Grzegorz Buchwald

"Krater Kahr-hor" 

Księga I "Ucieczka z Doliny Śmierci"
Rodziały 1-13 publikowane były w internetowym periodyku Fanhrenheit. 
Publikacja niniejsza obejmuje te rozdziały i dwa kolejne - 14-15.
Prolog
Mrok zapadał nad szarzejącymi, ciągnącymi się po odległy horyzont 
wodami ogromnego jeziora. 
Chłopiec nigdy nie widział tak bezkresnej przestrzeni. Ostatnie, 
pełgające na szczytach drobniutkich zmarszczek, czerwono-
pomarańczowe błyski, znikały coraz szybciej, zapadając się kolejno w 
zielonkawe odmęty. Pobliskie zarośla, stały się ciemnym, nieregularnym 
pasem na tle granatowego nieba i przerażały skrywaną niewiadomą.
Gragh dziwił się, że słońce nad jeziorem zachodzi tak wolno. Tam 
skąd pochodził, mrok panował przez większość dnia. W mroku tonęło 
wszystko co znał, a słońce tylko na króciutko pojawiało się nad 
drzewami po jednej stronie polany, by niemal natychmiast schować się 
po drugiej.
Tymczasem słońce zaszło, chowając się całkowicie za wrastającymi w 
niebo urwistymi skałami. Mrok gęstniał. Ręce trzymające koniec 
cienkiej linki, skręconej z króliczych jelit, wilgotniały coraz bardziej, 
strach zwilżał plecy zimnym potem, a wyobraźnia jakby na przekór jego 
postanowieniom, wyrywała z gładkiej tafli jeziora coraz to nowe 
demony.
Jedynym jego pragnieniem było rzucić się do ucieczki. Nie miał 
jednak pojęcia, w którą stronę. Mijały niezliczone chwile wyczekiwania. 
Każde zmrużenie powiek odliczało stojący w miejscu czas. Wpatrywał 
się w księżyc, który jakiś czas temu wypłynął na niebo i stanowił teraz 
jedyny jasny punkt nie budzący lęku. Zastanawiał się, jakim sposobem 
przemierzył kwartę nieba. Nie widział przecież, by się poruszał. Wisiał 
na niebie niczym nocne ognie na kamiennych murach Grodu, kiedy 
spowijają go dymy i mgła, i gdy widać tylko ich kulistą poświatę 
przebijającą przez mleczne opary. 
"Czary" - pomyślał, rzucił głową na boki i znów wlepił wzrok w 
księżyc. Nagle, linka przywiązana do jego dłoni drgnęła. Serce wypełnił 
przypływ emocji. 
"Może wreszcie uda mi się coś złowić"- pomyślał i poczuł, jak 
żołądek skręca się kolejny raz w głodowy węzeł. Myśl o zjedzeniu ryby 
po wielu godzinach głodówki dodała mu sił i uśmierzyła na chwilę ból. 
Szarpnął więc linkę z całej siły w nadziei, że kościany hak wbije się w 
ciało stworzenia na tyle głupiego, by połakomić się na kawałek 
śmierdzącego mięsa, które zdobył w walce o odpadki, wyrzucane 
codziennie z Grodu.
Nikt z biedoty koczującej dzień i noc u stóp skał tworzących mury 
Grodu nie pamięta, od jak dawna to trwa. Odpadki spadały z góry 
codziennie. Zrzucano je za każdym razem w innym miejscu i o innej 
porze, by ludzie nie gromadzili się tłumnie i nie pozabijali w walce 
o nie, do czego i tak często dochodziło. 
Każde pokolenie pamięta to w ten sam sposób: "tam, pod murami, 
można znaleźć coś do zjedzenia i ubrania ". Od czasów jakie ogarnia 
pamięć koczujących pod Grodem, odbywa się ten sam codzienny 
rytuał: każdy próbuje przewidzieć, gdzie z nieba spadnie całe dobro 
świata, krąży nerwowo wzdłuż kamiennych murów z zadartą głową, 
ścierpniętym karkiem i skroniami pękającymi od wytrzeszczania oczu. 
Kto żyw stara się pierwszy dostrzec postacie zakryte twardymi jak 
dębowa trzaska skórami, niosące kosze z odpadkami, by zająć możliwie 
najlepsze miejsce.
Kiedy wszystko się kończy i wiadomo, że nic już z murów nie 
spadnie, żywi zbierają ciała zadeptanych i wynoszą w głąb lasu, gdzie 
krążące nieustannie watahy wilków, tylko czekają na okazję do uczty. 
Potem wracają na swoje miejsca, siadają na ziemi pod gołym niebem. 
Jedni cieszą się tym, co zdobyli, inni zazdrośnie spoglądają na sąsiadów. 
Odwieczny zwyczaj nakazuje, że gdy na ziemi nie leży nic, co zostało 
zrzucone z góry, nikt nikomu nie może zabrać tego, co innemu udało 
się zdobyć. Dzieje się tak według prostej zasady: "chcesz, by jutro dano 
ci spokój - nie okradaj nikogo dzisiaj". A nocą, rozpalają ogniska, 
odstraszające dzikie zwierzęta i wczołgują się pod dachy szałasów 
uplecionych z gałęzi i trzcin. 
Ludzie z osad rzadko zjawiali się pod murami. Tylko wyjątkowa bieda 
lub przypadek sprawiały, że pojawiali się tam, wśród śmierdzących i 
wiecznie brudnych nędzarzy, którzy wolą koczować pod Grodem, 
czekając na to co spadnie im z murów, niż pracować. 
Tego dnia właśnie, Gragh przypadkiem znalazł się pod Grodem akurat 
w momencie, gdy pozbywano się tego, co zbędne za murami. Kiedy 
zdobył obrośniętą tłustym mięsem kość, a w dodatku nie zginął w 
tłoczącej się pod blankami fortecy ciżbie łachmaniarzy, wydawało mu 
się, że spotkało go podwójne szczęście. Teraz jednak oddałby i kość, i 
wszystko, co miał przy sobie, i na sobie, by cofnąć się do poranka, i 
nigdy nie opuszczać swego legowiska. Wszystko, co go później 
spotkało, zdawało się koszmarnym snem, z którego nie mógł się 
obudzić.
Siedząc na brzegu jeziora i rozpamiętując wydarzenia ostatnich 
kilkunastu godzin nie wiedział, że zapoczątkowały one największą 
przygodę jego życia.
Rozdział 1
Ledwie się obudził i przetarł oczy, ruszył spiesznie w stronę Partun do 
Gursuka, jedynego znachora w Dolinie Grodu. Gdy las skończył się, z 
miękkiego, suchego poszycia, wyszedł na porośnięty trawą jego skraj. 
Gragh chodził tą drogą bardzo często. Znał na niej każdy kamień i kępę 
trawy, i by trafić do celu, mógł zamknąć oczy pozwalając nieść się 
nogom. Oczy jednak miał otwarte, choć bezmyślnie wpatrzone w mokrą 
od porannej rosy i mgły trawę. 
Myślał akurat, jak dobrze byłoby jeszcze leżeć w swoim kącie chaty i 
napawać się ciepłem bijącym od resztek żaru z ogniska, gdy nagle 
zauważył, jak niezmiennie szaro-księżycową taflę pokrytej rosą trawy, 
zaczyna rysować ciemnozielona szrama. Czarna krecha ruszyła jak 
żywa spod jego stóp rwanymi zakosami. Nie dopatrzył się w tym 
niczego nieziemskiego, więc ruszył wzdłuż niej, ścigając jej uciekający 
początek.
Ślad, rysowany na otrzepywanych z kropli rosy źdźbłach trawy, 
wydłużał się z każdą chwilą. Już, już miał dopaść to, co tak szybko 
poruszało się w trawie, gdy nagle prawa noga wpadła w spulchnioną 
przez krety ziemię i poczuł, jak jego ciało wymyka się spod kontroli i 
bezwładnie leci do przodu. Nie spuścił jednak wzroku z ciemniejącej 
przed nim linii, która nagle zaczęła wpadać mu pod brzuch. Upadł. 
Gdy z jękiem odtoczył się na bok, dostrzegł zbierające się do ucieczki, 
zielonkawe ciałko jaszczurki. Zaczynała biec coraz szybciej. 
Odruchowo uniósł rękę i uderzył otwartą dłonią w miejsce, gdzie za 
możliwy do przewidzenia ułamek chwili miała się znaleźć. Trafił. 
Poczuł pod dłonią ruch. Zacisnął pięść i uniósł ją do góry. Popatrzył na 
plamistą, zielonkawą, owalną paszczę i uśmiechnął się tryumfalnie.
"Mam cię."- pomyślał i zaczął się podnosić. 
Rosa z trawy, w którą upadł, przesiąknęła ubranie. Lepkie zimno 
przylgnęło do jego ciała. "Brrrr"- zadygotał podnosząc się. Stał chwilę, 
przypatrując się trzymanej przed twarzą jaszczurce. Zdało mu się przez 
moment, że w jej oczach dostrzega jakąś przedwieczną mądrość. 
Przyjrzał się jej uważniej. Przemknęło mu nawet przez głowę, by ją 
puścić, gdy kolejny skurcz skręcił mu trzewia. Nie jadł od dość dawna. 
Zwierzęta nie mają litości w walce o przetrwanie. Leśną pumę, która 
rozszarpała jego młodszą siostrę nie obchodził wyraz jej oczu - była 
głodna; taki powód wystarczył aby zadać śmierć innej istocie. Dlaczego 
miałby być lepszy od dzikiego zwierzęcia? 
Wspomnienia tragicznych wydarzeń sprzed pięciu zim stanęły mu 
przed oczyma. Stare blizny zapiekły, jakby dopiero teraz matka zrywała 
z nich opatrunki z wygotowanych szmat.
W nagłym przypływie żalu i wściekłości ruszył ręką w kierunku ust i 
jednym kłapnięciem pożółkłych zębów odgryzł jaszczurce głowę . Jego 
usta wypełnił smrodliwy smak. Wstrzymał oddech. Kilka szybkich 
ruchów szczęki i pierwszy kęs wpadł do żołądka. Przez chwilę zrobiło 
mu się niedobrze. Lekko zgięty, poczekał aż to co połknął "ułoży" mu 
się w brzuchu. "Uffff" - westchnął i wyprostował się . Jaszczurka bez 
głowy wiła się w jego dłoni. Spojrzał na jej tuszkę i wsadził za pazuchę. 
Strzepnął zwisającą mu z palca kroplę krwi, a dłoń wytarł o kapotę. 
Długo jeszcze czuł łaskoczące żebra drgania jej mięśni. Nie było mu 
jednak do śmiechu. W najgłębszej świadomości wiedział, że zadał 
śmierć, a jego ofiara nieświadomymi odruchami martwego już ciała 
przypominała mu o tym. 
Ruszył dalej. Po chwili, poprzez coraz rzadsze, zielone od mchu pnie 
starych sosen, dostrzegł pierwsze, postrzępione zarysy Grodu. Spoza 
nich w dzień i w nocy dobywały się kłęby dymów i pary. Czasami 
ciężkie powietrze nie mogło unieść się wraz z nimi ku niebu, a wówczas 
mleczny opar przelewał się między postrzępionymi skalnymi iglicami 
sterczących z czarnych i poszarzałych od pyłów i nalotów murów 
Grodu, i spływał w dół, zalewając dolinę rozrywającym płuca odorem. 
Mury pięły się miejscami na wysokość dziesięciu mężczyzn. Nie były 
tworem człowieka. Wyglądały raczej, jak mała, wydrążona w środku 
góra, o prawie pionowych, jednolitych ścianach, która wyrosła w 
samym środku doliny. Ich powierzchnia nie była gładka, przeciwnie, 
sprawiała wrażenie ulanej z jednolitej, szaroczarnej porowatej masy. 
Podobnie wyglądały kopczyki, które w dzieciństwie robił z innymi 
chłopcami z gęstego błota. Zabawa polegała na tym, że jeden z 
kompanów dziecięcych zabaw trzymał oparty o ziemię gruby kij, a 
drugi oblewał go błotną papką. Kiedy twór zasechł, wyglądał niemal jak 
mała podobizna Grodu. Wystarczyło zaostrzonym patykiem wyskrobać 
skalne iglice i szczeliny strzelnicze, i grodzik był gotów. 
Korona murów była postrzępiona, a wyrąbane w niej nieregularne 
zęby i naturalne, sterczące w niebo iglice, wyglądały ponuro i groźnie. 
Na wysokości dwóch mężczyzn od góry, na niemal całym obwodzie 
ścian, wydłubano w twardej skale rząd pionowych szczelin. Były to 
jedyne otwory, które można było dostrzec na liczącej około sześć 
tysięcy kroków długości murów. Poniżej nie było już ani bram, ani 
drzwi, ani okien. Nikt nie miał pojęcia, jak mieszkańcy Grodu dostają 
się do środka. Gdyby nie przekazywane przez kolejne pokolenia 
opowieści i pojawiający się codziennie na murach Strażnicy Grodu, 
będący jedynym świadectwem istniejącego wewnątrz życia, można by 
przypuszczać, że nikogo za murami nie ma. 
Co jakiś czas spoza murów dobiegały pokrzykiwania ludzi (choć słów 
nie dawało się zrozumieć), oraz odgłosy głuchych uderzeń, jakby ktoś 
olbrzymią skałą walił o ziemię. Nigdy nikt "stamtąd" nie interesował się 
ludźmi pod murami. Nie mogli przecież wejść do środka, ani w inny 
sposób zakłócić życia wewnątrz Grodu. Były też inne powody, dla 
których pozostawiano nie tylko ich ale i całą dolinę w spokoju. Tego 
jednak Grach miał się dowiedzieć znacznie później. 
Cały teren wokół Grodu, w promieniu dwóch tysięcy kroków, wznosił 
się mocno ku górze. Ze stoków wzniesienia, na którym stał, z 
północno-zachodniej i południowo-wschodniej strony, wypływały 
dwie rzeki łączące się dalej w jeden nurt. Rzeki wypływały spod ziemi i 
pod ziemią znikały. U ich źródeł, a raczej miejsc, gdzie wyskakiwały 
pełnym strumieniem na powierzchnię, leżały osady Sura i Partun. Kepa, 
trzecia z osad podgrodzia leżała od strony Grodu, w połowie drogi 
między nimi, na północno-zachodniej odnodze. 
Gragh minął Gród. Po chwili w oddali dojrzał dymy snujące się znad 
przyklejonych do ziemi kopulastych lepianek Partun, osady, w której 
nie było więcej chat niż miał palców u rąk. 
Chata szamana leżała na uboczu - poza osadą, bardziej na południe, 
w stronę, gdzie rzeki wypływające spod Grodu łączyły swój bieg; stała 
nad samą rzeką, na niewielkim wzniesieniu. 
Gursuk, szaman, był bratem matki Gragha. Gdy Gragh stracił ojca 
Gursuk zajął się nimi. Był najbogatszym mieszkańcem Doliny. Jego 
bogactwo nie przejawiało się w posiadanym dobytku, bo właściwie nie 
posiadał więcej niż inni, nigdy jednak nie głodował. Ludzie dbali o 
niego i szanowali go, a on leczył ich rany i rozstrzygał spory. 
Gragh zdradzał pewne rodzinne cechy, czyniące z niego kandydata na 
następcę starego Gursuka. Chodził więc często słuchać jego opowieści i 
podań, przekazywanych z pokolenia na pokolenie, oraz obserwować, 
jak starzec uzdrawia chorych i szepcze zaklęcia wywołujące zjawy. 
Lubił tam chodzić - stary Gursuk był dla niego dobry. Nigdy nie 
wybuchał gniewem i cierpliwie wyjaśniał wszystko o co zapytał. A jeśli 
był zajęty którąś ze swych tajemnych czynności, Gragh siadał w swoim 
ulubionym kąciku, na stercie skór, między dwoma wypchanymi psami 
ułożonymi w pozycji "waruj" z przednimi łapami wyciągniętymi przed 
siebie i podpierającymi ogromne łby. Tam, w największym mroku, 
mógł niezauważany przez gości odwiedzających szamana, obserwować 
wszystko co się dzieje wewnątrz i słyszeć, co dzieje się na zewnątrz 
chaty. Kiedy znudziły go wydarzenia, rozglądał się wokół siebie i 
wdychał niepowtarzalne zapachy. Te znane: korzeni, skór, wędzonego 
mięsa, i te, które rozróżniał, choć nie umiał rozpoznać ni nazwać. 
Podziwiał porozwieszane po ścianach rytualne maski, skóry zwierząt i 
broń o tak dziwnych kształtach, że nie mógł sobie nawet wyobrazić do 
czego mogła służyć. 
Przez nagromadzenie sprzętów, chata wydawała się przytulna, choć 
nie brakowało w niej przestrzeni. Na samym środku, jak w każdej innej 
lepiance w Dolinie, umieszczone było palenisko. TO palenisko nie było 
jednak zwykłe. Jasny krąg dziennego światła padający z otworu 
dymnego w suficie, oświetlał dwa ograniczające je kręgi. Wewnętrzny 
krąg ułożony był z ociosanych, białych niegdyś kamieni. Widział 
pewnego razu, jak starzec potknął się o jeden z nich i wyrwał go z 
podłoża. To, co było zakopane i nieokopcone, zabielało w półmroku 
chaty, jak kora starych drzew rosnących tu i ówdzie w okolicach polan i 
na skrajach lasów, drzew, które nawet kiedy są młode, mają korę białą 
jak włosy Gursuka. Zewnętrzny, niższy krąg ułożono z psich czaszek. 
Czaszki wklejone były żuchwą w glinę, która tworzyła dookoła ogniska 
szeroką na dwie stopy opaskę. Kiedy płomienie migotały w pustych 
oczodołach i odbijały się złowieszczym światłem od potężnych zębów 
rozwartych paszcz, chłopaka przebiegał dreszcz. Kiedyś stary szaman 
zauważył wylękłe oczy chłopaka zapatrzone w zewnętrzny krąg i 
odezwał się:
-Nie masz się czego bać. Te psy same przyszły tu umrzeć, a ich 
duchy czuwają nad tym miejscem i nade mną. Wiem, że czuwają i 
będą czuwały także nad tobą, synu mojej siostry. Wiem również, że i do 
ciebie będą przychodzić po ostatni przyjazny dotyk w godzinie śmierci - 
mówiąc to sięgnął ręką do szyi i zdjął delikatnie talizman wiszący na 
cienkiej, czarno-siwej lince uplecionej z jakichś włosów.
-Zawieś go na szyi i noś zawsze. Ten talizman będzie cię chronił.
-Co to jest? - zapytał chłopak, trzymając przed oczami kołyszący się 
kawałek czegoś, co przypominało psią głowę.
-To jest talizman wykonany przez Zendragha, największego szamana 
mieszkającego w tej chacie, twojego pra, pra... Sam nie wiem, którego 
pradziada. Był największym magiem jakiego nosiła ta ziemia. Posiadł 
tajemnice, których sedna nikt już nie pamięta. Był człowiekiem dobrym 
i łagodnym. Wszystkie istoty obdarzone choć odrobiną rozumu 
przychodziły do niego po pomoc. Ze wszystkich zwierząt znanych 
człowiekowi, pies jest najrozumniejszy i właśnie psy upodobały sobie 
Zendragha szczególnie.
Pewnej burzliwej nocy zjawiła się u niego suka imieniem Girrar. Była 
stara już i schorowana. Miała dwadzieścia zim. Jej wyleniałe futro roiło 
się od robactwa, a na domiar złego miała złamaną nogę. Strasznie 
cierpiała. Żyła dotąd z łaski swoich pobratymców. Musisz bowiem 
wiedzieć, że nasze psy cechuje szczególna, ponadzwierzęca mądrość. 
Nie pozwalają umierać z głodu swoim starym towarzyszom. Wiedzą 
dokładnie w jakim zakątku lasu dożywa swoich dni psi starzec. Noszą 
mu jedzenie, wylizują jego rany i strzegą, by nie zagryzły go wilki. 
Girrar była najstarszym z psów i posiadła mądrość i doświadczenie 
większe niż niejeden człowiek. Była jednak psem i rządziła nią inna 
natura. Tak więc dziesiątki, a raczej setki lat temu, stanęła w drzwiach 
tej chaty. Zendragh spojrzał na nią i zaprosił do środka. Weszła ze 
zwieszonym łbem. Złamana kość biodrowa, która przebiła skórę, 
sterczała ponad jej grzbiet sprawiając zapewne niewyobrażalny ból. 
Stanęła i spojrzała swymi prawie ślepymi oczyma na maga. I wówczas, 
ku jego zdumieniu, wewnątrz jego głowy rozbrzmiały słowa: "Zabij 
mnie". Zendragh patrzył jej w oczy i wiedział, że Girrar jakimś 
sposobem mówi do niego. Wiedział o co jej chodzi i jego serce 
wzdrygnęło się na myśl, że miałby zrobić jej krzywdę. "Zabij mnie"- 
usłyszał ponownie. Tym razem bez namysłu odwrócił się za siebie i 
sięgnął po zawiniątko z ziołami. Zioła były środkiem nasennym, jednak 
przedawkowane niosły śmierć. Zmieszał je z tłuszczem ryby i położył 
na kawałku skóry przed Girrar. Girrar zjadła wszystko i legła. Zendragh 
usiadł przy niej, ułożył jej łeb na swoich kolanach i zaczął ją głaskać. Po 
chwili Girrar ostatni raz spojrzała na niego i zamknęła oczy. W jego 
głowie natomiast rozległ się szept: "Z moich włosów spleciesz rzemień, 
a z kłów i kości sporządzisz amulet w kształcie psiej głowy. Będziesz go 
nosił ty i twoi potomkowie, a jego moc będzie was chronić." 
Zendragh był przyzwyczajony do obcowania z demonami, duchami i 
siłami niepojmowalnymi ludzkim rozumem, jednak to wydarzenie 
wstrząsnęło nim. Siedział tak do świtu wspierając i głaszcząc od dawna 
martwy, ostygły już łeb zwierzęcia. Dopiero rzadko słyszane w Dolinie, 
jazgotliwe wycie psa przed chatą, wyrwało go z odrętwienia. Przez 
następne dni nie wychodził z chaty, a kiedy wyszedł, na jego szyi 
wisiało to, co trzymasz w dłoniach, zaś wokół chaty stały psy. Chciał 
przejść z trzymaną na rękach zawiniętą we własna skórę Girrar i zanieść 
ją na Polanę Sad, lecz psy nie chciały się rozstąpić. Położył ciało Girrar 
na ziemi i cofnął się. Psy podchodziły kolejno i zżerały po kawałku ciało 
towarzyszki. Po chwili nie było już śladu po Girrar, a dla Zendragha i 
wszystkich jego potomków zaczął się nowy rozdział, bo od tej pory 
każdy pies, który zapragnął skrócić swe męki i umrzeć, pojawiał się w 
pod tym dachem, a jego ciało kładzione przed chatą znikało do świtu 
bez śladu. Jedyną pamiątką po nich są te czaszki porozwieszane na 
ścianach i tworzące zewnętrzny krąg. 
-Mów dalej Gursuk - poprosił chłopak, a jego policzki płonęły jak żar 
ogniska.
 Stary zadumał się. Jego twarz pocięta tysiącem zmarszczek mieniła 
się wszystkimi barwami płomieni. Wyglądał jak falujący czerwienią 
demon ognia, który właśnie opuścił huczące pośrodku chaty ognisko. 
Milczenie nie trwało zbyt długo. 
-Wewnątrz tego talizmanu jest trucizna. Nie jest to ta sama trucizna, 
której użył Zendragh. Ta zabija szybciej niż sztylet wbity w serce. - 
Mówiąc to przekręcił ostrożnie jeden z kłów, z których zrobione były 
uszy psiej podobizny i pokazał chłopcu. Wnętrze kościanego ucha było 
lekko zacięte, a w szczelince znajdowało się kilka okruchów siwego 
proszku. 
-Tyle wystarczy by zabić psa. Nigdy się nie wahaj, gdy któryś 
przyjdzie. Właśnie śmierć jest tym, czego stojąc przed tobą będzie 
pragnął najbardziej, a ostatnia droga jaką przemierzył by spojrzeć ci w 
oczy będzie najdłuższa w jego życiu. Nie pozwól by odbył ją na próżno. 
To wszystko. Psy związane są z nami na dobre i złe. Przed wiekami 
przywędrowały z nami w to miejsce i bronią nas po dziś dzień nie 
żądając niczego w zamian. Są mądre, bo mają w sobie krew psów, 
które towarzyszyły naszym przodkom. Są dzikie, bo krew tamtych psów 
zmieszała się z krwią wilków, tworząc nową rasę dzielnych i 
walecznych obrońców. 
Stary zadumał się chwilę.
-Mów dalej Gursuk, mów proszę - szepnął błagalnie Gragh, a jego 
myśli wirowały niczym kłęby dymu nad chatami, gdy jesienny wiatr 
hula po dolinie i świszczy w gałęziach starego dębu. Nie doczekał się 
jednak dalszego ciągu opowieści. 
-Jutro- usłyszał. - Dzisiaj jest już późno i musisz wracać. 
Po chwili jednak, gdy chłopak zamiast wstać i odejść siedział dalej 
wpatrzony w przymglone wiekiem oczy szamana, usłyszał 
wypowiadane cichym szeptem dziwne słowa. Najdziwniejsze jednak 
było to, że nie jego uszy słuchały zdań wypowiadanych przez starca. Do 
uszu docierał tylko niewyraźny syk powietrza wciąganego i 
wypuszczanego w takt słów podczas, gdy ich znaczenie rozbrzmiewało 
w jego głowie, gdzieś tam, gdzie mówią do nas postacie z naszych snów 
lub gdzie słyszymy dźwięki katarynki, gdy tracimy przytomność. Patrzył 
na Gursuka jak zahipnotyzowany, gdy ten zaczął:
-Jestem już stary. Oczy mojego ciała słabną, choć oczy umysłu widzą 
coraz lepiej. Oczy mego ciała nie widzą dobrze twojej twarzy, choć 
oczy mojego umysłu wyraźnie widzą twoją duszę. Nie posiadłem, jak 
Władca Grodu, tajemnicy przedłużania sobie życia. Niedługo umrę i 
czas, bym przekazał ci wszystkie tajemnice związane z tym miejscem i 
całą swoją wiedzę. Ciebie wybrałem na mego następcę. Wybrałem cię 
nie dlatego, że jesteś moim krewnym, lecz dlatego, że posiadasz moc i 
zdolności jakich nie ma i nie miał żaden znany mi człowiek. Jesteś 
młody i beztroski. I dobrze! Lata beztroski przypadają na młodość i 
właśnie w młodości trzeba ją wykorzystać, by nie zaskoczyła nas 
wówczas, gdy potrzebna będzie rozwaga. Czas jednak obdarzyć cię 
bogactwem wiedzy. Wiedza ta pomoże ci opanować umysł, rozwijać się 
i nabierać doświadczenia, bez którego twoje zdolności nigdy się nie 
ujawnią i nie nabiorą pełnej mocy. Jak widzisz jestem już stary i teraz 
dopiero zaczynam poznawać moce drzemiące w umyśle człowieka. Nie 
zdążę ich ani rozwinąć, ani wykorzystać. Ty jesteś Zem-a-Norr, czuję 
to całą swą mocą! Ty uwolnisz świat od Władcy Grodu Horghar, 
którego prawdziwego imienia nikt nie zna. Przyjdź jutro skoro świt. 
Mój czas się kończy, a muszę cię jeszcze wiele nauczyć. 
Skończył nagle, po czym popchnął otumanionego i półprzytomnego 
Gragha ku wyjściu. Kiedy owiało go świeże powietrze usłyszał chrzęst 
opadającej za nim kotary sporządzonej ze sznurków z nanizanymi nań 
małymi, biało-kremowymi kosteczkami i czaszkami gryzoni oraz 
ptaków. 
Ruszył spod chaty szamana. Szumiało mu w uszach. Zupełnie nie 
wiedział jak znalazł się w domu. Nic nie zjadł, choć matka postawiła 
przy ognisku miskę ziołowej zupy z kilkoma oczkami rybiego tłuszczu. 
Na jej widok skrzywił się i ruszył w kierunku swego kąta. Legł na 
posłaniu i przykrył się narzutą połataną z kawałków futer przeróżnych 
zwierząt i strzępów materiałów. Cały się trząsł. Zamknął oczy, lecz 
zaraz je otworzył - musiał, bo kiedy były zamknięte zdawało mu się, że 
leci gdzieś wirując w ciemności. Mimo to zasnął bardzo szybko. Umysł 
wymęczony przez czarownika potrzebował odpoczynku. 
Rozdział 2
Wiedział, że to najbezpieczniejsza droga prowadząca do Partun, osady 
na południowy-wschód od Grodu. Szedł bezmyślnie z oczami 
wlepionymi w srebrzystą od nocnej rosy powierzchnię łąki, która 
wydawała się matowa i martwa. Wokół panowała cisza. Czuł, jak jego 
skórzane łapcie owinięte linkami z łyka pokrzywy, wypełnia wilgoć i 
ziąb. Silniej ściągnął poły rozlatującej się kapoty i przyspieszył kroku. 
Obietnica poznania tajemnic gnała go przed siebie, a ciekawość jak bat 
smagała jego umysł i wwiercała się w duszę. 
Rychło dotarł do Grodu. Spoglądał teraz nerwowo w jego czarno-
siwe mury, u których podstawy słała się mgła. Jej wzlatujące w niebo 
mlecznobiałe strzępy, snuły się majestatycznie i rozpływały na 
wysokości jego głowy. Ciężkie skały zdawały się unosić w powietrzu.
Szedł w pewnym oddaleniu od murów, by we mgle nie wpaść na 
jednego z leżących na ziemi żebraków, którzy strasznie przeklinają 
widząc kogoś obcego, choć zazwyczaj nie robią nikomu krzywdy w 
obawie przed zemstą ze strony ludzi z osad. Szedł czujnie mając 
nadzieję, że w porę coś usłyszy, bo zobaczyć cokolwiek przez mgłę 
było raczej trudno. Wisiorek-amulet rozpierał się pod ubraniem 
upewniając Gragha, iż wczorajszy dzień nie był snem.
Szedł usiłując sobie przypomnieć każde słowo jakie padło wczoraj w 
chacie Gursuka i każdy towarzyszący słowom gest, gdy nagle usłyszał 
za sobą tętent lekkich łap. Po chwili do pierwszej galopującej w 
porannym oparze istoty dołączyły inne. Odwrócił się błyskawicznie. 
"Wilki" - pomyślał, stanął i zadrżał. Już zamierzał biec w stronę 
ognisk, których dogasający żar jak mu się zdawało widział przed 
momentem gdzieś po lewej, lecz nie mógł się poruszyć. Zamarł w 
bezruchu i patrzył jak mgła na tle zamczyska zaczyna falować i zbijać 
się. Już zaczynał rozróżniać zarysy i kształty: łeb, uszy, łapy... Falując i 
drgając kołysała się przed nim wielka jak on sam postać psa. Patrzyła na 
niego monstrualna zjawa, złożona jakby z ciaśniej i luźniej zbitych 
kłębów tworzących jej przestrzenny obraz. W pewnym momencie 
zjawa drgnęła i psopodobny obłok z czarnymi oczodołami wlepionymi 
w niego popłynął w jego stronę. Gragh zacisnął powieki i napiął 
mięśnie. Zjawa przepłynęła przez jego ciało. Nie poczuł nic poza tym, 
że mógł się już poruszyć. Nie chciał jednak. Czuł się bezpieczny - 
był(!) bezpieczny. Zgroza i strach prysły bezpowrotnie, jak by nigdy nie 
wstępowały w jego serce i nie wypełniały go przed chwilą przerażeniem.
Odetchnął i odwrócił się by ruszyć dalej. Znów zamarł - wokół niego 
stały psy, a tuż u jego stóp stał na chwiejących się nogach stary Kidrar. 
Poznał go choć nie widział od dwóch lat. Był teraz ślepy, a jego siwy 
pysk drżał. Gragh kucnął i objął go. W tym samym momencie w jego 
głowie rozległ się szept "Zabij mnie". Chłopak sięgnął bezwiednie do 
szyi i dotknął amuletu. Nigdy tego nie robił więc nie był to wyuczony 
odruch. Coś nim kierowało. Jednak teraz, gdy poczuł w dłoni 
nieregularny kształt amuletu wiszącego na cienkiej splecionej z psiej 
sierści i jelit lince, przypomniał sobie do czego służy. Zawahał się i 
spojrzał w niewidzące, mleczne, jak otaczająca ich mgła, oczy psa. Po 
raz drugi w jego głowie rozległ się szept "Nie wahaj się i uczyń to 
zaraz". Drżącymi palcami wyjął zatyczkę z amuletu, otarł proszek o 
czarne wargi Kidrara i nie śmiejąc na niego patrzeć, zatkał amulet. Pies 
oblizał się. Gdy mlasnął psi jęzor, Gragh spojrzał w jego kierunku. 
Zdołał jeszcze chwycić Kidrara za łeb, by nie upadł nagle, choć nie 
miało to już najmniejszego znaczenia - pies już nie żył. Popatrzył na 
niego i poszedł dalej pełen smutnych myśli. 
Minął leżącą po prawej stronie osadę Kepa i gdy zaczął już tracić 
nadzieję, iż droga wzdłuż murów dobiegnie końca, zauważył, że 
zaczyna oddalać się od złowieszczych murów, a gdy po raz ostatni 
zerknął za siebie, ich czarne krawędzie płonęły w blasku poranka. 
Przyspieszył kroku, a kiedy słońce pokazało swój pierwszy jasny 
promień, łkał w ramionach Gursuka, gdy ten prowadził go do wnętrza 
chaty. Tam, po chwili, chłopak opowiedział mu całą poranną historię. 
-Gdyby nie to, że tak wiele mam ci do przekazania, mógłbym już 
umrzeć, bowiem nie myliłem się, co do twojej roli w przyszłości 
naszego ludu. 
- Powiedz Gursuk skąd psy... Kidrar wiedział gdzie jestem...?
 Nie usłyszał odpowiedzi. Gursuk wpatrywał się przez chwilę w jego 
oczy, po czym jego wzrok powędrował niżej i zatrzymał się na 
wysokości jego piersi.
- Amulet! - wykrzyknął Gragh. Gursuk uśmiechnął się nieznacznie i 
była to jedyna odpowiedź.
Zapadła cisza. Kotara rzucała na klepisko długie, zlewające się cienie, 
które falowały wśród klekotu ocierających się kości niczym tańczące 
demony. 
-Powiedz Gursuk, skąd ludzie tu przywędrowali? Jak mogli wybrać 
to mroczne, pełne zła i smutku miejsce na swój dom? 
- Ludzie mieszkają w tej Dolinie od tak dawna, że nikt nie pamięta 
kto pierwszy do niej wszedł. Nie zawsze było to miejsce ponure i 
smutne. Kiedyś było tu pięknie, jasno, zielono i bezpiecznie. Wcześniej 
nasz lud zamieszkiwał tereny na zewnątrz doliny...
-Na zewnątrz! Kundar!! Jak to "na zewnątrz"! Przecież tam jest 
śmierć!
-Teraz może i jest, a może i nie ma. Wtedy, na zewnątrz było życie. 
Nasi przodkowie paśli ogromne stada owiec...
-Owiec? Co to jest owiec? - zapytał chłopak z wolna zapominając o 
smutnej przygodzie. 
-Jedna...- owca. Wiele.... - owiec. - Gursuk zerknął na niego z 
nadzieją, że zrozumie.
Stary patrzył jeszcze chwilkę i kiedy pojął, że chłopak nigdy nie 
widział owcy (podobnie zresztą jak on sam), ani o niej nie słyszał (w 
przeciwieństwie do niego), wstał i podszedł do sterty skór leżącej w 
niedaleko wyjścia. Pogrzebał w niej chwilę i wyciągnął coś z samego 
niemal spodu. Po chwili rzucił Graghowi przez płomienie zawiniątko. 
Było miękkie. Gęste, szare strąki tworzyły puszysty kobierzec, jak mchy 
porastające wilgotne zakątki lasu. Chłopak dotykał go chwilę po czym 
wstał i rozłożył je. Było trochę pocięte przez mole, ale trzymało się 
jeszcze w całości. Wyciągnął przed siebie trzymaną w dłoniach skórę. 
Opadała do samej ziemi. Chłopiec zerknął pytająco na szamana, który 
mu się przyglądał.
Gdy do Gursuka dotarło, że to spojrzenie jest niemym pytaniem i 
prośbą, by kontynuował opowieść, odezwał się:
-Nigdy nie widziałem tego zwierzęcia żywego. Wiem z opowieści jak 
wyglądało i wiem, że było wszystkim co było nam potrzebne do życia. 
Spójrz jeszcze na to - i wskazał pod sufit. 
Na jednej z belek wspierających dach, u samego szczytu chaty, wisiała 
czaszka przedziwnego zwierzęcia. Wyglądała jak czaszka psa tyle, że 
dłuższa, a z czoła wyrastały potężne i zakręcone konary. 
-Co ono miało ona głowie?
-Rogi. 
-Mów dalej, Gursuk. 
-Zwierzęta te dawały naszym przodkom mięso, mleko, skóry, a z ich 
sierści można było splatać nici i wykonywać dzianiny. Jadły tylko trawę 
i były łagodne. Lud pasterski, z którego się wywodzimy, był wówczas 
szczęśliwy. Ludziom w pilnowaniu stad pomagały psy. Wyglądały 
trochę inaczej niż nasze, lecz były im wierne i pomocne. Na południe 
od ich krainy, na granicy ziemi i nieba majaczyła góra, którą uważali za 
świętą i nazywali Umru Zori - Góra Życia, gdyż jak głosiły legendy, 
buchał z niej kiedyś ogień i popiół. Ogień trawił wszystko co znalazło 
się w zasięgu jego żaru, lecz gdy góra przestała ziać ogniem, na 
rozwiewanych ognistym wiatrem popiołach wyrosły wiecznie zielone 
pastwiska krainy Gendazor, bo tak wówczas nazywano starą ojczyznę 
naszego ludu.
-Co to pastwiska? - przerwał Gragh.
-Nigdy nie widziałem pastwiska. Twój pradziadek odpowiedział mi na 
to samo pytanie tak, jak ja ci odpowiem teraz. Byłeś na Polanie Sad?
-Byłem.
-Gdyby Polana Sad nie leżała pośród otaczających ją drzew, a 
ciągnęła się tak daleko, że ledwie dostrzegałbyś jej granice i widziałbyś 
pasące się na niej zwierzęta, to można by ją nazwać pastwiskiem. 
-Nie potrafię sobie wyobrazić niczego poza niebem, Grodem, polaną i 
drzewami. Mój wzrok nie sięgnął nigdy dalej niż dziesięć rzutów 
kamieniem, ale zobaczę kiedyś pastwisko i będę miął stado owiec, jeśli 
te zwierzęta gdzieś przetrwały - szepnął przez zaciśnięte zęby, próbując 
w żarze ogniska dostrzec to, o czym opowiadał starzec, a co brzmiało 
jak bajka. - Mów dalej - szepnął, a Gursuk podjął swą opowieść.
-Pewnego dnia, ziemia drgnęła pod stopami naszych przodków, a 
góra plunęła w niebo dymem i ogniem. Nie trwało to długo, lecz od 
tego czasu smużka dymu do dziś snuje się w niebo. W kilkanaście lat 
później, jeden ze strażników i myśliwych przyniósł wiadomość, że u 
podnóża góry jest jaskinia, w której pomieściłby się cały lud, i że pod 
nią rozciągają się niezmierzone pastwiska. Szamani i Rada Starców 
orzekli, że to znak i zaproszenie. Zebrali swój dobytek i pomaszerowali 
ze swoimi stadami za przewodnikiem. Podróż trwała wiele dni 
wypełnionych radością oczekiwania. To co zastali u stóp góry, 
przechodziło wszystkie ich najśmielsze nawet wyobrażenia o tym 
miejscu. Jaskinia miała szerokość pięciu, a wysokość trzech mężczyzn. 
Nie była więc zbyt szeroka ani wysoka, ciągnęła się jednak w głąb góry 
na pięćset kroków i nie brakowało w niej miejsca dla nikogo. U 
podnóża góry ciągnęły się pastwiska wyrosłe na świeżym popiele. 
Zwęglone kikuty drzew otoczone rurami zakrzepłej wokół nich lawy, 
stanowiły opał wielokroć lepszy niż drewno. Opału używali jednak tylko 
do przyrządzania potraw, gdyż ziemia w jaskini była tak ciepła i sucha, 
że leżeli na skórach położonych wprost na jej dnie. Wystarczyło na noc 
zasłonić wejście, by wewnątrz stało się ciepło i przytulnie. Do 
oświetlania jaskini używali tłuszczu owiec, w którym zanurzano kawałek 
gęsto plecionych włókien pokrzywy. Drobnymi szczelinkami w suficie 
dym uchodził gdzieś na zewnątrz, a powietrze, nawet w głębi jaskini, 
było świeże i czyste. Płynęły lata. Ludzi było coraz więcej, a ich stada 
rozrosły się. Którejś nocy, gdy wszyscy spali, ziemia znów jęknęła. Nikt 
się jednak nie obudził. Zauważyli to tylko strażnicy. Mówili później, że 
gdzieś w głębi jaskini usłyszeli szum osypujących się skał. 
-I co dalej? - ponaglił chłopak. 
-Rankiem poszli sprawdzić, co stało się na końcu korytarza. Gdy 
doszli do miejsca gdzie powinien być koniec jaskini, okazało się, że jest 
tam otwór. W sam raz taki, by zmieściło się obok siebie dwoje ludzi. Za 
otworem jaskinia ciągnęła się dalej i dalej, i była jeszcze obszerniejsza 
niż u swego początku. Musieli zapalić pochodnie, bo kaganki gasły w 
pędzącym tunelem przeciągu. Ludzie zawahali się. Po chwili jednak 
mała grupka zwiadowców ruszyła w głąb czarnej jamy. Za 
przesmykiem podmuch był słabszy, a pochodnie lepiej oświetlały 
ściany. Nie różniły się niczym od tych, które przed wielu laty ich 
przygarnęły. Szli i szli, a w serca zaczęła wkradać się obawa, czy zza 
któregoś z licznych zakrętów nie wyskoczy jakaś zjawa i nie zabierze im 
dusz. W końcu jednak zauważyli, że koniec tunelu rozjaśnia się i nie jest 
już tak czarny jak kilkanaście kroków wcześniej. Po kilku następnych, 
byli pewni, że zbliżają się do końca, ciągnącego się setki kroków tunelu.
Rozdział 3
Było już południe kiedy wychodził z chaty szamana.
Po kilku krokach szum w głowie zastąpiło uczucie pustki. Wiedział, że 
usłyszał rzeczy, od których jego głowa płonie i nagle przestraszył się. 
Próbował sobie przypomnieć to, co sprawiało, że czuje się taki przejęty, 
lecz... nie mógł. W końcu uśmiechnął się. W głębi swej świadomości 
był pewien, że słowa starca wypaliły się w jego pamięci, tak trwale jak 
trwałe są blizny pozostawione na jego ciele przez górskiego drapieżcę 
wiele lat temu. Uspokoił się, a pamięć zaczęła powracać. Po chwili ze 
szczegółami był w stanie przypomnieć sobie wszystko, co tego i 
poprzedniego ranka usłyszał z ust szamana.
Spojrzał przed siebie i na niebo. Był jasny, pogodny i słoneczny dzień. 
Postanowił zaryzykować skrót - marsz skrajem lasu, po wschodniej 
stronie Grodu. Droga była co prawda krótsza, lecz mniej bezpieczna, 
bowiem nie było po drodze osady Keppa i w miarę pustych, odkrytych 
przestrzeni między osadami. Mroczny las rzucał długi, siny cień 
sięgający niemal Grodu, do którego właśnie się zbliżał...
*
* *
Tego dnia odpadki rzucono po północnej stronie, tam, gdzie stok 
wzniesienia, na którym piętrzyły się mury warowni, były najbardziej 
strome.
Coraz głośniejsze kwiki i wrzaski przepychającej się ciżby wyostrzyły 
jego czujność. Przyspieszył kroku. Gdy minął ostatni zakręt i ostatnią 
kępę krzaków, docierając wreszcie do podnóży murów, ujrzał na tle 
szarych ścian, opadającą lawinę przedziwnych, kolorowych kształtów. 
Odruchowo zerknął w górę. Zdołał jeszcze dostrzec, cofające się za 
poprzerywaną wyrwami koronę murów, "skórzane" sylwetki 
wojowników - Strażników Grodu. Nie namyślając się długo, z rozbiegu 
wbił się w ciżbę mężczyzn, kobiet, i dzieci. Miał pecha. Upadł i w tej 
samej chwili kilkanaście twardych podeszew stanęło na jego rękach, 
nogach i plecach. Jakiś staruch kopnął go piętą w nos. Poczuł w ustach 
metaliczny smak krwi. Ledwie otworzył załzawione oczy, gdy w 
kierunku jego nosa, między lasem nóg i wyciągniętych dłoni, stoczył się 
kawał grubej kości, obrośnięty niedojedzonymi kawałami mięsa. Nie 
zastanawiał się ani chwili. Capnął ją w zęby, poderwał się na czworaka 
i nie zważając na kaleczące jego kolana i dłonie kamienie, zaczął się 
wycofywać między nogami nadbiegających ze wszystkich stron ludzi. 
Pochylił nisko głowę, by nikt nie zauważył jego zdobyczy. Gdy cofnął 
się za ostatnie szeregi nóg, szybkim ruchem ukrył kość za połą kapoty i 
nie oglądając się na nikogo i na nic, pobiegł w kierunku lasu. 
Chwilę potem siedział na korzeniu ogromnego dębu i oglądał czym 
dziś obdarował go los. Nie co dzień udaje się z taką łatwością i bez 
walki cokolwiek zdobyć. Przytknął mięso do nosa i powąchał. Usta 
wykrzywił grymas obrzydzenia. Trochę zalatywało. 
"Matka upiecze, będzie dobre"- ocenił jej wartość. 
Wstał i ruszył w kierunku domu. Gdy dochodził do Krzywej Sosny, 
do jego uszu dobiegł szelest roztrącanej trawy i krzewów. Poderwał 
głowę i wbił oczy w przestrzeń przed sobą. Wyczekał chwilę 
nasłuchując. Postanowił wycofać się za drzewo. Nim zrobił pierwsze 
dwa kroki, o pół rzutu kamieniem przed nim, zza krzaków wyskoczyło 
kilka brudnych i zarośniętych postaci. Ich łachmany powiewały i 
podskakiwały w takt szybkiego biegu. Nie było wątpliwości. 
Znienawidzeni przez wszystkich Brgowie, próbowali kolejny raz 
dopaść ofiarę. Ich wlepione w niego, bezwzględne oczy, nie 
pozostawiały złudzeń - on był ich celem i jeśli da się złapać stanie się 
ich najbliższym posiłkiem.
Brgowie byli na wpół dzikimi ludźmi. Wałęsali się małymi, 
kilkuosobowymi grupami po lasach i krążyli jak kruki wokół małych 
osad i łączących je ścieżek leśnych. Nie zabijali tylko członków własnej 
grupy, która zazwyczaj składała się z samych, zdolnych do polowania 
mężczyzn. Każda żywa istota napotkana przez nich, miała tylko jedną 
szansę przeżycia - ucieczkę. 
Gragh ściskając w lewej ręce kość, a prawą przyciskając do piersi 
swoją duszę, gnał co sił przed siebie nie tracąc czasu na oglądanie się. 
Był najlepszym biegaczem wśród znanych mu mieszkańców Doliny 
Grodu i w tym upatrywał swojej szansy. Miał dopiero szesnaście zim. 
Był młody i sprawny. Niejednokrotnie uciekał spod Grodu z tym, co 
udało mu się zdobyć, ścigany przez żądnych łatwej zdobyczy, 
silniejszych od siebie mężczyzn. Nikt nigdy go nie dogonił. Gnał więc 
co sił, płynnie przeskakując poprzewracane pnie i postrącane wichurami 
konary drzew. Wierzono, że wichury te powodował łopot smoczych 
skrzydeł. Co prawda nikt nigdy smoka nie widział, jednak starcy mówili, 
że kiedyś często przelatywały nad lasami Doliny. 
Tymczasem całą swoją uwagę skupił na drodze przed sobą. Wiedział, 
iż jedno bodaj potknięcie przyniesie zgubę. Brgowie nie mieli litości. 
Oszczędzali tylko młode kobiety, które rodziły im chłopców i pozwalali 
im żyć dokąd malec nie przełknął samodzielnie pierwszego kawałka 
surowego, ludzkiego mięsa. Człowiek i zwierze były dla nich tylko 
zdobyczą, kawałkiem mięsa do zjedzenia, czerepem na naczynie do 
picia lub jelitem, by skręcić z niego nić, czy postronek.
Gnał naprzód ciągle słysząc za sobą coraz bardziej chrapliwe oddechy 
prześladowców. "Słabną"- nadzieja wypełniła jego serce. Już wiedział, 
że będzie miał dość sił, by im umknąć. Po następnych paru chwilach 
odważył się obejrzeć za siebie. Nikogo nie dostrzegł, biegł jednak dalej 
dopóki nie poczuł, że sam słabnie. 
"Koniec"- pomyślał i objął pień najbliższej sosny. Ciężko dysząc 
zerkał przez ramię i wstrzymując oddech nasłuchiwał. Żaden szmer, ni 
głos nie dobiegały jego uszu. Zsunął się po pniu i usiadł, by chwilę 
odpocząć i zastanowić się co dalej. Nie mógł wracać tą samą drogą bez 
obawy, że natknie się na ścigającą go grupę Brgów. Postanowił iść 
przed siebie w kierunku, w którym przed chwilą podążał. 
Nigdy tu nie był; nigdy nie odszedł tak daleko od domu i znajomych 
zakątków podgrodzia, w których się wychował. Wstał i chwiejnie 
podążył w kierunku słońca, które stało w zenicie. 
Teren wznosił się lekko ku górze. Wiedział, że idąc tak dalej dojdzie 
do granic Doliny Grodu, do granic terytorium, którego się nie 
opuszcza. Każdy, kto spróbował ją przekroczyć nie wracał już nigdy. 
Ludzie, którzy postanowili zerwać z koszmarem codziennego życia w 
ciemnych lasach wokół Grodu i opuścili swoje domy w poszukiwaniu 
lepszego życia, znikali bez śladu, lub ich rozszarpane ciała po wielu 
dniach znajdowano pod drzwiami ich własnych domów. Tak właśnie 
zniknął jego ojciec. Jednak opowieści o demonach mieszkających w 
lasach, smokach przylatujących z wyschniętych na popiół Smoczych 
Pustkowi dalekiego wschodu i Brgowie, odstraszały śmiałków 
myślących o ucieczce.
Gragh szedł cały czas przed siebie. Co jakiś czas przystawał i 
nasłuchiwał, jednak nie docierały do niego żadne szmery. Słońce 
błyszczące na niebie, pokonało następną kwartę nieboskłonu. Jego 
pomarańczowiejący blask rozświetlał korony drzew i powodował, że 
wyglądały jak płonące pochodnie. 
Nad jego głową przepływał akurat biały obłok. Zima miała się już ku 
końcowi, lecz wieczory nadal były mgliste i chłodne. Wiedział, że zbliża 
się wieczór, choć ciepły dzień jeszcze się nie skończył. Nagle usłyszał 
dźwięk, który brzmiał jak furkot ciśniętego z wielką siłą, koziołkującego 
w powietrzu, płaskiego kamienia . Przywarł do ziemi i rozejrzał się 
czujnie. Przełożył kość z mięsem do prawej ręki, a lewą zacisnął 
mocno na rękojeści czerwonego noża. Spojrzał w górę i zobaczył 
siadającego na gałęzi ptaka. 
Mroczna i pełna mgieł dolina, w której mieszkał, odstraszała każde 
żywe stworzenie, jednak od czasu do czasu, poza watahami wilków, 
pojawiały się zwierzęta i ptaki. Tu jednak, w jasnym, czystym 
sosnowym lesie, w blasku nisko zawieszonego słońca, spojrzał na niego 
zupełnie inaczej. 
Rozległ się świergot. Nigdy jeszcze z tak bliska nie słyszał śpiewu 
ptaka. Te, które pojawiały się w dolinie, przemykały w pośpiechu i 
milczeniu z gałęzi na gałąź trwożnie się przy tym rozglądając. 
Nieustanny głód, który panował tam, w dole powodował, że polowano i 
jedzono wszystko, co było na tyle nieostrożne by dać się zabić. 
Zwierzęta omijały pobliża osad szerokim łukiem. Jedynie wilki i 
drapieżne ptaki zaganiały je czasami w zasięg ludzkich spojrzeń. 
Siedział teraz na wygrzanym mchu, opierając się plecami o zielony od 
porostów pień sosny i wsłuchiwał się w trele szarego ptaszka. Nie śmiał 
drgnąć, by go nie przestraszyć. Nigdy czegoś podobnego nie doznawał. 
Wysokie kwirliwe dźwięki rozlewały się po jego wnętrzu błogostanem. 
Nie wiedział co się z nim dzieje. "Czary" - pomyślał lękliwie. Umysł 
miał zatruty opowieściami o klątwach, demonach, czarach , smokach i 
tysiącu innych potworności, które legendami osnuwały Gród i wszystko 
co miało znajdować się poza Doliną. Nie poruszył się jednak, dalej 
wsłuchując się w nawoływania ptaszka. 
Było mu tak dobrze, jak nigdy wcześniej. Powietrze rozgrzane 
popołudniowym słońcem, nasączone zapachem lasu niosło wraz z 
delikatnymi powiewami zapach sosen, wilgotnej ściółki i grzybów. Ciało 
po męczącym biegu i wielogodzinnym marszu, stało się wiotkie i 
odprężone; i ten śpiew... Już miał przysnąć, gdy nagle ptak umilkł i 
odfrunął. Poderwał się na nogi uświadamiając sobie, że nie jest jeszcze 
bezpieczny. Umknął wprawdzie bezpośredniej pogoni, lecz Brgowie nie 
rezygnują tak łatwo ze zdobyczy i są dobrymi tropicielami. Udało im się 
odciąć go od bezpiecznych osad i teraz był idealną zdobyczą - był 
wolniejszy od jakiegokolwiek zwierzęcia. 
Ruszył dalej w kierunku słońca. Pomyślał o domu, matce, Gursuku i 
przyjaciołach, którzy zostali gdzieś tam w dole. Pomyślał o na wpół 
zdziczałych ogromnych psach, które były ich jedyną obroną przed 
atakami Brgów. Psy były dla nich ważniejsze niż własne życie. 
Wychowały się wraz z dziećmi i przywiązywały do swych panów bez 
pamięci. Potrafiły wyrwać z ręki ostatni kęs jedzenia, ale przed ich 
ogromnymi, krępymi paszczami drżały i wilki, i Brgowie. Ich rodziną 
była rodzina ludzka i broniły jej do ostatniego tchnienia. Nie łączyły się 
w watahy jak wilki, dzięki czemu zawsze kilka psów pozostawało w 
osadzie, gdy inne samotnie przeczesywały okolicę w pogoni za jakąś 
zdobyczą. Nie oddalały się jednak nigdy na tyle daleko, by nie usłyszeć 
szczekania towarzyszy pozostałych w osadzie, czy nawoływań ludzi.
Kuarr był ich obrońcą. Spojrzał na kość. Matka ugotowałaby z niej 
zupę z pokrzyw i roztartych nasion traw, a kość byłaby dla Kuarra. 
Ujrzał oczyma wyobraźni jego mądre ślepia, pełne miłości i oddania, i 
szczęki miażdżące bez wysiłku gruby jak jego nadgarstek kawał gnata. 
Otrząsnął się ze wspomnień i przyspieszył kroku. "Może jeszcze ją 
dostanie"- pomyślał. 
Nie miał pojęcia jak długo maszerował. Słońca nie było już widać i 
tylko krwawa łuna świadczyła, że nie zaszło jeszcze ostatecznie i świeci 
gdzieś za drzewami, po prawej stronie. Rozejrzał się dokoła. Niedaleko 
leżało zwalone, spróchniałe częściowo drzewo. Podszedł do niego. 
Wewnątrz było sucho. Postanowił zatrzymać się tu na chwilę i 
odpocząć.
Już miał bezwładnie zwalić się na gęściej rosnącą u wylotu kłody 
trawę, gdy usłyszał szelest. Zamarł i zaczął nasłuchiwać. Szelest 
powtórzył się. To nie mogli być prześladowcy - tego był pewien. 
Przeczesując czujnym wzrokiem okolicę zauważył najpierw ledwo 
dostrzegalny ruch u podstaw niezbyt odległej kępy zarośli. Wstał i 
najciszej jak potrafił, wstrzymując przy tym oddech, zaczął się skradać 
w tamtym kierunku. Zza pasa wyjął miedziany nóż. Ponad źdźbłami 
traw, tuż pod krzewem, dostrzegł podłużny, pokryty delikatnym 
futerkiem kształt. Jego wyobraźnia natychmiast dorysowała do 
wystających ponad trawy uszu resztę zwierzęcia. "Królik" - krzyknęły 
wszystkie jego zmysły. Jeśli będzie wystarczająco ostrożny, może uda 
mu się go upolować. 
Był już wystarczająco blisko. Nie zastanawiając się rzucił trzymanym 
w dłoni nożem jak popadło w kierunku stworzenia. Szelest 
roztrącanych jego stopami traw, przerwał wysoki ni to kwik, ni to 
wrzask, ugodzonego zwierzęcia. Chłopak ruszył w ślad za nożem, 
jednak wszystko stało się zbyt szybko, by spodziewać się triumfu. 
Młody króliczek ugodzony nie czubkiem, lecz stykiem ostrza i 
rzemiennej rękojeści, umykał w głąb lasu lekko krwawiąc. Gragh 
podszedł do noża, podniósł go i spojrzał w ślad za dzikim królikiem. 
Zalała go fala złości wywołana niepowodzeniem. Jego dłoń 
powędrowała błyskawicznie w górę, ostrze świsnęło w powietrzu 
zakreślając czerwonawy półłuk i szczupła postać chłopca przygięła się 
ku ziemi. Włożył w rzut całą złość i wściekłość na jaką było go stać. 
Poczuł przez moment, jak oczy wychodzą mu na wierzch i powietrze z 
głośnym sykiem wylatuje przez zaciśnięte wargi. Wyprostował się, drżąc 
cały. Nie więcej jak dziesięć kroków przed nim drgało futrzaste ciałko 
ugodzone trzonkiem. "Muszę się nauczyć rzucać nożem" - pomyślał 
chłopak ruszając bez namysłu w kierunku ofiary. Podniósł króliczka za 
zadnie nogi i ruszył w kierunku pnia ścinając po drodze pręt 
leszczynowy, na którym zamierzał usmażyć kawałek jego mięsa.
Wrócił do zwalonego pnia i wyjął z powieszonego na szyi woreczka 
dwa żółtawe kamienie. Podgarnął nieco próchna z dna kłody i uderzył 
nad nimi kamieniem o kamień. Powtarzał tą czynność, do momentu 
kiedy jedna z iskier na chwilę zatrzymała się dłużej na kopce próchna. 
Rzucił kamienie między kolana, pochylił się i zaczął delikatnie 
rozdmuchiwać iskierkę. Gdy żar stał się biało-żółty sięgnął ręką w bok i 
wyrwał z miękkich, boków drzewa twardsze kawałki na wpół 
rozłożonego drewna. Położył je na żar, stale delikatnie dmuchając. Za 
chwilę, leniwy, drżący płomyk rozświetlił ujście zwalonej sosny i coraz 
śmielej rósł obejmując kolejne kawałki suchego drewna.
Wyjął nóż. Był to długi na dwie długości dłoni czubek miecza 
przyniesiony przed laty przez jego ojca spod Grodu. Ojciec na długości 
rękojeści zaklepał ostrze kamieniem i owinął je rzemieniem. Było to 
najlepsze ostrze jakie posiadała jego rodzina i z racji tego, że po 
zaginięciu ojca, był w niej jedynym mężczyzną należało się jemu. Nie 
miał pojęcia, dlaczego ojciec nie zabrał go ze sobą.
Wprawnymi ruchami sprawił królika. Połowę króliczej tuszy zawinął w 
jego skórę i przewiązał rzemieniem. "Zaniosę matce" - pomyślał. 
Pozostałe kawałki nadział na leszczynowy patyk, po czym rozdmuchał 
ogień dokładając drewna. Gdy mięso lekko się przyrumieniło i zaczęło 
przepysznie pachnieć, zaczął je pochłaniać.. Wierzch królika smakował 
znakomicie, lecz głębiej był surowy i mdło-słodkawy. Nie przejmował 
się tym jednak. Obgryzł kosteczki, przydeptał żar ogniska, przerzucił 
tobołek przez ramię i pomaszerował dalej.
Teren wznosił się coraz gwałtowniej ku górze. Czuł, że za chwilę 
osiągnie zakazane granice Doliny. Nie miał jednak wyboru. Nie tylko 
strach przed pogonią Brgów, ale i ciekawość powodowały, że szedł 
dalej. Las stawał się coraz rzadszy, aż dostrzegł przed sobą ciągnący 
się pas zarośli tarniny i dzikich róż. Gdy doszedł do niego, skręcił w 
lewo, planując zatoczyć szeroki łuk i wrócić do osady od zachodu. 
Liczył, że może uda mu się uniknąć czyhających wśród lasów Doliny 
niebezpieczeństw i cało wrócić do domu. 
Pokonał w zamyśleniu może dwieście kroków, gdy usłyszał 
narastający nad lasem szum. W momencie, gdy odwracał się w kierunku 
źródła dźwięku, jego ręce zakrywały już rozrywane hałasem uszy, choć 
ciekawość nie pozwoliła mu opuścić głowy.
Patrzył na szczyty sosen. Najpierw zobaczył błękitną jak niebo, 
przechodzącą na brzegach w biel, plamę, która przesuwała się 
błyskawicznie w prześwitach drzew. Kiedy uświadomił sobie co widzi, 
znieruchomiał ze zgrozy i podziwu. 
"Smok, błękitnobrzuchy smok!!" - krzyczał jego umysł. Nagle 
błoniaste skrzydła poderwały się do góry i opadły z hukiem w dół, by 
przenieść, długie jak sosna, cielsko smoka nad ostatnimi drzewami. 
Zobaczył jak drzewa na obszarze równym wielkości ich zagrody łamią 
się i walą na ziemie. Już, już wydawało się, że sztywny ogon z 
rozpostartą po bokach falującą, skórzastą błoną, zakończony płaskim, 
błyszczącym jak słońce harpunem, zawadzi o korony drzew. Jednak 
Graghowi nie było dane się o tym przekonać, gdyż nagle zamknął 
rozszerzające się coraz bardziej, do granic możliwości, oczy. Przez 
dłonie, pobielałe ze strachu i wysiłku, usłyszał huk, który przywiódł mu 
na myśl grzmot. Z nagłym podmuchem wiatru do jego nosa dotarł 
zapach, jaki wydziela nagrzany przy ognisku kawałek drewna i w tym 
momencie wszystko zawirowało, a raczej on zawirował. Poczuł, jak 
potworny podmuch odrywa go od ziemi, a jego ciało leci przez rosnące 
za jego plecami krzaki. Koziołkując w powietrzu, otworzył oczy i 
rozpostarł ramiona, bezradnie, odruchowo próbujące znaleźć 
cokolwiek, czego dałoby się chwycić. 
Wiedział, że spada. Obracając się zobaczył GO jeszcze dwa razy. Za 
drugim razem jego sylwetka już znikała na tle rozżarzonej do 
czerwoności kuli zachodzącego słońca. Pod sobą widział ciemniejące 
wierzchołki drzew i krzaków i połyskliwą taflę wody. Przed jego 
oczyma ukazywała się co jakiś czas, sunąca w górę, najeżona ostrymi, 
szarymi iglicami, pionowa ściana.
-Kundar ratuj! - krzyknął.
Podkurczył członki i spiął się najmocniej jak umiał. Wydało mu się 
przez chwilkę, że spada coraz wolniej. Nie zdążył jednak potwierdzić 
tego wrażenia, gdyż trzask łamanych gałęzi poderwał jego ciało do 
działania. Szukało teraz rozpaczliwie jakiegoś punktu zaczepienia, chcąc 
za wszelką cenę czegoś się złapać. Zamiast tego, łamały się pod nim i 
migały kolejno napotykane gałęzie. Chwila przerwy - i kolejny opór. Po 
kępie sztywnych krzaków przetoczył się na wilgotny stromy brzeg, 
którym sunął teraz w kierunku jeziora. Znajdował się w rynnie, 
wypłukanej przez spływającą z góry wodę. Jej brzegi były gliniaste i 
jeszcze wilgotne, choć nie było w niej wody. Widocznie tylko deszcze 
budziły do życia ten żleb. Głośny plusk, usta pełne wody i gliniastego 
mułu zakończyły jego podróż. 
Siedział teraz po szyje w wodzie i bezmyślnie wytrzeszczał oczy w 
dal. Nie wierzył, że żyje. Bał się poruszyć. Nie wiedział, czy gdy 
wykona jakikolwiek ruch, nie okaże się, że ma połamane kości. Kiedy 
nabrał przekonania, że jest cały, zaczął powoli wstawać. Zgięty w pół 
wyczołgał się na brzeg, znalazł jakieś suche miejsce i runął na nie 
bezwładnie.
Obudziły go dziwne odgłosy i przeraźliwy ziąb, ciągnący od jeziora. 
Mgła unosiła się nad jego taflą, a jej białe tumany tańczyły w świetle 
gasnącego słońca. Chciał się poruszyć, lecz okropny ból przeszył jego 
poobijane ciało. Każdy mięsień i nerw był sztywny i obolały. 
Powolutku, unikając nadwerężania najbardziej potłuczonych miejsc, 
wstał i chwiejąc się rozejrzał dookoła. Zewsząd otaczały go zarośla, a za 
plecami w niejakim oddaleniu rozpościerała się na tle nieba jednolita, 
niemal pionowa, szara ściana. 
Osunął się i jęknął. Odczekał chwilę zaciskając zęby, aż opadną 
gwiazdy pod powiekami i będzie zdolny do zebrania myśli. " Nie ma 
sensu ruszać się stąd przed świtem. Zupełnie nie wiem gdzie jestem i 
dokąd iść" - pomyślał. Przypomniał sobie o kości, którą zdobył pod 
Grodem, i którą cały czas ściskał w dłoni. Nie puścił jej, gdy był ścigany 
przez Brgów, ściskał ją odruchowo, gdy podmuch skrzydeł smoka 
wyrzucił go z jego świata. Swoje ręce, rozpaczliwie szukające oparcia, 
zacisnął na tym, co już trzymał, w bezsensownej nadziei, że to ocali mu 
życie. Już chciał odgryźć kawałek, ale gdy zbliżył mięso do ust, poczuł 
smród jeszcze większy, niż wówczas kiedy ją znalazł. Wolał umrzeć z 
głodu niż przemóc się i tego skosztować. 
Gród leżał w centrum Doliny. Legendy głosiły, że podziemnymi 
tunelami łączy się on z obszarem poza Doliną i dlatego nigdy nie 
brakuje w nim żywności, ubrań, broni i każdej innej rzeczy, jakiej 
potrzebuje Władca Grodu i jego słudzy.
W środku Grodu tryskało źródło. Strumyk był obfity i ciepły. Wybijał 
z samego serca ziemi i wzbierał po każdych deszczach jakie często 
nawiedzały tę okolicę. Woda, spływająca niezliczonymi, wąskimi 
strumyczkami po stokach doliny, wsiąkała w ziemię, ogrzewała się w 
jakiś sposób i wracała na powierzchnię gdzieś za murami Grodu. 
Leniwie zazwyczaj płynące rzeczki zasilane w Okresach Wielkich Burz 
potokami wody stawały się żywiołem. Wzbierały wówczas, często 
zalewając okolice. Po opadającej później wodzie, pozostawały nigdy 
nie wysychające jeziorka. Wody w rzeczkach i jeziorkach stanowiły o 
życiu w Dolinie. Ludzie łowili tam ryby, będące najpewniejszym 
źródłem codziennego pożywienia, choć, jak w każdym 
zrównoważonym środowisku, wszystkiego było w sam raz, by przeżyć, 
a nie, by opływać w dostatki. 
Nie wymyślono jeszcze sieci. Ryby łowiono za pomocą cienkiej linki 
uplecionej ze zwierzęcych jelit, zakończonej kościanym hakiem. Nie 
było łatwo tym sposobem złowić cokolwiek. Połów udawał się jednak 
na tyle często, by nie umrzeć z głodu i ususzyć nieco zapasów na zimę.
Gragh wyjął z wiszącego na szyi woreczka zwój linki zakończony 
hakiem. Za pomocą noża odciął kawałek mięsa od kości i założył na 
haczyk. Zebrał linkę w regularne kręgi w lewą dłoń i trzymając prawą 
jej koniec, rzucił w kierunku środka jeziora. Omal nie puścił końca linki, 
gdy rozrywający ból przeszył jego członki, przypominając o 
niedawnym, bolesnym upadku. Stęknął z bólu i zachwiał się. Nie upadł 
jednak. Linka z sykiem rozwijała się i po chwili z cichym pluskiem 
wpadła do wody. Gragh owinął jej koniec dwa razy wokół przegubu i 
rozejrzał się za miejscem, w którym dało by się usiąść. Zgarnął trochę 
suchej trawy i gałęzi, i położył się. Wiedział, że żadna drobna rybka nie 
zdejmie przynęty. Uzbroił się w cierpliwość i czekał. Kilkakrotnie 
delikatne szarpanie poderwało jego zmysły. Zorientował się jednak 
szybko, że to tylko małe rybki lub raki oskubują mięso. 
Był głodny, samotny i zagubiony. Przypomniała mu się rodzinna 
chata, oparta o ogromny pień spróchniałego dębu i zapach jej 
wnętrza: okopconych ścian, ciepłego łoża, strawy... Była to właściwie 
na wpół ziemianka, na wpół lepianka, wykonana z chrustu oblepionego 
zeschniętą na kość gliną i błotem, wypaloną dodatkowo od środka. W 
miarę jak dąb rósł i kruszył ściany, dokładano kolejne warstwy i chrustu, 
i gliny. Miały teraz grubość trzech długości dłoni. Były grube, ciepłe i 
bezpieczne. Do wnętrza chaty prowadził z ziemi tylko jeden wąski i 
niski otwór, zamykany zwykle lekką matą z trzciny. Obok otworu stały 
drzwi z masywnych bierwion. Bierwiona powiązano rzemieniami, 
których z zewnątrz nie było widać. Zapobiegało to ich rozcięciu i 
rozwaleniu powiązanych, lekko ociosanych pni. Drzwi na noc lub w 
razie jakiegoś zagrożenia, wstawiano między ścianę, a wkopane po obu 
stronach otworu drewniane słupy. Do tej jednak chaty prowadziło 
jeszcze jedno wejście, o którego istnieniu nikt spoza jego rodziny nie 
wiedział - spróchniałe wnętrze dębu. Szyb prowadził do niewidocznej z 
ziemi, płaskiej dziupli nad dwoma odrastającymi pod nią konarami.
Chata miała pośrodku palenisko, na którym leżał nieustannie 
podtrzymywany żar. Ogień rozdmuchiwano tylko wówczas, gdy było 
naprawdę przeraźliwie zimno, lub gdy matka przygotowywała jedzenie. 
Jednak nawet ten słaby żar dawał dość przyjemnego ciepła, kojarzył się 
z poczuciem bezpieczeństwa i dobrze przypieczoną rybą. Poczuł 
jednocześnie szarpnięcie tęsknoty w sercu i linki owiniętej 
wokół dłoni. Szarpnął z całej siły w nadziei, że kościany hak wbije się 
w ciało stworzenia, na tyle głupiego, by połakomić się na kawałek 
śmierdzącego mięsa. To co szarpało się po drugiej stronie naprężonej 
linki musiało być ogromne. Bał się, że linka pęknie, a ryba odpłynie z 
haczykiem, którego wyskrobanie zajęło mu ostatniej zimy prawie cały 
tydzień. Poderwał się więc na nogi i zaczął podchodzić do wody, 
zwijając cały czas nadmiar linki. Brnął już po kolana w wodzie, gdy 
zorientował się nagle, że linka zwiotczała. Drżąc z emocji zaczął biec w 
stronę brzegu ciągle ją zwijając. Gdy wybiegał z wody, poczuł znów 
lekki opór, nie na tyle jednak silny, by przerwać nawijanie. Nagle, w 
odległości pięciu kroków od niego, rozległ się plusk. Gragh drżąc na 
całym ciele z emocji, zapomniał i o bólu, i o strachu. Walka pochłonęła 
go bez reszty. Z każdą chwilą plusk i szamotanina ofiary przybliżały 
się. Na jej mokrym, czarnym od nocy, smukłym ciele pojawiały się 
ognie księżyca. Tańczyły na lśniących od wody łuskach i zadawało mu 
się, że widzi tysiące walczących wraz z nią o życie, małych duszków 
oblepiających ognikami jej ciało. 
Wreszcie upadł przy brzegu na kolana i lewą ręką namacał skrzela. 
Prawa ręka poszła w ślad za lewą. Wystawił nogę do przodu, by wstać i 
unieść zdobycz z wody. 
Opór był niespodziewany. Strach i zgroza zmroziły Graghowi serce - 
zamiast ryby, przed jego oczyma ukazała się ogromna, płaska paszcza, 
uzbrojona w błyszczące nocnym, zimnym światłem zęby. 
Raz tylko widział coś podobnego, wiele zim temu, gdy próbował 
ratować siostrę przed leśnym drapieżcą. W nagłym odruchu poderwał 
się na nogi, a upadając na plecy wyrzucił trzymane cielsko daleko za 
siebie.
Leżał teraz nieruchomo i słuchał jak jakaś straszna siła tłucze się o 
ziemię i łamie krzaki. Odczołgał się w drugą stronę i skulił na kępie 
trawy, niczym na matczynym podołku. Drżał ze strachu na całym ciele 
nasłuchując, jak po przeciwnej stronie niewielkiego ujścia żlebu, co 
jakiś czas, zaczyna się szamotanina. W końcu odgłosy stały się rzadsze. 
Z wolna uspokajał się. Próbował sobie przypomnieć co widział przed 
chwilą w bladym świetle nocy, lecz cały czas zjawiała się przed jego 
oczyma paszcza wypełniona śmiercią. Obraz ten wracał uparcie, a wraz 
z nim wracały wspomnienia. 
Tamtego wieczora bawił się z siostrą wokół lepianki w chowanego. 
On krył. Nie widział dokąd poszła siostra dopóki jej przeraźliwy krzyk 
nie sprawił, że nagle letnie, ciepłe powietrze wieczoru stało się lodowate 
jak ciało nieboszczyka. A może to tylko jemu się tak zdawało, gdy oblał 
się zimnym potem? Natychmiast ruszył w kierunku skąd dobiegały 
coraz słabsze krzyki. Gdy minął pierwsze, młode jeszcze dęby, ujrzał 
widok, którego nie zapomni do końca życia. Ściemniała od krwi i 
wieczornego mroku sylwetka drapieżnika, ciągnęła wiotkie już ciało 
siostry w kierunku najbliższego drzewa, którego grube gałęzie sterczały 
nad ziemią na tyle nisko, by olbrzymi kot mógł się na nie wdrapać i 
rozpocząć ucztę. 
Miał wtedy może dziesięć zim. Odczuwał strach jak każdy człowiek, 
jednak nigdy nie tracił zimnej krwi, nigdy zagrożenie nie ćmiło jego 
zmysłów, przeciwnie - wyostrzało je. Biegł w kierunku bestii 
najszybciej jak mógł. Nie wiedział co ma robić, po prostu biegł. Chciał 
krzyczeć, lecz krzyk zamierał mu na ustach, zamieniając się w 
niewyraźny skowyt. Wiedział kogo chce wezwać i jaki wyraz pragną 
wyrzucić z siebie łapiące chciwie powietrze usta. Ciągle na nowo 
próbował wykrzyczeć to słowo, lecz ono uparcie wypływało bełkotem 
między drżącymi wargami, a dalej, po zaciśniętej krtani spływało na 
piersi i choćby nie było niemotą, i tak zagłuszyłby je tam łomot 
walącego serca. Charkot odbijał się echem i błaganiem w jego głowie i 
tylko mózg krzyczał całą swą mocą, wzywając jedyne stworzenie, które 
mogło pomóc.
"Kuaaaarr!!!"
Zostało mu jeszcze pięć susów, gdy dostrzegł leżący przed nim gruby, 
sękaty kij. W innej sytuacji miałby kłopoty, by unieść go nad głową 
oburącz. Teraz jednak porwał go z ziemi jedną ręką, niczym słomkę. 
Gdy konar wraz z dłonią wędrowały nad głowę, dołączyła do nich i 
druga ręka. Kot przysiadł na tylnych łapach, przednie trzymając na 
nieruchomym ciele Mirrui. Zrobił się przy tym całkiem płaski. Leżał na 
ziemi jak skóra wyściełająca łoże Znachora, którą Gragh widywał 
prawie co dnia, tyle, że skóra na łożu Gursuka nie była już postrachem 
mrocznych lasów Doliny. Nim ręce dzierżące kłodę opadły, zwierz, 
niczym napięta gałąź, wybił się w górę i wczepiwszy w ciało chłopca 
przetoczył na bok. Siedział teraz na jego piersiach, a rozwarta paszcza, 
wypełniona błyszczącymi kłami, ziała mu przed oczyma pustką i 
śmiercią. Czas wówczas dla Gragha zatrzymał się. Patrzył jak 
zahipnotyzowany w czarną otchłań kociej gardzieli. Nagle kropla śliny 
zwierzęcia wymieszana z krwią siostry spadła na jego twarz. Ocknął się 
i w tym samym momencie, kątem oka, dostrzegł szary, bezszelestny 
cień, sunący jak błyskawica w jego kierunku. Poczuł, jak pazury 
drapieżnika nagle wbijają się w jego ciało i rozszarpują mu skórę, by nie 
pozwolić jakiejś nagłej sile zrzucić się ze swej ofiary. W tym samym 
momencie, Gragh dostrzegł, jak dwa splecione ciała, toczą się pod 
pobliskie drzewo. Leżąc na boku i unosząc głowę, spojrzał w tamtym 
kierunku.
-Kuarr!- załkał, widząc psa walczącego o jego życie.
Kuarr siedział drapieżnikowi na karku i zaciskał na nim swoje 
bezlitosne szczęki. Gragh, pomimo bólu, poderwał się na nogi, chwycił 
swoją prowizoryczną broń i biorąc silny, boczny zamach uderzył 
kocura w gardło. Chciał to zrobić raz jeszcze, lecz w milczeniu, 
pojedynczo, ze wszystkich stron, nadbiegały psy, wiedzione jakąś 
tajemną siłą przyzywającą je do tego miejsca. Wiedział, że nie będzie 
już Kuarrowi potrzebny, i że nie będzie skóry dla Gursuka, znachora z 
Partun. 
Powlókł się do ciała Mirrui, padł przed nim na kolana i zapłakał. Jego 
ramiona zwisały bezwładnie wzdłuż krwawiących, rozerwanych 
szponami drapieżcy boków, a martwe ciało siostry niewyraźnie falowało 
i migotało w kroplach łez wypełniających jego oczy. 
Zacisnął szczęki odpędzając tamte obrazy. Zaczął nasłuchiwać, czy nie 
usłyszy kolejnej fali szamotaniny, lecz poza szmerami nocy jego uszy 
nie wyłowiły najmniejszego szelestu. Nasłuchiwał jednak dalej, bo cóż 
można innego robić w nocy, kiedy serce wypełnia lęk, księżyc zniknął 
już gdzieś, a oczy nie dostrzegają nawet czubka własnego nosa. 
Starał się jednocześnie nasłuchiwać i utrzymać opadającą uparcie 
głowę, aż w końcu zasnął. 
Rozdział 4
Obudził go zapach dymu. Nie śmiał jednak ani drgnąć, ani otworzyć 
oczu. Czuł ostre promienie słońca na policzku, i że otacza go błogie 
ciepło. 
"Jestem czymś okryty" - pomyślał i odważył się uchylić jedną 
powiekę, lecz w tym samym momencie ją zamknął. To co ujrzał, było 
kolejnym potworem na jakiego, przez tych przeklętych Brgów, natknął 
się od wczorajszego południa. Zwierze kucało na dwóch łapach i w tej 
pozycji było większe niż on stojąc. Przypominało co prawda człowieka: 
było ubrane, miało ręce i nogi, lecz żaden człowiek nie jest prawie 
czarny i nie ma zamiast twarzy góry włosów!
Tak bardzo chciał wyglądać na śpiącego, że chyba zbyt mocno 
zacisnął powieki, gdyż usłyszał:
-No mały! Wstawaj wreszcie! Sterczę tu już nad tobą od wschodu 
słońca.
Bardziej domyślił się niż wiedział, co zwierze mówi, gdyż słowa słabo 
przypominały jego język. Gragh musiał zacisnąć powieki jeszcze 
bardziej gdyż usłyszał:
-Jeżeli nie otworzysz natychmiast oczu i dalej będziesz tak mocno 
zaciskał powieki, to wezmę nóż i ci je obetnę.
Słowa nie zabrzmiały zbyt groźnie, lecz odniosły skutek - otworzył 
oczy. 
Stojąca u jego nóg postać, była jeszcze większa i groźniejsza niż ją 
zapamiętał. Był to jednak człowiek. Wpatrywał się w niego. Nagle 
przysiadł. Gragh trwożnie spojrzał na jego dłonie. Nie było w nich 
noża, a oblicze nie wydawało się już takie straszne. Dostrzegł nawet 
nos, usta i oczy, które chyba się uśmiechały zza czarnych włosów 
wyrastających z twarzy. 
-Jestem Buran. Nie musisz się mnie bać - rzekł i delikatnie wyciągnął 
rękę w kierunku jasnych włosów leżącego chłopaka. Ten nie cofnął się i 
dalej wyczekująco patrzył Buranowi w twarz. Wiedział, że jest 
bezpieczny. Gdyby olbrzym chciał mu zrobić krzywdę nie przykrywałby 
go... "No właśnie, czym ?" Spojrzał w kierunku nóg. To co go 
spowijało było futrem. Miękką i ciepłą skórą jakiegoś nieznanego 
zwierzęcia. Futro było ogromne, brunatno - brązowe. Po bokach leżały 
jego dawne łapy uzbrojone w czarne, długie jak jego własne palce, 
pazury. "Kundar! Leżę przywalony skórą kolejnego potwora" - 
krzyknął w myślach sam do siebie usiłując jednocześnie sobie wyobrazić 
jego wygląd za życia.
-Jak cię nazywają? 
-Gragh, syn Graghuna Który Odszedł- wyszeptał. - Widziałem 
smoka- dodał odważniej, jakby chciał zaimponować Buranowi.
-Smoka?! Smoki nie istnieją! - usłyszał rozbawiony głos. Lecz to 
rozbawienie wydało mu się jakieś mało szczere. Zerknął na ogromną 
postać i pewnym głosem dorzucił:
-Widziałem!
-Skoro tak twierdzisz... - przerwał Buran. -Skąd się tu wziąłeś i co ci 
się stało. Wyglądasz okropnie. Nawet kat Władcy Grodu nie 
powstydziłby się takiej roboty. Kiedy cię zobaczyłem, pomyślałem, że 
to znów jakiś uciekinier z Doliny Śmierci spadł ze skał i pogruchotał 
kości. Gdyby nie twoje jęki, poszedłbym swoją drogą.
Buran popatrzył na chłopaka wyczekująco. Dostrzegł jednak, że ten 
patrzy na niego, jakby nie rozumiał o co jest pytany. 
-Jestem Gragh....
-Dobra. Opowiesz później - przerwał Buran i przytknął uspokajająco 
dłoń do ust chłopaka. -Zjemy szczupaka. Odpocznij jeszcze - 
powiedział wstając i mówił dalej: - Nigdy nie widziałem tak wielkiej 
sztuki. Znalazłem go w krzakach. Podrygiwał jeszcze ogonem. A...! 
A...! A...! -mlasnął, pocierając z uśmiechem brzuch. -Ciekawe, jakim 
sposobem znalazł się tak daleko od brzegu - dorzucił idąc w kierunku 
ogniska. 
Gragh popatrzył za odchodzącym. Czarne włosy poskręcane w 
kołtuniaste pasma, opadały poniżej karku i kiwały się w takt każdego 
kroku. Jego strój coś mu przypominał. Tylko co? Na potężnych 
ramionach wojownika spoczywał pancerz z łączonych rzemieniami, 
twardych skór. Pancerz zasłaniał cały tors, ramiona i plecy; biodra 
natomiast, chronił opadający niemal do kolan, czteroczęściowy fartuch 
podwieszony do szerokiego pasa: dwie części boczne dopasowane do 
kształtu bioder, przywiązane były do nich dołem nad kolanami i 
poruszały się wraz z nimi, przód i tył osłaniały pojedyncze, luźne płyty. 
Nogi i ramiona miał nagie, stopy zaś obute miał w sandały o twardej, 
skórzanej podeszwie, przymocowanej rzemiennymi paskami do łydek. 
Buran podszedł do ogniska, obszedł je i stanął po przeciwnej stronie. 
Spojrzał przez jasnopomarańczowe, czyste płomienie na chłopaka i 
patrząc mu w oczy, sięgnął po coś ku ziemi. Palce ogromnej dłoni 
objęły w połowie długości jakiś podłużny kształt. Buran stał teraz w 
blasku ognia dzierżąc rybę jak włócznię. Jasny blask płomieni wyostrzał 
i pogłębiał groźne rysy jego twarzy i sprawiał, że wyglądała jeszcze 
straszniej niż wówczas, gdy Gragh ujrzał go po raz pierwszy. Wspaniała 
postać rozedrgana tańczącymi po niej cieniami wyglądała "jak... jak..." 
- Gragh gorączkowo szukał właściwej nazwy i nagle w jego myśli 
wdarła się odpowiedź: "Strażnik Grodu!!!" Jednym ruchem odrzucił 
niedźwiedzie futro i poderwał się na nogi, jednak nim zdążył postawić 
pierwszy krok coś potwornie ciężkiego opadło na jego ramiona i jakaś 
potworna siła obróciła nim w miejscu. Znów patrzyli sobie w oczy. 
Twarz Burana wyrażała zniecierpliwienie i nieme, żądające 
natychmiastowej odpowiedzi pytanie. Drobne ciało Gragha drżało. 
Zalane łzami oczy zdawały się błagać o litość. Opuścił je w końcu. 
Buran przez chwilę patrzył na sięgającą mu do piersi, jasną czuprynę 
chłopca. Zdał sobie sprawę, że z jakiegoś powodu przeraził chłopca. 
Zamknął oczy i w końcu przytulił go. Chłopak poddał się. Był 
wyczerpany i skołowany. Nie miał pojęcia co o tym wszystkim myśleć, 
więc przestał myśleć. Po chwili zdał sobie sprawę, że jest mu dobrze i 
bezpiecznie.
"Kundar, bożku Mrocznych Borów, który panujesz wśród 
tysiącletnich dębów Polany Sad i czuwasz, by nasze ścieżki pośród 
drzew nigdy nie krzyżowały się ze ścieżkami Brgów i wilków, powiedz, 
kiedy ostatnio było mi tak dobrze" - pomyślał. I jak na zawołanie 
przypomniał mu się ojciec. Przypomniał sobie jak podnosi go znad ciała 
Mirrui i niesie w milczeniu do domu. 
W Dolinie nie grzebano ciał zmarłych. Zanoszono je pod chatę 
Znachora, a ten obmywał je i nacierał ziołami. Potem cała rodzina 
kładła ciało na nosze splecione z gałęzi i niosła na Polanę Sad, gdzie je 
opłakiwano i zostawiano. Wilki i inne zwierzęta zjadały je zamykając w 
ten sposób naturalny cykl w miejscu, gdzie każde żywe stworzenie 
chodzi zawsze głodne. Wiedziano wówczas, że choć jeden wilk tego 
dnia będzie syty i nie zabije człowieka.
Ojciec tulił go tej nocy aż do świtu. Za każdym razem, gdy paszcza 
pełna krwi, w szyderczym, niemal ludzkim, uśmiechu spoglądała na 
niego, a on z krzykiem na ustach budził się, jego ojciec ściskał go z całej 
siły i szeptał uspokajająco. W ramionach ojca odzyskał spokój, choć 
nigdy nie pogodził się ze śmiercią swej siostry. Graghun natomiast, 
przez następne pół roku chodził ze zwieszoną głową, zaglądając w 
każdy kąt, w którym zwykła bawić się i podśpiewywać Mirrua. W 
końcu zaczął mruczeć sam do siebie złorzecząc i wymachując zaciśniętą 
pięścią w stronę lasów i Grodu. Chłopak nie wiedział o co chodzi, co 
ma znaczyć zachowanie ojca. Wiele lat później zrozumiał - ojciec 
obmyślał sposób ucieczki od biedy i wspomnień. 
Nie minął rok od tragicznych wydarzeń, gdy pewnego poranka Gragh 
otworzył oczy i zobaczył ojca wpatrzonego w swoją twarz. Graghun 
uśmiechnął się do niego, uniósł w ramiona i przytulił. "Pilnuj mamy"- 
powiedział. "Wrócę po was". Po czym pocałował go i wybiegł. Widział 
go wtedy po raz ostatni. Czas, który potem nastał, był czasem 
nieustannych zmagań o przetrwanie, nieustannych ucieczek przed 
silniejszymi. Czas, który hartował ciało i uczył sprytu - jedynej broni 
jaką może dysponować dziecko pozbawione ojca. 
Gragh w końcu się uspokoił. Buran wyczuł to i zapytał prawie 
szeptem, z całą delikatnością na jaką było go stać:
-Jest dobrze?
-Tak, jest dobrze.
-Nie musisz uciekać. Poza tym, tu nie ma dokąd uciec. Tam pionowa 
ściana, tam jezioro, a po bokach nieprzebyte chaszcze - mówiąc to 
pokazywał ręką we wszystkich kierunkach. -Aż się dziwie skąd się tu 
wziąłeś.
Gragh zrozumiał ostrzeżenie. 
-Chodź. Podejdziemy do ogniska. 
Podeszli, a Buran chwycił porzuconego szczupaka. Podniósł go za 
szczękę w górę. 
-Piękny, prawda? 
Chłopak spojrzał na rybę z podziwem. Nigdy wcześniej takiej nie 
widział. Ryby, które łowili w leśnych stawach i strumykach miały 
najwyżej dwie, czasem trzy dłonie długości, były złociste, czasem 
oliwkowe lub jasno brązowe jak liście buku jesienią. Spojrzał na twarz 
Burana i uśmiechnął się. Jego wzrok znów spoczął na wyschniętych już 
i lekko zmatowiałych łuskach, które pomimo tego zachowały swoje 
tęczowe piękno. Szczupak miał jasny brzuch, piękny, nakrapiany 
grzbiet i sięgał chłopcu niemal do ramion. 
-Patrz jaką ma paszczę -mówiąc to Buran rozwarł rybie pysk. 
Błysnęły białe, ostre, krzywe zębiska. Z paszczy tak wielkiej, że 
mógłby w nią wsadzić głowę, wypadł kawałek linki. Chłopak spojrzał na 
jej koniec i podążył po niej wzrokiem w głąb przepastnej gardzieli, 
gdzie dostrzegł swój kościany hak wbity głęboko tuż pod skrzelami. 
Zaczął się śmiać. Buran spojrzał na niego nierozumnie, po czym 
wzruszył ramionami i chwycił sztylet tkwiący za pasem. Błysnęła stal. 
Chłopak zamilkł i jął się przyglądać prostemu, żołnierskiemu sztyletowi. 
Nigdy nie widział czegoś podobnego. Metal miał kolor biało-niebieskiej, 
połyskliwej rybiej łuski. 
-Z czego on jest zrobiony? - zapytał Gragh spoglądając na sztylet.
-To jest stal. Tajemnica i źródło siły Władcy Grodu. Zobacz - 
mówiąc to chwycił miedziany sztylet Gragha i kilkoma szybkimi 
ruchami zastrugał jego ostrze. - Będzie teraz ostrzejszy. Ten metal jest 
twardy, jak skała i wytrzymały, jak leszczynowa gałąź - mówił Buran i 
jednocześnie sprawnymi ruchami patroszył szczupaka. - Spójrz tam - 
powiedział wskazując za siebie w kierunku tobołka leżącego kilka 
kroków od zarośli. 
Gragh odszedł we wskazanym kierunku i stanął przy sakwach Burana. 
Za paski podróżnego wora zatknięty był podłużny, skórzany kształt. W 
kierunku jego dłoni sterczała rękojeść owinięta czarnym rzemieniem, 
wygładzonym od częstego używania do połysku. 
-Wyciągnij! - krzyknął Buran.
Chłopak chwycił jedną ręką za lepką skórę rękojeści i szarpnął. Jakże 
się zdziwił, gdy zamiast skórzanej pochwy, o której myślał, że tworzy 
całość z rękojeścią, gładko i z cichym sykiem wysunęło się srebrzyste, 
obosieczne ostrze, które było tak ciężkie, że nim zdołał pomóc sobie 
drugą ręką opadło czubkiem w trawę. 
-Co to jest?
-Miecz - odparł Buran odcinając jednocześnie dwa łatwe do 
upieczenia kawałki. -Resztę wysuszymy w drodze - zamamrotał do 
siebie. 
Gragh, wiedziony intuicją, domyślał się do czego służy "miecz", jak go 
nazwał Buran, i jak się nim posługiwać. Nigdy nie miał czegoś takiego 
w dłoniach, jednak niejednokrotnie w podobny sposób trzymał sztywną 
gałąź i okładał nią natrętne psy lub tłukł się z kompanami, ganiając z 
krzykiem między chałupami osady. Wziął kilka lekkich zamachów, 
próbując miecz w dłoniach, był bowiem zbyt ciężki, by móc trzymać go 
w jednej. Po kilku próbach wiedział już, że to broń nie dla niego. 
Wzniesienie miecza ponad głowę, nawet oburącz, sprawiało mu 
trudność. Opuścił więc ten nieznany sobie oręż i zaczął mu się z uwagą 
przyglądać. W mieczu nie było niczego szczególnego: był długi i ostry, 
bo tylko tyle było potrzeba, aby spełniał swoją funkcję. Wsunął go na 
powrót do pochwy i zapytał:
-Skąd go masz?
-Ukradłem Horgunowi, jako dodatkową zapłatę za moją służbę - 
padła odpowiedź.
-Ukradłeś komu ?
-Horgunowi, Władcy Grodu - zerknął na chłopaka, jakby nie wierzył, 
że ten może nie znać kogoś u czyjego progu spędził całe życie. Po 
chwili ciągnął dalej: 
-Rzeczywiście, skąd możesz znać jego imię. Wy, tam na dole, żyjecie 
własnym życiem, odcięci od całego otaczającego świata. 
Niejednokrotnie przyglądałem się wam z murów. Jedyne co wówczas 
mogłem zrobić to współczuć wam. Teraz się to zmieniło, wtedy nie 
mogłem ryzykować mojej... Chciał powiedzieć "misji", lecz przerwał w 
obawie, by nie powiedzieć za dużo. W końcu znał Gragha zaledwie od 
przedświtu. Gdyby małego złapali, chłopak na torturach powie wszystko 
o co zostanie zapytany, jak i to, o co nikt nie zapyta. Im mniej będzie 
wiedział tym lepiej. Spojrzał na chłopaka, który patrzył i słuchał w 
skupieniu, by zrozumieć każde słowo, po czym dodał:
-Jestem głodny i ty na pewno też. Podnieś kilka suchych gałęzi i 
pójdziemy upiec twojego szczupaka.
Po chwili uniósł się cudowny zapach smażonej ryby. Graghowi ślinka 
ciekła jak nigdy. Ostatnią jego potrawę stanowił upieczony kawałek 
chudego królika. 
"A właśnie!" - i rozejrzał się dookoła. "Jest!!" Pobiegł w kierunku 
rosnącego piętnaście kroków od nich ogromnego modrzewia, podniósł z 
ziemi kamień i rzucił w kierunku zawieszonego wysoko na jego 
gałęziach futrzastego pakuneczku. Rzucanie kamieniami, to było to, co 
wychodziło mu najlepiej - poza bieganiem oczywiście. Kamień furknął i 
utrącił gałązkę, na której zawinięta we własną skórę, wisiała resztka 
króliczej tuszy. Po chwili był już przy ognisku i rozkładał zawiniątko. 
-To już uczta, a nie zwykły posiłek! - wykrzyknął Buran na widok 
zawartości. 
Obserwował teraz z przejęciem, jak jego kawałek przybiera złotego 
koloru i pachnie lepiej niż kwiaty kursumaka kwitnące wokół Polany 
Sad, którego fioletowe, pręgowane płatki zdawały się być rośliną samą 
w sobie. Wyrastały niemal prosto z ziemi, tworząc kwiatostan w 
objęciach płożącego się po ziemi dywanu z włochatych liści, 
wyglądających, jakby oddawały nieustanną cześć swojej królowej 
płożąc się u jej stóp. Lecz biada temu, kto skosztowałby ich słodkawo 
pachnących kwiatów. Niosły natychmiastową śmierć i były, jak mówił 
Gursuk, głównym składnikiem trucizny, którą Gragh nosił w amulecie. 
Dotknął go teraz, by sprawdzić, czy nie urwał się podczas upadku. Nie 
zdążył się jeszcze do tego dziwnego przedmiotu przywiązać, jednak 
odetchnął z ulgą stwierdziwszy, że go nie zgubił. Gursuk miał rację 
mówiąc, że nie musi się bać jego utraty, gdyż nikt i nic poza nim 
samym, nie może go zdjąć z jego szyi. 
Postanowił być cierpliwy i powściągliwy. Niech kompanowi
nie wydaje się, że jest nieokrzesanym sugu, które rozśmiesza 
wszystkich dokoła i zachowuje się jak pchła, skacząca w niespodziewanych 
kierunkach, a jeszcze bardziej niespodziewanie kradnące to, 
co wpadnie jej w oko. Te nieuchwytne, skaczące przez większość 
swojego życia po drzewach zwierzątka, były chyba jedynymi 
istotami w Dolinie, które ludzie darzyli sympatią. Ich pojawienie się 
traktowano jak dobry znak i choć nikomu nie zbywało na 
jedzeniu, wykładano pod drzewami, na skraju lasu co lepsze kąski ze 
swych ubogich zapasów, by ucieszyć te radosne, niosące szczęście 
zwierzątka. Opowiadano, że kiedyś jeden z szamanów Doliny, z rodu 
Zendragha, oswoił jedno z nich. 
Co jakiś czas Buran podkładał sobie nadzianą na patyk rybę pod nos. 
Wąchał ją i dotykał dolną wargą sprawdzając, czy nadaje się już do 
zjedzenia. Gragh powtarzał te czynności z niejakim opóźnieniem, by nie 
wyszło na to, że nie wie jak sprawdzić czy pieczyste nie jest zbyt 
gorące. W końcu jest prawie dorosły i wie jak się piecze rybę. W 
pewnym jednak momencie zerknął na Burana i zdało mu się, że ten się 
uśmiecha. Patrzył wprawdzie w tym momencie zaciekle na smażącą się 
rybę, jednak Graghowi zrobiło się trochę głupio, odniósł bowiem 
wrażenie, że siedząca po drugiej stronie płomieni, wspaniała postać 
przejrzała go. 
Minęło kilka długich, rozciągniętych przez głód i wewnętrzną 
niecierpliwość chwil, nim usłyszał dudniący głos wojownika:
-Dobra! Gotowe!- Buran dmuchając na potrawę, jął zębami 
delikatnie odrywać małe kawałeczki. Siorbał przy tym i dmuchał, by kęs 
zdążył nieco przestygnąć na języku nim go połknie. Chłopak postanowił 
potrzymać swój kawałek nieco dłużej nad ogniem, chcąc w ten sposób 
pokazać, że nie uważa go za dość przypieczony, lecz kiedy zauważył, że 
brzegi zaczynają obsychać i czernieć od żaru, wyjął potrawę z ognia. 
Nigdy wcześniej nie jadł tak smacznej ryby. Zdawało się, że poza 
zasadniczym szkieletem nie posiada żadnych ości. Ryby, które łowił w 
Dolinie, były tak ościste, że momentami zniechęcały do ich jedzenia. Co 
jakiś czas, spośród różowych, parujących mięśni, wyjmował niemal 
przezroczystą kościaną płytkę. Jedząc, spoglądał przez płomienie na 
Burana i uśmiechał się do niego. Wówczas gęste futro porastające jego 
twarz poruszało się w okolicy, gdzie powinny znajdować się usta. 
Wiedział, że i on się uśmiecha. Zjedli w milczeniu, oblizali palce i 
wytarli je o włosy. Buran przedramieniem otarł usta i spojrzał na 
chłopca. 
-Smakowało? 
-Bardzo - usłyszał w odpowiedzi. 
Rozciągnęli się na trawie. Chłopak ułożył wygodnie posiniaczone 
wczorajszym upadkiem ciało i rozejrzał się po okolicy. Niewiele było 
widać poza drzewami i wodą. Po obu stronach niewielkiej, pustej 
przestrzeni, wypłukanej przez płynącą z góry wodę, rosły niskie zarośla 
przechodzące dalej w wysoką splątaną gęstwinę. Pod zaroślami ścielił 
się pas zielonej, bujnej trawy, odzyskującej panowanie nad wyjałowioną 
przez płynącą wodę ziemią. Środkiem widać było wypłukane w glinie 
koryto, głębokie na dwie stopy, którym wczoraj zjechał z góry. Zerknął 
w górę i skóra mu ścierpła. Żleb piął się ostrym skosem ku górze i 
ginął w zrastających się górą kępach wierzbowych zaroślach, które 
ciągnęły dalej dwadzieścia, albo i trzydzieści kroków i kończyły na 
pionowej, najeżonej skalnymi odłamami ścianie. Po lewej stronie, parę 
kroków od początku zarośli, rósł gęsty, ogromny, sięgający niemal 
trzeciej części wysokości ściany modrzew, ten sam z którego przed 
chwilą strącił króliczą tuszę. Korona drzewa była z jednej strony 
przeorany jak piorunem; nadłamane końcówki gałęzi zwisały w dół, a 
ziemia pod nim usłana była grubo igliwiem i drobnymi gałązkami. 
Gragh miał szczęście. Gdyby po prostu spadł z góry, jego ciało 
rozpadło by się na części odcinane kawałek po kawałku przez ostre 
odłamy skał. Podmuch smoczych skrzydeł wyrzucił go jednak dość 
daleko od skał i szczęśliwie upadł na drzewo, którego szeroka, splątana 
korona ocaliła mu życie. "Dzięki ci Kundar za to, że mnie strzegłeś i 
tobie smoku, którego nie znałem, że szczęście w nieszczęściu podmuch 
twoich skrzydeł rzucił mnie na to drzewo" - pomyślał i odwrócił wzrok 
w stronę jeziora. Było tak szerokie, że na przeciwległym brzegu 
dostrzegał tylko niziutki, czarny i nieregularny paseczek. Jego wzrok 
nigdy nie otarł się o tak bezkresny horyzont, nie mógł więc się nawet 
domyślać, że były to drzewa lub krzewy porastające przeciwległy, 
oddalony o niemal sześć tysięcy kroków brzeg jeziora. Nigdy przedtem 
nie widział takiej ilości wody na raz. Był wstrząśnięty ogromem sinej, 
rozciągającej się przed nim przestrzeni. Lekko falująca powierzchnia 
jeziora, w którego delikatnych falach iskrzyły się promienie słońca, 
działała jak środek nasenny. Otrząsnął się. Nie był w stanie ocenić jego 
szerokości. Popatrzył przez chwilę na odległy brzeg, rysujący się po 
drugiej stronie nieregularną, odcinającą się od czystego nieba czarną 
linią, następnie przyjrzał się jego połyskliwej tafli, próbując ocenić w 
myślach swoje siły. "Nie przepłynął bym" - pomyślał. Nie był dobrym 
pływakiem i wiedział o tym.
Nad jeziorem, wysoko na bezchmurnym niebie świeciło słońce. Minie 
dużo czasu nim zacznie okrążać skały za ich plecami. Leżał na wznak i 
patrzył w niebo. Wydało mu się przez chwilę, że wysoko na niebie, na 
tle błękitu, przesuwa się jakiś cień. Zdawało mu się nawet, że dostrzegł 
złocisty błysk. "Nie, to nie może być ON. Leci zbyt cicho." - pomyślał 
i przypomniał sobie huk, jaki wczoraj towarzyszył lecącemu smokowi.
"Był to zapewne zwykły obłoczek..." - zamknął rozważania i oczy. 
Grzali się w promieniach słońca, gdy w pewnym momencie Buran 
przerwał ciszę pytaniem:
-Skąd się tu wziąłeś?
Chłopak wyrwany nagle ze swoich rozmyślań nie zrozumiał obco 
brzmiących słów. Uniósł głowę i spojrzał pytająco na kompana.
-Nawet ja nieźle musiałem się nabiedzić, by się tu dostać. Omal nie 
utopiłem się przy tym. Skąd ty się tu wziąłeś?
Gragh opowiedział całą swoją historię. Kiedy mówił o smoku, Buran 
uśmiechnął się, lecz nie przerwał. Gdy opowiadał o nocnych połowach, 
śmiali się oboje. 
-Trzymaj! - krzyknął Buran i rzucił coś w jego kierunku. Był to 
kościany haczyk i pętla linki. - Musimy ruszać, Gragh.
Buran poderwał się z ziemi. Nim chłopak się zorientował, ten trzymał 
już na plecach węzeł z burego futra z przytroczonym do niego mieczem 
i gasił nogą ogień. Po chwili stali spoglądając na siebie. 
-Chcesz iść ze mną?
-Nie. Chcę wrócić do domu - odpowiedział wbrew jego 
oczekiwaniom Gragh. Oczy Burana, choć chłopak tego nie dostrzegł, 
stały się czujne. Patrząc Graghowi w oczy zaczął powoli, dobitnym 
półgłosem cedzić słowa:
-Tam nie ma powrotu. Tam nie ma przyszłości. Opuścić Krater 
Kahr-Hor jest wyczynem, dostać się tam z powrotem niemożliwością. 
Uwierz mi chłopcze, że nawet gdybyś był zdrowy i cały, a nie obity i 
podrapany, nie miał byś szans dotrzeć z powrotem do Doliny. A jeśli 
nawet uda ci się wrócić, czeka cię tam śmierć. Słudzy Horguna, Władcy 
Grodu Horghar dopadną cię i twoje szczątki złożą u drzwi twojej chaty, 
ku przestrodze innym. Jeśli jednak pójdziesz ze mną, obiecuję, że 
wrócimy tu kiedyś.
Padło tyle słów, że Gragh nie wiedział co powiedzieć. Świat jego 
pojęć był prosty i jasny, i wystarczał do opisania wszystkiego, co 
otaczało go w Dolinie. Buran dostrzegł wahanie chłopca i powiedział:
-Zaufaj mi i chodź ze mną. Zmarnowaliśmy dużo czasu i nasze szanse 
na ucieczkę mocno zmalały.
Po chwili wahania Gragh odparł w końcu:
-Dobrze. Pójdę z tobą.
Nie wiedział, że ocalił sobie w ten sposób życie. Buran odetchnął z 
ulgą i skierował swoje kroki na północ. Szli wzdłuż brzegów jeziora, 
wąziutkim pasem skalistej plaży. Gragh ostatni raz spojrzał na skały po 
lewej. Spojrzał na nie, jak na dom, który opuszcza i ruszył za 
oddalającym się wolno olbrzymem. Gdy spuszczał wzrok, na tle nieba, 
na wysokiej skale, z której wczoraj spadł, zamajaczyły trzy ciemne 
sylwetki; nie zdążył jednak ich dostrzec. Nieruchome cienie stały 
chwilkę jak posągi, obserwując oddalającą się dwójkę, a po chwili 
ruszyły jak na komendę i zniknęły za krawędzią przepaści. 
Gragh nie wiedział dlaczego, ale z każdą chwilą czuł się lepiej. 
Zadrapania swędziały, a brzegi strupów zaczęły się odchylać. Te 
silniejsze stłuczenia dalej bolały, ale ból w pozostałych miejscach, który 
parę chwil temu czuł jeszcze, zniknął. Dawniej trwało by to wiele dni, 
więcej, niż miał palców u rąk.
-Dokąd idziemy? - zapytał wreszcie; chciał pogadać, by zapomnieć o 
siniakach i zadrapaniach, które czerwonymi pręgami znaczyły jego 
ciało. "Za dwa dni będę fioletowy jak kursumak" - pomyślał czekając 
na odpowiedź.
-Do domu. Do mojego domu - usłyszał powściągliwą odpowiedź.
-Kiedy tam dojdziemy?
-Jeśli szczęście nam dopisze za sto dni. 
-Ile to jest sto?
Buran zaczął potrząsać wolną dłonią, w której nie trzymał swej sakwy 
z wciśniętym za troki mieczem, odliczając piątki palców, ale szybko się 
połapał, że chłopak patrzy na niego jakoś podejrzliwie. Zatrzymał się 
więc w pół ruchu, który nagle wydał mu się głupkowaty i powiedział.
-Trzy miesiące - powiedział pokazując przy tym trzy palce lewej 
dłoni.
-Co to jest miesiąc?
Buran sapnął i zatrzymał się na dobre.
-Obserwowałeś kiedyś księżyc?- zaczął cierpliwie, a gdy zobaczył, że 
jasna głowa potrząsnęła przytakująco, zaczął ciągnąć dalej. -Księżyc 
każdego dnia powoli zmienia kształt, ubywa go, znika, potem zaczyna 
go na powrót przybywać aż znów staje się taki, jaki był na początku. 
Czas, jaki na to potrzebuje, to miesiąc. Pojąłeś?
-Pojąłem.
Szli chwilę w milczeniu. Pas brzegu stawał się coraz węższy. Nie 
mogli dłużej iść obok siebie. W końcu kolczaste krzewy sprawiły, że 
musieli się zatrzymać. Buran wszedł do wody, by sprawdzić, czy od tej 
strony nie da się ominąć przeszkody. Gragh bezmyślnie wszedł za nim. 
Buran brnął już po kolana w wodzie, lecz skręcający w lewo brzeg 
zasłaniał widok, a w zasięgu wzroku nie było nawet skrawka wolnego 
od cierni brzegu. Postanowili jednak zaryzykować. Woda cicho 
szemrała przegarniana ich stopami. Gragh zapomniał się na chwilę, 
ukołysany ciszą i monotonnym przezwyciężaniem oporu wody. Nagle 
usłyszał przed sobą głośny plusk. Natychmiast spojrzał przed siebie. 
Buran gdzieś zniknął. W nagłym odruchu, Gragh chwycił prawą ręką 
znikającą pod przezroczystym lustrem wody czarną czuprynę, zaś lewą 
sterczący ze stromego brzegu korzeń. Poczuł, że da radę utrzymać, a 
nawet wyciągnąć lżejszego w objęciach wody towarzysza. Napiął się i 
po chwili głowa Burana pojawiła się nad powierzchnią. Wyglądał 
śmiesznie. Przypomniał mu beztroskie chwile dzieciństwa, kiedy z 
rówieśnikami z osady chadzali nad zielonkawe stawki szukać ochłody 
podczas upalnych dni lata. Kuarr miał wówczas półtora roku. Był już 
psim, młodym "mężczyzną", nie na tyle jednak poważnym, by unikać 
zabawy. Niejednokrotnie wbiegał za nim do wody jako potężny, kudłaty 
zwierz, a wybiegał, jako chudy i ociekający wodą wymoczek. Jedyne co 
nie ulegało wtedy zmianie, to jego wielki, szeroki łeb o krótkim pysku. 
Pod wpływem wspomnień parsknął śmiechem. Cały czas trzymał w 
dłoni lepką kępę włosów kompana. Po chwili głowa obróciła się w 
miejscu i czarne oczy spojrzały przedrzeźniająco na wybawiciela. Z ust 
siknął długi strumień wody, a kiedy przestał lecieć, spomiędzy włosów 
okalających chudy łepek dobył się sztucznie gruby głos:
-Ale śmieszne! Ha! Ha! Ha! - Po czym wielkie cielsko zaczęło 
szukać oparcia dla nóg i rąk, by po chwili wygramolić się z topieli. 
-Dalej tędy nie przejdziemy. Musimy zawrócić.
I zawrócili. Szli przez chwilę brodząc w wodzie, nim Buran rzucił:
- Gdyby nie ty, utonął bym. Wpadłem tak gwałtownie, że nie 
zdążyłem zaczerpnąć powietrza. Pasy torby przykleiły mi się do ramion, 
a jej ciężar wciągnąłby na dno nawet pięciu takich jak ja. Dziękuję. - I 
choć wiedział, że to zbyt mało - zamilkł. 
Doszli do początku zarośli i wzdłuż nich zaczęli się oddalać od brzegu, 
mijając od lewej nieprzebyte chaszcze z kolcami wielkimi jak sosnowe 
szpilki i ostrymi jak zęby zjedzonego rankiem szczupaka. Posuwali się 
naprzód. Gałęzie zarośli przed nimi, choć już bez kolców, były zbite i 
splątane. Z trudem się przez nie przedzierali. W końcu jednak zaczęły 
się przerzedzać, a za nimi zobaczyli wąską przestrzeń usłaną skałami i 
kępami nieco wyższej trawy, za którą pięła się w górę znajoma, 
pionowa ściana Krateru. 
-A teraz? - odezwał się Gragh.
-A teraz pójdziemy dalej.
Ruszyli w prawo, wąskim, mniej zarośniętym pasem, tuż przy samej 
skale. Co chwilę potykali się o kamienie lub wpadali w przysłonięte 
trawą dziury. Na skalistym podłożu, przykrytym jedynie cienką warstwą 
nawianej wiatrami gleby, rosła przeważnie trawa. Gdzieniegdzie, w 
jakimś głębszym miejscu, rósł krzew dzikiej róży lub tarniny. Gdzie 
indziej z kolei trafiała się karłowata sosenka. Żadna jednak roślina nie 
mogła zapuścić tu głębszych korzeni, gdyż woda spływająca po każdym 
deszczu z pionowych skał, skutecznie zapobiegała odłożeniu się 
grubszej warstwy gleby, umożliwiającej nieograniczony wzrost 
jakiejkolwiek roślinie. 
Poruszali się uważnie. Złamana ręka któregoś z nich utrudniłaby 
marsz, a złamana noga przekreśliłaby całkowiciemożliwość ucieczki. 
Gragh rozmyślał o wydarzeniach ostatnich dwóch dni. Rozpamiętywał 
każdą chwilę i zastanawiał się, co oznaczały dziwne nazwy, których użył 
Buran odradzając mu powrót. W końcu nie wytrzymał i zapytał. 
- Co to jest krater?
- Krater...? Krater to wielka góra z dziurą w środku, z której kiedyś 
tryskała gorąca krew ziemi. Ziemia wygoiła swoją ranę, lecz dziura i 
góra pozostały. Wasza ojczyzna to taka właśnie dziura na szczycie góry. 
-Czy jest więcej kraterów?
-Tysiące, ale ten, w którym mieści się gród Horguna, i w którym 
dotąd żyłeś, jest największy i jedyny w swoim rodzaju. To miejsce jest 
jedyną w znanym mi świecie, naturalną twierdzą... Niezdobytą twierdzą 
- dodał. - Jak mówią legendy, tysiące lat temu, w tym miejscu, ziemię 
zranił spadający z nieba płonący kamień, a ta rozstąpiła się i trysnęła z 
wnętrza swoją krwią. Przez dziesiątki lat Krater powiększał się i co jakiś 
czas ział ogniem, a czerwona, gorąca krew ziemi spływała po jego 
zboczach pożerając wszystko na swojej drodze i zamieniając się w 
skały. I choć ziemia w końcu zabliźniła swoją ranę, krater pozostał. 
Wszyscy omijali to miejsce z daleka, bojąc się krążących wokół niego 
strasznych legend. Zanim pojawił się tu Horgun, były to tylko 
nieuzasadnione lęki, lecz teraz zabobon stał się rzeczywistością, a słudzy 
Horguna zabijają każdego, kto pojawi się w zasięgu ich wzroku.
- Dlaczego?
- Dlatego, że Horgun w swojej twierdzy jest bezpieczny i chce, by tak 
pozostało. Broni go niedostępna góra, niedostępne mury Grodu, które 
są efektem krótkiego wybuchu wulkanu przed sześciuset laty. Broni go 
zła sława tego miejsca i wy. 
- My?! Przecież nikt z nas nie widział nigdy Władcy. 
- Tak, ale dolina pełna jest wilków, Brgów i was... Każdy kto dostanie 
się do Doliny, natknie się najpierw na nich, a wtedy biada śmiałkowi. 
Jeśli dotrze do twierdzy, będzie musiał pozabijać was, czego nie da się 
zrobić bez hałasu i zwrócenia na siebie uwagi. Nic Horguna nie kosztuje 
wasze utrzymanie, pozwala więc wam żyć, wy zaś bezwiednie 
pracujecie na jego korzyść. Bez was Brgowie szybko wyginęliby lub 
zmienili sposób życia, bez was podnóże Grodu Horghar stałoby się górą 
odpadków. Próbowali początkowo wrzucać wszystko do rzeki, lecz 
wąskie, podwodne przesmyki zapchały się i dopiero, gdy woda 
podniosła się w Grodzie do pasa, jej ciśnienie przepchnęło zator torując 
jej dalszą drogę. 
Gragh zaczynał kojarzyć opowieści Gursuka i to, co usłyszał od 
Burana. Tymczasem Buran opowiadał dalej. 
- Dopóki nikt nie opowie jak wygląda rzeczywistość, mroki otaczające 
Gród i Krater Kahr-Hor będą chroniły jego mieszkańców, a w 
szczególności Horguna. Ten jednak bardziej się boi, że ktoś, komu uda 
się jakimś sposobem uciec, może tą samą drogą sprowadzić na niego 
zgubę, dlatego zabija i ściga do upadłego każdego zbiega.
- My będziemy tą zgubą. - rzucił przez zaciśnięte zęby zasłuchany 
dotąd Gragh, patrząc wyczekująco na maszerującego przed nim 
towarzysza. 
Buran pojął, że Gragh już wie kim jest i do czego zmierza. Zatrzymał 
się tak nagle, że Gragh wpadł na niego, odbił się i upadł na siedzenie. 
Nim otworzył oczy, poczuł jak jego talizman wgniata mu się w pierś, a 
jakiś zimny przedmiot dotyka gardła. Gdy otworzył oczy, zobaczył 
Burana klęczącego jednym kolanem na jego piersi. W dłoni trzymał 
swój nóż, który przyciskał do jego tchawicy. Widział jak twarz Burana 
drży, jak walczy ze sobą. W końcu zrezygnował ze swego zamiaru, 
odetchnął głęboko, usiadł obok przerażonego chłopca i cichym, 
bezsilnym głosem zaczął cedzić słowa: 
- Jeżeli mnie... nas złapią, upłynie nie wiadomo ile lat nim komuś uda 
się stamtąd umknąć i wskazać drogę do zdobycia twierdzy, i uwolnienia 
świata od Horguna. Uratowałeś mi życie i tylko dlatego powstrzymałem 
się... Kodeks Honorowy Wojowników Mirrgo Królestwa Arscot czyni 
mnie twoim bratem i dłużnikiem; poza tym zabijając cię, stałbym się 
mordercą, a nie chcę w niczym przypominać Horguna. Musisz jednak 
pamiętać o jednym. Jeśli nie uda nam się dotrzeć do mojego pana - 
króla Igemo, jeśli wpadniemy w łapy Horguna, zaprzepaścimy 
sposobność pozbycia się tyrana zagrażającego wszystkim sąsiadującym 
królestwom. Od tej chwili nasz los jest ze sobą związany. Nie będę cię 
prosił o żadne przysięgi i obietnice byś zachował milczenie gdyby cię 
pojmali, bo przysięgi nic nie znaczą wobec tortur. Musisz mieć jednak 
świadomość jak wiele od nas zależy. Resztę nadziei pokładam w tobie. 
Jeśli chcesz, by twój lud z Doliny Krateru Kahr-Hor zaznał kiedyś 
szczęścia, musisz być dzielny i iść ze mną. 
Gragh spoglądał na wargi Burana, by nie uronić ani jednego słowa. 
Pot perlił mu się na czole. Wiedział, że cudem uniknął śmierci lecz 
rozumiał, co kierowało Buranem. W końcu odezwał się.
- Wiem o czym mówisz. Będę z tobą do końca. Przeklęta Dolina 
zabrała mi ojca i siostrę. Została mi tylko matka i stryj. Nigdy nie śniło 
mi się nawet, że jest możliwe życie poza mrocznymi lasami, z dala od 
Grodu. Stryj, szaman Gursuk opowiedział mi historię naszego ludu. 
Wiem, że żyliśmy kiedyś na bezkresnych pastwiskach. Paśliśmy nasze 
stada owiec i oddychaliśmy wiatrem pędzącym nad zielonymi 
pastwiskami. Pragnę, by te czasy powróciły i by ludzie z Doliny zaznali 
szczęścia, sytości i wolności. Któż zatem może bardziej pragnąć 
uwolnienia mojego ludu? A jeśli warunkiem tego jest obalenie Horguna, 
zrobię wszystko, by tego dokonać. Gursuk powiedział, że jestem Zem-
a-Norr, czyli Ten Który Przyniesie Wolność. Może miał rację. A jeśli 
tak, nikt nie będzie ci lepszym kompanem. 
Gragh mówił tonem pewnym i władczym. Tym razem Buran poczuł 
się dziwnie. Ton głosu Gragha, jego spojrzenie, zmuszały do posłuchu i 
skupienia całej uwagi na nim. Musiał się otrząsnąć gdyż poczuł, że za 
chwilę padnie przed tym chłopcem na twarz i każe mu przejść po 
swoim grzbiecie, a to, zgodnie z Kodeksem, uczyniłoby z niego Cień 
Gragha. Patrzył teraz na jasną, zmierzwioną czuprynę i choć nie było 
tego po nim widać, drżał wewnętrznie. Wiedział, że choć nie zdobył się 
na poddańczy akt, składany przez wojowników ukochanym wodzom, i 
że nie stał się jeszcze formalnie bezszelestnym stróżem chłopca, będzie 
nim dla niego i tak. Dziękował teraz Ksamor, swej wojowniczej bogini, 
że Gragh nie zdecydował się wrócić i nie zmusił go tym samym do 
zadania mu śmierci. Dziękował w myślach również za to, że nie 
pozbawił Gragha życia teraz, w momencie, gdy ten odkrył istotę jego 
misji. 
- Idziemy. - Poderwał się na nogi i pewnie ruszył przed siebie. 
Gragh czuł, że coś dziwnego stało się z jego kompanem. Siedział 
jeszcze chwile na ziemi snując domysły, aż w końcu podniósł się i 
ruszył za Buranem. 
Szli w milczeniu pokonując ukryte wśród traw nierówności terenu. 
Krajobraz był niezmienny - to znaczy ogóle go nie było. Z lewej strony 
pięła się w górę skała, a z prawej, zasłaniając widok na jezioro, rosły 
krzewy i pokrzywione karłowate, drzewa. Słońca nie było już widać. 
Góra rzucała cień i pewnie cała, rozległa jej okolica była w nim 
pogrążona. Pomimo tego było jasno i ciepło. 
- Opowiedz o Horgunie - przerwał milczenie Gragh. 
- O czym tu mówić. Horgun to Władca Grodu w Dolinie Śmierci. 
Tak właśnie nazywają twój świat ludzie stamtąd - zatoczył ręką łuk 
wskazując w stronę drzew, które zasłaniały całkowicie widok, lecz 
Gragh domyślił się o co chodzi Buranowi. - Odkąd zamieszkał w 
Dolinie, upłynęło z okładem trzysta lat i tyleż trwa nieszczęście 
królestw, które rozdzieliło jego złowrogie państwo. Szlak pod Kraterem, 
był najkrótszą drogą łączącą Timalo, stolice Królestwa Arscot i Outo, 
stolice państwa Turoto, naszego południowego sąsiada. Z Turoto 
przybywało do nas z karawanami wino, jedwabie z wschodnich 
królestw, owoce, które smakowały jak kawałki słońca, a ich zapach 
roznosił się po całym pałacu. My dawaliśmy im za to skóry zwierząt, 
których nasze lasy są pełne, wyroby z czerwonego metalu, który tylko 
my potrafimy wytapiać i obrabiać. Nasz dobrobyt polegał na 
nieustannej wymianie tego w co obfitowały nasze krainy. Kiedyś 
dotarcie karawaną z jednej stolicy do drugiej zajmowało pięć miesięcy 
szybkiego, pewnego marszu. Teraz, by obejść góry potrzeba roku i nie 
wielu udaje się przedrzeć bezpiecznie przez dzikie krainy podgórza, 
bagien i Mokradeł Między Rzekami
-A więc tam... mieszkają inni ludzie? - Gragh zadał pytanie całkiem 
nie związane z tym o czym mówił Buran. Tak jakby w ogóle go nie 
słuchał. I rzeczywiście. Gdy Buran wspomniał o ludziach "stamtąd", 
Gragh nie umiał już myśleć o niczym innym. Buran zamrugał 
powiekami i rzekł:
-Tak, tam daleko, za Płaskowyżem Pasterzy, za otaczającymi ją 
górami mieszkają inni, szczęśliwi ludzie. Lecz całą tę krainę, którą 
niczym olbrzymia podkowa rzucona na ziemię, obejmują Góry 
Melbarai, włada Horgun. 
"Płaskowyż Pasterzy" - powtórzył w myślach Gragh i zastanowił się. 
"To musi być ojczyzna mojego ludu".
- Czy Płaskowyż Pasterzy, był kiedyś zamieszkany? - zapytał. 
Kolejna zmiana tematu nie zdziwiła już Burana. Obejrzał się na 
kroczącego za nim chłopaka i powiedział:
- Tak, mieszkał tam dawno temu lud pasterski. Żyli z hodowli owiec. 
Byli spokojni i nikomu nie przeszkadzali. Przeciwnie -stanowili 
przystanek dla karawan, które znajdowały u nich odpoczynek, zapasy 
żywności i dodatkowe towary na handel w postaci owczych skór i 
wędzonych serów. Te ostatnie, karawany woziły w obie strony i do 
Outo, i do Timalo, uzyskując dodatkowy zarobek. Jednak pięćset lat 
temu zniknęli. Przepadli. Nikt nie wie gdzie się podziali
- Teraz wszystko rozumiem... - rzekł Gragh nie rozwijając jednak 
swej myśli.
Rozdział 5
Szli nieprzerwanie, aż do wieczora. Gdy zaczęło się ściemniać, 
przycupnęli pod skałą, zrobili sobie legowisko i rozpalili ogień. Na 
kolację chcieli upiec resztę szczupaka, jednak ten zepsuł się i śmierdział. 
Kiedy Buran wziął resztkę ryby, by ją przyrządzić, wysypały się z niej 
robale. Wielka zielona mucha musiała złożyć w niej swoje jaja, z 
których wylęgły się larwy. Buran nie był przyzwyczajony do aż tak 
podłego jedzenia, więc odruchowo wyrzucił wszystko daleko w krzaki.
- Czemu to wyrzuciłeś? - Gragh poderwał się na nogi. - Przecież to 
była dobra ryba! 
- Sypały się z niej robale i śmierdziała!
- Robale to też mięso, a ryba po usmażeniu byłaby lepsza niż świeża!- 
krzyknął chłopak i poderwał się na nogi podążając w kierunku, w 
którym Buran rzucił rybę. Zagłębił się na kilka kroków w zarośla, 
jednak te z każdym krokiem stawały się coraz gęstsze. W końcu 
zatrzymał się, popatrzył z wahaniem przed siebie i zawrócił. 
- Ty, Buran! Nigdy nie byłeś głodny, skoro wyrzucasz dobre jedzenie 
w krzaki! - wykrzyczał i siadł zrezygnowany. - Jutro będziemy głodni. 
Bardzo głodni! Nie zauważyłem tu żadnych zwierząt, a na 
przedzieranie się przez zarośla w stronę jeziora i połowy nie mamy 
czasu, skoro od niego zależy nasze życie.
- Skręcimy w stronę jeziora, jeśli nie trzeba będzie się do niego 
przedzierać, chyba, że głód lub pragnienie zmuszą nas do tego 
wcześniej - powiedział Buran, zdając sobie jednocześnie sprawę, jak 
bardzo musiał się upodlić człowiek żyjący w Dolinie, by mu nie 
przeszkadzały ni smród, ni robaki w pożywieniu.- Dobrze, że nie mamy 
kłopotów ze zdobyciem wody - ciągnął jak gdyby nic.
Na szczęście, na ścianach urwiska, co jakiś czas napotykali sączące z 
góry strumyczki. Spadające od tysiącleci krople, wybiły u podnóża skały 
małe niecki, pełne słodkiej i ciągle świeżej wody, której nadmiar spływał 
wąskimi strużkami i wsiąkał w ziemię nim osiągnął jezioro. Mogli się z 
nich napić do woli i uzupełnić zapasy.
Położyli się na zgromadzonych, suchych mchach i trawie. Buran 
owinął Gragha olbrzymią, brunatną skórą. Oczy chłopca patrzyły i 
podziwiały jej ogrom.
- Jakie zwierze jest tak wielkie, by pomieścić się w takiej skórze i po 
co mu takie pazury? - zapytał w końcu, gdy leżeli już przykryci burym 
futrem, a jego dłoń obmacywała paciorek zakrzywionych pazurów.
- To niedźwiedź jaskiniowy, największy drapieżca gór Melbarai. Ja 
przy nim wyglądam tak jak ty przy mnie, z tą różnicą, że kilku Graghów 
bez broni dałoby sobie ze mną radę, lecz kilu Buranów bez broni 
niedźwiedź rozrzuciłby z połamanymi kręgosłupami i kończynami po 
skałach jak słomki, a na końcu wyjadł im mózgi. 
- Ale w końcu ktoś zabił zabójcę? - ni to zapytał ni stwierdził chłopak.
- Tak, ja. Lecz kości tych, z którymi wówczas byłem, do dziś bieleją 
na Przełęczy Sępa. Zostali zabici przez niego - i tu spojrzał na skórę. - 
Choć trochę mu w tym pomogłem - dorzucił z uśmieszkiem, którego 
jednak w ciemnościach chłopiec nie mógł zauważyć.
- Opowiedz... 
- Pięć lat temu pognaliśmy za uciekinierem. Nikt nie miał pojęcia jak i 
kiedy zbiegł z Doliny. Dowiedziano się o nim od jednej z łupieżczych 
band Horguna, które grasują po całym Płaskowyżu Pasterzy i jak tylko 
daleko można dotrzeć w góry. Złapali obdartusa w nocy i od razu 
poznali, że jest mieszkańcem Doliny. Nie mogli go zabić dopóki nie 
powie jak wydostał się z Doliny. Była noc, a oni byli pijani i strudzeni. 
Związali go i rzucili w trawę. Gdy rano wstali, jego już nie było. Byli 
zbyt głupi, by odnaleźć jego trop i za nim podążyć. Zmarnowali cały 
dzień na bezskutecznych poszukiwaniach, po czym wrócili do Grodu. 
Pył i drobne kamienie leciały gdzieś z zakamarków ścian, a włosy 
wszystkim obecnym jeżyły się ze strachu na wszystkich częściach ciała, 
tak Horgun wył z wściekłości; rozumiał bowiem, że nikt bezwolny i 
głupi nie zaszedłby tak daleko, a tym bardziej nie wyrwał się z niewoli. 
Myślał: "Udało mu się dwa razy, jest więc dość bystry, by umknąć 
całkowicie". W gniewie urwał łby trzem najbliżej stojącym, zupełnie 
niewinnym ludziom. O Ksamor, Bogini Gniewu!!! Nigdy nie widziałem 
czegoś podobnego. Po prostu chwytał dłońmi za głowy i urywał je. 
Zwykły człowiek, gdy podnosi dynie ze stołu wkłada w to więcej 
wysiłku... Krew sikała pod sam sufit, a on kwiczał jak świnia. W pogoń 
wysłał najlepszy oddział swoich strażników, a ja byłem ich tropicielem. 
Pognaliśmy za zbiegiem niczym wicher. Ścigaliśmy go aż do gór. 
Znając lepiej teren postanowiliśmy go wyprzedzić, ponieważ było 
pewne, że nie zdając sobie z tego sprawy, kierowany jakimś 
niewiarygodnym instynktem, zmierza w kierunku Przełęczy Sępa, 
jedynego na przestrzeni wielu, wielu dni marszu, w miarę dogodnego i 
bezpiecznego przejścia na drugą stronę gór.
Na przełęczy nie było śladów jego obecności, a innej drogi w 
promieniu setek strzałów z łuku nie było, bo tylko kozicom udaje się 
przechodzić góry własnymi ścieżkami. 
Czekaliśmy na niego cały dzień. W końcu nadszedł. Był tak chudy, że 
przez skórę widać było, na jego ledwie zakrytym kawałkami szmat ciele, 
siną siatkę żył. Kiedy nas zobaczył nawet nie uciekał, upadł na kolana 
zwiesił głowę i przewrócił się. Stracił nadzieję, która trzymała go dotąd 
przy życiu i pozwalała przemierzyć taki szmat wrogiej i bezludnej 
krainy. 
Purk, nasz dowódca, chciał go trzepnąć pięścią w łeb, jednak 
chwyciłem go za nadgarstek i powiedziałem, by mu się przyjrzał. "Jest 
wycieńczony. Jeśli go uderzysz zginie, a potem twój głupi łeb pofrunie 
pod sufit tak, jak łby tych trzech, w dniu naszego wyjazdu" - rzekłem. 
Zacisnął zęby i opuścił dłoń. Splunął na tamtego i kazał go związać. 
"Dajcie mu jeść i pić, by nie zdechł nim wrócimy do Horghar" - 
krzyknął. Było zbyt późno, by ruszać w drogę powrotną. Nikt nie miał 
ochoty spaść ze skał w ciemnościach. Zostaliśmy na przełęczy. 
Obudził nas dziki kwik strażników. Gdy poderwałem się na nogi ich 
flaki fruwały w powietrzu, jak babie lato, a warcząca, czarna w słabym 
świetle przedświtu, poruszająca się góra, rozrywała pancerze moich 
kompanów, rozrzucała ich członki i wnętrzności po skałach, i w 
przepaść. Pozostali zerwali się także i ruszyli na zwierza. Zginęło 
sześciu z dziesięciu. Gdy pozostali zdali sobie sprawę, że nie mają 
szans, rzucili się do ucieczki. "Uciekaj!!" - krzyczeli biegnąc w moim 
kierunku, lecz ja stałem i czekałem na nich. Nadarzyła się sposobność, 
by uszczuplić szeregi wroga. Nim zrozumieli o co chodzi, ich głowy 
toczyły się w dół ścieżki, którą przyszliśmy. 
Chudzielec, którego pojmaliśmy próbował wstać. Wczołgał się już na 
skałę i leżał na niej. Gdy spostrzegł, że idę do niego z uniesionym 
mieczem, pomyślał pewnie, że jego głowa potoczy się w dół ścieżki 
tak, jak tych trzech przed chwilą. Tymczasem, nim zdążył zamknąć 
powieki, przerąbałem mu pęta na rękach i nogach, i krzyknąłem : 
"Zaufaj mi i stań tutaj". Postawiłem go pięć kroków przed skałą. 
Spojrzał na mnie i zrobił jak mówiłem. Ja tymczasem schowałem się z 
włócznią i mieczem za skałą. "Krzycz i machaj rękami" - krzyknąłem 
do chudzielca. Zrozumiał i posłuchał. Niedźwiedź przerwał ucztę, bo 
akurat wyżerał trzewia jednemu z zabitych, spojrzał na niego i 
chrobocząc pazurami po nagiej skale ruszył w jego kierunku. Dzieląca 
go od ofiary odległość malała; zwierz kiwając głową minął moją 
kryjówkę i gdy był tuż przed nim jął podrywać się na zadnie łapy, by 
zrobić z biedaka miazgę. W tym momencie wskoczyłem na skałę, a 
zeskakując ciąłem mieczem z całej siły w jego kark. Zgrzytnęło i po 
chwili niedźwiedź kopał nagą, owianą wiatrami skałę, Kałuża czarnej 
posoki powiększała się błyskawicznie a jej długi jęzor, niczym ostatnia 
mordercza myśl bestii zbliżała się wąskim pazurem do stóp oniemiałego 
Chudzielca. Po tym ciosie tylko połowa miecza została mi w dłoni, bo 
przełamał się na jego kręgosłupie - Buran skinął głową w kierunku 
okrywającego chłopca futra. - Gdyby nie udało mi się wówczas 
uszkodzić mu rdzenia, byłoby po nas obu. Chudzielec, stał tuż przed 
pyskiem broczącej krwią bestii. Nie cofnął się nawet o pół stopy. Nawet 
ja w podobnej sytuacji wiałbym ile sił w nogach. Uniosłem go w górę, a 
pędzący w jego kierunku strumyk niedźwiedziej juchy przemknął pod 
jego stopami. 
Chwilę później skrzesaliśmy ogień na jego sierści i paliliśmy jego 
tłuszcz, bo innego opału próżno by szukać w tej okolicy. Siedzieliśmy 
na przełęczy do południa. Nakarmiłem chudzielca, wypytałem i 
wyprawiłem go w dalszą drogę. Właściwie nie odkrył żadnej drogi, 
którą dałoby się wprowadzić do Doliny wojsko. Jego "ucieczka" 
polegała na tym, że znalazł na brzegu urwiska olbrzymią, wystającą 
daleko poza jej skraj, powaloną przez wichurę sosnę, wziął rozbieg i 
skoczył do Zatrutego Jeziora. Nim zdążył się utopić jakieś stworzenie, 
podobne do ogromnego żółwia, wzięło go na grzbiet i przeprawiło na 
drugą stronę. Potem, tylko szczęściu zawdzięczał, że dotarł tak daleko, 
nim zbiry pod dowództwem Dukara - który teraz pewnie żałuje, że nie 
zginął, miast któregoś z tych trzech, którym Horgun urwał łby - nie 
dopadły go po raz pierwszy i nie poinformowały o jego ucieczce. 
Ja wróciłem ze skórą niedźwiedzia i bajką dla Horguna o tym, jak to 
wszystkich, poza mną oczywiście, rozszarpała bestia. Chudzielca, ma 
się rozumieć, niedźwiedź pożerał akurat w momencie, gdy go na tym 
przyłapaliśmy. Horgun spojrzał na mnie, na skórę i nic nie powiedział. 
Bałem się, że urwie mi łeb jak tamtym.
 Dopiero teraz, po pięciu latach, jakiś skunks znalazł w rozpadlinie 
skalnej trzy łby wraz ze szkieletami ich właścicieli. Tyle tylko, że łby 
były równiusieńko odcięte mieczem, a nie oderwane niedźwiedzimi 
łapami. Dobrze, że miałem przygotowany plan ucieczki i że słyszałem 
wcześniej jak rozmawiają o mnie w tawernie. Uciekłem, bo moja śmierć 
nikomu z tych, którzy mnie tu posłali nie przyniosłaby pożytku. 
Poznałem Gród i Dolinę tak dobrze, jak nikt przede mną. Moja wiedza 
o tym miejscu, jest bezcenna, dlatego musiałem uciec, by dotrzeć do 
swego króla za wszelką cenę. 
Gragh słuchał opowieści Burana z zapartym tchem. Gdy ten skończył, 
setki pytań cisnęło mu się na usta, lecz sen morzył go tak bardzo, że 
zasnął nim je otworzył.
Następnego dnia wstali wcześnie. Chłód poranka wzmacniało zimno 
ciągnące znad jeziora z mokrą i lepką mgłą, która oklejała wszystko 
kroplami rosy. Nie było nic do jedzenia, więc nie tracili czasu na 
poranny posiłek. Zabrali swoje rzeczy i ruszyli wzdłuż ściany. 
Graghowi burczało w brzuchu. To uczucie nie było dla niego niczym 
nowym. Zdarzało się, że i kilka dni nie udawało mu się zdobyć niczego 
do jedzenia. Wiedział, że głód nie pozbawi go sił jeszcze przez jakiś 
czas. Nie myślał o nim. Po prostu maszerował przed siebie, a dokładniej 
za Buranem. Szli tak kilka godzin. Słońce wypłynęło na niebo i świeciło 
na nich z boku. Zbliżało się południe.
- Pozwól mi nieść którąś z twoich rzeczy. - odezwał się w końcu 
Gragh. 
Jak za sprawą czarów, Buran rzucił toboły na ziemię i padł koło nich 
w trawę. Przetoczył się na plecy i przeciągnął aż zgrzytnęło. Siedział 
teraz i patrzył na niebo. 
- Myślisz, że dasz radę? Nie wyglądasz na kogoś, kto zajdzie daleko 
nawet bez ciężaru.
- Jestem dość silny, by nieść twój tobół. Nie może być ciężki. - To 
mówiąc chwycił za troki i szarpnął, lecz zamiast tobół w górę, on 
poleciał w dół, bowiem nie zdołał go nawet oderwać od ziemi, stracił 
równowagę i upadł nań. Buran patrzył na chłopaka i widać było, że za 
chwilę zacznie tarzać się ze śmiechu. Gragh gramoląc się z trawy rzucił:
- Ale śmieszne... Co ty masz w tej torbie Buran?! 
- Kamienie - padła krótka odpowiedź.
- Kamienie? Przecież znajdziesz je wszędzie. Nazbieraj ty ich lepiej 
bliżej domu zamiast wlec je aż stąd. 
- Takich kamieni nie ma tam, dokąd zmierzamy - z powagą odrzekł 
Buran. Gragh nie spodziewał się poważnej odpowiedzi, myślał, że 
mówiąc o kamieniach zażartuje, wywoła uśmiech i rozbawienie, a 
tymczasem trafił: Buran wlókł kamienie...!!!. Tymczasem Buran 
odwiązał rzemienie i pokazał chłopcu kawałki ciężkiej, rudej skały. 
- Po co je wleczesz?
- Z niej powstaje metal, z którego wykonany jest mój nóż i miecz. 
Bez takiej broni nie mamy szans pokonać Horguna. Tych kamieni 
starczy na dwadzieścia, a może i trzydzieści mieczy, i muszę je tak, jak i 
swoją głowę donieść do Timalo. 
- Zatem pomogę ci... !
Wyszarpnął zza rzemienia oplatającego pas króliczą skórę. Była nieco 
zeschnięta, lecz kilkoma szybkimi ruchami zmiękczył ją. Nie było czasu, 
by ją porządnie wyprawić, lecz nawet niewyprawiona wytrzyma dość 
długo. Ostrym kolcem akacji zrobił otwory w miejscach, gdzie należało 
ją zaszyć i za chwilkę prymitywna sakwa była gotowa. Przełożyli 
czwartą część rudej skały do jej wnętrza i zaszyli worek na dobre. 
Poderwali się i poszli dalej. Nim się spostrzegli nastał wieczór. Byli 
głodni i zmęczeni. Buran wypatrzył niewielką szczelinę skalną i 
zdecydował, że tu będą nocować. 
Po bokach szczeliny, jak dwaj wartownicy rosły dwa krzewy. Buran 
nagiął ich gałęzie i rozwiesił na nich olbrzymią skórę niedźwiedzia. 
Powstał w ten sposób przytulny szałas, którego dno wysłali suchą trawą 
i gałęziami, dzięki czemu powstało wygodne legowisko.
 Wokół leżało mnóstwo suchych gałęzi. Niektóre musiały spaść z góry, 
ze stromego urwiska, bo nigdzie w zasięgu wzroku nie rosły drzewa, do 
których mogły należeć. Nie mieli więc kłopotu ze zdobyciem suszu na 
ognisko. Niestety, ogień posłużyło tylko do ogrzania się, bowiem o 
jedzeniu mogli tylko pomarzyć. Siedzieli teraz w milczeniu przy 
malutkim ognisku, przełykając co jakiś czas ślinę. 
- Dziękuję - przerwał milczenie Buran. 
- Za co?
- Nie musiałeś dźwigać moich kamieni... 
- To ja dziękuję, że pozwoliłeś mi je nieść, dzięki temu nie czuję się 
jak kleszcz wczepiony w twój kark. Jesteś silny i mógłbyś pewnie 
oprócz swojej sakwy nieść i mnie, i pewnie nie poczuł byś nawet 
różnicy.
- Za jakiś czas pewnie przyzwyczaiłbym się do dodatkowego ciężaru. 
Dziś jednak moje sakwy ciążyły mi jak nigdy i gdybyś mi nie pomógł, 
ten dzień byłby dla mnie jednym wielkim koszmarem. Był moment, że 
chciałem rzucić tobół w krzaki i pójść dalej bez niego. Na pewno 
później, ochłonąwszy nieco, wróciłbym i zarzucił go sobie z powrotem 
na plecy, jednak w naszej sytuacji każde opóźnienie w marszu 
zmniejsza szansę ucieczki. Pomogłeś mi w najtrudniejszym momencie i 
za to ci dziękuje. 
Milczeli przez chwilę. W pewnym momencie Buran odezwał się:
- Jeśli nie zdobędziemy szybko jedzenia, marny nasz los...
Cień Krateru Kahr-Hor sprawił, że mrok zapadał szybko i nim się 
spostrzegli siedzieli w ciemnościach po dwóch stronach 
przygasającego ogniska. Postanowili zgasić je całkowicie, by jego żar, 
nie ściągnął na nich nieszczęścia.
Gragh leżał z otwartymi oczyma wpatrzony w ciemność i słuchał 
odgłosów nocy. Były podobne do tych, które zapamiętał ze swoich 
rodzinnych stron. Kumkały i pohukiwały żaby nad pobliskim jeziorem, 
a od czasu do czasu słyszał głosy nocnych drapieżników. Wszystko to 
jednak cichło coraz bardziej i bardziej, aż w końcu zasnął. 
Znalazł się w chacie Gursuka - tak mu się przynajmniej wydawało. 
Nagle z całkowitych ciemności zaczęła się wyłaniać twarz starca. Była 
blada, a kosmyki siwych włosów tańczyły po jego twarzy. Za nią 
wyłoniła się reszta jego zgarbionej postaci. W rękach trzymał dwie 
części czaszki psa: w prawej czerep, a w lewej jego żuchwę. Jego ciało 
podrygiwało w rytm jakiegoś niepojętego, szalonego tańca i płynęło w 
gęstej czerni. Starzec miał bose, pomarszczone stopy o długich, 
spękanych, pogiętych paznokciach. Stopy zdawały się przytupywać i 
posuwać w takt jakiegoś rytmu. Unosił się spod nich białawy obłoczek 
pyłu, choć nie było pod nimi ni ścieżki, ni czegokolwiek poza czernią.
Kiedy Gragh z nieznanego sobie miejsca w przestrzeni chaty podniósł 
wzrok na twarz Gursuka, spojrzał w oczy jakiejś przerażającej 
poczwary. Zamiast twarzy widział płonące seledynowym światłem ślepia 
bestii. Poznał ją: to był Kuarr. Pokryty krótkim futrem łeb wyrastał na 
ciele szamana Sierść porastała jego kark i łopatki, i wąskim pasem 
przechodziła wzdłuż kręgosłupa w krótki ogon. Gragh nie bał się 
poczwary. Wydało mu się, że z poruszającego się pyska słyszy 
rytmiczną przyśpiewkę, w takt której podryguje cała postać:
"Zem-a-nor, or..., or...,or... Zem-a-nor, or..., or..., or.... Zem-a-
nor, or..., or...,or..."
Straszydło zbliżało się do niego coraz prędzej, a on, choć nie czuł 
strachu, byłby rad zejść mu z drogi. Nie mógł się jednak poruszyć. W 
końcu przeniknęło go ciepło i poczuł, jak teraz on podryguje w rytm 
wypowiadanych, tym razem przez siebie, słów. Był lekki jak piórko, a 
jego oczy nie dostrzegały w ciemności nic poza płonącym ogniem. 
Wtem usłyszał trzask gałęzi i poczuł zapach piżma. Targnął łbem w 
kierunku skąd dobiegł dźwięk. Ujrzał pozbawiony kolorów, szaro-
czarny obraz otoczenia. Na ścieżce, która zdawała się znajoma, 
zobaczył między skałą a krzewami uniesiony, rogaty łeb. Zwierze 
wsłuchiwało się i wpatrywało w ciemność przed sobą. Czuło człowieka i 
niedopalone resztki ogniska. Gragh był obserwatorem wydarzeń choć 
wiedział, że w jakiś sposób to on sam porusza się i działa. Obce, choć 
w tej chwili jakby jego własne ciało, przywarło do ziemi i wzdłuż zarośli 
sunęło w kierunku nasłuchującego zwierzęcia. Co chwilę kątem oka 
dostrzegał swoje-nieswoje dłonie, porośnięte szarą sierścią i uzbrojone 
w ostre pazury, jak delikatnie odgarniają gałązki. Naraz ogarnęło go 
podniecenie. Wiedział, że za chwilę zerwie się do ataku. Jego stopy 
szukały nierówności, by zwiększyć siłę skoku. Nagle, rogate zwierze 
poczuło ostateczne zagrożenie i rzuciło łbem w jego kierunku, był 
jednak pewien, że go nie dostrzega. Zerwali się jednocześnie: zwierze 
do ucieczki - bestia, by zadać śmierć.
Nigdy trzeźwy umysł człowieka, jakim Gragh pozostał w swojej 
świadomości, nie doznał podobnych emocji, i nie zaznał takich wrażeń. 
Czuł tępe uderzenia gałęzi, przez które przedzierał się w szalonym 
pędzie. Odnosił takie wrażenie, jakby ktoś przez grube ubranie okładał 
go lekkim kijem. Wiatr świszczał między uszami, zapychał nos i targał 
kosmykami sierści, które układały się po jego ciele zgodnie z jego 
podmuchami. Nie miał pojęcia, jak to wszystko się dzieje. Jakaś druga 
natura czyniła z nim to, co dyktował jej instynkt. 
Po kilku susach wskoczył na grzbiet nieco większej od siebie kozicy. 
Jednym szarpnięciem powalił ją na lewy bok i nim upadła, zsunął się na 
bok prawy, wpijając jednocześnie zęby w jej szyję. Zwierze nie 
poddawało się i walczyło o życie kopiąc ziemię i powietrze. 
Gragh przypomniał sobie o Buranie. Bestia usłyszała tę myśl i jakby i 
jej obawa zbudzenia olbrzyma przyszła do głowy, nie zwalniając 
uścisku szczęk, oplotła wierzgające nogi kozicy. Przez moment napinał 
mięśnie w przeciwtakt bezskutecznie szarpiącego się, próbującego do 
końca poderwać się zwierzęcia. Po chwili zaległa cisza. Wiedział, że 
może puścić gardło ofiary. Rozerwał jej łopatkę i zaczął pożerać ciepłe, 
drżące jeszcze mięso. 
Gdy się nasycił, uniósł ciało kozicy i ruszył w kierunku, z którego 
nadszedł. Nie wiedział, jak znalazł się w chacie Gursuka. Stanął przed 
uśmiechającym się starcem, poparzył na niego i zrzucił z ramion swą 
ofiarę. Chciał powiedzieć: "Gursuk, powiedz mi co się ze mną dzieje" - 
lecz usłyszał tylko dobywający się z własnego gardła szczekliwy skowyt. 
Choć nie odezwał się ludzkim głosem i mógł przypuszczać, że Gursuk 
go nie zrozumiał, usłyszał odpowiedź. Usta szamana uśmiechały się do 
niego, a w jego głowie brzmiały słowa: "To jeden z twoich darów Zem-
a-Nor" - odezwał się starzec. Potem wstał od ogniska, podszedł do 
płachty zasłaniającej wejście, uniósł ją i wymknął się z chaty. 
Gragha owiało zimne powietrze i oślepił słoneczny blask. Otworzył 
gwałtownie oczy, poderwał się na nogi i łupnął z całej siły w skałę nad 
głową. Zaciskając zęby i oczy, oraz ściskając się oburącz za głowę, 
rozpoznał wśród pisku w uszach głos Burana.
- Wychodź czym prędzej i zobacz. - Złapał go przy tym za ramię i 
wyciągnął siłą na zewnątrz. Czuł jak potyka się o jego toboły, i jak 
zamiast upaść, wlecze nogami po ziemi, ciągnięty przez olbrzyma.
Nagle wydało mu się, że stoi prosto.
- Przestań wreszcie ściskać sobie głowę, otwórz oczy i spójrz! - 
ryknął mu nad uchem Buran. 
Skrzywiony i siorbiący Gragh otworzył jedno oko, i nagle wszystko 
przestało go boleć, w uszach przestało szumieć, ciało wyprostowało się, 
a ręce opadły wzdłuż tułowia. U jego stóp leżało zwierze, jakiego 
Gragh nigdy jeszcze nie widział. Widział je natomiast we śnie oczami 
bestii. Nagle przypomniał sobie cały sen. Patrzył na płowe, rogate ciało 
z rozerwanym gardłem, którego prawa łopatka była wyjedzona do 
kości.
- Na sierści zwierza nie było kropli krwi. To co ją zabiło, musiało 
wylizać ją do ostatniej plamki. Żaden drapieżniki tak nie robi. I skąd to 
ścierwo się tu wzięło? W Arscot byłem najlepszym tropicielem, 
myśliwym i wojownikiem. Nie było zwierzęcia, którego nie 
podszedłbym i nie zabił gołymi rękami! Nie było zwierzęcia ni 
człowieka, który by mnie podszedł, czy za dnia, czy w nocy, czy przy 
uczcie, czy we śnie! A tu patrz...! - ryczał, płacząc prawie i wyciągał 
potężne, lekko trzęsące się dłonie w kierunku martwego zwierzęcia. Po 
chwili zarośnięta włosami twarz drgnęła i posypał się następny grad 
słów. 
- Czy ty coś w nocy słyszałeś?!- zapytał, spoglądając podejrzliwie na 
Gragha, potrząsając jednocześnie nim i trzymanym w dłoni mieczem, że 
mało nosa mu nie obciął. W końcu dalej wpatrując się w chłopca 
zamilkł, a jego oczy niemal błagały o twierdzącą odpowiedź. Ponieważ 
jednak się jej nie doczekał, zaczął dalej: - Ja, oprócz żab, sów i 
dalekiego wycia wilków, nie słyszałem nic. Gdy wstałem i zobaczyłem 
to - tu dźgnął końcem miecza zad kozicy - zdrętwiałem, wyrwałem 
miecz z pochwy i zacząłem się rozglądać. Nie znalazłem nawet jednego 
zadrapania na glebie, ani jednego złamanego źdźbła trawy, ani jednej 
złamanej gałązki. Nic...! Dopiero pięćdziesiąt kroków przed nami, tam - 
tu machnął mieczem w z grubsza tylko właściwym kierunku - widać 
ślady racic kozicy, wbite głęboko w mech, w miejscu, w którym zaczęła 
uciekać. Trawa jest tam wygnieciona i na niektórych źdźbłach osadziło 
się parę kropli krwi. To właśnie tam musiało ją to coś zabić. Ale jak 
przywlokło ją tutaj, bym nie usłyszał najmniejszego szmeru - nie mam 
pojęcia! Równie dobrze mogło i nas pozabijać.
- Widocznie nie miało takiego zamiaru... - szepnął Gragh spuszczając 
wzrok na leżące na skale zwierze. Nagle, z racji wspomnień snu, 
przyszło mu do głowy, że jeśli to on miał coś wspólnego z nocnym 
polowaniem, to powinien być umazany krwią. Obejrzał się dyskretnie aż 
po stopy, wyciągnął przed siebie ręce i zbliżył dłonie do oczu. Niczego 
nie zauważył. Ani na jego dłoniach, ani ubraniu nie było nawet jednej 
kropli krwi. Był jednak pewien, że do śmierci tego zwierzęcia z 
pewnością przyłożył jeśli nie rękę, to na pewno szczękę.
- To dar dla nas. Jakieś siły wspierają nas w naszej podróży - odezwał 
się w końcu. 
- Czemu tak myślisz? - zapytał Buran.
- Dotąd żyjemy, prawda? Oprócz tego znalazło się jedzenie w 
momencie, gdy głód stanął na drodze powodzenia twojej ... naszej 
misji. 
Buran spojrzał na chłopaka. Nie poznawał go. Zaledwie trzy dni temu 
był ledwie żywy, podrapany i nie rozumiał co się do niego mówi. Dziś 
stał wyprostowany, bez śladu zadrapań i mówi płynnie jego językiem. 
Przecież właśnie teraz, po trzech dniach od upadku powinien być sino-
fioletowy i słaniać się z bólu. "To nie do końca człowiek" - przemknęło 
mu przez myśl, nim nawet w myślach zamilkł. 
- Tak... żyjemy... - odparł cicho. 
Gragh tymczasem czuł się doskonale. Na jego ciele nie było śladu po 
niedawnym upadku. Siniaki, zadrapania i ból znikały w tempie, które i 
jego zastanawiało, a gdy mówił o jedzeniu, czuł, że jest syty, a w 
brzuchu rozpiera się wypchany żołądek. 
- Musimy zatrzymać się tu dłużej i przygotować zapasy żywności. 
Bez niej nie zajdziemy daleko - rzekł Buran, chwycił nóż i pochylił się 
nad kozicą.
Najpierw powiesił ją na skale głową w dół i zdarł z niej skórę, którą 
rozłożył obok siebie. 
- Zetnij jak najwięcej gałęzi i zbuduj ruszt do wędzenia - nakazał 
Graghowi, który szybko pojął o co chodzi, bo niejednokrotnie w domu 
wędził zapasy ryb na okres zimy. Buran tymczasem, zaczął oprawiać 
zwierzę. Wycinał długie i cienkie (by szybko schły) pasma mięsa, i 
układał wszystko na rozłożonej skórze. Ich głównym celem było 
zgromadzenie trwałych zapasów na dalszą podróż. Wszystko, co nie 
dałoby się w przyszłości zjeść, rzucał daleko w krzaki. Tylko z jelit 
wycisnął zawartość, przepłukał i wypełnił je wilgotną papką ze 
spróchniałej miazgi drzewnej i naprędce pozbieranych ziół. 
Dwa dni spędzili na suszeniu i wędzeniu zapasów. Mięso stało się 
lekkie i aromatyczne. Na trzeci dzień zwinęli wszystko i ruszyli w dalszą 
podróż. 
Rozdział 6
Czwartego dnia poczuli powiew wiatru, niosący zapach śmierdzącej i 
zastanej wody. Buran stanął i rzekł:
- Zbliżamy się do Zatrutego Jeziora. 
- Wspominałeś o nim kiedy opowiadałeś o uciekinierze. Czy to jest to 
samo jezioro, wzdłuż którego dotąd szliśmy?
- Nie. To jezioro, w którym złowiłeś szczupaka, jest czyste i piękne. 
Jego wody są błękitno-niebieskie i żyją w nim normalne stworzenia. 
Jest jednak jednocześnie niebezpieczne, bo jego dno jest skaliste i 
urwiste, a rzeka, która wypływa z wnętrza Krateru podziemnym 
korytem na jednym końcu, wypływa po jego drugiej stronie, co 
sprawia, że woda przy tym brzegu nieustannie wiruje i kłębi na 
podwodnych skałach. Jezioro, do którego się zbliżamy, Zatrute Jezioro, 
to które tak śmierdzi, jest położone niżej. Jego wody są czarne i cuchną 
- Dlaczego?
- Dlaczego! Dlaczego! Dlatego, że spływają do niego ścieki z Grodu. 
Podziemna rzeka, która wypływa pośrodku Grodu, zaopatruje Horguna 
w czystą wodę. Jednak wpływając z powrotem pod ziemię, zabiera 
wszystkie nieczystości, łącznie z popłuczynami z kuźni Horguna, a te są 
bardziej trujące, niż wszystkie pozostałe zanieczyszczenia razem wzięte.
- Rozumiem, ale co to kuźnia?
- Miejsce, w którym z rudych kamieni wytapia się żelazo, wytwarza 
miecze i inne przedmioty z żelaza. 
Szli dalej, a smród narastał. Jednak po chwili ich powonienie 
przywykło do mulistego zapachu i przestali nań zwracać uwagę. 
Okolica zmieniła się. Krzaki rosły rzadziej i były marniejsze. Kolor ich 
kory nie był zielony, tylko blado-oliwkowy, a one same sprawiały 
wrażenie zgniłych. Zamiast wierzbowych zarośli, rosły tu głogi i ciernie. 
Nie było mowy o przebiciu się w stronę jeziora bez wyrąbania sobie w 
nich drogi. Na to jednak nie było czasu. 
Buran z mieczem w dłoni parł naprzód, rąbiąc kolczaste gałęzie, które 
pojedynczymi, kolczastymi mackami zagradzały im drogę. Nadszedł 
jednak taki moment, w którym kolczasta ściana zarośli zbliżyła się do 
pionowej skały Krateru tak bardzo, że aby przejść, Buran musiał już 
bez przerwy torować drogę mieczem. W końcu ustał. Zrzucił pakunek 
na ziemię i usiadł na nim, bo ziemia usłana była kolczastymi gałązkami. 
Spojrzał na zaczerwienioną od używania miecza dłoń, podrapane 
przedramiona, i rzekł:
- Coraz mniej wierzę, że uda nam się uciec. 
- Powiedziałem ci, że coś nad nami czuwa. Musisz w to wierzyć - 
odparł Gragh. Nagle opanował go jakiś niepokój. Zdrętwiał w 
oczekiwaniu na jakikolwiek dodatkowy sygnał. Wytężył zmysły. Jakaś 
zła wola narastała i narastała. Nie mógł jednak zlokalizować jej źródła. 
Rozglądał się czujnie wokół siebie, próbując wypatrzeć choćby 
drgnięcie pajęczyny, usłyszeć choćby kolejny krok mrówki. Nagle 
spojrzał w górę. Tak, to stamtąd docierały wrogie myśli. Mocniej ujął 
swoją część bagażu i zwrócił się do Burana:
- Wstań, weź swoje rzeczy i rób to co ja. 
Buran spojrzał na Gragha jak na dziwaka, jednak, gdy ich oczy 
spotkały się, całe rozbawienie gdzieś prysło i zapadła śmiertelna cisza. 
Porwał swoje rzeczy i tak, jak Gragh przed chwilą, tak on teraz, 
rozglądał się czujnie dookoła. Spojrzał we właściwym kierunku dopiero, 
gdy zobaczył unoszący się do góry, wskazujący palec chłopaka. Lecz 
nim podniósł wzrok, usłyszał chrobot i zobaczył, jak chłopak ucieka w 
kierunku, z którego przyszli. Ruszył za nim. Po chwili, w ślad za 
Graghiem, przywarł do ściany. Gdy usłyszeli huk uderzających o ziemie 
skał, odwrócili się. Olbrzymi głaz, w towarzystwie mniejszych 
odłamków, sunął w dół, miażdżąc kolczaste krzewy i zostawiając za 
sobą szeroką ścieżkę. Krzewy, co prawda, podnosiły się za głazem 
nieznacznie, nie na tyle jednak, by nie dało się przejść.
- Za mną !! - krzyknął Buran odzyskując trzeźwość umysłu i 
inicjatywę.
Ruszyli spiesznie śladem lawiny. Widzieli przed sobą sunący, 
ogromny głaz, który przed chwilą czyjaś ręka popchnęła z góry w ich 
kierunku. Mniejsze odłamki już ugrzęzły w zaroślach i nie stanowiły 
zagrożenia. Głaz toczył się bardzo szybko, gniotąc wszystko na swej 
drodze. W pewnym momencie zniknął, a po chwili usłyszeli huk i plusk 
wody.
- Tam jest przepaść! Musimy uważać! - krzyknął ostrzegawczo 
Buran. 
Przebiegli jeszcze pięćdziesiąt kroków i zatrzymali się na jej skraju.
Przed ich oczami roztaczał się zapierający dech w piersiach widok, 
którego nie przesłaniały ani chaszcze, ani skały. Stali na krawędzi 
stromego klifu owiewani lekkimi (raz świeżymi, raz śmierdzącymi) 
powiewami lekkiego wiatru, choć nie zwracali na to uwagi zapatrzeni w 
dal - przed siebie, urzeczeni ciągnącym się przed ich oczyma 
niezmierzonym ogromem przestrzeni. 
W dole ciemniała powierzchnia ogromnego jeziora, które ciągnęło się 
tak daleko, że drzewa na jego końcu stanowiły już tylko cieniutką, 
czarną kreseczkę. Po lewej stronie, jezioro zakręcało łagodnym łukiem 
opasując piętrzące się nad nim pionowe, zewnętrzne, skaliste stoki 
Krateru, a od prawej, po bezkresny, tonący w mgiełce horyzont 
ciągnęły się niebotyczne, ośnieżone szczyty gór Melbarai, zataczające 
łuk wokół zielonej, płaskiej przestrzeni, mającej swój początek u 
podnóża Krateru.
- Oto Płaskowyż Pasterzy - szepnął Buran, lecz nie doczekał się 
odpowiedzi. Gragh spoglądał przed siebie. Stał nieruchomo i dumnie, 
tak, że towarzysz mógł tylko snuć domysły, co dzieje się w jego sercu i 
duszy.
Jezioro na długości wielu tysięcy kroków nie pozostawiało przy skale 
żadnej plaży, a podmyte, skaliste ściany, wisiały nad jego wodami, tylko 
jakimś niepojętym cudem utrzymując się w całości i nie ulegając 
obsunięciu. Dwa kroki przed nimi ziała przepaść. Pionowe skały znikały 
w pewnym momencie, zawijając się nad lustrem wody w głąb urwiska, 
na którym stali. 
Rozejrzeli się uważnie, lecz nie dostrzegli żadnej łatwej drogi, którą 
dałoby się zejść w dół. Daleko po prawej stronie widać było ogromne 
pęknięcie w skale. Postanowili pójść właśnie w tym kierunku w nadziei, 
że znajdą tam jakieś tarasy, które pozwolą im bezpiecznie zejść w dół, 
do Zatrutego Jeziora. W dole, w zasięgu wzroku, za czarną szczeliną, u 
stóp urwiska, zaczynał się skalisty, nagi brzeg. Mieli nadzieję, że 
ciągnie się wystarczająco daleko, by mogli podążyć nim ku odległym 
górom . Po lewej stronie, jak okiem sięgnąć, wody Zatrutego Jeziora 
omywały pionowe skały nie dając szans na jakikolwiek marsz jego 
brzegiem. Nawet gdyby istniał nie mogliby nim podążyć, gdyż w ten 
sposób nie oddalaliby się od ścian Krateru, a z góry byliby łatwo 
widoczni i narażeni na kolejną skalną lawinę. 
Obejrzeli się na miejsce, z którego strącono skały, lecz niczego nie 
dostrzegli. Ruszyli zatem w prawo, skrajem przepaści. Co chwilę 
musieli przeskakiwać nad wąskimi żlebami, którymi w okresach 
gwałtownych przyborów musiała spływać woda z Górnego Jeziora. 
W jednej z takich szczelin znaleźli ludzki szkielet. Jego stopa tkwiła w 
skalnej szczelinie. Kości drugiej nogi były połamane.
- Jeśli nie zabił się w czasie upadku, musiał konać wiele dni, nim 
bogini śmierci Ksamor, zabrała go na drugą stronę ciemności - 
powiedział Buran przyglądając się szkieletowi, na którym łopotały 
zbutwiałe szmaty. Coś przykuło jego uwagę. Ostrożnie zszedł niżej i 
uniósł skraj burej szmaty. W dłoni trupa Gragh dostrzegł jakiś rudy, 
podłużny kształt podobny do noża Burana tylko nieco większy. 
- Zejdź na dół! - krzyknął z dołu Buran. - Mam coś dla ciebie!
Grgh zszedł starając się opierać ręce i stopy w tych samych miejscach 
co Buran, stanął w końcu obok towarzysza.
- Co to jest?
- Miecz.
- Krótki jakiś. Nie taki jak twój.
- Bo złamany i zaostrzony na nowo. Weź go. Jest ze stali.
- Nie świeci się jak twój, więc jak może być wykonany z tego 
samego? - powątpiewająco zapytał Gragh. 
- O stal trzeba dbać, bo inaczej stępi się i zamieni w rudy proszek, taki 
jak ten. - Mówiąc to przetarł palcem po znalezisku, z którego posypał 
się czerwony pył. - Wyczyść go, a zobaczysz jak będzie lśnił - i 
wyciągnął trzymany w dłoni mieczyk, rękojeścią w kierunku chłopca. 
Gragh chwycił za rękojeść i zaczął oglądać broń
- Czym mam to wyczyścić?
Buran sięgnął do sakwy przy pasie i wyjął zeń szary kawałek skały. 
Był tak mocno wytarty, że wyglądał jak kość. 
- To jest osełka i służy do ostrzenia broni. Daj pokażę ci - mówiąc to 
wziął od Gragha mieczyk i zaczął szybkimi, wprawnymi ruchami go 
polerować. Po chwili, było już widać przebłyski jasnego metalu spod 
rudawego nalotu.
- Trzymaj i nie upuść - rzekł wręczając Graghowi i mieczyk, i osełkę.
Gragh wziął je i po kilku niezdarnych ruchach zaczął nabierać 
wprawy. Buran pochylił się raz jeszcze nad szkieletem i zaczął go 
obmacywać. Wstał trzymając w dłoni skórzaną pochwę. Przyjrzał się jej 
i spróbował wygiąć w dłoniach. Szwy trzymały.
- Może być - i podał ją Graghowi. - Ruszajmy. Stoimy na odkrytej 
przestrzeni, gdzie każdy może nas z łatwością wypatrzyć. Zresztą, to w 
tej chwili nie ma znaczenia, bo innej drogi nie ma, a czyjeś czujne oczy 
i tak śledzą każdy nasz krok, o czym mieliśmy okazję przed chwilą się 
przekonać. Chyba, że był to przypadek.
- Nie, nie był to przypadek - stwierdził Gragh.
- Skąd wiesz?
- Nie wiem. Odkąd los skierował mnie na zewnątrz Doliny, a nawet 
wcześniej, zaczęły się ze mną i wokół mnie dziać dziwne rzeczy, 
których nie potrafię wyjaśnić. Pewien jestem, że to nie był przypadek i 
musimy być jeszcze bardziej czujni. - To powiedziawszy ruszył 
przodem. Buran ze zdziwieniem spojrzał na wąskie plecy chłopca 
kroczącego przed nim. Dziwna to była odmiana, bo dotąd to on podążał 
przodem. Nic jednak nie powiedział, tylko ruszył za chłopakiem. 
Gragh wsunął mieczyk do pochwy i wsadził za rzemienie owijające 
pas. Chwycił w dłoń swój amulet i stąpając uważnie po nagich, śliskich 
skałach podążał w kierunku szczeliny, która stanowiła ich doraźny cel. 
Trudna to była droga, poprzecinana wąskimi głębokimi szczelinami. 
Większość z nich wystarczyło przekroczyć, inne trzeba było 
przeskakiwać. W końcu znalazła się i taka, nad którą stanęli bezradnie. 
Jej pionowe ściany były gładkie aż do dna i nie było mowy o tym, by 
dało się zejść w dół i wspiąć się po drugiej stronie. Jej brzegi oddalone 
były od siebie o jakieś siedem kroków, a więc i o przeskoczeniu nie było 
mowy. 
- I co teraz - zapytał Buran stając obok chłopaka. 
- Nie wiem, ale musimy sobie jakoś poradzić. 
- Chodźmy w prawo. Może uda nam się znaleźć jakieś przejście na 
drugą stronę.
Przedzierając się przez kolczaste krzewy dotarli wreszcie do miejsca, 
w którym przeciwległy brzeg tworzył nawis dzięki czemu oba brzegi 
były oddalone od siebie o jakieś cztery kroki.
- Kiedyś, oba brzegi były tu ze sobą połączone, a woda płynęła 
podziemnym tunelem - zauważył Buran, po czym zdjął z pleców swój 
bagaż i obróciwszy się dwa razy na pięcie, przerzucił go na drugą 
stronę. 
- Musimy wyrąbać trochę krzaków, by było miejsce na rozbieg.
Buran wyjął miecz i jął wycinać zarośla. 
- Wystarczy - rzekł po czym w ślad za tobołem z rudą poleciał miecz 
i rzeczy Gragha
Po chwili stali obaj nad brzegiem i oceniali swoje siły.
- Kto pierwszy? - zapytał Gragh.
- Ja.
- Nie, ja jestem lżejszy i może uda mi się przeskoczyć nie obrywając 
nawisu.
- Masz rację
Gragh cofał się plecami w stronę zarośli, dopóki w plecy nie zaczęły 
uwierać go ostre końce gałęzi, o które się oparł. Stał chwilkę zapatrzony 
w ścieżkę, którą za chwilę pobiegnie, i w miejsce, z którego będzie 
musiał się wybić. Zdawał sobie sprawę z tego, że jeśli skok mu się nie 
powiedzie, lub jeśli skała po drugiej stronie szczeliny zarwie się pod 
nim, może zginąć albo połamać sobie kości, co właściwie w ich sytuacji 
oznaczałoby to samo. 
Skupił się. Nagle poczuł, że dzieje się z nim coś dziwnego, choć jakby 
znajomego. Powietrze wokół niego drżało, widział swoje ręce i nogi, 
ale oprócz tego, widział prześwietlone jasnym światłem dnia spowijające 
go ciało innej istoty. 
- Dalej Gragh, rusz się wreszcie! - krzyknął niezbyt głośno Buran, 
jednak dla Gragha, był to niemal huk pioruna. Jego oczy przestały 
widzieć kolory, a ciało z innego wymiaru porwało jego ciało do biegu. 
Ruszył bez wysiłku tak, jakby to nie jego energia się zużywała. Po 
kilku susach wzbił się w powietrze i przeleciał nad szczeliną. Upadł 
najpierw na nogi, a potem na ręce. Siedział teraz, jak przyczajone do 
skoku pół zwierzę, pół człowiek. Słyszał wszystko i widział wszystko, co 
działo się wokół niego, ale oczami kogoś innego...; tylko kogo? 
Przypomniał sobie - bestii, którą stał się podczas snu, cztery noce temu. 
Odwrócił się w stronę Burana, który właśnie nabierał rozpędu, widział, 
jak jego ciało wzlatuje w powietrze i upada za krawędzią nawisu. 
Usłyszał ciche chrupnięcie i już wiedział, że przyjaciel będzie 
potrzebował pomocy. Jednym skokiem pokonał odległość dzielącą go 
od szczeliny rysującej się w pękającej skale. Buran miał szeroko 
otwarte oczy szukające miejsca, którego jego palce mogłyby się 
uchwycić. Skalisty cypel, na który upadł, oderwał się już od 
macierzystej skały, a nawet od jego stóp, i leciał w dół, a w zasięgu 
jego ręki nie było nic, czego mógłby się złapać. Nagle dostrzegł chudą, 
bladą dłoń Gragha wyciągniętą w jego kierunku. Jego dłoń poderwała 
się odruchowo i poleciała w tamtą stronę, lecz w tym samym momencie 
uświadomił sobie, że pociągnie chłopaka za sobą, jeśli skorzysta z jego 
pomocy. W tych ułamkach chwili zdążył się jeszcze do niego 
uśmiechnąć i cofnął rękę. 
Nagle poczuł, jak jakaś siła zgniata jego 
nadgarstek, następnie, jak opadające ciało wyrywa mu ramię, a 
uderzenie o skałę wyciska ostatni oddech z płuc. Stęknął głośno i 
poczuł, że na czymś zawisł. Spojrzał w górę. Zobaczył głowę i ramiona 
Gragha - tyle tylko było widać z dołu. Chude palce chłopca 
obejmowały jego ramię tuż nad dłonią, i chociaż brakowało im dużo, by 
je w pełni objąć, czuł wyraźnie, że coś ściska cały obwód nadgarstka. 
Chciał spojrzeć w oczy chłopca, jednak jasne włosy opadały kaskadą w 
dół i rzucały głęboki cień na jego twarz. Nie miał czasu, by to 
przemyśleć, bo nagle usłyszał warknięcie:
- Właź. 
Niewiele myśląc, złapał drugą ręką ostry brzeg świeżo odłupanej skały 
i zaczął się podciągać. Przerzucił nogę nad krawędź, a w następnej 
chwili coś capnęło brzeg jego zbroi i jak szmacianą lalkę odrzuciło od 
krawędzi. Przetoczył się teraz na drugi bok i patrzył na Gragha. 
Chłopiec siedział ze skrzyżowanymi nogami o krok od niego. Miał 
opuszczoną głowę, a włosy opadały mu na piersi. 
- Kim ty jesteś chłopcze ?
- Jestem Gragh syn Graghuna - padła warkliwa odpowiedź.
- Gragh syn Graghuna, którego znam, jest dzielnym chłopcem, jednak 
nie utrzymałby w jednej ręce Burana syna Uruna, wojownika Mirrgo z 
Królestwa Arscot, który jest cięższy od niego ze trzy razy. Kim jesteś 
Graghu?
Gragh odzyskiwał siebie, o ile można w ten sposób powiedzieć, bo 
poza ciągłym niedowierzaniem w realność tego, co go spotykało, nie 
nastręczało mu to specjalnych trudności. Po chwili spojrzał na Burana i 
odpowiedział z uśmiechem:
- Jestem tym samym Graghiem, którym zająłeś się w pierwszą od 
czasów dzieciństwa noc, jaką spędziłem poza domem. Nie przeszedłeś 
obok mnie obojętnie, pozostawiając mnie swojemu losowi. Dzieją się ze 
mną rzeczy, których nie rozumiem, ale dzięki temu - jak dotąd - obaj 
żyjemy. Nie trzeba się więc martwić o to kim jestem gdyż sam tego do 
końca nie wiem. Ruszajmy! - krzyknął i poderwał się na nogi. Zabrał 
swoje rzeczy i nie oglądając się poszedł w lewo, w stronę stromych 
brzegów klifu. Tymczasem Buran mamrocząc coś pod nosem podniósł 
worek i miecz i ruszył za nim. 
Gragh maszerował równym krokiem rozmyślając o przeżytej 
przygodzie. Tym razem nie odczuwał rozdwojenia tak wyraźnie, jak 
ostatnio. Wtedy, on, Gragh, niby był bestią, ale bardziej był 
obserwatorem niż nią samą. Dziś, bardziej niż wówczas stał się tą istotą. 
Jego człowieczeństwo oraz dzikość i siła bestii, stały się przez chwilę 
jednym. Nie rozpoznawał w niej niczego obcego ani wrogiego. Było 
tak, jakby on sam nią był. Nadal jednak nie rozumiał kim lub czym było 
to stworzenie i skąd przychodziło, by mu pomagać w trudnych 
chwilach. Czuł jednak, że kiedyś pozna i tę tajemnicę. 
Rozdział 7
Milcząc zmierzali z powrotem w kierunku urwiska. Pokonanie 
szczeliny, która mroczną wstęgą majaczyła po lewej stronie mogło 
kosztować ich życie. Kiedy stanęli w końcu u ujścia rozpadliny, 
spojrzeli po raz ostatni na drugi, zdawać by się mogło, tak nieodległy 
brzeg, z którego ćwierć dnia temu ruszyli. Nigdzie jednak, jak okiem 
sięgnąć, nie było widać żywego ducha. 
- Czyżby nas nikt nie ścigał? - odezwał się Gragh.
- Nie, nikt nas nie ściga.
- Skąd wiesz? A skały i lawina? 
- Pościg za uciekinierami zaczyna się, gdy zejdą na Płaskowyż 
Pasterzy. Tam się ich łapie i odprowadza do Kahr-Hor na tortury. 
Ściganie kogoś po urwiskach nie miałoby sensu. Nie mają znaczenia ci, 
którzy zabili się w drodze na dół, bo to znaczy, że nie znaleźli żadnej 
drogi. Horgun chce znać każdą, nie odkrytą jeszcze, drogę ucieczki ze 
swej warowni..
- Dlaczego więc ktoś strącił skały. 
- Bo słudzy Horguna, to banda tępych baranów! Po co mają 
tygodniami uganiać się za nami, skoro mogą nas pozabijać i powiedzieć, 
że zginęliśmy przypadkiem. 
- To może już nas nie ścigają?
- Nie liczyłbym na to. Z góry doskonale widzieli, że nie udało im się 
nas zgładzić i będą nas ścigać dalej. Póki co, jesteśmy jednak 
bezpieczni, co nie znaczy, że nie musimy się spieszyć. Wręcz 
przeciwnie. Poza tym, musimy zmienić drogę ucieczki. Początkowo 
rzeczywiście zamierzałem zejść na Płaskowyż Pasterzy i najkrótszą 
drogą ruszyć w kierunku gór, a przez nie, do stolicy mojego państwa. 
Teraz jednak w dole roi się od siepaczy Horguna i musimy zmienić 
plany. Musimy skręcić w prawo, później zawrócić i pójść górami. 
Droga będzie trudna i niebezpieczna, jednak w górach łatwiej się ukryć i 
bronić. Tam w dole, z grzbietu konia, wzrok ogarnia ogromne połacie 
terenu. Musielibyśmy iść nocami, by ruch traw nas nie zdradził. Nie 
moglibyśmy palić ognisk, bo drzewa tam są rzadkie, a dym i ogień 
zdradziłyby nas. 
- Wiedziałeś o tym od dawna. Czemu nie zawróciliśmy wcześniej?
- Bo zauważyliby to. Musimy iść dalej i kiedy znikniemy im z oczu 
zawrócimy. Nim się połapią będziemy już w górach. Gór nikt nie 
patroluje, bo jest to niemożliwe - są zbyt dzikie i nieznane. 
- Idźmy zatem! 
- Idźmy! 
Skierowali się na południowy-wschód, wzdłuż brzegów urwiska, 
którego stopy lizały czarne wody Zatrutego Jeziora. Dzień miał się już 
ku końcowi. Rozpadlina, która była ich celem przybliżała się coraz 
bardziej. Mieli nadzieję, że w jej pobliżu znajdą jakieś przytulne miejsce 
na nocleg. 
- Pogoda nam sprzyja - odezwał się Buran. - Gdyby nie to, że jest 
wiosna, a lato i jesień przed nami, nasze szanse na dotarcie do celu 
byłyby żadne. Zima w górach bez zapasów jadła i dachu nad głową to 
pewna śmierć. 
- Dlaczego? Zima, poza tym, że jest nieco chłodniej, wieją porywiste 
wiatry i trudniej o jedzenie, nie wiele różni się od innych pór roku.
- Tak, w Kraterze Kahr-Hor nikt nie wie co to prawdziwa zima. Tam 
ziemia jest ciągle ciepła i nigdy nie zamarza. Jednak prawdziwa zima 
mój chłopcze, to biała śmierć. Jest piękna ale zabójcza. Woda i ziemia 
zamarzają, a każde żywe stworzenie, jeśli się nie ogrzeje lub nie ma 
dość grubego futra, zamarza i zamienia się w skałę. Zimą nie 
mielibyśmy szans! - powtórzył.
Przeszli jeszcze jakieś pięćset kroków i stanęli jak wryci. Nie 
spodziewali się, że czarna krecha, którą widzieli z daleka, zamieni się w 
głęboką i szeroką (o ile dobrze ocenili jej rozmiary w słabym świetle 
wieczora) na kilkadziesiąt kroków rozpadlinę. Spojrzeli po sobie 
zrezygnowani, po czym rozejrzeli się dookoła. Niedaleko wyrastał z 
ziemi płaski blok skały. Ruszyli w jego kierunku, jakby kierowani jedną 
myślą. Był nieco nachylony i choć częściowo zasłoniłby ich od wrogiej 
przestrzeni, jaką stawała się czarna noc w sąsiedztwie Krateru. 
Po jednej stronie głazu rosły wszędobylskie zarośla, po drugiej - ziała 
przepaść. Buran wyrąbał dwa niewysokie świerczki, po jednej stronie 
ociosał im gałęzie, po czym położył je od strony wąwozu, by któryś z 
nich nie zbłądził przypadkiem w nocy i nie runął w jego czarną otchłań; 
z nią przyjdzie się im zmierzyć jutro. Później nazbierali chrustu i 
rozpalili małe ognisko. 
- Pić mi się chce - powiedział Gragh.
- Musimy oszczędzać wodę. Pić będziemy wtedy, kiedy pragnienie 
wysuszy nam gardła, lub gdy znajdziemy jakąś wodę. Myślę, że nie 
prędko się na nią natkniemy. W ostateczności przebijemy się do jeziora, 
ale to może nam zająć mnóstwo czasu i zabrać resztę sił. Trzymaj - 
mówiąc to podał Graghowi dwa paski suchego mięsa. Było twarde i by 
dało się połknąć, trzeba było żuć długo i cierpliwie. Dawało się w ten 
sposób oszukać nieco pragnienie; jako że mięso kozicy było smaczne i 
aromatyczne, usta wypełniły się błyskawicznie śliną, którą Gragh 
przełykał z lubością. Żuli w milczeniu, i co jakiś czas absolutną ciszę 
nocy (nie licząc odległego chlupotu fal) zakłócało ich głośne 
przełykanie. 
- Myślisz, że widzą? - zapytał Gragh. 
- Co?
- No ogień. 
Buran zerknął w noc.
- Na pewno - odpowiedział z takim przekonaniem, jakby istotnie 
mógł coś dostrzec, przez rozpościerającą się dwa kroki od ogniska, 
mroczną kurtynę. - Ale to dobrze. Niech utwierdzają się w swoich 
przypuszczeniach, że zmierzamy najkrótszą drogą ku Płaskowyżowi. 
- To schodzimy w dół, czy nie?
- Schodzimy, bo musimy niezauważeni obejść Górne Jezioro, a gdy 
będziemy ukryci za jego wysokimi brzegami, ani z góry, ani z dołu nikt 
nas nie wypatrzy. 
Zapadło milczenie. Dołożyli do ognia i wyciągnęli się na niedźwiedziej 
skórze wygrzewając stopy w bijącym od płomieni cieple. 
- Dobrze, że komary jeszcze się nie wylęgły, bo nie przespalibyśmy 
ani jednej nocy w pobliżu tego śmierdzącego bajora - zauważył Buran. 
- To w którą stronę pójdziemy, gdy zejdziemy na Płaskowyż?
- A kto powiedział, że schodzimy na Płaskowyż?
- Ty mówiłeś, że schodzimy w dół.
- W dół, to nie znaczy na płaskowyż! W dół, to znaczy do poziomu 
Zatrutego Jeziora, a stamtąd, do Płaskowyżu Pasterzy, jest znacznie 
dalej niż byłoby z powrotem do Krateru. Jesteśmy jeszcze niemal u 
samego szczytu ogromnej góry, jednej z najwyższych w Górach 
Melbarai. Gdy... a raczej: jeśli uda nam się zejść w dół, skierujemy się 
zboczem góry w prawo i pójdziemy tak długo, aż przejdziemy na drugą 
stronę gór. A dalej, ruszymy górami i lasami na północ - do Arscot i 
mam nadzieje, że uda nam się tam dotrzeć przed zimą. 
- Rozumiem, że nie mówimy już o stu dniach. 
- Tak, teraz potrwa to znacznie dłużej. Śpijmy już - a po chwili 
milczenia dodał: - Dziękuję ci. Po raz drugi uratowałeś mi życie. 
Nie usłyszał jednak odpowiedzi, bo Gragh zmęczony przygodami 
zasnął.
Śniły mu się najszczęśliwsze chwile jakie zaznał w życiu, o ile można 
znaleźć szczęście w miejscu tak ponurym, jak Krater Kahr-Hor. 
Uśmiechał się przez sen, a Buran uśmiechał się wraz z nim obserwując 
go przez chwile. "A tak niewiele brakowało, bym musiał go zabić" - 
wspomniał chwilę, kiedy chłopak chciał zawrócić w poszukiwaniu 
powrotnej drogi do domu.
Po chwili obaj spali smacznie, pewni swego bezpieczeństwa. Czujne 
uszy Burana wyłapywały wszystkie otaczające ich dźwięki gotowe w 
jednej chwili, rozpoznawszy obcy, nie pasujący do tła szmer 
zaalarmować swego właściciela.
Przed świtem zbudził ich okropny ziąb. Okryli się mocniej 
niedźwiedzią skórą i siedzieli przytuleni do siebie, dopóki krew nie 
zaczęła szybciej krążyć w ich żyłach. 
- Im dalej będziemy odchodzić od Krateru, tym będzie zimniej - 
przerwał ciszę Buran. - Tam - i kiwnął głową w kierunku przyszłej 
wędrówki - nie ma drzemiącego, niewygasłego do końca wulkanu, 
nagrzewającego ziemię w promieniu wielu tysięcy kroków. Nawet w 
samym Kraterze najcieplej jest przy Grodzie, a im dalej od niego, tym 
ziemia jest zimniejsza. Zauważyłeś to?
- Tak, wiele razy zastanawiałem się dlaczego śnieg, który pada zimą, 
najszybciej topnieje w okolicy Grodu. Albo rośliny: trawa najszybciej 
rośnie pod murami.
- Zbierajmy się.
- Miałem dziś piękne sny - zwierzył się Gragh podnosząc się z ziemi. 
- Teraz jeszcze bardziej pragnę, by uwolnić ludzi uwięzionych w 
Dolinie.
- Co takiego ci się śniło?
- Śniło mi się, że wraz z matką, ojcem, nieżyjącą siostrą, Gursukiem i 
innymi, którzy mieszkają w pobliżu Grodu, pasiemy ogromne stada 
owiec na Płaskowyżu Pasterzy, że wiedziemy spokojne, dostatnie życie 
i że jesteśmy szczęśliwi. Nie ma głodu, strachu, śmierci i wszyscy się do 
siebie uśmiechają. Przyśniło mi się też, że ja.... - i zamilkł.
- Że co ty?
- Nie, to głupie.
- Powiedz Gragh.
- Że ja byłem ich królem. Ich i twoim, całego Arscot łącznie z Krainą 
Gendazor.
- Jaką Krainą Gendazor? A....! Czekaj! Czekaj! Przypomina mi się 
pewna opowieść, zasłyszana w dzieciństwie, że Krainą Gendazor 
nazywali swoje ziemie zamieszkujący ongiś Płaskowyż Pasterzy ludzie, 
a byli to pasterze, o których ci mówiłem, którzy znikli ponad czterysta 
lat temu! Do nich należał również Krater Kahr-Hor, bo nikt inny go nie 
chciał.
- Umru-Zori - Góra Życia - wtrącił Gragh.
- Co "Umru-Zori - Góra Życia"?
- Tak nazywali Krater moi przodkowie, nim Horgun nim zawładnął i 
zbezcześcił ją, naszą... ich... naszą - zdecydował się w końcu - Świętą 
Górę. Moi przodkowie wierzyli, że ta góra jest święta, a na popiołach, 
które niosły południowe wiatry, wyrosły najsoczystsze trawy Krainy 
Gendazor. 
- Myślę, że będziemy mieli mnóstwo czasu, by opowiedzieć sobie do 
końca historię naszego życia, tymczasem musimy ruszać.
Byli spakowani. Tobołki leżały opodal na ziemi, a oni chodzili wzdłuż 
stromego brzegu przepaści i nie mogli znaleźć sposobu, by przedostać 
się na drugą stronę. 
- I co zrobimy? - zapytał Buran, jakby wierzył, że chłopak coś 
rzeczywiście wymyśli. 
- Nie wiem, może przeskoczymy?
Buran stanął jak wryty i spojrzał na Gragha. Spojrzał, bo przez 
mgnienie powiek uwierzył, że chłopiec powiedział to poważnie. Lecz 
kiedy zauważył figlarny uśmiech na jego ustach z okrzykiem bojowym 
Wojowników Mirrgo, ruszył w jego kierunku. Gragh nie wiele myśląc 
dał nogi za pas. Buranowi przestało być do śmiechu, gdy mimo 
usilnych starań nie mógł chłopca dogonić. 
- Dobra - krzyknął w końcu - dość tego! Musimy oszczędzać siły! - 
dorzucił z powagą, sapiąc jak dziki bawół. 
Gragh stanął i śmiejąc się podszedł do przyjaciela. Muszę się czegoś 
napić. 
Usapani podeszli do worka wykonanego z pęcherza jakiegoś 
zwierzęcia.
- Trudno, niech się dzieje co chce - rzekł Buran i napili się do woli.
- Nie martw się Buranie, woda jest blisko.
- Skąd wiesz?
- Czuję ją i widzę, a raczej widziałem.
- Gdzie?
- Tam, w dole - i wskazał na przepaść.
- Dostaniesz w skórę - ostrzegawczo warknął Buran. - Takiej wody 
to się sam napij, że nie wspomnę o tym, jak do niej daleko.
- Nie o Zatrutym Jeziorze mówię, a o naszej przeszkodzie. 
Buran zerwał się na nogi i podbiegł do brzegu wąwozu. Wychylił się i 
zerknął w dół. Na samym dnie rozpadliny, choć raczej wypłukanego 
wodą wąwozu, sączyła się wąska stróżka wody, spływająca 
prawdopodobnie z Górnego Jeziora. 
- Ale jak tam zejdziemy? - zapytał wstając.
- A skąd mam wiedzieć!
- Ale ja wiem - powiedział Buran i podbiegł do swojego tobołka. 
Wrócił niosąc naręcze wypchanych flaków z kozicy. 
- Myślisz, że nas utrzymają?
- Nie, ale wyrąbiemy jeszcze kilka świerczków, obierzemy je z gałęzi, 
powiążemy i ...
- Zejdziemy w dół. 
I tak zrobili. Po jakimś czasie, wzdłuż brzegu wąwozu, leżała 
prowizoryczna drabina, złożona z pięciu powiązanych ze sobą, długich 
na dwóch i pół chłopa drągów. Koniec przywiązali do występu skalnego 
i strącili całość w dół. Z przestrachem patrzyli, jak ich konstrukcja buja 
się w powietrzu i obija z łoskotem o skały. Hałas wzmacniał pogłos, 
powodowany przez ściany wąwozu. Gdy drągi znieruchomiały, zaczęli 
się zastanawiać, który z nich ma iść pierwszy.
- Ja jestem lżejszy, więc pójdę pierwszy - zaczął z tej samej beczki co 
poprzednio Gragh.
- Nie, tym razem ja pójdę pierwszy! - powiedział zdecydowanie 
Buran i czym prędzej zabrał się do schodzenia. - Jeśli nie urwie się 
pode mną, to tym bardziej pod tobą - dokończył i ostrożnie spuścił 
nogi na gałęzie trzymając się mocno cienkiego pnia. Spojrzał na 
patrzącego z niepokojem Gragha i uśmiechnął się do niego. Bez słowa 
powoli zaczął się opuszczać w dół. Kiedy przechodził na kolejne pnie, 
wiązania z jelit bezgłośnie napinały się, lecz nie puszczały. Gdy znalazł 
się na dnie wąwozu krzyknął w górę:
- Zszedłem!!!
Po chwili - dłuższej niż trzeba - drągi zachybotały i pod krawędzią, 
uczepiona drewnianych pni, pojawiła się mała figurka chłopca. 
Opuszczał się w dół bardzo szybko. Za szybko. Buran poczuł lekkie 
ukłucie niepokoju. Gdy Gragh był już na początku ostatniego pnia, cała 
konstrukcja nagle runęła w dół, a on spadał plecami w kierunku 
śmiercionośnego dna. Buran zdążył nadstawić ręce, lecz uderzenie 
powaliło go do przodu i obaj potoczyli się na bok. Za nimi z łoskotem 
upadały drągi. Nie było już drogi powrotnej. Gragh otrząsnął się z 
lekkiego oszołomienia.
- Nic ci nie jest?- zapytał Buran.
- Nie. Jestem cały. Dzięki! Gdyby nie ty, tym razem pewnie bym się 
połamał. 
- Co się stało? Spieszyłeś się jakbyś zobaczył zjawę. Czy zobaczyłeś 
ją?
- Prawie. Obserwowałem jak schodzisz. Nagle poczułem, jakby ktoś 
wiercił mi dziurę w plecach. Gdy się obejrzałem, zobaczyłem dziwne 
stworzenie na czterech nogach i oczach wybałuszonych przerażająco, 
wielkich jak moja głowa,. Stwór miał ludzkie usta, które uśmiechały się 
do mnie przyjaźnie, lecz coś mi mówiło, że temu uśmiechowi nie 
można ufać. Kiedy przeskoczyłem krawędź i ostatni raz spojrzałem na 
stwora biegł już w moją stronę. Usta już się nie uśmiechały, lecz 
szczerzyły okropne, szpilkowate, krzywe zębiska. Takie same jak miał 
mój szczupak tyle, że większe od moich palców. Już się nie 
zastanawiałem, tylko gnałem w dół najszybciej jak się dało. 
- Dlaczego te drągi spadły?
- Albo to coś je przegryzło, albo przerąbało szponami, bowiem każdą 
nogę miało zakończoną pojedynczym, ogromnym szponem, i coś mi 
się zdaje, że to stworzenie nieźle umie się wspinać. 
Buran nie namyślając się długo wydobył miecz i podbiegł do leżących 
świerkowych pni. Poobcinał im wierzchołki na długość swojego wzrostu 
i jął ociosywać ich grubsze końce w szpic. 
- Co robisz?
- Włócznie. Miecz - mieczem, siła - siłą, ale im więcej broni, tym 
lepiej. Jeśli nie kłamiesz, a zdaje się, że nie, to to coś może nas jeszcze 
odwiedzić. Ta okolica, jak przekonaliśmy się na własnej skórze, nie 
obfituje w pożywienie, a być może, że tym właśnie widzi nas to coś, 
tam - kiwnął głową w górę. 
- Widziało tylko mnie. Może warto byłoby zastawić pułapkę? 
Buran rozejrzał się dookoła. 
- Tu nie ma się gdzie schować. Woda, która tędy kiedyś płynęła, 
wyszlifowała skałę na gładko. Nie ma tu ani szczeliny, ani załomu. Nie 
zastawimy pułapki. Chodźmy lepiej.
- Tylko w którą stronę?
- Myślę, że powinniśmy pójść w kierunku ujścia. Jest niedaleko i 
może da się tamtędy zejść.
Ruszyli bez ociągania w jego stronę. Ujście było o jakieś sto kroków 
od miejsca, w którym stali i było doskonale widoczne. Wydawało się, 
jakby niebo pojedynczym, ogromnym, błękitnym zębem, wgryzało się 
w ciemną skałę. Stanęli nad krawędzią i spojrzeli w dół. Było tak, jak 
widzieli z daleka. Po prawej stronie rozpoczynał się wąski, jałowy pasek 
plaży, który zaraz znikał za lekko skręcającą w prawo ścianą.
- Co będzie, jeżeli uda nam się zejść i po kilkuset krokach plaża 
zniknie? Będziemy się wspinać z powrotem, czy popłyniemy?
Buran strzelił wzrokiem na chłopaka, ale jego uwaga nie wydała mu 
się widocznie głupia, bo nic nie powiedział, tylko zapatrzył się na ścianę 
po prawej. Przyglądał się każdemu łokciowi jej szerokości i wysokości, 
oceniając możliwość wspinaczki. W końcu odezwał się.
- Musimy zaryzykować. Nie możemy liczyć na lepszą okazję do 
zejścia w dół, bo być może ta jest właśnie najlepsza, a cofanie się z 
powrotem po obejściu jeziora, byłoby jeszcze bardziej przykre, niż mały 
zawód tam, na dole. 
To powiedziawszy, zrzucił w kierunku plaży zaciosane tyczki - 
prowizoryczne włócznie. Jedna z pięciu złamała się podczas upadku, 
lecz pozostałe leżały lub sterczały wbite pod różnymi kątami w 
naniesiony wodą żwir i muł wąskiej plaży. Napełnili bukłaki wodą z 
płynącego dnem wąwozu wąskiego strumyczka, a następnie sami się 
napili. Dokładnie przytroczyli swoje toboły do pleców, by podczas 
schodzenia nie bujały się im na grzbietach i nie wytrącały ich z 
równowagi, po czym podeszli do krawędzi, i spojrzeli w dół. W końcu 
Buran odezwał się:
- Powtarzaj każdy mój ruch. Ręce i nogi opieraj w tych samych 
miejscach co ja i niech nas bogowie prowadzą! 
Z mozołem, ręka za ręką, noga za nogą, pokonywali, przyprawiającą o 
zawrót głowy, niemal pionową ścianę. Zaczęli schodzić środkiem, gdzie 
ściana miała niewielki uskok. Widać wiatr i mróz oderwały w tym 
miejscu płat skały grubości pół stopy, pozostawiając wąską, biegnącą 
skosem ku dołowi półkę, dającą niezłe oparcie dla stóp. Nie odzywali 
się do siebie słowem, by nie rozpraszać uwagi. Pot perlił się na ich 
czołach. Cieszyli się, że słońce wędruje już po innej stronie nieba i nie 
oślepia ich odbitym blaskiem, ani nie wysysa sił swoim żarem. 
Nagle usłyszeli drapanie i klekotanie podobne do odgłosów szybko 
uderzających o siebie kamyków. Spojrzeli w kierunku, z którego 
przyszli. Dziesięć kroków od nich, nieco poniżej miejsca, w którym 
stali, przyklejona do ściany, trwała w bezruchu poczwara, którą opisał 
Gragh. Wyglądała jak ogromny ni to pająk, ni to żaba, a może właśnie 
jak oba te stworzenia naraz? Czarny, gruszkowaty kształt, na czterech, 
równie czarnych włochatych łapach. Na grubszej części, stanowiącej 
najpewniej głowę, sterczały dwa wzniesienia podobne do żabich oczu. 
Były to istotnie oczy. Przekonali się o tym w tym momencie, gdy 
przerażająca istota uchyliła powieki. Spod nich wypłynęły dwie 
olbrzymie, przekrwione, bladoniebieskie, pokryte tysiącem drobnych 
żyłek gały. Nie posiadały tęczówki, tylko wąską, pionową źrenicę. 
Buran zapatrzył się w ludzkie usta potwora a gdy spojrzał w oczy, jego 
myśli zaczęły błądzić wokół nich i już nie dostrzegał ich szpetoty, a 
paskudztwo, które widział przed chwilą, przyciągało go teraz 
niezrozumiałym pięknem, jak miód wabi pszczoły. 
Gragh był bliżej monstrum, które teraz wydało mu się jeszcze większe, 
i jeszcze straszniejsze niż za pierwszym razem. Dusza w jego drobnym, 
niepewnie uczepionym skał ciele zaczynała drżeć i wzbierać 
przerażeniem, i choć chłopiec sam jeszcze nie zdawał sobie z tego 
sprawy, przyzywała jego drugie wcielenie. 
Tym razem przemiana nastąpiła tak łatwo, że nie uchwycił nawet jej 
momentu. Nagle przestał się bać. Jego dłonie nie były już dłońmi 
człowieka. Posiadał niemal realne ciało. Półmrok, który panował po tej 
stronie przepaści, nie pozwalał słońcu do końca prześwietlić 
eterycznego ciała obcej istoty, wewnątrz którego Gragh się znajdował. 
Patrzył teraz czujny wszystkimi zmysłami na paskudztwo przed sobą. 
Dostrzegł, że coś dziwnego dzieje się z jego przyjacielem. Jeszcze jedno 
spojrzenie i zrozumiał, że potwór dziwną mocą swego umysłu omamił 
Burana. Zawrzała w nim krew. Krok za krokiem, wczepiając się ostrymi 
szponami w każde pęknięcie, przesuwał się w stronę czarnej ohydy. 
Nagle potwór przeniósł wzrok na niego. W jego umysł wdarła się 
błogość, jakiej dotąd nie zaznał. Było to jednak uczucie ludzkie i nim 
zdążył się nad nim zastanowić i nazwać je, umysł bestii, z którą jego 
dusza i ciało dzieliły jedno miejsce w przestrzeni, przemógł to obce mu 
uczucie. Gragh poczuł, jak gniew i nienawiść zmiatają wszystkie jego 
myśli i niczym woda z pękniętej tamy huczą w głowie wściekłą falą.
Potwór wyczuł opór, jednak nie zrezygnował. Postanowił 
wykorzystać swoje fizyczne atuty. Ruszył w kierunku Gragha z 
niewiarygodną prędkością - widać było, że jest to teren jego polowań; 
poruszał się po skale tak, jak pająk porusza się po swojej sieci; jego 
pazury bezbłędnie trafiały w najdrobniejsze szczeliny, w miejsca, gdzie 
długo można by szukać choćby zadrapania na pionowej ścianie. 
Chłopiec zatrzymał się - postanowił zaczekać. Trzymał się mocno 
lewą ręką głębokiej szczeliny i udawał, że drugą trzyma się równie 
mocno. Gdy potwór był o dwa kroki od Gragha, nagle z jego pyska 
wystrzelił czerwony jęzor zakończony ostrym kolcem. Niemal w tej 
samej chwili, bez udziału świadomości ręka Gragha uzbrojona w 
potężne pazury wystrzeliła w górę i opadła ze straszliwą siłą w dół. 
Gdyby Gragh nie był w tej chwili związany z istotą, której natury dalej 
nie pojmował, gdyby w tym ułamku chwili jej czujność i nadludzka 
szybkość nie wspomogły jego wątłego, ludzkiego ciała - byłby martwy; 
jego chłopięce, rozpaczliwie uczepione skał ciało, nie było by w stanie 
odeprzeć tak niespodziewanego ataku. 
Przerażający kwik wypełnił powietrze wokół nich. Umysł Gragha na 
chwile wypełnił się bólem potwora. Przez chwile czuł, jak język tętni 
rozdzierającym bólem. Trwało to jednak tylko mgnienie oka i znikło 
niespodziewanie w odrętwieniu. Ponownie był dzikim zwierzęciem, 
czujnym i gotowym zabijać, a kiedy otwarł oczy, ujrzał, jak kawałek 
czerwonego jęzora koziołkując leci w dół. 
Potwór miał zamknięte oczy - cierpiał. Z kącików zamkniętych, 
wielkości pół łokcia ust, sączyły się dwie strużki krwi, a spod 
zaciśniętych powiek lały się żółtawe łzy. Gragha nie obchodziło jednak 
cierpienie potwory; jego człowiecza wrażliwość była przytłumiona, a on 
sam, wraz z tym, co dzieliło jego ciało i umysł był dziką bestią - 
drapieżnym zwierzęciem, które jak zwierze zabija: szybko i bez litości. 
Gragh przesunął się o kolejne dwa malutkie kroczki w stronę 
uczepionej skał poczwary, a w następnym momencie jego ramię znów 
uniosło się i opadło, a szpony przeorały czarno-zielonkawy łeb 
stworzenia. Tym razem nie pozwolił, by fala bólu wysłana przez mózg 
potwora zalała jego umysł. Potwór otworzył oko, które mu pozostało i 
trzymając się skał dwiema zadnimi łapami, dwie pozostałe wyrzucił w 
stronę Gragha, wbijając głęboko w jego ciało zakrzywione niczym 
sierpy, hakopodobne pazury. Ból, który poczuł Gragh, był tępy i 
odległy. Kierowała nim pasja zabijania, która wszystko co przeszkadza 
spycha na krawędź świadomości. Zaczął teraz uderzać szponami jak 
tylko mógł najszybciej, starając się przerąbać jedno wczepionych w 
niego czarnych odnóży. Po chwili ramię potwora, wczepione w biodro 
Gragha, zwisło odcięte od reszty jego ciała, podczas gdy drugie wbijało 
się coraz głębiej i głębiej. Nagle stało się coś, czego Gragh się nie 
spodziewał: zadnie łapy potwora puściły skałę, której dotąd się 
trzymały. Monstrum wisiało teraz na jednej łapie, jak na haku wbitym w 
ciało Ghragha, zadając przy tym ból, którego nie dało się już 
ignorować. Lewa ręka słabła. Bał się poprawić uchwyt, bowiem zlana 
posoką skała była śliska od skrzepów. Wiedział, że w następnym 
momencie poleci wraz z potworem w dół. Spojrzał w kierunku Burana. 
Buran tkwił tam, gdzie zaskoczył go wzrok potwora. Patrzył 
niedowierzającym, świeżo trzeźwiejącym wzrokiem na Gragha. Widać 
było, że od niedawna zaczyna docierać do niego to, co się wokół niego 
dzieje. Widać też było, że dostrzega Gragha w jego drugim wcieleniu i 
nie dowierza własnym oczom. 
Istotnie, Buran nie był pewien, czy dobrze widzi. Znajdowali się po 
mrocznej, zacienionej stronie urwiska i choć w najgłębszym cieniu 
pojawiały się zarysy kosmatej bestii - bo słońce nie do końca 
rozpraszało jej widmową postać spowijającą Gragha - był jednak 
środek dnia, a zmęczone, ogłupiałe oczy Burana, mogły to co widzą 
lub, co zdaje im się, że widzą w cieniu przed sobą, wziąć za 
przywidzenie. Buran dalej usiłował nabrać pewności na co właściwie 
patrzy i wpatrywał się w Gragha, dokąd ich oczy w końcu nie spotkały 
się. Buran widział przed sobą mieszające się zarysy dwóch postaci: 
monstrum podobnego do człowieka-psa i chłopca, i to właśnie w oczach 
tej drugiej, wyraźniejszej postaci, postaci Gragha, wyczytał ludzkie 
błaganie - prośbę o pomoc. Spojrzał uważniej, by nabrać pewności. 
Tak, to oczy Gragha, choć dzikie i złote jak u wilka. Bez namysłu i 
dalszych rozważań za, czy przeciw słuszności swojej decyzji, ruszył na 
pomoc. Jeszcze troszkę, jeszcze tylko jeden malutki krok, by 
wyrwanym z pochwy mieczem mógł dosięgnąć ramię potwora, odrąbać 
je i uwolnić przyjaciela, jako że w głębi duszy miał pewność, że to, co 
przyzywało wzrokiem jego pomocy, jest nim w istocie. Już, już dłoń 
uzbrojona w ostrą stal opadała wśród wizgu rozpruwanego powietrza, 
gdy naraz oba szczepione ciała odpadły od skał. Koniec buranowego 
miecza sięgnął jednak celu i zdołał uwolnić Gragha od cierpienia; było 
już wszakże za późno. Przed chwilą wrogowie, błyskawicznie malejąc 
lecieli w dół, by znaleźć zgodę w tym co ostateczne dla wszelkiego 
stworzenia - śmierci.
Parę chwil trwało, nim oniemiały ze zgrozy Buran dostrzegł 
wzlatujące w powietrze dwie ogromne korony wody, wyrzucone w górę 
pędem upadających w kipiel ciał. Ogromne kręgi czarnych fal zmąciły 
gładką taflę jeziora. Patrzył, jak docierają do pionowych skał, klepiąc je 
raz po razie, jakby chciały je uspokoić. Nie skały jednak potrzebowały 
uspokojenia, a on. 
Chwile nie odmierzane mrugnięciami oczu mijały. 
Spoglądał w dół zamarły w bezruchu; na próżno jednak - na 
powierzchnię nie wypływało ani ciało potwora, ani Gragha.
"Nikt tak długo nie może przebywać pod wodą" - pomyślał i 
spojrzawszy po raz ostatni w dół, z oczami pełnymi łez, jął się wspinać 
w górę. Miał dość, a bliskie ujście wąwozu wzywało jego umęczoną po 
stracie przyjaciela duszę i ciało do powrotu. Nim się spostrzegł, był już 
bezpieczny za krawędzią. Maszerował teraz bezmyślnie w głąb skalnego 
koryta, a z końca miecza ściskanego bezwiednie w dłoni, skapywały 
gęste krople czarnej juchy. 
Rozdział 8
Buran miał w głowie pustkę, a przed oczami szarą jednolitą plamę. W 
końcu po kilkuset powłóczystych, pełnych zniechęcenia krokach, 
zawadził nogą o leżący na dnie wąwozu kawałek szarej skały i chlapnął 
jak długi w rozlane w tym miejscu płytkie bajoro. Kąpiel w błocie i 
wodzie otrzeźwiła go. 
"Muszę się wziąć w garść. Tydzień temu chciałem poderżnąć 
Graghowi gardło, a dziś zachowuję się, jak bym stracił rodzonego 
brata... a może raczej syna? Jego śmierć nie może pójść na marne. Nie 
dlatego bogowie zrządzili, by dwa...trzy razy - poprawił się, bo nagle 
sceny sprzed paru zaledwie chwil stanęły mu przed oczami - uratował 
mi życie, bym teraz się poddał. Jestem wojownikiem. Najlepszym z 
najlepszych jakich wydała kraina Cashgor, moja górska ojczyzna, 
ziemia skąd pochodzili najwaleczniejsi członkowie Królewskiej Drużyny 
Wojowników Mirrgo, straży króla i jego przybocznej gwardii zarazem. 
Nie mogę zawieść ani mojego króla, ani Gragha".
Wylazł z błota i rozebrał się do naga. Wyjął z sakwy utkany z grubej 
wełny niewielki dywanik pokryty dziwnymi runami i rozłożył go w 
suchym miejscu, nad brzegiem rozlanej sadzawki. Następnie wyjął nóż i 
długo ostrzył na swojej osełce. Gdy uznał, że jest wystarczająco ostry 
położył go po prawej stronie dywanika, by z kolei wyjąć kościany 
grzebień i ciasno ściągnięty rzemieniem woreczek. Te przedmioty 
położył po lewej. Teraz cofnął się do bajora i zaczął się myć. Zagarniał 
z dna wilgotny i szorstki piasek, i popiół wulkaniczny, i tarł nim całe 
ciało dopóki jego śniada, ciemna cera nie stała się jeszcze ciemniejsza. 
Zanurzył włosy i całą twarz w wodzie, a wydobytą z woreczka odrobiną 
szarego proszku posypał głowę. Kilkoma szybkimi ruchami roztarł 
proszek we włosach. Po chwili tarł gęstą pianę rozcierając ją dalej na 
całe ciało. Kiedy spłukał z siebie cały bród, podszedł do rozłożonej na 
ziemi rytualnej makatki i klęknął na niej pochylając się nad wodą. 
Spojrzał na swoje odbicie i zaczął nucić jakąś starożytną pieśń. Nie 
odrywając wzroku od swego wizerunku sięgnął po grzebień i rozczesał 
nim włosy oraz brodę. Teraz sięgnął po nóż i zaczął golić głowę od 
szczytu czaszki aż do czoła. Gdy skończył, przyszła kolej na brodę, 
którą wygolił od dolnej wargi po brodę, a dalej całe podgardle aż do linii 
szczęk. Następnie, nie przerywając swej pieśni i nie odrywając wzroku 
od swego odbicia w wodzie, zaczął splatać na głowie setki 
warkoczyków, które po chwili wisiały wokół wygolonej, sztucznej 
łysiny, jak czarne, poutykane jeden obok drugiego kolce. Z głową 
skończył. Przyszła kolej na wąsy i brodę; te splótł w wiszące po obu 
stronach ust, groźne jak kły, sople. Wszystkie warkoczyki powinien 
teraz natrzeć sadłem rosomaka, którego jednak w tej chwili nie miał.
- Trudno - szepnął do swoich myśli i użył sadła kozicy. 
Kolejno ścinane włosy układał równo przed sobą. Teraz zwinął je w 
węzełek, wytarł nimi nóż i rzucił za siebie. Przeszłość była za nim. Znów był 
wojownikiem i jak wojownik wyglądał;miał jasno wytyczony cel i nic 
poza śmiercią nie mogło go od niego odwieść. 
Było to właściwie odnowienie ślubów sprzed wyprawy. Wówczas 
bowiem, gdy wyruszał w swą misję, nie mógł odprawić Rytuału, 
ponieważ Horgun poznałby po rytualnych łysinach i uplecionych 
włosach kim jest. Horgun mieszkał kiedyś na dworze w Timalo i znał 
tamtejsze zwyczaje i rytuały. Mało tego, o bitności i oddaniu 
wojowników Mirrgo przekonał się, gdy pięciu wojowników Mirrgo 
wyrżnęło dwudziestoosobowy odział jego najlepszych siepaczy po 
arscotiańskiej stronie gór. Horgun wysłał ich na przeszpiegi, nie 
zabraniając przy tym palić i mordować napotykanych wiosek. Jednak 
wieści w Arscot docierają szybko na dwór i nim bandyci zdążyli zejść z 
gór na płaskowyż, z Timalo pędziła już, co koń wyskoczy, grupka 
obrońców. 
Teraz, poza tym, co przysięgał królowi, przysiągł jeszcze zrobić 
wszystko, by uwolnić pobratymców Gragha i uczynić z nich ponownie 
szczęśliwy lud, żyjących w swojej prastarej ojczyźnie Genzador, na 
Płaskowyżu Pasterzy. 
Opłukał twarz i ubrał się. Zwinął i schował rytualne przedmioty, 
porwał swoje rzeczy i ruszył w kierunku niedalekiego załomu wąwozu. 
Z lewej strony, coraz lepiej dostrzegał, wiszącą, zdawałoby się w 
powietrzu, ogromną ścianę wąwozu. Przyspieszył kroku. Wiedział, że to 
co widzi nie jest przewidzeniem, choć nie mieści się w głowie. Kiedy 
stanął na środku przełomu, zrozumiał na czym polegało złudzenie. 
Płynąca tędy kiedyś woda podcięła skałę na wysokości dwóch dorosłych 
mężczyzn. Jaskinia sięgała w głąb skały na dwadzieścia kroków, a 
wypełniający ją mrok nie pozwalał od razu zrozumieć, jak taka masa 
skał może unosić się w powietrzu. Buran jął zastanawiać się dlaczego 
woda przestała płynąć tym ogromnym korytem. Z tego co zapamiętał, 
Górne Jezioro powinno być jakieś piętnaście, a może i dwadzieścia 
chłopa nad nim. Kiedy spojrzał w górę strumyczka, który cały czas mu 
towarzyszył - zrozumiał: blok skalny, którego rozmiarów nie umiał 
sobie z dołu nawet wyobrazić, nieustannie podmywany wodą, nie 
utrzymał wreszcie swego ciężaru i osunął się, zawalając całe światło 
wąwozu. 
"To jest ogromna tama" - pomyślał Buran i z podziwem spojrzał w 
górę na dzieło natury. 
Skała była nierówna i poszarpana. 
"Dlaczego nie poszliśmy tędy" - pomyślał z wyrzutem i zaczął się bez 
namysłu wspinać po nierównościach mocno ułatwiających wspinaczkę. 
Po chwili dotarł do sączącego się ze skalnej szczeliny źródła leniwego 
strumyczka. Napił się chciwie krystalicznej wody i ruszył dalej. Jeszcze 
chwila, jeszcze dwa... jeden wyrzut ramion i już! Złapał krawędź i 
podciągnął się w górę. 
Teraz odpoczywał pod widniejącym po prawej stronie uskokiem, 
wznoszącym się jeszcze na wysokość dwóch Buranów. Przed nim, 
szerokim na dwieście kroków, pochyłym, płaskim stokiem, wznosiła się 
dalsza droga na drugi brzeg wąwozu. Siedział i oczyma wyobraźni 
widział, jak wraz z młodym przyjacielem zmierzają nią ku 
przeznaczeniu - wystarczyło podjąć inną decyzję...
Zacisnął szczęki i poderwał się na nogi. Podszedł do przeciwległej 
krawędzi skały-tamy i spojrzał na dalszy ciąg wąwozu. Po tej stronie był 
wypełniony niemal po brzegi wodą. Przed nim, szeroką i długą na 
kolejnych trzysta kroków wstęgą, ciągnęła się błękitna powierzchnia 
kanału, odbijająca słońce tysiącem drobniutkich błysków, a na jej 
końcu otwierał się bezkres lazurowego, niknącego za horyzontem 
Górnego Jeziora. Popatrzył chwile i zawrócił. Nie było mowy o marszu 
jego brzegiem. Na tej skalistej, nieprzyjaznej ziemi, roślinność tak 
bardzo spragniona była wilgoci, i ciągnęła do wody tak łakomie, iż nie 
dopuszczała do niej żadnego innego stworzenia. 
Dopóki się dało, szedł szybkim, wojskowym krokiem. Nie musiał już 
myśleć o Graghu. Mógł wykorzystać całą swoją siłę i wytrzymałość do 
nieprzerwanego, forsownego marszu. Rytm równych kroków sprawiał, 
że zapominał o wszystkim. Wsłuchany w otoczenie, z czujnością 
potęgowaną przez sprężyste ruchy swoich mięśni, pokonywał doły i 
wzniesienia.
Idąc wierzchem tamy przeszedł wąwóz i jego brzegiem zawrócił w 
kierunku klifu. Kiedy dotarł do brzegów urwiska, gdzie silne wiatry 
owiewające grań wydmuchały każde ziarnko piasku, na którym 
mogłoby wyrosnąć choćby najmarniejsze źdźbło trawy, nie spojrzał w 
dół, nie chciał widzieć miejsca, w którym upadł Gragh, nie chciał 
przypominać sobie tamtych chwil i nie osłabiać swej woli. 
Skręcił w prawo i łysym brzegiem urwiska, nie zmieniając ani na 
chwilę rytmu kroków, poszedł dalej. 
Zatrzymał go dopiero zmrok. Uzbierał stertę chrustu i rozpalił małe 
ognisko. Wyjął odrobinę suszonego mięsa i zaczął je przeżuwać, 
popijając drobnymi łykami wody. Gdy skończył, rozłożył niedźwiedzią 
skórę i trzymając nóż w jednej, a miecz w drugiej dłoni, zapadł w 
czujny sen. 
Sen miał dziwny. Przyśniło mu się, jak przed dwoma dniami 
pokonywali z Graghiem szczelinę. Obserwował, jak jego własne nogi 
wysuwają się w biegu do przodu i opadają na ziemię, rozpędzając go do 
skoku. Widział, jak ostatni raz jego stopa opada na brzegu pęknięcia i 
wyrzuca go w górę. Nagle wszystko zawirowało i zatrzymało się w 
momencie, gdy zwisał w dół na swym ramieniu. Jak w zwolnionym 
tempie uniósł głowę i otwarł oczy. Nie było już szczeliny ani skał. 
Potwór, podobny do porośniętego sierścią człowieka z psim łbem, 
trzymał go za ramię w wyciągniętej przed siebie ręce, jak szczura za 
ogon i zaglądał mu w oczy. Chciał się poruszyć, lecz nie potrafił. Nagle 
monstrum przysiadło i postawiło go na nogi. Następnie z biodra i z 
lewego boku odczepiło sobie jakieś długie, czarne patyki zakończone 
hakami. Poznał je. To były nogi pająko-podobnej poczwary, pokryte 
ostrą i czarną, jak u turkejskiego dzika szczeciną. Psiołak (jak Buran 
nazwał w myślach monstrum) potrzymał je chwilę w szponach, po 
czym rzucił mu pod nogi; szponiastymi dłońmi przetarł po sączących 
posokę ranach, te zaś natychmiast przestały krwawić, a po chwili na 
oczach Burana zabliźniły się. Buran stał dalej jak przywiązany do pala. 
Psiołak odwrócił się i zaczął odchodzić. Wówczas Buran dostrzegł, że 
postać stała się jakby przezroczysta, a w jej wnętrzu dostrzega znajomą 
sylwetkę chłopca. Jeszcze chwila i psiołak zniknie w czarnym mroku 
nicości. 
"Gragh" - krzyknął najgłośniej jak umiał. Punkcik na granicy 
postrzegania zatrzymał się, odwrócił i ruszył ku niemu powiększając się 
z każdym krokiem. Po chwili miał już ludzkie kształty. Gdy stanął przed 
nim miał wzrost Gragha, lecz niestety, był płowo-szarym człowiekiem-
psem. Bestia stała na przeciw niego i wlepiała weń czarne źrenice 
złotych, świecących w mroku oczu. Smutek i tęsknota za przyjacielem, 
który choć wątły i z pozoru słaby, trzy razy w ciągu zaledwie tygodnia 
uratował mu życie targnął jego sercem. Do tej pory to on swoim 
sprytem, odwagą i walecznością ratował przyjaciół od śmierci. Spojrzał 
raz jeszcze w oczy bestii i wydało mu się, że tak jak tam, na skale, 
dostrzega w nich oczy chłopca. 
"Gragh" - szepnął cicho. Bestia uniosła swoje groźne łapy w górę i 
położyła na jego ramionach. Poczuł spokój i ciepło bijące od nich i 
nagle przestał śnić - sen się urwał.
Obudził się po wschodzie słońca. Był wypoczęty. Snu nie pamiętał, 
lecz kiedy pomyślał o Graghu, nie czuł już smutku mącącego myśli. 
Ruszył bez namysłu w dalszą drogę. 
Gdy zbliżyło się południe natrafił na małe bajorko błyszczące między 
krzewami po prawej stronie. Postanowił się tam dostać, by odnowić 
zapas wody. Krzewy nie były zbyt gęste i z łatwością dotarł do 
podmokłej łąki, porosłej rzadkimi kępami wybujałych wierzb. Na 
środku łąki stał szałas pasterski. Widywał takie w dolinach górskich, 
gdzie pasterze wypasali swoje stada. 
Była to chatka wzniesiona z gałęzi i traw. To co widział przed sobą 
stanowiło o tyle dziwny widok, że wyglądało na nowe.
"To niemożliwe - pomyślał Buran. -Tu nie ma śladu ludzkiej 
obecności, a jeśli tak, to ta chata powinna być przynajmniej 
podniszczona, jeśli nie zbutwiała i sczerniała ze starości". 
Postanowił sprawdzić ten fenomen, lecz ledwie postawił stopę na 
kępie trawy, która wydawała się dość pewnym gruntem, wpadł po pas w 
błoto i zaczął tonąć. 
"Bagno" - pomyślał i czym prędzej rozejrzał się za czymś, czego 
dałoby się złapać. Wyrwał zza pasa nóż i płazem do siebie wbił w grunt, 
na którym stał przed chwilą. Choć nóż kroił darń jak masło, zdołał się 
podciągnąć i po kilku próbach udało mu się wygramolić na brzeg. 
Spojrzał na ociekające wodą i błotem nogi. Jego gołe łydki oblepiały 
dziesiątki pijawek. Czym prędzej wydobył proszek, którym niedawno 
mył włosy, posypał je, a te po chwili zaczęły jedna po drugiej odpadać. 
Za pomocą bukłaka spłukał z siebie szlam i błoto, jednak dalej 
śmierdział bagnem, a strużki krwi ściekały po jego nogach. 
- Kur bas da rug - przeklął sążniście w swoim rodzimym języku 
i spojrzał na chatę pośrodku bagna, która zdawała się szydzić z niego, 
i kiwać z uciechy. "Ten, który ją tam postawił musiał do niej jakoś 
wchodzić" - pomyślał. Kilka chwil uważnej obserwacji dało efekt. 
"Wierzby, nie rosłyby na głębokim bagnie - nie takiej wielkości i tak 
wysokie. Muszą mieć jakieś twardsze podłoże". 
Położył ciężki plecak z rudą na ziemi, wyciął długą tyczkę z pobliskich 
zarośli i dźgając w głąb rzadkiego błota zalanego płytką wodą, macał 
przed sobą drogę. Gdy od chaty dzieliło go zaledwie kilkanaście 
kroków, teren zaczął się wznosić lekko do góry i po chwili czuł, że dalej 
stoi na suchym lądzie, choć wzrok tego nie potwierdzał. Spoglądając na 
swoje stopy widział wyraźnie, że stoi w wodzie, a najmniejsze nawet 
poruszenie wywołuje chlupot i fale świetlistych kręgów mknących w 
kierunku brzegów. Nie czuł jednak, by cokolwiek stawiało opór, lub by 
jakakolwiek woda omywało jego nogi.
"Czarów mi tu tylko trzeba"- pomyślał z niezadowoleniem, bo choć 
nie był zbyt bojaźliwy, domyślił się, iż nic poza czarami nie mogło tu 
wchodzić w rachubę. U Horguna, na fałszywej służbie, napatrzył się na 
wszelkie dziwy tyle, że innemu starczyłoby na sto żywotów. 
Opuścił wreszcie wodny zwid i wyszedł na malutką wysepkę, na której 
stał szałas. Podszedł do niego i odsunął wełnianą szmatę wiszącą na kiju 
nad wejściem. Do jego uszu dobiegło warczenie psa. Gdy postawił 
następny krok, gdzieś z mroku chaty z dobywającym się ze zdławionego 
wściekłością gardła ujadaniem, skoczył w jego kierunku olbrzymi biały 
pies. Nagle zatrzymał się i zamilkłszy zaczął węszyć w powietrzu. Krok 
za krokiem zbliżał się do Burana ciągle węsząc. Wojownik obserwował 
go czujnie, gdy wtem stało się coś przedziwnego! Na granicy mroku 
chaty i światła wpadającego przez uchyloną zasłonę, głowa owczarka 
mocno przybladła, i stała się niemal niewidoczna. Spuścił to na karb 
złudzenia. Słychać jednak było cały czas węszenie. W pewnym 
momencie poczuł nawet na nodze wilgotne dotknięcia jego nosa. W 
końcu znajdujący się w mroku ogon uniósł się w górę i zamerdał tak 
radośnie, jakby witał swego pana; szerokie, szorstkie i wilgotne coś 
przeciągnęło po pokąsanych przez pijawki goleniach. 
- Tylko mnie nie liż! Nie lubię tego! - jęknął nie będąc pewnym, jak 
bardzo wolno mu się rozgniewać, by miast języka nie poczuć na 
łydkach zębów.
Psisko odbiegło w głąb chaty, a on spojrzał na swoje gołe łydki. 
Zamrugał powiekami - nie było na nich śladu po sączących się jeszcze 
przed chwilą strużkach krwi. 
- Wejdź Buranie. Czekam tu na ciebie już od dwustu lat - usłyszał 
szeleszczący głos z głębi chaty.
Buran wszedł głębiej. Pośrodku szałasu, w kamiennym kręgu, płonęło 
malutkie ognisko. Obok niego siedział starzec. Jego białe włosy 
zakrywały mu plecy i spływały po nich na ziemię, ścieląc się dalej 
niczym welon na dobry, wyciągnięty krok. O jego kolana i spływającą 
na nie białą brodę opierał swój potężny łeb znajomy pies, a starzec 
monotonnymi ruchami gładził po nim swego pupila. 
- Witaj starcze, kimkolwiek jesteś! - Buran oddał w końcu powitanie 
głosem pewnym i nie zdradzającym ni lęku, ni wahania.
- Siadaj Buranie i ogrzej się przy naszym ogniu. Ginder mówi, że 
wyczuwa od ciebie słabiutki zapach Doghunda. Musiałeś się o niego 
przynajmniej otrzeć, a skoro żyjesz, nie możesz być wrogiem tylko 
przyjacielem. 
- Kim jest Doghund? Nie spotkałem nikogo o tym imieniu nie tylko 
ostatnio, ale i w całym moim życiu!- odparł wojownik.
- Doghund, to psi bożek, duch potężniejszy niż niejedno z ludzkich 
bóstw. Pewnie dlatego, że my ludzie nie wierzymy do końca w nic. Ich 
bóstwa - tu klepnął kudłaty, biały łeb swego czworonoga - istnieją i są 
tak realne jak psie oddanie i wiara. Doghund żyje w całkiem innym 
wymiarze. Jego świat to świat bogów, demonów i duchów. Jest to 
świat, który przenika się z naszym i choć go nie widzimy, to nasz umysł 
jest zdolny zajrzeć na drugą stronę. Doghund ma naturę psa, choć 
rozumem stoi na równi z człowiekiem. Jest wierny temu kogo wybrał. 
Podąża za nim, a gdy trzeba broni i pomaga. Sam nie może fizycznie 
istnieć w naszym świecie, więc by mimo wszystko w nim zaistnieć, musi 
się zjednoczyć z wybranym człowiekiem. Wówczas, połączeni, stają się 
bestią o nadludzkiej sile i możliwościach. Człowiek żyje w tym świecie, 
bo świat demonów będzie mu dostępny dopiero po śmierci. Doghund 
jednak żyje i w swoim, i w tym świecie, zajmując tą samą przestrzeń co 
ciało wybrańca. Tu działają jedną zespoloną myślą i jednym 
zespolonym ciałem. Nie każdy jednak kogo upatrzy sobie Doghund 
może stać się jego przepustką do tego świata. Człowiek zdolny 
zjednoczyć się z nim, rodzi się, zrządzeniem sił potężniejszych od 
znanych nam bóstw, raz na kilka pokoleń i jak dotąd byli to tylko 
potomkowie naszego ludu - ludu pasterzy z Gendazor. Może dlatego, 
że pradawni pasterze byli związani z psami w sposób szczególny. 
Kochali je i traktowali na równi ze sobą wiedząc, że są tak samo ważne 
w opiece nad stadami jak człowiek. 
Buran zadumał się. Wszystko stało się nagle jasne, lecz nie mógł 
uwierzyć w to, co przyszło mu do głowy. 
- Chyba spotkałem waszego Doghunda, lecz on już nie żyje. Ratując 
moje życie sam zginął.
- Wiemy co ci się przydarzyło i kim byłeś dla niego. Twój umysł 
przyjacielu to dla nas otwarta księga. Doghund jest nieśmiertelny. Jeśli 
Doghund nie opuścił Gragha w chwili upadku, to twój przyjaciel, 
którego opłakiwała twoja dusza we śnie, odnajdzie cię kiedyś.
- Widziałem jak wraz z moim przyjacielem Graghem, runęli w 
przepaść, na której końcu było Zatrute Jezioro. Nawet gdyby przeżył 
upadek, to słyszałem, że woda z tego jeziora jest bardziej trująca niż jad 
higury. 
- Woda z jeziora jest wstrętna i do picia się nie nadaje, lecz nie jest 
trująca. Chyba, że piłbyś ją co dzień. Tak więc, gdyby jednak przeżył 
upadek i umiał w dodatku pływać, nie byłoby tak źle. Miej nadzieję, że 
ujrzysz kiedyś swego przyjaciela.
- Czemu starcze ci nie wierzę?
- Boś małej wiary - odparł starzec i zmierzyli się wzrokiem.
- Ginder, w ogień!- ryknął starzec.
Pies poderwał się i stanął pośrodku ogniska. Na ten widok Buran 
również się poderwał i chcąc uratować psisko od poparzeń runął w 
jego kierunku.
- Głupi starcze... - zaczął bluzgać na swego gospodarza na chwilę 
przedtem, jak jego ręce nie napotykając oporu przecięły korpus 
stojącego w ogniu psa. - To zjawa! - krzyknął z przestrachem.
- A myślałeś, że zrobiłbym krzywdę jedynemu przyjacielowi jakiego 
miałem? - zachichotał starzec. - On jednak o tym nie wiedział i 
posłuchał mnie bez wahania, z wiarą, że nie naraził bym go na ból i 
cierpienie. Dostrzegasz teraz różnicę między psem a człowiekiem?
Buran zamyślił się na chwilkę po czym odpowiedział:
- Nie miałem nigdy psa. Nigdy też z psami nie miałem do czynienia. 
Psy jedynie widywałem i to z daleka. Myślę jednak, że pojmuję o czym 
mówisz.
Starzec pochylił się w stronę swojego pupila, pociągnął go ku sobie i 
znów monotonnie zaczął gładzić jego łeb. 
- Powiedz mi starcze, czy ty też jesteś zjawą?
- Oj Buranie, Buranie. Tak, dla ciebie jestem zjawą, ale nie 
przywidzeniem. W końcu rozmawiamy, czyż nie?
- Mówiłeś, że czekałeś na mnie dwieście lat?
- Na ciebie lub kogoś podobnego do ciebie... Zaglądali tu różni. I 
głupi, i mądrzy. Jedni nie dostrzegli chaty, inni utonęli w bagnie, inni 
nam się nie spodobali i ich kości wyssały pijawki, a jeszcze inni odeszli i 
nie wrócili. Może zginęli na bezdrożach Gendazor lub w górach. 
Każdemu z tych, którzy odeszli, dałem coś, co jest wolnością dla mego 
ludu uwięzionego w Kraterze. Wiesz o czym mówię, prawda? - Buran 
przytaknął a starzec ciągnął dalej. - Czy chcesz to ode mnie przyjąć i 
pomóc tym biednym ludziom?
- Czym jest to co chcesz mi dać?
- Zaufaj!
Buran przez chwilę walczył z myślami, po czym odezwał się:
- Zgoda! Po śmierci Gragha poprzysiągłem, że zrobię wszystko, by 
realizując własną misję doprowadzić również do spełnienia jego 
marzeń. Tym, czego najbardziej ostatnio pragnął, było wyprowadzić 
swój lud z Krateru, sprawić, by jak za dawnych dni, wraz z nowymi 
stadami owiec zaludnił krainę Gendazor. Daj mi starcze to, co uwolni 
potomków pradawnych pasterzy z Doliny Śmierci!
- Wyciągnij ramię.
Buran wyprostował rękę i wyciągnął dłoń, lecz zamiast przedmiotu, 
który spodziewał się poczuć w dłoni, z ogniska pośrodku chaty, trysnął 
snop iskier i opadł na jego przedramię. Poczuł tysiące trawiących skórę 
igiełek. Iskry wpalały się w nią powodując ból, jakiego jeszcze nie 
zaznał. Na chwilę jego myśli stopiły się w jeden krzyk i jedna tylko myśl 
przychodziła mu do głowy: wybiec przed chatę i zatopić ramię w 
bagnie, ugasić trawiący przedramię ogień i przynieść sobie ulgę. Lecz 
nagle inna myśl zaczęła przekrzykiwać tamtą, by tego nie czynił. 
Zacisnął więc zęby aż zgrzytnęło i trwał w milczeniu. Po chwili ból 
ustąpił, a na przedramieniu, na jego spodniej stronie, widniał obraz 
przedstawiający skaliste zbocze góry, w którym ziała ogromna jama. 
Środkiem skalnej groty płynął szeroki strumień, a z prawej strony widać 
było brzeg jakiegoś jeziora. 
- Bolało? - zapytał starzec, lecz odpowiedzi się nie doczekał, i nie 
doczekałby się. Pewnie zdawał sobie z tego sprawę, gdyż bez 
niepotrzebnego wyczekiwania na odpowiedź ciągnął dalej:
-Gdybyś pisnął choć słówko skargi, iskry spaliłyby twoje ciało, a wiatr 
wywiałby stąd twoje prochy. To co widzisz na swoim ramieniu zniknie, 
gdy opuścisz tę chatę. Pojawi się jednak, gdy grota, której obraz masz 
wypalony na ręce będzie nie dalej niż tysiąc kroków od ciebie. Jama, 
którą widzisz u stóp góry, prowadzi do samego serca Doliny Śmierci. 
Za życia obszedłem tę górę dwa razy i nie udało mi się znaleźć wejścia 
do Krateru. Wówczas jednak moja magia była słaba, a mój obraz 
wejścia miał świecić tylko na kilkanaście kroków od tunelu. Ty nie 
przejdziesz obok niego, nie zauważywszy go. A teraz idź i szukaj. 
- Znalezienie wejścia do Doliny było powodem, dla którego 
znalazłem się w tych niegościnnych stronach, możesz być więc pewien, 
że będę obchodził górę tak długo, aż je znajdę, a potem przyprowadzę 
ogromną armię, zgładzimy potęgę Horguna i uwolnimy lud Gragha! 
Przysięgam! 
- Nie przysięgaj. Po prostu zrób to. A teraz idź. 
- Powiedz mi starcze jak masz na imię? Chciałbym cię jakoś 
wspominać. 
- Jestem Zendragh. 
Buran ruszył do wyjścia i nagle przypomniał sobie, że nie pożegnał się 
z nim. Stanął więc i odwrócił się. Jednak ognisko już nie płonęło, a tam, 
gdzie przed chwilą siedział starzec głaszczący psa, znajdowały się dwa 
sczerniałe szkielety: człowieka siedzącego na strzępach przegniłej 
owczej skóry, trzymającego szkielet dłoni na czaszce psa warującego z 
łbem opartym o jego kolana. 
- Żegnaj Zendragh - powiedział mimo wszystko, lecz usłyszał tylko 
dalekie szczeknięcie i coś jakby: "idź z nim", choć to pewnie wiatr 
zawył w źdźbłach traw lub w gałęziach stanowiących szkielet chaty. 
Na dworze była noc. Na bezchmurnym niebie świeciły gwiazdy - 
miliony gwiazd mrugających ze swych zaświeconych od stworzenia 
świata miejsc. Buran odruchowo poszukał najjaśniejszej na 
nieboskłonie, która w przeciwieństwie do innych nie zmieniała nigdy 
swojego położenia i wskazywała nieomylnie południe. Szczęśliwi ci 
wędrowcy, którym przyświecała w bezchmurne noce, pozwalając 
wybrać właściwą drogę. Lecz biada zabłąkanym, którym chmury 
przysłoniły niebo, zakrywając jedyny nocny drogowskaz... 
Chciał ruszyć w kierunku, gdzie jak sądził widzi ledwo dostrzegalne 
zarysy drzew, wzdłuż których tu doszedł. Wlepił wzrok przed siebie 
próbując przebić ciemność. Jednak po chwili zrezygnował i postanowił 
spędzić noc w chacie. Wolał to, niż dodatkową, nocną kąpiel w bagnie 
pełnym pijawek. Bez zastanowienia sięgnął ręką za siebie, w kierunku 
zasłony w wejściu do szałasu. był pewien, że powinna znajdować się za 
jego plecami... nic tam jednak nie było. Postąpił kilka kroków przed 
siebie usiłując namacać cokolwiek- nic. Przecież ani szałas mu się nie 
przyśnił, ani Zendragh! A może? 
W końcu dał za wygraną. Sięgnął po skórę niedźwiedzia i rzucił ją na 
ziemię. Pomyślał o mieczu, jednak zrezygnował. Choć nie wiedział 
dlaczego, czuł, że w tym miejscu nie będzie potrzebował broni, a w 
nocy, może spać twardo i spokojnie. Zawinął się szczelnie w bure, nieco 
szorstkie, lecz bardzo ciepłe futro i wsłuchany w odgłosy nocy zasnął. 
Rozdział 9
Obudził go świergot ptaków i tysięczny chór owadziego brzęku. Aż 
zamrugał powiekami, by łatwiej uwierzyć w nie słyszane od wielu 
miesięcy dźwięki. Wschodzące słońce wydobywało z ziół i roślin 
aromaty, które wciągał łapczywie szeroko rozwartymi nozdrzami. 
Chwilę trwało nim jego rozmarzone oczy przestały zatrzymywać się na 
każdym drgającym w powietrzu roju kopulujących owadów i nim zgasł 
durnowaty, beztroski uśmiech z jego twarzy, gdy przypomniał sobie 
wydarzenia wczorajszego wieczora. Spojrzał na przedramię. Te same 
blizny na tych samych miejscach, kilka nabrzmiałych żył - to co zawsze 
i nic ponadto. 
Rozejrzał się dookoła. Leżał na szerokiej trawiastej wyspie połączonej 
z brzegiem wąską groblą ciągnącą się wzdłuż wyrośniętych wierzb. 
Jeszcze wczoraj grobla była niewidoczna pod nieistniejącą taflą wody, 
która teraz, czysta i nieruchoma, otaczała półwysep, na którym leżał. Po 
niej całymi dziesiątkami ganiały w sobie tylko znanych celach pajączki 
wodne. Nie było śladu ani szałasu, ani starca. Nic poza jego pamięcią 
nie wskazywało na realność wczorajszej rozmowy z Zendraghem. 
Jeszcze chwila, a przestanie wierzyć, że cokolwiek wartego uwagi się 
wczorajszego wieczora wydarzyło. Zerwał się z ziemi i ruszył w 
kierunku grobli. Słońce stało już wysoko i był najwyższy czas, by 
ruszyć w dalszą drogę. Po drodze zabrał pozostawione wczoraj na 
brzegu rzeczy, a po chwili stał już nad brzegiem urwiska.
"Niewiarygodne!" - przypominał sobie raz jeszcze wczorajszy 
wieczór. Widział już rzeczy, których jego rozum nie potrafił wyjaśnić, 
zjawę jednak widział po raz pierwszy. "Czy w ogóle jest możliwe, by 
widzieć i rozmawiać z czymś, czego nie da się dotknąć?! A i to czy się 
to coś widziało zdaje się wątpliwe! Może to było tylko złudzenie? 
Umysł w samotności i ciszy płata różne figle...". Zerknął sobie na nogi, 
by sprawdzić czy nie ma śladów po ukąszeniach pijawek. Tak! 
Czerwone, zasklepione ranki świadczyły o tym, że brodził wczoraj w 
bagnie, a pijawki nie były zjawami. Zresztą tego akurat był pewien. 
Jednak ranki po ukąszeniach pijawek nie zasychają łatwo i powinien 
mieć ślady po spływających strużkach krwi. Niczego takiego nie było! 
Nie pamiętał też, by sobie obmywał łydki. Pamiętał natomiast, że pies 
starca oblizywał mu nogi. Z tego co wiedział, zjawy lubią krew ludzi. 
"Marny dowód i głupie rozmyślania." - zezłościł się na siebie Buran. 
Natrętne myśli wciąż wracały i krążyły wokół tego co zapamiętał. "A 
Zendragh? Jeżeli od dwustu lat czuwa jako zjawa na swoim 
zaczarowanym bagienku, to musi pamiętać Horguna z dawnych 
czasów." 
Horgun, choć był czarnoksiężnikiem, był z krwi i kości, i jak każdy 
śmiertelnik musiał kiedyś umrzeć. Nie był zjawą, choć jak zjawa 
wyglądał. Nikt nie wie od jak dawna żyje już na tym świecie. Gdy 
pojawił się na dworze zacnego Ulamo, ostatniego króla ostatniej 
prawowitej dynastii, wyglądał, jak mówią kroniki, na lat czterdzieści. Ile 
miał ich wówczas naprawdę - nikt nie wiedział. Gdy Buran widział 
Horguna ostatnio, wyglądał na lat pięćdziesiąt, a upłynęło przecież 
jakieś trzysta lat od czasów, kiedy żył Ulamo...
"Przeklęty Horgun!" Gdyby tylko w ciągu tych sześciu lat spędzonych 
w Horghar, miał choć jedną okazję, by wydobyć miecz i ściąć jego 
łeb... Niestety, Horguna widział wszystkiego ze trzy razy, a nawet 
gdyby był się znalazł blisko niego, nic nie byłby w stanie zdziałać. 
Horgun miał się na baczności i nie ufał nikomu. 
Tych, którzy go strzegli opętał czarami i gotowi byli umierać na jedno 
mrugnięcie jego kaprawych oczu. Byli bezwolni z chorej, służalczej 
miłości do niego. Nie mógł panować nad umysłami wszystkich swoich 
poddanych. Wybierał więc kilkunastu najzdolniejszych i czynił z nich 
swoje sługi zapanowując nad ich umysłami. Pozostałych omiatał 
czujnym spojrzeniem, gotów zabić za choćby cień podejrzenia o 
nielojalność. 
Buran musiał się strzec. Był dobrze wyszkolony w kontrolowaniu 
swojego umysłu i nie pozwolił sobie nigdy nawet na myśl o zabiciu 
Horguna. Gdyby się porwał na jego życie, byłby to odruch 
niepoprzedzony planowaniem, czy rozmyślaniami. Okazja jednak nie 
nadarzyła się, a on w końcu został zdemaskowany i zmuszony do 
ucieczki. 
Tak... Jego przypuszczenia mogły okazać się błędne. Być może głazy, 
które spadły na niego i Gragha nie były próbą ułatwienia sobie roboty 
przez leniwych strażników. Najprawdopodobniej Horgun nie na żarty 
przestraszył się tajemnic Horghar wykradzionych przez niego - tych, 
które rzeczywiście posiadał i tych, które mógł był poznać. Może 
Horgun wysłał za nim berra, swoich fanatycznych sługusów z rozkazem 
zabicia go za wszelką cenę. Tak! To miało by większy sens. Cokolwiek 
Buran widział w ciągu swojej sześcioletniej służby w Horghar, 
jakiekolwiek tajemnice posiadł, było to znacznie cenniejsze niż 
najczęściej przypadkowe drogi ucieczki niczego, poza własnym, 
nędznym losem nieświadomych podgrodzian. Jego wiedza była 
świadoma i zdobywana celowo, a właściwie wykorzystana stanowiła 
śmiertelne zagrożenie dla Pana Horghar.
"Mam kłopoty"- pomyślał i czujnie rozejrzał się dokoła. Niczego 
jednak nie dostrzegł. Przyspieszył kroku, bo tylko tyle mógł zrobić. 
Mógł, co prawda, zacząć chować się po krzakach, lecz taka taktyka 
unikania zaskoczenia opóźniałaby jego marsz, pozwalając pościgowi 
dogonić go. Był wojownikiem i wolał otwartą przestrzeń i otwartą 
walkę. Zacznie się ukrywać, gdy nie spowolni to jego marszu i pozwoli 
kontrolować otoczenie. Teraz mógł tylko się tylko spieszyć. 
"Co to była za istota?" - myśli powróciły do pająkopodobnego 
paskudztwa. "Przemierzyłem ziemię od pustyń południa, przez kraje 
zachodu i wschodu, aż po ziemie na dalekiej północy, gdzie wśród 
mrocznych i nieprzebytych lasów mieszkają w swoich drewnianych 
warowniach Norowie. Nigdzie jednak nie widziałem czegoś podobnego! 
I co mi to zrobiło? Otumaniło mnie! Nawet Horgun nie byłby w stanie 
tak szybko mną zawładnąć. Wystarczyło, że na TO spojrzałem, a 
poczułem się jak w łożu nie z jedną, a z pięcioma dziewkami, które w 
dodatku wiedzą, czego mężczyzna po sześciu latach postu najbardziej 
pragnie... A TO!? Skąd TO... mogło wiedzieć czego mężczyzna 
najbardziej pragnie? Nie mogło, a jednak trafiło...! Zatem to stworzenie 
odkrywa najskrytsze tęsknoty swych ofiar i obraca je przeciw nim. 
Gdyby nie Gragh, byłoby po mnie. Gragh był bliżej, a jednak 
zaatakowało najpierw mnie. Przecież ani on, ani ja, nie mieliśmy gdzie 
uciekać, zatem mogło być systematyczne i zacząć od Gragha. A może 
wyczuło, że nawet na odległość mogłem stanowić dla niego zagrożenie i 
zdzielić go lub rzucić weń mieczem, dlatego zajęło się najpierw 
silniejszym... Gragh mały, ja duży... Tak... A może kluczem jest 
Doghund? Nie jestem pewien, co właściwie widziałem tam, na skale... 
Bez wątpienia widziałem Gragha: plecy, kark, tył nóg... ale tam gdzie 
cień był najgłębszy, gdzie jego ciało stykało się ze skałą, widziałem 
bestię. Wyglądało to, jakby byli ze sobą sklejeni na granicy najgłębszego 
mroku. Jeśli jest prawdą to, co mówił starzec z szałasu, a Gragh 
rzeczywiście jest tym jednym jedynym, zdolnym do połączenia z 
Doghundem, jeśli jest nim w istocie, to jego umysł nie dał się opętać 
tej poczwarze i dlatego wybrała mnie. W końcu to coś raz już miało 
okazję zaatakować Gragha. Może nawet bez powodzenia spróbowało? 
Szkoda chłopaka kimkolwiek był, bo zdążyłem go pokochać." 
Ta ostatnia myśl zastanowiła Burana. Jakaś niewidzialna łapa chwyciła 
go za gardło i utrudniała przełykanie szybko napływającej śliny. Szczęki 
zwarły się aż zgrzytnęło. Znał Gragha zaledwie kilka dni, a już gdzieś z 
głębi serca, wyrywały mu się tak wielkie słowa. 
W Graghu było coś, co przyciągało uwagę, co kazało mu zająć się nim 
już w tą pierwszą noc. Przez sześć lat żył na uczuciowej pustyni. W 
Horghar, był właściwie sam. Otaczały go największe szumowiny. 
Ludzie, którym nie mógł zaufać. Musiał udawać przyjaźń, miłość i 
oddanie, choć jego serce kipiało nienawiścią. Był jednak człowiekiem. 
Kiedyś kochał, przyjaźnił się i nienawidził. Tam, w warowni Horguna, 
musiał się wyrzec równowagi uczuć. Spotkanie zwykłego człowieka 
jakim był Gragh, niewinnego swą młodością i tym samym poza 
podejrzeniami o sprzyjanie złu, było dla niego tym samym, co dla 
spragnionego pustynnego wędrowca znalezienie oazy pełnej czystej, 
zimnej i orzeźwiającej wody. Dobre uczucia, które musiał tłumić latami 
runęły teraz jak spiętrzona tamą woda i z każdym dniem rosły i rosły, 
wypełniając te wszystkie miejsca, które opustoszały w jego sercu. 
Jednak nim zdążył poczuć spokój, nim fala zdążyła się rozlać i 
ostatecznie wypełnić spragnione orzeźwiającej wilgoci dziury w jego 
duszy, Gragh zginął... 
Nagłe poczucie pustki kazało mu się zatrzymać. Przysiadł gwałtownie, 
by usiąść na ziemi, złapać się za głowę i ścisnąć nabrzmiewającą 
rozpacz. Ledwie zgiął kolana, gdy nad jego głową z gwizdem i furkotem 
przeleciała strzała. Przywarł natychmiast do skały i spojrzał w kierunku 
skąd nadleciała. Pełznąc nogami do tyłu, zsuwał się za najbliższą 
nierówność terenu. Oczy czujnie omiatały okolicę: każdą nierówność, 
kępę traw i krzewów, mogące stanowić kryjówkę zamachowca; jednak, 
choć nauczony błyskawicznie wyczuwać wszelki ruch i wypatrywać 
każdą, choćby najmniejszą zmianę w otoczeniu, tym razem niczego 
mógł wypatrzeć. 
"Gragh, znów uratowałeś mi życie." - pomyślał wracając do 
rzeczywistości i skupiając się na zagrożeniu. Nagle, nim cokolwiek 
świadomie usłyszał, pochylił głowę. W tym samym momencie z 
narastającym świstem nadleciał kolejny pocisk, odbił się od skały i 
poszybował skosem w górę. Na kamieniu pozostała głęboka rysa, a w 
uchu bzyczał rozkołysany wizgiem bębenek. 
Tym razem Buran spojrzał we właściwym kierunku. Postać stanowiła 
nieznacznie ciemniejszą plamę, zamazaną rosnącymi przed nią gęstymi 
krzewami. Na wysokości głowy klęczącego człowieka gałęzie zarośli 
nieco się rozchylały, nie więcej jednak niż na grubość dłoni - w sam raz 
tyle, by przelatująca strzała nie wybiła się z właściwego toru, trącając o 
gałązki znajdujące się na drodze między okiem zamachowca a jego 
sercem.
"Kusznik" - pomyślał Buran. 
Ten rodzaj broni znany był w Arscot. Tam kusze robiono z 
jesionowego drewna, które nim stało się miotającym bełty łuczyskiem, 
poddawane było wieloletniej obróbce. Tajniki tego rzemiosła znali tylko 
mistrzowie kusznikarstwa i pilnie ich strzegli. 
Prawo do posługiwania się kuszą mieli tylko król, królewska drużyna 
Mirrgo i niektórzy szlachcice. Zresztą, nikogo innego nie było stać na 
tak drogą broń. Jednak te kusze, którymi posługiwano się w Arscot, 
były tylko zabawkami w porównaniu z używanymi przez berra. Kusze 
berra miały stalowe łuki i splecione ze stalowych nitek cięciwy, 
miotające strzały na kilkaset kroków. Gdyby zamachowiec trafił z 
odległości jaka ich teraz dzieli, strzała przeleciałaby przez okryte 
skórzaną zbroją ciało Burana, jak kamień rzucony z procy przelatuje 
przez pajęczynę furtaka, pająka tropikalnych lasów południa, z którego 
sieci nawet człowiek nie umie się wyswobodzić. 
Kiedyś, w sali audiencyjnej, tuż przed przybyciem Horguna wybuchła 
bójka. Bójki często się zdarzały wśród zbieraniny rzeźników z całego 
świata, próbujących wzbogacić się w niewymagającej służbie u 
Horguna, lecz ta przybrała rozmiary ogólnej demolki i to w najmniej 
odpowiednim momencie. Trzech berra zjawiło się jak spod ziemi na 
podwyższeniu tronu. Bez słowa napięli kusze i na chybił trafił, mierząc 
w największy tumult, wypuścili trzy strzały. Było dziewięciu zabitych i 
pięciu rannych. Ci szczęśliwi, którym strzała przeszyła ramię, łydkę, czy 
w końcu utkwiła w jakiejś kości, wyli tak, że nie trzeba już było prosić o 
ciszę czy spokój. 
Tak więc, żartów teraz nie było. Buran gorączkowo obmyślał sposób 
wyjścia z opresji. Nic jednak nie przychodziło mu do głowy. Jeśli się 
wychyli dostanie strzałę. Jeśli zostanie, a ich jest więcej - również nie 
ma szans. Gdy zerknął zza swej osłony, berra napinał kuszę. Nie 
namyślając się ani przez pchli skok, porwał z ziemi kawałek skały i 
ruszył w kierunku krzewów. Nie mógł użyć noża. Nóż jest lekki i by 
skutecznie ugodzić przeciwnika musi zostać rzucony precyzyjnie. Nie 
był pewien, czy ciśnięty przeleci przez zarośla we właściwy sposób i nie 
wytraci na gałęziach impetu lub nie zmieni kierunku. Kamień to co 
innego. Jakkolwiek rzuci, będzie dobrze - byle rzucił celnie. 
"Jeśli jest ich dwóch, to już po mnie" - pomyślał i najszybciej jak 
umiał biegł w kierunku zarośli. Gdy zauważył, że tamten kładzie kuszę 
na kolano i sięga po strzałę, wziął zamach i rzucił trzymanym kawałkiem 
skały z całej siły w kierunku przeciwnika, trafiając go w pierś. W 
następnym momencie wyrwał zza pasa nóż i nie zmieniając tempa biegu 
pokonywał ostatnie kroki dzielące go od prześladowcy.
Tamten akurat zbierał się z ziemi, lecz gdy zorientował się, że nie 
uniknie starcia z olbrzymem, poderwał się na nogi i wyrwał z pochwy 
miecz. Było już jednak za późno, by zdążył go wznieść i mógł 
skutecznie obronić się przed nadbiegającym wojownikiem. 
Buran wiedział, że jeżeli da czas przeciwnikowi nie będzie miał szans 
w starciu z uzbrojonym w miecz berrą. Przeleciał przez zarośla jak 
huragan i z całej siły pchnął nożem w gardło tamtego. Berra musiał 
szybko opuścić wznoszącą się dłoń i odparować cios, by uniknąć 
śmierci. Odtrącił dłoń Burana i tylko czubek noża ze zgrzytem otarł się 
o stalowe łuski pancerza, naszyte na skórzany kaftan berry. Buran nie 
wytracając impetu złożył lewą dłoń w pięść i z całej siły grzmotnął w 
okryty lekkim hełmem łeb przeciwnika. Blachy zatrzeszczały, a spod 
nich dobyło się głuche stęknięcie. Berra, nie wypuszczając miecza z 
dłoni, leciał na wznak. Ciężko gruchnął o skałę i nim zdążył pomyśleć, 
że zabolało, zabolało jeszcze bardziej, gdy dostał kopniaka tam, gdzie 
właściwie nie powinno się mężczyzn kopać.
- Właściwie, ty i tak nie będziesz miał już dzieci - sapnął Buran - 
więc ci poprawię - i kopnął leżącego jeszcze raz. - Nawet nie 
powinieneś, by takich głupich nie było w przyszłości więcej - dorzucił, 
kopiąc po raz trzeci. 
Tamten już się nie ruszał. 
"Może szlag go z bólu trafił?" - pomyślał Buran i trącił go stopą, by 
przetoczył się na plecy. Niespodziewanie, tamten wyrzucił nogę i kopnął 
Brana w to samo miejsce, w które sam przed chwilą oberwał. Tym 
razem Bran runął jak długi i nim zdążył się zwinąć z bólu zauważył, że 
tamten stoi już na nogach i chce powtórzyć swój sukces.
Dłoń Burana namacała upuszczony przez berrę po pierwszym 
kopniaku miecz. Przerzucił go jednym ruchem między nogi i przycisnął 
rękojeść do piersi najmocniej jak umiał. 
Miecz, jak wielki stalowy penis sterczał teraz z jego krocza, a noga 
przeciwnika mknęła w jego kierunku, a berra nie był w stanie już jej 
zatrzymać. W następnej chwili potworne szarpnięcie wstrząsnęło 
mieczem i ciałem Burana i trwało nieco krócej niż stłumiony przez 
okrycie głowy okrzyk bólu przeciwnika. 
Buran tłumiąc narastający w podbrzuszu ból poderwał się na nogi, 
wyrywał miecz z grzbietu stopy horgunowego strażnika, a gdy tamten 
pochylał się do krwawiącej rany, ciął z całej siły w jego kark. Nie zdołał 
jednak odciął głowy, bo opadające z hełmu na łopatki, skute w sieć 
łańcuchy, zatrzymały ostrze. Głowa berry na przetrąconym karku, jak 
zawieszona na sznurku, zwisła na moment, po czym całe ciało runęło na 
skałę. Po chwili pojawił się przy głowie zabitego wąziutki strumyczek 
sączącej się spod hełmu krwi tworząc niewielką kałużę. 
- A nie mówiłem, że nie będziesz miał już dzieci - rzekł do 
drgającego trupa zgięty w pół Buran, sapiąc przy tym, jak buchaj tura 
po walce o samicę. 
Musiał choć symbolicznie pocierpieć w związku z promieniującym 
niemile bólem w podbrzuszu, po czym, gdy ból zaczął się rozpływać, 
splunął na truchło berry i wyprostował się. Berra to nie ułomki. Horgun 
wybiera najsilniejszych mężczyzn do służby w swej osobistej straży. 
Ten był akurat wzrostu Burana i po chwili leżał już goły. Ileż czasu 
musieliby spędzić płatnerze Arscot w swych kuźniach, by wykonać z 
rudy, którą niesie, miecze, groty, łuski do pancerza, hełm. W końcu 
rzeczy, które nosił berra są już gotowe. Głupotą byłoby ich nie zabrać. 
Buran nie miał skrupułów... Stwierdził, że pewne rzeczy łatwiej będzie 
się niosło, gdy włoży je na siebie. A kusza! Toż to skarb! W podróży, 
która go czeka, przyda się nie raz, a jeśli dotrze do celu, będzie 
wspaniałym darem dla króla i wzorem dla rzemieślników. 
Zabrał wszystko prócz zwłok. Te, odziane w spodnie i pożółkłe 
płócienne ubranie chroniące przed zimnem i otarciami pozostawił. 
Spojrzał na nie raz jeszcze, chwycił za szmaty na karku i zawlókł na 
skraj przepaści. Po chwili, biała plama, koziołkując znikała i oddalała 
się w kierunku czerniejącej wody Zatrutego Jeziora. 
Tam, w dole, nie było już plaży. Dobrze, że nie zeszli z Graghiem do 
końca bo czekałoby ich w dole rozczarowanie. Buran był pewien, że 
Horgun wysłał więcej berra. Zastanawiał się teraz, czemu miał to 
szczęście i spotkał tylko tego. 
Berra było trzynastu. Tyluż było adeptów, którzy stawali się 
właściwymi strażnikami Horguna, dopiero po śmierci któregoś z 
pierwszej trzynastki. 
"Ilu mógł wysłać w pogoń za mną?" - zastanawiał się Buran. Teraz 
Horgun wiedział już o nim wszystko, czego mógł się dowiedzieć od 
jego niedawnych towarzyszy, a to znaczy nie wiele. Buran starał się nie 
wykazywać w służbie u Horguna swoimi prawdziwymi zdolnościami. 
Kilka zwycięskich bójek, najlepszy tropiciel... To wszystko. Nie! 
Jeszcze udana, niedostrzeżona ucieczka z Horghar z tajemnicami tego 
miejsca, a to już jest coś, co należy ocenić trochę wyżej i to zapewne 
utwierdziło Horguna w tym, jak niebezpieczny jest uciekinier. 
Rozglądał się teraz czujnie po ograniczonym widnokręgu. Niczego 
jednak nie dostrzegł. Zatoczył trochę szerszy krąg i po kilku chwilach 
uważnej obserwacji, zauważył potrącony kamień z niewyschniętą jeszcze 
plamką wilgoci. Tuż obok, widoczny był dołek w mchu, z którego 
prawdopodobnie został strącony. 
"Tu jeszcze nie doszedłem nim mnie zaatakował, więc nie są to moje 
ślady. Przeszli tędy rankiem, zanim zszedłem z bagienka Zendragha. 
Ten, którego spotkałem zamarudził gdzieś dłużej i zeszliśmy się. Zatem, 
pozostali są przede mną. Dobrze więc! Zapolujemy sobie!" 
Zerknął po raz ostatni na plac boju, zakrył krew kawałkiem skały i 
posypał wyskrobanym ze szczeliny piaskiem. Nie dopatrzywszy się 
innych śladów świadczących o stoczonej walce i śmierci berry, ruszył 
przed siebie. 
Był ubrany jak berra i nie musiał się obawiać niespodziewanego ataku 
ze strony tamtych. Szedł pewnie, wypatrując ich śladów i ich samych. 
Na zielonej łasze mchu dostrzegł kilka przygniecionych miejsc. "Jeszcze 
trzech" - wysnuł wniosek i zwiększył czujność. Zdjął z ramienia kuszę, 
naciągnął ją i założył strzałę. Drugi bełt chwycił w zęby i tak 
przygotowany wypatrywał dalszych śladów. "Muszę dopaść ich przed 
zmrokiem, jeśli nie chcę spędzić nocy bezsennej i bez ogniska."- 
pomyślał przyspieszając kroku. 
Do następnej kępy krzaków podszedł ostrożnie, bowiem wydało mu 
się, że słyszy odgłosy cichych stąpnięć. I rzeczywiście. Monotonnym 
krokiem, obliczonym na jak najdłuższy i okupiony jak najmniejszym 
wysiłkiem marsz, posuwały się w jego kierunku dwie czarne postacie. 
Szli wyprostowani i milczący. "Widocznie nie znaleźli moich śladów i 
wracają do punktu wyjścia zacząć poszukiwania od nowa". 
Buran zmierzył z kuszy i wypuścił strzałę. Niestety trafił nie tego, do 
którego strzelał. 
- Kur bas ... Dobrze, że w ogóle trafiłem - szepnął pod nosem i bez 
chwili wahania naciągnął kuszę powtórnie i nałożył drugi bełt. Drugi z 
nadchodzących leżał plackiem za ciałem kompana i wrzeszczał ile sił:
- Horgun! Horgun! ... 
- Zamknij się ryju Horgunowy, bo duch tego trupa, za którym leżysz 
ogłuchnie i z zemsty, co noc będzie ci pierdział do ucha!! - krzyknął 
Buran, ciesząc się, że miał wreszcie okazję skorzystać z daru mowy, po 
czym runął przez zarośla w kierunku wrzeszczącego berry. Tamten 
zamknął się na chwilę, lecz zaraz zaczął od nowa: 
- Horgun! Horgun! - wył, gorączkowo próbując ściągnąć z pleców 
kuszę. Kiedy wreszcie zerwał broń, przewrócił się na plecy i usiłował ją 
napiąć. Gdy spostrzegł, że nie zdąży, poderwał się na nogi wyszarpując 
miecz. Buran uniósł kuszę do biodra i zwolnił zaczep. Strzała trafiła w 
oko i wyskoczyła odarta z pierzastych lotek po drugiej stronie stalowego 
hełmu. Wzniesiony miecz upadł za plecami strażnika i zniknął pod jego 
walącym się ciałem. 
Oczy Burana, śledzące upadające ciało dostrzegły, że dziesięć 
kroków dalej, zasłonięty dotąd przez kompana, stoi trzeci berra, który 
musiał w międzyczasie nadbiec niezauważony. 
Buran poderwał głowę w momencie, gdy tamten uniósł kuszę i 
wymierzył w niego. Nie było już czasu, by choćby wspomnieć swoje 
życie. Buran, jak błyskawica obrócił się plecami do strzelającego. 
Usłyszał tylko łupnięcie wyrzucającej pocisk stalowej cięciwy i nim ten 
głos przebrzmiał, coś chrobotnęło za jego plecami. Nie poczuł ani bólu, 
ani niesprawności ciała. Był cały i nieuszkodzony. Gdy odruchowo 
pochylił się do przodu i przydepnął kuszę do ziemi, by ją napiąć, 
dostrzegł leżący na ziemi bełt z lekko spłaszczonym grotem. "Dzięki ci 
Ksamor. Pocisk trafił w wór z rudą, przytroczony do moich pleców". 
Sięgnął po błyskawicznie po leżący między nogami bełt, a odwracając 
się do przeciwnika z napiętą bronią, umieścił go w rowku przed cięciwą. 
Tamten widząc swoje niepowodzenie, starał się wyprzedzić działania 
Burana. Jednak nim Buran ruszył w jego kierunku, zdążył tylko napiąć 
swoją broń. Buran nie mógł sobie pozwolić na niecelny strzał, a widział, 
że ma jeszcze czas, by podejść bliżej. Po drodze zrzucił na ziemię 
plecak ciążący mu na grzbiecie, pozbywając się ciężaru utrudniającego 
dalsze działanie. 
Ostatni berra widząc, że nie ma szans na przeżycie tego spotkania, 
odrzucił broń i stanął wyprostowany ze skrzyżowanymi na piersiach 
ramionami, czekając na śmierć. Patrzył na zbliżającego się olbrzyma 
bez słowa. Buran podszedł doń na trzy kroki, stanął i zapytał:
- Czy jesteś ostatnim z tych, których wysłał za mną Horgun? Mów 
psie zajadły albo za chwilę twoje flaki zacznę nawijać na to - i pokazał 
kolczasty patyk leżący u jego stóp. 
Postać stała nieporuszona i tylko oczy błyskały białkami w cieniu 
hełmu. Buran postąpił krok dalej, gdy tamten nagle odbił w bok i z 
wezwaniem swego pana rzucił się w kierunku odległej o kilkanaście 
kroków przepaści. Buran zorientował się co tamten chce zrobić.
- Szkoda na ciebie strzały, a tam, gdzie się za chwilę znajdziesz, 
wspomnienie nawijania flaków na patyczek wyda ci się pieszczotą w 
porównaniu z demonami ciemności zjadającymi twoją, zaprzedaną 
Horgunowi, czarną duszę.
Buran stanął jak oniemiały, gdy tamten przebiegłszy z rozpędu 
jeszcze kilka kroków zatrzymał się nagle przed urwiskiem. Buran uniósł 
kuszę i spokojnie przyglądał się rozwojowi wypadków. Niedoszły 
samobójca stał tyłem do niego z opuszczonymi rękoma i głową, i patrzył 
w ziemię. Znać było, że nie lęk przed śmiercią go zatrzymał. 
- Co jest z tobą? Nie skaczesz? A tak chciałem popatrzeć. Już 
myślałem, że zaoszczędzę strzałę - dogadywał Buran. Tamten sięgnął 
rękoma do głowy i odwracając się powoli przodem do Burana zdjął 
hełm. 
Buran spodziewał się, że ujrzy jakiś odrażający widok: gębę przeoraną 
bliznami lub zezowate, małe oczka. Tymczasem, twarz, którą ujrzał 
była jasna i piękna. Inteligentne oczy spoglądały na Burana szukając w 
nim czegoś wspólnego co ułatwiłoby rozpoczęcie rozmowy. Nie 
uśmiechał się. 
- Myślisz, że moją duszę pożrą demony, a ja ci mówię, że to twoja 
dusza wyć będzie z zaświatów o pomoc. To ty zdradziłeś swego 
dobrego pana i władcę, a on, prędzej czy później dostanie cię w swoje 
ręce i ukarze za zdradę
- Ta świnia miałaby być moim władcą? Nigdy!
- Przestań bluźnić przeciw nieśmiertelnemu bogu w ludzkiej postaci, 
który cię przygarnął, gdy nikt inny cię nie chciał. Za jego dobroć 
odpłacasz zdradą i bluźnierstwem.
- Ty głupcze! Po to poszedłem na służbę do niego, by go zdradzić - 
odkrzyknął Buran. - Horgun bogiem! Ten rzeźnik nieśmiertelnym 
Bogiem! Wiedz, że Horgun nie jest nieśmiertelny. Gdyby był 
nieśmiertelny nie potrzebowałby ogłupiać czarami takich jak ty, by go 
chronili przed śmiertelnikami. Wiesz o tym prawda? - zapytał nie 
odrywając wzroku od starających się wyglądać pewnie oczu berry. 
- Horgun dopadnie cię szybciej niż myślisz... - kontynuował mniej 
pewnie berra.
- Gdybyś nie miał wątpliwości, nie zatrzymałbyś się - ciągnął nie 
zważając na jego słowa Buran. - Znam Horguna z kronik mego ludu. 
Znam go lepiej niż ktokolwiek z tych, którzy mu służą. Horgun zna 
sekret przedłużania sobie życia i to jest cała jego tajemnica. Wie, że 
krwi na jego rękach nic już nie zmyje. Żyje wśród ludów znanego nam 
świata rozdzielając je, dojrzewa jak wrzód wypełniony cuchnącą ropą, a 
demony ciemności patrzą na to i pomagają mu jak mogą w czynieniu 
zła, i złych czarów, by urósł jeszcze większy i jeszcze bardziej się 
zepsuł. One mogą czekać całą wieczność, a myśl o uczcie jaką będą 
miały, gdy dusza Horguna zapuka do bram ich świata, jest ich doczesną 
zapłatą. Przez Horguna, jeśli go nikt nie powstrzyma, wiele dusz takich 
głupców jak ty opuści granice doczesności w miejscu Morhador, gdzie 
znajduje się brama do świata złych demonów. Nigdy nie zastanawiałeś 
się jak wygląda życie poza komnatami berra? Na pewno nie, bo nie 
byłbyś takim głupim fanatykiem, który zaprzedał duszę złu. 
- Wiem jak wygląda życie poza komnatami berra. Miałem siedem lat, 
gdy porwano mnie z mojej rodzinnej wioski. Byłem najstarszym 
chłopcem z jakiego kiedykolwiek uczyniono berra. Pamiętam kołysanki, 
które śpiewała mi matka. Pamiętam niewiele, ale wystarczająco dużo, 
by zastanawiać się...
- I Horgun nigdy nie odkrył twojej niepewności, wahania?
- Jakoś nie. Czasami patrzyłem zza osłon hełmu na niego i 
zastanawiałem się kim on naprawdę jest. Mówił głosem spokojnym i 
słodkim. Głosem, który usypiał umysł i sprawiał, że kochałem go. 
Jednak w przeciwieństwie do innych, ten stan nie utrzymywał się
u mnie długo. Gdy przestawał mówić i gdy odchodził, w mej pamięci 
pozostawał obraz szpakowatego mężczyzny ubranego w dziwaczny 
strój, lecz przed oczami miałem wspomnienie nie jego oczu, w których 
dostrzegałem jakiś fałsz, lecz prawdziwie dobrych oczu matki. Były to 
jednak tylko przebłyski myśli i wspomnień, wypierane natychmiast z 
mej świadomości przez wpojony mi zakonny reżim. Starałem się nie 
dopuszczać zwątpienia i jak inni - być wiernym i oddanym, wybranym 
przez niego, Strażnikiem Boga. Te myśli i wspomnienia z dzieciństwa 
wracały jednak i nie dawały mi spokoju. Nie mam pojęcia dlaczego 
Horgun niczego nie wyczuł. Może dlatego, że nawet drgnieniem powiek 
nie dałem niczego po sobie poznać. 
- A twoi towarzysze? Oni też niczego nie dostrzegli?
- Nie. Nie mogli. Oni są jak żywe trupy, gotowi na każdy rozkaz 
pana. Nie dostrzegali niczego poza tym, co było związane z celem ich 
działań, z tym, co przykazali i wpoili im nauczyciele, i sam Horgun, 
jako zestaw podstawowych obowiązków i zachowań w różnych 
sytuacjach. Nigdy nawet nie próbowałem wdawać się z kimkolwiek w 
rozmowy, przekonany, że skoro nikt z nich nie rozmawia nawet między 
sobą, to widocznie tak musi być. Zawsze jednak towarzyszyła mi 
świadomość, że jestem w jakiś sposób inny od nich wszystkich.
- Dlaczego się zatrzymałeś?
- Nie wiem. Po prostu zatrzymałem się. Spodziewałem się, że mnie 
zabijesz, gdy tylko ruszę z miejsca. Sam nie znam litości dla wrogów 
mojego pana, bo tego mnie nauczono. Ty mnie nie zabiłeś i to, w 
połączeniu z twoimi słowami, zastanowiło mnie. Umrzeć jest łatwo, ale 
dobrze jest przy tym wiedzieć dlaczego się umiera i czy nasza śmierć 
ma jakiś sens.
Buran przyglądał się czujnie stojącemu na linii lotu strzały 
człowiekowi.
Zastanawiał się nad jego słowami próbując jednocześnie wyczytać w 
jego oczach i postaci cokolwiek, co pomogłoby mu podjąć jakąś 
decyzję. Berra tymczasem nieznacznie, kroczek za kroczkiem przysuwał 
się w jego kierunku. Robił to tak dyskretnie, że dopiero po chwili Buran 
zorientował się.
- Zatrzymaj się tam gdzie stoisz! Wyciąg miecz i sztylet zza pasa i 
rzuć w moją stronę. 
Gdy tamten wyciągnął i rzucił miecz po czym nazbyt wprawnie i 
skwapliwie chwycił sztylet, Buran dorzucił
- Ostrożnie! Rzuć go, byle nie we mnie. Strzała jest szybsza od 
twojego sztyletu. 
- Nie posądzaj mnie o to, co nie było moim zamiarem.
- Coś jesteś za bardzo wyszczekany, jak na bezmózgiego rzeźnika, 
jakimi są berra. Nie bardzo wierzę w to co mówisz. Albo jesteś 
tchórzem bojącym się zadać sobie śmierć, albo tak dobrze was Horgun 
wyszkolił. Wiedział, że w pogoń za mną nie może wysłać głupców, bo 
ich pozabijam. I tak też się stało. Jesteś prawdopodobnie ostatnim, który 
pozostał przy życiu i wiesz, że jeśli nie uda ci się mnie podejść, upłynie 
mnóstwo czasu nim ktoś wpadnie na mój trop, o ile w ogóle go 
znajdzie.
Berra zdawał się być nieporuszony. Nic nie wskazywało na to, by się 
przeląkł. Stał i z kamienną twarzą spoglądał na Burana. 
- Jesteś w błędzie. Berra nie są tępi ani bezmózdzy. Żaden władca nie 
otacza się idiotami. Głupi wojownik nadaje się tylko do tego, by rzucić 
go podczas ataku na pierwszy szereg dzid w szykach wroga, a nie na 
obrońcę władcy. Berra to zakon chroniący swego boga, to ludzie 
zatopieni w kontemplacji ksiąg napisanych przez Horguna i 
nieustannym oddawaniu mu czci. Nie pytani - milczymy. Nie wolno 
nam się odzywać bez jego zgody. Jedyny głos jaki słyszymy, to jego 
głos i szczęk oręża podczas codziennych ćwiczeń sztuk wojennych. 
- To wiele tłumaczy jeśli jest w istocie jak mówisz. Nie mogę ci 
jednak zaufać i puścić cię wolno. 
- Co więc zamierzasz ze mną zrobić?
- Nie wiem - powiedział Buran, a widząc, że berra znów się poruszył 
dodał - Zrób jeszcze jeden krok, a pomożesz mi rozwiązać ten problem 
- rzekł unosząc wyżej kuszę.
- Nie zabijesz bezbronnego... 
- Nie licz na to. Z tego co powiedziałeś nie wynika byś był bezbronny, 
nawet gdy nie masz broni. 
Berra zatrzymał się i spojrzał na Burana z drwiącym uśmieszkiem. W 
jego oczach przez mgnienie oka Buran dostrzegł błysk triumfu i to 
pobudziło go do działania. Wypuszczając strzałę, przetoczył się w bok 
stając dwa kroki dalej w pozycji dogodnej do odparcia ataku. 
Krok od miejsca, w którym stał przed chwilą, kołysał się z mieczem w 
dłoni i strzałą w brzuchu, jeden z berra. Strzała wbiła się wraz z łuską 
pancerza w jego ciało, jednak nie zadała śmierci. Widać ocknął się 
przed chwilą i znacząc swoją ostatnią drogę szerokim, krwawym 
śladem, świadczącym o dużym ubytku krwi, konał teraz na stojąco. Nie 
miał już sił, by odwrócić się w stronę Burana. Zacharczał coś 
niezrozumiale i runął twarzą do przodu. 
Buran, z wydobytym odruchowo mieczem, podszedł teraz do niego i 
uniósłszy nieco łuski pancerza w okolicy serca pchnął z całej siły. 
Natychmiast wyrwał miecz, po czym odwrócił się w kierunku miejsca, 
gdzie powinno leżeć drugie martwe ciało. Był pewien, że strzała 
ugodziła w pierś przeciwnika, tym bardziej więc się zdziwił niczego tam 
nie dostrzegając. Stał się nagle czujny wszystkimi zmysłami. Ruszył 
powoli na ugiętych nogach do miejsca, w którym jak mu się zdawało, 
strzała ugodziła berra, i rozejrzał się uważnie. Sznur czerwonych kropel 
krwi ciągnął się w kierunku urwiska. Buran, rzucając na boki czujne 
spojrzenia, ostrożnie, krok za krokiem podchodził do miejsca, w którym 
ślad krwi znikał za krawędzią klifu. Wychylił się lekko i zerknął w dół. 
Owiał go strumień chłodnego powietrza pchanego w górę, po skale, 
przez wiatr znad leżącego w dole jeziora. Niczego jednak nie zauważył. 
Krwawy ślad urywał się nagle i wskazywał na to, że berra skoczył w 
przepaść. Coś jednak Buranowi nie dawało spokoju. Zbyt łatwo 
przyszło mu skoczyć skoro już raz stchórzył. 
Postanowił rozejrzeć się dokładniej. Starał się sobie wyobrazić, że jest 
rannym człowiekiem chcącym jak najszybciej ukryć się i uratować 
swoje życie. Rozejrzał się dokoła, by ocenić dokąd w tak krótkim czasie 
jego nieuwagi mógł się ukryć ranny. Najbliższa kępa krzewów 
znajdowała się zaledwie pięć kroków od miejsca, w którym się 
znajdował. Podziwiał przeciwnika. Ze strzałą w piersi zdołał przemyśleć 
plan wyprowadzenia go w pole. 
"Nie mogę go lekceważyć. Raz już mnie zwiódł słowami, które 
przekonałyby nawet Sąd Koronny. Jakoś nie mogę uwierzyć w jego 
śmierć. Gdzie się czaisz przeklęty wiarołomco?" - rozmyślał Buran i 
przyglądał się każdemu podejrzanemu miejscu. Ze wzrokiem 
wlepionym w najbliższe otoczenie ostatniego śladu, stopa po stopie 
zaczął oglądać skały. Pięć stóp w kierunku najbliższych krzewów, tak 
jak podejrzewał, dostrzegł pospiesznie roztarty , ledwo widoczny ślad 
krwi. Przygotowany na najmniejsze drgnienie powietrza, posuwał się do 
przodu.
Przeczesał najbliższą okolice krok po kroku. Nigdzie nie znalazł 
najmniejszego śladu wskazującego dalszy kierunek poszukiwań. 
Wycofał się zatem na odkrytą przestrzeń, obdarł trupy, spakował 
rynsztunek swoich ofiar i ruszył dalej. 
Rozdział 10
Żelazo zdarte z trupów i jego własny bagaż ciążyły Buranowi coraz 
bardziej. Nie poddawał się jednak.
"Gdy stwierdzę, że już nie mogę iść, będę się czołgał przez kolejny 
dzień, przenocuję i wówczas podejmę decyzję, czy zostawić część 
rzeczy, czy targać wszystko dalej" -rozmyślał, czując coraz wyraźniej, 
jak ciężar tego co dźwiga, wbija go w skałę pod jego stopami.
Uszedł kilkadziesiąt kroków i nagle doszedł do wniosku, że w razie 
niespodziewanego ataku nie zdoła w porę zrzucić przygniatającego 
plecy i krępującego oba ramiona ciężaru. Stanął i przeorganizował swój 
ładunek. Dwa pasy, które dotąd obciążały równomiernie jego ramiona 
związał cienkim rzemykiem i przez lewy bark zarzucił sobie na plecy. 
Ruszył. Po kilkudziesięciu krokach pasy wpiły mu się w ciało i musiał 
wszystko przerzucić na drugą stronę. 
Robił tak dotąd, dokąd nie przywykł. Był wielkim i silnym mężczyzną. 
Od dziecka przyuczano go do wysiłku przekraczającego jego możliwości. 
Wiedział, że albo padnie zmuszony do wyrzucenia części 
bagażu, albo przywyknie. Wiedział również kiedy spodziewać się 
kryzysu, i dlatego podążał przed siebie nie zważając na ból i zmęczenie.
Nie miał naocznego dowodu śmierci czwartego berra. Od tej chwili 
musi podwoić czujność. Żaden szept traw ni stukot toczącego się 
kamienia nie może ujść jego uwadze. Pociechę stanowiła świadomość, 
że tamten nie dysponuje żadną ludzką bronią. Mógł go zaatakować 
tylko wręcz lub tym co znalazł na swej drodze. 
"Na pewno go trafiłem. Jeśli przyśpieszę kroku, ranny, nie nadąży za 
mną" - i ruszył szybkim, marszowym krokiem, tempem, które jego nogi 
i ciało przypomniały sobie po latach zapomnienia. Jego kroki, pomimo 
ciężaru, który dźwigał, były miękkie i bezszelestne. Nic nie zakłócało 
otaczającej go zewsząd ciszy. 
Młode, nabrzmiałe pąki roślin, czekały na swój czas, by wybuchnąć 
zielenią; pachniały wilgotną korą, która tu i ówdzie, na grubszych 
gałęziach i szarych pniach, pokryta była starym mchem. Bezchmurne 
niebo nie przeszkadzało słonecznym promieniom docierać ze swym 
życiodajnym światłem i ciepłem do ziemi. Cień, od nieulistnionej 
jeszcze, szarozielonej masy różnorakich krzewów, leżał jak 
postrzępiona, nieregularna płachta na szarobiałych skałach. Nie sięgał 
jednak do samego skraju urwiska. Nieustannie wiejące wiatry, nie 
pozwalały zbliżyć się do przepaści żadnej roślinie nawet na tyle, by 
choć ich cień, minąwszy krawędź urwiska, mógł opaść szarą plamą na 
wody Zatrutego Jeziora.
Buran nie miał czasu żyć rytmem otaczającej go przyrody. Czuł 
każdą, niezaangażowaną w czujność komórką mózgu jej tętno i jej 
odwieczną pracowitość we wzrastaniu i odradzaniu się. Szedł i szedł 
nasłuchując i wypatrując wroga, którego śmierci nie był pewien, a skoro 
tak, musiał przyjąć, że żyje i może stanowić zagrożenie.
"Przeklęty berra! Dlaczego nie padł martwy tam gdzie oberwał?! 
Gdyby nie chroniła go zbroja, a grot bełtu nie był spłaszczony, stygłby 
teraz w kałuży krwi, a ja mógłbym iść spokojnie, nie wypatrując go za 
każdym załomem skał lub kępą krzaków. I tak dobrze się skończyło... 
Moja misja mogła się dzisiaj zakończyć, a zło, jak wielka plama 
zepsutej krwi, rozlewałoby się coraz dalej i dalej, pochłaniając wioska 
po wiosce obszary wokół Krateru. Bogowie mi sprzyjają od samego 
początku, a szczególnie od momentu, gdy spotkałem Gragha"
"Gragh..." - wspomniał imię, którego brzmienie rozciągnęło się nagle 
w jego umyśle. Mógł określić początek tej myśli. Początkiem było 
wspomnienie imienia chłopca i moment, gdy go poznał. Końca zaś nie 
mógł dostrzec. Ginął gdzieś w nieokreślonych meandrach alternatyw 
przyszłości, których fizyczna obecność chłopca przy nim mogła 
stworzyć tysiące. Wiedział jakąś cząstką swego umysłu, mogącego w 
pewnym, będącym ciągiem logicznych implikacji chwili obecnej czasie, 
przewidywać, że gdyby chłopiec kroczył obok niego, jego misja 
powiodłaby się. Wiedział, że chłopak sam o tym nie wiedząc, był jak 
strzała wypuszczona z ogromnego łuku, pędząca przed siebie, 
porywająca za sobą każdy mijany pył. Jednak każdy z pyłków porwany 
siłą pędzącego pocisku po pewnym czasie przestaje za nim nadążać, 
ustaje w swoim biegu i wirując w końcu opada. 
Nagle on, Buran, wielki wojownik, poczuł się takim pyłem, lecz byłby 
w odróżnieniu od innych, pyłem przyklejonym do drzewca i wraz z 
nim utkwiłby w celu - jakim by on nie był. Wspomniał swą mężną 
przeszłość i przeszłość chłopca z nikąd, i zawstydził się... 
"Grag wlókłby mnie do celu nawet wtedy, gdybym tego nie chciał. 
Cóż było w tym chłopcu, że tak opętał moją duszę?" - zastanawiał się. 
Dotąd czuł się niepokonany. Musiał tak myśleć, by chwila niewiary we 
własną siłę, wyszkolenie i pewność przewagi nad wrogiem nie 
kosztowały go życie. Nie mógł sobie na to pozwolić. Nigdy na nikogo 
nie spojrzał z lękiem. Zawsze była to czujna cierpliwość, podczas której 
oceniał zagrożenie. Zawsze wybierał wariant minimum, umożliwiający 
mu ujść z życiem; jeśli się dało - bez walki mogącej przynieść rany lub 
śmierć. Nie traktował tego jak tchórzostwa. To była droga do celu, a ten 
mógł zrealizować tylko żywy. Nie obce mu były ludzkie uczucia: strach, 
nienawiść, miłość; zawsze jednak umiał dać pierwszeństwo rozsądkowi 
bez baczenia, co podpowiada zwykła, ludzka natura. Tym bardziej nie 
mógł pojąć, co w Graghu tak go przyciągało. Im dłużej z nim 
przebywał, tym był pewniejszy jego nadrzędnej roli w ich znajomości. 
Pierwszego dnia, gdy Gragh zaczął się zastanawiać nad powrotem do 
Doliny, był gotów poderżnąć mu gardło. Na myśl o tym, jak ostrze 
zagłębia się w miękkiej tkance i zgrzytając o kręgi, otwiera drogę 
buchającym strumieniom krwi, przebiegł go dreszcz. Nie zliczyłby 
gardeł, które podciął. Pamiętał ten pierwszy raz sprzed dwudziestu 
lat...Wspomnienie przeleciało przez niego żywymi obrazami nie 
zatartymi czasem, który upłynął. Każda następna śmierć zadana jego 
dłonią wracała mniej boleśnie. Twarze głów toczących się po ziemi 
zlewały się w jego pamięci z tym, na co upadały. Jedne były krwawymi 
kulami, obtoczonymi grubymi ziarnami żwiru poprzyklejanego do 
zastygającej w galaretowate sople krwi, inne łypały na niego 
wybałuszonymi oczami zza źdźbeł wysokich traw, by po kilku 
mrugnięciach zgasnąć. Te były najgorsze. Wyglądało to tak, jakby 
każda z tych głów żyła jeszcze własnym życiem i ostatkiem odciętej od 
reszty ciała świadomości próbowała pojąć tajemnicę śmierci, 
zapamiętując jednocześnie twarz tego, który ją zadał. Odwracał się 
wówczas gwałtownie, by szukając nowej ofiary zapomnieć o 
poprzedniej. Ścinał mieczem następną głowę i jeśli nie wyglądała jak 
poprzednie, to przypominała włochatą plamę bez twarzy wtopioną w 
ziemię - te najmniej go dręczyły, choć z wolna przestawał sobie w 
ogóle je przypominać. Kojarzył okoliczności, gubił się jednak w 
rachubach. Momentami przerażała go ta niepamięć, ta bezimienność 
zabitych przez niego ludzi. Był wobec nich obojętny. Jedna śmierć 
więcej, jedna mniej... Co by było, gdyby zabił Gragha? Byłby już 
trzy..., cztery razy trupem. Nie! Byłby tylko raz trupem. A gdyby 
pozwolił mu odejść wówczas, gdy chciał zawrócić, a sam poszedł 
własną drogą? Pewnie szukając drogi do domu, wpadłby w ręce 
wysłanników Horguna, a jego mutujący, załamujący się krzyk 
przewalałby się dotąd echami po wilgotnych, niezbadanych jaskiniach 
podziemi Grodu. Uzmysłowił sobie nagle, że byli ze sobą związani 
bardziej niż myślał. Nie ma jednak syna Graghuna. Nie ma nikogo, kto 
mógłby uratować kolejny raz jego życie. 
Uniósł dłoń zakrywając lewe ucho. Zimny wiatr, który zerwał się 
przed chwilą, załamując się na grani owiewał jego głowę, świszcząc 
między ogniwami łańcuchów, opadających z hełmu stalową siatką na 
policzki i kark, i sprawiał, że cierpła mu skóra. Uporczywy chłód, jak 
bezczelny rzezimieszek pewny swej przewagi nad ofiarą, ograbiał go w 
biały dzień z resztek ciepła. Zaczął szczękać zębami, choć marszu nie 
przerwał ani nie zwolnił jego tempa. Znał zasadę : "Iść póki starczy sił, 
by zleniwiałe odpoczynkiem ciało nie buntowało się, gdy zapragnie 
znów ruszyć po krótkim odpoczynku". 
Mimo wszystko po kilkunastu krokach stanął, zrzucił bagaż i 
wyszarpnął niedźwiedzie futro. Zapłonął krótkim, niecierpliwym 
gniewem, gdy utknęło w połowie za trokami, nie dając się łatwo wyjąć. 
Zapowiedź rychłego ciepła usprawniła jego ruchy. Niecierpliwie 
rozwiązywał rzemyczki tłumiąc bezsensowny gniew, by jak najszybciej 
ukryć się pod zatrzymującą ciepło opończą. Udało się!
Uporządkował teraz na nowo ładunek, by był wygodny. Wszystkie 
strzały przełożył do jednego kołczanu wyrzucając zbędny balast w 
przepaść. "Wieczorem zajmę się tym dokładniej" - obiecał sobie 
dostrzegłszy i inne możliwości zredukowania niewygód. 
Szedł teraz okryty ciepłą, futrzaną opończą, a odczuwane dotąd na 
własnej skórze skutki zimnych powiewów, mniej zaprzątały jego myśli. 
Po kilku krokach błogie ciepełko zaczęło wypierać ze zziębniętych 
części ciała resztki odrętwienia. Słońce grzejące dotąd pancerz omijało 
go długim, kołyszącym się, kosmatym cieniem. Czarny towarzysz 
wszystkich słonecznych dni jego życia pełzł teraz przed nim wpadając 
w zagłębienia i rwąc się na skalnych występach. 
Spojrzał w niebo. Gdzieś znad kraju, do którego zmierzał, wlokły się 
czarne chmury. Na północy, dotychczasowy błękit nieba zaczęła toczyć 
siwo-granatowa zgnilizna. Wiedział, że choć wiosna już blisko, łatwo 
da się przepędzić nawrotowi zimy. Na tej wysokości mogło to oznaczać 
śmierć. Wystarczyło kilka godzin mroźnego wiatru, by zamienił się w 
zamarznięty kawałek mięsa. Nie pomoże wówczas ani modlitwa, ani 
wiara, ani futro z niedźwiedzia. 
Próbował ocenić ile czasu dzieli go od pierwszego uderzenia armii 
pana zimna i lodu - Wingtra, który od zarania świata, co rok rozsyła 
swe wojska na podbój świata, próbuje zawładnąć całą ziemią, zniewolić 
okowami śniegu i lodu, wziąć w swe posiadanie, zabić wszelkie życie i 
barwy, zastępując je bielą i wszystkimi odcieniami szarości. W sercu 
jego królestwa jedynym ruchem jest przesypujący się z jednej śnieżnej 
wydmy w drugą, gnany lodowatym, świszczącym wichrem, suchy 
śnieg. Oczy Burana przestały śledzić własny cień. "Jeśli nie znajdę 
kryjówki, będzie po mnie" - pomyślał. 
Mrużąc oczy chłostane coraz dotkliwiej wiatrem, zerkał na wszystkie 
strony szukając bodaj nory świstaka, byle była dość obszerna i 
pomieściła jego ogromne cielsko. 
"W nocy ta okolica zamieni się w cmentarzysko. Jednym z 
pogrzebanych będę ja jeśli dalej tak pójdzie. Jedyną pociechą jest to, że 
i berra przymarznie do swego pancerza i choćby nie wiem jak gadał do 
wichru i chłodu, w końcu płatki śniegu zasypią mu tą fałszywą, obłudną 
gębę, a mróz usztywni jego język. Może sobie wtedy (jeśli będzie 
jeszcze dość żywy) postukać nim o zęby" - uśmiechnął się do swoich 
nieżyczliwych myśli Buran. 
"O mały włos podszedł by mnie!" - wyrzucił sobie swą niedawna 
łatwowierność i pilniej rozejrzał po okolicy. "Głupio byłoby tu zginąć i 
nie ucieszyć się widokiem następnego słonecznego dnia nadchodzącej 
wiosny".
Lodowaty wiatr przybierał na sile i sunąc po ziemi, wczołgiwał się po 
nogach zimnymi, wężowymi splotami pod okrycie. To, że był wielki i 
silny nie pomagało; zaczął szczękać zębami, aż w końcu zatrzymał się, 
przysiadł i szczelniej okrył się futrem. Trwał tak przez chwilę w 
bezruchu, dopóki nie poczuł ciepła rozchodzącego się po ciele i 
wypierającego wszechogarniający chłód. 
Zdecydowanie poderwał się na nogi i ruszył dalej. Słońce cały czas 
świeciło, jednak nie grzało już dość mocno. Tak czy inaczej było 
sprzymierzeńcem - wydłużało dzień, który pośród gęstych, 
śnieżycowych chmur dawno by się skończył, niosąc beznadzieję - 
pewność, że dla niego następny dzień nie nastanie. Zostało jeszcze 
trochę czasu na znalezienie schronienia. 
Szare gałęzie, jak klekoczące kościotrupy wybijały rytm upływającego 
czasu. Co jakiś czas nagły świst lodowatego powietrza między nimi 
przykuwał uwagę Burana. "Wiiiiii... Wwiiiin... Wiiingtr" - zdawał się 
przyzywać swego pana. 
Jakiś gwałtowny ruch pod stopami ściągnął jego oczy z zapatrzenia w 
dół. To tylko mysz. Małe, szare, beznogie, z wysokości jego głowy, 
ciałko gnało, jak opętane, ślizgając się po nierównościach terenu. Było 
pierwszym żywym zwierzęciem jakie spotkał od początku swej drogi z 
Horghar; śledził ją póki nie znikła w krzakach. 
"Zaraz znajdzie jakąś jamkę pod korzeniami drzewa lub u podnóża 
jakiegoś głazu, zwinie się w kłębek pod kopką zeschłych liści i będzie się 
śmiać z olbrzyma, któremu czmychnęła pod nogami". 
Próbował przebić wzrokiem zarośla i zaspokoić swoją ciekawość, co 
do miejsca, które da myszce ciepło podczas nadciągającej śnieżycy. 
Nagle wykonał błyskawiczny zwrot w kierunku ściany zarośli. 
Podszedł bliżej i nie zważając na smagające go po nosie, rozhuśtane 
wiatrem gałązki, wlepił wzrok w splątaną, szarozieloną sieć krzewów i 
karłowatych drzewek. Wbił się w nią w nadziei, że uda mu się jakoś 
przejść i przypatrzeć dokładniej temu, co sądził, że dostrzegł. Sieć 
jednak była mocna; plotła ją sama natura. Każde jej dzieło mimo 
pozorów niedoskonałości, okazuje się w końcu doskonałe i gotowe na 
wszystko. Ręce i nogi Burana ugrzęzły w plątaninie wiotkich witek i po 
chwili wszelki ruch ustał. 
Był jednak człowiekiem. Jedyną istotą spośród wszystkich dzieł 
Tworzących Świat Sił, która zaprzeczała twierdzeniu o ich 
doskonałości. 
Cofnął się pół kroku i szarpnął rękojeść miecza sterczącą spod 
kożucha nad prawym ramieniem. Już spoglądał na miejsca skazane na 
ścięcie, gdy wtem plątanina gałęzi poruszyła się robiąc, na ile było 
możliwe, przejście w głąb swej macierzy. Było w tym coś 
nienormalnego i choć wiedział o tym nie przejął się zbytnio. Mało to 
dziwów widział w ciągu ostatnich dni? Ten wcale nie był największym. 
Ocierając się o zamarłe w bezruchu gałęzie, z mieczem pół 
wzniesionym, parł do przodu nie spuszczając wzroku z szarego, 
ciemniejszego nieco od otaczających go skał wzniesienia, na którym 
rosło kilka dziwnych, poskręcanych roślin. To czemu tak bardzo chciał 
się przypatrzeć stawało się coraz wyraźniejsze. Nie był pewien co tak 
bardzo przyciągało jego uwagę do tego zwykłego zdawać by się mogło 
pagórka. Coraz zacieklej wlepiał weń wzrok, starając się dojść co było 
nie tak, co go niepokoiło, co domagało się wyjaśnienia, co takiego 
dziwnego widziały jego oczy, czego nie mógł zaakceptować rozum. 
Podchodził coraz bliżej, aż stanął w miejscu, z którego jednym rzutem 
oka ogarniał wszystko przed sobą.
Wytężył umysł. Dziesiątki skojarzeń przelatywało przez jego głowę, 
lecz żadne z nich nie było zdolne spiąć w całość tych 
nieprawdopodobnych strzępów myśli przychodzących mu do głowy. 
Wtem, oniemiałemu człowiekowi, uchylony został rąbek 
niezgłębionych tajemnic Ziemi, które często są źródłem 
nieprawdopodobnych legend. Góra zaczęła ożywać! Nie mógł 
uwierzyć własnym oczom, choć był pewien, że widzi wyraźnie! 
Dostrzeżone wcześniej pęknięcia były zarysami głowy, rąk tułowia, nóg 
człekopodobnego tworu, którego istotę stanowiła poruszająca się, 
ożywiona niepojętą dlań mocą skała.
Twór na jego oczach budził się ze snu, który sądząc po 
nagromadzonych w każdym zakamarku kamieniach i próchnicy ze 
wzrastających tam co roku i obumierających roślin, musiał trwać całe 
stulecia. Z powiększających się nieustannie szczelin sypał się 
nagromadzony pył. Opadające, właściwie zeskakujące z poruszającej 
się wolniutko kosmatej postaci, małe, drzewkopodobne roślinki, 
rozbiegały się po okolicy i znikały Buranowi z oczu między 
rozstępującymi się, jak przed chwilą przed nim, krzewami. 
Jedna z nich, większa od innych, zatrzymała się przez moment i miał 
wrażenie, że mu się przygląda, choć nie wiedział czym. Nie miała 
niczego, co w ludzkim pojęciu mogło stanowić oczy, uszy, czy 
jakikolwiek inny narząd zmysłu. Drzewko postało chwilkę, jakby 
wsłuchując się w niego i dobiegłszy na nibykorzonkach do linii zarośli 
przysiadło. Korzonki zapadły się w skałę, a drzeweczko znieruchomiało. 
Skalny twór rósł i potężniał z każdą chwilą. Gdy znieruchomiał 
wyglądał jakby był poskładany ze skalnych bloków. Przypominał 
człowieka tylko tym, że posiadał dwie nibynogi, dwie nibyręce, korpus i 
coś, co nasuwająca się analogia kazała nazywać głową. W jego 
kończynach, bez powodzenia można by szukać stawów. Ręce, nogi i 
głowa trzymały się tułowia chyba tylko za sprawą magii; sprawiały 
wrażenie "ustawionych" na nim, tyle, że nie odpadały w żadnej pozycji. 
Nie było właściwie wiadomo, czy leży do Burana przodem czy tyłem, 
czy zauważa go, czy robi to wszystko po to tylko, by rozprostować po 
stuleciach bezruchu kości (o ile takowe posiadał). Gdy skończył się 
przewalać z pozycji leżącego na boku ludzkiego embrionu, wyglądał, 
jak zbudowana ze skalnych płyt chata. Klęczał na kolanach opierając się 
głową o podłoże. Jego szerokie na trzy łokcie łapy były lekko uniesione 
nad ziemią, zamykając przestrzeń pod jego korpusem.
Buran patrzył jak oniemiały. Zaczynał się domyślać co ta dziwna istota 
robi, nie wiedział tylko dlaczego i czy z własnej woli, czy za czyimś 
przykazaniem. "A może to skalna lalka poruszana magią, a nie żyjący 
własnym życiem twór" - przemknęło Buranowi przez głowę.
Po chwili, przywykłwszy nieco do dziwów dziejących się na jego 
oczach, zaczął wracać do rzeczywistości. Wracała pamięć. Rozejrzał 
się dokoła. Był uwięziony otaczającym go mrokiem, który zaczynał się 
kilka kroków od niego. "Jak ja tu długo stoję? - zastanowił się. - Gdy 
zauważyłem "to coś", była jeszcze dwunasta część dnia do zachodu 
słońca, a teraz jest noc" .
Rzeczywiście, czarne chmury napływające nieustannie z północy 
sprawiły, że świat utonął w niemal namacalnej czerni. 
Odwrócił głowę na powrót do skalnej postaci.
 - Przecież widzę TO przed sobą! - szepnął do siebie usiłując 
znaleźć źródło światła zamykającego go w klatce półmroku, wśród 
gęstniejących, gdzieś poza nią, ciemności. Spojrzał na pożółkły krąg 
zeszłorocznej trawy wokół siebie, w kierunku niewidocznego nieba, raz 
jeszcze na skalny twór. Nie znalazł tego czego szukał. Światło po prostu 
było. Szare i przytłumione, jakby sączyło się przez pożółkłe 
prześcieradło. 
"Jest mi cieplej" - uświadomił sobie nagle, choć podmuchy zimnego 
wiatru owiewały go dalej i słyszał jego narastające wycie. Czuł się jakby 
stał przy ognisku. Wyraźne ciepło biło od skalnego olbrzyma trwającego 
nieporuszenie w swej chatopodobnej pozycji. Przyglądał mu się teraz i 
zastanawiał, czy jeśli wczołga się pod niego da mu schronienie, czy 
zgniecie go, czy zrobi to celowo, czy nawet nie będzie wiedział, że ktoś 
się pod niego wczołgał. 
Pierwsze białe kruszyny śniegu zatańczyły w słabym świetle, 
podrywane do szalonego tańca strumieniami lodowatego wiatru. Widać, 
był to dla nich przyjemny taniec... i wciągający, bo coraz to więcej 
białych tancerzy przyłączało się do pierwszych par. 
"Nie mam czasu. Muszę zaryzykować. Najpierw jednak zbiorę trochę 
suchych gałęzi, by nie zamarznąć podczas śnieżycy i przypiec coś do 
jedzenia. Mam nadzieję, że to światło dociera choćby na skraj zarośli". 
Udało mu się zebrać wcale nie mały stosik. Swoje toboły ustawił od 
strony wiejącego wiatru i obsypał je piaskiem i liśćmi, zatrzymywanymi 
od dziesięcioleci (a może i dłużej) przez twór, a leżącymi wszędzie 
wokół i rozwiewanymi teraz przez wiatr. 
Gdy uszczelnił ścianę swej przyszłej chaty, wczołgał się pod skalnego 
olbrzyma. Przełamał kilka gałęzi i ustawił z nich kopczyk. Przygotował 
hubkę i chwycił w dłonie dwa krzemienie. Już miał uderzyć, gdy dotarło 
do niego, że nie może tego zrobić. Jeśli to coś jest żywe to płomienie 
mogą zadać mu ból. 
Po chwili wahania schował krzemienie do woreczka na szyi i zawinął 
się szczelnie w błogosławione futro niedźwiedzia jaskiniowego, którego 
był utłukł kilka lat temu i spoglądał tęsknie na ledwo widoczny w 
słabiutkim, tajemniczym świetle kopczyk gałęzi, gdy ten nagle stanął w 
płomieniach. Wystraszony zrzucił skórę i zasypał czym prędzej 
płomienie piaskiem, zerkając w górę, czy aby nie leci coś na jego 
głowę. 
"Przecież nie ja zapaliłem ten ogień. Ani razu nie trąciłem o siebie 
żółtych kamieni, by przypadkowa iskra mogła go wzniecić". Gdy 
odsunął się nieco od kopczyka, ten znów stanął w płomieniach. Tym 
razem Buran postanowił poczekać, co się będzie działo. Nic się jednak 
nie wydarzyło. Oparł się więc wygodnie o ciepłą skałę i wyciągnął 
zziębnięte nogi w kierunku płomieni. Wydało mu się, że skała, o którą 
się opierał, a była to (jak sądził) głowa tworu, zadrżała. Odskoczył od 
niej jak oparzony. Po chwili drgania wzmogły się i usłyszał ni to 
bulgotanie ni to klekotanie. Jakieś rozwleczone w czasie, przeciągłe 
stęknięcia. Wsłuchał się w nie najmocniej i najdokładniej jak umiał. 
- Uuooogiiień dtdtdooobbry, ćććcieeeppppły - zdołał zrozumieć. 
- Czy wiem, kto do mnie mówi? - zapytał. 
- Ttaak - padła nieco szybsza odpowiedź. - Rockfels.
- Jestem Bu.... - chciał uprzejmie przedstawić się lecz nie zdążył.
- Tak, tak, wiem! - zawibrowały słowa w powietrzu. - Słyszałem o 
tobie. Wiedziałem, że nadejdziesz. Bałem się tylko, że mnie nie 
zauważysz i pójdziesz dalej. Od tak dawna nie rozmawiałem z nikim... 
Już wiem, co chcesz powiedzieć: skoro z nikim nie rozmawiałem, to kto 
mi o tobie powiedział. Ech wy, ludzie...! Pędzicie przed siebie 
zapatrzeni we własne myśli i plany, myśląc tylko o ich realizacji. 
Ścinacie drzewa, zabijacie zwierzęta nie słysząc nawet, jak jedne i 
drugie płaczą i cierpią z powodu zadawanych im ran. Pędzicie tak przez 
swoje krótkie życie, że nie zdążacie nawet dostrzec monotonnego, 
odwiecznego strumienia, którym toczy się wszelki byt na ziemi. Ale to 
nic. Po zimie następuje wiosna i lato; po deszczu wygląda słońce; po 
smutku przychodzi radość. I wy znikniecie jak burza, smutek, czy zima, 
a świat znów zatętni pełnią swojego istnienia. Jestem częścią porządku 
istniejącego od stworzenia świata. Twoje uszy słyszą tylko wibrację 
powietrza, moje słyszą wszelką wibrację. Twój umysł zdolny jest skupić 
się na jednej, dwóch, kilku sprawach, których echo dociera do ciebie, ja 
dostrzegam wszystko co ogarniają moje zmysły. Słyszę jak burczą 
trzewia ziemi i jak konik polny skacze ze źdźbła na źdźbło. To co nas 
łączy (a i tak dzieli), to ograniczoność naszego postrzegania. Ty widzisz 
wyraźnie muchę z dziesięciu kroków ja widzę ją z trzech. Ty słyszysz 
tętent konia z siedmiu rzutów kamienia a ja z siedmiuset. Ale kiedy ja 
widzę jednocześnie muchę, słyszę konia, czy szum traw, ty dostrzegasz 
tylko jeno z nich. To, że się zbliżasz, słyszałem odkąd opuściłeś Krater. 
Przeklęty Gród... Ten nieustanny łomot i krzyki budzą mnie co chwilę. 
Nim Horgun pojawił się w Kraterze, było tu cicho i spokojnie. Gdy 
przebudzałem się czasem ze swego snu, słyszałem, jak obłoki ocierają 
się o siebie, słyszałem, jak polne maki kołyszą się w takt podmuchów 
wiatru, jak psy pasterzy naganiają stada owiec skubiące zielone trawy i 
uspokojony tą niezmiennością zasypiałem na powrót. Od czterystu lat 
budzę się co chwila, myśląc, że góra Umru - Zori, jak zwali swoją 
krainę zamieszkujący ją ludzie, znów ożywa i trzeba się mieć na 
baczności. Lubię ciepło i nie gorąca bijącego podczas wybuchu się boję, 
ale tego, że spływająca lawa zaleje mnie i uwięzi na dłużej niż bym 
chciał. Czy lubisz, gdy w dzień twojego odpoczynku budzi cię ktoś 
przed czasem? - zapytał i nie czekając na odpowiedź ciągnął dalej. - A 
właśnie! Ja choć śpię, słyszę wszystko co mnie otacza, sycę się tym, to 
jest mój najmilszy sen, do którego się uśmiecham, przy którym śpię 
najtwardszym snem. Nie znoszę jednak, gdy coś sztucznego burzy mój 
spokój i zmusza do zwiększania uwagi ponad zwykłą miarę, a to właśnie 
robi Horgun w swoim Grodzie - hałasuje!!!! Gotów jestem pomóc 
nawet człowiekowi, byle tylko wszystko wróciło do dawnego porządku. 
Nie dziw się, że znam waszą mowę. Widziałem zmysłami moich 
Ojców, jak rodzaj ludzki wzrastał. Pamiętam, jak wasi przodkowie 
całymi stadami siadali na Nas obgryzając wydłubane z ziemi korzonki. 
Widziałem, jak ich sylwetki prostowały się coraz bardziej, aż stanęli na 
dwóch nogach i zauważyli, że lepiej od korzonków smakuje mięso, 
choć sami wyglądali jak zwierzęta. Wyglądali śmiesznie, biegając za 
innymi z kamieniami w rękach. Jednak już wtedy czułem, że to nie 
zwykły drapieżnik powstaje, jak lew górski czy wilk, ale największy 
drapieżnik wszech czasów. Pętaliście się długo w wielu miejscach, w 
których żyli moi Ojcowie. Inne to były czasy. Słońce wygrzewało Nas 
każdego dnia, przez cały rok, nie tak jak teraz, przez kilka marnych 
miesięcy. Ależ błogo się wtedy spało... Okolica tętniła życiem. Góry 
były niższe. Nie było wulkanu, a wszędzie rosły lasy. Aż przyszły 
czasy, które słabo pamiętam. Mróz skuł wszystko, co ogarniały Nasze 
zmysły. Zasnęliśmy wówczas na dobre, budząc się tylko kilka razy w 
ciągu stuleci. Potem, szczęśliwie, ludzie Nas omijali. Kiedy znów 
usłyszeliśmy i ujrzeliśmy człowieka, dosiadał innego zwierzęcia. Leży 
teraz gdzieś tam, skąd nadeszli moi Ojcowie. Niepotrzebnie się 
wówczas Rogbun, mój ojciec rozgniewał. Śmierć tego biedaka i tak 
niczego nie zmieniła. Ale to było dawno temu, przynajmniej według 
twojej miary.
Pogodziłem się z waszą obecnością na ziemi, mając nadzieję, że 
spotka was los tych, którym przed wami wydawało się, że dominują 
nad światem, którzy myśleli, że są jedynymi jego panami. Dziś nie 
pozostał po nich nawet pył. Tworzyli przedmioty, które wydawały im 
się niezniszczalne. Jednak znalazły się stworzenia, które nie wiedziały co 
to znaczy "niezniszczalny" i nim minęło kilka chwil życia planety nie 
było już śladu po dumnych cywilizacjach.
- Nie chcesz chyba powiedzieć, że przed człowiekiem inna rasa 
panowała nad światem? - nie wytrzymał Buran, zszokowany tym, co do 
niego dotarło, przerywając nie kończący się strumień słów skalnego 
olbrzyma.
- Biedny człowieczku, nie jedna, a dwie rasy były przed wami, a może 
i inne, o których nic nie wiem. Te, o których wiem, zginęły, przepadły 
lub unicestwiły się same i żaden ślad po nich nie został. Odnawiająca się 
przyroda zniszczyła wszystko, co pozostawili po sobie, jakby pragnęła 
wymazać ich istnienie ze swej pamięci. I was spotka to samo, bez mojej, 
czy czyjejkolwiek pomocy. Nie ma powodu, bym pomagał w dziele 
zagłady, które dokona się samo..., którego wy sami dokonacie - 
poprawił się. - Ja chcę tylko, by moje dzieci szczęśliwie doczekały 
nowego Czasu Spokoju, a chwila, gdy następnemu zwierzęciu urośnie 
mózg dość duży, by był zdolny pomyśleć:"JA JESTEM", zamiast: "jak 
tu przeżyć" - nastąpiła jak najpóźniej. Świat istnieje od setek milionów 
lat, a wzrost każdej z istniejących nań cywilizacji trwał zaledwie kilka 
tysięcy. Sam widzisz, że nie ma powodu, bym był niecierpliwy. 
- Nie mam powodu ci nie wierzyć i jeśli prawdą jest to co mówisz, to 
musisz mieć tyle lat co ziemia. Kim ty właściwie jesteś? Gdybym nie 
przywykł do czarów i rzeczy niezwykłych w ciągu tych sześciu lat 
spędzonych poza domem, szczególnie ostatnich dni, to chyba rzuciłbym 
się ze skały w przepaść, nie chcąc żyć w szaleństwie. Ostatnio spotykają 
mnie same dziwne rzeczy i choć zaprzecza im mój umysł, wiem, że 
zaistniały. Sam już nie wiem, czy to tylko sen, czy też spotyka mnie to 
wszystko naprawdę. 
- Dorzuć do ognia. Zimno się robi. 
Buran osłupiał, po czym roześmiał się. Kontrast między tym o czym 
mówili, a właściwie o czym mówił Rockfels, a ostatnim jego zdaniem 
był tak ogromny, że na moment zapomniał o co właściwie chciał 
powiedzieć. Śmiał się długo i serdecznie, a gdy skończył poczuł się 
lepiej. Choć sam już nie rechotał, jego brzuch cały czas wstrząsał jakiś 
wewnętrzny chichot, a usta bezwiednie uśmiechały się niemo. Chwycił 
kilka suchych gałęzi, przełamał na kolanie i rzucił na czerwieniące 
resztki żaru. Buchnął nowy płomień, liżąc drżącym blaskiem 
nieruchome ściany małej, żywej (jak się ostatecznie okazało) chatki.
Wiatr hulał na zewnątrz wyjąc w szczelinach skał i gałęziach drzew. 
Czasami, jakiś zabłąkany płatek śniegu wepchnięty mimo swej woli do 
wnętrza, krążył wzdłuż ścian miotając się bezradnie, aż w końcu 
poddawał się, godził na śmierć i sunąc w górę unoszony ciepłem 
ogniska, topniał nad jego płomieniami znikając, rozpływając się w 
powietrzu pod brzuchem twora. 
Wraz z nowym blaskiem podsyconego ogniska zrobiło się milej.
Ściana, której dotykały jego plecy stała się cieplejsza, grzejąc je 
przyjaźnie. Ciepło wnikało i rozpływało się po jego członkach. Czując 
gdzieś na stopach niemiły powiew chłodu, kopnął kilkakrotnie nogami 
poprawiając futro i trzepnąwszy kilkakroć opadającymi powiekami 
zasnął.
Rozdział 11
Obudził się po nocy bez snów. Otaczała go nieprzenikniona ciemność. 
Spróbował się poruszyć. Zastane od bezruchu i niewygody członki zbolały 
niemiłosiernie. Stękając i posapując, zmuszał odrętwiałe ciało do posłuszeństwa. 
Siłą łamał, prostując i zginając, sztywne, chrzęszczące przy tym stawy. 
Chciał się rozejrzeć, lecz zaklejone szarą, bezkształtną papką półmroku oczy nie 
były w stanie dojrzeć niczego. Po omacku odnalazł zgromadzony wczoraj kopczyk 
suchych gałęzi i rozniecił ogień. 
Wyciągnął bukłak i trochę suszonego mięsa kozicy, które, przygrzał nieco, nim 
zaczął je pochłaniać popijając zimną wodą. Otwór, którym wczoraj się wczołgał do 
środka, mieniło się i błyszczało różowymi refleksami. Śnieg wsypał się aż do 
wnętrza jego schronienia i lekko się nadtopił, tworząc szklistą, chropowatą 
powierzchnie, w której z rozbawieniem przeglądało się żółtawe światło jego 
malutkiego ogniska. 
Po chwili stało się duszno, a dym nie mając gdzie uchodzić (choć nie było go 
dużo), zaczął szczypać w oczy. Buran wyjął miecz i odszukawszy pod sufitem 
niewielką, również zasypaną śniegiem szczelinkę, przebił otwór na zewnątrz. 
Podobny otwór wykonał u dołu, w miejscu, któremu się przed chwilą przyglądał. 
Głowa chłodnego powiewu wtargnęła do środka, a uwięziona niespodzianie szukała 
nerwowo wyjścia. Kołysząc jęzorami ogniska miotała się w zamkniętej ciałem 
Rockfelsa przestrzeni, aż trafiła na górny otwór. Teraz, jak wąż, ciągnąc za 
sobą swoje długie, nie kończące się ciało, sunęła spokojnie przez dwa 
przeciwległe otwory, usuwając zaduch i dym, i przynosząc z zewnątrz na swym 
grzbiecie świeże i rześkie powietrze.
Buran z rozkoszą wdychał orzeźwiający chłód. Odgłosy docierające z zewnątrz 
świadczyły, że śnieżyca szaleje dalej. Mogła skończyć się w każdej chwili lub 
trwać jeszcze kilka dni. 
"Jeśli się nie poprawi się pogoda to i tak tu w końcu zamarznę. Nie podpalę 
wilgotnego drewna, a to tutaj wystarczy najwyżej do jutra."
- Jak myślisz Rockfels, długo jeszcze potrwa ta śnieżyca - zapytał. 
Nikt jednak mu nie odpowiedział. Nie usłyszał nawet szmeru świadczącego o 
obecności kogokolwiek poza nim samym. Spojrzał na ramiona olbrzyma i zastanowił 
się. Skały, które je tworzyły, nigdy, przenigdy nie byłyby zdolne w naturalny 
sposób utrzymać się same w tej pozycji. 
Podczas, gdy rozstrzygał problemy przyrody przeczące jego życiowemu 
doświadczeniu, skała zadrżała i po chwili odezwał się bełkoczący głos Rockfelsa, 
złożony jakby z ciągu przesypywanych z naczynia do naczynia kamieni.
- Nie dziw się mojej powolności człowieku. Taka już moja natura. Jestem jak 
ludzki starzec, który nabiera ochoty do życia dopiero, gdy jego kości wygrzeją 
się w gorących promieniach słońca. Twoje ognisko pobudziło moje kamienne ciało i 
dzięki temu łatwiej mi się poruszać. 
By dać ci schronienie musiałem oderwać się od ziemi, z której czerpię siły. Ona 
mnie żywi dostarczając wszystkiego, czego potrzebuję do życia i grzeje podczas 
takich dni jak ten. Pytałeś, czy śnieżyca potrwa jeszcze długo. Nie jestem 
jasnowidzem, jednak czegoś przez te tysiąclecia się nauczyłem. Myślę, że skończy 
się w nocy, a ranek przywita nas słoneczny choć chłodny. Jutro będziesz mógł 
wyruszyć w dalszą drogę. 
- To dobrze. Kończy mi się drewno, a bez ogniska zamarzłbym tu na kość.
- Nie zamarzłbyś. Zadbałbym o ciebie. Jesteś w końcu moim gościem.
- Czy daleko stąd na drugą stronę gór? Chciałbym już opuścić tę niegościnną 
okolicę. Bez urazy... Nie mam tu na myśli ciebie! Jesteś drugą, nie licząc zjawy 
z psem, życzliwą mi istotą jaką w ciągu ostatnich lat spotkałem.
- Wiem i nie myślę brać ci tych słów za złe, bo w istocie, od pojawienia się 
Horguna okolica ta stała się wyjątkowo niegościnna i bezludna. Przestały 
docierać do mnie wieści ze świata. Onegdaj płaskowyż, który okalają góry pełen 
był dobrych, spokojnych ludzi. Paśli oni swoje stada owiec, a ich ciche, 
monotonne życie, było dla mnie jak bajka trwająca przez całe ich pokolenia. Obok 
Krateru przechodziły karawany kupców. Ich jazgot, zagłuszał stąpanie jucznych 
koni i wołów, niosących ogromne juki wypełnione wszelkim dobrem, jakie człowiek 
mógł wytworzyć. Omawiali sprawy ważne i błahe. Roili marzenia o zyskach, jakie 
osiągną po sprzedaniu swoich towarów, o życiu jakie będą później wiedli; 
planowali strategie dalszego handlu. Byli tak głośni i gadatliwi, że słychać ich 
było na długo, nim pojawiali się na horyzoncie. Nieśli ze sobą wieści z 
wszystkich stron świata. Mogłem przynajmniej zorientować się, na jakim etapie 
swego rozwoju znajduje się człowiek.
Dziś, wszystkim co słyszę, to młoty Horghar i przekleństwa, którymi nieustannie 
obrzucają się jego mieszkańcy. Czasem przysiądzie na mnie zabłąkany ptak, czasem 
przebiegnie kozica, jednak od zwierząt trudno się czegoś dowiedzieć. Nie można 
ich o nic zapytać, są zbyt płochliwe. Wystarczy jedno stęknięcie skał lub rupot 
spadającego kamienia, by podrywały się do ucieczki. Słucham więc o czym same 
szczebioczą między sobą. 
Rockfels był tak gadatliwy, że nawet Buran to zauważył. Rozumiał go. W końcu sam 
przez sześć lat nie zamienił z nikim szczerego słowa. Nie było nikogo, komu 
mógłby się wyżalić lub zaufać. Tyle, że w przeciwieństwie do Rockfelsa przywykł 
do tej myśli, nie czuł aż takiej potrzeby mówienia. Uśmiechał się teraz w duchu 
i nie przerywał. I tak nie miał nic lepszego do roboty, a tym sposobem, czas 
oczekiwania na poprawę pogody mijał szybciej. Mógł przy okazji dowiedzieć się 
czegoś, co przyda mu się w dalszej podróży. 
Grzechotanie Rockfelsa było miłe i dawało poczucie bezpieczeństwa. Wiatr dalej 
hulał na zewnątrz, jemu jednak było ciepło i przytulnie. 
- Zatem rozumiem cię - kontynuował. - Pytałeś kiedy opuścisz tę niegościnną 
krainę. Osiadłem tu po ostatnim wybuchu wulkanu i odtąd nie ruszałem się z 
miejsca. Nie wiem jak wygląda okolica w tej chwili. Nie wiem ile nowych jarów, 
których człowiek nie zdoli przejść wypłukała woda i ile trudności czeka cię po 
drodze. Powiem ci co wiem. Jeśli nie napotkasz przeszkód, w ciągu kilku dni 
marszu przejdziesz na drugą stronę gór. Gdybyś szedł dalej, po czwartej części 
dnia dojdziesz do Wodospadu Kusar. Wodospad Kusar trzysta lat temu znajdował się 
o wiele dalej. Pewnego dnia usłyszałem łomot walących się skał. Nie był nawet 
zbyt głośny. Ot stęknęło, łupnęło i wszystko ucichło. Szum starego wodospadu 
umilkł. Odwieczny łoskot spadającej z wysoka wody zamienił się w nagłą ciszę, a 
po kilkudziesięciu dniach pojawił się zupełnie gdzie indziej - o wiele 
głośniejszy. Teraz zrzuca swe wody z Górnego Jeziora znacznie bliżej miejsca, w 
którym się teraz się znajdujemy, niż kiedyś. Nie mam pojęcia co się wydarzyło, 
jaka siła zdolna była przenieść cały wodospad z miejsca na miejsce, w tak 
krótkim czasie.
- Spotkała mnie niedawno dziwna przygoda. Trafiłem w miejsce, którym rządzi 
widmo starca. Nazwał siebie Zendragh. Dziwna była z nim rozmowa. Wiem, że to 
spotkanie nie było przewidzeniem - było prawdziwe, choć dziś ogarniają mnie 
wątpliwości. Pamiętam nawet, czym mnie obdarował. O, Ksamor! Gdybym nie był 
wojownikiem, mój krzyk usłyszałbyś na pewno. Wypalił mi na ręce wizerunek 
wejścia do Krateru. Wizerunku tego próżno szukałem na swoim przedramieniu 
następnego dnia. Przyrzekłem mu - choć dziś nie jestem pewien komu - szukać tego 
miejsca, dokąd go nie znajdę. Powiedz mi, czy istniało kiedyś wejście do 
Krateru? Czy nie stracę czasu na bezowocnych poszukiwaniach niczego w końcu nie 
znajdując?
- Nie wiem. To co mnie stworzyło, nie uczyniło ze mnie zdobywcy. Mogę się 
poruszać i to tak szybko, że twoje oko nie spostrzegło by mego ruchu, jednak 
moja natura każe mi spędzać życie w jednym miejscu. Jak leń nie potrafi przemóc 
poczucia niemocy, i zniechęcenia na myśl o wysiłku i wziąć się do pracy, tak ja 
nie umiem bez potrzeby poruszyć się z mego zależałego miejsca. Choć dzięki swej 
pamięci żyję niemal tak długo, jak istnieje świat, nie znam niczego, co leży 
poza miejscami, które przemierzyli moi przodkowie, lub które sam poznałem. 
Droga mego gatunku prowadzi z zachodu. Mogę ci opowiedzieć o wszystkim, co 
spotkali na swej drodze moi bezpośredni przodkowie, lecz nic poza tym. Dawno, 
dawno temu, być może twoja przygoda zmusiła by mnie, do poznania następnego 
fragmentu naszej przepięknej planety, i ujrzałbym wreszcie, co znajduje się poza 
miejscem, gdzie ziemia i niebo stykają się ze sobą... - zamarzył się.
- Pokaż rękę - ponownie po chwili milczenia odezwał się Rockfels.
Buran wyciągnął obnażone przedramię i odwrócił się odruchowo z w kierunku głowy 
twora. Najpierw poczuł ciepło, a po chwili w mrocznym, szarym świetle pojawił 
się na skórze przedramienia rysunek. Odczuł ulgę, że jego pamięć i zmysły nie 
zawodzą, a wydarzenia, które pamiętał nie były ani przewidzeniem, ani złym snem. 
- Starzec mówił, że rysunek na moim przedramieniu pojawi się tysiąc kroków od 
miejsca, które przedstawia. Widzę go teraz. Czy jestem już blisko?
- Nie - jeszcze nie. Mam sposoby, by dostrzec rzeczy nie osiągalne zmysłom 
innych istot. Jednak to co widzę na twojej ręce, nic mi nie mówi. Chciałbym ci 
pomóc, jednak nie mam pojęcia jak.
Buran wpatrywał się w skałę przed sobą. Była to głowa Rockfelsa; był tego 
pewien. Wytężał wzrok ze wszystkich sił, jednak nie wypatrzył niczego, co 
łamałoby przypadkowy nieład w strukturze litej skały. 
" Gdzie on ma oczy, uszy, nos? Czy w ogóle posiada coś takiego?" - starał się 
dociec.
- Czemu mi się tak przyglądasz, człowieku?
- Mam wrażenie jakbym rozmawiał z samym sobą. Twój głos dociera do mnie zewsząd. 
Wiem już, że podobnie jak widzisz, słyszysz, czujesz i myślisz, ale zza pleców 
można podsłuchiwać przekupki, zamknąć oczy i słuchać bajek, odburknąć 
przechodniowi, lecz nawet wówczas oczy każdego człowieka szukają ust - źródła 
słów i oczu - lustra duszy. 
Powiedz, w którym kierunku mam mówić, bym nie miał wrażenia, że gadam do siebie? 
- Istota, która zaplanowała nasz świat, i mnie chciała stworzyć na obraz i 
podobieństwo pozostałych stworzeń. Przyjrzałeś mi się. Nazwałeś pewne części 
głową, nogami, korpusem, rękoma. I słusznie. Sposób mojego poruszania się nie 
odbiega od tego, jak ty się poruszasz, jednak moje zmysły - to ja. Widzę, 
słyszę, mówię i myślę całym ciałem. Nie umiem w żadnej konkretnej części siebie 
odnaleźć źródła mojej myśli. Ty wiesz, że u ciebie to głowa, u mnie - ja cały. 
Jest to jakby logiczne. Po tysiącu lat bezruchu niewiele jest na moim ciele 
miejsc nie zabrudzonych. Te czyste miejsca to moje okna na świat i wiem, że czas 
się poruszać, gdy zniknie ostatnie z nich. Myślę, że miejsca, w które patrzysz 
są dobre, byś mógł skupić na nich uwagę podczas rozmowy ze mną - jeśli tak 
bardzo tego potrzebujesz. 
- Nie pomogłeś mi zbytnio. 
- Przykro mi. 
- Pomogłeś mi jednak w inny sposób.
- O czym mówisz?
- Uwierzyłem w to, co zdawało mi się tylko złym snem i czemu nie dowierzałem. 
Postanowiłem, że udam się w kierunku Arscot, królestwa na północy, z którego 
pochodzę, dopiero gdy znajdę wejście do Krateru.
Zapadła chwila milczenia. Ani Buran, ani Rockfels nie wiedzieli, co powiedzieć. 
Pierwszy przerwał milczenie Rockfels.
- Rozumiem, że ostatecznym celem twojej misji jest zniszczenie horgunowego 
gniazda?.
Buran skinął głową.
- Będę śledził każdy twój krok dokąd nie umilknie ostatnie twoje stąpnięcie i 
nie zleje się z ciszą - kontynuował Rockfels. - Będę wiedział, kiedy potrzebna 
ci będzie pomoc i możesz na nią liczyć wszędzie tam, dokąd sięga moja moc. Dotąd 
twoja droga z Krateru nie była łatwa. Słyszałem was od dawna, niemal od 
początku. Było was dwóch, jednak temu drugiemu coś się przytrafiło. 
- Mój towarzysz Gragh nie żyje. Zaatakowała nas jakaś poczwara podobna do 
pająka. Niestety. On był bliżej niej... Spadł ze ściany urwiska i zabił się 
uderzając o wody Zatrutego Jeziora.
- Myślę, że była to Froguda. Nie mam pojęcia dlaczego miałaby czyhać na wasze 
życie. Jest na swój sposób rozumna i nie zabija ludzi. 
Wie jak wyglądają i unika ich. Przyjaźni się z pewnym człowiekiem żyjącym w 
dole. Jest drapieżna, jednak poluje wyłącznie na zwierzęta, i to, co żyje w 
wodach, głównie ryby. Od kiedy odkryła istnienie Górnego Jeziora i stwierdziła, 
że zamieszkujące je stworzenia smakują o wiele lepiej od pływających w Zatrutym 
Jeziorze, często urządza sobie wyprawy w górę. Nie rozumiem, dlaczego was 
zaatakowała. Musiała być strasznie głodna, albo po prostu mieliście pecha. 
Słyszałem, jak dwa ciała uderzają o wodę. Fale długo klepały przybrzeżne skały 
nim wszystko umilkło. Czuję, że stałeś się cieplejszy, a serce szybciej łomocze 
ci w piersiach. Wystraszyłeś się czegoś? 
- Nie, nie przestraszyłem się. Jego śmierć wspominam jak śmierć kogoś bardzo 
bliskiego. To, co bierzesz za strach jest budzącym się na nowo żalem. 
- Rozumiem. Wiele z moich dzieci też umiera. Powinienem już dawno do tego 
przywyknąć, bo wiem, że to nieuniknione, ale za każdym razem jest mi tak samo 
przykro. Twoje wspomnienia zatrze czas, ja pamiętam, i pamiętał będę wszystko, 
co dotarło do moich zmysłów, odkąd się narodziłem. Pamiętał będę także wszystko 
to, co przeżyli moi przodkowie w linii prostej.
- Nie potrafię tego pojąć. Gdybym nagle przypomniał sobie wszystkie zdarzenia 
mego życia, moja głowa rozprysłaby się jak melon trafiony kamieniem z procy. Nic 
nie uchroniłoby mnie przed poplątaniem zmysłów. Jak możesz odnaleźć dzień 
dzisiejszy pośród tych wszystkich wspomnień?!
- Ja nie żyję wspomnieniami. Żyję dniem dzisiejszym, wczorajszym, jutrzejszym - 
jak ty. Ja po prostu w odróżnieniu od ciebie nie zapominam. Przecież nie myślisz 
w każdej chwili o swojej matce, jednak możesz, kiedy zechcesz, sobie ją 
przypomnieć. W waszej ludzkiej pamięci rzeczy ważne leżą gdzieś na wierzchu, i w 
każdej chwili możecie je przywołać, a drobiazgi się zacierają. Im dłużej trwa 
wasze życie, tym trudniej wam sobie przypomnieć szczegóły z przeszłości. 
Niektóre rzeczy całkowicie umykają wam z pamięci. Ja nie mam przed oczyma tego 
wszystkiego, co pamiętam. Jednak w przeciwieństwie do ciebie potrafię z 
zakamarków mojego ciała wyłowić każdy szczegół i myśl, która kiedykolwiek 
pojawiła się we mnie. Kiedyś skamienieję do końca. Za kilka tysięcy lat zostanie 
ze mnie kupka leżących na sobie głazów. Krzemionka wypełni ostatni zakamarek 
mojego ciała i umrę, jednak najmłodsze z moich dzieci będzie moją kontynuacją, 
będzie posiadać świadomość własnego bytu, pamiętając równocześnie każdy, 
najdrobniejszy szczegół życia mojego i wszystkich moich ojców.
- Co jeszcze mnie czeka w podróży, którą zacząłem? Odkąd poznałem Gragha 
spotykają mnie rzeczy niepojęte. Nie czuję, by moje zmysły mąciło szaleństwo, i 
tylko dlatego ufam, że jest tak w istocie, i że to, co dotąd mnie spotkało, a 
czego nie potrafię pojąć, dzieje się naprawdę. 
- Jesteś zdrowy i na ciele i umyśle. Wierz mi. Tam gdzie leży jedno ziarnko 
piasku - można spodziewać się milionów. Tam, gdzie jedna kropla wody - może być 
rzeka lub jezioro. Tobie nie przytrafiła się jedna niezwykła rzecz, której twój 
ludzki rozum nie potrafi zrozumieć i przyjąć za fakt zaistniały, lecz kilka. 
Niewielu ludziom się to przytrafia. Czy chcesz czy nie, wszedłeś na ścieżkę 
wydarzeń niezwykłych dla zwykłego śmiertelnika. Zacząłeś brodzić w rzece 
wydarzeń niepojętych ani dla ciebie, ani dla mnie. To, co dało nam wszystkim 
życie, snuje własne plany i nikt nie potrafi ich przejrzeć. Pamiętaj, cokolwiek 
ci się przytrafi, zawsze ufaj sobie - swojemu sercu i instynktowi. Działaj kiedy 
coś szarpnie twoimi mięśniami i czekaj, gdy nic poza oczekiwaniem nie przyjdzie 
ci do głowy. 
- Rozumiem to co mówisz - przerwał Buran. 
- To dobrze - przerwał mu niespodzianie Rockfels. - Wiem, że czujesz się 
zagubiony. Chciałbyś postawić swoje trzydzieści, może trzydzieści pięć lat 
własnych doświadczeń, przeciw moim pięciu tysiącom. Możesz. To twoje prawo. 
Prawo wyboru każdego żyjącego stworzenia na ziemi. Sarna uciekając przed wilkiem 
może dać szus w lewo lub w prawo. Często jej wybór decyduje o tym, czy przeżyje, 
i czy za chwile wilk nie zapoluje na inną, być może słabszą, którą pewnie 
łatwiej dogoni i zabije. Im istota inteligentniejsza, tym jej wybory bardziej 
ważą na jej i innych życiu. Tysiące istot na ziemi żyje tylko po to, by 
umożliwić życie innym, strać się ich pokarmem, towarzyszyć przedstawicielom 
własnego gatunku, by stworzyć mnogość, z której da się wybrać jednostkę 
przewyższającą pozostałe sprytem, zaradnością - zdolną przeżyć. W istocie żyją 
po to, by przetrwał gatunek. Ty jesteś kimś niezwykłym. Ten Który Nas Stworzył 
wybrał cię!
- Po co? 
- Byś naprostował ścieżki swojego gatunku spaczone przez Horguna. Wolna wola 
jest prawem każdego stworzenia. Jednak nie każdy wybór jest dobry. Niestety, 
dopiero przyszłość pokazuje, które z często przypadkowych wyborów były słuszne. 
Są istoty zdolne dostrzec prawdę i podążać jej śladem. Może ty jesteś jedną z 
nich. Nie myśl zbyt wiele. Nie opieraj się temu, co tobą kieruje dokąd czujesz, 
że służysz innym - nie sobie. 
- Tak właśnie czuję. 
- Jesteś wybrańcem swojego gatunku, i myślę, że jeśli nie zwątpisz w swoje 
przeznaczenie, dojdziesz do celu wbrew wszystkim niepewnościom, wahaniom i 
zasadzkom czyhającym na ciebie po drodze. 
- Czy mam w to uwierzyć?
- Musisz, jeśli chcesz trafić tam dokąd zmierzasz. 
Zapadła cisza. 
Buran odruchowo dorzucił drewna do dopalającego się ogniska. Szum wiatru 
dobiegający z zewnątrz wydał się mniej zawzięty i głośny. Zgłodniał. Sięgnął do 
swoich zapasów i posilił się. Przeżuwając kęsy suchego mięsa, przeżuwał 
jednocześnie własne myśli. Próbował wpasować, choć nie było to łatwe.
- Czego jeszcze mam się spodziewać, kiedy ruszę z tego miejsca w dalszą podróż? 
- zapytał pragmatycznie Buran.
- Nie mam pojęcia. Byłbym bogiem znając wszystkie tajemnice świata. Wiem tylko 
tyle, ile z otaczającego minie świata dociera do moich zmysłów. Mogę opisać ci 
każdą dolinę i kamień leżący na drodze moich przodków do tego miejsca. Jednak 
moja przeszła droga wiedzie z zachodu, krainy północy są dla mnie tajemnicą. 
Nawet gdybyś ruszył na zachód nie wiele bym ci pomógł. Czy zdajesz sobie sprawę 
ile drzew wyrosło i runęło w miejscach, które poznałem za młodu, że nie wspomnę 
o moich przodkach. Nawet mojego życia wystarczyło, by wiele rzek zmieniło swoje 
koryta, góry wzniosły się lub opadły, kotliny zalały błotem i powstały nowe.
- Nie możesz więc mi pomóc?
- Wszędzie tam dokąd sięga moja władza, możesz spodziewać się mej pomocy.
- To znaczy...?
- Nie wiem którędy pójdziesz. Twoje kroki mogą umilknąć za dzień, mogą też 
umilknąć za sto dni. A może też jakaś siła pchnie mnie twoim śladem i będę 
czuwał nad tobą do kresu twojej wędrówki... Nie... To mrzonka. W moim wieku to 
już niemożliwe. Mógłbym pokonać niewielki dystans, lecz to mi się nie opłaci. 
Straciłbym zbyt wiele sił i skrócił swe życie. Odkąd ostatni raz przemierzałem 
ten świat minęło prawie cztery tysiące lat, lecz może siły, które rządzą naszym 
losem, wyznaczą mojemu gatunkowi zadanie trudniejsze niż schronienie cię przed 
śnieżycą. Czasami wyobrażam sobie, czego muszą doznawać zwierzęta w swych nie 
kończących się wędrówkach po ziemi, i... zazdroszczę im. Marzę o nieskończonych 
przestrzeniach, czekających gdzieś tam, dokąd nie sięga mój słuch, czy nawet 
wzrok, lecz to już nie dla mnie.
- Przydałby mi się przyjaciel w dalszej wędrówce. Człowiek nie potrafi istnieć w 
samotności. Jednak ty nie mógłbyś ze mną pójść nawet gdybyś mógł. Człowiek i 
góra... Twoje kroki słychać by było na tysiące kroków... Trudno! Jestem 
wojownikiem. Moje życie to miecz i wierność. To co mi przeszkadza - wyrzucam. 
Gdy jakaś myśl staje się zbyt natrętna, ograniczając moją czujność i zdolność do 
działania - przestaję myśleć. Mam cel i muszę go zrealizować niezależnie od 
tego, czy będzie to proste, czy trudne. Tak czy inaczej jakoś sobie poradzę.
- Ech wy..., ludzie... Jesteście groźniejsi niż wszystkie poprzednie 
inteligentne rasy z jakimi spotkał się w swej historii mój gatunek. 
- A to czemu?
- Posiadacie cechy, których tamci nie posiadali. Ich brak sprowadził na nich 
zagładę.
- Jakie to cechy?
- Nie sposób ich wymienić. Gdy patrzysz na stado kruków, co widzisz?
- Nie wiem, co mam ci powiedzieć, do czego zmierzasz... Kruki są czarne, latają 
stadami, jedzą wszystko co jest w stanie strawić ich żołądek... 
- Gdy patrzysz na stado kruków, czy widzisz, by któryś różnił się od innych?
- Rzeczywiście! Wszystkie wyglądają tak samo, tak samo kraczą i tak samo 
dziobią. Jaki jednak to ma związek z inteligentnymi rasami, które według ciebie 
istniały przed człowiekiem na ziemi. 
- To, czy kruk jest czarny, czy biały, czy jest, czy go nie ma - nic. Na 
przykład Pukakowie. Byli jak te kruki - wszyscy jednakowi. Ich siłę stanowiła 
jedność i brak różnorodności myśli i zachowań pojedynczych przedstawicieli. Wy 
ludzie umiecie działać wspólnie i realizować wspólne cele. Jednocześnie umiecie 
żyć i funkcjonować w pojedynkę, poświęcać się za innych, umierać dla idei i 
przeciwstawiać się temu, co złe z punktu widzenia jednego osobnika. Oni tego nie 
potrafili.
- Co sprawiło, że zginęli?
- Nie mieli wyobraźni zdolnej przewidywać skutki własnych posunięć i wynalazków. 
Bazowali na doświadczeniu. Gdy coś się udawało - było dobre. W odróżnieniu od 
was nie byli zdolni do ekspansji społeczeństw. Podobni byli do mrówek, które 
rozłażą się ze swego kopca po całej okolicy, tyle, że z mrowisk co jakiś czas 
wyfruwają matki i zakładają nowe gniazda. Ich "mrowisko" rozrastało się i 
rozrastało, aż zabrakło drewna na opał i domy, zwierzyny na odzienie i jadło. 
Człowiek w swej dzisiejszej postaci odszedłby z miejsca zbyt jałowego, by 
wykarmić jego rodzinę. Oni trwali i pustoszyli okolicę, aż do swego upadku.
- Jak zginęli? 
- Nie zginęli.
- Jak to?
- Cofnęli się do poziomu, z którego zaczynali.
- ?
- Mówiąc przewrotnie - wleźli z powrotem na drzewa. Zresztą nie jestem pewien, 
czy wy ludzie nie jesteście ich potomkami. Wyglądali podobnie, choć mieli 
krótkie ogony, byli niżsi i porośnięci futrem. Przyroda nie lubi marnować 
talentów. Może wykształcił się ich nowy podgatunek mądrzejszy niż protoplaści i 
nie jest wykluczone, że wy, ludzie nim jesteście.
- Mówiłeś, że były dwie rasy. Kim byli ci drudzy?
- O! Tamci żyli w czasach, gdy po ziemi stąpały przeogromne jaszczury. Sami byli 
inteligentnym gatunkiem jaszczura. Ich cywilizacja była o wiele bardziej 
rozwinięta. Wielokroć przerastała waszą. Byli drapieżni i niewyobrażalnie 
mądrzy. Zamieszkiwali w grupach rodzinnych, której interes przedkładali nade 
wszystko i w jej interesie umieli dogadywać się z inną. Gdy nadszedł ich kres, 
umieli już wytwarzać stal i proste maszyny, tyle, że ich rozwój następował 
znacznie wolniej niż wasz - ludzi.
- Co się z nimi stało?
- Z nieba nadleciała kula ognia. Gdy uderzyła w ziemię, ta zatrzęsła się i 
odsunęła od słońca. Potem zapanował mrok i nie kończąca się zima, którą mój po 
wielokroć prapra...ojciec przespał. Słońce, które zobaczył po przebudzeniu było 
inne niż pamiętał - zimniejsze. Nie było już jaszczurów. Ich kości walały się 
wszędzie, a wiatr nanosił piasek skrywając ostatnie świadectwa ich istnienia. 
- Wówczas zginęli?
- Tak.
- Mówiłeś o dwóch cywilizacjach. A ty. Przecież ty też jesteś inteligentny.
- Tak, masz rację. Istot obdarzonych rozumem i mądrością jest na świecie 
mnóstwo. Są jednak dość mądre, by nie zdradzać swego istnienia, i jednocześnie 
na tyle głupie... nie... Raczej organicznie niezdolne do stworzenia cywilizacji 
opartej na społeczeństwie. Żyją w harmonii z miejscem, które zamieszkują. 
Uszczęśliwia je (tak jak i mnie) samo istnienie - trwanie ich gatunków wraz z 
wszystkim, co je otacza, co mogą każdego dnia obserwować. Należę do takiego typu 
istot. Nie pragniemy niczego poza spokojem, nie zagrażamy nikomu na taką skalę 
jak cywilizacje. Was cechuje ograniczona pamięć zbiorowa. My istniejemy i 
mądrzejemy dzięki naszej niezawodnej pamięci indywidualnej. 
- Ciekawe, czy spotkam kiedyś, którąś z tych istot.
- Już ci powiedziałem. Wpadłeś w nurt wydarzeń i poddałeś się ich prądowi. Ufaj 
swym zmysłom, a jeszcze bardziej sercu. Myślę, że od ciebie zależy istnienie 
wielu istot. Horgun zagraża nie tylko wam, ludziom, ale być może wszelkiemu 
życiu na ziemi. Zaślepia go żądza władzy, lecz bardziej jeszcze strach przed 
śmiercią. W poszukiwaniu eliksiru nieśmiertelności zaczął zgłębiać wiedzę o 
mocach, które gdy zacznie praktykować, rychło wymkną mu się spod kontroli i 
zagrożą światu. W swej wędrówce spotkasz przyjaciół z tego i nie z tego świata. 
Te z tego świata pomogą ci, bo chcą dalej na nim żyć, te z tamtego pomogą ci, bo 
żyją dzięki mocy umysłów istot żywych. Teraz śpij. Twoje serce bije coraz 
wolniej domagając się odpoczynku.
Buran zasnął jak siedział, wbrew swej woli, choć rad byłby jeszcze posłuchać 
opowieści Rockfelsa. 
Rozdział 12
Obudził się wypoczęty i zdziwiony. Nie pamiętał ostatniej myśli przed 
zaśnięciem. Nie pamiętał, by w ogóle kładł się spać, by zawijał się w kożuch lub 
dokładał do ognia. Otaczał go ciepły, przyjazny półmrok i cisza. Do jego uszu 
nie docierał najmniejszy szmer.
Dotąd zawsze budziło go c o ś: albo gardłowy, okraszony tysiącem 
niepowtarzalnych przekleństw ryk dowódcy, albo niespodziewany wizg wiatru wśród 
traw, który choć nie wiem jak cichym by był wyłapywały jego przewrażliwione 
uszy.
"Jest cicho; śnieżyca się skończyła; czas ruszać" - pomyślał.
Wygrzebał przejście w wilgotnej, topniejącej zaspie i wysunął głowę. 
Poraziła go jasność. Blask słońca odbijał się od mokrego śniegu jasnym 
oślepiającym światłem. Czym prędzej zamknął oczy i cofnął się w mrok. Dwa 
miejsca w jego głowie tętniły bólem, jakby ktoś wbił w jego źrenice rozpalone 
drzazgi. 
Siedział jeszcze przez chwilę pod brzuchem Rockfelsa - swego dotychczasowego 
schronienia, czekając, aż jasne błyski znikną spod powiek. Po kilku chwilach ból 
ustał i zaczął widzieć wyraźniej. Przez otwór wpadało jasne, lecz łagodniejące w 
mroku światło, pozwalając przywyknąć do swego blasku. Pozbierał swoje rzeczy. 
Kusze porozkładał na części wyrzucając drewniane kolby. "Kolby mogą zrobić nasi 
rzemieślnicy"- pomyślał. Zbroje starannie złożył i spakował. Wyrzucił wszystko, 
co było zbędne, nawet część rudych kamieni. Pozawiązywał i uniósł sakwę 
potrząsając nią, oceniając, czy nie jest przeładowana. To była ta część bagażu, 
którą rozpakuje dopiero u celu podróży. Prowiant i przedmioty codziennego użytku 
zapakował oddzielnie. Wyciął dwa pasy futra koziczej skóry i owinął nimi nogi. 
Gdy zasznurował sandały, wziął grudkę tłuszczu i natarł nią zewnętrzną, gładką 
stronę swojego prowizorycznego obuwia. Był gotów.
- Żegnaj Rockfels! Dziękuję z pomoc - krzyknął w kierunku wysokiego na dwóch 
chłopa kopca śniegu za swymi plecami. Nikt, ani nic mu nie odpowiedziało. 
"Muszę wyglądać jak głupek gadając do górki posypanej śniegiem" - pomyślał i 
rozejrzał się odruchowo, czy aby ktoś go nie podgląda, by za chwilę parsknąć 
śmiechem. Nikogo jednak nie było, a on stał po kolana w śniegu. 
Futro skierowane do wnętrza grzało nogi, a tłusta, zewnętrzna powierzchnia 
zabezpieczała przed wilgocią. Miał nadzieje, że śnieg stopnieje nim poczuje 
zimne mokro na swoich stopach.
Ruszył przed siebie. Gdy miał się zagłębić w pokryte białym puchem zarośla 
usłyszał ciche stęknięcie. Obejrzał się. Rockfels leżał w takiej pozycji w 
jakiej go zastał - w pozycji embriona. Tak widać było mu najwygodniej. Pokryty 
białymi plamami śniegu, który nie zdołał odpaść, układał się na powrót do snu. 
Zewsząd nadbiegały małe roślinki i wrastały w niego wiotkimi korzonkami. 
Wyglądał teraz jak niepozorny, porośnięty młodymi drzewkami wzgórek, o którym 
nikt nigdy nie mógłby pomyśleć inaczej. Nawet on, choć znał prawdę, nie był w 
stanie dopatrzyć się niczego szczególnego. 
"Czym są te roślinki? Jednymi z tych dziwnych istot, o których wspominał, czy 
jego dziećmi?"- zadał sobie pytanie. Odwrócił się, spojrzał przed siebie, 
zaczerpnął głęboko powietrza, wypuścił jego nadmiar i... nim uczynił pierwszy 
krok, coś zastukało w jego plecy. Obejrzał się gwałtownie, by przyłapać sprawcę 
i zobaczył drzeweczko. Było to, tak mu się przynajmniej zdawało, to samo 
drzewko, które dwa wieczory temu nie uciekło z innymi w otaczające rockfelsową 
polankę zarośla, i wrosło w kręgu światła patrząc na niego - jak mu się wówczas 
zdawało. Stało teraz przed nim, i bujało się, jakby kołysane wiatrem, choć dzień 
był bezwietrzny. Spoglądał na nie i nie mógł dostrzec niczego, co odróżniałoby 
je od zwykłego drzewka. 
- Ojciec kazał cię pożegnać w swoim imieniu... - usłyszał uszami, choć był 
pewien, że nie był to dźwięk z zewnątrz; tak, jakby coś szeptało nie do jego 
ucha, a wprost w uchu.
- Żegnaj zatem - odpowiedział i odwrócił się, lecz zanim postawił pierwszy krok 
usłyszał: 
- ... i towarzyszyć ci w dalszej wędrówce. Nadałem sobie imię Rokkund. To czego 
nie wiem po ojcu, to zaledwie pięćset lat mego samodzielnego życia. Żyłem jednak 
u jego boku i byłem świadkiem wszystkiego, co w tym czasie przeżył".
- Dziwnie będzie wyglądać taka para: człowiek i drepczące mu po piętach drzewko. 
Nie boisz się, że ktoś odkryje twoje istnienie?
- Nie. Wędrujemy od milionów lat i nikt nigdy nie odkrył naszego istnienia, 
jeśli sami do tego nie dopuszczaliśmy. Umieramy bez jęku, czy słowa protestu. 
Giniemy od tysięcy lat zjadani przez roślinożerców, paleni piorunami, a ostatnio 
w ogniskach ludzi. Wraz z naszą śmiercią nie umiera świat, a wspomnienia ojców 
przetrwają w tych nielicznych, którzy przeżyją i osiądą gdzieś na stałe. Tak 
więc nikt, nawet przypadkiem nie odkryje naszego istnienia. I tak był już czas 
bym poszukał swego miejsca na ziemi, miejsca, w którym osiądę na stałe, które 
wykarmi mnie i moje potomstwo. Gdy takowe znajdę, zapuszczę w nim korzenie, a ty 
pójdziesz dalej sam. Nie martw się. Nawet ty nie będziesz mógł mnie później 
odnaleźć ani wypatrzyć.
- Niech i tak będzie, jak jednak się schowasz na pustyni lub na nagich zboczach 
gór?
- Twój gatunek ledwie siedem tysięcy lat temu nabrał rozumu i nic, tylko by 
wątpił i pouczał innych. Mój ród jest tak stary, jak ziemia po której stąpasz. 
Narodziliśmy się z niej, gdy była jeszcze gorącym bagnem, tyle, że nie woda 
nadawała grząskość jej powierzchni, a roztopiona skała. Idź swoją drogą i licz 
na mnie póki nie powiem ci, że dalej idziesz sam. 
Buran odwrócił się i ruszył przez zarośla w kierunku urwistych brzegów 
płaskowyżu Górnego Jeziora. 
Lepki, na wpół roztopiony od gorącego, wiosennego słońca śnieg, opadał z gałęzi 
całymi płatami. Mokre, ociekające wilgocią gałązki, złośliwie wycierały się w 
jego ramiona, by po niedawnym nawrocie zimy szybciej wyschnąć i nareszcie 
wygrzać się w promieniach życiodajnego, żółtego światła najbliższej gwiazdy. 
Minąwszy ostatnie krzewy, bez wahania skierował się w prawo i stąpając ostrożnie 
po oblodzonej, zasypanej śniegiem skale, podążył na południe. 
- Mam nadzieję, że więcej razy Wingtr nie wyśle swych zastępów, by powstrzymać 
wiosnę. Mógłbym nie mieć tyle szczęścia, co tym razem i zamarznąć w jakiejś 
skalnej dziurze - powiedział Buran pewien, że podąża za nim Rokkund.
Czekał chwilę na jakąś odpowiedź, jednak nie usłyszał niczego. Otaczała go 
cisza. Poza cichym skrzypieniem ugniatanego stopami śniegu żaden inny dźwięk nie 
docierał do jego uszu. Nawet wiejący nieustannie z dołu, od Zatrutego Jeziora 
wiatr, schował się gdzieś i dotąd nie wylazł ze swej kryjówki. Odwrócił się 
gwałtownie. Nie zobaczył jednak nic poza drugą stroną krajobrazu widzianego 
przed chwilą przed sobą. 
- Pffbrrr! - prychnął przez zaciśnięte wargi nie ujrzawszy za sobą Rokkunda. 
Chcąc wypróbować swoją spostrzegawczość, poprzyglądał się kolejno wszystkiemu, 
co mogło nim być, i roześmiał się cicho, i z podziwem. 
- Dobra, wyłaź! - krzyknął, i czujnie zamarł w oczekiwaniu. 
- Czy jest jakiś ważny powód, dla którego mnie wzywasz? - zabrzmiało mu w 
uszach. Zastanowił się. Jeśli skłonność człowieka do czerpania poczucia 
bezpieczeństwa z czyjejś obecności nazwać ważnym powodem - to tak. To uczucie, 
choć właściwe każdemu człowiekowi, jest jednak tłumione przez mężczyzn, a przez 
wojownika, mającego zapewniać poczucie bezpieczeństwa innym - szczególnie. Nic 
nie odpowiedziawszy odwrócił się na pięcie i ruszył swoją drogą z 
postanowieniem, że nie odezwie się więcej razy do niewidzialnego towarzysza 
choćby miał zginąć. Maszerował bezmyślnie, odpędzając wszystkie myśli dążące do 
niepłodnych rozważań na temat zaszłych wydarzeń. Miał przed oczyma ośnieżone 
skały, a w głowie pustkę i czujność, by dość szybko zareagować, gdy nogi uciekną 
mu spod tułowia osuwając się na jakimś śliskim występie. 
Nagle, gdzieś z prawej strony, w rejonach dostrzeganych na granicy widzenia, coś 
zakłóciło monotonnie przesuwający się dotąd obraz. Poderwał głowę, by ostrym 
wzrokiem uchwycić tego przyczynę. Nim to jednak uczynił, Rokkund już dreptał u 
jego boku, gnąc się i kiwając.
- Właściwie, na razie, póki nie dotrzemy do okolic zamieszkałych przez ludzi, 
mogę iść z tobą. Nawet jeśli ktoś od kilku dni tkwi w bezruchu zaczajony na nas 
za jakąś skałą to i tak usłyszę w porę jego kroki lub bicie jego serca.
- Co ty robisz? - zapytał Rokkunda, wpatrzony w jego miarowe ruchy. - Po co się 
tak kiwasz?
- Maskuję się.
Buran ani pisnął, milczał, niedźwiedzie futro do siebie przycisnął, i aż zagryzł 
wargi, by nie kwiknąć ze śmiechu. 
- Milczysz? - zaszeptało Buranowi w uszach. - Wspomnienia mych przodków, zawarte 
w mym ciele, podpowiadają mi, że jesteście istotami społecznymi. Wiem, że 
lubicie udawać, że tak nie jest, a jednocześnie wiem, że w głębi serca 
ucieszyłeś się z mego pojawienia się. 
Buran, jak skała toczył się przed siebie, jednak po kilku krokach dotarło do 
niego, że Rokkund ma właściwie rację. Nagle dalszy upór i milczenie wydały mu 
się śmieszne i niepotrzebne.
- Jedynym moim dziedzictwem jest doświadczenie. Nie muszę go zdobywać jak ty - 
znów zaszeptał Rokkund. - Wy nie dowierzacie wszystkiemu, co próbują przekazać 
wam starcy waszego gatunku i uczycie się wciąż od nowa na własnych błędach. Wasz 
postęp polega na tym, że choć pozornie ignorujecie rady starszych, to jednak w 
swym działaniu, uwzględniacie je. Szkoda, wasza szkoda, że przyjmujecie je za 
pewnik dopiero, gdy na własnej skórze potwierdzicie ich prawdziwość. Ja, choć 
dziedziczę wiedzę i mądrość swych ojców, mam własną wolę i własny sposób 
widzenia świata. Nie będę doświadczał od nowa i jak wy, ludzie i uczył się na 
własnych błędach. Będę korzystał z doświadczeń przodków i szukał nowych, 
własnych dróg. Mam nadzieję, że żaden człowiek o złej woli nie zobaczy, ku 
własnej zgubie, idącego u twego boku drzewa. 
- Może wy, Skałoludy, obywacie się bez towarzystwa, i jest wam z tym dobrze; ja 
musiałem być sam przez sześć lat i teraz, po tych wszystkich latach, gotów 
jestem przyjąć przyjaźń każdego, byle był wrogiem zła, a Horguna w 
szczególności, i nie przeszkadzał mi w dotarciu do celu. Cieszę się, że 
chwiejesz się u mego boku, bo dzięki temu wolna jest część mego umysły, która w 
przeciwnym razie zajęta byłaby szukaniem cię gdzieś po krzakach. Jeśli chcesz 
iść ze mną, to obiecaj, że nie będziesz znikał niespodziewanie rozpraszając mą 
uwagę. Nie chcę dzielić uwagi między wypatrywanie niebezpieczeństw, a 
dociekaniem gdzie się podziewasz.
- Obiecuję. 
- Czy ty w ogóle zdążyłeś się zastanowić nad tym co powiedziałem?
- Człowieku, ja nie jestem człowiekiem i nie sądź mnie według własnej miary. 
Wierz mi, że myślenie wychodzi mi znacznie lepiej niż tobie.
- Może więc od razu powiem ci jaki jest cel mojej misji, i dokończysz ją za 
mnie?
- Nie, Buranie. Myślenie i rozważania są moją domeną, twoją jednak - działanie. 
Poza tym, to jest twoja cywilizacja - cywilizacja człowieka. Twoich władców 
mniej zdziwiłby mówiący koń, do którego widoku przywykli, niż mówiące drzewo. 
Tylko ty możesz wypełnić swe przeznaczenie. Ja ci w tym pomogą pod warunkiem, że 
dla nikogo poza tobą nie zaistnieję. Wierz mi, potrafię sprawić, byś zapomniał 
jak wyglądała twoja matka. Gdy uznam, że nie ma innego wyjścia, by zachować w 
tajemnicy istnienie moje i mego gatunku, zabiję i ciebie, i każdą inną istotę, 
która pozna naszą tajemnicę. Jesteśmy narzędziami, którymi posługują się moce 
silniejsze zarówno od ciebie, jak i ode mnie, i tylko to nas na razie łączy i 
wiąże. Znam inne sposoby, by jednostka zapomniała o tym co widziała; zabijanie 
nie jest czymś co lubimy - to ostateczna konieczność. Zgaszenie jakiegoś życia 
przeżywamy jak śmierć ojca, którego ostatni jęk wymazuje bolesnym skurczem swe 
istnienie z rejestrów naszej pamięci. Tak, jak ty potrafisz odbierać życie 
wrogom i poświęcić własne dla realizacji jakiegoś celu, tak ja zrobię wszystko, 
by nie odkryto mojego istnienia, istnienia mego gatunku. Dokąd będę pewny, że 
panuje nad wszystkim, pójdę za tobą i będę cię wspierał. 
- Chcesz powiedzieć, że możesz mnie zabić, gdy nie będę się tego spodziewał, w 
momencie, gdy tylko poczujesz się zagrożony? - i nie czekając na odpowiedź 
wyszarpnął miecz. Zapadła cisza. Dwie istoty obdarzone rozumem, stały w śniegu, 
w chłodzie poranka, bez słowa na wprost siebie, palone ostrym słońcem.
Rokkund pierwszy przerwał ciszę: 
- Nie zrozumiałeś mnie. Usłyszałeś tylko słowa niosące odległą groźbę i chcesz 
mnie ściąć. Gotów jesteś to zrobić, choć bezpośrednio ci nie zagrażam. To 
skrajność, do której jesteś o wiele bardziej skory niż ja, i to ze znacznie 
błahszego powodu. Ja również mówiłem o skrajnościach, o pewności, o sytuacji, 
gdy stracisz rozum i jedynym celem twego życia stanie się pokazanie mego gatunku 
światu. Przecież nawet gdybyś w przydrożnym zajeździe, podpiwszy nieco opowiadał 
o swych przygodach, kto by ci uwierzył? Mało to dziwniejszych legend ludzie 
opowiadają?
Buran stał z mieczem wzniesionym nad ramieniem niepewny tego, czy powinien go 
opuścić i schować, czy ściąć roślinkę i zażegnać wszelkie, choćby najodleglejsze 
niebezpieczeństwo.
- Widzę, że targają tobą wątpliwości. Ułatwię ci podjęcie decyzji - rzekł 
Rokkund i bez słowa ruszył przed siebie. 
Buran spojrzał na oddalające się drzeweczko i gdy oddaliło się poza zasięg 
miecza, chciał ruszyć za nim, by póki nie podejmie ostatecznej decyzji mieć je w 
zasięgu ciosu. Oniemiał. Wszystkie myśli i zamiary były w nim sprawne. Jedyne do 
czego nie był zdolny, to - ruch. Nigdy nie czuł się tak głupio. Mózg wydawał 
rozkazy rękom i nogom, jednak zamiast poczucia zgodności i spodziewanego ruchu 
odbierał bezruch i niemoc. Szarpał bezskutecznie mięśniami, lecz tylko w głowie. 
Popatrzył na swe skamieniałe ciało nie rozumiejąc, dlaczego nagle przestało być 
mu posłuszne. Oderwał się z zapatrzenia w siebie i spojrzał na oddalającą się, 
witkowatą postać Rokkunda. Coś mu zaczęło świtać, lecz nim wyostrzył wzrok, 
niespodziewanie został uwolniony i runął do przodu twarzą w śnieg. Zamarł w nim 
na moment, a gdy zaczął się podnosić, usłyszał chichot i głos brzmiący w uszach: 
" zaufajmy sobie od zaraz, albo się od razu rozstańmy" .
Poderwał się na nogi i schował miecz. Był nieufny, ale umiał podejmować szybkie 
decyzje. " On nigdy mi nie zagrozi. Zależy mu na powodzeniu mej misji bardziej 
niż mi". Strzepnął z siebie śnieg i ruszył za oddalającą się rosochatą postacią.
- Czemu mi to zrobiłeś? - zapytał, gdy dogonił Rokkunda.
- A miałem czekać, aż przerobisz mnie na drewno na opał?
- Nie zrobiłbym ci krzywdy...
- Po co zatem podniosłeś na mnie ostrze miecza?
- Zrozumiałem, że może nadejść chwila, w której uznasz, że mogę cię zdradzić i 
zabijesz mnie. Wraz ze mną zginęłaby cała wiedza o Horghar, jak również ten 
nikły cień nadziei na pokonanie jego potęgi.
- A zdradzisz mnie kiedykolwiek?
- Nie.
- Wiem o tym. Gdybyśmy nie mieli takiej pewność, mój ojciec nigdy nie dałby ci 
schronienia, a ja nie zaproponował swego towarzystwa. 
- Po co więc powiedziałeś, to co powiedziałeś?
- By uświadomić ci, co jest dla mnie najważniejsze i do czego gotów jestem się 
posunąć w przypadku pewności, że dalsze wydarzenia i istoty biorące w nich 
udział, mogą doprowadzić do ujawnienia światu naszej obecności, a w konsekwencji 
naszej zagłady.
- Jeśli mamy dalej iść razem, musimy być siebie pewni. Nie chcę nieustannie 
obawiać się, że ni stąd, ni zowąd zesztywnieje w pół kroku i na jednej nodze 
będę się bujał nad przepaścią, nie mogąc się ratować. 
- Obiecuję, że nigdy więcej ci tego nie zrobię. Robiąc to przed chwilą, chciałem 
ci uświadomić, że istnieją większe siły niż siła uzbrojonego, choćby 
najsilniejszego męża. W waszym świecie ten ma władzę, kto jest silniejszy i 
sprawniej włada bronią. Siła i uzbrojenie dają wam poczucie mocy. Nie boicie się 
wówczas innych ludzi, czy bezbronnych zwierząt i nawet nie wiecie, że istnieją 
siły, dla których wy, wraz z całą waszą butą, jesteście tylko śmiesznymi 
drobinami. 
- Czy mam rozumieć, że ty jesteś jedną z takich sił?
- Nie, nie jestem jedną z tych sił, choć dysponuje mocami większymi niż jesteś 
sobie w stanie wyobrazić. 
- Rockfels nie wydawał się kimś nadzwyczajnym...
- Ojciec jest już stary. Zdolności, o których wspomniałem potrzebne są młodym, 
szukającym swego miejsca. Im dłużej przebywamy w jednym miejscu, i im jesteśmy 
starsi, tym mniej nam potrzeba. Z człowiekiem jest podobnie - im jest starszy, 
tym słabszy, wolniejszy, mniej ruchliwy i waleczny. Pozostaje mu mądrość, którą 
pragnie się dzielić z innymi, tyle, że wy ludzie nie słuchacie starców. Ja 
jestem silny młodością i mądry starością mego gatunku. 
- Jeśli potrafisz z wojownika uczynić sztywną kukłę, a w dodatku twierdzisz, że 
istnieją istoty silniejsze niż ty, to kim, na bogów, one są?!
- Nikt tego nie wie. Tak jak ludzie nie mają pojęcia o naszym istnieniu, tak my 
nie wiele wiemy o Gajosach. Wiemy, że istnieją i czuwają nad wszystkim, co 
dzieje się na naszej planecie. Powołują do życia nowe gatunki, których 
potrzebuje ziemia i unicestwiają te, które przeszkadzają, są zbędne lub 
zagrażają życiu planety. 
- Skąd wiesz, że istnieją?
- Mniej mają powodów kryć się przed nami, niż my przed człowiekiem. 
- Dlaczego zatem nie zniszczą Horguna?
- Ich zadaniem nie jest panowanie nad jednostkami. To co żyje musi samo wygnieść 
koleiny na drodze swego istnienia i dopiero po tysiącach lat okazuje się, czy 
dany gatunek jest potrzebny i dopełnia ogólnej harmonii, czy też niepotrzebnie 
zanieczyszcza ziemię. Człowiek nie sprawdził się jeszcze ostatecznie. Nie 
wiadomo jaki będzie jego los za dziesięć tysięcy lat. Póki co, jak każdy inny 
gatunek ludzkość musi własne problemy rozwiązywać sama. Horgun jest jak 
pulsujący wrzód, psujący obraz waszego gatunku, i szkodzący wszystkim. I choć 
wiadomo, że jest wrzodem, jest też człowiekiem, elementem realnego świata, i 
tylko wy, ludzie, w ramach rzeczywistości tego właśnie, realnego świata 
powinniście go usunąć; w tę walkę nie włączą się w widoczny sposób żadne 
nadprzyrodzone siły. 
- Dlaczego?
- Może dlatego, by pozwolić wam nabrać mądrości, a może dlatego, byście mogli 
pokazać, że jesteście coś warci, i że warto wam dać jeszcze szansę. 
Szli przez chwile w milczeniu. Topniejący śnieg zamieniał się w lód i spływał 
licznymi strumyczkami w kierunku urwiska, a tam deszczem tysięcy kropel 
rozpadających się w powietrzu, na miliony jeszcze drobniejszych, opadał w dół, 
ku czarnym wodom znajdującego się w dole jeziora. Natłuszczona skóra owinięta 
wokół łydek dobrze chroniła stopy Burana, musiał jednak stąpać ostrożnie, gdyż 
nogi często osuwały się na śnieżno-wodnej mazi. Z zazdrością spoglądał na 
Rokkunda przebierającego jak pająk kilkoma smukłymi korzonkami, z których każdy 
z łatwością przebijał grząski śnieg i wbijał się w podłoże ostrym zakończeniem. 
Nie było mowy o jakimkolwiek poślizgu. Rokkund, jakby czytając w jego myślach, 
podszedł do niego i rzekł:
- Widzę, że nie jest ci łatwo poruszać się po tej oblodzonej skale. Złap się 
mnie, będzie ci łatwiej.
- Nie, dam sobie radę. 
- Jeśli złamiesz nogę lub osuniesz się niespodzianie w jakąś szczelinę, twoja 
misja zakończy się... - postraszył Rokkund.
Buran zerknął na niego, i bez namysłu złapał niby-gałęzie sterczące z grubego, 
jak jego łydka pnia. Poczuł się dziwnie. Jak wówczas, gdy pierwszy raz dosiadł 
konia, choć jeszcze trafniejsze byłoby porównanie z tym, jak pierwszy raz 
dosiadł człowieka; żywe, inteligentne stworzenie, na którego 
grzbiecie....gałęziach się wspierał. Spodziewał się, że poczuje ciepłe 
dotknięcie stałocieplnej istoty, a tymczasem poczuł dokładnie to, co poczuć 
powinien: wilgotne, zimne gałęzie drzewa w swoich dłoniach, tyle, że giętkie, 
ruchome i żywe. 
Szło mu się teraz pewniej i szybciej niż mógłby się poruszać o własnych siłach. 
Odnosił wręcz wrażenie, że Rokkund niczym wierzchowiec, mógłby bez wysiłku 
porwać go, i nieść, nie zważając na skały, pęknięcia i uskoki jeżące się pod 
zdradliwą warstwą skrywającego wszystko śniegu. Słońce grzało z każdą chwilą 
mocniej, a śnieg topniał w oczach. Strumyczki wody spływały z coraz większych 
kałuż. 
- Zatrzymajmy się na chwilę - rzekł Buran. Rokkund zatrzymał się. 
- Czemu stajemy?
- Myślę, że dobrze byłoby napełnić bukłaki. 
- Bukłaki? Nie znam tego słowa.
- Skórzane pojemniki na wodę - i nie czekając pochylił się, i zaczął łapać 
krystalicznie czystą wodę. Początkowo nie udawało mu się zaczerpnąć więcej niż 
trzecią część bukłaka. W końcu, w nurcie większego strumyczka wygrzebał dołek 
mieszczący cały koźli pęcherz, a spływająca z góry woda szybko go napełniła. 
Wbił drewniane, wygotowane w wosku zatyczki w worki i sięgnął po suche mięso, by 
zaspokoić wzmagający się głód. 
- Ty nie musisz pić ani się posilać? - zwrócił się do Rokkunda. 
- Nie tak jak wy, stworzenia z wody i węgla. 
- Z czego? Czy tobie przypadkiem nie zaszkodził ten pierwszy w twoim życiu 
dłuższy spacer? Chyba widzisz, że jestem z krwi i kości a nie z jakiegoś węgla. 
Co to w ogóle jest? 
- Jesteś z krwi i kości, to prawda, ale ta krew i kość też są z czegoś, czego 
głównym budulcem jest właśnie węgiel. 
- Nie wiem o czym mówisz. 
- Czy piekłeś kiedyś jakieś zwierzę, by je zjeść?
- Niejednokrotnie...
- A czy uważnie obserwowałeś, jak pieką się twoje potrawy?
- Niejednokrotnie...
- A czy zdarzyło ci się je przypalić?
- Niejednokrotnie...- tym razem po chwili wahania odparł Buran.
- To pewnie n i e j e d n o k r o t n i e widziałeś, że najpierw, gdy się je 
zbytnio przygrzeje, chodzi z nich zamieniona w parę woda, a gdy pieczyste 
popiecze się dłużej i nie ma w nim już wody, zaczyna czernieć, aż staje się 
czarnym skwarkiem. To, co jest najbardziej spalone i spieczone, to w większości 
węgiel. On i woda są głównym budulcem waszych, ludzkich i innych znanych ci 
zwierząt ciał. 
- Ciekawe, ale nie za bardzo do wiary. To o czym mówisz, te twoje wyjaśnienia, 
wydają mi się zrozumiałe, ale tyczą rzeczy, nad którymi nigdy się nie 
zastanawiałem. Jesteś pewien, że to wszystko prawda, że jest w istocie jak 
mówisz?
- Nie musisz mi wierzyć. Wy , ludzie, nigdy nie dajecie wiary temu co prawdziwe, 
dopóki osobiście się o tym nie przekonacie.
- Nie obrażaj się. Mówisz o rzeczach nie znanych. Ostrożność jest mi wrodzona. 
Co by było, gdybym wszystko brał na wiarę i wierzył wszystkiemu co mówią inni? 
Kiedyś słyszałem historię o pewnym kapłanie ze świątyni Kisanore - Bogini 
Dobroci. Był młody, lekko nawiedzony, wierzył w dobroć wszelkiego stworzenia. 
Pewnego dnia postanowił opuścić Równinę Milaka i ruszyć w świat by podzielić się 
swoimi przemyśleniami z "niemądrym i zacofanym ludem". Szedł nauczając od wioski 
do wioski, aż zawędrował do ciepłych krain południa. Trafił do osady położonej 
na skraju Nurbejskiej Pustyni. Bawił tam dwa dni opowiadając, zapatrzonym w jego 
poruszające się wargi, ludziom o dobroci drzemiącej w każdym stworzeniu, a 
szczególnie w człowieku. Namawiał ich, by każdy zajrzał w siebie, znalazł w swej 
duszy dobroć, o której mówi i przyznał mu rację. Nagle, w pole jego wzroku 
wkroczyła kolorowa, mieniąca się tysiącem tęczowych barw jaszczura. Była wraz z 
ogonem nie dłuższa niż jego ramię. Kroczyła pewnie, znacząc na czerwonawym 
piasku, koralikami dołków nanizanych na wlokącą się za ogonem bruzdę, drogę, 
którą pokonała przychodząc z pustyni. Ludzie słuchający go dotąd cierpliwie, 
zerwali się na jej widok i z krzykiem odbiegli na odległość kilku kroków. "Czemu 
uciekacie? Nie słuchaliście mnie? Dobro jest w każdej żywej istocie. Dlaczego 
lękacie się stworzenia, które nie może wam zagrozić? Przecież ta mała jaszczurka 
nie pożre żadnego z was. Uwierzcie mi i otwórzcie serca na prawdę". 
Jeden z czarnoskórych mieszkańców osady, może nawet wódz, jął trajkotać w swoim 
narzeczu i machając nerwowo rękoma dawał mu jakieś niezrozumiałe znaki. 
Tymczasem nasz nawiedzony kapłan, podszedł do jaszczurki, i wziąwszy ją w 
ramiona jak niemowlę, zaczął obnosić wzdłuż szeregu umykającej przed nim 
gawiedzi. Po jakimś czasie, biedni, ufni ludzie, uwierzyli... nie w słowa 
kapłana, bo ich ni w ząb nie rozumieli, ale w jego dziwną moc, która mu 
pozwalała ujarzmić najjadowitsze ze zwierząt jakie znali. Ośmieleni, pewni swego 
bezpieczeństwa podeszli bliżej. Jak zwykle dzieci były szybsze niż dorośli, i 
bardziej skore do przełamania oporów. Pchane ciekawością zebrały się wokół niego 
i przyglądały z zaciekawieniem. Kapłan głaskał najeżony guzami łeb jaszczury i 
ten widok zachęcił jedno z dzieci, by też spróbować. Nie wiadomo, czy higura 
pomyślała, że dłoń dziecka to smaczny motylek, który znalazł się w zasięgu jej 
wzroku, czy poczuła się zagrożona, dość, że różowawa chmura rozpylonego ze śliną 
jadu uniosła się w powietrzu. Trupem padło każde żywe stworzenie, które nie 
zamknęło w porę oczu i nie wstrzymało oddechu. Życie na moment zamarło. Było 
tylko słychać szuranie o piasek targanych przedśmiertelnymi skurczami ciał. 
Kapłan miał szczęście, że stał z wiatrem i trzymał higurę jak kuszę skierowaną 
od siebie. Przeżył na swoje nieszczęście. Na widok pogromu upuścił w przerażeniu 
trzymane stworzenie na gorący piasek. Higura odzyskawszy wolność odbiegła czym 
prędzej i po chwili tylko ślady na piasku wskazywały kierunek jej ucieczki. 
Matki lamentowały nad ciałami swych dzieci a ojcowie spoglądali niemo i 
bezsilnie na młodzieńca, który na ten z pozoru niegroźny widok, poczuł jak krew, 
a wraz z nim życie, odpływa z jego ciała. Ledwie zdążył opanować pęcherz, by się 
nie zmoczyć. Przez następne dziesięć dni nad pustynią unosił się jego coraz 
bardziej ochrypły krzyk. Tubylcy każdego dna zdzierali z niego pas skóry. Dbali 
przy tym, by nie wykrwawił się, i nie umarł przedwcześnie. Przed nim, na gorącym 
piasku, w pełnym słońcu, leżało dziesięć nagich ciał. Co dzień oczy kolejnej 
ofiary łatwowierności i zbytniej ufności, zasłaniał nowy, skrwawiony pas różowej 
skóry, by duchy zmarłych wiedziały, że zemsta dokonała się. 
- Jaki to ma związek ze mną? - zapytał Rokkund.
- Nie twierdzę, że akurat z tobą, lecz nie chciałbym kiedyś zbytniego zaufania i 
łatwowierności przypłacić życiem.
- I z tego powodu musisz wątpić we wszystko co mówię? Dziwni jesteście... wy... 
ludzie.
 Słońce przypiekało coraz mocniej, a oni posuwali się niestrudzenie naprzód. 
- Zbliżamy się do wodospadu - przerwał ciszę Rokkund.
- Myślisz.
- Wiem, słyszę coraz wyraźniej jego szum. 
Buran puścił swą dotychczasową podporę i zastygłwszy w bezruchu starał się 
wyłowić choćby szmer potwierdzający to, co powiedział Rokkund.
- Nic nie słyszę.
- Oj Buranie, Buranie...! A ja nie widzę stąd krawędzi urwiska. Ja według twojej 
miary słabo widzę, ty, według mojej, słabo słyszysz. 
- Tak, powinienem to wiedzieć. Kiedy zatem dojdziemy?
- Jeśli nic nam nie stanie na przeszkodzie - wieczorem. 
- To znaczy, że wodospad znajduje się już po drugiej stronie gór?
- Nie mam pojęcia - odparł Rokkund.
- Jeśli dobrze oceniłeś odległość, to właśnie tak. Góry na moje oko są coraz 
bliżej. Myślę, że do najbliższej przełęczy dotrzemy za kilka godzin a więc przed 
wieczorem. 
- Mówiłeś, że najpierw chcesz znaleźć wejście do Krateru. Czy nie zmieniłeś 
planów?
- Nie, nie zmieniłem. Jeśli istnieje choćby cień szansy, że ono istnieje, będę 
go szukał póki nie znajdę. To był i jest mój cel. By znaleźć sposób na wdarcie 
się do Grodu z zewnątrz, poświęciłem sześć lat życia. Nie udało się. Wiedza, 
którą posiadłem o tym strasznym miejscu jest bezcenna, ale nie zawiera tego, co 
najistotniejsze: jak wprowadzić wystarczają liczbę wojowników, by pokonać wroga 
w obcym i wrogim sobie terenie. 
- Jak długo zatem będziesz krążył wokół Krateru?
- Tak długo, jak będzie trzeba, lub dokąd nie przekonam się, że wejście nie 
istnieje. Ty jednak możesz pójść własną drogą.
Drzewko zamarło, Buran zatrzymał się nagle, by nie wpaść na nie. 
- Nie mam pewności, ale czuję, że patrzysz na mnie jakoś dziwnie... 
- W istocie. 
- Dlaczego? Czy powiedziałem coś nie tak?
- Nie, nie powiedziałeś niczego, co nie byłoby prawdą.
- Zatem...
Miast odpowiedzi drzewko stało dalej. 
- Czemu tak na mnie patrzysz o ile patrzysz? - nie wytrzymał w końcu Buran.
- Patrzę..., patrzę... i widzę człowieka...
- Wyjaśnij mi, o co ci chodzi, gdyż nie jestem chyba dość mądry, by się 
domyślić. 
- To ty wyjaśnij - sobie jednak, nie mi - dlaczego sądzisz, że masz jakikolwiek 
wpływ na moje decyzje.
Buran zastanowił się. 
- Rzeczywiście - nie mam. Nie przypominam sobie jednak bym próbował na twoje 
decyzję wpływać. Powiem ci natomiast Rokkundzie, że jeśli nie zrozumiesz na czym 
polega towarzystwo we wspólnym dziele w ludzkim pojęciu, to nie chcę byś dalej 
mi towarzyszył. Możesz, co prawda, snuć się za mną wbrew mojej, jednak wierz mi, 
że świadomość twojej niechcianej obecności będzie zatruwać moje myśli, i 
utrudniając każdy mój krok. A przecież zależy ci na tym, bym realizował swe 
przeznaczenie, prawda?
- Wyjaśnij, co mam zrozumieć i na czym polega przyjaźń w twoim, "ludzkim" 
pojęciu?
- O przyjaźni nie mówmy. Na razie wystarczy byś zrozumiał, że nie możemy iść 
obok siebie nieświadomi swoich planów. To nie spacer, a nasze życie lub śmierć 
może zdecydować o przyszłości świata. Musimy być siebie pewni. Nie może stać się 
tak, że ja zawisnę nad przepaścią na najmniejszym palcu lewej dłoni, na 
najcieńszym twoim korzonku, a ty nagle stwierdzisz, że ci nie po drodze i 
ruszysz swoją drogą, a ja runę w dół. Wiem, że nie obiecywałeś mi towarzystwa po 
kres mojej drogi i nie oczekuję tego od ciebie. Kiedy mówiłem, że możesz pójść 
własną drogą myślałem, że może czujesz się jakoś zobowiązany do towarzyszenia mi 
wbrew swoim zamiarom i planom. Chciałem cię uwolnić od wewnętrznych rozterek 
związanych z podjęciem decyzji, czy towarzyszyć mi, czy pójść własną drogą. 
Okazuje się, że nie tylko byłem w błędzie ale w dodatku, w jakiś nie zamierzony 
sposób obraziłem cię.
Rokkund stał i bujał się jak na wietrze. Buran nie wiedział co się dzieje, i co 
za chwilę nastąpi. Przyglądał się gałązkom pokrytym świeżą, oliwkową skórką i 
pączkom nabrzmiałym wiosennymi sokami. 
Był tak łudząco podobny do młodej wierzby... Trudno było uwierzyć, że to tylko 
kamuflaż istoty, której istnienia siedem dni temu nawet nie podejrzewał. 
Mijały mrugnięcia powiek i nic się nie działo, a nieistniejący wiatr coraz 
słabiej bujał gałązkami Rokkunda. 
- Jesteś tam?
- Tak, jestem i rozumiem o czym mówiłeś. Postaram się nie sprawiać więcej 
wrażenia, że nie możesz mi ufać.
- To za mało.
- Tak, masz rację. Obiecuje, że odtąd możesz na mnie liczyć w każdej sytuacji. 
- Nawet w sytuacji, gdy ktoś mógłby wpaść na trop twojego gatunku?
- Nawet, lecz pomożesz mi później zlikwidować zagrożenie. 
- Czyli zabić wszystkich...
- Niekoniecznie. Wystarczy bym mógł przez kilka chwil pobyć z każdym sam na 
sam...Wymażę im z umysłów to, czego pamiętać nie powinni.
- Na co więc czekamy? W drogę!!
Rozdział 13
Ruszyli w kierunku świecącego na południu słońca. Po dwunastej części dnia 
czarne wody Zatrutego Jeziora zostawili za sobą, a niebezpieczne urwisko zaczęło 
się zmieniać w stromy stok z widoczną daleko w dole, usianą opadłymi z góry 
skałami płaszczyzną. Lecz i ta płaska, najeżona ostrymi odłamami półka, ciągle 
się zwężając, wtopiła się w końcu w stromiznę góry, a ta opadając dalej, 
przechodziła w przełęcz. Jej grzbiet ciągnął się jakieś tysiąc kroków zielonym 
wałem, by dalej przejść w ostrą grań najbliższej, pierwszej z gór ciągnącego się 
na północ pasma.
To do tej właśnie przełęczy, po przejściu Płaskowyżu Pasterzy, docierały 
karawany kupców; karawany, skłonne raczej narazić się na napaść ze strony 
horgunowych band, niż miesiącami okrążać góry. W końcu Buran usłyszał szmer, w 
którym z każdym krokiem łatwiej rozpoznawał szum spadającej z wysoka wody. 
- Zbliżamy się do wodospadu - zauważył.
- Niczego nowego nie odkryłeś. 
- Właśnie że odkryłem. To dla ciebie nic nowego, dla mnie tak. Minęli jeszcze 
kilka skalnych osypisk i żlebów wypłukanych strumieniami spływającymi z 
przelewającego się po gwałtownych deszczach, wezbranego nadmiarem wód, Górnego 
Jeziora, gdy naraz oczom Burana ukazał się zapierający dech w piersiach widok: 
ujrzał błyskliwy, żywy grzbiet rzeki, załamującej się gwałtownie i przelewającej 
przez ostrą grań skał. Jej wody w milczeniu spadały w dół, by zniknąć w 
mlecznym, podobnym do mgły tumanie i odezwać się potwornym hukiem gdzieś z 
nieokreślonej głębi, zasłoniętej chmurą rozpylonej na ostrych skałach wody. 
Otrząsnąwszy się z zauroczenia rzadkim i pięknym widokiem, zaczął wyraźniej 
rozpoznawać i kształty, i zarysy migające za przezroczystą kurtyną. Aż dreszcz 
ściął gęsią skórką, zdawało by się mocarny i niepokonany grzbiet Burana, gdy 
wyobraził sobie upadek z tej wysokości w mleczną kipiel skrywającą niewiadomy 
koniec u podstaw wodospadu. 
- Czy widzisz jakąś możliwość przeprawienia się na drugą stronę? - zapytał w 
końcu
- W ogóle nic nie widzę - odparł Rokkund. - Czy musimy się przeprawiać?
- Nie wydaje mi się, by na mojej ręce miało cokolwiek się pojawić. Zatem nasza 
droga prowadzi na wprost. 
- Zatem naprzód!- i Rokkund ruszył przed siebie. Lecz nim zdołał pokonać kilka 
ludzkich kroków, Buran capnął go za pień i uniósł w powietrze. Był nieco cięższy 
niż zwykłe drzewko podobnej wielkości, nie tak jednak, by nie mógł go unieść 
jedną ręką. Paraliż trwał mniej niż mgnienie oka, tak krótko, że Buran nie 
wiedział, czy czynić Rokkundowi jakieś wyrzuty, czy dać sobie spokój.
- Czemu mnie uniosłeś?
- Byś nie wpadł do rzeki i nie utopił się - odparł Buran
- Ja nie umieram pod wodą tak szybko jak wy, i wszystko mi jedno, czy w nią 
wpadnę, czy nie, jaka jest głęboka, czy szeroka, czy mnie porwie, i gdzie 
zaniesie. Byle do przodu i byle dalej.
Buran postawił go na ziemi. 
- Idź zatem. 
Gałązki zakołysały się. Rokkund zastanawiał się. 
- Przepraszam - o ile to właściwe słowo. 
- Przyjaciele nie potrzebują się przepraszać; przyjaźni, poza wolą zerwania jej, 
nic nie powinno zachwiać.
- Jak zatem pokonasz tę rzekę?
- A ty nie wybierasz się na drugą stronę?
- Ja przejdę; problemem jest to, jak ty dasz sobie radę.
Buran rozejrzał się. Nie dostrzegł jednak niczego, co mogłoby posłużyć do 
przeprawy lub ją ułatwić. 
- Nie wiem. Nie mam pojęcia. Nie widzę najmniejszej możliwości pokonania tego 
miejsca - rzekł rozglądając się pilnie po okolicy.
Istotnie. Woda z Górnego Jeziora spływała szerokim, rwącym nurtem. Rozsiane tu i 
ówdzie, sterczące nad spieniony nurt skalne iglice, były zbyt od siebie odległe, 
by dało się przeskakując z jednej na drugą, przedostać się na drugą stronę. 
- Musimy spróbować zejść niżej - odezwał się w końcu Buran. - W najgorszym razie 
będziemy zmuszeni znaleźć bród na rzece poniżej wodospadu.
- Ruszajmy więc. 
By znaleźć dogodne zejście, musieli cofnąć się kilkaset kroków po własnych 
śladach. 
- Nie jestem do końca pewien, tego co powiem, ale gdzieś na granicy swego 
słuchu, słyszę miarowy rytm bicia ludzkiego serca.
- Może to moje.
- Buranie ...!
- Czy mówisz, że oprócz mnie w zasięgu twego słuchu znajduje się inny człowiek?
- Tak. Wiem nawet kto to. 
- ?
- Ten, którego bicia serca nie uciszyłeś.
- Berra!! Jak przeżył śnieżycę!!?
- Nie wiem, lecz ktoś podąża za nami. 
- Czy ostrzeżesz mnie w porę?
- Nie wiem. Wodospad huczy tak głośno... Słyszę go słabo. Szum wiatru, szemrzący 
śnieg, deszcz lub jakikolwiek inny hałas przytępiają mi słuch podobnie, jak 
tobie mgła przysłania wzrok.
- Nie traćmy czasu. Ruszajmy!
Cofali się po własnych śladach dopóki Buran nie znalazł miejsca, w którym 
zejście było możliwe.. 
- Umiesz się wspinać?
- Osobiście nie miałem okazji, jednak moi przodkowie próbowali tej sztuki...
- Dasz radę czy ci pomóc?
- Myślę, że poradzę sobie.
Buran zaczął schodzić w dół, a za nim, czepiając się korzonkami skał podążał 
Rokkund. Dość sprawnie pokonywał stromiznę, a jego ruchy zdawały się płynne i 
pewne. Buran nabrał przekonania, że kompan da sobie radę, i zajął się sobą. 
Wodospad szumiał gdzieś po lewej, a wiatr co jakiś czas wyrywał kawały mglisto-
powietrznej zawiesiny i rzucał na nich. Wkrótce ubranie Burana ważyło tyle, co 
on sam - tak mu się przynajmniej zdawało. Wilgoć bezlitośnie nasączała jego 
ubranie i chłodnymi powiewami zapierała oddech. W końcu jego stopy trafiły na 
szczelinę ciągnącą się w kierunku wodospadu. Podążył nią. Kątem oka dostrzegał 
Rokkunda. Nic nie wskazywało, by potrzebował pomocy.Szczelina rozszerzyła się w 
dość wygodną półkę. Nie zważając na wilgoć, wdzierał się pod płaszcz 
przezroczystej, cichej lawiny, która dopiero daleko w dole wyła wzlatującym w 
górę hukiem. 
Wodospad przywitał go delikatną mgiełką, by po chwili zamienić się w rzęsisty 
deszcz kropli, które zbłądziły w drodze do mlecznej kipieli kłębiącej się gdzieś 
w dole. 
Posuwali się wolno. Buran przywarł do mokrej ściany i parł cierpliwie dalej i 
dalej. Nagle półka dająca dotąd oparcie jego stopom zaczęła się zwężać. Zerknął 
w bok, by ocenić ile jeszcze drogi zostało do pokonania. Po prostej byłoby 
dziesięć kroków; teraz jednak zerkał nerwowo na boki w nadziei, że zmęczone i 
zziębnięte mięśnie podołają czekającemu go jeszcze wysiłkowi. Westchnąwszy jął 
szukać palcami stóp i rąk najdrobniejszych nierówności w śliskiej, mokrej skale, 
zdolnych unieść i podtrzymać jego ciężar. Z wysiłkiem pokonał jeszcze pięć 
kroków, nim zawisł bezradnie na drżących z wysiłku palcach rąk. Stopy nie 
znajdowały już oparcia.
"Jeśli spadnę być może woda rozpulchniona pęcherzami powietrza nie będzie aż tak 
twarda i ocalę życie. Jeśli jednak dno jest płytkie, lub jeżą się tam skały, 
będzie po mnie".
Nagle ta myśl wydała mu się nie taka straszna. Skończyłyby się męki i 
odpowiedzialność. Szybko otrząsnął się z wizji podsuwanych przez łaknący 
wytchnienia ciała umysł, i przesuwając palec za palcem, dłoń za dłonią, posuwał 
się dalej. 
Nadeszła jednak chwila, gdy wbrew jego woli, zziębnięte i pobielałe palce 
zaczęły się prostować, wymawiając dalszą służbę, a jego stopy odruchowo jęły 
szukać jakiegokolwiek oparcia skrobiąc niecierpliwie wilgotną skałę. Naraz palce 
prawej stopy trafiły w szczelinę. Z ulgą skorzystał z okazji, by przenieść cały 
ciężar ciała na nogę, odpocząć chwile i rozejrzeć się. Rokkunda nie było widać. 
Buran przestraszył się. 
"Albo odpadł, albo cofnął się i siedzi teraz na górze nie wiedząc co z sobą 
począć". Pomyślał nawet, by zawrócić, jednak stwierdził, że nie ma to sensu. 
"Jeśli spadł i tak mu nie pomogę, a jeśli cofnął się nie grozi żadne 
niebezpieczeństwo, po prostu dalej pójdzie sam" - pomyślał; był zresztą świadom, 
że i tak nie starczyłoby mu sił na ponowne pokonanie wodospadu; ledwie tu udało 
się mu dotrzeć. 
Westchnąwszy i nabrawszy w płuca nowego oddechu zaczął szukać lewą stopą 
następnego oparcia. Z największym wysiłkiem pokonał ostatni odcinek. Za plecami 
nie było już opadającej swobodnie wody. Była pustka, powietrze, przepaść bez 
dna, gorsza jeszcze niż ta, z której spadł Gragh, bo jej dno usiane było 
bezlitosnymi skałami. Był prawie po drugiej stronie. Ucieszy się jednak dopiero 
wówczas, kiedy dotrze na górę, i odetchnąwszy, ze spokojem spojrzy na pokonaną 
drogę. Oczami zalanymi nie wiadomo czy potem, czy roszącą go dotąd wilgocią 
wodospadu, spojrzał w górę. Jego palce powoli znajdowały kolejne, niepewne 
punkty podparcia, by w końcu namacać tylko chropowatą, nie dającą uchwytu skałę. 
Gdy zawisł bezradnie, do zbawczej krawędzi powyżej, zostały jeszcze dosłownie 
dwie długości ciała. Nie myślał już ani o powrocie, który wobec zmęczenia był 
niemożliwy, ani o skoku w dół, gdzie nie czekała miękka, wymieszana z pęcherzami 
powietrza woda, lecz pewna śmierć na szarej płaszczyźnie, pokrytej, jak skóra 
ropuchy, brodawkami skał. Przywarł bezsilnie twarzą do wilgotnej ściany, i 
czekał, aż zabraknie mu sił. 
Nagle, gdy jego myśli zawisły w pustce i tylko mózg zmuszał mięśnie do 
ostatniego, bardziej odruchowego niż sensownego wysiłku, usłyszał w uszach 
szept. Gdy dotarło do niego, że rzeczywiście coś słyszy, skoncentrował się 
bardziej. Uniósł głowę, spojrzał na boki i w końcu w górę. Powyżej jego głowy, 
na wyciągnięcie ramion zobaczył Rokkunda. 
Wyglądał, jakby wyrastał poziomo z pionowej skały. 
- Złap się mnie. 
Ręka Burana powędrowała w górę i nim dłoń ujęła pień Drzewopodobnego zawisła na 
moment w powietrzu.
- Czy nie wyrwę cię i nie zginiemy obaj?
- Nie martw się o mnie, martw się o siebie i zaufaj mi. Złap się wreszcie!
Dłoń Burana sięgnęła w górę i złapała (o dziwo!) suchy pień Rokkunda. Oparcie 
było pewne i ani drgnęło. Pękające z bólu mięśnie, wspierane nadzieją, 
podciągnęły w górę resztę niewiarygodnie ciężkiego ciała. Sakwy i kuszę 
przerzucił przez krawędź. Lżejszy o kilka głowokamieni sięgnął do grani, 
podciągnął się i pokonał w ten sposób ostatnią przeszkodę. Leżał teraz 
wyciągnięty na gorącej skale i czuł jak się topi, rozlewa po niej, niczym grudka 
tłuszczu przy żarze ogniska. Zapomniał w końcu o własnym ciele i zasnął. 
Wiosenne, wiszące nisko nad horyzontem słońce osuszało mu ubranie i powoli, z 
lekkim mrowieniem wypierało chłód z przeziębniętych członków. 
Gdy się obudził, słońce brzegiem swej czerwono-świetlistej korony, jakby bojąc 
się opuścić ten dzień, trzymało kurczowo brzeg tonących w wieczornym mroku 
czarnych skał Krateru Kahr-Hor. Zadrżał i spróbował się poruszyć. Stękając 
przewalił się na bok i wstał. 
- Dziękuję - szepnął w kierunku wrośniętego w skałę drzewka, w którym rozpoznał 
Rokkunda. 
- Jesteśmy przyjaciółmi.
- Odtąd, nawet gdybyś przestał nim dla mnie być, jestem ci winien życie. Taki 
dług wiąże człowieka honoru bardziej niż przyjaźń. 
- Może to kiedyś zrozumiem. Czy idziemy dalej?
- Nie. Nie widzę w ciemnościach i jestem skonany, a za godzinę noc zapanuje nad 
światem. Teraz muszę znaleźć schronienie na noc i wypocząć. 
- Przewidziałem to; chodź - i wysunąwszy korzenie z litej skały zaczął oddalać 
się od wodospadu. 
Buran posłusznie poszedł za nim. Po kilkudziesięciu krokach doszli do ściany 
zarośli, a jego oczom ukazał się szałas upleciony z gałęzi. Obok wąskiego otworu 
leżała sterta chrustu. Buran z wdzięcznością zerknął na Rokkunda, choć nie był 
pewien, czy ten zrozumie wymowę spojrzenia. Po chwili grzali się obaj przy 
skromnym ognisku. Buran odniósł wrażenie, że Rokkund czerpie z jego ciepła 
więcej radości niż on. 
- Dobrze ci?
- Więcej niż dobrze. Ciepło w każdej postaci jest moim przysmakiem. Im jest 
cieplej wokół mnie, tym lepiej funkcjonuję. 
- Czy ciepło żywych istot też ci odpowiada?
- Tak, lecz jest go zbyt mało. Jego ilość nie jest warta ceny życia, które 
musiałbym zabrać. 
- My ludzie również nie możemy żyć bez ciepła. Pomaga nam wypędzać zmęczenie, 
leczyć choroby i odzyskiwać dobry nastrój, tak potrzebny do pokonania trudności 
niesionych przez następny dzień. 
- Jest więc coś, w czym jesteśmy do siebie podobni, jesteśmy ciepłolubami - i 
roześmiali się oboje, o ile psykanie w uszach i drżenie wszystkich gałązek 
Rokkunda, Buran właściwie odczytał jako wtórujący mu śmiech. 
Następny dzień przywitał ich ciepły i słoneczny. Powiew nagrzanego powietrza 
ciągnął z południa, wzdłuż nagrzanych od wschodu słońca skał. 
Buran ruszył ociężale, lecz po kilkuset krokach mięśnie rozgrzały się, a ból 
nieznacznie ustąpił. Okalająca Górne Jezioro skalna półka zniknęła gdzieś w 
zaroślach po prawej stronie, a oni zmuszeni byli maszerować stromym zboczem, 
zrudziałym od zeschłych, wzrastających i obumierających przez lata traw. 
- Zastanawiam się, co stało się z Berrą -odezwał się w końcu Buran.
- Z kim?
- Z człowiekiem Horguna, którego choć raniłem uszedł z życiem. Jeśli przed 
wodospadem słyszałeś jakąś żywą istotę i był to człowiek, to mógł to być właśnie 
on. Skoro pomimo rany przeżył śnieżycę, to może i znajdzie drogę, by pokonać 
wodospad.
- Może tak.
- Jak to zrobiłeś? - zapytał znienacka Buran.
- Co takiego?
- Jak ci się udało mnie wyprzedzić? Był moment, kiedy pomyślałem, że 
zrezygnowałeś lub wręcz spadłeś w dół. 
- Kiedy młodzi mojego gatunku, tacy jak ja, zaczynają największą wędrówkę 
swojego życia, są do tego przygotowani. Istnieje taki gatunek ryby, który rodzi 
się w rzece, u jej źródeł, a potem spływa do morza. W morzu żeruje, nabiera sił 
by potem wrócić do miejsca swych narodzin, i dać życie nowym pokoleniom. 
Pokonuje rwące rzeki i wodospady, i nic poza śmiercią nie jest w stanie przerwać 
tej morderczej wędrówki. Jesteśmy w pewnym sensie podobni do tych ryb. Jakaś 
siła pcha nas dalej i dalej, poza granice słuchu naszych ojców. Zwierzęta rodzą 
się, są młode, nabierają sił, by stać się ojcami i matkami, a później starzeją 
się, siły ich opuszczają, kontemplują wspomnienia i dożywają swych dni. Kiedy 
osiądę, nigdy później nie będę zdolny do takiego wysiłku. Jednak póki co, poza 
nielicznymi siłami przyrody, nic nie jest w stanie zatrzymać mnie w wędrówce.
- Dalej nie wiem, jak pokonałeś wodospad.
- Kiedy stwierdziłem, że idąc poziomo po skale, waląca z góry woda może mnie od 
niej oderwać, zawróciłem i przeszedłem po dnie wodospadu. 
- Nie utopiłeś się?
- Jak widzisz idę obok ciebie. 
- Wierzyć się nie chce ! - Ni to do Rokkunda, ni to siebie rzekł Buran.
- Co znów?
- Nieprawdopodobne jest samo istnienie takiego stworzenia jak ty, a twoje 
dotychczasowe dokonania zadziwiają mnie jeszcze bardziej. 
- Zostaw sobie trochę podziwu na później, bo w swej podróży zobaczysz rzeczy 
bardziej zadziwiające niż ja. 
- Tak myślisz?
- Jestem tego pewien. 
Okrążali od wschodu Górne Jezioro, to jedyne czego był pewien. Szli w cieniu 
stoku, choć słońcu daleko było do zachodu. Buran zerkał czasami na swoje 
przedramię. Monotonia marszu sprawiała, że pragnął jakiejś zmiany, jednak 
zarówno na przedramieniu, jak i w najbliższym otoczeniu, nic się nie zmieniało. 
- Coś jest przed nami - odezwał się w końcu Rokkund. 
- Strome, porosłe splątanymi trawami zbocze... - odrzekł Buran.
- To sam widzisz i nie musiałbym ci na to zwracać uwagi. 
- Co zatem?
- Nie wiem.
- Berra!!! - krzyknęły jego usta, choć rozum niechętnie w to chciał wierzyć.
- Nieczłowiek; może jakieś inne stworzenie - zwierzę... Słyszę ledwo słyszalny 
szmer.
Buran zerknął na towarzysza i patrząc przed siebie zdjął z ramienia kuszę, 
naciągnął ją i nałożył bełt. 
- Zbliżamy się?
- Tak, ale.....chyba nas usłyszało.
Buran przyczaił się. Podbiegł w górę stoku i przywarł do kępy zarośli. 
Rokkund wrósł w ziemie i nikt w tej chwili, oprócz Burana, nie rozpoznał by w 
nim niczego innego, poza rosnącym samotnie drzewkiem. 
Tymczasem, Buran, bardziej ufając słowom Rokkunda, niż własnemu, myśliwego i 
wojownika instynktowi, skradał się coraz ostrożniej. Nagle wydało mu się to 
głupie. Już chciał zrezygnować z tego idiotycznego skradania się, ale się 
powstrzymał; nie opuścił broni, i nie wyprostował się. I dobrze zrobił, bo nagle 
do jego uszu dobiegł szmer; po prostu szmer, który nie dawał żadnych nowych 
wskazówek, ani co do kierunku, ani istoty, przez którą został wywołany. Był obcy 
w otaczającej go ciszy, i to wszystko. Cashgorjańczyk zamarł na chwilę, by 
zdecydować czy iść dalej, czy czekać w zasadzce. Szmer się powtórzył i zaczął 
zbliżać. Teraz mógł już go nazwać: coś brnęło przez zarośla. Szuranie i 
szemranie ocierających się, stukających o siebie gałązek było coraz 
wyraźniejsze. Instynkt łowcy zawładnął ciałem i myślami urodzonego myśliwego i 
wojownika. Jako człowiek, wiedział czym dysponuje: bronią i rozumem, jednak nic 
poza tym nie odróżniało go od polującego drapieżnika. Zapomniał o bólu, 
przyjacielu i strachu. Stał się otoczeniem, w którym teraz trwał, strzałą leżącą 
na rowku kuszy i słuchem. Słyszał coraz wyraźniej, jak to, co przedziera się 
przez krzewy, podchodzi coraz bliżej. Spoglądał z napięciem w miejsce, w którym 
spodziewał się to coś za chwilę ujrzeć, i... nagle wszystko umilkło - stało się 
ciszą. 
Buran trwał w gotowości, jednak z każdą mijającą chwilą bardziej docierało do 
niego, że niczego się nie doczeka tkwiąc w miejscu i czekając na pojawienie się 
nieznanej istoty. 
Raptem drobniejsze gałązki otaczających go zarośli zakołysały się; coś 
przemknęło obok niego. To mu uświadomiło, że sześć lat w służbie u Horguna 
zabiło w nim więcej czujności, spostrzegawczości i odruchów niż się spodziewał. 
Wiatr wiał Buranowi w twarz, nie mógł więc zanieść jego zapachu czającemu się 
gdzieś w krzakach stworzeniu. Nie pomyślał o tym jednak wcześniej, i dopiero 
nagła cisza sprawiła, że zwrócił na to uwagę. Cisza trwała zbyt długo. 
Postanowił działać. Bezszelestnie, krok za krokiem posuwał się wzdłuż linii 
krzewów, aż do miejsca leżącego, jak mu się zdawało , na wysokości celu. 
Słońce stopiło w większości śnieg i tylko w najbardziej zacienionych miejscach 
bieliły się jeszcze jego pryzmy. Gałęzie krzewów były nagie, choć gdzie 
niegdzie, na końcach gałązek, z pierwszych pękających pąków wystrzeliły 
pierwsze, pojedyncze, drobniutkie listki. Brak żywej, soczystej, wiosennej 
zieleni sprawiał, że można było zajrzeć w głąb ściany splątanych gałęzi na 
jakieś pięć kroków.
Rozglądał się więc wytężając wszystkie zmysły. Najgorsze, że nie miał pojęcia 
czego się spodziewać. Nie wiedział, czy wyjdzie na niego królik, czy dzik, 
niedźwiedź, czy groźniejsza jeszcze poczwara, której istnienie, w świetle jego 
ostatnich przygód, nie wydało mu się wcale takie niemożliwe. Jak mógł, starał 
się stłumić echa strasznych legend, i opowieści zasłyszanych w dzieciństwie, by 
lęk nie zawładnął jego umysłem, i nie zaczął rządzić ciałem.
Znów szmer. Gdzieś z lewej... Zwrócił się w tą stronę i stojąc twarzą do ściany 
krzewów, zerkał w kierunku, z którego, jak mu się zdawało, coś usłyszał. 
Delikatnie i cicho wysunął miecz, którego rękojeść sterczała dotąd nad prawym 
ramieniem, i z największą ostrożnością zaczął się wciskać w plątaninę gałęzi. 
Uszedł może z dwadzieścia kroków, gdy naraz, wśród świstów i lawiny syku 
roztrącanych gałęzi, coś zerwało się za jego plecami do ucieczki lub ataku. 
Jednym zwrotem jego twarz zamieniła się z plecami i zamarła w oczekiwaniu. Coś 
mknęło przez zarośla. Widział tylko kołyszące się i łamiące od nagłych uderzeń 
gałęzie. Jakiś kształt rysowany owijającymi się na nim, giętkimi gałązkami sunął 
ku otwartej przestrzeni stoku. Buran zrozumiał nagle, że gdy to nieokreślone coś 
wydostanie się na wolną przestrzeń, nikt i nic nie będzie w stanie go znaleźć. 
Istniała zasada, że "jeśli coś ucieka, to należy to ścigać. Jeśli coś ciebie 
ściga, to należy uciekać". Była to najprostsza zasada nieobca żadnej żywej 
istocie. Postępując zgodnie z nią, Buran, nie zważając na zacinające twarz 
gałązki, mknął przez zarośla za oddalającym się zgiełkiem. Już po kilku krokach 
zorientował się, że nie ma szans dogonić tego, co przed nim, jak sądził, 
uciekało. Nie zwolnił jednak. Łudził się, że w ten sposób nie da szans 
"niewidzialnemu" na zaczajanie się na niego. Nim wychynął z zarośli, jak 
nakazywała ostrożność, zatrzymał się i rozejrzał. Wiedział, że nie może być 
odtąd pewien bezkarności żadnego swego ruchu, zwłaszcza nieopatrznego. Nie mógł 
też sterczeć w krzakach po kres swych dni. Ostrożnie wyjrzał z gęstwiny na nagi 
stok i rozejrzał się. Niczego nie dostrzegł po bokach, lecz gdy zerknął w dół, 
uświadomił sobie, że popełnił błąd. 
U jego stóp rysował się ślad. Długa trawa, niczym włosy Matki Ziemi, była 
przeczesana czyimiś stopami, niczym kościanym grzebieniem, a równo i w jednym 
kierunku ułożone źdźbła, kończyły się krok od niego. Zdążył tylko spojrzeć w tym 
kierunku i niczego nie dostrzegłszy uniósł się nagle w powietrze. 
Na czole i innych nie okrytych częściach głowy czuł jakieś lodowate macki, jakby 
ktoś przykleił mu olbrzymi, przemarznięty i mokry klonowy liść. Wydało mu się, 
że najwłaściwiej będzie nie poruszyć się. Dyndał jak wisielec na niewidzialnym 
sznurze i nie wiedział co począć. Miał kuszę i miecz wzniesiony do cięcia, 
jednak jakiś wewnętrzny głos szeptał mu, by nie czynił ze swej broni użytku. 
Wiedział, że choć sam niczego nie widzi, to to, co go teraz trzyma, przygląda mu 
się. Czuł się jak szczur trzymany za ogon. Mógł poderwać się i ugryźć, jednak 
był pewien, że byłoby to głupie i nierozważne. 
- Niech nic głupiego nie przyjdzie ci do głowy - rozpoznał głos Rokkunda, 
szepczący treść jego własnych myśli.
W tym samym momencie, kiwając w powietrzu nogami, zaczął niesiony przez nieznaną 
istotę płynąć w jego kierunku, jakby to coś, co trzymało go za głowę, usłyszało 
ten szept i podążyło w kierunku jego źródła. Po chwili został uwolniony. Runął 
niespodziewanie na ziemię, u stóp Rokkunda, i ledwie dotknął ziemi poderwał się 
na nogi. Stał teraz przy drzewku, i usiłował dostrzec to, co go tu przyniosło. 
Na próżno. 
- Wiesz co się dzieje, czy dalej mam się bać?- Nie musisz się już bać. Jesteśmy 
sami. 
- Jesteś pewien?
- Tak. Wytłumaczyłem cię. 
- Wytłumaczyłeś mnie? - zapytał Buran stojąc ze wzniesionym mieczem i 
rozglądając się nerwowo na boki.
- Tak, ciebie. Powiedziałem, że to moja wina, że gdyby nie ja, nigdy nie 
usłyszałbyś szmeru i nie próbował go zaskoczyć. 
 A przed kim ty mnie łaskawie wytłumaczyłeś i kogo to, gdyby nie ty oczywiście, 
miałbym zaskoczyć?
- No... jego...
- Ma jakieś imię?
- Dla ciebie wystarczy: Niewidzialny. 
- I to wszystko? 
- Tak.
- Czy wyjaśnisz mi coś jeszcze, czy do końca życia będę umierał z ciekawości, co 
naprawdę się tu wydarzyło?
- Nie ma nic do wyjaśniania. Jego istnienie trudniej było by ci zrozumieć niż 
moje. Ja mam ciało widzialne i z odrobiną szczęścia, i spostrzegawczości, każdy 
mógłby mnie wytropić - jego nigdy! Zapomnij o jego istnieniu. 
- To niemożliwe. Jeśli nie poznam prawdy, to miast jednego prawdziwego 
wizerunku, będę miał przed oczyma setki domysłów. Poznałem już ciebie i twój 
gatunek, i jestem spokojny znając prawdę o was, i świadomy tego, że mam na ten 
temat milczeć. Czy na prawdę nie możesz mi nic więcej powiedzieć? Nie chcę gubić 
się w domysłach.
- Nie mogę. 
Nim jednak dokończył, coś skłoniło Burana, by spojrzał w kierunku południa. 
Dziesięć kroków od niego, jak meduza w morskich wodach, kołysała się o pół ciała 
wyższa od niego jakaś postać. Przypominała raczej człekokształtne wtrącenie, w 
masie krystalicznie czystego, górskiego powietrza, niczym przezroczysty kawałek 
lodu wrzucony do wody, widoczny dopiero wtedy, gdy nim poruszyć. 
Wytrzeszczając oczy, by nie uronić i tak ledwo uchwytnych szczegółów, 
rozpoznawał zarysy nóg, rąk, tułowia, głowy. Włosy przypominały opalizujące 
strumienie rozwiewanej wichurą wody. Cała postać niczym kropla wody, obwiedziona 
była lekką, wywołaną blaskiem słońca aurą, i chyba tylko dzięki niej mógł ją 
zauważyć.
Nagle plama ruszyła na południe, kładąc na zbocze cień, podobny do tego, jaki 
rzucają przy brzegu drobniutkie fale zmarszczonej wody na piaszczyste dno 
jeziora, czy płytkiego strumyka. Gdy kolejny raz mrugnął oczyma, nic już po ich 
otwarciu nie zobaczył. 
- Widziałem to - odezwał się niemal szeptem nie odwracając nawet głowy w stronę 
Rokkunda. Zapatrzony w przestrzeń przed sobą, łudził się, że dostrzeże jeszcze 
choćby ziarnko piasku strącone ze zbocza przez niewidzialną istotę.
- Co widziałeś?
- Tę istotę!
- Jesteś pewien?
- Tak, jestem pewien. 
- To ciesz się. Masz czego chciałeś. Ja dalej nie wiem jak wyglądał i nie będę 
mógł swoim dzieciom przekazać jego obrazu - powiedziało drzewko, lecz Buran 
zdawał się nie słuchać i ciągnął dalej: - Nie wiem, czy był to przypadek, czy 
chciała mi się pokazać, ale widziałem ją...
- To nie był przypadek. 
- A więc chciała mi się pokazać?!
- Inaczej nigdy byś jej nie ujrzał.
- Dlaczego?
- My, Skałoludy, jak nas nazywasz, znamy Przezroczystych tylko z zasłyszanych 
opowieści, i ich istnienie nie było dla nas niczym pewnym, bo nikomu nigdy się 
nie pokazują. Lecz wiemy jedno: takie istoty nigdy nie objawiają się jeśli tego 
nie maja w zamiarze. Od dziś, moja gałąź będzie pewna ich istnienia.
- Jednak dlaczego pozwoliła mi się ujrzeć?
- Tego nie wiem, wiem jednak, że ciągną do ciebie wszystkie tajemnice i 
najskrytsze istoty tego świata jak ćmy do latarni, jak pioruny do górskich 
szczytów i przełęczy. Ta podróż staje się coraz bardziej ciekawa i zrobię 
wszystko, by towarzyszyć ci jak najdłużej. Jeśli dalej tak pójdzie, moi 
potomkowie będą w przyszłości najmądrzejszymi ze Skałoludów. - Ruszajmy - po 
czym wyjął korzenie z ziemi i kołysząc zgrabnie gałązkami ruszył przodem.
Rozdział 14
Buran przyglądał się maszerującemu obok niego dziwu, jakiego pewnie żaden 
człowiek, jak świat światem nie widział. Niby-gałązki Rokkunda kiwały się niczym 
owiewane słabymi podmuchami wiatru; był tak łudząco podobny do zwykłego 
drzewka...Gdyby teraz nagle stanął, chowając swym zwyczajem korzenie w ziemie, a 
nie wraz z nim pokonywał splątaną długimi, starymi trawami pochyłość, nikt, 
nawet on, nie byłby w stanie domyślić się, że to pozbawione jeszcze liści (jak 
wszystkie zresztą rośliny w okolicy), wysokie na półtora chłopa, młode drzewko, 
nie jest w istocie drzewkiem. Ba ! Nie jest nawet rośliną! 
Gdyby... Gdyby nie to, że się porusza... Buran nie wytrzymał w końcu i odezwał 
się:
- Nie dziwię się, że nie pozwalacie się oglądać.
- A to czemu?
- Bo każdy kto ujrzał by maszerujące drzewko, albo umarłby ze strachu, albo ze 
śmiechu. 
- Tak... Troszczymy się o własne sprawy i dzięki temu trwamy. 
- Tak śmiesznie kołyszą ci się gałęzie...
- Nie śmiejesz się jednak zbyt głośno...
- Przywykłem i opatrzyłem się z tym, czym... kim jesteś i jak się poruszasz.
- Po co więc o tym mówisz?
Buran zastanowił się.
- Z wielu powodów: by w ogóle coś mówić, by pomyśleć o tobie z nowej perspektywy 
- odleglejszej i mniej "mojej".
- Mniej "twojej" ...?
- Zastanowiłem się, co bym czuł, gdybym nie wiedząc wcześniej o tobie nic, 
ujrzał cię kroczącego łąką, lasem, czy gdziekolwiek indziej.
- I...
- Mówiłem przecież, dla moich, ludzkich oczu jest to widok ścinający z nóg, 
przedziwny i niepojęty. - Nie mówiąc ani słowa podbiegł do Rokkunda, capnął go i 
uniósł w powietrze. Nic się nie wydarzyło. Nie doznał nawet przez mgnienie oka 
bezwładu.
- Tym razem nie ma przed nami ani wody, ani przepaści. Postaw mnie na ziemię.
- Czy sprawiam ci ból lub przykrość?
- Nie, choć gdy nie czuję pod sobą ziemi, zaczynam się niepokoić, a gdy trwa to 
zbyt długo, tracę siły. 
Cashgorjańczyk zważył kilka razy w zaciśniętej pięści ciężar Rokkunda i 
zastanowił się.
- Nie jesteś zbyt ciężki. Myślę, że w razie konieczności mógłbym cię nieść i to 
dość długo... o ile nagle nie przytyjesz...- rzekł i odstawił go.
- Dlaczego miałbyś mnie nosić?
- Bo mniej głupio wygląda wojownik maszerując z wyrwanym z korzeniami drzewkiem, 
niż drzewko maszerujące samo. Gdy uznasz, że powinieneś się ukryć przed ludzkim 
wzrokiem, daj mi znać. Poniosę cię ile trzeba. Co sądzisz o tym pomyśle?
- Nic.
- Nic?
- Nic - powtórzył Rokkund, po czym dodał: - Gdy uznam, że powinienem się ukryć, 
po prostu się ukryję, zniknę, przepadnę i pojawię się u twego boku dopiero, gdy 
minie zagrożenie.
Do zachodu słońca pozostało jeszcze trochę czasu, jednak Buran nagle klapnął na 
wilgotną trawę i rzekł:
- Nie idę dalej.
Oliwkowe gałązki zakołysały się nad nim dotykając jego głowy, jakby z 
przestrachem. 
- Tak tylko zrzędzę, by sobie ulżyć. Muszę odpocząć. Prawa noga za chwilę mi 
pęknie. Ten przeklęty stok mnie wykończy Jeśli jutro cały dzień będę zmuszony 
maszerować jakbym miał jedną nogę dłuższą, a drugą krótszą, to nie wytrzymam i 
albo się poddam, albo dla równowagi pójdę tyłem.
- Nie rozumiem o czym ty właściwie mówisz. 
- Tobie jest wszystko jedno, czy idziesz po poziomym terenie, czy wyrastasz 
poziomo z pionowej skały. Człowiek również daje sobie radę w różnym terenie, 
jednak obojętnie jak chodzi, równomiernie obciąża wszystkie kończyny. Na tym 
stoku to niemożliwe. Ciągle podskakuję przenosząc cały ciężar ciała prawą nogą, 
podczas, gdy lewą tylko się podpieram. Musiałbym mieć lewą nogę dłuższą pół 
łokcia, by iść w miarę normalnie. Szkoda, że nie możemy przedrzeć się do brzegu 
jeziora. Znalazłby się tam może choćby pasek plaży, którą dałoby się iść dalej 
jakoś normalniej. 
- Może by się znalazł; trzeba by sprawdzić
- To prawda. Pójdźmy w górę. 
I poszli. Nic jednak nie było widać przez czarno-szarą ścianę roślinności. 
- Czy mogę cię podrzucić w górę?
- Możemy spróbować - Rokund domyślił się o co chodzi Buranowi. 
Ten złapał go i podrzucił najmocniej jak umiał, by po chwili złapać wracające z 
wysokości dwudziestu łokci drzewko. 
- Dostrzegłeś cokolwiek?
- Nie mam dobrego wzroku, jednak sądzę, że moglibyśmy spróbować przedrzeć się w 
stronę jeziora. Poczekaj tu na mnie. Sprawdzę to. - I nie czekając na odpowiedź 
ruszył w zarośla. Przemykał tak sprawnie, że zdawał się wcale nie potrącać 
gałęzi. Buran stał jak urzeczony niewiarygodną prędkością, z jaką Rokkund 
pokonywał gęstwinę. Po chwili zniknął i nawet najlżejszy szelest nie zdradzał, 
którędy obecnie przemyka. Nie było już na co patrzeć. Zdjął zatem toboły, wyjął 
resztki mięsa i począł wolno je przeżuwać. 
"Od jutra będę głodował" - przemknęła mu nie pocieszająca myśl na widok resztek 
żywności. Gdy skończył, sięgnął po broń. Przeostrzył miecz i obejrzał kuszę. 
Siedział czekając powrotu przyjaciela, zapatrzony w dal. Gdzieś tam, za 
sterczącymi z mgieł, ośnieżonymi szczytami, dziesiątki dni drogi stąd, leżała 
jego ojczyzna. 
Zadumał się. Wspomniał zielone hale ścielące się przepysznym, łąkowym kobiercem 
u stóp warowni Kesak, najdalej na północ wysuniętej placówki Królestwa Arscot. 
Strzegła ona jedynej przełęczy, którą mogłaby przedrzeć się z północy większa 
horda barbarzyńców. Mniejsze strażnice rozmieszczone były tak, by strażnik 
czuwający nieustannie na Wieży Czat, mógł w porę dostrzec dymy sygnalizacyjne. 
Warownia wzniesiona była w początkach królestwa przez ludzi, którzy stworzyli i 
umocnili jego potęgę. Tysiące rąk, przez dziesiątki lat, ustawiały kamień na 
kamieniu, obrabiając i szlifując każdy z ciosów, bacząc, by doskonale do siebie 
pasowały. 
Mury grube na kilka kroków rosły powoli, jednak warto było. Nigdy nie zdobyta, 
szara, wtopiona w urwiste, skaliste zbocza Gór Północy twierdza, czuwała nad 
bezpieczeństwem tego zakątka od stuleci. Wieki sprawiły, że w szczelinach między 
kamieniami wyrosły mchy, a w żyźniejszych zakamarkach osiadły i zazieleniły się 
większe rośliny. Gdyby nie ścieżki wydeptane wśród traw i inne, typowe ślady 
ludzkiej obecności, trudno byłoby odróżnić zarysy stworzonej ludzką ręką 
twierdzy od naturalnego tła, z którym zlewała się idealnie. 
"Nie tylko wy umiecie się maskować" - wspominając Rockfelsa pomyślał z dumą o 
swym domu Buran.
O tej porze roku było tam najpiękniej. Tysiące łąkowych kwiatów okazywało swą 
radość Pani Wiośnie, uśmiechając się milionami barw ku bezchmurnemu niebu, a 
zielony kobierzec łąk wyglądał, jak najprzepyszniejsza z jedwabnych , barwionych 
w kwieciste wzory tkanin, z tych, które przywozili kupcy ze swych 
dalekowschodnich wypraw. Mówiono, że kiedyś, było na nie stać nawet mniej 
zamożnych. 
W jego rodzinie przekazywana z pokolenia na pokolenie zachowała się barwna, 
jedwabna chustka, którą jego pra, pradziadek podarował żonie z okazji narodzin 
długo oczekiwanego syna. Była już wypłowiała, lecz wyobraźnią dało się domalować 
brakujące zarysy przedstawionych na niej kwiatów i innych roślinnych motywów, i 
domyślić się palety tęczowych barw, którą musiała ongiś kraśnieć. Teraz, gdy 
podróże kupieckie stały się z powodu Horguna bardzo ryzykowne i niebezpieczne, 
ceny tych kolorowych, zwiewnych klejnotów osiągały astronomiczne ceny. Tylko 
najzamożniejszych stać było na ich kupno. 
Z granicy zadumy i marzeń, z zębatej linii horyzontu, gdzie ośnieżone, odległe 
szczyty wbijały się niczym kły w błękitne podniebienie nieba, przeniósł wzrok na 
opadające u jego stóp zbocze, jakby chcąc sprawdzić, czy i tu, u swoich stóp nie 
dostrzeże bodaj jednego kolorowego kwiatu. Szarozielona gęstwa splątanych, 
przemarzniętych po mroźnej zimie źdźbeł traw ciągnęła się daleko w dół, aż do 
ciemniejszej linii skał i karłowatych sosen.Zawiódł się. Póki co, nawet trawy 
nie zbudziły się do życia, tym bardziej nie było sensu wypatrywać kwiatów. 
Mroczna góra ogromnego, drzemiącego wulkanu, znajdowała się na wysokości, gdzie 
w górach, śnieg leży zazwyczaj przez cały rok. Tylko dzięki ciepłu, które 
wydzielała możliwe było tu życie. 
Gdyby nie zło zwane z imienia Horgun, byłby to wyjątkowy, niepowtarzalny i 
pewnie szczęśliwy zakątek, dający zimowe schronienie wielu górskim zwierzętom. A 
może z czasem, letnią porą, przywędrowałyby tu i zadomowiły się na stałe 
stworzenia, lubiące łagodniejszy klimat, wzbogacając tutejszą faunę. 
"Wówczas nie miałbym problemu z tym, co jutro będę jadł" - rzucił bardziej 
świadomą myśl Buran. Treść tej łatwo pomyślanej myśli, mogła stać się wkrótce 
pierwszą jego troską. Musiał zdobyć coś do jedzenia, gdyż nie mógł, jak Rokkund 
swoich korzeni, wpuścić głowy w byle jakie podłoże i ssać soków ziemi, by się 
posilić. 
"Rokkund... Gdzie on jest?". Teraz wrócił całkowicie do rzeczywistości, 
odzyskując poczucie miejsca, w którym siedział i czasu, w którym istniał. 
Słońce zdążyło przemierzyć klin nieba między wskazującym a środkowym palcem, 
odkąd Rokkund go opuścił. Buran widział jak sprawnie poruszał się wśród gęstwy i 
jego wewnętrzne, intuicyjne liczydło podszeptywało mu, kłując przy tym 
niepokojem, że dawno minął czas, w którym młody Skałolud powinien ze dwa razy 
dotrzeć do brzegu Górnego Jeziora i powrócić. Poderwał się na nogi i zastygł w 
bezruchu uważnie nasłuchując. Nic. Ni szmeru dla uszu, ni ruchu dla oczu. 
Pozbierał swe rzeczy, spojrzał po ścianie zbitych zarośli i wybrawszy miejsce, 
gdzie były jak się zdawało mniej gęste, skierował się ku nim. 
Przeciskał się siłą póki nie nadszedł moment, w którym niezgrabna plecionka, 
efekt z pozoru nieudanych prób Matki Natury, sprawdzenia się w koszykarskim 
fachu, skutecznie nie powstrzymała go w dalszych wysiłkach. Z trudem wysunął 
ciężki, obosieczny miecz z przewieszonej przez ramię pochwy i jął wyrąbywać 
sobie drogę. 
Z zazdrością przywoływał obraz Rokkunda, przesuwającego się z taką łatwością 
między tymi, chłostającymi go teraz i kaleczącymi skórę prętami. Szło mu 
kiepsko. Robił jak mu się zdawało zbyt dużo hałasu. Nie miał jednak wyjścia. 
Honor nie pozwalał mu opuścić tego miejsca bez upewnienia się, czy nic nie 
zagraża życiu istoty, która ocaliła go niedawno od pewnej śmierci. 
Trafił na krzywą sosnę o grubym pniu, skręconym z dwóch wyrastających ze 
wspólnego korzenia konarów. Górowała nad okolicą niczym pasterz stojący pośrodku 
zielonego stada. Wspiął się na jego ramiona i rozejrzał po okolicy.
"Zabłądziłem" - dotarło do niego. W zapamiętaniu przestał kontrolować swoje 
położenie względem słońca. Odruchowo rąbał krzaki tam, gdzie było to 
najłatwiejsze, miast pilnować właściwego kierunku. 
Posuwając się tak dalej, wyszedłby na otwartą przestrzeń może za miesiąc, za to 
dzięki temu, powstałby nowy trakt, choć na pewno nikomu niepotrzebny, prowadzący 
przez chaszcze z nikąd do nikąd. 
Splunął ze złością przed siebie i zlazł z drzewa. 
Po jakimś chwili zaciekłego wymachiwania mieczem i posuwania się tym razem we 
właściwym kierunku, dotarł do miejsca, z którego dostrzegł pierwsze, sino-złote 
błyski tafli jeziora, oświetlonej bliskim kresowi swej codziennej wędrówki 
słońcem. Ostrożnie posuwał się w tym kierunku i po niemal półdniowej 
szamotaninie dotarł wreszcie do brzegów jeziora. 
Był zmęczony i nie miał pojęcia, w którą stronę ruszyć. Skupił się i rozejrzał 
tak uważnie, jak tylko pozwalało mu rozdygotane wysiłkiem ciało. Nie dostrzegł 
najmniejszego śladu mogącego stanowić wskazówkę, gdzie szukać przyjaciela. Nic 
nie wskazywało, by ktokolwiek lub cokolwiek przechodziło tędy tego dnia. 
Postanowił skręcić w prawo i cofając się wzdłuż jeziora, przeczesać jego brzeg.
- Buranie, słuchaj i nie odzywaj się: zawróć najciszej jak umiesz i wypełnij swe 
przeznaczenie - niespodziewanie zaszeptał mu w uszach znajomy głos.
Szept dobiegł z kierunku, którego nie potrafił określić; wcześniej również nie 
udawało mu się powiązać szeptu Rokkunda z miejscami, z których doń mówił. 
"Słyszał mnie przez cały czas, a odezwał dopiero, gdy wybrałem ten kierunek. To 
jest zatem właściwy kierunek, a ton jego głosu i wszystkie dotychczasowe 
okoliczności jego zniknięcia są mocno podejrzane. Wygląda na to, że nie chce bym 
z jego powodu wpakował się w biedę, w którą widocznie sam popadł". 
Wnioski do jakich dopiero co doszedł sprawiły, że bez zastanowienia, z kuszą 
gotową do strzału, ruszył, przemykając między kępami traw i zarośli w jedynym 
możliwym kierunku. 
- Postanowiłeś inaczej... dwóch wojowników... - zabrzmiało mu w uszach. - Dotąd 
nie usłyszeli cię... - padły dodatkowe wskazówki.
Po krótkiej chwili najlepszego podchodzenia na jakie było go stać, usłyszał 
nagle męski głos:
- Bazun, trzeba by nazbierać trochę drewna na nocne ognisko.
Buran przywarł do ziemi, gdyż głos zabrzmiał niespodziewanie blisko, tak blisko, 
że właściwie powinien już widzieć tych, których podchodził. Wstrzymując oddech 
zarył nosem w ślad stopy odciśnięty niedawno w kruchym, zeszłorocznym mchu. 
Teraz wiedział już, że coś wcześniej przeoczył, bowiem bez wątpienia musieli 
nadejść skądś, zza jego pleców. Z pewnością podążali brzegiem jeziora w kierunku 
wodospadu i gdyby nie zmiękł tam, na zboczu, od uciążliwego kuśtykania o jednej 
nodze, rozminęliby się oddzieleni pasem zarośli, a ich losy nigdy by się nie 
splotły. Jeszcze bardziej miał sobie za złe to, że nie dostrzegł ich śladów 
wcześniej. Widać jego zdolności tropicielskie stępiły się od przebywania z 
przygłupami w Horghar, albo też ci dwaj byli tak dobrzy, że nawet swobodnie idąc 
nie pozostawiali żadnych śladów. On też tak kiedyś potrafił. Był najlepszy i 
dlatego został wybrany.
Akurat zaczął delikatnie zsuwać z pleców sakwy i rynsztunek, gdy rozległ się 
drugi głos:
- Zaraz - odpowiedział kompan bulgoczącym szeptem - tylko przełknę i popiję!
- Żarłbyś cały dzień, gdyby ci na to pozwolić. Rusz się wreszcie. Dziś twoja 
kolej. 
"A więc to nie dowódca zwrócił się do podwładnego" - pomyślał. Język, którym się 
posługiwali wytężył jego uwagę. Rozumiał każde słowo do ostatniego wydźwięku. 
Poczuł się jak ktoś na rok ociemniały, kto nagle odzyskuje wzrok i na nowo stara 
się rozpoznać oglądane wcześniej, i znane sobie, lecz zapomniane krajobrazy. 
Wtem usłyszane przed chwilą słowa stały się jak te krajobrazy ujrzane na nowo, z 
nową, przejmującą wyrazistością. Nie dowierzał. Zaczął wyczekiwać na choćby 
jedno kolejne słowo, by je zanalizować i nabrać pewności... 
Nie doczekał się...
Usłyszał szmer. To pewnie Bazun "przełknął, popił", i ruszył się z miejsca po 
opał. Skorzystał z okazji, by podczołgać się jeszcze parę kroków. Nagle jego 
głowa przebiła kępę splecionych, siwych traw i wychynęła nad krawędź łagodnego 
żlebu spływającego suchym korytem do jeziora. 
Wojownik, nazwany przez towarzysza Bazunem, z brązowym toporem przewieszonym 
przez ranię szedł niespiesznie w kierunku linii zarośli. 
Tymczasem drugi z wojowników siedział przy ognisku podpiekając rybę. Był 
ostrożny. Lichy płomyczek osłonięty kamykami rozświetlał niewielki krąg. Ognisko 
nie dymiło a ryba nie pachniała. 
"Boi się, by smakowitym zapachem nie zaprosić niepożądanych gości - pomyślał 
Buran. - Lecz gdzie jest Rokkund? Na ich widok wrósł pewnie gdzieś na skraju 
zarośli i ani drgnie..." 
Buran analizował otoczenie i jednocześnie obserwował plecy siedzącego przy 
ognisku mężczyzny. 
W obu postaciach, ich mowie i ruchach rozpoznawał coś znajomego, choć nie 
wiedział co. 
Oderwał z zapatrzenia wzrok od szerokich barów wojownika siedzącego przy 
ognisku, by spojrzeć na drugiego.
To, co ujrzał na chwilę zamroziło krew w jego żyłach. 
- Niieeee! - ryknął najgłośniej jak umiał i ruszył pędem w kierunku 
odwracającego się człowieka, który mrugnięcie powiek temu stał z toporem 
wzniesionym nad głową, przymierzając się, by wyciąć wierzbowe drzewko. 
Buran pędził skosem po pochyłym stoku żlebu, jak toczący się głaz. Jednak 
potrzeba było mu więcej czasu na dobiegnięcie do wojaka, niż temu, na 
otrząśnięcie się z oniemienia. 
Buran zauważył jak przerzuca topór w dłoniach i poprawia ustawienie szykując się 
do starcia. Zwolnił idąc teraz wolno i czujnie z mieczem gotowym do ataku lub 
obrony. - Kim jesteś i czego chcesz? - odezwał się nie poruszywszy nawet powieką 
tamten. - Wyglądasz na sługę Horguna. Czy nim jesteś?
- A jeśli tak to co? Zetniesz mi głowę? - odpowiedział i uśmiechnął się 
szyderczo, by rozzłościć przeciwnika i zmusić do błędu, w postaci na przykład 
pochopnego, nieprzemyślanego ataku. Wiedział, że nie zawsze wygrywa się 
umiejętnościami w walce i siłą. Często, nim dojdzie do starcia, trzeba 
wykorzystać wszelkie sposoby zwiększenia własnych szans na zwycięstwo. 
- Jeśli tak, to "zetnę ci głowę" i wrzucę do jeziora, by ślimaki i inne 
plugastwo miało ucztę a resztę twego ciała pozostawię tutaj, by zgniło i 
rozpłynęło się wśród chmar brzęczących much - mówił Bazun głosem spokojnym i 
opanowanym wpatrując się gdzieś poza oczy Burana. Był czujny i groźniejszy niż 
się Buranowi początkowo zdawało a w dodatku, również zdawał sobie sprawę, że 
pierwsze ciosy zadaje się językiem.
- A jeśli nie jestem sługą Horguna?
- To też zetnę ci głowę, bo nie mam powodu w to uwierzyć. Twój strój i broń cię 
zdradza a twe słowa są wykrętem tchórza, pragnącego ocalić swe szczurze, nic nie 
warte życie - i nim dopowiedział ostatnie słowo zaatakował. 
Burana czekała bardzo ciężka i niewygodna walka. Ciężka, gdyż przeciwnik był 
silnym i zaprawionym w bojach wojakiem, niewygodna, gdyż był wrogiem sług 
Horguna, czyli sprzymierzeńcem i o ile to będzie możliwe postara się go nie 
zabić. 
Pierwszy cios był tak silny, że mógłby nawet czaszkę byka z krokiem kręgosłupa 
rozłupać na dwoje. Buran wykonał błyskawiczny obrót w lewo i ryzykując obcięcie 
dłoni uderzył pięścią trzymającą miecz w płaskie, szerokie toporzysko. Wiedział, 
że to najskuteczniejszy (choć ryzykowny) sposób wytrącenia przeciwnika z 
równowagi. I rzeczywiście, jak koń kręci drągiem ciężkiego kieratu, tak Bazun 
poleciał za toporem obracając się do Burana niemal tyłem. Tymczasem ten, kończąc 
obrót, bezlitośnie uderzył go w głowę lewą pięścią. Przeciwnik zachwiał się i o 
mały włos upadł. 
Buran chciał zdążyć nim odzyska równowagę i otrząśnie się po ciosie, by 
przykładając mu ostrze do gardła wyjaśnić całą sytuację, kończąc tym samym 
bezsensowny pojedynek. Nie zdążył. Nim zdołał zrealizować swój zamiar Bazun 
odzyskał i równowagę i przytomność umysłu. Buran mógł co prawda błyskawicznym 
cięciem pozbawić go życia, jednak, by go nie zabić, musiał wykazać się finezją, 
która spowolniła jego ruch. W oczach tamtego błysnęło zdziwienie. Jednak to, że 
żyje spisał widocznie na karb braku refleksu Burana lub jego niewielkich 
umiejętności i z drwiącym uśmieszkiem znów stanął na przeciw niego.
Tym razem obaj byli jeszcze bardziej ostrożni. Długo krążyli patrząc na siebie, 
starając się kątem oka dostrzec najmniejszą oznakę ostrzegającą przed atakiem 
przeciwnika. Nagle Bazun skołowaciał i z oczami oniemiałymi z przerażenia runął 
na ziemię. Buran był zdziwiony tylko trochę mniej od przeciwnika. Jednak ten już 
zaczynał się poruszać, nie było więc czasu na dalsze rozmyślania. Skoczył w jego 
kierunku i odrzucił jego topór. Następnie rąbnął go w tył głowy. Biedak 
zatrzymał się na wyprostowanych ramionach, które zadrżały nieszczęśliwie, po 
czym runął twarzą w dół. 
Teraz Buran miał czas, by się rozejrzeć. Drugi z wojowników leżał dwa kroki od 
ogniska a rozrzucone na obie strony ramiona trzymały topór i miecz z brązu. Do 
tej pory nie pomyślał nawet o nim. Mając więcej niż jednego przeciwnika nie 
można myśleć o wszystkich na raz. 
Takie rozproszenie uwagi może kosztować życie. Trzeba o nich pamiętać, lecz 
zaczynają istnieć dopiero wówczas gdy pojawią się w polu widzenia i zagrażają 
życiu. Ten, gdy go ostatni raz widział siedział tyłem do niego, był daleko i nie 
zagrażał mu bezpośrednio. Widać na dźwięk jego okrzyku zerwał się z miejsca 
spiesząc na pomoc towarzyszowi, jednak zdołał wykonać tylko dwa trzy kroki nim z 
nieznanych przyczyn runął na ziemię.
- Czemu się tak dziwisz Buranie - zaszeptało mu w uchu. 
"Rokkund!!! Oczywiście!!!" - uzmysłowił sobie nagle i rozwiał wszelkie 
wątpliwości. 
- To twoja sprawka - zwrócił się do drzewka, bardziej stwierdzając niż pytając. 
- A moja. Tymczasem znikam. Sprawy miedzy ludźmi muszą rozwiązywać ludzie. Będę 
jednak wystarczająco blisko, by ci pomóc w razie konieczności. Dogonię cię, gdy 
z nimi skończysz - co powiedziawszy wyciągnął korzenie z ziemi i poruszając 
nimi, niczym kłębowiskiem żmij, zniknął za plątaniną gałęzi, na brzegu której 
stał. Leżący u stóp Burana wojak zaczął się poruszyć, dostał więc, podobnie jak 
towarzysz, w łeb.
- Nie mam czasu ni ochoty patyczkować się z wami - bardziej do siebie niż do 
niego odezwał się Buran. Rzemieniami spętał mu dłonie na plecach i poszedł to 
samo zrobić Bazunowi. Gdy to uczynił, chwycił kapotę na jego karku i przyciągnął 
w pobliże dogasającego żaru ogniska. 
Kompan Bazuna leżał twarzą do ziemi. Chcąc mu się przyjrzeć przewrócił go na 
plecy. To co ujrzał poraziło go. Zmrużył oczy i choć był już pewien tego co 
widzi patrzył dalej. Stał i patrzał na twarz leżącego u jego stóp człowiek, gdyż 
nie mógł uwierzyć temu co widzi. Patrzał mając nadzieję, że wpadnie na jakiś 
pomysł, trop jakiegoś wyjaśnienia. Twarz o zaciśniętych powiekach była twarzą 
Kinruna, towarzysza broni, może nawet przyjaciela z czasów przed wyprawą, gdy 
obaj dumnie służyli w Królewskiej Drużynie Wojowników Mirrgo. Nie mógł się 
mylić. Kinrun zawsze dawał sobie czas na dbanie o wizerunek. Miał czaszkę nad 
czołem przykładnie wygoloną a jego czarne bokobrody i wąsy splecione i 
natłuszczone sterczały wzorowo po obu stronach ust niczym najstraszniejsze kły. 
Sześć lat, które upłynęły nie zmieniły jego oblicza. Buran był młody, jednak nim 
wyruszył ku przeznaczeniu nie miał ani jednego siwego włosa. Te sześć lat 
postarzyły go a tu i ówdzie, w czarne dotąd włosy, wplotły się pasma siwizny. 
" Co ty tu robisz Kinrun" - pomyślał i przysiadł, by z bliska nasycić się jego 
widokiem. To nie tylko była twarz dawnego towarzysza. Teraz była to twarz domu, 
i wszystkich ludzi, których dawno temu pozostawił daleko stąd, dziesiątki dni 
marszu od tego miejsca. 
Usłyszał szmer. Odwrócił się i zobaczył Bazuna siedzącego z rękoma spętanymi na 
plecach i oczyma czujnie wlepionymi w niego.
- Powiedz mi psie dlaczego jeszcze żyję? - zapytał.
- Bo mamy tego samego wroga - Horguna. 
- Wyglądasz na jego sługę. Widziałem kiedyś psa ubranego i uzbrojonego jak ty. 
Stał na czele oddziału siepaczy, która pustoszyła wioski po naszej stronie gór. 
Zabił z kuszy mojego przyjaciela. Siedział na koniu i siał śmierć za pomocą 
bełtów. Przeklęty tchórz. Gdy wysiekliśmy większość, pozostali zawrócili chcąc 
umknąć. Wówczas krzyknął na nich i zaczął do nich strzelać. Bez wiary w 
zwycięstwo zawrócili i dali się wybić do nogi. Tamten, na do widzenia strzelił z 
kuszy a strzała zadała śmierć ostatniej ofierze starcia - Zutekowi. Znałem go od 
dzieciństwa a jeden z twoich kumpli przestrzelił mu czaszkę. Jak mam wierzyć, że 
jesteś wrogiem swego pana?
- Moim panem jest król Igemo, ojczyzną Arcot a domem Cashgor. Imię moje Buran 
syn Uruna z Gór. Przyjrzyj mi się. Kto ze sług Horguna wie, jak wyglądają 
wojownicy Mirrgo? Wyglądam może niechlujnie, bo minęło kilka dni odkąd ogoliłem 
się według tradycji. Przyjrzyj mi się jednak. 
Bazun przyglądał się twarzy Burana przez chwilę nim się odezwał.
- Jesteś większym psem niż myślałem, jesteś szczurem, zdrajcą swego króla. 
Śmierć sięgnie cię szybciej niż myślisz - był nieprzejednany. Kipiał 
nienawiścią. Mógł sobie pozwolić na danie jej nieograniczonego upustu. I tak był 
związany i bezradny wobec czego nie musiał panować nad sobą, a śmierć, o którą 
się prosił nadto pyskując wrogowi, byłaby wybawieniem jego honoru.
- A ty jesteś głupi! - Tamten zamilkł na te słowa. - Nienawiść cię zaślepia. Nie 
jesteś wojownikiem Mirgo, bo nie znam cię. Znam natomiast Kinruna a on zna mnie. 
Milcz przez chwilę póki się nie obudzi. - Mówiąc to podszedł do Kinruna i 
poklepał go po twarzy, by krew szybciej zaczęła krążyć mu w głowie i by szybciej 
doszedł do siebie. Nie trzeba było długo czekać. Kinrun stęknął zamruczał i 
ostrożnie otwarł oczy. 
- Buran, przyjacielu, żyjesz!!! 
- Żyję - odpowiedział Buran i pochylił się, by rozciąć mu pęta. 
- Poznałem cię od razu. Nikt nie krzyczy tak głośno jak ty i nie biega tak 
szybko jak ty. Nikt nie jest tak wielki, by ziemia trzęsła się pod jego stopami. 
Biegłem, by powstrzymać wasz pojedynek, jednak nim uczyniłem trzeci krok padłem 
jak rażony gromem, a potem, gdy na powrót jąłem odzyskiwać świadomość, ktoś 
grzmotnął mnie po karku. 
- Wybacz. To byłem ja. Nie widziałem twojej twarzy a chciałem mieć czas, by 
odpocząć i was powiązać. 
Bazun nie odzywał się. Patrzył szeroko otwartymi oczyma, jak dwóch, jak mu się 
zdawało obcych sobie dotąd mężczyzn obściskuje się bez słowa i kiwa na boki. Gdy 
skończyli i odsunęli się od siebie zobaczył w ich oczach łzy. Tego było mu za 
wiele. Poderwał się na nogi i stojąc nad nimi z rękami związanymi z tyłu 
krzyknął niemal płaczliwie:
- Kinrun! Mów co się dzieje albo obu was zabiję- co powiedziawszy zamarł w 
oczekiwaniu przenosząc wzrok z jednego łysego oblicza na drugie, mniej łyse bo 
pokryte drobnymi, kilkudniowymi igiełkami odrostów. 
Kinrun i Buran spojrzeli na niego, a widząc jego rozpacz, zagubienie i komiczną 
mającą jednak sprawić wrażenie groźnej pozę, ryknęli śmiechem. Śmiali się długo 
i szczerze a wraz ze śmiechem opuszczało ich napięcie. Bazun wzniósł oczy w 
niebo i klapnął jak stał na siedzenie.
- Kiedy skończcie, przypomnijcie sobie o mnie i rozwiążcie mnie - odezwał się 
mniej donośnie. 
- Żebyś nas pozabijał -odpowiedział Kinrun, spojrzał na Burana po czym wśród 
nowych salw wspólnego śmiechu wstał i jednym niedostrzegalnym szarpnięciem 
wyrwał nóż i rozciął mu więzy. - Uwierz mi Bazun, to przyjaciel. Najdzielniejszy 
z dzielnych. Jeśli spotkaliśmy go wracającego do domu, to jego życie jest 
cenniejsze niż nas obu, niż wszystkich wojowników Mirrgo i połowy armii naszego 
państwa. Niech nic głupiego nie przyjdzie ci do głowy. Wiem jak nienawidzisz 
sługi Horgunowe, jednak on - tu wskazał na Burana - jest po naszej stronie. 
- Ty wiesz lepiej. Ja wiem tylko, że mam strzec twego życia i słuchać cię we 
wszystkim. Nie znam tajemnic Mirrgo, ani dzisiejszych ani tym bardziej 
przeszłych.
- Wiesz też, że nie jesteś moim podwładnym ani sługą i sam się zdecydowałeś 
pójść ze mną. Musisz mi zaufać. Cokolwiek myślisz uwierz mi - to przyjaciel i 
bardziej zajadły wróg Horguna niż ty. Bazun trawił te słowa przez chwile 
starając się dostrzec w oczach towarzysza i nieznajomego najmniejszy błysk 
niepewności, matactwa, próby okłamania go, choćby w najdrobniejszym szczególe. 
Jednak oczy, w które się wpatrywał, były szczere i nie dopatrzył się w nich 
fałszu. - Przysięgam zatem strzec i jego życia - rzekł głucho i niepewnie. 
Kinrun odetchnął z ulgą.
- Czy poznam kiedyś jego tajemnice? - zapytał. Kinrun spojrzał pytająco na 
Burana. Ten zastanowił się chwilę i odrzekł. 
- Myślę, że w tej chwili nawet wskazane jest, bym podzielił się swą wiedzą z 
wami. Gdybym zginął, będzie szansa, że któryś z was wróci do Arscot i opowie o 
wszystkim co odkryłem. 
Bazun odetchnął z ulgą. Nie łatwo byłoby mu żyć z tyloma pytaniami bez 
odpowiedzi. 
Buran jął opowiadać. Nie pominął niczego poza tym, co naruszyło by tajemnice 
skałoludów lub mogło sprawić, że dwaj słuchacze posądzili by go o obłęd. Gragh w 
jego opowieści był zwykłym chłopcem a nie psiołakiem, Zendragh był żywym starcem 
w szałasie a zamiast Rockfelsa, była skalna szczelina, która dała mu schronienie 
przed śnieżycą. Istnienie Rokunda pominął całkowicie, lecz gdy skończył padło 
niespodziewane pytanie:
 - Coś jednak przemilczałeś...
Buran zerknął pytająco na Bazuna.
- To nie przypadek, że i ja i Kinrun padliśmy bez zmysłów na ziemię, wystawieni 
na twoje ciosy. Mogłeś nas wówczas pozabijać...
- Nie zabiłbym kogoś, kto tak jak ty nienawidzi Horguna. Gdyby nie to, już byś 
nie żył. 
- Coś jednak sprawiło, że padliśmy niczym rażeni gromem? Czy tam skąd wracasz 
poznałeś jakieś sekrety, których mocy padliśmy ofiarą? Sekrety magii? - dodał 
nieco ciszej, jakby z obawą, że ktoś lub coś usłyszy jego lęki i obawy. 
- Nie poznałem żadnych magicznych sekretów, choć napatrzyłem się na czary, że 
starczy do końca życia. 
- Czy to znaczy, że to co mówią o Horgunie, o tym, że jest czarnoksiężnikiem, to 
prawda?
- Prawda jest o wiele straszniejsza i bardziej mroczna niż komukolwiek mogłoby 
się przyśnić. Dlatego musimy się spieszyć, by zło nie spłynęło z Kahr-Hor niczym 
przed setkami lat gorąca lawa i nie spustoszyło świata. 
- Jeśli, jak mówisz, nie potrafisz czarować, to co nas powaliło - nie ustępował 
Bazun. - Czy przyłożyłeś do tego ręki, a może głowy?
- Nie ja wam to uczyniłem, choć stało się tak, by nie stała mi się krzywda. 
- Wyjaw nam prawdę. 
- Nie mogę. Wiąże mnie przysięga. Jednak to co mi pomogło, jest również wrogiem 
Horguna . Nie nalegaj więcej, gdyż ta odpowiedź musi ci wystarczyć. Żyjesz 
dotąd, choć mogłeś zginąć tego wieczora wielokroć, prawda? O nic was nie pytam i 
nie stawiam warunków. Możemy iść dalej razem lub rozejść się. Czy to nie 
dostateczny powód do zaufania?
- Jednak nie szedłeś od, lecz do początku rzeki. 
- Przestań Bazun! - krzyknął Kinrun i nastała cisza. Po chwili odezwał się 
ponownie - Jesteś głodny? - zwrócił się do Burana a ten skinął głową.
Rozdmuchali na powrót ognisko i usmażyli ryby leżące w trawie. Była to dla niego 
przyjemna odmiana po przyprawiającym o skurcz szczęk rozgryzaniu ostatnimi 
dniami tylko zeschniętego mięsa kozicy popijanego wodą.
Jakiś czas jedli w milczeniu. Bazun zerkał ukradkiem na Burana i widać było w 
tym spojrzeniu nieufność, jakby mówił: "Mów co chcesz, ale ja będę cię miał na 
oku i biada jeśli ci się powinie noga, jeśli popełnisz najmniejszy błąd". 
Buran uśmiechnął się do niego i własnych myśli o nim. I uśmiech ten był ciepły. 
Jak można było brać jego nieufność za złe a tym bardziej do siebie? Ostrożność i 
nieufność wobec obcego, odwaga i waleczność, ofiarność i wierność w przyjaźni, 
to niezły, jak na jeden wieczór, bilans pozytywnych cech, jakie u niego 
dostrzegł. I choć Bazun nie wiedział o tym, zyskiwał w oczach ciemnoskórego 
wojownika coraz większy szacunek. 
Kinrun dostrzegł tę wymianę spojrzeń i uśmiech dawnego kompana a gdy ich oczy 
się spotkały, oddał Buranowi uśmiech za Bazuna i ledwo widocznie skinął głową, 
jakby czytał w jego myślach i chciał potwierdzić ich trafność. 
- Nie wiem jakie cele wyznaczył wam Igemo i dokąd prowadzi wasza droga. Ja 
ruszam w kierunku przeciwnym do waszego. Muszę znaleźć wejście, o którym mówił 
starzec na bagienku. Nie wiem jak długo będę błąkał się wokół góry, lecz nie 
spocznę, póki go nie znajdę lub nie upewnię się, że nie istnieje. 
Nic im oczywiście nie powiedział o tajemniczym rysunku na przedramieniu, bo 
mogliby go uznać za lekko pomylonego a wówczas, ich, do niego zaufanie, spadłoby 
znacznie. 
- Nie ma w tym żadnej tajemnicy. Przez sześć lat nie dałeś znaku życia. 
Przestały docierać jakiekolwiek informacje z Krainy w Cieniu. Od pięciu lat 
nikomu nie udało się stąd uciec ani nam pojmać żywego siepacza Horguna, by 
wyrwać mu na torturach wraz z oczami nowe informacje. 
- Jak to możliwe, że nie udaje się wam nikogo pojmać?
- Nie mam pojęcia! Kiedyś z łatwością zdobywaliśmy języka. Sam pamiętasz... 
Jednak od kilku lat, zawsze, gdy horgunowi przegrywają potyczkę i jasne jest, że 
niedobitki nie zdołają uciec, pojawia się nie wiadomo skąd kusznik na koniu, 
ubrany i uzbrojony jak ty i z kilkuset kroków wybija jednego po drugim własnych 
ludzi, a jeśli starczy mu pocisków i naszych. Nie wiem jak to możliwe, lecz nikt 
nigdy nie zauważył skąd się biorą i gdzie znikają. Najlepsi tropiciele kiwali 
się nad miejscami gdzie na tańczącym koniu pojawiali się kusznicy. Poza kilkoma 
przesuniętymi kamykami i przygiętymi źdźbłami traw niczego nie znaleźli, choć 
ziemia powinna być w tym miejscu stratowana i zryta. Jeśli w takim miejscu ślady 
były ledwo widoczne, to sam się domyślasz, że nigdzie na około nie udało się 
znaleźć bodaj biedronki przewróconej nogami do góry. Niektórzy przebąkują, że to 
czary i jeśli kusznicy dalej będą pojawiać się i znikać jak spod ziemi, zaczną 
zwyciężać strachem. Gadałem z wieloma dzielnymi ludźmi, którzy widzieli te 
czarne zjawy. Z niejednym z nich walczyłem ramię przy ramieniu w niejednej 
bitwie i widziałem, jak bez zmrużenia powiek szli w pojedynkę przeciw pięciu, 
jednak na wspomnienie kuszników, oczy zaczynały im uciekać i błądzić gdzieś poza 
moją głową. Czy ty wiesz coś więcej o nich? Jak mówiłeś, że się nazywają?- 
"Berra" i są takimi samymi ludźmi jak my. Nie, nie takimi samymi, bo służą złemu 
władcy. Może Horgun ćwiczy ich w czarach a może poza berra ma jeszcze innych, 
groźniejszych sługusów, o których nie wiem. 
- Czemu tak myślisz?
- Bo tych berra, których wysłał za mną zbyt łatwo pozabijałem. 
- Z jednym wyjątkiem - wtrącił złośliwą uwagę Bazun. Spojrzeli obaj na niego, 
lecz on, jakby czując, że niepotrzebnie przygadał Buranowi, nagle musiał 
pochylić się, by przegrzebać popiół w dogasającym ognisku. 
- Jeśli ty wracasz z samego serca Horghar i wiesz co wiesz, bo nic więcej nie 
udało ci się dowiedzieć, choć byłeś tak blisko, to nie ma najmniejszego sensu 
byśmy włazili do gniazda szerszeni narażając własne głowy.
- Tym bardziej, że uciekając wsadziłem w nie kij. Na waszym miejscu wolałbym 
rozsiekać prawdziwe gniazdo tych prążkowanych demonów niż iść dalej. Nawet jeśli 
dotrzecie do podnóża góry marne macie szansę, by wspiąć się po stromych skałach 
do Doliny w Kraterze.
- Co zatem radzisz?Buran zastanawiał się chwilę po czym odpowiedział:
- To dobry los was tu zesłał, bowiem byłem w rozterce. 
- Jakiej?
- Czy ważniejsze jest znalezienie istniejącego a ukrytego gdzieś wejścia, czy 
dotarcie z moją wiedzą i innymi podarkami, które ciążą mi z dnia na dzień 
bardziej do Arscot. 
Myślę, że najwłaściwszym rozwiązaniem będzie jeśli zabierzecie cały ten ciężar i 
całą moją wiedzę i pospieszycie do Arscot. - Kinrun, czy możemy zamienić słowo? 
- Bazun szeroko otwartymi oczyma błagalnie spoglądał na Kinruna
- Mów.
- Chciałbym byśmy byli sami.
- Muszę na chwile odejść... - odezwał się Buran. - W krzaki.... Nie będę wam 
przeszkadzał - co powiedziawszy odszedł na stronę. 
Gdy podchodził do odcinającego się od nieco jaśniejszego, nocnego nieba pasma 
zarośli, znajomo zachwaszczało mu w uszach. To Rokund. Buran zerknął odruchowo, 
czy aby ktoś jeszcze nie słyszy tego, jak mu się zdawało w ciszy wieczora, dość 
głośnego dźwięku. Jednak nie. Nerwowe spojrzenie za siebie upewniło go, że nikt 
niczego nie usłyszał. Bazun z rozgorzałym obliczem, wymachiwał dobitnie rękoma 
przed twarzą siedzącego spokojnie Kinruna, szepcząc mu coś i podkreślając każde 
wypowiadane słowo nadmierną gestykulacją. 
- Bardziej w prawo - odezwał się Rokkund a Buran grzecznie zmienił kierunek 
marszu dopóki nie usłyszał:- Wystarczy.
Podszedł teraz do czarnej ściany tak bardzo, jak to było możliwe i szepnął:
- Czy nie stoisz... rośniesz... nie ma cię przede mną? - zrezygnowany dokończył 
pytanie. - Nie chciałbym cię.... zmoczyć. 
- Jestem dokładnie przed tobą, jednak bardzo cię proszę, nie krępuj się. 
Rozumiem, że może ci się to wydać obrzydliwe, jednak, jak zauważyłeś, mamy 
odmienne upodobania jeśli chodzi o pożywienie... 
- O czym oni gadają? - zrezygnował z krępującego wątku Buran, nie krępując się 
dłużej i przynosząc sobie ulgę...
- Bazun doszedł do wniosku, że kombinujesz, by odciągnąć ich od celu misji i 
stara się przekonać swego towarzysza, by odprawić cię swoją drogą. Rozumie, że 
Kinrun nie zgodzi się na zabicie ciebie, choć jego zdaniem byłoby to najlepsze 
wyjście. Przekonuje go, że gdybyś się nie zgodził lub gdyby zobaczyli, że 
zawróciłeś i idziesz za nimi, to powinni cię bez zastanowienia poćwiartować i 
rozrzucić twoje szczątki po okolicy. Nie rozumiem czemu mieliby zadawać sobie 
tyle trudu? - pytaniem przerwał swą relację Rokkund
- Bo w naszych stronach wierzymy, że ćwiartując człowieka, ćwiartuje się też 
jego ducha. Te kawałki duszy nie zrosną się dopóki kawałki ciała, do których 
należały, nie ulegną choć na chwilę zespoleniu. Takie rozczłonkowane kawałki 
ducha stanowią nieważne, nieszkodliwe i zagubione w krainie duchów byty, których 
nie potrzeba się obawiać. Kawałki ciała rozrzucane są po to, by nigdy nie mogły, 
nawet przez przypadek się połączyć.
- Ciekawa wiara, jednak w Kindrunie masz prawdziwego przyjaciela, bo nie daje 
się przekonać i setny raz powtarza Bazunowi, że cię zna i jest ciebie pewien. 
- Doceniam ostrożność Banzuna, lecz jak widzę, ostrożność, gdy jest nadmierna, 
może być jeszcze gorsza od jej braku i głupoty. Nie oddalaj się zbytnio 
Rokkundzie, bo niebawem znów będziemy sami. Jestem pewien, że ich powrót do domu 
będzie najwłaściwszym wyjściem. My tymczasem będziemy szukać wejścia o ile nie 
wprowadzono mnie w błąd i istnieje naprawdę. - co powiedziawszy odwrócił się i 
powoli ruszył w kierunku ogniska. 
Tymczasem spór trwał dalej o czym świadczyły ciche, basowe pomruki dobiegające z 
kierunku, w którym zmierzał. Na tle ciemnej szarości wód Górnego Jeziora, po 
przeciwnych stronach ledwie widocznej plamy żaru, majaczyły dwie postaci. Jedna 
trwała nieruchomo, druga kiwała się żywo się na wszystkie strony machając 
szarymi, cienkimi cieniami rąk. 
Buran ruszył cicho, lecz naraz zaczął głośno stąpać i szurać nogami robiąc 
niepotrzebny hałas. Nie znaczy to, że zachowywał się hałaśliwie. Wiedział 
doskonale jaka ilość trzasków i klapnięć jest potrzebna, by zwrócić ich i 
niczyją więcej uwagę. Rozmowa zamarła. Podskakująca postać Bazuna zastygła w 
bezruchu i oczekiwaniu podobnie jak cień Kindruna. Buran przyspieszył kroku - 
wiedzieli, że nadchodzi. 
- Czy wystarczyło?- zapytał podchodząc.
- Czego? - warknął Bazun 
- Czasu na rozmowę.
- Wystarczyło - odezwał się Kindrun i władczo spojrzał na kompana. 
Mierzyli się przez chwilę wzrokiem.
- Wystarczyło - szepnął Bazun i wbił wzrok w ziemie. Poddał się, zrezygnował z 
oporu, zawierzył temu, któremu miał służyć choć nie zrezygnował z czujności. 
- Co zatem postanowiliście?
- Postanowiliśmy posłuchać cię we wszystkim co postanowisz - odparł Kinrun. 
Bazun podrzucił głowę i spojrzawszy na niego opuścił ją na powrót tracąc resztę 
nadziei na to, że jego towarzysz okaże rozsądek.- Jutro rano rozdzielimy to, co 
dźwigam i poprowadzicie mnie po własnych śladach z powrotem. Pożegnamy się w 
miejscu, w którym przedarliście się przez zarośla na brzeg jeziora. Tymczasem 
musimy wypocząć. Bazun jakby czekając na hasło, które uwolni go od cierpliwego, 
ponad jego siły, znoszenia nie odpowiadającej mu sytuacji, zerwał się i bez 
słowa oddalił od ogniska znikając w mroku. 
Kinrun i Buran pozostali sami. Wiedzieli, że Bazun ich słyszy. Nie miało to 
jednak znaczenia. Kinrun Bazunowi ufał bezgranicznie, bo był to jedyny warunek 
ich wspólnej wyprawy. Buran ufał Bazunowi, bo ufał swojej intuicji i Kinrunowi. 
Dla pozoru jednak odczekali chwilę, która potrzebna była Bazunowi, by uwierzył, 
że wierzą, że ich nie słyszy. 
- Minęło mnóstwo lat - zaczął Buran. 
- Tak wolno płynęły lata twego życia?
Buran Zadumał się. Nagle uświadomił sobie, że dalej, jak przed laty, rozumieją 
się niemal bez słów. 
- Bardzo wolno - odparł w końcu. - Były chwile, gdy zdawało mi się, że nie 
sześć, lecz sześćdziesiąt lat minęło odkąd wyruszyłem z Timalo. I pewnie czas 
mego życia dalej płynął by godzina za dzień, gdyby nie przypadek, i trwałbym 
dalej w Horghar. Ten przypadek zdecydował za mnie i pomógł mi wyrwać się z 
zaklętego kręgu czasu. 
- A ja myślałem, że w sprawach własnego życia każdy decyduje sam...
- I jest tak. Jednak los każdego z nas toczy się odmiennie i wierzę, że istnieje 
pierwotna siła szepcząca nam do ucha, co mamy zrobić za miesiąc, dzień czy 
chwilę. Ta siła podpowiada nam najlepsze z możliwych rozwiązań nie odmawiając 
jednocześnie prawa do własnych wyborów. Krzyżuje nasze ścieżki ze ścieżkami 
innych ludzi, by jej plan powiódł się. Gdybym został zdemaskowany dzień później, 
gdybym zwlókł z jedną chociaż decyzją od momentu opuszczenia Grodu, nasze 
ścieżki nigdy by się nie przecięły a wówczas realizacja moich planów odwlokłaby 
się o wiele tygodni lub miesięcy i nikt nie wie, czy nie byłby to czas 
decydujący. Teraz, wy zaniesiecie wieści i to, co wydarłem Horgunowi - tajemnicę 
metalu kruszącego skały.
- A ty?
- Ja muszę znaleźć drogę do ostatecznego zwycięstwa. 
- Czy masz nadzieję znaleźć to czego szukasz?
- Inaczej nie rozstałbym się z wami aż do Timalo.
Zapadło milczenie. Musieli przemyśleć słowa, które usłyszeli od siebie na wzajem 
i te, które sami wypowiedzieli. 
W pewnym, w czasie nazbyt przeciągającego się milczenia, Kinrun cichym basem 
zaintonował pieśń. Był to starodawny hymn ich rycerskiej drużyny Mirrgo, 
przekazywany z pokolenia na pokolenie od setek lat. I choć nigdzie nie zapisany, 
jego słowa i melodia przetrwały nie zmienione. Nawet najstarsi z żyjących 
jeszcze rycerzy starego zakonu nie potrafili opowiedzieć kto i kiedy pierwszy 
raz zaśpiewał Wiernych Wojów Hymn, jak go nazywali. Istniała wprawdzie legenda, 
jednak była tak nieprawdopodobna, że nikt nie dawał wiary w jej prawdziwość. 
Czy noc, czy dzień, czy wojny czas,
Czy świt, czy zmierzch, czy słońca blask,
Nasz miecz i tarcza czuwają wciąż 
W bój stanąć gotowe jak jeden mąż.
Buran najpierw słuchał. Po chwili dotarło do niego co słyszy i choć nie przyznał 
się do tego, poczuł jak po schłostanej i poranionej twarzy płyną z oczu ciepłe, 
gryzące krople. Dobry, odwieczny mrok swą granatową, gęstą grzywą z wplecionymi 
pasmami siwizny mgieł ciągnących znad jeziora okrył go, by nikt nie dostrzegł, 
jak wspomnienia powracają odbijając się na jego twarzy łzami - czymś skrajnie 
nie licującym z godnością wojownika. Nie wiedząc kiedy przyłączył się do 
Kinruna. Kiedy zdał sobie sprawę, że słyszy własne, drżące wzruszeniem słowa, 
było już za późno by zamilknąć. Wiedział, że i Bazun i Kinrun wyczuli chwilę 
jego słabości, choć nie odezwali się słowem. Jeden udawał, że śpi drugi mruczał 
półgłosem pieśń, jakby był sam i nic poza śpiewem go nie zajmowało. Buran 
tymczasem dławiąc skurcze gardła śpiewał dalej, wtórując druhowi:
Nie straszna krew i wrogów krzyk 
Nie straszna rzeź i śmierci kwik
Nasz miecz i tarcza czuwają wciąż 
W bój stanąć gotowe jak jeden mąż. 
Za króla, honor i za Arscot miecz, 
Swój strach i słabość odrzucim precz
Nasz miecz i tarcza czuwają wciąż 
W bój stanąć gotowe jak jeden mąż.
Gotowim umrzeć za smoki splecione
By królestwo trwało niezwyciężone
Nasz miecz i tarcza czuwają wciąż 
W bój stanąć gotowe jak jeden mąż.Obąj wzruszeni zamilkli. Buran odezwał się 
pierwszy:- Opowiedz o Arscot, Timalo, mojej rodzinie... ile zdołasz.... Opowiedz 
o wszystkim, czego nie mogę wiedzieć, o tym co utraciłem w ciągu tych lat...
Kinrun opowiadał długo a Buran, co jakiś czas, głosem zduszonym wzruszeniem 
pytał o szczegóły bardziej interesujących fragmentów relacji. W końcu, gdy 
poznał odpowiedzi na wszystkie pytania, które dręczyły go przez lata spędzone na 
niechcianej służbie u Horguna, przerwał opowieść Kinruna. 
- Obyśmy mieli szczęśliwe sny zwiastujące dobre wydarzenia. Będę czuwał 
pierwszy. Wypocznij teraz. - powiedział Buran zawijając się szczelnie w bure 
futro - Za trzecią część nocy obudzę któregoś z was. 
Noc mijała spokojnie. Po Buranie objął wartę Kinrun.Rozdział 15Buran zasnął jak 
kamień. Nie spał tak smacznie odkąd opuścił bagienko Zendragha, gdzie pewność 
bezpieczeństwa była niemal namacalna, jak mury twierdzy Kesak. 
Wtem obudziło go brzęczenie w uszach. Uchylił powieki w szparkę i zobaczył nad 
sobą czarny, ogromny cień. Cień zasłaniał pół nieba i jak czarna plama błota 
zapaćkał większość jasno świecących gwiazd. Cień poruszył się i obok 
wąziutkiego, odległego ostrza sierpa księżyca, zamigotało, tuż przed jego 
twarzą, drugie ostrze, trzymane przez Bazuna, bo był pewien, że to on. Nie 
poruszył się jednak i jak napięta cięciwa gotów był zwolnić wszystkie swe siły, 
by odeprzeć skrytobójczy atak. 
Bazun jednak widocznie nie był pewien, czy zabójstwo to dobry pomysł. Nie był 
pewien wielu rzeczy i ostatecznie zrezygnował. Bezszelestnie, cały czas gotów 
zadać cios, uniósł się na nogach i oddalił na swoje leże.
Kinrun nie uwierzyłby w żadną możliwą do wymyślenia bajeczkę, tłumaczącą śmierć 
Burana. Wówczas ich dalszy marsz byłby jeszcze mniej możliwy, niż jeśli 
powstrzyma swoje skrytobójcze zapędy. 
A może dostrzegł wąskie opalizujące światełka pod niedomkniętymi powiekami 
Burana? Tak czy inaczej Buran był bezpieczny, nie tylko dlatego, że Rokund 
ostrzegł go. 
"Czy on nigdy nie śpi?"- Buran zadał sobie w myślach pytanie, a wkrótce potem 
zasnął snem czujnym choć mało sycącym. Kiedy otworzył oczy zobaczył Kinruna 
łowiącego ryby.Bazun rozniecał ogień i zerkał na niego czujnie. Buran wiedział 
dlaczego - próbował odgadnąć, czy jego nocne zapędy nie zostały mimo wszystko 
dostrzeżone. Nagle Buranowi wydało się właściwym potwierdzić jego obawy. 
Uśmiechnął się do Bazuna i pokiwał głową, jak zatroskany rodzic nie mający już 
sił karcić dziecko a mimo to, chcący przekazać swą dezaprobatę. Twarz Bazuna nie 
drgnęła, lecz nagle opadła. 
Zjedli kilka podsmażonych ryb podobnych do okoni i zasypali ognisko
Buran wypakował wszystko co miał w swoich bagażach. Pozostawił sobie tylko to, 
bez czego nie mógł się obejść w podróży. 
- Proponuję, byście założyli te zbroje na siebie. Będą was chroniły a 
jednocześnie będzie je wygodniej nieść. Ogniwa są z czystego, hartowanego żelaza 
- największej tajemnicy Horguna. Nie przebije ich żadne ostrze, poza stalowym 
grotem kuszy i to naprawdę z bliska. Tu macie łuczyska do kusz. Kolby dorobią 
nasi rzemieślnicy w Timalo, bowiem jak widzicie - tu pokazał swoją zachowaną w 
całości kuszę zdobytą na berra - nie różnią się od używanych przez was. Gdybym 
wiedział, że was spotkam, zachowałbym je w całości. Dysponowalibyście wówczas 
najpotężniejszą bronią jaką zna człowiek... Ale... czekajcie! Czy nie wydaje się 
wam, że można by przerobić wasze kusze już teraz? Wystarczy zamienić łuczyska... 
- i nie wiele się namyślając, za pomocą rzemieni przytroczył jeden z łuków berra 
do łoża kuszy Okazało się, że kusza działa sprawnie a przy tej sile wyrzutu nie 
miało wielkiego znaczenia, czy grot bełtu jest stalowy, czy brązowy.Pierwszy raz 
Buran zobaczył uśmiech na twarzy Bazuna, bo to jego kuszę przerobił. Gdy brał ją 
do ręki, by poddać ją przeróbkom, spodziewał się oporu. Widać jednak Bazun 
poddał się ostatecznie, gdyż z obojętnością patrzył na poczynania Burana i 
dopiero, gdy ten oddał dwa udane, próbne strzały, i przekazał mu doskonałą broń, 
jego twarz rozpromieniła się. 
Może nareszcie podsumował wszystkie za i przeciw a może oczyma wyobraźni 
widział, jak ze swej nowej, lepszej kuszy zabija czarnego jeźdźca. 
Istotnie, myśli Bazuna były właśnie takie, tyle tylko, że wolałby czarnego ranić 
a później osobiście, długo i wymyślnie torturować. Napawać się jego upokorzeniem 
i cierpieniem, by ta okrutna uciecha zagoiła jego bolejące serce. 
Dodatkowo cieszył go fakt, iż jego kusza była lepsza niż Burana. Dlaczego? Ano 
dlatego, że łuczysko z drewna miało większą długość a zaczep spustu znajdował 
się dalej niż w kuszach stalowych. Trudność stanowiło naciągnięcie tego łuku. 
Buran naciągał go zdawało się bez wysiłku, Bazun miał kłopoty. Musiał użyć 
wszystkich sił, by pokonać sprężysty opór nieznanego tworzywa, spotęgowany przez 
większą, niż w kuszy Burana, odległość cięciwy od zaczepu.
- Muszę was jednak ostrzec. 
- Przed czym - pierwszy raz bez widocznej agresji odezwał się Bazun. 
- Kusze berra to potężna broń, jednak bardzo niebezpieczna dla jej użytkownika a 
ta kusza - tu wskazał na przerobioną broń Bazuna - jest bardziej niebezpieczna 
niż moja. 
- To chyba dobrze - odezwał się Kinrun
- Dobrze, jeśli zabijasz wrogów, lecz nie, jeśli sam od niej zginiesz. 
- O czym mówisz?
- Ten łuk naciąga się dalej niż mój. Metal, z którego został wykonany, posiada 
ogromną siłę, jednak nie jest tak trwały jak drewno. Po kilkuset strzałach łuk 
może pęknąć i działając jak bicz, w którym biczyskiem jest cięciwa, zakończona 
ułamaną połówką łuczyska zabić właściciela. Berra wymieniają łuczyska co 
kilkaset strzałów, lub jeśli bełt spada o kilkadziesiąt kroków bliżej, niż gdy 
łuczysko było nowe. Radzę wam, bądźcie ostrożni i zabierzcie stare, jesionowe 
łuczyska kusz, które nie wiele ważą a mogą się przydać. 
- W takim razie ja swoją kuszę przerobie dopiero wówczas, gdy zniszczy się kusza 
Bazuna - powiedział Kinrun.
- To rozsądne - odpowiedział Buran. 
- To rozsądne - o dziwo zgodził się z nim Bazun. - Z mojej kuszy będę strzelał 
tylko do wrogów, z twojej będziemy polować - zwrócił się do Kinruna.
- Tak będziemy czynić - odparł Kinrun, a po chwili przerwy, spoglądając na rude 
kamienie zapytał - Czy z tego nasi rzemieślnicy mają wytopić żelazo? 
- Tak, właśnie z tych ciężkich, niepozornych kamieni Horgun wytapia żelazo. To 
jest połowa rudy żelaza jaką ukradłem Horgunowi. Mówiłem wam jak z tego wytopić 
stal i to jest jedna z najważniejszych informacji, jakie musicie zanieść do 
stolicy. Miałem tego więcej, lecz przepadła wraz z chłopcem, którego poznałem i 
pokochałem jak syna. Myślę, że z waszych kolczug i tej rudy, da się wytopić 
żelaza na piętnaście mieczy. Zresztą Igemo zdecyduje co z tym zrobć. 
- Czemu to takie ważne - zapytał łagodnie Bazun, w widoczny sposób szczęśliwy 
posiadacz nowej kuszy, szczęśliwy tym bardziej, że to właśnie on posiada broń 
straszniejszą niż Buran i wszyscy wrogowie na jakich mógłby się natknąć. To nic, 
że mógł od niej zginąć. Gdyby bał się śmierci nie poszedłby z Kinrunem.
Miast odpowiedzi Buran chwycił swój miecz i nie zważając na to, że i Kinrun i 
Bazun odruchowo się poderwali na nogi, ciął nim w leżący obok niego topór 
Bazuna. Wykonane z brązu toporzysko rozpadło się na dwie połowy.
- Zniszczyłeś mój topór - pochylając się nad dwiema połówkami całego chwilę temu 
topora, niemal płaczliwie odezwał się Bazun. - Wiesz ile łbów nim odrąbałem(!), 
wiesz ile drew na wieczorne ogniska nim ściąłem?! Przeklęty diable!! - ryknął na 
niego i z ogniem w oczach zawrócił się w jego kierunku. Jednak widok obnażonego 
miecza powstrzymał go póki się nie opamiętał. Po chwili z rezygnacja siadł na 
swoje miejsce bąkając pod nosem:
- Mój topór, mój stary, wierny topór... - jęczał.
Nagle, jego wzrok padł na jego nową kuszę i w jego oczach zapaliły się ogniki. 
Zerknął szybko na Burana , jednak nie wykonał najmniejszego gwałtownego ruchu, 
chwycił ją delikatnie i szepnął, jakby zapominając o przykrości, która dopiero 
co go spotkała:
- Moja kusza, moja nowa dobra kusza. 
Obaj z Kinrunem zaśmiali się, bowiem zrozumieli, że choć nigdy Bazun ostatecznie 
nie przyzna się do tego, iż zaakceptował Burana, to oboje mogą odetchnąć z ulgą, 
bowiem nie będą musieli dalej nieustannie czuwać, by nie popełnił jakiegoś 
głupstwa. 
Tak się bowiem złożyło, że Kinrun ostatniej nocy, podobnie jak Buran, obudził 
się we właściwym momencie i wiedziony zwierzęcą, zachowaną po przodkach 
intuicja, z kuszą gotową do strzału, obserwował na tle migoczących gwiazd, jak 
Bazun opiera się pokusie zamordowania Burana. Nie zabiłby Bazuna. Miał eony 
wolno płynącego czasu nocy, by dobrze wymierzyć strzał.
Znał swoją kuszę od lat i choć bełty nie leciały już tak daleko jak kiedyś, 
miotane spracowanymi włóknami łuczyska, to jednak leciały niechybnie do obranego 
celu. Nie musiał się bać miotanych często na oślep strzał tych, z którymi 
walczył. Wyćwiczonymi, taktowanymi łomotem serca ruchami nakładał bełty na rowek 
łoża swej kuszy i za każdym strzałem zabijał przeciwnika. 
Gdyby Bazun choć drgnął, by opuścić sztylet, strzeliłby mu w rękę, którą śledził 
grotem bełtu. Teraz dziękował Ksamor, że obyło się bez tego. Obaj z Buranem 
cieszyli się świadomi zmian, jakie następują w umyśle Bazuna.
Ruszyli. Brzeg jeziora prowadził ich bezbłędnie. Z lewej strony mieli ścianę nie 
kończących się zarośli, z prawej, nie kończący się bezmiar wody, którego 
przeciwległy brzeg w świcie poranka krył się gdzieś za nieopadłą dotąd ścianą 
mgieł.
- Istotą podziału naszych obowiązków jest, to byście nie zapomnieli niczego, co 
wam wczoraj mówiłem. Musicie i zrozumieć i zapamiętać wszystkie moje słowa. 
Powtórzę wam jeszcze raz wszystko co ważne. Pytajcie jeśli nasunie się wam coś, 
co waszym zdaniem warto zapytać. Nim się rozstaniemy postarajcie się wyciągnąć 
ze mnie jak najwięcej wiedzy o państwie Horguna. Wasza pamięć musi zastąśpić 
moją. Jeśli uda mi się szybko odnaleźć wejście do Krateru i szybko dotrę za wami 
do Timalo, to wierzę, że pokonamy potęgę Horguna, bowiem prócz jego czarów nic 
poza strachem, terrorem lub wizją bogactw i władzy nie trzyma służącej mu 
zbieraniny szumowin z całego świata w kupie i przy nim. Myślę, że zależy od was 
więcej niż wam się zdaje. Myślę, że wyruszając w nieznane i spotykając mnie, 
trafiliście na cel swej podróży. Spotkanie mnie przez was było waszym 
przeznaczeniem tak, jak spotkanie was przeze mnie. Powiem wam, że choć o tym 
starałem się nie myśleć, zaczynałem wątpić, by udało mi się samotnie pokonać 
setki dni marszu i donieść moją wiedzę do tych, którzy potrafią ją wykorzystać. 
To co czuwa nad losami świata pomogło wam w porę wyruszyć i mi w porę spotkać 
was. Czyż wniosek, że coś mocnego strzeże nas i naszych losów nie rzuca się w 
oczy?
Od nas jednak zależy, czy to dostrzeżemy i czy uznamy tę moc za przewodnika. 
Doceńcie to, że nadal żyjemy służąc słusznej sprawie i zastanówcie się wraz ze 
mną, bo i mi dopiero teraz otwierają się oczy.
Gdy skończył, nikt się nie odezwał. Szli jakiś czas w milczeniu.
- Pora, bym powtórzył raz jeszcze wszystko, co ważne z tego, co spotkało mnie w 
ciągu ostatnich lat. - I nie czekając na jakąkolwiek odpowiedź opowiedział im 
jeszcze raz swe przygody i obserwacje. Nim dotarli do miejsca rozstania, jeszcze 
kilkakroć powtórzył swoją historię i odpowiedział na setki pytań kompanów.
Rozstanie nastąpiło szybciej niż się spodziewał. Bazun zatrzymał się nagle a 
wraz z nim Kinrun. 
Właściwie miejsce rozstania stanowiło dla niego niespodziankę. Nie wyróżniało 
się niczym nadzwyczajnym z otoczenia, przynajmniej on niczego nie dostrzegł. 
 - Uważać? - szepnął Buran, ściągając z pleców i napinając kuszę. 
- Nie. Tu nasze drogi się rozstają - odpowiedział Kinrun. 
Buran rozejrzał się po okolicy, jakby był sam i mógł ufać tylko sobie. Dostrzegł 
wówczas nieomal niewidoczne szczegóły świadczące o tym, że nie więcej niż trzy 
dni temu, dwoje ludzi wdarło się w dotąd dziewicze przestrzenie brzegów Górnego 
Jeziora.
- Czy wasz cel jest jasny i czy zdołacie dotrzeć do Timalo?
- Myślę, że tak - odpowiedział Kinrun. 
Popatrzyli na siebie i niczym rodzeni bracia padli sobie w objęcia. 
Nastał czas pożegnania. 
Wojom nie godziło się zbytnio rozczulać, wiec za całe mowy musiał wystarczyć 
jeden, wszystko mówiący uścisk. Uścisk będący i wspomnieniem i smutkiem 
teraźniejszości i obawą przed niepewną przyszłością. Z nieposkromionymi 
krtaniami odsunęli się od siebie na długość ramion, spoglądając sobie znacząco w 
oczy. Kinrun bez słowa opuścił dłonie i nie oglądając się za siebie ruszył w 
kierunku ledwie widocznych, równo ułożonych gałązek oliwkowej ściany zieleni. 
Bazun chciał ruszyć w jego ślad, lecz trzymając zwieszoną głowę trwał przez 
chwile w bezruchu. Toczył jakąś wewnętrzną walkę, której świadkiem był tylko 
Buran. W końcu uniósł głowę i spojrzawszy mu w oczy wyciągnął przedramię. Buran 
bez zastanowienia zrobił to samo i przez moment, dłużej niż trzeba, ściskali 
sobie nadgarstki, po czym Bazun odwrócił się na pięcie i ruszył za Kinrunem. 
Buran przez chwilę patrzył na szerokie, odziane w stalowe kolczugi plecy 
oddalających się przyjaciół. Nim się obejrzał dotarli do brzegu wszechobecnej, 
zielonej gęstwiny. Pomimo smutku rozstania, omal nie parsknął śmiechem, gdy 
dziarsko maszerując otarli się o Rokkunda. Buran był pewien, że celowo stanął im 
na drodze. Może chciał sprawdzić, czy Buzan przypadkiem nie zapamiętał jego 
kształtu i tego, że właśnie miał go wyciąć gdy pojawił się Buran.
Po chwili zabrzęczał mu w uszach jego głos:
- Znów jesteśmy sami.
- Tak Rokkundzie, znów jesteśmy sami. Tak jak przepowiedziałem. 
- Twoi przyjaciele maszerują nie oglądając się. Będę ich słyszał jeszcze jakiś 
czas. 
- Ruszamy? - zapytał Buran.
- Ruszamy. 
I poszli. Buran brzegiem jeziora a Rokkund skrajem zieleni, gdzie mniej rzucał 
się w oczy.
Woda w jeziorze była krystalicznie czysta. Na jego dnie widać było skały pokryte 
delikatnym, zielono-szarym nalotem. Między nimi migotały i uwijały się drobne 
rybki łyskając w słońcu jak groty setek strzał pędzących ku słońcu.
Marsz był monotonny. Buran zauważył, że idzie mu się jakby weselej i raźniej. 
Dziwne to było uczucie i przez chwilę nie mógł dojść jego przyczyny, choć powód 
był prosty: już nie dźwigał ogromnego ciężaru gniotącego mu przez ostatnie 
tygodnie plecy. 
Czuł się, jak przed dziesięciu laty, kiedy biegał po lasach i górach swej 
ojczyzny polując nieustannie i tropiąc dla wprawy i zabawy każde zwierze, 
którego trop go zainteresował. Ileż było w nim wówczas siły i energii, z jakąż 
łatwością pokonywał niezliczone ścieżki jary, górskie zejścia i podejścia. Świat 
uśmiechał się do niego, każde drzewo, mech i kamień, każdy ptak i każde zwierze, 
a on pełen radości uśmiechał się do nich. 
Tym właśnie uczuciem wolności i siły napawał się teraz. Nie potrafił pohamować 
mięśni przed wkładaniem w każdy ruch dodatkowej, niepotrzebnej pracy. Zmuszane 
dotąd do dźwigania o wiele większego ciężaru, uwolnione od niego przerzucały go 
nad przeszkodami przyprawiając o uczucie lekkości. Momentami miał wrażenie, że 
za chwilę oderwie się od ziemi i pofrunie jak ptak. 
W takim nastroju czas mija szybko. Nim się obejrzał zrobiło się południe. Może 
nie zwróciłby na to uwagi i szedł dalej, jednak nagle poczuł, że jest głodny. 
"Nie mam nic do jedzenia" - uświadomił sobie i zatrzymał się.
- Nie słyszę niczego ale i niczego dalej jak na rzut kamienia nie widzę 
wyraźnie. Może ty widzisz coś, co nie ma serca a żyje i czai się gdzieś w 
krzakach - odezwał się Rokkund.
- Nie przyjacielu - sam się zastanowił dlaczego użył tego słowa. - Nic nie widzę 
i nie słyszę, jednak musimy się zatrzymać.
- Dlaczego?
- A dlatego, że ja muszę coś zjeść. Zapuść swoje korzonki i czekaj tu cierpliwie 
odzyskując przy tym siły. Ja muszę złowić rybę lub upolować jakieś zwierzę. 
Myślę jednak, że będzie to ryba, bo na zwierzaka nie ma chyba co liczyć. 
Podszedł do brzegu jeziora i spojrzał w przybrzeżną płyciznę. Małe rybki dalej 
migotały pod powierzchnią wody. Idąc w kierunku brzegu myślał pewnie, że oto 
nagle jakiś olbrzymi karp lub inna ryba, podpłynie do niego, wynurzy pyszczek z 
wody i powie: "Buranie oto jestem. Złap mnie i zjedz". A on po prostu schyli się 
po nią i ... Właśnie i co potem? Czy będzie mógł ot tak zabić i zjeść 
stworzenie, które przemówiłoby ludzkim głosem? 
Aż się wzdrygnął a potem uśmiechnął sam do siebie, bo nic bardziej 
niedorzecznego od gadającej ryby nie mogło przyjść mu do głowy. Nagle do jego 
uszu dobiegł głos pluskającej wody. Wcale nie odległy. Po chwili powtórzył się. 
I jeszcze raz i jeszcze... 
Ostrożnie ruszył w tym kierunku. Pluski nie ustawały i oto po kilku krokach 
zobaczył scenkę ze swoich marzeń na jawie. W przybrzeżnej płyciźnie, jak ruchome 
kawałki drewna, poruszały się grzbiety trzech ogromnych ryb. Każdy z nich był 
długi co najmniej na łokieć a jeden z nich poruszał się wolniej niż pozostałe, 
które krążyły nerwowo wokół niego. Co pewien czas, wszystkie trzy, znikając 
niemal pod wodą, zaczynały trzepocząc ogonami burzyć i pienić wodę. 
Buran z całą ostrożnością podszedł bliżej. W końcu zaczął sunąć na czworakach. 
Sięgnął po kusze, jednak po namyśle odłożył ją. Użycie kuszy nie było dobrym 
pomysłem. Ryba to nie królik, czy łania, które ugodzone w serce padają trupem. 
Jeśli dobrze nie trafi to ryba, szczególnie tak duża jak te, odpłynie w głębiny 
wraz z cennym pociskiem lub wypłynie brzuchem do góry sto kroków od brzegu. 
Latem popłynąłby po nią lecz teraz woda jest lodowata, o czym przekonał się, 
kiedy po drugiej stronie jeziora, idąc z Graghiem, wpadł do wody lub kiedy 
pokonywał wodospad. W tak zimnej wodzie choćby był nie wiadomo jak silny, 
stężeje nim dopłynie tam i z powrotem. Sięgnął po miecz i przyglądając się 
dziwnemu widowisku, podchodził coraz bliżej. 
Ryby znów trzepotały pod powierzchnią wody. I wówczas Buran zrozumiał co widzi. 
Nadchodząca wiosna obudziła w tych rybach instynkt zachowania gatunku a całe to 
widowisko, było niczym innym, jak tarłem. 
Buran skradając się dalej podchodził coraz bliżej. Mięso ryb, kiedy się trą, nie 
jest zbyt smaczne, jednak nie miał wyjśćia. 
Jednym skokiem znalazł się w wodzie a wznosząc i opuszczając miecz na czarne 
niemal, wysokie grzbiety, zabił dwie z trzech. Trzecia, pochłonięta zalotami nie 
odpłynęła krążąc wokół jego nóg. Buran wzniósł mniecz po raz trzeci i jednym 
cięciem odciął jaj głowę. Gdzieś po drodze ostrze zgrzytnęło na kręgosłupie i 
wyleciało gdzieś przed płetwami piersiowymi, ciągnac za sobą czerwony strumień 
barwiącej wodę krwi. 
Przez moment zawahał się, czy uśmiercić tą ostatnią, lecz gdy zadawał ostatni 
cios wiedział już, co zrobi ze swą zdobyczą i że ta trzecia ryba nie zmarnuje 
się niedojedzona a skoro tak nie mógł zostawić jej przy życiu.
Były to leszcze. Nigdy nie widział tak dużych. Tu nie miały wrogów. Jezioro było 
ogromne a dno pełne kryjówek. Mogły spokojnie żyć i rosnąć nie spotykając 
drapieżnika przez całe lata. Każda z trzech ryb od ogona do pyszczka była 
długości jego nogi. 
Był pewien, że nie ruszy dalej prędzej jak jutro rano. Teraz musi sprawić ryby i 
pociąć je na drobne paski. Później zrobi małe, bezdymne ognisko i podsuszy 
mięso, najadając się przy okazji do syta. A wieczorem, gdy nie będzie mógł palić 
jasnego ognia, zarzuci ognisko mokrymi gałeziami i trawą, zasłoni od strony 
majaczącej po drugiej stronie jeziora mrocznej góry skórą niedźwiedzia, rozpietą 
między palikami i do samnego rana będzie wędził mięso.
Przy pracy upłynął mu dzień i cała noc. Było mu zimno. Ognisko nie dawało zbyt 
dużo ciepła a jego jedyne okrycie - skóra niedźwiedzia, wędziła się razem z 
rybami. 
"Będę śmierdział dymem tak, że nie uda mi się już upolować nie tylko żadnego 
zwierzęcia ale i ptaka, choć ptaki prawie nie mają węchu. Gdy będę się zbliżał, 
każde żywe stworzenie pomyśli, że trawa płonie i ucieknie co sił w nogach"- 
pomyślał.
Klekocząc zębami dotrwał jakoś do rana. Rano zwinął plon swojej pracy, sakwę 
wypchaną żywnością zarzucił na ramię i z oczami czerwonymi od dymu i niewyspania 
ruszył dalej. 
- Czy jeśli będę mówił normalnie będziesz mnie słyszał Rokkundzie?
- Tak - usłyszał natychmiastową odpowiedź, choć wcale jej się nie spodziewał a 
już na pewno nie od razu.
- Myślałem, że zaspałeś lub coś w tym rodzaju.
- Nie sypiam. Przynajmniej nie w twoim rozumieniu. Wy ludzie śpiąc tracicie 
niemal wszystkie zmysły.
- Nie jest tak. Mnie na przykład budzi każdy szelest. 
- Budzi cię i przywraca do stanu czuwania, do stanu świadomego odbierania świata 
zmysłami. Ja nie odpoczywam w ten sposób. Dla mnie cisza snu, to cisza 
zewnetrznego świata lub sokój i monotonia toczącego się wokół mnie życia. Nigdy 
całym sobą nie przestaję odbierać wszystkiego, co do moich zmysłów dociera. 
Zawsze wiem kiedy po raz pierwszy coś zwróciło moją uwagę i potrafię to śledzić 
i w dzień i w nocy, dopóki się nie oddali. 
- To znaczy, że dopóki idziemy razem możesz i w dzień i w nocy ostrzec mnie w 
porę gdyby coś się zbliżało?
- A czy nie zbudziłem cię, gdy Bazun stał nad tobą a serce biło mu jak oszalałe 
z emocji. Nawet słyszałem jak kostki w jego dłoniach trzeszczą i strzelają a 
skóra skrzypi na rękojeści tego co w niej trzymał. 
- Trzymał sztylet. Bałem się, że go użyje z ja nie zdążę się przed nim obronić. 
Bałem się poruszyć, by ze strachu przed zdemaskowaniem mnie nie zabił. Byłem po 
prostu czujny i gotowy, choć niepewny jak to się skończy.
- Nie zabiłby cię w takim razie na pewno. Nie byłem bowiem pewien, czy się 
obudziłeś, więc gdyby cię zaatakował, wypełniłbym jego głowę pustką i bólem. 
Wówczas zapomniałby nie tylko, że ma ręce i nogi, i że chciał cię zabić, ale 
nawet jak się nazywa, i skąd pochodzi. Miałem jednak jedną obawę: gdyby runął na 
ciebie, a ty spałbyś, mógł przypadkiem wepchnąć ci sztylet w serce, i nie 
zdołałbyś go podtrzymać. 
- A właśnie. Jak to było z tą twoją sztuczką? Czemu od razu mi nie pomogłeś? 
- Widzisz, opanowanie nawet jednej istoty nie jest łatwe. Opanowanie dwóch, dla 
mnie przynajmniej - niemożliwe. By zająć się Bazunem musiałem odpuścić 
Kinrunowi. Jednak, jak widzę im dłużej trwa zniewolenie, tym trudniej wam się 
pozbierać, bo nie poruszył się nawet w czasie, gdy nie jemu, lecz Bazunowi 
ogłupiałem te szare drobinki, z których zrobione są wasze mózgi. 
- Rozumiem więc, że jeśli natknę się na trzech lub więcej będę musiał walczyć 
zacieklej i poradzić sobie sam?
- Jak zdolę tak ci pomogę, jednak musisz być świadom moich ograniczonych 
możliwości. Przyroda dała nam takie zdolności byśmy choć trochę mogli się 
bronić.
- Lepsze to, niż zupełna bezradność i bezbronność. 
- Umiejętność paraliżowania przydawała się niejednokrotnie w dziejach mojej 
rasy. Pamiętaj, że kiedy zostanę ojcem, otoczy mnie tłum dzieci. Miejsce to 
stanie się w pewnym sensie naszą twierdzą, bo każde z nich od stania się 
samodzielnym bytem będzie miało te same zdolności co ojciec i nikt kto będzie 
chciał nas skrzywdzić nie ujdzie z życiem.
- Dlaczego więc mówiłeś, że tak wielu z was ginie?
- Ponieważ w ciągu naszego wieczystego życia, przychodzi tylko jeden taki 
moment, kiedy możemy stać się ojcami. Przez krótki czas, trwający pięćdziesiąt 
czasami sto lat, zdolni jesteśmy wydać na świat potomstwo i to nie w jakiejś 
ogromnej liczbie. To ile mamy dzieci zależy od mnóstwa czynników, a 
najważniejszym z nich jest na jak żyznej ziemi osiadł ojciec. Jednak 
najgroźniejszy moment przychodzi wówczas, gdy samotnie ruszamy w nieznane, by 
osiąść gdzieś. Większość z nas ginie w tej jedynej wielkiej podróży naszego 
życia.
- Teraz przyszedł twój czas i tylko temu zawdzięczam twoje towarzystwo?
- Tak właśnie jest.
- Cieszę się, że idziemy razem. Przywykłem już do tego, że gadam do drzewa, a 
ostatnio, jakby do siebie...
Rozdział 16
Szli na południe, wprost w palące słońce. Powietrze było tu rzadsze niż w 
dolinach, czy na równinach, krystalicznie czyste i nie rozpraszało jaskrawego 
światła. 
Buran pokonywał kolejne, wypełnione wodą pęknięcia i wypiętrzone skały, jakby 
wypchnięte korzeniami niewyobrażalnie ogromnych drzew. Niektóre były wysokie na 
półtora chłopa, i choć nie stanowiły przeszkody nie do przebycia, nie witał ich 
widoku z entuzjazmem. 
Właśnie zbliżał się do jednej z takich żył, a po chwili znalazł się w jej 
cieniu. Postanowił w nim pozostać dłużej. Oparł się plecami o zimną skałę i 
zaczerpnąwszy powietrza, odetchnął z ulgą. Gdy stwierdził, że skała jest zbyt 
zimna, a w jego żyłach nie płynie już krew tak gorąca, jak za młodu, siadł na 
sakwie, a między skałę a plecy wrzucił śmierdzącą dymem niedźwiedzią skórę. 
- Odpoczywasz! - syknęło mu w uszach.
- Poczułem się nagle zmęczony i znużony. Dobrze, że spotkałem Kinruna i Bazuna i 
pozbyłem się ciężaru, który najbardziej mi doskwierał. Rano ruszyłem lekki i 
żwawy, jednak to palące słońce wyssało ze mnie wszystkie siły. 
- Długo tam będziesz siedział?
- A spieszysz się gdzieś?
- Wiecznie nie będę mógł wędrować, Za kilka miesięcy zaczną we mnie zachodzić 
nieodwracalne zmiany, a wówczas skończy się moja wędrówka, gdziekolwiek się 
znajdę. Chciałbym jednak dotrzeć do miejsca żyznego i spokojnego, gdzie przez 
następne kilka tysięcy lat będę sobie mógł spokojnie żyć. Teraz jednak 
zastanawiam się, czy warto mi zapuścić korzenie, czy nie. 
- A zapuszczaj sobie! Ja nie ruszam się stąd nigdzie, dopóki nie odpocznę.
Rokkund pod osłoną zieleni kontemplował ciepło słońca, smak ziemi i skał pod 
sobą, a Buran tymczasem przechylił głowę do tyłu opierając hełm o skałę, i 
przymknął powieki. Ciepłe powietrze ledwo wyczuwalnymi powiewami kołysało go i 
usypiało. Nim się obejrzał zasnął. 
Jednak niedobry jest taki sen, w porze, kiedy ciało powinno najciężej pracować. 
Buran spał i nie mógł się obudzić. Zimny pot sperlił mu czoło. Ciepłe powiewy 
wędrujące znad nagrzanych skał, pełzły po nim, jak zimne i lepkie macki demona. 
Nagle Buran ujrzał przepojony martwą ciszą, senny obraz jeziora, z którego 
wynurzając się powoli, pełzł ku niemu, wyłaniając się jednocześnie z 
nieruchomego lustra wody, jakiś przerażający kształt. Martwej ciszy koszmaru nie 
zakłócił najmniejszy bodaj szelest, a martwej wody nie poruszyła bodaj 
najdrobniejsza zmarszczka. A przecież monstrum o gorejących zimnym błękitem 
oczach dalej pełzło w stronę brzegu i dalej wyłaniało się, przybierając coraz 
ohydniejsze formy. 
Buran oparty o skałę, rzucał głową na prawo i lewo, choć w swoim śnie, 
skamieniały z przerażenia, bezradnie przyglądał się zbliżającej poczwarze. Gdyby 
stanął oko w oko z czymś takim godzinę temu, gdy istniał na jawie, jej widok nie 
wzbudziłby w nim grozy. Cokolwiek by to było, porwałby miecz i stanął do walki. 
Lecz nie w porę pozwolił sobie na sen. Jego ciało leżało bezwładne, a umysł nie 
należał do tego świata, lecz do świata snów. 
Wodnista poczwara, podobna do pasma ślimaczych jaj przylepionych do wodnych 
roślin, zbliżała się coraz bardziej. Zło, które od niej emanowało było 
porażające. Buran nie mógł się przebudzić. Bezwolny i skamieniały obserwował, 
jak jej zimne oczy, podobne do leżących poziomo, podświetlonych światłem 
księżyca sopli lodu, nie odrywając od niego wzroku, zbliżają się coraz bardziej. 
Koszmarne oczy nie były skupione na nim jako całości. Nie oglądały go od stóp do 
głów, nie przyglądały się ciekawie, jakby spotkały nieznane sobie stworzenie. 
Były wlepione w jego oczy i to był ich cel. Istota wynurzyła się już całkowicie 
z wody i parła niespiesznie ku niemu, pewna jego niemocy. A on? On był pewien, 
że jej pragnienie jest ściśle określone, że wie czego chce, a to, kiedy to 
osiągnie, jest tylko kwestią czasu. Potwór bawił się jego strachem, sycił się 
rosnącym w nim przerażeniem, nim posiądzie jego duszę.
Ciałem śpiącego Burana targały zimne dreszcze i przypadkowe, odruchowe skurcze, 
nad którymi nie panował, a nawet nie zdawał sobie z nich sprawy. Tym, co było 
świadome, choć bezwolne i niezdolne do jakiegokolwiek działania, była jego senna 
jaźń, jego wieloosobowe senne ja, choć świadome swego bytu tylko we śnie. 
Bał się - jak nie bałby się na jawie; był bezradny - jak nie byłby bezradny na 
jawie; był sparaliżowany grozą, i czuł się, jak przykuty do miejsca - choć na 
jawie byłby szybszy od kobry, najjadowitszego z węży, o którym słyszał, że żyje 
gdzieś daleko, we Wschodnich Krainach; byłby szybszy i bardziej zabójczy niż 
bełt mknący ku jego sercu. 
Lodowate spojrzenie przyciągało jego wzrok coraz mocniej. Po chwili, z sercem 
wypełnionym strachem, z eterycznym ciałem niezdolnym do najmniejszego ruchu nie 
widział już nic, poza czymś gorszym od śmierci ziejącym z błękitnych, 
łyskających lodowatym blaskiem oczu monstrum. 
Te, wolno i nieubłaganie zbliżały się do niego. Ich oczy połączył jasnobłękitny 
promień. Był jak nitka agonalnej śliny ciągnąca się w nieskończoność między 
wargami konającego człowieka. Poczuł, jak tym jasnym lśnieniem, niczym słomką, 
wodna poczwara zaczyna wysysać z niego siły. 
Nagle całe przerażenie i strach poczęły znikać i gdzieś odpływać. 
Początkowo nie zdawał sobie z tego sprawy, po chwili jednak, zastanowiła go 
obojętność i nienaturalny spokój z jakim zaczął przyjmować obecność tej złej 
istoty. Wiedział, że jest teraz bardziej zagrożony niż przed chwilą, kiedy 
jeszcze odczuwał strach i przerażenie, kiedy jedynym jego pragnieniem była chęć 
ucieczki, błaganie, by zbliżający się byt zginął i przepadł. 
Do resztek jego świadomości dotarło, że poddał się w końcu. Przerażonymi oczami 
duszy patrzył, jak to coś zbliża się bardziej i bardziej. Jedynie ostatnie 
strzępy rozumu, należące jeszcze do niego błagały, by groza się urwała, a sen 
skończył, by po otwarciu oczu mógł otrzeć pot, wzruszyć ramionami i zapomnieć
Groza trwała, a on trwał w niej. Stracił już nadzieję. Siły wysączały się z 
niego strumieniem, jakim leje się krew z podciętych żył. Nagle zdało mu się, 
jakby ktoś na jedną chwilę wsadził palec w tą dziurę. Mało tego! Jakby na jedną, 
zauważalną chwilkę, odzyskał zdolność przebudzenia się. Stał się czujny. Gdzieś 
z zakamarków umysłu wyskoczyło inne jego wcielenie, jego inny senny byt: Buran 
wojownik i myśliwy. Zamarł w gotowości. Czekał. Siły nie wyciekały już z niego, 
a zimne oczy, choć zdawały się pożądać jego duszy bardziej niż kiedykolwiek, 
przerażały mniej. Widać było, że obsesyjne pożądają go. Nie wiedział czemu, ale 
był przekonany, był pewien, że to oznaka słabości. 
Gdy poczuł, że po raz drugi coś pochodzącego z zewnątrz włamuje się między 
zniewalające, lodowate oczy demona, a jego - był gotów. Bez zastanowienia i 
wahania rzucił swe eteryczne ciało do przodu. Nie był już bezwolną, spętaną 
duszą, zdaną na łaskę i niełaskę napastnika. Stał i mógł się poruszać. Gdzieś, w 
czasie który mu umknął, miedzy tym jak leżał, a tym jak stanął, odzyskał siły. 
Przed chwilą jego dusza błagała o cud i cud się stał! 
Stał teraz pełen sił, jakich nie byłby w stanie nawet sobie wyobrazić. 
Jego ciało zakute było w zbroję, a wokół niego bzyczała świetlista aureola mocy. 
Przerażenie i rozpacz przepadły gdzieś. Jakaś cząstka jego samego stała z boku i 
obserwowała go. Był sobą i nią zarazem. Prawem snu był zdolny do tego, nie 
tracąc przy tym poczucia własnej jedności. 
Teraz on patrzył w oczy napastnika, a nie odbierał spojrzenie; teraz on, 
wyjmując powoli, przypasany do boku miecz, zwracał się w stronę mary, z zuchwale 
wlepionymi w nią oczyma. Okolony refleksami światła, niczym mydlana bańka, cień 
na błękicie nieba, zło na wprost którego stał zamarło. 
Krok za krokiem, z Arscitangiem, złoto-srebrnym mieczem Arscot wzniesionym do 
ciosu, posuwał się butnie, choć czujnie i ostrożnie, w kierunku demona. 
Przezroczyste diabelstwo nie poruszyło się nawet dalej próbując swej optycznej 
magii. Bezskutecznie. 
 Zwroty, które następują w snach, są czasami zaskakujące, choć nigdy nas nie 
dziwią. Buran przed chwilą był ofiarą - teraz był silny i wyposażony po 
królewsku. Odzyskał siły, posiadał broń i zdolności, jakich nigdy nie 
spodziewałby się u siebie. Kroczył do pojedynku z pewnością zwycięstwa. Nie 
myślał o tym co było. Czuł do czego jest zdolny i działał. 
Gdy Buran znalazł się na tyle blisko, by jednym skokiem zaatakować i zadać cios, 
zimny, przelewający się kształt drgnął. To, co przed chwilą przerażało, było 
teraz tylko workiem, wypełnionym czymś przezroczystym. Wystarczyło doskoczyć i 
rozrąbać ten worek, a kiedy jego zawartość rozleje się, powstałe kałuże wydeptać 
z mulastym gruntem i uczynić z niego plugawe błoto, warte tylko zapomnienia. 
Dalej śnił swój sen. Był niepokonanym wojownikiem dobra o nadludzkiej sile, a 
swych sił nie musiał mierzyć tym, co realne, lecz tym, co samo się tworzyło. Był 
zdolny do magii i wyczynów niemożliwych w prawdziwym świecie. Ofiara nie mogła 
mu umknąć. Kilka szybkich kroków wystarczyło, by z bliska mógł zajrzeć w 
błękitne ślepia demona. 
Ruszył i ciął. Spodziewał się efektu, jakiegoś oporu, lecz miecz przeleciał 
przez nibyciało, jak przez galaretę, i... NIC. Stanął oko w oko z tym, czego 
jeszcze chwilę temu bał się najbardziej. To co ujrzał, było przerażające, i tak 
paraliżujące, iż na moment poczuł się jak na początku - skamieniały. 
Przezroczysty demon podjął ostatnią próbę zniewolenia go, lecz ponownie jakaś 
siła sprawiła - czuł ją wyraźnie, że nie opanował jego umysłu, i nie pozbawił go 
woli.
Buran, rycerz ze snu odskoczył, odrywając wzrok od oczu demona. Drżał cały, 
bowiem w ostatnim skrzeniu światła jakie w nich dostrzegł, zobaczył coś, co 
odebrało mu oddech, a dusza zajęczała ze zgrozy. Tam, w głębokiej, falującej 
błękitem zimnej toni, pływały jakieś istoty, przeróżne istoty: ludzie, znane 
zwierzęta ale i mnóstwo takich, których nigdy wcześniej nie widział, choć 
zwędrował niezły kawał świata. Każda z nich miała oczy wytrzeszczone strachem. 
Nie, przerażeniem!! Każda z nich miała otwarte w nie kończącym się krzyku, 
zalane wodą usta. Każda z nich (był tego pewien), miała płuca wypełnione wodą, 
rozrywane okrutnym, fizycznym bólem i bólem pragnienia by zaczerpnąć powietrza. 
Wszystkie te istoty tonęły. Tonęły od setek, może tysięcy lat. Jedne dłużej, 
inne krócej, lecz każda z nich trwała w nie kończącej się agonii topielca. Ich 
fizyczne ciała pewnie dawno zgniły, i tysiące innych istnień wyrosło i umarło na 
produktach ich rozkładu, lecz ich dusze, wchłonięte przez demona wody, tonęły 
bez końca. Buran, w jednej, możliwej tylko we śnie chwili, uświadomił sobie z 
czym ma do czynienia, i co ujrzał. Czym było to, czego tak potwornie, 
podświadomie się bał. 
Nie patrząc demonowi w oczy ruszył do ataku; bez strachu, za to z okropnym, 
niepohamowanym gniewem wręcz furia. Ciął swym świetlistym mieczem ciało demona 
niemal na oślep. Przy żadnym z zadanych ciosów nie poczuł najmniejszego oporu; 
właściwie, nawet się go nie spodziewał. Miecz ćwiartował ciało demona na 
drobniutkie kawałki (przynajmniej takimi miały być), a ono się nie rozpadało! 
Demon za to cofał się i cofał, choć nie wiadomo właściwie dlaczego. I choć Buran 
zrozumiał już, że nie zaszkodzi tej sile, z która przyszło mu stoczyć nierówny 
bój, odruchowo posuwał się za przeciwnikiem, i ciął dalej, jak go uczono, i jak 
nakazywało głęboko zaszczepione poczucie waleczności. Będzie walczył dokąd 
starczy sił, choć nie zauważył, by tych mu ubywało. W końcu nie walczył ciałem 
fizycznym. Krok za krokiem posuwał się naprzód, za cofającym się wrogiem. Wtem 
dziwny chłód zaczął oblewać jego ciało, i przez chwilę poczuł ból w piersiach, 
lecz walczył dalej. Nie uszło jednak jego uwadze, że demon, z którym walczy, 
zabłysnął sinym światłem. Po krótkiej chwili blask stał się silniejszy, a jego 
oczy-sople wręcz zalśniły. Triumfował, i nie można było tego nie dostrzec. Buran 
chciał stanąć, lecz o dziwo ciało nie posłuchało go i bez udziału jego woli 
płynęło w kierunku demonicznych oczu przeciwnika. Nie miał już ani zbroi, ani 
miecza, i był tym samym kawałkiem przerażonej duszy, co na początku. Wspomnienie 
widoku w głębi lodowatych bezźrenicznych oczu sprawiło, że chciał się szarpnąć, 
spróbować ostatniego oporu - bezskutecznie. Wolno, jakby szybując w błękitnej 
toni zmierzał ku swej zgubie. Już, już miał wpaść w otchłań wiecznego koszmaru, 
gdy nagle jakaś ogromna siła szarpnęła go w przeciwnym kierunku, a to ku czemu 
przed chwilą zdążał, zaczęło się oddalać, choć, to może raczej on się oddalał. 
Gdzieś za siną, mętną ścianą, zniknął ostatni kształt demona, a on zawisł głową 
w dół, i podskakiwał jak sarna złapana w sidła, bujająca się na sprężystej 
gałęzi. 
Nagle ból w płucach powrócił. Był straszny, jakby ktoś wyrywał mu żebra wraz z 
tym, co się pod nimi znajduje. Dławił się od kaszlu, a z ust i nosa ciekła mu 
woda i ślina. Coś, raz za razem siekło go po plecach sprawiając nieopisany, lecz 
o dziwo, trzeźwiący ból. Otworzy oczy. Istotnie wisiał głową w dół, lecz 
wszystko było za ścianą półprzezroczystej błony - spływającej po nim wody. 
Próbował sięgnąć rękoma do oczu i przetrzeć je, lecz nie miał siły ich unieść. 
Szarpnięte jego wolą, ledwie drgnęły, opadły bezwładnie i zachybotały, ocierając 
się o trawę.
Zaczął oddychać normalniej, choć kłujący ból w piersiach nie ustępował. Tak jak 
i piekące razy na plecach. Zabulgotał coś jak: "dosssyyyć", i jak za dotknięciem 
czaru, chłosta ustała. Zaczął widzieć wyraźniej. Obrócił gałkami oczu jak mógł 
najdalej, nawet zmusił głowę, by się choć nieznacznie obróciła i nic. Ni w 
górze, ni u dołu, ni po bokach nie było niczego (nie licząc stojącego spokojnie 
tuż za nim drzeweczka). To na czym w końcu wisiał? Był pewien, że nie na 
Rokkundzie! Kiedy wzrok mu się poprawił, zaczął dostrzegać jakiś przezroczysty, 
rysujący się na tle bezchmurnego nieba pęcherz. 
Natychmiast przypomniał sobie cały koszmar i szarpnął się najsilniej jak zdolił. 
Zabujało nim i legł miękko na trawie.
- Poprawiło ci się - huknęło mu w głowie stwierdzenie raczej, niż pytanie. Był 
jednak pewien, że żaden dźwięk nie dotarł do jego uszu. Nie był to więc głos ani 
Rokkunda, ani innej żywej istoty. Nic nie słyszał, a więc nikt do niego nie 
mówił. Przetoczył się do pozycji bardziej sprzyjającej obserwacji otoczenia, czy 
ewentualnego ataku, i rozejrzał się. W jego nogach stał Rokkund. Spojrzał na 
niego i uśmiechnął się. Sam nie wiedział do czego, może do gałęzi, a może do 
korzonka? Nie... do niego całego. "Szkoda, że do ludzi nie można uśmiechać w 
całości, a tylko do ich oczu" - pomyślał.
 Można, można, lecz nie wielu to potrafi - znów coś ozwało się jego głowie, choć 
nieco ciszej. Głos nie pochodził z uszu. Umiejscawiał się raczej w miejscu, 
gdzie rozróżniamy znaczenie słów.
 Czy to ty gadasz mi prosto do głowy? To twoja utajona zdolność? - słabo 
wybulgotał pytanie, kierując je do Rokkunda.
 Nie - krótko zaszeptało mu w uszach.
 Przecież słyszę jak coś gada mi w głowie.
 Nie ja - upewnił go Rokkund.
 Co właściwie się stało. Pamiętam, że zasnąłem w cieniu pod skałą, zmorzony 
jakimś nienaturalnym zmęczeniem. Potem przyśnił mi się koszmar. Bogowie!!! Co to 
był za sen. Aż mi się zimno robi na jego wspomnienie. Zimno... zimno! Ja jestem 
cały mokry.
- Byłbyś się o mało utopił - Rokkund zaszeptał mu do ucha. - A koszmar nie był 
koszmarem, tylko jawą, choć dziejącą się w innym wymiarze - zasyczało mu w 
głowie.
Tym razem, odzyskawszy nieco sił, szarpnął się by usiąść, a gdy to zrobił 
rozejrzał się. Za jego plecami stał słabo przypominający człowieka przezroczysty 
kształt. Przezroczystości miał raczej na dzisiaj dosyć i w pierwszym odruchu 
zapragnął po prostu uciec.
- Uspokój się! Jesteś bezpieczny, a teraz patrzysz na tego, który uratował ci 
życie - usłyszał głos swego zielonego przyjaciela. 
- A mi się zdaje, że to on właśnie chciał mnie utopić, chciał mnie wciągnąć w 
swoje wypełnione wodą oczy i uwięzić mą duszę na wieki - sapnął Buran. 
Nagle, przed oczyma stanął mu widok tych biednych, umęczonych i udręczonych 
istot, zastygłych w ostatnim wrzasku, w ostatnim przerażeniu, w ostatniej, 
strasznej myśli, przepełnionej nieuchronnością własnego losu. Poderwany nagłym 
impulsem rzucił się na przezroczystego. Tylko mlasnęło, a on przeleciał przez 
niego na drugą stronę. Zatrzymał się nieco zdziwiony, i obrócił za siebie. 
Tamten lekko falował, a po chwili wyglądał jak przedtem. 
- Jestem nieśmiertelny i wieczny, podobnie jak mój brat, z którego objęć przed 
chwilą cię wyciągnąłem. Nie mogłeś go zabić ani w żaden sposób skrzywdzić. 
Podobnie jak nie jesteś w stanie wyrządzić krzywdy mi. Poświęciłem ci chwilkę 
wieczności i chcę poświęcić jeszcze jedną. Jednak jeśli tego nie chcesz odejdę. 
Choć żyję odkąd pierwsza cząstka wody powstała z pramaterii i żył będę dopóki 
ostatnia cząstka wody nie rozpadnie się z powrotem na atomy, to jednak nie 
narzekam na brak zajęcia, i wiem czym wypełnić wieczność. Buran stał i patrzył 
jak oniemiały. Nie wiedział dokładnie ani co się z nim działo nim odzyskał 
świadomość, ani z kim ma do czynienia teraz. Wspomnienie snu było wyraźne i 
żywe, jak wspomnienie wczorajszego dnia i wszystkiego do momentu kiedy zasnął 
pod skała. Postać falująca w powietrzu była ledwie widoczna, lecz coś mu 
przypominała. 
Zastanowił się nie spuszczając wzroku z miejsca, w którym stał Przezroczysty. "A 
może Niewidzialny... tak Niewidzialny! Natknąłem się na niego trzy dni temu! To 
on, na pewno on!!" By się upewnić, przywołał obraz demona ze snu, i porównał go 
z tym, co miał przed oczami. Różnili się. Ten przypominał człowieka - wysokiego 
i pięknego... I jak na zamówienie, w wyostrzających się zarysach, zaczął 
rozpoznawać kontury nosa, twarzy, ramion, półnagiego torsu... Wyglądał jak 
rzeźba z lodu tyle tylko, że trzeba było dużo dobrej woli, i w ogóle 
świadomości, że tam jest, by go dostrzec. Tamten, którego spotkał we śnie, 
przypominał raczej bałwana z dwóch kul, i dybał na jego duszę. Od tego bił 
spokój, a jego obecność wywoływała poczucie bezpieczeństwa, tamten emanował 
grozą, która zamroziła jego wojownicze serce. 
Odezwał się w końcu: 
- Myślę, że nie jesteś tym, za którego cię wziąłem.
- Bo nie jestem.
- Czy powiesz mi na kogo patrzę i dlaczego poświęciłeś mi swój czas?
- Domyślasz się kim jestem. Jestem demonem wodnego żywiołu, podobnie jak mój 
brat. Ja jestem dobrem a on jest złem. Cały ten cudowny świat żyje w równowadze. 
Każda siła ma dwa oblicza: dobre, i złe, i choć żaden z nas nie może ostatecznie 
zwyciężyć, toczymy ze sobą nieustanny bój. 
- Po cóż więc walczyć, jeśli nie można zwyciężyć?
- Po cóż żyć skoro i tak się umrze? Nie chodzi o ostateczne zwycięstwo, bo ono 
nigdy nie nastąpi. Chodzi o przewagę w możliwej do przewidzenia przyszłości. Dla 
was śmiertelnych walka dobra i zła ma szczególne znaczenie. Żyjecie zbyt krótko, 
by trwać w nieustannym nieszczęściu, dlatego zazwyczaj walczycie po stronie 
dobra, wspieracie je. 
- Dlaczego mi pomogłeś?
- Rzadko wtrącam się w sprawy śmiertelnych. Zazwyczaj robię to, co 
jest sensem mojego istnienia. Jednak ty możesz zdecydować o mojej przewadze w 
przyszłości, przyszłości, którą ja jestem w stanie przewidzieć, dlatego nie 
mogłem pozwolić ci umrzeć.
- Czym jest to, co przewidujesz?
- Nie sądzę, by nawet twoje prawnuki dożyły czasów, których nadejścia się 
spodziewam, nie ma więc sensu, bym ci odpowiedział. 
- Wyjaśnij dokładniej różnicę miedzy tobą, a twoim bratem? 
- Ja sprawiam, że możesz się napić, że rośliny wzrastają zraszane deszczem, że 
rzeki płyną swoimi korytami, że z podziemnych źródeł 
tryska woda. Jestem całą dobrocią, jaką może dać woda. Mój brat jest moim 
zaprzeczeniem. Sprawia, że woda staje się mętna, że ucieka z miejsc, gdzie rosły 
lasy, i zamienia je w pustynie; że rzeki występują z brzegów i zatapiają miasta 
i wsie, że toną w niej ludzie. Jest wszystkim, co woda może wyrządzić złego. Ja 
żywię się radością dusz, które korzystają z moich łask, on nieszczęściem i 
przerażeniem swych ofiar.
- Nie rozumiem, jak to możliwe, byś był w tych wszystkich miejscach 
jednocześnie?
- Częścią swej istoty jestem teraz tutaj, i jednocześnie wszędzie tam, gdzie być 
muszę. Jestem demonem, istotą bezcielesną, mogącą władać materią. Ogarniam cały 
ten świat. Nie wszystkie demony są do tego zdolne. To, co widzisz, to tylko 
odrobina wilgotnego powietrza, której ma moc nadała kształt. Nic poza tym. Nie 
mogę tylko tobą zaprzątnąć całej swej istoty, muszę pilnować swej dziedziny, 
gdyż tam, gdzie by mnie zabrakło, mógłby pojawić się mój brat, zyskać przewagę, 
i zniszczyć moją robotę. 
- Widziałem ofiary twojego brata. Czy nie ma sposobu, by je uwolnić?
- Jest, ale nie w twojej to mocy. Dusze nie umierają. Co jakiś czas pojawia się 
Wysłannik Krainy Dusz, i upomina się o te, które nie dotarły na czas w miejsce, 
gdzie się ich spodziewano. Wówczas Aqabad musi oddać duchy tych, których 
uwięził, i których rozpaczą i cierpieniem się żywił. Pewnie odetchnąłeś na myśl 
o tym, że ich nieszczęście nie trwa wiecznie. Nie ciesz się jednak, bowiem 
istnieje druga strona, tej z pozoru radosnej chwili. Gdy Wysłannik spełni swe 
zadanie, Aqabad pozostaje zły i głodny, a oszalały z gniewu, w czasie krótszym 
niż gdy był syty, zabija bez opamiętania. Jeśli w porę nie dostrzegę zagrożenia, 
i nie zdołam go choć w części powstrzymać, nim minie stulecie, w więzieniu jego 
lodowatych oczu pływa znów tyle samo, a czasami jeszcze więcej ofiar.
- Jestem wojownikiem. Widziałem śmierć i sam ją zadawałem, jednak czegoś tak 
przerażającego nie widziałem nigdy. Niczyj los nie wstrząsnął mną tak bardzo. 
Gdybym tylko mógł, oddałbym własną duszę, by uwolnić tych biedaków. 
- Duszy oddać nie możesz bo rychła śmierć nie jest twoim przeznaczeniem, jednak 
jeśli zginiesz a twa dusza nigdzie po drodze nie zbłądzi, jeśli swym życiem 
zasłużysz by choć raz na wieczność stanąć przed tronem Władcy Krainy Dusz możesz 
mu szepnąć, że Aqabad, znów więzi i dręczy dusze topielców. Jedynie w ten sposób 
możesz pomóc skrócić ich męki. 
- Powiedz mi, czemu ty nie szepniesz tego Władcy?
- Bo, aby dotrzeć do niego, musiałbym zaniedbać moją dziedzinę tu na ziemi, a 
wówczas przepadłoby więcej dusz niż bym ocalił. Myślę, że ty szybciej dotrzesz 
do Władcy niż ja, a wówczas nie zapomnij o tych, których los cię wzruszył, i 
przypomnij mu o Aqabadzie, złodzieju dusz topielców. 
- Bądź pewien, że nie zapomnę o nich i na pewno za nimi się /stawię.
- Nie mógłbyś inaczej. Jesteś zbyt szlachetny, a twoje serce, choć jest sercem 
wojownika, nie potrafi być obojętne na cierpienia innych. Będę nasłuchiwał, czy 
mnie nie wołasz, i gdziekolwiek wówczas będę, w jednej chwili pospieszę ci z 
pomocą. Tymczasem idź dalej ku swemu przeznaczeniu, i nie lękaj się niczego. Nim 
dotrzesz do końca swej drogi poznasz i dobre, i złe strony wszystkich żywiołów, 
i bądź pewien, że demony jasnej strony wszechrzeczy pomogą ci zrealizować twój 
cel - zakończył, oddalającym się, na końcu ledwie słyszalnym jękiem. 
Po przezroczystej istocie, która reprezentowała jego byt przed oczyma Burana 
pozostał tylko szybko znikający obłoczek pary. Po chwili nie pozostał 
najmniejszy ślad po Niewidzialnym demonie, którego prawdziwego imienia dalej nie 
znał. I z tą myślą zwrócił się do Rokkunda, o którego istnieniu nagle sobie 
przypomniał. 
- Nawet nie wiem jakie jest jego imię.
- Ja również nie wiem. Kazał się nazywać niewidzialny i niech ci to wystarczy. 
Nie znam sekretów tamtego świata. Jestem istotą długo wieczną, ale nie 
nieśmiertelną, i należę, jak ty, do tego świata. Nieśmiertelna jest tylko nasz 
pamięć. Nie potrafię obcować ani z duchami, ani demonami, i mam o nich takie 
samo pojęcie jak ty. No, może ciut większe, bo moja rasa częściej się z nimi 
stykała niż twoja. Powiem ci tylko jedno: demony nie znoszą, gdy ktoś poznaje 
ich prawdziwe imiona.
- A to czemu?
- A to czemu... a to czemu...? A ty odwracasz się za siebie, gdy ktoś krzyczy za 
tobą inne niż twoje imię?
- Zawsze.
- E...! Wiesz, o co mi chodzi. Jeśli znasz imię demona, możesz go wezwać z 
pomocą odrobiny magicznej wiedzy. Czasami, by wywołać demona, wystarczy 
przypadkowa determinacja, a on przychodzi i bez magii. One tego nie lubią. Mają 
swoje tajemne sprawy, i nie znoszą, gdy im przeszkadzać. Pewnie dlatego nie 
wyjawił swego prawdziwego imienia.
- Tak naprawdę, to go nawet nie zapytałem.
- I tak by ci nie odpowiedział. 
- Ale wyjawił mi imię brata. A może jest nieprawdziwe.
- Nie sądzę by kłamał. 
- To dlaczego...?
- Nie wiem, ale pewien jestem, że nie zrobił tego bez powodu. Więcej...czuję, że 
to był jego główny cel i tylko dlatego z tobą rozmawiał. Ma jakieś plany wobec 
ciebie i czas pokaże, czemu to posłuży. 
Rozdział 17
Buran nie wiedział kiedy wysechł. Przed chwilą był cały mokry, a teraz nie było 
na jego ubraniu i skórze nawet kropli wilgoci. "To jego robota" - pomyślał.
Poderwał się i ruszył przed siebie. Po drodze zabrał swoje rzeczy, i gramoląc 
się po omszonej, gładkiej skale, usiłował przeleźć na jej drugą stronę. Rokkund, 
widząc jego niezdarne próby, zlitował się w końcu nad nim, i pozwolił mu oprzeć 
stopę na jednym ze swych licznych rozgałęzień.
- Coś kiepsko ci idzie. Może lepiej zostańmy tu póki nie odzyskasz sił?
- Nie, czuję się dobrze. Słabo mi jakoś, jednak na pewno w tym miejscu nie 
pozostanę ani chwili. - Co powiedziawszy przetoczył się przez grzbiet skalnego 
wału i poturlał po łagodniejszym z drugiej strony zboczu. Za nim, na swych 
korzonkach, jak pająk przelazł Rokkund i podreptał do Burana.
- Boisz się spędzić tu noc? - zapytał.
- Nie muszę spędzać tu nocy - odrzekł wymijająco Buran, podnosząc umęczoną twarz 
i spoglądając w miejsce, gdzie człowiek o wzroście Rokkunda miałby oczy.
- Boisz się...
- Coś się tak uwziął z tym strachem! Strach nie jest mi obcy! Bać się to nie 
wstyd. Nauczyłem się pokonywać strach i gdybym musiał zostałbym. Mam jednak dość 
sił, by stąd odejść. Po prostu nie chcę przez cała noc oblewać się zimnym potem 
i bez zmrużenia oka czuwać, czy coś nie wyłazi z wody, by mnie ponownie usidlić. 
Tak więc, do zmierzchu nie zostało wiele czasu, a nocy nie spędzę w tym miejscu 
choćbym miał się dalej czołgać. Ruszajmy - zakończył dyskusję i z widocznym 
wysiłkiem stanął na nogach. 
- Oprzyj się o mnie - miękko zaszumiało mu w uszach. Buran rzucił krótkie 
spojrzenie. W ludzkiej twarzy udałoby mu się może odczytać jakiś nastrój, ale 
wciąż zapominał, że Rokkund nie jest człowiekiem i w niczym go nie przypomina. W 
tej sytuacji postanowił nie stroić fochów, i skorzystał z pomocy przyjaciela. 
Posuwali się do przodu szybciej niż mógłby przypuszczać. Gałęzie Rokkunda 
podpierały jego ciało z taką wprawą, że momentami zdawało mu się, jakby był 
niesiony. Choć korzonki Rokkunda wiły się u jego stóp i nie zdarzyło się, by je 
przydepnął, i to wcale nie dlatego, że uważał. Zdawać by się mogło, że żyły 
własnym życiem, i że poza 
przenoszeniem właściciela z miejsca na miejsce, nie miały do roboty nic innego, 
poza dbaniem o własne interesy, i własne bezpieczeństwo. 
Buran uśmiechnął się do swoich myśli, i przez chwilę obserwował to, co dzieje 
się u jego stóp. 
- Zatrzymajmy się. Muszę nazbierać drew na ogień, i urządzić sobie jakieś 
legowisko. 
Stanęli. 
- Ogień dobra, ciepła rzecz, ale czy nie boisz się, że ściągnie na nas 
nieszczęście?
- Muszę się ogrzać, by odzyskać siły. Poza tym, niech się dzieje co chce ! - co 
powiedziawszy, stękając z wysiłku, zaczął zbierać chrust. 
Gdy zgromadził dość pokaźną stertę, rozpalił malutkie ognisko. Noc zapowiadała 
się bezwietrzna i jasna, więc postanowił, jak wczoraj, zasłonić blask ogniska 
rozpiętą skórą, by nie było zbyt widoczne od strony jeziora. Miedzy ogniskiem, a 
rozpiętą skórą urządzi sobie leże. 
Nazgarniał zeschłej trawy, i po chwili leżał wygodnie, grzejąc prawy bok. 
Zasnął, sam nie wiedząc kiedy. 
W nocy zbudził się raz; otwarł oczy i ujrzał nad sobą rozgwieżdżone niebo, 
czyste, i bezchmurne. Było zimno, a ognisko wygasło. Nie chciało mu się rozpalać 
go po raz drugi. Zerwał niedźwiedzie futro i owinął się nim szczelnie. Po chwili 
spał dalej ufny w czujność przyjaciela.
Poranek był mroźny. Szron białym nalotem pokrywał wszystko dokoła. Dzień 
zapowiadał się słoneczny i rześki. Buran odetchnął pełną piersią i szczelnie 
zawinięty czekał na wschód słońca. Postanowił sobie pofolgować i poczekać, aż 
słońce wypłynie na niebo, by dalej wędrować w jego ciepłych promieniach, 
napełniających ochotą do życia i optymizmem. Co prawda z miejsca, w którym się 
znajdował nie będzie mógł zobaczyć pierwszych promieni, wznoszącej się nad 
ośnieżonymi szczytami gór Melbarai słonecznej łuny, jednak i tak postanowił 
zaczekać. Teraz, przeżuwając wędzoną rybę i plując ośćmi, obserwował obłok pary 
dobywający się wraz z każdym oddechem z jego ust. Bawił się tak przez chwilę, 
chuchając i pochuchując.
Na wschodzie, za zieloną ścianą porastającą szczyt stoku niebo pojaśniało, i 
jaśniało bardziej z każdą chwilą. Odgadł doskonale moment, gdy cała tarcza 
słoneczna (choć nadal niewidoczna) zaczęła świecić gdzieś tam, za bezlistnymi 
gałęziami. Wyglądały jak wymyślny abażur starej lampy, podświetlony łuczywem o 
niezwykłej jasności. Czekał. Na widok pierwszego, jaśniejącego rąbka słońca 
odrzucił futro i stanął wyprostowany. Przyłożył końce palców obu dłoni do oczu i 
wyrzucił je ku słońcu. Nie był to żaden uświęcony rytuał, choć czasami 
praktykowany. Był to raczej akt strzelisty, okrzyk szczęścia i radości. Kto 
szczęśliwy przywitał wschód słońca, zna to uczucie. Buran był pewien, że na 
razie kłopoty ma za sobą, i że czeka go wspaniały, wiosenny, pełen słońca dzień. 
Nie mógł tej radości tłamsić w sobie, więc powitał słońce, a wraz z nim nowy 
dzień najlepiej jak umiał. 
Bez dalszych ceregieli zebrał co jego i ruszył przed siebie. Słońce grzało go za 
lewym uchem a długi cień podskakiwał przed nim wskazując mu kierunek marszu. 
Łatwa z pozoru droga, taką jednak nie była. Nie szedł utartym szlakiem, ani 
przedeptaną ścieżką. Stare trawy plątały mu się pod stopami, a topniejący szron 
moczył nogi. Raz po raz wpadał w dziurę, raz po raz potykał się o ukryty kamień, 
albo o rzuconą przez wichurę gałąź, zarosłą w trawie i mchach. Dziś nie przeklął 
ani razu, choć wcześniej sobie nie żałował. Z uśmiechem padał i z uśmiechem 
wstawał, by przemaszerowawszy kilka kroków znów się potknąć, i powstać. 
- Coś się zmieniło - nie wytrzymał wreszcie Rokkund. 
Buran zatrzymał się nagle zdziwiony. Radość z jaką dziś rozpoczął dzień niemal 
go ogłupiła. Zupełnie zapomniał o tym, że nie jest sam i że w wyprawie 
towarzyszy mu dziwny, zielony przyjaciel.
- Witaj Rokkundzie i wybacz mi. 
- Co mam ci wybaczyć?
- To, że nie przywitałem się z tobą rano. Co twoim zdaniem się zmieniło?
- Ty się zmieniłeś. Jesteś beztroski i radosny - jeśli właściwie odczytuje twoje 
zachowanie. Myślę, że nie tylko zapomniałeś o mnie, ale i o tym do czego dążysz. 
- Nie zapomniałem do czego zmierzam. Mam iść i iść, dokąd nie odnajdę ukrytego 
wejścia do Krateru. Większość moich trosk i zmartwień pomaszerowała z Kinrunem i 
Bazunem, a ja wokół tej góry mogę krążyć i rok, nim odkryje to, czego szukam. 
Czy chcesz, bym cały czas płakał? Wstałem radosny i taki chcę być przez cały 
dzień! To chyba nic złego? Nie wiadomo ile jeszcze niespodzianek czeka na mnie 
nim osiągnę cel.
- Ty po prostu o mnie zapomniałeś.
- Co ci mam Rokkundzie odpowiedzieć?
- Prawdę. 
- Wstydzę się tego od chwili, gdy cię dziś usłyszałem, a ty w dodatku chcesz bym 
głośno przyznał się do tego? Rzeczywiście zapomniałem o tobie. Przepraszam. To 
słońce, to powietrze, ta radość otumaniła mnie do tego stopnia, że poczułem się 
jak za dawnych, szczenięcych lat, gdy wraz z przyjaciółmi zrywaliśmy się o 
poranku, witaliśmy słonce, i ruszaliśmy z łukami w wilgotne górskie lasy. W 
końcu moje myśli wróciłyby do rzeczywistości, i przypomniałbym sobie o tym, że 
gdzieś tam jesteś. Nie mam tak doskonałej pamięci jak ty. Człowiek poddaje się 
czasami nastrojom chwili, i by się nimi w pełni nacieszyć, odrzuca pamięć o 
obowiązkach, planach, trudach, i liczy się tylko ta chwila. Czy rozumiesz mnie?
- Rozumiem i nie mam ci tego za złe. Chciałem po prostu byś wrócił na ziemię z 
tej swojej radosnej wyspy. Nie zabraniam ci się radować, jeśli widzisz do tego 
powód, lecz musisz dbać o swoje bezpieczeństwo. Nie masz wszakże pewności, czy 
Kinrun i Bazun dotrą żywi do twojego króla. Nie jesteś jeszcze w domu, a myśleć 
musisz tak, jakbyś nigdy ich nie spotkał. Obejrzysz wschód słońca w swojej 
krainie, gdy do niej dotrzesz. Teraz raduj się dniem, tym, że jeszcze żyjesz i 
czym tam jeszcze chcesz, ale rób to rozważnie. Zaprzecz jeśli nie mam racji?
- Masz rację - odparł krótko i jakoś mniej wesoło Buran. Wczoraj zaczął dzień 
radośnie, a w południe o mało się nie utopił. Dzisiaj zaczął dzień radośnie, a 
już go ktoś poucza, i nie wiedzieć co będzie dalej. 
Maszerowali nie spuszczając brzegu jeziora z oczu. Dzień w istocie był piękny i 
nastrajał optymizmem. Tyle, że Rokkund jakoś nie poddawał się temu nastrojowi. 
Dyscyplinę i racjonalizm miał wpajany przez lata służby w Królewskiej Drużynie. 
Wiedział, na co się zdecydował idąc lwu w paszczę. Wiedział, jaki jest jego cel, 
i wiedział, że jeszcze go nie zrealizował. To był jedyny dzień słabości od 
sześciu lat, i dobrze, że Rokkund nie pozwolił mu poddać się beztrosce. Pozwoli 
sobie na nią u kresu swej podróży. Tymczasem musi podążać za swoim 
przeznaczeniem, bez względu na nastroje. 
- I jak będzie? - szepnęło mu w uchu.
- Dobrze będzie; i dziękuję bogom, że mam w tobie przyjaciela.
Rokkund zamilkł na chwile. Nie był przyzwyczajony do tak nagłych zmian w 
widzeniu świata. Musiał przemyśleć to, że Buran bez walki, a raczej pyskówki 
przyznał mu rację. 
- Nie wiem co powiedzieć - przyznał w końcu.
- A co tu jest do powiedzenia?
- No właśnie...
Szli dalej. Rokkund bez wysiłku, Buran grzęznąc w zeszłorocznej, a może starszej 
jeszcze trawie, i przeklinając wszystko, czego dotykały jego stopy. 
Dzień mijał bez niespodzianek i zaczynał chylić się ku zachodowi. Po prawej 
stronie, daleko za sinymi wodami jeziora, piętrzył się ogrom stromych , 
niezdobytych ścian Krateru Kahr-Hor. 
Buran rzadko spoglądał tak daleko. Nie chciał, by posępna linia czarnych ścian 
zdominowała jego myśli smutnymi wspomnieniami. "Kiedyś znajdę drogę do tego 
niezdobytego, opanowanego przez złe moce świata, a wówczas biada ci Horgunie!" - 
krzyczały jego myśli. "Mój miecz znajdzie drogę do twego karku, i to jest jedyna 
zapłata o jaką proszę bogów, wszystkie demony, które wspierają mnie w mym 
dziele, wszystkie siły, które znam, poznam, i których nie poznam".
- Ile jeszcze drogi nas czeka, nim dotrzemy do celu? - zagadnął w końcu.
- Nie wiem. Ja do kresu swej podróży mogę dotrzeć w każdej chwili. 
Zgodnie z obietnicą powiem ci, gdy dotrę do miejsca na tyle pięknego i żyznego, 
bym na stałe mógł zapuścić w nim korzenie, i nie niepokojony trwać w nim do 
śmierci. 
Wody jeziora były błękitne i ogromne. Zieleń po lewej monotonna i niezmienna. Na 
równinach i w dolinach gór panowała już pewnie wiosna. A może nie? Klimat w 
pobliżu Kahr- Hor był cieplejszy niż w jego rodzinnych górach, na podobnej 
wysokości. To była jedyna pozytywna cecha tego obszaru niezależna od złej woli 
Horguna - sprzyjający życiu i jego rozwojowi klimat. . 
W górach, z których pochodził, śnieg na tej wysokości leżał długo. Czasami w 
dolinach panowała już wiosna, a na równinach lato, gdy on będąc jeszcze 
dzieckiem, musiał odkopywać nieustannie powstające zaspy przed drzwiami swego 
domu. Musiał! Mieszkał wraz z rodzicami w obrębie górskiej fortecy i to, czy 
odkopali zaspy, czy nie, decydowało o drożności ścieżek wzdłuż wałów, a tym 
samym o obronności całej warowni. 
Tu, lada chwila wiosna zapanuje nad światem. Może już jutro, miast uporczywej, 
niezdobytej ściany splątanych gałęzi, zobaczy w ulistnioną ścianę wiosennej 
zieleni. 
Tymczasem maszerował żwawo i z przyjemnością wspominał młodzieńcze wypady w 
wiosenny, skąpany słońcem górski las. Najczęściej wyruszał ze swymi kompanami 
rankiem, a wracał szczęśliwy i spełniony, gdy gwiazdy drobnymi punktami błyskały 
na niebie niczym prześwity w plecionce kosza. I teraz pragnąłby jak wówczas 
ucieszyć się takim dniem, lecz nie mógł. Koszmar! Gdyby miał choć cień nadziei, 
że ktoś inny dopełni jego dzieła, siadłby natychmiast na skale, przy brzegu i 
zaczął łowić ryby. A tymczasem, gdy zaczął poddawać się nastrojowi chwili, 
poczuciu braku obowiązku, Rokkund, jak rosnący szept sumienia, ryczy mu do ucha 
i sieje zwątpienie! 
- Dlaczego wczoraj nie uprzedziłeś mnie o niebezpieczeństwie? Dlaczego 
dopuściłeś, by cały ten koszmar mi się przytrafił? - niespodziewanie dla samego 
siebie zapytał Buran.
- Nie wiń mnie za to. Ze wszystkich sił starałem się zwrócić twoją uwagę. 
Krzyczałem w twoim kierunku, jak mogłem najgłośniej. Nie słyszałeś mnie. Demon 
opętał twój umysł i nie byłeś zdolny zareagować na mój głos. Nie przepraszam 
cię, bo nie mogę przepraszać za coś, czemu nie jestem winien. Po prostu są moce 
silniejsze nie tylko od ciebie, ale i ode mnie. 
- Masz rację. To nie twoja wina; próbowałeś mnie ostrzec. Doskonale pamiętam 
szum w uszach. Nie mogłeś jednak zapobiec temu, co się stało.
- Głośniej nie mogłem krzyczeć ci do uszu, bo ogłuchłbyś na zawsze, lecz, choć 
wytężałem cały swój dar, nie było na ciebie sposobu; pozostawałeś głuchy. 
- Jak to właściwie było?
- Spałeś niespokojnie, a ja czułem w powietrzu coś niedobrego. Chciałem cię 
zapytać, co się z tobą dzieje, lecz nie reagowałeś. Dałem w końcu spokój, a 
kiedy znów zerknąłem w twoją stronę, tkwiłeś już po kolana w wodzie, i lazłeś 
coraz dalej. Krzyczałem, biegnąc w twoim kierunku, jednak byłem zbyt daleko, by 
cię dogonić i powstrzymać. Nim stanąłem na brzegu, ciebie już nie było widać - 
zniknąłeś, przepadałeś gdzieś, a na wodzie pozostały tylko pędzące ku brzegowi 
kręgi. Gdzieś od strony jeziora, z jego głębin, dobiegało bulgotanie i 
szamotanina. Biegnąc po dnie udałem się w tym kierunku. Szukałem cię po omacku, 
a liczne echa odbite od podwodnych skał i dna, uniemożliwiały mi określenie 
miejsca, w którym się znajdujesz. Nie było cię już zbyt długo; czas uciekał 
dalej i straciłem nadzieje bym przez odmęty dotarł do ciebie na czas. Człowiek 
nie może tak jak ja, czy wydra, wytrzymać tak długo pod wodą. Miałem właśnie 
zawrócić, gdy nagle zabulgotało, i gdzieś przed sobą wyczułem ruch. Coś 
wielkiego pędziło w moim kierunku. Minęło mnie, plącząc moje gałęzie wywołanymi 
pędem wody wirami. Gdy wylazłem na brzeg, wisiałeś w powietrzu głową w dół, bez 
życia. Wyczułem Niewidzialnego, choć nie bardzo go widziałem. "Chłoszcz go po 
plecach, by ból poruszył jego myśli i serce" - odezwał się do mnie Niewidzialny, 
a ja bez namysłu zrobiłem co kazał. Trząsł tobą tak długo, i tak mocno... 
Myślałem, że nogi ci powyrywa. W końcu jednak wyplułeś wodę i oprzytomniałeś. 
Resztę znasz. Buran nie odezwał się słowem. Na nowo przeżywał każdą chwile 
tamtych wydarzeń. Teraz myślał o nich trzeźwo i rzeczowo. Odrzucił emocje, bo 
nie chciał wspominać tego, co przeżył, a jedynie co zobaczył. Starał się 
wyciągnąć jakieś wnioski na przyszłość. Dał się zaskoczyć podczas snu. Czy mógł 
temu zaradzić? Czy mógł w porę obudzić się i uciec demonowi? Tak! Był taki 
moment, kiedy było to możliwe. Nawet dwa takie momenty! W pierwszym przypadku 
zgubił go brak doświadczenia i przekonanie, ze to tylko sen. Na samym początku, 
kiedy ze zdziwieniem zauważył to coś, i wyczuł w nim porażające zło, miał szansę 
bez dociekania co to, zbudzić się z koszmaru. Drugi taki moment nastąpił, kiedy 
zamienił się w rycerza i stanął do boju. Demon przestraszył się go. To pewne. 
Gdyby nie jego nazbyt wojownicza postawa i chęć rozprawienia się z Aqabadem, 
mógł powrócić do świata jawy. 
"Czego on się przestraszył?" - zastanowił się Buran. Niewidzialny nie powiedział 
mu wszystkiego. Może nie istnieje sposób, by go zabić, jednak teraz był już 
pewien, że strach demona nie był częścią fortelu, mającego na celu wciągnięcie 
go w odmęty, i że w jakiś sposób da się go skrzywdzić. Jeszcze raz przywołał 
każdą chwile tamtego koszmaru... Tak! Teraz już wiedział czego przestraszył się 
demon. 
- Wrócę tu i skorzystam z mej wiedzy Aqabadzie!! - z mocnym postanowieniem 
krzyknął w stronę jeziora. Nie był pewien, czy to wiatr zmarszczył gładką dotąd 
powierzchnię wodę, czy Aqabad, krótkim szkwałem, splunął mu w twarz. Założył to 
drugie. Stał wiec twarzą do jeziora i zaśmiał się szyderczo snując plan zemsty.
- Czy znów coś ci się przyśniło, że krzyczysz i gadasz sam do siebie?
- Nie, Rokkundzie. Wiem jak go pokonać, a przynajmniej tęgo mu dopiec.
- Komu?
- A temu tam! - powiedział, i znacząco kiwnął głowa w stronę jeziora.
- Nie powiesz mi chyba, że chcesz walczyć z demonami!? Nie wystarczą ci kłopoty 
ze śmiertelnymi, by wdawać się w walkę z mocami, które cię przerastają?
- Nie z demonami, a z tym konkretnym demonem, chyba, że poznam jeszcze jakiegoś, 
który nie spodoba mi się podobnie jak ten. 
- Ty nie jesteś zwykłym człowiekiem...
- Cieszę się, że tak dobrze o mnie myślisz.
- ... ty jesteś chorym człowiekiem i ściągniesz na nas obu nieszczęście - 
dokończył niespodziewanie Rokkund i kontynuował. - Nie mogę sobie pozwolić na 
śmierć. Bingza jest coraz mniej, a każda śmierć któregoś z nas przybliża zagładę 
mojego gatunku.
- Nie mogę postąpić inaczej. Nie byłbym wojownikiem unikając niebezpieczeństw. 
Nie mógłbym żyć ze świadomością, że ze strachu nie pomogłem komuś, komu pomóc 
mogłem. Rozumiem twoje obawy Rokkundzie. Ludzi jest wielu i moja śmierć nie 
zagrozi ich istnieniu. Ty, to co innego. Zrozumiem jeśli zechcesz odejść... 
Zapadła cisza. Żaden z nich nie miał pomysłu, co powinien powiedzieć. W końcu 
Rokkund przerwał niezręczną ciszę.
- A czy ty w ogóle jesteś pewien, że jesteś w stanie komukolwiek pomóc?
- Nie, ale tak samo nie jestem pewien, czy dotrę żywy do Timalo. Chyba wiem 
czego boi się Aqabad. Pewności nabiorę, gdy spróbuję go pokonać, gdy wrócę tu by 
go pokonać - poprawił się i raz jeszcze z spojrzał na jezioro. 
Rozdział 18
Jasnobłękitne wody były ciche i spokojne. Może ich pan, a raczej gorszy z panów, 
pomknął krainą cieni wyrządzać zło gdzie indziej, i gdzie indziej upolować jakąś 
nieszczęsną duszę, by stała się jego pokarmem, i radowała go swym cierpieniem? 
Dość, że jezioro przestało być groźne. Stało się piękną, czystą, pełną życia, 
błękitną przestrzenią - lustrem bezchmurnego nieba. Przestało przerażać złymi 
wspomnieniami i złym czarem. 
Buran odetchnął z ulgą. Podszedł do wody i pochylił się nad nią. Z wody 
spoglądała na niego twarz mężczyzny, którego nie znał, choć wiedział, że to jego 
własne odbicie. Śniada, ogorzała twarz, wyglądała jak twarz demona. Skrzące, 
czarne oczy były jej jedynym jasnym punktem. "Jak Kinrun mógł mnie rozpoznać?"- 
zapytał sam siebie. "A może to ta wczorajsza przygoda - niech mi się nie 
wspomina i przepadnie w mrokach zapomnienia - tak odmieniła me oblicze, że sam 
nie mogę się rozpoznać?
Istotnie. Chuda, zapadnięta twarz z resztkami rytualnej fryzury, ze szparkami 
oczu na szczytach opuchniętych, wywalonych powiek, wyglądających jak wyspy w 
cofniętych jamach oczodołów, obwiedzionych ciemno-siną obwódką, przestraszyły go 
najbardziej. Wymknął się cudem czemuś gorszemu niż śmierć, i właśnie jak śmierć 
teraz wyglądał. 
Zaczerpnął w złożone dłonie zimnej wody. Była tak czysta, że trudno było 
uwierzyć, by dawała schronienie takiej poczwarze jak Aqabad. Przyszło mu nawet 
do głowy, że oto spogląda na kawałek dziedziny Niewidzialnego, gdyż dostrzegał 
tylko dobro i piękno czystego życia. Obserwował, jak woda powoli wycieka mu 
pomiędzy palcami. Taka była jej natura, a jego zmęczone, chropowate dłonie, 
pokryte stwardniałą skórą, nie były w stanie urządzić dlań dość dobrego i 
szczelnego naczynia.
Najpierw delikatnie, jakby miał przed nosem wrzątek, ledwie musnął twarzą lustra 
skrzącej się miedzy palcami cieczy. Dzielnie przyjął pierwsze, zimne, lecz 
zarazem orzeźwiające dotknięcie. Teraz śmielej nabierał wody i chlapał nią w 
kierunku twarzy, obmywając ja szybkimi ruchami. Wczoraj nie miał okazji uradować 
się jej czystością, smakiem, zapachem, świeżością. Nie był w stanie dostrzec 
tego wszystkiego. Pamiętał tylko chłód i oblepiającą całe ciało mokrą odzież, a 
to raczej nie było miłe. Dziś co innego. 
W nagłym przypływie zachwytu, widząc jak nędznie wygląda w porównaniu z tym 
rozpływającym się w dłoniach diamentem, postanowił odnowić swój wizerunek. Wyjął 
wszystkie przybory i po kilku chwilach z jego włosów zniknęły kołtuny, z twarzy 
i czoła zniknął kilkudniowy, czarny, poprzetykany igłami siwych włosów 
wielodniowy zarost. Wygolił się i wyplótł warkoczyki, mrucząc przy tym stosowne, 
starożytne teksty Pieśni Odnowienia. Poczuł się znacznie lepiej. Spalił włosy i 
postanowił znów zerknąć do wody, by sprawdzić jaki osiągnął efekt. 
Nie mógł uwierzyć własnym oczom. Rozumiał, że można się uczesać, umyć, ogolić 
nawet, lecz to nie starałoby z jego twarzy chorej bladości, nie usunęłoby piętna 
śmierci - niemal czarnych plam wokół oczu, w końcu nie sprawiłoby, że powieki 
nie były już nabrzmiałe i spuchnięte, a ukryte pod nimi źrenice nie spoglądałyby 
z takim żarem i z taką siłą! Patrzył w wodę, i widział siebie takim, jakim byłby 
w kraju, do którego należał, żyjąc szczęśliwie, nie mając trosk, odżywiając się 
regularni i uprawiając wszystkie godne wojownika zajęcia, nie pozwalające skórze 
podrosnąć tłuszczem, a utrzymujące w doskonałej sprawności to, co w nim 
najważniejsze - silne ciało. Widział twarz mężczyzny pełnego siły i szlachetnej 
powagi - zdrową, pełną blasku i energii.
Coś tu się nie zgadzało... Już miał powstać, i dokładniej zbadać sprawę, kiedy 
coś skłoniło go, by ostatni raz rzucić okiem na swoje odbicie.
 Nie uśmiechał się - był tego pewien. Ostatnie doświadczenia kazały mu zachować 
teraz czujność, a do tego uśmiech nie pasuje. Lecz twarz, którą widział w 
wodzie, uśmiechała się, a po chwili stała się wypukła i niczym jego własna, 
zaczęła się wynurzać z wody. O dziwo ! Nie przestraszył się tego niezwykłego 
widoku. Żaden z jego zmysłów nie ostrzegał go przed niebezpieczeństwem; więcej! 
- był pewien swego bezpieczeństwa. 
Bezbarwna twarz wynurzająca się z jeziora zatrzymała się. Była cała z wody. Nie 
wiedział jak to możliwe, lecz zachowała nadany kształt, trwała w nim nie 
wpadając tam skąd się uniosła. Barwy na tym przezroczystym tworze były jego 
barwami. Każdy fragment odbicia jego twarzy znajdował swój odpowiednik wodnej 
podobiźnie, a ta, jakimś cudem, zawsze znajdowała się w takim miejscu, by to 
odbicie ją pokrywało. 
"Nie dziw się temu co widzisz, bo tak właśnie teraz wyglądasz. Oddałem ci 
wszystko co wczoraj straciłeś, wszystkie siły i całą wiarę, a nawet dodałem coś 
od siebie, byś w pełni sił mógł wędrować dalej" 
Poznał ten głos rozbrzmiewający mu w głowie. To był Niewidzialny - niewidzialny, 
dobry demon wody. Buran zrozumiał, że został obdarowany. 
Dawno, dawno temu, gdy był jeszcze dzieckiem, w jesienne, mroczne wieczory, 
wśród szumu wiatru hulającego na zewnątrz, stare baby, a czasami i sędziwi woje, 
snuli niesamowite opowieści. Zakopany na legowisku pod stertą skór, wysłuchał z 
zapartym tchem (o ile udało mu się nie zasnąć) niejednej takiej historii o 
odwadze, honorze i niezwyciężonych rycerzach. Lecz nie tylko. Były i opowieści o 
potworach, o demonach, smokach, opowieści o czarach i przedmiotach o niezwykłej 
mocy. Jedną z nich była historia o wodzie żywej, bijącej z tajemniczego źródła. 
Miała ona moc uzdrawiania, napełniania siłami życiowymi, a nawet moc 
wskrzeszania umarłych. A więc w tej akurat bajdzie było ziarnko prawdy. Jak 
inaczej nazwać to, co się stało i czemu przypisać tę odmianę? 
Dla pewności dotknął oczu. Nie wystawały jak dwa bolejące wrzody. Dotyk własnych 
palców był przyjemny i delikatny, nie sprawiał bólu. Stanął twarzą ku wodzie, 
skrzyżował na piersiach dłonie i opuścił w pokłonie głowę. Nie złamał się w pół 
jak dziękujący służalczo, uwolniony od kary, tchórzliwy złodziej. Jego pokłon z 
pozoru był skromny, jednak Buran włożył w niego całą dumę i całe serce. 
Niewidzialny wie, jak bardzo mu chciał w ten sposób podziękować. Podziękować nie 
tylko za siły w cudowny sposób odzyskane, lecz również za przebłyski wspomnień, 
które choć na chwile pozwoliły mu powrócić do bezpiecznych czasów dzieciństwa, 
do rodzinnego domu pełnego ciepła i gwaru ukochanych osób. To było dlań równie 
ważne jak odzyskane sił fizycznych. 
Dzięki tym obrazom z przeszłości przypomniał sobie, jak ważna jest jego misja, i 
że zawsze, zawsze będzie miał dokąd wrócić, bo z jego rodziny, jeśli przez 
ostatnie sześć lat nic się nie zmieniło, żyją wszyscy. O ile Ksamor była dla 
nich łaskawa i nikogo od czasu, gdy Bazun i Kinrun wyruszyli na swą wyprawę nie 
zabrała.
Ojciec nosił jeszcze miecz, lecz podnieść byłby go zdolny tylko w Ostatniej 
Furii, w ostatnim, świętym, bitewnym gniewie. Kiedy poczuje, że nie jest już 
zdolny wykrzesać z siebie ostatnich sił, by unieść miecz, stoczyć ostatni 
pojedynek i umrzeć w największej chwale, jakiej tylko nieliczni dostąpili, jak 
na przykład jego dziadek, wówczas odpasze broń i będzie dożywał dni opowiadając 
swoim wnukom o chwale, ucząc ich honoru i przekazując im całe swe doświadczenie, 
całą mądrość pokoleń, którą sam usłyszał od starych wojów w dzieciństwie. Matka 
była uosobieniem dobroci. Była zaprzeczeniem ojca. Pewnie dlatego tak się 
kochali. On był gniewem, siła i odwagą za nich dwoje, ona była ich dobrocią i 
łagodnością. Nikt poza nią nie był w stanie uspokoić ojca w gniewie i nikomu 
innemu poza dowódcami uspakajać się nią dawał. Była piękną, czarnowłosą kobietą 
o śniadej cerze. Płynęła w jej żyłach szlachecka krew, choć chyba nikt poza nią 
o tym nie pamiętał. Dość, że z urodzenia była godną królów, a jednak wybrała 
prostego człowieka z pamiętającego wiele pokoleń, żołnierskiego rodu. W kraju, z 
którego pochodził, żołnierz znaczył niejednokrotnie więcej niż szlachcic, tym 
więcej, im starszy był jego ród, i im więcej miał zasług. Wojów traktowano tam z 
szacunkiem, bo każdy wiedział ile od nich zależy. 
On, Buran, był dzieckiem dwóch żywiołów, które spotkały się w łonie jego matki, 
dając mu życie, a później wymieszały i stonowały. Posiadł wszystkie cechy 
rodziców zadane w jednakowych proporcjach i to pewnie ostatecznie zadecydowało o 
jego charakterze, o tym, że kochali go wszyscy, z którymi zamienił choć słowo: 
przyjaciele i towarzysze broni, i że to właśnie jego król obdarzył największym 
zaufaniem, prosząc o podjęcie się tej trudnej, właściwie samobójczej misji. Mógł 
odmówić, lecz kto odmawia prośbie króla? Poza tym odmawiając okryłby siebie i 
swój ród niesławą, a do tego nie dopuściłby nawet za cenę życia, no i w końcu 
własne życie zastawił. Tak naprawdę nie tylko ze strachu przed niesławą się 
zgodził, a głównie dlatego, że zapachniała mu przygoda. Zawsze na wszystko 
spoglądał optymistycznie. I tym razem zaufał swojemu przeczuciu. Był pewien, że 
nic mu nie grozi, że pójdzie w paszcze bestii, wykona zadanie i powróci cały, i 
zdrowy. Dopiero na miejscu, w Horghar, zrozumiał, czego tak naprawdę się podjął. 
Było już jednak za późno, by się wycofać. Ta przygoda nauczyła go pokory wobec 
nadmiernego optymizmu, choć jak dotąd, mimo, że ocierał się każdego dnia o 
śmierć, był cały i zdrowy, i ciągle żywy. Nawet optymizm zaczynał powracać, choć 
nieustannie wydarzało się coś nieprzewidzianego, co nie pozwalało odzyskać 
młodzieńczego, jasnego i wesołego spojrzenia na życie. 
Najbardziej cieszył się z opuszczenia mrocznych, cuchnących murów i podziemi 
Grodu w Kraterze. Ponura, posępna, przepojona złem atmosfera tego miejsca, 
gasiła każdy uśmiech. Teraz, im dalej od góry nie tylko w przestrzeni, ale i w 
czasie, tym łatwiej przychodziło mu się uśmiechać, dostrzegać otaczające go 
dziewicze, nietknięte stopą człowieka piękno wysokogórskiej przyrody. 
Uśmiechnął się do swoich myśli. Nagle przypomniał sobie, że zagapiwszy się w 
wodę stracił kontakt z rzeczywistością. Kiedy odzyskał ostrość widzenia nie było 
już, a może w ogóle, jego przestrzennego odbicia. Widział tylko zwyczajny, 
wstrząsany tysiącami drobniutkich zmarszczek obraz swojej twarzy, kołyszący się 
na powierzchni przybrzeżnej płycizny. 
"Rokkund! Znowu o nim zapomniałem" - krzyknęło coś w jego świadomości. 
- Rokkundzie! Jesteś? Słyszysz mnie? - zapytał z głosem pełnym pokory, poczucia 
winy i prośby o przebaczenie. Nie było w tym nic niegodnego. Po prostu, zwracał 
się najuniżeniej jak umiał do przyjaciela, którego nie chciał urazić, a chyba po 
raz drugi tego dnia uraził. Jego delikatność była formą przeprosin, i nie miała 
nic wspólnego z kajaniem się lub czymś bardziej godzącym w jego dumę.
- Jestem.
- Znów cię zaniedbałem.
- Zaczynam się przyzwyczajać. Najważniejsze, że w końcu sobie o mnie 
przypomniałeś. 
- Nigdy o tobie nie zapomniałem i nie zapomnę, nawet wtedy, gdy znajdziesz swoje 
miejsce na ziemi, i nasza wspólna podróż dobiegnie końca. 
- Zaczynam rozumieć złożoność waszej natury i dlatego wiem o tym. 
- Chodźmy zatem ku przeznaczeniu.
- Czas ruszać.
I pomaszerowali idąc dalej lub bliżej brzegów Górnego Jeziora. Słoneczny, 
rześki, wiosenny dzień najpierw rozgrzał ich największa gorączką południowej 
pory, by powoli, przez wczesne, dalej późne 
popołudnie, pochylić się ku zachodowi.
Słońce wprzódzi świeciło Buranowi w nos, by po chwili wędrówki zaświecić ostatni 
tego dnia raz w jego prawy policzek, i zniknąć za posępną górą. 
To właśnie Góra Krateru sprawiła, że słonce dla nich zaszło nieco przedwcześnie. 
Wiedzieli, że choć w miejscu, w którym się znajdują panuje półmrok, to za nią, 
za linią jej posępnie rysujących się na tle niedogasłego nieba zarysów, słońce 
świeci dalej jasno-pomarańczowym blaskiem.
W miarę, jak niewidoczna, czerwona kula zachodzącego słońca znikała za 
horyzontem, półmrok zmieniał się w mrok. Był może jeden jedyny taki moment, gdy 
wszystkiemu co żyje i tu, i po drugiej stronie góry, i w jej wnętrzu, świeciło 
jednakowe światło. Był to moment, gdy gdzieś tam, daleko, w miejscu niedostępnym 
ich oczom, gasł ostatni promień, i gdy półmrok nieobecnego słońca zawisł nad 
całym światem. 
W tym momencie, nawet ogrom i groza góry były tylko skrawkiem ziemi oświetlanej 
co dnia niegasnącym blaskiem, i wobec tego jaśniejącego ogromu pełznącego 
codziennie nad powierzchnią ziemi, wyłaniającego się z cienia i zmieniającego 
się w cień, rozbłyskającego i niknącego co dnia, problem istnienia państwa 
Horguna i w ogóle jakichkolwiek problemów świata, zdawał się mały i nieistotny. 
Bowiem niezależnie od losów wszelkiego ziemskiego życia, spraw, które potoczą 
się dobrze czy źle, zarówno nad szczęśliwymi i zielonymi, jaki i nad spalonymi 
złem obszarami ziemi, następnego dnia wzejdzie słońce. Będzie to zarówno 
szczęście, jak i nieszczęście, będzie to i triumf, i drwina niezmienności nad 
marnością i szamotaniną życia. Szczęście - bo pozostanie słońce - coś, czego nie 
da się zatrzymać i zniszczyć, póki samo nie ustanie . Nieszczęście i drwina - bo 
po kres wschodów i zachodów słońca, najpiękniejszych chwil rodzącego się i 
kończącego dla planety dnia, po kres jej istnienia, nikt już nie będzie mógł 
podziwiać wschodów i zachodów - klejnotów wszechświata. Gdy wszelkie życie 
ustanie, te istnieć będą dalej, lecz same dla siebie. Cóż zatem po nich, skoro 
nikt ich nie dostrzeże? 
"A duchy i demony?" - coś w jego głowie zadało niespodziewane pytanie. Uspokoił 
się. To był on sam. Jego własna pytająca myśl. Nie miał pojęcia, czy ten drugi 
świat, którym zazwyczaj straszyło się dzieci, kobiety i co tchórzliwszych 
mężczyzn, który jak już wiedział istnieje, może zachwycać się pięknem realnego 
świata, tym czym on sam się zachwycał, co podziwiał każdego dnia. Nie miał 
pojęcia, czy życie demonów duchów i tego co niewidzialne istnieje samo w sobie, 
czy jest ściśle związane z wszelkim materialnym życiem i od niego zależy. Dał 
sobie spokój. I tak tego nie rozstrzygnie.
Rozejrzał się wokoło. Dalej bezmyślnie szedł brzegiem jeziora pokrytego śliskimi 
zielonymi glonami, mchami i drobną trawą. Obok niego "maszerował" Rokkund. 
Poruszał się jak wiecheć wiedziony jakąś niezależną siłą, nie zważającą na 
prawidła przyrody każące każdemu, tak stojącemu, jak i, a może przede wszystkim, 
poruszającemu się żywemu stworzeniu, trzymać środek ciężkości w obrysie 
podstawy. Rokkunda albo te prawa nie obowiązywały, albo potrafił im się 
przeciwstawić. Dość, że nieustannie pokonując wzniesienia wyglądał jak igła 
wbita po skosie w jabłko. 
Buran poprzyglądał się i potrząsnął głową. 
- Co jest? - zagadnął zielony towarzysz.
- A co?
- Ja, w odróżnieniu od ciebie, widzę równo we wszystkich kierunkach, nie tylko 
tam, gdzie koncentruj swój wzrok. Widzę słabo - to prawda, ale na około siebie, 
i nic nie umknie mojej uwadze. Widziałem jak spojrzawszy na mnie potrząsnąłeś 
głowa. Co to miało znaczyć?
Buran zaśmiał się, bo naturą każdego rozsądnego człowieka (nie papli) jest 
odpowiedzieć sobie w myślach na zadane pytanie nim się odpowie głośno. 
- Czemu się śmiejesz? Ze mnie?
Buran roześmiał się jeszcze bardziej.
- Chyba się na ciebie pogniewam. 
- Nie, tylko nie to Rokkundzie! Wierz mi, jesteś ostatnią osobą... "czy to dobre 
słowo" - przemknęło mu przez myśl, ale pominął tą wątpliwość kontynuując 
wypowiedź - na której obrażeniu by mi zależało. Po prostu zauważyłem, jak 
specyficznie się poruszasz. 
- Jak mianowicie? Co takiego wzbudziło twoją uwagę?
- Właśnie to, jak się poruszasz. Rozejrzyj się. Spójrz jak rośnie każda roślina, 
krzew, drzewo, jak poruszam się ja. Czy naprawdę nie dostrzegasz różnicy?
- Mów szybko, bo mnie zaniepokoiłeś.
- Wyglądasz normalnie tylko poruszając się po równie lub po innym płaskim 
terenie. W każdym innym przypadku zwracasz na siebie uwagę tym jak pokonujesz 
pochyłości i nierówności terenu.
- Jak to?!!
- Podejdź do mnie.
Rokkund kiwając gałęziami (czy czym tam one dla niego były) pospieszył do 
Burana. 
- Popatrz -zaczął Buran łapiąc Rokkunda w pół pnia -Tak poruszasz się ty, a tak 
porusza się każde inne stworzenie - mówiąc to demonstrował Rokkundowi dokładnie 
istotę różnicy, kiwając nim w pionie i po skosie. Rokkund zamarł. Wrósł w ziemie 
i Buran nie mógł nim poruszyć. Patrzył tylko, jak zielonkawy przyjaciel kiwa się 
monotonnie, niczym bujany wiatrem. Wiedział, co to oznacza. Nigdy jednak nie 
trwało to aż tak długo. 
- Nie mogę pojąć, jak przez miliony lat naszego istnienia, żaden z nas 
świadomie, czy nieświadomie tego nie dostrzegł. My, Bingza, nie wędrowaliśmy 
nigdy za dnia, a jeśli to się zdarzało, to bardzo rzadko, i nikt z nas nigdy nie 
dostrzegł tego, że sposobem poruszania się budzimy poruszenie i zwracamy uwagę. 
- Nie przesadzaj. Sarnie czy królikowi jest wszystko jedno jak idziesz. 
- Wiesz, o co mi chodzi, więc nie przekręcaj. Nie podlegamy przyzwyczajeniom jak 
inne rozumne istoty zamieszkujące ziemie, i gdyby choć raz w naszych dziejach 
ktoś zwrócił na to uwagę, to bądź pewien, że nigdy nie miałbyś powodu naśmiewać 
się ze mnie w tej chwili. Teraz, tym bardziej muszę przeżyć. 
- Chcesz zrezygnować i nie towarzyszyć mi dalej?
Rokkund zatrząsł gałązkami. 
- Pójdę z tobą dalej, ale uspokoję się dopiero wówczas, gdy przekażę swą wiedzę 
komuś z mego gatunku. Do tego czasu muszę się pilnować bardziej niż dotąd. A 
gdyby mi się nie powiodło, gdybym zginął, obiecaj, że wrócisz, odszukasz 
Rockfelsa i opowiesz co spostrzegłeś. Obiecaj! 
- Dobrze. Obiecuję. 
Rozdział 19
Słońce dla ich połowy świata zgasło ostatecznie. Gdzieś tam, za rozlewającą się 
na cały horyzont, zasłaniającą tę stronę świata mroczną górą, zgasły jego 
ostatnie promienie.
Buran zadumany siedział przy mizerniutkim ognisku i z niechęcią skubał wędzoną 
rybę. Musiał ją trochę podpiec, bo pospiesznie wędzone mięso nie przeniknęło do 
końca dymem, i miało podejrzany zapach. Smakowało jednak. Był wystarczająco 
głodny, by smakowało wszystko, co da się zjeść - o ile miał pewność, że się tym 
nie struje. Noc zapowiadała się pogodna. Powiewy znad jeziora były chłodne - 
podejrzanie chłodne. 
"W nocy zmarznę na kość, a rano kto wie, czy nie będzie przymrozku" - pomyślał 
"Dość mam marznięcia po nocach" - następna myśl syknęła do poprzedniej, a Buran 
zerwał się na nogi i ruszył ku ledwie widocznym, odległym najwyżej o pięć kroków 
zaroślom. Pamiętał, że na niższych gałęziach krzewów widział przesuszone kępy 
trawy wyniesionej na wysokość jego kolan przez wyrastające rośliny. Było jej 
dużo i była sucha. Niemal po omacku nazbierał ogromny kopiec i rzucił się na 
niego. Uśmiechnął się. "Nawet Igemo nie będzie spał dzisiaj tak smacznie jak 
ja".
Wrócił do ogniska. Nie chciał od razu, zwyczajnie zasnąć, by jutro znów się 
obudzić do kolejnego dnia trudów. Chciał się nacieszyć myślą, jak będzie mu za 
chwilę wygodnie i jak doskonale, i ciepło się wyśpi. Siadł przy ognisku, by 
wykorzystać bijące od niego resztki żaru i ciepła.
Ciszę przerwał szept w uszach:
- Mówiłeś o przeznaczeniu. Zaciekawiło mnie podejście człowieka do tego 
zagadnienia. Podaj choć jeden przykład - chciałbym wiedzieć, co każe ci wierzyć 
w przeznaczenie?
- A choćby sprawa dnia, w którym miałem wyruszyć w moją misję. 
Już się zdecydowałem, już wiedziałem, że pójdę. Przygotowania były zakończone. 
Pewnego wieczoru przychodzi wysłannik króla i powiada:
"Przysyła mnie nasz władca".
"Do rzeczy człowieku!"
"Pyta, czy poranek dnia następnego po jutrzejszym, będzie dobry, byś mógł 
wyruszyć?" 
"Powiedz władcy, że będę gotów." - odpowiedziałem natychmiast. 
Po chwili jednak, jakiś podszept zaczął mącić mi umysł, i wzbudzać we mnie 
niepokój. Czułem... wiedziałem, choć nie wiem skąd, że powinienem coś zrobić, by 
ten wymarsz przyspieszyć. Od tej chwili wszystko czego się dotknąłem leciało, mi 
z rąk i nic mi się nie udawało. Nie mogłem znaleźć sobie miejsca. Chciałem nawet 
pójść do królewskiej części zamku i osobiście podzielić się z namiestnikiem 
Arscot moimi obawami. Nie ośmieliłem się jednak. 
Mijały nie kończące się chwile niepokoju i wahania. W końcu mimo wszystko 
postanowiłem pójść do króla. Była czarna noc. Przemierzyłem plac centralny Grodu 
kierując się prosto ku bramie strzeżonej przez moich towarzyszy. Jednym z nich, 
tej akurat nocy, był Kinrun. 
"Stój nim zginiesz!!" - głosem cienkim jak u kastrata zapiszczał ten drugi, 
dostrzegłszy mój cień.
"A, to ty Buranie! Przyszedłeś nas odwiedzić?" - zapytał normalniejszym głosem, 
gdy mnie rozpoznał.
"Nie, chcę porozmawiać z królem. Obudź go." - odparłem.
"Nie powinieneś go niepokoić o tej porze, a już na pewno nie możesz go budzić. 
Jest noc i nie widzę powodu, byś ot tak sobie wszedł i zakłócał jego spoczynek." 
- rzekł dość stanowczo. Chciał się w ten sposób poprawić nieco swój wizerunek w 
moich i Kinruna oczach, pozując na stanowczego, zdecydowanego i nieprzejednanego 
strażnika.
- A co takiego się stało, że chciał "poprawić swój wizerunek"? Nie dopełnił 
jakiegoś obowiązku? - zapytał Rokkund
Tu Buran wstał, bo zrobiło mu się chłodno, przydeptał żar ogniska i zabrawszy 
niedźwiedzie futro runął na posłanie. Zagrzebał się szczelnie, że ledwie czubek 
nosa wystawał mu z siana. Po chwili zrobiło mu się tak ciepło i przyjemnie, że 
aż zaszczękał zębami, gdy resztki chłodu i zmęczenia opuszczały jego ciało z 
ostatnim dreszczem.
- Chcesz pewnie odpocząć?
- Dokończę ci tę opowieść. Choć jestem zmęczony, nie chcę jeszcze spać - odparł 
Buran i monotonnym cichym głosem podjął swą opowieść.
- Widzisz, to nie przypadkiem do mnie zwrócił się król, bym ryzykując własnym 
życiem poszedł do kraju Horguna. Byłem najlepszy z Królewskiej Drużyny. Nie 
starałem się o to, po prostu byłem. A ten biedak dał się zaskoczyć. Pojawiłem 
się jak spod ziemi przed jego nosem. Nim się zorientował niepotrzebnie krzyknął 
wyuczoną formułkę - wszak było już za późno... 
- Dlaczego za późno?
- Obowiązkiem strażnika jest strzec powierzonego mu miejsca. Nie mogą dawać się 
zaskakiwać. Gdybym był wrogiem lub zamachowcem, byłby tej nocy pierwszym trupem. 
Przestraszył się tego, że zawiódł. Ani ja, ani Kinrun, nie traktowaliśmy tego w 
ten sposób; jednak on, wewnątrz własnego sumienia, nie mógł się rozgrzeszyć. 
- Daj spokój Guzan - odezwał się w końcu Kinrun, a ten posłusznie zamilkł. - 
Nikt z nas nie dorówna Buranowi, a ty i tak zachowałeś się lepiej niż ja, bo ja 
nawet się nie odezwałem. Guzan przyjął słowa wyciągnięte niczym dłoń przyjaciela 
i zamilkł, choć wszyscy trzej wiedzieliśmy, że Kinrun nie wiele ustępuje mi 
sprawnością, instynktem, odwagą, walecznością i mnóstwem innych cech. 
- Jesteś pewien, że musisz obudzić króla? - przejął inicjatywę Kinrun
- Nie jestem, choć wszystkie moje zmysły podpowiadają mi, że to konieczne - 
odparłem. 
- Chodźmy zatem - odparł. 
Ruszyliśmy przemierzając niskie ganki i korytarze oświetlone tylko tyle, by nie 
rozbić sobie głowy o skaliste ściany często zmieniających kierunek korytarzy. 
Znałem je niemal na pamięć i dla mnie lampy mogłyby w ogóle nie świecić. Po 
drodze opowiedziałem Kinrunowi o swoich obawach. 
Doszliśmy w końcu. 
Przed komnatą króla stało dwóch następnych z moich towarzyszy. Echa kroków 
niesione korytarzami i chrzęst trącego się pod naszymi stopami żwiru zaalarmował 
ich w porę. Zresztą specjalnie szliśmy głośno, by znów nie wytworzyła się 
napięta atmosfera. "Stój nim zginiesz!!!" - ryknął jeden z nich formułkę. 
Formuła strażników nie jest czczym gadaniem. Wystarczyłby choćby jeden dodatkowy 
szmer lub szelest z naszej strony, a zostalibyśmy zasypani gradem strzał, bowiem 
jedynym odzewem na zawołanie strażników jest absolutna cisza. Strażnicy nie 
strzelają co prawda z kusz, bo ich napinanie wyczerpuje, i zabiera zbyt dużo 
czasu, lecz z krótkich, twardych łuków. Strzały z nich wyrzucane szyją z nie 
mniejszym impetem niż bełty miotane z kusz, a już na pewno wielokroć szybciej. 
Zamarłszy w bezruchu opowiedzieliśmy się. 
"Podejść!!" - padła następna formułka. 
Gdy żółtawe, mrugające światło lamp oświetliło nasze twarze, strażnicy opuścili 
łuki.
"Po co przyszliście?"
"Trzeba obudzić króla dla Burana."- odpowiedział Kinrun 
Szacunek, którym nas: mnie i Kinruna darzono sprawił, że potraktowano nas 
poważnie i nie odprawiono. 
Jeden ze strażników załomotał w furtę Nie trwało długo, a ozwał się szczęk 
odsuwanych rygli, i zza małego okienka łypnęło na nas małe, przekrwione oko, 
jeszcze właściwie śpiącego posługacza. 
"Czego!?" - bąknął zaspanym głosem.
"Otwieraj kpie, jeśli ci życie miłe!" - sapnął gniewnie i niecierpliwie Kinrun, 
jako że nikt nie lubił ponuraka Pulcha, który często zachowywał się tak, jakby 
sam był królem, choć był zwykłym pokojowcem na całodzienne usługi. 
"Co tam się dzieje, Puhlan, i ską ten hałas?" - gdzieś z głębi komnaty odezwał 
się głos króla, który chyba jako jedyny traktował Pulcha poważnie, i używał jego 
prawdziwego imienia, a nie przydomku, jak ulał pasującego i do imienia, i do 
dość pokaźnej tuszy pokojowca. 
Pulch wymienił nasze imiona.
"Koniecznie chcą się z wami, panie, widzieć."
Nasz król nie jest leniwym władcą i nie zwykł obnosić się swoim majestatem, więc 
kazał otwierać. 
Gdy weszliśmy akurat owijał się futrzanym pledem. Podszedł do miedzianej misy i 
chlapnął sobie zimną wodą w twarz, by orzeźwić ciało i zapobiec choć na chwilę 
opadaniu powiek, nie pozwalającym skupić uwagi na rozmowie.
"Panie! Buran, wierny i zawsze oddany wojownik Waszej Przybocznej Drużyny, prosi 
o rozmowę" - wyręczył mnie Kinrun, a gdy król skinął przyzwalająco głową, 
zerknął na pozostałych i ruszył przez próg. Po drodze kopnął, choć król tego nie 
widział, ociągającego się z opuszczeniem dźwierzy Pulcha. Ten błagalnie zerknął 
na króla, bo na głos odezwać się nie śmiał, ale król nie patrzył akurat w jego 
kierunku. 
"Słucham" - powiedział król.
- Królu, niepokoję się, czy wymarsz jutrzejszego ranka wystarczy...
- Czy chcesz powiedzieć, że chcesz odwlec swój wymarsz - sapnął król i słychać 
było w jego głosie pewnego rodzaju podejrzliwość, czy aby nie zaczynam 
kombinować, by w końcu w ogóle nie wyruszyć. Wyczułem ten ton i trochę mnie to 
zabolało, choć w pewnym sensie wiedziałem, że moje słowa mogły zabrzmieć 
podejrzanie. 
Odpowiedziałem więc najszybciej jak się dało:
- Nie odwlec, a przyspieszyć.
- Przyspieszyć??- ze zdziwieniem, ale i ulgą powtórzył ostatnie słowo król. - 
Jak to: przyspieszyć? Dlaczego przyspieszyć?
Wyłożyłem Igemo swoje obawy i przeczucia. 
- Panie, to przeznaczenie mnie wzywa. To ono szepcze mi do ucha, że jutro może 
być za późno, że trzeba dzisiaj. Ten niepokój nie daje mi ani zasnąć, ani zebrać 
myśli. Musiałem tu przyjść, by ten głos ucichł i byście, Panie, pozwolili mi 
ruszyć wcześniej.
- I ucichł?
- Jeszcze nie...
- Czyli możesz wrócić do siebie, zasnąć spokojnie, odpocząć i wyruszyć zgodnie z 
planem?
- Nie królu. Wybacz mi śmiałość i sprzeciw, jednak wiem, że muszę wyruszyć 
dzisiaj. 
- Jesteś gotów?
- Jestem gotów. 
- To idź, zabierz swoje rzeczy i zaczekaj na mnie przy wejściu do tajemnego 
tunelu.Podziękowałem i z ulgą w sercu ruszyłem do swojej kwatery. Tam zabrałem 
niezbędne rzeczy i udałem się w umówione miejsce. 
Nim byś wypalił ćwierć lampki oliwnej, długo przed pierwszymi zorzami usłyszałem 
kroki. Wiedziałem do kogo należą, bo nikt nie chodzi tak, jak król. Był sam. 
Udzielił mi ostatnich wskazówek i rzekł:
- Jesteś najdzielniejszym z wojów jakich znałem i choć sam wiesz, jak małe są 
nadzieje na twój powrót - będę czekał. W królewskiej drużynie, aż do dnia mojej 
śmierci będzie czekało na ciebie twoje 
miejsce i tylko ty możesz je uzupełnić; więc po prostu wróć... Nie ważne ile 
informacji przyniesiesz. Każda z nich będzie lepsza od tych jakie posiadamy. Nie 
narażaj niepotrzebnie życia, bo martwy nie tylko uszczuplisz na lata drużynę, 
nie tylko nie przyniesiesz nam korzyści, ale gdyby cię zdemaskowali - twoja 
śmierć w katowniach Horguna będzie straszniejsza i dłuższa niż wieczność w 
krainie złych demonów za bramami Morhador , bo wiem, że nie ma tortur mogących 
cię złamać. 
- Nie ma...! - potwierdziłem z zapałem
- Tym bardziej cię ostrzegam. Pewnie długi i bardzo czerwony język zdrajcy 
skrócił by ci męki, lecz to nie dotyczy ciebie. Kiedy poczujesz choćby cień 
zagrożenia - wracaj. Nie ważne, czy po latach, miesiącach, czy dniach. Nawet 
gdybyś miał zawrócić na widok Krateru Kahr-Hor... Nie bój się niesławy; ja cię 
przed nią obronie i wytłumaczę ze wszystkiego. Nie wiem dlaczego tak ci się 
spieszy, ale ruszaj nim pierwszy blask rozproszy mroki nocy i wszędobylskie oczy 
szpiegów, i nieżyczliwych nam istot dostrzegą cię na równinach. Bywaj!!!
Ucałowałem królewskie ramiona i spojrzałem na to, co Igemo odwijał powoli z 
miękkiej skórki. Po chwili szczęknęło żelazo, i mimo mroku, zajaśniały mi przed 
oczyma turkusowe oczy smoków na Arscitangu, królewskim, legendarnym mieczu 
władców Arscot.
"Arscitang" - krzyknąłem niemal, bo nie miałem wątpliwości, że to jego właśnie 
widzę. Nikt nie był pewien, czy legendy opowiadane po chatach, szczególnie w 
rodzinach wojowników, były bajdą, czy mówiły prawdę. Nikt tak naprawdę nie 
wierzył w jego istnienie! Moje oczy wypełniły się łzami. Delikatnie, przez 
skórkę, w którą był zawinięty wraz z pochwą, wziąłem go z rąk króla. Był 
niewiarygodnie ciężki. W tamtej chwili przyszło mi do głowy, że użycie go w 
walce musiało być niepodobieństwem. Niemniej to był ON, a skoro tak, to nic 
innego nie liczyło się, i z nabożną czcią ucałowałem jego jelec - miejsce, gdzie 
smoki musiały mieć serca. I byłbym wówczas umarł o mały włos.
- Mów, mów! - zaczął ponaglać Rokkund. - Czemu byłbyś umarł?
- W chwili, gdy moje usta dotknęły ciepłego jak ludzkie ciało metalu, nie wiem, 
czy nagrzanego królewskimi dłońmi, czy bijącego własnym ciepłem, miecz stał się 
lekki jak piórko. Gdybym go nie trzymał z całych sił, pewnie wybiłbym sobie nim 
zęby, a tak, tylko się przestraszyłem. Oderwałem go od ust, a on znów stał się 
ciężki jak kamienne żarna. Upadłby niechybnie na posadzkę, lecz zdążyłem 
podstawić stopę, by ta najcenniejsza rzecz jakiej w życiu dotknąłem nie doznała 
uszczerbku. I tu następne dziwo! Gdybym z taką siłą upuścił na stopę kamień, to 
pewne, że do mrocznych krajów Horguna musiałby pójść za mnie kto inny. A 
tymczasem, jakbym nic nie poczuł, jakby nigdy jego koniec nie opadł mi na nogę. 
Pierwszy raz w życiu zetknąłem się z czarami i od tamtego wieczoru rzadziej lub 
częściej towarzyszą mi po dziś dzień. Oddałem królowi miecz i bez słowa ruszyłem 
tunelem. Po kilku krokach odwróciłem się, by ostatni raz zerknąć na króla i 
świat, który zostawiam za sobą ruszając w nieznane. W chyboczących się światłach 
oświetlających ganek widziałem, jak król morduje się, targając miecz w miejsce 
jego odwiecznego spoczynku, gdzie leżał będzie, póki nie odnajdzie się prawowity 
spadkobierca korony i tronu Arscot. Igemo nazywano królem, jak i jego 
poprzedników, choć wszyscy wiedzieli, że to tylko namiestnicy. Jednak pamięć 
tego faktu przypominana była tylko w dniu, gdy kolejny namiestnik wkładał na swą 
głowę koronę królów, i tak naprawdę, myślało i myśli się o nich, jak o 
prawowitych władcach.
Legenda głosi, że Horgun uprowadził Ezdana, ostatniego prawdziwego następcę 
tronu, a po śmierci Ulamo, jego ojca, Arscot zaczęła rządzić dynastia 
namiestnikowska.
- Dlaczego nie wybrano nowego króla? Dlaczego twoim ludem rządzą namiestnicy, na 
co czekacie? - zapytał Rokkund
- Ano, to znów wina legendy i Arscitanga. Ulamo umierając powiedział, że dopóki 
któryś z kolejnych namiestników nie uniesie miecza przed siebie - jedną ręką i 
bez wysiłku - póty mają czekać na prawowitego króla, potomka wiecznej dynastii, 
bo miecz wielkością swej magii służył będzie tylko królom dynastii Ukallo, i z 
ich śmiercią odejdzie - spłonie w ogniu smoków w dniu koronacji pierwszego króla 
nowej dynastii. 
- I co?
- I nic. Lata mijały, w końcu wieki, aż trafił się taki namiestnik, któremu nie 
w smak było bycie tylko namiestnikiem, bo wolał być królem. Kiedy w dniu 
przejęcia korony chciał unieść miecz, a to mu się nie udało, ukrył go w 
nieznanym miejscu. Miecz zaginął i w końcu nikt nigdy go już nie widział. Nie 
mam pojęcia jak Igemo wszedł w jego posiadanie. Może po prostu Ezmar - ów 
niedoszły samozwańczy król, przekazał swym następcom fałszywą tradycję? Nie 
wiem. Ale miecz istnieje - o czym tamtej nocy się przekonałem, a Igemo, choć 
dobry i 
mądry władca nie jest prawdziwym królem.
- Dlaczego jesteś tego taki pewien.
- Nie słuchałeś?
- Jeśli ci się nie wydawało, żeś widział coś widział, to nie mogłeś dojść do 
innych wniosków...
- Nie zaczynaj! Miałem już chwile zwątpienia związane z wszystkimi dziwnymi 
wydarzeniami, jakie mi się przytrafiły ostatnio, a twój ojciec wybił mi to 
zwątpienie z głowy. Nie jestem człowiekiem, któremu coś się wydaje. To co widzę 
i czuję, czy rzeczywiste, czy niepojęte, istnieje naprawdę. Musze w to wierzyć, 
albo nie pójdę dalej, by u kresu mojej drogi okryć się hańbą szaleństwa. 
Wolałbym raczej popłynąć w głąb jeziora by umrzeć i nie zaznać później 
upokorzenia.
- Obawiam się, że mógłbyś przypadkiem przepłynąć na drugą stronę i musiałbyś 
zacząć podróż od początku.
Buran zerknął na niego żwawo i po chwili śmiał się w takt, jak Rokkund potrząsał 
swoimi gałęziami, podskakując niemal od śmiechu. Widać coś poza rozumem ich 
łączyło: niezsynchronizowane ruchy ciała podczas wybuchu wesołości. 
- Twoja opowieść była długa i zajmująca, lecz nie widzę związku z tym do czego 
potwierdzenia ją przytoczyłeś - zagadnął Rokkund dając dowód swej niezawodnej 
pamięci. 
Buran zamrugał powiekami spojrzawszy na niego, i zrobił gapiowatą minę, jakby 
nie wiedział o co chodzi. 
- A o czym mówiliśmy? - wyartykułował w końcu malujące się na jego twarzy 
pytanie. 
- O tym, że sprzeciwienie się głosowi przeznaczenia i jemu samemu 
mści się podczas niewłaściwie obranej drogi. 
- A, rzeczywiście! Nie wypłynęła z tej opowieści istota tego com chciał rzec. 
Przez sześć lat czekałem na potwierdzenie moich obaw. 
Przypomnij sobie naszą nocną rozmowę z Kinrunem. Musiałeś ją słyszeć, a więc sam 
wyciąg wnioski.
- Buranie, ja nie czytam w myślach...
- A co to ma do rzeczy?
- ... Jak również nie znam wszystkich języków jakimi posługują się ludzie w 
rozległych krainach świata. 
- I...?
I to wszystko. Używaliście jakiegoś kruczego dialektu, a nie ludzkiej mowy i nie 
zrozumiałem z tego ani słowa. Tylko modulacja głosu i wzbierające w nim napięcie 
związane z sytuacją, czy przedmiotem rozmowy są podobnie używane wśród ludzi. 
Wiem kiedy się kłócą, kto jest bardziej zdenerwowany i tak dalej, jednak nie 
zawsze rozumiem słowa. Znam stare ludzkie języki, które przywędrowały z zachodu, 
skąd pochodzi mój gatunek, jednak niektóre z nich, choć rozróżniam pojedyncze 
słowa zmieniły się, a tych, z którymi nigdy się nie zetknąłem nie znam. 
- Dogadujemy się jednak...
 - Posługujesz się gwarą Horghar, a ten skrzek znam wyjątkowo dobrze...
 - Tak, w istocie. Miałeś dość czasu, by się go nauczyć.
- Mógłbyś mnie nauczyć swojego języka. Może przyda mi się to kiedyś. 
- Nie starczy czasu w naszej podróży, byś zdążył go opanować. Jeśli wszystko 
pójdzie dobrze, za cztery, pięć miesięcy dotrzemy do Arscot, a nie wiem, czy 
zechcesz pójść ze mną aż tam.
- Jeśli się postarasz, już jutro wieczorem będziemy rozmawiać w twoim rodzinnym 
języku.
Oczy Burana zrobiły się wielkie, jak przecięte na pół, ugotowane jaja egladusa. 
- Wystarczy, byś mówił słowa i zdania w swoim języki od razu je tłumacząc. 
Powiem ci kiedy masz mówić TYLKO w swoim języku, a na końcu zapytam o słowa 
niezrozumiałe. Na początek powtórzę ci twoją i Kinruna rozmowę, ty zaś tłumacz. 
Szli, a Buran co jakiś czas tłumaczył przytaczane przez Rokkunda słowo w słowo 
wszystko, o czym mówili z Kinrunem tamtego wieczora przy ognisku. 
- Teraz rozumiem, o czym mówiłeś - przerwał w pewnym momencie Rokkund. 
- Czy podobne napady często się zdarzają? 
- Przygraniczne warownie strzegące naszych granic napadane są czasami kilkakroć 
w ciągu roku, choć nie pamiętam, by kiedyś którąś zdobyto. Nikt nie ma pojęcia, 
jak udało się tak liczniej hordzie Borklasów przedostać niezauważenie aż do 
stolicy. Zazwyczaj wdzierają się w głąb państwa grabiąc i mordując, dopóki siłą 
nie zostaną zwróceni. Tym razem pojawili się na równinie Timkal jakby znikąd, i 
zaatakowali wieczorem, następnego dnia po moim wymarszu. Jak mówił Kinrun, była 
to jedna z cięższych bitew. Może dlatego, że nikt się jej nie spodziewał, bo 
kiedy doniesiono o zbliżającym się wrogu, pozostała mniej niż dwunasta część 
dnia między świtem a zachodem słońca na przysposobienie się do odparcia ataku. 
Kiedy Borklasowie zostali odparci, krążyli po okolicy jak stado wilków, i 
dopiero nadciągające z najbliższych warowni posiłki sprawiły, że po tygodniu 
utarczek zniknęli tak nagle, jak się pojawili. Ślady prowadziły na wschód, ku 
Krainie Bagien - słabo przez nasze straże strzeżonej okolicy. Nigdy dotąd wróg 
nie przybył z tamtych rejonów, bo nie łatwo przebyć ciągnące się w 
nieskończoność grzęzawiska. Nikt z naszych nie odważył się zapuścić przez nie za 
bandytami. W miesiąc później, na skraju bagien, stanęła drewniana strażnica. Jak 
widzisz, czekając do następnego poranka mogłem czekać na dogodną sposobność do 
wymarszu cały tydzień, albo i dłużej, bo posłańcy z wieściami, że Borklasi 
uciekli przez bagna wrócili do Timalo po trzech tygodniach, a Igemo nie 
wypuściłby mnie wcześnie w obawie o moje życie, bowiem łatwoż mogłem je stracić 
podczas jakiegoś przypadkowego spotkania z grasującymi (o wstydzie!) w sercu 
wielkiego państwa łupieżcami. Głupia byłaby to śmierć i bezsensowna - 
za progiem własnego domu. 
Nie tylko to jednak było ważne. Wielokroć w przeszłości, aż po dzień dzisiejszy, 
ten jeden dzień niezwłoki sprawiał, że mój ówczesny pośpiech po wielokroć 
ratował mi życie. Nie wracając do starych dziejów wspomnę tylko ostatni okres. 
Gdybym wówczas ruszył dzień później, być może nie spotkałbym Gragha i nie uszedł 
kilkakroć śmierci dzięki niemu; nie spotkałbym Rockfelsa i zamarzł gdzieś na 
klifie podczas śnieżycy. Gdybym w końcu wybrnął jakoś z tych wszystkich opresji 
nie spotkałbym Kinruna i tego drugiego....
- Bazuna - podpowiedział Rokkund
- Bazuna - powtórzył Buran - i dźwigał teraz przygniatający mi plecy ciężar 
rudych kamieni, i przygniatający myśli ciężar odpowiedzialności.
- Nie mogę zaprzeczyć, że istotnie mogłoby tak być, choć z drugiej strony nie 
wiesz na pewno, co cię przez twój pośpiech ominęło. Nie wiesz, czy pozostając, 
nie zapobiegłbyś wielu śmierciom podczas bitwy, 
czy nie trafiłbyś dzięki opóźnieniu na bardziej sprzyjające okoliczności... Może 
nawet udałoby ci się zabić Horguna i zakończyć koszmar trwający dla niektórych 
zbyt długo...
Buran zamyślił się. Nie mógł zaprzeczyć racjom Rokkunda... Brzmiały dość 
przekonująco... 
- Nigdy nie rozstrzygniemy kto z nas ma rację. - odezwał się ponownie Rokkund. - 
Nie możemy wrócić do początku naszego życia i sprawdzić, co dałoby się w nim 
zmienić podejmując inne decyzje. Losy człowieka i świata są zbyt złożone, i 
powiązane ze sobą, jak członki naszych ciał w cały organizm. Wydarzenia, to nie 
kij, który możemy kilkakroć w tym samym miejscu, i w ten sam sposób ułożyć w 
nurcie rzeki, by zobaczyć, czy za każdym razem popłynie tak samo jak poprzednio. 
- To prawda. Im więcej decyzji człowiek podjął, tym głębiej musi się zastanawiać 
nad ich konsekwencjami. Bez tego zastanowienia nie mógłby ocenić, które były 
dobre, a które złe. Im więcej czasu upłynęło, tym łatwiej to ocenić - 
przynajmniej z pozoru.
- Jak myślisz, rychło znajdziemy to czego szukasz? - niespodziewanie Rokkund 
zmienił temat. 
- Nie mam pojęcia - i odruchowo zerknął na przedramię. 
Silne ramię wojownika było ogorzałe i pokryte z wierzchu gęstym, ciemnym, lekko 
skręconym włosem. Jednak na wewnętrznej - mniej owłosionej stronie 
przedramienia, nie dostrzegł tego, co pragnął ujrzeć po raz trzeci. Pragnął 
jeszcze raz zobaczyć barwny obraz tamtego, szczególnego miejsca, by nabrać 
ostatecznej pewności i przegnać ponownie wkradające się w jego serce zwątpienie. 
"A jeśli to było tylko złudzenie?" - zadał sobie pytanie. Jednak wystarczył 
jeden rzut oka na Rokkunda, by oddalić tę myśl. "Jeśli tamto było złudzeniem, to 
czym jest on...?"
Rozdział 20
Od tamtej nocy, spędzonej w kopcu zeschłej trawy, minęły dwa dni. Przewidywania 
Burana sprawdziły się; zarówno tamta noc jak i następne dwie były pogodne i 
mroźne. Przez ostatnie trzy poranki, gdy otwierał oczy, pierwszym co dostrzegał 
była biel. Cały świat pokrywał biały nalot szadzi.
Tamtej nocy, kiedy skończył rozmawiać z Rokkundem, długo jeszcze, pomimo 
zmęczenia, leżał wpatrzony w niebo. Właściwie niczym się nie różniło od nieba 
jakie oglądał w kraju, z którego pochodził, i do którego ostatecznie prowadziły 
wszystkie jego drogi. Te same konstelacje obracały się wokół tej samej, 
najjaśniejszej gwiazdy nie zmieniającej nigdy położenia, będącej nieomylnym 
nocnym drogowskazem. 
Wielokroć, nie tylko będąc chłopcem, ale i później, będąc mężczyzną, kładł się 
nocą pod rozgwieżdżonym niebem Cashgor, by je podziwiać. Nie doszukiwał się 
żadnych niedoskonałych porównań - ono było doskonałe samo w sobie. Czyste - choć 
czarne i bezkresne, sprawiało wrażenie, jakby wystarczyło wyciągnąć ramię, by go 
dotknąć. Ileż to razy próbował zdjąć i dokładnie się przyjrzeć któremuś z 
milionów błyszczących diamencików, układanych każdej nocy na niebie czyjąś 
cierpliwą ręką. Wyciągał dłoń i dwoma palcami obejmował nieuchwytny blask 
upatrzonej gwiazdy. I choć nie czuł, by coś trzymał, gdy jej światło przelewało 
się między leciutko rozwartymi palcami, mówił: "mam cię". Wczoraj wieczorem 
również próbował zdjąć gwiazdkę z nieba i też powiedział: "mam cię", choć jakoś 
smutno. 
Ludzie nadali niektórym skupiskom gwiazd różne nazwy. Był jednym z nielicznych, 
którzy potrafili dostrzec te li tylko wyobraźnią nakreślone linie, i odnajdować 
nakreślone nimi kształty, na usianym błyszczącymi punktami niebie. Był i Róg, i 
Maczuga, i Niedźwiedź Jaskiniowy, i Koń, i Rycerz, i Smok - a jakże! Umiał 
nazwać je wszystkie, choć nie wiedział kto te nazwy wymyślił.
"Noc pełna gwiazd zawsze niesie chłód" - pomyślał. 
Z błogością wspomniał tamten wieczór, kiedy pozwolił sobie na marzenia. Co 
prawda podobne legowiska, choć nie tak ciepłe, urządzał sobie i w ostatnie noce, 
jednak służyły mu tylko za ciepły siennik do krzepiącego snu, nie do marzeń... 
Zasypiał w nich od razu, i spał twardo, wierząc, że Rokkund obudzi go na czas. 
Teraz patrząc na oszroniałe gałęzie przyjaciela, niechętnie wygrzebywał się z 
kopca traw w mroźne powietrze poranka, lecz nie było innej rady. Musiał wstać i 
ruszać dalej.
 Podszedł do brzegu jeziora i krusząc dłońmi cieniutką warstewkę lodu nabrał w 
nie wody wraz z jego szemrzącymi, przezroczystymi kawałkami. Chlapnął sobie 
garścią tej zimnej mieszanki w twarz i 
zadrżał.
- Brrrr!!! 
"Dziś jest chyba zimniejsza niż kiedykolwiek" - pomyślał ze złością. Mieszanina 
wody i lodu była tak zimna, że wraz z dreszczem zaczerpnął głęboko powietrza i 
wstrzymał je na chwilę. Trzymając w płucach ostatni oddech, chlapał się wodą i 
lodem w rozdęte policzki tak długo, aż przestawał odczuwać zimno. Obmył sobie 
twarz, czoło, kark i dłonie. Kiedy polał sobie lewe ramię, to, na którym czary 
Zendragha wypaliły wizerunek bramy do wnętrza góry, pod wpływem zimna zapiekło 
go. Spojrzał na miejsce, gdzie miał wypalony niewidoczny obraz, i choć nadal nic 
nie było widać, poczuł podniecenie. To nie przypadek - był tego pewien!
- Rokkundzie, coś dzieje się z moją ręką!! - krzyknął wstając znad brzegu, i 
odwracając się w kierunku przyjaciela.
- Złamałeś ją?
- Nie, ale pali mnie miejsce, w którym Zendragh wypalił na moim ramieniu 
magiczny obraz groty! To nie przypadek! Jestem pewien! Musimy być blisko! 
- Czy pojawiło się to, co otrzymałeś od starca?
- Jeszcze nie, lecz musimy być odtąd czujni, i bardziej uważni. Mam dobrą 
pamięć, i sądzę, że rozpoznam to miejsce z daleka, nawet jeśli obraz się nie 
pojawi. Grota na obrazie leżała nad brzegiem jeziora, bardzo blisko niego. Jeśli 
pójdziemy cały czas brzegiem, nie możemy jej przeoczyć. 
- Nie wiadomo ile lat minęło od czasu, gdy żył ten, który zapamiętał to miejsce, 
by jego wizerunek przekazać Zendraghowi, i w końcu tobie. - odpowiedział 
Rokkund. - Możliwe, że bez tego co ukryte jest na twej skórze, nawet stojąc 
przed samą grotą nie odgadłbyś, że to ona. Mogła zarosnąć krzakami i drzewami, 
mogły osunąć się na nią skały i zatarasować wejście zmieniając jej obraz. 
Możliwe, że bez tego, co masz na ręce nigdy jej nie znajdziemy.
Pewnie masz rację. Byłoby trudno, lecz i tak bym się nie poddał wiedząc, że ono 
istnieje. Jak myślisz kiedy obraz pojawi się ostatecznie. 
- Skąd to mogę wiedzieć?! Lecz jeśli jest jak mówisz, to czar już działa i 
niedługo osiągniesz swój cel. 
- Ruszajmy!! - i nieledwie zapominając o swym skromnym dobytku 
Buran żwawym krokiem ruszył przed siebie. Wnet jednak musiał zwolnić tempo, bo 
wiekami zarastający brzeg Górnego Jeziora, to nie przetarty szlak, lecz jedna 
wielka pułapka czyhająca na takiego pospieszalskiego jak Buran. 
Kilka pierwszych kroków było nawet dość udanych, lecz nagle wpadł w dołek i nie 
wiele brakowało, a złamałby nogę. Siedział teraz na kępie trawy, i rozcierał 
otarty goleń.
- Pospieszyłeś się?
- Pospieszyłem...
- Idąc ostrożnie, dotarłeś aż tutaj. Nie kuś losu zbytnią niecierpliwością. 
- "Kto wolno chodzi - rzadko się przewraca, a kto się spieszy - stopami kamienie 
odwraca" - przypomniało się Buranowi stare przysłowie, żyjącego w górach jego 
ludu. - W Górach Północy, to przysłowie sprawdza się wyjątkowo, i niejeden, komu 
bardzo się spieszyło, nie tylko stopą odwrócił kamień, ale i rękoma wiele 
następnych, by poszukać swoich powybijanych zębów...
- Ja się nie przewracam.
- Zauważyłem - odparł Buran ruszając dalej.
Szli jakiś czas w milczeniu, a raczej nie rozmawiając.
Buran zauważył nagle (na co nie zwrócił uwagi wcześniej), że właściwie 
towarzyszy mu nieustanna cisza. Zdaje sobie, co prawda, sprawę z obecności 
Rokkunda, jednak nie świadczy o tym żaden, dający się normalnie wychwycić uszami 
dźwięk. Owszem rozmawiają ze sobą, Rokkund jednak mówi do niego po swojemu - nie 
używając słów, których dźwięk dałoby się wyłowić z powietrza. Słowa kierowane do 
Burana, jakimś sobie tylko znanym sposobem, wypowiada bezpośrednio w jego 
uszach. Były najcichszym szeptem, a jednak tak wyraźnym, że nie mógł nigdy 
powiedzieć: nie dosłyszałem, powtórz. Jedyny dźwięk nie pochodzący z przyrody, 
jaki Cashgorjańczyk słyszał, to głuche stąpanie jego własnych stóp. Tymczasem 
Rokkund prześlizgiwał się na swoich "korzonkach" jak wąż, i nie można było 
dosłyszeć nawet szmeru - po czymkolwiek się poruszał. Teraz, kiedy to sobie 
uświadomił, zaczęło mu to przeszkadzać. Wytężał słuch z całych sił, by dosłyszeć 
choć szmer - nic. 
Tymczasem swędzenie na spodzie przedramienia nasiliło się i zaczęło przeszkadzać 
bardziej niż "bezszelestny krok" Rokkunda.
- Kur bas da rug! Swędzi, jakby mnie lizał demon ognia. Jeśli dalej tak będzie, 
wezmę miecz, odrąbie sobie rękę i poniosę ją dalej w sakwie. 
- Poczekaj. Może coś poradzę.
Rokkund podszedł do Burana, który drapał swędzące miejsce. 
- Wyciągnij ramię.
Buran posłuchał. Przedramię miał już nieźle podrapane i gdzieniegdzie pojawiły 
się podbiegnięte czerwoną opuchlizną pręgi - ślady po paznokciach. 
Rokkund owinął najdrobniejsze ze swoich niby gałązek wokół podrapanego ramienia 
wojownika. Drobne zakończenia gałęzi niczym pędy winorośli jęły wpijać się w 
ciało Burana i choć zaciskały się coraz mocniej zaczynając sprawiać ból nie 
poruszył się, bowiem wraz z narastającym bólem ustępowało swędzenie. Kiedy ramię 
zaczęło boleć nie do wytrzymania, a świąd ustał, Buran odezwał się:
- Już nie swędzi, a ty za chwilę urwiesz mi ramię.
Rokkund zwolnił uścisk. Zatrzymana uściskiem krew, ruszyła z hukiem mrowiąc i 
pulsując w żyłach. Pieczenie i swędzenie jednak nie wróciły.
- Co mi zrobiłeś?
- Jeśli człowiek w swoim krótkim życiu może otrzeć się tyle razy o magie, to jak 
myślisz, ile razy przytrafiło się to mojemu gatunkowi na przestrzeni miliardów 
lat?
- Chcesz powiedzieć, że znasz się na uprawianiu magii?
- Magia to rzecz niebezpieczna. Łatwo wymyka się spod kontroli i często paczy 
umysły tych, którzy ją zgłębiają i czerpią ze źródła mocy zakazanej śmiertelnym. 
Tak stało się właśnie z Horgunem. 
- Nie odpowiedziałeś mi na pytanie.
- Ta magia, którą dysponuję nie pomoże nam w drodze. 
- Już pomogła. Czego jeszcze nie wiem o tobie zielony przyjacielu?
- Nic o mnie nie wiesz - padła zaskakująca odpowiedź
Zbliżało się południe. Słońce zmuszało do mrużenia powiek, gdy chciało się 
zerknąć dalej.
- Pora na odpoczynek. Muszę coś zjeść - zarządził przerwę w marszu Buran.
Rokkund natychmiast - jak stał - zapuścił korzenie w podłoże, a Cashgorjańczyk 
siadł pod nimi i oparł się plecami o jego pień. Nigdy wcześniej tego nie robił. 
- Nie przeszkadza ci, że oparłem się o ciebie?
- Skądże. Grzejesz mnie. Gdy jesteś tak blisko, wychwytuję i wchłaniam to 
ciepło, które jest już poza twoim ciałem, a więc i tak rozproszyłoby się w 
powietrzu. 
- Poczułem chłód.
- Jak to?
- Nie wiem jak to, ale tak to, ale poczułem.
- A teraz?
Buran wczuł się
- Teraz nie.
- Ciekawe. Teraz właśnie przestałem. Trudno. Nie będę tego więcej robił. 
Buran zajadał cieńsze, lepiej przewędzone kawałki ryby i pluł ośćmi daleko przed 
siebie. 
- Czy sposób w jaki wpuszczasz korzenie w ziemie, to też magia? - zapytał 
spoglądając na uwierający go korzeń Rokkunda, z którego się właśnie zsunął.
- Dla mnie nie, dla ciebie pewnie tak - odpowiedział Rokkund.
- Wszystko mi dobrze wytłumaczyłeś... - Buran pochwalił jego wyczerpującą, i 
wszystko wyjaśniającą odpowiedź, i nie spodziewając się dodatkowych wyjaśnień 
zajął się dojadaniem trzymanego kawałka ryby. 
Krajobraz niewiele się zmieniał. Minęli ogromny łuk jaki zataczał brzeg jeziora 
zmieniając kierunek z południowego na zachodni. Gdyby nie zmieniające się z 
każdą przebytą setką kroków położenie słońca względem kierunku ich marszu, 
pewnie nie zorientowaliby się nawet, że ciągle skręcają w prawo. Nie posuwali 
się już na południe, lecz na południowy-zachód. Czarny, wyraźnie widoczny miedzy 
ciemnobłękitnym bezmiarem wód, a jasnobłękitnym bezmiarem nieba pas stromych 
ścian Krateru powiększał się z każdą chwilą. Następnego dnia dojdą do punktu, 
gdzie brzeg skręca wąskim pasem pod urwiste skały. Może nawet Buran dojdzie do 
miejsca, w którym wiele dni temu ledwie żywy wypłynął podziemną rzeką. 
Ostatnia myśl przywołała wspomnienia, których wolałby sobie nie przypominać. 
Wówczas ledwie uszedł śmierci. Czuł jak serce bije coraz wolniej, a płuca 
domagają się oddechu. Nie obchodziło ich co wyciągną: czy powietrze, czy wodę.
"Przeżyłem" - zakończył narzucające się wspomnienia, i odrzucił je. Czerwono-
pomarańczowa łuna zachodu nadawała Kraterowi niesamowity widok. Wyglądało to 
tak, jakby wulkan za chwile miał ożyć, a z Krateru dobywał się blask płonących 
skał, zwiastujący rychłą pożogę i śmierć wszystkiemu, co nie zdoła w porę umknąć 
przed rzekami ognia, oraz lawinami gorejących skał i popiołów lecących z nieba. 
Gdy zmierzch zaczął zmieniać się w gęstniejący mrok, Buran zatrzymał się.
- Zatrzymamy się tutaj. Niedługo zrobi się ciemno i przestanę widzieć drogę, a 
nie mam zamiaru połamać sobie nóg. Mam przeczucie, że to ostatnia noc przed 
dotarciem do celu.
- Spodziewasz się znaleźć jutro to czego szukasz?
- Właśnie tak.
- A jeśli rzeczywiście znajdziemy to czego szukasz, to co dalej?
- Wracam do Arscot, do Igemo. Jeśli brama do serca Krateru będzie dość wielka, 
by przeprowadzić przez nią armię, to uzbroimy się, przygotujemy do ostatniej 
bitwy i wrócimy pokonać Horguna. 
- Pewien jesteś waszej siły.
- Siły Horguna w polu nie pokonałyby nawet mnie samego.... No, może przesadziłem 
- poprawił się na widok zastygającego w bezruchu towarzysza. - Jedno jest pewne: 
to tej góry nie da się pokonać, a nie armii tego psa. Jego wojsko, to zbieranina 
zabijaków i rzezimieszków z wszystkich stron całego świata, a nawet spoza niego. 
Przez warownię przewijali się tacy, których nie dało się dopasować do żadnego 
znanego zakątka naszej ziemi, do żadnego z kierunków, w jakich może udać się 
wędrowiec. Wymieniali nazwy miejsc, których nawet ty byś nie zapamiętał, a skąd 
dopiero ja. Jeśli odnajdę drogę - zwyciężymy. Powiedz Rokkundzie, co ty 
zamierzasz? Czy będziesz mi towarzyszył dalej?
Zagadnięty chwile stał w bezruchu, po czym wbił się w ziemię i zakołysał. Buran 
wiedział co to oznacza - Rokkund mocno się 
zastanawia. 
W zwykłych codziennych sytuacjach myślenie nie sprawiało mu problemu, lecz 
bardziej złożone problemy zwykł rozważać w ten właśnie sposób. Czy potrzebował 
dodatkowych sił czerpanych z ziemi, czy też angażował zbyt wiele własnej uwagi w 
zastanawianie się, by kontrolować otoczenie i odruchowo przybierał najbardziej 
maskującą pozę? - to było niewiadomą.
Buran czekał na odpowiedź. W końcu, po nie kończących się chwilach oczekiwania 
doczekał się :
- Jeśli nie znudziło cię moje towarzystwo, pójdę z tobą dalej. Przez te kilka 
dni dowiedziałem się o świecie i istotach je zamieszkujących więcej, niż mógłbym 
się dowiedzieć w ciągu całego mojego życia. Ta wiedza może pomóc przetrwać mi i 
moim potomkom w czasach, które nadchodzą, i jest warta ryzyka na jakie się 
narażę.
- A już myślałem, że mnie pokochałeś... - odparł Buran. 
Przygotował sobie barłóg i posilił się. Nie śmiał rozpalać ogniska - byli zbyt 
blisko Krateru i bystre, nieżyczliwe oko łatwo mogłoby dostrzec jego blask, 
migoczący jak gwiazda na tle nocnego nieba.
Długo nie mógł zasnąć. Nie miał pojęcia co pozwalało mu wierzyć, iż następnego 
dnia osiągnie pierwszy z zamierzonych celów. Pierwszy i najważniejszy, bez 
którego każdy następny nie mógł być zrealizowany. Więcej! Bez którego 
osiągnięcia ostatnie sześć lat jego życia i cała przyszłość były stracone. Cóż 
oznaczało poświęcenie i jego marny los, skoro po paru tygodniach zapomnieli o 
nim koledzy, a po paru 
miesiącach zapomnieli o nim przyjaciele. Jego najbliżsi zapomnieli o nim pewnie 
po roku. Nie istniał dla nikogo poza sobą. Gorzej - nawet dla siebie nie istniał 
poza sprawą, której służył. Jeśli nie osiągnie tego po co wyruszył, równie 
dobrze może rzucić się w przepaść lub na swój miecz. 
Podniecenie potęgowało się. Mrużył oczy i otwierał je na przemian. Pomimo 
zmęczenia emocje nie dawały zasnąć. Szarpały nim niczym stado wygłodniałych 
wilków tarmoszące beczące jagnię. 
Sen przyszedł niespodziewanie. Zmęczenie w końcu przechyliło szalę 
na swoją stronę i zasnął. 
Sen miał niespokojny. Nie budził się co prawda, lecz w mgnieniach półsnu jakie 
następowały, czuł, jak serce mu zamiera, niczym w ostatnim, przedśmiertnym 
tchnieniu, a zimny pot zlewa całe ciało. Zasypiał natychmiast głębokim, 
bezsennym, płytkim snem, lecz męczącym i mało krzepiącym. 
Obudził się wcześnie. Czuł się niewyspany. Przemknęło mu przez myśl, by choć raz 
jeszcze przyłożyć głowę do ciepłego, wygniecionego w zeschłej trawie miejsca, i 
zdrzemnąć się choć jedną dodatkową chwilę. Oparł się jednak pokusie. Wiedział, 
że nic to nie da, a sen, w który zapadnie, będzie parodią snu odsuwającą raczej 
moment powrotu do pełnej aktywności, niż czymś, co daje wypoczynek i przywraca 
siły. Poderwał się jednym dziarskim rzutem. Zdziwił się, że jeszcze jest do tego 
zdolny. Przeciągnął ogromne cielsko do granic wytrzymałości. Kości i stawy 
chrzęściły i trzeszczały, niczym łamane, suche gałązki. W końcu osiągnął tę 
ulotną chwilę zadowolenia z własnej siły. Z gwizdem wyrzucił nagromadzone w 
płucach powietrze, zwolnił napięte do granic możliwości członki po czym 
rozejrzał się wokół siebie.
Poranek niczym nie różnił się od dziesiątków podobnych. Nie było co prawda 
białego nalotu mrozu na roślinności, a krzewy rosnące gęstą ściana parę kroków 
od niego, były jakby bardziej zielone. Jezioro stało nieruchome i lekko 
przymglone. 
Był przedświt wydobywający z otoczenia podstawowe zarysy, lecz nie dający dość 
światła, by dało się czemuś przyjrzeć dokładniej. 
Buran odruchowo pozbierał swój marny dobytek i raz jeszcze się rozejrzał. Czegoś 
mu brakowało w krajobrazie. Popatrzył uważniej, lecz odpowiedź nie nadeszła. 
Sapnął i zarzucił swój tobół na plecy. 
- Rokkund!? - olśniło go nagle. Wyczekał chwilę, a nie doczekawszy się 
odpowiedzi powtórzył:
- Rokkund!!! 
Cisza. Nerwowo rozejrzał się wokół siebie. Ruszył nawet w kierunku 
szarozielonego pasma zarośli. Nic! Zwiesił głowę i wrócił nad swoje nocne leże 
będące dlań namiastką domu, ostatnią ostoją spokoju. Tu mógł się zastanowić. 
Siadł na zeschłej, ciepłej jeszcze po noclegu trawie i zastanowił się. Rokkund 
był mu towarzyszem przez ostatnie dni. Nie trzeba miesięcy, by poznać 
przyjaciela i wiedzieć komu zaufać, a kto ci wrogiem. 
Dlaczego właśnie teraz miałby zniknąć łamiąc swoje obietnice. Nie mógł uwierzyć, 
by tak ot sobie przepadł i zdradził ich przyjaźń. A może ich pojęcia lojalności, 
przyjaźni i towarzystwa były odmienne? Może dla niego pojęcia wierność i 
wiarołomność oznaczały zupełnie co innego?!
"Daj sobie spokój Buranie" - zaczął przemawiać do siebie. 
"Cokolwiek się stało musisz iść dalej, i wypełnić swe zadanie".
"A jeśli Rokkund jest w niebezpieczeństwie?" - nagła myśl przygniotła jego 
świadomość.
"Nie, to niemożliwe. Raz mogło się zdarzyć, by człowiek upatrzył go sobie za 
cel. Może Bazun chciał go zrąbać na opał, a może spodobał mu się jego równy 
gładki pień. Teraz jednak nikogo nie było w pobliżu, a on musiał wymknąć się 
nocą niezauważenie. Jednak po co, i dlaczego bez uprzedzenia??" - Ta ostatnia 
myśl najbardziej go niepokoiła. 
"Dość tego!!!" - w nagłym odruchu odrzucił wszystkie wątpliwości i opuszczając 
swe siedzisko ruszył przed siebie. 
Brnąc w ścielącym się tuż nad ziemią porannym, mlecznym oparze, posuwał się do 
przodu. Śliskie, zamoczone poranną rosą źdźbła traw oklejały wąskimi pasmami 
golenie i złościły go. 
- Kur bas da rug!!- zaklął w swej ojczystej mowie. Zaczął przy każdym kroku 
szarpać gwałtownie nogami, by pozrywać lepkie nici i uwolnić się od "złośliwych" 
macek. Rychło jednak przekonał się, jak mało to daje. Im bardziej się złościł, 
im bardziej targał plączącymi się trawami, tym bardziej zimna i mokra lepkość 
owijała jego nogi powodując, że grzązł jeszcze bardziej. 
W pewnym momencie przyszło mu nawet do głowy, że to jakaś nowa złośliwa siła 
utrudnia jego marsz. 
Spowolnił krok. Uspokoił myśli i zaczął uważniej stawiać nogi. 
Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki przestał się potykać i plątać. Nawet 
uśmiechnął się do siebie. 
- Złość jest najgorszym z doradców - usłyszał nagle.
- Rokkund!!! - ryknął na głos.
- Nie krzycz tak głośno, bo obudzisz moce, które zagrożą nam obu. 
- Wołałem cię. Gdzie się podziewałeś?!!
- Byłem zajęty.
- Tak bardzo, że nie uznałeś za stosowne mi odpowiedzieć!!?
- Właśnie. Słyszałem co prawda twój głos, lecz nie mogłem ci od razu 
odpowiedzieć. Wybacz mi.
- Co mam ci wybaczyć? Jesteśmy różni. Musimy sobie ufać i to wszystko.
- Właśnie.
Buran nawet nie pofatygował się, by określić miejsce pobytu Rokkunda. Był 
pewien, że maszerują już obok siebie. 
Uśmiechnął się do własnych myśli. Pojął nagle, że lepiej rozumie zawiłości ich 
wzajemnych związków niż sam wieczysty Rokkund. 
Ręka swędziała coraz bardziej i Rokkund swoimi czarami, i zaklęciami niewiele 
potrafił już pomóc. Buran był pewien, że tego nie było w umowie z duchem 
bagienka. 
Zbliżał... zbliżali się do celu. To było pewne. 
Świt jaskrawo-pomarańczowym blaskiem wypłynął na nieboskłon. Przed nimi rudo-
szarym kobiercem majaczyło wybrzeże Górnego Jeziora. 
Świt z pomarańczy przeistoczył się w jaskrawą niebiesko-żółtą światłość. 
Dzień nastawał.
Nastawał dzień zwycięstwa lub zawodu. 
Buran poruszał się niczym pantera, lew górski, znany tylko z legend tygrys 
szablozęby. 
Nie miał pojęcia, co dawało mu nie tylko przeczucie, ale i pewność, iż tego dnia 
osiągnie to, do czego zmierzał z okładem od sześciu lat. 
Już nie zważał na plączące się między nogami trawy, na siną, spowitą mgłami dal 
wód jeziora.
Szedł, i z każdym krokiem mocniej wytężał wzrok.
Jego nogi coraz częściej wpadały w przesklepione trawami skalne 
pułapki. Nie poddawał się jednak prąc niezmordowanie naprzód.
To już nie był świt - podziwiany w innych okolicznościach. To nie było również 
południe. 
Swędzenie przedramienia ustało nagle. 
Początkowo nie zorientował się, czego mu brakuje. Gdy uzmysłowił sobie wreszcie 
brakujący element - swędzenie, spojrzał na przedramię. Na przedramieniu, 
wyraźniejszy niż w nocy złożenia, lśnił pełnią 
rzeczywistych barw wizerunek skalnej ściany z ziejącym czarnym otworem.
Spod czarnej plamy wypływał niebieskawy, spieniony strumyk. Gdy wziął poprawkę 
na proporcje, zrozumiał, że w istocie była to rzeka. 
Buran wpatrzony w wytatuowany nieznaną magią wizerunek, zagapił się, potknął i 
upadł. Pół leżąc, wpatrzony w obraz, nie czół bólu. To jest zapowiedź 
osiągnięcia upragnionego celu. Jednak dzieli go od niego najwyżej tysiąc 
kroków...
"Co to jest tysiąc kroków w porównaniu z tymi, które przemierzyłem?" - pomyślał. 
Dzień mijał niepostrzeżenie. Obraz na przedramieniu nie zmieniał się.Zachód 
słońca i zmrok bezlitośnie ogarniający świat. Nastawała noc.Gdy kontury tatuażu 
zamazały się w ciemnościach i najbliższe otoczenie zmieniło się w szarą, 
szemrzącą głosami nocy papkę - zwątpił, stanął, a ramiona opadły mu w geście 
zawodu. Przemierzył wybrzeże jeziora do pionowych ścian góry. Jeszcze 
kilkadziesiąt kroków, a osiągnąłby miejsce, w którym wiele dni temu wypłynął na 
powierzchnię, by ostatkiem sił zaczerpnąć powietrza. Buran był nieco 
zawiedziony. Minął dzień, po którym się tyle spodziewał..., który rano jeszcze 
składał w jego umyśle tyle obietnic. ... 
- .... buranie.... buranie... Buranie... - docierał do niego jakiś głos. 
- Rokkundzie....- ocknął się z zawodu. 
- To nie dzisiaj...
- Na to wygląda...
- I.....
- Tym pewniejszy jestem powodzenia! - odparł szybko i nieszczerze.
- Zatem do jutra! - i Rokkund zamilkł, by nie odezwać się tego wieczora ni razu. 
Buran zasnął w końcu. Nie był pewien dlaczego pewność zmieniła się w zwątpienie, 
lecz zmęczenie wzięło górę. 
Poderwał się. 
Świt był świtem. 
Rozejrzał się i po chwili był pewien: wczoraj w nocy dotarł do miejsca, w którym 
opuścił Horghar. Zatoczył pełny krąg wokół jeziora. 
To tu kilkanaście dni temu wypłynął na powierzchnię. 
Spojrzał na wizerunek, by raz jeszcze zastanowić się, czy nie widział gdzieś 
tego obrazu. Nie, nie widział, a obraz na jego skórze mienił się barwami tęczy, 
połyskiwał glazurą potu. 
Ruszył, biegł, sadził nie bacząc na przeszkody.
Nie przywitał się nawet z Rokkundem. Nie myślał nad czasem dnia upływającym 
niepostrzeżenie. Gnał naprzód bez pamięci przeszłości, a li tylko z wizją celu, 
który brał za istotę rzeczy - celu w zasięgu ręki...w przenośni i dosłownie. 
Minął kolejny dzień. 
Zachód słońca przyjął beznamiętnie. Był zmęczony do granic wytrzymałości. Obraz 
na przedramieniu zanikł, i zamienił się w znajomo wędzący placek na spodzie 
przedramienia. Szarą bezmyślność, wymieszaną z rezygnacją w jaką popadł, wdarło 
się nagłe olśnienie: "Minąłem to miejsce. Nie ma innego wytłumaczenia. Muszę 
jutro zawrócić i spokojniej, bez emocji śledzić każdy skrawek otoczenia, by TO 
MIEJSCE nie umknęło mej uwadze". Tego wieczora nie rozpalał ogniska, nie umościł 
sobie posłania, nie czynił sobie obietnic, nie robił nadziei. Zawinął się w 
ogromne, dobrze wygarbowane futro burego, jaskiniowego niedźwiedzia, poszukał 
kawałka "wygodnej" skały i zamknął oczy. 
Obiecał sobie, że nie otworzy ich i nie będzie myślał o niczym, dopóki nie 
zaśnie. 
Nastała chwila, w której wydało mu się, że było to ćwiczenie woli ponad jego 
siły. Sen nie przychodził, a myśli tłoczyły się u progu świadomości coraz 
bezlitośniej. Opierał się im jak mógł, dopóki zmęczenie nie zamknęło jego oczu.
Następnego dnia zawrócił i mijając kolejne załomy skalne. Dotarł po raz trzeci 
do miejsca, w którym opuścił Krater. Tego był pewien. Rozejrzał się, by nabrać 
pewności. Tak, Już dwa razy w życiu widział to miejsce. 
W sumie nie odróżniało się niczym szczególnym od innych miejsc, które pamiętał z 
wędrówki wzdłuż podnóża urwiska do momentu, gdy natknął się na drzemiącego na 
gołej ziemi jasnowłosego młodzieńca i dalej, do momentu, gdy pośród 
ogłuszającego huku toczących się skał odbili w prawo spod złowieszczych ścian 
Krateru.
W końcu stanął na chropowatej skale, w miejscu, w którym charcząc wpełzł z 
lodowatej wody. 
Nie miał do teraz pojęcia, jak wyrwał się wirom, i jak jego ciało pomimo, że 
umysł umierał, zdołało się wywlec na brzeg. Tak! To było to miejsce, ta skała, 
na którą wczołgał się, przewiesił w ostatnim jakby nie swoim odruchu. To 
uratowało mu wówczas życie. Wisiał na brzuchu, na skale, głową w dół i mocował 
się ze śmiercią, przewracając oczyma i dławiąc wodą wypełniającą płuca. Woda 
płynęła mu ustami i nosem, a w ostatniej chwili, ostatnim skurczem odkrztusił i 
wyrzucił z siebie jej resztki. Był najwyższy czas, gdyż brakowało mu już tchu i 
był pewien, że za chwilę wraz z ostatnim, ciągnącym się w nieskończoność 
wydechem, wypłynie z niego życie i dusza. Z oczami wywalonymi na wierzch z 
wysiłku, by tą duszę jednak zatrzymać, powstrzymać przed opuszczeniem jego ciała 
- zaczerpnął powietrza. Kaszlał jeszcze długo, dokąd płuca nie wykrztusiły 
ostatniej kropli wody. Jednak wraz z tym oddechem wciągnął w siebie swego na 
wpół wylazłego ducha i odzyskał życie. 
To była ta skała. Był tego pewien. 
Rozejrzał się uważnie przypominając sobie każdy załom skał. Wówczas, nim 
odzyskał siły, miał dość czasu, by przyjrzeć się temu miejscu. 
Usiadł, spojrzał na przedramię. Obraz groty był na swoim miejscu i jaśniał 
pełnią barw, a skóra nie piekła. 
Nie pamiętał, by gdziekolwiek w pobliżu była grota, by minął ja wówczas lub 
ostatnio. 
Siedział, myślał, i nagle - uśmiechnął się. Najpierw w myślach, a gdy myśli nie 
mogły pomieścić już więcej radości, uśmiech zagościł na jego ustach. I poszerzał 
się, i poszerzał, aż wargi rozwarły się poruszając eter drżeniem chichotu. Po 
chwili rechotał i słaniał się ze śmiechu. Spadł w końcu ze skały, na której 
siedział i tarzał się we żwirze i trawie, póki nie zabrakło mu oddechu jak 
wówczas... 
Opamiętał się. 
Odnalazł wejście! Na razie w myślach, na razie w wyobraźni i choć był pewien, że 
się nie myli, musi potwierdzić własne przypuszczenia. 
Wgramolił się na znajomą skałę i siedząc na niej spoglądał na miejsce oddalone o 
kilka kroków od brzegu. Uśmiechał się do niego... do nadziei ... do pewności!!!
KONIEC CZĘŚCI PIERWSZEJ