SOHEIR KHASHOGGI

PIEŚŃ NADII

ISBN 83-7298-853-6
Chciałabym zadedykować tę książkę pamięci mego najdroższego bratanka, Dodiego 
Fayeda.
Od dnia, w którym się urodziłeś, kochałam cię jak najdroższego młodszego brata.
A ty, kiedy wyrosłeś na łagodnego i troskliwego człowieka, zawsze traktowałeś 
mnie uprzejmie i okazywałeś mi miłość.
Odszedłeś — za wcześnie — lecz w moim sercu będziesz żył
zawsze.
Pot>zickow*tita
Jestem wdzięczna Lillian Africano za jej ogromną pracę, cudowną motywację i 
zainteresowanie, które umożliwiły mi napisanie tej książki. Jestem ogromnie 
wdzięczna za wszelką pomoc, jakiej mi udzieliła w odtworzeniu fascynującej 
atmosfery Aleksandrii, wielkiego, tajemniczego, podniecającego i pięknego miasta, 
w którym się wychowałam. Zawsze pragnęłam napisać historię, która opiera się na 
cudach Egiptu. Lillian, praca z tobą jak zawsze była niezwykłą przyjemnością. 
Dziękuję ci.
Wszystkim wspaniałym ludziom, którzy mieszkali tam i poznali piękno Egiptu, 
dziękuję za ich pomoc.
Wdzięczność należy się również mojemu agentowi, Sterlin-gowi Lordowi, oraz 
wszystkim moim przyjaciołom za ich poparcie i zachęty. W szczególności 
chciałabym podziękować Zohrehowi. Twoje poparcie, entuzjazm i odwaga 
niewyobrażalnie mi pomogły.
Na koniec chciałabym podziękować moim cudownym córkom. Samiha, Naela, Farida i 
Hana podtrzymywały mnie na duchu w trakcie wielu czarnych dni, a ich miłość i 
troska są dla mnie całym światem.
?ro1o5
Córka Słowika
Aleksandria, Egipt, 1983 rok
2 Zawodzenie kobiet wydawało się wręcz ogłuszające, L bolesny, przenikliwy 
lament Bliskiego Wschodu, uno-Ji szący się z pół miliona gardeł. Cała nadmorska 
droga przekształciła się w rzekę czerni zasłaniającą znajdujący się poza nią 
błękit morza.
Idąc za trumną, Gabrielłe usiłowała nie słyszeć tych dźwięków. Pierwotny żal, 
jaki one wyrażały, zdawał się nie mieć nic wspólnego z jej własnym. Był 
rzeczywisty, lecz należał jakby do innego świata, świata istniejącego poza jej 
sercem.
Już po raz drugi w swym życiu Gabrielłe Misry brała udział w pogrzebie swojej 
matki.
Gdzieś z przodu tłumy zaczęły napierać na trumnę i żołnierze odparli je, 
bynajmniej nie łagodnie. Karima Ahmad była legendą z powodu swoich występów na 
rzecz wojska na egipskich frontach i czczona za swą hojność dla weteranów po 
zakończeniu walk — nikomu nie wolno było wywoływać zamieszek w trakcie jej 
ostatniej drogi. Niosący trumnę sami byli odznaczonymi medalami bohaterami walk 
ze wszystkich służb wojskowych w kraju. Gaby widziała, że niektórzy z nich 
płakali. Według gazet mężczyźni bili się o przywilej niesienia Kari-my na 
miejsce jej ostatniego spoczynku.
Pojedyncze głosy wybijały się ponad wrzawą.
— Żegnaj, Karimo, kochamy cię!
Albo:
7
— Dlaczego nas opuściłaś, o Karawan}
Karawan — Słowik. Przydomek ten odzwierciedlał czyste, rozdzierające serce 
piękno głosu Karimy i naturalną, niczym nie upiększaną wirtuozerię jej śpiewu.
Profesjonalistka w Gaby nie mogła powstrzymać się od porównywania rozgrywającej 
się wokół niej sceny z jedyną podobną do niej, jakiej była świadkiem sześć lat 
wcześniej, kiedy w ramach części programu dla NBC robiła reportaż w Kairze z 
procesji pogrzebowej Um Kalthum, największej śpiewaczki egipskiej i bohaterki 
Karimy, jej byłej mentorki i przyjaciółki.
Tłumy były wówczas większe, o wiele większe, lecz tamten pogrzeb miał miejsce w 
Kairze. A Um Kalthum była czymś więcej niż legendą. Wszelki biznes, ruch uliczny 
i rozmowy — dosłownie wszystko — ustawało w całym arabskim świecie, kiedy 
nadawano przez radio jej głos. Mówiono nawet, że sam prezydent Naser nigdy nie 
planował choćby nie wiadomo jak ważnego przemówienia w czasie audycji, w których 
występowała Um Kalthum.
Jakaś kobieta w średnim wieku ruszyła do przodu, płacząc.
— Utracona córka! Niech Bóg okaże ci miłosierdzie, biedna dziewczyno!
Ktoś ją odciągnął.
„Utracona córka" — pomyślała Gaby. „Nadia. To ja".
Nagle to wszystko wydało jej się już nie do zniesienia — ten cały tłum, 
zawodzenie, słońce Aleksandrii, kołysząca się czarna trumna. Jej matka — zmarła 
w wieku pięćdziesięciu trzech lat. Dlaczego?
Jakaś mocna ręka ujęła ją pod łokieć.
— Nie zasłabłaś? — Generał Farid Hamza, wyłoniwszy się niczym czołg, spoglądał 
na nią zatroskany.
— Nie, to nic takiego — odpowiedziała. Przez chwilę pomyślała o swoim ojcu, 
żałując, że go tu nie ma. Jednakże biorąc pod uwagę okoliczności, naturalnie 
dokonał właściwego wyboru.
Hamza pozostał u jej boku, podpierając ją siłą, jaką — zro-
8
zumiała nagle Gaby — musiał być dla Karimy, aż stało się coś, przed czym już nie 
mógł jej osłonić.
Kiedy Gaby poznała generała, przypuszczała, że on i Karima byli kochankami. 
Przypuszczenie okazało się jednak błędne. Tych dwoje ludzi łączyło coś zupełnie 
innego — doskonała przyjaźń oparta na granicie niewzruszonego oddania Farida.
Twarz Hamzy zdawała się brązową maską smutku, lecz nie ronił łez. Po lewej 
stronie Gaby, jej wuj, brat Karimy — Omar, nie kontrolował tak swego żalu, 
płacząc jak dziecko i błagając dobroczynnego i miłosiernego Boga, aby zabrał go 
wraz z jego siostrą do nieba.
— Wszystko będzie dobrze, wujku — próbowała go uspokoić, lecz on kręcił jedynie 
szaleńczo głową, niepocieszony.
Władze najwidoczniej zapamiętały lekcje z pogrzebu Um Kalthum, w trakcie którego 
tłum tak się podniecił, iż trzeba było włożyć trumnę do karetki pogotowia, aby 
ochronić ją przed żałobnikami. Dzisiejsza piesza procesja była jedynie 
ustępstwem na rzecz tradycji — nie przemierzyła nawet kilometra. Szereg 
żołnierzy utrzymywał tłum w ryzach, podczas gdy ci w paradnych mundurach, 
niosący trumnę, wsunęli ją na karawan, którym odbędzie resztę ostatniej drogi na 
cmentarz, gdzie Karima miała zostać pochowana obok swojego męża.
Odchodząc od tradycji, Hamza załatwił wojskowy samochód dla rodziny Karimy, tak 
aby dać Gaby parę chwil wytchnienia od tysięcy zgłodniałych oczu. Otworzył przed 
nią drzwiczki. Omar, nadal płacząc, wszedł do wozu z drugiej strony. Kiedy Gaby 
osuwała się z wdzięcznością pod osłonę samochodu, zobaczyła skierowane z tłumu 
prosto na siebie soczewki aparatu fotograficznego. Wszędzie roiło się od 
fotoreporterów. W większości krajów muzułmańskich zdarto by im z karków te ich 
nikony, lecz to był Egipt.
Coś nakazało Gaby patrzeć dalej, kiedy mężczyzna skończył ujęcie i opuścił 
aparat. Jego oczy doszukały się oczu kobiety i zatrzymały jej wzrok — to był 
Sean McCourt, światowej sławy fotoreporter, który uganiał się za konfliktami, 
tak jak
9
inni poszukiwali skarbów. Sean był dla niej niegdyś bohaterem, a na bardzo 
krótko nawet czymś więcej. A potem pojawiał się i znikał z jej życia niczym 
piękny sen, który ulatniał się nad ranem.
W oczach Seana widoczne było to samo zatroskanie, jakie Gaby widziała u Farida 
Hamzy. A potem na jego ustach pojawił się smutny uśmieszek i mężczyzna podniósł 
dłoń — powitanie po latach. Powitanie i pożegnanie zarazem. Jutro znajdzie się 
być może w Afganistanie albo w Argentynie. Takie bowiem było życie Seana 
McCourta.
Generał Hamza zamknął drzwiczki.
I było po wszystkim.
Gaby zasiedziała się w willi swego wuja, nadal usiłując sklecić to wszystko 
razem, odnaleźć sens w tej bezsensownej śmierci swej matki. Omar tłumaczył jej 
jakieś prawne szczegóły, mówiąc, że Karima nie spisała testamentu. Zgodnie z 
egipskim prawem dwie trzecie jej majątku przechodziło zatem na jej brata, a 
jedynie trzecia część na córkę. To były spore pieniądze.
—- Masz wziąć połowę — powiedział do Gaby głosem ochrypłym z płaczu. — Prawo 
jest niesprawiedliwe.
— Nie. Nie jest mi to potrzebne i wolę uniknąć komplikacji. Tych wszystkich 
prawników.
— No cóż — odpowiedział Omar z roztargnieniem. — Przypuszczam, że kiedyś i tak 
to wszystko będzie twoje. — Nigdy się nie ożenił i nie miał własnych dzieci. 
Krążyły plotki, że to ze względu na oddanie siostrze i jego zakrojoną na szeroką 
skalę działalność dobroczynną.
Od czasu do czasu przychodzili przyjaciele Omara, aby złożyć kondolencje. 
Wydawało się, że byli to przeważnie ludzie tacy jak on — posiadający rozległe 
interesy i liczne polityczne powiązania. Rozmawiali z nim krótko na temat tego 
czy innego przedsięwzięcia na rynku albo zmiany sił politycznych w rządzie. 
Niektórzy z nich wydawali się zatroskani. Wraz
10
z zamachem na Anwara Sadata nastąpiły poważne zmiany. Nagle grunt pod nogami nie 
wydawał się już taki pewny.
W chwili kiedy pozostała wreszcie sama z wujem, Gaby zadała pytanie, które 
zadawała sobie od czasu, gdy dotarła do niej wiadomość o śmierci Karimy.
— Wujku, ale dlaczego? Nie mogę uwierzyć, że ona umarła tak... jak mówią. A ty?
Karima zmarła w pokoju hotelowym w Damaszku w trakcie koncertowego tournee. Z 
szacunku dla ikony uwielbianej przez cały arabski świat, syryjskie władze celowo 
wymijająco wyjaśniły okoliczności jej śmierci, lecz wkrótce wiadomości prasowe 
stwierdziły, że było to przedawkowanie: barbiturany i alkohol, ten ostatni 
bardziej szokujący dla dobrych muzułmanów niż to pierwsze. Po ujawnieniu 
informacji policja w Damaszku tylko potwierdziła, że wielka piosenkarka 
faktycznie zmarła w taki sposób.
— Nie wierzę w to — oświadczył Omar kategorycznie. Lecz potem machnął bezradnie 
ręką. — Ach, któż to wie? Świat, w którym żyła, to całe uwielbienie — tak się 
różnił od naszego. Naturalnie ty również wiesz coś niecoś na temat sławy. Lecz 
Karima — ona była ponad sławą. I kto wie, jak coś takiego wpłynie na człowieka. 
— Opadł ciężko na krzesło. — Zawsze będziemy się zastanawiać — i ty, i ja, moja 
najdroższa siostrzenico. Lecz proszę, proszę cię — rozmawiajmy o czymś innym. To 
za bardzo bolesne.
Smutek wyryty na twarzy wuja nakazał Gaby zaniechać tematu. Niedługo potem 
pożegnała się z nim, zanim opuściła Aleksandrię. Złożyła wizytę ?????'??? ? 
Catherine Auste-nom, starszemu małżeństwu, którzy zatrudniali swojego czasu ojca 
Karimy. Jedynie kilka osób wiedziało, a wraz z odejściem Karimy jeszcze mniej, 
że Austenowie byli w rzeczywistości dziadkami Gabrielli. Omar był jednym z tych, 
którzy wiedzieli, on jednak pogardzał Austenami. Henrym, dlatego że był 
Anglikiem, a Catherine, ponieważ zaprzeczała swemu egipskiemu pochodzeniu.
11
Farid Hamza odwiedził starszą parę, która robiła wrażenie zdruzgotanej utratą 
Karimy. Gaby pocieszała ich, jak mogła. Kiedy Hamza wychodził, udało jej się 
zostać ż nim na moment samej.
— Dziękuję panu za pańską uprzejmość, generale. Ale proszę, muszę o to zapytać. 
Znał pan moją matkę równie dobrze jak inni. Jak mogło do tego dojść?
Hamza pokręcił głową.
— Nie wiem, dziecko. To nie ma sensu. Lecz kiedy udałem się do Damaszku, by... 
przywieźć twoją matkę z powrotem, rozmawiałem z naczelnikiem syryjskiego urzędu 
bezpieczeństwa, starym przyjacielem. Zapewniał mnie, że nie ma mowy o pomyłce.
— Była taka młoda — powiedziała Gaby miękko, głos jej się załamał. — To 
niesprawiedliwe. Myślałam, że spędzimy razem trochę czasu, nadrobimy to, co 
straciłyśmy. Te wszystkie lata.
— Ja również. — Ponownie mocna ręka dotknęła jej ramienia. — Bądź dzielna, 
Gabrielle. Twoja matka kochała cię z całej duszy. Allah zsyła na nas wiele 
rzeczy, których nie rozumiemy i których niemal nie jesteśmy w stanie znieść, 
lecz mimo to musimy je zaakceptować.
„Nie!" — pomyślała Gaby. „Ja nie mogę. Nie mogę zaakceptować jej ponownej utraty, 
nie w taki sposób. Nie mogę pogodzić się z tym, że moja matka była narkomanką i 
alkoho-liczką. Słowik był czymś więcej niż głosem swego kraju, jego wieszczką. 
Karima śpiewała o chwale Egiptu, o jego smutkach i triumfach — a Egipt kochał ją 
za to. A teraz, skończyć w ten sposób, w taki nędzny sposób — nie, tego nie 
można zaakceptować".
Nie polemizowała z fatalizmem generała. Mimo iż Hamza dźwigał swój smutek z o 
wiele większym stoicyzmem niż Omar, on również zdawał się cierpieć podczas 
jakiejkolwiek dyskusji na temat smutnej i nieszczęsnej śmierci Karimy. 
Przyrzekłszy, że pozostanie z nim w kontakcie — widziała bowiem
12
jasno, ile to znaczyło dla starego przyjaciela matki — Gaby impulsywnie 
pocałowała generała i wróciła do swego hotelu.
Zastała tam niezliczone telegramy i listy kondolencyjne. Jeden z nich był od 
Seana McCourta — żadnej notatki, jedynie zdjęcie łąki pełnej polnych kwiatów 
wraz z jego podpisem. Spakowała się i zadzwoniła po taksówkę. Ojciec będzie 
czekał, żeby ją pocieszyć. On jednak, naturalnie, nie był wcale jej ojcem — a w 
każdym razie nie rodzonym.
Na lotnisku ludzie gapili się na nią. Wszyscy w Egipcie znali — a przynajmniej 
wydawało im się, że znali — historię córki ich Słowika.
Gabrielle nigdy przedtem nie czuła się tak osamotniona.
?*
RorbrUł 1
Aleksandria, 1940 rok
5&$S ?° r°ku n<* wiosnę, kiedy w Kairze robi się nieznośnie ?*???? gorąco, król 
Faruk opuszczał swoje dwa wspaniałe, kair-tok> «*» skie pałace i szukał 
schronienia w pieszczotliwych morskich wietrzykach Aleksandrii, gdzie również 
utrzymywał dwa pałace. Starszy z nich, Ras-eł-Tin, stanowił oficjalną rezydencję 
i był miejscem formalnych funkcji państwowych, obciążonych protokołem i 
krasomów-stwem dyplomatów. Do prawdziwych przyjemności Faruk wolał paląc Muntaza, 
położony parę kilometrów na wschód przy nadmorskiej drodze, która wiła się 
zmysłowo wzdłuż Morza Śródziemnego. Pięciopiętrowa fantazja we florenckim stylu, 
z przyłączoną doń bezsensowną, dziesięciopiętrową dzwonnicą, Muntaza leżał 
pośród kołyszących się drzew palmowych, jego długie, białe balkony uśmiechały 
się ponad prawie trzydziestoma hektarami pieczołowicie utrzymanych ogrodów i 
najwspanialszej plaży w Egipcie.
Było to marzenie uwodziciela, oaza egzotycznych kwiatów, stad kolorowo 
upierzonych ptaków importowanych z Sudanu i gazeli wędrujących swobodnie, 
oswojonych na tyle, by pić z ukrytych stawów, w których w późniejszych latach 
król będzie się oddawał erotycznym wodnym zabawom z jedną ze swoich 
niezliczonych kochanek, którą akurat w tym momencie najbardziej faworyzował. O 
północy, według najlepiej poinformowanych gości, pałac ów stawał się być może 
najbardziej romantycznym miejscem na ziemi.
Krótko mówiąc, Muntaza kojarzył się z zabawą, a wiosną 1940 roku Farukowi bardzo 
była zabawa potrzebna. Miał dopiero dwa-
17
dzieścia łat, był władcą zaledwie trzy lata, mężem jedynie dwa, a mimo to miał 
wrażenie, że rozstępuje mu się ziemia pod nogami. Jego żona, Farida, urodziła mu 
niedawno drugie dziecko, lecz podobnie jak to pierwsze, była to dziewczynka. I 
tak jak żaden arabski mężczyzna nie był w pełni mężczyzną, dopóki nie spłodził 
syna, tak żaden monarcha nie był w pełni krółem, dopóki nie miał męskiego 
dziedzica. Po gorzkim rozczarowaniu, w stosunkach między mężem a żoną nastąpiło 
oziębienie i teraz Faruk miał powody, by wierzyć, że Farida miała — łub 
przynajmniej zamierzała mieć — romans z przystojnym, młodym pilotem sił 
lotniczych, który, niestety, był również jego dalekim krewnym.
No i do tego była jeszcze ta wojna, która niszczyła Europę. Egipt pozostawał 
neutralny, ale na jak długo? Dwieście tysięcy włoskich żołnierzy stało 
zgromadzonych na granicy Libii, a w Aleksandrii obowiązywało zaciemnienie. Jeśli 
zaś chodziło o Niemców, nikt nie wiedział, kiedy łub skąd mogliby uderzyć, lecz 
niewielu wątpiło, że atak taki nastąpi. Tymczasem Brytyjczycy napływali 
tysiącami, ażeby bronić Kanału Sueskiego, strategicznej drogi komunikacyjnej dla 
ich imperium. Nie cenili też sobie wcale wysiłków Farukapróbującego uchronić 
swój kraj przed konfliktem. Wiedział, że istniała możliwość, iż go usuną z tronu, 
mogliby to osiągnąć w każdej chwili przy użyciu paru czołgów — a w Egipcie 
brytyjskich czołgów nie brakowało.
A co najgorsze, przynajmniej z punktu widzenia młodego monarchy, jego uroda 
zaczynała cierpieć z powodu tego napięcia. Zaczęła mu się cofać Unia włosów i 
codziennie przybywał na wadze —jeśli nie będzie uważał, wkrótce stanie się wręcz 
gruby. Jeśli jednak istniała jakaś cecha, której Faruk zdecydowanie nie posiadał, 
to była nią skłonność do zamartwiania się, a jego lekarstwem na wiele przykrości 
było to, które stosował w każdej kryzysowej sytuacji aż do końca swego życia.
Urządzał przyjęcie.
— Och, tu jest po prostu wspaniale! — wykrzyknęła Ca-therine Austen do męża, 
kiedy ich samochód w szeregu setek innych wjechał w wysokie bramy Muntazy.
18
— Rzeczywiście, cudownie — skomentował Henry Austen swym najbardziej ugodowym 
głosem. Cały ranek sprzeczali się ze sobą, do czego dochodziło ostatnio tak 
często, a on nade wszystko pragnął spokoju, zwłaszcza w obecności ich 
dziesięcioletniego syna, Charlesa.
— Wspaniale! — powtórzyła Catherine. — Tak właśnie wyobrażam sobie Tarę. — 
Przeczytała Przeminęło z wiatrem na długo, zanim przyszło zaproszenie 
wyznaczające akurat tę powieść za temat spotkania w pałacu Muntaza. 
Przygotowując się do tej zabawy, studiowała książkę niczym Biblię. Rozpaczliwie 
miała nadzieję, że jej kinowa wersja dotrze do Aleksandrii przed owym wielkim 
wydarzeniem, ale niestety nie dotarła.
Henry nie zdołał jeszcze przebrnąć przez powieść i posiadał jedynie niejasne 
wyobrażenie o Tarze. Odwiedził jednak niegdyś plantacje na amerykańskim Południu, 
sam był posiadaczem plantacji w Egipcie, lecz żadna z nich nie przypominała mu 
za bardzo roztaczającej się przed nimi sceny. Miało się wrażenie, że połowa 
Nubii została importowana do ogrodów Muntazy i poprzebierana w kostiumy 
zajmowała się wykonywaniem różnych wieśniaczych czynności pomiędzy belami 
bawełny porozrzucanymi pod gałęziami mirtu i wiciokrzewu.
Jakież to ironiczne. Henry mógł doszukiwać się źródeł swego majątku — bardzo 
dużego zresztą — bezpośrednio w amerykańskiej wojnie domowej. Kiedy północna 
blokada morska odcięła dopływ do Anglii bawełny z Południa, Egipt wypełnił tę 
lukę. To, co do tej pory stanowiło niewielką, lokalną uprawę, stało się nagle 
najważniejszym towarem eksportowym kraju. Wkrótce potem przyjechał tu dziadek 
Henry'ego, zaczął skupywać pola bawełny i stopniowo się wzbogacił.
Ojciec Henry'ego, tak jak wielu milionerów z drugiej generacji, niemal wszystko 
przepuścił, marnotrawiąc czas i pieniądze w Londynie, podczas gdy najemni 
zarządcy w Egipcie okradali go do ostatniego grosza. I tylko pierwsza wojna 
światowa wraz ze swoim nienasyconym zapotrzebowaniem na bawełnę do produkcji 
wszystkiego, począwszy od mundurów i namiotów po
19
płócienne obicia samolotowych skrzydeł, uchroniła go od utraty ziemi. Nie 
trzymało się go jednak szczęście. Dwa lata po zawieszeniu broni zmarł na zawał 
serca wywołany piciem i przemęczeniem nadmiernymi wyczynami w londyńskim burdelu. 
Jego starszy syn, brat Henry'ego, odziedziczył pieniądze i tytuł — choć niewiele 
znaczący — wraz z majątkiem ziemskim w Anglii. Henry otrzymał bawełniane 
plantacje pośrodku światowego załamania się cen na bawełnę. Ale to nic. Sam 
będąc jeszcze prawie nastolatkiem, pojechał do Egiptu, zwolnił zarządców i krok 
po kroku odbudował interes, aż zaczął przynosić mu korzyści i w końcu się 
wzbogacił. A teraz następna wojna czyniła go jeszcze bogatszym, niż mógł to 
sobie wymarzyć — czy też w ogóle jakim kiedykolwiek chciał być.
— Czy ci czarni ludzie to niewolnicy, ojcze? — zapytał Charles. Była to jego 
pierwsza wizyta w pałacu Muntaza i zdawał się tym podniecony. Miał na sobie coś, 
co matka jego uważała za mundur konfederackiego dobosza.
— To służba, synu — odpowiedział Henry, mając nadzieję, że to prawda. Bóg 
wiedział, że linia pomiędzy tymi dwoma kategoriami mogła być na Bliskim 
Wschodzie bardzo cienka.
— Ale oni udają, że są niewolnikami — dodała Catherine usłużnie.
— Dlaczego?
— Dla pieniędzy — odpowiedział Henry w tym samym momencie, w którym jego żona 
powiedziała:
— Dla zabawy.
Nastała krótka, nieprzyjemna cisza, zanim Charles roześmiał się z ich nieudanych 
prób.
— Słyszałem — odezwał się Henry dla nawiązania rozmowy — że Faruk zatrudnia tu 
trzystu ogrodników na pełnym etacie.
— Naprawdę? Aż trzystu? — Każdy szczegół o pałacowym życiu fascynował Catherine. 
— Czy rzeczywiście potrzebuje ich tak wielu?
— O, wydaje mi się, że tak. Większość z nich naturalnie
20
nie robi nic innego poza podlewaniem. — Henry rozglądnął się w skupieniu. — 
Byłbym w stanie uprawiać następne cztery tysiące hektarów przy mniejszej pomocy.
Catherine nic nie odpowiedziała, a on skrzywił się bezgłośnie. Cóż za 
niezręczność, żeby tak wtrącić praktyczną uwagę w coś, co ona najwyraźniej 
uważała za baśń, która ziściła jej się w życiu.
Spojrzał na nią ukradkiem. Zdał sobie nagle sprawę z uczucia pożądania i 
frustracji, że była tak piękna jak zawsze — w jej błękitnych niczym morze oczach 
odbijała się głęboka zieleń sukni, mającej imitować, jak to mu wyjaśniła, suknię, 
którą Scarlett ?'???? zrobiła sobie z zasłon. Dopasowany kolorem parasol chronił 
ją przed ostrym, południowym słońcem, kremowa skóra — spuścizna po angielskiej 
matce, córce misjonarza — była jej skrzętnie chronioną dumą.
Rzeczywiście, poza kruczoczarnymi włosami odziedziczonymi po egipskim ojcu, 
Catherine wyglądała jak prawdziwa Ingliziya. „A jednak to dziwne" — pomyślał 
Henry. Gdyby była czystą Angielką, może nie widziałby w niej nic poza piękną 
kobietą. Jednakże to Egipt w niej przywabił go i zafascynował, nakazał mu miłość, 
tak jak nakazywała mu ją sama ziemia.
Spochmurniał jak zawsze, kiedy omijał prawdę o ich problemach. Odsuwali się od 
siebie jak dwa statki mijające się w nocy i na tyle, na ile rozumiał, powodem 
tego stanu było to, że on kochał Egipt i życie, które tu sobie zbudował, podczas 
gdy ona zdawała się coraz bardziej pogardzać i jednym, i drugim. Henry spokojnie 
i radośnie zasymilował się — jak to lubili określać jego angielscy przyjaciele — 
a Catherine równie spokojnie odwróciła się plecami do kraju, w którym się 
urodziła, i stała się zaciekłą anglofilką. Wydawało się, że nic dla niej nie 
znaczyło, iż powszechnie nazywano go „paszą", określeniem wyrażającym najwyższy 
szacunek, jakiego mężczyzna mógł się dopracować w Egipcie — najprawdopodobniej 
zamieniłaby ten tytuł na najlichszy tytuł baroneta w Dorset.
21
Zbliżali się już do pałacu, na trawniku unosiły się dźwięki orkiestry smyczkowej. 
Henry wiedział, że w środku będzie pewno jeszcze jedna lub dwie — król nie 
należał do oszczędzających na swoich rozrywkach.
Krawat Henry'ego na przodzie koszuli z żabotem rozwiązał się, więc niezdarnie 
usiłował go zawiązać. Według Catherine przebrany był za Ashleya Wilkesa. Z tego, 
co przeczytał na temat tego książkowego bohatera, Henry nie był za bardzo pewien, 
czy miało to mu pochlebiać, czy też raczej go przerażać.
Catherine patrzyła na męża zmagającego się z krawatem.
— Chodź tu — powiedziała w końcu. — Ja to zrobię. — Jego szybki uśmiech 
wdzięczności przygnębił ją. Przez myśl przemknęło jej określenie „obowiązek 
żony". Mocno opalony, był tak brązowy od słońca jak pierwszy lepszy wieśniak 
znad Nilu. To pewno nieuniknione, skoro był plantatorem, lecz w każdej chwili 
mógłby się przebrać w galabiję i nawiedzać meczety.
— A cóż to za melodia, którą grają? — zapytał.
— To muzyka z filmu — odpowiedziała. Jakież to do niego podobne, żeby jej nie 
rozpoznać. Słyszała ją już ze sto razy w radiu.
Jednakże Cathrine nie mogła podtrzymywać swego rozdrażnienia. W końcu był to 
królewski pałac. Trzeba to było przyznać Henry'emu. Był właściwie stałym 
bywalcem w Mun-taza i w Ras-el-Tin. Król po prostu go lubił — przynajmniej tak 
powiedziała żona attache z ambasady. Zręcznie ukryta pod tym wiadomość mówiła 
jednak, że być może Henry okazywał królowi zbyt wiele szacunku, jak na Anglika. 
Sam ambasador brytyjski, Miles Lampson, często i otwarcie nazywał Faruka 
„chłopcem".
Samochód zatrzymał się i wysoki Nubijczyk w zielonych niczym Nil jedwabiach 
pałacowej liberii pośpieszył, aby pomóc im wysiąść. Przywitał ich licznymi 
pozdrowieniami. Catherine
22
zobaczyła z przyjemnością, że goście byli w większości cudzoziemcami — głównie 
Brytyjczykami, lecz obficie zmieszanymi z aleksandryjskimi Grekami i 
Syryjczykami, a niekiedy z Francuzami i Amerykanami. Chateau Lafitte-Rothschild 
'29 dla większości gości, podczas gdy dla wstrzemięźliwych muzułmanów i kilkorga 
dzieci dostępne były słodzone, owocowe soki.
— Catherine Austen! Panna ?'????. ? pan Wilkes, jak sądzę?
— Jackie! Miło cię tu widzieć — odpowiedziała szczerze Catherine. Jackie 
Lampson, absurdalnie młoda żona ambasadora, zaledwie dwudziestokilkuletnia, była 
żwawą, ładną kobietką, która pomimo swej słynnej kokieterii i wręcz laleczko-
watej urody nie miała ani jednego wroga na świecie.
— A ja — powiedziała Jackie, wskazując na swój kostium — jestem Melanią o 
złotym sercu. Wydaje mi się, że nazywa się to obsadą roli niezgodnej z 
charakterem.
Nagle wyłonił się Miles Lampson, potężny przy swoich stu dziewięćdziesięciu 
pięciu centymetrach wzrostu i prawie stu trzydziestu kilogramach żywej wagi, i 
zasalutował Charlesowi.
— Wojskowa dyscyplina — zwrócił się do Henry'ego. — Niezbędna w dzisiejszych 
czasach, lecz niestety, w niektórych kwaterach zupełnie nieistniejąca. 
Przypuszczam, że będę musiał porozmawiać na ten temat z naszym chłopcem.
— Z Farukiem? — zapytał Henry. — A o co chodzi?
— O zaciemnienie — odrzekł Miles. Nie przebrał się w żaden kostium, lecz jego 
tradycyjny surdut i muszka nie wydawały się nie na miejscu. Górował nad swoją 
drobniutką żoną i był od niej niemal o czterdzieści lat starszy. Nikt, a 
zwłaszcza Catherine, nie mógł zrozumieć, dlaczego Jackie go poślubiła.
— Pewien kapitan z jednego z naszych statków złożył interesujący raport — 
ciągnął Miles. — Powiedział, że w ostatnią sobotę widział Aleksandrię z 
odległości pięćdziesięciu kilometrów. Jak sądzisz, co było źródłem światła?
— Nie mam pojęcia — odparł Henry.
— Właśnie pośród niego stoimy. Pałac Muntaza świeci ni-
23
czym latarnia morska. — Miles westchnął głęboko. — Nie mówię naturalnie, że to 
celowe. Ale kto wie? Połowa tych hul-tajów czeka z zapartym tchem na Muhammada 
Haidara, żeby wkroczył i nas przegonił.
Na tę wzmiankę wszyscy uśmiechnęli się ponuro. Za pomocą znakomitego 
pociągnięcia propagandowego Niemcy zaczęli szerzyć pogłoski, że Adolf Hitler był 
w rzeczywistości muzułmaninem urodzonym jako Muhammad Haidar w jakiejś egipskiej 
wiosce. Fellachom uprawiającym ziemię tylko tego trzeba było do wyboru strony, 
po której należało się opowiedzieć w wojnie. Wykształceni Egipcjanie mieli 
naturalnie więcej rozumu w głowie, ale nawet i pośród nich powszechnie uważano, 
że Niemcy nie mogli być przecież gorsi od Anglików.
— Z całą pewnością, kochanie, nie będziemy tu stać i przez cały dzień rozmawiać 
o tych okropieństwach. Ludzie już wchodzą do środka. Chodźmy, Catherine. Ja 
wprowadzę twojego przystojnego męża. Użyję wszelkich sztuczek, żeby go zmusić do 
zatańczenia ze mną
— To się może zakończyć twoim pogrzebem — odparła Catherine. Henry słynął z 
tego, że nienawidził tańczyć i był boleśnie niezdarny, kiedy go do tego zmuszano.
Jackie wyciągnęła w stronę Henry'ego rękę
— Ashley jest moim bratem — powiedziała, usiłując naśladować południowy akcent. 
— Ale cóż znaczy małe kazirodztwo pomiędzy bratem a siostrą?
Wewnątrz pałac Muntaza błyszczał. Inkrustowane złotem, nefrytami i topazami 
wizerunki tańczących dziewcząt w różnych stadiach roznegliżowania poruszały się 
na ścianach z marmuru i drogocennego drzewa. Jarzyły się żyrandole. Wystawiony w 
wejściu do ogromnego salonu jadłospis obiecywał ucztę z dwudziestu dań — 
przepiórek w białym winie, podsmażanych krewetek śródziemnomorskich, pieczonych 
na roż-
24
nach królików, fig i miękkich serów, prowansalskiej zupy rybnej z szafranem — 
Catherine przestała czytać. Jedzenie było w końcu tylko jedzeniem. Przyjemność 
sprawiali jej ludzie — te wszystkie cudowne kobiety i przystojni mężczyźni 
przebrani w stroje bohaterów powieści, której akcja toczyła się w odległych 
czasach i kraju, który niewielu z nich kiedykolwiek w ogóle widziało. To, że 
większość z nich była Anglikami, odpowiadało jej jeszcze bardziej.
Salon był zatłoczony. Na odległym końcu siedziała czterdziestoosobowa orkiestra, 
akurat w tym momencie cicha. Jackie szczebiotała do Henry'ego, który zdawał się 
nie wiedzieć, co dalej robić. Miles zniknął gdzieś, również Charles ulotnił się 
z paroma innymi młodzieńcami, którzy nie mieli ochoty uczestniczyć w tym nudnym 
rytuale dorosłych.
Catherine poczuła lekkie uderzenie na ramieniu. Spojrzała w dół i spostrzegła 
kulkę chleba wielkości ziarenka grochu, upadającą na posadzkę. Uniosła wzrok i 
spostrzegła następną, przelatującą nad głową Jackie, by trafić Henry'ego w oko. 
Henry nie wydawał się zaskoczony.
— Wasza wysokość — powiedział.
Catherine odwróciła się i zobaczyła nadchodzącego króla. Niejasno przypomniała 
sobie, jak Henry opowiadał jej o dziecięcej przyjemności, jaką czerpał ten młody 
mężczyzna z zajęcia takiego jak rzucanie kulkami chleba w ludzi, których uważał 
za nudnych i nadąsanych.
Faruk śmiał się.
— Henry paszo, widzisz, co ze mnie uczyniły te angielskie szkoły wojskowe? 
Zepsuły moją celność oka. Nigdy już nie zostanę artylerzystą. — I zwrócił się do 
Catherine. Był wyższy, niż pamiętała. — Stokrotnie przepraszam, madam. Błagam, 
niech mi pani wybaczy. Proszę poświęcić mi taniec. Aby okazać mi przebaczenie.
Stało się to tak szybko. Jak za sprawą czarów, muzykanci zaczęli grać walca 
Straussa, a król porwał ją do tańca po całej sali. Tańczył cudownie.
25
— Jesteś tu najpiękniejszą kobietą — powiedział. Zabrzmiało jak dobrze 
wyćwiczona rola. Bardzo dobrze wyćwiczona. Catherine jednak upajała się chwilą.
— Jak się ma twój ojciec? — zapytał. Była to ostatnia rzecz, jakiej się 
spodziewała. Przecież on chyba nie znał jej ojca, skromnego nauczyciela?
— Był przyjacielem mojego ojca — wyjaśnił Faruk, jak gdyby wyczuwając jej 
wątpliwości. Z całą pewnością to również było kłamstwo.
— Dobrze. Dziękuję — odpowiedziała.
— Dlaczego nie zostawisz swego męża i nie zostaniesz ze mną?
Zdawało się, że uśmiech zamarł jej na twarzy.
— Wasza wysokość jest dzisiaj w żartobliwym nastroju.
— Wcale nie. Cudownie zrobiłoby to nam obojgu. — Uśmiechnął się. Miał w sobie 
prawie niemowlęcą delikatność, lecz był również bardzo przystojny.
Żartował. Musiał sobie żartować. A jeśli nie? Reputacja tego człowieka! A do 
tego był królem — absolutnym władcą. Krążyły różne pogłoski...
Catherine uśmiechnęła się. No bo cóż innego mogłaby zrobić? Jedno wszak było 
pewne — nie miała zamiaru podczas walca powiedzieć królowi Egiptu, że była już 
na tyle stara, iż mogłaby być jego matką.
Faruk zmarszczył ze smutkiem brwi.
— Cóż za szkoda. To nigdy nie miałoby szans. Wszak jestem żonaty. — A potem 
mrugnął okiem i uśmiechnął się. — Ale czy wszyscy tu nie jesteśmy żonaci?
Catherine roześmiała się. To było śmieszne. I zabawne. Czyż nie tak? 
Zastanawiała się, czy przypadkiem nie wypiła za dużo szampana. A jeśli nawet? 
Cały świat oszalał. Padały bomby. Była Catherine Kemal, córką kairskiej 
burżuazji, z matki Angielki i egipskiego ojca. Była żoną najzamożniejszego 
Anglika w Aleksandrii. Tańczyła z czarującym chłopcem będącym
26
najwidoczniej w okresie permanentnego podniecenia. I tak się składało, że był on 
również królem.
Roześmiała się ponownie i popłynęła w takt muzyki.
Henry wolno sączył różową jałowcówkę, gratulując sobie, że przeżył walca z 
Jackie, nie wyrządziwszy żadnych trwałych obrażeń żadnemu z nich. Catherine 
tańczyła drugą rundę fokstrota z Farukiem. W trakcie takich okazji jak ta król 
zazwyczaj nie tańczył dwa razy z rzędu z tą samą kobietą i Henry bardzo łatwo 
mógł się poczuć zagrożony. Ale nie poczuł się. Znał Fa-ruka — a w każdym razie 
tak mu się wydawało. Jeśli zaś chodziło o Catherine — oczywisty fakt, że się 
dobrze bawiła, był według niego jedynie pozytywny. Być może wyciągnie ją to z 
sakramenckiego dna, w które popadła.
— On jest niesamowity, nieprawdaż? Ten nasz pan Faruk? Amerykański akcent. 
Henry odwrócił się i ujrzał mężczyznę
o brązowych włosach i oczach, który nie mógł mieć więcej niż trzydziestkę.
— Jake Farallon — przedstawił się Amerykanin, wyciągając dłoń.
Henry nie miał innego wyjścia i musiał ją uścisnąć.
— Henry Austen.
— Wydawało mi się, że pana rozpoznałem. Bawełniany pasza. Miło mi pana poznać.
— Mnie również, to pewne. — Henry uważał niektórych Amerykanów za nazbyt 
nachalnych.
— Nie powinienem tutaj być — powiedział miłym tonem gość. — Nie byłem 
zaproszony. Mój szef przyprowadził mnie ze sobą. Jestem z ambasady.
Henry domyślał się, że ten facet musiał być jakimś agentem wywiadu.
Farallon wskazał głową na taneczny parkiet.
— Tak, Faruk. Śmieszne, kiedy tu przyszedłem po raz
27
pierwszy, natknąłem się na Egipcjanina, którego żona miała romans z jego 
wysokością. To było największe szczęście, jakie trafiło się temu facetowi. Nie 
tylko się na tym wzbogacił, ale gdy fala uniesienia minęła, oszalała na jego 
punkcie. Doszła do wniosku, że z niego diabeł, nie mężczyzna — zniżył w zaufaniu 
głos. — Słyszał pan chyba coś na temat królewskiego przyrodzenia, co? 
Niezupełnie takie, jakie przystoi królowi, jeśli rozumiesz pan, o co mi chodzi.
Henry słyszał opowieści na temat „królewskiego przyrodzenia", lecz lubił Faruka, 
a nie lubił plotek. Jego zdaniem, „królewskie przyrodzenie" nie powinno 
obchodzić nikogo poza królem. Dokończył swego drinka.
— Wybaczy pan — powiedział do Amerykanina i odszedł.
Przechodził bez celu pomiędzy grupami rozmawiających i śmiejących się kobiet i 
mężczyzn, zdecydował się na kolejną jałowcówkę i znalazł ją. Ponownie sposępniał. 
Niezależnie od jego własnej opinii na ten temat, jeśli król zatańczy z Catherine 
po raz trzeci, jutro plotki rozniosą się po całej Aleksandrii.
Błyskotliwe, swawolne bogactwo Muntazy wydawało mu się ciężkie i monotonne. 
Zabawa trwała zaledwie pół godziny, a Henry pragnął, żeby się już skończyła. 
Chciał usiąść swobodnie na balkonie swej willi z widokiem na miasto i port, 
porozmawiać i pośmiać się z kimś. Pośmiać się z Catherine, tak jak to zwykle 
czynili, kiedy Charles był małym dzieckiem.
Dostrzegł przed sobą Ahmeda Hassaneina, najbardziej szanowanego naukowca w 
Egipcie, a w swych wcześniejszych latach wielkiego odkrywcę, który również był 
nauczycielem króla. Henry był lekko zdziwiony jego obecnością — plotki głosiły, 
że był zaangażowany w miłosną aferę z królową Nazli, owdowiałą matką Faruka, i 
że Faruk był tym głęboko urażony.
Jakiś młody mężczyzna, który wydawał mu się niejasno znajomy, wyraźnie 
rozentuzjazmowany rozmawiał z Hassanei-nem. U jego boku młoda kobieta, tak 
modnie ubrana, że
28
mogła być tylko Francuzką, łowiła każde jego słowo. „Nowożeńcy" — domyślił się 
Henry. Albo wkrótce nimi będą.
— Niech pan spojrzy tylko na jedną chorobę — mówił młody człowiek. — 
Schistosomatoza. Powodowana, jak pan zapewne wie, Ahmedzie paszo — przez 
pasożyta spotykanego w wodzie, atakującego wątrobę, pęcherz, płuca i centralny 
układ nerwowy, a w końcu zabijająca swe ofiary. Istnieją wioski, ba — setki 
takich wiosek, w których więcej niż połowa ludności zostaje nią dotknięta, zanim 
dożyje średniego wieku. Żaden kraj do niczego nie dojdzie, dźwigając taki ciężar. 
A to jest tylko jedna z chorób.
— Jesteś pan doktorem — powiedział prosto Hassanein. — Znajdź więc pan na to 
lekarstwo.
— Badania medyczne pochłaniają sporo pieniędzy — odpowiedział młody człowiek. — 
Lecz w Egipcie pieniądze przeznacza się na inne cele. — Machnął ręką na 
otaczający go pałac.
— Ja to rozumiem — powiedział Hassanein. — Lecz inni mogą tego nie pojąć. 
Niektórzy nawet mogliby uważać pańskie idee za rewolucyjne.
Stwierdzenie to było ostrzeżeniem, a nie komplementem.
— Niewątpliwie — mruknął młody człowiek.
Henry przyłączył się do tej małej grupy i przywitał z Hassa-neinem. Młody 
człowiek rozchmurzył się.
— Henry pasza! Jak dobrze, że cię widzę! — zorientowawszy się, że Henry jest 
zakłopotany, dodał prędko: — Tarik Mis-ry, syn Hassana Misry'ego.
— Ach tak, oczywiście! — powiedział Henry. Hassan Mis-ry był jego znajomym, 
urzędnikiem w Ministerstwie Rolnictwa. — A jak się miewa twój ojciec?
— Dobrze, dzięki niech będą Allahowi.
— Wybacz, że cię nie rozpoznałem. Kiedy widziałem cię po raz ostatni, byłeś 
zaledwie chłopcem.
— Przez kilka lat przebywałem w Paryżu, w college'u.
— Studiował medycynę — doprecyzowała młoda kobieta.
— Moja żona, Celinę — przedstawił ją Tarik z dumą.
29
— Madame. Czy przyjechaliście niedawno z Francji? — zapytał Henry.
— Dwa tygodnie temu — odrzekł Tarik. — Iw samą porę. Niemców nic już nie 
powstrzyma.
— Smutna wiadomość.
— To świnie! — stwierdziła Celinę z nagłą zjadliwością.
— Zrobiło na mnie wrażenie, że w takim momencie nadal myślisz o Egipcie — 
zwrócił się Henry do Tarika. — Podsłuchałem co nieco z waszej rozmowy. No i 
naturalnie wiem coś o schistosomatozie, choć z całą pewnością nie jestem 
lekarzem. Ile pieniędzy byłoby potrzeba, żeby uczynić jakiś postęp?
Tarik wzruszył ramionami.
— Kto wie? Prawdopodobnie miliony.
— Nie jestem w stanie podarować milionów, ale być może mógłbym w jakiś sposób 
pomóc. Przyjdź do mnie do mojej willi, jak będziesz miał czas, porozmawiamy na 
ten temat.
— Jest pan bardzo uprzejmy. — Młody doktor zdawał się szczerze wzruszony. — Nie 
jestem specjalistą, ale postaram się zebrać dla pana pewne fakty. Zrobiono już 
coś w tej dziedzinie. Niestety, nie za wiele.
— Wpadnij również do mnie, jeśli chcesz — zaproponował Hassanein. — Nie jestem 
taki bogaty jak Henry pasza, lecz być może zdołam ci pomóc w jakiś inny sposób.
— Po prostu nie wiem, co powiedzieć. Dziękuję.
— Ach, tutaj jesteś, kochanie! — To była Catherine, promieniejąca z radości. — 
Cóż za urocza zabawa!
— Co się stało z twoim partnerem?
— Och, w tym momencie zajął się Jackie. Wydaje się, że zamierza obtańczyć 
wszystkie kobiety na tej sali.
— Aha. Zatem nic wielkiego nie zagraża światu.
Henry przedstawił ich, a Tarik szarmancko poprosił Catherine do następnego tańca, 
Henry'emu nie pozostało nic innego, jak poprosić Celinę. „Biedna dziewczyna" — 
pomyślał, prowadząc ją na parkiet. „Najpierw hitlerowcy, a teraz ja".
30
ca
Słońce zachodziło już, lecz dla wielu gości zabawa dopiero się rozpoczynała. 
Uroczystości w Muntaza trwały często aż do świtu. Austenowie musieli jednak 
myśleć o Charlesie, a Henry był nieugięty w decyzji dotarcia do domu przed 
wprowadzeniem obowiązkowego zaciemnienia.
Catherine zrzędząc, zgodziła się w końcu. Czuła się niczym senne dziecko, które 
mimo to chce zostać z dorosłymi. Dlaczego Henry nie mógł sam zabrać chłopca i 
pozwolić, aby ktoś inny podwiózł ją do domu? No cóż, naturalnie było to 
nonsensowne. Dlaczego czuła się taka zmęczona? Był czas, kiedy mogła tańczyć 
całymi godzinami. Czyżby się zestarzała? Myśl o tym wcale nie poprawiła jej 
nastroju.
Odnaleźli Charlesa z małą grupą chłopców, bawiących się w ogrodach w Saracenów i 
krzyżowców. Był brudny i Catherine nakrzyczała na niego. A potem, za zakrętem 
ścieżki, natknęli się na Faruka i Lampsona. Król sam robił wrażenie złajanego 
dziecka. Lampson musiał go karcić za pałacowe gwałcenie nakazów zaciemnienia.
Faruk spojrzał na nich niczym tonący, który zobaczył linę ratowniczą.
— Henry! Chyba jeszcze nie wychodzicie, co? Tak wcześnie? Mam tu coś, co 
chciałbym wam pokazać. Lubisz samochody? A ty, młody człowieku?
Charles przyznał nieśmiało, że faktycznie lubi samochody.
Król poprowadził ich, zbierając po drodze innych ludzi — oczywiste było, że nie 
miał zamiaru pozostać znowu sam na sam z Lampsonem.
Garaż Muntazy był przebudowaną stajnią, niemal tak dużą jak cały dom Austenów, 
którego bynajmniej nie można było nazwać małym. Służący wpuścił grupę do środka. 
Miejsce to było oświetlone jak muzeum. Bo to było muzeum. Catherine zazwyczaj 
nie zwracała uwagi na samochody, lecz ta kolekcja zapierała dech w piersiach. 
Faruk wymieniał nazwy — due-senberg, bugatti, rolls-royce, packard, cadillac i 
tak dalej.
31
Wszystkie były jasnoczerwone — królewskim dekretem były to jedyne czerwone 
samochody w całym Egipcie.
— A ten — powiedział Faruk, zatrzymując się przed pięknym, sportowym mercedesem 
— jest prezentem ślubnym. Zgadnijcie, kto mi go dał? — Tu uczynił dramatyczną 
przerwę. — Hitler!
Anglicy w tej grupie przestali się uśmiechać. Catherine miała nadzieję, że nie 
zaczną politykować. Dostała pulsującego bólu głowy.
— Otrzymałem również piękny prezent od jego wysokości króla Jerzego — ciągnął 
dalej Faruk, najwyraźniej dobrze się bawiąc. — Parę pistoletów firmy Purdey, 
najlepszych na świecie, oraz — po następnej przerwie — parę kijów golfowych! — 
Zamachnął się niewidocznym kijem golfowym tak komicznie niezgrabnie, że nawet 
Anglicy się roześmiali.
— Jak sądzisz, Henry? — zapytał król. — Czy uważasz, że mam jakieś szanse 
wygrania otwartych mistrzostw?
— Sądzę, wasza wysokość — odpowiedział Henry spokojnie — że powinieneś trzymać 
się tego mercedesa. Pewnego dnia, przy odrobinie szczęścia, może się okazać, że 
będzie ostatnim egzemplarzem na ziemi.
— Brawo! Brawo! — odezwało się parę głosów i przez chwilę Faruk zdawał się 
zażenowany. Potem jednak roześmiał się na całe gardło.
— Odpowiedź jak przystało na prawdziwego Anglika!
Catherine była zaskoczona — i przepełniona dumą. Henry naturalnie nienawidził 
Niemców i w tej wojnie liczył na brytyjskie zwycięstwo, lecz rzadko manifestował 
swoje uczucia. Egipt był neutralny, a on najwidoczniej uważał się za Egipcjanina. 
A teraz powiedział coś tak patriotycznego — i to do tego w twarz królowi 
Farukowi w obecności tuzina osób! Może mimo wszystko istniały jakieś szanse? 
Może wreszcie dostrzeże swój obowiązek, zabierze ją i Charlesa do domu — do domu, 
do Anglii. Wyobrażała sobie wspaniały ziemski majątek gdzieś na zielonej wsi. 
Henry mógłby zajmować stanowisko oficerskie
32
—- nie był jeszcze na to za stary, miał zaledwie czterdzieści dwa lata. 
Wyobrażała go sobie w mundurze. Bohater wojenny. Tytuł szlachecki, a może nawet 
tytuł lorda. Jaśnie pani, lady Catherine.
Marzenia te mogłyby się tym zakończyć, ale jednak nie. Nadszedłby taki tragiczny 
dzień, żołnierze przybyliby pod jej drzwi. Zwróciliby się do Charlesa tytułem 
jaśnie pana. I nawet milion funtów nie byłby pocieszeniem — z początku. Ale po 
odpowiednim okresie żałoby...
Prawie zaczerwieniła się ze wstydu. Żadna przyzwoita osoba nie miałaby takich 
myśli. Ona ich nie miała. One przyszły same. Boże, jakżeż bolała ją głowa! 
Przydałoby się coś do picia. Weźmie sobie coś, jak tylko wrócą do domu. Nie 
szampana. Coś, co posiadałoby leczniczą moc.
Król pożegnał się z nimi. Miles Lampton również. Zabawa trwała. Kiedy Catherine 
szła z powrotem przez ogród, fantazja znowu nasunęła jej się na myśl. Tak sama z 
siebie.
Mustafa Ismail spojrzał w tylne lusterko. Pani zdawała się w kiepskim humorze. 
Pasza siedział z tyłu, a nie z przodu z Mustafą, jak to zazwyczaj czynił. 
Mustafa wiedział dlaczego. To dlatego, że pani była w złym nastroju i pasza nie 
chciał jej denerwować. Irytowało ją to, że pasza siadał z przodu. Mustafa 
podsłuchał kiedyś, jak karciła za to męża. „Dlaczego — domagała się, żeby jej 
powiedział — tak ją upokarzał, traktując kierowcę, służącego, jakby był jego 
najdroższym przyjacielem? Był Anglikiem. Powinien się zachowywać jak Anglik. 
Anglicy byli tu panami. Egipcjanie — służbą. Tak już było. Dlaczego chciał się 
zachowywać jak służący?".
Mustafa nie pozwoliłby swojej żonie mówić do siebie w taki sposób. Z drugiej 
jednak strony, wydawało mu się, że pani miała rację. Gdyby on był na miejscu 
paszy, z całą pewnością nie siadałby ze służbą.
Mustafa uważał się za człowieka, któremu się poszczęściło.
33
Był jednym z fellachów, zwykłym wieśniakiem, kiedy pasza przyjechał do Egiptu. 
Pracował jednak ciężko i uczciwie, a pewnego dnia pasza zawołał go z pola i 
wysłał na kurs jazdy samochodem. Od tego czasu został kierowcą paszy. Dom jego w 
kwaterze dla służby zbudowany był z cegieł i miał trzy pokoje, a każdy z nich 
był większy od glinianej chaty, w której się wychował. Miał żonę i dzieci, oni 
również pracowali u paszy. Wszystko to stawiało Mustafę tak wysoko ponad 
fellachami, jak pasza stał ponad Mustafą i nie miał ochoty udawać, że jest 
inaczej. A więc owszem, w tej kwestii wydawało mu się, że pani miała rację.
Z drugiej jednak strony, pomimo niekiedy mało dystyngowanych zwyczajów, pasza 
był doskonałym i sprawiedliwym panem. I to bardzo dobrze, gdyż w obecnej chwili 
mieli w willi kryzys, za który ostrzejszy pan mógłby obwiniać Mustafę, jako że 
był starszym człowiekiem, który powinien utrzymywać porządek pośród pozostałej 
służby.
— Mustafa, zwolnij! Zwolnił lekko nacisk na gaz.
— Tysiące przeprosin, proszę pani.
— Pęka mi z bólu głowa, a ten człowiek jedzie z prędkością osiemdziesięciu 
kilometrów na godzinę! — zwróciła się pani do paszy.
Czując potrzebę usprawiedliwienia się, Mustafa zdecydował się oznajmić złą 
nowinę teraz.
— Tysiące przeprosin, paszo. Jechałem tak prędko, jest bowiem pewien mały 
problem, o którym — jak sądzę — chciałby pan wiedzieć.
— Cóż to za problem?
— Jedna z dziewcząt, Fariza, jest chora. — Fariza była więcej niż chora. Fariza 
była z całą pewnością umierająca, jeśli już nie umarła.
— A co jej jest?
— Ja... ja nie wiem, paszo. — Mustafa nie mógł zmusić się, by powiedzieć w 
obecności pani, że dziewczyna, która nie
34
była mężatką, próbowała wywołać u siebie poronienie i że teraz nikt nie potrafił 
powstrzymać krwawienia.
— Uhm. Pójdę ją zobaczyć, jak tylko dojedziemy na miejsce.
Do willi znajdującej się tuż przy nadmorskiej szosie mieli zaledwie parę minut. 
Pani wraz z paniczem Charlesem weszła do domu. Pasza udał się w towarzystwie 
Mustafy do kwater dla służby. Po drodze Mustafa powiedział to, co mu było 
wiadomo.
Pasza spojrzał tylko na Farizę, popielatą jak popiół i jęczącą, że jej zimno.
— Przynieście jakieś koce. Dziewczyna jest w szoku. Mustafa, wracaj do pałacu. 
Pytaj o doktora Tarika Misry'ego. Posłuż się moim imieniem i powiedz, że to 
pilna sprawa — kwestia życia i śmierci.
Mustafa zawahał się.
— Jest już prawie ciemno, paszo. Zaciemnienie.
— Do diabła z zaciemnieniem! Włącz reflektory. Jeśli ktoś cię zatrzyma, powiedz 
to, co powiedziałem. No jedź! Jedź!
I Mustafa pojechał.
Charles by już po kąpieli i minęła godzina, o której normalnie chodził spać, 
ciekaw był jednak, co takiego działo się w kwaterach dla służby. Wiedział tylko 
tyle, że Fariza była chora i był u niej doktor oraz jego ojciec. Postanowił 
zatem sam się przekonać.
Wymykając się tylnymi drzwiami, po raz pierwszy cieszył się z zaciemnienia. Przy 
grubych zasłonach nie było mowy, aby jego matka wyjrzała i zobaczyła, dokąd 
idzie. Nie lubiła, gdy bawił się ze służbą — a zwłaszcza z jego przyjaciółką 
Karimą. Kiedy piła, potrafiła się tym bardzo zdenerwować.
Nie rozumiał tego. Bawił się z Karimą od niepamiętnych czasów. Naturalnie nie 
wtedy, kiedy w pobliżu byli jacyś chłopcy — Karimą była dziewczynką, i to do 
tego o rok
35
młodszą od niego. Ale on ją lubił. Rozmawiali o różnych rzeczach. Uważał nawet, 
że była ładna — choć zachowywał to w głębokim sekrecie.
Matka mówiła, że jest już za duży, by bawić się z Ka-rimą. Ale matka nie znała 
Karimy. Ona nie była taka głupia jak większość małych dziewczynek. Tak dużo 
wiedziała. Cała służba, wręcz wszyscy Egipcjanie wiedzieli. O dzieciach, o 
mężczyznach i kobietach. O rzeczach, o których jego rodzice nie mieli pojęcia, a 
przynajmniej na te tematy nie rozmawiali. Ka-rima mówiła jednak o tych sprawach 
zupełnie naturalnie.
Odnalazł ją w ciemnościach w pobliżu domu, w którym była Fariza.
— Cześć, Charles.
— Cześć, Karima. Co się dzieje z Farizą?
— Krwawi.
— Czy sądzisz, że ona umrze?
— Słyszałam, że doktor powiedział, że może nie. Ale to już właściwie nie ma 
znaczenia.
Charles był zaszokowany.
— Co przez to rozumiesz?
— Jej życie jest już skończone. Prawdopodobnie zabije się ze wstydu. Albo 
zabiją ją jej bracia.
— O czym ty mówisz? Dlaczego mieliby ją zabić? Jaki wstyd?
— Miała dziecko, a nie miała męża.
Charles zaczynał rozumieć, choć nadal nie pojmował, dlaczego należało kogoś za 
to zabić.
— Może ją wrzucą do studni — powiedziała rzeczowo Karima. — Robią to czasem we 
wsi, z której pochodzą moi rodzice.
— Dlaczego?
— Mówiłam ci. Ze wstydu. Ale lepiej nie rozmawiajmy na ten temat. To przynosi 
nieszczęście. Powiedz mi, jak dzisiaj było w pałacu.
Opowiedział jej najważniejsze szczegóły dnia, tak jak je za-
36
pamiętał. Ogrody. Jedzenie. Kolekcję królewskich samochodów.
Jej oczy otworzyły się szeroko.
— To widziałeś króla? On z tobą rozmawiał? A królowa?
— Nie widziałem jej.
— Och, to brzmi tak... pięknie. Chciałabym...
— Co?
— Nic.
Zaszli w pobliże domu Karimy. Nagle w ciemności rozległ się gniewny głos:
— Karima! Co ty sobie wyobrażasz? Był to jej starszy brat, Omar.
— Ja tylko rozmawiałam z Charlesem.
— Tylko rozmawiałam z Charlesem! Tylko rozmawiałam po ciemku z chłopakiem. 
Wchodź do środka! I to już!
Karima skłoniła głowę, ale się nie poruszyła. Omar złapał ją brutalnie za ramię.
— O co ci chodzi, Omar? — zapytał Charles. On nie bał się starszego chłopaka. 
Omar może i miał dwanaście lat, ale nadal był jedynie służącym.
— O nic takiego, co byłbyś w stanie zrozumieć — odburknął Omar. — Ani 
ktokolwiek twojego pokroju. — I to powiedziawszy, zaciągnął Karimę do domu.
Charles stał pośród ciemności. To nie miało żadnego sensu. Byli niegdyś z Omarem 
przyjaciółmi. Ostatnio jednak wydawało się, że Omar był na wszystkich wściekły. 
Ale dlaczego? Charles zastanawiał się, czy było to coś, o czym powinien 
napomknąć ojcu. Ale nie, lepiej nie. Nie chciał przysporzyć jeszcze więcej 
kłopotów Karimie ponad te, które już miała.
Odszedł powoli do willi.
— Ty jeszcze nauczysz się mnie słuchać, ya bint. Karima bała się odpowiedzieć 
bratu lub choćby na niego
popatrzeć. Nie wydawało jej się, aby zrobiła coś złego, ale
37
Omar zachowywał się tak, jakby się zhańbiła. Żałowała, że w domu nie było ani 
ojca, ani matki. Pewno byli przy Farizie. Została tu sama z rozwścieczonym 
bratem.
— Czy wiesz, co może się przydarzyć dziewczynom, które pohańbią swoje rodziny? 
Popatrz tylko na Farizę. Zwykła, brudna kurwa.
Wiedziała, że miał rację. Nic nie odpowiedziała.
— A wiesz jeszcze, co może spotkać dziewczyny, które biegają samopas? No wiesz?
Wiedziała, przynajmniej co nieco, lecz pokręciła głową.
— Potną cię, tutaj. — Uderzył ją kłykciem w krocze, aż krzyknęła z bólu.
— Tak, to boli, nieprawdaż? Potną cię. Nie tak jak Farizę. Wytną ci kawałek 
ciała. — Słyszała opowieści na ten temat, opowiadane szeptem pomiędzy kobietami.
— Chcesz, żebym porozmawiał na ten temat z ojcem? — naciskał Omar.
Ponownie pokręciła głową.
— A zatem słuchaj mnie zawsze i nigdy nie waż się sprowadzić hańby na własną 
rodzinę.
Wyszedł, trzasnąwszy drzwiami. Karima stała bez ruchu, dopóki nie upewniła się, 
że sobie poszedł. Bała się nieraz w życiu, nigdy jednak nie miała wrażenia, że 
zawsze będzie się już tak bała. Teraz jednak tak się właśnie poczuła.
— Miłosierny Boże, nasz jedyny obrońco — zaczęła, lecz słowa modlitwy wydały 
jej się jedynie słowami.
Jednakże było coś, co zawsze pomagało. Coś, co zawsze sprawiało innym 
przyjemność, nawet dorosłym — jak również jej samej.
I cicho zaczęła śpiewać.
W ocrekiwAtiiw
?? ????????? ????>???
Egipt, 1942 rok
5&»$5 Pomimo oficjalnego zachowania neutralności w wojnie, &i?& &°?? ogarniała 
całą planetę, Egipt w roku 1942 przypo-??? <*» minął wojskową bazę. W Kairze 
brytyjski obóz otoczony wysokim murem i kolczastym drutem rozciągał się od 
Tahrir Sąuare aż po sam Nil. Brytyjscy oficerowie byli wszędzie —jeździli 
konnymi powozami, odwiedzali przyjaciół mieszkających w luksusowych 
apartamentach usytuowanych wzdłuż Nilu, jadali w hotelu Shepheard's, Ritz lub 
?????. Kosztowali ciasteczka U Groppiego i rozkoszowali się bogactwem rozrywek w 
kairskim gmachu opery. Dla tych, którzy mieli pieniądze — a według egipskich 
standardów nawet zwerbowanym żołnierzom płacono dobrze — nie było ograniczeń. 
Alkohol, papierosy, kosmetyki, mundury na miarę, importowane jedzenie — wszystko 
istniało w obfitości. Żołnierzom przyzwyczajonym do trudów i niedostatków ten 
zakątek wojny często wydawał się nierzeczywisty, a niekiedy wręcz fascynujący.
Neutralność umożliwiała wręcz surrealistyczne skojarzenia. Niemieccy szpiedzy 
obracali się w najlepszych kręgach, również rozkoszując się eleganckimi klubami 
i restauracjami oraz wszelkimi europejskimi luksusami, jakie oferował wówczas 
Egipt, lecz za jedną trzecią cen berlińskich lub paryskich.
W Aleksandrii, będącej bazą angielskiej floty, militarna obecność była bardziej 
morska, szpiedzy jednak nie byli tam mniej aktywni. W Klubie Automobilowym 
obficie serwowano plotki wojenne wraz ze
39
specjalnością zakładu — pieczonymi na rożnie śródziemnomorskimi krewetkami 
wiełkości ogonów homarów.
Dla większości brytyjskiej ludności cywilnej przebywającej w Egipcie wieści z 
ojczyzny, gdzie niemieckie bombowce co noc bombardowały Londyn, wzbudzały o 
wiele większe zainteresowanie niż wydarzenia rozgrywające się na pustyni w 
odległości zaledwie kilku godzin jazdy. W istocie walki na lokalnym froncie 
dostarczały jedynych dobrych wiadomości, jakie do Brytyjczyków docierały. 
Uderzając w grudniu 1940 roku z Mersa Matruh, gdzie Antoniusz i Kleopatra 
baraszkowali niegdyś na śnieżnobiałych plażach nad kryształowo czystym morzem, 
brytyjskie siły zbrojne w liczbie zaledwie trzydziestu jeden tysięcy wzięły w 
ciągu zaledwie czterech dni trzydzieści osiem tysięcy włoskich więźniów 
wojennych. Do lutego liczba poległych i pojmanych żołnierzy wroga przewyższała 
sto pięćdziesiąt tysięcy — włoska armia w Afryce Północnej właściwie przestała 
istnieć.
U wielu Egipcjan to świetne zwycięstwo w najlepszym razie wywoływało mieszane 
uczucia, potwierdzając tylko przygnębiające przekonanie, że Anglicy byli w 
jakimś sensie niepokonani. Jakże Egipt mógłby się ich kiedykolwiek pozbyć?
Odpowiedź na to pytanie nadeszła, zdaje się, z wiosną 1941 roku, kiedy niemiecki 
komendant dywizji pancernej, Rommeł, wyładował w Trypołitanii i przeprowadził 
błyskawiczną kampanię sięgającą od Libii po Tobruk i dalej. Afrikakorps Rommla 
został zmuszony do zatrzymania się, gdy Niemcy poświęcili swe siły 
monumentalnemu — / ostatecznie fatalnemu — najazdowi na Rosję, lecz wraz z 
nadejściem wiosny Pustynny Lis wysiał swe czołgi ponownie na wschód. Do czerwca 
doszedł do El-Alamejn, położonego zaledwie sto kilometrów od Aleksandrii — w 
ciche noce odgłosy odległego bombardowania dało się słyszeć na przedmieściach 
miasta.
Mimo iż Rommeł zatrzymał się ponownie, czekając na przybycie dostaw i wsparcie, 
wyglądało na to, że nic nie zdoła go powstrzymać od odsunięcia Brytyjczyków aż 
po Kanał Sueski. W Kairze rozradowani studenci wykrzykiwali: „Niech żyje 
Rommeł!". Wzdłuż całego Niłu wieśniacy w swych lepiankach z niecierpliwością 
wyczekiwali nadejścia Muhammada Haidara — Hitlera.
40
os
Było to proste — jak zawsze.
Omar wypatrzył dwóch oficerów w sklepie tuż przy nadmorskiej promenadzie. 
Męczyli się z ogromem nieporęcznych zakupów. Obaj mężczyźni pocili się obficie, 
jak wszyscy Brytyjczycy nawet w takie kojące, wiosenne poranki.
Podszedł do nich w ukłonach, uśmiechając się.
— Proszę panów pułkowników — powiedział. — Przepraszam po tysiąckroć. A może ja 
pomogę?
Obydwaj mężczyźni mający insygnia poruczników artylerii jego królewskiej mości 
wymienili między sobą spojrzenia.
— Czemu nie? — odrzekł jeden z nich. — Cóż znaczy parę szylingów w tym 
cholernym upale?
Obładowali Omara swoimi pakunkami.
— Ja dobrze nosić, pan zobaczy, proszę pana. — Praktyka rzeczywiście uczyniła 
go całkiem sprawnym w tego typu przedsięwzięciach, dla których opuszczał szkołę 
co najmniej dwa razy w tygodniu.
Porucznicy odwiedzili jeszcze kilka innych sklepów. W jednym z nich, prowadzonym 
przez Greka, zniknęli gdzieś na zapleczu, po czym wyłonili się stamtąd, woniejąc 
alkoholem i dźwigając paczki, które najwyraźniej zawierały butelki. W trakcie 
tej przepustki ci dwaj — podobnie jak większość ich rodaków — nie zwracali 
większej uwagi na Omara, jakby był jedynie zwierzęciem jucznym. On zaś dobrze 
wiedział, że dla nich był tylko głupim, zubożałym tubylcem mówiącym łamaną 
angielszczyzną. To, że mógłby mówić ich językiem niemal tak dobrze jak oni, 
nigdy nie przyszło im na myśl. W ten sposób poznał nazwisko pułkownika, którego 
spodziewali się w El-Alamejn w ciągu najbliższych dwóch tygodni, oraz dowiedział 
się, że jeden z ich sierżantów narzekał na możliwość uszkodzenia amunicji przez 
jakąś korozję, która wystąpiła na morzu.
Nie było tego wiele, ale zawsze coś.
Na koniec wypadu młodych oficerów na miasto Omar załadował ich zakupy do dorożki 
i okazując radosną wdzięcz-
41
ność, przyjął parę drobnych monet. Da Bóg, a ci dwaj skończą wkrótce jako trupy 
na pustyni.
Teraz nadeszła pora na tę część roboty, która niekiedy bywała wstrętna. Idąc 
wąskimi, bocznymi uliczkami, dotarł do nieokreślonego budynku w starej dzielnicy 
Aleksandrii. Mieszkał tu człowiek znany mu tylko jako Herr Hans. Niemiec miał 
może trzydziestkę, był blondynem, bardzo bladym, o zwiotczałych mięśniach, co 
zdaniem Omara musiało wynikać z braku ćwiczeń. Jego arabski był mało zrozumiały, 
lecz mówił znośną angielszczyzną.
Omar zdał mu raport i pomimo skromności informacji, otrzymał o wiele więcej, niż 
Anglicy zapłacili za dźwiganie kil-kunastokilogramowych paczek. Następnie Hans 
zaproponował mu papierosa i Omar wiedział już, że był to jeden z tych dni, kiedy 
wymagano od niego czegoś więcej niż informacji. Skończywszy papierosa, Hans 
zanucił kilka słów po niemiecku, podniósł galabiję Omara i zaczął go pieścić, 
jednocześnie rozpinając własne spodnie i głaszcząc się. Wszystko to sprawiało, 
że Omarowi zbierało się na mdłości — wręcz kurczył się pod wpływem miękkiego, 
natarczywego dotyku tego mężczyzny. Hansowi nie robiło to jednak różnicy, gdyż 
kilkakrotnie jęknął z rozkoszy i wytrysnął na podłogę.
Jak zwykle po tym epizodzie Niemiec stawał się zwięzły, wyciągnął z kieszeni 
trochę więcej drobnych i odprawił chłopaka machnięciem ręki. „To w końcu tylko 
jeszcze jeden brudny Szwab" — pomyślał Omar i ukrył swój gniew. Hans był jego 
jedyną bronią — na razie — którą mógł uderzyć w Brytyjczyków, no i oczywiście w 
grę wchodziły również pieniądze, nie było sensu temu zaprzeczać.
Na ulicy przyszła mu do głowy przyjemna myśl. Nawet jeśli — broń Boże! — 
Brytyjczycy wygraliby tę wojnę, mógłby im wydać Hansa. Bez wątpienia znajdzie 
się za to jakaś nagroda.
CS
42
Lekcje w Brytyjskiej Szkole dla Chłopców zostały odwołane i Charles nie miał nic 
do roboty. Wielu jego przyjaciół wyjechało — do Kairu lub jeszcze dalej. Ich 
rodziny uciekały przed Rommlem. Pewien chłopiec z jego klasy wrócił do Anglii 
rok wcześniej, kiedy Niemcy byli jeszcze w Trypolisie — a dwa miesiące później 
ów chłopiec i jego matka zostali zabici przez bombowce Luftwaffe w Londynie. 
Chłopiec ten nie był specjalnie lubiany, lecz teraz każdy mówił o nim jako o 
bliskim przyjacielu.
Willa była pusta. Charles przypuszczał, że ojciec był w którymś z klubów albo 
też prowadził jakieś interesy ze swoim bankierem lub producentem bawełny. Matka 
była pewno na zakupach lub też oddawała się swoim ostatnim zainteresowaniom 
__ochotniczej pracy na rzecz Czerwonego Półksiężyca. To wydawało się Charlesowi 
nie w jej stylu, choćby dlatego, że organizacja była wyraźnie muzułmańska. Mama 
jednak niezmordowanie udzielała się społecznie.
W swoim pokoju kopał od niechcenia piłkę. Lato nastało już w pełni. Być może 
powinien pójść na plażę i ochłodzić się pływaniem. Nie można jednak pływać w 
nieskończoność, a na plaży było gorąco i nie znał tam nikogo. Postanowił 
zadowolić się zimnym napojem. Ponieważ nawet służba zdawała się nieobecna, 
poszedł do kuchni. Tam spotkał Karimę.
— Och, cześć, Charlesie. — Uśmiechnęła się, zanim skromnie spuściła oczy.
— Cześć, Karimo. Co cię tu sprowadza?
— Przyszłam zobaczyć, czy czegoś tu nie trzeba. Um-Ra-shid bolą plecy i 
odpoczywa. Myślałam...
— Och, no cóż, szukałem czegoś do picia.
— A co byś chciał? Mleka? Lemoniady?
— Lemoniadę.
— Zrobię ci.
Charles obserwował, jak kroiła cytryny i wyciskała sok. Nagle zdał sobie sprawę 
z tego, że nie był z nią sam na sam od — właściwie jak dawno? Owej nocy, kiedy 
odbywała się zabawa w pałacu. Myśl ta sprawiła, że stał się boleśnie zażenowany.
43
— Jak się miewasz? — zapytał. — Mam nadzieję, że dobrze.
— O tak, bardzo dobrze.
— To świetnie.
Szybkie spojrzenie czarnych oczu.
— Sądzę... to znaczy słyszałam, że wkrótce będziesz wyjeżdżał.
— Ja? — spytał Charles. — A dokąd?
— Do Anglii. Ty i pani. Pasza być może nie.
— Kto tak mówił?
— Wszyscy mówią. — Karima nie chciała przyznać, że były to spekulacje jej ojca. 
— Ze względu na Niemców.
— Rommla? Nie licz na to. Nasi dopiero zaczęli walczyć. — Charles wyczuł 
pyszałkowatość własnych słów. Tak samo mówili chłopcy w szkole. Tylko czy ktoś 
im rzeczywiście wierzył? Zaledwie kilka dni wcześniej Rommel pustoszył wszystko 
przed sobą, a wśród Brytyjczyków w Aleksandrii niemal wybuchła panika. Dlaczego 
Afrikakorps nie posunął się poza El-Alamejn, było tajemnicą, nikt jednak nie 
spodziewał się, aby ta zwłoka potrwała długo.
— Mam nadzieję, że wygrają Anglicy. Dla twojego dobra. No i oczywiście dla 
dobra paszy i pani.
Charles był zadowolony. Tylu Egipcjan, o ile potrafił ocenić, było w skrytości 
ducha lub wręcz otwarcie proniemieckich. Cieszył się, że Karima do nich nie 
należała.
Rozłupała młotkiem lód. Obfitość lodu, nawet w pełni lata, świadczyła o 
bogactwie Austenów. Lemoniada była chłodna i słodka.
— Napij się trochę — zaproponował Charles. Karima uśmiechnęła się wstydliwie.
— O, nie — odpowiedziała. — Nie powinnam. — Picie napojów chłodzących rodziny 
paszy było niedozwolone.
— Proszę.
Zastanawiała się przez chwilę. Jeśli Charles nalegał, powinna posłuchać.
44
.— Dziękuję. — Nalała sobie odrobinę bez lodu, wypiła prędko i wymyła szklankę.
Nastał moment, w którym żadne nie miało nic do powiedzenia. „To dziwne" — 
pomyślał Charles. Był starszy od Kari-my, jego ciało zmieniało się w widoczny i 
kłopotliwy sposób, a mimo to nie potrafił myśleć o niej jako o małej dziewczynce. 
Jeśli już, to ona zdawała się starsza.
— Brakowało mi ciebie — powiedział nagle i natychmiast zaczerwienił się. — To 
znaczy naszych rozmów. Dawnych czasów.
— Mnie również.
Na zewnątrz rozległ się głos.
— Karima, gdzie jesteś? — To była jej matka.
— Tutaj, ummi. Panicz Charles chciał lemoniadę. — Odwróciła się i szepnęła 
prędko: — Znasz mego brata. Trudno mi wyjść z domu w nocy. Ale jak usłyszysz, że 
śpiewam, no nie wiem, jakąś piosenkę po angielsku, to będzie oznaczało, że mam 
trochę czasu, byśmy mogli porozmawiać.
— Będę nadsłuchiwał! — zdążył wyjąkać Charles, a Karima była już za drzwiami.
„Uporządkować własne sprawy" — już same te słowa zdawały się wyrażać smutek 
Henry'ego Austena. Większość poranka spędził z prawnikiem, przeglądając swój 
testament, zwłaszcza w kwestiach dotyczących Charlesa. Henry nie miał 
najmniejszych wątpliwości, że gdyby jemu stało się coś złego, Catherine 
zrobiłaby wszystko, co w jej mocy, dla dobra syna — ich miłość do chłopca była 
jedyną wspólną rzeczą, co do której nie mieli wątpliwości. Mimo to ostrożność 
nie zaszkodzi. A jeśli chodzi o Catherine — Henry nie był już w stanie 
powiedzieć, czego ona chciała.
Kiedy prawnik uporządkował kodycyl i wstawił ostatnie przecinki, odbyło się 
spotkanie z zupełnie innego typu mężczyzną — z nieprzystępnym Nowozelandczykiem, 
który pro-
45
wadził operacje handlowe, wykorzystując dwa samoloty. Henry trzymał go na 
wyraźnie zawyżonej pensji od pierwszych dni czerwcowej kampanii Rommla. Teraz 
był już sierpień i jasne stało się, że na pustyni na zachodzie odbędzie się 
poważna bitwa. Gdyby Niemcy ją wygrali, mogliby dotrzeć do Aleksandrii w ciągu 
jednego lub dwóch dni. Pociągi byłyby wówczas zatłoczone, a drogi zapchane 
uchodźcami. Opłacony pilot powinien być gotów w ciągu czterech godzin od 
wezwania.
— Jedna zmiana w naszej umowie, jeśli do tego dojdzie — powiedział Henry. — 
Będzie pan miał tylko dwóch pasażerów. Ja zostanę.
Nowozelandczyk spojrzał na niego ostro, po czym wzruszył ramionami.
— Jak to mówią jankesi, klient ma zawsze rację. Henry zadecydował dopiero tego 
ranka, choć rozważał sprawę
całymi tygodniami. Przypuszczał, że w głębi serca od początku wiedział, że 
zostanie, a wyrażenie postanowienia przyniosło mu ulgę. Z powodu tej decyzji 
zjadł obiad w Klubie Automobilowym. W domu musiałby, prędzej czy później, 
przedyskutować tę kwestię z Catherine — a to zapoczątkowałoby swoistą małą wojnę.
Klub nie bardzo podniósł go na duchu. Właściwie wszystkie angielskie twarze 
należały do oficerów armii lub marynarki. Tylu stałych bywalców było nieobecnych 
— młodzi i kilku starszych mężczyzn poszło na wojnę, reszta po prostu wyjechała. 
Henry zamówił wyśmienitego pstrąga z migdałami — to przynajmniej nie uległo 
żadnej zmianie — a potem przeszedł do baru na dżin z tonikiem. Przy drugiej 
szklaneczce zaczął rozmowę z emerytowanym dowódcą brygady o nazwisku Mullins, 
który służył najpierw w wojnie burskiej, oraz z jakimś włoskim hrabią w średnim 
wieku o pięknych manierach, ubraniu i pięknym, starym nazwisku — o ?? mógł 
stwierdzić Henry — a poza tym nie reprezentującym absolutnie nic.
Po obowiązkowej pogawędce na temat pogody rozpoczęli nieunikniony temat — Rommel.
46
— Zadaję sobie jedno pytanie — powiedział hrabia. — Dlaczego on się wstrzymuje? 
Na co czeka? — Miał północ-nowłoski akcent, który sprawiał, że odnosiło się 
wrażenie, iż sepleni.
— Wstrzymuje się i czeka — odpowiedział autorytatywnie Mullins — ponieważ 
Hitler ma obsesję na punkcie Rosji. Ten szaleniec po prostu nie wyciągnął żadnej 
lekcji z historii. Wielka armia Napoleona zamarzła w rosyjskim śniegu. Jego 
własny Wehrmacht również tam zamarzł ubiegłej zimy. Zapamiętajcie dobrze moje 
słowa — jeśli te Szwaby nie wezmą Moskwy, zanim spadnie pierwszy śnieg, to 
Rzesza będzie skończona.
— Słyszymy, słyszymy —powiedział Henry. Argumentacja generała, choć może nieco 
pompatyczna, wydawała się logiczna. Od początku wojny Henry słyszał już jednak 
wiele niespełnionych przepowiedni, a do zimy — nawet w Rosji — było jeszcze 
daleko.
— A ten nowy generał? — spytał Włoch. — Dobry jest? — Miał na myśli Bernarda 
Law Montgomery'ego, świeżo mianowanego komendanta sił brytyjskich w Afryce 
Północnej.
— Sir Bernard — odrzekł Mullins sucho — nigdy nie będzie popularnym facetem w 
oficerskiej kantynie, ale to waleczny tygrys, a to jest najważniejsze, no nie?
— Aha. — Hrabia kiwnął głową. Henry przypomniał sobie pogłoski, że ten człowiek 
jest szpiegiem, lecz takie oskarżenia słyszało się w tych czasach wszędzie, 
skierowane pod adresem niemal wszystkich Europejczyków bez mundurów. Pewnie poza 
jego plecami Henry'ego również uważano za szpiega.
— Ale masz pan rację — ciągnął generał. — Rommel powinien się prędko ruszyć, 
jeśli w ogóle zamierza to zrobić. Jesteśmy teraz o wiele mocniejsi, niż byliśmy 
dwa miesiące temu.
To prawda. Henry nigdy w życiu nie widział takich przygotowań militarnych, jakie 
miały obecnie miejsce w Aleksandrii.
— Walczyłem za mój kraj w ostatniej wojnie — powiedział Włoch. — Ale w tej 
walczyłbym jedynie dla tej świni, Hitlera.
47
— Z pewnością — odparł generał.
Uwaga hrabiego wydawała się Henry'emu nie na temat. Być może mężczyzna był pod 
wpływem działania campari, które popijał. W każdym razie nie chciał dyskutować 
na temat służby wojskowej. Setki razy, leżąc bezsennie w nocy lub widząc flagę 
brytyjską powiewającą w porcie nad wojennymi okrętami, zastanawiał się nad 
zaciągnięciem się do wojska. I ze sto razy mówił sobie, że to Egipt jest teraz 
jego krajem, a Egipt nie był w stanie wojny. Nie były to jednak przyjemne 
rozważania dla rodowitego Anglika.
Jakby czytając w jego myślach, generał powiedział:
— A tak swoją drogą, Austen, wkrótce już nie będziemy się widywali. Poprosiłem, 
żeby mnie ponownie przyjęli do wojska.
Mullins przekroczył już siedemdziesiątkę i był tak otyły, jak zazwyczaj 
mężczyźni w jego wieku. Zdziwienie Henry'ego wywołane tym oświadczeniem musiało 
być widoczne, generał bowiem kontynuował:
— Och, nie pochlebiam sobie na tyle, by sądzić, że dadzą mi dowództwo polowe. 
Bez wątpienia postarają się o jakieś biurko dla mnie. Mimo to chciałoby się w 
jakiś sposób przysłużyć. Powinienem to zrobić wcześniej. Dopiero ten cały Rommel 
sprawił, że przejrzałem na oczy.
Czyżby ten stary człowiek specjalnie przygadywał Hen-ry'emu? Po to, żeby go 
zawstydzić. Czy też może po prostu tylko głośno myślał, przypominając sobie, jak 
podjął niezwykłą decyzję powrotu do wojska, będąc w wieku, w którym emerytowani 
generałowie powinni siedzieć i pisać pamiętniki.
Henry wolał nie ryzykować.
— Pewno ma pan rację — powiedział. — Dobrze się spisałeś, Mullins. — I zamówił 
następną kolejkę.
Der Bischof — Biskup — niski, przedwcześnie posiwiały mężczyzna tuż po 
czterdziestce, noszący okulary, nie uważał się
48
za asa wywiadu ani nawet za szpiega. Był intelektualistą, naukowcem o trwałych 
zainteresowaniach starożytnym Egiptem. Całe to spotykanie się z wulgarnymi i 
trywialnymi ludźmi w stylu Herr Hansa, zbieranie i analizowanie informacji, 
jakie mogli mu przynieść, było jedynie zajęciem ubocznym. Złem koniecznym. Kiedy 
człowiek z niemieckiej ambasady w Kairze zaproponował mu tę pracę, Biskup 
początkowo zaprotestował, twierdząc, że nie ma czasu. Był pochłonięty monografią 
na temat oazy El Natrun na wyschniętym dnie jeziora, z którego Egipcjanie 
wydobywali kiedyś sole niezbędne do mumifikacji.
Była to chwila głupoty. Mężczyzna z ambasady, któremu bynajmniej nie była 
potrzebna wizytówka dla udowodnienia, że jest członkiem SS, zauważył, iż 
istnieją miejsca o wiele gorsze od Aleksandrii, w których Niemiec mógłby spełnić 
swój patriotyczny obowiązek wobec Fiihrera — na przykład góry Norwegii, w 
których psychopatyczni partyzanci zaciekle przeciwstawiali się humanitarnej 
misji III Rzeszy, jaką była obrona ich przed Brytyjczykami.
Biskup szybko zdecydował, że jego naukowa praca była na tyle bliska ukończenia, 
iż mógł sobie pozwolić na podjęcie dodatkowych zadań. I dlatego właśnie siedział 
tego parnego, sierpniowego dnia w typowo francuskim bistro, popijając wyśmienitą 
kawę i słuchając raportu Herr Hansa na temat ostatnich odkryć. Człowiek ten 
jąkał się, nawracając do rzeczy, o których zapomniał nadmienić za pierwszym 
razem. Biskup nie pozwalał, by cokolwiek zostało zapisane — sam miał 
fotograficzną pamięć — nie miał jednak wątpliwości, że Hans przeglądał jakieś 
notatki, przygotowując się do spotkania. Głupiec, najprawdopodobniej zapomniał 
je spalić.
— Korozja pocisków artyleryjskich jest ważna, czyż nie? — dopytywał się Hans.
— Być może. — W rzeczy samej niemal z pewnością nie było to nic poważnego. Po 
prostu zwykłe zmatowienie obudowy z brązu kilku pocisków przeciwlotniczych pod 
wpływem słonego powietrza.
49
— Przypuszczam, że Rommel wkrótce zaatakuje — stwierdził Hans. — Zgadza się pan 
ze mną?
— Nie zajmuję się takimi sprawami. I pan również nie powinien. — Zgodnie ze 
źródłami Biskupa, Rommel miał zaatakować najpóźniej przed upływem miesiąca. Nie 
było jednak potrzeby dzielić podobnych informacji z takimi ludźmi jak Hans.
Biskup zauważył Egipcjanina przy stoliku z tyłu. Jakiś biznesmen, sądząc z 
wyglądu. Przyszedł tuż przed czy tuż po Hansie? Raczej niespotykane, aby 
Egipcjanin jadał sam.
Do diabła z tym. Ta gra doprowadza człowieka do tego, że widzi duchy. Chodzi o 
stres spowodowany koniecznością spotykania się z ludźmi pokroju Hansa. Na co 
człowiekowi inteligencja, skoro otaczają go sami głupcy?
— Pojutrze o tej samej porze. W tamtym drugim miejscu — powiedział.
Hans wstał, zorientowawszy się, że został odprawiony.
— Będę, Herr Bischof. — Widać było, że usiłował sobie przypomnieć, gdzie 
znajdowało się owo drugie miejsce.
Kiedy młody seksualny zboczeniec wyszedł — Biskup wiedział o tym z innych źródeł 
— as wywiadu zaczął bez żadnego powodu rozmyślać o El Natrun. W czasach 
bizantyjskiego chrześcijaństwa mnisi założyli tam prawie pięćdziesiąt opactw. Z 
pół tuzina istniało nadal. Jeśli musiałby kiedyś nagle zniknąć, należało o nich 
pamiętać.
Skinął na kelnera, położył pieniądze i wyszedł.
Przy stoliku z tyłu Jake Farallon obserwował go, jak wychodził. Poza tym, że 
obawiał się, iż ktoś rozpozna go mimo egipskiego przebrania — sam Farallon 
uważał, że bardziej przypominał Turka — obserwacja ta była czystą rutyną, 
kwestią połączenia paru punktów. Wiedział, że Hans był szpiegiem, i podejrzewał, 
że Martin Bischof — Biskup — jest po prostu człowiekiem, który dowodzi Hansem i 
innymi. Po raz pierwszy jednak udało mu się ich skojarzyć.
A zatem połączmy jeszcze kilka innych punktów. Sporo ich.
50
nawiązać łączność z Brytyjczykami — tak brzmiał opis charakteru jego pracy.
Farallon zapłacił rachunek. To dziwne, jak wszyscy piali z zachwytu na temat 
francuskiej kawy — jego zdaniem można było dostać lepszą w Hoboken.
On po prostu usiłował doprowadzić ją do szaleństwa, to jedyny powód, jaki 
Catherine w tym wszystkim dostrzegała. Kiedy wszystko zostało zaplanowane i 
ustalone, nawet dom czekający na nich w Surrey, Henry wpadł na głupi pomysł, że 
ona z Charlesem powinna wyjechać, a on zostanie. Oczywiście nie po to, żeby 
walczyć — co to, to nie. Ale żeby grać dalej swoją rolę niebieskookiego paszy — 
nic innego.
Irytujące. W ostatnich miesiącach — kiedy Niemcy drapali pazurami w drzwi niczym 
wilki — Catherine dzieliła z Hen-rym codzienną świadomość niebezpieczeństwa 
połączoną z głęboką troską o ich syna. Czyniąc to, odnalazła w sobie coś w 
rodzaju dawnych uczuć w stosunku do męża. A teraz znowu to!
— A co my z Charlesem zrobimy, kiedy Niemcy wyciągną cię stąd i zastrzelą? — 
spytała z goryczą.
— Wątpię, żeby do tego doszło — powiedział Henry z suchym uśmiechem, który 
kiedyś tak lubiła, a który teraz wydawał jej się nieznośnie irytujący. — Niemców 
tu jeszcze nie ma, a nawet gdyby byli, mam swoje zabezpieczenie. W każdym razie 
tobie i Charlesowi niczego nie zabraknie.
— Ale może będzie nam brakowało ciebie. Nie myślisz o tym? Nie uważasz, że 
twoje miejsce jest przy synu — i żonie?
— Naturalnie, że uważam — odrzekł Henry ugodowo. — Ale ty dochodzisz do 
przedwczesnych wniosków. Nikogo tu jeszcze nie ma. Poza tym musisz zrozumieć, że 
muszę pilnować interesów. Interesów ważnych dla nas wszystkich.
— A sprzedajże tę cholerną plantację! — wykrzyknęła nagle Catherine. — Sprzedaj 
ich wszystkich! — Usłyszała, jak
51
Um-Rashid poczłapała gdzieś za drzwiami, ale nie poza zasięg słuchu.
Henry westchnął. Wyglądał na tak zmęczonego, że Ca-therine niemal pożałowała 
swego wybuchu.
— Czy rzeczywiście myślisz — powiedział — że ktoś zechce kupić ponad 
dwadzieścia tysięcy hektarów, które w przyszłym tygodniu mogą się znaleźć w 
niemieckich rękach?
— Och, może i znajdą się w niemieckich rękach, ale podobno dochodzę do 
przedwczesnych wniosków.
Henry westchnął.
— Przykro mi. W tych okolicznościach żadna decyzja nie może być doskonała. 
Zrobiłem to, co uważałem za stosowne.
— Ty mnie nie kochasz — zakończyła zimno Catherine. Henry zawahał się. W głębi 
serca Catherine wiedziała, że
był zaskoczony — słowa „kocham" nie słyszano w willi już od dłuższego czasu. Ale 
mimo to był niezdecydowany.
— Kocham cię — odpowiedział mąż. — Pokochałem od momentu, kiedy po raz pierwszy 
cię ujrzałem.
— No to zachowuj się, jakbyś mnie kochał!
— Catherine...
— Nie kochasz mnie! Nie kochasz! Kochasz jedynie siebie i — poruszyła ręką tak, 
aby ogarnąć wszystko — i ten śmierdzący Egipt.
— Wcale tak nie myślisz!
— Tylko mi nie mów, co mam myśleć!
— Catherine! — Ruszył w jej stronę.
— Nie! Nie dotykaj mnie! Nie podchodź do mnie! Ty... ty głupcze!
Catherine wyskoczyła z pokoju. Ciepłe łzy na jej policzkach były niemal kojące, 
stare przyjaciółki w potrzebie. W korytarzu podszedł do niej Charles.
— Matko, co się stało?
— Nic. Zapytaj ojca.
Poszła do swojej sypialni i mocno zatrzasnęła drzwi. Po jakimś czasie przestała 
płakać.
52
„Kocham cię. Pokochałem od momentu, gdy ujrzałem cię po raz pierwszy".
Dziesięć minut później Um-Rashid, uśmiechnięta i gruchająca na swój typowy dla 
starej, bezzębnej kobiety sposób, wniosła tacę z kanapkami, herbatą i — choć 
musiała odczuwać odrazę — dużym kieliszkiem brandy. W domu, w którym brakowało 
córek, dobrze było mieć służące. Catherine sączyła brandy pod chłodną pieszczotą 
zamontowanego na suficie wiatraka i zapadła w sen. Śniła o tym, jak by tu 
przenieść swe życie z punktu, w którym obecnie się znajdowało, tam, gdzie 
pragnęła, by się znalazło.
W ostatnich dniach sierpnia 1942 roku Rommel zaatakował. Począwszy od El-Alamejn, 
bitwa szybko rozciągnęła się wzdłuż sześć-dziesięciopięciokilometrowego frontu. 
Od Morza Śródziemnego po depresję Al-Kattara Brytyjczycy poważnie wspierani 
amerykańskimi dostawami stawili mocny opór w brutalnym upale głębi pustyni — o 
wiele większy, niż spodziewał się Rommel. Lis Pustyni nigdy jeszcze nie przegrał 
bitwy, był jednak realistą — trzeciego września zaniechał ataku i przeszedł do 
defensywy.
Montgomery nadalwzmacniałsiły. Pod koniec października uderzył. Rommel, 
przebywający w tym czasie na urlopie chorobowym w Austrii, na osobisty rozkaz 
Hitlera ruszył z powrotem na front. Wrócił już jednak za późno. Afrikakorps był 
już pobity. W ciągu trzech tygodni resztki pozostałych czołgów wycofały się o 
tysiąc sto kilometrów, żołnierze piechoty, którzy nie zdołali dotrzymać kroku, 
pozostali w tyle i albo zostali wzięci do niewoli, albo zginęli.
Wraz z pokonaniem Rommla i zalaniem Maroka i Algierii przez armie amerykańskie 
skończyło się marzenie Hitlera o podboju Afryki Północnej.
W Kairze Miles Lampson toczył własne bitwy tego długiego lata i jesieni. Jedną z 
nich były nieustanne zmagania
53
z „chłopcem" — królem Farukiem mającym już teraz dwadzieścia dwa lata.
Tym razem problem był prosty. Lampson chciał, aby Faruk utworzył koalicyjny rząd 
z nacjonalistyczną partią Wafd, ponieważ Wafd była przynajmniej nominalnie 
probrytyjska w kwestii wojny. Faruk wolał frakcję, która obejmowała 
opowiadających się otwarcie za Niemcami.
Zwykła ojcowska pogawędka nie odniosła żadnych skutków. Król miał zdaje się 
ochotę pobrykać sobie. W jednej rozmowie robił uniki, bywał komiczny, uparty i 
arogancki zarazem.
Należało zastosować jakieś mocniejsze środki.
Następnego ranka Lampson zawołał swojego wojskowego attache.
— Weź kilka czołgów, kompanię czy jak wy to tam nazywacie. Wyślij je do pałacu 
Abdine. Każ dowódcy wywalić wrota i zatrzymaj je wprost na terenach pałacowych. 
Lufy czołgów nie powinny być wycelowane prosto w pałac, ale też nie za daleko od 
niego. Równie dobrze możesz wysłać z nimi jakiś oddział piechoty, na wypadek 
gdyby gwardia pałacowa była w wojowniczym nastroju.
I tak się stało. Faruk dostał nauczkę, a ambasador rząd, o który mu chodziło.
Następny problem był innego rodzaju. Generał Montgomery był człowiekiem o wielu 
oryginalnych pomysłach — Lampson uważał, że był nieznośnie zarozumiały z powodu 
swojej inteligencji — a jednym z nich było zaproponowanie amnestii wszystkim 
niemieckim szpiegom w Egipcie. Wszystkich puścić wolno, żadnej kary, mają się 
tylko zgłosić i przyznać do szpiegostwa oraz sypać nazwiskami. Zaskakująca 
liczba szpiegów przyjęła tę ofertę, zwłaszcza kiedy Rommlowi zaczęło się gorzej 
wieść na pustyni. A pośród nazwisk, które wymienili, były należące do kilku 
młodych, egipskich wojskowych, uczestników grupy zwącej się Wolnymi Oficerami.
os
54
Człowiek w drzwiach przedstawił się jako funkcjonariusz brytyjskiej służby 
bezpieczeństwa. Za nim stało kilku uzbrojonych żołnierzy. Młody egipski kapitan 
stanowczo protestował przeciwko temu wtargnięciu. Był we własnym domu. Nie mieli 
prawa w jakikolwiek sposób wtrącać się do jego spraw.
Mężczyzna odpowiedział na to wydaniem rozkazu ustąpienia na bok. Żołnierze 
wdarli się do środka. W ciągu paru minut znaleźli nadajnik radiowy niemieckiej 
produkcji, a młody oficer został aresztowany.
Jego rozprawa stała się czymś w rodzaju cause celebrę. W trakcie jej trwania 
młody oficer protestował nie tylko przeciwko brytyjskiej bezwzględności, lecz 
również przeciwko samej ich obecności w jego ojczyźnie. Zanim proces dobiegł 
końca, jego nazwisko, które brzmiało Anwar as-Sadat, znane było w całym Egipcie. 
To, naturalnie, bynajmniej nie powstrzymało skazania oficera.
Sadat spędził dwa lata w więzieniu. Wraz z nim uwięzionych zostało kilku jego 
towarzyszy spośród Wolnych Oficerów. Jeden z nich, porucznik Farid Hamza, został 
jego najbliższym przyjacielem. Sadat był uczuciowy, miał zmienne nastroje od 
impul-sywności po wściekłość, podczas gdy Hamza był cichy, spostrzegawczy i 
twardy. Sadat widział w nim podporę własnej siły.
Wiele lat później Farid Hamza zostanie również podporą Karimy Ismail.
Rorbział 3
ZwiAHVf
Egipt
5-CiŁ3-5 Biedny Faruk. Zaledwie parę lat temu wydawało mu się, ^WS&a że Allah 
pobłogosławił mu wszystkim, o czym mógłby ma-itb <Ś& rzyć zwykły śmiertelnik — 
młodością, urodą, piękną, młodą żoną i uwielbieniem jego ludu. W niektórych 
kręgach szeptano nawet, że to Faruk będzie być może tym, który nałoży opończę 
Kalifa i Dowódcy Wiernych, a zatem będzie pełnić funkcje, jakich nie pełnił nikt 
od czasów sekularyzacji Turcji przez Ataturka i zesłania na wygnanie ostatniego 
otomańskiego sułtana.
Pogłoski te przybierały na wadze i znaczeniu, gdyż wydawało się, że Faruk jako 
jedyny pośród władców na Bliskim Wschodzie mógł zyskać poparcie poza własnymi 
granicami. Swą siostrę Fawzię wydał za mąż za młodego szacha Iranu. Miał 
nadzieję wydać za mąż Faizę za następcę tronu Jordanii — i być może nawet 
stworzyć związek pomiędzy swą siostrą Fathią a małoletnim królem Iraku.
A teraz wszystko zdawało się walić.
I chociaż Faruk byl zawsze skory do żartów, nawet w czasach kryzysu, wiedział 
dobrze, że ten przeklęty Miles Lampson nie zaniechał prób usunięcia go z tronu i 
zastąpienia go jego wujkiem, probrytyjskim księciem Muhammadem Alim. Lecz w 
przeciwieństwie do wielu swoich poddanych, którzy modlili się, aby Niemcy 
uwolnili ich od brytyjskiego jarzma, Faruk nie żywił takich nadziei. Mimo że 
miał u Brytyjczyków słabą pozycję, to niemieckie zwycięstwo z całą pewnością 
kosztowałoby go tron.
Tymczasem jego chłopięca figura znikała pod pokładami tłuszczu,
56
której to prawdy nie potrafiła przysłonić już nawet zręczność krawców. Co gorsza, 
jego bajeczne małżeństwo wyprodukowało jedynie dwie cór-fei a to oznaczało, że 
choć był może i królem, jednak w oczach swoich rodaków nie był w pełni mężczyzną.
Będzie musiał próbować dalej. Łatwiej było jednak mówić, niż działać. Faruk 
wypróbował już wszystkie znane napary i środki miłosne—gołębie, baraninę, mango, 
haszysz. Nic nie pomagało. Jego królowej nic to nie obchodziło — zbyt była 
zajęta flirtowaniem z przystojnym i wysportowanym Wahidem Yussrim, synem 
pierwszej żony jego ojca. No i co on miał robić?
Nawet jego czcigodna matka, Nazli, kobieta twierdząca, że go uwielbia, trwała 
uporczywie w swym haniebnym związku z Ahme-dem Hassaneinem, nauczycielem, 
którego Faruk niegdyś ubóstwiał.
Biedny, młody król. Miał wspaniałe pałace, zabawki, o których zwykli 
śmiertelnicy mogli jedynie marzyć, i dzięki skąpstwu ojca odziedziczył ogromny 
majątek. Nie miał jednak prawdziwych przyjaciół — tylko służbę i pochlebców oraz 
paru kolegów — wśród nich stadko włoskich dworzan, których deportacji 
nieustannie domagał się Lampson.
Włosi byłi wrogami brytyjskiego imperium, przypominał mu Lampson, a Faruk 
podpisał przecież układ przyjaźni z Wielką Brytanią. Akurat ci Włosi może i są 
błaznami — a może i nimi nie są. Jednakże ich przywódca, Mussolini, chwalił się 
często i głośno, że Włosi i Egipcjanie są jednym narodem podzielonym przez morze.
„Deportuj ich" — nalegał Lampson, jak to miał w zwyczaju. „Deportuj, bo w 
przeciwnym razie — bo inaczej..."
Faruk odpowiedział zaś na to następująco — nadał Włochom egipskie obywatelstwo. 
Nowi obywatele nie mieli jednak czasu na odetchnięcie z ulgą. Aby zostać 
prawdziwymi muzułmanami —jak Faruk oznajmił — będą musieli poddać się obrzezaniu. 
I to natychmiast. Prowadził już ustalenia z chirurgiem.
Bez wątpienia niektórzy Włosi woleliby deportację. W ostatnim jednak momencie 
Faruk wycofał nóż, chichocząc ze swego żarciku i ciesząc się niewielkim 
zwycięstwem nad Brytyjczykami.
Lampsona to jednak nie rozbawiło. Nie bawiło też wielu Egipcjan,
57
że król zdawał się spędzać więcej czasu na zabawach niż na poważnych sprawach 
państwowych. Na początku panowania przydzielił ziemię ubogim, budował szkoły i 
szpitale — i mówił z namiętnością
0 swoich marzeniach o wolnym Egipcie. Teraz jednak, jak narzekali jego krytycy, 
zbyt by l zajęty własnymi problemami i przyjemnościami, aby się przejmować 
rodakami, którym powodziło się gorzej niż jemu. „W końcu on nawet nie jest 
Egipcjaninem" — mówili pogardliwie.
1 rzadko odzywał się po arabsku, woląc zamiast tego języki kolonialnych 
ciemięzców — angielski i francuski.
Na bazarach, w kawiarniach, potajemnych spotkaniach Stowarzyszenia Braci 
Muzułmanów odzywały się głosy przeciwko niemu. Faruk nie jest przyjacielem 
ubogich. A Brytyjczycy nie są niczyimi przyjaciółmi. Obie strony będą musiały 
odejść.
— Zamknij oczy, matko. Mam dla ciebie niespodziankę.
— Ale co? — Shams spojrzała na koszyk rzeczy do cerowania, który wypełniały 
przedmioty z domu paszy — obrus, na którym zrobiło się parę maleńkich dziurek, 
prześcieradło, które należało ponownie zaobrębić, delikatny kwadrat haftów 
zaczynających się pruć. Wszystko to będzie wymagało naprawy, zanim przygotuje 
wieczorną strawę dla własnej rodziny. Nie było czasu na zabawy.
— Proszę cię, matko — nalegał Omar. — To zajmie ci tylko chwilkę.
Shams roześmiała się i pogłaskała policzek syna.
— Jak sobie życzysz, ya Omar. Jeśli jednak nie skończę tej roboty...
Usta Omara zacisnęły się, uśmiech zniknął mu z oczu. Nie znosił faktu, że jego 
błogosławiona matka musiała służyć temu niewiernemu Inglizi i jego suczej żonie. 
Przypomniał sobie jednak, że nie był to czas na pobłażanie własnym uczuciom, 
lecz moment, by wnieść nieco przyjemności w ciężkie i wypełnione pracą życie 
Shams. Wziął ją za rękę i posadził na wybrzuszonej kanapie, która stała pod 
ścianą ich niewielkiego pokoju.
58
-— A teraz zamknij oczy. — Zrobiła to.
Omar wyszedł na zewnątrz i chwilę później wrócił, dźwigając ogromne, ciężko 
pozłacane krzesło, obite niebieskim brokatem.
.— Godne jest samego faraona — oświadczył stolarz w Bab al-Luq. — To Luwis 
Khamastashar — wyjaśnił, podając miejscową nazwę imitacji mebli z okresu Ludwika 
XV, które stały się tak popularne w okresie otomańskich władców. — Jest 
dokładnie takie samo jak krzesła w hotelu Shepheard's.
To Omarowi wystarczyło. Mimo że nienawidził cudzoziemców, którzy swą obecnością 
zbrukali Kair, wiadomo było powszechnie, że domagali się oni wszystkiego w 
najlepszym gatunku. A w hotelu Shepheard's było tylko to, co Kair miał do 
zaoferowania najlepszego. Omar targował się ostro, ale nie za bardzo, wyobrażał 
sobie bowiem, jak zabłysną oczy Shams na widok tego wspaniałego podarunku.
Teraz ujął swą matkę za rękę.
— Otwórz oczy! — rozkazał.
Wpatrywała się w stojący przed nią przedmiot zajmujący większość wolnego miejsca 
w pokoju.
— Ale co to? — spytała. — Co to jest?
— Dla ciebie — powiedział Omar z dumą. — Żebyś mogła usiąść i odpocząć, kiedy 
nie pracujesz dła tych przeklętych Ingliz.
— Cicho, cicho, synu — błagała, bojąc się, że wzrastająca nieustannie pogarda 
Omara dla paszy doprowadzi w końcu do tego, że utracą wszystko. Po raz pierwszy 
nie kłócił się, tylko po prostu pogłaskał ją po ręce. — Ale nic nie rozumiem — 
ciągnęła, znowu zwracając uwagę na krzesło. — Skąd to masz? Musi być chyba 
bardzo drogie?
— Kupiłem je, mamo — rzekł porywczo. — Mówiłem ci przecież o mojej wyśmienitej 
posadzie w sklepie Abu Hakima. Płaci mi bardzo dobrze, bo jestem lepszym 
pracownikiem od tych, których miał poprzednio. Nie dalej jak wczoraj powiedział 
mi nawet, że chciałby, aby jego własny syn pracował tak ciężko jak ja — kłamał 
Omar biegle. Jego miejscem zatrudnie-
59
nia były obrzeża miasta, dzielnica, do której rodzice nigdy nie zaglądali, 
właścicielem zaś stary człowiek, który w razie potrzeby za kilka monet obiecał 
potwierdzić kłamstwo Omara.
Shams pokręciła głową. Krzesło musiało kosztować więcej, niż młody człowiek mógł 
zarobić w przeciągu sześciu miesięcy. Nikt ze znanych jej osób nie miał czegoś 
podobnego. Chciała ponownie zapytać, skąd wziął pieniądze i czy miało to coś 
wspólnego z jego wstawaniem w nocy z łóżka i powrotami o brzasku. Jakoś jednak 
bała się zawrzeć swoje obawy w słowach, toteż nie odezwała się.
— Wypróbuj je, matko — zachęcał Omar. — Usiądź i powiedz, czy ci się podoba.
Shams podeszła doń wolno. Opierając dłonie na złoconych poręczach, osunęła się 
ostrożnie, jakby siedzenie krzesła miało ją w jakiś sposób odrzucić.
— No widzisz? — Omar uśmiechnął się z satysfakcją. — Czyż nie jest równie 
wygodne jak piękne?
Shams pokiwała wolno głową. Krzesło, choć bardzo piękne, nie było jednak tak 
wygodne jak ich wysłużona kanapa. Wolałaby jednak odciąć sobie język, niż 
przyćmić oczywistą radość syna. Wstała i pocałowała go, głaszcząc po włosach, 
mrucząc, że Allah pobłogosławił ją najlepszym ze wszystkich synów. A potem 
podeszła do małego kredensu, wyjęła wytarte, białe prześcieradło i przykryła nim 
krzesło.
Omar zmarszczył brwi.
— Dlaczego to zrobiłaś?
— Chronię w ten sposób to piękne krzesło, mój synu, aby pozostało piękne i 
czyste.
— Nie! — powiedział, zerwawszy prześcieradło. — Chcę, żebyś używała go 
codziennie. Nikt inny tylko ty — byś wiedziała, jak wspaniałą jesteś kobietą i 
jak bardzo kocha cię twój syn.
Shams poczuła, że coś wezbrało jej w piersiach, policzki kobiety zwilgotniały. 
Faktycznie została pobłogosławiona przez Allaha. Jakże kochała syna, którego 
zesłał jej Wszechmogący.
60
A mimo to miłości zawsze towarzyszy troska, cóż więc miała począć z tymi długimi, 
pełnymi obaw nocami?
Charles podszedł bliżej do lustra wiszącego nad ciężką, empirową toaletką, którą 
matka przyniosła ostatnio do jego pokoju. Rozmazał trochę mydła po ledwie 
dostrzegalnych włoskach, które zaczynały kiełkować mu na policzkach, a następnie 
przejechał lekko brzytwą po piance. Wytarłszy twarz czystym ręcznikiem, ponownie 
przyjrzał się własnemu obliczu. „No właśnie" — pomyślał. „O wiele lepiej". Choć 
Henry powiedział mu, że nie musi jeszcze się golić, Charles nie wiedział, 
dlaczego miałby z tym zwlekać. Potem poszedł do łazienki, wymył brzytwę tak, jak 
to robił ojciec, zafascynowany widokiem maleńkich włosków spływających do zlewu.
Ojciec rozmawiał z nim na temat „stawania się mężczyzną" z oczywistym 
zażenowaniem, sprawiając, że Charles poczuł się również zawstydzony sposobem, w 
jaki zaczynało zmieniać się jego ciało i w jaki załamywał mu się głos, 
wprowadzając go w zażenowanie w najmniej odpowiednich momentach — na przykład 
wtedy, gdy był w pobliżu Karimy.
Zawsze lubił jej towarzystwo, podobał mu się jej bogaty, melodyjny głos, teraz 
jednak reagował na nią w nowy i zakazany sposób — a zmiana ta była zarówno 
niepokojąca, jak i przyjemna.
— Musisz z nim porozmawiać, Henry — nalegała Ca-therine. — Musisz pogadać z 
Charlesem. Nie życzę sobie, aby rozmawiał po arabsku, kiedy mu się żywnie podoba. 
I nie chcę, żeby się bratał z ludźmi, którzy u ciebie pracują, Henry. Po prostu 
nie życzę sobie tego. Dałeś mu taki okropny przykład, chodząc w tej galabii 
niczym prosty wieśniak, rozmawiając ze służbą, jakby była równa tobie, 
zakładając tę szkołę. Dla służby! Zrobiłeś z nas pośmiewisko! Pani Chalmers
61
napomknęła nawet w klubie, że masz czerwone skłonności. No wyobraź sobie!
Mimo iż „czerwone skłonności" były nową kombinacją, jednak była to stara śpiewka, 
część bitwy nie do wygrania. Mógłby powiedzieć, że to Catherine była tą, która 
zachowywała się absurdalnie, udając, że jej angielska matka była jedyną liczącą 
się częścią jej dziedzictwa. Jednak nie chciał być okrutny. Kiedyś kochał żonę 
namiętnie. I wierzył, że zestarzeją się razem pod ciepłą osłoną miłości.
Nieżyjący już rodzice Catherine byli dobrymi ludźmi. Jej matka, dyrektorka 
angielskiej szkoły dla dziewcząt, pozwalała sobie tylko na jeden snobizm — nie 
znosiła nikogo, kto był głupi lub rozmyślnie ograniczony. Była oddana ojcu 
Catherine, Shafickowi, nauczycielowi, który poświęcił się pracy w szkole dla 
chłopców, człowiekowi, którego miłość do wiedzy dorównywała jej własnej. 
„Dlaczego zatem — pytał nieustannie Henry samego siebie — Catherine stała się 
taką snobką?".
Być może powinna uprzedzić go o tym ich pierwsza podróż do Anglii, gdy zabrał 
Catherine, ażeby przedstawić ją swoim rodzicom — naturalnie razem z jej ciocią w 
charakterze przy-zwoitki. Była olśniona wytwornością londyńskiego mieszkania 
Austenów, ich dystyngowanym, choć podniszczonym domem na wsi, tą angielskością 
wszystkiego, co widziała. Stwierdziwszy, że wolałaby już nigdy nie wracać do 
domu, Catherine nalegała na londyński ślub, choć oznaczało to, że ze wszystkich 
jej krewnych tylko rodzice mogli w nim uczestniczyć.
Austenowie, choć niezadowoleni, że Henry wybrał sobie za żonę kobietę półkrwi, 
pocieszali się trochę faktem, że była w połowie Angielką. A także tym, że Henry 
był drugim synem, nie mającym żadnych nadziei na odziedziczenie rodzinnego domu 
i tytułu, które miały przypaść jego bratu.
W owych wczesnych dniach Henry nie dostrzegał niczego, co mogłoby przyćmić 
przyszłe szczęście. „Być może — myślał — jak wszyscy zakochani byłem ślepy".
62
-— Henry, czy ty mnie słuchasz? Czy w ogóle słyszałeś choć słowo z tego, co do 
ciebie mówiłam?
— Tak, naturalnie, moja droga.
— Co więc zamierzasz w tej sprawie zrobić?
— W sprawie...
— W sprawie Charlesa, do cholery! Nasz jedyny syn zamienia się w tubylca! Tak 
jak jego ojciec. Gdybyś choć go nauczył, co to znaczy być dżentelmenem, ale ty 
nic...
Mógł ją powstrzymać w połowie tyrady, mógł jej powiedzieć, że bycia dżentelmenem 
nie można się było nauczyć — i że Charles był w każdym calu dżentelmenem, pomimo 
jego rosnącej sympatii dla wszystkiego, co egipskie. Takich rzeczy jednak 
również nie mógł jej powiedzieć.
— To naturalne, że on kocha Egipt — odpowiedział Henry łagodnie. — Urodził się 
tutaj. Tutaj się wychował. To wszystko, co zna.
— Otóż to! — oświadczyła Catherine z triumfem, jakby były to gem, set i partia 
tenisa.
Henry pokręcił głową, nie rozumiejąc.
— Egipt jest wszystkim, co on zna — sparafrazowała jego słowa, ignorując 
regularne wizyty, jakie Charles składał angielskim dziadkom. — Właśnie dlatego 
musisz go wysłać do szkoły w Anglii, żeby mógł poznać swoje prawdziwe korzenie.
— Och, to z pewnością nie będzie konieczne, moja droga. Po skończeniu Arthur 
Academy będzie w stanie uzyskać równie dobre angielskie wykształcenie w Victoria 
College. Uczyły się tam najświetniejsze umysły Anglii. Mają tam mundury, 
gimnastykę, nawet kary cielesne — zażartował.
Cathrine nie uśmiechnęła się. Zacisnęła usta, wyprostowała ramiona, i Henry 
wiedział, że w tej kwestii wygra.
Karima wstała w ciemnościach. Była zaledwie trzecia rano czwartego dnia ramadanu. 
Miała robotę do wykonania i najle-
63
piej było zabrać się do tego wcześnie. Umywszy więc twarz i ręce, nakryła stół 
do rodzinnego śniadania — chleb, ser, oliwki ifoul muddamas*. Zaparzyła herbatę, 
którą ojciec jej polubił zupełnie jak Anglicy, obudziła rodziców i brata, aby 
mogli zjeść, zanim rozjaśni się na tyle, by można było rozróżnić białą nitkę od 
czarnej. A potem nie można już było nic jeść aż do ponownego zapadnięcia zmroku.
Przy śniadaniu nie toczyło się żadnej rozmowy — jakby wszyscy zachowywali siły 
na długi dzień przed nimi. Kiedy rodzina skończyła, Karima wymyła i wytarła te 
parę talerzy i misek, jakie posiadali, następnie ułożyła je starannie na półce, 
którą zamontował dla matki Omar. Wkrótce rodzice udadzą się do willi Austenów — 
Mustafa, aby oczekiwać żądań paszy, Shams, aby pozbierać brudne rzeczy rodziny 
do prania.
Karima nuciła, rozczesując włosy i przygotowując się do pójścia do szkoły. 
Dzisiejsze lekcje będą łatwe, nauczyciel bowiem przestrzegał postu. Być może 
będą czytać jakieś wersety z Koranu albo opowiadać sobie historie z młodości 
Proroka.
Wkrótce potem jedynie Shams i Omar pozostali w domu. Był to moment, na który 
czekała kobieta.
— Mój synu, co to za papier? — spytała cicho, wyciągając jedną z broszur, która 
była wsunięta w jego Koran. Nie miała zamiaru zaglądać do jego rzeczy. Po prostu 
sprzątała i papiery te wypadły z jego świętej księgi.
Omar zesztywniał, jak gdyby szykował się do bitwy, a potem rozluźnił się.
— To nic takiego, ya ummi. Nic, czym musiałabyś się zamartwiać. — Sięgnął ręką, 
aby pochwycić broszurkę, lecz Shams przytrzymała go.
Mimo iż nigdy nie nauczyła się prawidłowo czytać, jednak rozróżniała parę 
wyrazów. Niewierni. Śmierć. Król. W milczeniu wskazała na to i na tamto, 
błagając ciemnymi oczyma Omara, aby powiedział jej, że to jakaś pomyłka, że 
papiery na-
* Potrawa z gotowanego grochu włoskiego i fasoli.
64
leżały do kogoś innego. Jednakże już nawet czekając na jego odpowiedź, wiedziała, 
że nie było żadnej pomyłki. Jej jedyny syn, jej serce, narażał się na 
niebezpieczeństwo.
Omar zwiesił na chwilę głowę. Nie dlatego, że wstydził się tego, co zrobił, lecz 
dlatego, że nie chciał sprawiać matce bólu i przyczyniać się do jej zmartwień. 
Mógłby skłamać, ażeby ją uspokoić. Jednak mężczyzna nie kłamał własnej matce.
— Matko, droga matko — odezwał się nietypowo delikatnym i pocieszającym głosem. 
— Nie chcę, abyś się martwiła. Spełniam wolę Allaha. Rozszerzam wiarę, tak jak 
On nam nakazuje. Pomagam biednym, tym, którym nikt inny nie pomaga...
— Ale jeśli cię złapią, mój synu, wtrącą cię do więzienia. Mogą cię nawet zabić. 
— Shams rozpłakała się cicho, jakby obawiając się, że ktoś ją usłyszy.
Omar nie posiadał wielu ciepłych uczuć, lecz nie potrafił wytrzymać łez swojej 
matki. Objął ją ramionami i przytulił do siebie mocno.
— Przyrzekam ci — powiedział gwałtownie. — Przyrzekam na własną duszę, że mnie 
nie złapią. I przyrzekam ci — dodał — że pewnego dnia, kiedy przyjdą lepsze 
czasy dla Egiptu i ludzie tacy jak pasza stąd wyjadą, będziesz miała wszystkie 
rzeczy, na jakie zasługujesz, moja ukochana matko. Przysięgam ci to.
Słowa Omara nie zdołały pocieszyć matki. Wręcz przeciwnie, potwierdziły po 
prostu jej najgorsze obawy. Choć przyrzekał i przysięgał, czy mógł sprostać sile 
żołnierzy i policji? Zacisnęła mocno powieki, jej ramiona nadal dygotały.
— Błagam cię — powiedziała ochrypłym głosem. — Przynajmniej bądź ostrożny.
— Będę — odpowiedział żarliwie Omar, zadowolony, że skończyła tę kwestię.
Shams pokręciła głową z rezygnacją, wiedząc, iż teraz było to już tylko w rękach 
Allaha, który o wszystkim decydował. Jeśli synowi pisane było, że przeżyje, to 
rzeczy, które robił, nie miały takiego znaczenia. A jeśli pisane mu było inaczej 
— nie,
65
nie mogła, nie pozwoli sobie nawet na wyobrażenie sobie tego. I w imię Allaha 
Wszechmogącego zaczęła się modlić.
Było to późne popołudnie i Karima ściągała ostatnią sztukę bielizny ze sznura, 
kiedy podszedł do niej Charles, niby zupełnie przypadkowo, choć tylko on 
wiedział, że nie był to wcale przypadek. Pot spływał jej po twarzy, usta miała 
spierzchnięte i suche.
— Pozwól, że ci pomogę — zaproponował, sięgając po długie prześcieradło.
— Och, nie, nie powinieneś — zaprotestowała, wiedząc, co by się stało, gdyby 
ktokolwiek zobaczył, iż syn paszy wykonuje robotę za służbę.
Charles odsunął się niechętnie. Podziwiał hart ducha Kari-my, chciał jednak w 
jakiś sposób ulżyć jej w dziennych obowiązkach. Wiedział, że nie może 
zaproponować jej nic do picia — uczynił to kiedyś, zanim zrozumiał zasady postu.
— Ani nawet jednego łyka — powiedziała mu wtedy z naciskiem. Ani kęsa na 
skosztowanie ulubionego ciastka, bez względu na to, jak bardzo była głodna! 
Wiedział, jak ciężko pracowała, musiała być niezwykle głodna i spragniona.
— Jesteś niesamowicie mocna.
Spuściła oczy, poczuła, że rumienią się jej policzki, bynajmniej nie od gorących 
promieni słońca.
— To nic takiego — powiedziała skromnie. — Mój ojciec zaprzestaje palenia 
papierosów, a wydaje mi się, że po Allahu i własnej rodzinie kocha je 
najbardziej. A on i matka nie jebią się aż do zakończenia ramadanu.
— Nie jebią się? — zapytał Charles, który nie słyszał wcześniej takiego 
określenia.
— Czy ty o niczym nie wiesz? — odpowiedziała z taką wyższością, że Charles 
zmuszony był się uśmiechnąć. — No, wtedy kiedy mężczyzna i kobieta stykają się 
razem. No wiesz...
66
Teraz przyszła kolej na Charlesa, żeby się zarumienić.
— Ach, tak, rozumiem. — Mimo iż zaczął odczuwać wzrastające w nim nowe 
zafascynowanie Karimą, nadal nie wierzył, że zaniechanie jebania mogło być 
porównywalne z głodowaniem przez cały dzień. Patrzył w milczeniu, podziwiając 
wdzięk, z jakim składała czystą bieliznę szybkimi, zręcznymi ruchami {'układała 
ją porządnie w koszyku.
— Przynajmniej usiądź i odpocznij przez minutę — zaproponował, kiedy skończyła. 
Rozejrzała się i widząc, że nikt ich nie obserwuje, znalazła zaciemnione miejsce 
i usiadła. Charles podszedł do jednej z pięknych fontann plantacji, zamoczył 
chusteczkę w wodzie i podał ją Karimie. Przyjęła ją z wdzięcznością, 
przykładając do twarzy chłodną wilgoć.
— Dziękuję — powiedziała. — Wypiorę ci ją z dziennym praniem.
Charles skinął głową. Nie lubił, gdy przypominano mu nieustannie, że Karima była 
tu po to, aby usługiwać jemu i jego rodzinie.
— Co robiłaś dzisiaj w szkole? — zapytał, szukając tematu do rozmowy.
— Och, rozmawialiśmy na temat Aiszy — żony proroka. Walczyła razem z nim w 
bitwach. No wiesz, ramię w ramię z mężczyznami. Była wielką bohaterką.
Charles uśmiechnął się, widząc jej entuzjazm.
— Wygląda na to, że rzeczywiście była wyjątkową kobietą.
— Egipt miał wiele wyjątkowych kobiet — ciągnęła. — Słyszałeś kiedyś o Hudzie 
el-Sharawi?
— Nie, nie sądzę.
— Otworzyła pierwszą szkołę dla dziewcząt. Zaczęła publikować pierwszy magazyn 
kobiecy. I ściągnęła chustę. Publicznie! Ludzie atakowali ją za to — to było w 
1929 roku, no wiesz, dawno temu. Ona jednak powiedziała, że nie Prorok nakazał 
kobietom nosić chusty, że Turcy to wymyślili, by trzymać swoje kobiety w ukryciu.
67
Zachęcona uśmiechem Charlesa mówiła dalej o walce Shara-wi przeciwko poligamii i 
wydawaniu za mąż nieletnich dzieci.
— Ale te rzeczy nadal się zdarzają — zauważył Charles, który słyszał, jak 
rodzice mówili o mężczyznach żeniących się z dziesięcioletnimi dziewczynkami i 
innych, mających po trzy lub cztery żony.
— Wiem o tym — zgodziła się poważnie Karima. — A jednak Huda pragnęła ulżyć 
życiu innych kobiet. I to było bardzo ważne.
— Mów dalej.
— Czuję się jak Szeherezada. — Roześmiała się. — Zawsze domagasz się następnej 
opowieści.
— Bo ty zawsze sprawiasz, że pragnę kolejnej historii — odpowiedział śmiało.
Popatrzyła na niego z czymś graniczącym z uwielbieniem w oczach. „Gdybyż tylko 
moja skóra była jaśniejsza" — myślała. „A oczy niebieskie zamiast ciemnych, 
ciało wyższe i pulchniej-sze. Być może jednak Charles podzielał angielskie 
upodobanie do chudych kobiet. Tyle z wielkich dam, które odwiedzały żonę 
Henry'ego paszy, było tak potwornie chudych, mimo iż mężowie ich byli przecież 
na tyle bogaci, że mogli je dobrze wyżywić".
— Huda walczyła też przeciwko aranżowaniu małżeństw — powiedziała cicho Karima. 
— Wierzyła, że kobieta powinna iść za głosem swojego serca i sama wybrać 
mężczyznę, z którym chciałaby spędzić resztę swego życia.
— Czy ty też w to wierzysz, Karimo? — zapytał na poły żartobliwie.
— Tak — odpowiedziała żarliwie. — Wierzę, że jeśli kobieta poślubi mężczyznę, 
którego pragnie, wówczas zrobi dla niego wszystko. Będzie nawet razem z nim 
walczyć, tak jak robiła to żona Proroka.
Skinął głową poważnie, jakby się z tym zgadzał. A jednak nie mógł się 
powstrzymać od myśli, czy jego matka wybrała sobie męża? A jeśli tak, dlaczego 
była ciągle zła.
68
es
Razem czekali na zachód słońca. Karima zakończyła swe obowiązki i wymknęła się z 
domu. Charles uniknął pytań matki udając, że idzie do łóżka. W końcu słońce 
zaszło, wystrzelono z działa, wokół minaretów zaczęły migotać światełka, 
ogłaszając porę na iftar — przerwanie postu. Karima podskoczyła, jakby wszystko 
to było w jakimś sensie niespodziewane. Choć Charles najadł się do syta przy 
stole Austenów, poczuł podniecenie Karimy i podzielał je.
— Teraz zobaczysz — powiedziała z entuzjazmem — jak cudowne może być jedzenie. 
— Ujęła go za rękę i poprowadziła w stronę ulicznych sprzedawców, którzy czekali 
na poszczących klientów z różnymi rodzajami pachnących, smakowitych przysmaków.
— Pozwól, że ja zapłacę — powiedział Charles. — Proszę.
— Mam swoje kieszonkowe. Matka dała mi je z okazji ra-madanu. — Dumnie 
pokazując parę swoich monet, kupiła^)»/ ifalafel oraz amar el-din, słodki napój 
zrobiony z syropu mo-relowego. Zjadła szybko, bo była rzeczywiście porządnie 
głodna. Kiedy jednak zobaczyła, że Charles się uśmiecha, zwolniła.
— Co się stało?
— Nic, po prostu rozkoszuję się widokiem ciebie, jak jesz.
— Śmiejesz się ze mnie! Dlatego, że jem jak żarłoczny kozioł?
— Nie, przenigdy, Karimo. Naprawdę. Po prostu rozkoszowałem się z drugiej ręki 
przyjemnością, jaką ci to sprawiało. To wszystko.
Spojrzała na niego sceptycznie, po czym już wolniej skończyła jeść.
Aby zadośćuczynić jej tę gafę, Charles kupił dla nich obojga ciastka — ąataif — 
nadziewane orzechami pistacjowymi, migdałami i rodzynkami i oblane syropem z 
cukru o smaku cytrynowym, i ogromną porcję kanafa — ciasta ze śmietanką, 
przypominającego anielskie włosy, posypanego rodzynkami i orzechami.
69
— Nie jestem już wstanie przełknąć ani kęsa — oznajmił wkrótce Charles.
— A ja mogę. Chodź ze mną.
I poszedł śmiało, nie zważając na wściekłość matki, na którą był narażony, gdyby 
go na tym przyłapała. Szli od domu do domu, śpiewając zgodnie: „Szczęśliwego 
ramadanu!" I wszędzie, gdzie zaszli, dawano im jakieś słodycze — parę 
pistacjowych orzeszków, nugat, tureckie delicje.
Choć w domu Austenów nie brakowało słodyczy — ani też żadnych innych rzeczy — 
Charles podzielał z Karimą oczywistą przyjemność w jedzeniu tych słodkości i 
zbieraniu ich. „Jest jak małe dziecko" —pomyślał, czując jednak do niej bardziej 
czułość niż wyższość. „Docenia nawet małe rzeczy — i wszystko, co czuje, maluje 
jej się na twarzy".
Wkrótce jednak Karima oświadczyła, że już pora wracać do domu.
— Muszę teraz odpocząć. Ojciec powiedział, że w tym roku mogę z nim i z Omarem 
iść dziś wieczorem na plac, na czytanie Koranu.
Kiedy wracali z powrotem na plantację, Charles zaproponował Karimie swoją porcję 
ramadanowego łupu.
— Moja matka nie lubi, jak trzymam słodycze u siebie w pokoju.
„Twoja matka nie lubi niczego ani nikogo" — pomyślała Karima, a potem zganiła 
siebie samą za to, że była taka nieżyczliwa, szczególnie w okresie ramadanu. 
Było to jednak prawdą. Pani Henry była równie niemiła dla paszy, jak pasza był 
dla wszystkich dobry. Każdy, kto pracował dla paszy, wiedział, że jego żona 
chciała, aby zachowywał się jak typowy brytyjski lord. Karima przyjęła słodycze 
— podzieli się nimi z matką.
Och, mój Panie! Nakaż mi zatem, abym był Wdzięczny za Twoje laski, którymi mnie 
i moich rodziców
obdarzyłeś
70
/ abym wypracował w sobie prawość, która Ciebie zadowoli l abyś przyjął mnie do 
szeregu Twoich prawych sług.
Głos szejka był głęboki, jego intonacja melodyjna i Karima, przeszyta dreszczem 
pod wpływem słów sury, znajdowała pocieszenie w pewności, jaką dawały łaski i 
miłosierdzie Allaha. Czytanie trwać będzie całą noc, niemal do pierwszego 
brzasku, lecz Karima i jej rodzina nie mogła zostać tak długo, skoro czekał ich 
następny dzień pracy.
Pomiędzy kolejnymi czytaniami odbywały się występy tancerzy, między innymi 
derwiszów, których Karima bardzo lubiła, kręcących się i wirujących dookoła tak 
długo i tak szybko, że patrząc na nich, kręciło się jej w głowie. I były również 
śpiewy. Teraz jedna z wiejskich kobiet wystąpiła do przodu i zaczęła znaną pieśń 
Um Kalthum KhufAllah — Bojaźń przed Bogiem. Niewiele myśląc, Karima przymknęła 
oczy i przyłączyła się do niej, jej czysty, słodki głos harmonizował z 
ciemniejszym, głębszym głosem starszej kobiety. Tłum ucichł, a kiedy pieśń się 
skończyła, nastała kolejna długa cisza.
Karima spojrzała na ojca. W oczach miał łzy, kiedy pogłaskał ją po głowie.
— Naprawdę otrzymałaś dar od Allaha, moja córko. Mam nadzieję, że zawsze 
będziesz używała go dla jego chwały.
Uścisnęła rękę Mustafy, jak gdyby chciała mu powiedzieć: „Będę, ojcze". Karima 
rzadko otrzymywała komplementy — w końcu była jedynie dziewczynką — toteż ten 
wzięła sobie głęboko do serca. Była to jednak krótka chwila. Parę kroków dalej 
Omar patrzył na nią z wściekłością. Dobrze wiedziała, co myślał, bez względu na 
słowa ojca. Publiczne śpiewanie było złem, wykonywanie jakichkolwiek 
przedstawień było złem, niemal wszystko, co robiła, było niewłaściwe. Śmiało 
wytrzymała jego wzrok, jakby chciała zapytać, jakimże złem mogło być śpiewanie 
na chwałę Allaha. On jednak wpatrywał się w nią jeszcze ostrzej, jakby patrzył w 
głąb jej duszy, i przeraziła się.
71
Chwilę później do jej brata podszedł jakiś starszy mężczyzna i szepnął mu coś na 
ucho. Omar pokiwał kilkakrotnie głową, pozwolił sobie na ostatnie groźne 
spojrzenie pod adresem Kari-my i odszedł.
Wiedziała, dokąd Omar szedł, dokąd tak często chodził po nocach. Połowa ich 
sąsiadów również wiedziała. Stowarzyszenie Braci Muzułmanów — przynależność do 
niego była zakazana — lecz Egipt był jakby zbiorem małych wiosek, w których 
każdy wiedział, co robili sąsiedzi. Choć Karima bała się brata, jednak 
podziwiała jego odwagę czynienia dobrych rzeczy, nawet jeśli były one zakazane. 
Jej własnej rodzinie powodziło się pomyślniej niż sąsiadom, którzy jeśli 
zachorowali, nie byli w stanie opłacić ani lekarzy, ani lekarstw. Stowarzyszenie 
opiekowało się takimi ludźmi. Karima wiedziała również, że stowarzyszenie uczyło 
ludzi historii islamu, aby zamiast wstydzić się swojej nędzy, dowiadywali się o 
czasach, kiedy islamski kalif rządził większością cywilizowanego świata.
Eid al-Sagir wyznaczał koniec ramadanu. Skończył się post i obowiązkiem było 
obfite jedzenie. Z okazji świąt Henry dał wszystkim swoim pracownikom hojne 
premie. Mustafa kupił prezenty dla całej rodziny — Karima z dumą pokazywała nową 
sukienkę, starając się, aby Charles ją w niej zobaczył. A ponieważ jałmużna 
stanowiła jeden z pięciu filarów islamu, rodzina Karimy podzielić się miała 
nadwyżkami ramadanu z tymi, którzy posiadali znacznie mniej.
Shams miała w zwyczaju kupować chleb dla biednych w każdy piątek — chleb był 
tani, a oni — niech będą za to dzięki Allahowi — mieli szczodrego pracodawcę. Z 
okazji tych świąt Shams podwoiła zakupy chleba. W domu zrobiła razem z Karima 
małe paczuszki, dodając trochę sera i parę oliwek do każdej z nich.
Kiedy wyruszały z tymi podarunkami, pojawił się Charles. Wybiegłszy naprzeciw, 
usiłował wziąć od Karimy koszyk.
72
__Pozwól — zaproponował. — Pozwól, że ja poniosę. Pozwól mi sobie pomóc. Dokąd 
idziecie?
Shams pokręciła głową, jakby niczego nie słyszała. Odeszła prędko, zbyt dobrze 
wiedząc, co powiedziałaby pani domu, gdyby zobaczyła, że Charles pomaga służbie 
nieść pakunki.
Karima również potrząsnęła głową.
— Przykro mi, Charlesie. Sądzę, że nie powinieneś tam iść. Ludzie, do których 
idziemy... im trudno przyjmować jałmużnę. Nie chcieliby, aby zobaczył ich 
Inglizi.
— Och! No cóż, naturalnie.
— Nie gniewasz się na mnie, co?
— Z całą pewnością nie. Uważam, że to, co robisz, jest niezmiernie dobre. — I 
faktycznie tak myślał.
Po raz pierwszy jednakże obydwoje otwarcie przyznali, że dzieliła ich ogromna 
przepaść. I nie był to jedyny raz.
?????? 4
Śmierć ?? wietrze
Aleksandria, 1944 rok
2&$2 Walki w Afryce Północnej zakończyły się, a Africakorps .t»jjj>« niemal 
przestał istnieć, zmiażdżony przez Brytyjczyków «*> <*» uderzających z Egiptu i 
Amerykanów napływających z Al-gierii i Maroka, wybity niemal do nogi lub wzięty 
do niewoli. Mimo że wybuchy artyleryjskie nie połyskiwały już w nocy na 
horyzoncie niczym skwarne błyskawice, nad Aleksandrią nadal wisiało widmo wojny. 
Miasto oraz jego ogromny, podwójny port przypominały ruchliwe zaplecze teatralne 
dla wielkiego dramatu inwazji Włoch i południowej Francji. Wszędzie roiło się od 
żołnierzy, marynarzy, statków i maszyn wojennych. Szpiedzy nadał bywali w 
kawiarniach oraz klubach, choć tym po niemieckiej stronie praca wydawała się 
coraz bardziej niedorzeczna i najodważniejsi spośród nich planowali powrót do 
ojczyzny, by bronić jej w czasie kryzysu, a reszta rozważała uroki Argentyny i 
Paragwaju.
Ałianci wygrywali — ten fakt, bez względu na jego oczywistość, wywoływał 
mieszane uczucia pośród Egipcjan. Wielu z nich, a zwłaszcza biedota, trzymało 
się przekonania, że Muhammad Haidar jeszcze w jakiś sposób dokona cudu —krążyły 
pogłoski, że wkrótce ujawni jakąś tajną, nie do zwyciężenia broń. Ci lepiej 
poinformowani zaakceptowali to, co było oczywiste —;' rozpaczali, że nigdy już 
nie uwolnią się od Brytyjczyków. Jedynie nieliczni patrzyli dalej i widzieli, że 
koniec tej wojny przyniesie ze sobą zmianę świata, w którym zmieni się również i 
rola Egiptu.
Jednakże przez dzień czy dwa, kiedy zima 1944 roku wycofywała
1A
się ostatecznie, nic nie miało większego znaczenia. O wiele ważniejsze było 
zasadniczo egipskie święto Shamm eł-Nessim, oznaczające dosłownie „święto 
powiewu wiatru". Obchodzone zarówno przez chrześcijan, jak i muzułmanów, sięga 
czasów faraonów i przypada w pierwszy dzień wiosny, w poniedziałek, zaraz po 
Wielkanocy koptyjskich chrześcijan. Jest to okres, w którym nie ma miejsca na 
wojnę ani na politykę, ani nawet na przeszłość, a jedynie na prostą przyjemność 
znajdowaną w ziełeni świeżego Uścia, wiecznej i zawsze powracającej odnowie 
życia.
— Nie rozumiem tego, po prostu nie rozumiem! — stwierdziła Catherine. — 
Dlaczego musimy... się z nimi zadawać, jakbyśmy byli jedną wielką rodziną. To 
zakrawa na groteskę.
— Zawsze organizowaliśmy Shamm el-Nessim dla naszych pracowników — odpowiedział 
spokojnie Henry. Siedzieli w jej sypialni, w pobliżu rzekomo nie było służby, 
lecz to nigdy nie było pewne.
— Ale nie tak. Tłuszcza fellachów nad brzegiem morza. Rzeczywiście!
Henry niemal westchnął, ale powstrzymał się — byłoby to równoznaczne z 
pociągnięciem zawleczki granatu. Do pewnego stopnia miała rację. Przedtem 
uroczystości zawsze odbywały się na jednej z plantacji, gdzie jasno wytyczone 
były granice, i Catherine nie musiała zrobić nic poza majestatycznym obejściem 
dookoła trawnika. Jednakże w tym roku, kiedy niebezpieczeństwo wojny w końcu 
minęło, a bogactwo Henry'ego sięgnęło rekordowych jak dotąd szczytów, czuł 
potrzebę zrobienia czegoś specjalnego. A zatem załatwił, aby wszystkich jego 
pracowników oraz ich rodziny, które tylko sobie tego życzyły — a to znaczy 
wszyscy — przewieziono ciężarówkami na plażę w dniu Shamm el-Nessim. Zafundował 
im tam świąteczną ucztę na części morskiej plaży, za której wynajęcie zapłacił 
skromną łapówkę.
— Być może byłem nieco nadmiernie... entuzjastyczny —
75
rzekł uspokajającym tonem. — Jednak nie możemy już tego odwołać, nieprawdaż?
— Byłoby to trudne — odparła Catherine, gorzko wyJ krzywiając usta.
Henry podszedł do okna i spojrzał przez nie na zewnątrz. Widok skrzydeł willi i 
otaczających ją gruntów nigdy nie przestał sprawiać mu przyjemności. Stworzył to 
miejsce, w którym można było cieszyć się dobrym życiem.
— Moja droga, jeszcze mogą przyjść takie czasy, kiedy będziemy się cieszyć, że 
dobrze traktowaliśmy tych, którzy dla nas pracują. — Dużo o tym myślał. Wszystko 
się zmieniało się i zmieni jeszcze bardziej. Wystarczyło tylko obserwować to, co 
działo się w Indiach. Jak długo Brytania zdoła się tam utrzymać, kiedy już 
skończy się wojna? A w Egipcie, wojna czy nie, coraz głośniej odzywały się głosy 
żądające redystrybucji ziemi. Co się stanie z tymi plantacjami za dziesięć lat, 
a może już nawet za pięć?
Byli tacy, którzy sądzili, że zapotrzebowanie na benzynę spadnie. Henry patrzył 
na czarny rynek w sprzedaży bonów na racje paliwa i czekał, aż przerwie się tama. 
Już zaczął lokować część swoich płynnych kapitałów w akcjach brytyjskich i 
amerykańskich przedsiębiorstw, które posiadały prawa do wiercenia na terenie 
Arabii Saudyjskiej i w emiratach.
— Nigdy nie traktowaliśmy ich inaczej — odparła z uporem Catherine. — Wręcz ich 
rozpieszczaliśmy. — Ale przynajmniej raz spojrzała na niego jak żona patrząca na 
męża, od którego decyzji zależała jej przyszłość.
„To dziwne" — pomyślał. Przez kilka tygodni, a może zaledwie parę dni, kiedy 
zagrożenie niemieckie wydawało się największe, obydwoje z Catheriną dzielili coś, 
co przypominało echa dawnych dni, kiedy jedyną rzeczywistą rzeczą na ziemi była 
ich obopólna miłość. Było to tylko echo i być może podłoże stanowiła jedynie 
wspólna troska o Charlesa. Lecz było to już coś. A potem, kiedy 
niebezpieczeństwo minęło, ozięb-
76
j0ść, która wtargnęła niepostrzeżenie w jakiś sposób w ich małżeństwo, powróciła.
__Catherine — powiedział, dotykając jej włosów i pozwalając by jego palec 
zbłądził i musnął ją po policzku.
Nastał moment i minął.
.— Sądzę, że nie, Henry — odrzekła, patrząc prosto przed siebie.
Wychodząc, nie zamknął za sobą drzwi. Wydawało się to zbyteczne.
— Abi — odezwał się Charles. Abim nazywał ojca, matka zaś definitywnie była 
matką, nie ummi. —Abi, jak sądzisz, kiedy skończy się wojna?
Henry spojrzał znad książki. Charlesowi wydawało się, że ostatnio czytał bez 
przerwy.
— Nie masz w co grać, co?
Charles pokiwał głową. Dlaczego dorośli zawsze odpowiadali na pytania pytaniami 
i to zazwyczaj takimi, na które odpowiedź zdawała się jasna? Gdyby znalazł 
jakieś zajęcie, niby co robiłby tutaj z piłką nożną pod pachą?
— Większość ludzi uważa, że Niemcy wycofają się do końca tego roku — 
odpowiedział Henry. — Ja jednak nie jestem takim optymistą, lecz rzeczywiście 
nie wydaje mi się, aby mogli utrzymać się dłużej — założywszy naturalnie, że 
dojdzie do inwazji. Dlaczego pytasz?
— Nie wiem, po prostu zastanawiałem się nad tym. Henry zamknął książkę.
— Boisz się, że to cię ominie, co, synu?
— Nie. No nie wiem. To tylko... — Nie potrafił tego wytłumaczyć. Ostatnio 
miewał takie uczucie, beznadziejny niepokój, jakby przyszłość znajdowała się o 
milion kilometrów dalej, a mimo to wszystko mijało go jak we mgle.
— To musi być trudne dla ciebie — przyznał ojciec łagod-
77
nym tonem. — Ale staniesz się mężczyzną szybciej, niż sądzisz, a kiedy to się 
stanie, mam gorącą nadzieję, że nie będzie na ciebie czekała żadna wojna — a już 
z całą pewnością nie ta. Nie doszukawszy się żadnej odpowiedzi, Charles zapytał:
— Co czytasz?
— Raczej: „Co usiłujesz czytać". Nie mogę się połapać w tej i grece. Anabaza 
Ksenofonta. To o jakichś greckich kupcach, którzy znaleźli się po przegrywającej 
stronie wojny domowej w starożytnej Persji. Muszą wycofywać się setki kilometrów 
przez terytorium wroga. Ciężka przeprawa — dla nich i dla mnie.
Charles zdołał się uśmiechnąć. Nie sposób zrozumieć było ojca. Wszędzie wokół 
toczyła się wojna, a on usiłował ją zignorować, siedząc i czytając o innej 
wojnie, która wydarzyła się Bóg jeden wie ile wieków temu.
Chłopiec zaczął się wycofywać, lecz nagle zapytał z powodu, którego sam nie mógł 
zrozumieć:
— Abi, jak wyście się z matką poznali?
Przez mgnienie oka Charles zastanawiał się, czy przypadkiem nie pozwolił sobie 
za dużo — ojciec wydawał się wyraźnie zaniepokojony. Lecz wówczas Henry odezwał 
się łagodnie.
— No cóż, to było na meczu polo. Tutaj, w Aleksandrii. Naturalnie tego 
pierwszego razu ledwie rzuciłem na nią okiem — w tamtych czasach wszystko 
odbywało się inaczej. Panowały bardzo ostre zasady. A ty jesteś dzisiaj 
niezwykle ciekawski.
— Przepraszam.
— Przypuszczam, że ci się nudzi. Charles wzruszył ramionami.
— No cóż, jeśli oczekujesz jakichś detali, musisz o nie zapytać swoją matkę — 
dodał ojciec. — Uwierz mi na słowo, pamięć kobiet w tych sprawach jest o wiele 
lepsza od pamięci mężczyzn.
— Dobrze. — W rzeczywistości temat krępował Charle-sa i nie miał pojęcia, 
dlaczego go zaczął. Henry przypomniał sobie coś.
— Ale może nie teraz. Wygląda na to, że to jeden z jej bardziej wybuchowych dni.
78
Charles uciekł i zaczął dryblować piłką na trawniku na tyłach domu. „Wybuchowe 
dni". Było to zaszyfrowane określenie, którym ojciec posługiwał się wielokrotnie, 
dzisiaj jednak rozgniewało go. Nie chciał już potajemnych szyfrów. Chciał 
wiedzieć, dlaczego matka — i ojciec zresztą również — mieli tak wiele 
„wybuchowych dni"? Dlaczego ciągle się kłócili, dlaczego nie mogli się po prostu 
pogodzić? Poprzysiągł sobie, że nigdy nie będzie się tak zachowywał, gdy 
dorośnie — wolałby się raczej zabić.
Był dobry w piłce nożnej — rodzice woleliby, aby grał częściej w bardziej 
dżentelmeńskiego krykieta — i podbijał piłkę w powietrzu, aż porządnie się 
spocił, a następnie kopnął ją w kierunku wyimaginowanej bramki. Jutro będzie 
święto, przynajmniej będzie co robić.
Być może jej bezruch zwrócił jego uwagę. Stała pod drzewem pomarańczy, 
obserwując go, nic więcej.
W tym momencie zdał sobie sprawę, że przez cały czas właśnie na to liczył, lecz 
czując niewytłumaczalną potrzebę robienia wrażenia kogoś wyjątkowo zajętego, 
przyniósł piłkę z powrotem, zanim do niej podszedł.
— Cześć.
— Cześć.
Ostatnimi czasy wyglądała inaczej. Jakoś bardziej miękko. Nagle uświadomił sobie, 
że ciało dziewczyny uległo zmianom, które powiodą ją do kobiecości. Myśl ta 
zmąciła mu rozumowanie, jakby ktoś nagle przyłapał go na kłamstwie lub jakby 
nauczyciel w szkole zadał mu niemożliwie trudne pytanie.
— Będziesz na jutrzejszych uroczystościach? — zdołał w końcu zapytać. „Cóż za 
niewiarygodnie idiotyczne pytanie!" — pomyślał.
?— Oczywiście. A ty?
— O, tak. Będę tam.
?— Masz już swoją cebulę?
4— Co takiego?
?— Swoją cebulę. Żeby z nią spać.
79
— Obawiam się, że ja...
— Poczekaj!
Pobiegła do domu i wróciła z cebulą.
— Połóż ją sobie dziś w nocy pod poduszką, niech przygotuje ci nos, abyś mógł 
dobrze poczuć jutrzejsze powiewy wietrzyków. Nigdy o tym nie słyszałeś?
— Prawdę mówiąc, wydaje mi się, że słyszałem. — Naturalnie znał ten obyczaj. 
Tak się jednak złożyło, że o nim chwilowo zapomniał.
Nie wystarczy mu samo patrzenie na nią. Obejrzał się na dom, na kwatery dla 
służby. Czy ktoś obserwował ich z okien?
— Nie widziałem ostatnio Omara — powiedział niemrawo.
— Mój brat — wyjaśniła Karima z lekkim cieniem niechęci w głosie — stał się 
bardzo religijny. Istnieje pewna grupa. Zawsze z nią przebywa. Nocami przychodzi 
do domu, kiedy już śpię, a rano gdy się budzę, jego już nie ma.
— Przypuszczam, że tak jest lepiej. — Religia nigdy nie stanowiła siły w życiu 
Charlesa, którego ojciec dawno już porzucił kościół anglikański, a matka robiła, 
co mogła, aby zignorować fakt, że była muzułmanką. Cały temat interesował go 
tylko na tyle, na ile mógł dotyczyć Karimy.
— Mogę tu zostać tylko minutę — powiedziała. — Robiłam coś dla matki, kiedy 
przypadkiem cię... zobaczyłam. Ona nie lubi, kiedy my rozmawiamy.
— Moja również.
Zanim odwrócili od siebie wzrok, coś błysnęło im w oczach. Po raz drugi 
przyznali, że choć stali zaledwie o krok od siebie, dzieliła ich potężna 
przepaść.
— Muszę już iść.
— Ale jutro cię zobaczę.
— O, tak.
— A zatem do jutra.
— Do jutra. I nie zapomnij o cebuli. Charles patrzył, jak odchodziła. A z 
wysokości swego okna
80
w sypialni Catherine obserwowała syna. Prędzej czy później — a lepiej, aby było 
to prędzej — będzie musiała coś zrobić z tą chudą, małą brudaską.
Nadszedł poniedziałek, doskonały pierwszy dzień wiosny. Przed upływem poranka 
napłynęły tłumy świętujących — dzieci i rodzice w swoich najlepszych rzeczach. 
Dwadzieścia jagniąt piekło się na rusztach, lecz głodni nie musieli czekać na 
główne danie. Góry wszelkich możliwych smakowitości porozkładane zostały na 
ogromnym bufecie, obsługiwanym przez zatrudnionych przez Henry'ego z zewnątrz 
ludzi, tak aby jego pracownicy mieli czas wolny.
Niektóre potrawy specjalnie symbolizowały wiosnę — gotowane na twardo jajka, 
zabarwione farbami roślinnymi, sałata i wszelkiego rodzaju zielenina, cebula — 
ta na wietrzyk — [fiskh — ostra, solona ryba, którą zakopywano w piachu, aby 
dojrzała. Wędrowni sprzedawcy sprzedawali sznurki pachnącego jaśminu. Świąteczna 
atmosfera była zaraźliwa. Charles, przeszukując wzrokiem tłum za Karimą, 
spostrzegł najpierw Omara i z ulgą zauważył, że nawet on śmiał się i uśmiechał.
Była tam również Karima, w grupie kobiet i dziewcząt. Nie mógł do niej podejść i 
porozmawiać przy tylu świadkach, ale za to mógł chyba patrzeć na nią do woli, 
nieprawdaż? A kto wie, może później uda mu się zamienić z nią parę pośpiesznych 
słów? Nikt nie miałby powodu do narzekania.
Henry wolniej ulegał świątecznemu nastrojowi. Doszło do sceny z Catherine. 
Absolutnie odmówiła pójścia na plażę przed południem i trzymała Um-Rashid, aby 
jej usługiwała. Być może starej kobiecie było to obojętne, lecz kłóciło się to z 
naturą Henry ego. Mimo to, rozmawiając ze swymi brygadzistami i głównymi 
pomocnikami, wymieniając imiona ich dzieci, gratulując im kolejnego przychówku, 
wkrótce zagłębił się w zabawę niczym polityk w kampanii wyborczej.
W południe jagnięta zostały zdjęte z rusztów i rozpoczęła
81
si? poważna uczta. Godzinę później ludzie postękiwali radośnie, trzymając się za 
brzuchy w udanych boleściach. Niektórzy usnęli na ciepłym piasku. Jakaś grupa 
mężczyzn przyniosła instrumenty muzyczne i zaczęła grać. Jeden z nich zaśpiewał, 
a potem poproszono o to Karimę — oczywiście za zgodą jej °)ca. Mustafa, 
uśmiechając się szeroko, pokiwał głową z aprobatą — większość z tych ludzi 
wiedziała o talencie jego córki, a inni niech teraz sami usłyszą.
Charles naturalnie słyszał, jak Karima śpiewała, ale tylko w okresie ramadanu, 
dla paru osób pracujących w willi. Dziś, kiedy z niekłamanym zawstydzeniem, lecz 
również z niezaprzeczalną przyjemnością zarzekała się swoich umiejętności, a 
potem pozwoliła podprowadzić się do muzykantów przy «krzykach dziesiątków 
mężczyzn i kobiet, zaskoczył go widok przyjaciółki z dzieciństwa. Mała 
dziewczynka z kwater dla służby przeobraziła się w czarującą postać. A kiedy 
zaczęła śpiewać, było to coś więcej niż czar. Zdał sobie sprawę z tego, że poza 
jej głosem i muzyką, wśród tłumu na plaży zapanowała kompletna cisza.
Język arabski w śpiewie jest zupełnie inny od języka potocznego i Charles 
rozumiał zaledwie najprostsze zwroty. Była to jedna ze starych pieśni o miłości 
i tęsknocie.
Gdzież jesteś tej nocy moja miłości, gdzie? Czy śpisz po bitwie? Czy o mnie 
śnisz? Niebo jest ogromne, lecz usłane gwiazdami W mym sercu tak małym jak moja 
dłoń Pozostała jedynie samotność.
Głos Karimy był dźwięczny, czysty i przejmujący. Stała na piasku, jej sylwetka 
rysowała się na tle niebieskiego nieba i połyskującego morza, ciemne oczy 
wydawały się równie głębokie i błyszczące niczym gwiaździste, nocne niebo, o 
którym śpiewała. Charles nigdy jeszcze nie widział czegoś równie pięknego.
Pieśń skończyła się__przedwcześnie zdaniem Charlesa i in-
82
yCh — wraz z przybyciem jego matki, która jak zwykle swym wejściem czyniła wiele 
zamieszania. A mimo to w powietrzu pozostała po tym występie pewna poświata. 
Charles czuł ją, lecz nie potrafił jej wytłumaczyć. Henry, ze względu na większe 
doświadczenie, sądził, że rozumie. Widział, jak jego śniadzi od słońca 
fellachowie wymieniali spojrzenia i kiwali głowami z nową dumą, tak jakby 
chcieli powiedzieć: „Ta dziewczyna naprawdę jest kimś. I jest jedną z nas". 
Henry nie chciał pozwolić sobie na ocenę — jego miłość do Egiptu nigdy nie 
obejmowała egipskiej muzyki — podejrzewał zresztą, że był nieco głuchy na tony. 
Cieszył się jednak ze względu na swoich ludzi, zwłaszcza ze względu na Mustafę.
Kiedy Catherine ukryła się w cieniu pawilonu i przyjęła hołdy najważniejszych 
żon, wznowiono uroczystości, muzycy przygrywali dalej, a kilka wytrwałych dusz 
zawlokło się znowu do stołów z jedzeniem. Kilka głosów zaczęło wołać o Karimę, 
lecz zignorowano je. Chyba ogólnie panowało przekonanie, że nie należało za 
bardzo wykorzystywać doskonałości.
Charles dopchał się do rodziny Ismailów, a przywitawszy się z Mustafą i innymi 
mężczyznami, zwrócił się do Karimy:
— Śpiewałaś przepięknie. Dziękuję.
— Dziękuję. Czuję się zaszczycona.
Nawet Omar nie mógł zaprotestować przeciwko takiej formalnej kurtuazji ze strony 
syna paszy. Shams jednak dostrzegła spojrzenie, które towarzyszyło tym słowom, i 
postanowiła porozmawiać z mężem na ten temat przy najbliższej sposobności. 
Należało to zakończyć, zanim stanie się rzeczywiście niebezpieczne.
Kiedy Charles odchodził z powrotem do pawilonu Auste-nów, muzyka powoli ucichła. 
Ludzie wpatrywali się w morze. Ponad portem jakiś samolot ciągnął coś za sobą na 
końcu długiego kabla. Nagle odezwały się działa przeciwlotnicze na brytyjskim 
niszczycielu.
Jakiś mężczyzna — któryś z brygadzistów — w pobliżu Charlesa zapytał:
— Czy oni się biją?
83
Naturalnie syn paszy powinien to wiedzieć.
Jak większość nastoletnich chłopców, Charles był zafascynowany samolotami 
wojennymi, okrętami i wszystkim, co dotyczyło wojny, wiedział zatem dokładnie, 
co się działo.
— To ćwiczenia — oznajmił. — Ćwiczenia celownicze. Ten przedmiot za samolotem 
jest celem. Do niego strzelają. Kule są puste, wypełnione farbą, tak aby 
wiedziano, kiedy trafiono. Różne kolory na różne działa. A puste kule nie strącą 
samolotu, na wypadek gdyby doszło do jakiegoś szalonego wybuchu.
Brygadzista pokiwał z ulgą głową, jakby potwierdzona została jego własna opinia.
Samolot zakręcił długim lukiem i uczynił kolejne podejście, a artyleria 
przeciwlotnicza huknęła ponownie.
W pawilonie Catherine planowała wcześniejsze wyjście do domu, lecz strzelanina w 
porcie powstrzymała ją. Podobnie jak inni, chciała obejrzeć to przedstawienie. 
Jedynym problemem było oślepiające światło na wodzie. Bolały ją od tego oczy. W 
tym momencie zauważyła stojącą w pobliżu Shams.
— Shams — powiedziała, posługując się jej imieniem, a nie grzecznościowym Um-
Omar. — Proszę, znajdź Um-Ra-shid i przynieś od niej moje słoneczne okulary. 
Zostawiłam je przy niej i teraz nic nie widzę.
Shams zawahała się przez ułamek sekundy, zanim odpowiedziała:
— Tak, proszę pani.
Samolot jeszcze raz przeciągnął nad portem ruchomy cel. Nastąpił dziwny moment, 
w którym Charles zauważył, że jedno z dział na niszczycielu zabrzmiało głośniej 
niż przedtem, następnie usłyszał z pobliskiego pawilonu mokre plaśnięcie, jakby 
ktoś upuścił na chodnik melona. A potem krzyk kobiet.
Komisja śledcza Floty Królewskiej ustaliła dokładnie łańcuch niedbalstwa, 
głupoty i zwykłego pecha, w wyniku których armata wycelowana w kierunku brzegu 
została naładowa-
84
na a potem wystrzelona. Jeden marynarz przeszedł na bryg, szefowi załogi 
obniżono rangę, a jakiemuś tam chorążemu pozwolono zrezygnować ze stopnia 
oficerskiego.
Wskazano na fakt, że wypadek mógł być o wiele gorszy — pocisk mógł zabić lub 
zranić dziesiątki ludzi — a wypełniony farbą nabój zabił tylko jedną ofiarę. 
Parę kroków od pawilonu, w trakcie poszukiwania Um-Rashid, Shams uderzona 
została prosto w czoło. Nie żyła już, kiedy upadła.
— Mój synu, proszę cię — powiedział Mustafa ze znużeniem. — Ten temat jest dla 
mnie bolesny. I Henry pasza nie jest winny temu, co się stało. Ani też jego żona.
— Ona zmarła u nich na służbie! — nalegał zaciekle Omar. — Lenistwo tej głupiej 
baby i brytyjska kula zabiły moją matkę.
— To był wypadek — powiedział Mustafa. — Kula mogła trafić każdego, nawet samą 
panią.
— Gdybyż to było wolą Boga! Świat byłby o wiele lepszy bez niej.
Słysząc to ze swego pokoju w małym domku, który wydawał się teraz przerażająco 
pusty, Karima spodziewała się, że ojciec zmusi jej brata do opamiętania się. 
Nigdy przedtem Omar nie odważył się w jego obecności tak otwarcie zaatakować 
paszę i jego żonę. Jednak od czasu wypadku Mustafa wydawał się innym człowiekiem 
— starszym, jakby mniejszym i teraz powiedział zaledwie:
— Henry pasza zapłacił za pogrzeb i za wiele innych rzeczy. Czego jeszcze 
chcesz?
— Nic więcej. Właśnie tego oczekuję — aby Brytyjczycy wykupili się ze 
wszystkiego.
— Mój synu, pozwól, że ci przypomnę, że to pasza dał pieniądze na twoje 
wykształcenie.
— I ja je wezmę. Ale tylko po to, aby posłużyć się moim wykształceniem 
przeciwko niemu i jemu podobnym.
85
Karima słuchała w milczeniu. Była dziewczyną, a rozmowa toczyła się pomiędzy 
mężczyznami. Jednak niesprawiedliwe było, że brat obwiniał za wszystko paszę i 
jego żonę. Niesprawiedliwością było jednak i to, że jej matka nie żyła. Wszystko 
było takie skomplikowane. Przynajmniej w swoim gniewie skierowanym na starszych 
Austenów Omar w jakiś sposób przeoczył Charlesa — co było jeszcze jednym powodem, 
aby się nie wtrącała.
— A tymczasem — ciągnął Omar — należy podjąć pewne decyzje. Po pierwsze, ktoś 
musi ci gotować i sprzątać. Karima będzie musiała porzucić szkołę.
Karima wstrzymała oddech. Nigdy specjalnie nie lubiła szkoły — uczono w niej 
głównie Koranu i tego, jak być dobrą żoną — lecz ojciec zawsze pragnął, by córka 
była wykształcona. Z całą pewnością powie to teraz Omarowi.
Ku jej zdumieniu usłyszała, jak westchnął.
— Przypuszczam, że masz rację. Niech jednak skończy ten semestr. To tylko parę 
miesięcy. Być może moja kuzynka Ni-hal będzie mogła tymczasem coś tu pomóc.
— Bardzo dobrze — odparł Omar.
I w ten sposób — choć dopiero po kilku miesiącach — Karima zrozumiała w pełni, 
że brat nie tylko zakończył jej edukację, ale również uzurpował sobie rolę głowy 
rodziny.
Aleksy Tartaków wzruszył ramionami, odetchnął i przesunął skoczka pod pole 
królowej.
Jake Farallon patrzył i patrzył. Może wódka uderzyła w końcu Rosjaninowi do 
głowy. Jake mógł zabrać mu skoczka pionkiem i Aleksy mógł go jedynie odzyskać 
drugim skoczkiem. Pionek za skoczka był cholernie dobrą inwestycją.
Jake sięgnął ręką ku szachownicy i powstrzymał się. Uważał się za ucznia w tej 
grze — nie tej samej klasy co Rosjanin, to nie ulegało wątpliwości, ale 
przeczytał na ten temat jedną czy dwie książki i przypomniał sobie historię 
mistrza światowej
86
sławy, Laskera. W podobnej sytuacji Lasker zignorował kuszące poświęcenie i 
uczynił prosty, obronny ruch. Zapytany później o powód, wyjaśnił:
„Kiedy mocny gracz zastanawia się przez pół godziny i stawia pionek tam, gdzie 
mogą mu go sprzątnąć, wydaje mi się, że nie będzie to dla mnie zdrowe 
pociągnięcie, toteż zostawiam go w spokoju".
Jake uczynił prosty, obronny ruch. Aleksy roześmiał się głośno.
— Czy uważasz się za Laskera? —Jake poczuł gęsią skórkę.
Sześć ruchów później stał przed utratą królowej lub natychmiastowym szachem i 
matem. Przewrócił swego króla, zamówił podwójną wódkę dla Rosjanina, a sobie 
pozwolił na piwo. Patrząc wstecz, zdał sobie sprawę z tego, że mógł zabrać 
skoczka i prawdopodobnie wygrać. A zatem mimo wszystko nauczył się czegoś — że 
Aleksy był człowiekiem, który potrafił zaryzykować blef.
Świadomość tego mogła się przydać.
— Za szczury, które żrą ścierwo Hitlera — powiedział przyjaźnie Rosjanin, 
wznosząc kieliszek. Jake wskazał na szklankę swojego piwa i przyłączył się do 
toastu.
Zastanawiał się, do jakiego stopnia mężczyzna był pijany i czy w ogóle był 
pijany. Poza tym, że wyglądał na jakieś czterdzieści pięć lat, trudno było 
cokolwiek powiedzieć o Aleksym Tartakowie — jeśli tak naprawdę brzmiało jego 
nazwisko. Weźmy na przykład sposób, w jaki narzucał marynarkę na oba ramiona — 
trzeba było się dobrze przyjrzeć, by dostrzec, że pod prawym rękawem nie było 
ręki. Stracił ją pod Stalingradem, twierdził Aleksy. To oraz inne obrażenia 
przyczyniły się podobno do tego, że wzięto go do korpusu dyplomatycznego. 
Rzekomo. W istocie zaś Aleksy był dokładnie takim samym dyplomatą jak Jake.
Farallon lubił Aleksego i formalnie rzecz biorąc, akurat w tej wojnie byli po 
tej samej stronie. Jednakże o ile Jake mógł przewidzieć, wojna była już w 
zasadzie skończona. W tej pracy
87
podobało mu się wrażenie, że był komandosem operującym już na rzecz przyszłej 
wojny. A w tej wojnie, według agencji, dla której pracował Jake, Aleksy był 
wrogiem.
— Widziałem twego małego, grubego przyjaciela — powiedział Rosjanin ze swym 
ciężkim akcentem. — Wyjeżdżał. Bardzo daleko.
Jake był lekko zdziwiony. Wspomniał Aleksemu o małym, szwabskim szpiegu, Hansie, 
w ramach profesjonalnej kurtuazji, w geście dobrej wiary. Szef Hansa — Bischof, 
nieprawdaż? — przeszedł na ich stronę dawno temu i bez problemów, pragnąc 
jedynie przeżyć i kontynuować badania nad tymi przeklętymi piramidami czy czymś 
podobnym. Bischof porzucił swego szefa w Kairze, prawdziwą nazistowską świnię o 
nazwisku Gruber. Gruber z początku nie bardzo palił się do współpracy, lecz na 
specjalnym obozie na pustyni odkrył wartość rozmów międzyludzkich i przeszedł na 
ich stronę z bardzo interesującymi wieściami, włącznie z wieloma informacjami na 
temat Wolnych Oficerów. Przy nim Hans był za małą rybką, żeby się nim przejmować, 
przynajmniej zdaniem Jake'a. Najwyraźniej jednak żaden Niemiec nie był małą 
rybką dla Aleksego.
— Mówi żona do męża... — ciągnął Rosjanin. Hans najwidoczniej nie był wart 
dalszej dyskusji. — Iwanie Iwanowi-czu, jeśli ja umrę, to ożenisz się z inną 
kobietą? Nie mów takich rzeczy, odpowiada Iwan. Ale zastanowiwszy się nad tym 
głębiej, to po długiej żałobie, samotny mężczyzna, kto wie? Możliwe, że tak. A 
jeśli poślubisz jakąś inną kobietę, czy ona zamieszka w naszym domu? Niech Pan 
Bóg broni! Widzisz jednak, że nie mam innego domu. A jeśli poślubisz inną 
kobietę i ona wprowadzi się do naszego domu, czy będzie spała w naszym łóżku? 
Ależ to nonsens! Prawdą jest jednak, że mamy tylko jedno łóżko. A jeśli 
poślubisz inną kobietę i ona zamieszka w naszym domu i będzie spała w naszym 
łóżku, czy będzie też nosiła moje rzeczy? Ależ naturalnie, że nie! Ona nosi o 
połowę mniejsze rozmiary!
88
Jake roześmiał się z obowiązku.
,— W amerykańskiej wersji były to kije golfowe starej żony, a nowa była mańkutem.
Niewiarygodną gafą byłoby, gdyby zapytał, co się stało z Hansem, lecz nie mógł o 
tym nie myśleć. A poza tym pewnego dnia może dostać rozkaz próby zwerbowania 
Aleksego, albo nawet — co mogłoby być prawdopodobne — zabicia go. Dobrze byłoby 
poznać technikę tego faceta. No cóż, to był dosyć daleko idący scenariusz. Rusek 
był już za stary na pracę przy umocnieniach polowych, a poza tym ta utracona 
ręka — jeśli już nic innego — sprawiała, że rzucał się w oczy. Nie, po 
zakończeniu wojny Aleksy znajdzie się gdzieś w Moskwie za biurkiem, od czasu do 
czasu dla wprawy przesłuchując wrogów ludu.
— Jak sądzisz, gdzie będziesz za rok, mój młody przyjacielu? — zapytał Aleksy i 
Jake znowu miał nieprzyjemne wrażenie, że czytano jego myśli.
Wzruszył ramionami.
— Już od dłuższego czasu nie wybiegałem myślami tak daleko.
Aleksy uśmiechnął się.
— Chciałbyś zobaczyć Berlin?
— Może się tam spotkamy?
— Kto to może przewidzieć? Ale wiesz, tu, gdzie teraz jesteśmy, osobom w naszym 
zawodzie... nie jest tak źle. Piękne miasto. Dobra pogoda. Interesujący ludzie.
Jake zapamiętał to sobie. Zakochanie w jakimś miejscu mogło być równie 
niebezpieczne jak zakochanie się w kobiecie. Osłabiało człowieka. Wystarczy 
spojrzeć na Bishofa.
— I sądzę — ciągnął stary mężczyzna — że będzie się dużo działo w tej części 
świata. Pomyśl tylko o historii. Tutaj zawsze się coś dzieje.
„To nie podlega dyskusji" — pomyślał Jake. A w związku z Kanałem, Palestyną i 
tym, co chłopcy od suwaków logarytmicznych i węszący w skałach geolodzy mówili o 
jeziorach ropy
89
czekającej tylko na pustyniach na odszpuntowanie — wiele się tu będzie działo.
— Nie wiem, jak jest u was — powiedział — ale ja idę tam, gdzie mnie wysyłają.
Aleksy roześmiał się ponuro.
— Tak. U nas jest tak samo. A zatem kto wie? — Wskazał na szachownicę. —Jeszcze 
jedna partyjka, co?
Ustawili pionki i Jake znowu przegrał. „Przynajmniej — pomyślał — nauczyłem się 
paru słów po rosyjsku, kiedy mnie ogrywano z ostatniego grosza".
Jadąc wzdłuż nadmorskiej promenady, Henry rozkoszował się pierwszym chłodnym 
tchnieniem jesieni w powietrzu i z równą przyjemnością obserwował, jak coraz 
mniej okrętów wojennych stało w porcie, podobnie jak i na ulicach widywało się 
coraz mniej żołnierzy. W czerwcu padły Włochy i nastąpiła inwazja w Normandii, a 
teraz wielkie bitwy toczyły się we Francji, Belgii i na froncie wschodnim. 
Aleksandria stała się militarną martwą strefą, co Henry emu odpowiadało.
— Piękna pogoda — zaryzykował.
— Bardzo piękna — przyznał Mustafa.
I to było wszystko. Henry martwił się zmianą, jaka nastąpiła w jego pracowniku, 
człowieku, którego szanował i — jak dalece pozwalały na to okoliczności — uważał 
za przyjaciela. Od czasu śmierci żony Mustafa trzymał się na uboczu, samotny i 
czymś wewnętrznie zaabsorbowany. W ciągu niemal jednej nocy pojawiła mu się na 
włosach siwizna. Niegdyś rozmowny, teraz wyrażał się lakonicznie i mechanicznie. 
Henry czuł się z tego powodu tym gorzej, że w pewnym sensie poczuwał się do 
odpowiedzialności za to, co się stało. Dlaczego uparł się, aby uroczystości 
odbyły się na plaży? Czy było to tylko zwyczajną ostentacją? Proste obchody na 
jednej z plantacji wystarczyłyby. Nawet Catherine mu to powiedziała.
Zastanawiał się, czy Mustafa myślał podobnie.
90
— Czy Omar rozpoczął już zajęcia na uniwersytecie? .— Tak, paszo.
— Dobrze sobie poradzi, jestem tego pewien. A Karima?
.— Ona już skończyła ze szkołą, paszo. Ukończyła już szóstą klasę. Prowadzi dom 
od czasu...
Przez chwilę Henry miał wrażenie, że Mustafa się rozpłacze. I być może nie 
byłoby to takie złe.
— Ale z pewnością mógłby to robić ktoś inny. Jeśli to tylko kwestia pieniędzy.
Mustafa skierował packarda na skraj drogi i zatrzymał się. Nigdy, w ciągu tylu 
lat, odkąd był szoferem Henry'ego, nie zrobił czegoś podobnego bez rozkazu.
— Henry paszo, dziękuję ci za wszystko, co zrobiłeś. Zastanawiałem się nad tym 
i lepiej jest tak, jak jest. Matka Kari-my, która jest w niebie, nigdy w życiu 
nie spędziła w szkole nawet minuty, tak jak i ja sam. A Karima — ona nie ma do 
tego głowy. Ciągle buja w obłokach, marząc o muzyce. Wątpię, czy byłaby w stanie 
wyrecytować dwie sury Koranu. A więc tak jest lepiej. Za dwa czy trzy lata 
przyjdzie czas, żeby jej poszukać męża. A teraz...
Nieświadomie Mustafa wyciągnął paczkę papierosów i zapałki — co było kolejną 
rzeczą, której nigdy przedtem nie robił w packardzie — a potem zdawał się 
przerażony tym wykroczeniem.
— Dobry pomysł — powiedział Henry szybko, wyciągając własną lufkę do papierosów. 
— Możesz mi zapalić?
Obaj mężczyźni siedzieli razem, paląc papierosy na skraju nadmorskiej promenady.
— Wiesz co, paszo? — powiedział Mustafa. — Omar jest moim synem, z którego 
jestem bardzo dumny. Ale Karima... ona jest tą, która ma szansę... Słyszałeś, 
jak śpiewa?
— Tak.
— A zatem wiesz. Od kiedy była ot, taka mała — poklepał rączkę lewarku 
przekładniowego — miała talent. Zna pan Um Kalthum? Słyszał pan ją w radiu?
91
— Słyszałem o niej. — Henry wiedział o Um Kalthum jedynie tyle, że Egipcjanie 
uważali ja za największą śpiewaczkę na ziemi i że kiedy nadchodził czas na jej 
wieczorną, czwartkową audycję w radiu, zatrzymywał się wszelki ruch, handel i 
wszystko w całym kraju.
— Naturalnie każdy jej słucha. Ale Karima... Ona studiuje Um Kalthum. Jak uczeń 
Koran, przysięgam ci, paszo. Czasami nawet się złości: „Jak ona to robi? 
Chciałabym usłyszeć to jeszcze raz!" — Mustafa przerwał. — Nie wiem, dlaczego 
zawracam panu głowę tymi sprawami, paszo. Tylko że... moja żona i ja mieliśmy 
takie nadzieje i usiłuję podtrzymać je przy życiu...
Na tym zakończył papierosa i uruchomił samochód.
— Zapomnij o klubie — powiedział mu Henry. —Jedziemy na zakupy.
Był to nakręcany ręcznie gramofon, z drugiej ręki, lecz nadal nadający się do 
użytku — Mustafa absolutnie nie pozwolił paszy kupić nowego.
Dla Karimy stanowił istną magię. Słyszała o takich rzeczach, ale nigdy czegoś 
podobnego nie widziała i nawet nie marzyła, że coś takiego znajdzie się u niej w 
domu.
Nie tylko mogła mieć muzykę, kiedy tylko chciała, lecz w ciągu jednego wieczoru 
stała się najpopularniejszą dziewczyną w kwaterach dla służby.
— Jedna drobna rzecz — powiedział ojciec, kiedy wyszli ludzie, którzy tę 
maszynę przywieźli. — Ty i ja wiemy, że to prezent od paszy, ale jeśliby zapytał 
o to twój brat, ja kupiłem go dla siebie, dla własnej przyjemności.
Karima rozumiała.
— I jeszcze jedna sprawa, córko. Jest taki nauczyciel, do którego będziesz 
chodzić raz w tygodniu.
— Do szkoły, abP.
— Nie. To taki nauczyciel, który uczy śpiewać.
92
— Ale ja już umiem śpiewać.
— Śpiewasz jak anioł. Ale czy już wszystko potrafisz? Czy wiesz, jakim sposobem 
Um Kalthum potrafi utrzymać nutę tak długo? Czyż sama nie pytasz ciągle o takie 
rzeczy? Ten nauczyciel zna na podobne pytania odpowiedzi.
— Czy to też od paszy?
— Nie. To mój podarunek dla ciebie. Podbiegła do ojca i uścisnęła go ze 
wszystkich sił.
?????? 5
W różnych szkołach
Egipt i Anglia, lata 1945-1949
2^c>S Na tydzień przed tym, jak Adolf Hitler włoży l sobie pisto- i ??? SJ^ kt 
do ust i pociągnął za spust, Egipt wypowiedział w końcu at> j® Niemcom wojnę. 
Pociągnięcie to nie było czymś w rodzaju spóźnionej zemsty na pobitym wrogu, 
lecz miało zapewnić Egiptowi prawo do członkostwa w nowopowstałej Organizacji 
Narodów Zjednoczonych. Jedną z nadziei między innymi było, że organizacja ta 
znajdzie jakiś'sposób na zmuszenie Brytyjczyków do opuszczenia ziemi faraonów.
Nadzieja jednak okazała się próżna. Po zakończeniu wojny partia Wafd i 
Stowarzyszenie Braci Muzułmanów postulowały głośno i otwarcie natychmiastowe 
wycofanie się wojsk brytyjskich. Jednakże tak jak to czynili od 1882 roku, 
Brytyjczycy wynajdywali nieodparte powody dla przedłużenia ich protektoratu. 
Egipcjanie odpowiadali serią strajków i zamieszek, podżeganych w dużym stopniu 
przez Stowarzyszenie Braci Muzułmanów pod nieugiętym przewodnictwem Hassana Al-
Banny.
Rozruchy, włącznie z buntami i wręcz rewoltami, nie były niczym nowym — 
wybuchały często w czasie długich lat brytyjskiej obecności. Teraz jednak 
wyczuwało się pewną różnicę — nadchodziła jakaś zmiana, i to nadchodziła szybko.
Dla ciągle jeszcze młodego króla był to moment dający sposobność osiągnięcia 
wiełkości — szansa na doprowadzenie swego narodu do niepodległości. Jednakże 
Faruk, otyły już i łysiejący pomimo swojej młodości, pozostał bierny — być może 
zbyt dobrze utkwiły mu w pa-
94
jnięci brytyjskie czołgi rujnujące wypielęgnowane trawniki pałacu Ab-dine. Bez 
względu na powód, zdawał się robić to, co mu kazano, jeśli tylko pozwolono mu w 
zamian rządzić i oddawać się swoim zwyczajnym ekstrawagancjom.
Ludzie mówili o zielonych telefonach w sypialniach pałacu Faruka — to królewskim 
dekrecie stanowiącym, że nikt inny nie miał prawa używania tego koloru —jakby 
telefony były już w tak powszechnym użyciu, że ich kolor miał dla kogokolwiek 
znaczenie! Wszyscy wiedzieli o dwóch królewskich jachtach, trzynastu samolotach 
i dwustu samochodach. Wszyscy wiedzieli, że tytuły i pozycje rządowe były na 
sprzedaż za ziemię lub pieniądze. Królewscy fryzjerzy i ogrodnicy, podobnie jak 
inni, którzy stali blisko władcy, wzbogacili się. Tymczasem fella-chowie stali 
się biedniejsi niż kiedykolwiek przedtem. Jesteśmy jak ta igła" — brzmiało ich 
fatalistyczne powiedzenie. „ Ubieramy innych, ale sami chodzimy nadzy".
Pewnego dnia minister finansów Faruka orzekł, że związek Egiptu z Wiełką 
Brytanią był podobny do katolickiego małżeństwa — innymi słowy — nierozerwalny. 
Minister ten został niedługo później zastrzelony przez grupę Wolnych Oficerów 
pod dowództwem Anwara Sadata. 1 znowu Sadat został aresztowany i sądzony
— Jeśli chcecie, skażcie mnie jeszcze raz! — krzyczał z klatki, w której 
więziono go na sali sądowej. — Lecz powstrzymajcie prokuratora od pochwalania 
brytyjskiego imperializmu przed tym czcigodnym egipskim sądem.
Został uniewinniony.
Kiedy Charles pochylił się, żeby ją pocałować, Catherine rozpłakała się.
— Matko, nie zaczynaj od nowa — powiedział. — Wrócę, nie bój się.
— Wiem o tym. Tylko... — Nie potrafiła wyrazić, o co jej chodziło. Smutek, to 
pewne, ale zmieszany ze szczęściem, nostalgią, dumą i... wszystkim.
Wzdłuż całego nadbrzeża ludzie żegnali się, wśród nich
95
było wielu młodych, niektórzy nawet byli przyjaciółmi Charle-sa. „Żaden z nich — 
pomyślała Catherine — nie jest tak przystojny jak mój syn". Wyższy teraz od ojca, 
posiadał swobodną grację i barczyste ramiona sportowca. Ubranie leżało na nim 
swobodnie, podobnie jak swobodny był jego uśmiech. Włosy miał kasztanowe, 
poprzeplatane pasmami złota, a oczy, choć ciemnoniebieskie, zawierały cień 
zieleni. Skórę miał równie ciemną jak każdy Anglik przebywający na słońcu.
I jechał do Anglii. Do szkoły w Harrow. Akademicki regulamin miał być ostrzejszy 
od tego, do którego przyzwyczajony był w Aleksandrii — i bardziej ekskluzywny. 
Henry musiał użyć wszystkich swoich wpływów, aby zapewnić synowi wstęp, a mimo 
to wymagany był specjalny egzamin. Jeśli wszystko dobrze pójdzie, następnym 
krokiem będzie Oksford.
— W rzeczy samej — żartował teraz — może zobaczysz mnie jeszcze prędzej, niż 
sądzisz. Prawdopodobnie odprawią mnie już po pierwszym tygodniu.
— Tylko nic z tych rzeczy — odparł Henry z pozorną surowością, która nie była 
tak całkowicie udawana.
— Pewnie jesteś zadowolony, że się mnie pozbyłeś. — Charles się uśmiechnął.
Rozległ się dzwonek. Henry spojrzał na zegarek. Ludzie zaczęli podchodzić do 
trapu.
Charles i ojciec uścisnęli sobie ręce, a Cathrine miała jeszcze chwilę na 
ostatni uścisk. A potem syn odszedł, krzycząc coś do innego młodego człowieka, 
który — jak zauważyła ?— nazywał się Chip.
Harrow było jej pomysłem, do którego stopniowo przekonała Charlesa, a potem 
Henry'ego. Wszystko to przyszło jej na myśl, kiedy jasne było już, że wojna 
wkrótce się skończy. Nie było potrzeby, by Charles zrzekał się swoich praw, 
przysługujących mu z racji urodzenia się Anglikiem. W rzeczy samej Catherine 
uważała, że nie będzie bardziej odpowiedniego ??- ? mentu. Jeszcze rok czy dwa 
lata w Egipcie i nie wiadomo, w którą stronę potoczyłoby się życie Charlesa. Tej 
drogi rów-
96
nież nie dało się całkowicie przewidzieć — no bo cóż da się przewidzieć u 
młodych mężczyzn? — ale przynajmniej ustawiała go na solidnym i znajomym gruncie.
Charles wraz z przyjacielem wbiegli po trapie na statek i przepychali się do 
okrętowego nadburcia. Catherine widziała, że syn szukał jej wzrokiem i że 
uśmiechnął się, kiedy ją odnalazł. Wzniósł rękę na pożegnanie. W chwilę później 
zabrzmiał tubalny głos rogu i parowiec powoli wycofał się — wydawało się niemal, 
że poruszała się ziemia, a nie statek — potem obrócił się i skierował na otwarte 
morze. Catherine i Henry stali, machając rękami, dopóki mogli widzieć postać 
Charlesa przy nadburciu. Ku swemu zdumieniu Catherine zorientowała się, że się 
trzymali za ręce. Prawie zaczerwieniła się. Od tak dawna tego nie robili. Było 
to jednak stosowne do sytuacji. Cokolwiek między nimi zaszło, jakiekolwiek 
podłoże miałyby ich nieporozumienia, nawet dotyczące samego Charlesa — syn był 
czymś niezniszczalnym, co razem dzielili, jedną niezaprzeczalnie dobrą rzeczą, 
którą razem stworzyli.
„A teraz — myślała — jesteśmy jak rozbitkowie porzuceni na bezludnej wyspie, 
patrzący na odpływający statek".
W samochodzie, w drodze powrotnej do willi, naszło ją uczucie niepokoju.
— Czy sądzisz — spytała męża — że sobie tam poradzi? Ze się przystosuje i tak 
dalej?
— Dlatego, że jest... z Egiptu?
Przynajmniej nie powiedział „Egipcjaninem" albo o wiele gorzej — „na wpół 
Egipcjaninem".
— Tak.
Henry zastanawiał się nad tym o wiele dłużej, niżby chciała.
— Młodzi ludzie potrafią być okrutni wobec każdego, kto w jakikolwiek sposób 
się od nich różni — powiedział w końcu. ?— Właśnie dlatego zawsze popierałem 
zainteresowanie Charlesa sportem. Jak się tylko dostanie do drużyny, nic innego 
nie będzie się liczyć.
— Miejmy nadzieję — powiedziała uspokojona. Nadal ży-
97
czyłaby sobie, aby Charles wolał krykieta od tej plebejskiej piłki nożnej. A 
potem, zupełnie niespodziewanie, kiedy jej wzrok padł na kierownicę Mustafy, 
przeleciały jej przez głowę dwa nieproszone wyrazy — „bezpiecznie daleko". Jakie 
to dziwne. Ostatnio nawet nie myślała o córce Mustafy — jakżeż jej tam było na 
imię? Karima — chuda, mała Karima. Od czasu śmierci jej matki nie plątała się 
już tak pod nogami — jak sądziła Catherine, pewno prowadziła ojcu dom — a 
Charles nie wydawał się już w nią zapatrzony, jeśli można to było tak nazwać. 
Przypadek młodocianej miłości, która najprawdopodobniej nigdy nie trwa długo. Na 
szczęście. Bez wątpienia dziewczyna zmądrzała, dowiedziawszy się, że Charles 
wyjeżdża do Anglii.
Cathrine dziwiła się, że w ogóle kiedyś przejmowała się tą sprawą. A jednak miło 
było pomyśleć, że kiedy Charles wróci, chuda, mała Karima będzie już 
prawdopodobnie tłustą matroną z dwoma lub trzema małymi, ciemnoskórymi 
dzieciakami.
— Brytyjczycy — krzyczał Omar. — Sześćdziesiąt pięć lat w Egipcie! Całe ludzkie 
życie. I co oni dla nas zrobili?
— Nic! — zawołała zadowalająca liczba głosów z tłumu.
— O, ale oni nie siedzieli tu bezczynnie — ciągnął z sarkazmem Omar. — Nie 
można powiedzieć, żeby niczego w tym czasie nie zrobili. Czyż nie wydali 
milionów na drogi i lotniska, aby sprawniej przemieszczać swe wojska — i mocniej 
utrzymać stopy na naszych karkach? Gdzież jest jednak choć jedna szkoła 
wybudowana przez nich, kiedy miliony naszych braci nie potrafią czytać? Gdzież 
jest choćby i jeden szpital, kiedy połowa dzieci w naszym kraju umiera, zanim 
przekroczy piąty rok życia? Gdzie znajduje się choćby jedna wywiercona przez 
Brytyjczyków studnia, kiedy siedemdziesiąt procent egipskich dorosłych ma 
pasożyty po piciu wody, w której roi się od różnych chorobliwych zarazków.
Omar miał ich w dłoni. Był w tym dobry. Dopiero na drugim roku uniwersytetu, a 
już był znaną z nazwiska osobisto-
98
ścią. Podskoczył niczym bokser — co zaczynało być już jego marką — i 
przygotowywał się do podniesienia energii pięciuset studentów.
Jednakże w tym momencie wśród małej grupy studentów na obrzeżach tłumów rozległo 
się skandowanie. „Precz z Faru-kiem! Precz z Farukiem!". I zaczęto wymachiwać 
czerwoną flagą. Policja, która ich obserwowała od czasu do czasu, nagle stała 
się bardziej czujna i paru policjantów złowrogo podeszło do źródła zamieszania.
„Przeklęci komuniści!" — pomyślał Omar. Nawet Uniwersytet Aleksandryjski miał 
taką koterię. Ale, do cholery, nie pozwoli, aby zepsuli mu jego przemówienie.
— Czyż Anglikom nie podobałoby się to? — wykrzyknął. — Czyż nie chcieliby 
widzieć, jak bijemy się ze sobą? Nie, bracia. Król Egiptu jest sprawą Egipcjan. 
To brytyjscy żołnierze powinni stąd odejść, i to teraz. Brytyjczycy, wynoście 
się — już!
„Brytyjczycy wynoście się — już!" — tłum podchwycił okrzyk na cały głos. Ktoś 
zerwał czerwoną flagę z jej prowizorycznego masztu. „Brytyjczycy, precz stąd!". 
Policjanci wycofali się. Omar mógł przysiąc, że niektórzy z nich skandowali 
razem z wiecującymi.
Godzinę później siedział w kawiarni Muhammada Nadera z Ibrahimem Khairim, który 
był świadkiem przemówienia i gorąco je popierał.
— Wiesz, jak się zachować, Omarze. Potrzebni są nam ludzie z talentem do 
przemawiania do tłumów. Bóg jeden wie, że ja denerwuję się, stojąc przed naszą 
małą grupą.
Omar nigdy nie pomyślałby, że Ibrahim mógłby się denerwować z jakiegokolwiek 
powodu. Zapamiętał tę informację.
— No cóż, rozgrzanie tłumu nie jest takie trudne — powiedział skromnie. — 
Niekiedy jednak mam wrażenie, że wszystko jest takie dęte. To tylko słowa. W 
końcu lngliz ciągle tu są.
Ibrahim zastanowił się.
— Nie wszystkie słowa są jedynie słowami. Niektóre z nich są czynami 
czekającymi na to, żeby się narodzić. — Uśmiech-
99
nął się z zażenowaniem z powodu tej metafory, a potem wróci} do interesów. — 
Strajk generalny w przyszłym tygodniu. Czy studenci są gotowi?
— Gotowi i chętni. Mogę wysłać trzystu czy czterystu z nich, gdziekolwiek będą 
potrzebni.
— To dobrze. A co ja mógłbym zrobić? — Miał na myśli pieniądze.
Omar udawał, że się nad tym zastanawia.
— No cóż, lepiej wyglądałoby, gdybyśmy mieli jakieś transparenty. Przydałyby 
nam się tektury na plakaty i farby.
— Ile?
Omar wymienił sumę, jedynie niewiele zawyżoną. Ibrahim nie poznałby różnicy, 
nigdy także się nie dowie, że materiały i tak zostaną skradzione z 
uniwersyteckiego wydziału sztuki. A Omarowi wystarczy na wieczorny hazard i 
fajkę haszyszu.
Ibrahim podał mu pieniądze.
— Wiesz, Omarze, kiedy po raz pierwszy przyłączyłeś się do nas, miałem co do 
ciebie pewne wątpliwości. Zastanawiałem się, czy... traktowałeś to poważnie. 
Nikt jednak nie pracował ciężej od ciebie. Jesteś tu, na uniwersytecie, prawą 
ręką stowarzyszenia — ty, no i oczywiście Khalid Hamra.
— No cóż, to już trochę przesada... — Omar był prawdziwie poruszony. Khalid 
Hamra był wybranym przywódcą Stowarzyszenia Braci Muzułmanów na uniwersytecie.
— Khalid zakończy w tym roku studia — ciągnął Ibrahim. — Iz boską pomocą 
poniesie naszą sprawę dalej w świat. Chcielibyśmy, abyś przejął po nim 
przywództwo, kiedy odejdzie.
— Nie wiem, co powiedzieć...
— Mam nadzieję, że się zgodzisz. To jest życzenie nie tylko naszej małej grupy 
— Ibrahim machnął ręką, by wskazać na kawiarnię — ale również i tych z góry. 
Nawet w Kairze są ludzie, którzy znają twoje nazwisko.
— Allah... To już za dużo. Muszę się nad tym zastanowić.
— Oczywiście. Nie ma pośpiechu.
Omar zorientował się, że się nawet zarumienił.
100
— Dziękuję, Ibrahimie — powiedział szczerze. — Dziękuję ci za twoją wiarę we 
mnie.
.. .jak wiec widzicie, Rodzice, mimo że były pewne wyboiste miejsca, w końcu 
pojąłem, jak oni tu żyją.
Przyjaciel, bardzo dobry facet zwany Dunsworth, zaprosił mnie, żebym spędził 
święta Bożego Narodzenia wraz z jego rodziną w Londynie. Oni urządzają tu święta 
na o wiek większą skałę niż my w Aleksandrii, mimo że nadal istnieją tu braki i 
racjonowanie żywności.
A swoją drogą, czy moglibyście wysłać mi trochę więcej na moje konto — 
dwadzieścia lub trzydzieści funtów powinno wystarczyć — na jakieś mogące 
uratować mi życie ubranie. Myślałem, że zima w Aleksandrii była zimna — tutaj 
jednak przeszywa człowieka do szpiku kości i nigdy nie jest za ciepło.
Mam nadzieję, że obydwoje macie się dobrze. I służba również. Pozdrowienia dla 
Mustafy. Zapytajcie go ode mnie, czy Karima nadal śpiewa. Musi się tego trzymać 
— to cudowny talent. Powiedzcie mu, że tak powiedziałem.
Przyrzekam, że w przyszłości będę częściej pisać. Problem w tym, że najprostsze 
przedmioty tutaj przekonują mnie, że te najtrudniejsze w szkole dla brytyjskich 
chłopców to bułka z masłem, i muszę harować bez wytchnienia.
Wasz syn Charles
.. .pięćdziesiąt funtów. Twój ojciec mówi, że w Anglii nigdy nie można 
oszczędzać na ubraniach. Służba ma się dobrze. Mustafa dziękuje Ci za 
pozdrowienia.
Pisz tak często, jak tylko możesz. Willa wydaje się teraz taka pusta.
Kochająca Cię — Matka
... Oto wyniki, które upamiętniają moje (aha!) wyczyny na polu bitwy o dobry, 
stary Oksford. Powiedziano mi, że to raczej niespotyka-
ni
ne, aby student pierwszego roku został głównym strzelcem w drużynie. Zauważcie 
przydomek „Arabska Śmierć" Austen. Jakiś tam „dziennikarz" postanowił 
zanagramować nazwisko pewnej dawnej aktorki kina niemego, Thedy Bary*, i teraz z 
tego powodu muszę znosić mnóstwo głupich docinków.
Czy wspomniałem Wam, że uczę się rosyjskiego? To znaczy języka. Uważam, że jeśli 
ktoś zna angielski, arabski i rosyjski, może się okazać obecnie cennym towarem.
Przyszło mi na myśł, że w ostatnim Uście zapomniałem zapytać o służbę. Serdeczne 
pozdrowienia, jak zawsze, dła Mustafy. Przypuszczam, że Karima jest już pewno 
mężatką, choć nie pisaliście mi o tym.
Mówiąc już o wiadomościach, cóż to za plotki o wycofywaniu się wojsk z 
Aleksandrii i z Kanału? Tak piszą tu we wszystkich gazetach.
Wkrótce napiszę znowu.
Wasz kochający syn Charles „Arabska Śmierć" Austen
Zgodzili się na „ewakuację brytyjskich wojsk z Aleksandrii i rejonu Kanału 
Sueskiego". Naturalnie była to robota tego motłochu z Wafd i tak zwanego 
Stowarzyszenia Braci Muzułmanów. Obie te organizacje są na tyle głupie, że gryzą 
rękę, która chroniła ich przez te wszystkie lata. Naturalnie Twój ojciec jest 
mniej skłonny do postrzegania tego jako nieszczęście. Bardziej obchodzi go to, 
co wyprawiają syjoniści w Palestynie. On wierzy, że to oznacza wojnę.
Ja przyznaję, że to wszystko nudzi mnie do łez.
Obydwoje jesteśmy bardzo dumni z Twoich osiągnięć na studiach i tęsknimy za Tobą.
My słałam kiedyś, że musiałeś już do tego czasu spotkać jakąś miłą angielską 
dziewczynę, ale jesteś zbyt tajemniczy.
(Nie powinnam być taka wścibska, wiem o tym!)
Napisz wkrótce — kochająca Cię
Matka
* Theda Bara, po zanagramowaniu: Arab Death (arabska śmierć).
102
.. .gigantyczne ilości europejskiej i „bliskowschodniej" historii, od 
osiemnastego wieku po to, co teraz nazywają I wojną światową, i zastanawiam się 
nad studiowaniem prawa —być może przygotowawczą pracę zrobię tutaj, a resztę 
skończę w domu. Wydaje mi się bowiem, że Egipt może okazać się kiedyś podporą 
tej huśtawki pomiędzy Wschodem a Zachodem i że kiedyś mógłbym może odegrać w tym 
rolę. To ?wszystko pewno tylko bzdury, ale chciałoby się dokonać czegoś na tym 
padole łez. Itd. itp.
Wiosna tutaj przypomina zimę w Aleksandrii. Byłem jednak na cudownej wycieczce z 
moim przyjacielem, George'em Abendro-them (czy wspominałem wam o nim?) w 
posiadłości jego przodków w Nothingham. Jego ojciec — sir Harold —jest 
niesamowitym przemysłowcem — mógłby spodobać się abi. Zwiedzaliśmy okolice i 
pływaliśmy na łódce z George'em i jego miejscową miłością oraz z jego siostrą, 
Elizabeth — zdumiewającą młodą kobietą — inteligentną, dowcipną.
W „Timesie"pogłoski o wojnie w Palestynie. Co Wy tam o tym słyszycie? Mam 
wrażenie, że przez całe moje życie trwa wojna — i mam nadzieję, że da się 
uniknąć następnej.
Muszę lecieć. Wkrótce napiszę znowu — obiecuję.
Wasz syn — Charles
.. .prosiła mnie, abym dodał coś o wojnie, gdyż ona się tym nie interesuje — 
nazywa to średniowiecznym dżihadem. Niestety, Twoje wiadomości stamtąd są 
przypuszczalnie bardziej trafne niż nasze, które podają ciągłą litanię zwycięstw 
i chwały. Należałoby się zastanawiać, dlaczego wobec tego całego militarnego 
sukcesu wojna nie została jeszcze wygrana. Moim zdaniem bardziej powinniśmy się 
obawiać zwycięstwa niż przegranej. Izraelczycy, jak oni się teraz nazywają, 
walczą dobrze i z zacięciem —jak przyparte do muru zwierzęta, ale nawet jeśli 
uda im się obronić ich terytorium, nie zechcą podbić Egiptu. Na cóż jednak 
mogłaby się zdecydować Ameryka, gdyby nagle doszła do wniosku, że zagrażamy 
Izraelczykom?
W każdym razie wszystko wyjaśni się w przeciągu następnych
103
paru miesięcy. Ani my, ani też nasi tak zwani sojusznicy nie mamy środków i —jak 
sądzę — ochoty na długą wojnę.
Matka pyta o Abendrothów. Twierdzi, że wyglądają na miłych ludzi.
Interesy nadal idą lepiej, niż można byłoby się tego spodziewać. Obecna wojna 
nie ma wielkiego wpływu na ceny bawełny.
Pozdrowienia Ojciec
Karima miała trzy miłości, dotykały się one jednak i mieszały ze sobą w taki 
sposób, że niekiedy wydawało się, że były jedną. Oczywiście należał do nich 
Charles, lecz choć już myśląc o nim w nocy, nie płakała, ażeby utulić się do snu, 
jednak swoją nieobecnością odgrywał jeszcze większą rolę w jej tajemnych snach, 
niż kiedy był na miejscu, niemal codziennie na jej oczach.
Była też jej muzyka. Od śmierci matki nie śpiewała publicznie, lecz uczęszczała 
na lekcje, studiowała głosy przy użyciu gramofonu, tak jakby objaśniały jej 
drogę do nieba, i codziennie śpiewała sobie godzinami — nie dla zabicia czasu, 
jak ktoś, kto bezmyślnie wymachuje kijem, lecz jak mistrz rzeźbiarski pracujący 
nad kawałkiem drewna dla udoskonalenia swych umiejętności, choć wcale nie 
zamierzał sprzedać swej rzeźby.
I była też Um Kalthum, w każdy czwartek wieczorem w radiu i codziennie na 
płytach, które Karima mogła sobie kupić dzięki godzinom szycia, czyszczenia czy 
robienia dla innych zakupów. W jakiś sposób Um Kalthum scalała dwie pozostałe 
miłości Karimy. W jej najwyższych umiejętnościach zawierało się wszystko, do 
czego dziewczyna dążyła — w jej pieśniach o zakazanej miłości, miłości zgubnej — 
zawierało się wszystko, co Karima czuła w stosunku do Charlesa i każde z tych 
uczuć usiłowała ukazać we własnym śpiewie, niekiedy powstrzymując się od łez, 
ponieważ to potęgowało jeszcze uczucia.
W ten sposób, w muzyce i marzeniach, Karima dryfowała przez godziny gotowania i 
nienagannego prowadzenia domu
104
ojcu i bratu (choć ostatnio Omar przychodził coraz rzadziej). Wiedziała jednak, 
że to nie będzie wiecznie trwało. Prędzej czy później ojciec znajdzie dla niej 
męża -— znała o wiele młodsze od siebie dziewczęta, które były już zamężne. Na 
razie jednak zdawał się szczęśliwy, mając ją przy sobie, i chociaż Omar 
wspominał raz czy dwa, że już czas, aby pomyślała o małżeństwie, jednak nie 
upierał się przy tym.
Od ojca mogła wyciągnąć jedynie najbardziej ogólne wiadomości o Charlesie — 
dobrze sobie radził w nauce i w sporcie, pasza bardzo był z niego dumny. 
Jednakże chciałaby wiedzieć o wiele więcej. Jak wyglądało życie w Anglii (dla 
niej równie dobrze mogłoby to być i na księżycu)? Czy bardzo się zmienił? Czy 
myślał o niej? Czy ją w ogóle pamiętał?
Pytania były jak bolesne słowa piosenki.
Kiedy powiedział jej, że wyjeżdża, na jego twarzy malowało się takie podniecenie 
i duma, że zmusiła się do uśmiechu i podzielenia jego szczęścia. Kiedy 
powiedział, że nie będzie go cztery czy pięć lat, spłynęło to po niej — był to 
okres, który nie miał znaczenia. Teraz, kiedy upłynęły już dwa lata, rozumiała, 
jak to naprawdę długo.
Zawsze go będzie kochała — przyrzekła sobie — i stworzy jeszcze więcej liryki 
muzycznej, powinna jednak być na tyle rozsądna, by wiedzieć, że słodkie chwile z 
dzieciństwa już się skończyły. Powinna odłożyć je do jakiejś tajemnej skrytki w 
sercu i pomyśleć o własnym życiu. Jej życiu. Jakie ono będzie? Kochała ojca, ale 
pewnego dnia nie będzie już tu mieszkać i opiekować się nim. Będzie miała męża, 
dzieci. Tak, oczywiście. Ale czy to wszystko? Jakoś myślała, że będzie — powinno 
być w nim coś więcej, że coś na nią czekało, coś, czego miała świadomość, lecz 
czego jeszcze nie zidentyfikowała, niczym tajemniczy dźwięk w ciemności.
Pewnego ranka krzątała się po kuchni w takim właśnie nastroju, kiedy wpadła 
Amina, wnuczka Um-Rashid.
— Czy mogę pograć na gramofonie?
— Proszę. Ale jak podrapiesz mi płytę...
105
— Nie podniecaj się tak. — Amina była w wieku Karimy, pulchniutka, ładna i 
zaręczona już z czeladnikiem złotnika. Zawsze była skora do złośliwości i żartów. 
Położyła płytę i podeszła, by pomóc przy fasoli. — Przypuszczam, że pójdziesz?
— Pójdę? A dokąd?
— Zęby ją zobaczyć, oczywiście.
— Kogo?
— To ty nic nie słyszałaś? Jestem zdumiona. Mówią o tym przecież cały czas w 
radiu.
— O czym?
— Naprawdę, powinnaś słuchać radia. Wtedy nie byłabyś taką ignorantką co do 
wiadomości wojennych...
— Wojenne wiadomości są takie przygnębiające.
— ... i wiedziałabyś również, że Um Kalthum przyjeżdża do Aleksandrii.
— Co takiego? Mówisz poważnie? Kiedy?
— W przyszłym miesiącu. Czy jakoś tam.
— Zęby śpiewać?
— A niby po co innego? Na cele dobroczynne dla naszych weteranów wojennych czy 
coś w tym sensie.
Karima wytarła ręce i podbiegła do radia. Jeśli to był jakiś żart...
Lecz tym razem Amina nie żartowała.
.. .jeśli zaś chodzi o wojnę, Twój ojciec twierdzi, że Arabowie przegrają i będą 
musieli uznać syjonistów. No cóż. Czemu nie? W końcu oni istnieją. Ta cała 
sprawa od samego początku była głupotą.
Czy odwiedzałeś jeszcze Abendrothów? Zauważyłam, że Twoje ostatnie listy nic o 
nich nie mówią.
Catherine całymi miesiącami snuła marzenia na temat Elizabeth Abendroth. 
Wyobrażając sobie typową, angielską piękność, zaczęła dalej budować wyobrażenia 
o rodzinnym majątku,
106
ślubie w katedrze, długich wizytach u rozbieganych angielskich wnucząt — dwóch 
chłopców i dwóch dziewczynek.
... Nie widuje się już tak często z George'em Abendrothem jak niegdyś. Jakoś 
każdy z nas poszedł w swoją stronę.
Było to wszystko, co Charles kiedykolwiek powiedział na temat swego krótkiego 
zakochania się w Elizabeth Abendroth. Był głupcem, wiedział o tym. Samotność 
sprawiła, że zachował się głupio. Był samotny od momentu opuszczenia Egiptu. 
Sport i studia, a nawet przyjaźnie uśmierzały nieco ten ból, lecz nigdy go nie 
wyleczyły. Wówczas pojawiła się w jego życiu Elizabeth i przez kilka radosnych 
miesięcy samotność przestała istnieć — aż odrzuciła go lekko i ze śmiechem, 
niczym partnera do tańca. Uwaga, którą rzuciła koleżance — podsłuchiwał, mógł 
się do tego przyznać — uzmysłowiła mu, jak ktoś o jego pochodzeniu był 
postrzegany przez pewien typ młodych Angielek.
Teatr Sayyida Darwisha oświetlony był niczym oceaniczny liniowiec nocą. Stojąc 
na ulicy naprzeciwko niego, Karima drżała z chłodu w zimowy wieczór, tkwiła tu 
już trzy godziny. Nadszedł czas na rozpoczęcie przedstawienia, a ona jeszcze nie 
widziała Um Kalthum. Bez wątpienia piosenkarka weszła innym wejściem.
Karima chciała ją tylko zobaczyć, z całą pewnością nie stać jej było na bilet. A 
poza tym nie było już biletów. Tak jak na wszystkie koncerty Um Kalthum, miejsca 
były wysprzedane od tygodni. Zlatywali się na nie bogaci Arabowie z całego 
Bliskiego Wschodu — potentaci handlowi z Libanu, księżniczki z Arabii 
Saudyjskiej i państw traktatowych. Karima patrzyła, jak przyjeżdżali w 
limuzynach, kobiety błyszczały od klejnotów.
107
Wkrótce potem wielka śpiewaczka wejdzie na scenę. Paru spóźnialskich pośpiesznie 
wbiegło do teatru, Karimie pękało serce. Nawet jej nie widziała! A może później? 
Lecz nie, za zimno było, żeby czekać tak długo. Przeszła przez ulicę. Światła 
wydawały się takie ciepłe, może zdoła usłyszeć kilka tonów ze środka. Odźwierny 
w drzwiach spojrzał na nią, jakby oczekiwał okazania biletu, potem przyjrzał jej 
się uważniej i odgonił ją ręką.
— Proszę — błagała. — Czy mogę tu postać minutkę?
— Nie, dziewczyno. To niedozwolone. Idź do domu, zanim zamarzniesz na śmierć.
— Tylko minutkę, przyrzekam.
— Powiedziałem ci już, że to zabronione. A teraz... — Odźwierny przerwał. — Jak 
ci na imię, dziewczyno?
— Karima.
— Czy ty przypadkiem nie jesteś córką Mustafy Ismaila? Tą, która śpiewa?
— Tak, proszę pana. — Rozpoznała znajomego ojca. Nie poznała go w tym 
eleganckim mundurze odźwiernego.
— Czy twój ojciec wie, że tu jesteś?
— Tak. Wie, że uwielbiam Um Kalthum. — „To tylko częściowe kłamstwo" — 
powiedziała sobie w myślach.
Mężczyzna rozejrzał się dookoła.
— Widzisz tamte schody? Wejdź nimi na górę i skręć w lewo. Jest tam trochę 
miejsca, gdzie możesz stanąć.
— O Allah! Naprawdę?
— Idź tam teraz, kiedy nikt nie patrzy. I, na litość boską, bądź cicho!
— Tak, proszę pana! Dziękuję! Będę cicho. — Tak jakby ktoś miał odwagę 
hałasować w trakcie śpiewu Um Kalthum.
Znalazła miejsce i wcisnęła się w ciemności. Prawie natychmiast szum w teatrze 
zamilkł i przez moment Karimie wydawało się, że ją wykryto.
A potem rozległy się burzliwe oklaski. Wychylając się na tyle, na ile pozwalała 
jej odwaga, ujrzała Um Kalthum.
108
Piosenkarka nie była pięknością, nawet nie była ładna. Posiadała jednak coś 
istotniejszego niż urodę — Karima czuła, choć nie potrafiła określić słowami — 
mocny i osobisty kontakt z duszą i sercem wszystkich słuchaczy na widowni.
Um Kalthum tego wieczoru zaśpiewała jedynie trzy pieśni .— lecz każda z nich 
trwała niemal godzinę. Nieustannie powtarzała ten sam refren, nieznacznie 
zmieniając go za każdym razem. W każdej przerwie tłum pełen uwielbienia 
wykrzykiwał jej przydomek: Ya Souma! Ya Souma!
Kiedy było już po wszystkim, Karima wracała do domu jak we śnie. Wiedziała, że 
zostanie zbita, jeśli Omar akurat będzie w domu, i przynajmniej skrzyczana, 
jeśli ojciec jeszcze nie spał. Nie miało to jednak znaczenia. Miała wrażenie, że 
zajrzała do raju — a teraz pozostało jej jedynie samej znaleźć tam drogę.
Wiedziała już, kim chce być.
Analizy dziennikarskich mędrców stwierdzają, że nasza strona przegrała, ponieważ 
była źle zorganizowana, połowę czasu traciła na skakanie sobie do gardła, a 
drugą połowę marnowała, angażując się w różnego rodzaju korupcję, podczas gdy 
Izraelczycy zachowywali się wręcz przeciwnie. Ile z tego jest jedynie angielskim 
uprzedzeniem, trudno powiedzieć— część z pewnością. No i oczywiście amerykańskie 
powiązania również Izraelczykom nie zaszkodziły.
Trudno uwierzyć, że jestem tutaj już trzeci rok. Coraz bardziej tęsknię za domem 
— i naturalnie za Wami — wyczekuję dnia, kiedy znowu tam się znajdę.
No cóż, muszę wracać do pracy.
Wasz kochający syn Charles
? ?. trudno mi o tym pisać, a nawet myśleć. Znasz egipską dumę, więc możesz 
sobie wyobrazić, jak ciężko ta porażka — nikt tego tutaj n'e nazywa zawieszeniem 
broni — uderzyła we wszystkich.
109
Tak się składa, że ci twoi gazetowi mędrcy mają rację. Jednym słowem zostałiśmy 
pobici przez sprawność działania — cechę, której tak wyjątkowo brakuje nam i 
naszym tak zwanym sojusznikom.
Naturalnie nawet zwykłe przyznanie się do tego byłoby zbyt bolesne. Krzyczą 
zatem o zdradzie generałów i polityków przepłaconych przez amerykańską lub 
międzynarodową organizację żydowską — paplanina, którą frymarczył Fuhrer. Aż 
wstyd. Nie byłbym zdziwiony, gdyby doszło do jakiegoś' wojskowego przewrotu.
Krótko mówiąc, ciesz się, że Cię tu teraz nie ma. To nie jest dobry okres dla 
Egiptu.
Z pozdrowieniami — tęskniący za Tobą bardzo
Ojciec
Farid Hamza już się do tego przyzwyczaił i nie denerwowało go to już tak bardzo; 
w rzeczy samej nawet go bawiło. Zdarzało się to nawet z towarzyszami żołnierzami 
— nigdy nie mogli zdecydować, czy patrzeć mu wprost w zdrowe oko, czy też w 
drugie, zasłonięte czarną opaską i obramowane zabliźnioną tkanką.
Kiwał głową tuzinowi oficerów, usiłujących podjąć tę decyzję. Było wśród nich 
kilku starszych mężczyzn, włącznie z generałem Naguibem. Reszta była młoda, choć 
kilku z nich osiągnęło już stopnie pułkowników. Sam Hamza, najmłodszy spośród 
nich, był podpułkownikiem. Czarna przepaska miała z tym coś wspólnego.
Hamza nie miał żadnych iluzji co do heroizmu. Był jedynie żołnierzem pełniącym 
swoje obowiązki owego czerwcowego dnia, kiedy izraelski pocisk rozwalił jeden z 
jego czołgów, a kawałek ostrego metalu rozerwał mu twarz. Ponieważ jednak jego 
oddział prowadził atak, który w tamtym momencie był skuteczny, i ponieważ Egipt 
rozpaczliwie potrzebował bohaterów, posiadał teraz szufladę pełną medali i rangę 
ponad swój wiek.
Większość pozostałych mężczyzn w pokoju była również
110
realistami. Znali walkę i z gorzkiego doświadczenia wiedzieli, w jaki sposób 
przegrali tę wojnę. Czekali nadaremnie na amunicję i posiłki, kazano im atakować, 
gdy atak był niemożliwy, lub utrzymywać pozycje, kiedy wskazane byłoby 
wycofywanie się, wysyłano ich na idiotyczne misje wymyślone w Kairze przez kogoś, 
kto nie miał zielonego pojęcia, jak wygląda walka w rejonie Synaju z 
niewystarczającą osłoną powietrzną.
A ponieważ wiedzieli o tym, zebrali się tu, aby zastanowić się nad czymś, co nie 
przyszłoby im do głowy jeszcze rok temu — nad rewolucją.
Istniały między nimi dwie frakcje — podżegaczy i ostrożnych.
Przyjaciel Hamzy, Sadat, był jednym z tych, którzy przekonywali, że należało 
uderzyć teraz. Ludzie byli rozgniewani i zawstydzeni. Poprą każdego, kto 
zaproponuje coś innego niż narodowy wstyd, który przynieśli im politycy i 
generałowie.
Generał Naguib był starszym oficerem pomiędzy doradzającymi cierpliwość, lecz 
Gamal Abdel Naser przemawiał najwięcej. Naser wskazał na fakt, że rewolucje były 
wydarzeniami politycznymi i militarnymi zarazem. Świat pełen był zamachów stanu, 
które kończyły się niskimi, nikczemnymi dyktaturami, zaniedbana bowiem została 
polityka. Potrzeba im było czasu — czasu na stworzenie kontaktów z politycznymi 
partiami, z organizacjami takimi jak Stowarzyszenie Braci Muzułmanów, z grupami 
reprezentującymi różne interesy.
Jako młodszy rangą, Hamza milczał dotąd, dopóki Naguib nie zapytał w końcu o 
jego zdanie. Uśmiechnął się w głębi ducha na widok spojrzeń ślizgających się po 
czarnej opasce i drugim oku.
— Sądzę — powiedział — że wszystkim nam znane są skutki niecierpliwości i 
błędnego, pośpiesznego planowania. Uważam, że powinniśmy zbudować naszą siłę, 
czekać i patrzeć. Kiedy nadejdzie odpowiedni moment, nie będzie potrzebna debata. 
Wszyscy będziemy wiedzieć, kiedy działać.
Nawet Sadat skinął głową.
111
... z Francji do Włoch, zdobywając coraz to więcej „kultury" z każdym odcinkiem 
drogi. Powinienem odpływać, jak sądzę, z Neapolu, najprawdopodobniej w sierpniu. 
Naturalnie szczegóły prześlę Warn depeszą.
Mam nadzieję, że nie jesteście rozczarowani tym, że nie kończę mojego 
„naukowego" stopnia tutaj. To już jest zwykła formalność, którą można zakończyć 
wszędzie. Oksford, niech go Bóg ma w swojej opiece, nie jest stopniem naukowym, 
ale wykształceniem. A zatem żegnaj, Anglio — nie będzie mi jej brakować— lecz 
jakżeż dobrze będzie znowu być w domu.
Wasz syn Charles
?????? 6
LajIa ? Mat>?tivm
Aleksandria, 1930 rok
8??$2 Była to nowa dekada, nowe półwiecze. W przeważającej cf%S& ?&? świata 
ludzie wydobyli się z gruzów morderczych lat ?? <*» czterdziestych, przetrzymali 
spowodowane wojną niedostatki i wrócili z powrotem do pracy.
Powstały nowe rządy, nowe granice, nowe wynalazki, nowe myśli.
Powstała również nowa broń. I mimo że groziła ona, iż następna dekada będzie 
jeszcze bardziej przerażająca od tej ciemnej i długiej, która właśnie minęła, 
wielu ludzi rozumiało lepiej niż kiedykolwiek przedtem różnicę pomiędzy 
zagrożeniem a faktem.
A przede wszystkim był to czas dla młodych, czas na ubieranie się w kolorowe 
rzeczy, będące wyrazem nadziei i wiary w przyszłość, radowania się 
teraźniejszością.
Na arenie międzynarodowych rozgrywek Egipt przypominał ekscentrycznego wujka, 
który pojawia się w starym, wyświechtanym garniturze, opowiada znane już 
wszystkim dowcipy, przynosi banalne prezenty. Prawdę mówiąc, im więcej rzeczy 
ulegało zmianie w Egipcie, tym bardziej pozostawały one zasadniczo takie same.
Faruk zmienił się, ale na gorsze. Jego ekscesy i apetyty sięgnęły punktu, w 
którym stały się wręcz karykaturalne, po czym przerosły nawet i karykaturę. 
Żaden z setek jego garniturów, szytych na miarę na Saviłe Row, nie zdołał już 
zasłonić jego otyłego ciała. Ulubionymi zajęciami króla było chodzenie po 
klubach nocnych, gry hazardowe i gromadzenie coraz to większych gór klejnotów i 
złota.
Miał jedną z najwspanialszych kolekcji rzadkich książek, były
113
one warte ogromne pieniądze, lecz na jego własne lektury składały się głównie 
komiksy. Już od dawna krążyła plotka, która okazała się prawdą, że był nałogowo 
uzależniony od pewnej formy ustnej stymulacji, której nauczyła go jedna z jego 
kochanek, Amerykanka. Raczej późno, jak zauważono sucho. Mówiono, że jego 
osobisty czas upływał wyłącznie na oddawaniu sie tej przyjemności albo 
oczekiwaniu na gotowość ponownego oddania się jej-
Brytyjczycy nie zmienili się wcale — a przynajmniej nie dopuszczali tego do 
siebie. Nadal pozostawali w Egipcie, pilnując cennego Kanału, tak jakby 
spodziewali się, że to ich upadłe imperium pewnego dnia przypłynie tamtędy z 
powrotem.
Nil naturalnie się nie zmienił — ani też pustynia czy ziemia i życie ludzi na 
niej mieszkających. Winnych arabskich państwach inżynierowie wiercili pierwsze 
małe stawy, które, jak się potem przekonali, były ukrytym oceanem ropy, lecz 
chociaż i w Egipcie zaroiło się od pełnych nadziei nafciarzy, jednak odeszli z 
pustymi rękami, niczym
fellachowie.
Polityka pozostała taka sama. To prawda, pojawił się też i nowy wróg, Izrael, 
którym należało pogardzać tak jak i Brytyjczykami, a może nawet bardziej, ale 
partia Wafd nadal wymachiwała nacjonalistyczną flagą, Stowarzyszenie Braci 
Muzułmanów nadal operowało w na poły konspiracyjny sposób, wygrywając serca 
biedoty jakimiś charytatywnymi czynami—a Wolni Oficerowie, wśród których byli 
hołdujący młodzieżowym ideałom, wciąż spiskowali w głębokim
sekrecie.
Sam Egipt pozostał kulturalnym ośrodkiem arabskiego świata, podobnie jak Arabia 
Saudyjska była jego religijnym centrum.
Kair był Kairem i wyróżniał się jedynie tym, że z każdym rokiem stawał się coraz 
bardziej groteskowo przeludniony. Aleksandria nie^ zmieniła się w ogóle, a w 
każdym razie jeszcze nie tak bardzo. Być może bardziej zubożała, skoro wojenne 
pieniądze i wojenny blichtr już się zakończył, łecz pomimo wszystko było to 
miasto zarówno europejskie, jak i egipskie.
??
114
Charles był już w domu od tygodnia i odnosił wrażenie, jakby w ogóle nie miał 
ani godziny dla siebie. Należało odnowić z tuzin znajomości. Formalnie odbyła 
się seria zabaw zorganizowanych przez Catherine i inne matki, mających na celu 
ponowne wprowadzenie Charlesa do miejscowego towarzystwa
__a zwłaszcza do tej części miejscowego towarzystwa, która
posiadała odpowiednie córki do paradowania przed bardzo odpowiednim kawalerem.
Wszystko to wymagało bardzo zręcznych przygotowań ze strony Catherine. Z jednej 
strony, boleśnie zdała sobie sprawę z tego, że dla niektórych spośród 
brytyjskiego towarzystwa w Aleksandrii syn jej nigdy nie będzie „odpowiedni". Z 
drugiej zaś strony, miała swoją faworytkę pośród młodych kobiet, Ariel Wyatt, 
córkę Constance Wyatt, która być może była najlepszą przyjaciółką Catherine. Sir 
Lawrence Wyatt, który wyemigrował do Aleksandrii w nadziei, że tamtejszy klimat 
ulży nieco obrażeniom po zagazowaniu, jakiemu uległ podczas pierwszej wojny 
światowej, był człowiekiem bez uprzedzeń. Constance — artystka i samozwańcza 
egzystencjalistka — cokolwiek by to miało oznaczać — zapełniła ich dom 
abstrakcyjnymi malowidłami, włącznie ze swoimi własnymi — Catherine udawała, że 
je docenia. Ariel łączyła w sobie chłodne zrównoważenie ojca z uderzającą 
pięknością matki.
Niestety, kiedy Charles i Ariel spotkali się, okazało się, że możliwość 
romantycznego zaangażowania się istniała jedynie w marzeniach ich matek. Nie 
była to kwestia antypatii, lecz natychmiastowe i intuicyjne rozpoznanie przez 
młodego mężczyznę i kobietę, że nie są sobie przeznaczeni.
— Mamo, proszę cię! — protestował Charles, usiłując to wytłumaczyć. — Nie jestem 
rozpaczliwie zainteresowany ustatkowaniem się. Czyż nie spędziłem niemal małej 
wieczności zamknięty w ciemnościach Oksfordu? Czyż nie należy mi się teraz 
trochę zabawy?
I chociaż Catherine spędzała z Constance długie, przyjemne godziny na biadoleniu 
nad tą sytuacją, w rzeczy samej jej roz-
115
czarowanie nie było takie wielkie, nie wyczekiwała bowiem bynajmniej momentu, 
kiedy będzie musiała dzielić swe jedyne dziecko z inną kobietą.
Subtelności te były dalekie Charlesowi, kiedy spacerował z ojcem po gruntach 
majątku. Był jedynie wdzięczny, że seria towarzyskich zaproszeń zdawała się 
dobiegać końca.
— To przyjemne, jak sądzę, do pewnego stopnia. Mimo to czuję się jak nagrodzony 
na wystawie byczek obwożony po wiejskich jarmarkach.
Henry roześmiał się ze zrozumieniem.
— No cóż, wkrótce życie powróci do normalności, a wówczas dopiero będziesz w 
rozsypce i zaczniesz się śmiertelnie nudzić. — Obydwaj wiedzieli, co teraz 
nastąpi. — Zastanawiałeś się, co chciałbyś robić teraz, skoro już jesteś 
pełnoletni?
— Chciałbym wałęsać się całymi nocami po jaskiniach zła pełnych rozwiązłych 
kobiet, trwoniąc twoje pieniądze. Niestety, na to się nie zanosi.
Uśmiechnęli się obaj.
— W rzeczy samej zastanawiałem się trochę nad tym — ciągnął Charles. — 
Pamiętasz moje listy, a zwłaszcza te na temat roli Egiptu w świecie i tak dalej. 
Obawiam się, że większość z tego to idealistyczne bzdury, nadal jednak wierzę, 
że możemy czymś być. Może nie światową siłą, ale pośrednikiem pomiędzy siłami. 
Chciałbym mieć z tym coś wspólnego, może w służbie dyplomatycznej. Naturalnie — 
pośpiesznie dodał — nadal chcę pomóc, jak dalece to będzie w mojej mocy, w 
interesach naszego... twojego przedsiębiorstwa.
Henry poczuł się usatysfakcjonowany. Jak większość mężczyzn, którzy zbudowali 
imperia, zawsze żywił nadzieję, że pewnego dnia przejmie je po nim jego syn. A w 
Egipcie z pewnością nie istniały przeszkody w mieszaniu publicznej kariery z 
prywatnymi interesami — o wiele trudniej pogodzić karierę z młodzieńczymi 
ideałami. Nie było to jednak takie proste.
— Musisz wiedzieć — powiedział — że nasze interesy są teraz bardziej 
zróżnicowane niż przedtem. Było tu dużo agito-
116
wania na rzecz tak zwanej redystrybucji ziemi. Czysty komunizm, w moim 
przekonaniu. Naturalnie nigdy nic z tego nie wyniknie, lecz jeśli wyniknie, 
możesz być pewien, że nasze ziemie będą pierwszymi do konfiskaty. A zatem 
asekurowałem nasze interesy. W trakcie twojej nieobecności sprzedałem Kar-nak i 
Sakelardis. — Były to nazwy dwóch plantacji. — Za Kar-nak uzyskałem dobrą cenę, 
za Sakelardis nie za dobrą, kupcy stają się ostrożni. Ulokowałem pieniądze, a w 
każdym razie większość z nich w akcjach ropy. W amerykańskich przedsiębiorstwach 
poszukujących ropy w Arabii Saudyjskiej. Charles spojrzał na niego ze 
zdziwieniem.
— Wiem — odpowiedział Henry. —Jestem plantatorem, a nie kapitalistą. Ale w tym 
nie ma wielkiego ryzyka, naprawdę. Wiarygodni ludzie mówią mi, że tam jest ropa, 
a Bóg jeden wie, że wkrótce Europa będzie jej tak samo spragniona jak Amerykanie 
— co jest równoznaczne ze stwierdzeniem, że będą jej łaknąć tak samo jak 
Irlandczycy guinnessa. Ulokowałem nawet trochę w niektórych przedsięwzięciach 
tutaj, w Egipcie, choć nie mam wielkich nadziei na to, że się to zwróci. Taki 
patriotyczny obowiązek. Będziesz jednak musiał poznać te sprawy.
— Rozumiem — powiedział rozważnie Charles.
— A nawiasem mówiąc, tak z zupełnie innej beczki, muszę cię przeprosić. 
Przygotowałem dla ciebie mały prezent, dla uczczenia twego powrotu, lecz jego 
dostawa się opóźniła. Wkrótce tu będzie, jak sądzę.
— Bardzo dobrze, abi. Zdołałeś wzbudzić we mnie ciekawość. A co to jest?
— Najwyższy sekret, mój chłopie.
Spacer zawiódł ich o jakieś sto metrów od kwater dla służby. Przed chatą Mustafy 
młoda kobieta wieszała bieliznę. Wiatr wydął koszule i prześcieradła i owinął 
luźne ubranie kobiety ciasno wokół jej ciała. Była to dobrze zapamiętana scena z 
przeszłości, znajoma, a jednak w jakimś sensie inna.
— Jak słowo daję, czy to Karima? — zapytał Charles.
117
— Wydaje mi się, że tak — odparł Henry.
— No cóż, bez wątpienia urosła. Henry uniósł brwi.
Karima zakończyła swe czynności i weszła do domu, nawe nie spojrzawszy w ich 
stronę. Charles patrzył za nią. Henry odchrząknął.
— Już prawie jedenasta — stwierdził, sprawdzając słońc Rzadko zawracał sobie 
głowę zegarkiem w ciągu dnia. — Naj lepiej będzie, jeśli zaczniemy wracać do 
domu. Twoja matk zaplanowała obiad na twoją cześć, nieprawdaż?
Charles obudził się z transu i uśmiechnął z przymusem.
— Skazaniec zjadł suty posiłek... — powiedział. — Ale wracając do tych 
spekulacji naftowych, na których zadłużyłeś moje dziedzictwo...
Był to jaguar ??-100, dwuosobowy kabriolet o mocy stu dziewięćdziesięciu koni 
pod długą, wysmukłą maską. Pomalowany został na ciemnozielony kolor, który 
później nazywany będzie brytyjską zielenią.
Henry zaplanował wszystko tak, aby samochód został dostarczony, kiedy na 
trawniku popijali z Charlesem dżin z toni-kiem.
— A co to takiego? — Zmarszczył brwi, gdy agent zwolnił na podjeździe.
— Bez wątpienia ktoś się zgubił.
— Popatrz tylko na to! — mruknął Charles, który, jak przystało na typowego 
młodego mężczyznę, natychmiast zakochał się w szybkiej, rzucającej się w oczy 
maszynie.
Henry'emu, który jeździł packardem w ciągu prawie całego swego dorosłego życia, 
jaguar wydawał się samochodem, któremu brakowało paru ważnych części. No, ale to 
nie był jego wóz. Odstawił przedstawienie, nakładając na nos okulary.
— Och, teraz już widzę. Pamiętasz, jak ci mówiłem o spóźnionym powitalnym 
prezencie?
118
Charles wpatrywał się w ojca, w samochód, a potem znowu w ojca.
— Abil Ty sobie ze mnie żartujesz!
— Witaj w domu, synu!
— Ależ, abi\ Naprawdę! Nie wiem, co powiedzieć. — Podniósł się, przyciągnięty 
do samochodu niczym do magnesu.
Henry nigdy nie obsypywał syna prezentami i nie potrafił powiedzieć, co nim 
teraz powodowało. Jaguar kosztował majątek, nie mówiąc już o kosztach transportu. 
Jednakże mogli być dumni z osiągnięć syna na Oksfordzie. No, i wrócił do domu 
jako przystojny, młody mężczyzna. A poza tym, cóż — Henry stęsknił się za nim. 
Dlaczego mieliby analizować motywy? Błysk w oczach Charlesa był wystarczającym 
powodem.
Catherine podeszła, rozkładając ramiona, by przytulić syna. Mustafa 
zmaterializował się niczym za sprawą magii i przysłuchiwał się, jak agent 
objaśniał różne guziczki i dźwignie. Służba i ich dzieci utworzyli mały tłum. 
Karima stała pośród nich.
— Czy ktoś ma się ochotę przejechać? — zapytał Charles. Kilkoro dzieci 
wykrzyknęło bezwstydnie:
— Ja, panie Charlesie, ja! Charles roześmiał się.
— Najpierw sam muszę nauczyć się obchodzić z tą maszyną. Chodź, Jenkins — 
zwrócił się do młodego agenta. — Naucz mnie. — Usiadł za kierownicą obok 
Jenkinsa i zgasiwszy raz czy dwa razy silnik, przy zgrzycie zmienianych biegów 
odjechał pośród wiwatującego tłumu.
Kątem oka Henry zobaczył, że Karima wodziła oczyma za jego synem, z takim samym 
wyrazem twarzy jak Charles, kiedy poprzedniego dnia spostrzegł ją po drugiej 
stronie trawnika. Otrząsnął się z dręczącego zmartwienia. Takie rzeczy zazwyczaj 
wyjaśniają się same, a w każdym razie zdaje się, że Catherine tego nie zauważyła.
OS
119
Nie było żadnego sygnału, żadnego przygotowania. Pewnej ciepłej nocy Charles 
podszedł do cytrynowego drzewka i w chwilę później ujrzał ją spacerującą 
samotnie w poświacie księżyca.
— Karima.
— Pan Charles? Podeszła bliżej.
— Jak się miewasz, Karimo?
— Dobrze, panie Charlesie. A pan?
— Świetnie. Cieszę się, że cię widzę.
— Ja również.
„Ależ to niedorzeczne" — pomyślał. Nie rozmawiali ze sobą od czterech lat i 
teraz stał przed nią, bełkocząc jakieś puste uprzejmości niczym wstydliwy 
uczniak.
„Nie powinnam tu być" — przemknęło jej przez myśl. Piła jednak jego głos, zapach, 
intensywność jego oczu, i wiedziała, że nie mogłaby być nigdzie indziej.
— Nadal mieszkasz z... — zaczął w tym samym momencie, gdy ona powiedziała:
— Opowiedz mi o Ang...
A potem obydwoje w tej samej chwili powiedzieli:
— Przepraszam.
— Ciągle mieszkasz z ojcem? — dokończył Charles. Powierzchowna odpowiedź była 
oczywista, lecz pytanie sięgało o wiele głębiej.
— Tak.
Poświata księżyca sprawiła, iż skóra dziewczyny przybrała kolor kości słoniowej, 
a ciemne oczy wydawały się niezmiernie głębokie.
— Zapewne musi się opędzać kijem od starających się o ciebie. — Charles nie 
mógł powstrzymać się od powiedzenia tego.
— Niezupełnie. — Nie lubiła tego tematu.
— Co takiego? Żadnych? Nie mówisz chyba poważnie.
— Owszem, jeden mężczyzna przychodził ostatnio do ojca
120
,__przyznała Karima. — Jakiś biznesmen — dodała z odrobiną dumy.
Charles słyszał plotki wśród służby o dwóch młodych pracownikach ojca, którzy 
zadurzyli się w Karimie. Ale ten biznesmen był nowością. „Naturalnie" — pomyślał 
z uczuciem zazdrości. „W Egipcie nawet obsługujący budkę z napojami owocowymi 
nazywa siebie biznesmenem".
— Nie widziałem Omara — zauważył, żeby zmienić temat.
— Mieszka teraz sam. Z jakimiś innymi młodymi mężczyznami. .. jego przyjaciółmi.
— Nadal jest taki religijny?
— Może już nie tak bardzo. Nie wiem. Zawsze trudno było odgadnąć, co Omar 
myślał. — Prawda zaś była taka, że Omar wydawał się mniej zaangażowany w 
działalność Stowarzyszenia Braci Muzułmanów. Powiedział jej ostatnio, że 
reprezentowali drogę przeszłości, ale był jeszcze bardziej antybrytyjski niż 
kiedykolwiek przedtem. Mawiał również dużo na temat socjalistycznych ideałów, 
jakiekolwiek by one były.
Ten temat również do niczego nie prowadził. Charles i Karima przyglądali się 
księżycowi, jakby nagle zafascynowała ich astronomia.
— Tęskniłem za Egiptem — powiedział nagle, przerywając milczenie. — Nie 
zdawałem sobie nawet sprawy z tego, jak bardzo za nim tęskniłem, dopóki nie 
stanąłem na pokładzie statku i nie zobaczyłem Aleksandrii wynurzającej się na 
horyzoncie, wtedy rozpłakałem się niczym małe dziecko.
Karima uśmiechnęła się na to porównanie, lecz trudno jej było zrozumieć samo 
pojęcie tęsknoty za Egiptem. Nigdy nie była nawet w Kairze. Odwróciła się, żeby 
spojrzeć na jego twarz. W świetle księżyca był romantycznym bohaterem pieśni, 
które tak kochała.
— Jeszcze tylko minutkę — powiedziała. — Powiedziałam ojcu, że wychodzę, tylko 
aby zaczerpnąć świeżego powietrza.
— No cóż. Naturalnie.
— I tak dobrze jest znowu pana widzieć, panie Charlesie.
121
— I ciebie też. — Znowu wrócili do nic nie znaczącej rozmowy. — Ale proszę, mów 
do mnie po prostu „Charles".
— W porządku... Charles. — Naturalnie nigdy nie mogła tak się do niego zwracać 
przy innych.
Odwróciła się, żeby odejść.
— Karima!
— Tak?
— Spotkasz się tu ze mną jutro w nocy? Zawahała się. Było to najdziwniejsze 
wrażenie, zdawało jej
się, że się unosi w powietrzu. To był sen. To były te pieśni, tyle tylko, że 
działo się naprawdę.
Stłumiła w sobie słaby głos ostrzegający, że w pieśniach tych drzemało 
niebezpieczeństwo.
Następnej nocy nie opowiadał jej o Anglii. To spotkanie było jeszcze bardziej 
pośpieszne niż pierwsze. Mustafa przeziębił się i gorączkował, w każdej chwili 
mógł potrzebować Kari-my. W następną noc spodziewano się Charlesa na jednym ze 
spotkań towarzyskich jego matki. A kolejnego wieczoru, chociaż Mustafa czul się 
o wiele lepiej, znowu mieli dla siebie zaledwie parę pełnych zażenowania chwil.
Odwracając się, aby odejść, Karima powiedziała:
— Gdybyśmy spotykali się później, mogłabym zostać dłużej. — Poczuła, jak się 
rumieni. Cóż za kobieta uczyniłaby taką propozycję? Żałowała, że Charles sam nie 
wpadł na ten pomysł. Skąd jednak mógł wiedzieć, kiedy jej ojciec chodził spać?
Umówili się.
Następnej nocy Charles udając zmęczenie, ciężko powlókł się do łóżka. Godzinę 
później wymknął się z domu.
Światła nadal paliły się w gabinecie ojca i w pokoju matki, lecz nikt nie 
spodziewał się go widzieć aż do śniadania. W tym samym momencie Karima, 
wsłuchując się w pełne zadowolenia pochrapywanie Mustafy, wyszła na palcach z 
chaty.
Mając przed sobą rozkosz wielu godzin, mogli sobie pozwo-
? 122
lić na śmianie się z cudownego szaleństwa, podczas gdy księżyc, teraz już prawie 
w pełni, czynił magiczne sztuczki z rzeźbą krajobrazu, a dziesięć tysięcy owadów 
bzyczało całą symfonię w elektrycznych cieniach. Potem Charles mówił o Anglii, a 
jeszcze później przeszli w jakiś sposób na Egipt, marzenia Charlesa, dotyczące 
jego ojczyzny, jego samego i świata.
— A ty, Karimo? Czego pragniesz?
— Niczego. Naprawdę. Nic specjalnego.
— Daj spokój. Gadałem bez końca. Powiedz prawdę. Nie mogła powiedzieć mu całej 
prawdy, więc wyraziła jedynie część.
— Chcę śpiewać.
Milczał tak długo, aż pomyślała, że uważał jej ambicje za śmieszne. Potem 
odezwał się:
— Musisz śpiewać. Masz najpiękniejszy głos, jaki w życiu słyszałem.
— Dziękuję, że tak myślisz. — Chciała mu powiedzieć, że teraz była jeszcze 
lepsza, niż pamiętał, ale to była próżność, a mówienie takich rzeczy przynosiło 
nieszczęście.
Nadal widział ją, słyszał na tej plaży, tego dnia, zanim doszło do potwornego 
wypadku. Uważał wówczas, że była piękna, teraz jednak zrozumiał, iż było to 
jedynie piękno młodej dziewczyny widziane przez młodego chłopca. Piękność 
kobiety siedzącej obok niego tej nocy była innego wymiaru, innego rodzaju, czuł 
jej piękno we własnej krwi.
Dotknął jej twarzy, przyciągnął ku sobie i pocałował. Nie był to jeszcze 
namiętny pocałunek, jeszcze nie teraz. Był to pocałunek jak muśnięcie żagli 
przez wiatr na początku długiej, odkrywczej podróży.
I było więcej pocałunków, ciepłych słów, cichego śmiechu, aż gwiazdy im 
powiedziały, że zbliża się świt. Rozstali się pijani sobą, szczęśliwsi niż 
kiedykolwiek przedtem w marzeniach.
123
— Jest coś, co muszę z tobą przedyskutować.
— A co takiego, moja droga? — zapytał Henry przyjemnym głosem, choć dobrze 
rozpoznawał ton żony.
— Charles.
— Co się dzieje z Charlesem?
— Nie mogło chyba umknąć twojej uwadze, że on wykazuje pewne przywiązanie do 
tej... służącej.
A zatem i ona zauważyła. Trudno się dziwić.
— Służącej ? — zapytał łagodnie. — Masz na myśli Karimę?
— Tak. Oczywiście. Karimę.
— Ależ, moja droga, oni się znają od czasu, kiedy byli dziećmi.
— Nie bądź głupi, Henry. Uważam, że on się z nią... spotyka. W nocy.
— Och, naprawdę, Catherine...
— Być może byłeś zbyt zajęty innymi sprawami. Jednakże mnie interesuje nasz syn. 
Chcę, żebyś z nim porozmawiał
— Daj spokój. Z całą pewnością nie jest to nic poważnego.
— Henry. — Przyjęła bezkompromisową postawę. Przypominała mu jakąś żelazną 
statuę, która w pewien sposób uległa zniszczeniu. — Dosyć już wytrzymałam. Nie 
zniosę więcej szeptów za moimi plecami, że nasz syn ugania się za służącymi. Nie 
ścierpię tego, rozumiesz?
Wiedział, kiedy odwrót był najlepszą oznaką waleczności.
— Bardzo dobrze. Jeśli jesteś przekonana, że to konieczne, porozmawiam z nim.
— Dobrze. — Wydawała się udobruchana, lecz dodała: — Im szybciej, tym lepiej, 
jak sądzę. Zanim stanie się coś... niestosownego.
— Wkrótce — zgodził się Henry. — Będę musiał to najpierw przemyśleć.
— Oczywiście. Dziękuję. — Osiągnąwszy swój cel, odwróciła się i wyszła.
„Tak wyglądają ostatnio rozmowy między nami" —pomyślał Henry. Co, u diabła, miał 
powiedzieć Charlesowi?
124
CS
Teraz całowali się już przed rozpoczęciem rozmowy, a wspólne godziny wypełnione 
były bolącą słodyczą i tęsknotą.
Często rozmowa ich powracała do nieubłaganego faktu, przed którym stali — że ich 
miłość nie miała prawa bytu. Z początku, przynajmniej Charlesowi, fakt ten 
wydawał się nierzeczywisty, co najwyżej dodawał posmaku czegoś zakazanego. Teraz 
jednak, kiedy spotykali się tylko w ciemnościach i rozmawiali jedynie szeptem, 
fakt ten zaczął do nich docierać.
— Jesteśmy jak Romeo i Julia — powiedział pewnej nocy.
— A kto to był?
— Tak jak Lajla i Madżnun — wyjaśnił, przypomniawszy sobie historię, jaką 
opowiadała mu wiele lat temu o parze kochanków, którym nie sprzyjały gwiazdy i 
którym miłość przyniosła jedynie szaleństwo i śmierć.
Wzdrygnęła się. Było to przerażające, lecz również i cudowne. Jej życie 
zamieniało się w opowiadanie, w pieśń.
— Myślę, że mój ojciec podejrzewa nas — powiedział następnej nocy.
— Allah! — Oczy jej rozszerzyły się. — Co teraz zrobimy? — Wyobrażała sobie, że 
Henry pasza zwolni jej ojca z pracy i wyrzuci ich z domu.
— Nie martw się. Jeszcze nie jest aż tak źle. — Charlesowi jeszcze nigdy w 
życiu niczego nie brakowało, więc trudno było mu uwierzyć, że ostatecznie nie 
zdobędzie tego, czego pragnął. Problemem był tylko sposób, w jaki należało do 
tego dążyć. — Wymyślę coś — rzekł bardziej do siebie niż do niej.
Wziął milczenie kobiety za wiarę i pochylił się, by osuszyć pocałunkami jej łzy.
Była pełnia księżyca, cienie pogłębiły się.
— Twój ojciec? — spytała Karima po pierwszym pocałunku.
— Nic — odpowiedział Charles. — Być może mi się tylko wydaje.
125
i Na krańcach jej umy
J' lSZła jednakże do punŁ cham cię — powiedź rzekam ci. m pływak z dala od h i 
jego, powiedziała sobie. J< JLe Charlesa, ponownie rc
FTym razem było inaczej. T głębia, roztopienie się. Tym ra: ale czego nigdy nie 
zaznała. I;
Doszło do tego następnegi
— Napijesz się? — zapyt
dą sodową?
— Tak, dziękuję — odpi ojciec zaczynał rozmowę od ? coś poważnego. Wiedział, cc
— Na zdrowie.
Po obowiązkowym wst
sprawy.
— Twoja matka popro: wiał. Ona, to znaczy obyd '?•? Karimą.
— Zaniepokojeni? Henry uważnie zastana
— Czy to wobec niej v bwdzo egoistycznie, wiesz
~~ Egoistycznie? Jak t
^przeczył jakiemuś związl
? ~~ Uwaga, jaką jej poi
?moich czasach powied;
2ciwe, by dawać jej p
Żadne z nich nie wyobrażało sobie, że ich zasadniczy problem był już rozwiązany. 
Następny pocałunek był jakby potwierdzeniem, że stawią czoło razem. A kolejny 
był jeszcze czymś więcej.
Charles wziął ją 2a rękę.
— Chodźmy — powiedział ochrypłym głosem.
Po raz pierwszy opuścili osłonę cytrynowego drzewa. Kari-ma wiedziała, co się 
dzieje, lecz wmówiła sobie, że nie wie.
Na ścieżce znajdował się nieduży pawilon, miejsce na małe ogrodowe zabawy i 
popołudniowe herbatki.
— Czy pamiętasz, jak mówiłem, że płakałem na statku, gdy ujrzałem Aleksandrię? 
— zapytał Charles.
— Tak.
— Od tego momentu zorientowałem się, że to nie za Egiptem tak tęskniłem. Tylko 
cały czas za tobą. — Trzymał ją za ramiona, patrząc dziewczynie prosto w oczy. — 
Pragnę cię. Pragnę cię tak bardzo. Jesteś jedyną kobietą, której pragnąłem w ten 
sposób. Kocham cię, Karimo.
— I ja ciebie kocham, Charlesie. Nikogo innego. Nigdy nikogo innego. -— No 
proszę. Zostało to wypowiedziane.
— Znajdę dla nas jakieś wyjście. Przyrzekam ci.
Słowa te były silniejsze od strachu, silniejsze od wspomnienia Farizy, która 
niemal umarła od spartaczonej skrobanki, mocniejsze od opowieści o wiejskich 
dziewczynach zabitych za to, że pohańbiły swoje rodziny. Rozpięła ubranie i 
pozwoliła mu osunąć się na ziemię.
Naga, w cętkowanym świetle księżyca, wydawała mu się ponad wszelkie pojęcia 
piękna.
— Mój Boże!__powiedział ochryple, niezdarnie ściągając
z siebie ubranie.
A potem byli razem. Dla Karimy było to bolesne. Przygryzła wargi, słuchając 
namiętnych słów Charlesa.
I szybko było po wszystkim, zbyt silne bowiem stało się jego powstrzymywane 
pożądanie. Pieściła głowę mężczyzny, kiedy jego oddech się uspokajał. 
Delektowała się dotykiem
126
jego ciała. Na krańcach jej umysłu ciągle jednak pozostawał strach. Doszła 
jednakże do punktu, z którego nie było już odwrotu.
— Kocham cię — powiedział Charles. — Będziemy razem. Przyrzekam ci.
I niczym pływak z dala od lądu uczepiła się jego słów. Była teraz jego, 
powiedziała sobie. Jego miłość ją uratuje.
Ręce Charlesa, ponownie rozgrzane namiętnością, pieściły ją znowu.
Tym razem było inaczej. Tym razem był czas, powolność, głębia, roztopienie się. 
Tym razem poczuła to, o czym słyszała, ale czego nigdy nie zaznała. I jeszcze 
raz. I znowu.
Doszło do tego następnego wieczoru.
— Napijesz się? — zapytał Henry. — Może whisky z wodą sodową?
— Tak, dziękuję — odpowiedział Charles. O Boże. Kiedy ojciec zaczynał rozmowę 
od drinków, z reguły zapowiadało się coś poważnego. Wiedział, co to musiało być. 
— Na zdrowie.
— Na zdrowie.
Po obowiązkowym wstępie Henry przeszedł do sedna sprawy.
— Twoja matka poprosiła mnie, żebym z tobą porozmawiał. Ona, to znaczy obydwoje 
jesteśmy zaniepokojeni tobą i... Karimą.
— Zaniepokojeni?
Henry uważnie zastanawiał się nad swoimi słowami.
— Czy to wobec niej uczciwe, Charlesie? Zachowujesz się bardzo egoistycznie, 
wiesz?
— Egoistycznie? Jak to? — Charles zorientował się, że nie zaprzeczył jakiemuś 
związkowi z Karimą.
— Uwaga, jaką jej poświęcasz, twoje zainteresowanie nią... w moich czasach 
powiedzielibyśmy, że się nią zabawiasz. Czy to uczciwe, by dawać jej powody do 
wierzenia w coś... co nigdy
127
nie może się ziścić? Aby odwrócić ją od innych możliwości? Aby zmarnować jej 
szanse na dobre małżeństwo z kimś ? jej własnej klasy?
Charles pomyślał o tym biznesmenie, który odwiedzał Mustafę. Karima powiedziała 
mu, jak się nazywa — Munir Ah-mad. Z całą pewnością to już przeszłość. Czyż nie?
— Ale jeśli ja się wcale nią nie zabawiam, abP — zapytał. — Jeśli ja jej wcale 
nie nabieram? Jeśli traktuję to całkiem... poważnie?
Henry ze smutkiem przyglądał się synowi.
— A w takim razie, mój chłopcze — powiedział wzdychając i nienawidząc słów, 
które właśnie wypowiadał — będę musiał prosić cię, żebyś zastanowił się, jak 
będziecie żyli i jakiego rodzaju będziecie mieli życie.
Charles nie potrafił tego zgłębić. Ojciec nie mówił chyba o wydziedziczeniu go 
lub o czymś w tym rodzaju? To byłoby zbyt melodramatyczne, kawałek z kiepskiej 
teatralnej sztuki. Czując się jak dziecko niesprawiedliwie skarcone, wybuchnął 
równie niesprawiedliwie.
— Ach tak. Rozumiem. Egipcjanka była dobra dla ciebie, ale dla mnie nie.
— Wiesz, że nie o to chodzi.
— A zatem o co? Henry odstawił drinka.
— Kiedy będziesz trochę starszy, Charlesie... — Nie, to nie miało być tak. — 
Pozory mają znaczenie, synu. Obyczaje się liczą.
— A czy moje uczucia mają jakieś znaczenie?
— Naturalnie. Naturalnie, że tak. — Henry szukał po omacku drogi. — Wiem, że 
wierzysz w swoją miłość do tej dziewczyny. Dopiero teraz się o tym dowiedziałem. 
Być moż wydaje ci się, że nigdy już nikogo innego nie będzie. Ale to p prostu 
jest nieprawda, Charles. Znajdziesz kogoś bardziej., odpowiedniego, Karima 
również. Partnerów, którzy przynios szczęście i tobie, i jej.
128
— Szczęście! — wybuchnął Charles z oburzeniem. — A co ty wiesz na ten temat?
Henry chciał powiedzieć, że kiedyś zaznał szczęścia, ale jakby to zabrzmiało? 
Milczał.
— Czysta hipokryzja — wyrzucił z siebie Charles, teraz już rzeczywiście 
rozgniewany.
— Proszę cię, synu — powiedział Henry. — Zastanów się dobrze nad tym, co 
powiedziałem.
— Pomyślę. O to możesz się nie obawiać.
Charles odwróciwszy się, wybiegł z salonu i z domu. Czuł się jak głupiec, nawet 
zanim zatrzasnął za sobą drzwi, ale nie było już odwrotu, a przynajmniej nie 
teraz.
Spojrzał w stronę kwater dla służby.
Karima będzie w tej chwili podawała ojcu obiad.
Poszedł do garażu po jaguara. Pomruk silnika, słodki kształt kierownicy i drążka 
do skrzyni biegów uspokoił go nieco, kiedy zjeżdżał na nadmorską promenadę i 
pruł na wschód wzdłuż morza. Przy stu sześćdziesięciu kilometrach na godzinę 
czuł się jak desperat uciekający nocą. Uciekający — od czego? Kiedy promenada 
nie pozwalała już na taką szybkość, zatrzymał się na skraju drogi i wpatrywał w 
oświecone gwiazdami morze.
Henry nalał sobie brandy, dodając dodatkową miarkę. Upił wzmacniający łyk i 
usiadł w zamyśleniu.
Chłopak miał rację — był hipokrytą. Istniały jednak okoliczności, których 
Charles w obecnym stanie ducha po prostu nie potrafił zrozumieć.
Cóż to za wytarty frazes. Henry słyszał własnego ojca, mówiącego dokładnie to 
samo. No dobrze — a zatem jakie były te nadrzędne okoliczności?
Naturalnie należały do nich życzenia Catherine. To jednak nie zwalniało 
Henry'ego od odpowiedzialności. Żona mogła domagać się, żeby skonfrontował rzecz 
z synem, lecz sama
129
konfrontacja i jej wynik były tylko sprawą pomiędzy nim a Charlesem.
Uczynił taktyczny błąd, apelując do syna o sprawiedliwość dla Karimy — pozwoliło 
to Charlesowi na pobicie ojca jego własną bronią, lecz Henry lubił tę dziewczynę. 
Mustafa był dobrym człowiekiem, a ona była dobrą córką.
Byli jednak służącymi. Oto sedno sprawy, nieprawdaż? Karta, którą Henry powinien 
rozegrać od samego początku.
A może i nie? Czyż Charles nie odrzuciłby jej na bok jako jeszcze większej 
hipokryzji? I czyż nie miałby racji? Henry był bogaty, lecz choć dobrze urodzony, 
nigdy nie uważał się za kogoś faktycznie należącego do wyższych sfer. A sama 
Catherine pochodziła wyraźnie z klasy średniej. Tak prawdę rzekłszy, o ileż 
lepiej powodziło się jej rodzinie, kiedy ją spotkał, niż w tej chwili powodzi 
się rodzinie Karimy? Jeśli miałby dać się ubłagać i pobłogosławić wszystko — do 
diabła z tym strzępieniem języków — czyż za parę lat Karima nie okazałaby się 
równie odpowiednią żoną jak Catherine?
Catherine.
„Szczęście! A cóż ty na ten temat wiesz?" To bolało. Jednakże było w tym wiele 
prawdy. „Być może — pomyślał Henry — była to jedyna prawda, która w tym 
wszystkim miała jakiekolwiek znaczenie". To, co — jak się obawiał — będzie 
udziałem Charlesa, w istocie stanowiło to, co przypadło w udziale jemu samemu.
Nie było jednak mowy, aby przyznał się do tego własnemu synowi.
Charles pojechał bez celu do miasta. Nie chciał wracać d domu ani nawet widzieć 
Karimy. Bał się przekazać jej to, ? powiedział mu ojciec.
Bar znajdował się na krańcach Miny, starego nadmorskiego rejonu. Była to jedna z 
owych nożowniczych spelunek, z których między innymi słynne były dalsze tereny 
Miny. Klientela
130
składała się głównie z ubogich miejscowych studentów, przychodzących się zabawić, 
a niekiedy nawet z turystów. Bywało tam na tyle wielu autentycznych marynarzy, 
zazwyczaj przygotowujących się do prawdziwego picia gdzie indziej, aby stworzyć 
atmosferę przyciągającą innych klientów.
Charles był tam kiedyś z paroma szkolnymi kolegami w czasie swego ostatniego 
roku w Brytyjskiej Szkole dla Chłopców. Wszyscy upili się dokładnie, a potem 
haniebnie rzygali. Teraz poszedł tam po prostu, żeby gdzieś iść, a także dlatego, 
że mógł tam być któryś z jego starych kolegów.
Miał szczęście — i nie. Siedział tam Rodney Quinlan i Fatty Ashbury. Quinlan był 
dość miłym gościem, którego rodzina pochodziła z Belfastu. Ashbury znęcał się 
zawsze nad innymi w szkole i Charles nigdy go nie lubił. Obaj mieli już dobrze w 
czubie. Charles nie miał zamiaru im dorównywać, lecz zamówił brandy z wodą 
sodową dla towarzystwa.
Quinlan, jak się okazało, spędził większość z ostatnich czterech lat na Sorbonie 
lub raczej w Paryżu, uczęszczając od czasu do czasu na Sorbonę. Ashbury skończył 
rok na uniwersytecie w Kairze, zanim zaczął pracować w firmie okrętowej ojca. 
Nie był już teraz pucołowaty, lecz po prostu ogromny.
Charles rozpoczął drugiego drinka i poczuł się nieco lepiej, kiedy Fatty i 
Rodney wpadli na pomysł, by złożyć wizytę u madame Heloise. Charles naturalnie 
słyszał o tym miejscu, był to podobno najelegantszy burdel w całej Aleksandrii. 
Sprzeciwił się.
— Och, daj spokój, Austen — nalegał Rodney. — Dobrze ci to zrobi. Byłeś w 
kiepskim humorze od czasu, kiedy tu przyszedłeś.
— Może innym razem.
— Austen zawsze był w kiepskim nastroju — wtrącił Fatty. — Przez całe swoje 
sakramenckie życie.
Cały Fatty. Potrafił się zmienić w ułamku sekundy. Charles zignorował go.
— Francuzki — kusił Rodney. — Szwedki, prawdziwe blondynki. Żadne z tych 
śniadych lokalnych produktów.
131
— A może Austen właśnie woli te śniade lokalne produkty — powiedział Fatty. — 
Masz taki śniady produkt na własny użytek?
Charles poczuł, że się czerwieni z gniewu. Gdzież się Fatty o tym dowiedział? A 
może taki po prostu był — docinał, aż w końcu trafił w drażliwe miejsce.
— No cóż, chacun a son gout* — powiedział Rodney pogodnie, usiłując załagodzić 
sprawę.
— A więc to prawda, co? — dokuczał dalej Fatty. — Sprawiłeś sobie taką 
orientalną cizię do jebania, co? Bez wątpienia zamgliło ci wzrok. Pewno pierwsza, 
jaka ci się trafiła.
— Ashbury, przestań — napominał kumpla Rodney.
— No i niby czemu nie? — ciągnął Ashbury. — On sam jest na poły orientalny.
— Zamknij się, Fatty — powiedział Charles. „Wstawaj i wychodź stąd" — rzekł do 
siebie w duchu.
— Posłuchaj tylko, jak on gada — mówił dalej Fatty. — Wiesz, Quinlan, wpadłem 
na genialną myśl. Pamiętasz tę małą, chuderlawą służącą, w której nasz Charlie 
był zawsze zadurzony? Mogę się założyć, że to ona. Jak ona się nazywała? Kremik? 
Karima?
Charles oblał twarz Fatty'ego Ashbury'ego swoim drinkiem, a Fatty rzucił się na 
niego.
Bijatyka trwała zaledwie parę sekund — absolwenci Brytyjskiej Szkoły dla 
Chłopców nie należeli do knajpianych zabijaków. Po paru niezręcznych uderzeniach 
jacyś mężczyźni złapali ich i rozdzielili. Złapany za łokieć Charles poślizgnął 
się na mokrej posadzce i upadł do tyłu. Kiedy uderzył głową w stół, ujrzał przed 
sobą oślepiający deszcz gwiazd. Następną rzeczą, jaka do niego dotarła, był 
dotyk mokrej szmaty, którą ktoś przykładał mu do czoła. Fatty gdzieś się ulotnił. 
Rodney podawał właścicielowi kilka banknotów.
— Brzydko się walnąłeś — powiedział mężczyzna trzy-
* Każdy według swego gustu.
132
mający szmatę. — Najlepiej będzie, jeśli ci to ktoś rano obejrzy.
Charles z trudem podźwignąl się na nogi. Pomieszczenie kołysało się jak na 
statku. Rodney wyprowadził go na zewnątrz. Na chłodnym nocnym powietrzu poczuł 
się lepiej, choć w głowie pulsowało mu nadal.
— Prawdziwy łajdak z tego Ashbury'ego, jak zawsze — przyznał Rodney. — Czysta 
głupota. Nie powinieneś się tym przejmować nawet przez chwilę.
— No właśnie — odpowiedział Charles. Czuł się wyczerpany i jednocześnie pełen 
niewiarygodnej energii.
Stali przy jaguarze.
— Dasz radę prowadzić? — spytał Rodney. — Wyglądasz na trochę roztrzęsionego. — 
Najwyraźniej liczył na szansę poprowadzenia sportowego samochodu.
— Czuję się świetnie — odparł Charles. — Podrzucić cię gdzieś?
— Tak, dziękuję. Przyjechałem tu taksówką. Wpakowali się do samochodu. Charles 
przyśpieszył trochę
na nadmorskiej promenadzie — nie tak jak przedtem, lecz na tyle, aby pokazać 
możliwości jaguara. Rodney pokrzykiwał z rozkoszy. Charles uśmiechnął się. Nie 
dlatego, iż rozkoszował się prędkością. Z poczucia wolności. Wiedział już bowiem, 
co należało dalej robić.
Wszystko było takie proste. Jeśli mógł walczyć o Karimę w jakimś nadmorskim 
pubie, czyż tym bardziej nie mógł zrobić tego we własnym domu? Wróci do domu, 
aby stawić czoło ojcu — nie jak potulny chłopiec, lecz jak zdecydowany mężczyzna, 
który wie, czego chce. A jeśli nadal nie zdoła ojca przekonać — no cóż, wielu 
młodych ludzi zaczynało od niczego. Charles mógłby uścisnąć Ashbury'emu rękę za 
to, że pomógł mu rozprawić się z problemem.
Rodney wykrzykiwał jakiś żart o księdzu. Porządny chłop, ten Quinlan. Ciekawe, 
czy zgodziłby się zostać drużbą pary orientalnych czarnuchów.
133
Jakaś chmura musiała przesłonić księżyc. A może coś się stało z reflektorami?
— .. .się czujesz? — pytał Rodney.
— Trochę kręci mi się w głowie. ?— Charles usłyszał wybełkotane przez siebie 
słowa.
Przez moment przestało pulsować mu w głowie, a zamiast tego zrobiło mu się 
potwornie niedobrze. Instynktownie próbował hamować, lecz ruch ten był spazmem i 
stopa mocno nacisnęła na pedał gazu.
Rodney rzucił się w panice do kierownicy, co jeszcze pogorszyło sytuację. 
Kabriolet wjechał na krawędź promenady, roztrzaskał balustradę przy chodniku dla 
pieszych i przewróciwszy się do góry kołami, spadł z hukiem na piasek poniżej.
Rodney, wyrzucony na zewnątrz, żył jeszcze przez trzy minuty ze złamanym karkiem. 
Charles leżał zgnieciony pod wrakiem samochodu. Nikt nigdy nie dowiedział się, 
że zmarł na skutek krwotoku, zanim jaguar zdołał zjechać z drogi.
Henry zidentyfikował zwłoki, poczynił najistotniejsze przygotowania. Kiedy 
wieści dotarły do kwater dla służby, rozpoczęło się zawodzenie kobiet. Wydawało 
mu się, że nadal słyszał rozdzierający krzyk Karimy.
Catherine na jakiś czas zupełnie postradała zmysły. Henry wezwał doktora, który 
jej coś zaaplikował. Henry miał nadzieję, że jakoś prześpi noc. Rano będzie 
trochę lepiej. Musi być lepiej. Nalał sobie drinka, lecz nie tknął go. Szklanka 
Charlesa nadal stała na kredensie.
Posłyszał szelest ubrania — zjawiła się Catherine, załzawiona, spłakana. 
Obydwoje spojrzeli po sobie. Oczy ich powiedziały wszystko — że nie spełnili 
swej jednej, wielkiej powinności, że Charlesa już nie było, że wiele będzie 
takich nocy jak ta, spędzonych we dwoje w prywatnym, dobrze wyposażonym piekle.
— Obudziłam się — powiedziała Catherine. — Tabletka musiała przestać działać.
134
— Weźmiesz jeszcze jedną?
— Nie, nie, po prostu nie chciałam być... sama.
Poprowadził ją na górę. W jej pokoju rozebrali się mechanicznie, nie 
powiedziawszy nawet słowa. W łóżku leżeli razem, niemal dotykając się, lecz 
jakże daleko od siebie. Henry wyciągnął dłoń i odsunął żonie włosy z twarzy. 
Zdawała się tego nie zauważać. Pogłaskał ją delikatnie po policzku. Nic. Tak 
jakby i ona była martwa.
Przez bardzo długi czas Henry ze stoickim spokojem znosił odrzucenie żony. W 
jakiś sposób nauczył się żyć osobno. Tej jednak nocy nie mógł wytrzymać 
samotnego przeżywania swej żałości. Wziął Catherine w ramiona. Zesztywniała.
— Nie — wypowiedziała jedno martwe, mechaniczne słowo.
— Proszę cię — wyszeptał ochryple, głosem nabrzmiałym od niewylanych łez. —Tak 
bardzo cię potrzebuję, moja droga.
Ciało jej odprężyło się. Być może i ona nie mogła wytrzymać odosobnienia, 
wrażenia, że jest martwa, choć żywa. Henry całował żonę czule, pokrywał jej 
twarz pocałunkami, kosztując słone resztki jej łez. Jego ręce pieściły ciało 
żony, z początku delikatnie, a potem coraz pośpieszniej, jakby szukał ucieczki w 
znajomych kształtach.
Cicho, rozpaczliwie kochali się, dwoje rozbitków pośród gruzów swego życia.
?????? 7
Dobra ????
Aleksandria
2???2 Gdybyż tylko okazał więcej zrozumienia, kiedy Char-^"wsjfN bs do niego 
przyszedł. Powinien pamiętać, jak to W» <3? jest, gdy się jest młodym. Powinien 
docenić głębię uczuć chłopca.
Każdy kolejny dzień Henry zaczynał gorzkim żalem — że sam żył, a Charles już nie. 
Noce przynosiły przygniatający smutek, koszmarne majaki o zgniecionym metalu i 
zakrwawionych samochodowych siedzeniach, które roztrzaskiwały na drobne kawałki 
wszelki sen, pozostawiając go doszczętnie wyczerpanym i załamanym.
Kiedy Henry spoglądał w lustro, widział starego mężczyznę, kogoś, kto 
przypominał jego własnego ojca, lecz kto mimo wszystko był kimś innym. Jego 
ojciec zdołał dożyć końca swych dni z jakimiś pozorami spokoju i zadowolenia. 
Jego ojciec nigdy nie wysłał swego syna na śmierć.
Gdybyż tak tylko...
Catherine sączyła poranną herbatę, nawet nie czując smaku. Jedzenie i picie 
zdawały się jałowe. Nie były do niczego potrzebne kobiecie, której stało się 
obojętne, czy była żywa czy umarła.
Zamknęła oczy i opadła głębiej na poduszki. Gdyby posłuchała błagań Henry'ego o 
jeszcze jedno dziecko, może życie
136
miałoby jeszcze jakiś sens. Westchnęła ciężko, pamiętając swą złość z powodu 
braków Henry'ego, owe niezliczone kłótnie, ciężkie milczenie. Wszystko to 
wydawało jej się teraz takie odległe i trywialne. Dawne postanowienie, że nie 
urodzi Henry'emu drugiego dziecka, wydawało jej się znakomicie odpowiednią karą 
dla mężczyzny, który tyle razy ją rozczarował. Teraz zobaczyła, że ukarała tym 
również siebie samą.
Myślała o tamtej długiej, pustej nocy po śmierci Charlesa, kiedy zeszli się 
oboje z Henrym, i o rozpaczliwym współżyciu zrodzonym z bólu i samotności. Przez 
krótki, szalony moment wyobrażała sobie, że z tej ich desperacji w jakiś sposób 
powstanie dziecko. Catherine jednak rozpoczęła już przekwitanie dwa lata temu — 
jakąż przyjemność sprawiła jej wówczas świadomość, że postawiła na swoim. Nie 
będzie więcej dzieci.
Gdybyż tak tylko...
— Co się z tobą dzieje, Karimo? Ogłuchłaś? — Mustafa rzadko irytował się na 
córkę, lecz to samo pytanie zadał jej już po raz trzeci. A córka nadal stała bez 
ruchu, patrząc w okno — sam Allah wiedział na co.
Odwróciła się wolno, jak w transie, by spojrzeć na ojca.
— Przepraszam, abi — powiedziała przygaszonym tonem, bez życia. — Co chciałeś?
— Pytałem, czy mogłabyś mi dzisiaj wieczór zrobić moulo-ukhiyeh*. Gotujesz 
niemal równie dobrze jak twoja matka i...
Karima rozpłakała się cicho, ramiona jej unosiły się i opadały, z oczu pociekły 
łzy.
— Tak, abi — szlochała. — Zrobię, jak mówisz. Mustafa oniemiał. „Allah" — 
pomyślał. „Co też się dzieje
z moją córką? Płacze na samą wzmiankę o matce, chodzi jak któryś z tych biednych 
głupców, niech ich Allah ma w opiece, którzy żebrzą o monety na rynku".
* Potrawa wykonana z gotowanej komosy z kurczakiem.
137
Chwilę później był już u boku Karimy, obejmował ją i niezdarnie głaskał po 
włosach.
— No dobrze już, dobrze, dziecko. Rozumiem, że tęsknisz za matką. Młoda kobieta 
potrzebuje matki, lecz Allah wziął moją drogą żonę do nieba i nie można 
sprzeciwiać się woli Wszechmogącego. A teraz idź, umyj twarz jak dobra 
dziewczynka. — Pogrzebał niezdarnie w kieszeni i wyciągnął miętowego cukierka. — 
Masz, słodycz za słodycz!
Karima zwróciła zaczerwienione oczy na ojca, zwalczając w sobie prawie 
histeryczną chęć śmiechu. Słodycze! Jakby nadal była dzieckiem, którego ból 
można wyleczyć cukierkiem. Rozumiała jednak, że ojciec chciał jak najlepiej. 
Skąd mógł wiedzieć, że przeszła już etap tak niewinnych pociech? Allah, gdyby 
wiedział, to zabiłby ją! Przełknęła głośno ślinę, wzięła cukierka i usiłowała 
się uśmiechnąć.
— Dziękuję ci, obi. Już czuję się dobrze, naprawdę. Nie musisz się o mnie 
martwić.
Odetchnąwszy z ulgą, że może już iść spokojnie do pracy, Mustafa pogłaskał córkę 
po głowie i wyszedł.
Karima opadła na krzesło, które Shams lubiła tak bardzo jedynie dlatego, że 
podarował je Omar. Jakże pragnęła poczuć wokół siebie kojące ramiona matki!
— Ya ummi, ? a ummi. Bardzo bym chciała, żebyś tu była — mruknęła. Bez 
wątpienia Shams byłaby równie zła i równie nią rozczarowana jak Mustafa. Jednak 
może serce matki wzięłoby górę nad gniewem i Karima nie stałaby samotnie w 
obliczu klęski. Gdyby Shams tutaj była.
Karima potrząsnęła głową. Nie było Shams i nie było już Charlesa, została 
zupełnie sama. Zagubiona. Jeszcze zanim spostrzegła brak miesiączki, zanim 
zaczęły się poranne wymioty, wiedziała. Tak się działo, jeśli było się z 
mężczyzną, bez małżeństwa. Chciała powiedzieć sobie, że nie żałuje, iż choć 
przez chwilę zaznała miłości Charlesa. Czy nie było to właśnie tak jak w 
pieśniach, które uwielbiała? Ale w samotnej ciszy domu ojca Karima nie cieszyła 
się.
138
Kiedy Charles żył, mogła zapomnieć o potwornym ryzyku, na które się godziła. Gdy 
zginął, żałowała, że nie była razem z nim w tym pięknym, niosącym śmierć 
samochodzie. jvfoże kilka sekund bólu i byłoby po wszystkim. Teraz została 
zatrzaśnięta w koszmarze i nikt nie mógł jej pomóc. Nikt, kto zrozumiałby, że 
oddała cnotę, honor swej rodziny z miłości. Jej historia była stara, zużyta i 
wyświechtana od wielokrotnego opowiadania, zawsze kończyła się śmiercią i 
pohańbieniem.
Objęła się w pasie — czy już była grubsza niż parę dni temu? — i zaczęła kołysać 
się delikatnie, nucąc kołysankę, którą kiedyś śpiewała Shams swojej małej 
córeczce. Do przodu i do tyłu, do przodu i do tyłu. Nagle fragment wspomnienia. 
Czy była to jakaś wyszeptana rozmowa, którą podsłuchała? Między Shams i jedną z 
jej przyjaciółek? Tak, rozmawiały o zar, w którym wzięła udział ta kobieta.
— Mój mąż byłby bardzo zły, gdyby się dowiedział, że tam poszłam — powiedziała 
przyjaciółka Shams. — Mówił mi, że to dla głupich bab, które nie mają nic 
lepszego do roboty. Powiedział, że szejk w naszym meczecie nieraz potępił to 
jako przesąd.
— A ty poszłaś tam mimo wszystko? — spytała Shams, nie mogąc uwierzyć w 
nieposłuszeństwo przyjaciółki.
— Tak. A cóż mężczyźni wiedzą o kłopotach kobiet? Z każdym miesiącem zwiększała 
się krągłość mego brzucha. Nie byłam w ciąży, więc cóż to mogło być? To samo, co 
zabiło Um--Mansur, ot co! Poszłam więc na zar i tańczyłam, tańczyłam, aż nie 
wiedziałam, gdzie jestem. I wiesz co, to coś — cokolwiek to było — poszło sobie!
— Allah!
„Allah" — pomyślała Karima. Była to słaba nadzieja, ale jedyna, jaka jej 
pozostała.
Cała w bieli, jak było w zwyczaju, Karima wlokła się ulicami Backouz, ściskając 
małą portmonetkę, zawierającą mone-
139
ty, które udało jej się zaoszczędzić. Nie wiedziała zbyt wiele na temat zar, 
tylko tyle, ile zdołała się dowiedzieć tu i tam z niewinnie brzmiących pytań, 
które wskazywały raczej, jak miała nadzieję, na zwykłą ciekawość niż na 
rozpaczliwą potrzebę. Zar, wizyta — powiedziano jej — polegała na wyrzuceniu 
dżinna, który był przyczyną choroby. Albo przyczyną niewierności męża. A jeśli 
dżinn nie zechce odejść, trzeba go przebłagać, aby nie przynosił już choroby i 
nieszczęścia.
Karima nie była pewna, czy wierzy w dżinny, lecz tylu ludzi nadal w nich 
wierzyło. Być może mieli rację, a ona była igno-rantką. Zatrzymała się przed 
zaciemnionym sklepem, sprawdziła adres, który zapisała na kawałku papieru i 
otworzyła drzwi.
Wewnątrz również panowała ciemność, dostrzegła jednak pięć innych kobiet, 
siedzących ze skrzyżowanymi nogami na ziemi. W pobliżu drzwi stał mały stoliczek 
i Karima zdołała odczytać ręcznie napisaną kartkę z napisem: „Ofiary". Karima 
dodała swoje pieniądze do małej kupki banknotów i monet. W miarę jak jej oczy 
przyzwyczajały się do ciemności, dostrzegała, że pozostałe kobiety były również 
w bieli. Pozdrowiły ją, a Karima odpowiedziała im: Salaam.
Grubokoścista kobieta w wieku około trzydziestu pięciu lat skinęła na Karimę, 
żeby usiadła obok niej. Dziewczyna uczyniła to.
— Twój pierwszy raz, dziecko? — spytała kobieta. Karima skinęła głową.
— No cóż, nie bój się. Wszystkie będziemy się tobą opiekować. Nie ma powodów do 
obaw. Nawiasem mówiąc, na imię mi Salwa. A tobie?
— Karima.
Okna były zamknięte i panował duszący upał. Pomieszczenie pachniało cynamonem, 
kardamonem, indyjskimi przyprawami i kminkiem — niewątpliwie sprzedawano tu 
przyprawy, lecz Karima nie widziała towarów wystawionych na sprzedaż. Nieco 
omdlała, wytarła czoło chusteczką i miała nadzieję, że nie zwymiotuje.
140
— Wszystko w porządku, dziecko?
— Gorąco tu — powiedziała, z trudem przełykając.
— Upał jest dobry, Karimo. Jeśli się będziesz dobrze pocić, dżinn wyskoczy z 
twojego ciała.
— Co takiego? To znaczy jak... ?
— Poczekaj, aż przyjdzie shaikh, dziecko. Wtedy powiesz mu, jaki masz problem, 
a on stworzy specjalne zaklęcie, które przemówi do twojego dżinna. Ja mam silne 
krwotoki co miesiąc. Tak mnie osłabiają, że nie mogę zajmować się rodziną. Ale 
po dzisiejszym dniu wszystko będzie dobrze. Tylko patrz i rób to, co my robimy.
— Dlaczego wszystkie jesteśmy w białych strojach? Salwa zdawała się zaskoczona 
ignorancją Karimy.
— Ależ to oznacza, że zostałyśmy pannami młodymi dżinna. Teraz Karima zdawała 
się zdezorientowana. Poślubić złego
ducha, aby potem go z siebie wyrzucić? Czuła się jednak zbyt zażenowana, by 
zadawać więcej pytań.
W tym momencie pojawił się shaikh. Stary mężczyzna, co najmniej 
siedemdziesięcioletni. Salwa wstała i powiedziała mu coś tak cicho, że tylko on 
usłyszał. Mądrze skinął głową. Chwilę później kobiety na drugim brzegu półkola 
zaczęły bić w mały bębenek. A Salwa rozpoczęła taniec, z początku powolny, potem 
coraz szybszy i przybierający na sile; biodra jej kołysały się z boku na bok, 
wypinając sugestywnie do przodu.
Shaikh rozpoczął od wezwania Czerwonego Sułtana, króla krwi.
Ya Sułtan Ahmar
Czerwony królu królów, władco dżinnów, Wymień duchy, by wszystkie wzięły udział, 
Ty mała panno młoda Jesteś wybranką Sułtana A twój wybraniec jest niczym płonąca 
świeca.
141
Salwa wirowała coraz szybciej i szybciej, kołysząc się, rzucając i ciężko dysząc, 
aż wreszcie zwaliła się na ziemię, z ciałem zlanym potem, a oczyma zamglonymi i 
błyszczącymi.
Karima czuła, że powinna pomóc tej kobiecie, lecz kiedy nikt się nie poruszył, 
pozostała na miejscu, bojąc się, że zaprzepaści zaklęcie. W końcu Salwa wstała. 
Uśmiechnąwszy się, otrzepała się i wróciła na swoje miejsce w półkolu.
Pozostałe kobiety tańczyły jedna po drugiej, podczas gdy shaikh intonował 
zaklęcia skierowane do kolejnych dżinnów. Kiedy przyszła kolej na Karimę, nie 
wstydziła się już tak i nie bała. Powiedziała sbaikhowi, że miała „kobiece 
problemy" i że doświadczyła wielkiej tragedii. Pokiwał głową jak przedtem, jakby 
na świecie nie było niczego, o czym by nie słyszał.
Rozpoczęło się dudnienie bębna i Karima zaczęła się poruszać, kręcąc się 
swobodnie, kołysząc rytmicznie do taktu. Pot zalał jej oczy, przyćmiewając wzrok, 
a ona wirowała dalej, utrzymując tempo, w miarę jak przyśpieszało bębnienie. 
Bolały ją nogi, ciążyły ramiona, ale tańczyła nadal. Nagle pomieszczenie 
zniknęło gdzieś, a wraz z nim siedzące kobiety — i ujrzała przed sobą jedynie 
Charlesa. Uśmiechającego się do niej i wyciągającego ramiona, jakby pragnął ją 
objąć. Krzyknęła z radością. A wtedy on zniknął.
Śmiejąc się i płacząc jednocześnie, Karima objęła Salwę i uściskała wszystkie 
pozostałe kobiety. Charles wrócił, aby pobłogosławić ją i ich dziecko. Zostanie 
jakoś ocalona.
Poczuła ciepły oddech na policzku, dotyk dłoni na skórze. Sen był tak żywy, że 
niemal czuła Charlesa obok siebie, głaszczącego jej rarniC> szepczącego jej imię. 
Westchnęła i przeciągnęła się, czepiając się resztek snu, ostatniego wrażenia 
Charlesa.
A potem otworzyła oczy — i ujrzała Omara, z twarzą odległą zaledwie o kilka 
centymetrów od jej twarzy, miał błyszczące oczy i na wpół otwarte usta. Karima 
odsunęła się, owijając się ciasno prześcieradłem.
142
— Bracie! Co tu robisz? Czego chcesz?
Skrzywił się, usłyszawszy ton jej głosu, złość zajęła miejsce uczucia, które 
malowało się na jego twarzy wcześniej.
-— Pięknie witasz brata, Karimo! Wiesz, że jestem bardzo zajętym człowiekiem. A 
mimo to, kiedy ojciec wspomniał, że się o ciebie martwi, zostawiłem własne 
sprawy i znalazłem czas, żeby przyjść. A ty zachowujesz się, jakbym był 
złodziejem, który przyjechał, by cię obrabować! Albo i gorzej!
Karimę oszołomił ten wybuch. To prawda, że przeraził ją widok Omara. A w jego 
wyrazie twarzy było coś, co przez moment przestraszyło ją. Dlaczego jednak był 
taki zły?
— Przepraszam, bracie. Właśnie śniło mi się coś złego, to wszystko.
Nie udobruchała Omara.
— Zrobię ci kawę — zaproponowała. Usiadła szybko, zakrywając prześcieradłem 
nocną koszulę. Jednak kiedy zaczęła schodzić z łóżka, zakręciło się jej nagle w 
głowie. Przytrzymała się ramy łóżka i siłą powstrzymała od zemdlenia. Fala 
wymiotów zmusiła ją do udania się biegiem do ubikacji, gdzie zwymiotowała 
resztki wczorajszej kolacji.
Omar czekał na nią.
— Co się z tobą dzieje, Karimo? Powiedz!
— Nic, bracie. Nic.
Zerwał z niej prześcieradło i wpatrywał się w nią, przeszywając -wzrokiem jej 
twarz i ciało.
— Powiedz, co ci jest, bo inaczej zabiję cię na miejscu. Karima pochyliła 
głowę, nie odzywając się. Gest ten był
równoznaczny z wyznaniem winy.
Omar uderzył ją tak mocno, że prawie się przewróciła.
— Jesteś w ciąży, prawda?
— Nie, bracie, nie... — Zaczęła płakać.
— Prawda? To był ten Inglizi, co? On!
Szloch dziewczyny nasilił się, zagłuszając słabe zaprzeczenia. Umar uderzył 
ponownie. I jeszcze raz. Krew pociekła Karimie z nosa oraz z rany na policzku, 
który Omar rozciął jej sygnetem.
143
— Ubieraj się, dziwko. Idziemy do Um-Ali. A tam przekonamy się, czy oprócz tego, 
że jesteś dziwką, nie jesteś również kłamczucha.
Karima pobiegła do pokoju, przerażona tym, co powie akuszerka Um-Ali. Wytarła 
twarz i ubrała się. Protesty na nic się nie zdadzą.
Omar ciągnął siostrę ulicą, jakby była opornym psem. Z początku pochlipywała, a 
potem umilkła, wiedząc, że będzie jeszcze gorzej.
Um-Ali mieszkała samotnie w małej, glinianej chacie. Ludzie mówili, że oprócz 
odbierania dzieci przepowiadała przyszłość, więc Karima w dwójnasób obawiała się 
starej kobiety.
— Zbadaj ją — powiedział Omar bez żadnych wstępów. — Chcę wiedzieć, czy jest w 
ciąży.
Um-Ali wyciągnęła rękę. Omar dał jej pieniądze. Stara kobieta przyglądała się 
Karimie, a potem popchnęła ją w stronę małego, zasłoniętego firanką 
pomieszczenia.
— Poczekaj na zewnątrz — poleciła Omarowi. Położna bynajmniej nie była 
delikatna. Jej szorstkie ręce
brutalnie naciskały i obmacywały ciało Karimy. Dziewczyna zrozumiała, że w tej 
chwili już się nie liczyła. Jeśli brat podejrzewał ciążę, uważano ją za 
bezwartościową dziwkę, nie zasługującą na troskliwość czy szacunek.
Kiedy Um-Ali zakończyła badanie, stęknęła z zadowoleniem, jakby chciała przez to 
powiedzieć, że jest tak, jak się spodziewała. Po raz pierwszy spojrzała Karimie 
w oczy. A potem wzięła jej rękę i przyjrzała się.
— Przeżyjesz w życiu wielki smutek i stratę — rzekła. — Ale doświadczysz też 
wielkiego triumfu i radości. Jednak tylko Allah wie, w jakim stopniu.
Zanim Karima zdołała zapytać Um-Ali o znaczenie tych słów, stara kobieta wyszła 
na zewnątrz.
— Dziewczyna jest w ciąży — oznajmiła Omarowi. —-Drugi miesiąc, jak sądzę.
Nie odezwał się ani słowem. Miał bezlitosne i martwe oczy,
144
kiedy złapał Karimę tak mocno, że prawie zemdlała. Opanowała krzyk w obawie, że 
mogłaby wywołać upust potwornej wściekłości, którą ujrzała na twarzy brata.
W milczeniu wrócili do domu. Kiedy dotarli na miejsce, Omar zatrzasnął drzwi i 
wepchnął siostrę do środka. Pierwsze uderzenie w brzuch nadeszło z błyskawiczną 
prędkością, ciskając Karimę na ziemię. Potem przyszła kolej na kopniaka, a kiedy 
usiłowała się podnieść, uderzenie otwartą dłonią powaliło ją znowu.
— Dziwka! Wszetecznica! Suka! Lepiej byłoby, gdybyś umarła.
Kiedy spadały na nią przekleństwa i ciosy, Karima usiłowała osłaniać rękami 
brzuch. Gest ten jeszcze bardziej rozwścieczył Omara, który ponowił atak, jakby 
chciał zabić żyjące w niej dziecko, jakby mógł tym samym zniszczyć wspomnienie 
Anglika. Kiedy dzikie bicie w końcu ustało, Omar dyszał, nie mogąc złapać tchu. 
Splunął na siostrę i wyszedł z domu.
Karima skuliła się, jej ciało stanowiło jedną pulsującą masę obolałych stłuczeń. 
Nie mogła przypomnieć sobie, jak i kiedy zawlokła się do łóżka, nie wiedziała, 
jak długo leżała.
Kiedy Mustafa wrócił do domu, oglądając się za kolacją, córka powiedziała mu, iż 
nie czuje się dobrze, i błagała o wybaczenie.
— Ma'alesh — powiedział. — Jest chleb i ser. To mi wystarczy.
Karima modliła się w ciemnościach do Allaha o ochronę. Prosiła, aby gniew Omara 
wypalił się i żeby brat zostawił ją w spokoju. Przede wszystkim jednak modliła 
się o wybawienie.
Omar powrócił. Nie było już jednak więcej bicia. Zdawał się ją po prostu 
obserwować, ciągle na nią patrzył i Karima zaczęła się czuć jak osaczone zwierzę. 
Czekające na moment, w którym zakończy życie. Parę dni po zaciągnięciu siostry 
do
145
Um-Ali, Omar przyszedł do domu wkrótce po wyjściu Mustafy do pracy.
— Chcę, żebyś przygotowała dzisiaj obiad — powiedział. — Coś dobrego. Kurczaka 
z ryżem. I sałatę. Jogurt. Idź na rynek i kup, co potrzeba. — Rzucił w nią 
jakimiś pieniędzmi. Wzięła je prędko i uciekła.
Mustafa powiedział, że nie będzie tego dnia w domu — wiózł paszę do Kairu, a 
zatem dlaczego Omar domagał się obiadu? Czyżby mieli usiąść razem i podzielić 
się chlebem? Czyżby miał jej wybaczyć? Nie mogła sobie tego wyobrazić, lecz cóż 
innego mogło oznaczać żądanie Omara?
Karima szybko zrobiła zakupy i wróciła do domu. Omar siedział na krześle przed 
domem, czytając gazetę i paląc jakieś francuskie papierosy — wolał je niekiedy. 
Spojrzał na siostrę i wrócił do gazety.
Posiłek miał być prosty, lecz Karima poświęciła mu szczególną uwagę. 
Zamarynowała kawałki kurczaka w oliwie z tymiankiem i czosnkiem, a następnie 
upiekła go w małym piekarniku, który Mustafa podarował Shams na jej ostatnie 
urodziny. Następnie podsmażyła cieniutkie kluski na sklarowanym maśle i dodała 
ryżu, przyrządzając smaczny pilaw. Wreszcie pokroiła świeżą sałatę i skropiła ją 
sokiem z cytryny, oliwą z czosnkiem i świeżą miętą. Chleb podgrzewał się na 
wierzchu piekarnika, gdy Karima nakrywała do stołu.
Tuż przed południem usłyszała na zewnątrz głosy — Omara i jakiegoś innego 
mężczyzny.
— Witaj — mówił Omar. — Witaj w domu mego ojca, dobry przyjacielu.
Mężczyzną był Munir Ahmad, ów biznesmen, który od czasu do czasu odwiedzał 
Mustafę, i który wydawał się więcej niż trochę zainteresowany Karima. Ale po co 
przyszedł, skoro Mustafa wyraźnie powiedział, że nie będzie go w domu na 
obiedzie?
— Pamiętasz moją siostrę, Karimę? — zapytał Omar. Munir pamiętał Karimę. Jej 
słodki, śpiewny głos. Pogodne usposobienie. I urodę.
146
Jednak dzisiaj, kiedy stawiała na stole obiad, Munir zauważył nie tyle jej 
piękno, ile zaczerwienione oczy. Wyczuł gniew, który Omar z trudem usiłował 
skryć pod wymuszoną jowialnością.
Munir grzecznie włączył się do rozmowy z Omarem. Jak się miały interesy Munira? 
Dobrze. A jak układały się różne przedsięwzięcia Omara? Bardzo pomyślnie.
Kiedy Karima weszła, jak jej kazano, do swojej sypialni, Munir zapytał cicho:
— Czy stało się coś złego, mój przyjacielu? Może mógłbym pomóc...?
— Cóż złego mogłoby się stać? — zaprotestował Omar. Munir nalegał, czuł bowiem, 
że został dzisiaj zaproszony
z jakiejś przyczyny. Delikatnie, przekonująco wydusił całą historię od Omara — 
choć była to opowieść bardzo zmieniona. Angielska świnia gwałtem zniewoliła 
Karimę, pomimo wysiłków Omara, aby ją od tego uchronić. A teraz świnia zabiła 
się, zanim Omar zdołał pomścić rodzinny honor.
— Rozumiem — powiedział Munir ze smutniejszą niż zwykle miną.
Ukochana żona Munira, Nadwa, zmarła wraz z ich maleńkim synkiem w czasie 
wielkiej epidemii cholery, która wybuchła w 1947 roku. Nie miał nadziei na 
ponowne małżeństwo, dopóki nie zobaczył siostry Omara i nie przekonał się, jaka 
jest słodka i uprzejma. A teraz Karima została pohańbiona.
Munir długo się zastanawiał. A zatem to dlatego się tu znalazł. Wcześniej nie 
prosił o rękę Karimy, nie widział bowiem z jej strony żadnego zainteresowania. 
Po szczęściu, jakie dzielił ze swoją żoną, nie chciał kobiety, która go nie 
lubiła. Teraz zaś Karima bytado oddania każdemu, kto ją tylko zechce. Skalana, 
lecz jakże smutnie bezradna.
Omar obserwował Munira, sprytnie rozumiejąc walkę rozgrywającą się w sercu 
starszego mężczyzny i kalkulując, co mógłby zyskać, oddając jemu siostrę. Honor 
to jedno, ale być może istniała możliwość uzyskania jeszcze większych korzyści.
147
Naturalnie opłatę za pannę młodą. I rozmaite interesy Munira
— wszystkie legalne, w przeciwieństwie do ciemnych machinacji Omara.
— Mógłbyś ocalić Karimie życie — powiedział otwarcie.
— W przeciwnym razie nie wiem, co się z nią stanie.
Na koniec dobili targu. Munir poślubi Karimę i będą udawali, że dziecko jest ich. 
Tak czy inaczej, ludzie będą plotkować
— do dziewięciu zliczyć umie każdy. Jednak jeśli Munir, szanowany i cieszący się 
powodzeniem biznesmen, będzie rościł prawa do ojcostwa, to któż zechciałby temu 
zaprzeczyć?
Wymuszenie opłaty za pannę młodą wymagało w tych okolicznościach pewnego zachodu. 
Ale Omar sobie i z tym poradził.
Nikt nie był bardziej zdumiony od Mustafy, kiedy Omar oznajmił, że znalazł męża 
dla siostry. Munir był majętnym człowiekiem o dobrej reputacji. Rodzina jego 
zmarłej żony wychwalała go pod niebiosa.
— Czy zaakceptujesz tego mężczyznę? — zapytał Mustafa córkę.
— Naturalnie, że go zaakceptuje — odwarknął Omar. — Ona i tak na to nie 
zasługuje.
Mustafa odwrócił się do syna.
— Nigdy nie mów tak o swojej siostrze! — huknął. — Rozumiesz?
Omar zaczerwienił się — ojciec po raz pierwszy odezwał się do niego tak ostro — 
jednak pohamował gniew.
— Tak, abi. Proszę o wybaczenie. Miałem na myśli, że dla każdej młodej kobiety 
takie małżeństwo byłoby błogosławieństwem.
— To prawda. Jednak chcę wiedzieć, czy Karima go akceptuje. Nie jestem jednym z 
tych ojców, którzy zmuszają córki do małżeństwa.
— Tak, abi — powiedziała cicho Karima. — Akceptuję. Mustafa znowu zdziwił się, 
tym razem odpowiedzią córki.
148
gyć może jednak to powstrzyma jej humory i zmienny nastrój. Być może 
potrzebowała własnego domu i rodziny.
— Bardzo dobrze. Porozmawiam z Munirem. I ustalimy datę ślubu.
.— Nie zasługujesz na tyle — powiedział siostrze Omar w dniu, w którym Munir dał 
jej pierścionek. — Musiałem sobie zadać sporo trudu z twojego powodu. Pamiętaj. 
Nigdy więcej nie mów mi o tym Inglizi, nigdy w jakikolwiek sposób nie pohańb 
swego męża, bo inaczej zabiję cię własną ręką, przyrzekam.
Karima wolałaby cichą uroczystość, a potem możliwość ukrycia się gdzieś. Munir 
jednak nie uczynił nic, czego musiałby się wstydzić, i nie miał powodu się 
ukrywać. Pośpieszne wesele, a nie obchodzone uroczyście, w przypadku człowieka o 
jego pozycji wywołałoby właśnie takie plotki, jakich pragnęli uniknąć. Starszy 
mężczyzna i młoda panna młoda — to nic nowego. Ale dziecko urodzone nieco 
przedwcześnie — no cóż — pewne języki zaczęłyby mleć, choć z czasem i to minie.
Za pozwoleniem Henry'ego paszy Mustafa wydał córkę za mąż na terenie plantacji. 
Ustawiono baldachim pod małym domkiem Mustafy i przygotowano jedzenie dla setki 
gości. Wszyscy pracownicy plantacji znali i kochali Karimę, więc cieszyli się i 
składali serdeczne gratulacje.
Uroczystość odbywała się w znacznej odległości od domu paszy, lecz kiedy 
rozległy się śpiewy i tańce, dźwięk radosnej muzyki unosił się daleko, 
przysparzając Henry'emu więcej bólu, niż mógł sobie wyobrazić. Wesele. Nowe 
życie dla młodej dziewczyny, którą Charles kochał.
Trzymał Catherine za rękę, wiedząc, że dzielili te same myśli. Czy rzeczywiście 
byłoby to takie straszne, gdyby pozwolili zrobić Charlesowi, co chciał? Pozycja 
społeczna, wykształcenie, bogactwo — jakie znaczenie miały te wszystkie rzeczy, 
jeśli ich syn żyłby nadal i jeśli to byłoby jego wesele?
149
os
Noc poślubna nie była taka, jak sobie Karima wyobrażała. Pozbawiona była 
namiętności, jaką dziewczyna czuła do Charlesa. Munir był jednak dobrym i czułym 
mężczyzną, wziął ją delikatnie, szepcząc pieszczotliwie do ucha i przyrzekając 
miłość aż do śmierci. Karima oddała mu się dobrowolnie z wdzięcznością. Ocalił 
jej życie i stworzy dobry dom dla dziecka, które już pokochała. Było to o wiele 
więcej, niż mogła się spodziewać.
Sześć i pół miesiąca później urodziła się Nadia. Była drobniutka, co jeszcze 
bardziej potwierdzało fikcję, że była wcześniakiem. Porcelanowa laleczka z 
lazurowymi oczyma — oczyma Charlesa — i ciemnymi włoskami — niech będą dzięki 
Allahowi! Karima zakochała się w swym dziecku bezgranicznie i całkowicie, ale 
Munir był niemal komiczny w swojej dumie.
— Przysięgam ci — powiedział żonie — przysięgam ci, że już ją kocham jak własną. 
— Podarował wszystkim swoim pracownikom drobne prezenty i urządził zabawę dla 
uczczenia narodzin „swojej" córki.
— Tyle zachodu z powodu dziewczynki? — dziwił się jeden z pomocników. — Nigdy 
nie widziałem, by mężczyzna zachowywał się tak z powodu córki. Zwłaszcza że nie 
ma syna.
Dzień po dniu, z każdą uprzejmością i z każdym gestem zainteresowania, pomiędzy 
Karima a Munirem wytworzyła się więź. Była teraz panią obszernej i wygodnej 
willi w Roushdy, w jednej z najlepszych dzielnic miasta. I miała własną służbę. 
Od czasu do czasu myślała o przepowiedni Um-Ali. Wielki smutek i strata — tych 
już doświadczyła. Czy to zatem była owa radość i triumf?
Próbowała być pod każdym względem dobrą żoną, lecz nie ze strachu przed bratem. 
Nikt nigdy nie był taki dla niej wielkoduszny jak Munir, nikt. Doznała niegdyś 
namiętności i to
150
fliusiało wystarczyć. Munirowi oddała swą wdzięczność, szacunek i przywiązanie. 
Mogło to uchodzić za miłość.
Teraz codziennie śpiewała Nadii o błogosławieństwach Allana, o miłości, o 
wybawieniu. Wsłuchiwała się wiernie w płyty {Jm Kalthum grane na wspaniałym 
gramofonie z orzechowego drewna, który Munir specjalnie dla żony sprowadził aż z 
Ameryki.
Niemal codziennie zapewniała Munira, że jest szczęśliwa. On jednak słyszał 
smutek w jej pieśniach i wydawały mu się bardziej przekonywające od szczęśliwych 
nut.
Myślał i zastanawiał się. A potem zaprosił na obiad przyjaciela, Spyrosa. Spyros 
pracował w przemyśle rozrywkowym. Był menedżerem śpiewaków i tancerzy, nawet i 
najlepszych muzyków w Egipcie. Munir nic nie powiedział Karimie o swoich 
zamiarach, jedynie tyle, że nie widział Spyrosa już od dłuższego czasu.
Jeśli Karima była zdziwiona ucztą, jaką kazał przygotować kucharce, to nic nie 
powiedziała. Było tam mezze z greckich i cypryjskich potraw, soczysta pieczeń 
jagnięca, półmiski pełne ryżu i jarzyn, serów i oliwek, dwie butelki doskonałego 
ouzo, tace ciasteczek i baklawa z najlepszej cukierni w Aleksandrii.
Kiedy Karima ujrzała Spyrosa, zrozumiała królewski rozmach obiadu — był to 
bowiem potężny mężczyzna o rumianej cerze, wspaniałych wąsach i śmiechu, który z 
pewnością słyszano we wszystkich sąsiednich domach. Jadł z apetytem, zasypując 
Karimę komplementami na temat jej urody i umiejętności prowadzenia domu — i 
wspominając o oczywistym zadowoleniu starego przyjaciela, Munira.
Kiedy skończyli drugą gęstą czarną kawę z kardamonem, Spyros powiedział:
— No więc, moja droga, Munir mówił, że anielsko śpiewasz. Czy zaszczycisz mnie 
piosenką?
Karima zaprotestowała. Munir nakłaniał ją. Spyros nalegał.
Zaśpiewała. Tę samą pieśń o miłości i tęsknocie, którą śpiewała w dniu, w którym 
zabito jej matkę.
151
Gdzież się podziewasz tego wieczoru Moja miłości, gdzie? Czy śpisz po bitwie? 
Śnisz o mnie? Niebo ogromne, usiane gwiazdami, W mym sercu, tak małym jak moja 
dłoń Jedynie samotność.
Kiedy skończyła, Spyros wypowiedział jedynie jedno słowo:
— Wspaniale.
Trzy miesiące później Karima stała za sceną — tego samego teatru, w którym 
kiedyś patrzyła na występ Um Kalthum —- w szponach tremy.
— Po prostu śpiewaj, tak jak śpiewasz dla mnie i naszej Nadii — radził Munir, 
masując lodowate dłonie żony. — Patrz na mnie, śpiewając. Będę w pierwszym 
rzędzie. Przyrzekam ci, wszystko pójdzie dobrze.
Munir już się o to postarał. Zatrudnił trzy tuziny ludzi, aby wiwatowali i 
klaskali, nie dlatego, że wątpił w talent Karimy, lecz raczej dlatego, że chciał, 
aby ona weń uwierzyła.
I przyszedł na to czas.
— Ptak Aleksandrii — oznajmił prezenter. — Karima
Ahmad.
Klakierzy natychmiast zaczęli głośno gwizdać i wiwatować. Hałas był zaraźliwy, 
wkrótce przyłączyli się inni. Munir u-śmiechnął się z zadowoleniem i zajął 
miejsce.
Karima zaczęła pieśń o młodym mężczyźnie, który usycha z tęsknoty i umiera, 
dziewczyna bowiem, którą kocha, jest mu zakazana. Śpiewała z zamkniętymi oczyma, 
jak gdyby odczuwała ból młodego chłopca. A kiedy z jej oczu potoczyły się łzy, 
wiele osób na widowni płakało razem z nią.
Następnie była pieśń o tęsknocie za krajem, o smutku i stracie.
152
Nie żałuj niepowodzeń życia, Swoich wysiłków, które okazały się jedynie iluzja, 
Lecz jak gotowy na wszystko mężczyzna, Jak dzielny człowiek Pożegnaj ją, 
Aleksandrię, która odchodzi...
Powtarzała kilkakrotnie refren, podobnie jak Um Kalthum, przeciągając melodię, 
improwizując. Kiedy umilkła ostatnia nuta, tłum ryknął:
— Karima! Karima! Karawanl
Nazwali ją tej nocy Karawan — Słowik i cała Aleksandria zakochała się w niej. A 
to, że była piękna, bynajmniej nikomu nie przeszkadzało. Serce, jakie okazała, 
podbiło serca ludzi.
Pośród tłumu był może jeden człowiek, który nie cieszył się ani urodą Karimy, 
ani jej głosem. Przeżywał inne, silne uczucia. Siostra zdradziła go. Odwróciła 
się od niego i zhańbiła się z Anglikiem. A za to mógł ją nienawidzić.
Karima szybko pięła się po stopniach kariery. Spyros organizował koncert za 
koncertem, a wkrótce i wydanie płyty. Choć fale radiowe w czwartkowe wieczory 
nadal należały do Um Kalthum, to muzykę Słowika nadawano równie często. Widziano 
w niej nie tyle rywalkę Um Kalthum, ile młodszą siostrę, na którą kiedyś 
przyjdzie kolej.
Rok po pierwszym koncercie Karima zagrała w krótkim filmie, historii Romea i 
Julii we współczesnych strojach. Film odniósł niewielki sukces, a krytyk z „Al 
Ahram" posłużył się tym samym określeniem co Spyros — „Wspaniale" — dla 
określenia jej występu. „Ona jest — ciągnął krytyk — utalentowaną aktorką, która 
potrafi pokazać, jak się czuje ten, którego odciągnięto gwałtem od ukochanej 
osoby, i jak potem cierpi".
Pojawiły się poranne recenzje, a wraz z nimi — Omar. Karima powitała go ciepło, 
bo uwierzyła w pozór, że był jej dobroczyńcą.
153
Omar rozejrzał się po willi. Jego własne mieszkanie, które do tej pory wydawało 
mu się zupełnie wygodne, teraz przypominało mu ruderę. Jeszcze jeden powód ku 
temu, by nie lubić siostry. A ponieważ miał w tym interes, obdarzył pełnymi 
zachwytu komentarzami swoją bękarcią siostrzenicę. I zdołał wykrztusić 
gratulacje z powodu sukcesu Karimy.
Poczęstowawszy go kawą i ciasteczkami, spytała:
— Czy mogłabym coś dla ciebie zrobić, bracie?
— Nie dla mnie, nushkorallah — odpowiedział z udaną pobożnością. — Lecz dla 
naszego ojca.
— Co takiego? — spytała. — Co się stało ojcu? Widziałam go wczoraj i nie 
wspomniał mi o niczym.
— Nie chce cię martwić — wtrącił Omar. — Wie, że masz teraz swoją rodzinę, 
karierę. Ze brak ci czasu.
— Nigdy nie zabraknie mi czasu dla ojca — zaprotestowała. — Proszę cię, Omarze, 
powiedz, o co chodzi.
— O jego zdrowie. Musi iść do angielskiego lekarza. A to kosztowne. I będą mu 
potrzebne lekarstwa.
Zanim zdążył dokończyć, Karima pobiegła do sypialni i wróciła z portmonetką. 
Opróżniła jej zawartość na stole, nie kło-począc się nawet, żeby przeliczyć 
pieniądze.
— Weź to, bracie, i powiedz ojcu...
— Nie — zaprzeczył Omar stanowczo. — Jeśli mu powiem, że pieniądze pochodzą od 
ciebie, będzie zły. Nie chce, żebyś się nim martwiła.
— Rozumiem. Nie wspomnę o tym ani słowa. Tylko upewnij się, że ojciec ma 
wszystko, czego potrzebuje.
Tak, naturalnie, że się upewni. Teraz jednak jemu samemu te pieniądze były 
bardziej potrzebne.
Im lepiej się powodziło Karimie, tym częściej Omar wyciągał rękę. Czasami 
domagał się pieniędzy, czasami przysługi od Munira. A Karima dawała i dawała. W 
końcu uwierzyła przecież, że gdyby nie interwencja brata, pewno zginęłaby.
???????? »
???????? sobotA
Kair, 26 stycznia 1952 roku
«»"&$?? ®?? wznosił się wysoko w szarość zimowego nieba z każdej &IP& dzielnicy 
miasta, nawet z Geziry, z wyspy na Nilu, gdzie &t> <*» zbierali się Brytyjczycy 
w swych superekskluzywnych i eleganckich klubach sportowych i gdzie mieszkało 
wielu bogatych Europejczyków.
Tłumy włóczyły się po ulicach, przeklinając Anglików, własnych polityków i 
wszystko, co tylko przyszło im do głowy. Pojawiły się nawet okrzyki przeciwko 
ukochanemu niegdyś królowi Farukowi.
Dzień przedtem, w konfrontacji nad Kanałem Sueskim, oddział brytyjskich 
żołnierzy zmasakrował dziesiątki ludzi z wyjątkiem nieuzbrojonych egipskich 
policjantów. Teraz mścił się za to Kair. Tylko na kim?
— Czarnuchy palą swoje własne miasto. — Rozmówcą był Anglik o czerwonej cerze, 
w kamizelce i popijający jałowcówkę w Long Bar hotelu Shepheard's. Long Bar, 
podobnie jak hotel, był instytucją sam w sobie, prawdziwym skrzyżowaniem Wschodu 
i Zachodu. Od założenia w późnych latach dziewiętnastego wieku przez byłego 
cukiernika na brytyjskim liniowcu parowym Shepheard's przetrwał wiele sztormów. 
Nie po raz pierwszy tłumy mieszkańców Kairu stały przed nim, wymachując 
pięściami i wrzeszcząc:
— Anglicy, wynoście się do domu!
155
A jednak była to raczej trudna sytuacja i barman w uświęcony tradycją sposób 
oznajmił, że wszystkie drinki serwowane będą na koszt lokalu, dopóki kryzys nie 
zostanie zażegnany — a każdy Anglik na sali wierzył, że to wkrótce nastąpi.
Munir Ahmad żałował, że nie potrafił podzielać tego przekonania. Wiedział, jak 
głęboko przykra afera na Kanale dźgnęła w dumę jego rodaków.
W sumie żałował, że nie znajdował się gdzie indziej. A co ważniejsze, żałował, 
że jego żona z dzieckiem nie znajdowała się daleko stąd.
Kiedy przyjechali tego ranka z Aleksandrii, nie zanosiło się na żadne rozruchy. 
Karima siedziała cicho, trochę napięta, jak zawsze przed każdym występem, 
podczas gdy ich mała Nadia wierciła się podniecona, przysparzając cierpliwej 
starej służącej sporo kłopotu. Nadia błagała, aby mogła z nimi pojechać, po raz 
pierwszy miała usłyszeć matkę śpiewającą profesjonalnie.
Sposobnością ku temu było duże prywatne przyjęcie, wydawane w sali balowej 
hotelu. Odbywało się właśnie teraz, bogaci i wpływowi goście najwidoczniej nie 
przejmowali się przybierającymi na sile rozruchami na zewnątrz. Munir nie 
przejmował się brakiem zaproszenia. Nie ponosiła go duma, chyba że w grę 
wchodziła Karima. Chociaż odniósł znaczne sukcesy w interesach, nie był żadnym 
wielkim paszą, wystarczało, że tacy ludzie chcieli posłuchać Karimy. Podobnie 
jak wielu innych ludzi. O, nie dorównywała jeszcze Um Kalthum — jeszcze nie. 
Ruch uliczny nie zatrzymywał się w całym arabskim świecie, kiedy ona śpiewała w 
radiu. Jej czas jednak nadejdzie — nikt nie mógł zanegować takiego talentu. A do 
tego była jeszcze taka młoda.
Kiedy hałas z ulicy chwilowo się nasilił, Munir spojrzał nerwowo w stronę frontu 
budynku. Występ Karimy powinien już lada chwila się zakończyć. Dopił mrożoną 
lemoniadę i wyszedł, by poczekać pod drzwiami sali balowej. Przez grube drzwi 
słyszał ją na tyle dobrze, by rozpoznać refren popularnej piosenki:
156
Ah, ya Masr, ya hooby, al waakł ghiar, Al asefafee albak magnoon zay el hawa. 
Shoufna wagaa, shoufna saada.
Och Egipcie, mój kochany, zmieniasz się Niczym pory roku, Sztorm w tobie jest 
dziki jak wiatr, Widzieliśmy ból, widzieliśmy szczęście...
Munir mógł wyobrazić sobie malujące się na twarzy żony uczucia, gdy upiększała 
refren, powtarzając go raz po raz, za każdym razem zmieniając go subtelnie, 
pogłębiając jego znaczenie z każdą kolejną wersją. W pobliżu drzwi stał kelner, 
słuchając podobnie jak i Munir. Kiedy pieśń się skończyła, w oczach mężczyzny 
stanęły łzy.
— Ach, jesteś tu! Czy byłeś w stanie mnie słyszeć? Byłam dobra? Co tam się 
dzieje na zewnątrz?
Munir żałował, że nie może wziąć Karimy w ramiona, w tym miejscu, już teraz — i 
powiedzieć jej, jaka jest piękna i jak bardzo ją kocha.
— Byłaś cudowna. Czy Nadii się podobało?
— O, tak. Posadzili ją z Um-Ibrahim tuż za sceną. Słuchaj, chcą, żebym 
zaśpiewała jeszcze jedną piosenkę po obiedzie. Czy sądzisz, że to możliwe? A 
może powinniśmy wyjść już teraz? Mój Boże, wydaje mi się, że tam się toczy 
prawdziwa wojna.
Munir zastanawiał się nad tym.
— Nie, idź i zaśpiewaj. Jestem pewien, że jesteśmy tu bezpieczni. W rzeczy 
samej może powinniśmy tu zostać, aż zostanie przywrócony porządek. — Wmówił 
sobie, że to prawda. Podobnie jak wielu Egipcjan posiadał prawie mistyczną wiarę 
w zdolność Anglików do ochrony własnych interesów i własnych ludzi.
157
Shepheard's był niemal w takim samym stopniu podstawą brytyjskiego imperium jak 
ambasada brytyjska. Przebywali tu ludzie tacy jak Stanley i Livingstone, a nawet 
Lawrence z Arabii. „Prawdopodobnie — mówił sobie w duchu Munir — w całym Kairze 
nie było bezpieczniejszego miejsca".
Karima rozpromieniła się.
— To dobrze. Oni są dobrymi słuchaczami. Mężu, podasz mi coś zimnego? Idę się 
odświeżyć, a potem pójdę odwiedzić Nadię.
Posłała mu uśmiech i odwróciła się. Przez moment Munir zapomniał o zamieszkach 
na zewnątrz. Jego żona była piękna i szczęśliwa. Jak dziecko. Ona właściwie była 
jeszcze dzieckiem — miała zaledwie dwadzieścia lat. Liczyła sobie mniej niż 
połowę jego lat. Nie rozmyślał nad tym ani nie próbował tego zatajać. Był to po 
prostu fakt, od którego nie było ucieczki, tak jak nie było ucieczki od jego 
miłości. Miłości, która zaczęła się od momentu, gdy po raz pierwszy ujrzał 
Karimę, i która jedynie pogłębiła się w ciągu dwóch i pół lat ich małżeństwa. 
Zrobiłby dla niej wszystko.
Łatwo powiedzieć. Ale czyż nie zrobił dla niej tego, czego nie zrobiłby żaden 
Egipcjanin?
Myśl tę jednak Munir przygłuszył. Wrócił do baru, aby kupić Karimie zimny napój 
owocowy. Kiedy czekał, by złożyć zamówienie, krzyki na ulicy nasiliły się. W tym 
samym momencie usłyszeli brzęk okiennej szyby. Wszystkie twarze w barze zwróciły 
się w kierunku tego odgłosu.
W małym, ciemnym kącie za sceną Nadia usnęła na kolanach Um-Ibrahim niemal w tym 
samym momencie, gdy szum rozmowy zastąpił znajomy dźwięk pięknego głosu jej 
matki. Stara służąca zdrzemnęła się, mimo że twarde krzesło powodowało ból w 
kościach. A potem, przez sen, Um-Ibrahim zdała sobie sprawę, że działo się coś 
złego. Rozległy się jakieś krzyki, hałas i ruch, dźwięk rozbijanych naczyń i 
spadających sztućców.
158
Co też ci cudzoziemcy wyprawiali? Um-Ibrahim nie rozumiała po angielsku ani 
słowa. No cóż, nie do niej należało zadawanie pytań. Jeśli taka będzie wola boża, 
ktoś jej to później wyjaśni.
Nadia poruszyła się i mruknęła sennie:
— Mama?
— Cicho sza. Przyjdzie za chwilę, dziecko — uspokajała ją stara kobieta. A 
potem poczuła dym. Z przerażeniem wstała i zaniosła Nadię w stronę światła 
rozlewającego się za sceną.
Wyjrzawszy za nią, zobaczyła ze zdziwieniem, że pokój był pusty. Zapach dymu był 
bardzo ostry.
Mężczyzna w wyszywanej złotem, czerwonej marynarce kelnera hotelu Shepheard's 
przebiegł przez scenę i zerwał ze ściany gaśnicę. Obróciwszy się, zobaczył Um-
Ibrahim i Nadię.
— Musicie się stąd wydostać, matko. Budynek się pali.
— Boże, chroń nas!
— Uciekaj stąd! — krzyknął mężczyzna, wskazując ręką. — Weszłyście przez 
wejście dla obsługi?
— Tak, proszę pana. Oczywiście, proszę pana.
— Wyjdźcie tą samą drogą, a będziecie bezpieczne. Idźcie, szybko! — I 
pośpieszył z gaśnicą.
Um-Ibrahim ruszyła szybciej, niż mogła się poruszać od dwudziestu lat. Był tam 
jakiś korytarz, który wydawał jej się znajomy, a na jego końcu schody. Pamiętała, 
że wspinała się pod górę. Ile pięter? Co najmniej dwa — zadecydowała. To była 
długa wspinaczka.
U stóp drugiej kondygnacji zorientowała się, że się przeliczyła. Za drzwiami 
było pomieszczenie robiące wrażenie piwnicy. Odwróciła się i ciężko dysząc, 
zaczęła się wspinać dalej. Na trzy stopnie przed dotarciem do podestu ugięły się 
pod nią kolana. Krzyknęła, upadając i osłaniając ramionami dziecko.
Potworne dźgnięcie przeszyło jej biodro i nogę. Usiłowała wstać, lecz ból zaparł 
dech w piersiach kobiety. Nadia wrzeszczała z przerażenia.
— Nic ci się nie stało, dziecinko?
159
— Ja chcę do mamy!
__ Słuchaj, Nadiu, jestem ranna. Musisz się stąd wydostać.
Na zewnątrz. Wejdź po tych schodach na górę i uciekaj.
Ale mała dziewczynka jedynie mocniej przytuliła się do niej.
Zrozpaczona Um-Ibrahim zdecydowała wciągnąć się razem z nią po tych 
niekończących się schodach na górę.
Karima widziała bogactwo — w końcu ojciec jej pracował jako szofer dla jednej z 
najbogatszych angielskich rodzin w Egipcie. Nigdy jednak nie była w takiej 
błyszczącej damskiej toalecie jak ta w hotelu Shepheard's. Lśniący marmur, duże, 
kryształowe lustra, pozłacane krany, zażywna kobieta z obsługi, nadskakująca jej 
i spełniająca każde życzenie. Niczym pomieszczenie pałacowe, choć jeśli 
wszystkie opowieści były prawdziwe, to w porównaniu z łazienkami króla Faruka ta 
wyglądała jak wychodek fellacha.
Karima mitrężyła czas, rozkoszując się wszystkim, poprawiając czarny tusz wokół 
oczu, choć był niemal bez zarzutu. Weszła jakaś Angielka w średnim wieku i 
spojrzała na nią ze
zdziwieniem.
— To ty jesteś tą śpiewaczką?
— Owszem, proszę pani.
— Masz cudowny głos. Ale czy nie ma tu osobnej garderoby dla wykonawców?
__ Nie ma — skłamała Karima.
__ Uhm__odpowiedziała kobieta i zaczęła nakładać świeżą warstwę szminki. Zawsze 
fascynowało Karimę to, dlaczego Europejki malowały usta kolorem czerwonym jak 
krew, a pozostawiały najbardziej powabną część — oczy — nietknięte, tak iż 
wyglądały jak małe, szklane guziczki.
Z zewnątrz dobiegał stłumiony dźwięk rozbijającego się szkła, a potem następny, 
po którym nastąpiło głośne łomotanie do drzwi. Obsługująca toaletę kobieta 
pośpieszyła ku nim, po czym natychmiast wróciła.
160
— Proszę pań, musicie natychmiast stąd wyjść. Wybuchnął pożar.
— Ależ naturalnie — powiedziała Angielka i rzuciła Kari-mie takie spojrzenie, 
jak gdyby złe wiadomości były jej winą. Karima ledwo to dostrzegła. Odsunęła na 
bok obsługującą kobietę i pobiegła szukać Nadii.
W przeciągu paru sekund można się było zorientować, że buntownicy mimo wszystko 
atakowali hotel Shepheard's. Kamienie wpadały do środka i w miarę jak tłukły się 
szyby okienne, wrzaski z zewnątrz stawały się coraz głośniejsze. Parę metrów od 
Karimy wleciała przez okno butelka z rozpaloną szmatą w szyjce i potoczyła się 
po podłodze. Z nagłym świstem eksplodowała. Jakiś mężczyzna wyciągnął perski 
dywan spod stołu i rzucił go na płomienie.
Karima przepychała się w tłumie przerażonych gości w stronę prywatnej sali 
balowej. Dym zaczął snuć się pod sufitami. Sala balowa była pusta. Pobiegła za 
scenę, wołając Nadię i Um--Ibrahim. Nie było tam nikogo!
— Karima!
Był to Munir, poszarzały na twarzy i dyszący, jak gdyby przepłynął cały Nil.
— Munir, nie mogę znaleźć Nadii!
— Jest bezpieczna, dzięki Bogu — dyszał. — Obie są bezpieczne. — Złapał oddech. 
— Kelner mi powiedział. Powiedział, że wyszły na zewnątrz.
— Jesteś pewien?
— Sam widział, jak wychodziły. Musimy do nich dołączyć, kochanie. Ten budynek 
się spali.
Rozejrzawszy się po raz ostatni i ponownie zawoławszy Nadię, Karima pozwoliła, 
aby mąż wyprowadził ją z sali balowej. Dym był już teraz duszący i gryzł w oczy. 
Nie widziała płomieni, lecz słyszała ich trzask gdzieś wyżej i z przodu budynku. 
Jakiś Anglik w mundurze wojskowego oficera zagrodził im drogę.
— Nie tędy! Bocznym wyjściem. Proszę za mną.
161
W chwilę później Karima znalazła się na zewnątrz, wdychając chłodne, rześkie 
zimowe powietrze.
Widok jednakże był piekielny. Za nimi umierał wielki hotel, płomienie skakały z 
górnych okien, kłęby białego, gęstego dymu wspinały się ku niebu. Balkon z 
kutego żelaza zerwał się i runął w dół kwiecistej, włoskiej fasady budynku. Na 
ulicy setki młodych ludzi i nastoletnich chłopców zbiło się w obszarpane, 
rozwrzeszczane grupy. Niektórzy nadal rzucali kamieniami w skazany już na 
zatracenie budynek. Karima ujrzała dwóch Anglików zlanych krwią, kopanych i 
bitych na ziemi pośród odłamków szkła. Jeden z nich próbował osłonić twarz 
rękami. Drugi po prostu upadł jak szmaciana lalka. Nie było ani policji, ani 
straży pożarnej.
Niepomna niczego Karima rzuciła się w tłum, wykrzykując imię Nadii, gorączkowo 
szukając czerwonej sukienki córki lub znajomej, zgarbionej postaci Um-Ibrahim. 
Munir biegł za nią.
Okrążyli palący się hotel raz, następnie drugi. A potem Munir złapał żonę za 
ramię.
— Idź dalej, Karimo. Ja muszę usiąść. Wydaje mi się, że nawdychałem się za dużo 
dymu.
Opadł osłabiony na krawężnik i oparł się o słup latarni. Pocił się obficie 
pomimo zimna. Karima zawahała się.
— Nic ci się nie stanie? Jesteś pewien?
— Tak, tak. To nic takiego. Nic mi nie będzie. Kto wie, może one też krążą w 
kółko.
— No dobrze. — Poszła dalej sama, pytając każdego, kto tylko dał się zatrzymać 
i słuchał. Jednak choć niektórzy myśleli, że być może widzieli dziecko albo 
starą służącą lub je obie razem, nikt nie potrafił powiedzieć, gdzie mogłyby 
teraz być.
Badr al-Khoury, ukryty w schowku na szczotki, czekał na swoją szansę. Jako 
pomocnik kelnera wiedział, że zsynchronizowanie czynności było istotne. Wszyscy 
musieli zejść z drogi
162
__to było najważniejszą sprawą. Jednakże gdyby czekał za
długo — no cóż, z pewnością było już po tej starej budowli. Jednakże razem z nią 
płonęła również jego praca, i to zaledwie po dwóch miesiącach, a on był ubogim 
człowiekiem. Musiał ocalić coś z tej katastrofy.
Ile czasu upłynęło od momentu, kiedy po raz ostatni usłyszał kogoś na korytarzu? 
Minuta, może dwie?
Badr otworzył drzwi schowka i natychmiast zorientował się, że wykazał nadmierną 
cierpliwość. Dym był już bardzo gęsty. Dusząc się, przykrył twarz fartuchem i 
pobiegł w stronę sali balowej pochylony tak nisko ku podłodze, jak tylko zdołał.
Dym był tam nieco mniej gęsty i sytuacja przedstawiała się tak, jak miał 
nadzieję — sztućce walały się wszędzie, były z prawdziwego srebra, jak chwalił 
się naczelny kelner, warte małą fortunę. Badr zagrabił kilogramy noży, widelców 
i łyżek do fartucha, zwinął go i wepchał sobie pod marynarkę.
Jasne było, że jedyną ucieczką było wyjście dla służby — lecz ponieważ Badr 
nigdy nie używał żadnego innego, od początku była to jego planowana droga 
ucieczki. Jeśli Bóg da, gdyby któryś z kelnerów lub ktoś z obsługi hotelu był na 
zewnątrz, nie dostrzeże jego nagłego przytycia. A może oni też sobie wzięli swój 
przydział?
A teraz wzdłuż korytarza, czując zawroty głowy, dusząc się. Po schodach w dół. 
Jeszcze tylko parę kroków. Belki runęły z łoskotem na piętrze wyżej. A potem 
Badr usłyszał coś innego. Płacz. Płacz dziecka.
To tutaj. Schody na najniższe piętro hotelu.
„Idź dalej" — mówił sobie w duchu. „Jeśli będziesz tu marudził, umrzesz".
No cóż, niech się dzieje wola Allaha.
Gramolił się na dół po schodach i o mało nie przewrócił się o zawodzące dziecko 
oraz starą kobietę, która syczała z bólu.
— Na miłość boską, uratuj tę dziewczynkę — błagała kobieta.
— A ty, babciu, dasz radę się ruszyć?
163
— Ze mnie już nic nie będzie. Na miłość boską, zostaj mnie i uratuj ją.
Badr odebrał dziecko od starej kobiety i przycisnął je mocno do zawiniętego 
srebra na brzuchu.
— Zaraz wrócę, babciu — obiecał.
W tym momencie rozległ się grzmot walącej się konstrukcji i szczyt schodów 
zamienił się w ścianę płomieni.
Badr wpatrywał się w nią jak oszalały. Mój Boże, jakżeż to się mogło stać? No 
cóż, nic temu nie zaradzi i nie ma czasu do stracenia — jedyne schronienie 
znajdowało się teraz na dole.
Zostawił modlącą się starą kobietę i szedł po omacku wzdłuż jakiegoś korytarza. 
Dym niżej był nieco mniej duszący, lecz panowała tam ciemność jakby w jaskini 
dżinna. Dziecko przylgnęło do niego niczym popiskująca małpeczka.
— Cicho, maleńka. Gdzieś tu muszą być drzwi. — Natknął się na jakieś, poszukał 
po omacku klamki — zamknięte. Kopnął je. Nieruchome niczym skała.
Cofnął się, przesuwając ręką wzdłuż ściany. Jeszcze jedne drzwi. Otwarte! 
Światło! Chwała niech będzie Allahowi!
Badr rozpoznał schowek na płótna i obrusy. Stosy nieskazitelnie czystych obrusów, 
serwetek, nawet czapek kucharskich.
Okno znajdowało się wysoko. Poustawiał pudła z obrusami i wspiął się na nie. 
Przeklęty niech będzie ten, kto wybudował to miejsce. To był jedynie otwór 
wentylacyjny. Znajdował się na poziomie ulicy.
Jakiś mężczyzna, który podobno był włamywaczem, powiedział kiedyś Badrowi, że 
jeśli dałby radę zmieścić w otworze głowę, to reszta ciała przeciśnie się 
również. Badr przyłożył twarz do otworu. Nic z tego. O wiele za ciasno.
Ale dziecko?
Wepchnął jej głowę do otworu. Ciasno. Dziewczynka wrzasnęła, gdy framuga okna 
podrapała jej ciało, pokaleczyła uszy. Zawiniątko sztućców upadło na ziemię. 
Przeklęte srebro! No już. Przeszła jej głowa. A teraz ramiona. Allah, to 
działało! Teraz mały tyłeczek. Zrobione!
164
.— Uciekaj, mała! — krzyknął Badr. Ona już jednak zniknęła mu z pola widzenia.
Przyszła silna fala płomieni. Badr zeskoczył z pudeł i zatrzasnął drzwi przed 
ogniem, a potem wspiął się znowu do otworu wentylacyjnego, nabrał cennego 
powietrza w płuca i zaczął wołać o pomoc ludzi i Boga, aż ostry zgrzyt i fala 
świetlistego żaru powiedziały mu, że nawet Allah nie mógł mu pomóc w świecie 
żywych.
Nic w ciągu dwóch lat życia Nadii nie przygotowało jej na to, co się teraz 
działo. Nic wokół niej nie przypominało tego, co do tej pory znała.
Gdzie była mama? Tato? Dlaczego po nią nie przyszli? Co się stało z Um-Ibrahim? 
Dlaczego ten człowiek zadał jej ból?
Uciekła od ognia i bólu, by znaleźć się w tłumie gniewnych, rozwrzeszczanych 
mężczyzn z potwornymi wyrazami twarzy. Popychano ją, przewracano, niekiedy nawet 
deptano. Nikt nie zwracał uwagi na krzyk dziewczynki. Nikt nie powiedział, gdzie 
jest jej mama.
W końcu zauważył ją jakiś mężczyzna. Nie krzyczał. Wziął dziecko na ręce i zadał 
jakieś pytanie, ale Nadia nie zrozumiała go. Niósł ją przez chwilę. Miała 
nadzieję, że kupi jej coś zimnego do picia. Była taka spragniona.
Potem było więcej krzyków i głośnych wybuchów. Mężczyzna skręcił za róg budynku 
i przykucnął. Nadia czuła, że się bał. Jakiś inny mężczyzna wyłonił się zza rogu.
— Chodźmy, Ahmad. Oni już idą.
— Słyszę ich, mój przyjacielu — odpowiedział mężczyzna, który dźwigał Nadię. 
Popchnął ją w kierunku cuchnących śmieci.
— Schowaj się za tym. Oni cię nie skrzywdzą. Poczekaj, aż zobaczysz jakąś panią. 
A wtedy do niej idź.
Ściągnął z siebie marynarkę i owinął w nią dziecko. A potem już go nie było.
165
Nadia wcisnęła się za kupę śmieci i skuliła się, trzęsąc się cała. Nie wiedziała, 
co robić. Chciała, żeby przyszli po nią mama i tato. Albo ta pani. Chciała być 
już w swoim łóżeczku. I wszystko ją bolało. Owinęła się obszarpaną marynarką i 
zasnęła.
Noc. Wszędzie unosił się smród dopalającego się popiołu, lecz większość pożarów 
już wygasła. Tego dnia spłonęło ponad siedemset pięćdziesiąt budynków, włącznie 
z legendarnym Groppi, kinem Rivoli, budynkiem TWA, bankiem Barclay, salonem 
wystawowym Forda i domem handlowym Cicurel. Wszystkie te budynki miały jakieś 
zagraniczne powiązania, głównie brytyjskie. Zgodnie z jednym szacunkiem, 
pobitych na śmierć lub spalonych zostało dwudziestu sześciu obcokrajowców. Mimo 
szacunków nikt nie miał pewności, ilu Egipcjan straciło wówczas życie.
Teraz jednakże Kair był spokojny — niezwykle spokojny, tak jakby wielkie miasto 
zakrywało ze wstydu oblicze po tym paroksyzmie wściekłości. Zazwyczaj ruchliwe i 
gwarne ulice były prawie puste. Nawet policja, wezwana zbyt późno, odeszła do 
cieplejszych miejsc, by dokończyć tam nocne czuwanie.
Wzdłuż Desert Road posuwał się czarny chevrolet. Jechał wolno prowadzony przez 
dystyngowanego mężczyznę w średnim wieku — był to lekarz Tarik Misry. Odwiedzał 
właśnie swoje rodzinne miasto, Kair, choć od kilku lat przebywał w Paryżu. Wraz 
z nim była jego francuska żona, Celinę. Jechali do Aleksandrii, skąd mieli 
wsiąść na statek do Marsylii. Doktor miał wielu przyjaciół w Kairze, lecz jego 
jedyną rodziną była teraz Celinę. Pragnął ją wydostać z miasta. Olbrzym teraz 
spał, ale kto wie, co się będzie działo rankiem, kiedy się przebudzi.
Pomimo zimna doktor prowadził przy otwartym oknie, tak by każdy wiedział, że był 
Egipcjaninem. Wystarczyło, że samochód, który prowadził, wyraźnie świadczył o 
bogactwie właściciela, z całą pewnością jednak nie chciał, aby wzięto go za 
Anglika czy choćby i Amerykanina.
166
— Psiakrew! — powiedział nagle.
— Co się stało?
— Przegapiłem skręt na most. Myślałby kto, że jestem turystą. Wszystko wydaje 
mi się takie inne.
Mógł podjechać dalej i zakręcić — nie, wykorzysta tę małą, boczną uliczkę trochę 
dalej i zawróci. Spieszył się, żeby mieć już Kair za sobą i zamknąć okno.
Kiedy doktor wrzucił wsteczny bieg, coś w zaułku wpadło w zasięg reflektorów.
— Popatrz na tego małego chłopczyka — powiedziała Celinę. — Czy on jest ranny?
Nie czekając na odpowiedź, wysiadła z samochodu. Dziecko stało w blasku świateł 
jak przerażone zwierzątko. Celinę porwała je na ręce i przyniosła do samochodu.
— To mała dziewczynka — poprawiła się. —Jest zmarznięta. Krew, widzisz?
— To tylko podrapanie, jak sądzę. To nie jest miejsce na przeprowadzanie 
właściwych oględzin.
— Zamknij okno, Tarik, ona jest lodowata. — Celinę sięgnęła po butelkę wody, 
bez której nigdzie się nie ruszała w Egipcie.
— Spragniona jak wielbłąd — zauważył doktor. — Wystarczy, nie za dużo.
— Popatrz na nią — powiedziała Celinę, zauważywszy kremową skórę i błękitne 
oczy, kiedy wycierała zaschniętą krew z twarzy dziewczynki. — Nie jest pełnej 
krwi Egipcjanką, to pewne. — Obydwoje widzieli w Kairze wiele dzieci takich jak 
to — jedną stronę równania, na które składały się tysiące samotnych brytyjskich 
żołnierzy i równie ogromny legion biednych, egipskich prostytutek.
— Przypuszczam, że powinniśmy zabrać ją na policję — powiedział Tarik.
Celinę nie odezwała się. Po prostu przytuliła dziecko mocniej do siebie. Tarik 
siedział przez chwilę cicho, po czym wycofał samochód w uliczce. Z początku 
wolno, a potem nabierając
167
szybkości, chevrolet przejechał wzdłuż Kasr el Nil i skręcił w kierunku mostu na 
Nilu i Aleksandrii.
Nadia zamknęła oczy, wtuliła się w ramiona, które ją obejmowały, i zasnęła.
?????? 9
Ostatni z faraonów
Kair, łata 1952 i 1953
5&??2 Pożary ugaszono, ruiny sprzątnięto. Przez cały koszmar rftiVp? Czarnej 
Soboty i jej następstw Faruk nadal wierzył, że fcfc J3 wszystko znajduje się pod 
jego kontrołą. Podczas gdy inni usiłowali odbudować i wymienić to, co zostało 
zniszczone, krółżyłjak przedtem. Zdymisjonował jeden rząd, trzy inne same podały 
się do dymisji. Jednym z jego nowo mianowanych był Hussein Sirry Amer, człowiek, 
któremu znana była tożsamość Wolnych Oficerów.
Trzy dni po mianowaniu Amera Omar spotkał się z oficerami w małym domku w jednej 
z bardziej zubożałych dzielnic. Na zewnątrz panowała wysoka temperatura, a w 
środku napięta atmosfera. W tle nakręcany gramofon grał Szeherezadę Rim-skiego-
Korsakowa, melodię, która została pieśnią przewodnią oficerów.
— Król musi odejść — stwierdził autorytatywnie Omar. — I odejdzie cicho. Moje 
źródło, ktoś bardzo wysoko postawiony przy dworze, zapewnia mnie, że Faruk jest 
tak przerażony, iż podskakuje przy najmniejszym hałasie.
Oficerowie wymienili między sobą spojrzenia, lecz nie odezwali się ani słowem.
— A kto jest twoim źródłem tym razem? — dopytywał się młody kapitan, który nie 
krył swojej antypatii do Omara. — Królewski fryzjer? Kamerdyner?
169
Omar zignorował sarkazm.
— Naturalnie muszę chronić tożsamość moich źródeł — powiedział nabożnie. — Mogę 
was jednak zapewnić, że mają królewskie zaufanie. On wie, że jest już skończony. 
Wystarczy tylko popchnąć — tu wykonał zamaszysty ruch ręką — i pójdzie.
Omar czekał na ich reakcję, na jakąś wzmiankę na temat planów oficerów. Wiedział, 
że zanosiło się na przewrót wojskowy. Ale kiedy? Informacja ta pomogłaby mu 
zrealizować plany dotyczące jego własnej przyszłości — przyszłości, w której 
będzie mógł swobodnie handlować na podstawie powiązań z nowym reżimem. 
Naturalnie będzie też mógł sprzedać tę informację tym, którzy będą musieli 
opuścić kraj — byli bowiem niezaprzeczalnie związani z tronem.
Nie wywołało to jednak żadnej reakcji.
Omar zrozumiał, lecz nie podobały mu się konsekwencje tej ciszy — człowiek, 
który handlował sekretami innych ludzi, mógł okazać się użyteczny, lecz nie 
należało mu ufać. Gamal Abdl-el Naser skinął głową w kierunku drzwi. Omar 
zrozumiał — należało już wyjść.
Powstał, uprzejmie się żegnając. Zatrzymał się na chwilę w drzwiach. Niekiedy 
płacono Omarowi za jego informacje, niekiedy nie. Dzisiaj nikt nie kwapił się z 
zaproponowaniem pieniędzy. No cóż, jak zwykle ostatnimi czasy, brakowało mu 
gotówki. Zdawało się, że karty zmówiły się przeciwko niemu. I ruletka również. 
Zapłata jego przyjdzie w obfitszej formie, i to już w niezbyt odległej 
przyszłości, inshallah.
Zaraz po wyjściu Omara oficerowie na nowo podjęli dyskusję.
— Uważam, że powinniśmy się trzymać naszych początkowych planów — upierał się 
młody kapitan. —Jeśli się z tym pośpieszymy, moglibyśmy wszystko stracić. Skąd 
możemy mieć pewność, że król nie stawi żadnego oporu? Skąd wiemy, że Omar nie 
mówi nam tego, co według niego chcielibyśmy usłyszeć?
Naser uśmiechnął się blado.
— Nie ufałbym mu nawet, pytając o godzinę. Skłamałby
170
nawet w tym, gdyby wierzył, że mu się to opłaci. W tym jednak wypadku na rękę mu 
być uczciwym — a przynajmniej na tyle uczciwym, na ile go stać. On wierzy, że 
zwyciężymy, jestem tego pewien. Z tego też powodu rozumie doskonale, co się z 
nim stanie, jeśli będzie nam dostarczał fałszywych informacji. Sądzę, że 
powinniśmy działać — i to wkrótce — w przeciwnym bowiem razie grozi nam, że Amer 
nas zdradzi.
Rozległy się potwierdzające pomruki. I kolejne dyskusje. W końcu Naser zwyciężył 
— przewrót, który oficerowie zaplanowali na 1955 rok, przesunięto na listopad 
1953 roku.
Po zakończeniu zebrania Naser wziął swego przyjaciela i kolegę, Anwara Sadata, 
na bok.
— Będziemy musieli zjeść Amera na obiad, zanim on nas pożre na kolację — 
powiedział. Sadat pokiwał głową.
Czas mijał.
Zawsze w dobrym nastroju, nawet w okresie kryzysu, król znajdował czas na grę w 
karty z włoskimi kumplami. Podczas jednego rozdania jego ulubiony towarzysz, 
Antonio Pulli — dostał, jak się zdawało, zwycięską kartę.
— Cztery damy — oznajmił z szerokim uśmiechem. Król odpowiedział jeszcze 
szerszym.
— Tak — stwierdził Faruk. —Ja mam trzy króle, sam jestem czwarty, wobec tego 
wygrywam.
I tak to było. Faruk ignorował to, czego nie lubił. A najbardziej mu się nie 
podobały szepty, że jego władzy zagraża niebezpieczeństwo. Miał swój tron i 
pewność, że armia jest za nim. W końcu tyle dla niej zrobił. Ciężko się 
napracował, aby zapewnić żołnierzom amerykańskie uzbrojenie, i równie wiele 
trudu go kosztowało wysłanie egipskich oficerów na West Point. Był jakby dobrym 
ojcem dla swojego wojska. Czyż w zamian za to nie mógł się spodziewać od nich 
lojalności? Z całą pewnością w to wierzył — pomimo ostrzegawczych sygnałów, że 
nie wszystko wyglądało tak dobrze.
171
Na początku stycznia Faruk podał jako swego kandydata na prezydenta Kairskiego 
Klubu Oficerskiego w Zemalek znienawidzonego generała Sirry Amera. Wolni 
Oficerowie oskarżyli generała o spiskowanie mające na celu sprzedaż egipskich 
materiałów wojennych żydowskim przemytnikom, którzy z kolei sprzedawali te 
rzeczy w Izraelu. Rozpoczęli żwawą kampanię informacyjną przeciwko Amerowi i 
przedstawili własnego
kandydata__sędziwego bohatera wojennego, generała Mu-
hammeda Naguiba.
Wyrażając swą opinię na temat Amera, Naser poprowadził oddział zamachowców, 
który wystrzelił ponad tuzin nabojów w kierunku generała. Żaden nie trafił celu. 
I chociaż Naguib wygrał znaczną większością wybory, choć popierające go ulotki 
oznajmiały: „Armia mówi »nie« Farukowi", król nadal zdawał się nie pojmować, że 
nie ma już poparcia.
Nie tylko oznajmił, że wybory były nieważne, lecz również skazał generała 
Naguiba na banicję poza Kair, na jakieś stanowisko na pustyni.
Sam będzie porządkował swoje sprawy — postanowił Faruk, rozumiejąc, że jeśli 
zdołałby powstrzymać najgorsze ekscesy swego reżimu, poprą go Brytyjczycy i 
Amerykanie. Zatrudnił zatem do zaprowadzenia porządku Naguiba el-Hilaly'ego, 
wybitnego prawnika o nieskazitelnej reputacji. Wybrał też pułkownika Ismaila 
Shirina, drugiego męża księżniczki Fawzii, na ministra wojny. Członkowi rodziny, 
jak wierzył, można było zaufać, że będzie miał Wolnych Oficerów na oku i że 
dokona odpowiednich aresztowań.
Było to jednak za mało i o wiele za późno.
Lipcowe temperatury w Kairze były wysokie — czterdzieści siedem stopni Celsjusza 
i więcej, ospały okres, kiedy nie spodziewano się niczego. Odpowiedni czas na 
rewolucję.
Wolni Oficerowie zadziałali szybko i sprawnie. Dwudziestego trzeciego lipca o 
siódmej rano przerwano w radiu czytanie
172
i
Koranu. Zabrzmiał głos Anwara Sadata: „Egipt przechodził ostatnio trudny okres 
swej historii, który znaczyły przekupstwo, łapówki i korupcja. Dlatego też 
przeprowadziliśmy czystkę. Armia jest obecnie w rękach ludzi, do których 
umiejętności prawości i patriotyzmu możecie mieć całkowite zaufanie"
Wkrótce ulice śródmieścia Kairu zapełniły się czołgami i wojskiem. Nastąpił 
koniec monarchii. Jak również tysiąca czterystu lat obcej okupacji i rządów — 
Hyksosów, Persów Greków, Rzymian, Arabów, Fatymidów, Ajjubidów, Turków' 
Francuzów, no i na koniec Brytyjczyków. Po raz pierwszy od wieków Egipt będzie 
rządzony przez rzeczywistych Egipcjan
Wielu pośród Wolnych Oficerów wolało krwawe porachunki, aby zmyć nimi wszystkie 
ślady po monarchii i korupcji która prześladowała i okaleczyła Egipt. A przede 
wszystkim, jak domagało się wielu, zginąć musiał król. W rezultacie życie króla 
zostało ocalone przez głos jednego człowieka — Nasera.
— Historia sama skaże go na śmierć.
Król sporządził listę żądań. Naser odmówił. Wystarczy że pozwolono mu żyć. I 
oddadzą mu honory z dwudziestu jeden dział, kiedy będzie odpływał z Aleksandrii 
do Neapolu. Naser nalegał na ten gest — miał on pokazać światu, że Egipt w 
przeciwieństwie do innych bliskowschodnich państw potrafił dokonać 
cywilizowanego przewrotu.
Upokorzony i pobity król podpisał dokument o abdykacji dwudziestego trzeciego 
lipca: „My, Faruk I, jako że zawsze kierowaliśmy się szczęściem oraz dobrem 
naszego narodu i szczerze pragnęliśmy zaoszczędzić mu tmdności, które powstały w 
tym krytycznym okresie, postanowiliśmy zastosować się do jego woli".
Królewski jacht Mahroussa załadowany został pięćset sześćdziesięcioma sześcioma 
sztukami bagażu — Faruka, jego żony Narnman, królewskich dzieci, personelu 
składającego się z ochro-
173
ny osobistej, nianiek i guwernantek- Pod bacznym okiem wojska Faruk zapakował 
jedynie dwa garnitury — a miał ich ponad tysiąc — i sześć koszul. Narriman 
zabrała siedem strojów, zostawiając olśniewającą kolekcję europejskiej mody i 
markowych futer. Niańce powiodło się trochę lepiej — w pełnej pieluszek walizce 
udało jej się przemycić cztery ceremonialne szaty księcia Fuada haftowane złotem 
i klejnotami.
W celu dalszego upokorzenia Faruka — a także zadania bólu tak dobrze wszystkim 
znanemu jego apetytowi — prowiant na trzydniową podróż do Neapolu był ściśle 
ograniczony. Zamiast kawioru i smakowitej dziczyzny kuchnię na jachcie zapełniał 
chleb, ser i olej bawełniany. Zapiekane kanapki z serem miały zdominować 
jadłospis mężczyzny, który zjadał jeden lub dwa tuziny jajek za jednym zamachem.
Wolni Oficerowie pozwolili jednak Farukowi zabrać w tę ostatnią oficjalną podróż 
skrzynki szampana i szkockiej whisky. Cieszyło i bawiło ich to, że tak głośno 
reklamowana abstynencja okazała się jeszcze jedną królewską hipokryzją. W tym 
wypadku ostatnie słowo należało jednak do Faruka — butelki zawierały bowiem nie 
tyle alkohol, ile biżuterię, sztabki złota i inne bezcenne przedmioty.
A kiedy zakończono pakowanie, Faruk stanął na mostku „Mahroussi", by po raz 
ostatni spojrzeć na miasto, tak jak prawie siedemdziesiąt pięć lat wcześniej 
uczynił to jego dziadek — również w drodze na wygnanie.
Tłumy zebrały się wzdłuż wybrzeża, żeby patrzeć na odjazd królewskiej rodziny. 
Oddano honory z dwudziestu jeden dział. „Mahroussa" odbiła od brzegu. Niektórzy 
wiwatowali, inni płakali cicho, pamiętając złote dni Faruka, jego miłość do 
swoich ludzi, dobro, jakiego usiłował dokonać, kiedy jeszcze wierzył, że pozwolą 
mu samemu decydować. Jacht minął miejsce, gdzie niegdyś stała latarnia Faros, 
siódmy cud starożytnego świata, a potem zniknął z pola widzenia, pozostawiając 
za sobą miasto Aleksandra, Ptolomeusza i Kleopatry. Odpłynął ostatni z faraonów.
174
os
Nowy reżim nie skończył jeszcze jednak z Farukiem. W dzień po opuszczeniu 
Aleksandrii kapitan „Mahroussi", który pozostał lojalny Farukowi, otrzymał 
depeszę, że goni ich kanonierka. Jeden z Wolnych Oficerów, Gamal Salem, 
postanowił przeciwstawić się rozkazowi Nasera, aby darować królowi życie. 
Planował zastrzelić Faruka w trakcie honorowego salutu w Ras-el-Tin, lecz spisek 
został udaremniony przez obecność amerykańskiego kontyngentu. Teraz będzie 
jeszcze raz próbował i ponownie mu się nie uda. „Mahroussa" płynąc zygzakiem po 
Morzu Śródziemnym, umknęła zamachowcom Salema.
Nie zdoławszy zabić króla, oficerowie zadowolili się zamachami na pamięć o nim 
oraz karaniem wszystkich jego współpracowników. Kuzyna Faruka, księcia Abbasa 
Halima, skazano na dwadzieścia pięć lat więzienia za sprzedaż uszkodzonej broni 
podczas wojny z Izraelem. Wyrok został zawieszony w zamian za oświadczenie 
Halima, że Faruk oszukiwał przy grze w karty, że grał hazardowo z Żydami — oraz 
że wizerunek playboya po prostu maskował jego impotencję.
Oficerowie oprowadzali zagranicznych reporterów po królewskich pałacach, 
pokazując oprawione fotografie Hitlera (poplecznicy Faruka twierdzili, że 
zostały tam podstawione), tuziny lasek wysadzanych diamentami i złotem, tysiące 
jedwabnych koszul, kolekcję znaczków wartości dwudziestu siedmiu milionów 
dolarów i obszerną porcję pornografii. Kiedy wyblakła wartość propagandowa 
własności Faruka, rewolucyjny komitet zlecił Sothebys wysprzedanie tego 
wszystkiego na aukcji.
Z czasem uczeni i specjaliści nauk politycznych ustosunkują się do Faruka lepiej, 
zauważając, że to on podtrzymywał przy życiu marzenia Egiptu o niepodległości i 
że to on sprzeciwiając się Brytyjczykom, dał przykład innym państwom wasalnym 
Bliskiego Wschodu.
Faruk usiłował odnowić blask swego zaśniedziałego wizerunku, wydając wspomnienia, 
które zaczęły ukazywać się w tygodniowych odcinkach w Europie. Generał Naguib, 
będący teraz
175
premierem i naczelnym wodzem, wysłał Farukowi ostrzeżenie — jeśli będzie się 
upierał przy podżegiwaniu, będą zmuszeni sprowadzić go do kraju i postawić przed 
sądem za zbrodnie i sprzeniewierzenia.
Faruk uskarżał się na sytuację finansową swego syna, którego porównywał do 
pierwszego lepszego „neapołitańskiego sieroty". Rada Rewolucyjna oficjalnie 
usunęła króla Fuada, liczącego sobie zaledwie osiemnaście miesięcy, i tym samym 
zakończyła dynastię Mohammeda Alego.
Zakończył się również pewien styl życia. Splendor i przepych królewskiego dworu 
ustąpił miejsca innej kulturze, dyktowanej przez synów pracowników państwowych i 
fellachów. Własność monarchii została skonfiskowana, ponad czterdzieści tysięcy 
hektarów ziemi rozdzielono pomiędzy fellachów. Zniesiono tytuły paszy i beja.
W przeciwieństwie do niektórych swoich rodaków Henry Austen przewidział te 
nadchodzące zmiany. Sprzedał większość ze swoich plantacji i zainwestował na 
nowo, zwłaszcza w poszukiwaniach ropy naftowej. Służba nadal jednak nazywała go 
„paszą" — nawet Mustafa, którego syn, Omar, najwidoczniej należał do nowego 
reżimu.
Mimo to Henry patrzył na odejście króla z mieszanymi uczuciami. Kochał Egipt tak, 
by mu dobrze życzyć bez względu na to, kto był u władzy. Znał jednak na tyle 
historię, by rozumieć to, co wielu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych nie 
zdołało pojąć — a mianowicie, że era zachodnich wpływów w Egipcie prawdopodobnie 
również się zakończyła. Przy dżinie z tonikiem powiedział do przyjaciół:
— Anglia i Ameryka opowiedziały się przeciwko królowi. Obawiam się, że czas 
okaże, iż nie mieli racji.
C3
176
Karima również miała mieszane uczucia. Jej własna strata była zbyt głęboka, zbyt 
wszechstronna — toteż utrata króla i tronu wydawała się jej rzeczą trywialną. 
Mimo to, gdy stała na wybrzeżu, patrząc, jak Faruk odpływa, mimowolnie 
przypomniała sobie słowa jednej z jej starych pieśni.
Kiedy o północy
usłyszysz przechodzący chór
z doskonałą muzyką i śpiewem
nie żałuj swej majętności
która na koniec przemija,
pracy całego życia, która cię zawiodła,
planów, które okazały się iluzją —
lecz jak człowiek przygotowany, mąż odważny
pożegnaj ją, Aleksandrię, która odchodzi.
Omar z drugiej zaś strony odczuwał jedynie triumf i radość. Zanim jeszcze 
„Mahroussa" zdołała dotrzeć do Neapolu, otworzył swoje biuro. Oprócz rozmaitych 
przedsięwzięć, zarówno tych legalnych, jak i innych, Omar został teraz 
oficjalnie pośrednikiem, maklerem, mediatorem. Na całym Bliskim Wschodzie było 
ich pełno — bez nich niemożliwe byłoby prowadzenie interesów. Ich sukces zależał 
wyłącznie od ludzi, jakich znali, i wpływów, które mogli sprzedać. Omar uznał, 
że jest wyśmienicie ustawiony.
Kozfcrfoł 10
??$?????\? w smutku gwiAzba
Aleksandria
?&$2 „Wielki smutek i wielki triumf — powtarzała JjSSL w kółko w myślach Karima. 
Spojrzała na męża — Sv «*» dostał ataku serca w czasie pożaru, który porwał jej 
córkę. Teraz, wiele miesięcy później, był blady i jakby przykurczony na tle 
białego stosu poduszek, oddech miał ciężki, oczy zamknięte.
Doktorzy jednomyślnie potrząsali głowami co do szans Mu-nira na przeżycie, lecz 
Karima odmówiła pogodzenia się z ich werdyktem.
— Nie! — krzyczała. — Nie, nie, nie! Straciłam już dziecko, ale nie stracę mego 
męża!
W ciągu tych długich, posępnych tygodni w szpitalu pozostawała codziennie dniami 
i nocami u jego boku. Trzymając go za rękę, szepcząc słowa miłości i zachęty, 
Karima siłą swojej woli zmuszała go do przeżycia. I z wolna zdawał się reagować.
Radość Karimy z powodu tego jego pozornego ozdrowienia została wkrótce 
sprowadzona na ziemię. Munir nie umarł, lecz lekarze nie potrafili stwierdzić, 
jak długo pożyje, nawet w jakim będzie stanie.
Obecnie był inwalidą, przechodzącym z trudem ze swego krzesła na werandzie na 
łóżko. Karima przyrządzała jego ulubione posiłki i karmiła go kęs za kęsem. Jako 
że nie mógł już chodzić do pracy, zabawiała go różnymi plotkami.
178
— A wiesz, co znalazł rzeczoznawca z Sothebys, kiedy udał się do pałacu Kubbah?
Munir potrząsnął głową.
— Klucze do pięćdziesięciu mieszkań w Kairze! Każdy z imieniem innej kobiety na 
etykietce. Co o tym sądzisz, Munir?
Munir uśmiechnął się. Dokładnie wiedział, o co chodziło jego żonie. Mimo iż 
Karima nie gustowała w plotkach i banalnych rozmowach, specjalnie zbierała teraz 
różne informacje — nic zbyt poważnego lub smutnego — ażeby go nimi zabawić.
— A wiesz, chodzą pogłoski, że Narriman może wkrótce porzucić króla. Możesz to 
sobie wyobrazić?
Munir pokręcił głową, jakby chciał przez to rzec: „Popatrz no, do czego to 
doszło?".
— No cóż — ciągnęła Karima. — Dobra przyjaciółka Narriman powiedziała mi, że 
bardzo jej żal, bo musiała zostawić te wszystkie swoje piękne stroje — suknie od 
Diora, sobole, rysie, gronostaje i norki. Jestem pewna, że w arktycznym klimacie 
Włoch futra są jej niezbędne.
Uśmiech Munira rozjaśnił jego twarz. Chciał podziękować Karimie za to, że 
usiłowała go zabawiać pomimo złamanego serca. Zamiast tego dodał do wysiłków 
żony swoje własne.
— Rodzina królewska faktycznie przeszła ciężkie czasy, co? — powiedział 
ochrypłym głosem.
— Można by tak powiedzieć. Kiedy przyszedł tu wczoraj Spyros, powiedział, że 
siostra Faruka, Fawzia, straciła wszystkie swoje klejnoty, nawet te, które 
dostała od swojego pierwszego męża, szacha.
— Spyros? — Munir ożywił się nagle. — Czego chciał?
— Nic. Nic takiego. — Karima żałowała, że się jej to wyrwało. Był to temat, 
którego nie chciała rozpoczynać. — Spyros zapytał po prostu, jak się czujesz. 
Czy chciałbyś, aby odwiedził cię kiedyś w tym tygodniu?
— Karima. — Wzrok Munira był pełen wyrzutu. Niewin-
179
ne kłamstwo żony było tak oczywiste, że nie mogło oszukać na-wet chorego 
mężczyzny. — On chce, żebyś śpiewała.
__ Co Spyr°s chce, nie ma znaczenia — odpowiedziała sta-
nOwczo.__Jestem dokładnie tam, gdzie chcę być. I robię to,
co chcę.
Munir pokręcił głową.
__ T0 nie jest życie — powiedział, machając ręką, jakby
cbciał zakreślić skurczony zasięg ich egzystencji. —Jesteś śpiewaczką Karima- 
Wielką śpiewaczką. Kochasz to, co robisz. Nie chcę żebyś poświęcała się w pokoju 
chorego.
Zmarszczyła brwi.
__ To n[e jest pokój chorego, ale nasz dom. Kocham go
' kocham ciebie- Nie potrzebujemy pieniędzy na życie, więc dlaczego miałabym 
zostawiać mego męża i przebywać wśród
°bCych?
__ Karimo- — Twarz Munira wyrażała smutek. — Czy to
j^iż do tego doszło? Czy musisz do mnie mówić jak do dziecka? Ty powinni śpiewać, 
kochana — cały Egipt pragnie cię
sł\ichać.
Tednakże im bardziej Munir lub Spyros błagał ją, tym bar-d^iei Karima 
pozostawała niewzruszona w swoim postanowieniu W czasie kiedy jej życie mogło 
się równie dobrze zakończyć, ^tunir był dla niej przyjacielem, opiekunem, 
orędownikiem. Te-r9.z mogła przynajmniej odpłacić mu za jego miłość i szczodrość.
Spyros zapewniał> że teraz była bardziej popularna niż kiedykolwiek przedtem. W 
oczach jej słuchaczy smutek Karimy c%vnił ją jeszcze większą. Przedtem słyszeli 
w jej pieśniach b>ól lecz nie znali źródła. Teraz zaś zostało im ujawnione coś, 
co ^ogli rozumieć i dzielić z nią. Utrata dziecka, choćby tylko dziewczynki, 
??^? tragedią — a Egipt kochał tragiczne historie bardziej niż hist0fie o 
wielkiej miłości.
Istniał jednak i drugi powód, dla którego Karima odmawiała Spyrosowi, nie 
chciała wypowiadać go przed Munirem, Ponieważ mógł go zbyć, uważając za przesąd. 
Kochała swój ^toiew może n&wet bardziej, niż mógł to sobie wyobrazić. Jed-
?80
nakże akuszerka mówiła o triumfie i o żalu jednym tchem. ? zatem, rozumowała, 
gdyby to wszystko rzuciła, całą muzykę i triumfy — może Allah pozwoliłby 
Munirowi żyć pomimo ponurych min lekarzy. I może przywróciłby jej Nadię. Byłaby 
to zamiana, na którą przystałaby z radością.
Zatrudniła detektywów, aby szukali jej córki, płaciła łapówki. Detektywi zdawali 
sprawę z wątków wiodących donikąd, a łapówki ujawniały mnóstwo bezużytecznych 
informacji. Widziano Nadię w Kairze w towarzystwie groźnie wyglądającego 
mężczyzny. Natknięto się na nią w Luksorze z jakąś kobietą wyglądającą na 
cudzoziemkę. I tak dalej. „Idźcie każdym śladem" — polecała detektywom. 
„Nieważne, jak nikłym".
W tym czasie jej głos zamilkł. A strata, którą dzieliła z Munirem, zbliżyła ich 
do siebie jeszcze bardziej. W każdym sensie Nadia była ich wspólnym dzieckiem. 
Karima w ciągu dnia starała się trzymać dzielnie, płakała nocami. Munir płakał z 
nią razem. Kiedy zdawała się niepocieszona, pocieszał ją.
— Ona się znajdzie, najdroższa — obiecywał, jakby to wiedział. Porównywali swe 
sny i ich znaczenia, Nadia bowiem ukazywała im się obojgu we snach.
— Wiem, że ona żyje — mawiała Karima, z oczyma błagającymi o potwierdzenie.
— Żyje — oświadczał zdecydowanie Munir.
Ten dzień rozpoczął się jak każdy inny. Karima przyniosła Munirowi napój z 
granatu, który bardzo lubił, i talerz foul z chlebem pitą. Zjadł trochę i oparł 
się o poduszki.
— Czy przynieść ci coś innego? — spytała. — Może jakieś owoce? Albo...
— Nie, nic innego. Ale siądź tu przy mnie na moment, dobrze?
— Oczywiście.
— Chcę, żebyś mi coś obiecała, Karima. To dla mnie bardzo ważne.
181
-— Co tylko zechcesz. Tylko powiedz...
— Chcę, żebyś znowu śpiewała.
— Ależ...
— Cicho! — Przyłożył palec do jej ust. — Słyszałem już wszystko, co masz do 
powiedzenia. I to nie raz. Mówię ci teraz jednak, że nie mogę umrzeć w spokoju...
— Munir, nie!
— No dobrze. Wobec tego nie mogę żyć w spokoju, dopóki nie zyskam pewności, że 
będziesz korzystała ze swego pięknego głosu, tak jak to było w zamiarach Allaha. 
Musisz mi to przyrzec, Karima... Tylko o to cię proszę.
Nie potrafiła odmówić.
— Jeśli tego sobie życzysz, to przyrzekam. Ale ty musisz mi przyrzec, że 
wyzdrowiejesz. To sprawiedliwe, Munir. Przyrzeknij.
Munir uśmiechnął się do żony i poklepał ją po ręce. A w jego oczach ujrzała 
miłość, czułość i — tak, nawet szczęście.
Odszedł podczas tych długich, ciemnych godzin pomiędzy północą a świtem. W 
jednej chwili oddychał, a w drugiej już nie. Karima natychmiast poczuła różnicę. 
Wyprężyła się jak struna, poklepała jego rękę, a potem policzek.
— Munir! — zawołała. — Obudź się, Munir, musisz się obudzić!
Odbiegła od łóżka i zawołała doktora. A kiedy na niego czekała, masowała 
Munirowi dłonie, błagając, by raz jeszcze wrócił.
— Nie opuszczaj mnie — prosiła. — Jesteś najlepszym człowiekiem, jakiego w 
życiu znałam. Błagam, nie odchodź!
Doktor przyszedł prędko, zbadał Munira, a potem pokręcił głową.
— Przykro mi — powiedział. — Nic jednak nie da się zrobić. On jest już z 
Allahem. Czy mam zadzwonić po ambulans?
Skinęła głową. Wkrótce Munir zostanie zabrany do szpita-
182
la, żeby go tam przygotować do pochówku. A potem nie zobaczy go, dopóki obydwoje 
nie znajdą się w niebie. Odrętwiała, wykończona, prawie niezdolna już do 
odczuwania większego żalu Karima ubrała się w kostium teatralny, który Munir 
lubił najbardziej, kruczoczarną, jedwabną suknię bogato haftowaną srebrną nitką.
— W porządku, najdroższy, zrobię tak, jak prosiłeś — szepnęła, wróciwszy do 
boku Munira.
I zaczęła śpiewać. Nie jedną ze swych standardowych, znanych już pieśni, lecz 
zupełnie nową melodię od serca, której słowa przyszły do niej jakby z nieba. 
Albo też z duszy zmarłego człowieka, który naprawdę ją kochał.
Gdzież jesteś moje ukochane dziecię? Tęsknię za tobą tak bardzo, tak bardzo Gdy 
oczy zamknę, widzę cię przed sobą. Żadna róża nie jest w stanie Upiększyć mi 
domu, Żadna świeca nie wniesie weń światła Dopóki jesteś'z dala ode mnie.
Później pieśń ta stała się częścią legendy Karimy, ten muzyczny lament słyszano 
w całym Roushdy, rozbrzmiewał w popołudniowej ciszy i wszyscy, którzy go 
słyszeli, płakali. W głębi serca Karima nazwała go Pieśnią Nadii.
Czarno podkreślone nagłówki ogłaszały wieści: „Um Kal-thum jest chora". 
Tajemnicze schorzenie gardła uciszyło jej wielki głos i cały Egipt płakał i 
lamentował.
— Ya souma, ya souma, błagamy cię, nie opuszczaj nas. Modlimy się, by Allah 
znowu pozwolił nam usłyszeć twą złotą pieśń.
Mówiono, że śpiewaczka złożyła wizytę znanemu lekarzowi w Egipcie. Nikt jednak 
nie chciał jej leczyć. Nikt nie chciał ry-
183
zykować hańby uszkodzenia, a być może wręcz zniszczenia słynnego głosu.
Spyros przekonał Karimę, że choroba Um Kalthum była znakiem Allaha, iż 
przedśmiertne życzenie Munira z całą pewnością musiało oznaczać, że Wszechmocny 
chciał, aby Karima wróciła na scenę. Natychmiast. Nie napomknął, że teraz 
dochody z koncertu będą olbrzymie.
Mimo iż Karima wiedziała, że motywy Spyrosa były często nie całkiem czyste, 
czuła jednak, że to, co mówił, mogło być prawdą. Przyrzekła Munirowi. I 
rzeczywiście, śpiewając swe pieśni, zatracała się w nich choćby tylko na chwilę. 
A w trakcie tej chwili mogła niemal zapomnieć o przygniatającym smutku, który 
był jej stałym towarzyszem.
Spyros pokrył całą Aleksandrię — i wszystkie większe miasta Egiptu — plakatami 
oraz reklamówkami. Karima Ahmad, Karawan, powróciła swym pierwszym występem od 
czasu wielkiej tragedii Czarnej Soboty.
Bilety wysprzedano w przeciągu paru dni. Według pogłosek członkowie saudyjskiej 
rodziny królewskiej mieli przylecieć na tę okazję prywatnymi samolotami. Bogaci 
Aleksandryjczycy planowali pokoncertowe zabawy dla uczczenia powrotu rodaczki 
przed światła reflektorów. Ci, którym się nie poszczęściło, wyczekiwali, aż 
usłyszą Karimę przez głośniki, które będą niosły jej głos poza salę koncertową. 
Na takie ustępstwo zawsze nalegała, kiedy śpiewała w rodzinnym mieście — muzyka 
musiała być za darmo dla tych, którzy nie mieli pieniędzy, by za nią płacić.
W przeszłości Karima zawsze cierpiała na tremę przed koncertem. Munir wtedy 
pocieszał uspokajającymi słowami oraz swą wierną obecnością, że wszystko będzie 
dobrze. Jednakże teraz, kiedy znowu przygotowywała się do występu, w ogóle nie 
czuła zdenerwowania. Być może nie zależało jej już tak bardzo, czy widownia 
lubiła ją, czy nie. Być może takie codzienne uczucia jak nerwy i niepokój były 
już poza nią.
184
Kiedy wyszła na scenę, tłum zaczął się wydzierać. Czekała spokojnie, aż zgiełk 
umilknie, a potem zaczęła występ — wiązankę starych, ulubionych utworów. W 
momencie kiedy kończyła ostatnie nuty, na widowni nastąpiło poruszenie, 
dosłyszalny szum. W tyle widowni pojawiła się jakaś postać w czerni, ktoś ważny, 
sądząc po towarzyszących jej osobach. Wokół szyi owinięty miała jasnokolorowy 
szalik. Była to Um Kalthum.
Tłum eksplodował gwizdami i okrzykami dla śpiewaczki na scenie i tej pośród nich. 
Uspokojenie widowni zajęło cały kwadrans. Kiedy owacje umilkły, począwszy od 
tego wieczoru, w całym świecie arabskim wiedziano, że Karima Ahmad została 
następczynią wielkiej egipskiej śpiewaczki.
Z czasem lekarze z US Naval Center w Bethesda wykonali udany zabieg chirurgiczny, 
który usunął narośl na krtani Um Kalthum. Był to prawdopodobnie jedyny gest, 
który podtrzymywał amerykańsko-egipskie stosunki w czasie prezydentury Gamala 
Abd-el Nasera.
Stojąc na progu domu Austenów, Omar z pewną niewielką satysfakcją zauważył, że 
już nie wydawał mu się pałacem. To jednak mu nie wystarczało. Stary pasza nadal 
tu był. Nie został zrujnowany, jak niektórzy Inglizi, nie wyrzucono go tam, skąd 
przyszedł. Lecz ciągle tu był, jakby tu należał, jakby miał wszelkie prawa do 
Egiptu.
Obecność paszy, jego nieprzerwane powodzenie, były niczym utrapiona narośl, 
która przeszkadzała Omarowi w odczuwaniu przyjemności ze swego własnego 
wyniesienia. Nie miało znaczenia, iż rewolucja przyniosła mu nowe i obfite 
źródła dochodu. Ani że jego siostra przekazała mu interesy Munira. Dla spokoju 
umysłu Omara konieczne było, aby Inglizi cierpiał.
Usiłował do tego celu posłużyć się swymi nowymi przyjaciółmi. Czyż nie można by 
pod jakimkolwiek pretekstem ode-
185
brać paszy ziemi? I oddać ją jakiemuś wysoko postawionemu oficerowi, zasłużonemu 
sponsorowi rewolucji? Lecz nie, ten przeklęty Austen zdawał się mieć przyjaciół 
co najmniej równie wpływowych jak Omar. Zdobył nawet wdzięczność swoich 
pracowników, ponieważ sprzedał im większość akcji ze swoich plantacji, 
proponując tani, długoterminowy kredyt. Czyż ci głupcy nie widzieli, że ta tak 
zwana szczodrość była jedynie podstępem? Że Austen straciłby ziemie, które 
odsprzedał? Lecz nie, jego pracownicy byli jak owce, nawet stary ojciec Omara 
nadal ciągle mówił o paszy, że pasza to albo tamto. Omar miał pomysł, aby 
donieść o liberalnym posługiwaniu się grzecznościowym tytułem „pasza", lecz to 
mogłoby przysporzyć kłopotów jego własnemu ojcu. Nic nie szkodzi. Istniały 
jednak inne sposoby wyrządzenia szkody i sprawiania bólu.
I z tegoż właśnie powodu Omar tu dziś był.
Podniósł ciężką kołatkę i zastukał trzykrotnie. Ukazała się młoda pokojówka. 
Kiedy zapytał, czy może się zobaczyć z Hen-rym Austenem, prychnęła wyraźnie, tak 
jakby nie należał do sfer, które zazwyczaj przychodziły do tego domu. Cóż za 
impertynencja.
Ubranie Omara było równie eleganckie jak każdego Anglika — bawełniany garnitur 
szyty we Włoszech, buty z Anglii i koszula skrojona z najlepszej egipskiej 
bawełny. Włosy miał świeżo przystrzyżone i ulizane do tyłu za pomocą brylantyny. 
Prezentował się nieźle, do diabła, i niech ktoś tylko spróbuje dać mu odczuć, że 
jest inaczej!
Chwilę później mała pokojówka wprowadziła go do gabinetu Henry'ego. Omar z 
przyjemnością zauważył, że włosy Anglika zupełnie posiwiały, a ramiona były 
niemal równie zgarbione jak Mustafy. Powitał Omara w sposób odpowiedni do jego 
obecnej pozycji. To dobrze. Pasza rozumiał, że Omar nie był już jedynie synem 
służącego. Gospodarz zaproponował drinka, a gość uczynił przedstawienie z odmowy.
— A zatem może kawę? Albo herbatę?
Zdecydowali się na herbatę.
186
— Nie widzieliśmy cię tu bardzo długo, Omarze — zauważył Henry. — Choć 
naturalnie zawsze pytaliśmy o ciebie twego ojca.
— To bardzo uprzejmie z pańskiej strony, jestem pewien — odparł Omar tonem 
graniczącym z sarkazmem.
Henry nie zauważył tego.
— Byłem bardzo zajęty — ciągnął Omar z napuszoną miną. — Sytuacja w Egipcie 
zmienia się gwałtownie. A ci, którzy są częścią tej zmiany, mają sporo do 
zrobienia.
— Zaszły zmiany — przyznał Henry. — Mam nadzieję, że na lepsze.
— O, tak. Na pewno. Skończyły się dni ucisku przez obcokrajowców. W rzeczy 
samej policzone są już dni wszystkich cudzoziemców. Nawet ludzi takich jak ty, 
Henry paszo — powiedział to z oczywistą złośliwością. — Pewnego dnia Egipt 
będzie tylko dla Egipcjan.
— Tak — przyznał Henry poważnie. — I inshallah będą to Egipcjanie, którzy 
kochają swój kraj bardziej od władzy i pieniędzy. — Patrzył tak znacząco na 
swego gościa, że nie można było nie zrozumieć znaczenia wypowiedzi. Mimo iż nie 
widział Omara już od jakiegoś czasu, słyszał o jego interesach, frymar-czeniu 
wpływami, a przede wszystkim o jego gotowości sprzedania sąsiada za parę 
piastrów.
— Pieniądze? — spytał szyderczo Omar. — A kimże ty jesteś, by mówić w ten 
sposób, skoro zależy ci na pieniądzach i pozycji bardziej, niż kiedykolwiek 
zależało ci na rodzinie? Toteż — dodał z oczyma błyszczącymi mściwością — Allah 
cię za to pokarał.
— O czym ty mówisz?
— Straciłeś syna, czyż nie tak, Henry paszo? I straciłeś również swoją wnuczkę, 
jedyną, jaką kiedykolwiek będziesz miał. Była pięknym dzieckiem. Trzymałem ją 
często w ramionach, bawiłem się z nią. A teraz jej nie ma — i już nigdy jej nie 
zobaczysz!
Henry zamarł w bezruchu. Nie rozumiejąc, co Omar miał
187
na myśli, a jednak w jakiś sposób rozumiejąc. Chciał nazwać tego człowieka 
kłamcą, lecz zanim Omar zaczął ze złośliwością opisywać historię, Henry wiedział, 
że była prawdziwa.
Omar zamierzał złamać Henry'emu serce. I to mu się udało.
Usłyszawszy historię zaginięcia córki Karimy w Czarną Sobotę, Henry opadł na 
krzesło i rozpłakał się, nie zważając na to, iż Omar to widział — że ten łajdak 
się uśmiechał.
Catherine godzinę później znalazła męża z twarzą w dłoniach, wpatrzonego tępo w 
ścianę. Przed nim stała karafka z brandy i wiadomo było, że wypił więcej niż 
jeden kieliszek.
— O co chodzi, Henry? Co się stało?
— Omar tu był. Syn Mustafy.
— Ten potworny człowiek? Czego chciał? Henry odetchnął głęboko.
— Chciał mi powiedzieć o mojej wnuczce. O córce Charle-sa. I Karimy.
Catherine przytrzymała się biurka i zachwiała jak przed upadkiem. Usta jej 
poruszyły się bezgłośnie, jakby chciała zrozumieć to, co mówił Henry. Wnuczkę? 
Córkę Charlesa? Dobry Boże, czy to mogła być prawda? Ale z Karimą? No dobrze, 
dziewczyna jest teraz sławna. Jednakże była służącą, córką służącej. Catherine 
usiadła ciężko, nadal trzymając się biurka.
— Dziecko — wymamrotała. — Dziecko Charlesa. — Zamknęła oczy, wyobrażając sobie 
małą dziewczynkę o pięknych oczach i uśmiechniętej twarzy. Twarzy Charlesa. Łza 
potoczyła się po jej policzku, a serce zapragnęło objąć to nieznane dziecko. I 
nagle nie miało już żadnego znaczenia, że Karima nie była dobrze urodzona. Córka 
Charlesa była jego częścią i Catherine wiedziała, że będzie ją kochała aż do 
śmierci. Otworzyła oczy.
— Musimy do niej iść, Henry. Zaraz. Och, pomyśleć tylko, dziecko Charlesa!
188
Henry jednak pokręcił głową.
— Ona przepadła — powiedział ochryple. — To właśnie przyszedł powiedzieć mi 
Omar. Zaginęła podczas pożarów. Omar chciał, abym wiedział, że nigdy już jej nie 
zobaczymy, nigdy jej nie poznamy.
Catherine cofnęła się, jakby ją ktoś uderzył. To było zbyt okrutne, tego nie 
dało się znieść. Tak drogocenny dar ofiarowany, a potem odebrany równie szybko!
— Nigdy, o Boże, Henry! — Teraz płakała i choć nie mógł jej pocieszyć, Henry 
powstał i objął żonę ramionami. Stali tak razem przez jakiś czas, płacząc i 
wspominając. Każde z nich zastanawiało się, czy nie zostali jeszcze raz pokarani 
za to, iż zawiedli swego jedynego syna.
— Musimy iść do Karimy — powiedział w końcu Henry.
— Czy sądzisz, że zechce nas widzieć? W końcu...
— Tak, wiem. — Wypłynęły gorzkie wspomnienia. Rozmowa na temat nieodpowiedniego 
związku. Zlekceważenie miłości jako nieważnej. Potworny wypadek. I młoda 
dziewczyna, która musiała stanąć sama przed bolesnym odkryciem nieplanowanej 
ciąży.
— A co, jeśli zatrzaśnie nam drzwi przed nosem? — spytała Catherine.
— Być może potraktuje nas lepiej, niż na to zasługujemy.
Karima nie zatrzasnęła im drzwi przed nosem. Kiedy służąca oznajmiła jej 
przybycie Austenów, siedziała sama na werandzie w fotelu Munira, nucąc sobie 
Pieśń Nadii.
Wstała, aby ich powitać, jakby na nich czekała. Nie zapytała, dlaczego przyszli 
ani czego chcieli.
Cathrine patrzyła na młodą kobietę, którą pogardzała i odrzuciła. Karima była 
nie tylko piękna, ale i miała w sobie coś dostojnego. Niczym królowa. Tak się 
różniła od dziewczyny, która u nich służyła, że Catherine poczuła się nieco 
onieśmielo-
189
na. Nieśmiało wyciągnęła rękę. Karima ujęła ją i w chwilę później obie kobiety 
padły sobie w ramiona. Płacząc raz jeszcze za mężczyzną, którego obie kochały. 
Przeszłość była już dla nich stracona, lecz Charles kochał Karimę, a owocem tej 
miłości było dziecko. Byli teraz rodziną i liczyło się już tylko to.
? KSIĘGA ??? DTIV/GA
?E
?????? 1
????????????? m*fo\ bziewczynki
Paryż, 1959 rok
5&Ł$S — Widzisz tę pomarańczową masę, Gabine? To flcjjr^ tłuszcz. Ignoranci to 
wypłukują, ale jest najsmacz-St> *» niejszą częścią.
Celinę uczyła Gaby sztuki czyszczenia krewetek. Głowy i pancerze szły do garnka 
na wywar. Gaby nie trzeba było tłumaczyć, że każde dobre danie rybne lub mięsne 
zaczynało się od dobrego wywaru, wiedziała to już, gdy miała sześć lat.
Tarik złożył swój „Le Monde" — nic w nim nie było poza dalszymi problemami w 
Algierii — i spojrzał na żonę i córkę. Rodzina Misrych wiodła towarzyskie życie, 
pełne pobytów w rezydencjach, a nawet i pałacach, lecz Celinę wydawała mu się 
szczęśliwsza w momentach takich jak ten, kiedy byli tylko we troje w mieszkaniu 
przy Boulevard de Courcelles. A właściwie we czwórkę, licząc Mickeya, 
miniaturowego pudla (nazwanego na cześć sławnej amerykańskiej myszki), który 
dreptał teraz tam i z powrotem za Celinę i Gaby w nadziei, że spadnie mu jakiś 
kąsek.
Duża kuchnia w wiejskim stylu, rzadkość w Paryżu, była głównym powodem, dla 
którego wzięli to mieszkanie pomimo ogromnego czynszu. Celinę pochodziła z 
Prowansji i uważała kuchnię za centrum każdego przyzwoitego domu. Nigdy nawet 
nie marzyła o zatrudnieniu kucharki, choć obecnie z łatwością mogliby sobie na 
to pozwolić, i dzięki jej zamiłowaniom
193
mieszkanie zawsze pełne było zapachu duszonych pomidorów, cebuli, czosnku i 
przypraw.
Dzielnica była tak naprawdę wyborem Gaby. W czasie sobotniego pikniku zakochała 
się w eleganckim małym Parć Monceau. Tarik postanowił wówczas, że poszuka czegoś 
w pobliżu.
Tarik delektował się tymi rodzinnymi chwilami na równi z Celinę, a nawet jeszcze 
bardziej, gdyż zdarzały się tak rzadko. Mimo iż kochał rodzinę ponad wszystko, 
praca często zabierała go od niej. Jego wyśmienite umiejętności i reputacja 
diagnostyka zaowocowały dobrą praktyką, lecz stanowiła ona jedynie niewielką 
część jego dochodów.
Z jego znajomością arabskiego i arabskich zwyczajów cieszył się wzięciem pośród 
bogatych ludzi, włącznie z koronowanymi głowami, na całym Bliskim Wschodzie. 
Nierzadko spędzał miesiąc w Arabii Saudyjskiej, tydzień w Bahrajnie i parę 
tygodni w Jordanii. Gdy tylko było to możliwe, zabierał ze sobą Celinę i Gaby — 
Gaby szczególnie lubiła przedłużające się wizyty domowe w egzotycznych miejscach. 
Naturalnie Tarik często musiał wyjeżdżać sam. W trakcie takich wyjazdów ogromnie 
tęsknił za żoną i córką. Kiedy był w Paryżu, spędzał z nimi jak najwięcej czasu, 
rozkoszując się jakimiś prowansal-skimi arcydziełami Celinę, jadając całą 
rodziną w ich ulubionym bistro lub zabierając je do kina.
— Czy wiesz, że rybę da się ugotować bez ognia? — spytała Celinę.
Gaby sceptycznie zmarszczyła nos.
— A jak?
— W soku cytrynowym. Albo limonowym. Marynuje się w nim rybę i kwas ją gotuje.
— O, no to zróbmy tak! — podnieciła się Gaby, wskazując na szarą krewetkę.
— Nie, cheri — zaśmiała się Celinę. — Nie należy ich jeszcze gotować. Ale 
pewnego dnia zrobimy cevkhe, wtedy zobaczysz.
— Dobrze.
194
„Większość dziewięciolatków, nawet tych francuskich — pomyślał Tarik — miałaby 
coś przeciwko surowej rybie moczonej w soku limonowym. Dla Gaby jest to jednak 
kolejna przygoda". Stawała się klasyczną, paryską gamine, pod szopą czarnych 
włosów głęboko osadzone niebieskie oczy, błyszczące figlarnie inteligencją i 
humorem. Dziewięć lat — a może i dziesięć, jak przypuszczał Tarik, owa ciemna 
chmura zawsze bowiem nad nimi wisiała. Wydawało się to niemożliwe. W pamięci tak 
wyraźnie pozostawał mu obraz maleńkiego, bezbronnego stworzenia, które 
przywieźli z Egiptu.
Przy przejściu granicznym nie było problemów. Dziecko spało i jak zwykle literki 
DM* na paszporcie Tarika powstrzymały wszelkie pytania. Potem, po paru pełnych 
trwogi dniach, ukrywali się w hotelu, ustalając historyjkę, którą mieli 
opowiedzieć innym. Dziewczynka znała jedynie arabski, i to tylko w takim stopniu, 
jak znać go mogło osiemnastomiesięczne dziecko. Dowiedzieli się, że na imię jej 
było Nadia, lecz za obopólną cichą zgodą nie dopytywali się dalej. W ciągu 
pierwszego miesiąca dziewczynkę dręczyły nocne koszmary i często siedziała 
smutna i niespokojna. Napady te zakończyły się jednak zadziwiająco prędko i 
Tarik zastanawiał się, czy w ogóle pamiętała coś ze swego poprzedniego życia.
Celinę nazwała ją Gabrielle, w skrócie Gaby. Takie imię zawsze pragnęła nadać 
swojej córce, w czasach gdy dzieci były jej nadzieją — nadzieją, która w końcu 
przerodziła się w obsesję, zanim badania i testy ujawniły, że nigdy nie będzie 
miała własnego potomstwa. Później Gabrielle zostało imieniem, którym zawsze 
posługiwała się, mówiąc o córce, którą mogłaby pewnego dnia zaadoptować. A potem 
przyszedł Kair.
Dziecko świetnie posługiwało się językiem francuskim, choć przez ponad rok 
wykazywało pewne zmieszanie związane ze swoim nowym imieniem, mówiąc: „Gaby i 
ja". Na przykład pytając: „Czy jest czekolada dla mnie i dla Gaby?".
* Doktor medycyny.
195
Oficjalnie zaadoptowali ją, jak tylko zebrali się na odwagę. Historia, którą 
przedstawili, brzmiała następująco — była nieślubnym dzieckiem egipskiej 
służącej, która zmarła w czasie pożaru. Urzędnik zajmujący się tą sprawą był 
wyrozumiały, lecz niestety, brak odpowiednich papierów, choć z pewnością w 
takich okolicznościach zrozumiały, mógł przysporzyć pewnych trudności... Tarik 
wykazał pełne zrozumienie i zaproponował, że chętnie zapłaci za wszelkie 
niezbędne, dodatkowe czynności. Wymienił sumę. Czy gotówka byłaby do przyjęcia? 
Z całą pewnością.
Z początku zamierzali opowiedzieć Gaby historię z pożarem, jak tylko dorośnie na 
tyle, by zrozumieć. Bardzo prawdopodobne, że istotnie tego chcieli. Jednak w 
miarę upływu lat Celinę zaczęła się wahać. Gaby była ich córką, po co jej mówić 
coś innego? Dla Celinę przekonanie, że matka dziewczyno była prostytutką, stało 
się bezsporną prawdą. Nawet jeśli kobieta ta nie zmarła w trakcie zamieszek, z 
całą pewnością źl skończyła w jakiś inny sposób.
Celinę podzielała francuskie przekonanie, że jej ojczysty ję zyk był chlubą 
świata, więc po co człowiek miał się męczyć, ab" poznać jakikolwiek inny? Znała 
na tyle arabski, by zamówi coś w bliskowschodniej restauracji, i to wszystko. A 
Tarik ni gdy nie powiedział żonie, że dziecko w tamych dniach płakał nie tylko 
za matką, ale i za tatą.
Parę lat temu, trapiony wyrzutami sumienia, zapropono wał, że powinni coś zrobić, 
może zamieścić ogłoszenie w kair skiej prasie. Wyraz oczu Celinę przypominał mu 
tygrysicę której dziecku zagraża niebezpieczeństwo, więc nie wracał d tego 
tematu.
Częściowo uśmierzając wyrzuty sumienia, lecz również dlatego, iż czuł, że to 
ważne, i — szczerze mówiąc — ponieważ sprawiało mu to przyjemność, zawsze 
usiłował przekazać Gaby część jej egipskiego dziedzictwa. Zadbał, żeby 
podtrzymywała znajomość arabskiego, choć mówiła teraz z ciężkim, francuskim 
akcentem. Od samego początku, kiedy dziewczynka po-
196
znawała jakieś nowe francuskie słowo, na przykład chat, Tarik wtrącał: „My 
nazywamy to ąuttah". Nawet teraz, natrafiając na jakieś nowe określenie w 
podręcznikach, Gaby pytała: „A jak my to nazywamy, papa?".
Była w Egipcie jedynie dwukrotnie, choć Tarik jeździł tam regularnie, by 
odwiedzać rodzinę. Zarówno za pierwszym, jak i za drugim razem Tarik i Celinę 
spodziewali się, że każda mijająca ich na ulicy kobieta zacznie wołać: „Nadia!". 
Teraz Celinę zawsze wynajdywała powody, żeby obie z Gaby nie mogły towarzyszyć 
Tankowi w wyjazdach do jego ojczyzny.
Zamiast tego czynili pielgrzymki do obelisku z Luksoru na placu Zgody, a potem 
przechadzali się po ogrodach Tuile-ries, gdzie sorbet towarzyszył lekcjom 
historii, zamaskowanym umiejętnie (jak się Tarikowi zdawało) w opowieściach o 
bohaterach. I bohaterkach — nie miał ochoty, aby słyszała jedynie o dobrych 
muzułmańskich żonach żyjących w cieniu ich mężów. Uczynił zatem miejsce dla 
słynnej poetki egipskiej el-Khansa oraz pierwszej bohaterskiej feministki — Hudy 
el-Sharawi, która otworzyła pierwszą szkołę dla dziewcząt w 1910 roku. Gaby była 
zaskoczona, dowiedziawszy się, że były takie miejsca na świecie — i to jeszcze 
dzisiaj — gdzie dziewczynki nie chodziły do szkoły. I zafascynowała ją historia 
o tym, jak el-Sharawi w 1923 roku publicznie ściągnęła chustę, odrzucając ją 
jako symbol męskiej dominacji i na dodatek wymysł zapożyczony od Turków.
Siedząc przy kuchennym stole, Tarik zdał sobie sprawę z tego, że albo jego 
strategia podziałała, albo — co wydawało mu się bardziej prawdopodobne — nigdy 
nie musiał się martwić o brak pewności siebie u córki. Zaledwie wczoraj 
oświadczyła poważnie, że chciałaby zostać doktorem, tak jak on. Tarik był 
głęboko wzruszony, choć naturalnie spodziewał się, że w najbliższych latach 
jeszcze setki razy zmieni zdanie.
W najbliższych latach. Znowu ta ciemna chmura... A co, gdyby nie było już 
żadnych lat? Co by się stało, gdyby pewnego dnia Gaby zniknęła i nigdy nie 
ujrzeliby jej więcej? Jak by coś
197
takiego wytrzymali? Czy gdzieś tam w Egipcie był rodzic — a może i dwoje 
rodziców — którzy przeżywali teraz coś podobnego? W pięknej, ciepłej kuchni, w 
towarzystwie dwóch osób, które kochał najbardziej, Tarik Misry, człowiek nauki, 
a nie religii, modlił się o swoją duszę.
K0Zt>Z1Ał 2
Głos ? prrcsrłości
Bejrut i Aleksandria, 1962 rok
5&$2 W 1962 roku Bejrut nadal był błyszczącym klejnotem na tfWSś^ obrzeżu Morza 
Śródziemnego. Bankier, finansjer, spedytor 2* <*M / importer, pośrednik i makler 
— nie tylko dla samego Libanu, ale również dla państw naftowych, królestw i 
emiratów skupionych wokół niego. Miasto nadał nazywane było Szwajcarią Bliskiego 
Wschodu. Nazwa ta świadczyła o żywotnej wymianie bankowej tego kraju — i jego 
majestatycznych górach.
Jak inne wielkie miasta świata, Bejrut był prawdziwie kosmopolitycznym miejscem, 
domem dla ludzi z dziesiątków innych państw i setek grup etnicznych. W rejonie, 
gdzie od niepamiętnych czasów walczyły ze sobą różne religie, w tym jednym 
mieście muzułmanie i chrześcijanie, sunnici i szyici, druzowie, maronici 
wschodniopra-wosławni, greckoprawosławni, Ormianie prawosławni i Ormianie 
katoliccy oraz przedstawiciele niezliczonych innych sekt i wyznań zdołały 
wspólegzystować przynajmniej w pozornej tolerancji i współpracy.
To prawda, że zaledwie cztery lata wcześniej prezydent Eisenhower wysłał 
amerykańskich żołnierzy, aby zyskać pewność, że maronic-ki prezydent, Camille 
Chamoun, nie zostanie pozbawiony władzy przez muzułmańską rewoltę. Nie była to 
wiełka inwazja — żołnierze w pełnym wojennym rynsztunku wyszli na brzeg pomiędzy 
zaskoczonych na plażach Bejrutu plażowiczów. Rewolta wkrótce upadła, poczyniono 
kompromisy i polityczne ognie ugaszono. Pewnego dnia zapłoną ponownie, i to z 
taką mocą, by zamienić piękny, światowy Bejrut w poczerniały symbol ludzkiej 
głupoty i nienawiści. Jednakże
199
w 1962 roku niewielu ludziom śniło się, że taki dzień kiedykolwiek nadejdzie.
— A więc to jest ta słynna Gaby. — Wielki, łysiejący mężczyzna uśmiechnął się.
— Słynna? — spytała Gaby ze skrępowaniem typowym dla dwunastolatki.
— A zatem powszechnie znana. — Mężczyzna roześmiał się. — Twój ojciec wszystko 
mi o tobie opowiedział.
Gaby wywróciła oczami.
— Nasz gospodarz, Antun Karalyan — Tarik przedstawił go Gaby i Celinę.
— Wystarczy Antun — powiedział Karalyan. — Miło mi, że was obie widzę.
— Cóż za wspaniałe miejsce! — powiedziała Celinę, spostrzegając natychmiast, 
że jej komplement był niewystarczający. Bejruckie mieszkanie Karalyana 
obejmowało dwa najwyższe piętra nowego wysokościowca z widokiem na Morze 
Śródziemne z jednej strony i błyszczące światła dzielnicy Ha-mra z drugiej.
— Proszę je uważać za własne — powiedział Antun. — Mówię poważnie, jesteście 
dzisiaj moimi honorowymi gośćmi. Nie wiem, czy ten przepłacany pigularz 
wspominał o tym kiedyś, ale wątpię, czy bez niego byłbym jeszcze tutaj i czy 
mógłbym się cieszyć waszym towarzystwem.
Teraz Tarik z kolei poczuł się zażenowany.
— Nic takiego nie zrobiłem — powiedział. — Antun jest przypadkiem pacjenta, 
który sam się wyleczył.
Na tyle, na ile mógł to stwierdzić, była to prawda.
W Bejrucie działało ponad sto banków. Ten, którego właścicielem był Antun 
Karalyan, nie był ani największym, ani też najmniejszym, należał jednak do 
najbardziej zyskownych. Przez długie lata pracy nad tym, aby taki pozostał, 
Antun d pracował się kolejnego trofeum — krwawiących wrzodó
200
Sławny doktor Misry, wezwany z Paryża, przepisał zalecane w takich 
okolicznościach lekarstwa i ostrą dietę. Godzinami też po prostu rozmawiał ze 
swoim pacjentem — o przyjemnościach życia, o tym, ile pieniędzy to już dość, a 
jaka suma może zrekompensować ewentualność śmierci.
Po kilku miesiącach wrzody zniknęły. Jakim sposobem i dlaczego — Tarik nie miał 
pojęcia. Nie mogły to być lekarstwa ani dieta, gdyż Antun zaniedbywał i jedno, i 
drugie. Być może chodziło o rozmowy. I czemu nie? Tarik był przekonany, że 
wrzody były jednym z tych wielu odwiecznych schorzeń, wobec których zarówno on, 
jak i inni dwudziestowieczni lekarze byli ignorantami.
— Wszyscy są już na górze — powiedział Antun. Okazało się, że słowo „na górze" 
oznaczało dach, który bankier zamienił na plażę. Był tam piasek, a małe palemki, 
obwieszone drobnymi, podobnymi do gwiazdek lampkami, kołysały się na wietrzyku z 
gór Libanu, wiejącym od wschodu. Kojącą noc wypełniała muzyka płynąca z ukrytych 
głośników.
Pięćdziesięciu gości delektowało się jedzeniem, które zadowoliłoby każdego 
smakosza w Paryżu. Antun był wszechobecny; śmiał się, żartował, rozkoszując się 
bezbolesną egzystencją, którą — przynajmniej w jego przekonaniu — umożliwił mu 
doktor Tarik Misry. Kiedy podano niewiarygodnie wprost delikatny sernik ze 
świeżymi malinami, ogłosił następną specjalną ucztę duchową — ostatnie nagranie 
wielkiej egipskiej artystki — Karimy Ahmad.
Tarik pomyślał, że pewno musiał się zestarzeć. Najedzony i zadowolony, pragnął 
już tylko wrócić do hotelu, zwinąć się w łóżku z dobrą książką i Celinę. Z całą 
pewnością nie obchodziła go jakaś egipska piosenkarka. Jak większość emigrantów, 
stracił kontakt z muzyką swojej młodości. Wydawała mu się zbyt sentymentalna, 
melodramatyczna, naiwna. Wolał jazz.
Pierwsze takty piosenki nie wpłynęły na zmianę jego opinii. Choć głos był 
niezaprzeczalnie piękny, słowa Gdzież jesteś teraz,
201
moje kochanie, gdzie? były dokładnie tego rodzaju ckliwościami) z których już 
dawno wyrósł.
Rozległ się brzęk srebra upadającego na porcelanę, gdy Gaby upuściła widelec. 
Tarik odwrócił się i zobaczył, że jego córka zachwiała się i pochyliła do przodu 
— złapał ją w ostatnim momencie. Wywróciła oczy.
— Mój Boże, co jest? — wykrzyknęła Celinę z zapartym tchem.
Tarik sprawdził prędko, czy córka aby nie miała zablokowanego przełyku. Nie, 
dziecko oddychało swobodnie. Puls miała przyśpieszony, ale mocny. Ktoś wyłączył 
muzykę. Antun kazał wszystkim odsunąć się i dać dziewczynce więcej przestrzeni. 
Celinę podtrzymywała córce głowę.
— Wszystko w porządku — powiedział Tarik i dzięki Bogu przekonał się, że nic 
dziecku nie było. Gaby już odzyskiwała przytomność.
— Co się stało? — spytała.
— Zakręciło ci się w głowie. Prawdopodobnie była to po prostu reakcja na stres, 
być może również jesteś trochę odwodniona. — Przebiegał myślami i odrzucał 
wszelkie inne możliwości. Jakaś reakcja związana z cukrem — mało prawdopodobne, 
ale nie zaszkodzi sprawdzić, gdy wrócą do domu. Wirus — być może, a może 
odrobina dyzenterii, zupełnie normalna w czasie podróży.
Antun, tak zatroskany, że Tarik obawiał się, iż odnowią się mu wrzody, wezwał 
samochód. Zanim przyjechał, Gaby wróciła do siebie i błagała, aby pozostali, 
lecz Celinę nie chciała nawet o tym słyszeć. W drodze do hotelu Tarik zadał 
córce kilka pytań, które nie naprowadziły go na nic.
— Pamiętam tylko początek piosenki, ten głos — powiedziała Gaby. — Iw tym 
momencie poczułam, jakbym się znalazła w tunelu. Zaraz potem leżałam na piasku, 
a wyście mnie szczypali i targali mną.
Do późna w nocy, kiedy Celinę już dawno zajrzała do Gaby po raz ostatni i w 
końcu sama uległszy zmęczeniu, zasnęła, Ta-
202
rik leżał, nie mogąc zasnąć. Kobiecy głos. Głos Egipcjanki. Z całą pewnością to 
nic nie znaczyło. Jak ona się nazywała? Ta kobieta była słynną śpiewaczką. Ale 
cóż miała z tym wspólnego? No cóż?
Zapomnij o tym.
Rano nadal jednak pamiętał to nazwisko.
Widok rodzinnego miasta zasmucił Tarika. Czegoś w nim brakowało. Energii. 
Różnorodności.
Wielkie rzeczy działy się w Egipcie. Budowano Wielką Tamę w Asuanie — wyobraźcie 
tylko sobie — ujarzmienie Nilu! Zanosiło się na nowe przymierze w Kairze. Tarik 
spotkał kilku Rosjan, większość z nich twierdziła, że są inżynierami. Pełną parą 
przeprowadzano wielką reformę agrarną Nasera — duże grunty rolne dzielono na 
kawałki mniejsze niż czterdzieści hektarów, a nadwyżki rozdzielano — 
przynajmniej w teorii — pomiędzy fellachów.
Szczególnie uderzyło to w cudzoziemców. I na tym polegał problem Aleksandrii — 
zdecydował Tarik. Tylu ludzi wyjechało „do domów" — do Grecji, Włoch lub Anglii, 
których pewno nigdy przedtem nawet nie widziało na oczy. Sklepy, restauracje, 
całe dzielnice — wszystko się zmieniło.
Aż trudno uwierzyć, lecz Aleksandria stawała się nudna. Rzekomym powodem powrotu 
Tarika do Aleksandrii była chęć odwiedzenia starych przyjaciół i dalekich 
krewnych. Był już najwyższy czas na taką wizytę, i Celinę, jak zwykle, nie miała 
nic przeciwko temu, żeby wyjechał. Ona jednak nigdy nawet nie wróciła myślami do 
nazwiska śpiewaczki z owej nocy w Bejrucie. A Tarik nigdy go nie zapomniał.
Nie był detektywem. Poplotkował trochę z krewnymi na temat sławnej Karimy Ahmad, 
lecz oni byli już starsi, trochę głusi i dowiedział się od nich jedynie, że była 
sławna. Zastanawiał się, czy nie przeprowadzić bardziej dokładnych poszukiwań, 
kiedy pewnego popołudnia zobaczył dwie młode kobiety wchodzące do
203
sklepu z płytami. Wydawało mu się, że było to równie dobre miejsce do 
przeszukania jak każde inne. Wszedł do środka.
Zaskoczyło go, że pierwszym głosem, jaki usłyszał, był glos Karimy Ahmad. 
Najwidoczniej sprzedawano w sklepie jej ostatni album. Dwie młode kobiety stały, 
podziwiając okładkę. Tarik podszedł na tyle blisko, by ją zobaczyć — surowa, 
czarno-biała fotografia niepokojąco pięknej kobiety. Oczy zdawały się pochłaniać 
aparat.
Jedna z młodych kobiet pokręciła głową.
— Posłuchaj tylko tego głosu. Po prostu anielski. Ale jakie tragiczne życie.
Druga kobieta potaknęła.
— Najpierw dziecko, potem mąż. Nie wiem, jak ona to przeżyła.
Tarik zebrał się na odwagę.
— Panie wybaczą. Mimowolnie podsłuchałem, ale nic o tym nie wiem. Co stało się 
z tym dzieckiem i jej mężem?
Kobiety spojrzały na niego, jakby spadł z księżyca. Wszyscy przecież znali 
ogromnie smutną historię Karimy Ahmad.
— Od lat mieszkam poza krajem — wyjaśnił przepraszająco Tarik.
— No cóż — powiedziała pierwsza z kobiet. — Jej mąż umarł z żalu, jak mówią, po 
tym, jak zaginęło ich dziecko.
— Zaginęło?
— W Czarną Sobotę, w Kairze. Podczas pożaru czy czegoś tam. Nigdy jej nie 
odnaleziono. Śliczna, mała dziewczynka. Miała zaledwie dwa latka. Na imię jej 
było Nadia.
Krew w Tariku stężała.
— Macie rację — rzekł. — To ogromna tragedia. Dziękuję. Wstrząśnięty wyszedł ze 
sklepu, czując na plecach wzrok
tamtych kobiet. To musiała być Gaby. Czyż istniała jakaś inna możliwość? „Ale 
poczekaj. Myśl racjonalnie" — zganił się w duchu. „Zbiegi okoliczności są 
wyjątkami, a nie regułą. Istnieją tuziny innych możliwości. Setki".
Parę drzwi dalej znajdowała się księgarnia. Wszedł do środka.
204
— Macie coś na temat Karimy Ahmad, tej śpiewaczki?
Sprzedawca wskazał na półkę zapełnioną egzemplarzami czegoś, co wyglądało na 
magazyny dla fanów. Na pierwszej stronie Tarik znalazł zadziwiające zdanie: 
„Córka Mustafy Isma-ila, biednego człowieka, który później doczekał się 
wygodnego życia jako kierowca znanego bawełnianego paszy, Anglika Henry'ego 
Austena". Henry Austen. Tarik pamiętał noc, kiedy udzielił pomocy jednej ze 
służących Austena mającej krwotok. Karima musiała tam wówczas być — jako mała 
dziewczynka, pośród pół tuzina innych skrytych w cieniu, z przerażeniem 
obserwujących zdarzenie. Nie przypominał jej sobie.
Kupił magazyn i przeczytał go przy miętowej herbacie w ulicznej kafejce. Autor 
był bardziej skąpy w faktach niż w potokach pochlebstw, lecz zasadnicza historia 
zaginięcia córki Karimy była opisana i z ogromną ulgą Tarik zorientował się, że 
mógł nawet żywić pewną nadzieję. Dziewczynka była z matką w hotelu Shepheard's. 
On zaś znalazł swoją Nadię wiele kilometrów dalej. W jaki sposób mały brzdąc 
mógł odejść tak daleko, zwłaszcza w trakcie rozruchów? Nie było to nic 
rozstrzygającego. Mogło to oznaczać cokolwiek.
Tarik zdecydował, że nadszedł czas na odnowienie starej znajomości.
Willa Austenów wydała mu się mniej okazała, niż ją pamiętał — była nieco 
zaniedbana. Ostatni raz widział dom i jego właścicieli tuż po wojnie światowej.
Henry Austen powstał od czytanej książki, aby go powitać. „Postarzał się 
znacznie" — pomyślał Tarik, lecz był w nim jakiś spokój, filozoficzny smutek. 
Można by go uznać za emerytowanego, oksfordzkiego wykładowcę, który spędzał 
wiele czasu na powietrzu. Z drugiej zaś strony Tarik nigdy nie rozpoznałby 
Catherine — siwowłosej, skromnie ubranej i cichej, najwyraźniej oddanej mężowi 
towarzyszki. Po paru uprzejmościach przeprosiła, żeby doglądnąć czegoś w kuchni.
205
Henry i Tarik rozmawiali o wielu rzeczach. Tak, Aleksandria się zmieniła. Egipt 
się zmienił. Były bawełniany pasza nie posiadał już swych plantacji, zostało mu 
tylko to miejsce z kilkorgiem służących, którzy byli już za starzy na to, żeby 
odejść. Na szczęście dobrze zainwestował w innych dziedzinach — i on, i 
Catherine byli dobrze zabezpieczeni.
— Co się stało z dziewczyną, którą leczyłem tamtej nocy? — zastanawiał się 
Tarik.
Henry pokręcił głową.
— Odeszła pewnej nocy zaraz na początku wojny. Być może znalazła sobie jakiegoś 
żołnierza. Można mieć tylko taką nadzieję.
— A gdzie się podziewa Charles?
— Zginął w wypadku samochodowym w 1950 roku.
— O mój Boże! Jakże mi przykro to słyszeć. To musi być straszne dla ciebie i 
Catherine.
Henry skinął lekko głową i milczał przez chwilę. A potem, jakby wrócił z oddali:
— A twoja żona? Celinę, nieprawdaż?
— Celinę. Ma się dobrze, dziękuję. —• Tarik zawahał się, lecz dodał: — Mamy 
córkę, Gabrielle.
— Ach, moje gratulacje.
— Dziękuję. — Tarik czuł się, jakby manipulował swym starym przyjacielem, 
człowiekiem, który przeżył tyle tragedii. Jednak należało zmienić temat. — 
Rozumiem, że jedna z twoich służących stała się sławna.
— Karima? Tak, jesteśmy z niej bardzo dumni.
— Mówią, że jest bardzo bogata.
— O, tak. — I znowu Henry zdawał się wycofać do jakiegoś odległego, 
wewnętrznego miejsca. — Wiesz — odezwał się w końcu. — Nigdy nikomu nie 
powiedziałem całej historii śmierci mego syna, z wyjątkiem naturalnie Catherine. 
Chciałbym, żeby ktoś ją poznał — Catherine i ja nie będziemy przecież żyć 
wiecznie. Myślę, że chciałbym ją opowiedzieć
206
właśnie tobie. Być może dlatego, że wiem, iż zachowasz ją w sekrecie, tylko dla 
siebie.
— Naturalnie, Henry paszo. — Tarik nie chciał powracać do tematu Charlesa, miał 
nadzieję, że usłyszy coś więcej o Karimie.
— Może drinka? To długa opowieść.
— Małą brandy, proszę.
Henry nalał im obu do kieliszków i opowiedział o wszystkim. W rezultacie 
Tarikowi zabrakło słów.
— Nie sądzę, abym kiedykolwiek słyszał coś równie smutnego — wykrztusił w końcu. 
Jego współczucie było prawdziwe, lecz uczucia mieszane. Tyle się dowiedział, ale 
tak naprawdę co takiego wiedział? Część historii, która go dotyczyła, skończyła 
się na zniknięciu małej dziewczynki z hotelu Shepheard's.
Wówczas Henry podszedł do szuflady i wyciągnął małą, oprawioną w srebrne ramki 
fotografię.
— To od jej matki — powiedział. — Nie widać, ale miała ciemne włosy, 
szafirowoniebieskie oczy. W każdym razie tak mi powiedziano.
Dziecko na zdjęciu było niewiele starsze od niemowlęcia, lecz Tarik znał już 
ostateczną odpowiedź. To była Gaby. Nikt inny.
Zwalczał w sobie niemal obezwładniający impuls powiedzenia wszystkiego, zaraz 
tam, na miejscu i natychmiast, w przeciwnym bowiem razie czyż nie byłby zwykłym 
przestępcą? Potrzebował jednak więcej czasu na przemyślenie wszystkiego, na 
uporządkowanie myśli.
Tak szybko, jak tylko pozwalała grzeczność, pożegnał się z Austenami, obiecując, 
że ich odwiedzi, kiedy będzie ponownie w Aleksandrii. Wyszedł, czując się jak 
Judasz.
Następne dni były potworne. Kwestia ta nie schodziła mu z myśli. Niewiele spał, 
a krewni żartowali z jego roztargnienia. W jednej chwili wahał się nad jedną 
możliwością, a w drugiej przechodził do diametralnie innych wniosków.
207
A decyzja należała wyłącznie do niego — tylko on był bowiem w posiadaniu 
wszystkich kawałków układanki i mógł ich nie przekazać nikomu.
Ostateczną decyzję podjął dopiero w samolocie do Paryża. Być może niewłaściwą — 
lecz nie potrafił ograbić żony z córki, którą kochała tak ogromnie. Austenowie i 
Karima byli co prawda pogrążeni w żalu, lecz zdążyli już zaakceptować stratę i 
pogodzić się z nią. W przypadku Celinę nie byłoby wielką przesadą twierdzić, że 
cios ten mógłby ją zabić. Nie, cokolwiek by go to miało kosztować, sekret 
zatrzyma dla siebie.
I
?????? 3
Rozluźnienie stosunków
Egipt, łata 1956-1957
5&ł52 W łecie 1956 roku, potwierdzając suwerenność Egiptu po ct«*5^ wielu 
wiekach podporządkowania cudzoziemcom, Naser fct> «*» zamknął Kanał Sueski. W 
październiku angielskie i francuskie samoloty wojenne zbombardowały Kair, 
podczas gdy izraelskie wojska lądowe wkroczyły i zajęły Synaj. Zanim Narody 
Zjednoczone zdążyły zainterweniować i powstrzymać walki, Egipt doznał czegoś 
równoznacznego z kolejną porażką. A mimo to Naser wyszedł z tej wojny silniejszy 
niż kiedykolwiek przedtem. Rzucił wyzwanie wielkim europejskim potęgom, które 
zdominowały jego kraj od czasów Napoleona. Z pewnością gorzką pigułkę stanowił 
fakt, że ponownie zwyciężył Izrael. Nie była to jednak taka totalna rozsypka jak 
w 1948 roku. Żołnierze egipscy walczyli wytrwale i odważnie z tym, co ludziom na 
ulicach Kairu lub Aleksandrii albo na polach wzdłuż Nilu wydawało się przewagą 
nie do pokonania. Egipt pokazał, że nie był już słomianką pod drzwiami, o którą 
inni mogłi sobie bezkarnie wycierać nogi.
Naser wyłonił się z tego mocniejszy niż przedtem. Posługując się wojną jako 
wymówką do zwalczenia wszelkiej opozycji — włącznie z Wafd i Stowarzyszeniem 
Braci Muzułmanów — wysłał tysiące łudzi do więzienia.
Doraźny oddział medyczny znajdował się w pustynnym miasteczku w pobliżu Kanału. 
Nie była to dosłownie linia fron-
209
tu, lecz było do niej na tyle blisko, iż dźwięki ognia artyleryjskiego i 
wybuchających bomb zdołały podniecić wytwornie ubranego młodego kapitana, który 
eskortował Karimę z Kairu.
— To piekielne miejsce — powiedział, kiedy ich poobijany dżip zatrzymał się. — 
Tylko niech pani nie będzie za długo.
Opodal z pancernego pojazdu przenoszono rannych mężczyzn do budynku szkolnego. 
Jeden z nich zawołał do Allaha, gdy go podnoszono. Karima zobaczyła, że jego 
nogi kończyły się tamponami skrwawionych bandaży na wysokości kolan. Walczyła z 
ogarniającą ją falą mdłości. Widziała już wielu rannych żołnierzy, ale w 
regularnych szpitalach. Tutaj cierpienie było żywe, brutalne.
Wizyta na froncie była jej pomysłem. Jej kraj znajdował się w stanie wojny i 
chciała coś zrobić. Dała i będzie nadal dawała koncerty na rzecz rannych, lecz 
wydawało jej się, że to nie wystarczało. Intuicyjnie wyczuwała, że jej obecność 
nawet przez parę godzin znaczyła więcej dla walczących mężczyzn, przypominała im 
o wszystkich kobietach w ich domach, które żywiły nadzieję, obawiały się i 
modliły się za nich.
Spyros był ogromnie niezdecydowany w tej sprawie — w jednej minucie za, w 
drugiej uparcie przeciwko. Na koniec zgodził się i poczynił przygotowania.
— No cóż, wchodzę tam — powiedziała Karima kapitanowi. Towarzyszył jej on i 
jego kierowca.
W środku panowało piekło. Jedyna sala została opróżniona ze wszystkich mebli. 
Kilku mężczyzn leżało na polowych łóżkach, inni na dywanikach modlitewnych lub 
po prostu na podłodze. Niektórzy wili się z bólu. Kolejni znów byli śmiertelnie 
nieruchomi. Mniej poważnie ranni żołnierze siedzieli lub stali oparci o ściany. 
Słychać było bolesne jęki, przekleństwa, wołania do matki lub Allaha. Cywilny 
lekarz i młody wojskowy paramedyk badali ludzi, których właśnie przywieziono.
Kiedy Karima stanęła w drzwiach, przekleństwa i większość odgłosów bólu 
zamieniła się w pomruki zdziwienia.
210
— Kobieta.
— Co? Kto?
— To ona, ta śpiewaczka Karima.
— Kto taki?
— No wiesz, idioto, Karima — Karawan. Słowik.
Na koncertach posługiwano się tym jej przydomkiem, tutaj jednak się tego nie 
spodziewała.
Uklękła przy żołnierzu, który stracił nogi. Jego twarz była maską cierpienia — 
drżał z bólu. Lekarz spojrzał zaledwie na opatrunki.
— Czy może mu pan coś dać? — spytała Karima. Doktor wzruszył ramionami.
— Nie mam już nic z tego, co mogłoby mu pomóc.
— W samochodzie jest apteczka pierwszej pomocy — zwróciła się Karima do 
kapitana. — Czyż nie ma w niej jakichś środków znieczulających?
Kapitan skinął na kierowcę, który poszedł po apteczkę.
— Wyjdziesz z tego za wolą Allaha — powiedziała Karima rannemu. —Jesteś silny, 
widzę to.
Spojrzał na nią jak na opatrznościowego anioła. Mogła tylko powstrzymać łzy.
Teraz wołali ją inni żołnierze. Wszyscy mieli te same prośby.
— Czy będziesz teraz wracała do Kairu, Karawan? Czy będziesz przejeżdżać przez 
takie a takie miasto? Znasz taką a taką wieś? Proszę, powiedz mojej matce, ojcu, 
bratu, mojej żonie, że
żyję-
Kapitan miał przy sobie notatnik i Karima zmusiła go do zapisywania nazwisk oraz 
miejscowości. Nie miała pojęcia, w jaki sposób mogliby spełnić te wszystkie 
życzenia, ale postanowiła spróbować.
Seria wybuchów wstrząsnęła ścianami. Kapitan spojrzał nerwowo w górę. Zaprawiony 
bitwami żołnierz uśmiechnął się.
— Co najmniej o półtora kilometra stąd.
— Ale zbliżają się coraz bardziej — dodał drugi. — Powinna pani już stąd odejść.
211
Kapitan przytaknął, jakby uważał to za dobrą radę. Karima nadal zapisywała 
nazwiska.
Z zewnątrz dobiegał poszczekujący turkot.
— Czołgi — powiedział jakiś żołnierz. — To nasze czołgi się wycofują.
— Niech pani już idzie — nalegał mężczyzna, który nakłaniał ją do tego już 
wcześniej. — Chyba że chce pani zwiedzić Palestynę. — Nagle zaczął wpatrywać się 
w coś poza nią. Wokół niego ludzie usiłowali powstać.
— Spocznij! — rozbrzmiał spokojny, imponujący głos. — Daleko nam tu do defilady.
Karima odwróciła się. Nigdy przedtem nie widziała tego człowieka, lecz poznała 
go natychmiast. Czarna przepaska na oku, pokryta bliznami orla twarz znana była 
w całym Egipcie. Cały był zakurzony i wydawał się niezmiernie znużony, lecz 
emanował z niego autorytet. Farid Hamza przyglądał się przez chwilę Kadmie, a 
potem odezwał się do żołnierzy:
— Ludzie, nadjeżdżają ciężarówki. Jedziecie do domu. Nie będzie to 
najprzyjemniejsza jazda, lecz inshallah będziecie dzisiaj spali we własnych 
łóżkach.
Mężczyźni wyraźnie odprężyli się. Rozległy się pomruki dziękczynne do Allaha.
— Niektórzy z nas nadal mogą walczyć dla pana, generale — ochotniczo 
zaproponował mężczyzna, który ledwo trzymał się na nogach.
— Może kiedy indziej — odparł Hamza. — Wycofujemy się, ale nie poddajemy. A wy 
jak dotąd zrobiliście wystarczająco dużo. — Ponownie spojrzał na Karimę. — 
Naturalnie — dodał z nikłym uśmiechem — nie zdawałem sobie sprawy z tego, że 
macie gościa. Nikt nie jest na tyle grubiański, aby zapomnieć o gościu, 
zwłaszcza tak pięknym. Obawiam się zatem, że będę musiał poprosić tę damę, aby 
natychmiast stąd wyszła.
Był to rozkaz. Karima skierowała się do drzwi, a żołnierze krzyczeli na 
pożegnanie.
212
— Nie zapomnij o nas, Karawan\ Generał wyszedł za nią na zewnątrz.
— To pani jest tą śpiewaczką?
Kapitan pośpieszył formalnie ich przedstawić.
— Co pani tutaj robi, pani Ahmad?
— Chciałam coś zrobić... żeby pomóc.
— Miałem rozkaz, żeby ją odeskortować na tylne pozycje, generale — wyjaśnił 
kapitan. — Dla podniesienia morale.
— To nie są tyły.
Kapitan wzruszył bezsilnie ramionami.
— Kiedy opuszczaliśmy Kair, były.
I znowu nikły uśmiech. Hamza zwrócił się do Karimy.
— Tak jak powiedziałem tym ludziom, wycofujemy się. Walki toczące się w dolinie 
— wskazał na wschód — są naszymi tyłami. Wróg będzie tu zaledwie za kilka godzin.
Był to piękny zimowy dzień na pustyni, gorący, ale do zniesienia. Pomimo szczęku 
czołgów na bitej drodze, dowodów w postaci rannych, których przed chwilą 
widziała, Karimie trudno było uwierzyć, że ludzie zabijali się nawzajem w taki 
dzień. Wydawało jej się to grzechem przeciwko Bogu.
— A co z tymi ciężarówkami? — spytała. — Dla rannych.
— Ciężarówki będą tu wkrótce. Jeśli zdołają się przedostać.
— A jeśli nie?
— Zabierzemy tych ludzi na czołgach. — Generał spojrzał ponuro w niebo. — Nie 
będzie dobrze, jeśli dostrzegą nas samoloty.
Karima pomyślała o dżipie.
— Możemy zabrać dwóch rannych — powiedziała. — Trzech, jeśli wytrzymają ścisk.
Spojrzał na nią ostro.
— Dziękuję za propozycję. Ale to nie jest konieczne.
— Niech pan się nie wygłupia. — Karima zaskoczyła siebie samą tym, co 
powiedziała. — W rzeczy samej nie wyjadę bez nich.
Orle oko przeszyło ją na wskroś. Uniosła brodę.
213
— Wie pan, że nie ma pan powodu, by mi odmówić. To może ocalić im życie.
Po raz pierwszy Hamza uśmiechnął się szeroko.
— Poddaję się. Kapitanie, wybierzcie dwóch ludzi, którzy mogą pojechać tym 
pojazdem. — Kapitan pośpieszył spełnić rozkaz.
— Muszę panią przeprosić — powiedział Hamza. — Myliłem się. Kiedy po raz 
pierwszy ujrzałem tu panią, myślałem, że to jakiś chwyt reklamowy. Ale pani jest 
bardzo odważna.
Karima nie wiedziała, co odpowiedzieć na taki komplement.
— Widziałem, co pani zrobiła dla moich ludzi — ciągnął generał. — Nie zapomnę 
tego. I oni również. W istocie, wręcz odwrotnie. Są tu trzy tuziny rannych. W 
ciągu pół roku każdy żołnierz egipskiej armii może zostać jednym z nich.
Kapitan powrócił, kierowca i pielęgniarz pomogli dwóm chodzącym rannym dojść do 
dżipa.
— Misja spełniona — powiedział Hamza. — Zgodzi się teraz pani odejść, pani 
generał?
— Zgodnie z rozkazem, panie generale. Utkwił w niej poważne spojrzenie.
— Kiedy to wszystko się już skończy, czy mógłbym się z panią zobaczyć? Aby pani 
właściwie podziękować?
— Oczywiście — odpowiedziała lekko, lecz coś zaszło pomiędzy nimi w tym 
momencie. Potrafiła to wyczuć. Jakaś relacja. Coś, co zdawało się stwierdzać: 
„Ta osoba stanie się częścią twego życia".
— Nie mam naturalnie na myśli nic niestosownego.
— Oczywiście.
— Jedźcie z Bogiem —- powiedział Hamza.
— I pan również. — Te rytualne słowa wydawały się tam wyjątkowo nie na miejscu.
Kapitan pośpieszył w stronę dżipa. Kierowca nie trwonił czasu. Kiedy Karima 
obejrzała się za siebie, Farid Hamza zniknął za tumanami kurzu.
214
03
— Synchronizacja w czasie — zwrócił się Omar do krzepkiego mężczyzny siedzącego 
po drugiej stronie jego biurka. .— Synchronizacja w czasie — dobra lub zła — 
stanowi o wszystkim.
Mężczyzna pokiwał głową, jak gdyby była to jakaś wielka mądrość. Omar nie miał 
zamiaru obrażać potencjalnego klienta, pouczając go, lecz prawdę rzekłszy, sam 
wierzył, że zgranie w czasie stanowiło o wszystkim. Widać to było po jego 
własnym życiu. Dobrze, że przestał szpiegować dla Niemców akurat wtedy, gdy to 
zrobił — w rzeczy samej ani chwilę za wcześnie. Potem, co okazało się o wiele 
ważniejsze, wybrał odpowiedni moment na opuszczenie Stowarzyszenia Braci 
Muzułmanów, kiedy nadal popierali rewolucję i wydawało mu się naturalne, aby 
dalej kultywować naserowskie powiązania. Teraz wielu z jego byłych braci 
siedziało w więzieniu, podczas gdy on stale wznosił się coraz wyżej w nowym 
reżimie.
Naturalnie musiał się wyprzeć niektórych ludzi, z którymi niegdyś współpracował 
— Ibrahim Khairi był takim bolesnym przykładem. Jednakże czyja to była wina? 
Czyż wielokrotnie nie ostrzegał Ibrahima — ich wszystkich — że czasy się 
zmieniły, że ich nieugięty fundamentalizm był już przedatowany?
A zatem Ibrahim kontemplował teraz nad Koranem w jakimś więzieniu na pustyni, a 
Omar miał ładny nowy dom w Roushdy — choć jeszcze nie taki, jaki ostatecznie 
spodziewał się mieć — oraz biuro w jednym z lepszych budynków w Aleksandrii, z 
kunsztownie oprawioną fotografią Nasera na ścianie. Omar miał nadzieję, że 
pewnego dnia zostanie osobiście podpisana przez wielkiego przywódcę. A wówczas 
potencjalni klienci będą pod jeszcze większym wrażeniem, niż najwidoczniej był 
ten.
— Wierzę, że nadeszła właściwa pora — powiedział lapidarnie Omar. — Te projekty 
zostaną przeprowadzone, i to wkrótce. Z pomocą Boga, Egipt nie jest już taki jak 
choćby parę lat temu. Ludzi na najwyższych szczeblach — nieznacznym ruchem ra-
215
mienia wskazał na fotografię — nie zadowala już siedzenie i patrzenie, jak mija 
ich świat. Oni domagają się czynu.
— Dzięki za to Bogu — powiedział szczerze mężczyzna. Był przedsiębiorcą 
budowlanym pracującym przy użyciu paru ciężarówek amerykańskich z czasów drugiej 
wojny światowej i wszelkich materiałów budowlanych, jakie zdołał wybłagać, 
ukraść lub za coś wymienić. Specjalizował się w budowaniu murów. Jego ambicją 
było wygranie kontraktu na budowę ogrodzeń w kilku nowych więzieniach, które 
budowano teraz dla politycznych dysydentów. Nawet jeśli otaczało je 
osiemdziesiąt kilometrów palącego piachu, więzienie wymagało muru, choćby 
jedynie ze względów psychologicznych.
— Pan i ja myślimy podobnie — powiedział mężczyzna ze śmiałą nadzieją. — Czy 
mogę liczyć na pańską pomoc?
— Jest pan przyjacielem Yusefa — odpowiedział Omar, lekko powołując się na 
znajomego, który ich razem skojarzył i który będzie musiał być sowicie 
nagrodzony. — Komuż innemu miałbym pomagać? — Przybrał lekko zatroskaną minę. — 
Naturalnie jestem jedynie pośrednikiem. Mogę porozmawiać z odpowiednimi ludźmi, 
ale oni pewnie mają własne... preferencje.
Przedsiębiorca nie był tępy.
— Naturalnie — rzekł. —. Biznes to biznes. Odłożyłem pewną sumę na takie 
ewentualności.
— Bardzo rozsądnie.
— To niewiele. Tylko pięć tysięcy. — Mężczyzna spojrzał szybko na Omara, który 
pozwolił sobie na pełną zażenowania minę. — W najlepszym wypadku mógłbym dać 
siedem i pół tysiąca — dodał po chwili budowlaniec.
Omar wydął usta.
— Rozumie pan, że do ludzi, z którymi mam do czynienia, spłyną i inne oferty. 
Za piętnaście mógłbym panu niemal przyrzec wyniki, na których panu zależy.
— Przykro mi bardzo, ale. To po prostu nie jest możliwe. Dziesięć — może, nie 
więcej.
216
Omar skinął głową. Najwyraźniej klient osiągnął już swój limit, być może nawet 
go przekroczył.
— Zrobię, co będę mógł. Niech pan się nie martwi. Może i nie zgarniemy 
wszystkiego, ale i tak dobrze pan na tym wyjdzie.
I było to prawdą. Nie mógł oddać temu człowiekowi wszystkich więzień w całym 
Egipcie, może nawet ani jednego, gdyż były już tam dobrze prosperujące 
przedsiębiorstwa, mające o wiele mocniejsze kontakty. Mógł mu jednak coś 
załatwić, coś większego, co wyrównywałoby to, co Omar zwykł uważać za maklerskie 
opłaty.
Przedsiębiorca dziękował mu wylewnie. Omar był równie uprzejmy. Dobra dniówka. 
Mógł liczyć na tysiąc pięćset dla siebie, może nawet dwa tysiące, jeśli wszystko 
dobrze pójdzie. To w znacznym stopniu złagodziłoby jego finansowe kłopoty. 
Rozdania stawały się ostatnio wręcz brutalne. Był przekonany, że na dłuższą metę 
sobie poradzi, ale na krótszą... A nowy dom po prostu pożerał go żywcem. No cóż, 
dwa tysiące to zawsze dwa tysiące, a w kościach może mu się poszczęścić jeszcze 
tej nocy.
A jeśli nie? W razie czego zawsze była Karima. Bóg wie, że dobrze się jej wiodło, 
zwłaszcza jeśli wzięło się pod uwagę i to, że ten przeklęty Grek kradł. 
Niewiarygodne, ile ludzie gotowi są płacić, żeby usłyszeć jej śpiew — ileż to 
razy w ich starym domu miał ochotę zapłacić, byle tylko siedziała cicho. Stary 
dom. Nadal niemal codziennie odwiedzała ojca. I nadal mieszkała w starej willi 
Munira, a mogłaby sobie pozwolić na pałac. Przy takich pieniądzach.
Pożyczanie od niej było bolesne. Zrobił to już kiedyś raz. Lub parę razy. Zawsze 
miała miliony pytań. W rzeczy samej były to przecież tak samo i jego pieniądze. 
W końcu on był mężczyzną w tej rodzinie, gdy ojciec posuwał się w latach. A czyż 
nie dawał jej cennych porad dotyczących kariery? I nie miał tego Greka na oku? 
Można by się spodziewać, że da mu jakieś procenty od tego, co zarabiała.
Do diabła z tym. Dosyć interesów, jak na jeden dzień. Czas
217
na relaks. Odświeżyć się w domu. Parę drinków w stałych, przyjaznych miejscach. 
Fajeczka lub dwie. A potem niezrównane podniecenie turlających się kości, 
drażniący się z nim los pod opuszkami palców.
Życie — zdaniem Omara, jak stwierdził tego dnia — było bardzo łaskawe.
Twarz Spyrosa Pappasa zmieniła się w maskę ze starożytnej greckiej tragedii.
— Sądzę, że mamy ten koncert — powiedział z głębokim smutkiem. — Ale może tobie 
się to nie spodoba. Może popełniłem błąd.
— A jaki to koncert? — spytała Karima. — Co w nim takiego złego?
Spyros wzruszył ramionami ze skruchą.
— Po pierwsze, na wolnym powietrzu. Mikrofon, głośniki i ta cała technika.
To prawda, że Karima nie lubiła sztucznego nagłaśniania.
— Gdzie na wolnym powietrzu? — spytała.
— Na wolnym powietrzu. Pod piramidami.
— Pod piramidami! Jakaś grupa amerykańskich turystów? Jakieś wydarzenie 
polityczne?
— Nie, nie. Otwarte dla wszystkich. Pod gwiazdami. Kto wie? Sto tysięcy. Może 
dwieście tysięcy ludzi.
Karima wpatrywała się w niego.
— Czy to jakiś żart? — Takie liczby wydawały jej się bezsensowne.
— No i jest jeszcze druga sprawa — dodał żałośnie Spyros. — Ty dostaniesz tam 
drugoplanową rolę.
— Drugoplanową rolę? — Karima nie pytała ze względu na dumę. Po prostu nie było 
obecnie wielu piosenkarek, wobec których mogłaby odgrywać drugoplanową rolę. 
Wcale nie tak dużo. — O słodki Allahu! — wykrzyknęła.
Spyros rozpromienił się.
218
— Tak. Sama Um Kalthum. Chyba że masz coś przeciwko temu.
— Ty szaleńcze! O Allah!
— Nie masz więc nic przeciwko mikrofonom? —? Jakoś je wytrzymam.
Spyros spoważniał.
— Rozumiesz jednak, że w tym nie ma pieniędzy — nie od razu. Nie ma jak 
pobierać opłat od wejściówek. Wszyscy jednak będą potem chcieli słuchać twoich 
płyt.
— Jak chcesz, Spyros. Tylko powiedz kiedy. — Czuła się jak roztrzepana 
nastolatka. — Nie żartujesz, co? To istotnie prawda?
— Rzeczywiście prawda. — Podał datę za niecałe dwa miesiące.
— Tak wcześnie! — Nagle poczuła zdenerwowanie. — To już pewne? A jeśli coś nie 
wypali? Um Kalthum. Jej zdrowie. W nocy, chłodne powietrze...
Spyros machnął ręką na jej pytanie.
— Przestań się martwić. Wszak muzułmanie twierdzą, że wszystko jest w rękach 
Boga. Powinniśmy to w jakiś sposób uczcić. — Wezwał sekretarza i powiedział 
młodemu człowiekowi, że należało zamówić szampana.
W czasie kiedy na niego czekali, Karima doznała wizji. Spyros mamrotał coś o 
kolejnych planach na pozwolenia publikacji, o prawach filmowych, może nawet na 
nagrania na żywo, choć według niego było to technicznie trudne. Karima myślała, 
jak dumni byliby z niej jej matka i Munir, jeśli faktycznie istniało coś takiego 
jak niebo i oni stamtąd na nią patrzyli.
I wtedy właśnie, choć być może było to tylko jakieś echo w pokoju, usłyszała 
śmiech dziecka i głos: „Śpiewaj, ummi\". W tym samym momencie, tak ulotnie jak 
przelot motyla, na samym skraju pola widzenia ujrzała małą dziewczynkę i 
natychmiast wiedziała, że to Nadia. Nie Nadia, jaką widziała po raz ostatni, 
lecz taka, jaką musiała być teraz — z błyszczącymi, niebieskimi oczami i twarzą 
podobną do twarzy anioła.
219
— Co się stało? — zapytał Spyros. — Karima? Coś się stało?
— Nie. To tylko... Nic mi nie jest.
— Wyglądasz, jakbyś zobaczyła ducha.
— Nie. Nie, wręcz odwrotnie. Myślałam... o mojej córce.
— Ach!
— Ujrzałam ją, Spyrosie. Właśnie w tej chwili, przysięgam. Albo poczułam jej 
obecność. Nie umiem tego wyjaśnić.
— Karima zaczerpnęła powietrza. — Zawsze wiedziałam, że ona żyje. Zawsze. I 
tylko to trzyma mnie przy życiu. Ale jest mi tak trudno.
— To musi być potworne, moja droga. Nie wiem, jak ty wytrzymujesz. — Spyros nie 
miał dzieci. Karima zrozumiała już, że był jednym z tych mężczyzn, którzy raczej 
nigdy nie będą mieli żony — jednak rozumiał, iż utrata dziecka była najgorszym z 
możliwych ciosów.
W tym momencie do środka wpadł radośnie sekretarz z szampanem.
— Uskrzydlony anioł — stwierdził Spyros. — Kieliszek dla ciebie, Georgios. A 
dla pani, Karimo? Tylko z tej wyjątkowej okazji?
Zawahała się. Nigdy w życiu nie pila alkoholu.
— Słyszałem — powiedział figlarnie Spyros — że Um Kalthum pije to jak wodę.
Karima musiała się roześmiać.
— Kłamca. Ale może tylko łyczek. Zęby to uczcić.
Georgios, najwidoczniej nie posiadający się z radości z powodu tego, że został 
włączony do podstępu szefa, uniósł kieliszek.
— Za zdrowie wschodzącej gwiazdy!
— Naturalnie i za to — zgodził się Spyros. — Ale wypijmy i za spełnienie 
wszystkich życzeń.
Karima niemal zakrztusiła się pierwszym łykiem szampana
— i powiedziała sobie, że będzie to jej ostatni. Z załzawionymi oczyma 
zachłysnęła się.
220
— Smakuje jak lekarstwo z bąbelkami.
Obaj mężczyźni roześmieli się, jakby była to najśmieszniejsza rzecz, jaką 
kiedykolwiek słyszeli.
— Czy to tu?
— Tak, panie generale — odpowiedział pułkownik. Farid Hamza nie spodziewał się 
takiej skromnej willi. Było to ładne miejsce z bujnym ogrodem, absolutnie jednak 
nie była to ostentacyjna rezydencja gwiazdy. Spodobało mu się to.
Przyjechał oficjalnym samochodem służbowym wraz z pułkownikiem i majorem. Nie 
chciał żadnych podejrzeń, że była to jakaś potajemna wizyta, jakaś umówiona 
schadzka. A poza tym spełniał całkowicie uzasadnioną, oficjalną misję.
Po przeciwnej stronie domu stały oddzielne grupki mężczyzn i kobiet. Hamza 
naliczył sześć kobiet i pięciu mężczyzn. Przypuszczał, że to wielbiciele. 
Zbierający autografy.
Major zastukał do drzwi. Otworzyła służąca. Tak, wdowa Ahmad spodziewała się 
pana generała. Będzie tu za chwilę.
A potem przyszła, jeszcze piękniejsza, niż Farid ją pamiętał. Ten kolor na 
policzkach — czy to dla niego, czy też jedynie nieśmiałość młodej kobiety, 
której salon wypełnił się nagle wysokimi dostojnikami wojskowymi?
Sama podała kawę. Po chwili banalnej rozmowy Farid przeszedł do oficjalnego 
sedna swej wizyty. Prezydent Naser nagrodził Karimę najwyższym medalem za 
cywilne bohaterstwo — prezydent wręczy go jej osobiście na ceremonii w Kairze. 
Farid przyszedł tu jedynie, aby ją o tym formalnie powiadomić i upewnić się, czy 
będzie mogła uczestniczyć w uroczystości. Karima zdawała się zażenowana.
— To przecież nic takiego nie było — powtarzała. — Odwiedziłam kilku rannych 
ludzi, a kilku z nich podwiozłam dżi-pem. — Pułkownik i major byli tym 
najwyraźniej oczarowani. Farid skończył czytać oficjalne oświadczenie i odłożył 
je na bok.
221
— Oczywiście, napisano to nieco kwiecistym językiem — powiedział. — Ale to 
nieprawda, że pani nic takiego nie zrobiła. Zrobiła pani coś, a wielu innych 
siedziało bezpiecznie w domu. Jeśli pani nie wierzy, proszę porozmawiać z moimi 
ludźmi. To oni poprosili mnie, abym polecił panią do przyznania jej tego medalu. 
Cała ich delegacja, z pisemną petycją. Właściwie chcieli, by odznaczono panią za 
odwagę bojową — nikt z nich jednak nie wiedział, że dla cywilów istnieją inne 
odznaczenia. Powiedziałem, że nie mogę pani typować do żołnierskiego medalu, ale 
domagali się, abym wręczył pani to. — Sięgnął do kieszeni i wyciągnął coś w 
żywym kolorze. — To baretka z kampanii bojowej. Oznacza, że pani tam była.
Pułkownik i major wymienili spojrzenia. Nigdy nie słyszeli tylu słów naraz od 
Farida Hamzy. Generał odchrząknął i powstał.
— A teraz obawiam się, że muszę już iść. Jednakże będę zaszczycony, jeśli pani 
pozwoli, żebym eskortował ją na ceremonię wręczenia medalu w Kairze.
— Dziękuję panu. Będę jednak w Kairze wcześniej, na koncercie — rzekła to tak, 
jakby nikt w arabskojęzycznym świecie nie słyszał o tym wydarzeniu. — Sama będę 
zaszczycona, jeśli pan — wszyscy panowie — przyjdą jako moi goście. Dopilnuję, 
żebyście mieli najlepsze miejsca.
— Będzie mi niezmiernie miło.
Dwaj pozostali oficerowie wykazali grzeczne zainteresowanie. Zaczynali rozumieć, 
że dla generała ta wizyta była czymś więcej niż jedynie służbowym zadaniem.
— No cóż, w takim razie do zobaczenia — powiedziała Karima.
— Dziękuję, pani Ahmad. Do widzenia.
W samochodzie pułkownik zaryzykował stwierdzenie, że pani Ahmad jest wyjątkową 
kobietą.
— Tak, owszem — przyznał Hamza. Wiedział, że dla niego była kimś o wiele więcej. 
I z całego serca żałował, że nie spotkali się dawno temu, zanim ożenił się z 
Fadwą. Byli małżeństwem
222
niecały rok — w zasadzie ciągle jeszcze byli nowożeńcami — kiedy została 
dotknięta zapaleniem opon mózgowych, chorobą, która darowała jej życie, ale 
okaleczyła ciało i umysł. Farid przysiągł, że będzie się opiekował Fadwą aż do 
dnia, w którym któreś z nich umrze. Dotrzymywał przysięgi z honorem i zamierzał 
czynić to dalej. Nadal kochał żonę, ale tak jak ojciec kocha słabowite i 
uzależnione dziecko. Choroba nie była jej winą, nie było też jej winą, że jego 
życie poza armią było takie samotne.
Być może dlatego tak przyciągała go Karima Ahmad. Było w niej coś, co 
przypominało mu chrześcijańskie kobiety, zakonnice, które odrzuciły możliwość 
osobistego życia. No cóż, to było tajemnicą. Jednakże uczucie, które przeżył 
tamtego dnia na pustyni, zostało jedynie potwierdzone i wzmocnione. W jakiś 
sposób ta kobieta była związana z jego duszą.
W ciszy swojej sypialni, patrząc na baretkę, przypominając sobie ludzi 
cierpiących wówczas w tamtej szkole na pustyni, wspominając, jak Farid Hamza 
spojrzał na nią wówczas i znowu dzisiaj — Karima była równie zaskoczona jak 
generał. Pierwszego dnia był po prostu obecny mocą, której siłę instynktownie 
wyczuwała. Dzisiaj miała inne wrażenie, jakby nagle w jej życiu pojawił się 
dobry, starszy brat, mocny przyjaciel, na którym mogła polegać. Może następnym 
razem znowu będzie inaczej.
Z ,Akhbar" (Kair)
Dzisiaj w nocy na czystym pustynnym niebie otaczającym piramidy, na firmamencie 
egipskiej piosenki u boku najjaśniejszej gwiazdy ukazała się nowa gwiazda, 
której przyszłej wielkości nie da się przewidzieć.
...A kiedy wszystko się zakończyło poza wiwatami tłumu, wielka Um-Kalthum 
nalegała, aby raz jeszcze wprowadzić jej młodą protegowaną na scenę, by 
podzielić z nią uwielbienie tłumu, i wszyscy wiedzieli — choć z całą pewnością 
nie oznaczało to koronacji — że jednak gest ten był formalnym uznaniem 
królewskiej dziedziczki...
223
cg
Karima nie posiadała się z radości, lecz była również przerażona. Ćwierć miliona 
ludzi — ktoś powiedział jej, że było tam aż tyle — zamieniło się przed jej 
oczyma w jedną, żywą masę. Ten falujący i rozwrzeszczany stwór zdawał się ją 
kochać do tego stopnia, że chciałby ją pożreć.
— Wystarczy — powiedziała u jej boku Um-Kalthum. — Ukłonimy się jeszcze raz jak 
dobre żony i idziemy, szybko, nie oglądając się za siebie.
Karima zrobiła, jak jej kazano.
W garderobach panowało istne piekło. Spyros nawet nie silił się na filozofowanie 
czy wygłupy.
— Triumf! — wykrzyknął. — Mój Boże, nigdy w życiu jeszcze czegoś takiego nie 
widziałem!
Wyglądający na profesora mężczyzna, w którym Karima rozpoznała głównego 
konsultanta Um-Kalthum, spojrzał złowieszczo na zegarek.
— Jeśli zaczekamy, aż wszyscy wyjdą, spędzimy tu całą noc. —Jego zachowanie 
miało dać Spyrosowi do zrozumienia, że on widywał już takie rzeczy wielokrotnie.
— Ja nie mam nic przeciwko poczekaniu.
— A po co ? — spytała Um-Kalthum. — Gdzie są samochody, Ali?
Profesor z rezygnacją wskazał ręką.
— Tam, z tyłu. Długa droga w otoczeniu tłumu.
— Być może potrzebna będzie wojskowa eskorta.
Był to Farid Hamza, błyszczący w pełnym, odświętnym umundurowaniu. Uśmiechnął 
się do wszystkich, lecz prawie nie spuszczał oka z Karimy.
Um-Kalthum to zauważyła.
— Generał Hamza, co za zaszczyt. Nie sądzę, aby kiedykolwiek przedtem był pan 
na którymś z moich koncertów.
— Niestety, obowiązki służbowe zawsze stały mi na przeszkodzie.
— A zatem jakie to szczęście, że mógł pan przyjść dzisiaj.
224
— W każdym razie to moje szczęście. Byłyście panie wspaniałe. Obie.
Kiedy całe towarzystwo — dwie śpiewaczki, profesor i Spyros — było już gotowe, 
Hamza przeprowadził ich poprzez morze miłośników. Ludzie nacierali 
niebezpiecznie, dopóki go nie rozpoznali. Wtedy rozstąpili się przed nim, jakby 
był jednym ze swoich czołgów.
— Czy długo będzie pani w Kairze? — zdołał zapytać Ka-rimę w tym zgiełku.
— Nie, jutro wracam do Aleksandrii. Jego twarz zareagowała rozczarowaniem.
— Może mógłbym tam panią znowu kiedyś odwiedzić. Za pani pozwoleniem.
— Ależ oczywiście. Jest pan zawsze mile widziany.
W tym momencie Um-Kalthum potknęła się nieznacznie. Farid przytrzymał ją i 
zaproponował ramię. Błysnęły flesze aparatów fotograficznych.
Następnego ranka w gazetach słynny generał wyglądał jak oddany małżonek Um-
Kalthum, podczas gdy Karima i reszta ginęli gdzieś mało znacząco w tle.
Karima przekonała się, że w tym biznesie ważne też było opanowanie kilku 
sztuczek oprócz własnego głosu.
Wszystko zapoczątkowało spotkanie ze Spyrosem Pappa-sem. Przypadkowe spotkanie w 
miejscu, do którego Omar niekiedy zaglądał. Serdeczne z początku — zafundowali 
nawet sobie nawzajem po kolejce araku. Trunek rozgrzał Omara po opuszki palców i 
przez jakiś czas uważał nawet, że to szczęście, iż wpadł na Spyrosa. Później 
jednak Grek zaczął go irytować. Nawet nie dlatego, że człowiek ten puszył się 
tym, iż był twórcą gwiazdy, ani też nie z powodu jego oczywistych, 
zdeprawowanych spojrzeń szacujących co poniektórych młodych mężczyzn w pokoju. 
Powodów było z tuzin.
Minęły cztery miesiące od czasu koncertu pod piramidami.
225
Imię Karimy było na ustach wszystkich, których znał. To, naturalnie, miało swoją 
wartość. Z drugiej zaś strony, nic przyjemnego, jeśli się jest przedstawianym 
słowami: „Znasz tę piosenkarkę? To jest jej brat". Nie było też miło zdać sobie 
sprawę, że prawie z dnia na dzień jego mała siostrzyczka stała się o wiele 
bogatsza niż on po wielu latach zawiłego i niebezpiecznego pływania po pełnych 
rekinów wodach politycznych wpływów.
— .. .prywatny koncert — mówił Spyros. — To, uważaj, bracie, jest saudyjska 
rodzina królewska. Chcesz wiedzieć, ?? proponują?
To już było za bardzo protekcjonalne.
— Nie — odpowiedział obcesowo. — Obchodzi mnie jedynie, czy się dobrze 
opiekujesz moją siostrą.
Spyros wpatrywał się w niego.
— Czy dałem ci jakiekolwiek powody, byś w to wątpił? Facet kradł. Omar był tego 
pewien. Podbierał pieniądze.
Każdy to robił.
— Tylko uważaj, żebyś mi takich powodów nie dal — odpowiedział.
— O co ci chodzi? — bardzo cicho zapytał Spyros. Omar zreflektował się w samą 
porę. Ten facet może i jest
pedałem, ale to nieroztropne rzucać jakiemukolwiek Grekowi w twarz, że jest 
złodziejem. Istniały lepsze — bezpieczniejsze — sposoby załatwienia sprawy.
— Nie zrozumiałeś mnie — odrzekł ze swym najlepszym uśmiechem. — Martwię się 
tylko o Karimę. Jak przystało na brata. Wypijmy jeszcze jednego. — Skinął na 
kelnera i przesunął pieniądze po stole.
W tym tkwił problem — w pieniądzach. Zył od jednej transakcji do drugiej. Tak 
zwany biznes Munira walił się, i to po tym, jak Karima odegrała rolę 
szczodrobliwej pani i oddała mu go. Kiedy Omar wspomniał jej, że zyski były 
bardzo niewielkie, ona obwiniła za to jego.
— Być może, gdybyś nie przekazał prowadzenia interesu pośrednikom, gdybyś 
poświecił parę godzin dziennie na spraw-
226
dzanie rachunków, może byś wiedział, dlaczego interesy nie idą dobrze.
Jakie to podobne do jego siostry — dać mu c°ś\ co i tak straciło na wartości, a 
potem robić wymówki za to, że nie uratował biznesu.
Co gorsza, przez dwa miesiące miał pecha w grze w kości. Od czasu do czasu 
miewał lepsze noce, lecz nie mógł się już dłużej łudzić, że wkrótce wyjdzie na 
swoje. W istocie nie miał już więcej pieniędzy na hazard — ledwo mu wystarczyło 
na zapłacenie tych drinków. Kolejna pożyczka od Karimy wydawała się 
prawdopodobna.
Spyros milcząco przyjął niewypowiedziane przeprosiny Omara, wypijając whisky i 
zamawiając następna kolejkę, lecz wkrótce potem wykpił się umówionym spotkaniem 
i wyszedł, najwyraźniej nie całkowicie udobruchany. Omar postanowił udać się do 
kilku miejsc, w których był dobrze znany i gdzie można było uniknąć 
natychmiastowej zapłaty — przynajmniej dzisiaj. Jednakże po paru następnych 
drinkach pogrążył się w czarnej depresji. Nie prosił przecież o tak dużo, chciał 
tylko, żeby sprawiedliwie wynagrodzono jego wysiłki- Inni zbierali majątek jak 
śliwki z drzew, a on musiał się za każdym groszem naskakać po ziemi jak 
wiewiórka.
Noc poprawiła się, kiedy jeden ze znajomych, który podzielał niektóre upodobania 
Omara, zaproponował fajkę haszyszu. Gryzący, żywiczny dym ciągnięty z 
chłodzących nargili natychmiast go uspokajał. Żarty i anegdoty wydawały mu się 
znowu śmieszne. Muzyka stawała się wesoła, nie smutna. Oddał się swojej 
ulubionej fantazji — o sobie jako kimś niebotycznie bogatym, mieszkającym w 
rezydencji, komu usługiwali służący — Henry i Catherine Austenowie, zmuszeni do 
tego przez rządowe ustawy, które Omar pomógł wprowadzić w życie, wykonywali 
najbardziej upokarzające prace.
Po jakimś czasie znajomy lubiący haszysz odszedł — jego żona, jak powiedział, 
czekała na niego. I Omar został ponownie sam. Zupełnie sam, a jego fantazje 
ustąpiły miejsca rzewnemu
227
użalaniu się nad samym sobą. Dlaczego nigdy się nie ożenił, nie założył własnej 
rodziny? Z całą pewnością nie z powodu braku okazji, wiele rodzin z radością 
oddałoby mu swoje córki. Nigdy jednak nie znalazł kobiety, która mogłaby się 
równać z jego matką, a jaki sens miało wybranie kogoś, kto nie mógł spełnić jego 
wysokich oczekiwań? A poza tym zawsze był za bardzo zajęty doskonaleniem samego 
siebie, wspinaniem się do góry z poziomu życia syna służącego. Być może pewnego 
dnia znajdzie sobie prostą, wiejską kobietę, która będzie również piękna, kogoś, 
kto poświęci się dbaniu o jego wygody i wychowywaniu jego dzieci.
Kiedy sączył szkocką, zorientował się, że chwieje się na nogach. Być może 
powinien udać się już do domu. Było jednak jeszcze wcześnie i perspektywa 
długiej, samotnej nocy wydawała mu się mało ponętna. Była jednak taka 
prostytutka, do której chodził — w sumie mało satysfakcjonujące doświadczenie, 
lecz lepsze od środków nasennych. Ona jednakże będzie się domagała gotówki. No 
cóż, jeszcze jeden kieliszek.
Pożyczka od małej siostrzyczki. Cóż za upokarzająca perspektywa. Jednakże 
rozmyślając nad tym, Omar doznał olśnienia. Zastanawiał się, dlaczego nie 
pomyślał o tym wcześniej — był sposób na załatwienie się z tym Grekiem i 
jednocześnie ustawienie się samemu na solidnym gruncie.
Karimę zdziwił widok brata, lecz rozpoznała natychmiast, że był pijany, i 
domyśliła się, iż prędzej czy później poprosi o pieniądze. Ostatnio na tym 
właśnie polegały jego wizyty.
Przynajmniej wysilił się na poprowadzenie braterskiej rozmowy — o ich ojcu, na 
temat jej ostatniej płyty, nic — dzięki Bogu — na temat wydania jej ponownie za 
mąż. W końcu przeszedł do sedna sprawy.
— Siostrzyczko, martwię się o ciebie. Jesteś już na poziomie, na którym może być 
już wręcz niebezpiecznie. Potrzebujesz mężczyzny, aby pilnował twoich interesów.
228
-— Mam Spyrosa. I abi. No i oczywiście ciebie. — Nie wspomniała o Faridzie 
Hamzie, który w przeciągu paru nader krótkich godzin w jej życiu zdołał stać się 
doradcą, bratem, ojcem i przyjacielem, do którego w pierwszym rzędzie zwróciłaby 
się w razie kryzysu.
Omar zmarszczył brwi i objął ją ramieniem.
— Ach, siostrzyczko, o to właśnie mi chodzi. Ojciec spędza teraz czas w 
kawiarni na plotkach z innymi starymi mężczyznami. A Spyros — Spyros cię okrada, 
nie widzisz tego?
Mimo iż Karima nie znała się na prowadzeniu interesów, jednak od pewnego czasu 
podejrzewała, że Spyros brał więcej, niż mu się należało.
— Wszyscy agenci kradną na boku — odpowiedziała. — Powiedziała mi to Um-Kalthum. 
Właściwie powiedziała mi, że wszyscy agenci to złodzieje, ale dobry agent wart 
jest o wiele więcej niż to, co potrafi ukraść.
— No widzisz? — rzekł Omar. — Widzisz?
Przez chwilę wpatrywał się w nią tępo i Karima zorientowała się, że zgubił tok 
własnych myśli. Z całą pewnością był bardzo pijany.
— Kradną na boku — potwierdził. — Pewnego dnia ukradnie ci wszystko i będzie po 
twoich pieniądzach. Przepadną. Do widzenia.
— Wątpię, czy...
— No właśnie, dokładnie tak. — Zacieśnił uścisk i potrząsnął znacząco jej 
ramieniem. — Ty o tym nie myślisz. Żyjesz jak we śnie, siostrzyczko. W twojej 
muzyce i takich tam rzeczach... Posłuchaj mnie. Jestem twoim bratem. Jesteś 
samotną, zagubioną kobietą. Potrzebna ci męska opieka.
— Powiedziałam ci, mam Spyrosa, ojca i ciebie.
— Zapomnij o Spyrosie! Zapomnij o ojcu! Ja chcę ci pomóc. Dlaczego mi nie 
pozwalasz?
Jego oddech przypominał zgniłe winogrona. Karima zaczynała się czuć głupio i 
nieswojo, stojąc na środku pokoju z bratem uwieszonym na niej.
229
— Ależ ty mi pomagasz, bracie. Jednak teraz jesteś zmęczony. Powinieneś się 
przespać. Porozmawiamy rano.
— Nie jestem zmęczony. Posłuchaj, Munir nie żyje już od dłuższego czasu. 
Potrzebny ci jest w życiu mężczyzna.
A zatem w końcu zaczynał się wykład na temat małżeństwa. Karima miała ochotę 
płakać, krzyczeć — cokolwiek. Wówczas stało się coś nie do pomyślenia.
— Siostrzyczko, ty... — powiedział Omar i jego ręka niezdarnie osunęła się w 
dół, dotknęła jej w sposób, który nie mógł być źle zrozumiany.
Po raz pierwszy i jedyny w swoim życiu Karima uderzyła mężczyznę.
— Odejdź ode mnie! Ty łajdaku! Pijany głupcze! Wynoś się stąd — i to zaraz!
Oszołomiony Omar wycofał się do drzwi.
— Ja... ja tylko chciałem... Karima podeszła do niego.
— Jesteś moim bratem. Nie potrafię tego zmienić. I pomogę ci, jeśli będziesz 
tego potrzebował. Ale tylko wtedy, kiedy rzeczywiście będziesz w potrzebie. A 
jeśli kiedykolwiek zrobisz to, co zrobiłeś przed chwilą, zapomnę, że żyjesz — 
przysięgam ci to na głowę mojej zaginionej córki.
W trakcie tej wirującej zawrotnie nocy Omar próbował poukładać wszystko, co się 
popsuło. Wydawało się to wręcz nierzeczywiste — jakby oglądał film o samym sobie. 
Głupia sprawa. Co go, na litość boską, opętało? Nie mógł tego pojąć. A chciał 
jej tylko pomóc.
A teraz co? Jak to się stało? Wstawaj. Spodnie podarte, odrapane kolano. Idź. 
Powinien wrócić i stawić jej czoło. Nie. Idź do domu. Idź do domu. Był dumny z 
tego postanowienia. Stanowiło dowód siły charakteru. Skrzyżowanie. Taksówka? 
Pieniądze? Jakieś drobne, przypuszczalnie wystarczy. Z ulgą opadł na siedzenie. 
Kiedy zaczęły migać światła, jedno było jasne
230
__w typowy dla siebie sposób Karima znowu uczyniła z niego
nikczemnika. Co w tym było takiego złego? Małe potknięcie, do którego mogło 
dojść pomiędzy każdą siostrą i bratem.
— Suka — mruknął do kierowcy, który zdawał się to rozumieć. — Suka!
Na pierwszy rzut oka — ale jedynie na pierwszy — wydawać by się mogli oddanym 
sobie małżeństwem, siedzącym razem po podróży służbowej męża i wizycie żony u 
dalekich krewnych. Karima przyrządziła ulubione potrawy Farida z nadziewanych 
liści winorośli i sałatki z ogórków w jogurtowym sosie. A on przywiózł jej 
prezent — ostatni, wiernie odtwarzający niemiecki adapter, który po męsku 
usiłował podłączyć. Dotknęli się tylko przy powitaniu, a potem odsunęli, każde z 
własnymi myślami. Nie widzieli się przez miesiąc.
Karima nalała cytrynowej herbaty i patrzyła na niego z rozbawieniem.
— Udało się?
Farid pomachał instrukcją obsługi. Napisana została w kilku językach, tylko nie 
po arabsku.
— Myślałem, że potrafię czytać po angielsku — powiedział. — Ale nie jestem 
pewien, czy Niemcy potrafią po angielsku pisać.
— Napij się herbaty.
— Za chwileczkę. Już prawie skończyłem. Minęła minuta. I parę następnych.
— Co byś zrobił, Faridzie — odezwała się Karima — gdyby ktoś brał od ciebie 
pieniądze, do których... nie miałby prawa?
— Chodzi ci o Spyrosa — stwierdził.
— Dlaczego tak sądzisz?
— Któż inny mógłby to być?
— No cóż, a gdyby to był Spyros — choć nie mówię, że o niego chodzi — to co byś 
zrobił? To znaczy, co ja powinnam zrobić?
231
Farid odłożył mały śrubokręt, którym atakował niemieckiego wroga.
— Ile wynosi jego uposażenie?
— Jak zawsze — dziesięć procent.
— Zawsze?
— Od czasu, kiedy zaczęliśmy. Może powinnam...
— I pewna jesteś, że kradnie?
— No cóż, podbiera. Farid zastanowił się.
— Gdyby to był jeden z moich sierżantów kwatermistrzów... Ale tak nie jest. 
Pozwól, że zaproponuję ci tak: podnieś mu gażę o połowę i jednocześnie daj jasno 
do zrozumienia, że to mu musi wystarczyć. Żadnych sztuczek.
— Mogę zrobić to pierwsze — powiedziała Karima. — Nie wiem jednak, jak mogłabym 
mu powiedzieć drugą część. To znaczy bez rozgniewania go.
— Pozwól, że ja się tym zajmę. Odwiedzę go przed wyjazdem. — Uśmiechnął się na 
widok jej zatroskania. — Nie bój się, to nie będzie sąd wojskowy. Lubię Spyrosa. 
Myślę, że się zrozumiemy.
I tak właśnie się stało.
Uorfczfoł 4
Kobrmtic sekreta
Paryż i Maroko
§???5 — Pakuj walizki, Celinę. Jedziemy do Maroka — &??& oznajmił Tarik, 
wpadając do mieszkania. «?> <** Celinę przesadnie westchnęła.
— Tarik, my z Gaby nawet nie mamy czasu się rozpakować, a ty znowu nas gdzieś 
zabierasz! Zamienimy się w Cyganki!
— Piękne z was będą Cyganki! — Roześmiał się. Jego częste zagraniczne wyjazdy 
były już tematem rodzinnych żartów, doskonale jednak wiedział, że Celinę kochała 
podróżować tak samo jak on.
— Maroko! — Gaby klasnęła w ręce z zachwytem. Mimo iż była już na progu 
kobiecości — „potworny okres", ostrzegały Celinę przyjaciółki — nadal 
pozostawała tak pogodną, otwartą i szczerą, jaką była we wczesnym dzieciństwie. 
— Och, papa, czy możemy pojechać do Casablanki? Nakręcono tam mój ulubiony film. 
I czy moglibyśmy pojechać do Egiptu? To nie tak daleko od Maroka, a ja zawsze 
chciałam zobaczyć piramidy. A potem__
— Un moment, ma petite, un moment — drażnił się z nią. — Nie zapominaj, że mam 
tam pacjenta do leczenia. Książę Ra-shid, jak mi powiedziano, ukochany syn króla, 
jest chory. Jadę do Maroka, żeby go wyleczyć, a nie, żeby się bawić. — Widząc 
smutną minę Gaby, Tarik szybko złagodniał. — Ale naturalnie po pracy będziemy 
się bawić. Pojedziemy do Casablanki, choć podejrzewam, że ten twój film 
nakręcono w Hollywood.
233
Może zwiedzimy nawet parę miejsc, o których nigdy nie słyszałaś. Chciałabyś, 
kochanie? — Nic nie wspomniał o Egipcie. Nie miał zamiaru zabierać tam Gaby, 
jeśli tylko mógł tego uniknąć.
— Och, tak, papai — Zdawała się nie zauważyć tego pominięcia. — Mam nadzieję, 
że twój pacjent szybko wyzdrowieje. To znaczy dla jego własnego dobra, 
oczywiście — dodała szybko. — Choroba nie należy do przyjemności.
— Nie, nie należy, mapetite choux. — „Jakżeż ona jest śliczna!" — pomyślał 
Tarik. Piękna dziewczyna o twarzy elfa i dużych, błyszczących oczach. Wniosła 
tyle radości, tyle cudów w życie jego i Celinę. Jak zawsze jednak przyjemność 
kochania Gaby przychodziła z poczuciem winy — gryzącym podejrzeniem, że ktoś 
inny utracił bogactwa, które zyskał on.
Tarik wraz z rodziną odbył podróż prywatnym samolotem do Rabatu, a potem 
umieszczono ich w okazałym apartamencie w pałacu. Odświeżywszy się pośpiesznie, 
Tarik udał się prosto do pokoju dziecięcego, modląc się cicho po drodze: 
„Niechże to będzie zwykła wizyta, ya Allah, i spraw, aby moje umiejętności 
okazały się wystarczające dla chłopca". Mimo iż nauczono go zawsze zachowywać 
zawodową postawę i pewien dystans, Tankowi bardzo trudno przychodziło to w 
przypadku dzieci.
Objawy, jakie wykazywał siedmioletni Rashid, były niejasne, lecz nieco 
niepokojące — sporadyczna gorączka, złe samopoczucie, utrata apetytu. Królewski 
lekarz przepisał różnego typu środki łagodzące, lecz symptomy pozostały.
W drzwiach do pokoju Tarik spotkał nianię dziecka, załamującą ręce i bliską 
płaczu.
__ Dzięki niech będą Allahowi, że pan przyjechał — zawodziła. — Próbowałam 
wszystkiego, co w mojej mocy, aby przywrócić kolor policzkom mego ulubieńca, ale 
nic nie pomaga. Nie chce się bawić zabawkami i prawie nie tyka jedzenia, nawet 
jeśli przygotowuję jego ulubione potrawy. Tylko by spał.
234
Tarik wymamrotał jakieś słowa pocieszenia, a następnie zwrócił się do swego 
pacjenta. Książę Rashid był ładnym chłopcem, Tarik jednak natychmiast zauważył, 
że niania miała powody do zmartwienia. Wzrok księcia był zmatowiały, gęste, 
ciemne włosy suche i kruche. Przeprowadzając dalsze oględziny, Tarik zauważył, 
że opuszki palców chłopca były zimne, choć w pokoju było całkiem ciepło.
— Już od jakiegoś czasu, wasza wysokość, nie czułeś się dobrze, prawda?
— Jestem po prostu zmęczony — odpowiedział książę apatycznie. — Chcę jeździć na 
moim koniu. Chcę wybrać się na polowanie z moimi braćmi. Ale tak szybko się 
męczę. Mój ojciec mówi, że pan sprawi, iż poczuję się lepiej. On twierdzi, że 
jest pan o wiele mądrzejszy od nadwornego doktora.
— Zrobię, co będę mógł, żeby posadzić cię na koniu — obiecał Tarik z uśmiechem.
Pewno książę podsłuchał, jak król dał rykiem upust swej niecierpliwości z powodu 
nieudolności nadwornego lekarza, i zażądał: „Na Boga, jeśli nie jesteś w stanie 
uzdrowić mego syna, poślij po doktora Misry'ego".
Zwracając się do niańki, Tarik zapytał:
— A jak z wypróżnianiem się chłopca? Jest regularne? Odpowiedziała bez wahania.
— Muszę mu podawać środki przeczyszczające.
— A jego ręce — zawsze są takie zimne?
— O, tak — odpowiedziała, kiwając głową energicznie, zadowolona, że może się w 
jakiś sposób przydać.
Gdyby Rashid był dorosły, Tarik mógłby od razu podać przypuszczalną diagnozę. 
Jednakże to, co mu przyszło na myśl, było rzadkością u dzieci i Tarik czytał na 
ten temat jedynie w literaturze medycznej. Nakłoniwszy księcia do wykazania 
odwagi, pobrał próbkę krwi. Wiedział, że w Rabacie istniało laboratorium, ale 
bardziej ufał własnemu laboratorium w Paryżu. To nie był problem, jak stwierdził 
królewski szambelan. Obłożono próbkę lodem i wysłano królewskim samolotem.
235
W niecałe dwadzieścia cztery godziny później Tarik znalazł się w prywatnych 
komnatach królewskich, zdając raport z wyników.
— Książę Rashid cierpi na rzadką formę dziecięcej niedoczynności tarczycy.
— Czy to coś poważnego? — zapytał król.
— Bardzo poważnego, jeśli się nie będzie leczyć. Jednakże — dzięki niech będą 
Allahowi — istnieją obecnie wyśmienite lekarstwa. Książę Rashid będzie musiał 
zażywać codziennie niewielkie dawki wyciągu z tarczycy. I musi mieć regularnie 
robione badania krwi. Za sześć tygodni przylecę zbadać go ponownie. Jeśli poziom 
hormonów tarczycy zostanie ustabilizowany, będziemy przeprowadzać badania 
jedynie dwa razy do roku. — Spodziewając się kolejnego pytania króla, dodał: — 
Oczekuję, że książę Rashid w pełni wyzdrowieje i będzie wiódł pod każdym 
względem normalne życie, inshallah.
Wdzięczność króla była bezgraniczna. Zwykłe uiszczenie należności, nawet 
książęcej wysokości, nie wystarczało. Chodziło jeszcze o coś dodatkowego. Z całą 
pewnością Tarik mógł o czymś myśleć. Może nowy samochód? Jeden z królewskich 
bugatti?
— No cóż — powiedział w końcu Tarik. — Moja córka chciała zwiedzić trochę 
Maroko, zanim wrócimy do Paryża...
— Cała przyjemność po mojej stronie! Pokazanie wam Maroka będzie dla mnie 
największą przyjemnością. — Król był zachwycony prośbą Tarika, nic bowiem nie 
sprawiało mu takiej radości jak goszczenie szacownych gości. — Zanim jednak 
pojedziecie — powiedział — pozwólcie, bym wydał na waszą cześć małe przyjęcie.
Owo „małe przyjęcie" okazało się sutą ucztą w pustynnym stylu, włącznie z 
pieśniami, tańcami, sztuczkami kuglarskimi, no i naturalnie górami jedzenia — 
całymi pieczonymi jagniętami, tajins przyrządzonymi z jagniąt i królików, 
b'stilla z kurczaków, cudownych sałatek i talerzy pełnych kuskusu.
— Podoba mi się tutaj, papo — stwierdziła Gaby, kiedy
236
służba ponownie napełniła jej talerz. — Czuję się bardzo dobrze, zupełnie nie 
jak turystka.
Tarik czule poklepał jej dłoń. Później, kiedy zaczęła nucić razem z jedną ze 
śpiewaczek — z kobietą, która śpiewała starą, marokańską piosenkę ludową — Tarik 
przyglądał się córce, jej kremowej skórze, kruczoczarnym włosom. Czyżby 
odczuwała coś, czego on nie mógł zrozumieć? Siłę popychającą ją w kierunku 
miejsca, języka, stanu umysłu? A może mylili się z Celinę, posyłając ją do 
amerykańskiej szkoły w Paryżu, zamiast budować na tym, co najprawdopodobniej 
było arabską spuścizną? Dyskutowali na ten temat i zadecydowali, że w świecie 
dwudziestego wieku najlepiej było dla Gaby, aby płynnie znała angielski. Ale czy 
przypadkiem podświadomie nie chcieli na wszelkie sposoby odsunąć ją od korzeni? 
Westchnął, po czym ponownie poklepał Gaby po ręce i usiłował mile spędzić resztę 
wieczoru.
Następnego dnia szambelan królewski poinformował Tarika, że przyznano jemu i 
jego rodzinie luksusowo wyposażone land-rovery i trójkę przewodników. Wszystko 
stanie przed nimi otworem, każdy zakątek królestwa pustyni jest do ich 
dyspozycji.
— Wyobraź sobie, że jesteś Marco Polo, przyjacielu — powiedział król, żegnając 
się z nimi wylewnie. — Co prawda moje królestwo nie równa się z imperium 
Kubilaj-chana, ale każdy jego rejon stoi otworem przed tobą i twoją rodziną.
I tak oto rodzina Misry zwiedzała otoczone murami miasto Fez, dokazywała na 
plażach Agadiru, robiła zakupy na bazarach w Casablance, popijała miętową 
herbatkę w słynnym hotelu Mamounia. Gaby pragnęła zobaczyć prawdziwy posterunek 
Francuskiej Legii Cudzoziemskiej, więc zwiedzili Zagorę. Celinę zachwycała się 
średniowiecznym miastem Taroudant, a Gaby podobały się atmosfera Tangeru 
podobnego niemal do filmowego planu oraz Czerwone Miasto — Marrakesz.
Zwiedzili siedemnastowieczne cesarskie miasto Meknes i Gaby słuchała uważnie, 
jak przewodnik wyjaśniał, że była to niegdyś
237
stolica władcy Moulaya Ismaila, o przydomku „Krwiożerczy". Wszyscy podziwiali 
potężne wały obronne i bramy wjazdowe zbudowane przez dwa tysiące pięciuset 
jeńców wojennych.
__ To jest najwspanialsza podróż w moim życiu — stwierdziła Gaby. —Już nigdy nie 
odbędę lepszej.
__ Czyżby? — żartował Tarik. — A w takim razie nie ma
sensu, żebym cię jeszcze gdzieś zabierał.
__ Och,papai — roześmiała się. — Przecież wiesz, że weźmiesz mnie i maman ze 
sobą wszędzie. — Zawahała się. — Nieprawdaż?
__ Tak, tak, naturalnie, że zabiorę. — Roześmiał się i u-
ścisnął dziecko. — Nawet na księżyc i z powrotem, jeśli tylko
zechcesz.
__ Głuptasek z tego papy.
Być może byłaby to najwspanialsza rodzinna wyprawa, jaką kiedykolwiek razem 
odbyli. Mogłaby się zakończyć bogatą kolekcją wspomnień. Jednakże Talal, jeden z 
przewodników, powiedział Gaby, że widoki z najwyższej góry Maroka, pokrytej 
śniegiem Tubkal, były cudowne, a ona nie należała do osób, które zostawiają 
jakieś skarby niezbadane.
Wycieczka rozpoczęła się zupełnie bez problemów. Zważywszy na dyrektywę pałacu, 
że wszystkie życzenia rodziny Misry powinny zostać spełnione, Talal prędko 
zgromadził prowiant i zorganizował niewielką karawanę złożoną z mułów. Dzień był 
ciepły, niebo oślepiająco błękitne, a obietnica małej przygody sprawiła, że 
nawet Tarik uznał, iż pomysł Gaby był dobry.
Początkowo podejście było względnie łatwe. Gaby szczebiotała radośnie na temat 
wszystkich opowieści, które mogłaby opowiedzieć koleżankom w szkole, Talal 
uśmiechał się dobrodusznie, przyjaźnie odpowiadając na pytania na temat tej czy 
innej skarłowaciałej roślinki lub też jakiegoś drobnego, pełzającego stworzenia. 
Mistrzowsko prowadził jej muła wzdłuż krętej ścieżki.
Po jakiejś godzinie pytania Gaby nieco ustały, a po kolejnych dwóch zaczęła się 
wiercić na prymitywnym siodle.
238
— Może zatrzymalibyśmy się na chwilę? — zawołał Tarik.
— Wkrótce — zgodził się Talal. — Wkrótce dojdziemy do miejsca nadającego się na 
odpoczynek. — Kilkaset metrów później szlak poszerzył się i przewodnik zatrzymał 
karawanę. Rozdano menażki z wodą oraz suszone morele i figi.
— Jeśli jesteście głodni, proszę pana, mogę przygotować jedzenie — zaproponował 
Talal.
— Och, nie! — zaprotestowała Gaby. — Nie chcę teraz jeść. Chcę iść jeszcze 
wyżej.
Wobec tego kontynuowali wspinaczkę, teraz coraz bardziej stromą, zwężającą się 
ścieżką. Talal szedł przed mułem Gaby, trzymając zwierzę za uzdę i ostrożnie 
manewrując dookoła skał i kolein.
— Wkrótce dojedziemy do wioski, jeszcze tylko godzina — powiedział, wskazując w 
górze na grupę chat z suszonej cegły. — Tam odpoczniemy i zjemy obiad.
Jadąc za Gaby, Celinę uśmiechnęła się, patrząc, jak córka ponaglała swoje 
zwierzę. „Zawsze jej się do czegoś śpieszy" — pomyślała z czułością. Jednakże 
właśnie w momencie, gdy karawana ich zbliżała się do osady Aremd, olśniewająco 
ubarwiony ptak przeleciał nad nimi, okrążył ich, po czym śmignął w dół tak nisko, 
że prawie otarł się o ramię Gaby.
— Och, popatrzcie tylko, maman,papai — I przechyliła się gwałtownie na bok, 
jakby pragnęła dotknąć ptaka, po czym upadła, wołając ojca.
— Gaby! — wyrwało mu się z gardła. Ogarnięci przerażeniem, niepomni ostrzeżeń 
Talala, Celinę i Tarik pobiegli na dół wzdłuż wąskiej ścieżki, przedzierając się 
przez kolczaste jeżyny i zarośla, potykając się o skały, nawet nie myśląc o 
własnym bezpieczeństwie.
— Moje dziecko! Moje dziecko! — krzyczała Celinę, płacząc po drodze.
— Ya Allah — modlił się cicho Tarik. — Ukarz mnie za to, co zrobiłem. Tylko nie 
Gaby, błagam.
Znaleźli ją na małym występie jakieś dziesięć metrów niżej.
239
Była pokaleczona i podrapana, obficie krwawiła. Mrugnęła słabo powiekami, 
usiłując się uśmiechnąć.
— Przykro mi, maman, ja nie chciałam. Celinę usiłowała się odezwać, lecz nie 
mogła.
— Cicho, cicho, mapetite — powiedział Tarik. — Nie ma potrzeby przepraszać. 
Teraz trzeba się upewnić, że nic ci nie jest. — Prędko porwał swoją koszulę i 
obwiązał rany córki. Razem z Talalem wykonał prowizoryczne nosze i zniósł Gaby 
na dół, do oczekującego tam land-rovera. Celinę podążała za nimi, płacząc i się 
modląc.
— Dobry Boże, nie zabieraj nam jej, proszę, nie zabieraj.
— Wszystko w porządku, to nic poważnego — uspokajał ją Tarik, choć sam nie miał 
tej pewności. — Zbadamy ją w szpitalu. I ani się obejrzysz, a będziemy w drodze 
do Paryża.
Najbliższy szpital znajdował się w odległości wielu kilometrów i droga doń była 
długa, pełna wybojów. Tarik z Celinę gruchali słowa pociechy do swojego dziecka, 
trzymając się siebie kurczowo jak rozbitkowie. Tarik powtarzał nieustannie tę
samą modlitwę.
— Ya Allab, ya Allah, błagam cię, nie karz tego dziecka za moje przewinienia. 
Ukarz mnie za to, błagam.
Kiedy dotarli do małego, prymitywnego szpitala, Gaby była popielata na twarzy, 
puls miała słaby i nikły. „Wewnętrzny krwotok" — pomyślał Tarik, choć nie 
powiedział o tym
żonie.
Wkrótce potwierdzono jego diagnozę — Gaby miała pękniętą śledzionę, trzeba było 
ją usunąć.
— Naturalnie będzie potrzebowała transfuzji krwi — powiedział dr Jabbar, 
szpitalny lekarz. — Grupa AB. Jest trochę rzadka. A ponieważ nasze rezerwy krwi 
są ograniczone, najlepiej będzie — i najbezpieczniej — jeśli pan i jej matka 
oddacie krew. Mój laborant sprawdził krew pańskiej żony. Ma grupę A. Przyjmuję 
zatem, że pan ma grupę B.
240
Tarik zbladł. Przez chwilę nie zdołał się odezwać.
— Nie — powiedział w końcu. —Ja mam grupę 0 minus. >Jie mogę dać Gaby krwi.
Doktor milczał. Wiedział równie dobrze jak Tarik, że ojciec Gaby nie mógł mieć 
grupy 0 minus.
— Rozumiem — powiedział w końcu. — A zatem pan nie jest ojcem dziewczynki.
— Nie, do diabła! — przerwał Tarik z dzikością, która zaskoczyła młodego 
lekarza. — Nie dla pańskich potrzeb. Ale w każdym innym sensie jestem. To bez 
znaczenia, człowieku! Weź pan krew mojej żony. I, na litość boską, pośpiesz się 
pan.
Tarik tak był pochłonięty ratowaniem życia Gaby, że nie zwrócił nawet uwagi, iż 
leżała na łóżku zaledwie dwa metry dalej, oddzielona od niego i Jabbara jedynie 
białą, bawełnianą zasłoną.
Nie jest jej ojcem? Jak to możliwe? Szok ustąpił miejsca poczuciu zdrady. 
Okłamali ją — obydwoje. A Tarik udawał, że jest jej ojcem. A zatem Celinę 
musiała mieć jakiś romans. Ale dlaczego? Tarik musiał zrobić coś rzeczywiście 
złego, skoro popchnął Celinę w ramiona innego mężczyzny. Teraz obrabowali ją z 
jedynego ojca, jakiego kiedykolwiek znała.
Pomimo prymitywnych warunków operacja się powiodła. Jednakże kiedy Gaby obudziła 
się po narkozie, nie chciała rozmawiać z Tarikiem i nie patrzyła na niego, gdy 
się do niej odzywał.
— Czy bardzo cię bolało, mapetite} — zapytał delikatnie.
— A co ciebie to obchodzi? — odburknęła.
Celinę i Tarik osłupieli. Córka nigdy się tak do żadnego z nich nie zwracała. To 
musiała być jakaś reakcja na ból, zadecydowali, szok po obrażeniach. Wkrótce 
znowu będzie sobą. Kiedy wrócą do domu, znowu wszystko będzie dobrze.
Jednakże nic się nie poprawiło — ani po powrocie do domu,
241
ani po długiej, lecz względnie bezproblemowej rekonwalescencji Gaby, ani nawet 
po jej powrocie do szkoły. Stała się odległa trudna, często wręcz niemożliwa do 
zniesienia. Rozmowy z rodzicami — niegdyś źródło radości dla nich wszystkich__
właściwie zanikły. Teraz jedynie monosylaby albo amerykański slang zastąpił 
wzajemne wymiany zdań, które niegdyś rozweselały wieczory w rodzinie Misrych.
Gaby zaczęła palić, choć wiedziała, jak bardzo Tarik nie znosił tego nałogu. 
Czyż nie była świadkiem, jak miesiącami nakłaniał Celinę do rzucenia palenia?
Kiedy Tarik spróbował perswadować Gaby, aby zastanowiła się nad tym, powiedziała:
— Och, człowieku, nie bądź nudziarzem. — I odeszła. Gdy Tarik podjął kwestię 
obniżających się ocen, córka jedynie wywróciła oczami.
— To jest ważne, ma petite. Jeśli chcesz iść do szkoły medycznej, będziesz 
musiała...
— Szkoły medycznej? — przerwała. — A kto powiedział, że chcę iść do szkoły 
medycznej?
— Ależ ty...
— To było tylko dziecinne gadanie, bo nie znałam niczego lepszego. Sądziłam, że 
pójście twoimi śladami będzie wspaniałą rzeczą...
— Gaby, moje... — Sięgnął po jej rękę.
— Nie, przestań! — Cofnęła się. — Nie chcę niczego słyszeć. Powiem ci coś 
jednak -— jesteś ostatnią osobą na świecie, którą chciałabym naśladować.
Tarik poczuł się fizycznie chory. Cóż takiego zrobił, żeby sobie zasłużyć na 
gniew, na pogardę? Z pewnością takie zachowanie nie mogło być normalne. Celinę 
orzekła, że muszą być cierpliwi.
— Wszystkie młode dziewczyny przechodzą okres buntu — powiedziała. — Kiedy moi 
rodzice protestowali, uważałam że są potwornie staroświeccy. Gdy dorosłam, 
doszłam do wniosku, że jednak nie byli tacy źli.
242
Wspomnienia Celinę nie przyniosły Tarikowi ulgi. Z pewnością powinni coś zrobić. 
Może to amerykańskie koleżanki córki były powodem tego przykrego zachowania. W 
gazetach roiło się od opowieści o anarchicznych tendencjach młodych Amerykanów. 
Może powinni rozważyć przeniesienie Gaby do francuskiej szkoły?
— Ona tego nie zniesie. I prawdopodobnie znienawidzi nas — stwierdziła po 
prostu Celinę. — Nie bylibyśmy w stanie podać jej jednego dobrego powodu, dla 
którego miałaby zostawić swoje koleżanki i zacząć wszystko od początku w nowej 
szkole.
— Ale kim są jej koleżanki? — zapytał Tarik.
— Nie wiem — przyznała Celinę. — Nie przyprowadza już po szkole do domu nikogo. 
A kiedy zadaję pytania, no cóż, wiesz, jaka ostatnio bywa. Zupełnie jakby stała 
się kimś obcym.
Rzeczywiście, wydawało się, jakby ich słodka i cudowna Gaby zniknęła gdzieś, 
pozostawiając po sobie nadąsaną nieznajomą. Ścięła piękne włosy tak krótko, że 
wyglądała niemal jak chłopiec. Ubierała się na czarno, nosiła czarne pończochy, 
przesadnie jasny makijaż, sprawiający, iż jej karnacja wydawała się śmiertelnie 
blada.
Kiedy zaczęła pozostawać poza domem do późna w nocy, czasami wymawiając się 
czymś, lecz najczęściej bez podania powodów, troski Celinę jeszcze się 
zwiększyły. Celinę wiedziała, że to były szalone czasy, zwłaszcza wśród 
amerykańskiej młodzieży. Młodzi ludzie zażywali narkotyki, uprawiali seks i 
wyprawiali Bóg jeden wie, co jeszcze. Nadal traktowała Gaby jak dziecko, lecz 
sama Gaby wyraźnie uważała się już za dorosłą kobietę. I do tego wyemancypowaną.
Celinę delikatnie podjęła temat spędzania nocy poza domem. Odpowiedzią Gaby był 
gorzki śmiech.
— O co ci chodzi, boisz się, że niedaleko pada jabłko od jabłoni? No cóż, nic 
się nie bój, nie jestem taka jak ty, maman. Nie robię głupich skoków na bok. Nie 
poniżyłabym się w ten sposób.
243
O czym ona mówiła? Celinę prawie nie chodziła na żadne randki, zanim poznała 
Tarika. Lecz nie zdołała zapytać, bo Gaby zatrzasnęła drzwi i wyszła z 
mieszkania. Znowu.
? KSIĘGA ??? TRZECIA
Ibzbrfoł 1
Csh\\
Paryż i Nowy Jork, lata 1967-1972
]«r&$§ ^° ^u^ z oddziałami znajdującymi sie wszędzie. r?VL2&2 
Posiadający jedną jedyną regule — że wszystkie reguły »* <*» są zmienne.
Przy staraniu sie o członkostwo wymagane są tylko dwie rzeczy — trzeba znać 
reguły.
I dobrze jest być młodym.
Klub nie ma nazwy.
— Co to takiego? Biedna, głodująca pisarka gryzmoląca coś w kafejce? Jakież to 
romantyczne. Jakie tragiczne.
Gaby rzuciła się, żeby zamknąć notatnik, lecz Denise była szybsza. Pomiędzy 
najlepszymi przyjaciółkami nie ma sekretów. Denise przebiegła wzrokiem po kartce.
— Czy to dla „La Grenouille"? Gaby wzruszyła ramionami.
— To tylko takie zwyczajne merde. — „La Grenouille" było nazwą rubryki, dla 
której pisała w uczniowskiej gazetce w amerykańskiej szkole. Grenouille znaczy 
żaba. Nazwa miała być humorystyczną grą słów poniżającego określenia Francuzów w 
języku angielskim.
— O czym to?
— O tym, co się dzieje. O teraźniejszych wydarzeniach. Całej scenerii. — Gest 
Gaby obejmował nie tylko bistro, lecz
247
również i szerszy świat, który wraz z Denise dzieliła z milionami innych 
nastolatków — świat, który zmieniał się bardzo szybko.
— Wielki obraz — stwierdziła Denise. — Materiał na Nobla.
Gaby wykrzywiła się.
— To merde. Nie mogę znaleźć punktu zaczepienia. — Nigdy nie była zadowolona ze 
swojej szpalty. Czuła zażenowanie, czytając ją. Była zdziwiona, że inni zdawali 
się ją uwielbiać. Dzięki temu stała się w szkole sławna.
Denise spojrzała poważnie na stronę.
— Może ten klub wymaga jakiejś nazwy. Klub 1967. Club Isi et Maintenant. Club 
Merde. Tak jak Club Med.
Gaby roześmiała się.
— Tak jakby pozwolono mi na posłużenie się tą nazwą. To nie było wcale takie 
złe. Może zdoła jakoś przemycić.
Denise utraciła zainteresowanie literackimi poszukiwaniami. Obserwowała 
złotowłosego chłopca przy stoliku na drugim końcu sali. Włosy opadały mu do 
ramion. Był bardzo przystojny.
— Chcę to ciało — stwierdziła Denise. — Dziś wieczór. Już po południu. Teraz, 
zaraz, natychmiast.
Gaby przyzwyczajona już była do seksualnych przechwalę koleżanki. Nie miała 
pewności, co z tego stanowiło fantazję a co było rzeczywistością. Ona sama 
ograniczała się w tej mie rze niemal wyłącznie do fantazji. Oczywiście wiedziała, 
że cie szyła się reputacją świętoszki. Co nie było sprawiedliwe. Wcal taka nie 
była. Tylko że przy całym tym gównie z jej matką...
— On jest Amerykaninem — powiedziała. — Z Kalifornii, a w każdym razie tak 
gadają. Mówi po francusku mniej niż małpa.
— Nieźle — skwitowała Denise i w znamienny sobie sposób zmieniła temat. — A 
dlaczego nie chcesz zaśpiewać z nami jutro wieczorem?
— Ponieważ śpiewam jak chora gęś — odpowiedziała
248
Gaby zgodnie z prawdą. Miała ucho zdolne do uchwycenia z wiernością magnetofonu 
fleksji i modulacji mówionego języka, lecz nie była wielką śpiewaczką.
— No i co z tego? W zasadzie nie musisz śpiewać. Wystarczy uderzać w tamburyn i 
dobrze tam na górze wyglądać. Boże, chciałabym wyglądać tak świetnie. — Denise 
była drobniutka, czarnowłosa i niesamowicie energiczna. Była główną piosenkarką 
w świeżo zorganizowanej grupie, która nazywała się Le Papillon Rouge. Miała 
wyśmienitą prezencję, osobowość sceniczną i styl śpiewania usiłujący połączyć 
Edith Piaf z dziką, nową Amerykanką Janis Joplin.
Gaby zastanawiała się nad tym zaproszeniem, kiedy w podskokach wpadł N.o.p.
— Moje panie, jakie to cudowne — paplał. — Te włosy! Gaby, to coś nowego? Ładne! 
— Zniżył konspiracyjnie głos. — Jesteście zaproszone. Chez moi, za pół godziny. 
Wiecie, mam to. Sierżanta Peppera. Chcecie posłuchać? Tylko kilka wybranych osób.
N.o.p. był Tajlandczykiem niewiele wyższym od Denise. Teoretycznie nie pasował 
do otoczenia. Po pierwsze, miał co najmniej dwadzieścia pięć lat, a może i 
trzydziestkę — trudno było powiedzieć. Po drugie, pracował w banku. Miał 
najlepszy sprzęt muzyczny w całym Paryżu. Zawsze pierwszy zdobywał najnowsze 
albumy, jego drzwi, kuchnia i bar stały otworem dla wszystkich przybyszów. Był 
szczególnie troskliwy wobec pięknych, młodych kobiet, tam bowiem, gdzie one 
bywały, pojawiali się wkrótce przystojni, młodzi mężczyźni — a właśnie nimi 
zainteresowany był N.o.p.
To było cool.
Fotografia, która odmieniła życie Gaby, znalazła się na głównej stronie „Le 
Monde". Zapamiętała na zawsze, że ujrzała ją po raz pierwszy tego popołudnia, 
kiedy szła z Denise do N.o.p.'a.
249
Gaby popadła w zły nastrój, a Denise zaczęła dodawać jej otuchy.
— W czym problem, Gaby? Zaliczyłaś na szóstkę swoje egzaminy SAT. Jesteś 
niepokonana. Masz bilet wstępu do każdego college'u. Tutaj albo w Stanach.
Scenariusz zakładał jednak, że ta niepokonana dziewczyna wiedziała już, co 
chciała ze swoim życiem zrobić.
— Chodzi mi o to, że wszystko jest takie poszatkowane i suche — powiedziała 
Gaby. — Masz rację, to jak bilet, jak wejście do pociągu, na jakieś tory.
Denise wzruszyła ramionami. Ona nie podeszła do egzaminów SAT, z tego prostego 
powodu, że jej się nie chciało. Mijały kiosk z gazetami. Gaby zatrzymała się.
— Popatrz na to.
— Co takiego? „Le Monde"? Nie mów, że czytujesz tego rządowego szmatławca.
— Zdjęcie — powiedziała Gaby.
Najwyraźniej pochodziło z Wietnamu. Ujęcie z wysokości ukazywało dwóch starszych 
mężczyzn i cztery młode kobiety, wszyscy ubrani na czarno, jedna z młodych 
kobiet niosąc małe dziecko, biegła przez zalane wodą pola. Masa tryskającej jak 
z fontanny wody przecinała biegnących, a jeden z mężczyzn i kobieta upadali. 
Kobieta z dzieckiem osłaniała je rękami, z twarzą wzniesioną w bezsilnym 
przerażeniu w stronę aparatu fotograficznego. Widać było cień śmigłowca 
wiszącego nad grupą, niemal wypełniającego całą fotografię. Podpis brzmiał: 
„Wolna strefa strzelnicza. Południowowietnamscy wieśniacy uciekają przed 
śmigłowcem bojowym amerykańskiej armii w pobliżu Ngoc Ninh. Amerykańskie 
dowództwo wojskowe oznaczyło ten teren jako wolną strefę strzelniczą, w której 
piloci i artylerzyści mogli atakować wszelkie cele, jakie chcieli. Amerykański 
fotograf, Sean McCourt, na pokładzie maszyny, sfilmował tę akcję".
Gaby kupiła gazetę.
U N.o.p.'a grano w kółko nowy album Beatlesów. Pomimo
250
zdumiewającej muzyki wszystkim trudno było zrozumieć słowa, nawet Gaby. Jakiś 
chłopak tłumaczył tekst z okładki równie poważnie, jakby cytował Baudelaire'a.
Od czasu do czasu krążyły dżointy. Gaby zaciągnęła się raz czy dwa razy dla 
towarzystwa, lecz marihuana nie odpowiadała jej. Była przyjemna w pewnym sensie, 
lecz zbyt często zdawała się spowijać ludzi w ich własnych kokonach.
W miarę rozkręcania się zabawy oczy Gaby powracały do zdjęcia. Nie dawało jej 
spokoju — prawdziwi ludzie zastygli w momencie prawdziwej śmierci. Palił ją 
gniew. Jakżeż można było na coś takiego pozwolić? Uwagę dziewczyny zwróciło 
nazwisko fotografa. Zrobił wspaniałe zdjęcie, trzeba przyznać. Lecz jakiż 
człowiek mógł stać spokojnie i przyciskać przesłonę aparatu, kiedy artylerzysta 
o pół metra dalej kosił bezbronnych mężczyzn i kobiety?
A ty co, panno Misry? Jak miło siedzieć i słuchać piosenek o dziewczynach o 
zmiennych oczach i o tym, że miłość jest wszystkim, czego człowiekowi trzeba, 
podczas gdy istnieją ludzie, którzy polują na innych ludzi jak na króliki.
— Cześć. Na co tak patrzysz? — To był ten chłopak z Kalifornii, zbliżający się 
z leniwym uśmiechem. Obejrzał fotografię lekko przekrwionymi oczyma. — Przesada. 
— To samo mówił o każdej piosence z albumu Beatlesów.
Gaby uniosła brew w stronę Denise i powiedziała po francusku.
— Nadal jesteś zainteresowana? Masz słabość do zombi? Denise wzruszyła 
ramionami.
— Niewielka dawka nekrofilii od czasu do czasu nie byłaby taka zła.
— Jesteś beznadziejna. Najlepiej poszukaj fachowej pomocy. W jakiś czas później 
Gaby przeprosiła, wymawiając się tym,
że musiała wrócić do książek. Nie potrafiła powiedzieć, czy Denise była 
zniecierpliwiona jej nagłym wyjściem, czy też zadowolona, bo zyskała wolne 
dojście do złotego kalifornijskiego zombi.
251
W metrze Gaby zastanawiała się, co się z nią działo. Skąd ten gniew? To prawda, 
że na świecie było pełno gówna i ludzie mogli być fałszywi — tak jak na przykład 
jej rodzice. To jednak nie było już nowością. Lecz, na Boga, wydawało jej się, 
że dreptała w miejscu, kiedy życie śmigało obok niej jak rakieta. Czy w ogóle 
chciała iść na uczelnię? Może Denise miała rację?
Tego wieczoru, gdy bez entuzjazmu brnęła dalej przez swoją szpaltę —?? wydawała 
jej się równie głupia jak wszystko inne — zdjęcie „Wolnej strefy strzelniczej" 
ukazało się w telewizyjnym dzienniku. Słowa rzecznika prasowego amerykańskiego 
wojska zostały przetłumaczone w następujący sposób: „Okolice Ngoc Ninh zostały 
tak przesiąknięte przez Wiet-kong, że każdy należał do niego lub był 
sympatykiem".
Ku zdumieniu Gaby Tarik powstał i spojrzał gniewnie na telewizor.
— Czy to dziecko również do nich należy? — zapytał. — Czy dziecko również 
należało do Wietkongu? Wprost niewiarygodne! Jacyż ci ludzie są aroganccy!
Tarik był przeciwko wojnie w Wietnamie w filozoficzny sposób — nie popierał 
żadnej ze stron i winił za nią obie. Gaby nigdy nie widziała, aby w jakiś sposób 
okazywał gniew wobec tego, co się działo. Według niej był jak większość rodziców 
jej przyjaciół — typowym burżujem w średnim wieku. Zorientowała się, że taką 
reakcję wywołało to zdjęcie. Zrozumienie owego faktu było dla niej niemal 
rewelacją. I pomyśleć tylko — fotograf nacisnął tylko przycisk. W parę godzin 
później i po drugiej stronie świata kilka kropek atramentu na papierze gazetowym 
pokazało, co widział — owe kropki miały moc poruszania ludzkich emocji, a być 
może mogły zmienić sposób myślenia milionów ludzi.
Myśl ta nie opuszczała Gaby ani tej nocy, ani też w ciągu dni i nocy, które po 
niej nastąpiły.
Sean McCourt mógł tego dokonać fotografią. Być może Gabrielle Misry potrafiłaby 
dokonać tego słowami.
C3
252
Gaby powzięła decyzję w zimie, podczas ostatniego roku vv amerykańskiej szkole. 
Z jakiegoś powodu oznajmiła to najpierw Tarikowi, pokazując mu papiery 
zawiadamiające o jej przyjęciu.
— Columbia? W Nowym Jorku? W Stanach Zjednoczonych?
— Tak.
— No cóż... ale dlaczego? Możesz iść na każdy uniwersytet we Francji.
Gaby zaczęła mu tłumaczyć, że Ameryka jest miejscem, w którym to wszystko się 
działo, lecz zdała sobie sprawę z tego, że musi ojca uświadomić, co przez to 
rozumiała.
— Wydaje mi się, że chcę iść na dziennikarstwo — wyjaśniła. — Columbia ma jeden 
z najlepszych programów dziennikarskich na świecie. A do tego będę tam mogła 
nadal szlifować mój angielski.
Tarik zdawał się powątpiewać, jak gdyby uważał, że mówiła po angielsku już 
dostatecznie dobrze.
— Chcę poszerzyć horyzonty — dodała, krzywiąc się w duchu na ten wytarty 
komunał. — Spędziłam tu całe moje życie. Jeśli nie liczyć wizyt na Bliskim 
Wschodzie. Chcę zobaczyć coś więcej. — Nie potrafiła powiedzieć mu całej reszty: 
że pragnęła być sama, stworzyć własne życie z dala od miejsca, gdzie hipokryzja 
rodziców unosiła się jak mała, lecz wszechobecna chmurka.
— Dziennikarstwo — powiedział Tarik. Uśmiechnął się smutno. — Pamiętasz, kiedyś 
chciałaś zostać lekarką.
— Och,papa. — Gaby powstrzymała się. Jeszcze sekunda, a oblałaby się łzami. Nie 
chciała zranić Tarika, przynajmniej to już miała za sobą. — To było tak dawno 
temu. Wiem — dodała prędko. — Moja nauka w Nowym Jorku będzie więcej kosztować, 
ale postaram się dołożyć. Mówią, że studenci mogą zarobić niezłe pieniądze jako 
kelnerzy i wykonując podobne prace.
— Nie martw się o pieniądze. Chcę tylko, żebyś była pewna, co chcesz robić.
— Jestem pewna.
253
— No cóż... — Mężczyzna, którego przywykła uważać za ojca, wytarł oczy. — Tylko 
że to tak daleko...
— W dzisiejszych czasach nie tak daleko. Mogę przyjechać z wizytą, kiedy tylko 
będzie cię stać na samolotowy bilet.
— Wiesz, o co mi chodzi. Twoja matka...
— Pomożesz mi jej powiedzieć?
Kiedy Tarik uśmiechnął się, Gaby dostrzegła zmarszczki, których nigdy przedtem 
nie zauważyła.
— Chodzi ci o to, czy stanę po twojej stronie? — zapytał.
— Sądzę, że właśnie to miałam na myśli. Objął ją ramieniem i przytulił szybko.
— Gaby, moje najdroższe dziecko, byłem po twojej stronie od momentu, gdy cię po 
raz pierwszy ujrzałem.
Tej samej nocy, w łóżku, Celinę dała upust swoim obawom, które zachowała dla 
siebie, udzielając błogosławieństwa decyzji Gaby.
— Mój Boże, Tarik. Nowy Jork.
— No cóż, to jeszcze nie jest koniec świata. Gaby ma rację, samolotem trwa to 
krócej niż podróż pociągiem do Marsylii.
— Nie o to mi chodzi. Wiesz, jaka jest Ameryka. Ludzie tam są jak zepsute 
dzieci. Wszystko uchodzi, czyż to nie tak tam się mówi?
— Nie możesz wierzyć we wszystko, co widzisz na filmach. Manhattan nie różni 
się tak bardzo od Paryża. — Tarik był w Nowym Jorku na konferencji UNICEF-u 
poświęconej chorobom dziecięcym. Nie było to jego ulubione miasto, ale nie 
zamierzał teraz wygłaszać własnego zdania.
— A co będzie, jak ona zachoruje? Mówią, że tam człowiek może umrzeć na ulicy, 
a ludzie będą przechodzić po jego ciele.
— To tylko takie gadanie. Niczego takiego nie widziałem. A poza tym mają tam 
jedne z najlepszych szpitali na świecie.
— Och, wiem. Tylko wydaje mi się... że ona ciągle jest moim maleńkim 
dzieckiem...
254
— Ona już nie jest dzieckiem, kochanie — powiedział łagodnie Tarik. — Musimy to 
zaakceptować. I ty, i ja.
Później, przy zgaszonych światłach, czuł, jak cicho płakała. Kiedy wyciągnął 
rękę, by pogłaskać ją po policzku, odwróciła się i przytuliła do niego.
— Przytul mnie! — błagała jak przerażone dziecko. — Po prostu przytul mnie.
W tym samym czasie Karima i Farid siedzieli, szepcząc w jej małej willi w 
Aleksandrii. Plotki w show-biznesie, anegdoty wojskowe — cokolwiek, byle tylko 
zapanować nad ciszą.
W mieście trwała aktualnie jedna z nierzadkich przerw w dostawie prądu i Karima 
zapaliła świeczki. W innych okolicznościach ich delikatny blask mógłby zachęcać 
do romansu. Jednakże w tym wypadku przyćmione światło zdawało się jedynie 
dodawać tej atmosferze powagi, niemal ceremonialności. Mogli widywać się jedynie 
trzy czy cztery razy do roku — nawet nie na tyle często, by dać sąsiadom powody 
do mielenia ozorami — zawsze jednak upewniali się, żeby być razem w ten jeden 
szczególny dzień i noc. Wiele lat temu Karima postanowiła, że Farid jest jedyną 
osobą, którą pragnęła mieć przy sobie w dniu urodzin Nadii.
Sposób spędzania tego dnia zależał całkowicie od Karimy. Niekiedy, jeśli zdołali 
wymyślić jakiś pretekst, który nie wywołałby plotek, wychodzili na miasto, nawet 
jeśli oznaczało to tłumy łowców autografów. Częściej jednak spędzali ten czas w 
spokoju i ciszy, tak jak teraz.
Jak zwykle Farid usiłował prowadzić lekką rozmowę, lecz jakoś ciągle powracał do 
własnych problemów. Po raz pierwszy w karierze zastanawiał się nad pójściem na 
emeryturę — myślał o tym od wielu miesięcy, w rzeczy samej od czasu pogromu tak 
zwanej wojny sześciodniowej. Był zmęczony — zmęczony klęskami, zmęczony widokiem 
umierających ludzi, których brak kompetencji gwarantował wręcz klęski i ich 
śmierć.
255
Całymi dniami przed wybuchem walk usilnie domagał się, aby postawić siły zbrojne 
Egiptu w stan pogotowia. Jednakże zawsze panowała inercja, zawsze istniały 
jakieś wymówki. Izraelczycy uderzyli w końcu piątego czerwca 1967 roku. A kiedy 
to uczynili w przeciągu paru godzin zniszczyli niemal całe siły powietrzne 
Egiptu — nie w walce powietrznej, lecz stojące na pasach startowych. Od tego 
momentu w zasadzie było już po wojnie. Bez osłony lotniczej żołnierze lądowi 
Farida w Synaju byli jak bydło czekające na rzeź. I teraz Synaj był okupowany 
przez Izrael.
— Doprawdy nie wiem — mówił. — Chodzą plotki, że szukają kogoś na stanowisko 
nowego zastępcy szefa wywiadu i że ja jestem kandydatem. Może zmiana byłaby 
dobra... Choć nie znoszę perspektywy siedzenia za biurkiem. Jeśli jednak 
wyobrażają sobie mnie w roli szefa wywiadu, to kraj ten jest w jeszcze gorszym 
stanie, niż przypuszczałem.
— Wiem, że cokolwiek zrobisz, będzie dobrze — odpowiedziała Karima niejasno. — 
Zawsze tak jest. — Wyczuwał, że myślami była gdzie indziej. — W istocie sama mam 
ochotę poczynić jakieś zmiany — powiedziała po chwili. — Tylko nie wiem jakie...
— Być może powinnaś sprzedać ten dom. Kupić coś nad morzem. Wiesz, jak 
korzystne bywa morskie powietrze...
— Myślałam o tym, ale... po prostu nie mogę.
Farid zamilkł. Wiedział już, że Karima odkrywała się powoli, warstwa po warstwie.
— Nie sądzę, aby ktoś wiedział, dlaczego zachowałam ten dom tak długo — 
ciągnęła. — Po prostu sądzę, że jestem... przesądna. Zawsze wydawało mi się, że 
tak długo jak tu zostanę, może ona kiedyś w jakiś sposób...
W jednej chwili zaniosła się od szlochu. Farid widział różnego rodzaju 
cierpienia, jakie przynosiła wojna, mężczyzn i kobiety stojące pośród ruin, 
zabitych krewnych i utraconego majątku, lecz to, przez co przechodziła jego 
przyjaciółka, ów wieczny znak zapytania wydawał mu się najgorszy. Przysunął się 
i położył jej rękę na ramieniu.
256
— Przytul mnie na minutę — powiedziała. — Tylko jedną minutę, przytul mnie.
Zastępca dziekana do spraw studenckich, Harmon S. Eastman, obwieścił zeszłego 
wieczoru na konferencji prasowej, że choć propozycje studentów zostaną 
traktowane odpowiednio uważnie, jednak wszystkie ostateczne decyzje dotyczące 
zasadniczego programu Cołumbii nadal pozostaną w gestii wykładowców. Przywódcy 
studenccy natychmiast poprzysięgli akcje protestacyjną.
Siedząc przy swoim biurku w redakcji columbijskiego „Specta-tora", Gaby 
uśmiechnęła się do siebie z powodu tego akapitu. Był to pierwszy poważny artykuł, 
jaki napisała w ramach swojej pracy domowej w szkole dziennikarskiej. Otrzymała 
zań ocenę „D". Profesor poddał go bezlitosnej, drobiazgowej analizie: „A gdzież 
on odbył tę konferencję? W Gabinecie Owalnym? W barze Shamrock? A jacy to 
przywódcy studenccy? Jaką akcję?". Profesor, będący starej daty dziennikarzem, 
którego twardy sposób mówienia łagodziło nieco podobieństwo do Mickeya Rooneya, 
dodał jeszcze parę krytycznych uwag w związku z jej doborem słów: „»Obwieścił«? 
— a kimże jest ten facet? Papieżem? »Po-przysięgli«? Przysięgali na swoje miecze 
czy co? »Zostaną traktowane» i »pozostaną w gestii« — to nazbyt bierne!".
Od tego czasu Gaby trzymała ten akapit tam, gdzie często mogła na niego patrzeć. 
Przypominał jej o tym, skąd startowała i jak daleko już zaszła. Obecnie nigdy 
nie zaczynała bezpośredniego sprawozdania bez czterech zasadniczych pytań — 
„kto", „co", „kiedy" i „gdzie" — na które nie musiała odpowiedzieć jasno i 
dokładnie już w pierwszym akapicie. (Jeśli „jak" i „dlaczego" zmieściłyby się 
tam również, to dobrze, ale te pierwsze cztery były święte). Jeśli zaś chodziło 
o jej dobór słownictwa, był teraz z pewnością mniej sztuczny. Jej wyczulone ucho 
przydało się aż za dobrze. Nie tylko pisała już jak rodowi-
257
ta Amerykanka, lecz zaczynała mówić jak mieszkanka Nowego Jorku. Mimo iż nadal 
posiadała cień akcentu, to ci spoza miasta uważali ją za miejscową. Nawet 
nowojorczycy twierdzili ciągle, że słyszą w jej akcencie ślady Sheepshead Bay, 
Staten Is-land czy Hell's Kitchen.
— Brenda Girl, czołowa reporterka — przywitał ją Stan Abramowicz, redaktor 
działu sportowego „Spectatora". Poza nim i Dave'em Gleasonem redakcja świeciła 
pustkami — jutro sobota, nie było żadnej gazety do składania.
Stan zajęty był przeglądaniem masy karteczek w spisie alfabetycznym. Gaby nie 
uważała za stosowne przyjąć do wiadomości jego głupiego słownego żartu, choć 
czuła się raczej dumna z tego, że była już na tyle zamerykanizowana, iż 
potrafiła go wyłapać.
— Co robisz, Stanley? Chcesz wynaleźć gniazdko elektryczne, zanim zadzwonisz do 
swego bukmachera?
— Poszukuję prawnika — odparł Stan. — Żeby zaskarżyć do sądu ludzi, którzy 
usiłują kwestionować moją dziennikarską uczciwość.
— Będzie ci ich potrzeba kilku — odparła Gaby. Były to typowe dla 
dziennikarskiej szkoły docinki. Bardzo jej odpowiadał ten cyniczny humor, 
pochodzący z dziennikarstwa. Dawka powyższego była jedynym powodem, dla którego 
zatrzymała się w redakcji, podczas gdy tak naprawdę powinna w tym czasie 
studiować.
Rozpostarła „Spectatora" z tego dnia na biurku i natychmiast spostrzegła 
dziwaczną literówkę w swoim artykule na temat feministycznej demonstracji.
— No tylko na to spójrzcie — narzekała. — „W ramach finału całego zgromadzenia 
tuzin kobiet wziął udział w paleniu listonoszy".
— Głupie baby — stwierdził Dave Gleason. — Cóż to za sposób na zaskarbianie 
sobie serc i umysłów ludności?
Gaby nie roześmiała się. Wcale nie było śmieszne, gdy w jej artykule 
„biustonosz" zamieniał się w „listonosza", pozosta-
258
wiając czytelników w osłupieniu drapiących się w głowę. Bez względu na własną 
ostrożność i tak pozostawało się na łasce jakiegoś nierozgarniętego faceta przy 
klawiaturze. Z niecierpliwością przewertowała resztę gazety. W spisie 
nadchodzących wydarzeń jej uwagę przykuło jedno nazwisko. Sean McCourt. Wydawało 
jej się znajome. Ach tak! To fotograf „Wolnej strefy strzelniczej". Miał wykład 
na seminarium nauk politycznych. Dzisiaj. Jakżeż mogła to przegapić? O Chryste, 
wykład był zapowiedziany na drugą, a teraz była już prawie trzecia.
— Hej, Dave, znasz Seana McCourta, tego fotoreportera? To zdjęcie ze śmigłowca 
strzelającego do wietnamskich wieśniaków?
— Wszyscy znają fotografię. Nie pamiętam jednak nazwiska tego faceta.
— On jest tu na uczelni. A może spróbowałabym się z nim umówić na wywiad?
Dave wzruszył ramionami.
— Czemu nie? Z tego, co ostatnio słyszałem, Wietnam nadal figuruje na prasowych 
szpaltach.
Gaby złapała płaszcz i wybiegła.
Kiedy tam dotarła, wykład właśnie się skończył. W rozchodzącym się tłumie 
dostrzegła McCourta, mimo że nigdy przedtem go nie widziała. W przeciwieństwie 
do bladych, zimowych twarzy nowojorczyków miał ciemną opaleniznę kogoś 
przebywającego na świeżym powietrzu. Zaskoczeniem było to, że był młody, 
niewiele starszy od niektórych studentów. Zdała sobie sprawę z tego, że zawsze 
wyobrażała sobie, iż jest po czterdziestce.
Słuchał grzecznie jakiejś kobiety, która zdawała się wygłaszać mocną opinię. A 
potem z przepraszającym gestem i spojrzeniem na zegarek oderwał się od niej. 
Mijając Gaby, rzucił prędki, niepewny uśmiech, jakby myślał, że może skądś ją 
zna, a następnie pośpieszył dalej. Pobiegła za nim.
— Panie McCourt?
— Tak? — Nie był ani niski, ani wysoki, miał na sobie
259
wojskowy, oliwkowy golf. Faliste, ciemne włosy opadały zawadiacko na czoło, 
nadając mu wygląd buńczucznego zbója. Z wyjątkiem morskozielonych oczu, które 
jakoś wydawały się zarówno wesołe, jak i smutne; nie był kimś, kogo uważałoby 
się za konwencjonalnie przystojnego. A mimo to posiadał w sobie coś, co brukowce 
nazwałyby „cechą gwiazdora".
— Nazywam się Gaby Misry, jestem ze „Spectatora" — uniwersyteckiej gazetki. Czy 
mógłby mi pan poświęcić odrobinę czasu na parę pytań.
— Problem w tym, że ja już jestem spóźniony na umówione spotkanie. Z moim 
agentem. Przykro mi. —Zdawał się rzeczywiście żałować, ale szedł dalej.
— A może jutro?
— Rano stąd wylatuję.
— Och. Zatrzymał się.
— Posłuchaj. A co byś powiedziała na kolację? — Na widok jej miny uśmiechnął 
się. — Żadnych numerów. Chodzi o to, że w przeciwnym razie będę musiał zaprosić 
na nią mojego agenta. A uwierz mi, widok jego twarzy nie dodaje apetytu.
Gaby wahała się tylko przez chwilę.
— Oczywiście.
— A zatem to prawda — stwierdził McCourt.
— Co takiego?
— Mizerni lubią jeść.
— Och, Boże! Ileż razy już to słyszałam!
— Serdecznie przepraszam.
Poczynili szybkie plany spotkania i McCourt udał się pośpiesznie swoją drogą.
W metrze, w drodze do domu, Gaby zastanawiała się, czy Ron będzie miał coś 
przeciwko temu nagłemu spotkaniu w piątkowy wieczór. Prawdopodobnie nie. Jej 
kochanek nie przywiązywał wagi do konwenansów. A w każdym razie nie za często. 
Poza tym rozumie, że to jest praca.
W mieszkaniu, które dzielili, odkryła, że sprawa była już
260
przesądzona. Z notatki Rona wynikało, że był na zebraniu, „prawdopodobnie z SDS 
— ze Studentami dla Demokratycznego Społeczeństwa" — pomyślała. „Lub tym, co z 
tego zostało". Długie, zawiłe dyskusje na temat rewelacyjnych strategii. Mimo 
całego podziwu dla niego, bywały chwile, kiedy mu nie zazdrościła.
Restauracja znajdowała się przy Prince Street, w Soho. Była włoską restauracją, 
północnowłoską — podkreślał Sean. Właściciel przywitał go jak długo 
niewidzianego bratanka, pochwalił urodę Gaby i zaprowadził ich do najlepszego 
stolika, polecając wołowe rollatini.
Kiedy złożyli już zamówienie, Gaby zadała rutynowe, formalne pytania i 
dowiedziała się, że Sean miał dwadzieścia sześć lat, urodził się w Irlandii, ale 
był naturalizowanym obywatelem amerykańskim, mieszkał w San Francisco, ale 
widywał swoje mieszkanie jedynie parę tygodni w roku, a jego jutrzejsza podróż 
wiodła go z powrotem do Wietnamu.
— Co w związku z tym odczuwasz? — spytała wymijająco.
— Jestem tym podniecony. Ale jednocześnie boję się. — Odwrócił oczy, co czynił 
często, mówiąc o poważnych rzeczach. — Można kochać jakieś miejsce i 
jednocześnie je nienawidzić.
Gaby czekała, lecz on chyba nie miał ochoty wchodzić głębiej w temat.
— Właściwie wymagało to pewnych nacisków, ażeby mnie tam znowu wpuszczono — 
powiedział. — N'e jestem ulubień-cem Pentagonu.
— Dlaczego?
— Podobno nie jestem w ich typie. —- Uśmiechnął się, lecz uśmiech przybladł. — 
Głównie chodziło o to jedno zdjęcie.
— „Wolna strefa strzelnicza". Skinął głową.
261
— Nie uwierzyłabyś, jak często jestem oskarżany o zdrad z powodu tego zdjęcia.
— Zobaczyłam je po raz pierwszy, będąc nastolatką. Ogromnie mnie poruszyło, 
częściowo dlatego wybrałam dziennikarstwo. — Gaby zawahała się. —Jest jednak coś, 
nad czym często się zastanawiałam.
Przez twarz Seana przebiegł lekki błysk zniecierpliwienia i Gaby zorientowała 
się, że musi być bardzo zmęczony pytaniami na temat tego zdjęcia.
— Co takiego? — spytał.
— Wiem, że to naiwne, nie odbierz tego źle, ale zawsze myślałam... 
zastanawiałam się... jak się człowiek czuje...
Nie potrafiła tego wyrazić. Sean skinął głową.
— Chodzi ci o to, jak mogłem do tego dopuścić? Dlaczego nie powstrzymałem tego? 
Tak?
— Tak.
Wpatrywał się w wino, jakby zawierało w sobie odpowiedź.
— Nigdy nie przyszło mi to do głowy — odpowiedział bez osłonek, lecz spojrzał 
na nią tak, jakby chciał wyczytać reakcję dziewczyny. — Może to brzmi nieczule. 
Pamiętaj jednak, że widziałem wiele... innych rzeczy. — Znowu prędkie spojrzenie. 
— Prawda jest jednak taka, że podjąłem decyzję na długo przedtem. — Przerwa. — 
Ty zrobisz to również, jeśli chcesz być dziennikarką. O ile bowiem nie 
zamierzasz pisać do towarzyskich szpalt czy czegoś takiego, prędzej czy później 
znajdziesz się w podobnej sytuacji.
Usiłowała to sobie wyobrazić.
— A zatem musisz zdecydować — ciągnął dalej — czy chcesz wykonywać ten zawód. 
Bo polega on na relacjonowaniu historii. — Nagle uśmiechnął się. — Przykro mi, 
zdaje się, że stałem się nieco sztywny. Już wygłosiłem dzisiaj jeden wykład, nie 
chcę, aby weszło mi to w nawyk.
Uśmiechnęła się również.
262
— No cóż, mój profesor z dziennikarstwa powiedział dokładnie to samo.
— Wielki Boże, jestem nie tylko sztywniakiem, ale do tego również i plagiatorem.
Przyniesiono ich zakąski. Rollatini okazało się doskonałe — cieniutka cielęcina 
zwijana z plastrami prosciutto i jakimś szwajcarskim serem, którego Gaby nie 
zdołała zidentyfikować. Całe danie lekko obtoczone w bułce tartej oraz żółtkach 
i delikatnie upieczone. Pominęli deser na rzecz mocnej, ciemnej kawy espresso z 
małymi kieliszkami słodkiej sambucca o smaku lukrecji.
— Czy jesteś z kimś e... związana? — zainteresował się nagle Sean przy drugim 
kieliszku likieru.
— Tak.
Opowiedziała mu o Ronie. Przeprosił za to, że nic nie słyszał o słynnym 
działaczu studenckim.
— Jestem tak bardzo poza normalnymi sprawami. Ale dla ciebie to dobrze. Wydaje 
się interesującym facetem.
— A ty? Wzruszył ramionami.
— Nikogo stałego. Próbowałem kilkakrotnie, ale kto wytrzymałby tryb mego życia?
Kiedy wyszli z restauracji, sypał śnieg.
— Masz ochotę się trochę przejść? — spytał Sean. — Przez jakiś czas nie będę 
tego widywał.
Na Washington Square zostali nagle wciągnięci w zaaranżowaną bitwę śnieżkami 
pośród ulicznych muzykantów, studentów NYU, sprzedawców marihuany i mieszkańców 
Green-wich Village, którzy spacerowali po parku.
Jadąc taksówką do centrum miasta, jeszcze otrzepywali z siebie śnieg. Sean 
odprowadził ją pod drzwi, taksówka czekała na dole.
— Dobrze się bawiłam — powiedziała szczerze.
— Ja również. Posłuchaj, to może dziwna prośba, ale czy
263
mogłabyś do mnie od czasu do czasu napisać? Tam listy wiele znaczą.
— Oczywiście. — Prośba ta wzruszyła ją.
— Wysyłaj je poprzez moją agencję. Zawsze mnie znajdą. Tylko nie w dniu wypłaty. 
Jestem dobry w odpisywaniu, wiesz.
Zorientowała się, że zaczęła się zastanawiać, z kim jeszcze korespondował. Nikt 
stały. Cóż to za dziwna myśl? Dlaczegóż miałoby to ją obchodzić? Napisała swój 
adres na stronie wydartej z notatnika i pożegnali się.
Na górze Ron leżał rozciągnięty na kanapie z piwem w ręku, oglądając wieczorne 
wiadomości.
— Tęskniłem za tobą, ślicznotko. Gdzie byłaś? Powiedziała mu. Sama wyczuła, że 
usiłowała przedstawić
spotkanie jako bardziej służbowe, niż było w rzeczywistości, i poczuła się winna.
— A ty? Jak ci poszło zebranie?
— Ach. Musiałem z nimi zerwać. Pseudorewolucjoniści. Jeszcze gorsi od Nucona. — 
Popatrzył na nią dziwnie. — Mówiąc o rządzie, jaki on jest? Ten słynny fotograf. 
— Według Rona każdy, którego praca ukazywała się w naczelnych gazetach, był 
automatycznie oczywistym członkiem establishmentu.
— No cóż, jest młodszy, niż się spodziewałam — powiedziała Gaby. — Ma 
dwadzieścia sześć lat. I jest Irlandczykiem. Z Irlandii.
— Nie żartuj. Istnieje więc dla niego jakaś nadzieja. — Ron uważał Irlandczyków 
za urodzonych rewolucjonistów. — Aaa. — Wykrzywił się w stronę telewizyjnego 
meteorologa. — Trzydzieści centymetrów śniegu. Trudno zmieniać świat, jeśli się 
jest po samą dupę w tej czarnej brei.
— To brudna i niewdzięczna robota, lecz ktoś to musi robić. — To było ich 
powiedzenie.
Ron uśmiechnął się figlarnie.
— Co byś powiedziała, gdybyśmy poszli do łóżka, zanim staniemy się zbyt śpiący?
— Myślałam, że już nigdy tego nie zaproponujesz.
264
Wtulili się w siebie w pocałunku. Gaby kochała ciepło jego ciała, pewność jego 
pożądania, lecz często zadawała sobie pytanie, czy była to ta miłość „na zawsze", 
taka, jaką dzielili Tarik i Celinę. Oboje z Ronem dobrze się bawili, wyznawali 
wspólne wartości — a to było ważne. Jednakże od czasu do czasu, kiedy wyobrażała 
sobie odległą przyszłość, obraz w jej umyśle stawał się zamglony i niewyraźny.
Kiedy szli do łóżka znajdującego się w alkowie tego typowego nowojorskiego, 
jednopokojowego mieszkania, wyłączyła telewizor.
— Brak wiadomości — powiedziała — to dobre wiadomości.
Pisali do siebie z McCourtem przez niemal rok, lecz pod koniec listy nadchodziły 
coraz rzadziej. „W tym właśnie problem" — myślała Gaby. Byli z Seanem o wiele za 
daleko od siebie. Nie tylko pod względem geograficznym — żyli w innych światach, 
widzieli inne rzeczy, używali innych określeń. Z czasem Sean stał się jedynie 
nikłym wspomnieniem, fascynującym znajomym, siedzącym naprzeciwko przy stoliku w 
tamtej restauracji i z tej bitwy śnieżkami na Washington Square. Jakie to miało 
znaczenie? Miała przecież mężczyznę, z którym prawdopodobnie spędzi resztę swego 
życia.
Gaby nigdy nie zapomni dnia, w którym po raz pierwszy spotkała Rona Gillmana, 
choć wówczas stanowił jedynie cząstkę mglistego wiru wypadków, jakąś 
interesującą cechę krajobrazu, dostrzeżoną z pędzącej kolejki liniowej w 
lunaparku.
Był to dzień gniewu, który przerodził się we wściekłość. Właśnie dowiedziano się 
o inwazji prezydenta Nixona na Kambodżę. Na dziedzińcach wszystkich college'ów w 
całym kraju młodzi mężczyźni i kobiety zbierali się całymi tysiącami, aby 
protestować przeciwko temu, co uważali za kryminalną ekspansję wojny, która sama 
w sobie była już kryminalną.
265
Tegoż wiosennego popołudnia Gaby była w redakcji „Specta-tora". Jako jedna z 
młodszych pracowników wykonywała nudną, wymagającą nabiegania się pracę nad 
artykułem porównującym ceny podręczników w różnych księgarniach. Chciała szybko 
go oddać, aby przyłączyć się do protestujących. Właśnie skończyła, gdy stary 
biurowy dalekopis trzykrotnie zasygnalizował, że miały nadejść jakieś istotne 
wiadomości.
Elaine Rosenbaum, główna redaktorka, podeszła do maszyny. Powszechnie znany żart 
o Elaine głosił, że podniecała się jedynie wówczas, gdy zabrakło jej cameli, 
które odpalała jeden od drugiego. A zatem tym bardziej zaskakujące było, że 
zerwała kartkę z dalekopisu i wykrzyknęła:
— O cholera, nazistowskie świnie! Teraz zabijają studentów. Amerykańskich 
studentów! Nas! — Twarz jej wykrzywiła się w obrzydzeniu.
To było z Kent State.
Ktoś włączył telewizor — co w „Spectatorze" było oznaką powagi sytuacji, jako że 
dziennikarze telewizyjni uznawani byli za niższą formę życia. Znana podpora tej 
instytucji powtórzyła złowieszczym tonem biuletyn Associated Press, 
najwidoczniej jeszcze nie było filmu.
Gaby włożyła w maszynę do pisania nową kartkę, po prostu żeby coś robić. Z 
zewnątrz dobiegały krzyki. Jakiś chłopak wsadził głowę w drzwi.
— Ludzie, wychodzimy na ulice!
— Do diabła, tak! — przyznał Dave Gleason. Redakcja opróżniła się. Tylko Gaby 
pamiętała, żeby zabrać ze sobą notatnik.
Teren uniwersytetu roił się od par, trójek i małych grupek studentów, 
kierujących się w stronę Low Library. W ciągu paru minut zapełnił się cały plac, 
na schodach do biblioteki stały tłumy protestujących. Odgrzebano stare hasła: 
„Do diabła, nigdzie nie pójdziemy!" i „NLF zwycięży!". Jeden po drugim wstawali 
radykalni przywódcy, aby potępić rząd USA, i otrzymywali gromkie owacje. Dla 
Gaby spisującej te widoki
266
j odgłosy wszystko było podniecające, ale też i dziwnie przygnębiająco znajome. 
Była już świadkiem wielu demonstracji. I cóż one osiągnęły?
Po jakimś czasie inni zdawali się podchwycić jej nastrój. Na skraju tłumu ludzie 
zaczęli się wolno rozchodzić. Wówczas jednak wstał nowy mówca. Gaby rozpoznała 
go z innych wieców, lecz nie znała nazwiska. Wyglądał jak rewolucjonista. Był 
wyższą, nowojorską wersją Che Guevary.
— Kim jest ten facet? — spytała dziewczynę stojącą obok.
— Ron Gillman. Zapisała to sobie.
Ron miał osobowość. Spoglądał na tłum przez dłuższą chwilę, czekając, aż 
wzrośnie napięcie, a potem krzyknął:
— Czy to jest Ameryka? — Było to, jak zapewne musiał wiedzieć, zadziwiająco 
trudne pytanie w tych okolicznościach. Odpowiedział na nie sam: — Do diabła, to 
jest Ameryka. Nasza Ameryka. Moja i wasza Ameryka. Ameryka ludu. Istnieją jednak 
takie miejsca, gdzie w to nie wierzą. Nie wierzą w to w Białym Domu. Nie wierzą 
w to w Kongresie. I z całą pewnością nie wierzą w to w Ohio w Gwardii Narodowej.
Każde ze zdań wywołało ryk okrzyków.
— Musimy — krzyczał dalej Gillman — pokazać im, że to jest nasza Ameryka. 
Musimy im ją odebrać!
„Wspaniale!" —pomyślała Gaby, notując wszystko. Świetne słowa. Ale tylko słowa.
— Powiedzcie mi, co się dzieje w Waszyngtonie? — ciągnął Gillman. — Biznes jak 
zwykle. Co się dzieje w Kent State? Biznes jak zwykle. A co się dzieje w 
Hamilton Hall? — Wskazał w kierunku budynku administracyjnego Columbii.
Tłum odpowiedział mu.
— Biznes jak zwykle!
— No właśnie. Dwóch amerykańskich chłopców i dwie amerykańskie dziewczyny 
zabite przez amerykańskie kule, a dla uniwersytetu Columbia to tylko biznes jak 
zwykle. Zatem musimy — a zrobimy to tu i teraz — zamknąć uczelnię! Zamknąć ją!
267
Natychmiast podchwycono hasło.
— Zamknąć uczelnię! Zamknąć uczelnię!
Gillman odczekał akurat tyle, by szał dobiegł szczytu, a następnie machnął ręką 
jak dowódca polowy, prowadzący atak.
— A więc zróbmy to! Teraz!
Ruszył prędko w stronę Hamilton Hall z wzbierającym za nim tłumem. Gaby walczyła 
o miejsce na przodzie. Paru policjantów na obrzeżach demonstracji jedynie 
zgłosiło manifestację przez radia. Studenci tłumnie wtargnęli do budynku, a Gaby 
wraz z nimi. Sekretarki w średnim wieku wyglądały, jakby nastał Armagedon. Nie 
wiadomo skąd, zmaterializował się rektor, każąc intruzom wyjść. Gillman zwrócił 
się do niego:
— Czy to jest Ameryka? — Pytanie zmieszało starszego człowieka, podobnie jak 
uprzednio zaskoczyło tłum.
— To nic osobistego — powiedział Gillman. — Ale my nigdzie stąd nie idziemy. 
Lepiej zatem będzie, jak się pan z tym pogodzi.
Wkrótce rektor i inni pracownicy wyszli. Demonstranci wyłączyli telefony i 
biurowe maszyny. Budynek administracyjny przestał funkcjonować.
Gaby przedarła się na tyle blisko Gillmana, by przeprowadzić z nim mały wywiad. 
Najpierw poprosiła, żeby przelitero-wał jej swoje nazwisko. Uczynił to z 
uśmiechem pełnym rozbawienia.
— Kim ty jesteś, kimś ze spisu ludności?
— Reporterką. Dlaczego to robisz?
— Ktoś musiał coś zrobić.
— Ale dlaczego akurat to?
— Robi się to, co się jest w stanie zrobić. Nie mogę zamknąć Pentagonu. A w 
każdym razie jeszcze nie.
Odwrócił się do swoich oddziałów.
Z nastaniem nocy okupacja Hamilton Hall przerodziła się w zabawę. Radio 
nastawione na Columbia Station WKCR ryczało piosenki Creedence Clearwater 
Revival. Przeszmuglowa-no pizzę. Ekipa telewizyjna przybyła akurat w dobrym mo-
268
mencie, by sfilmować studentów malujących miedzianą statuę Alma Mater na 
jaskrawy, pomarańczowożółty kolor. Gaby zdecydowała, że już dość widziała, 
wróciła do pustej redakcji „Spectatora" i napisała artykuł. Nie zwykłe 
wiadomości, lecz sprawozdanie typu „byłam tam". Zaczynało się ono pytaniem Rona 
Gillmana: „Czy to jest Ameryka?".
Zatrzymała się na pięciuset słowach. Nie za krótkie, ale też i nie za długie. 
Nie miała pojęcia, dlaczego to napisała. Nikt jej tego artykułu nie zlecił. 
Pomyślała jednak, że tekst dobrze się czytało. Może wydrukuje go „Spectator". A 
może nie. Wychodząc, minęła gabinet swego uniwersyteckiego doradcy, starego 
profesora z kursu dziennikarstwa, sobowtóra Mickeya Rooneya. Nazywał się Tenny 
Carson — Tenny był skrótem od Tennysona. Była zdziwiona, widząc go tam jeszcze. 
Gestem zaprosił ją do środka. Miał tam telewizor, więc po raz pierwszy Gaby 
zobaczyła scenę z Kent State, nagle strzelających gwardzistów, twarze zabitych 
studentów. To było przerażające.
— Niedobrze dzieje się w Canterville — powiedział profesor. Gaby poczuła 
alkohol. Mówiono, że profesor trzymał flaszkę w biurku. Był tu obcym, nie 
nauczycielem akademickim, lecz starej daty dziennikarzem.
— Co tam masz? — Wskazał na małą kartkę maszynopisu zawierającą jej artykuł. — 
Coś, co mógłbym przeczytać?
— Myślę, że tak. Czemu nie? — Przecież widywał już kiedyś jej prace. Dała mu 
tekst. Przeczytał bardzo szybko, a potem przeczytał powtórnie.
— Zadzwonię do mego kumpla — powiedział. — Daj mi minutkę, dobra?
Czekała w korytarzu, nie mając pojęcia, co się dzieje, dopóki nie zawołał jej z 
powrotem.
— Wiesz, jak przekazać artykuł telefonicznie?
— Robiłam to kilka razy.
— Dobrze. Prześlij to temu facetowi. — Oddał jej słuchawkę.
269
— Kto to jest?
— No zróbże to.
Była tak zdenerwowana, że mężczyzna po drugiej stronie musiał dwukrotnie prosić 
ją, żeby przeliterowała nazwiska, które powinna podać automatycznie.
Carson przejął słuchawkę.
— Zapisałeś? Co o tym sądzisz? Aha, ja również. — Odłożył słuchawkę i 
uśmiechnął się do Gaby niczym Mickey Roo-ney. — Żadnych gwarancji, ale może 
powinnaś przeczytać jutro „Timesa".
— Żartuje pan chyba?
— Ani trochę. A teraz wynoś się. Jestem bardzo zajętym człowiekiem.
Nazajutrz artykuł pojawił się na pierwszej stronie „New York Timesa" jako boczna 
szpalta w artykule dotyczącym zabójstw w Kent State. Nagłówek głosił: „Czy to 
jest Ameryka? Wojna wkracza na uczelnię".
Tego samego poranka, w świetle wydarzeń w Kent State, Columbia ogłosiła 
nieokreślone czasowo zawieszenie zajęć.
Ron Gillman wkroczył do redakcji „Spectatora", zamienił parę powitań z kilkoma 
pracownikami i podszedł do biurka Gaby.
— Powiedziałaś, że jesteś dziennikarką, nie sądziłem, że miałaś na myśli 
dziennikarkę reporterkę. Gratulacje.
— Robi się to, co człowiek może zrobić — odpowiedziała.
Zanim zostali kochankami, przez miesiąc widywali się niemal codziennie za dnia i 
w nocy. Z początku nie było tak, jak spodziewała się Gaby, lecz wkrótce stało 
się całkiem przyjemne. Ron chełpił się, że nie należał do odrażających typów, co 
to tylko bara-bara i żegnaj stara — męskich, szowinistycznych świń. Zaspokojenie 
Gaby w łóżku uważał za punkt honoru.
Po upływie kolejnego miesiąca zdecydowali, że płacenie dwóch czynszów w Nowym 
Jorku nie miało sensu. Mieszkanie
270
Gaby było odrobinę większe i usytuowane bliżej metra. Ron wprowadził się do niej.
W lecie przed jej ostatnim rokiem Gaby zabrała Rona do Paryża, aby spotkał jej 
rodziców. Chciał ich spotkać już od pewnego czasu — przynajmniej tak twierdził. 
Gaby zastanawiała się, czy ktokolwiek w historii ludzkości faktycznie wyczekiwał 
na coś takiego. Bóg jeden wie, że obawiała się poznania rodziny Rona — kiedy 
stało się to już nie do uniknięcia.
Gillmanowie byli w zasadzie mili. Zaprosili Rona i Gaby na obiad do II Mulino, w 
Greenwich Village — ceny w jadłospisie były wysokie, lecz wystrój skromny, a 
obsługa sympatyczna.
— Mam nadzieję, że podoba wam się to miejsce — powiedział ojciec Rona. — 
Pomyśleliśmy sobie z twoją matką, że wy, młodzi, nie chcielibyście, aby was 
przyłapano w którymś z wytwornych miejsc establishmentu, prawda, Grace? — W tym 
momencie odwrócił się i mrugnął konspiracyjnie do żony.
— Tu jest bardzo miło -— powiedziała Gaby.
— Tu jest wspaniale, tato — przyznał Ron.__Kiedy sami
wychodzimy coś zjeść, to najczęściej jest to Moon Pałace — dodał, podając nazwę 
taniej chińskiej knajpki w sąsiedztwie.
Jasne było, że Gillmanowie dobrze przemyśleli to spotkanie. Jasne też było, że 
usiłowali być serdeczni w stosunku do Gaby. Larry Gillman zamówił dobre jedzenie 
i wino, celowo skonsultował się z Gaby, wybierając wino, „młoda dama z Paryża" 
musiała bowiem zapewne wiedzieć o wiele więcej na temat win niż facet z Nowego 
Jorku.
W pewnym momencie pani Gillman, pod pretekstem zawodowego zainteresowania 
nazwiskiem Gaby, zapytała ją o jej „pochodzenie".
— Mój ojciec pochodzi z Egiptu, a matka jest Francuzką. „Z pewnością Ron musiał 
to jej już powiedzieć" — pomyślała Gaby.
271
— Jakież to interesujące! A zatem twój ojciec jest — mam nadzieję, że to 
odpowiednie określenie — mahometaninem?
-— Wychował się jako muzułmanin, lecz nie jest religijny.
— Rozumiem. A twoja matka, będąc Francuzką, wyobrażam sobie, że jest katoliczką.
— Niepraktykującą. —Jedynie Gaby, mając na myśli niewierność matki, zdawała 
sobie sprawę z ironii swoich słów. — Poznałam obie religie, lecz oficjalnie nie 
przynależę do żadnej z nich.
Gaby nie potrafiła stwierdzić, czy pani Gillman uważała ten stan rzeczy za dobry. 
Miała niejasne, trudne do określenia wrażenie, iż niezależnie od tego, jak mili 
byli Gillmanowie w stosunku do niej, jednak nie była tym, o czym marzyli dla 
uwielbianego syna.
— Nie spodobałam im się — powiedziała Ronowi, kiedy jechali metrem z powrotem 
do ich mieszkania.
— Ależ oczywiście, że tak, dziecino. — Przytulił ją szybko. — Oni po prostu 
mają problem z okazywaniem uczuć. Takie jest całe ich pokolenie. Wychowano ich 
sztywno i nigdy nie mieli okazji z tego wyrosnąć.
W tym okresie Ron spotykał się niekiedy z matką na obiedzie w Le Perigord, kiedy 
przyjeżdżała do miasta na zakupy, i czasami grał z ojcem w piłkę ręczną w New 
York Athletic Club. Przy takich okazjach Gillmanowie przesyłali dla Gaby 
pozdrowienia.
Sam Ron czul się zagubiony. Studiując rok wyżej od Gaby na uniwersytecie 
Columbia, ukończył już studia na wiosnę. Teraz zaczął się orientować, że 
ukończenie studiów historycznych i reputacja studenckiego działacza nie znaczyła 
wiele poza murami uczelni. Przynajmniej nie musiał się martwić o wojsko. Na 
loterii jego data urodzin wyciągnęła tak wysoki numer, że — jak żartował — nie 
powołają go do wojska, nawet gdyby Rosjanie maszerowali wzdłuż Piątej Alei. 
Myślał o rozpoczęciu studiów prawniczych — ojciec z radością by za nie zapłacił 
— z nadzieją na przyszłość w polityce. Byłby to zwrot w stronę es-
272
tablishmentu, lecz czyż najlepszym sposobem na pokonanie wroga nie byłoby 
zaatakowanie go od wewnątrz?
Biorąc wszystko pod uwagę, jego „utracone lato", jak je nazywał, było dobrym 
okresem na poznanie Paryża.
— Zdenerwowany? — spytała Gaby, kiedy samolot podchodził powoli do terminalu na 
lotnisku Orły.
— Pas du tout. — Zabrzmiało jak „po du tu". Jego francuszczyzna była okropna, 
niezależnie od tego, jak ciężko nad nią pracował.
Gaby poklepała go po ręce.
Tarik i Celinę czekali na nich. Gaby odniosła wrażenie że wydawali się o wiele 
starsi niż w trakcie jej ostatniej wizyty, zaledwie rok wcześniej. A może i nie. 
Może to tylko napięcie wywołane spotkaniem chłopaka ich córki.
W mieszkaniu zapach bouillabaisse Celinę był zaproszeniem do posiedzenia w 
kuchni. Ron spróbował powiedzieć po francusku jakiś komplement. Uprzejmy wyraz 
twarzy rodziców Gaby podpowiedział jej, że tylko ona go zrozumiała.
— On mówi, że przypomina mu to pensjonat, do którego jego rodzice jeździli na 
wakacje. W stanie Maine. Właściciele byli Francuzami.
Tarik i Celinę promienieli. Gaby nie była pewna, czy była zadowolona. Z wysokim 
Amerykaninem w środku całe mieszkanie wydawało jej się mniejsze od tego, jakie 
pamiętała. I choć według francuskich norm było z pewnością dobrze usytuowane, 
miała jednak wrażenie, że Ron będzie je mierzył według różnych domów jego 
rodziców — mieszkania na Manhattanie przy Park Avenue, dużego wiejskiego domu w 
West Point, Connecticut, i ciepłego schronienia przed zimą w Palm Beach. Przy 
obiedzie Tarik zapytał mimochodem:
— A zatem, Ron, mieszkasz w tej samej części miasta co Gaby?
Ron zaczął odpowiadać, poczerwieniał i spojrzał na Gaby.
— Mieszkamy razem — wyjaśniła po prostu. No i już. Cały czas wiedziała, że w 
końcu będzie musiała im powiedzieć
273
— nie spodziewała się tylko, że wypłynie to tak szybko. Całymi tygodniami 
zastanawiała się, jak oni to przyjmą, widziała w tym sprawdzian ich wiary w nią.
Nastąpiła krótka przerwa, w czasie której rodzice przetrawiali informację. A 
potem odezwała się Celinę.
— Ach! — Był to francuski ekwiwalent stwierdzenia: „O, jakież to interesujące!". 
Tarik spojrzał na Gaby, potem na Rona i znowu na córkę, po czym zaproponował 
Ronowi więcej wina.
— Gaby mówiła, że myślisz o studiowaniu prawa — powiedział.
I to wszystko.
Potem, kiedy zostali na chwilę sami, Ron udał, że ociera czoło.
— To nawet nie było takie trudne. O wiele łatwiejsze, niż przypuszczałem.
Gaby wzruszyła ramionami.
— Ja również tak sądzę. — Nie była jednak pewna, co czuli Celinę i Tarik. 
Oczekiwała, a może miała nadzieję, że okażą więcej troski.
— Oni są cool — ciągnął Ron. — Trochę starsi, niż sądziłem.
— Byłam późnym dzieckiem. — Tysiące razy zastanawiała się, czy to czasem nie 
było wyjaśnieniem sytuacji — czy Celinę nie znalazła przypadkiem innego sposobu 
na posiadanie dziecka, bo coś było nie tak z Tarikiem. Czy to stanowiłoby jakąś 
różnicę? Nie wiedziała. Nigdy nie powiedziała o tym Ronowi. Nie widziała powodu, 
aby ktokolwiek poza nią o tym wiedział.
Trzy tygodnie w Paryżu minęły im niczym trzy dni. Gaby pokazała Ronowi zabytki, 
zabrała go do swoich ulubionych lokali, przedstawiła przyjaciołom z czasów 
amerykańskiej szkoły. (Denise nie było pośród nich — Gaby dowiedziała się ze 
zdziwieniem, że jej przyjaciółka poślubiła australijskiego producenta filmowego 
i przeprowadziła się do Sydney). Spędzali długie popołudnia w ulicznych 
kafejkach, noce na rozmowach i muzyce w bistrach.
274
Dopiero na dzień przed odlotem do Nowego Jorku Gaby przeprowadziła z matką 
poważną rozmowę. Ron i Tarik oglądali mecz piłki nożnej, Gaby z Celinę siedziały 
w kuchni. Celinę dotknęła ramienia Gaby.
— On wydaje mi się miłym młodym człowiekiem, kochanie — powiedziała. — Czy 
jesteś z nim szczęśliwa? Wydaje mi się, że jesteś.
— Jak dotąd wszystko jest w porządku. — Gaby nie potrafiła wymyślić niczego 
głębszego do powiedzenia.
— To dobrze. Chciałam tylko powiedzieć, że... — Celinę szukała słów — że nie 
zawsze, nie zawsze będzie ci łatwo, wiesz...
Gaby czekała. Czy to to? Czy Celinę teraz zamierzała wyjawić jej sekret, 
nieświadoma, że Gaby już wiedziała? Celinę jednak rozpłakała się tylko.
— Och, Gaby, tak chciałabym, żebyś mogła zostać odrobinę dłużej — rzekła.
— Wiem, maman, ale naprawdę to już nie potrwa długo — tylko do grudnia. I 
zakończenie studiów. Przyjedziesz ? papą, prawda? Obiecałaś, że przyjedziesz.
— Myślałam jednak, że to na wiosnę.
— Nie, nie pamiętasz? Kończę o semestr wcześniej — przez te wszystkie dodatkowe 
kursy, które zaliczyłam.
— Ach tak. Oczywiście. Teraz sobie przypominam. — Celinę rozpogodziła się. — 
Tak. Rzeczywiście, w grudniu.
— Pokażę ci Wielkie Jabłko. La Grandę Pomme.
Celinę roześmiała się. Nazajutrz na lotnisku płakała już niewiele.
— Do zobaczenia w grudniu, maman — pożegnała się Gaby. — Tym razem nie zapomnij!
Celinę wyglądała jak uczennica, która zapomniała odpowiedzi w klasie. A potem 
uśmiechnęła się.
— Grudzień, nie zapomnę.
275
V
Pt»vv"
i ????-
2Cru.i '*«4dci(li)muikrótką wizyt»-zrobi-
???????^'1
Izo «nicze
?md piędzie j
,_ :est? — Gaby ca __^ takim razie co to ,est.
^StOchV^^- -
t^;tak,kochanle.
:S^^-k0-"-Gaby't
|?<^?? ankzrob.t,cow,e ?^?5????????? ostrzeżeń, met Itować córkę, fz Z na 
którym pięk
Adiobmą bladego Łdmenaswo^rn^^^^
łOdinc dostaj ????????
fczość chwil by normalm?i pyta,ą ?umawiała zupeim ^ na przy
Łiów, o Rona, o p * świecie -
bebywalawswo^wtasy^^ ^
Łdala szczegółowe pole edn
bMeb1esklegowazonu_wazonul
fatów ani meb^atykupione(
hniata sobie — zon- makdziewc
Luego dnia, gdy byb^
W rozbił niebieski wazonzzapa(lnięc
Komec nastąpił ^zalz.ffinydesz
I Urnowego dnia, goyP to0mość,
[odzyskiwała, to traciła?> J^h:
".??, puls coraz słabszy- ? ???2 ? Wita się i spojrzała na baoy-
1 dniała radością- oWiedziała.
- Mój aniele'- — P
Celinę nie przyjechała na zakończenie studiów Gaby. Tarik przybył do Nowego 
Jorku sam.
— Nie chciałem ci zrobić przykrości — wyjaśnił. — Twoja matka również. Lecz 
ostatnio niezbyt dobrze się czuła. Lekarz powiedział, że nie sądzi, aby podróż 
była dla niej korzystna. Podzielam jego zdanie.
— Czy jest chora? Stało się coś złego?
— Nic, czym musiałabyś się zamartwiać, kochanie. Prawdopodobnie to tylko stres, 
taki okres w życiu. Sama wiesz.
— Jesteś pewien, że to wszystko?
— Wiesz, co mogłoby być miłe? Po ceremonii zakończenia studiów może 
poleciałabyś ze mną do domu z krótką wizytą? Tylko na parę dni. Ja funduję, 
oczywiście. Dobrze jej to zrobi.
Ron nie był uszczęśliwiony tym pomysłem. Załatwił im tydzień jazdy na nartach w 
Vermont w ramach prezentu z okazji ukończenia studiów.
— Będziemy mogli tam pojechać później.
— Już wysłałem zaliczkę. A poza tym później będę bardzo zajęty. — W końcu 
zdecydował się iść na studia prawnicze i pracował nad wysłaniem podań o 
przyjęcie.
— No cóż, ja muszę jechać.
— To po co mnie pytasz? Po prostu jedź.
Skończyło się na tym, że nie rozmawiali ze sobą przez jeden dzień — po raz 
pierwszy im się to przydarzyło.
W dzień po ceremonii Gaby odleciała z Tarikiem do Paryża. Ron pozostał w Nowym 
Jorku. Być może pojedzie do Yermont sam, jak powiedział żartem — w ten sposób 
zaliczka nie zmarnuje się. Gaby uważała, że to świetny pomysł. Miała poczucie, 
że nagłe poinformowanie go o podróży do Paryża było niesprawiedliwe, zwłaszcza 
że ojciec powiedział jej, iż choroba Celinę nie jest poważna.
W samolocie Tarik powiedział jej jednak coś zupełnie innego.
— Nie chciała się zgodzić, abym ci o tym mówił. Absolutnie sprzeciwiła się temu. 
Nie chciała, aby cokolwiek zepsuło twój wielki dzień. Ale nie jest z nią dobrze, 
kochanie.
276
— W takim razie co to jest? — Gaby całym sercem pragnęła tego nie słyszeć.
— Z początku rak płuc. Teraz i kręgosłupa. Wątroby. Wszystkiego.
— Och, papai Nie!
— Niestety, tak, kochanie.
— Czy nic nie można...
— Zrobiliśmy już wszystko... Gaby, tracimy ją.
Z Celinę zostało akurat tyle, by Gaby mogła rozpoznać w wyniszczonej, zasuszonej, 
starej kobiecie pod namiotem tlenowym swoją matkę. Tarik zrobił, co w jego mocy, 
by przygotować córkę, lecz żadne ostrzeżenie nie byłoby wystarczające. Śmierć 
nie była filmem, na którym piękna gwiazda umierała z odrobiną bladego makijażu i 
z każdym włoskiem ułożonym porządnie na swoim miejscu.
Celinę dostawała mocne środki uśmierzające tćl. Przez większość chwil była na 
wpół przytomna. Od czasu do czasu rozmawiała zupełnie normalnie, pytając córkę o 
zakończenie studiów, o Rona, o plany Gaby na przyszłość. Częściej jednak 
przebywała w swoim własnym świecie — któregoś popołudnia wydala szczegółowe 
polecenie Gaby, aby włożyła żółte kwiaty do niebieskiego wazonu. Nigdzie jednak 
nie było ani żółtych kwiatów, ani niebieskiego wazonu. I wówczas Gaby 
przypomniała sobie — żółte kwiaty kupione od ulicznego sprzedawcy pewnego dnia, 
gdy była małą dziewczynką. Kilka lat później kot rozbił niebieski wazon.
Koniec nastąpił wraz z zapadnięciem zmierzchu pewnego zimowego dnia, gdy padał 
zimny deszcz. Celinę na przemian to odzyskiwała, to traciła przytomność, oddech 
stawał się nierówny, puls coraz słabszy. Byli tam jej bracia i siostra. Nagle 
obudziła się i spojrzała na Gaby. Przez chwilę twarz kobiety pojaśniała radością.
— Mój aniele! — powiedziała. — Tak się cieszę, że cię
277
znalazłam. — A potem zamknęła oczy, zakrztusiła się lekko i umarła.
Gaby zdołała dodzwonić się do Rona do schroniska. Był zaszokowany i nie 
przestawał przepraszać za to, że z nią nie pojechał. To nie była jego wina, 
pocieszała go, nie wiedział o tym, ona nie wiedziała również. Uzgodnili, że nie 
było sensu, by przyjeżdżał do Paryża. Będzie czekał w Nowym Jorku. Poda mu swoje 
plany, jak tylko je będzie znała.
Odbyła się prosta msza pogrzebowa. Bracia i siostra zostali jeszcze jeden dzień, 
a potem rozjechali się w swoje strony. Tego wieczoru Gaby znalazła Tarika 
siedzącego samotnie przy kuchennym stole. Znajome pomieszczenie wydawało się 
okropnie puste.
— Przypuszczam, że poszukam czegoś innego — powiedział Tarik. — Kochałem to 
mieszkanie, ale teraz... — Spojrzał na zapadające ciemności. Położyła kojąco 
rękę na jego ramieniu.
— Usiądź, kochanie — powiedział. — Muszę ci coś powiedzieć. Być może to nie 
jest odpowiedni czas, ale widzisz... te słowa już dawno powinny paść.
Gaby odczuła lodowaty lęk. „O Boże, on mi teraz powie o tym romansie, o tym, że 
nie jest moim prawdziwym ojcem". Uspokoiła się.
— Nie sądzę, aby to miało jeszcze jakieś znaczenie — powiedziała cicho. — A ty?
Tarik spojrzał na nią dziwnie.
— No cóż, od ciebie, Gaby, zależy, czy to ma, czy nie ma znaczenia. Ja jednak 
jestem ci winny prawdę. Mam tylko nadzieję, że potrafisz mi wybaczyć, iż tak 
długo powstrzymywałem się od wyjawienia ci jej.
— To dotyczy mojego prawdziwego ojca, prawda? Tarik wpatrywał się w nią.
278
— Twego ojca? — Najwyraźniej nie spodziewał się, że ona już wiedziała.
— Słuchaj,papa, ja wiem, że maman miała romans. Wiem, że nie jestem twoją córką. 
Biologiczną córką. Ale tak jak powiedziałam, to już bez znaczenia.
Pokręcił głową. Pomyślała, że nigdy jeszcze nie widziała go takim smutnym, nawet 
przy łożu śmierci jej matki.
— Nie chodzi jedynie o twojego ojca, kochanie — rzekł wolno. — To dotyczy 
również i twojej prawdziwej matki.
Gaby poczuła, że ją zmroziło. Niemożliwe, czegoś tu brakowało, czegoś nie 
pojmowała.
— O czym ty mówisz?
— Nic ci nie jest? Wiem, że to szok. Pozwól, że ci podam wodę. — Wstał.
— Czy powiesz mi wreszcie, o czvm mówisz? Tarik opadł na krzesło.
— Twoja matka, Celinę, i ja okłamaliśmy cię, Gaby. Przez całe twoje życie 
kłamaliśmy. Usiłowaliśmy wmówić sobie, że to dla twojego dobra, dla twojej 
ochrony. Ale byliśmy również egoistami. Pokochaliśmy cię tak bardzo, że nie 
byliśmy w stanie cię oddać.
— Co to za kłamstwo? — spytała, nie ośmielając się oddychać.
Powiedział jej.
To był koszmar. Chciała się obudzić i stwierdzić, że minął.
— Proszę cię, nie znienawidź nas! — błagał Tarik. — A jeśli musisz nas 
nienawidzić, znienawidź mnie, bo Celinę kochała cię ponad własne życie. Myślę, 
że zmusiła się do pozostania przy życiu tylko po to, by móc raz jeszcze zobaczyć 
twoją twarz.
Gaby już nie było. Była gdzie indziej w pokoju, poza samą sobą, obserwując inną 
Gaby, jak uderza, słysząc, jak inna Gaby krzyczy:
— Ty kłamco! Mówisz, że mnie kochasz, a popatrz, co zro-
279
biłeś? Ukradłeś mi wszystko, moją tożsamość, moje imię! Ukradłeś mi mnie samą!
Krzyki zamieniły się w chrapliwy szloch. Gaby płakała nad sobą, nad matką, 
której nigdy nie znała, nad matką, która właśnie zmarła.
— Tak mi przykro — powiedział Tarik. — Tak przykro, Gaby, kochanie. Wiem, że 
nie mieliśmy racji. Ale nigdy nie zamierzaliśmy cię skrzywdzić. Nigdy.
Zamknęła oczy. Chciała zagłuszyć uczucia. Nie dopuścić ich do siebie.
— Zrobię, co tylko zechcesz — mówił Tarik. — Nawet jeśli już nigdy nie zechcesz 
mnie widywać, zrozumiem. Decyzję pozostawiam tobie. Zrobię wszystko, co zechcesz.
TCorfcZIAł 2
T>rv<si t>om
Kair i Aleksandria
??"?
Kiedy samolot Air ?????? krążył nad lotniskiem w Kairze, Gaby otworzyła 
sfatygowany magazyn muzyczny leżący na jej kolanach, wracając do artykułu, który 
przeczytała już z tuzin razy. „Ale jaka ona jest?" — zastanawiała się, 
przeglądając melodramatyczny opis życia Karimy Ahmad. „Jaka ona tak naprawdę 
jest?". Przyglądała się załączonej fotografii — ciemnowłosa kobieta o głębokich, 
niepokojących oczach i wyrazie stoickiej rezygnacji na twarzy. „Moja matka"
— pomyślała Gaby, wypróbowując jeszcze raz to pojęcie, ciągle usiłując dopasować 
tę obcą osobę do siebie samej
Od śmierci Celinę Gaby miała mieszane uczucia Żal smutek — te rozumiała, nie 
wyobrażała sobie dnia, w którym przestałaby płakać za Celinę. Było pośród nich 
również poczucie winy i wstyd za to, co sobie wyobrażała od powrotu z Maroka
— że Celinę była niewierną żoną, że urodziła dziecko nieznanego kochanka. No i 
naturalnie był w nich gniew__za to, że została porwana kobiecie, która 
najwyraźniej ją kochała, że została wychowana w kłamstwie, że... że... Och, 
czasami nie była nawet pewna, na kogo i za co się gniewała.
Tarik wyciągnął rękę i dotknął dłoni Gaby. Wszystko będzie dobrze, chciał przez 
to powiedzieć, by dodać otuchy zarówno córce, jak i sobie. Córce — nie potrafił 
przestać myśleć o Gaby w ten sposób, nawet jeśli teraz wiedziała, iż była 
dzieckiem dwojga innych osób, z których jedna cierpiała przez lata
281
z powodu jej utraty. Błagał Karimę o wybaczenie, kiedy powiedział, że Gaby żyje 
i chce ją zobaczyć. Ona jednak była zbyt oszołomiona, by zareagować. Chciała 
jedynie wiedzieć, kiedy znowu zobaczy swoją córkę. Być może nigdy nie będzie 
żadnego przebaczenia, jednakże może chociaż spróbuje wszystko naprawić.
Kiedy samolot dotknął pasa startowego, Gaby zacisnęła szczęki i dłonie.
— Courage, ma petite — mruknął Tarik. W odpowiedzi uśmiechnęła się słabo.
W parę minut później, kiedy ojciec i córka wyłonili się z samolotu, ujrzeli 
czekający na nich na lotnisku tłum. Wir kolorów — i gromadę wojskowych mundurów. 
„O Allahu" — pomyślał Tarik. Czyżby mieli go zaaresztować za uprowadzenie 
dziecka ukochanej przez Egipt Karawan?
Ale nie. Oto ona, Karima Ahmad, jej cudowna twarz promieniejąca z radości, ze 
łzami biegnąca, by objąć Gaby. Swoje zaginione dziecko. Tarik stanął na boku, 
czując się jak intruz — gorzej, jak łajdak — w tym rodzinnym zjednoczeniu.
— Moja córka, moje dziecko — szlochała Karima. — Moja kochana Nadia.
Ciało Gaby pod wpływem nieznanego uścisku znieruchomiało na dźwięk nowego 
imienia. Potem spojrzała w umęczone oczy i poczuła jakiś związek nie tylko z 
Karima, lecz również z własną przeszłością. Ta kobieta dała jej życie i teraz 
pragnęła coś jej oddać. Chciała wypowiedzieć słowo „matka". Jednakże nie mogła, 
jeszcze nie, nie tak prędko po śmierci Celinę. W jakimś sensie byłoby to 
nielojalne. Bez względu na to, co zrobili Tarik z Celinę, Gaby wiedziała, że 
zawsze ją kochali. Ujęła rękę Karimy i uścisnęła tak, jakby chciała powiedzieć: 
„Jestem tu już. Na resztę przyjdzie czas później".
Karima uśmiechnęła się przez łzy. Potem odwróciła się i skinęła w stronę 
starszego mężczyzny z bliznami na twarzy i czarną przepaską na oku — był 
najwidoczniej wysokiej rangi oficerem i tym, który przewodził tej delegacji.
282
— To mój dobry przyjaciel, Farid Hamza — powiedziała Karima. — Generał Hamza. 
Jeden z wielkich wojennych bohaterów Egiptu.
— Jestem tylko egipskim żołnierzem, panno Nadiu — powiedział Hamza z grzecznym 
ukłonem.
Przez chwilę Gaby zdawała się zmieszana. Imię „Nadia" nadal brzmiało obco w jej 
uszach. Karima zauwr>yła to.
— Nic nie szkodzi, dziecko — rzekła cicho. — Wszystko musi wydawać ci się 
bardzo dziwne. Jeśli wolisz, aby nazywano cię Gabrielie, to powiedz. A jeśli 
kiedykolwiek poczujesz się przy mnie nieswojo, też mi powiedz.
Tarik podziwiał opanowanie Karimy. Zastanawiał się, jak on zachowałby się na jej 
miejscu.
Hamza pomógł obu kobietom wsiąść do czarnego, służbowego samochodu. Tarik 
próbował pójść za nimi. Hamza wyciągnął rękę.
— Może pojedzie pan ze mną? — zaproponował. Mimo iż ton jego głosu był 
delikatny, jednak propozycja miała siłę rozkazu. Tarik bez urazy się dostosował. 
Doprowadził do połączenia matki z córką. Teraz usunie się na bok i pozwoli im 
odszukać się wzajemnie. Zorganizowano to tak, że on miał mieszkać w hotelu ?????, 
usytuowanym w sąsiedztwie domu Karimy, na wypadek gdyby Gaby go potrzebowała.
W zaciszu służbowego samochodu Karima patrzyła z uwielbieniem na swoje jedyne 
dziecko.
— Moja córka — odezwała się półgłosem. — Moja najdroższa córka. — W słowach 
tych zawierał się cały świat miłości.
— Przyzwyczajona jestem do Gabrielie — powiedziała Nadia cicho. — Nie sądzę, 
abym mogła to zmienić. Ale możesz nazywać mnie Nadią. Z czasem...
Karima przyciągnęła do siebie córkę i pocałowała ją w czubek głowy.
— Teraz już mogę umrzeć szczęśliwa — westchnęła.
283
Podróż do Aleksandrii zajęła około trzech godzin. Na werandzie domu Karimy 
czekał komitet powitalny złożony z jednej osoby — ojca Karimy. Owinięty kocem i 
spoczywający na wiklinowym fotelu, usłyszawszy, że Gaby z Karimą przyjechały, 
usiłował wstać.
— Nie, abi, nie! — zaprotestowała Karima. — Proszę, nie wysilaj się.
— Ale chcę ją zobaczyć! Chcę zobaczyć naszą Nadię — upierał się słabym i 
cienkim głosem.
— I zobaczysz ją. Oto ona, abi, twoja wnuczka, Nadia. — Karima zwróciła się do 
Gaby z wyrazem prośby w oczach: — Bądź uprzejma dla tego starego człowieka.
Gaby ujęła rękę Mustafy i ucałowała ją. Był to gest czci i szacunku, który 
zaobserwowała w trakcie podróży po arabskim świecie. Mustafa uśmiechnął się 
życzliwie i pogłaskał ją po głowie.
— Piękna — powiedział. — Tak jak twoja matka. — A potem zdawał się wyłączać, 
oczy zamykały się stopniowo, oddech stawał się coraz płytszy.
— Czy nic mu nie jest? — spytała Gaby.
— Jest po prostu zmęczony — wyjaśniła Karima. — Kilka miesięcy temu miał wylew. 
A kiedy usłyszał, że się odnalazłaś, chciał jechać ze mną na lotnisko. Udało mi 
się go przekonać, aby pozostał w domu. Upierał się jednak, że nie odpocznie, 
dopóki nie ujrzy cię na własne oczy.
Gaby spojrzała na starego mężczyznę. Jej dziadek. Potem zerknęła na Karimę, 
doszukując się rodzinnego podobieństwa. Karima roześmiała się.
— Zawsze wolałam moją matkę. Później pokażę ci jej zdjęcia, jak już coś zjesz.
Kiedy Gaby powiedziała, że nie jest głodna, Karima roześmiała się ponownie.
— A zatem potraktuj to jako zaproszenie do egipskiego stylu życia. Jedzenie 
jest tu czymś więcej niż tylko środkiem podtrzymywania życia. W ten sposób mówi 
się: „Witaj" i „Ko-
284
cham cię", a niekiedy: „Popatrz, jak dobrze się nam powodzi". Pozwól zatem, że 
powiem ci „witaj" i „kocham cię". Jeśli bowiem nic nie zjesz, gosposia pogniewa 
się na nas obie. Najpierw jednak pokażę ci dom.
Karima oprowadzała córkę pokój po pokoju, zatrzymując się wyczekująco od czasu 
do czasu. Gaby chwaliła prostą elegancję domu, który stworzyła Karima, pełne 
gracji linie antycznych, inkrustowanych mebli, ciepło mosiężnych tac i 
pojemników, urok surowej sztuki ludowej, która zdobiła bielone ściany.
Na koniec Karima zabrała ją do pokoju, który niegdyś należał do niej. Karima 
odnawiała go wielokrotnie, znacząc przejścia Nadii od małego dziecka do 
uczennicy i młodej kobiety — zawsze z zabobonną nadzieją, że jej dziecko jeszcze 
kiedyś tu zamieszka. Tam, gdzie niegdyś była kołyska, teraz stało podwójne łóżko 
z ręcznie rzeźbionym wezgłowiem i delikatnie haftowaną narzutą z egipskiej 
bawełny. Stała tam również dopasowana toaletka z lustrem inkrustowanym macicą 
perłową, miękkie krzesło, pokryte aplikacjami, biblioteczka wypełniona angielską 
klasyką, a na podłodze leżał perski kobierzec saruk.
— Śliczny pokój — stwierdziła Gaby.
— Cieszę się, że ci się podoba. Czy... czy pamiętasz coś z tego domu? Cokolwiek?
Gaby zmarszczyła brwi, koncentrując się. Chciała coś wymyślić, choćby tylko po 
to, by zrobić Karimie przyjemność.
— Nie wiem — odpowiedziała na koniec. — Ale czuję się tu... dobrze.
Karima skinęła głową, jakby zawsze było to jej intencją.
— To był dom, do którego przyszłam jako panna młoda. Munir i ja... byliśmy tacy 
szczęśliwi, kiedy się urodziłaś. — Westchnęła na wspomnienie zarówno szczęścia, 
jak i straty. — Potem Spyros mówił, że powinnam kupić coś większego i 
okazalszego. Omar, mój brat, zgadzał się z nim. Ja jednak nie byłam w stanie 
opuścić domu, w którym mieszkałaś z nami. A więc pozostałam tu. Mając nadzieję, 
że wrócisz. — Ta prosta deklaracja rozdzierała serce. Gaby ujęła Karimę za rękę.
285
— I wróciłam.
— ???. — Uśmiech Karimy był olśniewający. — Żałuję
tylko...
— Czego?
— Szkoda, że Munir nie może cię zobaczyć... On cię tak kochał. I Charles... 
Spodobałabyś się mu, jestem pewna.
Przerwa.
— Być może oni nas widzą — powiedziała Gaby. Nigdy nie była bardzo religijna, 
przynajmniej nie w typowy sposób. Jednakże wobec tej niezachwianej wiary Gaby 
była gotowa zgodzić się, że wszechświat obejmował coś więcej niż tylko to, co 
dało się zobaczyć, usłyszeć i dotknąć.
Po obfitym obiedzie, który został ledwie ruszony i odniesiony do kuchni, Gaby 
zadała pytanie, które najbardziej leżało jej na sercu.
— Czy opowiesz mi o moim ojcu? Tarik — mój drugi ojciec — powiedział mi, że on 
był Anglikiem.
— Tak, był. Na wpół Anglikiem, dokładniej mówiąc. Jego rodzice, a twoi 
dziadkowie, tak bardzo chcą cię spotkać. Pójdziemy tam jutro, jeśli będziesz na 
to gotowa. Opowiedzą ci o Charlesie wszystko, od czasu gdy był małym dzieckiem.
— Tak, chciałabym. Pragnę jednak usłyszeć, jakim ty go pamiętasz.
Historia, którą Karima opowiedziała, była tą, którą poprawiała w myślach od lat 
— patrząc wstecz, byli z Charlesem jak Romeo i Julia, kochankowie, którym nie 
sprzyjały gwiazdy, którym przeznaczona była tragedia. Sam temat był jednak stary 
— młoda dziewczyna, córka szofera, kochała przystojnego, młodego mężczyznę, syna 
bawełnianego paszy. Mówiła o ich przyjaźni, o obserwowaniu jego dorastania, o 
cudownym dniu, kiedy usłyszała: „Kocham cię".
Kiedy tak Karima opowiadała o Charlesie, lata zdawały się cofać i Gaby ujrzała w 
swej matce niewinne dziecko, które
286
uwielbiało złotego chłopca, będącego poza jej zasięgiem. Zrozumiała wówczas, że 
została poczęta z miłości. A także, że marzenie Karimy o życiu z Charlesem było 
prawdopodobnie od początku skazane na niepowodzenie. „Biedna Karima" — pomyślała 
Gaby, czując się bardziej jak rodzic niż dziecko.
— I wówczas co się stało? Kiedy zaszłaś w ciążę?
— Charles nigdy się o tym nie dowiedział.
— A jego rodzice? Oni w ogóle ci nie pomogli? Karima zaczęła wyjaśniać. Była 
córką służącego, a on był
synem wielkiego człowieka. A potem umilkła.
— To było już tak dawno. Nic nie ma już znaczenia. Munir był na tyle dobry, że 
się ze mną ożenił. A kiedy się urodziłaś, cieszył się, jakby był prawdziwym 
ojcem.
Gaby obudził dźwięk głosu matki — radosny i triumfalny, choć słowa, które 
śpiewała, były żałosne i smutne.
Gdzież jesteś, moje ukochane dziecię, Tęsknię za tobą tak bardzo, tak bardzo... 
Gdy zamknę oczy, widzę cię przed sobą. Żadna róża nie jest w stanie rozjaśnić 
mego domu, Żadna świeca rozproszyć w nim ciemności. Tak długo jak ty jesteś z 
dala ode mnie.
„To o mnie" — pomyślała Gaby. „Ona śpiewa o mnie". To ta pieśń o Nadii, o której 
słyszała. „Jakie to dziwne, że tyle ludzi wiedziało o mnie, cały Egipt, a ja nie 
wiedziałam, kim byłam". Zaczęła odczuwać budzący się w niej gniew, ale wówczas 
przypomniała sobie słowa Karimy: „To już teraz nie ma żadnego znaczenia". Jeśli 
Karima po takich cierpieniach potrafiła zapomnieć, może i ona zdoła dokonać tego 
samego.
Zamknęła oczy, rozkoszując się ciepłem słonecznych promieni na twarzy, zapachem 
jaśminu za oknem. O wiele bardziej egzotyczny koktajl zmysłowy niż to, do czego 
była przy-
287
zwyczajona w Paryżu, a jednak bardzo przyjemny i niezupełnie jej obcy.
Była tu zaledwie ponad jeden dzień, już jednak zdołała polubić i podziwiać 
Karimę. Jeśli zaś chodzi o miłość, Gaby była przekonana, że i ona kiedyś 
nadejdzie.
Tarik zadzwonił poprzedniego dnia wieczorem, by zapytać córkę, jak sobie dawała 
radę. Wspomniał, że złożył wizytę Au-stenom. Gaby wiedziała, że obawiał się tych 
odwiedzin, podobnie jak wiedziała, że musiał je odbyć.
— No i jak poszło? — spytała.
— Henry jest porządnym człowiekiem. Zrozumiał, że nie usiłowałem się tłumaczyć 
z tego, co zrobiłem, po prostu chciałem mu powiedzieć, jak do tego doszło, jak 
było tej potwornej nocy, kiedy cały Kair zdawał się stać w ogniu. Jak 
rozpaczliwie Celinę pragnęła dziecka. I jak wierzyliśmy, przynajmniej przez 
jakiś czas, że zostałaś porzucona lub osierocona i że prawdopodobnie ratowaliśmy 
ci życie. Wysłuchał uważnie, a potem stwierdził, że nie ma prawa osądzać 
kogokolwiek. Jestem mu za to wdzięczny. A ty, mapetite, jak sobie radzisz?
— Wszystko w porządku, papa. —? Mogłaby powiedzieć więcej, ale jakoś nie 
chciała dzielić się szczegółami swego przebywania z Karimą.
— Czy wiesz, jak długo zostaniesz tu, w Egipcie? — zapytał po chwili.
Już sobie zadała podobne pytanie i odpowiedź brzmiała — tak długo, jak to będzie 
konieczne. Nie chciała urazić Tarika, ale też nie chciała, aby wyobrażał sobie, 
że jej życie będzie się toczyć tak samo jak przedtem.
— Nie jestem pewna, jak długo tu pozostanę. Ale może przez jakiś czas. Jeśli 
więc musisz wracać do Paryża... — To nie wypadło dobrze, zorientowała się Gaby 
natychmiast. Słowa musiały zabrzmieć jak odprawa. Dodała zatem: — Potrzebny mi 
jest czas, papa. Muszę z nią pobyć. Co nie znaczy wcale, że ciebie nie kocham.
— Wiem, mapetite, wiem. I rozumiem.
288
OS
Kiedy później Gaby odbyła podobną rozmowę z Ronem, on nie był taki wyrozumiały.
— Co przez to rozumiesz, że nie wiesz, kiedy wrócisz? — domagał się wyjaśnienia.
— Całe moje życie zostało przewrócone do góry nogami — wyjaśniła. — A ty 
zdajesz się myśleć wyłącznie o sobie. Czyż nie możesz zrozumieć, że potrzeba mi 
czasu i miejsca na rozwiązanie wszystkiego?
— I nie jesteś nawet w stanie podać w przybliżeniu, jaki czas masz na myśli?
— Ja... nie, nie wiem — powiedziała cicho, nie godząc się na naciski.
— Wydaje mi się, że nie jesteś w pełni zaangażowana w nasz związek — przerwał w 
nadziei, być może, że temu zaprzeczy.
Odpowiedź Gaby brzmiała wymijająco:
— Powiedziałam ci, Ron, że chcę pobyć teraz trochę z moją. .. moją matką. I 
muszę uporządkować wszystko w głowie, zanim będę w stanie myśleć o czymkolwiek 
innym.
Kiedy odłożyli słuchawki, oboje byli źli i czuli się urażeni, a ich związek 
pozostał w zawieszeniu.
Gaby przygotowana była na to, że nie polubi Austenów. Mimo iż Karima w żaden 
sposób nie krytykowała ich, Gaby rozumiała, że w oczach tych państwa córka 
szofera nie była odpowiednią partią dla dziedzica. Jednakże kiedy Gaby spotkała 
Austenów, zobaczyła w nich nie tyle dwoje aroganckich snobów, których się 
spodziewała, ile dwoje siwowłosych ludzi, ciągle jeszcze przystojnych, a nawet 
wręcz dystyngowanych, wokół których unosiła się atmosfera smutku.
— Moja córka, Nadia — powiedziała z namaszczeniem Karima, a potem dodała: — 
Chociaż wychowana została jako Gabrielle.
Catherine pragnęła z całej mocy objąć tę piękną młodą
289
dziewczynę, która stała przed nią, choćby po to tylko, by poczuć w ramionach raz 
jeszcze cząstkę Charlesa. Powstrzymywało ją jednak poczucie norm towarzyskich. 
Była boleśnie świadoma, że nie ma prawa domagać się miłości tej młodej kobiety, 
że dano jej drugą szansę jedynie dzięki dobremu sercu Karimy.
— To twoi dziadkowie, Nadiu. Catherine i Henry Austen.
— Jak się masz, moja droga — powiedział Henry, ujmując dłoń Gaby. — Jestem taki 
szczęśliwy, że cię w końcu spotkałem.
— I ja również — powiedziała Catherine, łapiąc ją za drugą rękę.
Gaby otwarcie przyglądała się tej dwójce atrakcyjnych ludzi. Następni dziadkowie. 
Rodzice jej ojca. Jakżeż to wszystko dziwne. Nowa rodzina i nowa historia.
— Nie wiem... co mam powiedzieć — wyjąkała.
— To zupełnie zrozumiałe — przyszedł jej z pomocą Henry. — Sporo przeszłaś, jak 
na jeden raz. Daj sobie trochę czasu, moja droga. Może chciałabyś zobaczyć 
jakieś zdjęcia Charlesa? Rodzinne albumy czy coś takiego?
Gaby zgodziła się natychmiast i wkrótce zagłębiła się w masie fotografii i 
pamiątek. Kiedy dziewczyna zaczęła składać części przeszłości, Karima wyszła do 
ogrodu. Gaby oglądała fotografie Charlesa w jego wózeczku z Catherine i Henrym 
stojącymi przy nim dumnie, Charlesa w wieku sześciu lat jeżdżącego na swoim pony, 
Charlesa z kolegami na boisku sportowym. Charles siedzący na pięknej arabskiej 
klaczy. Na niektórych zdjęciach był poważny, na innych roześmiany — lecz oczy 
patrzące na nią z tych zdjęć były jej własnymi.
— Opowiedzcie mi o moim ojcu — poprosiła, powtarzając życzenie, z jakim 
zwróciła się już do Karimy. Historia, jaką opowiedzieli jej Austenowie, 
dotyczyła ukochanego i rozpieszczanego od urodzenia dziecka.
— A moja matka? Co o niej pamiętacie? Rozumiem, że tutaj wyrosła.
290
Catherine prędko spojrzała na Henry'ego, a potem uśmiechnęła się mało 
przekonująco.
— Była cudownym dzieckiem.
— I bardzo utalentowanym — dodał Henry. — Każdy, kto tu pracował, lubił jej 
śpiew. — Austenowie przez jakiś czas ciągnęli opowieść w tym stylu. A potem 
Henry przerwał nagle i powiedział: — Nie będę cię okłamywał, moja droga. Nie 
zawsze docenialiśmy twoją matkę. I nie zawsze byliśmy tacy dobrzy. Ale drogo za 
to zapłaciliśmy. Mam nadzieję, że będziemy mieli szansę być lepszymi w stosunku 
do ciebie.
Prosta uczciwość tych słów złagodziła powściągliwość Gaby.
— Tak — powiedziała. — Mam nadzieję, że wszystkim nam dana będzie druga szansa.
Karima wciągnęła nosem powietrze, kiedy wprowadzano ją z Gaby do salonu nowej 
willi Omara. Tak, czuła to — Omar palił haszysz i to nie tak dawno. Dzisiejszy 
dzień nie nadawał się jednak na wymówki. Nic nie powie, mając nadzieję, że Gaby 
niczego nie zauważy.
W chwilę później pojawił się Omar w bogato haftowanej galabii, z twarzą 
wykrzywioną uśmiechem.
— Ahlan wa sahlan — huknął. — Witaj w moim domu.
— Witaj, wuju — odpowiedziała Gaby, wstydliwie wymawiając to słowo.
— Drogie memu sercu dziecko, wniosłaś światło i szczęście w progi mego domu — 
oznajmił, obejmując ją ciepło i całując w oba policzki.
Pierwszym wrażeniem Gaby było, iż wuj wyglądał trochę jak Omar Sharif— ciemny, 
przystojny, lecz odrobinę rozpustny.
Wezwał służbę i zamówił coś do picia. Przyniesiono wybór importowanych szkockich 
whisky — ulubionych przez Omara — wraz z arakiem, różnego rodzaju napojami 
bezalkoholowymi i mrożoną butelkę z dobrego rocznika Veuve Cliquot.
291
Z wielką ceremonią otworzył butelkę szampana i napełnił trzy kieliszki.
— Aby uczcić ten szczęśliwy dzień — powiedział, wznosząc własny kieliszek do 
góry. — Za szczęście mojej siostry.
Potem pojawiły się tace z mezze — hummus bi tabini*, baba ghannoush**, foul 
muddamas***, sery, płaskie chlebki i pity, a na koniec tuzin małych potraw, 
których Gaby nie potrafiła rozpoznać.
— Nie jedz za dużo mezze — ostrzegła Gaby Karima. — Mój brat ma doskonałą 
kucharkę, a ona będzie zla, jeśli nie oddamy sprawiedliwości głównemu daniu.
Faktycznie. Kucharka Omara prześcignęła samą siebie i importowany marmurowy stół 
w jadalni zastawiony został górami pieczonych gołąbków, rozmaitych ryb, 
przeróżnych sałatek i tacami ryżu garnirowanego nasionkami pinii i migdałami.
W trakcie posiłku Omar był grzecznym gospodarzem, napełniającym i dokładającym 
na talerz siostry, a potem siostrzenicy, podsuwając najsmaczniejsze kawałki 
mięsa to jednej, to drugiej.
„Z całą pewnością wydaje się oddany mojej matce" — pomyślała Gaby. „Cieszę się, 
że miała go przy sobie i mogła na nim polegać przez te wszystkie lata". Kiedy 
wniesiono na stół wybór ciastek, pojawił się służący: — Telefon do pana. Niejaki 
Samir. Czy mam mu powiedzieć, że zadzwoni pan do niego później?
Omar wstał.
— Nie, nie. Przyjmę ten telefon. — Wyszedł do przyległego foyer i zaczął głośno 
mówić.
— Nie tłumacz mi się, Samirze. Wciągnąłem cię do interesu, który może przynieść 
miliony. Teraz oczekuję, że się wywią-
* Pasta z mielonej ciecierzycy z pastą z sezamu i sokiem z cytryny. ** Pasta z 
pieczonych bakłażanów zmieszana z pastą sezamową, jogurtem i sokiem z cytryny.
*** Potrawa z fasoli i ciecierzycy.
292
żesz ze swoich zobowiązań. — Przerwał. — Nie obrażaj nas obu tą żebraniną.
Karima stłumiła westchnięcie. Wiedziała wszystko o interesach Omara. Wydawało 
jej się, że im mniej treści zawierał dany projekt, tym więcej brat czynił wokół 
niego szumu. No cóż, jeśli to tak wyglądało, wkrótce znowu przyjdzie po 
pieniądze. Znowu. Nie po raz pierwszy już zastanawiała się, jakim sposobem jej 
brat zawsze potrafił wydawać więcej, niż miał.
Omar wrócił do gości zadowolony z samego siebie, jakby pragnął powiedzieć: 
„Zobacz, jakim ważnym jestem człowiekiem".
— Interesy — westchnął — to wymagająca kochanka.
— A na czym polega twoja praca, wujku? — Pytanie było niewinne, lecz wywołało 
cień gniewu w spojrzeniu, po którym nastąpił słaby uśmiech.
— Naturalnie nie jestem gwiazdorem, jak twoja matka, ale mam swoje małe 
projekty.
— Omar odniósł wielki sukces — wtrąciła Karima. Wiedziała, że ego jej brata 
zawsze potrzebowało pochlebstw, i bardzo pragnęła, aby to spotkanie przebiegło w 
dobrej atmosferze. A zatem kiedy zapytał, czy Gaby chciałaby zobaczyć jego nowy 
dom, Karima prędko odpowiedziała za nią:
— Tak, naturalnie, że chce.
Willa z widokiem na aleksandryjski port wybudowana została zgodnie z wymaganiami 
Omara we wdzięcznym, włoskim stylu. Wypełniona była jednak suto pozłacanymi 
kopiami francuskich mebli, toteż ogólne wrażenie było krzykliwe, a nawet wręcz 
wulgarne. Karima wiedziała jednak, że był dumny z tego miejsca, zwłaszcza że 
było większe i bardziej wyszukane niż jej własny dom. Usiłowała więc wskazać na 
bardziej atrakcyjne cechy willi — bujny ogród i piękny widok. Kiedy weszli do 
gabinetu Omara, dotknęła krzesła, które stało pośrodku pokoju.
— Należało do naszej matki — wyjaśniła. — Omar jej je podarował. Była z niego 
taka dumna.
Na wspomnienie matki wyraz twarzy Omara złagodniał.
293
— Żałuję, że nie miałam szansy jej spotkać — powiedziała Gaby.
— Była cudowną kobietą. Świętą — oznajmił Omar.
— Rodzice mego ojca również wydają mi się dobrymi ludźmi.
Wyraz twarzy Omara zmienił się natychmiast.
— Robi się już późno, bracie — wtrąciła szybko Karima, mając nadzieję, że 
zapobiegnie wybuchowi. — Wiem, że masz wiele spraw, a zatem my już wyjdziemy.
Oddychał ciężko w trakcie pożegnań. Burza jednak nie wybuchła.
— Co się stało? — spytała Gaby, kiedy wyszły na zewnątrz. Karima zastanawiała 
się przez minutę, nie chcąc powiedzieć
niczego złego na brata.
— Omar był bardzo opiekuńczy w latach naszego dzieciństwa. Uważał, że powinien 
się mną opiekować. Więc czasami on i twój ojciec nie lubili się.
Była piękną kobietą, niemal równie piękną jak jej matka. Miała jednak oczy 
tamtego Inglizi, wyraz jego twarzy, przypominając o hańbie jego siostry. I była 
bękartem, nawet jeśli ten stary głupiec Munir udawał, że była jego dzieckiem. 
Teraz wślizgnęła się w życie Karimy — no i w jego własne. W głębi serca Omar 
życzył sobie, aby się nigdy nie odnalazła.
Tygodnie, jakie minęły potem, wypełnione były nieustannym szeregiem zabaw, 
przyjęć i proszonych obiadów oraz przedstawień. Cały Egipt cieszył się, że 
odnalazła się córka Karawan. Nawet sam prezydent Naser ją powitał.
I choć Karima pragnęła zachować córkę dla siebie, równie mocno chciała, aby 
Nadia poznała kraj swoich narodzin i pokochała go — a może nawet pozostała w nim 
trochę.
Kiedy Gaby zwierzyła się, że chce zostać dziennikarką, Ka-
294
rima porwała ją do Kairu i przedstawiła groźnej Aminie Said, wydawcy czołowej 
gazety egipskiej.
— Moja córka jest wybitną reporterką — chwaliła się bezwstydnie. — A ponieważ 
jesteśmy starymi przyjaciółkami, może zgodziłaby się napisać dla ciebie jakieś 
artykuły.
Amina roześmiała się głośno.
— Jestem bardzo wdzięczna — powiedziała ochrypłym, niemal barytonowym głosem, 
zgrubiałym od tysięcy papierosów. Przez dłuższy czas przyglądała się Gaby. — No 
cóż, jeśli jest równie inteligentna jak piękna, przyjmę jej uprzejmość. — A 
zwracając się do Gaby, rzekła: —Jeśli dam ci dzisiaj zlecenie, dasz radę napisać 
artykuł za dwa tygodnie?
— Oczywiście — odparła Gaby bez wahania.
— To dobrze. Dam ci kontrowersyjny temat. Taki, który powinien wywołać pewne 
poruszenie.
— Z tego, co słyszę, zaczyna mi się to podobać — odparła Gaby, której 
przyjemność sprawiał błysk w oczach starszej kobiety.
— To jeszcze lepiej. Chcę, żebyś napisała coś na temat obecnego stanu prawa 
rodzinnego w Egipcie. Są pośród nas tacy — nazwano nas wariatami, heretykami, 
niewiernymi i jeszcze gorzej — którzy uważają, że kobiety nie są równoznaczne z 
dobytkiem materialnym i że powinny mieć prawa do dzieci i majątku, kiedy 
małżeństwo się rozpadnie. Chcę, żebyś przeprowadziła wywiad z kobietami, z 
którymi mężowie się rozwiedli, i abyś opowiedziała ich historie prostym, 
bezpośrednim językiem. Dam ci na początek parę kontaktów, a jeśli jesteś dobrą 
reporterką, resztę znajdziesz sama.
— Zrobię, co będę mogła.
Gaby podróżowała po całym Egipcie w poszukiwaniu kobiet, które chciałyby z nią 
porozmawiać. Niektóre czuły się tak zawstydzone z powodu swego odrzucenia, że 
nie chciały rozmawiać na temat ciężkiego położenia. Inne obawiały się ze-
295
msty ze strony rodzin byłych mężów, wiele z nich było tak przyzwyczajonych do 
życia w ukryciu, że odmawiały zwracania na siebie w jakikolwiek sposób uwagi. 
Gaby nie ustępowała. Obiecała, że ukryje tożsamość swoich rozmówczyń. I w końcu 
zdołała zaskarbić sobie zaufanie sześciu kobiet.
Artykuł, który napisała- mówił o kobietach, których życie zakończyło się wraz z 
małżeństwami, które potraciły dzieci, środki utrzymania, całą swoją tożsamość. 
Kobiety, których rodzinom powodziło się względnie dobrze, mogły spodziewać się, 
że będą opiekować się bratanicami i bratankami lub rodzicami w podeszłym wieku, 
w zamian za powszedni chleb. Innym nie poszczęściło się, gdyż zostały zmuszone 
do żebractwa lub jeszcze czegoś gorszego. Mimo to wszystkie ogarnęła jakaś 
rezygnacja — tak było zawsze i prawdopodobnie zawsze tak pozostanie.
I właśnie ta rezygnacja wzbudziła w Gaby gniew, dodając ognia jej artykułowi. 
Został podzielony na części i drukowano go trzy dni z rzędu. Czytano go 
powszechnie ze względu na sławę Karimy — i dyskutowano nad nim szeroko, ponieważ 
kwestionował głęboko zakorzenione i powszechnie przyjęte normy społeczne.
Spyros, niestrudzony plotkarz, wpadł po pierwszym odcinku, aby powiadomić 
kobiety o swojej reakcji.
— To chyba nie był dobry pomysł — powiedział, wymachując gazetą. — W egipskim 
społeczeństwie obecne są mocno konserwatywne elementy i nie sądzę, aby zapalne 
artykuły jak ten były dobre dla twojej kariery.
Karima nastroszyła się.
— Jestem dumna z pracy Nadii. Cokolwiek zrobi, będę ją popierała. Jeśli to 
sprawi, że owe konserwatywne elementy nie będą ze mnie zadowolone — wzruszyła 
ramionami — to trudno.
Spyros usiłował się trochę wycofać.
— Jeśli chodzi o mnie, uważam, że artykuł jest wyśmienity. Faktycznie dobrze 
napisany. Po prostu sądzę, że powinnaś
296
mieć świadomość, iż może to być źle postrzegane. Zwłaszcza że twoja córka nie 
jest Egipcjanką.
— Nie jest Egipcjanką? — Karima uniosła głos. — Dziecko z mojej krwi? Urodzone 
ze mnie w tym oto mieście? Jak możesz coś takiego mówić?
Spyros poddał się.
— Nie to miałem na myśli... Po prostu... Wybacz mi, jeśli cię obraziłem, Karimo. 
To po prostu — jak zawsze — troska o twoje dobro.
— Wybaczam ci, Spyros. I doceniam twoje obawy. Nie mam jednak zamiaru mówić 
mojej córce, co może, a czego nie może pisać.
Kiedy Spyros wyszedł, Karima zastanawiała się nad jego słowami. Uśmiechnęła się 
do siebie i postanowiła sprawdzić obawy Spyrosa. Wzięła gazetę do pokoju ojca. 
Odpoczywał spokojnie, lecz rozpogodził się natychmiast na widok Karimy.
— Chcę ci coś przeczytać, abi — powiedziała. — Artykuł, który napisała Nadia. 
Proszę, żebyś powiedział, co o nim sądzisz.
Stary mężczyzna słuchał uważnie, jak Karima czytała, mrugając od czasu do czasu 
oczyma. A kiedy skończyła, uśmiechnął się.
— Ona lubi mieszać w ulu, ta twoja córka, co?
— Być może — odparła Karima z uśmiechem.
— Jest dobrą dziewczyną. Tak jak i jej matka. Słodycz tego stwierdzenia ukłuła 
sumienie Karimy.
— Abi, ja nie jestem taka dobra. Jest coś, o czym nie wiesz, coś, o czym ci 
nigdy nie powiedziałam...
— Cicho — przerwał. — Nie ma nic do wyjaśniania. Nie chcę, żebyś wymawiała te 
słowa. Jesteś dobrą córką i matką, Karimo. Resztę Allah ci wybaczy i niech On 
zawsze będzie z tobą. — To rzekłszy, zamknął oczy i zapadł w drzemkę.
0#
297
Dwa dni później Mustafa zmarł, mając Karimę i Gaby u boku. Mimo iż Karima 
wyczuwała, że zaczął być znużony życiem i swoim niedołęstwem, opłakiwała go 
serdecznie. „Czyż zawsze miało już tak być?" •— zastanawiała się. Po każdym 
momencie radości następował kolejny smutek.
Zebrał się pokaźny tłum, aby odprowadzić jej ojca na miejsce ostatecznego 
spoczynku — przybyli nie tylko wielbiciele Karimy, lecz również ludzie, którzy 
znali i cenili Mustafę. Pośród nich był także Henry Austen, który trzymał się z 
daleka od Omara.
— Wiem, że twój brat mnie nie lubi — powiedział później Karimie. —Nie mógłbym 
jednak nie pożegnać się z moim starym przyjacielem, Mustafą. Czy źle zrobiłem, 
że przyszedłem?
— Nie — odrzekła. — Mój ojciec byłby zaszczycony, wiedząc, że pan był tutaj.
Mając świadomość, jak bardzo Karima kochała swego ojca, Henry usiłował ją 
pocieszyć.
— Wydaje mi się, że miłość Mustafy do ciebie sprawiła, iż trwał tu z nami 
dłużej, niż chciał. Bardzo się martwił po śmierci twego męża — często mówił mi o 
tragediach, które przeżyłaś. Kiedy jednak zwrócono ci córkę, wierzę, że poczuł, 
iż mógł poddać się woli Allaha.
„No proszę" — pomyślała. Nawet Henry mówił jej o tym, czego się obawiała: córka 
zwrócona, utracony ojciec. Triumf i tragedia — tak jak przepowiedziano.
m
?????? ?
???, sbzie sic coś ????
Egipt, październik 1973 roku
Egipt był w stanie wojny. Znowu. Tym razem jednak działo się coś nie do 
pomyślenia — Egipt wygrywał! „Alla-Sk> JS hu akbar!" — krzyczeli żołnierze 
lądowi, kiedy brali szturmem Kanał Sueski. „Bóg jest wielki!" — krzyczeli piloci, 
bombardując izraelskie pozycje na Synaju. W kraju panował nastrój euforii.
Przez kolejne dziesięciolecia debatowano potem nad tym, kto wystrzelił pierwszy. 
Prezydent Anwar Sadat nie przejmował się jednak tym zagadnieniem. Widział, jaką 
dużą cenę zapłacił Egipt za brak przygotowania do wojny sześciodniowej w 1967 
roku. Widział śmierć swego przyjaciela, Gamala Abd-elNasera, który umierał 
złamany po tylu haniebnych klęskach. 1 przyrzekł sobie i swemu krajowi — nigdy 
więcej.
Żądne pomszczenia upokorzenia z 1967 roku egipskie wojska walczyły zaciekle. W 
ciągu dwudziestu czterech godzin izraelski opór na Kanale został złamany. 
„Przedarliśmy się! Przedarliśmy się!" — wrzeszczały tłumy przed prezydencką 
rezydencją. Mit izraelskiej nie-zwyciężoności został obalony.
W kawiarni kairskiego Sheratonu Jake Farallon popijał poranną kawę z człowiekiem, 
którego uważał za kogoś z mundurowych. Ten był z Pentagonu i nazywał się Carson 
czy Carlson, czy jakoś tam, lecz niewiele różnił się od całych zastępów cywi-
299
lów, którzy przetoczyli się przed nim w czasie długiej kariery Jake'a.
— Dwie przesyłki zostały już wysłane — mówił cywil. — Czołgi, samoloty, rakiety, 
różnego rodzaju bomby rozprysko-we i wszelakie dobra z wielkiego, amerykańskiego 
magazynu. Powinny dotrzeć do el-Arish w ciągu jednego dnia.
— A zatem po cóż ci jestem potrzebny? — zapytał Jake. — Przeciwko takiej sile 
ognia Egipcjanie nie mają żadnych szans.
— Musimy się upewnić. Do diabła, nigdy nie sądziliśmy, że dotrą aż tak daleko. 
Myśleliśmy, że linia Bar Lev na Kanale była nie do zdobycia. Miała sto 
siedemdziesiąt siedem kilometrów długości, czternaście metrów wysokości, 
kosztowała dwieście trzydzieści osiem milionów dolarów...
— Aha — wtrącił Jake. — Jeden z moich rosyjskich kumpli powiedział mi, że na 
złamanie jej potrzeba byłoby atomowej bomby... To samo prawdopodobnie powiedział 
i Egipcjanom.
— Ale oni się przez nią przedarli, Farallon. I dlatego oddajemy cukierki 
wartości paru milionów dolarów. Izrael musi wygrać. Kropka. Byłeś tu dłużej niż 
jakikolwiek inny agent. Znasz ten kraj, ludzi. Chcemy, żebyś pomyślał, co 
moglibyśmy jeszcze zrobić, aby doprowadzić sprawę do prędkiego końca.
Jake popijał kawę, zwlekając, aby zyskać na czasie. Lubił Egipt i Egipcjan. 
Podziwiał śmiałość Anwara Sadata. I za parę lat zamierzał osiąść tu na 
emeryturze, kiedy zacznie mu spływać renta. Nie miał ochoty odegrać choćby i 
niewielkiej roli w ponownym wykiwaniu Egipcjan. W końcu się odezwał:
— Jak tylko okaże się, że Ameryka przybywa z pomocą, Sadat zacznie myśleć o 
zawieszeniu broni. On jest prawdziwym patriotą, lecz nie fanatykiem. Nie będzie 
wysyłać ludzi na rzeź w przegranej sprawie.
Cywil przytaknął, zastanawiając się, czy Farallon jest nadal taki sprytny jak 
niegdyś. Agent obijał się po Bliskim Wschodzie i Europie Wschodniej już bardzo 
długo. Niektórzy myśle-
300
li, że już nie żyje, a z całą pewnością wielu z jego kolegów już nie żyło.
— Już to wydedukowaliśmy. Ale chcemy to zakończyć prędko. Kraje arabskie 
przebąkują o embargu ropy, jeśli się nie wycofamy. A my się nie wycofamy, nie 
możemy. A zatem będą braki benzyny, niebotyczne ceny, długie kolejki przy 
pompach, wszystkie rzeczy, które działają na przeciętnego obywatela. 
Społeczeństwo jest już poruszone. Na tyle, by nawtykać swoim kongresmanom. Im 
szybciej zakończymy tę sprawę, tym szybciej będziemy w stanie znormalizować 
stosunki w tej części świata.
„Dureń" — pomyślał Jake, przebiegając palcami po swych stalowosrebrnych włosach. 
Czyż on nie pojmuje, że umrze i pochowają go, a stosunki nadal nie będą 
znormalizowane? Ameryka popełniła tu zbyt wiele błędów i roztrzaskała swój obraz 
Wielkiej Białej Nadziei dla Świata. Potrzeba czegoś więcej niż militarnej mocy i 
wojskowego sposobu myślenia, aby naprawić wyrządzone szkody.
— No cóż — powiedział wolno. — Rozumiem, że Egipt zwrócił się do Libii z prośbą 
o pomoc. Potrzebna im ropa, by zaspokoić braki z pól naftowych, które musieli 
zamknąć. Chcą, żeby Kaddafi pozwolił im korzystać z portu w Tobruku, w razie 
gdyby uderzono w Aleksandrię, i domagają się części zamiennych do swoich 
samolotów typu Mirage. Chodzą słuchy, że Kaddafi zgadza się na wszystko — ale 
jeszcze niczego nie dostarczył.
— Do czego zmierzasz?
— Kaddafi nadal jest wściekły na Sadata za to, że nie pozwolił mu zatopić QE2. 
Jeśli posłużycie się jakąś trzecią stroną, niewiele trzeba, aby zablokować 
Sadata, aż będzie po wszystkim. I mógłbyś prawdopodobnie wpłynąć na eskalację 
jego kampanii propagandowej przeciwko Egiptowi. Był naprawdę urażony, że Sadat 
nie powiedział mu, iż wypowiedział wojnę, więc kazał reporterom rządowym głosić, 
że Egipt nie ma szans, a egipscy żołnierze to tchórze, którzy poniosą klęskę po 
raz
301
czwarty. Jestem pewien, że przy odrobinie zachęty można by go rzeczywiście 
pogonić do roboty. Cywil roześmiał się i pokręcił głową.
— To dobre, Farallon, podoba mi się. Jeśli jeszcze wpadniesz na jakiś świetny 
pomysł, będę w ambasadzie do jutra.
„Nie" — pomyślał Jake. „Nic więcej ode mnie nie wyciągniesz".
— Proszę cię, wróć do domu, Gaby — błagał Tarik.
— Ja jestem w domu — przerwała łagodnie. — To jest teraz mój drugi dom, 
myślałam, że to rozumiesz.
__ Rozumiem, ma petite, rozumiem. Jesteś jednak pośrodku wojny i kto wie...
— Papa, właśnie z powodu wojny chcę tutaj być. To moja szansa, by napisać coś 
ważnego. Coś, o czym ludzie powinni przeczytać.
Tarik umilkł. Kiedy Gaby zachowywała się w ten sposób, wiedział, że nie potrafi 
zmienić jej postępowania. Mógł jedynie modlić się o bezpieczeństwo córki. 
Powiedział jej wobec tego, że ją kocha, i poprosił, by często dzwoniła, żeby go 
uspokoić.
Po odłożeniu słuchawki Gaby wróciła do artykułu, który właśnie pisała.
Pierwsza Dama udziela pierwszej pomocy. Już na drugi dzień po tym, jak prezydent 
Sadat otrzymał druzgocącą wiadomość, że jego młodszy brat, Atif, został 
zestrzelony nad Izraelem, Pierwsza Dama, zwana Urn al-Abtal — Matką Bohaterów, 
była z powrotem w szpitalach wojskowych. Jehan Sadat chodziła miedzy chorymi i 
rannymi, karmiąc młodych mężczyzn, którzy nie byli w stanie sami jeść, 
pocieszając zmęczonych bólem.
Stojąc u loża pewnego poważnie rannego, lecz trzymającego się życia młodego 
żołnierza, pani Sadat delikatnie pogłaskała go po czole, tak jak uczyniłaby to 
matka. Kiedy otworzył oczy i zobaczył Pierwszą Damę, wyszeptał:
302
— Matko, czy wiesz, że byłem pierwszym, który zatknął naszą flagę po wschodniej 
stronie Kanału? — A potem ujął rękę pani Sadat i ucałował ją.
Ze Izami w oczach Pierwsza Dama wzięła rękę żołnierza i złożyła na niej 
pocałunek.
— To twoją rękę należy całować, nie moją.
Gaby ciągnęła w podobnym stylu, opisując rolę, jaką pełniły egipskie kobiety — 
jej matka była pierwsza pośród nich — w wojennych zmaganiach. Artykuły były 
mocno stronnicze i nie stanowiły obiektywnych reportaży, jakich uczono ją pisać 
w Columbii, lecz Gaby nie przejmowała się tym. Kiedy podążała za Pierwszą Damą, 
gdy widziała, jak jej matka ryzykowała życie na froncie, coś poruszyło się w 
Gaby. Zaczynała kochać ten nowo odkryty kraj, tak jak pokochała swoją matkę. 
Obiektywne czy nie, artykuły Gaby były wybierane i publikowane zarówno w Europie, 
jak i w Egipcie. Przygotowała też parę kawałków dla telewizji, które 
transmitowano nawet we Francji.
Mimo to pragnęła iść dalej, poza kobiece artykuły, jakie obecnie pisała. 
Jednakże gdy tylko prosiła Aminę Said o jakieś zlecenie dotyczące bieżących 
wiadomości, redaktorka uśmiechała się jedynie i uciekała się do werbalnych 
uników.
— Czy twoja matka mówiła ci, że pracowałam kiedyś jako asystentka Hudy Sharawi? 
— Albo: — Czy wiesz o tym, że aby opublikować swoje pierwsze artykuły, musiałam 
pisać pod męskim imieniem, ponieważ nikt na świecie nie chciał wydrukować 
kobiecego felietonu?
„Cóż jednak oznaczały te autobiograficzne wstawki?" — zastanawiała się Gaby. 
Czyżby miała posługiwać się pseudonimem, jeśli chciała pisać o bieżących 
wiadomościach? A może powinna stworzyć sobie własne okazje?
Dzień po dniu Egipt odnosił zwycięstwo po zwycięstwie. W ciągu pierwszych trzech 
dni wojny izraelskie siły lotnicze
303
poniosły poważne straty. Potem Syria przyłączyła się do ataku, eliminując 
większość z izraelskich sił powietrznych na północy. Do czwartego dnia egipskie 
siły zniszczyły ponad sto dwadzieścia czołgów w głównej izraelskiej brygadzie 
pancernej. Zagraniczne biuro prasowe podało, że minister obrony, Mosze Da-jan, 
załamał się i płakał. Doszło do tego, co wydawało się niemożliwe — droga do Tel 
Awiwu stała otworem, gdyby Egipcjanie zdecydowali się posuwać do przodu.
Nagle jednak wiadomości z frontu uległy zmianie. Zaczęła wzrastać liczba 
egipskich rannych — i począł zmieniać się charakter tych obrażeń. W coraz 
większych ilościach posługiwano się nową i potworniejszą bronią. Stany 
Zjednoczone interweniowały, wnosząc do konfliktu nową, potężną technikę.
— Teraz — postanowiła Gaby. —Jeśli mam zostać prawdziwą dziennikarką, nadeszła 
na to pora.
— Jedź tam, gdzie toczy się akcja — powiedział Sean Mc-Court. Zapamiętała tę 
radę i teraz zamierzała z niej skorzystać. Nie mówiąc nikomu o swoich zamiarach, 
nawet matce, Gaby podjechała okazją do stacji karetek Czerwonego Półksiężyca. 
Ponieważ znana była całemu personelowi jako córka Karawan, z łatwością 
przekabaciła jednego z kierowców ambulansów, wielkiego wielbiciela Karimy — jak 
się potem okazało w rozmowie.
— Zlecono mi reportaż z frontu — skłamała. — Mój samochód się zepsuł parę 
kilometrów stąd i potrzebuję, żeby mnie ktoś podwiózł. Miałam nadzieję, że 
mogłabym pojechać z panem, kiedy pan będzie jechać po rannych.
Mężczyzna wydawał się przerażony.
— O nie, panienko, nie może pani tego zrobić. Na froncie jest bardzo 
niebezpiecznie. Nie puszczają tam żadnych cywilów. A zwłaszcza kobiet.
— Ależ ja nie jestem żadnym cywilem — tłumaczyła, usiłując nie stracić 
cierpliwości. — Jestem dziennikarką.
304
Kierowca ambulansu zdawał się niepewny siebie. Gaby rozumiała jego dylemat. Być 
może uwierzył, że była dziennikarką, może nawet czytał któreś z jej artykułów. 
Była jednak kobietą, a wojna nie jest sprawą kobiet. Gaby rozegrała swoją 
najlepszą kartę.
— Mam pozwolenie od generała Hamzy. — A dla pewności dodała: —Jest dobrym 
przyjacielem mojej matki.
— Ach! — Nazwisko Hamzy działało jak czary i godzinę później Gaby wraz z załogą 
ambulansu znalazła się w drodze do Kanału Sueskiego.
Przejechali jedynie niewielki dystans, kiedy zauważyła dwóch Egipcjan z kamerą 
filmową i wyposażeniem dźwiękowym. Stali na poboczu drogi obok starego i 
zepsutego dżipa.
— Stop! Zatrzymaj się, proszę. Zatrzymaj — błagała Gaby kierowcę ambulansu. A 
potem machnęła ręką na dwóch unieruchomionych Egipcjan, którzy wyglądali na 
dorosłych. — Wezmę was — powiedziała śmiało — pod warunkiem, że sfilmujecie coś 
dla mnie.
— La, la — zaprzeczyli prędko. Gaby westchnęła. Znowu ta kwestia kobiecości. 
Wobec tego ponownie powołała się na nazwisko Hamzy i jej matki, a potem 
wyciągnęła z kieszeni plik banknotów. Obaj mężczyźni spojrzeli po sobie, a potem 
zgodnie kiwnąwszy głowami, załadowali swój sprzęt na ambulans.
Droga, którą jechali, była rozorana i podziurawiona przez czołgi, łuski 
moździerzy, z każdym kilometrem jechali po coraz to świeższych wybojach. Wkrótce 
na horyzoncie pojawiły się kłęby dymu i niebo nabrało brudnego koloru.
Nad Kanałem panował chaos. Dźwięk pocisków był ogłuszający. Chmury kurzu i dymu 
utrudniały oddychanie. Wszędzie wokół siebie Gaby czuła gryzący zapach prochu, 
żelazawy smród krwi. Tam, gdzie nie tak dawno egipska armia wkroczyła w triumfie, 
teraz odbywał się jedynie odwrót.
— Ustawcie się tutaj — poleciła Gaby swojej wynajętej załodze, wskazując na 
strumień rannych i sprzętu płynący przez pośpiesznie wzniesiony pontonowy most. 
Potem zatrzy-
305
mała młodego rekruta, kuśtykającego przez most, wspomaganego przez drugiego, 
mniej poważnie rannego towarzysza. —. Gdzie znajdują się siły wroga? — spytała.
— Nie martw się, już tu idą — brzmiała odpowiedź.
W tym momencie zaledwie parę metrów dalej eksplodował artyleryjski pocisk. Gaby 
wzdrygnęła się, ale stała niewzruszona niczym skała. Kiedy następny pocisk 
wybuchnął jeszcze bliżej, wyraźnie widoczny w obiektywie, powiedziała do kamery:
— Toczy się bitwa. Kule i krew. Okaleczone ciała, skrócone żywoty. Zony i matki 
pozbawione mężów i dzieci. Niedawno ci młodzi ludzie triumfalnie przekraczali 
ten most. Teraz wycofują się, aby pogrzebać swych zabitych.
— Yallah, yallah! — popędzało Gaby dwóch Egipcjan, kiedy deszcz pocisków 
nasilił się. Rozpaczliwie chcieli uciekać, a Gaby była skłonna przyznać im rację. 
Kończąc więc prędko relację, dodała:
— Gabrielle Misry znad Kanału Sueskiego.
Nagle poczuła, że ktoś ją poklepał po ramieniu. Obróciła się — przed nią stał 
Sean McCourt, wysoki na ponad metr osiemdziesiąt, umazany sadzą, brudny, wymięty 
— lecz diabelsko pociągający. Ze swoimi aparatami fotograficznymi skrzyżowanymi 
na piersiach niczym meksykański bandolier, przypominał bohatera ze starego, 
wojennego filmu. Gaby poczuła, że się rumieni, i to nie z powodu upału.
— Wracaj do domu — powiedział przyjemnym głosem, bez żadnych wstępów. — Mogą 
cię tu zabić.
— A ty?
— Mnie nic nie będzie. — Uśmiechnął się. — Nigdy mi się nic nie dzieje. A teraz 
idź stąd. Wracaj do Kairu. Tam właśnie siedzą wszyscy dziennikarze.
— Ale dokąd ty idziesz?
— Tam. To tam są zdjęcia. Do zobaczenia — powiedział, ujmując ją za podbródek i 
odwracając się.
Przez krótką chwilę Gaby myślała, żeby za nim pójść, razem lub bez tej 
prowizorycznej ekipy filmowej. W tym jednak
306
momencie do miejsca, w którym stała, podjechał wojskowy dżip. Wyskoczył z niego 
młody kapitan.
— Gabrielle Misry?
— Tak.
— Pani pójdzie ze mną.
— A dlaczego? A co będzie, jeśli tego nie uczynię?
— Rozkaz generała Hamzy. Będzie pani musiała posłuchać.
Gaby nie ośmieliła się opierać. Wraz z dwoma Egipcjanami wgramoliła się do dżipa, 
który natychmiast ruszył. Odwróciła się akurat w momencie, by zobaczyć, jak Sean 
mozolnie kroczy po pontonowym moście w stronę huku dział.
Sojusznicy Egiptu zebrali się w jego obronie — prezydent Tito z Jugosławii 
wysłał sto czterdzieści czołgów. Prezydent Bumedien z Algierii sto pięćdziesiąt 
czołgów, szach Iranu wsparł go pięćdziesięcioma tysiącami ton ropy naftowej.
Wszystko to jednak nie dorównywało amerykańskim bombom rozpryskowym ani rakietom. 
Stojąc przed siłą militarną rządu Stanów Zjednoczonych, Anwar Sadat ogłosił 
zawieszenie broni.
— Jestem gotów walczyć z Izraelem niezależnie od tego, jak długo to będzie 
trwało — powiedział poplecznikom. — Ale nie ze Stanami Zjednoczonymi.
Minęła niedługa kadencja Gaby jako wojennego korespondenta. Ale kiedy krótki 
film Gaby dotarł do świata, dostała propozycje współpracy z Paryża, Londynu oraz 
trzech głównych stacji w Nowym Jorku.
Rorbri^ł 4
Początki i końce
Nowy Jork
5&$2 — Apartament gdzieś na West Side, z widokiem na ^?JtfSJfo park, jeśli to 
możliwe. I z tarasem. Dwie sypialnie — &? tWi poleciła Gaby pośrednikowi 
nieruchomości, jakiego zapewniała stacja telewizyjna. Pośrednik zastosował się 
do zaleceń i teraz Gaby posiadała pięciopokojowe mieszkanie we wspaniałym, 
przedwojennym budynku w Central Park West. Mieszkanie było wysokie na pięć i pół 
metra, miało cudowne, finezyjnie rzeźbione stiuki, staromodną kuchnię, która 
przypominała jej kuchnię Celinę, i balkon z widokiem na Central Park. Widok 
zapierał dech w piersiach i Gaby już wyobrażała sobie obserwowanie zmieniających 
się pór roku, niczym cudowny impresjonistyczny obraz.
Teraz przynajmniej miała przestrzeń, najcenniejszy towar na Manhattanie. Miejsce 
na meble, które ofiarował jej Tarik, te wszystkie cenne przedmioty, które 
kolekcjonowała Celinę i które tak kochała. Czyste, białe ściany, na których 
mogła powiesić swoją rosnącą kolekcję rodzinnych zdjęć — te, które wybłagała od 
Karimy i Austenów, oraz te, które przywiozła z Paryża. Znakomity parkiet, na 
którym mogła rozłożyć podarowane przez Karimę berberyjskie dywany. A po dodaniu 
kilku wybornych przedmiotów ściągniętych z miejscowych targów staroci i sklepów 
z antykami, ostateczny rezultat — nowojorczycy mogliby go nazwać eklektycznym — 
przyciągał oko, zapraszał i obiecywał wyjątkową wygodę.
308
Kiedy Tarik usłyszał, że chciała kupić apartament na Manhattanie, zaproponował 
pieniądze.
— Dopóki nie zaoszczędzisz sobie trochę tych telewizyjnych czeków — powiedział, 
wiedząc, jak bardzo ceniła sobie niezależność. — A potem będziesz mogła mi je 
zwrócić.
Karima uczyniła podobnie, używając niemal tych samych słów, podkreślając, ile 
przyjemności sprawi jej możliwość pomocy. W końcu Gaby przyjęła małe pożyczki od 
każdego z rodziców, bardziej, aby im sprawić przyjemność, niż z jakiejkolwiek 
potrzeby. Nowojorskie banki zawsze były gotowe proponować hipoteki klientom z 
wysokimi pensjami i doskonałymi widokami na przyszłość.
Teraz Gaby pragnęła pokazać swój nowy dom Karimie, podzielić się nim z matką. 
Przez tak wiele lat Karima była oszukiwana, teraz nadszedł czas, aby czerpała 
radość z posiadania córki.
Gdy tylko malarze skończyli pracę i meble znalazły się na miejscu, Gaby 
zadzwoniła do Egiptu.
— Już się ulokowałam, ummi — powiedziała, posługując się arabskim określeniem 
matki. Był to kompromis, jej sposób kochania Karimy przy zachowaniu w sercu 
pamięci o maman Celinę. Karima rozpłakała się, kiedy Gaby po raz pierwszy 
wypowiedziała to słowo.
— Już za tobą tęsknię — rzekła Karima ze smutkiem. — Jesteś tak daleko.
— Niezupełnie, ummi, skoro mogę wskoczyć do samolotu wieczorem i już na drugi 
dzień z tobą być. Obiecano mi w studiu częste zlecenia w Europie i na Bliskim 
Wschodzie. W rzeczy samej nalegałam na zrobienie specjalnego programu w Bejrucie. 
No wiesz, wpływ wojny na rodziny, a zwłaszcza na dzieci.
— Ya Allah, Nadiu, nie. Bejrut jest nadal bardzo niebezpieczny.
— Nie wierz we wszystko, co czytasz — odparowała Gaby, choć studio telewizyjne 
faktycznie opierało się jej prośbie
309
właśnie dlatego, że Bejrut był wysoce ryzykowny. — Z tego, co słyszę, 
zagraniczni korespondenci siedzą w hotelu St. George i całymi dniami popijają 
martini.
— Ale muszą przecież istnieć inne zagadnienia i inne miejsca na świecie.
Gaby usłyszała błagalny ton w głosie matki.
— Nie martw się, ummi. Jeszcze mi tego zlecenia nie powierzono. W istocie 
wszystko, nad czym obecnie pracuję, jest rutynowe i bardzo bezpieczne. Właśnie 
teraz ślęczę nad artykułem o parze rosyjskich uciekinierów — tancerzy z baletu 
Kirowa, o mężu i żonie. To dobry artykuł, wzbudzający zainteresowanie i w 
najmniejszym nawet stopniu nieryzykowny. A co ty teraz robisz?
— Ciężko pracuję. Gdyby to zależało od Spyrosa, śpiewałabym codziennie. — 
Karima roześmiała się. — Ten człowiek chce nawet, żebym śpiewała w Izraelu, 
możesz uwierzyć?
— No cóż. — Gaby zaniepokoiła się. Wyjazd do Izraela mógłby być dla jej matki 
niebezpieczny.
— Nie bój się. Powiedziałam Spyrosowi, że jak nie będzie wojny, to z 
przyjemnością pojadę. A do tego czasu będę się modlić o pokój.
— Cieszę się. Nie pytałam o wuja Omara. Jak się miewa?
— Twój wuj... jest taki jak zawsze. Choć wolałabym...
— Czy stało się coś złego? Czy on się źle czuje? Karima westchnęła.
— Nie, dobrze się czuje. Nie musisz się martwić. Ach, ya Nadia, tak chciałabym, 
żebyś tu była.
— No cóż, w zasadzie właśnie dlatego dzwonię. Mój nowy apartament ma piękny 
pokój gościnny z widokiem na Central Park. Chcę, żebyś przyjechała, ummi. Chcę 
ci pokazać Nowy Jork, tak jak ty pokazałaś mi Egipt. Przyjedziesz? Jak 
zakończysz swoje zobowiązania koncertowe?
— O tak, moja kochana dziewczyno, przyjadę, inshallah.
CS
310
Prawdę rzekłszy, nowa praca Gaby nie spełniała jej oczekiwań, choć nigdy w 
świecie nie skarżyłaby się matce. Owszem, jej pensja była bardzo wysoka, 
sześciocyfrowa z obietnicą o wiele większej. I owszem, nawet po tak krótkim 
pobycie Gaby w Nowym Jorku jej imię i twarz zaczynały być już dobrze znane — a 
przynajmniej na tyle znane, że sprzedawcy w delikatesach obsługiwali ją prędko, 
często ku konsternacji innych klientów, którzy czekali cierpliwie w kolejce.
Sama praca jednak nie była tym, czego się spodziewała. Jako nowo przybyłej 
dawano jej lekkie, typowe dla magazynów kawałki, które można było zamieścić w 
porannych wiadomościach. Rosyjscy tancerze baletowi byli jedyną rzeczywistą 
historią, jaką jej dano, najczęściej jednak rozmawiała z kobietami, które 
schudły ponad czterdzieści kilogramów, które utraciły mężów, przeżyły takie czy 
inne wstrząsy. Być może tego właśnie należało się spodziewać — nawet przez 
chwilę nie wyobrażała sobie, że dadzą jej najlepsze kąski przedstawiane przez 
reporterów weteranów. Miała jednak nadzieję robić reportaże mające jakieś 
znaczenie i głębię. Poza tym dotąd zawsze wyszukiwała i zdawała relację z 
własnych projektów, a tutaj niemal każdy kawałek wydawał się projektem całego 
komitetu — rozbierany był pod względem gramatycznym, redagowany, dyskutowany aż 
do znudzenia, zanim Gaby przedstawiła go na wizji.
Spodziewała się też takiej samej przyjacielskiej atmosfery, jakiej zaznała w 
„Spectatorze", albo przynajmniej jakiejś dorosłej jej wersji. Przywitały ją 
jednak pozbawione szczerości uśmiechy, ukazujące sporo zębów, lecz niewiele 
ciepła i powitania „na pokładzie". Gaby usiłowała być przyjazna w stosunku do 
wszystkich, lecz miała wrażenie, że stała się intruzem w jakimś prywatnym klubie, 
w którym nie była mile widziana.
Powiedziała sobie, że nie uzna tej chłodnej atmosfery jako przeznaczonej dla 
niej osobiście. Myślała, że to być może jest taki okres inicjacji. W końcu była 
„tą nową".
Zamiast koncentrować się na swoich uczuciach, ciężko pra-
311
cowała — wstawała o czwartej nad ranem, pośpieszna filiżanka kawy, taksówka do 
studia na makijaż, kolejny kubek kawy i ostateczny przegląd artykułu. Zazwyczaj 
była przed kamerą o siódmej trzydzieści, potem następowały konferencje i 
dyskusje nad bieżącymi sprawami. Mimo iż usiłowała zachować pozory normalnego 
trybu życia, jej wewnętrzny zegar był tak rozregulowany, że często wlokła się do 
łóżka o czwartej po południu, spała przez kilka godzin, by obudzić się głodna i 
rozkojarzona. Była to samotna egzystencja, jej „przyjaciółmi" byli dojeżdżający 
rano do pracy, którzy słuchali porannej audycji Mor-ning Show ze względu na 
sprawozdania z ruchu drogowego i krótkie wiadomości, prognozę pogody — albo być 
może, by usłyszeć dźwięk ludzkiego głosu łagodzącego samotność miejskiego życia.
Kiedy po paru miesiącach pracy jeden z reżyserów Gaby oznajmił decyzję przejścia 
na emeryturę, studio telewizyjne wydało na jego cześć pożegnalne przyjęcie w 
hotelu Four Sea-sons. Gaby miała nadzieję, że będzie to dobra sposobność 
zbliżenia się do swoich współpracowników, a może nawet przełamania lodów.
Z kieliszkiem wina w ręku chodziła pośród tłumu, szukając jakiejś znajomej 
twarzy. Kiedy spostrzegła Carly Bickers, jedną z niewielu kobiet na kierowniczym 
stanowisku, podeszła do tej młodej kobiety i przedstawiła się.
— Cześć, nazywam się Gabrielle Misry. Nigdy nie byłyśmy sobie formalnie 
przedstawione, ale ja...
— Wiem, kim jesteś — odpowiedziała zimno Carly. — Każdy to wie.
— Och! — Gaby poczuła, jakby uderzono ją w twarz.
— Jesteś tą, która zabrała pracę Harper Barrett.
— Nie rozumiem...
— Jakaś wielka szycha w redakcji uważała, że świetnie się prezentujesz przed 
kamerą. Myślał, że dodasz smaczku dujour, wobec tego Harper została zwolniona. 
Niedawno urodziła dziecko. A kiedy wróciła, nadal miała trochę nadwagi. Dali jej
312
miesiąc na zrzucenie tego. Jeden cholerny miesiąc. A potem ją wywalono i 
przyjęto ciebie. Wszyscy bardzo lubiliśmy Harper. Była dobra w swojej pracy i 
walczyła o to, by zatrudnić więcej kobiet w zespole. Nie miałabym mojej pracy, 
gdyby nie ona. Więc jeśli ci się wydaje, że możesz tak po prostu tu wejść i... 
No cóż, czeka cię coś zupełnie innego, dziewczyno.
— Ależ ja nigdy nie starałam się o pozycję Harper. — Gaby usiłowała się bronić. 
— Nic nie wiedziałam o jej zwolnieniu. Kiedy do mnie zadzwoniono, nie wspomniano 
o zwolnieniu kogoś innego.
Carly przewróciła oczyma.
— No, pewnie.
— Posłuchaj, przykro mi z powodu Harper. Jeśli to, co mówisz, jest prawdą...
— Naturalnie, że to prawda! Do cholery, nazywasz mnie kłamczucha? — Carly 
przyjęła ofensywną postawę.
— Nie, oczywiście, że nie. Mówię tylko... Mówię tylko, że nie miałam z tym nic 
wspólnego.
Carly odwróciła się i odeszła bez słowa. Teraz Gaby przynajmniej rozumiała, 
dlaczego była tak odizolowana i tak... niepopularna. Świadomość ta nie 
zmniejszyła poczucia osamotnienia.
Pomyślała nagle, żeby zadzwonić do Rona. Nie telefonowała do niego od czasu 
swego powrotu do Nowego Jorku. Jego brak zrozumienia dla pobytu Gaby w Egipcie, 
fakt, że potem do niej nie zadzwonił, sprawił, iż doszła do wniosku, że to, co 
ich łączyło, już się skończyło. Być może jednak myliła się. Z całą pewnością 
telefon w niczym nie zaszkodzi. Ku jej zdumieniu Ron był przyjazny. Nawet więcej 
— ciepły.
— Tak się cieszę, że zadzwoniłaś, dziecinko. Któregoś ranka, kiedy się 
szykowałem do pracy, zobaczyłem cię w telewizji. Wyglądałaś wspaniale. 
Powiedziałem sekretarce, żeby zdobyła twój numer, ale studio nie chciało go 
podać. Zamierzałem sam trochę pokopać, ale oto jesteś.
— Owszem, jestem.
313
— A zatem, czy chciałabyś, abyśmy się spotkali na kolacji? Gaby chciała.
— Ale w grę wchodzi wczesny wieczór. Muszę wstawać w środku nocy.
Ron zmienił się. I to bardzo. Nie było już studenckiego buntownika, na jego 
miejscu pojawił się mężczyzna, który śmiało mógłby pokazać się na okładce 
„Gentleman's Quarter-ly". Miał krótko przycięte włosy, w stylu, który — podobnie 
jak jego garnitur — był wyraźnie europejski. Niegdyś szorstki i niedogolony, 
teraz był gładki, zadbany i oczywiście dobrze prosperujący.
Rozejrzał się po mieszkaniu Gaby, kiwając głową z aprobatą.
— Ładnie. Wolę East Side, ale to miejsce jest zdecydowanie przyjemne.
— Tak się cieszę, że ci się podoba — odparła sucho. Nie wyczuł tonu.
— Zrobiłem wczesną rezerwację na drinki — powiedział. — I zarezerwowałem 
kolację w pobliżu. Odwiozę cię tu, zanim nadejdzie twoja pora na sen.
Przed budynkiem Gaby oczekiwał lincoln i szofer.
— Daleko zaszedłeś z garsoniery na 112 Ulicy — zauważyła.
— Aha. No cóż, to było dawno temu. Obydwoje jesteśmy dziś zupełnie innymi 
ludźmi.
Gaby przyznała mu rację. Ale czyżby oni też zaczęli się od siebie różnić?
Ron zabrał ją na drinka do Metropolitan Club, znajdującego się przy Fifth Avenue. 
Mimo iż ta prestiżowa, stara instytucja nie była w zasadzie w stylu Gaby, 
doceniła jednak grację i elegancję miejsca, piękne, drewniane boazerie, 
dyskretną, przyciszoną obsługę. Wolałaby, żeby Ron nie uważał za konieczne 
podkreślać, jak trudno jest zdobyć członkostwo i jakiego śmiałego pociągnięcia 
wymagało przyjęcie.
314
Po rundce drinków — pernod dla Gaby i sherry dla Rona — przeszli spacerkiem do 
Le Perigord, podczas gdy samochód Rona dyskretnie podążał za nimi. Mężczyzna z 
dbałością i precyzją zamówił obiad, a kiedy Gaby zażartowała, wspominając 
szybkie posiłki, jakimi żywili się w czasach Columbii, nie był tym ubawiony.
— Każdy musi dorosnąć, Gaby. Czekolada z orzechami wystarcza, gdy się ma 
dziewiętnaście lat. Jednakże jeśli człowiek prowadzi interesy z klientami, 
którzy inwestują miliony, ważne, aby się znać na jedzeniu, winie i podejmowaniu 
gości.
Ron opowiedział o swojej pracy w czołowej firmie maklerskiej, sypał anegdotami o 
niektórych słynnych klientach, lecz zdawał się bardziej zainteresowany jej pracą.
— Sądzę, że to szaleństwo narzekać na pracę, za którą tyle płacą — powiedziała. 
— Lecz wcale nie mam wrażenia, że to dziennikarstwo. Myślałam, że zatrudnili 
mnie, bo uważali, że jestem dobra. Albo przynajmniej potencjalnie dobra. A już 
na początku każą mi się zmienić.
— Zmienić ciebie, Gaby? — Uśmiechnął się i przez moment dostrzegła w nim 
dawnego Rona, buntownika, bojownika o słuszną sprawę.
— Najpierw uderzyli w moje nazwisko.
— Twoje nazwisko?
— Aha. Myślałam, że to coś w stylu: „Mizerni lubią jeść". No wiesz, już to 
prawie widziałam. Okazało się jednak, że podobno brzmi za bardzo etnicznie. 
Możesz to sobie wyobrazić? I zanim zdążyłam odmówić, powiedzieli, że powinnam 
zapuścić włosy, pozwolić, by wyrosły nieco dłuższe i wyglądały bardziej kobieco.
Tym razem Ron pokiwał głową ze zrozumieniem.
— No cóż, Gaby, mówią o opakowaniu. Jeśli jeszcze tego nie zauważyłaś, 
nowojorska telewizja jest o wiele bardziej wyrafinowana niż telewizja na Bliskim 
Wschodzie. Chcą, aby wszystko błyszczało i...
315
— ...i było jednorodne. Ron nie uśmiechnął się.
— Posłuchaj. Wybrałaś karierę. Pamiętaj o tym. Nie uważam, że powinnaś pozwolić 
im dyskryminować się w kwestiach dotyczących twego uposażenia — a mówiąc o tym, 
mogę cię skontaktować z dobrym agentem, jeśli go jeszcze nie masz. Jednak jeśli 
chodzi o detale, które uczynią cię bardziej interesującą i pożądaną w oczach 
widzów, o wymogi telewizyjnego studia, sądzę, że powinnaś...
— .. .podporządkować się wytyczonej przez partię linii.
— Aha.
Pomimo nowej, konserwatywnej postawy Rona Gaby spędziła dość przyjemnie czas. A 
kiedy przypomniała mu, że musi wstać o czwartej rano, natychmiast poprosił o 
rachunek.
Gdy lincoln podjechał pod jej budynek, Ron przysunął ją bliżej do siebie po 
cnotliwy pocałunek. Nie nalegał na więcej.
— Chciałbym się ponownie z tobą umówić. — Miało to charakter pytania.
— Nie mam nic przeciwko temu.
Gaby usiłowała skorzystać z porad Rona. Nie było sensu upierać się, jeśli 
chciała odnieść sukces w nowej pracy. Zapuściła włosy, kupiła kilka kostiumów o 
bardziej łagodnych, mniej sztywnych liniach. Jednakże współpraca przyniosła 
dziwne rezultaty. Zamiast lepszych zleceń, zaczęto ją wysyłać poza studio, by 
zdawała relacje z różnych ciekawych wydarzeń. Myślała, że niektóre były nawet 
dosyć sensowne, jak na przykład historia dziecka, które musiało żyć w 
plastikowej bańce, ponieważ nie funkcjonował jego układ odpornościowy. Większość 
z nich była jednak głupia, jeśli nie wręcz dziwaczna — o kobiecie, która 
upierała się, że odbyła osobiste spotkanie z pozaziemskimi stworzeniami, o 
doradcy uważającym, że domy poszczególnych ludzi były powodem problemów w ich 
wzajemnych stosunkach z bliskimi i tak dalej.
316
Gaby odczuwała zniechęcenie, lecz Ron zdawał się podchodzić do tego 
entuzjastycznie.
— Dają mnóstwo twoich zbliżeń, dziecinko, mnóstwo. Cóż może być lepszego?
Gaby potrafiłaby wymyślić wiele lepszych możliwości dziennikarskiej kariery. Jak 
jednak można by do nich doprowadzić? W końcu matka pokazała jej sposób.
Karima przyjechała do Nowego Jorku na początku grudnia. Stwierdzenie, że 
przyjechała, było jednak nieodpowiednie. Ona przeleciała przez miasto jak powiew 
świeżego powietrza. Wszystko było dla niej cudowne, wszystko piękne, nawet 
codzienne widoki, które Gaby uważała już za całkowicie naturalne.
Manhattan często olśniewał przybyszów, lecz przypuszczalnie najbardziej właśnie 
w grudniu, kiedy błyszczał od światełek i świątecznych dekoracji, wyzwalając 
energię i podniecenie.
Zapomniawszy o swoim zmęczeniu, Gaby spędzała każdą wolną minutę na pokazywaniu 
matce cudowności swego miasta, bawiąc się w nim jak nigdy przedtem. Podobnie jak 
tłumy turystów, zachwycały się wspaniałą choinką w Rockefeller Center, patrzyły, 
jak łyżwiarze ślizgali się i tańczyli na lodowisku będącym punktem orientacyjnym 
miasta. Gaby nigdy nie zadała sobie trudu, żeby samej pójść do Radio City, ale 
zabrała tam Karimę, żeby zobaczyła coroczny Christmas Spectacular wraz ze 
słynnymi Rockettes w ich wyzywających, obszytych futerkiem kostiumach.
Karima i Gaby przeciskały się po chodnikach pomiędzy Świętymi Mikołajami i 
sprzedawcami pieczonych kasztanów. Chodziły do sklepów — Macy's, Lord & Taylor's, 
Saks — błyszczących od świateł i dekoracji, pełnych towarów z całego świata. 
Zjadły kolację w Central Parku w Tavern-on-the Green. Twarz Karimy jaśniała, 
kiedy chłonęła zimową krainę czarów w samym środku ruchliwego, pędzącego miasta, 
oświetloną drobniutkimi, czarodziejskimi światełkami.
317
— Och, Nadiu, moje najdroższe dziecko — szepnęła. — Dziękuję ci za to, że 
pokazałaś mi tyle piękna.
Przez moment Gaby nie mogła nic powiedzieć. A potem uścisnęła matce rękę.
— Zasługujesz na piękne wakacje, ummi. I na wiele więcej. Karima roześmiała się.
— Uwierz mi, że musiałam posłużyć się całą moją siłą woli, aby doprowadzić do 
tych wakacji. Kiedy Spyros usłyszał, że jadę do Nowego Jorku, zaczął gdzieś 
wydzwaniać. Okazało się, że w Brooklynie jest duża arabska wspólnota, więc 
bardzo się podniecił i powiedział, że muszę tam urządzić koncert. „Nie"
— zaprotestowałam. „Nie i nie". Z początku nie chciał zrezygnować, ale w końcu 
przekonałam go. „Tym razem jest to wizyta wyłącznie dla mojej córki i nikogo 
innego" — zapowiedziałam. „Będę śpiewała następnym razem. Jeśli Nadia będzie 
uważała, że to dobry pomysł" — dodała wstydliwie.
— Nadia uważa, że to wyśmienity pomysł! Będę bardzo dumna, jeśli tu wystąpisz, 
ummi, bardzo, bardzo dumna.
W świątecznym duchu Gaby obsypała matkę podarunkami
— perfumami, pięknymi jedwabnymi szalami, które mogła nosić do swoich kostiumów, 
ogromnym pudełkiem smakowitych czekoladek Teuschera, oraz zafundowała jej dzień 
w salonie piękności Elizabeth Arden. I choć Karima protestowała: „Ya, Nadia, 
jeszcze nikt nigdy nie mył mi nóg", matka i córka pozwoliły sobie na pedikiur, a 
potem na manikiur, oczyszczanie twarzy i masaż.
— Rozpieszczasz mnie — powiedziała Karima, wzdychając, kiedy wróciły do domu. — 
Tyle dla mnie zrobiłaś.
— Chcę cię rozpieszczać...
— Żałuję, że sama nie mogę ci dogadzać, moja najdroższa Nadiu. Cóż jednak 
mogłabym ci dać, czego jeszcze nie masz?
— Tylko siebie samą. Tak dużo, ile tylko się da. Przyrzeknij mi to.
— Z całego serca.
318
Gaby zapaliła kłody w kominku i popijała z matką gorącą czekoladę, patrząc na 
trzaskający ogień.
— No więc, moje drogie dziecko — spytała Karima — czy jesteś szczęśliwa w tym 
pięknym mieście?
Gaby zaczęła zastanawiać się nad łatwą odpowiedzią. A potem postanowiła pozwolić 
sobie na upojenie się luksusem matczynej miłości.
— Przeważnie jestem tu samotna — odparła. — Moi koledzy są na mnie oburzeni — 
wygląda bowiem na to, że zastąpiłam kogoś, kogo kochali i podziwiali. A moja 
praca, no cóż, często jest po prostu głupia.
Karima słuchała uważnie.
— No cóż — powiedziała w końcu. —Jeśli lubisz robić reportaże z głupich 
historii, to dlaczego nie zrobisz czegoś o nas obu?
— Och, nie mogłabym... — zaczęła Gaby. A potem umilkła. Czemu nie? Poza 
arabskimi społecznościami Karima nie była w Stanach Zjednoczonych znana. 
Jednakże jej historia, ich historia, była z pewnością równie interesująca jak 
każda z tych, które Gaby codziennie redagowała.
Już następnego dnia zwróciła się z tym pomysłem do swego naczelnego reżysera. 
Mówiła zdecydowanie i przekonująco.
— To dobra historia, Jim. Wzbudzi zainteresowanie. Triumf nad tragedią. I 
wszystko, co lubisz.
Okazało się, że nie potrzeba było wielu perswazji, zwłaszcza kiedy Gaby pokazała 
reżyserowi zdjęcie Karimy. Jim Coburn, podobnie jak wielu innych dyrektorów 
telewizyjnych, zauważał rosnącą popularność „telewizyjnych spowiedzi". Reportaż 
Gaby zawierał romans, tragedię i szczęśliwy koniec — same atutowe elementy. Po 
paru przepychankach tam i z powrotem: kto będzie decydować, co w końcu zostanie 
nadane, ustalono, że Gaby mogła nagrać dziesięciominutowy odcinek i że dadzą jej 
prawo decyzji co do ostatecznych cięć.
Kiedy przygotowywała się do nagrań, pomyślała, że czynienie z własnej matki 
„tematu" może się okazać niezręczne. Kari-
319
ma jednak wszystko jej ułatwiła. Była otwarta, nieskrępowana, dla dobra córki 
była gotowa odpowiedzieć na każde pytanie, powiedzieć wszystko z wyjątkiem 
jednego. Nie chciała oznajmiać światu, że Nadia nie była dzieckiem Munira. Nie 
mogła okryć hańbą jego pamięci, czyniąc z niego przedmiot współczucia czy 
pogardy. Gaby zgodziła się — nie było potrzeby wracać do każdego szczegółu 
cierpienia jej matki.
W trakcie filmowania Karima zachowywała się swobodnie, jak urodzona aktorka. 
Wzruszająco opowiedziała o swej miłości do Nadii, o potwornym pożarze, który 
pochłonął i jej dziecko, i męża. Jej angielszczyzna cechowała się ciężkim 
akcentem i nie zawsze była płynna, jednakże kiedy potykała się, szukając 
odpowiedniego wyrazu lub zwrotu dla oddania najskrytszych uczuć, opowieść 
stawała się tym bardziej wzruszająca. Mówiła o latach rozłąki, o chwilach, kiedy 
wręcz „widziała" swe dziecko, o pewności co do tego, że Nadia żyje. A kiedy 
mówiła o odnalezieniu córki, twarz jej rozpromieniła się. Gdy skończyła, w 
studio nastała cisza, której nie przerwano nawet w chwili, gdy reżyser 
zasygnalizował cięcie. Gaby wiedziała, że wreszcie zrobiła prawdziwy wywiad. 
Sięgnęła po dłoń matki i uścisnęła ją. Łzy w jej oczach sprawiły, że słowa stały 
się zbędne.
Mimo że odcinek nadano wcześnie rano, wzbudził znaczne zainteresowanie. Liczba 
telefonów do centrali telewizyjnej wzrosła o ponad trzydzieści procent. Reakcja 
była zazwyczaj pozytywna, zarówno wobec tej historii, jak i samej Gaby. Wśród 
nich był jeden telefon, który Gaby odebrała osobiście.
— Mówi Sean McCourt —- przedstawił się krzepki baryton. Gaby zaniemówiła.
— Ładna historia — ciągnął. — Zazwyczaj nie interesują mnie wiadomości, ale 
twoje sprawiły, że zadzwoniłem do mojej
matki.
— Dziękuję... bardzo ci dziękuję. To miło, że dzwonisz.
— W porządku, Gaby. Pamiętam, jak to jest, kiedy człowiek zaczyna. Poklepanie 
po plecach może znaczyć bardzo wiele, a ty na to zasłużyłaś.
320
Gaby wyobraziła sobie morskozielone oczy, zmierzwione, czarne włosy i szatański 
uśmiech.
— Gdzie jesteś? — spytała, zbierając się na odwagę, by go zaprosić na drinka.
— Na lotnisku Kennedy'ego. Właśnie zapowiedziano mój samolot. A zatem zobaczymy 
się, kiedy się zobaczymy. Trzymaj się z dala od ognia moździerzy. — I już go nie 
było.
„Do diabła" — pomyślała. „Któregoś dnia znowu się z nim zobaczę, a wtedy nie 
pozwolę mu uciec tak prędko".
W studiu nastała wyczuwalna odwilż. Teraz Gaby nie była już jedynie uzurpatorką 
pozycji Harper Barrett — stała się tą przerażoną, małą dziewczynką, która 
zgubiła matkę w tragicznym pożarze.
— Dziękuję ci — powiedziała Karimie. — Dziękuję za to, że wiedziałaś, co było 
mi potrzebne, i że mi to dałaś.
„New York Times" podchwycił historię Karimy i sam przeprowadził z nią wywiad. 
Artykuł zawierał wypowiedzi mieszkańców Atlantic Avenue w Brooklynie i 
sklepikarzy, którzy zawsze wystawiali płyty Karimy w witrynach sklepów.
— Jesteśmy dumni z naszej Karawan — mówili. — Kochamy naszego Słowika.
Pożegnanie było bolesne, smutek łagodziły jedynie wzajemne obietnice kolejnych 
odwiedzin. Gaby nie spodziewała się jednak pustki, jaką wyjazd Karimy uczynił w 
jej życiu. Matka przebywała w Nowym Jorku zaledwie przez kilka tygodni, a mimo 
to córka spostrzegła, że tęskni za głosem Karimy, zapachem jedzenia, które 
szykowała w rzadko używanej kuchni, bukietami kwiatów, jakie ustawiała w każdym 
pokoju, ciepłymi, pełnymi miłości gestami, które czyniła codziennie.
Przypuszczalnie właśnie tęsknota za matką sprawiła, że przyjęła zaproszenie Rona 
na spędzenie weekendu w Westport.
321
— Moi starzy organizują małe spotkanie w sobotę wieczór i poprosili, żebym 
przyjechał. Ze swoją sympatią — dodał.
Mimo że Gaby nie lubiła zabaw, wyobraziła sobie wiejską scenerię, ludzi 
zebranych wokół kominka, sympatyczną i ciepłą atmosferę. Wobec tego zgodziła się.
Dom Gillmana był przerobionym budynkiem folwarcznym, wyposażonym we wszelkie 
nowoczesne udogodnienia. Wnętrze wykonano w stylu, który nosił znamiona dobrze 
znanego na Manhattanie dekoratora wnętrz — i choć rezultat był przyjemny dla oka, 
dom nie zapraszał do odprężenia się. Już sama jego perfekcja sprawiała, iż Gaby 
obawiała się, że mogłaby zadrapać jakąś powierzchnię lub przez nieostrożność 
uszkodzić jakiś delikatny antyk.
Rodzice Rona przywitali ją entuzjastycznie, najwidoczniej jej obecna sława 
wygładziła wszelkie niedoskonałości, jakie niegdyś w niej widzieli. Gaby 
założyła, że dostanie oddzielny pokój, jasno dała Ronowi do zrozumienia, że nie 
była gotowa na podjęcie seksualnego związku, a on powiedział, że nie ma 
pośpiechu. Przyznano jej jasny i przestronny pokój gościnny na trzecim piętrze, 
umeblowany dziewiętnastowiecznymi antykami, z cudowną, starą łazienką z dużą 
wanną na nogach w kształcie lwich łap. Po podróży z miasta Gaby powoli 
przygotowywała się na zabawę, rozkoszując się niemal przez godzinę ciepłą, 
pachnącą kąpielą.
Ubrała się starannie w czarne, kaszmirowe spodnie, zamszowe kozaczki do kostek i 
długą, kaszmirową, czarną tunikę, dodając ciężki, srebrny naszyjnik dla ozdoby. 
Ponieważ była to jedynie „wiejska" zabawa, Gaby przypudrowała tylko lekko twarz, 
zanim nałożyła szminkę i swój zwyczajny, ciemny makijaż.
Nie zdawała sobie z tego sprawy, choć wkrótce to odkryła, że była jedną z 
głównych atrakcji imprezy. Każdy, kto przyszedł, przedstawiany był Gabrielle 
Misry z programu Good
322
Horning. „No wiecie, jest przyjaciółką Rona". „No cóż" —pomyślała. „Zbliżenia 
nie tylko wymazują wszelkie niedociągnięcia, ale również czynią z ciebie obiekt 
godny pożądania".
Nie przeszkadzało jej to. Ogień w kominku był ciepły, jedzenie dobre, a wino 
wyśmienite.
— Wiodą przyjemny styl życia, nie sądzisz? — spytał Ron, napełniając jej 
kieliszek. Spostrzeżenie to brzmiało dziwnie w jego ustach. Czyżby zupełnie 
zapomniał o swoim żarliwym potępianiu establishmentu?
— Mieszka tu wielu ludzi ze świata sztuki i mediów — ciągnął. — Paul Newman z 
rodziną mieszka parę kilometrów dalej. Kilku dyrektorów z twojej telewizji 
również. Naturalnie uważam, że najlepsze jest rozwiązanie moich rodziców — 
pamiętasz? — ładny apartament w mieście, ale prawdziwy dom na wsi. I jakieś 
schronienie na zimę, gdzieś w cieplejszym klimacie. Nadal mają tuż nad oceanem 
mieszkanie w Palm Beach, które nie wymaga wielkich nakładów. W rzeczy samej 
byliby tam już dzisiaj, gdyby nie to, że tato miał jakieś interesy w mieście. — 
Przerwał. — No więc, co ty o tym sądzisz, Gaby?
Pytanie zaskoczyło ją.
— Nigdy nie zastanawiałam się nad stylem życia — odpowiedziała. — Mam pełne 
ręce roboty, usiłując utrzymać w porządku jedno mieszkanie.
— Naturalnie rzecz w tym, aby utrzymywać dobrą i kompetentną pomoc. Nie 
rozumiem, dlaczego nie masz gosposi.
— Przypuszczam, że nie jest mi potrzebna. Raz w tygodniu korzystam z usług 
sprzątaczek i to wydaje się wystarczające. „Chwileczkę" — pomyślała. „Dlaczego 
ja mu się tłumaczę?". Położyła kres tej rozmowie, przepraszając, że musi 
przypudrować nos.
W oczach Rona przerwa ta zdawała się jedynie antraktem. Nazajutrz po obiedzie 
ponownie podjął temat uroków życia na wsi, nieodzownych składników doskonałego 
stylu życia. Tak jakby chciał powiedzieć: „Wszystko to mogłoby być twoje". Można 
by te słowa odczytać jako obietnicę, lecz Gaby wyda-
323
wały się raczej zagrożeniem. Był miłym facetem, przyznała, lecz nie dla niej. 
Ron Gillman, którego podziwiała w college'u, zmienił się w kogoś obcego w bardzo 
dobrze skrojonym, włoskim garniturze.
Zanim odjechali z powrotem do miasta, Gaby była pewna, że łączyć ich mogła 
jedynie przyjaźń.
Pozytywne następstwa wywiadu z Karimą trwały i programy Gaby zaczynały być coraz 
bardziej treściwe i rozległe tematycznie. Kiedy zmarła Um Kalthum, Gaby została 
wysłana do Kairu, aby przygotować reportaż z jej pogrzebu. Była przekonana, że 
spotka tam Seana McCourta. Zaplanowała tuziny strategii na nawiązanie z nim 
rozmowy. Jednocześnie, kiedy przeszukała szeregi zagranicznych biur prasowych, 
Seana pośród nich nie było. Zapytała któregoś z fotografów, gdzie mógłby być, 
lecz nikt nie potrafił odpowiedzieć jej z pewnością.
— Słyszałem, że jest w Irlandii — poinformował któryś z nich. — Nie wiem, czy 
to praca, czy coś osobistego.
W dniu, w którym złożono do grobu najwybitniejszą gwiazdę Egiptu, cały Kair 
pokrył się żałobą. Zamknięto przedsiębiorstwa, urzędy państwowe, ulice zamieniły 
się w morze czerni i w całym mieście słychać było odgłosy płaczu. Kiedy wóz 
wiozący ciało Um Kalthum dostał się na cmentarz, tysięczne tłumy zaczęły 
napierać do przodu, usiłując zobaczyć ją i dotknąć po raz ostatni.
Za przedstawicielami rządu i członkami rodziny śpiewaczki szła Gaby wraz z matką.
— Właściwie nie znałam jej zbyt dobrze — stwierdziła Karima. — A mimo to czułam, 
że jest moją drogą przyjaciółką. Była bliska całemu Egiptowi. Była... — 
Przerwała, szloch ścisnął jej gardło.
— Rozumiem — powiedziała cicho Gaby, pamiętając zamach na Johna Kennedy'ego; 
wrażenie, że zakończyło się coś ważnego.
324
— Wydaje mi się, że przepowiednia wróżki znowu się sprawdza — powiedziała. — 
Smutek z powodu śmierci przyjaciółki. Radość, że tu jesteś.
— Nie — powiedziała Gaby. — Nie chcę tego słuchać. Doznałaś już dostatecznie 
dużo smutków, ummi. Od teraz należy ci się sama radość.
— Wszystko jest wolą Allaha.
Po powrocie do Nowego Jorku Gaby podskoczyła o oczko wyżej w hierarchii 
telewizyjnego studia. Mieli wolne miejsce w magazynie wiadomości o osiemnastej. 
Zaproponowano je Gaby. Więcej pieniędzy, więcej oglądalności.
Została rezydującym „ekspertem" od Bliskiego Wschodu. Kiedy dokonano próby 
zamachu na siostrę szacha Iranu w południowej Francji, wysłano tam Gaby, aby 
przeprowadziła wywiad z księżniczką. A gdy Jehan Sadat odwiedziła Nowy Jork, 
reportaż przyznano Gaby. „W porządku" — pomyślała. „Idę do przodu".
Czas mijał teraz prędko i była coraz bardziej zajęta, miała własny zespół i 
sekretarkę. Rezerwowała czas na regularne wizyty u matki i u Tarika, choć 
zazwyczaj wciskała je pomiędzy wywiadami, telefonami, umówionymi spotkaniami.
— Nie mam czasu na normalne życie towarzyskie — mówiła rodzicom w ramach 
przeprosin. — Ale będę go miała, jak tylko odpowiednio ustawię się zawodowo. 
Wówczas znajdę sposób na zwolnienie tempa.
— A co z domem i rodziną? — zapytał Tarik z rosnącym niepokojem.
— Czy nie chcesz mieć domu i rodziny? — dociekała Karima. — Nie myślisz chyba 
jedynie o karierze?
Gaby kwitowała te pytania żartami.
— Kiedyś uważałeś, że żaden śmiertelnik nie jest dostatecznie dobry dla twojej 
córki — dokuczała Tarikowi.
— Gdybyś widziała mężczyzn, z jakimi umawiałam się
325
ostatnio, zrozumiałabyś, dlaczego jeszcze jestem niezamężna — powiedziała matce.
— Bądź otwarta, moja najdroższa dziewczyno — radziła Karima. — A wówczas kiedy 
spotkasz swojego nasiba, rozpoznasz go.
Gaby uśmiechnęła się na myśl o tym, że przeznaczenie rzuci jej kiedyś wybranego 
na próg. W rzeczywistości jednak usiłowała być otwarta. Umówiła się z okulistą, 
amatorsko parającym się nieruchomościami, jej sekretarka, Lisa, uważała go za 
dobrą partię. Gaby wałczyła z uczuciem nudy, kiedy doktor opisywał szczegóły 
swojej kolekcji przedmiotów ze wschodnich sztuk walki. Przykleiła sobie uśmiech 
na twarzy, gdy zaczął opowiadać szczegółowo o produkcji wina, które pili, nie 
zapominając napomknąć o cenie. Pod koniec długiego i bolesnego wieczoru doszła 
do wniosku, że wolałaby raczej zostać sama, niż spędzić jeszcze jeden moment z 
tą „dobrą partią".
Umówiła się z prawnikiem, który owdowiał rok wcześniej. Był przystojny i 
inteligentny, lecz kiedy zaczął napominać o małżeństwie zaledwie po trzech 
spotkaniach, Gaby poczuła, że rozpaczliwie usiłował znaleźć zastępczynię zmarłej 
żony i macochę dla trójki dzieci.
— Doktor, adwokat... Pozostaje mi tylko wódz indiański — powiedziała Lisie, 
która postanowiła z kimś Gaby skojarzyć.
— Możesz sobie żartować, jeśli masz ochotę — odpowiedziała Lisa. — Ale w tym 
mieście lepiej jest być zamężną niż samotną. — Lisa przemawiała z pozycji 
kobiety zamężnej już od prawie roku, która wiele lat szukała odpowiedniego 
mężczyzny w barach dla samotnych i w rubrykach matrymonialnych.
Owinięta w wygodny stary szlafrok, popijając cafe au lait z ogromnego kubka, 
Gaby oglądała poranne wiadomości. W rzeczywistości był to jeden z jej starych 
programów. Leciał właśnie reportaż pod tytułem Twarz IRA i Gaby musiała przy-
326
znać, że jej następczyni, Sue Ann Fenwick, wykonała niezłą robotę. Obrazy, jakie 
ukazały się na ekranie, były mocne i niepokojące — eksplodujące bomby, rozwalone 
domy, umorusane na twarzach dzieci, teraz bezdomne, młodzi ludzie o zatroskanych, 
zmęczonych światem wyrazach twarzy. Nagle usłyszała znajome nazwisko: „Fotograf 
Sean McCourt, który dostarczył wielu zdjęć, jakie tu widzieliśmy, rozmawia z 
naszym reporterem o swoim bracie, Eamonie, trzymanym w więzieniu już od pięciu 
lat".
I oto on. Gaby szybko podkręciła głos.
— Mój brat został uwięziony, gdy miał zaledwie osiemnaście lat. Nie był 
terrorystą, choć teraz przypuszczalnie już nim jest. Nie był członkiem IRA ani 
żadnej innej zorganizowanej grupy — choć bardzo prawdopodobne, że teraz już do 
jakiejś należy. Eamon został ujęty w czasie demonstracji, która była pokojowa, 
dopóki nie pojawiło się wojsko i nie zaczęto pałować wszystkich, którzy stali im 
na przeszkodzie — kobiet, dzieci, młodych chłopców... Widzieliście moje zdjęcia, 
więc wiecie, że to, co mówię, jest prawdą. — Sean kontynuował w tym stylu, jego 
słowa brzmiały równie ostro, jak brutalne wydawały się zdjęcia.
Gaby chwyciła za telefon i zadzwoniła do studia.
— Sue Ann? Właśnie widziałam ten irlandzki kawałek. Jest naprawdę dobry. Gdzie 
przeprowadziłaś wywiad z Seanem McCourtem?
— W hotelu Elysee na East 54 Street. Zatrzymuje się tam, gdy tylko jest w Nowym 
Jorku. A co?
— Nic takiego. Jest jednak coś, o co chcę go zapytać. W związku z jednym z 
moich reportaży.
— Jest niezłym przystojniaczkiem, co? — spytała Sue Ann, czekając na jakąś 
reakcję.
Gaby nie odpowiedziała. Zakończyła rozmowę i zadzwoniła do informacji, a potem 
do hotelu Elysee. „A może już wyjechał?" — pomyślała. „Może wyszedł, może..."
Sean odpowiedział po piątym dzwonku.
327
— Dobry reportaż — powiedziała, kiedy podniósł słuchawkę.
Była poruszona tym, że rozpoznał jej głos.
— Gaby? Gaby Misry?
— Utrafiłeś za pierwszym razem.
— Gdzie jesteś?
— Nie na lotnisku. W rzeczy samej na drugim końcu miasta. — Zebrała się na 
odwagę. — Czy mogłabym zafundować ci drinka, skoro choć raz jesteśmy w tym samym 
miejscu, o tym samym czasie?
Sean roześmiał się. Jednak zawahał się, zanim odpowiedział:
— Oczywiście. Przyjeżdżaj. Spotkamy się w barze.
Niemal się nie zmienił. Ta sama wieczna opalenizna. Kilka pasemek siwizny 
przetykało jego nadal zmierzwione włosy. Piękne oczy i zapierający dech w 
piersiach uśmiech. Tak, Sean był właśnie taki, jakim go zapamiętała.
Uścisnął ją lekko, jak czyni się pośród znajomych i przyjaciół, a potem wypuścił 
ją prędko.
Zamówili napoje — pernod dla niej i czystą whisky dla niego, bawili się 
orzeszkami ziemnymi przy barze, prowadząc lekką, niezdarną rozmowę.
— To naprawdę był dobry reportaż — powiedziała, nie bardzo wiedząc, jak zacząć.
Sean skinął głową. Nie zamierzał jej w tym pomóc.
— Dziwię się, że nadal jesteś w Nowym Jorku.
— Jeździłem tam i z powrotem do Waszyngtonu — wyjaśnił. — Widziałem się z 
ludźmi, którzy mogliby mi pomóc wydostać brata z więzienia.
— No i? Udało się?
— Nie wiem — odparł krótko, jakby nie był to wygodny temat do rozmowy. A 
przynajmniej nie z nią.
— No cóż — powiedziała. — Jeśli sądzisz, że mogłabym w jakiś sposób pomóc, 
tylko powiedz.
328
Teraz uśmiechnął się i dotknął jej ręki.
— Dziękuję — powiedział, a wyraz jego twarzy złagodniał. — Doceniam tę 
propozycję.
Uśmiech ten dodał jej śmiałości.
— A więc — zapytała, schodząc na temat, który najbardziej leżał jej na sercu — 
jak długo tu będziesz?
— Niedługo. Jeszcze tylko parę dni.
„Teraz albo nigdy" — pomyślała, przypominając sobie prawnika i okulistę.
— Nie przypuszczam zatem, aby istniało coś, co mogłoby cię przekonać, byś 
został nieco dłużej?
Pochylił się i ujął jej dłoń.
— Posłuchaj, Gaby — powiedział głosem miękkim i łagodnym. — Lubię cię. Naprawdę. 
I podziwiam. Gdybym był innego typu facetem, nie potrzebowałbym przekonywania. 
Ale... nie jestem człowiekiem nadającym się do jakichkolwiek związków. 
Próbowałem raz, dawno temu. —Jego oczy na krótko zamgliły się wspomnieniem bólu. 
— I nic z tego nie wyszło. Nie nadawałem się do niczego przez dłuższy czas. 
Teraz jest mi już tak wygodnie. Ciągle się przemieszczam i to mi odpowiada.
„Żałuję, że nie jestem w stanie się stąd ulotnić" — pomyślała. „Po prostu 
zamknąć oczy i ulotnić się. Ale nie, on mnie odrzuca, a ja tu tkwię, dopóki nie 
wymyślę, jak się z tego wykręcić".
— Nie musisz niczego tłumaczyć — powiedziała prędko. — Nie jesteś 
zainteresowany i to wszystko. Nie rób z tego sprawy najwyższej wagi.
— Do diabła, Gaby, nie mów tak. Piękna z ciebie kobieta, bystra i śmiała — i 
jestem zainteresowany, czy tego nie rozumiesz? Gdybym nie był... No cóż, mógłbym 
całować twe piękne usta, aż straciłabyś oddech.
Nagle poczuła, że straciła oddech.
— .. .mógłbym zabrać cię na górę do mojego pokoju i kochać się z tobą przez 
całą noc...
329
Jej policzki zarumieniły się, poczuła ciepło sięgające czubka głowy.
— A potem, za dzień, za dwa i tak by mnie nie było. Złapała oddech. W ustach 
poczuła gorzki smak porażki.
— Gaby...
— W porządku, Sean, daj spokój. — Wstała od stolika. — Zobaczymy się, kiedy się 
zobaczymy — powiedziała. I nie obejrzała się za siebie.
Gaby przystąpiła do swoich reportaży ze wznowionym zapałem i energią. Jeśli na 
razie były wszystkim w jej życiu, będzie je robiła dobrze. Co więcej, będzie w 
tym najlepsza. I do diabła z Seanem McCourtem.
Przygotowywała się właśnie do wylotu do Jordanii na wywiad z królową Noor, kiedy 
otrzymała wiadomość o śmierci swojej matki.
?????? 5
Morberstwo
Egipt, 6 października 1981 roku
SB Byl to dzień narodowej dumy — coroczne obchody triumfalnego przekroczenia 
Kanału Sueskiego przez Egipt. Dzie-SkfJśi siatki tysięcy ludzi zebrały się dla 
upamiętnienia tego chwalebnego, lecz jakże krótkiego momentu, w którym armia 
egipska odebrała ich terytorium Izraelowi.
Prezydent Sadat tego ranka ubrał się starannie w nowy mundur, który 
zaprojektował osobiście na tę okazję. Podczas wojskowej defilady, odbywającej 
się w tej chwili w Nasr City na przedmieściach Kairu, Sadat siedział na podium 
ze swoim wiceprezydentem po prawicy i ministrem obrony po lewej stronie. W 
pobliżu siedzieli członkowie rodziny prezydenta, włącznie z jego żoną, Jehan, i 
jego pięcioletnim wnukiem, Sharifem, który był również w mundurze.
Kiedy rozpoczęła się defilada sił zbrojnych Egiptu, nad głowami przeleciała 
formacja samolotów Phantom, wykonując serię akrobatycznych manewrów i 
pozostawiając za sobą jaskrawe, kolorowe smugi dymu.
Nagle wysunęła się ciężarówka i zatrzymała się tuż przed podium. Wyskoczyło z 
niej trzech umundurowanych mężczyzn i podbiegło do podium, otwierając ogień z 
karabinów maszynowych. Potem wszystko ogarnął chaos. Krzyki, płacz, rozbite 
szkło, eksplodujące granaty i grad kul. A kiedy było już po wszystkim, Anwar 
Sadat leżał śmiertelnie ranny.
Samotny, w tej swojej luksusowej willi, Omar spał niespokojnym snem. 
Prześladowały go koszmary, pogłębione przez
331
alkohol, narkotyki i wyjątkowy strach. Obrazy potworów, dżinnów i dawno zmarłych 
ludzi, tych, których kochał, tych, których nienawidził, i tych, których 
skrzywdził, mieszały się ze sobą. Jego ukochana matka, nazistowski zboczeniec 
Hans, byli przyjaciele, którzy pomarli w więzieniach — wszyscy odwiedzali go noc 
po nocy, aż w końcu jedyną ucieczką stały się jeszcze większe ilości alkoholu i 
haszyszu.
Dzisiejszej nocy koszmary spotęgował jeszcze łomot w głowie. Nasilał się coraz 
bardziej, aż w końcu Omar zerwał się nagle. Nie, łoskot pochodził skądś z 
zewnątrz. Gdzież się podzie-wał ten przeklęty służący? Czyżby ogłuchł, że nie 
słyszał tak potwornego hałasu? Omar narzucił na siebie szlafrok i podszedł do 
drzwi. Otworzywszy je ostrożnie, ujrzał dwóch mężczyzn, dobrze ubranych, lecz o 
nieco cudzoziemskim wyglądzie.
— Na Allaha, a czegóż wy chcecie w środku nocy? — zapytał.
— Jedynie tego, co należy do naszego pracodawcy — odpowiedział niższy z nich, z 
akcentem, który mógłby uchodzić za rosyjski.
— I to teraz — dodał groźnym tonem ten mocniej zbudowany, dziwnie akcentowaną, 
łamaną arabszczyzną.
Choć nadal zamroczony snem, Omar natychmiast zrozumiał cel wizyty. W ciągu dwóch 
zapitych dni i bezsennych nocy jego szulerskie straty urosły do astronomicznych 
sum. Teraz oczekiwano, że zapłaci pieniądze, których nie miał. Usiłując zachować 
pozory godności, zawiązał ciaśniej szlafrok i odezwał się:
— Czy tak się prowadzi interesy? Zęby zakłócać sen bardzo dobremu klientowi?
— Słyszałeś, Petrowicz? — zapytał grubszy facet, śmiejąc się przy tym 
serdecznie. — On nazywa siebie klientem, udaje klienta, ale jest niewiele lepszy 
od złodzieja.
— Nie masz prawa mówić takich rzeczy — zablefował Omar, wiedząc, że nie zdoła 
się obronić, zwłaszcza stając przeciw ludziom takim jak oni. — Jestem honorowym 
człowiekiem, zawsze spłacałem długi.
332
— Jeśli jesteś gotowy uregulować długi, to my naturalnie przeprosimy cię — 
powiedział ten, który nazywał się Petrowicz. — Zatem jesteś gotów?
Omar potrząsnął głową.
— Nie dzisiaj. Z całą pewnością nie spodziewałem się, aby ktoś przyszedł tu o 
takiej porze.
— Dosyć! — przerwał Petrowicz. — Dosyć słów i wymówek. Jeśli nie masz pełnej 
kwoty, rozłożymy ją na raty. Jako dowód dobrej woli — dodał bardziej 
pojednawczym tonem.
Na twarzy Omara odmalowało się cierpienie.
— A co, jeśli... jeśli nie będę w stanie... ?
— W takim razie — powiedział Petrowicz, twardniejąc ponownie — stanie się coś 
bardzo nieprzyjemnego.
— Pobijecie mnie? Złamiecie mi nogę lub rękę?
— Nie, skądże znowu. — Niższy mężczyzna uśmiechnął się, ukazując bardzo białe 
zęby. — My nie paramy się takimi prymitywnymi zajęciami. Zostawiamy to 
Amerykanom. My wychodzimy z założenia, że ci, którzy zachowują się niehonoro-wo, 
nie są godni, by żyć. I dajemy im przepustkę do raju.
Omar przełknął głośno.
— Nie mam tych pieniędzy. Nie jestem w stanie wytoczyć krwi z kamienia — błagał.
Mężczyźni spojrzeli na niego pogardliwie.
— Ale masz przecież bogatą siostrę, nieprawdaż? — domagał się niższy.
— Tak — odpowiedział, sięgając łapczywie po koło ratunkowe. — Moja siostra jest 
bogata jak królowa.
— A zatem musisz jej powiedzieć, że jeśli chce, aby jej brat żył nadal w tym 
ziemskim raju, a nie w tym drugim, będzie musiała spłacić jego długi.
— To tylko pożyczka, Karimo. Miałem pewne problemy. Nowy reżim... Straciłem 
niektóre koneksje i to zmniejszyło moje możliwości obsługi klientów. Zawieram 
jednak nowe
333
kontrakty, Karimo, i jak tylko do tego dojdzie, interesy znowu odżyją. A wtedy 
zwrócę ci te pieniądze, przyrzekam.
Karima potrząsnęła ze smutkiem głową, z wyrazem twarzy zawiedzionej po raz 
kolejny matki.
Omar dostrzegł jej minę. Zapałał gniewem, lecz rozpacz powstrzymała go, gdy 
siostra rozpoczęła litanię wyrzutów.
— ...i przyrzekałeś mi, Omarze, przyrzekałeś ostatnim razem, że pieniądze nie 
zostaną wyrzucone na hazard. Powiedziałeś, że miało pójść na rozbudowanie twoich 
interesów. A co usłyszałam dwa dni później? Że stawiałeś setki funtów w jednym 
rozdaniu kart. I teraz znowu miałeś problemy w „interesach".
— Karimo, tym razem jest inaczej.
— Z tobą zawsze jest inaczej.
Omar zaczerwienił się z upokorzenia, besztania siostry upadlały go, ale jakie 
miał wyjście? A gdy skończy, miał nadzieję, że jeszcze raz go poratuje.
Tym razem jednak stało się inaczej.
— Tysiąc funtów, Omarze — powiedziała. — I nic więcej. Nigdy. Dopóki nie 
zmienisz swego nieodpowiedzialnego zachowania.
Tysiąc funtów! Toż to nawet nie cząstka tego, co był winien. Skąpstwo jego 
siostry, jej ton wyższości wprost go rozwścieczyły!
— Tysiąc funtów, Karimo?! A co ja z tym zrobię? Chcesz powiedzieć, że nie stać 
cię na pomoc jedynemu bratu? Musisz być już multimilionerką. I z całą pewnością 
nie wydajesz dużo. Wystarczy tylko spojrzeć na twój dom! Co zamierzasz zrobić z 
tymi pieniędzmi?
Obrzuciła go morderczym spojrzeniem.
— Moje wydatki, bracie, nie są twoją sprawą. Możesz dziękować Allanowi, że 
tylko jedno z nas żyje jak milioner, w przeciwnym bowiem razie, gdzie byś szukał 
pomocy? Czyżbyś zapomniał, że mam dziecko? Sądzisz, że istnieję tylko po to, by 
spłacać twoje długi? Nie przyszło ci do głowy, że chciałabym
334
od czasu do czasu pomóc Nadii? Przynajmniej wiem, że ona nie zmarnuje tego na 
haszysz i karty.
Gdyby został tam jeszcze minutę dłużej, pewno by ją uderzył. A na to nie mógł 
sobie pozwolić. Nastroszony z wściekłości, wziął te marne grosze, jakie mu 
zaproponowała, i wyszedł. Jakim prawem odprawiła go z taką pogardą? Nie była 
niczym lepszym od prostytutki, a on uratował jej życie. To on zaaranżował 
małżeństwo z Munirem. To jemu zawdzięczała swe szczęście — a teraz traktowała go 
jak psa.
Nie tracąc czasu, Omar oddał owe tysiąc funtów wierzycielom — choć raz opierając 
się pokusie zebrania większej sumy pieniędzy poprzez hazard. To był jedynie gest 
dobrej wiary, jak wyjaśnił, bagatelizując niewielką sumę. Przypomniano mu, że 
piasek w jego klepsydrze przesypuje się szybko. Obiecał, że wkrótce odda 
następną ratę.
W ciągu kolejnych tygodni czuł się, jakby porcjowano go na kawałki, kończyna po 
kończynie. Najpierw sprzedał wszystkie rzeźbione meble, które wybierał z taką 
pieczołowitością. Następnie sprzedał swą piękną willę Cypryjczykowi, który 
wyczuł jego rozpacz i właściwie obrabował go. Karima mogłaby wtedy w jakiś 
sposób temu zapobiec, mogłaby powiedzieć: „Bracie, nie pozbywaj się pięknego 
domu, na który tak ciężko pracowałeś". Ale nie, ona po prostu patrzyła, jak 
wszystko tracił.
Spłacił swój dług, lecz teraz mieszkał jak żebrak. A kiedy usiłował zawstydzić 
siostrę, ta suka tylko się roześmiała.
— Ładny apartament w Stanley Bay nie jest równoznaczny z nędzą, bracie. A jeśli 
Bóg zechce, będziesz miał więcej, jeśli utrzymasz się z dala od kart. Zawsze 
odnosiłeś sukcesy — dodała łagodniejszym tonem. — Posłuż się swoją inteligencją 
i zacznij od początku. Znajdź miłą kobietę i ożeń się. Zaniechaj starych 
przyzwyczajeń, będziesz o wiele szczęśliwszy, jestem pewna.
Łatwo było jej mówić. Tak, zawsze w przeszłości robił pieniądze, lecz teraz w 
Egipcie panował chaos. Po śmierci Sadata nastąpiły aresztowania — te jedynie 
podsycały plotki i spekulacje: Mubarak nie przetrwa długo, fundamentaliści 
planowali
335
destabilizację kraju — a następnie rozpętanie rewolucji i tak dalej. Nawet gdyby 
nie utracił tylu rządowych kontaktów, biznesmeni ograniczali teraz wydatki, a 
nie zwiększali je. Skąd miałyby pochodzić jego prowizje? Co to za nowy początek?
— Jakże chciałabym, żebyś pojechała ze mną, Nadiu — nakłaniała Karima. — Spyros 
zorganizował tournee promujące mój nowy album. Będę podróżowała po całym Bliskim 
Wschodzie. Byłoby dobrze, gdybyś przyłączyła się do mnie, przynajmniej na jakiś 
czas. Byłaś już kiedyś w Ammanie? Król jest moim dobrym przyjacielem... Jestem 
pewna, że zaproszą nas do pałacu. A potem mogłabym ci pokazać Petrę. To 
inspirujące miejsce, Nadiu. Spędziłybyśmy cudownie czas.
W rzeczywistości Gaby widziała już sławne różowe miasto Petra w czasie jednej z 
wizyt Tarika u jednego z bogatych jor-dańskich biznesmenów. Nie chodziło jednak 
o zwiedzanie. Chciała przystać na prośbę matki, Karima nigdy nie prosiła o wiele, 
pragnęła jedynie dawać. Nastąpił jednak delikatny punkt zwrotny w karierze Gaby 
— dawano jej coraz więcej zleceń, których zawsze tak bardzo pragnęła. Nie 
należały jej się żadne wakacje i czuła, że nie byłoby mądre wziąć teraz 
nieplanowany urlop.
— ...a potem pojadę do Damaszku. Cudowne miasto, tamtejszy meczet jest 
naprawdę znakomity, a jedzenie wyborne. Mam tam tylu przyjaciół, wiem, że 
chcieliby ciebie poznać.
— Kusisz mnie, ummi — wtrąciła niechętnie Gaby. — Ale naprawdę to nieodpowiedni 
czas na wzięcie urlopu. Mam teraz tyle roboty. Obiecam ci coś jednak. Zanim 
zakończysz swoje tournee, znajdę jakiś sposób, żeby wziąć parę dni wolnego. 
Mogłybyśmy się spotkać gdzieś w Europie. Chcę się z tobą zobaczyć, ummi, 
naprawdę. Tęsknię za tobą — dodała wstydliwie. To prawda. Tęskniła za obecnością 
matki, jej wszechobej-mującą miłością, zwłaszcza gdy odwiedzała miejsca, w 
których bywały razem.
336
Karima roześmiała się, ale Gaby wyczuła wzruszenie matki.
— Mając wszystkie wspaniałości Nowego Jorku, tęsknisz za matką?
— Tęsknię.
— Co się dzieje z nowojorskimi mężczyznami? Czyż oni nie zajmują ci czasu?
Gaby uśmiechnęła się. Wiedziała, że Karima miała nierealistyczny obraz tego, jak 
musiało wyglądać życie córki — bajeczna mieszanka wysnuta z opowieści z 
magazynów kobiecych i seriali telewizyjnych. Mimo iż własne życie Karimy było 
raczej proste, wyobrażała sobie, że Nowy Jork był osobistym ogródkiem zabaw jej 
córki.
— Ya ummi, wiesz przecież, że mam zwariowane godziny pracy. Przez większość dni 
wolałabym raczej spać, niż gdzieś iść. Kiedy miałabym wziąć czas na życie 
towarzyskie?
— Allah! To okropne, Nadiu. Czy to wszystko warte jest takiego poświęcenia? 
Chciałabyś przecież mieć własny dom i rodzinę?
Nastała przerwa. Jedyną prawdziwą nadzieję Gaby na dom i rodzinę stanowił Ron. 
Bywały naturalnie marzenia na jawie, fantazjowanie o innym mężczyźnie. Ale nie o 
to chodziło Ka-rimie.
— Owszem, chciałabym kiedyś wyjść za mąż, ale... — Szybko zmieniła ton, to nie 
był odpowiedni czas na poważną dyskusję. — O co ci chodzi, ummi} — zażartowała. 
— Tak ci się śpieszy, żeby zostać babcią? Z pewnością nie byłoby to dobre dla 
twego publicznego wizerunku.
Karima śmiała się długo i głośno. Był to cudowny dźwięk, czysty niczym głos 
dzwonu, pełen radości.
— Ach, ya Nadia, myślę, że za bardzo stałaś się już nowo-jorczanką, skoro 
mówisz o czymś takim jak „publiczny wizerunek". Jeśli Egipt kocha mój głos, 
będzie się on podobał, nawet jeśli stanę się gruba, stara i otoczona tuzinem 
wnuków.
Teraz przyszła kolej na śmiech Gaby. Nie mogła sobie wyobrazić siebie lub 
jakiejkolwiek innej kobiety na jej stanowi-
337
sku, której udałoby się zachować pracę, gdyby przytyła i zestarzała się.
— No dobrze, ummi. Umówmy się. Zadzwoń do mnie pod koniec tournee, 
zorganizujemy gdzieś miłe spotkanie. Przyrzekam.
— Inshallah!
— Proszę tutaj, effendi, niech pan poda moim przyjaciołom następną kolejkę. — 
Omar niewyraźnie wymawiał słowa, jego gesty były wylewne. Jednakże nastroszyłby 
się, gdyby mu ktoś zarzucił, że jest choćby odrobinę pijany. Tak się robiło 
interesy, a on w ciągu ostatnich dwóch godzin ciężko pracował w jednej z 
najlepszych kairskich restauracji. Zafundował towarzyszom suty obiad i zapewniał 
im nieustający strumień Johnny'ego Walkera, ulubieńca funkcjonariuszy rządowych, 
gdy tylko inni płacili rachunek.
Koszt wieczoru będzie niewątpliwie wysoki, lecz Omar uważał go za inwestycję we 
własną przyszłość; dwóch towarzyszących mu ludzi było pomniejszymi biurokratami 
o mocnych powiązaniach z nowym reżimem, zwłaszcza z ciągle powiększającym się 
środowiskiem wywiadu. Omar ciężko się napracował, aby wkraść się w łaski tej 
dwójki. Byli w stanie pomóc mu w poznaniu ludzi przydzielających intratne 
kontrakty rządowe. Równie ważne było to, że mogli informować go o tych, którzy 
wypadli z łask, i tych, którzy byli mile widziani. Omar zawsze wiedział, jak 
korzystać z informacji, lecz w czasach, gdy paranoja kazała każdemu podejrzewać 
sąsiada o przynależność do takiej czy innej nielegalnej frakcji, wartość 
rzeczywistej informacji wywiadowczej wzrastała dziesięciokrotnie. Tego wieczoru 
oprócz zaoferowania doskonałego posiłku i wyjątkowo chętnie widzianych 
podarunków — zapalniczek Cartiera dla obu mężczyzn — Omar podał im również 
nazwiska kilku fundamentalistów podejrzanych o działalność terrorystyczną.
— Z ciebie jest prawdziwy patriota, Omar — powiedział
338
Ramzi Sayyad, jeden z kilku Koptów w nowej administracji. Jako członek często 
prześladowanej mniejszości chrześcijańskiej, która niegdyś cieszyła się ogromnym 
bogactwem i przywilejami w Egipcie, Ramzi był szczególnie uwrażliwiony na 
wzrastające zagrożenie fundamentalizmem. —Jestem pewien, że nowy reżim znajdzie 
sposób na wynagrodzenie ci twojej czujności.
— Nie zrobiłem nic poza tym, co należało do moich obowiązków — powiedział 
skromnie Omar. W rzeczy samej kupił tę informację za stosunkowo niewielkie 
pieniądze i nie wiedział, czy mężczyźni, których wymienił, byli terrorystami, 
czy nie. W zasadzie było mu to obojętne. Prawdopodobnie nimi byli, a nawet jeśli 
nie, to przypuszczalnie będzie ich można przekonać, aby podali nazwiska tych, 
którzy stanowili zagrożenie.
— Ależ nie — nalegał Ramzi. — Wielu jest ludzi, zwłaszcza wśród bogatych i 
wysoko postawionych — gestem objął Omara, który uważał się za żyjącego na skraju 
nędzy — którzy dbają jedynie o własne wzbogacenie się. Chylę czoło przed panem 
za to, że dba pan o przyszłość Egiptu.
Omar rozpromienił się.
— I pańska wyśmienita siostra — ciągnął dalej Ramzi, szybko przygaszając 
uśmiech Omara. — Ona również jest wielką patriotką. Gratuluję nagrody, jaką 
uzyskała od prezydenta Mubaraka za jej usługi na rzecz kraju. Nazwał ją światłem 
tysiąca świec. No i oczywiście każdy pamięta jej bohaterstwo w czasie wojny.
Omar usiłował przywrócić uśmiech na twarz. Znowu ta jego siostra. Miał już dosyć 
tej jej wielkości, rzygać mu się chciało, że musiał całować dupy ludzi o wiele 
mniej wartych od niego, podczas gdy pani Karima Ahmad usadowiła się ponad 
wszystkim. Szybko wychylił stojącego przed nim drinka.
— Ostrożnie, przyjacielu — ostrzegał Ramzi. — Wkrótce nie będziesz w stanie się 
podnieść.
— Nie martw się o mnie, przyjacielu — powiedział Omar, jeszcze bardziej 
bełkocząc. — Po prostu piłem za zdrowie mojej
339
siostry. Nikt lepiej ode mnie nie wie, jaka z niej wspaniała kobieta. .. Słońce, 
księżyc i wszystkie gwiazdy. Wielka patriotka. Tak, nikt mnie nigdy nie zmusi do 
powiedzenia czegoś innego, nawet gdyby mnie torturowano...
— Ależ dlaczego ktokolwiek miałby cię zmuszać do mówienia czegoś innego? — 
spytał Ramzi, nagle bardziej zainteresowany wynurzeniami Omara.
Omar uśmiechnął się pijacko, unosząc palec do ust gestem błazeńsko-komicznym.
— Cicho sza! — powiedział udanym szeptem. — Niektórzy lubią plotkować o 
lepszych od siebie. Ja jednak twierdzę, że moja siostra jeździ na tournee po to 
tylko, żeby śpiewać i nic więcej. No i co z tego, że planuje koncert w Izraelu? 
Czy to powód do potępienia? Sadat też w końcu pojechał do Izraela. No i co z 
tego, że ona tak dużo podróżuje. Czy to powód do tego, by rozsiewać na jej temat 
jakieś kłamstwa? Sugerować, że jest zamieszana w... Na Boga, nawet nie wypowiem 
tego słowa! I przysięgam, że zabiję każdego, kto twierdzi, że moja siostra 
posługuje się swą sławą, by pomóc wrogowi! — To powiedziawszy, runął na krzesło 
i zaczął chrapać.
Jego kompani spojrzeli z obrzydzeniem i zostawili go tam, gdzie leżał. Jednak w 
czasach, gdy obfitowały pogłoski i zamachy, kiedy losy kraju znowu wydawały się 
zagrożone, nie można było ignorować nawet bredzeń głupca. Zwłaszcza jeśli 
dotyczyły kogoś tak sławnego, tak dobrze ustawionego — i potencjalnie tak 
niebezpiecznego.
Trzy tygodnie później, rano, w dniu ostatniego koncertu Karimy w Damaszku, 
pokojówka zapukała do drzwi apartamentów prezydenckich w hotelu Semiramis. A 
kiedy nie uzyskała odpowiedzi, posłużyła się służbowym kluczem, aby wejść do 
środka.
Zaniosła odkurzacz do salonu i podłączyła go do kontaktu. Kiedy zajrzała do 
sypialni, zobaczyła, że w łóżku nadal ktoś jest.
340
Mamrocząc przeprosiny, pokojówka miała już wyjść, gdy zobaczyła na podłodze coś, 
co wydawało jej się rozbitym szkłem. Weszła cicho do pokoju. Na przykryciu łóżka 
leżała kobieta z szeroko otwartymi oczyma, ze sztywnym i nieruchomym wyrazem 
twarzy. Pokojówka widziała już przedtem śmierć i zorientowała się, że ogląda ją 
znowu.
— Allah! — zawołała, a potem wybiegła z pokoju. Biegła, dopóki nie dotarła do 
biura dyrektora. — Nie żyje! — wyrzuciła z siebie. — Ta pani w prezydenckim nie 
żyje!
Natychmiast nastało zamieszanie i konsternacja. Karima Ahmad nieżywa w ich 
hotelu? Jak do czegoś takiego mogło dojść? I co miał zrobić zwykły kierownik?
Wezwano policję. A w odpowiednim czasie zadzwoniono również do sekretarza 
prezydenta Assada. Była to delikatna sprawa i wymagała delikatnego podejścia.
Doniesienia z Damaszku były niejasne, jednakże pogłosek krążyło wiele, a 
najczęstszą pośród nich była ta, że Karima zmarła na skutek przedawkowania. Mimo 
że Karima była ogólnie kochana, dziwnym trafem plotka ta krążyła szeroko i 
powszechnie w nią wierzono. W końcu nastały trudne czasy i tyle gwiazd zmarło w 
ten sposób.
Zgodnie z egipskim prawem dwie trzecie majątku Karimy przeszły na Omara, a 
resztę otrzymała Gaby. Omar przyjął fortunę z wielką satysfakcją i niewielkim 
żalem. Kiedy raz wypowiedział kłamstwa, nabrały aury prawdy. I chociaż nigdy 
więcej nie wspominał imienia Karimy wśród swoich kolegów, przekonał samego 
siebie, że nawet jeśli nie była szpiegiem, przynajmniej zasługiwała na los, jaki 
zesłał jej Allah.
Rzewnie płakał na pogrzebie, który był największą ceremonią w Egipcie od czasu 
pogrzebu Um Kalthum, i postanowił kupić sobie to, co często doradzała mu Karima 
— nowy początek.
Zaprzeczenie
Aleksandria i Damaszek Nowy Jork i Paryż
5&ł5S — Wróć ze mną do Paryża, Gaby — błagał Tarik. ^*Zjjp^ — Albo jeśli jesteś 
gotowa do powrotu do pracy, ???? J5 lecę z tobą do Nowego Jorku.
Gaby pokręciła milcząco głową.
— Ale dlaczego? Dlaczego musisz tu być... Tutaj, w tym domu? To pewnie bolesne.
Nie było odpowiedzi. Wzrok Gaby powędrował tylko ku jakiemuś odległemu punktowi. 
Tarik martwił się o córkę. Co więcej, był przerażony. Został w Paryżu w czasie 
tych koszmarnych dni po śmierci Karimy, gdyż Gaby upierała się, aby pochować swą 
matkę bez niego. Przyleciał jednak do Aleksandrii natychmiast po pogrzebie i 
teraz cieszył się, że przyjechał. Tarik rozumiał, co oznaczało odejście 
najbliższych — Bóg jeden wie, że sam je przeżył, lecz Gaby wydawała się tak... 
tak zmieniona tym żalem. Odnosiło się wrażenie, że opuściła swe ciało i 
zostawiła jedynie pustą skorupę — mimo swych lekarskich umiejętności Tarik nie 
wiedział, co może dla niej zrobić.
Okrutne, bezsensowne i niewiarygodne. Utrata jednej matki rozdzierała serce, 
utrata obu była wręcz nie do zniesienia. Gaby nie potrafiła znaleźć ucieczki, 
żadnego ukojenia, nawet w miłości Tarika.
342
— Dlaczego masz tu siedzieć? — pytał nieustannie. — To musi być bardzo trudne.
— Tak — odpowiedziała w końcu Gaby. — Trudne. Trudniejsze, niż sądzisz. Lecz 
kiedy chodzę po tym domu, nadal czuję jej perfumy. A czasami nawet słyszę jej 
głos. Boję się, że jeśli opuszczę ten dom, to miasto, zupełnie ją utracę.
Tarik myślał przez chwilę. W tym, co mówiła córka, była pewna prawda. Wydawało 
się, że jego życie tak się skurczyło po śmierci Celinę, iż zastanawiał się nad 
przeprowadzką do innego mieszkania. W końcu jednak nie potrafił odejść. Nie 
wtedy, gdy unosiła się tam jeszcze obecność Celinę, w kuchni, którą tak bardzo 
kochała, w sypialni, którą dzielili, w powietrzu, którym oddychała. Z początku 
to wrażenie jedynie zaostrzało jego ból, zwiększało wrażenie straty. Teraz 
jednak czerpał z niego pocieszenie, miał wrażenie, jakby żona w jakiś sposób nad 
nim czuwała.
— Rozumiem — powiedział Gaby. — Naprawdę rozumiem. Ale ty nie utracisz Karimy 
bez względu na to, gdzie będziesz. Ona cię za bardzo kochała, ma petite. Nie 
odejdzie od ciebie.
Mijały dni, a potem tygodnie. Tarik zadzwonił do studia w imieniu córki wkrótce 
po pogrzebie.
— Jest chora — powiedział producentowi. — Musi iść na zwolnienie.
— Jak długo? — zapytał producent, usiłując robić wrażenie kogoś odpowiednio 
współczującego, aby ukryć zniecierpliwienie, które odczuwał.
Tarik nie był w stanie powiedzieć. Obiecał jednak pozostawać w kontakcie. 
Zastanawiał się, czy Gaby będzie jeszcze miała pracę, kiedy w końcu powróci do 
Nowego Jorku. Mijał czas, Austenowie odwiedzali ją regularnie, a Catherine 
przynosiła pachnące potrawy ze swojej kuchni, z których większość pozostawała 
nietknięta. Przyjechał też Farid Hamza, któremu odpowiadało długie milczenie 
Gaby, i obydwoje prze-
343
siadywali na werandzie Karimy w cichej, żałobnej, duchowej łączności.
Nawet Omar wstąpił kilkakrotnie. Przyniósł kwiaty i pudełka tureckich delicji. 
Był odmienionym człowiekiem — spokojnym, pewnym siebie, wylewnym.
— Pozostań tu tak długo, jak zechcesz, moja droga siostrzenico — powiedział. — 
To prawda, że dom trzeba będzie sprzedać, aby podzielić majątek, ale to może 
poczekać. I pamiętaj, że jak długo żyję, zawsze będziesz miała dom w Aleksandrii.
— Dziękuję, wuju. To bardzo uprzejme z twojej strony. Gaby usiłowała wypytać 
Omara o matkę. Jego odpowiedzi
wprowadziły w jej głowie jeszcze większy zamęt.
— Wuju, czy wiedziałeś o tym, że moja matka piła alkohol?
— Nigdy! — zagrzmiał. — Moja siostra nie była tego rodzaju kobietą. — A potem 
cichszym, smutniejszym tonem dodał: — Lecz tylko Allah wie, co się dzieje, kiedy 
inni nie patrzą.
— Mówią, że brała jakieś pigułki, wuju. Przeszukałam jednak cały dom i 
znalazłam jedynie aspirynę. Czy rzeczywiście sądzisz, że ona zażywała środki 
nasenne?
— Nie uwierzę w to! — oświadczył. Przerwał. — Choć naturalnie takie rzeczy 
można ukryć... — Potem jego twarz rozjaśniła się. — Nie rozmawiajmy jednak teraz 
o takich smutnych rzeczach. Uczcijmy pamięć mojej siostry w lepszy sposób. — 
Otworzył teczkę z krokodylej skóry i wyjął z niej plik papierów, kładąc je na 
kolanach Gaby. Na wierzchniej kartce wykonanej z delikatnego pergaminu widniał 
wytłoczony słowik, ozdobiony subtelnymi odcieniami złota i czerwieni. Tekst, 
spisany piękną kaligrafią, głosił: „Fundacja Karimy Ahmad". A następnie: „Omar 
Ismail, Dyrektor".
— To piękne — powiedziała Gaby. — Lecz co...
— Ustanowiłem ją na cześć twojej matki. Organizacja charytatywna wspomagająca 
egipskie wdowy i sieroty wojenne.
— Och, wuju... — Gaby ze wzruszenia nie mogła znaleźć słów.
344
Omar uśmiechnął się dobrodusznie.
— Uważam, że to bardzo uszczęśliwiłoby moją siostrę.
— Tak mi wstyd — powiedziała Gaby ojcu. — Jestem w stanie myśleć jedynie o 
własnym smutku. Mój wuj jednak zdołał spożytkować swój ból, pomagając rodzinom, 
które potraciły kochanych ludzi.
— Zal nie jest czymś, czego należy się wstydzić — odpowiedział prędko Tarik. —
Jeśli jednak jesteś na to gotowa, pomyślmy, co mogłabyś zrobić konstruktywnego.
— Chcę pojechać do Damaszku — odrzekła, jak gdyby rozważała ten plan już od 
dłuższego czasu. — Muszę zobaczyć miejsce, gdzie umarła. Muszę porozmawiać z 
policją. W tym się kryje coś więcej niż w słowach oficjalnego raportu.
— Ale Hamza już zbadał sprawę, Gaby. Jeśli on niczego nie znalazł, to jakże ty 
znajdziesz?
Pokręciła głową w ten uparty sposób, który tak dobrze znał.
— Jadę, papa. Nie mogę tam nie pojechać.
— W takim razie ja naturalnie pojadę z tobą. — Tarik zadzwonił do Farida Hamzy 
i powiadomił go o decyzji Gaby.
Hamza przyjął wiadomości bez komentarza.
— Czy mam wam towarzyszyć? — zapytał.
— Dziękuję, Faridzie. Sądzę jednak, że Gaby chce zadać własne pytania, 
przeprowadzić swój własny wywiad. Być może mógłbyś porozmawiać ze swoim 
człowiekiem w policji? Wyjaśnić, dlaczego Gaby musi to uczynić...
Farid przyrzekł odbyć taką rozmowę. W istocie przyszedł do domu Karimy, aby 
osobiście podać nazwisko swego zausznika. Tarik domyślił się, że stary żołnierz 
cieszył się ze sposobności ponownego przebywania w tym domu.
— Osoba, z którą powinnaś porozmawiać, to Antoon Say-yad — oznajmił Hamza. — 
Zapewnił mnie, że przekaże ci wszystko, czym dysponuje.
— Dziękuję, Faridzie. Byłeś dla mnie taki dobry.
345
— To nic takiego, droga Nadiu. Nic takiego. Żałuję, że nie przyjąłem tej 
nieszczęsnej posady w wywiadzie, kiedy mi ją proponowano. Być może wówczas 
wiedziałbym więcej, dowiedziałbym się czegoś, co mogłoby cię pocieszyć.
— A ty, Faridzie — spytała cicho — znalazłeś pocieszenie? Oczy jego przyćmiły 
się niewylanymi łzami.
— Nie — odpowiedział szorstko załamującym się głosem.
— W niczym.
Gaby uparła się, by pójść wszędzie, gdzie bywała Karima
— do sali koncertowej, do restauracji, w której jadała, do apartamentu, w którym 
zmarła.
— Przemów do mnie, ttmmi — błagała cicho. — Powiedz, dlaczego odebrano mi 
ciebie. —Jednak bez względu na to, jak bardzo pragnęła odnaleźć w tych miejscach 
coś z ducha Kari-my, odczuwała w nich tylko własny ból i gniew.
Inspektor policji, Antoon Sayyad, odpowiadał na pytania Gaby z delikatnym taktem, 
który Tarik doceniał.
— O ile wiemy, pani Ahmad była sama w momencie śmierci. Pokojówka nie znalazła 
żadnych śladów wskazujących na to, że w apartamencie byli jacyś goście. Nikt z 
obsługi hotelowej też nie widział nikogo na ostatnim piętrze.
— A telefony? Czy sprawdził pan, do kogo mogła dzwonić tej... tej ostatniej 
nocy?
— Na jej rachunku nie było żadnych rozmów telefonicznych.
— Ale jeśli rozmawiałaby z kimś z hotelu, nie byłoby to wyszczególnione w 
rachunku.
— To prawda, panno Misry. Przeglądaliśmy jednak spis hotelowych gości, aby 
sprawdzić, czy przebywali tam jacyś goście w jakiś sposób związani z pani matką.
— No i?
— Była tam tylko jedna osoba, menedżer pani matki.
— Spyros? Inspektor skinął głową.
346
— Powiedział nam, że był z pani matką w czasie koncertu, ale nie wrócił do 
hotelu aż do czwartej czy piątej nad ranem. — Przerwał, sięgając po cukierka. — 
Rzeczywiście stwierdziliśmy, że był zajęty czymś innym. Był u pewnych swoich... 
kolegów, jeśli rozumie pani, co mam na myśli.
Gaby rozumiała.
— Powiedział, że pani matka była w dobrym humorze tego wieczoru. 
Zastanawialiśmy się jednak, czy nie była czymś przygnębiona, czy może był powód, 
żeby wziąć...
— Nie, nigdy! — Gaby przerwała jego myśl. — Rozmawiałyśmy często. Nie miała 
żadnych poważnych problemów, niczego takiego, co zmusiłoby ją do... Planowałyśmy 
spotkanie i obie czekałyśmy na to. Ona nie zrobiłaby...
— Takie pytanie trzeba było zadać — powiedział łagodnie Sayyad.
— Powinien więc pan również zapytać o leki wymienione w raporcie policyjnym. 
Seconal i nembutal? To są mocne środki odurzające. Nigdy nie widziałam, aby moja 
matka brała jakiekolwiek leki.
— Proszę wybaczyć, panno Misry, ale nie mieszkała pani z matką stale. A te 
narkotyki są innego rodzaju niż te, jakich używają męty w naszym społeczeństwie 
— ciągnął, usiłując być uprzejmym. — Pani matka była sławną artystką, bardzo 
popularną. Ciężko pracowała, do późnych godzin. Mogła poprosić lekarza o coś, co 
mogłoby jej pomóc zasnąć. Być może owej smutnej nocy popiła sobie trochę i 
wzięła nieco za dużo...
— Ale na tej pustej butelce, którą znaleźliście w jej pokoju, nie było nazwiska 
lekarza!
— To prawda. Proszę jednak pamiętać, że narkotyki można uzyskać innymi... 
sposobami. Być może nie chciała, aby plotkarze wiedzieli, że je zażywała.
— A co z alkoholem? Moja matka nie piła. Niech pan zapyta kogokolwiek. Nie 
lubiła smaku alkoholu.
Antoon unikał jej wzroku.
347
— Jeśli nie była przyzwyczajona do alkoholu... jeśli wypiła trochę... powiedzmy 
po to, aby zasnąć, nie wiedziałaby, jak niebezpieczne jest mieszanie tych dwóch 
substancji.
„Tak" — pomyślała Gaby. „Taka była teoria Tarika. Brzmiała mniej... plugawie niż 
inne możliwości". Gaby jednak nadal w nią nie wierzyła.
— A jeśli ktoś inny dał jej te pigułki? — upierała się. — Dlaczego odrzuca pan 
tę możliwość?
Sayyad wrócił na stary grunt.
— To, co pani tu sugeruje, to morderstwo, panno Misry. Czy ma pani powody, aby 
w to uwierzyć? Pokój pani matki był zamknięty na klucz i jak mówiłem, nie 
widziano nikogo w pobliżu. Czy pani matka miała jakichś wrogów, o których pani 
wiedziała?
Gaby pokręciła głową.
— A zatem obawiam się, że musimy pozostać przy moim raporcie. Żałuję, że nie 
mogę pani pomóc, panno Misry, naprawdę żałuję. Byłem wielkim miłośnikiem talentu 
pani matki, ale...
Gaby wyjechała z Damaszku z niczym, zupełnie wyczerpana. Utraciła nadzieję, 
która podtrzymywała ją w podróży. Narkotyki? Alkohol? To równanie po prostu nie 
miało sensu. Jeśli Karima zażywała narkotyki, w takim razie Gaby w ogóle jej nie 
znała. A jeśli ich nie brała, to raport policji nie był zgodny z prawdą.
— Nie mogę tego zaakceptować, papa. Po prostu nie mogę.
Tarik czuł się rozdarty. Co było lepsze dla jego małej dziewczynki? Czy 
przekonać Gaby, że musiało dojść do okropnego wypadku? Czy też zignorować dowody 
medyczne i popierać ślepą wiarę córki w to, że w historii Karimy tkwiło coś 
więcej. Gaby nie pozostawało nic innego, jak wrócić do Nowego Jorku i wieść 
własne życie tak, jak potrafiła najlepiej.
C3
348
— .. .i do zobaczenia, Gabrielle Misry.
Gdy tylko zdążyła wyłączyć mikrofon, podszedł do niej producent, Jim Robbins.
— Co się z tobą dzieje, Gaby? Zdjęcie, które puściliśmy, wcale nie było 
zdjęciem ministra pracy Filipin, to był minister turystyki. Informacja była tuż 
przed tobą, na ekranie tele-promptera! Nie widziałaś? Potrzebne ci są soczewki 
czy co?
Gaby pokręciła głową.
— Przepraszam.
— No cóż, „przepraszam" może pokryć jedną czy dwie wpadki. Ale ty je 
kolekcjonujesz jak amator. Na litość boską, czytasz wiadomości niczym trup 
przywrócony do życia. Czy nie możesz w jakiś sposób ożywić swoich wypowiedzi?
Nie znalazła nic na obronę, żadnej ciętej odzywki. Jim miał rację. W ciągu tego 
miesiąca, od czasu gdy wróciła, jej reportaże były jednolicie nudne i pozbawione 
życia. Utraciła ogień i pasję, które spowodowały, że została zatrudniona.
Pracowała mechanicznie, niepomna współczujących spojrzeń wokół niej ani faktu, 
że pracownicy zaczęli się od niej odsuwać. Gaby skręciła ze ścieżki kariery i 
nikt nie chciał być w pobliżu, kiedy się załamie i wypali.
Usiłowała się pozbierać. Ćwiczyła jogę i medytację. Pojechała do kurortu gdzieś 
na północy stanu New Jork, który reklamował „duchową równowagę i fizyczną 
harmonię". Nic nie pomagało. Wszystkie te środki wymagały akceptacji. A tego 
Gaby nie chciała, nie mogła uczynić.
Czując, że najprawdopodobniej wyrzucą ją z pracy, złożyła rezygnację. To, co 
robiła, nie było już zresztą dziennikarstwem, racjonalizowała sobie w duchu. 
Została po prostu atrakcyjną gadającą głową. Wynajęła swoje mieszkanie i wróciła 
do Paryża. Została pokonana. Chciała znowu być dzieckiem. Aby się wypłakać. Aby 
ktoś ją przytulił i pocieszył. Żeby nie musieć nic robić.
OS
349
Czas stracił znaczenie. Sypiała źle, dręczona koszmarami z dzieciństwa — pożarem, 
oderwaniem od rodziców, zagubieniem w morzu obcych. Płakała, wołała matkę, lecz 
nikt nie przychodził z pomocą. I została sama. Niekiedy Karima pojawiała się we 
śnie, wyciągając do córki ręce, zawsze jednak powstawała jakaś przeszkoda — płot, 
ściana ludzi — i Gaby nie mogła jej dosięgnąć.
Aby uniknąć tych snów, Gaby zaczęła przesiadywać nocami, czytając kolejno 
wszystko w bibliotece ojca i zamiast tego przesypiając całe dnie, co w jakiś 
sposób nie stanowiło zagrożenia. W innych okolicznościach Tarik być może 
przepisałby jej środki nasenne, teraz jednak nie był w stanie tego zrobić.
Widząc cienie pojawiające się jej pod oczyma, ubranie luźno zwisające z jej 
niknącego ciała, obawiał się, że zagrożone było nie tylko zdrowie psychiczne 
córki, ale i fizyczne. Zachęcał Gaby do jedzenia — jeśli już nie dobrze 
zrównoważone, pożywne posiłki, to przynajmniej takie lub inne łakocie. Małą 
filiżankę rosołu z drobnym makaronem. Kilka słonych krakersów. Grzankę chleba z 
coca-colą. Owocowe galaretki. Pożywienie dla obłożnie chorych, ale był wdzięczny, 
kiedy choćby to zjadła.
Odetchnął z ulgą, gdy zaczęła wstawać z łóżka, by wykonywać różne proste 
czynności w domu. Potem zauważył jednak, że wysprzątała bieliźniarkę nie raz, 
ale wielokrotnie, to samo zrobiła z szafkami w łazience i z książkami w jego 
gabinecie. Bojąc się, żeby jej nie zniechęcić — a Bóg jeden wiedział, że lepiej 
było, by się ruszała, niż leżała cały dzień w łóżku — Tarik usiłował rozpraszać 
uwagę córki.
Zadzwonił do Austenów i Farida Hamzy, wyjaśniając, że Gaby ma problem z 
poradzeniem sobie ze swoim żalem i że pragnie ożywić w niej zainteresowanie 
światem istniejącym poza jej myślami. Czy mogliby mu w tym pomóc?
Austenowie odpowiedzieli dodatkowymi zdjęciami Charlesa i żywymi opowieściami z 
jego dzieciństwa. Hamza myślał długo — i zaczął w końcu opisywać Gaby swoją 
wojskową karierę.
350
„Przepraszam, że panią zanudzam, droga Nadiu — napisał we wstępie pierwszego 
listu — ale wiele by dla mnie znaczyło, gdybyśmy pozostali w kontakcie. Ponieważ 
moim życiem było wojsko, mam nadzieję, że mogłabyś pofolgować staremu 
człowiekowi i napisać o tym, co cię interesuje".
Gaby była oczarowana. Rozpoczęła ożywioną korespondencję z nim oraz z Austenami. 
Zachęcony widokiem tego, co uważał za postęp, Tarik usiłował namówić Gaby do 
spędzania trochę czasu na zewnątrz.
— Ale ja jestem zajęta — protestowała, unosząc jeden z listów.
— Nie aż tak zajęta, żeby nie dbać o swoje zdrowie. — Tarik był stanowczy. 
Widywał pacjentów, którzy nabawili się różnego rodzaju fobii po spędzeniu 
tygodni i miesięcy w domu. — Farid i Austenowie nie będą mieli nic przeciwko 
temu, jeśli od czasu do czasu zaczerpniesz świeżego powietrza.
I jakby Gaby była małym dzieckiem, Tarik organizował dla niej krótkie spacery — 
przechadzkę po Ogrodach Tuileries, spacer wzdłuż Sekwany, zatrzymując się od 
czasu do czasu, by poszperać w książkach wyłożonych na straganach.
Zrobił rezerwacje w Tour D Argent, myśląc, że Gaby mogłaby, choćby przez chwilę, 
ulec powabom doskonałego jedzenia w pięknym otoczeniu. Przebierała jednak tak 
apatycznie w po mistrzowsku przyrządzonej kaczce, że kelner zapytał, czy coś jej 
nie odpowiada w tym daniu i czy mademoiselle nie wolałaby czegoś innego.
— Nie — odpowiedziała. Po prostu nie czuła się dobrze. Cierpliwość Tarika 
wyczerpała się.
— Dość tego! — rzekł. — Dość tego, Gaby. Nie jesteś jedyną osobą, która w życiu 
cierpi. Kiedy Celinę była chora, przekląłem cały świat. Nawet sam pragnąłem 
śmierci. Ale w pewnym momencie trzeba wrócić do świata żywych. Karima byłaby 
głęboko zraniona, gdyby cię teraz widziała. Niczego bardziej nie pragnęła niż 
twojego szczęścia. Widok ciebie takiej, odrzucającej cenne momenty młodego życia, 
złamałby jej serce.
351
Gaby rozpłakała się.
__. Masz rację, papa. Masz absolutną rację. Byłam słaba
i bezużyteczna i...
„jAerde" — pomyślał. To było genialne. Właśnie tego potrzebował pacjent, 
odpowiedniej dozy gniewu oraz samokrytyki i to w miejscu publicznym. Wstał od 
stolika i pochwycił Gaby w ramiona, nie zważając na przerażone spojrzenia maitre 
d'. Szybko zapłaciwszy rachunek, zabrał ją z powrotem do domu. „A teraz co 
dalej?" — zapytał samego siebie w duchu. Zdaje się, że zabrakło mu pomysłów.
Przeznaczenie interweniowało w osobie jego asystentki, Nelly Dutoit. Tarik 
zarobił sporo pieniędzy w trakcie swej długiej i pomyślnej kariery, nie musiał 
już pracować. Jednakże wkrótce po śmierci Celinę zaczął ofiarowywać swoje usługi 
bezpłatnej klinice dla biednych zagranicznych emigrantów, między innymi z 
Bliskiego Wschodu.
pewnego dnia Nelly powiedziała Tarikowi, że potrzebuje kilku tygodni urlopu.
__Moja siostra ma wkrótce rodzić. Była w złym stanie
przy ostatnim dziecku i będzie wymagała pomocy. Chciałabym do niej pojechać.
Tarik chętnie na to przystał, w głowie zaczął rodzić mu się pewien pomysł. Jeśli 
Gaby nie dała rady reagować na otaczające ją życie, może zareaguje na cierpienia 
innych.
Poszedł do domu wcześniej i powiedział Gaby, że ma w klinice mały kłopot. 
Wyjaśniwszy sytuację Nelly, zapytał:
__Czy mogłabyś poświęcić mi parę tygodni swego czasu,
dopóki nie minie krytyczna sytuacja rodzinna Nelly?
.__ Ale ja się przecież nie znam na medycynie, papa.
Uśmiechnął się w duchu do siebie. Nie powiedziała „nie .
__Tę kwestię zostawmy mnie, mapetite. Jednakże ludzie,
którzy do nas przychodzą, potrzebują różnego rodzaju pomocy. Często mówią 
niewiele lub wręcz w ogóle nie mówią po
352
francusku. Często nie mają przyjaciół ani żadnych środków do życia. Mają 
problemy z uzyskaniem zezwolenia na pobyt. Nie umieją zapisać dzieci do szkoły. 
Boją się biurokracji, zwłaszcza jeśli pochodzą z krajów, gdzie zadawanie pytań 
mogło być niebezpieczne. Nelly była kimś w charakterze ich rzecznika. Mogłabyś 
więc ją zastąpić przez parę tygodni?
Gaby zgodziła się. Bez entuzjazmu, ale się zgodziła.
I cud nad cudy — pierwsza rodzina, która pojawiła się w La Polidiniąue Familiale 
następnego ranka, składała się z porzuconej matki i dziecka. Mąż i ojciec tej 
smutnej pary — niejaki Mahmoud Habbash — wyszedł pewnego dnia do pracy i nie 
wrócił. Jego żona Nazli poszła do kawiarni, w której pracował jako kelner, i tam 
powiedziano jej, że się nie pojawił na zmianie. Co więcej, rozwścieczony 
właściciel dodał, że jeśli Mahmoud zamierza być tak opieszały w pracy, może 
powinien zaproponować ją komuś innemu.
Nie, protestowała Nazli, jej mąż był bardzo sumienny w pracy. Musiało mu się 
przydarzyć coś strasznego. Właściciel kawiarni wzruszył ramionami, to sprawa 
policji, nie jego. Policji! Młoda kobieta była przerażona. Modliła się o pomoc, 
modliła się o powrót męża. Na próżno. Na drugi dzień po zniknięciu Mahmouda 
zrozpaczona Nazli zebrała się na odwagę i poszła do prefektury policji. Jednakże 
sierżant, który spisywał sprawę kobiety, słuchał jej jedynie przez minutę czy 
dwie, zanim dał do zrozumienia, że w Paryżu lepiej będzie bez kolejnego 
terrorysty. Bojąc się, że oskarżą ją o jakąś zbrodnię, Nazli uciekła.
Co teraz miała zrobić? Jej dziecko było chore, nie miała pieniędzy na zapłacenie 
czynszu za pokój, który dzielili. Chętnie by pracowała — sprzątała domy, myła 
naczynia, cokolwiek — ale jak mogła cokolwiek znaleźć, skoro ledwo mówiła tym 
dziwnym i trudnym językiem? A kto będzie się zajmował dzieckiem? Gaby spojrzała 
na małą dziewczynkę, która mogła mieć za-
353
ledwie cztery czy pięć lat, a jej słodka twarzyczka w kształcie serca już nosiła 
wyraz rezygnacji.
— Nie czujesz się dzisiaj dobrze, co? — Gaby spytała po arabsku. Dziecko 
uśmiechnęło się wstydliwie na dźwięk rodzimego języka. Nie, nie czuła się dobrze. 
Tarik zbadał je, uspokajając strach dziecka łagodnymi słowami, zapewniając, że 
wszystko będzie dobrze.
— Ma infekcję — powiedział Gaby po francusku. — Antybiotyk, który jej podam, 
upora się z tym szybko. Wydaje się jednak, że jest niedożywiona... Podejrzewam 
też, że to od jakiegoś czasu. Sprawdź pomocniczą kartotekę Nelly, może 
znajdziesz jakieś wsparcie. Poszukaj jakichś organizacji religijnych albo 
miejskich. A potem, jeśli będziesz miała czas, może sama zdołasz złożyć 
doniesienie o tym zaginionym mężu. Poczekaj, zanim to zrobisz, podam ci nazwisko 
kogoś w ministerstwie — starego przyjaciela. Myślę, że jeśli wcześniej zadzwoni 
do prefektury, potraktują twoją skargę uważniej. — Tarik westchnął. — Ta matka 
będzie potrzebowała pomocy w uzyskaniu karty pobytu, żeby pracować. Będzie też 
potrzebowała pomocy w znalezieniu jakiejś pracy i żłobka lub przedszkola dla 
dziecka.
Gaby wprowadziła matkę i dziecko do małego pokoju, który służył za biuro Nelly. 
Popatrzyła na dziewczynkę. Następne zagubione dziecko, biedactwo, niemal samo w 
tym dziwnym i nieprzychylnym mieście, w którym jej ojciec miał nadzieję stworzyć 
lepszą przyszłość. Przeszukała górną szufladę Nelly i znalazła ukryte cukierki 
dla najmłodszych pacjentów kliniki.
— Wybierz sobie jednego — zachęciła małą. — Co tam, weź dwa!
— Na imię jej Karima — powiedziała matka. Karima. Gaby niemal rozpłakała się. 
Przełknęła głośno ślinę i odzyskała równowagę.
— Bardzo piękne imię —? powiedziała cicho. — Naprawdę bardzo piękne.
Podeszła do szafki zawierającej jej osobiste rzeczy. Ukrad-
354
kiem otworzyła torebkę i wyciągnęła wszystkie pieniądze, jakie miała. Wróciła do 
biurka i otworzyła następną szufladę, udając, że bierze pieniądze z jakiejś 
„oficjalnej" skrzynki. Przeliczyła banknoty, włożyła je do koperty i podała 
młodej matce.
— Proszę — powiedziała. — To powinno wystarczyć na czynsz i jakieś zakupy. 
Podaj mi rysopis twego męża, przekażę go dzisiaj policji. Przyjdź jutro, to 
zaczniemy wypełniać papiery na twoją kartę pobytu. Potem poszukamy jakiejś pracy 
i szkoły dla twojej córki.
Młoda kobieta zdawała się oszołomiona, jakby nie mogła uwierzyć w to, co słyszy. 
Złapała Gaby za rękę i zaczęła ją całować.
— Niech cię Bóg błogosławi, droga pani. Niech jego łaska spływa na ciebie po 
wszystkie dni twego życia.
Zawstydzona Gaby poklepała Nazli po ramieniu.
— To nic takiego, naprawdę. Takie sprawy załatwiamy w klinice.
Tego dnia przyszły też inne rodziny, wszystkie potrzebujące pomocy, wiele z nich 
w równie smutnych sytuacjach jak Karima i jej matka. Gaby pracowała ciężko na 
rzecz tych ludzi, dzwoniąc w ich imieniu, dręcząc biurokratów, wypełniając 
formularze, a nawet sięgając do własnej kieszeni, a raczej kieszeni Tarika, sama 
bowiem nie miała już pieniędzy — na awaryjne fundusze. Kiedy zwróciła się do 
ojca po małą pożyczkę, uśmiechnął się i dał jej pieniądze bez pytania. On 
również w rozpaczliwych sytuacjach dawał swoim pacjentom pieniądze i cieszył się, 
widząc, że jego córka zajmowała się rzeczywistymi, żywymi ludźmi, a nie 
książkami i listami.
Minął tydzień, a potem drugi. Kiedy Nelly zadzwoniła, aby zapytać, czy mogłaby 
pozostać w Normandii odrobinę dłużej — jej siostra potrzebowała bowiem sporo 
pomocy — Tarik chętnie się zgodził.
— Weź sobie następny miesiąc, droga Nelly. Płatny, naturalnie. Moja córka 
pomoże mi tu aż do twojego powrotu.
Pewnego dnia, kiedy Gaby uspokajała małego chłopca,
355
który złamał rękę, upadłszy na schodach, otworzyły się drzwi jej gabinetu. Para 
zielonych oczu napotkała jej wzrok. Ujmujący uśmiech, lecz badawczy, niemal 
przepraszający.
— Bonjour, Gaby. Jak się masz?
— Sean, Sean McCourt! Co ty tu robisz?
— Przyszedłem się z tobą zobaczyć.
To proste oświadczenie było tak nieoczekiwane, że Gaby nie znalazła nań 
odpowiedzi.
— Pracuję teraz — odrzekła w końcu. — Nie mam czasu na rozmowę.
— Dobrze. Poczekam, aż skończysz. — Powiedziawszy to, wyszedł z pokoju Gaby i 
usadowił się w recepcji.
Tarik zauważył go natychmiast — wysoki, mocno opalony, o twarzy, która 
zapraszała do ponownego przyjrzenia mu się.
— Czy mógłbym panu w czymś pomóc? — zapytał Tarik.
— Czekam na Gaby.
— Ach. A kim pan jest? Pytam, ponieważ jestem ojcem Gaby.
Sean uśmiechnął się i wyciągnął rękę.
— Sean McCourt, proszę pana. Gaby i ja jesteśmy starymi przyjaciółmi. — 
Przesada była świadoma, lecz niewielka. — Przyleciałem wczoraj do Paryża. 
Właściwie usiłowałem pana znaleźć, myślałem, że w ten sposób zdołam odszukać 
Gaby. A tymczasem recepcjonistka powiedziała, że ona również tu jest.
— Tak, Gabrielle pomaga mi w klinice. Sean spojrzał na ludzi wokół niego.
— Wygląda na to, że tym ludziom potrzebna jest wszelka dostępna pomoc.
Tarik pokiwał głową.
— Więcej, niż jesteśmy im w stanie dać, ale...
Sean zrozumiał. Tak było na całym świecie. Nigdy nie wystarczało zasobów dla 
biednych i poszkodowanych, zwłaszcza jeśli byli niewykształceni.
356
— Nie ma pan nic przeciwko temu, że tu poczekam na Gaby?
Tarik przyjrzał się Seanowi, a potem odpowiedział na wpół serio:
— Nie znam pana na tyle, by coś mieć lub nie mieć przeciwko panu, panie McCourt.
— Sean, proszę. I mam nadzieję, że poznamy się lepiej. Tarik spojrzał na 
zamknięte drzwi pokoju Gaby, a potem
na Seana.
— Ach — odpowiedział z cieniem uśmiechu. — Ale to nie zależy chyba ode mnie, 
prawda?
—- Chciałem zostać w Egipcie, kiedy zmarła twoja matka, Gaby, żeby być przy 
tobie. Miałem jednak zleconą pracę we Włoszech — jakaś wielka szycha została 
porwana — i musiałem natychmiast wyjechać. Przykro mi z powodu... — Sean 
przechylił się przez stolik w bistro, usiłując zmniejszyć przestrzeń pomiędzy 
nimi.
— Nie jesteś mi winien żadnego wyjaśnienia, Sean. Prawie się nie znamy. Dałeś 
mi jasno do zrozumienia, że chciałeś, aby tak właśnie było pomiędzy nami — każde 
swoją drogą, żadnych powiązań, żadnych związków, pamiętasz?
— Pamiętam. — Westchnął, bawiąc się kanapką i zastanawiając się, jak to się 
stało, że ludzie zawsze tak dokładnie pamiętają wszystkie głupie rzeczy, które 
powiedział. — Ale sytuacje się zmieniają, ludzie też, Gaby. W przeciwnym razie, 
jaki byłby sens życia?
— No więc jak długo zamierzasz pozostać w Paryżu?
— Nie jestem tu w związku z pracą, Gaby. Powiedziałem ci, przyjechałem zobaczyć 
się z tobą. — Objął wzrokiem malujące się w jej oczach zmęczenie, ciemne podkowy, 
wystające kości policzkowe i chudość ramion. — Nie było ci łatwo od śmierci 
matki, prawda? — zapytał łagodnie.
357
Życzliwość w tonie jego głosu, troska w wyrazie twarzy sprawiły, iż napłynęły 
jej do oczu łzy.
— Wiem, że odeszła i nic mi jej nie przywróci. To mogę zaakceptować. Ale 
tamtego... Po prostu nie jestem w stanie.
Sean skinął głową.
— Rozumiem, co czujesz. Historia, którą słyszałem... To wytrąciłoby każdego z 
równowagi.
Gaby zacisnęła powieki. Określenie „wytrącenie z równowagi" nie oddawało tego, 
co odczuwała.
— Ale w pewnym momencie będziesz musiała zostawić to za sobą, Gaby. Nie możesz 
zmienić przeszłości, żadnej jej części, a trzymanie się jej zżera twoje życie.
Otworzyła oczy i spojrzała na niego. Usłyszała w jego głosie ból i doświadczenie, 
a to bardziej niż cokolwiek innego sprawiło, że zaczęła uważnie słuchać.
— Sądzę, że w telewizji słyszałaś część historii mojej rodziny...
Skinęła głową.
— Było tego więcej. Mój ojciec był w Sinn Fein. Został zabity przez żołnierzy, 
kiedy Eamon i ja byliśmy jeszcze dziećmi. To pewno dlatego zabrali Eamona, o 
którego winie przesądziło jedynie to, że był synem Patricka McCourta. Moja matka, 
niechże ją Bóg błogosławi, była jak skała. Wychowała nas sama. Karmiła nas, jak 
potrafiła najlepiej, i robiła wszystko, żebyśmy rozróżniali dobro od zła. Nawet 
jeśli musiała nas sprać kilkakrotnie, żeby wymusić posłuszeństwo.
— Czy twoja matka jeszcze żyje? — spytała Gaby.
— Tak, dzięki Bogu. Widzisz, to moja matka w końcu natłukła mi rozumu do głowy.
— Sprała cię kilka razy? — Gaby nie mogła się powstrzymać od uśmiechu na myśl o 
tym, jak matka okłada mocnego dryblasa Seana.
Uśmiechnął się.
— Myślę, że biłaby nas, gdyby uważała, że to konieczne. — Teraz znowu 
spoważniał. — Sądzę, że Ma zawsze rozu-
358
miała, ze w rzeczywistości jestem zagubioną duszą. Błąkającą się po świecie, 
szukającą ... czegoś. Nie było dnia, bym nie myślał o Da i Eamonie — o tych 
wszystkich ludziach, których kochałem i straciłem.
Gaby wyciągnęła rękę i uścisnęła mu dłoń.
— Ostatnio jednak jeździłem do domu częściej, żeby pobyć trochę z Ma. Chyba 
uderzyło mnie nagle, że ona nie będzie żyła wiecznie, a nigdy nie wybaczyłbym 
sobie, gdybym nie wykorzystał czasu, kiedy tu jeszcze jest. — Przełknął głośno. 
— W każdym razie Ma sprawiła, że zrozumiałem, iż byłem to winien Eamonowi, Da i 
wszystkim ludziom, których kochałem, a których życie zostało przerwane... — 
Zamilkł na chwilę.
Gaby czekała, aż skończy.
— Byłem im to dłużny, by przeżyć swoje życie w pełni i z pasją. Mniej niż to 
byłoby grzechem przeciwko nim i prze-ciwko Bogu.
Przez dłuższy czas siedziała cicho.
— Twoja matka wydaje się wyjątkową kobietą.
— Owszem, jest. — Przerwa. — Sądzę, że polubiłabyś ją-Gaby była pewna, że w 
historii Seana kryło się coś więcej.
Instynktownie czuła jednak, że już powiedział o wiele więcej, niz miał w 
zwyczaju. Ona więc również podzieliła się z nim kawałkami swego osobistego życia 
— 2 jej dzieciństwa z Celinę i Tankiem, z odkrycia, że nie byli jej 
biologicznymi rodzicami, z połączenia z Karimą.
Rozmawiali jeszcze dłuższy czas i prawie nadeszła północ, kiedy Sean zabrał Gaby 
do domu. Tarik czekał na nich, choć miał w zwyczaju kłaść się spać o jedenastej.
— No cóż, sądzę, że powinienem już powiedzieć dobranoc — powiedział Sean ojcu i 
córce. Ku ogromnemu zdumieniu Gaby Tarik rzekł:
— Czy nie wstąpiłby pan na koniak, panie McCourt...? Sean? Chyba że się panu 
śpieszy...?
Seanowi się nie śpieszyło. Przyjął zaproszenie, a wkrótce on i Tarik rozmawiali 
przyjaźnie — doktor opisywał swoje liczne
359
podróże, fotograf dyskutował na temat wrażeń z wojen, które filmował. Na koniec 
Gaby zaczęła ziewać.
— Musicie mi wybaczyć, mam jutro długi, ciężki dzień w pracy — powiedziała.
Zaloty Seana do Gaby były powolne i delikatne. Rozumiał, że nie była gotowa na 
pełny romans — i że bała się, iż Sean zniknie.
Przekonał ją do siebie stałym, dającym się przewidzieć zwyczajem przychodzenia 
do kliniki pod koniec każdego dnia pracy. Czasami wychodzili gdzieś na jakiś 
prosty posiłek. Innym znów razem Gaby przyrządzała jedzenie w domu i dzielili je 
z Tarikiem, który gotów był pobłogosławić ten związek. Nikt go jednak o to nie 
prosił.
Sean gotów był czekać cierpliwie. Aby przeżyć na bagietkach i cafe au lait, 
podejmował się drobnych, miejscowych zleceń. Miał minimalne wydatki, gdyż 
zatrzymał się w mieszkaniu kolegi, fotografa, który robił aktualnie zdjęcia w 
Indiach do wspaniałego, książkowego albumu.
Pewnej pięknej, jesiennej nocy w powietrzu unosił się zapach opadłych liści i 
ognisk, a Sean zaprosił Gaby do podnajmowanego mieszkania.
— Czy zamierzasz mnie uwieść? — spytała. ?— Czy zamierzasz mi na to pozwolić? 
Uśmiechnęła się.
Zatrzymali się w charcuterie, kupili placek z serem, sałatkę z cykorii i butelkę 
wina. Kiedy dotarli do mieszkania, małej kawalerki na Montmartrze, Gaby 
rozejrzała się z aprobatą.
— Bardzo czysto — zauważyła. — Czy to matka nauczyła cię prowadzić dom?
— Tak — odpowiedział poważnie. — Moja matka nauczyła mnie wielu domowych 
czynności i dzięki temu jestem wspaniałą partią. — Nakrył stół lnianym obrusem z 
dopasowanymi kolorystycznie serwetkami. — Musisz wiedzieć,
360
że sam je kupiłem — pochwalił się. _ Oczekując twojej wizyty.
— A zatem byłeś bardzo pewien siebie. Uśmiechnął się nieśmiało.
— Powiedzmy, że miałem nadzieję.
Spożywając prosty posiłek, rozmawiali o bzdurkach lecz w powietrzu czuło się 
napięcie, które sprawiło, że nagle poczuli się niezręcznie. Kiedy skończyli jeść, 
Gaby wstała i pozbierała ze stołu. Sean włączył radio, wybierając klasyczną 
stację Potem podszedł do niej z tyłu, obejmując jej talię. Pocałował ją 
pieszczotliwie 1 nienamiętnie. Przesuwając ręce w kierunku jej karku, zatrzymał 
się na ramionach. Były tak szczupłe, tak napięte. „Biedny dzieciak" — pomyślał. 
Fala tkliwości nagle zajęła nnejsce pożądania i uwodzenie zamieniło się w coś 
zupełnie innego.
Kolistymi ruchami masował łopatki i szyję Gaby.
Westchnęła. Już od tak dawna nie dotykał jej żaden mężczyzna. Czuła się tak... 
dobrze.
Szybkim ruchem podniósł ją i zaniósł do łóżka. Oparłszy ją o stos poduszek, 
obrysował palcem kontury jej twarzy, nosa, kształt ust.
— Piękne — wymamrotał półgłosem. Roześmiała się wstydliwie.
— Wszyscy twierdzą, że jestem za chuda.
— Może trochę — zgodził się przyjaźnie. — Ale mimo to absolutnie piękna. — Ujął 
jej stopę i zaczął masować, palec po palcu. A potem kłykciami naciskał podbicie 
stopy, wywołując wrażenie prądu, który zdawał się przeszywać nogę.
— Au! Co robisz? — zaprotestowała. — Czy to dziwaczny, seksualny rytuał, 
jakiego nauczyłeś się w trakcie swoich podróży?
— Aha. Nauczyłem się tego w Bangkoku. To jest ci bardziej potrzebne niż 
dziwaczne, seksualne rytuały. A teraz połóż się i zaufaj mi.
Gaby zamknęła oczy i rozluźniła się na poduszkach, zata-
361
piając się w muzyce. A Sean masował jej nogi, ręce, ramiona, ugniatał palce w 
punktach zalecanych przy akupresurze, budząc i ożywiając jej zmysły, sprawiając, 
że czuła się... tak pełna życia, a mimo to lekka, zrelaksowana i... wkrótce 
zapadła w głęboki sen.
Pocałował ją w czoło i delikatnie pogładził po policzku.
— Myślę, że cię kocham, Gabrielle Misry. I tak czy inaczej, zamierzam cię 
uszczęśliwić.
Gaby obudziła się dopiero nazajutrz rano. Usiadła nagle.
— Która godzina? Spóźnię się do pracy!
— Odpręż się, kochanie. Dzisiaj jest niedziela, dzień wypoczynku.
Opadła z powrotem na poduszki. Po raz pierwszy od dłuższego czasu czuła się 
dobrze.
— To było bardzo przyjemne. Nawet lepsze od uwiedzenia — dodała figlarnie.
— Och, uwiedzenie cię nie ominie, skarbie... Dopiero zacząłem. To wymaga czasu 
i wyobraźni.
— Rozumiem. No cóż, dziękuję ci.
— Jeśli rzeczywiście chcesz mi podziękować, to pozwól mi się dzisiaj 
rozpieszczać. — Zaczął od przygotowania śniadania. Solidny omlet ze szparagami, 
posmarowana masłem bagietka i gorący kubek cafe au lait.
Ku swemu ogromnemu zdumieniu Gaby poczuła głód. A jedzenie było wyśmienite.
— I do tego potrafisz gotować — zauważyła.
— Mówiłem już, że to zasługa mojej matki. Mawiała, że facet polegający w kuchni 
jedynie na kobiecie jest niemęski.
— Twoja matka jest mądrą kobietą.
— Zobaczysz, jak mądrą, kiedy ją spotkasz. Zrozumiała, co miał na myśli. I po 
raz pierwszy dostrzegła
możliwość prawdziwej i trwałej miłości.
OS
362
Zima w Paryżu rozpoczęła się zimnym i mokrym wiatrem. Gaby i Sean, ogarnięci 
pierwszymi, odkrywczymi porywami namiętności, odczuwali zimę jako nie mniej 
cudowną niż słoneczne lato.
Robili wszystko, co normalnie robią kochankowie, czując, że każda chwila, każde, 
choćby najbardziej banalne wydarzenie, urastało do rangi epokowego. Chodzili na 
długie spacery, zwiedzali muzea — Luwr, muzeum Rodina, Picassa — ledwie 
zwracając uwagę na wspaniałe dzieła sztuki. Zjadali miski cebulowych zup i 
pijali zwykłe wino w maleńkich bistrach. Pływali statkami niczym turyści, 
rozkoszując się nocnym Paryżem, jakby nigdy przedtem go nie widzieli.
Gaby ciągle wyczekiwała, że Sean zniknie. Nie były to świadome myśli, lecz 
raczej przeczucie, podobne do ciągłego wyczekiwania czegoś złego przez Karimę. 
Wkrótce spędzała więcej czasu w mieszkaniu wynajmowanym przez Seana niż we 
własnym domu. Myślała, że Tarik zacznie protestować albo przynajmniej skomentuje 
to. Ojciec zdawał się jednak z tej sytuacji zadowolony.
— Czy zastanawialiście się już z Seanem nad małżeństwem? — zapytał któregoś 
dnia.
— Nie ma sensu się śpieszyć — odpowiedziała prędko.
— Ach. — Wyraz twarzy Tarika wyrażał współczucie. — On ma problem, który 
Amerykanie nazywają obawą przed związaniem się.
Gaby straciła cierpliwość.
— To nie jest takie proste, papa. Żadne z nas nie jest jeszcze gotowe na coś 
tak poważnego jak małżeństwo. Czy nie chcesz, żebym była ostrożna? Żebym była 
pewna?
Tarik wycofał się, niezbyt przekonany, że Gaby mówi mu całą prawdę.
Weekend na wsi był pomysłem Seana. Zauważył, że Gaby zatrzymywała się dłużej 
przed obrazami Moneta, kiedy zwie-
363
0 ^
3 *"
? >3
&	^
AJ	
IV	GO
Pi	n>
3.	a
	p5
as	NJ
n>
3 1
o
5 o-p ^
?- *? ?-
3 ?
#??'
ć' ?- ' S ? ? -, * ?
?? jpf^- ?& jy jsl & & . ^ &.
?? ?? rt ^ **'
O
?? ?
•< ^
, o
NT- 2.
^r 4-
^ B.
r<b o
"nr o)
**S ?? 3 <?
o-
^
"^ «P' *.
S. N
S. rT N
? «
/?/
I fi
P N O
a~ •< Ar*
piając się w muzyce. A Sean masował jej nogi, ręce, ramiona, ugniatał palce w 
punktach zalecanych przy akupresurze, budząc i ożywiając jej zmysły, sprawiając, 
że czuła się... tak pełna życia, a mimo to lekka, zrelaksowana i... wkrótce 
zapadła w głęboki sen.
Pocałował ją w czoło i delikatnie pogładził po policzku.
— Myślę, że cię kocham, Gabrielle Misry. I tak czy inaczej, zamierzam cię 
uszczęśliwić.
Gaby obudziła się dopiero nazajutrz rano. Usiadła nagle.
—- Która godzina? Spóźnię się do pracy!
—- Odpręż się, kochanie. Dzisiaj jest niedziela, dzień wypoczynku.
Opadła z powrotem na poduszki. Po raz pierwszy od dłuższego czasu czuła się 
dobrze.
—- To było bardzo przyjemne. Nawet lepsze od uwiedzenia — dodała figlarnie.
—- Och, uwiedzenie cię nie ominie, skarbie... Dopiero zacząłem. To wymaga czasu 
i wyobraźni.
—- Rozumiem. No cóż, dziękuję ci.
—- Jeśli rzeczywiście chcesz mi podziękować, to pozwól mi się dzisiaj 
rozpieszczać. — Zaczął od przygotowania śniadania. Solidny omlet ze szparagami, 
posmarowana masłem bagietka i gorący kubek cafe au lait.
Ku swemu ogromnemu zdumieniu Gaby poczuła głód. A jedzenie było wyśmienite.
— I do tego potrafisz gotować — zauważyła.
— Mówiłem już, że to zasługa mojej matki. Mawiała, że facet polegający w kuchni 
jedynie na kobiecie jest niemęski.
—• Twoja matka jest mądrą kobietą. —? Zobaczysz, jak mądrą, kiedy ją spotkasz. 
Zrozumiała, co miał na myśli. I po raz pierwszy dostrzegła możliwość prawdziwej 
i trwałej miłości.
as
362
Zima w Paryżu rozpoczęła się zimnym i mokrym wiatrem. Gaby i Sean, ogarnięci 
pierwszymi, odkrywczymi porywami namiętności, odczuwali zimę jako nie mniej 
cudowną niż słoneczne lato.
Robili wszystko, co normalnie robią kochankowie, czując, że każda chwila, każde, 
choćby najbardziej banalne wydarzenie, urastało do rangi epokowego. Chodzili na 
długie spacery, zwiedzali muzea — Luwr, muzeum Rodina, Picassa — ledwie 
zwracając uwagę na wspaniałe dzieła sztuki. Zjadali miski cebulowych zup i 
pijali zwykłe wino w maleńkich bistrach. Pływali statkami niczym turyści, 
rozkoszując się nocnym Paryżem, jakby nigdy przedtem go nie widzieli.
Gaby ciągle wyczekiwała, że Sean zniknie. Nie były to świadome myśli, lecz 
raczej przeczucie, podobne do ciągłego wyczekiwania czegoś złego przez Karimę. 
Wkrótce spędzała więcej czasu w mieszkaniu wynajmowanym przez Seana niż we 
własnym domu. Myślała, że Tarik zacznie protestować albo przynajmniej skomentuje 
to. Ojciec zdawał się jednak z tej sytuacji zadowolony.
— Czy zastanawialiście się już z Seanem nad małżeństwem? — zapytał któregoś 
dnia.
— Nie ma sensu się śpieszyć — odpowiedziała prędko.
— Ach. — Wyraz twarzy Tarika wyrażał współczucie. — On ma problem, który 
Amerykanie nazywają obawą przed związaniem się.
Gaby straciła cierpliwość.
— To nie jest takie ptoste,papa. Żadne z nas nie jest jeszcze gotowe na coś tak 
poważnego jak małżeństwo. Czy nie chcesz, żebym była ostrożna? Żebym była pewna?
Tarik wycofał się, niezbyt przekonany, że Gaby mówi mu całą prawdę.
Weekend na wsi był pomysłem Seana. Zauważył, że Gaby zatrzymywała się dłużej 
przed obrazami Moneta, kiedy zwie-
363
dzali Luwr. A gdy przyznała, że nigdy nie była w domu Moneta, w Giverny, 
postanowił ofiarować jej taki prezent. Wynajął małą chatkę w pobliżu rzeki Epte 
— tej samej, którą artysta malował. Kupił jedzenie na wyrost, jak dla 
sześcioosobowej rodziny, a następnie podjechał po Gaby wynajętym renault.
— Dokąd jedziemy? — spytała. — I dlaczego jesteś taki tajemniczy?
— To niespodzianka — wyjaśnił z cierpliwością. — A sam charakter niespodzianki 
zawiera element tajemniczości.
Pojechali jakieś sześćdziesiąt pięć kilometrów na północny zachód. Podróż zajęła 
im półtorej godziny. Dotarli do Giverny późnym popołudniem. Powietrze było zimne, 
lecz słońce przedzierało się przez chmury, rzucając subtelne żółtobiałe światło 
na nagie pola, drzewa i domy. Gaby była zachwycona.
— Dokładnie jak na tych obrazach — wykrzyknęła. — Och, Sean, jesteś cudowny, że 
o tym pomyślałeś.
Chatynka była czarująca — umeblowana prosto, a jednak wyjątkowo przytulna. Była 
jednak zima. Sean rozpalił jeden ogień w kominku, po czym drugi w staroświeckim 
piecu kuchennym na drewno. Postawił na stole ogromny kosz i otworzył go, 
uwalniając ostrą mieszaninę aromatów — była tam dobra, mocna kawa, świeżo 
zmielona, wiejski chleb, jakiś pasztet, wędzony pstrąg, kurczak, świeże jarzyny, 
rozmaitość wędlin i serów. Gaby rozpakowała butelki — wybór win pozostawił
jej.
Z wprawą doświadczonego małżeństwa włożyli przyprawionego kurczaka wraz z 
ziemniakami do pieca, żeby się piekł. Wymywszy zieleninę na sałatkę i 
przygotowawszy prosty sos, włożyli z powrotem płaszcze i wyszli na spacer.
— Wygląda na to, że będzie sypał śnieg — zauważył Sean, wskazując na 
zmieniające się na niebie kolory.
— O, to dobrze. Może wtedy zobaczymy miejsce, w którym Monet malował Stogi 
siana. Naturalnie nie ma już tu stogów siana, ale światło i atmosfera będą takie 
same.
Sean przytaknął. Nie znał się za bardzo na sztuce, lecz entu-
364
zjazm Gaby sprawiał mu przyjemność i sam lubił patrzeć na piękne widoki.
Spacerowali, aż Sean oświadczył, że za chwilę przemarznie tak, że nie odtaje. Po 
powrocie do chatki Gaby zapaliła świece, a Sean pokroił chleb i przygotował 
posiłek. Z zaostrzonymi przez zimne powietrze i spacer apetytami jedli, dopóki 
byli w stanie.
— Czy w ogóle myślałaś o powrocie do pracy? — zapytał, popijając wino.
— Cóż za dziwne pytanie! Nie czas na nie! Usiłujesz się mnie pozbyć? — Gaby 
jedynie częściowo żartowała, pomimo miłosnych zapewnień Seana niezupełnie bowiem 
wierzyła w swe nowo znalezione szczęście. „Jestem jak moja matka" — pomyślała. 
„Doszukuję się w swojej radości oznak przyszłego smutku".
— Gaby, nie żartuj z tego — powiedział porywczo. — Nie sądzę jednak, żebyś była 
szczęśliwa, pracując cały czas w klinice. Nie zrozum mnie źle, pomagasz ludziom, 
którzy tego potrzebują. Jesteś jednak zawodową reporterką. Dlaczego nie 
spróbujesz wziąć jakiegoś zlecenia na przykład z CNN... Mają więcej wspólnego z 
prawdziwym dziennikarstwem. Myślę, że odpowiadałoby ci to...
— Może tak zrobię — odrzekła powoli. Sean widział jednak, że nie była gotowa 
sprostać światu poza Paryżem. Być może mógłby w jakiś sposób temu zaradzić. 
Nauczył się, że smutek nie musi wypierać wszystkich szans na szczęście i chciał 
dzielić to doświadczenie z Gaby.
Tuż przed północą zaczął sypać śnieg. Sypialnia w chatce była chłodna, zabrali 
więc poduszki i kołdry wypchane gęsim pierzem do salonu. Zagrzali sobie ręce 
przy kominku, podczas gdy sople lodu pobrzękiwały na zewnątrz jak dzwoneczki na 
wietrze. Wiatr zawodził cicho, prósząc śniegiem po oknach i okrywając je grubym, 
puszystym puchem.
Gdy Sean wyciągnął ramiona, Gaby podeszła do niego bez wahania, przyciskając 
usta do jego ust, czując, jak przenika ją
365
ciepło jego ciała. Kiedy jego język nacisnął jej usta, ustąpiła skwapliwie, 
kosztując jego słodycz zmieszaną z własną.
A potem przygarnął ją, całując jej oczy, nos, ramiona. Kiedy sięgnął do jej 
spodni, pomogła mu zrzucić z siebie ubranie, pozwalając, by spadło na podłogę. 
Jej skóra błyszczała ciepło i złotawo od ognia kominka, dotyk jego ciała 
pobudził ją. Osunęli się na kołdrę. Gesty Seana były pewne i nieomylne, jakby 
znał ją od wieków. Jego palce rzeźbiły jej ciało, odkrywając nowe doznania za 
każdym kolejnym zbliżeniem.
— Kocham cię — powiedział ochryple, z oczyma pociemniałymi od pożądania.
— Ja ciebie też kocham — zawtórowała mu, dotykając jego policzka. Oczy miała 
rozmarzone, na pół zamknięte, kiedy ją całował i pieścił. Jęknęła cicho, jej 
ciało lśniło od gorąca i pożądania, kiedy ją posiadł. Naprężając plecy, wciągała 
go w siebie głębiej i głębiej, wbijając mu paznokcie w ciało, jak gdyby chciała 
go doszczętnie strawić swym pożądaniem.
W półświetle brzasku Gaby otworzyła oczy. Ogień wygasł, pozostawiwszy po sobie 
poszarzały popiół. W pokoju było zimno, więc wtuliła się w ciało Seana.
— Zimno ci, kochanie? — zapytał, przygarniając ją.
— Trochę — wyszeptała, wtulając się mocniej w jego piersi. — Sean?
— Tak?
Zawahała się. Musiała jednak to wiedzieć.
— Powiedziałeś mi kiedyś, że bardzo dawno temu kochałeś kogoś. Ze było to 
bolesne.
— Tak.
— Możesz mi o tym opowiedzieć?
Westchnął. Wiedział, że przyjdzie czas na to pytanie. I choć rozmowa na temat 
Siobhan nie wywoływała w nim już tak okropnego bólu, jednak pamięć o niej nadal 
smuciła go.
— To było dawno temu, Gaby. Była moją pierwszą mi-
366
łoscią. Dorastaliśmy razem i zawsze wydawała mi się inna niż pozostałe 
dziewczęta. Inne dziewczęta... Dokuczaliśmy im znęcaliśmy s,ę nad nimi w szkole, 
goniliśmy za nimi z wężami' ciągnęliśmy je za włosy. Dorastający chłopcy 
zachowują się potwornie. Ale Siobhan... Zawsze przynosiłem jej drobne prezenty. 
Kwiatki. Książki... kochała czytać.
— Czuła to samo do ciebie? — zapytała Gaby, trochę zazdrosna o to wspomnienie.
Skinął głową.
— Kiedy mieliśmy trzynaście lat, powiedziała mi, zupełnie poważnie, ze planuje 
wyjść za mnie po ukończeniu osiemnastu lat. — Przerwał. — Nie dożyła osiemnastu 
lat.
— Och, Sean, tak mi przykro.
— Jakiś zwariowany dzieciak zrobił bombę. Myślał, że będzie bojownikiem. 
Wysadził w powietrze całą swoją rodzinę i dwie kobiety mieszkające piętro wyżej. 
Siobhan i jej matkę.
Milcząc, Gaby ujęła jego dłoń. Westchnął.
— Utrata ojca była trudna. Ale utrata jej... Nigdy nie chciałbym przez coś 
takiego jeszcze raz przejść.
Gaby zrozumiała.
— Dopóki nie spotkałem ciebie.
Gaby zamknęła oczy. „Nasib" — pomyślała. „Wierzę, um-mi, ze być może spotkałam 
moje przeznaczenie".
— Gaby... Otworzyła oczy.
- Jest coś, co miałem ci już wcześniej powiedzieć. Nie chcę, żebyś się 
zdenerwowała.
..Nie" — przeszło jej przez myśl. „Nie. Cokolwiek to jest, me chcę tego słyszeć".
— Poproszono mnie, żebym pojechał do Sri Lanki. Zgodziłem się. — Słowa 
wypowiedziane zostały pośpiesznie. — Chciałem tu zostać, być z tobą, byś 
zrozumiała, że moje intencje są poważne. Nie mogę jednak w nieskończoność 
odmawiać zleceń, Gaby. Ludzie po prostu zapomną o mnie.
367
Nie. Nie. Nie.
__ Gaby, już nie jest tak jak przedtem. To po prostu praca,
jedna robota. Będę dzwonił i pisał. Wrócę, zanim zdołasz za mną zatęsknić.
Milczała.
__ Przysięgam ci na własne życie, że wrócę. I jeśli dostanę
następną pracę, to i z niej wrócę. Zawsze, Gaby, przyrzekam.
I chociaż życie dało jej wszelkie powody, by nie wierzyć, uwierzyła mu.
??$ KSIĘGA ?8? CZWAKTA
?????? ?
Obkwpienie
Paryż i poza Paryżem, 1988 rok
§??«?2 — Pakuj torbę, kochanie. Jedziemy na Cypr! — rfgłppj zawołał Sean, 
wpadając do mieszkania, które dzielił «?> «W* z Gaby. Były to tylko trzy pokoje 
na Rue du Four w pobliżu St. Germain des Pres — skromne, małe mieszkanko w 
szóstej dzielnicy. Niezbyt wytworne, ale lata miłości i mieszkania w nim 
uczyniły z niego dom. Roześmiała się.
— Przypominasz mi mojego ojca — powiedziała. — Zawsze tak przychodził, pełen 
energii, gotów gdzieś gnać. Moja mama żartowała, że robił z nas cyganów, wiem 
jednak, że oboje kochali podróże i przygody.
— Zatem zaczynasz podzielać mój sposób myślenia o pracy. Gaby zastanowiła się 
chwilę.
— Niezupełnie, ale z przyjemnością pojadę z tobą na Cypr. Lubiła ich wspólne 
wyjazdy, które zdarzały się od czasu do
czasu. Niekiedy udawało jej się nawet złapać jakieś własne zlecenie, jednak 
kiedy Sean wyjeżdżał sam do któregoś z „gorących" miejsc, zawsze pozostawał 
strach, obawa, że może nie wrócić. Nie dlatego, że nie chciał — ten etap już 
mieli za sobą, ale dlatego, że jakaś zabłąkana kula, przypadkowy pocisk mógłby 
jej go ukraść.
Kilka dni później leżeli rozciągnięci na pokładzie małej łódki, unosząc się 
leniwie na lazurowych wodach w pobliżu Pa-
371
fos. Słońce było ciepłe, niebo czyste i wokół nie było żywej duszy. Ciszę 
przerywało jedynie chlupotanie wody.
— I za to ci płacą? — zażartowała Gaby. — To ty powinieneś zapłacić komuś, że 
cię tu wysłano.
— Tak się czasami zdarza, kochanie. Fałszywy alarm. Turcy okupowali północną 
część tej wyspy od 1974 roku. W ONZ toczyła się o to słowna wojna, w gazetach i 
za wszystkimi zamkniętymi drzwiami, za którymi uprawia się dyplomację. Ale co 
jakiś czas zdarza się „incydent". Jakiś biedny gnojek daje się zastrzelić, 
usiłując przekroczyć barykadę — to samo dzieje się pod murem berlińskim. I 
wówczas wydaje się, że może dojść do poważnych kłopotów. Wołają wtedy Seana 
McCourta i jemu podobnych, żeby zarejestrowali dla potomności te wydarzenia. 
Cieszę się jednak, że teraz do tego nie doszło, nawet jeśli będziemy musieli 
wkrótce wracać do domu.
— Ja też się cieszę. Ale cieszę się też, że tu przyjechaliśmy. — Ostatnie dni 
były sielankowe. Baraszkowała z Seanem na pięknych plażach wyspy, robili sobie 
zdjęcia w pobliżu skały, gdzie podobno wyłoniła się z morza Afrodyta. I pływali 
leniwie przy blasku księżyca — ponieważ mówiono, że ci, którzy to robią, 
pozostaną na wieki młodzi.
— Ta część Cypru jest faktycznie unikatowa — przyznał Sean. — Są tutaj miejsca, 
które nie uległy zmianie od czasów biblijnych. Wiesz, przybył tu święty Paweł. 
To on nawrócił ludność wyspy na chrześcijaństwo.
— Dzięki za lekcję historii. Papa również zwykł to czasami robić. Podawał mi 
różne informacje na temat miejsc, do których jeździliśmy. A teraz ty i ja...
— ... i może pewnego dnia nasze dzieci — powiedział cicho Sean.
Wyraz twarzy Gaby był poważny.
— Kocham cię, Sean. Ale kiedy myślę o rodzinie, mam takie... takie dziwne 
uczucie. Jakbym utknęła w Aleksandrii i moje życie nie mogło ruszyć dalej, 
dopóki... dopóki nie pozwolę spocząć mojej matce. Aż rzeczywiście jej nie 
pochowam.
372
Milczał przez chwilę. Gaby już od dłuższego czasu nie mówiła w ten sposób o 
swojej matce. Wiedział jednak, że nie oddała się tak całkowicie ich wspólnemu 
życiu. Dostrzegał to w sposobie, w jaki unikała wszelkiej dyskusji na temat 
małżeństwa i rodziny. Zaniechał tego tematu. I rozpoczął go na nowo po zjedzeniu 
pikniku składającego się z pieczonego kurczaka na zimno, sałatki i chleba 
popitych białym, cypryjskim winem.
— Mam pomysł — odezwał się.
— Jaki? — spytała Gaby.
— A może złożyłabyś hołd pamięci Karimy? Jakiś artykuł, nawet książka? Bądź 
reporterką. Postaraj się być obiektywna, nawet jeśli nie uzyskasz wszystkich 
odpowiedzi, może uda ci się znaleźć zamknięcie, którego szukasz.
Gaby zastanowiła się nad tym pomysłem. „Tak" — pomyślała. „Tak. Moja matka 
spędziła całe lata, usiłując mnie odszukać. Byłoby dobrze, gdybym ja poświęciła 
teraz trochę czasu, próbując odkryć, kim była naprawdę". Zarzuciła Seanowi ręce 
na szyję i pocałowała go.
— Przyjmę to na zgodę — powiedział. — Świetnie. Pomogę ci. Wlokłaś się ze mną 
już niejeden raz, tym razem ja będę twoim pomocnikiem.
Austenowie byli zachwyceni widokiem Gaby, niezależnie od powodu jej przyjazdu. A 
kiedy powiedziała im, po co przyjechała, błagali ją i Seana, aby pozostali kilka 
dni. Gaby zgodziła się. Tutaj wszystko się zaczęło. Miłość, tragedia i okrutna 
przepowiednia wróżbiarki.
—? Jesteś taka chuda, moje drogie dziecko — zauważyła Catherine z zatroskaniem 
typowym dla babci. — Czy w ogóle nie jesz?
Sean uśmiechnął się.
— Mówię jej ciągle, że musi nabrać ciała. Ale wydaje mi się, że pani wnuczka 
przygotowuje się w sekrecie do roli super-modelki.
373
W rzeczywistości Gaby zaokrągliła się znacznie od okresu po śmierci Karimy. 
Nadal jednak miała ten kruchy, delikatny wygląd, wynikający częściowo ze smutku, 
który ocieniał jej ciemnoniebieskie oczy.
Catherine poszła do kuchni, żeby porozmawiać z kucharką. Wkrótce pojawiła się 
służąca, niosąc książęcy zestaw mezze, otoczony chlebem pita, jeszcze ciepłym po 
wyciągnięciu z pieca. Gaby zjadła odrobinę sera z chlebem.
— Przypomina mi to dzień, w którym po raz pierwszy spotkałam moją matkę — 
powiedziała cicho. — Powiedziała mi, że jedzenie oznacza tutaj „witaj" lub 
„kocham cię".
Wydawała się bliska łez.
Catherine z Seanem podnieśli się z krzeseł. On usiadł z powrotem, tu potrzebna 
była kobieca intuicja.
— Twoja matka miała rację, Gabrielle, skarbie. I jesteś kochana tak, jak byłaś 
kochana przez swoją matkę — rzekła Catherine, głaszcząc ją po włosach. A kiedy 
zdawało się, że smutek minął, wyszła jeszcze raz do kuchni, po czym wróciła z 
parującą wazą rzadkiej zieleniny. — Twoja matka gotowała wyśmienitą mouloukhiyyę 
— oznajmiła, wskazując wazę. — To na podstawie jej przepisu. Musisz skosztować — 
ze względu na nią.
Gaby grzecznie przełknęła parę kęsów, a potem zachęcona przez Catherine 
wyczyściła do dna miskę.
„Jakżeż długą odbyliśmy drogę" — pomyślał Henry, obserwując babcię i wnuczkę. 
„Długą drogę od czasów, kiedy Catherine nieomal nie tolerowała egipskich potraw. 
Wszystkiego, co egipskie". Jak bolesna była lekcja, która doprowadziła ich do 
tego etapu.
— Nie mogę już więcej zjeść ani kęsa — stwierdziła Gaby, gdy pojawiła się 
służąca z dużą salaterką pełną kremowego deseru.
— Och, ależ musisz — oświadczyła Catherine. — Twój ojciec uwielbiał moją 
galaretkę. I Karima lubiła ją również. Musisz skosztować ze względu na nich 
oboje.
Gaby roześmiała się z tego zachęcania jej do jedzenia, jakby
374
była małą dziewczynką, lecz zabrała się do jedzenia góry biszkoptów, kremu i 
deseru owocowego, jaką napełniono talerz. Był to rodzaj pojednania z 
przeszłością, którą pragnęła poznać i zapamiętać. Ku swej ogromnej przyjemności 
odkryła, że i jej smakował ulubiony pudding ojca. Podobnie jak odpowiadało jej 
przebywanie w kokonie miłości dziadków.
— Brawo — powiedział Henry z błyskiem w niebieskich oczach. — Widzę, że jedynym 
sposobem na podtuczenie cię jest podawanie potraw z odrobiną rodzinnej historii. 
A tego jest u nas sporo.
- O, tak — rzekła Gaby entuzjastycznie. — Tego jestem naprawdę głodna. Opowiedz 
mi wszystko, co pamiętasz Proszę.
— No cóż — zaczął Henry. _ Twoi rodzice mieli wiele wspólnego, jeśli chodzi o 
jedzenie. Lubili kupować różne przysmaki od ulicznych sprzedawców, zwłaszcza w 
okresie ramada-nu. Wszystkie muzułmańskie dzieci niecierpliwie wyczekiwały 
zachodu słońca i wystrzału z dział. Migotanie światełek wokół minaretu było 
sygnałem do rozpoczęcia iftar, przerwania postu. Wówczas dzieci, z Karimą i 
Charlesem na czele, biegły do ulicznych handlarzy, by wydać swoje ramadanowe 
przydziały ??/???ifalafeloraz kataif* i kanafi**. Potem napychały się taką 
ilością jedzenia, na jaką starczyło im pieniędzy, i chodziły prosząc o więcej. 
Jego matka nigdy o tym nie wiedziała — tu Henry rzucił figlarne spojrzenie w 
stronę Catherine — ale Charles często biegał z Karimą od domu do domu, pukając 
od drzwi do drzwi, wołając „ramadan karim" i żebrząc o cukierki. Twoja matka 
miała słabość do słodyczy — dodał Henry.
Gaby zamknęła oczy, wyobrażając sobie rodziców, ich niewinność, proste 
przyjemności. Był to wzruszający obraz, zwłaszcza ze dzieciństwo Karimy trwało 
tak krótko.
Jakby czytając jej myśli, Henry ciągnął opowieść:
* Kataif— rodzaj naleśnika z serem, oblanego syropem.
* Kanafe — ciasto z serem, podawane na gorąco z syropem.
375
— Kiedy Shams — twoja babka — umarła, wydawało się, że światło w rodzinie 
twojej matki na jakiś czas przygasło. Ka-rima jednak utrzymała wszystko razem. 
Opuściła szkołę i przejęła tutaj pracę po Shams, a także prowadziła dom Omarowi 
i twojemu dziadkowi, Mustafie. Był to ogromny wysiłek dla młodej kobiety, prawie 
jeszcze dziecka, nigdy jednak nie słyszałem, żeby narzekała.
— To takie smutne — powiedziała cicho Gaby, znowu wyobrażając sobie dziecko 
obarczone obowiązkami dorosłego.
— Tak, to było smutne. Wtrąciłem się w sprawę i usiłowałem pomóc. Rozmawiałem z 
Mustafą, z początku zgodził się sprowadzić jakąś swoją niezamężną kuzynkę, żeby 
z nimi zamieszkała. Omar jednak nie chciał o tym słyszeć. Uważał, że obowiązkiem 
Karimy było porzucenie szkoły i zajęcie się domem. A Mustafa, biedaczysko, 
stracił całkiem serce i nie miał ochoty kłócić się z synem, więc Omar zwyciężył.
— Ale dlaczego? Czemu Omar tak uważał? Co stałoby się złego, gdyby moja matka 
została w szkole?
Henry pomyślał chwilę.
— On był dziwakiem, ten Omar. Bardzo się załamał po śmierci matki — był jej 
niezwykle oddany. Wydawało się, choć może się mylę, że chciał, aby wszyscy 
cierpieli tak jak on.
— Moja biedna matka — wyszeptała Gaby. — Utracić tak wiele, tak wcześnie.
Henry zakaszlał w serwetkę, a potem otarł oczy.
— Pomimo to trzymała się dzielnie. Zawsze krzątając się po domu, śpiewała 
piosenki. Rzeczywiście była jak słowik.
— A mój ojciec — wtrąciła nieśmiało Gaby — wniósł w jej życie trochę szczęścia, 
nieprawdaż?
Henry spojrzał na Catherine, która skinęła głową, jakby dając mu zgodę na 
wspomnienie ich bólu i straty.
— Tak — przyznał. — Miłość Charlesa była głęboka i prawdziwa, od czasów, gdy 
byli dziećmi. Jak sądzę, nigdy nie chciał opuszczać Egiptu, nigdy nie chciał 
jechać do Anglii. Prosił i błagał, żeby go zapisać na amerykański uniwersytet w 
Bej-
376
rucie, co pozwoliłoby mu częściej przyjeżdżać do domu. Ale myśmy się uparli, że 
tylko angielska uczelnia wchodziła w rachubę.
— Ponieważ chcieliście ich rozdzielić. — To nie było pytanie. Henry wzdrygnął 
się.
— Tak. — powiedział cicho. — Chcieliśmy ich rozdzielić. Błąd ten kosztował nas 
syna. I naszą jedyną wnuczkę.
Gaby wstała i objęła dziadka, jakby chciała go zapewnić, że już ją odzyskali. 
Znała już niektóre szczegóły z życia matki, lecz poznała je w trakcie pierwszej, 
obezwładniającej fali smutku. Kiedy słuchała teraz, opowieści nabrały kształtu i 
formy, niczym bogaty i misterny kobierzec. Czuła, że dopiero teraz zaczyna 
pojmować odwagę matki, jej muzyczną pasję, jej miłość życia.
Zrozumienie to sprawiło, że poczuła się zawstydzona własną słabością, swoimi 
napadami rozczulania się nad sobą. Kari-ma straciła matkę — i z dnia na dzień 
przejęła jej obowiązki. „A ja zamieniłam się w duże dziecko" —pomyślała Gaby. 
„Ale na tym koniec" — postanowiła. Niezależnie od tego, co znajdzie w trakcie 
swej podróży, będzie silna, taka, jaką zawsze była Karima.
Omar upierał się, że jedno popołudnie będzie niewystarczające — musieli 
przyjechać na weekend.
Wysłał po nich szofera i bentleya.
Kiedy przejeżdżali mostem Abul Ela na Gezirę, większą z dwóch kairskich wysp na 
Nilu, Sean oparł się na skórzanym siedzeniu, nalał sobie i Gaby szampana z 
butelki w srebrnym wiaderku z lodem i powiedział:
— Nie zdawałem sobie sprawy z tego, że twój wuj jest prawdziwym potentatem.
— Wydaje mi się, że ja również o tym nie wiedziałam. Słyszałam, że osiągnął 
wielki sukces — i został filantropem. Prawdziwym dobroczyńcą. To dziwne, że moja 
matka zawsze zdawała się o niego martwić...
377
— Poważnie. Mówisz, że rodzina twojej matki pochodziła z fellachów? W takim 
razie Egipt musiał być krajem prawdziwych szans. Nie mogę pojąć, dlaczego moja 
mama wysłała mnie do starych, biednych Stanów, a nie tutaj.
— Nie zapominaj też, że chciała, byś został policjantem — roześmiała się Gaby.
— Oczywiście. Wszyscy Irlandczycy w Ameryce są gliniarzami. — Był to ich stary 
żart. Mary Rosę McCourt powiedziała emigrującemu synowi, że jeśli mu się nie 
powiedzie, powinien odszukać dalekiego kuzyna, który był sierżantem policji w 
Chicago i który umożliwiłby mu przyjęcie do policji.
— Zatem musiałeś ją potwornie rozczarować — żartowała Gaby. To również był ich 
stary żart. Kiedy bowiem Rosę złożyła im w zeszłym roku krótką wizytę, Gaby 
zauważyła natychmiast, że kobieta uwielbiała swego starszego syna.
— Rozczarować? My, Irlandczycy, zjadamy rozczarowanie na śniadanie. I na obiad 
również, jeśli coś zostanie. A co z rozczarowaniem mojej matki, którego ty byłaś 
przyczyną?
— Ja? A co takiego zrobiłam?
— Zapomniałaś już, jaka była zmartwiona, kiedy odkryła, że nie mamy żadnych 
planów małżeńskich? Dla świętego spokoju powiedziałem jej, że jesteśmy zaręczeni. 
I wysłałem jej bilet. A ty musiałaś powiedzieć biednej kobiecie, że w 
najbliższym czasie nie grozi jej uczestniczenie w żadnym weselu. Nie mam 
wątpliwości, że pali świeczki za swego upadłego syna i tę jego ladaco dziewczynę, 
która nie chce uczynić z niego porządnego człowieka.
Gaby roześmiała się, a potem spoważniała znowu.
— Sean...
— Wiem, wiem, kochanie. Sprawa zamknięta. — Zmienił temat. — A zatem co to 
znaczy Gezira?
— Wyspa.
— Wyspa. Mam nadzieję, że nie siedzieli całą noc, żeby wpaść na pomysł tej 
nazwy.
378
— Nazwy są tutaj inne. Na przykład nikt nie nazywa tego miasta Kairem. Ale Masr.
— Myślałem, że Masr znaczy Egipt.
— Owszem.
— Aha. Nowy Jork, Nowy Jork.
Dom znajdował się w Zamalek, rozbudowującej się, bogatej dzielnicy w północnej 
części wyspy.
— Przypomina mi dom Austenów - zauważył Sean. — Tylko jest jeszcze okazalszy.
— Mój Boże, rzeczywiście!
Zanim bentley zatrzymał się, Omar wyskoczył, aby ich powitać. Przez chwilę Gaby 
pomyliła g0 z wyjątkowo entuzjastycznym służącym - tak niewiele przypominał 
smutną postać którą pamiętała z okresu śmierci Karimy. Ugrzeczniony, tryskający 
energią, uśmiechnięty, najwyraźniej kwitł z powodu sukcesów, jakie osiągnął.
— Moja piękna siostrzenica! I pan McCourt, jak sądzę? Fotograf. To wielki honor 
dla tego niegodnego domu. Tysiąckrotnie witam!
Weekend zamienił się wkrótce w pływającą zabawę — dosłownie. Pierwszej nocy Omar 
wynajął małą flotyllę feluk na wycieczkę po oświetlonym lampami Nilu. Następnego 
dnia było ucztowanie, muzyka i podarunki — dla Gaby tuzin bogato haftowanych 
galabii, antyczna, turkusowa biżuteria i pięknie rzeźbiony kartusz, mały, złoty, 
podłużny medalion z jej imieniem.
— Jesteś zbyt hojny, wujku — zaprotestowała. — Dziękuję ci z całego serca. 
Zależy mi jednak na tym, aby jak najwięcej usłyszeć o mojej matce. Znałam ją tak 
krótko.
— Oczywiście, oczywiście — powiedział Omar. Jego ciemne oczy wyrażały 
zrozumienie. — Zbyt krótko, moja droga siostrzenico, dla nas wszystkich zbyt 
krótko. No cóż, dlaczego nie teraz? Myślę, ze moi pozostali goście dadzą sobie 
przez chwilę bez nas radę.
Poprowadził ją do swego gabinetu. Setki książek. Ściana za
379
jego biurkiem stanowiła wystawę plakietek i nagród — uznania dla jego 
charytatywnej pracy.
— Bardzo imponujące — pochwaliła Gaby. Omar skromnie wzruszył ramionami.
— Wiesz, ci, którzy za sprawą Boga osiągnęli wielką fortunę, są zobowiązani 
pomagać innym. To jednak bardziej cię zainteresuje. — Nacisnął przycisk kontaktu. 
— Za tobą.
Odwróciła się i ujrzała olbrzymi olejny portret Karimy.
— Ale... czy to należało do niej? Nie pamiętam go.
— Masz rację, został namalowany po śmierci mojej siostry. Mógłbym go stworzyć z 
pamięci — powiedział, dotykając swych piersi. — Ale brak mi, niestety, 
umiejętności... Powstał na podstawie fotografii. I teraz jest ze mną na zawsze.
Obraz otaczały fotografie Karimy z prezydentem Naserem, z prezydentem Sadatem, z 
Um Kalthum. A z boku mały, w tonacji sepii wizerunek dwojga dzieci — ślicznej 
dziewczynki i kilkunastoletniego chłopaka, otaczającego ją opiekuńczo ramieniem 
i uśmiechającego się do niej, podczas gdy ona patrzy poważnie w aparat.
— To twoja matka. W dniu moich urodzin. Właśnie zaśpiewała najcudowniejszą 
pieśń na moją cześć. Byłem taki dumny. Mój ojciec zrobił to zdjęcie. Zawsze 
trzymałem je jako największy skarb.
— Bardzo ją kochałeś.
— Więcej, niż okazywałem. Chciałem dla niej jedynie tego, co najlepsze. Kiedy 
Austenowie odwrócili się od niej plecami — niech ich Bóg za to pokarze — 
zaaranżowałem Kari-mie bardzo dobre małżeństwo. Pomogłem rozpocząć karierę. 
Zawsze usiłowałem ją ochraniać, ale czasami była... taka uparta. Była artystką, 
marzycielką, nie zdawała sobie sprawy z tego, że jej czyny rodzą pewne 
konsekwencje.
— Nie rozumiem.
— Och, droga siostrzenico, nie wszyscy w Egipcie kochali Karimę, niechże Bóg 
będzie dla niej miłosierny. Była zanadto hojna, zbyt otwarcie okazywała uczucia. 
Powstawały jakieś
380
szepty, pogłoski. Zwłaszcza o Żydach, że za bardzo się do nich zbliżyła.
Gaby była zaskoczona.
— Co przez to rozumiesz, wuju? Czy chcesz powiedzieć... ? Omar położył palec na 
ustach.
— Nie, nie. Już i tak za dużo powiedziałem.
— Nie, muszę o to zapytać. Czy chodzi o coś, co mogło zrodzić pragnienie jej 
śmierci?
Omar spojrzał na Gaby ze współczuciem.
— Siostrzenico, zrozum. Śmierć twojej matki była tragicznym wypadkiem. Inne 
rzeczy są tylko zawistnymi pogłoskami, którym jej naiwność pozwoliła się 
rozwijać. Wybacz, że o tym wspomniałem. Porozmawiajmy jednak o Karimie, jaką 
oboje kochaliśmy.
Przez godzinę wspominał. Sentymentalne obrazy z dzieciństwa, siostra z bratem — 
razem. Brzmiało tak, jakby byli sobie wyjątkowo bliscy.
— Dziwne — powiedziała później Gaby Seanowi. — Słysząc mojego wuja, myślałbyś, 
że on i moja matka żyli we własnym bratersko-siostrzanym raju. Nie przypomina mi 
to żadnych znanych braci i sióstr. — Gaby nie miała ani brata, ani siostry. — 
Austenowie też tego nie pamiętają.
— No cóż, pamięć może płatać figle. Sądzę, że po śmierci kogoś bliskiego 
większość ludzi pamięta raczej to co dobre niż złe.
— Albo wuj chce mi przekazać wyidealizowany obraz dzieciństwa mojej matki. Może 
nie zrozumiał, o co mi chodziło.
— Może.
— Wolałabym raczej prawdę, ze wszystkimi jej cieniami.
— Powinnaś mieć świadomość, czego pragniesz. Z mego doświadczenia wynika, że 
prawda często nie jest przyjemna.
Milczała przez chwilę.
— Tak — powiedziała. — Myślę, że masz rację.
CS
381
Farid Hamza mieszkał w Heliopolis. Jego dom był jasny, otwarty i przewiewny, 
jakby usiłował złapać najlepsze pustynne dni i wnieść je do środka. Proste, 
drewniane meble miały niemal klasztorną surowość, ściany były białe, nigdzie ani 
śladu jakiejkolwiek ozdoby.
Było południe, właściwie jeszcze nie nadeszła pora posiłku, lecz po zakąsce z 
orzechów i daktyli Farid przyniósł sbaksbouka, podając ją na starym stole na 
małym, zacienionym dziedzińcu domu. Była to niewyszukana potrawa, coś, co można 
było kupić na ulicznych straganach — siekana baranina gotowana w sosie 
pomidorowym z jajkiem na wierzchu. I z ciepłym chlebem pita.
— Wyśmienite! — stwierdziła Gaby. — Ukradnę ci kucharza.
Stary żołnierz zaczerwienił się.
— Sam to przyrządziłem. Chleb również.
— Człowiek niezliczonych talentów — powiedziała Gaby, której spodobała się ta 
nieco kobieca strona osobowości Farida.
Uśmiechnął się, zadowolony.
— Moja żona chorowała przez wiele lat — powiedział. — Nic nie mogła robić. 
Mieliśmy służbę, lecz czasami chciałem zrobić coś specjalnie dla niej. 
Zamęczałem więc kucharkę, chodząc za nią i zmuszając, żeby mi pokazała arkana 
kuchni. I nauczyłem się, przynajmniej trochę. Nadal lubię gotować.
— To widać — rzekła Gaby. Przez chwilę zostawiła temat w spokoju, a potem 
spytała: — Czy moja matka była dobrą kucharką?
— Po tym, jak zabito jej matkę, Karima przyrządzała wszystkie posiłki. Wszystko. 
A była bardzo młoda. — Uśmiechnął się. —Tak, była bardzo dobrą kucharką, ale 
czasami, kiedy myśli miała zajęte czymś innym albo kiedy zaczynała śpiewać coś 
nowego lub jakąś trudną melodię — zapominała o jedzeniu. To, co powinno być 
miękkie, robiło się twardawe, a to, co powinno mieć twardą konsystencję, 
rozgotowywało się na papkę. Dania, które powinny być schłodzone, zostawały 
podgrze-
382
wane, a te, co powinny być gorące, wystygały. — Roześmiał się. — Tak zdarzało 
się niejednokrotnie w czasie naszej znajomości.
Gaby śmiała się razem z nim.
— Co ona lubiła? — spytała. — Oprócz śpiewania.
— To proste. Twoja matka ponad wszystko kochała swoją rodzinę. I zawsze czciła 
swoich rodziców. Kiedy odniosła finansowy sukces, od razu kupiła wygodny dom nad 
morzem dla ojca. I przekonała Henry'ego paszę, żeby jej odsprzedał swego 
packarda, aby Mustafa mógł nadal jeździć samochodem, który tak kochał. A po 
wylewie przywiozła ojca do siebie i troskliwie się nim opiekowała.
— Wuj Omar mówił mi, jaka była hojna. Twarz Hamzy zachmurzyła się.
— Omar świetnie poznał jej hojność — mruknął.
— Pan nie bardzo lubi mojego wuja. Generał zastanawiał się nad tym.
— „Lubię" — nie chodzi o to, że on nie da się lubić. Omar bywa też czarujący. 
Ale to wszystko. Cokolwiek by dla niego Karima robiła — a dawała mu bardzo wiele 
— było to niczym lanie wody w sito. Nie wiem, czy ci o tym mówiła, ale po 
śmierci Munira przepisała jego interesy na Omara. Uważała, że to mu zapewni 
finansowe bezpieczeństwo, aby już nie był od niej tak uzależniony. „Mężczyzna 
potrzebuje własnej dumy" —powiedziała mu. Przyznałem jej rację. Ale człowiek 
musi również posługiwać się zdrowym rozsądkiem, który mu dał Bóg. Niestety, Omar 
tego nie robił. A może po prostu Bóg go nim nie obdarzył. Zbankrutował w ciągu 
niecałych dwóch lat — i do tego przysporzył twojej matce finansowych problemów.
— Jakich?
— Chodziło o wierzycieli Omara. Przychodzili do Karimy, mówiąc, że musi spłacić 
długi Omara, aby ratować honor rodziny.
— I płaciła?
— W tamtym momencie byłaby się zupełnie wyzbyła pie-
383
niędzy — wtedy dopiero zaczęła naprawdę zarabiać -— ale przejąłem inicjatywę i 
zaaranżowałem spłatę długów, która była uczciwa i sprawiedliwa. Kobieta 
potrzebuje mężczyzny do kierowania jej interesami, aby chronić ją przed 
oszustami. Gaby usiłowała powstrzymać uśmiech.
— Jestem wdzięczna losowi za waszą przyjaźń.
— Ja również.
— Ale po śmierci pańskiej żony pan i moja matka... Wyraz bólu na twarzy Hamzy 
sprawił, że pożałowała swoich słów.
— Małżeństwo z Karimą byłoby dla mnie wielkim szczęściem. Wielkim szczęściem. 
Ale widzisz, to nie było nam pisane. Z początku byłem żonaty, a twoja matka... 
No cóż, powiedziała mi na samym początku: „Hamzo, znałam miłość zarówno jako 
wszechniszczącą namiętność, i jako obowiązkowe oddanie. Obie zakończyły się 
okropnym bólem. Nie jestem w stanie jeszcze raz przez to przechodzić". — 
Uśmiechnął się smutno. — W tamtych czasach mówiła słowami swoich piosenek. 
Zapewniłem ją wówczas, że zawsze uszanuję jej życzenie. Niejeden raz modliłem 
się do Boga, żeby zmieniła zdanie. I kto wie? Może z czasem zmieniła — trochę. 
Ale wówczas byliśmy już starsi, żyło nam się wygodnie z naszą wielką przyjaźnią. 
Wielką miłością. Może obawialiśmy się, że... wszelka znacząca zmiana mogłaby ją 
zniszczyć.
— Wiem, że tęskni pan za nią ogromnie — powiedziała Gaby. — Niech mi pan powie, 
czy z czasem jest łatwiej?
— Łatwiej? Nie. Jest inaczej. Nie łatwiej.
— Niechętnie o to pytam, ale muszę. W ciągu tych lat od śmierci mojej matki, 
czy miał pan jakieś wątpliwości co do... okoliczności? Jakieś podejrzenia?
— Podejrzenia? — Dostrzegła, że nie zastanawia się nad samą odpowiedzią, ale 
nad tym, jak wyrazić wniosek, który sformułował już dawno. — Naturalnie, że się 
zastanawiałem nad okolicznościami. Przeprowadziłem dochodzenie. Ci ludzie w 
Damaszku — może nie są najlepsi, ale też nie są głupcami... A dowód, choć ciężko 
mi to przyznać, był jednoznaczny.
384
Przedawkowanie narkotyków, Hamzo? Westchnął.
Gaby, odkąd znałem twoją matkę, wiedziałem, że noce były dla niej ciężkie. Na 
sen musiała pracować, musiała o niego walczyć. Nie byłem więc zdziwiony, że 
znaleźli pigułki. Alkohol... No cóż, to mnie zdziwiło, ale...
— A więc nie sądzi pan...
— Nie. Rozumiem, co czujesz. Pogodziłem się jednak z tym, co jak wierzę — 
jest prawdą, jakkolwiek jest mi ciężko.
Ostatnia próba.
Czy słyszał pan kiedykolwiek coś na temat jej i Izraelczyków?
Twarz mu pociemniała.
W tamtych czasach mówiono dużo głupich rzeczy o Izraelczykach i Egipcjanach, nie 
zdziwiłbym się, gdyby jacyś durnie wygadywali o niej takie rzeczy. Ale nie 
wierzę w to. Czy wiesz — dodał w zamyśleniu — że walczyłem z Izraelczykami w 
czterech wojnach, a nadal nie jestem w stanie ich nienawidzić?
— Ale jeśli... Położył rękę na jej dłoni.
Droga Nadiu, proszę, nie zadręczaj się. Szedłem już tym tropem co ty. Prawda 
boli, ale nigdy nie umniejszy naszej miłości do Karimy.
— Nie.
Kiedy wychodziła, Hamza zatrzymał ją.
Prawie zapomniałem. Chodzi o historię, którą piszesz o swojej matce. 
Sporządziłem listę ludzi, z którymi powinnaś porozmawiać. — Otworzył biurko i 
wyciągnął papier. — Spy-ros Pappas, jej agent, znasz go, będzie płakał, ale on 
zawsze płacze. Ci tutaj to piosenkarze, muzycy. A ci, sąsiedzi, przyjaciele. A 
to żołnierze.
Zobaczyła się ze wszystkimi. Każda z osób, z którymi przeprowadziła wywiad, 
dodała coś od siebie, wspólne chwile z Karimą, jakąś anegdotę lub choćby jakiś 
nowy aspekt życia jej matki.
385
Spyros płakał, tak jak było do przewidzenia. Przeklinał siebie samego za liczne 
słabości i zwymyślał za to, że poszedł się zabawić tej nocy, gdy Karima umarła.
— Gdybym był w pobliżu, gdybym zaprosił ją na filiżankę herbaty po koncercie i 
nie myślał jedynie o własnych przyjemnościach, może byłaby w stanie usnąć, a 
środki nasenne nie byłyby potrzebne. Tego dnia okazałem się złym przyjacielem, 
moja droga Nadiu, złym przyjacielem.
W końcu Gaby musiała pocieszyć Spyrosa, aby powstrzymać potok łez. 
Samooskarżanie przerodziło się w uwielbienie, kiedy Grek zaczął mówić, jak 
wspaniałą śpiewaczką była Karima, jaka była hojna i dobra dla niego.
— Inni menedżerowie gotowi byli na wszystko, żeby ją reprezentować — powiedział 
ze smutkiem. — Ale ona trzymała się mnie. Powtarzała, że byłem przy niej na 
początku kariery i zostanę z nią do końca. — Groziła mu fala ponownego szlochu, 
więc Gaby wyszła.
— To dziwne — stwierdziła, kiedy znalazła się sama z Sea-nem. — Wiem, że moja 
matka miała jakieś problemy ze Spy-rosem. Tyle powiedział Hamza. Na przykład, że 
próbował ją okradać, dopóki Hamza go nie nastraszył. Teraz jednak zachowuje się 
tak, jakby stosunki między nimi zawsze układały się doskonale. Podobnie zrobił 
mój wujek. Sądzisz, że wszyscy, z którymi rozmawiam, będą zmieniać historię?
— Nie wiem, kochanie. Pozostaje jedynie zadawać pytania. I zadawali. Żołnierze 
opowiadali o odwadze Karimy, o jej
wrażliwości i dobroci dla ludzi, którzy tak bardzo potrzebowali delikatnego 
dotyku. Sąsiedzi Karimy opowiadali o jej szczodrości, kiedy byli w potrzebie. O 
długiej nocy spędzonej z owdowiałą kobietą. O ofertach wsparcia, o pieniądzach. 
O pomocy udzielonej starszemu, samotnemu mężczyźnie w załatwieniu jakichś spraw. 
I tak dalej. Podobnie było z muzykami Karimy, którzy zdawali się ją bez 
zastrzeżeń uwielbiać. Tak jak Spyros, wyrazili żal, że jakoś nie interweniowali 
ostatniej nocy Karimy na ziemi.
386
Nikt jednak nie powiedział niczego nowego na temat jej śmierci.
Wiele miesięcy później, już w Paryżu, Gaby ze łzami frustracji w oczach odsunęła 
notatki.
— Nie mogę ścierpieć, Sean, że jej historia kończy się przedawkowaniem w 
hotelowym pokoju. To takie... brutalne. Nie taką historię pragnę opowiedzieć 
naszym dzieciom. I nie chcę, żeby tak pamiętano moją matkę. Musi być coś więcej. 
Tylko nie wiem, gdzie tego szukać.
Sean wziął ją w ramiona.
— Znajdziemy, nie martw się. — Nie potrafił powiedzieć jej, że wierzył w słowa 
Hamzy — że policja w Damaszku w tej sprawie odkryła już wszystko, co było do 
odkrycia. — Będziemy mieć oczy otwarte — powiedział. — Nigdy nie wiadomo, kiedy 
coś wyjdzie na jaw. Po prostu nie wiadomo.
Uozbzfoł 2
Srtorm
2&??5 Pierwszego sierpnia 1990 roku Irak najechał na swego ^t&&> ?^?^? — Kuwejt. 
Bardzo prędko było po wszystkim. Ku-S\j ?? tuejt — maleńki, wyjątkowo bogaty i 
długo przyzwyczajony do tego, że jest chroniony przez innych, nie stawiał dużego 
lub wręcz żadnego oporu.
Przez kilka dni amerykańskie siły napływały do Arabii Saudyjskiej, przygotowując 
się do zwartego kontruderzenia. Być może reakcja ta zaskoczyła Saddama Husajna, 
który uzyskał zapewnienie, iż Ameryka nie interesuje się stosunkami Iraku z jego 
arabskimi sąsiadami. Albo być może po prostu się przeliczył. Z całą pewnością 
tego sierpnia nic jeszcze nie było jasne. Na szachownicy nadal ustawiano pionki. 
Ale na temat tego, kto zwycięży i czy w ogóle dojdzie do rozegrania partii — 
można było jedynie spekulować.
Sean zameldował się w hotelu Nile Hilton piętnastego sierpnia. Akcja w Kuwejcie 
zakończyła się, zanim zdążył zarezerwować lot, jednak wziął concorde'a z Paryża 
do Rijadu, na wypadek gdyby Saddam próbował rozszerzyć inwazję na Arabię 
Saudyjską. Wkrótce oczywiste było, że do tego nie dojdzie.
Kiedy przybyli pierwsi Amerykanie, Sean był w Arabii Saudyjskiej. Wielu pośród 
oficerów służyło niegdyś jako młodzi porucznicy oraz żołnierze piechoty i 
artylerii w Wietnamie. Teraz byli już pułkownikami i generałami w średnim wieku, 
tak
388
jak on sam. To od nich dowiedział się, że miesiące logistycznych przygotowań 
poprzedzą jakąkolwiek poważną akcję. Niewiele rzeczy bywa tak nudnym materiałem 
do fotografowania jak wojskowe dostawy. Nie chciał też jechać do Kuwejtu. Wojna 
tam już się skończyła, przynajmniej na razie. Nadal irlandzka część jego 
osobowości uważała, że to marionetkowy sułtanat, stworzony przez Brytyjczyków 
dla ich własnych celów. O ile umiał ocenić, Saddam miał do niego takie samo 
historyczne prawo jak ktokolwiek inny. Naturalnie nie głosił swych opinii w 
Arabii Saudyjskiej.
No dobrze, ale jakie miał możliwości? Cóż, był Bagdad. Ale po co? Wojna tam 
również była zawieszona. Tel Awiw? Przynajmniej Izraelczycy będą mieli jakiś 
interesujący ogląd sytuacji. Nie dało się jednak fotografować oglądów.
Na koniec Sean zadecydował, że ma to w nosie, i postanowił wracać do domu. Ale 
skoro już był tak blisko, czemu nie miałby spędzić paru dni w Egipcie i zobaczyć, 
czy nie uda się czegoś dowiedzieć o matce Gaby. To szaleństwo, fantazja, 
niewielka szansa, ale czemu nie?
Umieścił swój fotograficzny sprzęt w hotelowym sejfie. Podróżował z niewielkim 
bagażem — trzy nikony, pół tuzina obiektywów, sto rolek filmów w torbie 
ochronnej, parę małych stroboskopów z zapasowymi bateriami. Dwa spośród 
obiektywów były teleobiektywami — jeden 35-70 milimetrów, a drugi 85-200, i to 
nimi posługiwał się niemal wyłącznie. Nie były tak ostre jak obiektywy stałe, 
lecz o wiele bardziej wszechstronne. Na polu bitwy nie robiło się artystycznych 
zdjęć.
Dostał pokój z widokiem na Nil i Gezirę oraz park klubu sportowego. Rozkoszował 
się klimatyzacją. Sierpień w Kairze. Kiedyś lubił żyć bliżej tubylców — 
wyszukiwał dwugwiazdko-we hotele albo jakiegoś miejscowego, który zaproponowałby 
mu gościnę — przestał już jednak w ten sposób pracować. Na froncie czekało 
wystarczająco wiele uciążliwości, nie musiał wprawiać się wcześniej. Starzał się, 
mówił sobie. Widział już ponad pięćdziesiąt wojen.
389
Wziął prysznic, włożył tropikalne ubranie i zszedł na dół do baru hotelowego. Z 
doświadczenia wiedział, że bar w Hiltonie w jakiejkolwiek obcej stolicy był 
dobrym miejscem do wyszukiwania małych, brudnych sekretów. Cieszył się, że mieli 
w barze Old Bushmill's Special, wyprodukowaną w County An-trim. Zamówił podwójną, 
bez lodu i zaczął, jak to się nazywało w przemyśle rozrywkowym, rozpracowywać to 
miejsce.
Pierwszego wieczoru rozmawiał z tuzinem podobnych do siebie ludzi, którzy 
niestety okazali się inżynierami, handlowcami i innymi, względnie normalnymi 
typami. Jakaś atrakcyjna kobieta po trzydziestce, która miała coś wspólnego z 
bankowością, powiedziała mu, że lubi podróżować służbowo, ale często czuje się 
samotna. Dawniej... Ale teraz już Sean nie pracował w ten sposób.
Postanowił dać sobie w tym dniu spokój — nie osiągnął wiele, poza rozczarowaniem 
i pobudką nazajutrz z nieco ciężką głową.
Następnej nocy pojawił się Stuart Bassinger.
Bassinger był szpiclem w Wietnamie. Działał naturalnie pod osłoną czegoś w 
rodzaju służb cywilnych i programu obsługi rolnictwa — ale mimo wszystko był 
szpiegiem. Sean prawie go nie znał i nie lubił za bardzo. Co zresztą nie miało 
znaczenia. Miało jednak znaczenie, że pewnego pięknego dnia Sean wyciągnął Stu 
Bassingera z płonącego śmigłowca, który na lądowisku, podobno bezpiecznym, 
został trafiony przez jakiegoś szczęśliwego żołnierza Wietkongu granatem z 
rakietnicy.
Stu był mu coś winien.
— Cześć, Stu.
— McCourt? McCourt, sukinsynu! Co cię tu, u diabła, przyniosło?
— Odpoczynek i rekreacja. Byłem w strefie wojennej, stary. Przy drinku Sean 
opisał mu swój pobyt w Rijadzie. Nie
pytał nawet, co Stu porabia w tej części świata. Oznaczałoby to bowiem 
konieczność słuchania długiej i zawiłej historyjki. Szpiegiem się zostaje na 
zawsze.
390
Przy drugim drinku przyszła kolej na wspominki — o barach na Tu Do Street, smaku 
piwa 33, o niewiarygodnych fuszerkach i partactwach.
Przy trzeciej kolejce Sean zaczął temat. Lada chwila, a Bassinger zacznie mu 
pokazywać zdjęcia żony i dzieci.
— Wiesz, Stu, prawda jest taka, że nie jestem tu z powodu przyjemnego, letniego 
wietrzyka. Jest pewna prywatna sprawa, którą chciałbym zbadać. Śmierć.
Bassinger odwrócił się szybko, zawodowo czujny. Odprężył się nieco, gdy Sean 
powiedział, że chodzi o śmierć Karimy Ahmad.
— Tej śpiewaczki? Mówisz poważnie, McCourt?
— Wiem, że wydaje się to szalone.
— O Chryste, jak już przy tym jesteś, dlaczego od razu nie sprawdzisz sprawy 
Elvisa?
Sean uśmiechnął się z zakłopotaniem.
— Wiem, jakie można odnieść wrażenie, ale powiedziałem, że istnieją prywatne 
powody. Mam nadzieję, że znajdę kogoś, kto wie na ten temat więcej od 
miejscowych gazet.
Stu zamienił się znowu w szpicla.
— No cóż, powodzenia, chłopie. Żałuję, że nie mogę ci pomóc. Wiesz przecież, że 
jestem jedynie konsultantem In-tercontinental Insurance. Znanym arbitrem w 
kwestiach spornych. Właśnie z tego powodu tu przyjechałem. Wszystkim nam 
zagrażają te cholerne kuwejckie szyby naftowe.
„Aha" — pomyślał Sean.
— Nie myślałem o tobie, Stu. Ale skoro o tym wspomniałeś, to biorąc pod uwagę 
twój zawód, musisz mieć przecież jakieś miejscowe kontakty. — Spojrzał w oczy 
Bassingero-wi. — Może jakiegoś jednego lub dwóch egipskich pomocników.
Stu nic nie odpowiedział. Najwyraźniej zaczął pojmować, o co chodzi. Sean 
postanowił dać mu to wyraźnie i jasno do zrozumienia.
— Kogoś, kto był tutaj przez jakiś czas i wie, za jakie
391
pociągnąć sznurki. Wyświadczyłbyś mi wielką osobistą przysługę, gdybyś mógł mnie 
skontaktować z kimś takim.
Wzrok Bassingera błądził gdzieś daleko. Sean wiedział, o czym myśli. Należało 
spłacić niektóre długi.
Westchnienie oznaczało kapitulację.
— No dobrze. W porządku, McCourt. Jest taki facet, stary dziadek, siedział tu 
od wieków. Amerykanin. Emerytowany biznesmen. Nie pamiętam, czym się zajmował.
W porządku. Sean czekał.
— Jeśli chcesz — powiedział Stu — mógłbym do niego zadzwonić, ustalić jakieś 
spotkanie. Do diabła, nie będziesz musiał daleko chodzić. On bywa w Hiltonie dwa, 
trzy razy w tygodniu.
Sean skinął głową.
— Wspaniale. Naprawdę będę ci wdzięczny, Stu. Jak on się nazywa?
Stu spojrzał znacząco.
— Chyba pozwolę mu, żeby sam ci się przedstawił.
— To ty jesteś McCourt? — Stary mężczyzna wyciągnął mocno opaloną rękę. —Jake 
Farallon. Zajmijmy jakiś stolik.
Był po siedemdziesiątce. Spodnie w kratkę, koszula Laco-ste. Gdyby nie szara, 
jedwabna, sportowa kurtka, wyglądałby na kogoś, kto gra w golfa w jakiejś 
amerykańskiej społeczności na Florydzie. Sean zastanawiał się, dlaczego tego nie 
robił.
Podszedł kelner.
— To, co zwykle — powiedział Farallon. — I coś dla tego dżentelmena.
— A czym jest to, co zwykle? — zapytał Sean.
— Mrożona herbata miętowa z dodatkiem czegoś mocniejszego.
— Niech będą dwie — zwrócił się Sean do kelnera.
— Tak, proszę pana. — Mężczyzna odszedł. Sean i Jake przyglądali się sobie 
przez jakiś czas.
392
— Nieczęsto nasz wspólny przyjaciel dzwoni do mnie — stwierdził Jake. — Chyba 
nie sądzi, aby problem był istotny, skoro zlecił go mnie. Myślę, że uważa mnie 
za jakiegoś dinozaura. Do diabła, może ma rację.
— Powiedział, że znasz to miejsce lepiej niż ktokolwiek inny. — Rzadko się 
zdarzało, aby upiększanie rzeczy pochlebstwami komuś zaszkodziło.
Jake wzruszył ramionami i rozejrzał się po barze. Klientami byli głównie 
Amerykanie, paru młodych, ale w większości starszych. Wszyscy wykazywali 
przejawy korporacyjnego sukcesu.
— Mógłbym być w Boca lub Lauderdale, jak sądzę — rzekł Jake, jak gdyby w 
odpowiedzi na myśli Seana. — Ale gdy tam jeżdżę i odwiedzam moich emerytowanych 
kolegów, rozmawiają jedynie o golfie i o tym, kto ostatnio umarł. I jak to świat 
zszedł na psy. Dla mnie to przypomina grę w pokera. Pasujesz i przeczekujesz 
kolejkę, jakbyś był zawieszony w otchłani. Tutaj za to coś się dzieje. 
Oczywiście, że jestem już na emeryturze, częściowo — różne drobne interesy tu i 
tam, którymi nie będę cię zanudzał, lecz ludzie nadal do mnie przychodzą z 
interesującymi pytaniami. Na przykład — ty.
Jake przerwał, kiedy przyniesiono drinki. Podniósł kieliszek.
— Slawn-cha.
Był to względnie prawidłowo wzniesiony irlandzki toast.
— Slainte — odpowiedział Sean. Upił łyk swego napoju. Przypominał miętowy 
koktajl o bliskowschodnim zabarwieniu. Niezłe.
— W każdym razie — podjął Jake — nigdy nie miałem rodziny i nigdy nie lubiłem 
golfa. Przypuszczam, że mieszkałem tu dłużej niż gdziekolwiek indziej. A więc, 
oto jestem. — Pochylił się do przodu. — A zatem, co chcesz wiedzieć o naszym 
Słowiku?
Sean pamiętał, że był to przydomek Karimy.
— Zgodnie ze wszystkimi doniesieniami, zmarła z powodu przypadkowego 
przedawkowania. Chcę wiedzieć, czy to prawda, czy nie. A jeśli nie, to kto ją 
zabił. I dlaczego.
393
— Nie żądasz za dużo? — Po raz pierwszy Farallon okazał cień uśmiechu. — 
Słuchaj, wiem, że musiałeś wiele zrobić dla naszego znajomego, ale abyś nie 
myślał, że jestem nieostrożny — po rozmowie z przyjacielem chwyciłem za telefon 
i skontaktowałem się z paroma starymi kontaktami. Powiedzieli mi, że jesteś — 
bez obrazy — bardzo blisko z Gabrielle Misry, no a ja naturalnie wiem, jakie 
jest jej miejsce w tej historii.
Sean był zarówno pełen podziwu, jak i złości, że ktoś w Kairze mógł się tego 
dowiedzieć za pomocą zaledwie kilku telefonów.
— Uważam zatem, że prawdopodobnie masz prawo do interesowania się sprawą. W 
przeciwnym razie nie rozmawialibyśmy.
Sean skinął głową.
— Z drugiej jednak strony, mógłbyś uprawiać tu jakąś swoją grę. — Oczy starego 
mężczyzny stały się zaskakująco zimne i ostre. — Muszę cię ostrzec, że to nie 
byłby dobry pomysł. Wcale nie.
— Gaby, Gabrielle pragnie się dowiedzieć, jak zmarła jej matka. Uważa, że coś 
nie gra w oficjalnej wersji. A ja chcę to wiedzieć ze względu na nią. I tyle.
Farallon nie spuszczał przez chwilę z niego wzroku, po czym skinął głową.
— W porządku. Będziemy działać. Już zasięgnąłem pewnych informacji. Czekam na 
odpowiedzi. Tymczasem zatelefonuję w dwa miejsca. Może spotkamy się tu o tej 
samej porze pojutrze?
Sean nie wiedział, co odpowiedzieć.
— Mam wrażenie, że przysparzam panu mnóstwa kłopotów, panie Farallon.
— Jake. Żadnych kłopotów. Gdybym był w tym czasie w kraju, pewnie mógłbym ci 
już teraz powiedzieć to, co chcesz wiedzieć. Tak się jednak złożyło, że byłem 
wtedy gdzie indziej. — Farallon skinął na kelnera. — I jeszcze jedno — dodał. —
Jeśli to wyjdzie na jaw w jakikolwiek sposób, to mnie nie znasz.
394
os
Dwa dni później siedzieli przy tym samym stoliku.
— Mam dla ciebie dobrą i złą wiadomość — stwierdził Jake.
— To znaczy?
— No cóż, po części dobrą wiadomością jest to, że być może masz rację. Coś w 
tej sprawie dziwnie pachnie. Zła wiadomość polega na tym, że nie ma się czego 
uczepić. Z informacji moich kontaktów... w Stanach wynika, że przez mniej więcej 
pół minuty jacyś ludzie bawili się informacją, że kobieta miała powiązania z 
Izraelczykami. Okazało się, że gówno prawda, ale czasy były zwariowane. Taka 
pogłoska mogła się stać przyczyną sprzątnięcia kobiety.
— Powiedziałeś, że to część dobrej wiadomości. A pozostała część?
— Może nic z tego nie wyniknie. Znam pewnego faceta w Aleksandrii. Czasami mam 
wrażenie, że dziecinnieje. Gdy rozmawiałem z nim, dał mi do zrozumienia, że może 
wie coś na ten temat. Problem w tym, że nie będzie rozmawiał przez telefon. To 
starej daty rusek, pamiętający czasy Stalina. Wiesz, jacy oni są.
Sean nie wiedział, ale mógł się domyślić.
— Sądzisz, że w tym może coś być?
— Kto wie? Tak jak powiedziałem, facetowi porządnie miesza się już w głowie.
W ustach Jake'a było to nie lada stwierdzenie.
— No więc, co powinniśmy teraz zrobić? — zapytał Sean.
— Masz ochotę na przejażdżkę pociągiem?
Aleksy Tartaków był z całą pewnością bardzo stary, lecz jak wielu starych ludzi 
z sowieckiej Gruzji wyglądał na takiego, który nadal mógłby dosiąść konia i 
ruszyć na człowieka z szablą w ręku, gdyby mu przyszła ochota. Mieszkał w 
przyjemnym, małym domku na wzgórzu z widokiem na odległe morze.
395
Od czasu do czasu bardzo ładna młoda kobieta, Egipcjanka, sądząc z wyglądu, 
przychodziła sprawdzać, czy niczego nie trzeba staremu oraz jego gościom. Sean 
na tyle rozumiał arabski, by pochwycić, że zwracała się do mężczyzny „dziadku".
Aleksy uparł się, aby zacząć spotkanie od dużego kieliszka wódki, wypitego 
rosyjskim zwyczajem jednym haustem.
— Teraz już mogę tylko jeden — przepraszał. Usłyszawszy to, Sean ucieszył się, 
jeden taki kieliszek wystarczał mu bowiem w zupełności. Ku jego zdumieniu obaj 
mężczyźni rozłożyli szachownicę i rozpoczęli grę. Zapowiadało się na długie 
popołudnie. Jednakże po piętnastym ruchu Aleksy najwyraźniej wygrywał i zaczął 
przeplatać swoją grę uwagami w kierunku Seana.
— Ten oto Junior — miał na myśli Jake'a — mówił mi, że prowadzisz dochodzenie w 
sprawie śmierci tej śpiewaczki.
— Owszem, usiłuję dowiedzieć się, co się stało. Aleksy wolno przesunął gońca na 
szachownicy.
— Podobnie jak Junior, nie jestem już czynny. Przeszedłem na emeryturę. Ze 
służby dyplomatycznej.
„Przynajmniej ten stary rosyjski komunista nie twierdzi, że jest jakimś kolejnym 
amerykańskim biznesmenem" — pomyślał z rozbawieniem Sean.
Jake przesunął skoczka.
— Ach, więc sądzisz, że to cię uratuje? — zapytał Aleksy i wysunął naprzód 
pionka. A do Seana powiedział: — To, co mam dla ciebie, może okazać się niczym. 
Któż jednak wie, jakie informacje mogą okazać się użyteczne? Albo kiedy? — 
Zastanawiał się przez chwilę nad szachownicą. — W czasie pełnienia 
dyplomatycznych obowiązków miałem wiele do czynienia z cudzoziemcami. Z różnych 
powodów. Ja również słyszałem plotki o tej śpiewaczce i Izraelczykach. To bzdura. 
Nonsens. Ona była po prostu śpiewaczką. Szach.
Sean spojrzał na szachownicę. Jake był w poważnych tarapatach.
— Jakieś dwa lata po jej śmierci, jakiś mężczyzna, Syryjczyk, zwrócił moją 
uwagę. Było to w związku z zupełnie inną
396
sprawą. Odbyłem z nim długą rozmowę. Być może coś mu się pomieszało. Nie chciał 
rozmawiać ze mną na temat, który mnie interesował. Powiedział jednak coś innego. 
Może myślał, że to mnie zadowoli. Przyznał się, że to on zabił śpiewaczkę Karimę. 
I był z tego dumny. Upierał się, że była izraelską agentką. Był tego pewien.
— Uwierzył mu pan? — Jeśli Sean właściwie zrozumiał Rosjanina, ów Syryjczyk 
mógł przyznać się do wszystkiego.
— Wierzę, że ją zabił. Wierzę, że myślał, iż była izraelską wtyczką. Czyż nie 
jest to określenie, Juniorze, jakim posługuje się amerykańska CIA? Ale Karima 
nią wcale nie była.
To nie miało sensu.
— Czy powiedział, w jaki sposób ją zabił?
— Została odurzona jakimś niewykrywalnym specyfikiem, który sprawił, że była 
półprzytomna, potem nafaszerowano ją narkotykami i alkoholem, aby można było je 
wykryć w jej organizmie. Na dodatek, dla pewności podano jej zastrzyk — gdzieś, 
w niewidocznym miejscu — z tych samych narkotyków. Ktoś z hotelowej obsługi brał 
w tym udział.
— Może mi pan podać jakieś nazwiska?
— Owszem, podam ci je. Nie sądzę jednak, abyś zdołał odnaleźć tych ludzi. Myślę, 
że wyjechali. Szach-mat w trzech ruchach albo oddaj królową.
Jake przez dłuższy czas rozważał sytuację, po czym niechętnie odsłonił króla.
— Chce pan przez to powiedzieć, że to ślepy zaułek? — zapytał Sean Rosjanina.
— Wcale tego nie powiedział — wtrącił Farallon. — Nie dosłyszałeś 
najważniejszego.
— Czego?
— Czemu ten facet uważał, że Karima trzymała z Izraelczykami, jeśli tak wcale 
nie było.
Aleksy skinął głową.
— W porządku — zgodził się Sean. — Dlaczego?
— Powiedział, że przywódca ich stowarzyszenia, człowiek,
397
który zapłacił mu za tę robotę, tak mu przekazał. Z początku nie chciał w to 
uwierzyć — sam lubił głos tej śpiewaczki. Podobno jednak ten przywódca zdobył 
taką informację od samego brata Karimy. -— Od Omara?
— Jeśli on jest jej bratem.
Obaj starsi mężczyźni obserwowali Seana, oceniając jego reakcję.
— Czy to wszystko? — zapytał.
— Wszystko, co wiem — skwitował Aleksy. — Jak mówiłem, interesowałem się inną 
sprawą. To było dla mnie nieistotne.
— Rozumiem. — Sean wstał. — Dziękuję wam obu. Jestem zobowiązany. Teraz jednak 
muszę złapać samolot.
— Niewiarygodne — powiedziała Gaby. — Absolutnie niewiarygodne. — Siedzieli z 
Tarikiem i Seanem skuleni w mieszkaniu, niczym konspiratorzy.
— Istotnie, to się wydaje naciągane — przyznał Sean. W Paryżu opowieść o dwóch 
starcach w Egipcie wydawała mu się jeszcze mniej prawdopodobna.
— Nie chodzi o to, że w to nie wierzę — wyznała Gaby. — I to właśnie jest 
potworne. Ja w to wierzę. Jest w nim coś takiego. Omar. — Wzdrygnęła się. — Boże, 
jeśli on to zrobił...
— Jej pieniądze z pewnością mogłyby być motywem — podsunął Sean. — Ale myślałem, 
że Omar sam był dobrze sytuowany. .. A nawet jeśli nie...
— Przypuśćmy, że on to zrobił — odezwała się ponuro Gaby. — Przyjmijmy, że on 
to uczynił, dobrze? Ale co my możemy zdziałać?
— Nie wiem. Nie mamy dowodów. Żaden sąd na świecie nie uznałby go za winnego.
— Mogłabym zrobić z tego reportaż. To znaczy podać w wiadomościach.
398
— Nie, nie mogłabyś. Nawet gdyby ci to puścili, wyśmiano by cię w środowisku.
— Możemy powiedzieć Hamzie. Sean skinął głową.
— Myślałem o tym. Sądzę, że powinniśmy. Może uda mu się znaleźć coś więcej, ale 
nie wiem, co byłby w stanie zrobić.
— Mógłby bardzo utrudnić życie Omarowi Ismailowi.
— Z pewnością.
Tarik prawie się nie odzywał, od czasu gdy Sean przyniósł wiadomości. Teraz 
przerwał milczenie.
— Jest coś, co moglibyśmy zrobić. Wybacz mi, Gaby, kochanie, ale to nie jest 
przyjemne. Możemy pojechać do Egiptu i zdobyć nakaz ekshumacji ciała Karimy. 
Nawet teraz odpowiednio przeprowadzona autopsja powinna coś wykazać.
— Och, Boże, papa, sama nie wiem. — Spojrzała na Seana, a potem znowu na Tarika. 
— W porządku. Tak. Tak, oczywiście.
Trójka konspiratorów zaczęła snuć plan.
— Nich pan przejrzy raz jeszcze to wszystko — powiedział Omar.
— Bardzo dobrze — cierpliwie odpowiedział prawnik. — Istnieją dwa sposoby na 
oddalenie wniosku. Pierwszy wymaga udowodnienia, że ta kobieta — Gabrielle Misry 
— nie ma żadnych praw. I to wydaje się prawdą. Zgodnie z tym, co pan twierdzi, i 
z materiałami, które udało mi się zebrać, ona nie jest dzieckiem pańskiej 
zmarłej siostry ani nie jest z nią w jakikolwiek sposób spokrewniona. Istnieją 
jedynie poszlakowe dowody.
— Nadal podoba mi się ta możliwość — rzekł Omar. — Pragnę ją upokorzyć, tak jak 
ona mnie upokorzyła.
— Jednak, jak już to wyjaśniłem, byłoby to równoznaczne z zaproszeniem prasy na 
ucztę. Nie odejdą od stołu, dopóki się nie nasycą.
399
Omar wiedział, że to prawda.
— A poza tym pan sam oświadczył, że uważa ją za swoją siostrzenicę. Wprowadził 
ją pan do swego domu, podejmował ją w obecności wielu ludzi.
— Gdybym wtedy wiedział... — Omar nie skończył zdania.
— Drugi sposób jest o wiele prostszy — uznał prawnik. — Proszę odmówić 
ekshumacji zwłok z powodów religijnych. Przy braku choćby najmniejszego dowodu 
zbrodni nikt nie będzie mógł pana obwiniać, nawet prasa. Większość ludzi 
podzieli pańskie zdanie.
Omar zazgrzytał zębami, lecz musiał przyznać, że ten człowiek miał rację.
— W porządku, zróbmy tak, jak pan uważa. A co zrobić z drugim problemem?
— Z jakim problemem?
— Mówiłem panu. Wydaje mi się, że jestem obserwowany, śledzony. Być może nawet 
mój telefon jest na podsłuchu. Co mógłby pan w tej sprawie zrobić?
Prawnik, niski człowiek w okularach, zdawał się zakłopotany.
— Tak. Wspominał pan o tym. Powiedział pan jednak, że nie ma pojęcia, kto 
mógłby to zrobić. Ani dlaczego. A w rzeczy samej nie ma pan dowodów, że ktoś to 
faktycznie robi.
„Do diabła z tym. Może mi się przewidziało. Jeden Bóg wie, w jakim żyję 
napięciu" — pomyślał Omar.
— Pozbądź się pan tego wniosku — warknął. — A potem zobaczymy, co zrobić z 
tamtą sprawą.
Gaby nie mogła uwierzyć, że sprawa zakończyła się tak szybko.
Sala sądowa wyglądała jak szkolna klasa, a sędzia jak nauczyciel. Po obejrzeniu 
taśm wideo z rozpraw zamachowców Sadata Gaby spodziewała się imponującej sali z 
kratami dla
400
oskarżonych. Prawnik, którego zatrudnił Tarik, wyjaśnił, że nie chodzi o sprawę 
kryminalną.
Ów człowiek był pesymistą od samego początku.
— Religijne względy mają w takich sprawach ogromne znaczenie — mówił, i okazało 
się, że miał rację.
Wygłoszono dwa krótkie oświadczenia prawników, zadano kilka pytań Gaby, Tarikowi 
i Omarowi. A potem sędzia oddalił sprawę. Prawnik zapowiedział złożenie apelacji, 
a sędzia przyjął to oświadczenie do wiadomości. I wszystko.
Omar, który był zaledwie o kilka metrów dalej, wstał i odwrócił się do Gaby z 
wyrazem współczucia.
— Bardzo mi przykro, że ci się sprzeciwiłem w tej sprawie, Nadiu. Rozumiem 
twoje obawy, choć wiem, że są bezpodstawne. Musisz jednak wziąć pod uwagę moje 
uczucia. Przebywałaś długo na Zachodzie. Tutaj... twoja matka... Ja po prostu 
nie mogłem na to pozwolić.
Gaby popatrzyła na niego chłodno.
— Znam twoje uczucia wobec mojej matki. Szkoda, że była tak blisko Żydów.
Omar okazał zaskoczenie. Cóż ta dziewczyna wygaduje? Potem opanował się jednak i 
spojrzał na Tarika, jak gdyby spodziewając się po nim rozsądniejszego stanowiska.
— To jakieś nieporozumienie. Pewnego dnia, insballah, spojrzymy razem wstecz i 
będziemy się zastanawiać, jak mogło do tego dojść.
Tarik nic nie odpowiedział, lecz kiedy Omar odwrócił się, by odejść, Gaby 
zatrzymała go.
— Czy rzeczywiście sądzisz, że już po wszystkim? Jestem reporterką, wujku. Moja 
praca polega na odkrywaniu różnych rzeczy. To tak jak wojna, wiesz? Może trwać 
bardzo długo. Można przegrać wiele bitew, a mimo to ostatecznie wygrać
Przez krótką chwilę w jego oczach widoczny był błysk gniewu. Potem na twarzy 
Omara pojawił się smutek.
— Jest mi naprawdę przykro, siostrzenico, że tak to odbierasz. Modlę się, abyś 
pewnego dnia zaakceptowała śmierć mat-
401
ki taką, jaką ona była — tragedią, ale za którą jedynie ona sama była 
odpowiedzialna. Bóg z tobą. Ani Gaby, ani Tarik nie odpowiedzieli.
Farid Hamza robił wrażenie zmęczonego i obojętnego. Jak zawsze z przyjemnością 
widział znowu Nadię, lecz w tej chwili pełna ognia i targana namiętnościami 
przypominała mu Kari-mę, a to było bolesne. Niegdyś posłużył się wszelkimi 
dostępnymi środkami i nie znalazł powodu, by nie wierzyć urzędnikom w Damaszku. 
Ponowne przejrzenie akt sprawiło, iż wrócił do bolesnych tygodni i miesięcy, gdy 
rana była jeszcze świeża.
A mimo to stali przed nim — Gaby, Tarik i McCourt, oczekując od niego cudu, że 
wpadnie na jakiś trop.
— Jest tak, jak mówiłem — powiedział. — Od czasu waszego telegramu zrobiłem 
wszystko, co przyszło mi do głowy. Przejrzałem stare protokóły, moje notatki, 
nawet ponownie rozmawiałem z moimi informatorami. Nic nie ma — nic nowego.
— Nic na Omara? — spytał McCourt.
— Nic. — Farid zastanawiał się, czy powiedzieć im całą prawdę, i zdecydował, że 
nie było powodu, aby ją zatajać. — Nie wspomniałem o tym wcześniej, ale od czasu 
waszego telefonu poddałem go obserwacji. Nie oficjalnie — nie ma ku temu powodów. 
Prywatnie. Ten człowiek ma pewne nieprzyjemne zwyczaje. To jednak również nie 
jest niczym nowym.
— Ale jeśli on powiedział komuś, że moja matka była izraelskim szpiegiem...
Farid westchnął. Gaby tak bardzo chciała przepędzić wszystkie demony.
— Istotnie, mógł tak powiedzieć. Jestem gotów uwierzyć. To byłoby dla niego 
typowe. Nikczemne. Ale poza tym — co? Inne, równie podłe rzeczy mówiono o twojej 
matce — tak, o tej tak bardzo uwielbianej. To się zdarza wszystkim sławnym 
ludziom. Czy możemy uznać, że ktoś ją z tego powodu zamordował?
402
Gaby sprawiała wrażenie upartej, Tarik był zamyślony, a McCourt ledwie słuchał.
— Nadiu, moje dziecko, proszę cię. Zrozum, że gdybym miał choć skrawek dowodu, 
iż ktoś skrzywdził twoją matkę, ścigałbym go choćby i na koniec świata. Być może 
jednak jestem zbyt związany uczuciowo. Pamiętam, jak twoja matka mówiła, że sen 
nie przychodzi jej łatwo. Jakżeż więc mogę powiedzieć z przekonaniem, że nigdy 
nie brała proszków nasennych?
Gaby uległa.
— O nic pana nie winię, generale Hamza. Wiem, jak Kari-ma była panu bliska. 
Tylko że... mieliśmy nadzieję zdobyć dowody z autopsji. Teraz, kiedy zostaliśmy 
powstrzymani, szanse nie wyglądają dobrze. I nie wiem, co jeszcze mogłabym 
zrobić.
— Uczynię, co będę mógł. Radzę ci jednak wracać do domu. Trudno powiedzieć, co 
będzie w sprawie Iraku. Podróże mogą być utrudnione.
— No cóż, nie mogę wracać — odrzekła. — Tak jak powiedziałam już Seanowi i 
papie, CNN chce, abym tu została, dopóki coś się nie rozstrzygnie. A potem, 
jeśli nastąpią walki, chcą, żebym je relacjonowała. Choć raz będziemy z Seanem 
pracować nad tym samym reportażem.
Mówiąc to, uśmiechnęła się, lecz McCourt wydawał się mniej entuzjastyczny. „Tak 
jak i ja widział zbyt wiele wojen" — pomyślał Farid.
— Musicie mnie tu przez jakiś czas znieść — ciągnęła. — A jak długo tu jestem, 
będę próbowała nakryć mego drogiego wujaszka.
Farid podziwiał odwagę Gaby, mimo jej nierozważności. Powiedział to samo, co 
mówił jej matce:
— Tak długo, jak tu jesteś, będę do twojej dyspozycji.
Kiedy został sam, wyciągnął z szuflady biurka zdjęcie. Kari-
ma w rok albo dwa po koncercie pod piramidami. Patrzył długi czas.
— Twoja córka cię kocha — powiedział do fotografii. — Tak jak i ja, moje serce. 
Tak jak i ja.
403
eg
Omar przemierzał swoją bibliotekę. Kiedy kupił dom w Za-malek, w cudownej 
dzielnicy na północnym krańcu Geziry, uparł się, aby zamienić jeden z dużych 
pokoi na bibliotekę, razem z przeszło tysiącem książek. Za wybór i kupno tomów 
zapłacił innym. Czytywał uważnie gazety, były bowiem źródłem użytecznych 
wiadomości — ale rzadko otwierał któryś z woluminów, choć wydał na nie tyle 
pieniędzy. Po co czytać o życiu, skoro życie i tak toczy się wokół nas? 
Wybudował tę bibliotekę tylko z jednego powodu — była to normalna rzecz, jaką 
powinien posiadać bogaty i wpływowy człowiek. Henry Austen miał bibliotekę.
Bogactwo i wpływy. Pracował całe życie. A teraz groził mu upadek. A wszystko 
przez tego małego bękarta Karimy. Dlaczego siostrzenica nie umarła w tym pożarze? 
Dlaczego Allah musiał torturować go jej obecnością? I dlaczego Nadia nie 
potrafiła zaakceptować wersji władz syryjskich, tak jak zrobili to inni?
Możliwość ekshumacji była niepokojąca. Kto wie, co ci kretyni mogli zrobić, 
jakie mogli zostawić ślady? No cóż, taka możliwość istniała nadal, ale teraz 
wydawała się nieco bardziej odległa. Tak naprawdę Omara martwiły pogróżki, które 
ten mały bękart rzucał na sali sądowej. Reporterka. Reportaż w wiadomościach, 
nawet krótki, nie poparty żadnymi dowodami, mógłby sprowadzić na niego hańbę. 
Uczynić z jego imienia synonim zła. Siostrzenica mogła to zrobić w każdej chwili.
Co teraz? Na domiar złego pieniądze zaczęły znowu być problemem. Kilka złych 
inwestycji — wyglądały obiecująco, były pewne, naprawdę — i zbyt dużo oddał na 
tę przeklętą fundację. Nie chodziło przecież o hazard — już prawie w ogóle nie 
grał, jedynie czasami dla rozrywki.
Pieniądze były jednak tylko pieniędzmi. Zawsze można było zdobyć ich więcej. 
Prawdziwym zagrożeniem była Nadia. Gabrielle. Jego nieślubna siostrzenica. Parę 
jej słów — a wówczas wszyscy inni, nawet tak zwani przyjaciele, rzucą się na 
niego jak wilki. Jak lwy. Zwłaszcza ci młodzi. Widział już oznaki
404
tego. Tylko czyhali, aby powalić mężczyznę w jego wieku, człowieka mającego 
władzę, chcieli zająć jego miejsce. Jak wilki. Jak lwy.
Co on, na miłość boską, ma zrobić? To musiała być opatrzność. Właśnie kiedy 
prosił Boga o pomoc, jego uwagę zwróciła gazeta leżąca na stoliku. Nagłówek — 
„Amerykanin porwany w Libanie. Podejrzewani terroryści".
Ależ oczywiście. To była odpowiedź. Porwania zdarzały się codziennie. Albo 
prawie codziennie. Czasami z powodów politycznych, niekiedy dla okupu, a czasami 
z obu przyczyn.
A gdyby jego siostrzenica została porwana? Trzymana dla dużego okupu? A potem, 
kiedy pieniądze już by zapłacono, i tak została zabita? Wyśmienity pomysł.
Nie mógł już jej przedstawić jako szpiega. Po raz drugi to by nie przeszło. Nie. 
Potrzebni mu byli kryminaliści. Najemnicy. Będzie kosztowało, ale okup pokryje 
koszty z nawiązką. Upiecze dwie pieczenie przy jednym ogniu. Prawdziwie 
wyśmienity pomysł.
Mógł go wprowadzić w życie jeszcze dzisiejszej nocy. Odnowić parę starych 
znajomości. Zrobi to.
A te cienie, które zdawały się za nim chodzić? Co z nimi? Żaden problem. Gdyby 
zaszła potrzeba, w każdej chwili mógłby zniknąć w tysiącu miejsc w centrum Kairu. 
I będzie unikał mówienia przez telefon czegokolwiek obciążającego.
Było w tym coś podniecającego, jak za ostatnim razem. Nawet jeszcze bardziej.
„Zwycięstwo należy do odważnych" — powiedział sobie w duchu Omar. A on zawsze 
był odważny.
Wczesnym rankiem spacer nadbrzeżem Nilu z hotelu Hil-ton do Television Tower był 
przyjemny i na tyle długi, by stanowić dobrą gimnastykę. Jeśli Gaby miała czas, 
wędrowała na most Kubri el Tahrir i patrzyła na ponadczasową rzekę. Tego
405
ranka śpieszyła się jednak. Sean po ciemku przygotowywał się do wyjścia, aby 
fotografować piramidy o wschodzie słońca — o czym, jak twierdził, zawsze marzył. 
Zwinąwszy się znowu wygodnie w łóżku, zaspała.
Tuż powyżej mostu minęła hotel Shepheard's. Nie był naturalnie oryginalnym 
Shepheard'sem. Tamten znajdował się w innej części miasta. I już nie istniał. To 
była zaledwie rekonstrukcja. Imitacja. Mimo to sama nazwa sprawiła, że Gaby się 
wzdrygnęła. Z jakiego powodu? Ze strachu? Z powodu wspomnień. Nie powinna sobie 
na to pozwolić.
I właśnie przed hotelem Shepheard's ją porwali. Jakiś uliczny sprzedawca 
podszedł do niej z kwiatami. Uśmiechnęła się i odprawiła go ręką.
— Nie, proszę pani, nie kupić — powiedział. — To prezent od tamtego pana.
Jakiś niski, uśmiechnięty mężczyzna z przystrzyżoną brodą podszedł do niej z 
kolejnym bukietem. Dopiero gdy mężczyźni byli bardzo blisko, zobaczyła broń.
— Podwieźć panią? — zapytał ten drugi po angielsku. — Cicho bądź, inaczej cię 
zabijemy.
Samochód to był typowy, kairski pojazd, piętnastoletni ford. Znalazła się w 
środku, została wepchnięta na podłogę i przykryta brudnym kocem. Ktoś oparł nogi 
na jej udach. Ktoś inny przyłożył lufę pistoletu do głowy.
Mercie. Zawsze zastanawiała się, w jaki sposób Amerykanie i Europejczycy byli 
tak łatwo porywani na Bliskim Wschodzie. A teraz przyszła kolej na nią.
Usiłowała zorientować się, dokąd jechali, wsłuchując się w uliczne odgłosy, 
licząc skręty w prawo i w lewo. Nadaremnie. Może w Paryżu albo nawet w Nowym 
Jorku. Ale nie w Kairze. Zaledwie po dwóch kilometrach jazdy była zupełnie 
zdezorientowana.
Czas. Mogła przynajmniej odmierzać czas. „Milion i jeden" równało się jednej 
sekundzie. „Milion, dwa". „Milion, trzy".
Po jakichś czterdziestu minutach samochód zatrzymał się.
406
Zerwali z niej koc i podnieśli go na tak długo, że zdołała dostrzec pole bawełny, 
zanim założyli jej przepaskę na oczy. Wyciągnęli ją prędko z samochodu i 
wepchnęli do bagażnika.
Samochód ruszył ponownie. W bagażniku było piekielnie gorąco. Bala się, że się 
udusi. Usiłowała odmierzać czas, ale straciła rachubę. Minęły może ze dwie 
godziny, zanim samochód się zatrzymał.
Kiedy wyciągnęli ją z bagażnika, poczuła zapach morza. Nie na tyle blisko, by je 
usłyszeć, ale w powietrzu czuć było sól.
Przeprowadzili ją przez drzwi, potem przez drugie, a wreszcie rzucili ją na 
podłogę. Ktoś zawiązał jej z tyłu ręce. Nama-cała strukturę ściany. „Żużlowa 
płyta" — pomyślała.
— Jedno słowo, a umrzesz — odezwał się głos, w którym rozpoznała owego drugiego 
mężczyznę. Do tej pory ktoś powinien zauważyć jej nieobecność w studiu. Spróbują 
skontaktować się z nią w hotelu. Sean już wrócił. On się domyśli. Papa — nie, bo 
wrócił do Paryża. Sean. Czy będą się domagać okupu? A może była to akcja 
terrorystyczna, zorganizowana nie tyle dla pieniędzy, ile dla rozgłosu?
Sean zawiadomi policję. Nie, nie zrobi tego. Pójdzie do Fa-rida Hamzy. Tak 
będzie lepiej.
Szukali jej już teraz, powtarzała sobie. Musiała tylko zrobić wszystko, by 
pozostać przy życiu, dopóki jej nie znajdą.
Wyczuła, że dom, w którym przebywała, był mały. W sąsiednim pokoju słyszała tych 
dwóch mężczyzn. Mówili dialektem, który ledwo rozumiała.
— Niezła — powiedział sprzedawca kwiatów.
— Robota? — zapytał drugi mężczyzna.
— Ach, robota. I kobieta też.
— Zapomnij o tym, dopóki ci nie powiem. Czterdzieści osiem godzin i możemy 
robić, co zechcemy. Do tego czasu — pracujemy.
Najwyraźniej nie wiedzieli, że Gaby mówi po arabsku. Albo też — co byłoby 
jeszcze bardziej przerażające — wiedzieli. Oparła się o żużlową ścianę i czekała.
407
??
Telefon zadzwonił o dziewiątej wieczorem. Sean odebrał go po drugim sygnale.
— Mówi muzułmański dżihad — oznajmił jakiś głos. — Przekaż tę wiadomość ojcu 
kobiety. Milion dolarów w stu-i pięćdziesięciodolarowych banknotach. Macie 
trzydzieści sześć godzin, nie więcej. Żadnych kontaktów z policją. — Sean 
rozejrzał się dookoła. Razem z nim w pokoju w Hiltonie siedzieli inspektor i 
porucznik egipskiej policji narodowej, dwóch techników z kairskiej komendy 
policji, dyrektor kairskiego biura CNN i Farid Hamza. — Kolejne instrukcje 
nadejdą później. Jeśli chcecie zobaczyć tę kobietę żywą, dokładnie zastosujcie 
się do nich.
Rozległ się nieokreślony zgrzyt, a potem usłyszeli Gaby.
— Daj, może uda mi się przeczytać. — Potem wyrecytowała coś, co przypominało 
nagłówek z gazety o Saddamie Husajnie. Następnie połączenie zostało przerwane.
Inspektor spojrzał na techników.
— Za krótko — stwierdził jeden z nich.
Drugi technik przewinął taśmę. Powiedział coś po arabsku. Pierwszy mężczyzna 
przetłumaczył:
— Nie dzwonił z tego miejsca jej uwięzienia. Ten szczęk? To przycisk 
magnetofonu. Taniego, nie za dobrego. Została nagrana na taśmie.
— Brzmiało, jakby czytała — powiedział porucznik. Człowiek z CNN, Rich Heflin, 
skinął głową.
— To cytat na dzisiejszy dzień z Saddama. Przyszedł dzisiaj około czternastej, 
a podaliśmy go w wiadomościach kilka minut później.
— Ktoś zapisał słowa, żeby mogła je odczytać. Chcieli wykazać — porucznik 
spojrzał na Seana — że dzisiejszego popołudnia jeszcze żyła.
— Dżihad — powiedział inspektor. Przypominał Seanowi aktora F. Murraya Abrahama. 
W istocie nazywał się Ibrahim. — Zawsze ten dżihad.
408
Porucznik lekko skinął głową.
— Pan nie wierzy, że to oni? — zapytał Sean Ibrahima.
— Kto wie? Gdyby nastąpił przeciek — do czego nie dojdzie — podkreślił 
inspektor zebranym w pokoju — mielibyśmy takich wiadomości wiele, trzydzieści, 
czterdzieści. I wszyscy przyznawaliby się do tego, że to oni zrobili. Kiedyś 
mieliśmy nawet telefon z Ameryki. Ten wasz Ku-Klux-Klan — sądzę, że to tak się u 
was nazywa.
Seana nękało coś w podświadomości.
— Niech pan przegra tę taśmę jeszcze raz — powiedział. A chwilę później: — To 
tutaj. Właśnie tutaj. Na początku mówi. „Może uda mi się przeczytać". Ona ma 
sokoli wzrok. To może nic nie znaczyć, ale jeśli ktoś trzymał ten papier w 
oddaleniu, powiedziałaby: „Nic nie widzę".
Spojrzeli na niego, nie rozumiejąc.
— Niech pan to puści jeszcze raz — polecił Sean. — Tutaj. Sposób, w jaki 
podkreśla to „może".
— Do diabła! Faktycznie! — odezwał się Rich Heflin. — Morze! Ona jest gdzieś 
blisko morza.
— Ach! — powiedział Ibrahim. — To nie jest takie proste w drugim języku. 
Sądzisz, że to możliwe?
Sean zdał sobie sprawę z tego, że gdyby się mylił, naraziłby Gaby na jeszcze 
większe niebezpieczeństwo.
— Sądzę, że tak. Jestem nawet pewien — potwierdził.
— To już coś — skwitował porucznik. — Możemy obstawić nadmorskie drogi.
— Zróbcie to — polecił inspektor. — I to tak, aby wydawało się to normalne.
Porucznik podszedł do jednego z dodatkowych telefonów zainstalowanych przez 
techników.
— Coś jeszcze? — zapytał Sean Ibrahima.
— Proszę zadzwonić do jej ojca. Mówi pan, że jest w Paryżu?
— Tak. Muszę panu powiedzieć, że będzie chciał zapłacić. Ja również.
Inspektor zaledwie skinął głową.
409
Sean zatelefonował. Kiedy skończył rozmowę, zdał sobie sprawę, że była to 
najtrudniejsza rzecz, jaką kiedykolwiek w życiu robił.
— Przyleci pierwszym samolotem — powiedział inspektorowi. — Dzwoni teraz do 
swego banku. Będzie dzisiaj w nocy.
Inspektor skinął smutnie głową.
— Są tutaj jej krewni — powiedział Sean. — Prawdopodobnie zna pan tę historię. 
Dziadkowie. No i wujek. Co z nimi? — Nagle zdał sobie sprawę z tego, że Hamza 
przysłuchiwał się uważnie z drugiego końca pokoju.
— Zostawmy to do przyjazdu jej ojca— zaproponował inspektor. — Na razie im 
mniej ludzi o tym wie, tym lepiej.
— W porządku.
Kilka minut później, kiedy inspektor zarządzał wypytywanie sprzedawców ulicznych, 
przechodniów i innych możliwych świadków, przyjmując, że Gaby została porwana w 
drodze do pracy, Sean zamienił parę cichych słów z Hamzą.
— Czy myśli pan o tym samym co ja?
— Być może. Ale nie podoba mi się ten tok myślenia.
— Ze to Omar może za tym stać?
— W zeszły czwartek, piątek i sobotę wymknął się ludziom, którzy za nim szli. 
Stracili go z oczu na kilka godzin. Oczywiście to może nic nie znaczyć. Mógł 
grać w karty, łajdaczyć się z dziwkami — jego normalne zajęcia.
— Albo i nie — powiedział Sean. — Czy nie powinniśmy powiedzieć o tym 
inspektorowi?
— Nie. Jeszcze nie. Policjanci tacy jak ci... nie są zbyt subtelni. Albo go 
zawloką gdzieś na przesłuchanie, albo napuszczą na niego dwudziestu ludzi. W 
każdym wypadku, jeśli ma ze sprawą coś wspólnego, wyprze się tego. A to, obawiam 
się, nie byłoby zbyt dobre dla Gaby.
Sean skinął głową. On również się bał. Dwaj mężczyźni z dwóch różnych pokoleń 
spojrzeli na siebie. Jeden utracił matkę, a drugi obawiał się, że straci córkę.
410
— A więc pozwólmy się temu toczyć. Na razie — skwitował Sean.
— Tak.
Tarik przyjechał późnym rankiem. Widoczne było, że nie spał. Inspektor Ibrahim 
natychmiast poinformował go o obecnym stanie rzeczy. Nie było więcej telefonów. 
Detektywi w terenie nie mieli wiele szczęścia. Jakiś uliczny sprzedawca był 
świadkiem porwania. Sprzedawał kwiaty i nie był zadowolony z widoku innego 
sprzedawcy kwiatów, jakiegoś obcego, w jego rejonie. Opisał tych ludzi jak 
również ich samochód tak ogólnikowo, że wręcz bezużytecznie, poza jedną rzeczą — 
samochód miał dużą plamę rdzy na bagażniku. Mężczyzna zapamiętał ją nie dlatego, 
że rdza była czymś niezwykłym, lecz dlatego, iż miała kształt półksiężyca.
— Nie zapisał numerów? — zapytał Sean, łudząc się wbrew wszelkim nadziejom.
Po raz pierwszy inspektor zdawał się rozbawiony.
— On nie potrafi czytać, panie McCourt. Nie byłby w stanie wydać reszty, gdyby 
nie obrazki na pieniądzach. Często myślałem, że właśnie po to na pieniądzach są 
rysunki.
Zadzwonił telefon. Przez chwilę Tarik robił wrażenie złapanego w pułapkę 
zwierzęcia, po czym podniósł słuchawkę.
Tym razem instrukcje dotyczyły wyłącznie pieniędzy. Mają zostać złożone na 
koncie szwajcarskim. Konto zostanie udostępnione, a pieniądze wyjęte 
telefonicznie. Jeśli operacja zostanie pomyślnie przeprowadzona, uwolnią Gaby 
dwadzieścia cztery godziny później. Żadnych sztuczek ze strony policji. Następna 
krótka taśma z nagraniem Gaby czytającej nagłówki z porannej gazety. Tym razem 
nie było żadnych ukrytych wskazówek.
Przez resztę dnia policjanci przychodzili i wychodzili. Tarik często rozmawiał 
ze swoim bankiem na jednej z dodatkowych linii. Ów milion dolarów niemal go 
zrujnuje. Sean zapropono-
411
wał, że doda tyle, ile może. Nie było tego dużo. Niewielu korespondentów 
wojennych się wzbogaciło.
Sean zatelefonował również do Jake'a Farallona. Może kontakty starego szpiega 
znowu okażą się pomocne. Jednakże Jake oddzwonił później, aby powiedzieć, że nie 
miał szczęścia.
— Moi ludzie nic o tym nie wiedzą — relacjonował. — I mówią, że wszędzie jest 
pełno policji. Równie dobrze możemy zostawić im tę robotę.
— Dzięki, Jake.
— Będę trzymał rękę na pulsie, ale nie robię sobie większych nadziei. —Jake 
przerwał. — Naturalnie istnieją tu miejsca, do których policja nie ma wstępu. I 
ja również, a nawet większość z moich ludzi nie ma tam wejścia.
— Na przykład gdzie?
— Tam, gdzie przebywają uchodźcy. Palestyńczycy. I tym podobne miejsca.
Po odłożeniu słuchawki Sean zastanowił się nad słowami Farallona. Znał kogoś 
takiego. Człowieka, którego nie widział od dłuższego czasu. Ale słyszał, że 
siedzi w Kairze. Jak on się nazywa? Do diabła, za nic w świecie nie mógł sobie 
przypomnieć. Ale w grę wchodziło życie Gaby.
— Muszę wyjść — oznajmił. Tarik spojrzał na niego pytająco, inspektor z 
dezaprobatą.
— Mam coś ważnego do załatwienia — powiedział Sean. — Niech się pan nie martwi, 
inspektorze, to nic, co mogłoby panu przeszkodzić. Ale może trochę potrwać.
Wziął taksówkę do CNN i odszukał Richa Heflina.
— Potrzebna mi najlepsza, jaką da się uzyskać, odbitka z pewnej fotografii. 
Ukazała się w „Timesie" i w setkach innych gazet — zakomunikował Heflinowi. 
Podał opis zdjęcia i przypuszczalną datę jego ukazania się. — Potrzebne mi jest 
zaraz.
Godzinę później już je miał. Pamiętał tę wioskę lub to, co z niej zostało. 
Pamiętał dwunastoletniego chłopca klęczącego pośrodku zakurzonej ulicy nad 
ciałem kobiety — matki. Teraz przypomniał sobie, jak się nazywał. Wziął odbitkę 
ze sobą.
412
CS
W czasie tych wszystkich wojen bał się tysiące razy, ale zawsze najbardziej się 
bał miejsc takich jak to. Na osiedlu mieszkaniowym w Chicago. W małej, 
afgańskiej wiosce, bez żadnych żołnierzy w pobliżu, kiedy ktoś powiedział coś 
niewłaściwego. I tutaj, w głębokim zaułku Kairu, gdzie rozmowy cichły na jego 
widok. Jacyś mężczyźni poruszający się za nim. Coraz bliżej. A teraz jeden z 
nich zastąpił mu drogę. I nawet nie myślał się usunąć.
Pozostało mu tylko jedno. Sean powiedział, do kogo przyszedł.
— Daj mu to. — Podał mężczyźnie odbitkę zdjęcia.
Po całej wieczności, trwającej może z dziesięć minut, mężczyzna wrócił w 
towarzystwie dwóch innych. Wszyscy pozwolili, aby Sean dostrzegł, że są 
uzbrojeni. Poszedł za nimi. Były tam jakieś drzwi — schody, trzy piętra wyżej, 
nastolatek z kałaszem w rękach i z nienawiścią w oczach. Jeszcze jedne drzwi. 
Otworzyły się.
Sean nie rozpoznałby go. Szczupły, pełen blizn, dobiegający trzydziestki. 
Mężczyzna trzymał w dłoni odbitkę, ponad nią spojrzał na Seana.
— Pamiętam cię. Po coś tu przyszedł? Słuchał w milczeniu wyjaśnień.
Kiedy Sean skończył, mężczyzna z bliznami zastanowił się. Znowu spojrzał na 
fotografię.
— Pamiętam ten dzień. Byli tacy, którzy chcieli cię zabić, ale powiedziałeś, że 
jeśli ludzie zobaczą, co czynią bomby, może przestaną bombardować. I przestali. 
W mojej wsi. Nie w innych. Nie wtedy. Ale ja to pamiętam.
Powiedział coś po arabsku do pozostałych mężczyzn i zniknął na ciemnych schodach.
— Chodź — rzekł chłopiec o twardym wzroku, wskazując kałasznikowem na drzwi.
— Po co?
— Powiedział, że poczęstuje cię herbatą.
413
cg
Imię nic nie mówiło inspektorowi Ibrahimowi, ale sierżant policji kairskiej, 
będący w pokoju, usłyszawszy je, spojrzał ostro.
— Znacie go, sierżancie? — zapytał inspektor.
— Tak. — Sierżant posłużył się arabskim określeniem śmieci.
— Zatem wiesz, o co chodzi. Zrób to teraz i nie przejmuj się drobiazgami. 
Zdobędę pełnomocnictwa.
Dwie godziny później myśleli, że mają wszystko, co było potrzebne. Ten człowiek 
był zawodowym kryminalistą. Miał mały domek w pobliżu Port Saidu, odziedziczony 
po ojcu, niskiego szczebla pracowniku administracji państwowej, który pewno 
marzył o czymś lepszym dla syna. Ludzie wiedzieli o nim, bo niekiedy zabierał 
tam przyjaciół. Było to w odległości zaledwie paru kilometrów od plaży.
— Oni tam będą — powiedział Ibrahim. — We dwóch, może trzech. I ona.
— Co zamierza pan teraz zrobić? — zapytał Tarik. Inspektor przeniósł wzrok z 
niego na Seana i znowu spojrzał na Tarika.
— Doktorze Misry, panie McCourt, nie chcę was straszyć, ale nie mam dobrych 
przeczuć. Ten facet jest tylko czyimś narzędziem. Za porwaniem stoi ktoś inny. 
Czy szef zdoła uzyskać pieniądze, czy nie, uważam, że wydał rozkaz zabicia 
Gabrielle. Według mnie powinniśmy tam wejść i odbić ją. Posłużyć się granatami 
ogłuszającymi i napaść na nich. Możemy to zorganizować o brzasku. Zapewniam was, 
że jesteśmy zawodowcami. Zastosujemy wszelkie środki ostrożności, aby zapewnić 
kobiecie bezpieczeństwo.
— Ja... ja nie wiem — wybąkał Tarik. — To wydaje się bardzo niebezpieczne.
— Nie tak niebezpieczne jak czekanie. Nie tak niebezpieczne, jak może okazać 
się sytuacja zakładniczki.
Tarik spojrzał na Seana. Sean skinął wolno głową.
— A więc odbijcie ją — powiedział Tarik. Inspektor zwrócił się w stronę 
telefonu. Sean zatrzymał go.
414
— Jeszcze jedno. Idę z wami. W przeciwnym razie nie zgadzam się.
Ibrahim wpatrywał się w niego przez chwilę.
— Bardzo dobrze. Ale proszę nie przeszkadzać. Myślę, że pan to rozumie.
Gaby wiedziała, że nadszedł poranek, kiedy miała umrzeć.
Zrozumiała sytuację, słuchając tego, co mężczyźni mówili między sobą. Mówili też 
o tym, co jej zrobią, zanim ją zabiją. Było jasne, że nie mieli pojęcia, iż 
znała ich język.
Była głodna i brudna. Dano jej tylko wodę i pierwszego ranka trochę chleba. 
Stało tam wiadro, do którego mogła się załatwiać. W ciągu dnia w pomieszczeniu 
panowało duszące gorąco.
Wydawało jej się, że istniały dwie możliwości. Każda z nich miała jedną zaletę — 
były lepsze od biernego poddania się. Pierwszą była walka. Wymagało to jednak 
ogromnego szczęścia. Gdyby w momencie, kiedy po nią przyjdą, krzyknęła nagle po 
arabsku i posłużyła się wiadrem jako bronią, mogłaby ich na tyle zaskoczyć, by 
zdołać odebrać któremuś broń.
Inną szansą była próba przekonania mężczyzn, aby puścili ją wolno. I tu znowu 
arabski mógłby pomóc. Potarguj się z nimi. Miała bogatego ojca, i oni mogliby 
się wzbogacić. Była przyjaciółką Farida Hamzy, który postanowi ich ścigać bez 
względu na to, dokądkolwiek zamierzaliby uciec.
Lepsze to niż nic, ale i tak niewiele. Co robić? Wkrótce będzie musiała podjąć 
decyzję. W szparze pod drzwiami pojawiła się zapowiedź światła poranka — 
mężczyźni przynajmniej zdjęli jej przepaskę z oczu. Usłyszała, jak jeden z nich 
poruszył się w sąsiednim pokoju.
Jeśli postanowi walczyć, będzie to niemal równoznaczne z samobójstwem. W tych 
jednak okolicznościach walka dawała szansę. Z drugiej strony, jeśli zaczęłaby z 
nimi rozmawiać, może przynajmniej zyskałaby na czasie. Gdzieś tam jej szukali. 
Policja. Farid Hamza. Sean.
415
Myśl o Seanie była prawie nie do zniesienia. To, że mogłaby go już nigdy nie 
zobaczyć.
W sąsiednim pokoju rozległy się jakieś pomruki, odgłosy budzących się ze snu 
mężczyzn. Jeden ganił drugiego, który powinien był czuwać.
Gdyby tak tylko jeden wszedł do niej, miałaby większe szanse na zdobycie broni. 
Wówczas jednak trzymano by ją w tym pokoju jak w pułapce.
Mężczyźni coś jedli. Burczało jej w żołądku. Niesamowite, że w takiej chwili 
mogła odczuwać głód. Wydawało się jej, że wszystkie zmysły ma wyostrzone.
Teraz rozmawiali głośno. Świntuszyli. Zdała sobie sprawę z tego, że oni się tym 
podniecali. Podniecali, by ją zgwałcić i zabić.
Z tyłu za ścianą posłyszała dziwne drapanie. Czyżby jakieś zwierzę? 
Zaskrzypiawszy, drzwi otworzyły się. Ukazali się w nich dwaj mężczyźni. Jeden za 
drugim. Obydwaj gapili się na nią pożądliwie.
Czas na decyzję.
Zaczęli się ku niej zbliżać.
Nagle nastąpił oślepiający błysk i wybuch, który rzucił ją pod ścianę. Potworny 
ból w uszach. Usiłowała wstać, lecz nie mogła. Wszędzie zaroiło się od mężczyzn. 
Jeden z nich wyglądał jak Sean.
Zemdlała.
— Pęknięte błony bębenkowe — orzekł lekarz. — Lekki wstrząs mózgu. Nic jej nie 
będzie.
Na noszach przenosili ją do czekającej karetki. Sean trzymał Gaby za rękę.
— Co ty tu robisz? — spytała słabym głosem.
— Tak się złożyło, że byłem w pobliżu i pomyślałem, żeby na chwilę wpaść — 
powiedział. Żart nie zdołał ukryć troski w jego oczach. Ani miłości.
416
Był tam jeszcze jakiś inny człowiek. Egipcjanin. Podziobana twarz. Wygląda jak 
ten brzydki aktor. Jak on się nazywa?
— Ci dwaj wcale nie są z dżihadu — powiedział mężczyzna. — Są niczym. Moi 
ludzie lada moment przechwycą w Kairze pośrednika.
— A co z Omarem? — zapytał Sean.
— Nasz wspólny przyjaciel prosił o przyjemność odwiedzenia go.
Te słowa nie wydawały się Gaby sensowne. Trzymała rękę Seana i czuła ciepło 
słonecznych promieni.
— Już po wszystkim — szeptała. — Już w końcu jest po wszystkim.
— Ależ o czym ty mówisz, kochanie? To, co najlepsze, dopiero jest przed nami.
Za godzinę Omar skontaktuje się z bankiem. Jeśli wszystko dobrze poszło, nastąpi 
seria przelewów, zakończona czekiem na okaziciela później, po południu. A jeśli 
coś się nie udało, miał bilet na samolot i zapewnione fundusze w Ameryce 
Południowej. Oczekiwanie jednak było wyczerpujące.
Do gabinetu wszedł służący.
— Generał Hamza chce się z panem zobaczyć.
Hamza. A to niespodzianka. Z drugiej jednak strony, musieli przecież wysłać 
kogoś z wiadomością, że Gaby nie żyje. Hamza był przyjacielem rodziny.
Stary mężczyzna stanął w drzwiach.
— Generale, cóż za miła niespodzianka! Czemu zawdzięczam pańską wizytę?
— Myślę, że pan wie — odpowiedział Hamza. Jego głos nie brzmiał miękko.
— Zapewniam pana, że... — Omar zobaczył, że za generałem stoją jacyś inni 
mężczyźni. Mężczyźni w mundurach.
Jeden z nich wystąpił do przodu.
417
Myśl o Seanie była prawie nie do zniesienia. To, że mogłaby go już nigdy nie 
zobaczyć.
W sąsiednim pokoju rozległy się jakieś pomruki, odgłosy budzących się ze snu 
mężczyzn. Jeden ganił drugiego, który powinien był czuwać.
Gdyby tak tylko jeden wszedł do niej, miałaby większe szanse na zdobycie broni. 
Wówczas jednak trzymano by ją w tym pokoju jak w pułapce.
Mężczyźni coś jedli. Burczało jej w żołądku. Niesamowite, że w takiej chwili 
mogła odczuwać głód. Wydawało się jej, że wszystkie zmysły ma wyostrzone.
Teraz rozmawiali głośno. Świntuszyli. Zdała sobie sprawę z tego, że oni się tym 
podniecali. Podniecali, by ją zgwałcić i zabić.
Z tyłu za ścianą posłyszała dziwne drapanie. Czyżby jakieś zwierzę? 
Zaskrzypiawszy, drzwi otworzyły się. Ukazali się w nich dwaj mężczyźni. Jeden za 
drugim. Obydwaj gapili się na nią pożądliwie.
Czas na decyzję.
Zaczęli się ku niej zbliżać.
Nagle nastąpił oślepiający błysk i wybuch, który rzucił ją pod ścianę. Potworny 
ból w uszach. Usiłowała wstać, lecz nie mogła. Wszędzie zaroiło się od mężczyzn. 
Jeden z nich wyglądał jak Sean.
Zemdlała.
— Pęknięte błony bębenkowe — orzekł lekarz. — Lekki wstrząs mózgu. Nic jej nie 
będzie.
Na noszach przenosili ją do czekającej karetki. Sean trzymał Gaby za rękę.
— Co ty tu robisz? — spytała słabym głosem.
— Tak się złożyło, że byłem w pobliżu i pomyślałem, żeby na chwilę wpaść -— 
powiedział. Żart nie zdołał ukryć troski w jego oczach. Ani miłości.
416
Był tam jeszcze jakiś inny człowiek. Egipcjanin. Podziobana twarz. Wygląda jak 
ten brzydki aktor. Jak on się nazywa?
— Ci dwaj wcale nie są z dżihadu — powiedział mężczyzna. — Są niczym. Moi 
ludzie lada moment przechwycą w Kairze pośrednika.
— A co z Omarem? — zapytał Sean.
— Nasz wspólny przyjaciel prosił o przyjemność odwiedzenia go.
Te słowa nie wydawały się Gaby sensowne. Trzymała rękę Seana i czuła ciepło 
słonecznych promieni.
— Już po wszystkim — szeptała. — Już w końcu jest po wszystkim.
— Ależ o czym ty mówisz, kochanie? To, co najlepsze, dopiero jest przed nami.
Za godzinę Omar skontaktuje się z bankiem. Jeśli wszystko dobrze poszło, nastąpi 
seria przelewów, zakończona czekiem na okaziciela później, po południu. A jeśli 
coś się nie udało, miał bilet na samolot i zapewnione fundusze w Ameryce 
Południowej. Oczekiwanie jednak było wyczerpujące.
Do gabinetu wszedł służący.
— Generał Hamza chce się z panem zobaczyć.
Hamza. A to niespodzianka. Z drugiej jednak strony, musieli przecież wysłać 
kogoś z wiadomością, że Gaby nie żyje. Hamza był przyjacielem rodziny.
Stary mężczyzna stanął w drzwiach.
— Generale, cóż za miła niespodzianka! Czemu zawdzięczam pańską wizytę?
— Myślę, że pan wie — odpowiedział Hamza. Jego głos nie brzmiał miękko.
— Zapewniam pana, że... — Omar zobaczył, że za generałem stoją jacyś inni 
mężczyźni. Mężczyźni w mundurach.
Jeden z nich wystąpił do przodu.
417
— Omarze Ismail, aresztuję pana za porwanie i spiskowanie w celu morderstwa.
Pojawiły się kajdanki, okrutnie ciasne.
— Ależ to oburzające — obruszył się Omar. — Jestem niewinny.
Farid Hamza zbliżył się do niego.
— Jesteś winny wielu innych rzeczy. Do których się jeszcze przyznasz. I za 
które będziesz pokutował do końca swoich dni. Obiecuję ci to.
Później, tejże wiosny w Aleksandrii, dom, w którym niegdyś pracowała matka Gaby, 
wypełniony był zapachem dziesięciu tysięcy kwiatów. Srebro zostało wypolerowane 
na błysk, lniane obrusy lśniły białością, połyskiwała angielska porcelana. 
Służba pojawiła się w nowych uniformach, a muzycy nieustannie grali zapadającą w 
serce melodię — Pieśń Nadii.
Na górze, w sypialni, w której dorastał jej ojciec, Gaby popatrzyła na swoje 
odbicie w staroświeckim lustrze, poprawiając delikatną kaskadę białej koronki, 
otaczającej jej twarz.
Rozległo się stukanie do drzwi.
— Czy jesteś gotowa, Gaby, kochanie? — wołała Catheri-ne Austen. — Wszyscy 
czekają.
— Już idę! — odpowiedziała Gaby, wykonując mały piruet, aby przyjrzeć się 
swojej białej, jedwabnej sukni z przodu i z tyłu. Podeszła do otwartego okna, 
spojrzała poza ogród Catherine, poza bulgocącą fontannę, na skromny, mały domek. 
Pozwoliła poszybować wyobraźni, tak jak często czyniła w ciągu ostatnich dni. 
Oczyma duszy ujrzała piękną, ciemnowłosą dziewczynę rozwieszającą bieliznę i 
młodego mężczyznę, którego kochała, wyciągającego ręce, żeby jej pomóc. Jakie to 
smutne, że ich szczęście było tak ulotne i krótkie. Ich miłość jednak dała jej 
życie i Gaby wiedziała, że tego jej matka nigdy nie żałowała.
— Chciałabym, żebyś mnie mogła teraz zobaczyć, ummi —
418
szepnęła. — Chciałabym, żebyś wiedziała, że naprawdę znalazłam sobie mojego 
nasiba.
Odwróciła się z powrotem w stronę lustra, aby ostatni raz spojrzeć, wygładzić 
wyimaginowane zmarszczki w falującej sukni. Nadszedł czas. Śpieszyła się na ślub.
deksandria, Egipt, 1983 rok
zawodzenie kobiet wydawało się wręcz ogłuszające, bole-ny, przenikliwy lament 
Bliskiego Wschodu, unoszący się pół miliona gardeł. (...)
luz po raz drugi w swym życiu Gabriełłe Misry brała udział v pogrzebie swojej 
matki.
Jdzieś z przodu tłumy zaczęły napierać na trumnę i żołnierze odparli je, 
bynajmniej nie łagodnie. Karima Ahmad była 'egendą (...). Pojedyncze głosy 
wybijały się ponad wrzawą:
- Żegnaj Karimo, kochamy cię! ilbo:
- Dlaczego nas opuściłaś, o Karawan?
Karawan - Słowik. Przydomek ten odzwierciedlał czyste, rozdzierające serce 
piękno głosu Karimy i naturalną, niczym nie upiększaną wirtuozerię jej śpiewu. 
(...) Jakaś kobieta w średnim wieku ruszyła do przodu, płacząc.
- Utracona córka! Niech Bóg okaże ci miłosierdzie, biedna dziewczyno!
Ktoś ją odciągnął.
„ Utracona córka " —pomyślała Gaby. „Nadia. To ja ".
„Soheir Khashoggi błyskotliwie połączyła historyczną dro-biazgowość z wnikliwym 
spojrzeniem w ludzkie serca w tej fascynującej opowieści o dylematach lojalności, 
zakazanej miłości i ponadczasowej przyjaźni wplecionych w konflikt pomiędzy 
brytyjskim imperializmem a egipskim patriotyzmem".
Jean Sasson, autorka Dziecka Estety
ZYSK I S-KA
WYDAWNICTWO
ISBN 83-7298-853-6 Cena 35 zł 90 gr
9788372988539