
finansowe banku były trzymane w skarbcach na Psychlo. I wszystko to poszło z 
dymem. 
Lord Voraz opuścił na chwilę swe ciężkie powieki. Przesunął dłonią po twarzy. 
Potem znów się ożywił. 
- To prawda. Nie zmienia to jednak faktu, że nadal jesteście dłużnikami. 
- Zmienia z pewnością! - powiedział z naciskiem baron. Jesteście niewypłacalni. 
I jeśli szybko nie znajdziecie gdzieś aktywów finansowych, to zbankrutujecie. 
- W porządku! - wykrzyknął lord Voraz. - Ale to tylko potwierdza fakt, że musimy 
przejąć na własność waszą planetę. 
- Ta jedna planeta was nie uratuje - powiedział MacAdam. 
- A dlaczego by po prostu nie zagarnąć jakichś starych planet górniczych Psychlo 
lub też ich planet regencyjnych? - zapytał przymilnie baron. - Jest ich przecież 
dokoła ponad dwieście tysięcy. 
- Och, co też pan! - wykrzyknął z przerażeniem lord Voraz. - Wytykanie nam 
naszych kłopotów i faktu, że wypłukaliśmy się z funduszy to jedna sprawa, ale 
sugerowanie, że bank mógłby się kiedykolwiek zaangażować w pirackie zagarnianie 
dóbr, do których nie ma prawa - to już zupełnie co innego. 
- O Boże! - rzekł zupełnie zszokowany Dries. - Przecież te planety zostały 
spłacone! Nie można się więc angażować w pospolite złodziejstwo! 
- Tytuły własności planet byłyby od razu kwestionowane! powiedział z naciskiem 
lord Voraz. - To naraziłoby bank na konflikt zbrojny, a bank nie jest przecież 
organizacją militarną! Każdy, kto spróbuje sięgnąć po te planety, przegra sprawę 
w każdym sądzie. Nie ma do nich żadnego tytułu! Muszę przyznać, że niezbyt 
dobrze się orientujecie w obowiązującym prawie intergalaktycznym! 
- Och - zauważył MacAdam - mam wrażenie, że się jednak orientujemy całkiem 
nieźle. Czy przeczytał pan kiedyś oryginalny Królewsko-Imperialny Statut Psychlo 
Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego? 
- Bardzo dokładnie! - wykrzyknął lord Voraz. - Nie można przecież prowadzić 
interesów z Towarzystwem, które nie dołączyło do akt swego statutu. Został on 
nadany przez króla Psychlo Ditha przed trzystu dwu tysiącami dziewięćset 
sześćdziesięciu jeden laty. Jakżeż to, przecież jest on - a raczej był - 
wywieszony na ścianie każdej centralnej bazy Intergalaktycznego Towarzystwa 
Górniczego. Było to prawnie wymagane. Czytałem... 
Baron rzucił na stół kopię statutu. 
- Powinien pan przeczytać ten drobny druk! 
Obrócił kopię tak, by lord Voraz mógł to odczytać, ale on nie zwracał na 
dokument uwagi, gdyż znał go prawie na pamięć. 
- Przeanalizujmy dokładnie ten paragraf - powiedział baron. - Numer 109: 
"Podczas nieobecności dyrektora lub dyrektorów, namiestnik planety stanowiącej 
własność rzeczonego Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego będzie miał 
możność podejmowania decyzji i te decyzje będą wiążące..." 
Lord Voraz wzruszył ramionami. 
- Oczywiście. Mieli wtedy tylko jedną dodatkową planetę i jej namiestnikiem był 
książę z królewskiego rodu. W owych czasach dyrektorzy nie mogli być zajęci 
robieniem interesów. Ale nie widzę tu... 
- Jest to jednakże paragraf prawnie obowiązujący - stwierdził baron. 
- Oczywiście, oczywiście - potwierdził lord Voraz. - Ale panowie po prostu 
odwlekają... 
- Weźmy teraz następny paragraf - kontynuował baron. Numer 110: "W przypadku 
stanu wyjątkowego ilub zagrożenia Towarzystwa, a zwłaszcza w okresie klęsk 
żywiołowych, namiestnik planety może dysponować własnością Towarzystwa". Proszę 
zauważyć, że nie ma tu żadnych ograniczeń ani uwarunkowań. 
- A dlaczego miałyby być? - zdziwił się lord Voraz. - Był to przecież ten sam 
książę z królewskiego rodu. Inaczej nie przyjąłby stanowiska tak oddalonego od 
domu. Bał się przecież jakiejś rewolucji pałacowej lub przerwania łączności. 
Wtedy zostałby tam z pełnymi łapami pieniędzy Towarzystwa. To był książę Sco. 
- Ale przyznaje pan, że to są prawnie ważne paragrafy zapytał baron. 
- Kiedy wreszcie ponownie przejmę na własność tę planetę? znużonym głosem 
zapytał Dries. - Nic w tym statucie nie pozwoli wam na wywinięcie się z zapłaty 
czterdziestu bilionów kredytów! 
Lord Voraz skorygował go: 
- Czterdziestu bilionów dziewięciuset sześćdziesięciu miliardów dwustu 
siedemdziesięciu milionów sześciuset pięciu tysięcy dwustu szesnastu Kredytów 
Galaktycznych. 
- Nie ma więc w tym królewskim statucie żadnej nieścisłości? - nie przestawał 
dopytywać się baron. 
- Oczywiście, że nie ma! - oświadczył lord Voraz. 
Baron von Ruth i Andrew MacAdam popatrzyli tylko po sobie i wybuchnęli śmiechem, 
zadziwiając tym obu pozostałych. MacAdam sięgnął do stosu papierów leżących przy 
jego krześle i wyciągnął stamtąd grubą paczkę dokumentów. 
- Zostało to podpisane i poświadczone w jedenaście miesięcy po zniszczeniu 
planety Psychlo. 
Z hukiem przypominającym wystrzał armatni rzucił cały plik na stół. Wszystkie 
dokumenty były zapieczętowane i aż jarzyły się od olbrzymich oficjalnych 
czerwonych wstęg oraz szkarłatnych i złotych krążków. 
To był kontrakt Terla! 
Sprzedawał on całość Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego, cały jego 
sprzęt, wszystkie nieruchomości i aktywa, planety i całość zysków. 
MacAdam dorzucił jeszcze jeden dokument. 
- To jest potwierdzenie ostatniego namiestnika planety, że jest to prawdziwy i 
ważny prawnie kontrakt. A to jest stwierdzenie o całkowitym przekazaniu 
wszelkich praw własności Towarzystwa. A to jest pokwitowanie zapłaty, które 
stwierdza: "Spłacone". 
Dries i lord Voraz popatrzyli na dokumenty z osłupieniem, aż im szczęki opadły. 
Nigdy, w całym swym pełnym wydarzeń życiu, nie byli tak bardzo wstrząśnięci. 
Mijały sekundy. I nagle, jakby tknięci jedną myślą, rzucili się na stos 
dokumentów. Zaczęli czytać dokument po dokumencie. Szukali w nich jakichś luk 
prawnych. 
W końcu lord Voraz powiedział ze zgrozą: 
- To ma naprawdę moc prawną. Widzę nawet, że legalny rząd tej planety przeniósł 
swe prawo własności na rzecz Ziemskiego Banku Planetarnego tytułem 
zabezpieczenia pobranych pożyczek. Całkowicie zgodne z prawem. Nie do obalenia w 
żadnym sądzie. 
Ale Dries przecząco pokręcił głową. 
- Aby dokumenty były zgodne z prawem i abyście mogli je wykorzystać, by zapobiec 
przeniesieniu prawa własności planety, musiałyby być zarejestrowane i wpisane do 
akt w Pałacu Legalizacji w Snautch! 
- Och, oczywiście że zostały i zarejestrowane, i wpisane do akt - rzekł baron 
słodkim głosem i rzucił na stół wyciągniętą z kieszeni kopię formularza z Pałacu 
Legalizacji. - Zarejestrowane już przed trzema dniami! Była to pierwsza rzecz, 
którą zrobiłem, gdy udało mi się przedrzeć przez tłum! 
Dries ochłonął nieco z początkowego szoku. 
- Możecie za to kupić planety i sprzęt, a nawet posiadać zabezpieczenie na nowy 
kredyt finansowy. Jednakże uzyskanie pożyczki z banku wymaga czasu. A my nie 
pożyczamy klientom, którzy nie spłacili w pełni poprzednich pożyczek. Ten 
dokument po prostu potwierdza fakt, że teraz jesteście naszymi faktycznymi 
dłużnikami. Będę więc musiał natychmiast zażądać gotówki... 
- Jeszcze do tego wrócimy - przerwał mu baron. - Lordzie Voraz, ile według pana 
wart jest Bank Galaktyczny? Wie pan, wszystkie aktywa i pasywa, tak jak to 
podano w ostatnim zestawieniu bilansowym? 
Lord Voraz się najeżył. 
- Nie mamy obowiązku ujawniać zestawień bilansowych naszego banku! Zwłaszcza w 
trakcie odzyskiwania długu od dłużnika! 
- Przecież ma pan kopię takiego zestawienia sprzed dwóch tygodni - powiedział 
baron. 
Lorda Voraza prawie zatkało. 
- Rewidowaliście mój kosz? 
- Och, Boże, wcale nie! - wykrzyknął baron. - Nie mieliśmy do tego prawa! Po 
prostu powiedziano mi, że ma pan kopię. Oto duplikat z pańskiego biura 
księgowości. - Baron wyciągnął ze stosu dokumentów olbrzymią, gęsto zapisaną 
kopię wydruku z maszyny liczącej i cisnął ją na stół. - Wliczając w to wszystkie 
budynki i posiadane nieruchomości oraz wszelkie rachunki finansowe w bankach, a 
odejmując podatki do zapłacenia i nie wiem, co tam jeszcze, dochodzimy - jak mi 
się wydaje - do około jednego kwadryliona kredytów. 
- Nie mieli prawa dać panu tego zestawienia - powiedział lord Voraz. - Ale 
przyznaję, że wszystko się zgadza. Około jednego kwadryliona. 
- Zakładając - wtrącił MacAdam - że przeoczymy ten fakt, iż właśnie zupełnie 
spłukaliście się z pieniędzy. 
- Bank upłynni inne kapitały! - powiedział oschle Voraz. 
- Gdyby mógł dotrzeć do oddziałów w innych wszechświatach, co jest niemożliwe - 
zauważył MacAdam. 
Baron machnął niedbale swą wielką dłonią. 
- Ale my jesteśmy wielkoduszni, nieprawdaż Andrew? 
Uśmiechnął się do Jonnie'ego i powtórzył: - Nieprawdaż? Jonnie nie mógł oderwać 
oczu od tego widowiska. Jakby oglądał walkę byków. 
- Nie wydaje się natomiast - rzekł MacAdam, wskazując na niewielkich szarych 
ludzi - by ci dwaj nasi przyjaciele byli równie wielkoduszni. 
- Ale my będziemy wspaniałomyślni - powiedział baron. Lordzie, pan gwałtownie 
potrzebuje kogoś, kto by pana wsparł, pan potrzebuje widocznych aktywów. Bez 
tego będziecie musieli zwinąć cały interes. Mam rację? 
Lord Voraz popatrzył na niego wzrokiem pełnym wściekłości. A potem zwiesił głowę 
i wyszeptał: 
- To prawda. 
- A więc my jesteśmy gotowi poręczyć za was. Czyż nie tak, Jonnie? - oświadczył 
MacAdam. 
Jonnie wzruszył ramionami. Niech kontynuują swoją grę. Ta walka dopiero się 
rozpoczęła. Voraz bardzo czujnie przenosił wzrok z MacAdama na barona. 
Baron zaś stwierdził: 
- A więc Ziemski Bank Planetarny proponuje wykupienie dwóch trzecich całości 
aktywów Banku Galaktycznego. 
- Co! - wykrzyknął lord Voraz. - Przecież taki udział zapewnia wam całkowitą 
kontrolę nad imperium Banku Galaktycznego! - Zamilkł na moment i chwilę 
pomyślał, a potem zapytał: - A czym zapłacicie? 
- Zapłacimy za to planetami, których wartość wynosi dwie trzecie kwadryliona 
kredytów - uśmiechnął się baron i wyciągnął kolejny arkusz z leżącego obok stosu 
papierów. Do czasu dokładniejszej ewaluacji planeta jest warta co najmniej 
sześćdziesiąt trylionów kredytów. 
- Mówiąc uczciwie, większość planet jest warta znacznie więcej - powiedział lord 
Voraz. 
- A więc będziecie mieli aktywa. Będziecie mogli wesprzeć swą walutę rezerwami 
których teraz nie posiadacie. Psychlosi nigdy nie pozwalali wam na posiadanie 
planet, ale teraz będzie to możliwe. Przekażemy wam jedenaście planet o wartości 
sześćdziesięciu trylionów kredytów każda za prawo własności dwóch trzecich 
wartości Banku Galaktycznego, wszystkich jego aktywów i pasywów. 
Lord Voraz był w rozterce. Ale nie powiedział jeszcze: "Tak". 
MacAdam odchylił się niedbale do tyłu. 
- I przekażemy Bankowi Galaktycznemu w powiernicze zarządzanie 199 989 innych 
planet oraz cały majątek Towarzystwa. Dzięki temu będziecie znów czerpać 
korzyści z transferu funduszy. Pozwoli to wam też na wydzierżawienie praw 
górniczych. I z pewnością uratuje bank! 
- Chwileczkę! - krzyknął lord Voraz. 
Przez moment myśleli, że zamierza odrzucić ofertę. 
- Muszę być uczciwy w stosunku do was. Listę planet wzięliście z 
Intergalaktycznych Tablic Współrzędnych do Odpalania Transfrachtu. Nie ma w nich 
rezerwowych planet górniczych. Aby wcisnąć jak najwięcej planet Intergalaktyce i 
wyciągnąć z niej jak najwięcej gotówki, ukazał się Dekret Imperialny nakazujący 
Intergalaktycznemu Towarzystwu Górniczemu posiadanie pięciu planet rezerwowych 
na każdą planetę aktywnie eksploatowaną. W Pałacu Legalizacji jest 
zarejestrowany milion takich rezerwowych planet, których Intergalaktyka nie 
eksploatowała. Obawiam się, że Dries nie pokazał wam jeszcze aktualnego 
kontraktu nabycia waszej planety. Mówicie bowiem o niej cały czas w liczbie 
pojedynczej, a w kontrakt kupna włączono również dziewięć innych planet tego 
systemu oraz wszystkie księżyce, co zaznaczono na marginesie, ponieważ uważano 
je za bezwartościowe. Zarejestrowane są tam również i słońca, i mgławice, i 
gromady gwiezdne. Widać wyraźnie, że nie wiecie o całym majątku Intergalaktyki. 
Czy pozwolicie nam sporządzić wykaz tego majątku i włączyć go do masy 
powierniczej zarządzanej przez bank? 
MacAdam się uśmiechnął. 
- Czy uważasz to za słuszne, baronie? Czy widzisz w tym jakieś słabe punkty, 
Jonnie? 
Jonnie nie widział przeszkód, by zajął się tym Ziemski Bank. 
Z ręką wyciągniętą do lorda Voraza, MacAdam powiedział: 
- Zgadzamy się. 
Voraz także wyciągnął rękę, lecz nagle ją cofnął. 
- Taka transakcja musi być ratyfikowana przez plenum Rady Nadzorczej Banku 
Galaktycznego. 
- Bardzo dobrze. Zwołajmy zatem to plenum. Zgodnie z waszym statutem można je 
przeprowadzić w którymkolwiek z szesnastu wszechświatów - roześmiał się baron. 
- Och, zaraz, zaraz - sprzeciwił się lord Voraz. - Jest jeszcze dwustu innych 
członków Rady Nadzorczej: bogatych, wpływowych Selacheesów, którzy... 
- Są śmiertelnie przestraszeni - dokończył za niego baron. 
- Kiepski stan banku oraz zamieszki uliczne sprawiły, że są przekonani, iż z 
chwilą niewypłacalności banku stracą cały swój majątek. Dlatego też uważali 
naszą ofertę za bardzo korzystną! 
Voraz aż rozdziawił usta. 
- Ależ oni nie mogli zwołać plenum bez mojej zgody! 
- Nie zrobili tego - powiedział baron. - Udzielili mi tylko wszelkich 
pełnomocnictw, a to upoważnia mnie do głosowania w ich imieniu. - Wyłożył na 
stół jeszcze jeden plik dokumentów. - Oto one. 
Lord Voraz popatrzył na nich wytrzeszczonymi oczami. Rozpoznał pieczęcie 
poszczególnych członków Rady. Dokumenty zostały nawet zarejestrowane w Pałacu 
Legalizacji. 
- A zatem jako przewodniczący niech pan natychmiast zwoła plenum Rady Nadzorczej 
Banku Galaktycznego - zażądał baron - i zaproponuje, by Ziemski Bank Planetarny 
wykupił dwie trzecie aktywów Banku Galaktycznego... 
- Musi być wydrukowana rezolucja - oświadczył Voraz. "Niniejszym zwołuję 
plenarne posiedzenie Rady". 1VIam tu nawet swoje pieczęcie. Ale... 
- Oto gotowa rezolucja - rzekł baron. Wszystko zostało już wydrukowane. 
Strasznie się cieszę, że zwołuje pan to posiedzenie, gdyż nie muszę się trudzić 
ponowną podróżą do Snautch, by prosić, aby wylano pana z posady. 
Voraz nagle się roześmiał. 
- Jesteście parą twardych bankowych wyjadaczy! - powiedział. - To było przecież 
drukowane przez moją sekretarkę. Są tu jej inicjały. 
- Zgadza się - odparł baron. - Czarująca dziewczyna. Próbowała ratować pańską i 
swoją posadę! A teraz niech pan to podpisze jako Przewodniczący Rady i Prezes... 
- Chwileczkę! - zawołał nagle Voraz ze zmartwionym wyrazem twarzy. - No tak, to 
wszystko się zgadza. Ale są trzy sprawy, które mogą zrujnować całą transakcję i 
nas wszystkich. 
- Pierwszą z nich jest sposób, w jaki ja otrzymam swoje pieniądze tytułem spłaty 
długu hipotecznego na tej planecie! wtrącił Dries. 
- Ach, to! - wykrzyknął MacAdam. 
Wygrzebał ze stosu papierów olbrzymi arkusz, który po rozwinięciu miał chyba 
jard długości. 
- To jest zbiorcze zestawienie funduszy Intergalaktycznego Towarzystwa 
Górniczego transferowanych przez wasz bank. Stwierdza ono, iż w 
Dziewięćdziesiątym Drugim Dniu ubiegłego roku pewne fundusze Intergalaktyki były 
w trakcie transfrachtu. Zostały one przekazane do banku w celu przesłania ich 
dalej, ale bank - oczywiście - nie mógł potem dopełnić tego obowiązku. Były to 
zapłaty za metale, pensje... oto szczegółowy ich spis. Te pieniądze ciągle 
jeszcze znajdują się w waszym banku i stanowią własność Intergalaktyki. Gdy 
byliśmy w Snautch, to otworzyliśmy rachunek na rzecz Ziemskiego Banku 
Planetarnego. Popatrzmy tu: łączna suma funduszy otrzymanych z dwustu tysięcy 
planet za ostatni miesiąc, której nie przekazano dalej, wynosi 209 438 971438 
643 kredyty. To są nasze pieniądze. Gdy odejmie się od tego kwotę obciążenia 
hipotecznego, to wciąż jeszcze zostaje nam około stu sześćdziesięciu ośmiu 
trylionów kredytów. 
MacAdam poszperał w stosie swoich papierów. 
- Oto nasze upoważnienie, a to jest pokwitowanie do podpisania przez pana, 
Dries. 
Niewielki szary człowiek siedział oniemiały z wrażenia. Ciągle nie mógł 
uwierzyć, że został już całkowicie spłacony. I że nie ma nadziei na odzyskanie 
więcej niż dziesięciu trylionów przy wymuszonej sprzedaży planety. Wyprostował 
się na krześle i złapał za pióro, by podpisać pokwitowanie. 
Lord Voraz go powstrzymał. 
- Są jeszcze dwie sprawy - powiedział zmartwionym głosem. Odwrócił się do 
Jonnie'ego. 
- Czy może nam pan wybaczyć, że chcieliśmy potraktować pana jak najemnika, 
lordzie Jonnie? Ale prawda jest taka, że nie możemy prowadzić żadnej 
działalności bez instalacji transfrachtu i bez konsoli. Jesteśmy wtedy zupełnie 
odcięci od wszechświata. Dotychczas do prowadzenia operacji bankowych 
wykorzystywaliśmy instalacje transfrachtu Psychlosów, używając tylko własnych 
skrzynek pocztowych banku. Brali za to od nas duże pieniądze, ale przekazanie 
jakiejkolwiek przesyłki statkiem kosmicznym kosztuje około pięćdziesięciu 
tysięcy kredytów i może trwać wieki! Czy ma pan zamiar nam w tym dopomóc? 
- To wszystko stanowi własność Jonnie'ego - oświadczył MacAdam. - Bank nie jest 
właścicielem nawet cząsteczki tego majątku. Jonnie, możemy udzielić ci nisko 
oprocentowanej pożyczki i pomóc w zorganizowaniu zakładu produkcyjnego. Będzie 
to oddzielne towarzystwo stanowiące twoją własność. Co ty na to? 
2
Jonnie otrząsnął się z zamyślenia. Był tak pochłonięty sprawami finansowymi, że 
teraz próbował się zmusić do myślenia o problemach technicznych. 
Rozproszenie tych konsol po szesnastu wszechświatach mogłoby być niebezpieczne 
dla Ziemi - byłyby to tysiące, a może nawet setki tysięcy instalacji 
transfrachtu w rękach obcych ras nie zawsze przyjaznych czy sprzyjających Ziemi. 
Za pomocą konsoli można było robić różne rzeczy: transportować ludzi, przesyłać 
skrzynki pocztowe, transfrachtować rudę, żywność i inne towary. Ale można było 
też przesyłać bomby, jak sam tego dowiódł w tak fatalny dla Psychlosów sposób i 
jak to potwierdził, niszcząc księżyc Tolnepów. 
Do tej pory nie myślał o tym zbyt wiele. Było mnóstwo innych, bardzo pilnych 
spraw. Tak, nawet jedna konsola, a co dopiero na przykład milion, mogłaby być w 
obcych rękach bardzo niebezpieczna dla tej planety. 
- Dajcie mi trochę czasu! - poprosił. 
Pan Tsung również wykorzystał tę chwilę i przyniósł im herbatę oraz tacę z 
zakąskami. Zbliżała się pora lunchu. Dawało to również Jonnie'emu, jak Tsung 
mądrze zauważył, potrzebny czas na przemyślenie problemu. 
Psychlosi mieli własnych operatorów. Problem więc wykorzystania platform zgodnie 
z ich przeznaczeniem i instalacji transfrachtu nie istniał. W konsolach mogłyby 
być wykorzystane te same urządzenia zabezpieczające. Być może nawet trochę 
ulepszone. Gdyby w opancerzonej płycie czołowej obudowy konsoli umieścić kamerę, 
która robiłaby zdjęcie każdego ładunku... Aha! Analizatory wykrywające metal. 
Gdyby je wbudować w platformę, wówczas mogłyby analizować ze wszystkich stron, z 
góry i z dołu, a gdyby je podłączyć do obwodu elektrycznego konsoli, do którego 
nikt nie potrafiłby się dobrać i gdyby w ten obwód włączyć detektor metali. Tak. 
Gdyby cokolwiek w ładunku przypominało zakazany wykres analityczny, jak uran lub 
ciężkie pierwiastki bomby nuklearnej, wtedy urządzenie porównawcze obwodu 
wyłączyłoby zapłon konsoli i nie można byłoby odpalić ładunku... 
Wzrok wpatrzonych w niego wyczekująco ludzi, przeszkadzał mu w myśleniu. Nie 
trzeba go było jednak przekonywać, że los wszystkich banków zależy od sprawnej 
teleportacji. Gdyby wraz z Allenem i MacKendrickiem mogli wyeliminować 
niebezpieczeństwo chorób... twierdzili przecież, że każda choroba wytwarza jakąś 
aurę. W każdym razie istniały też wykresy analityczne wirusów i bakterii 
chorobotwórczych, które mógł wpisać w program obwodu i - bez względu na to, czy 
choroby wytwarzały jakąś aurę, czy nie - jeśli jakiś przedmiot na platformie 
przypominałby zakazany wykres analityczny, obwód automatycznie wyłączałby zapłon 
konsoli i nie byłoby odpalenia. Mógłby zaprogramować konsolę w taki sposób, że 
gdyby jakakolwiek zarażona wirusem rzecz została umieszczona na platformie, a do 
pamięci konsoli wprowadzono by współrzędne Ziemi, wówczas konsola po prostu 
wyleciałaby w powietrze. 
A gdyby jeszcze na każdej konsoli umieścić dobrze widoczny napis, na przykład: 
"Każdy przypadek wykorzystania konsoli do odpalenia ładunku przemytniczego 
spowoduje jej natychmiastowe unieruchomienie..." Żadnego wykazu rzeczy, gdyż 
wówczas ktoś mógłby pokusić się o zamaskowanie wykresu analitycznego. I gdyby 
jeszcze dodać: "Każda próba wykorzystania niniejszej konsoli do wrogich działań 
przeciwko Ziemi spowoduje jej natychmiastową eksplozję..." A może umieścić 
napis, że konsula potrafi wyczuć złe intencje... Owszem, potrafiłby zbudować 
całkowicie bezpieczną konsolę. I gdyby zachować w tajemnicy miejsce jej 
montowania... Cały rejon budowy konsoli mógł przecież zamienić w jeden wielki 
system obronny. Do ostatecznego montażu dopuściłby tylko paru najbardziej 
zaufanych i nieprzekupnych ludzi... Mógłby otworzyć szkołę dla pozaziemskich 
operatorów, których by uczono tylko eksploatacji i obsługi konsoli... 
- Sądzę, że będę mógł się tym zająć - odezwał się wreszcie. 
Twarze wszystkich się rozjaśniły. Pan Tsung wyniósł tace. 
- Jednakże - zaznaczył Jonnie - urządzenia te będą nieco droższe. I nie będę ich 
sprzedawał. Będę je tylko wydzierżawiał. Co pięć lat trzeba będzie wymienić 
konsolę na nową. Zapewni to Ziemi stały dochód, którego nie mogłaby osiągnąć w 
inny sposób, oraz pozwoli na inspekcję zdjęć ładunków, które były przesyłane 
transfrachtem. Trzeba będzie włączyć do tego również pozaziemskie 
przedsiębiorstwa, które zajmą się produkcją elementów oraz obudowy konsoli. W 
przeciwnym bowiem razie wyprodukowanie konsoli zajęłoby zbyt wiele czasu. 
- Czy może się pan zająć zaopatrzeniem w konsole? - zapytał lord Voraz. 
- Powiedział to przecież - żachnął się baron. - Jeśli Jonnie mówi, że zamierza 
coś zrobić, to na pewno to zrobi! 
- W porządku - powiedział lord Voraz. - Ale teraz dochodzimy do najpoważniejszej 
przeszkody - wskazał ręką w kierunku sali konferencyjnej. - Do emisariuszy. 
Voraz miał bardzo posępną minę. 
- Prawie już poznaliście problemy intergalaktycznej bankowości i będziecie w 
niej nadal działać, jeśli ta rezolucja zostanie podpisana. Byłoby jednak lepiej, 
żebyście zrozumieli, jak bardzo skomplikowaną sprawą jest właściwe postępowanie 
z takimi jak oni. Jak już zauważyliście, w ich państwach panuje zamęt, a 
gospodarka jest w ruinie. Ale oni mają taki charakter, że będą twardo tkwić w 
swoich uprzedzeniach, upierać się przy swoich aroganckich opiniach, a ignorować 
całą resztę. Właśnie teraz a mam więcej powodów niż wy, by być tego pewien - 
liczą wyłącznie na wojnę, która mogłaby uratować ich gospodarkę, uratować ich 
kraje. Sądzą, iż wojna odwróci uwagę ich narodów od codziennych kłopotów, a 
także umocni ich pozycje. To jest ich jedyna szansa. Nasz bank zawsze 
prosperował w cieniu potężnych, choć znienawidzonych Psychlosów. Teraz już ich 
nie ma. Ziemia czy nawet całe Gredides są małymi planetami. Nie macie wojska ani 
nowoczesnej broni. Mówiąc szczerze, ci lordowie wcale nie będą okazywać wam 
jakiegokolwiek respektu. 
Mieliśmy tego przedsmak w incydencie z lordem Schleimem. Sądził on, że bank nie 
posiada już takiej władzy jak kiedyś. Myślał, że będzie mógł bezkarnie pogwałcić 
konferencję. Nie udało mu się! Takie zachowanie byłoby wręcz nie do pomyślenia 
zaledwie przed trzynastoma miesiącami. A przecież i inni lordowie też mogą wpaść 
na podobny pomysł. - Wskazał na papiery. - Macie tu ponad milion dwieście 
tysięcy nadających się do zamieszkania światów. To bardzo smakowita przynęta dla 
wielkich ryb. Ponieważ owi lordowie uważają, iż tylko wojna może uratować ich 
władzę, więc zawsze znajdą jakiś pretekst, aby nie respektować prawa własności 
Intergalaktyki, Ziemi czy Banku. Dokonają najazdu na te planety. Będą się o nie 
kłócić. Odrzucą zupełnie zdrowy rozsądek i wszelkie argumenty. Im mają większy 
regres ekonomiczny, tym chętniej szukają pretekstu do przeprowadzenia bezprawnej 
akcji. 
Jonnie pilnie mu się przysłuchiwał. Już od pewnego czasu zastanawiał się, kiedy 
poruszą ten zasadniczy problem. 
- Od chwili mego zjawienia się tutaj - mówił lord Voraz każdy z tych eleganckich 
arystokratów nie omieszkał odciągnąć mnie na stronę, by przedyskutować szanse, 
jakie jego naród miałby w uzyskaniu pożyczki wojennej. Oczywiście, rzadko 
udzielamy pożyczek wojennych. Ograniczamy się raczej do wypuszczenia dla nich 
obligacji, które mogą sobie nawzajem sprzedawać. W pożyczki wojenne nie są więc 
zaangażowane prawdziwe pieniądze. Przy tak niepewnej sytuacji ekonomicznej 
istnieją słabe szanse na spłacenie jakiejkolwiek pożyczki. Wojny są bardziej 
popularne wśród lordów, którzy nimi kierują i czerpią z nich korzyści, niż wśród 
tych, którzy muszą walczyć! Mogą wybuchnąć rewolucje, a wówczas... to też jest 
ryzyko bankowe. Jeśli więc zdecydujecie się na podjęcie takiego ryzyka, to 
powinniście w pełni zdawać sobie z tego sprawę. 
Jonnie podniósł się z krzesła. Ci niewielcy szarzy ludzie niczego jeszcze nie 
podpisali. Obawiał się, że będą szukali wciąż nowych wykrętów. Podniósł hełm i 
srebrną buławę. 
- Sir Robert i ja już to przedyskutowaliśmy. Istnieje ryzyko, ale uważam, że nie 
mamy innego wyboru. Czy udzielicie mi na kilka godzin upoważnienia na ustalenie 
polityki banku? Jeśli mi się uda, nie przegramy. A jeśli mi się nie uda, to i 
tak niczego nie stracicie. 
- Pan będzie ustalał politykę banku? - osłupiał lord Voraz. - Niech to zrobi! - 
powiedział baron. 
- Ale może nas wpakować w jakiś... 
- Lepiej niech pan powie "tak", lordzie Voraz! - rzekł MacAdam. - To przecież 
proponuje Jonnie Tyler. 
Lord Voraz przeniósł zdumiony wzrok z MacAdama na barona. 
- Jeszcze nie podpisałem... 
- Ani ja - wszedł mu w słowo Dries. 
- Ależ on może zrobić coś nieodpowiedzialnego! - próbował wybełkotać lord Voraz. 
- To bardzo osobliwy młody człowiek! 
Ale Jonnie wraz z Sir Robertem opuścili już pokój. Sir Robert miał bardzo groźny 
wyraz twarzy. 
3
Z terenu wokół platformy odpalania transfrachtu usunięto już brezentowe zasłony. 
W każdym okopie strzeleckim znajdował się rosyjski żołnierz, a południowe słońce 
ostro załamywało się na ich białych tunikach i lśniącej broni. Paru emisariuszy 
przechadzało się w cieniu akapów pagody. 
Jonnie polecił zwołać lordów do sali konferencyjnej. 
Usłyszawszy jakiś hałas, Stormalong wyjrzał z pomieszczenia operacyjnego i z 
depeszą w dłoni zamierzał podbiec do miejsca, w którym Jonnie stał z Sir 
Robertem. Ale zatrzymały go szerokie ramiona i obandażowane ręce pułkownika 
Iwana. 
- Zostaw ich w spokoju! - powiedział po angielsku pułkownik Iwan. 
Otrzymał odpowiednie rozkazy. Stał i obserwował emisariuszy wchodzących w drzwi 
sali konferencyjnej. Wiedział, że za moment wejdzie tam również Jonnie i znał 
jego zamiary. Denerwował się trochę, ponieważ nie mógł mu zapewnić całkowitej 
ochrony. Widział, że wielu lordów miało ukrytą broń w swych wyszukanych 
ubiorach. Zachowywali się arogancko. W każdej chwili mogą zareagować gwałtem. 
Będzie to wyglądało jak kąpiel w rzece pełnej krokodyli! Pułkownik Iwan 
zdecydował się: jeśli skrzywdzą Jonnie'ego, żaden z tych wytwornych lordów ani 
bankowców nie opuści Ziemi żywy. 
Angus klęczał przy projektorze atmosferycznym, precyzyjnie go dostrajając. 
Zobaczył, że wszyscy się już schodzą na obrady, więc zaczął się spieszyć. Za 
chwilę projektor będzie potrzebny. 
Sfrustrowany Stormalong poruszał nerwowo trzymaną w dłoni depeszą i - wciąż 
powstrzymywany przez Iwana - obserwował ostatniego wchodzącego do sali lorda. Za 
nim, na samym końcu wszedł Sir Robert i Jonnie. 
W sali konferencyjnej gospodarz obrad poprawiał krzesła i pomagał lordom się 
usadowić. 
Niewielcy szarzy ludzie weszli do sali z MacAdamem i baronem von Rothem i zajęli 
miejsca pod ścianą. 
Sir Robert stał przy podniesionej platformie i spod swych gęstych siwych brwi 
rzucał groźne spojrzenia na lordów. Trzeba było w jakiś sposób utrzeć nosa tym 
potężnym mocarstwom. Nie martwił się, że ich trochę podenerwuje. I miał 
nadzieję, że końcowy wynik okaże się dla nich pomyślny! 
Rozbrzmiała muzyka wojskowa. 
Gospodarz podniósł się z krzesła. 
- Szanowni lordowie, to końcowe stadium konferencji zostało zwołane przez 
emisariusza Ziemi. Przedstawiam Sir Roberta! 
Początek nie był zbyt udany. Wśród lordów zapanował gwar. Patrzyli z ukosa na 
Voraza. Czyż nie miała się teraz odbyć licytacja? Dlaczego emisariusz Ziemi 
chciał do nich przemawiać? 
Ubrany w paradny strój regimentalny Sir Robert zajął miejsce pośrodku platformy. 
Oświetlił go reflektor górniczy. 
- Szanowni lordowie - powiedział swym silnym, donośnym głosem - oprócz licytacji 
mamy jeszcze coś do przedyskutowania! - Chce pan przez to powiedzieć - zawołał 
Fowljopan - że byliśmy tu przez całe dnie na darmo zatrzymywani? 
- Kończy się nam żywność i zapasy gazu do oddychania wykrzyknął lord Dom - i 
jesteśmy już tak bardzo spóźnieni! Czy wszystko to nie jest po prostu stratą 
czasu? 
Zaczęli być wrogo nastawieni. Lord Voraz siedział z twarzą bez wyrazu. Miał 
bardzo złe zdanie o całej tej akcji. 
- Szanowni lordowie - powiedział Sir Robert tak donośnym głosem, że byłoby go 
chyba słychać na olbrzymim polu bitewnym - ostatnio słyszało się wśród was 
rozmowy na temat nagrody pieniężnej! 
Momentalnie się uciszyli. Nagroda pieniężna zwracała uwagę każdego. 
- Dwie kwoty pieniężne - kontynuował Sir Robert - każda po sto milionów 
kredytów, były stawką w poszukiwaniach odpowiedniego dowódcy. 
Lordowie nagle stali się bardzo czujni. 
- Oto on! - Sir Robert błyskawicznie wskazał ręką na Jonnie'ego. 
Światło reflektora górniczego przesunęło się na Jonnie'ego, a guziki na tunice i 
jego hełm rozbłysły ogniem. 
Było to bardzo dramatyczne zagranie. Lordom nagle zaparło dech. 
Swym silnym, triumfującym głosem Sir Robert kontynuował: 
- Przy pomocy paru Szkotów zdołał on położyć kres najpotężniejszemu imperium w 
szesnastu wszechświatach! Ten człowiek położył kres mocarstwu, które was 
wszystkich terroryzowało przez wieki. Wasza władza rozciąga się nad pięcioma 
tysiącami planet! On położył kres imperium liczącemu ponad milion planet! 
Delegaci siedzieli w milczeniu. Widać było, że słowa Sir Roberta zrobiły na nich 
wielkie wrażenie. 
- Czy chcecie więc zobaczyć, co uczynił, by na zawsze położyć kres Psychlosom? 
Nie czekając na odpowiedź, Sir Robert dał znak czterem Rosjanom i pułkownikowi 
Iwanowi, którzy wepchnęli do sali wózek górniczy z projektorem atmosferycznym. 
Zgrabnie ustawili go na właściwym miejscu, wycofali się pod ścianę i przybrali 
postawę zasadniczą. Sir Robert dotknął przycisk zdalnego włączania. Reflektor 
górniczy zgasł, projektor zaczął działać. Nad platformą rozpostarła się panorama 
imperialnego miasta tuż przed katastrofą. Oto - jakby oglądając na żywo - mieli 
przed sobą pełne ruchu, błyszczące, potężne Psychlo. 
Niewielu emisariuszy widziało kiedykolwiek nawet zdjęcie tego miasta. Wielu z 
nich natomiast oddałoby życie, żeby tam być. Ale wszyscy rozpoznali kopuły 
pałacu z pieczęciami Psychlo. Już sam ten widok stanowił nie lada przeżycie. A 
potem zaczęła się katastrofa. Wszyscy wstrzymali oddech. Jeszcze nigdy czegoś 
takiego nie widzieli. Ogarnięte piekielną śmiercią całe Psychlo na ich oczach 
zmieniło się w skwarne, płonące słońce. 
Skończył się film, ale reflektor górniczy się nie zapalił. Głos Sir Roberta 
grzmiał w ciemności. 
- Pomyślcie o ucisku i terrorze Psychlosów! Pomyślcie, w jakie piekło zmienili 
życie wielu narodów! Pomyślcie o tym, do czego doprowadziła ich tyrania! I 
uświadomcie sobie, że to się już skończyło. Skończyło na zawsze! Jesteście winni 
temu człowiekowi - reflektor górniczy oświetlił Jonnie'ego - dozgonną 
wdzięczność za uwolnienie was od potwora! 
Emisariusze nie byli przyzwyczajeni do przeżywania strachu. Ale teraz go czuli. 
A Sir Robert naciskał dalej. Rozpierało go poczucie siły. I nienawidził tych 
bezlitosnych lordów, którzy prawdopodobnie położyli kres istnieniu Szkocji. 
- Właśnie widzieliście, co on potrafi zrobić z takimi planetami, jak Psychlo! A 
teraz pokażę wam, co może jeszcze zrobić! 
Sir Robert wyłączył retlektor. Wcisnął wyłącznik zdalnego kierowania 
projektorem. Ukazał się przed ich oczami księżyc planety Tolnep. Już przedtem 
widzieli urywki tego filmu. Nie widzieli jednak końca istnienia księżyca, gdyż 
pokazywane teraz zdjęcia zostały zrobione po incydencie ze Schleimem. I oto 
księżyc zaczął się na ich oczach rozpadać. Wielki statek kosmiczny, który 
próbował ucieczki, jeszcze raz został pożarty przez czarną dziurę. 
Jonnie również nie widział tych zdjęć. Wydawało się, że księżyc zamienia się w 
obłok gazu, lecz potem ten gaz, wskutek dotkliwego kosmicznego zimna, zaczął 
przekształcać się w ciecz. Nie oglądał także zdjęć ukazujących zetknięcie się z 
powierzchnią księżyca kawałka metalu wysłanego z Ziemi. Zanim dotknął on 
powierzchni księżyca, pomknął ku niemu język ognia. Przez moment metal rozżarzył 
się do czerwoności, a potem - uderzając w powierzchnię zamieniającego się w 
ciecz gazu - zaczął się rozpadać, gdy dryfował w widoczny sposób ku wciąż 
jeszcze płynnemu jądru księżyca. Księżyc zamienił się teraz w kulę niezliczonych 
trylionów megawoltów elektryczności. Rozpad atomów wygenerował olbrzymi ładunek 
elektryczny, a ponieważ brak było tlenu i drugiego bieguna elektrycznego, by 
nastąpił przepływ prądu, więc niska temperatura panująca w przestrzeni 
kosmicznej zamroziła wygenerowaną elektryczność. Jonnie uświadomił sobie teraz, 
że w taki właśnie sposób działało paliwo Psychlosów i że księżyc zniszczy każdy 
statek kosmiczny, który się do niego zbliży, nie dezintegrując go, lecz za 
pomocą potężnych ładunków elektrycznych. Ach, właśnie nadlatywał meteor! Błysnął 
piorun i stopił go. 
Emisariusze widzieli już, jak planeta zamieniła się w rozżarzone słońce. Teraz 
zobaczyli, jak znikał księżyc, stając się zimną, śmiercionośną, lodowatą masą. 
- W każdej chwili może to samo zrobić z waszymi planetami! - grzmiał Sir Robert. 
Gdyby strzelił do nich z działa ładunkiem oszałamiającym, nie osiągnąłby 
większego efektu. 
- I co więcej - krzyknął Sir Robert - nie ma żadnego sposobu, by zatrzymać ten 
proces! 
Jonnie nie planował tak silnych wstrząsów. Ale Sir Robert brał rewanż za 
wszystko. 
Retlektor górniczy znowu oświetlił Jonnie'ego. 
A Sir Robert krzyczał do emisariuszy: 
- W dwudziestu ośmiu różnych miejscach - a żadne z nich nie będzie się mieściło 
na tej planecie - zamierza on ulokować dwadzieścia osiem platform odpalania. Do 
ich konsoli zostaną wprowadzone współrzędne waszych rodzimych planet. Jeśli 
ktokolwiek z was zacznie okazywać wobec nas wrogie zamiary, wówczas dwadzieścia 
osiem platform zostanie odpalonych! Wystarczy jeden fałszywy krok - wydzierał 
się Sir Robert - a wszystkie wasze planety będą wyglądały tak jak ten księżyc! 
Przerażenie i strach zupełnie ich sparaliżowały. 
- Powinniście - darł się nadal Sir Robert - zaraz podpisać układ, który zabrania 
prowadzenia wojny z nami i toczenia wojen między sobą. Jeśli tego nie zrobicie, 
to wasze planety zostaną unicestwione jak ten księżyc, a wy i wasi rodacy 
zginiecie razem z nimi! 
Sir Robert wskazał ręką na Jonnie'ego. 
- On potrafi to zrobić! Lepiej się więc od razu zabierzcie do roboty i 
podpiszcie ten układ! 
Nagle wybuchła straszna wrzawa. 
Emisariusze zrywali się z krzeseł, wrzeszcząc z wściekłości. Pułkownik Iwan i 
jego żołnierze sprężyli się jak do skoku. Hałas prawie rozrywał uszy. Sir Robert 
przeszywał ich pełnym nienawiści wzrokiem. Rozsadzało go uczucie triumfu. 
Jonnie wszedł na środek platformy. Światło reflektora górniczego podążało za 
nim. Podniósł rękę, by ich uciszyć. Tumult uspokoił się nieco. 
Końcowy krzyk Browla wyraził uczucia ich wszystkich: 
- To jest deklaracja WOJNY! 
Jonnie stał i czekał aż się uciszą. Stopniowo się uspokajali. 
- To nie jest deklaracja wojny - oświadczył. - To jest deklaracja pokoju! Wiem, 
że wasze rządy są nastawione na prowadzenie wojny. Wiem, że uważacie wojnę za 
najlepszy sposób pozbycia się nadmiaru - jak sądzicie - ludności. Ale w czasie 
wojny któraś z walczących stron musi przegrać. Każdy myśli, że go to nie 
dotyczy, lecz szanse na porażkę są jednakowe dla wszystkich. Deklarując więc 
pokój, my tylko was chronimy. 
Fowljopan nagle krzyknął: 
- Gdy wrócimy do domu, możemy wysłać przeciwko wam olbrzymie floty wojenne! 
Nawet jeśli nas wszystkich pozabijacie, te floty dotrą tu i zniszczą was. A 
jeśli chodzi o pana, to niech się pan od tej pory strzeże! 
Sir Robert nagle znalazł się obok Jonnie'ego. 
- Floty wojenne nie uratują waszych planet. Przed platformami nie macie żadnych 
środków obronnych. Tylko ten człowiek - wskazał na Jonnie'ego - będzie wiedział, 
gdzie się one znajdują. A jeśli cokolwiek mu się stanie i trzydzieści dni 
upłynie bez ponownego ustawienia współrzędnych w pamięci konsol, wówczas nastąpi 
automatyczne odpalenie wszystkich platform. Jeśli cokolwiek się stanie z nim lub 
z Ziemią, wszystkie wasze planety zostaną zniszczone. Ma on kilku sobowtórów. 
Wyglądają dokładnie tak jak on i nie można ich odróżnić od siebie. Jeśli się 
będzie wam wydawało, że dokonaliście zamachu na niego, to najprawdopodobniej 
będzie to któryś z jego sobowtórów. A jeśli którykolwiek z jego sobowtórów 
zostanie napadnięty, wówczas nastąpi odpalenie platform. Wszystkich platform! To 
wy musicie teraz chronić Ziemię. Wasze życie oraz życie waszych władców i 
rodaków od tego zależy. A jeśli chodzi o przylot waszych flot wojennych i 
zniszczenie nas, to, oczywiście, mogłyby to zrobić, lecz jeśli nie wrócicie do 
domu, wasi rodacy nie dowiedzą się o grożącym im niebezpieczeństwie, tzn. o 
automatycznym odpaleniu platform. Zaatakują nas tutaj, ale nie będą mieli już 
dokąd powrócić. Przemyślcie to! 
- On grozi emisariuszom! - wykrzyknął Browl. 
- Ochrania emisariuszy! - powiedział oschle Sir Robert. Przy waszych 
rozwiniętych przemysłach wojennych niejeden z was, znajdujący się w tej sali, 
będzie wkrótce reprezentował rząd podbity przez inną planetę! 
Powinniście znać prawo zwane "siła wyższa". Oznacza ono, że nagle może się 
zdarzyć jakiś niespodziewany i nie kontrolowany wypadek. Spowodowany przez ową 
siłę wyższą! 
Ten człowiek - i to, czego może dokonać - stanowi właśnie przykład takiej siły 
wyższej. Ja jestem żołnierzem, a wy dyplomatami! Od tej chwili możecie wpływać 
na tę siłę wyższą. Jeśli z tego nie skorzystacie, to nie jesteście dyplomatami, 
lecz głupcami i samobójcami! 
- A jak będziemy mogli to kontrolować? - zapytał lord z dalszych rzędów. 
Jonnie łagodnie odprowadził Sir Roberta na bok. 
- Zanim platformy zostałyby odpalone - wyjaśnił Jonnie zwołano by konferencję 
emisariuszy. Można by na niej poruszyć każdą sporną sprawę, rozpocząć 
negocjacje. 
Spostrzegł, że wywołało to wśród emisariuszy pewne zainteresowanie. Widział, że 
rozważali jego słowa i przynajmniej niektórzy z nich skłaniali się ku tej idei. 
Mogłoby to zapewnić im jako jednostkom nową władzę w ich rządach. To było coś w 
ich stylu. Nie interesowała ich jego osoba, dbali jedynie o własny interes. 
Patrzyli na swe palce lub szpony. Przechylali głowy to w jedną, to w drugą 
stronę. Ale Jonnie wiedział, że jeszcze ich nie przekonał. 
- To jednak nadal jest straszny układ - powiedział któryś z emisariuszy. 
- I nie rozwiązuje żadnych problemów w naszej podupadłej gospodarce - dodał 
drugi. - Wprost przeciwnie, dopiero wtedy zacznie się chaos. 
Jonnie patrzył na nich. Zaczął sobie uświadamiać, z kim ma do czynienia. Wszyscy 
oni przez wieki wychowywali się w cieniu okrutnych i sadystycznych Psychlosów. I 
mogli nawet być niezależni politycznie, ale odcisnęło się na nich piętno 
filozofii Psychlo, a mianowicie: wszystkie inne istoty są zwierzętami. Uważają, 
że chciwość, chęć zysku i sprzedajność są zwykłą normą moralną. Nie wiedzą co to 
przyzwoitość i moralność. Piętno Psychlosów! Sentymenty były im obce, były 
ideami wariata. Psychlosi ukształtowali taki styl życia, a potem oświadczyli: 
"Widzicie, tak wygląda życie". W jaki więc sposób trafić do serc tych potężnych 
lordów? 
- Nasz przemysł - krzyknął któryś z emisariuszy - jest nastawiony na produkcję 
wojenną. Intergalaktyczny pokój zrujnuje wszystkich! 
Tak, Psychlosi chcieli, żeby toczyły się wojny, gdyż wtedy robili interesy z 
każdą ze stron. Nie obchodził ich los tych "wolnych planet", byleby tylko 
kupowały metal. Psychlosi w każdej chwili mogli roznieść je w proch i pył. 
Psychlosi chcieli, by walczyli ze sobą jak zwierzęta i wierzyli, że istotnie są 
oni tylko zwierzętami! 
Jonnie znów zabrał głos: 
- Są również inne sposoby rozwiązywania problemów ekonomicznych. Moglibyście 
przestawić przemysł wojenny na tak zwaną "produkcję konsumpcyjną". Produkujcie 
rzeczy pierwszej potrzeby. Wszyscy będą mieli wówczas zapewnioną pracę. Wasi 
rodacy są najlepszym rynkiem dla waszych przemysłów. 
W niedalekiej przyszłości zostanie utworzona sieć transportu pomiędzy waszymi 
światami. Psychlosi transportowali dotychczas wszystko najpierw na swoją 
planetę. Teraz zostanie opracowany taki system, który pozwoli wam na tanią i 
szybką wymianę towarów. Dzięki temu rozwinie się handel. Wasi rodacy, którzy 
teraz głodują i wzniecają bunty, będą mogli znaleźć pracę. Będą mogli kupić 
sobie na przykład lepsze domy i meble, lepsze ubrania, lepsze pożywienie. Macie 
tutaj wspaniałą szansę na ogłoszenie złotego wieku. Wieku pomyślności i 
dostatku! 
Wciąż jeszcze nie przekonał ich. Osiągnął tylko to, że go słuchali. 
- To nie uspokoi trwających właśnie zamieszek - wykrzyknął Dom. 
Jonnie popatrzył na niego. Szykował się do wielkiego skoku, który wstrząśnie 
Vorazem. 
- Jestem pewien, że Bank Galaktyczny z przyjemnością udzieli wystarczająco 
dużych pożyczek tym rządom, które zechcą zakupić żywność dla swych obywateli, by 
przetrwali oni do czasu, gdy ich przemysł przestawi się na inną produkcję. To - 
oraz zapewnienie, że nie będzie już więcej wojen - powinno zatrzymać rozruchy i 
ustabilizować wasze rządy. 
Browl spojrzał na Voraza. 
- Czy rzeczywiście tak postąpicie? 
Voraz zorientował się, że po jednej stronie ma MacAdama, a po drugiej barona. 
Obaj szturchali go, by powiedział "tak". Ale on milczał. 
Jonnie znów zabrał głos: 
- I jestem pewien, że bank udzieli wszelkich niezbędnych pożyczek na 
przestawienie przemysłu na produkcję konsumpcyjną. Ale nie tylko to. Jestem 
pewien, że bank także udzieli pożyczek sektorowi prywatnemu: małym 
przedsiębiorstwom, a nawet osobom prywatnym, by mogły nabywać nowe produkty. 
Voraz ignorował otrzymywane szturchańce. Patrzył na Jonnie'ego. Ten młody 
człowiek mówił przecież o "bankowości handlowej", którą zajmowały się małe kramy 
uliczne: pół kredytu tu, pół kredytu tam, ot, coś takiego. 
A Jonnie kontynuował: 
- I chciałem was też poinformować, że na rynku pojawi się wiele nowych planet. 
Będziecie mogli pożyczać pieniądze na ich zakup i uzyskiwać wystarczające 
fundusze na ich kolonizację przez tych, których uważacie teraz za "nadmiar 
ludności". 
Jonnie podniósł trochę głos i przemówił, wyraźnie zwracając się do Voraza: 
- Czyż nie mam racji, lordzie Voraz? 
Szef Banku Galaktycznego czuł się tak, jakby go porwała fala powodzi. Nie 
zgodził się przecież, by ten młody człowiek ustalał politykę banku. Czy powinien 
go zdemaskować? 
Bank Galaktyczny prowadził interesy z różnymi narodami. Ale wtedy - Voraz nagle 
to sobie uświadomił - byli zależni od Psychlosów. Myślał intensywnie. Bankierzy 
z Gredides dobrze wiedzieli, jak należy postępować. Myślał o własnym ogromnym 
narodzie, o masie bezrobotnych. Nagle zobaczył wiele małych biur Banku 
Galaktycznego wyrastających jak grzyby po deszczu, w każdym mieście, na każdym 
kontynencie, na każdej planecie, a wszystkie obsadzone Selacheesami... banki w 
sąsiedztwie! Pożyczające pieniądze małym przedsiębiorstwom i wszystkim klientom, 
nawet pracownikom. Czyż tego kiedyś już nie robili? Jeszcze przed lordem 
Loongerem? Tak... przypomniał sobie... Wielu Selacheesów będzie miało pracę. I 
te planety do skolonizowania. Pożyczanie pieniędzy na ich zakup... Uderzył go 
nagle fakt, że będzie musiał coś zrobić z milionem dwustu tysiącami planet! Nie 
mogły one po prostu pozostawać w masie powierniczej bezużytecznie. A włączanie 
ich do produkcji będzie czynione równolegle z uzupełnianiem pieniędzy w obiegu, 
co zapobiegnie inflacji. Ten młody człowiek próbował uaktywnić nadwyżki majątku! 
Lecz z drugiej strony ta jego idea pożyczania pieniędzy rządom, by mogły zakupić 
żywność dla swej ludności i po prostu ją rozdawać... to przecież działalność 
socjalna! Nie było to nic nowego. Jednak okres zmiany produkcji przemysłowej, o 
której mówił, będzie trwał bardzo długo. Rządy będą tonęły po uszy w długach. 
Nagle lord Voraz rzucił na Jonnie'ego pełne strachu spojrzenie. Czy on 
faktycznie zdawał sobie sprawę z tego, co proponuje tym wyniosłym lordom i ich 
rządom - jeśli to wszystko zaaprobują? 
Tak! Widział to w jego oczach: on wiedział. 
- Odpowiedz, Voraz - zażądał Browl. - Czy się zgadzacie? 
Voraz podniósł się z krzesła. 
- Szanowni lordowie, tak się złożyło, że Bank Galaktyczny przejął właśnie 
majątek tysiąc, a może nawet więcej razy większy niż wszystko, co kiedykolwiek 
dotychczas kontrolował. Należy go koniecznie zainwestować mądrze, aby pomnożyć 
kapitał. Odpowiedź więc brzmi: "tak". Po podpisaniu odpowiednich dokumentów, 
załatwieniu formalności i zobowiązań finansowych Bank Galaktyczny jest gotów 
udzielić wam pożyczek, o których była tu mowa. 
Lordowie siedzieli przez chwilę w milczeniu. 
- A teraz, szanowni lordowie - odezwał się Jonnie - czy możemy przedyskutować 
układ dotyczący pokoju intergalaktycznego? 
Wahali się. Niektórzy byli przeciwni, co widać było po ich minach. Przypomniał 
sobie słowa Tsunga: "Siła oddziaływania pieniędzy i złota na dusze ludzi 
przechodzi wszelkie pojęcie". I choć to nie byli ludzie, świetnie te słowa do 
nich pasowały. Zdominowani przez wiele wieków przez materializm Psychlosów sami 
zaczęli myśleć jak Psychłosi. Będzie więc musiał potraktować ich jak Psychlosów, 
czyli wykorzystać ich chciwość. Wiedział, że to, co będzie teraz musiał zrobić, 
było trochę niezgodne z jego zasadami. Ale chodziło o dobro wielu istnień, 
cywilizacji. Nie mógł pozwolić sobie na przegraną. 
Jonnie przeszedł do przodu platformy. Ukląkł na kolana. 
- Zgasić reflektor! - krzyknął. 
Światło reflektora zgasło. 
- Wyłączyć wszystkie rejestratory! - powiedział warkliwie do kamer guzikowych. 
- Wyłączone - odpowiedział mu cienki głosik. 
- Proszę o wyłączenie wszystkich urządzeń rejestrujących! polecił i zwrócił sil 
do niewielkich szarych ludzi: - Żadne rejestratory bankowe nie mogą być włączone 
i panowie muszą to potwierdzić! 
Niewielcy szarzy ludzie poklepali klapy swych surdutów. 
- Oświadczamy, że są wyłączone. 
Teraz na pewno przyciągnął ich uwagę. Siedzieli jak przykuci. 
Jonnie zwrócił twarz w kierunku lordów. Konspiracyjnym szeptem, tak cichym, że 
musieli wychylać się, żeby go usłyszeć, powiedział: 
- Co produkują wasze główne firmy? 
- Uzbrojenie - dobiegł go szept z sali. 
- A jak myślicie, co się stanie z zyskiem, akcjami i obligacjami tych firm, gdy 
przestaną produkować broń? 
Lordowie dziwili się, że tego nie wiedział. 
- Polecą w dół na łeb na szyję! 
- Dokładnie tak - wyszeptał Jonnie. - Pozwólcie mi teraz wyjaśnić, o co tu 
właściwie chodzi. Jeśli po powrocie do domu zaczniecie głośno rozpowiadać o 
układzie zakazującym jakichkolwiek wojen wówczas akcje, obligacje i zyski firm 
zbrojeniowych sięgną dna. I jeśli nie wspomnicie nawet słowem o planach 
przestawienia produkcji tych firm na produkcję towarów konsumpcyjnych oraz o 
przyrzeczeniach banku dotyczących udzielenia wam pożyczek, wszystkie zakłady 
zbrojeniowe zbankrutują. A wtedy wy wykupicie ich akcje wraz z kapitałem 
zakładowym - być może nawet za uzyskaną z banku pożyczkę i staniecie się ich 
jedynymi właścicielami. Poza tym staniecie się bohaterami dla ludzi którym dacie 
pieniądze na żywność. Ustaną wszelkie zamieszki. A gdy już będziecie w pełni 
kontrolowali wszystko, bank udzieli wam pożyczek konwersyjnych. Wszystkie firmy 
zaczną znakomicie prosperować. Ci, którzy są średnio bogaci, zostaną 
milionerami, milionerzy zaś będą miliarderami. 
Przez chwilę jeszcze klęczał w milczeniu, a potem powiedział: 
- Musicie zapomnieć, że cokolwiek mówiłem wam na ten temat. I nie powtarzajcie 
tego nikomu! 
Podniósł się z kolan. 
Czekał. Czyżby się pomylił? To niemożliwe. Ich sposób myślenia zbyt długo był 
urabiany przez Psychlosów. 
Zaczęli szeptać między sobą. Rozległ się czyjś cichy chichot. Do uszu Jonnie'ego 
zaczęły dobiegać wypowiadane szeptem uwagi: 
- Będę mógł sobie zafundować nową kochankę... 
- Moja żona nigdy nie lubiła tego starego zamku... 
- Nie będę musiał sprzedawać jachtu... 
Nagle z tłumu podniósł się Fowljopan. 
- Lordzie Jonnie - oświadczył - zapomnieliśmy o wszystkim, o czym pan tu mówił. 
Nic z tego, co usłyszeliśmy nie zostanie przez nas nigdy powtórzone. 
Wydawało się, jakby Fowljopan zwiększył swe wymiary. 
- Niech pan buduje te swoje platformy! Mamy zamiar podpisać trwały, nie do 
obalenia pod względem prawnym, twardy jak żelazo układ antywojenny, o jakim pan 
nigdy jeszcze nie słyszał! 
Odwrócił się do zebranych. 
- Proszę o włączenie świateł! Proszę włączyć rejestratory! 
Niemal jak jeden mąż całe audytorium powstało. Zaczęli wołać: 
- Niech żyje lord Jonnie! Niech żyje lord Jonnie! 
Pułkownik Iwan wydał z siebie gwałtowne westchnienie ulgi i zdjął palec ze 
spustu miotacza. A potem pospiesznie uformował żołnierzy w dwuszereg, aby 
umożliwić Jonnie'emu wyjście z sali. Lordowie klepali Jonnie'ego po plecach tak 
mocno, że prawie tracił równowagę. Pułkownik Iwan całą uwagę skupił na 
wyprowadzeniu Jonnie'ego z sali. Bał się, że rozwrzeszczany, kłębiący się tłum 
połamie mu kości. 
4
Rosjanie bezpiecznie doprowadzili ich do małego pokoju konferencyjnego i wszyscy 
jeszcze raz zajęli swoje miejsca. 
Dries Gloton aż pomrukiwał z zadowolenia, gdy sprawdzał podpisy na czeku 
transferującym zapłatę z funduszy Intergalaktyki do jego banku. Był to na pewno 
największy czek, jaki trafił do depozytu jego oddziału banku. I nie był to po 
prostu zwykły czek. Oznaczał on wypłacalność finansową, ponowne otwarcie 
pododdziałów banku w mniej znaczących sektorach, zatrudnienie pozwalnianych 
pracowników. Nie potrzebował sprawdzać czeku. Wiedział, że jest w 
najzupełniejszym porządku. Ale delektował się czytaniem go. 
Szerokim gestem przysunął do siebie pokwitowanie i złożył na nim zamaszysty 
podpis. A potem wziął w rękę dokumenty hipoteczne i wielkimi literami 
pospiesznie napisał w poprzek pierwszęj strony "ZAPŁACONE!" 
Nie do wiary, ale było to warte tylu starań i miesięcy pełnych nerwów. Włożył 
czek spokojnie do kieszeni, a potem przesunął pokwitowanie i dokumenty 
hipoteczne w stronę MacAdama. 
- Zakończyliśmy więc nasze interesy. Robienie z panami interesów to prawdziwa 
przyjemność. 
Ale gdy ściskał dłoń MacAdama, spostrzegł, że lord Voraz wciąż siedzi ze 
wzrokiem tępo utkwionym w stół. Zaalarmowało to Driesa. 
- Wasza Czcigodność! Czy stało się coś złego? 
Voraz zwrócił ku niemu twarz. Nie zważając na obecność Jonnie'ego - tak bardzo 
był przejęty - zapytał: 
- Czyżby pan nie zrozumiał, co on zrobił? 
- Czy chodzi o te spekulacyjne pożyczki? - zapytał Dries. Lordowie będą 
próbowali pożyczyć pieniądze na zakup tych akcji, gdy firmy zbankrutują. Ale to 
przecież drobna sprawa. Te pożyczki będą dobrym interesem. 
- Ależ nie - odparł Voraz. - Nie rozumie pan? Więc panu wytłumaczę. Zapewniając 
powszechne zatrudnienie i umożliwiając szaremu człowiekowi z ulicy pożyczenie 
pieniędzy, tworzy on niezależną klasę robotniczą. W następnych latach przestaną 
ci ludzie stawać przed innymi z czapką w dłoni. Staną się niezależni finansowo. 
A państwo stanie się zależne od nich i już zawsze będzie się musiało z nimi 
liczyć. Banki też będą zmuszone prowadzić rozległe interesy z tą klasą 
robotniczą. 
- Nie widzę w tym nic złego - zauważył Dries. - Przy takim zadłużeniu rządów 
będą one musiały robić głównie to, co im nakaże bank. 
- O to właśnie chodzi - powiedział Voraz. - A bank będzie im mówił, by zwracali 
coraz więcej uwagi na klasę robotniczą, ponieważ z nią właśnie związane są 
głównie interesy banku! Ci lordowie i ich obecne rządy będą miały coraz mniej 
władzy. Praktycznie rzecz biorąc, zaniknie uprzywilejowana klasa. 
- Ach - wykrzyknął Dries, przypominając sobie czasy szkolne. - Bankowość 
socjalna. 
Jonnie usiadł na krześle. Był całkiem wyczerpany i chciał, żeby już zakończyli 
te rozmowy. 
- To się nazywa "socjaldemokracja" - zauważył. - Będzie zdawała egzamin dopóty, 
dopóki będzie dużo nowych terenów do ekspansji. Ale tego mamy w nadmiarze, a za 
parę tysięcy lat ktoś wymyśli coś nowego. 
Voraz spoglądał teraz na MacAdama i barona. 
- Czy zdajecie sobie sprawę, czego on właśnie dokonał? W ciągu niecałej godziny 
dał wolność większej liczbie ludzi niż uczyniły to wszystkie rewolucje w całej 
naszej historii! 
- Wiem tylko, że dał nam władzę nad tymi dumnymi lordami - powiedział MacAdam. - 
Czy możemy wreszcie podpisać rezolucję bankową, żebyśmy mogli zakończyć naszą 
konferencję? 
Voraz otrząsnął się już z oszołomienia. Wziął w ręce pełnomocnictwa. 
- Ma pan na myśli drugą rezolucję? 
- Na temat lorda Loongera? - ożywił się baron. 
- Tak - odparł Voraz. - Ile czasu upłynęło od jego śmierci? Dwieście... 
- Proszę posłuchać - rzekł baron. - Psychlosi są najbardziej znienawidzonymi 
istotami we wszystkich wszechświatach. Parę setek tysięcy lat temu ten wasz lord 
Loonger i jego bank ocalił ich. Dzisiaj nie jest to akt cieszący się zbytnią 
popularnością. 
- Faktycznie - zgodził się lord Voraz. 
- Definicja pieniądza brzmi: "Jest to pomysł oparty na zaufaniu". Podobizna 
lorda Loongera na waszych banknotach tego nie gwarantuje. Nie wzbudza on 
zaufania. 
Jonnie zaniepokoił się nagle. Przez głowę przemknęło mu pytanie, co się stało z 
ziemskimi pieniędzmi. Właśnie chciał o to zapytać, gdy olbrzymia dłoń Sir 
Roberta zakryła mu usta i powstrzymała go. 
Przez ostatnią minutę Dries uważnie przypatrywał się Jonnie'emu. Nie odrywając 
od niego oczu, zwrócił się do lorda Voraza: 
- Wasza Czcigodność, czy nie uważa pan, że ten młody człowiek mógłby uchodzić za 
Selacheesa? Ma szare oczy. Tak, on jest podobny do Selacheesa! 
- Istotnie - rcekł lord Voraz. - On jest podobny do Selacheesa. 
- Mam jego kilka zdjęć - powiedział Dries. - Możemy je dać malarzowi Rensfinowi, 
by namalował realistyczny portret. Z kolorowym, trójwymiarowym hełmem na głowie. 
Ale jaki napis umieścimy pod podobizną? Może: "Jonnie Goodboy Tyler, Zwycięzca 
Psychlosów". 
- Ależ nie! - zaprzeczył lord Voraz. 
- Który światu zwrócił wolność - zaproponował baron. 
- Nie! - znów nie zgodził się Voraz. - Słowo "wolność" zantagonizuje lordów i im 
podobnych. To musi być coś naprawdę dobrego i ostatecznego, ponieważ chcemy 
wyemitować nową walutę i wycofać wszystkie stare banknoty. Wzdłuż dolnej 
krawędzi trzeba będzie umieścić napis: "Poparte aktywami Ziemskiego Banku 
Planetarnego oraz Intergalaktycznego Górnictwa". W środku możemy dać nieco 
większą podobiznę. Ale treść napisu... - zawahał się. 
Nagle MacAdam się rozpromienił. 
- Musimy mieć tam dokument jego zwycięstwa. Malarz powinien umieścić w tle 
wizerunek eksplozji Psychlo. A na nim możemy napisać: "Jonnie Goodboy Tyler", a 
zaraz pod tym: "który przyniósł szczęście wszystkim rasom". 
- O to właśnie chodzi! - wykrzyknął lord Voraz. To nie dotyczy tylko zniszczenia 
Psychlosów. Ponieważ ten młodzieniec dokonał znacznie więcej. Ludzie szybko się 
o tym dowiedzą. Stanie się popularny nie tylko wśród gwiazd, ale ponad gwiazdami 
i planetami w szesnastu wszechświatach. 
Lord Voraz poprawił się na krześle i przysunął do siebie rezolucję. Zredagował 
na niej napis przeznaczony do umieszczenia na banknocie. A potem sprawdził 
mankiety, uniósł pióra i podpisał rezolucję. 
Wszystko zostało załatwione. Niewielcy szarzy ludzie podnieśli się z krzeseł. Na 
wszystkich twarzach widniał uśmiech. Zaczęli ściskać sobie ręce. 
- Sądzę - rzekł lord Voraz do MacAdama i barona - że będzie się nam wspaniale ze 
sobą pracowało! To jest właśnie ta bankowość, która mi odpowiada! 
Wszyscy się roześmieli. Niewielcy szarzy ludzie pozbierali swoje papiery i 
opuścili pokój. 
- Uff! - westchnął MacAdam, uśmiechając się szeroko. Jesteśmy swobodni, 
bezpieczni i wolni jak ptaki! - spojrzał na Jonnie'ego. - I to w niemałej mierze 
dzięki tobie, chłopcze! 
5
MacAdam i baron także zbierali się do wyjścia. 
- Jak, do licha, udało się wam zmusić dyrektorów w Snautch do wysłuchania was? - 
spytał Jonnie. 
- To było proste. Otworzyliśmy konto w ich banku. W ciągu paru sekund rozniosło 
się to po całym banku. Ponieważ Psychlosi zawsząd zagrabiali złoto, więc stało 
się ono rzadkością i jego cena na Gredides osiągnęła wartość pół miliona 
kredytów za uncję. Otworzyliśmy nasz rachunek przy użyciu złota. Twojego złota, 
Jonnie. Tona złota przetopionego w sztaby! W ciągu ostatniego wieku nie widziano 
tam tyle złota! - zaśmiał się baron. 
- A więc złoto Terla się przydało. 
- To złoto ze złoża - zauważył MacAdam - należy do ciebie i reszty ekipy. Jeśli 
chcesz, to sprowadzimy je tu. Teraz jest wystawione na pokaz za szybą ze szkła 
pancernego w głównym westybulu Banku Galaktycznego w Snautch! To złoto jest 
historyczne, Jonnie. 
- I jeszcze jedna sprawa. Jak to się stało, że Ker zgodził się podpisać te 
papiery? 
- Ker? - zdziwił się baron. - No cóż, on jest twoim przyjacielem, Jonnie, a my 
powiedzieliśmy mu, że to ci bardzo pomoże. Stormalong oglądał zdjęcia z 
katastrofy na Psychlo, powiedział więc Kerowi, że Psychlo już nie istnieje. 
Nigdy nie widziałeś takiego uczucia ulgi na twarzy. Jako ostatni namiestnik 
planety - miał nawet przy sobie swoją nominację, którą dołączyliśmy do umowy o 
przeniesieniu praw własności - był bardzo zadowolony, że mógł się tego 
wszystkiego pozbyć. Zagwarantowaliśmy mu pracę. Pozwoliliśmy zatrzymać kilkaset 
tysięcy kredytów, które zagarnął z łupów swego poprzednika i zagwarantowaliśmy 
ma zaopatrzenie w gaz do oddychania do końca życia. Mam nadzieję, że będziemy 
mogli wywiązać się z tej ostatniej obietnicy. 
Jonnie przypomniał sobie Fobię. Tak, można napełniać na tym księżycu butle gazem 
do oddychania, używając instalacji transfrachtu. 
- Bez trudu. To łatwa sprawa. 
Patrzył, jak obaj zbierają dokumenty, a potem powiedział: 
- Z pewnością dokonaliście wspaniałego wyczynu! Naprawdę coś nadzwyczajnego! 
Uśmiechnęli się do niego. 
- Mieliśmy dobry przykład. Ciebie! 
- Ale - zapytał jeszcze Jonnie - jak się wam udało zmusić Terla do podpisania 
tak sformułowanego kontraktu sprzedaży Intergalaktyki? 
MacAdam się roześmiał. 
- Nie musieliśmy go zmuszać, gdyż ten kontrakt już istniał i był przez niego 
podpisany. 
- Brown Kulas Staffor usiłował wykorzystać go do zabezpieczenia emisji swych 
nowych pieniędzy. Wtedy zauważyliśmy, że nie jest on zgodny z prawem. Terl nawet 
sfałszował na nim swój podpis! 
MacAdam miał kopię oryginalnego kontraktu i była to rzeczywiście śmieszna 
bzdura. 
- A więc baron i ja zaczęliśmy myśleć. Minęło już blisko jedenaście miesięcy od 
chwili, gdy posłałeś bomby na Psychlo, a ciągle nie było kontrataku. Jeśli 
Psychlo przestało istnieć, to według Kera - było także mało prawdopodobne, by 
pozostałe planety górnicze przetrwały bez wystarczających zapasów gazu do 
oddychania. 
- I tak włączył się baron - wykorzystaliśmy szansę i sformułowaliśmy kontrakt 
tak, aby był ważny we wszystkich okolicznościach. Mieliśmy pewność, że 
faktycznie udało ci się zniszczyć Psychlo. 
- Nie możesz przegrać, jeśli postawiłeś na Jonnie'ego dodał MacAdam, włożył plik 
dokumentów pod pachę, wziął w rękę wybrzuszony neseser, a potem rozejrzał się 
dookoła, sprawdzając, czy czegoś nie zostawił. - No to wszystko mamy załatwione. 
- Och nie, nie wszystko! - zawołał Sir Robert. 
Jego głos był tak kategoryczny i ostry, że zatrzymali się zaskoczeni. 
- Sądzę - powiedział Sir Robert - że sposób, w jaki wykorzystaliście tego 
biednego chłopca, jest po prostu haniebny! 
- Nie rozumiem! - wykrzyknął z oburzeniem MacAdam. 
- Umieszczacie jego podobiznę na ziemskich pieniądzach, wykorzystujecie jego 
energię i pomysły dla własnych interesów. Jesteście właścicielami ogromnej 
większości szesnastu wszechświatów. Planujecie ozdobić jego podobizną banknoty 
galaktyczne. A on jest biedny jak mysz kościelna. O ile wiem, to nie pobiera 
nawet swej pensji pilota! Wiem, że chcecie mu pożyczyć pieniądze, ale czy nie 
zamierzacie go przypadkiem wciągnąć w zasadzkę? Powinniście się wstydzić! - Sir 
Robert był naprawdę oburzony. 
MacAdam i baron byli tak zaskoczeni, że nie mogli wykrztusić z siebie słowa. 
Jonnie próbował powstrzymać Sir Roberta, gdy dotarło wreszcie do niego, o czym 
stary Szkot mówi. Nie sądził, by potrzebne mu były jakieś pieniądze; jeśli 
będzie głodny, zawsze może przecież wybrać się na polowanie. 
Baron patrzył oniemiały na MacAdama, a MacAdam na barona. Byli wyraźnie 
zakłopotani. 
- Moglibyście przynajmniej zapłacić mu za wykorzystanie jego podobizny! 
Nagle w oczach MacAdama pojawił się błysk zrozumienia. Rzucił na stół plik swych 
dokumentów i zaczął grzebać w pękającym od papierów neseserze. Znalazł to, czego 
szukał i usiadł na znajdującym się przed nim krześle. 
- Och, Jonnie, wybacz nam, proszę! Przecież to jasne, że nic po tym nie wiesz. - 
Zaczął wertować jakieś akta. 
- Ponieważ nigdy nie wspomniałeś o tym dokumencie - rzekł baron - więc 
myśleliśmy, że nie chcesz, by był podany do publicznej wiadomości. 
MacAdam trzymał w ręku protokół informacyjny na temat statutu banku. 
- Statut banku został nadany przez oryginalną, ważną, trzydziestoosobową Radę 
Szefów Plemion. To jest właśnie protokół informacyjny na ten temat. A to - 
otworzył drugi z trzymanych w ręku dokumentów - jest sam statut, tak jak go 
uchwalono. Wielokrotnie dziwiliśmy się z baronem, dlaczego oba te dokumenty się 
różnią. Czy pamiętasz, kto był czasami zatrudniany jako sekretarz Rady Szefów? 
Baron i MacAdam popatrzyli na siebie i powiedzieli chórem: 
- Brown Kulas Staffor! 
- Sfałszował protokół - dodał MacAdam - z którego informacje były podane do 
publicznej wiadomości, i wykreślił twoje nazwisko. Pomyśleliśmy, że może to ty 
nie chciałeś, by je ujawniono. 
Otworzył statut, a w nim na samej górze - przed nazwiskami barona von Rotha o 
Andrew MacAdama - jasno i wyraźnie widniało nazwisko: Jonnie Goodboy Tyler! 
- Czy zwróciłeś uwagę, że zawsze staraliśmy się zasięgać twojej opinii przy 
wszystkich większych transakcjach ? - zapytał bardzo skruszony baron. 
- Byłeś zajęty robieniem znacznie ważniejszych rzeczy powiedział MacAdam. - Sir 
Robercie, ten chłopak jest właścicielem trzeciej części Ziemskiego Banku 
Planetarnego. Na mocy statutu! 
A baron wyjaśnił Sir Robertowi: 
- Jonnie jest teraz również właścicielem około dwudziestu dwóch procent Banku 
Galaktycznego oraz jednej trzeciej wartości Intergalaktycznego Towarzystwa 
Górniczego. 
Baron zwrócił się do MacAdama. 
- A może powinniśmy dać mu więcej? 
MacAdam popatrzył na Sir Roberta. 
- Czy naprawdę myślał pan, że pozostawimy tego chłopca na lodzie? Również część 
z tony złota należy do niego. I biorąc wszystko razem, potrzebny jest komputer, 
by podsumować jego pieniądze. To są tryliony! To najbogatszy biedny chłopak, 
jaki kiedykolwiek pojawił się w tych szesnastu wszechświatach, wliczając w to 
ostatniego Imperatora Psychlo! 
Sir Robert puścił Jonnie'ego i nagle wybuchnął śmiechem. Klepnął go w plecy. 
- A to mi mysz kościelna w przebraniu! W porządku, panowie, niech tak będzie i 
dosyć już tego gadania. Po prostu powiedziałem otwarcie, co myślę. Słuchajcie - 
dodał - a może powinniście kupić mu z pół tuzina tych ekstrawaganckich lordów na 
giermków? 
- On ich już kupił - powiedział MacAdam. - I to razem z butami! 
Wszyscy - oprócz Jonnie'ego - wybuchnęli śmiechem. Kręciło mu się w głowie. 
Tryliony? Ta liczba nic mu nie mówiła. Może będzie wreszcie mógł kupić plecione 
ze skóry lejce dla Wiatrołoma. Lub jakieś nowe meble, jeśli Chrissie straciła 
wszystkie... 
Na myśl o Chrissie ścisnęło się mu serce. Przez cały czas tłumił w sobie 
niepokój, by móc normalnie działać. 
MacAdam i baron jeszcze raz pozbierali swe rzeczy i wyszli z pokoju, kręcąc 
głowami i mrucząc: 
- Brown Kulas! Sprawiał kłopoty do samego końca! 
Do pokoju dobiegł czyjś lamentujący i rozdrażniony głos. Sir Robert spojrzał na 
drzwi. Przy wejściu stał Stormalong. Dwóch rosyjskich wartowników nie wpuszczało 
go do wnętrza. 
- Sir Robercie! Mam tu depeszę, która już czeka na pana od wielu godzin! 
Sir Robert przecisnął się przez rosyjskich wartowników i zniknął za drzwiami. 
Jonnie siedział całkiem wyczerpany, próbując zebrać myśli i podjąć decyzję, co 
ma teraz robić: Nic go już tutaj nie trzymało. Wyjdzie więc na zewnątrz, 
wsiądzie w samolot i poleci z pomocą do Szkocji. Podniósł z podłogi swój hełm. 
Obydwaj Rosjanie przy drzwiach rozstąpili się, by go przepuścić. Zderzył się z 
Sir Robertem. Stary Szkot stał z zapisanym blankietem depeszy w dłoni. Płakał i 
śmiał się jednocześnie. Zobaczywszy Jonnie'ego, wcisnął mu depeszę w rękę. 
- Ach, nareszcie! Straszny tam bałagan. Ale Jonnie, Jonnie, stara skała 
uchroniła ich wszystkich! Edynburg! Dziś o świcie przebili się przez ostatni 
tunel. Byli na wpół zagłodzeni, część była ranna, wszyscy znajdowali się w 
stanie skrajnego wyczerpania, ale wszystkich wydobyto na zewnątrz! Dwa tysiące 
sto osób. 
Uczucie ulgi aż oszołomiło Jonnie'ego. Depesza nie wymieniała poszczególnych 
nazwisk. Potykając się, Jonnie wybiegł na zewnątrz. Miał zamiar pójść do 
pomieszczenia operacyjnego. Po drugiej stronie doliny stał ktoś pokryty kurzem, 
w hennie na głowie, jakiego używano do lotów hiperdźwiękowych. To był Thor. 
Thor machał do niego radośnie ręką i wołał: 
- Zobacz, kogo ci tu przywiozłem, Jonnie! 
Ktoś zaczął biec w jego kierunku, po czym zarzucił mu ręce na szyję i z płaczem 
wymawiał jego imię. 
To była Chrissie! Wychudła i blada, z czarnymi oczami zalanymi łzami. 
- Och, Jonnie! Jonnie! - szlochała. - Nigdy więcej cię nie opuszczę! Nigdy! 
Obejmij mnie, Jonnie! 
Jonnie wziął ją w ramiona, o mało nie łamiąc jej żeber. Trzymał Chrissie w 
objęciach, przez długi czas nie mogąc wykrztusić słowa. 
31 
1
Jonnie jechał na Wiatrołomie wzdłuż brzegów rzeki Alzette w Luksemburgu. Leniwie 
kierował się już ku domowi. 
Był to uroczy letni dzień: światło słoneczne przenikało przez pokryte liśćmi 
drzewa, tworząc zielone i złote desenie, które przemieszczały się wolno w takt 
cichej muzyki szemrzącego strumienia. 
Wiatrołom zarżał i próbował stanąć dęba. To był niedźwiedź. Ten sam niedźwiedź, 
którego widzieli już kilka razy podczas trzech miesięcy spędzonych w 
Luksemburgu, gdyż stale jeździli tym samym szlakiem wiodącym od starej bazy 
górniczej do domu Jonnie'ego. Niedźwiedź łowił ryby. Przestał teraz i badał 
węchem okolicę, dopóki ich nie zobaczył. Był to dość duży brązowy niedźwiedź, 
mierzący około sześciu stóp. 
- To tylko niedźwiedź, ty stary oszuście - powiedział Jonnie. Wiatrołom jakby 
się zaśmiał i uspokoił. Robił, co tylko mógł, by jakoś urozmaicić sobie życie. 
Do czasu bowiem, gdy przytransportowano samolotami konie z Rosji, zaczęli z 
bezczynności przybierać na wadze. Każdego ranka Jonnie jechał na nim do bazy 
górniczej i tam puszczał go wolno, by pobiegał sobie trochę po okolicy. Teraz 
też byłby znacznie szczęśliwszy, gdyby mógł przebiec wyciągniętym galopem wzdłuż 
tych urokliwych w swej letniej szacie drzew. Ale stał spokojnie, posłuszny 
rozkazom pięt Jonnie'ego. 
Jonnie zaś siedział w siodle i leniwie obserwował niedźwiedzia, który znów 
zabrał się do łowienia ryb, nie widząc żadnego zagrożenia ze strony konia i 
jeźdźca na drugim brzegu płytkiego nurtu. Jonnie mógł się założyć, że gdyby był 
Psychlosem, niedźwiedź już by dawno uciekł z tej okolicy! Jonnie chciał 
zobaczyć, czy niedźwiedziowi uda się złowić jakiegoś dużego pstrąga, których w 
strumieniu było mnóstwo. 
Jonnie obudził się tego ranka z dziwnym przekonaniem, że dzień przyniesie mu coś 
naprawdę godnego uwagi, jakąś dobrą wiadomość. I przez cały dzień na to czekał. 
Zaczął podsumowywać zdarzenia dnia, aby się przekonać, czy czegoś ważnego nie 
przeoczył. Pojechał - tak jak zazwyczaj - do starej bary górniczej, by 
stwierdzić, że panowała tam rutynowa wrzawa. Przed trzema miesiącami wykupił 
Wielkie Księstwo Luksemburga z posiadłości Intergalaktyki. Psychlosi mieli tam 
kopalnię rudy żelaznej. Wybudowali też małą stalownię i kuźnię, które 
wykorzystywali do wyrobu haków górniczych, wiader na rudę i tym podobnych rzeczy 
dla wszystkich kopalni na Ziemi. 
Najeźdźcy nie naruszyli nawet tego miejsca, mającego bardzo dobry system 
obronny, a jego głębokie piętra podziemne idealnie nadawały się do ostatecznego 
montażu konsoli. Za pancernymi drzwiami pracował tu Angus MacTavish i Tom Smiley 
Townsen. Linię montażową ustawili w taki sposób, że musieli jedynie nanieść 
obwód na tablicę izolacyjną, zmontować konsolę i wsunąć ją do skrzynki 
transportowej. Wszystkie elementy konsoli były wykonywane na zewnątrz. W 
rzeczywistości nikt - oprócz Jonnie'ego, Angusa, Toma Smileya i Sir Roberta - 
nie wiedział, że konsole były kompletowane w Luksemburgu. Produkcja wstępna 
włączała w to nawet opakowanie do skrzynek transportowych. Ludzie, którzy to 
wykonywali, byli przekonani, że Angus i Tom Smiley byli tylko inspektorami 
nadzoru. Ale oni - pracując tylko parę godzin dziennie i wykorzystując 
specjalnie skonstruowane wzorce i specjalne narzędzia - wyciągali "wstępnie 
wyprodukowaną" konsolę ze skrzynki, wykańczali ją, plombowali, a potem wstawiali 
do skrzynek przeznaczonych do wysłania. Później mocno strzeżony konwój zawoził 
je do starodawnego tunelu o długości dziewięciu mil, który kiedyś zwano Saint 
Gottard. Wszystkie skrzynki były tam przeładowywane na platformy kolejki 
górniczej i transportowane po starodawnych szynach aż do środka tunelu. Automat 
maszynowy umieszczał na skrzynkach napis: "Skompletowane", gdy przechodziły 
przez komorę blokową, i ładował je na nowy zestaw platform górniczych. Nowy 
konwój, jeszcze bardziej strzeżony, dowoził je do nowej platformy odpalania 
transfrachtu, którą zlokalizowano w górskiej dolinie niedaleko Zurichu. Tam 
umieszczano na nich adresy i dokonywano transfrachtu. 
Ponieważ wszystkie urządzenia w tunelu zostały własnoręcznie zainstalowane przez 
Jonnie'ego, Angusa i Toma Smileya i ponieważ był on mocno ufortyfikowany i 
otoczony gęstą siecią posterunków strażniczych, nikt nie wiedział, kto wykonuje 
ostateczny montaż konsoli. Niektórzy myśleli, że to jakiś specjalny personel lub 
krasnoludki albo inne żyjące w tunelu stwory, wykonywały tę pracę. 
Produkowali dziennie około dwustu konsoli. Zatrudnieni przy wstępnej produkcji 
ludzie wykonywali całe platformy i słupy wraz z przewodami elektrycznymi, gdyż 
ta działalność nie była objęta tajemnicą. Były one następnie transfrachtowane 
razem z konsolami. 
,,Nie - zadumał się Jonnie. - Tego dnia nie zdarzyło się nic zaskakującego. To w 
zeszłym tygodniu Tom Smiley powiedział mu, że Margarita spodziewa się dziecka". 
Niedźwiedź złapał pierwszego pstrąga. Odrzucił go daleko na brzeg rzeki, 
rozejrzał się dookoła i powrócił znów do łowienia ryb. Wiatrołom znalazł trochę 
świeżej trawy i skubał ją ze smakiem. Nie było żadnych nowych wieści o 
Chatovarianach. Bank poinformował Sir Roberta, że wszystkie firmy zbrojeniowe 
oraz te, które z nimi współpracowały, zbankrutowały w Imperium Chatovarian. Sir 
Robert, Angus i pół tuzina Selacheesów natychmiast tam popędziło. Chatovarianie 
mieli opinię twórców najlepszych systemów obronnych. Zawsze się chwalili, że 
żaden atak Psychlosów na ich - liczące siedemset planet - imperium nie zakończy 
się sukcesem. Zestrzeliwali nawet bezpilotowe bombowce z gazem. Z tych więc, a 
także i z innych powodów nowe przedsiębiorstwo teleportacyjne Jonnie'ego - zwane 
"Przemysłem Instalacyjnym", ponieważ Jonnie nie zgodził się na umieszczenie w 
nazwie swego nazwiska - robiło teraz interesy z Chatovarianami. Selacheesi 
pomogli Angusowi w wyszukaniu odpowiednich firm i ułatwili Sir Robertowi ich 
nabycie, więc obecnie byli właścicielami jedenastu firm chatovariańskich, z 
których każda była wyspecjalizowana w tym, czego właśnie potrzebowali. W tym 
strasznie przeludnionym imperium, liczącym czterdzieści dziewięć bilionów 
mieszkańców, nie brakowało ani firm na sprzedaż, ani inżynierów i robotników do 
wynajęcia. Główne biura tych Firm pozostawili na Chatovarii, a na Ziemię 
sprowadzili tylko ich sekcje robocze. 
Nie, na ten temat też nie było żadnych nowych dobrych wieści! Było raczej trochę 
złych nowin. Utrzymanie głównych biur tych firm było dość kosztowne, ponieważ 
nie mogli zwolnić tamtejszego personelu kierowniczego. I nie wiedzieli, co te 
firmy miały teraz produkować na własny użytek. 
Ich technologia i zdolności produkcyjne były bardzo dobre. Jonnie miał trochę 
kłopotów z ich matematyką - używali systemu binarnego, ponieważ wszystko, co 
wytwarzali, oparte było na komputerach i obwodach scalonych. Ale nie miał im nic 
do zarzucenia. Z jednym tylko wyjątkiem. Jonnie nie cierpiał aparatów 
odrzutowych. Latały one w ślimaczym tempie i wymagały specjalnych pasów do 
startu oraz lądowania. Były bardzo dobre w lotach kosmicznych, ale nie nadawały 
się do transportu atmosferycznego. I nie można było na nich uprawiać prawdziwej 
akrobatyki lotniczej. 
Chatovarian pełno było w Luksemburgu. Były to miłe istoty. Wysocy na około pięć 
stóp, z cokolwiek spłaszczoną głową i wielkimi zębami. Ich skóra miała kolor 
jasnopomarańczowy. Ręce mieli podobne do płetw, ale bardzo zwinne. I byli bardzo 
silni. Jonnie przekonał się o tym, gdy kiedyś dla zabawy mocował się z jednym z 
ich inżynierów. Zawsze poruszali się bardzo szybko. Pracowali, pracowali i 
pracowali! 
Żywili się drewnem. Pierwszą rzeczą, którą załogi Chatovarian zrobiły po 
przybyciu na Ziemię, było obsadzenie piętnastu tysięcy akrów specjalnym 
gatunkiem drzew, aby mieli co jeść. Sadzonki wkładali do - jak je nazywali - 
"doniczek katalitycznych", a robili to wszystko w tempie karabinu maszynowego. 
Najpierw weszli w mały konflikt z trzema znajdującymi się tu inżynierami 
chińskimi. Chińczycy lubili budowle z drewna, a Chatovarianie sądzili, że jest 
to straszne marnotrawstwo dobrego pożywienia. Chatovarianie uwielbiali pracę w 
kamieniu: mieli małe narzędzia promieniowe, podobne do mieczy, które cięły w 
kamieniu karby złączeniowe, tak że można je było łączyć ze sobą bez zaprawy 
murarskiej. Potem zaś spawali kamienie molekularnie, co dawało pancerną spoinę. 
A powierzchni tych kamieni nadawali jasne, lśniące kolory. Było to śliczne. 
Nauczyli tego Chińczyków, a Chińczycy nauczyli ich tkania jedwabiu, więc 
wszystko zostało przebaczone i wszyscy witali się z uśmiechem. 
Jonnie chciał, żeby zajęli się produkcją pojazdów i samolotów wyposażonych w 
silniki teleportacyjne. Ale nie miał pojęcia, jak skonstruować silnik 
teleportacyjny, a wszelkie próby kończyły się niepowodzeniem. Ta przeklęta 
matematyka Psychlo! Nic się nigdy z niczym nie zgadzało. 
Wszystkie te myśli napełniały go niepokojem. Niedźwiedź złapał jeszcze jedną 
rybę. Promienie słoneczne igrały na jeleniej bluzie Jonnie'ego. A tak był 
pewien, że dziś zdarzy się coś przyjemnego. No cóż, dzień się jeszcze nie 
skończył: 
2
Wypadli z lasu i gnali galopem w kierunku zamku, a potem Wiatrołom dał wielki 
pokaz: stanął dęba i przebierał nogami w powietrzu. 
- Popisujesz się - powiedział Jonnie. - Wcale to nie był zbyt długi galop, 
zaledwie pół mili. 
Ale Wiatrołom był zadowolony. Jego uwagę przyciągnął zgiełk dochodzący ze środka 
dziesięcioakrowego trawnika. Swawoliły tam - ganiając się i udając walkę - żywy 
jak srebro źrebak okaleczonej Blodgett (wyglądał jak Wiatrołom, nawet z tymi 
zbyt długimi nogami) oraz olbrzymi brązowy pies, który niedawno został 
przygarnięty przez Chrissie. Blodgett patrzyła na to bez zbytniego 
zainteresowania. Wiatrołom przygalopował do niej. 
Jonnie zsunął się z siodła i pomachał ręką rosyjskiemu wartownikowi stojącemu w 
wieżyczce kontrolnej ukrytej w wieży zamku. Dojrzał mignięcie białego rękawa, 
gdy wartownik odwzajemnił pozdrowienie. 
Wszystko się tu zmieniło, ale było zbyt nowe i zbyt lśniące. Chińscy 
inżynierowie to rozumieli, natomiast Chatovarianie w żaden sposób nie mogli 
pojąć, że zamek musi mieć trochę wiekowy wygląd. 
Jonnie przypomniał sobie ten moment, gdy Chrissie po raz pierwszy zauważyła to 
miejsce. Lecieli wtedy małym samolotem i Jonnie, który właśnie kupił całe 
księstwo, próbował zorientować się w jego topografii. Chrissie nagle wychyliła 
się przez okno i krzyknęła: "Tam! Tam! Tam!", więc wylądował i pozwolił jej 
wszystko obejrzeć. Wciąż jeszcze była bardzo osłabiona i nie potrafił jej 
niczego odmówić. Zamek, a właściwie kupa kamieni, stał pośrodku puszczy, która 
kiedyś zapewne była parkiem. Nie można też było mieć pewności, czy ta kupa 
kamieni nie była kiedyś tylko skalnym nasypem. 
Chrissie biegała dookoła, nie zważając na dzikie róże szarpiące jej getry z 
jeleniej skóry i wołając do niego w szalonym podnieceniu: 
- A to jest właśnie miejsce na zagrodę dla bydła! 
A w innym zakątku: 
- Idealne dla twoich koni! 
A potem, wytropiwszy strumień, który szemrał w pobliżu zajęty własnymi sprawami, 
wykrzyknęła: 
- Można go będzie tak skierować, by przebiegał tuż obok drzwi kuchennych, to 
będziemy przez cały czas mieli bieżącą wodę! 
Przeskakując przez spróchniałe i zwęglone deski czegoś, co kiedyś mogło być 
podłogą, roztaczała przed Jonnie'em wizję przyszłego domu. 
- Jedno palenisko tutaj. A drugie tutaj. I jeszcze jedno tam! 
A potem stanęła przed nim i powiedziała: 
- Tutaj nigdy nie będziemy głodni, nigdy nie zawieje nas śnieg i nigdy nie 
będzie nam zimno! 
I jeszcze dodała wyzywająco, jakby uprzedzając jego "nie": - To tu właśnie 
będziemy mieszkać i żyć! 
Jonnie ściągnął tam głównego inżyniera Chatovarian, który przybył z dwustoma 
robotnikami stanowiącymi pierwszy kontyngent budowlany, i polecił mu zbudowanie 
na tym miejscu czegoś nowoczesnego. Myślał, że już się pozbył całego problemu. 
Tymczasem nazajutrz musiał się spotkać z bardzo poirytowanym zespołem 
chatovariańskich architektów. 
Gdy Chatovarianin jest rozdrażniony, zaczyna wydawać z siebie odgłos podobny do 
gwizdania, który bardzo różnił się od bulgocącego odgłosu (jakby powietrze 
przechodziło przez butlę z wodą), kiedy się śmieje. Główny architekt aż gwizdał 
z oburzenia. Nie obchodzi go, że Jonnie jest właścicielem firmy. On też ma tytuł 
prawdziwego Chatovarianina, który otrzymał bezpośrednio od Imperatorowej Beaz! 
Zupełnie zdezorientowany Jonnie musiał wysłuchać całego wykładu o architekturze. 
Przestudiowali wszystkie ziemskie formy architektoniczne i wielu z nich nie 
mieli nic do zarzucenia. Klasyczne formy greckie i romańskie były znane również 
w innych systemach i - chociaż mało praktyczne - wciąż jeszcze były do 
zaakceptowania. Architektura gotycka, neogotycka i renesansu była - jak sądzili 
- całkiem nowatorska. Mogli nawet zmusić swą artystyczną wrażliwość do 
zaakceptowania baroku. Ale nowoczesność? To oni wymówią pracę. Niech ich odeśle 
na Chatovarię. Niech ich odeśle, choćby nawet mieli głodować. Pewnych rzeczy po 
prostu nie można było robić! 
Dopiero wtedy Jonnie dowiedział się, że "nowoczesność" to był dominujący styl w 
architekturze na Ziemi przed jedenastu wiekami i że charakteryzował się on 
zwyczajnymi, pionowymi ścianami osadzanymi na prostokątnym fundamencie; że 
ściany te były nadmiernie przeszklone i że był to pomysł kogoś, kto chciał 
zlikwidować całą oryginalną, starą architekturę w tym rejonie. Mówiąc krótko, 
nie była to żadna architektura, lecz tani sposób wznoszenia w powietrze tandety 
i brania za to pieniędzy. 
Inżynier pokazując drżącym palcem w kierunku starego miasta 
Luksemburga, zaczął lamentować, że całe to miasto było zbudowane nowocześnie i 
klnie się na swoją artystyczną duszę - dopóki on będzie żył, nigdy nie zgodzi 
się na uwiecznienie takiego samego szkaradztwa! 
Jonnie zaczął się usprawiedliwiać. Chatovarianie oświadczyli, że być może całe 
to nieporozumienie wzięło się stąd, że rozmawiali w psychlo. Więc Jonnie 
zapytał, co oni proponują. 
Pięciu asystentów natychmiast zaprezentowało mu olbrzymi szkic. Ten budynek, jak 
twierdzili, był w dawnych czasach pałacem Wielkiego Księcia Luksemburga. I choć 
Jonnie nie był o tym przekonany, to nie oponował. Obserwując leżące w pobliżu 
inne zamki doszli do wniosku, że dominowała tu architektura prawdopodobnie w 
stylu gotyckim i neogotyckim. A więc i ten pałac powinien mieć taki styl. Jonnie 
zwlekał nieco z odpowiedzią, by zasięgnąć opinii Chrissie, która chciała 
jedynie, by otoczenie domu zachować w urokliwym, nienaruszonym stanie. 
Przekonawszy się, że będzie to uwzględnione w projekcie, Jonnie kazał ruszać z 
budową. Tymczasem Chrissie i on obozowali w lesie, w namiocie, szczęśliwi, że 
uciekli od zgiełku i hałasu budowy. 
Chatovarianie uprzątnęli cały plac i wznieśli szkielet konstrukcji ze stali 
pancernej. Potem polecieli do kamieniołomów marmuru znajdujących się na północ 
od Leghorn we Włoszech i zorganizowali przerzut frachtowcami zielonych, różowych 
i innych kolorowych płyt marmurowych. Połączyli je molekularnie w zewnętrzną i 
wewnętrzną okładzinę szkieletu z polerowanej pancernej skały. Zainstalowali też 
cały system zaopatrzenia w wodę i system kanalizacyjny. W paleniskach było 
również można palić drewnem, ponieważ jednak byłoby to marnotrawstwo dobrego 
pożywienia, więc zainstalowali w nich grzejniki napędzane energią słoneczną i 
symulację płomieni. , 
Zamek był bardzo kolorowy! Chrissie była nim oczarowana. Idąc w kierunku arkad 
znajdujących się po drugiej stronie zwodzonego mostu, Jonnie słyszał Chatovarian 
tnących na kawałki stare miasto Luksemburg. Najpierw przeprowadziły tam studia 
zespoły historyczne, a potem ruszyły buldożery. Była to ta cząstka 
nowoczesności, która miała zakończyć swe istnienie. Bank przeniósł się już z 
powrotem do Zurichu i Jonnie z chęcią by tam zamieszkał ze względu na bliskość 
gór. 
Jonnie zatrzymał się. Musiał tu dzisiaj być Dries Gloton, ponieważ na trawniku 
były plamy wypalonej trawy. Dries po przekazaniu swego sektora terenowego został 
mianowany Dyrektorem Łącznikowym Banku Galaktycznego z Ziemskim Bankiem 
Planetarnym. To on odnalazł tego "jedynego", ale wyższy urzędnik bankowy nie 
mógł przyjąć takiej nagrody, gdyż mogłoby to podważyć zaufanie klientów - więc 
Voraz podniósł pensję Driesa do stu tysięcy kredytów rocznie, co nie tylko 
wystarczało na utrzymanie jachtu, ale także na zaspokojenie jeszcze paru 
zachcianek. Dries zostawił tu swój jacht i teleportował się do domu, a w tym 
czasie jego załoga złożona z Selacheesów uczyła Chatovarian gier hazardowych, 
wygrywając przy tym znaczną część ich zarobków. 
Dries wszędzie się włóczył swoim jachtem - dziwactwo, by używać statku 
kosmicznego do skoczenia do narożnego sklepu po butelkę wódki, ale Dries taki 
właśnie był. Przyjął to stanowisko pod warunkiem, że będzie miał długie 
weekendy, które - jak się wydawało - zawsze spędzał w północnej Szkocji. 
Twierdził, że założył sobie na boku "przemysł miętowy", ale Jonnie w to nie 
wierzył. Był przekonany, że kryło się za tym coś innego. Dzisiaj prawdopodobnie 
przywiózł Chrissie masło albo coś innego. Z drugiej strony jednak mógł on też 
załatwiać jakieś sprawy finansowe z Tsungiem. Dries nadal obsługiwał niektórych 
klientów i Tsung był jednym z nich. O finanse Jonnie'ego troszczyło się teraz 
piętnastu Selacheesów pracujących na dole w kopalni i Dries nie miał z tym nic 
wspólnego. Dochód dzienny Jonnie'ego wynosił około biliona kredytów i stale 
wzrastał. Dries był w jakiś sposób zainteresowany kontem Tsunga. Jonnie się 
domyślał dlaczego. Córka Tsunga robiła duże pieniądze. Na pamiątkę ostatniej 
cesarzowej z dynastii Han nosiła ona imię Lu i stała się już sławna. Miała swą 
pracownię w znajdującej się na zapleczu małej pagodzie, która była zamaskowanym 
stanowiskiem obrony przeciwlotniczej i w której malowała na jedwabiu i na 
paPierre ryżowym podobizny tygrysów na śniegu i latających ptaków, które były 
bardzo poszukiwane przez kolekcjonerów i przynosiły jej olbrzymie dochody. 
Pomagała ona również Chrissie w pracach domowych i zajmowała się strzyżeniem 
włosów. 
Jonnie postanowił, że lepiej będzie, jeśli zainstaluje dla Dries metalową płytę 
do lądowania. Dobrze mu się teraz z nim współpracowało. Nie było sensu robić mu 
wymówek, że niszczy im trawnik. 
Nie mógł przejść wprost przez podwórze, ponieważ Lin Li, zięć Tsunga, pokrywał 
molekularną zawiesiną metalową wszystkie meble wyniesione na zewnątrz z sali 
bankietowej. Przyglądało mu się z respektem kilku Chatovarian. Potrafił on 
"malować" obrazy przy użyciu pistoletu molekularnego. Był bardzo szybki w 
działaniu. W tej chwili malował scenę, którą musiał skopiować z jakiegoś 
gobelinu. Umieścił ją na górnym blacie olbrzymiego stołu bankietowego. 
Zaprzestał już ręcznego wyrabiania medalionów ze smokiem. Ponieważ były one 
jednakowe, więc paru mechaników chatovariańskich, przejętych jego 
umiejętnościami, poradziło mu, by zrobił jako wzór jeden medalion absolutnie 
doskonały, a potem skonstruowali automat, który robił dziesięć tysięcy kopii na 
godzinę. Zapotrzebowanie na ten medalion we wszechświecie było tak duże, że 
stale otrzymywali nowe zamówienia. 
Jonnie z ciekawością obserwował jego pracę. Chrissie i Tsung rozmawiali o 
mającym się odbyć przyjęciu i Chatovarianach, którzy mogliby na nim zjeść 
drewniane meble. Stąd też pewnie wzięło się to pokrywanie mebli molekularnym 
metalem! Musieli dostosowywać swe mieszkanie do podejmowania wielu różnych 
gości, którzy stale ich odwiedzali. 
Ogarnęło go ponownie niejasne uczucie rozczarowania. Zaraz po przebudzeniu był 
pewnim, że tego dnia zdarzy się coś cudownego. Ale się nie zdarzyło. 
Nagle się zdecydował. 
Chrissie! - zawołał. - Pakuj swoje rzeczy! Tinny! Zadzwoń do bazy górniczej! 
Niech za dwadzieścia minut na lądowisku zjawi się samolot szturmowy piechoty 
kosmicznej! Zadzwoń też do doktora MacKendricka w Aberdeen i powiedz mu, żeby 
natychmiast zjawił się w Wiktorii! 
- Pattie niezbyt dobrze się czuje - powiedziała Chrissie. - To weź ją ze sobą. 
- Czy to jest konferencja dyplomatyczna, czy naukowa? - zapytał Tsung. 
- Medyczna - odparł Jonnie. 
Pan Tsung szybko wybiegł, by włożyć do worka podróżnego biały fartuch i parę 
okularów. Widział taki ubiór na starych fotografiach. 
- Jonnie! - zawołała Chrissie. - Mamy dzisiaj duszoną sarninę! 
- Zjemy ją w samolocie! Lecimy do Afryki! 
3
Jonnie pilotował szturmowca piechoty kosmicznej w kierunku południowo-wschodnim. 
Włączył wszystkie ekrany wizyjne. Miał nowego kopilota, który był francuskim 
uchodźcą i pochodził z Alp. Nazywał się Pierre Solens. Był to młody chłopak, 
świeżo wyszkolony, który miał jeszcze trudności w mówieniu językiem psychlo. Do 
jego rutynowych obowiązków należały tylko lokalne loty samolotami, ale jako 
pilot dyżurny bazy właśnie on musiał dostarczyć samolot przed dom Jonnie'ego. 
Nigdy mu się nawet nie śniło, że w ciągu kilku minut stanie się kopilotem samego 
Tylera i poleci do Afryki. Wszystko przebiegało pomyślnie, ale kiedy zobaczył, w 
jaki sposób Jonnie wystartował, ogarnął go strach. Nigdy jeszcze nie widział, by 
ktoś wznosił samolot w powietrze w taki sposób, jakby wystrzeliwał pocisk! A 
teraz lecieli z prędkością hiperdźwiękową na wysokości zaledwie piętnastu 
tysięcy stóp. Czy uda się im przejść nad francuskimi i włoskimi Alpami? 
- Lecimy strasznie nisko - zauważył nieśmiało. 
- Chodzi o tych ludzi z tyłu - wyjaśnił mu Jonnie. - Nie możemy pozwolić, by 
zmarźli. Patrz na ekrany, żebyśmy nie wpadli na jakiegoś trutnia! 
Trutnie. Tak nazywano bezpilotowe samoloty zwiadowcze. Całe życie Jonnie był 
przez nie obserwowany! Teraz zapewne też. Budowa chatovariańskiego systemu 
obronnego nie była jeszcze całkowicie zakończona. Pomimo zakupu firmy 
zbrojeniowej był to bardzo drogi system, prawie trzy razy droższy niż system 
opisywany przez niewielkiego szarego człowieka, ale za to dziesięciokrotnie 
lepszy. Automatyczne działa miotające energię na wysokość tysiąca pięciuset mil 
mogły jedną salwą zestrzelić całą flotę kosmiczną; uzbrojone po zęby bezpilotowe 
samoloty atmosferyczne; satelity patrolujące wszystkie orbity; sondy kosmiczne 
wykrywające wszystko, co się rusza w promieniu dziesięciu lat świetlnych. Oraz 
kable prawdziwego pancerza atmosferycznego, które każde miasto uczynią 
bezpiecznym i nietykalnym. Ponieważ system jeszcze nie był gotowy, więc w 
powietrzu znajdowało się mnóstwo uzbrojonych trutni bojowych, które czyhały na 
każdy obiekt latający. 
- Otrzymaliśmy cotygodniową skrzynkę pocztową ze Snautch - oznajmił Tsung. 
Więc to dlatego Dries przyleciał do nich z Zurichu. 
- Prześlij wszystkie sprawy dotyczące interesów do biura bazy! To ich zajęcie. 
- Och, przesłałem, przesłałem - rzekł Tsung. - To były same zaproszenia na 
wesela, bankiety i chrzciny. Prośby o przemówienia na konferencjach... 
- No cóż, podziękuj im lub odmów! - powiedział Jonnie. 
- Och, zrobiłem już to - odparł Tsung. Nie mamy z tym żadnego kłopotu. Oprócz 
wokoderów mamy przecież także wokoczytacze i wokopisaki. Prowadzimy 
korespondencję w osiemnastu różnych językach. Ale mamy coraz więcej roboty. 
"Aha, a więc o to chodzi". - pomyślał Jonnie. Starszy brat Tsunga został 
mianowany szambelanem na dworze Szefa Klanu Fearghusów. Jego młodszy brat zaczął 
właśnie studia w Szkole Dyplomatycznej w Edynburgu. 
- Masz jeszcze jednego brata? - zapytał Jonnie, mając pełne usta sarniny. 
- Przykro mi, ale nie mam - odparł Tsung. - Mam na myśli bratanka barona von 
Rotha. Chce odbyć w mym biurze dyplomatyczną praktykę. 
- Doskonale - zgodził się Jonnie. 
Pan Tsung wyregulował głośność swego wokodera, ponieważ samolot bardzo 
hałasował. 
- Chcę też zatrudnić około trzydziestu rosyjskich i chińskich dziewcząt i 
wyszkolić je na urzędniczki i operatorki wokopisaków. To jest naprawdę bardzo 
proste. Wokoczytacz tłumaczy tekst na język operatora, który potem poprzez swój 
wokoder wykorzystuje wokopisak do wydrukowania odpowiedzi w języku, w którym był 
napisany oryginalny list... 
- Faktycznie, to jest proste - zgodził się z nim Jonnie. 
- Dries zostawił to dla ciebie - powiedział Tsung i wręczył Jonnie'emu mały 
błękitny krążek ze szpilką na odwrocie. 
Na awersie krążka był napis: "Bank Galaktyczny". Gdy Tsung spostrzegł, że Jonnie 
patrzy na krążek, ale nie bierze go do ręki, dodał: 
- Chatovariański oficer bezpieczeństwa sprawdził go. Jonnie sięgnął po krążek. 
- Czy nie dał ci czegoś jeszcze? 
- Och, znasz przecież Driesa - odparł Tsung. - Powiedział, że w Górach Szkockich 
jest teraz nadmierna podaż masła, więc przywiózł Chrissie całe wiadro. Jakaś 
stara kobieta ma tam piętnaście krów rasy Holstein, a on twierdzi, że finansuje 
teraz jakiś interes maślany. 
Jonnie się roześmiał. Wiedział, że w Szkocji nie było krów rasy Holstein. Dries 
musiał przekonać pilota, by przywiózł te krowy z Niemiec lub ze Szwajcarii, 
gdzie żyły na wolności. Jeszcze jeden "miętowy interes". 
- Czy daliście mu coś w zamian? 
- Och, tak - rzekł Tsung. - Zawsze dajemy mu cały kosz prażonego ryżu. Strasznie 
to lubi! A mój zięć znalazł książkę z kolorowymi rycinami różnych ryb i zrobił 
trochę medalionów, więc za każdym razem dajemy mu jeden z nich. On twierdzi, że 
te medaliony mają dużą wartość. 
- A ty płacisz za to Lin Li - powiedział Jonnie, który znał już sposoby handlu i 
mentalność Chińczyków. 
- Oczywiście. Z twojej podręcznej kasy na drobne wydatki. Z funduszu socjalnego. 
Pojęcie "drobne wydatki" mogło mieć bardzo rozległe znaczenie. Ziemski Bank 
Planetarny opłatę za cały system obronny Ziemi również nazywał drobnym 
wydatkiem. 
I Tsung kontynuował: 
- Ten krążek jest zwiastunem premii, jaką banki sąsiedzkie we wszystkich 
wszechświatach będą rozdawały tym ludziom, którzy otworzą u nich konto. Jeśli 
wepniesz go w kołnierz swej bluzy i poruszysz ustami, zacznie śpiewać. Zbierają 
więc wszystkie pieśni ludowe charakterystyczne dla danego regionu. 
Jonnie wyjął ze swego bagażu pojemnik z narzędziami. Wziął go ze sobą, by 
popracować trochę nad pewnym projektem. Wyjął z pojemnika mikronóż molekularny, 
otworzył nim krążek i zaczął przeglądać jego wnętrze za pomocą 
mikropowiększalnika. Był tam po prostu zestaw komórek pamięciowych o wymiarach 
molekularnych wraz z pewną liczbą przerzutników i przekaźników. Maciupeńka 
bateria ładowała się sama, wykorzystując ciepło atmosferyczne. Elektronowo 
wzbudzany kolec wprawiał w drgania molekuły powietrza i wytwarzał dźwięk. Proste 
i raczej tanie. 
Ale to nie tego Jonnie szukał. Często podejrzewał, że bank zdobywał swoje 
informacje w dość osobliwy sposób, w:ęc sprawdzał wszystkie wokodery i inne tego 
typu urządzenia, aby się upewnić, że nie zawierają ukrytych mikrofonów czy też 
nitek rejestrujących, które można by później wyjąć. Dotąd niczego takiego nie 
wykrył. 
Zespawał molekularnie krążek za pomocą mikronoża i wpiął go w kołnierz swej 
jeleniej bluzy. 
- Kazał ci powiedzieć, że to nie jest standardowy krążek piskliwie monotonnym 
głosem powiedział przez wokoder Tsung. - Zgromadził na nim jakieś stare nagrania 
amerykańskich ballad i przegrał je specjalnie dla ciebie. Nie ma zbyt wielu 
Amerykanów, więc nie będzie się dla nich produkować takich krążków. 
Jonnie chrząknął i poruszył ustami. Krążek zaczął nucić melodię bez słów. Czyż 
nie słyszał już kiedyś tej melodii? Ach, tak... nazywała się "Dźwięczenie 
dzwonów". A potem krążek zaśpiewał: 
Bank Galaktyczny!
Bank Galaktyczny Wypróbowany mój druh.
Ach, jakaż to radość
Mieć w swoim pobliżu
Sąsiada, co wart innych dwóch! 
A potem dumny głos oświadczył: 
- Jestem klientem Banku Galaktycznego! 
No cóż, to na pewno nie była "amerykańska ballada". Czyżby Dries pozwolił sobie 
na dowcip? Nigdy mu się to nie zdarzało. Bardzo poważny niewielki szary 
człowiek. 
Jonnie miał już odpiąć krążek od kołnierza, gdy jego śmiech znów go uruchomił: 
Domu, mój domu gdzieś w paśmie gór,
Gdzie jeleń i bawół tak żwawo... 
Jonnie przypomniał sobie, że aby krążek śpiewał, trzeba było poruszać ustami. 
Uruchamiało go napięcie mięśni...? Zaczął więc znów ruszać ustami. 
Tam, gdzie rzadko usłyszysz
Zniechęcające cię słowo... 
- Panie Tyler! - rozległ się w interkomie nerwowy głos Pierre'a. - Poprzez 
pokrywę chmur widzę już na ekranach Jezioro Wiktorii. Wszystko jest pokryte 
gęstymi chmurami. Może lepiej będzie, jeśli skieruję się do Kariba? 
Jonnie przeszedł do kabiny pilotów i przejął stery. - W rejonie Wiktorii zawsze 
było pochmurnie. 
Jonnie otworzył usta, by poprosić o zezwolenie na lądowanie, a krążek mu 
zaśpiewał: 
A niebo pochmurne przez cały jest dzień! 
"Cóż za wstrętny komunikat meteorologiczny" - pomyślał Jonnie i włożył krążek do 
kieszeni. 
4
Sprawdziwszy warunki lotu, Jonnie nie mógł mieć pretensji do Pieree'a. Przez 
moment lecieli nawet w całkowitych ciemnościach. Było to zjawisko, któremu 
doświadczony w lotach pilot nie poświęcał większej uwagi, więc i Jonnie prawie 
go nie zauważył. Ale jeśli się dobrze wytężyło wzrok i jeśli się miało 
doświadczone oko pilota, to można było z trudem dojrzeć wynurzający się z kłębów 
czarnych chmur szczyt góry Elgon. Znajdująca się pod nimi warstwa chmur była tak 
gruba, że nakierowane na nią ekrany zamiast odwzorowywania terenu pokazywały 
burzę śnieżną. Trzeba było faktycznie dobrze znać kształty jeziora i bazy, aby 
mieć pojęcie, na co się patrzyło. Poza tym było mnóstwo zakłóceń 
elektrostatycznych - w bazie musiało lać jak z cebra, a niebo przeszywały 
błyskawice. 
Pierre był w takim stanie, że chciał tylko mocno stanąć na twardym gruncie. Nie 
potrafił odczytać wskazań przyrządów pokładowych. Nie widział niczego poza 
gwiazdami w górze i ciemnością w dole, ciemnością rozświetlaną od czasu do czasu 
przez błyskawice. Sądził, że zginęliby, gdyby próbowali teraz przebić się przez 
te chmury. Któż to wiedział, w jakie wzgórze mogliby uderzyć? Na pewno 
osłupiałby z wrażenia, gdyby wiedział, że szczyt góry Elgon wznosił się wyżej 
niż ich poziom lotu, ale na szczęście nie był tego świadom. Nie wiedział także - 
a było to jeszcze bardziej przerażające - że przelecieli już obok paru jeszcze 
wyższych szczytów. Jego zaniepokojenie jeszcze wzrosło, gdy monsieur Tyler 
wrócił do kabiny pilotów, nucąc dziwną pieśń. Mon Dieu, przecież nie można 
śpiewać, gdy śmierć zagląda człowiekowi w oczy! Czysty obłęd! 
Wiktoria udzieliła zezwolenia na lądowanie i Jonnie na wyczucie rozpoczął 
przebijanie się przez deszczowe chmury. 
Obraz na ekranach nadal był niewyraźny, lecz znając rejon i porównując go z 
widokiem z okna wiedział, gdzie ląduje. Ekrany wizyjne wyglądały tak, jakby je 
ktoś polewał strumieniem wody z węża strażackiego. 
Jonnie wyczuł grunt pod szynami podwozia. Wylądował bardzo miękko i Pierre znów 
się przestraszył, gdy Jonnie wyłączył silniki - myślał, że jeszcze znajdują się 
w powietrzu! 
Ulewny deszcz powodował, iż w kabinie samolotu trudno było rozmawiać. Jonnie 
otworzył drzwi i zobaczył stojącego Kera, z którego kaskadami ściekała - dobrze 
widoczna w światłach samolotu - woda. Ker miał strasznie ponurą minę. Zazwyczaj 
bardzo się cieszył, gdy zobaczył Jonnie'ego. Ostatnim razem, gdy Jonnie był w 
Afryce, przez trzy noce wraz z Kerem wykorzystywali instalację transfrachtu w 
Kariba. Planeta Fobia była nieuchwytna. Nie mieli jej dokładnych współrzędnych, 
jedynie informację: "znajduje się gdzieś w okolicach słońca Psychlo", więc przez 
pewien czas wydawało się, że nigdy nie uda się jej odnaleźć i Ker w końcu będzie 
musiał umrzeć z braku gazu do oddychania. Jednakże w końcu udało się planetę 
zlokalizować: obiegała słońce spłaszczoną orbitą. Peryhelium Fobii (najbliższy 
słońca punkt orbity) był tak blisko słońca, a jej afelium (najdalszy od słońca 
punkt orbity) tak daleko, że gdyby ktoś próbował mieszkać na Fobii, dawno już by 
stracił życie, nawet Psychlos. Fobia przechodziła przez trzy stany. Gdy oddalała 
się od słońca, jej atmosfera ulegała oziębieniu i przechodziła w stan płynny. 
Gdy odległość zrobiła się bardzo duża, płyn zamarzał. Kiedy planeta zaczynała 
się zbliżać do słońca, cała sekwencja ulegała odwróceniu i jej atmosfera znów 
zamieniała się w gaz. Przez dość długie "lato" - jeden rok Fobii równał się 
osiemdziesięciu trzem latom Ziemi - planeta porastała mchem i innymi roślinami, 
a potem, gdy atmosfera przechodziła w stan płynny, te porosty pozostawały w 
stanie utajonej wegetacji aż do następnego "lata". 
Chociaż triangulacja kamery w celu właściwego określenia orbity tej planety 
nastręczała im mnóstwo kłopotów, wynik końcowy okazał się tak korzystny, że 
przechodził najśmielsze nawet marzenia Kera. Planeta na dobre wkroczyła w okres 
"jesieni", więc nie trzeba było stosować żadnych sztuczek, by napełnić ciekłym 
gazem do oddychania olbrzymie zbiorniki. Ale nie tylko to im się udało, 
sprowadzili także stamtąd około pięćdziesięciu ton materiału do wyrobu 
prawdziwego kleistego pożywienia. Tak, Ker zachowywał się wtedy jak Psychlos, 
który się dostał do nieba, co byłoby raczej mało prawdopodobne. 
A teraz stał w deszczu z ponurą miną. 
- Halo, Jonnie - powiedział głosem bez wyrazu. 
- Co się stało? - zapytał Jonnie. - Zgubiłeś swoją oszukaną kość? 
- Och, to nie przez ciebie, Jonnie. Zawsze witam cię z przyjemnością. To przez 
tego Maza. Był tu głównym inżynierem, gdy to wszystko jeszcze działało. Jeden z 
tych rannych. Pozbierałem zewsząd około siedemdziesięciu eks-jeńców i próbuję 
zarobić na siebie, ponownie eksploatując tę kopalnię molibdenu. 
Zbliżył się do Jonnie'go. Deszcz spływał kaskadami po jego masce do oddychania, 
a tunikę miał przesiąkniętą gorącym deszczem. 
- Ja nie jestem inżynierem! - zajęczał nagle. - Byłem tylko operatorem. 
Wyeksploatowaliśmy już jeden pokład rudy, a drugi musi znajdować się zaraz 
gdzieś za nim. Ten... Maz i ci wszyscy inni... Psychlosi siedzą tam na tych 
swoich... tyłkach i mają ponure miny! Jakiś... dureń pokazał im zdjęcia, jak 
Psychlo wylatuje w powietrze, więc teraz nic nie chcą robić! - Ker klął 
ordynarnie. - Ja nie znam... matematyki i nie potrafię obliczyć, gdzie się 
znajduje następny pokład tej rudy! 
"No to jest nas dwóch" - pomyślał Jonnie. Był zadowolony, że dziewczęta nie 
rozumiały psychlo. Eks-podziemny karzeł naprawdę umiał kląć. Ale prawie nigdy 
tego nie robił, jeśli nie był strasznie czymś zdenerwowany. 
- To dlatego tu przyleciałem - powiedział Jonnie. 
- Naprawdę? - ucieszył się Ker i rozpromienił tak, jakby eksplodował w nim 
ładunek górniczy. 
- Czy MacKendrick już przyleciał? - zapytał Jonnie. 
- Kontrola naziemna otrzymała meldunek z trutnia, że jakiś samolot leci ze 
Szkocji. Czy to MacKendrick? Leci jakieś trzy godziny za tobą. 
Trzy godziny! Jonnie chciał od razu zabrać się do roboty. No cóż, i tak musiał 
najpierw sprowadzić do bazy zwłoki Psychlosów. - W samolocie są ludzie. 
Wyświadcz mi przysługę i zaprowadź ich do bazy! 
- Zgoda! - wykrzyknął uszczęśliwiony Ker. 
Miał na ramieniu zwinięty brezent górniczy, którym mógł osłonić wszystkich przed 
deszczem. Zaczął brnąć po błocie ku tylnym drzwiom samolotu, rozwijając po 
drodze brezent. 
Pierre już dochodził do siebie, gdy nagle znów się przeraził, widząc, że Jonnie 
grzebie w szafce, w której znajdowały się skafandry wysokościowe. Jonnie rzucił 
mu jeden z nich, a sam zaczął zakładać drugi. 
Jonnie usłyszał trzaśnięcie tylnych drzwi i zobaczył zamazane postacie w 
strugach deszczu biegnące do bazy. Skończył zasuwać zamki skafandra i sprawdził 
paliwo. 
Dwadzieścia sekund później znów szybowali w niebiosa. Pierre wciąż jeszcze 
walczył z opornym skafandrem. 
Mon Dieu, życie przy monsieur Tylerze było takie, że aż włosy stawały dęba ze 
strachu! Jonnie niewiele się tym wszystkim przejmował. Ponad chmurami 
deszczowymi ekrany były znów czyste i mógł nawet rozróżnić poszczególne szczyty. 
Światła samolotu nadal się paliły, a Jonnie wziął kurs na lodowiec, gdzie 
spoczywały ciała Psychlosów. Potrzebował dwóch ciał: psychloskiego robotnika i 
kierownika. 
Samopoczucie Pierre'a wcale się nie polepszyło. Nie powiedziano mu dokąd i po co 
lecą. Przerażała go taka szarża w atramentową ciemność i to z taką prędkością. 
Nie patrzył nawet na ekrany wizyjne. Oczy miał wlepione w pokryte teraz smugami 
błyskawic okna kabiny. 
Niebawem Jonnie znalazł się we właściwym miejscu. Wiedział, że zostawili tam 
podnośnik widelcowy. Będzie to dla niego punkt rozpoznawczy. Przypuszczał, że po 
tak długim czasie wszystkie zwłoki będą pokryte grubą warstwą śniegu. 
Pierre, nie wiedząc czego ani gdzie mają szukać, wyglądał przez okno coraz 
bardziej przerażony. Nagle Pierre dojrzał jakąś biel. W światłach samolotu widać 
było kłębiące się nad nią chmury. Z przerażeniem usłyszał, że zmienił się huk 
silników podchodzącego do lądowania samolotu. 
- Nie! - wykrzyknął. - Nie! Nie rób tego! Lądujesz na chmurze! 
Złapał z tylnego przedziału rakietochron i pospiesznie założył sobie go na 
plecy. Całkiem możliwe, że monsieur Tyler potrafił t chodzić po chmurach, ale 
nie dotyczyło to syna madame Solens 
Pierre'a. Musiał wykazać wiele odwagi, by otworzyć drzwi samolotu, ale zdobył 
się na to. Zamknął mocno oczy i skoczył w otchłań, trzymając rękę na rozruszniku 
rakietochronu. Z pokładu szturmowca do ziemi było zaledwie osiem stóp. Ale 
Pierre był tak zdenerwowany, że miał wrażenie, jakby spadał z dwunastu tysięcy. 
Gdy dotknął nogami gruntu, to - mimo śniegu - o mało nie połamał nóg. Upadł na 
wznak całkowicie zdezorientowany i leżał tak wsparty na łokciach. Nie mógł 
pojąć, dlaczego nie l przeleciał przez chmurę w dół. 
Jonnie zaś, zaprzątnięty swym projektem, nie zdawał sobie sprawy z tego całego 
zamieszania. Z zestawu narzędzi samolotowych wziął duży łom i dziobał nim śnieg 
w poszukiwaniu zwłok. Musiały znajdować się pod lodem. Czub żelaznego pręta 
natrafił na zwłoki. Klęknął i zaczął odgarniać śnieg. Oczyścił kawałek maski do 
oddychania gazem, a potem ornament na czapce. Tak, to był jakiś kierownik. 
Pomacał ręką pod monstrualnymi plecami, by sprawdzić, gdzie mógłby podłożyć 
płaski koniec łomu, aby wydobyć potwora z przymarzniętego podłoża. Jeden taki 
Psychlos ważył około tysiąca funtów, a ze śniegiem i lodem - na pewno więcej. 
Jonnie wbił łom jeszcze głębiej i naparł na niego całym swym ciężarem. Ale 
potwór był tak przymarznięty, że górny koniec łomu wyśliznął się Jonnie'emu z 
rąk i rozerwał zapięcie skafandra. 
Spróbował jeszcze raz, wytężając wszystkie siły. Z głuchym trzaskiem potwór 
zaczął się dźwigać do góry. Odgłos ten musiał przypominać ludzkie chrząknięcie, 
bo nagle śpiewający krążek bankowy w kieszeni Jonnie'ego zaintonował barytonem 
fragment ballady: 
Upiorni jeźdźcy na niebie... 
Zupełnie oszołomiony już Pierre ujrzał nagle podnoszącego się z chmury demona, 
który śpiewał coś grobowym głosem. Dla Pierre'a było tego już za dużo. Z cichym 
jękiem zwalił się nieprzytomny na ziemię. 
5
Jonnie wydobył jeszcze zwłoki jakiegoś robotnika, a potem pozbijał lód z kół 
zębatych i urządzeń zapadkowych podnośnika. Właśnie zabierał się do jego 
uruchomienia, gdy spostrzegł, że nie widzi nigdzie Pierre'a. Miał bowiem 
nadzieję, że Pierre otworzy mu przynajmniej drzwi do ładowni samolotu. 
Spostrzegł go w końcu, leżącego w cieniu balansującego silnika. Zaczął go już 
pokrywać śnieg. Zaniepokojony Jonnie sprawdzał czy nic mu się nie stało. 
Zaintrygowało go, że Pierre ma na sobie rakietochron, że jest nieprzytomny. Nie 
było jednak czasu na udzielanie pierwszej pomocy. Jonnie uruchomił podnośnik i 
zgarnął Pierre'a na widelec. Przejechał podnośnikiem wzdłuż kadłuba aż do drzwi 
ładowni, otworzył je i wrzucił bezwładne ciało Pierre'a do wnętrza samolotu. 
Następnie wrzucił do ładowni dwa monstrualne ciała Psychlosów. 
Wkrótce potem Jonnie zaparkował podnośnik, zamknął wszystkie drzwi samolotu i 
skrył się w kabinie przed siekającym wichrem. Połączył się z bazą, prosząc by na 
lądowisku czekał na nich podnośnik widelcowy oraz platforma transportowa, po 
czym śmignął samolotem w niebo. Przypuszczał, że znowu będzie musiał przebijać 
się w dół przez chmury na wyczucie, mając na wpół oślepione ekrany wizyjne, 
tymczasem okazało się, iż najgorszy okres burzy z elektrycznym interferencjami 
już minął. 
W bazie już nie padało i na każdym słupie paliło się światło. Wokół oczekujących 
pojazdów zebrał się spory tłum gapiów. poprzednim razem Jonnie patrzył na tych 
byłych żołnierzy piechoty kosmicznej i byłych kosmonautów przez celownik swych 
miotaczy pokładowych. Widok Jambitchów, Hawvinów i innych - ot, tak sobie 
stojących dokoła - był trochę dziwny. Wydawali się jednak całkiem niegroźni. W 
tłumie znajdowali się też trzej inżynierowie chatovariańscy w pomarańczowych 
strojach roboczych z napisem "Obrona Desperacka" na piersi. Prawdopodobnie 
dokonywali oni wstępnej inspekcji bazy kopalnianej przed włączeniem jej do 
nowego systemu obronnego. Stał tam jeszcze jeden samolot, przy którym nikogo już 
nie było, więc Jonnie domyślił się, że musiał nim przylecieć Mac-Kendrick. 
Ker siedział na podnośniku widelcowym. 
- W kabinie jest kopilot. Oddycha, ale jest nieprzytomny powiedział Jonnie. - 
Zawieź go do szpitala. Zabierz też ciała tych dwóch Pschlosów. 
Jonnie pospieszył do bazy, by odnaleźć MacKendricka. 
Ker szybko i po mistrzowsku zabrał się do roboty. Wydobył z samolotu szturmowego 
piechoty kosmicznej trzy ciała i przeniósł je na platformę transportową. 
Kierowca platformy świeżo wyszkolony Jambitchow - szeroko otworzył oczy ze 
zdziwienia na widok ciał dwóch olbrzymich Psychlosów i małego człowieka. 
Pierwszym odruchem tłumu na widok Psychlosów było nagłe cofnięcie się. 
Pokrywający ich śnieg i lód już się roztopił, wyglądali więc jak żywi. Kierowca 
w panice wyskoczył z pojazdu, aby jak najdalej znaleźć się od Psychlosów, na 
wypadek, gdyby nagle ożyli. 
- Nie, nie! - wykrzyknął Ker. - Oni są martwi! 
Jambitchow z ociąganiem wrócił na fotel kierowcy platformy. Tłum zaś ostrożnie 
zaczął się przybliżać, by mieć lepszy widok. Wszyscy skierowali na Kera pytające 
spojrzenia. 
- Czyż nie słyszeliście, co mi powiedział Jonnie? - zapytał Ker. 
Nie, nie słyszeli. Byli zbyt daleko. 
- Ci Psychlosi - wyjaśnił Ker - ukrywali się w dżungli. Nagle wyskoczyli z 
ukrycia i rzucili się z pazurami na kopilota, chcąc rozerwać go na strzępy. Tak 
to rozwścieczyło Jonnie'ego, że 'ich zaatakował. Złapał obu za gardło i zadusił 
na śmierć! 
Rozdziawili ze zdziwienia szeroko usta i stali niemi... Po chwili odezwał się 
jeden z eks-oficerów Hawvinów: 
- Nic dziwnego, że przegraliśmy tę wojnę. 
- Tak - rzekł Ker. - Kiedy lepiej poznacie Jonnie'ego, zrozumiecie, że kiedy się 
wścieka, to jest naprawdę niebezpieczny! 
Dał sygnał platformie, by za nim podążała i odjechał podnośnikiem. Nie mógł się 
powstrzymać, żeby ich nie nastraszyć. Musiał się jednak hamować, by nie parsknąć 
im w twarz rubasznym śmiechem. 
6
Po przybyciu do bazy Jonnie udał się na poszukiwanie MacKendricka. Znalazł go w 
szpitalu. 
- Czy gdzieś wybuchła epidemia? - zapytał MacKendrick. Twój telefon zastał mnie 
w środku wykładu medycznego. Przyleciał tu ze mną cały mój zespół lekarski! A 
kiedy tu dotarłem, to dowiedziałem się, że ty właśnie przed chwilą 
wystartowałeś... 
- Tym razem - wszedł mu w słowa Jonnie - dokonamy tego! 
- Och! - powiedział MacKendrick. - Masz na myśli te kapsułki. Jonnie, próbowałem 
na wszystkie możliwe sposoby, jakie mi tylko wpadły do głowy, ale nie mogę się 
dostać do wnętrza czaszki. Przeszkadzają kości. Przecież ci to już pokazywałem. 
Doktor podszedł do miejsca, gdzie położył ostatnio olbrzymią czaszkę Psychlosa. 
Postukał w nią palcami. 
- To solidna kość! Mózg mieści się tuż pod dolną tylną płytą. Jeśli zaczniesz 
wiercić kość, by się do niego dostać, będziesz miał martwego Psychlosa. 
- To ty użyłeś słowa "wiercić", nie ja - odrzekł Jonnie. Podszedł do czaszki i 
podniósł ją. Pięćdziesiąt funtów wagi. MacKendrick połączył szczękę z czaszką za 
pomocą drutów, więc Jonnie mógł ją otworzyć. 
- Spójrz na kości uszne. - Ujął czaszkę mocniej w dłonie i podniósł ją do 
światła - Patrz! - powiedział i znów otworzył szczękę. 
Staw zawiasowy szczęki, ale nie to miejsce, przez które Psychlos słyszał, lecz 
to, gdzie kość uszna stykała się z tylnym obrysem szczęki, otworzył się, 
ukazując maleńki otwór. 
- Już mi to raz pokazywałeś - powiedział Jonnie - i wyjaśniałeś, że przez ten 
otwór nie da się przecisnąć żadnego medycznego instrumentu. 
Otwór zaś prowadzi wprost do tego miejsca w mózgu, gdzie są umieszczone 
kapsułki. 
- Jonnie, przywiozłem ze sobą cały zespół medyczny, który przygotowuje się do 
ewentualnej operacji. Myślałem, że zdarzyło. się coś naprawdę poważnego. Ale 
ponieważ nie ma pośpiechu, więc dlaczego nie przespać się trochę... 
Jonnie położył czaszkę na stole używanym do sekcji zwłok. - Być może tobie się 
wydaje, że nie musimy się spieszyć. Ale prawda jest taka, że nie wiemy, jak 
zbudować silnik Psychlosów, ani nie mamy pojęcia, na czym opierają się reguły 
ich matematyki. W związku z tym wszystkie nasze zamierzenia mogą spalić na 
panewce. Spójrz! 
Jonnie wyjął z kieszeni cienki izolowany przewód i włożył go w malutki otwór w 
czaszce. Drugi koniec drutu przewlókł przez podobny otwór z drugiej strony 
czaszki. 
- Co robisz? - zainteresował się MacKendrick. 
- Musisz mi teraz odpowiedzieć na pytanie, czy te druty nie uszkodzą jakichś 
mięśni szczęki lub ucha? 
- Och, mogą one naruszyć jakąś tkankę, ale główne mięśnie znajdują się gdzie 
indziej. Ten otwór się tworzy dlatego, że maksymalnie opuszczona szczęka odstaje 
nieco od czaszki, czyli nie ma tam również żadnych chrząstek kostnych. Nie 
wydaje mi się... 
Jonnie sięgnął do pospiesznie zapakowanego zestawu narzędzi i wyciągnął z niego 
pistolet molekularny. 
- Pistolet pomoże nam przenieść strumień molekuł metalu w czaszce na zewnątrz. 
MacKendrick był zdezorientowany. 
- Nie możesz przecież włożyć do głowy takiego pistoletu! 
- Pistolet pozostanie na zewnątrz - powiedział Jonnie i wydobył z zestawu płytkę 
elektrody. 
- Czy masz jakąś wydobytą przez nas kapsułkę? 
MacKendrick miał jedną: dwa półkola z brązu. 
Jonnie uciął kawałek izolowanego drutu i za pomocą pistoletu podłączył go do 
elektrody, która zazwyczaj doprowadzała prąd do metalu wykorzystywanego do 
natryskiwania. Drugi koniec drutu położył na kawałku brązu. Potem połączył brąz 
z płytką elektrody końcowej. Do odwrotnej strony tej elektrody przymocował długi 
drut doprowadzający prąd do pistoletu. W ten sposób zastąpił kawałkiem brązu 
metal do natryskiwania. Chcąc mieć pewność, że elektroliza będzie właściwie 
przebiegała, podłączył cały układ do pistoletu. 
Nacisnął spust. 
Płyta elektrody wyjściowej zaczęła się pokrywać brązem. 
W wyjętej z głowy Psychlosa kapsułce pojawiła się mikroskopijna dziurka. 
- Ona znika! - krzyknął MacKendrick. 
- Pozwalamy molekułom metalu płynąć po drucie aż do płyty. Proces ten nazywa się 
"elektrolizą". 
MacKendrick patrzył z osłupieniem. 
- Ten kawałek brązu po prostu znika! 
- Pojawia się znowu na płycie elektrody wyjściowej - wyjaśnił Jonnie. 
Wziął nowy kawałek drutu i za pomocą małego palnika zaokrąglił jego koniec. 
- Jeśli usuniemy ostry koniec, to czy będziesz mógł wsunąć drut przez ten 
malutki otwór w stawie szczęki, nie uszkadzając nerwów, i przytknąć go do 
kawałka brązu w czaszce? A potem powtórzyć to samo z drugiej strony? 
Na tym MacKendrick już dobrze się znał. Sznurowe nerwy w mózgu Psychlosów można 
było łatwo rozsunąć na boki. Korę mózgową czy też osłony mózgu można będzie 
prawdopodobnie przewiercić w paru miejscach bez spowodowania poważniejszych 
uszkodzeń. 
- Zobaczymy! - powiedział, porzucając wszelkie myśli o przełożeniu operacji do 
rana. 
Zwłoki Psychlosów nadal leżały na dwóch wózkach górniczych za drzwiami. Pierre'a 
już tam nie było. MacKendrick przywołał dwie pielęgniarki oraz jeszcze jednego 
doktora i wwieźli olbrzymie ciało robotnika do sali sekcyjnej. Wspólnymi siłami 
udało im się przenieść zwłoki na stół sekcyjny. 
MacKendrick operował bardzo delikatnie, doprowadzając prąd do jednej strony 
płytki, a odprowadzając z drugiej. 
Na ekranie przypominało to czyszczenie plamy. Kawałek brązu w czaszce stawał się 
coraz mniejszy. MacKendrick sterował drutami dookoła niego. Po około pół 
godzinie nie mógł już wykryć w czaszce ani śladu brązu. Ostrożnie wyciągnął z 
niej druty. 
- A teraz zobaczymy, czy nie spaliliśmy nerwów - powiedział. Cały zespół 
natychmiast przystąpił do akcji. Założyli fartuchy, rękawice, przygotowali 
zestaw instrumentów oraz tarczową piłę do cięcia kości. 
Pielęgniarka pochyliła się nad Jonnie'm i wyszeptała: 
- Sądzę, że ta mała dziewczynka powinna stąd wyjść. To za wiele, dla kogoś tak 
młodego. Ile ona ma lat? Dziesięć? 
Pattie siedziała na taborecie, obserwując poczynania lekarzy. Była tym bardzo 
zainteresowana. 
- Zostaw ją w spokoju! - odszepnął pielęgniarce. 
Odsunęli na bok ekrany analizatora i podłożyli pod czaszkę miski i ściereczki. 
Za chwilę piła tarczowa zawyła i zaczęła ciąć kości czaszki. Pociekła zielona 
krew, więc pielęgniarki zaczęły ją wycierać. MacKendrick robił to tak często, że 
już po paru minutach mogli zobaczyć miejsce, w którym znajdowała się kapsułka. 
MacKendrick usunął stamtąd resztę krwi, wziął w rękę szkło powiększające i 
zaczął uważnie oglądać nerwy. 
- Tylko mikroskopijne ślady oparzeń - stwierdził. 
- Zmniejszę natężenie prądu - powiedział Jonnie i zabrał się do wmontowywania w 
obwód opornika. 
Zespół wziął się za ponowne składanie martwego Psychlosa. Zsunęli go ze stołu na 
wózek górniczy i wywieźli z sali. Dwie minuty później mieli na stole byłego 
kierownika. Powtórzyli całą operację molekularną z brązem i usunęli go z głowy 
Psychlosa. Jonnie zrobił próbę ze srebrną kapsułką, która im została z 
poprzednich doświadczeń. MacKendrick przeglądał swe szkice. Doktor włożył druty 
do czaszki i przytknął je do umieszczonej w mózgu Psychlosa srebrnej kapsułki. 
Wszystko szło dobrze, dopóki nie dotarli do jej bezpiecznika. Był tak 
mikroskopijny i tak szybko się stopił, że wydobycie wszystkich jego kawałków 
zajęło trochę czasu. W końcu jednak uporali się z tym. Jeszcze raz nakładanie 
rękawic i piłowanie i wkrótce wnętrze czaszki oczyszczone z zielonej krwi - 
zostało odsłonięte. MacKendrick obejrzał je z jak największą uwagą. A potem się 
wyprostował i popatrzył ma Jonnie'ego z podziwem. Ten chłopak wynalazł nowy 
sposób wykonywania operacji! MacKendrick myślał o pociskach i kawałkach metalu, 
które można było usuwać tą metodą bez robienia olbrzymich nacięć lub otworów. 
Chirurgia elektrolityczna! 
- Na zwłokach metoda zdała egzamin - powiedział Jonnie i spojrzał na zegarek. - 
Już prawie północ. Jutro się przekonam, czy uda się operacja na żywym 
Psychlosie. 
7
O siódmej następnego ranka cały zespół MacKendricka zaczął przygotowywać salę do 
operacji. 
- Zbyt mało wiemy na temat chorób Psychlosów - oświadczył Jonnie'emu - a ich 
zwłoki, zwłaszcza gdy zaczynają ulegać rozkładowi, mogą okazać się niebezpieczne 
dla żywych. Ich tkanki zbudowane są z wirusów, dlatego zmień ubranie i przygotuj 
nowiutki zestaw drutów i przyrządów! 
Jonnie przebrał się i wrócił do sali. Zaczął instalować nowe przewody, gdy ze 
zdumieniem usłyszał, że MacKendrick poleca pielęgniarce, by przywieziono Chirk. 
- Ona i tak jest już prawie martwa - wyjaśnił Jonnie'emu. Od miesięcy jest 
karmiona sztucznie. Struktura mózgu jest podobna, a otwór w szczęce nawet nieco 
większy. Jest nieprzytomna, więc nie musimy jej nawet dawać metanu. To jest 
środek anestezyjny, który pozbawia ich przytomności. 
- Lepiej będzie, jeśli ja sam pójdę i przywiozę ją tutaj powiedział Jonnie. 
Wziął wózek górniczy, nałożył maskę powietrzną i udał się do pomieszczenia, w 
którym leżała nieprzytomna Chirk. 
Dwie kobiety psychloskie zjawiły się natychmiast, gdy tylko zaczął pchać wózek w 
kierunku łóżka Chirk. Leżała nieruchomo, z zamkniętymi oczami. Była bardzo 
chuda, obciągnięty skórą szkielet. Biedna Chirk! 
Dwie silne kobiety psychloskie nie miały żadnego problemu z przeniesieniem jej 
na wózek. 
- Dajcie mi dla niej jakąś maskę gazową! - polecił Jonnie. Obie kobiety 
spojrzały na niego ze zdumieniem. 
- Po co? - zapytała jedna z nich. 
- Żeby mogła oddychać - powiedział Jonnie trochę niecierpliwie. 
A na to druga kobieta: 
- Próby torturowania jej niczego nie dadzą. W tym stanie nic nie będzie czuła. 
Jonnie usiłował coś z tego zrozumieć, więc widząc jego zmieszanie, pierwsza z 
kobiet wyjaśniła: 
- Spodziewaliśmy się, że ktoś tu się zjawi, żeby ją zabić. Zawsze tak się robi. 
Ale dziwiliśmy się, dlaczego zwlekaliście z tym tak długo. To przecież jedyny 
zabieg, na jaki katriści pozwalają w stosunku do lapsinów. 
Co te słowa znaczyły? Otóż "katrist" to był naukowy kult medyczny, który panował 
na Psychlo. Czyżby tego nie wiedział? A "lapsin" to była pospolita choroba 
dziecięca, na którą czasem zapadały dziewczęta z Psychlo i choć to był bardzo 
rzadki przypadek u kogoś w wieku Chirk - ona ma już trzydzieści lat - to jednak 
bez wątpienia był to przypadek lapsin. I oczywiście, wcześniej czy później 
musiała zostać zabita. 
- Nie mam zamiaru jej zabijać! - wykrzyknął z oburzeniem Jonnie. - Mam zamiar ją 
z tego wyleczyć! 
Nie uwierzyły mu. Wszelkie próby leczenie lapsin były sprzeczne z prawem. 
Nielegalne było też jakiekolwiek dyletanckie majsterkowanie przy mózgu przez 
nieupoważnioną osobę. Z tego zaś wynikał wniosek, że Jonnie je okłamywał tak jak 
katriści. Jednak nie miały sensu próby torturowania jej przed zwaporyzowaniem, 
ponieważ i tak niczego nie będzie czuła, więc on nie będzie miał z tego żadnej 
przyjemności. 
Jonnie musiał sam postarać się o maskę gazową, nałożył ją na twarz Chirk i 
wywiózł przez śluzę atmosferyczną. A poza jego plecami obie kobiety stwierdziły: 
- Mówiłam ci, że będzie ją torturował. 
Nawet lekkie otarcie się o "cywilizację" Psychlo zdenerwowało Jonnie'ego. 
Wkrótce dowiózł Chirk do sali operacyjnej. Mimo że była tak chuda, trzeba było 
trzech ludzi, by ją przenieść na stół. MacKendrick i jego zespół działali 
całkiem sprawnie. Drugi doktor podniósł maskę na tyle, by mógł wsunąć ekspander 
w usta Chrik. Pielęgniarka wsunęła pod maskę rurkę doprowadzającą metan, a potem 
przyłożyła stetoskop do serca Chirk, by wykryć zmianę rytmu. Akcja serca 
zwolniła się w stopniu ją zadowalającym, więc kiwnęła głową w stronę 
MacKendricka. 
Otwory w szczęce znajdowały się poza krawędziami maski, więc wkrótce potem 
MacKendrick włożył w nie druty i dotarł nimi do mózgu. Bardzo dokładnie ułożył 
głowę na płycie analizatora. Jonnie tymczasem regulował mu napięcie spustu w 
pistolecie molekularnym. Pielęgniarka wsłuchiwała się w rytm serca i dozowała 
mieszankę metanu z gazem do oddychania. Kapsułka w głowie Chirk robiła się coraz 
mniejsza. Na płycie wyjściowej przybywało coraz więcej metalu. 
W godzinę i czterdzieści pięć minut później MacKendrick wyprostował się, 
trzymając w dłoniach wyciągnięte już druty. Pielęgniarka zatamowała już wyciek 
maleńkich strużek zielonej krwi po obu stronach głowy. Wyciągnięto rurkę z 
metanem i wyjęto z ust ekspander. Pielęgniarka przekręciła zawór w butli z gazem 
do oddychania na maksimum. 
- Wypróbowaliśmy już to przed kilkoma miesiącami na jednym z robotników, ale bez 
przeprowadzania operacji - powiedział MacKendrick. - Za jakieś cztery godziny 
powinna odzyskać przytomność. Jeżeli ją w ogóle odzyska! 
Jonnie postanowił zrobić wszystko, by nikt jej w tym nie przeszkodził. Wypchnął 
wózek z sali i skierował go w stronę dolnej śluzy atmosferycznej. Obie kobiety 
psychloskie wciąż były w środku i bardzo się zdziwiły, gdy go znów ujrzały. 
Pomogły mu przełożyć Chirk z powrotem do łóżka. Gdy Jonnie zdejmował jej maskę 
do oddychania, jedna z kobiet powiedziała: 
- Przypuszczam, że przywiózł ją pan tutaj z poleceniem, żebyśmy to my ją zabiły. 
Tego było już za dużo. Jonnie wyrzucił je z pokoju. Wziął krzesło i usiadł na 
nim tuż poza śluzą atmosferyczną. Miał zamiar siedzieć tam przez cztery godziny, 
aby być zupełnie pewnym, że nikt więcej z Psychlosów nie wpadnie na jakiś 
kolejny, osobliwy pomysł. Miał nadzieję, że do tego czasu Chirk odzyska 
przytomność. Ale na wszelki wypadek będzie cały czas przy niej. 
8
Na nieszczęście Jonnie'ego okazało się, że był to bardzo ruchliwy korytarz - lub 
też ludzie szukali po prostu wymówek, by przejść tamtędy i popatrzeć na niego. 
Pierwsza znalazła go tam Chrissie. 
Wyciągnęła zza pleców kopertę i zaczęła wyjmować z niej banknoty. Jeden rzut oka 
wyjaśnił Jonnie'emu, że Dries coś kombinował. Były to próbki nowych pieniędzy 
Banku Galaktycznego opatrzone napisami: "Egzemplarz okazowy, bezwartościowy przy 
wymianie". Były tam cztery banknoty i cztery monety różnej wielkości. Monety 
miały odmienne kształty geometryczne i były bardzo starannie wytłoczone. Papier 
i druk na banknotach były wręcz wyśmienite. Jonnie nie mógł pojąć, czemu nie 
mogły nadawać się do użytku. 
- Ta moneta o wartości jednej jedenastej kredyta wcale nie jest zła. Jest 
zielona i na niej tego nie widać. Moneta o wartości trzech jedenastych kredytu, 
ta błękitna... Też nie jest źle... Ta moneta z czerwonego metalu, o wartości 
pięciu jedenastych kredytu, z trudem ujdzie. Ale żółta moneta, o wartości 
sześciu jedenastych kredytu, po prostu do niczego się nie nadaje. 
Usłyszeć Chrissie wyrażającą swe zdanie na temat pieniędzy było zupełną 
nowością. Prawdopodobnie nigdy w życiu z nich nie korzystała. 
- Powinieneś się jednak zainteresować wszystkimi banknotami od najmniejszego do 
największego. Powiedziałam Driesowi, że jestem tym bardzo podenerwowana. To jest 
banknot jednokredytowy. A to jest banknot jedenastokredytowy, choć napisane jest 
na nim "dziesięć". 
- System numeryczny Psychlosów - wyjaśnił Jonnie - jest oparty na układzie 
jedenastkowym a nie dziesiętnym. "Dziesięć" oznacza jedną jednostkę jedenastek 
plus zero jednostek jedynek, co równa się jedenastu. Dlatego banknot 
jedenastokredytowy jest oznaczony numerycznie jako jeden-zero". 
- Wierzę ci na słowo - westchnęła Chrissie - ale nie to mnie denerwuje. O, 
tutaj, popatrz na te banknoty! To jest... to jest... jeden-zero-zero kredytów. 
Tak, tak, wiem... liczby Psychlosów pokazała Jonnie'emu jeszcze jeden banknot. - 
A to jest banknot jeden-trzy-trzy-jednokredytowy. 
Jonnie patrzył na pieniądze. Monety miały coraz wyraźniejszy grawerunek. 
Banknoty zaś miały zadziwiająco lśniący, połyskujący papier. 
- Przykro mi - powiedział - ale nie widzę w nich niczego szczególnego. 
- Chodzi o twarz - wykrzyknęła Chrissie. - Przyjrzyj się! Na monetach twoja 
twarz przedstawiona jest z profilu. Na mniejszych monetach tego nie widać, ale 
na żółtej, większej, twoja podobizna jest już wyraźna. Chodzi o nos! Twój nos na 
nich jest zadarty! 
Jonnie wziął w rękę monety. Faktycznie, miał zadarty nos. 
- A te banknoty! - powiedziała Chrissie. - Nie obchodzi mnie, że, jak twierdził 
Dries, trudno jest wykonać dobrą reprodukcję. Pomalowali twoją skórę na szaro. 
Oczy mają zbyt duże powieki. I Jonnie, przecież twoje uszy wcale nie są takie 
jak tu! Na pieniądzach przypominają skrzela! 
Jonnie wziął w rękę banknoty. Oczywiście, przerobili podobiznę! I wtedy 
wybuchnął śmiechem. Wystylizowali go tak, żeby przypominał trochę Selacheesa. 
Wspaniale! Mniejsze prawdopodobieństwo, że wszyscy będą go pokazywać palcami. 
Minęło pięć godzin, a Chirk nawet nie drgnęła. Nagle... Nie, to nie było 
złudzenie! Chirk poruszyła łapą. Bardzo nieznacznie, ale nią poruszyła. Po dość 
długim czasie Chirk wydała z siebie drżące westchnienie. Otworzyła oczy i 
zaczęła się nieprzytomnie rozglądać dookoła. Jej wzrok napotkał w końcu 
Jonnie'ego. Przez jakiś czas przyglądała mu się w milczeniu. A potem nagle 
uniosła się na łokciach i powiedziała: 
- Jonnie, czy wysłałeś te formularze biblioteczne, o których ci mówiłam? Główne 
biuro będzie się bardzo złościć, gdy odkryje, że nie mamy tu kompletu książek! 
Jonnie wydał z siebie westchnienie ulgi. A więc eksperyment się udał i Chirk 
żyje. Właśnie miał jej już odpowiedzieć, gdy spojrzała na swoje ramiona. 
Zaintrygowana zapytała: 
- Dlaczego jestem taka chuda? - Uniosła się na łokciach nieco wyżej. - Dlaczego 
jestem taka słaba? 
- Poczujesz się mocniejsza, gdy dostaniesz coś pożywnego do jedzenia. Mamy teraz 
bardzo dobre pożywienie kleiste. A nawet mamy też trochę korzeni do żucia. 
Momentalnie się ożywiła, ale potem znów przygasła. 
- Byłam tutaj przez dość długi czas, czyż nie, Jonnie? 
- Tak, przez jakiś czas - odparł Jonnie. 
Pomyślała chwilę, a potem zesztywniała. 
- Miałam lapsin! To jest nieuleczalne! - wykrzyknęła i zaczęła płakać. 
- Jesteś już wyleczona - powiedział Jonnie. 
Zastanawiała się przez moment, a potem znów się zdenerwowała. 
- Ale dlaczego mnie nie zwaporyzowali? Katriści? 
- Sądzę, że będziesz się dobrze czuła - rzekł Jonnie. - Myślę nawet, że będziesz 
zdrowsza niż przedtem. 
Wydawało jej się, że zrozumiała. 
- Siedzisz tu dlatego, żeby nie przyszli i nie zwaporyzowali mnie. Jonnie, to 
bardzo odważne z twojej strony i powinnam ci za to podziękować, ale nie możesz 
powstrzymać Katristów! Oni działają zgodnie z prawem. Oni są nawet ponad prawem! 
Mogą robić wszystko, co się im tylko spodoba, nawet w stosunku do cesarza. 
Jonnie, lepiej będzie, jak sobie stąd pójdziesz, zanim przyjdą. 
Jonnie patrzył na nią przez chwilę. W jakim to świecie terroru i okrucieństwa 
żyli ci Psychlosi! A potem powiedział: 
- Siedzę tutaj, by obwieścić ci wielką nowinę, Chirk. Pozbyłem się wszystkich 
katristów. 
No cóż, była to prawda. Nawet jeśli nie wiedział, kim byli katriści, to jeśli 
znajdowali się na Psychlo, na pewno się ich pozbył. Radioaktywnie! 
Chirk aż uniosła się jeszcze wyżej, otrząsając się z otępienia. 
- Och, Jonnie, to bardzo miło z twojej strony! 
Zsunęła nogi z łóżka, próbując wstać. 
- Gdzie moje ubranie? Lepiej zabiorę się do roboty, bo znów wpiszą mi naganę w 
akta. 
- Ja bym się tak nie wysilał - powiedział Jonnie i pod wpływem nagłego 
natchnienia dodał: - To przecież twój wolny dzień. 
Opadła z powrotem na łóżko, wciąż jeszcze oszołomiona i drżąca z osłabienia. 
- Och, co za szczęście. Czy wszystko będzie w porządku, jeśli przyjdę dopiero 
jutro? 
Jonnie zapewnił ją o tym. Wyszedł na zewnątrz, odszukał obydwie kobiety 
psychloskie i oświadczył im, że otrzymał stosowne polecenia, które wyłączały 
Chirk spod waporyzacji, więc jeśli zrobią jej jakąkolwiek krzywdę, to zatrzyma 
im pensje i postawi czarne znaki w ich aktach, więc niech jej lepiej przyniosą 
trochę kleistego pożywienia i korzeni do żucia oraz pomogą się wykąpać. Nie 
mogło być żadnych nieporozumień, ponieważ przez cały czas jego dłoń spoczywała 
znacząco na podręcznym miotaczu. A to rozumiały bardzo dobrze. 
32 
1
Wiedząc, że wszystko zależy od wyników eksperymentu, Jonnie nie był zadowolony z 
tego, że trzeba będzie poczekać około trzech dni, zanim upewnią się, czy 
operacja Chirk zakończyła się sukcesem. MacKendrick oświadczył, że zachodziło 
niebezpieczeństwo infekcji lub nawrotu choroby. Musi poobserwować reakcje 
pooperacyjne, zanim będzie mógł zająć się następnymi Psychlosami. 
Jonnie na próżno tłumaczył mu, że jeśli nie rozwiążą zagadki matematyki 
Psychlosów, to może ponownie znaleźć się w sali konferencyjnej, mając przeciwko 
sobie bardzo rozgniewanych emisariuszy i może zostać wciągnięty w nową 
demonstrację siły. MacKendrick odpowiedział mu, że żadne przyspieszanie nic nie 
pomoże. 
A stan zdrowia Chirk początkowo niezbyt szybko się poprawiał. Drugiego dnia 
została jeszcze w łóżku, gdyż była zbyt słaba i oszołomiona, by wstać. Jonnie 
się nawet zaczął zastanawiać, czy usunięcie kapsułki nie naruszyło jej zmysłu 
równowagi, a nawet zdolności myślenia. 
Zdarzyły się też i inne rzeczy. Pierre Solens znikł i wiele godzin zajęło 
Jonnie'emu ustalenie, że widziano go, jak wsiadał do samolotu, lecącego do 
Europy. 
Wydawało się też, że jakieś zmiany zachodzą w Pattie. Jonnie siedział w starej 
bibliotece, kartkując niecierpliwie różne książki, gdy nagle zdał sobie sprawę z 
obecności Pattie. Najwidoczniej chciała mu coś powiedzieć. Siedział więc w 
milczeniu i czekał. 
- Jonnie, proszę cię, powiedz mi prawdę! Czy Bittie jeszcze długo żył? 
Pytanie zaskoczyło Jonnie'ego. Przypomniał sobie ów fatalny dzień. Zalała go 
fala żalu. Skinął bez słowa głową. 
- A zatem można go było uratować - powiedziała Pattie, nie oskarżając nikogo, 
lecz stwierdzając fakt. 
Jonnie popatrzył na nią. Nadal nie mógł wykrztusić słowa. Na Boga, nie! Chłopak 
był podziurawiony jak sito, miał potrzaskany kręgosłup. Nic nie mogło uratować 
Bittie'ego, absolutnie nic. Ale nie mógł tego powiedzieć Pattie. 
- Jonnie, gdybym się znała na medycynie i gdybym tam była, Bittie by nie umarł - 
Pattie powiedziała to z absolutnym przekonaniem, jakby stwierdzała oczywisty 
fakt. 
Jonnie nadal nie mógł mówić. 
- Gdy doktorzy będą stąd wyjeżdżać, chcę jechać z nimi oświadczyła Pattie. - 
Będę bardzo grzeczna. Nie będę im przeszkadzać. Pójdę do szkoły, będę się pilnie 
uczyć, aż nauczę się wszystkiego, co trzeba, żeby zostać doktorem. Czy mi 
pomożesz, Jonnie? 
Jonnie nadal nie mógł wykrztusić słowa. Objął ją ramieniem. Dopiero po chwili 
powiedział: 
- Oczywiście, że ci pomogę Pattie. Możesz mieszkać u ciotki Ellen. Pomówię o tym 
z MacKendrickiem. I dopilnuję, żebyś miała na naukę wystarczającą sumę 
pieniędzy. 
Pattie cofnęła się, a jej oczy błyszczały zdecydowaniem. 
- Dziękuję ci - powiedziała z godnością, po czym wyszła z biblioteki. 
Jonnie poczuł ulgę, myślał bowiem, że Pattie już nigdy nie dojdzie do siebie. A 
jednak się udało. Znalazła sobie cel w życiu i metody pozwalające go osiągnąć. 
Wyrwie ją to z dna rozpaczy i przywróci do normalnego życia. 
Następnego dnia Jonnie pracował w warsztacie elektrycznym, kompletując potrzebny 
sprzęt. W poszukiwaniu danych na temat natężenia prądów w pistolecie 
molekularnym pośpieszył do biblioteki. Była tam Chirk. Siedziała przy biurku 
otoczona książkami. 
- Jonnie - powiedziała nieco surowym tonem - zostawiłeś tutaj straszny bałagan. 
Musisz się nauczyć odkładać książki na te same miejsca na półkach, z których je 
wziąłeś! 
Poruszała szczękami, żując korzeń. Jej bursztynowe oczy wydawały się absolutnie 
bystre. Przybrała już nawet trochę na wadze. 
- Towarzystwo bardzo rygorystycznie podchodzi do problemu utrzymywania porządku 
w bibliotekach - dodała. - Musisz więc o tym pamiętać! 
Ponownie zabrała się do porządkowania tomów. Jak się zdawało, miała pełną 
koordynację ruchów, gdyż układała książki pewnie poruszając łapami. Ułożone 
stosy były bardzo równe. 
Właśnie zabierał się pognać do MacKendricka z tą nowiną, gdy Chirk znów się 
odezwała w zamyśleniu: 
- Jonnie, myślę o tej matematyce. Jeśli nadal chcesz mojej pomocy, to spróbuję 
nauczyć cię dodawania, odejmowania i tym podobnych rzeczy. Ale powiedz mi 
prawdę, Jonnie - utkwiła w nim pytający wzrok - po co jakakolwiek inteligentna 
osoba miałaby zajmować się matematyką? To znaczy, do czego jest ona potrzebna, 
Jonnie? 
Trzy minuty później bardzo podniecony Jonnie mówił MacKendrickowi, że mogą 
ruszać. 
2
Zabrało im to sporo czasu, ale opracowali dokładnie całą procedurę. Obcowanie z 
Psychlosami zawsze związane było z pewnym ryzykiem. Już samo przebywanie w ich 
pobliżu nie było bezpieczne. Jedno drapnięcie pazurów mogło rozedrzeć połowę 
twarzy. MacKendrick dlatego rozpoczął operację od Chirk, ponieważ stanowiła 
mniejsze zagrożenie. Robotnik, którego wcześniej testowano, był znacznie 
większym ryzykiem: Psychlos rzucał się w trakcie narkozy i gdyby nie był 
przywiązany pasami, mógłby kogoś zranić. Położenie więc Psychlosa na stole i 
przystąpienie do narkozy w sytuacji, w której mogło u niego występować uczucie 
strachu, a nawet obawy, że zaraz zostanie pozbawiony życia - było nie do 
przyjęcia. 
Młodszy doktor, który - jak wielu lekarzy ogólnych przeszedł przeszkolenie w 
podstawowej dentystyce, przebadał parę czaszek, studiując stan kłów i tylnych 
zębów. Kleiste pożywienie zostawiło na nich ciemny nalot. Znalazł też parę 
widocznych ubytków. 
Jonnie zdobył dla niego srebro i rtęć, więc doktor mógł zrobić amalgamat do 
wypełniania ubytków w zębach. Przerobił też ich maski do oddychania w taki 
sposób, że specjalne zatyczki w nich blokowały przepływ powietrza do ust i 
zmuszały Psychlosa do oddychania nosem. Znalazł parę małych wierteł. 
Ich plan polegał na tym, że oświadczą wszystkim Psychlosom, iż zgodnie z nowym 
regulaminem muszą wyleczyć i wypolerować swoje zęby. A ponieważ może to być 
bolesne, więc odbędzie się pod narkozą. Gdy na specjalnej odprawie poinformowano 
o tym całą grupę Psychlosów, przyjęli to trochę sceptycznie, ale głównie 
dlatego, że Towarzystwo nie przejawiało nigdy takiej troski o zdrowie swych 
pracowników. Ale cóż, nowa praca - nowe zwyczaje. 
Cały zespół został usytuowany na wzór linii montażowej. Psychlos zostanie 
wprowadzony do środka, uśpiony, usunięta zostanie kapsułka lub kapsułki i wtedy 
zostanie przeniesiony na drugi stół, gdzie młodszy doktor - wykorzystując stan 
śpiączki dokona naprawy oraz wypoleruje kły i tylne zęby. 
W ten sposób, nie licząc pierwszego, każdy Psychlos wchodzący do sali 
operacyjnej zobaczy innego Psychlosa leżącego pod narkozą na drugim stole w 
trakcie uzupełniania mu ubytków w zębach. Obecność analizatora metalu przy 
pierwszym stole będzie tłumaczona koniecznością używania go do wykrycia ubytków 
w zębach. 
Zakasali rękawy i rozpoczęli pracę. 
Linia montażowa pracowała bez zakłóceń. Psychlos wchodził do środka, usuwano mu 
metal z mózgu, przesuwano na drugi stół w celu wyleczenia zębów, a potem 
wywożono na wózku górniczym do rejonu Psychlosów w bazie, by tam dochodzili do 
siebie. Zajęło im to sto czterdzieści cztery godziny robocze, pełne dwanaście 
dni pracy po dwanaście godzin dziennie. Zanim uporali się z ostatnim Psychlosem 
pozostali byli już na nogach i kręcili się dookoła. Mieli w zębach mnóstwo 
ubytków, które trzeba było wypełnić. Niektóre zęby trzeba było nawet usunąć. Ale 
te błyszczące kły! Nie do wiary, jakie to zrobiło na nich wrażenie! Gdy 
przechodzili obok jakiejś lśniącej powierzchni, wstrzymywali oddech, unosili 
maskę gazową i sprawdzali od nowa swój nowy śliczny "uśmiech". 
Psychlos zachwycający się pięknem, to już była zmiana! Nie stali się 
grzeczniejsi, ale byli za to milsi i sympatyczniejsi. 
Ker nie mógł znieść, że innym czyszczono zęby, a jego przy tym nie było. Nie 
wiedział nawet, że nie ma w mózgu żadnej kapsułki, ale wiedział, że jego kły nie 
są tak błyszczące jak u innych. Musieli więc też wziąć go na stół, uśpić i 
wypolerować zęby. 
Zespół medyczny zaczął się szykować do wyjazdu. 
- Przekazujemy teraz tobie pałeczkę, Jonnie - rzekł MacKendrick. - Bądź 
ostrożny, gdyż nie mamy żadnej gwarancji, że nie pozostał w nich jakiś 
szczątkowy wzorzec zachowania wynikający z tradycji i edukacji. Mam nadzieję, że 
w końcu rozwiążesz tę ich matematykę. 
I cały zespół powrócił do Aberdeen. Jonnie został sam. 
3
Chirk zgromadziła akta personalne Towarzystwa i Jonnie zaczął je po kolei 
przeglądać. Teraz właśnie miał przed sobą wielką, opasłą tekę pokrytą pleśnią i 
zaciekami wody. Były to akta Psychlosa o nazwisku Soth, który był zastępcą 
kierownika kopalni w pobliżu Denver. Jonnie nigdy go nie widział: musiał więc 
stale przebywać w biurze lub w swym pokoju. Być może dlatego, że Soth miał sto 
osiemdziesiąt lat. Przeciętny wiek życia Psychlosa dochodził do około stu 
dziewięćdziesięciu lat, a to znaczyło, że Soth nie czuł się już dobrze. Od 
ukończenia pięćdziesięciu lat Soth nigdy nie powrócił na Psychlo. Przenoszono go 
ze wszechświata do wszechświata i zatrudniano na kilka lat. Ale nigdy żadnego 
powrotu na Psychlo. Za każdym razem teleportowano go z platformy na platformę, 
co było wbrew przyjętym zwyczajom, jako że prawie wszystkie towary przesyłano 
przez Psychlo i Jonnie sądził, że dotyczyło to również personelu. W 
rzeczywistości utrzymywanie zasady, że Psychlo jest pośrednikiem każdego 
transferu, było wąskim gardłem w ekspansji Psychlosów: platforma transfrachtu 
mogła wykonać tylko ograniczoną liczbę odpaleń dziennie. Jonnie zaczął już nawet 
dublować platformy w różnych miejscach - jedną do odpalania, a drugą do 
przyjmowania transfrachtu. 
Studiował nadal akta Sotha. Po ukończeniu szkoły górniczej Soth został 
podprofesorem "teorii złóż rudy". Wszystko przebiegało normalnie aż do 
osiągnięcia przez niego wieku pięćdziesięciu lat, gdy nagle został wyznaczony na 
zastępcę kierownika kopalni na bardzo odległej planecie. I przez następne sto 
trzydzieści lat przenoszono go z miejsca na miejsce, bez awansowania. Było to 
bardzo dziwne. Jonnie zaczął przeglądać masę zapisków na jego temat. I w końcu 
znalazł notatkę mającą tę samą datę co transfer Sotha z Psychlo. Zapis 
stwierdzał: "Nie nadaje się do zawodu nauczyciela. Fla, Główny Katrist, Klinika 
Gru, Psychlo". 
Ten mały skrawek papieru skazał Sotha na wygnanie trwające sto trzydzieści lat! 
W aktach nie było żadnych innych czarnych znaków. Jak się wydawało, Soth zawsze 
wykonywał to, co do niego należało, i nie było tam żadnych krytycznych uwag. 
Jonnie zanim się udał do Sotha, prowadził eksperyment z Mazem. Ten Psychlos, był 
chyba najwyższy ze wszystkich Psychlosów znanych Jonnie'emu. Zajmował stanowisko 
miejscowego inżyniera do spraw planowania. 
Pamiętając o braciach Chamco, Jonnie naładował podręczny miotacz - na wszelki 
wypadek - ustawił się w takim miejscu pokoju, aby mieć wolną drogę na wypadek, 
gdyby się musiał wycofać, i kazał wprowadzić Maza. 
Kły Maza jasno błyszczały zza szybki wizyjnej jego maski. Usiadł swobodnie i 
odezwał się zgryźliwym tonem: 
- Słyszałem, że ten klown Ker rozpowiada, że ja nie chcę pracować - rozpoczął 
Maz bez żadnych wstępów. - Jeśli jednak myślisz, że możesz postawić karłowatego, 
zwykłego operatora nad inżynierem planowania, to sam szukasz kłopotów! 
- On po prostu chce uruchomić kopalnię molibdenu - odparł Jonnie. 
- To bez sensu! Nie możesz przecież wytransferować tego na Psychlo. Wykończyłeś 
tę planetę! 
Jonnie pomyślał, że lepiej będzie od razu przejść do sedna sprawy. 
- Jeśli udostępnisz mi odpowiednie równania matematyczne od wyliczenia 
lokalizacji następnego złoża rudy, to sam to zrobię. Maz rzucił gniewne 
spojrzenie. Jonnie przygotował się do skoku w tył. 
- Coś mi się widzi - powiedział Maz, jeszcze bardziej się nachmurzając - że nie 
powinienem mówić o matematyce z nikim obcym. - Zamyślił się, a potem uniósł 
nieco tylną zapinkę maski gazowej i podrapał się po głowie. - Nie wiem, skąd mi 
to przyszło na myśl. Szkoła górnicza? Tak, szkoła górnicza. Słuchaj, to zabawne. 
Stanął mi przed oczami obraz kogoś trzymającego przede mną wirującą spiralę... 
Ziewnął i znów zamyślił się na chwilę. 
- Hej! - krzyknął nagle. - To był katrist odpowiedzialny za naszą grupę. Wiesz, 
nie myślałem o nim przez tyle lat. Pocieszny stary... Miał zwyczaj spędzania 
wielu godzin z najmłodszymi chłopcami, jeżeli nie wybierał się do sex-shopu w 
starym mieście. Tak, to był on. Ale o czym to mówiliśmy? 
- O przekazaniu mi, jak się rozwiązuje równania matematyczne - odparł Jonnie. 
Maz wzruszył ramionami. 
- Po co się masz tym trudzić? W znacznie krótszym czasie sam porobię wszystkie 
wyliczenia. Co Ker zamierza robić z tą rudą? - Transfrachtować ją na inne 
planety - rzekł Jonnie. 
- To trochę nielegalne. Jaka premia? Dla mnie, oczywiście. 
- Jak zwykle - odparł Jonnie. 
- Coś ci powiem. Oświadczysz Kerowi, że on nie jest moim szefem, więc niech się 
odpowiednio zachowuje i podwoisz moją premię od każdej wydobytej tony, a ja ci 
wyliczę położenie nowego złoża rudy. 
Maz się roześmiał i dodał: 
- Jest tu znacznie więcej molibdenu, niż Towarzystwu mogłoby się wydawać! A więc 
zgoda? 
Jonnie zgodził się i Maz wyszedł. Był to nieprzekonywający test... jednak Jonnie 
nie został zaatakowany. Odczekał dwa dni, by przekonać się, czy Maz nie popełni 
samobójstwa. Nie zrobił tego. Po prostu wyszedł, wziął ze sobą analizatory, 
przyrządy i pręty miernicze i wkrótce potem wstrzeliwał w grunt "pręgi 
jarzeniowe" wyznaczające linie, wzdłuż których robotnicy mieli kopać grunt. 
4
Soth - jak się Jonnie dowiedział - nie mieszkał we wspólnych pomieszczeniach 
sypialnych Psychlosów. Najwidoczniej kaszlał przez całą noc i nie dawał innym 
spać, więc nalegali, by go przenieść do byłego niewielkiego pomieszczenia 
magazynowego, które było podłączone pod system cyrkulacji gazu do oddychania. I 
tam właśnie Jonnie go znalazł. 
Pokój wyglądał całkiem nieźle. Stary Psychlos z regałów magazynowych porobił 
szafki na książki i stoliki: szafki były zawalone do granic pojemności, a 
stoliki pokryte porozrzucanymi w nieładzie papierami. 
Gdy Jonnie wszedł do środka, Soth właśnie siedział na wysokim stołku. Jego futro 
pokryte było pasmami niebieskich włosów znamię wiekowego Psychlosa. Jego 
bursztynowe oczy były nieco zamglone. Na głowie miał małą czapeczkę. 
Przyjrzał się Jonnie'emu wzrokiem krótkowidza, próbując widocznie się 
zorientować, kto wszedł. I wtedy zauważył podręczny miotacz u pasa. 
- A więc przyszedłeś, aby mnie znów przetransfrachtować powiedział Soth. - 
Zastanawiałem się już, kiedy wreszcie ktoś to zrobi. 
- Jak się zdaje, masz tutaj mnóstwo książek - zauważył Jonnie, próbując zmienić 
temat. 
- Miałem szczęście - odparł Soth. - Gdy zaatakowano bazę, byłem właśnie w biurze 
i usłyszałem sygnały pożarowe. Wiedziałem, że poleje się mnóstwo wody, więc 
pobiegłem na dół do swego pokoju i wszystkie rzeczy powkładałem do 
wodoszczelnych worków na rudę. A kiedy mieliśmy się tu przenieść, to zapytałem 
miłego młodego człowieka, czy mogę je ze sobą zabrać. I on mi pozwolił. 
Jonnie patrzył na tytuły książek. Większości z nich nie potrafił nawet odczytać. 
Nigdy przedtem nie widział takiego pisma. 
- Zazwyczaj pozwalają mi brać książki ze sobą - powiedział Soth. - Przy 
transfrachcie nie zwraca się zbytniej uwagi na wagę czy objętość bagażu. Czy 
pozwolisz mi je zabrać i tym razem, gdy będziesz mnie transfrachtował? 
Jonnie przez chwilę myślał, że stary Psychlos mówi od rzeczy. Potem jednak 
uprzytomnił sobie, że przecież on nie mógł wiedzieć, że nie było już innych 
żywych Psychlosów, natomiast mógł myśleć, że znajdują się jeszcze gdzieś jeńcy. 
- Wcale nie przyszedłem tu, by cię dokądkolwiek transfrachtować. Jesteśmy pewni, 
że na innych planetach nie ma ani jednego Psychlosa. 
Soth przetrawił tę informację, a potem cicho chrząknął. 
- Zabawny sposób zakończenia sto trzydzieści lat trwającego wygnania. Ale ono 
jeszcze się nie zakończyło. Wciąż będę wygnańcem, nawet gdy tu pozostanę. 
Jonnie nie przerywał mu. Lepiej będzie, jeśli pozwoli mu się wygadać. 
- Jak to się zaczęło? 
Soth wzruszył ramionami. 
- Tak jak zwykle: niegrzeczne odnoszenie się do katrista. Czyż nie jest to 
zapisane w moich aktach? 
Gdy Jonnie pokręcił przecząco głową, Soth znów podjął wątek: - Mogę ci to 
opowiedzieć. Ostatnio mam dziwne uczucie, że powinienem być bardziej szczery. I 
doceniam wyleczenie moich kłów. Dwa z nich sprawiały mi dotkliwy ból. Otóż, 
mieliśmy w naszej szkole pewnego młodego Psychlosa, który pogubił się w lekcjach 
i zażądał wytłumaczenia... 
- Z matematyki? - wszedł mu w słowa Jonnie. Soth popatrzył na niego przez 
chwilę. 
- Dlaczego o to pytasz? - rzekł w końcu. 
Jego twarz na chwilę się zachmurzyła. Ponieważ Jonnie nic nie odpowiedział, więc 
kontynuował: 
- Tak, to w jakimś sensie dotyczyło matematyki, jak sądzę. Chodziło bowiem o 
wyliczenie pokładów rudy uranu. 
Soth westchnął i dodał: 
- Ktoś musiał o tym donieść, ponieważ zjawił się szkolny katrist i zaczął 
krzyczeć na niego, a potem na całą klasę. Był to krzyk, od którego pękała głowa. 
Oczywiście, nie ma żadnego usprawiedliwienia dla mego ówczesnego postępku, ale 
przez wiele lat myślałem nad tym i doszedłem do wniosku, że zachowałem się 
zgodnie z przekonaniami mojej matki, która należała do podziemnej grupy 
kościelnej. Oni wierzyli, że istoty odczuwające zmysłami mają duszę, i była to 
bardzo silna wiara. Katrist stał tam i darł się na klasę, że wszyscy oni są 
zwierzętami i żeby zawsze o tym pamiętali. I robił przy tym tyle hałasu, że 
musiało mnie to zdenerwować. Chciałem, żeby się trochę uciszył, gdyż 
przeszkadzał mi w lekcji. Po prostu wyrwało mi się to z ust. 
Przez długi czas siedział w milczeniu. 
- Mówienie o tym sprawia mi ból. Dlatego nigdy tego nie robię. Gdyby wieść o tym 
dotarła do... - westchnął lekko. Właśnie sobie uzmysłowiłem, że wszyscy są 
martwi. Mogę więc swobodnie mówić! - Spojrzał bacznie na Jonnie'ego. - Mam chyba 
rację, nieprawdaż? 
- Na pewno - odparł Jonnie. - Ja nawet nie wiem, kim są katriści. 
- Wiesz - powiedział Soth - ja również doszedłem do wniosku, że nie wiem. Ale ze 
względu na wpływ, jaki wywarli na moje życie, zacząłem gromadzić informacje na 
ich temat. Na różnych planetach było mnóstwo rozmaitych książek. Przed dwustu 
pięćdziesięciu tysiącami lat Psychlosi byli zupełnie inną rasą. Nie nazywali się 
nawet "Psychlosami". Z tego wszystkiego, co mogłem zgromadzić wynika, że żyła 
kiedyś grupa karnawałowych kuglarzy - sztukmistrzów, szarlatanów, szalbierzy. To 
właśnie byli or ginami Psychlosi. Hipnotyzowali innych na scenie i kazali im 
roić różne śmieszne rzeczy, by rozbawić widownię. Po prostu hołota. A właściwie 
zwykli kryminaliści. Inne źródła podają, że z czasem stali się odpowiedzialni za 
szkoły i ośrodki medyczne. Według książek znajdujących się na innych planetach 
rasa ta w dawnych czasach była nazywana zgodnie z imieniem aktualnie rządzącego 
imperatora. Od czasu owych kuglarzy zaczęto ich nazywać Psychlosami. Tak więc 
zamiast nazwy sławiącej imię władcy rasa przyjęła nazwę "Psychlosi". Według 
niektórych starych słowników słowo to oznacza "mózg", ale także "własność." 
Wszyscy stali się więc własnością Psychlosów. Członkowie tej bandy rzezimieszków 
zaczęli nazywać siebie "katristami". Znaczy to: "lekarz psychiatra". I tak 
wszyscy stali się "Psychlosami", czyli "mózgami", a "katriści", czyli "lekarze 
psychiatrzy", stanowili faktyczny, tajny rząd. Oni uczyli wszystkie dzieci, 
sprawowali nadzór nad każdym obywatelem, zlikwidowali religię. Mówili wszystkim, 
jak mają myśleć. 
Och, jakiż ja byłem głupi! Nie ma usprawiedliwienia dla tego, co zrobiłem - 
zamilkł na chwilę, po czym ciągnął dalej. - Ale ten katrist robił taki harmider! 
Nie mogłem się powstrzymać i powiedziałem: "Oni nie są zwierzętami!" - Wzdrygnął 
się i po chwili dodał: - I tak się zaczęło moje wygnanie. Teraz już wiesz. 
Jonnie zda sobie sprawę, że ta banda rzezimieszków była absolutnie obłąkana. 
- No cóż - rzekł Soth, otrząsając się z przygnębienia - jeśli nie przyszedłeś, 
by mnie transfrachtować, to jaki jest cel twej wizyty? Taka stara ruina - jak ja 
- nie ma nic do zaoferowania. Jonnie zdecydował się złapać byka za rogi. 
- Ty, oczywiście, znasz matematykę. 
Spojrzenie kaprawych oczu Sotha przybrało podejrzliwy wyraz. - Skąd wiesz, że 
matematyka to moje hobby? Tego nie ma w mych aktach. Wiem o tym, gdyż zapłaciłem 
kiedyś pewnej urzędniczce pięćset kredytów za prawo wglądu do akt. 
Zagadka ta zaintrygowała go. 
- Ach - zakreślił łapą szeroki łuk w kierunku półek z książkami. - Moje książki! 
A potem znów się zasępił. 
- Ale to są książki pisane w innych językach i bardzo niewiele osób potrafi je 
przeczytać. Wiele z tych ras już dawno wymarło! A zatem powiedz mi, po co 
przyszedłeś? 
- Chcę, żebyś mnie uczył matematyki psychloskiej - odparł Jonnie. 
Soth jakby nagle się sprężył w sobie. Wydawało się, że jest zakłopotany. A potem 
zaczął się rozluźniać. 
- Przez sto trzydzieści lat nikt nie prosił mnie o uczenie go czegokolwiek. 
Należysz do obcej rasy, ale jakie to ma znaczenie? Zostało już niewielu 
Psychlosów. Czego się chcesz dowiedzieć? 
Całe dotychczasowe napięcie opuściło Jonnie'ego. Udało mu się! - Znam trochę 
arytmetykę w systemie stosowanym przez Psychlosów - powiedział Jonnie. - Nie 
mogłem przebrnąć jednak przez równania sił. 
I nie było to żadne kłamstwo. Te równania przyprawiały go o prawdziwy ból głowy. 
Nic się w nich nie zgadzało. 
Soth popatrzył na niego przenikliwie. 
- Sądzę, że szukasz formuł na teleportację. Jonnie wzruszył ramionami. 
- Mamy czynną instalację transfrachtu. Budujemy dalsze instalacje. 
- Tak, słyszałem - rzekł Soth. - Dzięki temu mamy dostawy gazu do oddychania i 
kleisty pokarm. Słyszałem, że z planety o nazwie Fobia, na której nie można żyć. 
- Był tym wyraźnie zaintrygowany. - Ach! - wykrzyknął. - Zapewne któryś z 
waszych naukowców ułożył te równania w systemie innej matematyki i próbujecie je 
porównać z równaniami Psychlosów. - Wybuchnął długim śmiechem. - No więc dobrze 
powiedział w końcu - i tak macie już teleportację, więc co to za różnica. 
Wziął wielki kawał papieru i nakreślił na nim olbrzymie koło. I wtedy zamyślił 
się, wyprostował na krześle i popatrzył na Jonnie'ego. 
- Jeśli ci to wytłumaczę - zapytał - ile mi zapłacisz? 
- Pewną sumę pieniędzy - odparł Jonnie. 
- Oddzielną kopułę, dostęp do biblioteki w bazie i wyposażenie do prowadzenia 
eksperymentów z komputerami. I żadnej teleportacji dokądkolwiek! 
- Zgoda - powiedział Jonnie. 
Soth szybko zrobił zestawienie spraw, o których mówił, i dodał: - Gaz do 
oddychania i właściwe pożywienie do końca mego życia. Przykro mi, że muszę to 
dodać, ale mam jeszcze około dziesięciu lat życia, więc jest to tylko tyle 
warte. Nic już więcej nie dodam. 
Jonnie podpisał umowę. Soth odcisnął nawet na nim ślad swojej łapy. Wyglądał, 
jakby mu ubyło dziesięć lat. Szerokim ruchem łapy Soth przysunął do siebie 
wyrysowane koło. A potem położył na nie jeszcze jeden kawałek papieru. 
- Czy masz jakieś pojęcie o kodach i szyfrach? O kryptografii? Otóż na wszelki 
wypadek masz tu alfabet psychlo. - Wypisał cały alfabet. - Atu masz liczby 
psychlo - dodał i zaczął je wypisywać pod poszczególnymi literami w taki sposób, 
że pod każdą literą znajdowała się jakaś liczba. Widzisz, każdej literze 
przyporządkowana jest określona wartość liczbowa. 
Soth odłożył wierzchni arkusz papieru i znów zajął się wielkim kołem. 
- To - rzekł pokazując koło - jest perymetr Pałacu Imperialnego na Psychlo. 
Pozaznaczał na kole całą serię skośnych linii. 
- To jest jedenaście bram pałacu. Nawet wielu Psychlosów nie wiedziało o tym, że 
mają one swoje nazwy. Ale to fakt. Idąc przeciwnie do wskazówek zegara, mamy tu 
następujące bramy: Brama Anioła, Brama Oszusta, Brama Diabła, Brama Boga, Brama 
Nieba, Brama Piekła, Brama Straszydła, Brama Koszmaru, Brama Zwady, Brama 
Imperatora i Brama Wiarołomcy. Jedenaście bram, z których każda posiada swoją 
nazwę. 
Zdjął z półki książkę zatytułowaną "Równania sił". 
- W wyższej matematyce psychlo typ równań nie ma żadnego znaczenia. Wszystkie są 
takie same. Ale ponieważ wspomniałeś o "równaniach sił", więc się nimi zajmiemy. 
Nie ma tu żadnej różnicy. 
Jednym ruchem pazura Soth otworzył książkę w miejscu, gdzie były wymienione 
wszystkie równania i wskazał na jedno z nich. - Widzisz to "D"? Mógłbyś sądzić, 
że to jest jakiś symbol w matematyce psychlo. Ale owo "D" tylko oznacza nazwę 
"Bramy Diabła". 
Znów przysunął do siebie pierwszy papier. 
- A więc jeśli natkniemy się na literę "D", widzimy, że ma ona wartość liczbową 
odpowiadającą cyfrze cztery. Musimy więc po prostu dodać, odjąć lub wykonać 
jakiekolwiek inne działanie z cyfrą cztery. 
Gdy przechodzimy do drugiego stopnia równania, nie napotykamy już tam żadnych 
liter, ale każdy matematyk z Psychlo wie, że musi tu zastosować drugą literę 
słowa "Diabła", to jest "I", a potem stwierdzić, jaka jest jej wartość liczbowa 
- w tym przypadku będzie to dziewięć - i włączyć to jako współczynnik do 
drugiego stopnia równania. Przechodząc do trzeciego stopnia równania, matematyk 
wprowadzi tu współczynnik odpowiadający wartości liczbowej trzeciej litery, 
czyli "A", to jest jeden. I tak dalej. 
Gdyby w oryginalnym równaniu wystąpiła litera "P", to musielibyśmy wykorzystać 
jej wartość liczbową do pierwszego stopnia i kolejne wartości liczbowe 
następnych liter słowa "Piekła". 
W każdym równaniu pierwszego stopnia zawsze napotkasz jedną z liter oznaczającą 
określoną bramę. I wykorzystujesz jej nazwę do właściwego doboru współczynników. 
A kiedy złoży się razem wszystkie równania, to z uzyskanych wyników trzeba 
otrzymać nazwę właściwej bramy. Pojąłeś to? 
Jonnie pojął. Była to matematyka kodowo-szyfrowa! Nic dziwnego, że nic mu się 
nie chciało równoważyć. To zafałszowywało nawet oryginalne równania. A jeśli się 
do tego dodało jeszcze zawiły system jedenastkowy matematyki psychlo, to dla nie 
zorientowanego wszystko było w najwyższym stopniu pogmatwane. 
Jonnie był zadowolony, że przez cały czas pracował jego rejestrator ukryty pod 
klapą bluzy. I niezależnie od tego, że nie był rodowitym Psychlosem, wszystkie 
te nazwy bram miały złowieszcze brzmienie. 
- Muszę być uczciwy w stosunku do ciebie - powiedział Soth. - Nie wiem, skąd się 
bierze u mnie ten impuls, by być uczciwym. Muszę jednak ci powiedzieć, że 
wszystkie te informacje będą ci przydatne tylko w ograniczonym zakresie. 
5
Jonnie cały czas milczał. Jeszcze coś? Czyżby to miało znaczyć, że mimo 
przebycia całej tej drogi, ciągle jeszcze nie osiągnął celu? Nic jednak nie 
powiedział. Czekał. 
Soth podniósł podpisany przez Jonnie'ego kontrakt, a potem położył go z 
powrotem. Najwidoczniej miał skrupuły, czy go przyjąć. 
- Musisz zrozumieć, że oni mieli bzika na punkcie zachowania tajemnicy - 
powiedział w końcu. I chociaż wszystko, o czym ci mówiłem, odnosi się ogólnie do 
matematyki psychlo, jest tu jeszcze jeden problem. Otóż w książkach do 
matematyki nie znajdziesz odpowiedzi, w jaki sposób zastosować te równania do 
obliczeń dotyczących teleportacji. Rząd bał się wielu różnych rzeczy. A wśród 
nich i takiej ewentualności, że któryś z pracowników Intergalaktyki Górniczej, 
gdzieś na odległej planecie, mógłby wpaść na pomysł robienia interesów na własną 
rękę. Dlatego też dokładna kolejność zastosowania równań nie została podana w 
żadnym podręczniku, natomiast - jak sądzę - umieszczono tam równania fałszywe. 
Nie potrafię więc opracować dla ciebie tej konsoli. 
- Ale bracia Chamco - jak się zdawało - pracowali nad nią - zaprotestował 
Jonnie. 
- Och, bracia Chamco! - rzekł niecierpliwie Soth. - Mogli coś tam dłubać. Mogli 
nawet próbować. Ale nie wiedzieli, jak się buduje konsolę! 
Machnął łapą w kierunku pomieszczeń mieszkalnych innych Psychlosów. 
- Żaden z tych gburów - powiedział z pogardą - nie potrafiłby zbudować konsoli. 
Wiedzą to wszystko, o czym ci mówiłem, i umieją z tego korzystać, ale nie 
potrafią uruchomić konsoli! 
Popatrzył tęsknie na kontrakt. Potem zaś odwrócił twarz w stronę Jonnie'ego. 
- W szkole górniczej była zawsze specjalna klasa. Katriści bardzo szczegółowo 
egzaminowali nowo przybyłych studentów, szukając wśród nich najbardziej 
uzdolnionych. Tacy jednak zdarzali się rzadko. Wybranych kandydatów uczono 
drobiazgowo całej działalności górniczej w teorii i praktyce. Rząd imperialny 
zadecydował, że tylko jedna osoba na każdej planecie będzie potrafiła zbudować 
konsolę teleportacyjną na wypadek jakiejś katastrofy czy zagrożenia. Niewielu 
potrafiło zreperować zepsutą konsolę. I po to właśnie prowadzono specjalne 
szkolenia tej grupy studentów. Nazywaliśmy ich "supermózgami". Nie zawsze byli 
to osobnicy najlepiej się we wszystkim orientujący, ale katriści uważali ich za 
specjalistów. 
Z powodu bzika, jakiego miało Towarzystwo na punkcie zachowania tajemnicy, było 
rzeczą oczywistą, że te "supermózgi" były wyznaczane na stanowiska oficerów 
bezpieczeństwa. 
"Terl" - pomyślał Jonnie. 
Jakby czytając w jego myślach, Soth powiedział: 
- Terl był "supermózgiem". Ulubieńcem katristów, wyszkolonym w każdej możliwej 
specjalności. Zły i przebiegły. Prawdziwy produkt katristów. Tylko Terl 
potrafiłby zbudować od nowa całą konsolę, ale on już nie żyje. 
Myśli zaczęły galopować po głowie Jonnie'ego. Miał przecież wszystkie zapiski 
Terla! Powiedzą mu one, jaka jest kolejność równań! 
Jednak jego nadzieje okazały się płonne, gdyż Soth dodał: 
- Odnosi się to również do silników. Tylko Terl mógłby zrobić obliczenia i 
wykreślić kompletny układ konsoli silnikowej. Jonnie nie miał takich notatek. 
- Jak wiesz - kontynuował Soth - są między nimi duże różnice. Konsola odpalania 
oparta jest na zasadzie "współprzestrzeni" i nie zważa na normalną przestrzeń. 
Silnik zaś oparty jest na oporze, jaki przestrzeń stawia wszelkim jej zmianom. 
Soth dyndał kontraktem pomiędzy swymi pazurami. 
- Wszystko, ci co mówiłem na temat matematyki psychlo, nadaje się do 
rozwiązywania wszelkich możliwych problemów z wyjątkiem teleportacji. 
Jonnie się rozpromienił. Przynajmniej przyda się to do wyjaśnienia zasad setek 
tysięcy patentów. Ale nadal miał nie rozwiązany problem silników. Nadal był 
skazany na ewentualne latanie na samolotach odrzutowych. Znaczyło to, że "Obrona 
Desperacka" nie będzie miała łatwej konwersji na produkcję pokojową. I wtedy coś 
sobie przypomniał. 
- Ale przecież wyżsi funkcjonariusze umieli naprawiać konsole silników - 
zauważył. 
Soth wyprostował się na krześle. Popatrzył na kontrakt, a potem na Jonnie'ego. 
- Chodzi ci o sam układ? Sądziłem, że chodzi ci o matematykę. Matematyka jest 
przedmiotem teoretycznym - powiedział z gwałtownością każdego zapalonego 
hobbysty. - Ale jeśli masz na myśli sam układ... - szukał czegoś pod książkami i 
papierami. Gdzie jest moja maska do oddychania? 
W ciągu paru minut byli już na zewnątrz i Jonnie wydawał polecenia, które Soth 
mu podpowiadał. 
Rozkazał wymontować po jednej konsoli z samolotu, pojazdu naziemnego i latającej 
platformy. Miały być zaraz dostarczone do warsztatu naprawczego bez żadnego przy 
nich majstrowania. Mechanicy zaczęli biegać dokoła. Wkrótce na podłodze 
warsztatu naprawczego znalazły się trzy konsole. 
- To są trzy różne typy konsoli do napędu silnikowego. Wszystkie inne konsole 
należą do jednego z tych trzech typów. Teraz musisz mi pomóc. Nie jestem już tak 
silny jak kiedyś. Soth zamknął drzwi, nie wpuszczając do środka nikogo więcej. 
Sięgnął na półkę i zdjął z niej "worek na zatrutą rudę". Jonnie widywał często 
takie worki. Były przezroczyste, miały dwa uszczelniane otwory, przez które 
można było włożyć ręce i ramiona. Sądził jednak, że używano ich do sortowania 
związków arszeniku używanych do uszlachetniania rudy. 
Przy niewielkiej pomocy Jonnie'ego Sothowi udało się wsunąć do worka konsolę 
pojazdu naziemnego. Potem wcisnął do środka wszystkie przewody połączeń 
zewnętrznych, które po prostu odcięto od pojazdu. Uszczelnił dobrze cały worek. 
Podłączył przewód ze sprężonym powietrzem do znajdującego się w dnie zaworu i 
worek zaczął się wypełniać. 
Wziął w łapę manometr oraz zestaw narzędzi i wsunął je do środka przez otwory na 
ramiona. Potem zaś włożył w nie swe ramiona i uszczelnił otwory wokół łokci. 
Przez przezroczystą tkaninę worka obserwował wskazania manometru. 
- Potrzeba tu stu funtów ciśnienia - powiedział. 
Worek wypełnił się powietrzem. Wskazówka manometru doszła do stu. Soth sprawdził 
uszczelnienie worka wokół swych łokci. Ciśnienie utrzymywało się na stałym 
poziomie. Wyjął śrubokręt z włożonego do środka zestawu i szybko odkręcił śruby 
z górnej pokrywy konsoli. 
Jonnie przyglądał mu się z zainteresowaniem. Raz już zrobił to samo z konsolą 
czołgu i konsola, niestety, przestała działać! Tymczasem Soth powyjmował śruby, 
podniósł pokrywę konsoli, w której znajdowały się wszystkie przyciski 
sterowania, i oddzielił ją od reszty, zwijając w pęk prowadzące do niej kable. 
Potem zajrzał do wnętrza konsoli. Znajdowały się tam różnego rodzaju elementy, 
ale - w odróżnieniu od konsoli transfrachtu - nie było płyty izolacyjnej. Soth 
wyszukał w zestawie kawałek przewodu z zaciskami na obu końcach i zamocował go 
po przeciwnych stronach jakiegoś trójczołowego elementu. 
- Bezpieczniki ciśnieniowe - wyjaśnił Jonnie'emu. - Wnętrze konsoli wypełnione 
jest sprężonym gazem. Jeśli ciśnienie spadnie, każdy z tych bezpieczników 
rozszerza się i przepala! Gdy ktoś majstruje przy pokrywie, to gaz ulatnia się 
na zewnątrz. Ciśnienie spada i bezpieczniki się przepalają. 
Wszystko, na co teraz patrzysz - poza bezpiecznikami i elementami systemu 
niszczenia układu - to same śmiecie. Nie mają nic wspólnego z działaniem 
konsoli. Zrobiłem mostek ponad bezpiecznikami. Spalą się i będę musiał je 
wymienić. Ale mechanizm niszczenia układu teraz nie zadziała. Prawdziwy układ 
pozostanie nienaruszony. 
Jonnie się zastanawiał, gdzie też znajduje się ten prawdziwy układ. Soth jednak 
wiedział, co robi. Kopnął nogą przewód ze sprężonym powietrzem i worek zaczął 
się kurczyć. Wyciągnął ramiona z worka i rozpiął go. Worek opadł na podłogę. 
Przewrócił konsolę do góry dnem. 
- Te przyciski przesuwają się do dołu, tak jak każde inne zwyczajne przyciski, i 
dotykają do fałszywego układu. Ale nie w ten sposób działa konsola. Jej 
prawdziwy układ znajduje się w pokrywie. Gdy włączasz przycisk, przecina on 
wewnętrzny promień świetlny, który uruchamia układ. Każdy przycisk pracuje na 
tej samej zasadzie. 
Molekularnie uszeregowany układ całkowicie ukryty w płycie pokrywy. A jeśli ktoś 
niepowołany zaczął przy tym majstrować, to układ był natychmiast kompletnie 
niszczony. Wystarczyło tylko poluzować jedną śrubę pokrywy i już było po 
konsoli. 
- Gdzie tu jest jakiś papier? - zapytał Soth. 
Wyszukał wielki arkusz papieru, znacznie większy od pokrywy konsoli. 
- Gdzie jest proszek żelazny? 
Znalazł trochę brązowoczarnego pyłu żelaznego, tak drobnego, że prawie mógłby 
unosić się w powietrzu. Nasypał pył na papier i rozgarnął go tak, by pokrył całą 
powierzchnię cieniutką warstewką. Potem zaś - usiłując nie dopuścić do splątania 
się kabli - położył pokrywę konsoli na papierze. Wyszukał parę spłaszczonych 
przewodów, znalazł baterię i podłączył ją do konsoli przy fajerwerku 
błyszczących iskier. Baterię podłączył w taki sposób, by doprowadzała prąd 
zarówno do pokrywy, jak i do poszczególnych przycisków. Dokładnie ułożywszy 
pokrywę na papierze, Soth zaczął szybko uderzać w każdy z kolejnych przycisków. 
Jonnie nagle zrozumiał, co Soth robi. Powstrzymał go przed podniesieniem pokrywy 
z papieru. Zdjął z półki kamerę analizatora metali, stanął na wysokim stołku i 
zrobił pionowe zdjęcie. Gdy Jonnie skończył, Soth ostrożnie uniósł pokrywę. A na 
papierze w uszeregowanych magnetycznie opiłkach żelaza - rysował się cały układ! 
Zaktywizowana ruchem przycisku każda część układu szeregowała odpowiednio swoją 
grupę opiłków żelaza. 
Podczas unoszenia pokrywy, niektóre partie układu trochę się zamazały. Jonnie 
miał zdjęcie nie naruszonego układu. Dla pewności jednak jeszcze raz utrwalił na 
kliszy obraz tych maleńkich i cieniutkich brązowoczarnych linii. 
Mieli wreszcie ten układ! 
Soth wsadził wszystko z powrotem do worka, napełnił go powietrzem do ciśnienia 
stu funtów, wymienił bezpieczniki, sprawdził uszczelkę pokrywy i przykręcił 
pokrywę z powrotem do konsoli. 
Dwie godziny później mieli układy wszystkich typów konsoli silnikowych. Notatki 
z wynikami eksperymentu skrzętnie ukryli, zawołali mechaników i polecili im 
ponowne zmontowanie i podłączenie konsoli do odpowiednich pojazdów. 
Jonnie przeprowadził próbę. Wszystkie konsole uruchamiały silniki. 
Bardzo się różniły od konsoli odpalania transfrachtu. 
6
W róciwszy do swego pokoju, zmęczony Soth pokaszliwał trochę, gdyż nieco się 
tego dnia nadwerężył. Jonnie usiadł na ławie i czekał, aż Soth złapie oddech. 
- Nie umiem zdemontować ani odtworzyć instalacji transfrachtu, gdyż tylko Terl 
to potrafi - powiedział w końcu Soth. - I z pewnością nie potrafię jej zbudować. 
Może więc nie powinienem przyjmować tego kontraktu. 
Trzymał go pomiędzy dwoma szponami, patrząc nań tęsknie, a potem chciał go 
zwrócić Jonnie'emu. 
Jonnie nie mógł powstrzymać się od myśli, że mogłaby to być wspaniała rasa, 
gdyby katriści nie majstrowali przy ich mózgach. 
- Ależ nie! - zawołał Jonnie, odpychając jego łapę. Bardzo dobrze się spisałeś. 
Ten klucz, który mi dałeś do matematyki Psychlosów, pomoże prawdopodobnie 
rozszyfrować tajemnicę wielu wynalazków, które były dotychczas własnością tylko 
Intergalaktyki. Być może przyczyniłeś się do osiągnięcia dobrobytu w wielu, 
wielu światach. 
-Naprawdę?- zapytał Soth i zamyślił się na chwilę. - To miłe. To bardzo miłe - 
rzekł i znów popadł w zadumę. Wiesz - powiedział po chwili - będziesz miał 
kłopoty z zachowaniem tajemnicy. Wielu osobników z różnych ras będzie robiło 
wszystko, by dostać w swe łapy tajemnice matematyki psychloskiej oraz ukradzione 
przez Psychlosów wynalazki. Chyba wiesz, że profesor En, który wynalazł 
teleportację, był Boxnardem? Nie wiesz? Tak, będzie mnóstwo chętnych do zdobycia 
tych danych. Myślę jednak, że mogę ci pomóc. - Zamyślił się na dłuższą chwilę. - 
Tak, sądzę, że potrafię ci pomóc - uśmiechnął się. - Jak każdy hobbysta lubię 
marnować czas na głupstwa, więc przed pięćdziesięciu laty - a byłem wtedy na 
strasznej planecie, na której nie było nawet jednego drzewa - spróbowałem 
wprowadzić do komputera wyższą matematykę Psychlosów. Gdyby ktoś o tym doniósł, 
Towarzystwo dostałoby chyba szału. Ale ja do dzisiaj pamiętam wynaleziony 
wówczas program dla tego komputera. Będzie on sprawnie działał, ale potrzeba mi 
pewnych części i odpowiednich warunków do pracy. 
Komputer! Jonnie z lękiem myślał o rozwiązywaniu setek tysięcy wzorów, które 
umożliwiłyby wykorzystanie każdego wynalazku w praktyce. Gdyby jednak miał taki 
komputer, to każdy członek jego zespołu mógłby się szybko z tym uwinąć. 
Jeśli to zrobisz - powiedział Jonnie, to zapłacę ci milion kredytów z własnej 
kieszeni. 
- Milion kredytów? - Soth ze zdziwienia aż rozdziawił usta. - Chyba we 
wszystkich wszechświatach nie ma tylu pieniędzy! 
Grzebał pomiędzy porozrzucanymi na stole papierami. Jonnie sądził, że chce 
znaleźć jakieś notatki, ale wnet spostrzegł, że Soth stara się zlokalizować 
rondel z kerbangiem. Widocznie poczuł, że potrzebny mu jest jakiś środek 
pobudzający. Ale rondel był pusty, więc Jonnie wyjął z kieszeni paczkę kerbanga 
do żucia i podał ją Sothowi. Soth z wdzięcznością zaczął żuć kęs kerbanga, lecz 
przypomniawszy sobie o dobrych manierach, poczęstował również Jonnie'ego, co - 
oczywiście - spotkało się z uprzejmą odmową. 
- Zaskoczyłeś mnie - powiedział Soth. - Ale to jeszcze nie wszystko, co chciałem 
ci powiedzieć. 
Pożuł przez chwilę w milczeniu i stwierdziwszy, że serce bije mu już bardziej 
miarowo, dodał: 
- Wymyśliłem również system przetwarzający arytmetykę psychloską na system 
dziesiętny. - Znów zaczął grzebać w porozrzucanych papierach, znalazł 
poszukiwany arkusz na podłodze i pokazał go Jonniemu. - To zdumiewający system. 
Wszyscy, nawet dzieci, mogą się go szybko nauczyć. Faktycznym powodem tego, że 
Imperium Psychlo pozostało przy systemie jedenastkowym, była chęć zmylenia 
wszystkich innych ras. 
- Mnie też zmylili - powiedział Jonnie. 
- No cóż, myślę, że to się im udało. Była to między innymi część programu 
bezpieczeństwa. W każdym razie podstawowe funkcje arytmetyczne oraz mniej 
skomplikowane wzory mogą być przetworzone na system dziesiętny. A potem może 
nawet pieniądze zostaną przeliczone na system dziesiętny. Doszły mnie słuchy, że 
nowa emisja Banku Galaktycznego nadal została wydana w systemie jedenastkowym. A 
teraz powiem ci, jakie są jego zalety. Otóż system dziesiętny wejdzie do 
powszechnego użytku. Nikt nie będzie chciał obliczać w nieporęcznym systemie 
jedenastkowym, więc wyjdzie on z użycia! - Soth z triumfem wyprostował się na 
krześle. - Będziesz miał ten swój komputer. System jedenastkowy wyjdzie z 
obiegu. Ludzie prędko o nim zapomną. I to też będzie swego rodzaju środek 
zachowania tajemnicy. 
Jonnie znalazł kawałek papieru i coś szybko zaczął na nim pisać. - Drugi 
kontrakt! - wykrzyknął Soth. 
- "W uzupełnieniu pierwszego kontraktu: dodaję dwa miliony kredytów za wykonanie 
komputera i jeszcze jeden milion za przetworzenie systemu jedenastkowego 
Psychlosów na system dziesiętny" - czytał Jonnie. 
- O Boże! - wykrzyknął Soth. - Za takie pieniądze mógłbym mieć wielki magazyn 
pełen książek matematycznych! Dziesięć magarynów. Pięćdziesiąt! Prędko, bo 
zmienisz zdanie. Daj mi to do podpisu! 
Gdy już sfinalizowali umowę, Soth popatrzył przez chwilę na kontrakty. 
- Wiesz, na Psychlo, mając tyle pieniędzy, byłbym wielkim bogaczem. Mógłbym mieć 
tuzin kobiet, założyć wielką rodzinę, ba, nawet dynastię. Ale to już historia. 
- Przecież zostało jeszcze kilku Psychlosów - powiedział Jonnie. - Jest nawet 
parę kobiet. Rasa jeszcze istnieje. 
- Ach - odparł Soth - przecież nie wiesz - skurczył się w sobie - że dawno temu 
katriści w obawie, że żyjący na innych planetach Psychlosi mogliby ulec mutacji, 
dostosować się do życia w atmosferze tych planet i stać się zagrożeniem dla 
korony, nalegali, aby dzieci Psychlosów rodziły się wyłącznie na Psychlo. 
"Gdzie mogli wkładać im do głów kapsułki" - pomyślał Jonnie. 
- Od czasu do czasu i to bardzo rzadko - kontynuował Soth - jakiś wielmoża mógł 
zabrać swoje kobiety na inne planety, ale tylko wtedy, gdy towarzyszył mu zespół 
katristów. Wszystkie natomiast pracownice Towarzystwa - zgodnie z od dawna 
obowiązującym rozporządzeniem katristów - musiały zostać poddane sterylizacji 
przed wyjazdem na inne planety. 
- Masz na myśli...? - Jonnie wskazał ręką w kierunku pomieszczeń Psychłosów. 
- Tak - odparł Soth. - Wszystkie te kobiety zostały wysterylizowane. Nie mogą 
już nigdy mieć dzieci. - Siedział przez chwilę w zamyśleniu. - Myślisz pewnie, 
że mam ci za złe zniszczenie mojej planety. Otóż, wcale nie. Od czasu bowiem, 
jak katriści zaczęli zdobywać władzę, cała nasza rasa zaczęła podupadać. Program 
poniżania, uciskania każdej grupy szukającej nowej moralności, nazywania 
wszystkich zwierzętami przekształcił Psychlosów w bestie. Przez całe wieki 
mieszkańcy wszystkich wszechświatów modlili się o rychły koniec tego imperium. 
Było ono powszechnie znienawidzone! - Popatrzył na Jonnie'ego. Wcześniej czy 
później ktoś musiał uwolnić galaktyki od Psychlosów. Wszystkie rasy marzyły 
tylko o tym. Ty - wycelował pazurem w Jonnie'ego - możesz sądzić, że tego 
dokonałeś. Ale to nie ty. Nasza cywilizacja została skazana na zagładę w 
momencie, gdy katriści zaczęli zdobywać wpływy. To nie ty, lecz oni zniszczyli 
Psychlo i całe imperium. Terl był produktem katristów i jestem przekonany, że w 
dużym stopniu przyczynił się do ich zagłady. Wiesz, słyszałem, że zwykł był 
siadywać w holu rekreacyjnym i rozpowiadać dokoła, że człowiek jest gatunkiem 
skazanym na wymarcie. 
Tymczasem to Psychlosi są wytępionym gatunkiem! - Westchnął i popatrzył na 
porozrzucane papiery. No cóż, może uda mi się, przynajmniej częściowo, 
wynagrodzić ludzi za popełnione przez Psychlosów zbrodnie. 
Potem zaś popatrzył na Jonnie'ego. 
- A ty, Jonnie Goodboy Tylerze, nie miej z tego powodu żadnych wyrzutów 
sumienia! Niszcząc Psychlo stworzyłeś szansę powrotu do lepszego życia wszystkim 
galaktykom. Niepotrzebne mi są te kontrakty. Ofiarowałeś mi je, więc je 
zatrzymam. Ale udzielenie ludziom pomocy jest dla mnie wielkim zaszczytem, więc 
dziękuję ci za tę szansę. 
następny 
Epilog 
Kilka miesięcy później Jonnie dowiedział się, że rząd Szkocji ma zamiar 
wprowadzić specjalny podatek przeznaczony na odbudowę Edynburga. Jonnie wiedział 
jednak, że naród szkocki nie znał kiedyś systemu podatkowego - król pokrywał 
wówczas z własnej kieszeni wszelkie wydatki państwowe. A poza tym Jonnie wątpił, 
by Szkocja miała na to środki pieniężne. Uważał też, że podatki jako środek na 
utrzymanie rządu były nierozsądnym przedsięwzięciem - czyż rząd nie potrafił 
zarobić na swoje utrzymanie? Dlaczego musiał w tym celu rabować własnych 
obywateli? 
Porozmawiał więc z Dunneldeenem i poprosił, by wmówił on Szefowi Klanu 
Fearghusów, że Edynburg zostanie odbudowany z dobrowolnych datków jego 
mieszkańców. Na poparcie iluzji, że Szkoci będą za to płacili, poumieszczał wraz 
z Dunneldeenem małe czerwone skrzynki wzdłuż szkockich dróg, by zainteresowani 
mogli wrzucać tam drobne monety. Czasami nawet wybierali z nich te pieniądze. W 
rzeczywistości jednak to Jonnie pokrywał wszystkie koszty. Posyłał tam swoje 
chatovariańskie przedsiębiorstwo budowlane "Buildstrong, Inc", które zakończyło 
budowę strefy przemysłowej w Luksemburgu i kompleksu bankowego w Zurychu. 
Chatovarianie posłali grupę badawczą do Szkocji, by zebrać informacje od rządu i 
ludzi, jak ma wyglądać nowo odbudowany Edynburg, a potem i tak zaczęli robić to, 
co sami uważali za stosowne. 
Zdecydowali, że Edynburg będzie spełniał trzy podstawowe funkcje: będzie 
siedzibą rządu planetarnego, centralnym ośrodkiem szkolenia istot pozaziemskich 
oraz stolicą szkockiego rzemiosła. Wyrażenie tak różnych funkcji miasta w jego 
harmonijnej architekturze przyprawiło ich o ból głowy, gdyż zawsze utrzymywali. 
że wszystko musi być: 
(a) zgodne z charakterem miejsca i 
(b) całkowicie odpowiadające swemu przeznaczeniu. 
Samo miasto - jak to wykryła grupa badawcza - miało kiedyś przezwisko "Auld 
Reekie" ze względu na bardzo przykre zapachy. Grupa ta stwierdziła też, że od 
jedenastu wieków żaden Szkot w nim nie mieszkał. Dało to Chatovarianom zupełnie 
wolną rękę. Zburzyli wszystko, oprócz Zamku Skalnego, szybko uruchomili kilka 
hydroelektrowni w Górach Szkockich i wtedy przywołali stowarzyszone z nimi 
przedsiębiorstwo "Obronę Desperacką", aby wykonało ono wszelkie niezbędne 
instalacje obronne, a potem zmontowało kompletny system kanalizacyjny i 
zaopatrujący miasto w zdatną do picia wodę, by wreszcie zatarłszy z radości ręce 
- naprawdę zabrać się do roboty. 
Całą północną dzielnicę zaczęli budować jako strefę przemysłową, w której miały 
mieścić się zakłady wytwórcze i rękodzielnicze. Charakteru nadawały jej małe 
kamienne domki, tak typowe dla krajobrazu Gór Szkockich. Z rozmachem zaplanowali 
budowę wielu specjalistycznych szkół, które z zewnątrz wyglądały jak siedziby 
szkockich magnatów, jak upstrzone niewielkimi wieżyczkami zamki z rycin w 
starych książkach z bajkami, ale których nowoczesne wnętrza przystosowane były 
do potrzeb życiowych istot pozaziemskich. Wszystkie te szkoły rozlokowali po 
całym terenie i otoczyli wielkimi parkami. 
Skalny Zamek przeznaczyli na siedzibę rządu. Był on jednaj tak zniszczony, że 
musieli sięgnąć do starych sztychów, by odtworzyć jego pierwotne kształty. Dla 
Chatovarian bowiem nie formowanie i zbrojenie skał było problemem, lecz 
odtworzenie architektury sprzed tysiąca lat. Dowiedzieli się, że stał tam kiedyś 
zamek jednego ze szkockich królów, Duncana, który jakoby został zamordowany 
przez niejakiego Macbetha, ale było to ich tajemnicą, skąd się o tym 
dowiedzieli. Ktoś twierdził, że chyba ze starej sztuki teatralnej, którą 
znaleźli w ruinach Muzeum Brytyjskiego. 
Odtworzyli więc skałę, odbudowali wewnętrzne schrony, pokryli wszystko błękitnym 
włoskim marmurem, który następnie opancerzyli i wypolerowali, po czym postawili 
na tym błyszczący bielą zamek Duncana. W starodawnym mieście zwanym Rheims 
znaleźli katedrę, która - jak uważali - harmonizowała z architekturą zamku, więc 
wybudowali ją też na tej samej skale w iskrzącej się purpurze, i ponownie 
nazwali "Katedrą świętego Gilesa". 
Wszyscy Szkoci byli zachwyceni wynikami swojej "inwestycji". Również i Jonnie 
uważał, że wyszło to całkiem dobrze. Przy okazji jednak powstało parę nowych 
problemów. Z powodu nadmiaru swych współplemieńców Chatovarianie zawsze 
zatrudniali więcej pracowników, niż było trzeba, a ponieważ ta praca określona 
została jako "pilna" i "dla samego szefa", więc tym razem zgromadzili olbrzymi 
zespół. Stosowali również politykę, zmierzającą do zatrudnienia każdego 
pracownika. Rozrosło się więc ponad miarę przedsiębiorstwo budowy miast równe 
liczbowo całej ziemskiej populacji. Jonnie zatrudnił je przy odbudowie miast 
spalonych przez "gości". 
To też nastręczyło Chatovarianom trochę kłopotów. Dla kogo miały być owe miasta? 
Od jedenastu wieków nikt w nich nie mieszkał. Zespoły badawcze musiały więc same 
odgadnąć, jakie mogłoby być przeznaczenie miast, wykorzystując okoliczne zasoby, 
bliskości rzek i morza, rodzaje upraw, możliwości ewentualnego handlu oraz 
przewidywaną liczbę mieszkańców. Było to bardzo skomplikowane. 
Uwzględnianie przy tym miejscowej architektury było bardzo łatwe w Azji, dość 
łatwe w Europie i całkiem niemożliwe w Ameryce: kontynent ten był tak szalenie 
nowoczesny, że Chatovarianie wręcz nie mogli tego ścierpieć. Musieli więc po 
prostu wybrać najbardziej interesujące wzorce budynków z różnych miast i 
powielać je, otaczając je mnóstwem parków. Ich główna firma specjalizowała się w 
produkowaniu jednoszynowej kolei błyskawicznej, więc sprowadzili ją na Ziemię i 
połączyli wszystkie miasta siecią takich kolei, by nie zniszczyć parków drogami 
kołowymi. 
Musieli też wynająć firmę Hawvinów wyspecjalizowaną w usuwaniu promieniowania, 
by oczyścić teren wokół Denver. Hawvinowie używali do tego celu latających 
magnetycznych mioteł. Po wykonaniu swego zadania Chatovarianie odbudowali miasto 
wraz z okolicą, włączając w to nawet miasteczko Jonnie'ego. 
Ponieważ w miastach nie było mieszkańców, więc Chatovarianie plombowali drzwi i 
okna, zostawiali niewielki zespół dozoru i ruszali dalej. 
"No cóż - myślał Jonnie, gdy oglądał te puste miasta - może kiedyś ktoś w nich 
zamieszka". 
Ker objął funkcję kierownika szkoły górniczej w Edynburgu, a inni pozostali przy 
życiu Psychlosi też się tam przenieśli i prowadzili wykłady oraz zajęcia 
praktyczne. Całe hordy pozaziemskich istot chciały uczyć się, jak wydobywać rudę 
na swych planetach i wytwarzać z niej metal. Ker nagrał wszystkie wykłady na 
rejestratorze obrazów, aby technologia górnicza nie poszła w zapomnienie. Chirk 
zajmował się tworzeniem nowych bibliotek. Ker zawsze stosował pewien chwyt 
psychologiczny, a mianowicie na wizjerze swej maski do oddychania malował twarz 
tej rasy, którą właśnie szkolił. Twierdził, że dzięki temu utrzymywał przyjazne 
stosunki ze studentami. 
Wśród byłych planet należących do Psychlosów było wiele takich, których 
społeczeństwo bądź żyło w ustroju niewolniczym, bądź skrywało się przed 
Psychlosami w górach, więc Szkoła Koordynatorów w Edynburgu aż pękała w szwach, 
ucząc podległe dawniej rasy, jak organizować nowe życie i zapewnić dobrobyt 
społeczeństwu. Wielki napływ kandydatów spowodowany był również faktem, że Bank 
Galaktyczny oferował znacznie korzystniejsze warunki spłaty pożyczek tym 
planetom, których Koordynatorzy ukończyli studia w Edynburgu. 
Nowy rząd Ziemi twierdził, że Szef Klanu Fearghusów został królem 
(prawdopodobnie z inspiracji brata Tsunga), a Dunneldeen stał się księciem - 
następcą tronu. Jednak ani Szef, ani Dunneldeen nie brali tego zbyt poważnie. 
Rząd bardzo niechętnie wydawał dekrety, pozostawiając to generalnie szefom 
plemion na ich terenach i interweniując tylko wtedy, gdy nie było innego 
sposobu, by zakończyć jakąś kłótnię. Był więc bardzo popularny. 
Pułkownik Iwan otrzymał tytuł "Pułkownika Demokratyczno-Ludowej Armii" i rządził 
Rosją. Pomagali mu w tym mieszkańcy miasteczka Jonnie'ego. Kilku młodzieńców 
wróciło do Ameryki i próbowało rozpocząć nowe życie. 
Szef Czong-won sprzymierzył się z plemieniem północno-chińskim i zaczęli 
urządzać się w Chinach. Eksport rękodzielnictwa oraz jedwabiu zaspokajał ich 
potrzeby. Otworzyli szkołę gastronomiczną, która cieszyła się bardzo dużą 
frekwencją, ponieważ Selacheesi zaklinali się, że najlepsza z możliwych jest 
kuchnia chińska, zwłaszcza ich dania rybne, i szybko udzielali kredytów na 
otwarcie restauracji chińskiej wszystkim istotom pozaziemskim, pod jednym 
wszakże warunkiem, że poślą kucharzy na przeszkolenie do Chin. Dlatego też 
więcej było w Chinach studentów sztuki kulinarnej niż samych Chińczyków. 
Studenci ci musieli nie tylko uczyć się przyrządzania potraw, ale i uprawy 
niezbędnych do ich prcygotowania produktów. Dodatkowa praca i odpowiednia 
mechanizacja spowodowały, że chińskie rolnictwo i rybołówstwo przeżywało okres 
rozkwitu i - jak to zauważył Czong-won - głód nie był już głównym problemem 
Chińczyków. Jonnie często zastanawiał się, jak istota pozaziemska, która 
zupełnie czym innym się żywi, mogła nauczyć się przyrządzania potraw, których 
sama nigdy nie zje. 
Po powszechnym wprowadzeniu we wszystkich wszechświatach systemu dziesiętnego 
bank zaczął rozprowadzać nową emisję pieniędzy. Bardzo to zdenerwowało Chrissie. 
Umieszczony na monetach i banknotach wizerunek coraz mniej przypominał 
Jonnie'ego. Przez parę dni marudziła, że wizerunek jest jeszcze bardziej podobny 
do Selacheesa. Jonnie nie przyznał się jej, jak bardzo starannie manewrował, aby 
tak się stało. Dzięki temu mógł teraz swobodnie wyjść na ulicę i nikt nie 
pokazywał go palcem. Jeszcze parę emisji i nikt go nie pozna. 
Bank w Snautch nigdy nie zwrócił im złota. Gdy wybudowali tam olbrzymi kompleks 
bankowy, umieścili złoto za pancernym szkłem w głównym holu banku. Wisiał tam 
też wielojęzyczny napis: 
"To złoto zostało wydobyte osobiście przez Jonnie'ego Goodboy Tylera i paru 
Szkotów. Powierzył je nam, ponieważ nam ufa. Ty też możesz nam zaufać. Jeśli 
otworzysz dziś nowy rachunek bankowy, to możesz dotknąć tego złota!" 
Gdy Jonnie potrzebował trochę złota, aby pokryć nim model nowego pojazdu 
teleportacyjnego, który "Obrona Desperacka" przygotowała do produkcji na 
Chatovarii, wówczas Dwight wraz z kilkoma Szkotami ze starego zespołu musiał 
udać się w Andy i uruchomić tamtejszą kopalnię złota. 
Po przeprowadzeniu przez bank - zgodnie z sugestiami Jonnie'ego - sondażu wśród 
ludzi na temat, co chcieliby kupować, przestawienie się byłych firm 
zbrojeniowych na produkcję dóbr konsumpcyjnych przebiegało bardzo szybko. 
Chwilowo jednak zapotrzebowanie na patenty Intergalaktyki było niewielkie. 
Mieszkańców cywilizowanych planet bardziej interesowały garnki, patelnie i tym 
podobne rzeczy, których produkowanie było łatwe i opłacalne. 
Byli emisariusze stawali się coraz bogatsi i bardziej wpływowi. Popierali 
przedsięwzięcia Jonnie'ego w miarę swych możliwości, prowadząc nawet swe kraje w 
kierunku socjademokracji. Jonnie rzadko brał udział w ich konferencjach, 
natomiast oni często prosili go o opinię w jakiejś sprawie. Jak twierdzili, 
"działalność antywojenna była najbardziej dochodowym przedsięwzięciem handlowym, 
o jakim kiedykolwiek słyszeli". 
Handlowa służba wywiadowcza Hawvinów zaczęła rozpowszechniać tajny raport 
dotyczący dwudziestu ośmiu platform, nie wiedząc, że został on jej podrzucony 
przez Bank Galaktyczny. Wybrano ją specjalnie dla dokonania "przecieku 
informacji", ponieważ była to najlepsza infiltracyjna służba wywiadowcza we 
wszystkich wszechświatach. Raport ten szybko i "tajnie" rozszedł się po 
wszystkich galaktykach. Stwierdzał on, iż początkowa liczba dwudziestu ośmiu 
platform została zwiększona do pięćdziesięciu trzech, uwzględniając nowe narody, 
i że platformy zostały rozmieszczone w siedemnastym wszechświecie. Raport 
spowodował nowe ożywienie działalności antywojennej, ale także astrograficzne 
zamieszanie, ponieważ naruszył podstawową zasadę, że skoro liczba cztery 
podniesiona do kwadratu dawała wynik szesnaście, to tylko tyle mogło istnieć 
wszechświatów. 
Wywołało to niemały zamęt. Kilka instytutów naukowych zaczęło prowadzić prace 
badawcze i to nie po to, by wykryć lokalizację platform, lecz by przekonać się, 
czy siedemnasty wszechświat faktycznie istnieje. 
Demokratyczny Królewski Instytut na Chatovarii odkrył dodatkowy wszechświat, ale 
ponieważ znajdował się on dopiero w trakcie tworzenia i nie było tam żadnych 
śladów życia rozumnego ani możliwości umieszczenia platformy, więc uczeni z 
instytutu doszli do wniosku, że musiał to być osiemnasty wszechświat. 
Siedemnasty wszechświat, na którym znajdują się platformy, nie został odkryty aż 
do dziś. I tak jak Jonnie przewidywał, było to łatwe do zrozumienia, ponieważ 
istniał on tylko w jego głowie. Nigdy nie zbudował tych platform. 
MacAdam poinformował Jonnie'ego, że sporo planet wchodzących w skład rezerwy 
Intergalaktycznego Towarzystwa Górniczego - choć obecnie nie zamieszkanych, ale 
w pełni do tego przystosowanych - nie jest zbyt chodliwym towarem na rynku. 
Dlatego też Jonnie - poprzez kurierów, Selacheesów ze swego zespołu - 
poinformował byłych emisariuszy o planetach znajdujących się w rezerwie. Dość 
prędko zrobili oni interesy z Towarzystwem, a potem wprowadzili te planety na 
rynek nieruchomości, ze sloganem: "Skorzystaj ze spokojnego, prowincjonalnego i 
nie będącego celem dla żadnych platform, życia". Zarówno oni, jak i ich 
przyjaciele zarobili na tym mnóstwo pieniędzy. Pokój okazał się najbardziej 
dochodowym wynalazkiem we wszystkich wszechświatach! 
Jedyną niepomyślną wieścią, która w tym czasie dotarła do Jonnie'ego, był bilans 
finansowy jego księgowości, która liczyła teraz aż dwustu Selacheesów, którzy 
sumowali jego dochody. Wynikało z niego, że Ziemski Oddział Buildstrong Inc. był 
teraz jedynym przedsiębiorstwem przynoszącym straty. Cała reszta zaś była bardzo 
dochodowa. Jonnie postanowił przeprowadzić rozmowę z generalnym dyrektorem tego 
przedsiębiorstwa. Stwierdził, że do listy płac dodano jeszcze dwieście tysięcy 
pracowników. Dyrektor generalny wyjaśnił mu, że teraz nie tylko odbudowują 
spalone miasta ziemskie, ale poprzez swoje filie przebudowują też wszystkie inne 
miasta zgodnie z opracowanym przez siebie dwustuletnim planem. Jonnie oświadczył 
generalnemu dyrektorowi i jego sześciu zastępcom, że budują miasta, które nie 
mają mieszkańców i nie będą ich miały jeszcze przez kilka następnych stuleci, 
więc lepiej będzie, jeśli zastanowią się, w jaki sposób osiągnąć dochód. Odparli 
mu, że postarają się o to, ale w zamian nalegali, by mogli nadal realizować swe 
plany. Nie, nie mieli żadnych zamiarów osadzenia na Ziemi Chatovarian. 
Wiedzieli, że Chatovarianie pochłonęliby wszystkich ludzi. Chodziło im po prostu 
o to, że jeśli już coś budowali, to chcieliby, żeby to było naprawdę 
monumentalne. Jonnie pomyślał, że w końcu nie jest to jakiś wielki problem i 
zapomniał o całej sprawie. 
Po pewnym czasie Stormalongowi znudziło się demonstrowanie nowego samolotu 
wyposażonego w silnik teleportacyjny, który "Obrona Desperacka" sprzedawała we 
wszystkich galaktykach, a także uczenie latania na nim, więc poprosił 
Jonnie'ego, by pozwolił mu na ponowne uruchomienie starego pojazdu orbitalnego 
wyposażonego w dźwig, którym można było polecieć nawet na Księżyc. Jonnie 
nakazał mu najpierw zdobyć parę kombinezonów ciśnieniowych, potem dobrać sobie 
jeszcze trzech równie zwariowanych pilotów oraz doprowadzić do stanu używalności 
cztery pojazdy orbitalne i dobrze je sprawdzić. 
Stormalong miał wymówkę, że chce polecieć na Księżyc, by przekonać się, czy uda 
mu się znaleźć jeszcze trochę ciężkiego metalu. Przypuszczał bowiem, że w 
powierzchnię Księżyca uderzył nowy strumień meteorytów. Przygotowanie pojazdów 
orbitalnych wraz z podróżą na Księżyc i z powrotem zajęło im dwa miesiące. 
Znaleźli tam meteoryty ze śladami ciężkich metali i przywieźli na Ziemię około 
dwustu ton kruszywa do dalszej obróbki. Stormalong dokonał też zaskakującego 
odkrycia. 
- Są tam ślady stóp - oświadczył Jonnie'emu. - A także ślady opon! 
Jonnie bardzo się tym zainteresował. Najpierw zakładali możliwość lądowania tam 
jakichś napastników. Ale fachowcy z "Obrony Desperackiej" wręcz ich wyśmiali: 
nikt nie mógł się przedrzeć przez ich system obronny. Zaczęli się więc 
zastanawiać, czy nie byli to przypadkiem "goście", którzy wylądowali tam podczas 
ostatniej wojny. 
Jonnie nie miał zamiaru spędzić wielu tygodni w pojeździe orbitującym, więc 
wynajął od Driesa Glotona jego jacht kosmiczny na weekend, i wraz ze 
Stormalongiem udali się na Księżyc. 
Faktycznie! Ślady stóp! Ślady opon! 
I wtedy bystry, wytrenowany wzrok Jonnie'ego spostrzegł opakowanie papierowe, 
które ktoś musiał tu wyrzucić. Było prawie zupełnie pokryte pyłem. Na opakowaniu 
widniał napis "Bezcukrowa guma do żucia, Zielona Mięta, 15 sztuk, Life Savers, 
Inc., Nowy Jork". Stormalong sądził, że musiało ono pochodzić z zestawu 
awaryjno-ratowniczego któregoś z wraków statków kosmicznych. Ale nie znaleźli 
żadnego wraku. Natomiast Dries uważał, że zapewne ta guma służyła do reperacji 
przebitych dętek. 
Jonnie nie pozwolił na pomieszanie znalezionych śladów z odciskami ich stóp. 
Sfotografował je rejestratorem obrazów i podążając nimi, doszedł do kopczyka z 
bardzo zniszczonymi strzępami czegoś, co kiedyś mogło być flagą. Potem zaś - 
mimo trudności w poruszaniu się spowodowanych bardzo małą siłą ciążenia pokręcił 
się po okolicy i znalazł inny kopczyk z inną flagą, ale też zniszczoną tak 
bardzo, że trudno ją było rozpoznać. I to było wszystko, co tam znaleźli. Ale 
Jonnie pokazał im, że wystające na zewnątrz części tych flag były znacznie 
bardziej zniszczone niż części zagrzebane w kopczykach, z czego można było 
wnioskować, że i ślady, i kopczyki musiały mieć wieleset lat. Stwierdzili więc, 
że nie zagraża im teraz żadne niebezpieczeństwo i wystartowali w powrotną podróż 
do domu. 
Prawdziwego odkrycia dokonali jednak dopiero w drodze powrotnej. Jonnie 
podziwiał wyposażenie łączności jachtu, gdy Dries pokazał mu pierwsze zdjęcia 
planety Ziemia i Jonnie zauważył, że - jak się zdawało - pokrywa chmur była 
teraz znacznie większa. Zrobił parę porównań. Oczywiście, zdążali teraz w 
kierunku Europy, ale nadal dobrze widzieli Afrykę i Bliski Wschód. Cały Bliski 
Wschód był zielony! A w środku Afryki widać było wielkie jezioro. Po 
wylądowaniu, mimo że spóźnił się już na niedzielną kolację, Jonnie udał się 
wprost do oficera dyżurnego "Obrony Desperackiej" i zapytał go, czy wie coś na 
temat zmian dokonanych na powierzchni planety. Oficer skierował Jonnie'ego do 
generalnego dyrektora "Buildstrong, Inc.". 
- Polecił pan nam, abyśmy zaczęli wykazywać dochody - powiedział dyrektor - więc 
najęliśmy jeszcze więcej Chatovarian i wykombinowaliśmy sobie, że nazwa 
"Buildstrong" może również oznaczać "Krzepkie ciało". 
Jonnie chciał się dowiedzieć co, u diabła, oni tam zrobili. No cóż, na suchych 
pustkowiach Sahary były tereny depresyjne, więc doprowadzili wodę z Morza 
Śródziemnego i stworzyli nowe morze wewnętrzne. Opady deszczu są bardzo 
potrzebne w tym rejonie. Posadzili tam osiemdziesiąt pięć bilionów drzew. Drzewa 
takie rosną też na Bliskim Wschodzie, gdzie nie potrzebują zbyt wiele wody. 
Różne rodzaje wolno rosnących, lecz bardzo smakowitych drzew. I jeszcze 
szesnaście bilionów drzew posadzili w środkowo-zachodniej części kontynentu 
amerykańskiego... och, Jonnie nie widział tej części kontynentu? Otóż cała ta 
olbrzymia, środkowa, plaska równina była kiedyś porośnięta drzewami mieli na to 
dowody w postaci skamielin. Jonnie'emu byłoby jednak przykro, gdyby przez to 
zmienił się klimat planety. A klimat zazwyczaj zmieniał się przy takich 
operacjach. Za to powietrze ulegało oczyszczeniu. 
Jonnie chciał się jeszcze dowiedzieć, jak takie wielkie wydatki oraz najęcie 
nowej armii Chatovarian mogły przynieść jakikolwiek dochód. Dyrektor generalny 
pokazał mu więc zestawienie bilansowe. Eksportowali drewno jadalne na te planety 
Chatovarian, które miały niedostatek pożywienia. Jonnie rozgrzeszył dyrektora, 
podniósł mu pensję i udał się do domu na bardzo spóźnioną niedzielną kolację. 
Mniej więcej w tym samym czasie zdarzył się jeszcze jeden godny odnotowania 
wypadek. Będąc na targach w Zurychu, Jonnie - z maską na twarzy, by nie wzbudzać 
na ulicy sensacji i zbiegowiska - zobaczył Pierre'a Solensa. Eks-pilot był w 
łachmanach i opowiadał zgromadzonym, że na własne oczy widział, jak Jonnie 
Goodboy Tyler spacerował po chmurze i co więcej, wyczarował z niej demona, z 
którym śpiewał w duecie. Gdy skończył swoją opowieść, ruszył dokoła z 
powyginanym kubkiem na datki. Jak się wydawało, w ten sposób zarabiał na życie. 
Gdy podszedł do Jonnie'ego, ten zdjął maskę, a Pierre o mało nie zemdlał. 
Na temat Jonnie'ego krążyło już tyle legend i kłamstw, iż jeszcze jedno kłamstwo 
wcale nie było mu potrzebne. Zmusił więc Pierre'a, by wsiadł z nim do samolotu i 
poleciał do Afryki. W Wiktorii Jonnie kazał mu wziąć inny samolot, polecieć na 
szczyt, na którym leżały zwłoki Psychlosów, wylądować, rozejrzeć się, a potem 
przebić chmury i wylądować. Pierre'owi udało się dokonać tego bez kraksy i 
bezpiecznie przyleciał z powrotem do Luksemburga. Pierre wrócił do swego zawodu 
i z czasem stał się niezłym pilotem. 
Sarkofag Bittie'ego MacLeoda jakimś cudem ocalał w czasie bombardowania 
Edynburga. Trzy belki walącej się katedry spadły na niego, tworząc ochronną 
zaporę. Chatovarianie przenieśli go do krypty nowej katedry i ustawili obok 
trumien zmarłych bohaterów wojennych, wśród których znalazły się też szczątki 
Glencannona. Gdy Pattie ukończyła szesnaście lat, zażądała, by zaprowadzono ją 
do krypty, w której poślubi Bittie'ego MacLeoda. Nic nie było w stanie odwieść 
ją od tego zamiaru, więc stanęła przy sarkofagu w białej sukni ślubnej, 
trzymając w ręku medalion z wyrytym na nim napisem: "Mojej przyszłej żonie". 
Pastor, który nigdzie nie znalazł zakazu takiej ceremonii, udzielił im ślubu. 
Pattie przebrała się potem w szaty wdowie i kazała nazywać się pani Pattie 
MacLeod. Kontynuując studia medyczne, założyła Intergalaktyczną Organizację 
Zdrowia imienia MacLeoda. Jonnie wyłożył na to fundusze i wkrótce jej placówki 
stały się znanymi przystankami przy platformach odpalania we wszystkich 
galaktykach. Udzielały one wszystkim potrzebującym natychmiastowej pomocy 
medycznej. 
Jonnie'emu i Chrissie urodził się syn, Tommie Brave Tyler, absolutna kopia 
Jonnie'ego, dwa lata później przyszła na świat córka, Missie, która - jak 
wszyscy twierdzili - była lustrzanym odbiciem Chrissie. 
Gdy Tommie ukończył sześć lat, Jonnie stwierdził, że chłopak dotychczas nie 
otrzymywał właściwego wykształcenia. Miał mnóstwo "wujków": Pułkownik Iwan, Sir 
Robert, Dunneldeen. Każdy Szkot, który wydobywał złoto lub pracował z jego 
ojcem, był "wujkiem". Wszyscy oni strasznie rozpuścili malca. Przywozili mu 
prezenty z całego świata. Ale czy dbali o to, by Tommie otrzymał należyte 
wykształcenie? Nie! Co prawda, władał on całkiem nieźle kilkoma językami - 
rosyjskim, chińskim, chatovariańskim, psychlo i angielskim. I potrafił liczyć w 
pamięci. Potrafił też prowadzić pojazd teleportacyjny, który Angus i Tom Smiley 
specjalnie dla niego skonstruowali. Ale Jonnie obawiał się, że jego syn będzie 
dorastał bez znajomości najważniejszych w życiu rzeczy. 
Zdecydował się więc uzupełnić luki w jego wychowaniu. Interesy szły dobrze, a i 
tak były prowadzone głównie przez innych. Wziął więc ze sobą tylko parę 
najniezbędniejszych rzeczy, wpakował Tommie'ego, Chrissie i Missie oraz cztery 
konie do starego samolotu szturmowego piechoty kosmicznej i poleciał do 
Kolorado. Wyłączył radio i radiotelefon, ukrył samolot w kępie drzew i rozbił 
obóz. 
Przez cały następny rok - niezależnie od pogody - Jonnie uczył syna. Missie była 
wspaniała i bardzo pomagała mamie. Nauczyła się wszystkiego, co było związane z 
wyprawianiem skór, nauczyła się gotować i jeszcze wielu praktycznych zajęć. 
Ojciec cały czas poświęcał synowi. Z początku Jonnie miał z nim trochę kłopotów, 
ale po kilku miesiącach zaczął robić szybkie postępy. Nauczył się tropić i 
rozpoznawać różne zwierzęta, odgadywać ich zamiary. Nauczył się robić obławy na 
dzikie konie i ujeżdżać je, nie potrzebując przy tym takich zniewieściałych 
rzeczy jak siodło. Wskakiwał po prostu na grzbiet konia i bardzo mu się to 
podobało. Jonnie nauczył go celnego rzucania maczugą i raz nawet Tommie upolował 
nią kojota. Jonnie zaczynał już mieć pewność, że chłopiec da sobie radę w życiu. 
Właśnie zamierzał zacząć z nim wyższy kurs tropienia wilków i pum, gdy pewnego 
ranka usłyszeli huk lecącego samolotu. Nie był to jednak bezpilotowy samolot 
zwiadowczy, ale normalny pojazd łącznikowy. Zmierzał wprost ku słupowi dymu 
znaczącego ich obozowisko. 
Jonnie z chłopcem pojechał do domu, pełen złych przeczuć. 
Był to Dunneldeen i Sir Robert. 
Tommie rzucił się do nich pędem, krzycząc radosne słowa powitania: 
- Wujek Dunneldeen! Wujek Łobełt! 
Chrissie przygotowała poczęstunek, a oni się nie spieszyli z wyjawieniem celu 
swej wizyty. Zapadł wieczór i goście wraz z całą rodziną zasiedli wokół ogniska, 
śpiewając szkockie pieśni. A potem Tommie pokazał, że nie zapomniał góralskiego 
tańca szkockiego i odtańczył go tak, jak go kiedyś uczył Thor. 
W końcu, gdy Chrissie wraz z dziećmi poszła spać, Dunneldeen zagaił: 
- Przypuszczam, że się zastanawiasz, po co przylecieliśmy? 
- Co to za złe nowiny? - odparł pytaniem Jonnie. 
- Nie ma żadnych złych nowin - powiedział gderliwie Sir Robert. - Szesnaście 
wszechświatów mocno trzymamy w garści. Dlaczego więc miałyby być jakieś złe 
wieści? 
- Minął już rok - dodał Dunneldeen. 
- Przylecieliście tu w jakimś celu - rzekł podejrzliwie Jonnie. 
- No cóż - powiedział Dunneldeen - masz rację. Parę lat temu zrobiłeś objazd 
wszystkich plemion Ziemi. Teraz jest propozycja, byś zrobił taką turę po 
wszystkich bardziej znaczących cywilizacjach w galaktyce. Wiele rządów chce 
obdarzyć cię nieruchomościami, medalami i tym podobnymi rzeczami za to, że 
warunki ekonomiczne w skali galaktycznej stały się tak pomyślne. Bardzo to 
Jonnie'ego rozgniewało. 
- Przecież powiedziałem wam, że biorę urlop na cały rok! Czy nie możecie 
zrozumieć, że mam obowiązki rodzinne? Co byłby ze mnie za ojciec, gdybym 
dopuścił, żeby mój syn wyrósł na nieokrzesanego dzikusa? 
Zrugał ich gniewnie. 
Dunneldeen wysłuchał go do końca, a potem wybuchnął śmiechem. 
- Wiedzieliśmy, co nam powiesz, więc wysłaliśmy w zastępstwie Thora. 
Jonnie przetrawił tę wiadomość. A potem zapytał: 
- Więc jeśli to załatwione, to po co się tu zjawiliście? 
Sir Robert popatrzył na niego. 
- Twój rok się skończył, chłopcze. Czy nigdy nie przyszło ci na myśl, że 
przyjaciele tęsknią za tobą? 
Jonnie wrócił więc do domu i chociaż Tommie biegle opanował piętnaście języków 
obcych i pięć różnych rodzajów matematyki, chociaż nauczył się prowadzenia 
pojazdów naziemnych tak jak Ker i latania na każdym typie samolotu, jaki 
Towarzystwo miało na jakiejkolwiek planecie, włączając w to nowy jacht kosmiczny 
Driesa Glotona - jego prawdziwa edukacja nigdy nie została zakończona. Było to 
prawdopodobnie jedyne niepowodzenie w życiu Jonnie'ego Goodboya Tylera. 
Doktor MacDermott, historyk, cieszył się nadal dobrym zdrowiem. Napisał książkę 
pod tytułem: "Jonnie Goodboy Tyler zwycięzca Psychlosów, duma narodu 
szkockiego". Nie była tak dobra jak niniejsza książka, gdyż była przeznaczona 
dla niezbyt wykształconych istot. Ale umieszczono w niej kolorowe trójwymiarowe 
zdjęcia, które nawet imitowały ruch - MacDermott miał dostęp do wielu archiwów - 
i pierwsze wydanie książki rozeszło się w nakładzie dwustu pięćdziesięciu 
miliardów egzemplarzy. Została przetłumaczona na dziewięćdziesiąt osiem tysięcy 
różnych języków galaktycznych i doczekała się wielu wznowień. 
Honoraria autorskie za tę książkę przewyższały potrzeby skromnego życia doktora 
MacDermotta, więc ufundował on Muzeum Tylera. To jest ten pierwszy budynek ze 
złotymi kopułami, który zobaczycie opuszczając placówkę Intergalaktycznej 
Organizacji Zdrowia imienia MacLeoda na Dworcu Teleportacji Osobowej w Denver. 
Wkrótce po powrocie z Ameryki Jonnie gdzieś zniknął. Jego rodzina i przyjaciele 
bardzo się tym zmartwili. Wiedzieli jednak, że Jonnie tęsknił za lasem, za 
wolnością, że męczyły go pochlebstwa i ciekawość gawiedzi. Poza tym uważał, że 
nie jest już potrzebny, że jego misja została zakończona. Razem z nim zniknęła 
torba, dwie maczugi i nóż myśliwski. Hełm ze smokiem i tunika z błyszczącymi 
guzikami nadal znajdowały się na tym samym kołku, na którym je ostatnio 
powiesił. Ale mieszkańcy galaktyk nie wiedzieli, że Jonnie znikł. Gdybyście się 
zapytali kogokolwiek na jakiejkolwiek cywilizowanej planecie, gdzie jest Jonnie, 
to prawdopodobnie otrzymalibyście odpowiedź, że jest pewnie tam, za tym 
wzgórzem, i czuwa na wypadek, gdyby wrócili lordowie lub Psychlosi. 
Spróbujcie, a przekonacie się, że wskażą wam nawet kierunek. 
Koniec