Hanna Kowalska-Pamięta

Pamiętnik jedynaczki

I. Początek
Mam na imię Paulina. Niestety „Pa-u-la zja-dła szczu--ra!". Moi rodzice musieli 
być w jakimś ciężkim amoku, gdy podawali to imię urzędnikom w czasie rejestracji. 
Mało to zwykłych imion — różnych Anek, Gosiek, Kaś, Agnieszek? Ale nie. Oni 
musieli wymyślić Paulinę. Mama ma na to zawsze jedną odpowiedź — znała w swoim 
życiu aż dwie Pauliny i obie były nieprawdopodobnie szczęśliwe. Wszystko im się 
udawało. Miały (mają podobno do tej pory) wyjątkowe szczęście w życiu. Nie wiem 
tylko, skąd moim rodzicom przyszło do głowy, to proste przełożenie — szczęście 
tych Paulin na moje. W każdym razie nazwali mnie tak i już tego nie zmienię.
Nie zmienię także mojego wyglądu. Wiem, że wszystkie modelki są bardzo wysokie. 
Ale, doprawdy, czy ja koniecznie muszę być modelką? Mogę. Spokojnie. Gdyby 
przyjmowano jedynie na podstawie wzrostu, miałabym chyba już teraz zapewnioną 
pracę. Jestem najwyższa ze wszystkich dziewczyn — i wyższa od większości 
chłopaków. Dzisiaj na matmie pani Abramska krzyknęła do mnie:
5
— Kozińska! Uspokój się wreszcie! Wyrosła jak tyka, a głupia jak... — 
zastanawiała się przez chwilę. Była bardzo zdenerwowana moim gadulstwem i pewnie 
dlatego wyleciały jej z głowy wszystkie używane w takich wypadkach rymy. 
Wreszcie dokończyła: —
... indyka!
A przecież mogła powiedzieć „motyka". A jeszcze lepiej: „matematyka". Albo 
najzwyczajniej: ,Wyrosła jak brzoza, a głupia jak koza". A tak — wszyscy 
zastanawiali się, co też może znaczyć to: „indyka" pani Abramskiej. Cokolwiek to 
miało znaczyć — zostałam natychmiast wyrwana do odpowiedzi.
Nie lubię matmy. Ani pani Abramskiej. Przez nią nigdy nie będę miała psa.
Pies. Musi być duży i kudłaty. Najlepiej czarny wilczur. Rodzice, za namową 
babci, wymyślili kiedyś warunek kupna psa: „Jeśli Paulina będzie miała same 
piątki i szóstki na świadectwie". Właściwie równie dobrze mogliby powiedzieć na 
przykład: „Jeśli Paulina nagra płytę z Natalią Kukulską". Albo: „Jeśli Paula 
nauczy się latać na miotle". Nad taką możliwością w ogóle nie było sensu się 
zastanawiać. Nigdy nie będę miała samych piątek, nie mówiąc o szóstkach. 
Niektórzy nauczyciele zachowują się, jakby te stopnie były zarezerwowane 
wyłącznie dla wybranych.
6
Rozmawiałam z Iwoną i Beatą, ale naturalnie to mnie Abramska wyciągnęła.
—  Nie, ona naprawdę się na ciebie uwzięła — westchnęła po raz nie wiadomo który 
Iwona. — Ciekawe, dlaczego?
—  Ciekawe.
Ciekawe. Nie, doprawdy, wcale nie przesadzam. Uczę się w sumie całkiem nieźle, z 
matmy też nie jestem taka tępa. Lubiłam ją nawet, dopóki parę tygodni temu nie 
odszedł zupełnie nagle Sójka. Wtedy przyszła Ona. Zapamiętałam ten dzień, i 
chyba nie tylko ja. Weszła do klasy, przedstawiła się, spojrzała w zeszyty, coś 
tam opowiedziała — o sobie, o swojej poprzedniej szkole, o swoich dwóch synach. 
Była nawet miła, właściwie przez te pierwsze pół godziny lubiłam ją. Zaczęła 
odczytywać uważnie listę („Będę waszą wychowawczynią, musimy się dobrze poznać"). 
Doszła do dziesiątki, uśmiechnęła się, spojrzała i — przysięgam, że nie 
koloryzuję — uśmiech zniknął, jakby go wytarto dokładnie ściereczką. Trudno 
uwierzyć, ale widziała to cała klasa, wszyscy mogą to potwierdzić. Nie wiem, jak 
to określić, zwyczajnie spojrzała na mnie i zdębiała. Patrzyła przez chwilę w 
milczeniu — wyglądała, jakby zobaczyła ducha. Trwało to moment, potem spytała 
poważnie, czy rzeczywiście nazywam
7
się Kozińska. „Jak mają na imię twoi rodzice? Gdzie mieszkasz? Waldemar i Anna, 
ul. Muszyńska 9. Dobrze, siadaj". Wróciła do wyczytywania pozostałych nazwisk. 
„Krasucki Krzysztof, aha, to ty, dobrze, fajnie, siadaj. Kryszak..."
Klasa przez parę pierwszych dni pamiętała o tym zdarzeniu, wszyscy zastanawiali 
się, o co też pani Abramskiej chodziło, czym ją tak przestraszyłam. Chyba nie 
przeraził jej mój zbyt wysoki wzrost? Usiłowałam sobie przypomnieć, czy jej 
kiedyś nie spotkałam, byłam jednak pewna, że nie. Wyciągała mnie teraz bez 
przerwy do odpowiedzi, czasem stawiając stopnie, czasem nie. Zawsze z jakimś 
dziwnym komentarzem.
—  Dziecko, ty jesteś bardzo nerwowa — powiedziała do mnie ostatnio. (A jaka 
miałam być, skoro tak się do mnie przyczepiła?) — Czy masz w domu jakieś 
zwierzątko?
Klasa zachichotała. Boże, ale trafiła.
—  Nie.
Rodzice też nie potrafili powiedzieć, kim ona jest, mimo że mieli teraz okazję 
często ją widywać — na wywiadówkach. Mama twierdziła, że jest „trochę dziwna, 
ale raczej miła", tata, że „zupełnie normalna, ale nieprzyjemna". Obydwoje 
jednak nie mogli się z nią dogadać. Powtarzała im do znudzenia, że „dziecko się
8
nie uczy". Faktycznie, powoli zaczynałam nie cierpieć matmy.
No więc właśnie wracam do domu i zastanawiam się nad tymi wszystkimi ponurymi 
sprawami, a przede wszystkim — czy powiedzieć mamie o pałce z matmy?
— Ja tam zawsze mówię o gorszym stopniu, o lepszym i tak się sama dowie — 
oznajmiła Beata.
O „gorszym stopniu". No tak, gdyby powiedziała „o jedynce", spytałabym zaraz, 
kiedy takową ostatnio otrzymała, chyba sama już nie pamięta! Cóż, gdybym uczyła 
się tak jak Beata, miałabym pewnie już całe stado psiaków. Beata co prawda nie 
ma ani jednego, ma tylko świnkę rnorską, którą zresztą i tak prawie wszyscy 
biorą za szczeniaka. Jest mądra niemal jak pies (świn-
ka, nie Beata), nocą śpi w wiklino-
9
imię „Matys"... A na spacerze biega za Beatą po parkowych alejkach. 
Fantastycznie to wygląda, kiedyś nawet, w chwili nieuwagi, opowiedziałam o tym 
moim rodzicom... Przez co najmniej dwa następne miesiące nie miałam spokoju — 
ciągle mi proponowali, żebym zamiast psa zaczęła hodować świnki. He, he, he, 
świnka to świnka, może i podobnie się czasem zachowuje, ale nie umywa się 
przecież do najlepszego przyjaciela człowieka!
Beata zresztą ma jeszcze dwóch braci, nie to co ja. Mnie zafundowano los 
jedynaczki, więc byłoby chyba rozsądną rzeczą dołączyć do naszego pustego 
mieszkania jakiegoś dużego, sympatycznego domownika. Dawno już wyrosłam z wieku 
przedszkolnego, kiedy to z uporem maniaka prosiłam mamę o urodzenie bądź 
zaadoptowanie braciszka lub siostrzyczki. Teraz proszę tylko o psa — to życzenie 
chyba łatwiejsze do realizacji, no i kłopot, który mogłabym wziąć na swoje
barki.
— Każdemu może przytrafić się jedynka! — wybuchła Iwona. — Powiedz im o 
żołnierzu i karabinie, i przestań się przejmować. W ogóle, co ma pies wspólnego 
ze szkołą? To jest śmieszne, po prostu! Niech się przyznają, że nie chcą mieć 
kłopotu, a nie wymyślają nierealne warunki.
10
— Tak,   uczeń   bez pały jest jak żołnierz bez karabinu, ale mój tata zawsze na 
to odpowiada, że jeden karabin powinien  był  mi  już dawno w zupełności   
wystarczyć... —przerwałam, bo dochodziłyśmy już do domu Iwony, a obok nas 
przebiegł kapitalny, długowłosy owczarek. Gwizdnęłam odruchowo; spojrzał na mnie 
bez zainteresowania i pognał dalej.
Kiedyś, już dawno temu, zaprzyjaźniłam się z takim psem — to było na wakacjach, 
nad morzem. Biegał sobie po plaży między kocami i parasolkami taki śliczny, 
podpalany kudłacz. Od razu przyleciał do nas i położył się tuż obok mnie, na 
moim ręczniku! Każdego by to wzruszyło, ale nie moich rodziców. Kazali mu „zleźć 
w tej chwili" i ledwo się zgodzili na dokarmienie biedaka kawałkiem kanapki. 
Psiak przyjął poczęstunek z wdzięcznością, pognał za mną do wody, no i potem już 
do końca pobytu wszędzie biegaliśmy razem. Strasznie
u
chciałam zabrać go z nami do domu, ale rodzice słyszeć
0  tym nie chcieli! Bardzo spryciarsko znaleźli tam jakichś swoich znajomych, 
którzy wzięli Dinga do siebie.
1 tyle go widziałam. Cóż, skoro rodzice nie zgodzili się na psa wtedy, gdy był 
zupełnie za darmo, tym bardziej nie zgodzą się teraz, kiedy trzeba by go było 
kupić. Tyle że tamto zdarzyło się dawno temu, jeszcze w zamierzchłych czasach 
pierwszych czytanek. Wtedy byłam bardzo mała i niepoważna — teraz można by mi 
spokojnie powierzyć wychowywanie czworonoga. Zwłaszcza gdybym rzeczywiście 
przyniosła ze szkoły jakieś super świadectwo. Wtedy zapewne byłoby rodzicom 
głupio wymyślać nowe przeszkody. Chociaż z matematyki na przykład ani szóstka, 
ani piątka nijak mi nie wychodzi, w ogóle Abramska umarłaby chyba ze zdziwienia, 
gdyby ktoś poinformował ją o moich ambicjach...
Cóż, w końcu nie ma sensu dalej się zamartwiać. Dzisiaj idziemy na urodziny 
Marzeny, na pewno będziemy wywoływać duchy i opowiadać sobie straszne historie. 
I może wreszcie wyjaśni się historia z matematyczką — Marzena obiecała, że 
zaprosi chłopaka, który chodzi do jednej klasy z niejakim Maćkiem Abramskim.
— Powiedziałam mu, że musi zrobić wszystko, żeby ten Abramski z nim przyszedł — 
tłumaczyła mi.
Cha, cha! Ciekawe, jak on zareaguje na mój widok.
12
—  Nie wiem, co o tym myśleć, to bardzo dziwna sprawa. Nie potrafię od razu 
odpowiedzieć, muszę się zastanowić... — mama rozmawia z kimś w dużym pokoju. 
Bardzo dobrze, niech rozmawia, na złe nowiny jeszcze przyjdzie czas.
—  ... Paulina to przyjmie... — drugi głos, aha, ciocia Małgosia. Czyżby coś o 
mnie?... — .. .nerwowa... no nie wiem, co powie... szok... — Dużo gorzej słychać, 
pewnie siedzi w tym fotelu pod oknem, tyłem do wejścia, no i w ogóle ciocia 
zawsze mówi tak, jakby chciała, żeby wszyscy obecni nic innego nie robili, tylko 
wsłuchiwali się z napięciem w jej głos. Szmer strumyka po prostu, zawsze cicho i 
niewyraźnie... Nie cierpię tego, czuję się przy niej trochę głucha, nawet kiedy 
stoję obok, a co dopiero w korytarzu za drzwiami.
—  ... Lepiej chyba najpierw sprawdzić — tu znów niezrozumiałe szmery — ...nie 
wiadomo... czy to prawda, że... — masz ci los, uciekła cała fraza — ... potem 
możemy jej powiedzieć! — ostatnie zdanie zupełnie wyraźne.
O mnie mówiły, to jasne. A o nieobecnych się nie mówi. Ja wprawdzie byłam obecna, 
ale one o tym przecież nie wiedziały. Coś tam sobie poszeptały,
13
stwierdziły, że jestem nerwowa i że na razie czegoś tam mi nie powiedzą. Dopiero 
później, jak się dowiedzą, czy to jest prawda. Kiedy i co mają mi zamiar 
powiedzieć? Jestem nerwowa, oczywiście, jak mam nie być nerwowa, jeżeli wszyscy 
wystawiają moje nerwy na próbę?! Bryła lodu mogłaby się zdenerwować, nawet taka 
góra lodowa, jak Abramska!...
—  Nie mówmy już o tym.
To mama. Wyraźny głos. Bardzo dobrze, nie mówcie już o tym teraz, ale jak tylko 
zostaniemy same, zaraz zapytam, czego takiego nie mogę się na razie dowiedzieć.
—  O, Paula! — cofnęłyśmy się obydwie, a ciocia Małgosia, która prawie na mnie 
weszła, wyraźnie speszona zagadnęła szybciutko: — No, jak tam w szkole?
Tradycyjne pytanie stawiane młodzieży w moim wieku. Nie spodziewa się chyba 
dosłownej odpowiedzi, gdybym była dorosła, zapytałaby pewnie, jak tam idzie w 
pracy, i też by pewnie nie oczekiwała szczegółowej relacji.
— Chodź na obiad, Małgośka. Kapusta na grzybkach, nawet bez smalcu. Paula, umyj 
ręce, jak dzisiaj było na matmie? No i zebranie: dowiedziałaś się już,
kiedy zebranie?
Ciocia Małgosia — niska, czarnowłosa, o okrągłej twarzy. Młodsza siostra mamy, z 
tyłu mogłaby nawet
14
być brana za moją siostrę. Tyle że ja jestem szczupła, a ona nie. Wegetarianka. 
Śmieszne, powinna być bardzo chuda, skoro w ogóle nie je mięsa ani tłuszczów, 
ale sama o sobie mówi, że jest „łakomczuchem, który nie zna umiaru". Uśmiechnęła 
się:
—  Nie, nie, wiesz, przepraszam, muszę już lecieć... — zawiesiła głos i dodała, 
bezczelnie ponad moją głową, do mamy: — Nie myśl o tym, pamiętaj, co ci mówiłam.
No nie! Niech no tylko wyjdzie! Zaraz z mamy wyciągnę całą tę ich tajemnicę! 
Trzeba tylko jakoś dyplomatycznie zacząć...
—  Mamo, co ona ci mówiła?!
Masz ci los, ledwie drzwi się zamknęły, a ja już zaczynam superdyplomatycznie. 
Mama spojrzała na mnie uważnie i... strzeliła bez zastanowienia:
—  Nie odpowiedziałaś mi, jak dzisiaj było. Masz jakąś niewyraźną minę, nie 
pytała cię pani Abrmaska? Nie dostałaś chyba znowu jedynki... mam nadzieję?
15
II. Nieznajomy
— Palka!
Naturalnie. Dlaczego od razu nie „Pralka"? Lubię zdrobnienia. Słowo daję. Pod 
^runkiem jednak, że otrzymuję je z czystej sympatii, a ?^? dlatego, że komuś się 
nie chce wymawiać wszystkich czterech sylab mojego imienia. Większość normalnych 
imion ma utarte, krótkie zdrobnienia. Gosia, Kasia> Aga. Ja należę do tych 
szczęśliwców, do których zwiacakc się, trzeba wydobyć z siebie odrobinę energii, 
fa-u-la — trzy sylaby. Pal-ka — tylko dwie. Co za leń z te) Anki. — Palka, 
zaczekaj!
„Pa-u-la" przez „u" jeszcze jakoś wygląda, rodzice tak do mnie mówią, czasem 
nawet zostaje im samo „Ula", zupełnie niezłe imię. An^a zawsze woła „Palka", 
względnie „Pałla", przez /' — obie odmiany wyjątkowo paskudne. Ale Anka to Anka, 
nie ma co porównywać do moich rodziców
Mieszkamy w jednym bloku, obie na pierwszym piętrze, dosłownie o parę kroków od 
siebie — dzielą nas tylko drzwi pani Karaczowej i paastwa Piechocińskich.
16
Nasze mamy są na ty i przez pierwszych parę lat życia wydawało się, że w 
przyszłości będziemy z Anką najlepszymi przyjaciółkami. Wydawało się naszym 
mamom. Nam chyba też (nie pamiętam dobrze), bo miałyśmy szczęście nie chodzić do 
tego samego przedszkola.
Wątpliwości rozwiały się, gdy poszłyśmy do szkoły. Nie powiem, żebyśmy się 
szczególnie kochały. Siedziałyśmy w jednej ławce przez pierwsze dwa tygodnie 
szkoły. Potem Anka przesiadła się do kogoś innego, chyba do Izy Łatki, ja 
natomiast wylądowałam u Marzeny. Później przechodziłam różne koleje, przez 
pewien czas siedziałam sama, potem nawet z Rafałem Nowakiem — wtedy, gdy Sójka 
posadził wszystkie dziewczyny z chłopakami, uznając, że jest to jedyny sposób, 
aby ukrócić gadulstwo. W każdym razie, dopóki nie zaprzyjaźniłam się z Iwoną 
(Beata doszła do nas dużo później), często byłam sama.
Anka uczy się bardzo dobrze (ja bardzo różnie); według mojej mamy jest chodzącą 
inteligencją. Być może to prawda, nie wiem. Wiem natomiast, że jest niesłychaną 
chwalipiętą. Trochę jej zazdroszczę tej zdolności chwalenia się wszystkim, co 
popadnie, ja tak nie potrafię, widocznie nie jestem taka inteligentna. Ale 
naprawdę nie jest łatwo znaleźć w swoim życiu tyle
17
?
godnych pozazdroszczenia faktów. W ogóle nie jest łatwo coś takiego znaleźć! Nie 
mam młodszej siostry jak Anka, nie mam rodziny na wsi, nie jestem spod znaku 
przebojowego Lwa, tylko zwykłego, mokrego Wodnika. Gdybym chociaż uczyła się tak 
świetnie, jak Beata. Ona jest lepsza nawet od Anki, jej naprawdę można 
zazdrościć! Ale we mnie nic wyjątkowego nie ma — no, może z wyjątkiem wzrostu, 
który zawsze wyjątkowo   wszystkich   dziwi.   Kiedyś oświadczyłam Ance, że w 
przyszłości zostanę modelką, a ona na to, że chyba koszykarką, bo ostatnio 
zupełnie nieźle idzie mi na wuefie. Złośliwa bestia.
—  Nauczyłaś się do Abram-skiej?
No proszę. A nie mówiłam? Złośliwa i tyle.
—  ...Tak. — Nie nauczyłabym się, nawet gdybym miała do końca życia zgłębiać 
arkana
18
matematyki. Dopóki tata mi tłumaczy, wtedy jeszcze jakoś rozumiem, ale kiedy idę 
do odpowiedzi, czuję się, jakbym nagle dostawała jakiejś ciężkiej choroby. Słowo 
daję! Ręce się trzęsą, duszno... Sójka potrafił jakoś każdego rozluźnić, tak że 
wszystko jakoś łatwo wchodziło do głowy, i nawet przy tablicy nikt nie umierał 
ze strachu. Ale Sójka to był oczywiście Sójka, trudno znaleźć drugiego takiego. 
Był taki zabawny, wszyscy go lubiliśmy... Do mnie, gdy miał dobry humor, mówił 
„Kozinka", „Kozinka-Paulińska", „Paulinka-Kozin-ka", nie żeby mnie jakoś 
szczególnie wyróżniał, każdy miał u niego jakieś przezwisko. U Abramskiej jestem 
po prostu Paulina Kozińską, numerem dziesiątym na liście obecności. Numerem 
dziesiątym, który sprawia pani Abramskiej kłopoty i do którego — wciąż nie wiem 
dlaczego — przyczepiła się jak rzep.
Dzisiaj co prawda, po wczorajszej jedynce, nie powinna mnie chyba specjalnie 
ścigać, ale kto ją tam wie, może właśnie postanowiła przystąpić do generalnego 
ataku i pytać mnie codziennie?... Wczoraj przez nią nie udało mi się wybadać 
mamy co do tego tajemniczego szeptania z ciocią Gosią. Właściwie może nawet 
udałoby się, gdyby nie urodziny Marzeny...
— Było fantastycznie, mówię ci! No wiesz, kiedy wyszłaś, akurat się rozkręciło. 
Marzena przypomniała
19
sobie o lodach, cały zamrażalnik miała zapakowany! Najlepsze były te zawijane — 
nie pamiętam, jak się to nazywa... aha, już wiem: rolada, rolada cytrynowa! Z 
prawdziwym sokiem w środku, a na wierzchu takie śmieszne, zielone cytrynki. Nie 
były wcale kwaśne — pycha, jeszcze czegoś takiego nie jadłam... A potem 
bawiliśmy się w kalambury, wiesz, dostałam czkawki ze śmiechu! Mówię ci, jakie 
Jacek wymyślał hasła... nie-do-po-ka-za-nia! No sama powiedz, jak byś pokazała 
„zaimek rzeczowny"? Hi, hi, hi, a było jeszcze lepsze: „Reduta Ordona". To 
właśnie trafiło się Marzenie, zgadywaliśmy godzinę... No nie, może nie godzinę, 
ale straaasznie długo, chyba ze czterdzieści minut. Mówię ci, szkoda, że byłaś 
tak krótko...
Szkoda, wielka szkoda, że nie mogę iść do szkoły inną drogą. Niestety, ta jest 
najkrótsza — jeśli oczywiście nie liczyć drugiej strony ulicy. A właściwie tamta 
strona jest nawet ciekawsza, cały rząd sklepów, można obejrzeć wystawy, w 
pasmanterii na przykład zawsze są takie fajne sweterki... A tu tylko parkan z 
jednej, tory tramwajowe z drugiej strony — i towarzystwo Anki na dodatek. Ale 
nie będę już przechodzić, jeszcze jeden przystanek i ukaże się nasza szkoła, a z 
Anką nie ma sensu otwarcie wchodzić na ścieżkę wojenną. To wielka intrygantka, 
tego, co ona potrafi, nie wie nawet jej mama.
20
Lepiej się po prostu wyłączyć i nie słuchać tych zachwytów.    Skróconą    
relację z urodzin Marzeny i tak otrzymałam już wczoraj. Iwona zadzwoniła 
wieczorem, zaraz po przyjściu z imprezy, i wszystko mi opowiedziała — o tej 
rola-dzie cytrynowej i o kalamburach też. Ja, ze względu na tę jedynkę, miałam 
surowo przykazane, żeby wrócić do domu po dwóch godzinach. Dwie godziny! Przez 
dwie godziny impreza nawet się dobrze nie rozkręci! Cóż jednak robić, każdy zły 
stopień to według moich rodziców fantastyczny powód, bym cały wieczór spędziła 
przy biurku.
Z tym Maćkiem Abramskim też się nie udało. Nie wiem doprawdy, w jaki sposób moja 
własna nauczycielka dowiedziała się, że będę na imprezie u Marzeny — chyba ma 
jakiś szósty zmysł. Jestem pewna, że to przez nią Jackowi nie udało się 
przyprowadzić ze sobą tego całego Maćka — mama mu zabroniła...
21
Moja własna mama powiedziała, że to absurdalne przypuszczenie. „Chłopakowi nie 
chciało się iść i koniec" — dowodziła rozsądnie. Cha, cha. Ja jednak nie wierzę 
w takie przypadki. I znajdę jakiś sposób dotarcia do Abramskiego. Jacek 
właściwie obiecał, że mnie z nim pozna.
—  Podjedziemy tramwajem?
—  Możemy...
Nie znoszę jeździć na gapę, po prostu nienawidzę. Boję się kanarów i w ogóle 
wszelkich kontroli, jedną dawkę stresu mam już dzisiaj i tak zapewnioną, pani 
Abramska już się o to postara... No właśnie, już późno, a dobrze byłoby nie 
spóźnić się na matmę... Właściwie o tej porze nie ma co się tak bardzo obawiać 
kontroli biletów, ludzie spieszą się do pracy i do szkoły, będzie tłok.
Był, choć nie aż tak wielki. Fukający na siebie, zły i niewyspany tłumek 
rozdzielił mnie od Anki, tak że nie mogłyśmy nawet gadać. Niespodziewanie 
znalazłam się na drugim końcu wagonu, tramwaj zatrzymał się, tłum nieco 
przerzedził się, odetchnęłam lekko — już niedługo wysiadamy. I wtedy właśnie 
usłyszałam uprzejmy głos:
22
— Proszę bilet do kontroli.
O rany. Natychmiast zrobiło mi się gorąco. Co ja zrobię?! Zaczęłam przeszukiwać 
kieszenie. Robiłam to z taką gorliwością, że sama prawie uwierzyłam w możliwość 
znalezienia nieistniejącego biletu. Pan z identyfikatorem na piersi uprzejmie 
czekał, a ja gorączkowo usiłowałam sobie przypomnieć wszystkie „doskonałe 
sposoby", o których opowiadał mi zawsze Rafał. Jak na złość w głowie kołatały mi 
się jedynie przestrogi rodziców. „Nie jesteśmy jeszcze tacy biedni, stać nas na 
bilet" — to tata. ,Wykup wreszcie ten miesięczny, prosiłam cię tyle razy" — mama. 
Teraz już wiem i przyrzekam, że do końca życia będę się słuchać rodziców, nie 
muszą mi nawet kupować psa, no, powiedzmy — nie od razu. Tylko niech mnie ktoś 
uwolni od tej okropnej sytuacji... Przypomniał mi się wreszcie jeden z 
„doskonałych sposobów" Rafała — o rany, chyba najgorszy! Podobno większość 
kontrolerów jest fałszywa, trzeba więc poprosić ich o wylegitymowanie się, a 
poza tym nie wyciągać żadnych dokumentów, tylko zaproponować wizytę na policji. 
Wtedy podobno większość rezygnuje... Znakomicie, człowiek czeka przez pięć minut 
na bilet, a ja mu teraz powiem: „Przepraszam, nie mogę znaleźć biletu, ale czy 
pan ma swoją legitymację? Jeśli nie, to może
23
dokończymy sprawę na policji?". Nienormalny jest ten Rafał, powiem mu to, jeśli 
tylko znajdę się szczęśliwie w szkole.
No i wtedy właśnie to się stało. Dlatego tyle piszę o tym głupim zdarzeniu. 
Przeszukiwałam właśnie tylne kieszenie dżinsów, kiedy poczułam, że ktoś wsuwa mi 
coś do ręki. Jakiś papierek. Chwy-              ^^^^^^^
ciłam to odruchowo, wyciągnęłam rękę. Uprzejmy pan bez słowa wziął to ode mnie...
—  W porządku. Myślałem, że nie masz. — Tramwaj się zatrzymał, zrobił się ruch, 
odwróciłam się błyskawicznie. Grupa ludzi za mną, nieznane twarze. Kto to był?!
Już wszyscy przepychają się do wyjścia. Wysiadłam i ja, rozglądając się 
bezradnie dookoła. Nagle znalazła się przy mnie Anka.
—  Uciekłam im w ostatniej chwili... Poznałam ich, jak stali na przystanku, i 
przeskoczyłam do drugiego wagonu. Nie zdążyłam cię ostrzec, stałaś za daleko. 
Zawsze sobie obiecuję, że nie zapomnę biletu, i zawsze zapominam... No i jak? — 
spojrzała na mnie uważnie. — Za czym się tak rozglądasz? Chodź, bo się spóźnimy.
24
Patrzyłam na grupy chłopaków i dziewczyn, którzy wysiedli z tramwaju i teraz 
szli do szkoły. Chciałam podziękować, ale nie było komu. Kto to był? Kto to był, 
u licha?!
?? ??
25
III. Marzenia i rzeczywistość
Dzisiejszy dzień zaczął się uroczo. Rano wyszłam jak zwykle do szkoły, Anka od 
wczoraj chora (he, he, jej mama powiedziała, że to angina od tej cytrynowej ro-
lady prosto z zamrażalnika), więc miałam iść sama. Wybiegłam z domu, a on czekał. 
Siedział na trawniku pod drzewem i patrzył na mnie. Miał piękne brązowe oczy i 
był cały czarny, bez jednego jaśniejszego włoska. Nie miał żadnej obroży, nie 
wiem, skąd się tu znalazł — może komuś uciekł albo został wyrzucony. Śliczny 
pies, wprawdzie mniejszy od wilczura, ale tak samo mądry. O tym, żeby pozwolili 
mi go trzymać w domu, nie mam co marzyć, ostatnio rodzice wykazują w tej sprawie 
godną podziwu determinację, bronią się przed największym przyjacielem człowieka 
jak przed najgorszym nieszczęściem. Kto mi jednak zabroni się z nim zaprzyjaźnić?
W ramach przyjaźni poczęstowałam czarnego kudłacza moimi kanapkami. Zjadł 
wszystko, kiełbasę i żółty ser, nawet sałatę. Przytargałam biedakowi wielki 
karton, wyłożyłam go starym kocem — wskoczył tam
26
z wyraźnym zadowoleniem. Chyba wiele już przeżył i przewędrował. Prawdziwy tramp.
—  Będziesz się nazywał Tramp — poinformowałam go.
Zgodził się od razu, pomachał ogonem. Fajnie byłoby mieć takiego czworonoga u 
siebie w pokoju. Niestety, trzeba będzie znaleźć mu jakiś inny dom. Szkoda.
Czy to nie miły początek dnia? Tramp wygnał z mojej pamięci nawet nieznanego 
tramwajowego wybawiciela. Poleciałam do szkoły piechotą, o jeździe tramwajem 
nawet nie myślałam, ciekawe, co dziewczyny powiedzą, kiedy zobaczą psa! Beata, 
zakochana w swoim Matysie, wcale nie marzy o owczarku, ale Iwonie na pewno 
natychmiast się spodoba! Żeby tylko jeszcze był, gdy wrócimy po lekcjach...
—  Dzień dobry, Paulina. O której godzinie wstałaś, możemy wiedzieć?
No nie. Mruknęłam „Dzień dobry, przepraszam" i chciałam się cichcem przemknąć do 
ławki, ale Abram-ska zatrzymała mnie w połowie drogi swoim pytaniem. Co za 
różnica, o której wstałam. Czy ta informacja ma jakieś znaczenie? Jeśli już, to 
może dla niej, na pewno nie dla klasy! Nawiasem mówiąc, wstałam dzisiaj nawet 
trochę wcześniej niż zwykle. Spóźniłam się, bo zawierałam znajomość z Trampem. 
Ale tego
27
przecież Abramska nie zrozumie. Sama wygląda, jakby nie znosiła zwierząt. 
Jeszcze bardziej niż moi rodzice. Oni przynajmniej lubią wszystkie czworonogi, 
nawet psy... byle tylko żaden z nich nie próbował zamieszkać pod ich dachem.
—  Jak daleko masz do szkoły?
—  Dwa... dwa przystanki.
—  O której wyszłaś z domu?
Nad tym pozornie prostym pytaniem musiałam się chwilę zastanowić. O której ja 
właściwie wyszłam z domu? Mieszkanie opuściłam wprawdzie jak zwykle o wpół do 
ósmej, ale na podwórku natknęłam się na Trampa, więc po kilku minutach wróciłam, 
żeby wynieść stary koc. Szukanie pustego kartonu też zajęło trochę czasu. Tak 
więc do szkoły wyruszyłam pewnie gdzieś za kwadrans ósma.
—  No nic, siadaj.
Ufff... Obyło się bez ofiar. Iwona uśmiechnęła się na powitanie i szepnęła mi do 
ucha:
—  Dowiedziałaś się czegoś?
O kurczę. Od samego rana zagadki. Przez parę chwil gorączkowo szukałam w myślach, 
czego właściwie miałam się dowiedzieć.
—  O czym twoja ciocia nie chciała ci powiedzieć?
28
Prawda, tajemnica mamy i cioci Gosi nadal pozostaje niewyjaśniona. Niestety, jak 
na razie nie dowiedziałam się niczego. Mama, którą na ogół prośbą i błaganiem 
łatwo jest wybadać, wczoraj broniła sekretu ze zdumiewającą konsekwencją. Gdyby 
jeszcze próbowała się wykręcać, wmawiać, że to nic takiego, że mi się zdawało!... 
Ale nie, powiedziała tylko twardo: „To moja sprawa, Paulinko, nie mogę ci na 
razie powiedzieć, o czym rozmawiałam z Gosią; dowiesz się w swoim czasie, na 
razie muszę wszystko przemyśleć i sprawdzić". I tyle. Z tatą, podejrzewam, 
zdążyli porozmawiać już wcześniej, możliwe, że przedwczoraj, kiedy byłam u 
Marzeny, bo nie wydawał się szczególnie zainteresowany tematem. W każdym razie 
delikatne nadstawianie ucha nie dało specjalnych rezultatów.
— Jak to: jej sprawa? Przecież powiedziałaś, że nie chcą ci mówić, bo jesteś 
nerwowa i nie wiadomo, co powiesz, jak się dowiesz. Jeżeli to ma być dla ciebie 
szok, to jest to też twoja sprawa — zaszeptała Iwona ze swoją zwykłą druzgocącą 
logiką.
—  Ale ja nie zdradziłam, że wiem o tym szoku. Musiałabym powiedzieć, że je 
podsłuchiwałam.
—  Ja nie mogę! No chyba to powiedziałaś?! Jak inaczej mogłaś swoją mamę 
wypytywać?
29
—  No nie, zwyczajnie spytałam, o czym z ciotką szeptały, kiedy weszłam. A mama 
od razu, że to ich sprawy, które ona musi przemyśleć. I tyle. Ale dzisiaj 
idziemy na imieniny — ożywiłam się — to może dowiem się czegoś u źródła. Ciocia 
to straszna gaduła.
—  To chyba rodzinne.
Aż podskoczyłam. Stała nad nami i przysłuchiwała się naszej rozmowie. Co to za 
dziwna maniera, żeby interesować się tak jedną uczennicą, przecież to jest nawet 
niekorzystne dla innych! Nie zdążyłam jednak odpowiedzieć na ten komentarz, bo 
na szczęście odeszła do swojego biurka. Ta Abramska jest niesamowita.
— Paula, on jest fantastyczny!
Wiedziałam, że dziewczyny będą zachwycone. Czarny Tramp nie tylko czekał na 
podwórzu, ale też poznał mnie od razu i rzucił się na powitanie z głośnym 
szczekaniem. Iwona wysupłała zaraz parę złotych na prawdziwą psią karmę, a Beata 
wymyśliła kapitalne miejsce na legowisko. Ona mieszka w starej kamienicy, gdzie 
pięterko przy strychu jest jakby stworzone dla bezdomnych zwierząt. Nasz pies ma 
luksusowe posłanie, a ludzie rzadko bywają w tej części domu — na razie więc 
może sobie spać spokojnie.
30
Nie chcę się chwalić, ale tym razem naprawdę jestem bardzo dumna: Tramp 
najwyraźniej mnie uznał za swoją panią, to do mnie najserdeczniej się tuli; do 
dziewczyn w drugiej kolejności. Gdy na coś czekałyśmy, siadał przeważnie przy 
moim boku. Kochane psisko. Wielka szkoda, że zaraz trzeba lecieć na ten rodzinny 
zjazd do cioci Gosi. Chętnie zostałabym z Trampem do wieczora, ale co robić, dla 
mojej mamy żadna rodzinna impreza nie może się odbyć bez mojego udziału.
—  To wykręć się jakoś. Powiedz, że kiepsko się czujesz.
Akurat. Mogłabym leżeć nieprzytomna pod kroplówką, zaciągnęliby mnie razem ze 
szpitalnym łóżkiem. Wykręt z nawałem lekcji, niezawodny w innych sytuacjach, w 
tej konkretnej akurat nie przechodzi: zbyt często był używany i rodzice nie 
bardzo już w niego wierzą. Z drugiej strony, może się wreszcie czegoś dowiem o 
tajemniczych szeptach cioci Małgosi i mamy. Warto się chyba poświęcić.
—  No to poświęć się, Paula. Rodzina wymaga poświęceń. Jutro opowiesz, jak 
poszło.
Domek Babci jest mały. Zupełnie mały, mniejszy od naszego mieszkania. Ściany z 
zewnątrz są kostropate,
31
bez żadnego tynku, widać tylko zwykłe, kruszące się cegły. Najpierw wchodzi się 
do takiego niewielkiego przedpokoju, który się nazywa „sionką". Z sionki prosto 
do kuchni, a z kuchni — do pokoju. I koniec. To już wszystko. Łazienka jest obok 
tej sionki; śmiesznie mała, można ją prawie porównać do naszego kuchennego stołu. 
Jakaś miniwanienka, ubikacja, a między nimi—wciśnięta pralka automatyczna. W 
zimie można tu zamarznąć na śmierć. Za to w kuchni i w pokoju jest zawsze ciepło, 
chociaż wcale nie ma kaloryferów. Ale zamiast jednej ściany stoi wielki — prawie 
do
32
sufitu — piec kaflowy. A w miejscu zwykłej kuchni gazowej jest taka śmieszna, na 
krzywych nóżkach kuchenka na węgiel. Nie ma palników, tylko cztery „fajerki". 
Odsuwa się tę pierwszą, wrzuca do środka kawałki drewna i... rozpala prawdziwy 
ogień. A potem fajerkę z powrotem się zasuwa i stawia na nią na przykład garnek 
z zupą. Ja w życiu nie ugotowałabym na czymś takim nawet jajka na twardo, ale 
ciocia wyczarowuje na tej swojej kuchni różne smakołyki. A ziemniaki wychodzą 
jej tak, jakby piekła je na ognisku. Pycha!
Więc jak się to wszystko rozpali — i kuchenkę, i piec — to nawet w zimie jest 
bardzo ciepło. Prawie wszystkie nasze rodzinne imprezy odbywają się tutaj, „u 
Babci". Powinno się oczywiście mówić „u Małgosi" albo „u cioci Małgosi", bo 
tylko ona mieszka w tym domu, ale wszyscy, nie wiadomo dlaczego, uparli się na 
ten „Dom Babci". Moi rodzice i ciocia Ela z wujkiem Józkiem też, chociaż dla 
nich przecież babcia nie była babcią, tylko mamą. Cha, cha! Nawet sama ciocia 
Małgosia tak mówi, chociaż teraz to jest przecież jej dom, a nie żadnej babci.
Babcia nie żyje już od dawna i ledwie pamiętam, jak wyglądała. A dziadka tym 
bardziej nie mogę pamiętać, bo umarł, gdy jeszcze moja mama była mała. Nie 
bardzo to sprawiedliwe. Taka Iwona na przykład
33
ma aż dwie babcie i dwóch dziadków, i młodszą sio- i strę na dodatek. Na Boże 
Narodzenie masa prezen- I tów — jak się tak wszyscy razem złożą, to zaopatrzą 
człowieka na cały rok. A jak fajnie jest na Wigilii, tylu j ludzi w domu, przy 
stole i wokół choinki! A my z rodzicami — we trójkę, jak te sieroty. Żadnej 
babci, żad- I nego dziadka i żadnego rodzeństwa. Ewentualnie czasami we czwórkę, 
razem z ciocią Małgosią, ale słaba to pociecha. Zawsze chciałam mieć wielgachną 
rodzinę, z możliwie dużą liczbą braci i sióstr. Jak będę dorosła, na pewno nie 
zrobię takiego świństwa swojemu dziecku, żeby uczynić je jedynaczką (albo 
jedynakiem, jeżeli trafi mi się pierwszy chłopak — oby nie...). Jeżeli nie będę 
mogła inaczej, to zaadoptuję. I oczywiście j
wezmę psa.
Swoją drogą ciekawe, dlaczego ciocia Małgosia nie ma żadnego zwierzaka. Tutaj, w 
Domu Babci, ma przecież idealne warunki. Ogródek jak się patrzy, samo wnętrze 
domu nie za wielkie, to prawda, ale kiedyś mieszkały tu przecież we cztery — z 
mamą, babcią i ciocią Elą. A nawet w piątkę, kiedy dziadek jeszcze żył. Tego 
sobie co prawda nie mogę wyobrazić: w jednym pokoju pięć osób, ja bym chyba na 
miejscu mamy postawiła sobie namiocik w ogródku i tam nocowała. No, ale fakt 
faktem — mieszkała tutaj kiedyś spora
34
gromadka. Teraz została sama ciocia Małgosia, więc jeszcze jedno dodatkowe 
stworzenie...
Boże, aż się zakrztusiłam. Że też mi to wcześniej nie przyszło do głowy!... Może 
ciocia chce właśnie adoptować jakieś dziecko! Albo wychodzi za mąż i planuje 
powiększenie rodziny... Nie, bez sensu, nie ukrywałaby chyba tego przede mną. 
Bez przesady, aż taka nerwowa nie jestem, dlaczego niby miałabym się zdenerwować 
taką nowiną? Nie, mama mówiła, że musi się nad czymś zastanowić, a ciocia — że 
coś razem sprawdzą. Więc chyba jednak dziecko odpada. Pies tym bardziej. Szkoda.
—  Sama piekłaś te paszteciki, Gosia? Jakim cudem, przecież ty nie jesz 
mięsa... ?
—  A cóż to przeszkadza? Upiekła je dla gości, nie dla siebie. Pyszne, Gośka, 
jesteś mistrzynią.
—  Ha, ha, ha! Małgorzata zmądrzała. No proszę, skusiła się na mielone!
—  Fajne, naprawdę, farsz pierwszorzędny. Dajcie mi jeszcze jednego. Na 
drożdżach?
—  Dobrze, że wam smakuje. Cieszę się, robiłam je pierwszy raz, według nowego 
przepisu. Nie są z mięsem, oczywiście. Myślałam, że zauważycie.
Nagła cisza nad stołem, jakby ktoś wyłączył radio.
—  Nie... to nie jest mięso? To co, u licha? — wujek Józek z przerażoną miną 
utkwił wzrok w trzymanym
35
w ręku kawałku ciasta z farszem. Za to ciocia Ela roześmiała się radośnie:
— Ja wiem, co to jest! Soja, naturalnie.
—  Soczewica, nie soja — sprostowała pogodnie ciocia Magłosia. — Soja ma trochę 
inny smak. No i trudniej się ją przyrządza, trzeba wiele godzin moczyć.
—  Ehm... niezłe, naprawdę... Nie ma to jak schaboszczak, ale to coś też jest 
dobre... — rozmowa nad talerzami potoczyła się gładko dalej.
—  Słuchajcie, widziałam Antka,  chyba jeszcze
przytył!...
—  A Krysia, nie przyjdzie dzisiaj na pewno? Może
jednak wpadną później?...
—  ??, niee, Emilka trochę się przeziębiła. Pociągała noskiem cały dzień, 
dostała kropelki... Wiecie, jak ona o nich powiedziała? To znaczy o tych 
kropelkach...
O tym, co powiedziała, co zrobiła, gdzie ostatnio usiadła i o co się potknęła 
najmłodsza latorośl naszej rodziny, wiedzieliśmy wszyscy doskonale. Nie było jak 
nie wiedzieć, opowieściami o najnowszych poczynaniach ukochanej czterolatki 
byliśmy raczeni na każdym rodzinnym zjeździe. Ziewnęłam dyskretnie — Boże, jaka 
nuda. Ciekawe, czy wszystkich rzeczywiście
to interesuje, czy roześmiali się przez uprzejmość? „Kropelki-noselki", cha, cha, 
cha! Ja nie umiem się śmiać z uprzejmości. To znaczy potrafię rozciągnąć wargi i 
wydać z siebie dźwięk, ale i tak chyba wszyscy widzą, że udaję. No, ciocia 
Małgosia też udaje, widać na milę, że nudzi ją kolejne opowiadanie o 
poczynaniach dzieciaka. Ale co ma robić biedaczka, musi być grzeczna dla swoich 
gości. Zresztą ciocia Ela już ląduje, zaraz przerzuci się na inny temat.
—  No i jak tam, Paulina? Masz jakąś sympatię, podoba ci się ktoś? A może masz 
już chłopaka, co?
Oczywiście, zawsze to samo kulturalne pytanie. Mogłam się domyślić, że nowym 
tematem będzie moja osoba. Od czasu, gdy wyrosłam z pieluszek, przekonałam się, 
że niewielu dorosłych ma pojęcie, co to takiego takt. Ciocia Ela zapuściła sondę 
z właściwą sobie dyskrecją, próbując przekrzyczeć wszystkich zgromadzonych przy 
stole. Gdyby tylko dysponowała megafonem, na pewno nie omieszkałaby go użyć. 
Przy stole na moment ucichło, na chwilę stałam się ośrodkiem zainteresowania, na 
równi z barszczem i kotlecikami sojowymi.
—  Chodzisz czasami na dyskoteki? A może w klasie ktoś ci wpadł w oko? Co? 
Rozglądaj się, dziewczyno, bo zostaniesz starą panną, jak Gośka — wujek
37
Józek wystrzelił nad głowami zebranych z taką samą subtelnością, jak jego żona. 
Szkoda, że nie ma Krysi, ich córki, a mojej starszej o prawie dziesięć lat 
ciotecz-nej siostry. No i Bartka, jej męża. Też by mogli się obo- j je wtrącić, 
czemu nie? Jeszcze parę lat i z podobnymi | pytaniami wyskoczy Emilka.
Nie chodzę na dyskoteki. Nie cierpię dyskotek, bo nie lubię tłumu i hałasu. A 
poza tym nie umiem do- I brze tańczyć. Szczególnie boję się tych wszystkich 
wolnych melodii. Ludzie dobiorą się w pary, a ja co? Mam stać pod ścianą i 
czekać, aż ktoś się zlituje i poprosi mnie łaskawie do tańca? To idiotyczne, 
tysiąc razy bardziej wolę wygłupiać się na imprezie u Marzeny. Ale z tego wcale 
nie muszę się tłumaczyć wujkowi Józkowi, nie ma jeszcze takiego obowiązku, żeby 
zwierzać się wszystkim krewnym ze swoich problemów. Cioci Małgosi mogłabym 
prędzej, ale resztę familii widuję parę razy w roku. Rzeczywiście, świetna 
sposobność do opowiadania o swoim życiu!
— ...dajmy spokój dziewczynie, ale się zaczerwieniła! No, ciekawe, ciekawe, jak 
tam z tymi chłopakami. Kryska w jej wieku już przyprowadzała adoratorów... Też 
mogłabym się odpłacić równie delikatnym pytaniem. Kiedyś tata powiedział: „Być 
niegrzecznym to nic trudnego, wystarczy nie panować nad sobą".
38
Doskonale, ja też kiedyś nie zapanuję nad sobą i powiem na przykład: „No, 
ciekawe, ciekawe, jak tam z tymi studiami Krysi. Chyba coś nie wypaliło, bo 
ostatnio jakoś nic na ten temat nie słyszymy. Czyżby egzaminy wstępne były za 
trudne?". I mogłabym jeszcze dodać: „Niech się dziewczyna rozgląda, bo będzie 
niewykształcona, tak jak jej rodzice. Ja w waszym wieku już pewnie będę miała 
doktorat". Tym razem nie zdążyłam jednak niczego odpowiedzieć, bo subtelna uwaga 
o starej pannie przeniosła całą ciekawość rodziny na ciocię Małgosię. Swoją 
najmłodszą siostrę ciocia Ela zaatakowała z największego działa.
— Kiedy ty wyjdziesz za mąż? Jeszcze parę lat i nie będziesz mogła mieć dzieci! 
Masz przynajmniej jakiegoś...
Zawiesiła na moment głos, chyba zabrakło jej odpowiedniego w polskim języku 
słowa. „Chłopak" brzmiałoby zapewne zbyt dziecinnie — to dobre dla nastolatki, a 
nie dla trzydziestoletniej kobiety. Z kolei „narzeczony" oznacza już trochę 
kogoś innego, kogoś, kto wręczył pierścionek i poprosił o rękę. Więc jak? Kryska 
o Bartku — wtedy, gdy nie byli jeszcze zaręczeni — mówiła czasami: „Mój pan i 
władca" albo — jeszcze głupiej — „Mój Misiek". Obie nazwy idiotyczne. Ale czy 
istnieje w ogóle w polskim języku
39
—  A po co ci ta wiadomość? Chyba, że Józek już ci się znudził, skoro interesują 
cię moi adoratorzy...
O rety, ciocia Małgosia potrafi ładnie odparować! Teraz ja powinnam dodać: 
„Dajcie spokój wujkowi, ale się zaczerwienił!". Swoją drogą, rzeczywiście się 
zaczerwienił. Ciocia Ela także. I przeskoczyła zgrabnie na inny temat. W 
porządku, nie ma już nikogo do sądowania, może nareszcie zaczną rozmawiać o tym, 
co najciekawsze. Mama powiedziała mi wprawdzie, że to nie moja sprawa, a ja nie 
chciałabym zamieniać się w ciocię Elę, żeby we wszystko wściubiać dziób — ale, 
ostatecznie, chyba mam prawo wiedzieć, co takiego ma mnie zdenerwować, jeśli się 
tego dowiem? Jeżeli coś może mnie zdenerwować, to musi to dotyczyć także i mnie, 
logiczne.
—  A jak Paulinie idzie w szkole?
—  Zupełnie nieźle.
—  No, my już będziemy się zbierać.
No tak, wychodzimy, a ja nie dowiedziałam się niczego. Ciocia Małgosia — 
nieszczera jak każdy dorosły — natychmiast zaczęła gorąco namawiać na „jeszcze 
jedną herbatę". Oczywiście nikogo nie zwiedzie, wszyscy widzą, że najchętniej 
pozbyłaby się gości, padła na wersalkę i zagłębiła się w jakiejś lekturze. I ona 
też wie, że my to wiemy, a my wiemy, że ona wie, że my wiemy...
41
Podsumowując — jedno wielkie udawanie. Ja potrafię powiedzieć: „Sorry, Iwona, 
mam jeszcze masę lekcji, matmy nie ruszyłam, dokończymy jutro, OK?". „OK, jutro 
się z tym uporamy", odpowiada Iwona, i sprawa jest załatwiona. Niewykluczone 
zresztą, że za parę lat, jak dorosnę, stracę tę cenną umiejętność, dziewczyny 
zasiedzą się do północy, a ja, zamiast grzecznie zwrócić uwagę na późną porę, 
będę im proponować kolejne „ostatnie herbatki".
No więc nieszczere zaproszenia cioci Małgosi nikogo nie zatrzymały; za nami 
ruszył wujek Józek, powstał ogólny harmider, w którym omal nie przypaliłam sobie 
rękawa przy rozgrzanych fajerkach kuchenki... Miałam już wyjść na dwór i 
zostawić całe żegnające się towarzystwo, kiedy szczęśliwie uchwyciłam 
przyciszony głos cioci Eli:
—  Pójdziemy tam we trzy i wszystko się wyjaśni. Nie sądzę, żeby to była prawda, 
ale skoro nie można znaleźć papierów...
—  Żadnych, szukałyśmy z Anką. Ale wiesz, jaki mama miała porządek, wszystko 
fruwało po całym domu. A, ostatecznie, dotychczas nie były potrzebne... — 
powiedziała ciocia Małgosia, jak zwykle cichutko, ale tym razem byłam bardzo 
blisko i usłyszałam każde słowo.
42
Anka — to moja mama. Nie zauważyłam, żeby czegoś dzisiaj szukała, a szczególnie 
razem z ciocią Małgosią. Musiałabym widzieć, jak razem coś robią — ostatecznie 
Domek Babci to nie pałac z kilkudziesięcioma komnatami, wszystko jest na oku.
— Umówimy się może jeszcze w tym tygodniu, trzeba się zdzwonić — to moja mama.
Mama uwielbia rozmowy telefoniczne, ale tym razem przesadziła. Siedziały razem 
przez tyle godzin i nie mogły się umówić?! Zapewne chodziło im o mnie, panowie 
widać są wtajemniczeni w temat, na wujku Józku rozmowa nie zrobiła żadnego 
wrażenia, a tata minę ma po prostu znudzoną. Z tego wynika, że jedyną osobą, 
która nie ma pojęcia, o co chodzi, jestem ja. W każdym razie w tym towarzystwie, 
Kryski i Bartka nie było, nie wiadomo, czy coś wiedzą.
Jeszcze parę słów cioci Eli o Emilce... Oho, chyba dzisiaj nie wyjdziemy, 
rozgadała się na dobre. Dziecko jest genialne, piękne, mądre i nadzwyczaj zdolne, 
do tego utalentowane i roztropne, nigdy dość opowieści o nim. Aż dziwne, że nie 
otrzymało jeszcze Nagrody Nobla we wszystkich możliwych kategoriach. A do tego 
jest tak nieprawdopodobnie śliczne, ma kształtny nosek, długie rzęsy, małe, 
przylegające uszka. Wszystkim się podoba, panie w przedszkolu
43
są zachwycone, inne dziewczynki uwielbiają „naszą
malutką"...
— Przepraszam, Eluniu, ale my już naprawdę musimy iść — no, wreszcie moja mama 
odważyła się przerwać ten monolog. Gdyby cioci Eli towarzyszyła dzisiaj Krystyna, 
nie poszłoby tak łatwo, we dwie nie dałyby sobie przerwać strumienia zachwytów. 
Boże, co one by robiły, gdyby nie było na świecie tego dziecka? O czym by 
rozmawiały?! A właściwie, o czym rozmawiały cztery lata temu? O ciąży Kryski, 
naturalnie. Ale wcześniej, kiedy jeszcze nie była w ciąży? To było dawno, pięć 
lat temu chodziłam dopiero do drugiej klasy, nie bardzo pamiętam... Ciocia Ela 
wypytywała się o wszystko jak zwykle, ale jej córka?... Ciekawe...
—  Tato — zapytałam, kiedy już znaleźliśmy się w naszym samochodzie. — O czym 
właściwie mówiła Kryska, kiedy nie było na świecie Emilki? I ciocia
Ela?...
—  Oczym?—roześmiał się tata.—Raczej „o kim?".
O sobie, naturalnie!
44
IV. Co to znaczy, nie wiem sama
— Sprawa jest oczywista — oświadczyła Iwona. — Szukają jakichś papierów i mają 
zamiar iść razem, żeby sprawę wyjaśnić. Jeszcze nie rozumiecie?
Siedziałyśmy na niewielkich, zgrabnych pieńkach, które Beata wypatrzyła na 
sąsiednim podwórku. Wszystkie były okropnie ciężkie, przyciągnięcie ich tylko do 
klatki schodowej było prawdziwym wyczynem. O wnoszeniu na schody nie wspomnę — 
można to określić dwoma słowami: koszmarna mordęga. Ale za to teraz legowisko 
Trampa coraz bardziej przypomina prawdziwe mieszkanko. Tym bardziej, że Iwona 
przyniosła z domu coś fantastycznego: starą słomianą matę, znacznie grubszą niż 
normalne. Taką, którą kładzie się na podłodze. Jest miękka i kolorowa, i wygląda 
jak najprawdziwszy dywanik. Nasz kudłaty przyjaciel jest z tych zmian bardzo 
zadowolony, leży sobie u naszych stóp (najbliżej moich!) i cicho posapuje po 
sutym śniadaniu. Najwyraźniej zaakceptował swój nowy, tymczasowy domek, kiedy 
dzisiaj się tu spotkałyśmy, spał sobie smacznie w kartonie i wcale nie myślał
45
gdzieś się wyprowadzać. Ode mnie dostał w nagrodę 1 prawie całe moje śniadanie: 
dwie bułki z kiełbasą kra- I kowską, sałatą i ogórkiem kiszonym. Pochłonął każdy 
i okruszek, nawet ogórek mu smakował.
—  Naprawdę nic nie rozumiecie? Spojrzałyśmy z Beatą po sobie. Z tym swoim lo- I
gicznym umysłem Iwona potrafi człowieka wyprowadzić z równowagi. Wzruszyłam 
bezradnie ramionami.
—  Przecież to jest jasne! Jak wy możecie tego nie I
kapować. Chodzi o spadek, to oczywiste!
—  Spadek? — nie zrozumiałam. — Jaki spadek? Po kim? To znaczy testament, tak?
—  Szukają jakichś papierów, a więc dokumentów. I mają zamiar iść razem, żeby 
sprawę wyjaśnić. Do jakiegoś urzędu, albo do adwokata. No bo gdzie indziej 
miałyby razem iść?
—  Ale... ale przecież... Umarł wam ktoś ostatnio?. .. — odezwała się Beata.
—  Wcale nie musiał nikt im umierać... ostatnio. Może ktoś z dalszej rodziny 
odnalazł jakiś nieznany testament babci? I wynika z niego na przykład, że ten 
wasz „Domek Babci" wcale nie będzie należał do twojej cioci Małgosi. W ogóle nie 
będzie należał do wasze; rodziny! — zaśmiała się ponuro Iwona.
46
— Jak to? — zdębiałam. —Jak to: nie do naszej rodziny? To do kogo, u licha?
To śmieszne. Domek Babci, miejsce, w którym spędzamy wszystkie święta i dużą 
cześć wakacji, nasz Domek Babci z naszą ciocią Małgosią... Nie, to jakaś 
paranoja. Co ta Iwona wymyśliła?
—  Zwariowałaś — warknęłam. — A do kogo niby miałby należeć?
—  Oj, Paulina, to przecież tylko przypuszczenie! Może wasza babcia, w tajemnicy 
przed wami, zapisała dom jakiejś fundacji czy czemuś takiemu... No, na przykład 
chciała go przeznaczyć na jakiś dom pomocy narkomanom albo samotnym matkom, czy 
na schronisko dla zwierząt, czy jeszcze na coś innego.
—  I wtedy twoja ciocia będzie musiała się wynieść — orzekła Beata. — Nic już na 
to nie poradzicie. Żaden adwokat nie pomoże. Ważna jest ostatnia wola zmarłego — 
zakończyła swoim najbardziej pryrnusow-skim tonem. Nie lubię czasami tych 
dobrych uczennic. Mnie by pewnie nawet do głowy nie przyszło takie wyrażenie, 
jak „ostatnia wola zmarłego". Tym bardziej, że wyobraźnia zaczęła mi pracować w 
ekspresowym tempie. Zobaczyłam ciocię z dwiema ciężkimi walizami, i plecakiem na 
dodatek. Idzie biedaczka w stronę przystanku autobusowego, a przy furtce tłoczą 
się już
47
jacyś obszarpańcy z zamglonymi spojrzeniami. Albo nie, zamiast obszar-pańców — 
grupka kobiet wgrubych, pocerowanych swetrach, z chustkami na głowach i z małymi 
dziećmi na rękach... Eee, ale to schronisko dla zwierząt — może to nie byłoby 
takie złe? Rząd psich bud wzdłuż ogrodzenia i pod murem, w każdej jakiś fajny 
psiak, z niektórych wychodzą szczeniaczki, może nawet będzie jakiś wilczurek... 
Wchodzę do ogródka, rzucają się do mnie z radosnym szczekaniem... a tu nagle, ni 
stąd, ni zowąd, pojawia się jakiś mężczyzna z czarną teczką, i urzędowym głosem 
napomina: „Proszę natychmiast stąd
48
wyjść, teren schroniska jest dzisiaj zamknięty dla zwiedzających". Nie, pomysł z 
psami też mi się przestał podobać. W ogóle, co to za idiotyczny pomysł z tym 
testamentem, śmieszne po prostu. Ale na wszelki wypadek trzeba zapytać się mamy.
—  Nie martw się, Paula, ostatecznie to tylko najgorsza wersja. Bardzo możliwe, 
że jest akurat odwrotnie, że to wy otrzymacie jakiś spadek. I będziecie mogli 
sobie kupić jeszcze niejeden domek.
Spojrzałam na Iwonę ponuro. Chyba sama w to nie wierzy. Gdyby to była jakaś 
dobra nowina, to dlaczego właściwie mieliby ją przede mną ukrywać? Z powodu 
dobrych wiadomości nawet najbardziej nerwowy człowiek się nie zdenerwuje.
—  Nie myśl o tym, mówię ci, zostaw zmartwienia rodzicom. Albo porozmawiaj z 
nimi jeszcze raz. Może z tatą, skoro twoja mama jest taka twarda, jak skała... 
Iwona, naprawdę nie dostaniesz ochrzanu za ten dywan?
—  To nie dywan, właściwie to jest taka wielka wycieraczka... no, prawie. Mamy 
jedną taką w przedpokoju. Ta jest już trochę zniszczona, więc mama wyrzuciła ją 
do piwnicy, bo „na pewno jeszcze się przyda". No i przydała się mnie, więc chyba 
nie powinni mieć pretensji. W razie czego mogę ją przecież oddać z powrotem.
49
—  Szkoda by było.
—  Szkoda to tego, że musimy zaraz iść do szkoły. Umówiłyśmy się dzisiaj o 
siódmej rano. Mama nie
mogła wyjść z podziwu z powodu mojej pracowitości, i podczas śniadania przez 
cały czas zerkała na mnie podejrzliwie.
—  Ale gdzie wy będziecie tak wcześnie siedziały, w bibliotece albo w czytelni, 
tak? — dopytywała się niespokojnie znad kanapki z miodem.
—  Nie, w domu Beaty — odparłam zgodnie z prawdą. Nie powiedziałam „w 
mieszkaniu", tylko „w domu", mając oczywiście na myśli budynek. Więc wszystko 
jest OK.
—  I naprawdę będziecie tam powtarzać matmę?
—  No... między innymi — ostatecznie matmę też możemy powtórzyć, czemu nie. 
Najważniejsze jednak, że tak wcześnie rano, kiedy wszyscy spieszą się do pracy, 
ewentualnie, co poniektórzy szczęściarze słodko drzemią, nikt człowieka nie 
zaczepi niemądrym pytaniem, po co targamy na górę te rzeczy. Dlatego właśnie 
umówiłyśmy się godzinę przed lekcjami. Żeby spokojnie umeblować psie mieszkanko. 
Tyle że ta godzina skończyła się tak szybko, jak żadna inna. Za to matma będzie 
się dłużyć w nieskończoność.
—  Nie martw się, Paulina — wyrwał mnie z zamy-
50
ślenia głos Beaty. — Mam świetny pomysł na twoje kłopoty.
—  Z Domkiem Babci? Czy z Abramską?
—  Nie... Ani jedno, ani drugie.
—  To ja nie mam innych kłopotów.
—  Eee... no, mam na myśli wścibską rodzinkę. Sama mówiłaś, że cię ciągle 
wypytują. U mnie jest zresztą to samo. Ale mam sposób. Już wkrótce będziemy 
miały masę przyjaciół: I adoratorów — uśmiechnęła się tajemniczo. — Wszystkim 
ciotkom opadną szczęki! — ostatnie zdanie wypowiedziała z entuzjazmem i bardzo 
głośno. Zbliżałyśmy się już do szkoły i przechodzący obok nas dwaj chłopcy 
obejrzeli się.
—  Brawo, Beatko. Trzeba było jeszcze głośniej. Świetny sposób na adoratorów z 
całej budy — roześmiała się Iwona.
—  Nie będziecie się śmiały, jak wam opowiem. Świetny pomysł, tylko muszę 
jeszcze trochę poczekać. Powiem wam już niedługo.
—  Dobrze, dobrze... Zgłaszacie enepa?
—  Ja nie. W razie czego jakoś wybrnę.
— Ja też nie.... Ale ty masz już jednego, Paula — zatroskała się Iwona.
Ponuro kiwnęłam głową. Niestety. Oto dlaczego nie interesowały mnie na razie 
pomysły Beaty. Miałam
51
w tej chwili ważniejszą sprawę na głowie. Musiałam się poważnie zastanowić. Otóż 
Abramska, od razu na początku swojej w naszej klasie działalności, poza tym, że 
się do mnie przyczepiła, wprowadziła też pewien nieprzyjemny zwyczaj. Każdy 
uczeń miał prawo dwa razy w ciągu całego półrocza zgłosić przed lekcją swoje 
nieprzygotowanie, czyli, mówiąc w skrócie, „enep". Taki delikwent z enepem mógł 
sobie wtedy siedzieć wolny i swobodny przez całą lekcję, wiedząc, że nie 
zostanie spytany. Trzecie zgłoszenie, niestety, oznaczało ocenę niedostateczną. 
Problem w tym, że Abramska, ze zwykłą dla siebie podstępną zajadłością, 
uwielbiała zebrać przed lekcją potężną ilość nieprzygotowań, po to, żeby później 
z uśmiechem na twarzy oświadczyć: — Dzisiaj nie będę pytała.
52
Ta zabawa w ruletkę, dla Abramskiej być może fantastyczna, dla mnie była 
koszmarem. Już raz dałam się tak nabrać. Dzisiaj byłam z całą pewnością 
nieprzygotowana, mimo zapewnień, których nie szczędziłam mamie podczas śniadania, 
na powtórzenie matmy nie znalazłyśmy ani minutki. No więc zgłosić i zostać bez 
żadnej szansy do końca półrocza, czy może zaryzykować, że nie zapyta?...
—  .. .żyj chwilą... — usłyszałam głos Iwony.
Mówiła coś do Beaty, do mnie dotarł tylko ten urywek, który pomógł mi podjąć 
decyzję. Przypuśćmy, że nie zgłoszę nieprzygotowania — a jeśli jutro wybuchnie 
wojna albo ktoś podłoży bombę i szkoła wyleci w powietrze, albo pani Abramska 
wylosuje Zieloną Kartę czy wizę, czy jak to się nazywa, i wyleci sobie na zawsze 
do Stanów Zjednoczonych... I wtedy co? Mój chowany na czarną godzinę enepik 
przepadnie, w ogóle nie zostanie zużyty. Nie, na takie ryzyko nie można sobie 
pozwolić. Dzisiaj sobie spokojnie posiedzę, a później jakoś to będzie.
Z tym mocnym postanowieniem weszłam do klasy.
—  Chciałam zgłosić nieprzygotowanie.
Długie, przeciągłe spojrzenie zza biurka, znowu ten świdrujący wzrok na mojej 
twarzy. Uśmiechnęła się w końcu — prawie dobrodusznie — i odpowiedziała:
53
—  Tak. Oczywiście, Paulina, już zapisuję.
Z wielką starannością otworzyła swój kajecik i równie starannie postawiła 
znaczek przy moim nazwisku. Spojrzała ponad moją głową na resztę klasy.
—  Ktoś jeszcze?
Cisza. Nikt więcej. Tylko jedna osoba, a więc powinna zaraz z rozkoszą rzucić 
się na dziennik, żeby pogrążyć resztę delikwentów. Tak przynajmniej robiła 
zawsze. Ciekawe, co zrobi teraz.
Nie musiałam długo czekać, by zaspokoić ciekawość.
—  Nie mam ochoty dzisiaj pytać — zwierzyła się klasie z bezczelną miną dobrej 
wróżki. — Przygotujemy się do klasówki.
No tak. Można się było tego spodziewać. Zgłosiłam nieprzygotowanie, więc pani 
Abramska nie ma ochoty pytać. Zapewne miała wielką ochotę poznęcać się nade mną, 
ale skoro zgłosiłam enepa, postanowiła odłożyć ten upajający proceder na 
następną lekcję. Fantastycznie. Zgrzytając zębami, podążyłam do swojej ławki.
„Żmija" — pochwyciłam współczujące spojrzenie Beaty.
—  Nigdy jeszcze tak nie zrobiła — zaszeptała Iwona. — zawsze pytała, gdy był 
tylko jeden enep. To nie w jej zwyczaju.
54
.— Może zmieniła zwyczaje — odrzekłam z goryczą.
I pomyśleć, że tak miło zaczął się ten dzień. Prawie spełniło się moje marzenie 
o posiadaniu psa. Ale Abramska potrafi zepsuć nawet najlepszy humor.
Za to po południu przydarzyło mi się coś o wiele dziwniejszego. Los ściągnął 
mnie do sklepu na obrzeżach miasta, mama zażyczyła sobie jakiegoś super-majonezu 
oraz masła „bez domieszki margaryny", Iwona natomiast szukała poczty, w której 
nie byłoby kolejki. Zagadane jak zwykle, zapomniałyśmy wysiąść na odpowiednim 
przystanku. Ściślej mówiąc, w ogóle nigdzie nie wysiadłyśmy. Zostałyśmy 
grzecznie wyproszone przez kierowcę, kiedy autobus niepostrzeżenie dobił do 
pętli.
—  Boże, chyba jeszcze nie byłam w tej części miasta — utyskiwała Iwona. — Patrz, 
jest poczta... Będę musiała stanąć wreszcie w tej kolejce, jest już chyba bardzo 
późno. Ty masz tu obok sam spożywczy.
—  Dobra, spotkamy się w samie.
—  Obawiam się, że raczej na poczcie...
Jest majonez, no proszę, jaki dobry sklep. Jest nawet ta tania młoda kukurydza w 
puszkach. Idealnie,
55
niedługo impreza u Beaty, trzeba będzie przynieść jakąś sałatkę, kupię od razu 
ze dwie puszki...
O rany. Kukurydza omal nie wypadła mi z koszyka. Odruchowo zasłoniłam sobie pół 
twarzy szalikiem, wy- 3 cofałam się w stronę sąsiednich półek. Abramska. Nie, 
naprawdę trzeba mieć szczęście. Nie wybierałam tego sklepu, znalazłam się tu 
przypadkiem, bo zagadałyśmy się z Iwoną. Co ta kobieta tutaj robi? Głupie 
pytanie, oczywiście robi zakupy, widocznie mieszka w pobliżu. Trzeba powiedzieć 
grzecznie „Dzień dobry" i kupować spokojnie swoją kukurydzę... Nie, wolę jej 
jednak nie włazić w oczy Nie zauważyła mnie, doskonale, teraz jeszcze skoczę po 
to masło „bez domieszki margaryny"...
Nagle poczułam na ramieniu silne klepnięcie. Aż podskoczyłam. Odwróciłam się — 
przede mną stała jakaś dziewczyna. Wpatrywała się we mnie uważnie, jakby czegoś 
szukała. Znam ją? Nie, na pewno nie. Brązowe oczy, króciutkie włosy i okrągła 
twarz. Patrzyła na mnie ze szczerym oburzeniem.
—  Co ty tu robisz? — spytała nagle z pretensją.
O co jej chodzi? Co ja robię w sklepie? Idiotyczne pytanie, nic tu nie robię. 
Czego ona ode mnie chce?
—  Powinnaś być gdzie indziej — poinformowała mnie, już nieco łagodniej. Co? Ja 
powinnam być gdzie indziej? Ciekawe, gdzie?
56
— Gdzie? — spytałam tępo i dość głośno. Przestraszyłam się trochę, niech się 
ktoś tu pojawi albo niech ona się ode mnie odczepi... Rozejrzałam się wokół i 
zobaczyłam — właśnie, kogóż by innego — oczywiście moją ukochaną matematycz-kę. 
Pojawiła się nieco z boku, niepostrzeżenie, i patrzyła teraz na nas — Boże, jej 
wyraz twarzy! Co to było? Gorycz? Niedowierzanie? Oburzenie? O co tu chodzi, co 
to za obłęd, czego one ode mnie chcą? Dosyć mam tych zakupów, tej kukurydzy, nie 
chcę już żadnej sałatki... Drżącymi rękami zaczęłam wyjmować
kolejno wiktuały z koszyka, nie patrzyłam, gdzie je stawiam, zrobiłam w tył 
zwrot i pognałam przed siebie. Biegłam wzdłuż półek, potrącając po drodze 
ustawione na podłodze „Mazowszanki". Poleciały z bulgotem, na szczęście 
wszystkie w plastykowych butelkach, chwała cywilizacji, choć podobno te szklane 
są zdrowsze... Kasjerka i dwóch ochroniarzy nie zwrócili mi uwagi za te butelki, 
może chcieli, ale nie zdążyli. No, nareszcie, dopadłam drzwi — i tam omal nie 
zwaliłam z nóg Iwony.
—  Paulina! Gdzie tak pędzisz?
—  Chodźmy stąd szybko!
—  Zrobiłaś już zakupy? Poczekaj, ja też chciałam coś kupić...
—  Później, później... — Dała się wreszcie wyciągnąć i pognałyśmy przed siebie. 
Akurat nadjeżdżał nasz autobus. Co za szczęście!
W drodze powrotnej wysapałam opowieść o całym wydarzeniu. Iwona zareagowała jak 
zwykle — ze spokojnym rozsądkiem.
—  Trzeba było tam wrócić i porozmawiać z tą dziewczyną, a nie uciekać.
—  Co? Ja nie wracam!
—  Teraz i tak za późno. Szkoda. Mogłyśmy całą sprawę wyświetlić... Na pewno 
jest jakieś proste wytłumaczenie, pewnie cię z kimś pomyliła...
58
—  A Abramska? O co jej chodziło?
—  Pojęcia nie mam... Naprawdę, czy tobie zawsze muszą się przydarzać takie 
dziwne rzeczy? Najpierw Abramska, potem ta twoja ciotka Małgosia ze swoją 
tajemnicą, teraz ta dziewczyna... Właściwie z Abramska dobrze byłoby 
porozmawiać...
—  Dziękuję, dość już mam rozmów z nią w szkole. W drodze powrotnej wstąpiłyśmy 
jeszcze do Trampa.
—  Może gdyby twoi rodzice go zobaczyli, wzruszyliby się...
—  Zapomnij.
Na pewno by się wzruszyli. Powiedzieliby, że to straszne, że ktoś tak wyrzucił 
biedne zwierzę na ulicę, że musi gdzieś przecież spać i jeść... trzeba więc go 
jak najszybciej zawieźć do schroniska.
Byłam raz w schronisku, wiem, jakie tam są warunki. Wolę już sama znaleźć 
Trampowi dom.
—  Sąsiadka z dołu, wiesz, ta starsza z lewej, mówiła ostatnio, że chciałaby 
wziąć pieska. Trzeba iść do niej z Trampem — westchnęła moja przyjaciółka.
W domu czekała mnie burza.
—  Tak późno wracasz! No wiesz, jak mogłaś mnie nie uprzedzić! — mama spojrzała 
na mnie z wyrzutem. — Daj te zakupy, ciebie gdzieś posłać...
59
O rany! Zapomniałam. Nie mam zakupów.
—  Nie mam — mruknęłam.
—  Co takiego? Tak długo chodziłyście i nic nie kupiłaś? Czy Iwona też nic nie 
załatwiła na tej poczcie?
—  Nie, Iwona załatwiła. Jutro kupię na pewno. — Nie chciało mi się wszystkiego 
tłumaczyć. — Weźmy sobie psa — zaproponowałam raczej z przyzwyczajenia niż z 
chęci przekonania mamy.
—  Dobra, zobaczymy, na razie powtórz sobie jeszcze matematykę. Wiesz, niepokoi 
mnie bardzo ta twoja nauczycielka.
Wizyta u Trampa nastroiła mnie optymistycznie. Jutro kupię mu smycz i obrożę. 
Tak. Może wtedy ta sąsiadka Iwony chętniej weźmie go do siebie. Że też wcześniej 
nie wpadło nam to do głowy. Będę go mogła odwiedzać... Doskonale.
Nagle cały incydent w sklepie wydał mi się bardzo zabawny.
—  Mnie też — odpowiedziałam mamie. — Mnie też niepokoi moja nauczycielka.
60
V. Szczęście czy pech?
—- No i co wy na to? — Beata patrzyła na nas z triumfem znad sterty kolorowych 
gazet. — Pomysł fantastyczny, prawda?
—  Nic odkrywczego — odezwała się powoli Iwona.
—  Nic odkrywczego, ale ty na to nie wpadłaś! — zaperzyła się Beata.
W przeciwieństwie do mnie — wysokiego, ciemnego chudzielca — Beata przypomina 
cherubinka. Mam taki obrazek, wisi w moim pokoju, dostałam go od babci, gdy 
byłam jeszcze całkiem mała i chodziłam do przedszkola. Ośnieżony krajobraz, 
wielkie białe choiny, krzaki obsypane białym puchem. Bokiem wije się ledwie 
widoczna droga. A obok tej drogi stoi drewniana szopka. W środku jasno i 
złociście, siedzą tam sobie Matka Boska i Święty Józef, obok nich malutkie 
korytko z dzidziusiem — Panem Jezusem. Nie ma żadnych zwierząt, ani pasterzy, 
ani Trzech Królów — nic. Tylko oni. Za to tuż nad tym drewnianym domkiem unoszą 
się w powietrzu dwa śmieszne grubiutkie aniołki.
61
Mają jasne, kręcone włosy, niebieskie oczy i puchate skrzydełka. Zawsze bardzo 
lubiłam ten obrazek; kiedy byłam mała, strasznie chciałam spotkać w lesie, w 
środku zimy, takich właśnie dwóch chłopaczków ze skrzydłami. I zaprzyjaźnić się 
z nimi. Mama powiedziała, że ludzie nazywają je cherubinkami. Otóż kiedy Beata 
przyszła do nas do szkoły (dopiero w trzeciej klasie, a zaprzyjaźniłyśmy się 
dużo później, chyba w piątej), stwierdziłam, że spotkałam jednego z tych 
cherubin-ków. Naprawdę! Ma takie same, bardzo jasne kręcone włosy, niebieskie 
oczy, jest niska i pulchna. A kiedy się zdenerwuje, robi się też tak samo różowa. 
Wtedy jeszcze bardziej wygląda jak na tym obrazku — tylko jej skrzydła doprawić.
No więc właśnie po chłodnej, bezna-                         y'~
miętnej   reakcji                _? ?????'??
Iwony zaperzyła się nie na żarty i znowu zaczęła wyglądać jak różowy aniołek.
— Mówię wam, że moja cioteczna siostra dostała po
/:.
62
takim ogłoszeniu furę listów! Teraz mówi, że ma masę przyjaciół. A ty, Iwona, 
jesteś zazdrośnikiem.
Pochyliłam się nad kolorowymi magazynami. „Dziewczyna", „Filipinka", „Kolorowa 
Nastolatka" i jeszcze inne. „Kolorowa Nastolatka" otworzona była na stronie 
otoczonej niebieską obwódką w kształcie gołębi pocztowych. Tytuł: Poznaj nowych 
przyjaciół. Pod spodem rząd ogłoszeń. Przy każdym z nich — fotografia jakiejś 
buzi. Dziewczyny, chłopcy. I młodsi, i starsi od nas. A pod koniec strony, 
prawie na samym dole...
—  Wyszłam grubo, jak zwykle. Ale to i tak moje najlepsze zdjęcie.
Tak, z kolorowych stron pisma wychylała się do nas aniołkowata twarz Beaty! 
Jasne loczki wokół głowy, niebieskie oczy i różowe pełne policzki. Pamiętam 
nawet, kiedy robiła to zdjęcie! Przed rokiem, jak wyrabiałyśmy sobie nowe 
legitymacje szkolne. Poszłyśmy do fotografa wszystkie trzy i razem odbierałyśmy 
— a potem chyba przez godzinę porównywałyśmy — swoje podobizny. Mnie i Iwonie 
portrecik Beaty bardzo się podobał, ale ona sama narzekała, że ma „policzki 
wielkie jak balony".
—  Przeczytajcie pod spodem — sapnęła teraz z przejęciem.
63
Nie jestem zwariowaną ani szaloną, ale najzwyklejszą trzynastolatką spod znaku 
Raka. Bardzo lubię zwierzęta. Mam świnkę morską o imieniu Matys. Moim hobby jest 
czytanie książek z baśniami, zbieram także figurki żabek. Chciałabym 
korespondować z dziewczynami i chłopcami w różnym wieku. Przyrzekam, że odpiszę 
na każdy list. Beata...
—  Wydrukowali twój adres! — zdumiałam się.
—  No, przecież bez tego nikt nie mógłby napisać — roześmiała się całkiem już 
rozchmurzona. Ona, tak jak i ja, łatwo się obraża, ale też szybko jej złość 
przechodzi. — Fajnie, nie? Wy też tak możecie. Do tej samej albo do innej gazety.
—  A nie głupio ci, że przeczyta ktoś z klasy? — spytałam.
—  No coś ty? A co w tym głupiego? Dlaczego miałabym się tego wstydzić? Chcę 
poznać nowych przyjaciół, co w tym wstydliwego...
—  Wstydzić się nie ma czego, jasne — odezwała się wreszcie Iwona. — Może to i 
dobry pomysł...
—  No pewnie! Mówię wam, napiszcie tak samo!
—  .. .ale dlaczego napisałaś, że nie jesteś zwariowana? — kontynuowała Iwona.
—  No... żeby jakoś urozmaicić. Żeby się wyróżnić. No bo zobaczcie, prawie każda 
dziewczyna pisze
64
o sobie „zwariowana", „szalona", i tym podobne. I do tego obowiązkowo znak 
zodiaku. Więc ja chciałam inaczej.
Faktycznie, zaczęłam się wczytywać w kolejne liściki i doszłam do wniosku, że co 
najmniej dwie trzecie młodzieży powinno wylądować w zakładzie zamkniętym. A 
przynajmniej żeńska część. Naprawdę! Na stronie aż roiło się od „szalonych" i 
„zwariowanych" dziewczyn. W tym towarzystwie, „najzwyklejsza trzynastolatka" 
Beata rzeczywiście mogła budzić zainteresowanie.
—  Ale znak zodiaku podałaś — zaśmiała się Iwona.
—  Oj, naprawdę, znowu się czepiasz! Tak za bardzo odstawać też nie należy. Więc 
jak, napiszecie?
—  Napiszesz? — spytałam Iwony, trochę oszołomiona. To bardzo dziwne, przeczytać 
w gazecie, czarno na białym, imię, nazwisko i adres przyjaciółki. A jeszcze 
dziwniej zobaczyć ją na zdjęciu. Trochę, troszeczkę jej zazdrościłam. Faktycznie, 
może dostanie furę listów i zaprzyjaźni się z masą ciekawych dziewczyn i 
chłopców? Właściwie, dlaczego nie miałoby tak być?
—  Dostałaś już jakiś list? — spytałam na wszelki wypadek.
—  No nie, coś ty, dopiero dzisiaj ukazała się gazeta. Wysłałam strasznie dawno 
temu, myślałam, że już
65
nie wydrukują. A tu idę rano do kiosku — i niespodzianka.
—  Powiedz, kiedy coś dostaniesz.
—  No pewnie, opowiem o każdym liście! Na pewno coś dostanę, zobaczycie, że nie 
tylko szczupli i zgrabni mają swoją szansę.
Beata tryskała humorem. Cóż, w przeciwieństwie do mnie, ta dziewczyna chyba nie 
ma żadnych zmartwień. To znaczy jej się wydaje, że ma — zawsze powtarza, że 
chciałaby być wysoka i szczupła, a jest mała i gruba. Ale co to za problem, 
przesadza i tyle. Przecież świetnie się uczy, nauczyciele ją lubią, cała klasa 
też. Zawsze miła, zawsze wesoła, zawsze życzliwa. Nie marzy o psie, Matys 
spokojnie jej wystarcza za wszystkie zwierzęta świata. I do tego nie jest 
jedynaczką, ma dwóch braci. A teraz jeszcze niedługo dostanie setkę listów... 
Pozna masę przyjaciół, i wspaniałego chłopaka na dodatek. A ja?... Ja chyba 
przez całe życie będę miała tylko Iwonę i Beatę.
— Ja nie mam żadnych zmartwień??? — wbiła we mnie osłupiałe spojrzenie, tak 
jakbym jej powiedziała, że wyrosły jej skrzydła albo że wczoraj widziałam ją na 
wielbłądzie. — I ty to mówisz, Paulina, ty, ze swoją figurą modelki! Nie 
rozśmieszaj mnie. To ty masz szczęście — wzruszyła ramionami.
66
Dzisiaj rzeczywiście miałam dzikie szczęście, ponieważ — aż trudno uwierzyć — 
pani Abramskiej nie było w szkole. Tak, po prostu nie przyszła do pracy. 
Sądziłam, że po wczorajszym spotkaniu zostanę żywcem zjedzona pod tablicą, a ona, 
jak gdyby nigdy nic, zrobiła sobie wolne.
Nie puścili nas jednak wcześniej do domu — niestety, nauczyciele w naszej szkole 
na każdą wolną godzinę rzucają się zawsze jak głodne charty. Tym razem też. Pani 
Skupina, nasza geograficzka, przyszła do nas, aby z radosną miną obwieścić, że 
„nareszcie podgonimy trochę materiału, bardzo nam się przyda ta dodatkowa 
lekcja". Moim zdaniem bardziej przydałaby się nam dodatkowa godzina wolnego, ale 
cóż, z nauczycielem nie wygrasz, trzeba zostać do końca.
—  A długo nie będzie pani Abramskiej? — nie mogłam się powstrzymać, żeby nie 
zapytać z nadzieją.
—  Nie martw się, Paulinko, nie stracicie dużo, najdalej pojutrze będzie 
matematyka... Z czego się śmiejecie? Co ja takiego powiedziałam?
Dreszcz chichotów przeszedł od ściany do ściany, przez wszystkie ławki. Skupina 
nie miała pojęcia o mojej wojnie z matematyczką (a raczej matematycz-ki ze mną, 
no bo kto pierwszy zaczął? — przecież nie ja), więc zupełnie nieświadomie 
dostarczyła klasie
67
rozrywki. Paulina martwi się o zdrowie Abramskiej, cha, cha, cha, a to ciekawe. 
„Nie martw się, Paulinko, trucizna przestanie działać najdalej pojutrze" — to 
Rafał. „Nie musisz się zamartwiać, nic nie stracisz, bo nasza pani na pewno o 
tobie nie zapomni" — to Anka Nowicka, ta żmija. Śmiechy i docinki goniły mnie 
jeszcze w szatni. Beata i Iwona broniły mnie zajadle, no i ja też starałam się 
jakoś odpowiadać, ale spróbujcie odpowiadać co najmniej dwudziestu chichoczącym 
gardłom! Dobrze chociaż, że to była ostatnia lekcja...
—  Naprawdę, Beata ma rację, masz szczęście, Paula, i nie przejmuj się głupimi 
uwagami — odezwała się Iwona. — Każdy ma jakieś zmartwienia, nie tylko ty z 
Abramską. A w ogóle, to pewnie dzisiaj wszystko się wyjaśni i będziesz już miała 
spokój.
—  No dobra, to za godzinę u ciebie, Iwona! Muszę jeszcze coś zjeść, jestem 
okropnie głodna! — Beata pomachała radośnie „Kolorową Nastolatką", poleciała w 
stronę swojej kamienicy i tyle ją widziałyśmy. Pożegnałyśmy się tak 
błyskawicznie, że nawet nie zdążyłam zapytać Iwony, jakie właściwie ona ma 
zmartwienia. Zaraz jednak całą moją zmordowaną szkolnymi przeżyciami mózgownicę 
zajęła niepodzielnie jedna sprawa: dzisiejsze spotkanie u Jacka.
68
Umówiłyśmy się dzisiaj o czternastej u Iwony. Mamy jechać razem do Jacka, gdzie 
będzie na nas czekał niejaki Maciek Abramski. W czasie imprezy u Marzeny 
tajemniczy pan Maciek w ogóle, jak wiadomo, się nie pojawił — pojawiła się za to 
nadzieja na jego poznanie. A pojawiła się w postaci Jacka, sympatycznego 
blondynka o niebieskich oczach, który wcale nie ukrywał swojej znajomości z 
Abram-skim. Chodzą razem do klasy, no jasne, fajny chłopak, jasne, że was kiedyś 
poznam, możemy się umówić u mnie w domu, zadzwoń, jak będziesz miała czas, to 
się dogadamy co do terminu, albo przyjdźcie do mnie do domu, wiecie, gdzie 
mieszkam, no, Marzena wie, była u mnie nie raz... Załatwimy sprawę błyskawicznie.
Po wczorajszym wydarzeniu w sklepie stwierdziłam, że faktycznie nie mam innego 
wyjścia, jak tylko załatwić sprawę błyskawicznie. Zadzwoniłam do Jacka późno 
wieczorem, umówiliśmy się rano na przystanku niedaleko jego szkoły. Trochę mi 
było głupio — nie wiadomo przecież, co tak naprawdę Jacek sobie o mnie pomyślał. 
Może uważa, że zakochałam się w jego koledze i z tego powodu szukam z nim 
kontaktu? Na szczęście dziewczyny dzielnie mi towarzyszyły, a cała akcja 
rozegrała się szybko i sprawnie.
69
— Jego matka jest nauczycielką matematyki, to na pewno ta wasza — zapewniał 
gorąco nasz pośrednik.
— Przyciągnę go, choćby siłą. Sam jestem ciekaw, czego ta baba od ciebie chce. — 
Zastanowił się chwilę.
— Wiesz, to dziwne, w jej byłej szkole wszyscy raczej ją lubili...
—  Kto ci to powiedział? — warknęła Iwona. — Maciek?
—  Przyczepiła się do Paulki, ale wiecie, ona u nas też nie jest specjalnie 
tępiona — wtrąciła w zamyśleniu Beata. —Widziałam ją wczoraj z Szostakami z „b". 
Chyba ją lubią...
—  Szóstaki! Daj spokój, oni każdego lubią...
—  A nie mógłbyś go też sam delikatnie wybadać?
— przyszło mi do głowy.
—  O nie! Mogę go przyprowadzić, ale nie nadaję się do żadnych koronkowych misji.
No więc miałyśmy się zebrać w domu Iwony i razem jechać na umówione spotkanie. 
Byłam tak podniecona, że w domu w ogóle nic nie przełknęłam, snułam się za to z 
kąta w kąt i rozmyślałam, co ja właściwie mam powiedzieć temu chłopakowi, kiedy 
go już zobaczę. Zapytać, czego ode mnie chce jego mama?
Jakoś to będzie, dobrze, że dziewczyny ze mną idą. Jak dobrze mieć przyjaciółki! 
Właściwie to może ja nie
70
jestem taka pechowa?... Na razie wszystko wskazuje na to, że cała akcja zakończy 
się pełnym sukcesem...
Och, znowu ta winda. Tata mówi, że takie są najbezpieczniejsze. Dzięki podwójnym 
drzwiom podobno nie mogą ruszyć w trakcie wsiadania pasażerów. To bardzo możliwe 
— ta na przykład wygląda, jakby i tak nigdy nie miała zamiaru ruszyć. W dodatku 
jest niska i wąska, niemalże jak trumna... Niestety, Iwona mieszka na siódmym 
piętrze. Trzeba jechać.
Zatrzęsła się, jakby pod moim ciężarem za chwilę miało odpaść dno... Nie, no co 
za koszmar!
I niech mi ktoś powie, że nie mam pecha! Iwona mieszka tu całe życie, a zacięła 
się w windzie tylko dwa razy. W dodatku za każdym razem była razem z tatą i Asią, 
swoją młodsza siostrą. A ja już drugi raz jestem tu uwięziona zupełnie sama! Za 
pierwszym razem uratował mnie dość szybko dozorca, ale wtedy zatrzymałam się tuż 
przy parterze: dużo ludzi czekało wtedy na windę i narobili alarmu. A teraz 
tkwię idiotycznie między piątym a szóstym i nacisnęłam już jeden po drugim 
wszystkie guziki, z „Alarmem" na czele... Nie wiem, jak inni, ale Iwona ma 
podwójne drzwi, w dodatku jedne są „wygłuszone", czyli wyłożone specjalną
71
gąbką, żeby nie było słychać hałasów dochodzących z klatki schodowej... Co za 
idiotyczny zwyczaj...!
Strasznie mała ta winda... Zrobiło mi się duszno. Przypomniałam sobie, jak parę 
tygodni temu tata opowiadał o swojej koleżance z pracy, która w jakiejś windzie 
spędziła cały weekend. Podobno dozorca wyłączył prąd, myśląc, że nikogo już nie 
ma w budynku. To był piątek wieczór, a ona mieszkała sama... Teraz też jest 
piątek...
Bez sensu, co też mi chodzi po głowie, przecież ja nie mieszkam sama. Nie mówiąc 
o tym, że w budynkach mieszkalnych nie wyłączają prądu tak po prostu. .. chyba? 
Dziewczyny na mnie czekają, mama niedługo wróci z pracy... Tak czy inaczej, za 
parę godzin powinni zacząć mnie szukać. O Boże, za parę godzin! Nie wytrzymam 
tutaj paru godzin, prawdę mówiąc, nie wytrzymam nawet paru minut...
—  Ratunku! — wrzasnęłam, czując, że wpadam w panikę. — Ratunku!!!
Usłyszałam jakieś głosy, nareszcie, może ktoś przyjdzie. Istotnie, z niebotyczną 
ulgą w wąskim kawałku szyby ujrzałam nagle czyjąś twarz.
—  Proszę mnie wypuścić! — rozwrzeszczałam się na nowo.
—  Spokojnie — odpowiedział ten człowiek. — Nie bój się, będzie OK.
72
—  Jak mam stąd wyjść?! Czy mógłbyś wezwać dozorcę? — zdążyłam zauwa-       | 
żyć, że to był       < ktoś w moim wieku, albo niewiele starszy. Nie mógł sam 
być dozorcą, co najwyżej mógł skoczyć po kogoś dorosłego. Przeraziłam się 
ponownie nie na żarty, gdy w odpowiedzi usłyszałam spokojny głos:
—  Nie ma dozorcy, wyjechał. Nie martw się, sami sobie poradzimy. Nie 
potrzebujemy go.
—  Ty może nie, ale ja akurat wręcz przeciwnie! Błagam cię!
—  Najpierw otwórz wewnętrzne drzwi.
—  To nie problem — rozzłościłam się. — Mam kłopoty z zewnętrznymi!
—  Sięgnij ręką na lewo, przy framudze. Jest tam taki mały „hycel", taki hak z 
kółeczkiem.
Chcąc nie chcąc, zaczęłam obmacywać framugę.
73
—  Niema!! — krzyki weszły mi już w krew.
—  Uspokój się, na pewno jest. Sięgnij głębiej, jest na wysokości klamki, tam, 
gdzie sięgasz ręką... Trochę wyżej... Odciągnij lekko od framugi, a drzwi się 
otworzą.
„Pociągnij z sznurek, a drzwi się same otworzą" — przypomniał mi się fragment 
jakiejś bajki, chyba tej o chatce na kurzej łapce. Wreszcie wymacałam ten 
„hycel"... Drzwi się otworzyły, byłam wolna.
—  Uważaj, skacz szybko!
Wyskoczyłam więc — wprost na mojego wybawiciela. Prawie go przewróciłam. 
Roześmialiśmy się oboje.
—  Przepraszam, chciałem cię łapać, w razie czego... W porządku już?
Przyjrzałam mu się uważnie. Niski, niższy ode mnie (jak zresztą większość moich 
kolegów — przyzwyczaiłam się), ale chyba w tym samym wieku. Strasznie 
sympatyczne czarne oczy. I taki miły, ciepły głos, kiedy mi tłumaczy:
—  ...często się zacinają, ale nie ma strachu, łatwo je otworzyć. Trzeba tylko 
uważać, podobno mogą ruszyć, jak wyskakujesz. Chociaż nie słyszałem tutaj o 
takim przypadku...
—  Dziki, hej, Dzik! — rozdarł się ktoś nagle, eh ba na parterze.
74
—  To do mnie, muszę lecieć. Staliśmy chwilę niezdecydowanie.
Do Jacka oczywiście spóźniłyśmy się haniebnie. Było w tym trochę mojej winy, ale 
bardziej — mamy Iwony. Ogromnie ją lubię, ale tym razem zdenerwowałam się, gdy 
musiałam chyba przez pół godziny ze szczegółami opisywać moją przygodę w windzie. 
(„Jak to nie było dozorcy?!" „Trzeba coś wreszcie zrobić z tą windą, muszę iść 
do administracji!"). Dziewczyny oczywiście zainteresowały się bardziej moim 
wybawicielem — drugim już przecież z kolei!
—  Tam, w tramwaju, mógł to być ktokolwiek. Ale tego zupełnie nie znam. Chyba tu 
nie mieszka, musiał przyjść do kogoś — oświadczyła Iwona. — Spieszmy się, bo 
przez mamę naprawdę nie zdążymy.
Okazało się jednak, że wcale nie musiałyśmy się spieszyć. Nasz kolega czekał na 
nas z bardzo niewyraźną miną.
—  O rany, dziewczyny, strasznie przepraszam!
—  Miałeś go przyciągnąć siłą — przypomniała słodko Beata — Czyżby zabrakło ci 
siły?...
—  On nie chciał, zrozumcie, bardzo stanowczo oświadczył, że dzisiaj po południu 
nie ma czasu.. ?
75
—  Powiedziałeś mu, kto będzie u ciebie? — przerwała Iwona.
—  Mówiłem wam, że nie nadaję się do koronkowych robótek! Coś mnie podkusiło i 
spróbowałem go „delikatnie wybadać", tak jak prosiła Paula. Chyba mi nie wyszło, 
bo się wściekł...
—  Po prostu boi się swojej matki i tyle — westchnęłam przygnębiona. Wyglądało 
na to, że resztę życia spędzę na wyjaśnianiu tajemnicy mojej nauczycielki.
—  Swojej matki? —Jacek był wyraźnie zdziwiony. — Nie, skąd, coś ty. On raczej 
dobrze żyje ze swoją matką. Nie, on... — zastanawiał się przez chwilę — on się 
nie boi swojej matki, na pewno nie. Odniosłem wrażenie...
—  Co?
—  On się nie boi swojej matki. On się boi ciebie.
76
VI. Czy urodziwym żyje się lepiej?
— Ciekawe, dlaczego do nas przyszedł? Przyszedł dzisiaj do nas Nowy. Nowy uczeń, 
Krzyś Haczewski. Ładny chłopak, niebieskooki brunet. Zjawił się na pierwszej 
lekcji, akurat, kiedy pani Skupina beznamiętnym głosem opowiadała o Ameryce 
Południowej. Słońce świeci, niebo błękitne, a tu taka nuda, aż mi się odechciało 
oglądać tę całą puszczę amazońską. I nagle zjawił się Nowy. Dziewczyny od razu 
miały o czym gadać — tym bardziej, że usiadł z Beatą. Akurat Marzena zachorowała, 
i to jedno miejsce obok Beaty było wolne... Iwona zamęczała ją przez wszystkie 
przerwy i drogę powrotną. To ostatnie pytanie także było do niej skierowane.
— Jak to: dlaczego? Żeby się uczyć, oczywiście — odpowiedziała uprzejmie Beata.
—  Nie wygłupiaj się! Mówił ci, dlaczego zmienił szkołę przed samym końcem roku?
—  Mówiłam już wam, że prawie nic nie mówił. Może się przeprowadził?...
77
—  A może to on uratował mnie wtedy przed kanarem w tramwaju, i teraz przyszedł, 
żeby mnie lepiej poznać?... —wymyśliłam.
—  Oczywiście nie mógł cię ratować nikt inny, jak tylko jakiś przystojny 
chłopak—roześmiała się Iwona. — Dziewczyno, opanuj się. To mógł być ktokolwiek. 
Jakaś litościwa staruszka, może ktoś z nauczycieli...
—  Nauczycieli... ? — przez chwilę w ogóle nie mogłam sobie tego wyobrazić. 
Staruszka. Skupina nie jest staruszką. Ani Abramska... No nie, co też mi chodzi 
po głowie! Abramska! Co za bzdura!
—  To nie był nikt z nauczycieli — odpowiedziałam z godnością. — Poznałabym go 
przecież, chyba że się ukrywał. — Boże, co za idiotyzm, dlaczego niby miałby się 
ukrywać? Wyobraziłam sobie nagle Sójkę, przykucającego niezgrabnie za plecami 
pasażerów... Nie, można skonać ze śmiechu!
—  I tak się ukrywał. Przecież musiał widzieć, jak go wypatrujesz na przystanku.
—  Może jest bardzo nieśmiały i się bał... — oczywiście, przecież boi się mnie 
syn pani Abramskiej, przypomniałam sobie. Naprawdę, można zwariować... Z jakichś 
nieznanych mi kompletnie powodów nieznana mi rodzina Abramskich boi się mnie. 
Nauczycielka mnie prześladuje, jej syn wyraźnie mnie
78
unika. Nie mam pojęcia, co im zrobiłam, oprócz tego, że często gadam na lekcji... 
Zamyśliłam się i nie słuchałam, o czym mówią dziewczyny, nawet nie zauważyłam, 
że kierujemy się w stronę domu Beaty. Kochany pies spał sobie smacznie w wy-
łożonym starym kocem pudle. Na nasz widok zerwał się szybko z posłania, 
przywitał się jak zwykle serdecznie i zabrał się do zajadania codziennej porcji 
kanapek.
—  Załatwimy wreszcie tę sprawę — oświadczyła nagle Iwona. — Pani Janina powinna 
być teraz w domu. Zaprowadzimy go do niej, pies nie może przecież do końca życia 
mieszkać na klatce schodowej...
—  Czy u tej twojej sąsiadki będzie mu dobrze? — przerwała Beata.
— Jasne! Ona ma znakomite warunki, mówiłam wam, że jest na rencie czy emeryturze, 
Tramp nie będzie się musiał nudzić sam w domu. A my będziemy go mogły odwiedzać, 
kiedy tylko zechcemy...
—  Czy ona miała kiedyś psa? — przerwałam tym razem ja.
—  Starego jamnika, zdechł chyba ze dwa lata temu. Będzie super, chodźmy 
natychmiast... Paula, może spotkasz swojego drugiego wybawiciela, tego z 
windy. .. Chociaż on w moim bloku nie mieszka, mówiłam ci — zastrzegła 
natychmiast.
79
Nie miałyśmy szczęścia. Drzwi otworzyła nam jakaś obca dzieWCZyna. Wysoka, dużo 
wyższa ode mnie, szczupła i ładna. Bardzo ładna, mimo swego wzrostu. Nie lubię 
trwałej, ale taka wielka fala jasnych loczków wygląda świetnie. Rzęsy 
nieprawdopodobnie długie i gęste, czytałam gdzieś, że trzeba je smarować olejem 
rycynowym, żeby tak po pewnym czasie wyglądały. Mnie oczywiście nigdy się nie 
chce, nie mam ochoty, czasu, natchnienia, zreSztą podobno najlepiej działa, gdy 
się zaczyna we wczesnym dzieciństwie. Szkoda, że mojej mamie nie przyszło to do 
głowy... Chociaż nie wiadomo, ta piękność jest dużo starsza ode mnie, ma już 
chyba po dwudziestce może właśnie zaczęła kurację rycynową w moim wieku> Nie> 
istnieją ludzie śliczni „z natury", po prostu od urodzenia, i ona chyba — w 
przeciwieństwie do mnie__do takich właśnie szczęściarzy należy.
Chciałabym tak wyglądać, jak będę w jej wieku.
Iwona ją chyba zna, bo od razu się odezwała:
—  Dzier\ dobry, jest pani Janina?
—  Babciui _ krzyknęła tamta w głąb mieszkania. Na chwilę Znikła w drzwiach 
pokoju, usłyszałyśmy jej przyciszony; aie pełen lekceważenia głos:
— Jakieś małolaty do ciebie.
No nie, to już szczyt. Panie Boże, czym ta nieprzyjemna osoba zasłużyła sobie na 
taką porcję urody?!
80
Usiłowałam wyobrazić ją sobie łysą jak kolano — niestety, nawet pozbawiona 
włosów, też byłaby piękna.
Jest  starsza  pani. Widziałam   ją   parę razy w życiu, miła jak zwykle, 
uśmiechnięta, serdeczna.  ,Wejdźcie, dzieci, to jest ten piesek? Jaka miła 
mordka..."
—  Babciu, chyba nie zamierzasz brać do domu tego kundla? Jak ty sobie poradzisz 
z psem, patrz, jak cuchnie. .. — Nie, bardzo nie lubię tej kędzierzawej mądrali.
—  Chwileczkę,      Ewa, nie wszystko naraz. Można go
przecież wykąpać. Miłe psisko, o proszę, jaki spokojny. Gdzie go znalazłyście, 
dziewczynki?
81
—  Babciu — miła Ewa nie dała nam dojść do słowa. — Nie wyobrażam sobie, jak 
sobie z nim poradzisz, będziesz z nim miała dużo więcej kłopotu niż z Robim. 
Patrz, jaki wielki...
—  Moje dziecko! — pani Janina wyraźnie się zdenerwowała.
Spojrzałyśmy z dziewczynami po sobie. „Przyjdziemy później", mruknęłyśmy i 
wyniosłyśmy się szybciutko... Nie mogłyśmy przecież pozwolić, żeby nasz Tramp 
był narażony na ciągłe spotkania z tą mądralą.
—  Oglądałyście wczoraj dziennik? — zapytała niespokojnie Iwona.
—  Dziennik? No... coś tam widziałam, a co?
—  W Warszawie był jakiś pokaz fryzjerski. Fryzjer prosto z Paryża powiedział, 
że trwała wyszła z mody i w tym sezonie nie wróci. „Na pewno nie wróci, to 
starzyzna" — tak właśnie powiedział! Teraz modne są proste włosy i raczej 
krótkie. Ostatecznie koczki, wysoko upięte. Czytałam ostatnio...
—  Nie sądzę, żeby ta Ewa musiała się tym przejmować. Zresztą ja już i tak 
wyobraziłam ją sobie jako łysą i wyglądała równie dobrze — oświadczyłam ponuro.
—  Boże, czy przy was nie można się niczym pocieszyć? — westchnęła z rezygnacją. 
— Ja spotkałam tę
82
dziewczynę, chyba wnuczkę, parę razy. Jest super nieprzyjemna nie tylko dla 
nas...
— Założę się, że za każdym razem była otoczona masą wielbicieli — przerwała 
Beata.
Niestety, jedyne, co dzisiaj osiągnęłyśmy, to wspólne przekonanie, że uroda jest 
jedną z najważniejszych spraw wżyciu. Nie wiem, jak to jest, że chociaż wszyscy 
zawsze się zarzekają, że najważniejsze jest „wnętrze", to każdego bardziej 
interesuje wnętrze człowieka urodziwego. Tak się stało w przypadku Krzysia 
Haczew-skiego. A teraz z kolei wszystkie jesteśmy zachwycone urodą wstrętnej Ewy. 
Czy zawsze tak musi być?...
Swoją drogą, ciekawe, jak to jest, kiedy się jest takim ładnym. Czy wszyscy się 
za tobą oglądają? Na przykład na ulicy albo w sklepie, albo w tramwaju... A 
koledzy i koleżanki, czy wtedy bardziej cię lubią? Jak reagują, kiedy zrobisz 
albo powiesz coś głupiego? W każdym razie na pewno nie śmieją się i na pewno nie 
kpią.
Czy tamtą Ewę też wszyscy lubią? Co prawda jej własna babcia chyba jej 
specjalnie nie lubi, była dla niej o wiele mniej miła niż dla nas. Ale też 
trudno się nie zdenerwować, gdy ktoś krytykuje cię za coś, co chcesz zrobić we 
własnym domu.
Zresztą, nie mam się co nad tym za bardzo zastanawiać, i tak nigdy nie będę tak 
wyglądać. Iwona może,
83
nie jest wprawdzie taką prawdziwą, rzetelną blondynką jak Beata, ale za to ma 
niebieskie oczy. Niebieskie oczy są najładniejsze. Moja mama ma takie, w 
przeciwieństwie do obu swoich sióstr. Moje ciotki zawsze się śmieją, że jako 
jedynej udało jej się wrodzić w dziadka. Ja też, niestety, mam wszystko po tacie: 
czarne oczy, wysoki wzrost, ciemne włosy... no dosłownie wszystko! Nie wiem 
dlaczego, ostatecznie to mama mnie urodziła, a ja mam po niej tylko nos. Wszyscy 
się nim zachwycają, że podobno taki mały i zgrabny. Wspaniale, rzeczywiście na 
nosie najbardziej mi zależy! Jest na samym środku twarzy, a i tak nikt go nigdy 
nie dostrzega. Najważniejsze są oczy, a oczy zawsze będę miała czarne...
Trudno więc liczyć, żeby ktoś się mną specjalnie zachwycał, wysoka, chuda, 
ciemna — istna Cyganka! Naprawdę, wcale nie żartuję. Kiedyś nawet, jeszcze w 
pierwszej klasie na bal przebierańców przyszłam w błyszczących klipsach i 
kolorowej spódnicy, mama mnie trochę podmalowała... Nie musiałam zakładać peruki, 
i tak niektórzy rodzice wzięli mnie za prawdziwą Cygankę...
— Ona jest stara, ma chyba ze dwadzieścia parę lat. W jej wieku też będziemy tak 
wyglądały, zobaczycie. Nie wiadomo, czy ona, kiedy jeszcze chodziła do szkoły, 
nie miała krzywego zgryzu i nie nosiła okularów.
84
To optymistyczne proroctwo Iwony nie bardzo mnie przekonało. Przypomniała mi się 
ciocia Ela, która jest dentystką i u prawie każdej nowo wybranej miss potrafi 
się dopatrzyć krzywego zgryzu. Żadne to dla mnie pocieszenie. Dla Beaty pewnie 
też, bo wyraźnie posmutniała. Pożegnałyśmy się w wyjątkowo kwaśnych humorach.
—  Paulina!
Uff! No coś takiego. Wszystko wskazuje na to, że gdy my próbowałyśmy załatwić 
sprawę Trampa, ciocia Małgosia razem z moją mamą próbowały załatwić sprawę 
spadku. Miałam je obie podpytać albo przynajmniej delikatnie podpatrzeć, a 
tymczasem zaniedbałam wszystko haniebnie. Sprawy szkolne, Abram-ska i tajemniczy 
wybawiciel z windy zajęły mnie do tego stopnia, że nie dopatrzyłam spraw 
domowych. Ciocia wychodzi od nas z domu, beztrosko macha ręką w moją stronę, 
doskonale, zaraz sobie porozmawiamy. Trzeba tylko zacząć jakoś dyplomatycznie...
—  Ciociu, czy ty całe życie będziesz mieszkała w Domku Babci? — chyba nie 
wyszło tak, jak trzeba. Zdziwiła się wyraźnie, zaczęła się zastanawiać.
— Ja wiem, wiele osób się dziwi i pyta, jak ja mogę mieszkać w takich warunkach, 
bez kuchenki gazowej, centralnego i porządnej łazienki. Tobie też wydaje się
85
to pewnie strasznie dziwaczne. Ale mnie tam jest na-prawdę dobrze. Tam się 
wychowałam i nie potrafiła-bym się rozstać z tym domem. Chyba bym umarła, gdybym 
musiała się stamtąd wynieść, wiesz?
Boże, biedna ciocia Małgosia! Ale chyba źle mnie zrozumiała, w każdym razie ta 
odpowiedź zupełnie mnie nie zadowoliła. Trzeba zagadnąć z innej strony.
—  Ciociu, ale czy ty... to znaczy... — Raz kozie śmierć, muszę wreszcie 
postawić sprawę jasno, bo ina- i czej do końca życia niczego się nie dowiem. — 
Czy nikt nigdy nie będzie chciał cię stamtąd wyrzucić?
—  Tego nie można być pewnym w dzisiejszych czasach, moja droga. Na szczęście 
nikt na razie nie ma takiego prawa — roześmiała się, jakby było w tym coś 
śmiesznego.
Właściwie, jakby się dobrze przyjrzeć, to ciocia też jest całkiem niebrzydka. Ma 
fajne krótkie włosy i oczy dużo ładniejsze od moich. Bardzo duże, niby brązowe, 
ale jasne. Niektórzy mówią: piwne, ale ja nazwałabym je złotawe. Okrągła twarz 
też w sumie bardzo nie przeszkadza. Śmieszne, nigdy nie myślałam w ten sposób o 
własnej ciotce. To znaczy — nie myślałam o niej jako o osobie ładnej czy 
brzydkiej. W ogóle chyba nie myślałam o niej jako o osobie! Ciotka to ciotka, 
zna się ją od dziecka, zawsze była i będzie, tak jak
86
Kolumna Zygmunta w Warszawie. I tyle. Ale myśl, że ciotka może się podobać — to 
mi przyszło do głowy po raz pierwszy.
—  No, pa, mała! Muszę uciekać, bo inaczej ucieknie mi autobus.
Zamachała ręką i tyle ją widziałam. I znowu nie dowiedziałam się nic. Oprócz 
tego że nikt — jak na razie — nie ma prawa odebrać nam Domku Babci. I że gdyby 
komuś się jednak udało, to ciocia chyba by tego nie przeżyła.
—  Widziałaś się z ciotką? Właśnie wyszła.
—  Byłyście razem coś załatwiać? Gdzie, w jakimś urzędzie, tak?
No proszę, nareszcie coś konkretnego! Mama, zaczerwieniona i wyraźnie speszona, 
mruknęła coś pod nosem, odwróciła się i wyszła z przedpokoju. A więc jednak. No, 
nic z tego, teraz nie dam się tak łatwo zbyć.
—  Co razem robiłyście tak długo?
—  Mówiłam ci już, Paulinko, to nasza sprawa. Nie mogę ci jeszcze tego 
powiedzieć.
—  A wiesz, ciocia mówiła, że jakby musiała oddać Dom Babci, to by umarła.
—  Tak?... Też tak myślę. No, bierz się do lekcji, późno dziś wróciłaś. Prosiłam 
cię przecież, żebyś mi mówiła, jak gdzieś idziecie po szkole.
87
Nie, to jednak nie chodzi o spadek. A w każdym razie nie o zaginiony testament 
babci. Niemożliwe, żeby mama tak kompletnie się nie przejęła nieszczęściem 
swojej rodzonej siostry. Ale w takim razie — co one przede mną ukrywają?
Na moją mamę zawsze dobrze działają logiczne argumenty. Tu by się przydała Iwona, 
ale ostatecznie ja też nie jestem taka głupia, jak mi to usiłuje cały czas 
wmówić Abramska. Co mama zyskuje, ukrywając przede mną jakąś rodzinną tajemnicę? 
Czy jest pewna, że nie dowiem się jej w inny sposób, dajmy na to, od innych 
ludzi? Poza tym tata zawsze powtarza, że coś, co jest ukryte, bardziej kusi. 
Uzbrojona w takie argumenty miałam już ruszyć do ataku, kiedy zadzwonił telefon. 
Mama oczywiście natychmiast skorzystała ze sposobności i uciekła do kuchni. A ja, 
ledwie podniosłam słuchawkę, natychmiast usłyszałam radosny świergot Beaty:
—  Paula? Paulina! Słuchaj, dostałam! Dostałam pierwsze dwa listy! Nie jest z 
nami tak źle, może nie zostaniemy Miss świata, ale i tak może być fajnie!
—  Już dostałaś? — nie mogłam uwierzyć. — Tak szybko? Dopiero parę dni temu 
wydrukowali...
—  Ha, ha! Widocznie spojrzeli na moją fantastyczną Podobiznę i od razu 
zdecydowali, że trzeba mnie
88
poznać. Ale poważnie, Paula, jeden list od dziewczyny, nazywa się Kasia i 
mieszka w Radomiu. A drugi, słuchaj, nie uwierzysz, przysłał chłopak, Andrzej, 
mieszka niedaleko nas, ma szesnaście lat, chodzi już do liceum. Słyszałaś? Do 
li-ce-um! I napisał, że chciałby się zaprzyjaźnić. I że mu się spodobałam! 
Uwierzyłabyś, że taki różowy grubas, jak ja, może się w ogóle komuś spodobać?
VII. Kto ma rację?
— Ona już się wyłączyła.
Boże, ona jest chyba czarownicą. Na chwilę odpłynęłam myślą, zapatrzyłam się w 
Krzysia Haczewskiego, w ciągu kilku dni nasz nowy kolega stał się prawdziwym 
guru klasowym. Okazało się, że uroda może czasami iść w parze z mądrością. 
Krzysiek jest spokojny i poważny, wyróżnia się na tle klasy. Ciekawe, bo nie 
odzywa się zbyt często, jednak jeżeli już, to wszyscy milkną, żeby go posłuchać. 
Ma autorytet — nie bez racji, skoro zawsze powie coś oryginalnego, coś, co daje 
do myślenia.
—  Wyłączyła się — Pani Skupina stanęła nade mną.
Nie lubię geografii. Żebym nie wyszła na kompletnego nieuka, muszę tu zaznaczyć, 
że uwielbiam polski i historię. I plastykę. Mam z tych przedmiotów czwórki, 
piątki i szóstki, a pani Raczek powiedziała nawet ostatnio, że mam talent 
literacki! Tak się właśnie wyraziła i dodała, że „może coś kiedyś z tego będzie".
—  Gdzie masz wyłącznik? — zachichotał Rafał.
90
—  O czym przed chwilą rozmawialiśmy, Paulina? -—wciąż stała nade mną. Nie 
znoszę, jak ktoś tak nade mną stoi, właściwie nie wiadomo po co. Skupina ma głos 
jak trąba jerychońska, można by ją usłyszeć z drugiego końca stadionu. Jeśli się 
więc obawia, że jej nie dosłyszę...
—  O czy rozmawialiśmy? No, słucham?
Masz ci los, przyczepiła się. Skoro już wie, że nie słuchałam, to po co pyta? W 
klasie zrobiła się nagle głucha cisza. Nauczycielka stała nade mną i czekała na 
odpowiedź. O czym rozmawiali? Nie wiem, o czym rozmawiali, bo od dłuższego czasu 
byłam zajęta myśleniem. Jedyne, co mogę zrobić, to przeprosić. Ludzie powinni 
sobie wybaczać, jak mówi tata.
—  ...Przepraszam...
—  Kozińska...
Dzwonek. Uff. Cudownie. Nareszcie. Dzisiaj piątek, najrozkoszniejszy dzień 
tygodnia. Przed nami fantastyczny wolny weekend. Jeszcze tylko jedna lekcja — 
niestety kochana matematyka. Pani Abram-ska ze swojego króciutkiego 
minizwolnienia wróciła z niespożytą energią do pracy. Oba dozwolone nie-
przygotowania zostały już przez mnie lekkomyślnie wykorzystane, a lekkomyślności 
tej wczoraj omal nie przypłaciłam jedynką. O warunku rodziców (pies za
91
wzorowe świadectwo) już nawet nie myślałam. Jakby mnie teraz, nie daj Panie Boże, 
wyciągnęła, to koniec.
—  Skupina gadała o narkotykach, dlatego tak się wkurzyła, że nie słuchasz — 
poinformowała mnie Iwona, wgryzając się ze apetytem w kajzerkę z żółtym serem. 
Już dawniej ustaliłyśmy, że każda z nas codziennie część swojego śniadania 
będzie zostawiać dla Trampa. Ta część różnie wyglądała, ja w każdym razie 
starałam się zawsze oddawać przynajmniej połowę.
—  O narkotykach? Skąd jej to przyszło do głowy? — zdumiałam się.
—  Podobno krążą po szkole handlarze.
—  Słuchajcie, a gdybyśmy ich złapały? — wymyśliła Beata. — Ciekawe, czy 
dostałybyśmy nagrodę... ?
—  Ale jak to: krążą po szkole? Złapali kogoś? — zaciekawiłam się.
—  Nie, nie złapali. Gadała, żeby niczego nie brać od obcych, wiesz, takie... — 
świdrujący dźwięk dzwonka przerwał rozmowę. Podniosłyśmy się ciężko z podłogi.
W klasie było już kilka osób, Abramska na nieszczęście też, punktualna jak 
zawsze. Inni nauczyciele pozwalają sobie czasem na drobne spóźnienia, dzięki 
czemu udaje się urwać parę minut lekcji. Ona — nigdy. Teraz też, siedzi sobie 
przy biurku, słuchając z uwagą
92
Anki Nowickiej. Oho, ciekawe, o czym mówią, przecież Anka też ma już dwa enepy. 
Inna sprawa, że Anka to Anka — zawsze wszystko wie, a jeśli nawet czegoś nie wie, 
to i tak sprawia wrażenie, jakby wiedziała. Nie wiem, jak to robi, nigdy nie 
udało mi się posiąść tej cennej umiejętności. Prawdę mówiąc, ze mną jest wręcz 
przeciwnie. Ja, kiedy coś wiem, to i tak często sprawiam wrażenie, jakbym nic 
nie wiedziała. Zwłaszcza na matematyce.
—  Moi drodzy.
Zaczyna się.  Nieprzyjemny   dreszczyk przeleciał mi po krzyżu.
—  Moi drodzy, posłuchajcie mnie, proszę. Wasza koleżanka zwróciła się do mnie z 
prośbą, żebym mimo trzeciego nieprzygotowania nie wstawiała jej oceny 
niedostatecznej.
Ucichło. Szepty, rozmowy, szurania krzesłami, szelest kartek — nic. Cisza.
93
—  Znacie oczywiście zasadę. Dwa nieprzygotowa-nia w semestrze. Trzecie oznacza 
ocenę niedostateczną. Chyba, że ktoś był chory, wtedy możemy umówić się na 
zdawanie materiału. Ale w tym przypadku nie było choroby A więc...
A więc Anka jak zwykle wykazała się wyjątkową bezczelnością. Ciekawe, ciekawe, 
co też wymyśli w tej sytuacji Abramska... Cisza panowała absolutna, jak w 
rodzinnym grobowcu.
—  Część z was otrzymało już jedynki za trzecie nieprzygotowanie. Czy mam w 
związku z tym ulec prośbie waszej koleżanki i ten jeden raz wyjątkowo odpuścić?
Dobre pytanie.
—  Mogłabym. — Zamilkła na chwilę i wyraźnie się zamyśliła. Stanęła w bezruchu, 
jak manekin na wystawie. Miałam wrażenie, że pod jasną, ufryzowaną czupryną 
widzę pulsujące z wysiłku zwoje nerwowe... — Mogłabym — podjęła znowu. Boże, 
niech ona wreszcie powie, co zrobi, a nie, co mogłaby zrobić. Bo to, co mogłaby, 
to akurat wszyscy wiemy. Mogłaby na przykład przyczepić się dla odmiany do 
bezczelnej Anki, zamiast dręczyć mnie. — Ale uważam, że to wy sami powinniście 
zadecydować. Czy chcecie przedyskutować tę sprawę?
94
—  Kiedy, kiedy?      ó$b\ Teraz? Teraz? —             /???^
y.\     /?     'U    '
parę głosów         /   ?^-?
z głębi klasy. — Tak
—   znowu zastanowiła się
chwilę. — Zrobimy sobie taką... lekcję wychowawczą. Uważam, że na tę sprawę 
warto poświęcić matematykę. Nic nie stracimy, w poniedziałek zamiast lekcji 
wychowawczej zajmiemy się rachunkami. — Spojrzała na zegarek. — Ania wyjdzie, 
żebyście nie czuli się skrępowani jej obecnością. A wy macie teraz czas na 
podjęcie decyzji.
A więc dzisiaj nie będzie matematyki. Będzie za to w poniedziałek rano. Zanim 
zastanowiłam si<?> co tak naprawdę jest gorsze — zepsuty niedzielny wieczór, a w 
zamian za to uratowane piątkowe popołudnie, czy też           /' tak, jak było 
do tej pory— spojrzałam na Ankę.
Nie lubiłam jej.
Naprawdę jej nie lubiłam. Złośliwa intrygantka, mogłaby skłócić Winnetou z Old 
Shatterhandem, gdyby tylko miała okazję z nimi porozmawiać. Do tego ciągle się 
czymś chwaliła, i to tak umiejętnie, że trudno się było do czegoś przyczepić. 
Sprawiała raczej wrażenie, jakby przypadkowo informowała o jakimś suchym, 
niewiele znaczącym fakcie... No i jeszcze ta stara historia, chyba sprzed dwóch 
lat.
Ciągle mam ją w pamięci, chociaż sprawa była dawno „przeproszona". Otóż nasza 
biologiczka, pani Walewska, nazywana przez nas pieszczotliwie Babcią, 
postanowiła zrobić lekcję powtórzeniową, a ja akurat wyjątkowo tego dnia nie 
nauczyłam się. Wyjątkowo, słowo daję, biologię zawsze lubiłam, a i Babci trudno 
było nie kochać. Zawsze dzień wcześniej wszystko porządnie powtarzałam. Pech, że 
akurat wtedy poprzedniego dnia zachorowałam, nie byłam w szkole i trochę się 
rozleniwiłam. No i nie powtórzyłam, więc niewiele umiałam. Tymczasem Babcia, 
wiedziona nieomylnym belferskim instynktem, wyciągnęła mnie na środek z zamiarem 
dokładnego przemaglowania. „Jeszcze wczoraj byłam chora", oświadczyłam zgodnie z 
prawdą. Przez chwilę wydawało się, że małe słówko „jeszcze" załatwi całą 
sytuację pozytywnie. Babcia bez słowa przerzuciła kartki dziennika. „Ojojoj, 
wszyscy
96
chorzy", westchnęła ze smutkiem. W przeciwieństwie do większości nauczycieli 
nerwusów, którzy wrzeszczą na człowieka bez opamiętania, Babcia była okazem 
spokoju. Prawie nigdy się nie denerwowała, a w sytuacjach, w których ewentualnie 
mogłaby wybuchnąć gniewem, stawała się po prostu bardziej posępna. „No 
dobrze...", mruknęła wtedy z markotną miną. Nim jednak zdążyłam odetchnąć, 
usłyszałam za plecami zdanie wypowiedziane dość głośno (wystarczająco głośno, 
żeby dotarło do Babci): „Ale, Paula, byłaś chora tylko jeden dzień!". Anka. 
Wstała ze swojego miejsca i patrzyła na mnie z pretensją. Nauczycielka 
zatrzymała się z kredą w ręce. Bez słowa zajrzała do dziennika. „Rzeczywiście... 
Dobrze, Kozińska, chodź no tutaj do odpowiedzi... Nie bój się, mówiłam wam, że 
to tylko krótkie powtórzenie". Więc poszłam. Nie dostałam wprawdzie dwójki ani 
jedynki, coś niecoś z tej biologii jednak umiałam, ale za to tróją z potężnym 
minusem fatalnie wpłynęła na ocenę końcową. Byłam wściekła, ale cóż było robić. 
Z jednej strony wiedziałam doskonale, co Anką kierowało: po prostu miała 
nadzieję (nie bezpodstawną, jak się okazało), że Babcia zajmie się mną i nie 
wyciągnie jej. Widocznie też się nie nauczyła. .. co oczywiście jej nie 
usprawiedliwiało. W całej tej historii zdziwiło mnie natomiast, jak bardzo
97
postępkiem Anki oburzeni byli moi rodzice. Zezłościli się na nią jeszcze 
bardziej niż ja sama. „O Boże, doniosła na ciebie do nauczycielki?!", przeraziła 
się mama. Tata zareagował jeszcze ostrzej. „Nie baw się już więcej z tym 
szpiclem!", warknął znad gazety. Wszystko skończyło się na wielkiej burzy i na 
przeprosinach, ponieważ moja mama — nieopanowana gaduła — nie mogła wytrzymać i 
opowiedziała wszystko rodzicom Anki. A oni z kolei zrobili jej awanturę i kazali 
mnie przeprosić. Przeprosiła, przyjęłam, sprawa była zamknięta. Co wcale nie 
znaczy, że zapomniałam kompletnie, jaka z niej zołza.
No więc nie lubiłam Anki. Ale teraz, kiedy na nią spojrzałam, zrobiło mi się jej 
żal. Patrzyła na klasę, już nie tak wyzywająco, jak zwykle. Patrzyła niepewnie, 
z pytaniem w oczach. I z tym pytaniem, wypisanym na twarzy, wyszła z klasy.
Z zamyślenia zbudził mnie poirytowany głos Marzeny:
—  Przepraszam, czy nasze jedynki, które dostaliśmy już za trzy enepy, też 
zostaną skreślone?
—  Właśnie!
—  Dlaczego akurat jej?!
—  To niesprawiedliwe, proszę pani! — Kaśka i Gosia, siedzące na końcu klasy 
dwie papużki nierozłączki,
98
aż zaczerwieniły się z emocji. Ubierały się podobnie, czesały identycznie i 
zawsze miały takie samo zdanie. Swoje „to niesprawiedliwe" też wyskandowały 
jednocześnie.
—  Chwileczkę!... — Rafał zerwał się gwałtownie z ławki, potrącona przypadkowo 
książka z łomotem upadła na podłogę. — Chwileczkę, ja właściwie też jestem 
dzisiaj nieprzygotowany! Mnie też proszę więc nie wstawiać jedynki!
—  I mnie! I mnie! Skoro tak, to i mnie też, proszę pani! — pojedyncze głosy 
ginęły w ogólnym harmide-rze.
—  Przecież pani w ogóle nie będzie dzisiaj pytać, już powiedziała, że matma 
dopiero w poniedziałek...
—  Więc ja na poniedziałek też się nie przygotu-ję!...
—  Pytanie jest proste. — Abramska. Odezwała się wreszcie. Ciekawe, co sobie w 
tej chwili myślała. Bo na razie patrzyła na klasę ze spokojną ciekawością 
naukowca, obserwującego w laboratorium parę morskich świnek. Abramska, ta sama 
Abramska, która egzekucją przy tablicy reagowała na każdy, najcichszy nawet 
szept, teraz zdawała się być głucha jak Beethoven.
—  Pytanie jest proste, moi drodzy. Czy mam wstawić jedynkę waszej koleżance? To 
wy dzisiaj decydujecie.
99
—  Nie macie co wrzeszczeć — nie wytrzymała Iwona. — Nie macie co wrzeszczeć, 
przecież pani powiedziała wyraźnie, że to my mamy podjąć decyzję. Więc 
zastanówmy się.
Łatwo jej mówić: „podjąć decyzję". Dlaczego akurat Anka miałaby być zwolniona z 
jedynki? Z jakiej racji? Dlatego, że o to poprosiła? Właściwie nie ma się nad 
czym zastanawiać... Spojrzałam z pretensjami na Iwonę. Nie patrzyła na mnie, 
miała nieprawdopodobnie zamyśloną minę, tak jakby od jej decyzji zależały losy 
świata.
—  Ance należy się pała, tak samo jak nam wszystkim za trzecie nieprzygotowanie 
— powiedziałam na pół do Iwony, na pół do klasy.
—  Też tak uważam — przytaknęła Marzena. Iwona milczała niepokojąco. — No nie, 
Beata?
— Ja... ja nie wiem. Chyba tak.
—  Opamiętajcie się. — No proszę, wreszcie odezwał się nasz Nowy, Krzyś 
Haczewski, jak zwykle cichym, spokojnym, opanowanym głosem, jakby wcale mu nie 
zależało, żeby go ktoś usłyszał. Ale usłyszeli i zrobiło się trochę ciszej. — 
Wiecie, ja nie znam dobrze Anki. Ale i tak nie wydaje mi się, żebym ją 
specjalnie lubił. Tyle że tu nie o to chodzi. Zrozumcie wreszcie, że tu nie o to 
chodzi.
100
—  A o co? — pisnął Rafał. Chyba nie polubił za bardzo naszego Nowego. — No, 
proszę, słuchamy szanownego pana, o co w tym wszystkim chodzi. Bo dla mnie 
sprawa jest prosta. Jedna cwaniaczka chce być specjalnie potraktowana.
—  Nie — odpowiedział spokojnie i cicho Krzyś. — Chodzi o to, że możemy jedno z 
nas, rozumiecie, jedno z nas, uchronić przed pałą. Możemy pomóc jednemu z nas.
—  Nic nas to nie kosztuje — Iwona wstała i odezwała się cichutkim głosem, tak 
jakby chciała, żebym tylko ja ją usłyszała. Ale ponieważ wstała, a po wypowiedzi 
Krzysia jak zwykle było trochę ciszej, usłyszało ją wielu. — Zrozumcie, że nic 
nas to nie kosztuje, a możemy komuś pomóc. Ja po prostu nie lubię Anki, ale czy 
dlatego, że jej nie lubimy, mamy postawić jej pałę...?
—  Chwileczkę, mów za siebie. Ty nie lubisz Ani, ja do niej nic nie mam. Lubię 
ją, jest w porządku. Ale to jest po prostu niesprawiedliwe! — zaperzyła się 
Marzena.
—  Lubisz ją, ale chcesz, żeby dostała laskę. Ciekawe!
—  Więc głosujmy!
—  Dlaczego ona ma być zwolniona z tej jedynki?
101
—  Powiem wam dlaczego! Dlatego, że mamy szansę ją zwolnić. Nic na tym nie 
tracimy!
Mętlik, kompletny mętlik w głowie. Do pewnego momentu myślałam sobie w ten 
sposób: wstrętnej Ance znowu się uda, to niesprawiedliwe, żeby została zwolniona. 
Ale... no kurczę, teraz już nie wiem, co myśleć. Trochę mi jednak głupio. Bo w 
gruncie rzeczy — taktycznie, co mi szkodzi, że Anka nie dostanie jedynki? Nic! 
Chcę, żeby dostała, bo jej nie lubię. Ale czy to jest wystarczający powód?...
—- Hej, głosujemy. Kto jest za laską dla Anki?
—  No, nie, niech każdy napisze na kartce...
—  A co, boisz się przyznać otwarcie?
—  Głupi jesteś, powiedziałam przecież, że jestem za tą jedynką!
—  No to już, zaczynamy, kto jeszcze za laską?
Chwila ciszy. Jedna ręka w górze, druga, trzecia. Gdybym tak mogła sobie teraz 
zniknąć i pojawić się z powrotem w poniedziałek rano (po matematyce oczywiście). 
Niestety, nie ma takiej możliwości. Podniosłam rękę.
Kto przeciw? Krzysiek. I Iwona. Chwila milczenia. .. Kasia i Gosia! Poszeptały, 
poszeptały i zgłosiły się, jak zwykle jednocześnie. Ciekawe — jeszcze parę chwil 
temu krzyczały, że to niesprawiedliwe... A więc czworo. I nikt więcej.
102
Kto się wstrzymał? Parę osób, w tym również Beata. No tak, przecież można było 
się jeszcze wstrzymać. Zapomniałam. Ale właściwie, czy wstrzymanie się coś 
załatwia?
—  Doskonale, zawołajcie Ankę.
Spojrzałam na Abramską. O rety, ale smutna! Jak Babcia w swoim najposępniejszym 
dniu. Patrzy w zamyśleniu, nic nie mówi, tylko patrzy w przestrzeń, gdzieś w 
ścianę, za naszymi plecami. No, wreszcie wstała. Zaraz przyjdzie Anka.
—  Klasa zadecydowała, żeby wstawić ci ocenę niedostateczną.
—  Najgorzej było, jak się rozpłakała.
Od samej szkoły szłyśmy praktycznie w całkowitym milczeniu, jeśli nie liczyć 
niewiele znaczących uwag Beaty o poniedziałkowej klasówce z polskiego i mojej 
krótkiej refleksji na temat ostatnio widzianych przez nas na wystawie bardzo 
ładnych i bardzo, bardzo drogich spodni. Zawsze brakuje nam czasu na rozmowę, 
ale dzisiaj, kiedy wszystkie myślimy o tym samym, żadna z nas nie potrafi 
wydusić z siebie jednego porządnego zdania. No więc w końcu ja wydusiłam, bo ile 
czasu można tak iść, myśleć o tym samym, a mówić o czym innym?
103
—  Tak, musiało jej być cholernie przykro. Iwona. Wreszcie się odezwała. I nie 
tylko się odezwała,
ale chyba po raz pierwszy w życiu użyła takiego słowa!
—  Uważasz... Myślisz, że powinniśmy byli jej odpuścić? — mruknęłam.
—  Myślę, że mogliśmy zrobić coś dobrego, nic na tym nie tracąc.
—  To byłoby niesprawiedliwe. A poza tym nie lubię Anki.
—  A gdybyś ją lubiła? Głosowałabyś inaczej, bo byłoby to bardziej sprawiedliwe?
—  Nie wiem, nie męcz mnie — zniecierpliwiłam się.
—  Sama mnie zapytałaś.
Podczas tej krótkiej rozmowy nie patrzyłam na Iwonę, ona też spoglądała gdzieś w 
bok. Z Beatą zaprzyjaźniłyśmy się właściwie niedawno, chyba ze dwa lata temu. 
Ale Iwona to co innego. Z Iwoną siedziałam „od zawsze", to znaczy od drugiej 
klasy, od kiedy Iwona się tylko u nas pojawiła. Siedziałam wtedy sama i bardzo 
się martwiłam, gdy reszta towarzystwa, korzystając z nieobecności nauczyciela, 
gadała jak szalona, a ja nie bardzo miałam z kim. Na szczęście nie zdążyłam się 
porządnie namartwić, bo któregoś dnia przyszła do nas nowa uczennica. Przyszła, 
rozejrzała się po klasie
104
— było parę wolnych miejsc (grypa przetrzebiła sporą część szkoły), ale ona 
podeszła prosto do mojej ławki pod oknem i spytała uprzejme: „Przepraszam, czy 
mogę z tobą usiąść?". Zobaczyłam niebieskie oczy i śmieszny, krótki, ciemny 
warkoczyk. „Tak, tak, możesz, możesz!" — przesunęłam się pospiesznie, żeby się 
przypadkiem nie rozmyśliła. Ale ona nie myślała się rozmyślić. Jeszcze tego 
samego dnia wiedziałyśmy o sobie masę rzeczy. Że obie uwielbiamy Ferdynanda 
Wspaniałego i Bułeczkę, a nienawidzimy głupiego Króla Maciusia Pierwszego. Że 
chciałybyśmy mieć starszego brata (ja mogłabym się zgodzić także na młodszą 
siostrę, ale tę Iwona szczęśliwie posiadała). Że marzymy o psie. Że ja lubię 
malować, a Iwona wyszywać krzyżykami. Że ja byłam na wczasach w Szczyrku, a ona 
w Jastrzębiej Górze. I tak dalej, i tak dalej. Od tej pory zawsze już miałam z 
kim gadać. Zdarzały nam się oczywiście sprzeczki, a nawet trochę większe kłótnie, 
tyle że one nigdy nie wyglądały tak, jak teraz. Teraz właściwie nie pokłóciłyśmy 
się; idziemy w milczeniu, nie patrząc na siebie, a Iwona zachowuje się, jakby 
miała do mnie żal. A ja do niej.
— A ty tak mówisz, bo... — Nie powiedziałam tego, ale nie miało to znaczenia, bo 
Iwona i tak domyśliła się, o co chodzi. Spojrzała mi prosto w twarz,
105
na chwilę tylko spotkałyśmy się oczami. Głupio mi się zrobiło. Krzysiek podobał 
się wszystkim, to fakt, a Iwona była nim szczególnie zauroczona. On pierwszy 
sprzeciwił się całej klasie, a ona tuż po nim. Ale znałam ją na tyle, że 
powinnam wiedzieć: nigdy nie głosowałaby w ten sposób, gdyby nie była całkowicie 
przekonana do swojej racji. To, że po tej sytuacji nasz nowy kolega być może 
zwróci na nią baczniejszą uwagę, to już zupełnie inna sprawa.
Szłyśmy skrajem chodnika i akurat zatrzymał się niedaleko nas autobus. Dosłownie 
obok nas, po prostu stanął na światłach. Spojrzałam odruchowo w tamtą stronę i 
wtedy zobaczyłam. Nie, bynajmniej nie Ankę, ale kogoś, kto nie mógł zniknąć z 
moich myśli przez ostatnie dni. Coś we mnie szarpnęło. Mój wybawiciel z windy, 
„Dziki" — tak na niego wtedy krzyknął ktoś z dołu. Teraz siedział w tym 
autobusie i patrzył w moją stronę, tak że mogłam go doskonale rozpoznać... 
Sympatyczne, naprawdę sympatyczne czarne oczy. I taki miły wyraz twarzy, trochę 
nieobecny, chyba mnie nie zauważył, zamyślony...
—  To on, ten z windy! — krzyknęłam, akurat w momencie, kiedy autobus ruszył.
—  Nie widziałam go — odrzekła Iwona, bezbłędnie odgadując, o kogo chodzi. — 
Ciekawe, dokąd jechał.
106
—  Ten autobus ma jeszcze masę przystanków, więc w ten sposób chyba tego 
chłopaka nie odnajdziesz — zauważyła trzeźwo Beata.
Atmosfera od razu rozjaśniła się, na chwilę przestałam myśleć o sprawie Anki i 
rozstałyśmy się w o wiele lepszych nastrojach. Jednak do domu wróciłam 
rozmarzona i rozżalona. Mieszkamy w tym samym mieście — dlaczego, u licha, nie 
możemy się spotkać w normalnych okolicznościach? Na przykład na jakiejś 
imprezie... Chociaż... Swoją drogą ciekawe, jak on by głosował? Tak jak Iwona i 
Krzysiek? Boże, coś mi się wydaje, że tak. I chyba nie pochwaliłby mojej decyzji.
—  Co cię dzisiaj ugryzło, że nie masz humoru?
— zagadnął tata. — Była dzisiaj matematyka?
—  Matmy właściwie nie było... — co mi szkodzi opowiedzieć tacie o wszystkim. I 
tak nic nie może poradzić, ale dlaczego miałby nie wiedzieć...
—  ... i chyba na dodatek pokłóciłyśmy się z Iwoną
— zakończyłam z goryczą moją relację.
— Jeżeli tylko „chyba", to jest możliwość, że się pogodzicie — roześmiał się 
tata. — Ale wiesz, to bardzo ciekawy dylemat moralny. Baaardzo ciekawy... Mógłby 
się nadawać na pracę magisterską z etyki. Nie
107
podoba mi się tylko... — zamyślił się. — Nie podoba mi się postępowanie pani 
Abramskiej. Zrobiła z was króliki doświadczalne. Cóż, nauczyciel też jest 
człowiekiem i nie zawsze musi mieć rację... co nie znaczy, że mają ją uczniowie.
—  Ktoś przecież musi.
—  Ano właśnie — nie dał mi dokończyć. — Anka nie powinna prosić nauczycielki o 
taką rzecz, nauczycielka nie powinna wystawiać was na próbę, a wy nie 
powinniście głosować hurmem za jedynką. Każdy po trosze jest winien. Nikt do 
końca nie ma racji.
Zamyślił się znowu. Nie lubię, gdy ktoś w połowie rozmowy przestaje mówić i 
zaczyna myśleć. Ja potrafię to robić na głos, ale mój tata, niestety, nie. Tata, 
kiedy myśli, nic nie mówi, a to jest bardzo denerwujące.
—  Opowiem ci historię — podjął po dłuższej, nużącej chwili — o pewnej mojej 
nauczycielce. Uczyła geografii i była moją wychowawczynią. Kiedyś, na samym 
początku, w pierwszej klasie liceum, zrobiliśmy jej bardzo głupi kawał... 
Wiedzieliśmy, że miała perukę, więc któryś przybił nad drzwiami gwoździk, akurat 
w taki sposób, że peruka musiała się zaczepić, kiedy nauczycielka przechodziła. 
Tak też się stało. Przeszła,
108
zaczepiła, okazało się, że jest kompletnie łysa... — tata spojrzał ponuro, — 
Rozpłakała się i wybiegła. Wszyscy czuliśmy się  okropnie, no wiesz, taki 
niesmak. To było w czasach, kiedy nie można było nic dostać w sklepach, ale 
udało nam się zdobyć ogromną   wedlowską   bombonierkę. Wręczyliśmy jej to z 
przeprosinami, tłumaczeniami,   że   nie   chcieliśmy, żeby zapomniała. Przyjęła 
przeprosiny, wzięła od nas bombonierkę i później przez całe cztery lata była 
bardzo dobrą nauczycielką i wychowawczynią. Po maturze, którą wszyscy zdaliśmy 
celująco, kupiliśmy jej na pożegnanie jakiś prezent. — Zamilkł, zastanawiał się 
przez chwilę.
—  No i co? — zapytałam.
—  Chcieliśmy jej naprawdę szczerze podziękować, bo była rzeczywiście doskonałą 
wychowawczynią, przeprowadziła nas wszystkich do tej matury... No więc dajemy 
jej ten prezent, a wiesz, co ona na to? „Ja też mam dla was prezent", 
odpowiedziała i... wręczyła nam naszą bombonierkę sprzed czterech lat. 
Nienaruszoną. Nawet nierozpakowaną. Trzymała to przez całe cztery lata, żeby nam 
pokazać, że nie wybaczyła.
—  O Boże — nie byłam w stanie nic innego powiedzieć.
109
— Widzisz, pokazała nam, że nigdy nie zapomniała tego, co jej zrobiliśmy... 
Oczywiście nie zachowała się jak prawdziwy pedagog. Jak można aż tak zapiec się 
w nienawiści?... Ale też żadne z nas nigdy nie zapomni tej bombonierki. — 
Westchnął, wstał i, zbierając po drodze wszystkie brudne talerze i miseczki, 
udał się do kuchni. — Uważaj, jeśli będziesz kiedyś chciała komuś dopiec albo 
zabawić się czyimś kosztem — dodał już w drzwiach. — Wiem, że to nic odkrywczego, 
ale każdy z nas jest człowiekiem, który ciągle popełnia jakieś błędy.
no
VIII. Wizyta
— Przystojny, prawda? — zdjęcie uśmiechniętego od ucha do ucha ciemnookiego 
bruneta znałam już tak doskonale, że z jego fizjonomii mogłabym pisać klasówkę. 
Beata, wciąż niedowierzająca, że „taki grubas jak ona może się komukolwiek 
spodobać", od paru dni zasypywała nas gradem informacji na temat nowo poznanego 
korespondencyjnego przyjaciela. Trzeba przyznać, że ich znajomość rozwijała się 
w prawdziwie wyścigowym tempie. Wydawało mi się, że dopiero co Beata pokazywała 
nam z dumą wiadomy egzemplarz „Kolorowej Nastolatki", a już proszę bardzo, jaki 
efekt! Całkiem przystojny (przynajmniej na zdjęciu) szesnastoletni licealista 
przesłał naszej koleżance już drugi list, do którego tym razem dorzucił swoją 
podobiznę!
— Napisałam mu tylko, że on widział w gazecie moje zdjęcie, a ja nie mam pojęcia, 
jak on wygląda. Więc wysłał tę fotografię i napisał, że powinniśmy oboje móc w 
razie czego rozpoznać się na ulicy... skoro już mieszkamy niedaleko siebie — 
pomachała nam
111
przed  nosami  zapełnioną drukowanym maczkiem kartką.
—  Dlaczego nie napisał ręcznie? — skrzywiła się Iwona.
—  On wszystko pisze na komputerze, tak się przyzwyczaił. Zresztą uwielbia 
informatykę — wyjaśniła gorliwie Beata. — Gdybym miała jakieś kłopoty z 
komputerem, to mi chętnie pomoże...
—  Przecież ty nie masz komputera — zdziwiłam
się.
—- Ale on o tym nie wie, to było w ostatnim liście.
-— Powinien napisać ręcznie, wiadomo by było, jaki ma charakter pisma — upierała 
się Iwona.
—  Czepiasz się — wtrąciłam zniecierpliwiona. — Po co ci jego charakter pisma?
Odwróciła głowę i nic nie odpowiedziała, co wto-statnich dniach zdarzało się jej 
dość często. Wracałyśmy do domu dłuższą drogą, przez lasek. Słoneczko tak grzało, 
jakby prosiło, żebyśmy się urwały z ostatniej lekcji. Na szczęście pani Skupina 
nas wyręczyła — okazało się, że musi dzisiaj wcześniej wyjść i wspaniałomyślnie 
zwolniła nas do domu. Wydarzenia ubiegłego tygodnia trochę zacierały się już w 
naszej pamięci, co wcale nie znaczy, że zostały kompletnie zapomniane. Niestety. 
Niby gadałyśmy ze sobą jak dawniej, ale jed-
112
nak nie do końca. W klasie jeszcze przez parę dni była napięta atmosfera. 
Wyglądało to tak, jakby wszystkich naraz rozbolały zęby. Albo głowy. I nikomu 
nie chciało się rozmawiać. A Iwona...
Ano właśnie. U Iwony czuć było dziwną rezerwę: Bywało, że tak jak teraz milkła 
nagle, patrząc gdzieś w bok. A czasami znowu, gdy na mnie patrzyła, miałam 
wrażenie, że widzi we mnie jakąś zupełnie obcą dziewczynę. Nie potrafię tego do 
końca wyjaśnić, ale zachowywała się dziwnie, z całą pewnością! Miałam wielką 
ochotę szczerze o tym z nią pogadać, ale jak właściwie wytłumaczyć, o co mi 
chodzi? Zapytam: „Iwona, powiedz szczerze, masz coś do mnie?", ona odpowie: 
„Nie", i co ja mam wtedy na to powiedzieć? „Bo czasami w ogóle na mnie nie 
patrzysz"? Nie, to głupota do kwadratu (no proszę, matma wciska się do mojego 
umysłu z każdej strony, nawet w myślach czerpię z niej pełnymi garściami...). 
Jak niby mam jej to wytłumaczyć? Najlepiej by było, gdyby weszła do mojego 
umysłu i sama zobaczyła, o co mi chodzi... Bo na Beatę w tym stanie 
podekscytowania trudno liczyć. Próbowałam ją zapytać, czy Iwona nie wydaje jej 
się trochę dziwna. Spojrzała na mnie rozkojarzonym wzrokiem, „Tak, masz rację, 
ja też to zauważyłam. Chyba ma jeszcze pretensję za Ankę, trzeba z nią pogadać".
??
I to wszystko, bo na drugi dzień gadała, owszem, ale wyłącznie o liście Andrzeja.
Jeśli zaś chodzi o samą Ankę, to szczęśliwie miałam okazję zobaczyć się z nią 
dopiero we wtorek. W poniedziałek jej nie było, co uratowało mnie przed 
katastrofą, bo nie miałabym pojęcia, o czym miałybyśmy przez całą drogę do 
szkoły rozmawiać. No, o czym można mówić w poniedziałek rano z kimś, kto w 
piątek po południu rozpłakał się i wybiegł z klasy? Dzień później sprawa była 
rozwiązana, po prostu zreferowałam dokładnie, co się wydarzyło podczas jej 
nieobecności. A ponieważ zdarzyło się sporo, bo i rzucanie piłką lekarską na 
wuefie, i kartkówka na biologii, i jeszcze na dodatek Rafał przewrócił się na 
schodach, wybijając sobie lewego siekacza — opowiadanie zajęło mi całe dwa 
przystanki. Anka słuchała uprzejmie, podobnie jak ja unikając jak ognia 
drażliwego tematu.
— Zobacz, Paula, twoja mama — wyrwał mnie z zamyślenia głos Beaty.
Spojrzałam, istotnie moja własna rodzicielka maszerowała ochoczo, jak mi się 
zdawało, w stronę pobliskiej poczty. Ale nie, nie weszła tam, ominęła też 
piekarnię i delikatesy. I warzywniak! Mama jest redaktorką w wydawnictwie, w 
zasadzie nie musi być cały czas w pracy, to znaczy są dni, kiedy bierze pracę do
114
domu. Ale w tej chwili idzie w zupełnie przeciwną stronę, w każdym razie na 
pewno nie do naszego domu. Wydawnictwo też mieści się w innej części miasta. Za 
daleko, żeby zawołać, ale ciekawe, gdzie też mama się wybiera?... Oho! Weszła do 
jakiegoś budynku. To chyba dom dziecka. Jacek mówił, że u nich w klasie są aż 
trzy osoby, które tu mieszkają.
—  Macie tam znajomych?
Może i mamy, tylko że ja nic o tym nie wiem. Iwona zerknęła na mnie zamyślona, 
ale zupełnie inaczej, niż dotychczas. To już nie było chłodne spojrzenie obcej 
osoby. Patrzyła ciepło i miło, tak jak dawniej.
— Ja chyba wiem, co tam jest — odezwała się cicho. — Tam oprócz domu dziecka 
jest ośrodek adopcyjny, czy coś takiego.
—  Co takiego?
—  No wiesz, jak ktoś chce adoptować jakieś dziecko.
—  Może nie będziesz już sama! — ucieszyła się Beata, na chwilę zapominając o 
swoim przystojnym korespondencyjnym przyjacielu. — Twoja mama chce adoptować 
dziecko, będziesz miała brata albo siostrę!
Nie wiedziałam, co na to odpowiedzieć, tym razem byłam naprawdę zszokowana. A 
więc ta cała tajemnica to adoptowanie dziecka? Coś podobnego, przez
115
pewien czas przychodziła mi taka myśl do głowy, ale sądziłam, że sprana dotyczy 
raczej ciotki Małgosi,
a nie mamy...
__ N0 teraz to już ci chyba mama powie prawdę
— orzekła Iwona, patrząc na mnie z niepokojem. — Powiedz że ją tu widziałaś... 
Pewnie sama nie wiesz, czy się cieszyć, czy martwić — dodała cicho.
Istotnie Zawsze chciałam mieć rodzeństwo, zawsze. Wyobrażałam sobie, jak fajnie 
by było, gdyby mama przyniosła ze szpitala dzidziusia. Pomagałabym jej we 
wszystkim, a potem uczyłabym takiego malca różnych fajnych rzeczy. Przez całe 
życie, bez względu na wszystko, miałabym kogoś bliskiego. Czy to nie wspaniałe? 
Kiedy tata Beaty miał operację nogi i leżał w szpitalu, to ona i jej mama nie 
zostały same jak te sieroty. Beata chodziła w odwiedziny do taty na przemian z 
dwoma braćmi. Jeden z nich, Witek, jest starszy o parę lat, ma już prawo jazdy, 
więc woził ich wszędzie, gdzie tylko chcieli A poza tym takie rodzeństwo 
zapewnia człowiekowi jakąś przyszłość. No bo co będzie na przykład jak nikt mnie 
nie zechce i zostanę starą panną? Zważywszy na mój nieprzeciętny wzrost, to 
bardzo prawdopodobne. Rodziców już nie będzie, i wszystkie Wigilie do końca 
życia spędzę samotnie. Ewentualnie z ciocią Małgosią, która jest o parę lat 
młodsza od
116
mamy. Prawie na jedno wychodzi. A tak — mogłabym pójść do brata albo do 
siostry...
No tak, ale takie rodzeństwo z tych samych rodziców, to co innego. A jak to 
będzie, jeśli w domu, w naszym mieszkaniu, w kuchni, pokoju, łazience, a może 
nawet w moim pokoju (brrr... brrr... ) pojawi się zupełnie obca osoba? I 
zostanie już na zawsze, do końca życia? O Jezu... Włosy zjeżyły mi się na głowie 
— nie, wcale nie jestem pewna, czy takie rozwiązanie bardzo by mi się podobało.
—  Istnieje jeszcze druga możliwość — snuła przypuszczenia Beata. — Może ty 
zostałaś adoptowana?... I teraz mama szuka jakiś twoich starych dokumentów?. ..
—  Adoptowana?... Ja?...
No tak, ładne rzeczy, właściwie dlaczego by nie? Wszystko jest możliwe. Do taty 
co prawda jestem podobna, ale do mamy prawie wcale. Nie, to chyba niemożliwe, 
mam tyle zdjęć z czasów, kiedy byłam niemowlakiem, no i mama co jakiś czas 
wspomina, jak to w ostatnich miesiącach ciąży potrafiłam dać jej kopa w żebro 
albo w wątrobę. Nie do pomyślenia, żeby to sobie wszystko wymyśliła. Tak czy 
inaczej, muszą mi w końcu powiedzieć, bo oszaleję. Ostatecznie mam chyba prawo 
wiedzieć, gdzie się urodziłam... albo
117
czy przypadkiem w naszym domu nie zamieszka jakaś obca osoba.
—  Paulina... — Iwona namyślała się przez chwilę, wyglądało, jakby sama nie 
bardzo wiedziała, co chce powiedzieć. W końcu podjęła z nowym animuszem: — 
Wiecie co? Nie wracajmy jeszcze do domu. Mówiłam wam, że wczoraj zaczepiła mnie 
pani Janina. Sama mnie zaczepiła, rozumiecie. Chciałaby jeszcze dokładniej 
obejrzeć Trampa, wiecie, czy zdrowy, spokojny, i tak dalej... Chodźmy teraz do 
niej.
O spotkaniu z panią Janiną i jej wyraźnej chęci przygarnięcia naszego pupila 
zostałyśmy zawiadomione dzisiaj z samego rana. Po ostatniej naszej wizycie obie 
z Beatą byłyśmy do tego pomysłu nastawione dość sceptycznie.
—  Nie widziałyście jej mieszkania, mówię wam, meble zupełnie jak z jakiegoś 
starego zamczyska. Wszystkie rzeźbione. A jeden stolik, taki okrągły, ze 
srebrnym blatem z wzorkami, nadawałby się świetnie do wywoływania duchów. Tata 
mówi, że to prawdziwy bada... bidę...
—  Biedermaier—odezwała się Beata uczenie. Obydwie z Iwoną spojrzałyśmy na nią 
ze zdumieniem.
—  Skąd wiesz?
—  Co to znaczy?
118
—  To ma coś wspólnego z duchami? — zapytałyśmy prawie jednocześnie. Bidercośtam! 
Ta Beata jest niesamowita!
—  Nieee... Nie wiem dokładnie, co to znaczy. Jakiś styl, czy coś takiego... W 
każdym razie to są bardzo drogie meble — odpowiedziała Beata. — Takie stare, 
wiecie. Antyki.
—  Ona ma wszystko stare — oświadczyła Iwona. — A w dużym pokoju na kredensie 
stoi taka fajna rzeźbiona skrzynka...
Ale nie musiała mówić nic więcej. Okrągły drewniany „biedermaier", przy którym 
można wywoływać duchy! Trzeba być nienormalnym, żeby nie chcieć tego obejrzeć.
**^-
Dodatkowo, jak słusznie chyba wyczuła Iwona, ja wcale nie miałam ochoty na 
powrót do domu. Wrócę do pustego mieszkania, mamy nie będzie, będę sama ze 
wszystkimi moimi domysłami... O nie, wolę przyjść, jak już zdąży wrócić z tych 
swoich eskapad, i rozmówić się z nią osobiście. Jeśli zaś chodzi o panią Janinę, 
to nie musimy przecież zostawiać Trampa, jeżeli będziemy miały jakieś 
wątpliwości. Gdyby się okazało na przykład, że ta wstrętna, piękna wnuczka może 
mu dokuczać, wtedy go nie zostawimy, o nie!
—  Więc idziemy? — odezwała się z zapałem Beata.
—  Spokój, Tramp, przestań.
Zaraz, jak tylko się pojawiłyśmy, Tramp dostał ode mnie całkiem spory kawałek 
kiełbasy, który wydębi-łam dzisiaj rano od mamy. Beata szybko skoczyła do siebie 
do domu i przyniosła słoik mleka i trochę skórek od kurczaka. No i do tego Tramp 
dostał jeszcze garść chrupek Pedigree, które tydzień temu za własne pieniądze 
kupiła Iwona. Przez ostatnie dni odpasłyśmy porządnie naszego psa — wygląda 
teraz fantastycznie, sierść mu błyszczy, jest wesoły i bardzo przyjacielski 
wobec wszystkich. Skacze na nas, cieszy się i szczeka,
120
jakby miał zamiar zwołać tutaj wszystkich pozostałych sąsiadów.
Drzwi znowu otworzyła nam urocza Ewa. Niesłychane, miała na sobie zwykłe obcisłe 
wycieruchy typu „blue" i najprostszą białą podkoszulkę, a wyglądała jak królowa. 
Jasne loczki zebrała wysoko nad karkiem, prawie na czubku głowy, nie wiem, gumką 
czy jakimiś szpilkami, w każdym razie wyszło jej świetnie. Ciekawe, jak to się 
robi, żeby nie widać było żadnej spinki, a wszystkie włosy tak fajnie się 
trzymały... Stanęła przed nami wyprostowana jak baletnica („Nie garb się" — 
stały, nudny tekst moich rodziców, z całego repertuaru upomnień chyba 
ulubiony...), jej wzrok zatrzymał się gdzieś ponad moim ramieniem. Nie odezwała 
się w ogóle, Trampa też zignorowała. On jej, niestety, nie — przyjacielskie 
stworzenie skoczyło na nią z radosnym piskiem. Poczochrała go uprzejmie po 
łopatce, a on uradował się, jakby właśnie dostał kilo wołowiny.
— Aaaa, chodźcie, dziewczynki. No, spokój już, spokój — pani Janina wynurzyła 
się z głębi mieszkania, a Ewa szybciutko, bez słowa wycofała się. — Fajny psiak, 
tylko trochę zbyt żywy i odrobinę za głośny jak na mnie. Gdzie go właściwie 
znalazłyście? Chodźcie, piłyście kiedyś karmelową herbatę?
121
Gdyby zapytała: „Chcecie karmelowej herbaty?", na pewno odpowiedziałybyśmy 
grzecznie, że nie, dziękujemy, nie chcemy sprawiać kłopotu. A tak — no cóż:
—  Nie, ja nie piłam — odpowiedziała prawdomówna Beata.
—  No to się napijecie i opowiecie mi o waszym psie.
Nigdy jeszcze nie piłam czegoś równie dobrego. Pycha! I na dodatek herbata 
została podana w filiżankach, w prawdziwych filiżankach w niebieskie wzorki. A 
obok stała taka sama cukiernica. Siedziałyśmy sztywno na wysokich krzesłach z 
miękkimi oparciami (przy stole wprawdzie prostokątnym, ale na pewno bardzo 
starym, z rzeźbionymi nóżkami), a Tramp, bawiąc się na podłodze, wciąż dopominał 
się nowych porcji pieszczot.
No a meble... Nie lubię ciemnych mebli, nigdy nie lubiłam. Rodzice zresztą też 
nie, w naszym mieszkaniu są tylko jasne i proste. A tutaj wszystko ciemne i 
ciężkie... S ściwie osobno żaden sprzęt tutaj by mi się nie podobał. Te zawijasy 
na brzegach dużego,  nieporęcznego
122
;zne, wła
kredensu (bo to chyba kredens?...) i wielgachna szafa, w której mogłaby się 
spokojnie ukryć cała moja rodzina. I pani Janina, z piękną Ewą na dodatek. 
(Brrr... Co też mi chodzi po głowie, co to za koszmar!). No więc osobno to 
wszystko by mi się nie podobało, ale tutaj tak do siebie pasuje! I razem wygląda 
naprawdę super! Wielki pleciony wazon z suszem, dziesiątki obrazków i zdjęć, 
porcelanowe figurki — w całym naszym mieszkaniu nie ma tylu fantastycznych 
drobiazgów, co w tym jednym pokoju. Ciekawe, czy w innych pomieszczeniach jest 
tak samo? U Iwony są cztery pokoje, więc tutaj chyba też. A łazienka? Jak też 
może wyglądać łazienka?
— Przepraszam, czy mogę na chwileczkę do toalety?. .. — zabrzmiał dystyngowany 
głos Beaty.
No proszę, ciekawe, czy pomyślała o tym samym, czy też naprawdę musi wyjść? 
Iwona, która właśnie opowiadała o tym, jak uczyłyśmy kiedyś Trampa aportować, 
zająknęła się na chwilę, spojrzała na mnie przelotnie i lekko zmrużyła oczy — to 
oczywiste, że pomyślałyśmy o tym samym.
Po Beacie ja wymknęłam się do łazienki. Niestety, to akurat wnętrze okazało się 
zupełnie normalne, z jak najbardziej nowoczesnym wyposażeniem. Na korytarzu 
stanęłam jeszcze na chwilę przed lustrem — wielkim, owalnym, mojego wzrostu. 
Ciekawe tylko,
123
czy kryształowym? Mama mówi, że kiedyś lustra były bardzo drogie i kryształowe. 
To fajnie brzmi. Tak bogato. Nie wiem co prawda, czym się różni lustro 
kryształowe od niekryształowego, bo to tutaj wygląda raczej normalnie... Ojej, 
co to? Aż podskoczyłam. Aha, kukułka, no tak, mogłam się domyśleć, że w takim 
domu nie zabraknie zegara z kukułką...
Wisiał niedaleko za mną, wielki i rzeźbiony, jeszcze takiego nie widziałam. 
Ogromniasty. Podeszłam bliżej, przyglądałam się, jak wyskakuje mały drewniany 
ptaszek. Kiedyś bardzo chciałam mieć w domu taki mechanizm. Mama powiedziała 
wtedy, że mamy na to za małe mieszkanie, bo gdzie byśmy go nie powiesili, i tak 
zawsze budziłby wszystkich co godzina swoim nieznośnym kukaniem... Więc teraz 
stałam i patrzyłam. Wtedy właśnie to się stało.
Zupełnie przypadkiem oparłam się o jakieś drzwi — naprawdę niechcący, nie 
zauważyłam tej klamki, a ona sama ustąpiła. Drzwi uchyliły się, na moment 
stanęłam w progu.
Z początku jej nie spostrzegłam. Rzucił mi się w oczy tylko komputer, który stał 
naprzeciw wejścia; śmiesznie wyglądał na biurku z zamierzchłej epoki.
— O, przepraszam — wydyszałam z rozpędu, nim w ogóle kogokolwiek dostrzegłam.
Nie odpowiedziała mi. Stała przy jakiejś biblioteczce czy regaliku, a w ręku 
trzymała dopiero co wyjęte pieniądze. Mogłyby należeć do niej — dlaczego nie, 
skoro mieszka tu razem ze swoją babcią, może to nawet jest jej pokój, pani 
Janina nie wygląda na osobę,
która na co dzień posługuje się komputerem. Ale gdyby ta setka naprawdę była jej, 
wtedy Ewa chyba nie zaczerwieniłaby się tak, jak teraz: aż po koniuszki   blond   
włosów. I  nie  gapiłaby  się  na mnie tak strasznie, że aż mi ciarki przeszły. 
Usta zacisnęła w wąską linijkę i patrzyła. Cały czas bez słowa.
— Co ty tak długo? Już idziemy.
Głos    Iwony   zabrzmiał niczym wystrzał — odskoczyłam od drzwi, jakby mnie 
nagle   ukąsiły.   Tramp przybiegł,   oparł   się
125
łapami o moje spodnie i radośnie wywijał ogonem, za nim kroczyły dziewczyny, 
procesję zamykała pani Janina. Wszyscy — jak to zwykle bywa na koniec wizyty — 
rozpływali się w uprzejmościach. Naturalnie, oprócz Trampa, który głośnym 
szczekaniem przed drzwiami oznajmiał światu, że było fajnie, ale dużo lepiej 
jest na powietrzu. Ewa wyszła również na korytarz i stanęła tuż za mną.
— Ciekawe — odezwała się Iwona, gdy tylko znalazłyśmy się za drzwiami. — Czy ta 
cała piękność w ogóle potrafi się uśmiechać?
126
IX. Nieprzewidziany ciąg dalszy
—  Uważaj, leci na ciebie!
—  Palka, odbierz!
—  Nie odbieraj, zostaw!
—  Nie, odbierzesz!
—  Paulina, spalony!
Wrzeszczą ze wszystkich stron, a ty, człowieku, decyduj w ciągu sekundy. 
Nienawidzę siatkówki. Nigdy nie wiem, kiedy jest to całe „przejście", kto kiedy 
ma serwować, komu odrzucić piłkę, jeśli na nieszczęście trafi ona akurat w moje 
dłonie...
— Odrzuć!
O rany. Jasne, że odrzucę, nie będę przecież trzymać w nieskończoność! Tylko 
komu, u licha...
Lubię pływanie, aerobik, jazdę na łyżwach; kocham bieganie po lesie i łażenie po 
drzewach. Na pewno nie można powiedzieć, że nie jestem wysportowana. Ale szkolny 
wuef to dla mnie tortura, chyba nawet ciut większa niż matematyka. Kto to 
wymyślił, że aby dostać dobry stopień z wychowania fizycznego, trzeba
127
grać w siatkówkę — nie mam pojęcia. Na pewno jakiś niewyżyty siatkarz. Podła 
bestia.
Odrzuciłam piłkę. Oczywiście źle. Pani Dzionek przeraziła się, jakby od tego 
jednego rzutu zależały przyszłe losy naszej planety.
—  Na miłość boską, Kozińska, naucz się wreszcie! Nie znasz podstawowych zasad 
tej gry! Nie powinnaś w ogóle znajdować się na boisku.
Z tym akurat się zgadzam. Nie powinnam. Powinnam zamiast tego pójść z 
dziewczynami na pływalnię poćwiczyć kraula, bo to akurat, w przeciwieństwie do 
siatkówki, może mi się przydać.
—  Posłuchaj, Kozińska... — Zawsze, kiedy zwracają się do mnie w ten sposób, mam 
ochotę odpowiedzieć: „Słucham, Dzionek". Nie lubię swojego imienia, ale jeszcze 
bardziej nie lubię, kiedy ktoś mi mówi po nazwisku. Nie lubię wuefu. I nie będę 
słuchała.
—  Nie przejmuj się — Iwona popatrzyła na mnie ze współczuciem. Wracałyśmy do 
domu. — I już się nie wściekaj. Teraz idziemy do mnie. Koniec z panią Dzionek i 
ukochaną siatkówką. Aż do piątku. Lepiej zastanów się, co tu zrobić z tą panią 
Gubałową. Było dużo gadania, a właściwie nic nie postanowiłyśmy. Oddajemy go jej?
128
— Jeszcze nie wiadomo, czy ona się zdecyduje — przypomniała Beata. Szczęściara, 
miała zwolnienie z wuefu na całe półrocze, mogła więc nie przejmować się 
siatkówką. — Ale to śmieszne nazwisko! Gubałową. Ta jej wnuczka też się tak 
nazywa? Ewa Gubałową? A może Ewa Gubał?
—  Nie wiem, jak ona się nazywa... — odpowiedziała niecierpliwie Iwona. — Nie, 
ona ma inne nazwisko. To jej babcia ze strony mamy. Swoją drogą, powinna 
wiedzieć, że wnuczka podkrada jej kasę.
— Ja nie powiem — przestraszyłam się.
129
—  I tak by ci nie uwierzyła — mruknęła Iwona. — Chodźcie już, zastanowimy się u 
mnie!
—  A może napiszemy do niej list? — wymyśliła Beata.
—  Tak, anonim z liter wyciętych z gazety! Roześmiałyśmy się wszystkie trzy z 
tego pomysłu.
Iwona spoważniała pierwsza.
—  Paulina, kiedy wreszcie rozmówisz się ze swoją mamą?
Nie odpowiedziałam, bez słowa pchnęłam odrapane drzwi klatki schodowej, tak 
jakbym w ogóle nie usłyszała pytania. Usłyszałam, niestety, chociaż w tym 
wypadku wolałabym być głucha. Gdybym wiedziała, kiedy wreszcie odważę się z mamą 
„rozmówić", mogłabym odpowiedzieć na to pytanie. Nie potrafiłam nic odpowiedzieć, 
bo po prostu nie wiedziałam.
Mama przyszła wczoraj do domu zaraz po mnie, uśmiechnięta i skora do rozmowy. Za 
to ja... Najpierw stwierdziłam, że muszę odrobić lekcje. Potem poprałam sobie 
wszystkie skarpetki i dwie pary dżinsów na dodatek. Dopisałam jeszcze parę zdań 
w pamiętniku. Przeczytałam jeden rozdział Nutrii i Nerwusa Małgorzaty 
Musierowicz. A w końcu, kiedy już nie miałam nic do roboty, stwierdziłam, że 
jestem bardzo zmęczona i muszę iść spać. Oczywiście nikogo nie przechytrzyłam,
130
a    juz
siebie w żadnym wypadku. Odkładam ten nieuchronny moment, jak się tylko da, bo 
się boję. Nie, nie rodziców. Boję się ich odpowiedzi. No bo co będzie, jak mi 
powiedzą: „Tak, zamierzamy zaadoptować dziewczynkę, twoją rówieśnicę. Mieliśmy 
ci o tym powiedzieć. Co ty na to?". I co ja na to? Co mam wtedy odpowiedzieć? 
Jak bym się czuła, gdyby zamieszkała z nami jakaś dziewczyna? Nawet gdyby była 
taka fajna, jak Beata czy Iwona? Co ja mówię, Iwona! Ona mogłaby być taka, jak 
Anka Nowicka!... Nawiasem mówiąc, z Beatą i z Iwoną też nie za bardzo chciałabym 
zamieszkać. Głupio bym się czuła, strasznie głupio. Ale czy mój zdecydowany 
protest mógłby odnieść jakiś skutek? Tyle razy proszę rodziców o różne rzeczy, 
ale tak naprawdę niewiele udaje mi się zdziałać. O tej drugiej, wymyślonej przez 
Beatę możliwości też nie za bardzo chce mi się myśleć. I już nie wiem, co jest 
gorsze. Hipoteza o moim pochodzeniu jest przynajmniej o wiele mniej 
prawdopodobna.
131
—  I tak prędzej czy później będziecie musieli o tym pogadać. Dowiesz się w 
końcu, czy chcesz, czy nie. Nie lepiej mieć to już za sobą? — Iwona, która swoje 
poprzednie pytanie rzuciła w taki sposób, w jaki ostatnio często jej się to 
zdarzało: sucho, beznamiętnie, patrząc gdzieś w bok, tym razem spojrzała na mnie, 
i w dodatku, jak mi się wydawało, z prawdziwą troską. Nacisnęła guzik 
przywołujący windę, oparła się plecami o drzwi i utkwiła we mnie swoje 
najbardziej rozsądne spojrzenie.
Wzruszyłam ramionami. To miło, że się o mnie troszczy, ale łatwo jej mówić — jej 
to nie dotyczy.
Tym razem rozklekotana winda dowiozła nas szczęśliwie tam, gdzie trzeba. 
Dzikiego oczywiście nigdzie nie było. Szkoda. Ale za to w domu czekała na nas 
wspaniała szarlotka, którą mama Iwony potrafi upiec jak nikt inny.
—  Macie jeszcze — na biurku, wśród stosu papierów i książek, wylądował talerzyk 
z trzema kawałkami ciasta. —Jedzcie, dziewczyny.
Mama Iwony. Bardzo ją lubię. Za każdym razem, kiedy tu przychodzę, ona wygląda, 
jakby cały tydzień o niczym innym nie marzyła, tylko o mojej wizycie. Iwona mówi, 
że jej mama po prostu taka jest i każdego tak wita. Śmieje się, cieszy i podaje 
tę swoją pyszną
132
szarlotkę, której nigdzie indziej nie widziałam — z jabłkami startymi na grubej 
tarce i ułożonymi na samym wierzchu ciasta. Zagaduje o szkołę, starannie 
omijając sprawę pani Abramskiej; czasem tylko delikatnie zahaczy: „No, jak tam 
ta dziwna matematyczka?" i mruga przy tym znacząco, jakby to była nasza wspólna 
tajemnica. I zaraz potem wychodzi z pokoju, żebyśmy się mogły z Iwoną porządnie 
nagadać („No bo przecież cały dzień w szkole to dla was stanowczo za mało").
Dzisiaj też zaraz pomknęła, bo ktoś zadzwonił do drzwi.
—  Powinnyśmy się zastanowić, co mamy dalej z tym zrobić.
—  A co tu robić? Trzeba czekać. Przecież powiedziała, że sama w tej sprawie do 
ciebie przyjdzie — wzruszyła ramionami Beata. — Zresztą, nie jestem pewna, czy 
będzie mu na pewno dobrze u pani Janiny. Ta cała Ewcia tam mieszka?
—  Pytałam się mamy. Mówi, że nie...
—  Chwała Bogu!
—  ... ale powiedziała, że Ewa kiedyś, w przyszłości, będzie tam mieszkać, bo to 
mieszkanie babcia jej zapisała.
—  Co takiego? — ocknęłam się. — Więc nie ma mowy, żeby Tramp tam był!
133
—  Też mi się tak wydaje — westchnęła Iwona. —? Trzeba chyba szukać mu innego 
domu. Kurczę, a już się wydawało, że tak fajnie wszystko się układa...
—  Pożycz mi tę składankę, o którą cię prosiłam — zmieniła temat Beata. — I 
słuchajcie, mam ochotę zrobić dziś coś ciekawego. Na przykład pójdźmy w nocy na 
cmentarz...
—  A mama cię puści?
—  No to... nie w nocy, ale wieczorem, jak już będzie ciemno.
—  Nad tym możemy się zastanowić. Zastanawianie się (nad tym, a także nad innymi
pomysłami) zajęło nam jak zwykle masę czasu. Beata wyszła trochę wcześniej, ale 
mnie dopiero propozycja mamy Iwony, żebym została na obiad, uświadomiła, jak już 
jest późno. Zebrałam pospiesznie swoje rzeczy i ścigana przez Iwonę („Poczekaj, 
nie przesadzaj, zdążysz, przecież twoja mama wie, że jesteś u mnie..."), 
wypadłam na korytarz. Wypadłam i — wpadłam prosto na panią Janinę. Stała i 
rozmawiała z mamą Iwony. Obydwie się speszyłyśmy. Iwona chyba też, ale nie 
widziałam jej, bo była za mną. „Ciekawe, jak długo pani Janina tu stoi i czy 
słyszała naszą rozmowę na jej temat?", przemknęło mi przez głowę. Nie, 
niemożliwe, żeby była tutaj tak długo. Gdyby tak było, mama
134
Iwony zaprosiłaby ją chyba do dużego pokoju, a stamtąd już nic nie słychać.
—  Dzień dobry — mruknęłam.
— Dzień dobry, dziecko.
Spojrzała na mnie uważnie, a ja speszyłam się jeszcze bardziej. Patrzyła tak, 
jakby znała każde słowo, które wypowiedziałyśmy na jej temat. Ale chyba o niej 
nic złego nie mówiłyśmy, tylko o jej wnuczce...
—  Muszę już iść, do widzenia pani — zwróciła się do mamy Iwony, a do mnie 
powiedziała: — Chciałam z tobą porozmawiać, moje dziecko.
To zaczynało być ciekawe. O czym, u licha, miałaby rozmawiać tylko ze mną, a nie, 
na przykład, z Iwoną? Wyszłyśmy na klatkę schodową, nacisnęłam guzik windy.
—  Dziecko...
—  Nazywam się Paulina.
—  A tak, przepraszam cię. Paulinko, chciałam cię zapytać... — Była wyraźnie 
speszona, ciekawe, może chodzi o Ewę... — Chciałam zapytać, czy nie widziałaś, 
kiedy byłyście u mnie z tym psem... No, zginął mi pamiątkowy pierścionek. Takie 
duże, turkusowe oczko.
—  Pierścionek?
Zgłupiałam. Dlaczego, u licha, nie zapyta swojej Ewy? Co ja mam wspólnego z jej 
pierścionkiem?
135
Czyżby chciała mnie prosić, żebym pogadała z jej wnuczką? Bo że ona go wzięła, 
to jasne.
—  Paulinko... On leżał zamknięty w saszetce, na stoliku obok lustra w korytarzu. 
Tak się składa, że ktoś widział... No, jednym słowem, powiem krótko. Nie 
zawiadomię twoich rodziców ani szkoły, nie powiem twoim koleżankom, ale proszę 
cię, żebyś mi go oddała. To pamiątka rodzinna. Bardzo cię proszę o zwrot tego 
pierścionka.
—  Co? Co takiego? — zrobiło mi się gorąco, zabrakło mi tchu. Winda przyjechała, 
czerwone oczko w ścianie zaświeciło się wesoło, a ja stałam jak skamieniała. Nie 
byłam pewna, czy dobrze zrozumiałam jej bezczelne oskarżenie.
—  Masz windę. Wiem już, gdzie mieszkasz, więc proszę cię, żebyś przemyślała, co 
powiedziałam.
Te słowa mnie ocuciły. Najspokojniej, jak tylko mogłam, odwarknęłam:
—  Przepraszam panią, ale ja nie wzięłam żadnego pani pierścionka. To pani, 
pani... pani... — zatykało mnie z oburzenia.
—  Kochanie, proszę cię, nie podnoś na mnie głosu i nie krzycz. Proszę tylko 
grzecznie o zwrot pamiątki rodzinnej. Moja wnuczka cię widziała...
—  To ona jest złodziejką, to ja ją widziałam, jak
136
kradła! ?— ryknęłam, chyba niezbyt przekonująco, ale w tym momencie byłam zbyt 
wściekła, żeby się tym przejmować. — Mieszka pani ze złodziejką, czas chyba 
przejrzeć na oczy...
—  Tego już za wiele, moja mała!
—   ... a pani jest pewnie taka sama! — dorzuciłam z rozpędu, nie panując już 
nad sobą. Winda czekała na mnie dostatecznie długo i chyba jej się to znudziło. 
Z dostojnym klekotem ruszyła w kierunku parteru. A ja odwróciłam się i zaczęłam 
schodzić po schodach, gryząc przez łzy jedną myśl: „Trzeba było od razu donieść 
na tę cholerną piękność!".
„Podła baba. Podła, wstrętna baba". Zatrzymałam się przy pasmanterii. Łyse 
manekiny patrzyły na mnie zza szyby pustymi szklanymi oczami. Ohyda. Wszystkie 
prezentowały wesołe, kolorowe bluzeczki, białe sweterki, pastelowe apaszki. 
Jedną z takich apaszek, tę niebieską z jasnym wzorkiem, kupiłam mamie na 
imieniny. Bardzo się ucieszyła, a tata powiedział, że mamie w niej bardzo do 
twarzy. Wyglądasz świetnie" — tak się dokładnie wyraził.
Powinnam iść do domu. Powinnam, ale nie chcę, by rodzice zobaczyli, że płaczę. 
Do Iwony też nie wrócę,
137
nie będę przy jej rodzinie (Asia już pewnie wróciła z przedszkola) robić 
histerii. Zwłaszcza że... no tak, jej mama nie była już taka miła, jak się 
żegnała, Guba-łowa już tam na pewno porozmawiała na mój temat dostatecznie długo. 
Skąd miałaby mój adres, jeśli nie od mamy Iwony?
A Iwona? Iwona! Czy ona też uwierzyła?... Niemożliwe, niemożliwe, przecież 
mówiłam jej już wcześniej
138
o tej całej Ewie... Zresztą zna mnie parę lat. Zna mnie... albo i nie zna! Po 
zdarzeniu z Anką była wyraźnie rozgoryczona, zawiedziona, miała do mnie żal! Na 
temat wiadomego głosowania właściwie nie rozmawiałyśmy — jeśli nie liczyć owej 
krótkiej wymiany zdań w piątkowe popołudnie. Nie wyjaśniłyśmy sobie wszystkiego, 
może to był błąd... Więc mogłaby jednak uwierzyć? Nieobecni nie mają racji, tak 
się mówi, możliwe, że mama Iwony referuje właśnie przy stole rozmowę z miłą 
sąsiadką, zastanawiając się nad moim udziałem w aferze. Nie ma mnie tam, nie 
mogę się bronić. A moja przyjaciółka? Co ona myśli?
Ale jednak... mówiłam dziewczynom, jak to było naprawdę, może to mnie uwierzą, a 
nie jakiejś głupiej babie? Miałam kiedyś takie zdarzenie — podczas sprawdzania 
mojej klasówki Sójka nie zauważył jednego zadania, które umieściłam 
inteligentnie na ostatniej stronie, i postawił troję. Mama kazała mi wtedy iść i 
powiedzieć mu o tym. Uparłam się, że nie pójdę, bo przecież mi nie uwierzy, 
pomyśli, że dopisałam. Słysząc to, mama się strasznie oburzyła: „Jak to: pomyśli, 
że dopisałaś? Przecież jakieś zaufanie w uczciwość nas obowiązuje! Nie pomyśli, 
nie bój się". I — trudno uwierzyć — miała rację! Matematyk bez słowa poprawił mi 
stopień.
139
Powinnam coś zrobić. Zaraz ktoś się zapyta, co mi jest i dlaczego płaczę, zawsze 
pytają nie wtedy, kiedy naprawdę potrzeba. Nigdy mi się nie zdarzyło, żeby ktoś 
się zainteresował moim stanem, kiedy mam zły dzień albo na przykład złapię 
jedynkę. Nie, trzeba się dopiero rozryczeć, żeby zwrócić na siebie uwagę.
Oderwałam się od wystawy i ruszyłam przed siebie; łzy płynęły mi ciurkiem po 
twarzy, nos bulgotał — nie mogłam w takim stanie wrócić do domu. A powinnam już 
wracać. Podła baba.
Ktoś stanął przede mną. Nie będę robić cyrku na ulicy, odwróciłam się szybko do 
następnej wystawy. To był salon fryzjerski, śliczne dziewczyny z rozszalałymi 
czuprynami spoglądały na mnie ze wszystkich zdjęć. Nigdy nie będę tak wyglądać.
—  Wszystko będzie dobrze.
—  Nic nie będzie dobrze — odpowiedziałam.
—  Ależ będzie, przyrzekam ci. Ktoś ci coś zrobił, jakąś przykrość?
Odwróciłam się. Ciemne oczy patrzyły na mnie z uwagą. To nie był jakiś 
przypadkowy, jak sądziłam, przechodzień. Dziki. Doprawdy, trzeba mieć dzikie 
szczęście. Czy nie moglibyśmy się wreszcie spotkać w jakichś normalnych, 
sprzyjających okolicznościach? Inne dziewczyny spotykają chłopaków, gdy idą 
wystro-
ić
jone na przyjęcie — Marzena już ze dwa razy wpadła w ten sposób na Artura. Ja 
oczywiście muszę wszystkich spotykać zaryczana.
—  Tak — odpowiedziałam.
—  Mogę jakoś pomóc?
—  Nie.
—  Ale powiesz, co się stało?
Nie chciało mi się w to wgłębiać, obawiałam się też, że znowu się rozryczę, 
potrząsnęłam więc tylko głową.
—  Idę do domu — mruknęłam.
—  Podły człowiek — usłyszałam.
—  Kto? — zdziwiłam się.
—  Ten, kto ci to zrobił. Podły, zły człowiek.
—  No mówię ci, kobieta jest zupełnie chora... Nie, nie da się przekonać w żaden 
sposób. Nie trafiają do niej żadne argumenty. „Idealizują państwo swoje dziecko, 
to norma" — jej własne określenie!... Nie, no co tu dużo gadać, Waldek tak się 
wściekł, musiałam go uspakajać! Wiesz, jaki on jest, kiedy się zdenerwuje... 
Paula nie jest święta, mamy parę kłopotów, ale przecież... co? Tak, właśnie, 
zupełnie nieźle, tylko ta matematyka... Otóż to, sama widzisz, nigdy
141
nie kłamie, co to za pomysł... Wróciła chyba ze trzy godziny później, zapłakana, 
mówię ci, myślałam, że coś się stało, to znaczy, że ją ktoś napadł, albo co... 
Właśnie! Koszmarnie się przestraszyłam! No, też myślę, że się rozwiąże, 
pamiętasz, jakie cyrki były z twoją Kryską, ha! ha! Pamiętam, to dopiero było, a 
jak się wszystko świetnie ułożyło... Spotkałam niedawno Madzię Felgę, opowiadała 
mi, co ona ostatnio przeżyła... — mama powoli opuszczała temat mojej osoby i 
przerzucała się w inne rejony. Przewidywałam, że telefon będzie jeszcze zajęty 
ze dwie godziny, mama bardzo lubi długo rozmawiać. A już z ciocią Elą albo 
Małgosią mogłyby wspólnie zamieszkać w centrali telefonicznej.
— Czym ty się właściwie martwisz, dziecko? — Tata spojrzał na mnie z prawdziwym, 
rzetelnym zdziwieniem. Patrząc na niego, nigdy bym się nie domyśliła, że to o 
jego złości mama opowiada; w tej chwili wyglądał jak oaza spokoju i opanowania. 
Było już dosyć późno, a rodzice, mający zwykle potężnego fioła na punkcie 
wczesnego chodzenia spać, tym razem jakby zapomnieli, że w ogóle istnieje coś 
takiego, jak łóżko. Doprowadzenie mnie do stanu spokoju, później wizyta u pani 
Gołubowej (ja nie byłam, tata w ogóle chciał iść sam, ale mama powiedziała, że 
musi go
142
^przypilnować", więc poszli obydwoje) — wszystko to zajęło im sporo czasu.
—  Wzięłaś ten pierścionek?
—  Przecież wiesz, że nie!
—  No więc? W czym problem?
—  Ona wierzy tej swojej pięknej wnuczce!
—  Trudno jest uwierzyć, że ktoś bliski robi coś złego. Uroda nie ma tu nic do 
rzeczy. Ale przyłapie ją jeszcze, nie martw się.
—  Nigdy jej nie przyłapie! Powiedziała, że go ukradłam! Mama Iwony też w to 
pewnie uwierzyła — burknęłam.
—  Nie przyjaźnisz się z mamą Iwony, tylko z Iwoną. A zresztą głupoty gadasz — 
rozzłościł się
143
niespodziewanie. — Czy ty uwierzyłabyś, gdyby ktoś ci powiedział, że Iwona 
ukradła Ance Nowickiej srebrny łańcuszek?
—  Ance? Łańcuszek? — zdębiałam.
—  Ano właśnie. Nikt, kto cię zna, nie uwierzy w te brednie o pierścionku. Wiem, 
że ta sprawa to nie jest nic przyjemnego, ale to jeszcze nie koniec świata. Więc 
chodźmy wreszcie spać. Zobaczysz, rano spojrzysz na to wszystko zupełnie innymi 
oczami.
Chociaż wieczorem trudno mi było w to uwierzyć, rano niespodziewanie okazało się, 
że tata miał rację. Może nie ze wszystkim, ale z tym innym spojrzeniem na pewno. 
Obudziłam się bowiem już nie wkurzona i nie roztrzęsiona, ale ze śmiechem: jaką 
ta Gubałowa miała minę, kiedy na nią wrzeszczałam! Jeszcze nigdy w życiu nie 
zwróciłam się w ten sposób do starszej osoby. Ciekawe.
—  Żeby ci to tylko nie weszło w krew, moja droga — powiedział wesoło tata. I 
dodał już zupełnie poważnie: — Będzie dobrze, zobaczysz.
Będzie dobrze. On też powiedział, że będzie dobrze — przypomniałam sobie to 
sympatyczne czarne spojrzenie. Nie znał sprawy, nie miał pojęcia, o co chodzi, a 
mówił tak, jakby od razu z góry założył, że
144
jest po mojej stronie. I że to ja mam rację, a nie ktoś inny. Tak stanowczo i 
zdecydowanie powiedział to swoje „podły człowiek"... Dopiero teraz to 
spostrzegłam i nagle zrobiło mi się absolutnie, ale to absolutnie wesoło.
X. Pies
— Pomyśleć, że chciałyśmy jej dać naszego psa — Beata ze zgrozą potrząsnęła 
głową. — Jakie to szczęście, że nie zdążyłyśmy...
—  Masz zepsuty telefon? — przerwała jej Iwona, zwracając się do mnie.
—  Nie, dlaczego?
Moja przyjaciółka tylko sarknęła ze złością.
—  Cały wieczór próbowałam się do ciebie dodzwonić. Dlaczego do mnie nie 
przekręciłaś? Dlaczego, u licha, od razu do mnie nie przyszłaś?! Mama dopiero 
wieczorem opowiedziała o tej bezczelnej Gu-bałowej! Kto u ciebie o tej porze 
dzwoni, przecież twoi rodzice rano wstają do pracy...
Była wściekła, krzyczała! Iwona, ta oaza spokoju, która całą swoją złość zamyka 
zwykle w zimnym spojrzeniu lub co najwyżej w paru nieprzyjemnych słowach. Tym 
razem patrzyła mi szczerze i głęboko w oczy, najwyraźniej żądając odpowiedzi. 
Gdzież się podziała ta chłodna pretensja, z którą ostatnio się do mnie odnosiła? 
Odpowiedziałam jej spojrzeniem:
146
no proszę, niech zgaduje, dlaczego nie spieszyłam się, żeby lecieć do niej od 
razu po pomoc. Oho, wie, wie doskonale, już się zaczerwieniła. Może ja nie 
powinnam była głosować za jedynką dla Anki, ale ona nie powinna odnosić się do 
mnie, jak do kogoś obcego.
—  Wiesz, Paulina... Sorry w skarpetkach, ale chyba nie myślałaś, że uwierzyłam 
w te bzdury, co?
—  Sorry w skarpetkach... Fajne powiedzonko, będę je sobie pożyczać, dobrze? — 
głupio mi było się przyznać, ale przecież właśnie tak myślałam.
—  Pożyczaj, ile chcesz. Naprawdę myślałaś, że uwierzyłam?
Wzruszyłam ramionami. Nie miałam ochoty tego wszystkiego na nowo roztrząsać. 
Najważniejsze było jedno: Iwona nie tylko nie uwierzyła, ale była wręcz oburzona 
podejrzeniem, że mogłaby uwierzyć. Dzwoniła do mnie, próbowała mi pomóc.
—  Ktoś powinien tę Ewkę ukarać — podjęła Beata w zamyśleniu. — Najfajniej by 
było, gdyby złapała ją policja. Wyobraźcie ją sobie w kajdankach...
—  Gubałowa dostałaby zawału — nie mogłam powstrzymać się od śmiechu.
—  Też by nie uwierzyła. Pomyślałaby, że wszyscy się uwzięli na jej biedną 
wnuczkę — odparła Iwona.
147
— Mówię wam, cały dom nie cierpi tej dziewczyny, tylko Gubałowa uważa, że ma w 
domu anioła.
Zakończyłyśmy rozmowę, bo właśnie podeszła Marzena. Już od rana opowiadała nam o 
jakiejś znajomej, która przepowiada przyszłość.
—  To studentka, koleżanka z roku mojej siostry. Jest niesamowita, no, mówię wam, 
nieprawdopodobna. Kaśce wywróżyła, że wyjedzie do Grecji i spotka tam przyszłego 
męża. To było dwa lata temu, a teraz wszystko się spełniło...
—  Przecież twoja siostra nie ma męża — zdziwiłam się.
—  No i co z tego, ale wyjechała do Grecji i tam poznała Irka. A oni się na 
pewno pobiorą, mama jest tego pewna... W ogóle wszystko się spełniło, co tylko 
Kaśce powiedziała. Zobaczycie, będziecie wiedziały, co was czeka! I obiecała 
zrobić to za darmo, pomyślcie, jakie szczęście!... — Marzena usiadła na ławce, 
nogi oparła o krzesło i oświadczyła stanowczo: — Uważam, że jak nie pójdziemy, 
stracimy życiową szansę.
—  Idź sama i opowiesz nam, jak było — zaproponowała Iwona.
— Ja? Sama? — Marzena wbiła w nas oburzone spojrzenie. — No wiecie co, 
dziewczyny!
148
—  Chodźmy, dlaczego nie chcecie — rzuciła niespodziewanie Beata. — Skoro trafia 
się taka okazja...
—  To nie będzie jakiś zwykły horoskop wycięty z gazety — podjęła kusicielsko 
Marzena. — To jest, to jest... prawdziwa astrologia, to jest już gałąź wiedzy! A 
dziewczyna mieszka niedaleko, tu bliziutko, wiecie, te parterowe domki niedaleko 
szkoły. Ma fajny wielki ogród. I psa boksera, Paula, ty tak uwielbiasz psy...
Nie bardzo miałam ochotę na wizyty u wróżek, po ostatniej przygodzie u pani 
Janiny w ogóle straciłam sporo ochoty na wizyty u kogokolwiek. Chociaż, swoją 
drogą, może nie byłoby to takie złe, dowiedzieć się, czego ci wszyscy ludzie — 
Gubałowa, Abramska — czego u licha ode mnie chcą. No i — kim jest ten cały Dziki.
—  No to jak, dziewczyny? Po szkole, co?
—  Kozińska!
No nie. Nie mam dzisiaj nastroju na zabawy z matematyką, co za pech, żeby się 
tak zagadać właśnie teraz. Nawet nie zauważyłam, kiedy weszła. I oczywiście nie 
zwróciła uwagi na Marzenę, która siedziała na ławce, tyłem do tablicy, tylko na 
mnie.
—  Dlaczego jesteś taka blada? Źle się czujesz? — Ze zdziwienia chyba zbladłam 
jeszcze bardziej. Uniosłam
149
się niepewnie ze swojego miejsca. Abramska zatroskana o mój stan zdrowia, tego 
jeszcze nie było. —Wszystko w porządku? — upewniła się.
Nie byłam pewna, czy nie powiedzieć, że czuję się fatalnie — na pewno by mnie 
nie pytała. Nim się jednak namyśliłam, kazała mi usiąść i zabrała się za 
omawianie nowego tematu.
Wróżka. Każdy chciałby wiedzieć, co go czeka w przyszłości. Ale właściwie, czy 
ja też tego chcę? Tak naprawdę, to chciałabym usłyszeć:
„Będziesz bardzo szczęśliwa, zakochasz się we wspaniałym chłopaku, będziecie 
mieli dwoje dzieci i domek z ogródkiem. Zostaniesz sławną pisarką, malarką, 
aktorką, dziennikarką, dyrektorem ZOO albo weterynarzem, w każdym razie będziesz 
robić same ciekawe
150
rzeczy, za które ktoś ci solidnie zapłaci, a Abramska, jak się o tym dowie, 
wpadnie w głębinę zawiści. Aha, a niedługo, już za jakieś parę miesięcy, rodzice 
kupią ci wilczurka".
Tak, chyba właśnie dlatego ludzie lubią wróżby. Żeby coś pocieszającego usłyszeć. 
Tyle że to, co powie wróżka, wcale nie musi być pocieszające. Właściwie, to może 
być całkiem okropne. Mogę na przykład zamiast całej kolekcji spełnionych marzeń 
usłyszeć jakąś całkiem ponurą prognozę... „Nikomu się nigdy nie spodobasz, 
będziesz samotna i nieszczęśliwa, i przez trzydzieści lat będziesz pracować w 
banku albo na poczcie. Albo w ogóle nie dostaniesz nigdzie pracy... I psa też 
nie dostaniesz, bo..."
—  ...No nie wiem... Paulina?
Jejej. Ojej. Zamyśliłam się zupełnie, całkowicie. Abramska zaraz zapyta, o czym 
przed chwilą mówiła, a mnie żadna wróżka nie pomoże. Ojejej, już po mnie. 
Wstałam dziarsko, nadrabiając miną.
—  Marzena nie będzie mogła, ale ty już to kiedyś robiłaś, prawda?
—  Tak. — Tak, oczywiście, robiłam, robiłam, żebym tylko wiedziała, co ja 
robiłam? Co ja takiego, u licha, robiłam, czym, jak rozumiem, zajmowała się 
również Marzena? Pochwyciłam dramatyczne spojrzenie
151
Iwony, kręciła głową ze wszystkich sił, najwyraźniej sugerując, żebym na pytanie 
nauczycielki odpowiedziała przeczeniem. Cokolwiek to miało znaczyć, uznałam, że 
ta rada nie jest wcale dobra. W mojej sytuacji jakakolwiek odmowa w ogóle nie 
byłaby najlepszym wyjściem. Lepiej grzecznie przytaknąć i już się więcej nie 
wychylać. Inna sprawa, że nasza matematyczka wydawała się dzisiaj szczególnie 
łaskawa... Najpierw ta zdumiewająca uwaga na temat mojej bladości, a teraz 
proszę: P° raz pierwszy zwraca się do mnie po imieniu.
—  Doskonale, więc załatwione.
Dźwięk dzwonka ostatecznie przerwał ten nasz dziwny dialog. Marzena rzuciła się 
na mnie zaraz, gdy tylko wstała z ławki:
—  Paulina, dzięki, kochana jesteś! Nie sądziłam, że tak szybko ktoś się zgłosi! 
Byłam pewna, że się wykręcisz!-••
—  Moje gratulacje. Powinnaś założyć firmę „Nie masz kłopotów, wymyślę ci je 
natychmiast". Zbiłabyś majątek — zaśmiała się Iwona ponuro. — Paula, nie 
pamiętasz, ile w tamtym roku miałaś kłopotów, kiedy zastępowałaś Marzenę? Możesz 
się zamyślać, kiedy Abrarnska robi powtórzenie, ale nie, kiedy wrabia cię w 
dodatkowe obowiązki.
152
— Ja nie cierpię zbierania pieniędzy — westchnęła Beata. — Niby jestem dobra z 
matmy (o, przepraszam, Paula), ale zawsze mi się coś pomiesza... I zawsze się 
boję, że wyjdzie mi za dużo albo za mało.
—  Że za dużo, to ja bym się specjalnie nie martwiła. Gorzej, jak wychodzi za 
mało. Ja już ze dwa razy musiałam dodawać z własnych pieniędzy. Mówię wam, 
kiedyś, to nawet mama mi pożyczyła...
—  Nic o tym nie mówiłaś!
—  Co miałam się chwalić... Cieszę się, że to już za mną.
—  No nie, zaraz wam coś zrobię — warknęłam. —Jakie pieniądze, o co tu chodzi?! 
Marzena!!
—  Wiesz, o pracę skarbnika — odpowiedziała Beata. — Chodziło o to kino w 
przyszłym tygodniu. Marzena miała zebrać pieniądze, ale ty się zgłosiłaś...
—  O kurczę! To okropne... — Praca skarbnika, no faktycznie, tylko tego problemu 
jeszcze mi było trzeba. Zamiast o kradzież pierścionka, zostanę posądzona o 
przywłaszczenie klasowych złotówek. Zawsze to jakaś odmiana... — .. .ale 
słuchajcie, chodzi tylko o to kino, tak? Bo chyba nie będę do końca tym 
skarbnikiem, co?
—  To zależy, jaki koniec masz na myśli — odezwała się Iwona grobowo. — Koniec 
klasy, koniec szkoły, koniec życia...
153
?— Właściwie to tak dokładnie nie wiadomo — za-t^nowiła się Beata. — To znaczy, 
jeśli chodzi o koniec u^sy. Bo do końca życia jeszcze zdążysz się tego cię-2^fU 
pozbyć, hi, hi, hi... Wiesz, po prostu Marzena Dt?wiedziała, że ma już dosyć 
bycia skarbnikiem i że cfocz, aby ktoś ją z tym kinem zastąpił. Więc Abramska 
z^częła się zastanawiać, kto mógłby się tego podjąć, w? już ma doświadczenie... 
I padło na ciebie...
?— Wystarczyłoby tylko jedno słówko: „nie" — Df?ypomniała słodko Iwona. — Szkoda, 
że mnie nie ^słuchałaś.
-— Och nie, no skąd ja mogłam wiedzieć, że masz raCję... to znaczy...
?— Ja zawsze mam rację!
Nie mogłam się nie roześmiać, słysząc to bezwstydne samochwalstwo.
-— Nie martw się, zbierzesz na to kino, a potem ;al<oś się wykręcisz. Chodźcie 
na gegrę, Skupina już „ewnie umiera z niepokoju — zakończyła rozmowę Marzena.
W tym dniu w ogóle niemało się wydarzyło. Wprawcie sprawa z Gubałową została 
niemal zakończona (oczywiście tak do końca jeszcze nie została, oskarżenie nadal 
wisiało nad moją głową, ale przecież najważniejsza była reakcja dziewczyn!), a 
na pozostałych lek-
15*
ej ach udało mi się nie wplątać w kolejne kłopoty, ale za to następne godziny 
przyniosły nowe wrażenia.
Najpierw Marzena — tryskając energią i optymizmem — przyskoczyła do nas już w 
szatni:
—  Więc jak? Lecimy do wróżki? To niedaleko, chodźcie!
Mimo woli poczułam dreszczyk emocji. Właściwie co mi szkodzi, że dowiem się, 
jaka przyszłość czeka Iwonę i Beatę, ja przecież mogę być tylko widzem. 
Ewentualnie zobaczę, jak się sytuacja rozwinie. Skoro to jest w sąsiedztwie...
Rzeczywiście, było dosyć blisko; dwie ulice dalej zatrzymałyśmy się przed 
oplecioną bluszczem furtką.
—  Patrzcie, jakie kapitalne łososiowe róże — Beata mimo woli ściszyła głos.
—  Herbaciane — poprawiłam ją machinalnie.
—  Łososiowe!
Wiszący w powietrzu spór przerwało grube, ale przyjacielskie szczekanie. Zza 
furtki wyskoczył wspaniały bursztynowy bokser (ależ chciałabym takiego mieć!).
—  Jantar!
Zaraz po psie ukazała się miła dziewczyna z końskim ogonem. Coś podobnego, więc 
tak wygląda wróżka? Nie jest chyba dużo starsza od nas, może być w wieku
155
wstrętnej Ewy... Poczułam cień wątpliwości, czy rzeczywiście ta osoba potrafi 
przepowiadać przyszłość.
—  To wy, dziewczyny? Fajnie, że jesteście, wejdźcie. Anka — podała nam po kolei 
rękę.
Herbaciane róże to był zaledwie drobny fragment, za bramą okazało się, że cały 
ogród wygląda bajkowo. Dom chyba nie był zbyt wielki, oplatało go dokładnie 
dzikie wino. Ale ten kawałek ziemi wokół niego — to było cudo. Mnóstwo kwiatów, 
kolorowo jak w tęczy. No i pies. Gdyby moi rodzice mieli taki ogród, na pewno 
pozwoliliby mi zatrzymać Trampa. Tej dziewczynie niczego chyba nie brak do 
szczęścia.
—  Strasznie was przepraszam, na moment   muszę   wyskoczyć, wiecie, zaraz mi 
zamkną  ksero.   Poczekacie tutaj, czy przyjdziecie za kwadrans?
—  Poczekamy — odpowiedziała za nas Iwona. Ona też z zachwytem spoglądała na 
boksera.
156
pies stanął przy nas i machając kikutem obciętego ogona, zapraszał do zabawy.
—  No to za moment wracam — Anka wskazała białe plastikowe krzesełka i już jej 
nie było.
—  Coś takiego! Nie bała się zostawić nas same — zdziwiła się Marzena.
—  A co mogłybyśmy zrobić, przy Jantarze... — zaśmiałam się.
Bokser nie wyglądał jednak, jakby miał ochotę bawić się w stróża. Okazało się, 
że potrafi cudownie aportować, z ochotą skakał w krzaki porzeczek, żeby 
przynieść rzucany przez nas patyk.   Sprawiał  wrażenie,   jakby mógł tak 
spędzić resztę dnia. — Głodna  jestem  — westchnęła Beata. Spojrzałam na zegarek. 
Rzeczywiście, zbliżała się pora obiadu, na wesołej zabawie minęły już ze trzy 
kwadranse.
—  Chyba nic jej się nie stało?... — zaniepokoiła się Iwona. — Ona tu mieszka 
sama?
—  Skąd, w takim domu, zwariowałaś? — roześmiała się Marzena. — Z rodzicami, ale 
dzisiaj chyba ich nie ma.
157
—  Mój ojciec mówi, że ta okolica wcale nie jest taka bezpieczna — odezwała się 
niespokojnie Beata. — Podobno kogoś tu kiedyś napadali.
—  Coś ty, raczej miała jakiś wypadek na przejściu dla pieszych -— sprzeciwiła 
się Iwona.
—  Chodźmy jej poszukać — zaproponowałam. Wszystkie cztery ruszyłyśmy do furtki 
i — w tym
momencie stało się coś, czego nie przewidziałyśmy. Łagodny i pełen uciechy 
Jantar, który jeszcze chwilę temu radośnie uganiał się za patykami, przyskoczył 
do nas i stanął przy furtce. Przestał radośnie ujadać, zawarczał bardzo cichutko, 
ale zmarszczone wargi wskazywały, że nie jest to bynajmniej jeszcze jedna forma 
zabawy. Iwona podeszła bliżej, nacisnęła klamkę... Skoczył jej do ręki, ledwie, 
ledwie zdążyła ją cofnąć.
—  On... on nas nie chce wypuścić — wyjąkała Beata.
—  Najwyraźniej.
Trzeba mieć rzeczywiście moje szczęście... Jest tylu ludzi, którzy nie cierpią 
psów, chociażby ciocia Ela. Ona uwielbia tylko koty i zawsze się z nią na ten 
temat kłóciłam — teraz jednak nie mogłam zaprzeczyć, że kot w takich warunkach 
raczej nie sprawiłby nam kłopotu.
— Ja muszę już iść — jęknęła Marzena.
158
—  A kto nas tu zaciągnął?
—  Skąd mogłam wiedzieć, że ta dziewczyna zginie?
—  Może zaraz przyjdzie — pocieszałam ją.
—  Mam nadzieję, bo ja jestem głodna — przypomniała Beata. — Słuchajcie, może by 
spróbować powoli. ..
Niestety, Jantarowi zdawało się być wszystko jedno, czy zbliżamy się do furtki 
powoli, czy szybko. Głuche warknięcie zatrzymywało nas za każdym razem w miejscu.
—  Nie próbujmy już, musimy czekać, bo nas jeszcze zagryzie ?— przeraziła się 
Marzena. — Kiedyś w końcu ta Anka wróci... albo przynajmniej ktoś z domowników.
—  Tylko kiedy? Jesteś pewna, że oni nigdzie nie wyjechali?
Po minie Marzeny widać było, że niczego już nie jest pewna. Ja również nie byłam 
już taka pewna moich zdecydowanych poglądów na temat mądrości psów. Co będzie, u 
licha, jak nikt tu nie przyjdzie do wieczora? Bo wieczorem chyba ktoś 
przyjdzie...?
—  Chodźcie, usiądziemy. Nie będziemy tu stały jak głupie.
—  Trzeba wezwać kogoś na pomoc — zdecydowała Iwona.
159
To był dobry pomysł. Nim jednak zdecydowałyśmy się na rodzaj okrzyku (Marzena 
proponowała, żeby nie wołać „Ratunku!", ale „Pali się!", bo to podobno jest 
najskuteczniejsze), furtka szczęknęła, a miły bokserek zmienił się na powrót w 
niegroźnego, skłonnego do zabawy pieszczocha.
—  O rany, ale była kolejka! Strasznie was przepraszam... Co, Jantek was nie 
chciał puścić? Zapomniałam o was zupełnie, przepraszam! Już zabieram się za 
was...
Spojrzałyśmy po sobie. Chyba wszystkim nam na długi czas odeszła ochota na 
słuchanie wróżb.
—  Właściwie... to chyba musimy już iść do domu — powiedziała Iwona.
—  Miałam wtedy dziewiętnaście lat... Czekajcie, nie, to przecież było jeszcze 
przed maturą. Siedemnaście. Tak, chyba siedemnaście. A może jeszcze mniej? 
Nieważne, w każdym razie coś koło tego. To były imieniny mojej mamy, a wiecie, 
jak to jest na imieninach. Gwar, jedzenie, rozmowy, rozmowy. Siedziałam po 
jednej stronie stołu, a moja mama po drugiej, prawie naprzeciw mnie. Rozmawiała 
z ciocią Stefą, siostrą mojego taty. Opowiadała o wróżbie, którą usłyszała, gdy
160
była nastolatką. Jakaś Cyganka przepowiedziała jej, że wyjdzie młodo za mąż, za 
inżyniera, i że będą mieli dwoje dzieci, chłopca i dziewczynkę. „Powiedziała mi, 
że jedno z dzieci będzie udane, drugie nie za bardzo. Wszystko się sprawdziło, 
dosłownie wszystko, wyobraź sobie!" — usłyszałam ściszony głos mojej mamy. Co za 
pech, pomyślałam. Miałam przed sobą maturę, marzenia o studiach... Ale jestem 
zupełnie nieudana, dawno to już wiedziano, jeszcze przed moim urodzeniem. Nie ma 
sensu się starać, na pewno nie zdam tej matury, nie mówiąc już o dostaniu się na 
studia... Załamałam się zupełnie, prawie przestałam się uczyć! Wyobrażacie sobie, 
dziewczyny? Naprawdę mogłam nie zdać! — mama Iwony zakończyła krojenie swojej 
wspaniałej szarlotki. Potężne kawały (trudno je nazwać kawałkami) ułożyła na 
ślicznym talerzu w pomarań-czki. Tym razem na startych i zapieczonych jabłkach 
jaśniała smakowicie wymyślna kratka z cienkich pa-seczków ciasta. Szkoda, że 
moja mama nie piecze takiego pysznego, drożdżowego jabłecznika.
— ...no więc, co ja mówiłam? — podjęła mama Iwony po chwili.—Aha, byłam w 
kiepskim stanie, myślałam sobie, że już nic nie ma sensu. Minął rok, ciężki i 
nieprzyjemny, i znowu nadszedł jakiś rodzinny zjazd. Tym razem to były święta... 
tak, Boże Narodzenie,
161
pamiętam śnieg za oknem. I znowu, wyobraźcie sobie, taka sama sytuacja. Moja 
mama, ja naprzeciwko... Tylko ciocia się zmieniła. Tym razem to była chyba 
ciocia Wanda... — zamyśliła się na chwilę.
—  ...i słucham, jak moja mama to samo opowiada drugiej ciotce. Że jedna Cyganka 
wszystko jej wy-wróżyła, że będzie miała dwoje dzieci, chłopca i dziewczynkę. I 
słyszę, jak mówi: „Oświadczyła mi, że jedno z dzieci wyrośnie na piękną, zdolną, 
mądrą osobę, a to drugie — to będzie nicpoń, i tyle!" — mama Iwony roześmiała 
się głośno.
Słuchałyśmy jej opowiadania we dwie z Iwoną. Beata po zbyt długim pobycie u 
wróżki musiała pędzić do domu na obiad. Mnie Iwona zaciągnęła do siebie — i to 
prawie siłą, bo po oskarżeniu pani Gubałowej wcale nie miałam ochoty na ponowną 
wizytę w tym domu. Cóż, tym razem moja przyjaciółka wykazała upór godny 
wszystkich długouchych i parzystokopyt-nych zwierząt świata. Swoim najbardziej 
logicznym z logicznych tonów oświadczyła:
—  Wiem, Paulina. Wiem, że to ostatnie miejsce, w którym masz ochotę się zjawić. 
Ale naprawdę, możesz mi wierzyć: im dłużej, tym gorzej. Przyjdziesz dziś, i już 
będziesz miała spokój. Takie sprawy trzeba załatwiać natychmiast.
162
—  Ale twoja mama...
—  ...czy uwierzyła? W zasadzie nie... Chociaż wiesz, jak to jest. Lepiej, żeby 
nie miała nawet cienia niepewności. I bardzo dobrze, będzie okazja, żeby ją 
przekonać. Porozmawiamy sobie razem... Chodź, przecież z powodu jednej baby nie 
będziesz unikać mojej rodziny!
Rozmowa z mamą Iwony z pewnością nie należała w tej chwili do rzeczy, na których 
najbardziej mi zależało. Ale na kłótnię z Iwoną też nie miałam ochoty, więc 
poszłyśmy. I to nie do pokoju Iwony, ale od razu do kuchni, gdzie zwykle 
urzędowała jej mama.
—  Paulina!
W pierwszej chwili wydawało mi się, że świdruje mnie wyjątkowo uważne spojrzenie. 
Poczułam, że się czerwienię... Tak, z całą pewnością moje policzki przypominały 
w tej chwili dwa plasterki buraczków. To mój problem, muszę tu nadmienić. To mój 
koszmarny problem.
Chyba już wspominałam, że gdy jakiś nauczyciel patrzy się na mnie wyczekująco, 
to wyglądam, jakbym nic nie umiała? Ale kiedy ktoś patrzy na mnie oskarżycielko, 
to wyglądam, jakbym umiała wyłącznie kraść i oszukiwać... Słowo daję! Czerwienię 
się idiotycznie, i tyle. Kiedyś powiedziałam nawet o tym panu
163
Ochinowskiemu, naszemu szkolnemu psychologowi, a on mi dał fantastyczną 
radę: ,Wiesz, za każdym razem, gdy czujesz, że się zaczerwienisz, postaraj się 
zaczerwienić jeszcze bardziej. Zobaczysz, zdziwisz się swoją reakcją". Owszem, 
zdziwiłam się, cha, cha, nie sądziłam, że potrafię czerwienić się mocniej niż 
dotychczas.
Tym razem na szczęście nie zdążyłam ponownie wypróbować doskonałej rady pana 
psychologa, bo mama Iwony zaraz coś zagadała. Nie była niemiła. Nie patrzyła 
podejrzliwie, nie odzywała się nieufnym tonem. Powiedziała coś zwyczajnie i 
serdecznie, a ja poczułam, że przestaję się czerwienić. Iwona szturchnęła mnie 
porozumiewawczo: Widzisz, znowu miałam rację".
W ten sposób znalazłyśmy się na kanapie w pokoju, jedząc smakowitą szarlotkę i 
słuchając wspomnień rodzicielki Iwony.
— Widzicie same, co może zdziałać niepomyślna przepowiednia. Lepiej trzymać się 
od tego z daleka.
164
XI. Rodzina
Ostatnie dni przed wakacjami to koszmar. Dłużą się w nieskończoność i zawsze 
marzę o tym, żeby ich nie było. To znaczy, nie żeby szybciej upłynęły, tylko w 
ogóle żeby jakimś cudem można było przeskoczyć ten czas i znaleźć się gdzieś w 
połowie lipca. Być może wzorowi uczniowie, którym grozi wyłącznie świadectwo z 
czerwonym paskiem, chcieliby przedłużać ten smakowity okres w nieskończoność 
(chociaż na przykład u Beaty tego nie zauważyłam), ale dla mnie jest to coś 
okropnego. Ta walka o oceny, te przepytywania do ostatniej chwili... i po co to, 
po co to komu??? Czy kiedyś będę pamiętała, co miałam akurat w tej, a nie innej 
klasie na koniec roku na przykład z matmy czy z anglika? Niestety, trzeba się 
włączyć w ogólną walkę o oceny, choćby po to, żeby przy stole na imieninach u 
cioci Eli nie słyszeć w kółko tej samej sondy:
— Ile masz piątek, czwórek, trójek? A dwóje jakieś są? O jedynki to oczywiście 
nie pytam...
Oczywiście to jest moja sprawa i nikomu nic do tego. Ale gdzież tam kogoś 
obchodzi, co jest moją sprawą,
165
? ?? sprawą ogólnospołeczną? Są ciekawi, więc pytają. Spróbujcie nie 
odpowiedzieć! Jestem niepełnoletnia, nie mam prawa głosu, nie mam prawa do 
własnych tajemnic i do własnych spraw. Wszystkie dzieci nasze są", wszystkie 
sprawy dzieci też nasze są, i koniec.
Gdybym tak mogła powiedzieć, że mam same szóstki i piątki, ewentualnie z 
minimalną przyprawą czwórek, może by się odczepili. Chciałabym, chociażby dla 
moich rodziców, dla których każdy szkolny stopień więcej świadczy o człowieku 
niż cała wiedza świata.
— Dziewięćdziesiąt osiem złotych i dwadzieści sześć groszy. Jakim cudem wyszły 
ci te grosze, pojęci nie mam. Coś musiałaś poplątać, Paula. Paula, zbudź się, 
mówię do ciebie!
Iwona, chodzące liczydło, od dłuższego czasu przyglądała się z niesmakiem moim 
bazgrołom. Praca skarbnika wychodziła mi już nie tylko nosem, ale i wszystkimi 
pozostałymi otworami ciała. Zebrałam pieniądze raptem od dwunastu osób, 
pozostało jeszcze co najmniej drugie tyle, a ja wciąż nie mogłam się doli czyć. 
I ciągle wpłacał ktoś nowy. A ja ciągle liczyłam n nowo. Liczyłam, liczyłam, 
liczyłam — tak że matmę powinnam mieć już dawno zaliczoną. Niestety, praca 
skarbnika — aczkolwiek niewdzięczna i absorbująca — nijak się miała do moich 
ocen z matematyki. Tak
166
więc liczyłam i liczyłam, a matematykę musiałam powtarzać i tak.
—  Przepraszam, Paula, włącz się na chwilę. Skąd ci wyszły te grosze? Bilety są 
po osiem złotych, zebrałaś na razie od dwunastu osób, powinno ci wyjść 
dziewięćdziesiąt sześć złotych. Prosty rachunek, bez żadnych groszy.
Westchnęłam.
—  Mylisz się.
—  Nie, na pewno się nie mylę.
—  Mylisz się, to wszystko nie jest takie proste. To, że dobrze obliczyłaś, to 
wiem... —- Iwona liczyła jak automat, aż dziwne, że nie miałam żadnych 
dodatkowych łask u Abramskiej z racji przyjaźni z taką matematyczną głową. 
Chociaż nie wiadomo, może właśnie czepianie się kogoś bez ustanku jest u naszej 
nauczycielki formą okazywania względów.
—  Marzena i Rafał dali bardzo drobnymi. I Gośka też — przypomniałam sobie. — 
Naprawdę wyszło więcej niż powinno? — zaniepokoiłam się. Z dwojga złego 
wolałabym dołożyć te parę złotych z własnych oszczędności, niż wziąć od kogoś za 
dużo.
—  Dwa złote i dwadzieścia sześć groszy masz za dużo. Naprawdę tego nie 
zauważyłaś? Przecież to prosty rachunek!... No, nie martw się, po prostu 
przyplątały ci się jakieś twoje. Każdy dawał odliczoną kwotę?
167
—  Nie, wiesz przecież. Nawet przy tobie wydawałam reszty. Musiałam coś 
pokręcić... Boże, ta Abram-ska specjalnie dla mnie wymyśliła coś takiego, żebym 
miała więcej do czynienia z matmą! Albo namówiły się z Gubałową, żeby mnie 
pogrążyć — snułam przypuszczenia.
—  Nie martw się tym tak bardzo, dwa złote to nie koniec świata. Za tydzień 
zaliczymy to kino i zapomnisz o wszystkim.
—  Za tydzień! Jeszcze tylko tydzień, a ja mam tak mało pieniędzy! Muszę ich 
zacząć ścigać, bo w końcu przeze mnie nie pójdziemy do żadnego kina...
—  ...Całe szczęście, Paula, że zbierasz na kino, a nie na spływ kajakowy. 
Mogłyby przez ten czas wyschnąć wszystkie jeziora...
—  Bardzo zabawne — zaśmiałam się ponuro. Na miejscu Beaty też bym była w 
doskonałym humorze. Jakie ona ma w tej chwili problemy? Chyba tylko to, ile 
słońca zaświeci nam w czasie wakacji.
—  Sorry, Paulina. Kiedy wyjeżdżacie? My dopiero piętnastego lipca, ale na rajd 
rowerowy, wiecie? Wszyscy, całą piątką! I moje siostry cioteczne, wujek, i 
ciocia, to razem będzie nas dziewięcioro. Tata będzie kapitanem wyprawy, a wujek 
pierwszym oficerem. Witek skombinował od kolegów dwa rowery, bo dwa już
168
mamy. I on na zmianę z tatą i mamą, i wujkiem, będzie jechał za nami samochodem. 
Z namiotem i z ciuchami. Bo ciocia nie ma prawa jazdy, więc będzie cały czas na 
rowerze, a oni będą się zmieniali... W ogóle, to mój tata wszystko wymyślił, 
wiecie? On ma takie różne pomysły...
Jeżeli były możliwe jakieś słowa, które mogłyby mnie przygnębić bardziej niż 
katorżnicza praca skarbnika, to Beata właśnie je znalazła. O Boże. Jest ich 
razem pięcioro, a w dodatku jadą z kimś jeszcze, z jakimiś krewnymi. To jest 
rodzina, prawdziwa rodzina. Nie to co u mnie: mama, tata, ja. I dalej pustka, 
prawdziwa pustka jedynaczki. Wyobraziłam sobie przez chwilę Kryskę, moje jedyne 
cioteczne rodzeństwo, jak razem z Bartkiem i z małą Emilką w foteliku zasuwają 
obok nas na rowerze. Za nami ciocia Ela swoim oplem. Oho, wujek Józek nie nadąża, 
już się spocił. Cha, cha, cha. Raz jeden, kiedy byłam jeszcze bardzo mała, 
pojechaliśmy z obiema ciotkami i wujkiem Józkiem do Bułgarii. Poza tym ciocia 
Małgosia dwa razy była ze mną i z moją mamą na wczasach. Raz w górach, w 
Krościenku, a raz w Jelitkowie, nad morzem. Resztę wakacji mojego życia 
spędziłam sama z rodzicami. Nie nudziłam się co prawda, ponieważ zmuszona przez 
życie, wyspecjalizowałam się gruntownie
169
w zawieraniu nowych znajomości. Trzeba było tylko przyuważyć koleżankę w moim 
wieku, podejść do niej i odważyć się zadać pierwsze pytanie:
—  Dziewczynko, jak ty się nazywasz?
Po uzyskaniu odpowiedzi, można było gładko przejść do następnego etapu:
—  Do której klasy chodzisz?
—  Dawno przyjechaliście?
—  Gdzie mieszkacie?
Zwykle już po drugim pytaniu znajomość zostawała zawarta i można było zacząć się 
razem bawić. Z czasem dochodziły do nas nowe osoby...
Raz miałam prawdziwą wpadkę. To było nad morzem, chyba w Ustce. Zwróciłam uwagę 
na bawiącą się na huśtawce dziewczynkę, chyba w moim wieku. Swoim zwyczajem 
podeszłam do niej i zagadnęłam o imię. A ona mi wtedy odpowiedziała:
—  Filomena.
Zbaraniałam kompletnie, nie wiedziałam, czy sobie kpi, czy żartuje, czy mówi 
poważnie. W każdym razie zareagowałam najgłupiej, jak tylko mogłam. Po prostu 
rozdziawiłam buzię i powtórzyłam przeciągle:
—  Fiiloomeenaa?
A ona zaczerwieniła się po uszy i odpowiedziała cicho:
170
—  Ja wiem, mam trochę dziwne imię...
Mimo niefortunnego początku, rozmowa potoczyła się gładko dalej. Z Filą 
zaprzyjaźniłam się naprawdę. Ona też była jedynaczką, tak jak ja. Chodziłyśmy 
razem na plażę, jej rodzice rozbijali swoje obozowisko tuż obok moich. Bardzo 
smutno nam było się rozstać. Jak zwykle, na koniec obiecywałyśmy sobie solennie 
pisać długie listy. I jak zwykle skończyło się na obietnicach...
Nagle uświadomiłam sobie, że teraz nigdy w życiu nie podeszłabym do żadnej 
rówieśnicy z takim pytaniem. Do licha, dlaczego? Przecież nie dlatego, że nagle 
stałam się samotnicą albo obleganą przez przyjaciół szczęściarą, która nie 
potrzebuje zawierać nowych znajomości! W tamtym roku nie byliśmy w ogóle na 
wczasach, część wakacji spędziłam na moich pierwszych w życiu koloniach. Teraz 
również nie pojedziemy nigdzie dalej, bo byliśmy już w zimie w Bukowinie 
Tatrzańskiej. Nie sądzę jednak, żebym odważyła się gdziekolwiek zawrzeć nową 
znajomość w mój dawny, wypróbowany sposób. Czy to dlatego, że jestem starsza? 
Chyba tak, moich rodziców w ogóle nie wyobrażam sobie w takiej sytuacji. No, na 
przykład mój tata do jakiegoś sąsiada:
—  Przepraszam, jak się pan nazywa?
—  Na którym piętrze pan mieszka?
171
—  Dawno pan się tu wprowadził?
Cha! Cha! Cha! Chyba zawieźliby go na policję i oskarżyli o zakłócanie spokoju! 
To, co dziecku przychodzi tak naturalnie, dla dorosłego stanowiłoby poważny 
problem. Niestety, to już chyba przywilej pełnoletności, ten głupi dystans do 
siebie nawzajem.
—  Wy też moglibyście gdzieś wyjechać ze swoją rodziną, Paulina. To znaczy, z 
twoim wujkiem, wiesz. Kryska, i tak dalej.
Ta Iwona! Skąd wiedziała, że nie pozazdrościłam rajdu rowerowego, tylko rodziny?
—  Kryska nie zaprosiła nas nawet na chrzest Emilki — zaśmiałam się. — Od kiedy 
wyszła za Bartka, nie pokazała się u nas ani razu, jakby się obraziła.
—  Albo jakby się wstydziła — zauważyła moja przyjaciółka.
—  Albo... no, nie przyszło mi to do głowy. Faktycznie. .. — zastanowiłam się. — 
Ale czego niby miałaby się wstydzić?... Zresztą, co za różnica! — 
zniecierpliwiłam się. — Nie pojawili się, i tyle.
—  A więc teraz spotykacie się tylko w tym waszym Domku Babci. U cioci Małgosi — 
orzekła Iwona. — Na terenie neutralnym.
—  I u cioci Eli. Przyjeżdżają na różne rodzinne zjazdy.
172
—  A, prawda, u cioci Eli też. A oni mieszkają gdzie indziej? Nie z ciotką i z 
wujkiem? Byłaś kiedyś u nich?
—  Nie — roześmiałam się. — Coś ty! Nigdy nas nie zaprosili.
—  Dziwna ta wasza rodzina. Przecież mówiłaś, że ta ciocia jest twoją 
chrzestną... A więcej ciotecznych sióstr nie masz? Albo braci? Twój tata 
przecież nie jest jedynakiem.
—  Nie. Ma brata w Szczecinie. Starszego brata, wujka Edka. Ale on nie ma żony 
ani dzieci.
—  No to rzeczywiście niewesoło. Nie martw się. Właściwie... — urwała.
—  Co?
—  Właściwie to jeszcze nie wyjaśniłaś sprawy tej adopcji — dokończyła cicho.
Adopcja! No tak, odsunęłam od siebie rodzinną tajemnicę, jak mogłam najdalej. 
Odsunęłam tak dokładnie, że prawie o niej zapomniałam! Historia z Gubałową, 
potem ten wariacki koniec roku niemal wyrzucił z mojego przeciążonego umysłu tak 
ważną sprawę! A tymczasem ta sprawa sama z siebie nie zniknie. Tak czy inaczej, 
coś przede mną ukrywają i mama sama to kiedyś przyznała. Powiedziała, że to „jej 
sprawa" i że dowiem się o wszystkim „w swoim czasie".
173
Doskonale, niech więc wreszcie nadejdzie ten cały „swój czas" albo niech 
przynajmniej powiedzą, kiedy ma nadejść. Sprawa dotyczy jakiejś adopcji, to wiem 
na pewno — ludzie nie bywają w ośrodkach adopcyjnych czy też domach dziecka 
przypadkiem, bo akurat tamtędy przechodzili. Ostatecznie to nie jest muzeum, ani 
też ogród zoologiczny. A mama była tam na pewno, widziałyśmy ją wszystkie trzy. 
Są zatem dwie możliwości, nie wiadomo, która okropniejsza. Albo rodzice mają już 
dosyć tkwienia w minirodzinie i postanowili temu zaradzić, decydując się na 
zaadoptowanie dziecka. Albo też ja sama zostałam kiedyś wzięta z domu dziecka i 
teraz, na przykład, trzeba po latach dopełnić jakichś formalności. Jeżeli 
naprawdę nie jestem ich dzieckiem, to niewykluczone, że mam jakieś rozsiane po 
świecie rodzeństwo. Pochodzę zapewne z rodziny patologicznej, a w takich 
rodzinach zwykle jest bardzo dużo dzieci... Sama nie wiem, czy powinnam się z 
tego cieszyć, czy martwić. W zasadzie to jedna możliwość wcale nie wyklucza tej 
drugiej. Może ja okazałam się tak miłym i niekłopotliwym dzieckiem (co chyba 
jednak nie jest prawdą), że postanowili sprawić sobie drugą córkę. Albo synka. 
Brrrrr.
Jakie są jeszcze możliwości? Ostatecznie, mama mogła jeszcze szukać tam pracy 
(nie wiem co prawda,
174
co mógłby robić redaktor w domu dziecka) albo potrzebować jakichś informacji 
(jakich, u licha, i po co?!). Obie wersje zupełnie bezsensowne. Innych moja 
wyobraźnia mi nie podsuwa.
—  Musisz wreszcie rozwiązać tę sprawę, Paulina. Iwona jak zwykle miała rację.
—  Mamo.
Odwróciła się z roztargnieniem znad siekanej pietruszki. Wzięła garść zieleniny, 
wsypała do miski z mielonym mięsem. Zamieszała porządnie drewnianą łyżką.
—  Dlaczego ja nie mam rodzeństwa?
—  Wiesz przecież, tyle razy o tym była mowa — zerknęła znad kuchennego stołu. — 
Nie mogliśmy mieć więcej dzieci.
— Jestem jedynaczką. Nie mam brata ani siostry.
—  Niestety.
—  Chciałabym mieć rodzeństwo.
—  Wiem o tym. Ja też bym chciała, żebyś miała. Szkoda, że nie wszystko, czego 
chcemy, może się spełnić.
Moja mama jest oazą spokoju, w przeciwieństwie do taty nie denerwuje się prawie 
nigdy. W ogóle rzadko
175
kiedy podnosi głos, naprawdę musiałby zdarzyć się jakiś wyjątkowy wypadek. Tym 
razem czułam, że to jej opanowanie za chwilę mnie wyprowadzi z równowagi. 
Odpowiadała cicho i spokojnie, patrząc na mnie i mieszając mięso na kotlety. 
Powiedziała, że nie mam rodzeństwa, chyba niemożliwe, żeby patrząc w oczy, tak 
zwyczajnie mnie okłamała?...
— Mamo, ty pewnie chciałabyś adoptować jakieś dziecko? — wypaliłam wreszcie.
Miałam wreszcie okazję ujrzeć, jak moja rodzicielka traci swoją zwykłą równowagę. 
Patrzyła zdziwiona
— Ja rozumiem, tajemnice, i tak dalej, macie prawo mieć z ciotką Gośką swoje 
sekrety, ale ja też chyba mam prawo wiedzieć, czy w najbliższym czasie ktoś nie 
zamieszka w moim pokoju?! — krzyczałam, a mama patrzyła na mnie i słuchała, po 
czym odparła:
—  Nie, kochanie, nie zamierzamy z ojcem adoptować dziecka. Gdybyśmy zamierzali, 
powiedzielibyśmy ci o tym, bo ta sprawa dotyczyłaby również ciebie. Ale skąd ci 
to...?
—  Bo coś szeptałyście z ciocią Małgosią, a potem widziałam cię... sama cię 
widziałam, jak wchodziłaś do tego domu dziecka czy domu od adopcji...!
—  Aaa! — uśmiechnęła się. — Rozumiem. Ale powtarzam ci raz jeszcze, nie 
zamierzamy nikogo adoptować.
—  W takim razie to ja jestem adoptowana!...
—  Nie — znowu się uśmiechnęła. — Nie jesteś adoptowana. Urodziłam cię 
trzynaście lat temu w szpitalu ginekologiczno-położniczym, po dziesięciu 
godzinach porodu. Jeśli chcesz wiedzieć, to był to najpiękniejszy dzień w moim 
życiu. I bardzo żałuję, że nigdy się już nie powtórzył. Nie zostałaś adoptowana 
— westchnęła.
Nie mieszała już kotletów, siedziałyśmy naprzeciw siebie na drewnianych 
taboretach kuchennych. Jakiś
177
czas temu uderzyło mnie niespodziewane spostrzeżenie, dotyczące ciotki Małgosi: 
że jest ładna. To samo poczułam teraz, patrząc na mamę. Zdarza się, nawet dosyć 
często, że patrzę na jakichś dorosłych łudzi i myślę sobie, że są ładni. W 
telewizji. Na zdjęciach w gazetach. Nawet na ulicy. Ale ciocia? Mama? Są i już. 
Ani ładne, ani brzydkie. Po prostu są. Tak mniej więcej myślałam do tej pory. 
Ale teraz stwierdziłam, że jest inaczej. Ciocia Małgosia jest ładna. Mama też. 
Ma takie bardzo, bardzo czarne włosy — wszyscy myślą, że farbowane. Ja mam takie 
same. I ciocia. Tylko że cioci są krótkie, a mamy trochę dłuższe, „na pazia". I 
mama ma niebieskie oczy. Niebieskie oczy są najśliczniejsze. — Nie zostałaś 
adoptowana — powtórzyła cicho, jakby do siebie. — Nie ty.
Leżałam już w łóżku w swoim pokoiku, ale lampkę nocną miałam zapaloną i 
patrzyłam na mój ulubiony obrazek z szopką, który dostałam kiedyś od babci. 
Ośnieżony las i ledwo widoczna w tym śniegu dróżka, i mała drewniana szopka ze 
spadzistym dachem. W środku błękitna szata Matki Boskiej i ciemnobrązowa 
Świętego Józefa. A nad szopką dwa wesołe, rumiane łobuziaki ze skrzydełkami. 
Jeden usiłuje przysiąść na
178
dachu, wygląda jakby trochę się tego bał. Drugi uśmiecha się do tego pierwszego, 
ale nie złośliwie, wcale nie. Raczej zachęcająco — siadaj, nic ci się nie stanie, 
zobacz, przecież nie zlecisz, mamy skrzydełka.
Byłam trochę zawiedziona, kiedy go dostałam. Marzyłam o drewnianym pudełku z 
kredkami, takim zamykanym na kluczyk, z osobną przegródką na gumkę osobną na 
linijkę, i jeszcze szufladką na kartkę papie. ru. Widziałam taki komplet w 
przedszkolu i straszn.le mi się podobał. Idealny do zabrania na wczasy! Ale 
kiedy babcia pokazała mi obrazek i zaczęła opowiadać o Panu Jezusie, Jego Tacie 
i Mamie, którzy musieli iść przez ośnieżony, zimny las, o dwóch aniołkach, które 
do nich przyleciały — zaraz zapomniałam o skrzyneczce na kredki. Potem na 
religii dowiedziałam się, że tak naprawdę to było zupełnie inaczej, nie było 
ośnieżonego lasu i dwóch aniołków (to znaczy byli aniołowie, ale nie było tych 
akurat konkretnych dwóch), ale to nie miało znaczenia. Bo i tak lubiłam leżeć 
przed snem z zapaloną lampką i patrzeć na obrazek, i wyobrażać sobie różne 
rzeczy. Tak jak teraz.
Gdybym nie znała mojej babci, może nigdy nie zobaczyłabym tego obrazka. Na pewno 
miałabym inrte może jeszcze dużo ładniejsze, ale tego akurat bym nie widziała. 
Trudno coś takiego sobie wyobrazić.
179
Myślałam o rozmowie z mamą. Dowiedziałam się w końcu, o czym szeptały z ciocią 
Małgosią, czego moja mama chciała się dowiedzieć i w czym miała się upewnić. 
Dowiedziałam się. Że moja babcia tak naprawdę wcale nie była moją babcią. Że 
wprawdzie ciocia Małgosia nie jest moją ciocią, ale też i ciocia Ela wcale nie 
jest moją krewną. A ja mam gdzieś w Polsce, może nawet tu, niedaleko, inne 
cioteczne rodzeństwo niż Kryska. Bo to moja mama, a nie ja, została a-do--pto-
wa-na.
—  O tym, że babcia bardzo ciężko przeszła pierwszą ciążę i poród, wiedziałam 
zawsze. Opowiadała nam nie raz. Ela urodziła się z wielkimi komplikacjami. Obie 
mogły nawet umrzeć. Lekarze powiedzieli, że mama już nigdy nie będzie mogła mieć 
dzieci. Przypuszczam, że wtedy właśnie zdecydowali się wziąć do domu drugą 
dziewczynkę. Gdy Ela miała dwa i pół roku, w domu pojawiłam się ja. A po paru 
latach okazało się, że lekarze się jednak mylili. Urodziła się Małgosia...
—  A ty skąd się o tym wszystkim dowiedziałaś? Znalazłyście w Domku Babci jakieś 
dokumenty, tak?
—  Nie — roześmiała się mama — nie było żadnych dokumentów. Gdy dochodzi do 
adopcji, wypisuje się dziecku nową metrykę, z nowym imieniem
180
i nazwiskiem, tak jakby urodziła je przybrana, a nie naturalna mama. Nie mogłam 
więc niczego znaleźć. Tego, że zostałam adoptowana, najpierw dowiedziała się 
ciocia Małgosia. Któregoś dnia przyszli do niej dziennikarze z naszej lokalnej 
rozgłośni, Radia Głos. Powiedzieli, że prowadzą taką audycję... „Zaginiona, 
zaginiony...", czy coś takiego. I że chcieli się skontaktować z jej przybraną 
siostrą, która tu mieszkała jako dziecko. Małgosia na to, bardzo zdziwiona, że 
nie ma żadnej przybranej siostry, to jakaś pomyłka. „Ależ skąd, nie ma mowy o 
pomyłce. Jeżeli to pani jest Małgorzata Niemczak". Jeden ze słuchaczy poszukuje 
swojej młodszej siostry. Wie o niej tyle, że została adoptowana jako niemowlę. 
Zna datę i miejsce urodzenia. To wszystko.
—  I to... chodziło właśnie o ciebie?! Ale jak to: wszystko? Znał też chyba 
przynajmniej imię. Bo nazwisko masz teraz inne, po tacie.
—  Teraz inne po tacie, a wcześniej inne po przybranych rodzicach! O tak, znał 
imię. Klara. Ładne, prawda?
— Jak? — zdębiałam. — Klara? Przecież to nie jest twoje imię! Ty się nazywasz 
Anna!
—  Oczywiście. Teraz nazywam się Anna. Ale moi biologiczni rodzice nadali mi 
imię Klara. Potem,
181
przy adopcji, zostało zmienione. Gdybym nie została adoptowana, nazywałabym się 
Klara Pawlicka.
Biologiczni. Boże, jak to brzmi. Biologiczni. Od biologii. Mama użyła też słowa 
„naturalni". Jakie to dziwne. Mogłam mieć jakieś nieznane ciocie i nieznanych 
wujków. To znaczy nie byłoby Domku Babci i cioci Małgosi. Byłoby coś zupełnie 
innego.
A imię? Jakby to było, gdyby moja mama nazywała się Klara? Klara Kozińska! A 
wcześniej — Klara Niemczak! A właściwie Klara Pawlicka. Trudno mi w to uwierzyć. 
Czy byłaby inna niż teraz? Może inaczej by się zachowywała? Wiem, że nie lubi 
swojego imienia, zupełnie tak, jak ja swojego. Nie przyznaje się do tego, ale 
nie cierpi go, wiem na pewno! Czasami narzeka, że jest tak okropnie popularne, 
że ona czuje się, jakby w ogóle nie miała imienia. „Równie dobrze mogłabym się 
nazywać »ta kobieta« albo »jakaś osoba«", powiedziała kiedyś do taty. A ja nawet 
nigdy się specjalnie nie zastanawiałam nad tym imieniem, tak bardzo mi się ono 
kojarzy z mamą. Albo z Anką Nowicką, ale o niej zawsze mówię i myślę „Anka", nie 
Ania albo Anna. Anna Kozińska to moja mama. A teraz — Klara Kozińska, też moja 
mama. Czy gdybym się nie nazywała się Paulina, byłabym inna niż teraz?
182
—  Ale po co były te tajemnice? Dlaczego nie chciałaś mi powiedzieć?
—  Przecież musiałyśmy sprawdzić, czy naprawdę chodzi o mnie! Nie miałyśmy 
żadnej pewności. Dopiero wczoraj...
—  Sprawdziłyście?
—  Tak, sprawdziłyśmy. Wszystko wskazuje na to, że powiększy nam się rodzina. 
Cieszysz się?
183
XII. Wakacje
— Takie świadectwo wcale dobrze nie świadczy o uczniu. Zupełnie nie rozumiem, 
Paula, dlaczego twoim rodzicom coś takiego imponuje.
Tę głęboką myśl wypowiedziała Beata na parkowej ławce, gdzie wszystkie trzy 
trawiłyśmy zakończenie roku szkolnego. Świadectwo Beaty— cóż, nie wiem, czy 
dobrze, czy źle o niej świadczy, ale na pewno nie tylko moim rodzicom imponuje. 
Same szóstki, od góry do dołu. I wzorowe zachowanie. Za takie świadectwo moja 
mama zgodziłaby się na słonia, co tam mówić o psie...
—  Wiem, co mówię, słowo daję. To znaczy po prostu, że nie mam żadnych 
zainteresowań. Nic mnie specjalnie nie pociąga, kuję wszystko, jak leci. A 
człowiek powinien mieć jakieś zainteresowania, jedne przedmioty lubić, innych 
nie cierpieć...
—  Z mojego świadectwa wynika, że większości nie cierpię... — mruknęłam 
przygnębiona.
—  Nieprawda. Lubisz przedmioty humanistyczne, polski i historię. I to widać na 
świadectwie.
„Przedmioty humanistyczne!"  Być może  Beata
184
„kuje wszystko, jak leci", ale trzeba przyznać, że wysłowić się potrafi.
—  Może coś w tym jest — roześmiała się Iwona.
—  Powiem mojej mamie, że jestem kiepska z przedmiotów humanistycznych. Powinna 
zrozumieć.
—  Lubisz za to fizę i liczysz jak mały kalkulator, hi, hi, hi!
Beata była w znakomitym humorze. I to bynajmniej nie z powodu ocen na 
świadectwie, do których się już chyba przyzwyczaiła. Beata bowiem się zakochała. 
Zupełnie poważnie i na zawsze — jak nas zapewniła
— zakochała się w Andrzeju, swoim nowym korespondencyjnym przyjacielu.
Wydawało mi się, że gdy w popularnym młodzieżowym magazynie ukaże się jej adres, 
Beata zginie wręcz pod lawiną korespondencji. Rzeczywiście, pokazała nam sporą 
paczkę listów. Ale wcale przez to nie utonęła w morzu nowych znajomości. Owszem, 
wspominała co rusz o jakiejś Kaśce z Radomia albo o Anicie z Rabki, ale 
większość nowych kolegów i koleżanek wykruszyła się po jednym lub dwu listach. 
Co innego Andrzej, który odpisywał zawsze — jego listy przychodziły szybko i 
były długie.
Beata to znana romantyczka; zakochuje się błyskawicznie. Ale tym razem trzeba 
przyznać, że obiekt wart
185
był zachodu. Przystojny (jak wynikało ze zdjęć). Dowcipny Zna się na komputerach. 
I na koniach. W ogóle, to jeździ konno od dziecka. Trenuje dżudo. Doskonały z 
matmy i z fizy, udziela korepetycji. Bardzo lubi tańczyć.
—  A teraz jedzie na całe dwa miesiące do brata, do Holandii. Bo zapomniałam 
powiedzieć, że Andrzej zna też biegle angielski.
—  I co jeszcze, i co jeszcze? Przecież to śmieszne. Gdzie on znalazłby na to 
wszystko czas? — nieubłaganie konkretna, rzeczowa i logiczna Iwona jak zawsze 
sprowadziła nas do parteru.
—  Nie przesadzaj, dobrze? Krzysiek gapi się godzinami w telewizor albo słucha 
jakichś głupich ryków z płyt i kaset. W tym czasie mógłby na przykład trenować 
dżudo...
—  ...albo jeździć konno — roześmiała się Iwona. — Tylko ciekawe, skąd by twój 
dziesięcioletni braciszek wziął na to pieniądze?
—  Z Andrzejem to co innego, bo on udziela korepetycji! Mógłby i mnie udzielić...
W tym momencie roześmiałyśmy się wszystkie trzy, łącznie z Beatą. Doprawdy, 
naszej koleżance wiele rzeczy mogło brakować, ale na pewno nie korepetycji. To 
ona sama mogłaby takowych udzielać.
186
—  Mnie to wygląda na samochwalstwo — upierała się Iwona.
—  On się wcale nie chwali, on po prostu informuje. Większość tych rzeczy wyszła 
przypadkiem. A o ten taniec, to sama zapytałam się w poprzednim liście.
—  Jak się wreszcie spotkacie, to i tak wszystko się wyjaśni — wtrąciłam.
Ciężko mi było się przyznać, ale zazdrościłam Beacie z całej duszy. Gdybym to ja 
miała taki obiekt westchnień! Ale właściwie, gdzie ja mogłabym kogoś takiego 
poznać? Chyba tylko przypadkiem!
Przypomniał mi się Dziki, jego miłe ciemne oczy. I zaraz uświadomiłam sobie, że 
nie wiem, czy go kiedyś jeszcze zobaczę. Przecież tak naprawdę nic o nim nie 
wiem. Może gdzieś tu mieszkać i chodzić do sąsiedniej szkoły. Ale równie dobrze 
może wkrótce wyjechać, zmienić mieszkanie, wyprowadzić się do innego miasta albo 
nawet do innego kraju. I koniec — nigdy się już nie spotkamy. A Beata tak. W 
końcu spotka swojego Andrzeja.
—  Tak, spotkamy się zaraz po wakacjach — przytaknęła gorliwie Beata. — A przez 
wakacje muszę się odchudzić. Koniecznie!
Może to był dobry pomysł z tą korespondencją za pośrednictwem gazety?
187
—  Słuchajcie, od jutra wakacje! A ty, Paulina, nie myśl tak długo, bo 
zostaniesz myśliwym. Będziesz miała w końcu rodzinę, dużą fajną rodzinę, tak jak 
chciałaś.
— Jeżeli się wreszcie spotkają — przypomniałam. — Ten pan, brat mojej mamy, 
wyjechał do pracy. Jest kierowcą jakiejś ciężarówki i wyjeżdża w długie trasy, 
więc nie wiadomo, kiedy wróci. Może pod koniec wakacji, a może pod koniec roku. 
Mieszka w Gdańsku i jak tylko przyjedzie do domu, zaraz zadzwoni. ?
—  A nie miała więcej rodzeństwa? — zainteresowała się Beata. —W rodzinach 
patologicznych zwykle jest bardzo dużo dzieci.
—  W czym?!
—  W rodzinach patologicznych... No wiesz, pijacy i tak dalej...
—  Nie wygłupiaj się — warknęłam. — Mama mówi, że jej bio... biologiczna mama 
zrzekła się praw rodzicielskich, żeby jej dzieciom było lepiej w innym domu. To 
chyba dobrze o niej świadczy? A mama mówi, że ten brat wie tylko o niej i o 
nikim więcej.
—  To będziesz miała w końcu babcię? — zapytała z kolei Iwona.
—  Nie — posmutniałam. — Nie mam ani jednej i nie będę miała. Nie żyje. Dziadek 
też. Ale będę miała
188
drugą cioteczną siostrę, mówiłam wam? Ten brat mamy ma córkę.
—  Wiecie co? Zycie przed wakacjami jest najpiękniejsze!
Wakacje. Wakacje. Wakacje. I jeszcze raz wakacje. I jezioro. Wielkie i 
niebieskie. Nad jeziorem rowery. Trzy rowery leżą sobie w cieniu pod drzewem. My 
obok — na dużym, grubym kocu Beaty. Na słoneczku. Cudo.
—  Bierzcie, bo zjem wszystkie... — mruczy Iwona, raz po raz zanurzając rękę w 
torbie pełnej agrestu i porzeczek.
Miejsce wprost stworzone na biwak: jezioro jak z bajki, dziesięć kilometrów za 
miastem, znalazłyśmy cypel, więc jesteśmy z trzech stron otoczone wodą. 
Naniosłyśmy gałęzi na ognisko i zrobiłyśmy fantastyczny obiad z pieczonych 
ziemniaków. Iwona mogła wziąć namiot — ma taki przypominający igloo, bardzo 
łatwo się rozkłada — poradziłybyśmy sobie doskonale... Ale nie, rodzice jak 
zwykle stanęli okoniem, ledwie zdołałyśmy ich ubłagać, żeby nas puścili „tak 
daleko same nad wodę". O noclegu słyszeć nawet nie chcieli.
189
Zostały dwa ziemniaki, pytanie było retoryczne, już je sobie wzięli. Najwyższy z 
nieproszonych gości — rudy i piegowaty potwór — mówi z pełnymi ustami:
—  Nie ma strachu, siądźcie, a zobaczycie, jak będzie super...
O rany. Będzie super, jak uda nam się dostać bezpiecznie do domu.
—  Zresztą, jak się boicie, to dwie na ochotnika. No, które? Mała? Mała i duża, 
okay?
Mała i duża — Iwona i ja. Czego oni u licha chcą? To nie chuligani ani bandyci, 
po prostu trochę się nudzą. .. na pewno. Boże, jak można się nudzić nad takim 
cudownym jeziorem? Niech sobie wreszcie pójdą, albo niech się ktoś tu zjawi... 
Niestety, nikt się nie zjawi, bo wszyscy jeżdżą na tamtą stronę, gdzie jest 
plaża i dobre zejście do wody. Tata Beaty powiedział przed wyjściem, żebyśmy 
poszły tam, gdzie są ludzie, „bo jeszcze się potopicie". Uznałyśmy, że to bzdura, 
skoro wszystkie świetnie pływamy. O rany, dlaczego my tak dobrze pływamy...
Przysunęli się bardzo blisko, teraz już wszyscy czterej siedzieli na kocu. A to 
wcale nie jest wielki koc. W każdym razie nie na siedem osób!
—  My... my już musimy iść — odezwała się Beata.
192
—  Nie, dziewczyny, chyba nas nie zostawicie?... Tom, skocz no po piwo! — Rudy 
trącił łokciem siedzącego obok niskiego blondyna.
Tamten roześmiał się głośno, pokazując przerwę między górnymi siekaczami — chyba 
w dzieciństwie nie nosił aparatu... Myślałam, że poleci gdzieś dalej, ale 
niestety — okazało się, że butelki mieli w kajaku. No tak. Jedyna nadzieja, że 
upiją się na umór, a wtedy uciekniemy... jeżeli nie zabiją nas wcześniej w 
pijackim amoku...
Tom przyszedł z butelką, dwaj pozostali wstali na chwilę, żeby pomyszkować przy 
naszych rowerach.
—  Niezłe macie maszyny!...
—  Tylko jedna butelka? — odezwała się nagle Iwona.
Boże, zwariowała.
—  Tom, nic więcej nie ma? — poparł ją Rudy.
—  Nie, tylko to ostatnia — usprawiedliwiał się potulnie Tom.
—  Wiecie co? Mieszkamy w tym domu na drugim brzegu. Mamy w pokoju parę butelek, 
chodźcie do nas.
—  Ej, tylko nam nie nawiejcie! Dobra, jedna płynie z nami, a ja na jej rowerze. 
No, mała, wskakuj do kajaka!
193

—  Iwona, ty nie możesz płynąć kajakiem, masz chorobę morską! — wrzasnęłam 
przerażona. — Robi jej się niedobrze od kołysania — wyjaśniłam gorliwie.
—  Coś ty? Poważka? No to ty. Jak się nazywasz?
—  Ja? — przeraziłam się.
—  Wykluczone, ona musi jechać z nami. Jedyna jest pełnoletnia — oświadczyła 
Iwona.
Ja pełnoletnia? Ciekawe.
—  To ona kupuje nam piwo — brnęła dalej moja przyjaciółka.
To było nielogiczne; skoro — jak zapewniała wcześniej, „mamy w pokoju parę 
butelek", to do czego ja miałabym być potrzebna? Na szczęście nie zastanawiali 
się nad tym długo i zdecydowali:
—  No to ty... Beata, tak?
—  Ona wynajmuje ten pokój, ma klucze, zna ją stróż — Iwona powiedziała to z 
takim przekonaniem, że prawie sama w to uwierzyłam. — Słuchajcie, szkoda czasu. 
Wiecie, gdzie jest ulica Jesionowa? No więc Jesionowa...
Ciekawe, skąd ona zna tak dokładnie ten adres.
—  Pokój numer trzy, za piętnaście minut. Okay. Wskoczyli do kajaków, przez 
chwilę patrzyli jeszcze, jak się pakujemy. Wreszcie odbili lekko od brzegu,
194
a my drżącymi rękami zaczęłyśmy wyprowadzać rowery na drogę.
—  Czekajcie! — zatrzymała nas Iwona. — Gdzie wy jedziecie? Chcecie teraz wracać 
do domu? Nie rozumiecie, że oni nam wcale nie uwierzyli? Spójrzcie, płyną cały 
czas wzdłuż brzegu. Wyskoczą i dogonią nas, jak tylko zobaczą, że jedziemy gdzie 
indziej! Musimy naprawdę pojechać do tego ośrodka i dopiero tam poprosimy kogoś 
o pomoc.
—  Chwila, moment — przypomniała sobie Beata. — Nie musimy jechać tak daleko. 
Dojedziemy do lasu, na chwilę znikniemy im z oczu między drzewami i w tym czasie 
skręcimy na drogę. Wiem na pewno, że tamtędy idzie jakaś ścieżka do szosy. Tylko 
czy ją znajdziemy?
Znalazłyśmy. Ten leśny odcinek dosłownie przemknęłyśmy jak strzały. Jechałyśmy 
tak kawał drogi, aż zziajane dotarłyśmy na jakiś pełen ludzi przystanek. Tam 
Iwona odwróciła się do mnie, chwilę patrzyła, aż w końcu wysapała — z pretensją 
w głosie:
—  No i co z tym twoim ratownikiem z windy i z tramwaju? Dlaczego, u licha, nie 
pojawił się, kiedy był potrzebny?
* >:- *
195
Beata wyjechała. Wyjechała na swój wspaniały rajd rowerowy w gronie rodzinnym. 
Iwona wyjechała. Do babci na wieś, razem z rodzicami i młodszą siostrą Asią. 
Tylko ja zostałam, sama jak sierotka Marysia. Nie chce mi się samej jeździć nad 
jezioro, zresztą boję się tych chłopaków. A samotnie leżeć nad wodą i opalać się 
to żadna frajda. Nic nie jest dobrze robić samemu.
Ale w tym roku tata „absolutnie i pod żadnym pozorem" nie może wziąć urlopu. 
Wziął go już w czasie ferii zimowych; teraz w firmie mają wyjątkowe urwanie 
głowy, więc nie może, i już. A mama w ogóle ma kłopoty w swoim wydawnictwie, 
będzie pewnie redukcja etatów. Nie wiem, co to jest, ale na pewno nic dobrego. 
Chodzi coraz smutniejsza, rozmawiają z tatą po cichu — co mnie doprowadza do 
pasji, no bo nie po to wyjaśniałam jedną tajemnicę, żeby ją natychmiast 
zastąpiła następna. Spytałam, czy to z powodu tego tajemniczego brata mama jest 
taka smutna, ale na samo wspomnienie cała aż się rozjaśniła i oświadczyła, że 
myśl o bracie „podtrzymuje ją na duchu". A więc o co chodzi?
— Paulinko... Wiesz, przykro mi, że w tym roku nigdzie nie będziemy mogli 
wyjechać...
Przysiadła na brzegu naszego wielkiego i trzeszczącego tapczanu, który pamięta 
jeszcze dobre czasy
196
Domku Babci (gdzie było jego pierwotne miejsce); teraz jego miejsce znajduje się 
w pokoju rodziców pod ścianą. Nikt tam nie śpi, bo po drugiej stronie pokoju 
stoi wersalka. Tylko tata lubi na nim „polegiwać", czyli ułożyć się wieczorem 
przed telewizorem i zasnąć smacznie w połowie jakiegoś kryminału.
—  Pamiętasz, zawsze gdzieś latem wyjeżdżaliśmy. A przynajmniej ty na kolonie...
—  Nie chcę na kolonie — burknęłam, zastanawiając się, do czego to wszystko 
zmierza. Bo jeśli chodzi o wakacyjne wojaże, to nie zauważyłam, żeby mama była 
ich tak zagorzałą entuzjastką. To znaczy na pewno wolałaby, żebyśmy wyjechali, 
ale kiedy akurat byliśmy w domu, też była zadowolona. Wtopiona w któryś z 
maszynopisów, ze szczęściem w oczach i wypiekami na twarzy kreśliła coś tym 
swoim fajnym kanciastym długopisem. Wyglądała, jakby mogła to robić za darmo, a 
oni jej jeszcze za to płacili.
—  Wiem, nie polubiłaś kolonii. Tata jest w tym roku zawalony pracą, a ja...
—  Nie mogłaś dostać urlopu?
—  Niezupełnie. Dostałam urlop — spojrzała na mnie i wtedy zdałam sobie sprawę, 
że mama się boi. Boi się powiedzieć mi o czymś. Co, u licha, mogło się jeszcze 
wydarzyć, inwencja losu jest wprawdzie wielka
197
i niepokojąco nieprzewidywalna, ale i ona powinna mieć chyba swoje granice. 
Czekałam. Czekałam na to, co mi powie, i też się bałam.
—  Dostałam urlop. Ale nie mogę go przeznaczyć na wakacyjny wyjazd.
—  A na co go przeznaczysz? — już wiedziałam, co powie. Jakimś cudem wiedziałam, 
nie musiałabym nawet pytać.
—  Na poszukiwanie pracy.
Nic nie odpowiedziałam. Chciałam się odezwać, ale zwyczajnie nie wiedziałam, co 
powiedzieć. Co miałabym mówić? Do głowy przychodziły mi jedynie teksty, co do 
których miałam pewność, że nie powinnam ich wypowiadać: „Ojej, to straszne. Nie 
masz już swojej ulubionej pracy?" albo: „A co będzie, jak nie znajdziesz? 
Będziesz bezrobotna?". Chciałam powiedzieć coś takiego, żeby się nie martwiła, 
ale wiadomo było, że i tak będzie się martwić. Więc nic nie mówiłam, i mama nic 
nie mówiła, i im dłużej nic nie mówiłyśmy, tym bardziej nie wiedziałam, co 
powiedzieć.
—  Wiesz, na razie będę jeszcze tam pracować przez trzy miesiące, a potem sobie 
coś znajdę. Więc nie martw się.
198
—  Wiem.
Była bardzo smutna. I nagle wiedziałam już, co powiedzieć.
—  Cieszę się, że nie wyjedziemy. Tak się martwiłam, że nie będzie miał kto 
zająć się Trampem.
199
XIII. Spotkania
Znowu się spóźniłam. Ale który normalny człowiek potrafi wstać codziennie o 
siódmej godzinie? To niemożliwe, zupełnie niemożliwe, zwłaszcza w pierwszym 
tygodniu nauki. Gdyby nie mama, zapewne skończyłabym swoją edukację na drugiej 
klasie podstawówki, bo w trzeciej już trzeba było przychodzić na ósmą rano. 
Dzisiaj mama musiała wcześniej wyjść na jakieś spotkanie w sprawie pracy, więc 
ja oczywiście zaspałam. Co prawda pierwszy jest polak, a ja mam zdolności 
literackie, jak mi ostatnio uświadomiła pani Raczek, więc chyba nic się nie 
stanie, jeżeli odrobinę się spóźnię. Wyleciałam z szatni parę minut po dzwonku.
—  Aa, Kozińska! — zatrzymał mnie nagle na korytarzu czyjś głos. — Poczekaj, 
Paulinko.
Swierczewska. Dyrektorka. Ale trafiłam.
—  Dziecko, masz tu parę złotych, poleć po dziesięć ciastek... Najlepiej pączki, 
no i drożdżówki, jago-dzianki, wiesz jakie...
Wiem. Takie, jakich nie lubię. Uwielbiam szarlotki i serniki, pączków, i w ogóle 
wszelkich „bułowatych",
200
nie cierpię. Pewnie dlatego mnie posyła — żebym czasem nie zjadła.
—  No, to leć, a ja muszę... Boże, zaraz przyjeżdżają, na pewno nie zdążę...
Pofrunęła po schodach, nim zdążyłam coś powiedzieć. Nim zdążyłam zapytać, co mam 
kupić, jeśli nie będzie pączków ani drożdżówek. Nie lubię załatwiać takich spraw. 
Zawsze boję się, że coś źle kupię i będą mieli do mnie pretensje. Boże, reforma 
w szkole, wszystko postawione na głowie, ciągle mają jakieś delegacje, oszaleć 
można...
Hmm, ładnie pachnie w tej ciastkarni. Bardzo ładnie. A ja nie jadłam śniadania, 
bo zaspałam. Więc zjem teraz. Szarlotkę z bitą śmietaną. I drugą, tę lekko 
zapiekaną, z budyniem i polewą czekoladową... Miałyśmy się co prawda odchudzać, 
Iwona już drugi dzień nie je lodów, a Beata mówiła, że wczoraj na kolację zjadła 
tylko dwa jabłka. Ale mama z kolei powiedziała, że jak nie będę jeść, to wypadną 
mi włosy i zęby. I zapadnę na gruźlicę. A tego przecież nie chcemy...
—  Cześć.
Torba sama wysunęła mi się z ręki i ciężko pacnęła na płytki ceramiczne. Kolejka 
króciutka, dwuosobowa,
201
obie stojące przede mną starsze panie spojrzały na mnie uważnie. A ja odwróciłam 
się i zobaczyłam wreszcie to miłe, ciemne spojrzenie. I ten sympatyczny, ciepły 
wyraz twarzy. Dziki. Czerwona jak burak dopadłam podłogi, ale on był szybszy. 
Podniósł tę moją nieszczęsną torbę.
—  Proszę.
—  Dziękuję.
Tyle razy o nim myślałam. To śmieszne, przecież tylko dwa razy ze sobą 
rozmawialiśmy, zaledwie trzy razy go widziałam — wtedy przy windzie, i później w 
autobusie. No i podczas tej mojej histerii na ulicy. Fajnie się wtedy zachował, 
długo o nim potem myślałam, wyobrażałam sobie różne sytuacje, w których 
moglibyśmy się spotkać przypadkiem — w bardziej sprzyjających okolicznościach.
No więc spotkaliśmy się wreszcie. A ja stoję czerwona jak dojrzałe jabłko i nie 
wiem, co mam powiedzieć.
—  Co to, śniadanie?
—  Tak... kupuję ciastka.
—  Zjemy razem, ja też nie jadłem.
Niepostrzeżenie przyszła nasza kolej do kasy Wzięłam moje dwie szarlotki, a on 
serniki i wyszliśmy na ulicę. Wrześniowe słoneczko miło przyświecało, 
zmierzaliśmy wolno alejką w stronę mojej szkoły. Rozmowa sama się
202
potoczyła; gadaliśmy o wszystkim — o nauczycielach, stopniach, gimnazjach, 
odchudzaniu, chodzeniu po górach, brudnej wodzie w basenie i ostatnim filmie w 
kinie „Świt". Opowiedziałam Dzikiemu moją przygodę nad jeziorem, a on mi o tym, 
jak w czasie obozu wędrownego w Beskidzie Śląskim pobłądzili całą grupą na 
szlaku. Szli nartostradą w stronę Szczyrku, ale odbili w innym kierunku i 
zawędrowali aż do Brennej...
Nawet się nie obejrzałam, jak dotarliśmy pod gmaszysko szkoły.
—  Więc chodzisz tutaj — westchnął.
—  Tak, a co? Ty gdzie?
—  Ja do piątki, wiesz, parę przystanków dalej.
—  Nie masz czego żałować, niektórzy nauczyciele tutaj to potwory — 
poinformowałam go lekko. — Bywają też oczywiście i porządni, ale...
—  Tak? — zainteresował się. — Kto na przykład?
—  Pani Maria Abramska—westchnęłam. — Zmora mojego życia — dokończyłam z humorem.
—  Porządna czy nie?
—  Przyczepiła się do mnie... — Przerwałam, świdrujący odgłos dzwonka zaterkotał 
przeraźliwie. Drzwi otworzyły się i chmara dziewczyn i chłopaków wyleciała w 
naszą stronę. Wśród nich dostrzegłam Iwonę. Zamachałam energicznie.
203
—  Muszę już iść — powiedział cicho. Mrugnął okiem na pożegnanie i roztopił się 
w tłumku młodzieży. Dopadła mnie Iwona.
—  Widziałaś go? — zapytałam bez tchu.
—  Więc to on — zgadła od razu, o kogo chodzi. —Jak się nazywa?
— Jak się nazywa?
—  Przecież chyba ci się przedstawił?... Długo rozmawialiście?
—  Całą drogę z ciastkarni „Landrynka"...
No tak. Wiem, że był na wakacjach w Beskidzie Śląskim i że chodzi do piątki. I 
że lubi pływać. I jeszcze parę rzeczy. Nie wiem tylko, jak się nazywa. Jak to 
się mogło stać?...
— Jesteś nieprzytomna — oceniła Iwona. — Chodźmy.
—  O rrrraaany! — zatrzymałam się raptownie. — Wiesz, gdzie teraz polecimy?
—  No chyba na drugi polak?
—  Nie. Do ciastkarni. I to szybko. Po dziesięć pączków dla dyrektorki...
Co tam jeszcze było dzisiaj w szkole, nie bardzo potrafiłabym powiedzieć. Do 
domu wróciłam
204
zamyślona jak mało kiedy. Widziałam, widziałam go dzisiaj. Mieszka tutaj. Nie 
umawialiśmy się, a jednak co rusz ze sobą rozmawiamy.
— Coś ty zrobiła! A niech to wszyscy diabli! Spojrzałam nie tyle z urazą, co ze 
zdziwieniem. Mój tata jest nerwowy. Jego nieograniczona pomysłowość w 
wynajdowaniu nowych powodów do awantur mogłaby zadziwić niejednego złośnika. 
Fakt, że z równym zapałem krzyczy także na innych, niespokrewnionych mieszkańców 
naszej planety (zwłaszcza w czasie jazdy samochodem przez zakorkowane ulice...), 
nie jest dla mnie żadnym pocieszeniem. Moja mama ma jeszcze jedną otuchę w 
zanadrzu:
— Ojciec jest nerwowy, to prawda. Miał ciężkie życie i stąd teraz te nerwy. Ale 
jest dobrym, porządnym człowiekiem. Pomyśl, że mógłby przecież pić i bić.
Oczywiście, mógłby pić, bić i narkotyzować się, aż stalibyśmy się „rodziną 
patologiczną" — używając słów Beaty. (Wtedy pewnie miałabym rodzeństwo). Tylko 
dlaczego, skoro on miał ciężkie życie, ja również muszę mieć takowe?... Na mnie 
najczęściej krzyczy wtedy, gdy zrobię coś nieświadomie, zupełnie przypadkowo. Na 
moje usprawiedliwiające uwagi, że coś tam stało się niechcący, ma zawsze jedną 
odpowiedź:
205
— Jeszcze tego by brakowało, żeby specjalnie!
A więc krzyk w jego wykonaniu nie byłby dla mnie żadną niespodzianką. Ale mama?! 
Moja zrównoważona i powściągliwa mama, której podniesionego głosu nie słyszałam 
właściwie nigdy?
Przechodziłam korytarzem obok małej drewnianej półeczki produkcji taty. 
Zaczepiłam ręką o sznur od żelazka. Spadło z hukiem, rozdzierając po drodze dużą 
papierową torbę z grochem. Z potężnej wyrwy sypnęło grubym, żółtym strumieniem — 
wprost na mokrą w tym miejscu podłogę. Cóż, mogłam oczywiście przechodzić 
wolniej i ostrożniej, ale czy dwa kilo grochu (czy ile tam się rozsypało) warte 
było takiego wrzasku?
Bez słowa odebrała mi szczotkę i szufelkę, i energicznymi ruchami zaczęła 
zgarniać z podłogi rozsypane dobro. Na mnie nawet nie spojrzała.
Tata stanął w drzwiach, spojrzał na groch i na mnie. Nie powiedziałam jak zwykle, 
że niechcący — nie podejrzewa mnie przecież o umyślne działanie. W końcu 
grochówka to moja ulubiona zupa.
—  Daj to, ja posprzątam.
Mama wzruszyła ramionami i bez słowa pomaszerowała do pokoju. A tata, pochylony 
nad linoleum, szepnął:
206
—  Wiesz, mama szuka ciągle pracy... Dlatego jest zdenerwowana. I ten brat się 
nie odzywa... Mieli wrócić po wakacjach, a już wrzesień. Nie przejmuj się.
No tak, już w sierpniu atmosfera w domu stawała się ciężka. Nie dość, że 
człowiek nie ma rodzeństwa, to jeszcze wszystko przeciwko niemu. Jak to dobrze, 
że mam Iwonę i Beatę. No i Trampa, naturalnie! Kochane psisko, w ciągu tych 
letnich miesięcy staliśmy się prawie nierozłączni.
I chyba dzięki niemu potrafiłam dzielnie stawić czoła nawet wakacyjnym 
opowieściom rozentuzjazmowanej Beaty.
Wczoraj po południu we trzy długo siedziałyśmy u niej w mieszkaniu, omawiając 
szczegóły stroju odpowiedniego na pierwszą w życiu randkę. Prawdziwą randkę! 
Oczywiście chodzi o „listowego" przyjaciela, Andrzeja. Szczęściara z tej Beaty. 
Czy los nie jest zbyt łaskawy dla niektórych, innych pomijając całkowicie?...
—  Dziewczyny, ja jestem taka gruba, mam taką okrągłą, pucołowatą twarz... 
Koniec ze mną. Jak mnie zobaczy, to ucieknie — powtarzała nieustannie wybranka 
losu. Jasne loki zwinęły się jej nad czołem jeszcze bardziej niż zwykle, 
zupełnie jak obrączki. Jasnoniebieskie oczy. Okrągła buzia aniołka. Do tego dwa
207
fajne dołeczki na policzkach. Oczywiście, wszyscy pouciekają na jej widok, gdzie 
pieprz rośnie!
Nie mówię, że nie mogłaby być szczuplejsza. Ale czy to nie byłoby za wiele 
szczęścia na raz?
—  Powinnam ubrać się tak, żeby zatuszować błędy mojej figury — dokończyła 
grobowo, swoim zwykłym uczonym tonem.
—  Nie wygłupiaj się, przecież już cię widział na zdjęciach. I na tej fotografii 
w gazecie. Musisz ubrać się naturalnie, żebyś się dobrze czuła i ładnie 
wyglądała — doradzała Iwona.
—  To niemożliwe — jęczała nasza kandydatka na bohaterkę romansu. — Najlepiej 
czuję się w moim starym granatowym dresie. A przecież nie pójdę na spotkanie w 
dresie!
—  Ale tobie naprawdę ładnie jest w granatowym — zauważyłam. — Może weź tę swoją 
luźną granatową sukienkę. Wiesz, tę z kołnierzykiem. Bardzo fajnie w niej 
wyglądasz.
—  Za elegancka. To przecież nie jest prawdziwa randka, tylko zwykłe spotkanie! 
Andrzej napisał, że często bywa w tej kawiarence internetowej i możemy sobie 
razem pograć albo pooglądać ciekawe strony Nie mogę się tak... no wiecie... 
odstrzelić — dokończyła cicho, czerwieniąc się jak to ona.
208
—  Skoro jest takim specem od komputerów, to powinien mieć Internet w domu — 
westchnęła Iwona.
—  Może mu się akurat coś zepsuło. A zresztą, przecież nie mógł jej od razu 
zaprosić do domu — zniecierpliwiłam się. Iwona, sama jak chodzący komputer, 
stanowczo przesadzała w swoich podejrzeniach. Nie była zazdrośnikiem z natury, 
jak choćby Anka Nowicka, ale teraz chyba właśnie zazdrościła. A to było do niej 
zupełnie niepodobne.
W końcu, po długich i burzliwych debatach, wszystkie trzy zgodziłyśmy się na 
lekką, rozpinaną pod szyją ciemnogranatową bluzeczkę, narzucony na nią wełniany 
sweterek w tym samym odcieniu, tylko trochę jaśniejszy, i do tego czarne dżinsy. 
Dodatki w postaci cienkiego srebrnego łańcuszka, mojej szarej apaszki ze srebrną 
nitką i czarnej torby Iwony dopełniały całości. Wyprawiona w ten sposób Beata 
miała się następnego dnia o tej samej porze spotkać z kandydatem na chłopaka.
—  Strasznie jestem ciekawa, jak on wygląda — mówiła nam dzisiaj w drodze do 
domu.__Znam go ze
zdjęć i na pewno od razu poznam, ale to nie to samo, co na żywca.
Spojrzałam na zegarek. Ledwie wróciłam do domu, a już awantura. Miałam ochotę 
zrobić w tył zwrot
209
i polecieć do którejś z dziewczyn. Ale o tej właśnie porze Beata miała się 
spotkać z Andrzejem, więc do niej nie ma sensu iść. Może do Iwony?...
Nie cierpię takiej napiętej atmosfery w domu. Zresztą, kto lubi? Tata szybko się 
denerwuje, ale też dość szybko mu złość przechodzi. Mama z kolei nie denerwuje 
się prawie nigdy, ale jeżeli już — potrafi być zła długo i głęboko. Nie wiadomo, 
co gorsze.
— Wychodzę do Iwony — mruknęłam informacyjnie. Tata, zajęty sprzątaniem resztek 
grochu, chyba nawet nie usłyszał. A mama mruknęła coś niewyraźnie. Nawet nie 
powiedziała swojego zwykłego: „Nie zapomnij, obiad o czwartej!".
No tak. Ich jest dwoje, ja jedna. Mają swoje problemy, swoje tajemnice — a ja? 
Ja mam się tylko dobrze uczyć. Kiedy kogoś spotykam i mówię, że los jedynaczki 
jest nie do pozazdroszczenia, wszyscy się dziwują: „Ojej, co ty mówisz? Przecież 
wszystko jest tylko dla ciebie". Tak, oczywiście, wszystko tylko dla mnie. Całe 
rozżalenie, niezadowolenie, złości, ambicje — tylko na moją głowę. I jak 
rodzicom coś nie idzie — też wyżywają się tylko na mnie. A człowiek nie ma nawet 
z kim dzielić swoich żalów.
Tak. Pójdę do Iwony. Pójdę, pogadam, wyżalę się, wykrzyczę... porozmawiam 
jeszcze raz o dzisiejszym
210
spotkaniu... Na Beatę nie ma co liczyć. Nawet jeśli już zdążyła wrócić z tej 
kawiarenki internetowej, to i tak będzie miała głowę zawaloną czymś innym niż 
moje problemy. Chyba że najpierw zaczepię o Beaty dom i spotkam się z Trampem... 
Należy mu się jeszcze obiadek — dzisiaj po szkole wyjątkowo nie odwiedziłyśmy 
naszego czworonożnego przyjaciela. Beata była za bardzo zaaferowana, ale my z 
Iwoną nie mamy żadnego usprawiedliwienia. Trampowi należy się kanapka i solidna 
porcja pieszczot. Zrobiło mi się całkiem lekko na duszy. Po cichu otworzyłam 
drzwi i ochoczo podążyłam w stronę znanej mi, przedwojennej kamienicy.
Tramp powinien był wyczuć mnie jeszcze przed klatką schodową i z radosnym 
szczekaniem rzucić się w dół po schodach. Ale tym razem, zamiast zwykłego 
radosnego jazgotu, z góry dobiegły mnie tylko ciche, niewyraźne pomruki. Co, u 
licha...? Zaniepokoiłam się trochę. Zdarzało się oczywiście, że nie zastawałyśmy 
go na wiadomym pięterku, ale kiedy akurat był, nigdy nie omieszkał nas przywitać. 
Co się stało? Może jest zajęty... Idiotyczny pomysł, pies nie może być zajęty. 
To znaczy może w tym czasie spać albo jeść (ciekawe co?), albo na przykład łapać 
pchły, ale zwykle jednak przerywał te czynności, gdy przychodziłyśmy go 
odwiedzić!
211
Zaniepokojona, zaczęłam biec po dwa stopnie pod górę. Dotarłam wreszcie zdyszana 
na miejsce — i wtedy usłyszałam płacz. Beznadziejny i rozpaczliwy płacz.
—  Tramp!
Tramp siedział. Zaskomlał na mój widok i zamachał kitą. Nic mu nie było, 
siedział przytulony do jej ramienia, liżąc ją niezdarnie po uchu. Beata też 
siedziała. Siedziała na jednym z naszych pieńków z głową wtuloną w czarne kudły 
i płakała. Płakała okropnie, zanosiła się płaczem, raz po raz pociągając 
chlupoczą-cym nosem.
—  Beata...
Nie odpowiedziała, tylko podniosła na mnie oczy — czerwone jak u pijaka albo 
albinosa, chociaż nigdy w życiu nie widziałam albinosa, i nie wiem dokładnie, 
jakie on ma oczy. Słyszałam, że czerwone. Nie pytałam, co się stało. 
Przykucnęłam obok niej, chusteczki nie miałam, zwykle noszę przy sobie w 
kieszeni paczuszkę, ale teraz akurat nie wzięłam.
—  Za... za... za... To miał być żart... — wyjąkała w końcu.
—  Co? Jaki żart? — nic nie rozumiałam.
—  To był żart... — nowe potoki łez.
—  Kurczę, jaki żart, co się stało, co za żart? Widziałaś się z Andrzejem?! — 
wrzasnęłam w końcu.
212
—  Tak... Ale byłam głupia. Iwona miała rację. To wszystko było niemożliwe...
Nie było sensu dalej pytać. Wyciągnęłam rękę i niepewnie pogładziłam Beatę po 
włosach. Musiało się coś stać — coś okropnego, bo Beata nie płacze z byle powodu. 
Strasznie chciałam ją jakoś pocieszyć, ale było mi głupio. Na filmach pokazują 
takie rzeczy i tam wydaje się to zupełnie proste. Bułka z masłem, jak mówi Rafał 
Nowak. Ktoś płacze, ktoś inny podchodzi, gładzi go po włosach, przytula, mówi, 
że wszystko będzie dobrze... Ale kiedy człowiek próbuje tak samo, od razu czuje 
przed sobą pancerną szybę. Może kiedyś, w czasach, kiedy potrafiłam wystartować 
z moim starym pytaniem „Dziewczynko, jak ty się nazywasz?", potrafiłabym również 
odpowiednio kogoś pocieszać. Dzisiaj zatraciłam tę cenną umiejętność.
Mimo wszystko, mój niezdarny ruch odniósł skutek. Beata uspokoiła się trochę. 
Sama wyjęła paczkę chusteczek higienicznych (w granatowo-żółtej folii, świetnie 
pasowały do ubrania), otarła oczy i wyczyściła nos.
—  To nie miało sensu. Mogłam się od razu domyślić.
—  Ale czego? — zaczęłam już podziwiać własną cierpliwość. — Nie przyszedł do 
kawiarenki internetowej, tak?
213
—  Gdyby! Nie byłoby wtedy tak źle... Nie, dlaczego, przyszedł, przyszedł, 
naturalnie...
Nie bardzo rozumiałam tę jej ironię.
—  No więc co się stało? Dlaczego mówisz, że to wszystko było niemożliwe? 
Rozmawialiście ze sobą?
—  Poznałam go od razu — mówiła już całkiem spokojnie. — Podeszłam, zapytałam, 
czy to Andrzej Wernik. Tak, to on. Wtedy jeszcze niczego nie podejrzewałam...
—  Czego nie podejrzewałaś? Nie rozumiem...
—  Poczekaj. Nie podejrzewałam nic, zapytałam, czy to on, odpowiedział, że tak. 
Był bardzo miły, ale taki... no, uprzejmy, to wszystko. Nie rozmawiał chętnie, 
ale pomyślałam, że jest nieśmiały. Dziwnie się zachowywał, nic nie rozumiałam. 
Przecież sam zaproponował to spotkanie, a teraz wyglądało to tak, jakby nie 
wiedział, o co chodzi. W końcu przyszła
jego dziewczyna...
— Dziewczyna!... Okłamał cię! — Nie. Nie okłamał. Poczekaj. Przyszła jego 
dziewczyna, więc wkurzyłam się trochę i  pytałam,  dlaczego nic mi nie napisał, 
że będziemy we trójkę.
214
Gdybym wiedziała, mogłabym przyjść z kimś jes?Cze. Z koleżankami, na przykład. A 
on na to, że nie rozumie, o co mi chodzi.
—  Ale przecież pisał, że jest samotny, pamiętam! Więc kłamał!
—  Nie, mówiłam ci, że nie kłamał. Nie on. BQ to nie on pisał te listy.
—  Co? — zdębiałam. — Nie on! To kto, u licha>!
—  Dziewczyny z naszej klasy Anka, Kaśka, Mał-gośka... Były tam! Wszystkie trzy 
siedziały w sąsiedniej sali. Potem weszły i strasznie się śmiały! Miały przy 
sobie wszystkie moje listy...
Milczałam. Nie byłam w stanie nic powiedzieć.
—  Wszys... wszystko przemyślały, wszystko — znowu zaczęła chlipać. — Listy 
przychodziły poc[ adres jakiejś ciotki Kaśki. Nie pamiętam, co jej nabu-jały... 
Odbierały każdy mój list do Andrzeja, śmiały się i odpisywały. A ten Andrzej 
jest jakimś kuzynem Anki. Miały jego zdjęcia, wysyłały je razem z listami. Żaden 
nie był od niego, ani jeden! On nawet nie czyta tej „Kolorowej nastolatki".
—  Anka czyta — mruknęłam.
—  Czytają wszystkie trzy. Zobaczyły mój list do redakcji i postanowiły zrobić 
kawał. Nie wiem, która to wymyśliła.
215
—  Znając życie, to Anka — zaśmiałam się gorzko. — Zdaniem mojej mamy to 
niezwykle inteligentna dziewczyna.
—  O, ona jest inteligentna! Wiesz, jak wszystko dokładnie obmyśliły? Wszystko 
się zgadzało, imię i nazwisko... Może miały nadzieję, że na niego wpadnę i 
będzie zabawa... Ale jakoś na siebie nie wpadaliśmy, więc same zaaranżowały 
spotkanie. Nie było to nawet takie trudne, on jest w tej kawiarence w każdy 
wtorek.
—  A co on powiedział na to wszystko?
— Ja... ja nie wiem. Rozbeczałam się i uciekłam stamtąd. Nie chciałam tak wracać 
do domu, zaraz by zaczęli pytać, co z tą niby-randką... Co za wstyd...
—  To one powinny się wstydzić! — bezwiednie zacytowałam ulubiony tekst mojej 
mamy. — To miało być śmieszne?!
216
Beata spojrzała na mnie z rezygnacją. Nie ze złością. Beata rzadko kiedy gniewa 
się na ludzi. Nie dlatego, że jest opanowana, bo nie jest. Ona nie złości się, 
ponieważ zwyczajnie tej złości nie czuje. Dopiero teraz to sobie uświadomiłam i 
poczułam wściekłość. Była życzliwą, przyjacielską duszą, której najłatwiej 
zrobić głupi kawał.
— A widzisz? Mówiłam. Mówiłam, że takiego grubasa nikt nigdy nie pokocha.
217
XIV. Narada
Iwona milczała bardzo długo, zanim wreszcie coś powiedziała. Była opanowana i 
rozsądna jak zwykle, ale widać było, że jest wstrząśnięta.
—  Anka to zołza. Chciała, żeby zapomnieli o sprawie z jedynką i skupili się na 
czymś innym. A Kaśka i Małgośka czują się razem pewnie i lubią dokuczać 
ludziom... Słuchajcie, wyjmę już tego robota do tarcia, a wy jeszcze 
doobierajcie.
—  My też czujemy się razem pewnie, a nie dokuczamy innym... No już dosyć, 
przecież i tak tego nie zjemy — powiedziałam, wrzucając do wielkiego metalowego 
gara jeszcze jednego ziemniaka.
— Ja zjem każdą ilość.
—  A ja się już nie odchudzam, bo to i tak nie ma sensu. Jem wszystko, jak leci.
Narada wojenna odbywała się w mieszkaniu Iwony, do której przyleciałyśmy prawie 
natychmiast. Wspaniałej szarlotki jej mamy nie było, samej mamy też nie. Poszli 
z tatą i małą Asią do dentysty, a to, jak wytłumaczyła z przekąsem nasza 
przyjaciółka, bolesna i trudna akcja.
218
— Takim maluchom wszystko uchodzi na sucho. Ja też mam często ochotę drzeć się 
na fotelu jak opętana, ale mnie nie wypada. Ciekawe dlaczego? Przecież boli mnie 
tak samo.
Wiadomo, że najlepszym miejscem na rozmowy jest kuchnia. Wszystkie trzy byłyśmy 
już porządnie głodne, a narada zapowiadała się długa i burzliwa — postanowiłyśmy 
więc wspólnie zrobić placki ziemniaczane. Cały dom był do naszej wyłącznej 
dyspozycji, grzechem byłoby tego nie wykorzystać. A kuchnia Iwony jest wspaniała. 
Bardzo mała, chyba nawet mniejsza od mojego pokoju, ale milutka i przytulna. Nie 
ma zwykłego okna, tylko przesuwane szybki, które wychodzą na duży pokój — 
zupełnie jak w barze. A wszystkie szafki mają drzwi z jasnych deseczek. W rogu 
stoi mały drewniany stolik, nakryty zawsze śmiesznymi, kolorowymi ceratkami w 
kraciaste wzorki. Wokół niego dwa krzesła i dwie ławeczki. Fajnie to wygląda, 
naprawdę! Wszystkie trzy zmieściłyśmy się na tych ławeczkach, pod nogami 
ustawiłyśmy wiaderko z ziemniakami, a na stole rozłożyłyśmy papier na łupiny. 
Rozmowa pochłonęła nas całkowicie — nawet się nie zorientowałyśmy, kiedy urosła 
przed nami gigantyczna góra obierek.
— Nie pójdę w poniedziałek do szkoły — oświadczyła po raz nie wiadomo który 
Beata. — Na pewno
219
wszystkim już rozgadały, wszyscy się będą nabijać.
— No i co, i co? Przez trzy głupie dziewczyny w ogóle zrezygnujesz z edu-
kacji?
sapiąc
głośno, Iwona przytargała wreszcie pudło z robotem kuchennym. — Nie wygłupiaj 
się. Odwlekanie nic nie da. Im później, tym gorzej. Trzeba od razu brać byka za 
rogi.
— Chciałabym, żeby te idiotki zostały jakoś ukarane — zgrzytnęłam zębami. Byłam 
w bojowym nastroju.
—  Zostaną — Iwona włączyła stary robot kuchenny i przez dłuższy czas 
słyszałyśmy jedynie jego wibrujący jazgot. Miałam wrażenie, że zagłuszał 
dokładnie wszystko w całym budynku. Aż dziw, że nikt nie zjawił się z 
pretensjami. Zwłaszcza wspaniała pani Janina ze swoją bezczelną wnuczką.
—  Zostaną ukarane. Możesz mi wierzyć — powtórzyła Iwona.
—  Ale kiedy? Kiedy?!
220
—  To już nie nasza sprawa — oświadczyła filozoficznie nasza gospodyni.
—  No dobrze, ale co ja mam zrobić? Wejdę do klasy, wszyscy zaczną się śmiać...
—  Nie zaczną. A już na pewno nie wszyscy.
—  No to powiedzcie, co ja mam robić — załamana Beata z wyrazem beznadziei w 
oczach machinalnymi ruchami mieszała ziemniaczaną masę. — On... On wydawał się 
taki fajny. Naprawdę! I wszystko, co pisał, było takie mądre, przemyślane...
—  To nie on! Musisz to wreszcie przyjąć do wiadomości. To nie on był fajny... 
Jeszcze trochę mąki, moja mama robi gęstsze. On nawet nie wiedział o istnieniu 
tych listów... Chyba że wiedział — dodała podejrzliwie Iwona.
—  Nie, nie wiedział. Za bardzo był zaskoczony... Boże, co ja pisałam w tych 
listach!... Dziewczyny, ja umrę ze wstydu.
—  No, mówiłaś, mówiłaś, co pisałaś. — Próbowałam sobie przypomnieć, ale, jak na 
złość, wszystko, co przychodziło mi do głowy, to wiele mówiący nagłówek „Miły 
Andrzeju". Zdaje się, że w ostatnim liście (tym, w którym odpowiedziała na 
propozycję spotkania) tak się spoufaliła, że użyła nawet zwrotu: „Kochany 
Andrzeju". Ale może mi się tylko tak wydaje.
221
—  Chyba nic takiego... Zwyczajnie, jak do kogoś, kogo się bardzo lubi.
—  Bo ja naprawdę go bardzo polubiłam. I jest jeszcze przystojniejszy niż na 
zdjęciach, wiecie? Ma takie fajne...
—  Przestań! — Do Beaty zdawał się jeszcze nie docierać przykry fakt, że obiekt 
jej westchnień jest w istocie wytworem wyobraźni złośliwych koleżanek. Należało 
ją do tej myśli delikatnie, acz stanowczo przyzwyczaić. — To wszystko bujda, 
zapomnij o tym
— huknęłam w myśl najlepszych zasad delikatności. Zaraz zrobiło mi się głupio; 
rąbnęłam tak bez zastanowienia, a Beata poczerwieniała jeszcze bardziej. A 
przecież naprawdę chciałam nadzwyczaj delikatnie! Czy we mnie nie ma już ani 
odrobiny subtelności?
—  Iwona chyba ma rację, musisz jutro iść do szkoły
— dodałam szybko.
— Ja zawsze mam rację — Iwona naturalnie nie omieszkała dodać swojego ulubionego 
powiedzonka.
— Trzeba od razu brać byka za rogi. Podejdziesz do Gośki albo do Anki i powiesz 
jej, co myślisz o tym ich „żarciku". Był głupi, bo...
—  Bo zakpiły sobie z uczuć wyższych — Beata na chwilę porzuciła biadolenie i 
weszła w swój uczony ton.
222
—  Co to są uczucia wyższe? — zapytałam zaciekawiona.
—  No... no wiesz. Takie uczucia...
—  Takie wyższe — zaśmiała się Iwona.
—  No więc jak? Mam do nich od razu podejść? A niech to! Zapomniałyśmy o cebuli!
—  Nie szkodzi, bez cebuli też może być. Jeszcze tylko sól... Nie tak dużo! 
Podejdziesz do niej po prostu i powiesz, co o tym wszystkim myślisz.
—  Ale okropnie mi głupio. Wtedy przecież uciekłam. ..
—  Nie uciekłaś — zaprotestowałam. — Oddaliłaś się, żeby nie mieć do czynienia z 
idiotkami.
—  No właśnie — kończyła Iwona. — Nie możesz przestać w ogóle się z nimi 
spotykać, bo chodzimy razem do klasy. Ale możesz przestać się kolegować. 
Podejdziemy razem, a ty powiesz im, co o nich myślisz.
—  No... załóżmy, że tak zrobię — na Beatę najwyraźniej dobrze podziałała 
informacja, że obie z Iwoną zamierzamy przyjaciółce towarzyszyć. — Ale do której 
właściwie mam podejść?
Poczułam przyjemne podniecenie. Jak ciekawie zapowiadał się jutrzejszy dzień!
—  Na pewno nie do tych papużek nierozłą-czek.   Zakrzyczą   cię.   Najlepiej   
do   Nowickiej   —
223
zaproponowałam w natchnieniu. — Powiesz, co o tym myślisz. Trzeba tylko wymyślić 
jakieś dobre zdanie... Coś takiego, żeby im w pięty poszło! Na przykład: 
„Zakpiłaś sobie z moich uczuć, jesteś podła", czy coś w tym rodzaju.
—  Raczej coś w tym rodzaju... — skrzywiła się Iwona. — Co to znaczy: jesteś 
podła? Trzeba to dokładniej nazwać. Może lepiej: „jesteś okrutna"...
Wymyślanie celnego sformułowania zajęło nam dobrą godzinę. Malutka kuchenka 
Iwony tonęła w dymie palącego się oleju słonecznikowego i skwierczących 
smakowicie placków. Wielka micha z grubego zielonego szkła powoli napełniała się. 
W końcu wszystkie trzy zaakceptowałyśmy następującą wypowiedź: „Zachowałaś się, 
jakbyś nie wiedziała, co to jest uczucie. Wykorzystałaś swoją rodzinę, żeby 
śmiać się z mojej ufności. Nie jesteś warta, żeby z tobą rozmawiać".
—  Ale czy to nie jest za bardzo patetyczne?... — Beata wciąż nie była 
przekonana. — I tak głośno mam powiedzieć, przy całej klasie?
—  Normalnie, zwyczajnym tonem — Iwona była już wyraźnie zniecierpliwiona. — Nie 
musisz się wydzierać, ale i nie za cicho, żeby w końcu ktoś tam usłyszał... Nie 
podjadajcie, miałyśmy zacząć jeść wszystkie razem!... Dobrze, koniec już tych 
debat.
224
—   ...Ale ja tego nie zapamiętam!
—  Nie wygłupiaj się, najlepsza uczennica w klasie nie zapamięta dwóch zdań! 
Musisz to zrobić, bo inaczej nie odczepią się od ciebie. A jak zobaczą, że nie 
dajesz się stłamsić, to się przestraszą i dadzą ci spokój.
—  Uff... to będzie ciężka przeprawa. Ale potem nie odezwę się do nich naprawdę, 
choćby były nie wiadomo jakie miłe... No, ale micha!... Głodna jestem jak wilk, 
siadajmy...
—  One nigdy nie są miłe — roześmiała się Iwona. — Przyrzekam, że też się do 
nich więcej nie odezwę. Ani razu. Mogę to zagwarantować. Sto procent — 
oświadczyła poważnie.
—  Ja też — dodałam szybko. — I to od zaraz. Na pewno.
—  No to postanowione.
Jakby na przypieczętowanie tej decyzji zadzwonił ostro dzwonek telefonu.
—  Kto to może być? — drgnęłyśmy wszystkie trzy.
Iwona wyszła do przedpokoju.
— Jest, proszę pani.
Nim wzięłam podaną słuchawkę, wiedziałam już, kto się odezwie.
225
—  Paulinka?... Dobrze, że jesteś...
—  Mówiłam, że będę u Iwony.
—  Tak, wiem... dlatego dzwonię. Jest już obiad.
—  Zrobiłyśmy sobie placki ziemniaczane.
W słuchawce dmuchnęło, jakby mama westchnęła bardzo głęboko. Zawsze tak wzdycha, 
kiedy nie wie, co powiedzieć.
—  Wiesz... Bez sensu wtedy krzyczałam. Rozwaliłaś tę torbę niechcący. Nic się 
przecież nie stało. To tylko trochę grochu.
—  Jeszcze tego by brakowało, żeby chcący — nie mogłam się powstrzymać od 
złośliwego zacytowania ulubionego tekstu taty.
—  ...Wróć na obiad — była naprawdę wyraźnie speszona. I chciała mnie przeprosić. 
To było bardzo fajne. Tak wyszło, że jestem jedynaczką, i nic już na to nie 
poradzę. Ale czy jest sens obrażać się na wieki i nie przychodzić na obiad? 
Nawet jeśli zjadłam wcześniej pięć placków ziemniaczanych i miałam ochotę na co 
najmniej pięć następnych?...
Weszłam do kuchni w momencie, gdy Iwona, szeleszcząc pergaminem, kończyła 
zawijać w papier niewielką miseczkę.
—  Wiem, musisz już iść, ale odgrzejesz sobie kilka na patelni. My tak robimy, 
jak zostaje trochę z kolacji.
226
Nie jest wcale tak prosto nie odzywać się do kogoś.
Wydawałoby się, że nie może być łatwiejszego postanowienia. Zwyczajnie: ktoś do 
ciebie mówi, a ty mu nie odpowiadasz. Odwracasz głowę w inną stronę, albo nie 
tylko głowę, ale całkiem się odwracasz. I koniec. Odchodzisz lub zostajesz na 
miejscu, nie zwracając jedynie na tego kogoś uwagi.
Nic z tego, życie jest dużo bardziej skomplikowane. Jeszcze tego samego dnia 
Anka przyszła do mnie, zwracając mi dawno już pożyczoną Anię z Zielonego Wzgórza. 
Odebrałam bez słowa, stojąc w drzwiach, a ona na to, czy może wejść! W ostatniej 
chwili wybawiła mnie mama, krzycząc z kuchni, że jest już kolacja. Wtedy Anka 
uśmiechnęła się i powiedziała, że w takim razie przyjdzie po mnie jutro rano, 
jak zwykle. Nim zastanowiłam się, czy mam jej powiedzieć, żeby nie przychodziła, 
czy raczej w ogóle nie powinnam wdawać się w rozmowy i jutro zwyczajnie wyjść z 
domu wcześniej — już sobie poszła. A to był dopiero początek!
Nazajutrz wyszłam raniutko. Całe dwadzieścia minut wcześniej, w nadziei, że 
uniknę kłopotliwego towarzystwa. Byłam w połowie drogi do przystanku, kiedy 
zaczęło mnie gonić znajome „Palka!". Anka — śpioch,
227
który samego susła mógłby zawstydzić — akurat tego dnia musiała wyjść wcześniej!
Przyspieszyłam kroku, ona też. Zaczęłam biec, obejrzałam się za siebie — no coś 
podobnego, goniła mnie! Anka, mająca szóstkę z biegania na setkę, biegła za mną, 
najwyraźniej próbując mnie dogonić! Miałam szczęście, że akurat przyjechał 
tramwaj, bo przecież by mnie dopędziła. Jestem wysoka i mam długie nogi, więc to 
ja powinnam być dobra w ściganiu, ale Anka, jak z wielu innych przedmiotów, 
także i z wuefu jest lepsza.
Wskoczyłam do tramwaju niemal w ostatniej chwili. Tym razem miałam przy sobie 
bilet miesięczny, ale jak to zwykle bywa, akurat teraz kanar się nie pojawił. 
Nie pojawił się również mój tajemniczy wybawiciel. Choć rozglądałam się wokoło, 
przeszywając wzrokiem każdego po kolei pasażera, nic to nie dało — żaden nie 
zwracał na mnie uwagi ani też nikt specjalnie nie zwrócił mojej. Trochę 
rozczarowana wyskoczyłam z wagonu i pospieszyłam do szkoły.
— O, Paulina, jesteś dzisiaj tak wcześnie. Jak to miło...
O. Oooo. Ojejejej. Wyszłam wcześniej, żeby uniknąć spotkania z zamieszkującą 
obok mnie — przepraszam za wyrażenie — zołzą. Do tego pojechałam
228
tramwajem. Zwykle chodzę pieszo, droga zabiera ze dwadzieścia minut, czasami 
nawet pół godziny, jak się dobrze zagadam albo zapatrzę na wystawy. Tramwajem 
jadę rzadko, ostatnio prawie wyłącznie w celu ponownego spotkania nieznanego 
dobroczyńcy. A więc do szkoły przyszłam grubo, grubo przed czasem. Mogłam 
poczekać w McDonaldzie — jedynym pobliskim przybytku, gdzie nie można palić 
papierosów. A ja nie cierpię palaczy...
Kiedyś, ze trzy lata temu, sama miałam przygodę z papierosem. Postanowiłam wtedy 
nauczyć się palić. Zabrałam się do rzeczy sumiennie, starając się najpierw o 
dobrego nauczyciela. Wybrałam Rafała Nowaka, którego tata palił, a i sam Rafał 
próbował już nieraz. Usiedliśmy sobie któregoś popołudnia w zacisznym kąciku za 
kioskiem RUCH-u, siedzieliśmy tak chyba z pół godziny... i nic nie wyszło, 
zupełnie nic! Tak się bałam, że się oparzę albo uduszę, albo i jedno, i drugie, 
że mimo gorących namów odważnego Rafała — stchórzyłam. Nie odważyłam się wziąć 
tego zionącego ogniem patyczka do ust. Nie wzięłam. Nie nauczyłam się palić. 
Potem, nie wiadomo kiedy, dym zaczął mi przeszkadzać, tak że teraz trudno mi 
wysiedzieć w miejscu, gdzie przebywają palacze. Ale w McDonaldzie palić nie 
wolno, a poza tym jest czysto,
229
trawka przystrzyżona, nie zaczepi cię żaden pijak, no i ani razu mnie jeszcze 
nie zatruto — czego nie można powiedzieć o innych przybytkach sztuki kulinarnej.
McDonalda więc lubię. Lubię go i bardzo często tu siedzę, kiedy akurat za 
wcześnie przyjdę... Dzisiaj właśnie przyszłam grubo za wcześnie — dlaczego od 
razu poniosło mnie do szkoły, pojęcia nie mam. Co za pech! Ale dlaczego Abramska, 
dlaczego pani Maria Abramska, nasza matematyczka i wychowawczyni, dlaczego i ona 
musiała przyjść wcześniej?!
— Ja... Ja przepraszam, przyjdę później...
—  Ależ nie, usiądź, proszę. Inni się pewnie niedłu-
go zjawią, tymczasem sobie porozmawiamy...
Ojoj. Ojojoj. Ja nieszczęsna, ale wpadłam. Dzisiaj pierwsza matematyka, jak 
mogłam o tym zapomnieć!
230
Sam na sam z Abramska. Okropność! Kiedy wreszcie przyjdzie ta Anka? Nieprędko, 
niestety, ma wprawdzie szóstkę z biegania, ale nie zdążyła do tramwaju.
—  Paula, ty się przyjaźnisz z Beatą Winniczek, prawda?
—  Tak — odpowiedziałam ostrożnie.
—  No właśnie — zamyśliła się. — I mieszkasz w jednym domu z Anią Nowicką, 
prawda?
—  Tak. — Sama nie cierpię takich „niedorozwiniętych" odpowiedzi, ale co mam 
mówić, skoro nie wiem, do czego ta kobieta zmierza? Beata i Anka, dwie osoby, o 
których wczoraj w nocy dużo myślałam. Czyżby Abramska też o nich myślała? Czyżby 
wiedziała?...
—  Zauważyłam, że Beata jest bardzo lubiana w klasie. Nie wiem, czy ty też tak 
sądzisz... ?
Wzruszyłam ramionami.
— Jasne, że ją lubią. Prawie wszyscy. — Trudno, żeby cały komplet nie miał do 
ciebie żadnych zastrzeżeń, to zupełnie niemożliwe, nawet dla takiej świętej 
osoby, jak Beata. Ale większość jednak ją lubi.
—  No właśnie. Jest miła, koleżeńska, uczynna. Daje wam ściągać zadania domowe. 
Ciągle widzę, że coś komuś tłumaczy, pomaga. A jednak...
Zawiesiła głos; czekałam w napięciu. Skąd ona wie, jeżeli wie?!
231
—  A jednak — podjęła po długim namyśle, tak jakby trzymanie mnie w niepewności 
sprawiało jej satysfakcję — skądś to się wzięło. Poznajesz?
Jasnozielona koperta. Jakbym mogła nie poznać — sama przecież pomagałam wybierać 
papeterię.
—  Może cię to zdziwi, ale ja też czasami przeglądam młodzieżowe czasopisma. 
Żeby być z wami na bieżąco — uśmiechnęła się. — Zauważyłam list Beaty. I zdaje 
się, że nie tylko ja go zauważyłam. Wczoraj odebrałam Ani i Gosi tę kopertę. I 
co ty na to powiesz?
Wzruszyłam ramionami. Abramska dowiedziała się o „żarciku" dziewczyn. Coś 
takiego!
—  To świństwo — mruknęłam. — Chciałabym, żeby je też ktoś tak przerobił.
Uśmiechnęła się. Chyba po raz pierwszy uśmiechnęła się do mnie zwyczajnie, 
normalnie, a nie złośliwie czy ironicznie. Nie do wiary, jak zmienia się 
człowiek, kiedy się uśmiecha! A Abramskiej z tym uśmiechem całkiem do twarzy.
—  Nie miałaś z tym nic wspólnego — nie zapytała, powiedziała.
—  Nie, nie miałam — zaczerwieniłam się znowu. Mówiłam już, że zawsze się 
czerwienię, bez względu na to, czy jestem winna, czy nie.
232
— To chciałam właśnie usłyszeć. — Spojrzała na zegarek. — Oho, jak już późno, a 
ja muszę pogadać jeszcze z paroma osobami... Już na mnie czekają — wstała 
energicznie. — Sprawa jest ważna, Paulina Muszę to zaraz załatwić... A ty możesz 
już iść. To znaczy wróć na matematykę. Dzisiaj nie będzie pytania. Przerabiamy 
nowy rozdział — uśmiechnęła się, tym razem porozumiewawczo. A ja wyszłam. Z 
takim mętlikiem w głowie, że gdy zobaczyłam wchodzącą do szkoły zdyszaną Ankę, 
omal nie pomachałam jej ręką i nie zawołałam „Cześć!".
233
XV. Rozrywka
Lubię wieczory. Najbardziej piątkowe. Leżę sobie wtedy na wersalce, a przede mną 
duży talerz z porządną porcją własnoręcznie zrobionych frytek z jajecznicą. 
(Smażę je na patelni teflonowej, w niewielkiej ilości oleju. Pycha!). Do tego 
obowiązkowo książka — najlepiej coś Wiesława Wernica, ewentualnie kryminał Aga-
thy Christie.
Albo inaczej. Wanna pełna pienistej kąpieli, obok, na niskim drewnianym 
stołeczku książka i kubek z herbatą. Mój ulubiony kubek, niebieski w kremowe 
muszelki. Przywiozłam go już dawno temu znad morza. Bardzo go lubię i piję 
zawsze z niego.
A więc leżę sobie w wannie, czy też na wersalce, pojadam, popijam, czytam i 
rozmyślam. A ostatnio mam o czym myśleć.
Już od dwóch tygodni codziennie jeżdżę do szkoły tramwajem. To jedyny, jaki mi 
przyszedł do głowy, sposób, żeby nie iść do szkoły z Anką — co wcale nie było 
łatwe, zważywszy, że mieszkamy w tym samym bloku i chodzimy do tej samej klasy. 
Ona na szczęście jest
234
rzeczywiście inteligentna. Szybko zrozumiała i już nie przychodzi po mnie rano.
A więc jeżdżę tramwajem i rozglądam się uważnie. Poczyniłam nawet postępy w 
moich obserwacjach. Niektórych pasażerów już rozpoznaję — paru jeździ tą trasą 
codziennie, tak jak ja. Spotykam ich teraz stale i nawet trochę mi głupio, bo 
właściwie nie wiem, jak ich traktować — mówić im „Dzień dobry" czy nie mówić?... 
Niestety, żaden z nich nie wydaje się mieć wiele wspólnego z moim zeszłorocznym 
wybawicielem. Cóż, może kiedyś jednak na niego trafię. Może kiedyś sam do mnie 
podejdzie, bo ja przecież nie wiem, jak on wygląda. Albo ona. Nie jestem 
wprawdzie tak szalona, żeby — jak sugerowała kiedyś Iwona — podejrzewać którąś z 
nauczycielek, ale na przykład Abramska...
Jeżeli chodzi o panią Abramska, to... nie mogę uwierzyć. Minęło już tyle czasu, 
a ja wciąż nie mogę uwierzyć, że nasza wychowawczyni okazała się osobą... co tu 
dużo gadać, po prostu osobą niegłupią. Po pierwsze mam wrażenie, że zaczyna się 
ode mnie wreszcie powoli odczepiać, co oczywiście jest dowodem na powrót 
rozsądku, ale to jeszcze nie wszystko.
Po tym, jak pokazała mi odebrany dziewczynom list Beaty, spodziewałam się 
wszystkiego najgorszego.
235
Jest tyle różnych sposobów, na które nauczyciel może pogrążyć kogoś na wieki... 
Mogła na przykład opowiedzieć głośno i przy całej klasie, jaką to okropną rzecz 
zrobiły dziewczyny, użalając się przy okazji nad naszą ufną i romantyczną 
koleżanką. I już Beata nie miałaby życia. Byłam pewna, że coś takiego się stanie, 
naprawdę! Tymczasem...
Abrarnska w ogóle nie poruszyła głośno tej sprawy na forum klasy, tak jakby o 
niczym nie miała pojęcia. Ale, tak jak mi wcześniej powiedziała, rozmawiała na 
osobności przynajmniej z paroma osobami. I to tak skutecznie, że kiedy Anka, 
Kaśka i Gośka ze śmiechem pokazały klasie wiadome listy,   prawie   nikt  się  
nie
236
roześmiał! Widziałam sama, jak dziewczyny wzruszały ramionami i odwracały głowy! 
Jak ta Abrarnska zdołała tak szybko zebrać ludzi, pogadać z nimi, przekonać ich 
— tego nie wiem. Z częścią z nich skontaktowała się jeszcze dzień wcześniej, 
kiedy to znalazła ten list. Parę kolejnych osób natomiast złapała w szatni, na 
schodach — gdzie się dało w tym dniu — zaraz, jak tylko wybiegła z klasy. Jednym 
słowem — uratowała Beatę. Uratowała, a przecież była osobą, po której najmniej 
się tego spodziewałam.
A tak w ogóle, to powiedzenie „Jakoś to będzie" ma swój głęboki sens. Po co 
myśmy tak długo planowały! Wszystko, co tak ładnie zaprojektowałyśmy, potoczyło 
się zupełnie inaczej. Nasze fantastyczne, ułożone wspólnym wysiłkiem zdanie, 
wcale nie zostało wypowiedziane!
Kiedy bowiem razem z roztrzęsioną Beatą pode-szłyśmy do naszych trzech 
chichoczących kawalarek, ze swojego miejsca niespodziewanie wstał Krzyś Ha-
czewski. Podszedł i odezwał się — ale nie do Anki czy Gośki, tylko do Beaty:
—  Nie rozmawiaj z nimi. Nie warto. Tak właśnie powiedział. I dodał jeszcze:
—  Wiesz, pewnie nie obejdzie się bez docinków, ale nie przejmuj się i bądź 
twarda, to przestaną.
237
—  Czuję się tak twarda, jak galareta — odpowiedziała na to Beata.
A on roześmiał się i pogłaskał ją lekko po ramieniu. Naprawdę! No i czy ta Beata 
nie ma jednak szczęścia? Od razu połowa dziewczyn zaczęła jej zazdrościć!
A więc wszystkie trzy staramy się teraz nie odzywać do Anki, Kaśki i Małgośki — 
ale nie tylko my. Także Marzena. I Rafał. No i Krzysiek, chociaż on w ogóle 
bardzo mało mówi, więc trudno powiedzieć, czy teraz mówi mniej. No i jeszcze 
parę osób w klasie. A Beata — jakby to określić — stała się markotna i dziwnie 
zamyślona. Chyba znowu się zakochała! I chyba w Krzysiu Haczewskim. Tylko że 
teraz ciągle powtarza jedno zdanie:
—  Nie mam szans, nie warto nawet o tym myśleć. Zawsze wiedziałam, że taki 
grubas nikomu się nie spodoba.
I tyle. Musimy jej z Iwoną częściej zapewniać jakieś rozrywki, żeby odzyskała 
dawną pewność siebie!
—  Hej, wyjdziesz wreszcie z tej wody czy chcesz dzisiaj spać w łazience?!
To mama. Tata mnie rozumie, bo tak samo, jak ja, lubi siedzieć w wannie, czytać 
i rozmyślać. Wprawdzie zawsze mówi, że od czytania w kąpieli psuje się
238
wzrok — i w ogóle, że łazienka nie jest miejscem na takie rzeczy — ale co innego 
teoria, a co innego praktyka. Ostatnio na przykład usłyszałam, jak krzyknął do 
mamy, czy nie mogłaby mu przynieść do wanny filiżanki kawy, bo nie chce tylko z 
tego powodu wychodzić z wody.
—  No, wyjdź, Paulinka, jesteś już na pewno czysta jak noworodek!
No tak. Trzeba się wreszcie ruszyć. Jutro sobota. Cudowny dzień. Chociaż 
słyszałam, jak ktoś kiedyś mówił, że cały urok soboty polega na piątku wieczór. 
A może to chodziło o niedzielę?...
—  Zobaczcie.
Wielki jak stadion olimpijski. Na olbrzymiej powierzchni zgromadzono wszelkie 
dobro, jakie tylko człowiek jest w stanie sobie wyobrazić. Nowy supermarket, 
największy w naszym mieście.
Wczoraj, w sobotę było uroczyste otwarcie, przygotowali jakieś konkursy, 
prezenty i poczęstunki. Przyszły prawie wszystkie dziewczyny z rodzicami, ale 
moi jak zwykle stanęli okoniem. Tata oświadczył, że nie będzie cisnął się w 
tłumie po frytki z keczupem; „Takie specjały mamy w domu na co dzień" — 
powiedział.
239
A mama dodała z miną filozofa, że „wielki sklep jest tylko wielkim sklepem" i że 
w zamian możemy pójść do kina. Albo do lasu na grzyby.
Tak więc z Iwoną i z Beatą przyszłyśmy tu dzisiaj same. Trzeba było przecież 
wyciągnąć tę naszą Beatę gdzieś, gdzie by mogła trochę zapomnieć o swojej 
miłosnej porażce.
—  Hej, Romantyczka, jak tam nowe znajomości?! No proszę. I jak tu można 
zapomnieć o porażkach,
skoro zawsze znajdzie się bliźni, który o nich przypomni?. .. Beata spojrzała 
nieuważnie za siebie, uśmiechnęła się do szczerzącego krzywe siekacze 
niewysokiego blondyna (z naszej szkoły, chyba z klasy niżej) i — wciąż z 
uśmiechem na ustach — odparła:
—  A co, cierpisz na brak propozycji? Za wysokie progi na twoje nogi.
Plotka zdążyła już szerokim łukiem obiec całą szkołę i teraz podążała w ślad za 
nami, nawet do wielkiego sklepu. Takie głupawe okrzyki zdarzały się na szczęście 
coraz rzadziej. Bo jak długo można śmiać się z kogoś, kto z takim stoickim 
spokojem reaguje na kpiny? Reakcja klasy, a zwłaszcza Krzysia, wyraźnie pomogła 
naszej przyjaciółce zachować twarz i wyjść z godnością z większości przykrych 
starć. Tylko ja i Iwona wiedziałyśmy, ile ją to kosztowało wysiłku.
240
—  Zobaczcie, jacy ładni.
Gdybym miała dużo pieniędzy, moja mózgownica zapewne padłaby z przepracowania, 
bo pierwszym moim zakupem byłaby sterta kolorowych czasopism. Stałyśmy przed 
półkami dosłownie zawalonymi wszystkimi barwami tęczy. Stan kieszeni pozwalał co 
prawda na razie nie martwić się o losy mojego umysłu, ale za to popatrzeć — a 
nawet poczytać coś niecoś — mogłyśmy za darmo.
— Jak to się dzieje, że ci na zdjęciach są wszyscy tacy ładni i szczupli... ? — 
powtarzała Beata, patrząc na lakierowane okładki z wyrazem beznadziei w oczach. 
—Ja nigdy taka nie będę.
Iwona wzruszyła ze złością ramionami. Okropna realistka.
—  To śmieszne, co mówisz. Tak naprawdę, te wszystkie chuderlaki wcale nie są 
takie piękne. Wyglądają ładnie na zdjęciach, i to chyba tylko po to, żebyśmy się 
nabawiły kompleksów.
—  Piękna Ewa też? — przypomniałam.
—  To wyjątek... Zresztą my też takie będziemy, jak dożyjemy jej wieku.
To pocieszenie wcale nas nie pocieszyło. Z niesmakiem odeszłyśmy od świątyni 
prasy, żeby popodzi-wiać inne kolorowe cuda. Tylko podziwiać, niestety,
241
bo nasze finansowe możliwości były bardzo skromne. Rozrywka, którą 
zafundowałyśmy Beacie, coraz bardziej przestawała nam się podobać. Musiałam 
przyznać niechętnie, że w tym wypadku moi rodzice mieli rację — wyprawa do kina 
czy do lasu byłaby może nie tak ciekawa, ale na pewno o wiele mniej 
przygnębiająca.
Obeszłyśmy dział spożywczy, papierniczy, gospodarstwo domowe... Wszystko takie 
ładne i błyszczące — nigdy nie myślałam, że będę się kiedyś zachwycać zwykłymi 
garnkami, ale tutaj po prostu można dostać fioła od nadmiaru kolorów.
—  Chodźmy do działu foto.
—  Chodźmy do księgarni.
—  Księgarnię masz koło domu, chodźmy jeszcze   obejrzeć   magnetowidy. ..
—  Magnetowid masz w domu!
I tak co chwila. Można oszaleć.
—  Każdy chłopak interesuje się elektroniką — powiedziała Iwona, pozornie bez 
związku. Spryciara!
242
—  Dobrze, chodźmy do tego wideo — westchnęłam. Rzeczywiście, może spotkamy tam 
Dzikiego?
—  Wiesz, gdzie się uczy, więc wiesz już wszystko — odezwała się Beata, zawsze 
skora do dodawania otuchy bliźnim.
Może nie wszystko, ale bardzo dużo. Wiem, gdzie był na wakacjach, które 
przedmioty lubi, co czyta, czym się interesuje. Rozmawialiśmy nawet o naszych 
ulubionych potrawach! Wiem, co mój przypadkowy znajomy--wybawiciel-pocieszyciel 
jada na śniadanie. Nie wiem tylko jednego: jak się nazywa i gdzie mieszka.
—  Dosyć mam już tego oglądania. Chodźmy na
ciacha—zaproponowała
Iwona, patrząc na mnie ze współczuciem.
— Dobra! — Obie z  Beatą jesteśmy potwornymi   żarłokami. Ja  już   dwa   
tygodnie temu przestałam się odchudzać, Beata zrezygnowała po wpadce z 
korespondencyjnym przyjacielem. Ucieszyłyśmy się więc z propozycji Iwony jak 
głupie.
Przy kasach kłębił się już dziki tłum z wypakowanymi po brzegi wózkami. Zrobiło 
mi się smutno, z naszą
243
jedną, nędzną paczką biszkoptów, torebką ogórków kiszonych i pudełeczkiem 
ołówków na dnie koszyka wyglądałyśmy jak trzy nędzarki. Niestety, podczas 
zakupów w supermarketach zawsze czuję się jak uboga krewna. Kiedy idę tam z 
rodzicami, jest tak samo — nigdy nie udaje nam się wypełnić kosza bodaj do 
połowy. Nie daj Boże spotkać wtedy jakąś koleżankę. Patrzy wtedy na człowieka z 
wysokości swojego wypakowanego po brzegi i wielkiego jak mały fiat wózka i dziwi 
się. „O, Paula, tylko tyle macie?"; „Cześć, Palka, my już po zakupach, a wy na 
początku, co?". I tłumacz tu człowieku, że mama we wszystkie potrzebne wiktuały 
zaopatruje się na pobliskim bazarku i w sklepiku osiedlowym. Razem z tatą 
trzymają jednolity front, skierowany przeciwko supermarketom. Tymczasem 
większość naszych rodaków zdaje się robić w tych przybytkach zapasy na wypadek 
wojny. Albo organizować zaopatrzenie dla wojska. A my? Szkoda gadać...
Fajnie jest stać przy kasach — nigdy się tutaj nie nudzę, choćby była nie wiem 
jak długa kolejka. Lubię patrzeć na wyjmowane produkty, bo zawsze coś wtedy 
wiadomo o ich właścicielach. O, te dwie dziewczyny na przykład robią jakąś 
imprezę. Dwie cole, tacka pączków, trzy wielkie torby chipsów, siatka 
brzoskwiń... A ten wąsacz chyba przyleciał na przerwę śniadaniową
244
— dwie kajzerki, pęto kiełbasy, wielki pomidor, puszka piwa... Ojej, ci znów 
będą robili hot dogi. Pycha! Zafoliowane parówki, bułeczki paluszki, keczup, 
musztarda, ogórki konserwowe, zielona papryka... Uch, ta trójka chyba wspólnie 
prowadzi jakiś sklep. To niemożliwe, żeby jakaś rodzina mogła zjeść cały karton 
jogurtów. Ale olbrzymiaste zakupy. Po co im to wszystko? Paragon kasowy długi 
jak serpentyna... No, teraz już my. Szybko i sprawnie.
Piiiiiiiiiii!...
O Jezu. Bramki przy wyjściu zapiszczały przeraźliwie, zamigały przy tym, jak 
koguty na wozach policyjnych. Przechodzący obok nas klienci, a także ci stojący 
z koszami przy kasach, spojrzeli z zainteresowaniem. Ochroniarz w czarnym 
drelichu przyskoczył szybko w naszą stronę.
—  Przejdźcie po kolei.
Beata. Nic. Iwona. Nic. No więc ja! Czy to jakieś fatum?!
—  Proszę ze mną na zaplecze. Wy możecie zostać.
—  Nie, dlaczego? — zaprotestowała Iwona.
—  My też pójdziemy na zaplecze! — dodała energicznie Beata.
Boże, co za koszmar! I co za bezczelność! Niczego stąd nie wzięłam, z wyjątkiem 
kawałka chleba
245
z serkiem ziołowym, którym wszystkich klientów częstowały dwie ubrane w białe 
bluzeczki panie. A kraść przestałam w piątym roku życia, kiedy to obie z Anką 
Nowicką znalazłyśmy porzucony na jakimś boisku tornister szkolny. Rzuciłyśmy się 
na niego z pazurami — z miękkiego, obszytego futerkiem piórnika Anka wyjęła 
żółtą kredkę, a ja temperówkę w kształcie akordeonu. Ale wtedy byłyśmy jeszcze 
głupimi, nieopierzo-nymi przedszkolakami. Od tej pory nigdy nie wzięłam nic 
cudzego. Ale chyba wreszcie zacznę brać, skoro już i tak wszyscy mnie o to 
posądzają...
Wypolerowane do niemożliwości białe posadzki prowadziły prościutko do ciężkich, 
równie białych drzwi. Do naszego ochroniarza niespodziewanie dołączył jeszcze 
jeden, identycznie ubrany. Bez słowa wyciągnął do mnie rękę. O co mu chodzi?
—  Torba! — warknął niecierpliwie.
—  Przepraszam, pan nie może tego robić... — zaczęła Iwona, ale „pana" widać 
zupełnie nie obchodziło, co może, a czego nie.
—  Wywalać wszystko z torby — zwrócił się do mnie w bezosobowej formie.
Przeraziłam się nie na żarty, moja wyobraźnia zaczęła pracować na zdwojonych 
obrotach. Przez głowę przeleciały mi błyskawicznie wszystkie filmy krymi-
246
nalne   ostatnich lat...  Co będzie, jeżeli coś tam znajdą, jeżeli na przykład  
ktoś  mi  coś tam     podrzucił?... Nieletnich  nie  wsadzają  do więzienia — 
usiłowałam się pocieszyć, ale słaba to była pociecha.
Tymczasem na małym stoliku zaczął pojawiać się cały mój mizerny dobytek: paczka 
chusteczek higienicznych, dwa długopisy jednorazowe, legitymacja szkolna, stary 
zeszyt do geografii, Pułapka na myszy Agaty Christie z biblioteki publicznej...
— O! — odezwał się drugi z ochroniarzy, dotąd milczący. Sięgnął po książkę i 
przyjrzał się uważnie pasiastej komputerowej nalepce. Potem wyszedł z książką 
bez słowa. — To to — wrócił po chwili i wręczył mi lekturę. — Źle rozmagnesowane. 
Zdarza się. Na drugi raz zostawiajcie torby przy wejściu. Jest specjalne okienko.
247
—  To już wszystko?... Możemy iść?... — spytała nerwowo Beata.
—  Zmykajcie. Wyszłyśmy.
—  Nawet nas nie przeprosili, a przecież to była ich wina! — wybuchła Iwona.
—  Wiecie co? — uśmiechnęła się Beata. — Całkiem zapomniałam już o tej mojej 
wpadce z Andrzejem. Skoro oskarżono nas o złodziejstwo, wszystko inne to rybka.
248
XVI. Każdy ma szansę
— Szybciej, spóźnimy się!
Myślałby kto, że tak przejmuje się punktualnością. Beata, znana spóźnialska, na 
kurs komputerowy gna niczym młoda antylopa. I to bynajmniej nie z miłości do 
komputerów.
—  Szybciej, rodzice zapłacili masę pieniędzy, a my się ciągle spóźniamy.
Cha, cha! Tym mnie też nie nabierze.
—  Grant na pewno już przyszedł.
O właśnie. Oto prawdziwy powód troski naszej przyjaciółki o punktualność. Od 
tygodnia, to znaczy od kiedy zaczęłyśmy chodzić na kurs komputerowy, wszystkim 
nam trzem (co tu ukrywać — mnie też) bardzo zależy, żeby się nie spóźniać. I 
żeby dobrze wypaść. Prowadzący zajęcia przystojny młody człowiek skłonił całą 
żeńską część kursu do wzmożonego zainteresowania informatyką.
Ja jednak nie mogę iść szybciej, bo wiem, że przed nami, tuż za zakrętem, 
maszeruje dziarsko pani Janina Gubałowa. A wiem to, ponieważ parę minut temu
249
ja również tamtędy szłam. Zobaczyła mnie i zaczęła bezczelnie wołać, żebym się 
zatrzymała. Uciekłam, skręciłam między domy i w ten sposób znalazłam się za jej 
plecami.
—  Bardzo dobrze, przyspieszymy i powiemy jej jeszcze raz o Ewce.
—  Sama jej powiedz — burknęłam. —Ja już próbowałam.
—  Oczywiście, że powiem, właśnie to miałam na myśli. Chodź!
—  Sama sobie idź! — wyrwałam rękę, bo naprawdę zaczęła mnie ciągnąć.
Zapomniałam już o tej całej sprawie z pierścionkiem i nie czułam najmniejszej 
potrzeby, żeby do tego znowu wracać.
—  Iwona na pewno już jest — spróbowała raz jeszcze, ale w końcu z rezygnacją 
machnęła ręką.
Kurs okazał się dla nas nie byle jaką atrakcją i błogosławiłam rodziców, że mnie 
tam zapisali. Z początku zastanawiałam się co prawda, czy rzeczywiście powinnam 
zgodzić się na to finansowe poświęcenie z ich strony. Wprawdzie osłodą 
koszmarnego losu jedynaczki był zawsze fakt, że mogłam sobie pozwolić na nieco 
więcej niż szczęśliwi posiadacze rodzeństwa... tak jednak było do czasu. Odkąd 
mama straciła pracę, i ta
250
marna otucha ulotniła się. Uświadomiłam to sobie z całą mocą wczoraj wieczorem, 
kie-i przy kolacji zagad-lęłam mamę, jak poszło dzisiejsze spotkanie z przyszłym 
(oby, oby!) szefem. Nie było jej tak długo w domu, musieli ją chyba natychmiast 
zatrudnić. Tata szczęknął widelcem o talerz z sałatką śledziową (jajko, żółty 
ser, śledź solony, majonez — pycha!) i uniósł brwi. Ma takie czarne, proste i 
zrośnięte, i potrafi tak je unieść, że robi się jedna podłużana krecha na środku 
czoła. Zwykle wygląda wtedy bardzo zabawnie, ale tym razem zabawnie nie wyglądał. 
Raczej ponuro.
—  Nie byłam dziś na spotkaniu — odpowiedziała mama. — Byłam w Urzędzie Pracy.
—  Co?
—  Byłam w Urzędzie Pracy. Żeby się zarejestrować. Jako bezrobotna.
Zarejestrować  się. Jako bezrobotna. Bezrobotna. Tak naprawdę do tej pory nie 
myślałam o mamie jako
251
o osobie bezrobotnej. Mama zmienia sobie pracę — wielkie rzeczy, Rafał Nowak dwa 
razy zmieniał szkołę, zanim wreszcie wylądował u nas. I nikt się temu specjalnie 
nie dziwował. Większość patrzy na niego właściwie z pewnym szacunkiem. Ma 
doświadczenie, zwiedził różne miejsca... Taka Abramska na przykład też zmieniła 
pracę — na moje nieszczęście. Chociaż trzeba przyznać, że ostatnio trochę mi 
jakby popuściła. Przestała w nieskończoność wyciągać mnie do odpowiedzi. A kiedy 
już wyciągnie, to nie magluje tak bezczelnie. Choć czasami znowu wyceluje we 
mnie te źrenice jak wyloty lufy karabinowej. Jakby chciała znać wszystkie moje 
myśli. Trzeba jednak przyznać, że w sprawie Beaty postąpiła wspaniale...
A więc wiele osób zmienia pracę. Dlaczego moja mama nie miałaby zmienić swojej?
A teraz okazuje się, że właściwie wcale nie zmienia pracy. Po prostu jej nie ma 
i teraz jest bezrobotna. Brrr. Jak to brzmi. Bezrobotna.
To wszystko jest w ogóle takie dziwne. Początkowo sądziłam (nie wiem doprawdy, 
na jakiej podstawie), że mama znajdzie pracę natychmiast, jak tylko zacznie jej 
szukać. Jeżeli się czymś niepokoiłam, to tylko tym, czy nie znajdzie jej zbyt 
wcześnie — bo przecież musi trochę odsapnąć po tych przeżyciach. No i czy polubi
252
ją tak bardzo, jak poprzednią. Nawet fajnie było jak codziennie miała czas, żeby 
robić wymyślne obiadki. Chociażby moje ulubione knedle ze śliwkami. Ale dwa 
miesiące wolnego czasu to już przesada! I mama też nie jest tym zachwycona. 
Widać to po niej. Test zniecierpliwiona i ciągle mnie pogania.
Chociaż tym razem akurat mnie nie poganiała. Westchnęła smutno i zaczęła 
nakładać sobie na talerz tę pyszną sałatkę. A tata mruknął tylko, że to przecież 
normalne: jak ktoś nie ma pracy, to musi się zarejestrować. Inaczej na przykład 
nie dostanie zasiłku. I jeszcze żebym się nie martwiła. Nie wiem, czy istnieje 
jakieś zdanie, które mogłoby człowieka bardziej zdołować niż „Nie martw się". 
Chociaż gdyby istniało to tata pewno by je wypowiedział. Mój tata nie bardzo 
potrafi pocieszać...
A więc mam się nie martwić i spokojnie podążać na kurs komputerowy. Trzeba 
zresztą przyznać że jest fajny i nie opuściłam jeszcze ani jednych zajęć.
Przede wszystkim oprócz nas i dziewczyn w naszym wieku lub trochę starszych są 
także i zupełnie dorośli. Wszyscy mówimy sobie po imieniu, co na razie 
przychodzi mi co prawda z pewnymi oporami. No bo jak tu do pani w wieku mojej 
mamy powiedzieć: „Hej, Grażyna, pokażesz notatki?". Głupio. Albo do
253
starszej kobiety w wieku babci (lub pani Gubałowej — nie daj, Panie Boże, takiej 
babci...) odezwać się: „Gośka, masz już to zrobione?". W dodatku nie wiadomo, 
czy rzeczywiście wszyscy tego chcą; tak się przyjęło od początku, ale ta 
Małgorzata na przykład wcale nie wygląda na zachwyconą tą formą zwracania się do 
niej. W związku z tym na razie zwracałam się do każdego bezosobowo. Oczywiście z 
wyjątkiem naszego fantastycznego prowadzącego — Marka Dobroczyń-skiego, zwanego 
przez nas (tzn. przez nas trzy) krótko „Grant". To przezwisko nie bez racji — 
jest tak podobny do Hugh Granta, że mógłby spokojnie służyć za jego sobowtóra. 
Oczywiście od razu zakochała się w nim połowa kursu. I oczywiście nasza 
romantyczna Beata nie mogła być gorsza. Nawet Krzyś Haczewski poszedł ostatnio w 
kąt. Wszystkim nam ten wesoły student bardzo się spodobał, i w ogóle, to bardzo 
miłe, kiedy się tak pochyla nad człowiekiem i mówi: „Spróbuj jeszcze raz, 
Paulina". Do tego dowcipny. Wesoły. Zawsze powie coś śmiesznego. Trudno go 
doprawdy nie lubić. Chciałabym, żeby był moim bratem. Albo najlepszym 
przyjacielem. Czasami wyobrażam to sobie po cichutku.
Za to Beata po prostu zwariowała. O niczym innym nie potrafi ostatnio mówić. Bez 
sensu, u Krzysia może
254
mieć przynajmniej jakąś szansę, ale nie u takiego dorosłego faceta!
—  Nie mam żadnych szans, ani u jednego, ani u drugiego. Więc wybieram lepszego. 
Proste i logiczne.
No i gadaj tu z taką! Po wpadce z wymyślonym przyjacielem nie sposób jej 
przekonać do trochę lepszego spojrzenia na własną osobę. Chociaż głupawe docinki 
i cierpkie uwagi gonią nas już coraz rzadziej.
—  Cześć, dziewczyny, są już wszyscy?
—  Cześć, dopiero przyszłyśmy — do niego jakoś łatwiej jest mówić na „ty".
—  Więc odpalajcie sprzęt, zaraz będę. Aha, Paulina, powiedz Małgosi, żeby 
wpadła na moment do sekretariatu.
—  Kto ma iść? Wszyscy idziemy?
Ciemna mogiła. Czy ta Małgosia musi być taka ciemna? Jak na złość, ucichły 
rozmowy, wszyscy na nas spojrzeli — Iwona ponad ramieniem Małgorzaty, z 
krzepiącym uśmiechem.
—  Nie... To znaczy ciebie prosił, żebyś poszła do sekretariatu.
—  Aha, dzięki.
Opadłam z ciężkim westchnieniem na jej miejsce.
—  Nigdy nie wiem, jak mam do niej mówić.
—  Głowa do góry, poszło ci zupełnie nieźle... na początku.
Beata nie zwróciła uwagi na ten dialog, rozmarzona jak zwykle. Swoją drogą, 
ciekawe, jaką taki chłopak może mieć dziewczynę. Może także podobną do jakiejś 
aktorki? A może to Ewa? Otrząsnęłam się z oburzeniem, ale było już za późno, 
usłużna wyobraźnia zaczęła pracować na zdwojonych obrotach. Marek i Ewa, nawet 
ładnie brzmi. A jakby świetnie razem wyglądali — brunet z blondynką, obydwoje 
wysocy i szczupli. Ale Ewa Dobroczyńska... cha, cha, cha! Doprawdy, nazwisko 
pasuje jak ulał.
—  Mówił, że jest na trzecim roku, więc ma już chyba ze dwadzieścia jeden lat. 
Albo więcej. Za stary dla ciebie. — Czy nie mówiłam, że Iwona zawsze
256
jest obrzydliwie rozsądna? Beata to co innego: głowa w chmurach. —Już lepiej 
kochaj się w Krzysiu.
—  A więc jest starszy tylko o osiem lat — w ustach Beaty zabrzmiało to jak 
„osiem godzin".
—  Tylko?! To pół życia!
—  Mój tata jest starszy od mamy o dziewięć — przypomniałam sobie.
I                 — Dziewięć! Zlituj się, ale kiedy się poznali?
Zaczęłam się zastanawiać.
—  Chyba piętnaście lat temu. To było w tysiąc...
—  Nie chodzi o rok! W jakim byli wieku! — sarknęła Iwona. — Trzynaście i 
dwadzieścia jeden to nie to samo, co dwadzieścia pięć i trzydzieści cztery!
—  Nie szkodzi, mogę na niego poczekać, Dobraczyński jest super... — Beata 
ucichła, jakby nagle ktoś wyłączył radio.
—  Co... — nie musiałam kończyć. Jezu, żeby chociaż powiedziała po staremu, 
„Grant". Albo przynajmniej „Marek". A tak — szkoda słów. Wyszedł nagle z bramy, 
przeleciał dosłownie o parę metrów od nas. Na pewno słyszał.
—  No i co z tego, że słyszał? To były same komplementy — zaśmiała się Iwona. 
Zmroziłyśmy ją wzrokiem.
257
A tymczasem nasz amant podbiegł do dziewczyny, która stała na przystanku. 
Najwyraźniej na niego czekała. A on najwyraźniej się ucieszył! A dziewczyna — i 
to było najdziwniejsze — wcale nie była żadną pięknością. Nie była w ogóle ładna! 
Gdzie jej tam do wspaniałej figury Ewy. Ona w ogóle nie miała figury! Była chyba 
jeszcze grubsza od Beaty!
—  O rany. Zobaczcie! — Beata spojrzała na nas z nieukrywaną radością.
—  No widzę. Ma kogoś. I co z tego? Może nie jest najciekawsza, ale nie masz 
szans. Widzisz, jaki jest zakochany?
—  No właśnie! Jest w niej zakochany!
—  Nie rozumiem! — zdenerwowałam się, a po minie Iwony widać było, że też 
niewiele pojmuje. — Przecież ci się podobał!
—  Jest w niej zakochany — ciągnęła w rozmarzeniu nasza koleżanka. — To znaczy, 
że w kimś takim można się zakochać. To znaczy, że i we mnie ktoś może się 
zakochać... Muszę się wziąć za naszego Krzysia. Okazuje się, że i ja mam jednak 
jakąś szansę.
No i jak tu nie kochać Beaty! W domu czekała mnie niespodzianka. Niezbyt miła, 
jak mi się z początku wydawało.
258
KW«
<*
—  Paulinko? Pozwól na chwilę! — usłyszałam, gdy tylko przekroczyłam progi domu.
„Pozwalam, ale daj mi na chwilę spokój!" odpowiada w takich wypadkach tata.             
j&?^\
—  Chodź szybko!                    JmT vV 6 Weszłam do pokoju...      ^ 
JwWwBj&fc'
No nie. To juz szczyt. Co ta baba tutaj robi?! Siedziała przy stole, zajadała 
jakieś ciasto i rozmawiała z mamą — były najwyraźniej w całkiem dobrej komitywie. 
Po co ją tutaj wpuścili?
—  Paulinko... — pani Janina podniosła się niezgrabnie. Jeśli teraz ma zamiar 
oskarżyć mnie o cokolwiek, to miałam rację, że ostatnio uciekałam, gdy tylko 
pojawiała się gdzieś na horyzoncie.
—  Przepraszam. O rany.
—  Dzisiaj rano znalazłam mój pierścionek. Odkryłam go przez przypadek... w 
rzeczach mojej wnuczki. Wybacz mi, dziecko. Proszę cię, kochanie, wybacz mi... — 
zająknęła się. — Mama Iwonki mówiła, że lubisz kwiatki... Żeby były małe i 
pachnące... Nie mogłam o tej porze roku znaleźć żadnych innych.
259
Szukałam po kwiaciarniach... i znalazłam zimowit-ki... Przyniosłam trochę...
Trochę. Podała mi wiklinowy kosz — taki, z jakim moja mama codziennie chodzi na 
zakupy. Tyle że zamiast bułek i mleka tutaj w środku tego koszyka były kwiatki. 
Całe wiąchy. Śliczne kwiatki, podobne do krokusów, tylko różowe. I było ich 
strasznie dużo. Chyba z piętnaście pęczków. Malutkie i pachnące, dokładnie takie, 
jakie lubię. Dlaczego od razu nie wyczułam w pokoju tego kapitalnego zapachu?
— Chodźcie jeszcze kawałek. Patrzcie, jak fajnie.
Lubię jesień. Szczególnie, jak pada deszcz i wiszą niskie burzowe chmury. 
Właśnie takie jak dzisiejsze. Fajnie jest wtedy posiedzieć w domu i coś poczytać. 
Albo pooglądać w telewizji powtarzaną jeszcze raz Wojnę domową. Albo wymyślać z 
dziewczynami różne nieprawdopodobne historie... Ale na pewno nie marzę wtedy, 
żeby łazić po dworze. Dziś jest zimno, a ja nie mam tego ciepłego swetra, który 
zawsze mama wpycha mi na siłę. Dzisiaj mama znów musiała wcześniej wyjść na 
jakieś spotkanie w sprawie pracy, więc ja, spontanicznie (i instynktownie) 
wywaliłam go szybko z plecaka. No i oczywiście zaraz musiało się zrobić
260
zimniej. To chyba w prezencie dla mojej mamy taka pogoda. Wyobrażam sobie, co 
usłyszę po przyjściu do domu...
—  ...I codziennie gdzieś znika, zaraz po szkole — trajkotała Beata. — Słyszałam, 
jak dzisiaj Rafał spraszał całe towarzystwo do siebie na jakąś nową grę. A 
Krzysiek znowu powiedział, że nie ma czasu.
—  Może nie miał — wysnuła przypuszczenie Iwona.
—  Ale dlaczego nie miał? Wczoraj tak samo! Chyba już od dwudziestu minut 
szłyśmy za Krzyś-
kiem Haczewskim, wielką miłością Beaty. Iwona mówi uczenie, że to miłość 
„platoniczna, czyli nieodwzajemniona". Nie bardzo mi się chce dalej go śledzić, 
bo do tego właśnie namówiła nas Beata. Zresztą, właściwie nie nas, tylko mnie. 
Iwona od początku nie miała wątpliwości, że to będzie świetna zabawa.
—  To może być fajne, naprawdę. Paula?... Kurczę, skradać się za kimś obcym — to 
może być
rzeczywiście fajne, ale za kolegą z klasy? A jak nas przy-łapie? Lepiej nie 
myśleć!
—  Nie przyłapie — oświadczyła stanowczo Iwona, jakby właśnie podpisała pakt ze 
swoim aniołem stróżem. — Absolutnie nie przyłapie, to niemożliwe. Chodźmy!
261
Nie wiem, dlaczego miałoby to być takie niemożliwe, ale nie miałam czasu się 
zastanawiać. Nasz nowy kolega (właściwie nie taki nowy, bo przybył do naszej 
klasy już kilka miesięcy temu, ale zawsze myśli mi się o nim jako o „nowym") 
poleciał do tramwaju, więc i my pognałyśmy za nim. W dodatku musiałyśmy wskoczyć 
do drugiego wagonu, bo on wszedł do pierwszego. Potem długa jazda — i najgorsze: 
krycie się za samochodami i na klatkach schodowych. To na tym osiedlu, niedaleko 
stąd, spotkałam kiedyś w SAM-ie Abramską. Nie kojarzyło mi się najlepiej... No 
nie, Krzysiek znowu się odwrócił, chyba nas zobaczył!
—  Nie zobaczył, nie panikuj, Paula — zaszeptała Iwona prosto do mojego ucha.
—  Odwrócił się. Chodźmy już, to głupie!
—  Coś ty, to bardzo fajne.
Chyba rzeczywiście tym razem nas nie zauważył, ale wyraźnie się rozejrzał, jakby 
spodziewał się tu kogoś zobaczyć. Ruszył dalej; wysunęłyśmy się ostrożnie z 
klatki schodowej...
—  Uwaga!
Boże, znowu się odwrócił, ledwie zdążyłyśmy dopaść białego opla. Skuliłam się za 
samochodem, przymykając oczy. Nawet nie wiedziałam, czy nadal tam stoi i patrzy 
w naszą stronę.
262
—  Zaraz pójdzie dalej — zaszeptała dziarsko Beata. — No, czy nie jest uroczy?
—  Mam tego dosyć, kiedy on wreszcie dotrze do domu? Gdzie idzie tak daleko, na 
wyprawę wojenną czy jak? — jęknęłam cichutko.
Iwona poczekała chwilę, aż nasz obiekt oddalił się na bezpieczniejszą odległość, 
po czym odezwała się:
—  Na pewno nie idzie do domu. Niemożliwe, żeby miał dom tak daleko od szkoły — 
orzekła. — To ciekawe, nie lubisz, Paula, zabawy w detektywów?
—  Może iść na jakiś trening, albo do kina, albo do lekarza...
—  Tak daleko?...
Krzyś odszedł już na znaczną odległość, ostrożnie ruszyłyśmy za nim. Nie 
wyglądało na to, żeby coś podejrzewał...
—  Dziewczyny! — głos rozdarł się tuż za nami, aż podskoczyłam.
No nie. Marzena. Naprawdę pech, skąd ona się tu wzięła?! Podleciała do nas, 
trajkocząc tak głośno, że mogłoby ją usłyszeć całe osiedle — nie tylko Krzysiek.
—  Dziewczyny, co za traf, że się tu spotykamy... — Traf, istotnie, nasz kolega 
odwrócił się błyskawicznie, zdążyłam jeszcze dostrzec jego zdumione spojrzenie. 
— ...Słuchaj, Paula, widziałam twojego sobowtóra!
263
Dziewczyna podobna do ciebie, tak że się można pomylić! Myślałam, że to ty, 
zaczęłam do niej gadać! Wypytałam o wszystko. Zaproszę ją do siebie na imprezę, 
będziesz mogła ją poznać! Ona tu nie mieszka, przyjeżdża do rodziny aż z Gdańska, 
kiedy jej taty nie ma. Bo ona nie ma mamy, to znaczy mama ją porzuciła i teraz 
mieszka gdzieś indziej, a tata często wyjeżdża, taką ma pracę. Jest tran-spor-
tow-cem, fajnie, nie? Jeździ na TIR-ach, wiesz, tych wielkich samochodach. A ona 
chodzi tu wtedy do budy, niedaleko... Ale jesteście podobne! Nie, to 
fantastyczne...
Jesteśmy podobne. Fantastyczne. Stałam, usiłując przetrawić właśnie usłyszaną 
wiadomość. Fantazja mnie ponosi czy istotnie może to mieć coś wspólnego z 
tajemniczą niechęcią mojej matematyczki, Marii Abramskiej?
I dlaczego właściwie ta dziewczyna jest taka do mnie podobna?
Czyżby w ten dziwny sposób objawiła się nasza tajemnicza rodzina z Gdańska?
Ciekawe tylko, jak my się pokażemy jutro w szkole...
264
XVII. Nigdy nie zrozumiem świata
Krzysiek ma klasę. Naprawdę. Trzeba mu to przyznać. Po naszym ostatnim numerze... 
Przypominam, że dzięki zdolnościom dyplomatycznym naszej koleżanki Marzeny udało 
nam się coś, o czym od dawna marzyła Beata: zwróciłyśmy na siebie uwagę naszego 
kolegi. Tyle że o takim akurat zwróceniu uwagi chyba żadna z nas nie marzyła. Co 
za pech, a nie mówiłam, no czy nie mówiłam, żeby go nie śledzić?! Następnego 
dnia wcale nie miałam ochoty iść do szkoły, ale, niestety, moja mama to 
prawdziwy, rzetelny jasnowidz
— zgadła bez pudła wszystkie moje podstępy. No więc poszłam. Iwona i Beata też...
A Krzysiek... zachował się świetnie! Nie nabijał się z nas, nie rozpowiadał 
wszystkim, jak to przyłapał nas na tropieniu go! Uśmiechnął się i mrugnął 
porozumiewawczo okiem. To wszystko, nawet słowem nie zahaczył! Potem nawet 
zapytał mnie o tego sobowtóra
— że chętnie by go zobaczył...
Prawdę mówiąc, ja również chętnie bym go zobaczyła. Od wczoraj o niczym (a 
właściwie o nikim)
265
innym nie myślę. Do rana nie mogłam zasnąć, a kiedy już zasnęłam, przyśniły mi 
się dwie mamy. Moje mamy. Dwie. Identyczne. Siedziały sobie u fryzjera pod tymi 
okropnymi kopułami suszarek i rozmawiały. Nie wiem, o czym (lub o kim), możliwe, 
że o mnie. Ale głowy nie dam, bo się obudziłam.
Moja mama — ta prawdziwa, nie ze snu — nie cierpi tych suszarek, chyba dlatego 
nigdy nie robi sobie trwałej. Mówi, że zawsze, kiedy tam siedzi, ma wrażenie, że 
pani fryzjerka o niej zapomniała. I że strasznie jej głupio co pięć minut 
wychylać głowę i wołać w przestrzeń salonu: „Przepraszam, czy mogę już wyjść?!". 
A pani fryzjerka, zwykle zajęta jakąś inną klientką, odpowiada nieuważnie: 
„Jeszcze parę minut". I mama mówi, że tak jest w każdym salonie fryzjerskim, '-
i% jaki zdarzyło jej
266
się odwiedzić. Może ma wyjątkowego pecha, a może w ogóle fryzjerzy lubią się 
zajmować kilkoma klientami naraz. A może nawet ścigają się, który więcej głów 
ostrzyże w ciągu tego samego czasu? I potem się chwalą: „Mnie udało się obrobić 
osiem osób jednocześnie, szkoda tylko, że dwie z nich są teraz całkiem łyse, hi, 
hi, hi!".
Zapędziłam się o tych fryzjerach, ale chodziło mi
0  to, że moja mama rzadko robi sobie trwałą, czyli takie loczki, które trzymają 
się na głowie nie wiadomo ile czasu. Podobno długo. A więc widok dwóch mam pod 
tymi kloszami zdziwił mnie podwójnie...
1  w dodatku nie wiedziałam, która jest prawdziwa, a która sobowtórem. Okropny 
sen, chociaż jakby się tak człowiek dobrze zastanowił, to właściwie może nie 
najgorzej byłoby mieć czworo rodziców. Tak na wszelki wypadek, gdyby na przykład 
jednej parze miałoby się coś stać. Pozostałaby wtedy druga para. Zwłaszcza dla 
jedynaczek to byłoby jakieś wyjście... No nie, co ja plotę za głupoty...
— Jest cudowny — orzekła po raz nie wiadomo który Beata.
Szłyśmy powolutku leśną ścieżką, a kochany Tramp hasał w najlepsze. Miałam 
wyrzuty sumienia, że tak długo zaniedbywałam sprawy naszego psa —
267
już dawno powinnyśmy znaleźć mu jakiś dom. Jesień nadchodzi, zrobiło się zimno, 
w końcu przyjdą święta, a pies nie ma domu! Jeżeli to prawda, że w Wigilię 
zwierzęta mówią, będzie miał prawo mnie zwymyślać...
A wszystko przez tę historię z Dzikim — tak naprawdę, to o nim nie mogę przestać 
myśleć. Pal licho sobowtóra, ale taki fajny chłopak... Żeby go tak wreszcie 
poznać.
— Jak tu się z nim bliżej zaprzyjaźnić... — mruczała Beata.
Każda z nas myślała o czymś innym. A właściwie o kimś.
—  Pierwszy krok już zrobiłaś — warknęłam.
—  Przestań... Słuchaj, a może on przyjdzie dzisiaj na tę imprezę do Marzeny?...
268
Nie przyszedł. Na szczęście, bo chyba bym się spaliła ze wstydu po tym ostatnim 
numerze. A tak — ech, mój Boże, i tak zrobiłam z siebie idiotkę, ale 
przynajmniej zaczęło się wszystko bardzo sympatycznie...
—  Słuchajcie, wiecie, co zrobimy?!... Mam kapitalny pomysł, ubawimy się jak 
nigdy! Będziemy wywoływać duchy! — paplała Marzena, obcałowując nas serdecznie. 
— Co to, sernik? — wzięła ode mnie dużą, wąską brytfankę, owiniętą szczelnie 
papierem. — Twój wypiek, Paulka, czy mamy? Przyznaj się... Nie? Twój, 
naprawdę?... Iwony pleśniak jest kapitalny, a ona co? Choruje biedaczka... Ale 
tu rozchorowałaby się jeszcze bardziej, centralne nawaliło, zimno jak w psiarni. 
Nie zdejmujcie butów, dziewczyny, sucho na ulicy, prawda? Więc słuchajcie, 
potrzebny nam będzie płaski talerzyk, świeca, drewniany okrągły stolik...
Marzena jest Wodnikiem, tak jak ja. Wodniki mają podobno skłonność do 
wszystkiego, co tajemnicze i niezwykłe. Tym razem jednak byłam zbyt podniecona 
myślą o rychłym spotkaniu mojego „sobowtóra", żeby dopytywać się o te duchy. 
Marzena zaś — gaduła nie z tej ziemi — ledwie dopuściła mnie do głosu...
—  Baśka będzie później, ale przyjdzie, przyjdzie na pewno — odgadła bez pudła 
moje pytające spojrzenie. — Wysoka jak ty, czarne włosy i oczy, zupełnie
269
jak ty... Przyjechała aż z Gdańska, wiecie, mówiłam wam, że nie ma mamy... Tata 
często wyjeżdża i ona wtedy mieszka u swojej ciotki, która uważa ją za 
„nieszczęśliwe dziecko" i pozwala na wszystko. A ta ciotka
— słuchajcie! Jest dyrektorką w jej budzie, wyobrażacie sobie? Dziewczyna ma 
życie jak w Madrycie...
W oczekiwaniu na tajemniczą Baśkę, ponaglane przez Marzenę, rozpoczęłyśmy 
przygotowania do obrzędu. Wielka, stara kamienica, w której znajdowało się 
mieszkanie, wyglądała, jakby była od wieków zamieszkiwana przez całe hordy 
duchów — przychodzących chętnie na wszystkie imprezy nastolatek. Pokój Marzeny, 
wielkości mniej więcej trzech moich
— z ogromniastymi oknami, wielkim puchatym dywanem i fantastycznym żyrandolem z 
kolorowych szybek — mieścił się w samym w narożniku mieszkania. Rodzice 
siedzieli u siebie, oddaleni całymi kilometrami korytarzy, kuchni, łazienki 
(wielkiej jak sala tronowa), no i oczywiście innych pokoi. Sama nie wiem, czy 
chciałabym mieszkać w podobnie królewskich apartamentach, chociaż muszę przyznać, 
że za każdym razem, gdy wychodzę, jestem pod wrażeniem tego luksusu.
— Do wywoływania duchów potrzebne są co najmniej cztery osoby — przypomniała 
sobie Beata.
270
—  Ależ będą cztery, zaraz przyjdzie Jacek, a Baśka mówiła, że będzie najdalej 
za godzinę...
Dzwonek. Oho.
—  Poczekajcie, to na pewno ona! — Marzena pomknęła w przestrzeń korytarzy.
Dobiegły nas krótkie, przytłumione głosy, Beata przysunęła się do mnie, jakby 
nagle czegoś się przestraszyła.
—  To nie Baśka, ale niespodzianka! — usłyszałyśmy wesołe nawoływania gospodyni.
Drzwi się otworzyły, podniosłam się niezgrabnie z bujanego fotela. W progu stał 
Jacek — miły, wesoły blondynek, którego poznałyśmy jeszcze w tamtym roku 
szkolnym, przed wakacjami — a z nim jeszcze ktoś. Stali sobie razem, we dwóch. 
Obok siebie. A za nimi — Marzena. Niższa od nich (ode mnie chyba o głowę), nie 
mogła widzieć mojego osłupiałego spojrzenia. Rozradowana wepchnęła ich 
serdecznie do pokoju.
—  No, dalej, chłopaki, na co czekacie.
Dziki. Ciemne włosy i miłe brązowe spojrzenie. Dziki. Przyszedł tu na imprezę — 
razem z Jackiem. Kto by pomyślał?...
—  Paula — nim zdążyłam pomyśleć, Jacek podszedł do mnie, no i do Beaty, ale 
patrzył na mnie.
271
— Paula, to mój kolega, Maciek. Wiesz... tego... no, słyszałaś o nim. To znaczy 
wiesz... Maciek Abramski, no wiesz?... Pamiętasz?...
Maciek Abramski. Dziki. Nie. Czułam, jak się czerwienię — po chwili wyglądałam 
już jak długa, wyjątkowo dojrzała papryka. Kiedy ja wreszcie zrozumiem ten 
upiorny świat?
—  Muszę już iść do domu — powiedziałam cicho.
— Muszę iść do domu.
* * *
—  Nie rycz, Paula.
—  Wcale nie ryczę.
Oczywiście, że nie ryczę. To raczej zakatarzona, siąkająca i chrychająca Iwona 
wygląda, jakby przeżyła jakieś koszmarne nieszczęście. Ja zresztą nie jestem 
gorsza, moja mama miała wreszcie okazję wypróbować chyba wszystkie znane jej 
zioła i specyfiki. Czosnek i sok z malin na całe wieki stały się moim chlebem 
powszednim...
Ale po tamtym okropnym wieczorze u Marzeny po prostu nie mogłam nie polecieć do 
Iwony — nawet pomimo protestów jej mamy, że „Kochanie, na pewno się zarazisz". 
No i zaraziłam się, co z tego? Trudno.
272
—  Ale dlaczego, dlaczego uciekałaś?! Mogło się wszystko wreszcie wyjaśnić, 
mogliście sobie pogadać... W końcu musi być jakiś powód, dla którego ta kobieta 
cię nie trawi...
— Jaki powód, co ty gadasz? Co też ja, na miłość boską, jej zrobiłam! Jej i jemu, 
że mnie oszukiwał? Przez cały czas wiedział, wiedział, kim jestem, wiedział, że 
robię podchody, żeby go poznać...
—  To prawdopodobne.
—  To pewne! — upierałam się.
—  Nie możemy tego wiedzieć tak naprawdę... A mogłybyśmy, gdybyś wtedy została!
Przez chwilę szłyśmy w milczeniu.
Pojawiłam się wreszcie w klasie po chorobie, mój pierwszy dzień w szkole 
przeszedł bez zbędnych stresów. Abramska tym razem potraktowała mnie nadzwyczaj 
łaskawie, nie pytała i nie zwracała uwagi, jakby w ogóle nie zarejestrowała 
faktu, że wróciłam do szkoły. Dzień przeszedł miło, wolnym spacerkiem wracałyśmy 
do domu.
—  Wiem, że to nie było łatwe — podjęła Iwona — ale zrozum, taka ucieczka nic 
nie daje.
—  Nie uciekałam, tylko wyszłam — odpowiedziałam z godnością.
—  Aha. Rozumiem. Wyszłaś. Dlaczego nie poczekałaś na sobowtóra?
273
—  Przestań.
—  O nie... Spójrz tylko.
O nie. Rzeczywiście. Marzena, miła i jak zwykle rozradowana gaduła, trajkocząc 
jak najęta, szła szybkim krokiem w naszą stronę. Nie sama. Stanęły przed nami. 
Obie. Mój wzrost, mój wyraz twarzy. Mój uśmiech! Spojrzałam uważniej. Tak, 
dokładnie, uderzające podobieństwo — chyba z powodu tego uśmiechu. Bo oczy ma 
inne. Moje są czarne, raczej duże, jej wyraźnie jasnobrązowe, podobne trochę do 
oczu cioci Małgosi. Jasnobrązowe i dużo mniejsze. Więc po prostu ten wyraz 
twarzy.
—  No i co? Nie mówiłam? Proszę, poznajcie się, Baśka Pawlicka, Paulka 
Kozińska... No czy nie mówiłam? — patrzyła na nas z taką dumą, jakbyśmy były 
obydwie wytworami jej fantazji. — Nie jesteście bliźniaczkami. Baśka jest Lwem, 
a ty, Paula, Wodnikiem. Parę miesięcy różnicy, ale jesteście za to siostrami 
ciotecznymi, wiesz?
—  Marzena — odezwała się milcząca dotąd Iwona. — Daj im coś powiedzieć.
—  Poczekaj, no bo Paulina jeszcze nic nie wie! Tata Baśki jest tran-spor-tow-
cem, to się tak chyba nazywa albo inaczej, nieważne, ale to już mówiłam. On 
jeździ w takie długie trasy, teraz go nie ma, ale on nic
274
wcześniej nie wiedział, że ma rodzoną siostrę. I ta siostra to właśnie mama 
Pauliny! Bo on był adoptowany i domyślał się tylko, że może mieć jakieś 
rodzeństwo. Szukał przez taki program w radiu, Radiu Głos, bardzo fajne, ja 
nawet czasem tego słucham, fajną muzykę mają... ale tej audycji akurat nie 
słyszałam. „Zaginiona" i coś tam dalej, nie pamiętam. Chyba dwa razy „Zaginiona".
—  Zaginiona, zaginiony — poprawiłam machinalnie.
—  O tak, właśnie, ty to wiesz, bo oni właśnie szukali twojej mamy. I znaleźli, 
i zadzwonili do Baśki, to znaczy do jej taty, ale jego nie było, więc tak  jakby 
do   niej. Odebrała jej ciocia, siostra mamy,   ' . bo mama ich porzuciła,     
smutne, co?   Rozwiodła  się z tatą, a Baśki wcale
nie odwiedza, wiecie? On był wtedy w tej podróży, bo jest tym transportowcem. 
Ale Baśka wszystko podsłuchała i skojarzyła z tobą... Wcześniej ktoś jej mówił, 
że widział podobną do niej dziewczynę, i okazało się, że ta dziewczyna, to 
siostra cioteczna! Nie miałaś pojęcia, że masz taką podobną siostrę cioteczną, 
co?!
Zadyszana Marzena przestała na chwile trajkotać i spojrzała na nas uważnie.
—  Nie — odezwała się wreszcie Iwona. — Chyba nie miała pojęcia, że ma taką 
siostrę.
Nie wiem, czy stojące przede mną moje lustrzane (prawie!) odbicie zrozumiało 
ironię, w każdym razie skrzywiło wargi w uśmiechu.
—  Cześć. Baśka. — Podałyśmy sobie ręce. — To na ciebie uwzięła się ta idiotka? 
— roześmiała się. Nie, to już nie był mój głos ani mój śmiech. Więc przede 
wszystkim ten wyraz twarzy. — Marzena opowiadała o Abramskiej... Gdybym 
wiedziała, że jest aż taka głupia, to szybciej bym ją wykurzyła! — zaśmiała się 
znowu.
— Jak to?
—  Babka jest niesamowicie nerwowa, po prostu idealna do robienia kawałów! Można 
było skonać ze śmiechu, jak lądowała na podłodze, bo usiadła na złamanym krześle. 
Od razu wrzaski i krzyki! Mieszkam
276
w Gdańsku, ale jak tutaj przyjeżdżałam, zawsze miałam git-zabawę!
—  Miałaś? — odezwała się Iwona. — Już nie masz?
—  Z Abramską było najlepiej. Szkoda, że odeszła, mówię wam, było kapitalnie... 
Chciała mnie wyrzucić, ale ja moją ciotkę... bo moja ciotka jest dyrektorką 
szkoły, wiecie... więc ja ją zawsze potrafiłam ustawić. I w końcu to Abrakadabra 
odeszła.
—  Przez ciebie — stwierdziła Iwona. — Odeszła przez ciebie do naszej szkoły.
—  Tak, myślałam, że to koniec zabawy. A tutaj po pewnym czasie słyszę... no nie, 
wyobraźcie sobie, można skonać ze śmiechu! Odeszła, żeby się odczepić od Baśki 
Pawlickiej, idzie do swojej nowej klasy, szczęśliwa, że nareszcie będzie miała 
grzeczne i miłe dzieci, patrzy — a tu wstaje druga Baśka Pawlicka! Cha, cha, cha! 
A potem zobaczyła cię z moją kumpelą w naszym samie! Co za traf, że Abrakadabra 
poszła wtedy na zakupy!
—  Więc zaczęłaś robić jej kawały na konto Pauli — powiedziała Iwona. Ja się nie 
odzywałam, zbyt byłam zszokowana.
—  Nie, tak naprawdę jeden czy dwa razy. Wystarczyło mi, że się mnie boi, to 
znaczy ciebie, no, nas
277
obu! Słowo daję, ona naprawdę nie wiedziała, co o tym sądzić, myślała, że 
jesteśmy w zmowie! Cha, cha, cha! Milczałam. Marzena też. Chyba o niczym 
wcześniej nie wiedziała, bo jeszcze nigdy nie zdarzyło jej się nic nie mówić tak 
długo.
278
XVIII. Rodzinne spotkanie
Drzwi się zamknęły. Najpierw cicho szczęknęła klamka, potem skrzypnęły zawiasy, 
szurnęło linoleum, które zawsze się zadziera przy wchodzeniu i wychodzeniu. A 
potem właśnie trzasnęły drzwi. I koniec. Wyszedł. Teraz tylko ciche, trochę 
powłóczyste kroki mamy zbliżyły się do mojego pokoju, żeby skręcić do łazienki. 
I nic. Cisza.
Spojrzałam na zegar — piąta, piąta rano. Okropna godzina, żeby wstać o tej porze, 
nie trzeba mieć silnej woli, trzeba być samą silną wolą. Ja nigdy takowej nie 
posiadałam. Gdybym posiadała, pewnie uczyłabym się nie gorzej od Beaty, bo 
zamiast czytać ze smakiem Wernica, umiałabym zacisnąć zęby i pogrążyć się w 
lekturze matematyki...
Wstałam. Otworzyłam drzwi. Światło paliło się jednak w kuchni, a nie w łazience. 
Mama siedziała na taborecie, zamyślona nad szklanką herbaty. W ogóle mnie nie 
zauważyła.
— Jaki on jest?
279
wyjątkowo trudne do wytłumaczenia zagadnienie. Jakby nie przesiedziała właśnie z 
tym moim nowym wujkiem całej nocy Jakby nie gadali przez dwanaście godzin bez 
przerwy.
No tak, równo dwanaście. Przyszedł wczoraj o siedemnastej, wyszedł dzisiaj o 
piątej. Może nie jestem najlepsza z matmy, ale na zegarze się znam. Więc jaki on 
jest?
— Jest podobny do taty. Sama zresztą widziałaś. Zdecydowany. Ale i wrażliwy, 
zupełnie tak, jak tata.
Był wstrząśnięty tą historią z Basią. Wiesz, nie jest łatwo samemu wychowywać 
dziecko. Zwłaszcza, jak się ma taki zawód, że trzeba często wyjeżdżać. Basia... 
Nie bronię jej, tyle miałaś przez nią kłopotów. Ale jej mama odeszła, gdy 
dziewczynka była niemowlęciem, a Andrzej ciągle wyjeżdżał... Czuł się winny, że 
tak mało czasu może jej poświęcić, pewnie dlatego trochę na zbyt wiele jej 
pozwalał. Właściwie opiekowały się nią ciotki. Wiesz, jaka to jest opieka... 
Nikt nie zastąpi matki i ojca.
—  A więc teraz oni są naszą rodziną.
—  No tak. Mój rodzony brat siłą rzeczy będzie naszą rodziną. Zawsze chciałaś 
mieć dużą rodzinę... tylko że nie wyobrażałaś jej sobie w ten sposób, prawda?
Wzruszyłam ramionami. To prawda. Zawsze bolałam nad znikomą ilością naszych 
krewnych. Te moje dwie nędzne ciotki, z jednym tylko wujkiem Edkiem, w dodatku w 
odległym Szczecinie! Gdzież to można porównać z potężną rodziną Beaty, czy nawet 
Iwony! Już nie wspomnę o Ance, której licznych krewnych, z racji bliskiego 
sąsiedztwa koleżanki, miałam możność poznania do woli. Jej mama ma aż pięcioro 
rodzeństwa, tata niewiele mniej, a wszyscy oni mają dzieci!
Jeszcze do tej pory tkwi we mnie wspomnienie pewnej Wielkanocy — chyba jeszcze z 
mrocznych czasów
281
przedszkolnych. Bawiłam się wtedy na podwórku z Anką i z jej ciotecznym 
rodzeństwem. Co jakiś czas wbiegałyśmy do naszych domów, żeby pochwalić się co 
ładniejszymi pisankami. Najpierw ja przyniosłam naszą najładniejszą, 
jasnozieloną (mój ulubiony kolor). Anka odpowiedziała śliczną ciemnoróżową. Na 
to ja przyniosłam niebieską. Anka — złotą. Skąd ona wzięła taką farbę, pojęcia 
nie mam, do dzisiaj nigdzie podobnej nie spotkałam. Więc ja liliową. Ona — jakąś 
jeszcze inną, już nie pamiętam, co było po złotej. Przynosiła, przynosiła i 
przynosiła... ciągle nowe, jakby u siebie w pokoju odkryła kopalnię kolorowych 
jajek. Mnie już dawno się skończyły, więc żeby nie być gorsza, ratowałam się, 
pokazując w kółko te same. Ile w końcu może być pisanek na stole nakrytym dla 
pięciu osób?... Oprócz mnie i rodziców do świątecznego śniadania zasiadła tylko 
babcia (to jedno z moich ostatnich wspomnień o niej) i ciocia Małgosia. Ciocia 
Ela z rodziną wyjechała wtedy, zdaje się, gdzieś w góry. A więc pięć osób — i 
chyba tyle właśnie było pisanek w naszej święconce. A u Anki... Poszłam wtedy do 
nich na chwilę, nawet już nie pamiętam, po co. Weszłam i stanęłam w progu dużego 
pokoju. Gwar. Śmiech. Liczna gromada przy stole. A na nim — i to mnie 
najbardziej zafascynowało — zobaczyłam talerz,
282
wielki talerz obiadowy na środku stołu, a może to był półmisek, w takim razie 
jeszcze gorzej. Bo na tym talerzu czy półmisku była kolorowa góra. Słowo daję, 
to chyba najlepsze określenie. Wielka, mieniąca się wszystkimi barwami góra 
jajek. Czerwone, cytrynowe, złote, bordowe, szafirowe — każde śliczne jak z 
obrazka. Widziałam, jak dorośli i dzieci brali te jajka i skrobali zapamiętale, 
rysując na nich gwoździkami różne wzorki. Wróciłam do naszego pięcioosobowego 
stołu z pięciojajeczną święconka, z poczuciem ogromnej, niezawinionej krzywdy.
Tak więc zawsze chciałam mieć dużą rodzinę, najlepiej z gromadą dzieci, z 
którymi mogłabym się bawić. Ale zawsze była tylko Kryska, i to starsza ode mnie 
o tyle, że nawet nie pamiętam, kiedy ostatnio ze sobą rozmawiałyśmy! Ona nie ma 
takich problemów — wujek Józek, w przeciwieństwie do mojego taty, ma aż trzech 
braci. A każdy żonaty. Kryska posiada więc liczne cioteczne rodzeństwo i mnie 
może sobie spokojnie olewać.
Teraz ja będę miała drugą cioteczną siostrę. W moim wieku. I to jeszcze podobną 
do mnie tak, że można się pomylić. Przewrotny los postanowił wynagrodzić mi lata 
samotności. Zostałam obdarowana dwojgiem dodatkowych bliskich ludzi. No właśnie 
— „bliskich"!
283
Bliscy. Tak się mówi. Ale ja wcale nie czuję, żeby to byli moi bliscy! Są 
przecież obcy, zupełnie obcy! Ten pan, który przyszedł wczoraj popołudniu, nawet 
miły — taki wąsaty, a ja lubię wąsy. „To jest twój wujek, Pau-linko", 
powiedziała mama. Tylko że ja czuję się przy nim obco. Nienaturalnie. Dziwnie. 
Inaczej niż przy rodzinie. Nie potrafię sobie wyobrazić, że jest moim krewnym. 
Że mówię do niego „wujku"! I że ta dziewczyna — tak podobna do mnie, ale głośna 
i nieprzyjemna — jest moją krewną. To okropne. Wcale tak nie chciałam! To znaczy 
chciałam mieć dużo kuzynów i kuzynek, sióstr i braci, ale żebym jakimś cudem 
znała ich tak dobrze, jak Kryskę. I żeby byli fajni jak Beata i Iwona. Ale tych 
życzeń los już nie wziął pod uwagę.
—  Trzeba czasu, żeby kogoś poznać, ja wiem. Nic od razu. Nie będziemy się 
spieszyć. Za parę dni pójdziemy razem do mojej matki, a potem... zobaczymy. 
Wszystko ma swój czas i każda sprawa ma swoją porę.
—  To fakt — zastanowiłam się. — Kto to powiedział?
—  Ktoś bardzo mądry. To Biblia. Mój ulubiony fragment z Ksźfgi Salomona. Wiesz, 
zawsze to czytam, kiedy jest mi ciężko. I zawsze mi pomaga.
284
—  Zobacz, Paula, jaki młody chłopak.
—  Który? Kazimierz Wiśniewski, lat sześćdziesiąt siedem...
—  Nie, nie ten. Ten obok. Edward Finka, zginął tragicznie...
—  A, ten. Trzydzieści dwa lata. No nie, to ma być chłopak? Już chyba nie taki 
młody...
—  Faktycznie, dla ciebie to już pewnie pan w średnim wieku — ciocia Małgosia 
roześmiała się. —Ale przystojny, spójrz na zdjęcie.
—  No tak, sympatyczny... Ale zobacz tutaj...
Lubię tu przyjść, kiedy jest już zupełnie ciemno. Wtedy można przymrużyć oczy i 
widać wtedy tylko drgające światełka. Cała polana światełek, i mrowie ludzi 
wokoło. Najpierw idziemy do babci i dziadka. Potem do dwóch cioć mojej mamy. 
Potem jeszcze do prababci. I na końcu do małego  Mirka,  pierwszego   synka   
cioci   Eli,   który zmarł zaraz po
urodzeniu. A później już tylko „na żołnierzy", czyli na mogiłę powstańczą.
My we dwie z ciocią Małgosią idziemy zawsze na przedzie, parę metrów przed 
innymi. Czytamy napisy na grobach, oglądamy zdjęcia, zastanawiamy się. Kiedyś, 
jak jeszcze nie umiałam czytać, szła z nami babcia. To ona czytała mi na głos i 
wszystko objaśniała. A teraz, kiedy babcia nie żyje, chodzimy tylko z ciocią 
Małgosią.
Bardzo lubię Święto Zmarłych. Tak wszyscy mówią: „Święto Zmarłych", ale mój tata 
na przykład zawsze mnie poprawia, że nie „Święto Zmarłych", tylko Wszystkich 
Świętych". A więc pierwszego listopada, Wszystkich Świętych. Jeszcze do niedawna 
wstydziłam się, że tak lubię ten dzień. „Jak można lubić chodzenie na cmentarz, 
chyba jestem jakimś wampirem", tak sobie wtedy myślałam. Ale potem okazało się, 
że nie tylko ja to lubię, ale Iwona i Beata też, i Anka Nowicka, i nawet Rafał 
Nowak. No, naprawdę — wszyscy! Powiedziałam to kiedyś tacie, a on mi 
odpowiedział uczenie, jak to on:
— Bo to święto jest jeszcze bardziej rodzinne niż Wigilia. Zwracamy się wtedy do 
swoich korzeni i przez to czujemy się bardziej ze sobą związani. Dlatego właśnie 
tak to lubimy. Nie jesteś jedyna, zaręczam.
286
Nie wszystko zrozumiałam z tej przemowy, ale wynikało z niej, że tacie też nie 
przeszkadza Wszystkich Świętych.
—  To już tu.
To było tu. Niewielki grób, obmurowany, ale bez płyty na górze. Trawa na 
wierzchu równo przycięta, co zresztą wygląda dużo ładniej niż te okropne płyty. 
Bardzo zatarty, ale jeszcze w miarę wyraźny napis; obok niego zdjęcie.
—  Cała Paulina. Boże, cała Paulina.
—  Niesamowite.
Najpierw była moja babcia. Nie ta babcia, którą pamiętam, jak dawała mi obrazek 
z szopką — ale ta „biologiczna". Była bardzo młoda, kiedy zaszła w ciążę. 
Urodziła bliźniaki — chłopca i dziewczynkę. Od razu dwoje dzieci, syn i córka za 
jednym zamachem, fantastyczne, każdy by tak chciał. Ale ona nie chciała. Była 
sama. Chłopak ją zostawił. („Chłopak"! Cha, cha! Mój dziadek!). Bała się, że 
sobie nie poradzi. I oboje oddała do domu dziecka. A potem ich adoptowano. 
Trafili do różnych domów. Dorośli. Założyli swoje rodziny. Obydwojgu w tym samym 
czasie urodziła się córka. I obydwie te córki są podobne do swojej babci. I ja, 
i Baśka. Mamy jej rysy twarzy. Jej uśmieszek, z którym spogląda na nas z 
brązowego zdjęcia w koronkowej
287
ramce. Tak w każdym razie wszyscy to ocenili. Mi samej trudno byłoby coś 
powiedzieć.
I teraz wszyscy modlimy się nad jej grobem. Moi rodzice, obie siostry mojej mamy 
i jej brat — tajemniczy brat, który wreszcie wrócił z tych swoich wojaży i 
przyjechał do nas. „Pan Andrzej" — nie potrafię na razie mówić do niego „wujku". 
Czy człowiek, którego widziało się dwa razy w życiu, może być naszym wujkiem?
Po raz pierwszy przyjechał do nas sam, bez córki. Nie wiedziałam, czy z tego 
powodu mam się cieszyć, czy martwić. Nasze oficjalne z siostrą powitanie 
nastąpiło dopiero dzisiaj po południu i było bardzo krótkie. Basia uśmiechała 
się krzywo moim uśmiechem, po czym błądząc oczami gdzieś na wysokości naszego 
żyrandola, wyraziła zdziwienie, że „tych kilka fajnych zgryw" narobiło mi 
podobno jakichś kłopotów. Nie sądziła. Przeprasza. Nic się chyba takiego nie 
stało. A w ogóle, to powinnam mieć trochę poczucia humoru. Ludzie dzisiaj jakoś 
nie mają poczucia humoru. Zwłaszcza nauczyciele.
I tyle. Na dłuższą rozmowę nie starczyło czasu, bo zrobiło się ciemno i trzeba 
było jechać na cmentarz.
W ogóle jak się tak dobrze przyjrzałam z bliska, nie wydała mi się już aż taka 
podobna — chociaż cała rodzina nie mogła wyjść z podziwu. Ale ja widziałam, że 
czymś się różni. Miała coś w oczach, czego na
288
razie nie umiałam nazwać, a co z całą pewnością było czymś zupełnie innym niż u 
mnie. Przyglądałam się jej ukradkiem (ona mnie — po chwilowej kontemplacji 
naszego żyrandola — zaczęła całkiem jawnie i bezczelnie), ale nie potrafiłam 
dociec, co to takiego jest.
Dlaczego zaś moja kuzynka tak długi czas wiedziała o moim istnieniu, a ja o niej 
nawet nie słyszałam — tego również nie udało mi się dowiedzieć.
Na razie tylko uzyskałam od mojej mamy odpowiedź na pytanie, które dręczyło mnie 
od dawna. Parę dni temu, w czasie mojej nocnej (piąta rano, to przecież 
właściwie noc!) z nią rozmowy, zapytałam jeszcze o pewną rzecz, która mi nie 
dawało spokoju.
—  Nie masz żalu do babci?
—  Do której? — roześmiała się.
—  No, jak to: do której! Do naszej, oczywiście. Że ci nie powiedziała, że 
jesteś adoptowana!
—  Do naszej — zamyśliła się. — Pytasz, czy mam pretensję do babci, która przez 
kilkadziesiąt lat opiekowała się mną jak matka, a nie pytasz, czy nie mam żalu 
do babci, która nie chciała mnie wychowywać...
—  Ja... — zająknęłam się. — Więc co, dobrze zrobiła, że ci nie powiedziała?
—  Tego nie mówię. Oczywiście, powinna powiedzieć prawdę. Nie wiem, dlaczego 
tego nie zrobiła.
289
Może nie umiała? A może tak bardzo mnie kochała, że uwierzyła, że jestem jej? 
Wiesz, teraz przypominam sobie, że kiedyś ktoś krzyczał do mnie w szkole „Ty 
podrzutku", czy jakieś inne okropne słowa. Ale ja nie wzięłam tego poważnie. A 
wiesz dlaczego? Bo moja mama zawsze była wobec mnie prawdziwą, dobrą, kochającą 
mamą. Nie mogłabym mieć do niej pretensji.
—  No a ta druga babcia... Jesteś zła, że was oddała?
—  Moja droga — poważne spojrzenie, zupełnie jak na kogoś całkiem dorosłego, 
mama rzadko kiedy tak na mnie patrzy — nie jestem zła. Mam żal, ale oceniać jej 
nie mogę. Jak to wszystko było naprawdę? O tym wie tylko ona. Teraz nie żyje. 
Myślę, że chciała naszego dobra. Tyle mogę powiedzieć.
—  Ufff.
Mama wstała z niziutkiej ławeczki z cichym westchnieniem. Kryska z Bartkiem 
podeszli do niej niepewnie.
—  My już, ciociu... będziemy uciekać. Emilka... Mama uśmiechnęła się ze 
zrozumieniem.
— Jasne, jasne. Lećcie, dziecko zmarznie. Dziękuję, że przyszliście.
Zebrana wokół grobu babci grupka poruszyła się niepewnie.
290
— Wracamy?
Tego się właśnie obawiałam. Mama zajęła się rozmową ze swoim bratem. Mój tata 
zajął się rozmową z wujkiem Józkiem. Ciocia Ela zajęła się strofowaniem cioci 
Małgosi. Tylko ja i Baśka nie byłyśmy niczym zajęte. Ona zaczęła z wielką uwagą 
zawiązywać sznurowadło lewego buta, ja z kolei gorliwie zapinałam płaszcz, ale 
jasne było, że prędzej czy później będziemy musiały się do siebie odezwać. Żebym 
tylko wiedziała, o czym...
Guziki mojego płaszcza skończyły się szybciej, niż myślałam. Ponieważ nie miałam 
już co zapinać, a Basia zainteresowała się swoim drugim butem, po krótkim 
namyśle zabrałam się za porządkowanie zawartości mojej torby. Jak wiadomo, w 
torbie można grzebać w nieskończoność, chyba że się komuś znudzi. Niestety, 
rozmowa dorosłych przedłużała się niemożliwie, a Basia sprawiała wrażenie, jakby 
miała zamiar resztę swojego życia spędzić nad własnymi sznurowadłami. W końcu 
poukładałam wszystko, co tylko w mojej przepastnej torbie dało się poukładać, i 
nie miałam już pojęcia, co robić dalej. Podejść do tej całej Basi — na co nie 
mam najmniejszej ochoty — i zagadać? I co niby powiedzieć? W takich wypadkach 
zwykle mówi się coś o pogodzie — tak przynajmniej słyszałam. Czasami, kiedy 
spotykam kogoś „trochę znajomego",
291
na przykład którąś z sąsiadek Iwony w windzie (u nas nie ma windy), zostaję 
zagadnięta:
—  Ale zrobiło się zimno, co? Albo:
—  Gorąco, macie udane wakacje. Albo zwyczajnie:
—  Ale się rozpadało.
Nie lubię takich rozmów o niczym. Zresztą nikt chyba nie lubi, ale niektórzy 
wolą to niż pełne napięcia milczenie.
—  No jak tam, dziewczyny? Idziemy?
Ciocia Małgosia! Kochana, najukochańsza, najlepsza ciocia pod słońcem! Zawsze 
znajdzie się tam, gdzie jest najbardziej potrzebna. Moja kuzynka błyskawicznie 
zakończyła sznurowanie, ja przestałam zajmować się torbą. Ciocia położyła Basi 
rękę na ramieniu, drugą delikatnie pociągnęła mnie za łokieć.
—  Oni już kończą gadanie. Dogonią nas. Chodźmy, bo zmarzniecie na kość. Nie 
wiem, dlaczego wszyscy troszczą się o maluchy, gdy tymczasem starsi też 
chcieliby, żeby poświęcić im trochę uwagi.
Ciocia Małgosia, kochana gaduła, mogłaby tak nawijać przez parę godzin bez 
przerwy — a co dopiero mówić o tych nędznych dwudziestu minutach do bramy 
cmentarnej. Westchnęłam z ulgą, atmosfera od
292
razu się rozluźniła. Przy cioci wszystko było takie proste i zwyczajne. Nie 
trzeba już było wcale znajdować na siłę tematów do rozmowy, one dosłownie pchały 
się same. Opuszczony, zaniedbany nagrobek, to znowu inny, wielki i błyszczący 
jak tafla lodowiska — wszystko stawało się z miejsca ciekawym tematem. W końcu 
zadyszane dotarłyśmy do bramy, gdzie postanowiłyśmy poczekać na resztę 
towarzystwa. Ciocia Małgosia napomknęła coś o babci — tej biologicznej — że 
kochała swoje dzieci, tylko nie mogła ich wychować, i że wielka szkoda, że nie 
poznałyśmy jej za życia.
— Tak — mruknęła Baśka. Stałyśmy u wejścia na cmentarz, pod samym murem, a 
przewijający się z każdej strony tłum przybliżył nas obie do siebie. Stałyśmy 
teraz zupełnie blisko. — Niektórzy mają dwie kochające mamy, a inni chcieliby 
mieć przynajmniej jedną.
Jeszcze nie skończyła mówić, a ja już wiedziałam, co takiego jest w jej oczach, 
czego nie ma w moich. To było zdumiewające. To było zdumiewające, bo wcale się 
tego nie spodziewałam.
To był Smutek.
293
XIX. Wszystko ma swój koniec
— Masz szczęście, Paula — zaświergotała Beata. Od dziesięciu dni — to znaczy, od 
kiedy po raz pierwszy umówiła się do kina z Krzysiem Haczewskim — była tak 
szczęśliwa, że aż robiło się niedobrze z tego nadmiaru słodyczy. Nigdy nie 
lubiłam ponuraków, ale rozradowana Beata stała się po prostu nie-do-znie-sie--
nia. Czy naprawdę ci wszyscy szczęśliwcy muszą prześwietlać swoim szczęściem 
wszystkich naokoło? Od dziesięciu dni wszystko było urocze, świetne, wspaniałe, 
wszyscy razem i każdy z osobna miał wyjątkowe, nieprawdopodobne szczęście. Moje 
chyba polegało na tym, że właśnie dobijałyśmy do domu Beaty, gdzie za parę minut 
miałyśmy się pożegnać. Był piątek, więc przez całe dwa dni nie będę musiała 
słuchać o tym, jaki to świat jest kolorowy. W niedzielę spotkam się z Iwoną, 
pójdę na spacer z Trampem. I będzie bardzo fajnie — z dala od szczęśliwej Beaty 
i jej szczęśliwego Krzysia.
— Masz szczęście, że wszystko się tak dobrze ułożyło z tą Abramską... — 
poinformowała mnie wesoło.
294
— Wyjaśniło się, że znacie się z jej synem, że ty to nie jesteś ty, więc... 
tego... no wiesz, chyba już się wszystko do końca wyjaśni?...
Tak, wyjaśni się. Chłopak, którym tak byłam zauroczona, okazał się synem tej 
zołzy. „Tej zołzie" moja własna siostra cioteczna robiła numery na moje konto. I 
co ja mam teraz zrobić? Podejść po lekcjach i powiedzieć: „Przepraszam, ale wie 
już pani, że ja to nie jestem ja, tylko ktoś do mnie bardzo podobny?". Swoją 
drogą, ciekawe, co ona właściwie wie? Zresztą, wszystko jedno, i tak mam w 
głowie to, co, zdaniem mojej mamy, znajduje się zwykle w moim pokoju: kompletny 
chaos. „Chyba się już do tego niedługo przyzwyczaimy", mówi zwykle z humorem 
tata... Oczywiście ma wtedy na myśli bałagan w moim pokoju, a nie w mojej głowie.
—  Sama go zapytałam, czy widział już ten film, bo ja nie, a on na to, że możemy 
go zobaczyć razem... — Beata porzuciła temat mojej osoby i ochoczo pogalopowała 
na swoim ulubionym koniku. — Jest niesamowity, prawie sam opiekuje się 
sześcioletnią siostrą. Wtedy, jak go śledziłyśmy, szedł do niej do szpitala, ale 
teraz jest już z nią wszystko OK... Mówiłam ci to już?...
—  Nie.
295
—  Nie? Naprawdę?
—  Nie.
Nie. Chyba tylko z pięćdziesiąt osiem razy, ale i tak widzę, że chętnie 
opowiedziałaby mi to po raz pięćdziesiąty dziewiąty. Życiorys Krzysia znam już 
na pamięć, przez ostatni tydzień każdego popołudnia otrzymywałam kolejny odcinek. 
Cóż, niektórzy mają szczęście. Nie ja. Mnie akurat spodobał się Dziki. I ten 
Dziki mnie oszukał. Był przekonany, że dręczę jego mamę, więc postanowił zabawić 
się moim kosztem. Wiedział, że go szukam. Wiedział, że chcę poznać Maćka Abram-
skiego. Musiał wiedzieć, skoro nie przychodził na żadne zaplanowane przeze mnie 
spotkanie. Pojawiał się tylko na niezaplanowanym. I nie zdradzał, kim jest...
Jakby tego było mało, ostatnio w naszej rodzinie gruchnęła inna sensacja: ciocia 
Małgosia ma narzeczonego! Gdy się o tym dowiedziałam, poczułam się zupełnie 
głupio. Głupio wobec samej siebie i wobec cioci. Wiem, że powinna mnie ta 
wiadomość ucieszyć. Ciocię Małgosię lubię. Jako jedyną może z całej rodziny 
naprawdę szczerze lubię. Dlaczego? Czy dlatego, że wiem, że ona mnie lubi? Chyba 
nie dlatego, w końcu ciocia Ela i wujek Józek też nie czują chyba wobec mnie 
żadnej urazy. Tylko że Małgosia... No tak, przypomniało mi się jedno zdarzenie z 
wakacji...
296
Byliśmy wtedy w Bułgarii — ja, tata, ciocia Małgosia, ciocia Ela i wujek Józek. 
Mamy wtedy z nami nie było, miała dołączyć trochę później, bo musiała zostać w 
swoim wydawnictwie. Nocowaliśmy na polu namiotowym i ja zaraz pierwszego dnia 
zgubiłam się. Zostałam posłana przez ciocię i wujka do łazienki, aby umyć 
pomidory, zbiegłam inną stroną — i klops, wpadłam w panikę, nie wiedziałam, co 
mam robić dalej. Zrobiłam więc coś, co zawsze działało niezawodnie — rozpłakałam 
się. Zaraz ktoś się mną zainteresował, dwóch miłych studentów pomogło mi 
odnaleźć drogę. Kiedy po godzinie szukania przejęta stanęłam na progu namiotu, 
ciocia Ela oświadczyła cierpko, że zdążyli już zjeść śniadanie, nim pojawiłam 
się z tymi pomidorami. Właściwie to zareagowała zwyczajnie, trudno mieć do niej 
pretensje. Po prostu nie przyszło jej do głowy, że mogłam się zgubić, że mogło 
się coś stać... A ciocia Małgosia? Wypadła ze swojego namiotu — cała 
roztrzęsiona, jak owocowa galaretka — i zaczęła krzyczeć:
— Dziecko, na miłość boską, co się stało, nie wracałaś tak długo, tak się o 
ciebie bałam!...
Ona od razu, odruchowo zareagowała dokładnie tak, jak zareagowałaby moja mama. 
No i czy mogłabym jej nie lubić? A jednak...
297
Strasznie mi głupio, bo przecież żal mi cioci. Mieszka w tym swoim ukochanym 
Domku Babci zupełnie sama — chciałabym, żeby była szczęśliwa. Tyle że teraz, 
kiedy to ja jedna w rodzinie będę samotna, ciocia Ela przerzuci się ze swoimi 
pytaniami z młodszej siostry na moja skromną osobę. Wszyscy mają już kogoś. 
Nawet ostatnia ostoja, ciocia Małgosia. Tylko ja, jak ta sierota.
Zwierzyłam się ze swojego problemu tacie, a on — ten mój mądry tata, który 
zawsze wiedział, co mi poradzić — tym razem zawiódł na całej linii! Zamiast 
podejść do sprawy ze zrozumieniem, śmiał się, jakby właśnie usłyszał najlepszy 
dowcip.
—  Możesz być zupełnie spokojna — oświadczył, kiedy się już opanował. — Małgosia 
może być męża-ta, dzieciata, mieć nawet wnuki albo i prawnuki, a Eli wcale to 
nie będzie przeszkadzało. Nie przestanie jej wypytywać. Nie. Nie. Na pewno nie, 
możesz być zupełnie spokojna. Jeżeli ktoś jest ciekawski i do tego bezczelny, to 
nigdy nie zabraknie mu nowych pytań.
— Jesteś taki pewny... a mamy przecież nie wypytuje! — zauważyłam.
—  Wypytuje, wypytuje. Nie zauważyłaś tego, bo ciebie to nie dotyczy, albo 
dotyczy w niewielkim stopniu.
— Jak to? Kiedy na przykład?
298
—  A choćby ostatnio. Nie zwróciłaś uwagi, jak zapytała mamy, czy nie myślimy, 
że dobrze by było, żeby Paulina miała jakieś rodzeństwo? „Chociażby adoptowane, 
bo rodzonego chyba już nie będzie?" Myślisz, że mamie było miło?
—  No... — przypomniałam sobie. — Faktycznie, mówiła coś takiego.
—  Ano właśnie. Z ciocią Małgosią będzie podobnie. Zaręczy się, to będzie 
wypytywana, kiedy ślub. Wyjdzie za mąż, nie dadzą jej spokoju, zasypią pytaniami 
o dziecko. Urodzi dziecko, jeszcze nie zdąży wykarmić, a już zaczną się pytania 
o następnego potomka. I jeszcze następnego. O zamianę mieszkania. O samochód. I 
tak dalej, i tak dalej. Sama widzisz, że sporo jeszcze przed nią.
Tak mi powiedział tata, więc zdaje się, że niepotrzebnie się denerwowałam. 
Przynajmniej sprawa pytań została porządnie wyjaśniona.
—  Tramp! — Kochane psisko, wyskoczył z kamienicy Beaty prosto na nas. — Chyba 
już pójdę do domu.
—  Cześć — odpowiedziałam, zajęta czochraniem ulubieńca.
—  Pójdę już, pogadacie sobie spokojnie...
299
Coś w jej głosie kazało mi się domyślić, że nie ma na myśli psa. Podniosłam 
głowę — i napotkałam ciemne spojrzenie.
Nie mogłam udać, że go nie widzę. Więc nie udawałam. Czochrałam nadal 
rozradowanego Trampa.
—  Ładny pies. Jak go nazwałaś?
—  Tramp.
— Ja dałbym mu Cygan. Ale Tramp też ładnie. Lubię psy.
—  Wiem, mówiłeś — przypomniałam mu. —Wtedy, jak się spotkaliśmy w cukierni.
—  Pamiętam.
Zamilkliśmy oboje. Cisza przeciągała się, ale ja nie zamierzałam mu ułatwiać. To 
on do mnie podszedł, więc niech gada.
—  Znalazłaś dla niego dom?
—  Nie — odpowiedziałam machinalnie, ale zaraz potem poderwałam głowę. 
Spojrzałam mu w oczy. — Skąd wiesz?...
—  Widywałem cię, jak z nim biegałaś. Nie wracałaś do siebie, ale tutaj, gdzie 
ma legowisko.
—  Widywałeś?! — nagle porwał mnie dziki gniew. Co on sobie wyobraża, że zawsze 
będzie taki tajemniczy, że do końca życia będzie mnie zwodził?! — Idę do domu — 
poderwałam się.
300
—  Poczekaj — chwycił mnie lekko za rękaw — za tydzień będą moje urodziny, 
chciałem cię zaprosić do siebie. Moja mama chciałaby...
—  Do domu? — wybełkotałam. Zwariował. — Do ciebie do domu!
—  Tak — trzymał mnie nadal za rękaw. — Paula, przepraszam cię. Słuchaj, znałem 
Baśkę z mamy opowiadań, ale nigdy jej nie widziałem. Naprawdę na początku nie 
miałem pojęcia, że jesteście takie podobne, Wiedziałem tylko, że jakaś 
dziewczyna chce mnie spotkać. Gdy przez przypadek dowiedziałem się od mamy, kim 
jest ta dziewczyna... Ty na moim miejscu też nie
miałabyś wtedy ochoty na to spotkanie!
— „Kim jest ta dziewczyna" — zaśmiali • ? ')                                      
łam się cicho.
— Nie wiesz, jakie ona idiotyzmy robiła na twoje konto! Nie znasz całej sprawy, 
tamta   dyrektorka ma na punkcie swojej siostrzenicy kompletnego  fioła, ona 
może robić wszystko i nikt jej nic za to nie
301
zrobi! Dokuczała nie tylko nauczycielom, uczniom także, wszystkim! Mama odeszła 
przez nią z tamtej szkoły. Przyszła do was, a te głupie kawały wcale się nie 
skończyły Myślała, że to ty, że jesteście rodziną...
—  Więc postanowiłeś osobiście mnie przytempero-wać — stwierdziłam z goryczą. — 
Spotkaliśmy się w cukierni, chyba nie powiesz, że przypadkiem, zaraz potem 
opowiedziałam ci pół swojego życia! A wtedy — zająknęłam się — jak płakałam? Czy 
to też był przypadek?
—  Nie — odpowiedział cicho. — Oczywiście, że to nie był przypadek. Chciałem cię 
spotkać. Widywałem cię wcześniej, ale jakoś tak... no po prostu tchórzyłem, nie 
miałem odwagi podejść. Wtedy, w ciastkarni odważyłem się i podszedłem. I nie 
żałuję tego. Powiedziałaś coś o „tej Abramskiej", która się do ciebie 
przyczepiła, i wtedy dopiero coś zajarzyłem.
—  Nie rozumiem — rozzłościłam się. — Skoro nie miałeś z początku pojęcia, kim 
jestem i jak wyglądam, to dlaczego „widywałeś mnie i chciałeś do mnie podejść"? 
Przecież nie powinieneś w ogóle zwracać na mnie uwagi!
—  Nie powinienem? — zaśmiał się. Spojrzał na mnie dziwnie, tak jakoś nieśmiało. 
— Zwróciłem na ciebie uwagę i to nie miało nic wspólnego z moją mamą. Sprawa z 
mamą to była po prostu komplikacja.
302
Coś mi zaczęło świtać. On się chyba po prostu... nie, czyżby Beata miała rację i 
świat naprawdę był kolorowy?
—  Zwróciłeś na mnie uwagę po tej historii w windzie — wymamrotałam bez tchu.
—  Nie. Po tej historii w tramwaju. Kiedy tak drżałaś przed kanarem, a potem 
chwyciłaś paluszkami bilet. .. miałem straszną ochotę do ciebie podejść...
—  Więc to byłeś ty! Trzeba było podejść!
—  Głupio mi było. Nie wiedziałem, co mam powiedzieć. Więc co będzie z tym psem? 
— spojrzał mi w oczy. Naprawdę ma śliczne ciemne oczy. — Nie może całe życie 
mieszkać na klatce schodowej.
—  Coś się wynajdzie — roześmiałam się, bo nagle zrobiło mi się strasznie wesoło.
—  Dobrze, Paula. Paula. Jak to ładnie i miękko brzmi.
Po raz pierwszy w życiu ktoś w ten sposób powiedział o moim imieniu.
Hanna Kowakka-Pamięta
?b%h

\0    ??    on    -^    N)    ^
O    ~vl    i—'    (_n    On    On    (-?
??
???
O
___
Trzynastoletnia Paulina boleśnie odczuwa swoją samotność, związaną z brakiem 
rodzeństwa. Zauważa też z przerażeniem, że jedna z nauczytelek z niewiadomych 
powodów czuje do niej z trudem skrywaną niechęć. Wszelkie% próby rozwikłania 
sekretu matematyczki wciąż spełzają na niczym. Do tego mama zdaje się ukrywać 
przed Paulina jakiś sekret...
Wszystko wskazuje na to, że pakowanie się w tarapaty powoli staje się 
specjalnością bohaterki. Wtedy w jej życiu pojawiają się tajemnicze osoby. Ich 
losy zaczynają się niespodziewanie ze sobą splatać...
Pamiętnik jedynaczki to niezwykle zabawna, a zarazem przenikliwa opowieść 
napisana z perspektywy dorastającej dziewczyny. Autorka książki w znakomity 
sposób oddała jej uczucia i emocje, oswajając jednocześnie lęki i obawy związane 
z wchodzeniem w świat dorosłych.
HANNA KOWALSKA-PAMIĘTA
Ukończyła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Pracowała m.in. w 
Radiu Bis, w miesięczniku dla dzieci i młodzieży „DeDe Reporter", jak również 
jako dziennikarka i fotoreporterka w „Płomyczku". Obecnie pracuje nad kolejną 
powieścią.
Patronat medialny:
m
I
DZIENNIK POLSKI
PoRf AL KSJĘgARc-???
www. książka net.pi
© Copyright by SKRZAT 31-560 Kraków, ul. Na Szaniec 14 tel.(012)414 28 51 
www.skrzat.com.pl
9788374370370