Elżbieta Borek
Takie zwykłe wakacje
ikie
^??????'??? przy pomocy finansowej Elżbieta BoreMinlsterstwa Kultury
2008 w 13
2006 -04- 2 1 230B -07- li
?
2 8
i ?

???????^??
Wydawnictwo S Kraków 200:
© Copyright by Elżbieta Borek
Edycja © Copyright by Wydawnictwo Skrzat, Kraków 2005
Projekt okładki: Suren Vardanian Redakcja: Kamila Zimnicka-Warchoł Skład: Konrad 
Kuś
\\J
#*??,?>
ISBN 83-7437-064-5
Wydawnictwo Skrzat
31-560 Kraków, ul. Na Szaniec 14
tel. (012) 414 28 51
www.skrzat.com.pl
wydawnictwo@skrzat.com.pl
Odwiedź naszą księgarnię internetową: www.skrzat.com.pl
U?
Rozdział I
— Co teraz? — Weronika była wystraszona nie na żarty i bliska płaczu, choć 
udawała, że jest tylko wściekła. — Co teraz zrobimy?
Od prawie dwóch godzin sterczały samotnie na małym, zupełnie pustym peronie, w 
samym sercu mazurskich jezior i lasów, zmęczone i niewyspane po wielogodzinnej 
jeździe pociągami. Nie były przygotowane na taki obrót sprawy. Postąpiły 
dokładnie według instrukcji, a mimo to znalazły się w tej pożałowania godnej 
sytuacji. Matylda po raz setny przeczytała list od stryja. I po raz setny 
pomyślała: „Jak do przedszkolaka. Czy On myśli, że ja w wieku szesnastu, ba — 
prawie już siedemnastu lat jestem aż taka głupia?".
Stryj Anatol napisał tak łopatologicznie, jakby podejrzewał, że żadna z nich nie 
potrafi zliczyć do trzech. List był długi i pełen solidnych, wielokrotnie 
powtarzanych instrukcji. ,Wysiadacie w Giżycku, ale nie opuszczacie
5
terenu dworca, tylko kierujecie się na peron 1A. Stąd o każdej pełnej godzinie 
(ale tylko do szesnastej) odchodzi miejscowy pociąg, jadący docelowo do Kamionek, 
ale przejeżdżający przez Wilasy, gdzie będę na was czekał. Pamiętajcie, że na 
tej stacyjce pociąg zatrzymuje się jedynie na parę minut. To jest jego dwunasty 
przystanek. Liczcie i bądźcie gotowe z bagażami przy drzwiach, zanim pociąg się 
zatrzyma. Będę czekał i pomogę wam sprawnie wysiąść".
Zrobiły wszystko dokładnie według wskazówek z listu. W Giżycku, kiedy biegły z 
plecakami na peron 1A, obie błogosławiły w duchu skrupulatność stryja, bo dzięki 
niej nie musiały pytać ani szukać. Sprawnie przesiadły się na lokalny pociąg 
parowy, który po godzinie sapania wyrzucił je na małej stacyjce w Wilasach, w 
samym centrum Puszczy Boreckiej. Niestety, stryj nie tylko nie pomógł im wysiąść 
z pociągu, ale w ogóle nie pojawił się na peronie.
„Co się stało? Gdzie zrobiłyśmy błąd? Co przegapiłyśmy? — myślała gorączkowo 
Matylda. — Może to nie ta stacja? Niestety, ta..." — westchnęła w duchu, po raz 
setny odczytując nazwę ze złuszczonej, starej dworcowej tablicy. Bała się 
odezwać, ba — nawet bała się spojrzeć na przyjaciółkę.
Siedziały na jednej z dwóch koślawych, bardzo zniszczonych ławek. Milczały, 
zgnębione. Lękliwie rozglądały
6
się dookoła, nie bardzo wiedząc, co mają robić dalej. Czas mijał.
Po dwóch godzinach oczekiwania w końcu straciły nadzieję, że ktoś po nie wyjdzie. 
Tym bardziej że przez cały ten czas na peronie nie zjawił się nikt, kogo można 
by było zapytać choćby o godzinę.
— Idziemy — odezwała się nagle Matylda, zdecydowanym ruchem chowając do kieszeni 
tylekroć odczytany i przeanalizowany, wymięty list z instrukcjami od stryja. — 
Weronika, wyciągaj z plecaka mapę, szukamy drogi. Chyba nie na darmo rok temu 
zdobyłyśmy sprawność z topografii. Skoro stryj nas nie znalazł, my znajdziemy 
jego.
Matylda też się bała, ale wstydziła się płakać. To był jej pomysł, żeby spędzić 
wakacje tutaj, w tej mazurskiej dziurze, i na dodatek to był jej stryj, o którym 
tyle dobrego naopowiadała przyjaciółce. Naprawdę myślała, że jest bardziej 
odpowiedzialny! A tymczasem siedziały tu samotne, na zupełnie pustej, malutkiej 
stacji dworcowej, czując chłód zbliżającego się wieczora i wilgoć ciągnącą od 
pobliskich jezior. Czas mijał, wieczór nadchodził — jak to w lecie — powoli, acz 
nieuchronnie. Musiały się stąd zbierać, zanim zupełnie się ściemni.
Te wakacje — pierwsze samodzielne — planowały od świąt Bożego Narodzenia. Mniej 
więcej wtedy
~~7
dowiedziały się, że ich rodzice mają szansę wyjechać na miesiąc z wyprawą 
naukową do Tybetu. Matylda dokładnie pamiętała popołudnie, kiedy mama jej to 
oznajmiła. Przyszła z pracy i zamiast jak zwykle spytać o szkołę, prosto od 
drzwi, w płaszczu i czapce podbiegła do niej, ucałowała w oba policzki, a potem 
złapała wpół i zakręciła wokół siebie. „Jedziemy, córciu, jedziemy!" — śpiewała 
radośnie. Matyldzie dopiero po dłuższej chwili udało się dowiedzieć, o co chodzi. 
Mama, dziennikarka telewizyjna, robi filmy o odkryciach, naukowcach i 
podróżnikach. Pracuje w jednej redakcji z ojcem Weroniki, który jest operatorem 
kamery. Rok temu wspólnie nakręcili program o przygotowaniach grupy naukowców do 
wyprawy na Dach Świata1. A teraz ci sami naukowcy zaprosili ich do udziału w 
ekspedycji. Redakcja zgodziła się na ten wyjazd.
—Jak to? Zostawiasz nas samych na cały miesiąc? — krzyknęła Matylda. Była 
rozgoryczona i zła, bo czuła, że omija ją coś niezwykłego.
— Nie was, kochanie, ojciec jedzie ze mną — powiedziała mama, odwieszając 
płaszcz do szafy. — Prawda, że taka wyprawa to fantastyczna przygoda? Jacek (to 
był
1 Dach Świata — określenie Tybetu nawiązujące do jego położenia na najwyższym, 
najbardziej odludnym płaskowyżu świata — Wyżynie Tybetańskiej, w Azji Środkowej.
8
tato Weroniki) także zabiera żonę. Ale nam się udało, nie sądzisz? — I odwróciła 
się wreszcie w stronę córki. — Matylda, ty się nie cieszysz?! — raczej 
stwierdziła, niż zapytała, widząc jej minę.
—  Wyobraź sobie mamo, że jakoś nie potrafię — powiedziała Matylda przez 
zaciśnięte zęby. Pamięta dojmujące uczucie żalu i jakiejś bliżej 
niesprecyzowanej goryczy. Czuła się zdradzona przez rodziców i odrzucona. Uknuli 
cały ten plan, nawet nie pytając jej o zdanie. Złość spowodowała, że poczuła 
słony smak łez w ustach, gdy bohatersko próbowała się nie rozpłakać. — Czy 
oddacie mnie na ten czas do przechowalni?
Mama zaśmiała się beztrosko, jakby Matylda powiedziała dobry dowcip.
—  Nie głuptasie, ty pojedziesz na wakacje. Przecież marzyłaś o samodzielnych 
wakacjach, prawda? — chciała objąć córkę, ale ona wyślizgnęła się z objęć. — 
Matyldo, bądź rozsądna. Przecież już w zeszłym roku planowałyście z Werą obóz na 
Mazurach albo w Bułgarii. Pamiętasz, jak nas przekonywałyście, że możemy wam 
zaufać? No to teraz wam zaufamy. A dla nas ten wyjazd to wyjątkowa okazja, która 
może się już nigdy nie powtórzyć — znowu była w swoim żywiole. — Tybet — mówiła 
jak w transie, nie bardzo zwracając uwagę na Matyldę — to rewelacja. Jedno z 
najbardziej
9
tajemniczych i niedostępnych miejsc na świecie. Monumentalne, pokryte lśniącym 
lodem i śniegiem łańcuchy górskie, kamienne pustynie wysoko w górach, po których 
wędrują tybetańscy pasterze jaków, majestatyczne klasztory i samotne ruiny — 
niemi świadkowie dawnych wydarzeń. Nieskończone przestrzenie ciągnące się po 
horyzont i rozmodleni pielgrzymi udający się do świętych miejsc. Boże mój, 
Matylda, córuchno kochana, czy ty sobie wyobrażasz, że ja to wszystko zobaczę na 
własne oczy?
Miała to być podróż życia. Ale wszystko zależało od nich, to znaczy od Matyldy i 
jej przyjaciółki Weroniki, z którą teraz dzieliła obskurną ławkę na pustym 
peronie, w jakiejś wsi zapomnianej przez Boga i ludzi. Matylda pamięta, że wtedy 
złość dość szybko jej minęła. Okazało się, że nie było żadnej zmowy, a rodzice o 
możliwości wyjazdu dowiedzieli się dwa dni wcześniej. Poza tym zaraz przybiegła 
do nich Werka, która z podniecenia nie mogła usiedzieć w domu. Szalała z radości, 
że będą miały dla siebie cały miesiąc, i tymi emocjami zaraziła przyjaciółkę. 
Już godzinę później, leżąc na dywanie nad rozłożoną mapą, planowały, gdzie 
pojadą w lipcu, i Matylda nie mogła sobie przypomnieć, co tak naprawdę miała 
rodzicom za złe. Nawet trochę było jej wstyd, że nie umiała się cieszyć razem z 
mamą.
10
W ciągu kilkunastu dni musiały podjąć decyzję, gdzie chcą pojechać. Dostały 
prawo wyboru: albo jakiś obóz na dwa tygodnie, a potem wieś, gdzie mieszka 
babcia Weroniki, albo miesiąc na Mazurach, w leśniczówce u stryja Matyldy. 
Rodzice czekali z coraz większą niecierpliwością na to, co postanowią dziewczyny, 
bo trzeba było rezerwować bilety na samolot.
Matylda nie wahała się ani sekundy Mazury wydawały się jej szczytem marzeń o 
samodzielności, wolności i braku kurateli — bo nie wątpiła, że stryjek nie 
będzie ich specjalnie pilnował. Weronika długo myślała. Z jednej strony 
perspektywa samodzielnych wakacji kusiła, ale z drugiej —Weronika lubiła wygodę. 
Wysoka, dobrze zbudowana, sprawiająca wrażenie starszej i doroślejszej, w 
gruncie rzeczy była delikatna i nieśmiała. Trochę bała się i wstydziła obcych 
ludzi, a stryj Matyldy to przecież „obcy". Przede wszystkim jednak Weronika nie 
lubiła wysiłku fizycznego, a w tej leśniczówce, zamieszkałej przez samotnego, 
starszego pana pewnie musiałyby gotować i sprzątać. I — jak tak można żyć! — 
stryj Matyldy nie miał komputera. „Czy to możliwe — pytała Werka, komicznie 
wywracając białkami oczu — żeby przeżyć więcej niż tydzień bez Internetu i bez 
Gadu-Gadu? A »empetrójki«? Czego będziemy słuchać, myślałaś o tym? No i pewnie 
na tym odludziu nie ma w pobliżu żadnych dyskotek".
11
W końcu przeważyła szalę Matylda, przypominając Weronice kolonię sprzed roku, 
gdzie pobudka była o szóstej rano, potem gimnastyka, i na dodatek prawie 
codziennie wychowawcy ciągnęli ich na długie wycieczki, czego Weronika 
serdecznie nienawidziła!
W taki oto sposób znalazły się w tej opłakanej sytuacji, na małej, pustej 
stacyjce, gdzieś pomiędzy jeziorem Niegocin a Tajtami. Były zmęczone, 
rozczarowane, zdenerwowane, a nade wszystko wystraszone, bo nie miały pojęcia, 
co robić dalej. Stryj nie wyszedł po nie na stację. Na razie nie wiedziały, 
dlaczego, ale zamierzały się tego dowiedzieć.
— Patrz, jeśli pójdziemy niebieską trasą, mamy bardzo niedaleko do miasteczka, a 
tam na pewne powiedzą nam, jak dotrzeć do leśniczówki stryja — Matylda runęła 
palcem po mapie rozłożonej na peronie, czując, jak mrówki biegają jej po plecach. 
To Weronika była zawsze lepsza z topografii. To ona potrafiła zapamiętać z trasy 
tak wiele szczegółów, że na tej podstawie mogła sporządzić później mapkę, umiała 
określić swoje położenie nawet wtedy, kiedy nie było kompasu — tylko na 
podstawie cech ukształtowania terenu. Matylda pamiętała, jak podczas jednego 
treningu bez powodzenia szukała mchu na pniach, a Weronika — patrząc jedynie na 
korony drzew — bezbłędnie ustaliła, z której strony
12
jest północ. No, wtedy to jej naprawdę zaimponowała, kiedy tak od niechcenia 
rzuciła: pamiętasz przecież, że od południa zawsze jest bogatsze listowie. 
Matylda nie miała wątpliwości, że Weronika, patrząc teraz na mapę, doskonale 
widzi, ile naprawdę mają do miasteczka, i wie, że nie mają szans dojść tam przed 
zmierzchem.
—  Rzeczywiście — powiedziała nieoczekiwanie Weronika. — To blisko. Idziemy!
„Nie do wiary, co jej się stało? — pomyślała Matylda. — Musi być chyba gorzej, 
niż myślę, jeśli Wera z własnej woli wyrusza w drogę, nie czekając na karocę!"
Zebrały swoje rzeczy. Jeden plecak, drugi plecak, torba z jedzeniem, namiot, 
gitara...
—  Ja biorę gitarę, ty — namiot — zawołała Matylda.
—  Jeszcze czego! Namiot jest ciężki jak diabli. Ja biorę gitarę, zresztą jest 
moja.
—  Dobra, niosę namiot, ale jak nam przyjdzie spać pod gołym niebem, to ci 
powiem, żebyś sobie spała pod gitarą, bo namiot jest mój — Matylda była wściekła, 
ale nie miała wyjścia.
Matylda aż się ugięła pod ciężarem spakowanego przez tatę plecaka. Niewysoka, 
szczupła, drobnokoścista, wydawała się teraz znacznie mniejsza, niż była 
naprawdę. Weronika, wyższa od przyjaciółki o głowę i znacznie
13
masywniejsza, widziała przed sobą tylko szczupłe nogi i dyndający, jasny jak len 
koński ogon maszerującej Matyldy. Stanowiły dokładne przeciwieństwo: Matylda — 
drobna blondynka o jasnej karnacji, z włosami do pasa, o które dbała prawie tak 
samo skrupulatnie jak o zęby, i Weronika — wysoka, postawna, śniada, z krótko 
obciętymi ciemnymi włosami, których najczęściej zapominała uczesać. Panny 
Odwrotne — tak je czasem nazywano w szkole. Po pierwsze, dlatego że dobrały się 
na zasadzie kontrastu, a po drugie — że inicjały ich imion, „M" i ,W", były 
własną odwrotnością.
Różnica we wzroście uwidoczniła się w ciągu ostatniego roku. Kiedy kończyły 
podstawówkę, były mniej więcej równe, z tym że Werka miała solidną Hadwagę. 
Mówiąc wprost, była zwyczajnym pulpetem. W gimnazjum odkryła klub judo i odkąd 
zaczęła ćwiczyć, bardzo zeszczuplała i zaczęła także rosnąć. Mierzyły się 
całkiem niedawno, tuż przed egzaminem do liceum. Wera doszła do stu 
siedemdziesięciu centymetrów. Czasem, w przypływie rzadkiego w tym temacie 
optymizmu, Matylda myślała, że ostatecznie sto pięćdziesiąt dziewięć centymetrów 
wzrostu to wcale nie tak bardzo mało. Ale nie była z siebie zadowolona. Nie 
pomagały pocieszenia mamy, że jeszcze i ona podrośnie. Matylda w głębi duszy 
wiedziała, że jeśli w wieku szesnastu lat jest taka niska,
14
to już więcej nie urośnie. To był jeden z jej prywatnych, głęboko ukrywanych 
kompleksów.
Bita droga skończyła się zaraz za trzecim domem — więcej zabudowań koło tej 
małej stacyjki nie było. Słońce jeszcze mocno grzało, ale już po kilku krokach 
na leśnej ścieżce, wiodącej przez las, obie dziewczyny poczuły wilgoć 
nadchodzącego wieczora. Szły szybko, nie rozmawiając nawet ze sobą.
—  Czy tu są nietoperze? — niespodziewanie zapytała Weronika.
Matylda aż się wzdrygnęła.
—  Czyś ty zgłupiała? Tutaj? Skąd by się wzięły? — powiedziała ze ściśniętym 
gardłem, naciągając równocześnie na głowę kaptur czerwonej bluzy.
—  Wiesz co, Matylda — Weronika, która szła z tyłu, kolejny raz obejrzała się za 
siebie — ty poniesiesz namiot pół godziny, następne pół godziny ja będę niosła, 
a potem znów się zmienimy, okej?
—  Może być — rzuciła Matylda, ledwie odwracając głowę, ale namiot od razu 
przestał jej ciążyć jak kamień. Spojrzała na zegarek: do końca jej zmiany 
zostało jeszcze piętnaście minut.
Po czwartej zmianie Weronika usiadła na pieńku.
—  Kanapka albo kroku więcej nie zrobię — powiedziała, rzucając namiot i plecak 
w trawę.
15
—  I ciepła herbata — dodała Matylda.
Wyjęły prowiant z plecaków i zaczęły jeść z apetytem.
—  Zobacz, jak fajnie jest latem. Już prawie ósma, a słonko nadal świeci i jest 
całkiem jasno — powiedziała Weronika, pałaszując drugą kanapkę z serem.
—  Ósma? — zaniepokoiła się Matylda. — Dawaj mapę. Zobaczymy, ile nam zostało do 
przejścia.
—  A gdzie jesteśmy teraz? — zapytała Weronika.
—  No, chyba gdzieś tutaj — Matylda wycelowała palcem w połowę drogi między 
zaznaczoną na mapie stacją kolejową w Wilasach a Grzymałami — miasteczkiem, do 
którego planowały dojść. — Jak długo idziemy? — zapytała.
—  Pociąg przyjechał o czwartej, czekałyśmy na twego stryja — przy tym słowie 
Weronika skrzywiła się, jakby zjadła cytrynę — prawie dwie godziny! Kiedy 
doszłyśmy do skraju lasu, była szósta. Wygląda na to, że idziemy już dwie 
godziny.
—  A po drodze nie minęłyśmy niczego charakterystycznego, co można byłoby 
znaleźć na mapie — zmartwiła się Matylda. — Zobacz, tu w pobliżu zaznaczony jest 
cmentarz i jakieś zabudowania. Dojdźmy tam, to może pozwolą nam się przespać w 
stodole na sianie.
16
—  No to się pospieszmy, bo jak będzie ciemno, to nie ma nawet mowy, żebym 
przeszła koło cmentarza — Weronika powiedziała to stanowczo, choć obie wiedziały, 
że albo będą spały w namiocie blisko grobów, albo dotrą gdzieś do ludzi.
Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, cmentarz wyłonił się zaraz za 
pierwszym zakrętem piaszczystej mazurskiej drogi. W czerwonych promieniach 
zachodzącego słońca nie był wcale straszny. Był... interesujący! Kilka 
kamiennych, mocno zniszczonych krzyży. Zatrzymały się, by przeczytać napisy na 
tabliczkach. Były to głównie niemieckie nazwiska i daty z okresu drugiej wojny 
światowej.
—  Jakie stare — powiedziały równocześnie przyjaciółki.
Wkrótce za cmentarzem dostrzegły budynki zaznaczone na mapie.
—  Cholera — zaklęła Weronika. — Przecież to tylko sterta kamieni.
—  Płacisz dwa złote — Matylda, mimo rozczarowania, nie zapomniała, że zgodnie z 
umową płacą sobie za każde przekleństwo. — Nie martw się, od cmentarza do wsi to 
już mniej niż pół drogi. Dojdziemy na pewno.
—?^?????????'— mruknęła Weronika, zarzucając na ra-miorf$;pleća~k.'— Namiot twój 
— dodała, biorąc gitarę.
?   ??  sy                                      _____
'                                                                 17
Szły najszybciej, jak to było możliwe, ale i tak zmrok zastał je w lesie.
—  Tylko do polany i rozbijamy namiot — zadysponowała Matylda.
—  A jak nie będzie polany? — zaniepokoiła się Weronika.
—  To będziemy szły do rana — powiedziała Matylda z desperacją, wyjmując z 
plecaka latarkę.
Namiot rozbijały naprędce, w mdłym świetle konającej latarki. Gdyby przyznawano 
punkty za sprawność w tej dziedzinie, dostałyby maksymalną liczbę. Namiot stanął 
w parę minut, a one, nie bawiąc się w nadmuchiwanie materaców, nieludzko 
zmęczone, z obolałymi ramionami, zwaliły się w śpiworach wprost na ziemię.
Następny obraz, jaki Matylda zapamiętała, to pasek ostrej jasności, raniący oczy. 
Słońce siłą próbowało się wedrzeć do środka namiotu. ,Widocznie już późno" — 
pomyślała leniwie Matylda, odwracając się na drugi bok. Ale w tym samym momencie 
obolałe biodro przypomniało jej dotkliwie, gdzie jest.
—  Weronika, żyjemy, nic nas nie zjadło — zawołała wesoło, siadając w swoim 
śpiworze.
—  Nas nic, ale co my zjemy? — mruknęła z głębin śpiwora Weronika.
„Ona zawsze jest głodna", pomyślała Matylda. Jednak nic nie powiedziała, bo i 
jej kiszki marsza grały. Podczas ostatniego postoju zjadły wszystko, co wzięły 
na drogę. Nie przewidziały, że przyjdzie im nocować w lesie. Rzeczywiście, były 
w opłakanej sytuacji.
„Ciekawe, co by powiedziały dziewczyny z klasy, gdyby nas teraz zobaczyły — 
myślała Matylda, naciągając nieco zawilgłe spodnie, które wczoraj rzuciła byle 
jak na trawę. — A tak nam zazdrościły!"
Tymi wakacjami przebiły wszystkich. Żadna Turcja, Majorka czy choćby Bałtyk. 
Opowiadały o czekającej je przygodzie jak o jakiejś szkole przetrwania. Nawet 
Kamil Guzik z Ilia, do którego wzdychały wszystkie dziewczyny w szkole, bo był 
przystojny, wysportowany i każde wakacje spędzał na obozach żeglarskich na 
Mazurach, podszedł kiedyś na przerwie, żeby dowiedzieć się o szczegóły ich 
wyjazdu. Następnego dnia wręczył Matyldzie przewodnik turystyczny Pascala Mazury 
na weekend. „Przyda się wam", powiedział, a Matylda poczuła się wyróżniona, choć 
pomyślała trzeźwo, że one jadą na trochę dłużej niż tylko na weekend. W ogóle 
czuły się świetnie. Nauczycielka od historii poświęciła jedną z ostatnich lekcji 
przed wakacjami na to, żeby opowiedzieć klasie o Giżycku. Prawdę mówiąc, 
zapamiętały niewiele — tyle tylko, że po wojnie miasto
19
krótko nazywało się Łuczany, a dzisiaj jest letnią stolicą Polski.
Matylda popatrzyła na Werę, ale ona tylko naciągnęła na głowę śpiwór i spała 
dalej.
„Co się mogło stać? — analizowała sytuację po raz nie wiedzieć który, szukając 
równocześnie w plecaku suchej bluzy. — Depesza do wuja na pewno została wysłana, 
sama przy tym byłam. Zresztą przyszła odpowiedź potwierdzająca. Może zachorował? 
Może go napadli na tym pustkowiu i leży gdzieś związany! A może umarł!"
— Weronika, obudź się — potrząsnęła śpiworem, ale Weronika tylko wydała odgłos 
protestu i odwróciła się na drugi bok, włażąc w śpiwór jeszcze głębiej.   -
Matylda spojrzała na zegarek. „Szósta. Dobra, niech jeszcze śpi. Na pewno nie 
umarł, ale dlaczego po nas nie wyszedł? Pójdę na jagody, coś musimy zjeść, a po 
drodze się zastanowię", myślała, wyrzucając z plecaka kolejne ubrania w 
poszukiwaniu suchego dresu.
Co było najpierw? LOT czy poczta?
Matylda próbowała jakoś uporządkować to, co zdarzyło się zaledwie dwa tygodnie 
temu. Zaraz. We czwartek skończył się rok szkolny, następnego dnia ojciec 
próbował dzwonić do wuja, ale telefon milczał jak zaklęty. Stryjek to taki 
dziwak, który ma za nic osiąg-
20
nięcia współczesnej techniki. Nigdy nie dał się namówić na kupno komputera. 
Telefon komórkowy przyjął od rodziców Matyldy, ale chyba tylko po to, by im nie 
sprawić przykrości. Nigdy z niego nie korzystał. Ojciec sterczał przy telefonie 
dosłownie cały wieczór, klnąc na „upartego, starego osła", swojego brata. W 
sobotę było podobnie. Mama w panice zaczęła już szukać „wariantu zastępczego" 
wakacji, bo zdawało się, że ze stryjem nie uda się skontaktować. I wtedy w 
telewizji powiedzieli, że dwa dni temu akurat tę część Mazur nawiedziła trąba 
powietrzna. Pozostawiła po sobie połamane lasy, doszczętnie zniszczone wioski z 
pozrywanymi dachami domów, no i połamane słupy wysokiego napięcia. Mama 
zadzwoniła wówczas na komórkę do swojej znajomej z redakcji „Gazety Giżyckiej". 
Podejrzewała, że stryj mógł ucierpieć w tej katastrofie. Pani Jola ustaliła 
jednak, że Wilasy trąba ominęła niewielkim łukiem. Niestety, uszkodziła linie 
telefoniczne, dlatego nie było łączności, a naprawa mogła potrwać jeszcze kilka 
dni. Nawet zaoferowała się pojechać do stryja i pośredniczyć w naszym umawianiu 
się, ale mama nie chciała nadużywać grzeczności obcej właściwie kobiety. 
Podziękowała, mówiąc, że wyśle do stryja depeszę. Listonosz to jednak 
najpewniejsza instytucja. Na pewno dostarczy wiadomość na czas.
21
Tymczasem rodzice zdecydowali się już na konkretną linię lotniczą i jak 
najszybciej musieli zarezerwować bilety.
— Póki nie będzie potwierdzenia, że Anatol gotów jest zaopiekować się 
dziewczynkami, nie ma mowy, żebym kupiła bilet — Matylda usłyszała kiedyś 
fragment nocnej rozmowy rodziców. — A jak okaże się, że ma inne plany albo 
zachorował, albo coś innego mu wypadnie? Co one poczną same przez cały miesiąc? 
Będąc tak daleko, nie będziemy w stanie im pomóc. One są jeszcze takie 
dziecinne... — słysząc to, Matylda tylko dlatego od razu nie zaprotestowała, bo 
usnęła. A potem zapomniała.
Depesza stała się koniecznością. Przed poniedziałkiem rodzice musieli wiedzieć, 
czy wuj będzie mógł je odebrać piątego lipca. „Oczywiście, tak było — Matylda 
mozolnie odtwarzała szczegóły niedawnych przecież wydarzeń — w sobotę poszłyśmy 
na pocztę, a więc najpierw była poczta, potem LOT, przecież mama nie mogła kupić 
biletów, póki nie wiedziała, co będzie ze mną — skarciła się w myślach. — Ta 
pani w okienku powiedziała nam, że telegramów już się nie wysyła, ale zrobi dla 
nas wyjątek, tyle że bez gwarancji, że wiadomość jeszcze tego samego dnia dotrze 
do adresata. Wybrałyśmy ozdobny karton w kwiatki, jakby wuj miał
22
imieniny. To bardzo zabawne, takie wysyłanie słów na papierze — parę groszy za 
każde słowo. Przyjeżdżamy 5.VII, czekaj na stacji w Wilasach. Razem — trzy złote, 
sześćdziesiąt groszy plus jeden złoty, pięćdziesiąt groszy za ozdobny blankiet. 
Wuj na pewno więc znał datę ich przyjazdu. Tym bardziej że w poniedziałek rano 
listonosz przyniósł odpowiedź: Będę czekał. Szczegółowe instrukcje w liście, 
list w drodze.
Dopiero wtedy poszły kupić bilety na „podróż życia", co mama podkreślała przy 
każdej okazji. W drodze powrotnej wstąpiły na dworzec po kuszetki do Giżycka.
„No tak, wszystko się zgadza — pomyślała Matylda, zawiązując tenisówki. — Kurczę, 
mokre — mruczała pod nosem, czując niemiłą wilgoć, przenikającą skarpetkę. — 
Trzeba było wrzucić do namiotu!"
Zdjęła nakrętkę od termosu — na jagody. Rozpięła zamek i wyszła wprost w głęboką, 
chłodną rosę. Słońce stało już wysoko, ale błękit nieba był zimny i nieprzy-
tulny. Brr, otrząsnęła się. Schyliła się i sięgnęła za siebie po bluzę od dresu. 
Słońce uderzyło ją w same źrenice, aż zobaczyła białe, tańczące kółka. Osłoniła 
oczy dłonią i... wtedy to zobaczyła.
Tuż obok namiotu, po tej stronie, z której wynurzało się zza linii drzew słońce, 
przy samej drodze na skraju
23
polany stał, ozdobiony wyleniałym, pozbawionym kolorów wianuszkiem sztucznych 
kwiatów, samotny krzyż na bezimiennym grobie. Na ścianie namiotu leżał jego 
mroczny, wydłużony cień...

Rozdział II
— Weronika, wstawaj, ubieraj się, nie zostajemy tu ani chwili dłużej! — Matylda 
dosłownie wpadła do namiotu, potykając się o własny śpiwór. — To jest omen, zły 
omen. Zobacz sama.
Cień krzyża falował na rozedrganej ścianie namiotu.
—  Zwariowałaś — orzekła Weronika, wściekła, że obudzono ją z tak błahego powodu. 
— Z głodu ci odbiło czy co? Przecież to tylko cień!
—  Ale cień krzyża, a ten krzyż stoi na cudzym grobie — Matylda powoli się 
uspokajała, bo jednak wokół świeciło słońce i nic nie wskazywało na to, żeby 
miał się pojawić jakiś duch. Ale nie chciała tu dłużej zostać. Zrezygnowała ze 
zbierania jagód, zaczęła natomiast zbierać rozrzucone wokół namiotu rzeczy, 
swoje i Weroniki, popędzając przy tym koleżankę, jakby się paliło.
25
Na śniadanie musiały im wystarczyć dwa zgniecione wafelki, wygrzebane z dna 
plecaka, i woda ze źródełka, na które natrafiły po piętnastu minutach marszu. 
Zaraz potem leśna droga wyszła na zalaną słońcem polanę. Nowiutki domek z 
czerwoną dachówką miał zasunięte metalowe żaluzje i był zupełnie pusty, mimo to 
ucieszyły się, jakby to była leśniczówka stryjka. Oznaczało to bowiem, że już 
gdzieś niedaleko jest osada, a więc i ludzie.
—  I sklep spożywczy — dodała z przekąsem Weronika — a w nim świeże bułki.
Jednak maszerowały jeszcze dobrą godzinę, nim stanęły przed sklepem. Kupiły 
mleko i cały bochenek chleba, który zjadły, siedząc na schodach poczty.
—  Co robimy dalej? — zapytała Matylda.-
—  Dzwonimy do domu, może jeszcze nie wyjechali — powiedziała niepewnie Weronika.
—  Dzwonkiem loretańskim chyba. Nie pamiętasz, że dobrowolnie zrezygnowałyśmy z 
komórek? To miały być dzikie wakacje! No to mamy dzikie wakacje. — Matylda czuła, 
jak powoli puszczają jej nerwy.
Zobaczyła, że koleżanka, nie odwracając nawet głowy, wskazuje kciukiem za siebie. 
Obejrzała się. Rzeczywiście — poczta. A to znaczy, że i telefony.
Ponieważ nie miały lepszego pomysłu, weszły do urzędu.
26
Łączność telefoniczna właśnie została przywrócona, samochody firmy 
telekomunikacyjnej jeszcze stały na rynku. Choć właściwie trudno było nazwać 
rynkiem ten kawałek wybrukowanej kocimi łbami uliczki ze świętym Florianem na 
postumencie. Kilka domów z czterospadowymi dachami, które świadczyły o dawnej 
zamożności mieszkańców, sklep z apteką, poczta, fryzjer, mały, zgrabny 
budyneczek straży pożarnej z bocianim gniazdem na kominie i drogowskaz z napisem 
„policja". Niczego więcej tu nie było.
Kilka razy wykręcały domowe numery, ale nikt nie odbierał. Matyldzie udało się 
„porozmawiać" jedynie z automatyczną sekretarką, której nie omieszkała wyżalić 
się na stryjka i całą tę sytuację, w jakiej znalazły się z Weroniką. Co prawda, 
przemawiała do bezdusznej maszyny, ale i tak jej ulżyło. Najwyraźniej 
potrzebowała się wygadać.
—  Pojechali — Matylda potwierdziła to, co i tak przeczuwały. Klapnęła na 
ławeczkę obok dwóch plecaków, gitary i Werki.
—  Posuńcie się trochę, to nie jest miejsce na bagaż, tylko ławka dla ludzi — 
skarciła je kostyczna, ogorzała od słońca kobieta w średnim wieku, o posturze i 
wzroście atlety, sadowiąc się tuż koło Matyldy. Rozłożyła na kolanach jakieś 
kwity i gwałtownie zaczęła przeszukiwać torebkę.
27
—  Jasne, znowu zapomniałam — jęknęła. — Ej, wy, macie zdrowe oczy, pomóżcie mi 
to wypełnić. Bez okularów jestem ślepa jak kret — krzyknęła do dziewczyn.
Z wypełnionymi blankietami podeszła do okienka, nie zawracając sobie głowy 
przypadkowymi znajomymi. Jednak, wychodząc, zatrzymała się na chwilę i zapytała:
—  Czekacie na kogoś?
—  Prawdę mówiąc, już chyba na nikogo... nie bardzo wiem, jak to wyjaśnić — 
wyjąkała Matylda. — A może pani zna Anatola Widleckiego?
—  Leśniczego? Oczywiście, że znam. Wyjechał dosłownie godzinę temu. A po co wam 
Widlecki?
—  Wyjechał? — Matylda zlekceważyła ostatnie pytanie kobiety. —Jak to wyjechał? 
Pani się musi mylić!
—  To co, twierdzisz, że ja kłamię? — Kobieta aż poczerwieniała na opalonej 
twarzy. — Ja nigdy nie kłamię i lepiej to sobie zapamiętaj! — mówiła donośnym 
barytonem z wysokości swojego metra osiemdziesięciu centymetrów wzrostu.
—  Ale on nie mógł wyjechać, to niemożliwe, wczoraj miał na nas czekać na stacji! 
Przecież przysłał depeszę! I list. Widziałam, wiem! — Matyldzie z nerwów 
pokazały się łzy w oczach. Zagryzła wargę w obawie, że rozpłacze się przed tą 
niemiłą, nic nie rozumiejącą, obcą kobietą, która wciąż na nie krzyczała.
28
—  Nie mógł, ale wyjechał. Jakbym nie wiedziała, to bym nie gadała po próżnicy. 
Godzinę temu. — Spojrzała na zegarek. — Nie, już będzie ze dwie godziny, jak 
przed plebanię zajechał polonez i zabrał naszego leśniczego, który jeszcze coś z 
proboszczem załatwiał. Co pan taki wystrojony, spytałam go, bo był w garniturze 
i pod krawatem. Ano, pani Mario, mam dziś randkę w ministerstwie, tak powiedział, 
i sam nie wiem, jak długo zabawię w stolicy. No, ja się mu nie dziwię, ta trąba 
powietrzna narobiła wielkich szkód w okolicznych wsiach i lasach. Domy ominęła, 
szczęście od Boga, ale same zobaczycie, jakie są straty. Drzewa powykręcało, 
powyrywało z korzeniami. Las w Borku i na Fuledzkim Rogu zrobił się o połowę 
niższy, bo trąba ścięła drzewa, jakby to były zapałki. To oni tam pewnie będą 
się trochę naradzać. A potem, pani Mario, mówił Anatol, biorę urlop. Jadę do 
rodziny całkiem na wschód. Nie zobaczy mnie pani wcześniej jak za miesiąc.
—  No, ale co z nami? — zapytała bezradnie Matylda, nie patrząc nawet w stronę 
Weroniki. — Co my zrobimy?
—  A kto wy jesteście?
—  Ja jestem Matylda Kotecka, bratanica Anatola Widleckiego, a to moja 
przyjaciółka Weronika Bielska — Matylda dokonała prezentacji. — Przyjechałyśmy 
do
29
wujka na wakacje. I on wiedział, że przyjeżdżamy. Przysłał telegram z 
potwierdzeniem, a potem list ze szczegółowym opisem drogi. A teraz rodzice 
wyjechali, a my tu zostałyśmy same. I co my mamy robić?
—  Zaraz, zaraz, po kolei. Siadajcie i mówcie. Przyjechałyście wczoraj i co? 
Gdzie spałyście? — Kobieta ponownie usiadła na ławce obok dziewcząt.
Trochę bezładnie opowiedziały, jak czekały na stacji, jak potem szły przez las i 
jak zaraz za cmentarzem, w kompletnych ciemnościach rozbiły namiot i rano 
wreszcie doszły do osady. Pominęły tylko krzyż i własne lęki, bo bały się, że 
kobieta znowu się zdenerwuje.
—  Tu się stało coś dziwnego — powiedziała w końcu nieznajoma. — Albo twój wujek 
źle odczytaHelegram, albo ja go źle zrozumiałam i może wróci za parę godzin. 
Żeby się tego dowiedzieć, musimy na niego poczekać. Mieszkam w Świderku — to 
niedaleko stąd. Jestem Kmita, Maria Kmita, jak zresztą wiecie, bo wypełniłyście 
za mnie blankiet pocztowy. Wszyscy mnie tu znają. Na razie możecie zatrzymać się 
u mnie. Hania, moja córka, jest na oko w waszym wieku. Jasiek jest trochę 
młodszy, ma piętnaście lat, ale chyba sobie głów nie pourywacie. U mnie na 
stancji od tygodnia mieszka dwóch młodych studentów geologii, czyli — pokój jest 
zajęty. Ale widzę, że macie namiot, rozbijecie go w sadzie pod gruszą i go-
30
towe. Wy mi pomożecie w gospodarstwie, a ja was wyżywię. Zgoda?
Matylda spojrzała na Werę. Jeśli powie: „A nie mówiłam", to ją zabiję, pomyślała.
—  Fajnie —Weronika niespodziewanie uśmiechnęła się od ucha do ucha. Perspektywa 
spędzania wakacji w leśniczówce, bez żadnego towarzystwa, tylko ze starszym 
panem, od początku wydawała jej się trochę przerażająca. A tu niespodziewanie 
los zesłał taką odmianę. Dwoje rówieśników i dwóch nieznanych młodych geologów! 
Prawdziwy fart!
—  No to co, idziemy? — zapytała radośnie, zarzucając sobie ciężki plecak na 
ramię jak piórko i bez proszenia łapiąc za torbę z namiotem.
—  Nie tak szybko. Najpierw zakupy, bo jeden chleb na nas wszystkich nie 
wystarczy, a potem jedziemy, a nie idziemy. Tutaj na Mazurach „niedaleko" to 
znaczy parę kilometrów — zaśmiała się zgrzytliwie pani Maria. — Zbierajcie swoje 
toboły, wrzucimy do wozu i pójdziemy do sklepu.
Wóz rzeczywiście stał przed pocztą — bardzo wiekowy i bardzo zmęczony życiem 
polonez transportowy, z otwartą paką z tyłu.
—  Ale luksusy — zaśmiała się Wera, układając plecaki, namiot i gitarę obok 
stojącego tam kosza
31
z warzywami. — Nikt nie ukradnie? — spytała, odwracając niepewnie głowę, gdy 
odchodziły w stronę sklepu.
—  Nie ma obawy — uspokoiła ją pani Maria. — Mówiłam wam, że mnie tu wszyscy 
znają.
—  No może i tak, ale gitarę to ja wezmę z sobą. — I biegiem wróciła do wozu.

Rozdział III
— Odejdź, nie dasz rady, nie znasz się na tym — Hanka przepędzała brata, który — 
tak jak i ona — koniecznie chciał pomagać przy rozkładaniu namiotu.
Zarówno Hanka, jak i jej młodszy brat Jasiek ucieszyli się na widok gości, 
jakich przywiozła im mama. Najbliższe domostwo, a więc i koledzy, znajdowało się 
w odległości kilku kilometrów. Zazwyczaj rodzeństwu musiało wystarczać własne 
towarzystwo. Tego roku los był dla nich łaskawy. Najpierw studenci, a teraz te 
dwie dziewczyny z Krakowa.
Przy rozkładaniu namiotu Jasiek i Hanka kłócili się niemal bez przerwy. Matylda 
chętnie by ich oboje przepędziła, bo zamiast pomagać, tylko przeszkadzali. 
Przypomniała sobie, w jakim tempie wczoraj rozbijały z Werką namiot, i dosłownie 
siłą woli powstrzymała się przed przykrą uwagą. W końcu były tu gośćmi, a ta 
kłócąca się parka to dzieci ich wybawicielki.
~33
—  Spoko, spoko — powiedziała cicho Weronika, widząc, że Matylda za chwilę 
zacznie gryźć. — Do wieczora mamy czas.
—  Dzieci, obiad — krzyknęła od progu pani Maria. I zaraz pojawiła się ponownie 
— Matylda i Weronika także. Chodźcie, wszystko czeka na stole.
Po śniadaniu złożonym z bochenka chleba popitego mlekiem z kartonu, obiad pani 
Marii smakował wyśmienicie. Rosół z kury z dużymi okami tłuszczu i naleśniki z 
serem, wyjadane prosto z patelni.
—  Mamusiu, zaraz pęknę. — Weronika rozpięła guzik od spodni, ale wcale nie 
przestała jeść.
—  No, masz ty apetyt, dziewczyno! W życiu nie widziałam, żeby ktoś zjadł na raz 
dziesięć naleśników z serem i ciągle miał miejsce na następne! — powiedziała z 
podziwem gospodyni, wyrzucając na półmisek obok góry słodkiego sera następne 
usmażone na złoto placki. —Jedz, jedz, ile zmieścisz, bo czeka was dzisiaj 
jeszcze praca. Jak tylko upał zelżeje, pójdziecie zbierać truskawki.
Hanka jęknęła i zrobiła minę do Jaśka.
—  A ty tutaj nie narzekaj i nie rób min za moimi plecami — huknęła na nią matka. 
— Myślisz, że ja nie widzę, co? Dziś takie czasy, że każdy musi zapracować na 
swoje utrzymanie. Ty i Jasiek także!
34
Matylda zakaszlała nerwowo i w ostatniej chwili powstrzymała się od pytania, ile 
tych truskawek i jak długo trzeba je będzie zbierać. „Jak mus, to mus" — 
pomyślała tylko. Weronika kiwnęła głową i niezrażona pałaszowała kolejne 
naleśniki.
To było prawdziwe pole truskawkowe. Wyposażeni w wiklinowe kobiałki przykucnęli, 
każde przy swoim rządku, i bez słowa zabrali się za zbieranie.
Po godzinie Weronika wyprostowała się.
—  Mam dość — powiedziała — więcej nie zbieram.
I położyła się w trawie na miedzy. Bolały ją plecy, a w żołądku, pełnym 
naleśników i truskawek, czuła prawdziwą rewolucję.
—  Matylda, umieram, ratuj! —jęczała.
—  Było się tak nie objadać — burknęła przyjaciółka, nie odrywając się od pracy. 
— Hanka, ile musimy jeszcze zebrać?
—  No, musimy napełnić te wszystkie kobiałki — Hanka niepewnie wskazała na stos 
pustych koszyków, znacznie pokaźniejszy od tego, który składał się z koszyków 
napełnionych owocami.
—  Dzisiaj? — Matylda wyprostowała się tak raptownie, że aż poczuła ból w 
lędźwiach. — Czyś ty zwariowała? — krzyknęła. — Nie damy rady! My nigdy
~~35
w życiu nie robiłyśmy czegoś takiego. Nie jesteśmy przyzwyczajone. Może da się 
skończyć jutro? — ostatnie pytanie Matylda wypowiedziała już zupełnie cicho, 
tonem rezygnacji i ponownie przysiadła nad zagonem truskawek.
—  No tak, mogłam się tego spodziewać. Gadu-gadu, a truskawki nie zebrane — głos 
pani Marii smagnął ich po plecach niczym bicz.
—  Mamo, jesteś niesprawiedliwa — Hanka z wyrzutem obróciła się w stronę matki. 
— Cały czas zbieramy, nikt się nie leni... — W tym momencie wszyscy rzucili 
nerwowe spojrzenia w kierunku, gdzie jeszcze przed chwilą leżała na miedzy 
Weronika. Nie było jej tam.
Pani Maria, jakby umiała czytać w myślach, zawołała do Matyldy:
—  A gdzie twoja koleżanka?
— Jestem, jestem — z tymi słowami Weronika, blada jak trup, wyłoniła się zza 
krzaków. — Chyba umrę — jęknęła ze zwykłą dla siebie przesadą.
—  Nie umrzesz, póki nie zbierzecie wszystkich truskawek — pani Maria zaśmiała 
się jędzowato, aż zaczerwienił się jej czubek nosa.
Matylda pomyślała, że bardzo przypomina Babę Jagę z dziecięcych bajek: długa, 
chuda, z haczykowatym nosem, który zaczyna się niepokojąco poruszać, gdy ko-
36
bieta wpada w złość albo się śmieje, co zresztą na przemian robi. „Boże, gdzie 
my trafiłyśmy?" — pomyślała w krótkim przypływie paniki.
—  Przejadłaś się naleśnikami, a jak znam życie, to dołożyłaś jeszcze sporo 
truskawek. Oj dzieci, dzieci, co wy macie w głowie?
Weronika była zła. Już chciała zaprotestować, bo po pierwsze, nie czuła się 
dzieckiem, a po drugie, przecież sama gospodyni zachęcała ją do jedzenia 
naleśników. Ale pani Maria niespodziewanie powiedziała:
—  Na dziś wystarczy. Koszyki zamknijcie w szopie, a te pełne ładujemy do 
bagażnika i wracamy. Na jutro mam dla was niespodziankę!
Matylda rzuciła okiem na Weronikę.
—  Wiem nawet, jaką — usłyszała szept koleżanki, gdy powoli wlokły się w 
kierunku samochodu, gdzie pani Maria z dziećmi już pakowała kobiałki z 
truskawkami. —Jutro znów nas będzie tuczyć, bo to prawdziwa Baba Jaga, i na 
koniec chce nas zjeść!
„Nie do wiary, jak my się dobrze znamy — pomyślała Matylda. — A może to 
telepatia? Może Werka słyszy moje myśli?"
Tą niespodzianką okazało się grzybobranie, które gospodyni zaplanowała dla nich 
wszystkich na następny dzień.
37
—  Pójdziecie z samego rana, dobrze? — zwróciła się do Hanki, która zajęła 
miejsce z przodu, obok matki. — Pokażecie dziewczynom las, przyniesiecie trochę 
prawdziwków, to i na targ będzie z czym pójść. Lubicie zbierać grzyby, prawda? — 
Pani Maria wykręciła głowę do tyłu i spojrzała wprost na Weronikę, która 
zaczerwieniła się po korzonki włosów.
—  No, tak — wybąkała niepewnie i skrzywiła się żałośnie. W duchu postanowiła, 
że brzuch nie przestanie jej boleć do jutrzejszego popołudnia. Nie miała zamiaru 
iść do żadnego lasu na żadne grzyby, a już najmniej wstawać o świcie.
—  Nie martw się, przed kolacją naparzę ci mięty i brzuch przestanie boleć — 
mówiła pani Maria* do cierpiącej Wery, podczas gdy samochód niemiłosiernie 
skakał na piaszczystej, nierównej drodze. — A to są nasi geolodzy — powiedziała, 
wjeżdżając na podwórze i wskazując na dwóch młodych chłopców myjących się przy 
studni. — Cały dzień spędzili na pracy w lesie. To oni przynieśli wiadomość, że 
jest zatrzęsienie grzybów. Trzeba korzystać z okazji, bo znowu zaczyna się susza 
i nie wiadomo, jak długo te grzyby się uchowają. Panowie — zawołała na tym samym 
oddechu, zanim jeszcze zatrzymała samochód — chodźcie, pomożecie zabrać koszyki 
i poznacie nasze młode letniczki.
—  Kuba Wierzbicki.
—  Maciek Krajewski — przedstawili się, podając dziewczętom ciągle jeszcze mokre 
dłonie. — Dziś był straszny upał. Po takim skwarnym dniu nie ma nic lepszego jak 
zimna woda ze studni. — Maciek pokazał białe zęby w szerokim uśmiechu.
W ogóle był przystojny. Wysoki, krótko ostrzyżony blondyn, mocno opalony, z 
mięśniami, jakby codziennie ćwiczył na siłowni. Wyglądał jak uczeń, a nie 
student — może dlatego, że nieustannie się śmiał. Dopiero kiedy wytarł twarz i 
założył okulary w drucianej, cienkiej oprawce, jego twarz nieco spoważniała. W 
jakimś sensie byli do siebie podobni z Kubą, choć ten ostatni był brunetem z 
dłuższymi włosami i niedbałym zarostem. „Skąd to wrażenie podobieństwa — 
zastanawiała się Matylda, ściskając dłonie chłopców. — Może stąd, że mówią 
podobnie i tak samo się poruszają, jak stare, dobre małżeństwo" — uśmiechnęła 
się do swoich myśli.
Maciek nawet się nie wytarł i krople zimnej wody spływały po jego nagim torsie. 
Kuba, jak się później okazało, prawie zawsze poważny i traktujący serio wszystko 
i wszystkich, włożył koszulę, nim podał dziewczynom rękę.
Jednak się różnili.
—  Po takim prysznicu człowiek od razu odzyskuje siły. No i apetyt też! Pani 
Mario, zgodzi się pani na
39
ognisko za domem, w sadzie? Od rana chodzi za nami pieczona kiełbasa. Zapraszamy 
wszystkich. Kupiliśmy ze dwa kilo, w takim upale nie wytrzyma długo. Trzeba ją 
zlikwidować.
Pani Maria śmiała się razem z nimi.
—  Ciekawe, jednak umie być miła — powiedziała Weronika półgębkiem do Matyldy. — 
Czemu dla nas taka nie jest? Może by tak ich zaprzęgła do truskawek?
—  Weroniczko — zatroskała się nagle gospodyni — ty, biedulko, nie będziesz 
mogła jeść kiełbasy, przecież ciebie, dziecko, czyści. Już biegnę parzyć ci 
ziółka — to mówiąc, pani Maria skierowała się w stronę domu.
Weronika mało nie spłonęła. Było jej gorąco, policzki piekły, a łzy napływały do 
oczu. Bała się nawet spojrzeć w kierunku chłopaków.
—  Truskawki — powiedział ze współczuciem Maciek. — Miałem to samo, kiedy 
pierwszy raz zabrali mnie na to nieszczęsne poletko. Człowiek nie może się 
powstrzymać, a potem dramat. — Weronika myślała, że go uściska z radości. Nie 
musiała się tłumaczyć z własnego łakomstwa, a i o rozwolnieniu nikt już nie 
wspominał.
—  Słuchajcie, grzyby są wszędzie — mówił Maciek, gdy już siedzieli przy ognisku 
i pożerali kiełbasę. — Czegoś takiego nigdy jeszcze nie widziałem, choć jeżdżę 
na nie prawie co roku. Człowiek chodzi jak po polu mino-
40
wym. Naprawdę trzeba uważać, żeby nie nadepnąć jakiegoś prawdziwka, który 
postanowił wyrosnąć ot tak, wprost na ścieżce — śmiał się swoim białym uśmiechem.
Weronika, która po naparze pani Marii poczuła się znacznie lepiej i również 
załapała się na kawałek kiełbasy, zapomniała już zupełnie o decyzji chorowania 
do jutra, co miało ją uchronić przed grzybobraniem. Prawdę mówiąc, wcale nie 
pamiętała o tym, że niewiele ponad godzinę temu była przeciwna pomysłowi wyjścia 
na grzyby.
—  Wy, dziewczyny, pewnie na grzybach się nie znacie, to zbierajcie tylko 
pewniaki — takie z gąbką pod kapeluszem. Nie bierzcie żadnych z blaszkami, bo 
może być nieszczęście. A już na pewno nie próbujcie, czy są gorzkie, szczególnie 
ty, Weronika — Maciek puścił do niej oko, aż Weronika oblała się rumieńcem. — 
Masz chory żołądek, a z grzybami nie ma żartów.
—  Kuba, Kuba, poradź, gdzie iść? Do lasku za kościołem czy tam, gdzie brzezina? 
— dopytywała się Hanka, która miała być przewodnikiem podczas leśnej wyprawy.
—  Gdzie wam się tylko podoba. To jest prawdziwy wysyp. Widzieliśmy dziś ludzi, 
którzy nieśli grzyby we własnych koszulach, bo nie byli przygotowani na taki 
urodzaj. Jeśli chcecie przynieść borowiki, to musicie
41
szukać za kościołem i dalej, tam koło cmentarza. Za to w brzezinie na piaskach — 
Hania, ty wiesz gdzie jest mnóstwo koźlarzy — mówił Kuba.
—  Na grzyby, na lwy-by, na ryby — niespodziewanie wesoło zanuciła basem pani 
Maria. Uśmiechnęli się, bo w tym towarzystwie nawet nowe — Werka i Matylda — 
wiedziały już o miłości gospodyni do Kabaretu Starszych Panów. Kiedy pani Maria 
zamykała się w swoim pokoju, zwykle już po chwili dobiegał stamtąd dźwięk 
piosenek Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego.
Pani Maria, zachęcona powszechnym aplauzem, śpiewała dalej, tylko lekko 
fałszując:
—  „Gdy znajdziesz grzybek trujący, do zupy go podrzuć niechcący, a wtedy amator 
grzybka niechcący wyciągnie kopytka".
Teraz już wszyscy roześmiali się głośno, tak rozbawiły ich słowa tej piosenki. 
Jasiek nagle zawołał:
—  Weronika, Matylda, wy przecież macie gitarę. Przynieście, pośpiewamy trochę.
Weronika znowu oblała się rumieńcem. Śpiewać przy tych obcych facetach? Ale 
Jasiek już pobiegł po gitarę.
Prześpiewali wszystkie znane kawałki, aż doszli do szant.
—  „Gdzie ta koja, a przy niej ten jacht, gdzie ta keja zanurzona w snach..." — 
zaśpiewała niepewnie Weroni-
42
ka. Ale zaraz dołączyli do niej Matylda i Maciek z Kubą. O „tych wszystkich 
sznurkach od tych szmat" śpiewali już wspólnie.
—  Skąd znacie szanty? — zapytał Kuba, gdy tylko wybrzmiała ostatnia nutka.
—  Pływamy na żaglach od dawna — powiedziała dumnie Matylda, a Weronika nie 
omieszkała dodać, że niedawno zdobyły stopień sternika.
—  Słuchajcie, to fantastycznie — ucieszyli się obaj. — Czekamy na przyjaciół z 
Warszawy, przyciągną łódkę, możecie z nami popłynąć w rejs!
—  O nie, nie, póki ja mam coś do powiedzenia, nie ma mowy o żadnym rejsie. 
Potopicie mi dziewczyny, a potem leśniczy urwie mi głowę — pani Maria była 
stanowcza i nic nie robiło na niej wrażenia: ani karty pływackie, ani dokumenty 
o ukończeniu kursu sternika, które pokazały jej dziewczyny. — Odpowiadam za was 
i koniec dyskusji.
Ostatecznie stanęło na tym, że będą mogły popłynąć na jednodniowy rejs i wrócić 
na noc do dworu. Hanka i Jasiek siedzieli markotni, bo im nikt nie proponował 
wyprawy.
—  Na razie zbierajcie się do spania, bo jutro trzeba rano wstać — powiedziała w 
końcu gospodyni.
Tak miło się rozmawiało, że nawet nie zauważyli, kiedy się ściemniło.
43
—  Słuchajcie, czy wy nie będziecie się bać w tym lesie? — spytał nagle Maciek. 
— Wiecie, że tu jest niebezpiecznie. Różne rzeczy się tu ostatnio zdarzały. 
Uważajcie na siebie i nie rozmawiajcie z nikim obcym!
—  E, straszysz — powiedziała niepewnie Weronika, bo tym razem Maciek wcale się 
nie uśmiechał.
—  Niestety, nie straszę — odpowiedział chłopak. — Grasują tu jacyś rabusie. Od 
czerwca włamali się już do czterech kościółków w przyległych miejscowościach. 
Kradną, co popadnie, a policja jakoś nie może trafić na ich ślad.
—  Nie strasz dziewcząt niepotrzebnie — wtrąciła się do rozmowy pani Maria.—U 
nas jest spokojnie i bezpiecznie, odkąd porządku pilnuje Franciszek, nowy 
kościelny Wygląda jak Quasimodo, strach bierze na sam widok. Kto by chciał się z 
nim mierzyć? — zaśmiała się kwaśno.
—  A jednak żałuję, że musimy jutro załatwiać interesy w mieście i nie możemy z 
wami iść na te grzyby — powiedział Kuba. — Zawsze to męska opieka!
—  A ja, to co? — żachnął się Jasiek. —Ja idę z nimi. Myślisz, że nie umiem się 
bić?
— Jasne, że umiesz. Na wszelki wypadek jednak nie zapuszczajcie się w głąb lasu, 
bo nie ma potrzeby — przekonywał Kuba, gdy żegnali się przed namiotem dziewcząt.
44
—  Widzimy się jutro na obiedzie. Pokażecie, co wam
się udało znaleźć i kto ma największego „trujaka"__
śmiał się Maciek, starając się zatrzeć niemiłe wrażenie poprzedniej rozmowy. — 
Uszy do góry.
Kiedy już prawie zasypiały, Weronika westchnęła.
—  Fajnie było, no nie?
—  Bardzo fajnie — odpowiedziała cicho Matylda, ale pomyślała „bardzo fajny", bo 
przed oczami ciągle miała roześmianą twarz opalonego Maćka.
Rozdział IV
— Lato to jednak cudowna pora roku — powiedziała Matylda, wyłażąc leniwie ze 
swojego śpiwora. — Weronika, wstawaj, szkoda życia. Patrz, jaka pogoda!
Było przed siódmą, ale słonko już przyjemnie grzało i naprawdę chciało się 
wstawać.
Matylda pamiętała, jak przeszłej jesieni rodzice na-« mówili ją na grzybobranie 
pod Babią Górą. Było mokro i zimno przez cały dzień, a na dodatek grzybów jak na 
lekarstwo. „Dzisiaj, to co innego" — myślała, pogryzając chleb z marmoladą i 
popijając zbożową kawą, przygotowaną na śniadanie przez panią Marię.
Ruszyli zaraz potem. Przy rozwidleniu dróg Hanka zatrzymała się nagle i 
powiedziała:
— Słuchajcie, idziemy do lasu koło starego cmentarza. To nie jest daleko, a tam 
na pewno są prawdziwki. Nie będziemy się wygłupiać z jakimiś marnymi kozakami. 
Borowiki — to są prawdziwe grzyby! No co, chyba
46
się nie boicie? — spytała, widząc miny Weroniki i Matyldy.
Dziewczyny dobrze pamiętały wieczorną rozmowę o rabusiach, którzy grasują na tym 
terenie. Nie to, żeby się bały, ale strzeżonego pan Bóg strzeże.
—  Po prostu nie chce mi się iść tak daleko — powiedziała z ociąganiem Weronika.
—  To wcale nie jest daleko, prawie taka sama droga, a tam zawsze są grzyby — 
poparł siostrę Jasiek.
Słońce stało już wysoko. Matylda rozejrzała się wokół. Doprawdy, nie ma się 
czego bać. Nocne strachy zupełnie wypłowiały w blasku dnia.
—  Dobra, idziemy — zdecydowała.
Grzyby rzeczywiście rosły wszędzie. Maciek miał rację, mówiąc, że trzeba stąpać 
ostrożnie i patrzeć pod nogi, bo czasem trudno było dostrzec ukryty w trawie, 
nawet dorodny kapelusz.
—  To są goryczaki — objaśniał fachowo Jasiek, pokazując „miastowym" pięknego 
grzyba łudząco podobnego do prawdziwka. — Tych nie bierzcie. One nie zatrują, 
ale zepsują smak każdej potrawy, bo są gorzkie jak piołun.
Byli zadowoleni. Jeszcze nie wybiła dwunasta, a ich koszyki były już pełne. 
Wszystkie te grzyby znaleźli po drodze, zanim dotarli do starego cmentarza, 
gdzie
47
podobno jest najlepszy las. Matylda z Werą nie mogły uwierzyć, że same uzbierały 
tyle grzybów. Jakie to łatwe: wystarczy się schylić — i do koszyka!
—  Macie szczęście, nie zawsze tak jest. Taki wysyp zdarza się raz, najwyżej dwa 
razy w sezonie. Kiedy indziej chodzimy po lesie nawet przez pół dnia, żeby 
uzbierać jedną kobiałkę — mówiła Hanka, a oczy błyszczały jej z zadowolenia. Nie 
dość, że jej pomysł okazał się dobry, to na dodatek nowe koleżanki z Krakowa 
były wyraźnie zadowolone z wyprawy. To wszystko jej, Hanki, zasługa.
—  Szkoda, że Maciek i Kuba nie mogli z nami przyjść — westchnęła Matylda. — 
Tyle grzybów musimy zostawić. Aż się serce kraje.
—  Nie martw się, wrócimy tu jutro z chłopakami. Dziś mieli jakieś ważne 
spotkanie w miasteczku — pocieszała Hanka. — Zdaje się, że załatwiają coś u 
notariusza, a on przyjmuje tylko raz w tygodniu. Chodźcie, siądziemy i zjemy 
drugie śniadanie — powiedziała, wskazując na zwalone drzewo i zacieniony 
trawniczek poniżej.
Rzeczywiście, zupełnie zapomnieli o prowiancie w plecaku Jaśka. Kiedy Hanka o 
tym przypomniała, nagle wszyscy zrobili się strasznie głodni.
Osłonięci potężnym drzewem od prażącego słońca i wzroku ewentualnych grzybiarzy, 
którzy mogli nadejść
48
drogą, zabrali się za kanapki z serem i wędliną. Jedli tak łapczywie, że nawet 
nie mieli czasu na rozmowę. Pewnie dlatego z łatwością usłyszeli zbliżające się 
głosy.
—  Ciiii — szepnęła Hanka — ktoś idzie, może to ci rabusie, co napadają na 
kościoły?
Z emocji przestali nawet ruszać szczękami. Skulili się, choć dobrze wiedzieli, 
że z drogi ich nie widać, i nasłuchiwali. Głosy zbliżały się od strony lasu. 
Rozmawiało dwóch mężczyzn, ale ciągle jeszcze byli za daleko, żeby można było 
zrozumieć słowa.
—  ... no coś ty, Kuba — to było pierwsze zdanie, które dotarło do ich uszu. 
Hanka wymownie przyłożyła palec do ust. — O wiele za młoda. To mnie nie 
interesuje — powiedział Maciek.
—  Świnie — syknęła Weronika.
—  Ciiicho — zaszumiała Hanka.
Chłopcy zatrzymali się na drodze, jakby ich usłyszeli. Ale nie. Maciek wyjął z 
przewieszonej przez ramię torby telefon komórkowy.
—  Dzwonisz? — wyciągnął aparat w stronę Kuby.
—  E, chyba nie ma sensu. Nic mu nie będzie, to silny chłop. A zresztą pomyśl — 
to by była dekonspi-ra...
Ruszyli dalej i za moment znikli za zakrętem drogi, prowadzącej do wsi.
49
Odczekali jeszcze dłuższą chwilę, nim odważyli się wychynąć ze swojej 
przypadkowej kryjówki. Pierwsza oprzytomniała Weronika.
—  Ale świnie i na dodatek kłamcy. Z nami na grzyby nie mogli pójść, bo 
notariusz czeka! No to teraz wszystko jasne. Jesteśmy dla nich za młode! To oni 
są dla nas za starzy. Zresztą, nawet mi się nie podobają, a tobie, Matylda? — 
ostatnie zdanie Weronika wypowiedziała z taką złością, że aż jej się 
zaczerwieniły uszy.
Ale Matylda nie odpowiedziała nic. W uszach dźwięczały jej słowa, ale nie 
wypowiedziane przez Maćka, tylko przez Kubę: „nic mu nie będzie, to by była 
dekon-spira...". Myślała gorączkowo: „Gdzie chcieli dzwonić? I komu nic nie 
będzie? Dlaczego bali się jakiejś dekonspi-racji? Przecież wszyscy ich już tu 
znają, bo od miesiąca kręcą się po okolicy ze swoimi przyrządami do pomiarów 
geologicznych. O co chodzi?".
—  Słuchajcie, nie mówmy im, że ich widzieliśmy w lesie — powiedziała nagle Wera. 
— Trochę ich potrenujemy, niech zobaczą, że młode to nie znaczy głupie!
—  Dobra —Jasiek szybko zwietrzył możliwość niezłej zabawy — zobaczymy, co 
jeszcze wymyślą. Zapytamy ich, co im się dzisiaj udało załatwić w tym mieście. 
Ciekawe, czy będą dalej kłamać. — Wszyscy kiwnęli głową na zgodę.
"50~
v
W domu byli przed drugą. Nie było nikogo — ani gospodyni, ani geologów. Jasiek 
wyjął klucz spod starej donicy, w której pani Maria trzymała ziemniaki. „Zupa na 
piecu — przeczytała Hanka z kartki pozostawionej na środku stołu. — Drugie zjemy, 
jak wrócę".
Czekali długo, bo pani Maria wróciła przed samą siedemnastą. Przywiozła z sobą 
chłopaków.
—  Mamo, gdzie ty byłaś? — zapytała z wyrzutem Hanka. — Nigdy nie wracasz tak 
późno, szczególnie jak mamy gości. — Popatrzyła wymownie w kierunku dziewcząt.
—  No, ktoś za was musiał sprzedać te truskawki na placu, skoro zbieranie 
grzybów zajęło wam pół dnia — powiedziała z sarkazmem pani Maria. — Myjcie ręce 
i siadajcie, zaraz podaję obiad, a na deser opowiem wam, co się dziś stało. 
Straszne czasy! To dlatego tak późno wróciliśmy. Policja, przesłuchania, taki 
rejwach w miasteczku, że przejść trudno. Proboszcza przywieźli z Mikołajek 
policyjnym wozem, żeby powiedział, co zginęło...
—  Ale co się stało? — zawołali wszyscy chórem.
—  Ograbili nasz kościół przy cmentarzu!
—  Kiedy? — po raz drugi odezwali się równocześnie.
—  Dzisiaj, w biały dzień, przed południem, akurat, jak byliście w lesie — mówił 
Kuba. — Szczęście, że poszliście w odwrotnym kierunku, bo mogli i wam
a
51
zrobić krzywdę. Kościelny dostał łomem w głowę i nic nie pamięta. Dobrze, że was 
wczoraj ostrzegliśmy!
Matylda złapała spojrzenia Weroniki, Hanki i Jaśka i lekko kiwnęła głową. Byli 
zgodni co do tego, że na razie lepiej nie wdawać się w szczegóły ich dzisiejszej 
trasy.
—  Skąd to wszystko wiecie? Byliście tam, widzieliście coś? — zwróciła się do 
Kuby.
—  My? Skąd! Pół dnia spędziliśmy w urzędach, przecież wiecie — zdziwił się 
Maciek. — Ale całe miasteczko gada. Do lekarki przywieźli kościelnego z rozbitą 
głową. Opowiadał podobno, że przydybał złodzieja na gorącym uczynku...
—  Nie złodzieja, tylko złodziei — przerwała Maćkowi pani Maria. — Dwa razy go 
pytałam, ilu ich było. Widział dwóch mężczyzn, ale nie umie powiedzieć, jak 
wyglądali, nawet nie wie, czy byli wysocy, czy niscy, grubi czy chudzi. Kiedy 
wszedł do kościoła, to był jeszcze oślepiony słońcem. Mówił mi, że widział 
sylwetki schylonych ludzi, ale kiedy ruszył w ich kierunku, dostał cios w głowę, 
upadł i nic więcej nie pamięta.
—  A kto wezwał policję?
—  On sam, kiedy odzyskał przytomność. Zadzwonił na komisariat i do księdza, 
który akurat rano pojechał do Mikołajek. Całe szczęście, bo nie wiadomo, co by 
się stało, jakby był na miejscu — mówiła pani
52
Maria. — Dziś już człowiek nigdzie nie może się czuć bezpiecznie.
—  To już piąty kościół w przeciągu miesiąca. Co się tu dzieje? — powiedział 
Kuba.
—  Właśnie, co tu się dzieje? — podchwyciła Matylda. — Czy tutaj nie ma policji? 
Przecież w takich małych miejscowościach, gdzie wszyscy ludzie się znają, chyba 
nietrudno wytropić kogoś obcego, prawda?
—  A jednak! To jacyś sprytni złodzieje, bo z tego, co mi wiadomo, policja 
nigdzie nie znalazła odcisków palców. Muszą być dobrze przygotowani do tej 
roboty — kręciła głową pani Maria. — W tych stronach jest wiele kościółków, w 
których są wartościowe wota, ale prawie żaden nie jest dobrze chroniony. No, bo 
i nie było takiej potrzeby. Nigdy wcześniej nie zdarzały się takie straszne 
rzeczy, jak napady na święte miejsca.
—  A może to kradną swoi, a nie obcy, albo tacy, z którymi łatwo się oswoić, 
których mieszkańcy znają i o nic nie podejrzewają, dlatego tak trudno ich 
wytropić? — spytała niewinnie Matylda.
—  Absurd, mówisz jak dziecko — zaperzył się Kuba. —Jakby to byli swoi, to 
kradzieże zdarzałyby się już wcześniej, a nie tylko w ciągu ostatniego miesiąca. 
Poza tym takie cenne rzeczy trzeba gdzieś sprzedać. To może zrobić jedynie ktoś, 
kto ma kontakty w dużym
~53
mieście albo za granicą. Myślisz, że na przykład pani Maria mogłaby pojechać do 
Warszawy i zaproponować do sprzedaży w Desie złote kielichy z ołtarza albo tę 
ikonę, co zginęła z naszego kościółka? Przecież od razu zainteresowałaby się nią 
policja.
—  Dziecko, nie dziecko, ale ja myślę, że to robi ktoś, kto dobrze poznał teren 
i zwyczaje mieszkańców. Wiedział na przykład, że proboszcza nie będzie i że może 
wejść do kościoła, nie zwracając niczyjej uwagi — powiedziała spokojnie Matylda.
—  No tak, no tak, wszystko jest możliwe, ale na pewno zajmie się tym policja, i 
to stołeczna. Przyjechali dwoma radiowozami z Warszawy i teraz przesłuchują 
wszystkich — powiedziała pani Maria. — Na pewno wkrótce znajdą złodziei. A teraz 
bierzemy się za wasze grzyby. Pokażcie, co przynieśliście!
Zajrzała do pierwszego koszyka i nagle krzyknęła:
—  Rany boskie, skąd macie te grzyby? Gdzie wyście byli? Przecież tu są niemal 
same prawdziwe. Takie w brzezinie nie rosną!
—  Mamo, poszliśmy w kierunku kościoła i cmentarza, ale niedaleko, bo te grzyby 
rosły dosłownie przy drodze — powiedziała niepewnie Hanka.
—  Hanka, myślałam, że mogę na tobie polegać, ale widzę, że się myliłam — pani 
Maria mówiła głosem
54
cichym i spokojnym, jakiego Matylda i Weronika jeszcze nigdy u niej nie słyszały. 
Matyldę aż dreszcz przebiegł po plecach. — Czy ty masz świadomość, że byłyście 
bardzo blisko miejsca przestępstwa, i to prawdopodobnie w tym samym czasie? 
Zdajesz sobie sprawę z tego, co wam groziło, gdybyście się napatoczyli na 
bandytów? Nie wahali się użyć siły wobec takiego potężnego mężczyzny jak 
kościelny Franciszek, więc czwórka dzieciaków też nie stanowiłaby dla nich 
problemu.
—  Mamo, ale nic się przecież nie stało. Wszystko skończyło się szczęśliwie — 
Hanka próbowała się tłumaczyć.
—  Szczęśliwie? — wrzasnęła pani Maria, odzyskując normalny dla siebie wigor. —• 
Tak myślisz? A jeśli oni was widzieli? Pewnie myślą, że i wy widzieliście ich. 
Nie zdążyli się z wami policzyć, bo musieli uciekać, ale w każdej chwili mogą 
wrócić, żeby wyrównać rachunki. Myślałaś o tym, głupia dziewczyno?
—  Ale my przez całe pół dnia nie widzieliśmy nikogo obcego, tylko...
—  W ogóle nikogo — weszła jej w słowo Matylda. — Było kompletnie pusto.
Matylda kątem oka dostrzegła gest, wykonany przez Kubę w stronę Maćka: pokręcił 
przecząco głową i przyłożył rękę do ust, udając, że drapie się po nosie. Maciek
55
pod swoją opalenizną zbladł jak trup. Matylda postanowiła zagrać va banąue.
—  Maciek, co się stało, czemu jesteś taki blady?
—  Nie bądź naiwna. Wyobraził sobie, co was mogło spotkać — odpowiedział za 
Maćka Kuba.
—  Bardzo szkoda, że nie mogliście z nami pójść na te grzyby — podchwyciła 
Weronika. — Następnym razem musicie dla nas znaleźć czas. Będziemy się czuć 
znacznie bezpieczniej — powiedziała ze źle ukrywaną ironią.
—  Na dziś wystarczy wzajemnych pretensji. I tak mamy dość wrażeń jak na jeden 
dzień — zakończyła pani Maria. — Hanka myje garnki, panowie idą do swojej pracy, 
a my bierzemy się za grzyby. Jutro pójdziecie do miasta sprzedać je na placu.
Rozmowa przy segregowaniu grzybów nie bardzo się kleiła. Hanka ze złością 
trzaskała garnkami, bo wiedziała, że zmywanie jest dla niej karą. Matylda 
marzyła tylko o tym, żeby szybko wymknąć się z kuchni i porozmawiać z Werką. 
Wiedziała, że muszą na spokojnie raz jeszcze prześledzić dzisiejsze wydarzenia i 
zastanowić się nad rolą chłopaków w tym wszystkim. Czy to przypadek, że byli 
akurat w tym czasie w tamtym miejscu?
Z zamyślenia wyrwały ją słowa pani Marii. Najwidoczniej odpowiadała na pytanie 
Jaśka.
"56~
—  Spotkałam ich przed urzędem, jak rozmawiali z policją — tłumaczyła synowi. — 
Legitymowali się. Pewnie sprawdzają wszystkich obcych. Podeszłam tam i 
powiedziałam, że u mnie mieszkają i że są znani w okolicy, bo razem ze swoimi 
przyrządami mierniczymi zdążyli już wtopić się w krajobraz, więc dali im spokój 
i mogliśmy wracać.
Nim skończyli przebieranie grzybów, pani Maria zrobiła wszystkim herbatę i 
wyjęła z kredensu szarlotkę.
—  Przy filmie dobrze się pojada — powiedziała, niosąc tacę do pokoju z 
telewizorem.
—  My dziękujemy pani bardzo, pójdziemy do namiotu, padam z nóg — powiedziała 
Matylda. — Jeśli pani nam pozwoli, weźmiemy tylko po kawałku ciasta.
—  Naprawdę nie chcecie obejrzeć filmu? Dzisiaj jest kryminał — zachęcała 
gospodyni. — Słowo daję, już nic wam nie każę robić, możecie się nie martwić — i 
zaśmiała się tubalnie, jakby powiedziała nie wiadomo jak dobry dowcip.
—  To może zostaniemy? — spytała niepewnie Weronika, tęsknie patrząc w kierunku 
ekranu telewizora.
—  Nie, dziękujemy, na dziś dość już kryminałów — powiedziała zdecydowanie 
Matylda. — O której jutro pobudka?
57
— Jutro możecie pospać dłużej. Zbudzę was najwcześniej o siódmej! — pani Maria 
nie zobaczyła przerażenia malującego się na twarzach dziewczyn, bo obie stały 
już przy drzwiach, tyłem do kuchni. Nie usłyszała też na szczęście zjadliwego 
komentarza, wypowiedzianego już za drzwiami, a dosadnie określającego, gdzie 
obie mają takie „dłuższe spanie" do siódmej. Krzyknęła za nimi:
—  Dobranoc, dziewczynki. Do jutra!
Rozdział V
— Nie myślisz, że jednak byłoby lepiej, gdybyśmy powiedzieli pani Marii, że ich 
spotkaliśmy w lesie? Czułabym się chyba trochę bezpieczniej — powiedziała cicho 
Weronika, gdy wyszły na podwórko.
—  Myślę, że przede wszystkim musimy się upewnić, czy nikt nas nie słyszy — 
odpowiedziała Matylda. — Potem pogadamy.
Poszły w stronę namiotu. Na dworze było jeszcze całkiem jasno, chociaż dawno 
minęła godzina dwudziesta i cienki sierp księżyca stał już na ciągle błękitnym 
nieboskłonie. Wokół pachniało świeżością, zupełnie jak po deszczu. I czymś 
jeszcze...
—  Maciejka — westchnęła Weronika, zaciągając się powietrzem i rzuciła się na 
materac w namiocie. — Boże, jaka jestem zmęczona. Matylda, co tu się dzieje? 
Gdzie my się dostałyśmy? Kradną, biją po głowie, człowiek boi się chodzić po 
lesie. Szczęście, że pani Maria
59
na noc spuszcza psy z łańcucha, bo chyba bym oka nie zmrużyła.
Matylda stała ciągle przed namiotem. Patrzyła na okna dworku — jedno, jarzące 
się fioletowym blaskiem ekranu telewizora w salonie na parterze i drugie — okno 
pokoju chłopców na pięterku. Bardzo chciała znaleźć się tak blisko, by zobaczyć, 
co oni robią tam w tej chwili. Ale jak? Nie było takiej możliwości. Było nawet 
za jasno na to, by wyraźnie widzieć poruszające się sylwetki ludzi. Zrezygnowana 
weszła do namiotu.
—  Czemu nie powiedzieli nam, że byli w lesie? — zapytała Weronika.
—  Czemu, czemu — Matylda była zirytowana. — Nie widzisz, że są zamieszani w 
całą tę aferę. Myślisz,^ skąd oni wracali dokładnie o tej porze, kiedy był napad 
na kościół?
—  No coś ty! — zaperzyła się Weronika, która dobrze pamiętała miły uśmiech Kuby, 
patrzącego, jak ona gra na gitarze, i długie, dłuższe niż potrzeba, 
przytrzymanie jej dłoni na pożegnanie. — Przecież oni są geologami. Ich praca na 
tym polega, że chodzą w różne miejsca o różnych porach. Sama widziałaś, że mieli 
z sobą te swoje wszystkie urządzenia do pomiarów. Matylda, przecież tak na serio 
nie myślisz chyba, że oni mogli zrobić coś złego?
~60~
—  Nie wiem, ale dałabym wiele, żeby mieć czapkę niewidkę i być teraz w ich 
pokoju. — Matylda w zamyśleniu pokręciła głową. — Jednak to trochę dziwne, że 
nie przyznali się do tego, że byli w lesie, nie sądzisz? No i czy pamiętasz, o 
czym tam rozmawiali? Chcieli gdzieś dzwonić, ale się rozmyślili. A może byli w 
kościele i ten kościelny Franciszek przyłapał ich na gorącym uczynku? Musieli go 
uderzyć, żeby ich nie rozpoznał, ale potem ruszyły ich wyrzuty sumienia. Może 
chcieli wezwać do niego pomoc? Zrezygnowali z obawy, że zostaną zdekonspirowani. 
No powiedz sama, nie mogło tak być?
Weronika nie odpowiedziała. Nie chciała się przyznać, że i jej przyszły do głowy 
takie podejrzenia. W tej chwili marzyła o jednym: żeby całe przestępstwo 
chłopaków polegało tylko na niemiłej uwadze na temat ich zbyt młodego wieku. Ale 
i ona nie mogła pozbyć się przykrych podejrzeń. Gdyby byli bez winy, przecież 
nie musieliby niczego ukrywać!
—  Wiesz co, a może oni zrobili tak z troski o nas? — zapytała, bo nagle pewna 
zbawienna myśl zaświtała jej w głowie.
Matylda popatrzyła na przyjaciółkę z politowaniem. „Jeden uścisk męskiej dłoni i 
od razu pomieszało jej zmysły" — pomyślała.
61
—  Nie patrz na mnie jak na wariatkę — odparła atak Weronika. — A jeśli oni 
przypadkiem byli świadkami napadu i ci zbóje ich zobaczyli? Tylko milczeniem 
mogą nas ochronić. Mogło tak być, no powiedz sama!
—  Mogło — potwierdziła Matylda, choć bez większego przekonania. W swoim 
szesnastoletnim (prawie siedemnastoletnim, jak zwykła mawiać) życiu zdążyła się 
już nauczyć, że niczego nie można być pewnym w stu procentach ani za nic dawać 
głowy, bo można ją stracić. — Musimy to sprawdzić.
—  Ale jak? — spytała Wera.
—  No cóż, na razie możemy tylko obserwować. — Matylda zapaliła lampkę gazową i 
przykręciła płomyk na minimum. Póki nie odnajdzie się stryj, ich pieniądze są 
zamrożone. Muszą oszczędzać te parę groszy, które dostały na drogę. Konieczność 
dokupienia butli gazowej byłaby czystym marnotrawstwem.
Trzasnęły drzwi domu i usłyszały jakieś głosy.
—  Dziewczynki, nie przestraszcie się, spuszczam psy — usłyszały głos pani Marii. 
I zaraz potem do namiotu wsadziła głowę Hanka.
Ucieszyły się, bo wcale im się jeszcze nie chciało spać.
—  Ale heca, myślicie, że to oni? — Hanka od razu przeszła do rzeczy. — Bo jak 
nie oni, to dlaczego kłamią?
62
Czemu nie chcą powiedzieć, że byli dziś koło kościoła, i to dokładnie wtedy, 
kiedy był napad? Boją się?
—  No właśnie, same się nad tym zastanawiamy — powiedziała Weronika. — Myślisz, 
że byliby do tego zdolni?
—  Czy ja wiem? Jak myłam te garnki, to sobie przypomniałam, że podczas 
poprzedniego napadu na kościół w Uptałach nie było ich tutaj, to znaczy, że 
mogli być tam — mówiła Hanka. — Może to oni są tymi złodziejami...
—  ... i upychają łupy pod łóżkiem — dodał Jasiek, bezceremonialnie pakując się 
na materac Matyldy. — Nie drzyjcie się tak, bo pół wsi was słyszy, a jakby 
chłopaki zeszły na dół, to pękłyby ze śmiechu, słysząc te brednie.
—  Dlaczego brednie? — spytała Hanka urażonym tonem, a Matylda potaknęła głową. 
— Dlatego tylko, że ich znamy? Przecież ludzie nie mają napisane na czole, że są 
przestępcami. Każdy bandzior udaje, że jest uczciwym człowiekiem, inaczej nie 
miałby szansy popełnić przestępstwa, braciszku.
—  Jasne, ale muszę ci przypomnieć, że jak pierwszy raz włamano się do kościółka 
we Wronkach, to ich tu jeszcze nie było. A po drugie — przecież gdyby 
rzeczywiście byli zamieszani w te kradzieże, musieliby gdzieś
63
przechowywać skradzione przedmioty. Czy ty ich naprawdę podejrzewasz, że 
trzymają to wszystko w swoim pokoju?
—  To jest niezły pomysł — zapaliła się Matylda. — Przy pierwszej okazji trzeba 
to sprawdzić. Zrewidujemy ich pokój.
—  Zwariowałaś, mama nas zabije — powiedziała Hanka.
—  Mama nie musi wiedzieć — natychmiast odparowała Matylda. —Jest nas czworo, 
jak będziemy sami, szybciutko przeszukamy ich pokój. Może znajdziemy coś 
ciekawego.
Rozmawiali jeszcze chwilkę, ale Hanka zaczęła ziewać, więc pożegnali się i 
dziewczyny zostały w namiocie* same.
Matylda próbowała czytać, lecz nie było to łatwe przy wątłym blasku płomyka 
lampki. Wyszły przed namiot. Wera zaczęła cicho brzdąkać na gitarze. Obserwowały 
śmieszne cienie, które wirowały w oświetlonym oknie chłopców na pięterku.
—  Co oni robią, biegają po tym pokoju, czy co? — zapytała retorycznie Weronika.
Ale nagle wszystko się uspokoiło. Cienie wyraźnie pochyliły się nad czymś, co 
musiało leżeć na stole. Cień Maćka, Kuby i... trzeci cień. Kobiety.
64.......
—  To pani Maria — szepnęła Matylda. — Co oni tam razem robią?
Patrzyły w okno jak w ekran telewizora i nasłuchiwały, ale oprócz kumkania żab 
nie było nic słychać. Dopiero po dłuższej chwili postaci schylone nad stołem 
poruszyły się. Jedna z nich podeszła do okna, otworzyła je szeroko i wtedy 
usłyszały głos gospodyni:
—  Na dziś dość staroci. Wpuśćmy trochę świeżego powietrza. Czujecie, jak 
pachnie maciejka?
Otwarte okno oświetlonego pokoju rzuciło pod nogi dziewczynek długi cień. Taki 
sam jak ten, który zobaczyły rankiem na polanie, po pierwszej nocy spędzonej na 
Mazurach — cień krzyża, którego wierzchołek oparł się o ścianę namiotu...
Rozdział VI
Zapowiadał się kolejny piękny dzień. Już przy śniadaniu dziewczyny dowiedziały 
się, że czeka je nowa przygoda — zamiast na targowisko samochodem gospodyni, 
mieli jechać wozem zaprzężonym w konia, i to zupełnie sami, bez dorosłych. Pani 
Maria podawała śniadanie już ubrana do wyjścia. Spieszyła się i trochę ich 
poganiała. Przy okazji dowiedzieli się, że studenci wstali przed świtem i zaraz 
wyszli.
Szybko zjedli śniadanie, tylko Weronika trochę marudziła, robiąc sobie kanapki 
na później.
— Pospieszcie się — wołał Janek, pakując na wóz koszyki z grzybami i jaja, 
umieszczone przez mamę w kobiałce wyłożonej słomą, żeby się nie potłukły. Jasiek 
czuł się ważny, bo to on miał powozić końmi i jemu mama powierzyła 
odpowiedzialność za dziewczyny. —Jak zaraz nie wyjedziemy, nie znajdziemy 
miejsca na wóz i będziemy biec na nogach z koszami przez pół miasteczka!
66
Na targu był straszny ruch. Wjechali między inne furmanki. Gospodarz stojący 
obok, który handlował warzywami, miał również na sprzedaż małe szczeniaki. 
Matylda z Werą natychmiast się z nimi zaprzyjaźniły. Usadowiły się tuż przy 
koszyku z pieskami i zapomniały o całym świecie. Dopiero wołanie Hanki 
przywróciło je do rzeczywistości.
—  Dziewczyny, patrzcie, to jest nasz kościelny! Zerwały się na równe nogi.
—  Gdzie, pokaż, który to — dopytywały się jedna przez drugą.
—  Ten wielkolud — Hanka wskazała w kierunku, gdzie akurat kłębił się tłum 
kupujących. — Widzicie, kupuje warzywa!
Zobaczyły, kiedy się wyprostował. Rzeczywiście, co najmniej o głowę przewyższał 
wzrostem innych ludzi. Miał potężne bary, a muskuły, wychodzące spod koszulki z 
krótkim rękawem, były doprawdy imponujących rozmiarów. Do całości nie pasowała 
tylko mała głowa z przyli-zanymi, błyszczącymi od brylantyny, ciemnymi włosami, 
teraz ozdobionymi pokaźnym plastrem, przyklejonym na krzyż. Pan Franciszek w 
całej okazałości! „Jego imię to chyba zdrobnienie od Frankensteina", pomyślała 
zgryźliwie Matylda, patrząc na tego nie całkiem proporcjonalnego, choć z 
pewnością imponującego wzrostem, mężczyznę.
67
—  Biedak — powiedziała ze współczuciem Hanka. — Musiało go boleć. Dostał w 
głowę łomem. Inny trafiłby do szpitala, ale nasz kościelny jest silny, to tylko 
mu plaster nakleili.
—  Ciekawe, czy coś sobie przypomniał — zadumała się Matylda. — Można by się go 
zapytać. Jasiek, Hanka, wy go znacie, podejdźcie i zagadajcie, może wam powie 
coś nowego — poprosiła.
—  Dobra, dobra, przyjechaliśmy tu do pracy, a wy albo bawicie się z psami, albo 
chcecie prowadzić śledztwo, „detektywy" z bożej łaski — powiedział ze złością 
Jasiek. —Jak skończymy, to proszę bardzo, nawet mogę was przedstawić, teraz nie 
ma mowy.
—  Aleś ty ważny — Weronika weszła na wóz z-nie-chęcią i stanęła obok Matyldy, 
ale gdy zobaczyła, że do sprzedania został tylko jeden kosz grzybów, natychmiast 
się rozpromieniła. — No dobra, niech będzie, mów, co mam robić. — I odwróciła 
się w stronę Jaśka. W tym samym momencie Matylda złapała ją za rękę i ścisnęła 
aż do bólu.
—  Patrz — syknęła.
Weronika spojrzała we wskazywanym przez Matyldę kierunku. Zobaczyła Kubę i Maćka. 
Stali do nich tyłem i rozmawiali z jakimś obcym człowiekiem. Chyba się targowali, 
w każdym razie trwała jakaś ostra wymiana zdań.
68~
—  Daj ten koszyk — Jasiek, stojący na ziemi obok wozu, pociągnął Werkę za 
nogawkę spodni.
—  Nie teraz — nawet na niego nie spojrzała. — Chodź tu i patrz!
Zanim Jasiek zdążył wdrapać się na wóz, Hanka, która także ich zauważyła, 
zawołała donośnym (najwyraźniej odziedziczonym po mamie) głosem:
—  Kuba, Maciek, to wy?
Odwrócili głowy, a Hanka już machała do nich ręką. Poruszyli się przy tym na 
tyle, że dziewczęta zobaczyły w rękach człowieka, z którym rozmawiali chłopcy, 
jakiś błyszczący w słońcu złoty przedmiot. Mężczyzna wykonał gwałtowny ruch, 
pospiesznie zawinął trzymaną rzecz w gazetę i upchnął w dużej torbie, po czym 
natychmiast zaczął biec. Chłopcy zaś odwrócili się w przeciwną stronę i bez 
żadnego znaku, że ich poznają, zaczęli oddalać się szybkim krokiem.
—  Co jest? — wysapał Jasiek, stając obok dziewczyn. — Znowu jakieś szpiegostwo 
uprawiacie?
—  Coś w tym rodzaju — powiedziała Weronika, która z emocji zaczerwieniła się aż 
po korzonki włosów. — Właśnie widziałyśmy, jak nasi chłopcy sprzedali jakiemuś 
facetowi skradzione z kościoła złote naczynie! Chciałeś dowodu, masz dowód!
—  Brednie — zaśmiał się Jasiek. — Może oni są złodziejami, ale na pewno nie są 
głupi. Nie sprzedawaliby
69
kradzionego przedmiotu zaledwie w dzień po napadzie i to w miejscu, gdzie aż roi 
się od policji. To wiedzą nawet dziesięciolatki — postukał się wymownie w czoło.
—  Jasiek, to prawda, ja też ich widziałam — powiedziała Hanka.
— Ja też, ale wcale nie wiemy, co oni robili. Trzymali coś błyszczącego, prawda, 
ale nie widziałyśmy dokładnie, co to było. — Matylda wyraźnie chciała ich 
uspokoić. — Dajcie spokój, pogadamy w domu. Tak naprawdę nic nie wiemy. Może to 
jakaś geologiczna zdobycz, którą oni chcieli kupić? A może jakieś naczynie 
miedziane albo zwykłe lusterko?
—  Jak się pospieszymy, to może uda nam się jeszcze dziś przeszukać ich pokój — 
rozmarzyła się Weronika.
—  Co nagle, to po diable —Jasiek, choć najmłodszy, ponownie ostudził ich zapały. 
— Kończmy z tym handlem, róbmy zakupy i wracajmy, bo już jestem głodny — mówiąc 
to, z zazdrością patrzył na Werę, która wyjęła z torby przygotowaną przed 
wyjazdem kanapkę i pałaszowała z apetytem.
—  Chcesz gryzą? — spytała, łykając duży kęs.
—  Po gryzie będę jeszcze głodniejszy — powiedział ze złością Jasiek. — Dziękuję.
—  A po całej? — spytała Weronika, wyjmując przygotowane dla wszystkich kromki, 
zapakowane w papier.
70
—  Super — ucieszył się Jasiek. —Wybaczam ci nawet, że obijałaś się cały dzień — 
powiedział łaskawie, gdy przełknął ostatni kęs. — Następnym razem zrób więcej...
W drodze powrotnej niewiele rozmawiali, bo furmanka podskakiwała niemiłosiernie 
na wybojach i trudno było się porozumieć.
W domu, podobnie jak wczoraj, nie było nikogo. Wypili kompot, przygotowany przez 
mamę, ale po kanapkach Werki nie mieli na razie ochoty na jedzenie.
—  No to co, szukamy? — zapytała niepewnie Hanka.
—  Jasne — odparła Matylda. — Drugi raz taka okazja nie nadarzy się szybko. Nie 
ma waszej mamy, ich także nie ma, a jeszcze jest wcześnie. Kto stanie na czatach?
—  Ja — zadeklarował się Jasiek. — Do szukania i tak wam się nie przydam, a 
ostrzec mogę, jakby ktoś nadchodził.
Pokój chłopców nie był zamknięty na klucz. Weszły bez problemów i trafiły... w 
środek bałaganu. Koszule, majtki, buty i skarpetki — wszystko to kotłowało się w 
jednym dużym stosie na środku pokoju.
—  I pomyśleć, że zrobili to dzisiaj rano—westchnęła Weronika — bo przecież 
wieczorem była u nich pani Maria, więc musieli chyba na tę wizytę trochę 
posprzątać.
71
W pokoju oprócz bałaganu były dwa metalowe łóżka, jedna szafa, jedna półka na 
książki, jeden stół, dwa krzesła i dwie walizki. Przeszukanie tego majątku 
zajęło dziewczętom najwyżej dwadzieścia minut. Nie znalazły niczego podejrzanego 
poza bryłkami dziwnego, brzydkiego żelastwa, które wyglądało jak zaschnięte 
błoto. Zawinięte w papier zostało umieszczone przez właścicieli w walizkach 
upchniętych pod łóżkiem. Uznały, że to jakieś geologiczne trofea chłopaków. Z 
pewnością nie były to żadne wartościowe przedmioty, które można wynieść z 
kościoła i sprzedać!
—  Nic? — zapytał, a raczej stwierdził Jasiek, widząc ich miny.
—  Nic — odpowiedziały chórem.
—  A może po prostu ich zapytamy, co tu się dzieje, jak już nadejdą. Czy tym 
razem też będziecie udawać, że nic się nie stało? — chciał wiedzieć Jasiek. — 
Boicie się ich, czy jak?
—  No nie, tym razem zapytamy, dlaczego przed nami uciekali — powiedziała z 
namysłem Matylda. — Tylko, proszę, nie rzucajcie się od razu z oskarżeniami. 
Poczekajmy najpierw, co oni powiedzą.
Akurat szykowali obiad, kiedy zjawili się Kuba i Maciek. Aż uginali się pod 
ciężarem pękatych worków, zawieszonych na ramionach.
72
—  Co tam macie? Pewnie te złote kielichy, które chcieliście sprzedać na targu — 
nie wytrzymała Hanka.
—  Co ty, zwariowałaś czy co? — Kuba miał minę jak pies przyłapany na wyjadaniu 
resztek pańskiego jedzenia. — Jakie kielichy, kto chciał sprzedać? Odbiło ci?
Spojrzał na nich wszystkich. Po minach zorientował się, że w tej kwestii są 
jednomyślni.
—  Chyba nie myślicie, że to myśmy ukradli te rzeczy z kościoła? — zapytał 
wyraźnie zmieszany.
Matylda popatrzyła na Hankę z wyrzutem — że też ona nigdy nie może utrzymać 
języka za zębami.
—  Co robiliście na placu i czemu do nas nie pode-szliście, jak was wołała Hanka? 
— zapytała.
—  A, o to chodzi — odetchnął chłopak. —Wyobraźcie sobie, że zaczepił nas jeden 
facet, mówiący z wyraźnym wschodnim akcentem i chciał nam sprzedać coś, co 
wyglądało jak naczynia liturgiczne. Ktoś mu widocznie powiedział, że jesteśmy 
studentami geologii z Warszawy. Może geologia pomyliła mu się z archeologią? A 
może myślał, że się na tym znamy?
—  Chcieliśmy złapać gościa na gorącym uczynku, bo podobnie jak wy pomyśleliśmy, 
że to złodziej, który chce się pozbyć łupów. Gdyby nie wy, toby nam się udało. A 
tak facet się wystraszył, spakował manatki i zniknął
73
— dodał wzburzony Maciek. — Z takimi dzieciuchami jak wy, to daleko nie 
zajdziemy.
—  Brzmi przekonująco, ale nadal nie wiemy, dlaczego do nas nie podeszliście — 
Matylda nie dawała za wygraną.
—  To proste: nie chcemy was narażać. Jeśli to naprawdę złodziej, to już wiemy, 
że nie działa w pojedynkę. Kościelnemu ktoś musiał dać w łeb, no nie? Ten gość 
na targu pewnie nie był sam. Po co mieliśmy jeszcze i was w to mieszać? — 
powiedział zdecydowanym tonem Kuba. Odpiął zamek w swojej torbie i powiedział z 
sarkazmem — a tu nie mamy złotych kielichów, tylko to, co udało nam się znaleźć 
w waszej jałowej ziemi. Ważne dla nas geologiczne odkrycia — i pokazał kupę 
takich samych brzydkich grudek, jakie dziewczyny znalazły w ich bagażu.
Weronika spłonęła rumieńcem, jakby chłopcy mogli się domyślić, że chwilę 
wcześniej grzebała w ich walizce i już widziała podobne odkrycia. Hanka 
wyglądała na zmieszaną. Jasiek tylko się uśmiechał. Jedynie Matylda nie straciła 
rezonu.
—  Poszliście na policję z tymi rewelacjami? — zapytała.
—  Jasne, że tak. Złożyliśmy formalne zeznania. Zapisali i mają nam dać znać, co 
ustalą w tej sprawie. Czy to już koniec przesłuchania na dziś?
74
—  Jakiego przesłuchania? Kto kogo przesłuchuje? — dobiegł ich z sieni głos pani 
Marii.
W ferworze dyskusji nikt jakoś nie spostrzegł jej przyjazdu ani nie usłyszał 
trzaśnięcia drzwi, gdy wchodziła do domu. Jak burza wpadła prosto w środek 
rozmowy i swoim zwyczajem, nie czekając na odpowiedź, mówiła dalej podniesionym 
głosem:
—  Są nowości w sprawie napadu na kościół. Policja zatrzymała dziś jakiegoś 
Białorusina. Podobno próbował sprzedawać na targu wota. Teraz go przesłuchują, 
ale niczego więcej się nie dowiedziałam. Nikogo nie dopuszczają do śledztwa: 
tajemnica, jakby chodziło o sprawy wagi państwowej! — I tym samym tonem zawołała 
— Nic nie jedliście? Hanka, znów nie mogę na ciebie liczyć!
Zaczęli mówić wszyscy naraz — że niedawno przyszli, nie byli głodni, że nic się 
nie stało. Siedli do stołu.
—  Mam dla was wiadomość — zwróciła się pani Maria do Matyldy i Wery. — Tak jak 
mówiłam, waszego stryja nie będzie aż do końca miesiąca. Wyjechał do rodziny. 
Pani Wiesia z poczty powiedziała mi w tajemnicy, że przyszedł od niego telegram 
dla zastępcy z instrukcjami, jak ma postępować pod nieobecność szefa. 
Musieliście nieźle namieszać z tymi terminami! — Zobaczyła minę Matyldy i 
czerwoną jak burak twarz Wery, i dodała już całkiem łagodnym tonem — Ale 
przecież
75
to żaden problem! Możecie u mnie zostać aż do jego przyjazdu. Chyba nie jest wam 
źle? — zakończyła już całkiem cicho.
—  Dziękujemy, jest nam dobrze i chętnie skorzystamy z gościny — powiedziała 
Matylda. — Raczej boimy się, że to pani będzie nas miała dość.
Skończyli posiłek w milczeniu. Pani Maria nie byłaby sobą, gdyby nie wymyśliła 
dla nich jakiejś pracy.
—  Jasiek, Hanka, te zeschnięte badyle z porządkowania ogrodu ciągle czekają na 
spalenie. Może i dzisiaj zrobicie sobie ognisko? — spytała.
—  Pomożemy wam — dodał ugodowo Maciek.
—  Tylko bardzo proszę nie palić na środku ogrodu. Jasiek pokaże wam odpowiednie 
miejsce — zakończyła pani Maria.
Już za chwilę Matylda usłyszała, jak Weronika, ciągnąc za sobą grabie, zapchane 
dawno skoszoną i zeschniętą trawą, mamrotała pod nosem:
—  Jest nam bardzo dobrze, nie ma co! Chętnie skorzystamy z gościny! Ręce mam 
jak rolnik.
—  Nie narzekaj — poradziła jej cicho Matylda. — Bałaś się nudów u mojego stryja, 
to masz teraz wakacje pełne wrażeń. I w ogóle nie gadaj bez potrzeby, bo się 
może okazać, że powiesz o jedno słowo za dużo. A może my jesteśmy w jaskini żmij?
76
—  Co ty gadasz, chyba ci to słońce zaszkodziło — Weronika aż się zatrzymała. — 
O co ci chodzi, co ty znów kombinujesz?
—  Cicho, nie teraz, pogadamy wieczorem w namiocie.
„Jakby w namiocie nikt nas nie mógł usłyszeć", pomyślała Matylda, której już 
powoli zaczął doskwierać brak możliwości odizolowania się. Lubiła poleżeć 
zatopiona po uszy w książce albo po prostu pomarzyć w samotności. Chociaż z 
natury była wesoła i towarzyska, ale jako jedynaczka przyzwyczaiła się do 
zagospodarowywania dnia własnymi problemami. Tutaj, wśród stałej obecności tylu 
ludzi, czuła się trochę nieswojo.
Z kolei Weronika, posiadaczka młodszej siostry i niespokojny duch, była w swoim 
żywiole. Zazwyczaj po szkole, kiedy tylko odwaliła zadania na następny dzień, 
szukała towarzystwa, żeby uwolnić się od lalek Barbie i koników pony swojej 
pięcioletniej siostrzyczki. Zawsze i wszędzie była duszą towarzystwa. Lubiła się 
śmiać, również sama z siebie, i to był jej sposób na ukrycie przed światem 
własnej delikatności, nieśmiałości i niepewności. Przed wyjazdem na Mazury 
obawiała się tego, na co Matylda liczyła — wymuszonej samotności, braku 
towarzystwa i konieczności zajęć „w podgrupach" u starszego, żyjącego samotnie 
stryja Matyldy. Wakacje w domu pani Marii były dla niej niespodziewanym 
podarunkiem
77
losu. No i jeszcze premia w postaci studentów geologii, z których jeden wyraźnie 
się nią interesował. Na samą myśl o Kubie Weronika zaczerwieniła się aż po uszy.
—  Źle się czujesz? — Kuba odrzucił ciągnięte badyle, podszedł do Wery i 
delikatnie przyłożył rękę do jej czoła. —Jesteś cała czerwona. Masz gorączkę?
—  Coś ty, to tylko upał — Weronika zmieszała się, jakby przyłapał ją na gorącym 
uczynku i zaczerwieniła się jeszcze bardziej. — Chyba będzie burza, bo tak 
duszno.
—  Możliwe. U nas tyle słonecznych dni w lipcu to rzadkość — powiedziała Hanka, 
wlokąc jednocześnie suche gałęzie. — Może dziś nie będziemy tego palić, bo się 
usmażymy żywcem?
—  Ale jeśli zacznie lać, to wszystko znów zamoknie. Skończmy porządkowanie, a 
ognisko zrobimy wieczorem, jak się trochę ochłodzi.
Słowa Kuby brzmiały rozsądnie. Wrócili do pracy.
—  Niech będzie. Matylda, nie pchaj tego, tylko ciągnij — Maciek zaśmiał się do 
dziewczyny, pomagającej mu przytargać potężny konar, wycięty jeszcze wiosną z 
jabłonki.
Wszyscy byli zmęczeni, ale zadowoleni. Bariera podejrzliwości i wzajemnych 
pretensji została przełamana. W świetle dnia, kiedy byli razem, żartowali i 
śmiali się ze wszystkiego, nawet Matylda zapomniała o własnych
78
wątpliwościach. Szczerzyła do Maćka białe zęby, jakby była na jakimś konkursie 
stomatologicznym, udając, że nie widzi zawistnych spojrzeń Hanki.
—  Weronika, dasz mi przy ognisku pograć na gitarze? — zapytał przymilnie Jasiek, 
który umiał już trochę brzdąkać, ale nigdy nie miał własnego instrumentu.
—  Dobra, pokażę ci parę chwytów — powiedziała z wyższością Weronika, całkowicie 
zapominając o tym, ile trudu musiała włożyć jej przyjaciółka Matylda w to, by 
ona, Weronika, nie rzuciła szkoły muzycznej już w pierwszej klasie. — Może macie 
w domu jakąś fujarkę, to zagramy wam koncert, bo Matylda gra na flecie.
—  Mamy, ale taką zwykłą, drewnianą, z odpustu. Umiesz na takiej? — zwrócił się 
Jasiek do Matyldy.
—  Spróbuję — odparła. — Może to nie będzie koncert, ale coś da się zagrać!
—  No, no, widziałeś Kuba, jakie nam się muzykalne dziewczyny trafiły — zaśmiał 
się Maciek. Patrząc na niego, Matylda pomyślała tak jak Weronika — że to chyba 
niemożliwe, żeby on był przestępcą. Taki przystojny i tak ładnie się śmieje!
—  Muzykalne, ale smarkate, co? — rzuciła cicho Weronika. Nie mogła zapomnieć 
tamtych słów, usłyszanych przypadkiem, gdy siedzieli, ukryci za drzewem i jedli 
śniadanie. „Dla mnie za młode" — powiedział wtedy
79
Maciek. Mama Wery była o osiem lat młodsza od jej taty i nikt z tego nie robił 
problemu. No cóż, pomyślała z wyższością, mężczyźni dojrzewają później.
—  Czasem smarkate, a czasem zbyt dorosłe — powiedział z przekąsem Kuba, który 
usłyszał zgryźliwe słowa.
Weronika znów poczuła, jak rumieniec zalewa jej twarz. „Cholibka — pomyślała — 
muszę coś z tym zrobić, bo czerwienię się jak pensjonarka".
Po raz pierwszy grały nie na scenie w szkole muzycznej, ale dla przypadkowych 
słuchaczy. Czując ich podziw, odegrały cały swój repertuar. Gitara z fletem, 
zwłaszcza w takiej scenerii, brzmiały wyjątkowo dobrze. Skończyło się znowu na 
szantach, które śpiewała też z nimi pani Maria. Zaczęli gadać o żeglowaniu i 
wtedy Matylda znów przypomniała sobie o wszystkich swoich podejrzeniach 
dotyczących chłopaków. Przestraszyła się. Jeśli oni są w to wszystko zamieszani, 
to strach z nimi wypływać. Jeszcze nas potopią! Ale uchwyciła miłe spojrzenie 
Maćka i odłożyła te przemyślenia na później.
Nie chciało im się spać, ale pani Maria była nieugięta.
—  Koniec na dziś — zarządziła wreszcie. — Jutro też jest dzień.
Rozdział VII
Przyjaciółki leżały już w śpiworach, gdy Weronika powróciła do popołudniowej 
rozmowy.
—  Co miałaś na myśli, mówiąc o tej jaskini żmij?—spytała poważnym tonem, jakby 
rozpoczynała przesłuchanie.
—  Zaraz, niech się zastanowię — Matylda musiała opuścić wygodną teraźniejszość 
i przypomnieć sobie emocje sprzed ogniska. — Wiesz, ja myślę, że albo oni 
działają we trójkę, albo to ona jest motorem wszystkiego — powiedziała w końcu z 
namysłem.
—  Ona, czyli kto? — Weronika wytrzeszczyła oczy ze zdumienia.
—  No pani Maria, nasza gospodyni, matołku!
—  Pani Maria walnęła w łeb kościelnego?
—  A co, czy to niemożliwe? Jest prawie tak samo potężnie zbudowana jak on. Nie 
było jej wtedy w domu, a kościelny widział sylwetki dwóch mężczyzn. Ktoś dał mu 
w głowę, więc kto to mógł być?
81
—  Pani Maria, tak? — upewniała się Weronika, patrząc na przyjaciółkę jak na 
wariatkę.
—  No, niekoniecznie — przyznała Matylda. — Ale pomyśl: jeśli oni są zamieszani 
w tę kradzież, to gdzie trzymają zdobycz? Wiemy na pewno, że nie w swoim pokoju. 
Zresztą, nigdy nie zamykają go na klucz. Ale pokój pani Marii zawsze jest 
zamknięty, nawet przed jej dziećmi. Ile razy coś się działo, jej nigdy nie było 
w domu, a Hanka mówi, że to nie jest normalne. Zanim zaczęły się te wszystkie 
kradzieże w okolicy, mama była prawdziwą domatorką. Trudno ją było wygonić z 
domu, a teraz ciągle gdzieś znika. Poza tym ona tu zna wszystkich, nikt by jej 
nie podejrzewał. Jest samotną kobietą z dwójką dzieci. Na pewno im się nie 
przelewa. No i w kcrńcu ta wczorajsza konspiracyjna rozmowa w pokoju Maćka i 
Kuby... Ile razy mamy jakieś wątpliwości, pani Maria zawsze rozstrzyga je na 
korzyść chłopaków. To ona przywiozła ich zaraz po napadzie na kościół, to ona 
powiedziała nam, że składali zeznania na policji i od niej wiemy, że policja 
zatrzymała jakiegoś Białorusina...
—  Skończyłaś? — zapytała Weronika.
—  Tak —wysapała nagle zbita z tropu Matylda. — Czy to, co powiedziałam, jest 
głupie?
—  Nie do końca — musiała przyznać Weronika — ale mnie wydaje się to zupełnie 
nieprawdopodobne.
82
—  Mnie też — Matylda niespodziewanie zaśmiała się wesoło. — Ale wiesz co, 
będziemy ją obserwować, dobrze?
—  Nie ma sprawy. Na razie żegnam panią, dobranoc — ziewnęła głośno Wera i 
odwróciła się plecami do przyjaciółki. — Niech ci się przyśni rozwiązanie tej 
zagadki, Sherlocku Holmesie — dodała już spod śpiwora.
Obudził je deszcz. „Krople wydają dźwięk, jakby uderzały w namiot", pomyślała 
sennie Matylda. I nagle przebudziła się. Przecież my jesteśmy w namiocie!
—  Weronika, jasny gwint, pada! — Z niechęcią wyciągnęła rękę spod ciepłej 
śpiworowej kołderki, żeby potrząsnąć zawiniętą w śpiwór koleżanką.
—  Tak? — spytała bez zainteresowania Weronika i przewróciła się na drugi bok. — 
Znaczy, śpimy dalej.
„Przynajmniej nic się nie wydarzy — pomyślała Matylda, która miała zwyczaj 
szukania dobrych stron w każdym wydarzeniu. — Komu by się chciało łazić po 
okolicy w deszcz? No i nie każą nam zbierać truskawek!"
Nie doceniła pani Marii! Przy śniadaniu gospodyni zarządziła:
—  Macie dziś czas, to doprowadźcie do porządku rowery. Od jesieni stoją w 
szopie. Trzeba je wyczyścić, dopompować koła. Deszcz nie popada długo, będą jak 
znalazł, kiedy się wypogodzi.
83
—  Wasza mama to chyba nie może znieść, jak siedzicie bezczynnie, co? — 
zrzędziła Weronika, wycierając wilgotną szmatką archiwalny wehikuł, zwany w tym 
domu rowerem, zabytek jeszcze po tacie Hanki i Jaśka. — Ja mam na tym jeździć? — 
upewniała się, wspominając z nostalgią swoją terenową wyścigówkę.
—  Mogę ja — zadeklarował się wspaniałomyślnie Jasiek. — Lubię ten rower. Ma 
duże koła. Na nasze piaszczyste drogi jest najlepszy.
W sumie i tak w domu Kmitów były tylko trzy rowery — Hanki, Jaśka i stary rower 
ich nieżyjącego taty. Zawsze ktoś z ich czwórki będzie musiał zrezygnować z 
wycieczki. Weronika, która nie lubiła zbędnego wysiłku fizycznego, pomyślała, że 
ostatecznie to może być orra.
Po południu deszcz zupełnie przestał padać. Zrobiło się parno jak w tropikach.
—  Wiesz co, Weronika, chodźmy na spacer. Jeszcze nawet nie poznałyśmy okolicy — 
powiedziała nagle Matylda.
—  Pójdziemy z wami — zadeklarowała się Hanka.
—  Może lepiej nie. Musimy sprawdzić swoją orientację w terenie i znajomość 
topografii, bo po wakacjach czeka nas zdawanie w drużynie harcerskiej na 
sprawność terenoznawcy — Matylda puściła oko do Wery, która już, już otwierała 
usta, żeby jej przypomnieć, że taką spraw-
84
ność dopiero co zaliczyły. — Chodź Wera, weźmy tylko kurtki od deszczu, bo znów 
może się rozpadać.
—  No dobrze — zgodziła się z żalem Hanka — i tak mama chce, żebym pomogła jej w 
kuchni. A gdzie pójdziecie?
—  A gdzie radzisz?
—  Możecie pójść do tego ograbionego kościółka — zaproponowała niespodziewanie 
pani Maria. — Teraz tam jest bezpiecznie, bo w okolicy kręci się pełno 
policjantów. Zobaczycie, jaki on jest ładny. Może będzie proboszcz, on lubi 
opowiadać różne historie, chętnie z wami pogada. Idźcie, żebyście coś miały z 
tego niespodziewanego urlopu u mnie.
Matylda przez dłuższą chwilę gapiła się na panią Marię bez słowa. Czyta w 
myślach czy co? Dokładnie taki właśnie spacer chciała zaproponować Weronice, ale 
żeby pani Maria...?
—  Czy to jest daleko? — spytała, przełykając głośno ślinę.
—  Niezbyt — odparła Hanka. — Tam, gdzie doszliśmy, szukając grzybów, to już był 
cmentarz. Kościół jest parę kroków za nim.
Rozdział VIII
Jednak nie było to tak całkiem blisko. Po półgodzinnym marszu po piaszczystej, 
mokrej od deszczu drodze, w której grzęzły nogi, Weronika przypomniała sobie, co 
pani Maria mówiła, kiedy się poznały: „Tutaj na Mazurach »niedaleko« znaczy 
nawet parę kilometrów", powiedziała wtedy ich gospodyni.                                    
*•
—  Matylda, wracamy, mam dość—wysapała, czerwona tym razem z wysiłku. —Jesteśmy 
na wakacjach, a nie na obozie kondycyjnym — przypomniała koleżance.
—  Jak trochę schudniesz, to ci nie zaszkodzi — Matylda była nieugięta. — Patrz, 
już widać cmentarz.
W gruncie rzeczy spacer był całkiem przyjemny. Deszcz przestał padać, a las 
pachniał deszczem i świeżością. Szły niespiesznie i mogły swobodnie rozmawiać, 
co jakiś czas schylając się tylko po rosnące przy drodze poziomki. Matylda 
napawała się samotnością. Po tutejszych leśnych drogach nigdy nie chodziło wielu
86
turystów, a dzisiaj poranny deszcz wypłoszył nawet tych nielicznych 
potencjalnych spacerowiczów.
—  Zobaczmy ten cmentarzyk — zaproponowała, gdy doszły do bramki wejściowej. — 
Chodź, poczytamy nazwiska na nagrobkach. Wiesz, podobno tutaj, na tych starych 
cmentarzach leży więcej Niemców niż Polaków. Mama pisała kiedyś cykl reportaży z 
Mazur i opowiadała, że ludzie do dziś znajdują tu cenne przedmioty, a nawet 
pieniądze, ukryte po wojnie przez uciekających Niemców.
—  Może znajdziemy jakiś skarb? — rozmarzyła się Weronika. — Co byś sobie kupiła?
—  Nie wiem, a ty? Pewnie bluzę Nike i buty Adidasa — roześmiała się na 
wspomnienie snobistycznych upodobań koleżanki, dla której niemarkowy ciuch to 
była tandeta. Ona sama nigdy nie przykładała wagi do tego, z jakiej firmy 
pochodzą jej ubrania. Buty musiały być wygodne, ciuchy tak dobrane, żeby 
uwydatniały zalety sylwetki.
—  Tam ktoś jest — Weronika zatrzymała się tak nagle, że idąca za nią Matylda 
wylądowała na jej plecach.
—  No to co, przecież to cmentarz, a na cmentarz często przychodzą ludzie! Nie 
powiesz mi, że się boisz?
—  Nie o to chodzi. Po prostu wolę dziś samotny spacer. Chodźmy do kościoła, a w 
drodze powrotnej wstąpimy na cmentarz.
87
Matylda zgodziła się, tym bardziej że gwałtownie się ściemniło i deszcz rozpadał 
się ponownie. Włożyły kurtki, wróciły na drogę i ruszyły przed siebie, ale Wera 
nie przestała oglądać się na oddaloną postać, chociaż ściana narastającego 
deszczu skutecznie utrudniała widoczność.
—  Pod drzewa, bo zmokniemy do suchej nitki — zawołała Matylda, biegnąc w 
kierunku lasu. — Czemu się tak oglądasz, kogoś ci przypomina? — wysapała, gdy 
już schroniły się pod gościnnymi gałęziami drzew.
—  A tobie nie?
—  Nie! No, może trochę... Czy ja wiem? No tak, trochę panią Marię, ale dlatego 
że jest taka wysoka — odpowiedziała wreszcie Matylda. — Nawet nie wiemy, czy to 
kobieta, bo nosi pelerynę z kapturem, a pani Maria została w domu, sama dobrze o 
tym wiesz!
—  Ty, a może ona ma siostrę i razem działają w szajce przestępczej?
—  Nie ma pan głowy do kryminalnych zagadek, drogi Watsonie — zakpiła Matylda. — 
Pani Maria nie ma siostry tylko brata, który na dodatek mieszka w Warszawie, 
opowiadała nam, że pracuje gdzieś w ministerstwie, pamiętasz? Zresztą jeszcze 
wczoraj wątpiłaś, czy pani Maria w ogóle mogła mieć coś wspólnego z tymi 
kradzieżami, a dziś już widzisz ją w szajce!
88~
—  Faktycznie — zaśmiała się nagle odprężona Weronika. — Ale to wszystko przez 
ciebie. Wszędzie widzisz złodziei i przestępców, udzieliło mi się. To pewnie 
jakaś wdowa, która opłakuje swojego zmarłego męża.
Odwróciły się po raz ostatni, bo widok cmentarza już znikał za zakrętem. 
Zobaczyły jeszcze, że postać zmierza w kierunku wyjścia.
Chociaż chroniły się przed deszczem, do kościoła dotarły przemoczone. Drzwi nie 
były zamknięte. W środku, w miejscu, gdzie jeszcze parę dni temu wisiał cenny 
obraz, „ikonka", jak mówili studenci, zobaczyły puste ramy, a pod ścianą dwóch 
cicho rozmawiających ze sobą mężczyzn w kurtkach przeciwdeszczowych. Jeden 
zapisywał coś w notatniku.
—  Pewnie policja — domyśliła się Weronika.
—  Wy jesteście te letniczki od Kmity? — odwróciły się, bo głos dobiegał zza ich 
pleców.
Od strony wejścia zbliżała się jakaś malutka postać w czarnej pelerynie i 
kapturze na głowie.
—  Matylda, uszczypnij mnie, ja chyba śnię, to jest krasnoludek. — Weronika 
kurczowo złapała koleżankę za rękę.
—  Cicho, głupia, to pewnie proboszcz — syknęła Matylda. A głośno powiedziała — 
Szczęść Boże, tak, to my.
89
—  Już pewnie wiecie, jakie nieszczęście nas tu spotkało. — Ksiądz zdjął z głowy 
kaptur i od razu przestał przypominać krasnoludka. Był niewysokim, siwiutkim jak 
gołąbek człowieczkiem o rumianej twarzy i błękitnym, nieco spłowiałym spojrzeniu. 
— Taki niewielki kościółek jak nasz, gdzieś na skraju wsi, a złodzieje go 
znaleźli. Od zakończenia wojny nikt tu nie słyszał o niczym podobnym. Jeszcze 
kilka lat temu nie trzeba było nawet drzwi do domu zamykać, nie mówiąc o 
świątyni Bożej! A dziś — co? Świętokradztwo, świętokradztwo! Nie dość, że kradną, 
to jeszcze napadają na ludzi, biją... Strach pomyśleć, co będzie dalej.
Ksiądz mówił modulowanym głosem, jakby wygłaszał kazanie do wiernych. Potem 
przekonały się, -że zawsze tak mówi. Widocznie przyzwyczaił się do przemawiania 
z ambony.
—  Wiecie na pewno, że Franciszek Kwilecki, to znaczy nowy kościelny, został 
poszkodowany w tym napadzie — mówił dalej ksiądz. — Taki postawny, silny 
człowiek. Miałem nadzieję, że będzie dla mnie i kościoła ochroną, a on sam stał 
się celem bandytów. Dobrze, że skończyło się tylko na niewielkiej ranie. Ale wy 
pewnie chcecie zobaczyć kościół? — zapytał w końcu domyślnie. — Pokażę wam 
wszystko, lecz najpierw muszę porozmawiać z panami — wskazał głową na 
zbliżających
90
się w ich kierunku mężczyzn. — To są nasze letniczki, mieszkają u Marii Kmity — 
przedstawił dziewczyny policjantom. — Przyszły zwiedzić nasz stary kościółek. 
Prawda, że po to przyszłyście? — zwrócił się bezpośrednio do dziewcząt. Pokiwały 
skwapliwie głowami.
— Aha, pewnie słyszałyście o rabunku — domyślił się starszy. — Jestem sierżant 
Żelazko, a to starszy posterunkowy Kapica. Może widziałyście coś albo kogoś 
podejrzanego? — zapytał urzędowym tonem. — Nie? Ale jakbyście zobaczyły, to 
walcie do nas na posterunek jak w dym. Proszę księdza, my już pójdziemy — 
zwrócił się do proboszcza. — Proszę na razie niczego nie ruszać. Przed niedzielą, 
mam nadzieję, będzie tu można już posprzątać.
Ksiądz okazał się lepszym gawędziarzem niż przewodnikiem. Przez kościół 
przelecieli niczym burza, bo ksiądz nie mógł skoncentrować się na tym, co 
pokazywał. Co rusz wracał do miejsc, z których znikły cenne przedmioty, jeszcze 
do wczoraj chluba świątyni. Za to przy herbacie z przyjemnością i dużą swadą 
opowiadał o historii kościoła. Prawdopodobnie mógłby opowiadać jeszcze kilka 
godzin, ale Matylda podniosła się z krzesła i powiedziała:
— Musimy iść, bo inaczej zastanie nas tu noc i będzie ksiądz musiał znaleźć dla 
nas łóżka.
91
—  Przekażcie pani Marii, że odwiedzę ją jak zwykle w sobotę — powiedział, 
żegnając się z nimi. — A jak będziecie wracać, zajdźcie na chwilę na cmentarz. 
Jeszcze nie jest ciemno, a warto go zobaczyć. Patrzcie na daty na nagrobkach. 
Znajdziecie tam groby nawet z XIX wieku. Te najstarsze są czasem w lepszym 
stanie niż współczesne. To naprawdę ciekawe.
—  Proszę księdza, podobno na waszym cmentarzu są zakopane skarby — zapytała 
Weronika.
—  Podobno są — przytaknął ksiądz. — Po wojnie Niemcy, opuszczając swoje domy, 
chowali, gdzie się dało, różne cenne przedmioty w nadziei, że wkrótce wrócą na 
swoje. Ludziska do tej pory znajdują różności. Nawet Kmita, nieżyjący mąż pani 
Marii, parę lat temu znalazł taki skarb! — zobaczył zdziwione miny dziewcząt i 
domyślił się, że nie znają tej historii. — Poproście Marię, to wam opowie. Mówią, 
że na cmentarzu też jest coś zakopane. Ci studenci geologii, którzy tak jak wy 
mieszkają u Marii, pokazywali mi nawet jakieś mapki, ale ja się na tym nie znam. 
Mówili, że być może w najbliższej przyszłości przyjedzie do nas jakaś ekipa 
poszukiwawcza. Ja tam wiem jedno — jak przyjadą, narobią tylko masę zniszczeń i 
pojadą. A nam i tak nici ze skarbu! A, dzień dobry, o wilku mowa — ksiądz 
rozjaśnił się w uśmiechu. — Panowie studenci do mnie?
92
—  Szczęść Boże, do księdza. A wy co tu robicie? — zdziwił się Maciek na widok 
dziewcząt.
—  To samo co wy: zwiedzamy.
—  My służbowo — dodał wyniośle Kuba. — Musimy z księdzem przedyskutować pewne 
szczegóły topograficzne.
—  Pewnie na mapie? — spytała z przekąsem Matylda.
—  O, już wiecie? Ksiądz to wszystko opowie!
—  Wy za to macie wiele tajemnic — powiedziała Matylda z wyrzutem. — Idziemy na 
cmentarz. Poczekać na was?
—  Nie, musimy porozmawiać, to zajmie trochę czasu, ale dogonimy was, akurat 
zdążycie obejrzeć miejscową nekropolię.
—  No to idziemy same szukać skarbów! Szczęść Boże, do zobaczenia w sobotę — 
rzekła Matylda, zapinając zamek błyskawiczny w przeciwdeszczowej kurtce. Znowu 
zaczęło siąpić.
Tym razem na cmentarzu było pusto. Chodziły wąskimi alejkami, wysypanymi 
piaskiem.
—  Musimy tu wrócić z notesem, zapiszemy nazwiska i daty. Może się nam przydać w 
szkole. Jeśli zaraz na początku roku szkolnego zarobimy plusa z historii, to 
będzie niezły zysk z wakacji na Mazurach, nie
93
sądzisz? — zaśmiała się Weronika. — Zobacz, tu leży ktoś, kto umarł w 1803 
roku... I tu też! Ale stary cmentarz!
Większość grobów była mocno zaniedbana. Niektóre nagrobki były zatarte i litery 
nazwisk zupełnie nie do odczytania, inne powalił czas.
Pewnie dlatego w pierwszej chwili nie zwróciły uwagi na rozbite najwyraźniej 
całkiem niedawno, i na dodatek ludzką ręką, dwa grobowce pod tylnym murem 
cmentarza. Z daleka wyglądały jak pozostałe — smutne i zaniedbane.
—  Wiesz co, Matylda, może ja już całkiem przejęłam twoją spiskową teorię 
dziejów, ale wydaje mi się, że ktoś tu się włamał — zawołała nagle Weronika w 
kiertmku koleżanki, która zatrzymała się nieopodal i próbowała odczytać jakieś 
nazwisko, wypisane gotykiem.
—  Gdzie się włamał? Do grobu? — Matylda nawet nie odwróciła głowy, wiedząc, że 
Weronika gadała czasem podobne niedorzeczności.
—  No do grobu, a gdzie? Przecież nie jesteśmy u jubilera, tylko na cmentarzu — 
krzyknęła zniecierpliwiona. — Chodź tu szybko!
Tym razem Weronika mówiła prawdę. Rozbity nagrobek leżał powalony na ścieżce, a 
płyta, najwyraźniej niedawno odsunięta, ukazywała przerażającą czeluść
94
grobu. Matylda nachyliła się ostrożnie, by zobaczyć, co jest wewnątrz.
—  Weronika, zobacz, ta trumna jest na wpół otwarta — powiedziała Matylda 
zduszonym głosem i wyprostowała się powoli. — Chodźmy stąd, ja się boję!
Szły spiesznie w kierunku wyjścia, nie odwracając się za siebie, jakby obawiały 
się, że zobaczą coś okropnego. Zapadał deszczowy zmierzch i w tym zamazanym 
półmroku groby wydawały się jeszcze straszniejsze.
—  Matylda, ktoś idzie — odezwała się chrapliwie Weronika, nie podnosząc nawet 
głowy. -— Ja się boję! Uciekajmy!
Zaczęły biec i wtedy usłyszały wołanie.
—  Matylda, Weronika, czekajcie, gdzie tak pędzicie?
Zatrzymały się i napięcie uleciało z nich nagle, jak powietrze z przebitych 
baloników. Ujrzały Kubę i Maćka. Zupełnie wyleciało im z głowy, że miały tu na 
nich czekać.
Matylda poczuła nagle, że nogi ma jak z waty. Myślała, że nie zrobi ani kroku. 
Chłopcy zbliżyli się na tyle, że mogli już swobodnie rozmawiać, bez konieczności 
wysilania głosu.
—  Co się stało? Wyglądacie, jakbyście zobaczyły upiora.
95
—  Co chcesz, dwie odważne panienki wybrały się samotnie na cmentarz i pewnie 
zobaczyły ducha — zakpił Kuba.
—  Gorzej — wysapała Weronika — tam się ktoś włamał! — pokazała ręką na cmentarz. 
— Rozbity grób, otwarta trumna. Chodźmy stąd, ja się boję!
—  Gdzie się włamał? — zapytał Maciek, potrząsając Weroniką. — Do grobu?
—  Czy wyście się umówili? Najpierw Matylda, teraz ty. Do grobu, przecież 
jesteśmy na cmentarzu, a nie u jubilera — powtórzyła Weronika już trochę 
spokojniej. — Idźcie sami zobaczyć.
Jednak poszły razem z nimi, lękliwie oglądając się na boki. Kuba wziął Weronikę 
za rękę i to ją nieco uspokoiło.
—  Trzeba zgłosić to na policję — powiedział Maciek, oglądając z bliska efekt 
działania jakiegoś cmentarnego sępa. — To zwykły wandalizm, robota chuliganów. 
Patrzcie, przecież te nagrobki zostały rozbite bez powodu. Żeby okraść grób, 
wcale nie trzeba było niszczyć rzeźby ani rozbijać krzyża. Patrz, Kuba, ten grób 
też jest naruszony. I tamten również. — Maciek wskazywał ręką wokół siebie. 
Rzeczywiście, zniszczenia były jakieś chaotyczne, tak jakby ktoś uderzał łomem, 
gdzie popadło, bez żadnego celu. Jednak ci, którzy to
96
zrobili, dokopali się do trumny. Otwarli ją i na pewno splądrowali.
—  Wygląda to tak, jakby ktoś umyślnie porozbijał nagrobki, byśmy pomyśleli 
właśnie tak jak ty, że to robota chuliganów — powiedziała Matylda. — Ja myślę, 
że tu jednak byli ci sami, co napadają na kościoły.
—  Możliwe. Zbieramy się, nic tu po nas — zarządził zdecydowanie Maciek. — Może 
oni jeszcze gdzieś tu są w pobliżu. Idźcie prosto do domu, my pójdziemy na 
policję.
Zgodziły się bez protestów. Były przemoknięte, zziębnięte, na dodatek nisko 
wiszące deszczowe chmury powodowały, że błyskawicznie się ściemniało. Bez żalu i 
oglądania się za siebie pozostawiły w tyle cmentarz i bardzo szybko dotarły do 
domu pani Marii.

Rozdział IX
Tu było miło i ciepło. Ogień buzował w piecu, z garnków, ustawionych na blasze 
mocno się dymiło i coś bardzo ładnie pachniało.
—  Bigos! — krzyknęła Weronika. Była niezawodna, jeśli chodzi o rozpoznanie 
jedzenia po samym tylko zapachu.
—  W samą porę — zawołała od pieca pani Maria. — Czemu tak długo? Pewnie 
proboszcz zagadał was na śmierć. Nawet miałam po was wstąpić, bo musiałam na 
chwilę wyskoczyć z domu, ale zaczęło padać i nie chciało mi się lecieć do 
kościoła.
Weronika gwałtownie oderwała wzrok od bigosu i spojrzała na przyjaciółkę. Pani 
Maria wychodziła? A więc to ją mogły widzieć na cmentarzu! Patrzyły na siebie 
przez chwilę, wreszcie Matylda wydusiła:
—  A gdzie pani była? Bo na cmentarzu ktoś poniszczył nagrobki i chyba coś 
ukradł z grobów...
98
—  Tam nie byłam. Zresztą chyba nie podejrzewasz, że latałam z łomem po 
cmentarzu albo dokopywałam się do trumien — pani Maria wyprostowała się. 
Wycierając ręce w fartuch, szła powoli w kierunku Matyldy. „Chyba mnie nie 
udusi", przeleciało dziewczynie przez głowę. I dokładnie w tym samym momencie 
uświadomiła sobie, że pani Maria wie, co stało się na cmentarzu, chociaż one 
jeszcze nie zdążyły opowiedzieć. A więc skąd wie? Matylda przestraszyła się 
własnych myśli. Powiedziała:
—  Myślałam, że może pani kogoś widziała, skoro była pani w pobliżu. Te nagrobki 
są bardzo poniszczone, jakby ktoś mścił się na kamieniu. Żeby dokonać takich 
zniszczeń, potrzeba było trochę czasu, prawda? Istnieje więc prawdopodobieństwo, 
że ktoś coś widział — mówiła dość chaotycznie.
—  Opowiedzcie mi wszystko po kolei, co, gdzie i kiedy, bo nic nie rozumiem z 
tych twoich wywodów — zażądała pani Maria.
Zaczęły więc od początku, pomijając jedynie to, że widziały na cmentarzu postać 
bardzo przypominającą ich gospodynię. Opowiadały o spotkaniu z księdzem i o tym, 
że to on zachęcił je do odwiedzenia miejscowej nekropolii. Powiedziały o wizycie 
chłopaków na plebanii i że miały na nich czekać przed cmentarzem.
99
—  Ale z tego wszystkiego zapomniałyśmy o tym i kiedy Maciek i Kuba pojawili się 
na drodze, to tak się wystraszyłyśmy, że zaczęłyśmy uciekać — mówiła Weronika, 
śmiejąc się z własnego tchórzostwa. W ciepłej, jasnej kuchni tamte obawy 
wydawały się wyolbrzymione. A jednak obie z Matyldą doskonale pamiętały swój 
strach, a obraz rozkopanego grobu tkwił pod powiekami jak piasek.
Nagle usłyszeli narastający hałas, jakieś wycie, huk i ryk. Raptem wszystko 
ucichło. Wszyscy patrzyli na drzwi. Wreszcie klamka się poruszyła.
—  Prowadzimy gościa — powiedział Kuba, wchodząc do kuchni. — Dziewczyny, 
sierżant Żelazko chce was przesłuchać!
—  Nie przyszedł Mahomet do góry, to przyszła góra do Mahometa — sierżant 
Żelazko wypowiedział tę kwestię powoli i z namaszczeniem, jakby obawiał się, 
żeby czegoś nie pomieszać. Najwyraźniej po raz pierwszy miał możliwość 
zastosowania w praktyce świeżo usłyszanej sentencji, która jak ulał pasowała do 
sytuacji. — Parę godzin temu pytałem was w kościele, czy coś widziałyście i 
zachęcałem, żebyście ze wszystkim szły do mnie na komendę. A teraz to ja do was 
przychodzę. Opowiadajcie, bo z tego, co mówią panowie studenci, wynika, że 
byłyście tam pierwsze.
100
Zrelacjonowały więc po raz kolejny wszystko dokładnie, tak jak zapamiętały. Tym 
razem przyznały, że idąc na plebanię, widziały na cmentarzu jakąś wysoką postać 
w pelerynie. Kiedy sierżant zapytał, czy był to mężczyzna, czy kobieta, Weronika 
bardzo szybko odpowiedziała, że nie wiedzą, bo ta postać miała nasunięty na 
twarz kaptur przeciwdeszczowej peleryny.
—  Nie, nie zauważyłyśmy wtedy, czy już były tam jakieś zniszczenia — dodała 
Matylda — ale też nie wchodziłyśmy w głąb cmentarza. Właściwie doszłyśmy tylko 
do bramy wejściowej.
—  Nie ma rady, moje panie, wskakujcie w kurtki i jedziemy na cmentarz — 
zarządził sierżant Żelazko. — Zrobimy wizję lokalną.
Bez chęci naciągnęły przemoczone kurtki i ruszyły za sierżantem. Przed domem 
stał imponujący pojazd — tajemnica hałasu sprzed kilkunastu minut — wielki, 
archiwalny motor z przyczepą.
—  Co to jest? — zapytała Weronika z przerażeniem na twarzy.
—  To jest junak, taki polski harley — powiedział z dumą właściciel motocykla. — 
Liczy sobie prawie pół wieku, a jeździ jak nówka. Czy wy wiecie, że ten 
egzemplarz pochodzi z pierwszej próbnej serii trzydziestu junaków, 
wyprodukowanych w naszym kraju jeszcze
101
w 1956 roku? A powiedzcie same — czy on wygląda na pięćdziesiąt lat? Jest zdrowy 
jak rybka, zadbany, silnik ma jak dzwon. —Ja nie wiem, czy jest taki drugi w 
Polsce, oczywiście jeżdżący. To jest moje oczko w głowie. Dbam o niego jak o 
własne dziecko.
Spojrzał na dziewczyny i machnął ręką.
—  Co wy, młode pokolenie, możecie o tym wiedzieć. Wskakujcie! — wskazał ręką na 
przyczepkę.
Matylda chciała jeszcze zapytać sierżanta, dlaczego — przynajmniej w deszczowe 
dni — nie jeździ służbowym fordem, który stoi przed posterunkiem, ale sierżant 
kopnął w pedał i motor zaskoczył za pierwszym razem. Huk silnika pochłonął jej 
słowa.
Na cmentarzu była już policyjna ekipa. Zabezpieczali ślady. Sierżant Żelazko, 
wypytując je szczegółowo o przebieg wypadków, w niektórych miejscach ustawiał 
jakieś malutkie czerwone proporczyki.
Musiały przyznać, że cmentarz i rozkopane groby nie wydawały się już tak 
przerażające, gdy wokół uwijali się policjanci. Poczuły, że wszystko będzie w 
porządku, że na pewno znajdą tego łotra, który dokonał takich zniszczeń.
—  Tego nie zrobił jeden człowiek — usłyszały, jak sierżant Żelazko mówi do 
innego policjanta, robiącego jakieś notatki. — Musiało ich być co najmniej dwóch, 
obaj silni i sprawni, co oznacza — niebezpieczni. Patrz, z tego
102
grobowca odsunięto marmurową płytę, obydwa groby zostały rozkopane aż do trumny, 
czyli bardzo głęboko.
— Tego na pewno nie zrobił jeden człowiek — powiedziała z przekonaniem Weronika, 
powtarzając słowa sierżanta i przypominając sobie tajemniczą postać w pelerynie, 
którą widziały na cmentarzu. — Prawdopodobnie było ich dwóch, i to dwóch osiłków 
— dodała, myśląc z ulgą, że nawet tak potężna kobieta jak ich gospodyni nie 
zdjęłaby sama marmurowej płyty z grobu.
Ale Matylda wysnuła zupełnie inne wnioski. Dwóch i na dodatek silnych — taki 
opis pasował do Kuby i Maćka. Obaj wysportowani, silni. Zaledwie parę dni temu 
podziwiały, z jaką łatwością wyjęli z zepsutego traktora pani Marii silnik, 
który potem fachowcy za pomocą podnośnika z trudem umieścili na pace samochodu. 
Czy mogli zdewastować groby? Oczywiście, że mogli. Potem jak gdyby nigdy nic 
przyszli do kościoła i umówili się z nimi na cmentarzu, żeby mieć alibi. Tak, to 
by się zgadzało. „Będę musiała poważnie pogadać z Werą, myślała gorączkowo 
Matylda, nie ma wyjścia, musimy za nimi trochę połazić, zobaczyć, dokąd chodzą i 
co tak naprawdę robią".
— Na takich to kary nie ma — mówił tymczasem sierżant, gdy szli w kierunku 
wyjścia. — Zawsze latem zdarzają się tu podobne historie. Małolaty przyjeżdżają 
na wakacje, dowiadują się o ukrytych skarbach i zaczynają
103
poszukiwania. I nawet jak złapiemy takich delikwentów, to okazuje się, że 
nieletni, niekarani, że z dobrych domów. Wracają do siebie, a my tu zostajemy z 
całym tym bigosem. Nawet czas nie narobi takich zniszczeń, jak kilku szukających 
przygód gówniarzy!
Weronika drgnęła nerwowo na słowo „bigos". Jej żołądek gwałtownie się skurczył i 
pomyślała, że jeszcze moment, a padnie z głodu. Tymczasem Matylda zapytała 
trzeźwo:
—  Jakie skarby? Mówi pan o tym, co rzekomo pochowali uciekający stąd po 
wyzwoleniu Niemcy? A więc to prawda?
—  Prawda, prawda. Zresztą, zapytajcie waszej gospodyni — Żelazko przekręcił 
kluczyk w stacyjce, tak-^ak poprzednio kopnął w pedał i znowu ryk motoru 
zagłuszył wszystko, nawet ich myśli.
Na pożegnanie sierżant służbiście przypomniał im, żeby nie wyjeżdżały bez 
uprzedzenia, i poprosił, by informowały go o wszystkim, co wyda im się niezwykłe.
Już w sieni poczuły smakowite zapachy z kuchni.
—  Pani Mario, już dwie osoby wspomniały nam, że mąż pani znalazł kiedyś 
prawdziwy skarb — powiedziała Weronika, gdy wreszcie wróciły, usiadły przy stole 
i czekały, aż gospodyni nałoży im na talerze parującego bigosu. — Opowie nam 
pani o tym?
104
—  To było kilka lat temu podczas remontu kapliczki przy cmentarzu — zaczęła 
pani Maria. —Julian, skrobiąc ścianę, natrafił na zamurowany otwór, w środku 
którego był garnek, taki zwykły gliniak, wypełniony złotymi monetami.
—  Tato był sołtysem. Wszystko, co się działo potem, przetaczało się przez nasz 
dom — opowiadał Jasiek. — Byłem mały i nie mogłem zrozumieć, dlaczego nie możemy 
zachować tego skarbu. Jakbym ja takie coś znalazł, to za nic bym nie oddał. W 
końcu znalezione należy do znalazcy, nie?
—  Nie, synku — przerwała mu cicho matka. — To nie były nasze pieniądze, trzeba 
było oddać. Kiedyś mógłby się po nie zgłosić właściciel i co mu byśmy wtedy 
powiedzieli? Przejedliśmy pana majątek, wielmożny panie Niemcu?
—  To mógł się tato nie przyznawać! — nie ustępował Jasiek.
—  Myślisz, że to byłoby uczciwe? — pani Maria stanęła naprzeciw syna, wytarła 
ręce w fartuch i najwyraźniej szykowała się do dłuższej pogadanki.
Na szczęście do rozmowy wtrąciła się nagle Hanka.
—  A dlaczego ja nic o tym skarbie nie wiem? — zapytała zdziwiona.
105
—  Bo ciebie nic nie interesuje, tylko szmaty—powiedział z wyższością Jasiek. — 
Gdybyś była ciekawa świata, to byś na pewno już dawno o wszystkim wiedziała ze 
szczegółami, tym bardziej że to dotyczy twojego ojca. Zresztą — w zeszłym 
tygodniu, kiedy było włamanie do naszego kościoła, kościelny przypomniał tę 
historię, pamiętasz? Nawet mówił o naszym ojcu.
—  To nie było jedyne cenne znalezisko od czasów wojny. Co jakiś czas ziemia 
wypluwa kolejne, mniej lub bardziej cenne przedmioty. Nic dziwnego, że ludzie 
karmią się opowieściami o ukrytych skarbach — powiedziała pani Maria. — 
Szczególnie popularna jest historia o złocie, ukrytym na cmentarzu. Podobno w 
jednym z grobowców po wojnie zostały zakopane sztabki złota. Ludzie nie dają za 
wygraną, szukają. Nie był to pierwszy akt wandalizmu na naszym cmentarzu.
—  Z tym złotem, to może być prawda — powiedział Kuba. — Podczas praktyki 
studenckiej kilkanaście kilometrów stąd odkopaliśmy kuferek, w którym były 
szachy! Na początku się zdziwiliśmy, bo po co zakopywać w ziemi drewnianą 
szachownicę i metalowe piony? Ale potem kolega zaczął skrobać paznokciem po 
gońcu, który miał dość niezwykły kształt, i wtedy okazało się, że piony są ze 
szczerego złota.
?06
Kiedy tak siedzieli, jedli i opowiadali sobie niezwykłe historie, Matylda 
pierwszy raz od makabrycznego odkrycia na cmentarzu uspokoiła się i odprężyła. 
Ze wstydem pomyślała o swoich podejrzeniach wobec tych fajnych chłopaków. 
Poczuła się głupio, zwłaszcza wtedy, gdy złapała spojrzenie Wery pod tytułem: a 
nie mówiłam!
—  Ale uciekałyście z tego cmentarza, nie ma co, odważne panienki — zaśmiał się 
Maciek na wspomnienie panicznego odwrotu dziewczyn.
—  Nie ma się z czego śmiać. To wcale nie jest miły widok, takie otwarte groby. 
I nie wiadomo, czy przypadkiem nie wyrzucili z trumny zwłok? — mówiła powoli 
Matylda.
—  Nie wiadomo? To znaczy, że nie widziałyście, czy złodzieje otwarli trumny? — 
zdziwił się Maciek. — Żadna z was nie zajrzała do środka? Myślałyście, że z 
grobu wyskoczy bandyta i was zamorduje?
—  A co, nie mogło tak być? — rzuciła, patrząc spode łba, Matylda. — Gdyby się 
okazało, że nakryłyśmy ich na gorącym uczynku, myślisz, że nie zamordowaliby 
naocznych świadków?
—  Dobra, dobra, przyznajcie się — bałyście się zobaczyć nieboszczyka — zaśmiał 
się Maciek. — Uaaaa — wrzasnął nagle, aż podskoczyły przerażone.
107
I w tym momencie zgasło światło. Weronika złapała Matyldę kurczowo za rękę.
—  Nie wygłupiajcie się — zażądała kategorycznie Matylda. — Dość tych żartów.
—  Dzieci, co się stało? — dobiegło z pokoju wołanie pani Marii, która zaraz po 
kolacji poszła do siebie „uporządkować papiery", jak oznajmiła dzieciom. — Korki 
poszły?
Dopiero wtedy Matylda uświadomiła sobie, że wraz z ciemnością zapadła również 
cisza. To znaczy — z pokoju Marii nie było już słychać śpiewających Starszych 
Panów, którzy zawsze towarzyszyli jej w pracy. Ach, więc to nie był głupi żart 
chłopaków, tylko po prostu awaria.
—  Jasiek, szukaj świec — wołała jego mama,-już otwierając skrzypiące drzwi od 
swojego pokoju. — Są w spiżarni, druga półka na prawo. Zapałki też tam 
znajdziesz. Szybko, bo się w tych ciemnościach zabiję.
Chłopak po omacku ruszył w kierunku, gdzie powinny być drzwi do spiżarni, co 
rusz uderzając o jakiś przedmiot, stojący na drodze.
Nagle kuchnię zalało białe, trupie światło. To księżyc wyszedł zza chmur i 
wisiał na wprost okna jak złote kółko wycięte z papieru i naklejone na granatowe 
tło. Był to widok fantastyczny i nierealny, tak samo jak blask, który rzucał 
księżyc.
?
W tym momencie w drzwiach ?????? stanęła pan* Maria.
—  Rany boskie! — wrzasnął z przerażeniem ^a" ciek.
W jasnym szlafroku, z twarzą pokrytą warstwą kremu, oblana białym światłem 
księżyca wyglądała ;ak wi(Jrno. Nie zwróciła uwagi na okrzyk przerażenia, tylko 
zauroczona patrzyła w kuchenne okno. Powiedziała-
—  Wygląda, jakby pan Bóg zaświecił nam swoją latarnię!
Ale Matylda i Weronika nie patrzyły w okno tylko na podłogę, gdzie leżał wielki, 
trupio blady znak krzyża-
Zanim pojęły, że to tylko cień framugi okna oś^e" tlonego przez księżyc, światło 
zabłysło ponownie. Stfa" chy rozpierzchły się po kątach. Znów był0 jasno j miło, 
wszyscy śmiali się z Maćka, którego wystraszył wid°k gospodyni, ale dziewczyny 
nie mogły Zapomnieć tz&° znaku. Znowu krzyż. To nie może być przypadek
Rozdział X
— To był omen — powiedziała Matylda, gdy tylko znalazły się na zewnątrz. —Wiesz, 
że mam rację!
Weronika tylko kiwnęła głową. Była pod wrażeniem. Wszystkie podejrzenia, jakie 
żywiły wobec Maćka i Kuby, powróciły.
— Powiedz mi, Weronika, czy to wszystko trzyma się kupy, bo ja już całkiem 
zgłupiałam — Matylda usiadła ze skrzyżowanymi nogami na materacu i okryła się 
śpiworem. Po deszczu temperatura wyraźnie spadła. — To mógł być przypadek, że 
widziałyśmy na cmentarzu postać podobną do pani Marii, ale powiedz mi, skąd w 
takim razie ona wszystko wiedziała? Zwróciłaś uwagę, jak się zdenerwowała na 
samą myśl o tym, że być może podejrzewamy ją o bieganie z łomem po cmentarzu 
albo dokopywanie się do trumien. Skąd wiedziała, co się stało, jeśli jej tam nie 
było? A Kuba i Maciek? Znowu wszystko układa się tak, że oni są najbardziej 
podejrzani.
110
—  No, to już trochę przesadziłaś —Weronika aż zapiała z oburzenia. — Przecież 
jak odkryłyśmy te rozbite nagrobki, oni byli u proboszcza. Dogonili nas dopiero 
wtedy, gdy już wychodziłyśmy z cmentarza...
—  ... a raczej uciekałyśmy w panice — uściśliła Matylda. — I wcale nie 
przesadzam. Pomyśl chwilę. — I Matylda powtórzyła teraz na głos wszystko to, co 
przyszło jej na myśl podczas wizji lokalnej na cmentarzu, kiedy sierżant Żelazko 
mówił, że tego nie zrobiła jedna osoba, tylko co najmniej dwóch osiłków. — Mogli 
się włamać do grobów, kiedy szłyśmy do kościoła. Mogli zabrać to, czego szukali, 
i pójść na plebanię, żeby sobie zapewnić alibi — mówiła, patrząc przyjaciółce w 
oczy. — Pamiętasz, mieli ze.sobą pokaźne pakunki i byli ubłoceni. 
Niespodziewanie napatoczyli się na nas i postanowili skorzystać z okazji i 
wzmocnić swoje alibi. Nie chcieli, żebyśmy na nich czekały, prawda? Umówili się 
z nami na cmentarzu. Chcieli, byśmy miały czas odkryć te rozkopane groby. 
Rozumiesz? — to nie oni odkryli, tylko my. Oni zjawili się po wszystkim i 
odegrali rolę naszych wybawicieli. Dlaczego nie chcieli, żebyśmy z nimi poszły 
na policję? Może musieli jeszcze coś ukryć albo zabrać? Nie wiem, ale coraz 
mniej mi się to podoba.
—  Jak tak wszystko zebrałaś w całość, to i mnie się wydaje, że możesz mieć 
rację — powiedziała smętnie
111
Weronika. W duchu żegnała się już z ciepłym dotykiem dłoni Kuby. Nie wiedziała, 
że w tej samej chwili Matylda oczami wyobraźni widzi niewiarygodnie biały 
uśmiech Maćka.
—  Trudno, nie ma rady, musimy ich śledzić. — Matylda machnęła ręką, odganiając 
niechciany obraz. — Inaczej nigdy się nie dowiemy na pewno, czy mamy rację, czy 
tylko nam się wydaje.
—  Wydaje — machinalnie powtórzyła za przyjaciółką Weronika. — A, śledzić? 
Pewnie, możemy, nie ma sprawy. Już i tak przyzwyczaiłam się do tego, że tu się 
wstaje przed kogutem.
—  Lepsza najgorsza prawda niż najlepsze kłamstwo — powiedziała Matylda i 
zaśmiała się. Kiedy te same słowa mówiła do niej mama, myślała: gadanie! Teraz 
sama skorzystała z ulubionego zwrotu rodziców. Z tęsknotą pomyślała o mamie. 
Gdyby tu była, wszystko stałoby się o wiele prostsze. Ona na pewno wiedziałaby, 
co robić. Poczucie winy, wynikające z tego, że podejrzewają chłopaków albo panią 
Marię, albo wszystkich naraz, nie dawało jej spokoju. Kiedy myślała, że to 
niemożliwe, wtedy dowody same przemawiały przeciw nim. „A jeśli ich krzywdzimy? 
Jeśli podejrzewamy niewinnych ludzi? Boziu, gdyby tu była mama — pomyślała po 
raz kolejny. — Ha, ale mamy tu nie ma".
112
Maciek i Kuba przy kolacji na szczęście zdradzili, gdzie będą pracować nazajutrz. 
Matylda i Weronika postanowiły dotrzeć na to miejsce jeszcze przed nimi, idąc 
drogą na skróty, którą podczas grzybobrania pokazał im Jasiek. Opowiadał im, jak 
kiedyś zaskoczył mamę, kiedy pobiegł za nią tą właśnie drogą. Czekał pod 
szałasem i kiedy mama pojawiła się na drodze, mało co nie zemdlała, widząc syna, 
którego zostawiła przecież w domu. Zapomniała wtedy portmonetki, a w drodze 
powrotnej miała robić zakupy, więc Jasiek, spiesząc jej z pomocą, skorzystał z 
dróżki przez las, którą odkryli z Hanką jeszcze w dzieciństwie.
Kiedy przyjaciółki rozmawiały o jutrzejszej wyprawie, Matylda machinalnie 
gryzmoliła długopisem plan drogi na chusteczce higienicznej.
—  Stąd wyjdziemy, tu zanurzymy się w las, a tu polanką na skróty — mówiła, 
wskazując palcem miejsca na planie.
—  Nieźle — skwitowała Weronika, patrząc z powagą na bazgrały Matyldy.
Ale plan nie był im potrzebny. Wiedziały, gdzie trzeba zboczyć z drogi, żeby 
dotrzeć pod bacówkę przed chłopcami. Chciały się ukryć i obserwować. Może 
wreszcie coś się wyjaśni.
Nie spały dobrze. Weronika mówiła przez sen, a Matylda nie mogła zasnąć z obawy, 
że nie obudzą się na
113
czas. Co chwilę świeciła latarką, żeby spojrzeć na zegarek. Nie miała pojęcia, 
jak to się dzieje, że chociaż wciąż się budzi, w tych krótkich okresach drzemki 
ciągle coś jej się śni.
— Weronika, wstawaj — zawołała, kiedy usłyszała szczekanie psa, a potem 
charakterystyczny odgłos kół na piaszczystej drodze. — Wskakuj w spodnie. 
Idziemy za nimi.
Weronika nie była całkiem przytomna, ale o dziwo — prawie ubrana, bo spała w 
spodniach. Teraz narzuciła tylko polar i mogły ruszać.
Nie spieszyły się zbytnio. Wiedziały, że minie co najmniej godzina, nim nadejdą 
Kuba i Maciek. Po drodze, jak powiedzieli wczoraj przy kolacji, mieli jeszcze-
wstą-pić na policję. Sierżant Żelazko prosił, żeby uzupełnili zeznania.
Dziewczyny ukryły się za ścianką ledwie dychającej bacówki. Z tego miejsca miały 
wspaniały widok na poletko, wyznaczone biało-czerwona taśmą przez geologów. 
Mogły swobodnie obserwować, same pozostając w ukryciu.
Chłopcy pojawili się szybko, nawet za szybko, pomyślała Matylda. Czyżby 
pobłądziły i wybrały jakąś inną, dłuższą drogę? Na razie jednak to nie było 
ważne. Maciek z Kubą byli coraz bliżej. Szli, prowadząc rowery.
114
Rozmawiali z ożywieniem, z daleka wyglądało tak, jakby się kłócili.
Nie zatrzymali się tam, gdzie sami sobie wyznaczyli miejsce pracy, ale ku 
przerażeniu dziewcząt zaczęli zmierzać dokładnie w ich kierunku — w stronę 
bacówki.
—  Rany boskie, zaraz nas nakryją — pisnęła dramatycznie Weronika.
Matylda tylko położyła jej rękę na ustach. Usłyszały fragment rozmowy:
—  ... niebezpieczne. Mogą skojarzyć, mówię ci, musimy przenieść...
Ostatni dźwięk, jaki dobiegł ich uszu, wydał niedbale rzucony na ziemię rower. 
Potem wszystko się rozmazało, a głosy chłopaków odpłynęły gdzieś w niebyt.
—  ... no wreszcie, tak jest dobrze — usłyszała Matylda, otwierając jedno oko. 
Zobaczyła przed sobą zarośniętą twarz jakiegoś mężczyzny o nagim torsie. Ze 
strachu nie mogła wydać z siebie żadnego dźwięku, choć miała ochotę krzyczeć, a 
tymczasem on mówił do niej łagodnym głosem — Czy coś cię boli? Odezwij się.
Po chwili ujrzała Weronikę, siedzącą pod drzewem. Miała głowę owiniętą mokrą 
szmatą, która okazała się koszulą ich wybawcy.
—  No, moje panny, dostałyście solidny cios w wasze piękne główki. Myślę, że 
nawet mocniej niż całkiem
115
niedawno ja — zażartował i puścił do nich oko, zadowolony, że obie są przytomne 
i czują się nieźle.
„Przecież to kościelny", z trudem pomyślała Matylda, a każda myśl bolała, jakby 
szare komórki tłukły się jedna o drugą.
Kościelny tymczasem tłumaczył, że znalazł je, leżące bez życia za bacówką, kiedy 
szedł obejrzeć wczorajsze straty na cmentarzu. Swoją koszulą zabandażował 
krwawiące czoło Wery, a teraz namawiał je, by jak najszybciej się podniosły i 
poszły z nim do lekarki we wsi.
—  Nie wiadomo, czy na tym się skończy, może wam się coś w tych głowach 
poprzestawiało od uderzenia. Pamiętacie cokolwiek? Widziałyście kogoś? Skąd 
pojawił się napastnik i czym was zdzielił? — Franciszek zasypał je pytaniami.
Ale żadna z nich nic nie wiedziała. Nie usłyszały nawet, że ktoś za nimi stoi, 
jak więc mogły zobaczyć, czym zostały uderzone?
—  Nie, nie wiem — kręciła obolałą głową Weronika. — Dlaczego ktoś miałby na nas 
napadać? Komu zależy na tym, żeby nas skrzywdzić?
—  Też chciałbym wiedzieć, a i policja na pewno będzie ciekawa. Może to jakiś 
głupi żart, ale może nie? — zastanawiał się kościelny. — To wyście podobno 
odkryły rozkopane groby na cmentarzu. Może przestępcy was
116
widzieli? Może mają obawy, że coś zobaczyłyście, i chcą was nastraszyć? A swoją 
drogą, widziałyście kogoś wtedy na cmentarzu?
—  No co pan? Nikogo tam nie było! — powiedziała Weronika, przyciskając koszulę 
kościelnego do rany. — Kiedy przyszłyśmy, było już po wszystkim.
Matylda siedziała cicho, przygryzając dolną wargę. Była wściekła: na siebie, za 
to, że nie zachowała czujności, ale przede wszystkim na chłopaków. Pewnie to ich 
sprawka. Zakradli się, zaszli je od tyłu i zdzielili czymś ciężkim w głowę. A 
one zemdlały, jak w kiepskiej powieści dla niewinnych panienek.
—  A tak z ciekawości: co wy tu robiłyście o tak wczesnej porze? Nie macie 
grzybów ani kobiałek na jagody. Już wiem — kościelnego nagle olśniło. — Pewnie 
panienki umówiły się tu z panami studentami na schadzkę. Widzę, że oni tu 
wyznaczyli taśmami swoje miejsce pracy.
—  Co pan takie rzeczy mówi! — Weronika zaczerwieniła się po czubki uszu.
—  A widział pan tu jakichś studentów? — zapytała trzeźwo Matylda.
—  No rzeczywiście, nie widziałem nikogo. Wystawili panny do wiatru, co? — 
zaśmiał się tubalnie, zupełnie jak ich gospodyni. — No, ale żarty na bok. Pytam 
serio — po co tak wcześnie panienki przyszły do lasu?
117
—  My, no bo my, wie pan... — dukała Weronika, nieprzygotowana zupełnie na takie 
pytania.
—  Szkolimy się w topografii, bo po wakacjach zdajemy egzamin na tę sprawność, a 
na razie zupełnie nam nie idzie. — Matylda wyciągnęła z kieszeni i rozłożyła na 
trawie wymiętą chusteczkę higieniczną, na której niedawno bazgroliła drogę na 
skróty. Wolała pokazać ten kompromitujący ich topograficzne umiejętności 
dokument, niż przyznać się, że śledziły chłopaków.
—  Wiecie co, dziewczyny — kościelny z trudem oderwał wzrok od tego, co nazwały 
„planem drogi" — musicie się jeszcze wiele nauczyć, żeby zdać ten egzamin. Jeśli 
chcecie, mogę wam pomóc, ale póki có*nie chodźcie same po okolicy, bo przy 
takiej orientacji w terenie może się zdarzyć, że nie znajdziecie drogi powrotnej 
— zachichotał, jakby powiedział jakiś dobry żart.
—  My nie zdamy? — krzyknęła oburzona Weronika. — My, najlepsze w drużynie? My 
już zdałyśmy, a pan się na tym nie zna nic a nic!
—  Dobrze, już dobrze, nie chciałem was urazić — kościelny przypomniał sobie, że 
obie dziewczyny wymagają pomocy lekarza i starał się załagodzić to, co 
powiedział chwilę wcześniej. — Rozśmieszyły mnie te wasze
118
gryzmoły, ale ja wiem, że początki są trudne. Naprawdę mogę wam pomóc. Kiedyś 
latałem na szybowcach, trochę znam się na topografii. Jak chcecie, możecie mnie 
kiedyś odwiedzić na plebanii, pokażę wam, jak się rysuje takie mapki.
—  Ale my już naprawdę... — zaczęła Weronika, ale Matylda wpadła jej w słowo:
—  ... naprawdę przyjdziemy, bardzo chętnie, to fajnie, że ktoś nam pomoże — 
powiedziała głośno i wyraźnie. — A teraz zobaczmy jeszcze, co jest w tej bacówce. 
Może tam znajdziemy jakieś wskazówki, które pomogą nam ustalić sprawców.
—  Ho, ho, mówi, jak prawdziwy detektyw — ponownie huknął śmiechem kościelny.
„Co go tak śmieszy" — pomyślała z niechęcią Matylda, ale podała rękę kościelnemu 
i pozwoliła sobie pomóc wstać z trawy. Trochę kręciło jej się w głowie.
—  No to chodźmy sprawdzić, może tam nawet siedzą przestępcy i czekają, aż 
odejdziemy, żeby uciec z miejsca przestępstwa. Kto wie — powiedział ze śmiechem 
kościelny.
Ale nie było tam nikogo ani niczego. Żadnej skrzyni ze skarbem ani świeżo 
przekopanej ziemi, ani worka ze złotem, ani choćby nawet zgubionej rękawiczki, 
która mogłaby wskazać na właściciela i tym samym pomóc
119
ustalić sprawcę. Dosłownie nic godnego zainteresowania. W każdym razie nic, co 
zwróciłoby uwagę kościelnego.
Ale obie dziewczyny zauważyły delikatne, świeżo ścięte jasne gałązki brzozy, 
ułożone na ziemi w kształt krzyża.
Rozdział XI
—  Prawdopodobnie ktoś uderzył waszymi głowami o siebie, dlatego niewiele 
ucierpiałyście, chociaż czujecie ból
— powiedziała sympatyczna lekarka, do której zaprowadził je kościelny. —Weronika 
ma tylko niewielką naskór-ną rankę. Odkaziłam i nalepiłam plaster. Mam nadzieję, 
że nic wam nie będzie, ale gdybyście poczuły mdłości, gdyby zdarzyły się wymioty, 
a do jutra głowa nie przestawała boleć — tu macie mój numer telefonu — podała im 
małą wizytówkę, na której wyczytały: „Iwona Marzec, internista". — Dzwońcie 
nawet w nocy, mam samochód, to przyjadę — powiedziała, żegnając się z 
pacjentkami.
—  Teraz na posterunek — zarządził kościelny, który, jak się okazało, czekał na 
nie na zewnątrz.
—  Po co? — zaprotestowała Matylda. — Przecież nic się nie stało. Nikogo nie 
widziałyśmy. Nic nie zginęło, nie okradziono nas ani nie zgwałcono. Nie ma o 
czym mówić. O co tyle szumu?
121
Kościelny okazał się jednak nieugięty.
—  W okolicy grasują bandyci, wszystko może mieć związek z tymi kradzieżami — 
tłumaczył dziewczynom. — Czy naprawdę myślicie, że ktoś dał wam w głowę dla 
zabawy? To było albo ostrzeżenie, albo ten ktoś nie chciał, żebyście zobaczyły 
coś, czego nie powinny-ście widzieć. Tak czy inaczej, trzeba o tym powiedzieć 
policji.
„Jasne, nie chciał, żebyśmy zobaczyły to, czego widzieć nie powinnyśmy" — 
pomyślała zgryźliwie Matylda. Wciąż nie mogła sobie darować, że okazała się tak 
mało przewidująca i taka naiwna. Nawet nie usłyszała, kiedy ktoś podszedł od 
tyłu. Pamiętała tylko, że w momencie gdy traciła świadomość, przed oczami 
widziała obu chłopaków. „E, majaczę — skarciła się w myślach. — Nie mogli być 
obaj, bo jeden nas zaszedł od tyłu. Pewnie ich tylko słyszałam i założyłam, że 
stoją obok siebie".
Sierżant Żelazko na ich widok ucieszył się, jakby dostał niespodziewany prezent.
—  A jednak panienki przyszły — zawołał z zachwytem. — Co się stało tym razem? 
Znowu jakieś włamanie?
Nie umawiając się, opowiedziały policjantowi taką samą wersję jak kościelnemu. 
Uczą się topografii, dlatego
122
pomaszerowały rano do lasu, a kto dał im w głowę, nie pamiętają. Nikogo nie 
widziały.
—  Skoro panienki ranne, odwiozę do domu — zaofiarował się szarmancko sierżant 
Żelazko.
I już nie było rady. Trzeba było wsiąść do przyczepy i z duszą na ramieniu, w 
huku i kurzu pozwolić się dowieźć do dworu.
Pani Maria była wstrząśnięta.
—  Mój Boże — złożyła ręce i strzelała kostkami dłoni, aż ciarki przechodziły po 
plecach. — Napadli na was. I to dokładnie wtedy, kiedy byłam w pobliżu. — 
Matylda wymownie spojrzała na przyjaciółkę. —Ja nawet nie wiedziałam, że was nie 
ma w namiocie. Rano pobiegłam do Gazdowej po jajka. Nie przyszło mi do głowy, że 
wy gdzieś tam obok potrzebujecie pomocy. Przecież jakby wam się coś stało, to 
Widlecki by mi tego nie darował. No, ale co ja mam robić? Przecież nie mogę was 
zamknąć pod kluczem ani chodzić wszędzie za wami. Co mam robić?
—  Przede wszystkim proszę się uspokoić, pani Mario — powiedział sierżant 
Żelazko. — Będziemy mieć panienki na oku.
—  Hanka, Jasiek, co wam jest, czego tak siedzicie pod oknem, jakbyście ducha 
zobaczyli? — pani Maria, nie tracąc rezonu, przywoływała do porządku swoje 
dzieci.
123
Brat i siostra siedzieli na taboretach pod oknem, skuleni jak kury na grzędzie. 
Nie wtrącali się do rozmowy, nie pytali o nic.
—  Czy wy przypadkiem nie macie zamiaru chorować? — zaniepokoiła się nagle ich 
matka. — Pokazać mi tu głowy.
—  Mamo, ja się boję — wydukała wreszcie Hanka. — A jak nas wszystkich pomordują?
—  Nie bądź głupia — odezwał się Jasiek, zanim jego matka wygłosiła zwyczajową 
tyradę. — To, co im się zdarzyło, to był jakiś wygłup tutejszych chłopaków. 
Miastowe dziewczyny przyjechały, to trzeba je poderwać. Wiejskie zaloty! 
Pamiętasz Hanka, jak w zeszłym roku Mietek Kałuża powiązał ciebie z Bożenką 
warkoczaTni? To jest trochę podobny żarcik, no nie?
—  I ja tak myślę — powiedziała nagle Matylda. — Gdyby ktoś nas chciał naprawdę 
skrzywdzić, uderzyłby solidnie łomem. A ten ktoś sobie z nas zakpił. Zderzył nas 
głowami. To nie ma nic wspólnego z kradzieżami w kościołach ani z włamaniem na 
cmentarzu, mówię wam. Dajmy już temu spokój, bo i tak koła nie wymyślimy.
Nikt z obecnych nie uwierzył w ani jedno słowo tego przemówienia, ale atmosfera 
wyraźnie zelżała.
—  Zje pan z nami, sierżancie — gospodyni raczej stwierdziła, niż zapytała.
124
Matylda nie po raz pierwszy pomyślała, że dla pani Marii jedzenie jest sposobem 
na rozwiązywanie wszystkich problemów. Weronika dyskretnie wykonała posuwisty 
gest rękami — jakby wsuwania łopatą ciasta do pieca. Baba Jaga! Jak na komendę 
zaczęły chichotać. Nie mogły się uspokoić, jakby w ten sposób uchodziło z nich 
poranne napięcie.
—  Iz czego się śmiejecie? To takie śmieszne, że dostałyście po łbach? — chciała 
wiedzieć pani Maria. —Ja tu się zamartwiam, a one boki zrywają.
—  Są młode, niech się śmieją — powiedział ugodowo sierżant Żelazko.
Hanka z Jaśkiem też nie mogli się powstrzymać. W końcu rozśmieszyli i policjanta, 
i panią Marię. Rechotali, trzymając się za brzuchy, kiedy drzwi kuchni otwarły 
się i na progu stanęli Maciek i Kuba.
—  Stary, chyba złapali włamywaczy — zamiast „dzień dobry" powiedział Kuba. — 
Patrz, Werka nawet odniosła rany. Z czego się tak śmiejecie jak głupi do sera? 
Powiedzcie coś. Co się stało Weronice?
—  Hej ludzie, co jest? — zawołał komicznie Maciek. — Jak to takie śmieszne, to 
my też chcemy się pośmiać.
—  Mówiąc prawdę, to nie bardzo jest się z czego śmiać. Tu raczej jest powód do 
płaczu, ale nerwy nie
125
wytrzymały — gospodyni ocierała fartuchem załzawione od śmiechu oczy. Uspokoiła 
się pierwsza, a po niej wszyscy po kolei.
—  No to co jest, stało się coś? — nie dawał za wygraną Maciek.
—  A co, pewnie nic nie wiecie? — zapytała z ironią Weronika.
—  Rzeczywiście, nic nie wiemy, cały dzień pracowaliśmy na poletku w lesie. Jak 
waszym zdaniem mieliśmy się czegokolwiek dowiedzieć? — zdziwił się Kuba.
—  Dziewczęta miały wypadek — ucięła zarzewie kłótni pani Maria. — Rano poszły 
do lasu, by podszkolić się w topografii, trafiły w pobliże tego waszego poletka, 
bo mówią, że widziały biało-czerwone taśmy, i niespodziewanie dostały w głowę 
tak mocno, że obie padły bez czucia. Na szczęście znalazł je kościelny, udzielił 
pierwszej pomocy, zatargał do lekarki, a potem na policję — stąd u nas sierżant 
Żelazko, który był tak dobry, że odwiózł obie ranne swoim junakiem.
—  A swoją drogą, czy wyście niczego nie widzieli ani nie słyszeli? Przecież to 
wasze miejsce pracy — sierżant czuł się trochę głupio po tym niekontrolowanym 
wybuchu śmiechu i teraz nadrabiał gorliwością tamto, jak mu się zdawało, złe 
wrażenie. — To co możecie mi powiedzieć?
?26
—  O której godzinie to się stało? — spytał rozsądnie Kuba.
—  No, zaraz po siódmej — powiedziała ostrożnie Matylda.
—  Zaraz po siódmej? To przecież o tej porze myśmy tam akurat przyszli — zdziwił 
się Maciek.
—  No właśnie! I nic nie widzieliście ani nie słyszeliście! To dziwne, prawda? — 
"Weronika nie mogła sobie darować złośliwości. — Zresztą my potem też was nie 
widzieliśmy, bo was tam już nie było.
—  Rany boskie, Maciek, to były one! — Kuba nagle zbladł. ,Weronika czerwienieje, 
on blednie, ale się dobrali" — pomyślała mimochodem Matylda. — Rzeczywiście, już 
dochodziliśmy do bacówki, kiedy w krzakach usłyszeliśmy jakiś szelest, który 
przypomniał nam o złodziejach i o tym, że zapomnieliśmy wstąpić na posterunek — 
mówił dalej Maciek. — No to zrobiliśmy w tył zwrot i wróciliśmy złożyć zeznania. 
Ale do głowy nam nie przyszło, żeby sprawdzać, co się rtisza w lesie. Myśleliśmy, 
że jakieś zwierzę.
—  To by się zgadzało — przytaknął Żelazko. — Przyszli do mnie zaraz po wpół do 
ósmeJ- Całe to zajście musiało ich ominąć. Pewnie, jak wrócili na polanę, już 
było po wszystkim.
Matylda poczuła nagle wielką ulg?- To nie oni! Nie
127
mylił jej wzrok, kiedy widziała ich obu, zanim straciła świadomość. No dobrze, 
ale w takim razie kto je zaatakował?
Po raz kolejny musiały opowiadać, co się wydarzyło w lesie, i rozmyślania o tym, 
kto dał im po głowach, Matylda odłożyła na później.
—  Wyjaśnijcie mi jeszcze jedno — nie dawał za wygraną Kuba. — Dlaczego 
poszłyście do lasu tak wcześnie? Może po prosu nas śledziłyście, co, dziewczyny?
Matylda spojrzała na Werkę i pomyślała, że pewnie wygląda tak samo jak 
przyjaciółka: cała czerwona, z płonącymi uszami, które aż ją piekły. Usłyszała w 
głowie głos mamy: najlepszą obroną jest atak.
—  Idiotyczny pomysł — powiedziała. — Nie jesteście dla nas aż tak ważni, 
żebyśmy was musiały śledzić. Nie chciałyśmy po prostu robić przykrości Hance i 
Jaśkowi, nie biorąc ich ze sobą. Jeszcze by pomyśleli, że nie lubimy ich 
towarzystwa, a to nieprawda. Żeby się czegoś nauczyć, musimy potrenować same — 
oni za dobrze znają teren. Dlatego wstałyśmy rano, sądząc, że wrócimy, nim 
zorientują się, że nas nie było.
Zobaczyła zdziwione, ale i pełne podziwu spojrzenie Weroniki i wiedziała, że tę 
potyczkę wygrały. Jednak nadal nie dawało jej spokoju pytanie: komu zależało, 
żeby je nastraszyć i uciszyć? I czy to było ostrzeżenie,
128
żeby trzymały buzię na kłódkę? Jeśli tak, to są w niebezpieczeństwie, bo 
złodzieje myślą, że one wiedzą coś, o czym tak naprawdę nie mają pojęcia!
—  Dziewczyny, jutro rano przyjeżdżają nasi przyjaciele z Warszawy. Tak, tak, ci 
od łódki. Będą żeglować po jeziorach cały miesiąc. Zabieramy się z nimi na 
weekend. Płyniecie z nami? — Maciek nie czekał nawet, aż Kuba przyjdzie na 
śniadanie, tak mu się paliło z tą wiadomością dla dziewcząt. Konkretnie — do 
jednej, bo całe to przemówienie skierował wyraźnie w stronę Matyldy.
— Jasne, że płyniemy—Weronika nawet nie spojrzała na koleżankę, bojąc się, że 
może mieć coś przeciwko temu. Ale Matylda znów ją zaskoczyła.
—  Pewnie, to świetny pomysł — przytaknęła, a Maciek z radości złapał ją wpół i 
obrócił parę razy po kuchni.
—  No to co, jedziemy?
—  Ale pamiętacie, co mówiła pani Maria? Że puści nas najwyżej na jeden dzień, 
bo jest za nas odpowiedzialna — Matylda zawsze umiała dorzucić łyżkę dziegciu do 
beczki miodu. — No to musimy się spytać...
—  O co spytać? — powiedzieli chórem Kuba i pani Maria, pojawiając się 
równocześnie na progu kuchni.
Zaczęli mówić wszyscy jednocześnie.
129
—  Cisza — huknęła nagle basem gospodyni. — Robicie taki rejwach jak baby na 
targu. Jeśli udało mi się dobrze zrozumieć, to panowie chcą wypłynąć w dwudniowy 
rejs i zabrać z sobą Matyldę i Weronikę, czy tak?
—  Tak — potwierdził Maciek.
—  No to proszę bardzo, płyńcie, krzyżyk na drogę — powiedziała pani Maria, 
robiąc w powietrzu znak krzyża.
—  Jak to, pani się zgadza? — zdziwili się wszyscy naraz.
—  Zgadzam się, a nawet uważam, że w tej sytuacji to najlepszy pomysł z 
możliwych — pani Maria usiadła, nagle jakaś pomniejszona i już całkiem 
niepodobna do Baby Jagi. — Tutaj one nie są bezpieczne. Boję się? że ktoś chce 
was skrzywdzić, dziewczęta — zwróciła się wprost do nich. — Płyńcie, chociaż dwa 
dni nikt nie będzie na was dybać, a ja może się trochę uspokoję. Za to wy — 
zwróciła się do Maćka i Kuby — macie ich pilnować jak najcenniejszego skarbu. 
Gdyby im się coś przytrafiło, Widlecki wydłubie mi oczy, ale wcześniej ja 
dopadnę was!
Nim Hania z Jaśkiem nadeszli na śniadanie, cała czwórka w najlepsze omawiała już 
plany wyjazdowe. Jasiek zmarkotniał, bo jemu nikt nie zaproponował wyprawy, a i 
Hanka nie sprawiała wrażenia szczęśliwej.
130
pozostali starali się wytłumaczyć im, że trzeba mieć kartę sternika, umieć 
pływać i że taka praca na jachcie to ciężka harówka, ale byli tak wyraźnie 
rozradowani czekającą ich wyprawą, że nie przekonali ani Jaśka, ani Hanki. Na 
szczęście odezwała się ich matka:
— Mówcie, co chcecie, ale i tak bym was nie puściła, nawet gdybyście umieli 
pływać. Koniec dyskusji, rozejść się — wydała iście wojskową komendę, aż 
delikatnie zadrżał jej koniuszek nosa. Znowu wyglądała normalnie, to znaczy jak 
Baba Jaga.
Rozdział XII
Tym razem to Weronika zbudziła Magdę.
—  Wstawaj, musimy się przygotować — ponaglała, potrząsając koleżanką. — Zobacz, 
jaki piękny dzień.
Rzeczywiście, po kilku markotnych i na ogół deszczowych dniach wstał wreszcie 
piękny, lekko zamglony poranek. „Ale będzie upał", pomyślała radośnie Matylda, 
przeciągając się w swoim śpiworze.
—  Daj spokój, Weronika, przecież oni jadą z Warszawy, ciągną żaglówkę na 
przyczepie. Najwcześniej będą tu o dziesiątej — powiedziała uspokajająco do 
koleżanki.
Ale już nie spała. „Reisefiber2", pomyślała i uśmiechnęła się pod nosem, bo tak 
właśnie mówiła zawsze jej mama, kiedy ojciec gorączkował się już na dwa dni 
przed każdym wyjazdem. „Ci moi rodzice to dopiero okazy" — myślała o nich z 
przyjemnością. Mama, roztrzepana,
2   Reisefieber — (z niem.) „gorączka podróżna". W wolnym tłumaczeniu: 
podniecenie towarzyszące wyjściu, wyjazdowi, podróży.
132
niczego nie umiała porządnie zaplanować. Za to ojciec spokojny, poukładany. 
Wszystko musiało być zapięte na ostatni guzik, dlatego każdą sprawę załatwiał 
parę dni przed podróżą. Nie było mowy, żeby mogli się ruszyć, jeśli czegoś, co 
sobie zaplanował, nie załatwił do końca. Ile razy obie z mamą wściekały się na 
niego. Czekały w samochodzie, gotowe do drogi, a tato jeszcze dzwonił, wracał, 
sprawdzał. „Niedobrze, myślała dalej Matylda, gdyby to on wysyłał telegram do 
stryjka, na pewno wszystko byłoby w porządku". Ale z drugiej strony — nie 
miałaby tak szalonych wakacji. Czy stryj zabrałby je na żaglówkę? Na pewno nie! 
Czy mogłaby bawić się w detektywa? Śledzić chłopaków, odkrywać rozgrzebane groby 
i dostawać po głowie? Dotknęła obolałego miejsca i uśmiechnęła się. „Nie jest 
źle" — pocieszyła się w duchu i powoli wyczołgała się ze śpiwora.
Spakowane, zwarte i gotowe poszły do dworu na śniadanie.
—  O, ksiądz proboszcz. Dzień dobry — powiedziały równocześnie, zdziwione wizytą 
osoby duchownej o tak wczesnej porze.
—  Mówiłem wam, że będę tu w sobotę — przypomniał ksiądz, odrywając się od 
papierów, nad jakimi ślęczeli razem z panią Marią. — Kiedyś to trzeba zrobić. 
Cała ta inwentaryzacja uświadomiła mi, ile mamy
133
w kościele wspaniałości. A raczej — ile mieliśmy — posmutniał nagle. — Maria 
obiecała zawieźć do komendy powiatowej te wszystkie zapiski, mogą być pomocne w 
ujawnieniu sprawców. Policjanci będą wiedzieli, czego szukać. Poślą zdjęcia i 
opisy do Warszawy, bo złodzieje na pewno nie zechcą pozbywać się łupu na naszym 
terenie. Tu by szybko wpadli, ludzie są już wyczuleni. Wszyscy w okolicy wiedzą 
o napadach na kościoły. Ale, ale — słyszałem od Marii, że i wy dostałyście po 
głowie?
—  No, to wy sobie gadajcie, a ja przygotuję śniadanie. Niech proboszcz zbiera 
te papiery, skończymy później, bo zaraz zejdą się wszyscy i zacznie się ruch jak 
na Marszałkowskiej — zaśmiała się gospodyni.
—  Ja pani pomogę — zadeklarowała się WeToni-ka. — Może pokroję chleb?
—  Ja też chętnie coś zrobię — dodała Matylda, wstając od stołu.
—  Gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść. Opowiedzcie proboszczowi waszą 
przygodę, a ja zrobię jajecznicę — powiedziała wesoło pani Maria i ruszyła w 
stronę lodówki po jajka.
Chłopcy nadeszli dopiero wtedy, gdy domownicy i ich goście kończyli jeść 
jajecznicę.
—  Szczęść Boże — przywitał się od progu Maciek. — Znowu coś nas ominęło! — 
Poruszył nozdrzami jak pies
134
myśliwski. — A, tym razem to była tylko jajecznica. Nic straconego. Kuba, bierz 
patelnię i do roboty — zaśmiał się w kierunku przeciągającego się w drzwiach 
kolegi. — On jest mistrzem patelni, żałujcie, że na nas nie poczekaliście.
—  Ja osobiście tylko jednego żałuję — że nawet w sobotę nie pozwolą się 
człowiekowi wyspać — jęknął od drzwi Kuba. — Kompletnie powariowaliście, czy co? 
Przecież oni nie będą tu przed dziesiątą, a jak znam Wojtka, to przyjadą pewnie 
koło południa. Więc po co ten pośpiech i pobudka w środku nocy? — zrzędził, ale 
już sięgał po patelnię, mile połechtany pochwałami przyjaciela.
Po śniadaniu dla zabicia czasu rozłożyli na stole planszę do gry w scrabble. Ale 
gdy wskazówki zegara zbliżały się do godziny dziesiątej, nikt już nie mógł się 
skoncentrować. Nasłuchiwali, ciągle ktoś podchodził do okna. Pierwszy usłyszał 
ich Jasiek. Było może wpół do jedenastej.
—  Są — wrzasnął jak oparzony, zrywając się od stołu tak nagle, że kostki 
scrabble poleciały na podłogę. — Przyjechali, słyszę samochód.
I już go nie było. Kuba, Hanka i Maciek wybiegli za nim. Dziewczyny, nagle 
skrępowane sytuacją, stanęły
135
pośrodku kuchni i czekały. Za chwilę będą musiały poznać nowych chłopaków, z 
którymi miały spędzić dwa dni. Matylda spojrzała na Werę i złapała jej wzrok. 
Lustrowały się uważnie. „Nieźle", oceniła Matylda. Weronika miała na sobie białe, 
krótkie szorty i czerwoną koszulkę bez rękawów. Wysoka, długonoga, opalona, z 
krótko obciętymi włosami wyglądała dobrze, choć brakowało jej wyraźnych 
atrybutów kobiecości. „Nieźle", pomyślała w tym samym momencie Weronika, 
oceniając przyjaciółkę. Granatowe szorty, żółta bluzka, opinająca się na jej 
ładnym biuście, włosy wysoko zebrane w koński ogon.
—  No to gdzie są te wasze laski? — usłyszały z sieni i zaraz potem drzwi 
otwarły się z hukiem. — Fki, fiu — gwizdnął śniady brunet i natychmiast 
wyciągnął rękę do czerwonej po uszy Wery. —Jestem Wojtek, a to mój młodszy 
braciszek Jacek — dokonał prezentacji. I nie dając nikomu dojść do słowa, mówił 
dalej — Słyszałem, że macie gitarę, znacie szanty i w ogóle — stare z was 
żeglarki. To prawda?
—  Wojtek, ucisz się na chwilę — zaśmiał się Maciek. — Przepraszam wszystkich, 
on tak zawsze, gęba mu się nie zamyka. Poznaj naszą gospodynię i jej gości. To 
jest pani Maria, to ksiądz proboszcz, doświadczony ostatnio przez los — 
przedstawiał po kolei — a to
136
Hanka i Jasiek, dzieci naszej żywicielki. Ta blondynka to Matylda, a brunetka — 
Weronika. No, teraz możesz gadać dalej.
I gadał. Całe dwa dni rejsu pozostawały pod znakiem Wojtka. Od razu objął 
dowództwo nad wyprawą. Nie pytał nikogo o zdanie, tylko dyrygował, zarządzał, 
wydawał komendy. Robił to jednak dowcipnie i z takim wdziękiem, że nikt nie 
protestował. Na żeglowaniu znał się jak mało kto. Dziewczyny od razu dostały 
miejsce przy szotach3. Kiedy założyły swoje rowerowe rękawiczki bez palców, 
Wojtek aż gwizdnął z podziwu.
— Nieźle przygotowane babki — powiedział z pochwałą w głosie. — Wy naprawdę 
znacie się na tym fachu.
Dzień był słoneczny i wietrzny — czy można sobie wyobrazić piękniejszą pogodę na 
żagle?
Jacek, brat Wojtka, od razu zajął się kuchnią. Weronika była mu bezgranicznie 
wdzięczna. Obawiała się, że jako dziewczyny zostaną zapędzone do garów, a ona 
serdecznie nienawidziła gotowania. Biorąc pod uwagę jej upodobanie do jedzenia, 
było to zdumiewające, ale Weronika naprawdę nie umiała zrobić nawet jajecznicy. 
Matylda nie mogła wyjść ze zdumienia, jak zręcznie jej
3   Szoty są to liny na żaglowcu, służące do naprężania żagla i ustawiania go 
odpowiednio do wiatru.
137
koleżanka unikała kuchennych obowiązków na różnych obozach, nigdy nie zdradzając 
się z brakiem talentu w tej dziedzinie.
Dziewczyny wybierały szoty, Wojtek na zmianę z Kubą trzymali ster, a Jacek z 
Maćkiem grali pod pokładem w karty i pichcili. Dopiero kiedy po południu wiatr 
potężnie dmuchnął i bardzo ciężko było utrzymać naprężone żagle, chłopcy 
zastąpili przy szotach Weronikę i Matyldę.
—  Gdzie zawijamy? — zapytał zwięźle Jacek, wyłażąc spod pokładu z mapą w rękach.
Pochylili się nad nią we trzech: Maciek, Jacek i Wojtek. Kuba przejął ster.
Wszyscy byli już głodni i zmęczeni słońcem. Matylda czuła, że piecze ją skóra na 
ramionach, chociaż była jtiż trochę opalona i wysmarowana kremem z mocnym 
filtrem przeciwsłonecznym. Z zazdrością patrzyła na Werę. Jej śniada karnacja 
skutecznie chroniła od poparzeń, a Weronika wyglądała fantastycznie — jak 
półkrwi Indianka. „Pocahontas", pomyślała Matylda, gdy koleżanka wychynęła spod 
pokładu z kromką chleba w zębach, obwiązana w pasie czerwoną chustą i z czerwoną 
przepaską na czole.
—  Słuchajcie, dopiero piąta, płyńmy na Kirsajty — zaproponował Wojtek.
Matylda zajrzała mu przez ramię i z przerażeniem stwierdziła, że mają przed sobą 
jeszcze co najmniej dwie
138
godziny rejsu, i to przy korzystnym wietrze. Widziała, że Weronika też ma już 
dość. Zresztą marzyła o toalecie, choćby w zwykłych krzakach, ale wstyd jej było 
mówić o tym głośno.
Była wdzięczna Maćkowi, gdy wskazując na mapie bardzo nieodległy punkt, oznajmił:
—  Tu, w pobliżu Sztynortu, jest binduga4. Nocowaliśmy tam w ubiegłym roku, 
prawda, Kuba? Nie ma ludzi, ale za to jest ubikacja — co prawda drewniana, ale 
zawsze (Matylda pomyślała, że Maciek chyba czyta w jej myślach) — i dobrze 
przygotowane biwakowi-sko. Można rozpalić ogień i zjeść jak ludzie — przy 
stolikach. Ja proponuję zawinąć tam. Darujmy sobie teraz Kirsajty. Jeśli jutro 
będzie wiało tak samo jak dziś, możemy skoczyć na rybki do Sztynortu i jeszcze 
trochę pomamramy, nim trzeba będzie wracać. Co wy na to?
Zaśmiali się wszyscy. Czuli się wtajemniczeni. Nikt nie musiał pytać, co oznacza 
owo „mamranie", bo wszyscy wiedzieli, że w slangu żeglarzy jest to po prostu 
pływanie po przepięknym jeziorze Mamry, drugim co do wielkości w Polsce.
—  A wy, co sądzicie, dziewczyny? — Wojtek przypomniał sobie wreszcie, że mają 
na pokładzie gości. Ale tak 4   Binduga — dzika przystań dla łódek i żaglowców.
139
naprawdę szukał sprzymierzeńców. — Nocujemy na Kir-sajtach, co nie? Tam jest 
zatoczka z fantastycznym wiejskim sklepem, otwartym do zmroku. No to jak, 
płyniemy czy macie już dość? — pytał z nadzieją, że go poprą.
—  Trochę pieką mnie ramiona, ale mogę zarzucić bluzkę, nie ma sprawy — 
powiedziała Matylda z ociąganiem. W końcu zostały zaproszone, nie wypada 
marudzić. Weronika nie miała takich oporów.
—  Ja jestem głodna — powiedziała zdecydowanym głosem.
—  A ja mam gotową kolację — rozstrzygnął spór Jacek. — Parkujemy.
Słońce stało jeszcze wysoko, gdy dobijali do dzikiej bindugi. Dziewczyny 
chichotały, kiedy chłopcyznosili je na rękach z pokładu przez pień powalonego 
drzewa, do którego przycumowali. Ich łódka to był Mak 818. Odnowiona, 
wypieszczona przez właściciela, jedna z piękniejszych łódek pływających po 
mazurskich jeziorach. W latach osiemdziesiątych zbudowano w Polsce jedynie 
cztery modele takich Maków. Łódź była doprawdy piękna — jak rasowy koń — choć 
podobnie jak on, naro-wista i nie zawsze posłuszna. Schodki miała na rufie. 
Wygodne, gdy trzeba było zejść do wody podczas żeglowania, ale jeśli przybiło 
się do brzegu dziobem, trzeba było skakać z pokładu.
140
—  Panie i panowie, podano do stołu — zakomunikował komicznie Jacek, stając na 
dziobie łodzi z garnkiem w ręku, w białej, wysokiej czapce, zrobionej z gazety.
—  Brydż czy grzyby? — chciał wiedzieć Maciek, gdy kończyli obfite porcje 
makaronu z sosem.
—  Brydż — natychmiast zdecydował Wojtek. — Szkoda czasu na grzyby.
Dziewczynom zrzedła mina.
—  A my co? Mamy iść spać? — spytała rozżalona Weronika.
—  Wy — do garów. Ktoś to musi pomyć. Ja gotowałem, wy sprzątacie — odezwał się 
Jacek, jak zwykle oszczędny w słowach.
—  Smażone na maśle kurki, maślaki, borowiki — rozmarzył się nagle Kuba. — A 
może zróbmy tak: najpierw krótkie grzybobranie, potem długi brydż?
Nagle zaczęli mówić wszyscy naraz. Każdy miał inny pomysł na koniec dnia.
—  W takim razie ja idę pływać. Idzie ktoś ze mną? — Wojtek bez żalu zrezygnował 
ze swojego pierwotnego pomysłu, zrzucił bluzę i nie czekając na odpowiedź, 
pobiegł do wody.
— Jasne — zapaliła się Weronika. —Ja idę. Matylda, chodź, popływamy. — I już 
zaczęła się wdrapywać na pokład, żeby przebrać się w strój kąpielowy
141
W wodzie dołączył do nich Jacek. Był świetnym pływakiem.
—  Kuba z Maćkiem wybrali grzyby — powiedział, wynurzając się tuż obok dziewczyn. 
— Będziecie miały zajęcie, gdy siądziemy do kart, bo nie mam wątpliwości, że 
przyniosą torbę grzybów. Po tych kilku dniach deszczu na pewno jest ich mnóstwo.
Woda dawała cudowną ochłodę po całodziennym upale. Wysuszone słońcem i wysmagane 
wiatrem ciała chłonęły wilgoć niczym gąbka. Trochę pływali, ale głównie pluskali 
się jak dzieci.
—  Szkoda, że poszli — wysapała Weronika do Matyldy, gdy już stały na pokładzie 
i wycierały się do sucha.
„Żałuje, że Kuba nie widział, jak pływa", pomyślała zgryźliwie Matylda. Ale i 
ona sama trochę żałowała, bo żadna z jej koleżanek nie pływała tak piękną, krytą 
żabką. Nie zaszkodziłoby, gdyby i Maciek to zobaczył. Szkoda im było, że Wojtek 
zabronił skoków z pokładu do wody. Powiedział: jutro poskaczemy, ale na pełnym 
jeziorze. Tutaj dno może być niebezpieczne. Trzeba przyznać, miał autorytet. 
Nikt, nawet jego brat, nie próbował dyskutować.
Rozdział XIII
— Gdzie oni są, do licha — marudził Wojtek, gdy przebrani w suche ciuchy 
siedzieli na pokładzie i popijali drinki ze swoich kubeczków.
Weronika była trochę zła, że nie dostała piwa, ale Wojtek wyjaśnił jej krótko, 
że obiecał pani Marii dbać o nie jak o własne siostry, a niepełnoletniej 
siostrze nie dałby alkoholu. Dostały za to schłodzoną w zęzie5 pepsi z dwoma 
plasterkami cytryny. Ostatecznie, może być. Nawet Matylda nie protestowała, choć 
Weronika znała jej zdanie na temat coli i pepsi, i teorię dotyczącą zgubnego 
wpływu tych napojów na zęby. Matylda miała hopla na punkcie zębów, nie używała 
ani mocnej herbaty, ani kawy, ani niczego, co mogłoby źle wpłynąć na 
nieskazitelną biel jej uśmiechu. Weronika podśmiewała się
5 Zęza — dolna, wewnętrzna część kadłuba statku, najniżej położona, zawsze 
zanurzona w wodzie, dlatego najchłodniejsza. W nowoczesnych żaglówkach znajdują 
się tam schowki służące np. do przechowywania jedzenia czy napojów.
143
z koleżanki, bo to było jej zdaniem trochę przesadzone. Ale w skrytości ducha 
podziwiała upór i konsekwencję Matyldy — cechy, których sama nie miała. Patrzyła 
teraz spod przymrużonych powiek, jak Matylda delikatnie pociągała przez rurkę 
brunatny napój.
—  Kurczę, jak zaraz nie wrócą, to siadamy z dziewczynami do remika — Wojtek był 
wyraźnie zły.
—  Czemu do remika? Nie chcesz już grać w brydża? — zapytała niewinnie Weronika.
—  Chcę, nawet bardzo chcę, ale... —Wojtek odwrócił się gwałtownie w jej stronę. 
— To znaczy, że wy gracie?
—  Trochę — powiedziała skromnie Matylda.
Byli przy trzecim robrze6, kiedy wrócili Kuba*2 Maćkiem.
—  O nie, panowie, teraz czekajcie — zgrzytnął zębami Wojtek. — Niech was szlag! 
Gdyby nie wasze koleżanki (tu Weronika spłonęła rumieńcem), to musiałbym uznać, 
że dzień jest zmarnowany. Powiedziały, że grają „trochę". Kurczę, mogliście nas 
uprzedzić. Musimy się odegrać, nie ma mowy.
Maciek z Kubą śmiali się zdumieni, bo sami nie wiedzieli przecież, że dziewczyny 
grają w brydża. Przez
6   Rober — (ang. rubber) etap gry w brydża, wista lub winta zakończony 
podliczeniem zdobytych lub utraconych punktów.
144
prawie trzy tygodnie wspólnego pobytu we dworze, zdarzyło się tak wiele i 
wszyscy mieli tak wypełnione dni, że nikomu nie przyszło do głowy zabijać czas 
kartami.
—  Gdzie wyście byli tak długo? — chciał wiedzieć Jacek, patrząc na mizerne 
efekty grzybobrania: parę kurek, koźlarzy, ani jednego prawdziwka.
—  Chyba mieli tu gdzieś umówioną randkę — zakpiła Matylda, zbierając ze stołu 
ostatnią lewę7 wygranego szlemika8.
Zdziwiła się gwałtowną reakcją Maćka:
—  Jaką randkę, co ci przyszło do głowy — powiedział podniesionym tonem. — 
Robiliśmy rekonesans. Tu w pobliżu jest fajny ośrodek żeglarski, zamówiliśmy na 
rano śniadanie dla wszystkich. Kosztuje grosze, a na miejscu są prysznice i 
prawdziwe toalety. Jeszcze przynieśliśmy grzyby, a tu taka wdzięczność.
—  Dobrze, ja tylko żartowałam — powiedziała zdziwiona jego nieoczekiwanym 
wybuchem Matylda. — Zmieniamy się, Weronika. Niech grają, a my oczyścimy te 
grzyby i pośpiewamy wam, chcecie?
—  Tak — powiedział krótko Jacek. — Losujemy, kto z kim? — zwrócił się do Kuby.


Lewa — inaczej wziątka; karty, które zabiera rozgrywający. Szlemik — wzięcie 
przez rozgrywającego dwunastu lew na trzynaście kart, biorących udział w grze.
145
—  Ja wchodzę za Matyldę — oznajmił Maciek. — Nieźle, kobieto, dziękuję — 
potrząsnął jej ręką, spoglądając na kartkę z wynikami.
—  Nie ma mowy, gramy od początku — Wojtek był naprawdę zły: nie dość, że został 
zmuszony do wcześniejszego zwinięcia żagli, to na dodatek ucierpiał jego honor.
—  Przegrał z babami. I to z takimi małolatami! — chi-chrała się Weronika, 
skrobiąc bez przyjemności przyniesione grzyby. — Matylda, czy oni chcą je 
dzisiaj zjeść?
—  No chyba tak, bo do jutra wszystkie zrobaczywie-ją. Ale sama widzisz, jak 
tego mało. Będzie dla każdego najwyżej po łyżce. Się wysilili, nie ma co — 
zakpiła.
A potem były już tak zmęczone, że nawet nie sięgnęły po gitarę. Każda weszła do 
swojego śpiwora. Usnęły od razu. Nie słyszały nawet chłopców, wracających na 
pokład.
Na obstalowane w stołówce śniadanie zdążyli w ostatniej chwili. Wojtek był 
wyjątkowo małomówny i mimo porannej kąpieli ciągle jakiś zaspany. Mimo to wsunął 
trzy porcje naleśników — o jedną więcej niż Weronika.
Kelnerka przyniosła do stolika rachunek. Maciek spojrzał i zaśmiał się.
—  Coś nie tak? Za dużo? — przestraszyła się kobieta.
146
—  Wszystko w porządku — uspokoił ją chłopak. — Jak wam się opłaca taki tani 
biznes? Chyba musicie mieć dużo klientów.
—  W tygodniu tak — przyznała kelnerka. — W niedzielę rzadko kto przychodzi. 
Ludzie dłużej śpią. Wczoraj nie wszyscy jednak chyba spali — zakończyła 
sarkastycznie.
—  Czemu? Coś się stało? — włączyła się do rozmowy Matylda.
„Znowu wietrzy sensację", pomyślała z irytacją Wera.
—  No stało się, stało. Ktoś nam wczoraj ukradł z podwórka rowery i razem z 
koleżanką szłyśmy w nocy pięć kilometrów na piechotę. Mało przyjemne, nie? — 
spojrzała po nich, jakby się spodziewała, że oni coś wiedzą o tej kradzieży.
—  No, to pech — skomentował Maciek i nie bardzo wiedział, co ma jeszcze 
powiedzieć.
—  Niech pani zgłosi kradzież na policji — poradziła Matylda.
—  Po co? Spiszą protokół, a za dwa tygodnie przyślą zawiadomienie, że umorzyli 
postępowanie, bo nie trafili na ślad złodziei. Tu w sezonie kręci się pełno 
obcych. Znalazły się jakieś łazęgi, co to potrzebowały na pół litra. Taki dobry 
rower przepiją przez jedną noc — zirytowała
147
się nagle kelnerka. Strzepnęła ścierkę o kolano i zaczęła zbierać naczynia ze 
stołu.
—  No i jak wam się podoba to miejsce? — zapytał Maciek po jej odejściu, z dumą 
rozpierając się w krześle, zadowolony po uregulowaniu komicznie niskiego 
rachunku. — Nieźle karmią, co? Za takie pieniądze w Warszawie nie pożywi się 
nawet jedna osoba, a my tu w szóstkę najedzeni i zadowoleni.
—  I to jak! — Weronika rozpięła guzik w obcisłych dżinsach.
—  Weronika, ty nie wchodź do wody, bo pójdziesz na dno — zaśmiał się Kuba z 
podziwem. — Gdzie to się mieści? Taka jesteś szczupła, a tyle potrafisz wsunąć. 
No, no!
Weronika spłonęła rumieńcem.
—  Mówisz jak pani Maria. Ona też ciągle się dziwi, że ja tyle mogę zjeść — 
zaśmiała się do Kuby.
—  A propos pani Marii, ona była albo nawet jeszcze jest gdzieś tu w pobliżu — 
powiedział Maciek. — Pamiętacie, miała jechać z dokumentami naszego proboszcza 
do Radziejowa. Może jej poszukamy?
—  Maciek — jęknęła Matylda, a Weronika aż się podniosła.
—  Dziewczyny, spoko, to był żart — wycofał się Maciek. — Zresztą, czego się tak 
boicie, przecież was nie zje!
148
—  Kto wie — rzuciła Weronika przez ramię, już biegnąc w kierunku przystani.
Zanim odcumowali swoją łódkę, noszącą dumne miano Brawura, sprzątnęli zatoczkę 
po wczorajszej kolacji. Dziewczyny zrozumiały, dlaczego Wojtek jest taki 
małomówny.
—  Mój Boże, ile wy tego wypiliście? — zdumiała się Matylda, pakując do worka 
kolejne puszki po piwie. — Panowie, może dziś my posterujemy, co?
—  Dobra, dobra, odbijamy — na pokładzie Wojtek znowu był sobą.
Dzień minął jak chwilka. Dziewczyny usiadły przy szotach, ale kiedy wpłynęli do 
wąskiego przesmyku prowadzącego z jeziora Dargin na Kirsajty, wiatr przybrał na 
sile.
—  Wmordewind — oznajmił Wojtek, mając na myśli silny bejdewind — boczny wiatr, 
który zmuszał ich do głębokiego halsowania od brzegu do brzegu. — Dziewczyny, 
oddajcie te sznurki kolegom. Będzie trochę ciężkiej harówki — puścił do nich oko. 
Widział doskonale, jak się męczą w zmaganiu z silnym wiatrem. Mimo rękawiczek, 
obie miały mocno obolałe dłonie. Nawet nie dyskutowały. Z ulgą i bez wahania 
przekazały szoty w męskie ręce.
—  „Gdzie te wszystkie sznurki od tych szmat" — zaśpiewała radośnie Weronika, 
znikając pod pokładem.
149
Do przystani, z której wypływali wczoraj, dobili dopiero pod wieczór. Dziewczyny 
żegnały się z Jackiem i Wojtkiem jak ze starymi, dobrymi przyjaciółmi. A 
przecież znali się zaledwie od dwóch dni.
—  Dość tych czułości — przerwał Kuba, wręcz wyciągając Weronikę z objęć Wojtka. 
— Autobus odchodzi za pół godziny. Nie możemy się spóźnić, bo będziemy tu kwitli 
do rana.
Zostali jednak na nabrzeżu, obserwując, jak wypływająca łódka poradzi sobie z 
dobijającym wiatrem.
—  Nieźle — mruknął z podziwem Kuba, bo Wojtek z Jackiem wyszli na jezioro bez 
pomocy silnika. Wojtek ustawił łódkę do linii wiatru, a w tym samym momencie 
Jacek wciągnął żagiel na maszt. Po chwili zatrzepotał również fok9. Nagle 
Matylda złapała Werę kurczowo za ramię.
—  Patrz — powiedziała zduszonym głosem, wskazując na mocno już pochyloną, 
przygotowaną do zwrotu łódkę.
Na foku „ich" stateczku pysznił się czerwony, gotycki krzyż.
_____________
9   Fok to główny żagiel na przednim maszcie, a na jachtach jedno-masztowych — 
trójkątny żagiel przedni.
150
Rozdział XIV
— No nareszcie jesteście — z widoczną ulgą przywitała ich pani Maria. — 
Denerwowałam się. Już myślałam, że coś się stało.
—  A co się miało stać? — zdziwił się Kuba. — Przecież opuściliśmy to miejsce 
przestępstw, zostawiliśmy rabusiów i złodziei tu na miejscu...
—  Nie bądź taki pewny — mruknęła gospodyni. Nagle odwróciła się i — czerwona z 
emocji — zaczęła mówić z nietajoną złością w głosie — Wyobraźcie sobie, że znów 
był napad na kościół. Tym razem ograbiono kościółek w Radziejowie. Jeszcze 
wczoraj rozmawiałam z tamtejszym księdzem, opowiadałam mu o włamaniu do naszego 
kościoła. Powiedział mi, że już zamówił ekipę, która w przyszłym tygodniu 
zainstaluje w kościele alarm. No i nie zdążył. W nocy okradli go doszczętnie. 
Psa otruli, więc nikt niczego nie słyszał. Księdza o nieszczęściu zawiadomili 
parafianie, którzy przyszli na poranną mszę.
151
—  Powiedziała pani, że to było w Radziejowie? — zapytał Kuba. — Maciek, 
przecież my nocowaliśmy w pobliżu...
Matylda złapała wymowne spojrzenie przyjaciółki, a potem ze zdziwieniem 
zobaczyła, że pani Maria gwałtownie czerwienieje na twarzy.
—  Rany boskie, wiedziałam, że muszę się o was niepokoić — wykrzyknęła groźnie. 
— Wy, dziewczyny, chyba macie w sobie jakiś magnes przyciągający przestępców. 
Gdzie się ruszycie, tam nieszczęście. Dobrze, że wam się nic nie stało. Za 
tydzień wraca wasz stryj. Co ja bym mu wtedy powiedziała? — załamała ręce i znów 
zaczęła strzelać palcami.
—  Pani Mario, my smacznie spaliśmy na łodzi w dzikiej zatoczce, kiedy złodzieje 
włamywali się do kościoła w Radziejowie — uspokajał gospodynię Maciek. — Co nam 
się mogło stać?
—  Wszystko, wszystko, wszystko! Przecież tak naprawdę nie wiadomo, kiedy 
nastąpiło włamanie — mówiła Maria. — Ksiądz odprawił ostatnią sobotnią mszę o 
godzinie siedemnastej i zamknął kościół tuż po osiemnastej. On przypuszcza tylko, 
że złodzieje przyszli nocą, bo trudno uwierzyć, żeby dokonali włamania w dzień. 
Przecież teraz jest widno nawet do dziewiątej! Pewnie rzeczywiście czekali, aż 
się ściemni, nie?
152
—  Pani Mario, nasz kościółek okradziono w biały dzień — przypomniała Matylda. — 
Ci złodzieje świetnie orientują się w tutejszych zwyczajach. Wiedzą, kiedy 
kościół jest pusty. Mogli zrobić wcześniej rekonesans — Weronika poruszyła się 
niespokojnie, bo przypomniała sobie, że Kuba i Maciek tak samo tłumaczyli swoją 
długą nieobecność na łódce: powiedzieli, że „robili rekonesans" — i dowiedzieli 
się, że po ostatniej mszy w pobliżu kościoła nie ma żywego ducha. Teraz po 
okolicy kręci się mnóstwo letników. Nikt by na nich nie zwrócił uwagi, nawet 
gdyby ktoś ich widział. Ot, kolejni turyści. Ci złodzieje są bezczelni i czują 
się bezkarni, nie raz dali tego dowody.
Gadali jeszcze przez chwilę, jedząc zupę z obiadu. Na naleśniki, ku zdziwieniu 
gospodyni, nie było jakoś chętnych. Hanka z Jaśkiem dopytywali się o wrażenia z 
rejsu.
—  Maciek, Kuba, powiedzcie prawdę, czy one rzeczywiście coś potrafią na łodzi? 
— dopytywał się Jasiek. — Przecież tam wszystko jest do ręcznej obsługi. Taki 
wielki maszt, a trzeba go kłaść i stawiać na własnych barkach. Widziałem też, że 
nie było rolfoku10. Teraz każda łódka ma nowoczesne wyposażenie. Jak sobie 
radziliście bez tych wszystkich udogodnień?
10 Rolfok to urządzenie do łatwego zwijania foka.
153
—  Ty, stary, jesteś nieźle zorientowany — pochwalił go Kuba. — I kiedy to 
wszystko zobaczyłeś?
—  No, jak łódka stała na przyczepie. Niezła łódka. Chciałbym taką popływać — 
rozmarzył się chłopak.
—  To prawda, takich jak Brawura w całej Polsce jest zaledwie cztery. Nic 
dziwnego, że ciągle musieliśmy odpowiadać na pytania żeglarzy, co to za klasa, 
jak się nią steruje i jak sobie radzimy bez automatyki — opowiadali, dumni z 
Brawury, jakby co najmniej była ich własnością.
Rzeczywiście, budzili powszechne zainteresowanie. Łódź długa jak stodoła, z 
ręcznie obsługiwanymi żaglami, z masztem mocowanym wantami11 poza relingiem12, z 
jedną, za to ogromnie ciężką kotwicą, którą — zależnie od okoliczności — trzeba 
było taskać z rufy na dziób, z mieczem13, podnoszonym za pomocą korby 
umieszczonej nisko przy pokładzie. Dla współczesnych żeglarzy, których wysiłek 
ogranicza się jedynie do naciskania
11   Wanta to lina usztywniająca maszt i utrzymująca go w pionie. Mocowana jest 
do masztu za pomocą okuć, a do burty za pomocą tzw. podwięzi wantowych.
12   Reling to barierka ochronna wokół pokładu statku, złożona z metalowych albo 
drewnianych słupków i przeciągniętej przez nie stalowej linki.
13   Miecz—wykonana z metalu lub drewna ciężka płetwa, najczęściej ruchoma, 
montowana w dnie żaglówki, będąca zabezpieczeniem przeciw dryfowaniu bocznemu, 
czyli znoszeniu statku z wybranego kursu — co zdarza się przy silnym, bocznym 
wietrze.
"?54"
odpowiednich przycisków w zautomatyzowanej łodzi wszystko to było przedmiotem 
ciągłego zdumien-   j no_ dziwu zarazem.
—  Nie mów mi, Matylda, że podnosiłaś miecz__
nie dowierzał Jasiek.
—  Nie mówię, bo nie podnosiłam. Mieliśrn.v na no kładzie czterech silnych 
chłopów, my byłyśmy 0j j u racji — zaśmiała się Matylda.
—  A nie od gotowania? — zdumiała się Hanka
—  Wyobraź sobie, że nie. Jacek nie dopuszczał nas do garów, a my wcale się nie 
dopraszałyśmy —^ 0Dowja. dała "Weronika.
—  Nie bądźcie takie skromne. Wiesz, Jasiek naprawdę dużo potrafią, a w brydża 
grają lepjej oci na. szych przyjaciół — zaśmiał się na wspomnienie w6C\p-kłości 
Wojtka, tak haniebnie ogranego przez dziewczyny. — Ogólnie były świetne — 
chwalił Maciek natrzac na Matyldę.
—  Maciek! — zawołała i od razu skrzywiła się słvszac w swoim głosie zbyt wiele 
jawnego entuzjazmu. Praenac wymazać to wrażenie, powtórzyła oschle — Maciek nie 
przesadzaj. Żeglowanie to sport zespołowy. Chciałyśmy być pomocne.
Byli jednak zbyt zmęczeni na dalsze rozmowy w cje. płej kuchni pani Marii 
Matylda poczuła, jak Dowoii

155
ogarnia ją senność. Weronika też straciła werwę i odpowiadała na pytania już 
tylko monosylabami.
—  Idziemy spać — powiedziały równocześnie. Ale chłodne nocne powietrze 
otrzeźwiło je na tyle, że
w namiocie rozmawiały jeszcze przez jakiś czas.
—  Co o tym myślisz? — spytała Matylda, gdy leżały w śpiworach.
—  Pytasz o wyprawę czy znów bawisz się w Sherlo-cka Holmesa? — zapytała 
Weronika, ziewając.
—  To drugie — odpowiedziała zwięźle Matylda.
—  No to powiem ci, że się boję. — Weronika usiadła na posłaniu. — Znowu 
„przypadkiem" pani Maria była w pobliżu miejsca przestępstwa. A jak ona się 
domyśli, że my się czegoś domyślamy? Rany boskie, przecież ona może nas 
zamordować. Matylda, ja się boję — powtórzyła.
—  Głupia jesteś. Morderstwo to jednak co innego niż kradzież — Matylda mówiła 
bez zwykłego przekonania o swojej racji. — Ale faktycznie, lepiej dla nas, jeśli 
nie damy po sobie poznać, że ją podejrzewamy. Bo z drugiej strony, jak się okaże, 
że się myliłyśmy, to prawdziwy obciach. Ona nas gości, a my takie niewdzięcznice. 
Cholera, ale patowa sytuacja, nie? — zaklęła i ze zdziwieniem skonstatowała, że 
Weronika nie krzyknęła jak zwykle: „dwa złote". Siedziała skulona, z poduszką 
między kolanami, na której oparła łokcie, a twarz za-
156
nurzyła w dłoniach. Nagle podniosła głowę i Matylda, zamiast spodziewanych łez, 
zobaczyła na twarzy przyjaciółki szeroki uśmiech.
—  Co jest, doktorze Watsonie, co wymyśliłaś? — zapytała.
—  Ten nocny napad wyklucza udział Maćka i Kuby — powiedziała Weronika radośnie.
—  Tak sądzisz? — zapytała z nadzieją Matylda. W uszach ciągle słyszała 
beztroski śmiech Maćka i wyraźny podziw w głosie, gdy mówił o ich 
umiejętnościach. To było miłe, bardzo miłe.
—  A ty nie? Przecież cały czas byliśmy razem. W nocy, kiedy włamywano się do 
kościoła, oni rżnęli w brydża — mówiła Weronika z zapałem.
Matylda głęboko westchnęła.
—  Nie byliśmy cały czas razem. Pamiętasz, poszli na grzyby. Wojtek się wściekał, 
że nie ma ich tak długo. Przyszli po dwóch godzinach z mizernymi zbiorami. 
Ksiądz wyszedł z kościoła o szóstej. A może oni wtedy zwinęli te rowery, o 
których mówiła kelnerka w barze? Zrobili swoje i jakby nigdy nic wrócili. Czy to 
się trzyma kupy? — spytała Matylda. — No i jeszcze ten krzyż na foku.
—  No to nie ma wyjścia — idziemy jutro z tymi rewelacjami do sierżanta Żelazko 
— powiedziała niepewnie Wera.
157
—  I co mu powiemy? Że łódka miała na maszcie herb w kształcie krzyża, nasi 
koledzy za długo zbierali grzyby, a pani Maria była w pobliżu okradzionego 
kościoła? — zaśmiała się ironicznie Matylda. — Przecież facet pomyśli, że 
całkiem nam odbiło od tego uderzenia w głowę. Nie, musimy mieć dowody.
—  To znaczy, co? Znowu mamy za nimi łazić? — skrzywiła się Weronika, mająca w 
pamięci spojrzenia Kuby i miękki dotyk jego ręki, gdy szli od autobusu do dworu 
pani Marii.
—  Niezły pomysł — podchwyciła Matylda. — Zaczniemy jutro. Przynajmniej będziemy 
mieć pewność, że to nie oni — dodała sennie, przykrywając się razem z głową. Ona 
też wspominała miłe chwile spędzone na łódce, a szczególnie znoszenie ich z 
pokładu, gdy cumowali przy powalonym drzewie, kiedy to Maciek trochę dłużej, niż 
potrzeba, nie stawiał jej na ziemi. Nie miała nic przeciwko temu. A teraz musi 
go podejrzewać! To nie w porządku — pomyślała i na ten wieczór była to jej 
ostatnia, świadoma myśl.
—  Kopiemy? — usłyszała, siedząc ukryta w środku malinowego chruśniaka. Matylda 
czuła, jak drętwieje jej ramię, niemiłosiernie kłute przez kolce malinowego 
krzewu, ale bała się ruszyć.
158
—  Kop tutaj, tu jest miękka ziemia — powiedział drugi głos.
Potem było słychać tylko odgłosy szurania łopatą. Szur, szur, szur, szur. Jakiś 
łomot. Coś ciężkiego spadło na dno. A potem echo rzucanej ziemi, zasypującej dół.
—  Okej, daj tu parę gałęzi, nikt nie pozna. Odczekały jeszcze chwilę, aż głosy 
oddaliły się
i wszystko ucichło. Matylda powoli poruszyła ramieniem. Oj, boli, jęknęła, bo 
ręka dosłownie ją paliła.
—  Rany boskie, Weronika, to przecież ten grób i krzyż, pod którym spałyśmy 
pierwszej nocy — krzyknęła i chciała uciekać, ale Weronika złapała ją za ramię. 
— Matylda, Matylda — krzyczała jej wprost do ucha — Matylda, co z tobą?
Gwałtownie usiadła. Słońce zalewało namiot, a przykucnięta obok materaca 
Weronika szarpała ją za ramię.
—  Matylda, co się dzieje, rzucasz się i krzyczysz, jakbyś ducha zobaczyła. 
Obudź się!
Matylda z trudem wracała do rzeczywistości. Powoli uspokajała oddech, 
uświadamiając sobie, że to był tylko sen. Ta wieczorna rozmowa, zmęczenie, za 
dużo słońca. Rozcierała obolałą, zdrętwiałą rękę. To nie kolce malin ze snu, 
tylko zakłócone krążenie krwi,
159
spowodowane przygnieceniem. Pomyślała o swoich strachach i uśmiechnęła się.
—  A wiesz co, że prawie masz rację — powiedziała, nadal masując zdrętwiałe 
ramię. Opowiedziała przyjaciółce swój sen, który w blasku słońca wydawał się 
bardziej śmieszny niż straszny.
—  I to miały być nudne wakacje u stryja — jęknęła Weronika, wznosząc komicznie 
oczy do nieba. — To co robimy teraz?
—  Jemy śniadanie — Matylda wyskoczyła ze śpiwora. — I ani mru-mru o naszych 
domysłach. Zwłaszcza Hance i Jaśkowi — dodała, zawiązując sznurowadła tenisówek.

Rozdział XV
— Po dwóch dniach cudownego lenistwa czeka nas robota — oznajmił Kuba przy 
śniadaniu. — Mamy tylko tydzień do końca praktyki, a jej efekty mizerne. Maciek, 
od dziś bez taryfy ulgowej!
—  A my będziemy dalej ćwiczyć nasze topograficzne umiejętności — powiedziała 
niewinnie Matylda. — Chyba że ma pani dla nas jakieś inne zadania? — zwróciła 
się do gospodyni.
—  Nie, nie, nawet będzie mi na rękę, jak się dzisiaj wszyscy wyniesiecie z domu. 
Hanka i Jasiek chętnie wam pomogą. Prawda, dzieci? — odwróciła się w stronę 
zlewu, gdzie Hanka już zmywała po śniadaniu. Całe szczęście, bo nie zobaczyła 
wyrazu twarzy Matyldy i Weroniki.
Topograficzne peregrynacje kilkakrotnie w ciągu dnia doprowadziły „przypadkiem" 
całą ich czwórkę w miejsce pracy geologów. A ci machali łopatami z determinacją,
161
godną lepszej sprawy. Za drugim razem coś mierzyli i zapisywali. Potem jedli, a 
potem znów kopali.
—  Piąty raz nie idę już tą drogą. Mapkę macie na medal, więcej sprawdzać nie 
trzeba — powiedział Jasiek. — A jak was tak ciągnie do chłopaków, idźcie sobie 
same, no nie, Hanka?
—  Daj spokój — powiedziała Weronika, pochylając się nad krzakiem borówkowym, by 
ukryć rumieniec na twarzy. — Tobie tylko jedno w głowie. A może ty jesteś 
zazdrosny o którąś z nas, co? — zaatakowała.
—  Jasne, że jestem zazdrosny, i to o obydwie — teraz Jasiek spłonął rumieńcem.
—  O, mój braciszek ma coś na sumieniu — zaśmiała się Hanka zadowolona, że 
wreszcie to Jasiek znalazł«się na celowniku.
—  Dobra, uznajemy, że jest remis, jeden do jednego — Matylda przerwała wiszącą 
w powietrzu kłótnię. — Daliście sobie po razie, a teraz idziemy na jagody. Będą 
pierogi na kolację.
Pani Maria tylko im pokazała, jak robić ciasto na pierogi — bez jajka, ale za to 
takie, które jest miękkie nawet wtedy, gdy wytną grube kółka — i znikła w swoim 
pokoju.
—  Mam dużo roboty, nie chcę, żebyście mi przeszkadzali — wyjaśniła już z pokoju, 
zamykając drzwi na klucz. Dziewczyny spojrzały na siebie.
162
—  Jeśli to prawda, że ciasto na pierogi robi się tak łatwo, że one się nie 
rozklejają i są miękkie, to od dziś zaczynam gotować pierogi — odgrażała się 
Weronika, z saganem wrzątku w ręku, przepasana wielkim fartuchem pani Marii, 
stojąc obok stolnicy z górą mąki, usypanej w stożek. — Hanka, bierz ten długi 
nóż, będziesz tę bryję mieszać, bo inaczej poparzymy ręce.
Lepiły pierogi we trzy, bo Jasiek, wciąż jeszcze obrażony, pod pretekstem 
„innych, ważnych zajęć" wymigał się od gotowania. Hanka opowiadała im o swojej 
szkole, o nauczycielach i koleżankach.
—  Wiecie, najgorsze jest to, że my mieszkamy na takim odludziu. Rzadko do nas 
przychodzą goście, a koledzy prawie wcale — mówiła. —Jak chorujemy, to mama 
jeździ do miasteczka pożyczać dla nas zeszyty, żebyśmy mogli uzupełnić. Nawet 
nie wiecie, jak my się cieszymy, że mama was znalazła na tej poczcie i 
przywiozła do nas — powiedziała ciepło Hanka.
Obie poczuły się bardzo niezręcznie. Tyle życzliwości zaznały w tym obcym 
przecież domu, a w zamian one podejrzewają właścicielkę o najgorsze rzeczy. „Tak 
być nie może. Musimy się upewnić" — pomyślała Matylda, a głośno powiedziała:
—  Hania, ty jesteś bardzo fajną dziewczyną. Jakbyś mieszkała w mieście, to 
miałabyś pełno koleżanek, bo
163
ciebie nie można nie lubić — Hanka aż się zaczerwieniła z radości. — Wiesz co, 
pomożesz nam jutro, dobrze? Dziś rzeczywiście nie z przypadku, ale celowo 
kręciłyśmy się tak wokół Maćka i Kuby, bo chcemy się upewnić, że oni nie są 
zamieszani w te kradzieże. Dlatego ich śledzimy. Pomożesz nam?
Weronika z wrażenia zgniotła w ręce pieroga, aż ciemny sok polał się jej po 
palcach.
—  Ani mru-mru, co? — burknęła pod nosem.
Ale Hanka już zapaliła się do pomysłu. Właśnie ustalały, że na jutro zaplanują 
wycieczkę rowerową, gdy drzwi otwarły się z hukiem i Maciek od progu już pytał:
—  Kogo dziś obrabowano? Co ukradziono i kto dostał w łeb? Nikt? A to pech. 
Dzień bez zbrodni to dzień stracony!
—  Naprawdę? Co cię tak śmieszy? — zapytała podejrzliwie Hanka. — A może ty coś 
wiesz?
—  Jasne, ja wiem wszystko. My, chłopcy z Warszawy, jesteśmy najmądrzejsi i 
najsilniejsi — tu zaprezentował pokaźne muskuły. Dziewczyny zaczęły chichotać.
—  Wam to wystarczy palcem w bucie kiwnąć, żebyście się śmiały jak głupi do sera 
— zagrzmiała pani Maria, wyłaniając się ze swojego pokoju. — A woda na pierogi 
nie nastawiona. Hanka, gdzie ty masz głowę.
164
Nigdy nie znajdziesz męża, jak będziesz taka niedojda w kuchni.
—  O, pani Mario, niech pani nie przesadza — zaprotestowała Weronika.
—  Dobra, dobra, wy w mieście to może nie musicie umieć gotować, bo wszystko 
macie w półproduktach, ale tu na wsi ciągle obowiązuje zasada, że przez żołądek 
do serca — gderała, ale woda już stała na piecu, a na stole leżał czysty obrus. 
— Dawajcie nakrycia. Pierogi będą raz-dwa.
Tym razem to Kuba dał sygnał do spania.
—  Mam dość — powiedział — idę spać. Praca to nie jest normalny stan dla 
człowieka. Szczególnie praca fizyczna. Czy po to kończę studia, żeby zasuwać z 
łopatą? — zaśmiał się, ale widać było, że jest zmęczony.
—  I nic nam to śledzenie nie dało — powiedziała Weronika do Matyldy, gdy już 
znalazły się w namiocie. — Ani tak, ani nie.
—  Nie przesadzaj, zawsze coś więcej wiemy — odrzekła Matylda. — Wiemy na 
przykład, że pani Maria bardzo chciała zostać w ciągu dnia sama, a kiedy 
wróciliśmy, zamknęła się w pokoju na klucz. Czy to nie wydaje ci się dziwne? 
Przecież jest we własnym domu, no nie?
165
—  To myślisz, że ona tam liczyła łupy? — zapytała przestraszona Weronika.
—  Nic nie myślę, ja tylko mówię, że jest to ciekawa obserwacja. A jutro 
pojedziemy na wycieczkę rowerową — dodała.
—  Co ci strzeliło do głowy z tym wtajemniczaniem Hanki w nasze plany? — 
Weronika nie mogła darować koleżance, że nie pytając jej o zdanie, podjęła 
decyzję. — Rano mówiłaś co innego, o ile mnie pamięć nie myli.
—  Wiesz, to był taki moment słabości — przyznała ze skruchą Matylda. —Jak 
zaczęła mówić, że się cieszy z naszego pobytu i o tych koleżankach, i o mamie, 
to mi się głupio zrobiło, że jesteśmy takie niewdzięczne. Ale teraz myślę, że 
dobrze się stało. Ona może nam przecież pomóc. A poza tym trzech dziewczyn naraz 
nie da się stuknąć głowami, a więc może być też naszą ochroną — spojrzała na 
minę Weronki — no, w jakimś sensie...
—  A jak się przyczepi Jasiek?
—  Nie ma mowy, przecież są tylko trzy rowery. Nam nie odbierze, Hance też, bo 
to by znaczyło, że jest skazany na nasze towarzystwo, a nadal chyba czuje się 
dotknięty.
—  Nawet na pewno — powiedziała Hanka, odsuwając połę wejścia do namiotu. — Mogę? 
— zapytała, sadowiąc się na materacu.
166
—  Dawno tu jesteś, Hanka? — spytała niewinnie Weronika.
—  Dopiero co. Wyszłam spuścić psy. A czemu pytasz?
—  Tak sobie, wspólniczko. Pogramy na gitarze? — Brzdąknęła w struny. Melodia 
uniosła się ponad mocnym zapachem maciejki.
—  Pełnia — zachwyciła się Matylda, patrząc w niebo. „No i czy oni naprawdę 
musieli już pójść", pomyślała z żalem.
—  Dooobraaanoc! — romantyczny nastrój został brutalnie przerwany. To Kuba z 
Maćkiem w ten dyskretny sposób głośnym chórem dopraszali się ciszy nocnej.
—  Dobranoc, pchły na noc, karaluchy pod poduchy — powiedziały także chórem 
Weronika z Matyldą.
—  A szczypawki za rękawki — uzupełniła dobitnie Hanka. — No to cześć, do jutra 
— pożegnała się z dziewczynami.
Wtorek upłynął tak jak poniedziałek. Pilnowały chłopaków z daleka, upewniając 
się tylko co jakiś czas, że nigdzie nie odeszli.
I we środę nie zdarzyło się nic szczególnego.
—  Wygląda na to, że jak ich pilnujemy, to nie ma kradzieży — powiedziała po 
południu Hanka. — No, ale
_
czy to znaczy, że mamy ich pilnować w nieskończoność? Wiecie co, mnie to się już 
trochę znudziło, a wam?
—  Też — powiedziały zgodnie. — To co robimy jutro?
—  Jutro chciałabym, żeby Hanka zaniosła do proboszcza list — oznajmiła pani 
Maria, niespodziewanie włączając się w ich rozmowę. — Możecie zaplanować 
wycieczkę rowerową w tamtym kierunku, Hanka nie będzie musiała iść sama, a przy 
okazji zbadacie, co zrobili na cmentarzu. Może już nakryto groby? A może ksiądz 
będzie wiedział, co zostało z tych grobów skradzione? On ma częściej niż my 
kontakt z policją.
—  Dobry pomysł — zapaliła się Matylda. W duchu ucieszyła się, że raz jeszcze 
będzie mogła rzucić okiem « na miejsce pracy chłopaków. Przecież to całkiem 
blisko od drogi. Może uda się namówić dziewczyny do zboczenia z trasy? Ale na 
razie nic nie powiedziała.
—  Co wy, bidulki, robicie całymi dniami bez nas? — użalił się nieszczerze nad 
dziewczynami Kuba, kiedy spotkali się jak zwykle przy kolacji.
—  A wy bez nas? — natychmiast odcięła się Weronika.
—  Jest ciężko, ale jakoś sobie radzimy — powiedział poważnie Maciek, aż obie 
spojrzały na niego podejrzliwie. Wytrzymał to spojrzenie i roześmiał się dopiero 
po
168
dłuższej chwili. — No i patrzcie, połowa tygodnia minęła bez zbrodni. Czyżby to 
miał być koniec? Wszystko już ukradli, czy jak?
—  Żebyś tylko nie wypowiedział w złą godzinę — zaburczała pani Maria, wyraźnie 
zła. — Rozmawiałam dziś z proboszczem przez telefon. Podobno w sobotę przyjeżdża 
specjalna ekipa z Warszawy. Podobno mają przywieźć ze sobą psy tropiące. 
Słyszałam, że takie psy znajdują nawet narkotyki w bagażach albo ludzi pod 
śniegiem, porwanych przez lawinę.
—  No, no, to może wezwali na pomoc także helikoptery i brygady specjalne do 
ścigania terrorystów? — zakpił Kuba. — Wy, kobiety, to jesteście dopiero dziwną 
nacją!
—  A tobie o co chodzi? — zdziwiła się pani Maria.
—  Psy tropiące! Też pomysł. Ciekawe, czego one miałyby szukać po tak długim 
czasie od zdarzenia — powiedział Kuba, kręcąc głową ze zdziwienia. — Nie wierzę, 
że tego nie wiecie. Psy tropiące rzeczywiście tropią, a to znaczy, że muszą 
chwycić trop, czyli ślad zapachowy. A tydzień po włamaniu nie znajdą niczego, bo 
przez to miejsce przeszły dziesiątki osób i ślady się pomieszały. Pies nie ma tu 
nic do roboty.
—  A narkotyki? Lawina? — pani Maria, trochę zbita z pantałyku, nie dawała 
jednak za wygraną. — Przecież
169
czasami psy sprowadza się nawet po długim okresie od wydarzenia.
—  No owszem, ale chodzi o psy specjalnie szkolone na taką okoliczność — 
wyjaśnił dobrodusznie Kuba. — Wówczas one nie szukają tropu, tylko konkretnego 
zapachu: człowieka pod śniegiem lub ukrytych narkotyków. Ale to już inna para 
kaloszy.
Matylda gwałtownie kłapnęła zębami.
—  Człowieku, szczęka mi opadła. Aleś ty zorientowany. Pracujesz w policji, czy 
jak? — zażartowała.
Kuba gwałtownie odwrócił się w jej stronę, a na jego poczerwieniałej twarzy nie 
było uśmiechu.
—  A co, wyglądam na glinę? — zapytał nieprzyjaznym tonem.
—  No co ty, ja przecież nic złego nie miałam na myśli — powiedziała niepewnie 
Matylda, bo reakcja chłopaka była niewspółmierna do słów, jakie rzuciła żartem.
—  No, ale taki najazd policji z Warszawy może wypłoszyć bandytów, zwiną się 
stąd i niczego już nie da się znaleźć — zawołał Jasiek, w porę wtrącając się do 
rozmowy i ucinając wiszącą w powietrzu kłótnię.
—  Tak i nie. Po pierwsze, nie wiadomo, skąd są bandyci. Może to ktoś z tubylców? 
Po drugie, i tak jak dotąd nie trafiono na żaden ślad — mówiła pani Maria. — Ja 
tam nie wiem, ale jak chcecie, to w sobotę wybierzemy
170
się do miasteczka, żeby popatrzeć, co się dzieje. Poza tym podobno przyjeżdża do 
nas lokalne radio i jakaś firma, sprzedająca napoje energetyzujące czy coś w tym 
rodzaju. Mówią, że będą pokazowe loty balonem i festyn. No to jak, pojedziemy?
Wszyscy byli zgodni co do tego, że wycieczka w sobotę do miasta, i to wyłącznie 
w celach rekreacyjnych, jest jednym z najlepszych pomysłów pani Marii.
Do proboszcza dziewczyny wybrały się dopiero przed jedenastą. Rowery na 
piaszczystej drodze poruszały się jak nogi brodzące w wodzie. Na dodatek słońce 
stało prawie w zenicie. Matylda nie miała odwagi zaproponować, żeby zboczyły z 
trasy i sprawdziły, co u chłopaków.
Odpoczęły dopiero przy cmentarzu. Rzuciły rowery byle jak, przy drodze, i 
powlokły się, żeby obejrzeć efekty niedawnego wandalizmu.
W słoneczny dzień cmentarz wyglądał zupełnie inaczej niż tamtego deszczowego, 
ciemnego wieczoru, kiedy odkryły połamane krzyże i rozkopane groby. Teraz 
wyglądał niemal przyjacielsko. Dróżka, wysypana żwirem, sympatycznie trzeszczała 
pod nogami. „Nigdzie żywego ducha — pomyślała Matylda i zaraz szepnęła cichutko 
— nomen omen, a sio".
Poza ciężkim sapaniem utrudzonych jazdą na rowerze dziewczyn w powietrzu słychać 
było tylko brzęczenie
171
pszczół, uwijających się wokół kwiatów, rosnących bujnie i dziko na wielu 
grobach.
—  Patrzcie, przykryli deskami — Weronika wskazała na jeden z rozkopanych grobów.
Ale wszędzie nadal sterczały czerwone proporczyki, wetknięte tu i ówdzie przez 
policjantów podczas wizji lokalnej.
—  Lepiej tu nie łaźmy za długo, bo znowu coś się stanie i będzie na nas — 
powiedziała strachliwie Hanka. — A może tu w ogóle nie wolno wchodzić?
—  To by ogrodzili teren taśmą — oświeciła koleżankę Weronika. — Przecież to 
jest cmentarz, nie można ludziom zabronić odwiedzania swoich zmarłych.
—  Ale ci, co tu leżą, to na ogół nie mają rodzin w Polsce, tylko w Niemczech — 
broniła się Hanka. — Chociaż to prawda, że są i tutejsi nieboszczycy.
—  Brr — otrząsnęła się Matylda. — Jedziemy dalej?
W drodze powrotnej było już znacznie łatwiej. Chłodniej i z górki.
—  To może zobaczymy, co robią chłopcy? — nieoczekiwanie zapytała Hanka, gdy 
dojeżdżały do miejsca pracy geologów.
—  Nie ma sprawy, możemy — powiedziała z udawaną obojętnością Matylda.
172
Ku ich rozczarowaniu chłopaków nie było.
—  Zobacz, Hanka, to koło tamtego szałasu dostałyśmy po głowie — wskazała palcem 
Weronika. — Chodźcie zobaczyć! Może schowali wewnątrz skarby? — zawołała i nie 
czekając na odpowiedź, pobiegła w stronę szałasu.
—  O kurczę! — wrzasnęła. — Dziewczyny, tu coś jest!
—  To tylko torba Maćka i Kuby — Matylda była trochę zawiedziona, bo oczami 
wyobraźni widziała już skarby z obrabowanych kościołów, ukryte w szałasie. — 
Pewnie musieli gdzieś wyskoczyć i nie chciało im się nosić bagażu tam i z 
powrotem.
—  A gdzie byłyście, jak was napadnięto? — chciała wiedzieć Hanka.
—  Chodź, pokażę ci — Matylda już wychodziła z szałasu, gdy nagle padła jak 
długa.
—  Co jest? — spytała Wera.
—  Chyba skręciłam nogę w kostce — wyjęczała Matylda, trzymając się za stopę. —W 
każdym razie potwornie boli.
—  Ale jak to się stało? Na czym się potknęłaś? Przecież tu jest całkiem płasko.
—  Noga mi się tak jakoś zapadła — stękała Matylda. — O tu, zobacz, tu jest 
świeża ziemia... Świeża
173
ziemia?! Weronika, ktoś tu dopiero co kopał, dlatego tyle jedliny narzucono na 
ziemię. — Ciągle siedząc, Matylda zaczęła gwałtownie zbierać rozrzucone iglaste 
gałązki.
Ujrzały głęboką szramę w ziemi, zrobioną bardzo niedawno, bo wierzchnia 
warstewka jeszcze nie zdążyła wyschnąć i wyraźnie różniła się kolorem od tła.
—  I co teraz? — zapytała bezradnie Weronika.
—  Jeszcze się pytasz? Uciekamy, i to zaraz — Hanka była na granicy histerii. 
Zbladła i z trudem hamowała łzy.
—  O nie, nie w takiej chwili — Matylda przejęła dowodzenie. — Weronika, idziesz 
po szpadel chłopaków, Hanka pilnujesz na zewnątrz, żebyśmy znowu nie dostały od 
jakiegoś ktosia po głowie.
Nie kopała długo. Kilka ruchów i łopata zgrzytnęła o coś twardego. „Jak w 
powieści o Wyspie Skarbów" — pomyślała Matylda mimochodem. „Zaraz odkopię 
żelazną skrzynię pełną złota i szlachetnych kamieni".
Rzeczywiście, to była drewniana skrzynka, taka po owocach, przykryta drugą 
skrzynką. A w środku...
—  Boże — jęknęła Weronika na widok połyskujących złotem naczyń. — Uciekamy!
—  Ty też panikujesz? Zamknij się lepiej i bierz jedno naczynie. Resztę 
przykryjemy i zakopiemy tak, jak było — zakomenderowała Matylda.
__
Pedałowały do domu jak oszalałe. Byle dalej od tego miejsca.
We dworze nie było nikogo.
Rozdział XVI
— Ja dzwonię na policję — oznajmiła zdecydowanie Hanka.
—  Dzwoń. Teraz można. Mamy dowód — wysapała ledwie żywa Matylda. Dopiero tu, w 
ciepłej, przytulnej kuchni poczuła, że nogi ma jak z waty, a serce łomocze jej 
nieprzytomnie.
Zmęczone i spłoszone jak ptaki, siedziały w kuchni, czekając na policję. Chciały 
jak najszybciej opowiedzieć o wszystkim, zrzucić z siebie ciężar 
odpowiedzialności. „Niech ktoś mądrzejszy przejmie złoty kielich, niech odkopie 
resztę łupu, niech aresztuje bandziorów. Niech to się wreszcie skończy" — 
myślała gorączkowo Matylda.
Ale mimo tych wszystkich emocji było jej lekko na sercu. „To nie oni, nie oni", 
śpiewało w jej duszy.
—  To nie oni — powiedziała głośno, aż obie dziewczyny spojrzały w jej stronę. 
Weronika pokiwała nie-
176
pewnie głową, ale jej spojrzenie było jednym wielkim znakiem zapytania.
—  Jacy „oni"? — chciała wiedzieć Hanka.
—  No, to nie policja — powiedziała Matylda, odwracając się od okna w stronę 
kuchni. — To twoja mama.
Przed dom zajechała właśnie rozklekotana furgonetka pani Kmitowej. Nim skręciła 
do garażu, Matylda wyraźnie zobaczyła dwie łopaty na pace.
Zanim pani Maria zaparkowała, na podwórku zjawił się i policyjny radiowóz. 
Poważna sprawa, sierżant bez motocykla, pomyślała Matylda.
—  Wiedziałem, że mi przyniesiecie szczęście, panienki — zaczął sierżant 
jowialnie, ale kiedy przystąpił do przesłuchania, stał się prawdziwym służbistą. 
Kazał im wyrysować plan, ze wskazaniem „miejsca zdarzenia", choć przecież lepiej 
niż one znał okolicę i dziewczyny wiedziały, że plan nie był konieczny Okazał 
niezadowolenie, gdy nie potrafiły ustalić między sobą, o której dokonały 
znaleziska. W końcu prawie zażądał, by „ujawniły mu", jak się wyraził, „miejsce 
obecnego pobytu panów studentów".
Pani Maria też zachowywała się dziwnie. Nie zarzuciła ich jak zwykle gradem 
pytań, tylko cichutko przysiadła na krzesełku i z nabożeństwem oglądała kielich, 
w padającym przez okno słońcu lśniący złotem na zgrzebnej ceracie stołu.
177
—  Ale co z resztą skarbu? Panie sierżancie, przecież jak złodzieje zorientują 
się, że ktoś tam był, zabiorą całą resztę i gdzieś ukryją — niepokoiła się 
Matylda.
Wyjaśnienia już nie były potrzebne. Dosłownie w tym samym momencie przed dom 
zajechał kolejny radiowóz i za chwilę policjanci wnieśli złożone razem dwie 
skrzynki po owocach.
—  Nie dotykać, nie dotykać niczego — wołał sierżant, przejęty doniosłością 
chwili, za to niepomny, że godzinę wcześniej dziewczyny prawdopodobnie zostawiły 
na wszystkim własne odciski palców. —Jutro przyjeżdża ekipa z Warszawy. Proszę 
nie zacierać obrazu daktylo-skopijnego.
„Nie mógłby powiedzieć po prostu odciski palców?",-pomyślała zgryźliwie Matylda. 
Ale dla sierżanta Żelazko był to wielki dzień. Już prawie pięćdziesiąt lat żył 
spokojnie w tej mazurskiej głuszy (z czego połowę czasu na służbie), a po raz 
pierwszy zdarzyło się coś, co wymagało ściągnięcia posiłków aż ze stolicy. Czuł 
się ważny i dumny, bo przecież cały splendor spłynie właśnie na niego!
—  Czy to jest to, co odkopałyście w szałasie? — upewniał się po wielokroć. — To 
wszystko, czy coś jeszcze było?
—  Była jeszcze torba naszych geologów — powiedziała Hanka.
178
—  Ta? — jeden z policjantów, którzy przynieśli skrzynki z naczyniami 
liturgicznymi, postawił na stole brunatną ze starości, skórzaną torbę. — Ciężka 
jak diabli — sapnął.
—  Tak, chyba tak, wyglądała podobnie — potwierdzały niepewnie.
Sierżant delikatnie otworzył torbę. W środku były takie same brzydkie i brudne 
kamienie, jakie dziewczyny widziały już wcześniej u studentów. — Dobra. 
Zabieramy wszystko na komisariat — zakomenderował Żelazko. — Panie proszę, żeby 
nie opuszczały miejsca pobytu.
Odwrócił się od drzwi i puszczając do nich łobuzersko oko, dodał już całkiem 
niesłużbowo:
—  Dziękuję, panienki! Wiedziałem, że mi przyniesiecie szczęście.
Usłyszały trzask drzwiczek i pełen niespodziewanej władczości głos sierżanta:
—  Starszy posterunkowy Bartuś zostaje na miejscu. Jak się pojawią studenci, 
doprowadzić ich na komisariat na przesłuchanie.
Siedziały przy stole bez słowa jak cztery skulone kury na grzędzie.
—  Gdzie jest Jasiek? — pierwsza odezwała się Hanka.
?79
—  U Igora — odpowiedziała jej matka. — To jego kolega z klasy — wyjaśniła 
Matyldzie i Weronice. — Zawiozłam go, jadąc do miasta. Zostanie u niego na noc. 
Pokłóciliście się czy co? — zapytała, ale widać było wyraźnie, że wcale nie 
czeka na odpowiedź.
—  Pani Mario, my pójdziemy na chwilę do siebie — powiedziała cicho Matylda.
—  Idźcie — odpowiedziała krótko gospodyni. Dopiero w namiocie Weronika rzuciła 
się na Matyldę.
—  Skąd wiesz, że to nie oni? — zażądała wyjaśnienia.
—  Nie są przecież idiotami! Jakby to oni zakopali łup, to na pewno nie 
zostawiliby tak wyraźnej wskazówki-* jak ta torba — wyjaśniała Matylda swój 
punkt widzenia. — Patrz, Żelazko już ich podejrzewa.
—  No to kto, jak nie oni? — z wyraźną ulgą zapytała Weronika.
—  Widziałam na pace poloneza łopaty, upaprane ziemią — odpowiedziała 
enigmatycznie Matylda.
—  No i co? — nie zrozumiała Weronika.
—  Może nic, a może coś?
—  Aha!
Siedziały dłuższą chwilę, nic nie mówiąc.
—  Słuchaj, ale dlaczego ktoś miałby zakopywać zra-
180
bowane przedmioty w ziemi? I dlaczego dopiero teraz? Przecież byłyśmy tam 
wielokrotnie i na pewno nikt wcześniej nie kopał w szałasie—Weronika wyglądała 
na kompletnie zagubioną. — A jakby to była O N A, to tym bardziej nie rozumiem. 
Nikt jej nie podejrzewa, a tu łup, zamknięty pod kluczem, miałby się 
najbezpieczniej.
— Pamiętasz, co mówiła? Że jutro przyjeżdża z Warszawy ekipa z psami. Kuba 
wyjaśnił co prawda, że po tygodniu to takie psy już niczego nie znajdą, ale na 
złodzieju czapka gore. Może wyniosła skarby tak na wszelki wypadek. Trzeba się 
przecież pozbyć obciążających dowodów rzeczowych, ja w każdym razie tak bym 
zrobiła — powiedziała poważnie Matylda.
Leżały, patrząc w pulsujące od słońca i lekkiego wiaterku płótno namiotu. Nie 
chciało im się nawet przebrać ani umyć rąk i kolan, ubłoconych ziemią.
Najpierw usłyszały śpiew, a potem Kuba z Maćkiem, objęci za ramiona, żeglarskim 
chwiejnym krokiem weszli na podwórko. To miało być wejście smoka. Udawali 
kompletnie pijanych, chociaż wypili najwyżej po piwie w miasteczku. Zakończyli 
swoje badania, więc trzeba było to oblać!
Zanim wybiegły z namiotu, na podwórku były już Hanka z panią Marią, a 
posterunkowy Bartuś zapraszał chłopców do radiowozu.
181
—  Ale co jest grane? Co myśmy zrobili? — usłyszały pytający i już całkiem 
trzeźwy głos Kuby.
—  Może nam pan jeszcze odczyta nasze prawa? — zakpił Maciek. — Czy jesteśmy o 
coś podejrzani?
Zaczęli mówić wszyscy naraz. W końcu Kuba zapytał:
—  Znaleźliście skradzione w kościołach przedmioty w „naszym" szałasie i dlatego 
my jesteśmy podejrzani? Czy dobrze rozumiem?
—  Nie jesteście podejrzani, a znalezione przedmioty pochodzą prawdopodobnie 
tylko z ostatniej kradzieży w Radziejowie — tłumaczył ugodowo posterunkowy 
Bartuś. — Sierżant Żelazko chce was przesłuchać, bo może wiecie coś, co rzuci 
światło na całą sprawę. Meże kogoś widzieliście?
Matylda ze zdziwieniem zauważyła, że pani Maria oblała się czerwonym rumieńcem.
— Jedźcie — powiedziała w kierunku chłopaków. — I tak was nie minie. Tę sprawę 
trzeba wyjaśnić.
Przy kolacji siedziały markotne, popatrując w stronę drzwi. Czekały na powrót 
studentów. Wszystkie cztery podskoczyły na dźwięk dzwonka telefonu.
—  Nie przyjadą — powiedziała Maria, odkładając słuchawkę po skończonej rozmowie. 
— Żelazko powiedział, że zostali zatrzymani do wyjaśnienia. To znaczy
182
przynajmniej do jutra. Będą przesłuchiwani przez stołeczną policję.
—  To nasza wina — Hanka miała łzy w oczach.
—  Nie, córuś, to nie wasza wina. Wy tylko znalazłyście skradzione przedmioty i 
być może przyczynicie się do złapania złodziei. Powinnyście być dumne — łagodnie 
pogłaskała ją po głowie matka.
—  To dlaczego nie jesteśmy? — płaczliwie zapytała Weronika.
—  Zatrzymanie do przesłuchania to jeszcze nie dowód winy — powiedziała pani 
Maria zdecydowanym tonem. — Winę trzeba udowodnić!
W piątek wrócił tylko Jasiek. Już wszystko wiedział.
—  W miasteczku aż huczy od plotek — poinformował zaraz po wejściu do domu. — 
Podobno złapałyście ich na gorącym uczynku? — zapytał z zazdrością w głosie. 
Jego oczywiście nigdy nie ma tam, gdzie coś się dzieje.
—  Same widzicie, co może plotka — podsumowała krótko pani Maria, nie wysilając 
się nawet na tłumaczenie synowi, jak było naprawdę.
Studenci nie wrócili do wieczora.
—  Czterdzieści osiem godzin — powiedziała pani Maria.
—  Pewnie na tyle mogą być zatrzymani — domyślała się Matylda, kiedy bez 
przyjemności wyszły do lasu
183
na jagody. Ani Jasiek, ani Hanka nie mieli ochoty im towarzyszyć.
—  A jak się okaże, że są winni? — spytała Weronika.
—  No to już trudno — odpowiedziała markotnie Matylda, przypominając sobie 
własne podejrzenia wobec chłopaków. Niektóre niestety były bardzo umotywowane. — 
Na szczęście tu już nic od nas nie zależy. Od tego jest policja — dodała bez 
uśmiechu.
—  A może chociaż zasugerować im panią Marię?
—  Odbiło ci? — zdziwiła się koleżanka. — Jakbyś to chciała zrobić?
—  No nie wiem, ale jak mnie będą przesłuchiwać, to na pewno coś wymyślę — 
powiedziała Weronika tonem tak zdecydowanym, że aż sama się zdziwiła.
No, no, pomyślała Matylda, ale nic nie powiedziała. I ona już zastanawiała się 
nad tym, jak przesunąć uwagę policji ze studentów na... innych podejrzanych. W 
końcu to pani Maria ma środek lokomocji, zna tutejszych ludzi i obyczaje, nikogo 
nie dziwiłaby jej obecność w danym miejscu, zawsze gdy dokonywano grabieży, nie 
było jej w domu (w każdym razie od czasu, gdy one tu zamieszkały), a co 
najbardziej podejrzane — zamykała drzwi swojego pokoju na klucz. „Kto zamyka 
pokój we własnym domu na klucz?" — zastanawiała się Matylda. Tylko jak to 
wszystko powiedzieć policji?
184
—  To już nie nasza sprawa — powiedziała bardziej do własnych myśli niż do Wery. 
Ale koleżanka prawie się na nią rzuciła.
—  Jak możesz? Czy ty nie masz żadnych uczuć? Myślałam, że jesteś inna! — 
krzyczała, ledwie hamując napływające do oczu łzy. — Ty już ich skazałaś, a 
jeszcze parę dni temu śmiałaś się z ich dowcipów i pozwoliłaś się prowadzić 
Maćkowi za rękę — mówiła wzburzona.
—  Weronika, wcale nie uważam, że oni są przestępcami. Ja tylko się cieszę, że 
nie do nas należy udowodnienie winy lub uwolnienie ich od podejrzeń — 
powiedziała cicho. — W gruncie rzeczy uważam tak jak ty — że to dobry pomysł, 
żeby coś zasugerować, jak nas będą przesłuchiwać.
W sobotę wczesnym rankiem pojechali wszyscy do miasteczka. Może by i 
zrezygnowali z festynu, ale sierżant Żelazko zaprosił ich telefonicznie na 
komendę.
— Jak na odpuście — skomentowała pani Maria, przeciskając się między kramami, 
ustawionymi w rynku.
Odpowiedzieli na pytania policji i właściwie już przed południem byli wolni.
—  Zostajemy. Poczekamy na nich — zadysponowała Maria. — Dziś muszą ich wypuścić, 
chyba że znajdą dowody winy. Ale nie sądzę. Możecie iść pobuszować między 
kramami.
185
Najgorsze było to, że co chwila ktoś zatrzymywał dziewczyny i gratulował im 
złapania przestępców na gorącym uczynku. Szybko zrezygnowały z tłumaczenia 
każdemu, że się myli. Potrząsano ich rękami, klepano po plecach.
—  Chodźmy obejrzeć balon —Jasiek przeciskał się w kierunku wielkiego, 
kolorowego dymiona, górującego nad tłumem. — Może pozwolą mi się przelecieć?
—  No, na pewno. Zobaczą Jaśka Kmitę i od razu powiedzą: czekaliśmy z lotem 
tylko na szanownego pana — zakpiła Hanka.
—  A skąd wiesz, może tak właśnie będzie — odciął się Jasiek.
Rozdział XVII
Balon, ozdobiony reklamowymi napisami, zachęcająco i delikatnie kołysał się na 
wietrze, choć jego czasza jeszcze nie całkiem była wypełniona powietrzem. 
Podeszli zupełnie blisko i Hanka o mało nie runęła, potknąwszy się o linę 
kotwiczącą balon do ziemi.
—  Co się dzieje? — Z gondoli nagle wyskoczył niewielki, szczupły człowieczek w 
nieokreślonym wieku, z małą szpiczastą czarną bródką i krzaczastymi, czarnymi 
jak smoła brwiami. — Ludzie, nie pchać się, bo zwolnicie liny i polecę, zanim 
doładujemy balast — krzyczał nerwowo, piskliwym głosikiem. Odwrócił się do nich 
plecami i zanim ponownie się schylił, Matylda usłyszała jeszcze, jak rzucił pod 
nosem: hołota jedna!
—  Ale niesympatyczny gość — powiedziała głośno.
—  O, są nasze bohaterki! — Matylda aż się skurczyła od przyjacielskiego 
klepnięcia w plecy. — Gratuluję
panienkom! I przepraszam, że kiedykolwiek zwątpiłem w wasze umiejętności. A co 
do niego — kościelny Franciszek, bo to był on, wskazał palcem na gondolę — to ja 
myślę, że nie jest taki zły, tylko strasznie nerwowy! Hej, odbierz pan to ode 
mnie — zawołał w kierunku kosza.
Człowieczek z kozią bródką ponownie wyskoczył z gondoli jak diabeł z pudełka.
—  Dużo tego jeszcze? — zapytał piskliwie.
—  Leżą tam jeszcze dwie paki — odpowiedział Franciszek i zwracając się do 
dziewczyn i Jaśka, wyjaśnił — balast. Trzeba przenieść do balonu przed lotem, to 
posłali po mnie, bo duży ze mnie i silny chłopak, a to diabelstwo ciężkie jak 
diabli — śmiał się hałaśliwie, uderzając przy tym rękami po udach i zginając się 
wpół, jakby dostał konwulsji.
—  Czy ten balon dziś poleci? —Jasiek nie porzucił myśli o podniebnej wyprawie.
—  Hej, tam w gondoli — zawołał Franciszek. —Wychyl pan głowę, mamy pytanko.
—  Co jest? — pilot balonu miał to chyba we krwi, że nie pojawiał się tak 
zwyczajnie, tylko wyskakiwał jak na sprężynie.
—  Młody człowiek pyta, czy ten balon wzbije się dziś w powietrze, czy nie — 
odparł patetycznie kościelny.
188
—  Polecimy, polecimy — zawołał nerwowo Szczupły— za jakąś godzinę. Trzeba 
przygotować balon i transparent, bo mam ciągnąć za sobą napis reklamowy.
—  Czy może ktoś z panem polecieć? — nie ustępował Jasiek.
—  Ciebie na pewno nie wezmę, bo jeszcze coś byś zmajstrował i nieszczęście 
gotowe — Szczupły znowu przykucnął w gondoli, znikając rozmówcom z pola widzenia.
—  Ale te młode damy powinien pan zabrać! To nasze bohaterki! Okazały się lepsze 
od psów policyjnych!
Wszyscy odwrócili się jak na komendę. Ten napuszony język i ten ton! Tak, to był 
sierżant Żelazko we własnej osobie, niestety — sam.
—  Nie patrzcie na mnie wzrokiem bazyliszka, bo trupem padnę od samego 
spojrzenia — poprosił sierżant. — Wiem, o co wam chodzi, ale ja musiałem, taka 
jest procedura. Powiem wam w zaufaniu, że dziś wieczór wrócą do domu.
—  To znaczy, że są niewinni? — zapytała Matylda.
—  To znaczy, że nie mamy wystarczających dowodów ich winy — wyjaśnił rzetelnie 
Żelazko. — No to jak będzie z tym lotem, panie Balonowy? Jak trzeba zapłacić, 
nie ma sprawy. Zafunduję wam, dziewczyny, podniebną podróż. Zasłużyłyście na to!
189
—  Nie ma mowy — zaprotestował Szczupły. — Pan myśli, że ja mam w trakcie lotu 
czas, żeby zajmować się gówniarami? Ja tu muszę pilnować trasy lotu i 
temperatury pod czaszą balonu. To jest praca, a nie zabawa. A jak mi wypadną 
albo zaczną rzygać? Nie ma mowy — powtórzył, kończąc swe krótkie, mało 
parlamentarne przemówienie i kręcąc głową tak intensywnie, jakby miał ją na 
gumie.
—  A jakby poleciały z opiekunem? — nie dawał za wygraną sierżant.
Szczupły otwarł usta i gapił się na Żelazkę. Najwyraźniej zabrakło mu argumentów.
—  Dziewczynki, ale czy wy w ogóle chcecie polecieć? Nie boicie się? — 
przesłodzonym tonem zapytał kościelny.
—  Bardzo — powiedziały równocześnie. — To znaczy, bardzo się boimy i bardzo 
chcemy lecieć!
— Jeszcze nigdy nie leciałam balonem — rozmarzyła się Weronika i pomyślała o 
minach koleżanek z klasy, gdy im o tym opowiedzą. Gotowa była założyć się o 
wszystko, że tej przygody nikt w szkole nie przebije. — Panie Franciszku, pan 
już raz uratował nam życie. Może pan poleciałby z nami w charakterze opiekuna? — 
mrugnęła porozumiewawczo do Matyldy. Wiedziała, że przyjaciółka — podobnie jak 
ona sama — boi się, że mówiąc
190
o opiekunie, sierżant miał na myśli samego siebie. Obie wolały towarzystwo 
wesołego Franciszka niż poważnego służbisty Żelazki.
Teraz Franciszek — jak chwilę przedtem Szczupły— stał z otwartymi ustami, 
najwyraźniej nie wiedząc, jak zareagować.
—  To jak, leci pan z nimi czy ja mam polecieć? — chciał wiedzieć sierżant.
—  Zaraz, zaraz, a mnie nikt nie pyta o zdanie? — Szczupły odzyskał mowę. 
Wróciła mu też cała złość do świata, nagromadzona gdzieś wewnątrz chudego ciała. 
— Co wy mi tu meblujecie życie? Ten Frankenstein — wskazał na Franciszka, który 
nadal stał z otwartymi ustami — i tak leci jako pomocnik, bo sam nie dam rady. A 
poza tym nikogo nie biorę, już mówiłem, głusi jesteście, czy jak?
—  A niby dlaczego nikogo pan nie bierze? — postawił się nagle urażony 
sierżant.__Są jakieś przepisy, które tego zabraniają? Pan pokaże na piśmie, to 
ja się będę tego trzymał. W zeszłym roku były tu loty awionetką Wilga. Ludzie 
płacili i latali. Balonem też można, jestem tego pewien. A jak się pan boi, to 
ja ??-dzwonie do pańskiego pracodawcy i zapytam o zgod?-W końcu tu chodzi o 
nagrodę dla bohaterek__podkreślił.
191
—  Cholera, założy taki mundur policyjny i myśli, że wszystko mu wolno — 
Szczupły był już całkiem wściekły. — Bohaterki! Co mnie to obchodzi?!
I nagle, niespodziewanie dla wszystkich skapitulował.
—  No dobra, ale biorę tylko dwie, bo gondola jest czteroosobowa.
—  Ja zostaję — pisnęła Hanka. Nikt nie zwrócił wcześniej uwagi, że nie włączała 
się do rozmowy i ani trochę nie dopominała się lotu. — Zresztą, mama i tak by 
się nie zgodziła — dodała przepraszającym tonem.
—  Macie tu być dokładnie za godzinę, inaczej startujemy bez was — Szczupły 
warknął wściekle w kierunku dziewcząt i wrócił do swoich zajęć na pokładzie 
gondoli. Czasza balonu była już niemal całkiem wypełniona powietrzem. Patrzyli, 
jak Szczupły przygotowuje palnik, którym za chwilę ogrzeje powietrze do 
wymaganej temperatury, żeby balon mógł się wzbić w górę.
Dopiero teraz sierżant Żelazko trochę się stropił.
—  Słuchajcie, a może to zły pomysł? Może Maria będzie na mnie wściekła? — pytał, 
najwyraźniej licząc na odpowiedź przeczącą.
—  To najlepszy pomysł, jaki pan miał od początku naszej znajomości — zapewniła 
go Matylda. — Dziękujemy. A pani Marii niech pan nie szuka. Jak ją spotkamy, 
same jej powiemy.
192
—  Wy to macie fart —- westchnął Jasiek. Wyraźnie nie chciało mu się odchodzić 
od balonu.
Próbował nawiązać rozmowę ze Szczupłym.
—  A to nie wybuchnie, ten gaz w balonie, jak go za mocno ogrzejecie? — 
dopytywał się, choć Szczupły ciągle tkwił gdzieś na dnie gondoli.
—  Nie wybuchnie, nie ma obawy — wychynął spod pokładu jak zwykle 
niespodziewanie. Ale tym razem nie był zły, ani niecierpliwy Z przyjemnością 
wyjaśniał Jaśkowi zawiłości awiacji balonowej. Najwyraźniej balony, to była 
prawdziwa pasja Szczupłego — To nie jest gaz, tylko zwykłe powietrze, które 
ogrzane, zmniejsza swoją gęstość i staje się lżejsze od zimnego, dlatego balon 
się unosi.
Jasiek był pod wrażeniem.
—  Jak się to powietrze ogrzewa? — dopytywał się, ośmielony przyjazną postawą 
Szczupłego.
—  Normalnie. Za pomocą palnika na propan-butan. — Szczupły pokazał palcem na 
zapasy gazu. — Potrzeba nam około siedemdziesięciu litrów paliwa, żeby unosić 
się w powietrzu przez godzinę. Na dłużej nie planujemy lotu.
—  Czy balon może lecieć bardzo wysoko, proszę pana? —Jaśka najwyraźniej 
wciągnęła ta rozmowa.
—  Może wznieść się nawet na kilka kilometrów w górę, był już nawet udany lot 
nad Mount Everestem,
193
ale my tu polecimy nisko, bo musimy być widoczni z ziemi z powodu reklamy — 
powiedział i to nagle przywróciło go do rzeczywistości. — Dość tego gadania, 
młody, bo nigdzie nie polecimy, jak tak dalej pójdzie — i znów zanurkował pod 
pokład.
Jasiek powlókł się za dziewczynami, które już buszowały na straganach.
—  Zapraszam na lody — powiedziała Matylda. — Stawiam po dwie gałki na głowę. 
Jutro ma przyjechać stryj, to znaczy, że jesteśmy bogate! Stać mnie!
Gaz huczał, wiatr szumiał, a dziewczyny kurczowo trzymały się burty. Przestały 
być odważne już w momencie, kiedy odwiązywano sznury i balon powoli zaczął 
unosić się w powietrze. „Boże, jak tu mało miejsca", myślała gorączkowo Matylda. 
Weronika spojrzała w dół i poczuła mdłości, choć gondola znajdowała się tuż nad 
ziemią. „Szczupły miał rację, pomyślała, chyba zwymiotuję".
Na szczęście wkrótce balon wzbił się w powietrze, a jego lot stał się spokojny i 
delikatny. „Jak piórko na wietrze", pomyślała Matylda, której żołądek wrócił 
szczęśliwie na swoje miejsce.
—  Transparent — zarządził Szczupły. — Klinuj go w tym uchwycie, a ja będę 
powoli rozwijał. Wy — siadać i gęby na kłódkę.
194
Poczuły jakby lekkie hamowanie i równocześnie usłyszały jakiś trzepot.
—  Gotowe — ze swojego miejsca na dnie gondoli usłyszały głos kościelnego. — 
Masz ten cholerny napis. Czy teraz możemy wreszcie lecieć tam, gdzie 
zamierzaliśmy?
—  No nie wiem. Przez to twoje miękkie serce nie wiem, czy nam się uda — 
zapiszczał dyszkantem Szczupły.
—  Moje? Moje miękkie serce? — Franciszka aż zatkało z oburzenia. — Przecież to 
ty zgodziłeś się na pasażerki!
—  A co miałem zrobić? Sam widziałeś, jak było. Plan i tak trzeba wykonać — 
odburknął Szczupły.
Spojrzały na siebie. Chociaż panowie stali do nich tyłem, wszystko dokładnie 
usłyszały. Matyldzie zrobiło się przykro. Poczuła się nieproszonym gościem. 
Spojrzała na przyjaciółkę, ale tamta tylko wzruszyła ramionami, jakby chciała 
powiedzieć: a niech sobie gadają, najważniejsze, że lecimy!
—  Możecie już wstać, flaga za burtą — zażartował kościelny Franciszek, 
odwracając się do nich twarzą. — Boicie się trochę? Nie? No to zaproponujemy wam 
z Fredkiem — pokazał na Szczupłego — fajną, podniebną wycieczkę. Musimy z tym 
transparentem
195
oblecieć cały teren, żeby każdy mógł przeczytać napis reklamowy. Polecimy teraz 
nad tamten lasek, wyrzucimy trochę balastu, dzięki temu złapiemy właściwy wiatr, 
zatoczymy koło i wrócimy. Co wy na to?
„No, no, Fredek! A więc tak ma na imię Szczupły. Ale skąd pan kościelny to wie? 
Przecież na ziemi jeszcze się nawet nie znali — myślała zdziwiona Matylda — a 
teraz wygląda, że to Franciszek dyktuje trasę lotu".
—  Nad tamten lasek? Ten koło stacji kolejowej? — zapytała, mrużąc oczy, 
przesłonięte dłonią.
—  Tak, właśnie ten — przytaknął kościelny.
Z góry wszystko wyglądało inaczej. A jednak to, na co patrzyły, było jakby 
znajome.
—  Matylda, przecież to jest ta droga, którą szłyśmy w dniu przyjazdu. Patrz, 
tam są tory, dalej cmentarz, zaraz potem budynki — Weronika wychyliła się 
niebezpiecznie z gondoli, pokazując palcem na leżące w dole punkty orientacyjne.
„Już wiem, skąd to znam, pomyślała Matylda. To przecież wygląda jak fragment 
mapy, którą tyle razy oglądałyśmy, zanim dotarłyśmy do miasteczka. Identycznie 
wijąca się droga i te ruiny koło cmentarza, które wzięłyśmy za zabudowania".
—  Tak, to ta droga — zawołała radośnie. I z uśmiechem zwróciła się do 
kościelnego — Panie Franciszku,
196
szłyśmy tędy pierwszego dnia po przyjeździe. Nie było nam wtedy do śmiechu.
Już była gotowa opowiedzieć o tym, jak czekały na stryja i jak potem w 
zapadających ciemnościach rozbijały namiot tuż obok krzyża, ale Szczupły vel 
Fredek wrzasnął piskliwie:
—  Proszę się nie wychylać — i szarpnął Weronikę za ramię.
—  Wszystko wam się pomyliło. My przecież lecimy w zupełnie przeciwnym kierunku 
— odezwał się kościelny, dobitnie akcentując słowa. — Tutaj tereny są do siebie 
podobne, piaszczyste i prawie wszędzie cmentarze, można się pomylić.
—  A mnie się wydaje, że to pan się myli — zaczęła Weronika. Ona także miała 
wyryty w pamięci ten odcinek mapy, bo zaglądały do niej bez ustanku w nadziei, 
że dotrą przed nocą do miasteczka.
Teraz Matylda wychyliła się z gondoli. Nie ma mowy o pomyłce. „O co mu chodzi? — 
pomyślała — czemu chce nam wmówić, że się mylimy?"
Ale kościelny już nie zwracał na nie uwagi. Twarz miał czerwoną jak po dużym 
wysiłku, oczy rozbiegane i wcale nie patrzył w dół. Wyraźnie wypatrywał czegoś 
przed sobą.
—  Ależ panie Franciszku, przecież są pewne zasady topografii... —Weronika nie 
chciała ustąpić.
197
—  A, topografia... — Kościelny przestał na chwilę wypatrywać sobie oczy i 
spojrzał na nią z politowaniem. — Tak, rzeczywiście, przypominam sobie wasz 
imponujący plan topograficzny, panienki. Miałyście przyjść do mnie na nauki, a 
nie przyszłyście. Teraz mogłyby się wam one przydać! — Czy Matyldzie się zdawało, 
czy jego śmiech był nieprzyjazny, wręcz złośliwy? — Tam — wskazał nagle palcem 
przed siebie.
—  Co tam? — chciała wiedzieć Weronika.
—  Tam jest polana, tam wyrzucimy balast i będziemy nawracać — wyjaśnił 
Franciszek.
—  To my wam pomożemy — zdeklarowała się Matylda, trochę zmieszana 
wcześniejszymi słowami kościelnego na temat ich topograficznych umiejętności.    
-
—  Ciekawe, w jaki sposób — zaśmiał się Franciszek. — Przecież te paki są 
ciężkie jak diabli. A tu trzeba je podnieść i wyrzucić za burtę. Właśnie dlatego 
lecę z Fredkiem, bo takiego chuderlaka, to by te skrzynie pociągnęły za sobą na 
dół — dobrodusznie poklepał Szczupłego po ramieniu, aż tamten przysiadł. — 
Najlepiej będzie, jak teraz znowu usiądziecie. Przynajmniej nie będziecie 
przeszkadzać — powiedział do dziewczyn.
Przykucnęły posłusznie, tuż obok skrzynek z balastem. Matylda pomyślała 
mimochodem, że ten Fredek to jednak prawdziwy pasjonat balonów. Wszystko w gon-
198
doli ułożone, posprzątane, ma swoje miejsce, nic się nie plącze pod nogami, 
nawet te skrzynki z balastem są porządnie zapakowane i solidnie obwiązane 
sznurkiem. Nawet trochę ją zdziwiło, że aż tak solidnie, ale nie zastanawiała 
się nad tym długo, bo Franciszek krzyknął:
— Jesteśmy na miejscu. Fredek, zatrzymaj ten bolid. Szczupły delikatnie 
przykręcił płomień, ogrzewający
powietrze i balon zawisł w miejscu.
—  Możemy zobaczyć? — pisnęła Weronika z dna szalupy.
—  Zaraz, zaraz będzie po wszystkim — sapnął kościelny, podnosząc pierwszą pakę. 
Postawił ją na obramowaniu gondoli i lekko popchnął. Paczka przechyliła się i 
coś zadźwięczało, podobnie jak łyżka w szklance, ale skrzynka nadal tkwiła na 
swoim miejscu.
—  Cholera! — zaklął kościelny i jeszcze raz, tym razem mocniej pchnął pakunek.
—  Co tam jest w środku? Dzwoni jak talerze w naszej zmywarce — zaśmiała się 
Weronika.
—  Zdawało ci się. Nic nie mogło dzwonić, bo tam jest piach, zwykły piach. Jak 
to balast — powiedział Franciszek i puścił oko do Fredka. Schylił się nerwowo po 
następną skrzynkę. Za nerwowo. W ręce został mu kawałek drewnianego wieka. 
Matylda ujrzała trociny i coś jeszcze. Ale co? Nie zdążyła się przyjrzeć, bo 
kościelny już
199
porwał pakę z dna gondoli i uniósł ją do góry. Podniosła głowę, lecz nagle w 
oczy coś błysnęło, aż zmrużyła powieki, pod którymi tańczyły białe kółka.
—  Ale ze mnie oferma — skarcił się na głos kościelny. — Fredek, daj kawałek 
sznurka, bo nam się balast rozleci w locie — zaśmiał się nienaturalnie.
Matylda potarła oczy pięścią. Piekły i łzawiły. „Co jest z tym balastem? — 
pomyślała — no to co, że się rozleci, będzie wiązał skrzynię z piachem? I po co 
te trociny? Pewnie, żeby amortyzować upadek takiego ciężaru", wytłumaczyła sobie.
—  No, gotowe — rzekł kościelny, otrzepując ręce o spodnie po wypchnięciu za 
burtę wszystkich czterech skrzynek. — Teraz możecie już wstać i podziwiać widoki.
Balon wisiał tuż nad niewielką polanką, która z góry wyglądała jak jasnozielona 
serwetka na granatowozielo-nym stole drzew.
—  Pięknie — Matylda nie mogła powstrzymać okrzyku zachwytu.
—  Pięknie, pięknie, nam się też podoba — rzekł Franciszek, wcale nie oglądając 
krajobrazu. Patrzył w dół, w ślad za balastem, jakby nie mógł się z nim rozstać.
Szczupły znów regulował strumień ciepłego powietrza. Musieli zawracać, a to 
znaczyło, że należało zmienić wysokość, by trafić na wiatr, który umożliwi lot w 
pożądanym
200
kierunku. I za chwilę zobaczyli w oddali miasteczko i plac, upstrzony kolorowymi 
kramami i setkami ludzkich głów, z tej wysokości wyglądającymi jak łepki 
kolorowych szpilek w pudełku. Byli nad obszerną łąką, tuż za ostatnimi 
zabudowaniami miasteczka. Szczupły całkowicie zakręcił dopływ ciepłego powietrza, 
a balon zaczął łagodnie opadać.
—  Musimy lądować tutaj, bo na placu, skąd startowaliśmy, jest za dużo ludzi. 
Jeszcze byśmy komuś wylądowali na głowie — zaśmiał się Franciszek.
—  Słuchajcie uważnie — przerwał mu Fredek. —Jak już będziemy nisko, macie się 
tu złapać i mocno trzymać — wskazał na specjalne uchwyty, zamontowane w gondoli. 
— Nie wysiadamy, póki balon nie opróżni się całkowicie z powietrza.
Lądowanie to była najmniej przyjemna część tej niecodziennej, podniebnej wyprawy. 
Kosz po zetknięciu z ziemią trochę się przechylił. Dobrze, że zgodnie z nakazem 
Szczupłego trzymały uchwyty, bo inaczej mogło być groźnie. Kilkanaście metrów 
wiatr wlókł gondolę po ziemi i dziewczyny myślały, że to już się nigdy nie 
skończy. Ale wreszcie balon opadł, a kosz z pasażerami zatrzymał się na dobre.
—  No i jak? Zadowolone jesteście? Podobało się? — spytał Franciszek, pomagając 
dziewczynom wyjść z gondoli.
201
—  To było naprawdę duże przeżycie. Bardzo dziękujemy! — żegnały się szczęśliwe, 
że wszystko dobrze się skończyło i że będą miały o czym opowiadać w nowej szkole.
Nawet Fredek uśmiechnął się do nich, gdy dziękowały mu, że bezpiecznie „dowiózł" 
je z powrotem. A kościelny tak potrząsał ręką Matyldy na do widzenia, że przez 
moment bała się nawet, że jej ją wyrwie.
Dokładnie w tym momencie zza zakrętu drogi wyłonił się obłok kurzu i już za 
chwilę pod gondolą z piskiem opon zahamował radiowóz policyjny. Matylda ze 
zdziwieniem zobaczyła, że Franciszek zbladł jak płótno. Zaraz potem krzyknęła:
—  Auuu, to boli! — Kościelny bardzo mocno ścisnął jej dłoń, którą wciąż trzymał 
w swojej ręce.
—  Matylda, Weronika, ja przez was osiwieję — krzyczała pani Maria, wyskakując z 
radiowozu i biegnąc im na spotkanie. Za nią pędzili Jasiek z Hanką. Żelazko, 
który wysiadł z samochodu, wyglądał jak zbity pies. Widocznie pani Maria 
solidnie zmyła mu głowę, dlatego nie podchodził bliżej, tylko grzecznie czekał 
na nich obok służbowej toyoty.
—  No to opowiadajcie, jak było? Bardzo się bałyście? — Jasiek nie potrafił 
ukryć zazdrości.
—  Czego? — wydęła usta Weronika. — Przecież w takim balonie jest bardzo 
bezpiecznie. Porusza się
202
delikatnie i prawie wcale nie kołysze. No, tylko raz było trochę ruchu i 
huśtania, jak pan Franciszek wyrzucał balast — opowiadała, gdy już wsiadali do 
samochodu.
—  Co robił? Wyrzucał balast, mówisz? — pokręcił z niedowierzaniem głową 
sierżant Żelazko. — Ach, te kobiety. Wszystko wam się miesza. Nie bardzo znam 
się na balonach, ale z tego, co mi wiadomo, takie jak ten, na ogrzewane 
powietrze, nie posługują się balastem. Tam wszystko reguluje się strumieniem 
ciepła. Coś ci się zdawało, moja panno.
—  Nic mi się nie zdawało — zaprotestowała obrażona Weronika. — Co wy mi dzisiaj 
wszyscy wmawiacie, że się mylę. Najpierw kościelny twierdził, że widzę co innego, 
niż widziałam, a teraz pan. Skrzynki z balastem były i zostały wyrzucone. Sam 
pan był świadkiem, jak kościelny pakował je do gondoli przed lotem. Ja sobie nic 
nie wymyśliłam. Matylda, no powiedz coś, przecież też tam byłaś, widziałaś...
Ale Matylda wyglądała tak, jakby ujrzała zjawę. Zbladła, oczy prawie wyszły jej 
z orbit, niemal było widać, jak pracują trybiki w jej mózgu. Nagle palnęła się 
ręką w czoło.
—  Boże mój, ale ja jestem głupia — krzyknęła. — No teraz wszystko pasuje, teraz 
się zgadza. I czas, i miejsce. Werka, to cud, że jesteśmy zdrowe i całe! Oni nas 
mogli pozabijać i wyrzucić z tej gondoli.
203
Żelazko odwrócił się powoli od kierownicy, przełożył rękę przez oparcie i 
zażądał:
—  Powiedz wyraźnie, o co chodzi. Dlaczego ktoś miałby was zabijać?
—  I to nie był żaden piasek, a w oczy poraziło mnie nie słońce, tylko blask 
złota. I dobrze widziałyśmy, gdzie jesteśmy. Masz rację Weronika, to był nasz 
fragment mapy — wyrzucała z siebie jak automat.
—  Proszę od początku i wyraźnie: o co chodzi — zażądała pani Maria. — Na razie 
wygląda to tak, jakbyś dostała gorączki i bredziła.
—  Mów, Matylda — wysapała czerwona z emocji Weronika, która w tym momencie 
również skojarzyła fakty.
—  Dobrze, powiem wam — Matylda już się uspokoiła. — Pan Franciszek i ten jego 
Fredek to są włamywacze i złodzieje, których szukacie od dwóch miesięcy! —
wykrzyknęła triumfalnie.
Nikt się nie odezwał. Patrzyli na nią, jakby postradała zmysły.
—  No dobra, przestańcie się tak gapić. Nie zwariowałam. Już mówię, dlaczego tak 
myślę — ciągnęła dziewczyna. — Pamiętacie, że kiedy podziwialiśmy z bliska balon, 
szykowany do lotu, kościelny przytaszczył jakieś cztery skrzynki, które wraz ze 
Szczupłym upchnęli
204
w gondoli. Powiedział, że to balast. Pamiętacie, prawda? Byliśmy tam wszyscy, 
pan, sierżancie, także. Były bardzo dokładnie owinięte sznurkiem, nawet mnie to 
zastanowiło, czemu aż tak dokładnie, ale się nie znam. Myślałam, że tak trzeba. 
Już tam, na górze — wskazała palcem niebo — kościelny powiedział nam, że w 
środku jest piach, ale obie słyszałyśmy, że wewnątrz coś dzwoniło, kiedy 
podnosił pakunki. A kiedy ułamał mu się w rękach fragment wieka jednej skrzyni, 
zobaczyłam trociny, a nie piach, i potem już nic nie widziałam, bo oślepił 
mnie... No właśnie, myślałam, że słońce, ale to musiał być blask złotych naczyń, 
które mieli w tych skrzyniach! — zakończyła triumfalnie.
—  I dlatego nie chcieli przyznać, że droga, jaką widzimy w dole, to ta sama, 
którą szłyśmy pierwszego dnia od stacji do wsi — dodała Weronika. — Chcieli, 
żebyśmy kompletnie straciły orientację w terenie — na wypadek, gdyby ktoś jednak 
zapytał o te skrzynki.
W samochodzie zapanowała cisza.
—  Ale nie macie żadnej pewności, że to, co wyrzucali, to były skradzione w 
kościołach przedmioty? — zapytał po chwili sierżant.
—  No nie mamy — musiały przyznać. — Ale jeśli mówi pan, że taki nowoczesny 
balon nie potrzebuje balastu, to po co zabrali go ze sobą? I po co wyrzucali? 
Pan
205
Fredek za dobrze się zna na balonach, żeby mógł o tym nie wiedzieć.
—  A potrafiłybyście wskazać, gdzie dokładnie wyrzucili te skrzynie? — zapytał 
bez większej nadziei Żelazko.
—  To akurat możemy zrobić z dużą dokładnością — zapewniły gorąco.
—  No to jazda na komisariat — zarządził sierżant, włączając wreszcie silnik i 
wrzucając jedynkę.
—  A oni? Przecież uciekną? — Weronika prawie zaśpiewała wysokim sopranem, nie 
kryjąc oburzenia na taką ignorancję policji.
—  Nie ma obawy — powiedział spokojnie Żelazko. — Ten Fredek nie może przecież 
zostawić tu balonu i całego sprzętu, a Franciszek wybiera się co prawda dzisiaj 
do Warszawy, ale ma pociąg dopiero wieczorem. Jeśli to, co zrzucili, 
rzeczywiście jest łupem, to znaczy, że po niego wrócą. Chociaż powiem wam 
szczerze, że mam wiele wątpliwości. Choćby dlatego nie mogę ich zatrzymać, bo 
jak okaże się, że w skrzyniach rzeczywiście jest piach, to wyjdę na głupka, co 
się daje wodzić za nos dwóm miastowym panienkom. — Kręcił głową z 
niedowierzaniem, że w ogóle słucha tego, co mu opowiadają.
Rozdział XVIII
Kościelnego zatrzymano jeszcze tego samego wieczora. Wpadł w zasadzkę, urządzoną 
przez policjantów, którzy ukryci między drzewami spokojnie czekali, aż załaduje 
wszystkie cztery paczki na wózek, jaki zwykle bierze się na większe zakupy.
Plan, który wyrysowały dziewczyny, okazał się na tyle dokładny, że policjanci 
trafili na polankę bez trudu. Znajdowała się bardzo blisko stacji kolejowej, tej 
samej, na którą przyjechały przed miesiącem. Na rzekomy balast składały się w 
dużej części skradzione przedmioty. Po stwierdzeniu tego faktu policjanci 
ponownie zawiązali paczki sznurkiem i pozostawili je tam, gdzie spadły.
— Spisałyście się na medal. Gratuluję! — młody i przystojny kapitan Kucharski, 
który w piątek przyjechał z Warszawy — rzeczywiście, z psem, tyle że nie 
policyjnym, ale własnym, domowym — ściskał rękę raz jednej, raz drugiej 
dziewczyny. — Gdybyście nie były
207
mądre i zdradziły się wcześniej, że czegoś się domyślacie, moglibyśmy nawet 
teraz nie rozmawiać. Kto wie, co może zrobić zdesperowany, przyłapany na gorącym 
uczynku przestępca — mówił, patrząc z podziwem na dwie sprytne nastolatki. — A 
teraz pozwólcie, że wam przedstawię: aspirant Kuba Wierzbicki i aspirant Maciek 
Krajewski.
—  Mówiłem, że opadną im szczęki, ale nie sądziłem, że tak dosłownie — śmiał się 
serdecznie aspirant Maciek, błyskając jak zwykle oszałamiająco białym uzębieniem. 
— Zamknijcie buzie, bo wam mucha wpadnie.
—  Ale z ciebie Sherlock Holmes, nie ma co — powiedziała do Matyldy Weronika, 
która oprzytomniała pierwsza.
—  Taki sam, jak z ciebie doktor Watson — natychmiast odcięła się przyjaciółka. 
—A co myślę o was, tego już nawet nie powiem — rzuciła w kierunku chłopaków z 
groźną miną. Ale nie wytrzymała długo. Roześmiała się beztrosko, pierwszy raz od 
wielu dni. Weronika aż dostała czkawki ze śmiechu.
—  Jeszcze nigdy w życiu nikt mnie tak nie zrobił w konia — powiedziała, gdy już 
się trochę uspokoili. — To wam nie ujdzie płazem. Musicie za to zapłacić!
—  Wystarczą podwójne lody? — zapytał Kuba, biorąc ją za rękę. — Tylko się nie 
czerwień, nie mam nic
208
złego na myśli — dodał i błyskawicznie uskoczył, chroniąc się przed czysto 
wyprowadzonym przez Weronikę prawym sierpowym.
—  Czy pani wie — Matylda zwróciła się do pani Marii, która wraz z dziećmi 
wychodziła właśnie z komisariatu — że oni są...
—  Wiem, wiem, przecież od początku wiedziałam, kogo przyjmuję pod swój dach — 
pani Maria objęła ramionami przyjaciółki. — Przepraszam, ale nie mogłam wam 
powiedzieć. Zobowiązano mnie do zachowania tajemnicy.
—  A nam też nie mogłaś? Przecież jesteśmy twoimi dziećmi —Jasiek nie krył 
oburzenia. Czuł się oszukany i zdradzony. —Już nigdy ci nie zaufam.
—  A powinieneś, bo twoja matka udowodniła, że jest osobą rzetelną, dla której 
zachowanie cudzego sekretu to rzecz święta — powiedział poważnie kapitan, który 
gratulował dziewczynom. — To była ważna sprawa, dlatego wysłaliśmy do was 
naszych dwóch pracowników. Każdy przeciek mógł nam zaszkodzić. Nawet zupełnie 
przypadkowe słowo, rzucone bez złej woli, mogło spaprać całą, misternie uknutą 
intrygę. Wierzę, że to rozumiecie, szczególnie ty, młody człowieku — zwrócił się 
do Jaśka.
—  Dobra, dobra — burknął pod nosem „młody człowiek" i zażądał — Opowiedzcie 
wszystko od początku!
209
—  Teraz musimy tu jeszcze zostać. Może wieczorem, co pani na to, pani Mario? — 
zapytał Kuba.
—  Oczywiście, zapraszam wszystkich na pożegnalne ognisko z kiełbaskami — 
powiedziała serdecznie Maria. — Jutro wraca stryj Matyldy. Na pewno zabierze nam 
bratanicę wraz z koleżanką. Pora się żegnać i pora wyjaśnić sobie wszystko.
—  Przyznajcie się, kiedy zaczęłyście nas podejrzewać? — Siedzieli w ogrodzie 
pod gruszą, przy wielkim dębowym stole, wyniesionym na tę okazję z kuchni. 
Matylda i Weronika — na honorowych miejscach. Czekali jeszcze tylko na księdza 
proboszcza i kapitana Kucharskiego. — Bo przecież podejrzewałyście nas, prawda? 
-
—  Prawda, prawda — zachichotał Jasiek, przypominając sobie, jak kazały mu stać 
na czatach, podczas gdy same przeszukiwały pokój eks-geologów.
—  Ty też coś o tym wiesz? — szczerze zdziwił się Kuba. — To pewnie i Hanka była 
wtajemniczona? — powiedział, a widząc przytakujący ruch głową skomentował krótko 
— Aha!
—  Pewnie, że wiedzą, bo wszystko zaczęło się podczas naszego pierwszego wyjścia 
na grzyby — zaczęła Matylda. — Pamiętacie? To było tego dnia, kiedy dokonano 
napadu na nasz kościółek.
210
—  O wilku mowa — przerwała jej pani Maria, bo do ogrodu wkraczał właśnie ksiądz 
proboszcz wraz z kapitanem Kucharskim. —Już nie mogliśmy się doczekać. Chodźcie, 
siadajcie — zapraszała serdecznie do stołu.
—  Mów dalej, co z tymi podejrzeniami? — ponaglał Maciek.
—  Akurat siedzieliśmy w cieniu, za wielkim, zwalonym drzewem poniżej drogi i 
jedliśmy kanapki, kiedy wy obaj dosłownie wybiegliście z lasu — mówiła Matylda. 
— Usłyszeliśmy ciekawy fragment rozmowy, kiedy przystanęliście na moment, bo 
Maciek chciał telefonować.
—  I dowiedzieliśmy się przy okazji, że jesteśmy dla was za młode — dodała z 
przekąsem Weronika.
—  Co takiego? Nigdy tak nie mówiliśmy — zaprzeczył gwałtownie Maciek. — Nawet 
nigdy nie rozmawialiśmy o waszym wieku.
—  Najwyżej o wieku kamieni, które musieliśmy znosić w charakterze alibi dla 
uzasadnienia naszego pobytu tutaj — wpadł mu w słowo Kuba. — Pamiętajcie, że 
robiliśmy za geologów.
—  Czyli te słowa odnosiły się do wieku kamieni? — Weronika, swoim zwyczajem, 
sczerwieniała aż po koniuszki uszów.
211
—  A wy myślałyście, że chodzi o was? — zapytał domyślnie Maciek i pokręcił z 
niedowierzaniem głową.
—  Ale usłyszeliśmy też, że wahacie się, czy gdzieś dzwonić, bo boicie się 
dekonspiracji. Wtedy niczego jeszcze nie podejrzewaliśmy. Dopiero po powrocie do 
domu dowiedzieliśmy się, że okradziono nasz kościółek — Matylda pominęła wątek 
osobisty i kontynuowała opowieść. — Nie trzeba było specjalnej wyobraźni, żeby 
skojarzyć te dwa wydarzenia. Wy twierdziliście uparcie, że cały dzień 
spędziliście w miasteczku, a my widzieliśmy was w lesie, biegnących od strony 
kościoła. Na dodatek usłyszeliśmy, jak któryś z was mówił: „nic mu nie będzie, 
to silny chłop", czy coś w tym rodzaju. A potem dowiedziałyśmy się, że podczas 
napadu kościelny został uderzony w głowę, prawda? Dwa dodać dwa równa się cztery. 
A dzień później widziałyśmy was z człowiekiem, który trzymał w ręku jakiś 
błyszczący przedmiot podobny do kielicha. Uciekaliście przed nami, nie tak było? 
Człowiek uczciwy nie ucieka przed znajomymi.
—  Wtedy to nam zepsuliście robotę, nie ma co — kiwnął głową Kuba. — Gdyby udało 
się wówczas dobić targu z tym obcokrajowcem i zatrzymać go, być może wypadki 
potoczyłyby się inaczej. Może wcześniej dowiedzielibyśmy się, kto mu to sprzedał, 
i trafilibyśmy na ślad przestępców. Ale facet się spłoszył i dał nogę.
212
—  A co z cmentarzem? Znowu byliście w pobliżu... — powiedziała Matylda.
—  To akurat był przypadek. Chcieliśmy jeszcze raz przesłuchać proboszcza.
—  To znaczy, że byłem podejrzany? — ksiądz uśmiechał się kwaśno, najwyraźniej 
nie było mu do śmiechu.
—  Raczej nie, ale na tym etapie wszystko trzeba było brać pod uwagę. Kościelny 
miał ranę głowy, której usytuowanie wskazywało, że uderzył go ktoś niższy niż on 
sam. Ksiądz jest niższy. W gruncie rzeczy jednak nie traktowaliśmy poważnie tej 
możliwości. Zależało nam natomiast na szczegółowym ustaleniu przebiegu zdarzeń 
tamtego dnia, kiedy ograbiono kościół. Musieliśmy stwierdzić, kiedy ksiądz 
opuścił plebanię i kto — nie wzbudzając niczyich podejrzeń — mógł mieć dostęp do 
kościoła. To stało się za dnia, przypominam.
—  Czyli kiedy my na cmentarzu odkryłyśmy rozkopane groby, wy nic o tym nie 
wiedzieliście? — ustalała Weronika.
—  Właśnie. Posłaliśmy was do domu, a sami skontaktowaliśmy się telefonicznie z 
komisariatem. Dlatego sierżant był tak szybko u was we dworze — przyjechał na 
swoim stalowym rumaku — wszyscy poza Żelazka roześmiali się na wspomnienie 
hałasującego ponad miarę
213
junaka z przyczepą, słynnego w okolicy prywatnego pojazdu sierżanta.
— Widzę, że tu trzeba będzie wiele wyjaśnić — powiedział Kucharski. — Zacznijmy 
od początku. Włamania do tutejszych kościołów rozpoczęły się w czerwcu — mówił 
kapitan. — Najpierw myśleliśmy, że to wybryk wakacyjnych złodziei. W każdym 
letnim sezonie przestępczość na tym terenie rośnie. Ale przy czwartym włamaniu 
wiedzieliśmy już, że musi tu działać jakaś zorganizowana szajka. Jak ją nakryć? 
Najlepiej, mając na miejscu swojego człowieka. Wybór padł na panią Marię. Znamy 
się z czasów, gdy Kmita, nieżyjący mąż pani — skłonił głowę w kierunku gospodyni 
— znalazł złote monety. Nie każdy w takiej sytuacji zgłosiłby znalezisko policji, 
prawda? — spojrzał na zebranych przy stole. Kiwali głowami, tylko Jasiek 
zaczerwienił się po uszy. — Wtedy się poznaliśmy, ale potem jeszcze wielokrotnie 
Kmita pomagał sierżantowi w różnych sprawach. Tu w lecie, jak zjadą się letnicy 
z całej Polski, dzieją się różne rzeczy. Idealny klimat dla przestępców. 
Kmitowie dali się poznać jako ludzie wyjątkowo prawi, odważni i chętni do pomocy. 
Docenili to mieszkańcy Świderka, wybierając pana Jana na sołtysa. Nawet dzisiaj, 
choć mąż pani nie żyje, z tego, co mi wiadomo, nadal przychodzą do pani z różny-
214
mi sprawami, prawda? — Pani Maria tylko potaknęła głową.
—  Ale pani Maria, choć obrotna, nie mogła nam pomóc. Dom, dwójka dzieci — tego 
nie dało się pogodzić — mówił dalej starszy aspirant Kucharski. — 
Potrzebowaliśmy kogoś, kto mógłby cały swój czas poświęcić na obserwacje, nie 
budząc niczyich podejrzeń swoim pojawianiem się w różnych miejscach. Studenci 
geologii na praktyce — czyż to nie był dobry pomysł? Tym bardziej że Kuba 
rzeczywiście skończył geologię, więc nawet w razie konfrontacji mógłby się 
obronić. Pani Maria zgodziła się współpracować. Odstąpiła chłopakom pokój. W ten 
sposób stworzyliśmy tu bazę.
—  A potem pojawiłyśmy się my — dokończyła Weronika.
—  Właśnie. Nie byliśmy zachwyceni takim rozwiązaniem, teraz już mogę się do 
tego przyznać — uśmiechnął się kwaśno Kucharski. — Ale nie mieliśmy wpływu na 
decyzję pani Marii. To w końcu jej dom, a ona postąpiła jak zwykle — zgodnie ze 
swoim sumieniem. Przygarnęła zbłąkane owieczki, prawda, Mario?
Jak na komendę wszyscy wybuchnęli śmiechem.
—  Teraz rozumiem, dlaczego zawsze byliście w pobliżu miejsca, gdzie działo się 
coś złego — powiedziała wreszcie Matylda. — Ale wtedy właśnie to było dla nas
215
bardzo podejrzane. Śledziłyśmy was — przyznała ze wstydem.
— Już wtedy? Mój Boże, nie mieliśmy pojęcia — wyznał szczerze Kuba. —
Wiedzieliśmy, że łazicie za nami, ale dopiero w ostatnich dniach. To zresztą 
zmusiło nas do pracy fizycznej. To dla was przekopaliśmy kawał polany przed 
szałasem! — zaśmiał się nieszczerze i spojrzał na swoje dłonie, całe w bąblach 
od łopaty.
—  Czyli że wasza obecność przy szałasie wtedy, kiedy dostałyście po głowie, nie 
była przypadkowa? — kolejny raz Maciek wykazał się niezwykłą przenikliwością. — 
Polazłyście za nami, tak?
—  Raczej przed wami. Poszłyśmy drogą na skróty, którą kiedyś pokazała nam Hanka. 
— Matylda poczuła, -że pieką ją policzki. — Ukryłyśmy się w krzakach malin
i chciałyśmy obserwować, co wy naprawdę robicie przez cały dzień. Nie ma się z 
czego śmiać, nie mamy wielkiego doświadczenia w detektywistycznej robocie — 
zakończyła, speszona.
—  Panie kapitanie, a czy wiadomo, kto nas wtedy tak załatwił? — spytała 
Weronika.
—  Wiadomo. Zresztą to był przełom w śledztwie, choć muszę powiedzieć, że nie 
ułatwiałyście nam zadania. Od tego momentu nasze podejrzenia już zaczęły się 
koncentrować wokół kościelnego Franciszka — po-
216
wiedział kapitan. — Bo to właśnie on zaszedł was od tyłu i dał wam po głowie. 
Cała ta sytuacja w ogóle była zdumiewająca, sami się dziwiliśmy sile przypadku, 
kiedy próbowaliśmy ją zrekonstruować. Musiało być tak: Franciszek zbliżał się od 
dołu w kierunku szałasu. Prawdopodobnie już wtedy chciał tu ukryć część łupu, bo 
na plebanii zbyt często pojawiali się policjanci i inni obcy ludzie. Wtedy 
zobaczył was, ukryte w krzakach. Co miałby na swoje usprawiedliwienie, gdybyście 
zobaczyły ładunek, jaki niósł ze sobą? Przestraszył się, podszedł cichutko i 
błyskawicznie zderzył was głowami. A że to wielki i silny chłop, padłyście jak 
ścięte róże. Prawdopodobnie dopiero wtedy spostrzegł zbliżających się z rowerami 
Kubę i Maćka. Tymczasem oni w tym samym momencie przypomnieli sobie, że mieli 
stawić się rano na posterunku i zawrócili. Dlatego was nie znaleźli. Wtedy 
Franciszek ukrył tymczasowo swój łup w lesie i udawał waszego wybawcę. Potem 
zapewne spokojnie wrócił po skradzione przedmioty. Przeniósł je gdzie indziej, 
niż zamierzał, bo obawiał się, że po tym napadzie na was, przy szałasie w każdej 
chwili może pojawić się policja.
— Ale skąd w ogóle to podejrzenie? Nam nawet do głowy nie przyszło, że to pan 
kościelny! Przecież on udzielił nam pomocy — mówiła Matylda.
217
— Twierdził, że szedł na cmentarz, by sprawdzić efekty grabieży. Gdyby szedł 
drogą, chłopcy musieliby go widzieć. Jeśli szedł na skróty, on musiałby widzieć 
tego, kto was uderzył. Nie widział ani jego nie widziano. Świat, wbrew pozorom, 
jest logicznie urządzony. Wniosek nasuwał się sam — uderzył on. Pozostawało 
pytanie — dlaczego? Wiedzieliśmy już, że pracuje na plebanii od niedawna i że 
poleciła go księdzu gospodyni z probostwa w Radziejowie. Tak, tak, tego samego, 
gdzie dokonano ostatniego napadu — pokiwał głową Kucharski, widząc zdumione 
twarze słuchaczy. — Zaczęliśmy sprawdzać wszystko po kolei. Rok temu owa 
gospodyni księdza gościła w lecie swoją znajomą z Warszawy. Anna Kwilecka, tak 
brzmiało jej nazwisko. Przypadkowa zbieżność? Na pewno nie. W pierwszej chwili 
myśleliśmy, że to żona Franciszka. Okazało się, że jego siostra. W marcu nasz 
kościelny wyszedł z więzienia, gdzie spędził trzy lata za — uwaga — włamania do 
prywatnych posesji w Klary-sewie. To taka willowa, bogata dzielnica Warszawy — 
wyjaśnił, uświadamiając sobie, że większość słuchaczy nie zna stolicy. — No i 
byliśmy w domu. Ale nie mogliśmy go aresztować, bo już wiedzieliśmy, że nie 
działał sam. Trzeba było poczekać, aż ujawni się wspólnik. No i mieliśmy 
nadzieję, że przy małej dozie szczęścia złapiemy go na gorącym uczynku — co też 
i nastąpiło.
218
—  Ale jak to się stało, że podejrzewając nas o najgorsze, zdecydowałyście się 
popłynąć z nami ? rejs? Z przestępcami? Nie bałyście się, że jeśli się czcg0ś 
domyślimy, możemy was potopić? — Maciek nie mógł ukryć ironii, zadając te 
pytania.
—  To proste — wtedy już bardziej podejrzewałyśmy kogo innego — powiedziała 
Weronika i spojrzawszy na panią Marię, spłonęła rumieńcem.
—  Mnie, prawda? Wiedziałam o tym i niuszę się wam przyznać, że podsycałam wasze 
wątpliwości. Myślicie, że dlaczego zamykałam swój pokój na klucz? One były 
naprawdę przestraszone, nawet jeść nie chciały — powiedziała Kmitowa w stronę 
kapitana Kucharskiego- — Ale od kiedy zaczęły podejrzewać mnie, to fa\y odsapnąć 
chłopakom i ci mogli coś zrobić. Zresztą —?- ta łódka to był dobry pomysł. Nie 
mieliśmy przeciez pewności co do Franciszka. Bałam się o nie, a z dala 0d domu i 
pod opieką policjantów nic im nie groziło. Tak myślałam.
—  Ten napad na kościół w Radziejowie miał być ostatni. Od razu się tego 
domyśliliśmy. pr^nciszek musiał sobie zdawać sprawę, że kiedy ????????? szukać w 
tamtym probostwie, trafimy na jego śl^d. Nie wiedział, że my już wiemy. Myślał, 
że ma więcej czasu, niż miał — tłumaczył policjant. — W inny^ vsrypadku nie 
czekałby do soboty, tylko zniknął od razu.
219
—  A wy myślałyście, że tamtego wieczora zamiast na grzyby poszliśmy rabować 
kościół, co? — zapytał Kuba.
—  Nieprawda, nie myślałyśmy tak — zaprzeczyła gwałtownie Weronika. — Tylko 
przez chwilę, ale nie jesteśmy takie głupie. Przecież musielibyście gdzieś to 
ukryć, a wyście przynieśli tylko trochę grzybów.
—  Nie was podejrzewały, ale mnie — powiedziała Kmitowa. — To przecież ja 
poprzedniego dnia odwiedziłam tamtejszego księdza. Sami prosiliście mnie o to, 
pamiętacie? Miałam go ostrzec, bo przypuszczaliście, że ten kościół jest jednym 
z dwóch, którym grozi napad rabunkowy.
—  To prawda, w najbliższej okolicy pozostawały jesz- -cze dwa niedostatecznie 
zabezpieczone obiekty sakralne, które mogły stać się celem złodziei — dorzucił 
wyjaśnienie Kucharski. — Prosiliśmy panią Kmitę, by odwiedziła obydwa kościoły i 
ostrzegła księży. Mogła to zrobić, nie wzbudzając podejrzeń i nie płosząc 
przestępców. Mieliśmy w obu miejscach zasadzić się na bandytów, ale nie 
zdążyliśmy! Spieszyli się. Już im się grunt palił pod nogami,
a chcieli się nachapać jak najwięcej, nim zwinęli żagle.
—  No dobrze, ale skoro nas nie podejrzewałyście, po kiego diabła łaziłyście za 
nami? Coś tu się nie zgadza — kręcił głową Maciek.
220
—  Metoda wykluczenia — powiedziała Matylda. — Chciałyśmy się upewnić, że to nie 
wy.
—  Bardzo im na tym zależało —Jasiek nie rnógł zapomnieć, jak go potraktowały, i 
z rozkoszą zabrał się za wyjaśnianie swojego punktu widzenia. — Chciały mieć 
pewność, że ci przystojniacy z Warszawy nie są żadnymi przestępcami. Latały po 
pięć razy dziennie patrzeć jak kopiecie łąkę. Nie wiedziałem, że podejrzewacie 
moją mamę. Ale jesteście głupie! — zakończył nieoczekiwaną pointą.
—  Nie tak bardzo, skoro w ten sposób odkryły paczkę ze skradzionymi 
przedmiotami — Posiedział Kucharski, ratując honor dziewczyn. — Po tym zdarzeniu 
akcja bardzo przyspieszyła. Mieliśmy wprawClzie część łupu, ale obawialiśmy się, 
że to odkrycie spłoszy złodziei. Dlatego zatrzymaliśmy u siebie Kubę i Maćka, 
jako podejrzanych, i obserwowaliśmy Kwileckiega Dziś rano dowiedzieliśmy się, że 
wieczornym pociągiem ?^?? jechać do Warszawy. Byliśmy pewni, że go marny Ciągle 
jednak nie znaliśmy wspólnika. No i nie mieliśmy dowodów rzeczowych.
—  Fredek! Szczupły! — zawołały równocześnie Matylda i Weronika.
—  Tak, on, teraz to wiemy, i to dzięki wam—kolejny raz skłonił się szarmancko w 
kierunku dziewczyn,__Ale
221
jeszcze rano nie wiązaliśmy ze sobą tych dwóch postaci. O festynie i pokazie 
lotu balonem wiedzieliśmy dużo wcześniej. Sierżant potwierdził, że każdego lata 
instaluje się tu albo w okolicy jakaś firma reklamowa i korzystając z dużej 
liczby turystów, robi promocję. W tym roku reklamowały się napoje energetyzujące. 
Rozmawialiśmy z firmą. Wiedzieliśmy, że akcja będzie nagłaśniana przez lokalne 
radio, a promocja prowadzona za pomocą darmowych drinków i balonu z szarfą, 
reklamującą zalety napoju. Nie przyszło nam do głowy sprawdzić, czy panowie się 
znają. Dziś wiemy, że to starzy znajomi z celi.
—  Boże drogi, o mało was nie wyprawiłem na tamten świat — sierżant Żelazko był 
skruszony w całej swojej korpulentnej postaci.
—  Niech pan nie wzywa imienia Boga swego na daremno — odezwał się ksiądz. — 
Raczej podziękujmy Mu, że wszystko skończyło się dobrze i że wszyscy możemy 
teraz spokojnie siedzieć pod tą gruszą.
—  Święte słowa, proszę księdza, ale niech ksiądz nie zapomina, że gdyby one tam 
na górze już zaczęły coś podejrzewać i straciły zimną krew, to i opatrzność 
boska niewiele by pomogła — wtrącił sceptycznie kapitan Kucharski.
—  Nie mogę się z panem zgodzić. To właśnie dzięki pomocy opatrzności zachowały 
zimną krew — ksiądz
222
poruszył się w krześle i wyraźnie szykował do ideologicznej potyczki.
— Najważniejsze, że wszystko skończyło się dobrze — huknęła pani Maria, 
przerywając rodzący się spór. — Myślę, że wszystko sobie wyjaśniliśmy, wobec 
tego proponuję spojrzeć na zegarki. Dawno minęła północ i najwyższa pora kłaść 
się spać. Jutro o jedenastej musimy być na stacji kolejowej. Przyjeżdża twój 
stryj, Matylda. Jest nadzieja, że i ta zagadka wkrótce się wyjaśni — zaśmiała 
się tubalnie. W półcieniu, rzucanym przez prowizoryczną lampę ogrodową, znowu 
wyglądała jak Baba Jaga, ale teraz Weronika i Matylda wcale się jej nie bały, bo 
to była dobra Baba Jaga.
Rozdział XIX
— Ciekawe, czy rodzice już wrócili? — rzuciła Matylda, gdy szykowały się do 
spania.
Nie po raz pierwszy przyszło im żałować, że wybrały „dziki" wariant wakacji w 
mazurskiej głuszy i nie zabrały ze sobą chociaż jednego telefonu komórkowego.
—  Dziś albo jutro, zależy, jakie złapią połączenie — powiedziała Weronika.
—  Spicie już? — usłyszały nagle. Zaraz potem zatrzeszczał zamek i do namiotu 
wetknęli głowy Kuba i Maciek.
—  Wchodźcie i siadajcie, jasne, że nie śpimy — dziewczyny zrobiły im miejsce na 
materacu. Choć dzień był pełen wrażeń, nikt nie czuł się zmęczony.
—  Głupio nam trochę, że was podejrzewałyśmy — powiedziała ciepło Matylda.
Maciek wziął ją za rękę i mocno ścisnął.
224
—  To nam jest głupio, że musieliśmy was okłamywać — odparł, patrząc jej głęboko 
w oczy. Z trudem odwróciła głowę.
Wtedy kątem oka dostrzegła, że Kuba objął Weronikę ramieniem. Siedzieli cicho, 
bo nikt nie wiedział, co powiedzieć.
—  Skoro tak, to musimy się jeszcze do czegoś przyznać — powiedziała nagle 
Matylda i poczuła lekkie ssanie w dołku. — My przeszukiwaliśmy wasz pokój!
—  Kiedy? — zapytali równocześnie.
—  Zaraz na początku, po włamaniu do naszego kościoła — wyjaśniła Matylda. — 
Myśleliśmy, że możecie ukrywać skradzione przedmioty w swoim pokoju.
—  I dlatego nie zamykamy go na klucz, co? — zakpił Kuba, nie zdejmując ręki z 
ramienia Weroniki. — No i co znaleźliście?
—  Bałagan — odgryzła się Weronika.
—  I takie brzydkie kamienie, które trzymaliście w walizce — dodała Matylda. — 
Co to było?
—  Apatyt, minerał niewiele wart nominalnie, ale cenny jako znalezisko 
geologiczne — powiedział Kuba. — Zbieraliśmy go w charakterze alibi, na wypadek, 
gdyby znalazł się ktoś tak ciekawski jak wy i zapytał o wyniki naszych 
geologicznych peregrynacji. Na tym terenie nigdy nie odkryto złóż apatytu. 
Owszem, jest ich sporo
225
w Górach Kruczych koło Karpacza, więc ujawnienie, że apatyt występuje także na 
Mazurach może być cennym odkryciem — zapalił się Kuba.
—  Koniec wykładu — zarządził Maciek. — On tak może w nieskończoność. Prawdziwy 
pasjonat. Czasem myślałem, że mnie zamęczy tą swoją geologiczną wiedzą.
—  Ale musisz przyznać, że to głupie kopanie nabrało jakiegoś sensu w momencie, 
gdy trafiliśmy na te skałki i gdy wyjaśniłem ci, co to oznacza — rzekł Kuba.
—  Masz rację — kiwnął głową Maciek i zakpił — przynajmniej wiem, że pęcherze od 
łopaty na moich dłoniach przysłużą się nauce.
—  Tak czy owak, to będą niezapomniane wakacje — powiedziała w końcu Matylda.
—  Dzięki wam — dodał Maciek.
—  Nie, to dzięki wam — zaprzeczyła Matylda.
—  Nie, dzięki wam... — powiedzieli równocześnie i wszyscy roześmiali się 
beztrosko.
Wymienili się adresami i telefonami i obiecali sobie nie zakończyć tej 
znajomości wraz z końcem wakacji.
—  No to do zobaczenia na śniadaniu — rzucił Kuba, podczas gdy Maciek usiłował 
zasunąć z zewnątrz zamek błyskawiczny wejścia do namiotu.
—  Nie zamykaj — poprosiła Matylda. — Jest tak pięknie popatrzymy jeszcze chwilę 
na niebo.
226
Koniki polne cykały jak oszalałe, maciejka drażniła nozdrza. Za chwilę zobaczyły 
światło w oknie na górze.
—  Patrz — Matylda trąciła przyjaciółkę w ramię i bez większych emocji wskazała 
na cień, rzucany przez framugę okna — duży krzyż, leżący na trawniku. Omen, 
który prześladował je od pierwszego dnia pobytu na Mazurach.
—  Dobry omen — podsumowała Matylda.
—  Nie najgorszy — przyznała jej rację Weronika. Za chwilę zgasło światło i 
krzyż zniknął. Zasunęły
zamek w swoim namiocie.

Rozdział XX
Pociąg z Mikołajek spóźniał się już pół godziny. Pani Maria narzekała:
—  Godzinę jedzie, a pół godziny się spóźnia. Kto to widział!
Lokomotywa wtoczyła się powoli i zatrzymała z piskiem na peronie. Już chyba 
nigdzie w Polsce nie kursują parowozy, pomyślała Matylda, stojąc w kłębach 
białej pary i czując się trochę jak w skansenie.
— Jest i Widlecki — odezwała się pani Maria.
—  Stryjku — krzyknęła Matylda i rzuciła się w kierunku postawnego, siwego 
mężczyzny, który właśnie wysiadał z wagonu.
—  Matylda, Weronika — usłyszały głosy, wołające z drugiego końca pociągu.
—  Mama, tata — krzyknęła Matylda i obie nie wiedziały już;, w którą mają biec 
stronę.
Gdy już wyściskali się i wycałowali na przywitanie, mama Matyldy wysapała:
228
—  A teraz mówcie, co robiłyście same, bez pieniędzy, bez telefonu i komputera, 
przez cały miesiąc w obcym miasteczku, pod nieobecność wuja? Jak sobie w ogóle 
poradziłyście? Takie dziecinne, takie niesamodzielne!
Matylda rzuciła okiem na Werę i zobaczyła, że przyjaciółka jak zwykle zrobiła 
się czerwona na twarzy.
—  Mamo, tato, pozwólcie, że wam przedstawimy — powiedziała Matylda, gdy 
wreszcie uspokoiła się na tyle, że mogła mówić. — To jest nasza wybawicielka 
pani Maria Kmita, a to jej dzieci.
—  To pani przygarnęła nasze córki — bardziej stwierdziła, niż zapytała Kotecka. 
—Jestem, to znaczy — wszyscy jesteśmy bardzo wdzięczni. Mam nadzieję, że nie 
sprawiły zbyt wiele kłopotu. No, a skoro w domu były dzieci, to pewnie nie 
nudziłyście się zbytnio — zwróciła się do córki i jej przyjaciółki.
—  Tylko trochę — powiedziała spokojnie Matylda. — Wiesz, mamo, jak to bywa w 
takiej mazurskiej głuszy!
Pierwsza zaczęła się śmiać Weronika. Miała zaraźliwy śmiech. Dołączyła do niej 
Matylda, a potem Hanka, Jasiek i pani Maria.
Rodzice Matyldy i stryj Anatol patrzyli na nich jak na kosmitów. Mama Matyldy, 
która rzadko kiedy zapomina języka w gębie, tym razem zupełnie straciła rezon. 
Patrzyła na córkę i jej przyjaciółkę! na du?ą kobietę i jej dzieci
229
i nie rozumiała, z czego oni wszyscy tak się śmieją, że aż muszą ocierać łzy z 
oczu. Wolała nie pytać. Ale kiedy tylko trochę się uspokoili, natychmiast 
zwróciła się do Widleckiego:
—  Anatolu, jak to się stało, że zamiast do ciebie trafiły do obcego domu? 
Wczoraj w nocy, kiedy po przyjeździe do domu odsłuchałam wiadomość od córki, 
pozostawioną na sekretarce miesiąc temu, dzień po naszym wylocie do Tybetu, 
myślałam, że dostanę zawału.
—  Joasiu, napisałaś, że przyjeżdżają 5.VIII, to znaczy w sierpniu. To ja 
dlatego cały urlop wykorzystałem w lipcu — tłumaczył się stryj Anatol, 
wyciągając z kieszeni ozdobny blankiet telegramu. — Musiałaś się pomylić, a może 
to telegrafistka zrobiła błąd? W każdym razk ja cały ten miesiąc nie miałem 
pojęcia, że moja bratanica i jej koleżanka czekają na mnie w Świderku. Kiedy 
wróciłem do domu i dowiedziałem się o wszystkim, też byłem bliski zawału.
—  Resztę opowiemy wam w domu, przy obiedzie. Zapraszam wszystkich, nie będziemy 
tu przecież tkwić cały dzień — zakrzyknęła pani Maria.
Nikt nie zaprotestował.
f*
fsis
Spis treści
Rozdział 
1...........................................................................5
Rozdziałll......................................................................
..25
Rozdział 
III.......................................................................33
Rozdział 
IV......................................................................46
RozdziałV.......................................................................
.59
Rozdział 
VI......................................................................66
Rozdział 
VII......................................................................81
Rozdział 
VIII...................................................................86
Rozdział 
IX......................................................................98
Rozdział 
X.......................................................................110
Rozdział 
XI.....................................................................121
Rozdział 
XII....................................................................132
Rozdział 
XIII..................................................................143
Rozdział 
XIV...................................................................151
Rozdział 
XV....................................................................161
Rozdział 
XVI...................................................................176
Rozdział XVII................................................................I87
Rozdział XVIII...............................................................2i
Rozdział XIX..................................................................%
Rozdział XX................................................................... '
Dla młodzieży polecamy także:
Trzynastoletnia Paulina boleśnie odczuwa swoją samotność, związaną z brakiem 
rodzeństwa. Zauważa też z przerażeniem, że jedna z nauczycielek z niewiadomych 
powodów czuje do niej z trudem skrywaną niechęć. Wszelkie próby rozwikłania 
sekretu matematyczki wciąż spełzają na niczym. Do tego mama zdaje się ukrywać 
przed Paulina jakiś sekret...
Wszystko wskazuje na to, że pakowanie się w tarapaty powoli staje się 
specjalnością bohaterki. Wtedy w jej życiu pojawiają się tajemnicze osoby Ich 
losy zaczynają się niespodziewanie ze sobą splatać...