Roger Żelazny

Pan Snów

(przełożył Robert Reszke)
dla Judy
WSTĘP
Dziś już nie pisze się takich książek. Pan Snów Rogera Żelaznego to powieść 
żarliwa - żarliwością 
Ameryki wczesnych lat sześćdziesiątych, kiedy to w piorunującym tempie i na 
masową skalę przyswajali sobie 
Amerykanie europejskie nowinki z lat jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, 
choć sama ich geneza sięga 
przełomu XX wieku. a zatem, przede wszystkim, psychoanaliza w jej klasycznej 
postaci opracowanej przez 
Sigmunda Freuda oraz w postaci tak zwanej psychologii analitycznej Carla Gustava 
Junga - oba te nazwiska 
parokrotnie pojawiają się na kartach książki.
Zamysłem Żelaznego było, jak można sądzić, przedstawienie działania tego, co 
psychoanaliza określa 
jako pod -lub nieświadomość - tych pokładów ludzkiej psyche, które zachowując 
autonomię, żyją by tak rzec 
własnym życiem, dając o sobie znać między innymi w snach. Pan Snów wprowadza nas 
w świat życia 
nieświadomości - chciałoby się powiedzieć, gdyby nie przekonanie, że Roger 
Żelazny chyba nie miał aż tak 
wygórowanych pragnień. Zatem skromniej: Pan Snów to opowieść o tym, jak w 
człowieku, który zawodowo 
zajmuje się snami - śni “za innych”, “kształtuje” sny w celach terapeutycznych - 
z wolna zaciera się granica 
między życiem świadomym a snem, jak świadomość powoli się rozpada, rozsadzana 
szukającymi dla siebie 
ujścia strumieniami nieświadomości. Charles Render - bo o nim nowa - tytułowy 
“Pan Snów” - pada ofiarą 
własnego złudzenia, własnego snu: przyzwyczajony do tego, że w świecie własnej 
imaginacji jest stwórcą 
i władcą wszystkiego, co mocą fantazji powołuje do życia, podejmuje próbę 
stworzenia świata dla kogoś 
drugiego, dla ociemniałej kobiety, skazanej na połowiczne zaledwie doświadczanie 
rzeczywistości świadomego 
istnienia. Co gorsza - ulegając wzbierającej w nim “Woli Mocy” usiłuje wykreować 
ją na “Panią Snów” - 
smutno jest bowiem samemu przeżywać uroki, które daje władza, choćby tylko nad 
materią tak złudną, tak 
ulotną, jak sen.
Powtarza się dylemat znany z Fausta: czy możliwe jest połączenie piekielnej 
pychy nieograniczonego 
w czasie i przestrzeni tworzenia z miłością niewinną? I czy ta miłość jest 
naprawdę niewinna? Czy sen 
urzeczywistniający nieświadome pragnienia, (które, uświadomione, stają się 
przesłanką udanej terapii) można 
śnić dalej w świetle dziennym? Czy będzie wtedy jeszcze lekarstwem, czy już 
trucizną? Czy można bezkarnie 
zstępować do “doliny cienia”, jak pisze Żelazny, schodzić do głębokich warstw 
nieświadomości w poszukiwaniu 
Graala i żądać jeszcze “szczęścia we dwoje”, przy kominku i w naiwnej niewiedzy 
spraw, których demonicznej 
natury jeszcze przed chwilą się doświadczało? Podobnie stawiał te problemy Wilk 
Stepowy Hermanna Hessego 
i podobną dawał odpowiedź: ten magiczny teatr życia nieświadomości to “teatr nie 
dla każdego”. Karta wstępu 
kosztuje głowę.
Pan Snów Rogera Żelaznego to książka żarliwa, bowiem podąża tym szlakiem 
myślenia, który już 
dawno przedtem został przetarty. Adaptując pewne wzorce literackie i 
przystosowując je do konwencji literatury 
tak zwanej fantastyczno-naukowej nie ustrzegł się autor swego rodzaju 
nadgorliwości, zwłaszcza 
w kształtowaniu “futurystycznego” sztafażu świata przedstawionego z perspektywy 
naszych dni - naiwnego 
i jakby anachronicznego. Czytając tę książkę trzeba jednak pamiętać, że jest to 
dzieło swego czasu: Ameryki 
wczesnych lat sześćdziesiątych - może niekiedy irytujące w swym sileniu się na 
“nowoczesność wyrazu”, 
“odkrywczość stylu”, “zaskakującą fabułę”. Żelazny idzie tu jednak śladami swego 
poprzednika: “teatr to nie dla 
każdego”. Tak właśnie być miało.
Wydawca
ROZDZIAŁ I
UROCZE było to na pewno - krew oraz wszystko inne - Render czuł jednak, że 
spektakl ma się ku 
końcowi. 
Uznał więc, że każda mikrosekunda jest teraz cenniejsza od minuty - choć może 
należałoby podnieść 
temperaturę... Gdzieś tam, dokładnie na peryferiach wszystkiego, ciemność 
zwierała swe sploty.
Dudnienie, jakby kreszendo rozbrzmiewających na granicy świadomości grzmotów 
trwało nadal na tej 
samej wysokości. Ten dźwięk skupiał w sobie i wstyd, i ból, i strach.
Na Forum było duszno.
Cezar wyczołgał się z kręgu gorączkowo krzątających się ludzi. Przedramieniem 
zasłaniał oczy, lecz 
nie mógł przestać widzieć, nie tym razem.
Senatorowie nie mieli twarzy, a ich togi zbroczone były krwią. Ich krzyki 
przypominały ptasi świergot. 
z nieludzką zaciekłością kłuli sztyletami leżącego na ziemi.
On, Render, był poza tym.
Kałuża krwi, w której leżał, powoli rozszerzała się, jego ramię to unosiło się, 
to opadało z mechaniczną 
regularnością, z jego gardła wydobywał się ptasi świergot, był zarazem widzem i 
aktorem tej sceny.
On bowiem, Render, był Śniącym.
Skulony, cierpiący, z zawiścią w oku, Cezar dobył słowa skargi.
- Zabiłeś go! Zabiłeś Marka Antoniusza... człowieka bez skazy i znaczenia!
Render zwrócił się do niego, a sztylet w jego dłoni był wielki i ociekał krwią.
- Tak.
Ostrze kołysało się z boku na bok. Cezar, zafascynowany błyskiem ostrej stali, 
wodził wzrokiem w ten 
sam rytm.
- Dlaczego? - krzyknął. - Dlaczego?
- Ponieważ - odparł Render - był Rzymianinem daleko bardziej cnotliwszym niż ty.
- Kłamiesz! Tak nie jest!
Render wzruszył ramionami. Znowu uderzył nożem.
- To nieprawda! - krzyczał Cezar. - To nieprawda! Render odwrócił się od niego i 
zakołysał sztyletem. 
Niczym marionetka, Cezar podążał wzrokiem za wahadłem ostrza.
- Nieprawda? - uśmiechnął się - a kimże jesteś, by podawać w wątpliwość 
morderstwo takie, jak to? 
Jesteś nikim! Ubliżasz godności chwili! Precz!
Mężczyzna o zaróżowionej twarzy drżąc zerwał się na równe nogi, włosy miał w 
nieładzie, na wpół 
zmierzwione, na wpół zlepione potem. Odwrócił się, ruszył przed siebie biegiem, 
biegnąc odwracał się co 
chwila, rzucał przez ramię spojrzenia.
Odbiegł już dość daleko od kręgu morderców, lecz scena nie straciła na 
wspaniałości. Wszystko 
pozostało przejrzyste, jak w elektrycznym rozbłysku. Sprawiło to, że poczuł się 
jeszcze bardziej odległy, jeszcze 
bardziej samotny i pozostawiony z boku.
Render obszedł zakręt uprzednio niezauważony. Stanął przed nim, ślepy żebrak.
Cezar chwycił go za ubranie.
- Masz dla mnie zły omen na dzisiaj?
- Strzeż się! - zachrypiał szyderczo.
- Racja! - zawołał Cezar. - Racja! Dobrze powiedziane. “Strzeż się...” ale 
czego?
- Idów.
- Idów?...
- Idów oktembrowych. Puścił go.
- Co powiedziałeś? Oktember?... Co to?
- To miesiąc.
- Kłamiesz. Nie ma takiego miesiąca!
- Ale to data, której szlachetny Cezar powinien się obawiać... czas, który nie 
istnieje, data, która nigdy 
nie znajdzie się w kalendarzu.
Render zniknął za rogiem, choć, jak poprzednio, jeszcze przed chwilą nie było go 
tutaj.
- Poczekaj! Wróć!
Roześmiał się, a Forum śmiało się wraz z nim. Głosy podobne do ptasiego 
świergotu stały się teraz 
chórem nieludzkich szyderstw.
- Drwisz ze mnie! - zapłakał Cezar.
Na Forum żar był tak straszny, że oddychało się jak w piecu, a pot utworzył coś 
jakby maskę 
z płynnego szkła, zastygłą na jego wąskim czole, ostrym nosie, szczęce prawie 
pozbawionej podbródka.
- Ja też chcę zostać zabity! - załkał. - To nie fair! A wtedy Render rozpłatał 
na kawałki Forum, 
senatorów i wyszczerzonego w uśmiechu Antoniusza i wrzucił je do czarnego worka
- wystarczył jeden niezauważalny ruch palcem. Cezar zniknął jako ostatni.
Charles Render siedział przed tablicą z dziewięćdziesięcioma białymi przyciskami 
i dwoma 
czerwonymi, lecz na żaden z nich tak naprawdę nie patrzył. Jego prawe ramię 
poruszało się bezgłośnie wzdłuż 
lśniącej, gładkiej powierzchni konsoli, palce wduszały niektóre przyciski, nad 
innymi przeskakiwały, ręka 
prześlizgiwała się bezwiednie odtwarzając Sekwencje Pamięci.
Stłumione wrażenia, uczucia zredukowane do zera. Przedstawiciel Erikson 
wiedział, czym jest stan 
zapomnienia człowieka, który powrócił do łona.
Rozległ się łagodny trzask.
Ręka Rendera prześlizgnęła się na sam koniec najniższego rzędu przycisków. Teraz 
trzeba było się 
zdobyć na akt świadomego działania - akt woli, jeśli komuś bardziej odpowiada to 
określenie - by wdusić 
czerwony guzik.
Render uwolnił rękę z temblaka, w którym spoczywała, zdjął koronę z przewodników 
- włosów 
Meduzy i miniaturowych obwodów. Wyślizgnął się z fotela-leżanki, ściągnął 
kaptur. Podszedł do okna, sprawił, 
że szyby przejaśniały, skręcił papierosa.
Minuta w macicy, nie dłużej. To punkt krytyczny... Żeby tylko nie padał śnieg - 
chmury wyglądają 
niegroźnie...
Patrzył na miłe żółte altanki i wysokie drapacze chmur, szkliste i szare, 
pogrążone w tlącej się 
poświacie oliwkowego zmierzchu; miasto wznosiło się na czworokątnych wyspach 
wulkanicznych, płonących 
w poświacie zachodniego nieba, spod ziemi dochodziło głuche dudnienie; patrzył 
na bogate, zawsze ruchliwe 
ulice handlowe, gdzie ludzki potok rwał jak wezbrana rzeka.
Odwrócił się od okna. Podszedł do wielkiego jaja, spoczywającego obok biurka, 
gładkiego 
i błyszczącego. Jego nos, odbity w owalnej płaszczyźnie, tracił wszelkie cechy, 
które pozwalały określać go jako 
orli, jego oczy wyglądały jak dwa szare spodki, włosy stawały się powleczonym 
światłem pancerzem, 
a czerwony krawat przywodził na myśl szeroki jęzor wampira.
Uśmiechnął się. Pochylony nad blatem przycisnął drugi czerwony guzik.
Z cichym westchnieniem jajo przestało opalizować, a w poprzek przecięła je rysa. 
Skorupa stała się 
przezroczysta, tak że Render mógł dostrzec wykrzywioną w grymasie twarz 
Eriksona, który mocno zaciskając 
oczy walczył z powracającą świadomością i tym wszystkim, co z sobą niosła. Górna 
połowa jaja uniosła się 
ukazując go, guzowatego i różowego, jak leżał na dolnej półskorupie. Otwarłszy 
oczy, nie spojrzał na Rendera. 
Wstał, zaczął się ubierać. Render w tym czasie sprawdzał macicę.
Oparł się o biurko, przyciskał kolejne guziki: kontrola temperatury, pełen 
zakres, sprawdzone; 
egzotyczne odgłosy - podniósł słuchawkę - sprawdzone, dzwony, brzęki, dźwięki 
skrzypiec i gwizdy, piski 
i jęki, odgłosy ulicy, szmer fal - sprawdzone; obwody sprzężenia zwrotnego, 
przenoszące własny głos pacjenta, 
utrwalony w analizie dźwięku, sprawdzone; pasmo dźwięku, nawilżacz powietrza, 
bank zapachów, sprawdzone; 
mechanizm kołyszący łóżkiem, kolorowe światła, stymulatory dotyku...
Render zamknął jajo, odciął dopływ energii. Wrzucił zepsuty podzespół do 
klozetu, ręką zatrzasnął 
drzwi. Taśmy zarejestrowały ważną sekwencję.
- Siadaj - polecił Eriksonowi.
Mężczyzna usiadł, nerwowo skubiąc kołnierzyk.
- Zachowałeś pełną pamięć o tym, co przeżyłeś - powiedział Render - nie ma więc 
potrzeby 
podsumowywać. Nic się przede mną nie ukryje, bo sam też tam byłem.
Erikson kiwnął głową.
- Znaczenie tego epizodu powinno być dla ciebie zrozumiałe.
Znowu kiwnął głową i dopiero teraz odzyskał mowę.
- Tylko co było tam ważnego? - zapytał. - To znaczy, jak wiem, wymyślił pan sen 
i sprawował nad nim 
kontrolę we wszelki możliwy sposób. Sen jednak nie był prawdziwy... niczym nie 
przypominał zwykłych 
marzeń sennych. Pańska zdolność do kreowania rzeczywistości sprawia, że 
wszystko, co pan mówi, ma szansę 
zdarzyć się... Czy nie tak?
Render powoli potrząsnął głową, strzepnął popiół do południowej półkuli 
popielniczki w kształcie 
globusa i dopiero teraz spotkał wzrokiem spojrzenie oczu Eriksona.
- To prawda, że dostarczyłem Matrycę i ukształtowałem formy
- zaczął z wolna. - Ty jednak napełniłeś je uczuciami i sprawiłeś, że stały się 
symbolami 
współgrającymi z problemami, które cię trapią. Gdyby sen nie był istotną 
analogią twych stanów psychicznych, 
nie mógłby spowodować reakcji, które wywołał. Byłby pozbawiony wzorców i form, 
które modulują twe 
niepokoje i pożądania, a przecież to właśnie one zostały zarejestrowane na 
taśmach, zatem zaistniały. Przerwał 
na chwilę, po czym ciągnął dalej.
- Już od wielu miesięcy poddajesz się analizie... i wszystko, co się zdarzyło w 
tym czasie, skłania mnie 
do wniosku, że twój strach przed morderstwem nie ma uzasadnienia w 
rzeczywistości.
Erikson drgnął. Spojrzał nań z uwagą.
- To, do cholery, skąd on się bierze?
- Stąd - odparł Render - że żywisz nieświadome pragnienie, by stać się ofiarą 
zabójstwa.
Erikson uśmiechnął się - powoli odzyskiwał zimną krew. Wyjął cygaro, drżącą ręką 
przyłożył zapaloną 
zapałkę.
- Zapewniam pana, doktorze, że nigdy nie nachodziły mnie myśli samobójcze, nigdy 
też nie pragnąłem 
przerwać życia.
- Kiedy zgłosiłeś się do mnie w lecie - powiedział Render
- wyznałeś, że prześladuje cię lęk przed zabójstwem. Ale zupełnie nie 
wiedziałeś, kto mógłby nosić się 
z tym zamiarem ...
- Niech pan zwróci uwagę na moją pozycję! - przerwał mu gwałtownie. - Nie można 
być 
Przedstawicielem i nie przysporzyć sobie wrogów.
- Owszem - potwierdził Render. - Lecz wszystko wskazuje na to, że tobie akurat 
udało się tego 
dokonać. Kiedy pozwoliłeś mi przedyskutować tę kwestię z twymi detektywami 
dowiedziałem się, że nie wpadli 
na żadne poszlaki, które uzasadniałyby lęki. 
- Bo nie szukali wystarczająco długo... albo nie we właściwych miejscach. Na 
pewno coś jeszcze 
wywęszą.
- Obawiam się, że nie.
- Dlaczego?
- Dlatego, że jak już powiedziałem, twoje lęki nie mają obiektywnych podstaw. 
Bądź ze mną szczery... 
czy znasz kogokolwiek, kto nienawidziłby cię do tego stopnia, że byłby gotów cię 
zabić?
- Otrzymuję wiele listów z pogróżkami...
- Jak wszyscy Przedstawiciele - Render wzruszył ramionami. - Wszystkie listy, 
które otrzymałeś 
w ciągu ostatniego roku, zostały dokładnie zbadane i okazało się, że zostały 
wysłane przez psychopatów. Czy 
wobec tego możesz przedstawić mi chociaż jeden niezbity dowód, potwierdzający 
słuszność twych lęków?
Erikson kontemplował koniuszek cygara.
- Przyszedłem do pana za namową jednego z przyjaciół - odezwał się po chwili. - 
Zgłosiłem się, bo 
chciałem, żeby pan dokładnie opukał mój umysł i znalazł coś, nad czym mogliby 
popracować detektywi... jakiś 
ślad, coś co pozwoliłoby stworzyć podstawę do dalszych dochodzeń. Może 
nieświadomie nastąpiłem komuś na 
odcisk... może jedna z ustaw, którą opracowałem, godzi w czyjeś interesy.
- I nie znalazłem niczego - podsumował Render. - Niczego, co można byłoby uznać 
za przyczynę twych 
lęków. Teraz, rzecz jasna, gdy ci o tym mówię, jesteś zaniepokojony i usiłujesz 
wpłynąć na zmianę diagnozy...
- Niczego nie usiłuję!
- Wobec tego, słuchaj! Możesz sobie później komentować do woli wszystko, co ci 
powiem, ale nie 
zmienia to faktu, że już od miesięcy obijasz się tu i tracisz czas, nie 
przyjmując do wiadomości niczego, co ci 
przedstawiam na wszystkie możliwe sposoby. Wobec tego teraz zamierzam powiedzieć 
ci, co myślę, bez 
owijania w bawełnę, a co z tym zrobisz, to już twoja rzecz.
- Proszę bardzo.
- Po pierwsze zatem - ciągnął Render - lubisz mieć wroga lub wrogów...
- Śmieszne...
- ...ponieważ jest to jedyna alternatywa do otaczania się gronem przyjaciół...
- Mam mnóstwo przyjaciół!
- ...a bierze się to stąd, że nikt nie znosi sytuacji, gdy otacza go mur 
obojętności. Przeciwnie: każdy 
chciałby wzbudzać wobec siebie jedynie silne, prawdziwe uczucia. Miłość i 
nienawiść to najbardziej skrajne 
formy ludzkich postaw. Pragnąc czegoś, lecz nie mogąc tego osiągnąć, przeniosłeś 
swe pragnienia na inny 
obiekt. Pożądałeś tak silnie, że udało ci się przekonać samego siebie, że ów 
zastępczy obiekt pożądania 
naprawdę istnieje. Wiedz jednak, iż w tego rodzaju przypadkach psychika zawsze 
płaci pewną cenę: gdy na 
wrodzoną potrzebę uczucia odpowiadamy surogatem, nigdy nie osiągniemy prawdziwej 
satysfakcji, lecz jedynie 
dalszy wzrost pożądania i potęgowanie się uczucia niezaspokojenia, bowiem życie 
emocjonalne psyche winno 
stanowić system otwarty. w swych poszukiwaniach uczucia nie wyszedłeś poza 
samego siebie, lecz zasklepiłeś 
się w sobie i ulepiłeś to, czego brak odczuwałeś, z własnej gliny. Tymczasem 
jesteś człowiekiem, któremu 
potrzeba silnych związków emocjonalnych z innymi ludźmi.
- Bzdura!
- Jak uważasz - Render wydął wargi. - Możesz to przyjąć, możesz to odrzucić... 
na twoim miejscu 
wziąłbym to sobie do serca.
- Płaciłem panu przez pół roku po to, by usłyszeć, kto czyha na moje życie - 
żachnął się Erikson. - 
Teraz dowiaduję się, że całą tę historyjkę zmyśliłem po to tylko, by zaspokoić 
swe pragnienie posiadania kogoś, 
kto by mnie nienawidził.
- Nienawidził lub kochał. Dobrze to zrozumiałeś. Erikson przygryzł cygaro.
- To absurd! Spotykam tak wielu ludzi, że nie rozstaję się z magnetofonem 
kieszonkowym i kamerą 
w klapie marynarki, w przeciwnym razie nie byłbym w stanie przypomnieć sobie ich 
nazwisk...
- Spotkania z ludźmi trudno byłoby uznać za okazje do zaspokajania uczuć, o 
których mówiłem. 
Powiedz mi, czy te obrazy senne silnie do ciebie przemawiały?
Erikson umilkł, tak że przez dłuższy czas słychać było tykanie wielkiego 
ściennego zegara.
- Tak... - przyznał w końcu. - To, co widziałem, wywarło na mnie silne wrażenie 
i było nie pozbawione 
znaczenia, lecz pańska interpretacja jest całkowicie bez sensu. Ale przyjmijmy 
czysto teoretycznie, że pańskie 
rozumowanie jest słuszne... co, wobec tego, powinienem robić, by wyrwać się z 
tej nienormalnej sytuacji?
Render wyciągnął się w fotelu.
- Skierować innym kanałami energie, które zużywasz na wytwarzanie iluzji. 
Spotkać się z ludźmi 
takimi jak ty, Joe Erikson, człowiek z krwi i kości, a nie Przedstawiciel 
Erikson. Zająć się czymś, co mogłoby 
was zainteresować... czymś nie związanym z polityką... może czymś z elementami 
współzawodnictwa... 
wreszcie, przysporzyć sobie prawdziwych przyjaciół lub wrogów, a zwłaszcza tych 
pierwszych. Zachęcałem cię, 
żebyś zrobił coś podobnego.
- Wobec tego proszę wyjaśnić mi jeszcze jedną sprawę.
- Chętnie.
- Zakładając, że ta hipoteza jest słuszna... jak to się dzieje, że jeszcze nigdy 
ani nie kochałem naprawdę, 
ani nie nienawidziłem oraz że nigdy naprawdę nie byłem kochany, ani 
znienawidzony? Zajmuję odpowiedzialne 
stanowisko w Ustawodawstwie. Cała moja działalność polega na spotkaniach z 
ludźmi. Dlaczego więc jestem 
tak... obojętny?
Doskonale znając karierę Eriksona, Render nie mógł zdradzić się przed nim z tym, 
co naprawdę o tym 
myślał, gdyż z psychologicznego punktu widzenia nie miało to większej wartości. 
a chętnie zacytowałby mu 
spostrzeżenia Dantego dotyczące oportunistów, których duszom wzbroniono wstępu 
do nieba ze względu na 
brak prawdziwych zasług, ale i piekło nie chciało ich przyjąć, bo prawdziwych 
grzechów także nie popełnili - 
jednym słowem, chciał mu opowiedzieć o ludziach, którzy naginali żagle tak, jak 
wiał duch czasów, nie dbając 
ani o kierunek żeglugi, ani o porty, do których zmierzają. Podobnie długa i 
bezbarwna była kariera Eriksona, 
wędrującego od jednego mocodawcy do drugiego, zmieniającego polityczne 
orientacje w zależności od 
koniunktury.
Powiedział zatem:
- Coraz więcej ludzi odnajduje samych siebie w sytuacji takiej, jak nasza. w 
znacznej mierze jest to 
spowodowane wzrastającą unifikacją społeczeństwa i depersonalizacją jednostki, 
postrzeganej jedynie w 
kategoriach komórki społecznej.
Erikson skinął głową. Render uśmiechnął się w duchu. Od czasu do czasu nie 
szkodzi być gburowatym, 
a potem strzelić układny wykład...
- Mam wrażenie, że kryje się w tym sporo racji - rzekł Erikson. - Niekiedy 
istotnie czuję się tak, jak to 
pan opisał... bezosobowa komórka społeczna, coś, co nie posiada własnej 
twarzy...
Render spojrzał na zegar.
- Sam musisz podjąć decyzję, jak zachowasz się po tym, co tu usłyszałeś. Moim 
zdaniem, dłuższe 
poddawanie się analizom to strata czasu. Obaj znamy przyczyny twych 
dolegliwości, a ja, niestety, nie mogę 
wziąć cię za rękę i pokazać, jak masz prowadzić swe życie. Mogę co najwyżej 
wskazywać pewne możliwości, 
mogę ci współczuć... lecz dalsze badania nie mają sensu. Umów się na wizytę, gdy 
poczujesz potrzebę 
przedyskutowania tego, co robisz i gdy zechcesz zdać mi z tego sprawę, bym mógł 
uzupełnić diagnozę.
- z pewnością... - Erikson znowu skinął głową. - I diabli bierz sen! Mam już 
tego dosyć. Potrafi pan tak 
kształtować sny, że zdają się niby życie na jawie... a nawet przewyższają je 
wyrazistością... Dużo czasu upłynie, 
zanim je zapomnę.
- Mam nadzieję.
- w porządku, doktorze - wstał, wyciągnął rękę. - Za parę tygodni pewnie tu 
wrócę. Na razie mam 
szczerą wolę dać szansę socjalizacji... - uśmiechnął się, wypowiadając słowo, 
które dotychczas przyprawiało go 
o ciarki na plecach. - Zaczynam od zaraz. Pozwoli pan, że zaproszę go na drinka, 
tam, na rogu, na dole?
Render podał mu rękę, a czując jego wilgotną dłoń w swojej dłoni pomyślał, że 
gra tak marnie jak 
główny aktor, zblazowany nazbyt wielkim sukcesem sztuki. Było mu prawie przykro, 
gdy powiedział:
- Dziękuję, ale mam masę zajęć.
Pomógł założyć mu płaszcz, podał mu kapelusz, odprowadził do drzwi.
- Cóż... dobranoc.
- Dobranoc.
Gdy drzwi bezszelestnie się zamknęły, Render przemierzył ciemny dywan z 
astrachańskiej wełny 
i skierował się ku swej mahoniowej fortecy. Strząsnął popiół z papierosa do 
południowej półkuli globusa, 
wyciągnął się w fotelu z rękoma na głowie, tak że zakrywały uszy.
- Oczywiście, że były bardziej realne niż życie - mruknął, kierując te słowa do 
nikogo w szczególności. 
- Sam nadałem im kształty... sam je wyśniłem.
Uśmiechając się lekko przejrzał sekwencję, obraz za obrazem, żałując w duchu, że 
żaden z jego 
dawnych instruktorów nie może mu teraz towarzyszyć. Fabuła była znakomita, 
świetna konstrukcja, wszystko 
wykonane tak, że nikt nie mógłby się mu oprzeć. Idealnie dostosowane do 
przypadku Eriksona. Ale też w końcu 
autorem był on  sam - Render - Ten, Który Śni - jeden z około dwustu analityków, 
których struktury psychiczne 
pozwalały wejść w neurotyczne struktury pacjentów wynosząc stamtąd coś więcej 
niż estetyczne odpowiedniki 
obrazu choroby - byli w stanie przywrócić szaleńcowi zdrowie.
Render pobudził pamięć do intensywniejszej pracy. Analizował samego siebie: 
biegł niczym zawodnik 
obdarzony stalową wolą, niezłomny, dość twardy, by wytrzymać bazyliszkowy wzrok 
manii, by bez szwanku 
minąć chimery perwersji, zmusić czarną Matkę Meduzę, by zamknęła oczy, pokonana 
kaduceuszem jego 
analitycznej sztuki. Nie miał trudności z autoanalizą. Dziewięć lat temu (a 
wydawało się, że to o wiele dawniej) 
w najbardziej podatne na ból obszary ducha dał sobie wstrzyknąć roztwór 
nowokainy. Było to po wypadku 
samochodowym, po śmierci Ruth i Mirandy, ich córki. Wtedy to pojawiło się 
poczucie izolacji. Może nie chciał 
pamiętać pewnych uczuć, może jego własny świat wznosił się teraz na fundamencie 
surowej oziębłości... Jeśli 
było to prawdą, wystarczająco dobrze znał szlaki umysłu, by to zrozumieć. Kto 
wie może uznał, że taki właśnie 
świat stwarza możliwości zadośćuczynienia.
Jego syn Peter miał teraz dziesięć lat. Chodził do ekskluzywnej szkoły i co 
tydzień przysyłał ojcu list. 
Z czasem listy zdradzały coraz większą ogładę literacką autora, czego Render nie 
mógł nie pochwalać. Miał 
zamiar wybrać się z synem latem tego roku do Europy.
Co zaś się tyczy Jill - Jill DeVille (cóż za frywolne, śmieszne nazwisko - 
kochał ją choćby tylko za nie!) 
- ta kobieta coraz bardziej go interesowała, o ile w ogóle było to jeszcze 
możliwe. (Zastanawiał się, czy był to 
znak, że wkroczył w okres wieku średniego). Frapował go w niej jej pozbawiony 
muzycznej zalotności nosowy 
głos, jej nagłe zainteresowanie się architekturą, jej wieczna troska z powodu 
nie dającego się usunąć pieprzyka, 
zdobiącego twarz, po prawej stronie znakomicie ukształtowanego nosa. Naprawdę, 
powinien natychmiast do niej 
zadzwonić i zaproponować wspólną wyprawę w poszukiwaniu nowej restauracji. 
Chociaż z pewnego powodu 
wcale nie miał na to ochoty.
Minęło już kilka tygodni od dnia, gdy po raz ostatni był w swym klubie Pod 
Skalpelem i Kuropatwą 
i chętnie by teraz usiadł sam przy dębowym stole w dwupoziomowej jadalni z 
trzema kominkami, o ścianach 
ozdobionych atrapami pochodni i dziczymi łbami, których wygląd przywodził na 
myśl reklamy ginu. Wsunął 
więc perforowaną kartę członkowską do szczeliny w aparacie telefonicznym. 
Zabrzęczało dwa razy i zaraz 
potem usłyszał czyjś skrzeki i wy głos.
- Halo, tu Pod Skalpelem i Kuropatwą, czym mogę służyć?
- Mówi Charles Render. Chciałbym zamówić stolik ... za pół godziny.
- Na ile osób? - zaskrzeczała słuchawka.
- Będę sam.
- Tak jest, sir. Za pół godziny. Render... dobrze słyszałem? Render? - 
przeliterował.
- Tak.
- Dziękuję.
Odłożył słuchawkę, wstał od biurka, spojrzał w okno. Na zewnątrz dzień dobiegł 
już końca.
Bryły budynków i wieżowce mżyły teraz własnym światłem. Miękkie płatki śniegu, 
niczym cukier 
przesiane przez cień, osiadały na parapecie, zamieniając się w kropelki wody.
Render wbił się w płaszcz, wyłączył światło, zajrzał do biura. w terminarzu u 
Mrs. Hedges dostrzegł 
pozostawioną dla siebie wiadomość.
Dzwoniła Miss DeVille.
Zmiął kartkę w dłoni, po czym cisnął do kubła. Zadzwoni do niej jutro. Powie, że 
pracował do późna 
w nocy nad wykładem.
Zgasił ostatnią żarówkę, wcisnął kapelusz na głowę i wyszedł przez zewnętrzne 
drzwi. Przekręcił klucz 
w zamku. Winda przeniosła go na drugi poziom piwnic, gdzie miał zaparkowany 
samochód.
W podziemiu było chłodno. Mijając zaparkowane pojazdy miał wrażenie, że jego 
stopy ciężko uderzają 
o beton, wzbudzając głuche tąpnięcia. w ostrym blasku nagich żarówek jego 
Ślizgacz S-7 wyglądał jak lśniący 
szary kokon, z którego w każdej chwili mogą wystrzelić niespokojnie łopoczące 
skrzydła. Podwójny rząd anten, 
kołyszących się na skosie maski, potęgował to wrażenie. Render otworzył drzwi.
Nacisnął na zapłon. Rozległ się dźwięk podobny do brzęczenia pszczoły, budzącej 
się w wielkim ulu. 
Kiedy wyciągnął i zablokował kierownicę, drzwi bezgłośnie zatrzasnęły się. 
Zakręcił i zaczął wjeżdżać po 
ślimaku w górę. Zatrzymał się na parterze, nie wyłączając silnika.
Kiedy drzwi się uniosły, włączył monitor i pokręcił gałką, zmieniając 
pojawiające się na ekranie 
kolejne kwadraty planu miasta. z lewej do prawej, z góry do dołu, kwadrat po 
kwadracie przemierzał kolejne 
dzielnice, aż znalazł Carnegi Avenue. Wybił na klawiaturze współrzędne i wcisnął 
kierownicę. Samochód 
przełączył się na automatyczne sterowanie i pomknął po obwodnicy. Render zapalił 
papierosa.
Przesunął oparcie fotela do tyłu, do pozycji środkowej, okna zostawił 
przezroczyste. Miło było 
wyciągnąć się tak półleżąc i patrzeć, jak mijają go samochody, zostawiając za 
sobą smugi świateł niczym 
robaczki świętojańskie. Przesunął kapelusz do tyłu i zapatrzył się w górę.
Pamiętał czasy, gdy lubił śnieg, bowiem kojarzył mu się z nowelami Tomasza Manna 
i muzyką 
kompozytorów skandynawskich. Ale teraz biel śniegu przywoływała na myśl 
wspomnienia, od których - 
wiedział to - nigdy nie będzie mógł uwolnić się do końca. Widział, jak żywe 
wirujące zimne drobiny śnieżnej 
bieli, tańczące nad jego dawnym autem z ręcznym sterowaniem, wlatują do 
wypalonego wnętrza by pokryć bielą 
czerń osmalonych ścian, jakże wyraźnie widział, jak brnie przez lodowate wody 
jeziora, jak zbliża się ku niemu - 
zatopionemu wrakowi - on, nurek, niezdolny otworzyć ust ze strachu przed 
utonięciem; wiedział już wtedy, że 
od tej chwili gdy kiedykolwiek będzie widział, jak pada śnieg, z zasłony bieli 
wychylą się ku niemu bielejące 
czaszki. Ale dziewięć lat spłukało wiele bólu, teraz zaś, w tej chwili wiedział, 
że noc jest cudowna.
Pędził szerokimi drogami, jak strzała mknął przez wysokie mosty, gładka 
powierzchnia ulic lśniła 
w blasku świateł, przeszywał chmury wściekle wirujących liści, ogromna siła 
wciskała go w rękawy tuneli, 
których jaśniejące ściany odbijały rozmazane kształty jego wozu niczym lustra. 
Wreszcie zaciemnił szyby 
i zamknął oczy.
Nie mógł przypomnieć sobie, czy zdrzemnął się na chwilę, czy też nie, a wobec 
tego należałoby 
przypuszczać, że jednak przysnął. Poczuł, jak samochód zwalnia, zaś on unosi 
oparcie fotela do przodu 
i rozjaśnia okna. Niemal równocześnie rozległ się brzęczyk oznajmiający koniec 
jazdy. Wyciągnął kierownicę, 
zakręcił pod kopułę parkingu, wysiadł na rampę i zostawił wóz zespołowi 
parkingowych. Odebrał bilet od robota 
o kwadratowym czerepie, który mścił się na rodzaju ludzkim pokazując tekturowy 
język każdemu, kogo 
obsługiwał.
Jak zwykle, wszędzie unosił się szmer rozmów równie dyskretnych, jak przyćmione 
światło. w tym 
miejscu można było odnieść wrażenie, że ściany absorbują dźwięki, zamieniając je 
w ciepło, usypiając słowa 
aromatami tak silnymi, iż można byłoby je dotknąć, hipnotyzując uszy trzaskaniem 
ognia w trzech kominkach.
Rendera poproszono by usiadł przy ulubionym stoliku, w rogu na prawo od 
mniejszego kominka - to 
miejsce zarezerwowano specjalnie dla niego. Menu znał na pamięć, lecz mimo to 
studiował je gorliwie, 
a popijając “Manhattan” rozmyślał, czym by tu dogodzić apetytowi. Po takich 
sesjach jak dzisiejsza 
z Eriksonem, zawsze miał wilczy apetyt.
- Doktorze Render?...
- Tak? - podniósł wzrok na kelnera.
- Doktor Shallot prosi pana o chwilę rozmowy.
- Nie znam nikogo o tym nazwisku - odparł. - Jest pan pewny, że ten człowiek nie 
chce rozmawiać 
z Benderem? To chirurg z Metro, także czasami tu jada...
Kelner potrząsnął głową.
- Nie, sir. Doktor Shallot na pewno chodzi o pana. Proszę spojrzeć - podał mu 
wizytówkę, na której 
wypisano maszynowym pismem, drukowanymi literami jego pełne imię i nazwisko. - 
Doktor Shallot je u nas 
kolację niemal codziennie już od dwóch tygodni - dodał kelner. - I za każdym 
razem prosi, by dać znać, gdyby 
pan się pojawił.
- Hm... - chrząknął Render. - Dziwne. Dlaczego po prostu nie zadzwoni do mnie do 
biura? Kelner 
uśmiechnął się i wykonał jakiś nieokreślony gest.
- Dobrze - zadecydował, popijając koktajl. - Proszę powiedzieć temu panu, że go 
zapraszam... Aha, 
niech pan przyniesie jeszcze jeden “Manhattan”.
- Przykro mi - kelner przestąpił z nogi na nogę. - Niestety Doktor Shallot nie 
widzi. Gdyby nie 
sprawiało to panu trudności...
- Oczywiście, jasne - Render wstał od ulubionego stolika przekonany, że już tego 
wieczoru nie wróci 
tutaj.
- Proszę, niech pan prowadzi.
Szli wymijając stoliki, przy których siedzieli nocni bywalcy klubu. Kelner 
prowadził na pięterko. Jakaś 
znana twarz rzuciła “Hallo” od stolika przy ścianie. Render kiwnął przyjaźnie 
głową, poznając dawnego 
seminarzystę, prymusa o nazwisku “Jurgens”, “Jurgen” czy jakoś tak.
Szli dalej, aż znaleźli się w mniejszej sali, gdzie tylko dwa stoliki były 
zajęte... nie, trzy. Wciśnięty 
w ciemny kąt, częściowo zasłonięty okazem dawnej zbroi stał jeszcze jeden 
stolik. Tam właśnie prowadził go 
kelner.
Zatrzymali się. Render spojrzał na przyciemnione szkła okularów, które uniosły 
się, gdy stanęli. Doktor 
Shallot była kobietą nieco po trzydziestce. Jej długa grzywka ciemnoblond nie 
zakrywała zupełnie plamki srebra, 
którą miała na czole niczym znak kasty. Render zaciągnął się papierosem, a wtedy 
głowa kobiety zabłysła lekko 
w czerwonawym blasku. Miał wrażenie, że patrzy mu prosto w oczy. Poczuł się dość 
niezręcznie, choć wiedział, 
że jedyne, co widzi, to tylko impulsy zarejestrowane przez fotokomórkę i 
przesłane cienkimi jak włos drucikami 
do kory mózgowej, gdzie miała wszczepiony konwerter, jednym słowem: doktor 
Render jawił się jej jako żar na 
czubku jego papierosa.
- Doktor Shallot, oto Mr. Render - przedstawił go kelner.
- Dobry wieczór - mruknął.
- Dobry wieczór - odpowiedziała. - Mam na imię Eileen. Bardzo pragnęłam spotkać 
się z panem. Miał 
wrażenie, że głos jej lekko drży.
- Zechce pan towarzyszyć mi przy kolacji?
- z przyjemnością - odparł. Kelner dostawił krzesło.
Render usiadł i spostrzegł, że przed doktor Shallot stoi kieliszek z drinkiem. 
Przypomniał kelnerowi o 
drugim “Manhattanie”.
- Już pani coś zamówiła? - spytał.
- Nie. , - Zatem dwie karty... - zaczął i ugryzł się w język.
- Wystarczy jedna - uśmiechnęła się.
- Nie trzeba żadnej - dodał, po czym wyrecytował z pamięci menu. Złożyli 
zamówienie.
- Zawsze pan to robi? - spytała, gdy kelner odszedł.
- Co?
- Uczy się menu na pamięć.
- Rzadko - odparł. - Żeby radzić sobie w kłopotliwych sytuacjach. Dlaczego pani 
chciała widzieć się... 
rozmawiać ze mną?  - Jest pan neuroterapeutą. Śniącym.
- a pani?...
- Psychiatrą w State Psych. Został mi jeszcze rok.
- w takim razie zna pani Sama Riscomba.
- Tak, pomógł mi dostać się na to miejsce. Był moim doradcą.
- a moim przyjacielem - dodał. - Studiowaliśmy razem u Menningera. Kiwnęła 
głową.
- Często mi mówił o panu... między innymi dlatego chciałam pana spotkać. Sam 
Riscomb ma za 
zadanie dodawać mi odwagi w urzeczywistnianiu mych zamierzeń, bez względu na 
kalectwo.
Render spojrzał na nią uważniej: ubrana była w zieloną suknię, chyba z welwetu. 
Około trzy cale na 
lewo od stanika miała wpiętą ozdobną spinkę, chyba złotą, a w niej czerwony 
kamień - może rubin - a na nim 
kształt jakby kielicha. a może to jeden kształt nakładał się na drugi, kiedy 
patrzyło się przez kamień w złote 
ujęcie broszy? Render miał wrażenie, że skądciś zna tę ozdobę, ale w tej chwili 
nie mógł sobie przypomnieć, 
skąd. w półmroku rubin rzucał jasne blaski.
Kelner przyniósł drinka.
- Chcę zostać neuroterapeutą - powiedziała kobieta.
Gdyby nie była ociemniała, Render mógłby pomyśleć, że spojrzała na niego w 
nadziei, że z jego 
wyrazu twarzy zdoła odczytać odpowiedź. Nie do końca orientował się, co pragnęła 
od niego usłyszeć.
- Pochwalam wybór... i wysoko cenię pani ambicje - rzekł, starając się, by z 
barwy jego głosu można 
było odczytać uśmiech. - Ale to nie jest takie proste. Ten zawód wymaga 
umiejętności, z których nie wszystkie 
można zaliczyć do akademickich.
- Wiem - skinęła głową. - Lecz jestem ślepa od urodzenia i nie było rzeczą łatwą 
zajść aż tak daleko.
- Od urodzenia? - powtórzył. - Myślałem, że straciła pani wzrok znacznie 
później. a zatem skończyła 
pani szkołę i zdobyła dyplom lekarski jako niewidoma... Przyznam, że jestem pod 
wrażeniem.
- Dziękuję - rzuciła krótko. - Naprawdę, nie ma tu czym się wzruszać. Naprawdę. 
Jeszcze jako dziecko 
usłyszałam o pierwszym neuroterapeucie i wtedy też postanowiłam, że pójdę w jego 
ślady. Od tamtej chwili 
pragnienie to kierowało całym mym życiem.
- Zastanawia mnie, jak pani radziła sobie w laboratoriach? Nie widząc próbek, 
nie mogąc patrzeć przez 
mikroskop... wreszcie, jak było z czytaniem?
- Wynajmowałam ludzi, którzy mi czytali. Nagrywałam. Szkoła rozumiała, że bardzo 
pragnę zostać 
psychiatrą, dlatego zgodziła się na specjalny tok pracy w laboratorium. W 
sekcjach pomagali mi laboranci, 
którzy opisywali mi wszystko, co się działo na stole operacyjnym, krok po kroku. 
Mogę rozróżniać rzeczy za 
pomocą dotyku... a pamięcią dorównuję pańskiej. Równie dobrze mogłabym wkuć menu 
- uśmiechnęła się. - 
Jedynie neuroterapeuta może odczytać jakość zjawisk psychopartycypacji, a dzieje 
się to poza czasem 
i przestrzenią, poza ogólnie dostępną rzeczywistością, pośród świata utworzonego 
z materii snów drugiego 
człowieka. w tej właśnie przestrzeni nieeuklidesowej rozpoznajemy kształty 
aberracji psychicznych, po czym 
bierzemy pacjenta za rękę i razem z nim oglądamy krajobraz... Jeśli 
neuroterapeuta potrafi z powrotem 
sprowadzić powierzonego sobie człowieka do świata, który znamy, możemy 
powiedzieć, że jego diagnozy są 
słuszne, a to, co zrobił, ważne...
- Cytat z Dlaczego nie jest możliwa psychometria w czasie i przestrzeni - 
wtrącił Render.
- ... autorstwa Charlesa Rendera, doktora nauk medycznych.
- Właśnie zbliża się kolacja - zauważył i dokończył drinka. Na ruchomym barku 
podjechały podgrzane 
w kuchence mikrofalowej potrawy.
- Oto i powód, dla którego chciałam spotkać się z panem
- ciągnęła, zdejmując okulary, gdy postanowiono przed nią dymiące półmiski. - 
Chciałabym, aby 
pomógł mi pan zostać Śniącą. Zwróciła ku niemu zaćmione oczy, puste jak oczy 
posągu.
- Pani sytuacja jest zupełnie wyjątkowa - zauważyli. - Jeszcze nigdy nie było 
neuroterapeuty 
z wrodzoną ślepotą... z oczywistych, jak sądzę, powodów. Dlatego, zanim 
cokolwiek pani odpowiem, będę 
musiał przemyśleć wszystkie aspekty tej sprawy, a teraz bierzmy się za jedzenie. 
Jestem głodny jak wilk.
- w porządku - westchnęła. - Ale to, że jestem niewidoma, wcale nie znaczy, że 
nigdy nie widziałam.
Nie pytał, co ma na myśli, bo właśnie postawiono przed nim żeberka i butelkę 
“Chambertin”. Miał 
wystarczająco dużo czasu, by zauważyć, że gdy wyciągnęła rękę spod stołu, na 
palcach nie miała pierścionków.
- Ciekaw jestem, czy ciągle pada śnieg - mruknął przy kawie.
- Gdy parkowałem, zanosiło się na śnieżycę.
- Mam nadzieję, że tak - odparła, podnosząc do ust filiżankę.
- Lubię czuć płatki śniegu na twarzy, chociaż gdy pada, rozprasza światło i 
wtedy nie “widzę” już 
zupełnie nic.
- Jak pani sobie z tym radzi?
- Mój pies, Sigmund... dałam mu dzisiejszej nocy wychodne
- uśmiechnęła się. - Może mnie zaprowadzić dokądkolwiek zechcę. To zmutowany 
Przewodnik.
- O! - zdziwił się Render. - Dużo mówi? Skinęła twierdząco głową.
- Owszem, chociaż u Sigmunda mutacja nie udała się tak dobrze jak w przypadku 
innych 
Przewodników. w każdym razie dysponuje słownikiem złożonym z około czterystu 
słów, chociaż wydaje mi się, 
że mówienie sprawia mu ból. Ale jest inteligentny. Kiedyś na pewno go pan 
spotka.
Render pogrążył się we własnych myślach. Zdarzyło mu się już rozmawiać ze 
zmutowanymi 
zwierzętami na kilku zjazdach lekarskich i zawsze zdumiewała go ich zdolność do 
logicznego myślenia, jak 
również gotowość do poświęcenia, którą okazywały wobec swych właścicieli. Trzeba 
jednak było podłubać 
trochę przy chromosomach i wykazać niemałą biegłość w embriochirurgii, by 
zwiększyć pojemność mózgu psa 
tak, by przekraczała pojemność mózgu szympansa. Do tego dodajmy kilka operacji, 
dzięki którym 
rozbudowywało się aparat mowy. w większości podobne eksperymenty kończyły się na 
niczym, a tych 
kilkunastu pomyślnie zmutowanych osobników, którzy zdołali się uchować w ciągu 
roku, było warte około sto 
tysięcy dolarów każdy. Później, gdy zapalił papierosa i przez moment bawił się 
płomieniem zapalniczki, uzyskał 
niezbitą pewność, że rubin w broszy Miss Shallot nie był imitacją, a wówczas 
zrodziło się w nim 
przypuszczenie, iż fakt, że przyjęto ją na medycynę, nie mówiąc już o jej 
osiągnięciach naukowych, przysporzył 
college'owi, gdzie studiowała, całkiem pokaźnej darowizny. Ale myśląc tak był 
chyba nie w porządku wobec 
niej - zbeształ się w duchu.
- Tak - powiedział głośno. - Można by napisać rozprawę o psiej nerwicy. Czy 
kiedykolwiek wspominał 
o swym ojcu jako ,,synu żeńskiego Przewodnika”?
- Nigdy nie widział ojca - stwierdziła bardzo rzeczowym tonem. - Odłączono go od 
innych psów, a jego 
zachowanie trudno by określić jako typowe. Zresztą, nie sądzę, żeby kiedykolwiek 
zdołał pan poznać 
psychologię psa na przykładzie mutanta.
- Przypuszczam, że ma pani rację - rzekł, by skończyć wreszcie ten wątek. - 
Kawy?
- Nie, dziękuję. Liznąwszy, że to właściwy czas, by podjąć prawdziwy temat 
rozmowy, wyciągnął się 
w krześle i zaczął:
- Zatem pragnie pani zostać Śniącą?
- Tak.
- Nie cierpię wchodzić w rolę człowieka, który burzy wygórowane ambicje innych - 
westchnął. - Nie 
trawię tego niczym trucizny. Niestety, często się zdarza, że ambicje nie mają 
żadnego oparcia w rzeczywistości, 
toteż bywam bezlitosny. Dlatego z wszelką otwartością i z całą powagą muszę pani 
wyznać, że nie wyobrażam 
sobie, w jaki sposób mogłaby pani zrealizować swe plany. Nie wykluczam, że jest 
pani znakomitym psychiatrą... 
Ale jestem też zdania, że względy natury fizjologicznej i psychicznej 
uniemożliwiają pani wykonywanie zawodu 
neuroterapeuty. Jak sądzę, ...
- Chwileczkę - przerwała mu. - Nie tutaj. Niech pan będzie tak dobry i okaże mi 
choć trochę 
pobłażliwości. Ten zaduch męczy mnie.
Proszę, przenieśmy się gdzie indziej. Przypuszczam, że byłabym jednak w stanie 
przekonać pana do 
mych racji...
- Czemu nie? - wzruszył ramionami. - Mam mnóstwo czasu. Oczywiście, wybór 
miejsca należy do 
pani. Dokąd więc pojedziemy?
- Ślepy Rzut?
Powstrzymał mimowolny uśmiech, za to ona roześmiała się głośno.
- Doskonale - powiedział. - Ale przedtem muszę ugasić pragnienie.
Zamówiono butelkę szampana, a potem Render, mimo protestów doktor Shallot, 
podpisał rachunek. 
Trunek podano w kolorowym koszyku z napisem ,,Wypij, gdy prowadzisz”. Wypili, a 
potem wstali od stołu. 
Ona była wysoka, lecz on był wyższy.
Ślepy Rzut.
Prosta nazwa praktyki często uprawianej przez posiadaczy wozów z autopilotem. 
Pędząc przez kraj 
w pewnych rękach niewidzialnego szofera, z zaciemnionymi oknami, w ciemną noc, z 
niebem wysoko nad sobą, 
wiedząc, że opony atakują drogę jak ostre, brzęczące piły - ruszając z linii 
startu i kończąc w tym samym 
miejscu, nie wiedząc, dokąd jedziesz i gdzie byłeś - miałeś okazję rozżarzyć w 
sobie poczucie własnej 
indywidualności, rodzące się nawet w najbardziej obojętnym zakątku czaszki, 
mogłeś rozbudzić momentalną 
świadomość samego siebie - z dala od wszystkiego, zatopiony w ruchu. Bo ruch w 
ciemności to najbardziej 
wysublimowana analogia do życia jako takiego - w końcu powiedział to jeden z 
Życiowych Komediantów - 
powiedział, a wszyscy obecni przy tym wybuchnęli śmiechem.
Właśnie teraz zjawisko znane jako Ślepy Rzut rozpowszechniło się (jak można było 
przypuszczać) 
wśród młodszych członków społeczności, gdyż strzeżone autostrady pozbawiły ich 
możliwości 
wypróbowywania wozów tak jak chcieliby tego młodzi indywidualiści, poza tym 
Narodowa Kontrola Ruchu 
krzywym okiem patrzyła na te praktyki. W końcu coś trzeba było robić.
Nadeszła.
Pierwsza zgubna reakcja wywołana zwykłym inżynierskim wyczynem polegającym na 
odłączeniu 
układu kontrolnego, który prowadził wóz po monitorowanej falami radiowymi 
autostradzie. w ten sposób wóz 
wymykał się kontroli urządzeń monitorujących i przechodził pod wyłączną władzę 
kierowcy. Zazdrosny niczym 
bóstwo, kontroler nie dopuszczał, by ktokolwiek wydostawał się poza zakres jego 
zaprogramowanej 
wszechwiedzy; w Stacji Kontroli Autostrady, ostatniej, którą minęli, na pewno 
rąbnął piorun i błysnęła 
błyskawica, po czym uskrzydlone serafiny ruszyły w pościg za przyczyną całego 
zamieszania i właściwie nie 
powinny mieć problemów z odszukaniem celu.
Często jednak okazywało się, że przybywały za późno, bowiem dróg było wiele, a 
utrzymane 
w znakomitym stanie pozwalały osiągnąć zawrotne szybkości. Dlatego właściwie nie 
powinno się mieć 
problemów z ucieczką.
Inne pojazdy z konieczności zachowywały się tak, jakby buntownik w ogóle nie 
istniał - nie można 
było zważać na jego obecność.
Odizolowany, wciśnięty w trudno przejezdny odcinek autostrady przestępca zawsze 
ryzykował, że 
zostanie zgnieciony na miazgę, jeśli wszystkie inne pojazdy gwałtownie 
przyspieszą lub Stacja Kontroli wyśle 
na jego miejsce - teoretycznie wolne, jakby to wynikało ze schematu ruchu - 
jakiś inny pojazd. w czasach, gdy 
zaprowadzono system monitorowania autostrad, istotnie zdarzały się całe serie 
zderzeń. Później jednak 
urządzenia kontrolne znacznie zmądrzały, a zmechanizowane odcinacze pozwoliły 
następnie zredukować ilość 
kolizji. Sam jednak fakt, że w następstwie wypadków ludzie ginęli lub odnosili 
obrażenia, pozostał bez zmian.
Następna reakcja została spowodowana w rezultacie czegoś, czego zaniedbano 
dlatego właśnie, że było 
konieczne. System monitorowanej jazdy polegał na tym, że ludzie mogli przenosić 
się w dowolne miejsce, 
przedtem jednak musieli je wskazać. Osoba, która podawała dowolną serię 
współrzędnych bez jakiegokolwiek 
odniesienia do istniejących map, albo musiała pogodzić się z tym, że silnik 
zaraz się zablokuje i błyśnie lampka 
PROSZĘ SPRAWDZIĆ WSPÓŁRZĘDNE, albo że wóz ruszy w niewiadomym kierunku. To 
ostatnie miało 
w sobie pewien posmak romantyczności, pozwalało przeżywać pęd szybkości, 
nieoczekiwane widoki i mieć 
wolne ręce. Poza tym było absolutnie legalne, a w ten sposób dało się objechać 
dwa kontynenty, o ile oczywiście 
wóz był odpowiednio zaopatrzony i wytrzymały.
Niezależnie od metod, praktyka tego rodzaju podróży ogarniała coraz starszych 
wiekiem. w ten sposób 
nauczyciele, którzy mogli używać jazdy jedynie w niedziele, popadli w złą sławę 
jako pośrednicy w sprzedaży 
używanych samochodów. Koniec świata! - mawiały osoby o deklamatorskich 
skłonnościach.
Koniec czy nie, w każdym razie wóz przeznaczony do jazdy po kontrolowanych 
autostradach jest 
urządzeniem niezwykle sprawnym, wyposażonym w ubikację, spiżarnię, lodówkę i 
stół do gier. Dwie osoby 
mogą tu spać z łatwością, cztery też się zmieszczą, choć będzie tłok, mimo że 
bywają okazje, gdy i trzy osoby 
robią nieznośny ścisk.
Render wyjechał z parkingu. Skierował się w boczną drogę. - Chce pani podać 
współrzędne? - spytał i - 
Proszę, niech pan to zrobi. Moje palce wiedzą zbyt wiele!  Render na chybił 
trafił nacisnął kilka guzików. 
Ślizgacz ruszył w stronę autostrady. Później jeszcze ustawił szybkość, tak że 
pojazd zmienił pas na tor szybkiego 
ruchu.
Światła wypalały dziury w ciemności. Miasto szybko znikało gdzieś z tyłu. Po obu 
stronach drogi tliły 
się ogniska podsycane nagłymi kaprysami wiatru, przesłonięte białymi pasami 
mgieł i ciągłymi opadami szarego 
popiołu. Render wiedział, że wykorzystują zaledwie sześćdziesiąt procent 
szybkości, jaką można było rozwinąć 
w pogodną, bezdeszczową noc.
Nie zaciemnił okien. Wyciągnął się w fotelu i patrzył. Także i Eileen “patrzyła” 
przed siebie, w to, co 
widziała w blasku reflektorów. Przez dziesięć minut, może kwadrans, oboje 
milczeli.
Miasto skurczyło się, wjechali na przedmieścia, jechali dalej. Po pewnym czasie 
zauważyli krótkie 
odcinki otwartych dróg.
- Proszę mi opowiedzieć, co widać - poprosiła.
- a dlaczego nie prosiła mnie pani, żebym opisał, jak wygląda kolacja albo ta 
zbroja, stojąca obok 
stolika?
- Ponieważ jedno czułam, drugie mogłam dotknąć. To, co widać na zewnątrz, jest 
inne.
- Dobrze. Zatem pada śnieg.
- Co więcej?
- Na drodze robi się breja. Gdy zamarznie, zaczniemy się wlec, chyba że 
przegonimy śnieżycę. Breja 
wygląda jak stary, ściemniały syrop, który właśnie się scukrza.
- Coś jeszcze?
- To już wszystko, panienko.
- Czy pada więcej czy mniej niż wówczas, gdy wychodziliśmy z klubu?
- Sądzę, że śnieży bardziej intensywnie.
- Dostanę drinka?
- Jasne.
Cofnęli fotele do wewnątrz, Render rozłożył stół. Wyjął z barku dwa kieliszki.
- Pani zdrowie - powiedział, gdy zostały napełnione.
- Pańskie.
Wychylił drinka. Doktor Shallot pociągała swojego. Czekał, aż się odezwie. 
Wiedział, że we dwoje nie 
mogą grać w Sokratesa, toteż spodziewał się jeszcze paru pytań, zanim w końcu 
powie to, co ma do 
powiedzenia.
- Jaką najpiękniejszą rzecz widział pan w życiu? Tak, dobrze zgadnął. 
Odpowiedział bez wahania:
- Zatopienie Atlantydy.
- Mówiłam serio.
- Ja też.
- Zechciałby pan wyjaśnić?
- Proszę - wzruszył ramionami. - To ja zatopiłem Atlantydę. Osobiście... Było to 
około trzy lata temu. 
Boże, miasto było urocze! Wieże z kości słoniowej, złote minarety i balkony z 
kutego srebra. Mosty z opalu, 
proporce z purpury i mlecznobiałe rzeki, sunące wzdłuż cytrynowych brzegów. 
Strzeliste iglice, drzewa stare jak 
świat, łaskotały podbrzusza chmur, statki wielkiej przystani morskiego portu 
Xanadu, konstrukcji równie 
ażurowej jak budowa instrumentu muzycznego... szum łopoczących bander. Dwunastu 
książąt odbywało sądy 
w dwunastosłupym Koloseum, słuchając, jak pewien Grek żegna zachodzące słońce 
grą na saksofonie 
tenorowym... Ten Grek, oczywiście, był moim pacjentem. Paranoik. Etiologia 
choroby to sprawa dość 
skomplikowana, ale właśnie dlatego zakradłem się do jego umysłu. Na krótko dałem 
mu wolną rękę, lecz na 
samym końcu musiałem rozpołowić kontynent i pogrążyć Atlantydę na dziesięć 
metrów w morzu. Grek znowu 
gra na saksofonie i niewątpliwie miała pani okazję słyszeć jego grę, jeśli pani 
lubi taką muzykę. Niezły. Widuję 
go niekiedy, lecz nie jest to już ostatni potomek największego barda Atlantydy. 
Po prostu, znakomity 
saksofonista ze schyłku dwudziestego wieku... Czasem jednak, gdy spoglądam 
wstecz na tę apokalipsę, którą 
zgotowałem zanurzony w jego majestatyczną wizję, zdaje mi się, że chwytam 
zwiewne przeczucie piękna 
utraconego, bo jego uczucia stały się moimi uczuciami, zaś jemu zdawało się, że 
ten sen jest najcudowniejszą 
rzeczą pod słońcem.
Dolał do kieliszka.
- Niecałkiem o to mi chodziło - powiedziała.
- Wiem.
- Myślałam o czymś prawdziwym, zupełnie rzeczywistym.
- Zapewniam panią, że było to bardziej rzeczywiste niż rzeczywistość.
- Nie wątpię, ale...
- ...ale zburzyłem fundamenty, na których zamierzała pani zbudować swoją 
argumentację - dokończył. - 
Okay, przepraszam. Z powrotem włożę pani broń do ręki. Mam tutaj coś, co może 
być prawdziwe... Poruszamy 
się po krawędzi wielkiej kuli, ulepionej z piachu. z góry łagodnie opada śnieg. 
Na wiosnę śnieg zacznie się topić, 
woda wsiąknie w ziemię lub wyparuje, podgrzana ciepłem słońca. I tylko piach 
pozostanie. w piachu nie rośnie 
nic, może z wyjątkiem kaktusów. Nic w piasku nie żyje, może z wyjątkiem węży, 
paru gatunków ptaków, 
owady, jakieś zwierzątka mieszkające w norach, jeden wędrowny kojot, może dwa... 
w południe wszystkie 
zaczną rozglądać się w poszukiwaniu cienia. Na każdym miejscu, gdzie stoi stara 
melina, poczta, skała, czaszka 
lub kaktus, osłaniające przed promieniami słońca, znajdzie pani dowód na to, jak 
życie przypada do ziemi ze 
strachu przed żywiołami. Ale kolory nie są kwestią wiary, a żywioły czyż nie są 
piękniejsze od istnień, które 
unicestwiają?
- Nie ma w pobliżu takiego miejsca - powiedziała.
- Skoro mówię, że jest, to znaczy, że jest. Czyż nie tak? Widziałem je.
- Tak... Ma pan rację. nieważne, czy namalowała je kobieta imieniem O'Keefe, czy 
też widać je przez 
okno, tam, nieco na prawo. Czyż nie tak? Skoro je widziałem?
- Uznaję słuszność tej diagnozy - rzekła. - Chce pan ją wygłosić specjalnie dla 
mnie?
- Nie. Teraz kolej na panią. Napełnił kieliszek po raz trzeci.
- Skaza jest w moich oczach, nie w mózgu. Zapalił jej papierosa.
- Gdybym mogła wejść do czyjegoś mózgu, widziałabym innymi oczami. Zapalił 
papierosa dla siebie.
- Zjawisko neuropartycypacji polega na tym, że system nerwowy może 
współuczestniczyć w tych 
samych impulsach, tych samych marzeniach...
- Kontrolowanych marzeniach...
- Mogłabym wykonywać czynności terapeutyczne i jednocześnie w tym samym czasie 
przeżywać 
prawdziwe wrażenia wzrokowe...
- Nie! - zaprzeczył Render.
- Nie zdaje pan sobie sprawy, co to znaczy być odciętym od całego obszaru 
bodźców. Nie rozumie pan, 
że nawet mongoloid może doświadczać czegoś, co nigdy nie stanie się pana 
udziałem, tylko że nie potrafi 
nazwać tego, co przeżywa, ponieważ jak pan, jeszcze przed urodzeniem został 
skazany wyrokiem biologicznego 
przypadku, stanął przed trybunałem, który nie zna pojęcia sprawiedliwości i 
kieruje się jedynie zasadą zwykłego 
łutu szczęścia.
- To nie świat wynalazł sprawiedliwość. Jest ona wytworem człowieka. Niestety, 
człowiek został 
skazany na istnienie w świecie.
- Nie prosiłam świata, żeby mi pomógł. Prosiłam pana.
- Przykro mi - westchnął Render.
- Dlaczego pan nie chce mi pomóc?
- Właśnie w tej chwili dostarcza mi pani głównego argumentu odmowy.
- To znaczy?...
- Emocje. Uczucia znaczą dla pani zbyt wiele. Kiedy terapeuta pracuje z 
pacjentem, jest 
narkoelektrycznie odcięty od wszystkich wrażeń zmysłowych, którym podlega jego 
ciało. To konieczne, 
ponieważ jego umysł musi skupić się bez reszty na zadaniu, które przed nim stoi. 
Jest zatem rzeczą niezbędną, 
aby jego własne emocje uległy chwilowemu zawieszeniu. Oczywiście, nigdy do tego 
nie dojdzie, jeśli osoba, 
spełniająca funkcje terapeuty, zawsze znajduje się w stanie rozemocjonowania. 
Uczucia terapeuty powinny być 
wysublimowane w uczucie ogólnego entuzjazmu, czy, jak to się dzieje w moim 
przypadku, stanowić materiał do 
artystycznych projekcji. Gdy chodzi o pani przypadek, “widzenie” oznaczałoby tu 
zbyt wiele. Ciągle groziłoby 
pani niebezpieczeństwo utraty kontroli nad snem.
- Nie zgadzam się.
- Jakżeby inaczej - wzruszył ramionami. - Fakty jednak świadczą przeciwko pani i 
mówią, że działałaby 
pani w sposób interesowny, a pracując z osobami o odchyleniach psychicznych 
usiłowałaby pani ubić swój 
interes. Predyspozycje nerwicowe są właściwie nie do przewidzenia... posiada je 
dziewięćdziesiąt dziewięć 
procent populacji i dlatego nigdy nie jesteśmy w stanie prawidłowo ocenić 
intensywności naszych własnych 
skłonności w tym kierunku, mniejsza już o pozostałych, których obserwujemy od 
zewnątrz. Oto, dlaczego żaden 
neuroterapeuta nigdy nie podejmie się kuracji skończonego szaleńca: groziłoby mu 
to chorobą, tak jak się stało 
z kilkoma pionierami w naszej dziedzinie, którzy dzisiaj sami muszą się leczyć. 
Ten zawód to jakby próba 
pływania wśród wirów. Jeśli terapeuta podczas intensywnej sesji straci zdolność 
kontroli, staje się nie tyle 
Śniącym, co Śnionym. Gdy system nerwowy jest sztucznie stymulowany, synapsy 
odpowiadają czymś 
w rodzaju reakcji łańcuchowej. Efekt przeniesienia następuje niemal 
natychmiastowo... Pięć lat temu szaleńczo 
jeździłem na nartach, gdyż chciałem w ten sposób pokonać lęk przestrzeni. 
Musiałem zatem jeździć i pół roku 
minęło, zanim się tego pozbyłem... a wszystko z powodu drobnego potknięcia, 
którego dopuściłem się 
w nieuchwytnym ułamku sekundy. z tego powodu byłem zmuszony oddać pacjenta 
innemu terapeucie. Proszę 
nie myśleć, że na tym koniec, bo był to tylko jeden z wielu efektów ubocznych. 
Jeśli chcesz przechadzać się po 
pięknych krajobrazach i dawać upust emocjom, możesz na resztę życia wylądować w 
sanatorium.
Dopiła drinka, Render napełnił kieliszek. Noc brała się z nimi w wyścigi. Miasto 
zostawili już daleko 
z tyłu, przed nimi słała się droga, wolna i czysta. Ciemności coraz bardziej 
kurczyły się, ściskane wirującymi 
płatkami śniegu. Ślizgacz przyspieszył.
- Dobrze - przyznała. - Może i ma pan rację. Ciągle jednak myślę, że pan mi 
pomoże.
- Ale jak?
- Przyzwyczajając mnie do widzenia, tak że w końcu oswoję się z nowością wrażeń, 
a emocje opadną. 
Przyjmując mnie jako pacjentkę, którą trzeba uwolnić od niezdrowego pragnienia 
zanurzenia się w obrazach 
umysłu. a wtedy to wszystko, o czym pan mówił, zniknie, przeszkoda zostanie 
pokonana. Będę wówczas mogła 
przejść trening, skupiając się bez reszty na terapii. Będę zdolna sublimować 
przyjemności, płynące z widzenia, 
w inne przedmioty.
Render zamyślił się.
Niewykluczone, że to możliwe... chociaż z pewnością trudne do wykonania.
W ten sposób zapewniłby sobie trwałą pozycję w dziejach neuro-terapii.
W rzeczywistości nikt nie posiadał kwalifikacji by podjąć się tego zadania, 
bowiem nikt nigdy 
przedtem tego nie próbował.
Lecz Eileen Shallot była wyjątkiem - nie unikalnym przypadkiem - ktoś, taki jak 
ona, istniał tylko jeden 
w tym świecie, który sprzęgł niezbędny zespół środków technicznych z unikalnymi 
problemami.
Wychylił kieliszek, napełnił, dolał do jej pustego kieliszka.
Ciągle jeszcze rozważał tę kwestię, gdy zapaliło się światełko PODAJ 
WSPÓŁRZĘDNE, wóz szarpnął 
i zahamował. Zgasił silnik i siedział tak przez chwilę, myśląc.
Nieczęsto zdarzało się, że wyjawiał innym uczucia, które wzbudzał w nim 
wykonywany zawód. 
Koledzy uważali go za powściągliwego.
Na stole stały dwa drinki. Cisnął pustą butelkę do kosza.
- Hm... chciałbym pani coś powiedzieć.
- Co?
- Warto spróbować.
Obrócił się i pochylił nad deską rozdzielczą, by wcisnąć nowe współrzędne, ale 
ona go wyprzedziła. 
Gdy wcisnął ostatni i S-7 zawrócił, pocałowała go. Policzki pod ciemnymi 
okularami były brzoskwiniowej 
świeżości.
ROZDZIAŁ II
SAMOBÓJSTWO dręczyło go bardziej, niż powinno, zaś Mrs. Lambert zadzwoniła dzień 
przedtem by 
odwołać wizytę. Dlatego Render postanowił, że spędzi ten ranek oddając się 
melancholii. w związku z tym 
wszedł do biura z cygarem w zębach i ponurym wyrazem twarzy.
- Widział pan?... - spytała Mrs. Hedges.
- Tak - rzucił płaszcz na stół stojący w odległym kącie dużego pomieszczenia. 
Podszedł do okna 
i spojrzał w dół. - Tak - powtórzył. - Jechałem nie zaciemniwszy szyb, a gdy 
przejeżdżałem, ciągle jeszcze 
sprzątali.
- Znał go pan?
- Nawet nie wiem, jak się nazywał. Niby jak miałbym to wiedzieć?
- Właśnie dzwoniła do mnie Priss Tully... to recepcjonistka z biura usług 
inżynieryjnych 
z osiemdziesiątego szóstego piętra. Powiedziała, że nazywał się James Jrizarry, 
specjalista od reklamy, miał 
biura o piętro niżej. Długo musiał spadać... Zanim rąbnął o ziemię, był już 
chyba nieprzytomny, co? Odbił się od 
budynku. Jeśli otworzy pan okno i wychyli się trochę, zobaczy pan jeszcze 
ślady... tam, na lewo...
- Nieważne, Bennie. Czy twoja przyjaciółka domyśla się, dlaczego on to zrobił?
- Nie ma pojęcia. Jego sekretarka wypadła z wrzaskiem na korytarz. Zdaje się, że 
chciała załatwić coś 
z kilkoma rysunkami a on był już właśnie na parapecie. w jego notatniku 
znaleziono zapisek:
,,Miałem wszystko, czego pragnąłem. Po co dłużej czekać?” Niezły kawał, prawda? 
To znaczy, nie 
sądzę, żeby to było śmieszne...
- Tak... - przerwał jej. - Wiesz coś o jego prywatnym życiu?
- Żonaty. Dwoje dzieci. Niezły w swym fachu. Na brak zajęcia nie narzekał. 
Rzeczowy jak rzadko kto. 
Mógł sobie pozwolić na utrzymanie biura w tym wieżowcu.
- Jezus Maria - Render obrócił się w stronę sekretarki. - Założyłaś mu dossier 
czy co?...
- Sam pan wie, jak to jest - wzruszyła barczystymi ramionami.
- Mam w tym ulu wielu przyjaciół. Kiedy człowiekowi nudno, zawsze się chętnie 
poplotkuje. Na 
przykład moja bratowa Prissy...
- Czy mam przez to rozumieć, że gdybym teraz wyskoczył z okna moja biografia 
obiegłaby wszystkie 
piętra w ciągu pięciu minut?
- Pewnie tak - wygięła grube wargi w uśmiechu. - Wraz ze składką na wieniec. Ale 
to nie dzisiaj, 
prawda? Wie pan, dwóch nieboszczyków jednego dnia to wbrew regule o stopniowaniu 
napięcia, poza tym 
występ solowy zawsze wywiera większe wrażenie. Wreszcie - ciągnęła dalej - jest 
pan specjalistą od ubijania 
mózgu i nigdy by pan tego nie zrobił.
- Idziesz o zakład ze statystykami - zauważył. - Wśród lekarzy i adwokatów 
samobójstwa zdarzają się 
trzykrotnie częściej niż wśród ludzi innych zawodów.
- Ejże! - krzyknęła z przerażoną miną. - Niech pan natychmiast odsunie się od 
mojego okna. Gdyby 
teraz dowiódł pan słuszności statystyk, musiałabym się przenieść do doktora 
Hansona, a to partacz.
Ruszył w stronę biurka.
- Nigdy nie wiem, kiedy mówi pan serio - mruknęła.
- Doceniam twoją troskę - kiwnął głową. - Naprawdę. Poza tym, tak naprawdę nigdy 
nie miałem 
przypisywanych mi statystycznie skłonności... a gdybym miał wyskoczyć przez 
okno, to zrobiłbym to cztery lata 
temu podczas zawodów neuropicznych.
- Ale znalazłby się pan w nagłówkach gazet - westchnęła.
- Nie mogłabym opędzać się od reporterów... Niech mi pan powie, dlaczego oni to 
robią? 
- Kto?
- No, ci wszyscy.
- Skąd miałbym to wiedzieć, Bennie? Jestem tylko skromnym psychosyntetykiem. 
Gdybym mógł 
wskazać ogólne przyczyny samobójstw... i może jeszcze znaleźć sposób 
zapobiegania im... cóż, pewnie byłoby 
to lepsze niż skok dla czytelników brukowców. Niestety, nie jestem w stanie 
zrobić tego, ponieważ nie istnieje 
jeden konkretny powód... w każdym razie tak sądzę.
- Aha.
- Przed trzydziestu pięciu laty - ciągnął dalej - samobójstwo było na dziewiątym 
miejscu wśród 
przyczyn umieralności w Stanach. Teraz podskoczyło na szóstą pozycję w obu 
Amerykach. w Europie zajmuje 
siódme miejsce.
- i nikt nigdy naprawdę nie dowie się, dlaczego Jrizarry wyskoczył?
Render odsunął krzesło. Usiadł. Strzepnął popiół do małej, lśniącej czystością 
popielniczki. Bennie 
pospiesznie wyrzuciła popiół do kubła, po czym znacząco chrząknęła.
- Hm... - westchnął. - Zawsze można pospekulować, a człowiek mego zawodu nawet 
powinien. Przede 
wszystkim należałoby zastanowić się nad typem osobowości samobójcy, to bowiem 
zwykle stwarza 
predyspozycje do okresowych depresji. Osoby, które potrafią trzymać swe emocje 
na wodzy, samoświadome i 
z konieczności skupione na rzeczach małych... - znowu strzepnął popiół do 
popielniczki, obserwując, jak Bennie 
wyciąga rękę, by zlikwidować ślady brudu. Chwycił ją za nadgarstek. 
Odpowiedziała mu złowrogim 
skrzywieniem ust.
- Krótko mówiąc - dokończył - te właśnie osoby, wykonujące zawody, które 
wymagają pracy raczej 
indywidualnej niż w zespole, zatem lekarze, prawnicy, artyści... oni to właśnie 
są najbardziej podatni na myśli 
samobójcze.
Spojrzała nań uważnie.
- Nie ma powodów do obaw - roześmiał się. - Życie cholernie mi się podoba.
- Czego nie można wywnioskować z pańskiego wyrazu twarzy...
- Dzwonił Peter. Zwichnął wczoraj na gimnastyce nogę w kostce. Moim zdaniem, 
nauczyciele powinni 
bardziej uważać. Myślę o zmianie szkoły.
- Znowu?
- Dlaczego nie? Zobaczymy... Po południu zadzwoni do mnie dyrektor. Nie pozwolę 
mu na wykręty 
i nie zostawię na tej jego szkole suchej nitki.
- Chłopak nigdy nie ustrzeże się od wypadków. To wynika ze statystyki.
- Statystyki nie określają losu człowieka, droga Bennie. Każdy sam sobie jest 
ich twórcą.
- Statystyki czy przeznaczenia?
- Przypuszczam, że obu.
- Uważam, że jeśli już coś ma się stać, to się stanie.
- a ja tak nie uważam. Sądzę natomiast, że wolna wola, wspierana rozsądkiem, 
jest w stanie wywierać 
wpływ na zdarzenia i kierować nimi. Gdybym tak nie myślał, nie robiłbym tego, co 
robię.
- Świat to machina, no, wie pan... taka, co to działa na zasadzie przyczyna i 
skutek. Statystyki 
przewidują prawdo... Przerwał jej w pół słowa.
- Umysł ludzki to nie maszyna, a gdy o mnie chodzi, przyznam, że nie są mi znane 
ani przyczyna, ani 
skutek. Nikt ich nie zna.
- O ile dobrze pamiętam, skończył pan także chemię. Jest pan naukowcem, 
doktorze.
- w tym samym stopniu, w jakim jestem trockistowskim rewizjonistą - roześmiał 
się i przeciągnął. - O 
ile dobrze pamiętam, byłaś kiedyś nauczycielką w szkole baletowej.
Wstał, wziął płaszcz ze stołu.
- Aha - przypomniała sobie Mrs. Hedges. - Dzwoniła Miss DeVille, zostawiła 
wiadomość. Wzięła 
kartkę i odczytała: - ,,Co z wyjazdem do St. Moritz?”
- St. Moritz... - zamyślił się na głos. -To brzmi zbyt elegancko. Niech będzie 
Davos.
Ponieważ to samobójstwo dręczyło go bardziej, niż powinno, Render zamknął drzwi 
do gabinetu, 
zaciemnił okna i włączył gramofon. Zostawił światło tylko na biurku.
Jak zmieniło się życie człowieka - napisał - od początków rewolucji 
przemysłowej?
Podniósł kartkę do oczu i przeczytał zdanie. Był to temat dyskusji, którą miał 
zamiar odbyć 
w najbliższą sobotę. Jak zwykle w podobnych sytuacjach, nie wiedział, o czym 
właściwie będzie mówił, 
ponieważ miał zbyt wiele do powiedzenia a dysponował zaledwie godziną.
Wstał. Zaczął chodzić po gabinecie, przenikniętym dźwiękami VIII Symfonii 
Beethovena.
- Umiejętność zadawania bólu - rzekł wpinając mikrofon w klapę marynarki i 
uruchamiając dyktafon - 
rozwinęła się w bezpośredniej relacji do postępu technologicznego.
W wyobraźni widział, jak audytorium powoli się ucisza. Uśmiechnął się.
- Zdolności człowieka, pierwotnie ograniczone do zwykłego zadawania ran, zostały 
zwielokrotnione 
wraz z rozwojem produkcji masowej. Możliwości okaleczenia psyche w kontaktach 
międzyludzkich stały się 
wskaźnikiem dokładnie obrazującym rozwój środków komunikacji masowej. O tym 
jednak wszyscy dobrze 
wiemy i nie jest to tematem naszych dzisiejszych rozważań. Chciałbym raczej 
zatrzymać się przy kwestii, którą 
określiłbym mianem chomimezy z autopsji. Jest to samogenerujący się kompleks 
życzeń, na pierwszy rzut oka 
zdałoby się typowy, niczym nie różny od klasycznych wzorców podręcznikowych, gdy 
jednak przyjrzymy się 
mu bliżej, zauważymy, że obecnie jest to najbardziej radykalna forma trwonienia 
energii psychicznej. Jest rzeczą 
charakterystyczną dla czasów, w których żyjemy...
Zrobił przerwę na zgaszenie cygara, po czym sformułował kolejne zdanie.
- Autopsychomimeza - wrócił do przerwanego wątku - czyli samonapędzający się 
kompleks 
naśladownictwa, to zjawisko prawie wymykające się naszej uwadze. Weźmy, na 
przykład, jazzmana, który 
pracował tak, jakby był zatrudniony na pół etatu, chociaż nigdy w życiu nie 
zażywał narkotyków i tylko niejasno 
pamięta kogoś, o kim wiedział, że zażywa, ponieważ wszystkie stymulatory i 
środki uspokajające są dzisiaj 
całkiem łagodne. Niczym Don Kiszot usiłuje przysztukować sobie jakąś legendę, 
chociaż sama muzyka powinna 
dawać wystarczające ujście dla jego napięcia. Albo weźmy przypadek sieroty z 
wojny koreańskiej, człowieka 
ocalałego dzięki zasługom Czerwonego Krzyża i zapobiegliwych rodziców, których 
nigdy nie dane mu było 
spotkać. Tak bardzo pragnął rodziny, że w końcu ją sobie stworzył podczas 
terapii. I co się dzieje, zapytacie? 
Otóż ów człowiek serdecznie nienawidzi wyimaginowanego ojca i równie serdecznie 
kocha swą 
wyimaginowania matkę. Dlaczego? To człowiek inteligentny, on także sięga po 
zespoły półprawd, 
odziedziczone po tradycji... Teraz zapewne zechcecie poznać przyczyny takiego 
stanu rzeczy... Jak sądzę, dzisiaj 
jesteśmy już mądrzy na tyle, że każdy jest w stanie zrozumieć wzorce 
nieprawidłowych zachowań psychicznych, 
które otrzymaliśmy w spadku po przeszłości. Większość z przyczyn tych zakłóceń 
została już zlikwidowana, 
może nie tak radykalnie, jak w omawianym tu przypadku, w każdym razie z 
widocznym skutkiem. Niemniej 
jednak nadal żyjemy w neurotycznej przeszłości. Ponownie zapytacie: dlaczego? 
Ano właśnie dlatego, że 
w naszych czasach osiągnięto ideały w rodzaju zdrowia fizycznego, poczucia 
bezpieczeństwa i dobrobytu. 
Zwalczyliśmy głód, lecz gdy nasz sierota-dzikusek będzie miał do wyboru przyjąć 
paczkę z koncentratami od 
człowieka, który się o niego troszczy lub wziąć ciepły posiłek z automatu 
ustawionego w środku dżungli, 
niewątpliwie wybierze to pierwsze... Fizyczny błogostan jest dzisiaj prawem 
każdego człowieka, i to aż 
w nadmiarze. Reakcją na ten stan rzeczy były zmiany, które dokonały się w 
obszarze zdrowia psychicznego. 
Dzięki rozwojowi technologii, nie istnieją już dzisiaj przyczyny dawnych 
problemów społecznych, a wraz z nimi 
odeszły niektóre przyczyny kłopotów natury psychicznej. Lecz między czernią 
przeszłości dnia wczorajszego 
a bielą niewiadomej tego, co będzie jutro, rozciąga się szara dziedzina dnia 
dzisiejszego, pełnego tęsknoty za 
wczoraj i strachu o przyszłość. Ponieważ zaś wszystkie te niepokoje nie mogą 
wyrazić się w sposób materialny, 
pojawiają się jako tęsknota za dawnymi formami uzewnętrzniania nieświadomych 
pożądań...
Rozległ się krótki brzęczyk telefonu, ale Render, ogłuszony potężną muzyką 
“Ósmej” Beethovena nic 
poza nią nie słyszał.
- Niepokoi nas to, czego nie znamy - ciągnął dalej. - Jutro jawi się nam jako 
wielka niewiadoma. Nie 
wiemy, co się może zdarzyć z upływem czasu... przecież moja specjalność 
psychiatryczna jeszcze trzydzieści lat 
temu w ogóle nie istniała. Wiedza jest w stanie rozwijać się tak szybko, że 
wzbudza to pewien niepokój... 
rzekłbym “troskę”... o logiczne rezultaty tego rozwoju: całkowita mechanizacja 
każdej dziedziny życia...
Podszedł do biurka, gdy telefon ponownie zadzwonił. Tym razem usłyszał. Uwolnił 
się od mikrofonu, 
przyciszył “Ósmą”.
- Tak?...
- Saint Moritz? - zapytała.
- Nie, Davos - odparł dobitnie.
- Charlie, jesteś nieznośny!
- Jill, kochanie, nie bardziej niż ty.
- Może powinniśmy przedyskutować ten problem dzisiejszej nocy?
- Tu nie ma nic do dyskusji.
- Podjedziesz po mnie o piątej, prawda? Zawahał się przez chwilę.
- Dobrze, o piątej. Dlaczego nie widzę cię na ekranie?
- Zrobiłam sobie trwałą. Niespodzianka. Stłumił głupawy chichot.
- Mam nadzieję, że miła. Dobra. To do zobaczenia.
Poczekał na jej ,,good-bye” i przerwał połączenie.
Rozjaśnił okna, wyłączył lampkę na biurku, wyjrzał na zewnątrz.
Znowu ta szarość, znowu ten śnieg... białe płatki unosiły się lekko w powietrzu, 
powoli, nie targane 
wiatrem spadały w dół i nikły w roju...
Kiedy otworzył okno i wychylił się nieco, ujrzał także to miejsce, tam, trochę 
na lewo, gdzie Jrizarry 
zostawił ostatni po sobie ślad.
Zamknął okno. Posłuchał symfonii do końca. Minął już tydzień od dnia, gdy razem 
z Eileen zabawili 
się w Ślepy Rzut. Miała przyjść o pierwszej.
Pamiętał dotyk jej palców, gdy jak wszyscy ślepcy uczyła się jego twarzy... miał 
wrażenie, jakby 
spadały mu na twarz uschłe liście lub robacze truchła... niemiłe wspomnienie. 
Zastanawiał się, skąd to uczucie.
Daleko w dole kawał polanego wodą bruku znowu był nieskazitelnie czysty, a pod 
cienką warstwą 
świeżego śniegu śliski jak szkło. Dozorca wybiegł na zewnątrz i posypał to 
miejsce solą, zanim ktokolwiek 
zdąży skręcić nogę.
Sigmund był urzeczywistnieniem mitu Fenrisa. Zaledwie Render zdołał poinstruować 
Mrs. Hedges 
“Proszę go tu wpuścić”, drzwi zaczęły się otwierać, szczelina nagle poszerzyła 
się i Render spostrzegł, że 
spogląda nań para przydymionych żółtych oczu. Oczy były osadzone w dziwnie 
niekształtnym psim łbie.
Sigmund nie miał typowo psiego niskiego czoła nieznacznie ściętego od pyska ku 
górze; czaszkę miał 
wysoką i dobrze owłosioną, tak że ślepia sprawiały wrażenie, jakby zostały 
osadzone jeszcze głębiej niż były 
w rzeczywistości. Widząc potężny pysk, Render nieznacznie drgnął. Mutanty, które 
dotychczas miał okazję 
oglądać, były szczeniakami, Sigmund natomiast był osobnikiem niewątpliwie 
dojrzałym, a jego czarno-szara 
sierść jeżyła się trochę, co sprawiało, że wyglądał na wyjątkowo dorodny okaz 
swej rasy.
Spojrzał na Rendera zupełnie nie po psiemu, po czym huknął “Hello, doktorze”, 
zbyt głośno, by uznać 
to za przypadek.
Render skinął głową i wstał.
- Hello, Sigmund. Proszę, wejdź.
Pies cofnął łeb, pociągnął nosem, węsząc tak, jakby od wyniku badania zależała 
decyzja, czy miejsce to 
jest bezpieczne, następnie znowu spojrzał na Rendera, pokiwał twierdząco głową i 
pchnął drzwi. Wszystko to 
trwało może jedną - za to bardzo kłopotliwą - sekundę.
Eileen weszła za nim, trzymając niedbale podwójną smycz. Pies bezgłośnie dreptał 
po wąskim 
chodniku z nosem przy ziemi, jakby za czymś węszył. Jego spojrzenie nigdy nie 
skrzyżowało się ze wzrokiem 
Rendera.
- Tak... zatem to Sigmund...? Co tam u ciebie, Eileen?
- Dziękuję, wszystko w porządku... Tak, Sigmund bardzo chciał przyjść tutaj, a i 
ja pragnęłam, żebyście 
się spotkali.
Render podprowadził ją do krzesła i pomógł usiąść. Nie wypuszczała z dłoni 
podwójnej smyczy, tak że 
pies musiał usiąść zaraz obok krzesła, na podłodze.
- Co tam w State Psych?
- Dziękuję, jak zwykle. Mogę podkraść papierosa, doktorze? Zapomniałam własnych.
Włożył jej papierosa między palce, podał ognia. Ubrana była w granatową 
garsonkę, jej okulary 
kolorem przywodziły na myśl błękitne płomienie. Srebrna plamka na czole odbijała 
lśnienie lamp. Ciągle 
,,patrzyła” na ten punkt pustej przestrzeni, gdzie jeszcze przed chwilą trzymał 
wyciągniętą rękę z zapalniczką. 
Opadające na plecy włosy zdały się o ton jaśniejsze niż tej nocy, gdy spotkali 
się po raz pierwszy. Dzisiaj barwą 
przypominały świeżo wypuszczonego do obiegu miedziaka.
Render usiadł w rogu biurka. Palcem przyciągnął globus - popielniczkę.
- Powiedziałaś mi poprzednim razem - przerwał ciszę - że chociaż jesteś 
ociemniała nie znaczy to 
wcale, że nigdy nie widziałaś. Wtedy nie chciałem cię pytać, jak to rozumieć, 
ale dzisiaj chętnie bym się 
dowiedział, co wówczas miałaś na myśli?
- Miałam seans neuroterapii z doktorem Riscombem - westchnęła. - Jeszcze zanim 
zdarzył się mu 
wypadek. Chciał dostosować mój umysł do odbioru wrażeń wzrokowych... niestety, 
druga sesja nigdy nie odbyła 
się.
- Rozumiem - kiwnął głową. - Coście wtedy robili? Założyła nogę na nogę, a 
Render zauważył wtedy, 
że miała je zgrabne.
- Pracowaliśmy głównie nad kolorami... To było dość upokarzające doświadczenie.
- Proszę mi powiedzieć, co z tego zapamiętałaś... Dawno temu to było?
- Około sześć miesięcy temu... oczywiście, pamiętam. Nigdy tego nie zapomnę. Od 
tamtej chwili nawet 
miewam kolorowe widzenia.
- Jak często?
- Kilka razy tygodniowo.
- Jakiego rodzaju skojarzenia nasuwają?
- Nic specjalnego. Po prostu, wraz z innymi bodźcami, przewijają się przez mój 
umysł w sposób 
zupełnie przypadkowy.
- Jak wyglądają?
- Cóż... skoro już o to pytasz, powiem, że są w tonacji żółtawopomarańczowej. Na 
przykład, nasze 
powitanie wypadło całkiem srebrzyście. Teraz, gdy tak siedzisz i słuchasz, nic 
nie mówiąc, kojarzę to 
z głębokim, niemal przechodzącym w fiolet błękitem.
Sigmund podniósł wzrok na biurko i popatrzył na boczną tablicę.
Ciekawe, czy słyszy, jak w środku pracuje magnetofon - zastanawiał się Render. - 
a jeśli tak, to czy 
może zgadnąć, co to jest i do czego służy?
Jeśli słyszał, na pewno powie o tym Eileen - nie żeby doktor Shallot nie zdawała 
sobie sprawy z tego, 
co było powszechnie stosowaną praktyką - po prostu trzeba jej było przypomnieć, 
że traktował jej przypadek nie 
w kategoriach czysto terapeutycznych, lecz raczej jako mechaniczny proces 
adaptacji. Jeśli dojdzie do wniosku, 
że jej dobro tego wymaga (uśmiechnął się w głębi ducha na to słowo), porozmawia 
na ten temat z Sigmundem 
na osobności. w głębi ducha wzruszył ramionami.
- Zatem zaczniemy od bardziej podstawowych marzeń - oznajmił. - Dzisiaj 
chciałbym cię wprowadzić 
w formy zupełnie zasadnicze.
Uśmiechnęła się, a Render spojrzał na owo ucieleśnienie mitu, które 
przykucnąwszy u nóg kobiety 
wywaliło ozór na zewnątrz, tak że zwieszał się przez kaganiec niczym kawał 
befsztyka.
Czy on też się uśmiecha?
- Dziękuję - powiedziała. Sigmund pomerdał ogonem.
- No to pięknie - Render strzepnął popiół gdzieś w okolicach Madagaskaru. - 
Teraz wyciągnę “jajo” 
i sprawdzę, jak działa. Tymczasem - nacisnął dyskretnie ukryty guzik - trochę 
muzyki pomoże odprężyć się.
Otwarła usta, aby mu odpowiedzieć, lecz huk Wagnerowskiej uwertury zagłuszył 
słowa. Render 
ponownie wcisnął guzik i znowu zapanowała cisza - wystarczająco długa, by mogła 
powiedzieć: - Hę, hę. Myślę, 
że Respighi będzie następny.
Dwa razy musiał naciskać guzik, żeby znaleźć “Rzymskie pinie”.
- Nie trzeba - zauważyła. - Kocham Wagnera.
- Dziękuję - odparł, otwierając gabinet. - Musiałbym wtedy dostosować się 
nastrojem do całego 
mnóstwa tematów.
Wielkie jajo wsunęło się do biura, bezszelestnie niczym chmura. Kiedy skierowało 
się w stronę biurka, 
Render usłyszał ciche poszczekiwanie. Natychmiast obrócił się w stronę, skąd 
dobiegł go głos.
Niczym cień ptaka, Sigmund zerwał się na łapy, przebiegł przez pokój, okrążył 
maszynę i zaczął ją 
obwąchiwać - ogon wyprężony, uszy położone płasko, zęby odkryte.
- Spokojnie, Sig - mruknął. - To tylko Wielokanałowy Neural T & R. Na twoim 
miejscu nie gryzłbym 
niczego w tym rodzaju. To tylko maszyna, podobnie jak samochód, telewizor czy 
pralka. Używamy dzisiaj 
urządzeń tego rodzaju żeby pokazać Eileen, jak wyglądają rzeczy
- Nie takie jak te - zagrzmiał pies.
- Dlaczego?
Sigmund nie odpowiedział, tylko wrócił do Eileen i położył jej na kolana łeb.
- Nie takie jak te - powtórzył, spoglądając na nią.
- Dlaczego?
- Brak słów - odparł po chwili. - Wracamy do domu?
- Nie - odpowiedziała doktor Shallot. - Ty teraz zwiniesz się w kącie i utniesz 
sobie drzemkę, a ja 
zrobię to samo w tej maszynie... a w każdym razie coś w tym rodzaju.
- Niedobrze - skwitował, opuszczając ogon.
- No, jazda - klepnęła go lekko. - Do kąta. Zajmij się sobą.
Posłuchał jej, ale gdy Render zaciemnił okna i dotknął przycisku, zamieniając 
tam samym biurko 
w fotel operatora, zaskowyczał.
Zaskomlał raz jeszcze - gdy jajo, już połączone z całością urządzenia - pękło 
pośrodku, a połówki 
rozsunęły się - jedna do góry, druga w dół - ujawniając wnętrze.
Render usiadł. Jego fotel przeobraził się w leżankę i zajął miejsce w połowie 
drogi między jajem 
a konsolą. Usiadł, ale nie oparł pleców. Oparcie poruszyło się i leżanka znowu 
zamieniła się w fotel. Render 
dotknął pulpitu, zaś wtedy część sufitu powoli opadła, a potem zawisła w 
powietrzu niczym ogromny dzwon. 
Wstał i podszedł do macicy. Respighi ciągle opowiadał o piniach i czymś tam 
jeszcze, Render natomiast zdjął 
słuchawkę z dolnej połowy jaja, przechylił się i oparł o biurko. Przycisnąwszy 
słuchawkę ramieniem do boku, 
w jednej ręce ściskając mikrofon, wolną dłonią grał na klawiaturze przycisków. w 
huku morskich fal, 
rozbijających się o długie wybrzeże, utopiły się słowa poematu; w zgiełku 
ludzkich głosów utonęły dźwięki 
poezji, a połączony z nią w sprzężeniu zwrotnym powiedział - ... Teraz, kiedy 
już siedzisz tutaj, wsłuchana w to, 
co powiem, sama nic nie mówiąc, skojarzę się z głębokim, niemal przechodzącym w 
fiolet błękitem...
Przycisnął do twarzy maskę i zaordynował po pierwsze - cynamon, po drugie - 
zgniłe liście, po trzecie - 
woń gadziego piżma... poczym, zatapiając się w niespokojnych wyziewach tego, co 
zaordynował po trzecie, 
zapuścił się w smaki miodu i octu, by zaraz przebiec przez wszystkie odcienie 
fioletów, zanurzyć się w wilgoci, 
posmakować wilgotne powiewy wiatru przed burzą, nasyconego ozonem, przejść całą 
skalę imitacji zapachów 
i smaków właściwych dla poranka, popołudnia i wieczoru.
Łoże pływało w basenie rtęci, magnetycznie stabilizowane ścianami jaja. Puścił 
taśmy.
Macica była w doskonałym stanie.
- Okay - powiedział, obracając się, - Wszystko sprawdzone.
Właśnie kładła okulary na kupce złożonych części garderoby. Rozebrała się, 
podczas gdy Render 
kontrolował sprawność urządzenia. Czuł się zakłopotany, spoglądając na jej 
szczupłą talię, pełnie piersi, smukłe 
nogi. Patrząc tak uznał, że jest zbyt dobrze zbudowana jak na kobietę jej 
wzrostu.
Patrząc tak uświadomił sobie jednak, że jego główne strapienie w związku z Mrs. 
Shallot polegało na 
tym, iż owa kobieta stała przed nim jako jego pacjentka.
- Gotowa - stwierdziła. Podszedł do niej.
Ujął ją za rękę i podprowadził do maszyny. Palcami zbadała jej wnętrze. Kiedy 
pomagał jej zająć 
miejsce w środku, zauważył, że miała oczy koloru morskiej zieleni. Także i to 
nie znalazło jego uznania.
- Wygodnie?
- Tak.
- w porządku, jesteśmy w pozycji wyjściowej. Zaraz zamknę obwód. Miłych snów.
Górna połowa jaja zaczęła powoli opadać. Zamknięte jajo stało się 
nieprzezroczyste, potem zalśniło 
oślepiającym blaskiem. Render spojrzał na własne odbicie spaczone w kolistej 
płaszczyźnie.
Zawrócił w stronę biurka.
Ale w tej samej chwili do nóg rzucił się mu Sigmund, blokując drogę.
Render wyciągnął rękę - chciał go pogłaskać po łbie - lecz pies wykonał unik w 
bok.
- Zabierz mnie ze sobą - zaszczekał.
- Przykro mi, stary, to niemożliwe - odparł. - Poza tym, tak naprawdę nigdzie 
nie wybieramy się, 
zamierzamy jedynie uciąć sobie krótką drzemkę i to właśnie tu, w tym pokoju.
Ale nie zdołał uspokoić psa.
- Dlaczego?
Render westchnął dyskusja z psem była najbardziej absurdalną czynnością, jaką 
mógł sobie wyobrazić 
będąc trzeźwym.
- Zrozum mnie, Sig - zaczął. - Właśnie usiłuję pomóc twej pani, tak by mogła 
sobie wyobrazić, jak 
wyglądają rzeczy. Robisz kawał dobrej roboty, oprowadzając Eileen po świecie, 
którego nie może widzieć, lecz 
zrozum, że powinna wiedzieć, jak wyglądają rzeczy, do czego są podobne, a ja 
zamierzam pomóc jej w tym.
- Tak że już dłużej nie będę jej potrzebny.
- Oczywiście, że będziesz - Render omal nie prychnął śmiechem. Patos tak ściśle 
splatał się tu 
z absurdem, że trudno było oddzielić jedno od drugiego. - Nie mogę przywrócić 
jej wzroku - wyjaśnił. - Pragnę 
jedynie wszczepić jej pewne abstrakcyjne wrażenia... to tak, jakbym na krótko 
użyczył jej mych własnych oczu. 
Zrozumiano?
- Nie - padła odpowiedź. - Weź mnie ze sobą. Render wyłączył muzykę.
Całość stosunków mutant - pan byłaby warta opisania w sześciu tomach - rozmarzył 
się i to po 
niemiecku. Uniósł rękę, wskazując odległy kąt.
- Połóż się gdzieś tam, jak ci kazała Eileen. To nie potrwa długo, a gdy 
wszystko dobiegnie końca, 
będziecie mogli stąd wyjść w ten sam sposób, jak tu przyszliście... ty jako 
przewodnik. Okay?
Sigmund nie odpowiedział, lecz posłusznie podreptał do kąta, znowu ze 
spuszczonym ogonem.
Teraz Render mógł zająć swoje miejsce i opuścić kapelusz
- zmodyfikowaną wersję macicy - przeznaczony dla operatora. Był samotny - on 
jeden wśród 
dziewięćdziesięciu białych przycisków i dwóch czerwonych. Świat kończył się w 
ciemnościach wokół konsoli. 
Zdjął z ręki zegarek i rozpiął kołnierzyk.
Zdjął hełm z wieszaka, sprawdził połączenia, po czym wcisnął dolną część maski 
na podbródek, 
a górną - zaciemniacz - wcisnął na czoło, tak że obie części spotkały się. Prawe 
ramię włożył w temblak 
i jednym przyciśnięciem pozbawił pacjenta przytomności.
Śniący nie naciskał białych guzików w pełni świadomości - działał pod wpływem 
uwarunkowania. 
Głęboko wszczepiony odruch mięśni zadziałał niemal niezauważalnym naciskiem na 
czuły materiał temblaka, 
a ten natychmiast ustawił rękę we właściwej pozycji i dał impuls wyciągniętemu 
palcowi, który wysunął się 
naprzód. Guzik został wciśnięty. Temblak ruszył do przodu.
Render czuł dzwonienie u podstawy czaszki. Wdychał zapach świeżo skoszonej 
trawy.
Nagle ruszył wspaniałą szarą aleją, która wiodła między światami...
Minęło dużo czasu, zanim Render poczuł, że znalazł się gdzieś na Ziemi... lecz 
była to dziwna Ziemia. 
Nie widział. Było to raczej uczucie obecności, coś, co infomowało go, że 
przybył. Znalazł się pośród nocy, 
najczarniejszej z czarnych, najciemniejszej z tych, które przeżył.
Pragnął, by ciemność się rozproszyła, lecz nic się nie stało.
Część jego umysłu wyszła ze snu - ta część, która nie uświadamiała sobie, że 
właśnie spał. Teraz 
dopiero przypomniał sobie, w czyim świecie się znalazł.
Nasłuchiwał, łowiąc każdy odgłos jej obecności. Słyszał strach i uprzedzenie.
Zapragnął kolorów. Najpierw czerwień...
Poczuł wzajemność. Potem usłyszał ciche echo.
Wszystko stało się czerwone. Przebywał w centrum bezkresnej czerwieni.
Pomarańcz, żółć...
Tkwił w łupinie bursztynu.
A teraz zieleń, do której dodał wyziewy parującego morza. Błękit i chłód 
wieczoru.
Teraz jednym wysiłkiem umysłu roztoczył pełne widmo barw. Kolory nadpłynęły 
niczym wirujące 
plamy.
Rozdzielił je i ukształtował w formę.
Migotliwa tęcza przecięła łukiem czerń nieba.
Walczył o brązy i szarości. Ukazały się, drżąc własną poświatą, przesuwając się 
niby migotliwe, 
brązowe i szare łaty.
Gdzieś pojawiło się poczucie strachu, ale bez śladu histerii, dalej więc kreował 
swój sen.
Zakreślił horyzont, a wtedy ciemność skryła się za linią widnokręgu. Niebo 
oblało się nieśmiałym 
błękitem i wtedy zaryzykował stadko ciemnych chmur. w wysiłkach tworzenia głębi 
i odległości natrafił na 
pewien opór, toteż wzmocnił obraz cichym szmerem wiatru. Przeniesienie wrażenia 
odległości z efektu 
dźwiękowego w wymiar przestrzeni powoli stawało się faktem, zwłaszcza gdy 
rozgonił chmury. Szybko 
uwydatnił obraz wysokiego lasu, pokonując falę lęku przestrzeni.
Panika znikła.
Render skupił uwagę na wysokich drzewach: dębach, sosnach, topolach i 
sykomorach. Ciskał nimi 
niczym włóczniami, ustawiając je w nierównych szeregach zieleni i brązów, i 
żółci, wciskając w grube poszycie 
zwilżonej ranną rosą trawy, sadowiąc szare okrąglaki i zielonkawe pnie w 
nieregularnych grupach plącząc 
i zapętlając gałęzie, rzucając na górskie doliny gęsty cień.
Wrażenie było oszałamiające. Było to tak, jakby całym światem wstrząsnął 
gwałtowny szloch, a potem 
zapadła cisza.
Czuł, jak przez ciszę przemawia jej obecność. Uznał, że teraz powinien w miarę 
szybko położyć 
fundamenty, na których założy później przyczółki by przygotować pole manewru. Do 
domu może wrócić 
później, także później naniesie wszelkie poprawki skutków traumy i dokona 
niezbędnych korektur. To wszystko 
było do wykonania w czasie sesji, które nadejdą, lecz fundamenty musiał założyć 
na samym początku, 
koniecznie.
Kiedy wziął się do roboty uświadomił sobie, że cisza nie ustąpiła. Eileen 
przenikała swą obecnością 
drzewa i trawy, kamienie i krzaki. Uosabiała ich formy, odczuwała to, co one 
czuły: wszelkie wrażenia, dźwięki, 
różnice temperatur i zapachów.
Łagodnym podmuchem wiatru dotknął gałęzi drzew. Udało mu się wytworzyć suchy 
trzask - chrobot 
tak zmysłowy, że tuż na granicy wzroku.
Wokół rozeszło się uczucie radości. Podzielał ją.
Przeżywała krańcowe uniesienie - postanowił rozciągnąć tę fazę treningu. Umysłem 
wędrował wśród 
drzew, doświadczając chwilowego zdwojenia widzenia, tak że były momenty gdy 
widział niesamowitej 
wielkości rękę, jak ujęta w aluminiowy stelaż najeżdża na krąg bieli.
Był przy strumieniu, pragnął Eileen, to pewne.
Płynął, unoszony przez wodę. Jeszcze nie przybrał kształtów. Plusk wody zamienił 
się w bulgotanie, 
gdy przedzierał się przez mielizny i nad skałami. Na jego życzenie szmer 
strumienia przybrał na wyrazistości.
- Gdzie jesteś? - pytał strumień.
Tutaj! Tutaj!
Tutaj!
...i tutaj! - odpowiadały drzewa, krzaki, kamienie, trawy.
- Wybieraj! - zaproponował strumień, gdy okrążywszy grupę skał wpadł do 
szerszego koryta, po czym 
popłynął w dół zbocza. W stronę błękitnego basenu.
Nie mogę - zabrzmiała odpowiedź wiatru.
- Musisz - strumień był już szerokim rozlewiskiem. Wody wpadały do basenu, 
wirowały, by w końcu 
uspokoić się i zastygnąć, odbijając gałęzie i ciemne chmury. - Musisz. Teraz.
Dobrze - odbiły echem drzewa. Zaraz.
Nad jeziorem uniosły się mgły i popłynęły ku brzegom.
- Teraz - zaszemrała mgła. Tu, bo...
Wybrała niską wierzbę. Kołysała się w podmuchach wiatru z gałęziami zanurzonymi 
w wodzie.
- Eileen Shallot - powiedział głośno i wyraźnie. - Spójrz na jezioro.
Wiatr zmienił kierunek. Wierzba zgięła się wpół.
Nie miał trudności z przywołaniem na pamięć jej twarzy, jej ciała. Wierzba 
wirowała w podmuchach 
wiatru, jakby nie była zakorzeniona w ziemi. w samym centrum łagodnej eksplozji 
listowia stała Eileen. 
Marznąc na wietrze patrzyła w głębokie i błękitne zwierciadło umysłu Rendera, w 
jezioro.
Zakryła twarz dłońmi, lecz nie mogła przerwać widzenia.
- Zobacz jaka jesteś - powiedział.
Opuściła ręce i spojrzała w dół. Potem powoli obróciła się, studiując własne 
odbicie z każdej strony.
- Czuję, że jestem całkiem zgrabna - stwierdziła w końcu. - Czy czuję tak 
dlatego, że mnie pragniesz, 
czy naprawdę jestem zgrabna?
Mówiąc to, rozglądała się na wszystkie strony, bowiem pragnęła ujrzeć Śniącego.
- To prawda - zewsząd dobiegł ją głos Rendera.
- Dziękuję.
Zawirował kłąb bieli i została ubrana w obcisły kostium z adamaszku. Światło w 
dali niemal 
niedostrzegalnie rozlało się wzdłuż horyzontu. Najniższą ławicę chmur musnęły 
lekkie tonacje różu.
- Co tam się dzieje? - spytała, spoglądając w tamtym kierunku.
- Zamierzam pokazać ci wschód słońca - odparł Render. - Nie obędzie się pewnie 
bez lekkiej fuszerki, 
bo jest to mój pierwszy zawodowy wschód słońca w tych warunkach.
- Gdzie jesteś?
- Wszędzie.
- Proszę, przybierz jakąś postać, abym mogła cię widzieć.
- Dobrze.
- Najlepiej własną postać.
Zapragnął znaleźć się obok niej na brzegu, i tak się stało.
Przestraszony metalicznym pobłyskiem, spuścił wzrok w dół. świat zblakł na 
moment, zaraz jednak 
odzyskał pełnię wyrazistości. Roześmiał się, lecz uśmiech zamarł mu na ustach, 
gdy uświadomił sobie, jak 
wygląda.
Ubrany był w zbroję - tę samą, która stała przy ich stoliku w Pod Skalpelem i 
Kuropatwą tej nocy, gdy 
spotkali się po raz pierwszy.
Wyciągnęła rękę. Dotknęła.
- Zbroja sprzed naszego stolika - stwierdziła, przebierając palcami po płytkach 
i spoiwach. - Tak, od 
tamtej nocy kojarzyła mi się z tobą...
- ... i musiałaś mnie teraz do niej wtłoczyć - dokończył. - Masz żelazną wolę, 
dziewczyno.
Zbroja znikła. Teraz był ubrany w swój brązowy garnitur, a włóczkowy krawat 
koloru zakrzepłej krwi 
ściskał mu szyję, przydając profesjonalnego wyglądu.
- Spójrz, taki jestem naprawdę - uśmiechnął się lekko. - a teraz, jazda do 
wschodu słońca. Chciałbym 
wprowadzić wszystkie barwy. Patrz!
Usiedli na zielonej ławce parkowej, która nagle ukazała się za ich plecami, po 
czym Render wskazał 
w tę stronę nieba, gdzie - jak postanowił - powinien być wschód.
Słońce powoli przebijało się przez poranne opary. Po raz pierwszy w tym 
szczególnym świecie 
ujawniło się niczym bóg, odbijało się w jeziorze, załamywało w chmurach i 
podłożyło ogień pod równiny, nad 
którymi snuły się mgły ze skąpanych w rosie drzew.
Patrzyła, pożerała wzrokiem, wpatrywała się wprost we wstającą kulę ognia. Długą 
chwilę trwała 
w bezruchu, nic nie mówiła. Render bez mała czuł jej zachwyt.
Miała przed sobą źródło wszelkiego światła. Srebrzysta kropka na czole między 
oczami odbijała blask, 
lśniąc jak kropla krwi.
- To jest słońce, a to są chmury - rzekł Render, po czym zaklaskał w dłonie. 
Rozległo się ciche 
dudnienie. - a to jest grzmot.
Potem spadł deszcz. Szara zasłona zakryła jezioro, krople łaskotały ich po 
twarzach, szemrały na 
liściach, leciutko stukały spadając z gałęzi, moczyły im ubrania, zlepiały 
włosy, ciekły po szyjach i wpadały 
w oczy, zamieniały w grzęzawisko ścieżki wydeptane w brązowej ziemi.
Z nieba dobiegł trzask błyskawicy, a sekundę później dobiegł ich drugi łoskot 
gromu.
- ...A to jest letnia burza - ciągnął dalej swój wykład. - Widzisz, jak deszcz 
oddziaływuje na liście i na 
nas samych. To, co właśnie widziałaś na niebie przed dudnieniem grzmotu, nazywa 
się błyskawica. 
- ...Za dużo - poskarżyła się. - Popatrzmy na to przez chwilę. Nagle deszcz 
ustał i zza chmur przebiło 
się słońce.
- Mam cholerną ochotę na papierosa - powiedziała. - Ale zostawiłam paczkę na 
tamtym świecie.
Ledwie zdążyła skończyć, miała w palcach papierosa, zapalonego.
- Będzie smakował raczej słabo - rzekł dziwnym tonem Render. Spojrzał na Eileen.
- Nie dałem ci tego papierosa - dodał. - Ukradłaś go sobie z mego umysłu.
Dym wspinał się spiralą do góry i znikał gdzieś dalej.
- ...Co znaczy - ciągnął dalej - że już po raz drugi dzisiaj nie doceniłem siły 
przyciągania, jaką wywiera 
próżnia zalegająca w twym umyśle, w miejscu, gdzie powinny skupiać się wrażenia 
wzrokowe. Bardzo szybko 
dostosowałaś się do odbioru nowych bodźców, a nawet usiłujesz po omacku szukać 
nowych wrażeń. Bądź 
ostrożna. Spróbuj zapanować nad tym impulsem.
- To jest jak głód - szepnęła.
- Może zatem powinniśmy zakończyć dzisiejszą sesję... Ubranie już wyschło. 
Zaczął śpiewać ptak.
- Nie, poczekaj! - w jej głosie słychać było prośbę. - Będę ostrożna. Chcę 
zobaczyć coś jeszcze.
- Przecież zawsze możemy tu wrócić - powiedział Render. - Ale dobrze. Myślę, że 
możemy sobie 
pozwolić na jeszcze jedną sztuczkę. Masz jakieś szczególne życzenia?
- Tak. Zima. Śnieg.
- Dobrze - Śniący stłumił uśmiech. - w takim razie dobrze owiń się futrem...
Po wyjściu pacjenta popołudnie minęło jak z bicza strzelił. Był w dobrym 
nastroju. Czuł się tak, jakby 
został ogołocony ze wszystkiego, a potem znowu wypełniony. Pierwszy seans minął 
bez żadnych skutków 
ubocznych. Render uznał, że jest to zapowiedź sukcesu. Jego zadowolenie było 
większe niż obawy. Radość była 
tak wielka, że wrócił do pracy nad przygotowaniem wykładu.
- Czym jest siła, która uzdalnia nas do zadawaniu bólu i cierpienia? - rzucił do 
mikrofonu. - Żyjemy 
doznając przyjemności... żyjemy, doznając bólu - odpowiedział samemu sobie - I 
jedno, i drugie może być 
przyczyną unicestwienia i afirmacji zarazem. Ale ponieważ przyjemność i ból mają 
swe korzenie w biologii, 
zostały uwarunkowane przez społeczeństwo: z nich wyprowadza się wartości. 
Ponieważ ogromne masy ludzi 
codziennie gorączkowo zmieniają swą pozycję w przestrzeni, pędząc przez cały 
świat z miasta do miasta, było 
rzeczą konieczną ująć te ruchy w karby nieludzkiej kontroli. z dnia na dzień 
system kontroli zdobywa nowe 
obszary... jazda samochodem, lot samolotem, badania, diagnozowanie pożądań... 
przyznam, że nie zawsze 
jestem w stanie zdobyć się na moralny osąd tego natręctwa. Przecież w 
ostateczności może okazać się to 
zbawienne dla nas wszystkich... Teraz jednak chciałbym zwrócić uwagę Państwa na 
fakt, że nader często 
jesteśmy nieświadomi tego, co przedstawia dla nas wartość. w rzeczy samej, nie 
potrafimy tak naprawdę 
powiedzieć, co znaczy dla nas to lub owo, dopóki dana rzecz nie zostanie 
oderwana od naszej sytuacji życiowej 
i nie ulegnie wyabstrahowaniu. Jeśli pewien obiekt wartości przestaje istnieć, 
wówczas energie psychiczne, które 
są z nim związane, zostają uwolnione. Wtedy zaczynamy poszukiwać nowych 
przedmiotów, na które 
moglibyśmy je przenieść... mania, jeśli Państwo wolą ten termin, albo libido, 
jeśli to Państwu bardziej 
odpowiada. Żadna z wartości, które w ciągu ostatnich trzech, czterech czy pięciu 
dziesięcioleci przestały istnieć, 
nie miała, sama w sobie, poważniejszego znaczenia. Podobnie też żaden z 
obiektów, na które zostały 
przeniesione uwolnione siły psychiczne, nie zachowywał się w sposób złośliwy 
wobec osób, które ulokowały 
w nim swe nadwyżki energetyczne czy też były przezeń kontrolowane w jakikolwiek 
inny sposób. Jednakże 
społeczeństwo to wypadkowa wielu złożonych procesów. Jeśli te procesy zaczynają 
ulegać zbyt szybkim 
zmianom, ich rezultaty stają się nie do przewidzenia. Intensywne badania chorób 
umysłowych poszczególnych 
osób często ujawniają naturę stresu, któremu ulega cała zbiorowość. Jeśli w 
pewnej grupie czy klasie społecznej 
rozpadnie się system pożądanych wartości, przypadek ten będzie pouczający ze 
względu na stan świadomości 
całego społeczeństwa. Carl Gustav Jung wskazuje, że gdy świadomość w 
poszukiwaniu wartości nieustannie 
natrafia na frustracje, wówczas zwraca się w swych poszukiwaniach w stronę 
nieświadomości. Jeśli i tutaj 
poniesie klęskę, zstępuje jeszcze niżej, do hipotetycznie istniejącej 
nieświadomości zbiorowej. Jung, na 
podstawie przeprowadzonych po wojnie analiz byłych nazistów zauważył, że im 
dłużej szukali czegoś, co 
ocalałoby w ruinach ich życia... dane im było bowiem przeżyć okres klasycznego 
ikonoklazmu, którego idee 
równie nie ostały się próbie czasu, jak zburzone przezeń wartości... a zatem im 
dłużej szukali, tym głębiej zdali 
się zstępować w zbiorową nieświadomość ich własnego narodu. Śnili samych siebie, 
dobywając z głębi wzory 
wartości teutońskiego mitu... To samo, choć może w mniej dramatyczny sposób, 
dokonuje się także na naszych 
oczach. Przychodzą bowiem okresy, gdy grupowe tęsknoty za umysłem, zwracającym 
się ku samemu sobie, 
zgłębiającym samego siebie, przybierają na sile bardziej niż kiedykolwiek. 
Żyjemy właśnie w takim okresie 
donkiszoterii, w pierwotnym sensie tego słowa. Albowiem siła cierpienia jest w 
naszych czasach siłą niewiedzy, 
ignorowania, uniku... i nie jest to już wyłączna cecha istot ludzkich...
Przerwał mu brzęczyk. Wyłączył magnetofon, sięgnął po słuchawkę.
- Tak, Charles Render.
- Mówi Paul Charter - wyseplenił głośnik. - Jestem dyrektorm Dilling.
- Słucham pana.
Ekran przejaśnił się. Ujrzał człowieka o dziwnych, blisko osadzonych oczach, nad 
którymi wznosiło się 
wysokie, mocno sklepione czoło. Gdy mówił, usta mu się krzywiły.
- Powtórnie przepraszam za to, co się stało. Wypadek został spowodowany przez 
wadliwie działające 
urządzenie...
- Nie możecie postarać się o urządzenie działające niewadliwie? Sądząc po 
wysokości czesnego, 
powinno być was na to stać.
- To było nowe urządzenie. Defekt fabryczny...
- Czy klasa była pozostawiona bez opieki?
- Nie, skądże, ale...
- w takim razie dlaczego nauczyciel nie sprawdził wyposażenia? Dlaczego nie był 
w stanie zapobiec 
wypadkowi?
- Był w stanie - dyrektor drgnął nerwowo. - Był, ale to wszystko wydarzyło się 
tak szybko, że zanim 
zdążył zareagować, nieszczęście już się stało. Poza tym sprawdzanie, czy sprzęt 
do ćwiczeń nie posiada wad 
fabrycznych, nie należy do zadań nauczycieli. Proszę pana... bardzo mi przykro 
za to, co miało miejsce. Bardzo 
lubię pańskiego syna i mogę pana zapewnić, że drugi raz to już się nie 
powtórzy...
- w tym miejscu ma pan słuszność - przerwał mu Render.
- Jutro z samego rana zabieram syna i przeniosę go do takiej szkoły, gdzie dbają 
o bezpieczeństwo 
uczniów w czasie ćwiczeń.
Jednym naciśnięciem palca uciął konwersację.
Po upływie paru minut wstał i podszedł do półki z książkami
- w pokoju było mroczno, ale nie ciemno. Jedną chwilę zajęło mu otworzenie 
szafki - wyjął stamtąd 
szkatułkę, w której spoczywał  naszyjnik i fotografia w ramce. Zdjęcie 
przedstawiało mężczyznę, którym był on 
sam, tyle że młodszy, i kobietę o wysoko ułożonych ciemnych włosach i maleńkim 
podbródku. Między nimi 
stało dwoje dzieci - dziewczynka trzymała w objęciach lalkę i usiłowała błysnąć 
szerokim uśmiechem, chociaż 
nie sposób było ukryć, że śmiertelnie się nudzi. Render zawsze spoglądał na to 
zdjęcie kilka sekund, gładził 
naszyjnik, po czym wkładał oba przedmioty do szkatułki i zamykał ją w szafce na 
kolejne parę miesięcy.
Wump! Wump! - huczał bas. Tchg-tchg-tchg - brzęczały marakasy.
Światła błyskały czerwono, zielono, niebiesko i upiornie żółto, siejąc 
refleksami od zabawnych 
sylwetek metalowych tancerzy.
CZŁOWIEK? - zapytano u wejścia. Robot? (zaraz potem).
WEJDŹ I SAM SIĘ PRZEKONAJ (tuż nad ziemią, tak że prawie nie było widać).
Weszli.
Render i Jill usiedli przy mikroskopijnej wielkości stoliku, całe szczęście 
opartym o ścianę, na której 
wisiały malowane węglem karykatury osobistości żadnemu z nich nie znanych (w 
czternastomilionowym 
mieście było wiele różnych środowisk, a każde z nich miało swoich prominentów). 
Marszcząc nos z radości Jill 
spoglądała na to miejsce, gdzie ogniskowało się życie tej szczególnej 
subkultury. Niekiedy podnosiła ramiona do 
poziomu uszu, by podkreślić cichy śmiech czy wzmocnić gestem pisk zachwytu, gdyż 
aktorzy byli aż nazbyt 
ludzcy - sposób, w jaki czarny robot przebiegał palcami po srebrzystym 
przedramieniu, gdy rozstawali się 
i odchodzili...
Render dzielił uwagę między Jill, tancerzy i jakiś podły wywar, przypominający 
wiaderko pełne zacieru 
whisky okraszonego wodorostami (przez które w każdej chwili mógł przebić się 
Kraken i wciągnąć pechowy 
statek na zatracenie).
- Charlie, to chyba nie są prawdziwi ludzie!
Render wyplątał spojrzenie ze splotów jej włosów i brzęczących kolczyków.
Przyjrzał się tancerzom na podłodze, gdzieś pod stolikiem owładniętymi rytmami 
muzyki.
W tych metalowych łupniach mogli znajdować się ludzie, a jeśli tak, to taniec 
wymagał od nich 
niesłychanych umiejętności. W każdym razie wyprodukowanie dostatecznie lekkich 
pancerzy nie powinno 
stwarzać jakichkolwiek problemów, zawsze dało się wymyślić jakieś sztuczki, 
dzięki którym tancerze mogli 
brykać zdałoby się zupełnie bez wysiłku, i to tak długo, od stóp do głów zakuci 
w metal, nie wydając żadnych 
odgłosów zgrzytania, stukania czy brzęczenia.
Bezgłośnie...
Szybowali niczym dwie mewy: większa w kolorze lśniącego antracytu, druga niczym 
promień księżyca 
wpadający przez okno zasłonięte jedwabną firanką.
Nawet wtedy, gdy się dotykali, nie było słychać żadnego dźwięku - a jeśli nawet 
coś można byłoby 
usłyszeć, orkiestra skutecznie zagłuszała wszystko.
Whump-whump! - Tchga-tchga!
Render wziął drugiego drinka.
Powoli taniec przechodził w chuligańskie wybryki. Render spojrzał na zegarek: 
zdecydowanie za długo 
jak na zwykłe przedstawienie. Musieli być robotami. Kiedy znowu spojrzał na 
tancerzy, czarny robot cisnął 
srebrnego na wysokość może dziesięciu stóp, po czym nadstawił plecy, by go 
złapać.
Nie usłyszeli stukotu metalu.
Ciekawe, ile może kosztować konstrukcja taka, jak ta?-zamyślił się.
- Charlie, nic nie stuknęło! Jak oni to zrobili?
- Naprawdę?
Światła znowu raziły jaskrawą żółcią, potem zmieniły kolor na czerwony, potem 
niebieski, w końcu 
zielony.
- Nie sądzisz, że to powinno uszkodzić ich mechanizm, prawda?
Biały robot wycofał się, podczas gdy ten drugi wirował wokół własnej osi z 
zapalonym papierosem 
w palcach. Rozległy się śmiechy, gdy mechanicznie przycisnął go do bezwargiej i 
płaskiej twarzy. Srebrzysty 
robot wyszedł mu naprzeciw. Ten znowu odskoczył, pociągnął papierosa, powoli i 
bezgłośnie rozgniótł go 
w palcach, po czym zawrócił w stronę partnera. Znowu go podrzuci? Nie...
Powoli, niby wielkoszpone ptaki Wschodu, wznowili taniec w duecie, powoli, to 
zbliżając się, to 
odstępując.
Render czuł, jak coś w głębi ducha go bawiło, lecz by dowiedzieć się, co to 
było, zstąpił zbyt głęboko. 
Zawrócił więc i ponownie zapatrzył się w dno swego kieliszka, wypatrując 
Krakena.
Jill kurczowo trzymała go za ramię i szczypiąc usiłowała przyciągnąć jego uwagę 
z powrotem ku 
parkietowi.
Gdy światła reflektorów torturowały oczy widowni, czarny robot powoli, bardzo 
powoli dźwignął 
srebrnego nad głowę, a potem - z wyciągniętymi rękoma, wygiętymi w łuk plecami, 
z nogami skrzyżowanymi 
w nożyce - zaczął wirować, najpierw bardzo powoli. Potem szybciej.
Nagle ruch wirowy osiągnął niewiarygodną szybkość; światła reflektorów zmieniały 
się w coraz 
bardziej gwałtownym tempie.
Render musiał potrząsnąć głową: rzeczy działy się zbyt szybko, by oczy mogły 
wszystko zarejestrować.
Wirowanie weszło teraz na tak wysokie obroty, że tancerz musiał upaść - 
nieważne, człowiek czy robot 
- lecz nic nie wskazywało na to, że tak się stanie. Byli niczym mandala. Byli 
szarą jednorodnością. Render 
patrzył w dół.
Zwolnili. Stanęli w bezruchu.
Muzyka ucichła.
Potem ciemność. Ciemność hucząca od oklasków.
Kiedy znowu rozbłysły światła, roboty stały jak posągi, twarzami zwrócone do 
publiczności Pochyliły 
się w ukłonie - bardzo, bardzo powoli odwrócili się i odeszli.
Muzyka znowu zaczęła grać, znowu rozbłysły pełne światła. Podniósł się szmer 
rozmów. Render 
powalił Krakena. I jak? - spytała go Jill.
Render postarał się o poważny wyraz twarzy.
- Czy jestem człowiekiem, któremu to wszystko się śniło. Czy jestem robotem, 
który śnił o tym, co się 
tu działo? a może jestem robotem , któremu śni się, że jest człowiekiem? - 
wyszczerzył zęby w uśmiechu, po 
czym dodał:
- Sam nie wiem.
Żartobliwie stuknęła go w ramię, a wtedy zauważył, że jest pijana.
- Nie jestem pijana - zaprotestowała. - a w każdym razie, niegroźnie. Nie tak, 
jak ty.
- Niemniej jednak sądzę, że powinnaś udać się do lekarza. Podobnie jak ja. I to 
teraz. Wyjdźmy stąd 
i wsiadajmy do wozu.
- Jeszcze nie w tej chwili, dobrze? Chciałabym zobaczyć jeszcze jeden występ. 
Mogę?
- Jeśli wypiję jeden kieliszek więcej, nie będę w stanie widzieć czegokolwiek.
- To zamów kawę.
- Brrr!
- No to piwo!
- Obędzie się...
Na parkiecie pojawili się tancerze, lecz Render czuł, że nogi ma z ołowiu. 
Zapalił papierosa.
- Hm... rozmawiałeś dzisiaj z psem? - starała się podtrzymywać gasnącą 
konwersację.
- Tak. Bardzo rozpraszające...
- Ładna?
- To był pies, nie suka. I to bardzo brzydki pies!
- Głuptasku, miałam na myśli właścicielkę.
- Wiesz dobrze, Jill, że nigdy nie rozmawiam o pacjentach.
- Powiedziałeś mi, że jest ślepa i że ma psa. Teraz chcę jeszcze tylko wiedzieć, 
czy jest ładna.
- No dobrze... i tak, i nie - kopnął ją pod stołem i wykona! niewyraźny gest. - 
Hm... sama wiesz...
- To samo, co wszystkim - rzekła do kelnera, który nagle ukazał się gdzieś na 
granicy mroku, kiwnął 
głową i zniknął tak nagle, jak się pojawił.
- Zechciej zrozumieć moje dobre intencje - westchnął Rende. - Ciekawe, jak byś 
się czuła wypytywana 
przez zalanego faceta. Widzisz, to wszystko, co mogę ci powiedzieć.
- Zaraz wytrzeźwiejesz, jak zwykle zresztą. Najpierw ta min i konającego 
nieszczęśnika, a potem... 
Prychnął, spojrzawszy na zegarek.
- Jutro muszę być w Connecticut. Trzeba wyciągnąć Peta z tej cholernej budy... 
Westchnęła, zmęczona 
przedmiotem rozmowy.
- Moim zdaniem, zbytnio się nim przejmujesz. Każdy dzieciak może zwichnąć sobie 
nogę, to jeden 
z etapów dojrzewania. Ja zwichnęłam swoją w wieku siedmiu lat. Zwykły przypadek. 
Trudno zwalać na szkołę 
odpowiedzialność za podobne rzeczy.
- Do diabła z tym - warknął Render, biorąc z ciemnej tacy przytrzymywanej przez 
ciemnoskórego 
kelnera kieliszek z ciemną zawartością. - Jeśli tamci nie potrafią zajmować się 
dziećmi, znajdę takich, którym 
nie sprawia to problemu.
Wzruszyła ramionami
- Sam sobie panem. Wiem tyle, ile piszą w gazetach... - umilkła na chwilę, po 
czym nagle coś jej się 
przypomniało. - ... i ciągle nastajesz na Davos, nawet jeśli wiesz, że w Saint 
Moritz spotkasz ludzi z lepszego 
towarzystwa?
- Kochanie, nie zapominaj, że mamy jeździć na nartach - rzucił z przekąsem. - 
Zjazdy w Davos bardziej 
mi odpowiadają.
- Za to dzisiejsza noc jest moja, mam rację? Ścisnął jej dłoń.
- Słoneczko, wiesz dobrze, ze każda noc jest twoja, jeśli tylko chcesz.
Wypili drinki, dopalili papierosy i trzymali się za ręce aż do chwili gdy ludzie 
skończyli tańczyć i zajęli 
miejsca przy mikroskopijnej wielkości stolikach. Światła ciągle błyskały, 
załamując się w chmurach dymu, które 
wzbijały się tu od zmierzchu do wschodu słońca, i od świtu do zmierzchu, a bas 
ciągle dudnił whump!
Tchga-Tchga! - odpowiadały marakasy.
- Spójrz, Charlie! Znowu oni!
Niebo było kryształowoczyste. Drogi puste. Śnieg przestał padać.
Oddech Jill dowodził, że zasnęła. S-7 mknął po mostach miasta. Gdy Render 
siedział w bezruchu, mógł 
wmówić sobie, że tylko jego ciało jest pijane i była to hipoteza dość 
przekonująca. Zaledwie jednak ruszył 
głową, świat wokół niego zaczynał tańczyć. a wtedy wyobrażał sobie, że śni, i ma 
moc wyśnienia wszystkiego, 
co ten świat w sobie mieścił.
Przez chwilę było to prawdą. Zawrócił wskazówki wielkiego zegara na niebie i 
uśmiechnął się przez 
sen. Zaraz jednak obudził się, a wtedy uśmiech zginął mu z ust.
Świat brał odwet za jego arogancję. Za jeden sławny moment świat odpłacał się mu 
wizją dna jeziora, 
wystawiając go w całej bezradności, co zresztą przekładał nad poczucie, że 
zewsząd może oczekiwać pomocy, i 
kiedy tak ponownie ruszył w stronę wraku, brnąc po dnie jeziora, którym był 
świat - niczym pływak niezdolny 
wypowiedzieć jednego słowa - dobiegł go skądciś z góry, z Ziemi, przeciekający 
przez wody zgromadzone na 
powierzchni Ziemi skowyt wilka Fen-risa, przygotowującego się do drażnienia 
Księżyca, i kiedy to się stało, 
wiedział, że ten dźwięk był niczym trąba sądu, jako że kobieta u jego boku w 
niczym nie przypominała księżyca. 
Napełnił go strach.
ROZDZIAŁ III
BYŁ PSEM.
Ale nie był zwykłym psem.
Wypuszczał się na wieś, i to sam.
Wielki, z wyglądu owczarek niemiecki - może z wyjątkiem pyska - siedział na 
zadzie na przednim 
siedzeniu, patrzył przez okno na inne wozy i na widoki, które przesuwały się 
wzdłuż drogi. Mijał inne pojazdy, 
ponieważ pędził pasem szybkiego ruchu.
Było zimne popołudnie i śnieg leżał na polach; drzewa przybrały białe welony z 
lodu i tylko ptaki 
krążące w górze i przycupnięte na śniegu były jedynym wyjątkiem od powszechnej 
bieli.
Otworzył pysk. Długim językiem dotknął szyby, którą zaraz pokryła para. Łeb 
większy niż inne psy, 
może z wyjątkiem wilczura irlandzkiego. Miał głęboko osadzone ślepia, a pysk 
otworzył, bo właśnie się śmiał.
Pędził przed siebie.
W końcu wóz zwolnił, zjechał na skrajny prawy pas, skręcił w podrzędną drogę. 
Jechał jeszcze parę 
mil, wreszcie zjechał na boczny pas i zatrzymał się przy drzewie.
Silnik pracował parę chwil na suchym biegu, a kiedy ustał, otwarły się drzwi.
Pies wysiadł z samochodu i zatrzasnął drzwi, napierając bokiem. Kiedy dostrzegł 
światła kopuły, 
odwrócił się i ruszył w kierunku drzew.
Ostrożnie stawiał łapy. Sprawdzał, jakie ślady po sobie zostawia.
Gdy dotarł do drzew, wziął kilka głębokich oddechów.
Później wstrząchnął się.
Potem zaszczekał jakoś dziwnie, nie po psiemu, następnie zaczął biec.
Biegł wśród drzew, mijał skały, przeskakiwał skute lodem kałuże, małe strumyki, 
wspinał się na 
pagórki, zbiegał po zboczach, zostawiając za sobą szkliste, oszronione krzaki, 
skrzące się wszystkimi barwami 
tęczy, posuwał się brzegami zamarzniętych stawów.
Przystanął, dysząc. Wciągnął nozdrzami powietrze.
Otworzył pysk i śmiał się - umiejętność, której nauczyli go ludzie.
Później, wziąwszy bardzo głęboki oddech, odwrócił łeb i zawył - umiejętność, 
której ludzie nie 
posiadali.
Tak naprawdę, sam nie był pewien, kiedy się tego nauczył.
Skowyt odbił się od wzgórz, a zwielokrotniony echem przypominał dęcie rogu.
Nastawił uszy - wsłuchiwał się w powracające dźwięki.
W odpowiedzi usłyszał coś, co zarazem było podobne i niepodobne do jego własnego 
skowytu.
Nie, to nie mógł być jego głos, bowiem chociaż wył jak pies, było w tym 
jednocześnie coś bardzo 
ludzkiego.
Nasłuchiwał. Węszył. Zawył raz jeszcze.
Teraz także nadeszła odpowiedź. Ten, który mu odpowiadał, był jakby bliżej...
Czekał, usiłując węchem dociec, jakie posłanie niosły mu wiatry.
Tak, z drugiej strony wzgórza zbliżał się pies. Początkowo biegł, później 
zwolnił. Przystanął 
w odległości czterdziestu stóp i spojrzał nań. Po czym opuścił łeb.
Był to jakiś mieszaniec - wielki kłapouchy kundel...
Znowu zbadał zapachy. z gardła wydobył mu się niski, ledwo słyszalny bulgot.
Pies z naprzeciwka obnażył kły.
Ruszył w jego stronę, a ten nie zrobił ani kroku aż do momentu, gdy znalazł się 
w odległości dziesięciu 
stóp. Wtedy odwrócił się i zaczął biec.
Przystanął.
Pies nie spuszczał go z oka: ostrożnie zawrócił. Chciał go obejść od 
zawietrznej. Widać było, jak pilnie 
węszy.
Wreszcie z jego gardła wydarł się niski, dziwny dźwięk, brzmiący jak coś w 
rodzaju “Hello”.
W odpowiedzi pies zaszczekał. Dał krok w jego stronę.
- Dobry pies - powiedział. Wyciągnął łeb w jego kierunku.
- Dobry pies - powtórzył.
Dał jeszcze jeden krok w jego stronę, potem następny. w końcu usiadł.
- ... Bardzo dobry pies.
Ten z naprzeciwka lekko tłukł ogonem.
Dźwignął się i podszedł zupełnie blisko. Nieznajomy obwąchał go ze wszystkich 
stron. Oddał 
uprzejmość. Krążył wokół, kołysząc ogonem wciągnął łeb i zaszczekał dwa razy.
Krążył po coraz większej orbicie, niekiedy opuszczając pysk do ziemi. Wreszcie 
zniknął za linią drzew, 
z głową ciągle spuszczoną.
Zbliżył się do miejsca, gdzie tamten stał jeszcze przed chwilą. Obwąchał ziemię. 
Zawrócił, podążył 
tropem wśród drzew.
Minęło kilka sekund. Dopadł go. Teraz już biegli razem.
Ale zaraz wysunął się naprzód, trop prowadził koleinami, to w dół, to znowu w 
górę, wielokrotnie 
zawracał. W końcu nabrał na wyrazistości.
Z niskich krzaków wyskoczył królik.
Dogonił go i zacisnął na nim ogromne szczęki.
Szarpnął, tak że aż podskoczył mu łeb.
Coś mu trzasnęło w okolicach karku. Tym samym szarpanina ustała.
Przytrzymał go jeszcze chwilę dłużej, niż musiał. Rozejrzał się. Pies gnał w 
górę zbocza, zarzucając 
bokami na wszystkie strony. Rzucił królika do jego stóp.  Pies spojrzał nań z 
miną pełną wyczekiwania.
Odwzajemnił badawcze spojrzenie.
. Opuścił łeb i zaczął rozszarpywać trupka. Krew parowała w mroźnym powietrzu. 
Zabłąkane płatki 
śniegu opadały na brązowy łeb.
Żuł i połykał, i znowu: żuł i połykał...
W końcu on sam opuścił pysk i szarpnął co nieco ze zdobyczy. Mięso było ciepłe, 
smakowało surowo 
i dziko. Kiedy i on wziął się do jedzenia, pies odskoczył, tłumiąc w gardle 
warknięcie.
Nie był zbyt głodny, porzucił ścierwo i ruszył przed siebie Pies przyskoczył do 
mięsa.
Po czym razem polowali przez kilka następnych godzin.
Zawsze uprzedzał psa w zadawaniu śmierci, tak jak zawsze zostawiał mu łupy.
W sumie mogli mieć siedem królików, lecz dwa ostatnie puścili wolno, nie 
tknięte.
Pies usiadł. Spojrzał na niego.
- Dobry pies - pochwalił. Pomerdał ogonem.
- Zły pies.
Ogon przestał się kiwać.
- Bardzo zły pies. Opuścił łeb. Patrzył na niego z dołu.
Zawrócił i odszedł.
Ruszył za nim z ogonem wtulonym między tylne łapy.
Przystanął. Obejrzał się za siebie.
Pies przypadł do ziemi.
Po czym zaszczekał pięć razy i zawył.
Postawił uszy i ogon do góry. Dogonił go i obwąchał, już po raz drugi.
Wydał dźwięk, jak gdyby śmiech.
- Dobry pies.
Ogon zakołysał się.
Znowu wybuchnął śmiechem.
- Idiota o ptasim móżdżku. Ogon ciągle się kołysał. Śmiał się.
- Dobry pies, dobry pies, dobry pies, dobry pies, dobry pies.
Zatoczył wokół niego małe koło, łeb opuszczony do przednich łap, wzrok ciągle na 
nim.
Obnażył kły i zaczął węszyć. Wtedy podszedł do niego i stuknął go w bark.
Zaskamlał i rzucił się do ucieczki.
- Głupiec! - warknął. - Głupiec, głupiec, głupiec, głupiec, głupiec!
Nie było odpowiedzi.
Zawył - dźwięk, jakiego poza nim nie wydaje żadne inne zwierzę na ziemi. 
Potem wrócił do wozu, nosem trącił drzwi, otworzył i wskoczył do środka.
Oparł się przednimi łapami o tablicę rozdzielczą. Zapuścił silnik. Drzwi 
zakołysały się, potem 
zatrzasnęły. Wcisnął koordynaty. Wóz zawrócił spod drzewa, puścił się drogą w 
górę.
Wtoczył się na autostradę. Pojechał.
Gdzieś szedł człowiek.
Był mroźny poranek i mógłby założyć cieplejszy płaszcz, lubił jednak ten, który 
miał na sobie, 
z futrzanym kołnierzem.
Z rękoma w kieszeniach szedł wzdłuż ogrodzenia. Po drugiej stronie płotu 
przemykały samochody.
Nie odwracał głowy.
Mógł znaleźć się w tylu innych miejscach, wybrał jednak to, a nie inne.
Tego mroźnego ranka wybrał wędrówkę.
Odrzucił troski i wybrał wędrówkę.
Samochody furczały za płotem, a on wędrował powoli, lecz wytrwale.
Wybierając pieszą wędrówkę wiedział, że nikogo nie spotka po drodze.
Postawił kołnierz przeciwko wiatrowi, ale nie mógł całkiem uchronić się od 
zimna.
Szedł, a poranek kłuł go chłodem i szarpał wiatrem jego płaszcz. Dzień pojmał 
go, wędrującego, w swą 
galerię bez końca, bez podpisu, nie zauważonego.
Wigilia.
... w czasie zaraz obok Nowego Roku.
To dzień, gdy rodziny zbierają się przy stołach, to czas wyrębu choinek, na 
których potem płoną 
świeczki, to czas podarków, dzień, kiedy je się wyszukane potrawy i pije 
wyszukane napoje.
To czas przeznaczony raczej dla osoby niż dla społeczeństwa; moment, gdy 
człowiek skupia się 
bardziej na samym sobie i na rodzinie niż na społeczności w ogóle. To czas 
oszronionych okien, przybranych 
w gwiazdy aniołów, palenia ognisk, chwytania tęczy, grubych Świętych Mikołajów, 
ubranych w dwie pary 
spodni (najmłodsi, których Święty Mikołaj brał na kolana, są bardzo strachliwi, 
stąd konieczne środki 
ostrożności). To czas witraży, zadymek, kolęd, dzwonów, szopek i pocztówek z 
życzeniami od tych, którzy 
daleko (nawet jeśli mieszkają dwie przecznice dalej). To czas, gdy radio nadaje 
Opowieść wigilijną Dickensa, 
czas ostrokrzewu i świec, gwiazdy betlejemskiej i zielonych girland, zasp, ogni, 
świerków, sosen, Biblii 
i średniowiecznej Anglii z  Cóż to za Dziecię, Miasteczko Betlejem, czas 
narodzin i czas obietnicy, gdy światło 
świeci w ciemnościach, a uczucia wyprzedzają trzeźwe myślenie, a świadomość 
postępuje przed zaistnieniem 
faktu w rzeczywistości. To czas gdy w sklepach dominuje czerwień na przemian z 
zielenią, gdy lata zamieniają 
się miejscami, czas tradycji, chwila, gdy nikt nie powinien pozostać sam, czas 
sympatii, empatii, 
sentymentalizmu, śpiewów, wiary, nadziei, miłosierdzia, miłości, pragnień, dążeń 
i obaw, spełnienia, 
wypełnienia, wiary, nadziei, śmierci. Czas zbierania kamieni i czas ciskania 
kamieniami, czas obejmowania się, 
tracenia, śmiechu, tańców, lamentowania, krzyku, ciszy, rozmów, śmierci, nic 
niemówienia. Jest to czas burzenia 
i budowania, czas siewu i żęcia tego, co posiano...
Charles Render, Peter Render oraz Jill DeVille zaczęli Wigilie razem.
Apartament Rendera znajdował się na szczycie wieży ze szkła i stali. Wnętrza 
miały pozór trwałości: 
ściany obiegały półki z książkami i rzeźbami ustawionymi jakby mimochodem. Wolne 
przestrzenie zajmowały 
płótna prymitywistów kłujące oczy podstawową paletą barw. Wysokie lustra, 
wklęsłe i wypukłe, przystrojone 
z okazji świąt girlandami z ostrokrzewu, dopełniały dekoracji.
Na obramowaniu kominka złożono stosy kart z życzeniami. Zielone drzewka w 
doniczkach (dwa 
w salonie, jedno w studiu, dwa w kuchni, jedno w sypialni) błyszczały 
świecidełkami i gwiazdami. z głośników 
płynęły delikatne dźwięki muzyki.
Waza do ponczu przypominała różowy klejnot w oprawie z diamentów. Stała na 
niskim stoliku do 
kawy, a otaczające ją czarki lśniły w rozproszonym świetle.
Była to pora na rozpakowanie prezentów.
Jill uwijała się wokół swej paczki niczym nóż z ząbkami.
- Gronostaj! - obwieściła. - Jaki wspaniały! Jaki miękki! Oh, wielkie dzięki, 
drogi Śniący.
Render uśmiechnął się, wydmuchując kółka dymu.
Blask światła dotknął jej futra.
- Śnieg, ale ciepły! Lód, ale miękki... - szepnęła.
- Skóry zabitych zwierząt - powiedział - są najwyższym dowodem waleczności 
myśliwego. Zdobyłem 
je dla ciebie przebiegłszy Ziemię w górę i w dół, wszerz i wzdłuż. Poszedłem 
tam, gdzie żyją najpiękniejsze 
z białych zwierząt i powiedziałem “Oddajcie mi wasze skóry”, a one oddały. 
Potężny jest łowca imieniem 
Render.
- Ja także mam coś dla ciebie.
- Tak?
- Tu. Oto twój prezent. Zdjął opakowanie.
- Spinki - mruknął. - w dodatku totemiczne, o trzech twarzach... jedna nad 
drugą, każda złota. Idego 
i Superego, że tak je nazwę... a najwyższa sprawia wrażenie najbardziej 
radosnej.
- Nie, to ta najniżej się śmieje - wtrącił Peter. Render pokiwał głową w stronę 
syna.
- Przecież nie powiedziałem, gdzie tu jest dół, a gdzie góra... a jeśli chodzi o 
uśmiech, to śmieje się, 
bowiem doświadcza radości, których stado prymitywów nigdy nie będzie w stanie 
zrozumieć.
- Baudelaire?...
- Hm... - chrząknął. - Tak, Baudelaire.
- Potworne komunały - oświadczył syn.
- Wszystko to kwestia okoliczności - rzekł Render. - One określają czas i 
możliwości. Baudelaire na 
Boże Narodzenie wnosi powiew tradycji, a zarazem nowoczesności.
- Brzmi jak na ślubie - wzruszył ramionami Peter. Jill, pochylona nad 
śnieżnobiałą połacią futra, oblała 
się szkarłatem, lecz Charles udał, że niczego nie zauważył.
- Czas, żebyś otworzył własne prezenty.
- Dobra.
Peter zdjął papiery.
- Zestaw dla alchemika - oznajmił tonem faceta prowadzącego aukcję. - Dokładnie 
taki, jaki zawsze 
chciałem mieć. Kompletnie wyposażony w alembiki, retorty i dodatkowo we flaszkę 
eliksiru życia. Pięknie! 
Dziękuję, Miss DeVille.
- Proszę, mów do mnie Jill.
- Oczywiście, Jill. Dziękuję.
- Otwórz następny.
- Okay.
Zdjął białe opakowanie, ozdobione dzwoneczkami i gałązkami świerku.
- Zachwycające! - westchnął. - Oto i reszta rzeczy, które zawsze chciałem 
posiadać: album rodzinny 
w niebieskiej oprawie oraz kopia Raportu Rendera dla Podkomisji Senatu w Sprawie 
Socjopatycznych 
Niezgodności wśród Pracowników Rządu. a także dzieła wszystkie Loftinga, Grahama 
i Tolkiena. Dziękuję, 
tato. Ojej, jeszcze coś... Tallis, Morely, Mozart i dziadunio Bach. Oto i 
subtelne dźwięki, które wypełnią mój 
pokój. Dziękuję, dziękuję raz jeszcze. Czym mógłbym się zrewanżować? Hm... a 
jakby tym?...
Wręczył ojcu jedną paczuszkę, Jill drugą.
Zdjęli opakowanie.
- Komplet do gry w szachy - Render.
- Puderniczka - Jill.
- Dziękuję - Render.
- Dziękuję - Jill.
- Polecam się na przyszłość.
- Jak tam sobie poradzisz z magnetofonem? - spytał Render.
- Posłuchaj.
Włączył magnetofon i zaczął grać.
Grał o Bożym Narodzeniu i o świętości tego dnia, grał o zmroku i o błyszczących 
gwiazdach, o cieple 
serca, o wasalach, pastuszkach, królach i świetle, i o anielskich śpiewach.
Kiedy skończył, wyłączył magnetofon i odłożył go na bok.
- Bardzo pięknie - pochwalił Render.
- Tak. Pięknie - zaczęła Jill - i...
- Dziękuję.
- Jak szkoła? - spytała Jill.
- Nieźle.
- Będziesz miał kłopoty na nowym miejscu?
- Nie sądzę.
- Dlaczego?
- Bo jestem dobry. Jestem dobrym uczniem. Ojciec już o to zadbał... bardzo 
gruntownie.
- Ale będziesz miał innych nauczycieli. Wzruszył ramionami.
- Nauczyciel to tylko nauczyciel - powiedział krzywiąc wargi.
- Jeśli znasz dobrze przedmiot, to wszystko. Ja znam wiele dyscyplin.
- Masz jakieś pojęcie o architekturze? - spytała ni z tego, ni z owego.
- Dlaczego pytasz? - uśmiechnął się. Odwróciła się i spojrzała przed siebie.
- Fakt, że stawiasz podobne pytania w ten sposób pozwala się domyślać, że jednak 
coś wiesz.
- Owszem - zgodnie kiwnął głową. - Wiem. Architekturę studiowałem jakiś czas 
temu.
- Niczego więcej nie chcę już wiedzieć. Naprawdę...
- Dziękuję. Cieszę się, że uważasz, iż cokolwiek umiem.
- Ale dlaczego akurat architektura? Jestem przekonana, że nie jest to część 
programu...
- Nihil hominum - ponownie wzruszył ramionami.
- Okay. To tylko babska ciekawość - rozejrzała się w poszukiwaniu torebki. - I 
co o tym myślisz? - 
spytała, wyjmując papierosy.
Uśmiechnął się.
- a co można myśleć o architekturze? Jest jak słońca: wielkie, promienne i 
świeci. To wszystko... chyba 
że chcesz usłyszeć coś bardziej szczegółowego.
Znowu oblała się szkarłatem.
Render podał jej ogień.
- Chodziło mi o to, czy lubisz architekturę...
- Jeśli jakaś budowla jest bardzo stara i bardzo daleko... albo gdy znajduję się 
w zupełnie nowym 
budynku a na dworze jest zimno... Gdy chodzi o przyjemności natury fizycznej 
jestem utylitarystą, romantykiem 
gdy chodzi o wrażliwość.
- Boże! - jęknęła Jill, spoglądając na Rendera. - Czego ty wyuczyłeś swego syna?
- Wszystkiego, co sam umiałem - odparł. - I tak szybko, jak tylko mogłem.
- Po co?
- Nie chcę, żeby pewnego dnia przypominał wieżowiec wypchany faktami i 
współczesną fizyką.
- To w złym smaku mówić o ludziach jakby ich przy tym nie było.
- Święta prawda - pokiwał głową Render. - Ale dobry smak jest nie zawsze w 
dobrym smaku.
- Mówisz to tak, jakby któreś z nas było winne komuś przeprosiny.
- O tym musi zadecydować każdy sam, w przeciwnym razie byłby to pusty gest.
- Wobec tego - odezwał się Peter - uznałem, że nikomu nie jestem winny niczego, 
a jeśli ktoś z tutaj 
obecnych czuje, że jest mi dłużny słowa przeprosin, przyjmę je jako dżentelmen, 
w bardzo dobrym smaku.
Render wstał, spoglądając na syna z góry.
- Peter...- zaczął.
- Mogę prosić jeszcze szklaneczkę ponczu? - ożywiła się Jill. - Jedną już 
wypiłam i przyznam, że 
bardzo mi smakowało. Render sięgnął po naczynie.
- Ja to załatwię - uprzedził go syn.
Wziął szklaneczkę od Jill i nabrał ponczu kryształowym czerpakiem. Później 
wstał, wsparty łokciem o 
oparcie krzesła.
- Peter!
Pośliznął się.
Szklanka wraz z całą zawartością upadła na kolana Jill. Truskawkowego koloru 
ciecz rozlała się na bieli 
futra. Szklaneczka potoczyła się do sofy i zatrzymała się w centrum szerokiej, 
truskawkowego koloru kałuży.
Peter krzyknął, chwycił się za nogę w kostce i usiadł na podłodze.
Rozległ się brzęczyk domofonu.
Render mruknął pod nosem coś po łacinie - długi termin medyczny - po czym jedną 
ręką ujął nogę syna 
w kolanie, drugą w kostce.
- Boli?
- Tak!
- Tutaj?
- Tak! Tutaj i wszędzie wokół też!
- a teraz?...
- z boku... Tutaj!
Render pomógł synowi wstać i pokuśtykać na jednej nodze do miejsca, gdzie stały 
kule.
- Idziemy! - powiedział. - Doktor Heydell, kilka pięternizej, ma w swym 
apartamencie 
miniambulatorium. Ten opatrunek gipsowy zaczyna odpadać. Chciałbym zrobić ci 
rentgena.
- Nie! To nie jest ko...
- a co z moim futrem? - spytała Jill. Znowu zabrzęczał domofon.
- Cholera z tym wszystkim! - jęknął Render, wciskając guzik aparatu.
- Tak. Kto tam?
Z głośnika dobiegło czyjeś dyszenie.
Po dłuższej chwili:
- O, sam szef - ucieszył się jakiś kobiecy głos. - a co, może przyszłam nie w 
porę?
- To ty, Bennie? - westchnął Render. - Przepraszam, że tak na ciebie warknąłem, 
ale tu, na górze, 
rozpętało się prawdziwe piekło. Proszę, wejdź. Zanim tu się dostaniesz, mam 
nadzieję, że wszystko wróci do 
ładu.
- Skoro pan tak uważa... - zachrypiał głośnik. - Nie zabawię długo. Wpadłam po 
drodze zobaczyć, co 
się dzieje, i zaraz znikam.
- Jasne. Już otwieram. Nacisnął inny guzik.
- Stań tutaj i wpuść Bennie, Jill. Za parę minut powinniśmy być z powrotem.
- Dobrze. Ale co z moim futrem? Z sofą?...
- Wszystko w swoim czasie. Nie zaprzątaj sobie tym głowy. Peter, idziemy.
Pomógł mu wyjść na korytarz. Weszli do windy i zjechali na szóste piętro. Po 
drodze minęła ich winda 
z Bennie.
Szczęknęły drzwi. Zanim jednak winda otworzyła się, Render przycisnął przycisk 
STOP.
- Peter - spojrzał na syna. - Dlaczego zachowujesz się jak ostatni smarkacz? 
Źrenice chłopca 
rozszerzyły się ze zdumienia.
- Jak to?... Przecież jestem w okresie dorastania... a gdy chodzi o tego 
“smarkacza”... Pociągnął nosem.
Render miał już podnieść rękę, lecz ramię opadło mu bezwładnie. Westchnął.
- Porozmiawiamy później.
Zwolnił STOP. Drzwi rozsunęły się.
Apartament doktora Heydella znajdował się na końcu korytarza. Nad drzwiami 
wisiał wielki wieniec 
z tui i szyszek sosnowych, oplatający kołatkę z mosiądzu.
Render zastukał.
Zza drzwi dobiegły ich dźwięki świątecznej muzyki. Później dały się słyszeć 
odgłosy kroków. 
Zgrzytnął zamek.
W progu stał gospodarz, spoglądając na nich zza grubych szkieł okularów.
- A co to, kolędnicy?... - zapytał basem. - Wsam raz na Wigilię. Proszę, wejdź 
Charles, i ty także, 
młody człowieku...
- Mój syn Peter.
- Miło mi cię widzieć, chłopcze - uścisnął go Heydell. - Proszę, dołączcie do 
towarzystwa.
Otworzył drzwi na całą szerokość i odszedł nieco na bok.
Weszli do mieszkania przenikniętego świąteczną atmosferą, zaś Render od razu 
wyjaśnił z czym 
przybyli.
- Mieliśmy drobny wypadek... Peter skręcił nogę w szkole, a teraz znowu się 
przewrócił. Chętnie 
zrobiłbym mu prześwietlenie.
- Jasne - gospodarz wskazał im drogę. - Proszę, tędy. Przykro o tym słuchać w 
święta.
Poprowadził ich przez salon, gdzie w różnych miejscach rozsiadło się siedmioro - 
ośmioro gości.
- Wesołych Świąt!
- Cześć, Charlie!
- Wesołych Świąt, doktorku!
- Jak tam pranie mózgów?
Render automatycznie wyciągał rękę, kłaniając się na wszystkie strony świata.
- Przedstawiam... Charles Render, neuroterapeuta - odezwał się gospodarz. - a to 
jego syn Peter. 
Wracamy za parę minut. Przepraszam, ale musimy skorzystać z ambulatorium.
Wyszli z salonu, weszli do małego przedpokoju. Heydell otworzył obite warstwą 
izolacji drzwi. Weszli 
do równie dokładnie zabezpieczonego laboratorium.
Ambulatorium kosztowało go niemało czasu i wysiłków. Najpierw musiał się 
postarać o pozwolenie 
władz budowlanych, które zobowiązały go do wyposażenia o standardzie 
przewyższającym szpitalny. Potem 
musiał uzyskać zgodę właściciela budynku, który z kolei zażądał pisemnej zgody 
wszystkich lokatorów, a ci 
znowu, jeśli nie chcieli ulec przekonaniom, wymagali zastosowania bodźców natury 
ekonomicznej, jak domyślał 
się Render.
Heydell puścił w ruch aparat. Zrobił zdjęcia, po czym poddał błony procesowi 
automatycznej obróbki.
- Nie ma strachu - oznajmił, wpatrzony w czarne błyszczące płaszczyzny. - Nie 
dostrzegam dalszych 
powikłań, a nadwerężone miejsce zaczęło już się goić.
Render uśmiechnął się. Dopiero teraz zauważył, jak drżą mu ręce.
Heydell poklepał go po plecach.
- No, stary, teraz możesz spróbować naszego ponczu.
- Dzięki, Heydell. Chyba tak też zrobię - zawsze zwracał się do niego po 
nazwisku, gdyż obaj mieli tak 
samo na imię.
Wyłączyli urządzenia i wyszli.
W salonie Render uścisnął czyjeś ręce, po czym usiadł wraz z synem na kanapie.
Powoli pociągał poncz, a jeden z obecnych - doktor Minton - którego spotkał po 
raz pierwszy, nawiązał 
rozmowę.
- Tak... Jest pan Śniącym?
- Jestem.
- Zawsze intrygowała mnie ta dziedzina. Właśnie tydzień temu mieliśmy w szpitalu 
sesję na ten temat...
- Ach?
- Nasz psychiatra wyraził pogląd, że wyniki leczenia metodami 
neuroterapeutycznymi nie są lepsze ani 
gorsze niż te, które otrzymuje się po zastosowaniu zwykłych środków.
- Trudno byłoby mi uznać go za bezstronnego sędziego... zwłaszcza jeśli pan mówi 
o kimś, kogo mam 
na myśli... Mike'u Mismire.
Doktor Minton rozłożył ręce, dłonie wystawiając do góry.
- Ale on mówił, że zbierał dane...
- Zmiany, które zachodzą w umyśle pacjenta podczas seansu neuropicznego są 
jakościowe. Nie wiem, 
co ma na myśli doktor Mismire mówiąc o “lepszych czy gorszych wynikach”. Dla 
mnie Isukces ma miejsce 
wówczas, gdy uda mi się zlikwidować przyczynę cierpienia pacjenta. Mogę to 
zrobić na różne sposoby... każdy 
z terapeutów działa własnymi metodami i jest ich tyle, ilu lekarzy...
neuropia jest jednak czymś jakościowo wyższym od zwykłej psychoanalizy, ponieważ 
ingeruje 
w umysł pacjenta w zupełnie wymierny sposób, powodując zmiany organiczne. 
Neuroterapeuta operuje na 
systemie nerwowym, tuż pod patyną realnych i symulowanych impulsów dośrodkowych. 
w ten sposób 
wywołuje się pożądne stany samoświadomości i kładzie się podwaliny do ich 
wspierania, w neurologicznym 
rozumieniu tego pocesu. Tymczasem psychoanaliza oraz pokrewne jej dziedziny 
działają czysto funkcjonalnie. 
w neuropii ważne jest nie tyle powtórne przeżycie sytuacji traumatycznej, ile 
raczej przystosowanie się do niej.
- Wobec tego dlaczego nie leczycie psychotyków?
- Owszem, próbowano także i tego, lecz jest to zbyt ryzykowne przedsięwzięcie. 
Proszę pamiętać, że 
w neuroterapii najważniejsza jest neuropartycypacja... współuczestnictwo, 
współżycie systemów nerwowych. 
Partycypacja to słowo kluczowe. Dwa systemy nerwowe... dwa umysły zostają 
wzajemnie połączone. Jeśli 
neuroterapeuta podejmie się leczenia psychotyka, jego choroba może się przenieść 
na samego lekarza podczas 
seansu antyterapii... antyneuropii... a ma to miejsce wtedy, gdy niedyspozycja 
psychiczna jest zbyt silna i nie 
poddaje się kontroli. Może zatem zdarzyć się tak, że to stan samoświadomości 
terapeuty ulegnie zmianie, że to 
jego, terapeuty, baza neurologiczna ulegnie przemianie. w ten sposób sam lekarz 
staje się psychotyczny, 
a kuracja, której się podejmuje, tylko potęguje niedyspozycję umysłu.
- Zdaje się jednak, że powinien istnieć jakiś sposób zapobieżenia temu 
sprzężeniu...
- Na razie jeszcze go nie znamy - wyjaśnił Render. - Nie umiemy wyjść z 
podobnych sytuacji nie 
rezygnując jednocześnie ze skuteczności działania. w tej chwili w Wiedniu trwają 
intensywne badania tego 
problemu, ale dotychczas nie znaleziono żadnej odpowiedzi i nie wygląda na to, 
aby ją znaleziono w najbliższej 
przyszłości.
- Gdyby udało się panu rozwiązać ten problem, wszedłby pan na jeszcze bardziej 
znaczące obszary 
badań chorób umysłowych.
Render pociągnął łyk ponczu. Nie podobał mu się ten nacisk, z jakim Minton 
wymówił słowo 
“znaczące”.
- Póki co - odezwał się po chwili - leczymy to, co da się wyleczyć i robimy co 
możemy, zaś neuropia 
jest niewątpliwie najlepszą ze znanych metod terapii.
- Są jednak tacy, którzy powiedzą, że nie leczy pan nerwic, lecz tylko je 
zaspokaja... że czyni pan 
zadość pacjentowi, stwarzając mu jego światki, w których może się zadomowić i 
egzystować w oderwaniu od 
rzeczywistości, na drugim miejsce po Bogu.
- Nie, tak nie jest - zaoponował Render. - To, co ma miejsce w tych małych 
światach, wcale 
niekoniecznie musi się podobać pacjentowi. w ostateczności to nie pacjent 
sprawuje władzę nad światem, który 
wyśni, lecz Śniący, czy... jak był pan łaskaw zauważyć... Bóg. Seans 
nauroterapii to doświadczenie dydaktyczne, 
pouczające przez przyjemność... i przez ból. w rzeczy samej, więcej tam bólu niż 
przyjemności - zapalił 
papierosa i wziął następną szklaneczkę ponczu.
- Zatem nie mogę przyjąć pańskich krytycznych uwag - dokończył.
- Ale to jest bardzo drogie - dodał Minton. Render wzruszył ramionami.
- Zastanawiał się pan kiedykolwiek nad ceną Wielokanałowej Transmisji i Odbioru 
Nerwowego?
- Nie.
- To niech pan kiedyś się zastanowi.
Dosłuchał do końca kolędy, wypalił papierosa, wstał.
- Wielkie dzięki, Heydell - zwrócił się do gospodarza. - Przykro mi, ale muszę 
was pożegnać.
- Po co ten pośpiech? - zdziwił się gospodarz. - Zostań jeszcze godzinkę.
- z największą przyjemnością, ale zostawiłem na górze gości. Muszę się nimi 
zająć.
- O! Ilu gości?
- Paru.
- To zaproś ich tutaj. Właśnie zorganizowałem coś w rodzaju bufetu. Jedzenia 
mamy więcej niż dosyć. 
Wszyscy zostaną nakarmieni i napojeni jak się należy.
- Chętnie, ale... - zaczął Render.
- Żadnego ,,ale” - przerwał mu Heydell. - Po prostu zadzwoń do siebie i zaproś 
ich tutaj. Tak też zrobił.
- z nogą Petera wszystko w porządku - poinformował Jill.
- Wspaniale. a co z moim futrem?
- Nie zaprzątaj sobie tym głowy. Zajmę się nim w stosownym czasie.
- Próbowałam zmyć plamy ciepłą wodą, ale ciągle jest jeszcze różowe...
- Wrzuć je do pudła i daj sobie spokój - powtórzył lekko podniesionym głosem. - 
Przecież 
powiedziałem, że zajmę się tym.
- Dobrze już, dobrze - mruknęła, lekko udobruchana. - Będę u was za minutę. 
Bennie przyniosła prezent 
dla Petera i coś dla ciebie. Wybiera się do siostry, ale twierdzi, że to nie 
pilna sprawa.
- Znakomicie. Ściągnij ją tutaj, na dół. Zna Heydella.
- Okay - przerwała połączenie.
Wigilia.
... Przeciwieństwo Nowego Roku:
To czas dla osoby raczej niż dla społeczności, to czas gdy człowiek skupia się 
na samym sobie i na 
rodzinie. To czas na wiele różnych rzeczy: czas zyskiwania i tracenia, czas 
zbierania i odrzucania, czas siania 
i żęcia tego co zostało posiane...
Jedli przy bufecie. Większość piła podgrzane Ronrico z cynamonem i goździkami 
lub koktajl owocowy 
albo poncz pachnący imbirem Rozmawiali o sztucznych płucach, posiewach krwi, 
diagnozach komputerowych 
i bezwartościowości penicyliny. Peter siedział rękoma zaplecionymi na kolanach, 
słuchał i przypatrywał się. 
u nóg leżały kule. Przez pokój płynęły dźwięki muzyki.
Także Jill słuchała.
Gdy mówił Render, wszyscy nastawiali uszu. Bennie uśmiechnęła się, wzięła 
jeszcze jednego drinka. 
Nieważne, czy jej doktor miał w sobie coś z playboya czy nie: dość, że kiedy się 
odezwał, mówił z werwą 
dyskdżokeja i logiką jezuity. Jej szef był znanym gościem Któż słyszał o takim, 
na przykład, Mintonie? Kto znał 
Heydella? Takie sobie łapiduchy, ot i wszystko. Śniący - to prawdziwe grube ryby 
- a ona była sekretarką 
i recepcjonistką u jednego z nich. Każdy słyszał o Śniących. Kardiolog czy 
ortopeda, anestezjolog czy internista 
- te specjalności nie wzbudzały kontrowersji, ale też nie cieszyły się niczyim 
zainteresowaniem. Jej szef był 
miernikiem je) własnej chwały. Dziewczyny zawsze wypytywały ją o jego 
przyzwyczajenia, zawsze były żądne 
wiedzy na temat jego magicznej maszyny... “Elektroniczny Svengalis”, jak napisał 
o nim Time, poświęcając mu 
trzy akapity - o dwa więcej niż komukolwiek innemu - z wyjątkiem Bartelmetza, 
rzecz jasna.
Muzyka zmieniła się na lekką klasyczną, na baletową. Pod koniec roku Bennie 
opadał nastrój tęsknoty - 
znowu chciała tańczyć, jak dawniej. Święta, towarzystwo i muzyka skomponowane z 
cudownym działaniem 
ponczu sprawiały, że nogi stawały się gibkie i powolne, tak że tylko myślami 
mogła wrócić do wspomnienia 
świateł reflektorów i sceny, pełnej barw, ruchu i jej samej. Jej uwagę zwrócił 
fragment rozmowy.
- ... jeśli może je pan przesyłać i odbierać, to może pan też je nagrywać, 
prawda? - pytał właśnie 
Minton.
- Tak - odpowiedział mu Render.
- Tak właśnie myślałem. Ale w takim razie dlaczego o tym nie piszą więcej? 
Przecież to sedno sprawy.
- Może za pięć lat... a może nawet wcześniej. . zacznie się o tym pisać tyle, 
ile trzeba. Na razie jednak 
odtwarzanie jest zastrzeżone wyłącznie dla osób upoważnionych.
- Dlaczego?
- Hm... - Render umilkł na moment, zapalił papierosa. - Szczerze mówiąc, z tego 
powodu, że chcemy 
zachować kontrolę nad tym całym obszarem aż do chwili, gdy dowiemy się czegoś 
więcej. Gdybyśmy 
udostępnili tę dziedzinę szerokiej publiczności, mogłoby dojść do wielu 
nadużyć... ktoś mógłby ją wykorzystać 
w celach handlowych, a skutki mogłyby być katastrofalne.
- To znaczy?...
- To znaczy, że w umyśle zrównoważonej osoby można byłoby ukształtować dowolny 
rodzaj snu, co 
tylko pan sobie życzy... także i te rodzaje obrazów sennych, na które zupełnie 
nie ma pan ochoty... wizje 
sięgające od gwałtu i seksu do sadyzmu i wszelkiego rodzaju zboczeń... obrazy z 
fabułą, coś w rodzaju spektakli 
całkowitego współuczestnictwa czy też snów graniczących z obłędem. Byłyby to sny 
na dowolny temat, 
wypełnienie wszelkich pragnień i ujęte w dowolny sposób. Jako Śniący mogę nawet 
wybrać odpowiednią 
stylistykę, od ekspresjonizmu po surrealizm, co tylko pan sobie życzy. Gwałt w 
manierze kubistów?... Proszę 
bardzo! Nasz klient, nasz pan. Mógłbym nawet obsadzić pana w roli konia z 
Guerniki. Co za problem, nawet 
w ten sposób mógłbym zmontować sen, po czym nagrać go i odtworzyć... panu lub 
komukolwiek innemu, 
dowolną ilość razy.
- O Boże!
- Tak, co zaś się tyczy Boga, to i jego można tu wkręcić. Jeśli pan chce, mogę 
pana zrobić Bogiem... i 
w końcu powtórzyć dzieło Stworzenia z panem w roli Stwórcy... pełne siedem dni. 
Mogę też kontrolować 
subiektywne poczucie czasu, tak że minuty, jeśli trzeba, umiem rozciągać w 
godziny.
- z tego, co pan mówi, wnioskuję, iż prędzej czy później dojdzie do podobnych 
nadużyć?
- Tak.
- I czym to się skończy?
- Ba... żeby to ktokolwiek wiedział...
- Szefie - wtrąciła Bennie pełnym słodyczy głosikiem. - a czy umie pan ożywić 
pamięć? To znaczy 
przywołać coś z przeszłości i sprawić, by ożyło w umyśle człowieka tak, jakby 
dopiero co się stało, jakby znowu 
było prawdziwe?
Render przygryzł wargi. Obrzucił ją dziwnym spojrzeniem.
- Tak - powiedział po dłuższym milczeniu. - Ale nikomu nie polecałbym podobnych 
sztuczek. 
Pobudzając do życia przeszłość, czas nieistniejący, możemy tylko zaszkodzić 
równowadze psychicznej. w ten 
sposób możemy uaktywnić proces regresu, odwrotu psychicznego, a mówiąc innymi 
słowy: byłaby to 
neurotyczna ucieczka w przeszłość.
Suita Dziadek do Orzechów właśnie dobiegła końca, zastąpiona pierwszymi taktami 
Jeziora łabędziego.
- Mimo wszystko - westchnła Bennie - chciałabym znowu być łabędziem...
Powoli podniosła się i wykonała kilka niezgrabnych pas - pijany łabądź w sukni 
koloru rdzy.
Nagle zarumieniła się. Szybko zajęła miejsce na sofie i wybuchnęła śmiechem, do 
którego przyłączyli 
się wszyscy obecni.
- a gdzie pan chciałby się znaleźć? - spytał Minton gospodarza. Doktorek 
uśmiechnął się.
- Chciałbym znowu przeżywać pewien letni weekend, gdy byłem na trzecim roku 
medycyny - 
powiedział z pogodną miną. - Tak, mógłbym nawet zedrzeć taśmę, odtwarzając te 
kilka dni. A co ty o tym 
myślisz, synu? - zwrócił się do Petera.
- Jestem zbyt młody, by mieć jakieś miłe wspomnienia - odparł Render junior. - 
Ciekawe, co sądzi na 
ten temat Jill?
- Sama nie wiem... - wzruszyła ramionami. - Może byłoby najlepiej, gdybym znowu 
stała się małą 
dziewczynką i miała tatusia... to znaczy, chciałam powiedzieć, ojca, który 
zimową porą, w niedziele czytałby mi 
bajki...
Spojrzała na Rendera.
- a ty, Charlie? - spytała. - Wyobraź sobie na chwilę, że nie jesteś 
profesjonalistą. Co chciałbyś przeżyć 
ponownie, jaki moment z twego życia?
- Właśnie ten - powiedział z uśmiechem. - Jestem szczęśliwy z tego, co mam 
teraz, z teraźniejszości, do 
której należę.
- Naprawdę? Naprawdę?
- Tak - odparł, sięgając po następną czarkę ponczu. Po chwili roześmiał się.
- Naprawdę.
Obok dało się słyszeć ciche pochrapywanie. To Bennie zasnęła.
Muzyka nie ustawała, obiegała mieszkanie z pokoju do pokoju, a Jill spoglądała 
na ojca, to na syna. 
Rende zmienił opatrunek gipsowy na nodze Petera, który nudził się wyraźnie i 
ziewnął. Przyjrzała się mu 
uważniej. Co z niego wyrośnie za dziesięć lat? a za piętnaście? Czy pozostanie 
wypalonym cudownym 
dzieckiem, mistrzem w dotychczas nie wynalezionej specjalności?
Obserwowała Petera, który spoglądał na ojca.
- ...Może to być jednak rodzaj oryginalnej sztuki - mówił właśnie Minton. - I 
nie rozumiem, w jaki 
sposób cenzura... Spojrzała na Rendera.
- Człowiek nie ma prawa do szaleństwa - odparł Śniący. - a w każdym razie 
posiada je w stopniu nie 
większym niż prawo do samobójstwa...
Dotknęła jego dłoni. Drgnął, jakby przebudził się ze snu. Odsunął jej dłoń.
- Chyba już się zmęczyłam - powiedziała. - Bądź łaskaw odprowadzić mnie do domu.
- Chwileczkę - kiwnął głową. - Pozwólmy Bennie zdrzemnąć się jeszcze momencik - 
szepnął, po czym 
znowu zwrócił się do Miniona.
Peter pokazał jej uśmiechniętą twarz.
Nagle poczuła się bardzo zmęczona, naprawdę.
Dotychczas zawsze lubiła Święta.
Naprzeciwko Bennie pochrapywała cicho, a od czasu do czasu na jej twarzy 
wykwitał delikatny 
uśmiech.
Tańczyła. Gdzieś - gdzie? - tańczyła.
Gdzieś - gdzie? - krzyczał człowiek imieniem Pierre, prawdopodobnie dlatego, że 
już nie był 
człowiekiem imieniem Pierre.
Ja? Pan Życia i Śmierci, jak okrzyknęli mnie w Timie, który czytasz co tydzień. 
Skocz no po basen, 
Charlie. Nie, nie twój! Mój. Widzisz? Spójrz tutaj. Człowiek na okładce zawsze 
przybiera jakiś wyraz twarzy 
dopiero wtedy, gdy przeczyta artykuł z tyłu, za okładką. Ale już za późno. Tak, 
dobrze im się zdaje, ale wiesz... 
Poślij chłopca, niech mi przyniesie dzban wody i miskę, okay? “Śmierć Chwili”, 
tak to nazywają, prawda? 
Załóżmy, że człowiek może rozciągnąć chwilę na lata, poruszając się w rozległej 
i kompleksowej strukturze 
społecznej znanej jako “obwód”, za każdym razem jednak odbierając zdarzenia jako 
nowe i zupełnie nieznane. 
System komunikacji światowej sprawił, że człowiek jest teraz w sytuacji kaleki, 
który siedząc na wózku 
inwalidzkim zjeżdża w dół zbocza, mijając w pędzie niezliczone możliwości 
wyboru, a teraz podskakuje wśród 
skał Otchłani. Stoimy na progu chwalebnej i pełnej życia epoki... Wy wszyscy 
między Helsinkami a Tierra del 
Fuego, powiedzcie mi, czy już kiedyś żeście to słyszeli: a mianowicie historię o 
starym kominku i jego stałym 
numerze zwanym “chwilka”. Pewnej nocy, gdy występował w audycji radiowej, jak 
zwykle wykonał swą 
sztuczkę. Numer wyszedł dobrze, wszystko było na swoim miejscu, solidna robota, 
z puentą, elementem 
niepewności, antytezą. Niestety, zaraz potem stracił stałą pracę, ponieważ 
wszyscy już znali jego sztuczkę. 
Zrozpaczony, poraniony odłamkami naczyń, które z rozpaczy rozbijał sobie na 
głowie, wdrapał się na balustradę 
najbliższego mostu. Gotów rzucić się w dół, w ciemny i płynący symbol śmierci, 
nagle został powstrzymany 
czyimś wołaniem. “Nie rzucaj się w ciemny i płynący symbol śmierci” - wołał na 
głos. “Wyrzuć skorupy naczyń 
i zejdź z balustrady”. Obróciwszy się, ujrzał dziwne stworzenie, spoglądające 
nań z bez mała bezzębnym 
uśmiechem. “Kimże jesteś, dziwny, uśmiechnięty obcy przybyszu, cały w bieli?” - 
zapytał
“Jestem Aniołem Światła” - odparł stwór. “Przybyłem powstrzymać cię od 
samobójstwa”. Potrząsnął 
głową. “Niestety” - odparł. “Muszę się zabić, bo chwilka się zużyła”. Podniósł 
ręce, gdy nagle... “Nie rozpaczaj” 
- rzekł anioł. “My, Anioły Światła, umiemy czynić cuda. Mogę cię nauczyć tylu 
sztuczek, że nie zdążysz ich 
pokazać w swym krótkim i nudnym życiu śmiertelnika”. Potem - “Błagam”
- powiedział komik - “naucz mnie, co mam robić, by cud się zdarzył”. Na co 
odrzekł mu Anioł Światła 
- “Prześpij się ze mną”. Na co odparł mu komik - “Czy to aby nie po anielsku i 
nie zbyt rozwiąźle?” Na co 
odpowiedział mu Anioł Światła - “Niecałkiem. Przeczytaj sobie uważnie Stary 
Testament, a niejednego się 
dowiesz o stosunkach międzyanielskich i niejednym będziesz zdziwiony”. Na co 
zgodził się komik. - “Bardzo 
pięknie” - rzekł i odrzucił skorupy, które go raniły. Poszli przed siebie, a on 
wykonał jeszcze jedną sztuczkę, 
chociaż anioł, z którym szedł, z trudem mógłby być policzony między 
najpiękniejsze spośród Cór Światła. 
Następnego dnia zerwał się na nogi z samego rana, zrzucając z siebie oszustkę, 
która naciągnęła go na miłość 
i krzyknął- “Obudź się! Wstawaj! Już czas, byś obdarzyła mnie umiejętnością 
wiecznego wykonywania 
sztuczek! Ta otworzyła jedno oko i spojrzała na niego. “Ile lat wykonywałeś swój 
numer?” - spytała. 
“Trzydzieści” - odpowiedział. “A ile lat masz teraz?” Odpowiedział - 
“Czterdzieści pięć”. “Czterdzieści pięć” - 
westchnęła. Po czym ziewnęła i uśmiechnęła się. “Czy to nie dość słuszny wiek, 
by nie wierzyć w Anioły 
Światła?”
- spytała. Odszedł, i wykonał jeszcze jedną sztuczkę, bo jakżeby inaczej... a 
teraz dajcie mi posłuchać 
kojącej muzyki, dobrze? Tak, tak może być. Prawda, można się od tego 
popłakać?... a wiesz, dlaczego?... No to 
powiedz mi, gdzie najczęściej zdarza się dzisiaj słuchać kojącej muzyki?... 
Oczywiście, u dentysty, w bankach, 
sklepach i tym podobnych miejscach, gdzie zawsze trzeba długo czekać, by zostać 
obsłużonym. Słuchasz kojącej 
muzyki w momentach, gdy przechodzisz najcięższe przeżycia, a efekt? Prosty. 
Kojąca muzyka kojarzy się teraz 
z czymś, co wprawia w stan nerwowego rozgorączkowania, jest chyba najmniej 
kojącą rzeczą pod słońcem. 
Kiedy jej słucham, zawsze czuję się głodny. Bo zawsze ją słyszę w tych 
wszystkich restauracjach, gdzie 
kelnerzy tak ślamazarzą się z obsługą. Czekasz, aż dadzą ci coś do jedzenia, nic 
więcej nie pragniesz - a oni 
grają ci tę przeklętą kojącą muzykę. Tak... To gdzie ten chłopak z dzbankiem i 
miską? Chcę umyć ręce. 
Słyszałeś o tym człowieku, który zrobił wyprawę na Centaura? Odkrył humanoidy i 
usiłował poznać ich 
zwyczaje, tradycje, system wartości oraz tabu. w końcu doszedł do problemu 
rozmnażania się. I wtedy subtelna 
młoda istota rodzaju żeńskiego wzięła go ze sobą i zaprowadziła do czegoś w 
rodzaju wielkiej fabryki, gdzie 
montowano Centaurian. Tak, nie przejęzyczyłem się... na taśmach sunęły korpusy, 
do których przykręcono 
czerepy, a te następnie napełniano mózgami, do palców wstawiano paznokcie, 
brzuchy wypychano 
wnętrznościami i tak dalej... Podróżnik dał wyraz swemu osłupieniu, na co od 
swej zdumionej przewodniczki 
usłyszał: - ,,Co? a jak wy to robicie na Ziemi?” Ujął jej filigranową dłoń, 
poczym rzekł: -,,Chodź ze mną za to 
wzgórze, a pokażę ci”, I kiedy tak jej pokazywał, dostała ataku histerycznego 
śmiechu. ,,O co chodzi?” -spytał. 
“Dlaczego się ze mnie śmiejesz?” “Dlatego” - odpowiedziała - ,,że my w ten 
sposób produkujemy samochody”... 
Nakarmcie mnie, dzieciny, i dajcie mi pastę do zębów!
...Ach, że też ja, Orfeusz, muszę być rozszarpany przez takie jak te! Choć z 
drugiej strony, może jest 
w tym coś stosownego. Przybywajcie więc, korybanci, i spełnijcie wolę waszą na 
Śpiewaku!
Ciemność. Krzyk.
Cisza.
Oklaski!
Zawsze przychodziła wcześnie i wchodziła sama, tak jak zawsze siadała w tym 
samym fotelu.
Usiadła w dziesiątym rzędzie, po prawej stronie, a jej jedynym kłopotem było, 
kiedy będzie przerwa: 
nigdy nie mogła się zorientować, w której chwili ktoś zechce przejść obok.
Lubiła słuchać brzmienia wyćwiczonego głosu i dlatego właśnie wolała aktorów 
brytyjskich od 
amerykańskich.
Lubiła musicale i to nie tyle z powodu wielkiej namiętności do muzyki: 
przepadała wsłuchiwać się 
w pulsujące dźwięki. z tego samego powodu z przyjemnością oddawała się słuchaniu 
poezji.
Lubiła dramat elżbietański, ale nie lubiła Króla Leara.
Podniecał ją dramat grecki, ale nie była w stanie znieść Króla Edypa.
Nie lubiła ani Cudotwórcy, ani Światła, które pada.
Nosiła przyciemnione okulary, lecz nie całkiem czarne. Nie używała laski.
Pewnej nocy, zanim podniosła się kurtyna przed ostatnim aktem, ciemności rozdarł 
strumień światła 
z reflektora. Jakiś człowiek wszedł do kanału dla orkiestry i zapytał:
- Czy jest wśród państwa lekarz? Żadnej odpowiedzi.
- Zdarzył się wypadek - wyjaśnił mężczyzna. - Jeśli na widowni znajduje się 
lekarz, prosimy, by 
zechciał pofatygować się do biura w głównym hallu, jeśli można, natychmiast.
Mówiąc, rozglądał się po widowni, ale nikt nie wstał z miejsca.
- Dziękuję - zakończył i opuścił scenę.
Wyciągnęła głowę ku strumieniowi światła.
Zaraz potem kurtyna podniosła się i znowu zabrzmiały głosy, znowu wszczął się 
ruch.
Czekała, nasłuchując. Po chwili wstała i ruszyła wzdłuż przejścia, dotykając 
ściany palcami.
Kiedy wyszła do foyer, stanęła.
- Czym mogę pomóc, Miss?
- Szukam biura.
- To właśnie tutaj, na lewo.
Odwróciła się i skierowała się w lewą stronę, lekko wyciągniętą ręką badając 
przestrzeń.
Kiedy poczuła przed sobą ścianę, szybko cofnęła dłoń. Wymacała framugę.
Zastukała.
- Tak? - ktoś uchylił drzwi.
- Potrzebny lekarz?...
- Pani jest lekarzem?
- Tak.
- Szybko. Proszę za mną. Tędy!
Weszła i kierując się odgłosem kroków mężczyzny ruszyła korytarzem równoległym 
do widowni.
Usłyszała, jak jej przewodnik wchodzi po schodach... siedem stopni. Weszła na 
górę za nim.
W ten sposób dotarli do garderoby. Wprowadzono ją do środka.
- To tutaj.
Zwróciła się w stronę, skąd dobiegł ją głos.
- Co się stało? - spytała, wyciągając rękę. Dotknęła ciała mężczyzny.
Usłyszała rzężenie, a potem serię pokasływań na granicy bezdechu.
- Pracownik z obsługi sceny - wyjaśnił jej przewodnik. - Wygląda na to, że 
udławił się kawałkiem toffi. 
Zawsze coś żuł. Sprawia wrażenie, jakby coś utkwiło mu w gardle i nie może pójść 
dalej.
- Zadzwonił pan po karetkę?
- Tak. Ale niech pani spojrzy... twarz ma prawie granatową. Nie wiem, czy 
ambulans zdąży na czas. Ja 
nic tu nie mogę zrobić.
Zbadała puls, opuściła głowę mężczyzny do tyłu, delikatnie opukała gardło.
- Tak, czymś się zadławił. Obawiam się, że nie uda mi się tego przepchnąć. 
Proszę mi przynieść krótki, 
ostry... i sterylny nóż. Szybko.
- Już się robi. Ale to trochę potrwa.
Zostawił ją samą.
Palcami wyczuwała pulsowanie tętnic szyjnych. Później przeniosła dłonie na 
ciężko pracujące płuca. 
Potem znowu odchyliła głowę mężczyzny do tyłu i palcami obmacała gardziel od 
środka.
Tak minęła minuta. Potem jeszcze jedna.
Usłyszała stukot nóg biegnącego człowieka.
- Proszę... Wymyliśmy ostrze w alkoholu...
Wzięła nóż w rękę. z daleka dobiegło ją zawodzenie syreny ambulansu. Nie była 
pewna, czy zdążą na 
czas.
Opuszkiem palca sprawdziła ostrość noża. Później zbadała palcami szyję leżącego 
człowieka.
Lekko odwróciła się w stronę mężczyzny, którego obecność wyczuwała za plecami.
- Sądzę, że nie powinien pan tego oglądać - wyrzuciła spiesznie. - Zamierzam 
wykonać prowizoryczną 
tracheotomię, a to niespecjalnie pociągający widok.
- Okay. Poczekam na korytarzu. Szmer oddalających się kroków. Cięła.
Westchnienie. Syk powietrza.
Poczuła wilgoć... usłyszała lekkie bulgotanie.
Uniosła głowę. Kiedy karetka stanęła przy bocznych drzwiach, ręce już jej nie 
drżały, gdyż wiedziała, 
że zoperowany mężczyzna będzie żył.
- Shallot - przedstawiła się wchodzącemu lekarzowi. - Eileen Shallot, State 
Psych.
- Chyba słyszałem o pani... Ależ to pani jest...
- Tak, jestem - nie pozwoliła mu dokończyć. - Ludzi łatwiej się czyta niż 
Braille'a.
- Hm... tak, widzę. Można się z panią skontaktować w State Psych?
- Tak.
- Dziękuję, pani doktor - powtarzał kierownik sceny. - Dziękuję.
Gdy kurtyna opadła po ostatnim akcie, siedziała na swoim miejscu, aż widownia 
opustoszała.
Dla niej scena była punktem skupienia, gdzie ogniskował się dźwięk, rytm i sens 
ruchu, pewne niuanse 
światła i ciemności, wszakże nie kolor: dla niej scena była ogniskiem 
specyficznego promieniowania, miejscem 
pulsowania w rytmie pathema - mathema - poiema, przestrzenią, gdzie życie 
miotało się w konwulsjach 
namiętności i percepcji, miejscem, gdzie ci, którzy byli zdolni do przeżywania 
szlachetnych ciepień, szlachetnie 
cierpieli. To właśnie tam pomysłowi Francuzi snuli swe komedie między pajęczymi 
kolumnami Idei, a poeci 
czarnego nihilizmu prostytuował i się za cenę dopuszczenia do towarzystwa tych, 
z których szydzili, miejscem, 
gdzie lała się krew, wznoszono okrzyki i śpiewano pieśni, gdzie Apollo i 
Dionizos głupkowato uśmiechali się 
zza kulis, gdzie Arlekin wiecznie wyłudzał coś ze spodni kapitana Spezzafera. 
Było to miejsce, gdzie wszystko 
mogło być naśladowane, lecz pod osłoną aktorstwa tylko dwie rzeczy były 
prawdziwe: szczęście i smutek, 
komizm i tragedia, to znaczy: miłość i śmierć - to, co kreśli ramy doli 
człowieka. Było to miejsce dla bohaterów 
i mniej - niż - bohaterów. To miejsce kochała. Widziała tam jedynego człowieka, 
którego twarz, znała, widziała, 
jak szedł, obarczony symbolami, po scenicznych deskach... Podnosząc ręce ku 
morzu problemów, źle 
widocznych w świetle księżyca - ten, którego nienawiść zdolna była wzbudzać 
buntownicze wiatry i rozpętać 
wojnę między szmaragdem wód a błękitem nieba - albowiem oczy jego były jak 
perły... Czymże jest człowiek? 
Nieograniczony w swych możliwościach, formie i rozwoju!
Znała go we wszystkich jego rolach, nawet tych, które nie mogły zaistnieć bez 
widowni. On był Życie.
On - Śniący.
Był Twórcą i Pocieszycielem.
Był większy od herosów.
Umysł jest zdolny do niejednego. Uczy się. Ale nie może się zmusić do 
niemyślenia.
Uczucia zawsze pozostają te same co do jakości, i to przez całe życie. Bodźce, 
na które odpowiadają, są 
przedmiotami subiektywnych wariacji, lecz emocje są w tej wymianie kapitałem 
stałym.
Oto, dlaczego ostał się teatr: w teatrze krzyżują się linie kultury, w teatrze 
współistnieją Północny 
i Południowy Biegun doli ludzkiej. Uczucia wypełniają teatr niczym żelazna 
plomba pustą przestrzeń.
Umysł nie może nauczyć się niemyślenia, ale uczucia zawsze układają się w 
odwieczne wzory.
On był jej teatrem...
On był biegunami świata.
On był całym działaniem.
Nie był imitacją działania lecz działaniem samym.
Wiedziała, że jest bardzo zdolny i że nazywa się Charles Render.
Czuła, że jest Śniącym.
Umysł jest zdolny do niejednego.
Był jednak czymś więcej niż cokolwiek innego.
Był zawsze.
... Czuła to.
Kiedy wstała i ruszyła w stronę wyjścia, obcasy jej butów stukały w pustej 
ciemności, a stukot powracał 
echem.
Kiedy szła po pustej widowni w górę do drzwi, dźwięki powracały do niej.
Szła przez pusty teatr, coraz dalej od opustoszałej sceny. Była sama.
U szczytu przejścia przystanęła.
Niczym odległy śmiech, urwany znienacka klapsem, nagle zapadła cisza.
Teraz nie była ani widzem, ani aktorem. Była sama w ciemnym teatrze.
Przecięła gardło i ocaliła życie.
Dziś wieczorem słuchała, czuła dziś wieczorem, dziś wieczorem biła brawo.
A teraz wszystko, wszystkie wrażenia, znowu odpłynęły i była sama w ciemnym 
teatrze.
Opadł ją strach.
Mężczyzna szedł dalej wzdłuż autostrady, aż doszedł do drzewa. Przystanął, 
ciągle z rękoma 
w kieszeniach i patrzył przez chwilę. Potem zawrócił i skierował się w stronę, 
skąd przyszedł. Jutro znowu 
będzie dzień.
,,Oh, żałością zwieńczona miłości mego życia, czemuż mnie opuściłeś? Czyliż 
doszukałeś się 
zaniedbania jakiegoś z mojej strony? Długo cię kochałam, a wszystkie miejsca 
ciszy znają me żale. Kochałam 
cię nad siebie samą i cierpiałam z miłości. Kochałam cię nad życie i wszystkie 
jego słodycze, a słodycze 
zmieniły się w korzenne goździki i migdały. Gotowa jestem dla ciebie rozstać się 
z tym życiem. Dlaczego 
miałbyś odpływać na statkach o wielkich żaglach i wielu wiosłach, unosząc z sobą 
Lary i Renaty, a ja miałabym 
tutaj pozostać, sama jedna? Skrzesam ogień i spłonę. Skrzesam ogień - wielki 
płomień, który spopieli czas 
i wypali przestrzeń, które nas oddzielają. Zawsze chciałabym być z tobą. Nie 
pójdę grzecznie i cicho w tę 
zagładę, lecz z płaczem. Nie jestem zwykłą dziewką, by teraz schnąć z tęsknoty i 
umierać, ciemnooka i blada. 
Bo jestem z rodu Książąt Ziemi, a moja ręka jest jako ramię mężczyzny w walce. 
Podniósłszy miecz opuszczam 
go na przyłbicę wroga, a on pada pod ostrzem. Nigdy nie zostałam ujarzmiona, 
milordzie. Lecz oczy osłabły mi 
od płaczu, język od krzyku. Ten, który sprawił, że cię raz ujrzałam by potem 
nigdy więcej nie zobaczyć, popełnił 
zbrodnię dla której nie ma przebaczenia. Nie mogę zapomnieć mej miłości, ani 
ciebie. Był czas, gdy śmiałam się 
słuchając pieśni miłości i skarg dziewcząt na brzegu rzeki. Teraz śmiech uwiązł 
w gardle, niczym strzała, 
w ranie; pozostawiona sama sobie bez ciebie jestem samotna. Nie wybaczaj mi, 
kochanie, tego uczucia. Chcę 
wznieść stos z mej pamięci i nadziei. Chcę rzucić w płomienie moje myśli o 
tobie, już płonące, chcę złożyć cię 
na stosie jak poemat i spopielić te rytmiczne skargi. Kochałam cię, lecz 
odszedłeś. Nigdy więcej w tym życiu już 
cię nie ujrzę, nigdy nie usłyszę melodii twego głosu, nigdy nie będę czuła twego 
elektryzującego dotyku. 
Kochałam cię, lecz teraz zostałam opuszczona i sama. Kochałam cię, ale me słowa 
padają w uszy, które umarły, 
a moje ciało oglądają oczy, które nie widzą. Zaniedbałam się wobec niego, o 
wiatry Ziemi, które mnie 
obmywacie, które rozdmuchujecie trawiące mnie płomienie. Dlaczego mnie 
opuściłeś, o życie mego serca? 
Odchodzę teraz, by połączyć się z płomieniami ojca, by zmienić życie na lepsze. 
Spośród wszystkich miłosnych 
doznań nie pojawi się uczucie, które zdolne byłoby przewyższyć moje. Niech 
bogowie cię błogosławią i niech 
cię zachowują, o światło mych oczu, a ich wyrok za to, co mi zrobiłeś, niech nie 
okaże się zbyt surowy. Eneaszu, 
płonę dla ciebie! Ogniu, bądź mą miłością!”
Rozległy się brawa, gdy zakołysała się w kręgu światła i upadła. Potem światła 
ściemniały i zgasły.
Po chwili znowu zrobiło się jasno, a członkowie Sekcji Teatralnej Klubu Badania 
Mitów zerwali się 
z miejsc i ruszyli ku scenie, by pogratulować jej wnikliwej interpretacji. 
Dyskutowali o znaczeniu motywów 
ludowych, począwszy od indyjskiego obyczaju samopalenia wdowy na stosie 
pogrzebowym męża aż po 
całopalenie Brunhildy. Dobre i pierwotne - zabrzmiało w konkluzji. ,,Ogień... 
moja ostatnia miłość!” - 
znakomite ujęcie: Eros i Thanatos w finałowym, oczyszczającym płomieniu miłości.
Kiedy wyczerpali już wszystkie wyrazy uznania, na środek pomieszczenia wystąpił 
drobny mężczyzna 
ze swą żoną o ptasim wyglądzie i ptasim sposobie poruszania się.
- Heloiza i Abelard - obwieścił mężczyzna. Wokół zapadła przejęta szacunkiem 
cisza. Rosły mężczyzna 
w średnim wieku stanął u jego boku, twarz miał pokrytą kropelkami potu.
- Mój główny kastrator - oznajmił Abelard. Mężczyzna uśmiechnął się i ukłonił.
- Proszę, możemy zaczynać... Suchy klaps i zapadły ciemności...
Niczym ryjące głęboko, mitologiczne robaki linie wysokiego napięcia, rurociągi i 
tuby pneumatyczne 
rozciągają się wzdłuż kontynentów. Pulsując, wijąc się ruchem robaczkowym, piły 
z Ziemi i pioruna. 
Pochłaniają olej i elektryczność, wodę i płukankę węglową, małe parcele, wielkie 
toboły i listy. Przedzierając się 
tak pod powierzchnią ziemi kiedyś w końcu zostały wydziedziczone ze swego 
przeznaczenia, a maszyny, które 
pracują na ich miejscu, przejmują ich zadanie.
Ślepe, uciekają byłe dalej od miejsc, gdzie świeciło słońce. Ziemia i piorun 
pozostają nie tknięte ani na 
cel. Znają to tylko, co zbadają dotykiem. Bo tylko dotyk jest ich stalą funkcją.
Taka to jest głęboko ukryta radość robaka.
Render rozmawiał z psychologiem i dokonał inspekcji przyrządów do ćwiczeń na 
lekcjach gimnastyki 
w nowej szkole. Obejrzał także pokoje uczniów i westchnął z zadowoleniem.
Za to teraz, gdy już zostawił syna na nowym miejscu, poczuł się jakoś przykro, 
sam zresztą nie 
wiedział, dlaczego. Wszystko zdało się być w najlepszym porządku, jak to zwykle, 
gdy ogląda się nowe miejsce 
po raz pierwszy. Peter, jak sądził był w znakomitym nastroju, niczym nie 
zmąconym.
Wrócił do samochodu i zaczął płynąć w stronę autostrady - tego wielkiego drzewa 
bez korzeni, którego 
gałęzie ocieniały dwa kontynenty (zaś gdy zostanie dokończony most nad Cieśniną 
Beringa, ogarną cały świat 
z wyjątkiem Australii, obu czap biegunowych i wysepek) - a jadąc cały czas 
usiłował dociec przyczyny złego 
humoru, ale bez powodzenia.
Może powinien zadzwonić do Jill i zapytać o przyczynę jej oziębłości? Czyżby 
ciągle była wściekła 
z powodu tego futra oraz wszystkiego, co miało miejsce podczas Świąt?
Opuścił dłonie na kolana. Wiejskie krajobrazy podskakiwały za szybami, gdy to 
wspinał się, to zjeżdżał 
ze zboczy wzgórz.
Jeszcze raz uniósł ręce do panela.
- Hello?
- Eillen, mówi Render. Co prawda nie dzwoniłem do ciebie zaraz tego dnia, ale 
słyszałem o tej 
tracheotomii, którą wykonałaś w Domu Gry...
- Tak - przerwała mu. - Szczęściem miałam zręczność w palcach... no i ostry nóż. 
Skąd dzwonisz?
- z wozu. Właśnie zostawiłem syna w nowej szkole. Wracam do domu.
- On, a co tam u Petera? Jak z nogą?...
- w porządku. Mieliśmy trochę strachu na Boże Narodzenie, ale ostatecznie 
wszystko dobrze się 
skończyło. Powiedz mi lepiej, co ty przeżyłaś, jeśli masz trochę czasu i nie 
uważasz, że to natręctwo z mojej 
strony.
- Cholerny, natrętny doktorek! - roześmiała się delikatnie. - Cóż... było późno, 
właśnie mieli zaczynać 
ostatni akt...
Render wyciągnął się w fotelu, pozwolił sobie na uśmiech i papierosa, i słuchał.
Za oknem krajobraz z górzystego przeszedł w równinny, a on przecinał przestrzeń 
niczym puszczona 
w ruch kula bilardowa, mknąca rowkiem wprost do kieszeni.
Minął idącego mężczyznę.
Szedł pod drutami wysokiego napięcia i nad schowanymi głęboko w ziemi kablami, 
znowu szedł, 
wzdłuż wielkich odgałęzień autostrady-drzewa, wędrował przez pocętkowane 
płatkami śniegu powietrze, 
przecinał fale radiowe.
Obok pędziły samochody, a kilku pasażerów zauważyło go, jak szedł.
Ręce miał w kieszeni kurtki, głowę nisko spuszczoną, gdyż na nic nie patrzył. 
Miał postawiony 
kołnierz, a topniejące datki nieba, płatki śniegu, osiadały na rondzie 
kapelusza.
Na nogach miał kalosze. Ziemia była wilgotna i nieco grząska.
Brnął przed siebie z trudem - zabłąkany ładunek w polu wielkiego generatora.
- ...Kolacja wieczorem w PSS?
- Czemu nie? - odparł Render.
- Powiedzmy, o ósmej?
- Niech będzie ósma. Tally-ho!
Część płatków spadała wprost z nieba, lecz większość wiatr nawiewał z dróg...
Samochody zostawiały ludzi na platformach w wielkich, do uli podobnych krytych 
parkingach. 
Aerotaxi zatrzymywało się na odkrytych lądowiskach w pobliżu wejść, skąd ruchome 
chodniki przenosiły 
przybyszów w podziemne pasaże.
Niezależnie jednak od tego, jak przybyli, Pawilon Wystawowy zwiedzali na 
piechotę.
Budynek był ośmiokątny, dach w kształcie odwróconej miski. Osiem zupełnie 
bezużytecznych 
trójkątów z czarnego kamienia stanowiło zewnętrzne elewacje na każdym rogu 
budowli.
Miska jednocześnie spełniała zadanie selektywnego filtra, który w tej chwili z 
wieczornej szarówki 
absorbował tylko błękitne tonacje światła, płonąc na zewnątrz delikatną poświatą 
- bielszą od brudnego śniegu. 
w ten sposób strop był niczym bezchmurne niebo w lecie, o jedenastej przed 
południem, a nawet był piękniejszy, 
bo słońce nie zmatowiło jego Porannej Chwały.
Ludzie przepływali pod lazurem sufitu, przechodzili wśród eksponatów, poruszali 
się niczym płytki 
strumyczek wśród skał.
Przechodzili fala za falą, poruszali się w chaotycznych zawirowaniach. Kręcili 
się wokół 
przypadkowych ośrodków ruchu: strumień zwiedzających kipiał, bulgotał, szemrał. 
Od czasu do czasu błysnęła 
jakaś iskierka...
Wylewali się bez chwili przerwy zza błękitnego horyzontu, stamtąd, gdzie stały 
zaparkowane pojazdy.
Gdy dokonali obchodu, dopełniali koła wracając z powrotem do metalowych obłoków, 
od których 
wszystko się zaczęło.
Przemierzali Świat Zewnętrzny.
Świat Zewnętrzny to sponosorowana przez wojska lotnicze wystawa otwarta przed 
dwoma tygodniami, 
czynna dwadzieścia cztery godziny na dobę, przyciągająca widzów z każdego 
zakątka Ziemi.
Świat Zewnętrzny to przegląd ludzkich dokonań w kosmosie.
Światem Zewnętrznym zarządzał dwugwiazdkowy generał ze sztabem kilkunastu 
pułkowników, 
osiemnastu podpułkowników, wielu majorów, licznych kapitanów i niezliczonych 
poruczników. Generała nikt 
nigdy nie widział z wyjątkiem ścisłego grona pułkowników oraz kierownictwa 
Exhibits Incorporated. Do 
Exhibits Incorporated należał Pawilon Wystawowy położony zaraz obok kosmodromu, 
a szefowie firmy potrafili 
tak rozlokować eksponaty, że wszyscy ekshibicjoniści, którzy ich zatrudnili, 
chwalili ich wyczucie smaku.
Zaraz na prawo, gdy tylko weszło się do Muchomora (jak pewni złośliwi zwykli 
określać Pawilon), 
znajdowała się Galeria.
To tutaj umieszczono wielkie na całą ścianę zdjęcia, do których widz mógł wejść, 
roztapiając się 
w wysokich, wyniosłych górach otaczających Bazę Księżycową III (wyglądającą tak, 
jakby unosiła się na 
wietrze, choć żadne wiatry tam nie wiały), albo wędrować pod bąblowatymi 
kopułami miasteczka 
podksiężycowego, a może biec w odległości jak na wyciągnięcie dłoni wzdłuż 
jednego z zimnych płatków 
mózgu - obserwatora, czując jak szybkie prądy myśli zaskakują w wielopoziomowe 
związki skojarzeń; lub też, 
przechodząc mimo, wyjść na rdzawą pustynię rozciągającą się pod zielonkawym 
niebem, odkaszlnąć raz lub 
dwa krwawą plwociną, okrążyć podobne do fortecznych murów ściany wyrastającego 
nad powierzchnię 
Kompleksu Portów - szaroniebieskie, jakby wyciosane z jednej bryły, wzniesione 
na ruinach Bóg wie czego - 
i wejść do środka fortecy, gdzie ludzie ruszali się niczym duchy w marsjańskim 
domu handlowym, czuć fakturę 
szklistych ścian, narobić nieco zgiełku w całym tym świecie; mogli też w 
śmiałości wyobraźni przejść się po 
merkuriańskim Piekielnym Polu, smakując kolory: płonącą żółć, cynamon i 
pomarańcz - by w końcu odpocząć 
w Wielkiej Lodowej Skrzyni, gdzie Zamarzły Gigant walczył z Ognistą Istotą, i 
gdzie każdy przedział jest 
opieczętowany i kierowany z osobna - jak w łodzi podwodnej lub rakiecie 
transportowej, a dzieje się tak z tego 
samego zasadniczego powodu; albo też przespacerować się do Zewnętrznej Piątki, 
gdzie heros jest rozżarzony 
a niegodziwiec zmarznięty, gdzie stoi, w oszronionym piecu u podnóża góry, z 
rękami w kieszeniach i liczy 
kolorowe żyłki w płytach skalnych jakby z opalu; albo jeszcze oglądać słońce 
jako lśniącą gwiazdę, drżeć, 
wdychać opary i powtarzać w duchu, że są to najpiękniejsze miejsca pod słońcem, 
a także miłe widoczki.
Za Galerią znajdowały się grawitory, dokąd wchodziło się po schodach pachnących 
świeżo ściętymi 
drzewami. Na szczycie każdy mógł sobie wybrać siłę ciążenia, jakiej chciał 
doświadczyć - księżycową lub 
marsjańską - po czym zjechać z powrotem na dół na poduszce powietrznej, 
opadającej niczym winda. w ten 
sposób można było przez chwilę doświadczać własnej wagi przeniesionej do 
wybranego bezosobowego świata. 
Platforma spada, ląduje bezszelestnie... jakby w kopę siana, jakby w wymoszczone 
pierzynami łóżko.
Później zwiedzający natykał się na mosiężną, sięgającą pasa balustradę - 
obiegała Fontannę Światów.
Przechylić się, spojrzeć w dół...
Ujęte w cembrowinę światła rozlewisko ciemności...
Było to planetarium.
W środku światy kołysały się w pułapkach magnetycznych, lśniąc. Krążyły wokół 
płonącej kuli Słońca. 
Odległość do najbliższych zmniejszała się, błyszczały jak szron w promieniach 
słonecznych, chłodno 
połyskiwały w ciemnościach. Ziemia była jak szmaragd, turkusowa; Wenus 
mlecznobiała; Mars świecił 
chłodnym pomarańczem, Merkury był jak masło, Galliamo jak bochenek świeżo 
wypieczonego chleba.
Jadło i bogactwo wisiały w Fontannie Światów. Ci, którzy byli głodni i pożądliwi 
wychylali się przez 
mosiężną barierkę i patrzyli. Oto materia, z której powstają sny.
Inni rzucali tylko pobieżne spojrzenie i przechodzili, by ujrzeć kabinę 
dekompresyjną Bazy 
Księżycowej l, zrekonstruowaną w skali 1:1, albo posłuchać, jak przedstawiciel 
producentów wyrzucał z siebie 
jak z rękawa fakty dotyczące budowy śluz ciśnieniowych oraz siły pomp 
pneumatycznych (był to niski, rudawy 
mężczyzna, którego mózg musiał być wypchany statystykami). Można też było 
przejechać przez Pawilon 
wagonikami kolejki jednotorowej, zawieszonej nad głowami widzów, można było 
obejrzeć 
dwudziestominutowy film Świat Zewnętrzny - z przystankami w co ciekawszych 
miejscach, którego 
osobliwością było to, że komentarz czytano na żywo, a nie puszczano z taśmy. 
Także wspinano się na świeżo 
wzniesione ściany w butach do wspinaczki, manewrowali kleszczami wielkich 
czerpaków, wykorzystywanych 
w pozaziemskim górnictwie.
Ci, którzy byli głodni, stali dłużej, lecz za to w jednym miejscu.
Stali dłużej i mniej się śmiali.
Należeli do potoku, który płynął, by w końcu rozlać się w basenie, połyskując...
- Zainteresowany objęciem pewnego dnia kierowniczej posady?
Chłopak odwrócił głowę, podpierając się kulami wykonał półobrót.
Spojrzał na podpułkownika, który go zaczepił. Oficer był wysoki. Opalone dłonie, 
brązowa twarz, 
czarne oczy, mały wąsik i zagięta brązowa fajka, z której puszczał obłoczki dymu 
- to najbardziej rzucało się 
w oczy, oprócz kędzierzawych włosów i szytego na miarę munduru.
- Dlaczego pan pyta?
- Bo już zbliżasz się do wieku, gdy czas pomyśleć o przyszłości. Kariery planuje 
się na dłuższą metę, 
a jeśli nie pomyślało się o tym w porę, w wieku lat trzydziestu można zostać 
bankrutem życiowym.
- Czytałem, że...
- Jasne, każdy w twoim wieku czytał. Ale teraz masz przed oczami żywe 
przykłady... i radzę ci dobrze 
zapamiętać: to są jedyne rzeczywiste przykłady. Przed tobą rozciąga się 
granica... wielka i trudna do 
przekroczenia. Nie możesz znać tego uczucia tylko z czytania jakichś książczyn.
Nad ich głowami wagonik kolejki sunął z cichym szmerem wzdłuż Pawilonu. Oficer 
wskazał na niego 
fajką.
- Nawet jazda czymś takim nie może równać się przeżyciu, którego doświadczasz 
jadąc nad skutym 
lodem Wielkim Kanionem - zauważył.
- w takim razie jest to niedostatek ludzi, którzy piszą książczyny - 
odpowiedział chłopak. - z tego, co 
pan mówi, wynika, że żadne ludzkie doświadczenie nie może być opisane i 
zinterpretowane... nawet jeśli 
pismak, który się za to bierze, jest całkiem dobry.
Oficer przyjrzał mu się bacznie.
- Synu, powtórz to raz jeszcze.
- Powiedziałem, że jeśli nawet książczyny opisują nie to, czego można by się od 
nich spodziewać, to nie 
jest to wina materiału.
- Ile masz lat?
- Dziesięć.
- Jak na swój wiek masz całkiem ostry język. Peter wzruszył ramionami, podniósł 
kulę i wskazał 
w kierunku Galerii.
- Dobry malarz wykonałby tę robotę pięćdziesiąt razy lepiej i osiągnąłby efekt o 
wiele lepszy niż te 
wielkie, lśniące zdjęcia.
- To są bardzo dobre zdjęcia.
- Nikt nie mówi, że nie. Oczywiście, są doskonałe. Pewnie tez drogie. Lecz każda 
z tych scen, 
namalowana przez dobrego realistycznego malarza, byłaby bezcenna.
- Jeszcze tu nie ma miejsca dla artystów. Tak to już bywa, że najpierw idą 
rębacze. Kultura dopiero 
potem.
- w takim razie, dlaczego by nie zmienić tej kolejności i zatrudnić paru 
artystów? Może dzięki nim 
znaleźlibyście więcej chętnych na rębaczy?
- Hm... - mruknął oficer. - Zagiąłeś mnie. Przejdziesz się ze mną? Chcesz 
pooglądać coś więcej?
- Pewnie. Czemu nie. “Przejść się” to może nie najlepsze formułowanie w 
przypadku takiego jak ja, 
ale...
Podszedł do oficera. Ruszyli wzdłuż wystawy.
W butach do wspinaczki można się było jakoś wspiąć na ścianę po lewej stronie, 
wielkie czerpaki 
sapały.
- Czy to naprawdę wykonano wzorując się na budowie kleszczy skorpiona?
- Tak - skinął głową oficer. - Nasi sprytni inżynierowie podkradli patent 
naturze. Tego rodzaju 
spryciarzami jesteśmy najbardziej zainteresowani.
Teraz chłopak kiwnął głową.
- Mieszkałem w Cleveland. u ujścia Cuyahoga River używali podobnego urządzenia, 
zwanego tam 
Podnośnikiem Hulana, do załadunku kryp przewożących rudę. Ten dźwig zbudowano 
wzorując się na 
konstrukcji odnóża pasikonika. Pewien sprytny młody człowiek o typie 
umysłowości, który was interesuje, leżał 
pewnego dnia na podwórku i zabawiał się rozkładaniem na części odnóży 
pasikonika. a wtedy uderzyła go 
pewna myśl: “Ejże”, mruknął, ,,to można wykorzystać”. Po czym zdemontował 
jeszcze kilka pasikoników i 
w ten sposób powstał podnośnik Hulana. Jak pan to określił, ów młody człowiek 
podkradł patent naturze, która 
do tej pory korzystała z pomysłu dość nierozsądnie, marnotrawiąc go w budowie 
stworzeń hasających po polach, 
niszczących uprawy tytoniu i w ogóle bardzo szkodliwych. Kiedyś ojciec zabrał 
mnie nad rzekę, a wtedy 
mogłem się przekonać, jak działają te maszyny: są to wielkie metalowe odnóża 
zakończone czerpakami, a kiedy 
pracują robią nieziemski hałas, najokropniejszy, jaki zdarzyło się mi w życiu 
słyszeć... niczym duchy wszystkich 
umęczonych pasikoników. Obawiam się, że nie jestem typem umysłowości, na jakiej 
wam zależy.
- Hm... wygląda mi na to, że masz rację - mruknął oficer. - Masz umysłowość 
innego typu.
- Jakiego?
- Sam już o tym mówiłeś: twój umysł chce rozumieć i interpretować, a kiedy 
wrócisz do domu, powiesz 
tym, którzy zostali, co naprawdę tu się dzieje.
- Bierze mnie pan za chodzącą kronikę?
- Nie. Nie musimy cię brać za cokolwiek, a ty nie powinieneś przejmować się tym 
w najmniejszym 
nawet stopniu. Iluż to ludzi chciało brać udział w wojnach światowych tylko 
dlatego, żeby napisać powieść 
batalistyczną? I ile powieści w końcu powstało? Ile wśród nich było dobrych? 
Zaledwie kilka, jak sobie zdajesz 
zapewne sprawę. Możesz planować swoją przyszłość w tym kierunku.
- Może... Szli dalej.
- Tędy? - spytał oficer.
Chłopak kiwnął głową i ruszył za mężczyzną korytarzem prowadzącym do windy. 
Kiedy drzwi się 
zamknęły, automat spytał, dokąd zawieść.
- Balkon - rzucił podpułkownik.
Przez moment dało się odczuć wrażenie nagłego ruchu, po czym otworzyły się 
drzwi. Wyszli na wąski 
balkon obiegający kopułę w kształcie miski, powleczoną warstwą szkła i mżącą 
delikatną poświatą.
Na dole widać było doki i część pola startowego.
- Zaraz będzie startowało kilka maszyn - odezwał się oficer. Chciałbym, żebyś 
się przyjrzał, jak 
wznoszą się w niebo na słupach dymu i ognia.
- “Słupy dymu i ognia” - powtórzył Peter, nie kryjąc uśmiechu, - Widziałem ten 
slogan w wielu 
broszurach reklamowych, którymi staracie się przyciągnąć ochotników. Czysta 
poezja, sir.
Nie otrzymał odpowiedzi. Na razie żadna ze stalowych wież ani drgnęła.
- Wiesz, to nie będzie prawdziwy lot - przerwał w końcu ciszę oficer. - Mają 
zaopatrzyć stacje orbitalne 
w surowce i zawieść nową załogę. Wielkie statki nigdy nie lądują na Ziemi.
- Tak, wiem. Czy to prawda, że jakiś facet popełnił dziś rano samobójstwo przy 
jednym z eksponatów?
- Nie - odparł oficer, unikając jego wzroku. - To był wypadek Wszedł do 
grawiratora zanim platforma 
znalazła się na swoim miejscu i poduszka powietrzna zdołała się podnieść. Spadł 
w głąb szybu.
5 - To dlaczego nie zamknęli wystawy?
- Ponieważ wszystkie systemy bezpieczeństwa działają prawidłowo. Także sygnały 
alarmowe 
i balustrady ochronne są zupełnie w porządku.
- To dlaczego nazywa to pan wypadkiem?
- Dlatego, że nieboszczyk nie zostawił listu pożegnalnego ani niczego w tym 
rodzaju... Spójrz tam! 
Właśnie zaczyna startować! - wskazał fajką w odpowiednim kierunku.
Obłok spalin otoczył podstawę jednego ze stalowych stalagmitów. w środku 
błysnęło światło. Później 
ogień błysnął z dołu i fale dymu rozpełzły się wzdłuż pola startowego, załamały 
się, podniosły się w górę.
Ale nie dotarły na wysokość statku...
... bo statek właśnie uniósł się.
Uniósł się nad powierzchnią ziemi niemal niezauważalnie, zaraz jednak można było 
dostrzec ruch.
Nagle trysnąwszy z dyszy silnym płomieniem, znalazł się wysoko w górze, mierząc 
ku ciemnemu 
niebu.
l zapłonęło na niebie ognisko, potem był silny rozbłysk, a potem już tylko 
gwiazda, uciekająca z wielką 
prędkością w dal.
- Nic nie może się równać startowi rakiety - powiedział oficer.
- Tak - potwierdził chłopiec. - Ma pan rację.
- Chcesz pójść za nią?... Chcesz pójść za tą gwiazdą?
- Tak. Pewnego dnia zrobię to.
- Kiedy ja przygotowywałem się do lotów, wycisnęli ze mnie ostatnią kroplę potu, 
ale dzisiaj chyba 
jeszcze podnieśli poprzeczkę.
Patrzyli, jak startują dwa następne statki.
- Kiedy po raz ostatni był pan tam - spytał chłopak, patrząc z głową zadartą do 
góry.
- Całkiem niedawno...- zaczął mężczyzna.
- Chyba już sobie pójdę - przerwał mu. - Muszę wypełnić kilka dokumentów 
szkolnych.
- Pozwól, że dam ci nasz prospekt.
- Dziękuję, mam już wszystkie.
- No dobrze. w takim razie... dobranoc, stary.
- Dobranoc. Dziękuję za pokaz.
Chłopak ruszył w stronę windy. Oficer pozostał jeszcze na balkonie, patrzył 
przed siebie, patrzył 
w górę, ssąc fajkę, która zgasła.
Światło wirujące, walczące postacie...
Potem ciemność.
- O, stali. Ból, gdy przeszywają cię ostrza! Mam wiele ust, a wszystkie rzygają 
krwią.
Cisza.
A potem brawa.
ROZDZIAŁ IV
- ...JASNOŚĆ, prostota, zrozumiałość. To cała tajemnica katedry winchesterskiej 
- mówił przewodnik. - 
Łącząc poziom podłogi ze sklepieniem kolumnami wyniosłymi jak wysokie drzewa, 
osiągnięto efekt 
bezwzględnego opanowania przestrzeni; sklepienia są płaskie, a każde przęsło, 
oddzielone przyporami, jest samo 
w sobie okazem pewności i stabilności. w istocie, można odnieść wrażenie, że na 
tej architekturze odcisnęło się 
coś z ducha Wilhelma Zdobywcy. Pogarda dla kunsztownego drobiazgu, namiętne 
umiłowanie innego świata, 
przemawiające z tej budowli, utwierdzają nas w przekonaniu, że to właśnie 
miejsce byłoby stosownym tłem dla 
któregoś z opowiadań Mallory'ego...
- Spójrzcie na muszelkowate kapitele - zachęcał przewodnik.
- Te prymitywne reliefy wyprzedzają w swych ujęciach to, co później stało się 
powszechnym 
motywem...
- a pfuj! - sarknął Render, wszakże szeptem, bowiem znajdował się w kościele z 
grupą zwiedzających.
- Sss... - uciszyła go Jill (Fotlock - to było jej naprawdę ostatnie nazwisko) 
De Ville.
Lecz Render był w równym stopniu i zachwycony, i zmęczony.
Nienawidząc hobby Jill, pomyślał sobie, że najchętniej zająłby miejsce przy 
jakimś orientalnym 
urządzeniu, z którego padałyby na jego głowę krople wody niż przyznał się do 
tego, że idąc tak przez arkady 
i galerie, pasaże i tunele wspinając się bez tchu na wysokie, kręte schody wież 
doświadczył kilkakrotnie 
wzruszenia.
B *
Szedł zatem, rejestrując wszystko uważnie, a gdy zamykał oczy, obrazy pamięci 
niszczały 
w płomieniach, lecz potem odbudowywał je ze zgliszcz, ćwicząc się w tej 
czynności tak, aby później był 
w stanie powtórzyć tę operację, ofiarowując całą wizję jednej z pacjentek, która 
tylko wizje mogła oglądać. 
Katedra winchesterska napawała go wstrętem mniejszym niż wszystko inne, co 
widział do tej pory. Tak, ten 
obraz warto było odtworzyć.
Rejestrując wszystko kamerą umysłu Render szedł z grupą turystów, z płaszczem 
przewieszonym przez 
ramię, czując, jak palce chciwie drżą w poszukiwaniu papierosa. Uporczywie 
ignorował przewodnika, uznając, 
że jest to z jego strony najoględniejsza forma wyrażania ludzkiego protestu. 
Idąc tak przez Winchester myślał o 
dwóch ostatnich sesjach z Eileen Shallot.
l znowu szedł z nią.
Tam, gdzie pantera wędruje po najwyższej krawędzi...
Szli dalej.
Tam, gdzie kozioł miota się wściekły z głodu...
Zatrzymali się, gdy grzbietem dłoni dotknęła skroni, rozstawiwszy szeroko palce, 
i gdy rzuciła mu 
ukradkowe spojrzenie, kiedy rozwarła wargi, jakby chciała go o coś spytać.
- Rogi jelenia - wyjaśnił.
Kiwnęła głową. Samiec podszedł bliżej.
Czuła jego rogi, potarła jego nozdrza, dotknęła kopyt.
- Tak - powiedziała, a wtedy zwierzę odwróciło się i odeszło. Wówczas pantera 
rzuciła się nań z tyłu 
i wbiła mu kły w kark.
Patrzyła, jak jeleń ubódł kota dwa razy, po czym umarł. Pantera wgryzła się w 
zdobycz. Odwróciła 
wzrok.
Gdzie grzechotnik wyciąga swe zwiotczałe ciało ku słońcu, ułożywszy się na 
skale...
Patrzyła, jak zwija się i rozciąga, zwija się, i rozciąga. Później poczuła 
grzechotki.
Odwróciła się do Rendera.
- a to?... Po co?
- Musisz poznać coś więcej niż tylko idyllę - powiedział i wskazał w drugą 
stronę.
- ... Gdzie aligator o twardej, pryszczatej skórze śpi w cichej zatoczce.
Dotknęła twardej jak pancerz skóry. Zwierzę ziewnęło. Patrzyła na zęby, oglądała 
budowę paszczy.
Nad głową zabrzęczały owady. Na ramieniu przysiadł jej komar i uciął ją kilka 
razy. Uderzyła otwartą 
dłonią tam, gdzie zaswędziała ją ręka.
- Przeżyję?
Render uśmiechnął się.
- Dobrze dajesz sobie radę - kiwnął głową.
Zaklaskał. Zniknął las, pojawiły się bagna.
Stali bosymi stopami na ruchomych piaskach, zaś słońce i jego odbicie, 
zmarszczone przez fale, 
zstąpiło ku nim z powierzchni wody i zatrzymało się wysoko nad ich głowami. 
Podpłynęła ku nim ławica 
błyszczących ryb, a wodorosty kołysały się w takt ruchu fal tam i z powrotem 
muskane prądami.
Ich włosy unosiły się na wietrze, kołysały się jak wodorosty, ubrania łopotały. 
Spiralne, pogięte 
i poskręcane, różowe, błękitne, białe, czerwone i brunatne - przed sobą mieli 
ślady muszelek, prowadzące 
wzdłuż koralowych ścian, kopczyków wyrzuconych przez morze kamieni i bezzębnych, 
niemych i rozwartych 
paszczy mięczaków.
Szli przez zieleń.
Przystanęła, zaczęła czegoś szukać wśród muszelek. Kiedy wstała, trzymała w ręku 
dużą skorupiastą 
trąbkę, jasnobłękitną, zakończoną z jednego rogu wklęsłością, niby odciskiem 
kciuka giganta, biegnącą do 
drugiego rogu, wijącą się niczym korkociąg, cienką jak nitka spaghetti, pipetą.
- Oto i ona - powiedziała. - Autentyczna muszla Dedala.
- Muszla Dedala?
- Czyżbyś nie znał, milordzie, opowieści o tym, jak największy z rzemieślników, 
Dedal odszedł na 
pewien czas w ukrycie i jak go szukał król Minos?
- Coś sobie przypominam...
- Król szukał go po całym świecie, ale bez rezultatu, albowiem Dedal, mocą swej 
sztuki, umiał 
zmieniać kształty niczym Proteusz. w końcu jednak jeden z doradców królewskich 
uknuł plan, jak go odnaleźć.
- w jaki sposób?
- Za pomocą tej muszelki, właśnie tej, którą ci dzisiaj pokazuję, milordzie.
Render wziął od niej znalezisko i obejrzał je dokładnie.
- Posłał tę muszlę do różnych miast Egei - ciągnęła dalej - i ogłosił, że 
człowiek, który przewlecze przez 
wszystkie jej komory i korytarze nić przędzy, otrzyma wysoką nagrodę.
- Mam wrażenie, że przypominam sobie...
- Skąd ten pomysł? Minos wiedział, iż jedynym człowiekiem, który byłby w stanie 
dokonać tej sztuki 
jest największy ze wszystkich sztukmistrzów, a ponadto Minos znał próżność 
Dedala... wiedział, że Dedal 
podejmie się dokonać rzeczy niemożliwej, wiedział, że on właśnie spróbuje 
dokonać tego, co dla innych jest nie 
do pomyślenia.
- Tak - rzekł Render. Włożył włókno jedwabiu w otwór na jednym końcu i patrzył, 
jak nić ukazuje się 
w otworze na drugim końcu. - Tak, przypominam sobie. Cienka pętla założona wokół 
tułowia robaka... 
Wprowadził go do muszli, wiedział bowiem, że robak jest przyzwyczajony do 
przebywania w ciemnych 
labiryntach oraz że wytrzymałością daleko przewyższa niepozorne kształty.
- ... I w ten sposób przeciągnął nić przez muszlę, a gdy odbierał nagrodę, 
został ujęty przez króla.
- Niechże to będzie lekcja dla wszystkich Śniących... mądrych, ale niezbyt 
przebiegłych. Roześmiała 
się.
- Oczywiście, spryciarz Dedal zdołał później uciec od Minosa.
- Jasne.
Wspięli się po koralowych schodach.
Render wyciągnął nitkę, przyłożył muszlę do ust i dmuchnął.
Nad morzami rozległ się pojedynczy dźwięk.
Gdzie wydra żywi się rybą...
Giętki, obły kształt przepłynął obok, ścigając ławicę ryb, z których wiele 
zostało połkniętych.
Obserwowali te łowy, aż wreszcie wydra nasyciła się i wróciła na powierzchnię 
wody.
Nadal wspinali się po spiralnych schodach. Głowy ich wznosiły się nad wody, ich 
ramiona, ich ręce, ich 
biodra, aż stanęli wyschnięci i rozgrzani, na małej plaży. Doszli do drzewa na 
wydmie i ruszyli brzegiem 
strumienia, który wpadał do morza.
Gdzie brunatny niedźwiedź szuka korzonków i miodu, gdzie bóbr ubija błoto 
podobnym do wiosła 
ogonem.
- Słowa - rzekła, dotknąwszy ucha.
- Tak. Zważ jednak na bobra i niedźwiedzia, i zważyła.
Pszczoły wściekle brzęczały krążąc wokół brunatnego łasucha, ogon młócił błoto, 
że aż nie było widać 
szczurzej postaci.
- Mimo pól trzciny cukrowej, mimo żółtych kwiatów rozkwitłej bawełny, mimo 
zalanych wodą 
ryżowych poletek - odrzekła, podrzuciwszy głowę.
- Co mówisz?
- Spójrz i ujrzyj. Zważ rośliny, ich kształty i barwy. Szli przed siebie. Szli 
mimo.
- Mimo palm daktylowych - powiedział Render - mimo pól kukurydzy o smukłym 
listowiu, mimo pól 
lnu o błękitnym kwieciu. Uklękła, badała, wąchała, smakowała, dotykała. Szli 
wśród pól. Pod stopami czuła 
czarną ziemię.
- ... Usiłuję jakby coś sobie przypomnieć - rzekła.
- Mimo ciemnej zieleni żyta - powiedział - falującego i zmieniającego barwy w 
powiewie wiatru.
- Chwileczkę, Dedalu - odezwała się kobieta. - Powoli coś jakby do mnie dociera. 
Spełniłeś życzenie, 
którego nigdy nie odważyłam się wypowiedzieć.
- Wejdźmy na górę - zaproponował. - Wejdźmy, przytrzymując się sosen karłowatych 
Weszli, 
pozostawiając równiny daleko z tyłu.
- Skały i chłód wiatru. Wysoko - powiedziała. - Dokąd idziemy?
- Na szczyt. Na sam szczyt.
Wspinali się, a czas mijał niezauważalnie, aż stanęli na szczycie. Wtedy zaś 
zdało się, że na wspinaczce 
minęły im godziny.
- Dystans i perspektywa - odezwał się - Spójrz na równiny i las, aż do morza.
- Wspięliśmy się na fikcyjną górę - stwierdziła kobieta. - Na szczyt, który 
kiedyś już zdobyłam, nie 
widząc go.
Kiwnął głową. Ocean pod dziwnie błękitnym niebem znowu przykuł jej uwagę.
Minęło parę chwil. Odwróciła się, zaczęli schodzić po przeciwnym stoku, i znowu 
Czas zawirował 
i ukształtował się według ich woli, i stanęli u stóp góry, i ruszyli przed 
siebie.
... Idąc ścieżką wydeptaną w trawie, przedzierając się przez listowie zarośli.
- Teraz wiem! - zawołała, klaszcząc w dłonie. - Teraz już wiem!
- To gdzie jesteśmy?
Zerwała źdźbło trawy, podniosła je na wysokość oczu, włożyła do ust i zaczęła 
żuć.
- Gdzie? - powtórzyła. - Cóż, Tam, gdzie przepiórka przemyka wśród drzew i wśród 
pszenicy, rzecz 
jasna.
Przepiórka przemknęła przez ścieżkę, ciągnąc za sobą sznur małych.
- Zawsze zastanawiałam się, o czym to wszystko.
Szli pogrążoną w mroku ścieżką, wśród drzew i wśród pszenicy.
- ... Tyle tu wszystkiego - westchnęła. - Niczym w katalogu zmysłów Searsa i 
Roebucka. Nakarm mnie 
czymś innym.
- Gdzie nietoperz wyfruwa w wigilię siódmego miesiąca - rzekł Render, unosząc 
rękę.
Schyliła głowę by uniknąć zderzenia. Ciemny kształt skrył się w gałęziach 
drzewa.
- Gdzie wielki robaczek świętojański skrzy się w ciemności - odparła.
... I zalśnił niczym dwudziestoczterokaratowy meteoryt i upadł na ścieżkę u jej 
stóp. Leżał tak niby 
wyzłocony słońcem skarabeusz, a po chwili skrył się w trawie.
- Teraz przypominasz już sobie - powiedział.
- Teraz już sobie przypominam - odpowiedziała.
W wigilię siódmego miesiąca było chłodno. Na niebie blado rozbłysły gwiazdy. Gdy 
tak szli, 
wskazywał konstelacje. Nad krawędzią świata wzeszedł księżyc. Znowu przemknął 
nietoperz. w dali zahukała 
sowa. w trawach cykały świerszcze. Świat wypełnił równomierny blask zmierzchu.
- Zaszliśmy daleko - powiedziała.
- Jak daleko? - spytał.
- To miejsce, gdzie strumień podmywa korzenie starego drzewa i płynie ku łące.
- Tak - odparł, wyciągnął rękę i oparł się o pień gigantycznego drzewa, przed 
którym stanęli. 
Spomiędzy jego korzeni biło źródło, zasilające strumień, który wcześniej minęli. 
Szmer wody brzmiał niczym 
gra dzwoneczków zawieszonych na wspólnym łańcuchu. Dźwięk rozbrzmiewał echem 
gdzieś w dali, jak gdyby 
wzbiwszy się w powietrze opadał i odpływał. Ocierał się o drzewa, uderzał w 
ziemię falował i biegł ku morzu.
Brodziła w wodzie. Fale załamywały się, bieliła się piana. Krople spadały na 
nią, płynęły jej po karku 
i po plecach, po piersiach, ramionach, nogach, powracając skąd przyszły.
- Chodź, miło w magicznym potoku - powiedziała. Ale Render potrząsnął głową. 
Czekał. Wynurzyła 
się z wody, otrząsnęła, wyschła.
- Lód i tęcze - zauważyła.
- Tak - potwierdził Render. - Ale wiele już zapomniałem z tego, co miałoby być 
następne.
- Ja też. Pamiętam jednak, że chwilę później było o przedrzeżniaczu, którego 
zachwycające tryle 
naśladują rechot, chichot, krzyk i plącz.
Render drgnął, usłyszawszy przedrzeźniacza.
- To nie jest mój przedrzeźniacz - stwierdził. Roześmiała się.
- Co za różnica? Ale przedrzeźnia jak należy. Potrząsnął głową i odwrócił się. 
Znowu była u jego boku.
- Przepraszam. Powinnam była zachować więcej taktu.
- Tak.
Szedł przed siebie.
- Zapomniałem drugiej części.
- Ja też.
Zostawili strumień za sobą, daleko z tyłu.
Szli wśród kołyszących się traw, przez płaskie, bezkresne łąki. Wszystko znikło 
za horyzontem - 
wszystko, poza samym czubkiem korony słonecznej.
Gdzie zachodzące słońce kładzie się długimi cieniami na bezkresnej, samotnej 
prerii...
- Coś powiedziałeś? - spytała.
- Nie. Ale już pamiętam. To miejsce, gdzie stada bawołów rozbiegają się na 
przestrzeni wielu mil jak 
okiem sięgnąć.
Ciemne masy nadciągające z lewej strony przybierały stopniowo kształty coraz to 
wyraźniejsze, tak że 
patrząc mogli odróżnić postać wielkiego bizona amerykańskich równin. z dala od 
miejsc, gdzie urządza się 
rodeo, z dala od pokazów bydła i stojących za nimi pieniędzy, olbrzymie 
zwierzęta stały teraz, każde w miejscu, 
które samo sobie wybrało, ciemne, wielkie i włochate, wszystkie razem stały, 
opuściwszy ogromne łby wąchały 
ziemię, kołysały wielkimi zadkami, symbole Taurusa, nieugiętej płodności wiosny, 
zlewające się w półmroku 
w przeszłe i minione - gdzie koliber migocze - być może.
Przemierzali rozległą równinie, a księżyc lśnił nad ich głowami. w końcu 
osiągnęli przeciwny kraniec 
prerii, gdzie rozlewały się wielkie jeziora i gdzie płynął drugi strumyk, gdzie 
stawy były i gdzie było drugie 
morze. Minęli puste farmy i ogrody, ruszyli ścieżką wśród wód.
- Gdzie szyja długowiecznego łabędzia zgina się i kołysze - rzekła, widząc, jak 
jej łabędź w blasku 
księżyca mknie po lustrze wody.
- Gdzie roześmiana mewa mknie wzdłuż brzegu - odpowiedział.
- Gdzie mewa śmieje się niczym człowiek.
Noc przeciął śmiech, nie był to jednak ani śmiech mewy, ni człowieka, albowiem 
Render nigdy nie 
słyszał, jak śmieje się mewa. Rozbrzmiewające w mrokach chichoty ukształtował z 
surowych emocji, które teraz 
stygły w wieczornym chłodzie.
Zaraz jednak sprawił, że zrobiło się cieplej. Rozświetlił ciemności, rozcieńczył 
je w srebrze. Śmiech 
ucichł, by w końcu zamrzeć. Białawy punkcik na niebie oddalił się w stronę 
oceanu - na przemian to srebrzejąc, 
to ciemniejąc w mroku, na przemian srebrny i ciemny.
- Tak - westchnął. - Na razie to już dosyć.
- Ależ nie - zawołała. - Jest tego znacznie więcej. Powinienieś mieć w pamięci 
nieskończenie wiele tych 
zestawów. Czy już naprawdę nic poza tym nie pamiętasz? Przypominam sobie coś o 
przepiórkach z białymi 
kołnierzykami, śpiących kołem i o zwieńczonej żółtym grzebykiem czapli, 
wyjadającej w nocy kraby na obrzeżu 
bagien, i o koniku polnym na orzechowcu nad studnią, i...
- Tak, menu jest bogate, bardzo bogate - potwierdził Render.
- Zbyt bogate, zapewne.
Szli wśród cytryn i drzewek pomarańczowych, szli pod sklepieniem jodeł, przez 
miejsca, gdzie czapla 
odbywa łowy i gdzie świerszcz cyka na orzechu nad studnią, i gdzie przepiórki 
śpią kołem na ziemi.
- Czy następnym razem nazwiesz wszystkie te zwierzęta?
- Tak.
Zawróciła ścieżką w stronę domu, otworzyła drzwi i weszła do środka. Render 
podążył za nią, 
uśmiechnięty.
Ciemność.
Czerń - porządna i całkowita - czerń czarna jak czerń próżni absolutnej.
W domu nie było zupełnie niczego.
- O co tu chodzi? - skądś dobiegł go jej głos.
- Niedozwolony wypad za kulisy - wyjaśnił Render. - Jeszcze chwila, a kurtyna 
już by zapadła, ty zaś 
postanowiłaś, że będzie ciąg dalszy. Ponadto tym razem powstrzymałem się od 
dostarczenia dodatkowych 
rekwizytów.
- Nie jestem w stanie cały czas trzymać wszystkiego we własnych rękach - 
wyznała. - Przepraszam. 
Wracajmy. Już opanowałam impuls.
- Nie. Pójdźmy dalej - powiedział Render. - Światła!
Stali na szczycie wysokiego wzgórza. Nietoperze pomykające pod jasnym rąbkiem 
księżyca błyszczały 
metalicznie. Wieczór był chłodny. Znad stosu żelastwa dobiegały ochrypłe 
pokrakiwania. Metalowe pale drzew 
sterczały wbite w ziemię. Trawa była z zielonego plastiku. u podnóża pagórka 
przeciągał gigantyczny pas pustej 
autostrady.
- Gdzie my jesteśmy? - spytała.
- Miałaś przecież tę Pieśń o sobie samej - powiedział. - Upchnęłaś w niej cały 
ładunek narcyzmu, który 
potrafiłaś wydobyć z siebie. Oto i ona. Wszystko, jak sobie wyobrażałaś, co do 
joty. Ale chyba posunęłaś się 
nieco za daleko. Teraz już czuję, że przydałoby się tu trochę równowagi. Nie 
mogę pozwolić sobie na gry 
podczas każdej sesji.
- Co zamierzasz?
- Może by tak Pieśń nie o mnie! - zaproponował, klaszcząc w dłonie. - Idźmy.
...Gdzie Puchar krzyczy o wodę - dobiegł ich skądciś jakiś głos. Szli dalej, 
pokasłując.
...Gdzie splugawiona rzeka nie ma w sobie niczego, co żyje - powiedział głos - 
pokryta pianą w kolorze 
rdzy.
Szli brzegiem śmierdzącej rzeki, a chociaż zatykała nos i tak nie mogła nie czuć 
strasznego smrodu.
...Gdzie puszcza obrócila się w śmietnisko, a ziemia jest jako Otchłań.
Szli wśród zwalonych na ziemię pniaków, depcząc po połamanych gałęziach. Suche 
liście szeleściły 
pod stopami. Nad ich głowami twarz łypiącego z góry księżyca była 
pokiereszowana, zwieszał się z czarnego 
sklepienia na cienkim powrozie.
Szli niczym giganci przez drewniany płaskowyż. Pod warstwą liści trzeszczała 
ziemia.
...Gdzie jałowa ziemia obraca się w pustą atrapę wyjałowionej kopalni.
Nad głowami mieli bezużyteczną i porzuconą maszynerię. Hałdy ziemi i stosy 
nagich skał rozciągały 
się pod osłoną nocy. Wielkie jamy w ziemi wypełniały krwawe naroślą.
...Śpiewaj, Aluminiowa Muzo, która już na początku pojęłaś, że pasterzowi w 
muzeum należy się 
miejsce, a jeśli śmierć, bardziej cię bawi, spójrz na największy cmentarz!
Znowu byli na szczycie wzgórza, spoglądali na sterty żelastwa. Pełno było tu 
traktorów i buldożerów, 
i ekskawatorów, dźwigów, koparek i ciężarówek. Wysoko w górę wznosiły się hałdy 
pogiętej blachy, 
zardzewiałej blachy, połamanej blachy. Ramy i płyty, sprężyny i belki leżały 
porozrzucane dokoła, szpady 
i szufle, i świdry - wszystkie leżały pogruchotane. Było to Nietoperze Wzgórze 
narzędzi, Pole Garncarskie dla 
maszyn.
- Co to? - spytała.
- Złomowisko - odparł. - To ta część świata, której Walt nie opiewa, bo są to 
rzeczy, które przesłaniają 
źdźbła trawy, a nawet wyrywają ją z korzeniami.
Zapuścili się wśród martwe maszyny.
- w pewnym sensie - dodał Render - to tutaj także straszy... Ta maszyna 
rozgrzebała kopiec grobowy 
Indianina, ta zaś ścięła najstarsze drzewo na kontynencie. Ta wykopała kanał, 
który przeciął rzekę, tak że zielona 
dolina zamieniła się w jałową ziemię. Ta wgryzła się w ściany domów naszych 
przodków, ta zaś dźwigała belki 
na budowę potwornych wieżowców, które zastąpiły...
- Jesteś bardzo niesprawiedliwy - powiedziała.
- Oczywiście - zgodził się Render. - Jeśli jednak chcesz trafić do małego celu, 
zawsze powinnaś 
mierzyć do czegoś większego. Pamiętaj, zabrałem cię tam, gdzie pantera biega po 
gałęziach sosny i gdzie 
grzechotnik rozkłada na skale sflaczałe ciało, i gdzie aligator, o skórze 
twardej i pryszczowatej drzemie 
w zatoczce. Pamiętasz może, co odpowiedziałem, gdy spytałaś: dlaczego akurat to?
- Powiedziałeś: musisz poznać coś więcej niż tylko idyllę.
- Tak. a od kiedy tak ochotnie starasz się mnie zluzować, uznałem, że nieco 
więcej bólu i nieco mniej 
przyjemności może wzmocnić moją pozycję. Właśnie otrzymałaś obraz wszystkiego, 
co nam się nie udaje. 
Zebrałem to dla ciebie.
- Tak - powiedziała. - Wiem. Ale ten obraz maszynerii, którą wybrukowana jest 
droga do piekła... 
czarny czy biały... który jest prawdziwy?
- Szary - odparł. - Chodźmy nieco dalej. Okrążyli stertę kanistrów, butelek i 
sprężyn łóżkowych. 
Zatrzymał się przed sterczącym kawałkiem metalu. Otworzył właz.
- Spójrz co ukrywa się w brzuchu czołgu na wieki wieków.
Niesamowita poświata wypełniła ciemności łagodną zielenią, promieniującą ze 
skrzynki na narzędzia, 
którą Render otworzył gwałtownym ruchem.
- Och...
- To święty Graal - powiedział. - Enantiadromia, moja droga. Koło, tocząc się, 
wraca do samego siebie, 
a gdy mija swój początek, powstaje spirala. Jakże mogę tu wyrokować? Graal mógł 
zostać ukryty w maszynie. 
Nie wiem. w miarę, jak biegnie czas, rzeczy się zmieniają. Przyjaciele stają się 
wrogami, to, co złe, okazuje się 
być pożyteczne. Skoro jednak uraczyłaś mnie greckim mitem o Dedalu, powstrzymam 
czas na tyle, by 
opowiedzieć ci pewną historyjkę. Poznałem ją dzięki Rothmanowi, memu byłemu 
pacjentowi zajmującemu się 
Kabałą. Graal, symbol światła, czystości i niebiańskiej wzniosłości... czy 
wiesz, jakie są jego początki?
- Graal nie ma początków.
- Ach, za to istnieje pewien przekaz, legenda znana Rothmanowi: Graal został 
przekazany przez 
Melchizedeka, izraelskiego arcykapłana, z poleceniem by oddano go w ręce 
Mesjasza. Ale jak posiadł go 
Melchizedek? Mówi się, że wykuł go z olbrzymiego szmaragdu, który znalazł gdzieś 
w leśnych ostępach, że był 
to Szmaragd, który wypadł z korony Szmaela, Anioła Ciemności, gdy ten został 
pobity przez Najwyższego. Oto 
i twój Graal, ze światła w ciemność przechodzący, z ciemności w światło i znowu 
w ciemność, i znowu w... któż 
to zgadnie? Gdzie tu początek, gdzie koniec? Enantiadromia, kochanie. Good-bye, 
Graalu.
Zamknął pokrywę i wszystko wróciło do ciemności.
Później, gdy spacerował po winchesterskiej katedrze, gdzie wszędzie płaskie 
sklepienia, gdzie po 
prawej stronie miał (jak mówił przewodnik) posągi ściętych przez Cromwella, 
przypomniał sobie tę sesję. 
Przypomniał sobie prawie mimowolny gest Adamowy, gdy nazywał wszystkie zwierzęta 
przesuwające się przed 
nimi w długim korowodzie, prowadzone, rzecz jasna, przez to jedno zwierzę, które 
pragnęła widzieć, wszystkie 
w przeraźliwych kolorach, zmąconych jego zażenowaniem. Czuł się mile sielankowo, 
gdy już wkuł na pamięć 
dawny herbariur, a potem gdy nadał kształty kwiatom, które poznał.
Tak daleko znaleźli się od miast, tak daleko od wszelkich maszyn. Gdy pokazywał 
jej rzeczy proste, o 
małym stopniu skomplikowania, wzbudzał w niej uczucia zbyt silne, by mógł teraz 
zaryzykować i rzucić ją na 
pastwę dzikiego phaosu. Nie - jej miasto będzie wznosił dla niej powoli.
Nagle coś się stało, wysoko nad katedrą, coś, co wywołało głuchy łoskot. Na 
moment ujął jej dłoń 
w swoją dłoń i uśmiechnął się, gdy nań spojrzała. Wiedząc, że tylko krok dzieli 
ją od piękna doskonałego, Jill 
gotowa była wiele przecierpieć, by je osiągnąć. Dzisiaj jednak włosy ściągnęła 
do tyłu i związała wstążką, wargi 
i oczy miała blade Na tle gładkiej fryzury szczególnie wyróżniały się uszy - 
drobniutkie, blade i jakoby nieco 
spiczaste.
- Spójrz na te ufryzowane kapitele - szepnął. - Te prymitywne kanelury są 
zapowiedzią tego, co później 
miało się stać popularnym motywem.
- a pfuj!
- Sss... - zgromiła ich wzrokiem opalona kobietka, której twarz zdała się odymać 
i zapadać w miarę jak 
ściągała i wydymała wargi.
Później, kiedy spacerkiem wracali do hotelu, odezwał się Render:
- Okay z Winchesterem?
- Okay.
- Szczęśliwa?
- Szczęśliwa.
- Dobrze. Możemy więc wyjechać jeszcze dziś po południu.
- Dobrze.
- Co do Szwajcarii...
Zatrzymała się. Zaczęła kręcić guzikiem przy jego płaszczu.
- a nie moglibyśmy tak wpaść do Francji na dzień albo dwa i pozwiedzać tych 
pięknych starych 
zamków? Ostatecznie wystarczy tylko przeprawić się przez Kanał. Ty mógłbyś oddać 
się degustacji tamtejszych 
win, a ja...
- Dobrze.
Spojrzała nań - lekko zaskoczona.
- Co to? Bez sprzeczki? - uśmiechnęła się. - Gdzie się podział twój duch 
wojowniczy? Pozwalasz mi tak 
owijać się wokół małego paluszka?
Wzięła go za rękę. Szli dalej, a Render mówił:
- Wczoraj, gdy pędziliśmy po wszystkich komnatach tego starego zamku, usłyszałem 
czyjś słaby jęk, 
a potem jakiś głos wykrzyknął: “Na miłość Boską, Montresor!” Myślę, że to był 
właśnie mój duch wojowniczy, 
ponieważ jestem przekonany, że to był właśnie mój głos. Właśnie wyzionąłem 
mojego ducha, der stets verneint . 
Pax vobiscum. Jazda do Francji. Alors
- Drogi Rendy, ależ to tylko dzień czy dwa...
- Amen - odparł. - Choć moje niebiosa, ledwo co uczynione, zaczynają zanikać.
Tak też i uczynili. Lecz kiedy rankiem dnia trzeciego wspomniała coś o zamkach w 
Hiszpanii, 
zauważył, iż podczas gdy psychologowie znani są z tego, że gdy wypiją, humor im 
się psuje, to psychiatrzy po 
kieliszku nie tylko tracą humor, ale i potrafią rozbijać meble. Interpretując to 
jako zawoalowaną groźbę 
wymierzoną w zbiór porcelany z Wedgewood, zgodziła się zadośćuczynić jego 
pragnieniu jazdy na nartach.
Nareszcie wolny! - omal nie wykrzyknął Render.
Czuł w skroniach, jak wali mu serce. Ostro się pochylił. Skręt w lewo. Wiatr 
uderzył mu w twarz 
kryształkami lodu, drapał niczym szmerglem, tarł o policzki.
Był w ruchu. Hellaho! - świat kończył się przy Weissflujoch, lecz Dorftali 
prowadziła w dół, odciągała 
od tego portalu.
Stopy miał niby rzeki ognia, sunące po sztywnej, biorącej ostre zakręty, 
płaszczyźnie: nie groziło im, że 
zamarzną w dół. Płynął z dala od przestrzeni świata. Z dala od dusznego 
niedostatku intensywności, od dni 
karmionych setką najróżniejszych spraw, od zabójczego tempa zabaw i 
przyjemności, niczym Hydrę 
ćwiartujących czas wolny. Z dala od wszystkiego.
A kiedy tak leciał w dół zjazdu, opanowała go silna potrzeba obejrzenia się 
przez ramię do tyłu, jak 
gdyby to, co zostawił za sobą i nad sobą było straszliwym ucieleśnieniem świata, 
który za sobą i nad sobą 
zostawił, jakby ten świat kładł się za nim niczym cień, jakby go tropił, jakby 
go ścigał, by dopadłszy zawlec go 
w ciepłej i jasno oświetlonej trumnie na niebiosa i na odpoczywanie go złożyć, 
przedtem jednak jego wolę 
przeszyć aluminiowym dzirtem, ducha opleść girlandą prądów zmiennych.
- Nienawidzę cię - syknął zza zaciśniętych zębów, a wiatr poniósł jego słowa do 
tyłu. Potem zaś się 
roześmiał, zawsze bowiem analizował swe uczucia jakby przedmiot odbity w 
lustrze, i dodał:
- Wyjdź, Orestesie, szalony, ścigany przez Furie...
Czas minął. Zbocze przeszło w równinę, zjazd się skończył, musiał zahamować.
Zapalił papierosa. Ruszył pod górę, tak by raz jeszcze mógł zjechać, teraz 
jednak nie z racji 
terapeutycznych.
Tej nocy siedział przy kominku w wielkim szałasie, czując, jak ciepło przenika 
do zmęczonych mięśni. 
Jill masowała mu plecy, podczas gdy on, spoglądając na płomienie, zabawiał się w 
rozwiązywanie testów 
Rorschacha. Właśnie był przy ognistej czarze, właśnie rozpłynęła się w ogniu, 
gdy w tej samej chwili we 
Dworze Dziewięciu Palenisk, ktoś gdzieś wypowiedział jego nazwisko.
- Charles Render! - powiedział głos (tylko że brzmiało to raczej jak ,,Sharlz 
Runder”). Głowa 
natychmiast zwróciła się w kierunku, skąd dobiegł głos, lecz jego oczy tańczyły 
zajęte zbyt wieloma 
wyobrażeniami, by wyodrębnić źródło dźwięku.
- Maurice - zapytał po chwili. - Bartelmetz?
- Tak - nadbiegła odpowiedź i wtedy ujrzał znajomą siwą głowę osadzoną na 
ramionach jakby bez 
pośrednictwa szyi, świecącą rozległą łysiną nad czerwono-niebieskim włochatym 
swetrem, niemiłosiernie 
rozciągniętym na beczkowatych krągłościach ciała mężczyzny, który teraz ruszył w 
ich kierunku, zręcznie 
omijając rozłożone kijki narciarskie oraz narty należące do ludzi, tak jak Jill 
i Render niedbale rozciągniętych na 
krzesłach.
- Przybrałeś na wadze - zauważył Render. - To niezdrowe.
- Nonsens. To tylko mięśnie. Co robiłeś i co porabiasz? - zmierzył wzrokiem 
Jill, która odpowiedziała 
mu promiennym uśmiechem.
- To jest Miss DeVille - powiedział Render.
- Jill - przytwierdziła skinieniem głowy. Skłonił się lekko, uwalniając wreszcie 
dłoń Rendera 
z piekielnego uścisku.
- ... a to profesor Maurice Bartelmetz. z Wiednia - dokończył Render. - Ponury 
stronnik wszystkiego 
rodzaju form dialektycznego pesymizmu i czcigodny pionier w dziedzinie 
neuropartycypacji... choć patrząc nań, 
nigdy byś tego nie zgadła. Miałem wyjątkowe szczęście mogąc być jego pupilem 
przez okrągły rok.
Bartelmetz kiwnął głową, zgodził się ze wszystkim, co zostało powiedziane, po 
czym z plastikowej 
torebki, przyniesionej przez Rendera, wydobył flaszeczkę Schnapsa, wziął 
składany kubeczek i nalał po brzegi.
- Nadal jesteś dobrym doktorem - westchnął. - Migiem zdiagnozowałeś przypadek, 
zaordynowałeś 
właściwe lekarstwo. Na zdrowie.
- Sto lat. - Odpowiedział Render. Napełnił kieliszki.
- Trzeba by więc uczynić czas bardziej rozciągliwym i sączyć powoli.
Usiedli na podłodze. Ogień lizał płomieniami wielki komin z czerwonej cegły 
jakby szałas miał 
spłonąć, jakby znowu miał się obrócić w gałęzie, gałązki i szczapy, jakby 
przyrastająca z każdym rokiem 
warstwa drzewa teraz, warstwa po warstwie, miała poddać się płomieniom.
Render podrzucił do ognia.
- Ostatnią twoją książkę - rzekł Bartelmetz jak gdyby mimochodem - czytałem 
cztery lata temu.
Render potwierdził. Istotnie, wtedy wydał swoją ostatnią książkę.
- Czy jeszcze prowadzisz jakieś badania? Render leniwie manipulował 
pogrzebaczem.
- Tak - odpowiedział. - Coś w tym rodzaju.
Spojrzał na Jill, która usnęła, przytulona policzkiem do poręczy wielkiego, 
obitego skórą krzesła, i 
krzesło, i torba z rzeczami do użycia “w razie nagłej potrzeby”, i twarz Jill - 
wszystko pozostawało w drżącym, 
purpurowym półcieniu.
- Zająłem się czymś dość niezwykłym... podjąłem się czegoś w rodzaju 
szachrajstwa, o którym, być 
może, kiedyś coś napiszę.
- Niezwykłym... co masz na myśli?
- Ślepa od urodzenia.
- Używasz na niej ONT & R?
- Tak. Chce zostać Śniącą.
- Verfluchter? Jesteś świadomy możliwych konsekwencji?
- Oczywiście.
- a słyszałeś o biednym Pierre?
- Nie.
- To dobrze, znaczy to, że szczęśliwie zdołano zatuszować tę historię. Pierre 
studiował filozofię na 
Uniwersytecie Paryskim. Rok temu, w lecie, uznał, że musi zbadał mózg małpy, a 
to żeby porównać go ze 
swoim własnym, jak sądzę. w każdym razie udało mu się, nielegalnie rzecz jasna, 
zdobyć dostęp do ONT & R, 
a tym samym do mózgu naszych owłosionych kuzynów. Nie udało się stwierdzić, jak 
dalece posunął się 
w pracach nad wystawianiem umysłu zwierzęcia w stymulatorze, trzeba jednak 
przyjąć, że tego rodzaju bodźce, 
jako niebezpośrednio transsubiektywne między człowiekiem a małpą... gwar uliczny 
und so weiter... wystraszyły 
stworzonko. W rezultacie Pierre do dzisiaj rezyduje w wybitej korkiem celi, a 
gdy go o coś zapytać, można 
usłyszeć odpowiedź wystraszonej małpy... Tak, nawet jeśli nie napisze swojej 
rozprawy, na pewno dostarczy 
materiału na rozprawę dla kogoś innego.
Render potrząsnął głową.
- Pouczająca historyjka - odezwał się łagodnie - ale w tym, co robię, nie ma aż 
tyle dramatyzmu, bym 
mógł rywalizować z biednym Pierrem. Znalazłem osobę niezwykle zrównoważoną... 
psychiatrę... kobietę, która 
właśnie oddawała się zwykłym analizom. Chce zostać wtajemniczona w arkana 
neuropartycypacji, 
powstrzymuje ją jednak trauma ślepoty. Stopniowo wprowadzam ją zatem w pełne 
bogactwo doznań 
wzrokowych. Kiedy skończę, powinna być zupełnie przystosowana do widzenia, tak 
że w czasie terapii będzie 
w stanie skoncentrować pełną uwagę na tym, co robi, a nie, by tak rzec, dać się 
oślepić wizji. Mieliśmy już 
cztery sesje.
- l?...
- ... z niezłym skutkiem.
- Jesteś, tego pewny?
- Tak. Na tyle, na ile w tego rodzaju sprawach w ogóle można mówić o 
jakiejkolwiek pewności.
- Hm... - zasępił się Bartelmetz. - Powiedz mi, czy nie uważasz i aby, że jest 
to osoba obdarzona 
niezwykłą siłą woli? To znaczy, czy i nie sądzisz, że zaszła tak daleko, bo 
zadziałały tu pewne mechanizmy 
obsesyjno-kompulsywne?
- Nie.
- Czy udało się jej przejąć kontrolę nad fantazją?
- Nie!
- Kłamiesz.
Render sięgnął po papierosa. Kiedy go zapalił, uśmiechnął się.
- Sędziwy ojcze, stary mistrzu - rzekł, jak gdyby ogłaszał kapitulację. - Wiek 
nie osłabił twej bystrości. 
Mogę wodzić za nos samego siebie, lecz ty nie dasz mi się zwieść. Tak, w rzeczy 
samej, bardzo trudno utrzymać 
kontrolę nad tą kobietą. Sama zdolność widzenia już jej nie wystarcza. Chce 
kształtować rzeczy dla siebie samej. 
Oczywiście, łatwo to zrozumieć... oboje dobrze to rozumiemy... ale świadome 
rozumienie i emocjonalna 
akceptacja nigdy nie zdały się dotyczyć jednej i tej samej rzeczy. Kilka już 
razy udało się jej zdobyć dominację, 
zaraz jednak, prawie natychmiast, przejmowałem kontrolę. Bo, ostatecznie to ja 
jestem mistrzem przy 
klawiaturze.
- Hm - zamyślił się Bartelmetz. - Znasz może pewien tekst buddyjski, a 
mianowicie Katechizm 
Sankaryl.
- Obawiam się, że nie.
- Wobec tego chciałbym ci go streścić. Katechizm zakłada, oczywiście nie dla 
celów terapeutycznych, 
istnieje ego prawdziwe i fałszywe. Prawdziwe ego jest tą częścią człowieka, 
która zachowuje nieśmiertelność 
i przejdzie do stanu nirwany, to dusza, jeśli uznasz to określenie za 
stosowniejsze. Dobrze, idźmy dalej. 
Tymczasem fałszywe ego to zwykły umysł, pojmany w sieci iluzji... to 
świadomości... twoja, moja, tych 
wszystkich, których kiedykolwiek zdarzyło się nam spotkać z racji wykonywanego 
zawodu. Jasne? Jasne. 
Fałszywe ego tworzy się z czegoś, co w Katechizmie określa się jako skandhas. 
Obejmują one uczucia, 
wrażenia, zdolności, świadomość jako taką, a nawet fizyczną formę istnienia. 
Tak, wiem, wyrażam się bardzo 
nienaukowe. W każdym razie nie są one tym samym, co nerwice, nie są też żadnym z 
kłamstw życia, jak to 
zwykł mawiać Mr. Ibsen, nie są halucynacją. Nie. Choć poczynają się z fałszu. 
Każda z pięciu skand stanowi 
część dziwactwa, zwanego przez nas tożsamością. Przez nie, przez fałszywe 
zewnętrzności mają do człowieka 
dostęp nerwice i wszystkie inne paskudztwa, które ciągną się za nimi, a dzięki 
którym nie pozostajemy bez 
pracy. Okay? Okay! Daję ci teraz ten wykład, ponieważ potrzeba mi terminów o 
dramatycznym zabarwieniu, 
albowiem to, co za chwilę powiem, będzie dramatyczne. Skandy leżą jakby na dnie 
jeziora. Nerwice są jak 
zmarszczki na powierzchni wody. “Prawdziwe ego”, o ile takie istnieje, leży 
głęboko zagrzebane pod piaskiem 
na dnie jeziora. Tak. Zmarszczki wypełniają... jakby to powiedzieć... die 
Zwischenwelt między obiektem 
a subiektem.  Skandy są częścią subiektu, podstawową i jednorodną, są materią 
jego bytu. Tak. Zgadzasz się? .
- Nie bez zastrzeżeń.
- Dobrze. Skoro jednak już zdefiniowałem pojęcia, zechcę zrobić z nich jakiś 
użytek. Zabawiając się 
z tą kobietą pozwalasz się mamić skandom, niezwykłym nerwicom. Ważysz się 
poprawić ogólną wizję, jaką ta 
osoba stworzyła sobie o świecie i o sobie samej. w tym celu posługujesz się ONT 
& R. Jest rzeczą równie 
niebezpieczną zabawiać się z psychotyczką, co z małpą. Wszystko zda się 
przebiegać wyśmienicie, lecz... 
wystarczy tylko chwila, gdy uczynisz coś... gdy pokażesz jej coś, albo odwołasz 
się do pewnego sposobu 
widzenia... dość, że przebijesz się przez jej osobowość, przebijesz się przez 
skandy, a wtedy... uff!... będzie to 
niczym przebić się przez dno jeziora. Powstanie wir, porwie cię... dokąd? Młody 
człowieku, młody adepcie 
Sztuki, nie chcę cię mieć za pacjenta, radzę ci zatem, nie przeciągaj tego 
eksperymentu. ONT & R nie należy 
używać w ten sposób.
Render cisnął niedopałek papierosa do ognia.
- Po pierwsze - rzekł, odliczając na palcach - wzniosłeś sobie jakby mistyczną 
górę nie do zdobycia. Ja 
tymczasem staram się jedynie dostosować świadomość tej kobiety, tak by była w 
stanie przyjąć dodatkową 
porcję wrażeń. Moja praca polega w znacznym stopniu na prostym przeniesieniu 
doświadczeń z innych seansów. 
Po drugie, jej uczucia początkowo przybrały na sile dlatego, że pierwszy etap 
terapii istotnie wikła nas w jej 
doświadczenia traumatyczne, lecz właśnie minęliśmy to stadium. w tej chwili 
seanse są dla niej jedynie źródłem 
nowych, dotychczas nieznanych wrażeń. Wkrótce się z tym oswoi. Po trzecie, 
Eileen sama jest psychiatrą... jest 
wykształcona w tej dziedzinie i dogłębnie zdaje sobie sprawę co do natury 
procesu, w którym uczestniczymy. Po 
czwarte, jej poczucie tożsamości z samą sobą oraz jej pożądania, skandy czy 
jakkolwiek byś tego nie nazwał są 
widoczne tak dobrze, jak skała Gibraltaru. Czy zdajesz sobie sprawę, jak 
niezwykle musi się starać osoba 
niewidoma, chcąc zdobyć wykształcenie, które zdobyła Eileen? Trzeba tu żelaznej 
woli, samokontroli nie 
mniejszej od opanowania ascety, a także...
- Lecz jeśli coś o twardości żelaza ma pęknąć, zawładnięte w niedostrzegalnym 
ułamku sekundy wirem 
pożądania - uśmiechnął się smutno Bartelmetz - niech cienie Freuda i Junga będą 
u twego boku w dolinie 
ciemności.
Umilkł na chwilę.
- a po piąte - dodał z nagła, spoglądając Renderowi prosto w oczy. - a po piąte 
- powtórzył, potrząsając 
dłonią z odgiętym kciukiem - czy ona jest ładna?
Render zapatrzył się w ogień.
- Bardzo sprytnie - westchnął Bartelmetz. - w blasku ognia nie jestem w stanie 
stwierdzić, czy oblałeś 
się pąsem, obawiam się jednak, że tak. a to by znaczyło, że jesteś świadom 
niebezpieczeństwa, na jakie się 
wystawiasz: sam możesz być źródłem zabójczego bodźca. Dziś wieczorem zapalę 
świeczkę przed portretem 
Adlera i modlić się będę, by dał ci dość sił do zwycięstwa w pojedynku z 
pacjentką.
Render spojrzał na Jill - nadal spała. Odgarnął jej z twarzy pukiel włosów.
- Jeśli jednak - zaczął Bartelmetz - zamierzasz kontynuować swój ekperyment i 
jeśli uwieńczy go 
sukces, z największym zainteresowaniem będę oczekiwał twej następnej książki. 
Czy już ci może mówiłem, że 
przebadałem kilku buddystów, a mimo to nie odkryłem “prawdziwego ego”?
Obaj się roześmiali.
Podobna do mnie, a jednak inna, ta, która trzyma smycz, pachnie strachem, 
szczupła, szara, nie 
widząca. Rrowl, i udusi się sztywnym kołnierzykiem. w głowie ma pusto niczym w 
piecyku do momentu, gdy 
Ona naciska guzik i robi kolację. Rozmawiają, a mimo tego nie rozumieją. Nie, 
nie są podobni do mnie. 
Pewnego dnia zabiję jedno... dlaczego? Zakręt.
- Trzy kroki. Pod górę. Szklane drzwi. Na prawo.
Dlaczego? z przodu szyb windy. Na dole ogrody. Ładny zapach, i owszem. Trawa, 
wilgotna ziemia, 
drzewa, czyste powietrze. Rozumiem, przecież śpiew ptaków jest nagrany. Ja o tym 
wiem. Ja.
- Szyb windy. Cztery kroki.
Na dół. Tak. Chcę poczuć, jak w gardle grają mi głośne dźwięki, głupio się 
czuję. Czysto, gładko, dużo 
drzew. Boże... ona lubi siedzieć na ławce, żuć liście pachnące rześkim 
powietrzem. Nie widzi ich tak, jak ja. 
Może teraz, coś...? Nie.
Czy ten Niedobry Sigmund musi mi psuć przyjemność, którą mam z trawy, drzew, 
bycia tutaj? Trzeba 
to wytrzymać. Szkoda. Najlepsze miejsce...
- Uważaj na stopnie.
Naprzód. Na prawo, na lewo, na prawo, na lewo, drzewa, trawa. Sigmund czuwa. 
Spacerować... Doktor 
z maszyną użyczył jej oczu. Ten to się nie udusi za ciasno zapiętym 
kołnierzykiem. Tego to nie czuć tchórzem.
Kopcie głębokie jamy w ziemi, kopcie, oczy. Bóg jest ślepy. Sigmund widzi. Jej 
oczy są teraz pełne, 
boi się o zęby. Sprawi, że zobaczy i zabierze ją wysoko od nieba, żeby widziała, 
zabierze ją daleko stąd. Zostaw 
mnie tutaj samego, zostaw Sigmunda, niech nie ma już nikogo, dla kogo mógłby 
widzieć, zostaw go samego. 
Wykopię głęboką jamę w ziemi...
Było już po dziesiątej rano, gdy obudziła się Jill. Nie musiała obracać głowy, 
by wiedzieć, że Render 
właśnie już sobie poszedł. Nigdy nie spał do późna. Przetarła oczy, przeciągnęła 
się, przewróciła się na drugi 
bok i uniosła, podparłszy łokciami. Zerknęła na budzik na stoliku obok, 
jednocześnie sięgając po zapalniczkę 
i papierosa.
Gdy zaciągnęła się dymem, dotarło do niej, że nie ma popielniczki. Na pewno 
Render zamknął ją 
w kredensie, ponieważ nie znosił palenia w łóżku. z westchnieniem, które 
zakończyło się chrząknięciem, 
wyślizgnęła się z łóżka i strząsnęła popiół do papierowego zawiniątka zanim sam 
spadł na podłogę.
Nienawidziła porannego wstawania, ale gdy już zdobyła się na ten wysiłek, dzień 
mógł się zacząć 
i trwać bez żadnych zgrzytów w należytym postępowaniu wydarzeń.
- Bierz go diabli.
Uśmiechnęła się. Chciała zjeść śniadanie w łóżku, teraz jednak było już za 
późno.
Myśląc, w co by tu się ubrać, kącikiem oka zauważyła obcą parę nart w kącie. w 
wiązaniu tkwiła 
kartka. Wyjęła, rozłożyła.
- Dołączysz do mnie? - odczytała nabazgrane w pośpiechu pytanie.
Pokręciła głową w geście zdecydowanej odmowy. Ogarnęła ją fala smutku. Dwa razy 
w życiu jeździła 
na nartach. Bała się tego. Czuła, że znowu powinna tego spróbować - po tym, jak 
Render z takim zapamiętaniem 
trenował zwiedzanie francuskich zamków, była mu to winna. Nie mogła jednak 
znieść myśli o tym pędzie w dół
- dwakroć prawie natychmiast wylądowała w zaspie - by nie skrzywić się, 
ogarnięta zawrotem głowy, 
co z miejsca zgasiło jej dobre chęci.
Wzięła prysznic, ubrała się, zeszła na dół na śniadanie.
Gdy weszła do ogromnego hallu, ogień huczał w dziewięciu kominkach. Przy 
największym środkowym 
palenisku stali czerwonoskórzy narciarze i ogrzewali dłonie. Ale nie było zbyt 
wielu gości. Na wieszaku wisiało 
zaledwie kilka par mokrych butów, na kółkach suszyło się parę peleryn, 
ociekające wodą z topniejącego śniegu 
narty stały na swoim miejscu przy drzwiach. Parę osób zajęło krzesła rozstawione 
po kątach, czytając gazety, 
paląc, rozmawiając półgłosem. Nie znała żadnego z nich. Ruszyła w stronę 
jadalni.
Kiedy przechodziła obok recepcji, starszy mężczyzna, który siedział za 
kontuarem, zawołał ją po 
imieniu. Podeszła. Uśmiechnęła się.
- Listy - powiedział i odwrócił się do przegródek. - Proszę - oznajmił, 
wręczając jej kopertę. - Wygląda 
mi na coś ważnego.
Po stemplach zauważyła, że poczta trzykrotnie usiłowała doręczyć jej przesyłkę, 
lecz za każdym razem 
trafiała pod niewłaściwy adres.
Koperta była sporych rozmiarów, brązowa, na odwrocie adres jej adwokata.
- Dziękuję.
Podeszła do krzesła przy wielkim oknie, za którym widać było ośnieżony ogród, 
tor do jazdy na 
wrotkach, dalej zawijającą meandrami ścieżkę, po której pięły się postacie z 
nartami na ramionach. Gdy 
rozerwała kopertę, zmrużyła oczy. Biel śniegu oślepił.
Tak, to koniec. Do listu od adwokata była dołączona kopia postanowienia o 
rozwodzie. Dopiero 
całkiem niedawno zdecydowała się przerwać legalne więzy, które jeszcze łączyły 
ją z Mr. Fotlockiem, choć jego 
imię wymazała z pamięci znacznie wcześniej, bo pięć lat temu, gdy postanowili 
żyć w separacji. Teraz, gdy już 
to miała czarno na białym, nie bardzo wiedziała, co zrobić. Ależ to będzie 
cholerna niespodzianka dla 
Renderego! Tylko musi przemycić do niego tę wiadomość w możliwie najbardziej 
niewinny sposób. Otworzyła 
puderniczkę i zrobiła do lusterka minę w rodzaju: “No, i cóż ty na to?” Cóż, na 
to będzie dość czasu później. 
Choć znowu nie aż tak późno... Jej trzydzieste urodziny, niczym gradowa chmura, 
krążą gdzieś w okolicach 
kwietnia, czyli w odległości czterech miesięcy... Cóż... przebiegła figlarne 
usteczka kolorową pomadką, 
przypudrowała pieprzyk grubszą warstewką pudru i zatrzasnęła ukryty w 
puderniczce wyraz twarzy w rodzaju 
,,No i cóż” sądząc, że zrobi z tego użytek później.
W jadalni ujrzała doktora Bartelmetza. Siedział przed monstrualnej wielkości 
kopą jajecznicy, otoczony 
wianuszkiem sosjerek, przed nim piętrzyły się żółte grzanki, obok stał 
opróżniony do połowy dzbanek soku 
pomarańczowego. Na maszynce bulgotał dzbanuszek kawy, tuż pod łokciem. Gdy jadł, 
lekko pochylał się do 
przodu, dzierżąc widelec jak szpadę w walce z wiatrakami.
- Dzień dobry - powiedziała. Podniósł wzrok znad talerza.
- Miss DeVille... Jill... dzień dobry - kiwnięciem głowy wskazał krzesło 
naprzeciwko. - Proszę, niech 
pani siada. Usiadła, a kiedy podszedł kelner, wskazała na zastawiony stół:
- Poproszę to samo, tylko o dziewięćdziesiąt procent mniej. Odwróciła się do 
Bartelmetza.
- Widział pan dzisiaj Charlesa?
- Niestety, nie - podniósł do góry wolną rękę - a bardzo bym chciał kontynuować 
naszą wczorajszą 
dyskusję, póki umysł pani przyjaciela znajduje się jeszcze we wczesnym stadium 
czujności i jest podatny na 
argumenty. Niestety - przełknął łyczek kawy - ten, który śpi snem sprawiedliwego 
wchodzi na scenę dnia gdzieś 
w środku drugiego aktu.
- Gdy o mnie chodzi, zwykle pojawiam się w antrakcie i proszę kogoś, żeby mi 
streścił akcję - 
wyjaśniła. - Dlaczego by więc nie kontynuować wczorajszej dyskusji ze mną? 
Zawsze jestem podatna, a moje 
skandy znajdują się w dobrym stanie.
Spotkali się spojrzeniami. Bartelemetz skubnął grzanki.
- Hm... - westchnął przeciągle. - Tyle to zdołałem zgadnąć już wczoraj. Cóż... 
dobrze. Co pani wie o 
pracy Rendera? Poprawiła się w krześle.
- Hm... Jest wysoce wyspecjalizowanym specjalistą w dziedzinie nader 
specjalistycznej. Trudno byłoby 
mi ocenić wartość tego, co robi, wnioskując na podstawie tych paru zdań, które 
udało mi się od niego usłyszeć 
na ten temat. Owszem, czasami chętnie bym sobie podglądała umysły pewnych ludzi 
tak od środka... rzecz jasna 
po to, aby się przekonać, co o mnie myślą... nie sądzę jednak, bym mogła tak 
wytrzymać przez dłuższy czas... 
zwłaszcza zaś - pogardliwie wzruszyła ramionami - zwłaszcza gdybym musiała mieć 
do czynienia z umysłem 
człowieka, który sam nie potrafi rozwiązać swoich problemów. Obawiam się, że 
albo bym mu zbyt współczuła, 
albo byłabym zbytnio przerażona, albo jakoś tak... a wtedy, zgodnie z tym, co 
czytała... uff!... jak w magii 
sympatetycznej, jego problemy stałyby się moimi problemami... Wprawdzie Charles 
nigdy nie miał żadnych 
problemów tego rodzaju - ciągnęła - a w każdym razie nigdy mi o tym nie 
opowiadał, ostatnio jednak bardzo się 
zdziwiłam. Ta ślepa dziewczyna i jej gadający pies to chyba za dużo jak na 
niego.
- Gadający pies?
- Tak, jeden z tym mutantów. Pies, który za nią widzi.
- Interesujące... Czy już kiedyś spotkałaś się z tym?
- Nigdy.
- Ach, tak - zamyślił się. - Zdarza się, że czasami terapeuta spotyka pacjenta z 
problemami bardzo 
podobnymi do jego własnych. Wtedy seanse stają się niezwykle przejmujące... w 
moim przypadku zawsze do 
tego dochodziło, gdy prowadziłem terapię kolegi po fachu. Może więc Charles 
widzi w tej sytuacji coś, co łączy 
się z jego własnymi kłopotami. Nigdy nie prowadziłem jego analizy. Nie wiem, 
jakimi drogami chadza jego 
umysł, choć przez kawał czasu był moim pupilkiem. Zawsze był opanowany, nawet 
nieco powściągliwy, choć 
bywa i tak, że potrafi zachowywać się bardzo autorytatywnie... Jakie sprawy w 
ostatnim czasie przykuwały jego 
uwagę?
- Peter, jego syn. w ciągu ostatnich pięciu lat pięć razy zmieniał mu szkołę.
Właśnie podano jej śniadanie. Poprawiła serwetkę na kolanach, przysunęła się z 
krzesłem bliżej stołu.
- ... a ostatnio czytał historie różnych przypadków samobójstw i rozwodził się 
nad tym niemal bez 
końca: mówił i mówił, i mówił...
- w jakim celu?
Wzruszyła ramionami. Wzięła się do jedzenia.
- O tym nigdy nie wspominał - powiedziała, spoglądając na Bartelmetza. - Może 
coś pisze... 
Bartelemetz skończył jajecznicę i dolał kawy do filiżanki.
- Obawia się pani z powodu tej jego nowej pacjentki?
- Nie... Tak - odpowiedziała. - Obawiam się.
- Dlaczego?
- Boję się magii sympatetycznej - rzekła, rumieniąc się lekko.
- Wielu zjawiskom można przylepić tę etykietkę.
- To prawda, wielu - przyznała, po czym dodała po chwili:
- Jesteśmy zgodni co do troski o jego pomyślność, mamy też ten sam pogląd co do 
rodzaju zagrożenia, 
przed którym stanął. Czy mogłabym zatem prosić pana o drobną uprzejmość?
- Proszę.
- Niech pan porozmawia z nim raz jeszcze - westchnęła. - Proszę go przekonać, by 
rzucił ten przypadek. 
Zmiął serwetkę.
- Zamierzałem to zrobić po obiedzie, ponieważ wierzę w rytualne walory 
wypróżnienia. Które wkrótce 
się dokona.
Drogi Obrazie Ojca.
Tak, szkoła jest znakomita, z nogą równie świetnie, kumpli mam kongenialnych. 
Nie, forsy mi nie brak, 
odżywiam się dobrze i nie mam kłopotów z odnalezieniem się w nowej sytuacji z 
nowym programem nauki. 
Okay?
Budynku nie będę opisywał, sam przecież widziałeś to monstrum. Powody, dla 
których powstrzymam 
się od opisu, to są mianowicie, że wszystko skrywa w tej chwili gruba warstwa 
zimnego śniegu. Brr! Mam 
nadzieję, że służą ci uroki zimy, bo gdy o mnie chodzi, nie mogę dzielić Twego 
entuzjazmu. Zima interesuje 
mnie wyłącznie na obrazku, ewentualnie jako reklama na witrynach barów z lodami.
Unieruchomiony w łóżku przez kostkę, opuszczony przez współmieszkańca - wyjechał 
na weekend do 
domu - cieszę się na obie te okoliczności, prawdziwe to bowiem błogosławieństwo 
(powiada Pangloss), 
w samotności tym prędzej wykorzystam możliwości przeczytania czegoś. Do czego 
przystępuje bezzwłocznie.
Syn marnotrawny Peter Render poklepał zwierzę po wielkim łbie. Przyjęło tę 
pieszczotę ze stoickim 
spokojem, zaraz jednak spojrzało na Austriaka, którego Render poprosił o ogień, 
z takim wyrazem oczu jakby 
chciało zapytać: ,,Czy naprawdę muszę znosić tę zniewagę?” Mężczyzna, widząc to, 
wybuchnął śmiechem, po 
czym z trzaskiem zamknął zapalniczkę z wygrawerowanym napisem - środkowy 
inicjał, jak zauważył Render, 
był małą literą ,,v”. - Dziękuję - zwrócił się do mężczyzny, a psa spytał: i - 
Jak ci na imię? - Bismark - 
zaszczekał.
- Przypominasz mi podobne zwierzę twojego rodzaju - rzekł, Inadal zwrócony do 
psa. - Na imię ma 
Sigmund, jest przewodnikiem jej ociemniałej przyjaciółki. Mieszkają w Ameryce.
- Mój Bismark to łowca - powiedział młody człowiek. - Ale nie ma strachu, że coś 
go może wywieść 
w pole, ani jeleń, ani wielkie kociska.
Pies nastawił uszy i spojrzał ma Rendera ognistymi ślepiami. Był dumny.
- Polowaliśmy w Afryce, w północnej i południowo-zachodniej części Ameryki, 
także w Ameryce 
Środkowej. Nigdy nie stracił tropu. Nigdy nie skapitulował. Cudowny brutal, ma 
kły niczym ze stali z Solingen.
- Doprawdy, szczęście panu dopisało, że ma pan takiego towarzysza łowów.
- Poluję - zaszczekał pies. - Ścigam... Niekiedy, muszę zabijać...
- Zatem nie zna pan psa imieniem Sigmund i kobiety, dla której jest 
przewodnikiem... Miss Eileen 
Shallot? - zapytał Render. Mężczyzna potrząsnął głową.
- Nie, Bismark przybył do mnie z Massachusetts, ale ja sam nigdy nie byłem w 
Centrum. Nie znam 
innych przewodników mutantów.
- Rozumiem. Cóż, dziękuję za ogień. Do widzenia.
- Do widzenia.
- Do widzenia.
Render spacerkiem ruszył w górę wąskiej uliczki, rąk nie wyjmował z kieszeni. 
Przeprosił, wyszedł, nie 
mówiąc, dokąd. a nie powiedział dlatego, że sam nie wiedział, nie miał 
wyznaczonego kierunku. Podjęta przez 
Bartelmetza druga próba przekonania go do spraw, do których nie mógł się 
przekonać, omal nie zakończyła się 
tym, że powiedziałby coś, czego później mocno by żałował. Łatwiej już było wyjść 
na spacer, niż ciągnąć tą 
rozmowę.
Tknięty nagłym impulsem, wszedł do małego sklepiku i kupił zegar z kukułką, 
który wpadł mu w oko. 
Miał prawie pewność, że Bartelmetz przyjmie ten podarunek w swoistym poczuciu 
humoru. Uśmiechnął się. 
Ruszył dalej. Ciekawe, co to za list - ten, który recepcjonista podał Jill 
podczas obiadu? Że też chciało mu się 
specjalnie podchodzić do stolika? Na kopercie poczta trzy razy zmieniała adres, 
nadawcą była firma prawnicza, 
która prowadzi interesy Jill. Nie, nie otworzyła koperty, uśmiechnęła się, 
wręczyła suty napiwek starszemu panu, 
list włożyła do torebki. Powinien łagodnie dać jej do zrozumienia, że jednak 
należałoby zaznajomić go z treścią 
tego pisma, przynajmniej z litości, bowiem ciekawość go zżera.
Lodowe kolumny nieba nagle zdały się zadrżeć przed nim - lodowaty wiatr zwalił 
się z północy 
podmuchem. Render skulił się, wtulił głowę w kołnierz. Ściskając pod łokciem 
zegar z kukułką spiesznym 
krokiem rzucił się do odwrotu.
Tej nocy wąż, który w pysku trzyma koniuszek własnego ogona, czknął, Fenris Wilk 
przeprawił się na 
księżyc, zegar wykrztusił ,,kuku”, by jutro nadejść niczym ostatni Manolete, 
potrząsając zaporą rogu, groźnie 
rycząc obietnicę, że w proch stratuje rzekę osobliwości.
Później, znacznie później, gdy mknęli przez niebo do latawca podobnym 
krążownikiem, Render 
spojrzał w dół na ciemniejącą Ziemię, wyobrażając sobie, że miasta pełne są 
gwiazd, spojrzał do góry, na niebo, 
w którym odbijały się gwiazdy, na taśmo-ekrany śledzące ludzi, którzy udawali, 
że tego nie widzą, na 
roznosicieli kawy, herbaty i drinków, rozsyłających swe fluidy by wybadać 
wnętrza ludzi, którym potrzebne 
było naciśnięcie guzika, spojrzał na Jill, którą stare budowle zniewoliły, by 
snuła się pod ich ścianami - 
ponieważ wiedział, że czuła, że powinien na nią spojrzeć
- poczuł, jak krzesło się domaga, by zamienił je na łóżko, co uczynił i zasnął.
ROZDZIAŁ V
BIURO JEJ pełne było kwiatów. Lubiła zapach egzotycznych perfum. Zdarzało się, 
że zapalała laseczki 
kadzidła.
Lubiła moczyć się w podgrzewanych basenach, spacerować, grać - być może - za 
głośno, pić sześć 
gatunków likieru (zwykle śmierdzących anyżkiem, niekiedy z lekką przymieszką 
piołunu), lubiła to wszystko co 
wieczór. Dłonie jej były łagodne i pokryte drobną siateczką piegów, palce miała 
długie i wąskie. Nie nosiła 
pierścionków.
Gdy mówiła do magnetofonu, jej palce to przysuwały się, to odskakiwały od 
kwietnego wzgórka przy 
krześle.
- ...Pacjent uskarża się zwłaszcza na znerwicowanie, bezsenność, bóle żołądka i 
okresowe depresje. 
Pacjent pobił rekord w hospitalizowaniu przez krótkie okresy czasu. Był leczony 
szpitalnie w 1995 roku 
w związku z psychozą maniakalno-depresyjną, wrócił tu drugiego marca 1996 roku. 
Dwudziestego września 
1997 roku znalazł się w innym szpitalu. z badania, które przeprowadzono 
dwunastego października 1998 roku 
wynika, że mamy tu do czynienia z osobnikiem o normalnym rozwoju, dobrze 
odżywionym, o ciśnieniu krwi 
170/100. Tego dnia pacjent uskarżał się na chroniczne bóle w krzyżu, zauważono 
także zespół objawów 
wywołanych odstawieniem alkoholu, acz łagodne. w badaniu nie odnotowano zmian 
patologicznych, poza tym, 
że reakcje ścięgnowe były przesadne, choć równomierne. Symptomy te należy 
przypisać odstawieniu alkoholu. 
w dniu przyjęcia pacjent nie był psychotyczny, nie miał zwidów ni halucynacji. 
Dobrze się orientował co do 
miejsca, czasu i przestrzeni. Niemniej jednak stan jego zdrowia psychicznego 
ulegał zmianom. z czasem stał się 
dość pretensjonalny, wylewny i bardziej niż tylko trochę niebezpieczny. Uznano, 
że potencjalnie może być 
groźny dla otoczenia. Ponieważ pracował jako kucharz, przydzielono go do pomocy 
w kuchni. Wówczas jego 
kondycja generalnie się poprawiła. w tej chwili jest bardziej odprężony i 
wykazuje skłonności do współpracy. 
Diagnoza: reakcja maniakalno-depresyjna (zewnętrzne przyczyny stresu nieznane). 
Stopień nadwątlenia zdrowia 
psychicznego: niewielki. w zasadzie w pełni władz psychicznych. Zalecana dalsza 
terapia i hospitalizacja.
Wyłączyła magnetofon i roześmiała się. śmiech ją przeraził. Śmiech to zjawisko 
społeczne, ona zaś 
była sama. Przewinęła taśmę, znowu włączyła magnetofon i żując rąbek chusteczki 
do nosa słuchała, jak wracają 
do niej łagodnie wypowiadane, nie dokańczane słowa. Gdy pierwszych parę zdań 
miała za sobą, przestała 
słuchać.
Gdy magnetofon przestał mówić, wyłączyła. Sama. Bardzo sama. Tak cholernie sama, 
że to maleńkie 
bajoro jasności, które ukazało się jej, gdy przebiegłszy dłonią po czole 
spojrzała przez okno - że wtedy to bajoro 
jasności nagle stało się dla niej rzeczą najważniejszą pod słońcem. Pragnęła, by 
rozlało się w ocean światła. Albo 
inaczej: pragnęła sama stać się tak mała, by efekt był ten sam - chciała utonąć 
w świetle.
Minęły trzy tygodnie, wczoraj. Wczoraj minęły trzy tygodnie.
Za długo. Powinnam była czekać. Nie! To niemożliwe. Lecz co, jeśli przyjdzie, 
gdy... Nie. To 
niemożliwe. Jest silny i uzbrojony. Ale - ale powinniśmy poczekać do następnego 
miesiąca. Trzy tygodnie... 
Cofnięcie się zdolności widzenia - o to tu chodzi. Czy i wspomnienia nikną? Czy 
tylko slabną? (Do czego 
podobne jest drzewo? a chmura? - nie pamiętam!) Kolor czerwony, jak wygląda? a 
zielony? Boże, to histeria! 
Przecież czuwam, nie mogę przestać czuwać! Tabletka - weź tabletkę. Tabletkę!
Zaczęły jej drżeć ramiona. Nie wzięła tabletki, lecz tak mocno wgryzła się w 
chusteczkę, że ostre zęby 
przecięły materiał.
- Strzeżcie się - zaczęła recytować osobiste błogosławieństwo - tych, którzy 
łakną i pragną 
sprawiedliwości, albowiem my będziemy nasyceni.
- I strzeżcie się łagodnych - ciągnęła - albowiem to my skusimy się posiąść 
ziemię.
- I strzeżcie się...
Krótko zabrzęczał telefon. Odłożyła chusteczkę, przybrała spokojny wyraz twarzy, 
włączyła 
magnetofon.
- Halo?
- Eilen, wróciłem. Jak się czujesz?
- Dobrze, całkiem nieźle. Jak ferie?
- Och, nie mogę się skarżyć. Dawno temu powinienem był wziąć sobie trochę 
wolnego. Zasłużyłem na 
to. Posłuchaj... przywiozłem parę rzeczy i chciałbym ci je pokazać. Na przykład 
katedrę w Winchester. 
Przyjdziesz do mnie w tym tygodniu? Mogę to zrobić wieczorem, gdy tylko 
zechcesz.
Dzisiaj. Nie. Zbyt mocno tego pragnę. Jeśli mnie przejrzy, sprawa się odwlecze.
- a jakby tak jutro wieczorem? - spytała. - Albo pojutrze?
- Jutro. Spotkamy się w P & S koło siódmej, tak?
- Tak, to będzie zabawne. Ten sam stolik?
- Dlaczego by nie? Zarezerwuję.
- Dobrze. Zatem do zobaczenia.
- Cześć.
Połączenie zostało przerwane.
l nagle, przez chwilę, w jej głowie zawirowały kolory; ujrzała drzewa - dęby i 
sosny, topole i sykomory 
- wielkie, zielone i brunatne, i w kolorze stali; ujrzała stada wełnianych 
obłoków zanurzone w słoiczkach 
z farbami, rozlewające się barwami na pastelowym niebie; i rozpłomienione 
słońce, i wyniosłą wierzbę, 
i jezioro, plamę głębokiego, niemal przechodzącego w fiolet błękitu Zgniotła w 
dłoni podartą chusteczkę. 
Odrzuciła ją, byle dalej od siebie.
Nacisnęła przycisk na biurku. Muzyka wypełniła biuro: Skriabin. Potem nacisnęła 
drugi guzik i puściła 
taśmę, którą przed chwilą nagrała. Przysłuchiwała się jednym uchem jednej, 
jednym uchem drugiej.
Pierre podejrzliwie powąchał jedzenie. Woźny zostawił tacę i wyszedł na 
korytarz. Zamknął za sobą 
drzwi. Na podłodze czekała wielka sałata. Pierre zbliżył się ostrożnie, urwał 
pełną garść liści, przełknął. Bał się.
Gdybyż wreszcie przestała stal zgrzytać o stal, zgrzytać gdzieś w ciemnościach 
nocy... gdybyż tylko...
Sigmund wstał, ziewnął, przeciągnął się. Zadnie łapy wlekły się za nim przez 
moment, zaraz jednak 
skoncentrował się, otrząsnął. Wkrótce wróci do domu. Powoli kołysząc ogonem 
spojrzał na zegar umieszczony 
na wysokości ludzkich oczu - cyfry pędziły jedna za drugą. Skontrolował 
wskazania zegaru z wewnętrznym 
poczuciem czasu, po czym podszedł do telewizora. Wspiął się na zadnie łapy, 
jedną oparł się o stół, drugą 
nacisnął przycisk.
Czas na prognozę pogody. Drogi na pewno są oblodzone.
“Jechałem przez narodowe cmentarzyska” - pisał Render. “Wyjałowione puszcze 
kamieni, z dnia na 
dzień gotowe się rozpaść... Dlaczego człowiek tak gorliwie strzeże swej śmierci? 
Czy może dlatego, że jest ona 
tyleż pomnikową, co demokratyczną metodą unieśmiertelnienia, ostateczną 
afirmacją mocy bólu - niechże to 
będzie wreszcie powiedziane - życia i żądzy przeciągania ich w nieskończoność? 
Unamuno sugerował, iż 
właśnie w ten sposób sprawy się mają. Jeśli tak, to w minionym roku większa 
część ludzkości aktywniej 
poszukiwała nieśmiertelności niż kiedykolwiek przedtem w historii...
Tchg - tchg, tchga - tchg! - Czy sądzisz, że to prawdziwi ludzie? - Skądże, są 
zbyt dobrzy.
Tego wieczoru lód błyszczał lśnieniem gwiazd i kryształkami sody. Render 
wprowadził 5-7 na drugi 
poziom piwnicy, znalazł miejsce, gdzie zwykle parkował, wślizgnął się między 
pojazdy z boku.
Z betonu ciągnęło wilgotnym chłodem, tak przenikliwym, że wgryzał się w ciało 
niby szczurze zęby. 
Render pomógł jej wysiąść z lewej strony. Gdy szli, poprzedzały ich chmury pary 
z oddechów.
- Jakby chłodem ciągnęło - zauważył.
Kiwnęła głową. Przygryzła wargi.
W windzie westchnął, zdjął szalik, zapalił papierosa.
- Chciałabym zapalić - poprosiła, czując zapach dymu. Podał jej papierosa.
Winda jechała powoli. Render oparł się o ścianę, wydmuchując kłęby dymu i 
skrystalizowanej wilgoci.
- Spotkałem mutanta - przypomniał sobie. - w Szwajcarii. Wielki jak Sigmund. Ale 
to pies łowczy, 
w dodatku Prusak. Wyszczerzył zęby w uśmiechu.
- Sigmund także lubi polować - zauważyła. - Dwa razy w roku jedziemy do North 
Woods i tam go 
puszczam. Zdarza się, że nie ma go całymi dniami, lecz zawsze, gdy wraca, jest 
bardzo szczęśliwy. Nigdy nie 
opowiada o tym, co robił, ale też nigdy nie jest głodny. Gdy znowu mam go przy 
sobie, utwierdzam się 
w przekonaniu, że dla zachowania równowagi potrzeba mu trochę wolnego od 
człowieka, i chyba mam rację.
Winda przystanęła, drzwi się otwarły, wyszli na korytarz. Render prowadził.
Gdy znaleźli się w biurze, stuknął w termostat. Syknęło ciepłe powietrze. 
Powiesił płaszcze w gabinecie 
i wyciągnął wielkie jajo z jego gniazda za ścianą. Podłączył je do gniazdka, po 
czym podszedł do biurka, by 
przebudować je w pulpit kontrolny.
- Jak sądzisz, długo to dzisiaj potrwa? - spytała, wiodąc opuszkami palców po 
gładkiej, chłodnej, 
opływowej powierzchni jaja. - No, to tutaj, cała terapia. Cały proces 
przystosowania do widzenia.
Zdziwiło go to pytanie.
- Nie mam absolutnie najmniejszego pojęcia. Zrobiliśmy wprawdzie dobry początek, 
ale przed nami 
jeszcze całe mnóstwo pracy. Przypuszczam, że w zgadywanie, o ile ma mieć jakieś 
szansę prawdopodobieństwa, 
będę się mógł pobawić za trzy miesiące.
Pokiwała zadumana głową, podeszła do biurka, czubkami palców, niczym piórami, 
dotknęła 
przycisków.
- Ostrożnie. Tylko nie wciśnij którego.
- Bez obaw. Jak sądzisz, ile czasu upłynie, zanim sama nauczę się obsługiwać 
podobne urządzenie?
- Sama nauka zabierze ci trzy miesiące. Pół roku trzeba ćwiczyć, nim zdobędzie 
się dość biegłości, by 
używać tego sprzętu na drugiej osobie. Drugie pół roku zajmie ci praca pod 
ścisłą kontrolą. Dopiero po tym 
okresie próby będziesz mogła zdać się na samą siebie. w sumie około roku.
- Aha - wybrała krzesło.
Tymczasem Render pobudził do życia pory roku, potem pory dnia i nocy, świeże 
tchnienie wsi, 
wyziewy miasta, żywioły sunące przez niebo, kilkanaście tańczących na tarczach 
wskaźników, których 
wskazania pomocne były w budowaniu światów. Rozbił zegar, odmierzający upływ 
czasu i przebiegł siedem - 
a może więcej, a może mniej - epok życia człowieka.
- Okay - odwrócił się. - Wszystko gotowe.
Poszło gładko i szybko, z minimum sugestii z jego strony. w jednej chwili 
zapadła szarówka. Potem 
podniosła się trupioblada mgła. Potem mgły rozdzieliły się, jak gdyby rozgonione 
podmuchem wiatru, choć nie 
słyszał ni nie czuł podmuchu wiatru.
Stał obok wierzby, wierzba rosła nad jeziorem, ona stała na wpół ukryta wśród 
gałęzi, zakryta rombami 
cienia. Słońce zmierzało ku zachodowi.
- Wróciliśmy - rzekła, wychodząc z cienia, z liściami we włosach. - Przez czas 
jakiś myślałam, że nigdy 
do tego nie dojdzie, lecz teraz znowu widzę to samo, widzę i przypominam sobie.
- Dobrze - powiedział. - Obejrzyj się. I przejrzała się w wodach jeziora. - Nie 
zmieniłam się - rzekła. - 
Nie zmieniłam się...
- Nie.
- Ale ty się zmieniłeś - dodała, spoglądając na niego. - Jesteś wyższy, jest w 
tobie coś, czego przedtem 
nie było...
- Nie.
- Jestem w błędzie - szybko dodała. - Nie rozumiem jeszcze niczego z tego, co 
widzę.
- Ale ja wszystko zrozumiem.
- Oczywiście.
- I co zrobimy?
- Spójrz.
Płaską, bezbarwną rzeką szosy, którą właśnie zauważyła wśród drzew, sunął 
samochód. Nadjeżdżał 
z najodleglejszych regionów nieba, podskakiwał na górach, spływał po zboczach 
pagórków, zataczał koła wokół 
polan, spryskiwał je barwami swego głosu - szarością i srebrem zsynchronizowanej 
mocy - a jezioro zadrżało 
słysząc te dźwięki, a samochód zatrzymał się w odległości stu stóp, osłonięty 
krzakami. Czekał. Był to S-7.
- Chodź ze mną - powiedział podając jej rękę. - Idziemy na rajd. Szli wśród 
drzew, obeszli ostatnią kępę 
zarośli. Dotknęła lśniącego kokonu, pogładziła jego anteny, opony, okna - a 
szyby, gdy je dotknęła, stały się 
przezroczyste. Spojrzała przez przezroczyste tafle do wnętrza wozu, kiwnęła 
głową.
- To twój ślizgacz.
- Tak. Przytrzymał drzwi.
- Wejdź do środka. Wracamy do klubu. Czas już. Wspomnienia są jeszcze świeże, 
powinny więc być 
albo przyjemne, albo obojętne.
- Niech będą przyjemne - rzekła, wsiadając do wozu.
Zamknął drzwi, obszedł samochód, po czym sam wsiadł. Spoglądała, jak nanosi 
zmyślone współrzędne. 
Wóz ruszył naprzód. Sprawił, że za szybami płynął ciągły potok drzew. Czuł, jak 
szybkość rośnie, nie zmieniał 
więc scenerii. Obróciła swój fotel, oglądała wnętrze wozu.
- Tak - rzekła w końcu. - Postrzegam, czym wszystko jest.
Następnie znowu zaczęła wyglądać przez okno. Patrzyła na gnające za szybami 
drzewa. Render wyjrzał 
przez okno i spojrzał na pędzące wzory pragnień. Zaciemnił szyby.
- Dobrze - powiedziała - bardzo ci dziękuję. Nagle zrobiło się za dużo do 
oglądania. To wszystko, 
przesuwające się niczym...
- Oczywiście - powiedział Render, utrzymując tempo przepływu wrażeń nad 
prędkością ruchu. - 
Oczekiwałem tego. Stajesz się bardziej wytrzymała.
A po chwili - Odpręż się! - powiedział. - Odpręż się! - powiedział i gdzieś 
został wciśnięty jakiś 
przycisk. a ona odprężyła się, a oni mknęli naprzód i naprzód, i przed siebie, 
aż w końcu wóz zaczął zwalniać, 
a Render powiedział:
- a teraz zerknij przez okno, powoli i na chwilkę. Co uczyniła.
Pociągnął za wszystkie registry, sięgnął po wszystkie bodźce, które mogły 
wywołać wrażenie 
przyjemności i odprężenia, wokół wozu zasadził miasto, szyby stały się 
przezroczyste, a wtedy ujrzała zarysy 
drapaczy chmur i segmenty jednakowo urządzonych apartamentów, potem zaś ujrzała 
trzy kafeterie, drogerię, 
pałac przyjęć, centrum medyczne z żółtej cegły z aluminiowym kaduceuszem 
osadzonym nad łukowymi 
sklepieniami, teraz wyludnione z pacjentów, potem zobaczyła drugą drogerię, 
stację benzynową na pięćdziesiąt 
pomp, a potem jeszcze więcej samochodów, zaparkowanych lub przejeżdżających 
obok, i ludzi, ludzi którzy 
wchodzili lub wychodzili, albo przechodzili przed budynkami, wsiadali do - i 
wysiadali z samochodów; i było 
lato, i blask letniego popołudnia nasączył barwy miasta i kolory ubrań, które 
mieli na sobie ludzie sunący 
bulwarem, którzy próżnowali na tarasach, którzy przechadzali się po balkonach, 
którzy opierali się o balustrady 
i o parapety, którzy wychodzili z kiosków na rogach ulic, którzy wchodzili, 
przystawali, rozmawiali; i kobietę, 
która wyprowadziła na spacer pudla - skręciła za rogiem - i rakiety, 
przecinające niebo tam i z powrotem.
Świat rozpadł się, a Render wyłapał kawałki.
Podtrzymywał absolutną ciemność, osłaniającą każde wrażenie z wyjątkiem czucia 
pędu przed siebie.
Po pewnym czasie ukazało się nikłe światełko. Nadal siedzieli w ślizgaczu, okna 
znów były 
zaciemnione, powietrze, gdy je wdychali, stawało się niczym kojący balsam.
- Boże - westchnęła. - To świat jest tak pełen wszystkiego. Czy ja naprawdę 
widziałam wszystkie te 
rzeczy?
- Nie zamierzałem uczynić tego dzisiejszego wieczoru, lecz skoro chciałaś... 
Zdało mi się, żeś gotowa.
- Tak - odpowiedziała i okna ponownie stały się przezroczyste. Szybko odwróciła 
od nich wzrok.
- Już znikło - uspokoił ją. - Chciałem tylko dać ci pobieżny wgląd.
Spojrzała. Na zewnątrz znów panoszyła się ciemność, właśnie przejeżdżali przez 
wysoki most. Jechali 
powoli. Jechali sami - poza nimi nie było innych pojazdów. w dole, pod nimi, 
ciągnęły się Niziny, tylko co 
pewien czas błyskał hutnik niczym mikroskopijny, ospały wulkan, wydmuchując ku 
niebu deszcz 
pomarańczowych iskier; i były gwiazdy: odbijały się w ciągnącej ożywczym chłodem 
wodzie, przepływającej 
pod mostem; punkciki gwiazd, niczym srebrzyste szpileczki wkłuwały się w linię 
horyzontu majaczącą niejasno 
pod płaszczyzną nieba. Ukośne podpory mostu niezmiennie przesuwały się jedna za 
drugą.
- Dokonałeś tego - powiedziała. - I bardzo ci dziękuję. a potem:
- Kim tak naprawdę jesteś? (Chciał, żeby go o to spytała).
- Jestem Render.
Roześmiał się. I dalej żeglowali przez ciemne, teraz - już - nieobecne miasto, 
by w końcu przybyć do 
klubu i wjechać pod wielką kopułę parkingu.
Kiedy znalazła się w środku, dokonał przeglądu jej uczuć, gotów przegnać świat 
gdyby coś zauważył. 
Ale nie odniósł wrażenia, że to konieczne.
Wyszli z samochodu, ruszyli przed siebie. Weszli do klubu, gdzie - jak 
postanowił - tego wieczoru 
miało nie być tłoczno. Pokazano im stolik przy końcu baru, w małym, odgrodzonym 
od reszty sali kącie, gdzie 
na wieszaku wisiała zbroja. Usiedli, zamówili to samo, co przedtem.
- Nie - powiedział, spoglądając gdzieś w bok. - To powinno stać tutaj.
Zbroja znalazła się zaraz obok stolika, a on był znowu w starym garniturze, 
czarnym krawacie, a 
w krawacie znowu tkwiła srebrna spinka, ukształtowana na podobieństwo gałązki.
Roześmieli się.
- Nie jestem z tych, co to by chętnie ubierali się w garnitur z blachy - 
powiedział. - Byłoby mi miło, 
gdybyś przestała myśleć o mnie w ten sposób.
- Przepraszam - uśmiechnęła się. - Sama nie wiem, jak pojawiły się u mnie 
podobne myśli, ani z jakiego 
powodu.
- Ale ja wiem, dlatego zmieniam współrzędną, i powtórnie cię napominam. Jesteś 
świadoma faktu, że to 
wszystko tutaj to tylko złudzenia. Musiałem uczynić to dla ciebie w ten sposób, 
abyś odniosła płynące z tego 
korzyści. Jednakże dla większości moich pacjentów, gdy są poddawani temu 
doświadczeniu, wszystko, co ich 
wtedy spotyka, zda się być realne. w ten sposób owo przeżycie antytraumatyczne 
czy dana symboliczna 
sekwencja jeszcze bardziej zyskuje na mocy. Ty jednak zachowałaś świadomość co 
do parametrów gry, i czy 
tego chcesz, czy nie, daje ci to możliwość sprawowania nad nią kontroli, w inny 
wszakże sposób, niż dane jest to 
mnie. Proszę więc, bądź ostrożna.
- Przepraszam. To naprawdę nie było celowe.
- Wiem. Oto jedzenie, któreśmy już raz jedli.
- Uff! Wygląda okropnie. Naprawdę jedliśmy to wszystko?
- Tak - roześmiał się. - Proszę bardzo: nóż, widelec, łyżka. Roastbeef, puree, 
groszek, masło...
- Boże! Nie czuję się o siłach.
- ... a tu sałatki, a tu sosy do sałatek. Pstrąg... mniam! Frytki, a tu butelka 
wina. Hm, zobaczymy... 
Romanee Conti... cóż, skoro za to nie płacę... i butelka Yquem... No, no!
Pomieszczenie zafalowało.
Opróżnił stół, przegnał restaurację. Znowu znajdowali się na polanie. Przez 
przezroczyste tworzywo 
świata spoglądał na rękę, poruszającą się wzdłuż panelu. Naciśnięto guziki. 
Świat ponownie stał się 
substancjalny. Opustoszały stół tym razem stał nad jeziorem, nadal był wieczór, 
ciągle było lato, a obrus był 
biały w blasku gigantycznego księżyca.
- To była głupota z mojej strony - powiedział. - Potworna głupota. Powinienem 
był je wprowadzić we 
właściwym czasie. W obecnym stanie rzeczy bodźce doustne mogą zaniepokoić osobę, 
która je widzi po raz 
pierwszy. Do tego stopnia zagalopowałem się m Śnieniu, że zapomniałem o 
pacjentce, ślicznej pacjentce! 
Przepraszam.
 - Ze mną już wszystko w porządku. Naprawdę. r Przywołał znad jeziora chłodny 
powiew.
. - a to jest księżyc - powiedział, choć jakoś niezbyt przekonująco.
 Kiwnęła głową. Na czole miała malutki księżyc. Świecił jak ten nad nimi. Jej 
włosy i suknia całe były 
ze srebra. Na stole stała butelka Romanee-Conti i dwa kieliszki.  - Skąd to się 
wzięło? - wzruszyła ramionami. 
Wylał kieliszek wina.
I - w smaku jakby płytkie. i - Nie. Proszę... Przysunęła pełną butelkę.
 Gdy skosztował, uznał, że jednak miało smak - smak wyciśniętej z owocu winnej 
latorośli, tej, która 
rośnie na Wyspach Błogosławieństw, harmonijne, silne charnu i capiteux 
wyciśnięte z dymów pól płonących 
maków. Ledwie zdążył umoczyć usta, a już wiedział, że jego dłoń przemierza 
marszrutę znaczoną regulatorami 
doznań zmysłowych, układając symfonię sensownych przekazów i kontrprzekazów, 
która zwaliła się nań 
zupełnie mimo woli, tu, nad jeziorem.
- Tak - zauważył. - Ale już musimy wracać.
- Tak szybko?
Zmusił świat, żeby się skończył i tak się stało.
- Zimno tu - powiedziała, kiedy się ubierała. - Zimno i ciemno.
- Wiem. Kiedy oczyszczę maszynę, zrobię nam drinka.
- Dobrze.
Spojrzał na taśmy, potrząsnął głową. Ruszył do barku.
- Prawdę mówiąc, Romanee-Conti tutaj nie mamy - rzekł, kiedy sięgał po butelkę.
- Czyżby? Nieważne. Nie przykładam do tego znaczenia.
On też nie przykładał, w każdym razie w tej chwili. Wyczyścił więc maszynę, 
wypili drinka, po czym 
pomógł jej założyć płaszcz, po czym wyszli.
Kiedy zjeżdżali windą na drugie piętro piwnicy, zapragnął, by świat znowu się 
skończył, ale się nie 
skończył.
,,W tej chwili żyje w tym kraju około jeden bilion osiemdziesiąt milionów ludzi, 
z których pięćset 
sześćdziesiąt milionów posiada prywatne samochody. Jeśli przyjąć, że na jednego 
człowieka przypada po dwie 
piędzi ziemi, a na jeden pojazd około sto dwadzieścia, łatwo obliczyć, że 
podczas gdy ludzie zajmują dwa 
biliony sto sześćdziesiąt milionów piędzi ziemi, to samochody zagarniają 
sześćdziesiąt siedem i dwie dziesiąte 
biliona piędzi, czyli około trzydzieści jeden razy więcej powierzchni niż cały 
rodzaj ludzki. Jeśli w tej chwili 
połowa ogólnej ilości pojazdów pozostaje w ruchu i jeśli w każdym z nich 
znajduje się po dwoje ludzi, nasza 
proporcja zmienia się na czterdzieści siedem do jednego, na korzyść samochodów.
Gdy tylko ziemia zamieni się w wybrukowaną równinę, zaś ludzie albo powrócą do 
mórz, skąd się 
wzięli, dobrowolnie obierając życie pod powierzchnią ziemi, albo wyemigrują na 
inną planetę, wtedy być może 
ewolucja technologiczna będzie mogła przebiegać wedle schematów, które 
statystyki na razie zachowują do 
wiadomości własnej”.
Sybil K. Delphi, Professor Emeritus Adres na dzień nadania stopnia naukowego 
Broken Bock State 
Teachers' College Shotover, Utah
Tatusiu,
Pokuśtykałem ze szkoły na postój taksówek, a stamtąd pojechałem do aeroportu na 
tutejszą Wystawę 
Lotnictwa - Zewnętrzną, jak ją nazwano (okay, przesadziłem z tym ,,kuśtykaniem”, 
w każdym razie musiałem 
pilnie patrzeć, jak stawiam nogi). Całość tak została pomyślana, by zwieść na 
pokuszenie chłopców i zaprząc ich 
na pięć lat do wiadomego kieratu. Chociaż zdawałem sobie z tego sprawę, a jednak 
mnie to wzięło. Chętnie bym 
się zaciągnął. Chętnie bym poleciał na wyprawę. Myślisz, że gdy już będę w 
stosownym wieku, to mnie wezmą? 
To znaczy nie do pracy przy biurku, ale w przestworza. Myślisz, że to możliwe?
Zrobię to.
Był tam też cholerny jakiś colonel (przepraszam za tę francuszczyznę), który 
widząc pozostawionego 
samemu sobie chłopczyka, przyciskającego nos do wielkich szyb, postanowił 
wcisnąć mu coś 
w podświadomość. Cudownie! Przepchnął mnie przez Galerię i pokazał wszystkie te 
kawałki opiewające triumfy 
naszych dzielnych chłopców, począwszy od Bazy Księżycowej do portu na Marsie. 
Musiałem też wysłuchać 
kazania o Wielkich Tradycjach Służby i dać się wciągnąć do sali projekcyjnej, 
gdzie na celuloidowej taśmie 
świetnie bawili się kadeci, tocząc zapasy w stanie nieważkości, ,,a wszystko tu, 
to umiejętności, tężyzna nic nie 
pomoże”. Z zabarwionej atramentem wody rzeźbili też w powietrzu dziwne kształty, 
a na poszyciu statku 
zaprawiali się w sztuce walki. Och, radości!
Mówiąc jednak zupełnie serio, przyznaję, że chętnie znalazłbym się wśród nich, 
gdy będą zakładać 
Piątkę -  Bazę Zewnętrzną. i chciałbym się tam znaleźć nie dlatego, że uległem 
bzdurnej gadaninie reklam i tym 
podobnych idiotyzmów, lecz dlatego, że jak myślę, ktoś w miarę wrażliwy powinien 
rejestrować to, co się tam 
będzie działo. Wiesz, taki korespondent wojenny. Jak Francis Parkman, Mary 
Austin, ktoś taki. Dlatego 
postanowiłem, że się zaciągnę.
Kadet lotnictwa z pagonami żółtodzioba nie musi się jednak obawiać protekcji. 
Staliśmy na balkonie, 
patrzyliśmy, jak startują statki, a on zachęcał mnie, bym poszedł, przyłożył się 
do nauki i pewnego dnia, być 
może, uniósł się w jednej z takich maszyn. Nie spieszyłem się z informacjami, że 
wskutek umysłowego 
niedorozwoju maturę będę miał parę lat wcześniej, niż to przepisano, i nim można 
z nią zrobić coś sensownego, 
choćby nawet zaciągnąć się do kadetów. Patrzyłem tylko, jak startuje statek i 
powiedziałem: ,,Za dziesięć lat od 
tej chwili będę spoglądał w dół, nie do góry”. a wtedy on mi opowiedział, jak 
ciężki musiał przejść trening, tak, 
że już nie spytałem go, jak znosi ten wszawy przydział, który dostał. Uprzejmy 
jednak i tak nie byłem, nie ma 
co. Ale mnie irytował, bo wyglądem nie przypominał człowieka z krwi i kości, 
lecz jedną ze swych reklam. 
Mam nadzieję, że ja nigdy nie będę wyglądał jak facet z reklamy.
Dziękuję za pieniądze, cieple skarpetki i kwartet skrzypcowy Mozarta, którego 
właśnie słucham. 
Następnego lata wolałbym dostać zaproszenie na Lunę, do Europy. Może...? 
Możliwe...? Ewentualnie...? Uff, 
a gdybym przebrnął przez ten nowy test, który mi przysłałeś...? w każdym razie 
zechciej o tym pamiętać.
Twój syn Pete
- Halo, State Psych.
- Chciałabym się umówić na badanie.
- Chwileczkę. Łączę z rejestracją.
- Halo, rejestracja.
- Chciałabym się umówić na badanie.
- Chwileczkę... jakie badanie?
- Chcę się widzieć z doktor Shallot. Eileen Shallot. Możliwie jak najszybciej.
- Momencik, muszę zerknąć do harmonogramu.... Przyszły wtorek o drugiej. 
Odpowiada to pani?
- Znakomicie.
- Mogę prosić o nazwisko?
- DeVille. Jill DeVille.
- Dobrze, Miss DeVille. Zatem przyszły wtorek o drugiej.
- Dziękuję.
Mężczyzna szedł poboczem autostrady. Autostradą jechały samochody. Wozy na 
paśmie wysokiej 
prędkości migały niczym rozmazane plamy.
Ruch byl niewielki.
Było wpół do jedenastej rano i było zimno.
Mężczyzna postawił obszyty futrem kołnierz, ręce trzymał w kieszeniach, szedł 
pochylony pod wiatr. 
Za ogrodzeniem droga była czysta i sucha.
Przez chmury przedzierało się poranne słońce. W burym świetle ćwierć mili z 
przodu mężczyzna 
widział drzewo.
Nie zmienił tempa. Ale drzewa nie spuszczał z oczu. Pod butami chrzęściły 
kamienie.
Gdy doszedł do drzewa, zdjął kurtkę i złożył ją w kostkę.
Położył kurtkę na ziemi i wdrapał się na drzewo.
Kiedy się wdrapał na konar, występujący za ogrodzenie, mógł się przekonać, że z 
dała nie zbliża się 
żaden pojazd. Wtedy oplótł wokół gałęzi dłonie, zawisł na moment i zeskoczył na 
autostradę.
Wschodni pas autostrady szeroki był na sto jardów.
Spojrzał na pas zachodni. Też nic nie nadjeżdżało. Ruszył więc w kierunku 
wysepki przedzielającej 
zachodnią połać autostrady od wschodniej. Wiedział, że nigdy do niej nie 
dojdzie. O tej porze dnia samochody 
pędziły po pasie szybkiego ruchu z prędkością około stu sześćdziesięciu mil na 
godzinę. Szedł dalej przed siebie.
Jakiś samochód nadjechał z tyłu. Nie odwaracal się. Jeśli szyby w oknach są 
zaciemnione, jak to 
zwykle, pasażerowie nie zdawali sobie sprawy z tego, że przeciął im drogę. 
Usłyszą o tym później i zaczną 
oglądać maskę, czy aby przypadkiem nie ma tam jakiego śladu tego spotkania.
Jakiś samochód nadjechał z przodu. Szyby były przezroczyste. Mignęły dwie 
twarze, usta wygięte 
w grymasie zdziwienia, chwila, a już go nie było. Jego twarz pozostała jak była 
- bez wyrazu. Nic się nie 
zmieniło. Jeszcze dwa samochody przemknęły obok, szyby zaciemnione. Przeszedł 
może dwadzieścia jardów.
Dwadzieścia pięć...
Coś w powiewie wiatru, coś, co mógł wyczuć stopami mówiło mu, że nadchodzi. Nie 
spojrzał w tamtą 
stronę.
i Coś, co zarejestrował kącikiem oka upewniało go w przekonaniu, że nadchodzi. 
Nie zmienił kroku.
Cecil Green jechał z przezroczystymi szybami, lubił bowiem tę drogę. Jego lewa 
ręka sięgała jej za 
bluzę, jej koszulka leżała na kolanach, a jego prawa dłoń spoczęła na dźwigni, 
jeden ruch, a fotele się opuszczą. 
Wtem odskoczyła, z piersi wyrwał się jej głuchy jęk.
Poderwał się, spojrzał w lewo.
Zobaczył idącego mężczyznę.
Ujrzał go z profilu. Mężczyzna nie odwrócił się do niego twarzą. Widział, że 
człowiek nie przyspieszył 
ani nie zwolnił kroku.
I potem już go nie widział.
Lekki zgrzyt - i szyba ochronna zaczęła się samoczynnie czyścić. Cecil Green 
podskoczył.
Przyciemnił okna.
- Jak?... - zapytał, gdy znowu miał ją w ramionach. Załkał.
- Monitor go nie zarejestrował...
- Chyba nie dotknął ogrodzenia...
- Chyba niepełna umysłu!
- Ale przecież mógł sobie wybrać łatwiejszy sposób. To mogła być twarz 
każdego... Moja? Przerażony 
Cecil opuścił fotele.
- Cześć, brzdące. To jest zbliżenie wielkiej, nalanej, poplamionej tytoniem, 
uśmiechniętej twarzy. Ten 
uśmiech to wasza nagroda. Tyle, gdy chodzi o dowcip. Dzisiejszego wieczoru 
odchodzimy od naszego nader 
nieformalnego rozkładu i przystępujemy do obmyślonego zgodnie z najnowszymi 
prądami, zaplanowanego do 
najdrobniejszego szczegółu obrazu dramatycznego.
Będziemy Przedstawiać Mit.
- Jedynie po wnikliwych badaniach psychologicznych i chorobliwej wręcz 
samoobserwacji podjęliśmy 
próbę przedstawienia Państwu tego właśnie mitu.
- Pfuj!
- Tak, żuję tytoń. “Red Mań”, naprawdę porządna marka... darmowa prymka.
- Teraz, kiedy podskoczę i opadnę, splunąwszy na poprzeczkę, kto z was pierwszy 
odgadnie, jaki to 
agon mityczny? Tylko nie rzucajcie się wszyscy do telefonów... Pfuj!
- Tak, panie i panowie, i wszyscy inni: jestem tytoniusz... nieśmiertelny, 
zgrzybiały, właśnie 
zamieniający się w pasikonika... Pfuj!
- a teraz, do następnego numeru, trzeba mi będzie więcej światła.
- Więcej światła... Pfuj!
- Oślepiającego światła! Oszałamiającego światła!
- Bardzo dobrze... Pfuj!
- Teraz zaś, szybko w kombinezon pilota, ciemne okulary, jedwabny szalik... 
Gdzie mój bat?
- w porządku.
- Skaczemy, pieski, Śnieg pada, pada, a pieski są eskimoskie! Hetta! Hau, hau! w 
górę! w górę! Do 
góry! w powietrze, stare konie! Jazda! Do góry!
- Więcej światła!
- Ruszajcie, koniki! Szybciej! Wyżej! Tata i mama czekają, na dole tęskni za mną 
dziewczyna! Jazda! 
Nie przynoście sobie wstydu uparcie trzymając się tej wysokości! Śnieżek!
- Co to, do diabła, pędzi na mnie? Wygląda jak pioruuuun... aaa!
- Uf. To Faeton, pędzący na oślep w słonecznym rydwanie.
- Wszyscy pewnie słyszeliście powiedzenie, że tylko dobry drwal może ściąć 
drzewo. Dobrze. Ten mit 
nosi tytuł “Apollo i Dafne”... Zabijcie te...!
Rodział zatytułowany “Nekropolis” napisał Charles Render do Brakującym ogniwem 
jest człowiek - 
pierwszej książki od ponad czterech lat. Od powrotu z zimowych ferii poświęcał 
się pisaniu w każdy wtorek 
i czwartek, po południu. Wtedy to zamykał się w biurze i zapisywał stronę po 
stronie chaotycznym pismem.
“Istnieje wiele rodzajów śmierci, w których każdy tym się wyróżnia, że 
przeciwstawia się umieraniu 
jako takiemu...” - pisał właśnie, gdy zabrzęczał interkom - krótko, długo, a 
potem znowu krótko.
- Tak? - odezwał się, nacisnąwszy przełącznik.
- Ma pan... interesanta - między,,pan” a “interesanta” dała się słyszeć krótka 
przerwa na zaczerpnięcie 
oddechu.
Włożył do kieszeni pojemniczek z gazem w sprayu, wstał i podszedł do drzwi.
Otworzył, wyjrzał na zewnątrz.
- Doktorze... pomocy...
Zszedł trzy stopnie na dół. Przyklęknął.
- O co chodzi?
- Proszę... ona jest chora - wyszczekał.
- Chora? Na co? Co się stało?
- Nie wiem. Niech pan idzie. Render spojrzał w ślepie.
- Co to za rodzaj choroby?
- Nie wiem - powtórzył pies. - Nie będę mówił. Ja... ja czuję, że ona jest 
chora.
- Jak się tu dostałeś?
- Przyjechałem. Znam współrzędne, jeździliście do klubu, obiady, przyjęcie... 
Zostawiłem samochód na 
zewnątrz.
- Zaraz do niej zadzwonię - Render ruszył ku drzwiom.
- Niedobrze. Nie odpowie. Miał rację.
Render wrócił do gabinetu po płaszcz i zestaw medyczny. Wyjrzał przez okno. Jej 
samochód stał 
zaparkowany na dworze, tuż przy wjeździe na przecznicę, gdzie monitor dopuszczał 
ręczne sterowanie. Jeśli 
ktoś powziął podejrzenie, że wóz jest poza wszelką kontrolą, automatycznie 
odstawiano go w ustronne miejsce. 
Zaraz obok przejeżdżały samochody.
Takie to proste, nawet pies może prowadzić. Lepiej zejść na dół, zanim 
przejedzie patrol. Pewnie już 
dał znać, że się tu zatrzymał. Ale może nie. Może jeszcze parę minut.
Spojrzał na wielki zegar.
- Okay, Sig - krzyknął. - Idziemy.
Windą zjechali na dół, szybko dotarli do głównych drzwi, wypadli z budynku i 
pospieszyli do wozu.
Silnik pracował na jałowym biegu.
Render otworzył drzwi od strony pasażera, Sigmund wsiadł do środka. Render 
wcisnął się za nim na 
fotel kierowcy, lecz pies już wcisnął współrzędne i adres. Nie miał co robić.
Wygląda na to, że jestem na niewłaściwym miejscu.
Zapalił papierosa. Wóz potoczył się w kierunku tunelu. Przez chwilę sunął 
zewnętrznym pasem, 
wyrównał szybkość, włączył się w ruch. Pies skierował samochód na pas szybkiego 
ruchu.
- Och - westchnął. - Och.
Render czuł się w tej chwili tak, jakby ktoś pogładził go po głowie
Gdy jednak spojrzał na psa, zobaczył obnażone kły i zdecydował się przejść do 
ofensywy.
- Kiedy zaczęła się dziwnie zachowywać?
- Kiedy wróciła z pracy. Nie jadła. Kiedy się do niej odzywałem, nie 
odpowiadała. Tylko siedzi.
- Czy to już kiedyś miało miejsce?
- Nie.
Jaka mogła być tego przyczyna? a może po prostu miała zły dzień. Ostatecznie... 
to tylko pies... coś 
w tym rodzaju. Nie. On na pewno wie, co mówi. Lecz wobec tego o co tu chodził
- a wczoraj? a dzisiaj rano przed pójściem do pracy?
- Jak zawsze.
Znowu spróbował zadzwonić. Ale nikt nie odpowiadał.
- Ty, to, zrobiłeś - powiedział pies.
- To znaczy?
- Oczy. Widzenie. Ty. Maszyna. Niedobre.
- Nie - odrzekł Render. w dłoni zacisnął pojemnik z gazem oszałamiającym.
- Tak - powiedział pies. - Chcesz ją uzdrowić?...
- Oczywiście...
Sigmund znowu zapatrzył się przed siebie.
Fizycznie czuł się Render podekscytowany, psychicznie był jakiś ociężały. Szukał 
w sobie przyczyny 
tego stanu rzeczy. Czuł się tak już od pierwszej sesji. w Eileen Shallot 
wyczuwał coś niepokojącego: osobliwe 
połączenie żywej inteligencji i bezradności, determinacji i podatności na 
zranienia, wrażliwości i zgorzknienia.
Czy w ogóle znajdą to coś, co jest w niej szczególnie przyciągające?... Nie. To 
tylko efekt 
przeciwprzeniesienia, do diabła z nim!
- Czuć cię zakłopotaniem - powiedział pies.
- To podpisz mnie “zakłopotany Render” i przewróć stronę.
Zwolnili. Mieli przed sobą parę zakrętów, a gdy je pokonali, znowu 
przyspieszyli. Wreszcie wjechali na 
wąski odcinek drogi prowadzącej przez rzekomo willową dzielnicę miasta. Wóz 
skręcił w boczną uliczkę, 
przejechał jeszcze dobre pół mili, lekko zadzwonił błotnikiem i skierował się na 
parking z tyłu wysokiego domu 
z cegły. Ów odgłos był zapewne znakiem, że w momencie gdy zakończyło się 
monitorowanie jazdy, opiekę nad 
wozem przejął specjalny serwomechanizm, tak że maszyna potoczyła się wzdłuż 
placu do przezroczystego 
boksu garażu, po czym się zatrzymała. Render wyłączył zapłon.
Sigmund właśnie otworzył drzwi ze swojej strony. Render popędził przez hali, 
przycisnął nos do płytki 
przy framudze, czekał. Po chwili drzwi rozsunęły się parę cali. Pies pchnął je 
zadem i wszedł. Render wszedł za 
nim. Zamknął za sobą drzwi.
Mieszkanie było duże, ściany surowe, niczym nie upiększone, zestawienie barw 
mogło odebrać odwagę 
osobie nie przygotowanej. W kącie stała wielka taśmoteka, obok monstrualna 
wieża. Przed oknem szeroki stół 
na wygiętych nóżkach, niski tapczan przy ścianie na prawo. Obok zamknięte drzwi. 
Sklepione łukowo 
najwyraźniej prowadziły do innych pomieszczeń. Przy oknie, wciśnięta w odległy 
kąt, na obitym tapicerką 
krześle siedziała Eileen. Sigmund zajął miejsce obok. Render zrobił kilka kroków 
w stronę okna, z papierośnicy 
wyjął papierosa. Otworzył zapalniczkę i trzymał ją zapaloną dopóty, dopóki nie 
obróciła głowy w jego stronę.
- Papierosa?
- Charles?
- To ja.
- Tak, dziękuję. Chętnie.
Wyciągnęła rękę, wzięła papierosa, włożyła do ust.
- Dziękuję. Co cię tu sprowadza?
- Wizyta. w sąsiedztwie.
- Nie słyszałam ani pukania, ani dzwonka.
- Pewnie drzemałaś. Sig mnie wpuścił.
- Tak, chyba. Przeciągnęła się.
- Która godzina?
- Zaraz wpół do piątej.
- Aha, to już przed dwiema godzinami wróciłam do domu. Chyba byłam strasznie 
zmęczona.
- a jak się teraz czujesz?
- Dobrze. Kawy?
- Nie gniewaj się, jeśli nie odmówię.
- Coś na ząb?
- Nie, dziękuję.
- Bicardi do kawy?
- Brzmi apetycznie.
- Wobec tego przepraszam. To potrwa chwilę. Wyszła przez drzwi obok sofy. Render 
zauważył, że 
znajduje się tam wielka automatyczna kuchnia na wysoki połysk.
- No i co? - szepnął do psa. Sigmund potrząsnął głową.
- Nie ta sama, co przedtem.
Render potrząsnął głową.
Położył zestaw medyczny na sofie, na nim płaszcz. Usiadł obok i dał płynąć 
myślom.
Czy aby przypadkiem nie przesoliłem wprowadzając ją tak od razu w świat obrazów? 
Może cierpi na 
depresję wywołaną przez jakiś efekt uboczny... powiedzmy stłumienie, 
znerwicowanie? Czy rozstroilem jej 
zespół adaptacyjny? Dlaczego tak mi się ze wszystkim spieszyło? Przecież nie 
było powodów do pośpiechu. Bo 
tak cholernie mi się spieszy z tą książką?... a może dlatego, że ona to na mnie 
wymogła?... Czyżby miała w sobie 
na tyle siły, świadomej lub nie? Czy też ja jestem aż tak podatny na jej 
sugestie?
Zawołała go do kuchni, żeby przeniósł tacę. Postawił zastawę na stole. Usiadł 
naprzeciwko niej.
- Dobra kawa - sparzył usta.
- Sprytna maszyna - odpowiedziała, prowokacyjnie naśladując timbre jego głosu.
Sigmund wyciągnął się na dywaniku przed stołem, głowę opuścił między łapy, 
sapnął i zamknął oczy.
- Ciekaw byłem - zaczął Render - czy po ostatniej sesji nie wystąpiły jakieś 
efekty wtórne... w rodzaju 
wzmożonych doznań synestezyjnych, snów układających się w większe całości, 
halucynacji lub...
- Tak - powiedziała bezbarwnym głosem. - Sny.
- Jakiego rodzaju?
- Takie, jak podczas ostatniej sesji: ciągle je śnię.
- Od początku do końca?
- Nie, nie ma tu specjalnego układu zdarzeń. Po prostu, jedziemy przez miasto, 
albo przez most, albo 
siedzimy przy stole, albo idziemy do samochodu... takie przebłyski. Bardzo żywe.
 - Jakiego rodzaju uczucia towarzyszą tym przebłyskom?
 - Nie wiem. Wszystko jest takie płynne.
- a co czujesz teraz, kiedy przypominasz sobie o tym?
- To samo. Też wszystko jakieś takie przemieszane.
- Obawiasz się czegoś?
- Nnie... nie sądzę.
- Chcesz dać sobie na razie z tym spokój? Nie odnosisz wrażenia, że zbyt się 
spieszymy?
- Nie. To wcale nie tak: to jest... to jest jak z nauką pływania Gdy wreszcie 
nauczysz się utrzymywać na 
wodzie, wtedy zaczynasz pływać i pływasz, pływasz aż do wyczerpania. a później, 
kiedy tak sobie leżysz dysząc 
ciężko i przypominasz sobie, do czego to podobne, podczas gdy twoi przyjaciele 
swobodnie unoszą się na 
wodzie, a ty, przemęczony, musisz leżeć... wtedy czujesz się błogo, choć zimno 
ci, a w mięśniach się mrowi, a 
w stawach strzyka. Bo przecież w końcu tak właśnie żyję, tak dochodzę do 
wszystkiego, co chcę osiągnąć. Tak 
właśnie czułam się po pierwszej sesji, tak czułam się po ostatniej... Ale kłucie 
i strzykanie już minęło, już 
chwyciłam oddech. Boże, nie chcę zatrzymać się w biegu. Czuję się dobrze!
- Czy po południu zwykle ucinasz sobie drzemkę? Dziesięć czerwonych paznokci 
przebiegło wzdłuż 
krawędzi stołu, gdy Eileen Shallot się przeciągnęła.
- ... Zmęczona jestem. Uśmiechnęła się, tłumiąc ziewnięcie.
- Połowa personelu ma wolne albo na chorobowym. Przez cały tydzień pracowałam 
jak w kieracie. Gdy 
dzisiaj wyszłam z instytutu, omal nie podpierałam się nosem. Ale teraz, kiedy 
już odpoczęłam, czuję się dobrze.
Ujęła filiżankę kawy w obie dłonie, pociągnęła dużego łyka.
- Aha - mruknął. - Dobrze. Trochę się o ciebie niepokoiłem Cieszę się, że 
bezpodstawnie.
- Niepokoiłeś? Czytałeś notatkę doktora Riscomba o moich analizach... i o próbie 
z ONT & R... i ciągle 
myślisz, że jestem kobietą z rodzaju tych, o które wystarczy się niepokoić? 
Dobre sobie! Cierpię na postępującą 
nerwicę spowodowaną wątpliwościami co do uznania mej pełnowartościowości jako 
istoty ludzkiej. Na tym 
skupia się cała ma energia, ukierunkowując wszystkie wysiłki ku kolejnym 
sukcesom. Znacznie to podnosi moje 
poczucie tożsamości z samą sobą...
- z pamięci zrobiłaś sobie piekło - wtrącił. - To prawie dosłowny cytat.
- Oczywiście.
- Sigmund też się o ciebie niepokoił.
- Sig? a w jaki sposób?
Pies drgnął niespokojnie, otworzył jedno oko.
- Tak - zahuczał basem, spoglądając na Rendera. - Powinienem wracać do domu.
- Znowu prowadziłeś?
- Tak.
- Mimo, że ci zabroniłam?
- Tak.
- Dlaczego?
- Bo się niepokoiłem. Nie odpowiedziałaś mi, gdy cię zapytałem.
- Bo byłam bardzo zmęczona. a jeśli znowu weźmiesz samochód, to ja już tak 
ustawię automat przy 
drzwiach, że nie będziesz mógł wchodzić i wychodzić jak dusza zapragnie.
- Przepraszam.
- Nic mi nie jest.
- Rozumiem.
- To ma się nigdy nie powtórzyć.
- Przepraszam.
Nie spuszczał Rendera z oczu, które były jak skupiające blask ognia soczewki. 
Render wbił wzrok 
w ścianę.
- Nie będź tak surowa wobec tego biedaka - mruknął. - Przecież myślał, że jesteś 
chora i pojechał po 
lekarza. a gdyby miał rację? Byłabyś mu winna wdzięczność, nie burę.
Sigmund spojrzał mu prosto w oczy - jego spojrzenie nie ugłaskane pojednawczymi 
wysiłkami 
Rendera, nadal było twarde. a potem zamknął oczy.
- Gdy postępuje niewłaściwie, trzeba mu o tym powiedzieć.
- No, myślę - powiedział, popijając kawę. - W każdym razie nic złego nikomu się 
nie stało. A skoro już 
tu jestem, porozmawiajmy na tematy zawodowe. Właśnie coś piszę i chętnie 
poznałbym twoją opinię.
- Wspaniale. a znajdziesz dla mnie jeszcze miejsce w przypisie?
- Nawet w dwóch lub trzech. Jak sądzisz, czy motywacje powodujące samobójcami są 
różne, 
w zależności od kultury?
- Po gruntownym namyśle stwierdzam, że nie - powiedziała. - Frustracje mogą 
prowadzić do depresji 
lub stanów niepoczytalności. Jeśli się spiętrzą, mogą generować pragnienie 
samozagłady. Pytałeś mnie o 
motywacje... sądzę, że to samo ich dotyczy. w moim odczuciu są niezależne od 
czasu i kultury, stanowią 
bowiem różne aspekty jednej ludzkiej doli. Nie przypuszczam, aby mogły się 
zmienić bez poddania przemianom 
zasadniczej natury człowieka.
- w porządku. Załatwione. a wobec tego zapytajmy, czym jest ten kamyczek, który 
pociąga za sobą 
lawinę? Bo jeśli nawet człowiek jest stały, to środowisko, w którym żyje, 
podlega nieustannym przemianom. 
Jeśli znajduje się w sytuacji życiowej, którą charakteryzuje nadmierne poczucie 
komfortu, jak sądzisz: czy 
będzie to czynnik w mniejszym czy większym stopniu depresyjny... lub wywołujący 
stany niepoczytalności... 
niż gdyby przenieść takiego osobnika w środowisko mniej sprzyjające, nie 
zabiegające do tego stopnia o jego 
dobre samopoczucie?
- Hm... Zorientowana co do przypadku rzekłabym, że to zależy od samego 
człowieka. Rozumiem 
jednak, do czego zmierzasz: czy tłum posiada predyspozycje do wyskoczenia przez 
okno, i to na znak jakim 
będzie zdjęcie kapelusza... przez okno, które otwiera się nawet przed tobą, 
ponieważ ty postawiłeś pytanie... 
szczególny przypadek buntu tłumów... znudzonych tłumów. Nie wiem. Nie mam 
pojęcia. Mam nadzieję, że 
problem jest źle postawiony.
- Ja także żywię tę nadzieję, lecz stawiając to pytanie miałem na myśli także 
samobójstwa 
symboliczne... funkcjonalne zaburzenia psychiczne, wywołane rzekomo zupełnie 
błahymi drobnostkami...
- Aha, mówiłeś o tym na wykładzie miesiąc temu: autopsychomimeza. Mam tę taśmę. 
Zgrabnie ci się to 
powiedziało, ale nie mogę się z tym zgodzić.
- Ani ja... w tej chwili. Napisałem cały ten akapit na nowo: “Thanatos w krainie 
tępego bęcwała”... tak 
go zatytułowałem. w istocie jest to instynkt śmierci, przemieszczający się 
bliżej powierzchni.
- Jeśli dam ci skalpel i trupa, spreparujesz mi ten instynkt tak, żebym go mogła 
dotknąć?
- Nie mógłbym tego zrobić - głos zadrżał mu od tłumionego śmiechu - bowiem cały 
instynkt śmierci 
zużyłby się na trupa. Wystarczy jednak, byś mi wyszukała ochotnika, a on już 
dowiedzie, że mam rację. 
Dobrowolnie.
- Nieodparta jest ta twoja logika. - Uśmiechnęła się. - Przynieś nam jeszcze 
kawy, okay?
Render poszedł do kuchni, wypłukał filiżanki, nalał kawy, wypił szklankę zimnej 
wody i wrócił do 
pokoju. Eileen nie ruszyła się z miejsca. Ani Sigmund.
- Co robisz, gdy akurat nie zajmujesz się śnieniem?
- To samo, co wszyscy: jem, piję, śpię, rozmawiam, odwiedzam przyjaciół i 
nieprzyjaciół, zwiedzam, 
czytam...
- Czy jesteś człowiekiem skłonnym wybaczać?
- Bywam. a dlaczego pytasz?
- Bo chcę cię prosić o wybaczenie. Pokłóciłam się dzisiaj z kobietą o nazwisku 
DeVille.
- O co?
- O ciebie. Stawiała mi zarzuty tak ciężkie, że już chyba byłoby lepiej, gdybym 
nie wyszła z łona matki. 
Ożenisz się z nią?
- Nie. Małżeństwo jest jak alchemia. Kiedyś służyło czemuś bardzo ważnemu, 
trudno byłoby jednak 
powiedzieć, że ta sytuacja utrzymała się do dnia dzisiejszego.
- Dobrze.
- Co jej powiedziałaś?
- Dałam jej skierowanie do kliniki, na którym było napisane: “Diagnoza: kurwa. 
Leczenie: 
farmakoterapia i uszczelnienie zwieracza”.
- O! - wymknęło się z ust Renderowi, najwyraźniej zainteresowanemu.
- Podarła kartkę i rzuciła mi w twarz kawałki.
- Ciekawe, dlaczego?
Wzruszyła ramionami, uśmiechnęła się, przeciągnęła palcem po obrusie.
- “Ojcowie i starcy, zastanawiam się, co to jest piekło”.
- ,,i przypuszczam, że jest to cierpienie, polegające na niezdolności do 
kochania” - dokończyła. - Czy 
Dostojewski miał rację?
- Wątpię. Gdy o mnie chodzi, przepisałbym mu terapię grupową. To byłoby dla 
niego prawdziwe 
piekło... ci wszyscy ludzie, zachowujący się jak bohaterowie jego powieści i na 
dodatek znajdujący w tym 
przyjemność. Render odstawił filiżankę, odsunął krzesło od stołu.
- Wychodzisz?
- Powinienem.
- Nie przyciągnę cię jedzeniem?
- Nie. Wstał.
- Okay, tylko założę płaszcz.
- Sam mogę wrócić. Odeślę samochód.
- Nie! Sama myśl o pustych samochodach krążących po mieście napełnia mnie 
przerażeniem. 
Wydawałoby mi się, że i mój wóz będzie tak straszyć po drogach przez najbliższe 
dwa i pół tygodnia.
- Poza tym - dodała, przechodząc przez próg - obiecałeś mi katedrę 
winchesterską.
- Chcesz tego dzisiaj?
- Jeśli dasz się namówić...
Gdy Render stał, zastanawiając się, co zrobi, Sigmund dźwignął się z podłogi, 
stanął tuż przed nim 
i spojrzał mu prosto w oczy. Otworzył pysk i zamknął, otworzył i zamknął - 
powtórzył to kilka razy, lecz nie 
wydobył z siebie żadnego dźwięku. Potem odwrócił się i wyszedł.
- Nie! - dobiegł go głos Eileen. - Zostaniesz tutaj dopóki nie wrócę.
Render wziął z sofy płaszcz, założył go, zestaw medyczny upchnął gdzieś w 
kieszeni.
Kiedy szli przez hall w stronę windy, Renderowi zdawało się, że słyszy dalekie i 
stłumione grubymi 
murami wycie.
W tym miejscu, jedynym spośród wszystkich, Render wiedział, że jest panem 
wszystkiego.
W tych obcych światach czuł się jak u siebie, w tych światach bez czasu, gdzie 
kwiaty spółkują 
a gwiazdy toczą walki na niebie, by w końcu spaść, rozpaść się na kawałki i 
pociąć kielichy, uderzyć w morza 
i odsłonić wiodące w dół schody i ramiona wyłaniające się z grot, kołyszące 
pochodniami, których płomień jak 
rozpływające się w powietrzu twarze - nocny koszmar w środku zimy, lato schodzi 
na zebry, Render wiedział - 
albowiem odwiedzał te światy z powodów zawodowych przez większą część minionej 
dekady. Kiwnięciem 
palca mógł więzić magów, prowadzić ich na procesy o zdradę królestwa - o, tak, i 
mógł ich zabijać, mógł 
ustanawiać ich spadkobierców.
Szczęśliwie, ta podróż była tylko wizytą grzecznościową.
Szedł przez polanę i szukał jej.
Czuł, jak wokół budzi się jej obecność.
Przecisnął się przez gałęzie, stanął nad jeziorem. Zimne, błękitne, bezdenne 
było jezioro, i odbijało 
w swych wodach smukłą wierzbę, która się stała miejscem jej objawienia.
- Eileen!
Wierzba zakołysała gałązkami w jego stronę, zakołysała w stronę przeciwną.
- Eileen! Przybywaj!
Opadły liście, upadły na powierzchnię wód, rozbiły zwierciadlaną gładkość, 
rozmyły obraz.
- Eileen?
W jednej chwili wszystkie liście pożółkły, wszystkie upadły do wody. Drzewo 
kołysało się i traciło 
liście. Dziwny dźwięk dał się słyszeć w ciemniejącym niebie, niczym buczenie 
kabli wysokiego napięcia 
w chłodny dzień.
Nagle przez niebo zaczął wędrować podwójny rząd księżyców.
Render wybrał sobie jeden, zerwał z nieba i ścisnął. Gdy to uczynił z jednym, 
inne zniknęły i na świecie 
zrobiło się jaśniej. Przepełniające powietrze buczenie ustało.
Okrążył jezioro by odetchnąć nieco od akcji brakowania i przeciwdziałania jej. 
Ruszył wśród sosen 
tam, gdzie, jak chciał, miała ukazać się katedra. Na drzewach śpiewały ptaki. 
Wiatr muskał go łagodnie. Jej 
obecność czuł całkiem wyraźnie.
- Tutaj, Eileen. Tutaj!
Zatem szła obok niego, w zielonym jedwabiu, włosy jak z brązu, oczy niczym z 
płynnego szmaragdu. 
Na czole błyszczał jej szmaragd. Szła w zielonych pantofelkach, stąpała po 
sosnowych igłach i spytała:
- a co się stało?
- Jesteś zaniepokojona.
- Dlaczego?
- Może z powodu katedry. Jesteś wiedźmą? - uśmiechnął się.
- Tak, ale dzisiaj mam wolne.
Roześmiał się, wziął ją pod rękę i obeszli wysepkę liści, a na porośniętym trawą 
pagórku dźwigała się 
w górę katedra, wzbijając się ponad ich dwoje i ponad drzewa, wspinając się w 
powietrzu południa, wydychając 
dźwięki organowych piszczałek, odbijając zabłąkany promień słońca w witrażach.
- Mocno trzymaj się świata - powiedział. - Bo wchodzi wycieczka.
Ruszyli w stronę wejścia i weszli.
- ...Dzięki kolumnom, łączącym podłogę ze sklepieniem niczym wyniosłe drzewa, 
osiągnięto efekt 
bezwzględnego opanowania przestrzeni - powiedział. – Wziął to z przewodnika. 
Północny transept.
- Greensleeves - powiedziała. - Organy grają Greensleeves.
- Tak. Ale nie możesz mnie za to winić. Spójrz na te fryzy na kapitelach...
- Chcę podejść bliżej do chóru.
- Dobrze. Tędy, proszę.
Render czuł, że coś tu było nie tak. Ale nie był w stanie powiedzieć, co.
Wszystko zachowywało trwałość...
A wtedy coś nagle się stało, wysoko nad katedrą, coś, co wywołało dziwny odgłos. 
Render uśmiechnął 
się. Tak, teraz już sobie przypominał. To było jak klaśnięcie językiem. Przez 
chwilę Eileen myliła się mu z Jill... 
tak, to właśnie to.
Cóż, wobec tego...
Ołtarz był niby eksplozja bieli. Nigdy przedtem nie widział czegoś podobnego, 
nigdzie. Wokół ściany 
były ciemne, ciągnęło chłodem. w kątach i w wysokich wnękach pełgały świece. 
Organy pod czyimiś 
niewidzialnymi palcami wstrząsały grzmiącymi akordami.
Render wiedział, że coś jest nie tak.
Odwrócił się do Eileen Shallot, której kapelusz był jak zielona szyszka 
wyrastająca w ciemności, 
ciągnąca za sobą zielone wstęgi woalu. Jej szyja była w cieniu, lecz...
- Ten naszyjnik... skąd?
- Nie wiem. Uśmiechnęła się.
Trzymała w dłoniach puchar, którego wnętrze mżyło czerwonawym światłem. Odbijało 
się od jej 
szmaragdu. Blask obmył je niczym tchnienie chłodnego powietrza.
- Napijesz się?
- Stój w miejscu! - polecił.
Chciał zmusić mury, by się zapadły. Pływały w cieniu.
- Stój w miejscu! - powtórzył natarczywym tonem. - Niczego nie rób. Nawet nie 
staraj się myśleć.
- ...Ściany, zapadnijcie się! - krzyknął, i jak za uderzeniem wiatru ściany 
wymiotło we wszystkie strony, 
dach poszybował nad wierzchołkiem świata, a oni stali wśród ruin oświetleni 
jednym jedynym stoczkiem. Noc 
była ciemna, że oko wykol.
- Dlaczego to uczyniłeś? - spytała, ciągle trzymając puchar wyciągnięty w jego 
stronę.
- Nie myśl. Nie myśl o niczym - powiedział. - Odpręż się. Jesteś bardzo 
zmęczona. Gdy płomień tej 
świecy zadrga i zgaśnie, zgaśnie też twa świadomość. z trudem zachowujesz 
przytomność umysłu. Ledwo 
trzymasz się na nogach. Oczy ci się zamykają. Bo i tak przecież nie ma tu czego 
oglądać.
Chciał zmusić świecę, by zgasła, ale świeca nadal się paliła.
- Nie jestem zmęczona. Proszę, wypij.
Usłyszał, jak w nocnych ciemnościach dudnią dźwięki organów. Dziwny dźwięk, nie 
od razu go 
rozpoznał.
- Potrzebuję twojej współpracy.
- Dobrze już, dobrze.
- Spójrz! Księżyc! Wskazał palcem.
Zadarła głowę, a księżyc wyszedł zza atramentowe ciemnej chmury.
- I drugi, i trzeci...
Księżyce, niczym nawlekane perły, wynurzały się i wędrowały w ciemności.
- Ostatni będzie czerwony, i był.
Wyciągnął rękę z wystawionym palcem wskazującym, przesunął ramię wzdłuż pola 
widzenia, a potem 
usiłował dotknąć księżyca. Zabolało. Księżyc parzył. Nie mógł ruszyć go z 
miejsca.
- Obudź się! - krzyknął.
Czerwony księżyc zniknął, a razem z nim wszystkie białe.
- Proszę, wypij.
Wyrwał puchar z jej dłoni i odwrócił się. Kiedy znowu na nią spojrzał, trzymała 
w ręku puchar.
- Wypijesz?
Odwrócił się i uciekł w noc.
Było to jak bieg w sięgającym bioder śniegu. To było nie w porządku. Biegnąc, 
powiększył swój błąd - 
sam tracił siły, ona zyskiwała na mocy. Bieg wysysał jego energię, wysuszał go.
Stał w środku ciemności.
- Świat kręci się wokół mnie - powiedział. - Jam jego osią.
- Proszę, wypij - powiedziała.
Stał na polanie obok stołu, a stół nad brzegiem jeziora. Jezioro było czarne, a 
księżyc był srebrny, 
wysoko, poza zasięgiem dłoni. Na stole pełgała jedna świeczka, blask której 
wysrebrzał jej włosy i włosy jej 
były srebrzyste, jak jej suknia. Obok pękatego kieliszka do wina stała butelka 
Romanee-Conti. Pełen był po 
brzegi, ten kieliszek, tak że czerwonawe paciorki zastygły przy szklanej 
krawędzi. Był bardzo spragniony, ona 
zaś była piękniejsza od wszystkich kobiet, które zdarzyło mu się widzieć,, a jej 
naszyjnik sypał iskrami, a znad 
jeziora nadciągnął chłodny powiew, i w powietrzu coś się unosiło - coś, co 
powinien był pamiętać...
Zrobił krok naprzód, a kiedy się poruszył, zbroja lekko zadźwięczała. Sięgnął po 
kieliszek, lecz prawica 
zesztywniała mu od bólu i przywarła do boku.
- Jesteś ranny!
Powoli odwrócił głowę. Krew płynęła z otwartej rany w prawym ramieniu, cienką 
smużką spływała 
w dół i skapywała z palców na ziemię. Zbroja był rozdarta. Zmusił się, by nie 
patrzyć.
- Wypij to, kochanie. To cię uzdrowi. Stała.
- Przytrzymam kieliszek.
Spojrzał na nią, gdy przystawiła kieliszek do warg.
- Kim jestem?
Nie ona mu odpowiedziała, lecz coś mu odpowiedziało - coś jakby plusk wody na 
jeziorze.
- Jesteś Render. Śniący.
- Tak, przypominam sobie.
Po czym skłonił umysł do kłamstwa, do kłamstwa które mogło rozbić całą tę 
iluzję, do kłamstwa, które 
by wypowiedzieć, zmusić musiał swe usta.
- Eileen Shallot, nienawidzę cię.
Świat zadrżał i popłynął nad nim wstrząsany, jakby zwalony potężnym ciosem.
- Charles! - krzyknęła i ciemność rozciągnęła się nad nimi.
- Obudź się! Obudź się! - krzyknął, a prawe ramię piekło i piekło, i krwawiło w 
ciemności.
Stał sam pośrodku białej równiny. Cichej i nieskończonej. Rozlewała się po samą 
krawędź świata. 
Promieniowała własnym światłem, bo niebo nie było niebo, bo nic w górze nie 
było. Nic. Był zupełnie sam. I 
jego własny głos dobiegł go echem odbijającym się od krawędzi świata.
- ... nienawidzę... nienawidzę cię...
Opadł na kolana. On był Render.
Czerwony księżyc ukazał się nad równiną, rzucając upiorne światło na białą 
połać. Po lewo miał 
łańcuch górski, po prawo drugi łańcuch.
Uniósł prawicę. Pomógł sobie lewą ręką. Ścisnął nadgarstek, wyciągnął palec 
wskazujący, dosięgnął 
księżyca.
Wysoko z gór dobiegł go skowyt, straszny, rozdzierający krzyk - jakby nieludzki, 
a jednak ludzki - 
wyzwanie, skarga na samotność, jęk skruchy. a potem jego ujrzał, idącego po 
górach, z ogonem strząsającym 
śnieg z najwyższych wierzchołków, ostatni loupgarou Północy - Fenris, syn Loki - 
wstępujący do nieba.
Rzucił się w powietrze. Połknął księżyc.
Wylądował tuż obok niego, a jego wielkie ślepia pałały żółtym blaskiem. 
Podkradał się ku niemu 
stąpając bezgłośnymi łapami po zimnej białej równinie między górami, rzucił się 
do ucieczki, biegł po 
pagórkach i w dół zboczy, przez rysy skalne i rozpadliny, dolinami, kluczył 
wśród stalagmitów i pinakli - pod 
krawędziami lodowców, wzdłuż koryt rzek skutych lodem, biegł ciągle w dół - aż 
poczuł na plecach gorący 
oddech, aż otworzyła się nad nim wykrzywiona w uśmiechu paszcza.
A wtedy się odwrócił i jego stopy stały się jak dwie rzeki ognia, które uniosły 
go daleko.
Świat odskoczył w tył. On ślizgał się po zboczach. w dół. Ześlizg...
Byle dalej... Spojrzał przez ramię. w oddali szara sylwetka goniła za nim.
Czuł, że jeśli zechce, łatwo zmniejszy dystans. Musiał przyspieszyć.
Świat zataczał się wokół niego. Zaczął padać śnieg. Wyciągnął nogi. z przodu, 
jakaś plama, zamazana 
sylwetka. Przedarł się przez woale śniegu, który teraz - jak się zdawało
- padał z dołu do góry - niczym bańki mydlane.
Zbliżył się do poszarpanego kształtu.
Jak pływak zbliżał się do niego - niezdolny otworzyć ust by wymówić choć słowo, 
sparaliżowany 
strachem, że utonie - utonie i nie dowie się, nigdy nie pozna.
Już nie kontrolował swego ruchu. Rzucało nim naprzód, jak fala morska w czas 
przypływu bije o wrak. 
w końcu, tuż przed tym, zdołał się zatrzymać.
Pewne rzeczy nie ulegają zmianie. Są to rzeczy, które już dawno temu przestały 
istnieć jako przedmioty 
i pozostają teraz jedynie jako nie - do - zapisania - w - kalendarzu czyste 
możliwości poza przepływem” 
strumienia pierwiastków zwanych Czasem.
Tam oto stał Render. Nie przejmował się, czy Fenris go dopadnie i zje jego mózg. 
Zamknął oczy, nie 
mógł jednak przestać widzieć. Tym razem było to niemożliwe. Ale niczym się nie 
przejmował. Lwia część jego 
samego leżała martwa u jego stóp.
l znowu skowyt. Za nim pojawił się szary kształt.
Zgubę niosące oczy i krwawy pysk zamajaczyły we wnętrzu samochodowego wraka, 
zęby wgryzły się 
w stal, szkło, wciskały się do środka w poszukiwaniu...
- Nie! Brutalu! Przeżuwaczu truchła! - krzyknął. - Umarli są święci! Moi umarli 
są święci!
Miał w ręku skalpel. Wprawnym ruchem rozpłatał ścięgna, odkrył sploty mięśni w 
zastygłych 
ramionach, miękki żołądek, powrósła arterii.
Płacząc, poćwiartował potwora, członek po członku, a on krwawił i krwawił 
plugawiąc pojazd 
i szczątki w jego wnętrzu swoją piekielnie - zwierzęcą posoką, ociekając krwią, 
tocząc obmierzłe płyny, aż cała 
równina się zaczerwieniła i poskręcała nad nimi.
Render upadł na przerdzewiałą maskę i było miękko, ciepło i sucho, i zapłakał 
nad nim.
- Nie płacz - powiedziała.
A potem wisiał na jej ramieniu, mocno przywierając do jej boku, potem szli 
brzegiem czarnego jeziora 
pod księżycem, którym był Wedgewood. Na ich stole płonęła jedna, jedyna świeca. 
Zbliżyła kieliszek do jego 
warg.
- Proszę, wypij.
- Tak. Napój mnie. Wypił wino, łagodne i lekkie, i rozpromienił się wewnątrz. 
Czuł, jak wracają mu 
siły.
- Jestem...
- ... Render. Śniący - plusnęło jezioro.
- Nie!
Odwrócił się i znowu pobiegł, szukając wraka. Musiał wrócić.
- Nie możesz.
- Mogę! - krzyknął. - Mogę, jeśli spróbuję....
Żółte płomienie zawirowały w gęściejącym powietrzu. Żółte węże. Skręcały się, 
płonęły, płonęły, 
wokół jego kostek. Potem przez mroki, dwugłowy i zwalisty, nadciągał jego 
Przeciwnik.
Potoczyły się za nim kamyki. Przytłaczający odór wykręcił mu nos w drugą stronę, 
odrzucił go, o parę 
kroków.
- Śniący! - ryknęła jedna z głów.
- Wróciłeś, żeby wyrównać rachunki! - zawołała druga. Render patrzył. Usiłował 
sobie przypomnieć.
- Nie dla wyrównania rachunków, Thaumielu - powiedział. - Powaliłem cię i 
zakułem w łańcuchy... za 
Rothmana, tak, to był Rothman... kabalista.
Zakreślił w powietrzu pentagram.
- Wracaj do Oliphoth. Wypędzam cię.
- Tutaj jest Oliphoth.
- ... przez Khamaela, anioła krwi, przez wrogów Serafina, w imię Elohim Gebor, 
zaklinam cię, byś 
zniknął!
- Nie tym razem - zaśmiały się obie głowy.
Dał krok naprzód.
Render cofnął się powoli, choć nogi miał spętane przez żótłe węże. Czuł, jak z 
tyłu otwiera się otchłań. 
Świat był niczym rozpadająca się układanka. Widział, jak części się oddzielają.
- Zgiń.
Gigant zagrzmiał śmiechem obu łbów.
Render potknął się.
- Tędy, kochanie!
Stała w małej grocie po prawej stronie.
Potrząsnął głową i dał krok ku otchłani.
Thaumiel sięgał ku niemu.
Render zachwiał się na krawędzi przepaści.
- Charles! - krzyknęła, a wraz z jej płaczem rozpadł się świat.
- Zatem Yernichtung - odpowiedział, spadając . - Dołączę do ciebie w ciemności.
l tak wszystko dobiegło końca.
- Chciałbym się widzieć z doktorem Charlesem Renderem.
- Przykro mi, to niemożliwe.
- Ale ja wynająłem odrzutowiec tylko po to, żeby tu przylecieć i mu podziękować. 
Jestem innym 
człowiekiem! Zmieniłem życie!
- Przykro mi, panie Erikson. Gdyby pan zadzwonił dziś rano, powiedziałbym panu, 
że to niemożliwe.
- Panie, jestem Przedstawiciel Erikson... a Render kiedyś wyświadczył mi wielką 
przysługę.
- Wobec tego niech pan wyświadczy teraz małą przysługę Renderowi i wraca do 
domu.
- Nie ma pan prawa zwracać się do mnie w ten sposób.
- Jak pan widzi, właśnie się zwracam. Proszę wyjść. Może w przyszłym roku...
- Ale parę słów może zdziałać prawdziwe cuda...
- Proszę mi ich oszczędzić!
- Prze... przepraszam.
Urocze było to na pewno, zaróżowione świtem - falująca, parująca powierzchnia 
morza - wiedział 
jednak, że i to musi się skończyć. Zatem...
Zszedł po schodach z wysokiej wieży i wszedł na dziedziniec. Ruszył w stronę 
różanej altanki. Stanął 
przy wejściu i spojrzał na wyrko, które stało po środku.
- Dzień dobry, milordzie.
- I wzajemnie - odrzekł rycerz, łącząc swą krew z ziemią, kwiatami, trawą, krew 
wypływającą z jego 
rany, cieknącą po zbroi, skapującą z koniuszków palców.
- Nic nie pomogło? Rycerz potrząsnął głową.
- Pustym, i czekam.
- Twe oczekiwanie kresu bliskie.
- To znaczy? - podniósł się.
- Statek. Zbliża się do portu.
Rycerz wstał. Oparł się o wilgotny pień drzewa. Patrzył na rosłego, brodatego 
sługę, który nie 
przestawał mówić ochrypłymi słowy z barbarzyńskim akcentem:
- Gnany wiatrem przybywa jak czarny łabędź. Powraca.
- Czarny, mówisz? Czarny?
- Żagle są czarne, Lordzie Tristramie.
- Kłamiesz.
- Chcesz się przekonać? Chcesz ujrzeć to na własne oczy? Spójrz zatem!
Wskazał dłonią.
Ziemia zadrżała, mur runął. Chmura kurzu podniosła się i opadła. z miejsca, 
gdzie stali, widzieć mogli 
statek wpływający do portu na skrzydłach nocy.
- Kłamałeś! Są białe!
Pierwsze promienie wschodu tańczyły na lustrze wody. Żagle rzucały cień.
- Nie, głupcze. Czarne! Muszą być czarne!
- Białe! Białe! Izoldo, dotrzymałaś słowa! Wróciłaś! Zaczął biec w stronę portu.
- Wracaj! Jesteś ranny! Jesteś chory! Zatrzymaj się... Żagle były białe, 
opromienione słońcem, które 
wisiało jak czerwony guzik, który sługa dotknął szybkim ruchem ręki. Noc 
zapadła.
   “Geist der stets vernemt” — “Duch, który ciągle przeczy” — tak w Fauście 
Johann Wolfg$ng von 
Goethe określa Mefistofelesa (Przyp. tłum.)
  Die Zwischenwelt (niem.) — międzyświat (Przyp. tłum.)
  Yernichtung (niem) - zagłada (Przyp. tłum.)