Marjorie Kinnan-Rawlings

ROCZNIAK

Bezludną, otoczoną lasami farmę rodziny Baxterów umieściła autorka „Roczniaka" 
na półwyspie Floryda, wysuniętym na południowy wschód skrawku Stanów 
Zjednoczonych. Dzisiejsza Floryda kojarzy się nam przede wszystkim z położonymi 
na jej wschodnim wybrzeżu, znanymi z ciepłego, łagodnego klimatu, 
miejscowościami nadmorskimi: West Palm Beach i Miami Beach, a także — z 
amerykańską wyrzutnią rakietową na przylądku Canareral.
Powieść Marjorie Kinnan-Rawlings (przybliżona wymowa: madżori kinan rolinz) 
pokazuje Florydę dawną, w latach, w których żywe są ,nie tylko wspomnienia z 
wojny secesyjnej 1861—65 (akcja powieści toczy się w r. 1870), ale także 
reminiscencje z czasów jeszcze dawniejszych, kiedy to Floryda była terenem 
wpływów hiszpańskich. Czarnoocy, smagli jeźdźcy hiszpańscy zwidujący się 
Jody'emu na leśnych traktach objęli Florydę we władanie już w r. 1513. Oni to 
pierwsi walczyli z pierwotnymi mieszkańcami Florydy — Indianami z plemienia 
Seminolów, ścierali się z osadnikami francuskimi i z napierającymi z przyległych 
do półwyspu terenów Anglikami. W końcu jednak zrezygnowali z Flo-
5
rydy; najpierw w r. 1763 odstąpili ją — na krótko zresztą — Anglii, później, w r. 
1819, odsprzedali ją powstałym tymczasem Stanom Zjednoczonym AP. W r. 1822 
Floryda otrzymuje status terytorium (tzn. obszaru uznanego za własność USA, lecz 
posiadającego ograniczone prawa samorządowe), zaś w r. 1845 — mając już wymaganą 
liczbę stałych mieszkańców — zostaje przyjęta do Unii jako niezależny stan. W 
wojnie secesyjnej Floryda opowiedziała się po stronie stanów południowych i 
dopiero po klęsce Konfederacji została ponownie przyjęta w r. 1868 w poczet 
członków Unii.
O twórczości autorki „Roczniaka" napisano w Stanach Zjednoczonych stosunkowo 
niewiele; wiadomości o jej życiu też są skąpe. Marjorie Rawlings, z domu Kinnan, 
urodziła się w r. 1896 w Waszyngtonie, studiowała na uniwersytecie w Wisconsin, 
przez kilka lat zajmowała się — bez większego powodzenia zresztą — 
dziennikarstwem, była dwukrotnie zamężna (z pierwszym mężem, pod którego 
nazwiskiem znana jest jako pisarka, rozwiodła się), zmarła na udar mózgu w r. 
1953 w St. Augustine na Florydzie.
Przełomową datą w jej życiu jest r. 1928. Przeniosła się wtedy na Florydę, 
osiadła w niewielkiej farmie Cross Creek, by hodować pomarańcze i — z dala od 
miejskiego zgiełku — tworzyć. W powstałych tu powieściach i opowiadaniach 
opisywała urzekająco piękną przyrodę Florydy i prostych ludzi ze swego otoczenia: 
farmerów, robotników leśnych, myśliwych, drobnych kupców. Z czasem osiągnęła 
uznanie — jedno z jej opowiadań zyskało w r. 1933 Nagrodę 0'Henry'ego, inne 
weszło do kanonu lektur szkolnych, ale dopiero wydana w r. 1938 powieść pt. 
„Roczniak" była prawdziwym sukcesem: w r. 1939
6
otrzymała bardzo cenioną Nagrodę Pulitzera, a w r. 1946 została sfilmowana (film 
ten przed laty wyświetlany również w Polsce — reżyserował Clarence L. Brown, zaś 
w roli ojca wystąpił tak popularny później Gregory Peck).
„Roczniak" to powieść o psychicznym dojrzewaniu. Jody pomaga rodzicom w 
gospodarstwie, chodzi z ojcem na polowania, bawi się, buszuje po okolicy i jest 
pogodnym 12-letnim chłopcem, gdy nagle staje wobec trudnego konfliktu 
uczuciowego. Traci ulubionego wychowanka, małego jelonka, długo cierpi, zanim 
zrozumie, że to twarde realia farmerskiego bytowania, a nie brak serca warunkują 
postępowanie rodziców i że jelonek musiał zginąć dlatego, żeby przetrwać mogła 
rodzina Baxterów. Jody wchodzi w dojrzałość przeżywszy uczucie gorącego 
przywiązania i głębokiego żalu, buntu przeciwko rodzicom i odrazy do świata 
dorosłych. Zrozumienie cudzych racji i konieczności dokonywania wyborów — czasem 
bardzo bolesnych — przynosi chłopcu uspokojenie. Rozpamiętując minione, Jody 
znajduje na koniec pewną ulgę we wniosku, że „prawdziwy mężczyzna przyjmuje swój 
los i idzie ^przód".
?
IZABELLA KORSAK
Rozdział 1
Nad chatą unosił się cienki, prosty słupek dymu. Gdy opuszczał czerwień komina, 
był niebieski, a potem rozpływał się w błękicie kwietniowego nieba i szarzał. 
Jody przyglądał mu się i rozmyślał. To dogasał ogień pod kuchnią. Matka 
odwieszała garnki i talerze po obiedzie. Był piątek. Teraz matka zamiecie 
podłogę, a potem jeśli mu szczęście dopisze, zabierze się do szorowania podłogi 
kukurydzianą szczotką. Zajęta pracą, zauważy jego nieobecność dopiero wówczas, 
gdy on dotrze już do Doliny. Stał chwilę, huśtając trzymaną w ręku motyką.
Polana, na której leżała farma, byłaby nawet przyjemna, gdyby nie rozciągały się 
przed nią nie pielone grządki młodej kukurydzy. Dzikie pszczoły znalazły przy 
bramie bez indyjski. Zaroiły się tak żarłocznie wśród lawendy,
8
jak gdyby nie było innych kwiatów w gęstwinie, jak gdyby zapomniały o żółtym 
jaśminie marcowym, o słodyczy wawrzynu i magnolii w nadchodzącym maju. Przyszło 
mu na myśl, że mógłby pójść za szybką linią lotu czarno--złotych pszczół i 
znaleźć barć pełną bursztynowego miodu. Domowy zapas syropu z trzciny cukrowej 
wyczerpał się podobnie jak konfitury. Szukanie barci było przyjemniejszym 
zajęciem niż kopanie, a kukurydza może jeszcze trochę poczekać.
Popołudnie tętniło łagodnym szmerem, który przenikał je na wskroś, jak 
brzęczenie pszczół przenika kwiaty bzu, tak że chłopiec musiał iść na przełaj 
przez polanę, między sosnami i dalej drogą prowadzącą do strumienia. Barć 
powinna znajdować się gdzieś w pobliżu wody.
Oparł motykę o płot. Poszedł przez pole kukurydzy, aż stracił dom z oczu. 
Chwyciwszy się oburącz, wziął rozmach i przeskoczył przez płot. Julia, stary 
pies myśliwski, pojechała z ojcem na wozie do Grahamsville, lecz buldog Rip i 
nowy psiak Perk ujrzały chłopca przeskakującego przez płot i podbiegły do niego. 
Rip szczekał grubym głosem, mały zaś kundel ujadał cienko i przeraźliwie. Gdy go 
psy poznały, zaczęły merdać przymilnie krótkimi ogonami. Jody kazał im wrócić na 
podwórze. Patrzyły za nim obojętnie. Pomyślał, że są parą godną litości, nie 
nadają się bowiem do niczego prócz gonitwy i polowania. Zwracały na niego uwagę 
tylko wówczas, kiedy rano i wieczorem przynosił im miski z resztkami ze stołu. 
Julia była pełna wdzięku, ale swą miłością darzyła wyłącznie jego ojca, 
Penny'ego Baxtera. Jody nieraz chciał zbliżyć się do Julii i zaprzyjaźnić z nią, 
ale suka wcale nie zwracała na niego uwagi.
— Rośliście razem, ty i ona — opowiadał ojciec. —
9
Minęło dziesięć lat od czasu, gdy byłeś dwulatkiem, a ona szczeniaczkiem. 
Uderzyłeś ją kiedyś nieumyślnie. Tego Julia nie może ci przebaczyć. Zdarza się 
to często psom myśliwskim.
Jody okrążył szopę i stodołę i skręcił na południe między karłowate dęby. 
Chciałby mieć psa takiego jak babcia Hutto. Białego, kędzierzawego, umiejącego 
robić różne sztuczki. Kiedy babcia Hutto trzęsła się ze śmiechu, pies wskakiwał 
jej na kolana i lizał po twarzy, wywijając puszystym ogonem, jak gdyby śmiał się 
wraz ze swą panią. Jody chciałby mieć jakieś zwierzę na własność. Pies lizałby 
go po twarzy i łaził za nim jak Julia za ojcem. Jody przeciął piaszczystą drogę 
i pobiegł w kierunku wschodnim. Do Doliny było jeszcze około półtorej mili, ale 
chłopcu zdawało się, że mógłby tak biec bez końca. Nie bolały go nogi jak 
podczas pracy w polu. Zwolnił więc kroku, żeby przedłużyć spacer. Minął wielkie 
sosny. Miejsce, w którym się znalazł, otoczone było ścianą gęsto rosnących 
sosenek. Każda była tak cienka, że mogłaby jego zdaniem zaledwie służyć na 
podpałkę. Droga wiodła pod górę. Zatrzymał się na szczycie. Kwietniowe niebo 
było obramowane śniadymi kopcami piasku i sosnami. Miało kolor błękitny jak 
samodziałowa koszula babci Hutto, barwiona farbą indygo. Małe chmurki trwały na 
niebie bez ruchu jak kwiaty bawełny. Po chwili słońce znikło i chmury zszarzały.
„Zdaje się, że przed zmierzchem spadnie deszcz" — pomyślał Jody.
Spadziste wzgórze skusiło go do biegu. Dotarł do piaszczystej drogi, która 
wiodła w stronę Srebrnej Doliny.
Zwolnił kroku i oglądał wszystkie drzewa, jedno po drugim, wszystkie tak 
dobrze mu znane. Podszedł do
10
magnolii, na której kiedyś wyciął głowę dzikiego kota. Gęsta roślinność 
świadczyła, że w pobliżu znajduje się woda. „Jakie to dziwne — pomyślał Jody — 
że w niektórych miejscach rośnie taka rozmaita roślinność". Tuż obok cienkich 
sosenek — wspaniałe, wybujałe magnolie. Byle tylko w pobliżu było jezioro, 
rzeczka lub rzeka. Psy, na przykład, mogą być wszędzie takie same, i woły, i 
osły, i konie. A drzewa są różne, zależnie od miejsca, na którym rosną.
„To chyba dlatego, że nie mogą się poruszać — pomyślał — i czerpią pokarm z 
ziemi".
Wschodni skraj drogi spływał w stronę strumyka. Na brzegu rosła bujna roślinność, 
magnolie, sosny smolne, ambrowce i szare jesiony. Jody zbliżył się do źródła 
ocienionego drzewami. Był bardzo wzruszony. To była jego ulubiona kryjówka.
Źródło, o woazie czystej jak studzienna, tryskało nie wiadomo skąd na piasek. 
Jak gdyby brzegi połączyły swoje zielone dłonie dla ochrony źródełka. W miejscu 
gdzie woda wydobywała się z ziemi, powstawał wir, w którym kręciły się ziarenka 
piasku. Nieco wyżej znajdowało się główne źródło, które torowało sobie drogę 
przez wapienne skały i płynęło w dół, tworząc strumyk. Potok spływał do Jeziora 
Jerzego, które było częścią Rzeki św. Jana, wielkiej rzeki płynącej na północ, w 
stronę morza. Chłopca podniecało oglądanie źródeł oceanu. Zapewne istniały 
jeszcze inne źródła, ale tylko to jedno było jego własnością. Myślał z 
zadowoleniem, że nikt tu nie przychodzi prócz niego, dzikich zwierząt i ptaków, 
chcących ugasić pragnienie.
Rozgrzała go ta włóczęga. Mroczna Dolina kładła na nim chłodne dłonie. Podwinął 
nogawki spodni i za-
//
nurzył brudne nogi w płytkim strumyku. Piasek wciskał się między palce i dotykał 
kostek. Woda była taka zimna, że w pierwszej chwili nieomal parzyła skórę. 
Brodził tam i z powrotem, wsuwając na próbę wielki palec pod gładkie kamienie 
napotykane po drodze. Ławica płotek wypłynęła spod wielkiej gałęzi. Gonił je 
biegnąc po płytkiej wodzie. Po chwili znikły tak szybko, jak gdyby ich nie było 
wcale. Jody skulił się przy nagim korzeniu dębu, tam gdzie było głębiej, myśląc, 
że może rybki wrócą, lecz tylko ropucha wyskoczyła spod szlamu, wlepiła w 
Jody'egi oczy i uciekła w szalonym popłochu, kryjąc się pod korzeniami drzew. 
Jody roześmiał się.
— Nie jestem szopem. Nie złapię cię! — zawołał za
nią.
Wiatr rozsunął baldachim gałęzi nad głową chłopca. Przez ten otwór spłynęło 
słońce i położyło się na ramionach i głowie Jody'ego. Przyjemnie było mieć głowę 
w słońcu, a obolałe nogi w chłodzie. Wiatr ustał, słońce już nie piekło. Jody 
udał się na przeciwległy brzeg, gdzie zarośla były rzadsze. Niska palemka otarła 
się o niego i przypomniała, że głęboko w kieszeni ma nóż. Przecież jeszcze na 
Boże Narodzenie umyślił sobie, że zbuduje młvnek wodny.
Nigdy jeszcze sam nie robił takiej zabawki. 01iver, syn babci Hutto, robił 
zawsze takie młynki, ilekroć bywał w domu po powrocie z morza. Jody zabrał się 
ostro do roboty. Zmarszczył czoło usiłując sobie przypomnieć dokładnie szczegóły, 
potrzebne do wykonania koła tak, aby się obracało. Uciął dwie rozwidlone gałązki 
tych samych rozmiarów i ostrugał je w kształcie litery „y". Pamiętał, że 01iver 
bardzo dbał o to, by oś była okrągła i gładka. W połowie drogi do brzegu rosła 
dzika wiśnia. Wspiął się na drzewo i uciął gałązkę gładką jak wypolerowany
12
ołówek. Wybrał pęk liści palmowych i wyciął dwa pasy łykowatego włókna długości 
czterech cali i szerokości jednego Pośrodku każdego pasa wyciął podłużną szparę 
tak szeroką, by zmieścić patyk. Pasy i gałązki muszą przylegać dokładnie, pod 
kątem, jak skrzydła prawdziwego młyna. Starannie wszystko umocował. Gałązki w 
kształcie litery „y" wepchnął mocno w piasek o kilka kroków poniżej źródełka.
Woda miała zaledwie paręnaście cali głębokości, ale płynęła wartkim nurtem. Koło 
młyńskie z liści palmowych winno lekko dotykać powierzchni. Jody próbował, na 
jakiej wysokości je umieścić, a potem, zadowolony, położył pręt między gałązkami. 
Młynek zawisł bez ruchu. Jody pokręcił go ostrożnie, pomagając osi ułożyć się w 
rowkach gałązek. Pręt zaczął się obracać. Prąd chwycił giętki koniec gałązki 
palmowej, a równocześnie uruchomiły się następne liście, które jak skrzydła 
prawdziwego młyna zaczęły krążyć w górę i w dół. Mały młynek ożył. Koło wirowało. 
Młynek poruszał się powolnym ruchem jak wielki młyn wodny w Lynne, który mełł 
kukurydzę na mąkę.
Jody westchnął głęboko. Rzucił się na piasek porośnięty zielenią, tuż nad wodą, 
poddając się działaniu ruchu i pędu. W górę i w dół, w górę i w dół! Młynek był 
cudowny. Tryskające źródło jak gdyby chciało się oderwać od ziemi, płynąc 
nieprzerwanym, cienkim strumieniem. Źródło było zaczątkiem wód biegnących do 
morza. Taki młynek mógłby obracać się wiecznie, gdyby nie wiewiórki, które na 
pewno zjedzą słodkie liście. Wtedy ustałby pęd koła. „Gdy będę stary, tak stary 
jak ojciec — pomyślał Jody — postaram się o to, by bieg młynka trwał 
nieprzerwanie".
13
Odsunął kamień, który ocierał krawędzią jego żebra, i zarył się głębiej w piasek, 
żłobiąc wygodne gniazdo d\a bioder i ramion. Wyciągnął ramię i oparł na nim 
„j0wę. Ciepło słoneczne spłynęło na Jody'ego jak ciepło mjekkiej kołdry. Tonąc w 
piasku i słońcu, obserwował lenivvie młynek. Obroty koła miały w sobie coś 
hipno-tyzUjącego. Powieki chłopca migały wraz z ruchem palixiowych liści. Krople 
srebra spadające z koła młyńskiego łączyły się, tworząc jakby ogon spadającej 
gwiazdy. Woda wydawała dźwięk podobny do mruczenia kota Cnłepcącego mleko. 
Znienacka zakumkała żaba i ucichła. yy ciągu sekundy chłopiec jak gdyby zawisł 
na krawędzi wySokiego brzegu wśród liści szałwii, głosu żaby i perlistych kropel 
kapiących z młynka. Lecz zamiast stoczyć sje z tej krawędzi, zawisł na niej jak 
gdyby pogrążony w miękkim puchu. Błękitno-białe niebo zamknęło się nad nim. 
Zasnął.
Kiedy się przebudził, nie mógł zdać sobie sprawy, g(jzie się znajduje. Był to 
jak gdyby obcy świat. Przez ck\vilę sądził, że jeszcze śni. Słońce zaszło, a 
wraz z nim zni^y wszystkie światła i cienie. Nie było już ani czarnych pni 
dębowych, ani lśniącej zieleni liści magnolii, ani złocistych wzorów tam, gdzie 
przedtem słońce przesiewało światło między gałęziami dzikiej wiśni. Cały świat 
był oSniity łagodną szarością. A on leżał wśród tych oparów ;ak gałązka w 
kaskadzie wodnej. Mgła pieściła skórę. Była trochę wilgotna, ciepła i chłodna 
zarazem. Jody położył się na wznak i miał wrażenie, że spogląda w łagodną 
szarość piersi gruchającego smutnie gołębia.
Leżał chłonąc jak młoda roślina kapiący deszcz. Kiedy twarz zwilgotniała mu do 
reszty, a koszula przemokła, 0puścił swą kryjówkę. Zatrzymał się nagle. Podczas 
gdy
14
spał, do źródła przyszła łania. Widać było świeże ślady wiodące od wschodniego 
brzegu. Ślady urywały się nad wodą. Były ostre i spiczaste, głęboko odciśnięte w 
piasku, wskazywały na to, że łania była duża i stara. Kto wie, może nawet cielna. 
Zeszła na dół i piła ze źródła. Nie spostrzegła go, kiedy spał. A potem 
zwietrzyła i przestraszona uciekła, co można było poznać po zmieszanych śladach. 
Ślady pozostawione na przeciwnym brzegu miały za sobą wydłużone smugi. Może nie 
zdążyła ugasić pragnienia? Kiedy go zobaczyła, odwróciła się i pobiegła 
wyrzucając w popłochu tumany piasku. Jody miał jednak nadzieję, że nie była już 
spragniona w chwili, gdy szeroko otwartymi oczami obserwowała go z gęstwiny.
Rozejrzał się również za innymi śladami. Wiewiórki, z natury ciekawe, biegały 
przy brzegu, tam i z powrotem. Również szop przeszedł tą drogą, zostawiając 
ślady pazurów ostrych jak szpony. Ale Jody nie umiałby określić ściśle, kiedy to 
było. Tylko jego ojciec mógłby dokładnie powiedzieć, o której godzinie 
przechodziło tędy każde zwierzę. Ale łania była tu na pewno i spłoszyła się. 
Wrócił do młynka. Koło kręciło się równomiernie, jak gdyby znajdowało się tam 
zawsze. Koło z liści palmowych było słabe, ale udawało siłę borykając się z 
płytką wodą. Liście lśniły od deszczu.
Jody spojrzał na niebo. Nie mógł w tej szarości określić godziny ani jak długo 
spał. Pobiegł szybko na zachodni brzeg, skąd otwierał się szeroki widok. Gdy tak 
stał wahając się — iść czy pozostać — deszcz przestał padać równie cicho, jak 
zaczął. Lekki wiatr nadciągnął z południowego zachodu. Wyjrzało słońce. Chmury 
zbiegły się razem w wielką pierzastą poduszkę, a piękna i kolorowa tęcza 
zatoczyła szeroki łuk przez wschodnią stronę nieba
15
Jody miał uczucie, że zamiera z zachwytu. Ziemia była bladozielona, powietrze 
przezroczyste i złote, prześwietlone odblaskami kropel tęczowych, wszystkie 
drzewa, trawa i krzewy lśniły jak lakierowane.
Zakipiało w nim źródło radości tak nieodparcie jak źródło strumienia. Podniósł 
ramiona, wyprostował je jak skrzydła wodnego ptaka. Zaczął obracać się w miejscu. 
Kręcił się w zapamiętaniu coraz szybciej, aż ruch ten zmienił się w wir, a gdy 
wydawało mu się, że rozsadzi go pęd, zaszumiało mu w głowie, zamknął oczy, opadł 
na ziemię i leżał na wznak w krzakach janowca i szałwii. Ziemia wirowała pod nim 
i razem z nim. Otworzył oczy. Wirowało nad nim błękitne niebo kwietniowe i 
wełniste chmury. Chłopiec, ziemia, niebo i drzewa sprzęgły się w jedność. Wir 
ustał, Jody oprzytomniał i podniósł się z ziemi. Był oszołomiony, czuł się 
dziwnie lekki, ale coś w nim przeminęło i kwietniowy dzień stał się znów dniem 
powszednim.
Zawrócił i pobiegł w stronę domu, wdychając głęboko wilgotny zapach sosen. 
Piasek stwardniał po deszczu. Droga powrotna była wygodna. Słońce prawie zaszło, 
gdy ukazały się wielkie sosny rosnące wokół farmy Baxte-rów. Były wysokie i 
ciemne na tle złocistoczerwonego zachodu. Usłyszał kłótliwy gwar kurcząt; 
oznaczało to, że niedawno zostały nakarmione. Wszedł na podwórze. Mokre od 
deszczu, szare belki błyszczały we wspaniałym świetle zachodu. Dym kłębił się 
gęsto nad glinianym kominem. Kolacja była chyba gotowa, a gorący chleb piekł się 
w brytfannie. Przypuszczał, że ojciec nie wrócił jeszcze z Grahamsville. Po raz 
pierwszy przyszło mu na myśl, że może nie powinien był opuszczać domu podczas 
nieobecności ojca. Jeżeli matka potrzebowała drzewa, będzie
16
się na pewno gniewała. A nawet ojciec pokiwa głową i powie: „Synu!"... Usłyszał 
jednak parskanie starego Cezara i zrozumiał, że ojciec już wrócił.
Obejście szumiało miłym gwarem. Koń parskał przy bramie, cielę beczało w oborze, 
a krowa odpowiadała porykiem, kury gdakały i psy szczekały jak zwykle wieczorem. 
Dobrze było być głodnym i wiedzieć, że zbliża się pora posiłku. Inwentarz żywy 
czekał z niezachwianą ufnością. Koniec zimy był skąpy, brakło kukurydzy, siana i 
suszonej fasoli. Lecz teraz, w kwietniu, pastwiska są zielone i soczyste. Nawet 
kurczęta rozkoszują się pędami młodej trawy. Psy znalazły tego wieczora gniazdo 
młodych królików, a po takich przysmakach resztki z baksterow-skiego stołu były 
im dziś raczej obojętne. Jody ujrzał pod wozem Julię, znużoną po bardzo długim 
biegu. Otworzył bramę i poszedł na poszukiwanie ojca.
Penny Baxter stał przy sągu drzewa. Wciąż jeszcze miał na sobie odświętny surdut, 
w którym brał ślub, a który przywdziewał, gdy szedł do kościoła lub jechał na 
targ. Rękawy surduta były nieco przykrótkie, nie dlatego, że Penny urósł, lecz 
po prostu dlatego, że materiał zbiegł się pod wpływem wilgoci i wskutek ciągłego 
prasowania. Jody ujrzał ręce ojca, nieproporcjonalnie wielkie, obejmujące wiązkę 
drzewa. Ojciec odrabiał pracę Jody'ego w swym najlepszym ubraniu! Jody podbiegł 
wołając:
— Ja to zrobię, tato!
Przypuszczał, że jego dobre chęci przesłonią przewinę. Ojciec wyprostował się.
— Straciłem już nadzieję, że cię zobaczę — powiedział.
— Poszedłem do Doliny.
— Aha, to był naprawdę bardzo odpowiedni dzień.
17
by pójść na spacer do Doliny — rzekł Penny — lub gdziekolwiek indziej. Jak to 
się stało, że wybrałeś się tak daleko?
Jody'emu trudno było sobie przypomnieć, dlaczego tam poszedł, jakby to się stało 
przed rokiem. Musiał w myślach powrócić do chwili, kiedy odstawił motykę.
— Aha — przypomniał sobie — chciałem iść śladem pszczół i poszukać barci.
— No i co? Znalazłeś? Jody zmieszał się.
— Niech mnie gęś kopnie. Zapomniałem, że poszedłem jej szukać!
Zrobiło mu się tak nieswojo jak psu myśliwskiemu, kiedy się go przyłapie na 
gorącym uczynku pogoni za myszką polną. Spojrzał nieśmiało na ojca. 
Bladoniebieskie oczy Penny'ego zabłysły.
— Mów prawdę, Jody, wal prosto z mostu — powiedział ojciec. — Czy ta barć nie 
jest wykrętem, który ma na celu ukrycie zwyczajnej włóczęgi?
Jody uśmiechnął się.
— Wpadłem na ten pomysł — przyznał — zanim jeszcze zacząłem szukać barci.
— Tak też przypuszczałem. Przyszło mi to na myśl, gdy jechałem do Grahamsville. 
Powiedziałem sobie: „Jody pracuje teraz w polu. Kopanie nie zabierze mu dużo 
czasu. A co ja bym zrobił w taki piękny dzień, gdybym był chłopcem?" I 
pomyślałem sobie: „Powłóczyłbym się trochę, gdzie oczy poniosą, jak długo się 
da".
Ciepło wewnętrzne ogrzało chłopca. Przytaknął ruchem głowy.
— I ja też tak myślałem — powiedział.
— Ale widzisz, twoja matka... — Penny zwrócił głowę
18
w stronę domu — nie pochwala włóczęgi bez celu. Większość niewiast nie może w 
żaden sposób zrozumieć, dlaczego mężczyzna tak lubi włóczęgę. Nie zdradziłem 
ciebie, że odszedłeś. Zapytała mnie: „Gdzie jest Jody?" A ja na to: „Myślę, że 
jest gdzieś w pobliżu!"
Mrugnął porozumiewawczo, a Jody odpowiedział mu perskim okiem.
— Mężczyźni muszą się trzymać razem dla świętego spokoju. A teraz zanieś 
matce sporą wiązkę drzewa.
Jody wziął tyle, ile mógł udźwignąć, i pośpieszył do domu. Matka klęczała przed 
paleniskiem. Mocne korzenne zapachy obudziły w nim uczucie głodu.
— Mateńko — powiedział — czy to nie jest czasem placek z batatów?
— Tak. Chłopcy, nie marudźcie długo, nie kręćcie się po obejściu, bo kolacja 
gotowa.
Jody wrzucił drzewo do skrzyni i pobiegł do obory. Ojciec doił ??????.
— Mama mówi, żebyś kończył i przyszedł na kolację. Czy mam teraz nakarmić 
Cezara?
— Już mu dałem to, co miałem pod ręką. Podniósł się z trój nożnego stołka 
dojarskiego.
— Zanieś mleko, ale uważaj, nie potknij się, nie wylej, jak to zrobiłeś 
wczoraj. Nastąp się, ??????...
Penny poszedł do przegrody, w której znajdowało się cielę.
— Do mnie, ??????, ??, biegiem, panienko!... Krowa ryknęła i przyszła do 
cielęcia.
— Spokojnie, tutaj! Jesteś łakome jak Jody. Pogłaskał cielątko i poszedł za 
chłopcem do domu.
Umyli po kolei ręce w misce i wytarli ręcznikiem wiszącym na wałku, na drzwiach 
kuchennych. Mama Baxter siedzia-
19
ła przy stole. Czekając na nich, napełniła talerze. Jej tCga, ogromna postać 
zajmowała koniec długiego, wąskiego stołu. Jody i ojciec usiedli z obu stron. 
Przyzwyczajeni byli do tego, że matka przewodzi przy stole.
— Jesteście głodni? — zapytała.
— Zjadłbym konia z kopytami — powiedział Jody.
— Potraficie tylko gadać, a jeść to niełaska.
— Powiedziałbym to samo — rzekł Penny — gdybym się nie krępował. Wyjazd do 
Grahamsville zawsze dodaje mi apetytu.
— Zapewne dlatego, że łykniesz sobie jak zwykle kieliszek wódki! — rzekła pani 
Baxter.
— Dziś wypiłem niewiele. Jim Turnbuckle stawiał.
— No, jeśli on stawiał, to rzeczywiście nie wypiłeś tak dużo, żeby ci to mogło 
zaszkodzić.
Jody nic nie słyszał i nic nie widział poza talerzem. Nigdy w życiu nie był 
jeszcze tak głodny. A po chudej ziniie i późnej wiośnie, kiedy brakowało 
jedzenia nie tylko dla inwentarza, ale i dla gospodarzy, matka ugotowała kolację 
godną stołu pastora. Były tu przysmaki z kaszy z kawałkami białego boczku, 
kluski z kartofli i cebuli, ciastka z kwaśnych pomarańcz, a tuż obok łokcia 
matki stał placek z batatów. W chłopcu walczyła chętka na nową porcję ciastek ze 
świadomością zrodzoną z bolesnego doświadczenia. Wiedział, że jeśli się obje 
ciastkami, to nie będzie miał miejsca na placek. Wybór był sprawą jasną!
— Mamo — powiedział — czy mogę dostać jeszcze trochę ciasta?
Matka przerwała napełnianie potężnego ciała i zręcznie °dkroiła pokaźną porcję. 
Jody pogrążył się w wonnej, smakowitej rozkoszy.
20
— Tyle czasu straciłam na zrobienie tego ciasta — biadała — a ty je zjadasz w 
ciągu jednej sekundy.
— Jem szybko — przyznał — ale smak będę pamiętać długo!
Kolacja skończyła się. Jody był najedzony po uszy. Nawet ojciec, który zazwyczaj 
jadł jak wróbel, tym razem dobrał jeszcze jedną porcję.
— Najadłem się, dziękować Bogu! — powiedział. Mama Baxter westchnęła.
— Gdyby który z was zapalił świeczkę — rzekła — mogłabym pozmywać statki i 
miałabym trochę czasu dla siebie.
Jody wstał i zapalił łojową świeczkę. Kiedy zakołysał się żółty płomyk, spojrzał 
przez okno wychodzące na wschód. Zbliżała się pełnia księżyca.
— Szkoda światła przy takim księżycu — rzekł ojciec. Podszedł do okna, razem 
patrzyli na księżyc.
— Co ci to przypomina, synu? Czy pamiętasz, co chcieliśmy zrobić podczas pełni 
w kwietniu?
— Nie pamiętam.
Pory roku zmieniały się tak szybko. Trzeba widocznie być tak starym jak ojciec, 
by je pamiętać i obliczać czas księżycowy z roku na rok.
— Nie zapomniałeś tego, com ci powiedział? Przysiągłbym, żeś zapomniał, Jody! 
Przecież niedźwiedzie wstają z zimowych leży w kwietniu podczas pełni księżyca.
— Kosołapy Staruch! Powiedziałeś, że pójdziemy na niego, kiedy się obudzi.
— Tak jest!
— Powiedziałeś, że pójdziemy tam, gdzie znajdziemy jego ślady, że znajdziemy 
jego legowisko i misia, który budzi się do życia w kwietniu.
21
— A jaki jest tłusty! Tłusty i gnuśny. I mięso ma słodkie po zimowym śnie.
— I że łatwiej go będzie upolować, bo będzie ociężały.
— O, tak! Tak!
— To kiedy pójdziemy, tato?
— Kiedy skończy się okopywanie. I kiedy natrafimy na ślady niedźwiedzia.
— W jakiej stronie zaczniemy szukać?
— Najlepiej pójdziemy do źródeł w Dolinie i zobaczymy, czy już wstał i 
przychodzi do wodopoju.
— Wielka, stara łania piła tam dziś, kiedy spałem — powiedział Jody. — 
Zbudowałem sobie młyn, tato. Świetnie się kręci.
Mama Baxter przestała brzęczeć garnkami i patelniami.
— To z ciebie taki ptaszek! Pierwszy raz słyszę coś podobnego. Stajesz się 
nieuchwytny jak piskorz.
Jody zawołał ze śmiechem:
— Oszukałem cię, mamo! Muszę cię przecież kiedyś oszukać, no powiedz, mamo!...
— Oszukałeś mnie. A ja tu stałam przy ogniu i męczyłam się nad plackiem z 
batatów.
Udawała, że się gniewa.
— Przypuśćmy, mateńko — przymilał się — że jestem gadem, który nie je nic 
prócz korzeni i trawy?
— Nie miałabym się wtedy na kogo gniewać — odpowiedziała.
Usiłowała surowo zacisnąć wargi, ale jej się to nie udawało.
— Mama się śmieje, mama się śmieje! Chyba się nie gniewasz, jeśli się śmiejesz!
Podskoczył i odpiął matce fartuch. Fartuch spadł na podłogę. Matka odwróciła się 
dość żywo jak na jej tuszę
22
i wymierzyła mu policzek. Lecz cios był lekki jak piórko i figlarny. Jody'ego 
ogarnął ten sam szał, jaki przeżył po południu. Zaczął znów kręcić się jak 
wówczas w krzakach szczodrzeńca.
— Zrzuć mi tylko talerze ze stołu, a zobaczysz, kto się będzie gniewał!...
— Nic na to nie poradzę. Jestem oszołomiony...
— Oszalałeś, po prostu oszalałeś! — rzekła matka. Tak, to była prawda. Był 
odurzony kwietniem. Był
zatruty wiosną. Był pijany jak Lem Forrester w sobotni wieczór. Nurzał się w 
blaskach słońca, wonnym powietrzu i drobnym deszczu. Odurzyło go wszystko: młyn, 
przyjście łani i to, że ojciec zataił przed matką jego wycieczkę. I matczyne 
ciasto, i śmiech. Przeniknęło go na wylot światło rozlane w przytulnej izbie. 
Upił się światłem księżyca. Oczyma wyobraźni widział Kosołapego Starucha, 
wielkiego, czarnego niedźwiedzia-samotnika, któremu brak jednego palca u nogi. 
Niedźwiedź wstaje z zimowego legowiska, wciąga w płuca ciepłe powietrze i wdycha 
poświatę księżyca tak samo jak on, Jody.
Podniecony wrażeniami dnia, rozgorączkowany, położył się do łóżka i nie mógł 
zasnąć. Całe życie, kiedy zaczynał zielenić się kwiecień, czuł smak deszczu na 
wargach, otwierała mu się w duszy stara rana i zaczynała go dręczyć tęsknota za 
czymś, czego nie mógł sobie uprzytomnić. Lelek krzyknął wśród jasnej nocy i Jody 
nagle zasnął.
Penny Baxter leżał z otwartymi oczami obok potężnych kształtów śpiącej żony. Nie 
mógł nigdy spać podczas pełni księżyca. I dziwił się często, dlaczego ludzie nie 
wpadną na myśl, że przy tak jasnym świetle można śmiało pójść w pole, do pracy. 
Chciałby wymknąć się z łóżka i albo narąbać drew na opał, albo dokończyć kopania, 
które Jody porzucił.
„Powinienem go zbesztać za to" — pomyślał.
Za jego młodych lat dostałby porządnie w skórę za włóczęgę i próżnowanie. Ojciec 
kazałby mu pójść z powrotem do źródła, bez wieczerzy, i zniszczyć młynek.
„W tym rzecz — pomyślał — że młodość nie trwa długo".
Kiedy spoglądał wstecz, w minione lata, zdawał sobie sprawę, że właściwie 
nie miał młodości. Jego ojciec,
24
pastor, był surowy jak Bóg Starego Testamentu. Ale żyło się nie tyle ze słowa 
Bożego, ile z mizernej gospodarki w pobliżu Voluzji, gdzie mieszkała liczna 
rodzina. Ojciec nauczył dzieci czytania, pisania oraz znajomości Pisma Świętego, 
ale wszystkie, od czasu gdy tylko zaczęły łazić za ojcem z workami nasion po 
grzędach kukurydzy, ciężko harowały, aż bolały kości i drętwiały zgrabiałe palce. 
Jedzenia było mało, a gąb wiele. Kiedy Penny dorósł, nie był większy od 
dziesięcioletniego chłopca. Miał małe nogi, wąskie ramiona i był słabej budowy. 
Gdy stanął pewnego dnia między Forresterami, wyglądał jak młody jesion pośród 
olbrzymich dębów. Lem Forrester spojrzał na niego z góry i rzekł:
— Ach, ty Penny*, jesteś dobrym pieniążkiem, ale chyba już nie ma mniejszego 
od ciebie. Mały, dzielny Penny Baxter...
To przezwisko przylgnęło do niego i odtąd stało się jego jedynym imieniem. 
Podczas wyborów podpisywał się: Ezra Jezechiel Baxter, ale kiedy płacił podatki, 
figurował na liście jako „Penny Baxter" i nie protestował przeciw temu. Lecz był 
krzepki jak stop miedzi: mocny jak ona i czasem jak ona miękki. Był ogromnie 
uczciwy i prawy, tak iż często stawał się ofiarą sklepikarzy, młynarzy i 
handlarzy koni. Boyles, właściciel sklepu w Voluzji, uczciwy zresztą jak Baxter, 
wydał mu pewnego razu o dolara za dużo reszty, a Penny, ponieważ jego koń okulał, 
poszedł pieszo z powrotem do miasteczka odległego o kilka kilometrów, by oddać 
tego dolara.
— Mógłbyś mi zwrócić następnym razem — rzekł Boyles.
* Penny (ang.) — najdrobniejsza moneta brytyjska.
25
— Tak — odparł Penny — ale dolar nie był mój, a nie chciałem umrzeć mając go 
przy sobie. Żywy czy umarły, nie chcę mieć nic cudzego.
Ta uwaga wyjaśniłaby wiele ludziom, którzy zdziwili się wędrówce Penny'ego do 
pobliskiej puszczy. Lud, który mieszkał nad głęboką, spławną rzeką, rojącą się 
od statków, tratew, łodzi płaskodennych, berlinek i barek, małych parowców 
towarowych i pasażerskich, wypełniających niemal całą rzekę od brzegu do brzegu, 
mawiał, że Penny Baxter jest albo dzielnym chłopcem albo wariatem z mokrą głową, 
skoro porzuca gromadę, społeczeństwo i zawozi młodą żonę w głąb dzikich ostępów 
Florydy, rojących się od niedźwiedzi, wilków i jaguarów. Forreste-rowie nie 
mogli zrozumieć, jak można było tam zamieszkać. Co innego, gdyby to szło o nich, 
którzy stanowili wielką rodzinę, butną, potrzebującą wiele miejsca, nie znoszącą 
jakiejkolwiek zależności i przeszkód! Ale kto zdołałby powstrzymać Penny'ego 
Baxtera?
Rzecz miała się inaczej. We wszystkich miastach, wsiach i osadach, gdy sąsiedzi 
zbyt dobrze wiedzą, co kto ma w garnku, myśli i czyny człowieka stanowią 
publiczną tajemnicę. Zbyt wielu jest intruzów, którzy wtrącają swoje trzy grosze 
do cudzych spraw. Znajdowali się wśród nich również ludzie życzliwi, gotowi 
pomóc w każdej chwili, ale ci znów byli zaczepni, podejrzliwi i wścibscy. Penny 
przeszedł spod prostolinijnej surowości ojca w świat mniej prosty i uczciwy i 
dlatego bardziej wrogi i niepokojący.
Być może doznał zbyt wielu przykrości. A spokój dalekiej puszczy obdarzał go 
dobrodziejstwem ciszy. Było coś w nim jak nie zagojona rana. Towarzystwo ludzi 
sprawiało mu ból, a obcowanie z sosnami działało kojąco. Trudniej tu było 
gospodarować z powodu odległości od
26
miejsc, gdzie można było zakupić potrzebne rzeczy i sprzedać swoje zbiory. Lecz 
obejście było jego wyłączną własnością. A dzikie zwierzęta były bodaj lepsze od 
ludzi, których znał. Złość niedźwiedzia, wilka czy pantery miała swe 
uzasadnienie, czego nie można było powiedzieć o okrucieństwie ludzkim.
Mając lat trzydzieści ożenił się Penny z hożą dziewczyną, dwa razy wyższą od 
niego, wsadził ją wraz z narzędziami gospodarskimi na wóz ciągniony przez woły i 
pojechał na wyrąb leśny, na którym własnoręcznie zbudował chałupę. Wybrał 
najlepsze miejsce, jakie można było znaleźć w ubogiej, piaszczystej, porosłej 
sosnami okolicy. Kupił od Forresterów, którzy mieszkali w sąsiedztwie, w 
odległości jakichś trzech mil, urodzajna „wyspę" pośród sosnowego lasu. Miejsce 
to nazwane zostało „wyspą w suchym borze", ponieważ dosłownie było wysepką 
wysokich sosen o długich igłach, niejako kopcem w rozległym morzu krzaków. Inne 
takie same „wyspy" rozsiane były na północ i zachód, tam gdzie jakiś przypadek 
lub wilgotność gruntu utworzyły kępy pokryte bujną roślinnością. Rosły tu nawet 
szuwary, tu i ówdzie wznosiły się dęby, czerwony wawrzyn i magnolia, dzika 
wiśnia i eukaliptus, orzesznik i ostrokrzew.
Jedyną ujemną stroną tej okolicy był brak wody. Warstwa jej znajdowała się tak 
głęboko, że studnia byłaby tu czymś bezcennym. Zanim jednak cegły i wapno 
stanieją, musiano czerpać wodę dla mieszkańców „wyspy" Baxte-rów z wielkiego 
jaru, na północnym skraju stuakrowego obszaru. Takie jary spotykało się często w 
wapiennych rejonach Florydy. Płynęły w tych stronach podziemne strumienie, które 
od czasu do czasu przekształcały się w zwykłe rzeczki i rzeki. Niekiedy 
załamywała się cienka warstwa ziemi i powstawał wielki dół, przez który
27
płynęła woda bieżąca. Niestety, rozpadlina na terenie posiadłości Baxterów nie 
zawierała takiego potoku. Natomiast sączyła się tam dniem i nocą czysta woda, 
która tworzyła jakby sadzawkę czy jeziorko między wysokimi brzegami, na samym 
dnie rozpadliny. Forresterowie usiłowali sprzedać Baxterowi ubogi grunt w głębi 
puszczy, ale ponieważ miał gotówkę, obstawał przy owej wyspie.
— Puszcza jest odpowiednim miejscem dla zwierząt, lisów, panter, łosi i wężów. 
Ale ja nie mogę przecież moich młodych wychować na takim odludziu — powiedział.
Forresterowie poklepali się po udach i ryknęli wielkim śmiechem. Lem Forrester 
wrzasnął:
— Ileż to półgrosików jest w groszu? Dobrze będzie, jeśli zostaniesz ojcem 
lisich szczeniąt.
Penny pamiętał te słowa, choć minęło już tyle lat. Odwrócił się ostrożnie, by 
nie obudzić żony. Istotnie marzył o wielu synach i córkach, chciał, by dzieci 
uwijały się po obejściu, by rodzina powiększała się. Ory Baxter była doskonale 
zbudowana, jakby stworzona na matkę. Wyglądało jednak na to, że potomstwo 
wrodziło się w ojca, dzieci bowiem były drobne i małe.
„Może je Lem zauroczył" — pomyślał Penny.
Dziatki były słabe i umierały tak szybko, jak przychodziły na świat. Penny 
pochował je, jedno obok drugiego, na polance między karłowatymi dębami, tam 
gdzie piaszczysta ziemia ułatwiała kopanie. Kawałek gruntu rozszerzył się w 
dwójnasób, od chwili gdy go ogrodził dla ochrony przed dzikami i tchórzami. Dla 
wszystkich dzieci wyrzeźbił małe, drewniane tabliczki nagrobkowe. Widział je 
teraz, proste i białe, w świetle księżyca. Na niektórych widniały imiona: „Ezra 
młodszy", „Mała Ory", „Wilhelm T". Inne znów miały napisy jak: „Baby Baxter,
28
przeżył 3 miesiące i 6 dni". Na jednej z nich Penny starannie wyciął scyzorykiem: 
„Nie widziała nigdy światła dziennego". Cofał się myślą w przeszłość, rok za 
rokiem, jak człowiek, który w drodze dotyka pali przydrożnego płotu. A potem 
nastąpiła przerwa. I kiedy sprzykrzyło mu się już to życie na odludziu, a żona 
była coraz starsza, przyszedł na świat Jody i uchował się. Gdy chłopiec miał dwa 
lata, Penny poszedł na wojnę. Zawiózł żonę i dziecko nad rzekę, do swej starej 
przyjaciółki, babci Hutto, na okres tych kilku miesięcy, które miał spędzić na 
wojnie. Wrócił po czterech latach mocno sterany. Zabrał żonę i syna i udał się z 
powrotem do puszczy, błogosławiąc spokój i samotność.
Matka Jody'ego przyjęła swego beniaminka z niedowierzaniem i niechęcią, jak 
gdyby wszystkie swe macierzyńskie uczucia oddała już tamtym dzieciom. Ale Penny 
całą czułość przelał na syna. Dawał mu więcej niż zwykłą ojcowską opiekę. 
Widział, jak dziecko, z zapartym tchem i szeroko rozwartymi oczami, staje przed 
cudem ptaka i zwierzęcia, przed cudem kwiatu i drzewa, wiatru i deszczu, słońca 
i księżyca, tak jak on kiedyś to czynił. I jeśli któregoś dnia kwietniowego 
chłopiec poszedł sobie na włóczęgę, rozumiał, co się z Jodym działo. Rozumiał 
również, że taki okres trwa krótko.
Żona poruszyła się i jęknęła przez sen. W każdym wypadku, podobnym do 
dzisiejszego, Penny chciał ochronić chłopca przed surowością matki. Lelek wciąż 
latał po lesie i skarżył się głosem tłumionym przez odległość. Księżyc 
przepływał teraz przez środek okna sypialni.
„Pozwól mu brykać — myślał Penny — niech sobie biega! Pozwól mu budować młynki 
wodne. Nadejdzie dzień, kiedy się nawet nie zatroszczy o nie".
Jody niechętnie otworzył oczy. „Czasami — pomyślał -chciałbym przekraść się do 
lasu i spać tam od piątku do poniedziałku". Światło słoneczne wpadało do małej 
sypialni przez okno wychodzące na wschód. Nie był pewny, co go właściwie 
obudziło — blade światło czy gdakanie kur w brzoskwiniach? Słyszał, jak 
zeskakiwały jedna za drugą z grzędy wśród gałązek. Słońce kładło na ziemi 
pomarańczowe smugi światła. Sosny na polanie koło obejścia stały mroczne na tle 
zorzy. W kwietniu słońce wschodziło wcześnie. Nie mogło być zbyt późno. Dobrze 
było przebudzić się samemu, zanim matka zawoła. Przewrócił się z boku na bok, 
przeciągając się rozkosznie.
30
Zaszeleściła sucha słoma w sienniku. Pod oknem hałaśliwie zapiał kogut.
— Znów się drzesz? — rzekł chłopiec. — Zobaczymy, czy mnie wypędzisz z łóżka...
Jasne smugi na wschodzie rozszerzały się i gęstniały. Złoty odblask wytoczył się 
na wysokość sosen, wzeszło słońce i zawisło jak wielki miedziany rondel między 
gałęziami. Zaszumiał lekki wietrzyk, jak gdyby rosnąca jasność wypchnęła go z 
niespokojnego wschodu. Luźno wiszące firanki zatrzepotały i wpadły do pokoju. 
Wiatr dotarł do łóżka i musnął je chłodnym, łagodnym powiewem. Jody namyślał się 
przez chwilę, co wybrać — przytulne ciepło łóżka czy nadchodzący dzień? Wreszcie 
zerwał się z posłania i stanął na dywaniku z jeleniej skóry. Spodnie wisiały tuż 
pod ręką, a koszula obok, z prawej strony. Ubrał się i po chwili poczuł zapach 
gorących placków płynący z kuchni.
— Hej, staruszko! — zawołał przy drzwiach. — Kocham cię, mateńko!
— Ty i psy, i cały inwentarz kochacie mnie ogromnie — odrzekła — kiedy 
jesteście głodni, a ja stoję z talerzem w ręku.
— Bo wtedy najładniej wyglądasz — powiedział Jody i roześmiał się.
Poszedł, pogwizdując, do beczki z wodą i zanurzył w niej drewniany cebrzyk, 
którym napełnił miednicę. Umoczył dłonie i twarz w wodzie, postanawiając nie 
używać mydła. Zwilżył włosy, rozczesał je i wygładził palcami. Zdjął ze ściany 
lusterko i przyglądał się sobie przez chwilę.
— Ale ze mnie brzydal, mamo! — zawołał.
— Tak, od początku świata nie było ładnego Baxtera.
31
Przejrzał się w lusterku i zrobił szkaradną minę. Ten grymas sprawił, że jego 
piegi zlały się w jedną wielką plamę.
— Chciałbym być śniady jak Forresterowie.
— Możesz być dumny z tego, że nie jesteś taki. Oni są czarni jak ich serca. Ty 
jesteś Baxter, a wszyscy Baxterowie mają jasną duszę.
— Tak mówisz, jakbym nie był twoim dzieckiem.
— I moja rodzina jest też raczej jasna. Ale żaden nie jest takim chuchrem. 
Jeżeli nie nauczysz się porządnie pracować, będziesz zupełnie podobny do ojca.
W lustrze odbijała się mała twarzyczka o wydatnych kościach policzkowych. Była 
blada i piegowata, ale zdrowa jak czysty piasek. Włosy sprawiały mu dużo kłopotu, 
kiedy szedł do kościoła albo po sprawunki do Voluzji. Były bujne, koloru słomy i 
mimo że ojciec przycinał je troskliwie raz na miesiąc, w niedzielę rano przed 
pełnią księżyca, opadały Jody'emu w długich kosmykach na kark. Matka mówiła o 
nich „kacze piórka". Oczy miał niebieskie i duże. Kiedy marszczył czoło podczas 
czytania lub gdy oglądał coś ciekawego, zwężały się i wtedy matka uważała go za 
swojego.
— Nie przyniesiesz wstydu Alversom — mówiła.
Jody odwrócił lusterko, by obejrzeć swe uszy, nie dlatego, aby sprawdzić ich 
czystość, lecz na wspomnienie bólu, jakiego doznał owego dnia, kiedy Lem 
Forrester wziął go za podbródek ogromną łapą i szarpnął za uszy.
— Chłopcze, masz uszy jak opos — powiedział. Jody skrzywił się i odwiesił 
lusterko.
— Czy poczekamy ze śniadaniem na tatę? — zapytał.
— Pewnie! Gdybym wszystko dała tobie, na pewno byś mu nic nie zostawił.
32
Chłopiec zatrzymał się przy drzwiach i zawahał.
— Ale nie waż mi się uciekać! — powiedziała matka. — Ojciec jest tam, przy 
stodole.
Od południowej strony zarośli dobiegało szczekanie wyraźnie podnieconej Julii. 
Chłopcu zdawało się również, że słyszy ojca wydającego suce jakieś rozkazy. 
Zanim ostry głos matki zdołał go zatrzymać, puścił się pędem w tamtą stronę. 
Matka również usłyszała szczekanie. Zbliżyła się do drzwi i krzyknęła za Jodym:
— Nie łaźcie z ojcem długo za tym zwariowanym psem! Nie mam zamiaru sterczeć 
tutaj i czekać ze śniadaniem, kiedy wy będziecie włóczyć się po lesie!
Nie słyszał już ojca ani Julii. Był wściekły, że go ominęła okazja. Nieproszony 
gość poszedł sobie, a ojciec i pies ruszyli chyba w ślad za nim. Skoczył między 
zarośla w stronę, z której dobiegał hałas. Głos ojca rozległ się blisko:
— Spokojnie, synu. Co się stało, już się nie odstanie. Jody stanął. Julia 
trzęsła się nie tyle ze strachu, ile
z nadmiaru gorliwości. Ojciec patrzył na ziemię, na zmiażdżone i 
poszarpane szczątki maciory, czarnej Betsy.
— Kosołapy musiał słyszeć, jak go wczoraj wyzwałem — rzekł Penny. — Patrz, 
chłopcze. Widzisz?
Jody struchlał na widok pokrwawionej maciory. Ojciec patrzył gdzieś za nią. 
Julia zwróciła ostry nos w tę samą stronę. Jody wysunął się naprzód o kilka 
kroków i zbadał piasek. Nieomylne ślady wzburzyły w nim krew. Były to tropy 
wielkiego niedźwiedzia. W śladzie prawej łapy, wielkiej jak denko kapelusza, 
brakowało jednego palca.
— Kosołapy Staruch!
Penny kiwnął głową potakująco.
— Cieszę się że zapamiętałeś ten trop.
Pochylili się razem i rozpoznawali ślady i kierunek, w którym szły.
— Oto, co nazywam przeniesieniem walki do obozu nieprzyjaciela — powiedział 
Penny.
— Żaden z psów nie zwietrzył go, tato. A ja nie słyszałem, bom spał.
— Psy nie są winne; wiatr mu sprzyjał. Cóż ty myślisz, że on nie wiedział, co 
robi? Wśliznął się jak cień, na-broił i znikł przed świtem.
Dreszcz przeszył chłopca. Wyobraził sobie olbrzymi, czarny cień niedźwiedzia 
pomiędzy zaroślami, zabijający potulną, śpiącą świnię jednym uderzeniem wielkiej, 
uzbrojonej w pazury łapy. A potem białe kły wpijają się w grzbiet świni, 
gruchocą kości, wżerają się w ciepłe, pulsujące mięso. Betsy nie miała nawet 
czasu, by kwiknąć o pomoc.
— Już się widać nasycił — rzekł Penny. — Zjadł tylko jeden kęs. Żołądek 
niedźwiedzia, kiedy po raz pierwszy opuszcza zimowe legowisko, jest skurczony. 
Oto dlaczego nienawidzę niedźwiedzia! Rozumiem stworzenie, które zabija i zjada 
inne zwierzęta, kiedy jest głodne. Ale zwierzę albo człowiek, który wyrządza 
krzywdę ot tak sobie, jak to miało miejsce tutaj... dla samej krzywdy... Spójrz 
na pysk niedźwiedzia, a zobaczysz, że to dla niego igraszki.
— Czy chcesz zanieść starą Betsy do domu?
— Strasznie jest poszarpana, ale myślę, że trochę kiełbas będzie można z 
niej zrobić. No i słonina...
Jody wiedział, że powinien się martwić z powodu starej Betsy, ale jedyne, co 
odczuwał w tej chwili, to było podniecenie. Ta zbrodnia, mord w obrębie 
baksterow-skiego gospodarstwa sprawił, że wielki niedźwiedź, który
34
dotąd wymykał się wszystkim hodowcom trzody, stał się jego osobistym wrogiem. 
Pragnął jak najszybciej rozpocząć polowanie. Przyznawał się jednak przed sobą, 
że boi się trochę, Kosołapy bowiem był niesłychanie zuchwały.
Jody chwycił świnię za zadnią nogę, Penny za drugą i powlekli ją do domu. Julia 
niechętnie biegła za nimi. Stary pies myśliwski nie mógł zrozumieć, dlaczego z 
miejsca nie rozpoczynają pościgu za Kosołapym.
— Daję słowo — rzekł Penny — że boję się przynieść tę nowinę matce.
— Na pewno będzie się gniewać — potwierdził Jody.
— Betsy była taką dobrą maciorą. Mój Boże, jaka ona była wspaniała!
Mama Baxter czekała na nich przy bramie.
— Ja tu wołam i wołam... Coście tam tak długo robili? Boże miłosierny! Moja 
Betsy!
Wzniosła ręce ku niebu. Penny i Jody minęli bramę i poszli za dom. Matka szła za 
nimi, jęcząc.
— Powiesimy mięso na krokwi, synu — rzekł Penny — psy go tam nie dosięgną.
— Opowiedzielibyście przynajmniej, jak to się stało — powiedziała matka. — Jak 
mogła zginąć, kiedy byliśmy wszyscy w domu?
— To sprawka Kosołapego — rzekł Jody. — Ślady są wyraźne.
— A psiska spały sobie w najlepsze! — zawołała matka. Trójka psów ukazała 
się właśnie, wietrząc zapach
krwi. Matka rzuciła kij w ich stronę.
— Ach, niezdary! Do żarcia jesteście pierwsze, a pomocy z was żadnej!
— Jeszcze się taki pies nie urodził, który by przechytrzył tego niedźwiedzia — 
mruknął Penny.
35
— Mogły przynajmniej zaszczekać!
Rzuciła w nie znów kawałkiem drewna. Psy odstąpiły
niechętnie.
Weszli wszyscy do domu. Jody z roztargnienia pierwszy wpadł do kuchni. Czuł 
zapach śniadania. Nie obeszło się bez uwagi matki.
— Czekaj! — krzyknęła. — Najpierw umyj brudne łapy! Stanął koło ojca przy 
misce z wodą. Śniadanie już było
na stole. Mama Baxter usiadła kiwając głową. Ze zmartwienia nie mogła nic jeść. 
Jody nałożył sobie czubaty talerz. Na śniadanie były placki owsiane ze smalcem, 
ciepłe bułki i maślanka.
— Przynajmniej mamy mięso na jakiś czas — powiedział.
Matka obruszyła się:
— Teraz mięso, a w zimie figa z makiem.
— Poproszę Forresterów, żeby nam odstąpili świnię —
odrzekł Penny.
— Tak. Żebyśmy jeszcze zadłużyli się u tych łotrów! — Zaczęła znów biadolić. — 
Ach, ten przeklęty niedźwiedź! Jakbym chciała go dostać w swoje ręce!...
— Powiem mu to, kiedy go spotkam — rzekł Penny łagodnie, z ustami zapchanymi 
plackiem.
Jody zachichotał.
— To pięknie, to bardzo pięknie — rzekła — kpić
sobie ze mnie.
Jody pogłaskał jej tęgie ramię.
— Bo wyobraziłem sobie ciebie, mamo, jak walczysz z tym starym niedźwiedziem.
— Stawiam na mamę! — rzekł Penny.
— Tylko ja w tym domu traktuję życie poważnie — westchnęła.
Penny odsunął talerz i wstał od stołu.
— Ano, synu! Trzeba się będzie zabrać do codziennej roboty...
Jody zmarkotniał. Kopanie!...
— Mamy dziś dobrą okazję spotkania się z niedźwiedziem.
Znów zajaśniało słońce.
— Przygotuj ładownicę, róg z prochem i krzesiwo! Jody skoczył po to 
wszystko.
— Popatrz, jak się uwija — powiedziała matka. — Przy kopaniu wlecze się jak 
ślimak. Ale powiedz tylko „polowanie", a już jest chybki niby wydra.
Otworzyła skrzynię i wyjęła jeden z ostatnich słoików z powidłami. Posmarowała 
racuszki, owinęła je kawałkiem płótna i włożyła do torby myśliwskiej Penny'ego. 
Zebrała resztki placka, odkroiła kawałek dla siebie, owinęła resztę w papier i 
umieściła w plecaku. Spojrzała na odłożoną porcję i szybkim ruchem wepchnęła ją 
do torby.
— Niewiele jest tego jedzenia — powiedziała — ale może rychło wrócicie.
37
— Bądź spokojna, nie wyglądaj nas! — rzekł Penny. -Jeszcze żaden mężczyzna 
nie umarł po jednym dniu
postu.
— Żeby to Jody powiedział — odrzekła. — W godzinę po śniadaniu chłopak kona z 
głodu.
Penny zawiesił plecak i róg na ramieniu.
— Jody, weź kordelas i utnij spory kawał ogona aligatora.
Mięso ususzone na pokarm dla psów wisiało w wędzarni. Jody pobiegł i otworzył 
mocne, ciężkie drzwi. Wędzarnia była mroczna i chłodna, wypełniona zapachem 
szynek i boczków, zakurzona popiołem z drzewa orzechowego. Niewiele już było 
mięsa na belkach ponabijanych wielkimi hakami. Wisiały jeszcze trzy chude szynki 
i dwa boczki. Zad rozszarpanej świni wisiał obok wędzonego mięsa aligatora. 
Stary niedźwiedź wyrządził wielką szkodę. Jesienią izba zapełniłaby się licznym 
potomstwem maciory. Jody uciął kawał aligatora. Mięso było suche, ale delikatne. 
Polizał je. Miało przyjemny, słony smak. Przyłączył się do ojca na dziedzińcu.
Na widok starej skałkówki Julia zawyła z radości. Rip wyskoczył skądsiś i 
podbiegł do niej. Perk, mały kundel, machał ogonem głupio i bezmyślnie. Penny 
pogładził psy.
— Pod koniec dnia nie będziecie takie wesołe — rzekł do nich. — Jody, włóż 
lepiej buty. Droga nie będzie łatwa.
Jody'emu zdawało się, że nie wytrzyma, jeśli zwłoka potrwa dłużej. Wpadł do 
swego pokoju i wyciągnął spod łóżka ciężkie buciory z krowiej skóry. Wzuł je i 
popędził jak gdyby w obawie, że polowanie mogłoby się skończyć,
38
zanim dogoni ojca. Julia wysforowała się naprzód, obwąchując długim nosem ślady 
niedźwiedzia.
— Czy ślady nie ostygły zbytnio, tato? Zdaje mi się, że nie uszedł jeszcze 
zbyt daleko, żebyśmy go nie mogli dogonić.
— Daleko nie odszedł, ale powiększymy nasze szanse spotkania, jeżeli damy mu 
spokój i czas, żeby się odleżał. Niedźwiedź, który wie, że jest ścigany, porusza 
się szybciej od takiego, co sobie wyobraża, że cały świat do niego należy i jest 
jego żerowiskiem.
Ślady wiodły przez zarośla na południe. Po wczorajszym deszczu odcinały się 
wyraźnie na piasku.
— On ma stopę jak Murzyn z Georgii! — rzekł Penny. Zarośla skończyły się 
nagle, jak gdyby obsiewał je
człowiek, któremu zabrakło nasion. Okolica była równinna, porośnięta wielkimi 
sosnami.
— Tato, jak myślisz, czy on jest bardzo duży?
— Bardzo! Choć nie osiągnął jeszcze pełnej wagi, bo mu się żołądek skurczył po 
zimowym śnie i jest pusty. Ale spójrz na te ślady. Są dość wyraźne, by je 
rozpoznać. I zauważ, że tylne zagłębiają się mocniej. Ślad łosia wygląda tak 
samo. Jeleń czy niedźwiedź, który jest tłusty i ciężki, odciskają ślad w podobny 
sposób. Jelonek albo roczniak chodzą tak lekko, że dostrzeżesz tylko czubki 
racic. On jest naprawdę wielki!
— A nie będziesz się bał, jeśli go spotkamy na drodze?
— Chyba, że szczęście odwróci się od nas. Lękam się zawsze o biedne psy. One 
przede wszystkim padają ofiarą.
Oczy Penny'ego zabłysły.
— Ale ty chyba nie masz stracha, synu?
39
__ ja bym się bał! — rzekł Jody. Zastanowił się
chwilę. — Ale gdybym się zląkł, czy mam wleźć na drzewo?
Penny zachichotał.
— Tak, synku! Nawet gdybyś się nie bał, to na drzewie jest najlepsze miejsce, 
żeby śledzić walkę.
Szli w milczeniu. Julia poruszała się pewnie. Rip, buldog, zadowolił się 
dreptaniem za jej pętami i węszył tylko, kiedy się suka wahała. Prychał przy tym, 
gdy trawa załaskotała go w pysk. Perk skakał w różne strony i popędził nawet za 
królikiem, który mu czmychnął sprzed nosa. Jody gwizdnął na Perka.
— Niech sobie pędzi, synku! — powiedział Penny. — Wróci, gdy zobaczy, że jest 
sam.
Julia zawyła przeciągle i popatrzyła za siebie.
— Ta chytra bestia, niedźwiedź, zmieniła kierunek — rzekł Penny. — 
Prawdopodobnie poszedł w stronę stawów. Jeżeli taki jest jego plan, to 
moglibyśmy obejść stawy dookoła i sprawić mu niespodziankę.
Jody zrozumiał w tej chwili tajemnicę sztuki myśliwskiej ojca. „Forresterowie — 
pomyślał — goniliby starego niedźwiedzia od chwili znalezienia jego ofiary. 
Narobiliby rwetesu, sfora ich psów węszyłaby po gąszczach szczekając, aż echo 
rozlegałoby się w puszczy, a ostrożny, stary niedźwiedź otrzymałby najlepsze 
ostrzeżenie". Ojciec natomiast był graczem i miał dziesięć razy większe szanse 
od Forresterów. Mały człowiek słynął z tego.
— Czy naprawdę możesz wyobrazić sobie, co zwierzę chce zrobić? — zapytał Jody.
— Ano, trzeba to sobie wymiarkować. Dzikie zwierzę jest szybsze od człowieka i 
o wiele silniejsze. Ale człowiek
40
ma coś, czego niedźwiedź nie posiada: odrobinę rozumu. Człowiek nie potrafi 
dogonić niedźwiedzia, ale byłby kiepskim myśliwym, gdyby go nie przechytrzył!
Sosny przerzedziły się. Ukazała się nagle okolica porosła trawą i gdzieniegdzie 
dębami i karłowatymi palmami. Podszycie było gęste, obramowane tarniną. Dalej 
ciągnęły się łąki, a na południu i zachodzie widać było otwarty teren, który 
tylko na pierwszy rzut oka przypominał błonia. Były to wodorosty. Rosły głęboko 
w wodzie, a ostre łodygi sterczały tak gęsto, iż wyglądały jak zbita masa 
zieleni. Julia wskoczyła w nie. Zdradził ją plusk wody. Wiatr przebiegł przez 
otwartą przestrzeń, wikliny zakołysały się i rozchyliły, ukazując wyraźnie 
płycizny kilku stawów. Penny uważnie obserwował psa. Jody'emu ta przestrzeń 
pozbawiona drzew wydawała się bardziej niepewna niż cienisty las. Lada chwila 
wielki, czarny kształt mógł wyłonić się stamtąd w całej okazałości.
— Czy okrążymy stawy? — szepnął.
Penny potrząsnął głową. Odpowiedział po cichu:
— Wiatr nam nie sprzyja. Nie przypuszczam, żeby niedźwiedź poszedł tędy na 
przełaj.
Pies popędził zygzakowatą drogą wzdłuż granicy lądu i szuwarów. Tu i ówdzie ślad 
ginął w wodzie. Nagle Julia schyliła łeb nie dla zaspokojenia pragnienia, lecz w 
poszukiwaniu właściwego tropu. Ruszyła pewnie środkiem stawu. Rip i Perk 
stwierdziły, że woda jest zbyt głęboka dla ich krótkich łap. Cofnęły się i 
otrząsały patrząc bojaźliwie na Julię. Perk szczeknął, a Penny poklepał psa, by 
go uspokoić. Jody stąpał ostrożnie za ojcem. Siwa czapla przeleciała nad nim 
nieoczekiwanie. Przeląkł się. Woda stawu w pierwszej chwili chłodziła
41
nogi, spodnie przylepiły się do łydek, a buty przemokły i napełniły się błotem. 
Ale później zrobiło się przyjemnie, dobrze było iść w wilgotnym chłodzie, 
zostawiając za sobą bąble na powierzchni wody.
— O, tam żeruje wśród krwotni! — szepnął Penny. Wskazał płaskie wydłużone 
liście. Na ich brzegach
widniały ślady zębów. Niektóre liście były ogryzione aż do łodyg.
— To jest jego wiosenne lekarstwo wzmacniające. Niedźwiedź, kiedy się budzi na 
wiosnę, tutaj przyłazi przede wszystkim.
Nachylił się i podniósł liść, którego krawędzie pociemniały.
— Niech mnie licho porwie, jeżeli nie był tutaj zeszłej nocy. Teraz już wiem, 
dlaczego miał apetyt na mięso biednej Betsy.
Julia zatrzymała się. Obwąchiwała teraz trzciny i trawy, o które otarło się 
przesycone silną wonią futro misia. Wsunęła długi nos w sitowie i wlepiła oczy w 
przestrzeń, a zwietrzywszy kierunek pobiegła żwawym krokiem na południe. Penny 
odezwał się nieco głośniej:
— Już się nażarł. Julia powiada, że niedźwiedź zmierza do domu.
Wszedł na pagórek, nie spuszczając psa z oka. Po czym, idąc szybkim krokiem, 
mówił:
— Mnóstwo razy widziałem niedźwiedzia żerującego w zaroślach w noc księżycową. 
„Stawia drabinę", drepcze, parska, chrząka, zrywa liście z gałązek i pcha je do 
szpetnej mordy ruchem człowieka. Potem węszy dokoła i żuje jadło jak pies. 
Krzyżówki krzyczą nad nim, ropuchy skrzeczą: wąż, wąż... A krople wody na 
liściach lśnią czerwono.
42
Penny tak opowiadał, że wprost widziało się to, o czym mówił.
— Chciałbym zobaczyć takiego niedźwiedzia, tato.
— Czekaj, pożyjesz tak długo jak ja, to zobaczysz nie tylko niedźwiedzia, lecz 
wiele innych niezwykłych i ciekawych rzeczy.
— Czy strzelałeś do niedźwiedzi, kiedy się pożywiały?
— Wówczas, synu, chowałem broń i patrzyłem przez jakiś czas na jedzące 
spokojnie zwierzęta. Nie leży w mojej naturze strzelanie w takiej chwili ani w 
okresie godowym. Co jakiś czas, kiedy trzeba było wybierać między głodem u 
Baxterów a zdobyciem mięsa, robiłem to, ale niechętnie. Nie chciałbym, żebyś 
wyrósł na podobieństwo Forresterów, którzy zabijają nie z potrzeby, ale ot tak, 
dla rozrywki. To jest gorsze od niedźwiedzich sposobów. Słuchasz mnie?
— Tak, ojcze.
Stara Julia zaszczekała ostro. Trop skręcał pod kątem prostym na wschód.
— Hm, obawiałem się tego — rzekł Penny. — Krzaki wawrzynu!
Zdawało się, że gęstwina czerwonego wawrzynu jest nie do przebycia. Okolica była 
świetną kryjówką dla zwierzyny dzięki niespodziewanym zmianom terenu. Stary 
niedźwiedź żerował tu bezpiecznie. Krzaki wawrzynu stały tak gęsto obok siebie 
jak pale w płocie. Jody nie mógł się nadziwić, jak udało się grubemu 
niedźwiedziowi przecisnąć między nimi. Jednak tu i ówdzie krzaki rzedły lub były 
młodsze i bardziej giętkie. Dzięki temu Jody mógł dostrzec rozmaite ślady. Inne 
zwierzęta również chodziły tą drogą. Ślady wymijały się i krzyżowały. Dziki kot 
szedł po łosiu, ryś znów po dzikim kocie, a dokoła
43
widniały ślady łap mniejszych zwierząt: szopów, królików i tchórzy 
żywiących się ostrożnie na uboczu, z dala od swych krwiożerczych współbraci. 
Penny powiedział: .
— Myślę, że czas nabić fuzję.
Cmoknął na Julię, żeby poczekała. Wyciągnęła się na ziemi, jak gdyby rozumiała, 
o co chodzi, a Rip i Perk położyły się ochoczo obok niej. Jody zdjął z ramienia 
róg z prochem. Penny otworzył róg i nasypał miarkę prochu przez lufę fuzji. 
Wyciągnął z torby kupkę ususzonego mchu, stłamsił go i wepchnął jako pakuły. 
Wetknął wreszcie nabój i odciągnął kurek.
— W porządku! Julia, bierz go!
Ranne tropienie było raczej przyjemnym spacerem niż polowaniem. Teraz ciemne 
zarośla wawrzynu zamknęły się nad ich głowami. Ptaki fruwały w gęstwinie z 
zatrważającym poszumem skrzydeł, ziemia była pulchna i czarna, a w krzakach ze 
wszystkich stron rozlegały się jakieś hałasy i szmery. Gdzieniegdzie, w 
miejscach gdzie gąszcz się urywał, kładły się na drodze białe smugi światła. 
Mimo że przechodziły tędy rozmaite zwierzęta, silny odór niedźwiedzia wisiał 
ciężko w tunelu z liści. Na buldogu zjeżyła się krótka sierść. Julia biegła 
szybko. Penny i Jody, lekko pochyleni, podążali za nią. Penny przerzucił fuzję 
do prawej ręki, opuszczając lufę ku ziemi tak, że gdyby się potknął, a strzelba 
wypaliła, psom, biegnącym przodem, nie stałaby się krzywda. Gdzieś z tyłu 
trzasnęła gałązka. Jody chwycił ojca za koszulę. W pobliżu szybko przebiegła 
wiewiórka.
Gąszcz rzedniał. Grunt opadał lekko i zmieniał się w moczary. Światło słoneczne 
przebijało się poprzez zarośla, rzucając plamy wielkie jak kosze. Rosły tu 
olbrzy-
44
mie paprocie, sięgające ponad głowy myśliwych. Jedna paproć leżała zmiażdżona, 
tam gdzie stąpnął niedźwiedź. Mocna woń unosiła się w ciepłym powietrzu. 
Zgnieciony krzew prostował się powoli. Penny pokazał go palcem. Jody zrozumiał. 
Kosołapy przeszedł tędy zaledwie przed paroma minutami. Julia trzęsła się 
nerwowo. Ślad był wyraźny i mokry. Pies obwąchiwał wilgotną ziemię. Kraska 
przeleciała ostrzegając okrzykiem zwierzęta.
Moczar graniczył ze strumykiem nie szerszym od słupka w płocie. Odcisk ogromnej 
łapy niedźwiedziej zajmował całą jego szerokość. Jakieś brązowe zwierzątko 
uniosło ciekawy łepek z wody i uciekło z prądem. Wielki ślad wiódł dalej przez 
moczary. Jody spostrzegł, że koszula na grzbiecie ojca była mokra. Dotknął 
własnego rękawa — był również wilgotny. Nagle Julia zaszczekała i Penny puścił 
się pędem.
— Rzeczka! — wykrzyknął. — On chce przeprawić się przez rzeczkę!
Łoskot wypełnił bagnisko. Gałęzie trzeszczały. Niedźwiedź szedł jak czarny 
huragan, łamiąc przeszkody. Psy wyły i szczekały. Serce zabiło mocniej w Jodym. 
Potknął się o bambus, upadł i wstał znowu. Krótkie nogi ojca migały przed nim 
jak wiosła. Kosołapy chciał przeprawić się przez rzeczkę Juniper, zanim go psy 
osaczą.
Nad rzeką rozciągała się otwarta przestrzeń. Jody widział czarny, niezgrabny 
kształt, który sadził w stronę rzeczki. Penny zatrzymał się i podniósł broń. W 
tej samej chwili mały, brązowy pocisk skoczył do kudłatej gardzieli. Stara Julia 
zwarła się z wrogiem. Doskakiwała i cofała się, a po chwili atakowała znowu. Rip 
walczył obok niej. Niedźwiedź obrócił się i nacierał na Ripa.
45
Julia chwyciła niedźwiedzia za bok. Penny złożył się do strzału, ale nie mógł 
strzelać w obawie o psy.
Kosołapy Staruch stał się nagle dziwnie bezradny. Wydawało się, że oszołomił go 
atak. Powoli i niepewnie kluczył tam i z powrotem. Jęczał jak płaczące dziecko. 
Psy cofnęły się na chwilę. Była to świetna okazja do strzału. Penny wycelował, 
otarł krople potu z policzka i pociągnął za spust. Rozległ się dziwny trzask. 
Penny znów odwiódł kurek i jeszcze raz pociągnął za spust. Pot zrosił mu czoło. 
Kurek znów klasnął bezskutecznie. Wtedy ruszyła czarna burza. Pędziła na psy z 
niewiaro-godną szybkością. Białe kły i zakrzywione pazury migały jak błyskawice. 
Niedźwiedź warczał, zgrzytał zębami i tłukł łapami na wszystkie strony. Ale psy 
były równie szybkie. Julia rzuciła się na niedźwiedzia z tyłu, a kiedy Kosołapy 
zwrócił się w jej stronę, Rip skoczył mu do włochatego gardła.
Jody skamieniał ze strachu. Widział, że ojciec znów odciągnął spust i na pół 
pochylony, wilżąc wargi językiem, naciskał cyngiel. Julia szamotała się po 
prawej stronie niedźwiedzia. Lecz Kosołapy dał jej spokój i zabrał się ostro do 
buldoga, który atakował z lewej. Chwycił go łapą za bok i rzucił w zarośla. 
Penny znów nacisnął spust. Wystrzał miał jakiś syczący dźwięk. Penny runął nagle 
w tył. Strzał spalił na panewce.
Rip ponowił atak na gardziel niedźwiedzia, a Julia zaczęła tarmosić go z tyłu. 
Niedźwiedź był znów osaczony i zaczął kluczyć. Jody podbiegł do ojca, który już 
podniósł się z ziemi. Na prawym policzku miał czarną plamę od prochu. Niedźwiedź 
strząsnął z siebie Ripa, skoczył do Julii, chwycił ją zakrzywionymi pazurami i 
przygniótł
46
do wielkiej piersi. Suka jęknęła boleśnie. Rip skoczył na niedźwiedzia i 
wpił w niego zęby.
— Zabije Julię! — krzyknął Jody.
Penny rzucił się desperacko w środek walki. Wbił lufę fuzji między żebra 
Kosołapego. Julia, prawie bez tchu, zduszona w objęciu niedźwiedzia, zdołała 
wgryźć się w czarną gardziel. Niedźwiedź ryknął, odwrócił się nagle i pobiegł 
brzegiem rzeki do głębokiej wody. Ale psy nie dawały mu spokoju. Niedźwiedź 
płynął jak szalony. Z wody wystawała tylko głowa Julii tuż pod mordą 
niedźwiedzia. Rip siedział Kosołapemu na karku. Niedźwiedź dotarł do drugiego 
brzegu i wygramolił się na górę. Julia rozluźniła chwyt i wyczerpana walką padła 
na ziemię. Niedźwiedź uciekał w stronę gęstych krzaków. Rip jeszcze raz zrównał 
się z nim. Nagle przestraszył się, odstąpił i niepewnie wrócił w stronę rzeczki. 
Obwąchał Julię i siadł przy niej na zadnich łapach, a jego wycie rozpłynęło się 
nad wodą. Z dala rozległ się hałas w zaroślach i ucichł.
Penny krzyczał:
— Rip, do nogi! Julia, do mnie!
Rip pokręcił krótkim ogonkiem i nie ruszył się z miejsca. Penny przyłożył róg 
myśliwski do ust i zagrał. Jody ujrzał, jak Julia podnosi pysk i znów pada na 
ziemię.
Penny powiedział:
— Pójdę, przyniosę ją!
Ściągnął buty i ześliznął się po zboczu nad rzeczką. Wszedł do wody i 
energicznie parł naprzód. Lecz gdy znalazł się o parę metrów od brzegu, chwycił 
go prąd i poniósł jak kłodę. Penny walczył z nurtem, usiłując wydostać się na 
płytsze miejsce. Jody ujrzał, jak ojciec
47
wychodzi z wody, chwiejąc się na nogach. Penny wytarł mokrą twarz, oczy i 
poszedł pod górę do psów. Ukląkł, zbadał Julię, objął ją i podniósł. Tym razem 
poszedł nieco wyżej, w górę rzeczki, i wybrał bardziej dogodne miejsce do 
przejścia. A kiedy wszedł do wody i poruszał jedną tylko ręką, prąd go porwał i 
nieomal zniósł do miejsca, gdzie znajdował się Jody. Rip płynął za Pennym. 
Wylądował pomyślnie i otrząsnął się. Penny ostrożnie położył Julię na ziemi.
— Jest mocno poturbowana — powiedział.
Zdjął koszulę i owinął nią psa. Związał rękawy koszuli tak, iż powstało coś w 
rodzaju worka, i ostrożnie zarzucił ładunek na plecy.
— To rzecz postanowiona — powiedział. — Muszę sobie sprawić nową fuzję.
Na policzku, oparzonym wskutek wybuchu prochu, wyskoczył bąbel.
— Co się stało, tato?
— Kurek obluzował mi się w fuzji. Wiedziałem o tym. Już parę razy zabierałem 
się do naprawiania. Ale po dzisiejszym wybuchu widać, że główna sprężyna jest za 
słaba. Trzeba wracać!... Weź tę nieszczęsną starą pukawkę.
Orszak zmierzał przez trzęsawisko w stronę domu. Penny skierował się na północny 
zachód
— Nie zaznam spokoju, póki nie zabiję tego niedźwiedzia — powiedział. — Teraz 
potrzebna mi jest tylko nowa fuzja, no i czas.
Jody poczuł nagle, że nie może znieść widoku zakrwawionej Julii. Po chudych 
plecach ojca spływały krople jej krwi.
— Chciałbym pójść przodem, tato.
48
Ojciec odwrócił się i przyjrzał mu się dokładnie.
— Tylko nie zrób mi przykrości i nie zemdlej czasem.
— Mógłbym ci torować drogę.
— Pięknie! Ruszaj naprzód. I weź torbę z prowiantem, Jody! Podjedz sobie. To 
ci dobrze zrobi.
Jody nie patrząc wsadził rękę do torby i wydobył zawiniątko z racuszkami. 
Powidła z jagód tarniny były cierpkie i zimne. Aż wstyd było, że mu tak smakują. 
Kilka racuszków podał ojcu.
— Jedyna pociecha w tej niedoli — mruknął Penny. W zaroślach rozległ się 
skowyt. Jakieś małe, skurczone
stworzenie wlokło się za nimi. Był to Perk. Jody trącił go ze złością.
— Daj mu spokój! — zawołał Penny. — Ja go już od dawna podejrzewałem. Bo 
widzisz, są takie psy, które nadają się do polowania na niedźwiedzie, i takie, 
co się nie nadają.
Perk kuśtykał na szarym końcu orszaku. Jody usiłował torować drogę, lecz leżały 
na niej grube pnie zwalonych drzew, których nie można było ruszyć z miejsca. Ze 
wszystkich stron oplątywały go liany grubsze od ramienia Penny'ego. Mógł iść 
naprzód, nadkładając drogi i okrążając przeszkody albo czołgając się pod nimi. 
Ale Penny, niosąc krwawiącą Julię, nie mógł liczyć na jego pomoc. Trzęsawisko 
otoczone było borem. Rip dyszał ciężko. Jody czuł wciąż jeszcze smak doskonałych 
racuszków. Sięgnął do torby po placek. Penny nie przyjął swojej części, więc 
Jody podzielił się sprawiedliwie z Ripem. „A Perk — pomyślał — nie zasługuje na 
nic".
Wielką ulgą było wydostanie się z moczarów i wejście do suchego lasu. Puszcza, 
która ciągnęła się jeszcze milę lub dwie, była bez porównania łatwiejsza do 
prze-
49
bycia. O ileż mniej męczyła droga między korzeniami dębów i palm, między gęstymi 
zaroślami ostrokrzewu, niż przedzieranie się przez bagniska. Dopiero po południu 
ukazały się pierwsze wysokie sosny polany Baxterów. Wędrowcy znaleźli się na 
piaszczystej drodze wiodącej wprost do domu. Rip i Perk wysforowały się naprzód, 
chciały napić się wody ze specjalnych koryt wydrążonych w cyprysowym drzewie, 
przeznaczonych na wodopój dla ptactwa domowego. Mama Baxter siedziała na wąskiej 
werandzie z robótką na kolanach.
— Psa diabli wzięli, a niedźwiedź w borze! — krzyknęła.
— Pies jeszcze zipie. Daj mi prędko wody, gałganów, dużą igłę i nici!
Mama Baxter zakrzątnęła się żwawo. Jody podziwiał zawsze ruchliwość jej 
potężnego ciała i sprawność rąk. Penny położył Julię na podłodze ganku. Suka 
jęknęła. Jody pochylił się, chciał ją pogłaskać. Julia warknęła i wyszczerzyła 
kły. Podszedł do matki zmartwiony. Rozrywała właśnie stary fartuch na pasy.
— Przyniósłbyś lepiej wody — powiedziała, więc pobiegł do kotła.
Ojciec wrócił na ganek z kilkoma workami. Przygotował łoże dla Julii. Mama 
Baxter przyniosła narzędzia chirurgiczne. Penny odwinął psa z koszuli, która 
przesiąkła krwią, i przemył głębokie rany. Julia nie przeszkadzała mu w tych 
zabiegach. Nieraz już miała do czynienia z niedźwiedzimi pazurami. Penny zeszył 
dwie największe rany i natarł je żywicą. Suka jęknęła tylko raz, a potem w 
milczeniu poddawała się jego troskliwym zabiegom.
— Ma złamane żebro — oświadczył Penny. Niestety, nie mógł na to nic poradzić, 
ale sądził, że
50
jeśli Julia wyżyje po tych ciężkich obrażeniach, żebro zrośnie się samo. Julia 
straciła wiele krwi. Oddychała z trudem. Penny podniósł ją razem z workami, 
które stanowiły podściółkę.
— Dokąd ją niesiesz? — zapytała mama Baxter.
— Do sypialni. Będę czuwał przy niej w nocy.
— Ale nie do mojej sypialni! Nie zgadzam się, żebyś całą noc biegał tam i z 
powrotem i budził mnie. Oka nie zmrużyłam zeszłej nocy!
— Wobec tego będę spał z Jodym, a posłanie dla Julii zrobię koło nas. Nie 
zostawię psa samego w budzie na noc. Przynieś mi zimnej wody, synu.
Penny zaniósł Julię do pokoju Jody'ego i urządził legowisko na kupie worków. 
Biedne psisko nie chciało czy nie mogło pić. Penny musiał siłą otworzyć jej pysk 
i wlać wodę w wysuszone gardło.
— A teraz dajmy jej spokój i chodźmy do roboty. Przytulnie jakoś było tego 
dnia w obejściu. Jody zebrał
jaja złożone przez kury w stodole, wydoił krowę, przyprowadził do niej cielę, 
narąbał drew do kuchni. Penny, jak zwykle, poszedł po wodę do jaru, dźwigając na 
chudych barkach nosidła. Z obydwu stron zwisały dwa wielkie, drewniane wiadra. 
Mama Baxter przyrządziła kolację z jarzyn i suszonej fasoli, usmażyła spory 
kawał świeżej wieprzowiny.
— Lepiej by nam dziś smakował kawał niedźwiedziego mięsa — wzdychała.
Jody był głodny, ale Penny nie miał apetytu. Dwa razy wstawał od stołu i chodził 
z jedzeniem do Julii, lecz suka nawet nie tknęła jadła. Mama Baxter podniosła 
się, by sprzątnąć ze stołu i zmyć naczynia. Nie zapytała dotychczas o szczegóły 
polowania. Jody'ego aż rozpierała
51
ochota opowiedzenia, jak to było, jakie piękne było tropienie zwierza i jak 
straszna była walka. Ojciec milczał. Rodzice, zajęci swoimi myślami, nie 
zwracali na niego uwagi, więc Jody zajadał w milczeniu.
Słońce zachodziło czerwone i czyste. Długie, czarne cienie kładły się na kuchni 
Baxterów.
Pierwszy odezwał się Penny:
— Jestem zmęczony. Położyłbym się chętnie. Jody'ego wciąż jeszcze bolały nogi, 
otarte przez ciężkie
buty.
— I ja także — powiedział.
— Ja jeszcze trochę posiedzę — odezwała się mama Baxter. — Niewiele dziś 
zrobiłam, tylko kłopotów było dużo. Trochę zakrzątnęłam się koło kiełbas, i tyle.
Penny i Jody poszli spać. Rozebrali się, siedząc na krawędzi wąskiego łóżka 
Jody'ego.
— Dobrze że jesteś taki chudy, bo gdybyś miał na przykład tuszę matki, nie 
wiem, czy zmieścilibyśmy się razem w łóżku. Na pewno któryś z nas znalazłby się 
na podłodze.
Było jednak dość miejsca dla obydwóch. Czerwień spłynęła z zachodu, w pokoju 
zapadł zmrok. Julia spała dysząc ciężko i jęcząc przez sen. Na niebie zjawił się 
księżyc, odblaski srebrnego światła zalały pokoik. Jody'ego okropnie paliły nogi 
i swędziały kolana.
Penny odezwał się cicho:
— Nie śpisz, synku?
— Nie. Zdaje mi się, że ciągle jeszcze chodzę.
— Bośmy dzisiaj uszli spory szmat drogi. A jak ci się podobało polowanie?
— Bardzo!... — potarł kolana. — Lubię myśleć o polowaniu.
52
— Rozumiem cię!
— Lubię tropić i ścigać. Lubię patrzeć, jak się łamią gałązki albo paprocie na 
bagnach.
— Tak, tak...
— I lubię jeszcze, kiedy Julia poszczekuje co jakiś czas...
— Ale walka jest straszna, prawda, synku?
— Och, i jaka straszna, tato...
— Najgorzej bywa psom. Ile one sił stracą, ile się nakrwawią. Tylko że ty 
jeszcze nie widziałeś nigdy zabitego niedźwiedzia. I wiesz, żeby nawet był nie 
wiem jak zły, to żal go trochę, kiedy pada. A psy hyc mu do gardła i nuż go 
tarmosić! Miś krzyczy ludzkim głosem, potem kładzie się i zdycha u twoich nóg.
Znów zapadła cisza. Leżeli w milczeniu.
— Gdyby dzikie zwierzęta zostawiły nas w spokoju... — odezwał się w zamyśleniu 
Penny.
— Te wszystkie — powiedział Jody — które nas okradają i wyrządzają nam 
szkodę, chciałbym zabić.
— Zwierzęta nie kradną. Zwierzę walczy o byt i stara się to zrobić najlepiej 
jak umie, podobnie jak my, ludzie. Niedźwiedź, jaguar czy wilk mają taką naturę, 
że muszą mordować, by żyć. Cóż dla nich znaczą jakieś tam płoty, ogrodzenia czy 
granice?... Skąd niedźwiedź może wiedzieć, że to jest mój grunt, uczciwie 
zapłacony? Albo skąd może wiedzieć, że ja muszę mieć świnię, żeby się wyżywić? 
Wie tylko, że jest głodny.
Jody leżał na wznak, wpatrzony w światło księżyca. Wydawało mu się, że farma 
Baxterów jest fortecą oblężoną ze wszystkich stron przez głód. Błyszczą teraz w 
zaroślach, w świetle księżyca, czerwone, zielone i żółte ślepia. Głód chce 
napaść na ich twierdzę, wymordować wszystkich,
53
najeść się do syta i uciec. Tchórz napadłby na kurnik, vrilk albo jaguar 
dobrałby się przed świtem do cielaka, a Kosołapy powróciłby po swoi żer.
— Zwierzę robi to samo, co ja, kiedy poiuję — odezwat się znów Penny. — I ja 
także napastuję zwierzę w jego legowisku, tam gdzie mieszka i chowa młode. 
Surowe to prawo, ale na to nie ma rady: „Zabij albo zdychaj z głodu!"
Lecz dom był opoką bezpieczeństwa. Zwierzęta podchodziły tu wprawdzie, ale zaraz 
cofały się znowu. Jody zaczął lekko drżeć, choć nie mógłby powiedzieć, dlaczego.
— Zimno ci, synku?
— Zimno mi trochę.
Widział w tej chwili oczyma wyobraźni starego niedźwiedzia pędzącego i walącego 
na oślep łapami. Słyszał jego ryk. Ujrzał znów chwilę, gdy Julia wiła się w 
strasznym uścisku Kosołapego, widział, jak pada, wstaje i znów pada brocząc 
krwią. Ale dom był bezpieczny!
— Przysuń się bliżej, Jody. Ogrzeję cię.
Przytulił się mocno do ojca. Ojciec przepłynął rzekę, by uratować rannego psa. 
Dom był dlatego bezpieczny, że ojciec czuwał nad nim i nad rodziną. Ciepło 
rozpłynęło się po ciele chłopca. Zasnął. Obudził go jakiś ruch w nocy. W świetle 
księżyca ujrzał ojca, który przykucnął W kącie i podawał coś Julii.
• ' - - •"-
??????? 5
Penny powiedział podczas śniadania:
— Ano, trzeba będzie pertraktować o nową strzelbę, bo będzie z nami krucho...
Julia miała się trochę lepiej. Rany goiły się czysto, bez opuchlizny. Była tylko 
mocno wyczerpana utratą krwi i ciągle by tylko spała. Penny podał jej miskę z 
mlekiem, lecz wychłeptała niewiele.
— W jaki sposób chcesz kupić nową strzelbę, kiedy nie starcza ci pieniędzy na 
podatki? — zapytała matka.
— Powiedziałem: pertraktować — poprawił ją Penny.
— Jeśli ty będziesz stroną, która zyska na takim handlu, to mi włosy na dłoni 
wyrosną.
— Ależ, mateczko, nie mam zamiaru oszukać kogo-
55
kolwiek! Przecież zdarzają się takie transakcje, z których obydwie strony są 
zadowolone.
— Co chcesz sprzedać?
— Perka.
— Kto go kupi?
— Perk jest dobrym psem myśliwskim.
— Do polowania na suchary.
— Wiesz przecież tak samo dobrze jak ja, że Forre-sterowie mają bzika na 
punkcie psów.
— Ezro Baxter, skoro już masz zamiar handlować z Forresterami, to wątpię, czy 
wrócisz do domu w całych portkach.
— Otóż to właśnie: wybieram się dziś do Forresterów i biorę ze sobą Jody'ego.
Penny powiedział te słowa tak stanowczym tonem, jak gdyby nie liczył się wcale 
ze zdaniem swej potężnej małżonki. Mama Baxter westchnęła.
— Pięknie! Doskonale! Zostaw mnie samą bez opału, bez wody i bez żadnej pomocy 
na wypadek, gdyby się coś złego stało. Idź. Weź go ze sobą!
— Nie zdarzyło się jeszcze, żebym cię zostawił bez opału i wody.
Jody słuchał z obawą. Wizyta u Forresterów była mu milsza niż najlepsza potrawa. 
Penny powiedział po chwili:
— Jody powinien stykać się z ludźmi i nabierać ogłady towarzyskiej.
— A dom Forresterów ma być najlepszym miejscem na początek!... Jeżeli ma się na 
nich wzorować, to nauczy się tylko najgorszego. Ci ludzie mają serca czarne jak 
noc.
— Może właśnie na ich przykładzie zobaczy, jakim
56
być nie powinien. W każdym razie idziemy dziś do Forresterów.
Penny wstał od stołu.
— Przyniosę wodę, a ty, synku, narąb drew jak się patrzy.
— Weźmiesz obiad ze sobą? — krzyknęła za nim matka.
— Obraziłbym sąsiadów. Myślę, że poczęstują nas obiadem.
Jody pobiegł do sągu drewna. Każdy cios siekiery zadany pieńkowi sosnowemu 
zbliżał go do Forresterów i do przyjaciela — Fodder-winga. Narąbał sporo szczap 
i tyle zaniósł do kuchni, że zapełnił całą skrzynię. Ojciec nie wrócił jeszcze z 
wodą. Jody skoczył do stajni i osiodłał konia. Pomyślał, że jeśli koń będzie 
przygotowany do drogi, to uda się wyjechać, zanim matka wymyśli jakiś nowy 
pretekst, by go zatrzymać w domu. Penny wracał właśnie zachodnią, piaszczystą 
drogą, pochylony pod no-sidłem, z którego obydwu stron zwisały ciężkie, 
drewniane wiadra. Jody wybiegł na drogę. Chciał pomóc ojcu w dźwiganiu ciężaru, 
niełatwo bowiem było zachować równowagę podczas stawiania wiader na ziemi. A 
gdyby się, co nie daj Boże, wywróciły, musiałby Penny powtórzyć tę ciężką pracę 
od nowa.
— Cezar jest osiodłany! — zawołał.
— O rety, pali się! — roześmiał się Penny. — No, dobrze. Pozwól mi tylko 
włożyć odświętny surdut, odwiąż Ripa i przynieś fuzję, zaraz ruszamy.
Siodło było również kupione u Forresterów. Okazało się bowiem, że jest za małe 
dla każdego z nich. Penny zaś i Jody we dwójkę mieścili się na nim doskonale.
i
— Siadaj przede mną, synu. Potem, jeśli mnie przero-
57
śniesz, będziesz musiał siadać z tyłu, bo nie zobaczyłbym drogi. Pójdź tu, Perk! 
Jazda!
Perk pobiegł za nimi. Zatrzymał się nagle i spojrzał za siebie, na podwórze i 
dom.
— Mam nadzieję, że oglądasz to wszystko ostatni raz — powiedział Penny do psa.
Wypoczęty Cezar puścił się miarowym truchtem. Jody pomyślał, że na szerokim 
grzbiecie konia, w przestronnym siodle i w ramionach ojcowskich, siedzi się tak 
wygodnie jak w fotelu na biegunach. Na rozsłonecznionej drodze kładły się 
ruchliwe cienie liści. Na zachód, tuż przy rozpadlinie, droga rozwidlała się. 
Jedna wiodła w stronę polany Forresterów, druga zwracała się na północ. Stare 
drogowskazy, wyrąbane w pniach sędziwych sosen, wytyczały szlak północny.
— Kto zrobił te znaki, ty czy Forresterowie? — zapytał Jody.
— Skądże!... Te znaki zostały wycięte, kiedy jeszcze ani o mnie, ani o 
Forresterach słychu nie było. Widzisz, synku, niektóre z nich są tak głębokie, a 
sosny tak wolno rosną, że nie dziwiłbym się wcale, gdyby się okazało, że to jest 
jeszcze robota Hiszpanów. Nie przerabiałeś w tym roku historii z panem 
nauczycielem? Tę drogę wybudowali Hiszpanie! Ta wiodąca na prawo, którą właśnie 
mijamy, jest starym hiszpańskim traktem, ciągnącym się przez całą Florydę. A 
rozwidla się koło Fortu Butlera. Gościniec południowy wiedzie do Tampy i zwie 
się Drogą Dragonów. A tę nazywano Drogą Czarnego Niedźwiedzia.
Jody spojrzał na ojca wielkimi oczyma.
— Sądzisz, że Hiszpanie walczyli z niedźwiedziami? Pewnie! Zwłaszcza 
kiedy zakładali obozowiska.
58
A mieli przeciw sobie plemiona indiańskie, niedźwiedzie i lamparty. Niby tak 
samo jak my, tyle tylko, że teraz nie ma tu Indian.
Jody rozejrzał się dokoła. Bór sosnowy zaludnił się nagle.
— A czy są tu jeszcze jacyś Hiszpanie, tato?
— Nawet dziadkowie ludzi mieszkających tutaj nigdy nie widzieli Hiszpanów. 
Przybyli z tamtej strony oceanu, spenetrowali Florydę wzdłuż i wszerz, walczyli, 
handlowali i znikli jak kamfora. Nie wiadomo, co się z nimi stało...
Życie boru na wiosnę toczyło się odwiecznym, jednakim trybem w złotym blasku 
słońca. Kosy śpiewały pieśni godowe; gdziekolwiek spojrzeć, tokowały nastroszone 
samce, a cała polana Baxterów rozbrzmiewała słodką ptasią muzyką.
— No i powiedz, czy to nie jest piękniejsze od dźwięków skrzypiec i gitar? — 
powiedział Penny.
Słowa ojca zwróciły znów myśl Jody'ego w stronę puszczy. A był już tak daleko! 
Hen, na falach oceanu, na hiszpańskich okrętach.
A tu eukaliptusy przywdziały nowe, zielone szaty. Wprawdzie judaszowiec, jaśmin 
i dereń już przekwitły, ale za to ostrzeń był w pełni kwitnienia. Droga wiodła 
na zachód. Na przestrzeni mili ciągnęła się soczysta, ukwiecona łąka, pełna 
białych i czerwonych barw. Roje dzikich pszczół brzęczały w małych, pięknych jak 
koronki kwiatach winorośli. Droga zwężała się za łąką, wrzynając w teren 
opuszczonej poręby. Cezar szedł stępa. Bór gęstniał coraz bardziej, aż zamknął 
się dokoła podróżnych. Gałązki dębczaków, ostrokrzew i krzewy mirtowe chwytały 
jeźdźców za nogi. Potem znów była przestrzeń karłowatych drzewek, obszar prawie 
zupełnie pozbawiony cienia.
59
Jechało się w tym gąszczu pod mocno palącymi promieniami kwietniowego słońca. 
Cezar pocił się, a popręgi skrzypiały-
Dalsze dwie mile były gorące i ciche. Tylko sójki polatywały wśród krzaków. Lis 
przebiegł drogę wlokąc za sobą puszystą kitę. Jakiś nieokreślony żółty kształt — 
mógł to być dziki kot — błyskawicznie smyrgnął w zarośla mirtowe. Następnie 
droga rozszerzyła się znowu, roślinność zrzedła, a przed oczyma przybyszów 
rozwarł się szeroki pejzaż, w którego głębi widniały potężne sosny polany 
Forresterów. Penny zeskoczył z siodła, podniósł Perka i znów dosiadł konia, 
trzymając troskliwie psa na rękach.
— Dlaczego niesiesz go na rękach? — zapytał Jody.
— Nie twoja rzecz.
Wjechali w burzany, wysokie, niosące chłód, obramowane koronami palm i dębów. 
Droga robiła tu spory zakręt, za którym ukazał się szary dom Forresterów, 
przytulony do olbrzymiego dębu. W głębi, za domem, połyskiwał
staw.
— Tylko nie zamęczaj Fodder-winga! — powiedział
Penny.
— O, przepraszam, nigdy go nie męczę. Przecież jest moim przyjacielem.
— No to zgoda. Bo widzisz, Fodder-wing różni się od rodziny i to nie jego wina, 
że urodził się takim odmieńcem.
— Fodder-wing jest moim najbliższym przyjacielem po 01iverze!
— Trzymaj się lepiej 01ivera. Jego opowiadania są jeszcze mniej godne wiary od 
fodder-wingowskich, ale 01iver zdaje sobie przynajmniej sprawę z tego, że buja.
60
Ciszę przerwał nagle piekielny hałas, który wybuchnął w domu Forresterów. Był to 
łomot krzeseł rzucanych o ściany. Nagle runął jakiś wielki przedmiot, 
zabrzęczało tłuczone szkło. Rozległo się ciężkie tupanie nogami na drewnianej 
podłodze i donośne głosy Forresterów uderzyły o ściany. Nad tym tumultem górował 
cienki głos kobiecy. Drzwi rozwarły się na oścież i sfora psów wybiegła na łeb, 
na szyję. Pani Forrester pędziła w ślad za nimi z wielką miotłą, tłukąc na oślep, 
a psy zmykały, gdzie pieprz rośnie. Za mamą tłoczyli się synowie.
— Czy człowiek może tu wejść bez obawy? — zawołał Penny.
Forresterowie wykrzykiwali jednocześnie słowa powitania i rzucali rozkazy 
psiarni. Pani Forrester podniosła obydwiema rękami bawełniany fartuch i 
powiewała nim jak chorągwią. Okrzyki powitalne tak się pomieszały z wrzaskami na 
psy, że Jody'emu zrobiło się nijako, nie był pewny, jak zostaną przyjęci.
— Złaźcie i chodźcie do chałupy! Precz, przeklęte złodziejaszki! Boczku wam 
się zachciewa! Hura! Jak się macie? A niech was diabli porwą!
Pani Forrester skoczyła za psami, które w szalonym popłochu rozbiegły się po 
lesie.
— Penny Baxter! Jody! Złaźcie z konia! Miło nam powitać!
Ledwie Jody zsiadł z konia, gdy z miejsca dostał od pani Forrester kuksańca w 
bok. Dokoła niej snuł się zapach tytoniu i dymu z orzesznika. Jody'ego ten 
zapach nie raził, przypominał mu babcię Hutto. Penny zsiadł z konia, trzymając 
Perka ostrożnie na ręku. Forresterowie trącili się porozumiewawczo łokciami. 
Buck wziął Cezara za uzdę i zaprowadził do stajni.
61
Mill-wheel* podniósł Jody'ego wysoko na rękach i postawił na ziemi, jak gdyby 
bawił się szczenięciem.
Na schodach wiodących do domu ujrzał Jody Fodder--winga śpieszącego na powitanie. 
Garbate, kalekie ciało poruszało się w szeregu wygięć i załamań jak pokraczna 
małpa. Fodder-wing podniósł laskę i wymachiwał nią radośnie. Jody pobiegł mu na 
spotkanie. Oblicze przyjaciela promieniało.
— Jody! — zawołał Fodder-wing.
Stali zakłopotani i szczęśliwi.
Jody'ego ogarnęło uczucie zadowolenia, jakiego nigdy jeszcze nie zaznał. Nie 
raziło go kalekie ciało druha, nie wydawało mu się bardziej dziwne niż ciało 
kameleona. Słyszał, jak dorośli mówili, że Fodder-wing jest niespełna rozumu. 
Sam zresztą wiedział najlepiej, skąd się wziął przydomek: Fodder-wing**. 
Najmłodszy Forrester uroił sobie kiedyś, iż jeśli przywiąże do ramion coś 
lekkiego i zwiewnego, to potrafi sfrunąć z dachu stodoły jak ptak. 
Przytroczył więc do ramion wielkie wiązki grochowin i skoczył. Cudem ocalał. 
Ale do kalectwa, z którym przyszedł na świat, przyłączyło się jeszcze 
kilka złamanych kości. Zapewne, taki czyn był istnym szaleństwem. Jody jednak w 
głębi duszy sądził, że coś podobnego dałoby się może zrobić. Sam myślał 
nieraz o wielkich latawcach. Jakieś tajemne porozumienie łączyło go z kaleką, 
który chciał fruwać, być lekkim, uwolnionym na chwilę od ciężaru ciała, od 
związku z ziemią, a teraz kuśtykał zgięty i połamany.
— Hej! — powiedział Jody.
?Mil 1-w h e e 1 (ang.) — dosłownie: koło młyńskie. ** F o d d e r-w i n g 
(ang.) — dosłownie: obrok-skrzydło.
62
?
— Wiesz, mam małego szopa — oświadczył Fodder--wing.
Co jakiś czas miewał nowego ulubieńca.
— Chodźmy go obejrzeć.
Fodder-wing poprowadził przyjaciela za dom, gdzie znajdowały się skrzynie i 
klatki z różnorodną czeredą lokatorów — ptaków i zwierząt.
— Orzeł mi zdechł — powiedział Fodder-wing. — Nie mógł się oswoić z klatką.
Parę czarnych królików błotnych Jody widział już dawniej.
— Nie chcą w żaden sposób mieć młodych — wyjaśnił Fodder-wing. — Postanowiłem 
wypuścić je na wolność.
Wiewiórka bez przerwy uwijała się po klatce.
— Chcesz, podaruję ci ją — zaproponował Fodder--wing. — Złapię sobie inną.
Jody ucieszył się w pierwszej chwili, lecz zaraz posmutniał.
— Mama nie pozwoli.
Ale serce aż rwało mu się do wiewiórki.
— Popatrz, to jest ten szop. Rakieta, do mnie! Zwierzątko wystawiło czarny 
nosek między gęstymi
prętami klatki. Potem wysunęło małą, czarną łapkę, podobną do ręki Murzyniątka. 
Fodder-wing odsunął pręt i wyjął stworzonko. Szop przytulił się do ramienia 
swego pana i krzyknął dziwnym głosem.
— Możesz go potrzymać trochę. Nie, nie ugryzie! Jody popieścił szopa. 
Nigdy w życiu nie widział tak
miękkiego futerka. Było tak miłe w dotknięciu jak odświętna flanelowa koszula 
matki. Czarne futerko spadało na ostry pyszczek, zasłaniając nawet ślepia. 
Puszysty ogon
63
był w ciągłym ruchu. Szop poiskał pyszczkiem futro i znów krzyknął.
— Prosi o smoczek — wyjaśnił Fodder-wing ojcowskim tonem. — Zanieśmy go do 
domu, dopóki nie ma psów. Z początku bał się ich bardzo, ale już się trochę 
przyzwyczaił. Tylko nie znosi szczekania.
— Co to była za kłótnia, kiedy przyjechaliśmy? O co wam poszło? — zapytał Jody.
— Nie brałem w tym udziału — rzekł Fodder-wing wzgardliwie. — To oni...
— Ale co się stało?
— Jeden z piesków napaskudził na podłogę. Więc pokłócili się o to, który pies 
zawinił.
Szop chciwie ssał mleko. Leżał wygodnie w ramionach Jody'ego, trzymając smoczek 
przednimi łapkami. W błogim zadowoleniu przymknął ślepia. A kiedy mały brzuszek 
napełnił się do syta, odepchnął butelkę i usiłował wydostać się na wolność. Jody 
położył go sobie na ramieniu. Szop potargał mu czuprynę, łaskocząc go małymi, 
niespokojnymi łapkami po uszach i karku.
— Wiecznie coś wyczynia tymi łapkami — powiedział Fodder-wing.
Papa Forrester odezwał się z ciemnego kąta za kuchnią. Siedział tak cicho do tej 
chwili, że Jody nie domyślał się nawet jego obecności.
— I ja miałem kiedyś szopa za moich młodych lat — powiedział starzec. — Dwa 
lata był miły, grzeczny niby kociak. Ale któregoś dnia jak mnie capnie za łydkę! 
Wygryzł mi kawałek ciała. — Forrester splunął w ognisko. —
3 Roczniak
65
A ten, kiedy urośnie, też będzie gryzł. Taka to już ich szopia natura.
Pani Forrester weszła do izby i zakrzątnęła się koło naczyń kuchennych. Synowie 
weszli za nią gęsiego; pierwszy był Buck, a za nim kolejno: Mill-wheel, Gabby, 
Pack, Arch i Lem. Jody nie mógł się nadziwić, jak ta para zasuszonych staruszków 
mogła wydać na świat takich chłopów na schwał. Bracia byli do siebie podobni jak 
krople wody, prócz Lema i Gabby'ego. Gabby był niższy od braci i nie odznaczał 
się szczególnym rozumem. Wszyscy mieli długie brody prócz Lema, który się golił. 
Lem był tego samego wzrostu, co reszta braci, ale był trochę szczuplejszy i 
skórę miał nieco jaśniejszą. Mówił mało. Często siadywał zamyślony gdzieś na 
stronie, z kwaśną miną. Najbardziej rozhukani i głośni byli Buck i Mill-wheel.
Penny wszedł razem z Forresterami, zagubiony między nimi. Papa Forrester ciągnął 
dalej opowieść o zwyczajach szopów. Nikt prócz Jody'ego nie zwracał uwagi na 
glę-dzenie staruszka, który rozkoszował się własnymi słowami:
— Ten szop, kiedy podrośnie, będzie wielki jak pies. Da sobie radę z każdym psem 
na podwórzu. Bo trzeba wam wiedzieć, że szop żyje tylko dla jednej rzeczy. Musi 
mordować psy! Na przykład położy się w wodzie, na grzbiecie, i będzie się 
opędzał całej sforze psów. A potem szach-mach, i utopi pieski po kolei! A 
kąśliwe to-to! Niby już zdechł bestia, a jeszcze zębami ciacha!
W duszy Jody'ego walczyły dwa pragnienia. Chciał słuchać dalej starca, a 
równocześnie miał ochotę śledzić rozmowę Forresterów z Pennym. Był zdumiony 
widząc, że ojciec wciąż jeszcze trzyma na ręku wystraszonego
66
Perka. Penny przeszedł przez pokój i zbliżył się do starego Forr esterą.
— Moje uszanowanie panu! Jak zdrowie, panie Forrester?
— Aaa, dzień dobry! Jakoś się człowiek trzyma, a parę dni temu omal nie 
wyciągnąłem kopyt. Prawdę mówiąc, już dawno powinienem był przenieść się do 
wieczności, ale wciąż odkładam terminy. Wygląda na to, że przyzwyczaiłem się już 
zbyt dobrze do tego padołu...
— Proszę, niechże pan siada, panie Baxter! — odezwała się pani Forrester.
Penny przysunął fotel na biegunach i usiadł. Lem Forrester huknął przez cały 
pokój:
— Ejże, czy twój pies jest kulawy?
— Uchowaj Boże! Jakoś nigdy dotąd nie zauważyłem, żeby kulał. Po prostu wolę 
go mieć przy sobie, by nie poczuł na swej skórze kłów waszej krwiożerczej 
psiarni.
— Aha! A czy to drogi piesek? — zapytał Lem.
— Skądże znowu! Niewart jest porządnej szczypty tytoniu. Nie zatrzymujcie go 
przypadkiem, kiedy stąd odejdę, bo nie ma żadnej wartości.
— I tak się troszczysz o zwykłego kundla?
— Taki już jestem.
— A miałeś go ze sobą, kiedyś szedł na niedźwiedzia?
— Owszem.
Lem zbliżył się do Penny'ego i westchnął ciężko.
— Dobrze tropi? Potrafi osaczyć niedźwiedzia?
— Gdzież tam! Mizerna psina! Najgorszy pies myśliwski, jakiego kiedykolwiek 
miałem!
— Pierwszy raz mi się zdarza, żeby ktoś tak mówił o swoim psie — zawołał Lem.
— Ano, przyznaję, nieźle się prezentuje. Niejeden
67
chciał go kupić, gdy rzucił na niego okiem. Ale nie mam zamiaru naprowadzać cię 
na myśl o jakimś handlu, bo zawiódłbyś się okrutnie.
— Czy będziesz polować w drodze powrotnej do domu?
— A czemuż by nie? Mężczyzna zawsze gotów jest do polowania.
— To dziwne, bierzesz *ze sobą psa, który się do niczego nie nadaje...
Forresterowie łypnęli na siebie oczyma. Zapadło milczenie. Bracia nie odrywali 
czarnych oczu od Perka. Penny znów zabrał głos:
— Pies jest kiepski i moja stara skałkówka też jest niewiele warta. Po prostu 
jestem w kropce! — Jego oczy przeniosły się na ścianę, na której wisiała broń 
Forresterów. Jody pomyślał, że tej broni wystarczyłoby na założenie sklepu 
myśliwskiego. Forresterowie dobrze zarabiali na handlu końmi, na sprzedaży 
dziczyzny i pędzeniu wódki. Rozkochani byli w broni i kupowali ją tak, jak inni 
kupują mąkę czy kawę.
— Twoja fuzja jest niewiele warta? Nie słyszałem nigdy, by ci się zdarzyło 
spudłować na polowaniu.
— Dopiero wczoraj chybiłem. Pukawka odmówiła mi posłuszeństwa, spaliła na 
panewce.
— A do kogo strzelałeś?
— Do Kosołapego Starucha. Wybuchła wrzawa.
— Gdzie to było? Skąd przyszedł? Z której strony? Dokąd poszedł?
Stary Forrester stuknął laską o podłogę.
— Odczepcie się, chłopcy! Dajcie Penny'emu dojść do słowa. Przecież nie może 
nic powiedzieć, kiedy ryczycie jak buhaje!
68
Pani Forrester uderzyła pokrywką o stół i przyniosła garnek kukurydzy, wielki 
jak kocioł do gotowania syropu. Po izbie rozpłynęły się smakowite zapachy.
Pani Forrester powiedziała:
— Nie pozwolę, żeby pan Baxter rozpoczynał opowieść nie pokrzepiwszy się 
przedtem. Jak wy jesteście wychowani!
— Taaak, to takie jest wasze wychowanie — huknął stary Forrester na synów — 
żeby towarzystwo siadało do obiadu o suchym gardle?!
Mill-wheel poszedł do sypialni i wrócił niosąc gąsiorek opleciony słomą. 
Odkorkował go i podał kufel Penny'emu.
— Proszę mi wybaczyć — rzekł Penny — jeśli nie wypiję wiele. Nie mam takiego 
spustu jak wy, chłopcy.
Forresterowie roześmiali się hałaśliwie. Mill-wheel puścił kufel w ruch po 
pokoju.
— A Jody?
— To jeszcze młodzik! — powiedział Penny.
— Dajcie i mnie odrobinę. W moim kubku — powiedziała pani Forrester.
Nałożyła każdemu jadła na talerze, wielkie jak miednice. Nad obficie zastawionym 
stołem unosił się obłok pary. Była tu fasola na smażonym boczku, pieczony udziec 
sarni, misa mięsa wiewiórczego z kapustą, kukurydza przyrządzona na sposób 
indiański z mlekiem, suchary, chleb kukurydziany, powidła różnego rodzaju, syrop 
z trzciny cukrowej i kawa. Olbrzymi budyń z rodzynkami czekał w kuchni na swoją 
kolej.
— Gdybym wiedziała, że przyjedziecie — odezwała się mama Forrester — 
przygotowałabym coś odpowiedniego. Prosimy do stołu!
Jody zerknął na ojca. Chciał się przekonać, jakie
69
111
?
g. f *
? 3 ?•
?
<-?
?»
»3
?? ?-»**
?-
3.
S'
?
?
? ?
CD
??		?-
tole	??	ość
?? ?^	3-	?§
?-? ^S*3	?1	^?
&3 N-
*~? ? *^?5"
;=? ? ?5
wrażenie wywrze na Pennym ta obfitość przysmaków. Twarz Penny'ego była 
poważna.
— Proszę pani — rzekł Penny — to przyjęcie byłoby dość wytworne nawet dla 
gubernatora stanu...
Pani Forrester powiedziała z pewnym zakłopotaniem:
— Sądzę, że macie zwyczaj odmawiania modlitwy przy stole przed posiłkiem. Ej, 
staruszku, nie spadnie ci korona z głowy, jeżeli raczysz zmówić modlitwę przed 
jedzeniem, skoro mamy gości...
Stary Forrester powiódł dokoła nieszczęśliwym spojrzeniem i złożył dłonie:
— Dobry Panie Boże, raz jeszcze raczyłeś pobłogosławić nasze grzeszne dusze i 
ciała odpowiednimi porcjami. Amen!
Forresterowie chrząknęli i zaczęli łapczywie jeść. Jody siedział pomiędzy panią 
Forrester a Fodder-wingiem. Penny naprzeciw nich. Na talerzach wznosiły się 
istne góry jadła. Buck i Mill-wheel wybierali najsmakowitsze kąski dla Fodder-
winga, który podawał je pod stołem Jody'emu. Wreszcie zapadła cisza. 
Forresterowie jedli w skupieniu i szybko, aż im się uszy trzęsły. Między Lemem a 
Gabbym powstał jakiś spór. Papa Forrester uderzył chudą pięścią w stół. Synowie 
nie od razu usłuchali ojca, ale potem uspokoili się i zamilkli. Staruszek 
pochylił się do Penny'ego i powiedział szeptem:
— Wiem, że moi chłopcy są nieokrzesani. Nie zachowują się jak należy. To są 
pijanice i zabijaki, a żadnej niewieście nie dadzą przejść spokojnie! Ale trzeba 
im jedno przyznać. Nie zdarzyło się jeszcze, żeby który wymyślał przy stole 
swoim rodzicom.
??~\ I • / """7
'?^?????? 7
— A teraz, sąsiedzie, prosimy o nowiny o tym przeklętym niedźwiedziu — 
powiedział papa Forrester.
— Prosimy! — powtórzyła pani Forrester. — A wy, nicponie, zmyjcie naczynia, 
zanim się zasłuchacie.
Synowie zerwali się od stołu, pozbierali szybko misy i talerze i zabrali się do 
zmywania. Jody wybałuszył oczy ze zdumienia. Prędzej by się spodziewał, że 
przypną sobie kokardy do włosów. Pani Forrester w drodze do fotela na biegunach 
uszczypnęła Jody'go w ucho.
— Nie mam córek — powiedziała — więc jeśli chłopcy chcą, żebym dla nich 
gotowała, to wypada, żeby potem sprzątali.
Jody spojrzał na ojca z niemą prośbą, by przypadkiem nie zaniósł tej 
straszliwej herezji do domu Baxterów
71
Forresterowie szybko uporali się z robotą. Fodder-wing pokuśtykał za nimi, 
zbierając, gdzie się dało, resztki dla swoich zwierzaków. Jedynie dlatego, że 
karmił i psy, udawało mu się uratować trochę przysmaków dla swych ulubieńców. 
Uśmiechnął się z zadowoleniem, widząc, że sprawi im dziś prawdziwą ucztę. Z 
obiadu zostało jeszcze tyle zimnego jadła, że wystarczyłoby na kolację. Jody 
zagapił się na tę obfitość.
Forresterowie zakończyli mycie naczyń i hałaśliwie zabrali się do rozwieszania 
garnków, talerzy, patelni i mis na gwoździach obok kuchni. Potem poprzesuwali 
krzesła wykładane krowią skórą oraz z gruba ciosane taborety i ustawili je 
dokoła Penny'ego. Jedni dobyli fajek i kapciu-chów, inni oskrobywali tytoń do 
żucia z brunatnych łodyg. Mama Forrester zażyła szczyptę tabaki. Buck przyniósł 
fuzję Penny'ego i zaczął majstrować małym pilnikiem przy obluźnionym kurku.
— Tak — zaczął Penny. — Kosołapy zaskoczył nas niespodzianie...
Jody zadrżał.
— Wśliznął się jak cień i zabił naszą maciorę. Wypatroszył ją doszczętnie, a 
zjadł tyci kąsek. Nie był głodny! Tylko podły i złośliwy!
Przerwał na chwilę, by zapalić fajkę. Forresterowie pochylili się ku niemu, 
podając płonące drzazgi.
— Przyszedł niepostrzeżenie jak czarna chmura podczas burzy. Okrążył dom, żeby 
zmiarkować, skąd wiatr wieje. Zrobił to tak cicho, że psy nie usłyszały i nie 
zwietrzyły go. Nawet ten — pochylił się i pogłaskał Perka leżącego u jego stóp — 
dał się oszukać.
Forresterowie spojrzeli po sobie porozumiewawczo.
— Wyruszyliśmy po śniadaniu — ciągnął dalej Penny
72
— Jody, ja i trzy psy. Tropiliśmy niedźwiedzia przez południową część puszczy aż 
do skraju szuwarów, tam gdzie są stawy. Gnaliśmy za nim aż do rzeczki Juniper. 
Przeszliśmy przez trzęsawisko. Ślady były coraz wyraźniejsze i świeższe. 
Dopadliśmy go wreszcie... Forresterowie chwycili się za kolana.
— Stanęliśmy oko w oko, proszę panów, nad brzegiem Juniper, w miejscu gdzie 
rzeczka jest najgłębsza i płynie najszybciej.
Jody pomyślał, że opowieść była ładniejsza od polowania. Ujrzał znów wszystko: 
cienie i paprocie, złamane palemki i bystry nurt rzeczki. Podnieciła go opowieść 
Penny'ego, a jednocześnie napełniła uczuciem dumy. Dumny był z ojca, który choć 
tak niepozorny, prześcigał w sztuce myśliwskiej każdego z Forresterów. A poza 
tym umiał, tak jak dziś właśnie, snuć wątek czarodziejskiej opowieści, która 
zapierała dech w piersiach brodaczy.
Penny uczynił z walki bohaterski epizod. Kiedy doszedł do miejsca, gdy fuzja go 
„kopnęła", a stary niedźwiedź miażdżył Julię w uścisku, Gabby połknął prymkę 
tytoniu i skoczył do ogniska, krztusząc się i spluwając. Forresterowie zaciskali 
pięści i siedzieli na brzeżkach krzeseł, słuchając opowieści z otwartymi ustami.
— Boże! — westchnął Buck. — Jak ja bym chciał tam być!
— Dokąd Kosołapy poszedł? — dopytywał się Gabby.
— Tego nikt nie wie — odparł Penny. Zapadło milczenie.
Po chwili odezwał się Lem:
— Ani razu nie wspomniałeś o psie, który tu jest z tobą.
— Dajże spokój! — powiedział Penny. — Mówiłem ci już, że jest diabła wart.
73
— Widzę, że wyszedł całkiem nietknięty. Nie znać na nim śladów walki.
— Rzeczywiście, nie znajdziesz na nim znaku.
— Stąd wnioskuję, że musi to być dobrze ułożony piesek, skoro użerał się z 
niedźwiedziem i wyszedł bez zadrapania.
Penny wypuścił kłąb dymu z fajki. Milczał. Lem wstał, zbliżył się do Penny'ego i 
stanął nad nim. Zatrzeszczał knykciami. Pot wystąpił mu na twarz.
— Pragnę dwóch rzeczy — powiedział ochryple. — Chciałbym być świadkiem śmierci 
Kosołapego Starucha i muszę mieć tego psa!
— Za pozwoleniem! — powiedział łagodnie Penny. — Oszukałbym cię, gdybym ci go 
sprzedał.
— Na nic się nie zda kłamstwo, Penny. Ile żądasz?
— Wolałbym ci sprzedać Ripa.
— Nie okpisz mnie. Mam psy znacznie lepsze od Ripa.
Lem podszedł do ściany i zdjął strzelbę z gwoździa. Była to pierwszorzędna 
dubeltówka londyńska. Błysnęły obydwie lufy. Miała lśniące łożysko i kolbę z 
włoskiego orzecha oraz dwa kurki. Jej mechanizm był złożony i precyzyjny. Lem 
złożył się, wycelował i podał broń Penny'emu.
— Prosto z Anglii. Minęły czasy, kiedy się broń nabijało od lufy. Nabijasz ją 
błyskawicznie, jakbyś splunął. Tu wkładasz kulę, zamykasz zamek, odciągasz kurki, 
tu naciskasz. Bum, bum! Dwa strzały pewne jak orli lot. Zamieńmy się.
— Za pozwoleniem, nie zgadzam się — powiedział Penny — to jest cenna broń.
— Dużo jest takiej broni w kraju, z którego przybyła.
74
Człowieku, nie kłóć się ze mną! Jeśli powiadam, że chcę mieć psa, to muszę go 
mieć! Weź dubeltówkę za niego albo, na Boga, przyjdę i ukradnę ci go.
— No trudno, zgadzam się — rzekł Penny — skoro tak rzecz wygląda. Ale musisz 
dać słowo przy świadkach, że po pierwszym polowaniu z nim nie stłuczesz mnie na 
kwaśne jabłko.
— Zgoda! — Owłosiona łapa uścisnęła rękę Penny'ego. — Do mnie, piesku!
Lem gwizdnął na Perka. Chwycił go za kark i wyprowadził pośpiesznie na dwór, jak 
gdyby się lękał, że Penny cofnie się w ostatniej chwili.
Penny kołysał się na krześle, obojętnie bawiąc się dubeltówką leżącą na kolanach. 
Jody nie mógł oderwać oczu od nowoczesnej strzelby. Podziwiał ojca, który 
potrafił okpić Forresterów. Ciekaw był też, czy Lem dotrzyma umowy. Słyszał 
nieraz o podstępach w handlu, ale nie przyszło mu nigdy na myśl, żeby można było 
osiągnąć cel przy pomocy prostego fortelu: mówienia prawdy.
Pogawędka przeciągnęła się do późnego popołudnia. Buck tak zręcznie naprawił 
starą rusznicę Penny'ego, że mogła jeszcze nadawać się do użytku. Forresterowie 
byli niezmordowani. Nie mieli nic pilnego do roboty. Płynęły więc jedna po 
drugiej opowieści o sprycie Kosołapego Starucha, o innych niedźwiedziach z 
dawnych lat, równie wojowniczych, ale nie tak sprytnych jak ten. Opowiadano o 
polowaniach z najdrobniejszymi szczegółami. Przypominano sobie psy, które 
zdechły przed dwudziestu laty, ich imiona i zalety. Fodder-winga zmęczyła ta 
gadanina. Zaproponował Jody'emu, by poszedł z nim nad staw na połów piskorzy. 
Ale Jody nie mógł się oderwać od słucha-
75
nia starych opowieści. Starzy Forresterowie brali również udział w gawędzie, 
wtrącając coś i wykrzykując od czasu do czasu, lecz nagle zdrzemnęli się jak 
senne świerszcze. Zmorzył ich sen. Zasnęli pochrapując na fotelach obok siebie, 
a ich starcze ciała trzymały się sztywno nawet podczas drzemki. Penny 
przeciągnął się i wstał.
— Nie lubię opuszczać przyjemnego towarzystwa — powiedział.
— Zostań na noc. Pójdziemy na lisy.
— Serdeczne dzięki, ale nie lubię zostawiać domu bez męskiej opieki.
Fodder-wing dotknął jego ramienia.
— Pozwól Jody'emu zostać ze mną! Nie obejrzał nawet połowy moich rzeczy.
— Zostaw chłopca u nas, Penny! — rzekł Buck. — Jadę jutro do Voluzji, 
to ci go odwiozę po drodze.
— Jego matka nie będzie z tego zadowolona — odpowiedział Penny.
— A czy w ogóle mama Baxter bywa z czego zadowolona, co, Jody?
— Tak bym chętnie został, tato! Nie miałem już od tak dawna żadnej rozrywki.
— Nie dalej, jak przedwczoraj. Ale dobrze, zostań, jeżeli cię państwo tak 
chętnie goszczą. Lem, nie zabijaj chłopca, jeżeli wypróbujesz psa, zanim Buck 
odwiezie Jody'ego do domu.
Parsknęli głośnym śmiechem. Penny zawiesił nową fuzję razem ze starą na ramieniu 
i wyszedł do konia. Jody ruszył za ojcem. Wyciągnął rękę i pogłaskał ostrożnie 
gładką dubeltówkę.
— Gdyby to był kto inny, a nie Lem — szepnął Penny — wstydziłbym się wracać z 
nią do domu. Ale
76
Lemowi dawno się ode mnie coś należało za to, że mi nadał przydomek.
— Powiedziałeś mu prawdę.
— Słowa były szczere, ale zamiary kręte jak rzeka Ocklawaha.
— A co on zrobi, kiedy się wszystko wyda?
— Najpierw będzie mnie chciał rozszarpać na kawałki. A potem, mam nadzieję, 
będzie się śmiał. Do widzenia, synku, do jutra! A zachowuj się grzecznie!
Forresterowie wyszli z domu, by pożegnać gościa. Jody żegnał ojca machając ręką 
z uczuciem osamotnienia. Już chciał zawołać, by wrócił. Jeszcze chwila, a 
ruszyłby za ojcem, wlazł na siodło i pojechał z Pennym do domowego zacisza.
Ale w tej chwili rozległ się okrzyk Fodder-winga:
— Szop łowi ryby w kałuży! Chodź, Jody, zobacz!... Więc pobiegł zobaczyć szopa. 
Zwierzątko pluskało się
w małym stawie i kierowane instynktem szukało czegoś swymi niemal ludzkimi 
rękami. Jody bawił się z Fodder--wingiem i szopem całe popołudnie. Pomógł mu 
sprzątnąć skrzynki dla wiewiórek i zbudować nową klatkę dla kulawej papużki.
Forresterowie mieli mnóstwo kur, tak dzikich jak oni sami. Kury składały jaja 
wszędzie: w pobliskim lesie, w żywopłocie z tarniny, pod kupami chrustu, a węże 
pożerały wszystko, co się tylko wykluło. Obaj chłopcy poszli więc razem zbierać 
jaja. Podłożyli je kokoszce, która właśnie wysiadywała własne. Jaj było razem 
piętnaście.
— Ta jest dobrą matką — powiedział Fodder-wing. Widać było, że troszczy się o 
takie rzeczy.
Jody znów zapragnął mieć coś własnego. Przypuszczał,
77
że przyjaciel dałby mu chętnie oswojoną wiewiórkę, a może nawet ulubionego szopa. 
Ale doświadczenie nauczyło go, że nie należy obciążać matki troską o wyżywienie 
jeszcze jednej, choćby najmniejszej gęby. Fodder-wing przemawiał do kokoszki w 
następujący sposób:
— Zostań teraz na gniazdku. Słyszysz, co mówię? Żeby mi się z tych wszystkich 
jaj wykluły kurczęta! Tym razem chciałbym, żeby były żółte. Ani jednego czarnego.
Zawrócili do domu. Szop piszcząc wyszedł na powitanie. Łaził po pałąkowatych 
nogach Fodder-winga, wskoczył mu na plecy i przytulił się obejmując go za szyję. 
Małymi, białymi ząbkami chwytał lekko Fodder-winga za skórę i trząsł głową, 
udając zawziętość. Fodder-wing dał Jody'emu szopa i pozwolił zanieść go do domu. 
Szop spojrzał na Jody'ego badawczym spojrzeniem, czując, że to jest ktoś obcy. 
Ale przyzwyczaił się do niego po chwili. Forresterowie rozproszyli się po swej 
majętności i zabrali się bez pośpiechu do codziennych zajęć. Buck i Arch 
zaprowadzili krowy i cielęta do wodopoju. Mill-wheel zaniósł obrok tabunowi koni, 
zamkniętemu za ogrodzeniem. Pack i Lem znikli w gęstych lasach na północ od domu. 
„Być może — pomyślał Jody — poszli do swych leśnych kryjówek". Nie brakło w tym 
obejściu rąk do pracy. Penny Baxter musiał pracować sam jeden. Jody przypomniał 
sobie nie okopane grzędy kukurydzy i poczuł wyrzuty sumienia. Zostawił pracę nie 
ukończoną. Ale Penny na pewno nie zaniedba tej roboty.
Starzy Forresterowie wciąż spali cichutko na fotelach. Słońce zachodziło w 
blaskach czerwieni. Szybko zapadł w izbie mrok, bowiem konary wielkich dębów 
zasłaniały okna i nie dopuszczały światła, którego tyle było zawsze
78
w domu Baxterów. Jeden za drugim wracali bracia do domu. Fodder-wing rozpalił 
ogień na palenisku, by zagrzać resztki kawy. Jody spostrzegł, że mama Forrester 
otworzyła czujnie jedno oko i przymknęła je znowu. Synowie postawili na stole 
zimne jadło z hałasem, który obudziłby sowę za dnia. Pani Forrester usiadła, 
dała mężowi sójkę w bok i przyłączyła się do synów spożywających kolację. Tym 
razem wyprzątnęli talerze na czysto. Nie zostawili psom nawet ogryzków. Fodder-
wing z trudem uratował dla nich półmisek kukurydzy. Zmieszawszy ją z wiadrem 
zlewek wyniósł na dwór. Szedł przeginając się z boku na bok, usiłując trzymać 
wiadro równo. Jody pośpieszył mu na pomoc.
Po kolacji Forresterowie znów zapalili fajki i wdali się w rozmowę o koniach. 
Hodowcy w całym okręgu i dalej na zachód uskarżali się na brak towaru. Z 
nadejściem wiosny grasowały dzikie zwierzęta: wilki, niedźwiedzie i pantery. 
Kupcy, którzy zazwyczaj przybywali z Kentucky ze stadami koni, tym razem 
zawiedli. Forresterowie doszli do wniosku, że opłaciłoby się ruszyć na północ i 
zachód po źrebięta na przychówek. Rozmowa starszych przestała zajmować chłopców. 
Zaszyli się w kącie izby i zabawiali się w grę polegającą na celnym rzucaniu 
scyzoryka. Mama Baxter nie pozwoliłaby nigdy na rzucanie scyzorykami w jej 
gładką podłogę. Ale tutaj kilka drzazg mniej lub więcej nie robiło różnicy. Jody 
oderwał się na chwilę od zabawy.
— A ja coś wiem i założę się, że ty nie wiesz!
— Co?
— Hiszpanie jeździli przez puszczę drogą wiodącą przed naszą bramą.
— Też mi nowina, dawno o tym wiedziałem! — Fodder-
79
-wing przysunął się bliżej i szepnął podnieconym głosem: — Widziałem ich!
Jody wlepił oczy w Fodder-winga.
— Kogo widziałeś?
— Ano, tych Hiszpanów. Są wysocy, czarni, mają lśniące hełmy i jadą na karych 
koniach.
— Nie mogłeś ich widzieć. Przecież Hiszpanów już tu dawno nie ma. Znikli bez 
śladu tak samo jak Indianie.
Fodder-wing zmrużył tajemniczo oko.
— Tak mówią ludzie. Ale posłuchaj mnie. Pójdziesz najbliższego dnia na zachód 
od waszej rozpadliny z wodą, wiesz, tam gdzie rośnie ogromna magnolia, a koło 
niej dereń. Spójrz za magnolię, to zobaczysz Hiszpana, pędzącego na karym koniu.
Jody poczuł, że mu włosy stają dęba na głowie. Była to jedna z bajek Fodder-
winga. Dlatego pewnie Penny i matka mawiali, że Fodder-wingowi brakuje piątej 
klepki. Lecz Jody pragnął jednak uwierzyć w opowieść Fodder--winga.
Cóż mogło być w tym złego, żeby popatrzeć za magnolię?
Forresterowie zaczęli się przeciągać, ziewać, zbierało im się na sen. Oczyścili 
fajki, wypluli tytoń do żucia i poszli do pokojów sypialnych, odpinając po 
drodze szelki i ściągając spodnie. Każdy z nich miał oddzielne miejsce do spania, 
we dwójkę nie zmieściliby się nawet na dwuosobowym łóżku. Fodder-wing 
zaprowadził Jody'e-go do swojej sypialni, która znajdowała się w pokoiku 
podobnym do komórki, przylegającym do kuchni.
— Weź sobie poduszkę — powiedział.
Jody czekał teraz z obawą na chwilę, kiedy mama Forrester przypomni mu, żeby 
umył nogi. „Jak swobodnie
80
żyją sobie ci Forresterowie — pomyślał. — Szczęśliwi, kładą się do łóżka bez 
uprzykrzonego mycia nóg!" Fodder--wing zaczął coś bajać o miejscu, gdzie kończy 
się świat: jest ono puste i mroczne i tylko chmury tam płyną. Z początku Jody 
słuchał z zaciekawieniem. Potem opowiadanie stało się nudne i bezładne. Zasnął. 
Śnili mu się Hiszpanie jadący zamiast na koniach — na chmurach.
Późną nocą obudził się przerażony. Izba dudniła od łoskotu i krzyku. W pierwszej 
chwili pomyślał, że to Forresterowie znów wzięli się za łby, ale okrzyki 
skierowane były przeciw wspólnemu wrogowi, a mama Forrester piszczała, dodając 
synom animuszu. Ktoś trzasnął drzwiami i wykrzykiwał psie imiona w mroczne 
podwórze, przywołując zwierzęta do domu. Nagle w drzwiach pokoiku Fodder-winga 
błysnęło światło, sfora psów i kupa ludzi zwaliła się do pokoju. Mężczyźni byli 
na wpół odziani. Wydawali się szczuplejsi i mniej szerocy w barach, ale sięgali 
głowami do sufitu. Mama Forrester wysoko podniosła płonącą świecę łojową. Chuda 
jak konik polny, ginęła w potężnych fałdach szarego, flanelowego szlafroka. Psy 
smyrgnęły pod łóżko i wyskoczyły znów. Jody i Fodder-wing byli już na nogach. 
Nikt im nie próbował wyjaśnić, co się właściwie stało. Chłopcy przyłączyli się 
do polowania. Pogoń wiodła przez wszystkie pokoje i zakończyła się skokiem sfory 
psów przez wiszącą na oknie moskitierę, którą poszarpały na strzępy.
— Już one go przyłapią — powiedziała pani Forrester, nagle uspokojona. — 
Przebrzydły gad!
— Mama ma świetny słuch, doskonale rozróżnia odgłos węża — powiedział Fodder-
wing z dumą.
81
— Zmiarkowałam, że nikt go prócz mnie nie usłyszy, gdyby nawet zachrobotał pod 
ich łóżkami — powiedziała.
Stary Forrester, wsparty o laskę, przydreptał do pokoju.
— Noc już się kończy — oświadczył. — Wolałbym napić się wódki niż wracać do 
łóżka.
A Buck na to:
— Tato jest najmądrzejszy ze wszystkich staruszków! Podszedł do kredensu 
i wyciągnął gąsiorek. Papa
Forrester odkorkował go, przytknął do warg i pił długo. Lem odezwał się:
— Nie trzeba być specjalnie mądrym do wypitki. Daj i mnie, tato.
Pociągnął tęgi łyk z gąsiora i podał go dalej. Wytarł usta i poklepał się po 
gołym brzuchu. Podszedł do ściany, po omacku poszukał skrzypiec, delikatnie 
trącił struny, a potem usiadł na stołku i zaczął rzępolić.
Arch powiedział:
— Fałszujesz!
Przyniósł swoją gitarę i siadł koło brata. Pani Forrester postawiła świecę na 
stole.
— Cóż wy sobie myślicie, gołe nocne marki, że będziecie tak muzykować do rana? 
— zapytała.
Ale Arch i Lem tak byli pochłonięci muzyką, że nie odpowiedzieli. Buck zdjął 
organki z półki i zagrał inną melodię. Arch i Lem przerwali na chwilę, by 
posłuchać, a potem zaczęli mu wtórować.
— Do licha, jakie to ładne! — rzekł stary Forrester. Gąsiorek znów zaczął 
krążyć dokoła. Pack wydobył
z kąta harfę, a Mill-wheel bębenek. Buck zmienił żałosną melodię na skoczną 
pieśń taneczną i orkiestra rozegrała się na dobre, przybierając na sile. Jody i 
Fodder-wing usiedli na podłodze między Lemem i Archem.
82
— Nie myślcie, że pójdę spać i stracę taką okazję. Nie ma tak dobrze! — 
powiedziała pani Forrester zbliżając się do kuchni i rozdmuchując tlejący 
jeszcze ogień. Dorzuciła drew i podniosła pokrywkę imbryka.
— Czekajcie, puchacze, wcześnie dziś zjecie śniadanko, i nawet wiem dlaczego! 
— Zrobiła perskie oko do Jody'ego. — To się nazywa złapać dwie sroki za ogon. 
Można przecież jednocześnie podjeść sobie i zabawić się.
Jody mrugnął porozumiewawczo. Czuł się swobodnie. Było mu wesoło na duszy i 
beztrosko; nie mógł pojąć, dlaczego matka nie lubi tych wesołych ludzi.
Muzyka straciła nagle właściwą melodię i zaczęła huczeć jak grzmot; brzmiała jak 
chór wszystkich zebranych razem dzikich mieszkańców z puszczy, ale zachowywała 
rytm i urok, który cieszył ucho i duszę. Dzikie dźwięki przeniknęły Jody'ego na 
wskroś. Aż wydało mu się, że sam zamienił się w skrzypce i że Lem gra na nim, 
przebierając palcami.
Lem zwrócił się do niego po cichu:
— Gdyby tu była ze mną moja ukochana, tobyśmy dopiero zaśpiewali i 
zatańczyli!...
Jody zapytał odważnie:
— Która dziewczyna jest pana ukochaną?
— Moja maleńka Twink Weatherby.
— Jak to? Przecież Twink jest dziewczyną Ołivera Hutto?
Lem podniósł nagłe smyczek. Jody myślał przez chwilę, że Lem chce go uderzyć. 
Ale Lem zagrał znów, tylko mu oczy błysnęły.
— Powtórz to raz jeszcze, chłopcze, a zostaniesz bez jęzora do pytlowania. 
Zrozumiano?
83
— Przepraszam bardzo! Może się pomyliłem — zapewnił Jody gorąco.
— Wytłumaczę ci to innym razem.
Jody zmartwił się; czuł, że postąpił nieuczciwie wobec 01ivera. Ale potem muzyka 
jak wiatr porwała go w swój wir i poniosła ponad wierzchołki drzew. 
Forresterowie przeszli od melodii tanecznych do śpiewu, a papa i mama wtórowali 
synom cienkimi, drżącymi głosami. Nastał świt. Wśród dębów rozśpiewały się 
drozdy. Świergot i śpiew były tak głośne, że Forresterowie zaczęli słuchać, 
odłożyli instrumenty i w ciszy powitali poranek w swym domu.
Jak na posiłek u Forresterów śniadanie było dość skromne, gdyż pani Forrester 
była zbyt zajęta, żeby coś więcej ugotować. Mężczyźni wciągnęli tylko spodnie, 
bo strawa już dymiła na stole. Po śniadaniu umyli brody, włożyli koszule i buty 
i powoli ruszyli do codziennej pracy. Buck osiodłał wielkiego deresza i posadził 
Jody'ego za sobą na potężnym końskim zadzie, bo w siodle nie zmieściłoby się 
nawet piórko.
Fodder-wing, utykając, z szopem na ramieniu, towarzyszył odjeżdżającym do 
opłotków i długo machał kijem na pożegnanie, aż mu znikli z oczu. Jody wracał z 
Buckiem do domu, na polanę Baxterów i długo machał ręką, żegnając przyjaciela. 
Wciąż jeszcze był oszołomiony. I dopiero gdy otworzył bramę pod indyjskim bzem, 
przypomniał sobie, że przecież miał popatrzeć, czy za magnolią nie ma 
hiszpańskiego jeźdźca.
(KS&dzwjt 8
Jody zamknął bramę za sobą. W powietrzu unosił się nieomylnie zapach smażonego 
mięsa. Jody obiegł dom dookoła. Uczucie obawy walczyło w nim o lepsze z 
łakomstwem. Broniąc się przed wejściem w otwarte drzwi kuchenne, pośpieszył do 
ojca. Penny wyszedł z wędzarni i powitał go.
Jody ujrzał coś, co sprawiło mu równocześnie przykrość i przyjemność. Na ścianie 
wędzarni wisiała wielka skóra.
Zwrócił się z wyrzutem do ojca:
— Nie poczekałeś na mnie z polowaniem! — Tupnął nogą — Już nigdy nie zgodzę się, 
żebyś mnie zostawiał samego!
85
— Spokojnie, synku! Posłuchaj, co ci opowiem. Będziesz zadowolony, że tak 
się dobrze złożyło.
Gniew Jody'ego ostygł. Ciekawość wzięła górę.
— No to opowiedz, tato, prędko! Jak to było? Penny przykucnął na piasku. Jody 
wyciągnął się obok
niego na ziemi.
— To był jeleń. Omal na niego nie wpadłem. Jody'ego znów opanował gniew.
— Nie mógł ten jeleń poczekać, aż wrócę do domu?!
— Czy nie chciałeś sam zostać u Forresterów? Nie można jednocześnie złowić 
dwóch ryb na jedną wędkę...
— A właśnie, że mógł poczekać! — upierał się Jody. — Czasu jest ciągle za mało. 
Zbyt szybko upływa.
Penny roześmiał się.
— Na to nie ma rady. Jeszcze się taki nie urodził, co by potrafił zatrzymać 
czas w biegu.
— Tato, a czy ten jeleń uciekał?
— Otóż chciałem ci o tym opowiedzieć. Nie zdarzyło mi się jeszcze, żeby mięsko 
czekało na mnie, tak jak ten jeleń, na drodze. Był jak skamieniały, nawet nie 
raczył zwrócić uwagi na konia. W pierwszej chwili myślę sobie: ,,Do kaduka! Taka 
mi się gratka nadarza, a tu jak na złość nie mam nabojów do nowej dubeltówki!" 
Tknięty jakąś myślą, przełamuję strzelbę, zaglądam od tylu, patrzę — wielkie 
nieba! Powinienem był przecież pamiętać, że Forresterowie mają zawsze nabitą 
broń na podorędziu. Dwa naboje tkwiły w dubeltówce, a jeleń wciąż stoi, jakby 
przyrósł do ziemi, i czeka. Złożyłem się i wystrzeliłem. Runął na drogę jak wór 
mąki. Wciągnąłem go na Cezara i ruszyliśmy do domu. A powiem ci jeszcze, com 
sobie pomyślał. „Jeśli przyniosę dziczyznę — po-
86
myślałem — to mama nie będzie mogła się gniewać, że zostawiłem 
Jody'ego u Fodder-winga".
— A co mama powiedziała, kiedy zobaczyła nową fuzję i mięso?
— Rzekła tak: „Gdyby to był kto inny, a nie taki uczciwy wariat jak ty, 
przysięgłabym, że to kradzione".
Zachichotali obydwaj. Z kuchni płynęły rozkoszne wonie. Wizyta u Forresterów 
poszła w niepamięć. Jedyne, o czym warto było myśleć, to bliski obiad. Jody 
wszedł do kuchni.
— Dzień dobry, mamo, wróciłem.
— I co z tego, mam śmiać się czy płakać? Matka pochyliła tęgą postać 
nad kuchnią. Dzień był
upalny, a pot ciurkiem ściekał po jej tłustym karku.
— Tatko ustrzelił nam coś dobrego, prawda, mamo?
— Tak. I to także dobre, że ciebie przy tym nie było.
— Mamo...
— Co znowu?
— Czy będziemy dziś mieli na obiad dziczyznę? Odwróciła się od ognia.
— Na miłość boską, czy ty zawsze musisz myśleć tylko o swoim pustym brzuchu?
— Bo ty tak świetnie gotujesz dziczyznę, mamo! Matka udobruchała się.
— Tak, będziemy mieli mięso na obiad. Bałam się, że może się zepsuć na takie 
gorąco.
— Prawda! I wątroby też nie powinno się odkładać, bo mogłaby się zepsuć.
— Zmiłuj się, chłopcze, przecież nie możemy zjeść wszystkiego na raz. Ale 
jeżeli napełnisz mi dziś skrzynię z opałem, to kto wie, może będzie wątroba na 
kolację...
87
Jody wiazł między naczynia kuchenne.
— Wynoś mi się w tej chwili z kuchni! Chyba że chcesz mnie zamęczyć na śmierć, 
a kto wtedy będzie obiad gotował?
— Ja bym ugotował...
— Tak, ty do spółki z psami! Jody wybiegł z domu do ojca.
— Jak się ma stara Julia?
Zdawało mu się, że chyba od tygodnia nie był w domu.
— Lepiej. Teraz niech sobie miesiąc odpocznie, to da radę Kosołapemu.
— Czy Forresterowie chcą nam pomóc w polowaniu na niedźwiedzia?
— Nie zawierałem z nimi umowy. Wolałbym, żeby sobie polowali na własną rękę, a 
mnie dali święty spokój. Niewiele mnie obchodzi, kto w końcu niedźwiedzia ubije, 
byle się trzymał z daleka od naszej trzody.
— Tato, nie mówiłem ci jeszcze o tym. Miałem wtedy porządnego stracha, kiedy 
psy z nim walczyły. Taki mnie tchórz obleciał, że nie mogłem się ruszyć z 
miejsca.
— I ja nietęgo się czułem, kiedy fuzja zawiodła.
— Ale opowiadałeś Forresterom tak, jak gdybyśmy byli nieustraszeni...
— Tak, synku, tak to już się po myśliwsku opowiada.
Jody obejrzał dokładnie skórę jelenia. Była duża i piękna, o czerwonawej barwie 
wiosennej. Zwierzęta z puszczy wydawały się Jody'emu coraz to innym rodzajem 
stworzeń. Na polowaniu były łupem myśliwskim. Pragnął jedynie widzieć, jak 
padają, powalone celnym strzałem. A kiedy już leżały martwe, zbroczone krwią, 
było mu ich żal. Serce g0 bolało na widok takiej śmierci. Lecz pocięte na części, 
uduszone, posolone i uwędzone w pachnącej
88
kuchni lub na rożnie nad ogniskiem w polu, stawały się mięsem, ot, takim samym 
jak wieprzowina, i tylko ślinka szła do ust. Dziwił się niekiedy, jakim cudem 
odbywa się ta przemiana. Jak to się dzieje, że to samo, co go przed godziną 
gniotło w dołku i przyprawiało o mdłości, w następnej godzinie budziło potężny 
apetyt. Wynikało z tego, że albo istnieją dwa odmienne rodzaje zwierzyny, albo 
dwaj różni chłopcy...
Tylko skóry nie zmieniały się. Zachowywały zawsze swe odrębne życie. Ilekroć 
stawał bosymi nogami na miękkiej skórze jeleniej leżącej przed łóżkiem, 
spodziewał się w głębi duszy, że za chwilę skóra ożyje pod jego stopami. Otóż 
Penny, chociaż był niewielkiego wzrostu, miał pierś porosłą gęstym, czarnym 
włosem. Jako dziecko sypiał podobno zimą nago, owinięty w niedźwiedzią skórę! 
Mama Baxter mawiała, że od tego właśnie wyrosły Penny'emu włosy na piersi. Matka 
żartowała, ale Jody brał to niemal na serio.
Dom był teraz tak obficie zaopatrzony jak u Forreste-rów. Mama Baxter przerobiła 
mięso maciory zabitej przez niedźwiedzia na wędliny i kiełbasy. Nadziane jelita 
wisiały rzędem w wędzarni. Trzaskał pod nimi i dymił jałowiec. Penny wszedł i 
rzucił garść wiórów w żar.
— Czy mam narąbać drew, czy zakończyć okopywanie kukurydzy? — zapytał Jody.
— Dobrze wiesz, że nie mogłem pozwolić na to, by chwasty zarosły pole. 
Skończyłem za ciebie okopywanie. Raczej przydałyby się drwa.
Jody zadowolony był z nadarzającej się pracy w drewutni. Gdy bowiem tylko chwilę 
stał bezczynnie, już mu głód skręcał kiszki i zmuszał do żucia mięsa aligatora, 
przeznaczonego dla psów, albo do podbierania kurom
89
resztek kukurydzianego chleba. Zrazu dłużył musie czas i brała go chętka, aby 
pójść w ślady ojca. Penny znikł właśnie w stajni. Jody z roztargnieniem odwiesił 
siekierę. By mieć pretekst do sprawdzenia, jak się przedstawia sprawa obiadu, 
zaniósł matce do kuchni spore naręcze drew. Ciężar spadł mu z serca, kiedy 
zobaczył, że obiad jest już na stole. Matka nalewała kawę.
— Poproś ojca — powiedziała. — I umyj swoje brudne łapy. Przysięgnę, żeś nie 
tknął wody od czasu, jak wyszedłeś z domu.
Penny przyszedł nareszcie. Udziec jeleni zajmował honorowe miejsce na środku 
stołu. Penny dobył wielkiego noża, krajał i dzielił mięso powolnymi ruchami, 
które doprowadzały Jody'ego do rozpaczy.
— Jestem taki głodny! Mojemu brzuchowi zdaje się, że mam przerżnięte gardło — 
rzekł Jody.
Penny położył nóż i spojrzał na Jody'ego.
— Jak ty się pięknie wyrażasz! — powiedziała mama Baxter. — Gdzieś się tego 
nauczył?
— Tak mówią Forresterowie.
— Domyśliłam się. Ładnych rzeczy nauczyłeś się u tych ordynarnych hultajów.
— Oni wcale nie są ordynarni, mamo.
— Każdy z nich jest wstrętniejszy od najwstrętniejsze-go robaka, a do tego 
jeszcze podły.
— Forresterowie wcale nie są podli! Właśnie że są bardzo mili. A jak pięknie 
grają i śpiewają, piękniej niż prawdziwa orkiestra. Wstaliśmy o świcie, 
śpiewaliśmy, bawiliśmy się. Było wspaniale.
— No, skoro nie mają nic lepszego do roboty... Ale mięso już piętrzyło 
się wysoko na talerzach
Baxterowie zabrali się więc do obiadu.
W nocy spadł lekki deszcz. Ranek kwietniowy, który nastąpił, był czysty i jasny. 
Młoda kukurydza puściła ostre pędy i podrosła trochę. Groch z drugiej strony 
pola przebijał się na powierzchnię ziemi. Trzcina cukrowa wypuściła spiczaste, 
zielone listki nad brunatnym gruntem. Jakie to dziwne, myślał Jody, że ilekroć 
opuszczał dom, zastawał po powrocie rzeczy, których nie dostrzegał, a które na 
pewno były tam od dawna. Młode morwy wiązały się w grona na gałązkach, a nie 
zauważył ich przecież przed wizytą u Forresterów. Winogrona, dar krewnych matki 
z Caroliny, zakwitły po raz pierwszy, piękne jak koronki. Dzikie pszczoły 
poczuły ich zapach i usiłowały wyssać cierpką słodycz.
Jody tak się objadł w ciągu ostatnich dwu dni, że mdliło go tego ranka i nie 
miał apetytu. Ojciec jak zwykle wstał wcześniej i wyszedł do roboty. Śniadanie
91
czekało w kuchni, a matka przyrządzała kiełbasy w wędzarni. Skrzynia na opał 
była pusta. Jody niechętnie poszedł po nową porcję drew. Miał nawet ochotę do 
pracy, ale najchętniej zająłby się czymś lekkim i niezbyt męczącym. Zrobił nawet 
dwa leniwe kroki do drewutni. Julia kręciła się po wszystkich kątach, szukając 
Penny'ego. Jody zatrzymał się i pogłaskał ją. Wyglądało tak, jak gdyby odczuwała 
atmosferę zadowolenia panującą dokoła; albo może pojęła, że na dłuższy czas dano 
jej spokój, uwalniając od wysiłków i biegania po moczarach i zaroślach. Stała 
spokojnie pod dotknięciem ręki Jody'ego i machała długim ogonem. Najcięższa rana 
jątrzyła się jeszcze, ale inne goiły się dobrze. Jody ujrzał ojca idącego w 
stronę domu. Penny, machając dziwacznym przedmiotem, krzyknął do Jody'ego:
— Znalazłem coś bardzo dziwnego!
Jody puścił się pędem do ojca. Owym miękkim przedmiotem było martwe zwierzątko, 
znajome i obce zarazem. Był to szop. Ale nie miał jak zwykle stalowoszarego 
futerka, tylko mlecznobiałe. Jody nie wierzył własnym oczom.
— Dlaczego jest taki siwy, tato? Czy to jakiś szop-pra-
dziadek?
— Otóż to właśnie jest dziwne. Białego szopa nie spotyka się prawie nigdy. Ten 
zaś, mój panie, jest jednym z owych dziwów przyrody, które noszą w książkach 
nazwę albinosów. Rodzą się białe. Spójrz na kółka na ogonie. Powinny być ciemne, 
a są kremowe.
Przysiedli na piasku i oglądali szopa.
— Czy wpadł w sidła, tato?
— Tak. Był bardzo pokaleczony, ale jeszcze zipał. Muszę powiedzieć, że 
żal mi było go dobijać.
92
Smutek ogarnął Jody'ego. Nie mógł odżałować śmierci szopa-albinosa.
— Daj mi go potrzymać.
Wziął martwe zwierzątko na ręce. Jasne futerko wydawało mu się bardziej miękkie 
od zwyczajnego. Na brzuszku byfo tak delikatne jak puch świeżo wylęgłego 
kurczęcia. Pogładził je.
— Chętnie bym go schwytał, kiedy był jeszcze młody, żeby go wychować.
— Może miałbyś z niego przyjemną zabawkę, ale
na pewno byłby tak samo złośliwy jak każdy dziki szop.
Minęli bramę i obeszli dom dokoła, kierując się w stronę kuchni.
— Fodder-wing powiedział mi, że żaden z jego szopów nie jest szczególnie 
złośliwy.
— Tak, bo żaden z Forresterów nie zwróciłby nawet uwagi na to, że szop go 
ugryzł.
— Raczej by mu odpłacili tą samą monetą, prawda, tato?
Parsknęli śmiechem, przedstawiając sobie sąsiadów w takiej sytuacji. Mama Baxter 
wyszła na próg. Jej oblicze rozjaśniło się na widok szopa.
— Wpadł w potrzask! Dobrze mu tak! To teń, co mi kradł kury.
— Ależ, mamo! — zaprotestował Jody. — Spójrz na niego. Jest biały. To 
osobliwość.
— Zwyczajny złodziejaszek — odpowiedziała matka obojętnie. — Czy biała skóra 
jest więcej warta?
Jody spojrzał na ojca. Penny zagłębił twarz w misce z wodą. Potem łypnął jednym 
okiem spośród mydlin i mrugnął porozumiewawczo.
— Warta jest nie więcej niż pięć centów — powiedział
93
obojętnie. _ Właśnie przydałaby się Jody'emu mała torba. Trzeba mu 
ją będzie uszyć z tej skórki.
Posiadanie torby myśliwskiej z takiego miękkiego, niezwykłego futerka miało nie 
mniejszy urok niż posiadanie żywego szopa. Myśli Jody'ego skupiły się dokoła 
torby. Nie mógł spokojnie zjeść śniadania. Pragnął okazać ojcu swą wdzięczność.
— Mogę wyczyścić koryta, tato — powiedział. Penny skinął głową.
— Co roku na- wiosnę mam zamiar wezwać kogoś do pomocy i wykopać głęboką 
studnię. Dalibyśmy wtedy spokój korytom. Ale co począć, kiedy cegła jest taka 
droga...
— Nic mnie to nie obchodzi. Dość mam wiecznego oszczędzania wody — odezwała 
się matka. — Od dwudziestu lat ciągle tylko skąpię sobie każdej kropli.
— Cierpliwości, staruszko — powiedział Penny z zatroskaną twarzą.
Jody wiedział, że brak wody był bolączką ojca i przyczyniał mu więcej mozołu niż 
matce i synowi. Jody był brany pod uwagę, kiedy szło o narąbanie drzewa, ale 
nosidło obciążone z obydwu stron ciężkimi wiadrami dźwigał Penny sam na swych 
wątłych barkach, wlokąc się tam i z powrotem piaszczystą drogą z domu do jaru. 
Spadek wody uformował tam jeziorka zabarwione bursztynowo przez opadłe liście, a 
filtrowane przez piasek. Wyglądało tak, jak gdyby ten ciężki trud wziął Penny na 
siebie po to, by przeprosić rodzinę za wybór osiedla pozbawionego wody, 
zwłaszcza że przecież o kilka mil dalej płynęły rzeki, rzeczki i biły 
kryształowe źródła. Z początku Jody dziwił się, dlaczego ojciec wybrał takie 
miejsce na mieszkanie. Gdy myślał o małych stawach na
94
urwistej stronie jaru, które trzeba było ciągle szlamować, miał nieraz ochotę 
przenieść się nad rzekę do babci Hutto. Lecz mimo wszystko polana z wysokimi 
sosnami stanowiła jego świat. Życie gdzie indziej było czymś nierzeczywistym, 
jak opowieści OHvera Hutto o Afryce, Chinach lub stanie Connecticut.
— A weź ze sobą dwa suchary i kawałek mięsa na później. Nic nie jadłeś, 
Jody — powiedziała matka.
Posłuchał rozkazu. Włożył suchary i mięso do kieszeni.
— Wiesz, mamo, co chciałbym mieć? Torbę jak opos do noszenia różnych rzeczy.
— W tym celu właśnie Pan Bóg umieścił w tobie żołądek, żebyś tam wkładał jadło, 
które ci matka stawia na stole.
Jody wstał i podszedł do drzwi. Ojciec powiedział:
— Idź, synu, do jaru, a ja przyjdę do ciebie, kiedy skończę oczyszczanie 
skórki twojego szopa.
Dzień był jasny i wietrzny. Jody wziął motykę z komórki za domem i ruszył wolno 
w stronę drogi. Morwy rosnące przy płocie zaczynały się zielenić. Kokoszka, 
ulubienica matki, wzywała kurczęta siedzące na grzędzie. Jody wziął w ręce kulkę 
żółtego puchu i przyłożył do policzka, słuchając z radością głośnego pisku. Gdy 
puścił kurczątko, uciekło szybko pod opiekuńcze skrzydła kwoczki. „Przydałoby 
się wkrótce wygracować podwórze" — pomyślał.
Dróżka od schodków frontowych aż do bramy również wymagała uporządkowania. 
Wprawdzie deseczki cyprysowe pięknie ją obramowały, ale tu i ówdzie chwasty 
rozpleniły się między grządkami amarylek, wytyczającymi dróżkę. Lawendowe płatki 
indyjskiego bzu leżały na drodze. Jody trącił je bosymi nogami i wyszedł przez
95
bramę. Zawahał się. Poszedłby chętnie do stodoły, gdzie mogły się już wylęgnąć 
kurczęta. Cielę mogło wyglądać inaczej niż wczoraj. I jeśliby chciał uczciwie 
przyznać się przed samym sobą, że szuka wykrętu od roboty, to rzeczywiście 
wolałby nie czyścić koryt. Pomyślał jednak, że skoro uwinie się szybko ze 
szlamowaniem, to będzie miał wolną resztę dnia. Wziął motykę na ramię i puścił 
się kłusem w stronę jaru.
Miejsce, w którym świat się kończy, pomyślał, jest podobne chyba do tego jaru. 
Fodder-wing powiedział, że koniec świata jest pusty i mroczny, a płyną po nim 
tylko chmury. A przecież nikt go nie widział. Pewnie doznawało się tam podobnego 
uczucia jak podczas zbliżania się do jaru. Jody chciał być pierwszym, który 
wpadł na ten pomysł. Wyminął narożnik ogrodzenia, opuścił główną drogę i wszedł 
na boczną ścieżkę. Była wąska, ściśnięta z obydwu stron przez głogi. Udawał, że 
nie wie, gdzie znajduje się jar. Minął dereń, który był znakiem przydrożnym. 
Zamknął oczy i gwizdnął beztrosko. Na przekór postanowieniu, choć mocno zaciskał 
powieki, nie udało mu się iść długo z zamkniętymi oczyma. Musiał zwolnić kroku, 
otworzył oczy i z uczuciem ulgi przeszedł niewielką odległość dzielącą go od 
krawędzi wapiennej rozpadliny.
U jego stóp rozciągał się mały światek. Dół był głęboki i wklęsły jak wielka 
czasza. Fodder-wing opowiadał, że niedźwiedź, wielki jak sam Pan Bóg, wyrwał tu 
pełną garść ziemi, by wydobyć korzeń lilii. Ojciec powiedział Jody'emu, jak to 
było naprawdę: ongi, przed wielu laty, rzeki płynące pod powierzchnią ziemi 
zmieniały często kierunek, torowały sobie drogę przez warstwę gruntu, 
przebijając się na powierzchnię. Działo się to przeważnie
96
w miejscach podobnych do tej okolicy, gdzie znajdowały się złoża wapienne. 
Wapień był miękki i podatny, kruszył się łatwo przy zetknięciu z powietrzem i 
nie twardniał. Czasami ni stąd, ni zowąd, a może wskutek długotrwałych deszczów, 
cienka warstwa ziemi zapadała się, tworząc głęboki dół i odsłaniając część 
łożyska, którym dawniej niewidzialna rzeka toczyła swe wody. Czasem takie doły 
nie były zbyt wielkie. Liczyły zaledwie kilka metrów głębokości i tyleż 
szerokości. Ale rozpadlina Baxterów miała około dwudziestu metrów głębokości, a 
była tak szeroka, że wystrzał ze starej fuzji Penny'ego nie dosięgał drugiego 
brzegu. Kształt miała lejowaty, a brzegi okrągłe, jakby uformowane ręką 
człowieka. Patrząc w głąb rozpadliny, Jody pomyślał, że prawda o jej 
powstaniu jest bardziej niezwykła niż najdziwniejsza opowieść Fodder--winga.
Rozpadlina była starsza od Penny'ego. Penny opowiadał, że pamięta czasy, kiedy 
drzewa rosnące na skłonie były nie większe od gałązek. A teraz były takie 
potężne. Magnolia, która rosła w połowie wschodniego stoku, miała pień tak gruby 
jak żarna, którymi Baxterowie mełli mąkę. Drzewa orzechowe grubsze były od 
człowieka, a dąb osłaniał wspaniałą koroną prawie połowę zbocza. Mniejsze drzewa: 
eukaliptusy i derenie, drzewa żelazne i ostrokrzewy, bujnie porastały spadziste 
stoki rozpadliny. Karłowate palmy wtykały między korony tych drzew długie liście, 
przypominające kształtem dzidy. Olbrzymie paprocie pochylały się ze szczytów 
zbocza i sięgały prawie dna. Jody patrzył w dół jak na wielki, bujny ogród pełen 
zieleni, cienisty, wilgotny i tajemniczy. Znajdował się on pośród suchej puszczy, 
w samym środku kępy sosnowej jako jej soczyste, zielone serce.
4 Roczniak
97
Ścieżka wiodła na dno przez zachodnie zbocze. Była mocno ubita w wapiennym 
gruncie nogami Penny'ego w ciągu lat, gdy wodził tędy bydło do wodopoju. Nawet 
podczas największej suszy sączyła się tu stale woda, tworząc na dnie płytki staw.
Stojącą wodę mąciły zwierzęta, które tu gasiły pragnienie. Służyła świniom 
Penny'ego do picia i tarzania się. Dla pozostałych zwierząt domowych i dla 
rodziny obmyślił Penny inne urządzenie. Na wschodniej stronie, naprzeciw dróżki, 
wydrążył w wapieniu kilka koryt, w które spływała sącząca się woda. Najniższe 
koryto znajdowało się nieco wyżej od dna jaru. Tu przyprowadzał Penny do 
wodopoju krowę, cielę i konia. Za jego młodych lat piły tu również woły, 
którymi posługiwał się przy karczowaniu drzew. Nad pierwszym korytem, o kilka 
metrów wyżej, wyżłobił parę głębszych zbiorników. Tu mama Baxter przynosiła 
deskę i klepała bieliznę, kiedy urządzała pranie. W kącie tej niezwykłej 
balii uzbierały się po latach gęste mydliny barwiąc wapień na biało. Do 
mniejszego prania używała mama Baxter wody deszczowej.
Wreszcie, wysoko nad tymi korytami, znajdował się wąski, głęboki basen, w którym 
zbierała się woda używana wyłącznie do picia i gotowania. Nad tym najwyższym 
korytem stok był tak spadzisty, że żadne z większych zwierząt nie mogło zamącić 
wody. Zwierzęta, które przychodziły tutaj — niedźwiedzie czy pantery oraz 
wszelkie inne — posługiwały się zachodnią drogą i piły wodę albo na dnie jaru, 
albo korzystały z koryta dla bydła. Czasem w górnym korycie gasiły pragnienie 
wiewiórki, czasami docierał tam ryś, przeważnie jednak nikt nie mącił tej wody 
prócz naczynia, którym Penny napełniał wiadra z cyprysowego drzewa.
98
Jody szedł ścieżką, podpierając się motyką na stromej pochyłości. Marna to była 
podpora, motyka bowiem zahaczała o dzikie wino. To zejście dostarczało mu 
silnych wrażeń. Omijał wierzchołki drzew rosnących niżej. Podmuch wiatru spłynął 
w zielone dno rozpadliny, niosąc chłodny powiew. Liście rozpostarły cienkie 
dłonie na wietrze. Paprocie kłoniły się ku ziemi. Barwna papużka zatoczyła łuk w 
powietrzu, znikła, powróciła i sfrunęła na dno, kołysząc się jak opadający, 
kolorowy liść. Ujrzała chłopca, zatrzepotała skrzydłami i odleciała. Jody ukląkł 
nad stawem.
Woda była tym razem czysta, bo świnie pasły się w północnej stronie polany, na 
bagnach, i staw był im niepotrzebny. Zielona żabka wyjrzała spod na pół 
zatopionej gałęzi. Patrzyła na Jody'ego i on przyjrzał się jej zamyślony. 
Najbliższy strumień znajdował się w odległości kilku kilometrów. Było godne 
podziwu, że żaby przyłaziły z tak daleka, by osiąść w odległym, małym stawie. 
Ciekaw był, skąd pierwsza żaba, która tu przybyła, kołysząc się na zielonych 
nóżkach, mogła wiedzieć, że w tym miejscu właśnie znajduje się woda. Penny 
opowiadał, że któregoś deszczowego dnia widział całą karawanę żab maszerujących 
jak żołnierze w ordynku poprzez suche płaskowzgórze leśne. Czy szły na oślep, 
czy wiedziały, dokąd idą? Penny nie umiał tego wyjaśnić. Jody rzucił gałązkę 
paproci do wody. Żabka dała nurka i ukryła się w miękkim szlamie.
Poczucie samotności, które go teraz ogarnęło, nie było ani trochę przykre. 
Postanowił, że kiedyś, gdy urośnie, zbuduje sobie mały dom nad stawem. Zwierzęta 
przyjdą do wodopoju, a on będzie je oglądał w księżycowe noce z okien swego 
domku.
99
Przeszedł płytkie dno i wdrapał się trochę wyżej do koryta dla bydła. Odłożył 
nieporęczną motykę i oczyścił koryto rękami. Mieszanina liści i piasku utworzyła 
tu grubą warstwę. Walczył z naporem szlamu, odgarniając go co chwila i usiłując 
jednym chwytem opróżnić całe koryto. Ledwie jednak podniósł dłonie, a już woda 
zaczynała sączyć się na nowo. Wapienne koryto było czyste. Jody, zadowolony, 
przeszedł wyżej do trudniejszej pracy; miał oczyścić koryto służące do prania 
bielizny. Stwierdził, że liści było w nim stosunkowo mało, ale mydliny utworzyły 
na ściankach zbiornika oślizgłą warstwę. Wlazł więc na eukaliptus i zdrapał dużo 
mchu, który mógł służyć do szorowania. Naskrobał piasku, zmieszał go z mchem i 
zabrał się do pracy.
Kiedy dotarł do najwyższego basenu z wodą do picia, był już zmęczony. Skłon góry 
był tak stromy, że aby napić się wody, wystarczyło położyć się na brzuchu i 
pochylić głowę jak jelonek. Powiódł językiem wzdłuż całej długości koryta. 
Rozbełtał wodę i cofnął się trochę, by przyjrzeć się bąblom na powierzchni. 
Ciekaw był, jak też właściwie niedźwiedź pije? Czy chłepcze jak pies, czy ssie 
jak jeleń? Wyobraził sobie, że jest niedźwiedziem, i pił wodę obydwoma sposobami. 
Chłeptanie trwało długo, szło wolno, a kiedy ssał wodę, to znów się krztusił. 
Penny będzie chyba wiedział, jak pije niedźwiedź. Widział pewnie niedźwiedzie 
przy wodopoju.
Zanurzył twarz po uszy w wodzie. Pochylał głowę z boku na bok, tak że umył i 
ochłodził po kolei obydwa policzki. Potem stanął na głowie w korycie, opierając 
się na dłoniach, i chciał się przekonać, jak długo potrafi wstrzymać oddech. 
Woda zabulgotała i Jody usłyszał nagle głos ojca na dnie rozpadliny:
100
Synu, jak to się stało, że tak ci woda smakuje? Zrób to samo w korycie do prania, 
a na pewno będzie ci mniej przyjemnie.
— Tato, wcale nie słyszałem, kiedyś przyszedł.
— Bo wsadziłeś zamorusany pyszczek tak głęboko w wodę, że dla biednego ojca 
nie zostało już ani kropelki.
— Wcale nie byłem umorusany. I woda nie uciekła.
— A mnie się wcale nie chce pić.
Penny wspiął się na zbocze i zbadał zawartość niższych koryt. Pokiwał głową i 
zatrzymał się nad korytem do prania, żując gałązkę.
— Powiadam ci — przemówił — że matka twoja zaskoczyła mnie po prostu, kiedy 
wspomniała o tych dwudziestu latach, od których brak jej porządnej studni. Nie 
zastanawiałem się nigdy i nie liczyłem czasu. Lata przechodziły obok mnie, rok 
za rokiem, nie notowałem ich i nie sprawdzałem. Co wiosnę miałem najlepsze chęci, 
by zabrać się do wykopania studni. Ale jednego roku trzeba było kupić wołu albo 
krowa nam zdechła czy zaginęła. Innego znów któreś z dzieci chorowało i umierało. 
I nie miałem serca do kopania studni ani ochoty na wydatki z tym połączone. A 
cegły były takie drogie... Pewnego roku, kiedy zacząłem kopać i nie znalazłem 
wody nawet na głębokości dwudziestu metrów, powiedziałem sobie: przepadłeś, 
Penny... A jednak dwadzieścia lat to trochę za długo, by zmuszać kobietę do 
prania w korycie na tej górze.
Jody słuchał poważnie. Gdy ojciec zamilkł, odezwał się:
— Któregoś dnia wykopiemy studnię.
— Dwadzieścia lat — powtórzył Penny. — I zawsze coś stawało na przeszkodzie. A 
potem znów wojna... Trzeba było ziemię karczować od nowa.
101
Stał oparty o koryto, spoglądając w odległą przeszłość.
— Kiedy przybyłem tu po raz pierwszy — powiedział — Kiedy wybrałem to miejsce 
i osiedliłem się, miałem nadzieję...
jody'emu przypomniały się poranne pytania. —? A dlaczego wybrałeś to miejsce, 
tato?
— Otóż wybrałem je dlatego... — twarz Penny'ego zmarszczyła się, szukał słów. 
— Pragnąłem po prostu spokoju. — Uśmiechnął się. — I znalazłem spokój, jeśli nie 
liczyć niedźwiedzi, panter, dzikich kotów i wilków, no, i od czasu do czasu... 
twojej matki.
Usiedli w milczeniu. Wiewiórki skakały po wierzchołkach drzew. Nagle Penny 
trącił Jody'ego łokciem w bok.
—- Spójrz na tego łotra zmierzającego w naszą stronę.
Wyciągnął rękę w stronę drzewa eukaliptusowego.
Młody jeszcze szop rozglądał się dokoła, na wysokości kilku metrów nad dnem 
rozpadliny. Spostrzegł, że go zauważono, i znikł. Po chwili zamaskowany pyszczek 
ukazał się znowu.
-- Myślę, że jesteśmy dla zwierząt czymś tak osobliwym jak one dla nas — 
powiedział Penny.
— Ale dlaczego niektóre są tchórzliwe, a inne odważne?
— Tego nie wiem. To zależy chyba od chwili, kiedy zaskoczy się zwierzę. Im 
większe jest zaskoczenie, tym łatwiej się ono płoszy. Ale nie ma na to reguły. 
Pamiętam, że polowałem kiedyś cały ranek... było to na Prerii Dzikich Kotów... 
Usiadłem pod dębem. Rozpaliłem małe ognisko, żeby się ogrzać i usmażyć kawałek 
boczku. Siedzę tak sobie, aż tu niespodzianie ukazuje się po drugiej stronie 
ogniska lis i kładzie się na ziemi. Popatrzyliśmy na siebie. Pomyślałem, że 
pewno jest głodny. Wy-
102
ciągnąłem więc do niego długi patyk z kawałkiem mięsa. Pod sam nos. Lis jest 
bardzo dziki i nie słyszałem o takim wypadku, by nawet zdychając z głodu, nie 
uciekł od człowieka. I wyobraź sobie! Lis leży bez ruchu dalej, patrzy na mnie, 
nie rusza mięsa i nie ucieka...
— Jak ja bym chciał go widzieć wtedy! Tato, a jak sądzisz, co go skłoniło, że 
się położył i patrzył na ciebie?
— Było to dla mnie zagadką przez wiele lat, które upłynęły od tego wydarzenia. 
Jedyne, co mi przychodzi na myśl, to to, że jakieś psy tak go zaszczuły, że lis 
zwariował... No, po prostu z jakiejś przyczyny biednemu liskowi padło coś na 
mózg...
Nagle szop ukazał się w całej okazałości. Jody powiedział:
— Tato, chciałbym mieć coś do zabawy jak Fodder--wing. Chciałbym mieć szopa, 
niedźwiadka lub coś w tym rodzaju.
Penny rzekł na to:
— Wiesz przecież, że matka bardzo by się gniewała. Ja lubię zwierzęta. Ale 
czasy są ciężkie i żywności jest mało, a w tych sprawach głos należy do twojej 
matki.
— Chciałbym mieć małego liska albo małą panterę. Czy umiesz je oswajać, kiedy 
są młode?
— Można oswoić szopa. Można oswoić niedźwiedzia. Poskromisz nawet małego 
jaguara — rozmyślał Penny na głos. Przypomniał sobie kazania swego ojca. — 
Wszystko można poskromić, synku, prócz ludzkiego języka.
---------
^??????? 10
Jody leżał wygodnie w łóżku i pomału wracał do zdrowia. Matka orzekła, że miał 
febrę. Nie spierał się o to. Lecz myślał, nie ujawniając tajemnicy, że choroba 
musiała mieć coś wspólnego z niedojrzałymi jagodami głogu. Lekarstwo przeciw 
dreszczom było o wiele przyjemniejsze w smaku od leku przeciw jagodom. Matka 
widząc, że chłopiec ma dreszcze, położyła wielką dłoń na jego czole i rzekła:
— Marsz do łóżka! Przeziębiłeś się, masz gorączkę!
Posłusznie wykonał rozkaz.
Po chwili weszła znów do pokoju z kubkiem parującego płynu. Jody zerknął z obawą 
na lekarstwo. Przed dwoma dniami dostał do wypicia odwar z liści cytrynowych. 
Herbatka była znośna i przyjemnie pachniała. A kiedy
104
stwierdził, że jest gorzka i skrzywił się, matka dodała do odwaru małą łyżeczkę 
konfitur. Ciekaw był, czy matka przypadkiem, w przystępie tajemniczego 
jasnowidzenia, które ją czasami nawiedzało, nie wykryła prawdy. I biada mu, 
jeżeli zrozumiała, że po prostu cierpi na zaparcie. Lekarstwo, które w tej 
chwili trzymała w ręku, stałoby się wówczas środkiem przeczyszczającym lub 
środkiem na wymioty. Obydwu tych lekarstw nienawidził z całej duszy.
— Niech tylko twój tato zasadzi grządkę ziół leczniczych — powiedziała — to w 
każdej chwili będę wam mogła spędzić gorączkę. Trzeba takie ziółka mieć zawsze 
pod ręką.
— A co jest w tym kubku, mamo?
— Nie twoja rzecz. Otwórz usta!
— Właśnie że mam prawo wiedzieć. Przypuśćmy, że mnie otrujesz i nigdy się nie 
dowiem, jaką mi dałaś truciznę.
— Jeśliś taki ciekawy, to dowiedz się, że jest to napar z dziewanny. Przyszło 
mi na myśl, że możesz mieć odrę.
— To nie jest odra, mamo.
— Skąd wiesz? Nie przechodziłeś nigdy odry. Otwórz usta. Jeżeli to nie jest 
odra, lekarstwo ci nie zaszkodzi. A jeżeli to jest odra, wywoła wysypkę.
Myśl o wywołaniu wysypki była kusząca. Otworzył usta. Matka chwyciła go za włosy 
i wlała mu połowę zawartości kubka prosto do gardła. Usiłował wypluć lekarstwo.
— Nie chcę więcej. To nie jest odra.
— Umrzesz na odrę, jeżeli wysypka nie wystąpi. Otworzył usta po raz drugi i 
przełknął resztę wywaru
z dziewanny. Płyn był gorzki, ale nie tak przykry jak niektóre inne leki 
domowego wyrobu. Gorzka herbata,
105
którą matka zaparzała na skórkach granatów, albo odwar z korzeni były stokroć 
gorsze. Położył się na wznak na miękkiej poduszce wypchanej mchem.
— Mamo, a jeżeli to jest odra, czy długo będę czekał na wysypkę?
— Kiedy się spocisz, pojawi się wysypka. Przykryj się! Matka opuściła pokój, 
a Jody postanowił czekać na
poty. Właściwie choroba była nawet przyjemnością. Nie chciałby wprawdzie po raz 
drugi przeżyć mąk pierwszej nocy, kiedy go chwyciły kurcze i leżał zwinięty w 
kłębek. Ale powrót do zdrowia, troskliwość ojca i matki były bardzo miłe. 
Odczuwał słabe wyrzuty sumienia, że nie opowiedział im o jagodach. Matka dałaby 
mu na przeczyszczenie i nazajutrz nie byłoby śladu dolegliwości. Penny w ciągu 
dwóch dni musiał sam wykonywać wszystkie roboty w gospodarstwie. Zaprzągł 
starego Cezara do pługa, spulchnił ziemię pod kukurydzę i fasolę, zajął się 
trzciną cukrową i małym pólkiem tytoniu. Dźwigał wodę z kotliny, rąbał drzewo, 
karmił i poił bydło.
„A może jednak — pomyślał Jody — mam febrę? A może zachorowałem na odrę?" 
Dotknął twarzy i brzucha. Nie było ani potu, ani śladów wysypki. Rzucał się na 
łóżku, by wywołać poty. Osiągnął tyle, że poczuł się zdrów jak ryba. Przypomniał 
sobie różne rodzaje świeżych kiełbas i dziczyzny, które zjadł przed 
zachorowaniem. A może po tym obżarstwie jagody już mu nie mogły zaszkodzić?! 
Spocił się w końcu.
— Mamo! — krzyknął. — Chodź, popatrz! Spociłem się!
Matka zbliżyła się do łóżka i zbadała go ponownie.
— Jesteś zdrów jak ja — powiedziała. — Wyłaź z łóżka!
106
Odrzucił kołdrę i stanął na dywaniku z jeleniej skóry. Zakręciło mu się w głowie.
— Co ci jest? — zapytała matka.
— Jestem osłabiony.
— Bo nic nie jadłeś. Ubierz się i przyjdź do kuchni. Podjesz sobie.
Ubrał się szybko i poszedł za matką do kuchni. Jedzenie było ciepłe. Matka 
postawiła przed nim talerz siekanego mięsa, kubek mleka i suchary. Przyglądała 
mu się podczas posiłku.
— No, mam nadzieję, że uspokoisz się na jakiś czas — powiedziała.
— Czy mogę prosić o jeszcze trochę mięsa?
— Na dziś dosyć. Zjadłeś tyle, że krokodyl by się nasycił.
— Gdzie jest tato?
— Pewnie koło stajni.
Jody wyszedł na poszukiwanie ojca. Penny siedział bezczynnie przy bramie.
— Jak się masz, synu? — powiedział. — Dobrze wyglądasz.
— Dobrze się czuję.
— Więc nie miałeś ani odry, ani gorączki połogowej, ani ospy? — Błękitne oczy 
błysnęły filuternie.
Jody potrząsnął głową.
— Tato...
— Co powiesz, synu?
— Myślę, że zaszkodziły mi tylko niedojrzałe jagody głogu.
— I ja tak myślałem. Ale nie powiedziałem matce. Bo matka nie zna litości dla 
żołądka wypchanego zielonymi jagodami.
107
Jody westchnął z ulgą. Penny powiedział:
— Siedzę sobie tutaj i zastanawiam się. Za godzinkę, za dwie pokaże się 
księżyc. A co byś powiedział na to, gdybyśmy wzięli parę wędek i poszli na ryby?
— Nad rzekę?
— Chciałbym raczej pójść nad stawy w szuwarach, gdzie pożywiał się stary 
Kosołapy.
— Mogę się założyć, że złowimy szczupaka w jednym z nich.
— Spróbujmy. Użyjmy raz sobie.
Poszli razem do komórki za domem po przybory rybackie. Penny odczepił stary 
haczyk i wybrał dwa nowe. Odciął trochę krótkiej sierści z ubitego jelenia i 
zmajstrował przynętę z szarych i białych pęczków. Przymocował ją do haczyków.
— Gdybym był rybą — powiedział — sam nadziałbym się na taką przynętę.
Wrócił do domu i odbył krótką rozmowę z żoną.
— Wybieramy się z Jodym na ryby.
— Myślałam, że jesteś zmęczony, a Jody jest przecież chory.
— Dlatego właśnie idziemy na ryby — odpowiedział. Zbliżyła się do drzwi i 
patrzyła za nimi.
— Jeśli nie złowicie szczupaka — zawołała — to postarajcie się o małego 
leszcza! Przysmażę go i zjem razem z ośćmi.
— Nie wrócimy z próżnymi rękami! — zapewnił Penny. Popołudniowy skwar unosił 
się w powietrzu, lecz droga
nie dłużyła się Jody'emu. Pomyślał, że łowienie ryb jest przyjemniejsze od 
polowania. Nie dawało tylu wrażeń, ale też nie budziło strachu. Serce biło 
spokojnie. Jest
108
dość czasu na rozejrzenie się dokoła wśród bezmiaru zieleni, dębów i magnolii. 
Zatrzymali się wreszcie przy dobrze znanym stawie. Po długiej suszy woda była 
płytka. Penny znalazł konika polnego i wrzucił go do wody. Na jej powierzchni 
panowała cisza. Nie było ani śladu głodnych rybich pyszczków.
— Obawiam się, że ryby pozdychały — powiedział. — Te małe jeziorka pośród 
pustkowia były zawsze dla mnie czymś zagadkowym. Nie mogę zrozumieć, jak ryby 
przetrzymują tu z roku na rok?
Wziął drugiego konika polnego i wrzucił do wody. Ale i tym razem bez wyniku.
— Biedne ryby — powiedział. — Bezradne, żyjące we własnym światku. Zamiast 
łowić je, chętnie przyniósłbym im pożywienia.
Położył bambusową wędkę na ramieniu.
— A może Pan Bóg myśli tak samo o mnie — zachichotał. — Może spogląda na mnie 
z nieba i powiada: oto Penny Baxter, który ciężko walczy o chleb powszedni na 
swym wyrębie... — A po chwili dodał: — Ale to dobry wyrąb. A rybka może jest tak 
samo zadowolona jak ja.
Jody powiedział:
— Spójrz, tato, jacyś ludzie!
Ludzie byli rzadszym zjawiskiem niż zwierzęta w tym pustkowiu, wśród kęp 
dębowych, stawów, szuwarów i prerii. Penny osłonił oczy, by lepiej widzieć. 
Grupka licząca około sześciu mężczyzn i kobiet szła w stronę puszczy tą samą 
drogą, którą ojciec z synem przybyli przed chwilą.
— To Minorkanie* — powiedział Penny. — Szukają żółwi.
•Minorkanie — osadnicy pochodzenia hiszpańskiego, sprowadzeni z Minor-ki, wyspy 
położonej na Morzu Śródziemnym.
109
Jody spostrzegł teraz, że przybysze dźwigają worki na plecach. Mieszkańcy 
puszczy tylko w ostatecznym wypadku żywili się małymi żółwiami lądowymi, których 
obecność świadczyła o nieurodzaj ności feieby.
— Zawsze byłem ciekaw — odezwał się Penny — czy oni przypadkiem nie robią z 
żółwi jakichś lekarstw. Bo nie wygląda na to, żeby przybywali aż z wybrzeża 
tylko po to, by je upolować i zjeść.
— Popatrzmy z ukrycia — zaproponował Jody.
— Nie chciałbym szpiegować tych biedaków — powiedział Penny. — Minorkanie są 
ludem ciężko doświadczonym przez życie. Mój ojciec znał ich dzieje. Pewien 
Anglik sprowadził ich do Nowej Smyrny* przez ocean i Rzekę Indiańską. Obiecał im 
złote góry i zaprzągł do roboty. A kiedy nadeszły złe czasy i urodzaje były 
marne, uciekł i zostawił ich na łasce losu, na śmierć głodową. Tylko niewielu 
z nich pozostało przy życiu.
— Czy podobni są do Cyganów?
— Nie. Mężczyźni są ciemni jak Cyganie, ale kobiety w młodości są jasne. Z 
natury są spokojni i nie wtrącają się do cudzych spraw.
Minorkanie znikli w puszczy. Jody zadrżał, włosy zje-żyły mu się na głowie. A 
więc ujrzał coś na podobieństwo Hiszpanów! Nie byli to mężczyźni i kobiety, lecz 
mroczne duchy, które zamajaczyły przed nim, obciążone dziwnym ładunkiem złożonym 
z żółwi i krzywdy.
— W stawie, tam na prawo, powinno być równie dużo szczupaków, co kijanek — 
powiedział Penny.
Znaleźli się na zachodnim skraju prerii, gdzie w swoim czasie grasował Kosołapy 
Staruch. Długotrwała posucha
*Nowa Smyrna — osiedle na Florydzie założone przez przybyszów z Europy.
110
sprawiła, że na bagnach powstały duże, suche przestrzenie. Widziało się stawy, w 
których wyraźnie ubyło wody. Odsunęły się nieco od szuwarów, a ich gładką 
powierzchnię marszczyły z lekka opadające płatki lilii wodnych. Słaby podmuch 
wiatru przeciągnął nad stawem. Zachwiały się na wodzie płatki lilii i słońce 
błysnęło na lśniących, szerokich liściach.
— W sam raz odpowiednia pora — powiedział Penny i umieścił przynętę na wędkach.
— A teraz ruszaj, Jody, na północną stronę, a ja spróbuję szczęścia na 
południowej. Tylko nie hałasuj po drodze.
Jody zatrzymał się na chwilę, by zobaczyć, jak ojciec zręcznie zarzuca wędkę. 
Podziwiał mistrzostwo spracowanych rąk Penny'ego. Wędka leżała na skraju stawu 
oparta o kępę lilii. Penny powoli wysuwał wędkę nad wodą. Wędka chwiała się 
nieregularnym ruchem ważki. Ryby nie chwytały przynęty. Penny ściągnął linkę i 
zarzucił w to samo miejsce. Do niewidzialnych ryb, czających się pośrodku 
wodorostów na dnie stawu, przemówił w ten sposób:
— Hej, staruszkowie, widzę was, jak tkwicie w norach! — Mówiąc tak, posunął 
wolno wędkę naprzód. — Odłóżcie lepiej fajki i chodźcie tu na obiad.
Jody z trudem oderwał się od uroku ojcowskich czynności i poszedł na północny 
brzeg stawu. Kilkakroć niezdarnie zarzucił wędkę poruszając linką i kładąc wędkę 
w najbardziej nieodpowiednich miejscach. Parę razy przerzucił ją aż na drugą 
stronę wąskiej odnogi stawu i zaplątał haczyk w grubych łodygach zarośli 
nadwodnych. Nagle wyczuł właściwy rytm rzutu. Ogarnął go spokój. Ramię 
prostowało się we właściwy sposób, przegub uginał
111
się w odpowiedniej chwili. Umieścił wędkę na wybranym uprzednio miejscu, na 
skraju stawu, wśród kępy traw. Penny zawołał:
— Ładnie zrobione, synku! Niech teraz sobie wędka spokojnie poleży. Tylko bądź 
w pogotowiu, uważaj, kiedy ryba chwyci.
Jody nie wiedział, że ojciec go obserwuje. Wszystko w nim było napięte do 
ostateczności. Zarzucił jeszcze raz bez szmeru, spławik unosił się na wodzie. 
Nagle woda zawirowała, srebrny kształt wyskoczył do połowy z wody i pysk wielki 
jak garnek połknął przynętę. Na końcu wędki zawisł ciężar jak kamień młyński. 
Ryba walczyła jak ryś, usiłując wytrącić Jody'ego z równowagi. Wytężył wszystkie 
siły, by ją opanować.
Penny zawołał:
— Spokojnie! Nie daj jej wleźć w zarośla! Podnieś wędkę! Nie folguj!
Ojciec puścił go więc na szerokie wody. Pozwolił mu być samodzielnym. Ale 
ramiona bolały z wysiłku. Jody obawiał się ciągnąć zbyt mocno, by przypadkiem 
nie przerwać linki. Ale nie zluzował ani o cal, bojąc się, że będzie to 
oznaczało utratę zdobyczy.
Jody łaknął czarodziejskiego słowa ojca, które zawierałoby sposób na wyłowienie 
ryby i zakończenie męczarni. Okoń zaś próbował podstępów. Rzucił się w głąb 
szuwarów, chcąc zaplątać linkę o ich korzenie i uwolnić się w ten sposób. 
Jody'emu przyszło na myśl, że jeśli obejdzie staw dokoła, ciągnąc wyprężoną 
linkę, zmęczy rybę, wyciągnie ją na płytszą wodę, a potem na brzeg. Ostrożnie 
zabrał się do rzeczy. Walczył również z pokusą, by rzucić wędkę, chwycić za 
linkę i stanąć oko w oko z przeciwnikiem. Powoli zaczął oddalać się od 
stawu.
112
Podniósł wędkę i wyciągnął szamocącą się rybę na brzeg. Odłożył wędkę. Był to 
wielki okoń, ważący chyba z dziesięć funtów. Penny przyszedł obejrzeć zdobycz.
— Chłopcze, dumny jestem z ciebie! Nikt by lepiej tego nie zrobił!
Jody stał dysząc ciężko. Ojciec poklepał go po ramieniu, podniecony równie jak 
syn wynikiem połowu. Patrzył na wielkie cielsko i paszczę, nie wierząc własnym 
oczom.
— Cieszę się tak, jakby to był Kosołapy — powiedział. Roześmieli się wesoło i 
dali sobie nawzajem szturchańca
w bok.
— A teraz muszę ciebie prześcignąć — rzekł Penny. Rozstali się znów, zajmując 
stanowiska przy dwu innych
stawach. Penny zajął się łowieniem leszcza zamówionego przez mamę Baxter. Używał 
do tego celu samej linki i robaków. Jody zarzucił parę razy wędkę, ale, niestety, 
nie powtórzył się już ani ów wir, ani szalone podskoki żywego ciężaru. Wyłowił 
małego szczupaczka, podniósł go do góry i pokazał ojcu.
— Rzuć go z powrotem do wody! — powiedział Penny. — Nie nadaje się do jedzenia. 
Niech podrośnie jak tamten, wtedy go złowimy.
Jody niechętnie wrzucił małą rybkę do wody i patrzył, jak odpływa. Pod tym 
względem ojciec był nieustępliwy. Nie wolno było łowić ponad potrzeby domu. Wraz 
z zakończeniem dziennej wędrówki słońca znikła nadzieja na dobry połów. Jody 
zarzucał wędkę powoli, ciesząc się z coraz większej sprawności ręki. Ale pora 
odpowiednia minęła. Ryby już nie brały. Nagle usłyszał gwizd ojca, naśladujący 
głos przepiórki. Był to umowny znak, którym porozumiewali się zazwyczaj podczas 
polowania na wiewiórki. Jody odłożył wędkę i rozejrzał się dokoła, by
113
zapamiętać miejsce, w którym ukrył zdobycz przed promieniami słońca. Ostrożnie 
poszedł w stronę, skąd dobiegał głos ojca.
Penny szepnął:
— Za mną! Podczołgamy się jak najbliżej, ile się tylko da. Spójrz, żurawie 
tańczą!...
Wielkie ptaki bielały w oddali. Jody pomyślał, że ojciec ma sokole oko. Na 
czworakach posuwali się powoli naprzód. Co parę kroków Penny przypadał do ziemi, 
a Jody naśladował go. Zbliżyli się do kępy wysokich wiklin. Penny dał znak, by 
ukryć się za nimi. Ptaki znajdowały się tak blisko, iż Jody'emu zdawało się, że 
mógłby ich dosięgnąć wędką. Penny przykucnął. Jody obok niego. Szeroko rozwarł 
oczy. Policzył żurawie. Było ich szesnaście.
Żurawie tańczyły kotyliona, wolno, poważnie, tak jak tańczono w Voluzji. Dwa 
ptaki stały z boku, wyprostowane i białe, wydając dziwaczne głosy, które były 
połączeniem krzyku i śpiewu. Rytm tej muzyki był nierówny, podobnie jak taniec. 
Reszta żurawi ustawiła się w kole. Pośrodku owego większego koła znajdowało się 
drugie mniejsze, które obracało się w przeciwnym kierunku. Muzykanci grali bez 
przerwy. Tancerze podnosili na przemian skrzydła i nogi. Dzioby kryli głęboko na 
śnieżnobiałych piersiach, to podnosząc głowy, to chowając je znowu. Poruszali 
się bezdźwięcznie niezdarnymi ruchami, nie pozbawionymi pewnego wdzięku. Taniec 
był uroczysty. Żurawie powiewały skrzydłami, podnosząc i opuszczając je jak 
wyciągnięte ramiona. Zewnętrzne, większe koło obracało się powoli. Grupa 
środkowa wirowała w szybkim tempie.
Nagle ruch zamarł. Jody pomyślał, że taniec się skończył albo że ptaki wykryły 
obecność niepożądanych wi-
114
dzów. Stało się jednak inaczej. Dwaj muzykanci przystąpili do tanecznego kręgu, 
a ich miejsca zajęły dwa inne żurawie. Po krótkiej przerwie taniec zaczął się od 
nowa. Sylwetki ptaków kołysały się nad gładkim zwierciadłem stawu. Połyskująca 
tafla wody odbijała szesnaście ruchliwych białych cieni. Nagle wiatr wieczorny 
powiał przez wikliny i szuwary. Zakołysały się i zaszemrały cicho. Powierzchnia 
wody zafalowała z lekka. Zachodzące słońce kładło na białych ciałach ptaków 
różowe refleksy. Taniec ptaków pląsających na moczarach był piękny jak w bajce. 
Trawy kołysały się wraz z ptactwem, falowała płytka woda i ziemia tańczyła 
towarzysząc żurawiom, zachodzącemu słońcu, wiatrowi i niebu.
Jody spostrzegł, że i jego wciągnął wszechwładny wir tańca. Kołysał ramionami i 
oddychał w takt ptasich skrzydeł. Słońce utonęło w dalekich trawach, rzucając na 
bagniska złote promienie, w których kąpały się rozśpiewane ptaki. A potem 
pociemniały łąki w dali i mrok spadł na lilie wodne. Tylko ptaki były bielsze od 
chmur, bielsze od lilii. Raptem zerwały się do lotu. Może skończyła się pora 
tańca, a może sygnałem alarmowym stała się długa paszcza aligatora, który nagle 
wyjrzał z wody. Jody tego nie odgadł, lecz ptaki odleciały. Zakreśliły wielki 
luk przez zachodnią połać nieba; wydając dziwny klangor, jaki rozbrzmiewa tylko 
podczas lotu. A potem długim kluczem popłynęły na zachód i znikły.
Penny i Jody wstali i rozprostowali kości. Znużył ich wysiłek. Na ziemię spływał 
mrok. Z trudem można było dojrzeć pobliskie stawy. Świat był cieniem 
rozpływającym się w ciemnościach.
Udali się na północ. Jody odnalazł swego okonia. Potem skręcili na wschód, 
by wydostać się za obręb
115
bagien, a potem znów na północ. Wśród gęstniejących ciemności nie było widać 
drogi. W puszczy było ciemno choć oko wykol. Lecz drogę wschodnią znali tak 
dobrze, że mogli iść po omacku, orientując się według zarośli, które gęstymi 
ścianami rosły z obu stron ścieżki. Piaszczysta droga ledwie szarzała pod 
stopami. Szli po kobiercu utkanym z szarości i mroku. Jakieś małe zwierzątka 
przebiegły im drogę i znikły w krzakach. W oddali wrzasnął jaguar. Nietoperze 
przelatywały nad głowami. Szli w milczeniu.
W domu na stole stał wonny, świeżo upieczony chleb, a w rondlu skwierczał gorący 
boczek. Penny zapalił łuczywo i poszedł do stajni, by dopełnić wieczornych 
obowiązków. Jody oprawił rybę na progu izby, przy świetle płynącym z kuchni. 
Mama Baxter zanurzyła kawałki ryby w mące i usmażyła na piękny, złocisty kolor. 
W milczeniu spożywali wieczerzę.
— Co wam dolega, chłopcy? — zapytała matka.
Nie odpowiedzieli. Nie zdawali sobie sprawy z tego, że jedzą, i nie słyszeli jej 
głosu. Wciąż jeszcze mieli przed oczami dopiero co widziany niezwykły obraz i 
byli jeszcze oszołomieni jego pięknem.
?
-------
I-------------------,-----------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------1
^zdzial 11
Jelonki przyszły na świat. Jody widział w puszczy słabe ślady ich małych racic. 
Gdziekolwiek poszedł — do jaru, po drzewo na opał czy do pułapek — znajdował je 
wszędzie. Penny zajęty był wypatrywaniem zwierzyny, szedł z oczyma utkwionymi w 
ziemię i badał liczne tropy zwierząt, przybywających i odchodzących w różne 
strony. Zazwyczaj małe ślady poprzedzały odciski większych racic. Lecz łanie 
były ostrożne. Dość często widziało się ich ślady w miejscu, gdzie matka żywiła 
się sama, a płochliwy ślad jelonka znajdował się w pobliżu, w pewnej odległości. 
Matki wolały ukrywać swe dzieci w miejscach bezpiecznych, osłoniętych gęstą 
roślinnością. Czasami napotykało się ślady dwóch jelonków. Jody z trudem opano-
117
wał wzruszenie, gdy pewnego razu odnalazł taki podwójny ślad.
Pomyślał: „Jednego jelonka zostawię jego mamie, a drugiego zabiorę sobie".
Któregoś wieczora przedstawił sprawę matce:
— Mamy pod dostatkiem mleka w domu. Czy mogę sobie przyprowadzić małego 
jelonka do zabawy? Cętkowa-nego jelonka... Pozwalasz?
— Nie pozwalam! Co ty pleciesz, że jest dużo mleka? Nawet kropla nie zostaje 
od wschodu do zachodu słońca.
— Oddam mu moją porcję.
— Aha, utuczysz jelonka, a sam wyrośniesz na chuchro. Tyle jest roboty w domu, 
a tu jeszcze, człowieku, uganiaj się za takim stworzeniem, które beczy w dzień i 
w nocy.
— Tak bym chciał coś mieć! Chciałem mieć szopa, ale wiem, że szop jest 
szkodnikiem. Polubiłbym niedźwiadka, tylko że tak trudno go wychować. Byle mieć 
jakie stworzonko... — mówiąc to, tak się zmarszczył, że wszystkie piegi zbiegły 
się razem — ...byle mieć coś na własność. Żeby mnie słuchało, żeby to było moje. 
— Szukał słów. — Chcę czegoś, czemu mógłbym zaufać...
Matka parsknęła śmiechem.
— Tego nie znajdziesz nigdzie ani wśród zwierząt, ani wśród ludzi. Słuchaj, 
Jody, daj ty mi święty spokój. Jeżeli jeszcze raz usłyszę, „jelonek", „szop" 
albo „niedźwiadek", to oberwiesz!
Penny w milczeniu przysłuchiwał się z kąta. Nazajutrz rano powiedział:
— Jody, pójdziemy dziś na jelenie. Myślę, że uda się również odnaleźć kryjówkę 
małych. Tak samo przyjemnie jest widzieć jelonka na wolności, jak oswajać go w 
domu.
118
— Weźmiemy psy?
— Nie wszystkie, tylko starą Julię. Próżnowała od czasu, kiedy ją niedźwiedź 
pokaleczył. Lekkie polowanko dobrze jej zrobi.
Matka odezwała się:
— Nie na długo starczyło nam dziczyzny z ostatniego polowania. Aleśmy sobie 
zdrowo podjedli. Przynieście parę szynek do wędzarni, to będzie tam ładniej 
wyglądało.
Dobry humor matki zależał w dużym stopniu od stanu zapasów żywności w domu. 
Penny powiedział:
— Coś mi się widzi, Jody, że odziedziczysz starą fuzję. Ale nie przejmuj się* 
jeśli cię w potrzebie zawiedzie, tak jak zawiodła mnie.
Jody sądził, że poradzi sobie z fuzją, byle ją tylko dostać! Matka uszyła mu 
torbę myśliwską ze skórki szopa--albinosa. Nasypał do torby kul, pakuł i 
napełnił róg prochem.
Penny odezwał się znowu:
— Wiesz, staruszko, co mi przyszło do głowy? Powinienem wybrać się do Voluzji 
po naboje do dubeltówki. Od Lema dostałem tylko dwa naboje podczas zamiany. No i 
przydałoby się trochę dobrej kawy, bo tej dzikiej mam już po uszy.
— I ja też — zgodziła się pani Baxter. — A mnie przydałoby się trochę nici i 
igieł.
— Miarkuję, że jelenie pasą się ostatnio chętnie nad rzeką. Widziałem w 
tamtych stronach liczne i wyraźne ślady. Sądzę, że zapolujemy z Jodym w pobliżu 
rzeki i ustrzelimy ze dwa jelenie; będziemy mieli combry i udźce do wymiany w 
sklepie w Yoluzji na to, czego nam
119
potrzeba. No i przy sposobności złożymy nasze uszanowanie babci Hutto.
Matka skrzywiła się niechętnie.
— Chcesz odwiedzić tę zabawną starszą panią? To tak, jakbyś przepadł na parę 
dni. Myślę, że zostawisz Jody'ego w domu?
Jody żachnął się i spojrzał na ojca.
— Jutro wrócimy — powiedział Penny. — Jak Jody ma nauczyć się myślistwa i 
zachowania między ludźmi, jeśli ojciec nie pokieruje nim odpowiednio?...
— Świetna wymówka — powiedziała matka. — Mężczyźni po prostu lubią włóczyć się 
w towarzystwie.
— Więc ty się ze mną wybierz, kochanie, a Jody niech zostanie w domu.
Jody parsknął śmiechem. Obraz matki, z trudem przepychającej potężne ciało 
między krzakami wawrzynu, był tak komiczny, że nie mógł powstrzymać się od 
śmiechu.
— Daj spokój — powiedziała matka i roześmiała się. A po chwili rzekła 
zwracając się do Jody'ego: — Skończmy z tym, dość już tego gadania.
— W gruncie rzeczy chętnie co jakiś czas pozbywasz się nas z domu — rzekł 
Penny.
— To jest mój jedyny odpoczynek — odpowiedziała matka. — Zostaw mi tylko 
nabitą fuzję dziadka.
Jody pomyślał, że staroświecka rusznica będzie groźniejsza dla matki niż dla 
niepożądanych gości. Matka kiepsko radziła sobie z bronią, a strzelba była 
gorsza od starej skałkówki Penny'ego. Rozumiał jednak, że posiadanie nabitej 
broni doda jej odwagi. Przyniósł muszkiet dziadka z komórki i podał ojcu do 
nabicia, uszczęśliwiony, że matka nie zażądała jego świeżo pozyskanego daru, 
starej fuzji Penny'ego.
120
Penny gwizdnął na Julię. Trójka złożona z mężczyzny, chłopca i psa ruszyła na 
wschód. Dzień majowy był gorący i parny. Słońce przebijało się przez gęstwinę 
puszczy, lejąc żar, przed którym chroniły płaskie zasłony z dębowych liści. 
Przez skórę butów czuł Jody żar rozpalonego piasku. Penny nie bacząc na upał 
szedł szybko. Jody z trudem dotrzymywał mu kroku. Julia wysforowała się nieco 
naprzód. Jak dotąd nie zwietrzyła jeszcze żadnego tropu. Penny zatrzymał się i 
spojrzał na horyzont.
— Zauważyłeś coś, tato? — zapytał Jody.
— Nic i bodaj jeszcze mniej niż nic, synu.
W odległości mili na wschód od domu Penny zmienił kierunek. Nagle ukazały się 
liczne ślady jeleni. Penny przyjrzał się im dokładnie, określając kolejno wiek i 
płeć zwierząt oraz czas, w którym przechodziły tą drogą.
— Szły tędy razem dzisiejszej nocy dwa wielkie byki — powiedział.
— Że też potrafisz wszystko odczytać ze śladów!
— Doświadczenie mnie nauczyło.
Jody zaczął dostrzegać pewne różnice między rozmaitymi śladami. Penny zatrzymał 
się i wskazał ślady palcem.
— Oto, jak się odróżnia ślad jelenia od śladu łani. Ślad samicy jest silniej 
odciśnięty i wyraźniejszy. Z każdego śladu można określić czas jego powstania. W 
starym śladzie znajdziesz piasek nawiany przez wiatr. I zapamiętaj, że racice 
jelenia rozdzielają się podczas biegu, a schodzą się, gdy kroczy powoli. — 
Mówiąc to wskazał psu świeże ślady. — Tutaj, Julia, bierz go!...
Julia obwąchała ślad długim nosem. Trop wiódł z puszczy w kierunku południowo-
wschodnim do wielkiego rozłogu porosłego ostrokrzewem. Tu znać było również 
wyraźne ślady niedźwiedzia.
121
— Czy mam strzelać do niedźwiedzia, jeżeli nam się nawinie? — zapytał Jody.
— Wszystko jedno, niedźwiedź czy jeleń. Ale naboju nie wolno zmarnować.
Marsz między krzewami nie sprawiał trudności, tylko słońce mocno prażyło i nie 
było gdzie ukryć się przed nim. Wreszcie skończył się ostrokrzew i ukazała się 
gościnna kępa sosen, rzucających chłodny cień. Penny wskazał palcem grupę 
karłowatych sosenek, wzrostu człowieka. Na korze znać było liczne zadrapania i 
zdarcia. Spływała z nich żywica.
— Nieraz widziałem, jak to niedźwiedzie robią — powiedział Penny. — Stanie 
sobie taki miś wyprężony przy drzewie, ociera się o nie, chwyta łapami, odrapuje, 
kręci łbem na wszystkie strony. A potem oprze się grzbietem i ociera o drzewo, o 
żywicę. Powiadają niektórzy, że niedźwiedź broni się w ten sposób przed żądłami 
pszczół, które mocno tną, kiedy misiowi zachciewa się miodu. A ja myślę, że to 
raczej rodzaj przechwałek, zalecanek przed rują. Jeleń postępuje tak samo. Trze 
rogami o drzewa dla dodania sobie animuszu.
Julia zaczęła węszyć, podniosła nos. Penny i Jody zatrzymali się raptownie. Coś 
się działo przed nimi. Penny przywołał Julię do nogi; utworzyli we troje 
skupioną grupkę. Przed nimi rozciągała się obszerna polana. Zatrzymali się znowu. 
Wysoko, na wątłej gałęzi sosnowej, kołysały się dwa niedźwiadki. Drzewo było 
strzeliste i giętkie, a dwa roczne misie rozchybotały je niczym huśtawkę. Jody 
bawił się nieraz zupełnie w ten sam sposób. Na chwilę niedźwiadki zmieniły się 
ze zwierząt w dwu rozbawionych chłopców — jego rówieśników. Jakże chętnie 
przyłączyłby się do nich i bawił z nimi! Kiedy małe misie zawisały
122
na niej całym ciężarem, sosenka zginała się aż do ziemi, a potem wyprostowywała 
się i przechylała w drugą stronę. Niedźwiadki gaworzyły przyjaźnie.
Julia nie mogła powstrzymać się od szczeknięcia. Zdumione niedźwiadki przerwały 
zabawę i spojrzały w dół na ludzi. Nie zlękły się bynajmniej. Po raz pierwszy w 
życiu widziały człowieka i zdradzały wyraźne zaciekawienie, przechylając czarne 
kudłate łby z boku na bok. Jeden wydostał się na wyższą gałąź nie po to, by 
szukać bezpiecznego schronienia, lecz by lepiej widzieć. Objął jedną łapą drzewo 
i czarnymi, połyskliwymi jak paciorki ślepiami wpatrywał się w przybyszów.
— Tato! — błagał Jody. — Weźmy jednego! I Penny'ego ogarnęła ta sama pokusa.
— Są trochę za duże na oswojenie — opamiętał się po chwili. — Daj spokój. 
Matka gotowa wyrzucić go wraz z nami obydwoma.
— Ale spójrz, jak błyska ślepiami!
— Musi być zły. W parze niedźwiadków zawsze jeden jest łagodny, a drugi 
złośnik.
— Weźmy tego łagodnego, proszę cię, tato!... Penny pokręcił głową na znak 
odmowy.
— Wracajmy, chłopcze, do naszego polowania, a one niech się bawią dalej.
Jody, marudząc, pozostał nieco w tyle, a ojciec zajął się szukaniem tropów 
jelenia. Jody pomyślał, że niedźwiadki podejdą bliżej, ale małe misie przełaziły 
tylko z gałęzi na gałąź i przekrzywiały głowy. Aż mu się serce rwało do nich, 
taką miał ochotę je pogłaskać. Widział oczyma wyobraźni, jak przysiadają na 
zadnich łapach i proszą o coś na wzór tresowanych niedźwiedzi, które opisywał 
01iver Hutto. Albo znów wyobrażał sobie,
123
jak leżą na jego kolanach, ciepłe, kudłate i bliskie, lub też śpią w nogach jego 
łóżka czy bodaj z nim razem pod kołdrą, w chłodniejsze noce. Penny znikł mu z 
oczu za sosnami. Jody pobiegł za ojcem. Raz jeszcze spojrzał za siebie i 
przyjaźnie pomachał ręką w stronę niedźwiadków. Podniosły czarne nosy, jak gdyby 
węch mógł im wyjaśnić to, czego nie rozumiały oczy. W odruchu zaniepokojenia 
zeskoczyły z drzewa i uciekły. Pobiegły na zachód i znikły w krzakach. Jody 
podszedł do ojca.
— Gdyby ci się kiedyś udało przekonać matkę, żeby ci pozwoliła chować w domu 
niedźwiadka — rzekł Penny — musiałbyś schwytać zupełnie małego, żeby się nadawał 
do tresury.
Pomysł ojca brzmiał zachęcająco. Istotnie, roczne niedźwiadki byłyby trudne do 
wychowania w niewoli.
— Ja tam nigdy nie miałem ani zabawek, ani czasu na zbytki — powiedział Penny. 
— Dużo było w naszej rodzinie gąb do wyżywienia. Ale ani kaznodziejstwo, ani 
praca na roli nie przynosiły wiele, a mój ojciec podobny był do twojej matki: 
nie chciał karmić zwierząt. Dość miał kłopotów z wyżywieniem dzieciarni. Potem 
umarł, a ponieważ ja byłem najstarszy z rodzeństwa, musiałem zaopiekować się 
młodszymi, do czasu kiedy podrośli i mogli sami zatroszczyć się o siebie.
— Ale niedźwiadek sam by sobie poradził, prawda, tatusiu?
— A jakże, pożywiałby się kurami twojej matki! Jody westchnął 
ciężko i przyłączył się do ojca idącego
wciąż śladami jeleni. I tu para zwierząt szła obok siebie. „Jakie to dziwne — 
pomyślał Jody — że jelenie są w takiej przyjaźni na wiosnę i latem. A potem, 
kiedy im wyrosną rogi i nadchodzi pora godów na jesieni,
124
walczą ze sobą, odganiając młode jelonki od matek". Siady wskazywały na to, że 
jeden z jeleni był znacznie większy od drugiego.
— Na tym większym można by jeździć jak na koniu — powiedział Penny.
Między sosnami rozciągała się mała łączka. Rosła tu dość gęsto muchołówka o 
żółtych dzwoneczkach. Penny znalazł na łączce liczne ślady.
— No, chłopcze — powiedział — zapewne chcesz zobaczyć jelonki. Ja pójdę z 
Julią naprzód i zakreślimy wielki krąg. A ty właź na dąb, siadaj na gałęzi, a 
myślę, ze zobaczysz coś ciekawego. Fuzję połóż w krzakach, nie będzie ci 
potrzebna.
Jody usłuchał rozkazu ojca i usadowił się mniej więcej w połowie wysokości dębu. 
Penny i Julia znikli. W cieniu korony dębowej powiał przyjemny chłód. Lekki 
wiatr przepływał między liśćmi. Włosy Jody'ego były mokre od potu. Odgarnął 
je z oczu i wytarł twarz rękawem błękitnej koszuli. Potem usadowił się 
wygodnie wśród gałęzi. Cisza zapanowała wokoło. Gdzieś w dali krzyknął jastrząb 
i umilkł. Żaden ptak nie szeleścił w zaroślach. Nie widać było żadnego 
zwierzęcia na łące. Nawet brzęk pszczoły czy innego owada nie mącił 
panującej ciszy. Było południe. Wszystko, co żywe, kryło się jak mogło przed 
żarem słońca znajdującego się u szczytu swej dziennej wędrówki. 
Wszystko dokoła odpoczywało prócz Penny'ego i Julii, którzy gdzieś w pobliżu 
przedzierali się przez las dębowy i mirtowe krzewy. Nagle tuż blisko 
zatrzeszczały gałązki. Jody pomyślał, że to ojciec wrócił, i omal nie zdradził 
się nieostrożnym ruchem. Rozległo się beczenie. Spoza kępy karłowatych palm 
wszedł na łączkę jelonek. Znajdował się tam zapewne już od dłuż-
125
fi
szego czasu i Penny o tym wiedział. Jody powstrzymał dech w piersi.
Łania przeskoczyła przez palemki. Jelonek podbiegł do niej, kołysząc się na 
wątłych nóżkach. Łania pochyliła ku niemu głowę i wydała cichy bek, który 
zapewne oznaczał powitanie. Oblizała małą, ruchliwą głowę jelonka, który 
rozglądał się dokoła i nasłuchiwał czujnie. Był pięknie cętkowany, Jody nigdy 
nie widział tak młodziutkiego jelonka. Łania podniosła głowę i wciągała 
powietrze rozszerzonymi chrapami. Zwietrzyła wroga — człowieka. Wierzgnęła i 
skryła się pod dębem. Odkryła ślad człowieka i psa. Poszła tymi śladami naprzód 
i wstecz, podnosząc głowę co kilka kroków. Zatrzymała się nagle i zaczęła 
nasłuchiwać, podniósłszy wielkie uszy nad szeroko otwartymi, błyszczącymi oczami.
Jelonek zabeczał. Łania uspokoiła się trochę. Zdawało jej się, że 
niebezpieczeństwo minęło. Jelonek podniósł głowę pod pełne wymię łani i zaczął 
ssać. Potrącał wymię kanciastym łebkiem i w żarłocznym zapale machał kusym 
ogonkiem. Łania znów zaczęła zdradzać niepokój. Odsunęła się od jelonka w stronę 
dębu. Dolne gałęzie drzewa przesłaniały Jody'emu widok, ale chłopiec zrozumiał, 
że łania zwietrzyła jego obecność na drzewie. Podniosła głowę, chcąc odszukać 
jego kryjówkę. Jej nozdrza zwęszyły zapach ludzkich rąk, skóry, butów i potu tak 
nieomylnie, jak oko ludzkie rozpoznaje wytyczoną drogę. Jelonek szedł za matką, 
spragniony ciepłego mleka. Łania odwróciła się nagle, pchnęła jelonka w zarośla, 
dała susa przez krzaki i uciekła.
Jody zsunął się z drzewa i puścił się pędem w stronę, gdzie powinien był 
znajdować się jelonek. Nie było go tam jednak. Jody obejrzał dokładnie ślady, 
które krzyżowały
126
się tu i rozchodziły w różne strony, tak że trudno je było rozróżnić. Usiadł 
strapiony, postanawiając zaczekać na ojca.
Penny nadszedł zgrzany i spocony.
— I co widziałeś, synu?! — zawołał.
— Widziałem łanię z młodym. Był tu przed chwilą. Matka go karmiła, ale 
zwietrzyła mnie i uciekła. A jelonka nie mogę w żaden sposób odnaleźć. Myślisz, 
że go Julia wytropi?
Penny przykucnął na ziemi.
— Julia odnajdzie każde zwierzę, które pozostawia po sobie ślady. Ale dajmy 
lepiej spokój biednemu stworzeniu. Jelonek jest tu gdzieś blisko i truchleje ze 
strachu.
— Matka nie powinna go była porzucać.
— Właśnie, że mądrze postąpiła. Każdy myśliwy rzuciłby się w ślad za nią, a 
jelonek nauczył się leżeć tak cichutko, że go nikt nie zauważy.
— A jaki był pięknie nakrapiany, tato!
— Czy cętki były ułożone w równych rzędach, czy też nieregularnie rozsypane?
— Były równo ułożone.
— To znaczy, że widziałeś samczyka. Przyjemnie ci było widzieć go z bliska, 
prawda?
— Aha, bardzo przyjemnie, ale wolałbym go schwytać. Penny roześmiał się, 
otworzył torbę i wydobył posiłek.
Jody nie miał jednak ochoty na jedzenie, wolał polować.
— Musimy się posilać, gdziekolwiek się da — powiedział Penny. — Jeleń może się 
nam nawinąć wszędzie, nawet tutaj. Jeżeli już mamy się pożywiać, to lepiej w 
miejscu, w którym chadzają jelenie.
Jody wyniósł fuzję z kryjówki, przysiadł na ziemi i zabrał się do jedzenia. Żuł 
w zamyśleniu i dopiero smak
127
świeżych powideł uprzytomnił mu, że jest głodny. Powideł było mało, smak miały 
cierpkawy, bo w domu brakowało
cukru.
Stara Julia nie wróciła jeszcze całkowicie do zdrowia. Wyciągnęła się na boku. 
Blizny, pamiątki walki z niedźwiedziem, odcinały się wyraźnie na tle ciemnej 
skóry. Penny położył się na wznak, mówiąc leniwie:
— Jeśli się wiatr nie zmieni, obydwa jelenie powrócą tu na nocleg. Myślę, że 
na jednej z tych wielkich sosen, o kwadrans drogi stąd w kierunku wschodnim, 
miałbyś doskonałe stanowisko.
Jody wziął fuzję i ruszył w drogę. Oddałby wszystko w świecie, byle tylko móc 
własnoręcznie ubić jelenia. Penny krzyknął za nim:
— Nie strzelaj ze zbyt wielkiej odległości! Nie śpiesz się i nie pozwól, żeby 
cię fuzja kopnęła i zrzuciła z drzewa!
Pośród pustej płaszczyzny, porosłej gdzieniegdzie krzakami ostrokrzewu, wznosiło 
się kilka rzadko rozsianych, potężnych sosen. Jody wybrał sobie jedną, z której 
mógł ogarnąć okiem dużą przestrzeń. Każde stworzenie przechodzące tą drogą 
musiałoby się znaleźć w polu jego widzenia. Niełatwo było wdrapać się na drzewo 
po gładkim pniu ze strzelbą w ręku. Zanim zdołał uchwycić się najniższych gałęzi, 
już sobie otarł skórę na łydkach i kolanach. Odpoczął chwilę i wlazł pod sam 
wierzchołek drzewa. Sosna chwiała się pod naporem prawie niewyczuwalnego wiatru. 
Zdawało się, że drzewo żyje i oddycha.
Jody przypomniał sobie niedźwiadki, które huśtały się na drzewie. Rozkołysał 
gałąź, na której siedział, ale mocno obciążone drzewo zatrzeszczało ostrzegawczo, 
dał więc spokój. Rozejrzał się dokoła. Rozumiał teraz, co czuje jastrząb i orzeł, 
gdy spogląda na świat z wysokości
128
lotu. Jody spoglądał teraz na ziemię mądrym okiem drapieżcy. Po raz pierwszy 
mógł uwierzyć, że świat jest okrągły. Obracając szybko głową, mógł widzieć 
nieomal równocześnie cały horyzont.
Sądził, że obejmuje wzrokiem całą przestrzeń dokoła. Toteż przeraził się, gdy 
niespodzianie doszedł go jakiś odgłos, nic bowiem nie spostrzegł. Wielki jeleń 
szedł w jego stronę, zajadając po drodze dojrzałe jagody. Znajdował się jedna* 
poza zasięgiem strzału. Jody pomyślał, że może należałoby zejść z sosny i 
ostrożnie zbliżyć się do jelenia, lecz wiedział, że zwierzę, znacznie szybsze od 
niego, ucieknie, zanim zdąży wycelować. Mógł więc tylko czekać i modlić się o to, 
by jeleń żerując podszedł nieco bliżej. Zwierzę, jak na złość, posuwało się 
bardzo wolno.
Przez chwilę Jody przypuszczał, że jeleń ma zamiar ruszyć w stronę południową. 
Nagle zwierzę zmieniło kierunek i poszło wprost na sosnę Jody'ego. Jody oparł 
fuzję o podpórkę z gałęzi. Serce łomotało mu w piersi. W żaden sposób nie 
potrafiłby teraz z zimną krwią ocenić odległości między sobą a jeleniem. Jeleń 
wydawał mu się olbrzymi, a jednak Jody zdawał sobie sprawę z tego, że me widzi 
wyraźnie jego uszu i oczu. Chwila oczekiwania dłużyła się nieskończenie. 
Jeleń podniósł głowę. Jody wybrał sobie na szerokim karku zwierzęcia cel. 
Wystrzelił. W tej samej sekundzie doszedł do wniosku, że źle obliczył wysokość i 
nie uwzględnił tego, że znajduje się nad jeleniem. Wycelował za wysoko. A jednak 
wydawało mu się, ze chyba trafił, jeleń bowiem jakoś niezdarnie odskoczył, 
inaczej niżby to uczynił ze strachu. Przesadził krzaki i pobiegł kołysząc 
się dziwnie w biegu. Minął sosnę Jody'ego i uciekał dalej niepewnym, 
chwiejnym krokiem.
5 Roczniak
129
Jody nie mógł odżałować, że nie ma w tej chwili dubeltówki ojca. Wystrzeliłby po 
raz drugi. Po paru sekundach usłyszał huk wystrzału. Poznał strzelbę Penny'ego. 
Zlazł z drzewa i poszedł w stronę miejsca porosłego gęstymi burzanami. Jeleń 
leżał pod dębem. Penny zaczął go już oprawiać.
— Czy trafiłem? — krzyknął Jody.
— A jakże, doskonale się spisałeś. Dość było tego jednego strzału, ale dla 
wszelkiej pewności i ja strzeliłem również. Wlazłeś za wysoko na drzewo.
— Zrozumiałem to dopiero po wystrzale.
— Dobrze się stało. Tylko w ten sposób można się nauczyć. A na przyszły raz 
będziesz wiedział. Popatrz, tu jest twój strzał, a tutaj mój.
Jody ukląkł i badawczym spojrzeniem zmierzył wielkie, zabite zwierzę. 
Niewyraźnie mu się zrobiło na widok zakrwawionej szyi jelenia i oczu, które 
zaszły mętnym szkliwem.
— Wolałbym, żebyśmy jedli mięso nie zabijając zwierząt — powiedział.
— I ja go żałuję, ale co robić? Musimy jeść!
Penny uwijał się żwawo. Chociaż jego płaski nóż myśliwski nie był zbyt ostry, 
poradził sobie z wycięciem mięsa i oddzieleniem ciężkiej głowy jelenia. Odarł 
zwierzę ze skóry aż po kolana, złożył nogi jelenia na krzyż i związał je, a 
potem, przesunąwszy ramiona przez związane kończyny zwierzęcia, dźwignął ciężki 
kadłub i poniósł na plecach.
— Boyles będzie miał chrapkę na tę skórę, jeśli mu ją zaniesiemy do Voluzji — 
powiedział — ale gdybyś chciał podarować skórę w upominku babci Hutto, odmówimy 
Boylesowi.
130
— Myślę, że babcia ucieszyłaby się bardzo, gdyby dostała od nas skórę na dywan. 
Dałbym ją chętnie babci, gdyby zdobycz była moja.
— A przecież tak jest właśnie. Skóra należy do ciebie. A ja zaniosę babci 
sporą ćwiartkę mięsa jako moją część. Bo i któż może dla niej coś upolować, od 
czasu gdy 01iver poszedł do marynarki?... Ten głupi Jankes, co się koło niej 
plącze, pojęcia nie ma o polowaniu. A może wolałbyś zanieść skórę twojej 
ukochanej? — niewinnym tonem dodał Penny.
Jody żachnął się.
— Przecież wiesz, tato, dobrze, że nie mam żadnej ukochanej.
— Nie wypierasz się chyba Eulalii, sam widziałem na własne oczy, jakeście się 
trzymali za ręce na zabawie.
— Wcale nie! To była taka gra. Jeżeli jeszcze raz to powiesz, będę bardzo zły.
Penny rzadko kiedy dokuczał synowi, ale od czasu do czasu lubił się z nim 
podroczyć.
— Moją ukochaną jest babcia! — powiedział Jody.
— Pięknie. Chciałem się właśnie upewnić, jak się ta sprawa przedstawia.
Piaszczysta droga dłużyła się ogromnie i zionęła żarem. Penny spocił się, ale 
wytrwale niósł ciężar.
— Dałbyś mi trochę ponieść — powiedział Jody. Lecz Penny potrząsnął przecząco 
głową.
— Taką sztukę unieść mogą tylko silne plecy dorosłego mężczyzny.
Przeszli w bród rzeczkę Juniper, dwie mile szli boczną drogą, aż wyszli na trakt 
wiodący w stronę rzeki i osady Voluzja. Penny zatrzymał się wreszcie, by trochę 
odpocząć. Późno po południu minęli dom kapitana Mac Do-
131
nalda, z czego można było wnioskować, że znajdowali się już blisko Fortu Butlera. 
Za zakrętem drogi zarośla ustąpiły miejsca łączkom pokrytym soczystą trawą. 
Gdzieniegdzie rosły drzewa eukaliptusowe oraz krzaki wawrzynu, a cyprysy były 
drogowskazem zwiastującym bliskość rzeki. W nizinach kwitły dzikie azalie, a 
wzdłuż drogi męczennice otwierały lawendowe kielichy.
Dotarli wreszcie do Rzeki Św. Jana. Rzeka była ponura i obca, obojętna na piękno 
otaczających ją brzegów i na ludzi, którzy się przez nią przeprawiali. Jody 
zapatrzył się w rzekę. Była ruchomą drogą wiodącą w świat. Penny przywołał 
przewoźnika obsługującego prom w Voluzji. Przyjechał po nich zwyczajną tratwą z 
nie ociosanych bali. Przebyli rzekę, patrząc w milczeniu na łagodny prąd wody. 
Penny zapłacił za przewóz. Poszli pod górę krętą dróżką, prowadzącą wprost do 
sklepu Boylesa.
Penny powitał właściciela:
— Jak się pan miewa, panie Boyles? Co pan powie na ten łup?
— Zbyt dobry dla kuchni na statku. Ale kapitan kupi.
— A mięso ile warte?
— Ta sama cena. Półtora dolara za ćwierć. Przysięgam, że mieszczuchy, 
wałęsające się statkami w dół i w górę rzeki, uważają kawałek dziczyzny za 
przysmak, ale my dobrze wiemy, że wieprzowina jest o wiele lepsza.
Penny położył jelenia na wielki pień rzeźnicki i rozpoczął patroszenie.
— Tak — zgodził się — ale taki pan z miasta jest zbyt zażywny na to, żeby 
samemu polować, i chyba dlatego dziczyzna ma dla niego taki urok.
Roześmieli się. Penny był w sklepie mile widzianym gościem nie tylko jako 
dostawca zwierzyny, lecz również
132
dzięki swemu dowcipowi. Boyles był wśród mieszkańców małego miasteczka 
najwyższym autorytetem, sędzią, nauczycielem i encyklopedią. Stał właśnie w 
głębi sklepu jak dowódca statku na kapitańskim mostku. Sklep wypełniony był 
najrozmaitszymi towarami, których wymaga życie na głuchej prowincji, począwszy 
od rzeczy najniezbędniej-szych dla gospodarki, jak pługi, wozy, bryczki i 
narzędzia, a kończąc na konserwach, wódce, żelaziwie oraz wyrobach 
włókienniczych i metalowych, lekarstwach, przysmakach i łakociach.
Penny powiedział:
— Jedną przednią ćwiartkę zabiorę od pana jutro, dla mojej żony. Druga jest 
dla babci Hutto.
— Niech Pan Bóg ma w swojej opiece jej starą duszyczkę — rzekł Boyles. — Ale 
właściwie dlaczego użyłem wyrażenia „stara"? Nie wiem! Ktokolwiek miałby 
małżonkę o duszy tak wiecznie młodej jak dusza babci Hutto, całe jego życie 
byłoby jednym wielkim świętem.
Jody ruszył przez sklep wzdłuż oszklonego kontuaru. Leżały tam ciastka i wyborne 
cukierki. A tuż obok znajdowały się noże Barlowa i Rogersa, a także sznurowadła, 
guziki, igły i nici. Tańsze gatunki towarów porozmie-szczane zostały na półkach 
wzdłuż ścian. Niczym dziwaczne ptaki gnieździły się tam obok siebie wiadra i 
uzbany, lampy olejne i miednice, nowoczesne lampy naftowe, maszynki do kawy, 
żelazne rondle i piecyki. Po przeciwnej stronie rozłożyły się na półkach 
materiały odzieżowe, perkale i flanele, półsukna i samodziały. Kurz pokrywał 
kilka bel alpagi i jedwabiu. Mało tu się sprzedawało droższych towarów, 
zwłaszcza letnią porą. W bocznej części sklepu mieścił się dział korzenny, 
spożywczo-kolo-nialny. Pachniało tu szynką, serem i słoniną. Pod ścianą
133
stały baryłki z cukrem, mąką i kaszą, a obok nich wielkie wory z kartoflami, 
beczki syropu i gąsiory z wódką. W tej części sklepu nie było dla chłopca nic 
ciekawego, wrócił więc do oszklonego kontuaru. Teraz dopiero zauważył 
zardzewiałe organki, leżące na stosie sznurów. Tknęła go na chwilę ochota, by 
sprzedać skórę jelenią i kupić sobie organki. Mógłby zagrać babci Hutto albo 
przy okazji wtórować Forresterom. Lecz babcia wolałaby na pewno skórę jelenią. 
Boyles zwrócił się niespodziewanie do Jody'ego:
— Kawalerze, twój ojciec niezbyt często przychodzi tu po zakupy. Funduję ci, 
na co masz ochotę, w cenie dziesięciu centów.
Jody spojrzał łakomie na wielki wybór różnych przedmiotów.
— Przypuszczam, że organki kosztują więcej niż dziesięć centów?
— Tak, ale wyleżały się już tutaj dość długo. Weź je sobie, niech ci dobrze 
służą.
Jody pożegnał spojrzeniem słodycze. Pocieszył się w myśli tym, że babcia Hutto 
będzie miała w domu jakieś przysmaki i na pewno go poczęstuje.
— Dziękuję panu! — powiedział.
— Grzecznego ma pan synka, panie Baxter — odezwał się Boyles życzliwie.
— Spryciarz wie dobrze, kiedy mu się grzeczność opłaci. Nie uchowała się nam 
reszta dzieci, dlatego zbyt wiele spodziewamy się po naszym jedynaku.
Jody zapłonął chęcią zdobycia wszystkich pięknych zalet charakteru. Pragnął być 
dobry i szlachetny. Zbliżył się do biurka kupca, by otrzymać z jego ręki 
zasłużoną nagrodę. Nagle jakiś ruch przy drzwiach zwrócił jego
134
uwagę, obejrzał się. W drzwiach stanęła siostrzenica Boylesa, 
Eulalia, przyglądając mu się w zamyśleniu. Poczuł do niej niechęć, graniczącą z 
nienawiścią, była bowiem powodem drwin i docinków ze strony Penny'ego. 
Nienawidził jej włosów sterczących w sztywnych warkoczykach, podobnych do 
świńskich ogonków, nie znosił jej piegów, obfitszych niż jego własne. Nie mógł 
patrzeć na zęby Eulalii, drobne jak u wiewiórki. Przebiegł szybko obok 
dziewczynki i wyciągnął kartofel z worka, zamierzając się na nią. 
Eulalia patrzyła na Jody'ego jadowitym spojrzeniem. Powoli wysunęła ostry 
języczek i zagrała palcami na nosie. Rzucił w nią kartoflem. Trafił Eulalię w 
ramię. Uciekła z krzykiem.
— A to co takiego? — zawołał Penny. Boyles postąpił kilka kroków, marszcząc 
brwi. Penny zaś powiedział surowo:
— Wynoś mi się w tej chwili! Panie Boyles, chłopak nie zasługuje na organki.
Jody wybiegł z chłodnego sklepu na upał. Czuł się upokorzony. A jednak gdyby 
mógł, zrobiłby to samo po raz drugi, używając tylko większego kartofla. Penny po 
załatwieniu interesów wyszedł przed sklep.
— Najadłem się wstydu za ciebie — powiedział. — Myślę, że matka ma rację, 
kiedy powiada, że nie powinienem cię puszczać do Forresterów.
Jody grzebał nogą w piasku.
— Nic mnie to nie obchodzi. Nienawidzę jej!
— Nie wiem doprawdy, co mam na to powiedzieć. Jak mogłeś tak postąpić?
— Przedrzeźniała mnie. Wstrętna jest!
— Ależ, synku, nie można iść przez życie rzucając kartoflami w każdą napotkaną 
po drodze brzydką kobietę.
135
Jody, daleki od skruchy, splunął w piasek.
— A więc tak się rzeczy mają... — powiedział Penny. — Wobec tego zobaczymy, co 
na to powie babcia Hutto.
— Tatusiu, nie mów jej o tym. Błagam cię, nie mów! Penny milczał złowrogo.
— Już będę grzeczny, tato!
— Hm, nie wiem, czy babcia zechce teraz przyjąć od ciebie jelenią skórę.
— Zostaw mi tę skórę, tato. Jeżeli nie powiesz babci, to przyrzekam, że nigdy 
już nic takiego nie zrobię.
— No, dobrze. Czas na nas. Żeby mi się to już nigdy nie powtórzyło. Weź swoją 
skórę.
Jody'emu poprawił się humor. Groźna chmura odpłynęła. Poszli drogą północną, 
ciągnącą się równolegle do brzegu rzeki. Wzdłuż drogi kwitły magnolie. Za nimi 
znajdowała się aleja kwitnących oleandrów. Nad trawnikiem latały pliszki. 
Oleandry wiodły wprost do bramy ogrodzenia — pomalowanych na biało sztachet. 
Ogród babci Hutto był wielkim barwnym kobiercem kwiatów. W głębi stał mały, 
biały domek, który wyglądał tak, jakby go przytwierdzono do ziemi za pomocą 
bujnych powojów i jaśminu. Wszystko tu było bliskie i drogie sercu. Jody 
pośpieszył ścieżką wiodącą przez ogród, przez grzędę pierzastych, 
różowolawendowych kwiatów indygowca.
— Hej, babciu! — zawołał.
Tupot lekkich kroków rozległ się w domku. Babcia Hutto stanęła w drzwiach.
— Jody, łobuzie!
Jody podbiegł do babci. Penny zawołał:
— Ostrożnie, chłopcze, nie przewróć babci! Staruszka była bardzo mała. 
Wyprostowała się w całej
136
okazałości. Gdy Jody zaczął ją jednak mocno tulić w objęciach, 
zaczęła piszczeć.
— Ach, ty utrapiony niedźwiadku!
I roześmiała się. Chłopiec odchylił nieco głowę, by śmiać się z nią razem i 
przyjrzeć się jej różowej, pomarszczonej twarzy. Oczy miała czarne jak jagody 
ostro-krzewu. Otwierały się i zamykały, kiedy się śmiała; sieć zmarszczek 
rysowała się na skroniach, a pierś babci drżała jak u wystraszonej przepiórki. 
Jody obwąchiwał babcię jak szczeniak.
— Ładnie pachniesz, babciu — powiedział.
— Trudno by ci było tak o nas powiedzieć — rzekł Penny — jesteśmy bowiem parą 
brudnych włóczęgów.
— Ale to przecież jest zapach polowania! — zaprotestował Jody. — Zapach skór 
jelenich, liści i tak dalej. No i zapach potu!
— Wytworna jest ta mieszanina zapachów — oświadczyła babcia Hutto. — Doprawdy, 
stęskniłam się już za nią.
Penny odezwał się tonem usprawiedliwienia:
— W każdym razie jest tu coś, co nas wytłumaczy. Świeża dziczyzna.
— No i skóra jelenia — dodał Jody — na dywan dla ciebie, babciu. To ja 
zraniłem tego jelenia.
Babcia podniosła ręce do góry z zachwytu. Dary zyskały nagle w ich oczach 
olbrzymią wartość. Jody'emu zdawało się, że mógłby teraz w pojedynkę, bez 
niczyjej pomocy, przyprowadzić panterę w darze dla babci Hutto, w podzięce za 
jej pochwałę. Babcia dotknęła mięsa i skóry.
— Proszę sobie nie powalać rączek — powiedział Penny.
Babcia Hutto wydobywała z mężczyzn grzeczność, tak
137
jak słońce spija z ziemi wodę. Jej wdzięk czarował mężczyzn, młodych i starych. 
Młodzi opuszczali ją podniesieni na duchu. Starszych zniewalały jej srebrne loki. 
Było w niej coś wiecznie kobiecego. Odczuwały to męskie serca. Jej urok 
wywoływał zawiść kobiet. Mama Baxter wróciła do lasu po czteroletniej gościnie u 
babci Hutto z zatwardziałym uczuciem niechęci do niej. Starsza pani płaciła jej 
zresztą tą samą monetą. Penny powiedział:
— Pozwolisz, że zaniosę mięso do kuchni. A skórę przybiję do ściany w komórce. 
Niech wyschnie.
Jody zawołał:.
— Fluff, pójdź tu!
Biały pies przybiegł pędem. Skoczył na Jody'ego jak kula i dobierał się do 
twarzy chłopca, chcąc go polizać. Babcia Hutto odezwała się:
— Tak się psisko cieszy, kiedy was widzi, jakbyście byli członkami jego 
rodziny.
Fluff spostrzegł starą Julię siedzącą spokojnie na zadnich łapach. Wyprężył się 
i powoli zbliżył się do niej. Julia siedziała bez ruchu, zwiesiwszy długie uszy.
Babcia powiedziała:
— Lubię tego psa. Wygląda zupełnie jak moja ciotka Lucy.
Penny poszedł na tyły domu z mięsem i skórą jelenią. Mile tu byli widziani 
wszyscy troje: ojciec, syn i pokiereszowany w walkach pies. Jody czuł się tu 
bardziej swojsko niż u rodzonej matki.
— Jestem pewny — zwrócił się do babci — że nie cieszyłabyś się tak z mojej 
obecności, gdybyś mnie tu widziała na co dzień.
Babcia zachichotała.
138
— Pewnoś słyszał to od matki! Czy miała coś przeciwko waszej wizycie?
— Bywało gorzej.
— Twój ojciec — powiedziała babcia cierpko — ożenił się z kobietą, której nic 
by nie potrafiło rozchmurzyć.
Podniosła palec do góry.
— Założyłabym się, że masz ochotę popływać.
— W rzece?
— Oczywiście. Kiedy powrócicie z kąpieli, dam wam czystą odzież 01ivera.
Nie ostrzegła go nawet słowem przed aligatorami, wężami wodnymi lub przed prądem 
rzeki. Bardzo mu było przyjemnie, iż wszystkie te sprawy rozumiały się same 
przez się. Radowało go to, że babcia uważa go za dość rozsądnego, by wiedział, 
czego należy się wystrzegać. Pobiegł dróżką do przystani rzecznej. Rzeka 
szumiała, mroczna i głęboka. Biła o brzegi, lecz jej wielkie, płynne serce 
poruszało się w ciszy. Jedynie szybki ruch niesionych falą liści wskazywał na 
silny prąd. Jody chwilę zastanawiał się stojąc na drewnianym pomoście, a potem 
dał nurka, wypłynął na powierzchnię, zziębnięty w pierwszej chwili, i raźno 
popłynął przeciw prądowi. Trzymał się blisko brzegu, gdzie nurt był mniej wartki.
Jednakowoż prawie nie posuwał się naprzód. Gęsta roślinność zasłaniała brzegi. 
Został jakby przytwierdzony do jednego miejsca pomiędzy kilkoma kępami dębów 
rosnących nad rzeką. Wyobraził sobie, że dosięga go aligator, i zdobył się na 
wysiłek. Minął jedną kępę, potem drugą, płynąc żabką. Ciekaw był, czy potrafi 
dopłynąć aż do drugiego pomostu, gdzie zatrzymywały się statki komunikacji 
rzecznej. Popłynął w tamtą stronę. Nisko nad wodą konar dębowy stanowił dogodne 
miejsce n\ zakotwiczenie,
139
chwycił więc gałąź i wypoczął nieco. Po chwili ruszył znowu. Zdawało się, że 
pomost jest bardzo daleko. Koszula i spodnie zawadzały Jody'emu. Chciałby pływać 
nago. Babcia nie gniewałaby się o to. Ale co by powiedziała matka, gdyby jej 
zdradził tajemnicę, iż Forresterowie owej pamiętnej nocy grali i śpiewali na 
golasa?
Rzucił okiem za siebie. Pomost przed domkiem babci Hutto znikł za zakrętem rzeki. 
Poczuł się nagle osamotniony. Zawrócił. Prąd chwycił go ostro i porwał naprzód. 
Walczył z całych sił, by zbliżyć się do brzegu. Ale chwytliwe wodorosty 
utrudniały mu ruchy. Pomyślał więc strapiony, że będzie musiał na łasce prądu 
popłynąć aż do tamy w Voluzji, do wielkiego Jeziora Jerzego albo, kto wie, może 
i do samego morza!
Walczył na oślep, usiłując uchwycić się czegokolwiek, co mogło dać oparcie. Z 
westchnieniem ulgi wyczuł w pewnej chwili płytkie dno pod stopami. Podpłynął 
kawałek i wylazł na drewniany pomost. Kilka razy głęboko wciągnął powietrze. 
Wyzbył się już strachu, rozgrzała go kąpiel rzeczna i poczucie niebezpieczeństwa. 
Penny stał w pobliżu.
— Piękny to był wyczyn — powiedział. — Myślę, że przy brzegu znajdzie się 
wygodne miejsce do kąpieli.
Uważnie zeszedł z pomostu.
— Nie mam zamiaru puszczać się na głębokie wody. Nie chce mi się już brykać.
Wkrótce wyszedł z wody. Wrócili do domu. Babcia Hutto przygotowała dla nich 
czystą odzież. Dla Penny'ego znalazło się ubranie po dawno zmarłym panu Hutto, 
zbutwiałe nieomal ze starości. Dla Jody'ego — koszula i spodnie 01ivera, z 
których marynarz już dawno wyrósł.
Babcia powiedziała:
140
— Mówią, że przechowywanych rzeczy trzeba używać co siedem lat. Ile jest dwa 
razy siedem, Jody?
— Czternaście. Penny odezwał się:
— Proszę go nie pytać dalej. Nauczyciel, który zeszłej zimy mieszkał u 
Forresterów i u mnie, sam niewiele więcej umiał.
— Jest tyle ważniejszych rzeczy od książkowej nauki! — zauważyła babcia Hutto.
— Wiem. Ale chłopiec powinien umieć czytać, pisać i rachować. Jody jednak robi 
pewne postępy przy pomocy odrobiny mojej wiedzy, którą się z nim dzielę.
Przebrali się w komórce. Doprowadzili włosy do porządku i poczuli się jakoś 
dziwnie w wypożyczonych szatach. Piegowata twarz Jody'ego promieniała 
zadowoleniem, niesforna bowiem czupryna, mocno zwilżona wodą, tym razem ułożyła 
się posłusznie. Wzuli własne buty i otarli z nich kurz brudnymi koszulami. Ale 
już rozległ się głos babci Hutto, więc poszli do mieszkania.
Jody wciągnął w nozdrza znajomy zapach. Nie potrafił nigdy oddzielić jego 
składników. Była tu i lawenda, której babcia używała do sukien. Były tu również 
suszone zioła, stojące w dzbanie przed kominkiem. I zapach miodu zamkniętego w 
kredensie. Był jeszcze zapach ciastek i tortów owocowych, które składały się na 
tę złożoną woń, oraz mydło używane do mycia Fluffa. Łączyło się to z mocnym 
zapachem kwiatów, płynącym z ogrodu przez okna. A nad tym wszystkim unosiła się 
woń rzeki, jej oddech. Ta sama rzeka przepływała koło domu, niosąc również 
zapach gnijących paproci.
Spojrzał przez uchylone drzwi. Na drodze wiodącej do rzeki rosły nagietki. 
W zachodzącym słońcu fale
141
połyskiwały jak szczere złoto. Prąd rzeki skierował myśli Jody'ego w stronę 
oceanu, na którym 01iver walczył z burzami i poznawał dalekie kraie.
Babcia przyniosła wino i ciastka, Jody'emu pozwolono wypić szklaneczkę wina. 
Było klarowne jak źródło rzeczki Juniper. Penny ze znawstwem cmokał wargami, ale 
Jody wolałby, żeby wino było nieco słodsze, podobne w smaku do jeżyn. W 
zamyśleniu jadł ciastka i zawstydził się, kiedy ujrzał, że opróżnił cały talerz. 
W domu wynikłaby z tego powodu awantura. Ale babcia podeszła do kredensu i 
wróciła ze świeżą porcją specjałów.
— Tylko nie zepsuj sobie apetytu przed obiadem — powiedziała.
— Zawsze muszę się ocknąć, kiedy już jest za późno. Babcia Hutto poszła do 
kuchni. Jody poczłapał za nią.
Zabrała się do krajania mięsa na pieczeń. Skrzywił się rozczarowany. Mięso nie 
było dla Baxterów szczególnym przysmakiem. Ale kiedy babcia Hutto otworzyła 
drzwiczki piecyka, przekonał się, że było tam jeszcze coś innego. Babcia Hutto 
miała specjalny, żelazny piec do pieczenia przysmaków. Zawartość piecyka 
zaciekawiała go bardziej niż dania gotowane na otwartej kuchni w domu. Zamknięte 
drzwiczki ukrywały w czarnej otchłani wszelkiego rodzaju wymyślne specjały. 
Ciastka zaspokoiły na chwilę apetyt chłopca, ale przyjemne zapachy kuchenne 
wywołały znów napływ śliny.
Kręcił się tam i z powrotem od babci do ojca. Penny zasiadł głęboko w fotelu na 
biegunach w pierwszym pokoju, którego okna wychodziły na ogród. Panował tu 
spokój jakże niepodouny do podniecającej atmosfery domu Forresterów. Cisza 
spowijała wszystko jak ciepła kołdra zimowa. Penny odpoczywał w tej atmosferze 
po
142
troskach domowych. Jody zaofiarował babci swą pomoc w kuchni, ale babcia 
odprawiła go z kwitkiem. Skoczył więc na podwórze, by pobawić się Fluffem. Julia 
przyglądała się tym figlom w zdumieniu. Zabawy tego rodzaju były jej równie obce, 
jak jej panu. Jej łaciaty, czarno--brązowy pysk nosił na sobie znamię powagi 
pracowitego psa myśliwskiego.
Obiad był gotów. Babcia Hutto była jedyną osobą, o której Jody wiedział, że 
posiada specjalny pokój stołowy. Wszyscy inni ludzie jadali w kuchni, przy grubo 
ciosanym, nie nakrytym sosnowym stole. Nawet w chwili gdy wniosła posiłek, nie 
mógł oderwać oczu od białego obrusa i niebieskich talerzy.
— I taka para nędznych włóczęgów zasiądzie do tych wspaniałości! — powiedział 
Penny.
Miał świetny humor, żartował i plótł duby smalone z taką swobodą, jaka nie 
zdarzała mu się we własnym domu.
— Dziwię się, że twój ukochany jakoś się dotąd nie pokazał?
Czarne oczy babci błysnęły.
— Gdyby to kto inny powiedział, a nie ty, Penny, wrzuciłabym go do rzeki.
— Tak jak zrobiłaś z biednym Easym?
— Szkoda tylko, że nie utonął. Mężczyzna, który nie wie nawet, kiedy ma się 
obrazić!
— Ano, wobec tego trzeba go będzie przyjąć z powrotem, żeby móc go znowu 
wyrzucić...
Jody roześmiał się głośno. Nie mógł równocześnie słuchać rozmowy i jeść. 
Zauważył, że dużo ma jeszcze na talerzu, i zabrał się energicznie do 
pałaszowania. Na stole znajdował się świeżutki sandacz z połowu Easy'ego,
143
upieczony ze smakowitym nadzieniem. Po batatach bakste-rowskich, spożywanych 
trzy razy dziennie, kartofle irlandzkie były prawdziwym specjałem. Aż mu się 
oczy śmiały do tych wszystkich przysmaków. Ale nie mógł, niestety, zjeść 
wszystkiego. Zatrzymał się więc na strucli i konfiturach z głogu. Penny 
powiedział:
— Chłopaczysko tak się zepsuje, że matka będzie go musiała tresować na nowo 
jak małego setera.
Po obiedzie wyszli razem na spacer do ogrodu i nad rzekę. Ludzie jadący łodziami 
pozdrawiali babcię Hutto podniesieniem ręki. Babcia odpowiadała na powitania, 
machając uprzejmie dłonią. Przed zachodem słońca ukazał się na ścieżce Easy 
Ozell i ruszył do wieczornych robót domowych. Babcia spostrzegła zbliżającego 
się wielbiciela.
— Czy nie wygląda jak półtora nieszczęścia? — zapytała.
Jody pomyślał, że Easy jest raczej podobny do chorego żurawia, któremu deszcz na 
wskroś zmoczył pióra. Włosy w siwych kosmykach spływały mu na kark, a długie 
wąsy zwisały jak sznurki na podbródek. Ramiona wyglądały jak złamane skrzydła.
— Spójrz na niego — powiedziała babcia Hutto. — Przeklęty Jankes! Wlecze za 
sobą nogi jak aligator ogon!
— Pewnie, nie jest piękny — zgodził się Penny. — Ale za to pokorny jak pies.
— Nie znoszę obłaskawionych mężczyzn — odpowiedziała babcia — i w ogóle nie 
cierpię ludzi z krzywymi nogami.
Easy skręcił za dom. Jody usłyszał, jak krzątał się w oborze, a potem w drewutni. 
Kiedy Easy skończył robotę, wyszedł nieśmiało przed dom. Penny podał mu
144
rękę na powitanie, a babcia Hutto ledwie raczyła kiwnąć głową. Easy chrząknął. 
Usiłował coś powiedzieć, ale słowa uwięzły mu w gardle, jak gdyby zatrzymywały 
się pod wielkim, ruchliwym jabłkiem adamowym. Dał więc spokój i usiadł na 
najniższym schodku. Rozmowa toczyła się obok niego. Easy nie brał w niej udziału, 
lecz mimo to promieniał zadowoleniem. O zmroku babcia Hutto znikła w głębi domu. 
Easy wstał sztywno, zabierając się do odejścia. Zwrócił się do Penny'ego:
— Mój Boże, gdybym ja miał taki dar wymowy! Może by wtedy traktowała mnie 
lepiej. Czy nie sądzi pan, że w tym tkwi jakaś -przyczyna? Albo może nie umie mi 
przebaczyć, że jestem Jankesem? Gdyby od tego tylko zależało, to przysięgam, 
Penny, gotów bym napluć na mój sztandar!...
— Otóż to, wie pan, kobieta uporczywie trzyma się jednej myśli. Nie może nigdy 
zapomnieć o tym, że Jankesi zabrali jej igły i nici, aż musiało biedactwo pójść 
po nie do St. Augustine*. Gdyby jeszcze Jankesi zostali w tej wojnie pobici, 
może by prędzej przebaczyła!
— Ale ja zostałem pobity, Penny. Ja osobiście dostałem okropnie w skórę. Było 
to pod Buli Run**. Wytłukliście nas, rebelianci, okrutnie. Boże, jak ja 
nienawidziłem tych czasów... — Ogarnęły go wspomnienia. Przetarł oczy. — 
Pobiliście nas wtedy z kretesem, a przecież było nas wtedy dwóch przeciw jednemu.
Podreptał swoją drogą.
*St. Augustine — położone na Florydzie, na wybrzeżu Oceanu Atlantyckiego, 
najstarsze miasto w Stanach Zjednoczonych, założone w r. 1565 przez Hiszpanów. 
** ? u 11 Run — rzeka w USA, w stanie Virginia; miejsce dwóch bitew (w r. 1861 i 
1862) stoczonych podczas amerykańskiej wojny secesyjnej. Tu mowa o bitwie w r. 
1862, w której armia konfederatów (tzn. armia stanów południowych) pod wodzą gen. 
R.E. Lee pobiła unionistów, tj. armię Północy.
145
— Pomyśl o tym nieszczęsnym człowieku, zalecającym się do babci — powiedział 
Penny do Jody'ego. — Za wysokie progi na jego nogi!
W domu, później nieco, Penny droczył się z babcią, dokuczając jej Easym, tak jak 
dokuczał Jody'emu Eulalią. Ale babcia odcinała się zręcznie i całe to 
przekomarzanie utrzymane było w przyjaznym tonie. Przypomniało to Jody'emu inną 
sprawę, która mu nie dawała spokoju.
— Babciu, Lem powiada, że Twink Weatherby jest jego narzeczoną. Powiedziałem 
mu, że jest narzeczoną 01ivera, ale Lemowi to się mocno nie podobało.
— 01iver chętnie porachuje się z Lemem po powrocie do domu — odpowiedziała. — 
Jeśli Forrester potrafi uczciwie walczyć.
Zaprowadziła ich do łóżka w pokoju białym jak śnieg, o którym opowiadał 01iver. 
Jody wyciągnął się obok ojca, rozkoszując się świeżością prześcieradła.
— Pięknie żyje babcia Hutto — powiedział. A Penny na to:
— Niektóre kobiety potrafią się tak urządzić. — Lojalnie zaś dodał: — Ale nie 
myśl źle o matce, że nie postępuje tak jak babcia Hutto. Twoja matka nigdy nie 
miała zbyt wiele do dyspozycji, i to z mojej winy, musi więc poprzestać na małym.
Jody powiedział:
— Chciałbym, żeby babcia Hutto była naprawdę moją babcią, a 01iver naprawdę 
moim krewnym!
— Ludzie, których kochamy jak własną rodzinę, są właściwie naszymi krewnymi. A 
może chciałbyś zamieszkać tu, u babci?
Jody wyobraził sobie chatę na ich wyrębie. Może tam teraz hukają puchacze, może 
wyją wilki lub ryczy jaguar.
146
Może w tej chwili właśnie zwierzęta całą gromadą piją wodę na dnie rozpadliny. 
Pochylają się jelenie samotniki i łanie ze swym potomstwem. Albo niedźwiadki 
turlają się na legowiskach. Polana Baxterów była jednak czymś piękniejszym od 
białych obrusów i powłoczek.
— Nie, nie chciałbym. Chciałbym tylko zabrać babcię Hutto do nas. Niech 
pomieszka z nami. Ale musielibyśmy skłonić mamę, żeby ją polubiła.
Penny roześmiał się.
— Biedny chłopcze — powiedział lepiej poznasz kobiety...
kiedy dorośniesz,
Nad ranem usłyszał Jody łoskot statku towarowo--pasażerskiego, mijającego pomost 
obok domku babci Hutto. Usiadł na łóżku i wyjrzał oknem. Światła statku bladły 
na tle porannego nieba. Koła łomotały żywo. Statek gwizdnął cienko, uprzedzając 
Voluzję o swym przybyciu. Jody'emu zdawało się, że dosłyszał zatrzymanie się i 
odjazd statku w górę rzeki. Wybił się już ze snu. Na podwórzu rozległo się 
warczenie Julii. Penny ocknął się. Był bardzo czujny. Budził go najlżejszy 
podmuch wiatru.
— Statek przybił do przystani. Widocznie ktoś przyjechał — powiedział.
Julia szczeknęła głośniej, a potem zaskowyczała i umilkła.
— To ktoś znajomy!
148
— To 01iver! — zawołał Jody i wyskoczył z łóżka. Nagi przebiegł przez dom. 
Fluff obudził się i wyskoczył
z legowiska pod drzwiami babci Hutto, szczekając zajadle. Zagrzmiał głos:
— Wyłaźcie, szczury lądowe!
Babcia wybiegła z sypialni. Miała na sobie długą, białą koszulę nocną i biały 
czepek. W biegu zarzuciła szal na ramiona. 01iver jelenim skokiem przebył 
wszystkie stopnie, wpadając jak wicher w ramiona matki i Jody'ego. Objął matkę 
wpół i podniósł do góry. Tłukła go małymi piąstkami. Julia i Fluff szczekały 
razem, usiłując ściągnąć na siebie uwagę gościa. 01iver z kolei zwrócił się do 
nich. Penny, już ubrany, wymienił z 01iverem silny uścisk dłoni. W słabym 
brzasku świtu błyszczały białe zęby 01ivera.
Oczy babci Hutto wyłowiły jeszcze inny błysk.
— Masz w tej chwili oddać mi te kolczyki, ty piracie! Stanęła na palcach, by 
dosięgnąć jego uszu. Zwisały
z nich złote kółka. Zdjęła je i przypięła do swoich uszu. 01iver roześmiił się i 
rozradowany wziął matkę na ręce, a Fluff szczekał jak opętany. Wśród tego 
rozgwaru rozległ się nagle głos Penny'ego:
— Jody, na miłość boską, przecież jesteś nagi!
jody zaniemówił ze wstydu. Chciał uciec. Ale 01iver go przytrzymał, babcia zaś 
zdjęła szal z ramion i przepasała Jody'ego, mówiąc:
— Sama bym tak wybiegła, gdyby wypadało. 01iver nie przyjeżdża do domu 
częściej niż dwa razy do roku, prawda?
— Jeszcze było ciemno, kiedy wylazłem z łóżka — tłumaczył się Jody.
Uspokoili się wreszcie. 01iver zdjął plecak i zaniósł do domu. Jody poszedł za 
nim.
149
— Gdzie byłeś tym razem, 01iverze? Widziałeś wieloryby?
— Daj mu odsapnąć, Jody — rzekł Penny. — Przecież 01iver nie może tryskać 
opowiadaniami dla dzieci jak źródło.
01ivera jednak rozpierała ochota, by podzielić się wrażeniami.
— Marynarz po to przyjeżdża do domu — powiedział — żeby zobaczyć swoją matkę i 
narzeczoną i nablagować, ile się da.
Pływali ostatnio w krajach równikowych. Jody oderwał się na chwilę, by 
przywdziać wypożyczone spodnie i koszulę. A potem wciąż zadawał pytania. I 
babcia pytała również. Gość odpowiadał chętnie i szczegółowo. Babcia włożyła 
suknię w kwiaty i bardzo starannie ułożyła srebrne loczki. Stanęła przy kuchni, 
by przygotować śniadanie. 01iver otworzył kłódkę swej skrzynki i wysypał jej 
zawartość na środek podłogi.
Babcia powiedziała:
— Trudno mi jednocześnie patrzeć i gotować. A 01iver na to:
— Więc, na miłość boską, gotuj, mateńko!
— Zmizerniałeś!
— Została skóra i kości, ale marzyłem, że podjem sobie w domu.
— Jody, rozpal ogień! Podaj szynkę! Nakrój boczku! I dziczyzny!
Wyjęła naczynia z kredensu, rozbiła jaja, włożyła masła. Jody pomógł trochę, a 
potem skoczył do 01ivera. Wzeszło właśnie słońce i dom cały zalało jasnością. 
OHver, Penny i Jody przykucnęli na ziemi nad zawartością skrzynki marynarskiej.
150
01iver powiedział:
— Przywiozłem coś dla każdego, prócz Jody'ego. A to ci heca, zapomniałem o nim.
— Nie zapomniałeś. Nie zdarzyło się jeszcze, żebyś o mnie zapomniał!
— No, to przekonamy się, czy rozpoznasz swój upominek.
Jody odsunął na bok zwój jedwabiu. To było na pewno dla babci. Odsunął na bok 
ubranie Ohvera, przesycone dziwnym zamorskim zapachem. Wyciągnął małą paczkę 
owiniętą we flanelę. 01iver wyjął mu ją z rąk.
— To dla mojej dziewczyny!
Spory woreczek wypełniony był agatami i przezroczystymi kamieniami. Jody 
wyciągnął następną paczkę i podniósł do nosa.
— Tytoń!
— To dla twojego taty, z Turcji.
— Daj pokój, 01iverze! — Penny zdumiony otworzył woreczek. Mocny zapach 
rozniósł się po pokoju. — Niby z jakiej racji, 01iverze? Nie mogę sobie 
przypomnieć, kiedy otrzymywałem upominki.
Jody wymacał długą, wąską paczuszkę. Była ciężka. Zawierała zapewne coś 
metalowaego.
— To ta...
— Nie gadaj, pókiś się nie przekonał.
Jody z niezwykłym pośpiechem odwinął paczkę. Na podłogę wypadł nóż myśliwski. 
Błysnęła cienka klinga. Jody zdębiał z zachwytu.
— Chyba nie ten nóż, 01iverze?
— Wolałbyś mieć taki szczerbaty pilnik jak nóż twego ojca?
Jody ostrożnie wziął nóż do ręki. Podsunął ostrze pod
światło.
151
— Nikt w puszczy nie ma takiego noża! — powiedział. — Nawet Forresterowie.
— Tak też sobie pomyślałem. Nie pozwolimy, żeby ci czarnobrodzi w czymkolwiek 
górowali nad nami.
Jody spojrzał na małą paczkę owiniętą we flanelę, którą Oliver trzymał w ręku. 
Przez chwilę się wahał. Potem bąknął:
— 01iverze, wiesz, Lem Forrester powiedział, że Twink Weatherby jest jego 
dziewczyną.
01iver roześmiał się i przerzucił paczkę z jednej ręki do drugiej.
— Forresterowie nigdy nie mówią prawdy. Nikt nie potrafi mi odbić mojej 
narzeczonej!
Jody'emu spadł ciężar z serca. Skoro opowiedział o wszystkim babci i 01iverowi, 
a nie zrobiło to na nich żadnego wrażenia, sądził, że ma czyste sumienie. 
Przypomniał sobie nagle zamyśloną i posępną twarz Lema, grającego na skrzypcach. 
Odpędził ten obraz od siebie. Powrócił do skarbów, które przyjaciel przywiózł do 
domu z dalekich zamorskich krajów.
Zauważył, że babcia podczas śniadania nie tknęła jedzenia. Zajęta była 01iverem. 
Jej wielkie, czarne oczy krążyły wokół syna jak głodne jaskółki. 01iver trzymał 
się przy stole wytwornie i prosto. Na szyi w wykroju koszuli widać było ciało 
opalone na brąz. I włosy miał również spalone przez morskie słońce. Przybrały 
odcień czerwonawy. Oczy 01ivera, jak sobie Jody wyobrażał, miały kolor morza, 
mieszaninę błękitu, szarości i zieleni. Jody położył odruchowo dłoń na swym 
perkatym nosie i piegowatych policzkach. Z rozpaczą poczuł pod ręką z tyłu głowy 
płowe i sztywne „kacze ogony". Był niezadowolony z siebie.
152
Babciu — zapytał — czy Ohver urodził się taki ładny?
— Ja mogę na to odpowiedzieć — rzekł Penny. — Pamiętam, że był brzydszy niż ty 
i ja razem wzięci.
— Jeśli o to chodzi, to będziesz kiedyś, Jody, równie ładny jak ja — 
uśmiechnął się 01iver.
— Żebym chociaż w połowie był taki ładny — westchnął Jody.
— Powiedz to mojej narzeczonej... Babcia zmarszczyła brew.
— Marynarze zaczynają zalecanki przed powrotem do domu...
— O ile mi wiadomo — zabrał głos Penny — marynarze nie mają tego nigdy dosyć...
— A ty, Jody — zapytał 01iver — czy masz już wybrankę swego serca?
— Oczywiście! — wtrącił Penny. — Czy nie doszło cię, że bogdanką Jody'ego 
jest panna Eulalia Boyles?
Jody'ego ogarnęła wściekłość. Chciał ryknąć jak Forresterowie i napędzić strachu 
swym wybuchem. Z trudem jednak wybełkotał:
— Ja... ja nienawidzę dziewcząt! A Eulalii najbardziej ze wszystkich!
A na to 01iver niewinnym tonem:
— Dlaczego? O co wam poszło?
— Nienawidzę jej zadartego nosa. Wygląda jak królica! 01iver i Penny parsknęli 
śmiechem i poklepali się po
ramionach. Babcia powiedziała:
— Dość tego! Przestańcie dręczyć chłopca. Zapomniał wół, jak cielęciem był!
Gniew Jody'ego roztajał pod wpływem wdzięczności dla babci. Tylko ona stawała 
zawsze w jego obronie.
153
Nie — pomyślał — to nie jest tak. Sam Penny również pomagał mu przecież także w 
staczaniu potyczek słownych. W każdym wypadku, kiedy matka nie miała racji, 
ojciec mawiał: „Daj mu spokój, Ory, pamiętam, kiedy byłem chłopcem..." Zdał 
sobie sprawę z tego, że ojciec dokuczał mu wyłącznie w obecności przyjaciół. A 
kiedy potrzebował pomocy, Penny nigdy go nie zawiódł. I Jody roześmiał się.
— Spróbuj tylko powiedzieć mamie o tym, że mam narzeczoną. Będzie się jeszcze 
więcej gniewała niż wtedy, kiedy wspomniałem o tym, że chcę mieć własne 
zwierzątko!. ..
Babcia powiedziała:
— Czy mama często gniewa się na ciebie?
— I na mnie, i na tatę. Ale bardziej na tatę.
— Nie docenia go — rzekła babcia. — Nie potrafi inaczej! — Westchnęła. — 
Kobieta musi pokochać w życiu raz lub dwa razy złego człowieka, by potem 
dziękować Panu Bogu za dobrego.
Penny opuścił skromnie oczy. Jody'ego pożerała ciekawość, czy też pan Hutto był 
zły czy dobry. Ale nie ośmielił się zapytać. „Chyba to już nie ma znaczenia — 
zdecydował w myśli — skoro tyle czasu upłynęło od jego śmierci". 01iver podniósł 
się i rozprostował kości.
Babcia powiedziała:
— Ledwo wpadłeś do domu, a już znowu wychodzisz?
— Nie na długo, mateńko! Chciałbym się trochę przejść i przy okazji zajrzeć do 
sąsiadów.
— Aha, do małej złotowłosej Twink?
— A jakże! — Pochylił się nad babcią i pogłaskał ją po głowie. — Penny, chyba 
zostaniecie przez dzisiejszy
dzień?
Niestety, 01iverze! Musimy załatwić sprawunki
154
i wracamy do chałupy. Prawdę mówiąc, wolałbym zostać, nie lubię opuszczać 
sobotniej zabawy. Ale przyszliśmy w piątek, żeby oddać jelenie mięso Boylesowi 
przed przybyciem statku. Rozumiesz chyba, że nie możemy zostawić Ory zbyt długo 
samej.
— Aha! — rzekła babcia. — Jeszcze by ją jaguar porwał.
Penny rzucił na nią przelotne spojrzenie, ale babcia wygładzała starannie zmięte 
fałdy fartucha.
— No, to doskonale, zobaczymy się nad rzeką! — powiedział 01iver.
I odszedł zsuwając na bakier czapeczkę marynarską i pogwizdując cicho. Jody był 
zmartwiony. Znalazło się coś, co odrywało go od rozkoszy słuchania 01iverowych 
opowieści. Odczuwał to boleśnie. Tak lubił przesiadywać rankiem nad brzegiem 
rzeki i słuchać opowieści przyjaciela! Nigdy nie miał dość tych pogawędek. 
01iver opowiadał ze dwie, trzy historie, potem ktoś przychodził, trzeba było 
przerwać i w ten sposób opowiadanie ciągnęło się bez końca.
— A moja porcja opowieści? — westchnął. Babcia odrzekła smutnie:
— Nigdy go zbyt długo nie miałam przy sobie. Penny wstał od stołu. Widać było, 
że nie chce już
pozostawać dłużej.
— Nie lubię przeszkadzać — powiedział — szczególnie kiedy 01iver przyjeżdża.
— Tęskno mi bardziej do niego, kiedy wraca do domu, niż gdy jest na morzu — 
szepnęła babcia.
Jody odezwał się posępnie:
— Wszystko przez tę Twink. Dziewczęta zawsze tak robią. Nigdy w życiu nie będę 
miał dziewczyny.
155
Rozgniewało go odejście OHvera. Była to jak gdyby zdrada ich zamkniętego, 
stałego kółka przyjaciół, wiernej czwórki. Penny wciąż jeszcze odpoczywał w 
spokoju i ciszy tego domu. Napełniał co chwila fajkę zagranicznym
tytoniem. Odezwał się:
— Nie bardzo mi się to uśmiecha, ale wracać trzeba. Mamy jeszcze do 
załatwienia transakcję z kupcem, a do domu jest szmat drogi.
Jody przechadzał się nad rzeką i ciskał Fluffowi drewienka dla zabawy, gdy 
ujrzał nagle Easy'ego Ozella biegnącego pędem w stronę domu. Easy krzyknął:
— Wywołaj szybko ojca! Tylko żeby pani Hutto nie
słyszała!
Jody pobiegł od strony ogrodu i wywołał ojca. Penny
wyszedł przed dom. Easy dyszał ciężko:
— 01iver bije się z Forresterami. Spotkał Lema przed sklepem. Wszyscy 
Forresterowie rzucili się na niego. Zamordują go!
Penny puścił się pędem w stronę sklepu. Jody nie mógł go dogonić. Easy 
wlókł się za nimi. Penny zawołał:
— Mam nadzieję, że zdążymy na czas i przerwiemy bójkę, zanim babcia Hutto 
wtrąci się z bronią w ręku!
Jody krzyknął:
— Tato, czy walczymy po stronie 01ivera?
— Bijemy się w obronie każdego człowieka, któremu dzieje się krzywda; w 
tym wypadku jest nim 01iver.
Myśli Jody'ego zawirowały jak skrzydła wiatraka.
Zawołał:
— Mówiłeś, tato, że nie da się wyżyć na polanie Baxterów w niezgodzie z 
Forresterami?
156
— Mówiłem tak, ale nie mogę pozwolić na skrzywdzenie 01ivera.
Jody zdrętwiał. Wydawało mu się, że w istocie 01iver zasłużył na karę. Zdradził 
ich: poszedł sobie, a wszystko dla kogo? Dla dziewczyny!... Był niemal rad z 
tego, że Forresterowie rzucili się na OHvera. Może po tej bójce 01iver pójdzie 
po rozum do głowy i wróci do domu... Twink Weatherby! — splunął z obrzydzeniem w 
piasek. Pomyślał o Fodder-wingu. Już nigdy nie będzie mógł się z nim przyjaźnić.
Wrzasnął za ojcem:
— Nie będę się bił po stronie 01ivera!
Penny nie odpowiedział. Przebierał szybko krótkimi nogami. Bójka toczyła się na 
piaszczystej ulicy przed sklepem Boylesa. Unosił się tam obłok pyłu. Zanim 
jeszcze spostrzegł walczących, doszły go wrzaski gapiów: Voluzja obserwowała 
bójkę.
Penny dyszał ciężko:
— Tych durniów nic nie obchodzi. Można mordować człowieka, byleby oni mieli 
widowisko.
Jody spostrzegł Twink Weatherby stojącą na skraju grupy gapiów. Ludzie uważali, 
że jest ładna, ale Jody najchętniej chwyciłby ją za rude włosy i wydarłby jej 
wszystkie loki. Twink była śmiertelnie blada. Wielkimi, błękitnymi oczami 
wpatrywała się bez ruchu w walczących, skubiąc chusteczkę. Penny przebił się 
przez ciżbę. Jody szedł za nim, trzymając się ojcowskiej koszuli.
Easy powiedział prawdę. Forresterowie bili 01ivera. Było ich trzech przeciw 
jednemu: Lem, Buck i Mill--wheel. OHver wyglądał jak osaczony jeleń, broczący 
krwią i napastowany przez psy. Miał twarz powalaną krwią i piaskiem. Boksował 
się ostrożnie, usiłując po-
157
radzić sobie kolejno z każdym przeciwnikiem. Ale Lem i Buck zaatakowali go 
jednocześnie. Jody usłyszał ciężkie uderzenie pięści o kości 01ivera. OUver 
runął na ziemię. Tłum wrzasnął wniebogłosy.
Myśli Jody'ego walczyły ze sobą. 01iver zasłużył sobie na tę nauczkę, bo opuścił 
dom i poszedł do dziewczyny. Ale napadać we trzech na jednego nie było rzeczą 
uczciwą. Nawet kiedy sfora psów opadała niedźwiedzia czy panterę, wydawało mu 
się to nierówną walką. Matka mówiła o Forresterach, że są podli. Nie wierzył jej 
nigdy. Przecież pili, śpiewali i żartowali. Podejmowali go gościnnie i klepali 
po ramieniu, pozwalali mu bawić się z Fodder--wingiem. Czy to była podłość, 
ta napaść we trójkę na jednego człowieka? Przecież Buck i Mill-wheel walczyli 
o Lema, w obronie jego narzeczonej? Czy więc nie mieli racji? Czy to nie było 
sprawiedliwe? 01iver dźwignął się na kolana, ale znów upadł na ziemię. 
Uśmiechnął się poprzez krew i kurz. Coś szarpnęło się w piersi Jody'ego. 01iver 
był pokonany.
Jody skoczył Lemowi na plecy. Ugryzł go w kark
i zdzielił pięścią w głowę. Lem strząsnął go z siebie i cisnął
o ziemię. Jody wyciągnął się jak długi. Piekły go policzki
od uderzenia potężnej łapy, a biodra bolały od upadku.
Lem warknął:
— Wynoś się stąd, mała pumo!... Penny krzyknął donośnie:
— Kto jest sędzią w tej walce?
— My sami sędziujemy! — zawołał Lem. Penny stanął przed nim. Jego głos górował 
nad innymi:
— Skoro widzę trzech napadających na jednego, muszę być zawsze po jego stronie.
Lem przysunął się do Penny'ego.
158
— Słuchaj, Penny Baxter, nie mam zamiaru cię zabijać, ale jeżeli mi nie 
zejdziesz z drogi, to tak cię trzasnę, że popamiętasz...
Penny rzekł z niezmąconym spokojem:
— Przede wszystkim uczciwość! Jeśli chcesz zabić 01ivera, zastrzel go, a 
będziesz dyndał na szubienicy. Ale zachowuj się po męsku, jak dżentelmen.
Buck zmieszany kręcił się na miejscu.
— Walczyłoby się w pojedynkę, ale on wpadł na nas... Penny wykorzystał chwilę 
swojej przewagi.
— Kto tu się właściwie bił? Czyja to walka? Kto jest pokrzywdzony, a kto 
dochodzi swej krzywdy?
Lem mruknął:
— Niech odda, co ukradł!
01iver wytarł twarz rękawem koszuli.
— To właśnie Lem mnie chciał okraść...
— Co ukraść? — stuknął Penny pięścią. — Psy, świnie, broń czy konie?
Twink Weatherby rozpłakała się nagle i zaczęła krzyczeć.
01iver powiedział cicho:
— To nie jest właściwe miejsce do rozpatrywania tej sprawy.
— A czy jest właściwe do bijatyki? Jak sfora psów gryzących się na drodze! 
Rozprawcie się we dwóch przy innej okazji...
01iver powiedział:
— Dam w zęby każdemu, przy każdej okazji, jeśli ośmieli się powtórzyć to, co 
powiedział Lem.
A Lem na to:
— Właśnie, że powtórzę!
Zwarli się ze sobą. Penny wcisnął się między walczą-
159
cych. W oczach Jody'ego wyglądał jak mała sosenka uginająca się pod podmuchami 
huraganu. Tłum wył i ryczał. Lem podniósł pięść i nad głową Penny'ego uderzył 
01ive-ra. Rozległ się trzask jak wystrzał ze strzelby. 01iver upadł na ziemię 
jak szmaciana kukła i leżał bez ruchu. Penny zdzielił Lema z całej siły w 
szczękę. Buck i Mill-wheel wtrącili się do bójki, która stała się ogólną walką 
wszystkich ze wszystkimi. Lem uderzył Penny'ego w bok. Jo-dy'ego ogarnęła furia. 
Ugryzł Lema w przegub i kopał go równocześnie w łydkę. Lem odwrócił się jak 
niedźwiedź napadnięty przez szczenię. Zwalił Jody'ego z nóg. Jo-dy'emu zdawało 
się jak przez mgłę, że Lem podrzucił go raz jeszcze. Ujrzał 01ivera wstającego 
na nogi. Ujrzał ręce penny'ego tłukące jak cepy. Usłyszał czyjś krzyk. A potem 
wszystko z ogromną szybkością gdzieś odpłynęło. Stracił przytomność.
.
&ezdział 13
„Śniła mi się bójka" — pomyślał Jody patrząc w sufit gościnnego pokoju babci 
Hutto. W górę rzeki płynął statek towarowy. Słychać było łomot kół walczących z 
wartkim prądem. Statek wypijał wielkie hausty wody i wypluwał je za siebie. 
Rozległa się syrena oznajmiająca Voluzji, że statek przybija do brzegu. Szum 
statku wypełnił rzekę i odbił się echem o ścianę puszczy po zachodniej stronie. 
Jody'emu śnił się 01iver Hutto, przybywający do domu dla rozprawy z Forresterami. 
Jody chciał odwrócić głowę do okna, by obejrzeć przejeżdżający statek, lecz 
silny ból przeszył mu kark i ramiona. Nie mógł poruszyć głową. Przypomniał sobie 
teraz wszystko.
„Ta bójka była naprawdę" — pomyślał.
6 Roczniak
161
Pora była popołudniowa. Słońce zniżało się ku zachodowi, za rzekę. Szeroki pas 
światła kładł się na kanapie. Ból ustał, lecz Jody był osłabiony i oszołomiony. 
Coś poruszyło się w pokoju. Zatrzeszczał fotel.
Rozległ się głos babci Hutto:
— Otworzył oczy!... Jody z trudem odwrócił głowę w stronę, skąd dochodził
głos babci. Pochyliła się nad nim.
— Dzień dobry, babciu! — powiedział. Babcia Hutto zwróciła się do Penny'ego:
— Silny jest jak ty. Już wrócił do siebie.
Penny stanął po drugiej stronie łóżka. Jedno ramię miał w bandażach, oko 
podbite. Uśmiechał się do syna.
— We dwójkę stanowiliśmy niezłą pomoc — powiedział.
Babcia Hutto zsunęła z czoła Jody'ego zimny okład i dotykając palcami jego głowy, 
szukała obolałego miejsca. Znajdowało się na lewej szczęce, tam gdzie go uderzył 
Lem, bolała go również potylica potłuczona podczas upadku. Pod łagodnym 
dotknięciem babci Hutto ból zelżał. Babcia powiedziała:
— Odezwij się, Jody. Chciałabym się dowiedzieć, czy mózg nie zmienił ci się 
przypadkiem w galaretę...
— Nie mam nic ciekawego do powiedzenia. — Ale po chwili dodał: — Czy jest już 
po obiedzie?
— Jedynym miejscem, w które Jody'ego można dotkliwie zranić, jest brzuch! — 
powiedział Penny.
A Jody na to:
— Nie jestem głodny. Po prostu spojrzałem na słońce i ze zwykłej ciekawości 
chciałem wiedzieć...
— W porządku, w porządeczku, kochanie — rzekła babcia Hutto.
162
— Gdzie jest 01iver? — zapytał Jody.
— W łóżku.
— Mocno go poturbowali?
— Tyle, że jeszcze potrafi sięgnąć po rozum do głowy.
— O, nie wiem — powiedział Penny. — Jeszcze jeden cios, a niewiele by mu już 
tego rozumu zostało.
— W każdym razie stracił urodę i żadna rudowłosa już na niego nie poleci...
— Jakie wy, kobiety, jesteście dla siebie okrutne — powiedział Penny. — Widzi 
mi się, że to raczej 01iver i Lem latali za nią...
Babcia zwinęła bandaż i opuściła pokój. Penny rzekł:
— Który uczciwy człowiek pozwoliłby na to, by w biały dzień zabito chłopca? 
Jestem z ciebie dumny, zachowałeś się jak mężczyzna i widząc przyjaciela w 
tarapatach wziąłeś udział w walce.
Jody spojrzał na słońce. Pomyślał: „Forresterowie są również moimi przyjaciółmi". 
A Penny jak gdyby przejrzał jego myśli.
— Wygląda na to, że nasze dobrosąsiedzkie stosunki z Forresterami skończyły 
się — powiedział.
Jody'ego przeszył ostry ból. Nie mógł się wyrzec przyjaźni Fodder-winga. 
Postanowił w duchu, że co jakiś czas wybiegnie z domu i wywoła Fodder-winga z 
kryjówki w zaroślach. Już wyobrażał sobie ich tajne spotkania. Kto wie, a może 
wszystko się wyda i Lem zatłucze ich na śmierć. Wówczas 01iver pożałuje tego, że 
walczył o Twink Weatherby. Jody miał większy żal do 01ivera niż do Forresterów. 
Z serca 01ivera odeszło coś, co stanowiło własność Jody'ego i babci Hutto. 
Odeszło i oddane zostało rudowłosej dziewczynie, która załamywała dłonie podczas 
bójki.
163
Lecz gdyby nawet miało się to zdarzyć po raz drugi, stanąłby znów po 
stronie 01ivera. Przypomniał sobie dzikiego kota, którego psy rozszarpały 
na sztuki. Był to los zasłużony. A jednak w pewnej chwili, kiedy w momencie 
agonii rozwarł się pysk zwierzęcia, a złe ślepia przesłoniła mgła śmierci, 
ogarnęła Jody'ego litość. Krzyknął pragnąc pomóc zwyciężonemu w nierównej walce. 
Cierpienie zwierzęcia było czymś niesprawiedliwym, tak jak niesprawiedliwy 
był napad we trzech na jednego. Musiał stanąć po stronie OHvera, nawet gdyby to 
miało spowodować utratę przyjaźni Fodder-winga. Zamknął oczy. Był 
zadowolony. Przemyślał sprawę i doszedł do wniosku, że ma czyste sumienie.
Do sypialni weszła babcia z tacą w ręku.
— Zobaczymy teraz, czy potrafisz usiąść.
Penny podsunął ręce pod poduszkę i Jody podniósł się powoli. Był obolały i na 
pół zdrętwiały, ale nie czuł się gorzej niż wówczas, gdy spadł z krzaka 
indyjskiego bzu.
Penny odezwał się:
— Życzę biednemu 01iverowi, by wyszedł z tej opresji
obronną ręką.
Babcia powiedziała:
— 01iver jest szczęśliwy, że ocalił przynajmniej swój
zgrabny nosek.
Jody zajął się talerzem z piernikami. Lecz ból i wysiłek zmusiły go do 
pozostawienia wielu pierników na talerzu. Spojrzał na babcię.
— Schowam je dla ciebie — powiedziała.
A Penny na to:
— Jakie to miłe, jeśli kobieta po prostu odczytuje twoje myśli, człowieku, i 
zgadza się z nimi.
— No pewnie.
164
Jody opadł z powrotem na poduszkę. Rozterka przekształciła się w spokój. Penny 
powiedział:
— Muszę zmykać. Ory będzie się gniewała. Stanął we drzwiach. Był lekko 
zgarbiony.
— Chciałbym pójść z tobą — rzekł Jody. Twarz Penny'ego rozjaśniła się.
— Ale, chłopcze — powiedział i widać było, że ma ochotę na wspólny powrót — czy 
jesteś pewny, że dasz radę? Powiem ci, jaki mam plan. Boyles pożyczy nam swojej 
starej kobyły, która potrafi sama wrócić do domu. Przejedziemy się do naszej 
chałupy i puścimy kobyłę wolno z powrotem.
— I ja myślę — powiedziała babcia Hutto — że lepiej będzie, jeśli wrócicie do 
domu razem. Ory będzie przyjemniej. Z własnego doświadczenia wiem, że wszystko, 
co się stać może 01iverowi tu, na miejscu, nie przeraża mnie tak jak to, co może 
mu się przytrafić z dala od domu.
Jody dźwignął się z łóżka. Był oszołomiony. Szumiało mu w głowie, omal nie opadł 
znów na posłanie. Penny powiedział:
— Jody jest mężczyzną.
Jody opanował się i podszedł do drzwi.
— Czy mogę pożegnać się z 01iverem?
— Oczywiście, ale nie zdradź się, że widzisz jego rany, bo jest bardzo 
drażliwy na tym punkcie.
Jody udał się do pokoju 01ivera. Jego przyjaciel miał powieki spuchnięte, jak 
gdyby go osy pocięły. Jeden policzek przybrał kolor purpurowy. Głowę miał 
owiniętą bandażem, a wargi wydęte. Piękny marynarz leżał bez ruchu. A wszystko 
przez tę Twink Weatherby!
— Do widzenia, 01iverze!
165
?.
j? ?? ? - ? ~ ?-
#1
???
??
fili
*5
CL
?^~
w "?
*1
? 04
? 03 ??.
01iver nie odpowiedział. Jody zmiękł.
— Przykro mi bardzo, że nie zdążyliśmy wtedy przyjść ci na czas z pomocą.
— Podejdź bliżej — powiedział 01iver. Jody stanął tuż przy łóżku.
— Czy chciałbyś zrobić coś dla mnie? Idź do Twink i powiedz, że chciałbym 
spotkać się z nią w sobotę o zmierzchu przy starym gaju.
Uczucie Jody'ego dla 01ivera ochłodło. Wybuchnął
nagle:
— Nie zrobię tego! Nienawidzę tej rudej!...
— Dobrze. Poślę Easy'ego.
Jody przestępował z nogi na nogę. Ohver rzekł:
— Sądziłem, że jesteś moim przyjacielem... „Jakim ciężarem jest przyjaźń" 
— pomyślał Jody.
Przypomniał sobie nagle nóż myśliwski. Uczuł przypływ wdzięczności, zawstydził 
się.
— Zrobię tak, jak sobie życzysz, choć nie mam na to
ochoty. Powiem jej. 01iver roześmiał się. „On śmiałby się nawet w chwili 
śmierci" — pomyślał Jody.
— Do widzenia, 01iverze!
— Do zobaczenia, Jody!
Wyszedł z pokoju. Babcia czekała na niego. Jody powiedział:
— Z tego wynikły same przykrości, prawda, babciu?
Bójka, 01iver i wszystko w ogóle... Penny rzekł:
— Chłopcze, bądź grzeczny.
— Prawda jest zawsze prawdą. Kiedy takie draby zaczynają zalecanki, to 
na pewno nic dobrego z tego nie
166
wyniknie. Bogu dziękować, że mamy to już za sobą... — powiedziała babcia Hutto. 
A Penny:
— Wiesz w każdym razie, gdzie mnie szukać. Poszli ścieżką przez ogród. Jody 
spojrzał za siebie, na
dom. Babcia stała na stopniach, machając ręką na pożegnanie.
Penny zatrzymał się przed sklepem Boylesa, by załatwić sprawunki i zabrać 
ćwiartkę jeleniego mięsa do domu. Boyles zgadzał się na wypożyczenie kobyły pod 
warunkiem, że Penny prześle wraz z-nią jako zapłatę pas dobrej skóry jeleniej na 
sznurowadła. Zapakowano do worka wszystkie zakupy: mąkę, kawę, proch, ołów i 
naboje do nowej strzelby. Boyles skoczył do stajni i przyprowadził kobyłę okrytą 
wełnianą derką.
— Odeślij ją dopiero rankiem — powiedział. — Od wilka ucieknie, ale nie 
chciałbym, żeby spotkała się z jaguarem.
Gdy Penny wszedł do sklepu po worki z zakupami, J ody przysunął się do kupca. 
Nie chciał, by ojciec poznał tajemnicę 01ivera.
— Chciałbym zobaczyć się z Twink. Gdzie ona mieszka? — spytał cicho.
— A czegóż ty chcesz od niej?
— Mam jej coś do powiedzenia. A Boyles na to:
— Wielu z nas chciałoby jej czasem powiedzieć parę słów. Ale zbyt długo 
musiałbyś na to czekać. Panna Twink zebrała dziś manatki i wymknęła się statkiem 
towarowym do Stamford.
Jody'ego ogarnęło takie zadowolenie, jak gdyby on sam ją nakłonił do tego. 
Poprosił o ołówek i kawałek papieru
167
i skreślił liścik do OHvera. Ciężka była przeprawa z pisaniem. Tylko jedną zimę 
pobierał lekcje u wędrownego nauczyciela, poza tym uczył go ojciec. Nagryzmolił 
więc,
jak umiał:
„Drogi 01iveże. Twoja ukochana Twink wyjechała w gurę rzeki. Cieszę się 
bardzo. Twuj pszyjaciel Jody".
Przeczytał raz jeszcze. Postanowił złagodzić nieco ton listu. Przekreślił słowa 
„cieszę się" i napisał „pszykro mi". Poczuł, że postąpił słusznie. Odżyło w nim 
coś z dawnego przywiązania do 01ivera. Chyba mógłby teraz znów słuchać opowieści 
przyjaciela.
Na promie, w drodze przez rzekę do puszczy, Jody zapatrzył się w szybki nurt 
wody. Kłębiły się w nim myśli jak wiry rzeczne. 01iver nie uchybił mu w 
niczym. A Forresterowie pomimo wszystko byli tacy dzicy, jak to twierdziła 
matka. Ogarnęło go poczucie osamotnienia. W głębi duszy był przekonany, że 
cała sprawa nie wpłynie na zmianę uczuć Fodder-winga. Wiedział, że jego 
szlachetna dusza w kalekim ciele daleka jest od wszystkich tych sporów i kłótni. 
A poza tym miał przy sobie ojca jako niezmienne, potężne oparcie, opokę mocną 
jak ziemia.
^azdzLal 14
Przepiórki poukrywały się w gniazdach. Ucichł głos ptasich gromad. Stadka 
dzieliły się na pary. Samce tokowały zawodząc jednostajną, słodką i natarczywą 
pieśń godową.
Pewnego dnia w połowie czerwca ujrzał Jody samca i samiczkę, wychodzące 
spiesznie spod pnączy winnych. Był zbyt doświadczony, by iść za nimi. Ukrył się 
i znalazł gniazdo, które zawierało dwadzieścia białych jak śmietana jaj. Nie 
dotykał ich w obawie, że przepiórka zabierze je stamtąd, tak jak to uczyniły 
perliczki. Po tygodniu przyszedł pod altanę, by przyjrzeć się rozwojowi winogron. 
Były maleńkie jak śrut, zielone i twarde. Podniósł gałązkę winorośli wyobrażając 
sobie, jak piękne będą ich złociste grona pod koniec lata.
Nagle coś poruszyło się pod jego nogami. Z jaj wylęgły
169
się pisklęta. Młode przepiórki wielkości kciuka potoczyły się jak maleńkie 
liście popędzane przez wiatr. Ich matka, stara przepiórzyca, skakała 
rozpaczliwie przed swym potomstwem, atakując Jody'ego w obronie małych. Jody 
stał spokojnie, tak jak go ojciec nauczył. Samica zebrała pisklęta i 
poprowadziła je dróżką poprzez zarośla. Jody pobiegł do ojca. Penny pracował w 
polu przy grochu.
— Tato, przepiórka wysiedziała pisklęta pod winem. A grona już dojrzewają.
Penny odpoczywał wsparty o pług. Był mokry od potu. Spojrzał na pole. Jastrząb 
krążył nisko.
— Jeżeli jastrzębie nie porwą przepiórek, a szopy nie zjedzą winogron, będziemy 
mieli dobre jedzenie na początek zimy.
A Jody na to:
— Nie cierpię jastrzębi, które zjadają przepiórki, ale nie mam żalu do szopów 
o to, że zjadają winogrona.
— To dlatego, że wolisz mięso przepiórek od winogron?
— Nie, tato, nie dlatego. Po prostu lubię szopy, a nienawidzę jastrzębi.
— To nauka Fodder-winga — rzekł Penny. — Twój przyjaciel bardzo lubi szopy.
— Aha!...
— Czy świnie wróciły, chłopcze?
— Jeszcze nie.
Penny zmarszczył czoło.
— Nie chciałbym przypuszczać, że Forresterowie je porwali. Ale świnie nigdy 
dotychczas nie znikały na tak długo. Jeśli miałaby to być sprawka niedźwiedzi, 
to nie pożarłyby wszystkich świń od razu.
— Byłem aż na starym wyrębie, tato, i zauważyłem ślady świń w zachodniej 
stronie.
170
— Niech tylko skończę robotę w polu, będziemy musieli wziąć Ripa i Julię i 
udać się na poszukiwania.
— Co zrobimy, jeśli się okaże, że to sprawka Forre-sterów.
— We właściwym czasie zrobimy wszystko, co należy.
— Nie boisz się iść do Forresterów?
— Nie, bo racja jest po mojej stronie.
— A obawiałbyś się, gdyby to była zła sprawa?
— Oczywiście, i gdybym nie miał racji, nie poszedłbym wcale.
— A co zrobimy, jeśli nas znów pobiją?
— Zapiszemy to na ich rachunku.
— Już wolałbym, żeby Forresterowie zatrzymali sobie świnie.
— A jakże! A my zostaniemy bez mięsa! Siniak pod okiem wygoi się prędzej niż 
pusty żołądek. A może nie chcesz pójść do nich?
Jody zawahał się.
— E, chyba nie!
Penny podjął znów przerwaną pracę.
— Idź i powiedz mamie, żeby nam dziś wcześniej przygotowała kolację.
Jody poszedł do domu. Matka siedziała na ocienionym ganku i szyła. Mała 
jaszczurka z niebieskim brzuszkiem wybiegła spod jej fotela" Jody zaśmiał się na 
myśl o tym, jak szybko matka zerwałaby się z miejsca, gdyby wiedziała o 
jaszczurce.
— Proszę pani, tato prosi o wcześniejszą kolację. Idziemy szukać świń!
— Najwyższy czas!
Powoli kończyła robótkę. Jody przysiadł na schodku u stóp matki.
171
— Pójdziemy do Forresterów, bo może to oni porwali
nasze świnie.
— Dobrze, przyjrzyjcie się bliżej tym podłym złodziejom.
Spojrzał na matkę. Gniewała się na nich, na ojca i Jody'ego, z powodu 
bójki z Forresterami w Voluzji.
— Zdaje się, że znów nas potłuką i pokrwawią, mamo — powiedział.
Niecierpliwym ruchem zwinęła robótkę.
— Ale co robić? Przecież, na miłość boską, musimy mieć te świnie! Przecież to 
wasz obowiązek.
Weszła do domu. Jody usłyszał, jak trzasnęła pokrywką na brytfannie. Był 
zmieszany. Matka zwykle mówiła wiele o obowiązku. Nie znosił tego słowa. Bo i 
dlaczego miało być obowiązkiem dać się zbić na kwaśne jabłko w poszukiwaniu świń, 
jeśli wystąpienie w obronie 01ivera nie było obowiązkiem? Walka w obronie 
przyjaciela wydawała mu się bardziej szlachetna niż bójka o świński boczek. 
Usiadł przeciągając się leniwie i nasłuchując ptasich głosów wśród 
indyjskiego bzu. Sójki ścigały kosy wśród drzew. Spór o pożywienie toczył się 
nawet w obrębie domu. A zdawało mu się zawsze, że jest tu dla każdego pod 
dostatkiem jedzenia. Dla ojca, matki i syna, dla starego Cezara, dla ?????? ? 
jej łaciatego cielaczka, dla Ripa i Julii, dla kur gdaczących i grzebiących w 
ziemi, dla świń, które chrzakały dopominając się o kaczan kukurydzy, dla ptaków 
śpiewających wśród drzew, dla przepiórek lęgnących się pod altaną; dla 
wszelkiego żywego stworzenia nie brakowało niczego w obrębie domu.
Ale tam, w puszczy, trwała nieustanna wojna. Wilki, niedźwiedzie, jaguary i 
dzikie koty czyhały na łanie. Niedźwiedzie pożerały nawet obce niedźwiadki; 
wszystko
172
im jedno, każde mięso jest dla nich dobre. Wiewiórki i szczury wodne, szopy i 
oposy musiały bronić swego życia przed drapieżnikami. Drobniejsze ptactwo 
truchlało ze strachu, gdy na ziemię padł cień polującego jastrzębia. Tylko dom 
był bezpieczny. Sprawił to Penny dzięki zbudowaniu mocnych płotów, dzięki straży 
Ripa i Julii oraz własnej niezmordowanej czujności. Czasami Jody słyszał w nocy 
szmery, drzwi otwierały się i zamykały: to Penny wymykał się z łóżka na ciche 
polowanie na nieproszonego nocnego gościa.
Odbywały się wzajemne najścia. Baxterowie szli do puszczy po dziczyznę lub po 
skóry zwierząt. A drapieżniki i głodne zwierzęta podkradały się, kiedy się dało, 
pod dom Baxterów. Dom był niejako twierdzą w sercu puszczy. Polana Baxterów była 
prawdziwą wyspą dostatku wśród otaczającego ją morza głodu. Jody usłyszał brzęk 
łańcuchów. To Penny szedł Wzdłuż płotu w stronę stajni. Jody skoczył, by 
otworzyć ojcu bramę stajni. Pomógł przy wyprzęganiu konia. Wciągnął drabinę i 
zsypał ze stryszku porcję na żłób Cezara. Kukurydzy już nie było, a najbliższa 
pokaże się dopiero po żniwach. Znalazł jeszcze wiązkę siana i zepchnął ją na dół 
dla ??????. Cielę było chude, bo Penny odłączył je od krowy. Na stryszku, pod 
dachem z grubych gontów własnego wyrobu, było gorąco. Trzeszczało suche i wonne 
siano, mile łaskocząc nozdrza Jody'ego. Położył się na chwilę na sianie, oddając 
się błogiemu spoczynkowi. Był niezbyt zadowolony, gdy usłyszał głos matki. Zlazł 
ze strychu. Penny skończył dojenie krowy. Poszli więc razem do domu. Kolacja 
stała na stole. Składał się na nią tylko chleb kukurydziany z kapustą, lecz było 
tego sporo.
Mama Baxter powiedziała:
173
— Spróbujcie, chłopcy, upolować coś po drodze. Penny skinął głową.
— Właśnie dlatego biorę strzelbę ze sobą.
Po posiłku ruszyli w kierunku zachodnim. Widać jeszcze było słońce nad 
wierzchołkami drzew. Deszcz nie padał od wielu dni, lecz tego dnia zaczęły się 
gromadzić na północy i zachodzie chmury burzowe. Ze wschodu i z południa pełzła 
stalowa szarość w stronę jaskrawego blasku zachodu. Penny powiedział:
— Kukurydzy przydałby się dzisiaj mocny deszcz;
wzeszłaby od razu.
Nie było ani śladu wiatru. Ciężkie powietrze leżało nad drogą jak gruba, puchowa 
kołdra. Piasek przypiekał bose, stwardniałe stopy. Rip i Julia szły niechętnie, 
spuściły łby i podwinęły ogony. Z otwartych .pysków zwisały suche jęzory. Trudno 
było odnaleźć ślady świń na zaskorupiałej od spiekoty ziemi. Oko Penny'ego było 
tu pewniejsze od nosa Julii. Świnie pasły się na łąkach poza ogrodzeniem 
karczowiska i poszły w stronę prerii, gdzie można było ryć korzenie lilii, a 
stawy zaspokajały pragnienie. Nie poszłyby tak daleko, gdyby miały w domu dość 
pożywienia. Lecz był to przednówek — okres jałowy. Nie było nawet żołędzi 
dębowych ani szyszek sosnowych prócz tych, które dałoby się wygrzebać spod 
warstwy
zeszłorocznych liści. Jagody palmowe były niedojrzałe,
nawet dla niewybrednych świń. W odległości trzech mil.
od polany Baxterów Penny przykląkł i zbadał ślady.
Podniósł ziarno kukurydzy i położył na dłoni. Wskazał na
ślady kopyt końskich.
— To oni porwali świnie! — powiedział. Wyprostował się. Twarz miał poważną. Jody 
lękliwie
przyglądał się ojcu.
174
— Tak, synu, musimy iść za tym śladem.
— Prosto do Forresterów?
— Prosto do kogokolwiek, kto ma nasze świnie. Może znajdziemy je tu gdzieś 
blisko w chlewie.
Ślad wiódł zygzakiem, bo świnie rozbiegły się na wszystkie strony za rozrzuconą 
kukurydzą. Penny odezwał się:
— Mogę zrozumieć Forresterów, kiedy napadają na 01ivera albo rzucają się na 
mnie lub na ciebie. Ale niech mnie piorun trzaśnie, jeśli potrafię zrozumieć 
takie zimne draństwo...
O ćwierć mili dalej stało sklecone naprędce ogrodzenie. Było zamknięte, ale świń 
w nim nie było. Zrobiono je z nie okorowanych pni. Giętka gałąź stanowiła 
zatrzask, który zamykał wejście za tłoczącymi się świniami.
— A szelmy! Byli tu gdzieś blisko i czekali — powiedział Penny.
Z prawej strony pułapki widniały ślady wozu. Koleiny zmierzały w kierunku 
ocienionej drogi wiodącej do farmy Forresterów.
— Tą oto drogą, chłopcze, pójdziemy — mruknął Penny.
Słońce zniżało się ku zachodowi. Chmury deszczowe rozwinęły się w olbrzymie 
dmuchawce zabarwione na żółto i czerwono. W stronie południowej było szaro jakby 
od dymu prochowego. Chłodny powiew przeszedł przez puszczę i znikł, jak gdyby 
jakieś wielkie stworzenie tchnęło chłodnym oddechem i poszło dalej.
Jody zadrżał i ucieszył się, gdy po nagłym chłodzie poczuł znów ciepły powiew. 
Penny pochylił się, by odsunąć gałązki dzikiego wina, które pięły się ponad ich 
głowami.
175
— Zawsze należy z podniesionym czołem iść na spotkanie troskom i kłopotom — 
powiedział.
Nagle spod winogron wystrzeliła głowa węża. Wąż rzucił się na Penny'ego. Przed 
Jodym mignął jakiś mętny cień, szybszy od jaskółki, pewniejszy w ciosie od 
pazurów niedźwiedzia. Penny zatoczył się pod siłą uderzenia. Jody chciał cofnąć 
się i krzyknąć przeraźliwie. Ale nogi wrosły mu w ziemię, a głos uwiązł w gardle. 
Czyżby to był grzechotnik? To chyba błyskawica, która uderzyła czy jakaś gałąź, 
która się złamała, lub ptak, który przefrunął, czy królik, który przebiegł...
— Uciekaj, zabieraj psy! — krzyknął Penny. Głos ojca wyrwał go z odrętwienia. 
Cofnął się i chwycił psy za kark. Ujrzał niewyraźny cień, podnoszący głowę na 
wysokości kolana nad ziemią. Głowa kołysała się towarzysząc wolnym ruchom 
Penny'ęgo. Jody usłyszał brzęczenie grzechotek. Psy usłyszały także. Sierść 
zjeżyła im się na grzbiecie. Julia wyrwała mu się z rąk i poczołgała wstecz, 
podwinąwszy pod siebie długi ogon. Rip osadził się na tylnych łapach i szczekał.
Penny cofnął się powoli jak we śnie. Grzechotki ciągle trzeszczały. Nie brzmiało 
to jednak jak grzechotka! Był to raczej brzęk szarańczy czy kumkanie żabki 
drzewnej. Penny podniósł strzelbę i strzelił. Jody zadrżał. Grzechotnik zwinął 
się w kłąb i zaczął wić się w konwulsjach. Głowę zagrzebał w piasku, dreszcze 
przebiegły wzdłuż potężnego cielska. Grzechotki trzeszczały coraz słabiej. 
Wreszcie umilkły. Cielsko naprężało się i rozprężało jak powolny odpływ. Penny 
odwrócił się i spojrzał na
syna.
— Capnął mnie! — powiedział.
Podniósł prawą rękę i przyjrzał się uważnie. Wargi miał
176
suche, oddychał ciężko. Tępo spoglądał na dwa punkciki na ciele: sączyły się z 
nich krople krwi.
— Ale był wielki! — powiedział.
Jody wypuścił Ripa. Pies podbiegł do zabitego grzecho-tnika i szczekał zajadle. 
Skakał dokoła węża i trącał cielsko łapą. Uspokoił się wreszcie i obwąchiwał 
piasek. Penny podniósł głowę, twarz miał popielatą.
— Śmierć przyszła po mnie — powiedział.
Zwilżył wargi językiem. Odwrócił się nagle i pobiegł lasem w stronę domu. 
Wyrąbana droga była o wiele wygodniejsza, lecz Penny skierował się na oślep 
przez puszczę. Przedzierał się przez młodą dębinę, przez krzaki, przez palmy. 
Jody patrzył na ojca. Serce tłukło się w nim tak silnie, że nie zdawał sobie 
sprawy z tego, dokąd idzie. Szedł po prostu za ojcem, który przedzierał się 
przez gęste zarośla. Nagle gąszcz się skończył. Ukazała się polana otoczona 
wyższymi nieco dębami. Dokoła panowała niepokojąca cisza.
Penny zatrzymał się raptownie. Coś się przed nim poruszyło. Łania skoczyła na 
równe nogi. Penny oddychał głęboko, jak gdyby sprawiało mu to ulgę. Podniósł 
dwururkę i wycelował w głowę łani. Jody'emu przebiegło przez myśl, że ojciec 
oszalał. Nie była to odpowiednia chwila do polowania. Penny wystrzelił. Łania 
odwróciła się w podskokach i runęła grzebiąc ziemię racicami. Znieruchomiała. 
Penny skoczył do niej i wyciągnął z pochwy nóż myśliwski. Teraz Jody był niemal 
pewny, że ojciec zwariował. Penny nie przeciął jednak gardzieli zwierzęcia^ lecz 
zagłębił nóż w jego brzuchu. Wywiercił wielki otwór w cielsku. Serce łani biło 
jeszcze. Penny wyciął wątrobę. Klęcząc, przełożył nóż do lewej ręki, podniósł 
prawą i spojrzał na dwie ranki od ukąszenia węża. Ranki za-
177
krzepły. Przedramię było spuchnięte i poczerniałe. Pot lał się obficie z czoła 
Penny'ego. Przeciął nożem ugryzione miejsce na ramieniu. Trysnęła ciemna krew. 
Teraz przyłożył do rany wątrobę zwierzęcia. Powiedział cicho:
— Czuję, jak wyciąga...
Przycisnął mięso mocniej, po czym odsunął je i obejrzał. Miało barwę jadowicie 
zieloną. Przyłożył znów wątrobę do rany drugą, czystą stroną.
— Utnij kawał serca łani — rozkazał Jody'emu. Jody ociągał się odrętwiały. 
Zaczął grzebać nożem
i odciął kawałek serca.
— Jeszcze jeden — powiedział Penny. I zmieniał wciąż okłady.
— Podaj mi nóż — powiedział.
Naciął jeszcze jedno miejsce na ramieniu, gdzie opuchlizna była największa. Jody 
krzyknął:
— Tato, wykrwawisz się na śmierć!
— Wolę raczej umrzeć z upływu krwi niż puchnąć. Widziałem już, jak się umiera 
od...
Pot ściekał mu ciurkiem z policzków.
— Bardzo cię boli, tato?
— Jakby mi ktoś wbił ostry nóż w ramię.
Gdy ponownie odjął mięso od rany, nie było już takie zielone. Lecznicze 
właściwości jeleniego mięsa zrobiły swoje. Penny wstał i powiedział spokojnie:
— Nic lepszego nie mogłem zrobić. Idę do domu. A ty pobiegnij do Forresterów i 
każ im pojechać po doktora Wilsona.
— Myślisz, że mnie posłuchają?
— Spróbujemy. Biegnij pędem i powiedz im to, zanim cię pobiją albo postrzelą...
Penny skręcił na drogę, którą przybyli. Jody poszedł za
178
nim. Usłyszał nagle za sobą lekki ruch i obejrzał się. Na skraju polany, 
chwiejąc się na wątłych nóżkach, stał cętko-wany jelonek. Szeroko otworzył 
wielkie, ciemne oczy. Jody zawołał:
— Tato, łania miała jelonka!
— Przykro mi, chłopcze. Nie miałem innego wyjścia. Idź, synu...
Serce Jody'ego ogarnął żal i litość nad jelonkiem. Zawahał się. Jelonek 
potrząsnął małą główką. Przydreptał do ubitej łani, pochylił się nad nią, 
powąchał i zabeczał.
Jody pobiegł i dogonił ojca. Penny zatrzymał się przez chwilę na ocienionej 
drodze.
— Powiedz każdemu, kogo spotkasz, by jechał tą drogą w naszą stronę i zabrał 
mnie, gdyby mi nie starczyło sił dojść samemu. Śpiesz się!
Straszliwa zjawa spuchniętego ciała ojca leżącego na drodze wstrząsnęła chłopcem 
do głębi. Puścił się pędem. Ojciec zrezygnowany powlókł się w stronę domu.
Jody biegł co tchu w piersiach przez zarośla mirtowe, koleinami wozu, które 
prowadziły na gościniec wiodący do farmy Forresterów. Na uczęszczanej drodze nie 
było chwastów ani traw ułatwiających bieg. Suchy piasek czepiał się stóp i 
zdawał się chwytać jak macki mięśnie nóg. Jody utrafił wreszcie we właściwy krok, 
biegł truchtem; ten krok był najlepszy na piasku. Nogi biegły, a myśl i ciało 
zdawały się wlec za nimi jak pusty wózek na kołach. Droga była męcząca. Nogi 
poruszały się, lecz zdawało mu się, jakby mijał wciąż te same drzewa i krzaki. 
Wydawało mu się również, że porusza się bardzo wolno, i zdziwił się, gdy znalazł 
się na znajomym zakręcie, który wskazywał na bliskość drogi wiodącej wprost do 
farmy Forresterów.
779
Znalazł się wśród wysokich drzew polany. Przeraził się, wskazywały bowiem, że 
był już na miejscu. Oprzytomniał. Lękał się Forresterow. Jeżeli odmówią mu 
pomocy, dokąd się zwróci? Zatrzymał się na chwilę pod cienistymi dębami. Zapadał 
zmierzch, choć Jody był pewien, że to za wcześnie jeszcze na nadejście nocy. 
Chmury deszczowe rozpłynęły się po niebie, zakrywając je całkowicie. Jedynym 
światłem było pasmo zieleni na wschodniej stronie, przypominające barwą zatrute 
mięso łani. Przyszło mu na myśl, że powinien wezwać swego druha Fodder-winga. 
Przyjaciel na pewno usłyszy go, przyjdzie mu z pomocą i w ten sposób uda mu 
się wykonać polecenia ojca. Na myśl o tym spadł mu ciężar z serca. Ujrzał oczy 
przyjaciela wyrażające współczucie. Westchnął głęboko i Pobiegł szybko ścieżką 
wśród dębów.
-— Fodder-wing, Fodder-wing, to ja, Jody!
Za chwilę przyjaciel wyjdzie z domu, schodząc na czworakach z koślawych schodków, 
jak to czynił zawsze, kiedy się spieszył. Lub wynurzy się z krzaków z szopem--
ulubieńcem na ramieniu.
— Fodder-wing, to ja!
Nie było odpowiedzi. Wbiegł na wymiecione, piaszczyste podwórze.
— Fodder-wing!
W domu paliło się już światło. Z komina płynął kłąb dymu. Drzwi i okiennice były 
zamknięte w obawie przed moskitami i z powodu późnej pory. Nagle drzwi się 
otworzyły. Jody ujrzał oświetlone wnętrze pokoju i Forresterow wstających z 
miejsc, jeden za drugim, jak gdyby wielkie leśne drzewa szły w jego stronę. 
Stanął. Lem Forrester zszedł ze schodów. Pochylił głowę, by rozpoznać lepiej 
przybysza.
180
— Czego tu szukasz, bękarcie? Jody zawahał się.
— Fodder-winga!
— Fodder-wing jest chory. W żaden sposób nie możesz go zobaczyć.
Tego już było za wiele. Jody wybuchnął płaczem.
— Ojciec!... Ojca ukąsił wąż! — jęknął.
Forresterowie zeszli ze schodów i skupili się dokoła niego. Jęczał głośno z żalu 
nad sobą i ojcem, a także dlatego, że był tu wreszcie i że wykonał swoje zadanie. 
Wśród Forresterow wszczął się ruch, jak gdyby drożdże poruszyły się w cieście.
— Gdzie znajduje się Penny? Jaki to był wąż?
— Grzechotnik! Olbrzymi! Ojciec idzie do domu, ale nie wie, czy dojdzie.
— Czy spuchł? W jakie miejsce go wąż ukąsił?
— W ramię! Spuchło ogromnie. Błagam was, pojedźcie po doktora Wilsona! Już 
nigdy nie będę stawał po stronie 01ivera przeciw wam. Proszę was!
Lem roześmiał się, Buck zaś rzekł:
— Kiepska sprawa. Człowiek, którego wąż ugryzł w rękę, jest skazany na śmierć. 
Penny umrze, zanim doktor przyjedzie z pomocą.
— Ojciec zastrzelił łanię i wyjął z niej wątrobę. Wyciągnął nią truciznę. 
Proszę was, jedźcie po doktora!
— Ja pojadę — rzekł Mill-wheel.
Ulga jak blask słońca spłynęła na Jody'ego.
— Dziękuję bardzo!
— Nie ma za co. Pomógłbym nawet psu, gdyby go wąż pokąsał.
Buck powiedział:
— A ja pojadę i zabiorę Penny'ego po drodze. Człowiek
181
^
zatruty wężowym jadem nie powinien chodzić. Na Boga, chłopcy, nie mamy nawet 
kropli wódki dla chorego!
— Siwucha znajdzie się u doktora — rzekł Gaby. — Jeśli doktor jest choć trochę 
trzeźwy, to się tam jeszcze u niego odrobina znajdzie, a jeśli jest pijany, to 
jego oddech starczy za sporą porcję gorzałki.
Buck i Mill-wheel z powolnością, która doprowadzała Jody'ego do rozpaczy, 
skierowali się w stronę stajni, by osiodłać konie. Przerażała go ta powolność, 
zbyt długo trwało to wszystko. A może Forresterowie dlatego nie śpieszą się, bo 
nie ma żadnej nadziei? Byli tak powolni i obojętni, jak gdyby szło nie o 
uratowanie Penny'ego, lecz o jego pogrzeb. Jody'ego ogarnęła głęboka troska. 
Chciał przed odejściem choćby na chwilę zobaczyć Fod-der-winga. Forresterowie 
skierowali się do domu, nie zwracając uwagi na Jody'ego.
Lem krzyknął ode drzwi:
— Zmykaj stąd! Arch odezwał się:
— Nie dokuczaj mu. Dałbyś mu spokój, kiedy jego ojciec umiera.
Lem mruknął:
— A niech tam! Wielki wojak!
Weszli do domu i zamknęli drzwi za sobą. Jody'ego ogarnęło przerażenie. A może 
żaden z Forresterów nie chce mu pomóc? Pomyślał, że Buck i Mill-wheel dla kpin 
poszli do stajni i teraz śmieją się z niego. Nie było więc ratunku, ojciec 
skazany był na śmierć. Nagle ujrzał dwóch jeźdźców, a Buck wyciągnąwszy 
życzliwie rękę w stronę Jody'ego, zawołał:
— Nie martw się, Jody! Zrobimy wszystko, co będzie w naszej mocy. Nie 
krzywdzimy ludzi, których spotkało
nieszczęście.
182
Spięli konie i popędzili galopem. Jody'emu lżej się zrobiło na sercu. Tylko 
jeden Lem był wrogo usposobiony, więc przeciw niemu skierował całą nienawiść. 
Długo nasłuchiwał, aż ucichł odgłos końskich kopyt, po czym pobiegł do domu.
Teraz dopiero mógł zastanowić się nad tym, co zaszło. Grzechotnik ugryzł ojca, 
który mógł umrzeć od jadu węża. Ale pomoc już była w drodze, a on uczynił 
wszystko, co powinien był zrobić. Niepokój jego był już określony, więc nie 
wydawał się tak straszny. Zamiast biec, Jody szedł spokojnie w stronę domu. 
Właściwie powinien był poprosić o wypożyczenie konia, myślał nawet o tym, ale 
zabrakło mu odwagi.
Niespodzianie lekki deszcz zaszemrał wśród liści, po czym znów zapadła cisza. 
Burza mogła całkowicie ominąć puszczę, jak to się często zdarzało. Powietrze 
było przejrzyste i jasne. Jody teraz dopiero uprzytomnił sobie, że ma na 
ramieniu dubeltówkę ojca. Droga była coraz lepsza, poszedł więc trochę prędze'j. 
Ciekaw był, ile czasu potrwa droga Mill-wheela do Branch. Ciekaw był również, 
czy zastanie doktora pijanego i w jakim stopniu. Jeśli tylko doktor będzie mógł 
wstać z łóżka, to wyruszy z pomocą Penny'emu.
Jody jeszcze jako małe dziecko był kiedyś u doktora. Przypominał sobie wyraźnie 
wielki dom z szerokimi werandami, znajdujący się podobnie jak jego właściciel w 
stanie całkowitej ruiny. Dom był otoczony bujną roślinnością. Pamiętał karaluchy 
i jaszczurki, które panoszyły się w całym budynku i czuły się tam równie dobrze, 
jak w winnej łozie. Przypomniał sobie starego, wiecznie pijanego doktora, który 
leżał pod moskitierą i gapił się w sufit. Gdy go wezwano do chorego, szedł 
chwiejąc się na nogach, lecz serce miał szlachetne, a dłonie dzielne
183
i sprawne. Uważano go w całej okolicy za dobrego lekarza zarówno wówczas, gdy 
był podchmielony, jak i wtedy, gdy był trzeźwy. „Jeśli doktor przyjdzie w porę — 
pomyślał Jody — ojciec będzie uratowany".
Z drogi, która wiła się między opłotkami ogradzającymi posiadłość Forresterów, 
wydostał się na trakt wiodący na wschód, w stronę domu. Miał do przebycia pięć 
mil. Gdyby grunt był twardy, wędrówka trwałaby około godziny. Ale piasek był 
miękki i rosnąca ciemność zdawała się chwytać za nogi. W tych warunkach będzie 
szedł ze dwie godziny, jeśli nie więcej. Co chwila przyśpieszał kroku. Światło 
dzienne znikło w mroku puszczy jak kaczka dająca nura w rzekę. Dróżka więzła w 
gąszczu leśnym, znikając prawie w jego objęciach.
Nagle na wschodzie huknął piorun i błyskawica rozjaśniła niebo. Jody'emu zdawało 
się, że słyszy kroki wśród drzew, lecz były to tylko krople deszczu tłukące jak 
śrut o liście. W obecności ojca nie obawiał się ciemności i nocy. Teraz był sam. 
Niepokoiła go myśl, co się dzieje z ojcem: może wyczerpany leży gdzieś na drodze, 
a może jest już na siodle Bucka, jeśli ten przybył na czas i zdołał Penny'ego 
odnaleźć. Błyskawica znów rozjaśniła niebo. Za nią rozległ się głos gromu. 
Nieraz bywało, że Jody w ukryciu czekał wraz z ojcem, aż burza przeminie. Jaki 
miły był wówczas deszcz, który zlewał ich do suchej nitki.
Nagle coś zaszumiało w zaroślach. Przeleciało szybko i znikło. W powietrzu 
rozpłynął się zapach piżma. Jody nie lękał się rysia czy dzikiego kota, ale 
spotkanie z jaguarem było niebezpieczne. Jaguar napadał czasem nawet na konia. 
Serce chłopca zabiło mocniej. Zacisnął palce na kolbie ojcowskiej dubeltówki. 
Strzelba nie mogła mu się przydać, gdyż Penny wystrzelił oba naboje, jeden 
do
184
węża, a drugi do łani. Ale miał jeszcze ojcowski nóż za pasem i żałował, że nie 
ma przy sobie wielkiego noża, który podarował mu 01iver. Ojciec nie pozwalał mu 
go nosić, gdyż był za ostry, a Jody nie miał do niego futerału. Wyobrażał sobie 
nieraz, spoczywając pod winoroślą lub na dnie jaru, że wbija ten nóż jednym 
celnym ciosem w serce niedźwiedzia, wilka lub jaguara. Rozważania takie teraz 
nie mogły dodawać mu otuchy. Pazury jaguara były szybsze od noża.
Lecz tajemnicze zwierzę poszło swoją drogą. Jody ruszył teraz szybciej, 
potykając się w pośpiechu. Zdawało mu się, że słyszy wycie wilka, ale głos 
dochodził z oddali, mógł to być tylko podmuch wiatru. Wicher wzmagał się. 
Szumiał tak, jak gdyby wiał przez mroczną otchłań, gdzieś w innym świecie. Nagle 
zawył bliżej i runął naprzód jak ruchoma ściana. Zaszeleściły gałęzie drzew. 
Krzaki zatrzeszczały i przypadły do ziemi. A potem rozległ się straszliwy szum i 
burza jak smagnięcie bicza dosięgła Jody'ego.
Pochylił głowę i walczył z wichrem. W ciągu minuty deszcz przemoczył go do nitki. 
Woda spływała mu po karku i ściekała po plecach do spodni. Ubranie przesiąknięte 
wodą stało się ciężkie i hamowało swobodę ruchów. Zatrzymał się, stanął pod 
wiatr i położył strzelbę na skraju drogi. Ściągnął koszulę i spodnie, związał je 
w węzełek. Podniósł strzelbę. Nagi poszedł przez burzę. Deszcz spływający po 
gołym ciele dawał mu poczucie lekkości i swobody. Błyskawice rozjaśniały 
ciemność lasu.
Odczuł nagle swą bezbronność. Był nagi i samotny, zdany na własne siły, 
zapomniany przez Boga i ludzi wśród burzy i ciemności. Coś biegło przed nim i za 
nim, skradało się przez puszczę jak jaguar. Było wielkie, niekształtne i wrogie.
185
A może ojciec umarł już lub właśnie kona w tej chwili? Ta myśl była nie do 
zniesienia. Jody przyspieszył kroku, chcąc strząsnąć z siebie koszmar. To 
niemożliwe! Penny nie mógł umrzeć. Umierać mogły niedźwiedzie, jelenie, psy lub 
inni ludzie. Z tym można się było pogodzić. To byli obcy. Ale jego ojciec nie 
mógł umrzeć. Wolałby raczej, by w tej chwili ziemia rozstąpiła się pod nim. Bez 
Penny'ego nie było życia na ziemi. Był tak przerażony, jak nigdy dotychczas. 
Rozpłakał się. Słone łzy spływały do ust. Zwrócił się do nocy, tak jak do 
Forresterów, z błagalną prośbą: „Proszę!"
Czuł ból w karku, a w kończynach ciężar rozgrzanego ołowiu. Nagle błyskawica 
rozdarła znów zasłonę ciemności i ukazała otwartą przestrzeń. Dotarł do płotu 
okalającego wyrąb i przykucnął na chwilę, szukając osłony. Przeszył go na wskroś 
wiatr chłodniejszy od deszczu. Jody zadrżał, wstał i ruszył naprzód. Lecz chwila 
wypoczynku osłabiła go. Usiłował pobiec dla rozgrzewki, ale zabrakło mu sił i 
wlókł się powoli. Deszcz ubił grunt, szło się teraz łatwiej i pewniej. Wiatr 
ustał. Ulewa zmieniła się w długotrwały, miarowy deszcz. Jody szedł jak otępiały. 
Wydawało mu się, że będzie tak szedł wiecznie. Lecz oto już minął znajomy jar i 
znalazł się przed domem.
W domu płonęły świeczki. Na podwórzu stały trzy konie przywiązane do palika. 
Rżały grzebiąc kopytami. Jody minął bramę i wszedł do domu. Zrobione zostało 
wszystko, co było w ludzkiej mocy. Gdy wszedł do izby, powitała go cisza. Buck i 
Mill-wheel rozparli się na krzesłach przed wygasłym paleniskiem. Obojętnie 
rozmawiali ze sobą- Rzucili okiem na Jody'ego, powiedzieli: „Jak się masz, 
chłopcze" i wrócili do przerwanej rozmowy.
Nie byłeś, Buck, przy tym, kiedy stary Twistle wy-
186
ciągnął kopyta od ukąszenia grzechotnika. No to Penny ma chyba rację, jeśli 
powiada, że gorzałka nic nie pomaga. Bo Twistle, kiedy nadepnął na węża, był 
pijany w sztok!
— Gdyby mnie to kiedy spotkało, braciszku, proszę cię, na wszelki wypadek 
napełnij mnie siwuchą! Ja tam wolę zdychać po pijanemu niż na trzeźwo.
Mill-wheel splunął w ruszt paleniska.
— Nie ma się czego martwić — powiedział — i tak przyjdzie na ciebie kryska po 
pijanemu.
Jody był na wpół przytomny. Nie odważył się o nic zapytać. Przeszedł obok braci 
Forresterów i wszedł do sypialni ojca. Na krawędzi łóżka z jednej strony 
siedziała matka, a z drugiej — doktor Wilson. Stary doktor nie poruszył się 
nawet. Matka spojrzała na Jody'ego i wstała bez słowa. Wydobyła z szafy czystą 
koszulę i spodnie i podała chłopcu. Jody położył mokre zawiniątko na podłodze, 
dubeltówkę oparł o ścianę i cichutko, na palcach, zbliżył się do łóżka.
„Jeśli ojciec jeszcze żyje — pomyślał — będzie uratowany".
Penny poruszył się na łóżku. Serce Jody'ego skoczyło jak królik. Ojciec jęknął, 
zbierało mu się na wymioty. Doktor pochylił się szybko nad Pennym, podsuwając 
miskę i podtrzymując głowę chorego. Penny miał siną, spuchniętą twarz. 
Wymiotował z wysiłkiem człowieka, który już nie ma nic do oddania, a jednak 
wciąż jeszcze musi się męczyć. Opadł na poduszki, dysząc ciężko. Doktor wsunął 
rękę pod kołdrę i wyciągnął cegłę owiniętą w kawałek flaneli. Podał ją matce, 
która tymczasem wepchnęła mokre odzienie Jody'ego pod łóżko i poszła do kuchni, 
by rozgrzać okład na nowo.
Jody szepnął:
187
A może ojciec umarł już lub właśnie kona w tej chwili? Ta myśl była nie do 
zniesienia. Jody przyspieszył kroku, chcąc strząsnąć z siebie koszmar. To 
niemożliwe! Penny nie mógł umrzeć. Umierać mogły niedźwiedzie, jelenie, psy lub 
inni ludzie. Z tym można się było pogodzić. To byli obcy. Ale jego ojciec nie 
mógł umrzeć. Wolałby raczej, by w tej chwili ziemia rozstąpiła się pod nim. Bez 
Penny'ego nie było życia na ziemi. Był tak przerażony, jak nigdy dotychczas. 
Rozpłakał się. Słone łzy spływały do ust. Zwrócił się do nocy, tak jak do 
Forresterów, z błagalną prośbą: „Proszę!"
Czuł ból w karku, a w kończynach ciężar rozgrzanego ołowiu. Nagle błyskawica 
rozdarła znów zasłonę ciemności i ukazała otwartą przestrzeń. Dotarł do płotu 
okalającego wyrąb i przykucnął na chwilę, szukając osłony. Przeszył go na wskroś 
wiatr chłodniejszy od deszczu. Jody zadrżał, wstał i ruszył naprzód. Lecz chwila 
wypoczynku osłabiła go. Usiłował pobiec dla rozgrzewki, ale zabrakło mu sił i 
wlókł się powoli. Deszcz ubił grunt, szło się teraz łatwiej i pewniej. Wiatr 
ustał. Ulewa zmieniła się w długotrwały, miarowy deszcz. Jody szedł jak otępiały. 
Wydawało mu się, że będzie tak szedł wiecznie. Lecz oto już minął znajomy 
jar i znalazł się przed domem.
W domu płonęły świeczki. Na podwórzu stały trzy konie przywiązane do palika. 
Rżały grzebiąc kopytami. Jody minął bramę i wszedł do domu. Zrobione zostało 
wszystko, co było w ludzkiej mocy. Gdy wszedł do izby, powitała go cisza. Buck i 
Mill-wheel rozparli się na krzesłach przed wygasłym paleniskiem. Obojętnie 
rozmawiali ze sobą. Rzucili okiem na Jody'ego, powiedzieli: „Jak się masz, 
chłopcze" i wrócili do przerwanej rozmowy.
Nie byłeś, Buck, przy tym, kiedy stary Twistle wy-
186
ciągnął kopyta od ukąszenia grzechotnika. No to Penny ma chyba rację, jeśli 
powiada, że gorzałka nic nie pomaga. Bo Twistle, kiedly nadepnął na węża, był 
pijany w sztok!
— Gdyby mnie to kiedy spotkało, braciszku, proszę cię, na wszelki wypadek 
napełnij mnie siwuchą! Ja tam wolę zdychać po pijanemu niż na trzeźwo.
Mill-wheel splunął w ruszt paleniska.
— Nie ma się czego martwić — powiedział — i tak przyjdzie na ciebie kryska po 
pijanemu.
Jody był na wpół przytomny. Nie odważył się o nic zapytać. Przeszedł obok braci 
Forresterów i wszedł do sypialni ojca. Na krawędzi łóżka z jednej strony 
siedziała matka, a z drugiej — doktor Wilson. Stary doktor nie poruszył się 
nawet. Matka spojrzała na Jody'ego i wstała bez słowa. Wydobyła z szafy czystą 
koszulę i spodnie i podała chłopcu. Jody położył mokre zawiniątko na podłodze, 
dubeltówkę oparł o ścianę i cichutko, na palcach, zbliżył się do łóżka.
„Jeśli ojciec jeszcze żyje — pomyślał — będzie uratowany".
— Czy jest bardzo źle?
— Kiepsko. Czasami wydaje się, że to już koniec, a potem znów robi się 
lepiej.
Penny otworzył obrzmiałe powieki. Miał tak rozszerzone źrenice, że oczy wydawały 
się prawie czarne. Poruszył ręką. Ramię było spuchnięte, grube jak udo 
byczka.
Szepnął chrapliwie:
— Przeziębisz się.
Jody ubrał się szybko. Doktor kiwnął głową
— O, to dobry znak, że cię poznał! To były pierwsze
słowa, jakie wymówił.
Tkliwe uczucie, które składało się z troski i radości, rozpłynęło się w sercu 
Jody'ego. Nawet wśród tych mąk ojciec pamiętał o nim! Penny nie może umrzeć! O, 
nie!
— On musi żyć, panie doktorze! — powiedział. A po chwili dodał przypomniawszy 
sobie, jak to czasami ojciec mawiał: — My, Baxterowie, jesteśmy z twardej 
gliny.
Doktor skinął głową. Krzyknął w stronę kuchni:
— Poproszę o trochę ciepłego mleka! Usłyszawszy słowa niosące iskrę nadziei, 
matka zaczęła
płakać. Jody poszedł do niej.
— Czemu spotkało nas takie nieszczęście! — zawodziła.
— Wszystko będzie dobrze, mamo — powiedział Jody, ale ciarki przeszły mu po 
skórze.
Wyszedł z domu po trochę drzewa ma ogień. Burza przesuwała się na zachód. Po 
niebie toczyły się zwały chmur jak kolumny maszerujących Hiszpanów. Na 
wschodniej stronie ukazał się błękit roziskrzony gwiazdami, wiał chłodny, 
orzeźwiający wiatr. Jody wrócił do domu z naręczem smolnych szczap.
— Piękny będziemy mieli jutro dzionek, mamo — powiedział.
188
Będzie piękny, jeśli on go doczeka. — Rozszlochała się na dobre, rzęsiste łzy z 
sykiem spadały w płomień. Otarła oczy fartuchem. — Zanieś mleko do pokoju — 
powiedziała. — Zrobię herbaty dla doktora i dla siebie. Nie miałam nic w ustach, 
bom czekała na was, a potem Buck go przywiózł.
Teraz dopiero Jody przypomniał sobie, że i on jadł niewiele. Ale nie mógł o 
niczym myśleć. W ogóle myśl o jedzeniu była w tej chwili jakaś jałowa, czcza i 
mierziła go po prostu. Ostrożnie zaniósł kubek gorącego mleka. Doktor wziął 
mleko i usiadł na łóżku Penny'ego.
— A teraz, chłopcze, podtrzymaj głowę ojca, bo będę go karmić łyżeczką.
Jody'ego podczas podnoszenia głowy ojca rozbolały ramiona z wysiłku. Penny leżał 
bezwładnie na poduszce i dyszał tak ciężko jak Forresterowie, gdy byli pijani. 
Twarz ojca zmieniła barwę. Była bladozielona jak brzuch żabki. W pierwszej 
chwili Penny mocno zacisnął zęby i nie chciał wziąć łyżeczki do ust.
Doktor powiedział:
— Otwórz usta, zanim poproszę Forresterów o pomoc! Spuchnięte wargi rozchyliły 
się. Penny pił z trudem.
Wypił część kubka i odwrócił głowę.
— Świetnie — powiedział doktor — ale jeśli oddasz to, coś wypił, wrócę z 
jeszcze większą porcją.
Na Penny'ego wystąpiły poty.
— Byczo jest! — rzekł doktor. — Najlepsza rzecz po zatruciu to silne poty. 
Panie Boże miłosierny, tożby się Penny spocił, gdybyśmy mieli pod ręką choć 
kroplę wódki!...
Matka weszła do sypialni z dwoma talerzami, na których znajdowały się 
filiżanki z herbatą i suchary. Doktor
189
wziął talerz i postawił sobie na kolanie. Pił z grymasem, który wyrażał 
jednocześnie zadowolenie i niesmak.
— Hm, złe to nie jest — powiedział — ale z wódką nie może się równać.
„Chyba nigdy w życiu nie był tak trzeźwy jak tym
razem" — pomyślał Jody.
— Zacnego człeka wąż ugryzł, a w całym okręgu nie ma kropli gorzałki! — dodał 
doktor ponuro.
Matka zapytała:
— A może zjadłbyś coś, Jody?
— Nie jestem głodny.
Czuł chyba taką samą czczość jak Penny. Zdawało mu się, że to w jego żyłach 
płynie trucizna, atakująca serce i zagrażająca życiu.
— Niech mnie piorun trzaśnie, jeśli Penny zwróci to mleko — powiedział doktor.
Lecz Penny zasnął mocno.
Matka siadła w fotelu na biegunach, pogryzając suchary
i pijąc herbatę.
— Pan Bóg troszczy się nawet o wróbelka — powiedziała — może i nad nami rączy 
się zlitować.
Jody wszedł do jadalni. Buck i Mill-wheel wyciągnęli się na podłodze na posłaniu 
ze skór jelenich.
— Matka i doktor jedzą właśnie. Czy nie jesteście
głodni?
Buck odrzekł:
— Myśmy już zjedli przed twoim powrotem. Nie troszcz się o nas. Prześpimy się 
i jutro zobaczymy, co z Pennym.
Jody przykucnął. Chętnie pogadałby z Forresterami. Przyjemnie byłoby pogwarzyć o 
psach, fuzjach i polowaniu — o wszystkich sprawach powszedniego życia ludzi 
zdrowych. Lecz Buck już chrapał i Jody wrócił na
190
palcach do sypialni. Doktor zdrzemnął się na krześle. Matka zapaliła świeczkę i 
siadła znowu na swym fotelu na biegunach. Kołysała się chwilę i usnęła również. 
Jody'emu zdawało się, że został sam z ojcem. Do niego więc należało teraz 
czuwanie. Jeśli nie zaśnie i oddechem własnej piersi pomoże oddychać ojcu, 
utrzyma Penny'ego przy życiu. Westchnął głęboko i Penny uczynił w tej samej 
chwili to samo. Jody doznał nagle zawrotu głowy i coś boleśnie ścisnęło go w 
żołądku. Wiedział, że poczułby się lepiej, gdyby coś zjadł, ale nie mógłby teraz 
nic przełknąć. Usiadł na podłodze i oparł głowę o łóżko. Wrócił w myślach do 
wydarzeń ubiegłego dnia, rozpamiętywał je po kolei, jakby wracając tą samą drogą, 
którą przebył. Nie mógł w niczym pomóc, lecz tu, obok cierpiącego ojca, czuł się 
bezpieczniej niż w otchłani burzliwej nocy. „Niektóre zjawiska przyrody są 
straszne — myślał — ale nie wtedy, gdy jest ze mną ojciec". Jednak grzechotnik 
był okropny!
Przypomniał sobie trójkątną, spłaszczoną głowę, skok i cios jak błyskawica, 
przedśmiertne drgawki potwora. Przeszył go dreszcz. Pomyślał, że już nigdy nie 
zazna spokoju w puszczy. Przypomniał sobie zimny spokój ojcowskiego strzału i 
przerażenie psów. Znów ujrzał przed oczami łanię i jej żywe nieomal ciało na 
ranach ugryzionego ojca. Przypomniał sobie jelonka, który był smutny tej nocy 
jak i on, Jody. Nieszczęście, które mogło odebrać mu ojca, pozbawiło jelonka 
matki. Leży tam teraz pewnie, głodny i przerażony, wśród deszczu, piorunów i 
błyskawic, przytulony do martwego ciała swej karmicielki, czekaj ąc, aż matka 
wstanie i użyczy swemu dziecku pokarmu, ciepła i opieki.
Jody przytulił twarz do zwisającej kołdry i zapłakał rzewnie. Ogarnęła go 
nienawiść do śmierci i współczucie dla wszelkiego cierpienia.
Jody poruszył się w koszmarnym śnie. Śniło mu się, że wraz z ojcem natknął się 
na kłębowisko węży. Czołgały się dokoła jego nóg, brzęcząc grzechotkami. 
Kłębowisko przekształciło się w olbrzymiego węża, który podniósł się do 
poziomu twarzy Jody'ego. Grzechotnik zadał cios. Jody chciał krzyknąć, ale nie 
mógł wydobyć z siebie głosu. Spojrzał na ojca. Penny leżał w splotach węża, z 
otwartymi oczami wpatrzonymi w mroczne niebo. Ciało ojca było tak spuchnięte, 
że przybrało rozmiary niedźwiedzia. Penny nie żył. Jody wycofywał się powoli 
krok za krokiem. Lecz nogi wrastały mu w ziemię. Nagle wąż znikł, a 
on stał samotny na pustym, wietrznym
192
miejscu, trzymając jelonka w ramionach. Penny odszedł. Chłopca ogarnął taki 
smutek, że omal mu serce nie pękło. Obudził się z łkaniem.
Usiadł na twardej podłodze. Nad obejściem zaczynał się dzień. Między sosnami 
kładły się białe smugi światła. Izbę wypełniała powoli szarość świtu. Przez 
chwilę miał złudzenie, że trzyma jelonka w objęciach, lecz potem przypomniał 
sobie wszystko. Porwał się na równe nogi i popatrzył na ojca.
Penny oddychał nieco lżej. Miał wciąż jeszcze gorączkę, opuchlizna nie zeszła, 
ale wyglądał nie gorzej niż wówczas, gdy go pocięły dzikie pszczoły. Matka spała 
na fotelu z głową przechyloną do tyłu. Stary doktor leżał w poprzek łóżka.
— Doktorze... — szepnął Jody.
— Co się stało, co się stało? — chrząknął doktor podnosząc głowę.
— Niech pan spojrzy na ojca!
Doktor dźwignął się i oparł na łokciu. Przetarł zaspane oczy, usiadł i pochylił 
się nad Pennym.
— Panie wszelkiego stworzenia, zwyciężył!
— Co, co?! — zawołała matka prostując się w krześle. — Umarł?
— Gdzie tam! Wcale nie! Matka rozpłakała się.
— Płacze pani, jakby się stało coś złego.
— Pan doktor wie, co by się stało z nami, gdybyśmy zostali tu bez niego.
Jody pierwszy raz usłyszał matkę wyrażającą się tak łagodnie.
Doktor odpowiedział:
— Cóż, znalazłby się inny mężczyzna! Niech pani
7 Roczniak
193
spojrzy na syna. Chłopiec tak wyrósł, że nadaje się już i do orki, i do żniwa, i 
do polowania. Mama Baxter powiedziała:
— Tak, Jody to dobry chłopiec, ale przecież to jeszcze dziecko. W głowie mu 
tylko zabawa i zbijanie bąków.
Jody zwiesił głowę. Tak, to była prawda. Matka dodała:
— To ojciec tak go rozpieścił.
— Ano, chłopcze — powiedział doktor — powinieneś się cieszyć, że masz takiego 
ojca. Większość ludzi przechodzi przez życie, nie słysząc dobrego słowa. A teraz, 
proszę pani, należałoby znów dać Penny'emu, gdy się obudzi, trochę mleka.
— Wydoję krowę, mamo — powiedział Jody skwapliwie.
— Najwyższy czas! — powiedziała matka z nie ukrywanym zadowoleniem.
Jody poszedł do jadalni. Buck siedział na podłodze, trąc rozespaną twarz. Mill-
wheel spał jeszcze.
— Pan doktor mówi, że tata jest uratowany — powiedział Jody.
— A niechże was! A ja obudziłem się wcześniej, żeby
pomóc w pochówku!
Jody obszedł dom dokoła i zdjął ze ściany skopek na mleko. Czuł się tak lekki 
jak to wiaderko. Zdawało mu się, że potrafiłby wyciągnąć ramiona i przefrunąć 
jak piórko przez bramę, tak lekko było mu teraz na duszy. Poranek był mglisty. 
Wśród bzu zaskrzeczała sroka cienkim, metalicznym głosem. Kogut niepewnie zapiał. 
Była to właśnie pora, kiedy Penny zazwyczaj wstawał pozwalając Jody'emu jeszcze 
trochę pospać. Poranek był cichy. Słaby wiatr płynął wśród wierzchołków wysokich 
sosen. Nad obejściem wyciągnął długie palce wschód
194
słońca. Gdy Jody otworzył z trzaskiem drzwi obory, z sosen sfrunęły gołębie 
furkocząc skrzydłami.
Krzyknął za nimi wesoło:
— Hej, gołąbki, gołąbeczki!
Krowa ryknęła, usłyszawszy jego głos. Wylazł na stryszek po paszę dla niej. 
„Jaka ta ?????? jest dobra — pomyślał — że daje nam mleko za taką odrobinę 
paszy". Krowa żuła chciwie. Podniosła zadnią nogę, grożąc kopnięciem, gdy ją 
uraził w wymię podczas dojenia. Ostrożnie wydoił mleko z dwóch dójek, po czym 
przyprowadził cielątko, by nakarmiło się z dwóch pozostałych. Udój był niewielki, 
mleka było w skopku mniej, niż przynosił zwykle ojciec. Jody postanowił, że nie 
tknie mleka, byle go było pod dostatkiem dla ojca podczas choroby.
Cielę uderzało łbem w obwisłe wymię i mlaskało hałaśliwie. Było już za duże, by 
ssać. Jody'ego znów nawiedziła myśl o jelonku. Zrobiło mu się ciężko na duszy. 
Tego ranka jelonek musi być na pewno głodny. Jody wyobraził sobie, że jelonek 
próbował ssać zimne wymię martwej łani. A może pokrwawione zwłoki zwierzęcia 
przyciągnęły wilki? Może zastały jelonka i rozszarpały słabe jeszcze ciało na 
strzępy? Radość, którą przyniosło ocalenie ojca, została przyćmiona. Serce 
Jody'ego szło za jelonkiem i nie mogło zaznać spokoju.
Matka przyjęła skopek z mlekiem, nie zwracając uwagi na ilość. Przecedziła, 
nalała pełny kubek i zaniosła do pokoju chorego. Jody poszedł za matką. Penny 
nie spał. Uśmiechał się słabo. Cichutko szepnął:
— Kostucha będzie musiała jeszcze trochę poczekać na mnie.
A doktor na to:
— Człowiecze, pan musi być spokrewniony z grze-
195
chomikami! Zachodzę w głowę i nie mogę pojąć, jak pan sobie poradził bez wódki. 
Penny szepnął:
— Bo ja jestem królewskim wężem, a pan wie, ze grzechotnik nie może zabić 
królewskiego węża.
Buck i Mill-wheel weszli do pokoju. Wyszczerzyli zęby w uśmiechu. Buck 
powiedział:
— Nie wyglądasz pięknie, Penny, ale dzięki Bogu
żyjesz.
Doktor przysunął kubek do ust chorego. Penny pił
chciwie. Doktor powiedział:
— Nie przypisuję sobie żadnej zasługi. Po prostu me wybiła jeszcze pańska 
godzina.
— Mógłbym spać cały tydzień — powiedział Penny przymykając oczy.
A doktor na to:
_ Właśnie o to chodzi! Ja już nic więcej nie mogę
uczynić dla pana.
Wstał i przeciągnął się. Matka powiedziała:
— No, dobrze, a robotą kto się zajmie, kiedy on
będzie spał?
— Co pozostało do zrobienia? — zapytał Buck.
— Przede wszystkim kukurydza, przydałoby się ją okopać. No i bataty. Jody 
zrobiłby to doskonale, gdyby miał trochę cierpliwości.
— Już ja to zrobię, mamo! Buck ponownie zabrał głos:
— Zostanę u was, zajmę się kukurydzą i resztą roboty. Mama Baxter była 
oszołomiona. Powiedziała sztywno:
— Nie chciałabym pana trudzić.
— Do stu diabłów, proszę pani, nie ma tu znów tak
196
wielu sąsiadów w okolicy! Czułbym sam dla siebie pogardę, gdybym nie został.
Mama Baxter szepnęła nieśmiało:
— Jestem panu bardzo wdzięczna. Gdyby kukurydza nie zostało okopana, to tak, 
jakby nas wszystkich troje pokąsały na śmierć grzechotniki.
Doktor odezwał się:
— Pierwszy raz od zgonu nieboszczki mojej żony obudziłem się taki trzeźwy. 
Zjadłbym chętnie śniadanie, nim wyruszę w drogę.
Mama Baxter pośpieszyła do kuchni. Jody skoczył, by rozpalić ogień. Matka 
powiedziała:
— Nigdy by mi na myśl nie przyszło, że będę coś miała do zawdzięczenia 
Forresterom.
— O mamo! Buck nie jest takim zwykłym Forresterem. Buck to przyjaciel.
— Rzeczywiście wygląda na to.
Nalała wody do dzbanka i dosypała świeżej kawy do fusów z dnia poprzedniego.
— Idź do wędzarni — powiedziała — przynieś ostatni kawałek boczku.
Jody przyniósł boczek. Matka pozwoliła mu go pokroić. Chłopiec powiedział:
— Mamo, tato zastrzelił łanię i użył wątroby do wyciągnięcia jadu z rany. Sam 
sobie przeciął rękę i przyłożył wątrobę do ramienia.
— Trzeba było, wracając do domu, przynieść udziec sarni.
— Nie było czasu, żeby myśleć o tym!
— To też prawda.
— A wiesz mamo, łania miała jelonka.
— Pewnie, wszystkie łanie mają młode.
197
— Ale ten był zupełnie maleńki. Dopiero się urodził.
— No to co z tego? Nakryłbyś lepiej do stołu. Przynieś powideł z tarniny. 
Masło trochę się zepsuło, ale zawsze to masło. Podaj również.
Zakrzątnęła się koło placka z kukurydzy. Tłuszcz skwierczał w rondlu. Nalała 
ciasta. Boczek smażył się na patelni. Matka przewróciła go na drugą stronę, żeby 
się równo przyrumienił. Jody był ciekawy, czy wystarczy tego wszystkiego dla 
nasycenia Bucka i Mill-wheela, przyzwyczajonych do forresterowskiej obfitości.
— Zrób dużo sosu, mamo! — powiedział.
— Jeżeli zrzekniesz się mleka, zrobię sos mleczny. Nie była to wielka 
ofiara.
— Można by zarżnąć kurę, mamo. '?
— Myślałam o tym, ale nasze kury są albo za młode, albo za stare.
Odwróciła placek. Zabulgotała kawa w garnku. Jody powiedział:
— Mógłbym dziś rano upolować kilka gołębi lub wiewiórek.
— Wybrałeś się w porę! Poszedłbyś lepiej i powiedział panom, żeby się umyli i 
zasiedli do stołu.
Jody wykonał polecenie. Forresterowie wraz z doktorem Wilsonem wyszli przed dom, 
obmyli wodą twarze i ręce. Jody przyniósł czysty ręcznik.
— Niech to licho porwie! Kiedy jestem trzeźwy, to mi kiszki z głodu marsza 
grają! — powiedział doktor.
Mill-wheel dodał:
— Najlepszy pokarm to wódka. Potrafiłbym żyć samą wódką.
A doktor na to:
198
— Mnie to się prawie udało. W ciągu dwudziestu lat. Od czasu, jak mi żona 
umarła.
Jody był dumny z wyglądu zastawionego stołu; choć nie było na nim tylu dań, co u 
Forresterów, ale sporo znalazło się różności. Goście jedli z apetytem. Odsunęli 
wreszcie talerze i dobyli fajek. Mill-wheel powiedział:
— Zdaje mi się, że to dziś niedziela. A mama Baxter na to:
— Podczas choroby zawsze jest w domu jak przy niedzieli. Siedzą ludzie przy 
stole, nikomu w pole do roboty nie spieszno...
Jody nigdy jeszcze nie widział matki tak uprzejmej.
Nie brała udziału w śniadaniu, czekając, aż mężczyźni skończą, widocznie 
obawiała się, że zabraknie dla nich. Teraz dopiero zasiadła do stołu, jedząc z 
apetytem. Mężczyźni zaczęli pogawędkę, a Jody powrócił w myślach do jelonka. Nie 
mógł o nim zapomnieć. Widział go na jawie, takiego jak we śnie, i zdawało mu się, 
że tuli go do piersi. Wymknął się z jadalni i poszedł do ojca. Penny leżał 
spokojnie. Miał szeroko otwarte, jasne oczy, tylko źrenice jeszcze były ciemne i 
rozszerzone.
Jody zapytał:
— Jak się czujesz, tato?
— Całkiem nieźle, synku. Kostucha poszła sobie gdzie indziej na łowy. Ale 
niewiele brakowało...
— Aha.
Penny podtrzymał rozmowę:
— Dumny jestem z ciebie! Dobrze się spisałeś, zrobiłeś wszystko, co należało 
zrobić!
— Tato!
— Co, synku?
199
— Tato, przypominasz sobie łanię i jelonka?
— Nigdy ich nie zapomnę. Biedna łania uratowała mi życie, to jest pewne.
— Tato, a wiesz, jelonek może tuła się gdzieś niedaleko? Pewnie jest głodny i 
opuszczony.
— I mnie się tak zdaje.
— Tato, ja już jestem duży, mnie mleka nie potrzeba. Co byś powiedział, gdybym 
poszedł i spróbował odszukać jelonka?
— Chciałbyś go przynieść tutaj?
— Tak, tato! Odchować go.
Penny leżał bez ruchu, wpatrzony w sufit.
— Aleś mnie zapędził w kozi róg, chłopcze!
— I wiesz tato, to nie będzie trudne. Wkrótce wyrośnie i sam sobie poszuka 
liści i żołędzi.
— Przysiągłbym, że jesteś najbardziej przewidującym spośród znanych mi 
chłopców.
— Bo zabraliśmy jelonkowi matkę, a co on zawinił?
— Prawda, prawda! Byłaby to czarna niewdzięczność, gdybyśmy zostawili go w 
puszczy na pewną śmierć głodową. Ej, Jody, nie mam serca, żeby ci odmówić! Nie 
wierzyłem, że jeszcze kiedyś zobaczę słoneczko jak dziś rankiem.
— Tato, czy mogę pojechać z Mill-wheelem i poszukać
jelonka?
— Powiedz mamie, że pozwalam.
Jody wrócił do stołu i usiadł. Matka właśnie nalewała wszystkim kawy.
— Mamo, tato powiedział, że mogę pójść i przyprowadzić jelonka.
Zastygła z dzbankiem w ręku.
— Jakiego jelonka?
200
Ano tego, cośmy mu matkę zabili, żeby mieć odtrutkę z jej wątroby. Ocaliła życie 
tacie. Matka westchnęła.
— Niech się dzieje wola nieba.
— Bo tato mówi, że to byłaby niewdzięczność, gdybyśmy jelonka zostawili samego, 
skazując go na śmierć.
Doktor Wilson zabrał głos:
— To święta racja, proszę pani! Niczego na tym świecie nie dostaje się za 
darmo, za wszystko trzeba płacić. Chłopiec ma rację i jego ojciec też ma 
słuszność.
— Jody może pojechać ze mną — powiedział Mill--wheel. — Pomogę mu odszukać 
jelonka.
Matka odstawiła dzbanek bezradnym ruchem.
— Proszę bardzo, ale będziesz musiał oddać jelonkowi swoją część mleka... Bo 
czym go będziesz karmić?
— Tak chciałem właśnie zrobić. A kiedy podrośnie, poradzi sobie sam z 
pożywieniem.
Mężczyźni wstali od stołu. Doktor powiedział:
— Spodziewam się, że wszystko pójdzie jak najlepiej, łaskawa pani, ale gdyby 
miało się pogorszyć, to pani wie, gdzie mnie znaleźć.
— Dziękuję! Ile jesteśmy panu winni, doktorze? Niestety, nie możemy w tej 
chwili zapłacić, ale od razu po żniwach...
— Za co płacić? Nie ma tu mojej zasługi! Penny był uratowany przed moim 
przybyciem. A ja miałem za to nocleg i doskonałe śniadanie. Przyśle mi pani 
najwyżej trochę syropu, kiedy wasza trzcina cukrowa dojrzeje.
— Jest pan bardzo dobry, panie doktorze. Byłam w rozterce. Nie wiedziałam, że 
ludzie mogą być tacy dobrzy...
— Cyt, niewiasto. Tu, u siebie w domu, ma pani bardzo
201
dobrego człowieka. Dlaczegóż by inni nie mieli być dobrzy dla niego? 
Buck powiedział:
— Proszę pani, czy stara szkapa Penny'ego potrafi pociągnąć mój pług? Obym jej 
tylko nie zajeździł...
— A Penny'emu dawajcie tyle mleka, ile tylko potrafi wypić — dodał doktor. — A 
potem dobrze mu zrobią jarzyny i świeże mięso, jeżeli macie.
— Już my się z Jodym postaramy o to — powiedział Buck.
A Mill-wheel dodał:
— Wstawaj, chłopcze. Komu w drogę, temu czas!
— Ale nie na długo? — lękliwie zapytała mama Baxter.
— Wrócę na pewno przed obiadem — powiedział Jody.
— Myślę, że nie wróciłbyś w ogóle do domu, gdyby nie obiad — wtrąciła 
zgryźliwie matka.
Doktor Wilson powiedział:
— Taka już jest męska natura, proszę pani. Trzy rzeczy ciągną mężczyznę z 
powrotem do domu: łóżko', żona i obiad!
Buck i Mill-wheel zachichotali. Nagle doktor spostrzegł torbę myśliwską ze skóry 
białego szopa.
— Jakie to śliczne! — zawołał. — Przydałoby mi się coś takiego do noszenia 
moich leków.
Pierwszy raz w życiu miał Jody rzecz, która była coś warta i nadawała się na 
upominek. Zdjął torbę z gwoździa i podał doktorowi.
— To jest moja torba — powiedział. — Proszę, niech ją pan przyjmie.
— Nie chciałbym cię okradać, chłopcze!
— Nie używam jej — oświadczył Jody dumnie. — Zresztą mogę sprawić sobie inną!
202
— No to serdeczne dzięki. Ilekroć wyruszę w drogę, pomyślę: dziękuję ci 
pięknie, Jody Baxter!
Wdzięczność starego doktora sprawiła Jody'emu wielką przyjemność. Wyszli razem z 
domu, napoili konie i dali im paszy ze szczupłego stogu siana w baksterowskiej 
stodole. Buck odezwał się do Jody'ego:
— Ledwie wiążecie koniec z końcem, ciężko się wam żyje, Baxterom.
— Muszą sobie tylko we dwoje radzić — rzekł doktor. — Ale niech chłopiec 
podrośnie, zaraz będzie im lżej.
A Buck na to:
— Na wzrost Baxterów nie ma co liczyć!... Mill-wheel dosiadł konia i posadził 
Jody'ego za sobą.
Doktor spiął swego deresza i ruszył w przeciwną stronę. Jody pożegnał go, 
wymachując ręką. Lekko mu było na sercu.
— Sądzi pan, że jelonek jest jeszcze na miejscu? — zwrócił się do Mill-wheela. 
— Pomoże mi pan odnaleźć go?
— Jeżeli jeszcze żyje, znajdziemy go niechybnie. Ale skąd wiesz, że to był 
samczyk?
— Bo miał wszystkie cętki równo ułożone. A tato mówił, że samice mają cętki 
rozsypane w nieładzie po całym ciele.
— Taki to już babski charakter...
— Nie rozumiem.
— Kobiety są zawsze nieobliczalne! Mill-wheel poklepał konia, który ruszył 
kłusem.
— Et, te babskie sprawy. Powiedz mi, jak to się stało, żeście wtedy z ojcem 
rzucili się na nas podczas bitki z 01iverem Hutto?
— A czy to ładnie, że cała wasza rodzina tłukła jednego 01ivera?
203
— Dobrze mówisz! To wszystko przez tę dziewczynę Lema i 01ivera. Niechby się 
sami o nią bili, prawda?...
— Czy dziewczyna może mieć jednocześnie dwóch narzeczonych?
— Jeszcze, bratku, nie znasz dziewcząt.
— Nie cierpię Twink Weatherby!
— Ja tam nawet nie patrzę na nią. Poznałem pewną wdowę w Forcie Gates: ta 
potrafi być wierna.
Ale cała ta sprawa była dla Jody'ego za trudna. Wolał powrócić myślą do jelonka. 
Wyminęli ogrodzenie dokoła wyrębu.
— A teraz prosto na północ! — wskazał Jody. — Tam wąż ugryzł ojca, a tato 
zabił łanię. Tam właśnie widziałem tego jelonka.
— A coście robili z ojcem na tej drodze? Jody zawahał się na chwilę.
— Szukaliśmy naszych świń.
— Takie buty! Szukaliście waszych świń... Nie przejmuj się tymi świnkami. Mam 
sposób na to, żeby wróciły do domu jeszcze dziś, przed zachodem słońca.
— Rodzice bardzo się ucieszą.
— Nie wyobrażałem sobie, że wam się tak kiepsko powodzi.
— Nie jest wcale tak źle. Dajemy sobie radę.
— Trzeba przyznać, że wy, Baxterowie, macie krzepę.
— Pan myśli, że tato przetrzyma?
— Pewnie! Penny jest mocny jak żelazo.
— Niech mi pan coś powie o Fodder-wingu — zwrócił się Jody do Mill-wheela. — 
Czy naprawdę jest taki chory? Czy może to Lem nie chciał pozwolić, żebym go 
zobaczył?
— Chory jest naprawdę. On jest inny od nas, reszty braci. Inny niż wszyscy 
ludzie. Wydaje się czasem, że
204
zamiast wody pije powietrze, a zamiast słoniny żywi się strawą leśnych 
zwierząt...
— I widzi różne dziwy, prawda? Hiszpanów i jeszcze inne rzeczy...
— Aha! Ale niech mnie licho porwie, jeśli nas w końcu nie przekona, że widział 
to wszystko naprawdę.
— Czy sądzi pan, że Lem pozwoli mi go odwiedzić?
— Nie ryzykowałbym jeszcze teraz. Dam ci znać, kiedy Lem wyjdzie z domu.
— Tak bym chciał zobaczyć Fodder-winga.
— Zobaczysz go... No, a teraz, w którą stronę jedziemy? Bo droga jest tu coraz 
gorsza.
Jody nagle zapragnął, by Mill-wheel zostawił go samego. Nie chciał, by obcy 
widział jego smutek, jeśli jelonek już nie będzie żył, lub gdyby go nie można 
było znaleźć. Gdyby zaś znajdował się gdzieś blisko, pragnął, by to spotkanie 
odbyło się z dala od oczu ludzkich. Nie chciał dzielić tej radości z nikim. 
Powiedział:
— To już bardzo blisko stąd. Ale koń nie przejdzie, pójdę pieszo.
— Myślisz, że cię tak puszczę samopas? A jeżeli zbłądzisz lub wąż cię ugryzie?
— Będę ostrożny. Jeśli jednak odszedł, to dużo czasu zabierze mi szukanie. 
Niech mnie pan tu zostawi.
— No, dobrze! Ale miej się na baczności szczególnie wśród tych palm. Te 
miejsca uchodzą za raj wężów. Znasz drogę na północ i wschód?
— Znam obydwie. Tam dalej drogę wskazują wysokie sosny.
— Otóż to właśnie! Gdyby się u was pogorszyło, kropniecie się po mnie, ty albo 
Buck. Bywaj!
— Do widzenia, Mill-wheel! Jestem panu bardzo wdzięczny.
205
Pożegnał odjeżdżającego ruchem dłoni. Kiedy odgłos kopyt ucichł zupełnie, ruszył 
przed siebie na prawo. W puszczy panowała cisza. Przerywało ją tylko 
trzeszczenie kruchych, przydeptywanych gałązek. Jody był tak podniecony, że 
zaniechał wszelkiej ostrożności. Wreszcie ułamał gałąź i zaczął roztrącać gęste 
zarośla i obmacywać niewidzialny grunt. Grzechotniki przeważnie zwykły uciekać 
przed człowiekiem. Jody pamiętał, że Penny zapuścił się nieco dalej w gęstwinę 
dąbrowy.
Zastanowił się, czy przypadkiem nie zmylił kierunku. Nagle przeleciał nad nim 
jastrząb myszołów. Jody znalazł się na polance okolonej dębami. Myszołowy 
siedziały kręgiem wokół zabitej łani. Odwróciły głowy na długich, cienkich 
szyjach i syczały jadowicie. Chłopiec rzucił w nie gałęzią. Rozproszyły się i 
poleciały gromadą na najbliższe drzewo. Skrzydła jastrzębi dziwnie skrzypiały w 
locie jak zardzewiała pompa studzienna. Na piasku widniały liczne ślady 
drapieżników, lecz Jody nie umiał rozróżnić, czy były to ślady rysia, czy 
jaguara. Dzikie zwierzęta nie karmiły się padliną, pozostawiając ją sępom. Jody 
z obawą zadawał sobie pytanie, czy przypadkiem zapach smacznego mięsa jelonka 
nie zwabił dzikich zwierząt.
Okrążył łanię w pewnej odległości i poszedł przez zarośla w stronę, gdzie 
wczoraj dostrzegł jelonka. Nie mógł sobie wyobrazić, że było to dopiero wczoraj. 
Lecz nic nie znalazł w tym miejscu. Raz jeszcze obszedł polanę. Głucha cisza 
zawisła nad puszczą. Nie było ani śladu jelonka. Myszołowy łopotały skrzydłami, 
zniecierpliwione przerwą w uczcie. Jody zawrócił znowu na miejsce, skąd wyłonił 
się wtedy jelonek. Przyklęknął szukając na piasku śladów małych raciczek. Lecz 
burza zmyła wszelkie ślady, prócz tropów rysia i myszołowów. Jody z ulgą 
stwierdził, że ślad
206
rysia zmierzał w inną stronę. Wreszcie pod karłowatą palmą odnalazł Jody 
spiczaste i delikatne ślady jelonka. Podpełzł i skrył się za palmą.
Coś poruszyło się przed nim. Jody tak się przeląkł, że upadł. Jelonek podniósł 
się lekko, odwrócił głowę półkolistym ruchem, pełnym zdziwienia i przeszył 
Jody'ego spojrzeniem wilgotnych oczu. Drżał na całym ciele. Nie usiłował wstać, 
nie próbował uciec. Jody zastygł w bezruchu.
— To ja! — szepnął.
Jelonek przysunął głowę do jego twarzy i obwąchał go. Jody położył nieśmiało 
dłoń na miękkim karku zwierzęcia. Przyczołgał się na czworakach, aż znalazł się 
tuż obok jelonka, który nie poruszył się wcale. Jody głaskał go tak ostrożnie, 
jak gdyby jelonek był z porcelany. Zwierzątko było gładkie, czyste i słodko 
pachniało trawą. Skórę miało jeszcze bardziej miękką niż szop-albinos. Jody 
podniósł się powoli i dźwignął jelonka z ziemi. Nie był cięższy od starej Julii. 
Zwiesił bezradnie nóżki. Były bardzo długie, więc Jody musiał wysoko podnieść 
zwierzątko.
Obawiał się, że jelonek na widok ciała matki wyrwie mu się z objęć i zacznie 
beczeć. Okrążył więc polanę i usiłował przedrzeć się przez gęste zarośla. Trudno 
było posuwać się naprzód z drżącym ciężarem w ramionach. Nogi jelonka zaczepiały 
się o gałęzie krzaków i Jody z trudem szedł usiłując równocześnie osłonić 
pyszczek zwierzątka od zadraśnięć dzikiej winorośli. Łebek jelonka chwiał się za 
każdym ruchem Jody'ego. Serce chłopca drżało z zachwytu, był wzruszony, że 
jelonek przyjął go w ten sposób. Znalazł się wreszcie na drodze i ruszył tak 
szybko, jak tylko się dało. Dotarł do skrzyżowania dróg, skąd blisko już było do 
domu. Zatrzymał się na chwilę i postawił jelonka na
207
chwiejnych nóżkach. Zwierzątko zakołysało się, spojrzało na chłopca i zabeczało.
— Czekaj, niech tylko odsapnę, to wezmę cię znów na ręce — powiedział zachwycony 
Jody.
Przypomniał sobie, co mówił mu Penny, że jelonek pójdzie zawsze za tym, kto go 
pierwszy weźmie na ręce. Powoli ruszył naprzód. Jelonek wpatrywał się w Jody'ego 
zdumionym spojrzeniem, nie ruszając się z miejsca. Jody wrócił, pogładził 
jelonka i znów ruszył naprzód. Jelonek zrobił w ślad za nim kilka niepewnych 
kroków i beknął żałośnie. A więc chciał iść za nim, należał do niego! Był jego 
własnością! Radość oszołomiła Jody'ego. Pragnął pieścić jelonka, pobiec z nim 
razem, bawić się, przywołać go do siebie. Ale obawiał się, że wystraszył 
stworzonko. Podniósł je więc ostrożnie i trzymał na rękach. Zdawało mu się, że 
czyni to bez wielkiego wysiłku. Czuł teraz w sobie siłę Forrestera.
Zabolały go jednak ręce i musiał zatrzymać się znowu, a kiedy sam ruszył naprzód, 
zwierzątko od razu poszło za nim. Szli tak kilka minut przez drogę, a potem Jody 
znów wziął małego na ręce. Do domu było już blisko. Jody mógłby tak maszerować 
dzień i noc bez ustanku, dźwigając jelonka i zezwalając mu od czasu do czasu na 
samodzielny spacer. Spocił się mocno, ale lekki wiatr czerwcowy niósł ochłodę. 
Niebo było czyste jak woda źródlana w kubku z błękitnej porcelany. Dotarł do 
wyrębu. Świeżo tu było i zielono po nocnym deszczu. Spostrzegł na polu kukurydzy 
Bucka Forrestera idącego za pługiem, który ciągnął stary Cezar. Zdawało mu się, 
że słyszy przekleństwa Bucka rzucane na nieszczęsną powolność baksterowskiej 
szkapy. Pogmerał przy zasuwce bramy, ale musiał postawić jelonka na ziemi, bo 
nie byłby sobie inaczej poradził. Wpadło mu
208
do głowy, by wejść do pokoju Penny'ego, prowadząc jelonka za sobą. Lecz na 
schodkach wiodących do domu jelonek zabeczał błagalnie. Nie umiał sobie poradzić 
ze stopniami. Jody wziął go znowu na ręce i wszedł do pokoju ojca. Penny leżał, 
miał zamknięte oczy.
— Spójrz, tato! — zawołał Jody.
Penny odwrócił głowę. Jody stanął tuż obok łóżka, a jelonek przytulił się mocno 
do swego pana. Wydało się Penny'emu, że syn ma w tej chwili oczy tak jasne jak 
ślepia jelonka. Uśmiechnął się radośnie, widząc ich razem.
— Cieszę się, że go znalazłeś! — powiedział.
— Wcale się mnie nie bał, tato. Leżał tam, gdzie matka usłała mu legowisko.
— Łanie uczą swe młode tej sztuki od urodzenia. Czasem można nastąpić na 
jelonka, tak cicho potrafią leżeć.
— A wiesz, tato, podniosłem go, a kiedy postawiłem znowu na ziemi, poszedł za 
mną jak pies.
— Przyjemnie ci było, prawda? Pokaż mi go z bliska. Jody podniósł zwierzątko 
do góry. Penny wyciągnął
dłoń i dotknął jego nosa. Jelonek zaczął beczeć i usiłował chwycić Penny'ego za 
palce.
— Ach, ty maleńki! Żal mi, że musiałem zabrać ci matkę.
— Myślisz, tato, że on tęskni za nią?
— Chyba nie! Ot, żal mu tylko pokarmu. Albo może tęskni, lecz sam dokładnie 
nie wie za czym...
Do pokoju weszła mama Baxter.
— Mamo, popatrz, znalazłem go!
— Widzę.
— Śliczny jest, prawda, mamo? Spójrz na te cętki w rzędach. Albo na te wielkie 
oczy! Śliczny jest, prawda?
209
— Ale jeszcze bardzo młody. Trzeba go będzie długo karmić mlekiem. Nie wiem, 
czy zgodziłabym się, gdybym wiedziała, że jest taki młody.
Penny odezwał się nagle:
— Posłuchaj, Ory, chciałbym ci coś powiedzieć i czynię to właśnie w tej chwili. 
Żeby już nigdy o tym nie było mowy. Ten jelonek będzie tak mile w tym domu 
widziany jak Jody. Należy do Jody'ego. Wychowamy go, nie skąpiąc mleka ani jadła. 
Widzę, że chciałabyś mi odpowiedzieć, ale wolałbym nie słyszeć gderania na ten 
temat. To jest jelonek Jody'ego, tak jak Julia jest moim psem!
Pierwszy raz w życiu Jody słyszał ojca przemawiającego tak surowym tonem do 
matki. Widocznie jednak matka znała ów ton, skoro otworzyła i natychmiast 
zamknęła usta, mrugając niepewnie powiekami.
— Powiedziałam tylko, że jest za młody.
— Nie szkodzi. Taki jest, i basta!
Penny przymknął oczy. Po chwili odezwał się znowu:
— Skoro wszyscy są zadowoleni, będę bardzo wdzięczny, jeśli mnie zostawicie 
samego. Rozmowa mnie męczy.
— Przyniosę jelonkowi mleka — zwrócił się Jody do matki. — Nie chciałbym, 
żebyś się sama trudziła.
Matka milczała. Jody poszedł do kuchni. Jelonek podreptał za nim. W kredensie 
stała bańka z porannego udoju. Na powierzchni utworzył się kożuszek. Jody zebrał 
śmietankę do dzbanka i wytarł rękawem koszuli kilka niesfornych kropelek, które 
kapnęły podczas odcedzania. Gdyby się sprawy tak ułożyły, żeby jelonek nie 
sprawiał kłopotu mamie, to oczywiście zniosłaby lżej jego obecność. Jody nalał 
mleka do małego naczynia i podał jelonkowi. Jelonek łakomie obwąchał mleko. Jody 
przezornie postawił naczynie na podłodze, chroniąc cenny płyn przed
210
rozlaniem. Wyprowadził jelonka na dwór i znów podał mu mleko. Ale zwierzątko w 
żaden sposób nie mogło sobie poradzić z naczyniem.
Wówczas Jody zanurzył palce w mleku i wepchnął je do mokrego pyszczka jelonka, 
który zaczął chciwie ssać. Kiedy na chwilę cofnął palce, jelonek zabeczał i 
prosząco potrącił go łebkiem. Jody zanurzył palce po raz wtóry, a kiedy jelonek 
oblizał je dokładnie, ponownie zanurzył je w mleku. Jelonek sapał, ssał i 
mlaskał. Niecierpliwie tupał małymi raciczkami. Dopóki Jody maczał palce w mleku 
i podsuwał mu do oblizania, jelonek był zadowolony. Przymykał oczy z rozkoszy. 
Jak przyjemnie było czuć na rękach jego języczek! Jelonek wymachiwał kusym 
ogonkiem na wszystkie strony. Reszta mleka znikła wśród odgłosów bulgotania. 
Jelonek zabeczał i pokręcił łebkiem, jednak widać było, że już z mniejszą ochotą. 
Jody chciał nawet pójść po nową porcję mleka, ale zrozumiał, że nawet mając 
poparcie ojca nie powinien posuwać się za daleko. Wymię łani nie było większe od 
wymienia rocznej krowy. Stąd wynikał prosty wyniosek, że jelonek wypił więcej 
mleka, niżby go mógł otrzymać od swej karmicielki. Syty i zmęczony położył się 
na ziemi.
Jody zaczął się zastanawiać nad legowiskiem dla niego. Nie można było prosić, by 
dostał posłanie w domu, Jody poszedł więc do szopy za domem i gruntownie, aż do 
piasku, oczyścił jeden kącik. U stóp dębów rosnących na północnej stronie 
podwórza zebrał naręcze mchu i usłał miękkie legowisko. Tuż obok siedziała kura 
na jajach. Patrzyła zdumiona na chłopca jasnymi jak paciorki oczami. Zerwała się 
nagle i gdacząc skoczyła do drzwi. Gniazdo było nowiutkie, leżało w nim sześć 
jaj. Jody zebrał je ostrożnie i zaniósł do kuchni.
211
— Mamo, będziesz zadowolona z tego, co ci przyniosłem! Jaja, na które na pewno 
nie liczyłaś.
— To się bardzo dobrze składa, że jest coś do zjedzenia, na co się nie liczyło.
Jody nie zwrócił uwagi na te gorzkie słowa.
— W szopie obok miejsca, gdzie urządziłem legowisko dla jelonka, znalazłem 
nowe gniazdo... Jelonek tam nikomu nie będzie zawadzał.
Matka nie odezwała się. Jody wyszedł na dwór. Jelonek wypoczywał w cieniu morwy. 
Jody podniósł go i zaniósł na legowisko do ciemnej szopy.
— Masz być posłuszny i robić wszystko, co ci każę — powiedział — jak gdybym ja 
był twoją mamą. Leż tutaj spokojnie, dopóki nie wrócę.
Jelonek zmrużył powieki. Westchnął lekko i opuścił łebek na posłanie. Jody 
wyszedł z szopy na palcach. „Nawet pies — pomyślał — nie byłby bardziej pojętny". 
Poszedł do drewutni i ńałupał smolnych drzazg na podpałkę. Schludnie sprzątnął 
drewutnię, zebrał naręcze drzewa opałowego, zaniósł do kuchni i umieścił w 
skrzyni.
— Czy dobrze poradziłem sobie ze śmietanką, mamo?
— Wszystko w porządku.
— A wiesz, Fodder-wing jest chory.
— Naprawdę?
— Lem nie pozwala mi go odwiedzić. Ze wszystkich Forresterów tylko jeden Lem 
jest wściekły na nas. Przez tę dziewczynę 01ivera.
— Mhm...
— Mill-wheel powiedział, że da mi znać, kiedy będę mógł przyjść i zobaczyć się 
z Fodder-wingiem. Jak Lem pojedzie do miasta.
Matka uśmiechnęła się.
212
— Mielesz dziś ozorem jak stara baba.
W drodze do kuchni przeszła obok Jody'ego i pogłaskała go po głowie.
— Jestem dziś w dobrym humorze. Nie wierzyłam już, że ojciec wykaraska się z 
tego nieszczęścia.
Kuchnia tchnęła spokojem. Na dworze rozległo się nagle skrzypienie uprzęży. To 
Buck wracał z pola i zmierzał do stajni, by dać Cezarowi pożywić się i odpocząć.
— Skoczę, pomogę mu — powiedział Jody półgłosem. Ale myśl o jelonku odsuwała 
na dalszy plan zajęcia
gospodarskie. Wśliznął się bezszelestnie do szopy, by nasycić oczy widokiem 
swego ulubieńca i rozradować duszę posiadaniem takiego skarbu. Kiedy wracał z 
Buckiem ze stajni, papląc bez przerwy o jelonku, dał Buckowi znak ręką, by 
wszedł za nim do szopy.
— Ale nie przestrasz go! Tu właśnie leży.
Buck nie ucieszył się jelonkiem tak jak Penny. Widział już tylu różnych 
ulubieńców Fodder-winga.
— Zdziczeje i ucieknie — powiedział i poszedł do miski z wodą, by umyć ręce 
przed obiadem.
Słowa te wstrząsnęły Jodym do głębi. Obojętność Bucka gorzej niż niechęć matki 
zatruła mu chwile radości. Pozostał kilka minut w szopie przy jelonku, gładząc 
go i pieszcząc. Zwierzątko podniosło senną główkę i obwącha-ło palce chłopca. Co 
Buck może wiedzieć o przyjaźni? Najlepiej będzie, jeżeli o całej sprawie nikt 
nie będzie wiedział. Wyszedł z szopy, stanął przed miską z wodą. Sierść jelonka 
zostawiła na dłoniach lekki zapach trawy. Nie chciałby go zmywać, lecz pomyślał, 
iż matce może się to nie podobać.
Mama Baxter umyła się i uczesała przed obiadem. Na nansukową suknię włożyła 
czysty fartuszek.
213
Zwróciła się do Bucka:
— Oczywiście, nie mamy tyle jedzenia, co wy, bo sam Penny wszystkiemu nie 
podoła, ale dbamy o czystość i jadamy przyzwoicie.
Jody spojrzał szybko na Bucka. Obawiał się, że Forre-stera dotkną te słowa. Ale 
Buck nałożył sobie sutą porcję kaszy na talerz, wydrążył w środku wielki otwór, 
umieścił w nim smażone jaja i kilka łyżek sosu i dopiero potem powiedział:
— Niech się pani o mnie nie troszczy, pani Ory. Wystarczy mi. Wybierzemy się 
dziś z Jodym na spacerek i przyniesiemy porcyjkę wiewiórek, a kto wie, może 
nawet kaczuszkę. Widziałem ślady dzikich kaczek na skraju grochowiska.
Mama Baxter przygotowała dla Penny'ego talerz z kaszą i kubek mleka.
— Zanieś to ojcu, Jody!
Jody wszedł do pokoju Penny'ego. Chory pokiwał głową nad talerzem.
— Mierzi mnie jadło. Usiądź tutaj i daj mi łyżeczkę kaszy i mleka. Każde 
podniesienie ręki sprawia mi ból.
Twarz Penny'ego powracała do normalnego stanu, opuchlizna zeszła, ale ukąszone 
ramię było jeszcze znacznie grubsze od zdrowego. Wciąż jeszcze oddychał z trudem. 
Zjadł niewiele, wypił mleko i odsunął talerz.
— Jak się miewa twoje dziecko? Jody opowiedział o legowisku jelonka.
— Wybrałeś świetne miejsce. A jak go nazwiesz?
— Nie wiem jeszcze. Chciałbym wybrać jakieś odpowiednie imię.
Mama Baxter i Buck weszli do sypialni chorego. Dzień
był upalny. Słońce stało wysoko, nie było żadnej pilnej
roboty.
214
Penny powiedział:
— Jody szuka imienia dla najmłodszego Baxtera. A Buck na to:
— A ja ci powiadam, Jody, żebyś się poradził w tej sprawie Fodder-winga, kiedy 
go zobaczysz. Już on ci wynajdzie imię. Ma do tego szczególny talent, tak jak 
inni do skrzypiec. Na pewno wybierze ci jakieś piękne imię.
Mama Baxter wtrąciła się do rozmowy:
— Jody, zjedz obiad. Ten cętkowany jelonek odebrał ci cały apetyt.
Okazja była znakomita. Jody poszedł do kuchni, nałożył czubaty talerz i wymknął 
się do szopy. Jelonek jeszcze spał. Jody usiadł przy nim i zabrał się do obiadu. 
Wsadził palce w kaszę z omastą i podał jelonkowi, ale stworzonko powąchało i 
odwróciło głowę.
— Musisz nauczyć się jeść coś jeszcze prócz mleka — powiedział Jody.
Świerszcze grały wśród belek na strychu. Jody wylizał talerz do czysta i 
odstawił na stronę, a następnie wyciągnął się przy jelonku na podłodze i położył 
dłoń na jego szyi. Wiedział, że już nigdy nie będzie samotny.
/
?^????? 16
Jelonek wypełniał Jody'emu większą część dnia. Chodził Z2 nim wszędzie, czy to 
do drewutni, gdzie przeszkadzał ? rąbaniu drew, czy do obory. Wobec choroby 
Penny'ego gojenie zostało włączone do obowiązków Jody'ego. Podpaś dojenia Jody 
musiał jelonka zatrzymywać przed 0porą. Stworzonko stało za przegrodą z belek, 
przyglądając się pracy swego pana, i beczało przez cały czas. Jody zaś tak mocno 
przyciskał wymię ??????, że aż wierzgała njezadowolona. Każdy kubek mleka 
oznaczał dodatkowe pożywienie dla jelonka. Jody'emu wydawało się, że jelonek 
r0śnie w oczach, machając zawadiacko ogonem i głową, gawili się często razem, 
swawoląc i baraszkując aż do utraty sił, a potem rzucali się na ziemię i 
odpoczywali.
Dni były coraz gorętsze i parniejsze. Penny pocił się ^ łóżku. Buck mokry 
wracał z pola. Zrzucał koszulę
216
i pracował obnażony do pasa. Pierś miał porośniętą czarnymi włosami, spływał z 
nich pot jak krople deszczu po mchu. Kiedy mama Baxter przekonała się wreszcie, 
że Buck nie zwróci się do niej z prośbą o upranie koszuli, zrobiła to na własną 
rękę. Wygotowała ją i wyprała, po czym powiesiła na dworze. Powiedziała przy tym 
z zadowoleniem:
— Przynajmniej nie będzie teraz tak cuchnął! Olbrzymi Buck wypełniał swoją 
osobą dom Baxterów. Mama Baxter rzekła pewnego razu do Penny'ego:
— Kiedy ujrzałam rano tę obrośniętą pierś i brodę, pomyślałam w pierwszej 
chwili, że to niedźwiedź zakradł się do naszego domu.
Była przerażona ilością jedzenia, które Buck pochłaniał trzy razy dziennie. Ale 
nie mogła narzekać, z nawiązką bowiem spłacał swe utrzymanie wykonywaną pracą i 
zwierzyną, której dostarczał. W ciągu jednego tygodnia uporał się z kukurydzą, 
grochem i kartoflami. Wykarczował dwie morgi lasu w stronie zachodniej, między 
grochowiskiem a jarem. Zrąbał tuzin dębów, sosen i eukaliptusów oraz mnóstwo 
krzaków, spalił pniaki i ociosał zwalone drzewa, ułatwiając znakomicie Jody'emu 
i Penny'emu przepiłowanie gałęzi i pni na opał.
— Radziłbym zasiać bawełnę na nowym polu na przyszłą wiosnę — powiedział Buck 
— będziecie mieli piękne zbiory.
Mama Baxter zapytała podejrzliwie:
— Wy jednak nie uprawiacie bawełny? Buck odpowiedział po prostu:
— Bo my, Forresterowie, nie jesteśmy rolnikami. Umiemy karczować i orać, ale 
wolimy zarobki na boczku, z lewej ręki.
217
— Można sobie napytać biedy takimi sposobami — rzekła matka.
A Buck na to:
— Czy nie znała pani mojego dziadka? Nazywano go Niespokojnym Forresterem!
Mama Baxter musiała polubić Bucka. Poczciwy był jak pies. Tylko podczas nocnej 
rozmowy z Pennym mówiła o nim z przekąsem:
— Orze jak wół, ale jest okropnie czarny, Ezro, on jest czarny jak myszołów!
— Wszystko przez tę brodę — rzekł Penny. — Gdybym ja miał tak czarną brodę jak 
on, wyglądałbym nie jak myszołóv, tylko jak kos.
Penny powoli wracał do sił. Opuchlizna po jadzie wężowym znikła, tylko skóra 
łuszczyła się w miejscu, gdzie grzechotnik go ugryzł i gdzie Penny przeciął 
ranki nożem, by zatruta krew spływała swobodniej. Ale po najmniejszym wysiłku 
zbierało mu się na mdłości, serce tłukło się jak koła statków na rzece, z trudem 
chwytał oddech i musiał długo. leżeć na wznak, by przyjść do siebie. Był 
kłębkiem nerwów napiętych do ostateczności jak struny harfy na wątłej, 
drewnianej podpórce.
Obecność Bucka oddziaływała na Jody'ego podniecająco, a jelonek wprawiał go 
wprost w zachwyt. Obydwaj razem wywoływali w Jodym taki stan napięcia, że 
nieustannie wędrował z pokoju Penny'ego do Bucka pracującego w polu, a stamtąd 
znów do jelonka i tak dookoła.
Matka powiedziała:
— Popatrzyłbyś lepiej, jak Buck pracuje, mógłbyś robić tak samo, kiedy 
odejdzie.
Milczące porozumienie między całą trójką nakazywało oszczędzać Penny'ego, ile 
się da.
218
Rankiem, ósmego dnia pobytu Bucka w gospodarstwie Baxterów, Buck zawołał 
Jody'ego na pole. W nocy nawiedziły je szkodniki. Zniszczyły pół zagonu 
wyrywając łodygi. Pośrodku zagonu leżała kupa łusek kukurydzy.
— Domyślasz się, kto to zrobił? — zapytał Buck.
— Szopy?
— Nie, do stu diabłów! Lisy! Te bestie lubią kukurydzę. Dwóch lub trzech tych 
rabusiów z kitami zakradło się tu wczoraj i urządziło sobie ucztę.
Jody roześmiał się.
— Lisia uczta! Jak ja bym chciał to zobaczyć... Buck rzekł surowo:
— Zobaczyć? Raczej wyjść na nie w nocy z fuzją w ręku. Już my je dzisiaj 
przyłapiemy. Czas, żebyś trochę spoważniał, Jody. A wieczorem zabierzemy się do 
barci nad jarem, nauczysz się podbierać miód pszczołom.
Jody niecierpliwił się przez cały dzień. Polowanie z Buckiem różniło się 
ogromnie od polowania z Pennym. Wyprawa z ojcem była prawdziwą rozkoszą, była 
czymś więcej niż pogonią za zwierzem. Lecz wszystko, co robili Forresterowie, 
podniecało Jody'ego. Robili wokół siebie dużo rumoru i zgiełku. A podczas 
wyprawy myśliwskiej z Pennym był czas na rozglądanie się, obserwowanie pr-
zelatujących ptaków, słuchanie aligatora skrzeczącego na bagnach. Jody pragnął, 
by Penny mógł wziąć udział w wyprawie na pszczoły i w zasadzce przeciw rabusiom-
-lisom. Późnym popołudniem Buck powrócił z nowego karczowiska. Penny spał, Buck 
zwrócił się do mamy Baxter:
— Poproszę o wiadro, siekierę i kupę szmat -na podpałkę.
W gospodarstwie Baxtera nie było tylu szmat. Ubrania
219
łatano i cerowano tak długo, aż zostawały z nich strzępy. Worki po mące stawały 
się po pewnym czasie fartuchami, ścierkami i pokrowcami na krzesła. Praca ta 
zajmowała mamie Baxter długie wieczory zimowe. Nawet kapy na łóżka zszywała ze 
skrawków lub resztek. Toteż Buck zerknął z rozczarowaniem na pęczek gałganów, 
który mu podała.
— Dobrze — powiedział. — Myślę, że użyjemy mchu.
— Żeby was tylko pszczoły nie pokąsały — powiedziała pani Baxter. — Pewnego 
razu tak pocięły mego dziadka, że dwa tygodnie leżał w łóżku.
— Jeśli nas pokąsają, to bynajmniej nie po to, żebyśmy mieli okazję do 
wylegiwania się w łóżku.
Przeszli razem przez podwórze. Jelonek biegł za nimi.
— Chcesz, żeby pszczoły zagryzły twoje przeklęte dziecko na śmierć? Zamknij go.
Jody niechętnie zaprowadził jelonka do szopy i zamknął drzwi. Nie lubił 
rozstawać się z nim nawet wtedy, gdy szło o taką gratkę jak wyprawa po miód. 
Wydało mu się to krzywdzące, że Penny nie mógł wybrać się z nimi. On, który 
przez całą wiosnę miał tę barć na oku. I czekał tylko właściwej pory, kiedy 
pszczoły zbiorą cały nektar z jaśminów, morwy, z kwiatów palmowych, z 
indyjskiego bzu, z dzikiego wina, brzoskwiń, głogu i dzikiej śliwy. Pozostawały 
jeszcze kwiaty, z których pszczoły mogły czerpać słodycz na zapas zimowy. 
Wawrzyn stał w pełnej kwietnej szacie. Wkrótce zakwitnie jeszcze sumak i astry.
— Wiesz, kto byłby bardzo rad, gdyby mógł wybrać się z nami po miód? — spytał 
Buck. — Fodder-wing! Tak swobodnie uwija się między pszczołami, że pomyślałbyś, 
iż same składają mu plastry miodu w darze.
Gdy znaleźli się nad jarem, Buck powiedział:
220
— Nie mogę zrozumieć, jak można było wybrać takie miejsce, w którym wodę 
trzeba dźwigać zza siódmej góry! Gdyby nie to, że was wkrótce opuszczam, 
pomógłbym wykopać studnię koło domu.
— Więc chce pan odejść?
— Ano, tak! Niespokojny jestem o Fodder-winga. I nigdy jeszcze nie obywałem 
się tak długo bez wódki!
Barć znajdowała się w spróchniałej sośnie. Dzikie pszczoły brzęczały dokoła 
głębokiej dziupli, mniej więcej w połowie wysokości drzewa. Sosna stała na 
północnym skraju jaru. Buck zatrzymał się przy dębach, uzbierał naręcze mchu i 
ułożył u stóp pnia sosny stos z gałganów, mchu, suchych traw i pozbieranych 
ptasich piór.
— Dzikie kaczki chciały się tu zagnieździć — powiedział. — Kiedy sobie 
upodobają jaką dziuplę w drzewie, nie zwracają uwagi na to, że tam już mieszka 
jakiś mniejszy ptaszek czy nawet wielki dzięcioł z mocnym dziobem albo rój 
pszczół. Za wszelką cenę chcą zająć mieszkanie. Ale pszczoły dały im nauczkę!...
Zabrał się do podcinania spróchniałej sosny. W powietrzu, wysoko, rozległ się 
szum jak w norze grzechotni-ków, niespokojny i burzliwy. Echo ciosów siekiery 
rozniosło się w jarze. Wiewiórki spoczywające wśród dębów i palm rozgadały się 
poruszone. Sójki krzyknęły cienkimi głosami. Sosna zachwiała się. Szum i 
brzęczenie zamieniły się w istny harmider. Pszczoły bzykały dokoła twarzy Bucka 
i Jody'ego jak śrut.
Buck krzyknął:
— Chłopcze, zapal łuczywo! Uważaj!...
Jody skręcił kulę z mchu i szmat i otworzył róg z prochem Bucka. Usiłował 
wykrzesać ogień hubką i krzesiwem, naśladując Penny'ego, który robił to po 
mistrzowsku.
221
W pośpiechu i przerażeniu wydawało się Jody'emu, że nigdy nie potrafi tego 
zrobić. Improwizowana pochodnia zajęła się od iskier, ale Jody, chcąc rozdmuchać 
płomień, uczynił to tak gwałtownie, że zgasił tlące się szmaty. Buck rzucił 
siekierę i skoczył do Jody'ego, wyrywając mu wszystko z rąk. Tarł hubkę o 
krzesiwo równie żwawo jak Jody, lecz dmuchał na szmaty zręcznie i z ostrożnością, 
która zdumiewała u Forrestera. Szmaty zajęły się, a Buck przeniósł ogień na mech, 
który zaczął dymić nie wydając Płomienia.
Buck pośpiesznie powrócił do sosny i chwycił za siekierę. Wbił lśniące ostrze w 
miąższ wydrążonego drzewa. Długie włókna rozdarły się i pękły. Sosna zaszumiała 
rozpaczliwie, obdarzona głosem w chwili upadku i klęski. Runęła na ziemię, a 
pszczoły uniosły się czarną chmurą nad jej rozwartym, obumarłym sercem.
Buck chwycił płonącą głownię i mimo olbrzymiego wzrostu skoczył zręcznie jak 
łasica. Jednym ruchem wepchnął dymiącą kulę w głąb dziupU i rzucił się do 
ucieczki jak szalony. Bardziej niż kiedykolwiek przypominał w tej chwili 
ciężkiego niedźwiedzia. Ryczał i tłukł się pięściami po piersi i ramionach. Jody 
nie mógł powstrzymać śmiechu. Nagle wydało mu się, że ktoś wbił mu w kark 
rozpaloną igłę.
Buck zawołał:
— Zmykaj do kotliny! Biegiem do wody!...
Stoczyli się niemal ze skraju rozpadliny. Wobec długotrwałej posuchy jeziorko na 
dnie było bardzo płytkie. Woda nie zakrywała ich całkowicie, choć starali się 
zanurzyć jak najgłębiej. Buck zgarnął pełne dłonie iłu, pokrywając nim kark i 
włosy Jody'ego. Kudły Bucka były wystarczającą ochroną przed żądłami. Kilka 
pszczół po-
222
dążyło za nimi do jaru i zawzięcie, natrętnie bzykało. Po pewnym czasie Buck 
ostrożnie wynurzył się z wody.
— Powinny się już uspokoić — powiedział. — Aleśmy się utytłali jak para 
prosiąt!
Ich spodnie, twarze, koszule — wszystko oblepiło błoto. Ponieważ daleko było 
jeszcze do przepierki, którą mama Baxter robiła w domu, Jody ruszył na 
południowy skłon rozpadliny, do koryta-pralni. Zanurzyli odzież w wodzie i umyli 
się wzajemnie.
— Z czego się śmiejesz? — zapytał Buck.
Jody zaprzeczył ruchem głowy. Wyobraził sobie po prostu mamę Baxter mówiącą tak: 
„Jeśli pszczoły są potrzebne, by zmusić Forrestera do umycia się, gotowa jestem 
założyć ul!"...
Buck odniósł sześć „ran" w bitwie z pszczołami. Jody szczęśliwie zapoznał się 
tylko z dwoma żądłami. Ostrożnie powrócili do barci. Głownia została znakomicie 
umieszczona. Gryzący dym sprawił, że pszczoły poruszały się jak ocządziałe. 
Latały ospale dokoła dziupli, szukając królowej.
Buck wydrążył większy otwór w drzewie, poobcinał nożem gałęzie, oczyścił otwór z 
kory i drzazg, wepchnął nóż głębiej i odwrócił się do Jody'ego, osłupiały z 
zachwytu:
— Łaskawe nieba! Przecież to istna wanna miodu. Całe drzewo jest pełne.
Wydobył z głębi złocisty plaster, kapiący bursztynem. Wosk był surowy i ciemny, 
ale miód klarowniejszy od najlepszego syropu z trzciny cukrowej. Napełnili 
wiadro po brzegi i zanieśli we dwójkę do domu. Mama Baxter użyczyła szaflika na 
drugi transport miodu.
— Przydałby się nam teraz jeszcze szaflik sucharów — powiedział Buck.
223
Wracając drugi raz do domu, uginali się pod ciężarem zdobyczy. Buck oświadczył, 
iż raz tylko w życiu, kiedy jeszcze był młodym chłopcem, zdarzyło mu się 
natrafić na taką ilość miodu w barci.
— Kiedy opowiem to jutro po powrocie do domu, nie
uwierzą mi...
Mama Baxter powiedziała powoli:
— Sądzę, że weźmie pan trochę miodu ze sobą?
— Nic ponadto, co zmieszczę w brzuchu. Upatrzyłem już sobie kilka barci na 
trzęsawisku. Jeżeli mnie zawiodą, przyjdę i poproszę o miód.
— Jest pan naprawdę bardzo miłym sąsiadem — powiedziała matka. — Kto wie, może 
i my kiedyś będziemy mieli wszystkiego pod dostatkiem, odwdzięczymy się panu
wówczas.
Jody wtrącił się do rozmowy starszych:
— Nie chciałbym, Buck, żeby nas pan porzucał... Olbrzym dał mu kuksańca 
w bok.
— Aha, bo jak pójdę, nie będziesz miał czasu na pieszczoty z jelonkiem!...
Buck był wyraźnie zaniepokojony. Szurał nogami przy stole podczas kolacji, 
krążył po pokoju, spoglądając na
niebo.
— Piękna będzie noc, dobra dla konnej jazdy — powiedział wreszcie.
— Dlaczego pan tak nagle ucieka? — zapytał Jody. Buck przerwał niespokojną 
przechadzkę po pokoju.
— Ja już jestem taki! Lubię przychodzić i odchodzić. Kiedy znajdę się gdzieś w 
nowym miejscu, to chwilę jestem zadowolony, a potem tracę zapał. Nieraz kiedy 
wyjeżdżamy z Lemem i Mill-wheelem na targi końskie do Kentucky, gotów bym 
przysiąc, że raczej zdechnę, niż powrócę do
224
domu!... — Przerwał i spojrzał na zachodzące słońce. — Martwię się o zdrowie 
Fodder-winga... — dodał cicho. — Mam przeczucie — stuknął się palcem w owłosioną 
pierś — że dzieje się z nim coś złego.
— Przyjechaliby chyba zawiadomić pana.
— Otóż to właśnie! Gdyby tam nie wiedzieli, że twój ojciec jest chory, 
przyjechaliby na pewno. Ale rozumieją, że potrzebujecie męskiej pomocy, i 
dlatego nie chcą ściągać mnie do domu, nawet jeśliby sprawa Fodd~r--winga miała 
przybrać zły obrót.
Buck nerwowo oczekiwał zmierzchu. Chciał zakończyć robotę i wrócić do domu.
Penny umiał polować w nocy równie dobrze, jak każdy Forrester. Jody'ego kusiło, 
by opowiedzieć i pochwalić się przed Buckiem wynikami nocnych wypraw Penny'ego, 
podczas których ojciec rozprawiał się nieraz z groźnymi drapieżnikami; pomyślał 
jednak, że te przechwałki mogłyby mu przeszkodzić w nocnej wyprawie z Buckiem. 
Trzymał więc język za zębami. Pomógł Buckowi w struganiu smolnych drzazg na 
pochodnię.
— A wiesz, Jody — odezwał się znów Buck — mój wujek Cotton był rudy. Na głowie 
sterczał mu wiecheć potężny jak stóg siana i czerwony jak grzebień walczącego 
koguta. Otóż polował pewnej nocy przy pochodni, której rękojeść była trochę 
przykrótka, tak że iskra spadła mu na czuprynę i podpaliła kudły. Więc Cotton 
zaczął wołać ojca na pomoc, ale stary mu nie uwierzył. Był pewny, że to właśnie 
wzeszedł księżyc i tak sobie prześwieca przez włosięta wujcia Cottona.
Jody otworzył usta ze zdumienia.
— Czy to aby prawda, Buck? Buck strugał zawzięcie.
8 Roczniak
225
— Ja bym nie zadawał takich pytań, gdybyś ty mi opowiadał jakąś historię.
Penny odezwał się nagle z sypialni:
— Nie pozwalam, nie zgadzam się! Nie puszczę was samych. Ja też chcę pójść na 
polowanie.
Weszli do pokoju Penny'ego.
— Przysięgam — rzekł chory — że gdybyście szli na panterę, od razu poczułbym 
się lepiej. Dałbym radę, poszedłbym z wami.
A Buck na to:
— Niechbym tylko miał tu moje pieski, zaniósłbym cię na rękach do puszczy, 
gdyby szło o panterę.
— Niby że moja para nie zapędzi w kozi róg całej waszej psiarni? — powiedział 
Penny i dodał niewinnie: — A jak poradziliście sobie z tym kundlem, którego wam 
sprzedałem?
Buck wycedził przez zęby:
— Okazało się, że to jest najlepszy, najszybszy i najodważniejszy ze 
wszystkich psów, jakieśmy kiedykolwiek posiadali. Jedyne, czego mu brakowało, to 
człowieka, który by go wytresował.
Penny roześmiał się.
— Cieszę się, że wystarczyło wam sprytu, żeby go poduczyć. A jak się obecnie 
sprawuje?
— Taki był bestia cholernie zdolny, że zawstydził resztę psiarni. Lem nie mógł 
mu tego darować, wywlókł go do lasu, zakatrupił i pochował w nocy na cmentarzu 
rodzinnym Baxterów...
— Zauważyłem świeży grób — rzekł Penny poważnie — i przypuszczałem, że 
rozszerzyliście wasz cmentarz. Kiedy wstanę, zmajstruję pomnik i wytnę na nim: 
„Tu spoczywa Forrester opłakiwany przez cały klan".
226
Roześmiał się głośno i wygładził kołdrę na łóżku.
— Poddajesz się, Buck? Buck poskubał brodę.
— W porządku! — powiedział. — Ja wszystko obracam w żart. Ale nie spodziewaj 
się, żeby Lem potraktował to w ten sam sposób. Uważać to będzie za umyślną 
zniewagę.
— Tylko bez obrazy! — oświadczył Penny. — Skoro ja nie czułem się dotknięty, 
myślę, że wy też poznacie się na kawale i Lem również.
— O, Lem jest z innej gliny! Wszystko sobie bierze do serca.
— To wielka szkoda. Wtrąciłem się do jego bójki z 01iverem, bom uważał, że 
było was zbyt wielu przeciw jednemu.
Buck mruknął:
— Krew nie woda. Nieraz sami w rodzinie wodzimy się za łby, ale niech tylko 
którego z nas jaki obcy zahaczy, to trzymamy się kupy. Ale między nami nie ma 
żadnego powodu do kłótni. Zaczęło się od słów i na słowach się skończyło.
Jody wtrącił swoje trzy grosze:
— Gdyby ludzie przestali sobie wymyślać, przestaliby się również bić...
— I ja tak myślę — powiedział Penny. — Widziałem raz dwu głuchoniemych. 
Powiadają, że porozumiewają się znakami. Otóż jeden z nich obraził drugiego za 
pomocą tych znaków...
A Buck, zwracając się do Jody'ego, rzekł:
— Taka już jest męska natura. Czekaj, kiedy sam zaczniesz smalić cholewki, to 
nieraz oberwiesz i wrócisz do chałupy utytłany.
— Przecież tylko Lem i 01iver zalecali się do Twink,
227
a pobili się wszyscy Forresterowie z wszystkimi Baxterami — powiedział Jody.
Penny zabrał głos:
— Mężczyzna gotów jest w każdej chwili bić się o Bóg wie co. Znałem kiedyś 
pastora, który ściągał surdut i garbował skórę każdemu drabowi, jeśli ośmielił 
się skrzywdzić dziecko. Zresztą są okoliczności, kiedy człowiekowi nie pozostaje 
nic innego, jak bić się w obronie tego, co uważa za słuszne. I biada zwyciężonym!
__ Słuchaj, Penny! — zawołał Buck. — Zdaje się, że to
lis skomle w polu.
W pierwszej chwili noc wydawała się przeraźliwie cicha. Potem dźwięki napłynęły 
jak chmury. Huknął puchacz. Zakumkała żaba zapowiadając deszcz.
__ Zaraz go usłyszycie — powiedział Buck.
W oddali rozległo się cienkie i żałosne skomlenie.
__ Czy to nie jest prawdziwa muzyka dla moich psin?
Czy potrafiłyby zaśpiewać takim sopranem?! — zawołał
Buck.
__ Jeśli tej nocy nie oczyścicie nory z lisiego pomiotu —
powiedział Penny — przyprowadź psy następnej nocy, zapolujemy razem.
__ Idziemy, Jody, czas na nas! Ten wyjec zniszczy nam
kukurydzę, zanim tam przyjdziemy. — Zdjął dubeltówkę Penny'ego z kąta. — 
Pożyczam na dzisiejszą noc. Zdaje mi się, że ją już gdzieś widziałem.
__ Ale nie pochowaj jej przypadkiem obok psa — rzekł
Penny. — To znakomita strzelba.
Jody wziął fuzję na ramię. Jelonek usłyszał ich, gdy szli przez podwórze, i 
zabeczał w szopie. Skręcili pod morwy i przeszli przez ogrodzenie, które okalało 
pole kukurydziane. Buck ruszył wzdłuż pierwszego zagonu w kie-
228
runku północnym. Na końcu pola zatrzymał się i przeszedł w poprzek zagonami. 
Zatrzymywał się przy każdym zagonie po kolei i rzucał w ciemność snop światła 
płonącej pochodni. Stanął pośrodku drogi. Światło wyłowiło z mroku dwa płonące 
zielonym blaskiem agaty. Buck szepnął:
— Cofnij się, Jody, do połowy zagonu, a ja ci poświecę. Uważaj tylko, żebyś 
się nie znalazł w zasięgu światła. Kiedy zobaczysz ślepia wielkie jak monety 
szylingowe, krop prosto między oczy.
Jody poczołgał się naprzód, omijając kukurydzę z lewej strony. Zielone błyski 
zgasły na chwilę i zapaliły się znów. Podniósł fuzję i pozwolił światłu 
płonącego łuczywa spłynąć wzdłuż lufy. Pociągnął za spust. Fuzja, jak zwykle po 
strzale, odrzuciła go. Wstał i pobiegł sprawdzić wynik strzału. Buck syknął:
— Ciiiicho!... Dostał! Daj pokój temu, wracaj!... Jody poczołgał się znowu 
wzdłuż zagonu. Buck podał
mu dubeltówkę.
— Drugi powinien być tu gdzieś blisko.
Czołgali się od zagonu do zagonu. Tym razem Jody wyprzedził Bucka i wcześniej 
ujrzał płonące ślepia. Powtórzył ten sam manewr, co poprzednio. Strzelba 
?????'?-go była doskonała. Znacznie lżejsza od starej fuzji, krótsza nieco i 
kunsztownie wykonana. Strzelił z uczuciem całkowitej pewności. Gdy Buck go 
zawołał z powrotem, wstał z miejsca. Ale choć uważnie przeszukali całe pole, 
oświetlając każdy zakątek wzdłuż zagonów, nie znaleźli więcej zielonkawych 
ślepiów.
Tym razem Buck powiedział głośno:
— Tyle naszej zdobyczy tej nocy. Ano, zobaczymy, co się ustrzeliło.
Oba strzały były celne. Jeden położył trupem wielkiego
229
lisa samca, drugi — samicę. Lisy były tłuste, utuczone na baksterowskiej 
kukurydzy.
— Powinny tu gdzieś blisko mieć swoje małe — powiedział Buck — ale niezbyt już 
młode i umiejące sobie poradzić z pożywieniem. Zapolujemy na nie jesienią.
Były to srebrne lisy o puszystych kitach. Jody oglądał je z zadowoleniem.
W drodze powrotnej do domu doszedł ich uszu jakiś hałas. To mama Baxter 
krzyczała przeraźliwie.
— Czy mama Baxter przypadkiem nie bije chorego Penny'ego? — zapytał Buck.
— Nigdy go nie bije, tylko czasem na niego krzyczy.
— Ja bym wolał, żeby mnie raczej kobieta zdzieliła przez łeb, niż żeby na mnie 
wrzeszczała.
W pobliżu domu usłyszeli głos Penny'ego.
— O rety, chłopcze! — zawołał Buck. — Baba go morduje!
— A wszystko przez mojego jelonka... — szepnął Jody. Nie zdarzało się często, 
by ktoś, z wyjątkiem małych
wężów, zakłócał tu spokój. Buck przeskoczył przez płot, a Jody dał susa za nim. 
W drzwiach błysnęło światło. Penny stał na progu w samych tylko spodniach. Mama 
Baxter stała tuż obok z rozwianym fartuchem. Jody'emu wydało się, że widzi jakiś 
czarny cień sunący w ciemności w stronę altany. Za cieniem pędziły ujadające psy.
— To niedźwiedź! Trzymaj! Łapaj, zanim przelezie przez płot! — krzyczał Penny.
Buck pobiegł szybko. Światło wydobyło z ciemności czarne cielsko pędzące w 
kierunku południowym, w stronę brzoskwiń.
— Ja poświecę, Buck, a pan niech strzela! — zawołał Jody.
230
Uczuł bowiem, że sam nie da rady. W biegu podali sobie nawzajem łuczywo i 
strzelbę. Psy osaczyły niedźwiedzia przy płocie. Rzucił się na nie. W drżącym 
świetle błysnęły jego ślepia i kły. Niedźwiedź odwrócił się, usiłując wleźć na 
płot, gdy Buck wystrzelił. Miś runął. Psy wrzasnęły triumfalnie. Penny podbiegł 
do niedźwiedzia oświetlonego płomieniem łuczywa. Psy srożyły się i przypadały do 
zabitego misia, usiłując podkreślić swoje zasługi. Buck był dumny.
— Ten drab nie włóczyłby się w tych stronach, gdyby wiedział, że tu mieszka 
Forrester — powiedział.
— Zwęszył coś takiego, że nie zwróciłby uwagi na cały wasz ród — odpowiedział 
Penny.
— Co?
— Jelonka Jody'ego i świeży miód. Jody zaniepokoił się:
— Czy napadł na jelonka? Czy nie stała mu się krzywda?
— Wrota na szczęście były zamknięte, nie mógł się do niego dostać. Wtedy 
zapewne poczuł zapach miodu i wlazł tędy przez próg. Byłem pewny, że to wy 
powracacie, i nie domyślałem się niczego aż do chwili, kiedy podniósł pokrywkę 
na naczyniu z miodem. Miałem świetną pozycję do strzału, tu, we drzwiach, ale 
nie miałem broni! Mogliśmy więc tylko wrzeszczeć i myślę, że to był 
najgłośniejszy wrzask, jaki ten niedźwiedź kiedykolwiek słyszał. Dlatego wyniósł 
się tak szybko.
Jody'ego aż ścisnęło w dołku na myśl, że jelonkowi mogła się stać krzywda. 
Pobiegł do szopy, by uspokoić swego ulubieńca, który, jak się okazało, był senny 
i obojętny na wszystko, co działo się dokoła. Jody pogłaskał jelonka 
pieszczotliwie i powrócił do mężczyzn stojących
231
nad ubitym niedźwiedziem. Był to dwulatek, samiec mocnej budowy. Penny uparł się, 
że pomoże przy oprawianiu zdobyczy. Przesunęli potężne cielsko na tyły podwórza 
i przy świetle łuczywa zdarli skórę, poćwiartowali i rozwiesili mięso w wędzarni.
— Poprosiłbym o odrobinę sadła dla naszej mamy — powiedział Buck. — Chętnie 
wysmaży z tego trochę smalcu i skwarek. Są takie potrawy, których nie chce jeść 
bez niedźwiedziego tłuszczu. Kochana staruszka powiada, że skwarki są rozkoszą 
dla jej podniebienia. Gryzłaby je codziennie swoimi czterema ząbkami.
Wobec obfitości mięsa mama Baxter okazała wspaniałomyślność.
— A spora porcja wątroby przypadnie biednemu Fodder-wingowi. Wróci mu 
zdrowie! — powiedziała.
— Żałuję tylko — rzekł Penny — że to nie Kosołapy. Na Boga, z jaką rozkoszą 
przejechałbym nożem po grzbiecie tego rabusia!
Lisy można było zostawić nie oczyszczone do rana, bo ich mięso nadawało się 
wyłącznie na pokarm dla kur.
— Czy stary Easy Ozell zapraszał cię kiedy na potrawę z lisa? — zapytał Buck 
Penny'ego.
— A jakże! — rzekł Penny. — A ja mu wówczas na to: „Dziękuję pięknie, Easy, 
wolę poczekać, aż ugotujesz jednego ze swych psów".
Penny był radośnie podniecony. Przysiadł obok Bucka. Opowiadali sobie o lisach, 
psach, o dziwacznych potrawach i jeszcze dziwniejszych ludziach, którzy je 
spożywali. Rozmowa zeszła na sprawy niezbyt interesujące Jody'ego. Chciał już, 
by wszyscy poszli spać. Nerwowe podniecenie Penny'ego minęło. Umył ręce, 
oczyścił nóż i położył się do łóżka. Buck przegadałby chętnie całą noc. Jody 
widział,
232
na co się zanosi. Zabrał się do przygotowania posłania w swym pokoiku. Buck 
zajął jego miejsce, zwieszając długie, owłosione nogi, het, za krawędź łóżka. 
Nie przestawał gadać, aż zniechęcił go widocznie brak słuchacza. Jody usłyszał 
ziewanie Bucka, szelest zdejmowanego ubrania. Wreszcie zatrzeszczała słoma w 
sienniku. To Buck wyciągnął się na dobre i zasnął.
Jody poczekał, aż rozległo się potężne chrapanie. Wymknął się cichaczem z domu i 
wszedł do szopy. Na jego głos jelonek wstał. Jody po omacku dotarł do legowiska 
jelonka i objął go za szyję. Zwierzątko polizało chłopca w policzek. Jody 
odwiązał je i zaniósł do drzwi. Jelonek tak szybko podrósł w ciągu krótkiego 
okresu pobytu w domu Baxterów, że Jody ledwie mógł go udźwignąć. Przeszedł na 
palcach przez podwórze, prowadząc jelonka za sobą. Wszedł do domu, trzymając 
dłoń na głowie zwierzątka. Ostre raciczki stuknęły o drewnianą podłogę. Podniósł 
go znów i zaniósł ostrożnie przez sypialnię rodziców do swej izdebki.
Położył się na posłaniu i umieścił jelonka obok siebie. Często w upalne dni 
kładł się z nim razem w szopie lub w cieniu dębów. Leżał oparłszy głowę o bok 
zwierzątka, którego żebra podnosiły się i opadały wraz z oddechem. Jelonek 
położył pyszczek na dłoni Jody'ego, łaskocząc go krótkimi włoskami. Jody długo 
zastanawiał się nad pretekstem, który usprawiedliwiałby sprowadzenie jelonka na 
nocdo domu. Znalazłwreszcie sposób! Dla zachowania świętego spokoju będzie 
przemycał jelonka w sekrecie do swej izby tak długo, jak tylko się da. Owego zaś 
nieuniknionego dnia, kiedy wszystko wyjdzie na jaw, nie trzeba będzie szukać 
lepszego powodu niż stałe niebezpieczeństwo, grożące biednemu zwierzątku 
ze strony niedźwiedzi.
nźmklaŁ 17
Nie było to już wielkie pole batatów, lecz nieskończone morze. Jody spojrzał za 
siebie na zagony, których okopywanie zakończył. Wyglądały imponująco, lecz 
pozostałe, nie obrobione, zdawały się ciągnąć aż do horyzontu. Lipcowe słońce 
prażyło ziemię. Rozgrzany piasek parzył bose nogi Jody'ego. Pędy młodych batatów 
podnosiły się pośpiesznie do góry, jak gdyby paliła je wysuszona ziemia, a nie 
słońce. Jody zepchnął palmowy kapelusz na tył głowy i otarł twarz rękawem. 
Sądząc według słońca, zbliżała się godzina dziesiąta. Ojciec powiedział, że 
jeśli Jody ukończy do południa robotę przy batatach, będzie mógł pójść po 
południu do Fodder-winga, aby spytać go, jak nazwać jelonka.
Jelonek leżał na ostatnim zagonie w cieniu bzu. Nieraz przysparzał J0dy'emu 
kłopotu podczas pracy. Przybiegał poprzez rzędy batatów, tratując młode 
latorośle i rozdeptując krawędzie zagonów. Przychodził i stawał przed Jodym bez 
ruchu, usiłując zmusić go do zabawy. Spojrzenie szeroko rozwartych, ciekawych 
oczu jelonka z pierwszego okre-
234
su jego życia zmieniło się w wyraz czujnej świadomości. Miał takie mądre 
spojrzenie jak Julia. Jody postanawiał ciągle, że odprowadzi go do domu i 
przywiąże w szopie, ale koziołek sam szukał cienia i kładł się na ziemi.
Jelonek leżał obserwując Jody'ego ze swego zakątka jednym wielkim okiem, 
trzymając głowę w ulubiony sposób — przechyloną lekko. Mały, biały ogonek nie 
znał chwili spokoju, a cętkowana skóra drżała i marszczyła się w obronie przed 
muchami. Jody prędzej poradziłby sobie z pracą, gdyby jelonek umiał zachować 
spokój. Chłopiec bowiem lubił pracować mając go w pobliżu. Dostarczało mu to 
miłego uczucia, jakiego nie zaznawał dawniej w towarzystwie samej tylko motyki. 
Znów zabrał się ostro do roboty i był zadowolony z postępów. Zagony uciekały 
coraz dalej w tył. Gwizdał przy tym głośno.
Zastanawiał się nad różnymi imionami dla jelonka. Starał się wybrać dla niego 
właściwe, ale żadne go nie zadowalało. Wszystkie znane mu psie imiona były do 
niczego. Ale Fodder-wing nie sprawi mu zawodu. Fodder--wing miał wielki talent 
do obmyślania imion dla swych ulubieńców. Miał szopa Rakietę, oposa Pusha, 
wiewiórkę Psika i papugę Pastora, skrzeczącą z żerdzi: „Pastor! Pastor!" Fodder-
wing opowiadał, że papugi z lasu przybywały do Pastora brać ślub, ale Jody 
słyszał nieraz inne ptaki wykrzykujące to samo słowo. W każdym razie było to 
doskonałe imię.
W ciągu dwóch tygodni, od chwili gdy Buck wrócił do domu, Jody wykonał mnóstwo 
roboty. Penny powracał do zdrowia, ale od czasu do czasu słabł i miewał bicie 
serca. Penny zapewniał, że był to skutek wężowego jadu, ale mama Baxter sądziła, 
że jest to raczej febra, i dawała mu do picia odwar z liści cytrynowych. Jak 
miło było widzieć
235
go znów na nogach i odczuwać pewność, że już nic mu nie grozi! Jody starał się 
jak najbardziej oszczędzać sił ojca. Tak dobrze było mieć jelonka, nie odczuwać 
tępego bólu samotności, jak to mu się tak często zdarzało dawniej. Był też 
ogromnie wdzięczny matce za to, że tolerowała obecność zwierzątka. Jedyną troską 
było to, że jelonek wypijał dużo mleka. W gruncie rzeczy musiał być dla niej 
zawadą. Któregoś dnia wszedł do domu i odnalazł garnek z ciastem kukurydzianym 
przygotowanym do wypieku chleba. Opróżnił naczynie do dna. Od tego czasu zjadał 
wszystko, co mu się nawinęło: zielone liście, mąkę kukurydzianą z wodą, kawałki 
sucharów. Musiano wiązać go w szopie podczas posiłków w domu. Bódł bowiem, 
beczał i wytrącał talerze z rąk. A kiedy Jody i Penny śmieli się z tych wybryków, 
potrząsał porozumiewawczo głową. Z początku psy ujadały na jelonka, ale potem 
przyzwyczaiły się do niego. Mama Baxter znosiła go, lecz nie darzyła szczególną 
sympatią. Jody nieraz zachwycał się jego urodą.
— Prawda, że ma piękne ślepia, mamo?
— Piękne, ale po to, by dostrzec z daleka patelnię z kukurydzą!
— A czy to nie jest kusy, głupi ogonek, mamo?
— Wszystkie jelenie ogony wyglądają tak samo.
— Ale powiedz, czy nie jest kusy i głupiutki?
— Co to, to prawda! Rzeczywiście jest głupiutki! Słońce zbliżało się do zenitu. 
Jelonek przydreptał na
pole batatów, ogryzł kilka młodych pędów, powrócił na ostatni zagon i znalazł 
nowe, cieniste miejsce pod dziką wiśnią. Jody przerwał pracę. Pozostało mu 
jeszcze do okopania półtora zagona. Był spragniony i skoczyłby chętnie do domu 
napić się wody, ale zajęłoby mu to zbyt wiele czasu. Prawdopodobnie obiad będzie 
nieco później.
236
Znów zabrał się ostro do motyki, usiłując kopać ostrożnie, by nie uszkodzić 
batatów. Gdy miał słońce nad głową, kończył właśnie połowę zagonu, a jeden cały, 
który został do okopania, naigrawał się zeń w żywe oczy. Za chwilę matka uderzy 
w żelazną obręcz wiszącą przy drzwiach kuchennych. Będzie musiał skończyć robotę. 
Penny zdecydował, że czas pracy należy wykorzystać w pełni. I jeśli okopywanie 
nie zostanie ukończone przed obiadem, żegnajcie odwiedziny u Fodder-winga! Nagle 
Jody usłyszał kroki za ogrodzeniem. Nadszedł Penny i zatrzymał się, przyglądając 
mu się.
— Dużo batatów, prawda, synu?
— Do diabła i trochę...
— Strach pomyśleć, że na przyszły rok o tej samej porze nic z nich nie 
zostanie. Twój ulubieniec, który tu leży pod wiśnią, czeka na swoją część. 
Pamiętasz, ileśmy mieli kłopotu przed dwoma laty z jeleniami, które dobierały 
się do kartofli?
— Tato! Nie mogę sobie poradzić! Przez cały ranek nie usiadłem ani na chwilę, 
a został mi jeszcze jeden zagon.
— Posłuchaj, Jody, co ci powiem. Ani mi się śni zwalniać cię z roboty, lecz 
mogę zawrzeć z tobą umowę. Idź po świeżą wodę dla matki, a ja skończę z batatami 
dziś wieczorem. Męczy mnie wdrapywanie się pod górę. Myślę, że to jest uczciwy 
interes?
Jody odłożył motykę i puścił się pędem do domu po wiadra. Penny krzyknął za nim:
— A nie napełniaj ich z czubem! Koźlę nie ma siły starego kozła.
Już same wiadra były ciężkie. Były wydrążone w drzewie cyprysowym, a nosidło 
wyciosał Penny z gałęzi dębu. Jody położył nosidło na ramionach i ruszył w drogę. 
Jelo-
237
??? pobiegł za nim. W rozpadlinie było ponuro i cicho. Wczesnym rankiem i 
wieczorem docierało tu więcej światła słonecznego niż w południe, korony bowiem 
liściastych drzew nie przepuszczały prostopadłych promieni słońca. Ptaki 
milczały. Wokoło piaszczystej krawędzi czyściły sobie piórka i spożywały obiad. 
Po południu sfruwały na dół, do wodopoju. Przylatywały tu gołębie, sójki, papugi 
i przepiórki, pliszki i kolibry. Jody tak bardzo się spieszył, że nieomal 
stoczył się po zboczu na dno zielonkawej wody. Jelonek pędził za nim. Przeszli 
razem staw w bród. Jelonek pochylił pyszczek i pił. Jody marzył o takim widoku. 
Powiedział do swego ulubieńca:
— Zobaczysz, zbuduję sobie tutaj kiedyś dom. Postaram się o łanię dla ciebie i 
zamieszkamy nad stawem.
Żabka wyskoczyła z iłu i jeleń cofnął się wystraszony. Jody roześmiał się i 
ruszył pod górę na przełaj zboczem do koryta z wodą do picia. Pochylił się i pił. 
Jelonek, naśladując go, chłeptał wodę i przesuwał pyszczek wzdłuż krawędzi 
koryta. W pewnej chwili głowa jego znalazła się tuż obok twarzy Jody'ego, który 
naśladował jelonka i dla dotrzymania mu towarzystwa chłeptał wodę tak jak jego 
przyjaciel. Podniósł głowę i wytarł usta. Jelonek również podniósł łeb, a krople 
wody kapały mu z pyszczka.
Jody napełnił wiadra kubkiem wiszącym stale obok koryta. Wbrew ostrzeżeniu ojca 
nalał wody do wiader prawie do pełna i chciał tak donieść je do domu. 
Przyklęknął i podstawił ramiona pod jarzmo. Lecz kiedy wstał, nie mógł się 
wyprostować pod ciężarem. Wylał więc część wody i wtedy dopiero zdołał się 
dźwignąć i wejść pod górę. Drewniane nosidło wpijało się w ramiona. Plecy bolały 
go dotkliwie. W połowie drogi do domu musiał przystanąć, postawić wiadra na 
ziemi i wylać jeszcze trochę wody.
238
Jelonek zagłębił z zaciekawieniem nos w wiadrze. Szczęście, że matka się o tym 
nie dowie. Nie mogła bowiem nigdy zrozumieć, że jelonek jest czysty, i nie 
chciała zgodzić się z tym, że ślicznie pachnie.
Kiedy Jody wrócił do domu, zastał rodziców przy stole. Nalał wody do naczyń i 
przywiązał jelonka. Zaczerpnął z wiadra dzban wody do picia przy obiedzie. Ale 
tak się napracował, taki był zgrzany i zmęczony, że stracił apetyt. Był z tego 
jednak zadowolony, bo mógł sporą część swojej porcji obiadowej zachować dla 
jelonka. Na drugie danie była pieczeń niedźwiedzia, mocno osolona dla ochrony 
przed zepsuciem. Pieczeń z niedźwiedziej łapy była twarda, łykowata, ale Jody 
pomyślał, że smaczniejszą jest od wołowiny i wcale nie ustępuje mięsu jelenia. 
Zadowolił się zjedzeniem mięsa i jarzyn, a deser i mleko zachował dla jelonka.
Penny rzekł:
— Mieliśmy szczęście, że to młody miś przylazł tutaj pod sam nos. Byłoby 
gorzej, gdyby to był stary, wielki samiec. W porze rui mięso starego 
niedźwiedzia jest niejadalne. Bo trzeba ci, Jody, wiedzieć, że pora godowa 
niedźwiedzi przypada na lipiec, a zapamiętaj sobie raz na zawsze, że mięso samca 
w tym okresie jest nic niewarte. Toteż nie strzelaj do niego nigdy w tym czasie, 
chyba że będziesz do tego zmuszony.
— A dlaczego mięso nie nadaje się do jedzenia?
— Tego nie wiem! Może dlatego, że podczas zalecanek niedźwiedzie są 
podrażnione i złe...
— Tak jak Lem i 01iver?
— Jak Lem i 01iver. Gardziel im się nadyma, a może i śledziona, i wygląda na 
to, jakby ta wściekłość rozlewała się po całym cielsku.
239
Mama Baxter powiedziała:
— To samo jest z odyńcem. Tylko że u niego trwa to cały rok.
— Tato, a czy niedźwiedzie-samce walczą ze sobą?
— Okropnie! Samice zaś stoją na uboczu i przyglądają się walce.
— Jak Twink Weatherby...
— Jak Twink Weatherby! A potem samica odchodzi ze zwycięzcą. W ciągu lipca, a 
czasem w sierpniu, zwierzęta łączą się w pary. Następnie samce odchodzą, a 
niedźwiadki przychodzą na świat w lutym. I wyobraź sobie, że taka bestia jak 
Kosołapy potrafi zjeść własne młode, kiedy się do nich dobierze. Oto jeszcze 
jeden powód, dla którego nienawidzę niedźwiedzi. Jest w nich coś przewrotnego.
Mama Baxter zwróciła się do Jody'ego:
— Uważaj dziś w drodze do Forresterów. Strzeż się niedźwiedzia w czasie rui.
A Penny dodał:
— Miej oczy zawsze otwarte! Bezpieczny jesteś, kiedy pierwszy zauważysz 
zwierza, ale nie próbuj nigdy go zaskoczyć. Ów grzechotnik napadł na mnie 
właśnie dlatego, że go zaskoczyłem i nie miał czasu zatroszczyć się o własną 
skórę.
— Ty byś usprawiedliwił nawet samego czarta! — powiedziała mama Baxter.
— Pewnie że tak. Przypisujemy przecież diabłom własną przewrotność, ludzką.
Matka zapytała podejrzliwie:
— Czy Jody skończył okopywanie? Penny rzekł wymijająco:
— Dotrzymał umowy.
Zrobił oko do Jody'ego, a syn odpowiedział rzucając
240
porozumiewawcze spojrzenie na ojca. Nie trzeba koniecznie wyjaśniać matce 
subtelnej różnicy między robotą a umową. Mama Baxter nie należała przecież do 
przymierza mężczyzn.
— Czy mogę już iść, mamo? — zapytał Jody.
— Zobaczymy! Przydałoby mi się trochę drzewa.
— Mamo, nie szukaj dla mnie nowych zajęć. Nie chcesz chyba, żeby mnie pożarły 
niedźwiedzie, jeśli będę późno wracał do domu!
— Spróbuj tylko wrócić po zachodzie słońca, a pożałujesz, żeś się raczej nie 
spotkał z niedźwiedziem.
Jody napełnił skrzynię opałem i był już gotów do drogi. Matka dała mu czystą 
koszulę i uczesała go. Oburzył się na zwłokę.
Matka zaś powiedziała:
— Chcę pokazać tym brudasom Forresterom, że ludzie powinni być czyści.
Jody powiedział:
— Wcale nie są brudni, żyją sobie wesoło i przyjemnie, a bawią się doskonale.
Matka tylko chrząknęła pogardliwie. Jody wyprowadził jelonka z szopy, nakarmił 
go z ręki i podał mleko zmieszane z wodą. Wyszli razem. Jelonek biegł niekiedy 
za nim, czasem wyprzedzał go, robiąc małe wypady w krzaki i cofając się przed 
Jodym w udawanym popłochu. Czasem szedł tuż obok chłopca i to było najmilsze. 
Jody kładł lekko rękę na jego karku i dostosowywał krok swoich nóg do czterech 
nóg jelonka. Wyobrażał sobie, że jest również jelonkiem. Zginał kolana 
naśladując jego chód. Podnosił czujnie głowę do góry. Jody oderwał gałązkę i 
otoczył nią szyję jelonka — zdawało mu się, iż nawet matka musiałaby podziwiać 
jego ulubieńca. Na wypadek, gdyby wianek
241
zePsUł się w drodze, postanowił uwić nowy w powrotnej drod*e do domu.
Na skrzyżowaniu dróg, w pobliżu opuszczonego wyrębu, jelonek zatrzymał się i 
zaczął węszyć. Nastroszył uszy. Kr?cił głową na wszystkie strony, wciągając 
nozdrzami powietrze. Gdy już ustalił kierunek, Jody skierował nos w 4 Samą 
stronę. Doszedł go silny, ostry smród. Jody uczuł, ze włosy stają mu dęba na 
głowie. Zdawało mu się, że dosłyszy jakiś cichy odgłos, a potem dźwięk 
przypominający zgrzytanie zębów. Miał ochotę dać drapaka i wrócić do domu. Ale 
dręczyłoby go przez całe życie pytanie, co to za °dgłosy. Powoli ruszył naprzód 
zakrętem drogi. Jelonek został w tyle i znieruchomiał. Jody zatrzymał się 
raptownie.
W odległości stu jardów szły powoli drogą dwa nie-dźwiedzie-samce. Stały na 
zadnich łapach, spacerując jak ludzie ramię przy ramieniu. Ich spacer podobny 
był do tańca. Wyglądały jak para w kadrylu idąca obok siebie i PrzygotowująCa 
sie do wykonania następnej figury. Nagle jeder» z niedźwiedzi pchnął drugiego 
jak zapaśnik. Zaczęła się waika- Misie chwytały się przednimi łapami i warczały, 
a każdy usiłował dorwać się do gardzieli przeciwnika. Jeden z walczących 
przeciągnął pazurami przez łeb wroga. WarCzenie przeszło w ryk. Kilka minut 
trwały gwałtowne zapa$y? a potem niedźwiedzie znów ruszyły tanecznym kr°kiem, 
boksując się od czasu do czasu, poszturchując i odpierająC ciosy. Wiatr sprzyjał 
Jody'emu. Niedźwiedzie nie rtiogły go zwietrzyć w żaden sposób. Poczołgał się za 
nimi utrzymując dystans. Nie chciał stracić ich z oczu. Spodziewał się, że 
doprowadzą pojedynek do końca. Ale miałby porządnego stracha, gdyby któryś z 
nich po skońCzonej walce zabrał się do niego. Doszedł do wniosku, ze 
niedźwiedzie walczyły już od dłuższego czasu i opadły
242
z sił. Na piasku widać było ślady krwi. Każde następne zwarcie było mniej 
gwałtowne, każdy spacer, ramię przy ramieniu, odbywał się znacznie wolniej. Gdy 
tak się przyglądał, wyszła z gęstwiny samica, a za nią trzy samce. W milczeniu 
sunęły gęsiego drogą. Walcząca para pokręciła głowami i włączyła się do szeregu. 
Jody stał nieruchomo tak długo, aż poważny i zarazem zabawny orszak znikł mu z 
oczu.
Zawrócił i pobiegł do skrzyżowania dróg. Jelonka nie było nigdzie widać. Jody 
krzyknął i zwierzątko wynurzyło się z przydrożnych zarośli. Pobiegli drogą 
wiodącą do Forresterów. Teraz dopiero, gdy już było po wszystkim, zdziwił się 
Jody własnej odwadze. Skończyło się, niestety! A chętnie poszedłby jeszcze raz 
na to widowisko, bo nie wszyscy ludzie mają możność obserwowania dzikich 
zwierząt w ich życiu prywatnym.
„A tom się napatrzył!"— pomyślał.
Dobrze jest być dorosłym, widzieć i słyszeć wszystko to, co widzą i słyszą 
prawdziwi mężczyźni, tacy jak Penny i Buck. Oto dlaczego lubił leżeć na brzuchu, 
na podłodze w domu albo na ziemi przed ogniskiem, podczas rozmowy starszych. 
Wszyscy oni widzieli niezwykłe rzeczy, a im który był starszy, tym więcej miał 
do opowiedzenia. Jody poczuł, że sam przystał jak gdyby do tajnego 
stowarzyszenia dorosłych mężczyzn. Teraz miał własną opowieść na zimowe wieczory.
Ojciec powie: „Jody, opowiedz o tym, jakeś widział dwa niedźwiedzie walczące na 
drodze!"...
Przede wszystkim miał co opowiedzieć Fodder-wingowi. Pobiegł znów, pragnąc jak 
najszybciej zanieść przyjacielowi swą opowieść. Chciał zrobić mu niespodziankę. 
Umyślił sobie, że pójdzie do Fodder-winga do lasu albo za dom,
243
do jego ulubieńców, lub podejdzie do łóżka, jeśli będzie jeszcze chory. A 
jelonek pójdzie za nim. Na twarz Fodder--winga spłynie dziwna jasność. Dźwignie 
kalekie ciało, wyciągnie dobrotliwą dłoń i popieści jelonka. Uśmiechnie się i 
wyrazi tym uśmiechem, że rozumie, jak bardzo Jody jest szczęśliwy. A potem 
przemówi. Może to będą dziwne słowa, ale na pewno piękne.
Znalazł się na gruntach Forresterów i wbiegł pod dębami na rozległe podwórze. 
Dom był pogrążony we śnie. Komin nie dymił. Nie widać było psów, tylko jeden 
zawył w budzie za domem. Forresterowie zapewne spali z powodu popołudniowego 
upału. Zazwyczaj odbywali drzemkę poobiednią na podwórzu, w cieniu drzew lub na 
ganku. Jody zatrzymał się i zawołał:
— Fodder-wing! To ja, Jody!
Pies w budzie zaskomlał. Skrzypnęło krzesło na drewnianej podłodze wewnątrz domu. 
W drzwiach ukazał się Buck. Spojrzał na Jody'ego i położył dłoń na wargach na 
znak milczenia. Patrzył, lecz jakby nie widział. Jody'emu zdawało się że Buck 
jest pijany. Wyjąkał:
— Przyszedłem odwiedzić Fodder-winga. Chciałem mu pokazać mojego jelonka!
Buck kiwnął przecząco głową, jak gdyby odpędzał natrętną osę albo własne myśli. 
Znów położył dłoń na ustach.
— Umyślnie przyszedłem — powiedział Jody.
— On umarł — rzekł Buck.
Jody nie zrozumiał tych słów. Były jak dwa suche brązowe liście, które krążyły 
za nim w powietrzu. Lecz towarzyszył im chłodny powiew. Stał jak odrętwiały. 
Powtórzył zmieszany:
— Przyszedłem go zobaczyć!
— Przychodzisz za późno. Wezwałbym cię, gdyby
244
starczyło czasu. Ale nawet na wezwanie doktora było już za późno. Przed minutą 
jeszcze oddychał, a po chwili już go nie było. Jakbyś świeczkę zdmuchnął.
Jody spojrzał na Bucka i Buck ogarnął go spojrzeniem. Odrętwienie przekształciło 
się w paraliż. Nie odczuwał smutku, tylko osłabienie i mróz w kościach. Fodder-
wing nie był ani żywy, ani umarły. Po prostu go nie było!
Buck rzekł ochrypłym głosem:
— Możesz wejść i popatrzeć na niego.
Najpierw Buck powiedział, że Fodder-wing zgasł jak płomyk świeczki, a teraz znów 
powiada, że jest w domu. Wszystko to było niezrozumiałe. Buck zawrócił do domu. 
Spojrzał za siebie, wzywając Jody'ego otępiałym spojrzeniem. Jody cichutko, 
stawiając krok za krokiem, wstąpił powoli na schody i wszedł za Buckiem do domu. 
Wszyscy męscy członkowie rodziny zgromadzeni byli w pokoju. Czuli się zespoleni, 
gdy tak siedzieli ponuro bez ruchu. Byli podobni do odłamków wielkiej, ciemnej 
skały, rozłupanej na oddzielne bloki. Stary Forrester zmierzył Jody'ego takim 
spojrzeniem, jak gdyby ujrzał obcego człowieka, i odwrócił głowę. Lem i Mill-
wheel również patrzyli milcząco na Jody'ego, inni bracia nie poruszyli się nawet. 
Zdawało się Jody'emu, że Forresterowie patrzą na niego przez ścianę, która 
wyrosła między nimi. Jego widok sprawiał im przykrość. Buck wziął go za rękę i 
zaprowadził do wielkiej sypialni. Usiłował coś powiedzieć, lecz głos mu się 
załamał. Stanął i chwycił Jody'ego za ramię.
— Trzymaj się — powiedział.
Zagubiony pośrodku wielkiego łóżka, leżał Fodder-wing z zamkniętymi oczyma. Był 
jeszcze mniejszy niż wówczas, gdy sypiał na swoim tapczanie. Okryty był 
prześcieradłem aż pod brodę. Ręce miał złożone na piersi, a niezgrabnie
245
skrzyżowane dłonie odchylały się na bok jak za życia. Jody'ego ogarnęło 
przerażenie. Obok łóżka siedziała pani Forrester kołysząc się i zakrywając 
twarz fartuchem.
— Straciłam mego chłopca — powiedziała — moje biedne, kalekie dziecko! — Znów 
zakryła twarz i kołysała się z boku na bok. — Pan Bóg jest okrutny! O, surowy 
jest Pan! — zawodziła.
Jody chciał uciec. Przerażała go koścista twarz na poduszce. To był Fodder-wing, 
a zarazem to nie był on. Buck pchnął go w stronę łóżka.
— On już nie słyszy, ale przemów do niego.
Coś dławiło Jody'ego w gardle. Brak mu było słów. Fodder-wing był blady jak 
świeca. Nagle znów stał się bliski.
Jody szepnął:
— Hej!
Wraz ze słowem zniknęło odrętwienie. Lecz gardło było jak zduszone sznurem. 
Milczenie Fodder-winga było nie do zniesienia. Teraz zrozumiał. To była śmierć. 
Śmierć była milczeniem nie dającym odpowiedzi. Fodder-wing już nigdy nie odezwie 
się do niego. Odwrócił się i ukrył twarz na piersi Bucka. Przytuliły go wielkie 
ramiona. Długą chwilę stał bez ruchu.
— Wiedziałem, że będziesz cierpiał — rzekł Buck.
Opuścili pokój. Stary Forrester wezwał Jody'ego skinieniem głowy. Jody zbliżył 
się do staruszka, a ten pogłaskał go po ramieniu. Wskazał dłonią na gromadę 
zamyślonych mężczyzn.
— Czy to nie dziwne? — powiedział. — Dalibyśmy sobie jakoś radę bez każdego z 
tych chłopców, a tego jedynego właśnie, bez którego trudno nam się obejść, 
zabrakło. — I dodał żywo: — A był taki maleńki, nie wadził nikomu...
246
Opadł z powrotem na fotel, rozmyślając o dziwnych zrządzeniach losu.
Jody czuł, że swoją obecnością sprawia im ból. Wyszedł na podwórze. Podreptał za 
dom. Znajdowali się tu ulubieńcy Fodder-winga, zamknięci w klatkach, zapomniani. 
Pięciomiesięczny niedźwiadek, sprowadzony, by zabawić Fodder-winga podczas 
choroby, przykuty był łańcuchem do słupa. Krążył dokoła niego, aż łańcuch zwinął 
się i niedźwiadek przywarł do pala. Miska z wpdą była przewrócona. Na widok 
Jody'ego niedźwiedź położył się i poturlał na grzbiecie, wydając okrzyk podobny 
do głosu dziecka. Wiewiórka odbywała swą nieskończoną wędrówkę. Nie miała w 
klatce ani jadła, ani wody. Opos drzemał w skrzyni. Papuga Pastor skakała na 
zdrowej nodze i tłukła dziobem w podłogę klatki. Szopa nie było widać.
Jody wiedział, gdzie Fodder-wing przechowuje worki z orzechami i kukurydzą dla 
swoich zwierząt. Bracia zmajstrowali mały karmnik i dbali o to, by stale był 
pełny. Jody nakarmił i napoił bezradne stworzenia. Ostrożnie zbliżył się do 
niedźwiadka. Wprawdzie miś był mały i tłuściutki, ale Jody nie był pewny, czy 
nie wysunie ostrych pazurów. Niedźwiadek skomlał, a Jody wyciągnął rękę. Miś 
objął ją czterema łapami i tulił się rozpaczliwie, trąc czarnym nosem o ramię 
chłopca. Jody rozplatał mu łańcuch i przyniósł miskę wody. Niedźwiadek pił 
chciwie, a potem łapami podobnymi do rąk Murzyniątka wyjął Jody'emu naczynie z 
dłoni i przechylił je wylewając sobie na brzuch resztę wody. Jody roześmiałby 
się z całego serca, gdyby nie był tak przygnębiony. Ale i to sprawiło mu ulgę, 
że mógł zatroszczyć się o zwierzęta i otoczyć je, choćby na krótki czas, tą 
opieką, jakiej im już nigdy nie użyczy ich pan. Ogarnął go niepokój o ich los.
247
Bawił się z nimi w roztargnieniu. Znikła bez śladu żywa radość, jaką odczuwał 
wtedy, gdy bawił się nimi razem ze zmarłym przyjacielem. Kiedy szop Rakieta 
przybiegł z lasu dziwnym, nierównym truchtem, poznał Jody'ego, wlazł mu po 
nogach na ramię, wydał piskliwy okrzyk i potargał mu włosy ruchliwymi, cienkimi 
palcami, Jody tak przejmująco i boleśnie zatęsknił za Fodder-wingiem, że aż 
położył się na ziemi i zaczął kopać ją nogami.
Ból przekształcił się w tęsknotę za jelonkiem. Jody wstał, przyniósł garść 
orzechów dla szopa, by go czymś zająć, i ruszył na poszukiwanie swego ulubieńca. 
Znalazł go za krzakiem mirtowym, gdzie jelonek, nie dostrzeżony, mógł widzieć 
wszystko dokoła. Jody pomyślał, że jelonek jest spragniony, więc przyniósł mu 
wody w misce niedźwiadka. Jelonek obwąchał naczynie, ale nie chciał pić. Jody 
miał ochotę nakarmić go garścią kukurydzy z obfitych zapasów Forresterów, lecz 
doszedł do przekonania, że byłoby to nieuczciwe. Zresztą najprawdopodobniej 
jelonek ma za słabe zęby, by żuć twarde ziarna. Usiadł pod dębem i przytulił 
jelonka do siebie. Była to pociecha, której nie można było zaznać we włochatych 
ramionach Bucka. Zastanawiał się również, czy jego sympatia dla zwierząt Fodder-
winga osłabła wskutek śmierci przyjaciela, czy też dlatego, że jelonek skupił na 
sobie całe jego uczucie.
Zwrócił się do niego:
__ Nje oddałbym ciebie za nie wszystkie, razem z niedźwiadkiem!
Ogarnęło go wzruszenie. Uroki wszystkich zwierząt Fodder-winga nie mogły 
zmniejszyć jego przywiązania do
jelonka.
Dzień dłużył się nieskończenie. Jody'emu przyszło na myśl, że coś jeszcze nie 
zostało zrobione. Wprawdzie
248
Forresterowie nie zwracali na niego uwagi, odczuł jednak, że pragną, by pozostał. 
Buck pożegnałby się na pewno, gdyby przypuszczał, że Jody odejdzie. Słońce 
spłynęło za stare dęby. Matka będzie się gniewała. Lecz mimo to czekał na coś, 
na znak pożegnania. Był niewidzialną nicią przywiązany do Fodder-winga, do 
woskowobiałej twarzy i jakiś wewnętrzny głos sprawiał, że musiał czekać, aż coś 
uwolni go od tej więzi. O zmierzchu Forresterowie wyszli z domu i w milczeniu 
zabrali się do zajęć wieczornych. Z komina popłynął dym. Zapach drzewa zmieszał 
się z wonią smażonego mięsa. Jody przyłączył się do Bucka, prowadzącego krowy do 
wodopoju.
— Dałem jeść i pić niedźwiadkowi, wiewiórce i innym zwierzętom...
Buck trącił batem jałówkę. Powiedział:
— Przyszło mi to dzisiaj na myśl, ale potem znów mnie jakoś zamroczyło...
— Czy mogę pomóc? — zapytał Jody.
— W tym domu nie brak rąk do pracy. Raczej pomóż mamie, jak to czynił Fodder-
wing. Podtrzymaj ogień i tak dalej...
Jody wszedł niechętnie do domu. Unikał widoku drzwi sypialni. Były przymknięte. 
Pani Forrester stała przy palenisku. Oczy miała zaczerwienione. Co chwila 
odrywała się od zajęcia i brzeżkiem fartucha dotykała oczu. Kosmyki siwych 
włosów były wilgotne i gładko zaczesane, jak gdyby na cześć gościa.
— Chciałbym pani pomóc — powiedział Jody. Odwróciła się z łyżką w ręku.
— Stałam tu i myślałam o twojej matce. Pochowała tyle dzieci, ile moich 
zostało przy życiu.
Znękany i strapiony, dokładał w milczeniu drew do
249
ognia. Coraz silniej targał nim niepokój. A jednak nie mógł odejść. Posiłek był-
prawie tak skąpy jak u Baxterów. Pani Forrester machinalnie nAkrywała do stołu.
— Zapomniałam naparzyć kawy — powiedziała. — Może napiliby się kawy, skoro nie 
chcą jeść.
Napełniła garnek i postawiła na ogniu. Forresterowie wracali jeden po drugim, 
wchodzili do bocznego przedsionka, myli twarz i ręce, czesali brody. Wszystko 
odbywało się w całkowitej ciszy, bez zwykłych żartów i kuksańców, bez głośnego 
tupania. Zgromadzili się przy stole jak nieprzytomni. Stary Forrester wyszedł z 
sypialni i rozejrzał się dokoła błędnym wzrokiem.
— Czy to nie dziwne?... — powiedział.
Jody usiadł obok pani Forrester. Podawała talerze z mięsem i nagle wybuchnęła 
łkaniem:
— O Boże miłosierny! Nakryłam również dla niego...
— Mamo — odezwał się Buck — Jody zje porcję Fodder-winga i wyrośnie może na 
takiego olbrzyma jak ja. Prawda, chłopcze?
W skupieniu spożywali kolację. Nasyceni, ze wstrętem odsunęli talerze. Pani 
Forrester powiedziała:
— Nie mam dzisiaj ochoty na zmywanie naczyń... i wy chyba również... Zostawmy 
to na jutro.
„Wobec tego — pomyślał Jody — ranek przyniesie ulgę". Pani Forrester rzuciła 
okiem na talerz Jody'ego.
— Dlaczego nie zjadłeś sucharów i nie tknąłeś mleka? Powiedz, chłopcze, może 
ci nie smakuje?
— To dla jelonka, zawsze zostawiam mu część obiadu.
— Biedne dziecko! — szepnęła. I znów zaczęła lamentować: — Mój chłopiec tak 
chciał zobaczyć twojego jelonka! Nie przestawał o nim mówić. „Jody ma teraz 
braciszka" — mawiał.
250
Coś zdławiło Jody'ego w przełyku. Z trudem wyjąkał:
— Właśnie dlatego przyszedłem tutaj. Chciałem, żeby Fodder-wing wybrał imię 
dla jelonka.
— A widzisz! — zawołała. — Właśnie, że go już nazwał! Powiedział mi niedawno o 
tym, że wybrał imię. „Jelonek tak ładnie porusza ogonkiem — powiada — jak małą, 
białą chorągiewką. Gdybym ja miał — powiada — jelonka, nazwałbym go Flag*. 
Jelonek Flag, oto, jakbym go nazwał".
Jody powtórzył:
— Flag!...
Pomyślał, że się rozpłacze. „Fodder-wing mówił o mnie i nadał imię jelonkowi!"
— Pójdę i nakarmię Flaga.
Wyszedł na dwór ze szklanką mleka i sucharami. Fodder-wing wydawał się znów żywy 
i bliski.
— Flag, do mnie! — zawołał.
Jelonek przybiegł. Zdawało się Jody'emu, że jelonek zna to imię, a może znał je 
zawsze... Zamoczył suchary w mleku i nakarmił Flaga. Mokry, miękki pyszczek 
Flaga przesuwał się miękko po jego dłoniach. Jody wrócił do izby. Jelonek ruszył 
za nim.
— Czy Flag może wejść? — zapytał.
— Prosimy bardzo!
Usiadł sztywno w kącie na trój nożnym stołku Fodder--winga.
Stary Forrester powiedział:
— Byłoby mu przyjemnie, gdybyś pozostał z nim tej nocy.
Oto, czego spodziewali się po nim!
* F 1 a g (ang.) — chorągiew.
251
__ Byłeś jego jedynym przyjacielem. Nie pochowaliśmy
go rano, bo ciebie jeszcze nie było...
Jody zrzucił z siebie troskę i niepokój o matkę i ojca, jak znoszoną koszulę. Te 
sprawy w tej chwili nie miały znaczenia. Pani Forrester poszła do sypialni, by 
czuwać przy Fodder-wingu. Jelonek łaził po pokoju, obwąchując po kolei obecnych, 
a potem wyciągnął się na podłodze obok Jody'ego. Mrok był nieomal namacalny, 
wtargnął do izby, zwiększając smutny nastrój. Siedzieli zgarbieni, przytłoczeni 
smutkiem, który rozwiać mógł jedynie płynący
czas.
O dziewiątej Buck podniósł się i zapalił świecę. O dziesiątej rozległ się tętent 
konia na podwórzu. Był to Penny na Cezarze. Puścił konia luzem i wszedł do domu. 
Stary Forrester, jako głowa rodziny, wstał na powitanie gościa. Penny rzucił 
okiem na posępne twarze. Starzec wskazał palcem uchylone drzwi sypialni.
__ Fodder-wing? — zapytał Penny.
Stary Forrester skinął głową.
— Żyje jeszcze, czy...?
— Umarł.
— Przeczuwałem to. Domyśliłem się, kiedy zobaczyłem, że Jody nie wraca...
Położył dłoń na ramieniu starca.
__ Współczuję wam bardzo.
Powitał kolejno braci Forresterów. Prosto i szczerze zwrócił się do Lema:
— Dzień dobry, Lem! Lem zawahał się.
— Jak się masz, Penny.
Mill-wheel podsunął Penny'emu swoje krzesło.
— Kiedy to się stało? — zapytał Penny.
252
— Dziś o świcie.
— Mama poszła go zapytać, czy zje coś na śniadanie...
— Męczył się już od dwóch dni, chcieliśmy wezwać doktora Wilsona, ale 
wyglądało na to, że jest lepiej...
Rozmowa zerwała wszystkie tamy. Fala słów niosła ulgę. Goiła bolesne rany. Penny 
słuchał poważnie, kiwając od czasu do czasu głową. Kiedy skończyli i uspokoili 
się trochę, Penny rozpoczął opowieść o śmierci swoich bliskich. Słowa jego 
niosły przypomnienie, iż życie nikomu nie szczędzi ciężkich prób. Boleśnie 
doświadczone serca doznały ulgi, gdy ktoś dzielił z nimi smutek i cierpienie. 
Lżej było znieść ból. Buck powiedział:
— Jody chciałby pewnie posiedzieć sam na sam z Fodder-wingiem?
Kiedy Jody'ego wprowadzono do pokoju i zamknięto drzwi, ogarnęło go przerażenie. 
W dalekim, mrocznym kącie siedziało coś, co skradało się owej nocy w puszczy, 
kiedy wąż ugryzł Penny'ego.
— Czy Flag może również wejść?
Zgodzili się. Jelonek przyszedł do swego pana. Jody siedział na brzeżku krzesła, 
wygrzanego przez panią Forrester. Położył ręce na kolanach i ukradkiem spoglądał 
na twarz zmarłego przyjaciela. Na stole, w głowach łóżka, paliła się świeczka. W 
chwilach gdy chwiał się płomyk, zdawało się Jody'emu, że to błyszczą źrenice 
Fodder--winga. Lekki powiew wiatru płynął przez pokój. Prześcieradło uniosło się, 
jak gdyby pod tchnieniem oddechu Fodder-winga. Czas płynął i strach Jody'ego 
przemijał. Usiadł swobodnie na krześle, a kiedy pochylił się nieco głębiej, 
Fodder-wing wyglądał jak ktoś bliski. A jednak ów ktoś, kto, leżał na łożu 
śmierci, nie był Fodder-wingiem. Była to jakaś leżąca w milczeniu obca postać, o 
zapadłych
253
policzkach, oświetlonych płomykiem świecy. Fodder-wing był gdzie indziej. Tam, 
wśród drzew i krzaków, szedł potykając się niezdarnie i wiodąc za sobą 
ulubionego szopa. Tylko patrzeć, jak wejdzie rozkołysanym krokiem do domu, za 
chwilę rozlegnie się jego głos. Jody zerknął znów na skrzyżowane, kalekie ręce, 
które trwały w niewzruszonym spokoju, i rozpłakał się bezdźwięcznie.
Migający płomyk świeczki działał usypiająco. Oczy Jody'ego były zmęczone. 
Usiłował walczyć z sennością, otrząsał się, ale nadeszła chwila, kiedy senność 
zwyciężyła. Śmierć, cisza i sen stopiły się w jedno...
Obudził się o świcie z uczuciem bólu w sercu. Doszedł go głos stukania młotkiem. 
Ktoś w nocy przeniósł go i położył w nogach łóżka. Oprzytomniał szybko. Fodder--
winga nie było. Jody wstał i ruszył do pokoju. Nie zastał nikogo. Wyszedł na 
dwór. Penny przybijał gwoździami wieko trumny, skleconej z sosnowych desek. 
Forresterowie stali obok. Pani Forrester płakała. Nikt nie odezwał się do 
Jody'ego ani słowem. Penny wbijał ostatni gwóźdź.
— Jesteście gotowi? — zapytał.
Skinęli głowami. Buck, Mill-wheel i Lem wysunęli się naprzód. Buck powiedział:
— Zaniosę sam.
Wziął trumnę na ramię. Starego Forrestera i Gabby'ego nie było. Buck skierował 
się w stronę łąk południowych. Pani Forrester szła za nim, prowadzona pod ramię 
przez ??-wheela. Reszta wlokła się za nimi. Kondukt zmierzał powoli w stronę łąk. 
Jody pamiętał, że Fodder-wing miał huśtawkę pod dębem. Ujrzał starego Forrestera 
stojącego obok huśtawki. On i Gabby mieli szpadle w rękach. W ziemi widniał 
świeżo wykopany dół. Wykopana ziemia leżała obok, ciemna i wilgotna. Łąka lśniła 
od porannej
254
rosy. Słońce witało świat świetlistymi palcami. Buck postawił trumnę i zsunął ją 
delikatnie w dół. Cofnął się. Forresterowie zawahali się.
— Ojciec pierwszy — rzekł Penny.
Stary Forrester podniósł łopatę i zepchnął grudę ziemi na trumnę Fodder-winga. 
Potem podał łopatę Buckowi, który w milczeniu rzucił drugą grudę. Narzędzie 
przechodziło z rąk do rąk. Kopiec wykopanej ziemi stopniał na mały kopczyk. 
Łopata znalazła się nagle w ręku Jody'e-go. Odrętwiały, zgarnął resztę ziemi i 
nasypał na grób. Forresterowie spoglądali na siebie, jakby jeszcze na coś 
czekając.
Stary powiedział:
— Penny, wychowano cię po chrześcijańsku. Spełń dobry uczynek, przemów.
Penny zbliżył się do grobu, zamknął oczy i zwrócił twarz w stronę słońca. 
Forresterowie pochylili głowy.
— Panie Boże Wszechmogący! Nie naszą jest rzeczą, ludzi śmiertelnych, 
określanie, co jest dobre, a co jest złe. Bowiem gdyby każdy z nas miał takie 
rozeznanie, nie przy-szłoby na świat owo kalekie, biedne i nierozumne dziecko. 
Uczynilibyśmy je wysokim i smukłym, zdolnym podołać trudom życia, na 
podobieństwo jego braci. Ale odpuść mi te słowa, Panie, sam raczyłeś wynagrodzić 
mu owe braki. Nauczyłeś go mowy zwierząt leśnych. Dałeś mu, o Panie, wiedzę 
głęboką, uczyniłeś go mądrym i delikatnym. Ptaki przychodziły doń, a dziki 
zwierz chadzał swobodnie w jego obecności. Wszelkie stworzenia tak go kochały, 
iż mógłby nawet wziąć na swoje kalekie ręce samicę żbika. Wolą Twoją było 
powołać go na tamten świat, gdzie kalectwo ciała i duszy niewiele znaczy. Lecz 
pozwól nam wierzyć, żeś wyprostował teraz owe nóżki
255
kalekie, nieszczęsne plecy i wątłe rączyny. Wielka nas radość ogarnia, że on 
porusza się teraz w królestwie Twoim jak każdy z nas tutaj na ziemi. I racz mu, 
dobry Panie Boże, użyczyć kilku papug lub wiewiórek czy szopa do towarzystwa, 
tak jak to było na tym padole. Bo każdy z nas jest na swój sposób samotny, a 
mamy nadzieję, iż on samotności nie zazna, skoro dane mu będą owe zwierzęta — 
jeśli sprowadzenie kilku stworzeń nie będzie dla Niebios nadmiernym utrudzeniem! 
I niech będzie wola Twoja na niebie i na ziemi. Amen.
— Amen — mruknęli Forresterowie. Twarze mieli zroszone potem. Po kolei 
podchodzili do Penny'ego i mocno ściskali mu dłoń. Nagle skądsiś przybiegł szop 
Fodder--winga i przetoczył się po świeżo usypanej mogiłce. Zaskomlał żałośnie, a 
Buck wziął go na ręce. Gromada Forresterów ruszyła w stronę domu. Zakrzątnęli 
się koło Cezara, osiodłali go i Penny dosiadł konia posadziwszy
Jody'ego za sobą.
Jody zawołał jelonka, który na jego głos wynurzył się z zarośli. Nagle Buck 
wyszedł zza domu, trzymając w ręku małą klatkę. Podał ją Jody'emu. W klatce 
znajdowała się kulawa papuga Pastor.
— Wiem, że twoja matka nie pozwoliłaby, żebyś wziął jedno z tych zwierząt, ale 
to ptaszysko nie sprawi wam kłopotu. Wystarczą mu okruchy ze stołu. Przyjm go na 
pamiątkę od Fodder-winga.
— Dziękuję! Do widzenia!
— Bywaj zdrów!
Cezar poczłapał drogą wiodącą do polany Baxterów.
Milczeli. Cezar przeszedł w kłusa, a Penny nie hamował go. Słońce stało wysoko. 
Jody'ego rozbolało ramię od dźwigania klatki. Dotarli do domu. Mama Baxter 
usłyszała
256
tętent Cezara i wyszła przed bramę na powitanie powracających.
— Dość miałam zmartwienia o jednego, a tu na dobitkę znikacie obaj...
Zsiedli z konia.
— Spokojnie, spokojnie, staruszko — powiedział Penny. — Obowiązek nas 
zatrzymał. Mały Fodder-wing umarł, oddaliśmy mu ostatnią przysługę.
— Tak? Szkoda, że to nie przydarzyło się temu kłótni-kowi, Lemowi...
Penny puścił Cezara wolno na trawę i wszedł do domu. Śniadanie było przygotowane, 
lecz już wystygło.
— Mniejsza o to — powiedział. — Zagrzej kawę! W roztargnieniu jedli 
posiłek. Penny odezwał się po
chwili:
— Pierwszy raz widzę rodzinę, która tak silnie przeżywa zgon swego bliskiego...
— Nie wmawiaj we mnie, że te draby potrafią się przejmować czymkolwiek — 
rzekła matka.
— Słuchaj, Ory, nadejdzie dzień, gdy się przekonasz, że serce ludzkie, każde 
serce ludzkie jest jednakowe. Cierpienie wszystkie serca dręczy tak samo. W 
różnych miejscach zostawia rozmaite ślady. A widzi mi się czasami, że tobie 
wyostrzyło jedynie język.
Matka usiadła raptownie.
— Mnie się zdaje — powiedziała — że to jest moja jedyna obrona...
Penny odsunął talerz, zwrócił się do żony i pogłaskał ją po włosach.
— Wiem. Bądź tylko bardziej wyrozumiała dla ludzi...
9 Roczniak
^Oj^dzLaŁ 18
Sierpień prażył bezlitośnie, lecz równocześnie był błogosławieństwem i 
wypoczynkiem. Niewiele było roboty i nie było z nią pośpiechu. Po deszczach 
dojrzewała kukurydza. Schła na łodygach i lada dzień należało przystąpić do 
zbiorów. Penny szacował na oko, że żniwo będzie piękne, prawdopodobnie około 
dziesięciu buszli* z akra.** Bataty rozrosły się bujnie. Dojrzało sorgo dla kur. 
Słoneczniki rosnące wzdłuż płotu, przeznaczone również na pokarm dla ptactwa 
domowego, miały korony wielkości talerzy. Pięknie obrodziła fasola, która 
stanowiła główne pożywienie Baxterów i była nieomal codziennym dodatkiem do 
mięsnej potrawy z dziczyzny. Równie pięknie zapowiadała się pasza na zimowe 
miesiące. Gorzej nieco było z polem orzechów ziemnych, lecz po zabiciu maciory 
Betsy przez Kosołapego nie było świńskiego przychówka
* ? u s z e 1 — amerykańska miara objętości ciał sypkich = 35,5 1. **Akr^ 
anglosaska jednostka powierzchni ziemi = 4046,9 m2.
258
do tuczenia. Zaginione świnie w tajemniczy sposób powróciły do domu, a wraz z 
nimi jeszcze jedna młoda maciorka. Przerobiono na niej cechę Forresterów na 
cechę Baxte-rów. Penny przyjął ją jako propozycję zawarcia pokoju, bo takie było 
zapewne zamierzenie ofiarodawców.
Trzcina cukrowa wypadła równie dobrze. Baxterowie wyglądali jesieni i chłodów, 
kiedy wykopie się bataty, zarżnie wieprze, zmiele kukurydzę na mąkę i wytłoczy 
trzcinę cukrową, aby stężyć jej sok na syrop, kiedy po okresie niedostatku 
nastąpi okres obfitości. Ostatecznie jedzenia nie brakowało nawet na przednówku, 
ale nie było ani urozmaicone, ani nie było go dużo, a co najważniejsze, nie 
miało się przyjemnego uczucia posiadania zapasów. Prawie co dzień jadało się 
potrawy z mąki i odrobiny mięsa, zależnie od tego, czy udawało się Penny'emu 
ustrzelić jelenia, dziką indyczkę czy wiewiórkę. Którejś nocy Penny schwytał 
tłustego oposa w sidła zastawione na podwórzu i zebrał kosz młodych batatów, by 
je upiec wraz z mięsem jako specjał. Zakrawało to na lekkomyślność, bo bataty 
były jeszcze małe i niedojrzałe.
Słońce kładło ciężką dłoń na puszczy i na farmie. Matka źle znosiła upały. Penny 
i Jody, drobni i smukli, odczuwali tylko pewną senność i poruszali się jak muchy 
w miodzie. Pracowali więc razem rano, doili krowę, zadawali paszę koniowi, 
rąbali drzewo, przynosili wodę z rozpadliny, a potem byli wolni aż do wieczora. 
Matka gotowała gorący posiłek w południe, po czym przysypy-wała żar popiołem; 
zimna kolacja składała się z resztek obiadu.
Jody stale odczuwał brak Fodder-winga. Za życia Fodder-wing był z nim, w 
jego myślach. Nawet na
259
odległość odczuwał jego przyjaźń. Teraz pociechą było to, że Flag pięknie rósł z 
dnia na dzień. Cętki jelonka znikały. Jak sądził Jody, było to znamię 
dojrzałości, lecz Penny bynajmniej nie dostrzegał tych zmian. Niewątpliwie 
jelonek zmądrzał bardzo. Penny powiedział, że największy mózg spośród leśnych 
zwierząt ma niedźwiedź, a zaraz po nim jeleń.
Mama Baxter powiedziała:
— Ten diabeł jest stanowczo za sprytny. A Penny:
— Ależ, Ory, czy ci nie wstyd wspominać diabła?! — i mrugnął na Jody'ego.
Flag nauczył się podnosić haczyk przy drzwiach i jeśli nie był przywiązany, 
wchodził do domu o każdej porze dnia i nocy. Ściągnął poduszkę z łóżka Jody'ego 
i tak długo ją tarmosił, aż pękła i pierze rozsypało się po Całym domu, wszędzie, 
nawet na półmisku z budyniem. Zaczął również bawić się z psami. Julia miała zbyt 
wiele godności, by zdobyć się na coś więcej niż ospałe machanie ogonem w 
chwilach, gdy Flag trącał ją i zachęcał do zabawy, lecz Rip warczał, krążył 
dokoła Flaga i groźnie szczerzył zęby, udając, że chce go ugryźć. Flag wówczas 
wierzgał nogami, machał pięknym ogonkiem, kiwał głową i nagle, bezczelnie, 
jednym susem przeskakiwał parkan i pędził drogą. Najbardziej jednak lubił zabawy 
z Jodym. Walczyli ze sobą, bodli się głowami, urządzali wyścigi, aż matka 
oburzyła się twierdząc, że Jody schudł jak wąż.
Pod koniec sierpnia, późno po południu, Jody poszedł po świeżą wodę na kolację. 
Towarzyszył mu Flag. Sumak kwitł, a mącznia pokryła się białymi i pomarańczowymi 
kwiatami w kształcie orchidei. Na pierwszych purpuro-
260
wych pączkach dzikiej wanilii siedziały motyle rozchylając powoli skrzydła, 
jakby czekały, aż pąki otworzą się same i ukażą nektar. Z grochowiska znów 
płynął gromadny, słodki głos przepiórek. Słońce zachodziło wcześniej. W 
narożniku ogrodzenia, tam gdzie stara droga hiszpańska skręcała na północ, by 
ominąć jar, płynęło przez korony dębów szafranowe światło, czyniąc ze 
zwisającego luźno hiszpańskiego mchu świetlistą zasłonę.
Jody zatrzymał się raptownie, trzymając dłoń na głowie jelonka. Zdało mu się, że 
przez nasłonecznioną zasłonę pędzi rycerz w hełmie. Gdy Jody zrobił krok naprzód, 
znikł rycerz i jego koń, jakby ich ciała nie były grubsze od zasnuwającej ich 
świetlistej zasłony. Gdy Jody cofnął się, zjawili się znów. Westchnął głęboko. 
Był to na pewno Hiszpan Fodder-winga. Jody nie był pewien, czy przestraszył się, 
czy nie. Chciał pobiec do domu, mając na usprawiedliwienie to, że widział ducha. 
Ale płynęła w nim krew Penny'ego, zmusił się więc do pójścia wolno naprzód aż do 
miejsca, w którym ukazało się widmo. Po chwili prawda wyszła na jaw. Splot 
gałęzi i mchu wywołał tę zjawę. Chłopiec potrafił teraz odróżnić wyraźnie to, co 
miało być koniem, rycerzem i hełmem. Serce uspokoiło się, a jednak pozostał osad 
rozczarowania. Lepiej było nie znać prawdy, odejść i wierzyć nadal.
Ruszył w stronę jaru. Wawrzyn kwitł wciąż jeszcze, wypełniając rozpadlinę swym 
zapachem. Jody zatęsknił za Fodder-wingiem. Nie dowie się już nigdy, czy 
jeździec z mchu podczas zachodu był Hiszpanem, czy może Fodder--wing widział 
innego jeźdźca, bardziej tajemniczego i prawdziwego. Postawił wiadra i wąską 
ścieżyną, którą Penny wyrąbał w czasie, kiedy jeszcze Jody'ego nie było na 
świecie, spuścił się na dno rozpadliny. Tam zapomniał
261
o swym zadaniu i położył się w cieniu derenia u podnóża stoku. Jelonek zaś 
zaczął węszyć dookoła, a potem wyciągnął się obok Jody'ego. Jody mógł stąd 
jednym spojrzeniem ogarnąć cały staw. Na krawędzi rozpadliny dopalały się 
blaski zachodu, jak gdyby jakieś ogniska płonęły dokoła. Wiewiórki, które 
ucichły, kiedy przyszedł, zaczęły piszczeć i skakać z korony na koronę drzew, 
ożywione w ostatniej godzinie dnia nie mniej niż o świcie. Liście palmowe 
szeleściły głośno pod ich chyżymi łapkami. Tylko dęby milczały, gdy wiewiórki 
przemykały się przez ich wielkie konary, niewidoczne aż do chwili, gdy zbiegały 
po pniach lub zjawiały się na skraju gałęzi, by skoczyć na inne drzewo. Nie 
słyszało się ich również w eukaliptusach i orzesznikach. W listowiu śpiewały 
ptaki. W dali rozśpiewała się pliszka i głos jej zbliżał się coraz bardziej, aż 
Jody spostrzegł ją spływającą na baksterowskie koryto z wodą do picia. Stadko 
synogarlic zafurkotało, zaspokoiło szybko pragnienie i odleciało do gniazd 
w pobliskim lasku sosnowym. Skrzydła ich gwizdały dziwnie, jak gdyby spiczaste, 
szare i różowe pióra były cienkimi nożami tnącymi powietrze.
Nagle Jody dostrzegł jakiś ruch na skraju zbocza. Samica szopa schodziła na dół, 
prowadząc za sobą dwoje młodych. Troskliwie zbadała koryta z wodą, zaczynając od 
najwyższego. Nasunęło to Jody'emu doskonałe usprawiedliwienie własnego lenistwa. 
Musiał przecież poczekać, aż się oczyści zmącona woda. Samica nie znalazła w 
korytach nic ciekawego. Jedno z młodych wlazło na krawędź koryta dla bydła i 
zaglądało ciekawie do środka. Matka czym prędzej uprowadziła je z 
niebezpiecznego miejsca. Na chwilę znikła wśród wielkich paproci; potem jej 
pyszczek w czarnej masce ukazał się między łodygami
262
dzikiego bobu. Młode spoglądały na nią. Mordki miały podobne do matki jak dwie 
krople wody i z równą energią poruszały puszystymi ogonkami.
Samica znalazła się na dnie jaru i zabrała się poważnie do łowienia ryb. Wsunęła 
długie, czarne palce pod warstwę gałęzi i położyła się na boku, wpychając łapkę 
jak najgłębiej w szczelinę, gdzie niewątpliwie znajdował się rak. Żaba 
wyskoczyła z iłu. Samica wykonała ruch okrężny, chwyciła żabę i brodząc w wodzie, 
wyszła na brzeg stawu. Siadła na zadnich łapach, przez kilka chwil tłukła żabą o 
swoją pierś, wpiła w żabę zęby i potrząsnęła jak pies schwytanym szczurem. 
Wreszcie zadusiła żabę i rzuciła na żer młodym. Małe szopy, warcząc, chwyciły 
zdobycz i podzieliły się nią sprawiedliwie. Szopia mama przyglądała się 
obojętnie tym zabiegom i wróciła do stawu. Jej puszysty ogon ledwie sterczał z 
wody. Młode wlazły za matką, wystawiając spiczaste nosy z wody. Samica ujrzawszy 
to chwyciła je za kark i cisnęła na ląd. Trze-pnęła po kolei swe dzieciny 'w 
futrzane pośladki w tak ludzki sposób, że Jody musiał zatkać usta ręką, by nie 
roześmiać się. Obserwował ją długo. Powoli odeszła dnem rozpadliny, stromym 
zboczem i dalej krawędzią, a młode dreptały za nią, popiskując i przekomarzając 
się przyjaźnie.
Kotlina pogrążyła się w cieniu. Jody'emu przemknęła przez głowę myśl, że właśnie 
w tej chwili Fodder-wing odszedł z szopami. Gdziekolwiek pasły się czy bawiły 
dzikie zwierzęta, tam było coś z Fodder-winga i trwać będzie zawsze. Fodder-wing 
był jak drzewo. Wyrastał z ziemi i jak drzewo zagłębiał pokraczne korzenie w 
piasku. Był jak ruchliwe chmury i zachodzące słońce, i przybierający księżyc. 
Część jego duszy znajdowała się poza
263
obrębem kalekiego ciała. Przychodziła i znikała jak wiatr. Jody pomyślał, że nie 
będzie się już czuł opuszczony przez przyjaciela, że teraz zniesie już jego 
odejście... Poszedł do koryta z wodą do picia, nalał tyle, ile mógł udźwignąć, i 
wrócił do domu. Przy stole opowiedział o szopach. Nawet matkę zaciekawiła 
opowieść o samicy karcącej swe małe. Nikt nie czynił Jody'emu wyrzutów z powodu 
spóźnienia. Po kolacji usiadł koło ojca, nasłuchując pohukiwania sów i kumkania 
żab, dalekiego głosu rysia i jeszcze dalszego skomlenia lisów. Z północnej 
strony zawył wilk i jak echo odpowiedziały mu inne wilcze głosy. Jody próbował 
opowiedzieć ojcu o tym, co czuł tego dnia. Penny słuchał poważnie i kiwał głową, 
a Jody zdawał sobie sprawę, że nieudolnie szuka słów i nie umie w całej pełni 
wyrazić swych myśli.
' ?					
				????	
	'^44	??? &"->	?L' -i.		4
	'? ^'ir	r		^ ???!	
				????	
			'	, -"	
		-.**' ji			
'??????? 19
Pierwszy dzień września był suchy jak pieprz. Chwasty tylko pieniły się bujnie, 
panował upał. Psy były rozdrażnione. Węże czołgały się swobodnie po zrzuceniu 
skóry i okresowej ślepocie. Penny zabił grzechotnika, który mierzył siedem stóp. 
Spostrzegł, że krzak kawy zachwiał się, jakby przełaził pod nim aligator, więc 
poszedł w ślad za nim.
— Wąż — powiedział — gonił za przepiórką, aby pożreć ją po drodze, udając się 
na zimowe leże.
Wielką skórę wysuszył na ścianie wędzarni, a potem zawiesił ją w bawialni przy 
palenisku.
265
— Lubię patrzeć na nią — powiedział — bo wiem, że przynajmniej jeden z tych 
diabłów nie skrzywdzi już nikogo.
Choć panował upał, jakiego nie było w lecie, zanosiło się jednak na nieuchwytną 
zmianę, jak gdyby rośliny odczuwały przemijanie jednej pory roku i zbliżanie się 
następnej. Złocień, astry i dzika wanilia rozkwitły w falach upału. Przy płocie 
dojrzały jagody alkiermesu, ulubiony przysmak ptaków. Penny powiedział, że los 
zwierząt w tym okresie jest ciężki, jagody bowiem dojrzewające wiosną i latem: 
tarnina, jeżyny, czarna jagoda i dziki agrest, dawno znikły. Dzika śliwa i głóg 
nie wydawały owocu już przeszło od miesiąca. Szopy i lisy ogołociły doszczętnie 
dzikie wino.
Owoce jesienne papai, ostrokrzewu i hurmy nie dojrzały jeszcze. Szyszki sosnowe, 
żołędzie i jagody palmowe nie dojrzeją przed nastaniem pierwszych chłodów. 
Jelenie żerowały na delikatnych roślinkach, żywiąc się wawrzynem, mirtem i 
łodygami aranitu na stawach i preriach. Szukały również soczystych liści lilii. 
Musiały więc trzymać się nizin, miejsc wilgotnych, prerii i moczarów. Dlatego 
rzadko nawiedzały polanę Baxterów. Polowanie na jelenie wśród bagien było 
uciążliwe. W ciągu miesiąca upolował Penny zaledwie jednego szpiczaka. Jego 
rożki były jeszcze miękkie i wydawały woń surowej wełny. W miejscach gdzie 
szpiczak tarł rogami o drzewa, by przyśpieszyć rozrost i siłę swego wieńca, 
wisiały skrawki jego zimowej peruki. Matka ugotowała rożki twierdząc, że mają 
smak szpiku. Penny i Jody nie mieli jednak ochoty na ten specjał. Zbyt wyraźnie 
widzieli przed sobą wielkie oczy spoglądające spod młodych rogów.
Niedźwiedzie przenosiły się również na niziny. Żywiły
266
się przeważnie pędami palm, z których wyszarpywały miąższ. Po ich przejściu 
wśród zarośli palmowych nad Źródłem Słodkowodnym teren wyglądał jak po huraganie. 
Wszystkie mniejsze palemki były poszarpane na strzępy. Misie ogryzały słodką 
korę ogałacając pnie aż do ziemi. Niektóre z wyższych palm wyglądały jak rażone 
piorunem, gdy jakiś mniej leniwy lub bardziej wygłodzony niedźwiedź wdrapał się 
wyżej, by ogryźć pąki. Penny powiedział, że te drzewa uschną. Były one jak każde 
żywe stworzenie. Nie mogły żyć, gdy im wydarto serce. Jedna niska palma została 
naruszona tylko powierzchownie. Miąższ był nietknięty. Penny wyciął gładki walec 
kordelasem, by zanieść go do domu do ugotowania. Baxterowie lubili ten przysmak 
podobnie jak niedźwiedzie.
— Kiedy tym drabom zabraknie palm — rzekł Penny — biada naszym świniom! Co noc 
zobaczysz teraz niedźwiedzie dobierające się do naszych zabudowań. Myślę, Jody, 
że najlepiej będzie, jeżeli swego przyjaciela Flaga weźmiesz na noc do siebie. 
Pomówię z matką, gdyby gderała.
— Czy Flag nie jest już za duży, żeby niedźwiedź się na niego rzucił?
— Niedźwiedź zabija każde zwierzę, które nie potrafi uciec przed nim. 
Przypominam sobie, że któregoś roku niedźwiedź zabił na prerii mojego buhaja, 
który był tak duży jak miś. Rabuś miał pożywienia na tydzień. Powracał tyle razy 
że z byka nic nie zostało, tylko żołądek, a i ten znikł wkrótce.
Susza sprawiała matce wiele zmartwień. Beczki na wodę deszczową były puste. 
Musiała robić pranie w kotlinie i bielizna wyglądała paskudnie.
— Im brzydsza pogoda, tym pięknie i się pierze —
267
mówiła. — Moja matka powtarzała zawsze: deszczowa pogoda, miękka bielizna.
Potrzebowała również wody deszczowej do zsiadłego mleka. Podczas upałów mleko 
kwaśniało, ale nie chciało się zsiąść. Zazwyczaj w lecie matka dolewała do niego 
parę kropel wody deszczowej; posyłała Jody'ego pod drzewo orzechowe, bo woda 
deszczowa kapiąca z orze-sznika nadawała się najlepiej do tego celu.
Z niepokojem przyglądali się Baxterowie pierwszej kwadrze wrześniowego księżyca. 
Gdy ukazał się srebrny sierp, rozradowany Penny pokazał go żonie i synowi. Łuk 
księżyca prawie równolegle zawisł nad ziemią.
— Będziemy wkrótce mieli deszcz — powiedział. — Gdyby rogi księżyca były 
bardziej rozwarte, nie wróżyłbym deszczu. Ale popatrz na niego. Będzie tak lało, 
że możesz śmiało wywiesić bieliznę na sznurach, a Pan Bóg sam ją wypierze.
Penny był dobrym prorokiem. Po trzech dniach wszystkie znaki wskazywały na 
zbliżający się deszcz. Gdy mijali źródło rzeczki Juniper, w powrotnej drodze z 
polowania, usłyszeli głos aligatorów. Nietoperze latały w biały dzień. W nocy 
nieustannie rechotały żaby. Kogut piał w południe. Kraski polatywały stadami, 
krzycząc nieprzerwanie. Grzechotniki najbezczelniej w świecie przełaziły przez 
karczowisko w słoneczne, gorące popołudnia. Czwartego dnia przeleciało wielkie 
stado białych mew. Penny, zdumiony, przysłonił oczy dłonią i długo spoglądał za 
nimi. Zwrócił się do Jody'ego:
— Te włóczęgi znad oceanu nie powinny latać nad Florydą. Bardzo mi się to nie 
podoba. Będziemy mieli złą pogodę, a jak mówię złą, to już coś znaczy.
Jody'emu zrobiło się wesoło na duszy. Poczuł się lekki
268
jak mewa. Lubił burzę. Inny ład panował w domu, gdy nadciągała wspaniała burza. 
Dom stawał się przytulny. Nie można było w żaden sposób pracować, więc siadało 
się razem, słuchając szmeru deszczu spływającego po dachu. Matka miała lepszy 
humor, robiła cukierki z syropu, a Penny opowiadał różne historie. Jody'emu 
wyrwało się:
— Mam nadzieję, że to będzie prawdziwy huragan. Penny odwrócił się ostro do 
syna.
— Jak możesz tak mówić? Huragan niszczy zbiory, zalewa nieszczęsnych żeglarzy, 
zrywa pomarańcze z drzew, a tam dalej, na południu, burzy domy i zabija ludzi!
Jody powiedział grzecznie:
— Nigdy już tego nie powtórzę. Ale wiatr i deszcz są piękne.
— W porządku. Wiatr i deszcz to co innego. Dziwnie tego wieczoru zachodziło 
słońce. Zachód nie
był czerwony, lecz zielony. A wraz ze zniknięciem słońca poszarzał. Wschód 
rozświetlił się barwą młodej kukurydzy. Penny potrząsnął głową.
— Wcale mi się to nie podoba. To wygląda naprawdę groźnie.
W nocy zerwał się wicher i zatrzasnął obydwoje drzwi. Jelonek przyszedł do łóżka 
Jody'ego i dotknął pyszczkiem jego twarzy. Jody położył go obok siebie. Poranek 
był jasny, lecz wschód miał kolor krwi. Penny zajął się rankiem naprawą dachu 
wędzarni. Dwukrotnie przyniósł wody do picia, napełniając nią wszystkie wiadra. 
W kilka godzin później niebo powlokło się szarymi chmurami. Niepokojąca cisza 
zawisła w powietrzu.
— Czy to nadchodzi huragan? zapytał Jody.
269
— Nie przypuszczam. Ale dzieje się coś dziwnego. Po południu niebo tak 
pociemniało, że kury wlazły
na grzędy. Jody przyprowadził ?????? z cielątkiem, a Pen-ny wcześniej niż zwykle 
wydoił ją. Zaprowadził starego Cezara do stajni i dał mu resztę siana.
— Pozbieraj, Jody, jaja z gniazd. Idę do domu. Pośpiesz się, jeśli nie 
chcesz, żeby cię burza złapała.
Kury się nie niosły, w gniazdach stajennych Jody znalazł zaledwie 
trzy jaja. Poszedł do stodoły, gdzie kokoszka wysiadywała jaja. 
Reszta grochowin zatrzeszczała mu pod nogami. Wysuszone powietrze było tak 
gęste, że dusił się niemal. W gnieździe były dwa jaja. Włożył całą piątkę za 
pazuchę i pośpieszył do domu. Lecz nie śpieszył się tak jak Penny. Nagle 
w nienaturalnym mroku ogarnął go strach. W oddali rozległ się wielki 
huk. Wszystkie niedźwiedzie z puszczy zebrane nad rzeką mogły wydać taki ryk. 
Był to wicher. Jody tak wyraźnie słyszał jego nadejście od strony północno--
wschodniej, jak gdyby wiatr kroczył na potężnych, błoniastych łapach, zrywając 
po drodze wierzchołki drzew. Jednym porywem wicher przeskoczył pole kukurydziane. 
Zwarł się z drzewami na podwórzu i wyjąc przygiął morwy do ziemi. Krzak bzu 
indyjskiego zatrzeszczał rozpaczliwie. Nad Jodym przeszedł szum jak łopot 
skrzydeł dzikich kaczek. Zaskrzypiały sosny. Lunął
deszcz.
Wiatr zaszumiał gdzieś wysoko w górze. Deszcz stał się ścianą sięgającą od nieba 
do ziemi. Wicher z wielkiej wysokości spadł na Jody'ego i omal go nie przewrócił. 
Każdy następny zryw wiatru zdawał się przesuwać długie, muskularne palce poprzez 
ścianę deszczu i zwiewał wszystko w swym zasięgu. Wpił się w koszulę 
Jody'ego,
270
wtargnął w usta, oczy i uszy, jakby chciał go zadusić. Jody obawiał się, że 
potłucze jaja. Ręką zasłonił oczy i pobiegł przez podwórze. Drżący Flag czekał 
na swego pana. Przemoczony ogonek zwisał żałośnie, z uszu kapała woda. Ruszył 
truchtem do Jody'ego, usiłując ukryć się za nim. Jody okrążył dom, by wejść do 
kuchni. Jelonek szedł za nim krok w krok. Drzwi kuchenne były zamknięte. Wiatr i 
deszcz napierały tak mocno, że Jody nie mógł ich otworzyć. Uderzył pięścią. 
Pomyślał z obawą, że w pomruku burzy nikt go nie usłyszy, że jelonek zostanie na 
dworze i utonie jak kurczęta. Nagle Penny odsunął zasuwkę i otworzył drzwi. Jody 
i Flag wbiegli do środka. Jody, dysząc ciężko, otarł wodę z oczu. Jelonek 
zmrużył oczy.
— A kto życzył sobie huraganu? — powiedział Penny.
— Gdyby mi się wszystkie życzenia tak prędko spełniały, byłbym ostrożniejszy 
— odpowiedział Jody.
Matka zaś dodała:
— W tej chwili masz się przebrać. Zrzuć to przemoczone odzienie. A nie mogłeś 
przywiązać jelonka w szopie?
— Nie miałem czasu, mamo. Był przemoczony i wylękły.
— To niech zostanie, dopóki nie wyrządza szkody. Nie wkładaj nowych spodni. 
Masz tu parę dziurawą jak sito, ale na dom wystarczy.
Penny zwrócił się do żony, spoglądając za odchodzącym Jodym:
— Czy nie wygląda jak zmoknięty bociek? Brak mu tylko pierzastego ogona. Mój 
Boże, jak on wyrósł od wiosny!
— Nie byłby wcale brzydki — powiedziała matka —
271
gdyby mu zeszły piegi i ułożyły się niesforne włosy, a zwłaszcza 
gdyby trochę przytył.
— I jeszcze kilka innych drobnych zmian — zgodził się łagodnie Penny — a 
stałby się przystojny jak Baxte-ro\vie, dzięki Bogu.
Matka spojrzała wojowniczo na Penny'ego.
— A może tak przystojny jak Alversowie?
— To miałoby nawet więcej sensu. Ale może lepiej
byś zmieniła temat?
— Ani mi w głowie kłótnia, kochanie. Żadna burza
nas nie rozłączy.
Roześmieli się oboje. Jody nie słysząc wyraźnie ze sWego pokoju, o co chodzi, 
nie wiedział, czy rodzice Pokpiwają sobie z niego, czy też naprawdę spodziewają 
się, że wyładnieje.
Zwrócił się do Flaga:
— Dla ciebie zawsze jestem ładny, prawda?
Flag w odpowiedzi ubódł go łebkiem. Jody przyjął to za odpowiedź twierdzącą. 
Ruszył z powrotem do kuchni. Penny powiedział:
— Zapowiada się trzydniówka z wiatrem północno--Wschodnim. Trochę za wcześnie, 
ale nieraz już tak bywało.
— Tato, jak możesz wiedzieć, że deszcz potrwa trzy
dni?
— Nie podpisałbym się na dokumencie pod tym oświadczeniem, ale przeważnie tak 
bywa, że pierwsza burza Wrześniowa połączona jest z trzydniowym wiatrem 
północno-wschodnim. O tej porze cały kraj się zmienia. Ba, nawet cały świat! 
Słyszałem, jak 01iver Hutto opowiadał o burzach wrześniowych w dalekich Chinach.
— Dlaczego 01iver nie odwiedził nas tym razem? —
272
zapytała matka. — Nie lubię wprawdzie babci Hutto, ale lubię 01ivera.
— Sądzę, że ma na jakiś czas dość Forresterów i nie przejeżdża tą drogą.
— Nie będą go przecież bili, chyba że znów nabroi. Nie ma dymu bez ognia!
— Obawiam się, że Forresterowie, a szczególnie Lem, będą go tłukli przy każdej 
sposobności, dopóki nie załatwią sporu o tę dziewczynę.
— Patrzcie ich! Nikt tak nie postępował, kiedy ja byłam panną.
— Nie! — rzekł Penny. — Bo tylko ja jeden starałem się o twoją rękę.
Mama Baxter z udaną groźbą podniosła miotłę.
— A to dlatego, kochanie — dodał Penny — że nikt inny nie poznał się na tobie.
Ostre porywy wiatru ucichły nieco. Przy drzwiach rozległ się żałosny skowyt. 
Penny otworzył drzwi. Była to stara Julia, drżąca i przemokła, Rip zaś ukrył się 
już widocznie przed deszczem. Być może, że i Julia znalazła schronienie, ale 
widać pragnęła czegoś więcej niż suchego zakątka. Penny wpuścił ją do 
pokoju.
Matka powiedziała:
— Teraz wprowadź jeszcze ?????? i Cezara, a będziesz miał odpowiednie 
towarzystwo.
Penny zwrócił się do Julii:
— Zazdrościsz małemu Flagowi, co? Bo jesteś troszkę starszym Baxterem od 
Flaga? Chodź, wysusz się.
Julia pomachała ogonem i polizała Penny'ego po rękach. Jody'ego rozczuliło 
ogromnie powiedzenie ojca, włączające jelonka w poczet rodziny. Flag Baxter!...
Matka odezwała się:
273
— Że też wy, mężczyźni, potraficie się dogadać z niemym bydlęciem. Nie mogę 
tego pojąć! Nazywać psa swoim własnym nazwiskiem. Albo ten jelonek, który śpi z 
Jodym w jednym łóżku!
— Bo dla mnie, mamo — powiedział Jody — Flag nie jest zwierzęciem. Jest moim 
kolegą.
— Niech i tak będzie, to przecież twoje łóżko! Poczekaj, aż naniesie ci pcheł, 
wszy, kleszczy czy innego świństwa!
Joay był oburzony.
— Mamo, spójrz na Flaga! Pogłaszcz go po gładziutkiej sierści! Powąchaj go, 
mamo!
— Nie mam ochoty go wąchać.
— Jak on ślicznie pachnie!
— Istna róża! Mnie się zdaje, że mokra sierść jest zawsze tylko mokrą sierścią.
— A ja bardzo lubię zapach mokrej sierści — odezwał się Penny. — Przypominam 
scbie jedno polowanie, na które wybrałem się bez kurtki. A tu nagle pogoda się 
zmieniła. Zrobiło się chłodno. Znalazłem się powyżej Słonych Źródeł, w górnym 
biegu potoku. Zimno było okropnie! Upolowaliśmy niedźwiedzia, ściągnęliśmy z 
niego futro, włożyłem je na siebie i usnąłem. W nocy spadł zimny, przejmujący 
kapuśniaczek. Obudziłem się, wystawiam nos i wącham to mokre futro. Aż tu inni 
uczestnicy polowania, Noe Ginright, Bert Harper i Milt Revells, powiadają, że 
obrzydliwie cuchnę, ale ja, nic sobie z tego nie robiąc, otuliłem się szczelniej 
niedźwiedzią skórą i ciepło mi było a przytulnie jak wiewiórce w dziupli! Mokra 
skóra niedźwiedzia miała wtedy dla mnie woń milszą od zapachu jaśminu.
Deszcz bębnił po dachu. Wiatr wył pod okapem. Julia
274
wyciągnęła się na podłodze obok jelonka. Burza była tak wspaniała, jak Jody się 
tego spodziewał. Pomyślał w duchu, że życzyłby sobie, aby za tydzień lub dwa 
powtórzyło się to samo. Penny od czasu do czasu wyglądał przez okno w ciemność.
— To istne oberwanie chmury — powiedział. Kolacja była obfita. Prócz 
fasoli z pasztetem z wędzonej
szynki niedźwiedziej był jeszcze budyń. Przy każdej, choćby najmniejszej 
sposobności mama Baxter szukała okazji do przygotowania smakołyków, jak gdyby 
jej wyobraźnia wypowiadała się wyłącznie w przetworach z mąki i ciasta. 
Nakarmiła własnoręcznie Flaga kawałkiem budyniu. Jody, wdzięczny ogromnie, 
pomógł matce po kolacji zmyć i wytrzeć naczynia. Penny wkrótce po posiłku udał 
się na spoczynek. Położył się do łóżka, ale nie spał, tylko rozprostowywał kości. 
Świeczka paliła się w sypialni. Matka przyniosła robótkę. Jody wyciągnął się na 
łóżku ojca u jego nóg. Za oknem szumiał deszcz.
— Opowiedziałbyś co, tato!
— Opowiedziałem ci już wszystko, com pamiętał.
— Nie, tato, nie opowiedziałeś jeszcze wszystkiego. Zawsze znajdziesz coś 
nowego.
— No, pięknie. Jedyna rzecz, którą sobie przypominam, a której jeszcze ci nie 
opowiedziałem, nie jest właściwie opowieścią. Czy opowiadałem ci już kiedy o 
moim pierwszym psie Dandysku, z którym sprowadziłem się tu, na naszą polanę? 
Pies był arcymądry.
Jody wsunął się głębiej pod kołdrę.
— Opowiedz!
— Proszę ja więc łaskawego pana, piesek był dobrze ułożony, zawołany myśliwiec, 
wróg lisów, choć miesza-
275
nieć. Miał długie słuchy, wlokące się prawie po ziemi, i tak krzywe łapy, że nie 
potrafił przejść prosto grzędą batatów. A przy tym dalekowidz! Z początku był 
tak roztrzepany, że nieomal już chciałem go sprzedać. Ale polowałem z nim jakiś 
czas i dopiero wtedy zrozumiałem, że zachowuje się zupełnie inaczej niż inne psy 
gończe. Czasem opuszczał nagle trop lisa czy rysia wśród pogoni i kładł się na 
ziemi- Kiedy to uczynił pierwszy i drugi raz, pomyślałem sobie: „Penny, 
właściwie polujesz sam, nie masz psa!..." Ale, proszę ja pana łaskawego, zaczęło 
mi świtać w głowie, że mój Dandysek wie, co robi. Przynieś mi fajkę, Jody!
Przerwa była irytująca. Jody słuchał w napięciu. Przyniósł szybko fajkę i tytoń.
__ Słuchaj dalej, synku! Siądź sobie na podłodze albo
na krześle. A za każdym razem, kiedy powiem „szukaj" albo „trop", doskakuj do 
tego miejsca, gdzie deski w łóżku są pęknięte. Dobrze?
A więc przysiadłem razu pewnego obok psa, żeby zobaczyć, o co chodzi. Czy wiesz, 
Jody, jak ryś albo lis wywodzi psa w pole? Cofa się własnym tropem. A tak, 
proszę ja pana łaskawego, cofa się! Daje psu dobry początek, a potem zmyka 
starając się odsądzić jak najdalej. Lecz co potem robi? Powraca, mądrala, tym 
samym tropem. Pędzi tak daleko, ile mu sił starczy, i nasłuchuje, gdzie są psy. 
Następnie biegnie ukosem, tak że linia kluczenia wygląda jak wielka litera V. 
Jak lecące dzikie kaczuszki. Ano, pięknie! Psy ciągną tym pierwszym śladem, 
najzupełniej pewne, że są na właściwym tropie, a tu przybywają na miejsce, gdzie 
trop się urywa. Węszą dokoła, węszą i skomlą, a kiedy w żaden sposób nie mogą 
zmiarkować, co się właściwie stało, wracają i za-
276
czynają tropienie od nowa. Po jakimś czasie spostrzegają znów, że lis czy ryś 
zmienił kierunek. Ale rzecz prosta, cały ten czas diabli wzięli, w dziewięciu 
wypadkach na dziesięć lis czy ryś ucieka sobie, i szukaj wiatru w polu. No i jak 
myślisz, co uczynił mój kłapouchy piesek?
— Opowiedz mi...
— Otóż mój Dandysek wykalkulował sobie wszystko i ot, co zrobił! Obliczył 
bestia, kiedy mniej więcej mikita może wrócić, i kluczył drogą wzdłuż tropu, 
kładł się i czekał cierpliwie. A kiedy pan lis lub pan ryś raczyli wrócić, mój 
Dandysek rzucał się na zdobycz... Czasami jednak się przeliczył i zawstydzony 
zwieszał pokornie długie uszyska, gdy się przekonał o swym błędzie. Ale prawdę 
powiedziawszy, nauczył się po mistrzowsku tej sztuczki i upolował więcej rysiów 
i lisów niż wszystkie inne pieski razem wzięte.
Penny pyknął dymem z fajki. Matka przysunęła się z fotelem bliżej świeczki. 
Jody'emu przykro było, że opowieść skończyła się tak szybko.
— A co jeszcze zrobił stary Dandys?
— Trafiła któregoś dnia kosa na kamień!...
— Lis czy ryś, tato?
— Otóż nie zgadłeś! To był stary jeleń, równie mądry jak mój pies myśliwski. 
Dziwny miał wieniec, poplątany, a co roku przybywały mu nowe odnogi. Otóż jeleń 
zasadniczo nie wraca nigdy własnym tropem. Ale ten jeleń czynił to od czasu do 
czasu. A mój Dandysek, jak ci mówiłem, lubił takie chody. Tym razem jednak nie 
starczyło mu zmyślności. Jeleń czynił to bowiem zupełnie inaczej, niż się tego 
Dandys spodziewał: to cofał się, to znów uciekał. Stale zmieniał taktykę. 
Zaczęła
277
się walka, która ciągnęła się z roku na rok — kto kogo
przechytrzy?
__ I co się okazało, kto był mądrzejszy? Jak się skończyło to współzawodnictwo?
__ Czy chcesz znać odpowiedź?
Jody zawahał się. Walczyły w nim dwa pragnienia. Z jednej strony życzył z całego 
serca zwycięstwa Dandysowi, z drugiej pragnął, żeby jeleniowi udało się uciec.
__ Chcę wiedzieć, tato, jaka jest odpowiedź.
__ Hm, odpowiedź jest, ale zakończenia nie ma. Stary
Dandys nigdy go nie dogonił.
Jody odetchnął z ulgą. Była to wspaniała historyjka! Kiedy zastanawiał się nad 
współzawodnictwem Dandysa i jelenia, mógł sobie wyobrazić ten wieczny pościg.
__ Opowiedz, tato, jeszcze jedną taką historię. Z odpowiedzią, ale bez 
zakończenia...
__ Ba, chłopcze, niewiele jest na świecie podobnych
opowieści. Musi ci wystarczyć ta jedna.
__ Nie przepadam za psami — odezwała się matka —
ale był raz piesek, którego naprawdę polubiłam. A raczej suczka prawda, suczka, 
o ślicznej sierści. Poprosiłam właściciela, żeby mi podarował młode, kiedy się 
suczka oszczeni. A ów pan powiada: „Przepraszam, nie mogę tego zrobić, bo pani 
nie użyje go do polowania". Byłam wtedy jeszcze niezamężna. „A taki pies — 
powiada — nie wyżyje bez polowania". „Czy to pies myśliwski?" — pytam. A on na 
to: „Tak jest, proszę pani!" A ja powiadam: ,Więc wcale go sobie nie życzę, bo 
pozjada wszystkie jaja spod kur".
Jody czekał niecierpliwie na zakończenie opowieści, aż zrozumiał, że to już 
koniec. Wszystkie opowiadania mamy kończyły się zawsze w ten sam sposób. Były 
jak
278
nieudane polowanie. Powrócił myślami do psa, który umiał przechytrzyć lisa i 
rysia, ale jeleniowi nie dał rady.
— Założę się, że Flag, kiedy urośnie, będzie bardzo sprytny. -
— A co zrobisz, jeśli ktoś go poszczuje psami? — zapytał Penny.
Coś chwyciło chłopca za gardło.
— Zabiję każdego psa czy nawet człowieka, który ośmieli się polować na Flaga! 
Ale chyba nikt nie odważy się aż tu po niego przyjść.
Penny rzekł poważnie:
— Rozgłosimy to, żeby ludzie mieli się na baczności. A zresztą Flag nie 
wypuszcza się za daleko od domu.
Jody postanowił mieć zawsze pod ręką nabitą fuzję dla odstraszenia włóczęgów. 
Tej nocy spał razem z Fla-giem. Wiatr bił o szyby do białego rana, a Jody spał 
niespokojnie, śniło mu się, że chytre psy bezlitośnie goniły jelonka podczas 
ulewnego deszczu.
Rankiem ujrzał ojca ubranego jak podczas mrozów. Penny miał na sobie zimową 
kurtę i chustę na głowie. Przygotowywał się do wyjścia na podwórze, pomimo 
szalejącej burzy, bo dojenie krowy było jedynym zajęciem, które musiało być 
wykonane we właściwym czasie. Ulewa zaś trwała nadal.
Matka powiedziała:
— Bądź ostrożny, Penny, i wracaj szybko, bo zaziębisz się i umrzesz na 
zapalenie płuc.
— Pozwól mi również pójść, tato — powiedział Jody. Lecz Penny odmówił.
— Wiatr cię zdmuchnie, chłopcze.
Jody przyglądał się ojcu, gdy pochylony, zwalczając
279
napór powietrza, ruszył do obory. Zauważył, że są zupełnie podobni do siebie, 
tak samo drobni i chudzi. Penny wrócił zziajany i zdyszany, ze skopkiem, w 
którym mleko zaszło wodą deszczową.
— Jak to dobrze, że przyniosłem wczoraj wody z kotliny — powiedział Penny.
Ulewa ani na chwilę nie ustawała. Lało jak z cebra, a wicher wpędzał deszcz pod 
okap dachu. Matka musiała rozstawić kotły i wiaderka dla zebrania wody. Woda 
przelewała się przez brzegi beczek podstawionych pod rynny, a przypływ z dachu 
bulgotał w blaszanych rurach. Julię i jelonka trzeba było zmusić do opuszczenia 
domu, lecz po krótkim czasie, drżące i przemoczone, znalazły się znowu pod 
drzwiami kuchni. Przyłączył się do nich skowyczący Rip. Matka protestowała, lecz 
Penny wpuścił do izby całą czeredę. Jody wytarł psy i Flaga workiem, który leżał 
przed kuchnią.
— Chyba się wypogodzi — powiedział Penny.
A jednak nie było zmiany. Bywały chwile, kiedy deszcz i wiatr nieco folgował. 
Wówczas Penny wstawał z miejsca pełen nowej nadziei i wyglądał na dwór. Ale 
właśnie w chwili gdy postanowił zaryzykować wypad po drwa i do kur, ulewa znów 
stała się gwałtowniejsza. Penny wyszedł jednak przed wieczorem po raz drugi, 
wydoił ??????, zadał paszę Cezarowi, nakarmił przemarznięte i udręczone kury. 
Matka zaś natychmiast dała mu ubranie na zmianę. Z parującej nad ogniskiem, 
przemoczonej odzieży unosił się słodkawy zapach wilgoci i stęch-lizny.
Kolacja nie była obfita i Penny nie miał ochoty do opowiadań. Psom pozwolono 
pozostać na noc w domu i cała rodzina udała się na spoczynek. Zmrok zapadł
280
o tak niezwykłej porze, że nie można było określić godziny. Jody obudził się z 
przyzwyczajenia na godzinę przed świtem. Tym razem jednak wciąż trwała jeszcze 
noc nad światem, deszcz lał i lał, a wicher nie ustawał ani na chwilę.
Penny powiedział:
— Dziś pogoda musi się odmienić. Istotnie jest to trzydniówka północno-
wschodnia. Ale leje! Z przyjemnością ujrzałbym znowu słońce...
Słońce nie ukazało się jednak. Nie było wschodu. Cisza, której Penny spodziewał 
się dnia poprzedniego, nadeszła wreszcie. Lecz była to cisza powleczona szarą 
zasłoną z mgły. Woda kapała z dachu, drzewa były przemokłe, ziemia zalana wodą. 
Kurczęta wyszły na kilka minut i ospale grzebały w ziemi.
— A teraz wiatr zmieni kierunek — powiedział Penny — i wszystko będzie w 
porządku.
Istotnie. Niebo z szarego stało się zielone. Wiatr huczał z oddali jak przedtem. 
Lecz zmiana polegała tylko na tym, że wiał nie z północnego wschodu, lecz z 
południowego, niosąc jeszcze większy deszcz.
— Nigdy jeszcze nie widziałem czegoś takiego — rzekł Penny.
A deszcz był coraz bardziej ulewny. Zdawało się, iż rzeka Juniper, potok ze 
Srebrnej Doliny, Jezioro Jerzego i Rzeka Św. Jana rozlały się jednocześnie nad 
puszczą. Wicher nie był gwałtowniejszy niż przedtem i nie widać było końca. Dął 
wiatr i padał deszcz bez przerwy.
Penny rzekł:
— Chyba w taki sposób Pan Bóg stworzył przeklęty ocean.
281
Matka powiedziała:
— Cicho. Nie bluźnij, bo cię kara spotka.
— Nie mogę już być gorzej ukarany, niewiasto. Bata-ty zgniją, kukurydza i 
trzcina cukrowa zmarnieją. Podwórze zmieniło się w istne jezioro.
Jody spojrzał z okna i spostrzegł dwa utopione kurczaki; płynęły brzuszkami do 
góry.
— Różne rzeczy widziałem w moim życiu, ale czegoś takiego jeszcze nigdy — 
rzekł Penny.
Jody zaproponował, że pójdzie po wodę do kotliny.
— Nie będzie tam innej wody niż deszczowa, i to na domiar złego brudna — 
powiedział Penny.
Do picia używali wody deszczowej z beczki stojącej pod północno-zachodnim 
narożnikiem domu. Woda miała mdły posmak cyprysowych klepek. Jody zabrał się do 
robót wieczornych. Kiedy wyszedł przed drzwi kuchenne ze skopkiem na mleko w 
ręku, znalazł się w dziwnym świecie. Był to zmarniały, pusty świat, zupełnie jak 
W dniach stworzenia lub u kresu istnienia. Burza przygniotła do ziemi wszystkie 
rośliny. Droga stała się rzeką, przez którą można by na pychówce dotrzeć do 
Srebrnej Doliny. Znajome sosny upodobniły się do drzew rosnących na dnie morskim, 
nie omywanych już przez deszcz, lecz przez prądy morskie. W stajni było wody po 
kolana, położona była bowiem niżej domu. ?????? wyłamała barierę, która dzieliła 
ją od cielęcia, i zabrała je z sobą do najwyższego kąta obory. Przywarły mocno 
do siebie. Cielę wypiło większą część mleka i z trudem udało się Jody'emu 
uzyskać kwartę mleka z wyczerpanych wymion. Przejście między zabudowaniami 
gospodarskimi było jedną wielką kałużą. Jody chciał zabrać ze stodoły trochę 
paszy dla ??????, lecz woda płynąca strugami
282
zniechęciła go. Doszedł do wniosku, że krowa może zadowolić się do rana sianem 
ze stryszku. „Jak to dobrze — pomyślał — że wkrótce będzie pod dostatkiem paszy 
z nowych zbiorów". Bo już niewiele zostało. Nie wiedział, jak odciągnąć duże 
cielę od krowy. Nie było suchego miejsca, gdzie by się dało je przywiązać. A 
mleko bardzo było potrzebne Baxterom. Postanowił poradzić się ojca i w razie 
potrzeby przyjść do ?????? po raz drugi. Wyszedł z obory i ruszył do domu. 
Deszcz oślepiał go. Obejście wyglądało obco i wrogo. Szczęśliwy był, gdy 
wreszcie dotarł do kuchni i znalazł się w izbie. Kuchnia dawała poczucie 
bezpieczeństwa i przy-tulności. Zdał ojcu sprawę ze swych odwiedzin w oborze.
— Zostaw lepiej cielę z matką w takiej porze — powiedział Penny. — Obejdziemy 
się bez mleka do jutra. Do tego czasu na pewno się wypogodzi.
Ranek nie przyniósł zmiany. Penny przemierzał kuchnię tam i z powrotem.
— Mój ojciec opowiadał mi o strasznej burzy w latach pięćdziesiątych, ale 
sądzę, że w całej historii Florydy nie było takiego deszczu jak ten.
Dzień mijał za dniem, nie przynosząc zmiany. Mama Baxter pozostawiała zazwyczaj 
troskę o pogodę Pen-ny'emu, ale tym razem płakała i siedziała na fotelu z 
założonymi rękami. Piątego dnia Penny i Jody wybrali się na grochowisko, by 
zebrać fasoli na dwa posiłki. Fasola była prawie doszczętnie zniszczona. 
Podnieśli ocalałe łodygi, odwróceni plecami do deszczu. W drodze powrotnej 
zatrzymali się przy wędzarni, aby zabrać resztę solonego mięsa misia, którego 
Buck ustrzelił ostatniej nocy swego pobytu u Baxterów. Penny przypomniał 
sobie,
283
że w spiżarni już zostało niewiele smalcu. Napoczęli więc nowy dzban ze 
złocistym sadłem niedźwiedzim i napełnili nim gliniany garnek. Dla osłony 
położyli na wierzchu mięso i pośpiesznie wrócili do domu. Jak się okazało, 
strączki zaczęły już gnić, lecz ziarna wewnątrz były twarde i zdatne do użytku. 
Kolacja była prawdziwą ucztą. Jadłospis zawierał prócz szynki i grochu doskonały 
dziki miód, a na deser mama Baxter przygotowała budyń, który pachniał słodko 
drzewem jałowcowym i dymem.
— Wydaje mi się — powiedział Penny — że jutro się wypogodzi, ale gdyby miało 
być tak jak dziś, wybierzemy się znów na grochowisko i przyniesiemy fasoli, ile 
się da.
A na to matka:
— A co ja z nią zrobię?
— Gotuj, gotuj, niewiasto, i jeśli trzeba będzie, odgrzewaj codziennie.
Poranek szóstego dnia był taki sam jak poprzednie. Ponieważ nawet najgrubsza 
odzież nie uchroniłaby ich przed deszczem, rozebrali się do pasa i ruszyli z 
workami w pole. Do obiadu pracowali po kolana w wodzie, zrywając śliskie 
strączki. Obiad zjedli w pośpiechu i wrócili w pole nie zadając sobie trudu 
zmiany odzienia. Obeszli większą część grochowiska. Penny powiedział, że o ile 
siano jest całkowicie stracone, o tyle trzeba dołożyć wszelkich starań, by 
ratować fasolę od zagłady. Niektóre strączki były dojrzałe. Wieczorem, do późnej 
nocy, wyłuskiwali lepkie i przegniłe ziarna. Mama Baxter rozpaliła mały ogień 
pod kuchnią i rozsypała na płycie przemokłą fasolę. Jody kilkakrotnie budził się 
w nocy, słyszał czyjeś kroki w kuchni i ruch przy podtrzymywaniu ognia.
284
Poranek dnia siódmego mógłby być porankiem pierwszego dnia. Nad domem szumiał i 
wył wicher tak zawzięty, jak gdyby wiał wiecznie i miał zamiar nie ustać nigdy. 
Plusk deszczu na dachu i brzęczenie w rynnach tak już spowszedniały, że nie 
zwracało się na nie uwagi. Pośród dnia runęła na ziemię pęknięta gałąź 
indyjskiego bzu. Baxterowie jedli w milczeniu śniadanie.
— Cóż począć? — odezwał się Penny. — Hiob zniósł cięższe próby niż my. 
Ostatecznie żadne z nas nie ma trądu...
Mama Baxter fuknęła:
— Zawsze potrafisz znaleźć jakieś pocieszenie.
— Wcale nie twierdzę, że jest w tym coś dobrego. Ale ma wartość przypomnienie, 
by człowiek pamiętał w pokorze, że nie ma takiej rzeczy na świecie, którą mógłby 
nazwać swoją własnością.
Po śniadaniu Penny zabrał Jody'ego ze sobą na pole kukurydziane. Kukurydza była 
zniszczona, łodygi przygniecione do ziemi kilkudniowym naporem ulewy, ale kolby 
ocalały. Zebrali je i przynieśli do kuchni.
— Jeszcze nie wysuszyłam fasoli — rzekła matka. — Powiedzcie, jak ja sobie 
poradzę z tym wszystkim?
Penny nie odpowiedział, w milczeniu wszedł do bawialni i rozpalił ogień na 
kominku. Jody wyszedł po większy zapas opału. Wprawdzie drewno przemokło na 
wskroś, ale po pewnym czasie zajęło się od łatwo palnych, wysuszonych szczapek. 
Penny rozsypał kolby kukurydzy na podłodze.
— A ty, synu, zajmiesz się ich przesuwaniem i mieszaniem, żeby każdej dostało 
się trochę ciepła — powiedział.
— A co z trzciną? — zapytała matka.
285
?
— Przepadła.
— A co z kartoflami, jak myślisz?
Penny pokiwał głową. Późno po południu wybrał się na kartoflisko, by zebrać coś 
na kolację. Bataty zaczynały gnić, ale niektóre po obraniu okazywały się zdatne 
do spożycia. Dzięki temu kolacja wydawała się znów Jody'emu ucztą.
— Jeśli jutro nie będzie zmiany — powiedział Penny — możemy zaprzestać walki, 
poddać się, położyć do łóżka i zdychać.
Pierwszy raz w życiu Jody słyszał ojca mówiącego w tak beznadziejny sposób. 
Jody'emu aż się zimno zrobiło. Widział na Flagu skutki nędznego odżywiania: 
wystające kości i wyraźnie zaznaczone żebra. Flag beczał często. Penny 
zrezygnował całkowicie z dojenia ??????, by uratować cielę.
Późno w nocy Jody obudził się i poczuł, że ojciec przeszedł w pobliżu. Wydało mu 
się również, że deszcz zelżał. Usnął jednak, zanim zdołał się upewnić. Nadszedł 
ranek ósmego dnia. Jody obudził się wcześnie i z miejsca wyczuł odmianę. Była 
cisza. Ustał szum deszczu, wiatr się uspokoił. Przez wilgotne, szare powietrze 
przebijały się błyski światła koloru kwiatów granatu. Penny otworzył na oścież 
wszystkie drzwi i okna.
— Wprawdzie nie mamy do czego się śpieszyć, lecz mimo to wyjdźmy i podziękujmy 
za to, że świat jeszcze
istnieje.
Psy skoczyły za nim, w radosnych podskokach i harcach,
Penny uśmiechnął się.
— Niech mnie gęś kopnie, jeśli nie czuję się w tej chwili, jakbym wylazł z 
arki Noego! Zwierzęta wszystkie parami... Ory, wyjdź ze mną.
286
Jody wyskoczył z domu i błyskawicznie zbiegł wraz z Flagiem ze schodów.
— A my jesteśmy parą jeleni! — zawołał.
Matka popatrzyła na pola i znów zaczęła płakać. Jody wciągnął pełną piersią 
chłodne, miłe powietrze. Flag wyraźnie podzielał jego zdanie i przeskoczył przez 
furtkę, tylko śmignęły bystre nogi. Zaiste, potop zniszczył świat. Ale jak to 
Penny słusznie przypomniał żonie, był to jedyny świat, który wciąż dla nich 
istniał.
????? 20
Następnego dnia po uciszeniu się huraganu przyjechali Buck i Mill-wheel, by 
dowiedzieć się, co słychać u Baxte-rów. Przyjechali prosto od ciężkiej pracy, 
zbierali bowiem bydło rozproszone po okolicy. Jak opowiadali, wzdłuż głównego 
traktu widziało się niesłychane rzeczy. Huragan poczynił straszne spustoszenie 
wśród drobnego zwierzo-stanu. Po naradzie ustalono, że drużyna złożona z Bucka, 
Mill-wheela, Penny'ego i Jody'ego uda się na wyprawę w teren i zakreśli wielki 
krąg, by się przekonać, czego się należy w najbliższej przyszłości spodziewać, 
nie tylko w sprawie ruchów zwierzyny, lecz również poczynań drapieżników. 
Forresterowie przyprowadzili dwa psy i zapasowego konia, poprosili jednak, by 
Rip i Julia towarzy-
748
szyły wyprawie. Jody'ego podnieciła myśl o udziale w ekspedycji.
— Czy Flag może również wybrać się z nami? — zapytał.
Penny odwrócił się ostro.
— To jest poważna sprawa — powiedział. — Biorę ciebie ze sobą dla nauki. A 
skoro myślisz o zabawie, możesz zostać w domu.
Jody zmarkotniał. Poszedł do szopy i przywiązał Flaga. Piaszczysta podłoga nie 
wyschła jeszcze, komórka cuchnęła stęchlizną. Jody wymościł legowisko z worków, 
by mieć pewność, że Flag nie przemoknie. Przygotował również na wszelki wypadek, 
gdyby wyprawa miała potrwać dłużej, zapas wody i pożywienia dla jelonka.
— Zachowuj się grzecznie — zwrócił się do Flaga. — Kiedy powrócę, opowiem ci o 
wszystkim, co widziałem.
Forresterowie, jak zazwyczaj, byli obficie zaopatrzeni w amunicję. Penny 
poświęcił dwa wieczory podczas burzy na przygotowanie nabojów, odlewanie kul i 
ładowanie łusek prochem. Obliczył, że ma zapas na miesiąc. Napełnił torbę i 
przeczyścił lufy dubeltówki.
Zwrócił się do Forresterów:
— Zrobiłem wam kawał z tym marnym psem, którego wam sprzedałem. W każdej 
chwili, gdy będziecie potrzebowali tej fuzji, wystarczy, byście mi o tym 
powiedzieli.
— Nikt spośród nas — rzekł Buck — prócz Lema, nie ma zamiaru odbierać jej. Alę 
przysięgam, że Lem jest tak wściekły przez to przymusowe zamknięcie w domu w 
czasie burzy, że ani przystąp do niego.
— Gdzie on jest teraz? Buck splunął.
— Pojechał nad rzekę na spotkanie z tą przeklętą
10 Roczniak
289
dziewuchą Twink. Wyobraża sobie, że dojdzie z nią do ładu i vystawi 01ivera do 
wiatru. A jakże! Tym razem niech się sam o nią bije.
Ułożono plan wyprawy, który przewidywał zakreślenie wielkiego koła obejmującego 
obydwie polany: Forreste-rów i Baxterów, źródła Juniper, Prerię Hopkinsa i 
ulubione tereny jeleni, na których zwierzęta znalazły zapewne ratunek wśród 
dębowych wysepek wznoszących się nad wodą. 2 wyjątkiem łańcucha wzgórz w stronie 
zachodniej nad rzeką Ocklawaha, polana Baxterów była najwyższym miejscem w 
puszczy. Ze wszystkich stron łagodnie opadała w nizinę. Szeroki krąg, jaki 
zamierzali zakreślić, ujawni zapewne wszystko. Planowali również, by powrócić na 
polanę Forresterów na noc, a jeśli sprawy potoczą się inaczej, postanowili 
obozować, gdziekolwiek ich noc zastanie. Penny zajął się starannie napełnieniem 
torby. Umieścił w niej kociołek, trochę soli, miarkę mąki, kawałek boczku i 
garść tytoniu. Do worka wetknął sporą wiązkę drzazg na podpałkę, butlę tłuszczu 
i flaszkę topionego sadła jaguara, którego używał przeciw reumatyzmowi. 
Zmęczenie podczas burzy spowodowało znów silne bóle. Brakło jedynie mięsa dla 
psów.
— Upoluję coś dla nich po drodze — powiedział Buck.
Przygotowania dobiegły końca. Kawalkada jeźdźców, spiąwszy konie, ruszyła szybko 
w kierunku południowo--wschodnim, drogą wiodącą do Srebrnej Doliny i Jeziora 
Jerzego.
Penny powiedział:
— Ponieważ mamy po drodze dom doktora Wilsona, warto by sprawdzić, co tam 
słychać. Przypuszczam, że wszystko zostało zalane.
290
— A może sam doktor jest zalany i nawet nie wie o powodzi — powiedział Buck.
Droga między polaną Baxterów a Srebrną Doliną była jednym wielkim rozlewiskiem. 
Powódź rozniosła ją do tego stopnia, że dawna, piaszczysta droga stała się 
ledwie widoczną, wąską ścieżynką. Burzliwy przypływ naniósł kamieni i mułu, 
oblepiając pnie sosen. Znacznie dalej dopiero zaczęły się ujawniać straty, jakie 
poniósł drobny zwierzostan. Tchórze i oposy ucierpiały chyba najbardziej. Zwłoki 
ich leżały tuzinami na ziemi, tam gdzie wyrzuciła je woda, lub tu i ówdzie 
zwisały z gałęzi drzew. We wschodniej i południowej stronie panowała cisza. 
Puszcza była zawsze przybytkiem ciszy, lecz dopiero teraz Jody stwierdził, że w 
owej ciszy ukrywała się głęboka, wewnętrzna melodia; zwierzęta poruszały się i 
odzywały nie głośniej niż szmer wiatru. W stronie północnej, na obszernej 
płaszczyźnie, wyższej nieco i porosłej sosnami, rozbrzmiewał niezwykły hałas i 
oddalone pogwarki. To wiewiórki, które przybyły tu całymi stadami, gnane zapewne 
jeśli nie przez fale powodzi, to przez głód i strach płynący z zalanych moczarów 
i trzęsawisk, znalazły sobie nową siedzibę.
Penny rzekł:
— Założę się, że puszcza w tych okolicach roi się od zwierzyny.
Zatrzymali się chwilę, niezdecydowani. Ciągnęło ich w gęstwinę, lecz stanęło na 
tym, że najlepiej będzie, w myśl pierwotnego planu, zbadać przede wszystkim 
niżej położone tereny i ustalić rozmiar szkód, a dopiero potem zabrać się do 
zwierząt pozostałych przy życiu. W pobliżu Srebrnej Doliny dosiedli koni.
— Czy widzisz?
291
?
— Nie uwierzyłbym własnym oczom, gdybym tu was nie miał za świadków.
Srebrną Dolinę zalała powódź, po czym cofnęła się. Fale potopu spłynęły w dół, 
by się połączyć i dokonać dzieła zagłady. Na powierzchni unosiły się zwłoki 
zwierząt.
— Kto by to pomyślał, że jest tyle węży na świecie —
rzekł Penny.
Cielska żmij leżały zbite tak gęsto jak trzciny bambusowe. Na wodnym 
cmentarzysku skupiły się grzechotniki najprzeróżniejszych odmian i gatunków. W 
strumieniu cofające} się wody gęsto płynęły utopione węże.
— Nie rozumiem — powiedział Buck — przecież każdy wąż umie pływać. Widziałem 
pewnego razu grze-chotnika pośrodku rzeki.
— No tak, ale widzisz, powódź zaskoczyła węże lądowe w ich norach — odrzekł 
Penny.
Woda nie ominęła żadnego zakątka. Dotarła wszędzie jak palce szopa szukającego 
pożywienia i porwała w swój wir wszystko, co żyje, wszystkie stworzenia, których 
ostatnią deską ratunku był skrawek gruntu. Leżał tam również jakiś martwy 
jelonek z wzdętym brzuchem. Serce zatłukło się w Jodym. Flag nie uniknąłby 
podobnego losu, gdyby we właściwym czasie nie został przyjęty do rodziny Bax-
terów. Gdy tak rozglądali się dokoła, wylazły skądś dwa grzechotniki. Węże 
sunęły powoli, nie zwracając na nich uwagi, jak gdyby w obłiczu większego 
niebezpieczeństwa ludzie nie byli groźni.
Penny rzekł:
— Myślę, że dla własnego dobra powinno się jakiś czas unikać tej wyżyny, bo tu 
czyha śmierć.
— Racja __ powiedział Buck.
292
Nie sposób było przedostać się dalej na wschód, więc zawrócili na północ, 
omijając kałuże. Gdzie dawniej były bagna, powstały liczne jeziora. A łąki 
utworzyły nowe bagna. Ocalały jedynie wyżej położone, piaszczyste części puszczy. 
Ale i tu znajdowało się zwalone sosny. A te, które oparły się powodzi, przegięły 
się w stronę zachodnią, tak potężny był całotygodniowy napór burzy i wiatru.
— Długo potrwa, zanim się wyprostują — rzekł Penny. Gdy zbliżyli się do 
Branch, trudno było odeprzeć
natrętne, przykre myśli. Woda stała tu wciąż wysoko, znacznie wyżej niż poziom 
Jeziora Jerzego. Prawdopodobnie musiało tu być jeszcze gorzej przed paroma 
dniami. Zatrzymali się i rozejrzeli po obejściu doktora. Łąka wyglądała jak 
olbrzymie koryto. Wielkie dęby, drzewa orzechowe, eukaliptusy, magnolie i 
pomarańcze stały pod wodą.
— Jedziemy do doktora — powiedział Penny. Droga do domu doktora, 
podobnie jak jedna z dróg
południowo-wschodnich wiodących na polanę Baxterów, stała się kanałem odpływowym 
dla ustępujących wód. Ruszyli tą drogą. Przed oczami jeźdźców ukazał się ponury 
dom doktora Wilsona stojący w cieniu wielkich drzew.
— Niech mnie licho porwie — powiedział Buck ^ jeśli rozumiem, jak można, nawet 
po pijanemu, wybrać takie miejsce na mieszkanie.
— Gdyby wszystkim podobały się te same miejsca, byłoby w krótkim czasie trochę 
za ciasno na świecie — rzekł Penny.
Woda dokoła domu sięgała kostek. Ciemne plamy na kamiennym podmurowaniu 
wskazywały, że w pewnym
293
momencie przewyższyła poziom podłogi domu. Deski szerokiej werandy były spaczone. 
Przybysze ruszyli do schodków wejściowych, mając się na baczności przed wężami. 
Na drzwiach przybito białą powłoczkę, a na niej widniały litery napisane 
atramentem. Atrament rozlał się, ale litery były czytelne.
— My, Forresterowie, nie jesteśmy mocni w czytaniu — powiedział Buck. — 
Przeczytaj ty, Penny.
Penny powoli sylabizował:
— „Pojechałem w stronę oceanu, gdzie taka kupa wody nie jest niczym 
szczególnym. Mam zamiar urżnąć się i będę wstawiony aż do końca burzy. Można 
mnie znaleźć gdzieś między domem a oceanem. Proszę mnie nie niepokoić, chyba że 
ktoś skręci kark albo dziecko
zachoruje. Doktor.
P.S. Jeżeli skręcenie karku, to i tak nie będę potrzebny".
Buck, Mill-wheel i Penny huknęli głośnym śmiechem, a Jody im zawtórował.
— Doktor potrafi żartować nawet w obliczu Pana Boga -*. powiedział Buck.
— Dlatego właśnie jest dobrym lekarzem — odezwał się Penny.
— Niby dlaczego?
— A bo zawsze zdoła wykołować swymi żartami samego Pana Boga.
Śmieli się do rozpuku. Dobrze było móc się śmiać znowu, gdy świat był tak długo 
szary i smutny. Weszli do domu i znaleźli na stole blachę z plackami oraz butlę 
gorzałki, które włączyli do swoich zapasów żywnościowych. A potem ruszyli znów w 
górę i po ujechaniu mniej więcej mili na północ zawrócili na zachód.
— Jazda na Prerię Hopkinsa nie ma sensu. Wyobra-
294
żarn sobie, że stała się teraz wielkim jeziorem — powiedział Penny.
Buck i Mill-wheel zgodzili się z jego zdaniem. Na południe od Prerii Hopkinsa 
była ta sama sytuacja. Mniejsze i słabsze zwierzęta wytrzebiła powódź. Na skraju 
zarośli wawrzynu przemykał się niedźwiedź w całej okazałości.
— Nie ma sensu strzelać — powiedział Penny. — I tak mięso byłoby do użytku 
dopiero za miesiąc. Do domu za daleko, żeby go wieźć ze sobą. Znajdą się inne, 
lepsze okazje przed wieczorem.
Forresterowie przystali niechętnie. Strzał był dla nich przede wszystkim 
strzałem, bez względu na pożytek ze zdobyczy. Penny strzelał tylko wtedy, kiedy 
potrzebna mu była dziczyzna. Nawet niedźwiedzie wolał zabijać w takim czasie, 
kiedy ich mięso było zdatne do użytku. Jechali wciąż dalej na zachód. Znaleźli 
się przed wielkim pasmem ostrokrzewu. Było to ulubione żerowisko niedźwiedzi i 
schronienie w gorące dni dla jaguarów czy wilków. Teraz były tu moczary. Woda 
ściekała szybko z piaszczystych terenów, ale gdzie grunt był nieprzepuszczalny, 
tworzyła bajora. Pomiędzy zaroślami wznosiło się kilka wysepek dębów i palm. 
Jeźdźcy okrążyli nowo powstałe bagnisko i wjechali w zarośla.
W pierwszej chwili Jody nic nie spostrzegł. Lecz gdy Penny wskazał palcem 
niektóre drzewa, wówczas rozróżnił kształty zwierząt. Podjechali bliżej. 
Zwierzęta zdawały się być zupełnie spokojne. Rosły jeleń wyjrzał z zarośli. Buck 
nie mógł się pohamować i strzelił. Podjechali bliżej. Wśród gałęzi drzew 
widziało się wyraźnie dzikie koty i rysie. Forresterowie rozpoczęli morderczą 
strzelaninę.
— Powinniśmy raczej litować się nad nimi po takiej
295
klęsce. Myślę, że na świecie jest pod dostatkiem miejsca i dla zwierząt, i dla 
ludzi — rzekł Penny.
— A niechże cię! — powiedział Mill-wheel. — Widać, że wychował cię pastor. 
Chciałbyś, żeby lew i jagnię pasły się pospołu.
Penny wskazał wzgórze przed nimi.
— A tu macie jelenia i rysia razem!
Ale musiał zgodzić się z tym, że każdy dziki kot, niedźwiedź, wilk, ryś czy 
jaguar czyhają tylko na to, by porwać świnie, kury czy bydło lub napaść na 
słabsze stworzenia leśne: jelenia, szopa lub wiewiórkę. Był to zamknięty krąg: 
zjedz lub bądź pożarty, zabij lub zdechnij z głodu.
Penny przyłączył się do ataku na drapieżniki. Sześć padło trupem, inne zostały 
ranne. Jody ustrzelił rysia. Odrzut starej rusznicy omal nie zwalił go z konia. 
Zsiadł, by nabić fuzję. Forresterowie poklepali go po plecach i zabrali się do 
patroszenia jelenia. Mięso było chude i wskazywało, że zwierzę nie dojadało od 
dłuższego czasu. Złożyli dziczyznę na zadzie konia Bucka i poszli pieszo w 
stronę grupy dębów. Jakieś ciemne sylwetki przebiegały w oddali. Był to 
niesamowity widok, gdy się tak chyłkiem przemykały.
Futerka dzikich kotów były marne i niewarte zachodu.
— Tyle że będzie piękna kolacja dla piesków — powiedział Penny.
Psy zabrały się do mięsa dzikiego kota. I one wygłodniały w czasie burzy. Część 
mięsa wypatroszono i złożono na końskich zadach. Koło godziny czwartej grupa 
jeźdźców skierowała się na północny zachód od polany Forresterów. Ustalili, że 
najlepiej będzie jechać dalej, a przenocować w polu przy ognisku. Słońce 
przygrze-
296
wało mocno jeszcze ze dwie godziny. Z wilgotnej ziemi i wód zaczęła się unosić 
zgniła woń. Jody'emu zrobiło się słabo.
— Dobrze, że Fodder-winga nie ma tu z nami — powiedział Buck. — Cierpiałby 
bardzo na widok tylu martwych zwierząt.
Znów zaczęły się pokazywać niedźwiedzie. Ale nie było śladu ani wilków, ani 
jaguarów... Jechali bardzo długo przez puszczę. Roiło się tu od jeleni i 
wiewiórek. Widocznie nie uciekały stąd, czuły się bezpieczne. Wszystkie były 
rozzuchwalone i wygłodzone... Forresterowie, chciwi zdobyczy i dbający zapewne o 
to, by obydwu rodzinom nie zabrakło mięsiwa, ustrzelili jeszcze jednego jelenia 
i położyli go na koniu Mill-wheela.
W zachodniej stronie puszcza rzedła, znów ukazywały się kępy dębiny. Dalej na 
południe rozciągała się preria nad rzeką Juniper, która najpewniej była również 
zalana przez powódź. Nieco dalej na wschód leżało pasmo terenu, który nie był 
ani puszczą, ani prerią, ani bagnem, ani łąką. Wyglądało na pierwszy rzut oka na 
karczowisko. Postanowiono rozbić tu obóz, chociaż pozostawały jeszcze ze dwie 
godziny do zmroku. Nikt nie miał ochoty spędzić nocy w cuchnących bagniskach, 
rojących się od gadów. Rozbili biwak pod dwiema olbrzymimi sosnami. Nie dawały 
one zbyt wielkiej osłony od góry, ale noc zapowiadała się piękna, a w takich 
niezwykłych okolicznościach lepiej było mieć przed sobą otwartą przestrzeń.
— Kiedy walczę z jaguarem — rzekł Mill-wheel — konam z pragnienia, żeby jak 
najprędzej zdechł.
Przed przywiązaniem koni na noc puścili je wolno na trawę. Mill-wheel znikł w 
zaroślach, na południe od obozowiska. Usłyszano nagle jego strzał. Psy ruszyły
297
za nim wzdłuż jednego z tych nie kończących się tropów, który kusił je w ciągu 
całego dnia. Szły wolno, oszołomione obfitością zapachów i śladów. Julia 
zaszczekała.
— To tylko dziki kot — rzekł Penny.
Dzikie koty straciły już swój urok. Wszystkie cztery psy rozszczekały się, 
poczynając od cienkiego pisku do potężnego basu Ripa. Mill-wheel strzelił 
ponownie.
— Czy wy, Forresterowie, macie kręćka na punkcie tych dzikich kotów? — zapytał 
Penny.
— Mill-wheel nie piekliłby się tak, gdyby szło tylko o dzikie koty — 
odpowiedział Buck.
Psy rozszczekały się jak szalone. Ich głos tak podniecił Penny'ego, że ruszył w 
gęstwinę wraz z Buckiem i Jodym. Stanęli przed rosochatym dębem. Na połowie 
wysokości pnia ujrzeli samicę jaguara z dwojgiem młodych. Była chuda i 
wynędzniała, ale niezwykłej długości. Młode miały jeszcze na skórze białe i siwe 
cętki. Jody pomyślał, że są piękniejsze od wszelkich kociąt, jakie widział w 
życiu. Były wielkości sporego kota domowego. Nastroszyły miękkie wąsy i 
naśladowały warczenie matki, która wyglądała przerażająco. Obnażyła kły, machała 
długim ogonem, a łapami i pazurami uderzała o drzewo. Zdawało się, że lada 
chwila rzuci się na każdego psa czy człowieka, który ośmieli się podejść 
bliżej. Psy rozjuszyły się.
— Chcę mieć te młode, chcę mieć koniecznie te młode! — zawołał Jody.
— Dajmy jej spokój, niech się pieski pobawią — powiedział Buck.
— A jakże, żebyśmy mieli cztery poszarpane psy — rzekł Penny.
— Masz rację. Lepiej skończmy z nią — powiedział Buck i strzelił.
298
W chwili gdy runęła na ziemię, psy były już przy niej. Jeśli tliła się jeszcze w 
zwierzęciu iskra życia, zgasła w mgnieniu oka. Buck wlazł na drzewo i potrząsnął 
gałęzią.
Jody zawołał znów:
— Chcę mieć młode!
Umyślił sobie, że kiedy spadną, skoczy ku nim i ocali je. Był pewien, że nie 
zrobią mu krzywdy. Upadły wreszcie z gałęzi mocno rozkołysanej przez Bucka. Jody 
skoczył, ale psy wyprzedziły go. Młode zostały rozszarpane. Ale do ostatniej 
chwili walczyły, gryząc psy i drapiąc pazurami.
Jody zrozumiał, że gdyby je dostał żywcem, zostałby mocno pogryziony. A jednak 
wolał, aby jeszcze żyły.
— Przykro mi, chłopcze — powiedział Penny — ale i tak nie miałbyś, z nich 
pociechy, nawet gdybyś je ocalił. Bardzo trudno jest oswoić te stworzenia.
Jody obejrzał małe zęby, wyglądały jak ze stali.
— Czy mogę dostać futerka na nową torbę myśliwską?
— A jakże! Buck, pomóż mi odpędzić psy, bo poszarpią je na strzępy.
Jody podniósł pokrwawione zwłoki małych jaguarów i kołysał je w powietrzu.
— Nienawidzę śmierci — powiedział. Mężczyźni milczeli.
— Jeśli to może być pociechą — powiedział powoli Penny — to wiedz, synu, że 
śmierć nikogo nie ominie.
— Naprawdę?
— Jest to kamienna ściana, której nikt nie pokonał. Możesz szarpać się, kopać i 
przeklinać, ale nikt cię nie usłyszy i nikt nie odpowie...
— Kiedy przyjdzie na mnie kreska, jestem pewien, że nie poddam się bez 
wymyślania — powiedział Buck.
299
Przywołali psy, które wciąż jeszcze stały przy samicy jaguara. Mierzyła od 
czubka nosa do końca puszystego ogona dziewięć stóp. Była wychudła i nie 
nadawała się na sadło.
— Muszę znaleźć inną, tłustą, albo pogodzić się z moim reumatyzmem — 
powiedział Penny.
Również skóra zwierzęcia była w kiepskim stanie. Wycięli więc tylko serce i 
wątrobę dla psów.
— Dość już tego cackania się z młodymi, Jody — rzekł Penny. — Daj je tutaj i 
narąb drzewa. Zdejmę futra dla ciebie.
Jody ruszył w głąb lasu. Wieczór był jasny i różowy. Słońce spijało wodę. 
Połyskiwały liście dębów i igliwie sosen. Jody zapomniał o swym strapieniu. Dużo 
było roboty z ułożeniem ogniska. Wszystkie drzewa były mokre, lecz szukając 
dokoła, Jody znalazł złamaną sosnę, która zawierała wiele żywicy. Zawołał Bucka 
i Mill-wheela, którzy pomogli mu przyciągnąć drzewo. Miało ono służyć za 
podstawę do wysuszenia reszty opału. Rozłupali pień na dwie części i położyli 
obok siebie. Jody w żaden sposób nie mógł sobie poradzić z hubką i krzesiwem, aż 
Penny zabrał mu je i rozniecił ogień za pomocą smolnych drzazg. Mały krzaczek 
zajął się szybko. Dołożono od razu sporo większych gałęzi i kawałków drewna. 
Rozpalały się z trudem, dymiąc i kopcąc, lecz wreszcie zajęły się płomieniem. W 
taki sposób powstała suszarnia, dzięki której najbardziej nawet wilgotne kawałki 
drzewa stawały się zdatne na opał. Jody naznosił tyle drzewa, ile tylko mógł 
udźwignąć, i przygotował spory zapas na noc. Buck i Mill-wheel przynieśli pniaki, 
wielkie jak oni sami.
Penny wyciął kawały tłustszego mięsa z jelenia i zrobił
300
z nich kotlety na kolację. Mill-wheel wynurzył się znienacka z naręczem liści 
palmowych, które miały służyć za talerze do rozłożenia jadła i innych przysmaków. 
Przyniósł również miąższ dwóch palm. Oddzielał powoli, warstwa za warstwą, białą 
korę i dobrał się wreszcie do słodkiego i kruchego miąższu.
— Poproszę ,o patelnię, panie Penny, przyrządzę dziką kapustę. Gdy skończę, to 
panu oddam — powiedział. Pokrajał cienko miąższ palmowy. — Gdzie jest tłuszcz?
— W butelce, w worku.
Jody przyglądał się temu, co robią starsi. Do niego należało podtrzymywanie 
płomienia nowymi zapasami drewna. Szczapy rozpaliły się na dobre. I było już pod 
dostatkiem popiołu do pieczenia mięsa. Buck wystrugał dla każdego patyk, na 
którym można było piec mięso. Mill-wheel przyniósł wody z pobliskiego stawu, 
nalał do garnka, przykrył liśćmi palmowymi i postawił garnek na ogniu.
— Zapomniałem o kawie — powiedział Penny.
— Nie odczuwam braku kawy, gdy mam gorzałkę doktora Wilsona — odparł Buck.
Wyjął butlę i podał towarzyszom. Penny chciał już zabrać się do pieczenia 
zwierzyny, ale dzika kapusta nie była jeszcze gotowa. Obmyślił więc z miejsca 
rożny, na które nadział mięso. Pokrajał serca i wątroby jaguarów i dzikich kotów, 
wsadził na rożny i zawiesił nad ogniem. Zapach był ponętny. Jody zaczął węszyć 
raz i drugi, po czym poklepał się po zapadłym brzuchu. Penny uważnie pokroił 
uwędzone wątroby na plasterki i umieścił starannie na patykach wystruganych 
przez Bucka, podając każdemu, by mógł według własnego gustu upiec sobie jadło. 
Zapach mięsa dotarł do psów, które zbliżyły się,
301
położyły na brzuchach i skomlały bijąc się ogonami po bokach. Surowe mięso nie 
było dla nich specjałem. Zdążyły już przecież uszczknąć coś niecoś podczas walki 
i po zwycięstwie. Pieczone mięso to co innego. Oblizywały się' też smakowicie.
— Założę się, że to musi być dobre — odezwał się Jody.
— Spróbuj — Penny podał mu sporą porcyjkę znad ognia. — Ale uważaj, bo to 
gorętsze od pieczonych jabłek.
Jody zawahał się, dotknął gorącego, wonnego mięsa i zaczął jeść.
— Dobre! — powiedział.
Roześmieli się wszyscy. Jody zjadł dwa plasterki. Penny rzekł:
— Ludzie powiadają, że człowiek, który zje wątrobę dzikiego kota, będzie 
nieustraszony. Ano, zobaczymy...
— Do diaska — zawołał Buck — jak to wspaniale pachnie! Dajże i mnie kawałek.
Skosztował i stwierdził, że smakuje mu nie gorzej od wszelkiej innej wątróbki. I 
Mill-wheel nie odmówił sobie tej przyjemności. Jeden tylko Penny nie 
jadł.
— Na co mi potrzebna większa odwaga? Jeszcze bym się znów na was rzucił i całe 
piekło zaczęłoby się na nowo.
Znów pociągnęli po łyku gorzałki. Ogień trzaskał, krople tłuszczu z sykiem 
padały w płomienie. Wonny dym unosił się w powietrzu. Słońce zaszło za dębami, 
potrawa Mill-wheela z dzikiej kapusty była gotowa. Penny wyłożył ją na czysty 
liść palmowy i umieścił na tlejącym drzewie dla zachowania ciepła. Wytarł 
patelnię garścią mchu i postawił na ogniu. Nakrajał boczku, a kiedy
302
boczek przyrumienił się, usmażył na tłuszczu cienko pokrajane płaty jeleniego 
mięsa.
Buck sporządził łyżki z łodyg palmowych. Każdy w skupieniu zabrał się do 
jedzenia. Penny zrobił placuszki z mąki i zanurzył je w tłuszczu jelenim.
— Gdybym wiedział, że tak nas będą karmić w niebie — powiedział Buck — nie 
narzekałbym w dniu śmierci.
— Bo widzisz, w lesie wszystko smakuje lepiej niż w domu — odezwał się Mill-
wheel. — Wolę tutaj suchy chleb niż budyń w chałupie.
— A wiecie, co wam powiem? — wtrącił Penny. — Że i ja myślę tak samo.
Mięso było gotowe. Ostudzili je trochę i rzucili psom, które pożarły szybko i 
poszły do wodopoju. Potem włóczyły się jakiś czas dokoła, węsząc przeróżne 
zapachy, a wreszcie powróciły do ogniska i wyciągnęły się przy nim. Buck, Mill-
wheel i Jody najedli się do syta. Położyli się na wznak i patrzyli w niebo.
— Powódź czy nie powódź — odezwał się Penny — jak tu jest jednak pięknie! Chcę, 
żebyście mi, chłopcy, obiecali jedno. Kiedy będę staruszkiem, posadźcie mnie na 
pieńku i pozwólcie nasłuchiwać odgłosów polowania. Nie zostawiajcie mnie samego.
Po raz pierwszy od dziesięciu dni zamigotały gwiazdy na niebie. Penny zabrał się 
do sprzątania resztek. Rzucił psom pozostałe kawałki ciasta. Podniósł nagle 
naczynie z kosza i potrząsnął nim.
— Do diaska — zawołał — zjedliśmy moje lekarstwo! Sięgnął do worka i wyciągnął 
butelkę. Odkorkował.
Znajdował się w niej smalec.
— Mill-wheel, diable jeden! Użyłeś sadła jaguara do przyrządzania kapusty!
303
Zapadło milczenie. Jody poczuł, że mu się skręcają
wnętrzności.
? gkąd miałem wiedzieć, że to jest sadło jaguara? —
powiedział ??-wheel.
Buck zakrztusił się i wybuchnął głośnym śmiechem.
__ Mnie to tam wcale nie obchodzi, nie będę sobie
tym zaprzątał głowy. Nigdy nie jadłem lepszej dzikiej
kapusty.
__ ^nj ja! — zawołał Penny. — Ale kiedy mnie
kości zabolą, wolałbym mieć sadło w butelce.
__ ^Y każdym razie wiemy już, czego mamy używać,
kiedy będziemy znowu gotować w lesie — mruknął Buck. Żołądek Jody'ego uspokoił 
się. Po dwóch kawałkach wątroby żbika nie wypadało grymasić. Ale kiedy się 
widziało ojca smarującego kolana w zimowe wieczory sadłem jaguara...
__ Natnę dla każdego gałęzi na posłanie — powiedział
Mill-wheel -*" ponieważ zasłużyłem na pokutę.
__ Póidę z tobą — odezwał się Penny. — Gdybym
tak zasnął i obudził się, i ujrzał ciebie w krzakach, gotów bym pomyśleć, że to 
niedźwiedź. Nie mogę zrozumieć, jak wyście, chłopcy, mogli tak wyrosnąć!
__ rp0 ^tego — odpowiedział Mill-wheel — że byliśmy karmieni sadłem jaguara.
Zabrali się w doskonałych humorach do przygotowania posłań. Jody ułamał sporo 
gałązek sosnowych i pokrył ie materacem z mchu. Umieścili posłania w pobliżu 
ogniska. Forresterowie hałaśliwie wyciągali się na swych legowiskach.
__ Założę się, że sam Kosołapy, gdy się kładzie, nie
robi tego głośniej — powiedział Penny.
304
— A ja założę się, że żaden ptaszek nie kładzie się spać ciszej od was, 
Baxterów — odparł Buck.
— Chciałbym mieć teraz siennik z liści kukurydzy — powiedział Mill-wheel.
— Najlepsze łoże, na jakim kiedykolwiek spałem, było zrobione z sierści kocich 
ogonów — rzekł Penny. — Leżało się jak na puchu. Ale zebranie takiej sierści 
zajmuje sporo czasu.
— Najlepsza rzecz w świecie to piernat — odezwał się Buck.
— Czy nikt wam nigdy nie opowiadał, chłopcy, co pewnego razu wasz ojciec 
zrobił z piernatem?
— Opowiedz...
— Było to przed waszym urodzeniem, a może dwóch lub trzech z was leżało już w 
kołyskach. Ja sam byłem jeszcze gołowąsem. Przyszedłem pewnego razu na waszą 
farmę z moim ojcem. Zdaje mi się, że chciał zająć się zbawieniem duszy waszego 
taty. Wasz tatko bowiem za młodych lat był dzikszy od was wszystkich razem 
wziętych. Potrafił wypić za jednym zamachem bańkę wódki z kukurydzy, jakby to 
była woda. I czynił to często w owych czasach. A więc podjeżdżamy do waszej 
bramy, a tu wszystko leci na dróżkę: talerze, jedzenie i krzesła. A nad 
wszystkim unoszą się chmury pierza z rozprutego piernata. Wydawało się, że 
ktoś w niebie skubie gęsi.
Wasz tato zbliżył się do bramy. Nie chcę powiedzieć, że był pijany, ale w każdym 
razie wypił niejeden kieliszek. Rzucał wszystkim, co mu w rękę wpadło. Ostatnią 
zaś rzeczą była pierzyna. Zawsze po takim wielkim rozgardiaszu uspokajał się. Co 
o tym sądziła i jak na to reagowała wasza matka, wiecie sami lepiej niż ja. Ale
305
tym razem była spokojna i zimna jak lód. Siedziała na fotelu, z robótką, 
sznurując usta. Mój ojciec, jako osoba duchowna, był niegłupi i zrozumiał, że 
przybył nie we właściwej porze i że lepiej będzie, jeśli kiedy indziej wybierze 
się do was z pobożnymi zamiarami. Zbiera się więc z powrotem.
Ale wasza mama była bardzo uprzejma i woła za nim: „Niech pan zostanie u nas na 
obiedzie, panie Baxter! Nie mamy niestety nic prócz placka i miodu, ale dam wam 
chociaż to, jeśli znajdę jaki cały talerz, by móc podać do stołu". A wasz ojciec 
odwraca się i patrzy zdumiony na matkę. „Miód — powiada — miód? A czy jest w 
ogóle jeszcze miód w bańce?"
Forresterowie roześmieli się i poklepali się po ramionach.
— Niech tylko wrócę do domu, zapytam matki: „Miód? Czy jest jeszcze jaki miód w 
bańce?" Czekajcie... — rzekł Buck.
Jody śmiał się długo sam do siebie, kiedy Forresterowie już ucichli. Ojciec tak 
żywo i barwnie opowiadał, że Jody nieomal widział chmurę pierza fruwającego nad 
płotem. Psy, obudzone śmiechem ludzi, podniosły się i zmieniły pozycję. 
Przysunęły się bliżej ciepła, ludzi i ogniska. Julia leżała u nóg Penny'ego. 
Jody zapragnął nagle, by Flag leżał przy nim i grzał go ciepłym futerkiem. Buck 
wstał i wsunął nową szczapę do ognia. Zaczęła się rozmowa o ruchach zwierzyny 
leśnej i błotnej. Wilki najpewniej ruszą w inne strony niż pozostałe zwierzęta. 
Nie lubią bowiem wilgotnych okolic bardziej jeszcze niż wielkie drapieżniki i 
pójdą sobie w głąb puszczy. Ale niedźwiedzi nie było tak dużo, jak można się 
było spodziewać.
306
— A wiecie, gdzie teraz są niedźwiedzie? — powiedział Buck. — Na południu, w 
stronie Sellers Bear Hole i Squaw Pond Bear Hole.
— Założę się, że są na łąkach Tolliego, nad rzeką — odezwał się Mill-wheel.
— Na południu ich nie ma — zabrał głos Penny. — Wiatr i deszcz w ciągu 
ostatnich dni szły z południowego wschodu. Niedźwiedzie wolą być tam, gdzie tego 
nie ma.
Jody położył ręce pod głowę i spojrzał w niebo. Tyle było na nim gwiazd, co 
płotek w stawie. Między dwiema sosnami, nad nim, niebo było mleczne, jak gdyby 
?????? rozlała wielkie wiadro mleka. Sosny chwiały się na wszystkie strony, 
poruszane wiatrem. Na igłach kładły się srebrne błyski gwiazd. Dym ogniska 
płynął ku nim. Jody obserwował, jak wznosi się ponad wierzchołki drzew. Oczy 
kleiły mu się, nie chciał jednak jeszcze zasnąć. Pragnął słuchać. Rozmowa 
starszych o polowaniach była najciekawszą rzeczą na świecie. Aż go dreszcz 
przenikał, gdy słuchał takiej gawędy. Dym chwiał się jak wielki welon 
przeciągnięty między nim a gwiazdami. Zamknął oczy. Przez chwilę rozmowa 
starszych była głębokim brzękiem, zgłuszonym przez trzeszczenie drzewa. A potem 
rozpłynęła się w podmuchach wiatru wśród sosen i stała się bezgłośnym szeptem 
snu.
Obudził go w nocy Penny, który siedział przy nim. Buck i Mill-wheel chrapali 
potężnie. Ogień dogasał. Jody usiadł obok ojca.
— Słuchaj — szepnął Penny.
W oddali huknął puchacz i zawył jaguar. Potem rozległ się jakiś bliższy odgłos. 
Brzmiało to jak syk miechów.
— Huuu... huuu... huuu...
Wydawało się, że rozlega się tuż obok, u ich stóp.
307
Jody ścierpł. To mógł być Hiszpan Fodder-winga. Może im, podobnie jak żywym 
ludziom, dokuczył deszcz i powódź? Może chcieli zagrzać przy ognisku delikatne, 
przezroczyste dłonie? Penny wstał i sięgnął po drzewo. Zapalił łuczywo i 
ostrożnie ruszył naprzód. Dziwne syki ustały. Jody poszedł za ojcem. Coś się 
poruszyło. Penny pochylił łuczywo. Para oczu, czerwonych jak oczy kozodoja, 
błysnęła w świetle płomienia. Penny roześmiał się. Gościem był aligator ze stawu.
— Zwęszył świeże mięso — powiedział. — Chętnie napuściłbym go na jednego z 
Forresterów.
— Czy to on tak syczał? — zapytał Jody.
— Tak, właśnie wtedy szedł tutaj...
— Napuśćmy go na Bucka i Mill-wheela. Penny zawahał się.
— Jest trochę za duży na takie żarty. Ma przeszło sześć stóp. Gdyby tak capnął 
któregoś, byłby to kiepski kawał.
— Zastrzelimy go?
— A po co? Mamy dość mięsa dla psów na zapas. Aligator jest nieszkodliwym 
stworzeniem.
— Więc pozwolisz, żeby tak syczał przez całą noc? Penny rzucił gałązką w 
aligatora. Aligator podniósł
cielsko na krótkich łapach i zawrócił w stronę stawu. Penny pobiegł, zatrzymując 
się dla nabrania garści piachu lub czegokolwiek innego, i rzucał za nim. 
Aligator uciekał w zabawnym pośpiechu. Penny biegł za nim, a Jody trzymał się 
ojca; wreszcie w oddali rozległ się plusk.
— Wystarczy. Powrócił do rodziny. Jeżeli będzie dość rozsądny, by tam zostać, 
dam mu spokój.
Powrócił do ogniska, które łagodnie tliło się w mroku. Była północ. Gwiazdy 
świeciły tak jasno, że kiedy patrzyło
308
się od strony ogniska w głąb lasu, można było dostrzec błysk wody na powierzchni 
stawów. Było chłodno. Jody pomyślał, że pragnąłby zawsze tak obozować z ojcem. 
Jedyne, czego mu brakowało, to Flag. Penny podniósł łuczywo nad Forresterami. 
Buck przysłonił twarz ramieniem, lecz spał dalej. Mill-wheel leżał na wznak. 
Jego wielka broda poruszała się i opadała wraz z ciężkim oddechem.
— Sapie jak aligator — powiedział Penny. Dołożyli drew do ognia i wrócili na 
swe legowiska.
Nie wydawały się już tak wygodne jak za pierwszym razem, gdy położyli się na 
nich. Poprawili mech i wyrównali gałęzie. Jody umościł sobie kącik pośrodku i 
zwinął się w kłębek jak kot. Kilka chwil leżał wygodnie, patrząc w ogień, a 
potem zasnął snem mocnym jak przedtem. O świcie pierwsze zbudziły się psy. W 
pobliżu przeszedł lis zostawiając smugę woni. Penny wstał, zawołał psy i 
zatrzymał je.
— Mamy dziś coś ważniejszego do roboty niż polowanie na lisa — powiedział do 
nich.
Jody mógł ze swego miejsca obserwować wschód słońca. Dziwne było widzieć je tak 
nisko, na poziomie twarzy. W domu rosnące za karczowiskiem drzewa przesłaniały 
słońce. A tu była pomiędzy nimi tylko poranna mgła. Słońce zdawało się nie 
wschodzić, lecz wypływać spoza szarej zasłony, która zaczęła zwijać swoje fałdy. 
Światło miało kolor złota jak ślubna obrączka matki. Wzmagało się coraz bardziej, 
aż Jody spostrzegł, że zagląda mu prosto w twarz. Mgła wrześniowa wznosiła się 
do wierzchołków drzew, jak gdyby usiłowała oprzeć się niszczącemu działaniu 
słońca. A potem znikła i cały wschód przybrał barwę dojrzałych owoców gujawy.
309
— Pomóżcie mi poszukać sadła jaguara! Chcę ugotować śniadanie! — zawołał Penny.
Buck i Mill-wheel usiedli na posłaniach. Nie ocknęli się jeszcze z twardego snu.
— Czy wiecie, chłopcy, że aligatory i lisy łaziły po was tej nocy?
Penny opowiedział o nocnym spotkaniu.
— Czy to nie jeden z tych błotnych potworów, któreś widział pod wpływem napoju 
doktora Wilsona?
— Może mniejszy o stopę. Ale miał nie mniej niż sześć stóp.
— Kiedyś na takim samym obozowisku śniło mi się, że słyszałem brzęczenie 
moskita, a kiedy się obudziłem, okazało się, że wiszę wraz z moim łożem na sęku 
wśród moczarów.
Penny zawołał Jody'ego, by umył twarz i ręce przy stawie.
— Ha, trudno, jesteśmy brudni od dymu, ale nawet twoja matka nie kazałaby ci 
się myć w takiej wodzie.
Śniadanie było takie same jak kolacja, tylko że bez dzikiej kapusty na sadle 
jaguara. Tęgi łyk gorzałki znów zastąpił Forresterom kawę. Penny nie odmówił. 
Woda ze stawu nie nadawała się do picia. Jody był spragniony, a nie mógł ugasić 
pragnienia w miejscu, w którym znajdowało się tyle wody.
— Rozejrzyj się za jakimś pniem, gdzie się uzbierała deszczówka. Można ją 
śmiało pić — powiedział Penny.
Jedzenie nie smakowało im już tak jak wczoraj. Penny sprzątnął po śniadaniu. 
Mało było trawy dla koni, a niechętnie jadły mech, który Jody zebrał i podawał 
im. Nowy dzień zaczął się od zwinięcia obozu, po czym
310
mężczyźni dosiedli koni i odjechali na południe. Jody obejrzał się.
Miejsce po obozowisku było puste. Zostały tylko nie dopalone głownie i szary 
popiół. Po zgaszeniu ogniska znikł cały urok tego miejsca. Ranek był chłodny, 
lecz słońce zaczęło powoli przygrzewać. Ziemia parowała. W powietrzu wciąż 
jeszcze wisiał zaduch płynący z zabagnionej wody.
Penny, jadący na czele, zawołał:
— Ciekaw jestem, czy żołądki zwierząt zniosą zgniłą wodę?
Buck i Mill-wheel potrząsnęli głowami. Powódź zdarzyła się w puszczy pierwszy 
raz. Nikt nie mógł przewidzieć, jakie mogą być jej skutki. Gromadka jeźdźców 
pojechała na południe.
— Czy pamiętasz miejsce, gdzieśmy widzieli pięknie tańcujące żurawie?! — 
krzyknął Penny do Jody'ego.
Jody nie mógł poznać prerii. Stała się gładką powierzchnią wody i nawet żuraw 
zawahałby się przejść tędy. Dalej były znów gęste krzewy. Lecz tam, gdzie 
przedtem było tylko bagno, teraz znajdowało się jezioro. Zatrzymali konie. 
Zdawało się, że przenocowali w jakimś obcym kraju i przybyli do innego. Tam, 
gdzie przed tygodniem był ląd, unosiły się z wody rybie pyszczki. I tu żerowały 
niedźwiedzie. Były tak zajęte łowieniem ryb, że nie zwracały uwagi na zbliżanie 
się koni i jeźdźców. Dwa czy trzy tuziny czarnych cielsk, zanurzonych po brzuchy 
w wodzie, poruszało się w różne strony. Ryby uciekały przed nimi.
— Sum! — zawołał nagle Penny.
Ale sumy, jak Jody wiedział, żyły tylko w oceanie. Albo w Jeziorze Jerzego, 
gdzie woda była również słona.
— To jest jasne jak dzień — powiedział Penny.
311
Jezioro Jerzego przelało się w rzekę Juniper, a rzeka wylała na prerię. Stąd 
wziął się tu sum.
?— Mamy więc nową prerię, Prerię Suma. Spójrz na te niedźwiedzie...
— Istny raj niedźwiedzi — odezwał się Mill-wheel. — Ile nam potrzeba?
Podniósł gwintówkę. Jody przymrużył oczy. Chyba tylko we śnie widział tyle 
niedźwiedzi naraz! -
— Nie zachowujmy się jak świnie, jeśli to nawet są niedźwiedzie — powiedział 
Penny.
— Na razie wystarczą nam cztery.
— Jeden dla Baxterów. Jody, chcesz upolować niedźwiedzia?
— Bardzo, tato.
— A więc, proszę panów, wybierzmy' sobie cel i rozstawmy się trochę; ktoś 
będzie musiał zadowolić się drugim strzałem, a ktoś inny trzecim, gdyby Jody 
spudłował.
Wskazał Jody'emu najbliższego niedźwiedzia. Była to wielka sztuka, 
prawdopodobnie samiec.
— A teraz odjedź, Jody, trochę w lewo — powiedział Penny — i weź go na muszkę. 
Kiedy dam znak, wszyscy strzelą. Jeżeli się poruszy, strzelaj prosto w łeb. 
Jeżeli schowa głowę, strzelaj w kadłub, a któryś z nas go wykończy.
Buck i Mill-wheel wskazali swoje sztuki i grupa rozjechała się po cichu w dwóch 
kierunkach. Penny podniósł rękę. Zatrzymali się. Jody był tak podniecony, że 
kiedy podniósł fuzję, nie mógł dostrzec przed sobą nic prócz plamy wody. 
Opanował się z trudem. Jego niedźwiedź znajdował się w pobliżu, więc Jody wybrał 
sobie cel na jego łbie. Penny opuścił rękę. Huknęły strzały. Nastąpiła druga 
salwa Bucka i Mill-wheela. Konie zarżały. Jody nie pamiętał, czy pociągnął spust. 
Ale o pięćdzie-
312
?
siat jardów przed nim leżało na pół zanurzone w wodzie wielkie, czarne cielsko.
— Piękny strzał, chłopcze! — krzyknął Penny i ruszył naprzód.
Pozostałe niedźwiedzie rozpierzchły się po bajorze jak łódki mącąc wodę za sobą. 
Było mało szans na trafienie jeszcze jednego. Jody był zdumiony szybkością 
potężnych cielsk. Pierwszy strzał każdego z myśliwych był celny i śmiertelny. 
Buck i Mill-wheel drugimi strzałami zadali tylko rany. Psy trzymane u nogi 
podniosły piekielny jazgot. Szczekały zapamiętale i rzuciły się do wody. Było 
jednak za głęboko na bieg, a gęste zarośla nie pozwalały pływać. Zawróciły 
gniewne. Myśliwi zbliżyli się do dwu rannych zwierząt. Wystrzelili po raz drugi. 
Niedźwiedzie padły martwe. Te, które ocalały, znikły z oczu. Żadne zwierzę nie 
było chyba tak szybkie i zręczne.
— Ale jak my je teraz wydostaniemy z wody? — powiedział Buck.
Jody był całkowicie zajęty swoją zdobyczą. Nie mógł uwierzyć własnym oczom. Oto 
leżała żywność Baxterów na dwa tygodnie, a była to jego zasługa.
— Trzeba będzie wrócić do domu i sprowadzić parę wołów — powiedział Mill-wheel.
— Posłuchaj, co ci powiem — rzekł Penny. — Wy macie pięć sztuk do załadowania, 
a my tylko jedną. Cieszę się bardzo, że nam się tak ładnie udało polowanie. 
Gdyby to wam odpowiadało, pomóżcie mnie i Jody'emu uporać się z tym jednym i 
pożyczcie mi waszego konia na dzień lub dwa. Rozdzielimy się i każdy ruszy swoją 
drogą.
— Zgoda.
— Przypuszczam, że ludzie w waszym wieku pamiętają zawsze o posiadaniu sznura?
313
— Kto by pomyślał, że ta piekielna puszcza będzie pod wodą?
Buck krzyknął:
— Mamy dłuższe nogi od Baxterów! Zostań na koniu. Ale Penny zeskoczył z konia. 
Woda sięgała mu wyżej
kolan. Jody zawstydził się na myśl, że mógłby zostać na koniu jak dziecko. I on 
zlazł do wody. Grunt pod nogami był twardy. Pomógł w przesunięciu swego 
niedźwiedzia na nieco wyższe miejsce. Forresterowie wyrazili zdumienie, że tak 
celnym strzałem, pierwszym w życiu, położył niedźwiedzia. Penny dotknął jego 
ramienia. I to było dostateczną nagrodą. Niedźwiedź ważył chyba przeszło trzysta 
funtów. Postanowili, że najlepiej będzie podzielić go wzdłuż, by łatwiej 
umieścić części na grzbietach dwóch koni. Ściągnęli futro i byli mile zaskoczeni, 
że miś jest taki tłusty, podczas gdy jeleń i pantera miały tylko skórę i kości. 
Niedźwiedzie pewnie żywiły się tu dłuższy czas przed burzą.
Stary Cezar podskoczył i wierzgnął, kiedy poczuł na grzbiecie połowę wielkiego 
cielska. Nie lubił zapachu skóry. Zbyt często zdarzało mu się czuć tę woń 
podczas nocnych alarmów w domu. Pewnego razu niedźwiedź dostał się do stajni i 
tylko szczęśliwy przypadek sprawił, że Penny przybył na czas z pomocą, 
zaalarmowany rżeniem konia. Koń Forresterów łatwiej nosił dodatkowy ładunek, 
więc skóra niedźwiedzia została przytroczona do ładunku Penny'ego.
Buck i Mill-wheel skierowali się w stronę domu.
— Odwróćcie wasze chomąta do tyłu, a woły uciągną cały ciężar naraz. 
Odwiedźcie nas.
— Przyjdź do nas.
Podnieśli ręce na pożegnanie i odjechali. Penny i Jody
314
powlekli się za nimi. Mieli do przebycia kilka mil tej samej drogi, lecz 
Forresterowie na swych szybkich koniach, nie obładowani ciężarami, wysforowali 
się daleko naprzód. Wydostali się na drogę wschodnią, wiodącą do domu. Jazda 
była ciężka i kłopotliwa. Stary Cezar nie chciał iść z ładunkiem niedźwiedzich 
ćwierci. Ale kiedy Penny nakazywał Jody'emu, by ruszył naprzód, następował 
wyścig z koniem Forresterów, który rwał do przodu. Było to ciągłe 
współzawodnictwo. Wreszcie na Prerii Juniper Penny wysunął się na czoło. Cezar, 
straciwszy sprzed oczu i nosa niedźwiedzią skórę, ruszył dziarsko naprzód. W 
pierwszej chwili Jody'emu przykro było samemu w zalanej, dzikiej okolicy. Ale 
miał za sobą mięso niedźwiedzie i czuł, że jest odważny i dojrzały. Pomyślał, że 
chciałby tak polować wiecznie. Ale gdy ukazały się wysokie drzewa polany 
Baxterów, gdy minął drogę wiodącą do kotliny i zbliżył się do płotów 
ogradzających ojcowskie pola, rad był, że wraca do domu. Pola były zniszczone, 
podwórze zalane. Wracał jednak do domu z żywnością, którą zdobył dla rodziny, a 
Flag czekał na niego.
?&???? 21 ?
Następne dwa tygodnie poświęcił Penny ratowaniu zbiorów. Bataty nie dojrzały po 
dwóch miesiącach do kopania. Ale zaczynały gnić i poszłyby całkowicie na marne, 
gdyby ich nie wykopano. Zajęło to Jody'emu wiele godzin. Musiał bardzo ostrożnie 
ruszać motyką, zagłębiaj ąc j ą i uważaj ąc, by nie posuwać się zbyt daleko na 
grzędę. W ten sposób udało mu się wykopać sporo nie uszkodzonych batatów. Mama 
Baxter zajęła się ich suszeniem. Zgniłe części odcięto i przeznaczono na pokarm 
dla świń.
Trzcina cukrowa została zniszczona przez burzę. Nic na to nie można było 
poradzić. Należało ją zostawić własnemu losowi, bo była niedojrzała. Wypuszczała 
pędy i trzeba było z nią jeszcze poczekać.
Fasola również uległa zniszczeniu. Była już niemal dojrzała, lecz tydzień 
powodzi uczynił z niej błotnistą, zbitą masę. Tylko znikoma ilość, ocalona przez 
Baxterów, nadawała się do użytku.
316
Po kilku dniach słonecznych, w trzy tygodnie po powodzi, Penny ruszył na Prerię 
Suma, jak ostatnio nazwał ten obszar, naciął traw i rozłożył do 
suszenia.
— Na bezrybiu i rak ryba — powiedział.
Wody ustąpiły z prerii i nie pozostawiły żadnego śladu ryb prócz ich odoru. 
Jody'emu robiło się słabo, gdy wdychał te wonie. Unosił się tu wszędzie zaduch 
śmierci.
Penny powiedział:
— Niedobrze. Te smrody mi się nie podobają. Zwierzęta zdychają dokoła.
Po upływie miesiąca od powodzi, w październiku, pojechał Penny wozem z Jodym na 
Prerię Suma po nacięte suche trawy. Rip i Julia szły za wozem. Penny pozwolił 
również, by towarzyszył im w drodze Flag, jelonek bowiem wyprawiał dzikie hece, 
gdy pozostawiano go w domu przywiązanego w szopie. Flag czasem wyprzedzał Cezara, 
czasem, zaś, gdy droga rozszerzała się, biegł obok niego. Niekiedy pozostawał w 
tyle i bawił się z psami. Nauczył się jeść jarzyny i co chwila zatrzymywał się, 
by uszczknąć jakieś kiełki lub młode pędy.
— Spójrz, tato, na niego: radzi sobie jak dorosły. Penny uśmiechnął się.
— Powiadam ci, nie było jeszcze na świecie takiego jelonka.
Nagle Julia zaszczekała i skoczyła na prawo w krzaki. Rip ruszył za nią. Penny 
zatrzymał waz.
— Skocz, Jody, zobacz, co się tym wariatom stało — powiedział.
Jody zeskoczył z wozu i poszedł za psami. Po paru krokach rozpoznał ślad.
— Nic wielkiego! — zawołał. — Po prostu dziki kot!
317
Penny podniósł róg, by wezwać psy z powrotem, kiedy rozległo się znów szczekanie 
Julii. Zlazł z wozu i zaszył się w gąszcz. Psy osaczyły zdobycz, ale nie 
zaczynały walki. Jody stał zdumiony. Psy krążyły koło zwierzęcia, które nie 
przygotowywało się do odparcia ataku. Kot był wychudły i bezsilny.
— Zwierzę zdycha — powiedział Penny. — Zostawmy je w spokoju.
Przywołał psy i powrócił do wozu.
— Jak to zdycha, tato? — zapytał Jody.
— Ano, widzisz, zwierzęta umierają tak jak my, ludzie, niekoniecznie giną 
zabite przez wroga. Ten umiera ze starości, bo już nie może sobie poradzić ze 
zdobyciem pożywienia.
— Ale nie wyglądał na starego. Miał przecież zęby. Penny spojrzał na syna.
— A wiesz, chłopcze, że to trafna uwaga. Muszę jeszcze raz zobaczyć.
Ale trudno było określić, dlaczego zwierzę osłabło i zdychało. Przyjechali na 
prerię i naładowali wóz trawą. Penny oszacował na oko, że trzeba będzie nawrócić 
ze trzy razy. Wprawdzie trawy były niezbyt pożywne, ale po wysuszeniu mogły się 
jeszcze nadać dla Cezara, ?????? i jej ciołka. Pojechali powoli do domu. Cezar 
przyśpieszał kroku i nawet Julia radośnie pobiegła przodem, jak każde zwierzę 
domowe, gdy czuje, że wraca do obejścia... Za drogą do rozpadliny, przy 
pierwszym narożniku płotu, Julia zaczęła węszyć i zaszczekała.
— Cóż to może być w biały dzień? — powiedział Penny.
Julia nie mogła się uspokoić, przeskoczyła płot i przystanęła, a jej szczekanie 
zmieniło się w ostry pisk. Rip
318
niezdarnie wygramolił się na płot, który Julia przeskoczyła tak łatwo. 
I on zaszczekał ostro.
— Trzeba zaufać psom — powiedział Penny. Zatrzymał wóz, wziął fuzję i poszedł 
wraz z Jodym śladem psów.
W kącie, pod płotem leżał jeleń. Uniósł głowę z koroną rogów. Penny podniósł 
fuzję i opuścił ją.
— I ten jeleń jest chory.
Zbliżyli się do zwierzęcia, które wywaliło ozór. Rip i Julia rzucały się jak 
oszalałe. Nie mogły pojąć, dlaczego żywe stworzenie nie staje do walki lub nie 
zabiera się do ucieczki.
— Szkoda kuli.
Penny wyjął nóż z pochwy, zbliżył się do jelenia i przeciął mu gardziel. Jeleń 
wyzionął ducha tak spokojnie, jak gdyby śmierć była ocaleniem przed znacznie 
gorszą męczarnią. Penny odpędził psy i uważnie obejrzał zwierzę. Jeleń miał 
czarny i spuchnięty ozór. Oczy były czerwone i wilgotne. Był tak wychudły jak 
tamten zdychający żbik.
— To coś gorszego, niż sobie wyobrażałem. Zwierzęta padły ofiarą zarazy.
Jody słyszał o chorobach ludzi. Zwierzęta wydawały mu się zawsze zdrowe, jak 
gdyby poza zasięgiem ludzkich słabości. Zwierzę ginęło podczas polowania lub w 
walce z innym, silniejszym stworzeniem. Śmierć w puszczy następowała znienacka i 
niepodobna była do powolnej choroby i umierania. Spojrzał na martwego jelenia.
— Ale nie będziemy go jedli, prawda? Penny skinął głową.
— Nie nadaje się.
Psy węszyły w dalszym ciągu wzdłuż płotu. Julia zasz-
319
czekała znowu. Penny poszedł za nią i ujrzał gromadkę leżących zwierząt. To 
zdychały obok siebie dwa stare jelenie i roczniak. Nigdy Jody nie widział 
takiego przygnębienia na twarzy ojca. Penny obejrzał zwierzęta uśmiercone przez 
zarazę i odszedł bez słowa. Śmierć zdawała się płynąć zewsząd, z powietrza.
— Kto to zrobił, tato, kto je zabił? Penny znów pokiwał głową.
— Nie wiadomo nigdy, skąd się to bierze. Może z wody, którą zatruły 
rozkładające się ciała zwierząt.
Ta myśl przeszyła Jody'ego jak ostry nóż.
— Tato, a czy Flag się nie zarazi?
— Powiedziałem ci wszystko, co wiem, synu. Wrócili do wozu i wyładowali siano 
do stodoły. Jody
poczuł, że jest chory i osłabiony. Flag zabeczał. Jody podszedł do niego i 
objął go tak mocno za szyję, że Flag odskoczył bez tchu. Jody szepnął:
— Proszę cię, Flag, nie zachoruj, bardzo cię proszę. Matka przyjęła wiadomość 
ze spokojem. Wypłakała
wszystkie łzy po stracie zbiorów. Śmierć tylu dzieci zahartowała jej serce, nie 
mogła więc jej wzruszyć wiadomość o zarazie wśród zwierząt. Powiedziała jedynie:
— Prowadź bydło do górnego koryta, a nie do stawu na dnie jaru.
Jody przestał się niepokoić o los Flaga. Postanowił karmić go jedynie tym, co 
będzie jadł sam, trzymać z dala od zatrutych traw, a poić wodą przeznaczoną do 
użytku w domu.
„Jeśli Flag umrze — pomyślał z żałosną pociechą — umrzemy wszyscy razem".
320
— Czy ludzie chorują na tę zarazę? — zapytał.
— Nie, tylko zwierzęta.
Gdy ruszył znowu po siano, mocno przywiązał Flaga w komórce. Zadawał ojcu 
nieskończoną ilość pytań. Czy trawa będzie zatruta? Czy zaraza potrwa wiecznie? 
Czy uratuje się coś ze zwierzyny?
Ale tym razem Penny kiwał głową na znak, że sam nic nie wie.
— Daj spokój, chłopcze, na miłość boską. Zdarzyła się rzecz, jakiej przedtem 
nie było. Skąd można wiedzieć, co będzie dalej?
Penny pozostawił Jody'ego przy ładowaniu trawy na wóz, a sam odprzągł Cezara i 
pojechał do Forresterów zasięgnąć języka. Jody'emu było nieswojo w prerii. Świat 
był jak opustoszały. Jedynie jastrzębie myszołowy pola-tywały ciesząc się ze 
zdobyczy. Zabrał się ostro do roboty i skończył, zanim Penny powrócił. Wgramolił 
się na szczyt kopy i położył na wznak, patrząc w niebo. Pomyślał, że świat jest 
bardzo dziwny. Były wydarzenia, które nie miały sensu. Zwierzęta, jak jaguary 
lub niedźwiedzie, wyrządzały szkody nie uzasadnione głodem. Z tym Jody nie mógł 
się pogodzić.
Teraz groziły znów niezwykłe niebezpieczeństwa, przed którymi trzeba było 
ustrzec Flaga. I ojca również. Lecz Flag miał miejsce w tajemnym zakątku jego 
serca, które było wolne i obolałe od dłuższego czasu. Jeśli Flagowi nie stanie 
się krzywda, to może będzie wspominać ten okres jako zajmujący. Jeśli Jody 
będzie żył tak długo jak Penny, babcia Hutto czy pani Forrester, nie zapomni 
nigdy tej strasznej burzy. Ciekaw był, czy przepiórki również zginęły od zarazy. 
Powiedział mu kiedyś ojciec, by przygotował sidła dla złowienia kilku
I 1 Roczniak
321
przepiórek. Strzał był zbyt kosztowny dla takich paru kęsów jadła. Ale Penny nie 
pozwalał zastawiać sideł, póki ptaki nie osiągnęły pełnej wagi, a przy tym 
wymagał, by zostawić zawsze parę sztuk na rozpłód na przyszły rok. A czy wyginą 
wiewiórki, kaczki, wilki, jaguary i niedźwiedzie? Chłopiec zastanawiał się nad 
tym długo. Kiedy rozległ się w oddali znajomy odgłos kopyt Cezara, Jody 
zapomniał o swych troskach. Penny był poważny jak przedtem, ale poruszony 
rozmową z Forresterami.
— Zaraza nie oszczędziła żadnego zwierzęcia — powiedział — silnego ani słabego. 
— Znalazłem po drodze mnóstwo zdechłych zwierząt.
— Czy wszystko musi umrzeć? — zapytał Jody. Penny odparł ostro:
— Mówiłem ci już raz, żebyś nie zadawał takich pytań. Bądź cierpliwy jak ja, a 
zobaczysz.
HłezdzLaŁ 22
W listopadzie Baxterowie i Forresterowie znali już rozmiary klęski i wiedzieli, 
jak będzie wyglądała sprawa dziczyzny na zimę. Jelenie zostały mocno 
przetrzebione. Tam, gdzie zazwyczaj pasło się stado złożone z tuzina sztuk, 
znajdowano teraz samotnego jelenia lub łanię, która w poszukiwaniu paszy 
przeskakiwała płot okalający grochowisko. Ale i tam nie było nic do zjedzenia. 
Łanie odważyły się nawet chodzić po grzędach w poszukiwaniu korzonków. 
Przepiórki nie ucierpiały, ale za to dzikie indyczki zostały zdziesiątkowane. 
Penny wyciągnął stąd wniosek, że zaraza pochodziła z bagien. Tam bowiem szukały 
zwykle pożywienia dzikie indyczki, przepiórki natomiast przebywały w bardziej 
suchych miejscach.
323
Dziczyzny jadalnej było po klęsce powoazi tak mało, że niekiedy wracało się z 
całodziennego polowania z pustymi rękami. Również drapieżniki zostały mocno 
przetrzebione przez zarazę. Penny zrazu sądził, że może to i dobrze. 
Lecz po pewnym czasie stało się jasne, że skutkiem tego inne zwierzęta 
będą coraz głodniejsze i coraz natarczywsze w poszukiwaniu żeru. 
Niepokoił się też o los swoich świń i zbudował nowy chlew w obrębie obejścia. 
Cała rodzina chodziła do lasu na poszukiwanie żołędzi i jagód palmowych dla 
trzody. Penny przeznaczył do utuczenia świń zapas świeżej kukurydzy. W parę dni 
później, o północy, rozległo się dudnienie i pisk w obejściu. Zbudzone psy 
ujadały głośno, a Penny i Jody, wciągnąwszy w pośpiechu spodnie, wybiegli za 
psami z łuczywem w rękach. Znikł najtłuściejszy wieprz. Napadu i porwania 
dokonano tak zręcznie, że nie było nawet najmniejszego śladu walki. Cieniutka 
smuga krwi znaczyła drogę przez obejście w stronę płotu. Jasne było, 
że tylko potężne zwierzę mogło się tak błyskawicznie uporać z ciężką świnią. 
Penny przyjrzał się uważnie śladom. — Niedźwiedź — powiedział. — Wielki 
niedźwiedź. Julia rwała naprzód i nawet Penny'ego ogarnęła pokusa, by 
niezwłocznie ruszyć za śladem. Napastnik musiał być jeszcze gdzieś w pobliżu i 
można go było przyłapać na gorącym uczynku, podczas uczty. Ale w tak ciemną noc 
ryzyko było zbyt wielkie. Strzał bowiem w mroku mógł być niezbyt celny, 
drapieżnik zostałby tylko zraniony i sprawa mogłaby przybrać niepożądany obrót. 
Penny postanowił zaczekać do rana. Ślad będzie rankiem jeszcze dość świeży. 
Wrócili do łóżek. Spali lekkim, czujnym snem. O świcie zawołali psy i 
ruszyli w drogę. Prawda wyszła na jaw. Był to ślad Kosołapego Starucha.
324
— To na niego wygląda — rzekł Penny. — Akurat on spośród tylu innych 
niedźwiedzi w puszczy musiał przeżyć tę klęskę.
Kosołapy rzeczywiście ucztował w pobliżu. Nażarł się do syta i resztki wieprza 
przykrył chrustem. Po uczcie ruszył na południe i przeprawił się przez 
Juniper.
— Wróci tu po resztę zdobyczy — powiedział Penny. — Niedźwiedź potrafi przez 
tydzień sterczeć przy ścierwie. Widziałem kiedyś takiego, który obżarł się aż do 
utraty tchu, a jednak nie dopuszczał myszołowów do swej zdobyczy. Na innego 
niedźwiedzia moglibyśmy przygotować pułapkę, ale Kosołapy jest na to za mądry, 
od czasu kiedy stracił palec w potrzasku.
— Czy moglibyśmy poczekać i capnąć go podczas jedzenia?
— Spróbujemy.
— Jutro?
— Jutro.
Zawrócili do domu. Usłyszeli lekki tętent za sobą. To Flag zerwał się z uwięzi i 
przybiegł do nich. Wierzgnął zadnimi nóżkami i podniósł do góry mały 
ogonek.
— Czy nie jest śliczny, tato?
— Tak, synu, jest naprawdę piękny...
Nazajutrz chwyciła Penny'ego gorączka połączona z dreszczami. Trzy dni leżał w 
łóżku. Nie było mowy o tym, by ruszyć na starego niedźwiedzia. Jody błagał ojca, 
by mu pozwolił pójść na czaty, ale Penny odmówił. Wielki niedźwiedź był zbyt 
mądrym i niebezpiecznym przeciwnikiem, a Jody miał jeszcze mleko pod nosem.
— Nie mam zamiaru tuczyć niedźwiedzi wieprzami — powiedziała mama Baxter — 
jeśli się jeszcze nie utuczyły same.
325
Kiedy Penny wstał z łóżka, zapadło postanowienie, że lepiej będzie zabić świnie 
nie czekając ani pełni księżyca, ani czasu, gdy się utuczą. Jody narąbał 
smolnych drew i rozpalił ogień pod kotłem, który napełnił wodą przyniesioną z 
kotliny. Pochylił nieco beczkę i podparł ją kupą piasku. Kiedy woda osiągnęła 
odpowiednią temperaturę, mama Baxter zaczęła ją przelewać chochlą do beczki. 
Penny zarzynał świnie, zanurzał je kolejno w gorącej wodzie i obracał zręcznie, 
trzymając za nogi. Nagle jednak siły go zawiodły i matka z Jodym musieli mu 
pomóc w przenoszeniu mięsa na kozły. We troje zabrali się ostro do oczyszczania 
świń, bo trzeba było zeskrobać szczecinę, zanim skóra ostygnie.
Jody zamyślił się nad tym, co zaszło. Niedawno zwierzęta były jeszcze żywe, a 
teraz są tylko zwykłym mięsem do jedzenia. Cieszył się, kiedy oskrobując mocne, 
gładkie skóry, widział, że stają się czyste i białe. Owionął go zapach smażonej 
kiełbasy i skwierczącej słoniny. Niczego nie odrzucono, nawet jelit. Z mięsa 
zrobiono szynki i polędwice oraz boczki, które po przyprawieniu solą, pieprzem i 
brunatnym cukrem własnego wyrobu uwędzi się w wędzarni w dymie z orzesznika. 
Pozostały jeszcze golonki i nogi do marynat; żeberka usmaży się i przechowa w 
naczyniach z tłuszczem. Z głów, wątrób, serc i nerek powstaną pasztety, które 
się zakonserwuje w ten sam sposób, a chudsze mięso i resztki zmiele się na 
kiełbasy. Smalec przechowa się w garnkach, a skwarki, po wytopieniu tłuszczu, 
przydadzą się znakomicie na okrasę do chleba w chudsze dni. Dobrze wyczyszczone 
jelita napcha się mielonym mięsem, a wianki kiełbas rozwiesi się wysoko w 
wędzarni i uwędzi razem z szynkami i boczkami. Odpadki, ugotowane z kukurydzą, 
będą stanowiły pokarm
326
dla psów i kur. Nic więc nie zmarnuje się. Nawet ogony. Jedynie coś, co 
wyglądało na tchawicę, odrzucono jako rzecz bezużyteczną.
— Co to jest, mamo? — zapytał Jody.
— Krtań. Nie wiesz, co to jest krtań? W jaki sposób kwiczałaby świnia, gdyby 
nie miała krtani?
Sprawiono ogółem osiem świń. Pozostał tylko stary knur, dwie młode maciorki i 
prośna maciora, pokojowy dar Forresterów, które miały być zaczątkiem nowego 
przychówka. Te musiały sobie radzić na własną rękę w lesie. Wieczorem będzie się 
je dokarmiać zlewkami i kukurydzą, a na noc zamknie się w bezpiecznym chlewie. O 
resztę muszą się troszczyć same, szukając sobie pożywienia i broniąc swego życia 
przed czyhającą zewsząd śmiercią.
Kolacja tego wieczoru była prawdziwą ucztą. I długo jeszcze stół był obficie 
zastawiony. Wkrótce wyrosną w ogrodzie za domem kalafiory i gorczyca. Smaczne są 
z boczkiem i suszoną fasolą. Skwarków do chleba starczy na długo. Zaopatrzenie 
na zimę było więc dobre. Dzięki obficie napełnionej wędzarni nie odczuje się 
niedostatku dziczyzny.
Trzcina cukrowa, leżąca pokotem po burzy, wypuściła z łodyg wąsate korzenie, 
trzeba ją było wyrywać z ziemi siłą. Łodygi wyglądały jak kosmate wiechcie. 
Nawet i zewnętrzne korzenie trzeba było podcinać dla wydobycia trzciny. Jody 
zaprzęgnął starego Cezara do kieratu, a Penny wrzucał łodygi w żarna. Zbiór był 
skąpy, a syrop cienki i kwaśny, ale mimo wszystko cukier pokazał się w domu. 
Mama Baxter nie omieszkała rzucić paru pomarańcz na gotujący się syrop. Był więc 
i taki specjał do jedzenia.
327
Kukurydza niewiele ucierpiała od deszczu. Jody spędzał kilka godzin dziennie 
przy żarnach. Kamień dolny miał małe rowki rozchodzące się spiralnie od środka 
jak w muszli ślimaka. Na nim spoczywał drugi kamień, a oba osadzone były w 
mocnej, drewnianej ramie, opartej o cztery słupki. Wyłuskaną kukurydzę wrzucano 
w otwór wielkiego kamienia, a gdy już była dostatecznie rozdrobniona, wysypywało 
się ją do wiadra. Stałe obracanie lewara nad głową było dość nudne, ale i 
przyjemne zarazem. Jody przyciągnął wielki pieniek i usiadł, by odpocząć.
— Odrabiam tutaj lekcje — zwrócił się do ojca.
— Miejmy nadzieję — odpowiedział Penny — że dużo odrobisz, choć powódź odcięła 
cię od nauczyciela. Uradziliśmy pewnego razu z Forresterami, że tej zimy 
sprowadzimy nauczyciela dla ciebie i Fodder-winga. A kiedy Fodder-wing umarł, 
postanowiłem zastawić sidła, upolować trochę zwierzyny i sprzedać skórki. Ale co 
robić, kiedy zwierząt jest teraz tak mało, a ich skórki są tak marne, że szkoda 
zachodu.
— Nic nie szkodzi, tato. Ja i tak już dużo umiem — pocieszał Jody ojca.
— Oto właśnie dowód twego nieuctwa, chłopcze. Tak mi przykro, że dorastasz, a 
jeszcze nic nie umiesz. Tego roku będziesz musiał poprzestać na tym, czego sam 
cię nauczę.
Była to bardzo przyjemna perspektywa. Ojciec zacznie go uczyć czytać lub 
rachować, a potem, zanim obaj się spostrzegą, już będzie snuł jakąś opowieść. 
Jody w doskonałym nastroju zabrał się do roboty. Nadszedł Flag. Jody przerwał 
pracę i pozwolił jelonkowi skosztować mąki. Sam zresztą często jej próbował. 
Żarna rozgrzały
328
się mocno, a mąka miała smak pieczonej kukurydzy. Garść mąki miała wartość, 
kiedy bywał głodny, ale w gruncie rzeczy miała znacznie lepszy zapach niż smak. 
Flaga znudziła bezczynność, powlókł się więc dalej. Coraz odważniej ruszał w 
puszczę i znikał na kilka godzin. W żaden sposób nie można go było zatrzymać w 
szopie. Nauczył się już nawet wypychać rozluźnione deski w ścianie. Matka 
wypowiadała często myśl, która może była jej utajonym życzeniem, że jelonek 
wkrótce zdziczeje i ucieknie z domu. Jody nie zwracał uwagi na te słowa. 
Wiedział, że jelonka ogarnia czasem niepokój, taki sam zresztą, jaki często 
ogarnia jego, Jody'ego. Flag musiał po prostu od czasu do czasu rozprostować 
nogi i pohasać po świecie. Rozumieli się doskonale. Jody wiedział również, że 
Flag nie oddala się zbytnio i znajduje się zawsze w pobliżu obejścia, tak że w 
każdej chwili można go zawołać.
Tego wieczoru Flag popadł w niełaskę. Oczyszczone bataty złożone zostały w kącie 
werandy. Kiedy wszyscy zajęci byli inną robotą, Flag znalazł się na werandzie i 
zauważył, że wystarczy jedno pchnięcie głową, by bataty, ułożone w wysoki stos, 
rozsypały się po całym ganku. Ten ruch i hałas oczarowały go. Tak długo bódł 
stos batatów, aż rozleciały się na wszystkie strony. Roztrącał je racicami, a że 
miały przyjemny zapach nadgryzł jeden. Przypadło mu to tak do gustu, że uczynił 
to po kolei z wieloma. Kiedy mama Baxter przyłapała go na tym, było już za późno. 
Flag dokonał dzieła zniszczenia. Mama Baxter przepędziła go miotłą z pobojowiska, 
a ponieważ Jody często tak czynił dla żartu, Flag myślał, że to zabawa, i bodnął 
mamę w potężne siedzenie w chwili, gdy się odwróciła. W krytycznym momencie 
nadszedł
329
właśnie od młocki Jody. W tej przykrej sprawie Penny stanął po stronie żony. 
Nawet on musiał interweniować na jej korzyść. Surowe oblicze ojca sprawiło 
wszakże Jody'emu wielką przykrość. Łzy zabłysły w jego oczach.
— On nie wiedział, co robi — powiedział.
— Wiem, wiem, Jody, ale tak zniszczył bataty, jakby to zrobił na złość. Ledwie 
nam teraz wystarczy do końca roku.
— Więc nie będę jadł batatów, żeby wyrównać stratę.
— Nikt nie chce pozbawiać cię batatów. Musisz tylko pilnować tego gagatka. 
Jeśli chcesz, by tu został, uważaj, żeby nie wyrządzał szkody.
— Przecież nie mogłem równocześnie młócić i pilnować Flaga!
— Trzeba było go mocniej uwiązać w szopie.
— Kiedy Flag nie znosi tej ciemnej szopy.
— Więc zrób dla niego okólnik.
Nazajutrz Jody wstał skoro świt i zabrał się do ustawiania okólnika dla Flaga w 
kącie podwórka. Pragnął go ustawić w ten sposób, by narożnik płotu stanowił dwie 
ściany. Wtedy będzie mógł widzieć Flaga ze wszystkich miejsc pracy: z drewutni, 
a szczególnie ze stodoły. Wiedział, że Flag widząc go będzie się zachowywał 
spokojnie. Wieczorem, po skończeniu robót, zabrał się do wykończenia okólnika. 
Następnego dnia wyprowadził broniącego się rozpaczliwie jelonka z szopy na 
okólnik. Ale nim dotarł do domu, już Flag przeskoczył ogrodzenie i pobiegł za 
nim. Penny znów znalazł Jody'ego pogrążonego we łzach.
— Nie przejmuj się tym, chłopcze. Jakoś sobie we dwóch z nim poradzimy. Jeśli 
go będziesz trzymał na podwórzu, to nie zrobi więcej szkody. Ale najwyższy
330
już czas pomyśleć o przechowaniu batatów. Rozbierz to chwiejące się 
ogrodzenie i zrób z niego schowek. Wiesz, takie dwie ukośne ścianki, 
schodzące się jak namiot u góry. Pokażę ci, jak się do tego zabrać. Jody 
wytarł nos rękawem.
— Bardzo ci jestem wdzięczny, tato.
Po schowaniu i zabezpieczeniu batatów na zimę nie mieli już poważniejszych 
kłopotów. Flag rósł szybko: był tak duży, że gdy stawał na zadnich nóżkach, mógł 
łatwo dosięgnąć choćby najwyżej powieszonego boczku i oblizywał sól. Trzeba go 
więc było nie tylko trzymać z dala od domu, ale i odganiać od wędzarni.
Mama Baxter oświadczyła:
— Nie życzę sobie, żeby ktokolwiek oblizywał mięso, które mam jeść, a tym 
bardziej to wstrętne bydlę.
Ciekawość Flaga była nienasycona. Przewrócił w wędzarni blaszankę z tłuszczem po 
to tylko, by usłyszeć, jak brzęczy spadająca pokrywa, i zobaczyć, co się 
znajduje w naczyniu. Na szczęście dzień był chłodny, a przewróconą blaszankę 
zauważono, zanim płynny smalec z niej wyciekł. Tym psim figlom można było 
zapobiec jedynie przez uważne zamykanie drzwi. Pamięć Jody'ego o takich 
drobiazgach znakomicie rozwinęła się dzięki psotom Flaga.
Penny powiedział:
— Nadmiar uwagi nigdy nie zaszkodzi. Przede wszystkim trzeba się nauczyć 
dbałości o pożywienie, choć jeszcze przedtem należy umieć je zdobyć.
Pierwszy ostry mróz zawitał pod koniec listopada. Liście wielkiego orzesznika w 
północnej stronie obejścia pożółkły jak masło. Eukaliptusy były czerwonożółte, a 
gąszcz tarniny po drugiej stronie drogi czerwienił się jak ognisko. Latorośl 
winna miała kolor złota, a sumak błyszczał jak rozżarzona dębina. Mirt morski i 
ostrzeń obwisły i zamieniły się w delikatny puch. Nadchodziły dni chłodne i 
wietrzne, nagrzewały się powoli i znów robiło się chłodno.
Wieczorem Baxterowie zasiedli po raz pierwszy w dużym pokoju przed kominkiem.
Matka powiedziała:
332
— Nie wydaje mi się, żeby to już był czas na przesiadywanie przy kominku.
Jody leżał na brzuchu i zapatrzył się w płomień. Tu właśnie najczęściej widział 
Fodder-wingowego Hiszpana. Zezując lekko i czekając niecierpliwie, aż płomień 
przesunie się po sękatej szczapie, mógł sobie bez trudu wyobrazić jeźdźca w 
czerwonej pelerynie i lśniącym hełmie. Obraz nigdy nie zatrzymywał się dłużej, 
szczapy bowiem poruszały się i zapadały, i Hiszpan znów odjeżdżał.
Zapytał:
— Czy Hiszpanie nosili czerwone peleryny? Penny odpowiedział:
— Nie wiem, synu. Widzisz teraz, jak przydałby ci się nauczyciel.
Mama Baxter odezwała się zdumiona:
— Skąd ci coś podobnego przychodzi do głowy? Jody odwrócił się na drugi bok 
i objął Flaga ramieniem.
Jelonek spał skuliwszy nogi pod brzuchem jak cielę. Biały ogonek poruszał się we 
śnie. Mama Baxter nie miała nic przeciwko temu, żeby jelonek zostawał w domu po 
kolacji. Udawała nawet, że nie wie o tym, iż jelonek sypia z Jodym, bo wtedy 
przynajmniej nie wyrządzał szkód. Odnosiła się do niego krytycznie, ale i tak 
samo obojętnie jak do psów. Psy spały na dworze, przed domem. W chłodne noce 
Penny przyprowadzał je do domu nie dlatego, żeby to było konieczne, ale dlatego, 
że lubił się z kimś dzielić wygodami. Mama Baxter odezwała się:
— Dorzuć szczapę do ognia. Nie widzę już ściegu. Przerabiała spodnie męża 
dla Jody'ego na zimę.
— Jeżeli będziesz tak prędko rósł jak na wiosnę, będę musiała skracać twoje 
spodnie dla ojca.
333
Jody zaśmiał się głośno, a Penny udawał obrażonego. W świetle ognia widać było, 
jak mu wesoło błysnęły oczy i zatrzęsły się ramiona. Mama Baxter kołysała się 
obojętnie na fotelu. Wszyscy byli zadowoleni, kiedy miała dobry humor, jej 
nastrój promieniował na otoczenie jak ciepło ogniska w chłodny wieczór.
Penny powiedział:
— Chłopcze, zabierzemy się chyba do pisania. Wyciągnij książkę.
— A może ją mole zjedli?
Mama Baxter zatrzymała igłę w powietrzu, wskazując nią na Jody'ego.
— Musisz się zabrać ostro do gramatyki — powiedziała. — Powinieneś był 
powiedzieć „mole ją zjadły".
Powróciła do szycia. Penny rzekł:
— Wiesz, wydaje mi się, że nie będziemy mieli ostrej zimy tego roku.
Jody powiedział:
— Lubiłbym chłód, gdyby nie trzeba było wiecznie nosić drew.
— Tak, wygląda mi na łagodną zimę. Wyszliśmy dużo lepiej na zbiorach i mięsie, 
niż przypuszczałem. Teraz może wreszcie trochę odsapniemy.
Na to mama Baxter:
— Najwyższy czas.
— Tak, mój panie, Głodowa Śmierć będzie musiała zapolować w innych stronach.
Wieczór mijał w milczeniu. Słychać było tylko trzaskanie ognia na kominku, 
pykanie fajki Penny'ego i krik--krak, krik-krak biegunów fotela matki. Nagle 
rozległ się nad domem świst jak szum wiatru w sosnach. Dzikie
334
gęsi leciały na południe. Jody spojrzał na ojca. Penny podniósł fajkę do góry i 
pokiwał głową. Gdyby mu nie było w tej chwili tak bardzo wygodnie, Jody miałby 
ochotę zapytać, dokąd leciały. Gdyby wiedział wszystko tak jak ojciec, mógłby 
sobie doskonale poradzić bez pisania i rachowania. Lubił czytać. Były to 
przeważnie opowieści — wprawdzie nie tak ciekawe jak Penny'ego, ale zawsze...
Penny powiedział:
— No, trzeba będzie chyba tu zasnąć albo znaleźć drogę do łóżka.
Wstał i wyczyścił fajkę nad ogniskiem. Gdy się pochylił, psy zaczęły głośno 
ujadać i wyskoczyły spod domu. Wydawało się, jakby jego poruszenie zbudziło je 
ze snu i rzuciło na wyimaginowanego wroga. Penny otworzył drzwi i nadstawił ucha.
— Nie słyszę nic prócz ujadania psów.
Cielę zabeczało. Był to okrzyk strachu i bólu. Potem rozległ się jeszcze jeden 
przeciągły jęk i cielę zamilkło. Penny pobiegł do kuchni po fuzję.
— Weź łuczywo.
Jody udawał, że to wezwanie było skierowane do matki. Pobiegł za ojcem z własną 
fuzją, która od czasu ostatniej wizyty Kosołapego Starucha była stale nabita. 
Matka niechętnie szła za nimi, niosąc łuczywo i stąpając ostrożnie. Jody wlazł 
na płot. Teraz żałował, że sam nie przyniósł łuczywa. Nie mógł nic dojrzeć. 
Słyszał tylko hałas walki, groźne pomruki, kłapanie zębami. Ujadanie Ripa i 
Julii ucichło. Nad tym wszystkim rozległ się zrozpaczony głos ojca:
— Bierz go, Julia! Trzymaj go, Rip! Światła, na miłość boską!
335
Jody ześliznął się z płotu i pobiegł do matki po łuczywo. To, co się tam działo, 
było sprawą Penny'ego. Przybiegł z powrotem. Podniósł wysoko łuczywo. Wilki 
napadły obejście i zagryzły jałówkę. Cała gromada, licząca chyba ze trzy tuziny, 
rozbiegła się po zagrodzie. Oczy ich świeciły w ciemności parami jak świeczki. 
Wilki były wychudłe i wyleniałe. Ich kły lśniły bielą jak ości węgorza morskiego. 
Usłyszał krzyki matki za płotem i uświadomił sobie, że sam również wrzeszczy.
Penny zawołał:
— Trzymaj że prosto łuczywo!
Próbował je trzymać prosto. Ujrzał, jak Penny podnosi fuzję i strzela raz i 
drugi. Wilki zawróciły i przesadziły płot podobne do szarej fali. Rip gonił za 
nimi. Penny biegł krzycząc. Jody pędził także, starając się oświetlić szare 
sylwetki. Pamiętał, że w drugiej ręce ma własną fuzję. Podał ją ojcu. Penny 
złożył się i znowu strzelił. Wilki przeszły jak nawałnica. Rip zawahał się, jego 
jasna sierść świeciła w ciemności; zawrócił i przykuśtykał do pana. Penny 
pochylił się i pogłaskał psa. Odwrócił się i wolnym krokiem poszedł do domu. 
Krowa ryczała żałośnie.
Penny szepnął:
— Podaj mi głownię!
Podniósł ją wysoko i oświetlił zagrodę. Poszarpane ciało jałówki leżało na 
środku. Obok przycupnęła Julia z zębami w gardzieli chudego wilka. Wilk zdychał, 
oczy zaszły mu bielmem. Był parszywy, oblazło go robactwo.
Penny powiedział:
— Dobrze, stara. Teraz już puść.
Julia rozluźniła chwyt i odstąpiła. Zęby jej, wyniszczone
336
przez lata do rozmiarów ziaren kukurydzy, starły się teraz do reszty. Penny 
rzucił okiem na poszarpaną jałówkę i martwego wilka. Potem, jakby spoglądał w 
zielone oczy niewidzialnego wroga, popatrzył w daleką noc. Wydawał się mały i 
skurczony.
— Hm — mruknął.
Oddał Jody'emu fuzję i przyniósł własną spod płotu. Pochylił się, chwycił 
jałówkę za rogi i zdecydowanym krokiem ruszył do domu, ciągnąc za sobą ścierwo. 
Jody zrozumiał, że ojciec zamierzał je mieć pod ręką na wypadek powrotu nocnych 
gości. Chłopiec był wciąż jeszcze przerażony. Osaczony niedźwiedź lub jaguar 
napełniał go zawsze strachem. Ale na polowaniu mężczyźni stali dokoła, trzymając 
strzelby w pogotowiu. Psy miały dosyć miejsca, by skoczyć zwierzęciu do gardła i 
uciec. Zgłodniała gromadka wilków w obejściu stanowiła widok, którego już nigdy 
więcej nie chciał oglądać. Pragnął gorąco, by ojciec zaciągnął zabitą jałówkę do 
lasu. Matka stanęła w drzwiach i zawołała drżącym głosem:
— Musiałam wracać do domu po ciemku! Nigdy w życiu się tak nie bałam. Czy to 
znów były niedźwiedzie?
Weszli do domu. Penny minął ją w milczeniu zmierzając prosto do ogniska po 
gorącą wodę, by opatrzyć ranne psy.
— Wilki.
— Wielkie nieba! Czy zagryzły cielę?
— Zagryzły.
— Wielkie nieba! I to jałówkę!
Mama Baxter chodziła za mężem, gdy wlewał gorącą wodę w miskę i obmywał psom 
rany. Nie były zresztą groźne.
— Gdybym tylko mógł puścić psy na tę gromadę! Po jednym na każdego wilka 
-- powiedział ponuro.
337
W bezpiecznym cieple domu Jody nareszcie mógł znowu mówić, był odważny, bo 
należało uspokoić wystraszoną matkę.
— Czy wilki wrócą tej nocy, tato? Czy będziemy jeszcze na nie polować?
Penny natarł gorącą żywicą głęboką ranę Ripa, wydartą na zadzie kłami wilka. Nie 
przemówił przez cały czas, póki nie zrobił psom wygodnego legowiska w pobliżu 
domu, tuż pod swoim oknem. Nie chciał być zaskoczony po raz drugi. Wszedł do 
domu, umył ręce i ogrzał się przy ogniu.
— W takich wypadkach człowiekowi potrzeba gorzałki — powiedział. — Mam zamiar 
jutro poprosić o nią Forresterów.
— Pójdziesz do nich jutro?
— Muszę mieć pomoc. Moje psy są dobre, ale jedna wielka kobieta, jeden mały 
mężczyzna i jeden chłopiec nie dadzą rady gromadzie zgłodniałych wilków.
Jody doznał dziwnego uczucia słysząc, jak ojciec przyznaje, że jest coś, czego 
sam nie potrafi dokonać. Ale jak dotąd takie stado wilków nie napadło na zagrody. 
Miały zazwyczaj dosyć pożywienia z jeleni i mniejszej zwierzyny. Nieraz tylko 
przychodziły samotnie lub parami, obchodziły trwożnie obejście i uciekały na 
głos pierwszego alarmu. Nigdy przedtem nie były tak groźne. Penny rozebrał się i 
odwrócił plecami do ognia.
— Przeraziłem się — powiedział — aż mnie dreszcze przeszły.
Baxterowie poszli spać. Jody upewnił się, czy okno jest mocno zamknięte. 
Spróbował zmusić Flaga, żeby się położył z nim pod kołdrą, ale jelonek zrzucał 
kołdrę, ledwo Jody ją naciągnął. Zadowolił się spaniem w nogach
338
łóżka, a Jody budził się w nocy kilkakrotnie, by się upewnić, czy jeszcze tam. 
leży. Flag nie był większy niż tamta zagryziona jałówka — serce chłopca tłukło 
się w ciemności ze strachu. Forteca, którą było obejście, mogła być zdobyta. 
Jody wciągnął kołdrę na głowę i bał się zasnąć. Ale łóżko miał wygodne i dobrze 
było spać w pierwszą chłodną noc jesienną.
Nazajutrz Penny wcześnie wyruszył do Forresterów. Wilki nie wróciły tej nocy. 
Miał nadzieję, że zranił niejednego. Jody błagał, by ojciec go zabrał ze sobą, 
ale matka stanowczo nie chciała zostać sama.
— Dla ciebie to wielka uciecha. Napraszasz się: „Czy mogę iść? Czy mogę iść?" 
Nie myślisz wcale o tym, żeby jak prawdziwy mężczyzna zaopiekować się matką.
Jego duma została mile połechtana. Pogładził matkę po ramieniu.
— Nie martw się, mamo. Pozostanę i będę cię strzegł od wilków.
— Najwyższy czas. Słabo mi się robi na myśl o nich. Czuł się odważny po 
zapewnieniu ojca, że wilki nie
wrócą za dnia, ale kiedy Penny odjechał na starym Cezarze, poczuł mimo woli 
niepokój. Uwiązał Flaga w swoim pokoju przy łóżku i poszedł do źródła po wodę. 
Gdy wracał, był pewny, że dolatują go głosy, których nigdy przedtem nie słyszał. 
Oglądał się często, a w pobliżu potoku puścił się biegiem.
— Nie boję się — mówił sobie — ale matka na pewno się boi.
Szybko narąbał drew, napełnił skrzynię po brzegi i ułożył naręcze przy ognisku, 
gdyby później było potrzebne. Zapytał matki, czy ma przynieść mięsa z wędzarni. 
Poprosiła jednak tylko o blaszankę skwarków i miskę smalcu.
Powiedziała:
339
— Twój ojciec pojechał i nie powiedział, co mam zrobić z biedną jałówką: 
zakopać ją czy ugotować dla psów, czy też zostawić na przynętę. Zaczekamy chyba, 
aż wróci.
Na dworze nie było już nic do roboty. Jody zamknął mocno drzwi kuchni.
— Wypuść jelonka — powiedziała matka.
— Mamo, nie każ mi go wypuszczać! Jego zapach będzie przynętą dla wilków z 
całej okolicy.
— Dobrze, ale musisz po nim sprzątnąć, jeżeli napaskudzi.
— Sprzątnę.
Postanowił zabrać się do nauki. Matka wyciągnęła książki z kufra, w którym 
leżały zapasowe kołdry, zimowe odzienie i akt kupna baksterowskiego gruntu. Jody 
uczył się przez cały ranek.
— Nigdy jeszcze nie widziałam cię tak pochłoniętego nauką — powiedziała 
podejrzliwie.
Nie widział prawie liter na stronicy. Powtarzał sobie ciągle, że się nie boi, 
ale uszy miał nastawione na najlżejszy szmer. Nasłuchiwał cały ranek, czy nie 
dojdzie go wycie wilków. Wytężał słuch, czekając na miły, stłumiony tętent kopyt 
Cezara na piasku i na głos ojca przy bramie.
Penny wrócił na obiad. Niewiele zjadł na śniadanie i był bardzo głodny. Nie 
chciał mówić, dopóki nie skończył jeść. Zapalił fajkę i odsunął krzesło. Matka 
zmyła naczynia i zamiotła podłogę palmową miotłą.
— Dobrze — powiedział Penny — a teraz opowiem wam, jak rzeczy stoją. Jak to 
sobie pomyślałem, ze wszystkich zwierząt najbardziej ucierpiały wskutek powodzi 
wilki. Gromada, która była tu ostatniej nocy, to
wszystko, co z nich zostało. Buck i Lem byli w Forcie Butlera i w Voluzji, nie 
wiedziano tam i nie słyszano o innych wilkach prócz tej jednej zgrai. Idą zawsze 
kupą. Szły w tę stronę od Fortu Gates, oczyszczając po drodze okolicę z bydła. 
Nie mają wiele pożywienia, bo odpędzano je zawsze, nim się zdołały nasycić. 
Zdychały z głodu. Poprzedniej nocy zagryzły Forresterom jałówkę i rocznego 
byczka. Było to wkrótce po wizycie u nas.
Jody zapalił się.
— Czy pójdziemy na polowanie razem z Forresterami?
— Pójdziemy. Wykłóciłem się z nimi porządnie. Nie możemy się jakoś zgodzić co 
do sposobu ubicia wilków. Ja chciałbym urządzić parę polowań i wykopać wilcze 
doły dookoła naszego obejścia i ich zagrody. Ale Forreste-rowie chcą podłożyć w 
nich truciznę. Ja jeszcze nigdy w życiu nie otrułem żadnego zwierzęcia i nie mam 
zamiaru tego robić.
Matka rzuciła ścierką o ścianę.
— Ezro Baxter, gdyby ci ktoś wyjął serce, okazałoby się, że to nie mięso, lecz 
masło. Jesteś żałosnym niedorajdą, i tyle! Pozwalasz dzikim zwierzętom zabijać 
nasze bydło, a my mamy umierać z głodu. Ale trudno, masz tak miękkie serce, że 
nie chcesz, żeby ich brzuch zabolał.
Penny westchnął.
— To wydaje się głupie, nieprawda? Ale nic na to nie poradzę. W każdym razie 
otruć się mogą i niewinne stworzenia, jak na przykład psy.
— Lepsze to, niżby nas wilki miały pozbawić żywności.
— Słuchaj, Ory, na pewno nie zamorzą nas głodem.
341
Nie ruszą ani ??????, ani Cezara. Wątpię, czy potrafiłyby wpić kły w ich starą 
skórę. A już na pewno nie wdadzą się w bójkę z psami, które walczą tak jak moje. 
Nie wdrapią się też na drzewa, żeby chwytać kury. Po zagryzieniu jałówki nie 
mają już właściwie nic do zabrania.
— Jest jeszcze Flag, tato.
Po raz pierwszy wydawało się Jody'emu, że oiciec nie ma racji.
— Otrucie nie jest gorsze od rozszarpania jałówki, tato.
— Rozszarpanie jałówki było rzeczą naturalną. Wilki były głodne. A trutki nie 
wydają mi się rzeczą naturalną. To nie jest uczciwa walka.
Matka powiedziała:
— Tylko ty jeden chcesz uczciwie walczyć z wilkiem, ty...
— Śmiało, Ory. Ulżyj sobie, powiedz.
— Gdybym to miała rzec, byłyby to słowa, o których nawet nie śmiem myśleć, a 
cóż dopiero powiedzieć.
— Uważaj, żono, bo złość cię rozsadzi. Trucie zwierząt to rzecz, do której 
nigdy nie przyłożę ręki.
Mówiąc to, pyknął z fajeczki.
— Jeżeli ci to sprawi ulgę — powiedział — dowiedz się, że Forresterowie 
powiedzieli coś znacznie gorszego. Wiedziałem, że będą kpić ze mnie w żywe oczy, 
jak im to powiem... i kpili. Mimo wszystko mają zamiar rozrzucić trutki.
— Cieszę się, że jest przynajmniej kilku mężczyzn w okolicy.
Jody popatrzył gniewnie na rodziców. Ojciec nie miał racji, pomyślał, ale matka 
też była niesprawiedliwa. Było coś w ojcu, co górowało nad Forresterami. 
Fakt, że
342
tym razem Forresterowie nie posłuchali go, oznacza nie to, że ojciec 
nie jest mężczyzną, ale że jest w błędzie.
— Nie dokuczaj, mamo, ojcu. Ojciec ma z pewnością więcej rozumu od Forresterów.
Odwróciła się ku niemu jak uosobienie wściekłości.
— Ach, ty bezczelny smyku, zbiję cię na kwaśne jabłko!
Penny zapukał fajką w stół.
— Spokój! Mało to mamy kłopotu ze zwierzętami, musimy się jeszcze 
kłócić w rodzinie? Czy człowiek . musi umrzeć, żeby znaleźć trochę 
spokoju?
Matka wróciła do przerwanej pracy. Jody powlókł się ponury do swojej sypialni, 
odwiązał Flaga i wyprowadził go. W lesie ogarnął go niepokój, więc nie 
zapuszczał się daleko. Przywołał jelonka, wrócił i usiadł pod drzewem orzechowym, 
przyglądając się wiewiórkom. Postanowił zebrać orzechy, nim wiewiórki nie 
sprzątną wszystkiego. Orzechów było sporo, a wiewiórek z powodu powodzi niewiele, 
nie chciał się jednak dzielić z nimi orzechami z własnego obejścia. Wdrapał się 
na drzewo i zaczął nim potrząsać. Orzechy spadały kaskadą, więc zszedł na dół i 
pozbierał je. Zdjął koszulę, zrobił z niej worek, napełnił go orzechami i 
zaniósł do domu. Wypróżnił worek w szopie i rozsypał orzechy do suszenia. Gdy 
włożył koszulę z powrotem, spostrzegł, że tak ją poplamił sokiem z łupin, że nie 
da się już jej wyprać. Była to jeszcze dobra koszula, z jedną niewielką łatką; 
podarł ją kiedyś, zsuwając się z dachu szopy. Mruczał do siebie. Trudno było 
przewidzieć, co z tego wyniknie. Ale gdy matka była zła na Penny'ego, rzadko 
strofowała Jody'ego.
Uspokoił się trochę po południu. Ostatecznie Forresterowie dadzą radę wilkom. 
O zachodzie przyjechali we
343
trzech. Przybyli zawiadomić Penny'ego, w których miejscach umieścili trutki, aby 
chronił psy przed trucizną. Zrobili to bardzo chytrze. Zrzucili trutki z koni 
tak, by wilki nie poczuły znienawidzonego zapachu człowieka. Przygotowali kawały 
surowego mięsa z zabitej przez wilki jałówki i byczka i podczas umieszczania 
trutek owinęli ręce jelenią skórą. Rozdzielili się i pojechali trzema różnymi 
szlakami, spodziewając się, że tą drogą będą szły wilki. Wykopali doły, 
umieścili w nich zaostrzone pnie palmowe i z siodeł rzucali na nie zatrutą 
przynętę, potem zgarnęli laskami liście i zakryli doły. Ostatni szlak prowadził 
do obejścia Penny'ego od strony źródełka, gdzie wilki mogły iść do wodopoju lub 
czekać na nową zdobycz. Penny wysłuchał tej wiadomości z filozoficznym spokojem.
— Dobrze. Uwiążę psy na tydzień w domu.
Forresterowie przyjęli szklankę wody i szczyptę tytoniu od Penny'ego, ale za 
kolację pięknie podziękowali. Chcieli wrócić do domu przed nastaniem nocy, 
ponieważ wilki mogły się znowu pokazać. Pogadali z Pennym parę chwil i odjechali. 
Wieczór minął spokojnie. Penny przygotował naboje, nałożył kapsle, nabił 
strzelbę. Nabił również fuzję Jody'ego. Jody zabrał ją do pokoju i ustawił przy 
łóżku. Wdzięczny był ojcu za to, że wciągnął go w te przygotowania. Leżał w 
łóżku i rozmyślał. Słyszał, jak ojciec rozmawia z matką.
— Mam nowiny dla ciebie. Buck mi opowiadał, że 01iver Hutto zaciągnął się na 
statek z Jacksonville do Bostonu i ma zamiar pozostać tam jakiś czas, zanim 
wyruszy w drogę. Dał Twink Weatherby pieniądze, wymknęła się z domu do 
Jacksonville, wsiadła na statek i pojechała z nim. Lem jest wściekły. Powiada, 
że jeśli spotka Twink i 01ivera, zabije oboje.
344
Jody usłyszał, jak matka odwróciła się; łóżko skrzypnęło. Powiedziała:
— Jeżeli dziewczyna jest uczciwa, to dlaczego 01iver nie żeni się z nią? A 
jeżeli nie, to po jakie licho zadaje się z taką zalotnicą?
— Nie potrafię nic w tej sprawie powiedzieć. Tyle już czasu minęło, odkąd 
byłem młody i zalecałem się do dziewcząt, że nie wiem, jak to sobie 01iver 
wyobraża.
— W takim razie nie powinien jej był pozwolić jechać za sobą.
Jody zgadzał się z matką. Kopał kołdrę ze złości. Irytował go ten cały 01iver. 
Jeżeli go kiedykolwiek ujrzy, powie mu wprost, co o nim myśli. Miał nadzieję, że 
zobaczy jeszcze Twink Weatherby i wyrwie jej wszystkie rude kudły. Przez nią 
01iver wyjechał nie odwiedziwszy go nawet. Był tak zły, że już go nic nie 
obchodziło. Zapadł w sen, widział Twink wędrującą samotnie po puszczy, zjadającą 
wilcze trutki i konającą w męczarniach, które jej się słusznie należały.
- '%	?		"•«*-*.
?^????? 24
W ciągu tygodnia padło od trutek Forresterów trzydzieści wilków. Została gromada 
złożona z tuzina lub dwóch, która była bardzo ostrożna i omijała truciznę. Penny 
obiecał pomóc w ich wytrzebieniu, ale tylko przy użyciu uczciwych sposobów. 
Stado wilków zataczało szeroki krąg i nigdy nie napadało dwa razy na to samo 
miejsce. Pewnej nocy wpadły do zagrody Forresterów. Cielęta zaczęły beczeć, a 
Forresterowie hurmem rzucili się na dwór. Zobaczyli, że wilki osaczyły krowy, 
które utworzyły krąg, wzięły do środka cielęta i broniły się rogami. Jedno cielę 
dogorywało, miało rozdarte gardło, dwa inne miały zręcznie odgryzione u nasady 
ogony. Forresterowie ubili sześć wilków. Następnego dnia znów rozrzucili trutki, 
ale wilki nie wróciły, za to dwa psy domowe znalazły przynętę i zdechły w 
okropnych męczarniach. Forresterowie zgodzili się teraz wytępić resztę wilków w 
zwykły sposób.
Pewnego wieczora Buck przyszedł do Penny'ego, zapraszając go na polowanie 
następnego ranka. Tego dnia o świcie słychać było wycie wilków przy wodopoju, na 
zachód od polany Forresterów. Po powodzi nastąpił dłuż-
346
szy okres suszy i wody opadły nisko. W jeziorach, stawach, bagnach i 
strumieniach woda wróciła niemal do dawnego poziomu. Można było mieć pewność, że 
pozostała przy życiu zwierzyna znajdzie się przy znanych wodopojach. Wilki 
również to odkryły. Polowanie miało więc podwójny cel. Przy odrobinie szczęścia 
można było również zdobyć i inną zwierzynę. Zaraza dobiegała końca, toteż 
dziczyzna i mięso niedźwiedzie znów nabrały uroku. Penny z wdzięcznością przyjął 
zaproszenie. Forresterów było tylu, że mogli polować bez cudzej pomocy. Tylko 
wielkoduszność przywiodła Bucka na polane Baxterów. Jody wiedział o tym. 
Wiedział również, że wiedza myśliwska jego ojca przyda się na każdym polowaniu. 
Penny powiedział:
— Zostań na noc, Buck, wyruszymy przed świtem.
— Nie mogę. Jeśli nie wrócę na noc do domu, pomyślą, że nie będzie 
polowania, i nie przygotują się.
Umówili się, że spotkają się z Pennym na dwie godziny przed świtem na 
rozstajnych drogach, między głównym traktem a ich własną drogą. Jody pociągnął 
ojca za rękaw.
Penny zapytał:
— Czy mogę zabrać chłopca i psy?
— Liczyliśmy na twoje psy, ponieważ Neli i Big struły się. Nie liczyliśmy 
wprawdzie na chłopca, ale jeżeli przyrzekniesz, że nam nie zepsuje polowania...
— Przyrzekam.
Buck odjechał. Penny przygotował amunicję i naoliwił strzelby. Baxterowie 
udali się wcześnie na spoczynek.
Jody'emu wydawało się, że Penny stanął nad nim i budzi go, nim jeszcze zdołał 
zasnąć. Na dworze była noc. Zawsze wcześnie wstawali, ale zazwyczaj za oknem 
widać było cieniutkie pasmo światła dziennego na wscho-
347
dzie. Lecz teraz świat był czarny jak smoła, a górą, nad drzewami, niósł się 
szum nocnego wiatru. Jody pożałował wczorajszego zapału. Potem pomyślał sobie o 
rozkoszach czekających go na polowaniu i wyskoczył z łóżka. Wciągając koszulę i 
spodnie, postawił stopy na miękkiej, puszystej skórze jelenia przed łóżkiem. 
Pośpieszył do kuchni. Na palenisku już trzeszczał ogień. Matka stawiała właśnie 
patelnię z sucharami na płycie. Miała na sobie myśliwską kurtkę Penny'ego, 
narzuconą na długą, flanelową koszulę nocną. Siwe włosy spływały w kosmykach na 
ramiona. Podszedł do niej, przytulił się i potarł nos o flanelę. Wsunął ręce pod 
jej ciepłą kurtkę, żeby je rozgrzać.
— Nigdy nie zdarzyło mi się widzieć myśliwego, który by się zachowywał jak 
dziecko — powiedziała. — Spóźnisz się, jeśli śniadanie nie będzie gotowe na 
czas.
Ale w jej głosie brzmiała życzliwość.
Jody wziął się do krajania boczku. Matka opłukała kawałki w gorącej wodzie, 
posypała mąką i rzuciła na patelnię, by się zarumieniły. Wydawało mu się, że nie 
jest głodny, ale przyjemny zapach wędzonki oszołomił go. Flag przyszedł z 
sypialni i wdychał zapach.
Matka powiedziała:
— Daj jeść jelonkowi i zamknij go w szopie, nie zapomnij. Nie chcę, żeby mnie 
męczył, kiedy wyruszycie.
Jody wyprowadził Flaga na dwór. Jelonek był rozbawiony, skoczył w zarośla i 
znikł. Jody z trudem odszukał go w ciemności, uwiązał i dał mu papkę z kaszy i 
wody.
Powiedział:
— Bądź grzeczny, to po powrocie opowiem ci o wilkach.
Flag zabeczał na pożegnanie. Gdyby to było zwykłe polowanie, Jody zostałby 
chętnie w domu z jelonkiem.
348
Ale Penny powiedział, że wybiją wilki do ostatniego, może już więc do końca 
życia nie ujrzy wilka. Kiedy wszedł do domu, Penny wracał od udoju. Z powodu 
wczesnej godziny wydoił niewiele. Śniadanie było gotowe. Jedli w pośpiechu. 
Matka nie jadła, przygotowywała im drugie śniadanie na drogę. Penny upierał się, 
że wrócą do domu na obiad. Matka rzekła:
— Mówiłeś już tak nieraz, a potem wracałeś do domu o zmroku z pustym brzuchem.
Jody powiedział:
— Mamo, jesteś naprawdę dobra.
— O tak! Szczególnie, kiedy chodzi o jedzenie.
— Wolę, żebyś była dobra, gdy chodzi o jedzenie, a zła w innych wypadkach.
— Więc jestem również zła, co?
— Tylko czasami — uspokoił ją Jody.
Penny osiodłał Cezara wcześniej, kiedy był w stajni. Koń uwiązany do płotu 
niecierpliwił się. Wiedział o polowaniu tak jak i psy, które przybiegły kręcąc 
radośnie ogonami, połknęły spiesznie kaszę i gotowe były do drogi. Penny 
zarzucił zwój lin na siodło Cezara, dosiadł konia, podciągnął Jody'ego i 
posadził za sobą. Matka podała im strzelby.
Penny zwrócił się do Jody'ego:
— Uważaj, jak zarzucasz strzelbę, chłopcze. Jeśli zabijesz ojca, będziesz 
musiał naprawdę polować, żeby się utrzymać przy życiu.
Jody'emu wydawało się, że za chwilę zacznie świtać. Kopyta końskie dudniły na 
drodze. Droga odpowiadała echem i ciągnęła się daleko przed nimi i za nimi. To 
dziwne, pomyślał Jody, że noc jest o wiele cichsza od dnia: przecież w nocy 
żeruje zwierzyna, która zasypia
349
po wschodzie słońca, f rzeciągle zahuczał puszczyk. Jechali dalej w ciemną 
pustkę. Rozmawiali szeptem. Powietrze było chłodne. W podnieceniu Jody zapomniał 
zabrać kurtkę. Przysunął się do ojca.
— Chłopcze, zapomniałeś kurtki. Może weźmiesz moją?
Odmówił, choć miał ochotę się rozgrzać.
— Nie jest mi zimno — odpowiedział.
Plecy Penny'ego były chudsze niż jego własne. To jego własna wina, że nie zabrał 
kurtki.
— Czy sądzisz, że się spóźnimy, tato?
— Myślę, że nie. Może się jeszcze nie rozjaśni, zanim dojedziemy.
Przybyli przed Forresterami. Jody zlazł z konia i ścigał się z Ripem trochę dla 
rozgrzewki, a trochę dlatego, że czekanie było nieznośne. Obawiał się, że się 
rozminęli z Forresterami. Wtem usłyszał tętent kopyt z daleka, a po chwili 
przybyli Forresterowie. Było ich sześciu. Przywitali się krótko z Baxterami. 
Wiał lekki, sprzyjający wiatr z południowego zachodu. Jeżeli nie natkną się na 
wilka strzegącego stada, uda im się może zaskoczyć całą zgraję. Najwyżej będą 
strzelać z dużej odległości. Buck i Penny ruszyli obok siebie przodem, reszta 
postępowała za nimi gęsiego.
Lasem szła szarość, która nie była światłem. Pora między świtem a wschodem 
słońca wydawała się nierzeczywista. Jody'emu zdawało się, że porusza się we śnie 
między dniem a nocą i zbudzi się dopiero wówczas, gdy słońce wzejdzie. Ranek 
zapowiadał się mglisty. Szarość otuliła się w mgłę i nie mogła się przez nią 
przedrzeć. Obie zwarły się ze sobą przeciw słońcu, które rozedrze je na strzępy. 
Jeźdźcy wyjechali z puszczy i wydostali się na
350
otwartą przestrzeń porosłą trawą i kępami dębów. Za nią leżał ulubiony wodopój 
zwierzyny. Był to przezroczysty, głęboki staw, którego woda przypadła zwierzętom 
do smaku. Staw był z dwóch stron osłonięty bagnami, łatwo więc było w porę 
dostrzec niebezpieczeństwo. Z pozostałych dwóch stron rozciągał się las, w 
którym można się było dobrze ukryć.
Wilków jeżeli w ogóle miały tu przyjść, na razie nie było widać. Buck, Lem i 
Penny zsiedli z koni i przywiązali psy do drzew. Na wschodzie, jak żółta wstęga, 
lśniło cienkie pasmo światła. Zawisły nad nim jesienne opary. O parę metrów 
ledwie można było rozróżnić kontury poruszających się ludzi. Z początku zdawało 
się, że przy wodopoju nie ma nikogo. Nagle z mgły wyłoniły się pojedyncze, siwe 
kształty zwierząt, wyglądające jak stężała mgła.
Z daleka zamigotały rogi jelenie. Lem mimo woli podniósł strzelbę do ramienia, 
potem jednak opuścił ją. W tej chwili chodziło o wilki.
Mill-wheel mruknął:
— Nie przypominam sobie, bym tu kiedy widział pniaki...
W chwili gdy to mówił, pniaki poruszyły się. Jody zamrugał powiekami. Był tam 
chyba tuzin młodych niedźwiadków. Za nimi kołysały się powoli dwa duże 
niedźwiedzie. Nie widziały lub nie poczuły jelenia, a może tylko nie zwracały 
nań uwagi. Zasłona mgły uniosła się. Pasmo światła na wschodzie poszarzało. 
Penny wycelował. Poruszyło się coś na północo-zachodzie. Kształty wilków były 
ledwie widoczne. Schodziły drogą gęsiego jak ludzie. Czujne nozdrza Julii 
poczuły wilczy odór. Uniosła głowę i zawyła. Penny uciszył psa. Julia przypadła 
płasko do ziemi.
351
Szepnął:
— W ten sposób nie ubijemy ani jednego. Jesteśmy za daleko.
Buck zamruczał:
— Może zapolujemy na jelenie albo na stare niedźwiedzie?
— Posłuchajcie! Jeden z nas może się przemknąć na południowy wschód i 
przedostać się biegiem przez południowe bagno. Do tego czasu wilki zajdą zbyt 
daleko, by zawracać. Na bagno nie pójdą. Będą musiały iść lasem i natkną się na 
nas.
Projekt ten został natychmiast przyjęty.
— Dobra. Mów dalej.
— Jody potrafi to doskonale zrobić, a strzelec z niego marny. My tu wszyscy 
będziemy potrzebni.
— Zgoda.
— Jody, jedź powoli skrajem lasu; kiedy dojedziesz do najwyższej sosny, zawróć 
kłusem przez bagno z powrotem do nas. Jak się tylko obrócisz, pal w gromadę na 
chybił trafił. No, ruszaj. Jedź cicho i szybko.
Jody ścisnął piętami Cezara i ruszył kłusem. Serce mu wyskoczyło z normalnego 
miejsca i tłukło się -gdzieś wysoko w gardle. Oczy zaszły mgłą Bał się, że nie 
dostrzeże wysokiej sosny i zawróci zbyt późno lub zbyt wcześnie i w ten sposób 
pomiesza im szyki. Jechał na oślep. Wyprostował plecy i ręką dotknął fuzji. W 
tym momencie wzeszła jasność. Ujrzał sosnę, nim dojechał do niej. Obrócił głowę 
Cezara ostro na prawo, zdzielił go cuglami i puścił galopem. Woda w bagnie 
rozpryskiwała się pod nim. Zauważył, jak niedźwiadki się rozbiegły. Obawiał się, 
że znajduje się zbyt blisko wilczej gromady. Stado przed nim zawahało się. 
Podniósł fuzję i wystrzelił,
352
a cala zgraja rzuciła się do ucieczki. Wstrzymał oddech. Widział, jak wilki 
pobiegły w stronę puszczy. Usłyszał strzały i dźwięk ten wydał mu się najsłodszą 
muzyką. Zrobił swoje, reszta należała do innych. Skierował się na południowy 
brzeg stawu w stronę myśliwych. Uwiązane psy ujadały głośno. Rozjaśniło mu się w 
głowie. Pragnął teraz oddać jeszcze jeden strzał. Był pewien, że wyceluje dobrze 
i strzeli pewnie.
Fortel Penny'ego udał się znakomicie. Na ziemi leżał tuzin wilków. Słychać było 
odgłosy kłótni. Lem chciał wypuścić psy na resztę gromady, ale Penny i Buck 
oponowali.
— Lem — powiedział Penny — wiesz dobrze, że nie mamy psa, który by sprostał 
tym diabłom w biegu. Nie wdrapią się przecież na drzewo jak kot ani nie ruszą do 
walki jak osaczony niedźwiedź.
Buck rzekł:
— On ma rację, Lem. Penny odwrócił się.
— Spójrzcie, co te niedźwiadki wyprawiają! Wdrapały się na drzewo. Może 
schwytamy je żywcem? Zdaje mi się, że na wschodnim wybrzeżu dobrze płacą za żywą 
zwierzynę.
— Podobno.
Penny dosiadł konia, a Jody usadowił się za ojcem.
— Spokojnie, panowie, bierzcie się powoli do roboty, to ją lepiej wykonamy.
Trzy młode niedźwiadki z wiosennego miotu widocznie od dawna już żyły bez matki, 
bo zapomniały o ostrożności i nawet nie wdrapały się na drzewo. Siedziały na 
zadkach i płakały jak dzieci. Nie usiłowały nawet uciekać. Penny spętał 
wszystkie trzy razem i przywiązał do wysokiej
^ Roczniak
353
sosny. Niektóre niedźwiadki wdrapały się na młode świerki. Strząsnął je z 
łatwością i również uwiązał. Dwa inne usadowiły się wysoko na drzewie. Jody, 
najlżejszy i najzręczniejszy z myśliwych, drapał się w ślad za nimi. Niedźwiadki 
polazły wyżej i wydostały się na gałąź. Jody ostrożnie szedł za nimi. Bał się 
potrząsnąć drzewem, by nie spaść razem z nimi. Trzasnęła gałąź. Penny zawołał, 
by się zatrzymał. Odrąbał gałąź dębową i podał chłopcu. Jody obsunął się po 
drzewie, sięgnął po gałąź i wurapał się z powrotem. Popychał nią niedźwiadki, 
które przywarły do gałęzi tak, jakby się z nią zrosły. W końcu spadły, a Jody 
zlazł z drzewa.
Stare niedźwiedzie i jeleń znikły po pierwszym strzale. Dwa roczne niedźwiadki 
były zbyt dzielne, by dać się wziąć żywcem. Ponieważ w obu domach brakowało 
świeżego mięsa, a były gładkie i tłuste, więc je ubito. Żywcem wzięto dziesięć 
młodych niedźwiadków.
Buck odezwał się:
— Toby dopiero Fodder-wing miał uciechę, gdyby je zobaczył. Jaka szkoda, że 
nie żyje.
— Gdybym nie miał Flaga — powiedział Jody — z pewnością zabrałbym jednego do 
domu.
Na to Penny:
— A skutek byłby taki, że wypędzono by nas obu.
Jody zbliżył się i przemówił do niedźwiadków. Podniosły ostre pyszczki, 
obwąchały go i stanęły na tylnych łapach.
— No i co, nie cieszycie się wcale, że będziecie żyły?
Podszedł bliżej i przyjaźnie wyciągnął rękę, by pogłaskać niedźwiadka. Ale ten 
poszarpał mu rękaw pazurami. Jody odskoczył.
— Wcale nie są wdzięczne, tato — powiedział. —
354
Wcale nie są nam wdzięczne za to, żeśmy je wydarli wilkom z paszczy. Penny 
rzekł:
— Nie zajrzałeś mu dobrze w oczy, synu. Wybrałeś sobie złośliwego niedźwiadka. 
Mówiłem ci, że jak znajdziesz bliźnięta, to jeden zawsze będzie skory do zabawy, 
a drugi złośliwy. A teraz przyjrzyj się dobrze, może znajdziesz jednego o 
przyjaznym spojrzeniu.
— A jeśli mi się nie uda? Wolę zostawić je w spokoju. Forresterowie roześmieli 
się. Lem podniósł kij i zaczął
drażnić jednego z niedźwiadków. Szturchnął go w żebra, zmuszając do chwycenia 
kija, przewrócił, a niedźwiadek zawył z bólu.
Penny odezwał się:
— Lepiej go zabij, Lem, jeśli masz zamiar go męczyć. Lem odwrócił się gniewnie.
— Uwagi zachowaj dla swojego chłopca. Ja będę robić to, co mi się podoba.
— Póki mi tchu starczy, nie pozwolę ci dręczyć żadnego zwierzęcia.
— A może by tak ciebie pozbawić tchu, co?
— Opanuj się trochę, Lem — powiedział Buck.
— Może i ty chcesz się bić?
Zazwyczaj Forresterowie stawali podczas kłótni pomiędzy sobą bez ładu i składu, 
ale tym razem wszyscy stanęli po stronie Bucka i Penny'ego. Byli w dobrych 
humorach po polowaniu. Gabby i Mill-wheel mieli pozostać i uważać, by 
niedźwiadki nie przegryzły liny. Reszta miała wrócić na polanę Forresterów, 
sprowadzić wóz i zabrać niedźwiadki.
— A teraz może się umówimy, dokąd je zawieźć — powiedział Penny. — Bo ja i 
Jody najchętniej wrócimy
355
do domu. Czeka na mnie jeszcze małe polowanie po drodze.
— Masz pewnie zamiar zapolować na tego jelenia? — zauważył Lem podejrzliwie.
— Jeżeli już koniecznie chcesz wiedzieć, mam zamiar zajść nad rzekę Juniper i 
ustrzelić sobie aligatora. Potrzeba mi tłuszczu do butów. Z ogona wyprawię ucztę 
psom. Teraz jesteś zadowolony?
Lem nie odpowiedział. Penny zwrócił się do Buckar
— Czy nie sądzisz, że St. Augustine byłby najbardziej odpowiednim miejscem do 
sprzedania niedźwiadków?
— Jeżeli nie dadzą tam dobrej ceny, warto by było puścić się nawet do 
Jacksonville.
— Jacksonville... — odezwał się Lem. — Mam tam pewną sprawę do załatwienia.
— Mam wprawdzie dziewczynę w Jacksonville — powiedział Mill-wheel — ale nie 
mam żadnej sprawy do załatwienia.
— Jeżeli to ta, która wyszła za mąż — odrzekł Buck — to z pewnością nie masz 
tam nic do roboty.
Penny powiedział cierpliwie:
— Więc zostajemy przy Jacksonville. A teraz, ktc tam pojedzie?
Forresterowie spojrzeli po sobie.
— Buck najlepiej potrafi sprzedać bez kłótni — odezwał się Penny.
Na to Lem:
— Beze mnie wóz nie ruszy z domu.
— Pojedzie więc Buck i Lem. Czy chcecie, żebym wam towarzyszył? Zdaje mi się, 
że macie trzy miejsca na wozie.
Forresterowie zamilkli.
W końcu odezwał się Mill-wheel:
356
Masz swój udział w niedźwiadkach, Penny, ale ja również pragnę pojechać. 
Przypomniałem sobie, że mam pełną beczkę czegoś, co bym chętnie sprzedał. 
Penny odpowiedział:
— Dobrze. Wcale nie mam ochoty jechać. Będę ci wdzięczny, Buck, jeśli zechcesz 
się zająć moimi niedźwiadkami i sprzedasz je dla mnie. Kiedy ruszacie? Jutro? 
Jeśli zatrzymacie się u nas po drodze, obmyślimy sobie z Ory, co macie nam kupić.
— Wiesz chyba, że cię nie oszukam.
— Wiem.
Towarzystwo rozeszło się. Forresterowie ruszyli na północ, a Baxterowie 
na południe. Penny powiedział:
— Ani miłość, ani pieniądze nie zdołałyby mnie skłonić do podróży na wschodnie 
wybrzeże z tymi gagatkami. Wzdłuż całej ich drogi leżeć będą potłuczone butle i 
głowy,
— Sądzisz, że Buck nas nie oszuka?
— Na pewno nie. Z całego tego pomiotu jeden Buck wart był wyhodowania. I 
biedny Fodder-wing.
— Dziwnie się czuję, tato — powiedział Jody. Penny ściągnął cugle i obejrzał 
się. Jody był bardzo
blady.
— Podnieciłeś się zbytnio, chłopcze. Teraz podniecenie minęło i osłabłeś.
Zsiadł z konia i wziął Jody'ego w objęcia. Chłopiec osunął się bezwładnie. 
Penny oparł go o drzewo.
— Wykonałeś dzisiaj pracę dorosłego człowieka. Siądź sobie tutaj, a ja 
przyniosę ci coś do zjedzenia.
Przeszukał torbę, wyciągnął zimny batat i obrał go.
— To cię wzmocni. Gdy dojedziemy do źródła, łykniesz sobie świeżej wody.
357
Z początku Jody nie mógł nic przełknąć. Ale potem poczuł smak batata na 
podniebieniu. Usiadł i zjadł go małymi kęsami. Od razu poczuł się lepiej.
— I ja byłem taki, kiedym był jeszcze chłopcem — rzekł Penny. — Zanadto sobie 
wszystko bierzesz do serca, a potem słabniesz.
Jody uśmiechnął się. Gdyby to nie był ojciec, czułby się bardzo zawstydzony. 
Dźwignął się. Penny położył mu rękę na ramieniu.
— Nie chciałem cię chwalić w ich obecności, aleś się dzielnie spisał, chłopcze.
Słowa te wzmocniły go jak batat.
— Czuję się już znacznie lepiej, tato.
Dosiedli konia i ruszyli w drogę. Mgła poranna zrzedła i znikła zupełnie. 
Listopadowe powietrze było ostre. Słońce kładło się ciepłem na ich ramionach. 
Głogi czerwieniły się, lśniły dęby. Na drodze unosił się przenikliwy zapach 
purpurowego ostrzenia. Górą polatywały sójki. Jody pomyślał, że ich błękitny 
ubiór był znacznie ładniejszy od upierzenia kolibrów, bo miały bujniejsze pióra. 
Mocny zapach rocznego niedźwiadka, przewieszonego na zadzie Cezara, mieszał się 
przyjemnie z zapachem końskiego potu, rozgrzanego siodła, dzikiej wanilii i 
batatów. „Kiedy przyjadę do domu — pomyślał Jody — będę miał wiele rzeczy do 
opowiedzenia Flagowi". Najprzyjemniejszą stroną opowiadania Flagowi było to, że 
mógł mu się zwierzać ze swych myśli. Wolał oczywiście rozmawiać z ojcem, ale 
nigdy jakoś nie potrafił znaleźć odpowiednich słów. Kiedy próbował wypowiedzieć 
jakąś myśl, jąkał się i myśl uciekała mu z głowy. Było to tak, jak ze 
strzelaniem do gołębi na drzewie. Widział je, brał na cel, podchodził cichutko. 
A one znikały, zanim pociągnął za spust.
358
Flagowi mógł powiedzieć: „Nadeszły wilki i zmierzały do stawu". Mówiąc to, mógł 
siedzieć spokojnie i wyobrażać sobie dokładnie wszystko, i ponownie przeżywać 
strach i ostre podniecenie. Flag obwąchiwał go wtedy, spoglądał na niego 
wielkimi, wilgotnymi oczami i Jody czuł, że go rozumie.
Otrząsnął się, zdumiony, z tych rozmyślań. Znajdowali się teraz na starym 
hiszpańskim szlaku, wiodącym do rzeki Juniper. Rzeka wróciła do zwykłego poziomu, 
ale ustępująca powódź zostawiła na brzegach dużo mułu i odpadków. Samo źródło 
biło ze skały czyste i błękitne. Nad źródłem leżało złamane drzewo. Uwiązali 
Cezara do magnolii i obeszli brzeg w poszukiwaniu aligatorów, ale nie znaleźli 
nawet ich śladu. Stara samica aligatora, całkowicie niemal obłaskawiona, 
zamieszkiwała źródło. Co dwa lata miała gromadę młodych, a kiedy ją wzywano, 
podpływała do brzegu po mięso. Była pewnie teraz w swojej kryjówce z młodymi. 
Ponieważ była tak oswojona i siedziała już tam od dawna, nikt na nią nie napadał. 
Penny obawiał się, że pewnego dnia zabije ją ktoś obcy, była bowiem łatwą 
zdobyczą. Przemykali się ostrożnie brzegiem.
Penny wyciągnął rękę i zatrzymał Jody'ego. Na drugim brzegu widać było świeży 
ślad aligatorów. Miejsce, w którym się tarzały, było wygniecione przez ich 
twarde ciała. Penny przysiadł za platanem. Jody umieścił się za nim. Penny nabił 
strzelbę. Wkrótce na rzece powstał ruch. Na powierzchnię wypłynęła kłoda drewna. 
Na jednym końcu miała dwa guzy. Kłoda była trzymetrowym aligatorem. Guzami były 
oczy. Aligator zanurzył się znów, potem wypłynął w całej okazałości i wylazł na 
brzeg. Pełznął powoli w stronę bagna, podnosząc i opuszczając
359
krótkie nogi, machał ogonem, a wreszcie zastygł w bezruchu. Penny otarł pot z 
czoła. Wypalił. Długi ogon bił w prawo i lewo, ale ciężkie cielsko z miejsca 
zapadło się w błoto. Penny pobiegł w górę rzeki. Obszedł źródło. Jody biegł za 
nim, zawrócili pędem w dół rzeki po drugiej stronie i dopadli zwierza. Szerokie, 
płaskie szczęki otwierały się i zamykały automatycznie. Penny zamknął je jedną 
ręką, a drugą podniósł przednią nogę aligatora. Psy szczekały z podniecenia. 
Jody chwycił drugą nogę i razem powlekli ciężar na twardy grunt. Penny 
wyprostował się i otarł pot z czoła.
— Trochę za ciężki.
Odpoczęli chwilę, po czym zabrali się do wycinania mięsa z ogona; po uwędzeniu 
będzie doskonałym pożywieniem dla psów na polowaniu. Penny obrócił aligatora i 
wycinał pokłady tłuszczu.
— Aligatory to chyba jedyne stworzenia, które mimo powodzi nie straciły 
tłuszczu — powiedział.
Jody przykucnął z nożem w ręku.
— Nie tylko one. Pewnie jeszcze zaskrońce i żółwie.
— No i ptaki — dodał Penny. — Prócz indyczek niewiele ucierpiały.
Jody zastanawiał się nad tym zjawiskiem. Stworzenia wodne i fruwające uchowały 
się. Ucierpiały tylko te, których mieszkaniem była twarda ziemia, opanowana 
przez obce im żywioły wiatru i wody. Myśl ta poruszyła go, ale nie potrafiłby 
nigdy podzielić się nią z ojcem. Snuła mu się w mózgu jak strzęp mgły porannej. 
Wrócił do aligatora.
Psy nie napraszały się o mięso, nie smakowało im, tak jak nie smakowały im żaby, 
łyski lub kaczki żywiące się rybami. Ale kiedy uwędzono mięso z ogona, różowe
360
jak cielęcina, a dziwny zapach i smak ustąpiły, jadły je tak, jakby nie było nic 
lepszego na świecie. Penny opróżnił worki z jedzenia i napełnił je mięsem i 
tłuszczem. Spojrzał na paczkę z żywnością.
— Czy mógłbyś teraz coś zjeść, chłopcze?
— Ja zawsze mogę jeść.
— No, to skończymy z tym, żeby nie dźwigać. Umyli ręce w rzece i poszli w górę 
do źródła po wodę
do picia. Położyli się na brzuchach i w ten sposób pili. Otworzyli paczkę ze 
śniadaniem i rozdzielili na dwie równe porcje. Penny oddał Jody'emu jeszcze 
suchar posmarowany powidłami i kawał budyniu z manioku. Jody przyjął to z 
wdzięcznością. Penny przyglądał się małemu, wypukłemu brzuszkowi syna.
— Nie mam pojęcia, gdzie ty to wszystko mieścisz. Ale dumny jestem z tego, że 
mogę ci dostarczyć jadła pod dostatkiem. Jako chłopiec często głodowałem i mój 
brzuch wyglądał bardzo mizernie.
Położyli się wygodnie na wznak. Jody spoglądał w górę na magnolię. Dolna część 
grubych liści miała barwę miedzianego garnka prababki. Czerwone szyszki 
wypuszczały nasiona. Jody zebrał pełną garść i położył je sobie na piersi. Penny 
wstał leniwie i rzucił psom resztki jadła. Zaprowadził Cezara do wodopoju. 
Dosiedli konia i skierowali się na północ, w stronę polany Baxterów.
Na zachód od Słodkowodnego Źródła Julia wpadła na trop. Penny pochylił się, 
by go obejrzeć.
— To są całkiem świeże ślady jelenia — powiedział. — Mam ochotę pozwolić jej 
iść za nimi.
Ogon Julii był stale w ruchu. Nosem przywarła do ziemi. Posuwała się szybko 
naprzód. Podniosła nos wysoko i węsząc puściła się kłusem.
361
— Musiał przejść tuż przed nami — powiedział Penny. Ślad biegł wzdłuż drogi na 
odcinku kilkuset metrów,
potem skręcał na prawo. Julia ostro zaszczekała. Penny powiedział:
— Teraz jest zupełnie blisko. Założę się, że leży w zaroślach.
Wjechali w zarośla śladem Julii. Ujadała głośno, a jeleń wstał, chwiejąc się, z 
kolan i skoczył na równe nogi. Miał pełną koronę. Zamiast uciekać, zaatakował 
psa. Przyczyna wyjaśniła się od razu. Za nim ukazała się gładka głowa łani. Na 
skutek powodzi czas rui opóźnił się. Jeleń zalecał się właśnie do łani i gotów 
był walczyć. Penny opuścił strzelbę, jak to często czynił, gdy zdarzała się 
rzecz niezwykła. Julia i Rip były również zdumione. Nie obawiały się 
niedźwiedzia ani jaguara, ani dzikiego kota, ale teraz spodziewały się, że 
zwierzyna ucieknie. Odstąpiły. Jeleń rył ziemię i potrząsał koroną. Julia 
zebrała się na odwagę i skoczyła mu do gardła. Wziął ją na rogi i odrzucił w 
krzaki. Jody ujrzał, jak łania odwróciła się i uciekła. Julii nic się nie stało, 
ponowiła atak. Rip chwycił jelenia za nogę. Jeleń znowu przypuścił atak i 
osaczony opuścił łeb.
Penny powiedział:
— Przykro mi, stary — i wypalił.
Jeleń padł, wierzgnął nogami i zastygł w bezruchu. Julia podniosła pysk i zawyła 
triumfalnie.
— Musiałem to zrobić — powiedział Penny. Jeleń był wielki i dobrze 
odżywiony na żołędziach
i jagodach palmowych. Jego czerwona, letnia sierść była już jednak mocno wytarta. 
Zmieniała się w zimową szarość, koloru hiszpańskiego mchu albo wierzb, które 
rosły na północ od wysokich sosen.
362
— Za miesiąc — powiedział Penny — schudłby od biegania po puszczy i zalecanek, 
a mięso miałby wiotkie i niesmaczne.
Był zadowolony.
— Czy to nie jest nasz szczęśliwy dzień, chłopcze? Powiedz sam!
Oprawili jelenia, a Penny powiedział:
— Nie sądzę, żeby Cezar to wszystko udźwignął.
— Ja pójdę pieszo, tato. Czy ten jeleń waży więcej ode mnie?
— Chyba dwa razy tyle. Myślę, że obaj pójdziemy pieszo.
Cezar pokornie niósł ciężar. Penny szedł przodem, prowadząc konia za uzdę. Jody 
czuł się tak świeżo, jakby dzień dopiero się zaczynał. Pobiegł naprzód, a psy 
ruszyły za nim. Przybyli do obejścia wczesnym popołudniem. Matka nie spodziewała 
się ich tak prędko. Usłyszała hałas i wyszła do bramy, by ich powitać. Osłoniła 
ręką oczy. Twarz jej rozjaśniła się na widok tylu łupów.
— Nie będę się już bała zostawać w domu sama, skoro wracacie z takim ładunkiem! 
— zawołała.
Jody rozgadał się na dobre. Matka nie słuchała go, zajęta badaniem jakości mięsa 
jelenia i niedźwiedzia. Więc pomknął w stronę szopy do Flaga. Nie było czasu na 
pogawędki. Podsunął Flagowi ręce, koszulę i spodnie do powąchania.
— To jest zapach niedźwiedzia — powiedział. — Jeśli go kiedy poczujesz w 
pobliżu, uciekaj jak strzała. A to są wilki. Od czasu powodzi stały się gorsze 
od niedźwiedzi, ale przetrzebiliśmy je mocno tego ranka. Zostało ich jeszcze 
trzy czwarte tuzina i pamiętaj, uciekaj przed nimi. No, a ten zapach to po twoim 
krewnym. — Przera-
363
żony tą myślą, dodał: — Może twojego ojca? Od nich możesz nie uciekać. Chociaż 
nie, lepiej uciec. Ojciec powiada, że podczas rui jeleń potrafi zabić jelonka 
albo roczniaka. Strzeż się wszystkich.
Flag kręcił białym ogonkiem, tupał nóżkami i podrzucał głową.
— Nie przecz mi. Słuchaj, co ci mówię.
Odwiązał go i wypuścił na dwór. Penny zawołał Jody'ego do pomocy przy 
przenoszeniu zwierzyny. Flag zwęszywszy zapach niedźwiedzia uciekł, ale wrócił 
znowu, zbliżył się ostrożnie i węsząc wyciągał szyję. Czyszczenie i ćwiartowanie 
mięsa zabrało im resztę popołudnia. Obiadu tego dnia nie gotowano. Nie byli 
głodni. Matka przygotowała za to gorącą kolację o godzinę wcześniej. Penny i 
Jody jedli z początku żarłocznie, ale nagle poczuli takie zmęczenie, że w 
połowie kolacji stracili apetyt. Jody wstał od stołu i poszedł do Flaga. Słońce 
zachodziło. Chłopca bolały plecy i ciążyły mu powieki. Gwizdnął na Flaga. Miał 
zamiar posłuchać narady rodziców w sprawie jutrzejszych zakupów w Jacksonville i 
przypomnieć im o własnych potrzebach. Ale oczy mu się kleiły. Rzucił się na 
łóżko i od razu zasnął.
Baxterowie spędzili wieczór na ustalaniu niezbędnych zapasów zimowych. Wreszcie 
matka przygotowała listę i wypisała ją uważnie na liniowanym papierze:
Sztuczka dobrej wełny na spodnie myśliwskie dla
pana ?. ? Jody'ego Pół sztuczki pięknego, niebiesko-białego kretonu
dla pani B., ale naprawdę ładnego Sztuczka bawełny Worek kawy
364
Beczka mąki Worek soli, 2 funty sody 2 pręty ołowiu na kule 4 junty śrutu 
Siekiera
Dużo łusek do strzelby pana B. 1 funt grochu 6 metrów samodziału 4 metry płótna 
na koszule Mocne buty dla Jody'ego '/2 arkusza papieru 1 pudełko guzików do 
spodni Tuzin guzików do koszul 1 butelka rycyny za. 50 centów 1 pudełko 
cukierków 1 pudełko pigułek na wątrobę 1 środek przeciwbólowy 1 flakonik 
laudanum 1 buteleczka kamfory 1 porcja mięty
A także, jeśli starczy pieniędzy, 2 metry czarnej alpagi
Forresterowie wstąpili następnego dnia w drodze do miasta. Jody wybiegł im na 
spotkanie, a za nim Penny i matka. Na wozie siedzieli Buck, Mill-wheel i Lem. 
Wóz napełniony był kłębiącą się masą czarnego futra, w którym od czasu do czasu 
świeciły białe kły i pazury lub lśniące jak paciorki ślepia. Łańcuch i liny 
niedźwiadków były beznadziejnie poplątane. Pośrodku wozu stała beczka z wódką 
pędzoną w domu. Jeden z niedźwiadków, który miał dłuższy łańcuch, wdrapał się na 
beczkę i dumnie
365
górował nad innymi. Jody wskoczył na koło, by przyjrzeć mu się lepiej. 
Drapieżna łapa wyciągnęła się w stronę jego twarzy, zeskoczył więc z powrotem na 
ziemię. Wóz wyglądał jak dom wariatów. Penny krzyKnął za nimi:
— Nie dziwcie się, jeśli całe Jacksonville wylegnie i będzie gapić się na 
was!
— Może to podbije cenę! — zawołał Mill-wheel.
— Nie daje mi spokoju myśl o tym, jak by się Fodder--wing cieszył, gdyby mógł 
nas teraz zobaczyć — odezwał się Buck do Jody'ego.
Jody pomyślał sobie, że gdyby Fodder-wing żył, zabraliby ich pewnie obu do 
Jacksomdlle. Spoglądał na niewielką przestrzeń na dnie wozu pod kozłem. 
Zmieściliby się tam wygodnie i zobaczyliby kawałek świata.
Buck wziął od Baxterów spis zakupów.
— Wypisaliście tu furę rzeczy— powiedział. — Jeżeli nie dostaniemy dobrej ceny 
i zabraknie pieniędzy na zakup tego wszystkiego, to co jest najmniej potrzebne?
— Kreton i bawełna — powiedziała matka. A na to Penny:
— Nie, Buck, pomimo wszystko musisz kupić kreton dla mamy Baxter. Kreton i 
siekierę, łuski i ołów. I materiał na koszule, bo to dla Jody'ego.
— Ale niebieski i biały — krzyknął Jody — cętkowany jak skóra węża!
— Jeśli nie starczy pieniędzy, to zawrócimy i schwytamy jeszcze parę 
niedźwiadków! — zawołał Buck.
Zaciął konie.
Matka krzyknęła za nim:
— Wełna jest najpotrzebniejsza!
— Zatrzymaj wóz — powiedział nagle Lem. — Co ja
widzę?
366
Wskazał palcem skórę jelenia zawieszoną na ścianie wędzarni. Zeskoczył z wozu, 
otworzył bramę i wielkimi krokami podążył w stronę wędzarni. Obejrzał się, 
szukając czegoś. Dostrzegł koronę jelenia na gwoździu. Podszedł wolno do 
Penny'ego i pchnął go na ścianę wędzarni. Penny zbladł. Buck i Mill-wheel 
pośpieszyli ku nim. Matka pobiegła do domu po strzelbę męża.
Lem odezwał się:
— To cię oduczy kłamstw i wykrętów. Nie miałeś zamiaru polować na jelenia, co?
Na to Penny:
— Powinienem cię ubić za to, Lem, ale nawet i tego nie jesteś wart. Jelenia 
upolowałem zupełnie przypadkowo.
— Kłamiesz.
Penny odwrócił się do Bucka nie zwracając więcej uwagi na Lema.
— Nikt mnie nigdy nie przyłapał na kłamstwie. Gdybyście o tym pamiętali, nie 
dalibyście się zwieść przy kupnie psa.
Lem odwrócił się i wlazł z powrotem na wóz. Buck powiedział szeptem:
— Przykro mi, Penny. On był zawsze narwany, ale od czasu, jak mu 01iver zabrał 
dziewczynę, jest niemożliwy. Zły jest jak jeleń, który nie może znaleźć swojej 
łani.
— Miałem zamiar oddać wam część jeleniego mięsa, kiedy będziecie wracać — 
powiedział Penny. — Przysięgam, Buck, że niełatwo mi będzie wybaczyć twemu bratu.
— Nie dziwię się. No nic, nie martw się o swoje niedźwiadki ani o zakupy. 
Mill-wheel i ja poradzimy sobie z Lemem.
Podeszli do wozu. Buck wziął lejce i zawrócił konie.
367
Miał zamiar odjechać północną stroną przy wodopoju. Tędy przejadą przez Prerię 
Hopkinsa, Słone Jeziora i na północ do Pałatka, gdzie przejdą rzekę w bród i 
może zanocują przed dalszą drogą. Penny i Jody spoglądali za odjeżdżającym wozem, 
a matka wyglądając przez drzwi, opuściła strzelbę. Penny wszedł do kuchni i 
usiadł.
— Czemuś się nie bronił? — zapytała.
— Kiedy jeden jest głupi, drugi musi zachować spokój. Jestem za mały, żeby z 
nim walczyć. Jedyne, co mogłem zrobić, to wziąć strzelbę i zabić go. A jeżeli 
kiedykolwiek zabiję człowieka, będę musiał mieć ku temu poważniejszy powód.
Penny był wyraźnie wytrącony z równowagi.
— Pragnę przede wszystkim spokoju — powiedział. Ku zdumieniu Jody'ego matka 
odezwała się:
— Uważam, że dobrze zrobiłeś! A teraz już nie myśl o tym.
Jody nie mógł ich jakoś zrozumieć. Wściekły był na Lema i rozczarowany, że 
ojciec puścił obelgę płazem. Nie rozumiał własnych uczuć. Właśnie w tej chwili, 
kiedy przelał swe uczucia z 01ivera na Forresterów, Lem skrzywdził jego ojca. 
Rozwiązał wreszcie zagadkę; postanowił nienawidzić Lema, a lubić pozostałych 
Forresterów, szczególnie Bucka. Zarówno miłość, jak nienawiść dawały mu 
jednakowe zadowolenie.
Nie było już wiele do roboty, spędził więc ranek pomagając matce obierać granaty 
i rozkładać obierzyny do suszenia. Twierdziła, że są doskonałym lekiem przeciw 
biegunce. Jody spałaszował tyle granatów, że istniała obawa, czy lekarstwo nie 
będzie potrzebne, zanim zostanie przygotowane. Lubił gryźć przezroczyste 
chrupiące kulki dokoła pestek.
?^??????? 25
Listopad niepostrzeżenie przeszedł w grudzień, bez szczególnych oznak prócz 
smutnego krzyku odlatujących dzikich kaczek. Opuściły gniazda na moczarach i 
polaty-wały od stawu do jeziora i z powrotem. Jody zastanawiał się, dlaczego 
niektóre ptaki krzyczą w locie, a inne milczą. Żurawie wydawały swój przeciągły 
klangor tylko w drodze. Jastrzębie zawodziły tylko w powietrzu, na drzewach zaś 
siedziały skurczone i milczące. Dzięcioły wydawały głos w powietrzu, ale gdy 
przysiadły na drzewie, słychać było tylko stuk dziobów o korę. Przepiórki 
kwiliły tylko na ziemi, a kosy śpiewały tylko w sitowiu. Jedynie drozdy
369
śpiewały i gadały dzień i noc bez przerwy, fruwając lub sadowiąc się na płotach 
i krzakach.
Kuliki leciały na południe. Przylatywały każdej zimy z Georgii. Stare miały 
białe upierzenie i długie, zagięte dzioby, młode z wiosennego wylęgu miały kolor 
szaro-brązowy. Młode kuliki stanowiły smaczną potrawę. Kiedy zabrakło świeżego 
mięsa albo gdy znudziły się Baxterom wiewiórki, Penny i Jody jechali na starym 
Cezarze na Prerię Suma i przywozili z polowania pół tuzina ptaków. Mama Baxter 
piekła je jak indyczki, a Penny twierdził, że mają znacznie lepszy smak.
Buck Forrester sprzedał niedźwiadki w Jacksonville za dobrą cenę. Przywiózł 
Baxterom wszystkie przedmioty wyliczone w spisie i zwrócił resztę — mały 
woreczek srebrnych i miedzianych monet. Po napadzie Lema na Penny'ego stosunki 
między Forresterami i Baxterami były napięte; po załatwieniu rachunków 
Forresterowie odjechali nie zatrzymując się dłużej.
— Wygląda na to — powiedział Penny — że Lem przekonał ich, jakobym oszukał ich 
w sprawie jelenia. Wyjaśnimy to sobie innym razem.
Matka odpowiedziała:
— Niech tam będzie, jak jest. Wolę nie mieć z nimi do czynienia.
— Ory, pamiętasz przecież, jak nam Buck dzielnie pomógł, kiedy mnie wąż ukąsił.
— Pamiętam. Ale Lem jest sam jak wąż. Odwraca się i napada tylko dlatego, że 
słyszy ruch w liściach.
Pewnego dnia jednak zjawił się Buck i doniósł, że zabili wszystkie wilki. 
Jednego zastrzelili w obejściu, trzy inne zjadły zatrutą przynętę, a od tego 
czasu nie widzieli nawet śladu drapieżców. Za to niedźwiedzie niepokoiły
370
ich teraz stale. Najwięcej kłopotu sprawiał Kosołapy Staruch, którego droga 
prowadziła znad rzeki na wschodzie, jak powiedział Buck, do jeziora Juniper na 
zachodzie. Zagroda Forresterów była jego ulubionym miejscem postoju. Badał wiatr 
i wymykał się zarówno psom, jak i zasadzkom, wpadał do zagrody i uciekał z 
cielęciem, kiedy mu się podobało. Ale w te noce, kiedy go Forresterowie 
oczekiwali, nie przychodził nigdy. Buck powiedział:
— Czatowanie na niego nie przyda ci się na nic, ale chciałem cię na wszelki 
wypadek uprzedzić.
— Moje zabudowania — powiedział Penny — są tak blisko domu, że może uda mi się 
go przyłapać. Dziękuję ci. Chciałem ci cos powiedzieć, Buck. Mam nadzieję, że 
nie masz nic wspólnego z tą historią z jeleniem, o którego się tak Lem 
rozsierdził?
Buck odpowiedział wymijająco:
— To nieważne. Jeden jeleń nic nie znaczy. No, do zobaczenia.
Penny potrząsnął głową i wrócił do przerwanej roboty. Przykro mu było, że nie 
mógł żyć w zgodzie i przyjaźni z jedynymi sąsiadami, jakich miał w 
puszczy.
Niewiele było pracy. Jody spędzał całe godziny z jelonkiem, który rósł jak na 
drożdżach. Nogi miał długie jak laski. Pewnego dnia Jody zauważył, że jasne 
cętki, oznaka jelonkowego dzieciństwa, znikły zupełnie. Natychmiast położył rękę 
na gładkiej, twardej głowie, szukając rogów. Penny przyłapał go na tym i 
roześmiał się.
— Spodziewasz się cudów, chłopcze. Będzie miał gładką głowę aż do lata. Rogi 
pojawią się dopiero, gdy będzie roczniakiem, a i wtedy będą z początku 
cieniutkie i małe.
Jody poczuł zadowolenie, które napełniło go ciepłym
371
i leniwym zachwytem. Nawet zdrada 01ivera Hutto i zatarg z Forresterami teraz 
już go mało obchodziły. Codziennie niemal zabierał strzelbę i Flaga i szedł do 
lasu. Dęby straciły już swoją czerwień i przybrały kolor ciemnobrązowy. Nad 
ranem bywały przymrozki. Puszcza lśniła teraz jak choinka. Przypomniało mu to, 
że zbliża się Boże Narodzenie.
Penny powiedział:
— Połazikujemy sobie do Bożego Narodzenia, a święta spędzimy w Voluzji. Potem 
zabierzemy się ostro do roboty.
W zagajniku obok wodopoju Jody znalazł trochę dzikiego bobu. Napełnił kieszenie 
gładkimi, czerwonymi ziarnami. Twarde były jak krzemień. Ściągnął z koszyka 
matki wielką igłę z długą, mocną nitką i zabrał ze sobą na włóczęgę. Siadał w 
słońcu, opierał się o drzewo i nizał ziarna pracowicie, po kilka sztuk dziennie; 
przygotowywał naszyjnik dla matki. Nanizane były nierówno, ale całość podobała 
mu się bardzo. Nosił ze sobą naszyjnik w kieszeni, by móc mu się od czasu do 
czasu przyjrzeć, aż ziarna oblepiły się okruszynami, wiewiórczą sierścią i innym 
śmieciem. Umył porządnie naszyjnik w jeziorze i schował pod krokwią w swoim 
pokoiku.
Ostatniego roku niewiele mieli na święta prócz indyczki, bo nie było pieniędzy. 
W tym roku zostało im trochę pieniędzy ze sprzedaży niedźwiadków. Penny odłożył 
część na kupno nasion bawełny, a resztę przeznaczył na święta.
— Jeżeli mamy spędzić święta w mieście — powiedziała matka — muszę przedtem 
wybrać się do Voluzji po zakupy. Muszę mieć cztery metry alpagi, żeby wyglądać 
przyzwoicie.
— Ory — powiedział Penny — twoje zamiary nie
372
są dla mnie niespodzianką. Możesz wziąć wszystko, co mam. Ale zdaje mi się, że 
cztery metry nie starczą ci nawet na parę majtek.
— Jeżeli już koniecznie chcesz wiedzieć, to mam zamiar przerobić ślubną suknię. 
Jest dość długa, od tego czasu nie rosłam przecież wzdłuż, tylko wszerz. Wstawię 
klin z przodu, będzie więc dość szeroka.
Penny pogładził ją po szerokich plecach.
— Nie gniewaj się, Ory. Dobra żona zawsze zasługuje na kawałek materiału do 
naprawienia ślubnej sukni.
Matka udobruchała się.
— Kpisz sobie ze mnie. Dlatego, że cię nigdy o nic nie proszę, myślisz pewnie, 
że już nigdy tego nie zrobię.
— Wiem. Przykro mi, że musisz poprzestawać na małym. Pragnąłbym ci kupić całą 
sztukę jedwabiu, a jeśli mnie Bóg zachowa przy życiu, wykopię ci studnię, żebyś 
nie musiała już prać przy wodopoju.
— Chciałabym wybrać się jutro do Voluzji — powiedziała.
— Zostaw nam dzień lub dwa na polowanie, może zdobędziemy trochę mięsa i skór 
na sprzedaż, a wtedy kupisz sobie wszystko, czego dusza zapragnie.
Pierwszy dzień polowania nie dał wyniku.
— Kiedy się nie szuka jeleni, znajduje się je wszędzie — powiedział Penny — a 
gdy się na nie poluje, pomyślałbyś, że jesteś w jakimś zaklętym miejscu.
Przydarzyła im się dziwna historia. Na południe od polany Penny puścił psy za 
tropem młodego jelenia czy łani. Psy zawróciły. Penny zrobił coś, czego nigdy 
nie czynił. Uciął gałąź i uderzył nią upartą Julię. Zaszczekała, zawyła, ale nie 
chciała ruszyć z miejsca. Tajemnica wyjaśniła się pod wieczór. W połowie 
polowania zjawił się
373
przy nich, jak zwykle, Flag. Penny wydał okrzyk, ukląkł na ziemi i porównał jego 
trop z tropem, za którym psy nie chciały gonić. Były identyczne. Julia, 
mądrzejsza od niego, rozpoznała ślady czy zapach najmłodszego Baxtera. Penny 
odezwał się:
— Muszę uderzyć w pokorę. Julia, jakby nie było, rozpoznała krewniaka.
Jody promieniał. Czuł głęboką wdzięczność dla Julii. Byłby zmartwiony, gdyby 
psy w pościgu przestraszyły
Flaga.
Drugi dzień polowania był bardziej udany. Natknęli się na jelenie pasące się na 
bagnie. Penny ustrzelił dużego samca. Tropił drugiego, mniejszego, i zaskoczył 
go w laurowych zaroślach. Pierwszy strzał odstąpił Jody'emu, a dopiero gdy syn 
spudłował, strzelił sam. Szli pieszo, bo w tym czasie tropienie było jedynym 
sposobem zdobycia zwierzyny. Jody próbował nieść mniejszego jelenia, ale uginał 
się pod jego ciężarem. Został więc przy łupach, a Penny poszedł do domu po konia 
i wóz. Flag towarzyszył im, gdy wracali.
Penny zawołał:
— Twój ulubieniec tak samo lubi polowanie jak psy! Po drodze do domu Penny 
wskazał miejsce, w którym
żerowały niedźwiedzie. Objadały jagody palmowe.
__ Te jagody pobudzają ich apetyt — powiedział. —
Idą na zimowe leże, tłuste jak masło. Niedźwiedzie będą naszym ratunkiem tej 
zimy. Przydadzą się na świeże
mięso.
— Jakie jeszcze zwierzęta żywią się tymi jagodami,
tato?
— Jelenie bardzo je lubią. I pozwól sobie powiedzieć, że gąsior napełniony 
tymi jagodami, zalany rumem i po-
374
zostawiony na jakie pięć miesięcy, da ci trunek, który by nawet z twojej matki 
wydobył głośne „alleluja", gdyby go wlała sobie do gardła.
Na wyżynie, tam gdzie palmy ustępowały miejsca karłowatym dębom, Penny wskazał 
ręką ślady wiodące do jam. Grzechotniki zaryły się już w zimowych legowiskach, 
lecz czasami, gdy było ciepło, wypełzały i wygrzewały się w słońcu. Jody'emu 
wydało się, że Penny widzi wszystkie zwierzęta puszczańskie jak na dłoni.
W domu pomógł ojcu ściągnąć i wyprawić skórę jelenia. Wycięli comber, który 
nadawał się na sprzedaż. Matka usmażyła przednią ćwierć i postawiła w tłuszczu 
na przechowanie. Kości i odpadki ugotowano dla psów w kotle od bielizny. Z serca 
i wątroby rodzina wyprawiła sobie ucztę tego wieczora. Na polanie Baxterów nic 
się nie marnowało.
Nazajutrz Penny powiedział:
— Musimy teraz postanowić, czy zanocujemy u babci Hutto, czy też wrócimy do 
domu. Jeżeli mamy zostać na noc, Jody będzie musiał posiedzieć w domu, żeby 
wydoić krowę i nakarmić psy i kury.
A na to Jody:
— ?????? nie daje już prawie mleka, tato. A jedzenie możemy przygotować 
wcześniej. Pozwól mi iść, proszę, i zostańmy u babci Hutto na noc.
Penny zwrócił się do żony:
— Czy chcesz tam przenocować?
— Nie, nie chcę. Nigdy się z nią nie dogadam.
— Więc na noc nie zostaniemy. Możesz iść z nami, Jody, ale pamiętaj, nie 
zanudzaj nas, jak już tam będziemy.
— A co mam zrobić z Flagiem? Czy mogę go zabrać ze sobą i pokazać babci?
375
Matka uniosła się gniewem:
— Wszędzie ten przeklęty jelonek! Nigdy nie miałam tylu kłopotów, co z nim.
Jody poczuł się dotknięty.
— Myślę, że wobec tego zostanę w domu. Penny powiedział:
— Słuchaj, chłopcze, uwiąż jelonka i zapomnij o jego istnieniu. Nie jest psem 
ani dzieckiem, choć uczyniłeś z niego niemal dziecko. Nie możesz wszędzie 
zabierać go ze sobą jak dziewczynka lalkę.
Jody niechętnie uwiązał Flaga w szopie i przebrał się, by iść do Voluzji. Penny 
miał na sobie odświętny surdut ze zbyt krótkimi rękawami, a na głowie czarny, 
filcowy kapelusz. Mole podziurawiły wprawdzie rondo, ale zawsze był to kapelusz. 
Penny nie posiadał innego nakrycia głowy poza wełnianą myśliwską czapką i 
słomkowym kapeluszem. Jody wystroił się: włożył najlepsze buty, samodziałowe 
spodnie, duży kapelusz i nową, czarną kurtkę z alpagi, przewiązaną czerwonym 
pasem. Mama Baxter wyglądała schludnie i młodo w nowej sukience zrobionej z 
kretonu w biało-niebieską kratę, który Buck przywiózł z Jacksomdlle. Kreton był 
ciemniejszy od tego, jakiego chciała, ale wzór miał bardzo ładny. Na głowę 
włożyła niebieski kapelusz, ale wzięła również i koronkowy, czarny szal, by go 
zarzucić na ramiona przed wejściem do miasta.
Przyjemnie było jechać wozem po piaszczystej drodze. Jody siedział na deskach, 
oparty plecami o kozioł. Obserwował widok uciekającej puszczy. Odwrócony, 
doznawał wyraźniej uczucia posuwania się naprzód, niż gdyby siedział na koźle. 
Wóz trząsł mocno, zanim dojechali do rzeki, siedzenie Jody'ego bardzo ucierpiało. 
Jody oddał się rozmyślaniom o babci Hutto. Zdziwi się zapewne,
376
że on gniewa się na 01ivera. Z przyjemnością wyobraził sobie jej twarz. Lubił ją 
teraz jak zawsze, chociaż latem zupełnie o niej zapomniał. Chyba nie powie jej, 
że gniewa się z 01iverem. Postanowił być uprzejmy i zachować milczenie. Myśl ta 
sprawiła mu zadowolenie. Postanowił nawet, że zapyta grzecznie o zdrowie 
01ivera.
Penny trzymał mięso jelenie w dwóch torbach, skóry zaś leżały w workach. Matka 
wiozła na sprzedaż koszyk jaj i małą kobiałkę masła, w drugim koszyku miała 
podarunki dla babci Hutto: litr młodego syropu, bataty i świeżo uwędzoną szynkę. 
Nie wypadało jechać z pustymi rękami.
Penny, stanąwszy na zachodnim brzegu, przywołał prom. Z dołu rzeki odpowiedziało 
mu echo. Na drugim brzegu ukazał się chłopiec, który szedł leniwym krokiem. 
Przez chwilę Jody pomyślał, że życie takiego chłopca godne jest zazdrości, 
ponieważ nic nie robi, tylko tam i z powrotem ciągnie prom po rzece. Uświadomił 
sobie jednak od razu, że chłopiec nigdy nie jest wolny, że nie istnieją dla 
niego polowania ani wypady w puszczę, ani Flag. Ucieszył się więc, że nie jest 
synem przewoźnika, i z poczuciem wyższości przywitał się z nim.
Chłopiec był brzydki i nieśmiały. Zaciekawił wszakże Jody'ego, który go zapytał:
— Masz strzelbę?
Chłopiec potrząsnął przecząco głową i spojrzał na wschodni brzeg rzeki. Jody z 
tęsknotą pomyślał o Fodder--wingu. Zaniechał rozmowy z chłopcem, z którym nie 
miał nic wspólnego. Mama Baxter pragnęła załatwić zakupy przed wizytami. 
Skierowali wóz w stronę sklepu i złożyli na ladzie artykuły do wymiany. 
Sklepikarz Boyles nie śpieszył się. Pytał o nowiny z puszczy. Forresterowie
377
opowiedzieli mu niewiarygodne historie o zniszczeniu spowodowanym przez powódź. 
Kilku myśliwych z Vo-luzji wybrało się do puszczy i opowiadało, że wzdłuż rzeki 
zwierzyna zupełnie prawie wyginęła, a niedźwiedzie porywały bydło. Nie zdarzało 
się to już od lat. Boyles chciał uzyskać od Penny'ego potwierdzenie tych 
wiadomości.
— Każde słowo jest prawdziwe — powiedział Penny. Pochylił się nad ladą i 
usadowił wygodnie.
Matka odezwała się:
— Wiesz, że nie mogę zbyt długo stać. Jeżeli pogodzicie się co do ceny, 
załatwię swoje zakupy i pójdę do pani Hutto, a wy możecie sobie gadać cały dzień.
Boyles zabrał się niezwłocznie do ważenia mięsa. Dziczyzna była teraz rzadkością, 
sprzeda więc ją szybko i za dobrą cenę. Statek rzeczny weźmie pewno jedną albo 
dwie ćwierci jako specjał dla turystów angielskich i Jankesów. Obejrzał uważnie 
skóry i pochwalił je. Miał właśnie zamówienie i mógł zapłacić po pięć dolarów za 
sztukę. Cena była wyższa, niż się Baxterowie spodziewali. Mama Baxter z 
zadowoleniem podeszła do lady z materiałami i zażądała najlepszych towarów. W 
sklepie nie było brązowej alpagi. Boyles miał ją sprowadzić najbliższym statkiem. 
Potrząsnęła głową. Za daleko było od polany Baxterów do sklepu, by posyłać 
specjalnie po alpagę.
Boyles rzekł:
— Czemu nie weźmie pani czarnej alpagi na suknię? Wzięła ją do ręki.
— Ładna jest. Ile, powiada pan? Och... Odwróciła się niechętnie.
— Potrzebuję brązowej i przy brązowej zostanę — powiedziała chłodno.
378
Kupiła przypraw i rodzynków do świątecznego ciasta, po czym zwróciła się do 
Jody'ego:
— Idź no zobacz, czy się Cezar przypadkiem nie odwiązał.
Polecenie matki było tak dziwne, że Jody otworzył usta ze zdumienia. Penny 
mrugnął na niego. Obrócił się i wybiegł, ukrywając uśmiech przed matką. Chciała 
mu sprawić niespodziankę na Gwiazdkę. Penny wymyśliłby lepszy pretekst, by się 
go pozbyć. Jody wyszedł na dwór i zagapił się na chłopca pilnującego promu. 
Chłopiec siedział wpatrując się Uważnie we własne kolana. Jody podniósł kilka 
kamieni i wycelował w przydrożny dąb. Chłopiec przyglądał mu się ukradkiem, 
stanął za nim i nie mówiąc słowa podniósł parę kamyków i cisnął w drzewo. Mecz 
odbywał się w milczeniu. Po pewnym czasie Jody pomyślał, że matka już pewnie 
załatwiła zakupy, i pobiegł z powrotem do sklepu.
Matka odezwała się:
— Idziesz ze mna czy zostajesz z ojcem? Zawahał się. Babcia Hutto z pewnością 
poczęstuje go
ciastkami, od razu gdy tylko zjawi się w jej domu. Z drugiej strony, nigdy nie 
mógł się do syta nasłuchać rozmowy ojca z ludźmi. Sprawę rozstrzygnął sklepikarz 
podając mu lizak.
— Przyjdziemy z ojcem później — rzekł Jody z odcieniem dumy w głosie.
Matka wyszła. Penny marszcząc brwi spoglądał za nią. Boyles z zadowoleniem 
gładził skóry jelenie. Penny odezwał się:
— Miałem zamiar wziąć gotówkę za te skóry. Ale jeśli mi pan w zamian da tej 
czarnej alpagi na suknię, przystanę chętnie.
Boyles odpowiedział:
379
— Nie zrobiłbym tego dla nikogo innego, ale pan jest moim starym klientem, 
więc zgoda.
— To niech pan tnie, zanim zmienię zdanie.
— Raczej zanim ja się rozmyślę — powiedział Boyles. Zgrzytnęły nożyce.
— A teraz da mi pan jeszcze nici jedwabnych do koloru i paczkę szklanych 
guzików.
— O tym nie było mowy.
— Mam pieniądze. Niech pan na wszelki wypadek zapakuje materiał do pudła.
Boyles powiedział dobrodusznie:
— Skoro już zostałem oszukany, to niech mi pan powie, gdzie można najlepiej 
ustrzelić dzikiego indyka na stół świąteczny
— Nie mogę panu wskazać innego miejsca jak to, gdzie będę sam polował. 
Niewiele ich zostało. Ucierpiały mocno od powodzi. Ale niech pan przejdzie rzekę 
tam, gdzie wpada do niej Seven-Mille Branch. Zna pan pewnie bagno porosłe z 
rzadka cedrami na południowy zachód od rzeki? Radzę wybrać się w tamte strony.
I tak toczyła się gawęda. Jody siadł na drewnianej skrzyni i słuchał. Nie było 
kupujących w sklepie. Boyles wyszedł zza lady, wyciągnął krzesło i stary fotel 
dla siebie i dla Penny'ego, przysunął je do pieca i rozsiedli się na dobre. 
Wyciągnęli fajki. Penny poczęstował Boylesa tytoniem.
— Nie ma to jak tytoń własnej uprawy — powiedział Boyles. — Niech pan zasieje 
dla mnie grzędę na wiosnę, zapłacę każdą cenę. No, a teraz słucham. Na 
południowy zachód od rzeki, powiada pan...
Jody ssał cukierek. Słodki, czarny sok napełnił mu usta, a opowiadanie ojca 
zaspokajało inny głód, który
380
rzadko kiedy mógł zaspokoić. Penny opowiadał o powodzi w puszczy. Była powódź i 
wzdłuż wybrzeży, przerwał mu Boyles, ale na szczęście rzeka szybko uniosła 
wzbierające wody. Brzegi były zalane, a chałupka Easy Ozella chwiała się z 
boku na bok, aż się przewróciła.
— Teraz mieszka w szopie u babci Hutto — powiedział Boyles — i zadowolony 
jest, jakby wygrał na loterii.
Penny opowiedział o polowaniu na wilki i niedźwiedzie; opowiadał również o 
martwych grzechotnikach, o których Forresterowie nie wspominali. Jody powtórnie 
przeżywał lato. Wspomnienia w opowiadaniu Penny'ego były milsze od samych 
wydarzeń. Boyles był tak samo nimi pochłonięty, siedział podany naprzód, 
zapominając o fajce. Do sklepu wszedł klient, kupiec niechętnie wstał od pieca.
Penny odezwał się:
— Już przeszło godzina minęła, jak matka poszła. Skocz do babci Hutto i 
powiedz, że wnet przyjdę.
Lizak dawno się skończył.. Zbliżało się południe. Jody był głodny jak wilk.
— Czy zostaniemy u babci na obiedzie?
— Naturalnie. Gdybyśmy nie byli zaproszeni, matka byłaby już dawno z powrotem. 
Zabieraj się i weź ze sobą dziczyznę dla babci.
Czyste zazwyczaj obejście babci Hutto nosiło jeszcze ślady powodzi. Rzeka wylała 
w tym miejscu i zniszczyła kwietniki. Wschodził już drugi posiew, ale nie było 
kwiatów poza krzakami, które rosły blisko domu. Kwiaty indyga owocowały. Miały 
czarne, strączkowe nasiona, wygięte na kształt ostrza kosy. Babcia i mama Baxter 
były w domu. Słyszał ich głosy, a kiedy wszedł na werandę i zajrzał przez okno, 
zobaczył ogień na kominku. Babcia spostrzegła go i podeszła do drzwi.
381
Jej uścisk był przyjazny, lecz pozbawiony entuzjazmu. Obaj Baxterowie doznawali 
lepszego przyjęcia, gdy przychodzili bez matki. Jody nie widział nigdzie talerza 
z ciastkami. Doszedł go jednak z kuchni zapach jedzenia. Gdyby nie to, nie 
przeżyłby rozczarowania. Babcia Hutto usiadła znowu i rozmawiała z matką z 
wymuszoną cierpliwością. Matka nie zachowywała się lepiej. Krytycznym okiem 
spoglądała na falbanki białego fartucha babci.
Odezwała się wreszcie:
— Gdziekolwiek jestem, lubię się skromnie ubierać przed południem.
Babcia Hutto odcięła się ostro:
— Na łożu śmierci będę jeszcze miała falbanki na sobie. Mężczyźni lubią ładnie 
ubrane kobiety.
— Nauczono mnie, że strojenie się dla przypodobania się mężczyznom świadczy o 
lekkomyślności. My, co ubieramy się skromnie na ziemi, dostaniemy falbanki w 
niebie.
Babcia Hutto zakołysała się mocno w fotelu.
— Wcale nie mam ochoty iść do nieba — oznajmiła. A na to mama Baxter:
— O to nie ma obawy.
Czarne oczy babci błysnęły gniewnie.
— A dlaczego nie chcesz iść do nieba, babciu? — zawołał Jody.
— Przede wszystkim z powodu towarzystwa, którego nie dałoby się tam uniknąć.
Mama Baxter udała, że nie słyszy.
— A po wtóre, z powodu muzyki. Słyszałam, że grają tam tylko na harfach. 
Jedyna muzyka, jaką znoszę, to flet lub basetla. I jeśli mi tego nie 
zagwarantuje jeden z waszych pastorów, to dziękuję za tę podróż.
Mama Baxter była oburzona.
382
— Pozostaje jeszcze sprawa pożywienia. Nawet Pan Bóg lubi zapach pieczonego 
mięsiwa. Ale według kaznodziejów ludzie w niebie żyją mlekiem i miodem. Nie 
znoszę mleka, a miód przyprawia mnie o mdłości. — Mówiąc to babcia Hutto 
spokojnie poprawiała fartuszek. — Sądzę, że ludzie tęsknią za niebem, bo chcą 
mieć tam wszystko, czego nie mają na ziemi. Jeśli o mnie chodzi, miałam nieomal 
wszystko, czego kobieta może zapragnąć. Może dlatego niebo mnie nie nęci.
Mama Baxter powiedziała:
— Myślę, że wliczasz w to wszystko również 01ivera, który uciekł z tą rudą 
zalotnicą.
Fotel babci zaskrzypiał nieco mocniej.
— 01iver jest wysoki i przystojny, więc kobiety zawsze za nim latały i latać 
będą. Na przykład Twink. Trudno ją winić. Nigdy nie zaznała w życiu radości, a 
przecież 01iver się w niej zakochał. Czemuż by więc nie miała iść za nim? Biedna 
dziewczyna jest sierotą. — Mówiąc to, gładziła falbanki.
Jody kręcił się niespokojnie na krześle. W domu babci Hutto panowała chłodna 
atmosfera, jakby drzwi otwarto na oścież. Tak to już było z kobietami, pomyślał. 
Póki gotowały dobre rzeczy, wszystko było w porządku. Poza tym sprawiały tylko 
kłopot. Na werandzie rozległy się kroki Penny'ego. Jody odetchnął z ulgą. Miał 
nadzieję, że ojciec zaprowadzi porządek. Penny wszedł do pokoju. Zatarł ręce nad 
ogniskiem. Odezwał się:
— Czy to nie jest piękne? Przy ognisku czekają na mnie dwie kobiety, które 
najbardziej kocham na świecie.
— Gdyby tylko te dwie kobiety również się kochały między sobą — powiedziała 
babcia — Ezro, wszystko byłoby dobrze.
383
— Wiem, że nie możecie się ze sobą dogadać -- odparł Penny. — Chcecie wiedzieć, 
dlaczego? Ty, babciu, jesteś zazdrosna o to, że jestem mężem Ory. A ty, Ory, 
zazdrościsz babci urody. Kobieta musi się trochę postarać, żeby była ładna... 
nie mówię już piękna. Kiedy Ory przybędzie trochę lat, może też będzie ładna.
Nie można się było kłócić w jego obecności. Obie kobiety roześmiały się. 
Penny rzekł:
— Chciałbym wiedzieć, czy Baxterowie zaproszeni są do korzystania z darów 
bożych, czy też mają wracać do domu na zimną kolację.
— Wiesz, że jesteście zawsze mile widziani. Dziękuję ci za dziczyznę. 
Pragnęłabym tylko jeszcze, by tu był 01iver i mógł ją jeść razem z nami.
— Czy są jakie nowiny od niego? Bardzo nas dotknęło to, że nas nie odwiedził.
— Chorował długo, zanim się wykurował z ran. Potem usłyszał, że jakiś 
statek w Bostonie potrzebuje mata.
— Myślę, że była jeszcze pewna dziewczyna na Florydzie, która go również 
potrzebowała, co?
Roześmieli się wszyscy i Jody poczuł ulgę. Domek babci był znowu miły.
— Obiad jest gotowy — powiedziała babcia — i będę bardzo obrażona, jeśli 
mieszkańcy puszczy nie zjedzą wszystkiego.
Obiad nie był tak obfity jak wtedy, gdy Penny i Jody przyszli sami. Pojawiły się 
jednak na stole smaczne faworki dla zaimponowania mamie Baxter. Obiad minął w 
miłym nastroju.
— Zamierzamy przyjechać tu na uroczystości świąteczne - - powiedziała mama 
Baxter. — Nie byliśmy w ze-
384
szłym roku, bośmy nie chcieli przyjeżdżać z pustymi rękami. Czy sądzisz, że 
babka owocowa i blaszanka cukierków wystarczą jako nasz udział?
— Nie trzeba nic lepszego. Jak się zapatrujecie na to, by spędzić święta ze 
mną?
A na to Penny:
— Świetnie! Przywiozę mięso. Możesz na mnie liczyć. Zdobędę indyka, nawet 
gdybym go sam miał wysiedzieć!
— A co zrobimy przez ten czas z krową, psami i kurami? — zapytała matka. — Nie 
możemy przybyć tu wszyscy zostawiając inwentarz, czy to święta, czy nie.
— Zostawimy dość żywności dla psów i kur. Nie umrą z głodu w ciągu jednego 
dnia. A co do ??????, myślę, że się w tym czasie ocieli, więc cielątko zdoi jej 
mleko.
— A jeśli nam niedźwiedź albo jaguar porwie cielątko?
— Zagrodzę szopę tak, że żaden rabuś się tam nie dostanie. Jeżeli chcesz 
zostać w domu i doglądać bydła, zostań, ale ja w tym roku mam zamiar świętować.
— I ja — dodał Jody.
Mama Baxter zwróciła się do babci Hutto:
— W walce przeciw tym dwom mam nie większe szanse niż królik uciekający przed 
parą dzikich kotów.
Penny powiedział:
— A mnie się zdawało, że ja i Jody jesteśmy dwoma królikami, na które napadł 
dziki kot.
Postanowiono, że przyjadą do babci na święta i pozostaną u niej również przez 
dzień następny. Jody był zachwycony. Myśl o Flagu przesłaniała wszakże jego 
radość jak chmura słońce.
Wybuchnął:
— Ja nie mogę przyjść! Zostanę w domu. Penny rzekł:
13 Roczniak
385
— Dlaczego? Co ci jest, chłopcze? Matka zwróciła się do babci Hutto:
— To ten jego przeklęty jelonek. Nie może go ani na chwilę zostawić samego. 
Nigdy nie widziałam, żeby się chłopak tak przywiązał do zwierzęcia. Sam chodzi 
głodny, a jego nakarmi, sypia z nim i mówi do niego jak do człowieka: słyszałam 
w szopie. Nie myśli o niczym innym, jak tylko o tym uprzykrzonym jelonku.
— Ory, nie zawstydzaj chłopaka — odezwał się spokojnie ojciec.
— Dlaczego nie mógłbyś przyprowadzić go z sobą? — zapytała babcia.
Jody zarzucił ramiona na szyję pani Hutto.
— O babciu! Pokochasz Flaga, zobaczysz. Jest strasznie mądry, rozumie wszystko 
jak pies.
— Na pewno go pokocham. Czy pogodzi się z moim Fluffem?
— Flag lubi psy. Bawi się zawsze z naszymi. Kiedy idą na polowanie, wykrada 
się inną drogą i idzie im na spotkanie. Lubi polowanie na niedźwiedzia.
— Jeśli wszystko babci opowiesz, sama już w nim nic dobrego nie znajdzie, ale 
za to może odkryje jego wady.
— Flag nie ma wad — zaprotestował Jody gorąco.
— Tylko wskakuje na stół i zrzuca pokrywy z bla-szanek ze smalcem, rozkopuje 
bataty i wszędzie wtyka nos, gorzej niż niegrzeczne dziecko — powiedziała matka.
Wyszła do ogrodu obejrzeć kwiaty. Penny wziął babcię na stronę.
— Zmartwiła mnie ta historia z 01iverem. Czy te byki nie zmusiły go 
przypadkiem do opuszczenia domu, zanim sam się na to zdecydował?
Sama go wygnałam. Sprzykrzyło mi się to jego
386
wieczne wymykanie się do dziewczyny. Powiedziałam mu: „01iverze, równie dobrze 
możesz wracać na statek i tak nie mam pociechy z ciebie". A on: „Jedyne miejsce 
dla mnie to morze". Nigdy nie przypuszczałam, że dziewczyna pójdzie za nim.
— Wiesz chyba, że Lem Forrester zły jest jak wszyscy diabli. Gdyby tu 
kiedykolwiek zjawił się pijany, pamiętaj o tym, że staje się dziką bestią. 
Postaraj się go ułagodzić, jak możesz.
— Nie będę na to traciła czasu. Znasz mnie przecież. Wiesz, że jestem ze stali 
i ognia.
— A czy przypadkiem stal nie wygięła się już trochę?
— To prawda, ale ogień jeszcze mocno płonie.
— Z większością mężczyzn poradzisz sobie na pewno, ale Lem jest inny.
Jody zamienił się w słuch. Gdy znalazł się u babci, 01iver stawał się znów kimś 
rzeczywistym. Stwierdził z zadowoleniem, że babcia również gniewa się na OHvera. 
Gdy Jody znowu go zobaczy, okaże mu swoją niechęć, ale go-tówbyłmuprzebaczyć. 
Zato tej Twink nie przebaczy nigdy.
Baxterowie zebrali swoje kosze, worki i zakupy. Jody próbował zgadnąć, który 
worek zawiera podarek dla niego, ale wszystkie wyglądały jednakowo. Przyszła mu 
do głowy niepokojąca myśl: a może matka naprawdę wysłała go ze sklepu, by tylko 
zobaczył, czy Cezar się nie urwał, i nic mu nie kupiła. Usiłował ją wybadać w 
powrotnej drodze.
— Możesz równie dobrze pytać o to koła u wozu — powiedziała.
Ta wykrętna odpowiedź świadczyła, że jednak Gwiazdka go nie minie.
Krowa ocieliła się na tydzień przed Bożym Narodzeniem. Wielka radość zapanowała 
u Baxterów, cielę bowiem było jałówką. Urodziło się w samą porę, by zająć 
miejsce cielęcia rozszarpanego przez wilki. ?????? była już nie pierwszej 
młodości i trzeba było koniecznie wyhodować jałówkę, która by ją mogła zastąpić. 
Jedynym tematem rozmów stały się nadchodzące święta. A ponieważ cielę przyszło 
na świat, cała rodzina mogła wyjechać do miasta na Wigilię, osesek bowiem 
zatroszczy się o wy-dojenie krowy.
Mama Baxter upiekła tort owocowy w największej brytfannie. Jody pomógł matce 
nałuskać orzeszków do ciasta. Przyrządzanie tortu zajmowało wiele czasu. W ciągu 
trzech dni wypełniło całe życie domu. Jeden dzień
388
poświęcono przygotowaniu tortu, drugi — wypiekowi, trzeci zaś podziwianiu tego 
arcydzieła sztuki kucharskiej. Jody nigdy nie widział dotąd tak wielkiego tortu. 
Mama Baxter była dumna ze swego dzieła.
— Nie pozwalam sobie często na to, ale kiedy się już zabieram, to nie skąpię.
Owego wieczora, gdy tort był gotów, Penny przyniósł żonie podarunek — czarną 
alpagę na odświętną suknię. Matka spojrzała na materiał i nagle wybuchnęła 
płaczem. Opadła na krzesło i zasłoniwszy twarz fartuchem, kołysała się z wyrazem 
szczerej boleści. Jody zaniepokoił się. Matka musiała doznać zawodu. Penny 
przystąpił do niej i położył dłoń na jej ramieniu.
— Nie chciałbym, byś kiedykolwiek znosiła niedostatek. Życzę ci wszystkiego 
dobrego — powiedział.
Jody zrozumiał, że matka płakała z radości. Otarła oczy i siedziała dłuższą 
chwilę, trzymając dar na kolanach i gładząc materiał.
— A teraz muszę się uwinąć piorunem, żeby zrobić suknię na czas.
I znów pracowała trzy dni i trzy noce. Musiała przywołać Penny'ego do pomocy 
przy przykrawaniu. Penny ukląkł pokornie, z ustami pełnymi szpilek, i wykonywał 
wszystkie jej rozkazy. Jody i Flag przyglądali się oczarowani. Wreszcie suknia 
była gotowa.
Na cztery dni przed Bożym Narodzeniem wstąpił do Baxterów Buck Forrester. 
Kosołapy Staruch, jak się okazało, odwiedził znów polanę Forresterów i 
rozszarpał w pobliskich szuwarach wielkiego knura, ważącego przeszło dwieście 
pięćdziesiąt funtów. Stwierdzono, że mord ten nie miał na celu zdobycia 
pożywienia, lecz był zwykłą zbójecką napaścią. Jak opowiadał Buck, knur 
stoczył
389
walkę do upadłego. Ziemia dokoła była zryta w promieniu kilku metrów. Znaleziono 
również na miejscu walki dwa złamane kły knura; na jednym z nich widniały 
strzępy czarnego futra Kosołapego.
— Byłaby właściwa pora zetknąć się z nim teraz — powiedział Buck — bo na 
pewno jest osłabiony.
Forresterowie wykryli całą sprawę nazajutrz po wydarzeniu. Na pościg było za 
późno. Penny podziękował Buckowi za wiadomość.
— Trzeba będzie postawić samotrzask w oborze, żeby go odstraszyć — powiedział. 
— Postanowiliśmy pojechać nad rzekę na święta. — Zawahał się. — Czy wy też 
przyjedziecie?
Buck odpowiedział po krótkim namyśle:
— Raczej nie. Mamy już dość tej Voluzji. Nie ma zabawy, kiedy się nie można 
upić, a Lem na pewno znów wda się w bójkę z przyjaciółmi 01ivera. Nie, myślę, że 
świąteczne pijaństwo odrobimy w domu. Albo może w Forcie Gates.
Penny był uszczęśliwiony. Mógł sobie wyobrazić niezadowolenie ludzi znad rzeki, 
gdyby Forresterowie wybrali się na swój sposób na uroczyste nabożeństwo 
świąteczne.
Penny naoliwił największy potrzask na niedźwiedzie. Miał on sześć stóp 
szerokości i ważył około dziewięćdziesięciu funtów. Sam łańcuch ważył 
trzydzieści. Penny miał zamiar przywiązać krowę razem z cielęciem w oborze, 
zabarykadować wrota i ustawić potrzask na zewnątrz. Gdyby Kosołapy Staruch 
przyszedł na ucztę wigilijną w czasie ich nieobecności, będzie miał najpierw do 
czynienia z potrzaskiem. Dzień był wypełniony robotą. Jody znów oczyścił 
paciorki. Spodziewał się, że matka włoży
390
je do alpagowej sukni, ale nie miał żadnego upominku dla Penny'ego. Łamał sobie 
długo głowę, aż po południu poszedł na nizinę, gdzie rosły bzy. Uciął grubszą 
gałązkę i zrobił z niej fajeczkę. Ojciec opowiadał mu kiedyś, że dawni 
mieszkańcy tej ziemi, Indianie, robili takie fajeczki i że sam nieraz już 
zamierzał zrobić sobie taką samą. Jody nie mógł nic wymyślić dla Flaga. 
Postanowił wreszcie, że jelonek dostanie dodatkową porcję chleba kukurydzianego. 
Chciał mu jeszcze zrobić wieniec z ostrokrzewu i jemioły.
Tej nocy Penny wstał, ledwie Jody położył się spać. Zajął się jakimiś 
tajemniczymi przygotowaniami, które z całą pewnością związane były z Gwiazdką. 
Ostatnie trzy dni dłużyły się jak miesiąc.
Nikt, nawet psy nie usłyszały szmerów w nocy. Kiedy Penny poszedł rano do obory 
wydoić ?????? ? zaprowadzić nowo narodzone cielątko do matki, przekonał się, że 
cielę znikło. Pomyślał w pierwszej chwili, że przełamało belki i uciekło. Ale 
belki były nietknięte. Zbadał dokładnie teren dokoła obory. Wśród różnych śladów 
ludzi, konia i krowy wyraźnie widniał ślad niedźwiedzia. Penny wrócił do domu z 
nowiną. Aż zbladł z żalu i wściekłości.
— Nie, mam już tego dość! — zawołał. — Będę gonić tę bestię, choćbym miał iść 
za nią do samego Jacksonville! Albo on, albo ja! Dłużej tak być nie może.
Zabrał się natychmiast do oliwienia strzelby i przygotowywania ładunków. 
Pracował szybko z ponurą miną.
— Daj mi trochę batatów i chleba, Ory. Jody zapytał bojaźliwie:
— Czy mogę iść z tobą, tato?
— Jeżeli potrafisz dotrzymać mi kroku. Jeżeli nie
391
dasz rady, będziesz musiał albo zostać sam na miejscu, albo wracać do domu. Nie 
zatrzymam się aż przed wieczorem.
— Czy mam przywiązać Flaga w szopie, czy może pójdzie z nami?
— Ja tam nikomu nie przeszkadzam. Ale uprzedzam, że droga będzie trudna i że 
nikt mi nie będzie wdzięczny za to, co go czeka.
Poszedł do wędzarni i przygotował kawałki mięsa aligatora dla psów. Był gotów. 
Ruszył przez podwórze w stronę obory i jeszcze raz zbadał trop. Gwizdnął na psy 
i wskazał Julii ślad. Szczeknęła i poszła naprzód. Jody w strachu obejrzał się 
za ojcem. Nie nabił jeszcze fuzji, nie włożył butów i w żaden sposób nie mógł 
sobie przypomnieć, gdzie pozostawił ciepłą kurtkę. Wiedział, że wszelkie prośby 
o zwłokę będą daremne. Obejrzał się szybko za swoim myśliwskim rynsztunkiem i 
poprosił matkę, by mu nałożyła prowiantów do torby.
— O, znam twojego ojca — powiedziała matka. — Zawziął się na tego niedźwiedzia. 
Już ja go znam.
Jody wezwał Flaga i ruszył za ojcem i psami. Grupa przed nim szła szybko. Ledwie 
dyszał, kiedy ich dopędził. Julia biegła rozradowana świeżym tropem. Wszystko — 
jej ogon, głos i krok — wskazywało, że cieszy się niezmiernie, że woli to niż 
wszystkie inne zajęcia. Flag wierzgał nóżkami i skakał koło niej.
— Nie będzie taki wesoły — powiedział Penny złowrogo — kiedy zobaczy nagle 
przed sobą Kosołapego.
W odległości mili od domu, w stronie zachodniej, znaleźli resztki cielęcia. 
Stary niedźwiedź zjadł niewiele, nażarty do syta zdobyczą z poprzedniego 
polowania u For-resterów. Reszta ścierwa była zręcznie przykryta chrustem.
392
— On tu jest gdzieś w pobliżu, pewnie odpoczywa i planuje powrót — powiedział 
Penny.
Ale zwierz nie postępował według żadnych reguł, ślad wiódł dalej. Zbliżał się do 
polany Forresterów, następnie kierował się na zachód, a potem okrążał Prerię 
Hopkinsa w kierunku północnym. Silny wiatr wiał od strony południowo-wschodniej. 
Penny powiedział, że niedźwiedź jest niedaleko przed nimi, ale na pewno już ich 
zwietrzył.
Marsz odbywał się tak spiesznie, a odległość była tak wielka, że nawet Penny 
musiał przed samym południem zatrzymać się i odpocząć. Psy mogły jeszcze iść, 
ale ich wywieszone ozory i ciężko robiące boki wskazywały, że i one są bardzo 
znużone. Penny zatrzymał się przy stawie z czystą wodą pod grupą dębów, by 
napoić psiarnię. Sam siadł w słońcu. A potem położył się na wznak bez słowa. 
Przymknął oczy. Jody położył się obok ojca. Psy wyciągnęły się na brzuchach. 
Flag był niezmordowany i brykał wśród drzew. Jody przyglądał się ojcu. Nie 
widział go jeszcze nigdy tak skupionym i groźnym. Nie było w nim zwykłej radości 
myśliwego, który cieszy się polowaniem, ani beztroskich rozważań człowieka o 
najlepszym sposobie walki z wybiegami chytrego zwierza. Była tylko nienawiść i 
chęć zemsty, i ani śladu radości i zadowolenia.
Penny otworzył oczy, położył się na boku i otworzył torbę, z której wyjął 
prowiant. Jody uczynił to samo. Jedli w milczeniu. Suchary i zimne bataty 
zupełnie nie miały smaku. Penny rzucił psom kilka kawałków aligatora. Gryzły z 
zadowoleniem. Było im wszystko jedno, czy Penny poluje niedbale, czy z zapałem. 
Zabawa była taka sama, wyraźna przyjemność w znalezieniu śladu, a na końcu 
zawzięta walka. Penny przysiadł na chwilę, ale zaraz znów się zerwał.
393
— Dobra jest! Komu w drogę, temu czas. Odpoczynek był krótki. Buty mocno 
ciążyły Jody'emu.
Ślad wiódł przez puszczę, a później znów ginął i powracał do Prerii Hopkinsa. 
Kosołapy natrząsał się z psów. Miał wciąż w nozdrzach ich zapach. Penny musiał 
zatrzymywać się dwukrotnie dla wypoczynku. Był rozwścieczony.
— Niech to diabli wezmą! Czy ja nigdy nie będę już mógł odpocząć?
Ale za każdym razem, gdy rozpoczynał dalszy marsz, szedł tak szybko, że Jody 
opadał z sił, usiłując dotrzymać mu kroku. Ale nie ośmielił się wspominać o 
zmęczeniu. Tylko Flag był rześki i rozbawiony. Męcząca droga była dla jego 
długich nóg miłą przechadzką. Ślad wiódł wciąż w stronę Jeziora Jerzego, skręcał 
ostro na południe i znów na wschód, gdzie ginął w mroku moczarów. Słońce 
zachodziło i coraz trudniej było zorientować się w ciemnościach.
— Hm — mruknął Penny. — Kosołapy ma zamiar wrócić i zjeść resztę cielęcia. 
Wracamy do domu i oszukamy go.
Do polany Baxterów nie było daleko, ale Jody'emu zdawało się, że nie potrafi w 
żaden sposób przebyć tej odległości. W innych okolicznościach powiedziałby o tym 
?????'???, ? ojciec na pewno poczekałby cierpliwie na niego. Ale tym razem 
ojciec wracał z takim samym pośpiechem, z jakim opuścił dom. Kiedy wrócili, było 
już ciemno. Ale Penny włożył wielki potrzask na sanie, zaprzągł Cezara i 
zaciągnął na miejsce zbrodni. Pozwolił Jody'emu pojechać na saniach. Sam szedł 
obok Cezara, prowadząc go za uzdę. Jody z ulgą rozprostował zbolałe nogi. Flag 
nie interesował się już nimi i zaczął myszkować koło drzwi kuchennych.
— Nie zmęczyłeś się, tato? — zawołał Jody.
394
— Nie spocznę, dopóki nie skończę z tym niedźwiedziem.
Jody świecił ojcu łuczywem, a Penny popychał rozszarpane ciało cielęcia drągiem, 
bacząc, by nie zostawić na nim zapachu człowieka. Penny otworzył potrzask, 
włożył weń mięso i przykrył wszystko liśćmi i chrustem. W powrotnej drodze siadł 
na saniach, puścił lejce luzem i pozwolił Cezarowi iść własną drogą. Wyprzągł 
konia i z zadowoleniem stwierdził, że matka wydoiła już krowę. Ruszyli do domu. 
Na stole dymiła ciepła strawa. Zjedli szybko i poszli zaraz spać.
— Czy nie natarłabyś mi pleców, Ory, sadłem jaguara? Matka natarła Penny'ego 
silnymi rękami. Aż stękał
z zadowolenia. Jody przyglądał się zabiegowi. Penny odwrócił się i opadł na 
poduszkę; był bardzo zmęczony.
— Jak,ci się szło, chłopcze? Masz już chyba dość?
— Lepiej mi się zrobiło, kiedy sobie podjadłem.
— Siła chłopca zależy od pełnego brzucha. Ory!
— Co takiego?
— Chciałbym dostać śniadanie przed świtem. Zamknął oczy i usnął. Jody poszedł 
do łóżka i przez
chwilę leżał stękając. Słyszał jeszcze, jak matka uwijała się w kuchni, 
przygotowując wczesny posiłek.
Obudziły go pierwsze odgłosy dnia. Wciąż jeszcze był ociężały, zaspany. 
Przeciągnął się, zdrętwiały. Usłyszał głos ojca w kuchni. Penny, tak samo jak 
wczoraj, był wyraźnie w złym humorze i nawet nie obudził syna. Jody wyskoczył ? 
łóżka, wciągnął koszulę i spodnie i sennie powlókł się do kuchni, trzymając buty 
w ręku. Rozczochrane włosy opadały mu na oczy.
— Dzień dobry, chłopcze! Porywasz się na nową pogoń?
395
Jody kiwnął głową.
— Dzielny z ciebie chłopak.
Jody był zbyt senny, by móc jeść normalnie. Przetarł oczy i marudził ze 
śniadaniem.
— Czy nie jest za wcześnie? — powiedział.
— Zanim stąd wyjdziemy, rozwidni się na dobre. Chcę go przyłapać, bo na pewno 
krąży tu gdzieś blisko.
Penny wstał i pochylił się nad stołem. Skrzywił twarz w uśmiechu.
— Czułbym się całkiem dobrze — powiedział — gdybym nie miał pleców 
przełamanych we dwoje.
Mroczny poranek był bardzo zimny. Matka zrobiła z wełny przywiezionej z 
Jacksonville dwa swetry: dla męża i syna. Były zbyt ładne, by je niszczyć, ale 
gdy szli przez las sosnowy, żałowali, że nie wzięli ich ze sobą. Psy były 
również senne i zmęczone. Szły cicho przy nodze. Penny poślinił palec i podniósł 
go do góry, sprawdzając kierunek wiatru. Ale dzień był bezwietrzny. Penny 
poszedł na przełaj, do potrzasku. Znajdował się na otwartej nieomal przestrzeni, 
więc zatrzymał się w odległości stu metrów. Jody zdrętwiał z chłodu. Penny 
trząsł się w cienkim ubraniu i podartej kurtce. Jody widział Kosoła-pego w 
każdym pieńku i za każdym drzewem. Słońce wschodziło powoli.
Penny szepnął:
— Jeśli wpadł, to już chyba nie żyje, bo nic nie słychać. Poczołgali się 
naprzód, z fuzjami gotowymi do strzału.
Potrzask wydawał się taki sam, jak go pozostawili w przeddzień. Zbyt ciemno było, 
aby móc ustalić ze śladów, jakie zwierzę ostrożnie do niego podeszło i, 
podejrzewając zasadzkę, znów się oddaliło. Oparli strzelby o drzewo i tupiąc 
nogami i zabijając ręce usiłowali rozgrzać się trochę.
3 96
— Jeśli niedźwiedź był tutaj, nie odszedł chyba zbyt daleko — rzekł Penny. 
— Julia szybko go odnajdzie.
Światło, które powoli wypełniało las, nie dawało ciepła. Penny ruszył naprzód, 
pochylony nad ziemią. Julia węszyła cicho.
— A niech mnie diabli! Niech mnie licho porwie! — mruczał Penny.
Nawet Jody mógł rozpoznać, że były to ślady pochodzące z poprzedniego dnia.
— Nie był tu nigdzie w pobliżu — powiedział Penny. — Chodzi własnymi drogami, 
byle tylko ocalić swoją skórę.
Wyprostował się i cmoknął na psy, a potem skierował się w stronę domu.
— W każdym razie — powiedział — wiemy, gdzie się znajdował wczoraj...
Aż do domu nie odezwał się słowem. Wszedł do swego pokoju i naciągnął nowy 
sweter na stare ubranie. Krzyknął w stronę kuchni:
— Ory, przygotuj mąki i boczku, soli, kawy i coś gotowanego! Włóż do torby. I 
daj trochę szmat do rogu.
Jody uczepił się ojca.
— Czy i ja mam włożyć nowy sweter?
Matka stanęła w drzwiach pokoju z torbą w ręku. Penny powiedział:
— Słuchaj, chłopcze, bardzo chętnie widzę cię z sobą. Ale zanotuj sobie w 
mózgownicy i zapamiętaj dobrze: to polowanie będzie niezbyt przyjemne. Na dworze 
jest mroźno. Trzeba będzie dużo chodzić i marznąć obozując w czystym polu. Bo 
nie wrócę do domu, zanim nie zamknę rachunków z tym niedźwiedziem. Więc jak 
wolisz: zostajesz w domu czy idziesz ze mną?
397
— Idę.
— No, to zbieraj się szybko.
Mama Baxter rzuciła okiem na nową alpagową suknię wiszącą na ścianie.
— Odchodzicie na noc?
— Może i na dłużej. Może i jutro nie wrócimy albo przez cały tydzień.
Westchnęła i powiedziała półgłosem:
— Ezro, jutro jest Wigilia.
— Nic na to nie poradzę. Mam świeży trop i muszę iść za nim.
Wstał i wyciągnął ramiona. Dostrzegł zmartwienie na obliczu żony. Ściągnął usta.
— Aha, więc jutro Wigilia. Ory, czy nie chciałabyś zaprząc konia i za dnia 
pojechać wozem nad rzekę?
— W żadnym razie nie za dnia.
— Ale jeżeli jutro nie wrócimy na czas, zaprzęgaj sama i jedź. Przy odrobinie 
szczęścia zdążymy jeszcze na nabożeństwo. Przed wyruszeniem wydój krowę, bo 
jeśli tego nie zrobisz, będziesz musiała wrócić następnego ranka. To jedyne, co 
mogę ci poradzić.
Matka miała łzy w oczach, ale bez słowa zabrała się do napełniania torby 
Penny'ego. Jody poczekał na okazję, kiedy matka poszła do wędzarni po mięso. 
Wsypał miarkę mąki dla Flaga do swojej nowej torby myśliwskiej zrobionej ze 
skórek młodych jaguarów. Po raz pierwszy używał tej torby. Pogładził ją. Nie 
była tak miękka jak torba ze skóry szopa-albinosa, którą podarował doktorowi 
Wilsonowi, ale wyglądała bardzo ładnie dzięki białym i siwym cętkom. Matka 
wróciła z mięsem dla Penny'ego i zakończyła pakowanie. Jody zawahał się. Bardzo 
się cieszył z uroczystości świątecznych nad rzeką. Ale oto
398
zdarza się niezwykła sposobność. Matka byłaby bardzo zadowolona, gdyby z nią 
pozostał, i ostatecznie byłoby to zupełnie naturalne. Penny zawiesił torbę na 
ramieniu i wziął strzelbę w ręce. Nagle Jody poczuł, że za żadne skarby świata 
nie pozostałby tu, kiedy ojciec rusza na Kosołapego. Przewiesił małą torbę przez 
ramię, wziął fuzję i w doskonałym nastroju podążył za ojcem.
Ruszyli prosto na północ, by odnaleźć ślad w miejscu, gdzie urywał się 
poprzedniego wieczoru. Flag robił wypady w zarośla. Jody gwizdnął przenikliwie.
— Polowanie to męska rzecz, prawda, tato? Nawet w Boże Narodzenie.
— Tak, to męska rzecz.
Ślad był dostatecznie świeży, by Julia rozpoznała go bez trudu i straty czasu. 
Trop niedźwiedzia wiódł w stronę wschodnią od miejsca, z którego odeszli wczoraj, 
a następnie ostro skręcał na północ.
— To bardzo dobrze, żeśmy nie ścigali go tej nocy — rzekł Penny. — Polazł w 
inne strony.
Ślad odchylał się w stronę Prerii Hopkinsa i wiódł w stronę moczarów. Trudno 
było iść za nim. Julia brodziła przez mokradła. Tu i ówdzie lizała wodę, 
usiłując rozpoznać zapach niedźwiedzia. Znów podnosiła nos w stronę sitowia i 
patrzyła na wikliny, pragnąc ustalić, którą stroną przeszło cuchnące futro. 
Kilka razy straciła trop. Potem Penny ruszył w kierunku stałego lądu i idąc 
skrajem bagniska ujrzał mocno odciśnięty ślad, który ujawnił się ponownie. Zadął 
w róg na Julię i skierował na nowo odnaleziony trop.
— Tu jest, panienko, tu jest. Bierz go. Krótkonogi Rip szedł za Pennym. Flag 
gdzieś się zawieruszył.
399
Jody zapytał z obawą:
— Czy Flagowi nie stanie się krzywda, tato?
— Ani trochę. Jeśli nawet niedźwiedź go zwietrzy, nie zwróci nań uwagi.
Polowanie znów zaczęło przybierać dawny posmak rozkoszy. Dzień był jasny. Penny 
poklepał Jody'ego po plecach.
— Czy to nie przyjemniejsze od wigilijnych zabawek?
— Pewnie.
Zimny posiłek w południe smakował lepiej niż wszelkie gorące potrawy obiadowe. 
Usiedli, zjedli i odpoczęli w słońcu. Zdjęli kurtki. Kiedy wstali gotowi do 
dalszej drogi, torby wydały się przez chwilę ciężkie, ale potem przystosowali 
się jakoś. Przez pewien czas zdawało się, że Kosołapy Staruch zamierza okrążyć 
wielkim kręgiem polanę Forresterów albo iść dalej prosto przez puszczę do nowych 
żerowisk nad rzeką Ocklawaha.
— Jeśli zranił go knur Forresterów — rzekł Penny — to już on im nie pożałuje 
zemsty.
Niespodziewanie po południu wielkie ślady zwróciły się ponownie na moczary w 
kierunku wschodnim. Droga była trudna.
— Przypomina mi to, jakeśmy ostatniej wiosny tropili go przez bagniska 
Juniper — powiedział Penny.
Późnym popołudniem, gdy byli już niedaleko od niskich terenów dokoła Potoku 
Słonych Źródeł, Julia zaszczekała krótko.
— Czyżby miał legowisko w takim miejscu? Julia rwała się naprzód. Penny 
pobiegł za nią.
— Odkryła go!
Rozległ się przed nimi łoskot, jak gdyby burza wybuchła w gęstwinie.
400
— Bierz go, Julia, bierz go! Hura, bierz go! Hura! Niedźwiedź poruszał się z 
niewiarygodną szybkością.
Przedzierał się przez zarośla, które zasłaniały go przed psami. Był jak parowiec 
na rzece, prując poprzez gęste krzewy głogu, ciernie pnączy i wykroty, jakby to 
była woda. Jody i Penny spocili się. Julia zaszczekała z odcieniem rozpaczy w 
głosie. Nie mogła sobie poradzić. Bagno było tak gęsto porośnięte, że tonęło się 
w nim, nie mając prawie żadnego punktu oparcia oprócz łodyg cieniutkich pnączy. 
Jody zapadł się aż po pas. Penny odwrócił się i podał mu rękę. Flag okrążył 
bagno z lewej strony, szukając stałego gruntu. Penny zatrzymał się i dyszał 
ciężko.
— Znów się nam wymknął!
Kiedy się trochę uspokoił, ruszył znów naprzód. Jody pozostał w tyle, ale trafił 
na pas trawy i zdołał dogonić ojca. Zarośla składały się z wawrzynu, karłowatej 
palmy i jesionu.
Na przodzie Julia znów zaszczekała piskliwie.
— Trzymaj go, bierz go!
Zarośla przechodziły w łąkę. Z dala, na otwartej przestrzeni, ukazał się 
Kosołapy Staruch. Sadził jak czarna burza. O metr za nim mignęła sylwetka Julii. 
Z drugiej strony lśniły szerokie, wartkie wody Potoku Słonych Źródeł. Niedźwiedź 
skoczył do strumienia i popłynął w stronę przeciwnego brzegu. Penny złożył się i 
wystrzelił dwukrotnie. Julia zatrzymała się. Siadła na zadnich łapach i węszyła. 
Skomlała przerażona, zakłopotana i zwiedziona. Niedźwiedź wdrapywał się już na 
brzeg. Penny i Jody pobiegli wzdłuż bagniska nad potokiem. Widać było tylko 
wielki, czarny grzbiet. Penny chwycił fuzję Jody'ego i strzelił w tamtą stronę. 
Niedźwiedź ryknął.
401
— Trafiłem go! — zawołał Penny.
Lecz Kosołapy biegł dalej. Słychać go było jeszcze, gdy torował sobie drogę w 
zaroślach, a potem znikł. Penny zachęcał energicznie psy do pogoni. Wzdragały 
się przed wejściem do szerokiego potoku. Wtedy Penny podniósł ręce gestem 
rozpaczy i przysiadł w błocie, pochylając głowę. Stara Julia wstała i obwąchała 
ślady na brzegu, lecz po chwili usiadła znowu i rozpoczęła swój skowyt. Jody 
ścierpł. Przypuszczał, że na tym polowanie się skończyło. Kosołapy Staruch 
jeszcze raz wyprowadził ich w pole.
Był zdumiony, kiedy Penny podniósł się, wytarł pot z twarzy, nabił obydwie 
strzelby i ruszył w kierunku północno-zachodnim, wzdłuż otwartej przestrzeni nad 
potokiem. Pomyślał, że ojciec zna zapewne krótszą drogę powrotną do domu. Lecz 
Penny trzymał się rzeki nawet wtedy, gdy wysokie sosny ukazały się z lewej 
strony. Jody nie ośmielił się pytać ojca. Trząsł się ze strachu o Flaga, który 
nagle znikł. Nie wolno mu było skarżyć się teraz ani na swoje dolegliwości, ani 
z powodu Flaga. Wątłe plecy Penny'ego uginały się pod ciężarem znużenia i 
zniechęcenia, niemniej jednak miały siłę stali. Jedyne, co pozostało Jody'emu, 
to iść za ojcem, choć bolały go nogi. Stara rusznica ciążyła mu jak ołów na 
ramieniu. Usłyszał nagle, że ojciec mówi sam do siebie:
— Zdaje się, że pamiętam, jej domek powinien być tu gdzieś blisko.
Szli teraz bardziej stromym brzegiem potoku. Rosły tu dęby i sosny. Wysokie 
wzgórze wznosiło się nad wodą.
Na szczycie widniała chata, a za nią uprzątnięte pole. Penny podszedł ścieżką do 
domku. Drzwi były zamknięte, nie było śladu dymu nad kominem. Chata nie miała 
okien,
402
Kwadratowe otwory były zamknięte drewnianymi okiennicami. Penny obszedł chatę 
dokoła. Odnalazł uchyloną okiennicę, przez którą zajrzał do izby.
— Nie ma jej, ale my i tak wejdziemy.
— Czy wrócimy stąd w nocy do domu? — zapytał Jody z nadzieją.
Penny odwrócił się i zmierzył go spojrzeniem.
— Do domu? W nocy? Mówiłem ci przecież, że muszę najpierw skończyć z tym 
niedźwiedziem. Jeżeli chcesz wracać, wolna droga...
Jody pierwszy raz widział ojca tak zawziętego i nieubłaganego. Poszedł potulnie 
za nim. Zdyszane psy położyły się na piasku przed domostwem. Penny poszedł do 
drewutni i narąbał drew. Przyniósł naręcze i wrzucił do izby przez uchyloną 
okiennicę. A potem wlazł do środka i otworzył drzwi kuchenne od wewnątrz. Jody 
zaś, naśladując ojca, ruszył również do drewutni, zebrał kupę smolnych drzazg na 
podpałkę, przyniósł je i położył na podłodze. W izbie znajdował się piecyk, a na 
gwoździach wisiały liczne garnki.
Penny rozpalił ogień i zawiesił nad płomieniem płytki kociołek. Wyjął z torby 
prowianty i zabrał się do gotowania posiłku. Przyniósł wody ze studni na 
podwórzu, wziął garnek do gotowania kawy i postawił na ogniu. Rozgrzał zimne 
bataty, wyjął z kredensu talerz i kubki i postawił na drewnianym, prostym stole.
— Zaczynaj — powiedział — gotowe...
Jadł pośpiesznie, z apetytem, nie zapomniał również o psach i dał im część 
placka kukurydzianego z kawałkiem mięsa aligatora. Jody'ego zwarzył zły humor 
ojca. Nie lubił milczenia Penny'ego podczas posiłku. Było to tak, jak gdyby jadł 
z kimś obcym. Penny zagrzał
403
2- »>
SL ? ? v ( 5. g <g
^
"? 5. ^ ??
S' S' ?? 5.
S' ?<*
s ^?
?
•
- < ?
q ?? ?
_ "~ =
?? * ?
N
5 S
?
? ?
??
5 ?
?
&? ?
1 ?. s.
?-?
? « = *"-- * ?
(?
03
?-
^ -9 -^ ^ 8 ^ ?. ? -%.
? ?—»- ^- ? --;•
?-t ?? ** csi ?? ?? ? ??
0?» ^* ??- ^_ ^
?^. S' ^? ^Ą- ?^ «^2 ?=? ?? SL
% ?
-? ?_
??'
?
?
? ?? ">
>—? *-?" Vi
\ ? ?.
? ? ~
? & ? ?> ? ~ 7
?. 2?- ? •« * <"> &???
-? * ? ??, » . » _. ? "
•? ???? ? •
< ^' S SL ?» *? ts>
< ?? ***- ?? ja ?? ??
?^ &"*** -• » * ?
?? _ ^ *? ^ ?< ?, «? » ?
~ ? f i a ?- %
»=
»0 *
?
?-
???????-
?)"
Ki-
ca
ca 533
Ol
??
?5
** °* 'S' 2" O
o 2- ** A' \ ? E' Se u *
«-< w" «-«i o- —?
v-^ «» v-. - O-O
S ts 2*. s- ^
~- ?? ??" ^ ^ ?, ?
rSi
^?>
fc%Vvv\'
ftl
Ił
t<l
ts»
r^
t-i
n «< ^ «_ ?.
O- «i N- o «D
, ? ? * o, •
O
1 \
??
o &
-o
Ł =:. §? 1" ?
W
ro
tA- t>l
??
a S-
t-i
43-
?? 1-
s- «s: 7
? 5. — §" ~ ©
i«ff3ls
??&?
**> r+
CT- ^ n ?. ^ E
wody w kociołku, zmył naczynia, wytarł je i odstawił na miejsce do kredensu. 
Zamiótł podłogę. Wyszedł na dwór i przyniósł mchu, z którego usłał łoże dla psów 
pod okapem chaty, dobrze osłoniętym ze wszystkich stron. Nadchodziła cicha i 
chłodna noc. Penny przyniósł dwa bierwiona z drewutni i wsadził końcami w ogień, 
by na wzór murzyński posuwać je coraz dalej w miarę spalania. Napełnił fajkę 
tytoniem i wyciągnął się przy ogniu na podłodze, podkładając torbę myśliwską pod 
głowę.
— Zrób to samo, chłopcze — powiedział życzliwie. — Wyruszamy wczesnym rankiem.
Wyglądał jakoś bardziej dostępnie, więc Jody odważył się zapytać:
— Czy myślisz, tato, że Kosołapy będzie tędy wracał?
— On nie jest taki głupi. Nie na to czekam. Jestem najzupełniej pewny, że jest 
ranny. Pójdę w górę do Słonych Źródeł i przejdę na drugą stronę. A potem wzdłuż 
drugiego brzegu, tam gdzie nam uciekł wieczorem w gąszcze.
— Przecież to kawał świata.
— No tak, blisko to nie jest.
— Tato...
— Co?
— Czy myślisz, że Flagowi nie stanie się krzywda?
— Już zapomniałeś, com ci powiedział, kiedy pytałeś, czy Flag może iść z nami?
— Nie, nie zapomniałem... Ja... Penny zmiękł.
— Nie martw się, nie przepadnie. Nic mu się nie stanie w lesie. Wróci do 
domu, chyba że zdziczeje...
— On nie zdziczeje, tato.
— Tak, bo może jest jeszcze za młody. Najpewniej teraz naprzykrza się matce. 
Śpij, śpij, synu.
404
— A co to za dom, tato?
— To dom pewnej wdowy. Nie byłem tu już dawno.
— Czy będzie zadowolona, żeśmy tu wleźli?
— Jeżeli to jest jeszcze ta sama, to nic nie będzie miała przeciw temu. 
Przychodziłem tu kiedyś, starając się o jej rękę, zanim poślubiłem twoją matkę. 
Śpij, Jody...
— Tato...
— Jeżeli usłyszę jeszcze jedno pytanie, to ci skórę złoję. A co dopiero, jeśli 
to będzie głupie pytanie...
Jody zawahał się, chciał jeszcze zapytać ojca, czy zdążą na uroczystości 
świąteczne następnej nocy. Pomyślał jednak, że pytanie nie ma sensu. Pogoń za 
starym niedźwiedziem mogła równie dobrze potrwać całe życie. Powrócił myślami do 
Flaga. Widział go zgubionego w puszczy, głodnego i ściganego przez jaguara. Flag 
czuł się osamotniony bez niego. Pomyślał sobie, czy też matka kiedykolwiek tak 
troszczyła się o syna, jak on o Flaga. Zasypiał z uczuciem żalu w duszy.
Obudził go rankiem odgłos kół na podwórzu. Usłyszał szczekanie psów i jakiś obcy 
głos. Przysiadł. Penny już wstał trzęsąc rozespaną głową. Zaspali. Słońce stało 
wysoko na niebie. Ogień wygasł w popiele, a nadpalone bierwiona leżały na 
podłodze. Powietrze było zimne jak lód. Oddech zastygał w białych obłoczkach. 
Kości bolały. Penny otworzył drzwi kuchenne. Rozległy się kroki i do izby weszła 
kobieta w średnim wieku w towarzystwie chłopca.
— Na miłość boską! — powiedziała.
— Jak się masz, Nellie. Nie poznajesz mnie?
— Ezra Baxter! Mogłeś przecież poczekać na zaproszenie.
Penny wyszczerzył zęby.
405
— To jest mój synek, Jody.
Kobieta spojrzała bystrym okiem na Jody'ego. Była piękna, pulchna i różowa na 
twarzy.
— Przynosi ci zaszczyt. A to jest mój siostrzeniec, Asa Revells.
— Syn Mara Revellsa? Przysiągłbym, że tak! Chłopcze, znałem cię, kiedyś był 
nie większy od świerszcza.
Podali sobie ręce. Chłopak spoglądał na nich nieśmiało.
— Ponieważ jesteście tacy wytworni i tak dalej — odezwała się kobieta — to 
może mi pan powie, panie Baxter, w jaki sposób mogłabym się pozbyć was z mojego 
domu?
Przemawiała żartobliwym tonem. Jody polubił ją od razu. Kobiety bywają różnego 
gatunku, pomyślał, jak psy. Ta kobieta należała do gatunku babci Hutto, do 
gatunku, który poskramiał mężczyzn. Dwie kobiety mogły używać tych samych słów, 
ale myśl była inna, tak jak szczekanie psów — jedno złe, a drugie życzliwe.
— Rozpalmy ogień — powiedział Penny. — Nie mogę mówić, bo mi oddech zamarzł.
Ukląkł przy ognisku, a Asa poszedł na dwór po drzewo; Jody ruszył z pomocą. 
Stara Julia i Rip krążyły z wyprężonymi ogonami dokoła obcego psa.
— Wasze psy — powiedział Asa — chętnie by zagryzły ciocię Nellie i mnie na 
śmierć.
Jody nie mógł obmyślić dorzecznej odpowiedzi i pośpieszył z drewnem do domu. 
Wszedł w chwili, gdy Penny mówił:
— Jeżeli nawet nie jesteś aniołem, Nellie, to tej nocy zostałaś nam zesłana 
przez niebo. Tropiliśmy od dwóch dni z Jodym i psami wielkiego niedźwiedzia. 
Zanadto interesował się ostatnimi czasy moim bydłem.
406
— Czy to ten, któremu brak palca u łapy? — przerwała. — On mnie też 
porządnie dokuczył w zeszłym roku.
— Ano tropiliśmy go od domu i dogoniliśmy nad bagniskiem przy dolnym biegu 
potoku. Gdyby był o dziesięć metrów bliżej, miałbym go. Strzelałem trzy razy, 
ale był za daleko. Tak, Nellie, nigdy nie byłem tak bliski rozpaczy od czasu, 
kiedy mi powiedziałaś, że jesteś zaręczona z Fredem.
— Daj pokój — roześmiała się. — A czy ty się o mnie starałeś?
— Za późno teraz trochę na wyjaśnienia. Owszem, wiedziałem, że jeżeli nie 
wyszłaś po raz drugi za mąż i nie wyjechałaś stąd, to powinnaś mieszkać w tych 
stronach. I wiedziałem, że nie odmówisz mi schronienia czy rozgrzewki przy ogniu. 
I kiedym się tej nocy kładł spać, pomyślałem sobie: „Boże, pobłogosław małej 
Nellie Ginright".
Kobieta roześmiała się głośno.
— Istotnie — powiedziała — jesteś mile widzianym gościem, ale na przyszły raz 
wolałabym wiedzieć zawczasu i przygotować przyjęcie. Co zamierzasz robić dalej?
— Najpierw podjemy sobie trochę, a potem ruszę przez rzekę koło źródeł i pójdę 
dalej tropem niedźwiedzia od miejsca, skąd nam uciekł wczoraj.
Nellie Ginright potarła czoło.
— Nie, Ezro, nie ma potrzeby tak się nadwerężać. Mam łódź tu blisko, co prawda 
ledwie się trzyma kupy, ale wystarczy, żeby was przewieźć przez rzekę. Weź ją, a 
zaoszczędzisz sobie drogi i wysiłku.
— Hura! Słyszysz, Jody? Teraz muszę powiedzieć jeszcze raz: „Boże, pobłogosław 
małej Nellie Ginright!"
— Nie tak znów małej jak wówczas, kiedy mnie znałeś.
— Nie. Ale wyprzystojniałaś ogromnie od tego czasu.
407
Zawsze byłaś ładna, ale trochę za chuda. Nóżki miałaś cienkie jak patyczki...
Roześmieli się. Pani Ginright zdjęła kapelusz i za-krzątnęła się przy kuchni. 
Penny nie śpieszył się jakoś. Użycie łódki dla przeprawy przez rzekę zapewniało 
dużą oszczędność czasu, można więc było pozwolić sobie na spokojne zjedzenie 
śniadania. Penny wyjął z torby resztę boczku. Nellie ugotowała kaszy i zaparzyła 
świeżej kawy. Do sucharów podała syrop, bo nie miała masła ani mleka.
— Nie mogę tu trzymać bydła — powiedziała. — To, czego nie wykończą 
niedźwiedzie i jaguary, robią za nie aligatory. — Roześmiała się. — A wdowie 
niełatwo sobie z tym poradzić.
— To Asa nie mieszka tutaj z tobą?
— Nie. Właśnie wraca ze mną z Fortu Gates, wybieramy się razem dziś wieczorem 
na święta nad rzekę.
— I myśmy tak chcieli zrobić, ale zdaje się, że trzeba się tego wyrzec. — 
Jakaś myśl przyszła mu do głowy. — Aha, moja żona będzie w Voluzji, opowiedz jej 
o naszym spotkaniu, żeby się nie martwiła o nas.
— Zawsze jesteś dobry, Ezro, troszczysz się o to, żeby przypadkiem żona się 
nie zaniepokoiła. Nigdyś mi się nie oświadczył, ale często mi się zdaje, że źle 
uczyniłam nie zachęcając cię do tego...
— A ja myślę, że moja żona żałuje, że tak właśnie uczyniła.
— Tak, człowiek nigdy nie wie, co właściwie powinien robić, a potem jest za 
późno.
Penny roztropnie milczał.
Śniadanie było wyśmienite. Nellie Ginright obficie nakarmiła psy i zapakowała 
Baxterom jedzenia na drogę. Wyruszali niechętnie, ale podniesieni na duchu i 
ciele.
408
— Łódź znajduje się o kwadrans stąd w górę potoku! — zawołała za nimi.
Przymrozek ściął wszystko dokoła. Trawy pokryte były szronem, który powlókł 
również starą łódź. Łódź przy-marzła do brzegu. Wyrwali ją z lodu i spuścili na 
wodę. Psy zachowywały się ostrożnie i podejrzliwie. Ledwie je Penny wsadził do 
łodzi, gdy szybko wyskoczyły z powrotem na brzeg. Po kilku chwilach w łodzi było 
już parę cali wody. Zaczęli ją wyczerpywać. Jody wszedł do łodzi, a Penny podał 
mu psy trzymając je za obroże. Jody chwycił je mocno, choć wyrywały się z całych 
sił. Penny odepchnął się od brzegu gałęzią dębową. Kiedy tylko wypłynęli poza 
nadbrzeżny lód, prąd stał się znowu szybszy i rzucił łódź w dół strumienia. Woda 
sięgała Jody'emu do kostek. Penny wiosłował jak szalony. Woda wlewała się przez 
szczelinę w dziobie. Psy stały spokojnie, drżąc od czasu do czasu ze strachu. 
Jody przykląkł i wiosłował rękami.
Rzeki latem były przyjazne i życzliwe. Kiedy się miało na sobie lekkie, podarte 
portki i koszulę, płynęło się jak kołek od brzegu do brzegu. Ale ciężkie'ubranie, 
nowy sweter i spodnie były tylko zawadą w zimnej wodzie. Łódź była ciężka i 
niezdarna. Dotarli do drugiego brzegu, zanim zdołała pójść na dno. Przybili do 
brzegu. Woda wlewała się już do cholew butów. Lecz nareszcie byli na lądzie, z 
tej samej strony potoku, co Kosołapy, a zaoszczędzili wiele godzin marszu. Psy 
trzęsły się z zimna i czekały na rozkazy Penny'ego. Penny, nie mówiąc nic, 
ruszył od razu wzdłuż brzegu strumienia w kierunku południowo--zachodnim. Tereny 
nadrzeczne były tak zabagnione i wilgotne, że nieraz trzeba było cofać się i iść 
wyżej suchszym lasem. Taki był obszar położony między odnogą Jeziora
409
Jerzego i dopływem Rzeki św. Jana. Gleba była tu bagnista i zastawiała pułapki 
na piechurów.
Penny zatrzymał się. Mógł polegać na Julii, jeśli szło o tropienie, ale nie 
ośmielił się wypuszczać jej zbyt szybko. Miał niezwykły zmysł orientacji w 
terenie. Rozpoznał spróchniały cyprys po drugiej stronie rzeki, w miejscu, w 
którym stracili niedźwiedzia z oczu. Zwolnił kroku i szedł ostrożnie, badając 
przemarzła ziemię. Starał się znaleźć ślad.
— Tędy przeszedł, bierz go — powiedział do Julii. Obudziła się z sennego 
otępienia, machnęła długim
ogonem i zaczęła węszyć. Po kilku krokach wydała cienkie szczeknięcie.
— Tutaj... Znalazła go...
Wielkie ślady wyraźnie odznaczały się w błocie. Można było iść za nimi, tak były 
wyraźne. Na drodze, którą szedł niedźwiedź, leżały złamane krzewy. Penny szedł 
tuż za psami. Niedźwiedź uciekał tak daleko, aż się upewnił, że go psy nie 
ścigają. Julia wykryła go o czterysta metrów od brzegu. Nie widać go było w 
gąszczu, słychać było jednak jego ciężki chód. Penny nie mógł strzelać, nie miał 
przed sobą wyraźnego celu. Jody przypuszczał, że ojciec lada chwila zagłębi się 
w gąszcz, jak daleko się tylko da.
— Sami go w żaden sposób nie wypłoszymy — powiedział Penny. — Zostawmy to psom.
Parli naprzód. Lecz nie docenili przeciwnika. Polowanie trwało dalej.
— Wygląda na to, że ma bilet do Jacksonville — powiedział Penny.
Psy i niedźwiedź znikły nagle bez śladu. Nie było ich widać ani słychać. Ale 
ślady mówiły Penny'emu prawdę
410
jak rozpostarta mapa. Złamana gałąź, przydeptana trawa wyjaśniały mu wszystko 
nawet tam, gdzie twardy grunt nie wskazywał śladów. Musieli jednak podczas 
pogoni zatrzymać się i odpocząć trochę.
Penny wsłuchiwał się w mroźny wiatr, który powiał nagle.'
— Zdaje mi się, że słys :ę głos Julii — powiedział. — Znalazła go.
Znów ruszyli naprzód. W południe nadeszła decydująca chwila. Niedźwiedź 
postanowił widocznie przyjąć wezwanie i stanąć do walki. Psy go osaczyły. 
Kosołapy rzucał się na wszystkie strony na krótkich grubych nogach, mrucząc i 
błyskając zębami. Opuścił uszy. Kiedy znów usiłował uciec, Julia zaatakowała go 
z boku, a Rip okrążył i skoczył do kudłatej gardzieli. Kosołapy ryknął 
przeraźliwie. Gnał z szybkością jastrzębia i przygniatał Ripa do siebie 
przednimi łapami. Rip jęknął z bólu i usiłował rozdzielić łapy łamiące mu 
grzbiet. Dwa łby przywarły do siebie, próbując chwycić się nawzajem za kark, 
broniąc własnej gardzieli przed wrogiem. Penny chwycił właściwy moment i 
strzelił, niedźwiedź runął z przytulonym do piersi Ripem. Skończyły się jego 
zbrodnie.
Podeszli do Kosołapego. Strzał Penny'ego był śmiertelny. Wróg leżał martwy...
Ojciec i syn spojrzeli na siebie zdumieni. Zbliżyli się do leżącego cielska. 
Jody'emu drżały kolana. I nawet Penny szedł niepewnym krokiem. Jody czuł się 
lekki jak balon.
— Oświadczam, że jestem mile zaskoczony — powiedział Penny.
Poklepał Jody'ego i dał mu sójkę w bok.
— Hura! — krzyknął.
Echo odpowiedziało z moczarów. Kraska przeleciała
411
nad nimi z krzykiem. Jody podjął okrzyk ojca: hura! Stara Julia przysiadła i 
zaczęła szczekać. Rip, liżąc rany, machał krótkim ogonem. Penny zaśpiewał 
nieskładnie:
Sam jest moje imię,
Jestem czarny cały.
Wolę być Murzynem
Niźli biednym białym! Jody huknął:
— Ale my biedni nie jesteśmy, mamy Kosołapego Starucha!
Odtańczyli taniec wojenny i wrzeszczeli aż do ochrypnięcia. Zmęczyli się 
wreszcie. Penny roześmiał się.
— Już nie pamiętam, kiedym się tak cieszył i krzyczał z radości. Ale 
przysięgam, dobrze mi to zrobiło.
Lecz Jody był niezmordowany i krzyczał wesoło dalej. Penny uspokoił się i 
przystąpił do oglądania niedźwiedzia. Kosołapy ważył chyba około pięciuset 
funtów. Futro miał wspaniałe. Penny podniósł przednią łapę, której brakowało 
jednego palca.
— Cóż, stary drabie — powiedział — byłeś moim za-kamieniałym wrogiem, ale 
zasłużyłeś sobie na szacunek.
Usiadł triumfalnie na wielkim cielsku niedźwiedzia. Jody dotknął grubego futra.
— Będziemy teraz mieli twardy orzech do zgryzienia — powiedział Penny. — 
Znajdujemy się na odludziu i musimy poradzić sobie z czymś, co jest cięższe od 
ciebie, ode mnie i od twojej matki z krową na dodatek.
Zapalił fajkę.
— Bardzo tu jest wygodnie, mamy czas obmyślić wszystko.
Był w tak doskonałym humorze, że sprawa, która wydawała się Jody'emu nie do 
rozwiązania, była dla niego po
412
prostu przyjemną łamigłówką. Zaczął zastanawiać się na głos, mówiąc sam do 
siebie:
— Zobaczymy, jak się rzecz ma. Jesteśmy teraz gdzieś pomiędzy Bear Spring a 
rzeką. Droga do Fortu Gates prowadzi na zachód, rzeka jest na wschodzie. Byłoby 
dobrze, gdybyśmy mogli zaciągnąć tego dżentelmena do przystani rzecznej, bo tam 
zawsze przejeżdżają jakieś parowce. Trzeba go wypatroszyć i pomyśleć, co robić 
dalej...
Podniesienie cielska Kosołapego równałoby się dźwignięciu na plecach wozu z mąką. 
Wielkie zwały sadła pod futrem zwiększały wagę potężnego grubasa.
— Żywy czy umarły, sprawia ten sam kłopot — powiedział Penny.
Wypatroszył cielsko do czysta. Stary niedźwiedź wyglądał tak nieszkodliwie, jak 
wołowina wisząca w sklepie rzeźnika. Jody stękał podnosząc ciężkie łapy i 
ułatwiając ojcu pracę. Nie spodziewał się nigdy, że dożyje dnia, w którym będzie 
trzymać w rękach ogromne łapy Kosołapego. Właściwie nie brał udziału w polowaniu. 
Po prostu podążał za ojcem. Lecz teraz czuł napływ siły i odwagi.
— Zobaczymy, czy damy radę poruszyć go — powiedział Penny.
Chwycili niedźwiedzia za przednie łapy i pociągnęli. Lecz do dźwignięcia 
martwego cielska trzeba było niezmiernej siły. Dźwiganiem i popychaniem nie 
udało się go przesunąć dalej niż o stopę.
— W ten sposób nie zaciągniemy go wcześniej nad rzekę jak na wiosnę — 
powiedział Penny — i zdechniemy po drodze.
Gładkość łap niedźwiedzia była największą przeszkodą. Penny przykucnął i 
rozważał. W końcu oświadczył:
413
— Możemy pójść do Fortu Gates i poprosić o pomoc. Będziemy musieli zapłacić za 
to sporą porcją mięsa, ale to nam oszczędzi pracy. Albo pójdziemy do domu po 
wóz...
— Przecież mama pojechała wozem na święta do Voluzji.
Penny przesunął czapkę na bakier i podrapał się w głowę.
— Na śmierć zapomniałem, że to dziś Wigilia. Chodźmy, Jody!
— Dokąd?
— Do Fortu Gates.
Droga wiodąca do małego osiedla znajdowała się według orientacji Penny'ego o 
dwie mile na zachód od rzeki. Przyjemnie było opuścić moczary i wyjść z puszczy 
na zwykłą piaszczystą drogę. Wiał chłodny wiatr, lecz słońce grzało lekko. Penny 
znalazł przy drodze zioła lecznicze, którymi obłożył rany Ripa. Był bardzo 
rozmowny i z zasobów swego doświadczenia wydobywał coraz to inne opowiadanie o 
polowaniach na niedźwiedzie sprzed wielu lat.
— Kiedy byłem mniej więcej w twoim wieku, przyjechał do nas wujaszek Miles z 
Georgii w odwiedziny. I któregoś dnia, równie zimnego jak dzisiejszy, wziął mnie 
ze sobą na mokradła podobne do tych, któreśmy dziś przebywali. Włóczyliśmy się 
bez określonego celu, aż tu nagle patrzymy — siedzi sobie przed nami na pniu coś 
w rodzaju myszołowa i dziobie drzewo. Zbliżamy się, patrzymy i zgadnij, co się 
okazało?
—; Że to wcale nie był myszołów?
— A jakże. Wcale nie myszołów! Był to niedźwiadek piastun zabawiający się z 
dwojgiem swego rodzeństwa na ziemi pod drzewem. A wujaszek Miles powiada: „Ano,
414
złapiemy sobie niedźwiedzia". Jak powiedział, tak i zrobił. Ale kłopot z tym, że 
nie miał żadnej rzeczy, w którą mógłby owinąć piastuna. A te draby gryzą, jeśli 
się ich nie wsadzi do worka. Ale ludzie z Georgii noszą w zimie ciepłą bieliznę. 
Więc wujcio ściągnął portki i zrobił z nich worek. Wsadził niedźwiedzia do tego 
worka i już rusza, aż tu w tej samej chwili gdy zabierał się do odejścia, 
rozległ się trzask, łoskot i ciężkie stąpanie w krzakach. I oto z gęstwiny 
wynurza się niedźwiedzica i idzie wprost na wujaszka. A wujcio w nogi przez 
bagnisko! Uronił po drodze ten swój wór z niedźwiedziem, a pani misiowa cap go 
razem z portkami! Ale że krok w krok szła za wujasz-kiem, musiał uciekać przez 
cierniste zarośla tarniny i głogu, które go wysmagały jak się patrzy. A ciotka 
Moll była niedomyślną niewiastą i nie mogła nigdy zrozumieć, jak to się stało, 
że wujcio przyleciał do domu w tak chłodny dzień bez portek, i w dodatku z 
porządnie podrapanymi pośladkami. Wujcio Miles zwykł potem opowiadać, że pani 
misiowa miała wielki kłopot z przerobieniem tych portek dla swoich niedźwiedziąt.
Jody pękał ze śmiechu, omal nie dostał kolki.
— Tato — powiedział z wymówką — znałeś takie świetne historie, a nigdy mi ich 
nie opowiadałeś...
— Ano, widzisz, trzeba znów być w takim bagnie jak to, żeby sobie człowiek 
wszystko przypomniał. Aha, pamiętam jeszcze, jak w tym samym mokradle, o którym 
opowiadałem, spotkałem znów innym razem parę niedźwiadków. Piszczały z zimna. 
Noworodki niedźwiedzie są małe jak szczury i całkiem gołe, a i te nie miały 
jeszcze zbyt wielkiego futerka. Uwijały się jak frygi w zaroślach czerwonego 
wawrzynu i krzyczały jak małe dzieci. Słuchaj...
Za nimi rozległ się tętent końskich kopyt.
415
— No i co, czy to źle, żeśmy poszli w stronę Fortu Gates po pomoc?
Odgłos kopyt zbliżał się coraz bardziej. Penny i Jody zatrzymali się na skraju 
drogi. Jeźdźcami, jak się okazało, byli Forresterowie.
— Zdaje się, że wymówiłem w złą godzinę — powiedział Penny.
Na czele kawalkady jechał Buck. Reszta zajęła całą drogę. Pijani byli jak bele. 
Osadzili konie.
— Patrzcie, stary Penny Baxter i jego przychówek! Hej, Penny! Jakie licho 
przyniosło cię tutaj?
— Polowałem — rzekł Penny. — A poważne było polowanie. Ścigaliśmy Kosołapego 
Starucha.
— He, he, pieszo? Słuchajta, chłopaki! Para kurczaków polowała na jastrzębia.
— I upolowała go — dorzucił Penny.
Buck drgnął. Kompania natychmiast wytrzeźwiała.
— Bujać to my, a nie nas. Gdzie jest Kosołapy?
— Bliziutko, będzie ze dwie mile na wschód stąd, między Bear Spring a rzeką.
— A jakże... Od dawna krąży w tych stronach.
— Jest martwy. A wiem to stąd, żem go wypatroszył. Idziemy właśnie z Jodym do 
Fortu Gates po pomoc, bo chcemy go wydobyć z bagniska.
Buck wyprostował się w strzemionach z pijacką godnością.
— Jakże to? Idziecie do Fortu Gates po pomoc, kiedy macie tu pod bokiem 
najlepszych niedźwiedników w całym hrabstwie?
— Co nam dacie, jeżeli wam pomożemy w tej robocie?! — zawołał Lem.
— Połowę mięsa. Bo i tak planowałem, że podzielę się
416
z wami. Dość wam wyrządził szkód i przecież Buck przyjechał i ostrzegł mnie 
przed nim.
— Jesteśmy przyjaciółmi — powiedział Buck. — Ostrzegamy się nawzajem. Siadaj 
tu z nami i pokaż drogę.
— Nie spodziewałem się — zabrał głos Mill-wheel — że dziś będę znów telepać 
się po bagniskach i wracać na polanę Baxterów. Myślałem tylko o zabawie.
— O niczym nie myślałeś — powiedział Buck. — Penny Baxter...
— O co chodzi?
— Czy masz wciąż jeszcze zamiar wybrać się na te uroczystości do Voluzji?
— Gdyby się udało załatwić na czas z niedźwiedziem, to bardzo bym chciał...
— Siadaj za mną i wskaż drogę. Chłopcy, zabieramy niedźwiedzia i ruszamy na 
święta do Voluzji. Skoro nas sobie nie życzą, mogą nas wyrzucić, jeżeli potrafią.
Penny zawahał się. Trudno było liczyć na jakąkolwiek pomoc z Fortu Gates, 
szczególnie w Wigilię. A znów Forresterowie niezbyt mile będą widziani na 
uroczystościach wigilijnych w Voluzji. Postanowił więc skorzystać z ich pomocy 
przy wyciąganiu wielkiego cielska, a następnie wykręcić się jakoś i pójść swoją 
drogą. Usiadł na koniu za Buckiem. Mill-wheel podał Jody'emu dłoń i pomógł mu 
zająć miejsce za sobą.
— Który z panów będzie tak wielkoduszny i weźmie mojego psa? Nie jest zbytnio 
pokiereszowany, ale zawsze dość się dziś nabiegał i natrudził.
Gabby podniósł Ripa i położył przed sobą na siodle.
Droga, która przedtem dłużyła się ogromnie, stała się dzięki Forresterowskim 
koniom miłą przejażdżką. Bax-terowie przypomnieli sobie, że nie mieli nic w 
ustach od
14 Roczniak
417
śniadania. Pomyszkowali więc w torbach i zaczęli zajadać łapczywie chleb i mięso, 
które im dała Nellie Ginright. Penny był w doskonałym humorze i z miejsca 
utrafił w ton i nastrój pijanych Forresterów.
— Spędziłem noc u starej znajomej! — zawołał. Forresterowie wrzasnęli 
zachwyceni.
— Tylko, że jej tam nie było... Forresterowie wrzasnęli po raz drugi.
Jody przypomniał sobie miły humor Nellie Ginright. Powiedział Mill-wheelowi w 
plecy:
— Mill-wheel, gdyby moja matka była kim innym, to i ja byłbym kim innym, 
prawda?
Mill-wheel krzyknął:
— Hola, panowie, Jody chce zmienić matkę... Jody stuknął pięścią w wielkie 
plecy Mill-wheela.
— Wcale nie chcę. Chciałbym tylko wiedzieć...
— A tam, za tym pasem szuwarów, znajduje się nasz kudłacz.
Zsiedli z koni. Lem splunął z niechęcią.
— Ach, ty szczęśliwy synu pastora...
— Co znowu, każdy mógł się z nim zetknąć, kto miał na to ochotę — powiedział 
Penny. — Każdy mógł przecież iść tą samą drogą, co ja...
Powstała różnica zdań co do tego, w jaki sposób poradzić sobie z cielskiem. Buck 
uważał, że dla wywołania większego wrażenia należy przewieźć Kosołapego w 
całości. Penny usiłował przekonać go, że to jest niemożliwe. Wreszcie wszyscy 
przystali, by poćwiartować zdobycz, jak to się zwykle robiło z niedźwiedziami 
takich rozmiarów. Każda ćwierć będzie ważyła co najmniej ze sto funtów. 
Obciągnęli futro i poćwiartowali mięso. Futro pozostało nietknięte z wielkim 
łbem i potężnymi szarawarami.
418
— Zależało mi na tym, żeby go właśnie obedrzeć ze skóry w taki sposób. Mam 
pomysł. Zrobimy byczy kawał — powiedział Buck.
Butelka z wódką przechodziła z rąk do rąk. Wrócili na drogę. Na każdym koniu 
leżała ćwierć niedźwiedzia, a piąty dźwigał futro. Trzeba było aż tak wielkiej 
rodziny jak Forresterowie, by przetransportować starego niedźwiedzia wraz z 
obydwoma Baxterami. Orszak był hałaśliwy. Wrzeszczeli jeden przez drugiego.
O zmierzchu znaleźli się na polanie Baxterów. Dom był zamknięty na cztery spusty. 
Nie widać było dymu z komina ani światła. Mama Baxter pojechała nad rzekę wozem 
zaprzężonym w Cezara. I Flaga nie było. Forresterowie zleźli z koni, łyknęli 
znów tęgo z butelki i poprosili o wodę. Penny zaproponował, że przygotuje 
kolację, ale Forresterowie nie chcieli słyszeć o niczym prócz wyprawy do Voluzji. 
Rozwiesili mięso niedźwiedzia w wędzarni. Buck trzymał się uporczywie futra 
Kosołapego.
Dla Jody'ego było czymś niezwykłym to, że krążył w ciemnościach dokoła własnego 
zamkniętego domu, jak gdyby mieszkali w nim jacyś obcy ludzie, a nie Baxterowie. 
Poszedł za dom i zawołał:
— Flag, Flag, do mnie! — Ale nie usłyszał tupotu małych, ostrych raciczek. 
Zaniepokojony, krzyknął po raz drugi. Poszedł na drogę. Jelonek przygalopował z 
lasu. Jody przytulił go mocno. Forresterowie wzywali, żeby się pośpieszył. 
Zapragnął, by Flag ruszył wraz z nimi, ale przykro mu było na myśl, że mógłby 
uciec po drodze. Zaprowadził więc jelonka do szopy, przywiązał mocno i uważnie 
zastawił drzwi w obawie przed włóczęgami. Przypomniał sobie o jedzeniu dla Flaga, 
wrócił i wysypał przed nim pożywienie, które miał w torbie myśliwskiej.
419
Ale Forresterowie już go wzywali. Zamknął drzwi, pobiegł szybko za 
odjeżdżającymi i wlazł na konia za Mill--wheelem. Był w dobrym humorze. Mógł 
polegać na Flagu, mógł ufać mu, że zawsze wróci do domu.
A kiedy Forresterowie zaśpiewali chrypliwymi głosami jak stado wron na płocie, 
zaczął im wtórować. Buck śpiewał:
Poszedłem do Zuzanny, przyjęła mnie na progu i mówi — wynoś mi się, mój panie, 
wolna droga.
??-wheel zawołał:
— Hura, i co ty na to, Lem! Buck śpiewał dalej:
Pokochała Rufusa
o Jacksona* sławie.
A ja Zuzannie rzekłem:
— Nie chcesz, to po zabawie...
— Hura!...
Gabby zaśpiewał smętną pieśń o małżeństwie, której każda strofa kończyła się 
następującym refrenem:
Związałem się z inną, z wcielonym szatanem. Tęsknię za straconym kawalerskim 
stanem.
«Jackson Andrew (1767-1845) — polityk i generał amerykański; w r. 1818 podbił 
Florydę wyniszczając przy tym indiańskie plemię Seminolów; w latach 1829-1837 
był prezydentem Stanów Zjednoczonych AP.
420
Las grzmiał echem, odpowiadając na ich wrzaski.
O dziewiątej przybyli nad rzekę i przywołali prom. Po przeprawie ruszyli wprost 
do kościoła. Przybytek Boży był rzęsiście oświetlony. Na placu przed kościołem 
stały wozy i bryczki uwiązane do drzew.
— Nie wyglądamy odpowiednio jak na tak uroczyste święto.
— A gdyby tak Jody wszedł i wyniósł nam nasze porcje? — rzekł Penny.
Ale trudno było przemówić Forresterom do rozsądku.
— Pomóżcie mi wszyscy wykonać mój plan — powiedział Buck. — Chcę wypłoszyć 
diabła z tego przybytku...
Lem i ??-wheel wciągnęli na Bucka futro Kosołapego. Buck stanął na czworakach. 
Penny niecierpliwił się, by wejść i uprzedzić żonę, ale Forresterowie oszaleli. 
Związali sznurowadłami szparę, z której wystawała głowa Bucka. Wynik pokrywał 
się z zamierzeniem. Buck wypełnił wielkim ciałem futro jak jego prawy posiadacz, 
niedźwiedź. Wydał potężny ryk. Po czym wleźli na schody kościelne. Lem otworzył 
drzwi i wpuścił Bucka do środka, a potem przymknął je, lecz pozostawił szparę, 
przez którą mogli obserwować wszystko, co się dzieje. Upłynęło kilka chwil, 
zanim zauważono intruza. Buck toczył się naprzód z pomrukiem do tego stopnia 
przypominającym niedźwiedzia, że Jody poczuł, iż mu włosy stają dęba ze strachu. 
Buck ryknął. Zgromadzeni odwrócili się. Buck zatrzymał się. Wszyscy zdrętwieli 
na moment, a potem w mgnieniu oka kościół opustoszał, jak gdyby podmuch wiatru 
rozpędził kupę dębowych liści.
Forresterowie wpadli do wnętrza, pękając ze śmiechu. Penny i Jody weszli za nimi. 
Nagle Penny szarpnął za uszy niedźwiedzia tak silnie, że ukazała się głowa Bucka.
421
— Wyłaź z tej skóry, Buck! — zawołał. — Czy chcesz, żeby cię zakatrupili?
Zauważył bowiem błysk lufy w jednym z okien. Buck wstał i zrzucił z siebie skórę 
Kosołapego Starucha. Wesołkowie skupili się razem. Przed kościołem na próżno 
usiłowano uspokoić spazmującą, przerażoną kobietę; kilkoro dzieci płakało ze 
strachu. Pierwszym odruchem zgromadzonych był gniew.
— To piękny sposób uczczenia Wigilii! Ładny przykład dla młodzieży... — 
rozległ się jakiś głos.
Ale nastrój świąteczny był mocny, a pijacka wesołość Forresterów działała 
zaraźliwie. Powszechna uwaga skupiła się na wielkiej skórze niedźwiedzia. Tu i 
ówdzie rozległ się śmiech mężczyzn, a w końcu wszyscy zgromadzeni ryknęli 
radośnie i zgodzili się, że Buck wyglądał w niedźwiedziej skórze bardziej 
niedźwiedziowato od samego Kosołapego Starucha. Sława Kosołapego bowiem była 
wielka w okolicy z powodu szkód, jakie wyrządzał od wielu lat.
Większość mężczyzn i młodzieży okrążyła Penny'ego. Mama Baxter pogratulowała 
mężowi i poszła po talerz z jedzeniem. Penny przysiadł na skraju ławki, oparł 
się o ścianę i usiłował jeść. Ale ledwie zjadł kilka kęsów, nie dano mu spokoju 
i zmuszono do opowiedzenia przebiegu polowania ze wszystkimi szczegółami. 
Nietknięte jedzenie spoczywało na jego kolanach.
Jody przyglądał się nieśmiało niezwykłym barwom i jasności. Kościółek przybrany 
był choiną, jemiołą i różnymi darami — donicżkkmi geranium, festonami i zielenią. 
Na ścianach płonęły lampy naftowe. Sufit był na pół zasłonięty łańcuchami z 
kolorowego papieru, zielonego, czerwonego i żółtego. Nad kazalnicą widniało 
drzewko, obwieszone świecidełkami, łańcuchami, figurami wycięty-
422
mi z papieru i wielu lśniącymi szklanymi kulami, darem kapitana statku „Mary 
Draper". Pod drzewkiem obdarowywano się wzajemnie. Małe dziewczynki poruszały 
się jak we śnie, tuląc do wąskich piersi lalki ze szmatek. Chłopcy, zbyt mali 
jeszcze, by interesować się Pennym, bawili się na podłodze.
Jedzenie rozstawiono na długich stołach z nie ociosanych bali blisko drzewka. 
Babcia Hutto i matka napraszały się jedna przez drugą, by go zaprowadzić do 
stołu. Jody spostrzegł, że i na niego spłynęła część sławy ojca. Obydwie kobiety 
zadawały mu również mnóstwo pytań dotyczących polowania. W pierwszej chwili był 
onieśmielony i nie umiał odpowiedzieć. Wziął do ręki talerz z mięsem i sałatą. W 
drugiej ręce miał talerz naładowany trzema gatunkami ciastek.
— Zostawmy go na chwilę w spokoju — powiedziała babcia Hutto.
Jody przeląkł się nagle, że traci jedyną sposobność opowiedzenia przygód, które 
rzucają na niego aureolę sławy i triumfu.
— Gnaliśmy za nim prawie trzy dni — powiedział szybko. — Dwa razy dopadaliśmy 
go. Wleźliśmy w moczary, a tato powiada, że widzi cień myszołowa, a to był 
właśnie Kosołapy...
Matka i babcia słuchały z uwagą, która mu schlebiała. Jody był rozentuzjazmowany. 
Zaczął znów od początku i usiłował opowiedzieć tak, jakby to opowiadał Penny. 
Ale pośród opowiadania rzucił okiem na ciasto. Stracił nagle ochotę do gadania i 
zakończył krótko:
— A potem tato zastrzelił go, i już. Powiedziawszy to, wepchnął do ust wielki 
kawał ciasta.
Matka i babcia Hutto pobiegły po nową porcję.
423
— Zaczynasz od ciasta, a potem nic nie będziesz mógł jeść — powiedziała z 
wyrzutem matka.
— Nie mam ochoty na nic innego.
— Nie dokuczaj mu, Ory — wtrąciła się babcia Hutto. — Dość ma chleba 
kukurydzianego przez cały rok.
— Resztę zjem jutro — przyrzekł Jody. Przerzucał się od jednego rodzaju 
ciasta do drugiego.
— Czy Flag wrócił przed twoim wyjazdem, mamo? — zapytał.
— Przyszedł wczoraj o zmierzchu. Byłam trochę zaniepokojona, że wrócił bez 
ciebie. Ale Nellie Ginright wpadła tutaj w nocy na chwilę i opowiedziała o was.
Jody z zadowoleniem spojrzał na matkę. „Wygląda naprawdę pięknie w nowej sukni z 
czarnej alpagi" — pomyślał. Jej siwe włosy były gładko zaczesane, a policzki 
zaróżowiły się z zadowolenia i dumy. Zebrane kobiety przyglądały się jej z 
szacunkiem. „To nie byle co — pomyślał Jody — należeć do rodziny Penny'ego 
Raxtera".
— Mam w domu coś ładnego dla ciebie — powiedział.
— Naprawdę? Czy to nie jest coś czerwonego i błyszczącego?
— Znalazłaś?
— Przecież od czasu do czasu robię porządki w domu.
— Podoba ci się?
— Piękne! Chciałam je włożyć, ale pomyślałam sobie, że zechcesz mi je sam 
ofiarować. A wiesz, co przygotowałam dla ciebie?
— Powiedz, mamo.
— Torbę cukierków miętowych. A tato zrobił ci pochewkę z jeleniej skóry do 
noża, który dostałeś od 01ivera.
— A to ciekawe, kiedy mógł ją zrobić! Nawet nie zauważyłem.
424
— Kiedy zasypiałeś, przykrywał ci głowę jeszcze jedną kołdrą i dlatego nic nie 
widziałeś.
Jody westchnął z nadmiaru szczęścia. Spojrzał na resztki ciasta na talerzu. 
Podał matce.
— Nie mam już ochoty — powiedział.
— Najwyższy czas!
Jody rozejrzał się wśród obecnych.
Eulalia Boyles bawiła się skakanką w kącie z chłopcem, którego Jody spotkał 
parokrotnie na promie. Jody przyglądał się z daleka. Nie chciał z nią rozmawiać. 
Eulalia miała na sobie białą sukienkę z błękitnymi mankietami, niebieskie 
wstążki zwisały z jej warkoczy. Czuł żal nie do niej, ale do chłopca z promu. 
Eulalia bowiem była w pewien sposób z nim związana, należała do niego, chociaż 
rzucał w nią kartoflami.
Forresterowie bawili się we własnym towarzystwie w pobliżu wejścia do kościoła. 
Najodważniejsze spośród kobiet podawały im jadło. Popatrzeć dwa razy na 
Forrestera oznaczało wywołanie awantury. Najwięksi zawadiacy skupili się dokoła 
nich i kolejka wódki co pewien czas obchodziła dokoła zacną kompanię. Głosy 
Forresterów górowały nad ogólną wrzawą. Przybyła orkiestra smyczkowa i zabrała 
się do rzępolenia. Zaczął się kadryl. Buck, Mill-wheel i Gabby zaprosili do 
tańca rozchichotane partnerki, Lem wyłaził ze skóry. Forresterowie zrobili z 
tańca hałaśliwy, rozkrzyczany bałagan. Babcia Hutto przysiadła w głębi na ławce. 
Jej czarne oczy ciskały błyskawice.
— Za żadne skarby świata nie przyszłabym tutaj, gdybym wiedziała, że będą tu 
te czarne diabły...
— Ani ja — powiedziała mama Baxter.
Siedziały bez ruchu obok siebie, po raz pierwszy zgodne i uprzejme. Jody był na 
wpół pijany wrzawą i muzyką,
425
ciastem i podnieconą atmosferą. Na świecie był mróz, ale w kościele było ciepło 
w natłoku rozgrzanych ciał.
Nagle w drzwiach stanął nowo przybyły mężczyzna. Towarzyszył mu podmuch zimnego 
powietrza. Wszyscy obejrzeli się. Kilku ludzi zauważyło, że Lem zamienił parę 
słów z przybyłym, ten mu odpowiedział, a Lem następnie powiedział coś braciom. W 
pewnej chwili Forresterowie wyszli razem na dwór. Gromada, która skupiła się 
dokoła Penny'ego, nasyciła się do woli jego opowieścią o polowaniu i zabierała 
się do opowiadania własnych przygód. Grono tańczących zmniejszyło się bardzo. 
Część kobiet podeszła do myśliwych, uważając, że nie powinni tak się oddzielać 
od towarzystwa. Przybysza zaprowadzono do stołu z jedzeniem. Był to podróżny, 
który wysiadł ze statku, w oczekiwaniu na zakończenie załadunku drewna w 
przystani.
— Otóż powiedziałem, proszę pań, tym panom, że jeszcze inni pasażerowie 
wysiedli tutaj. Myślę, że ich znacie. To pan 01iver Hutto z pewną młodą damą.
— Czy jest pan tego pewny? — zapytała babcia Hutto.
— Oczywiście, łaskawa pani. Powiedział przecież, że mieszka tutaj.
Penny przecisnął się przez tłum do babci. Odciągnął ją na stronę.
— Widzę, że już doszła cię nowina. Obawiam się, że Forresterowie poszli pod 
twój dom. Postanowiłem iść tam i przeszkodzić jakimkolwiek wybrykom. Pójdziesz 
ze mną? Myślę, że twoja obecność wpłynie na ich zachowanie, będą się wstydzić...
Babcia wzięła szal i kapelusz.
— I ja idę z wami — powiedziała mama Baxter. — Chciałabym powiedzieć tym 
łotrom kilka słów.
426
Jody poszedł za nimi. Wsiedli na wóz Baxterów i pojechali w stronę rzeki. Na 
niebie widać było dziwną łunę.
— To chyba gdzieś w pobliżu płonie las — powiedział Penny. — O mój Boże!...
Ale teraz już widać było, gdzie się pali. Za zakrętem drogi, za aleją oleandrów, 
wysoko buchały płomienie. Palił się dom babci Hutto. Wjechali na podwórze. Dom 
płonął jak fajerwerk. W płomieniach widziało się wnętrze mieszkania. Fluff 
przybiegł do nich z podwiniętym ogonem. Zeskoczyli z wozu.
— 01iverze, 01iverze! — krzyknęła babcia.
Nie można było zbliżyć się do domu. Babcia pobiegła w stronę ognia. Penny 
odciągnął ją z powrotem. Krzyknął, by zagłuszyć trzask i łoskot:
— Chcesz się spalić żywcem?!
— 01iver jest tutaj! 01iverze!
— Nie ma go... na pewno wyszedł z domu...
— Oni go zabili. On musi tu być...
Penny szamotał się z babcią. Płomienie jasno oświetlały cały teren. Ziemia zryta 
była śladami końskich kopyt. Lecz Forresterowie i ich konie znikli.
— To robota tych przeklętych łotrów — powiedziała matka.
Babcia Hutto usiłowała uwolnić się z rąk Penny'ego.
— Na miłość boską — powiedział Penny — pędź, Jody, do sklepu Boylesa i 
poszukaj kogoś, kto wie, dokąd poszedł 01iver po zejściu ze statku. Jeśli tam 
nikogo nie ma, wróć do kościoła i zapytaj przyjezdnych.
Jody wgramolił się na wóz i skierował Cezara z powrotem w aleję. Ręce miał jak z 
drewna i ledwie sobie radził z lejcami. Był przerażony i nie mógł sobie w żaden 
sposób przypomnieć, co mu ojciec kazał wpierw załatwić — po-
427
jechać do sklepu czy do kościoła? Jeśli 01iver żyje, to on, Jody, nigdy go już 
nie potępi, nawet w myślach. Skręcił na drogę. Noc zimowa jasna była od gwiazd. 
Cezar parskał. W stronę rzeki szło dwoje ludzi, mężczyzna i kobieta. Jody 
usłyszał śmiech mężczyzny.
— 01iver! — krzyknął i zeskoczył w biegu z wozu.
— Hej, Jody...
Towarzyszką 01ivera była Twink Weatherby.
— 01iverze, siadaj na wóz! Szybko! — powiedział Jody.
— Co się stało? Jak ty się zachowujesz? Przywitaj się z panią!
— Dom babci się pali! Forresterowie to zrobili. 01iver wrzucił swe pakunki do 
wozu. Podniósł Twink
i posadził na ławeczce, wspiął się po kole na kozioł i chwycił za lejce. Jody 
przysiadł obok niego. 01iver sięgnął ręką za pazuchę i położył rewolwer obok 
siebie na ławeczce.
— Forresterowie uciekli — powiedział Jody.
01iver zaciął konia i skręcił w aleję. Z daleka widział szkielet domu ogarnięty 
płomieniami. 01iver wstrzymał oddech.
— Mamy tam nie było?
— Jest tutaj, przed domem. 01iver zatrzymał wóz i zeskoczył.
— Mamo! — zawołał.
Babcia wyciągnęła ramiona i pobiegła na spotkanie syna.
— Spokojnie, spokojnie, mateczko — powiedział. — Nie ma czym się przejmować. 
Spokojnie.
Penny zbliżył się do nich.
— Jesteś najmilszym gościem, jakiego mógłbym powitać, 01iverze.
428
01iver odsunął babcię i spojrzał na dom. Dach już się zawalił, a iskry tliły się 
w mchu pod dębami.
— W którą stronę uciekli Forresterowie? — zapytał. Jody usłyszał szept babci:
— O Boże!
Babcia opanowała się. Powiedziała głośno:
— A czegóż ty, u licha, chcesz od Forresterów? 01iver odwrócił się.
— Jody powiedział, że to oni zrobili.
— Czy ty, Jody, zwariowałeś? Też ma chłopak pomysły! Zostawiłam zapaloną lampę 
na oknie. Wiatr musiał rozwiać firanki, które się zajęły od płomienia. Byłam 
niespokojna przez cały wieczór podczas uroczystości. Jody, chcesz dostać w skórę?
Jody popatrzył na babcię Hutto. Matka otworzyła usta w niemym zdumieniu.
— Jak to? — powiedziała. — Przecież pani wie... Jody spostrzegł, że 
Penny przyciska ramię żony.
— Jak możesz, chłopcze, podejrzewać o taką rzecz niewinnych ludzi, którzy 
znajdują się Bóg wie jak daleko?
— powiedział Penny. 01iver westchnął głęboko.
— Jestem zadowolony, że to nie jest ich sprawka. Nie przepuściłbym ani jednemu.
Odwrócił się i przytulił Twink do serca.
— Proszę państwa, oto moja małżonka.
Babcia Hutto wahała się chwilę, a potem zbliżyła się do dziewczyny i ucałowała 
ją w policzek.
— Cieszę się bardzo, żeście to załatwili — powiedziała.
— Może teraz 01iver będzie mnie odwiedzać od czasu do czasu.
429
01iver wziął Twink za rękę i obszedł dom dookoła. Babcia zwróciła się ostro do 
Baxterów:
— Dajmy pokój tej sprawie... Czy myślicie, że ja naprawdę chcę, żeby z powodu 
spalonego domu obydwa hrabstwa zostały zalane krwią Forresterów i usiane kośćmi 
mojego chłopca?
Penny położył rękę na jej ramieniu.
— Droga babciu — powiedział — żebym to ja miał twój rozum!
Babcia drżała. Penny wziął ją pod ramię. Uspokoiła się. Oliver i Twink powrócili.
— Nie przejmuj się, mamo, zbudujemy sobie piękniejszy dom nad rzeką.
— Wcale sobie tego nie życzę — powiedziała zdobywając się na surowy ton. — 
Jestem już na to za stara. Chcę mieszkać w Bostonie.
Jody rzucił okiem na ojca. Oblicze Penny'ego było surowe.
Babcia powiedziała wyzywająco:
— I chcę wyjechać stąd jutro rano.
— Dlaczego, mamo? — rzekł OHver. — Nie chcesz zostać tutaj?...
Miał rozjaśnioną twarz. Powiedział powoli:
— Mój statek zawsze odpływa z Bostonu. Cieszę się więc, mamo, ogromnie. Ale 
obawiam się, że gdy znajdziesz się wśród Jankesów, może rozpętać się nowa wojna 
pomiędzy stanami północnymi a południowymi...
OjezdzLaŁ 27
Baxterowie przybyli do przystani nad rzeką wczesnym, chłodnym rankiem, by 
pożegnać odjeżdżających: babcię Hutto, 01ivera, Twink i Fluffa. Ze strony 
południowej, za zakrętem rzeki, rozległa się syrena parowca jadącego na północ i 
oznajmiająca Voluzji, że statek za chwilę przybije do brzegu. Babcia i mama 
Baxter objęły się mocno. Babcia przyciągnęła Jody'ego i przytuliła do piersi.
— Naucz się pisać, to będziesz pisywał listy do babci, do Bostonu...
01iver zamienił uścisk dłoni z Pennym.
— Będzie nam ciebie brakowało — powiedział Penny. OHver wyciągnął rękę do 
Jody'ego.
— Dziękuję ci, żeś stanął po mojej stronie — powie-
431
dział. — Nie zapomnę o tobie nigdy. Nawet na Morzu Chińskim.
Babcia Hutto z całych sił starała się opanować wzruszenie.
— Gdybyście kiedyś zmienili postanowienie i chcieli powrócić, pamiętajcie, że 
farma Baxterów stoi dla was otworem w dzień i w nocy — powiedział Penny.
Statek zakreślił wielki łuk na rzece i skręcił do przystani. Na pokładzie 
płonęły światła, na rzece bowiem panował jeszcze mrok.
— Bylibyśmy zapomnieli, że mamy coś dla Jody'ego — powiedziała Twink.
01iver sięgnął do kieszeni i podał żonie okrągłą paczuszkę.
— To dla ciebie, Jody — powiedziała Twink — za to, że walczyłeś po stronie 
01ivera.
Jody był oszołomiony wydarzeniami poprzedniego dnia. Przyjął zawiniątko i bez 
słowa gapił się na Twink, która pochyliwszy się, ucałowała go w czoło. 
Dotknięcie jej dłoni miało w sobie coś niezwykle przyjemnego. Z jej włosów 
płynął miły zapach.
Przerzucono trap ze statku na brzeg. Wynoszono ładunki na przystań. Babcia 
nachyliła się i podniosła Fluffa. Penny wziął jej pomarszczoną twarz w obie 
dłonie i przyłożył policzek do policzka babci.
— Kochałem cię naprawdę. Ja... — powiedział i głos mu się załamał.
Rodzina Hutto weszła na pomost. Koła statku zaczęły uderzać o wodę, a wartki 
prąd poniósł statek. Babcia i Oli-ver stanęli przy burcie i powiewali 
chusteczkami na pożegnanie. Statek gwizdnął przejmująco i popłynął w dół rzeki. 
Jody ocknął się z odrętwienia i z całych sił wołał za odjeżdżającymi:
432
— Do widzenia, babciu, do widzenia, 01iverze, do widzenia, Twink!
— Do widzenia, Jody!
Głosy ich stawały się coraz słabsze. Zdawało się Jo-dy'emu, że odpływają w jakiś 
inny świat. Przeszyła go myśl, że ten odjazd przypomina śmierć. Na wschodzie 
ukazały się różowe pasma światła, lecz wydawało się, że dzień jest bodaj 
chłodniejszy od minionej nocy. Zgliszcza domu babci Hutto tliły się jeszcze.
Baxterowie ruszyli do domu przez puszczę. Penny był przygnębiony. Można to było 
odczytać z jego twarzy. Jody'ego ogarnął taki nawał najrozmaitszych i trudnych 
do uporządkowania myśli, że chłopiec dał im wreszcie pokój i zaszył się jak 
najgłębiej w ciepły zakątek wozu, między ojca a matkę. Otworzył zawiniątko, 
które otrzymał od Twink. Było to metalowe pudełko na proch. Przytulił dar 
01ivera i Twink do serca. Przypomniał sobie nagle, że Easy Ozell znajduje się na 
wschodnim wybrzeżu, i ciekaw był, czy pojedzie za babcią Hutto do Bostonu, kiedy 
się dowie o jej odjeździe. Dzień zapowiadał się piękny, lecz zimny.
— Gdyby mnie się coś podobnego przydarzyło — powiedziała matka — nie 
puściłabym tego płazem. Już by się sąd zajął tymi łotrzykami.
— Trudno byłoby dowieść im czegokolwiek — odpowiedział Penny. — Ślad koni? To 
nic nie znaczy. Przecież Forresterowie mogą powiedzieć, że zobaczyli ogień i 
przyjechali popatrzeć nań z bliska. A zresztą równie dobrze mogą powiedzieć, że 
dość jest koni w okręgu i że wcale tam nie byli.
— A ja jednak powiedziałabym 01iverowi prawdę!...
— Dobrze, no i co z tego, co miałby zrobić? Napaść na
433
nich i zastrzelić? 01iver jest w gorącej wodzie kąpany. Większość mężczyzn jest 
tego pokroju, że uznają tylko zasadę: oko za oko. Pięknie. I co dalei? Zabiłby 
kilku Forresterów, a potem by go za to powieszono. Albo pozostali Forresterowie 
napadliby i wymordowali całą rodzinę Hutto? 01ivera, jego matkę i śliczną młodą 
żonkę?
— Śliczną młodą żonkę — zaperzyła się mama Baxter. — Smarkula...
Jody poczuł nowy przypływ lojalności.
— Kiedy ona jest naprawdę bardzo ładna, mamo — powiedział.
— Każda kiecka jest dla mężczyzny piękna — zakonkludowała matka.
I już byli w domu. Jody'ego ogarnęło poczucie bezpieczeństwa i dobrobytu. 
Bezsprzecznie, zdarzały się im także nieszczęścia, ale ich obejście było poza 
zasięgiem klęsk. Oczekiwał go dom i wędzarnia pełna pysznego mięsa wraz z 
szynkami z Kosołapego, i Flag. Przede wszystkim Flag. Z trudem mógł się opanować, 
tak bardzo już pragnął znaleźć się w szopie Flaga. Miał mu przecież tyle do 
opowiedzenia. ..
?i ?* 7
- • •» #v«7j *\ -
rf2&zdzlał 28
Styczeń nie był mroźny. Czasami tylko słońce zachodziło w chłodnej, czerwonej 
ciszy, a cienka warstwa lodu pokrywała wiadra z wodą. A potem znów przez dzień 
lub dwa było tak ciepło, że matka siadywała po południu na werandzie w słońcu i 
szyła lub cerowała, a Jody hulał po lasach bez wełnianej kurtki.
Życie Baxterów układało się spokojnie, stosownie do pogody. Penny sądził, że 
ludzie nad rzeką na pewno łamią sobie głowę nad sprawą pożaru domu Hutto i 
nagłego wyjazdu miłej staruszki, jej syna marynarza i złotowłosej Twink. Opinia 
publiczna była na pewno zdania, że ogień został podłożony przez Forresterów, 
których ogarnęła wściekłość na wieść o przybyciu 01ivera z dziewczyną.
435
Ale rzeka była daleko, a nowiny rzadko docierały na farmę Baxterów. Penny, Ory i 
Jody siadywali co wieczora przy kominku, wspominając ostatnią noc, kiedy stali 
wraz z rodziną Hutto i patrzyli, jak ich dom obraca się wniwecz, a potem ogrzani 
ciepłem pogorzeliska czekali wraz z nimi na statek, gdyż nic nie mogło odwieść 
babci Hutto od wykonania raz powziętego postanowienia.
— Mnie się wydaje — powiedział Penny — że gdyby ów obcy, który przyszedł na 
uroczystość, wiedział, że Twink jest żoną 01ivera, sprawa przybrałaby całkiem 
inny obrót. Nikt już by nie miał nic do gadania, nawet Lem. Zrozumieliby, że 
czas skończyć z całą sprawą, skoro młodzi są po ślubie.
— Żona czy nie żona, co to dla nich znaczy! Te oczajdusze spaliły dom, sądząc, 
że ktoś się w nim znajduje.
Penny westchnął, przyznając w duszy słuszność żonie. Forresterowie załatwiali 
swe interesy w Forcie Gates. Nie przejeżdżali obok Baxterów ani razu. Nie 
zgłosili się po powrocie do domu po należną im część niedźwiedziego mięsa. To, 
że nie pokazywali się Penny'emu na oczy potwierdzało ich winę. Martwiło to 
Penny'ego. Utraci z trudem zdobyty spokój.
Jody'ego ogarniał smutek, jaki się odczuwa słuchając opowiadanej bajki. Babcia, 
01iver, Fluff i Twink odpłynęli hen, w dół rzeki, jak jacyś bohaterowie z 
książki. 01iver upodobnił się do swych opowieści, które przywoził z dalekich 
krajów. A teraz stało się tak samo jeszcze z babcią, piękną Twink i Fluffem. 
01iver powiedział: „Nie zapomnę o tobie nigdy, nawet na Morzu Chińskim..." Więc 
kiedy Jody myślał teraz o 01iverze, to przeważnie widział go na Morzu Chińskim, 
dalekiego i nierzeczywistego, okrążonego przez ludzi tak nierzeczywistych jak i 
on sam.
436
Koniec stycznia był niezwykle ciepły. Oczywiście należało się jeszcze spodziewać 
przymrozków czy nawet mrozów przed nadejściem prawdziwej wiosny. Penny ruszył z 
pługiem w pole. Zabrał się przede wszystkim do ugoru wykarczowanego przez Bucka 
w okresie, gdy Penny chorował po ukąszeniu grzechotnika. Penny postanowił zasiać 
tam małe pólko bawełny na sprzedaż. Teren nizinny na skraju północnej prerii 
miał iść pod tytoń. Postanowił również, nie mając żywego inwentarza prócz Cezara 
? ??????, zmniejszyć zasiew fasoli, a powiększyć działkę przeznaczoną pod 
kukurydzę. Nigdy nie było jej za wiele. Brakowało pokarmu dla kur i do tuczenia 
świń, a sami Baxterowie z trudem radzili sobie na przednówku, wyrzekając się 
pożywienia, byle starczyło go dla zwierząt. Brak kukurydzy stanowił największą 
troskę. Jody pomógł ojcu wywieźć i rozrzucić nawóz na piaszczystym gruncie. 
Penny miał zamiar przygotować ziemię pod zasiew na wczesny marzec, kiedy 
rozlegnie się pierwszy krzyk lelka.
Matka wyrzekała gorzko, że nie ma ani jednej grzędy imbiru. Żona kupca z Voluzji 
przyrzekła, że w każdej chwili da jej sadzonki. Penny wraz z Jodym 
przygotowywali grzędę. Okopali cztery stopy gruntu niedaleko domu i nałożyli 
liści cyprysowych. Potem przynieśli gliny i wypełnili nią przekop. Penny obiecał, 
że gdy pojedzie nad rzekę, przyniesie sadzonki mocne i sękate jak rogi jelenie.
Wyniki polowań były słabe. Niedźwiedzie żerowały daleko, gotując się w lutym na 
zimowe leże. Tymczasem urządzały sobie miękkie posłania, zrywając gałązki i całe 
wierzchołki drzew. Jody zastanawiał się, dlaczego niedźwiedzie nie kładą się na 
sen zimowy w grudniu, kiedy nadchodzą pierwsze mrozy, lecz czynią to dopiero w 
lutym lub marcu.
— One same chyba najlepiej wiedzą, co robią — powiedział Penny.
437
W puszczy mało było jeleni zarówno wskutek przetrzebienia przez zarazę, jak i 
wskutek polowań innych myśliwych. Jelenie były mizerne, o chudym mięsie i 
wyleniałej sierści. Chodziły przeważnie w pojedynkę. Łanie zaś — samotnie lub 
parami. Stara łania chodziła z młodą albo z młodym rocznym jelonkiem. Niektóre 
łanie były cielne.
Przede wszystkim należało się zająć przygotowaniem zapasu drewna na opał dla 
obydwu palenisk. Nie było to rzeczą trudną, gdyż burza zwaliła wiele drzew. 
Drzewa w nizinach wysychały, tak jakby nie powódź je nawiedziła, lecz susza. 
Stały nagie i szare.
Jody lubił ranne wyprawy po drzewo, tak samo jak polowania. Były tylko mniej 
męczące. Pęnny zaprzęgał Cezara po śniadaniu do wozu, jechali tą czy inną drogą, 
jak im przyszła ochota. Psy i Flag biegły przed wozem lub obok.
Wjeżdżali na polanę w lesie i szli pieszo po odpowiednie drzewo, przeważnie po 
dęby lub sosny. Sosen było pod dostatkiem. Drzewo to, dające wielki płomień i 
ciepło, posiada jedyną wadę, że smoli i wydziela dużo dymu.
Jody lubił rytmiczny głos piły, jej świst, gdy wżerała się w pień, i miły zapach 
trocin na ziemi.
Psy uwijały się w pobliskich krzakach lub goniły króliki. Flag skubał ocalałą od 
mrozu kępkę trawy. Penny zawsze zabierał ze sobą strzelbę. Czasem Julia 
wyganiała króliki z zarośli, czasem wiewiórka podchodziła pod strzał, co 
przynosiło urozmaicenie kuchni Baxterów. Któregoś dnia ukazała się przed nimi 
biała wiewiórka. Penny nie chciał strzelać, oświadczył bowiem, że jest taką samą 
osobliwością jak biały szop-albinos. Mięso Kosołapego Starucha było coraz gorsze 
i twardsze, trzeba było je długo gotować, by uczynić zdatnym do użytku. 
Baxterowie byli zadowoleni, gdy skończyło się wreszcie. Większa część została 
uwędzo-
438
na dla psów, które karmiono tym mięsem bez ograniczeń. Sadło Kosołapego 
wypełniało wielkie, drewniane wiadro. Było czyste i miało kolor złota, nadawało 
się doskonale do wszelkiego użytku w kuchni, a skwarki były smaczne jak z 
najlepszego wieprzka.
Mama Baxter poświęcała wiele czasu robótkom ręcznym. Penny udzielał lekcji 
Jody'emu. Wieczory spędzało się przy ognisku, które było jednocześnie źródłem 
ciepła i światła. Wiatr szumiał za domem. W ciche, księżycowe noce słyszało się 
wycie lisów w szuwarach. Penny i Jody przerywali naukę i nasłuchiwali głosów 
nocy. Lisy jednak rzadko odwiedzały kurnik Baxterów.
— Znają każdy włos na głowie Julii — śmiał się Penny. — Wolą nie kusić losu.
Którejś chłodnej, księżycowej nocy pod koniec stycznia Baxterowie udali się 
nieco wcześniej na spoczynek, gdy Jody z Flagiem pozostał przy kominku. Jody 
usłyszał hałas na dworze, jak gdyby psy użerały się ze sobą, ale harmider był 
większy niż zwykle. Podszedł do okna i przycisnął twarz do zimnej szyby. Jakiś 
dziwny pies bawił się z Ripem. Julia stała na uboczu i przyglądała się im 
życzliwie. Jody wstrzymał oddech. Nie był to pies. Był to wyleniały i kulawy 
wilk. W pierwszej chwili chciał pobiec i wezwać ojca, ale mimo woli wrócił do 
okna i przyglądał się zabawie przybysza z Ripem. Nie byli sobie obcy. Bawili się 
po cichu, jak gdyby w tajnym porozumieniu. Jody poszedł do sypialni i cicho 
zawołał ojca. Penny wyszedł.
— Co się stało, synku?
Jody wrócił na palcach do okna, dając znaki dłonią. Penny boso poszedł za nim i 
spojrzał w kierunku wskazanym przez Jody'ego. Gwizdnął z cicha. Nie wyciągnął 
nawet ręki po broń. W świetle księżyca widziało się wy-
439
raźnie każdy ruch zwierząt. Przybysz utykał na jedną nogę. Poruszał się 
niezdarnie.
— Ładny widok, prawda? — szepnął Penny.
— Myślę, że to jest jeden ze stada, które okrążyliśmy nad stawami.
Penny przytaknął.
— To pewno ostatni z nich. Biedak, ranny i samotny. .. Przyszedł w odwiedziny 
do swych najbliższych krewnych, żeby pobaraszkować trochę.
Ich szept prawdopodobnie przeniknął przez zamknięte okno albo też wilk zwęszył 
ich obecność. Odwrócił się, odszedł z trudem, przelazł przez płot i zginął w 
ciemnościach nocy.
— Czy on może wyrządzić jakąś szkodę? — zapytał
Jody.
Penny wyciągnął nogi w stronę ogniska.
— Wątpię, żeby sobie mógł sam poradzić. Nie ma się czego obawiać. Wykończy go 
jakiś niedźwiedź lub jaguar. Niech sobie dożywa reszty swych dni.
Skupili się bliżej przy ognisku, zamyśleni i zdziwieni. Nawet wilk nie mógł 
znieść samotności, musiał biedak w poszukiwaniu towarzystwa wejść na podwórze 
wroga. Jody położył rękę na grzbiecie Flaga. Chciał, żeby Flag zrozumiał, iż tu, 
w gronie rodziny Baxterów, oszczędzona mu została samotność w lesie.
Ujrzał znów samotnego wilka w świetle księżyca. Kulawy wilk nie pojawił się 
więcej. W milczącym porozumieniu nie mówiono matce o tej wizycie. Zażądałaby na 
pewno, by wilka zabito za wszelką cenę. Penny przypuszczał, że psy zawarły z 
kulawym wilkiem znajomość na którymś z polowań lub na wyprawie po drzewo, kiedy 
odbiły się, chodząc własnymi drogami.
(Vxmbtial 29
W lutym Penny'ego chwyciły bóle reumatyczne. Dręczyły go od wielu lat podczas 
chłodów i dni deszczowych. Penny nie oszczędzał się nigdy, robił wszystko, co do 
niego należało, co uważał za potrzebne, nie licząc się ze stanem zdrowia. Matka 
wielokrotnie powtarzała, żeby się położył do łóżka, ale Penny nie zgadzał się w 
obawie, że nie zdąży zakończyć przygotowań do siewów wiosennych.
— Więc niech się Jody tym zajmie — powiedziała niecierpliwie.
— Jody dotychczas nie wykonywał takich robót, tylko pomagał mi. Jest zbyt 
wiele rzeczy, które chłopiec mógłby tylko popsuć przy tego rodzaju pracy.
— A właśnie! Uważam to za wielki błąd, że dotychczas nie nauczył się niczego 
więcej... Za długo go oszczędzasz. A ty, kiedy miałeś trzynaście lat, czy nie 
chodziłeś za pługiem jak dorosły?
441
— Prawda, ale właśnie dlatego staram się, by Jody nie zaczynał tej pracy 
przedwcześnie. Niech wpierw dorośnie i nabierze odpowiednich sił.
— Zawsze to twoje miękkie serduszko — szydziła. — Jeszcze nikomu nic złego się 
nie stało od roboty za pługiem.
Zaparzyła ziół i przygotowała kataplazmy dla Pen-ny'ego, prócz tego kazała mu 
pić napój wzmacniający. Przyjmował z wdzięcznością jej zabiegi, ale poprawy nie 
było widać. Penny wolał użyć swego starego, wypróbowanego lekarstwa, sadła 
jaguara, którym cierpliwie, czasami całą godzinę, nacierał kolana twierdząc, że 
to mu robi lepiej od wszelkich innych leków.
Jody w związku z chorobą ojca zajął się lżejszymi pracami w polu i gromadzeniu 
opału. Szczególną zachętą do szybkiego wykonywania pracy było to, że po jej 
skończeniu miał czas na spacery z Flagiem. Penny nawet pozwolił mu zabierać 
strzelbę ze sobą. Brakowało mu wszakże towarzystwa ojca, chociaż właściwie lubił 
polować sam. Ze wszystkich spacerów Jody z Flagiem lubili najbardziej spacer do 
kotliny. Któregoś dnia, kiedy Jody poszedł po wodę, wymyślili sobie zabawę. 
Polegała ona na wyścigu przez zielone zbocza. Flag w tej grze był niezwyciężony. 
Wystarczała mu połowa czasu, którego potrzebował Jody na wydostanie się pod górę. 
Kiedy Flag się przekonał o swej przewadze, obmyślał różne rodzaje wyścigu, 
udając, że pozwala się doganiać i chwytać.
Pewnego ciepłego, słonecznego dnia w połowie lutego Jody spojrzał w górę z dna 
rozpadliny. Na jej szczycie stał Flag. Przez chwilę zdawało się Jody'emu, że to 
jest jakiś inny jeleń. Flag wydawał się taki duży... Nie spostrzegł nawet, kiedy 
Flag zdążył tak wyrosnąć. Żaden z rocznych jeleni ustrzelonych na polowaniu nie 
był większy od Flaga.
442
Przejęty tym, chłopiec poszedł do domu i zwrócił się do ojca, który siedział 
przy kuchni owinięty w kołdry:
— Czy wiesz, tato, że Flag jest już prawie roczniakiem? Penny spojrzał na 
Jody'ego z drwiącym uśmiechem.
— Myślałem o tym ostatnio. Za miesiąc będzie można śmiało powiedzieć, że jest 
roczniakiem.
— Czy dlatego zmieni się?
— Oczywiście, będzie chciał dłużej przebywać w lesie. Będzie jadł więcej. I w 
ogóle będzie ni taki, ni owaki. Zmieniać się będzie ciągle. Przestanie być 
jelonkiem. Stanie się jeleniem.
Jody zagapił się.
— Czy będzie miał rogi?
— Nie wcześniej niż w lipcu.
Jody uważnie zbadał głowę Flaga. Wyczuł twarde miejsca na czole. Matka przeszła 
obok z kotłem w rekach.
— Mamo, Flag będzie wkrótce roczniakiem. Prawda, że będzie śliczny z małymi 
różkami? Piękne to będą rogi...
— Dla mnie nigdy nie będzie ładniejszy, żeby nawet miał koronę na głowie. I 
anielskie skrzydła.
Jody poszedł za matką, chcąc ją udobruchać. Usiadła i patrzyła na fasolę 
gotującą się w kotle. Potarł nosem o jej policzek. Lubił to dotknięcie.
— Mamo, pachniesz jak pieczona kukurydza. Jak kłos w słońcu.
— Zmykaj, daj mi spokój. Widzisz, że jestem zajęta.
— Mamo, czy nie obchodzi cię to, że Flag będzie miał rogi?
— Będzie miał czym bóść i dokuczać.
Jody nie poruszał więcej tej sprawy. Flag był w niełasce. Nauczył się spać bez 
obroży na szyi. A kiedy był tak przywiązany, że nie mógł się z niej uwolnić, 
używał tych
443
samych sztuczek, jakich używało cielę. Udawał, że się dusi, i w ten sposób 
zmuszał do uwolnienia go z uwięzi. Kiedy zaś był wolny, wyrządzał szkody. Nie 
można go było utrzymać w szopie. Był dziki i nieposłuszny. Miał prawo 
wchodzenia do domu tylko w obecności Jody'ego. Ale zamknięte drzwi wywoływały 
jego sprzeciw. Otwierał je głową, gdy nie były zamknięte od wewnątrz. A kiedy 
tylko mama Baxter na chwilę odeszła do jakiejś roboty, wpadał do kuchni i 
wyrządzał mniejsze lub większe szkody. Któregoś dnia mama Baxter postawiła 
na stole talerz łuskanej fasoli i podeszła do ognia. Jody wszedł na chwilę do 
swego pokoju po kawałek rzemienia. Nagle wybuchła piekielna awantura i rozległ 
się krzyk matki. Flag wlazł na stół, zjadł garść fasoli, a resztę rozsypał po 
całej kuchni. Jody przybiegł szybko. Matka otworzyła drzwi i wypędzała Flaga 
miotłą. Flag wierzgał nogami, wymachiwał białym ogonkiem jak chorągiewką, 
pochylał głowę, jak gdyby usiłował atakować za pomocą nie istniejących rogów, 
a wreszcie przeskoczył płot i uciekł do lasu.
— To moja wina — powiedział Jody. — Nie powinienem był zostawiać go samego. Był 
głodny, mamo. Za mało biedaczysko dostał na śniadanie. Mnie powinnaś ukarać, a 
nie jego.
— Stłukę was obydwu. A teraz zbieraj fasolę z podłogi i umyj każde ziarno.
Jody ucieszył się, że tylko na tym się skończyło. Wlazł pod stół, za kredens 
kuchenny i w każdy zakątek izby w poszukiwaniu fasoli. Wymył starannie ziarna i 
poszedł do rozpadliny po nową porcję wody.
— Widzisz, mamo, nic strasznego się nie stało. Cokolwiek Flag zrobi złego, 
zwróć się do mnie, a niezwłocznie naprawię szkodę.
444
Flag wrócił dopiero przed zachodem słońca. Jody nakarmił go na dworze i poczekał, 
aż rodzice pójdą spać, by przemycić winowajcę do domu. Flag nie był już tak 
posłuszny jak dawniej i nie chciał długo spać, a w nocy zachowywał się 
niespokojnie. Matka słyszała, że w nocy kilkakrotnie odwiedzał Jody'ego. Jody 
wymyślił jakąś historię o szczurach gnieżdżących się na strychu, ale ona 
nieufnie przyjmowała te wyjaśnienia. Prawdopodobnie Flag spał kilka godzin po 
południu w lesie, w nocy bowiem opuścił posłanie i, otworzywszy przymknięte 
drzwi pokoju Jody'ego, ruszył na nocną wędrówkę po domu. Jody usłyszał krzyk 
matki. Flag przebudził ją, dotykając twarzy wilgotnym pyszczkiem. Jody zdążył 
wyrzucić Flaga na dwór, zanim matka zdołała wymierzyć jelonkowi doraźną karę.
— Nie, mam już tego dość! — zawołała. — To bydlę nie daje mi spokoju ani w 
dzień, ani w nocy. Nie wolno mu więcej wchodzić do domu. Nigdy, zrozumiano?!
Penny na razie do niczego się nie wtrącał. Odezwał się z łóżka:
— Mama ma rację, chłopcze. On jest już za duży i zbyt niespokojny, żeby mógł 
przebywać w domu.
Jody wrócił do łóżka, myśląc tylko o tym, czy Flagowi nie jest zimno. Jakie to 
niedorzeczne, pomyślał, że matka ma coś przeciwko nosowi Flaga trącemu się o jej 
nos. Nigdy nie mógł się sam nadziwić delikatności chrapków jelonka. Mama jest 
niedobra, nie obchodzi ją to, że Flag będzie samotny. Zasnął tuląc poduszkę i 
wmawiając sobie, że to jest Flag.
Przez całą noc jelonek prychał i tupał racicami dokoła domu.
Rankiem Penny czuł się tak dobrze, że ubrał się i o lasce
445
poszedł na mały spacer. Kiedy wrócił, miał bardzo poważną minę. Zawołał Jody'ego. 
Flag podeptał w nocy pólko tytoniowe. Zniszczył przeszło połowę roślin. Zostało 
tyle tylko, ile wystarczyć mogło na osobisty użytek Penny'ego, ale nie było już 
mowy o tym, by móc cokolwiek sprzedać kupcowi w Voluzji i zarobić parę groszy.
— Nie sądzę, żeby Flag zrobił to umyślnie — powiedział. — Po prostu biegał 
sobie tu i ówdzie i szukał wolnej przestrzeni. Musisz teraz postawić ogrodzenie 
dokoła reszty roślin, żeby je przed nim uchronić. Właściwie po-powinienem był 
sam zrobić to wcześniej, ale nie przypuszczałem, że właśnie to miejsce wybierze 
sobie do zabawy.
Łagodność i wyrozumiałość ojca zmartwiła Jody'ego bardziej niż gniew matki. 
Zabrał się do roboty.
— Ponieważ to był przypadek, więc nic nie powiemy matce. To nie jest właściwa 
pora, żeby się o tym dowiedziała.
Jody podczas pracy rozmyślał, w jaki sposób powstrzymać Flaga od wyrządzania 
nowych szkód. Dotychczasowe jego sprawki były przeważnie drobnymi figlami, ale 
zniszczenie pólka tytoniowego stanowiło poważną stratę. Jody był przekonany, że 
taki wypadek już się nigdy nie powtórzy.
,_________________________________________I
nźózdjtijoŁ 30
Nadszedł chłodny, słoneczny marzec. Żółty jaśmin zakwitł późno i zasłonił płoty, 
napełniając obejście odurzającą wonią. Zakwitły brzoskwinie i dzika śliwa. 
Papugi krzyczały przez cały dzień, a drozdy zaczynały gwizdać. Synogarlice wiły 
gniazda, wzywały sie wzajemnie i snuły się przez podwórze jak cienie.
— Gdybym nawet był martwy — powiedział Penny — wstałbym, żeby popatrzeć na tak 
piękny dzień jak dzisiejszy.
W ciągu nocy spadł deszcz, a wschód słońca wskazywał na to, że można się jeszcze 
spodziewać deszczu przed nocą. Lecz pogoda była wspaniała.
— W sam raz dla kukurydzy — powiedział Penny. — W sam raz na bawełnę. I na 
tytoń.
— Widzę, że zadowolony jesteś z dzisiejszego dnia — powiedziała matka.
Penny uśmiechnął się i dokończył śniadania.
— Ale chociaż czujesz się lepiej — ostrzegała go — to jednak nie wychodź na 
pole, mógłbyś sobie zaszkodzić.
447
— Czuję się tak dobrze — powiedział Penny — że potrafię rozprawić się z każdym, 
kto będzie mnie zniechęcał do pracy w polu. Cały dzień będę sadzić. Dziś, jutro 
i pojutrze. Kukurydzę, bawełnę i tytoń.
— Ostrzegam cię — rzekła mama. Penny wstał i poklepał ją po ramieniu.
— Fasolę, bataty i jarzyny!
Mama roześmiała się, a Jody zawtórował jej.
— Kiedy się ciebie słucha, pomyśleć można, że chcesz obsadzić cały świat.
— Chętnie bym to zrobił — zgodził się Penny i wyciągnął ramiona. — W takim 
dniu potrafiłbym obdzielić sadzonkami ziemię stąd do Bostonu i z powrotem do 
Teksasu. A kiedy doszedłbym do Teksasu, zawróciłbym, by iść z powrotem do 
Bostonu i zobaczyć, jak też się tamte przyjęły.
— Teraz widzę, skąd Jody ma tyle fantazji. Penny dał Jody'emu sójkę w bok.
— Czeka cię miła robota, chłopcze. Możesz teraz zasadzić tytoń. Gdyby mnie tak 
piekielnie w plecach nie łamało, nie odstąpiłbym ci w żadnym razie tej pracy, bo 
ją sam bardzo lubię. Ach, te małe, miłe roślinki... Dać im tylko możność 
wyrośnięcia...
Pogwizdując ruszył do pracy. Jody połknął śniadanie i wybiegł za ojcem. Penny 
znajdował się na pólku tytoniowym i podnosił słabe roślinki.
— Trzeba je traktować jak nowo narodzone dzieci — powiedział.
Pokazał Jody'emu, jak należy sadzić tytoń, a potem przyglądał się tylko i 
poprawiał błędy syna. Następnie poszedł po Cezara, zaprzągł go do pługa i 
przeorał pole pod kukurydzę. Jody szedł za nim albo przysiadał, kiedy
448
był bardziej zmęczony. Pracowali powoli, Penny bowiem powiedział, że nie ma 
pośpiechu i że praca musi być wykonana gruntownie. Marcowe słońce mocno 
przygrzewało tego ranka, lecz wiał orzeźwiający wiatr. Tytoń pochylał się ku 
ziemi, ale mrok nocy wyprostuje go znowu. Jody podlał pólko i dwukrotnie poszedł 
po wodę. Flag znikł po śniadaniu i nie widziało się go nigdzie. Brakowało go 
Jody'emu, ale był zadowolony, że Flag wybrał sobie ten dzień dla dalszej wyprawy. 
Gdyby był tutaj i przeszkadzał, na pewno wyrządziłby tyle szkód, że trudno 
byłoby je Jody'emu naprawić. Skończył robotę przed obiadem. Pólko tytoniowe było 
tylko częścią gruntu, który Penny przeznaczył pod uprawę tytoniu. Kiedy Penny 
przyszedł z Jodym po obiedzie, by obejrzeć wyniki pracy syna, zapał jego 
przygasł.
— Nie zostawiłeś ani jednej sadzonki? Zasadziłeś wszystko?
— Co do jednej. Nawet te stare, zniszczone.
— Będę musiał wymyślić coś innego do sadzenia. Jody zaofiarował się chętnie:
— Mogę ci pomóc i przy innych robotach. Przyniosę wody.
— Wody nie potrzeba. Lada chwila spadnie deszcz. Pomóż raczej przy dalszym 
sadzeniu.
Penny zabronował ziemię pod kukurydzę. Szedł naprzód, robiąc kijem otwory w 
ziemi. Jody wkładał w te miejsca po dwa ziarna. Chciał wiedzieć, czy ojciec 
puścił w niepamięć zniszczone pólko tytoniu.
— Praca prędzej idzie, kiedy się robi we dwóch! — zawołał.
Penny nie odpowiedział, ale humor mu się poprawił, gdy zobaczył, że z 
chmur, nawianych przez południowo-
15 Roczniak 449
-wschodni wiatr, wkrótce spadnie deszcz, który pomoże wzejść kukurydzy. Nie 
przerywali pracy nawet podczas deszczu, aż skończyli pole. Wyglądało pięknie. 
Kiedy już odchodzili, zatrzymał się Penny przy ogrodzeniu i z zadowoleniem 
spojrzał za siebie. Mądry błysk w jego spojrzeniu świadczył, iż rozumie, że musi 
teraz opuścić swą pracę, by zaoszczędzić sił dla następnych.
Flag przybiegł do domu, uciekając przed deszczem z południowej strony. Przyszedł 
do Jody'ego prosząc o pieszczotę. Przeskakiwał płot w różnych miejscach, 
zatrzymał się pod morwą i próbował dosięgnąć gałązek. Jody siedział na płocie 
obok ojca. Pragnął zwrócić uwagę ojca na piękną szyję jelonka, który wysuwał 
głowę po młode listki morwowe. Ojciec przyglądał się roczniakowi w dziwny sposób. 
Oczy miał zwężone, spojrzenie badawcze. Wyglądał tak dziwnie, jak wówczas gdy 
gonił za starym niedźwiedziem. Dreszcz przeszył Jody'ego. Dreszcz, który nie był 
spowodowany przez wilgoć i deszcz.
— Tato — powiedział.
Penny odwrócił się w jego stronę, strwożony własnymi myślami. Opuścił oczy, jak 
gdyby chciał coś ukryć.
— Twój jelonek szybko wyrósł — powiedział mimochodem. — To już jest z całą 
pewnością roczniak.
Słowa te nie sprawiły Jody'emu przyjemności. Nie o tym chyba ojciec myślał. 
Penny położył dłoń na kolanie syna.
— Jesteście parą roczniaków — rzekł — i to mnie martwi.
Zleźli z płotu i ruszyli do obrządzania gospodarstwa, a potem do domu, by 
wysuszyć się przy ogniu. Deszcz szemrał na dachu. Flag beczał na dworze, prosząc, 
by go wpuszczono do domu. Jody spojrzał błagalnie na matkę,
450
ale mama Baxter milczała zawzięcie. Penny był zmęczony odwrócił się plecami do 
ognia i rozcierał kolana. JQdy poprosił o czerstwy chleb i wyszedł na dwór. 
Umościł świeże legowisko w szopie i zwabił Flaga chlebem. Usiadł a Flag 
podkurczył nogi i wyciągnął się obok niego. Jody popieścił uszy jelonka i 
przytulił nos do jego mokrego pyszczka.
— Jesteś teraz roczniakiem — powiedział. — Słyszysz mnie? Urosłeś. Uważaj, co 
do ciebie mówię. Musisz się poprawie, boś wyrósł. Nie wolno hasać po polu 
tytoniu, bo tata nie będzie ciebie lubił. Słyszysz?
Flag żuł jak gdyby pogrążony w zadumie.
— No to dobrze. Skoro tylko skończymy robotę w polu, będę mógł znowu wychodzić 
z tobą. Czekaj na mnie. Za długo nie byłeś dziś w domu. Żebyś mi nie zdziczał, 
skoro ci powiedziałem, że jesteś roczniakiem.
Opuścił szopę, patrząc z zadowoleniem na jelonka odpoczywającego spokojnie na 
posłaniu. Kiedy przyszedł do kuchni, zastał matkę i Penny'ego przy kolacji. Nie 
strofowali go za to, że się spóźnił. Jedli w milczeniu. Penny jak zwykle poszedł 
od razu do łóżka. Jody poczuł, że jest zmęczony, i rzucił się na łóżko, nie 
myjąc brudnych nóg. Kiedy matka przyszła, by mu przypomnieć o tym, ujrzała, że 
śpi mocno, obejmując ramieniem poduszkę. Chwilę spoglądała na syna i nie budząc 
go odeszła.
Nazajutrz Penny był znowu w dobrym humorze.
— Dzisiaj jest dzień bawełny — powiedział. Deszcz przestał padać w nocy. 
Rankiem spadła rosa.
Pola były różowe z odcieniem lawendy. Ptaki śpiewały.
— Chcą dobrać się do morwy — powiedział Penny. Bawełnę rozsiewało się wolno i 
starannie. Potem dopiero
wyrównywało się ją motyką. Jody szedł za ojcem, jak po-
451
przednim razem, rzucając małe, błyszczące ziarna. Był bardzo ciekaw nowego 
zasiewu i bez końca zadawał Penny'emu pytania. Flag znikł wkrótce po śniadaniu, 
ale wrócił w południe. Penny przyjrzał mu się znów. Ostre raciczki Flaga 
zagłębiały się mocno w. wilgotnej ziemi, ale ziarna były zasadzone tak głęboko, 
że nie mogło im to zaszkodzić.
— Chodzi za tobą — powiedział Penny.
— Zachowuje się jak pies, prawda, tato? Trzyma się mnie jak Julia ciebie.
— Dużo myślisz o nim, prawda, chłopcze?
— Aha! Spojrzał na ojca.
— Poczekamy i zobaczymy — rzekł Penny.
Jody nie zwrócił uwagi na te słowa, które na pozór nie miały głębszego znaczenia.
Robota w polu ciągnęła się cały tydzień. Po kukurydzy i bawełnie przyszła kolej 
na fasolę, po fasoli na bataty. W ogrodzie warzywnym za domem zasadziło się 
cebulę i rzepę. Reumatyzm zmusił Penny'ego do przerwania pracy właśnie wówczas, 
gdy była najlepsza pora do sadzenia. ..
Miał teraz ochotę zabrać się znowu do roboty, ale ponieważ najlepiej sadziło się 
podczas pełni księżyca, postanowił zaczekać jeszcze tydzień.
Rozpoczynał dzień bardzo wcześnie, a kończył późno. Nie oszczędzał siebie. Siew 
był skończony, ale Penny nie spoczywał na laurach. Palił się do roboty wiosennej, 
bo pogoda sprzyjała, a całoroczny byt zależał od wczesnych zbiorów. Dźwigał z 
kotliny ciężkie wiadra pełne wody i nawadniał pole tytoniowe oraz ogród warzywny.
Nie wykarczowany pień, który Buck pozostawił na
452
nowym polu przeznaczonym pod bawełnę, nie dawał mu spokoju. Kręcił się koło 
niego, wreszcie zaczął rozkopywać ziemię; potem obwiązał pień łańcuchami i 
zaprzągł Cezara usiłując wydobyć pieniek z ziemi. Stary koń natężał się robiąc 
bokami. Penny starał się mu pomóc. Nagle Jody ujrzał, że Penny zbladł i ukląkł. 
Jody podbiegł do ojca.
— Nic mi się nie stało. To zaraz przejdzie... — powiedział Penny.
Osunął się na ziemię i wił się w bólach.
— To zaraz minie — mruczał. — Wyprzęgnij Cezara... Poczekaj... Podaj mi rękę, 
pojadę na Cezarze...
Był zgięty wpół i nie mógł się wyprostować. Jody pomógł mu dotrzeć do pnia, z 
którego Penny próbował dosiąść Cezara. Pochylił się naprzód, opierając głowę o 
kłąb konia i chwytając się grzywy. Jody odpiął łańcuchy i poprowadził koriia 
przez pole do bramy, a potem na podwórze. Penny nawet nie próbował sam zsiąść. 
Jody przyniósł krzesło. Penny osunął się na nie, potem na ziemię i poczołgał do 
domu. Matka odwróciła się. Upuściła garnek na podłogę.
— A nie mówiłam! Nigdy nie wiesz, kiedy przestać... Penny doczołgał się do 
łóżka. Żona podłożyła mu
poduszkę pod głowę. Ściągnęła mu buty z nóg i przykryła lekką kołdrą. Z ulgą 
wyciągnął nogi. Przymknął oczy.
— Tak jest dobrze... Och, Ory, już jest dobrze... Za chwilę wszystko będzie w 
porządku. Przeholowałem trochę...
? . ?
nł^zdńjal 31
?
Penny nie wracał do zdrowia. Leżał zbolały bez słowa skargi. Matka domagała się, 
by Jody pojechał po doktora Wilsona, lecz Penny nie zgadzał się na to.
— I tak jestem mu dużo winien — powiedział. — Powoli sam się wykaraskam.
— Tak wygląda, jakbyś się przerwał...
— I co z tego? Wygoi się.
— Gdybyś ty miał odrobinę oleju w głowie... Tak się zabierasz do roboty, 
jakbyś był olbrzymem jak Forrestero-wie...
454
— Mój wujek Miles też był olbrzymem, a dostał ruptury i jakoś z tego wyszedł. 
Nie gderaj, Ory...
— Nie, nie dam ci spokoju... Chcę, żebyś wyciągnął z tego nauczkę na całe 
życie.
— Już się nauczyłem. Daj spokój...
Jody zmartwił się. Zdarzały się co prawda Penny'emu podobne zasłabnięcia, kiedy 
mimo słabej budowy usiłował pracować za dziesięciu. Jody przypomniał sobie, że 
kiedyś spadło na Penny'ego drzewo, które ścinał, i przygniotło mu ramię. Penny 
nosił wówczas wiele miesięcy rękę na temblaku. Wydobrzał wreszcie i był tak samo 
silny jak dawniej. Nic nie mogło zaszkodzić Penny'emu na dłuższy czas. „Nawet 
grzechotnik" — pomyślał Jody uspokajając sam siebie. Penny był silny jak ziemia. 
Tylko mama Baxter zżymała się i gniewała, ale zachowywałaby się tak samo, gdyby 
szło o zwichnięty palec.
W kilka dni po wypadku z Pennym Jody przyszedł z nowiną: kukurydza wzeszła. 
Zapowiada sie doskonale.
— Czy to nie jest przyjemna wiadomość? Blada twarz na poduszce rozjaśniła się.
— Skoro tak się składa, że muszę być w łóżku, to opieka należy do ciebie. — 
Penny zmarszczył brwi. — A pamiętaj, chłopcze, że trzeba pilnować roczniaka.
— Już ja go przypilnuję. Nie wyrządzi żadnej szkody.
— To pięknie. To bardzo pięknie. Ale pilnie uważaj na niego.
Większą część następnego dnia Jody spędził na polowaniu w towarzystwie Flaga. 
Dotarli aż do źródeł Juniper i wrócili z czterema wiewiórkami/
— Oto jest syn, co się zowie. Wraca do domu z żywnością dla starego ojca...
Matka przyrządziła na kolację pieczyste z wiewiórek.
455
— Powinny być smaczne — powiedziała.
— Pewnie, takie miękkie mięsko — rzekł Penny. — Można by każdą kosteczkę 
ucałować.
Jody i Flag byli u szczytu łask.
W nocy spadł lekki deszcz. Rankiem Jody poszedł na prośbę Penny'ego w pole 
przekonać się, czy kukurydza Wschodzi po deszczu i czy przypadkiem nie pokazały 
się Szkodniki. Przelazł przez płot i ruszył na przełaj przez pole. Uszedł kilka 
kroków, powinien był już widzieć małe kiełki kukurydzy. Nie było jednak śladu 
zieleni. Zdziwił się. Poszedł dalej. Lecz i tam nic nie dostrzegł. Dopiero kiedy 
znalazł się na skraju pola, ujrzał delikatne, zielone pędy. Ruszył z powrotem 
wzdłuż grządek. Spostrzegł wyraźne ślady racic Flaga. Jelonek najwidoczniej 
wczesnym rankiem wyskubał doszczętnie kukurydzę, jakby ktoś ją ręką wyrwał.
Jody'ego ogarnęło przerażenie. Krążył dokoła pola, czekając na cud, który sprawi, 
że ujrzy przed oczami świeżą ruń. A może to mu się tylko śni i przekona się po 
przebudzeniu, że kukurydza ślicznie rośnie? Uszczypnął się w ramię, by się 
upewnić. Tępa rozpacz, którą odczuwał, pochodzić mogła ze strasznego snu, lecz 
ból w ramieniu był tak rzeczywisty jak zniszczenie kukurydzy. Ciężko powlókł się 
do domu, jakby miał nogi z ołowiu. Usiadł w kuchni i nie mógł się zdobyć na to, 
by pójść do ojca. Penny zawołał go. Jody wszedł do sypialni.
— No i co, chłopcze? Jak tam w polu?
— Bawełna wzeszła. Wygląda jak ślaz, prawda? — Entuzjazm Jody'ego brzmiał 
fałszywie. — I fasola już się pokazała.
Rozczapierzył palce bosych nóg i wykręcał je. Był tak
zajęty nimi, jak gdyby odkrył jakąś ich nową, niezwykłą
właściwość.
456
— A kukurydza, Jody?
Serce tłukło się w Jodym jak skrzydła kolibra.
— Ktoś zjadł większą część zasiewu.
Penny leżał bez słowa. Jego milczenie było również częścią złego snu. W końcu 
powiedział:
— A nie mógłbyś mi powiedzieć, kto to zrobił?
Jody popatrzył na ojca zrozpaczonym, błagalnym spojrzeniem.
— Nie wiesz? — zapytał Penny. — Więc poślę mamę, żeby zobaczyła. Już ona mi 
powie.
— Nie posyłaj mamy!
— Mama powinna wiedzieć.
— Nie posyłaj!
— Więc to Flag zrobił, tak? Wargi Jody'ego zadrżały.
— Tak, ojcze.
Penny spojrzał ze współczuciem na syna.
— Przykro mi, chłopcze. Przeczuwałem, że tak będzie. Wyjdź, pobaw się chwilę. 
Powiedz mamie, żeby tu przyszła.
— Nie mów, tato, mamie. Proszę cię, nie mów jej.
— Powinna wiedzieć. Ruszaj. Zrobię dla ciebie, co tylko będę mógł.
Jody poszedł do kuchni.
— Tato cię prosi, mamo.
Wyszedł na dwór. Drżącym głosem zawołał Flaga. Jelonek wynurzył się zza 
żywopłotu. Jody ruszył z Flagiem objąwszy go ramieniem za szyję. Pomimo jego 
przewiny kochał go bardziej niż kiedykolwiek. Flag wierzgał i zapraszał do 
igraszek. Ale Jody nie miał ochoty do zabawy. Szedł powoli jak przedtem w stronę 
kotliny. Była piękna jak ogród pełen kwiatów na wiosnę. Dereń nie przekwitł 
jeszcze. Ostatnie białe kwiaty odcinały się na tle bladej
457
zieleni eukaliptusów i orzeszników. Jody nie miał nawet ochoty na spacer dokoła 
jaru. Powrócił do domu i wszedł do izby. Rodzice wciąż jeszcze rozmawiali z sobą. 
Penny wezwał go, by zbliżył się do łóżka. Twarz matki miała kolor buraka. Dławił 
ją gniew.
— Doszliśmy do porozumienia — powiedział spokojnie Penny. — Słuchaj, Jody, to, 
co się stało, jest bardzo przykre, ale musimy szukać środków zaradczych. Wiem, 
że jesteś gotów wziąć na siebie najtrudniejsze obowiązki.
— Wszystko, co zechcesz, tato. Przywiążę Flaga na cały czas aż do żniw...
— Niestety, nie ma takiego miejsca, gdzie można by przywiązać takie dzikie 
stworzenie jak on. Więc posłuchaj mnie. Idź i weź kukurydzę ze stodoły. A potem 
marsz w pole i zrób to samo, co ja zrobiłem przy sadzeniu...
— Wiem, wiem, jak to się robi...
— Kiedy skończysz, mniej więcej w ciągu jutrzejszego ranka, zaprzęgnij starego 
Cezara do wozu i wyjedź na stary wyrąb w drodze do Forresterów, gdzie trakt się 
rozwidla. Rozbierz tam stary płot, naładuj na wóz i przywieź tutaj, ale nie 
przeciążaj wozu, żeby nie męczyć Cezara. Nawróć tyle razy, ile będzie trzeba. 
Ułóż sztachety pod płotem. Wbij pierwsze pale wzdłuż pola kukurydzianego od 
strony południowej i wschodniej, odgraniczając podwórze. Potem nadbuduj płot tak 
wysoko, jak tylko pale sięgną. Zauważyłem, że twój roczniak najchętniej 
przeskakuje z tamtej strony. Jeżeli możesz, przyprowadź go i przywiąż; byłoby 
dobrze, żeby tu został, aż skończysz pracę...
Jody'emu zdawało się, że był zamknięty w małej, czarnej skrzyni i oto otwarto 
wieko i wypuszczono go, i znów ujrzał światło, słońce i oddychał świeżym 
powietrzem.
458
— Kiedy zrobisz ten płot i nie będziesz mógł sięgnąć wyżej, a ja do tego czasu 
nie wstanę, matka ci pomoże...
Jody rozradowany odwrócił się i chciał objąć matkę, lecz ona złowieszczo tupnęła 
nogą. Patrzyła przed siebie i nie odzywała się. Pomyślał, że najlepiej będzie 
zostawić ją w spokoju. Nic nie mogło zakłócić jego radości. Wybiegł na dwór. 
Flag pasł się przy drodze obok bramy. Jody objął go ramieniem.
— Ojciec postanowił — mówił do Flaga — choć mama jest niezadowolona. Ale 
ojciec powziął postanowienie...
Flag był całkowicie zajęty młodą trawą i hasał naokoło. Jody pogwizdując poszedł 
do stodoły, przebrał kukurydzę, szukając największych kolb. Drugi zasiew musiał 
pochłonąć wiele ziarna z resztek kukurydzy. Jody wsypał kolby do worka, usiadł 
na podłodze i rozpoczął łuskanie. Przyszła mama i usiadła obok niego. Chłód 
malował się na jej twarzy. Zabrała się do pracy.
— Hu! — fuknęła.
Penny zabronił jej łajać Jody'ego. Ale nie mógł jej przecież zabronić gadania do 
siebie.
— „Oszczędzać jego uczucia". Hu... A kto zlituje się nad naszymi żołądkami tej 
zimy, hu...
Jody tak się ulokował, że był częściowo odwrócony plecami do matki. 
Powstrzymywał oddech i starał się nie zwracać na nią uwagi. Nie była to chwila 
odpowiednia do sporów i niemądrych uwag. Pracował, aż się kurzyło. Chciał już 
być jak najprędzej w polu przy pracy. Podniósł worek, zawiesił na ramieniu i 
wyszedł.
Niewiele czasu pozostało już do obiadu, ale godzinę można było popracować. Jody 
korzystał z wolności, po-śpiewywał sobie i pogwizdywał. Drozd rozśpiewał 
się
459
w gęstwinie, lecz trudno było określić, czy śpiewał melodyjnie, czy fałszował. 
Dzień marcowy był błękitny i złoty. Jak dobrze było czuć w palcach nasiona i 
bliskość ziemi, która je przyjmuje w swe łono. Flag odnalazł Jody'ego.
— Znowu zaczynasz brykać, drabie — powiedział Jody. — Czekaj, już my 
cię teraz ogrodzimy...
W południe przełknął szybko obiad i pośpieszył z powrotem do sadzenia. Uwijał 
się tak szybko, że na dzień następny zostało roboty zaledwie na kilka godzin. 
Przysiadł na łóżku Penny'ego po kolacji i rozgadał się — wesoły jak wiewiórka. 
Penny słuchał, jak zwykle poważny, lecz jego odpowiedzi były czasami bez związku, 
oderwane od tematu, jak gdyby myślami był gdzieś daleko. Matka nie zabierała 
głosu. Zarówno obiad, jak i kolacja były nader skromne i kiepsko przyrządzone, 
co nasuwało myśl, że w ten sposób mściła się zza szańców swej twierdzy — kuchni 
i garnka. Jody przerwał na chwilę gadanie, by nabrać tchu. W gęstwinie rozległ 
się głos lelka. Twarz Penny'ego rozjaśniła się.
— Kiedy odzywa się pierwszy lelek — powiedział — to najlepszy znak dla 
kukurydzy, że powinna tkwić jeszcze w ziemi. Jeszcześmy się nie spóźnili, 
chłopcze.
— A jutro rano ostatnie ziarno.
— To dobrze.
Penny przymknął oczy. Póki leżał spokojnie, bóle mu nie dokuczały. Lecz przy 
każdym poruszeniu cierpienie stawało się istną katuszą. Reumatyzm przykuwał go 
do łóżka i uniemożliwiał normalny tryb życia.
— A teraz marsz, Jody, do łóżka, odpocznij.
Jody opuścił ojca i z własnej inicjatywy umył sąbie nogi. Położył się uspokojony 
na duchu, ale mocno sfatygowany na ciele, i zasnął z miejsca. OBudził się przed 
świtem z po-
460
czuciem, że czeka go odpowiedzialne zadanie. Wyskoczył z łóżka i ubrał się 
szybko. Matka powiedziała:
— Trzeba było aż takich rzeczy, żebyś się nauczył wcześnie wstawać.
Podczas długich miesięcy, w których musiał walczyć z matką o Flaga, poznał Jody 
wartość ojcowskiej metody: milczenia. W pierwszej chwili gniewało to matkę, ale 
potem cichła. Jody zjadł pośpiesznie, schował w zanadrze garść sucharów dla 
Flaga i poszedł do roboty. Z początku było ciemno i sadzenie szło mu jak z 
kamienia. Przyjrzał się wschodowi słońca. W złocistym świetle cienkie łodygi i 
listki dzikiego wina wyglądały jak włosy Twink Weather-by. Doszedł do wniosku, 
że zarówno wschód, jak i zachód słońca dostarczają mu niezwykle miłych, choć 
smutnych wrażeń. Pofolgował swej melancholii, tak przyjemnej dla duszy, do 
chwili, aż ziemia pod nim z szarej stała się lawendowa, a potem przybrała barwę 
suszonej kukurydzy. Zabrał się ostro do pracy. Flag przybiegł z lasu, gdzie 
zapewne spędził noc. Jody nakarmił go sucharami i pozwolił myszkować pod swoją 
koszulą w poszukiwaniu okruchów. Niezwykłe było uczucie, kiedy miękki, wilgotny 
nos Flaga dotykał nagiego ciała.
Dość wcześnie uporał się z sadzeniem kukurydzy i ruszył do stajni. Stary Cezar 
pasł się nieco dalej. Usłyszawszy Jody'ego podniósł łeb znad trawy w łagodnym 
zdumieniu. Jody rzadko kiedy nakładał mu chomąto.
Jody'emu dawało to przyjemne poczucie władzy. Starał się mówić jak najgrubszym 
głosem i wydawał zbędne rozkazy. Cezar był posłuszny. Jody wsiadł na wóz, 
chwycił lejce i ruszył na zachód w stronę ogrodzonego wyrębu. Rozradowany Flag 
hasał dokoła i biegł przodem. Tu i ówdzie przystawał pośrodku drogi lub kładł 
się bez ruchu,
461
udając, że nie żyje. Zmuszał Jody'ego do zatrzymywania się i zwracania na niego 
uwagi. Dopiero po długim przekomarzaniu się i pieszczotach ustępował.
— Urosłeś bardzo i już jesteś roczniakiem — powiedział Jody.
Popuścił cugli Cezarowi, który ruszył stępa. Po chwili jednak przypomniał sobie, 
ile go czeka pracy, i puścił konia kłusem. Rozbiórka starego, chwiejącego się 
płotu nie sprawiała Jody'emu wiele zachodu. Pale łatwo wyciągało się z ziemi. 
Zrazu wydawało się Jody'emu, że ładowanie jest fraszką, lecz po pewnym czasie 
tak go rozbolały ramiona i grzbiet, że musiał przerwać i wypocząć. Nie było 
obawy o przeładowanie wozu, coraz trudniej bowiem było kłaść pale na spiętrzoną 
górę drewna. Usiłował skłonić Flaga, by zajął miejsce przy nim na wozie, lecz 
roczniak z obawą spoglądał na wąską ławeczkę i nie chciał wskoczyć. Jody 
próbował podnieść Flaga, jelonek stał się jednak tak ciężki, że z trudem udało 
się Jody'emu podnieść jego przednie nóżki ponad koło wozu. Dał więc spokój, 
zawrócił i ruszył do domu. Flag puścił się galopem, wyprzedził wóz i czekał na 
Jody'ego przed domem. Po namyśle Jody postanowił rozpocząć nadbudowę płotu w 
narożniku w pobliżu domu i równomiernie budować go w obydwu kierunkach. W ten 
sposób, myślał, jeśli nawet zabraknie słupków, to miejsca, najbardziej narażone 
na niebezpieczeństwo zostaną podwyższone.
Rąbanie i wbijanie pali zajęło mu znacznie więcej czasu, niż przypuszczał. 
Opadały mu ręce, kiedy sobie uprzytomnił, że czeka go nie kończący się, 
beznadziejny wysiłek. Pogoda była sucha, więc kukurydza wschodziła bardzo wolno, 
z rzadka puszczając kiełki. Jody spoglądał na nie co ranka i ze smutkiem 
stwierdzał, że nie znać poprawy.
462
Budził się bardzo wcześnie w ciemnościach przed świtem, zjadał zimne śniadanie, 
nie chcąc sprawiać matce kłopotu, i odrabiał większą część roboty, zanim jeszcze 
nakryła do porannego posiłku. Harował aż do zmierzchu, gdy zachodzące słońce 
spływało za sosny, a płot rozpływał się w ciemnościach nocnych oparów. Od 
niewyspania miał obwódki pod oczami. Penny nie zdążył go ostrzyc, więc niesforna 
czupryna opadała Jody'emu na czoło i oczy.
Po kolacji ruszał na rozkaz matki bez słowa sprzeciwu do drewutni po opał, choć 
oczy kleiły mu się ze znużenia, a matka mogłaby z łatwością w ciągu dnia zrobić 
to sama. Penny spoglądał na Jody'ego z wyrazem bólu w oczach. Był to inny ból, 
nie spowodowany bynajmniej fizycznym cierpieniem. Którejś nocy ojciec przywołał 
Jody'ego do siebie.
— Cieszy mnie bardzo, że spisujesz się tak dzielnie, ale nie sądzę, że należy 
się tak zamęczać, choćby się nie wiem jak kochało Flaga...
— Wcale się nie zamęczam — powiedział uparcie Jody. — Dotknij moich mięśni. 
Jestem z każdym dniem silniejszy.
Penny dotknął chudego, lecz twardego muskułu. Jody powiedział prawdę. Stała, 
ciężka praca, podnoszenie i dźwiganie belek wpłynęły znakomicie na rozwój jego 
ramion i pleców.
— Oddałbym rok życia — powiedział Penny — gdybym mógł być razem z tobą i 
pomagać ci.
— Dam sobie radę.
Czwartego dnia Jody postanowił zabrać się do podwyższenia płotu w miejscu, które 
Flag ostatnio najczęściej przeskakiwał. Chciał zabezpieczyć się w ten sposób na
463
udając, że nie żyje. Zmuszał Jody'ego do zatrzymywania się i zwracania na niego 
uwagi. Dopiero po długim przekomarzaniu się i pieszczotach ustępował.
— Urosłeś bardzo i już jesteś roczniakiem — powiedział Jody.
Popuścił cugli Cezarowi, który ruszył stępa. Po chwili jednak przypomniał sobie, 
ile go czeka pracy, i puścił konia kłusem. Rozbiórka starego, chwiejącego się 
płotu nie sprawiała Jody'emu wiele zachodu. Pale łatwo wyciągało się z ziemi. 
Zrazu wydawało się Jody'emu, że ładowanie jest fraszką, lecz po pewnym czasie 
tak go rozbolały ramiona i grzbiet, że musiał przerwać i wypocząć. Nie było 
obawy o przeładowanie wozu, coraz trudniej bowiem było kłaść pale na spiętrzoną 
górę drewna. Usiłował skłonić Flaga, by zajął miejsce przy nim na wozie, lecz 
roczniak z obawą spoglądał na wąską ławeczkę i nie chciał wskoczyć. Jody 
próbował podnieść Flaga, jelonek stał się jednak tak ciężki, że z trudem udało 
się Jody'emu podnieść jego przednie nóżki ponad koło wozu. Dał więc spokój, 
zawrócił i ruszył do domu. Flag puścił się galopem, wyprzedził wóz i czekał na 
Jody'ego przed domem. Po namyśle Jody postanowił rozpocząć nadbudowę płotu w 
narożniku w pobliżu domu i równomiernie budować go w obydwu kierunkach. W ten 
sposób, myślał, jeśli nawet zabraknie słupków, to miejsca, najbardziej narażone 
na niebezpieczeństwo zostaną podwyższone.
Rąbanie i wbijanie pali zajęło mu znacznie więcej czasu, niż przypuszczał. 
Opadały mu ręce, kiedy sobie uprzytomnił, że czeka go nie kończący się, 
beznadziejny wysiłek. Pogoda była sucha, więc kukurydza wschodziła bardzo wolno, 
z rzadka puszczając kiełki. Jody spoglądał na nie co ranka i ze smutkiem 
stwierdzał, że nie znać poprawy.
462
Budził się bardzo wcześnie w ciemnościach przed świtem, zjadał zimne śniadanie, 
nie chcąc sprawiać matce kłopotu, i odrabiał większą część roboty, zanim jeszcze 
nakryła do porannego posiłku. Harował aż do zmierzchu, gdy zachodzące słońce 
spływało za sosny, a płot rozpływał się w ciemnościach nocnych oparów. Od 
niewyspania miał obwódki pod oczami. Penny nie zdążył go ostrzyc, więc niesforna 
czupryna opadała Jody'emu na czoło i oczy.
Po kolacji ruszał na rozkaz matki bez słowa sprzeciwu do drewutni po opał, choć 
oczy kleiły mu się ze znużenia, a matka mogłaby z łatwością w ciągu dnia zrobić 
to sama. Penny spoglądał na Jody'ego z wyrazem bólu w oczach. Był to inny ból, 
nie spowodowany bynajmniej fizycznym cierpieniem. Którejś nocy ojciec przywołał 
Jody'ego do siebie.
— Cieszy mnie bardzo, że spisujesz się tak dzielnie, ale nie sądzę, że należy 
się tak zamęczać, choćby się nie wiem jak kochało Flaga...
— Wcale się nie zamęczam — powiedział uparcie Jody. — Dotknij moich mięśni. 
Jestem z każdym dniem silniejszy.
Penny dotknął chudego, lecz twardego muskułu. Jody powiedział prawdę. Stała, 
ciężka praca, podnoszenie i dźwiganie belek wpłynęły znakomicie na rozwój jego 
ramion i pleców.
— Oddałbym rok życia — powiedział Penny — gdybym mógł być razem z tobą i 
pomagać ci.
— Dam sobie radę.
Czwartego dnia Jody postanowił zabrać się do podwyższenia płotu w miejscu, które 
Flag ostatnio najczęściej przeskakiwał. Chciał zabezpieczyć się w ten sposób na
463
wszelki wypadek, gdyby kukurydza miała wzejść przed zakończeniem roboty nad 
podwyższeniem płotu. Postanowił przywiązać Flaga za nogi do drzewa na całą dobę. 
Niechby się tam szarpał i wierzgał, nic mu nie pomoże. Niech Flag pocierpi, 
jeśli zajdzie potrzeba, do czasu kiedy ogrodzenie będzie gotowe. W ciągu dwóch 
dni podciągnął południowe i wschodnie skrzydło do wysokości pięciu stóp. Mama 
Baxter zmiękła widząc, jak w jej oczach dochodzi do skutku coś, co uważała za 
niemożliwe. Rankiem szóstego dnia zwróciła się do Jody'ego:
— Nie mam dziś nic pilnego do roboty. Pomogę ci podciągnąć płot o kilka stóp 
wyżej.
— Mamo, jakaś ty dobra...
— Kto by to przypuszczał, że potrafisz tak dzielnie pracować...
Matka męczyła się szybko, lecz lżej było pracować we dwoje. Rytmicznie kołysały 
się belki jak pod równomiernym ruchem piły. Matka poczerwieniała, zadyszała się 
i spociła, ale pracowała z uśmiechem i towarzyszyła Jody'emu przy robocie przez 
większą część dnia, a także część następnego.
Belek starczyłoby nawet do podniesienia płotu ponad wysokość sześciu stóp, którą 
Penny uważał za dostateczną dla zabezpieczenia pola przed Flagiem.
— Całe szczęście, że jeszcze nie jest dorosłym jeleniem — powiedziała matka. — 
Wtedy nawet osiem stóp nie stanowiłoby dla niego przeszkody.
W nocy Jody spostrzegł, że kukurydza zaczyna kiełkować na dobre. Rankiem 
spróbował spętać Flaga. Związał mu tylne nogi sznurem, pozostawiając trochę luzu. 
Flag bódł, kopał i rzucał się rozpaczliwie na ziemię. Padł na kolana i bronił 
się tak zaciekle, że widać było, iż złamie
464
nogę, jeśli nie zostanie uwolniony. Jody przeciął sznur i puścił go wolno. Flag 
popędził do lasu i zginął na cały dzień. Jody z furią wziął się do roboty przy 
zachodniej stronie płotu. Należało bowiem, rozumując logicznie, przypuszczać, że 
będzie to prawdopodobnie kierunek ataku Flaga, gdy jelonek przekona się, że w 
innych miejscach nie da rady. Matka pomagała Jody'emu w ciągu godzin 
popołudniowych. Jody zużył wszystkie pale, jakie zgromadził.
Dwa kolejno po sobie następujące deszcze dobrze wpłynęły na kukurydzę. Miała już 
przeszło cal wysokości. Rankiem, kiedy Jody chciał udać się na stary wyrąb po 
nowe pale, wlazł na wierzchołek płotu i spojrzał na pole. Spostrzegł Flaga 
pasącego się na polu kukurydzianym w pobliżu gęstwiny na stronie północnej. 
Zeskoczył i pobiegł do matki.
— Mamo, czy chcesz mi pomóc? Muszę się spieszyć i przywieźć belek, Flag 
wszedł z północnej strony...
Matka pobiegła z nim i przelazła przez płot.
— Strona północna nie ma znaczenia! — zawołała. — Przeskoczył płot właśnie 
tutaj, w najwyższym miejscu.
Jody spojrzał w kierunku, który wskazywała. Ostre ślady zbliżały się do płotu i 
ukazywały się znów po drugiej stronie, na polu.
— I zniszczył nowe zbiory — powiedziała.
Jody wytężył wzrok. Po raz drugi pędy były wyskubane aż po korzenie. Grzędy 
zostały spustoszone. Wyraźne ślady roczniaka znać było wszędzie.
— Nie zrobił więcej szkody, spójrz, mamo. Tu kukurydza pozostała, zjadł tylko 
trochę...
— Tak, ale co zrobić, żeby nie wykończył reszty? Zsunęła się z płotu i 
ruszyła powoli do domu.
16 Roczniak
465
Tego jest już za wiele — powiedziała. — Nasza litość była szaleństwem.
Jody oparł się o płot. Był jak odrętwiały. Nie czuł nic, nie mógł o niczym 
myśleć. Flag zwęszył go, podniósł główkę i podszedł do chłopca. Jody ruszył na 
podwórze. Nie chciał widzieć jelonka. W chwili gdy się zatrzymał, Flag z 
łatwością przeskoczył wysoki płot, nad którym Jody tyle się napracował. Jody 
zawrócił i poszedł do domu. Wszedł do swego pokoju, rzucił się na łóżko i 
zagłębił twarz w poduszce.
Był przygotowany na to, że ojciec go zawoła. Tym razem rozmowa ojca z matką nie 
trwała długo. Jody wyczuł, co się święci. Był przygotowany na coś strasznego, co 
narastało od paru dni. Lecz nie był przygotowany do usłyszenia słów, jakie padły 
z ust Penny'ego. Penny rzekł:
— Jody, zrobiliśmy wszystko, co było w naszej mocy. Przykro mi. Trudno mi nawet 
powiedzieć, jak bardzo mi przykro. Ale przecież nie możemy pozwolić na 
zniszczenie naszych całorocznych zbiorów. Nie możemy być głodni. Zaprowadź 
roczniaka do lasu, przywiąż go do drzewa i zastrzel.
Jody szedł z Flagiem przy boku na zachód. Przewiesił strzelbę Penny'ego przez 
ramię. Serce biło mu mocno, zatrzymywało się i biło znowu.
Powiedział szeptem:
— Nie zrobię tego. Nie zrobię. Zatrzymał się na drodze. Powiedział głośno:
— Nie mogą mnie do tego zmusić.
Flag spojrzał na Jody'ego wielkimi oczyma i pochyliwszy łeb zaczął skubać kępkę 
przydrożnej trawy. Jody ruszył powoli naprzód.
— Nie chcę. Nie chcę. Nie zrobię tego. Niech mnie biją. Niech mnie zabiją. Nie 
chcę.
Toczył wyimaginowane rozmowy Z ojcem i matką. Mówił obojgu, że ich nienawidzi. 
Matka krzyczała na
467
niego, ale Penny zachowywał spokój. Matka uderzyła go gałęzią, aż poczuł, że 
krew spływa mu po nogach.. Ugryzł ją w rękę i matka uderzyła go drugi raz. 
Kopnął ją w kostkę u nogi, a matka uderzyła go raz jeszcze i pchnęła w kąt. 
Podniósł głowę z podłogi i powiedział:
— Nie możecie mnie zmusić. Nie zrobię tego.
Walczył z nimi w myślach aż do zupełnego wyczerpania. Zatrzymał się przy 
opuszczonym wyrębie. Znajdowała się tam jeszcze część płotu, której nie rozebrał.
Rzucił się na trawę pod starym drzewem indyjskiego bzu i łkał, aż mu zabrakło 
łez. Flag obwąchał go, a Jody objął jelonka. Leżał drżąc na całym ciele.
— Nie chcę. Nie zrobię tego! — powtarzał.
Kiedy wstał, zakręciło mu się w głowie. Oparł się o gruby pień indyjskiego bzu. 
Drzewo kwitło. Pszczoły brzęczały wśród kwiatów, których miły zapach rozpływał 
się w wiosennym powietrzu. Zawstydził się swoich łez. Nie było czasu na łzy. 
Trzeba się zastanowić. Musi znaleźć wyjście z sytuacji, tak jak Penny znajdował 
wyjście z ciężkich kłopotów. Wpadł mu do głowy śmiały pomysł. Zbuduje zagrodę 
dla Flaga. Zagrodę wysokości dziesięciu stóp. Uzbiera żołędzi, jagód i trawy i 
będzie go tam karmił. Ale zbieranie żywności dla uwięzionego zwierzęcia zajmie 
mu chyba cały czas. Penny leży chory w łóżku. Kto zajmie się zbiorami?... A któż 
pozostał w domu do roboty, jeśli nie on sam, Jody?...
Pomyślał o 01iverze Hutto. 01iver powinien przybyć i pomóc mu w polu do czasu, 
gdy Penny wyzdrowieje. Lecz 01iver pojechał do Bostonu i wyruszył na Morze 
Chińskie, daleko od zdrady, która spadła na niego. Pomyślał o Forresterach. Z 
goryczą żałował tego, że stali się znów wrogami Baxterów. Buck pomógłby mu... 
Nawet
468
teraz... Ale co Buck mógłby zrobić? Przeszyła go bolesna myśl. Wydało mu się, że 
mógłby znieść rozstanie z Flagiem, gdyby miał pewność, że Flag żyje gdzieś na 
świecie. Mógł myśleć o nim żywym i przekornym, podnoszącym wesoło do góry ogonek 
jak chorągiewkę. Postanowił pójść do Bucka i prosić go o przebaczenie. Przypomni 
Buckowi Fodder-winga, wzruszy go. A potem poprosi, by zabrał Flaga z sobą na 
wozie do Jacksonville, jak kiedyś wziął niedźwiadki. Flaga przyjmą do wielkiego 
ogrodu, dokąd ludzie przychodzą po to, by oglądać zwierzęta. Będzie irliał tam 
dużo jedzenia, łanię i każdy będzie go podziwiać. A on, Jody, weźmie swój udział 
ze zbiorów i raz do roku odwiedzi Flaga. Będzie oszczędny, kupi sobie działkę 
gruntu, odkupi Flaga i będą mieszkali razem.
Ogarnęło go podniecenie. Skierował się na drogę wiodącą do farmy Forresterów i 
pobiegł szybko. Zaschło mu w gardle, bolały oczy spuchnięte od płaczu. Poczuł 
przypływ nadziei, a kiedy znalazł się pod dębami wiodącymi do Forresterów, 
poczuł się całkiem dobrze. Podbiegł do domu i przeskoczył stopnie. Zapukał w 
otwarte drzwi i wszedł do środka. W pokoju nie było nikogo prócz starych 
Forresterów. Siedzieli nieruchomo w fotelach.
Jody zawołał zdyszany:
— Dzień dobry! Gdzie jest Buck?
Stary Forrester odwrócił powoli głowę na chudej jak u żółwia szyi.
— Dawno już nie byłeś tutaj — powiedział.
— Gdzie jest Buck, proszę pana?
— Buck? Cóż, Buck i cała banda pojechali do Kentucky na targi końskie.
— Podczas zasiewów?
— To jest również pora handlu. A oni wolą handlować
469
niż orać. Obliczyli sobie, że na handlu zarobią tyle, żeby nas wyżywić. — 
Starzec splunął. — Jak chcieli, tak zrobili.
— I wszyscy wyjechali?
— Co do jednego. Pack i Gabby wrócą w kwietniu. Pani Forrester powiedziała:
— Taki jest los kobiety, która urodziła kupę dzieci, wychowała, a potem 
wszystkie naraz ją opuszczają. Chcę powiedzieć, że pozostawili nam jedzenia i 
drew na opał. Nie zabraknie nam niczego aż do ich powrotu w kwietniu.
— W kwietniu...
Jody odwrócił się posępnie i ruszył do drzwi.
— Chodź, chłopcze, siądź z nami. Będzie mi bardzo przyjemnie ugotować obiad 
dla ciebie. Ciasto z rodzynkami, co? Ty i Fodder-wing zawsze lubiliście moje 
ciasto.
— Muszę już iść — powiedział Jody. — Dziękuję bardzo.
Zawrócił, ale nagle zawołał rozpaczliwie:
— A co byście zrobili, gdyby wam roczniak zjadł kukurydzę i gdybyście w żaden 
sposób nie mogli powstrzymać go, a wasz ojciec kazałby go zastrzelić?
Staruszkowie spojrzeli na Jody'ego. Pani Forrester zachichotała.
Stary Forrester powiedział:
— Ano, zastrzeliłby ni.
Jody zrozumiał, że niezbyt jasno wyłożył sprawę.
— Przypuśćmy — powiedział — że to jest roczniak, którego kochacie tak, jak 
kochaliście Fodder-winga?
— Miłość nie ma nic wspólnego z kukurydzą — rzekł stary Forrester. — Nie 
możecie trzymać zwierzęcia, które wam zjada zbiory. Co innego, gdybyście 
mieli takich
470
chłopców jak moi, wtedy można by w inny sposób zarobić na życie.
— Czy to ten jelonek, którego przyprowadziłeś do nas zeszłego lata, żeby mu 
Fodder-wing wybrał imię? — zapytała pani Forrester.
— Ten sam. Flag — odparł Jody. — Czy moglibyście wziąć go do siebie? Fodder-
wing przyjąłby go na pewno.
— Nie mamy lepszego sposobu od was, żeby go okiełznać. Nie zostanie tutaj ani 
gdziekolwiek indziej. Co znaczą dla rocznego jelenia cztery mile?
Staruszkowie byli twardzi jak kamienny mur.
— Do widzenia! — powiedział Jody i wyszedł.
Farma Forresterów, opuszczona przez młodych mężczyzn i ich konie, wyglądała 
bezludnie. Młodzi Forrestero-wie zabrali ze sobą większą część psów. Została 
tylko para kundli na łańcuchu koło domu. Jody był zadowolony, że rusza w drogę.
Postanowił sam pójść z Flagiem do Jacksonville. Rozejrzał się za czymś, z czego 
dałoby się zrobić obrożę dla Flaga. Tylko w ten sposób można uniknąć jego 
ucieczki do domu, jak to się zdarzyło podczas polowania przed Bożym Narodzeniem. 
Pracowicie odciął kozikiem witkę dzikiego wina. Otoczył nią szyję Flaga i 
poszedł na północny wschód. Wiedział, że droga gdzieś dalej zbliża się w pobliżu 
Prerii Hopkinsa do drogi wiodącej do Fortu Gates, gdzie w swoim czasie spotkał 
wraz z ojcem Forresterów. Flag przez pewien czas zachowywał się spokojnie na 
uwięzi, ale potem zaczął brykać i stawiać opór.
— Jak mogłeś wyrosnąć na tak niedobre stworzenie? — powiedział Jody.
Zmęczył się, usiłując skłonić jelonka, by szedł posłusznie. W końcu dał za 
wygraną i zdjął mu pętlę z karku.
471
Flag tylko czekał na to i zaczął hasać na wszystkie strony. Po południu Jody 
poczuł zmęczenie i głód. Wyszedł z domu, nie zjadłszy śniadania. Myślał tylko o 
tym, by iść, gdzie oczy poniosą. Rozejrzał się wzdłuż drogi w poszukiwaniu jagód, 
ale było na nie za wcześnie. Czarne jagody nie zakwitły jeszcze. Spróbował żuć 
kilka listków, jak to czynił Flag, ale poczuł jeszcze większą czczość niż 
przedtem. Bolały go nogi. Położył się przy drodze w słońcu, by odpocząć, i 
wskazał Flagowi miejsce obok siebie. Znużył go głód, troska i silne marcowe 
słońce nad głową. Zasnął. Kiedy się obudził, nie znalazł Flaga przy sobie. 
Ruszył jego śladami. Wiodły w różnych kierunkach poprzez puszczę, a potem 
skręcały wprost na drogę do domu.
Nie pozostawało nic innego, jak iść za nim. Był zbyt znużony, by myśleć o 
czymkolwiek. O zmierzchu znalazł się na polanie Baxterów. W kuchni płonęła 
świeczka. Psy podeszły chcąc, by je pogłaskał. Podszedł cicho do okna i zajrzał 
do izby. Było już po kolacji. Matka siedziała przy świecy, zszywając kawałki 
szmatek. Zastanawiał się, czy ma wejść do domu, czy nie, kiedy Flag przebiegł 
przez podwórze. Matka podniosła głowę i zaczęła nasłuchiwać.
Pobiegł szybko za wędzarnię i cicho zawołał Flaga. Roczniak podszedł do niego. 
Jody przycupnął za węgłem. Matka przyszła do kuchni i otworzyła drzwi. Na ziemię 
padła smuga światła. Drzwi zamknęły się. Czekał długo, aż światło w kuchni 
znikło. Poczekał, aż matka położy się i zaśnie. Zakradł się do wędzarni i 
znalazł resztki niedźwiedziego mięsa. Odciął kawałek. Był suchy i twardy, ale 
Jody żuł uporczywie. Przypuszczał, że Flag pożywił się pąkami w lesie, ale nie 
mógł znieść myśli, że może być głodny. Poszedł do stodoły, wziął dwie kolby 
kukurydzy, oczyścił i ziarnami nakarmił Flaga. Sam też zaczął żuć kilka ziaren.
472
Myślał z utęsknieniem o resztkach zimnej kolacji, które zapewne pozostały w 
szafie kuchennej, ale nie śmiał pójść po nie. Czuł się jak przybłęda, jak 
złodziej. Pomyślał, że to samo chyba odczuwają dzikie koty, jaguary i lisy, 
kiedy spoglądają na farmę wielkimi oczami, a kiszki im z głodu grają marsza. 
Wymościł sobie łoże z resztek siana w stajni. Przespał się z Flagiem, 
przeniknięty chłodem marcowej nocy...
Przebudził się, zdrętwiały, już po wschodzie słońca. Flaga nie było. Jody 
niechętnie poszedł w stronę domu. Przy bramie usłyszał głos matki, donośny i 
gniewny. Matka znalazła strzelbę, którą Jody postawił opartą o ścianę wędzarni. 
Stwierdziła obecność Flaga. Przekonała się również, że jelonek zjadł nie tylko 
młodą kukurydzę, ale i sporą część fasoli. Jody bezradnie skierował się ku matce 
na spotkanie jej gniewu. Stał ze spuszczoną głową, gdy matka krzyczała na niego.
W końcu powiedziała: - Idź do ojca. Pierwszy raz jest po mojej stronie.
Jody wszedł do sypialni.
Wyraz twarzy ojca był groźny. Powiedział spokojnie:
— Dlaczego nie zrobiłeś tego, co ci kazałem?
— Nie mogłem, tato. Nie mogę tego zrobić... Penny położył głowę na poduszce.
— Zbliż się do mnie, chłopcze. Jody, wiesz przecież, że uczyniłem wszystko, co 
było w mojej mocy, żeby zachować jelonka dla ciebie.
— Tak, ojcze.
— Wiesz przecież, że życie nasze zależy do zbiorów. — Tak jest, ojcze.
— I wiesz, że nie ma takiej siły na świecie, która by mogła powstrzymać tego 
dzikiego roczniaka od ich nisz-czenia.
473
— Tak, ojcze.
— Więc dlaczego nie czynisz tego, co należy?
— Nie mogę.
Penny leżał w milczeniu.
— Powiedz mamie, żeby przyszła do mnie. Idź do swego pokoju i zamknij drzwi.
— Tak, ojcze.
Lżej było wykonywać zwykłe rozkazy.
— Tato cię prosi, mamo.
Poszedł do swego pokoju i zamknął drzwi. Usiadł na brzegu łóżka, splatając 
dłonie. Usłyszał ciche głosy. Usłyszał kroki. A potem wystrzał. Rzucił się pędem 
do otwartych drzwi kuchennych. Matka stała na werandzie z dymiącą strzelbą w 
ręku. Flag leżał w drgawkach pod płotem.
— Nie chciałam go zranić. Nie umiem strzelać. Wiesz przecież, że nie umiem — 
powiedziała.
Jody podbiegł do Flaga. Jelonek dźwignął się na trzech zdrowych nóżkach i 
pokuśtykał naprzód, odwróciwszy się od Jody'ego, jak gdyby to właśnie chłopiec 
był jego wrogiem. Z poszarpanej lewej łopatki płynęła krew. Penny zwlókł się z 
łóżka. Przyklęknął w drzwiach i oparł się o nie.
— Zrobiłbym to sam, gdybym mógł! — zawołał. — Nie mogę wstać. Dobij go, Jody. 
Uwolnisz go od męczarni...
Jody podbiegł do matki i wyrwał jej strzelbę z rąk.
— Zrobiłaś to umyślnie! — krzyknął. — Nienawidziłaś go zawsze!
Zwrócił się do ojca:
— Zdradziłeś mnie! Kazałeś jej to zrobić! Krzyczał aż do ochrypnięcia:
— Nienawidzę cię! Chcę, żebyś umarł! Nie chcę cię widzieć więcej!
Łkając pobiegł za Flagiem.
474
Penny zawołał:
— Pomóż mi, Ory! Nie mogę sam wstać...
Flag biegł na trzech nóżkach, w męce i przerażeniu. Dwa razy upadł i Jody 
podbiegł do niego.
— To ja! To ja, Flag! — krzyczał.
Flag stanął znów na nogach i znów uciekał. Broczył silnie krwią. Zbliżył się do 
skraju rozpadliny. Zachwiał się, zwalił w dół. Stoczył się po pochyłości. Jody 
pobiegł za nim. Jelonek leżał obok stawu. Otworzył wielkie, wilgotne oczy i 
zwrócił je ku chłopcu z wyrazem niewymownego zdumienia. Jody przystawił lufę do 
szyi Flaga i nacisnął spust. Flag zadrżał i legł bez ruchu.
Jody odrzucił strzelbę i runął na płask na ziemię. Zwymiotował parokrotnie. Wpił 
się w ziemię paznokciami. Tłukł o nią stopami. Kotlina zakołysała się dokoła 
niego. Odległe wycie stało się wątłym brzęczeniem. Pogrążył się w mroku jak w 
ciemnym stawie.
n^jdzLal 33
Jody szedł na północ drogą wiodącą do Fortu Gates. Szedł ciężko, jak gdyby był 
wyciosany z drzewa, a tylko nogi żyły i parły naprzód. Opuścił martwego 
roczniaka, nie mając odwagi nań spojrzeć. Jedyne, co pozostało, to iść naprzód. 
Lecz dokąd? Ale i to nie było ważne. Miał zamiar przeprawić się promem przez 
rzekę powyżej Fortu Gates. Ułożył wreszcie plan. Zmierzał do Jacksonville. 
Pójdzie do Bostonu. Odnajdzie tam 01ivera Hutto i wraz z nim ruszy na morze. I 
tak jak 01iver zostawi za sobą
swoją krzywdę.
Najlepszą drogą do Jacksonville i Bostonu była droga wodna, łodzią. Doskonale 
radził sobie zawsze na rzece. Lecz potrzebował łodzi. Przypomniał sobie 
zniszczoną pychówkę, własność Nellie Ginright, łódź, na której w swoim czasie 
wraz z ojcem przejechali Rzekę Słonych Źródeł podczas pogoni za Kosołapym 
Staruchem. Myśl o ojcu przeszyła go na wylot jak ostrze noża, poruszyła w nim 
wszystko. Lecz zaciął się znów i wrócił do swych roz-
476
myślań. Trzeba będzie podrzeć koszulę na kawałki i pozatykać dziury w łódce, a 
potem popłynąć w dół rzeki do Jeziora Jerzego, a stamtąd na północ w stronę 
wielkiej rzeki. Zapewne napotka po drodze statek i zabierze się nim do Bostonu. 
01iver zapłaci za przejazd na miejscu. A jeśli nie odnajdzie 01ivera, zamkną go 
w więzieniu. Ale i to nie jest ważne.
Skierował się do Słonych Źródeł. Był spragniony, przeszedł w bród płytką wodę i 
napił się ze źródła. W pobliżu wyskoczył sum i błękitne kraby zaroiły się tuż 
obok. Poniżej źródła spostrzegł rybaka. Ruszył wzdłuż brzegu i krzyknął:
— Czy mógłby mnie pan podwieźć trochę do mojej łodzi w dole?
— Proszę bardzo.
Rybak zmierzał do brzegu i zatrzymał się przy Jodym.
— Jesteś z tych stron? Jody kiwnął głową.
— Gdzie jest twoja łódź?
— Tam dalej, u pani Nellie Ginright.
— Jesteś jej krewnym?
Jody kiwnął głową. Pytania nieznajomego rozdzierały zabliźnione rany. Obcy 
przyglądał mu się ciekawie, a następnie ujął wiosła. Łódź płynęła gładko po 
szybkim nurcie. Błękitne były wody i błękitne marcowe niebo nad nimi. Lekki 
wiatr gonił blade obłoczki. Była pogoda, którą Jody szczególnie lubił. Brzegi 
czerwieniły się i różowiły od kwiatów wiosennych.
Wawrzyn kwitł, a jego słodki zapach unosił się nad rzeczką. Ból chwytał Jody'ego 
za gardło. Piękno ostatnich dni marcowych sprawiało mu tylko cierpienie. Nie 
chciał patrzeć na cyprysy przybrane w nową szatę. Wpatrzył się
477
,ć od nich
,vsi4ść?
egl panią Nellie ją podniesieniem powitanie. Jody przy-omu i poranek, kiedy 
arzała się z Pennym, scinnej serdeczności e to wspomnienie. Potok siebie, były 
to moczary
f*
powiedział do rybaka. jest na pół zatopiona!
/y masz wiosła?
ta. Bywaj!
Płynął z prądem i pożegnał
schowka pod ławeczką
m • zaczął jeść, spoglą-
j3pach Jedzenia dotarł do
lw«ch dni nie miał nic
tWie^iego mięsa i kilku
n,e miało znaczenia.
rócił do góry dnem.
/I^jl" byb całe, ale w
W r?kaw koszuli,
s°sny rosnącej
:
w wodę, w węgorze i żółwie, i nie mógł oderwać od nich oczu.
— Oto obejście pani Nellie. Chcesz wysiąść? Jody potrząsnął głową.
— Moja łódź jest tam, trochę dalej...
Gdy mijali urwiste wybrzeże, spostrzegł panią Nellie stojącą przed domem. Rybak 
pozdrowił ją podniesieniem ręki, a pani Nellie odpowiedziała na powitanie. Jody 
przypomniał sobie noc spędzoną w jej domu i poranek, kiedy przygotowała 
śniadanie i przekomarzała się z Pennym, dając im na drogę miłe poczucie 
gościnnej serdeczności i przyjaźni. Odepchnął od siebie to wspomnienie. Potok 
zwężał się. Brzegi zbliżały się do siebie, były to moczary zarośnięte szuwarami.
— Tam jest moja łódka — powiedział do rybaka.
— Chłopcze, przecież ona jest na pół zatopiona!
— Chcę ją naprawić.
— Czy ci ktoś pomoże? Czy masz wiosła? Jody potrząsnął głową.
— Tu masz kawałek wiosła. Bywaj!
Rybak odbił od brzegu, popłynął z prądem i pożegnał Jody'ego machając dłonią. Ze 
schowka pod ławeczką wyciągnął kawałek suchara z mięsem i zaczął jeść, 
spoglądając na drogę przed sobą. Zapach jedzenia dotarł do Jody'ego. Przypomniał 
mu, że od dwóch dni nie miał nic w ustach prócz paru kęsów niedźwiedziego mięsa 
i kilku ziaren suszonej kukurydzy. Ale to nie miało znaczenia. Nie był głodny.
Wyciągnął pychówkę na ląd i odwrócił do góry dnem. Długotrwałe zanurzenie 
rozdęło ją. Dno było całe, ale w dziobie było kilka szpar. Jody oderwał rękaw 
koszuli, podarł na strzępy i zapchał otwory. Z sosny rosnącej
478
w pobliżu zeskrobał kozikiem trochę żywicy i zalepił szpary od wewnątrz.
Ściągnął łódkę do wody i odpychając się kawałkiem wiosła, rozpoczął podróż z 
prądem rzeki. Nie mógł sobie poradzić, prąd rzucał łódką od jednego brzegu do 
drugiego. Jody znalazł się w wysokim sitowiu i usiłując przeprowadzić przez nie 
łódź, poranił sobie dłonie. Prąd rzucił łódkę na bagnisty brzeg południowy. Jody 
wydostał się stamtąd. Nauczył się już, co ma robić, ale czuł się słaby i 
bezradny.
Żałował, że nie poprosił rybaka, by z nim został-Dokoła nie było żywej duszy 
prócz myszołowa latającego pod błękitnym niebem. Jastrzębie znajdą Flaga przy 
stawie na dnie rozpadliny. Jody'emu zbierało się znów na wymioty, pozwolił 
swobodnie płynąć łodzi niesionej przez fale między szuwarami. Oparł głowę o 
kolana, aż słabość minęła.
Zaciął się znów w sobie i uporczywie wiosłował. Podążał do Bostonu. Zacisnął 
usta. Zmrużył oczy. Słońce chyliło się ku zachodowi, kiedy przybył do ujścia 
rzeki. Ginęła nagle w olbrzymiej zatoce Jeziora Jerzego. Nieco dalej na południe 
widniał wąski skrawek lądu. Po przeciwnej stronie widziało się jedynie 
bagna i moczary. Jody skierował się w stronę lądu, przybił do brzegu, wysiadł i 
wyciągnął łódź. Usiadł pod dębem, oparłszy się o pień, i spoglądał w dal na 
wielkie wody. Spodziewał się, że spotka statek rzeczny. Dostrzegł nawet parowiec, 
lecz zbyt daleko, na pełnym jeziorze. Zrozumiał, że rzeka musi wpadać tylko w 
jedną z odnóg zatoki.
Do zachodu słońca pozostało najwyżej dwie godziny. Obawiał się, że zmrok 
przychwyci go na jeziorze, zdanego na łaskę niezbyt pewnej łodzi. Postanowił 
poczekać na
479
cyplu wybrzeża na przejeżdżający statek. Jeśli statku nie będzie, prześpi się 
pod dębem i rankiem ruszy dalej. Przez cały dzień myśli Jody'ego były jak 
odrętwiałe. Nagle opadły go wszystkie razem jak wilki zagrodę z cielętami. 
Szarpały tak okrutnie, iż sądził, że z niewidzialnych ran wykrwawi się, jak Flag 
się wykrwawił. Flag nie żył. Nigdy już nie podbiegnie do niego. Zadręczał się, 
powtarzając słowa:
— Flag nie żyje.
Były gorzkie jak piołun.
Lecz nie wypróbował jeszcze najgorszej udręki. Powiedział na głos:
— Tato mnie zdradził.
Było to okropniejsze nawet od strachu, że ojciec umrze po napadzie węża. Jody 
potarł ręką czoło. Śmierć można było znieść. Fodder-wing umarł, a on potrafił 
znieść tę stratę. Zdrada była nie do zniesienia. Gdyby Flag umarł, gdyby go 
rozszarpał niedźwiedź, wilk czy jaguar, przebolałby ten największy ból. 
Znalazłby pocieszenie w ramionach Penny'ego. Ale bez Penny'ego życie nie miało 
wartości. Tak jakby ziemia rozwarła się pod stopami. Gorycz i troska zespoliły 
się w jego duszy.
Słońce stoczyło się za wierzchołki drzew. Jody zrezygnował z nadziei napotkania 
statku przed wieczorem. Nazbierał mchu i urządził sobie posłanie u stóp 
wielkiego
dębu.
Jezioro było jeszcze różowe, lecz zmrok spływał na ziemię. W domu o tej porze 
zasiadano do kolacji. Mimo że zbierało mu się na wymioty, pomyślał o jedzeniu. 
Rozbolał go żołądek, jak gdyby wskutek przesytu, a nie wskutek pustki, jaka w 
nim panowała. Jody przypomniał sobie zapach suchara i mięsa, które jadł rybak. 
Ślina na-
480
płynęła mu do ust. Zjadł kilka ździebeł trawy. Rozdarł łodygi zębami, tak jak 
zwierzęta rozdzierają mięso. Nagle ujrzał bestie żerujące na ścierwie Flaga. 
Zwymiotował na trawę.
Mrok ogarnął wodę i ziemię. Gdzieś w pobliskim gąszczu rozległo się pohukiwanie 
sowy. Drgnął. Podniósł się przejmujący, nocny wiatr. Usłyszał szmer, który mogło 
spowodować zarówno przejście jakichś zwierząt w pobliżu, jak i szum liści 
potrącanych przez wiatr. Nie lękał się. Pomyślał, że jeżeli przyjdzie niedźwiedź 
albo jaguar, będzie je dotykał i gładził, a zwierzę zrozumie jego cierpienie. A 
jednak te nocne głosy budziły w nim dreszcz. Dobrze byłoby rozpalić ognisko. 
Penny umiał rozniecić ogień nawet bez hubki i krzesiwa, na sposób indiański, 
ale Jody nie umiał nigdy tego dokonać. Gdyby Penny był tutaj, płonąłby już miły 
ogień, byłoby dobrze i nie brakowałoby jedzenia. Mimo wszystko strachu jednak 
nie odczuwał. Był jedynie strapiony. Zgarnął mech na siebie i starał się zasnąć.
Obudziło go słońce i pogwizdywanie kosów w trzcinach. Jody wstał, oczyścił włosy 
i odzienie z resztek mchu. Był osłabiony, kręciło mu się w głowie. Teraz po 
odpoczynku wiedział, że to jest głód. Myśl o jedzeniu była udręką. Jak ukłucie 
ostrego noża chwytały go kurcze żołądkowe. Pomyślał, że trzeba powrócić do 
Nellie Ginright i poprosić o coś do jedzenia. Ale Nellie na pewno zapyta go, 
dlaczego jest sam. I jakaż byłaby na to odpowiedź prócz tej, że ojciec go 
zdradził i że wskutek tej zdrady Flag nie żyje? Już lepiej iść naprzód, tak jak 
sobie zamierzył.
Ogarnęło go poczucie wielkiej samotności. Stracił Flaga i zarazem stracił ojca. 
Obcy był mu teraz mały, wychudzony człowieczek, którego po raz ostatni 
widział
481
w drzwiach kuchennych, skręcającego się z bólu i wołającego o pomoc. Jody 
zepchnął łódkę, chwycił za wiosło i skierował się na otwarte wody jeziora. Był 
samotny, zagubiony w ogromnym świecie i oto szedł naprzód w nieznane. Zmierzał 
tam, gdzie dostrzegł wczoraj przejeżdżający statek. Zostawił za sobą cierpienie, 
przed sobą zaś miał troskę. Kiedy wypłynął z ujścia rzeki, poczuł powiew 
wiatru; od brzegu wiała ostra bryza. Jody starał się zapomnieć o swych 
dolegliwościach i wiosłował rozpaczliwie. Wiatr chwycił łódkę i okręcił ją 
kilkakrotnie. Fala była coraz silniejsza. Łagodny szum zmieniał się w huk. Woda 
zaczęła się przelewać przez dziób łódki. Na dnie było już parę cali wody. A 
dokoła ani śladu jakiegokolwiek statku. Spojrzał wstecz. Ląd uciekał pośpiesznie 
w głąb. Przed nim rozciągał się nieskończony obszar wód. Strach go obleciał, 
zaczął wiosłować jak szalony, zmierzając w stronę brzegu. A jednak najlepiej 
będzie wrócić w górę rzeki i poprosić Nellie Ginright o pomoc. Lepiej nawet 
byłoby udać się do Fortu Gates i stamtąd rozpocząć podróż. Wiatr sprzyjał mu i 
zdawało się Jody'emu, że natrafił na północny prąd rzeki. Skierował się w stronę 
rozlewiska, które zapewne było ujściem Rzeki Słonych Źródeł. Kiedy 
zbliżył się, zobaczył, że była to zatoka, która wiodła wprost na moczary. 
W żaden sposób nie można było znaleźć ujścia rzeki.
Drżał z wysiłku i strachu. Przekonywał sam siebie, że nic nie stracił, rzeka 
bowiem wypływa z północnej strony Jeziora Jerzego i dociera wreszcie do 
Jacksonville, trzeba więc, chcąc nie chcąc, kierować się w tę stronę. Ale 
jezioro było tak wielkie, a ląd tak daleko! Odpoczywał dłuższą chwilę, a 
następnie zabrał się powoli do wiosłowania, kierując się na północ wzdłuż 
brzegów wijących się gęstą
482
linią zatoczek i wygięć, porosłych gęsto cyprysami. Ściskanie w żołądku zmieniło 
się w ostry ból. Miał przywidzenia, ujrzał jak w gorączce nakryty stół Baxterów, 
tłuste płaty szynki, suchary, chleb kukurydziany i fasolę ze skwarkami i 
kawałkami białego boczku. Tak wyraźnie poczuł zapach pieczonej wiewiórki, że 
ślina napłynęła mu do ust. Czuł smak ciepłej piany na mleku ??????. Mógłby 
walczyć z psami o ich miskę z jadłem.
Więc to był głód. To właśnie matka miała na myśli, gdy powiedziała: „Zdechniemy 
wszyscy z głodu". Śmiał się wtedy, bo myślał, że zna głód i że głód jest 
poniekąd przyjemny. Teraz wiedział, że był to jedynie apetyt. A to, co czuł 
teraz, było czymś innym, strasznym, co szarpało pazurami wnętrzności. Jody 
walczył z ogarniającym go przerażeniem. Musi szybko odnaleźć jakąś chatę albo 
szałas rybaka — przekonywał sam siebie. Nie będzie się wstydził, poprosi o 
jedzenie, zanim ruszy w dalszą drogę. Człowiek człowiekowi nigdy nie odmówi 
chleba.
Przez cały dzień płynął na północ wzdłuż brzegu. Późno po południu był silnie 
osłabiony upałem, żołądek go bolał, ale nie miał nic do zwrócenia prócz wody 
rzecznej. Pomiędzy drzewami ukazała się chatka. Jody ruszył ku niej pełen 
nadziei. Była pusta. Myszkował w niej jak głodny szop czy opos. Na brudnej półce 
stały garnki, ale wszystkie były puste. Znalazł w dzbanie garść spleśniałej mąki. 
Zmieszał ją z wodą i zjadł. Ten klajster nie miał żadnego smaku, choć na chwilę 
uspokoił bóle żołądka. Na drzewach hasały wiewiórki i ptaki, usiłował dosięgnąć 
je kamieniem, ale wystraszył je tylko. Odczuwał gorączkę, zmęczenie i senność. 
Chata dawała schronienie. Usłał sobie łoże ze szmat cuchnących rybami. Zasnął 
snem niespokojnym, pełnym koszmarnych majaczeń.
483
1 V
1
V\ ciągu ranka
po, dkiem rzeki przeje-
kami i krzyczał z całych
tatki znikły mu
ydował się odpłynąć
ć następnego statku.
Słońce piekło. Opaliło
a. W głowie miał szum.
tote kule. Usłyszał słabe
lał mrok dokoła i poczuł, że
hłopiec — rozległ się
n Jest chory. Przywiąż
,lie znajdującej się l,anie paliła się lampa.
%
Pierwszym uczuciem, jakiego doznał po obudzeniu, był natrętny głód. Bóle ostrymi 
pazurami rozdzierały wnętrzności. Znalazł kilka zeszłorocznych żołędzi, które 
zakopały wiewiórki, i zjadł je tak żarłocznie, że nie pogryzione kawałki 
wywołały nowe ostre bóle w skurczonym żołądku. Ogarnęło go odrętwienie 
graniczące z uśpieniem, nie mógł się zmusić do poruszenia wiosłem. Gdyby mu prąd 
nie sprzyjał, nie posuwałby się dalej. W ciągu ranka przepłynął niewiele. Po 
południu środkiem rzeki przejechały trzy statki. Jody machał rękami i krzyczał z 
całych sił. Ale nikt nie zwrócił na to uwagi. Kiedy statki znikły mu z oczu, 
rozszlochał się bezradnie. Zdecydował się odpłynąć dalej od brzegu, aby już nie 
przepuścić następnego statku. Wiatr ucichł. Woda była spokojna. Słońce piekło. 
Opaliło mu twarz, kark i obnażone ramiona. W głowie miał szum. Przed oczami 
wirowały czarne i złote kule. Usłyszał słabe brzęczenie. Urwało się.
Kiedy otworzył oczy, ujrzał mrok dokoła i poczuł, że ktoś go podnosi.
— Nie jest pijany. To mały chłopiec — rozległ się głos mężczyzny.
Inny głos odpowiedział:
— Połóż go tutaj, na łóżku. On jest chory. Przywiąż łódkę.
Jody otworzył oczy. Leżał w kabinie znajdującej się zapewnie na statku pocztowym. 
Na ścianie paliła się lampa. Jakiś mężczyzna pochylił się nad nim.
— Co to było, chłopcze? Omal nie wpadliśmy na ciebie w ciemności.
Jody usiłował odpowiedzieć, ale nie mógł wydobyć słowa z opuchniętych warg. 
Z góry rozległ się głos:
484
— Dałbyś mu coś do zjedzenia.
— Czy jesteś głodny, chłopcze?
Jody potwierdził skinieniem głowy. Statek Człowiek z kajuty zatupał 
nogami po schodach. ???,, ...-.—» —
?2?
za
na pomost. Rozpoznał Voluzję. Kapitan zwróciło
485
f
W-
Jody ujrzał przed sobą wielki kubek. Uniósł ?^? i chwycił go w ręce. W 
kubku znajdowała się zimne żywna zupa. Pierwsze łyki nie smakowały mu szczeg^ 
Ale potem napłynęła ślina i ogarnął go gwałtowny apew Pił tak chciwie, że 
aż dławił się kawałkami ? i kartofli.
— Kiedy ostatnio jadłeś? — zapytał mężczyzna ?????? wie.
— Nie wiem...
— Hej, kapitanie, chłopak nie wie, kiedy jadł po%az ostatni. 
^^^^^
— Dajcie mu jeść do syta, ale karmcie powoli i dużo, bo mi zarzyga łóżko.
Kubek zjawił się po raz wtóry, a z nim porcja sudi3'w4 w. Jody usiłował się 
opanować, ale drżał, kiedy w kajucie zwlekał nieco z podawaniem dalszych P",? ji 
Trzecia porcja smakowała o wiele lepiej od pie^ tej, Ale następnej mu 
odmówiono.
— Skąd przybywasz? — zapytał mężczyzna. j2ą^ Znużenie ogarnęło Jody'ego. 
Oddychał głęboko^ yfsi^T
ca lampa kołysała się miarowo. Zamknął oczy. Pog^ w śnie głębokim jak rzeka. 
?^'??
Obudziło go zatrzymanie się małego statku. Prz^ ^stą4! myślał, że znajduje się w 
łódce niesionej przez prt .jobi^ i przetarł oczy. Spojrzał na schodki i 
przypom11'^1 zupę i suchary. Ból w brzuchu ustał. Wdrapał sif y?a schodach na 
pokład. Świtało. Worek z pocztą °P,/e|
— Byłeś o włos od śmierci, młodzieńcze. A może byś powiedział, jak się 
nazywasz i dokąd zmierzasz?
— Chciałem dotrzeć do Bostonu.
— A czy wiesz, gdzie leży Boston? Tak daleko na północ, że tym sposobem, jakim 
zamierzałeś tam się dostać, musiałbyś wędrować całe życie.
Jody zdumiał się.
— A teraz zmykaj, chłopcze. To jest statek rządowy. Nie mogę się tobą zajmować 
cały dzień. Gdzie mieszkasz?
— Na wyspie Baxterów.
— Nie słyszałem nigdy o takiej wyspie. Podszyper odezwał się:
— To jest innego rodzaju wyspa, kapitanie, nie taka prawdziwa. To jest miejsce 
w puszczy... Około piętnastu mil w górę stąd.
— A więc wysiadasz tutaj, chłopcze. Boston? Do stu diabłów! Masz rodzinę?
Jody skinął głową.
— Czy wiedzą, dokąd się wybrałeś? Potrząsnął głową.
— Ucieczka z domu, hę? Ja na twoim miejscu nie uciekałbym... Nikt prócz 
rodziny o takiego chłoptasia się nie zatroszczy... Spuść go na dół, Joe.
Krzepkie ramiona przeniosły Jody'ego z pokładu na brzeg.
— Odwiąż jego łódkę. Trzymaj linę, chłopcze. Odjazd!...
Rozległ się gwizd syreny. Koła statku zakołatały. Statek pocztowy popłynął w 
górę rzeki, zostawiając za sobą skłębione fale. Jakiś obcy człowiek podniósł 
worek z pocztą i przewiesił przez ramię. Jody zaczął czołgać się na kolanach, 
ciągnąc za sobą dziób łodzi. Człowiek spojrzał na
486
niego i poszedł z pocztą w stronę Voluzji. Na rzece kładły się pierwsze 
promienie słońca. Białe kielichy lilii wodnych otwierały się ku słońcu. Prąd 
uderzał o łódź. Jody'eg0 bolały ramiona od holowania. Ślady obcego znaczyły 
drogę i znikały. Nie zostało innego miejsca, do którego mógłby pójść, tylko 
wyspa Baxterów.
Wszedł do łodzi i zabrał się do wiosłowania. Skierował się w stronę zachodniego 
brzegu rzeki. Przywiązał łódkę do pala. Spojrzał za siebie. Wschodzące słońce 
oświetlało ruiny domu babci Hutto. Zdławiło go w gardle. Świat g0 odrzucił. Jody 
odwrócił się i ruszył wolno w górę. Był osłabiony, odczuwał znów głód, lecz 
nocny posiłek wzmocnił go. Mdłości i bóle ustały.
Bezmyślnie szedł na zachód. Nie miał innego kierunku do wyboru. Wyspa Baxterów 
przyciągała go jak magnes. Tylko dom istniał naprawdę. Jody wlókł się powoli. 
Ciekaw był, czy odważy się wejść do domu. Może nie będą go chcieli przyjąć? 
Sprawił im wiele troski. Być może, że kiedy wejdzie do kuchni, matka wyrzuci go, 
tak jak wyrzuciła Flaga. Był do niczego. Miał pstro w głowie i jadł bez umiaru. 
Mieli już dość jego głupoty i żarłoczności. A Flag zniszczył najlepszą część 
całorocznych zbiorów. Jest ?? na pewno lepiej bez Jody'ego i nie powitają go 
życzliwie. Zatrzymał się po drodze. Słońce przypiekało. Zima minęła. Wydało 
mu się, że to już chyba kwiecień. Wiosna rozpłynęła się nad puszczą, a ptaki 
gromadziły się i śpiewały w zaroślach. Tylko on był bezdomny i samotny w wielkim 
świecie, a świat był strasznym koszmarem, otoczonym przez bagna i cyprysy. 
Zatrzymał się, by odpocząć w miejscu, w którym krzyżował się trakt główny z 
drogą wiodącą na północ. Słońce prażyło ziemię wśród niskich zarośli. Jody'ego 
rozbolała głowa. Skierował się na północ, w stro-
487
nę Srebrnej Doliny. Przekonywał sam siebie, że nie ma zamiaru wracać do domu. 
Chciał jedynie dojść do źródeł i poleżeć chwilę w strumieniu. Droga północna 
opadała, podnosiła się i opadała znów. Gorący piasek piekł nogi. Pot spływał po 
brudnej twarzy Jody'ego. Z wierzchołka wzgórza mógł spojrzeć na dół i objąć 
spojrzeniem świat, hen, aż po Jezioro Jerzego i daleko za nim na wschód. Jezioro 
było nieskazitelnie błękitne. Cienkie, białe smugi pruły fale, które zwróciły go 
w stronę niegościnnego brzegu. Powlókł się dalej.
Im dalej na wschód, tym więcej było wody, a roślinność coraz bujniejsza. Ruszył 
drogą wiodącą do Srebrnej Doliny. Bolały go wszystkie kości. Był tak spragniony, 
że zdawało mu się, iż język przyrósł mu do podniebienia. Położył się na brzuchu 
obok płytkiego, zimnego strumienia i pił. Ugasił pragnienie, położył się na 
plecach i przymknął oczy. Osłabienie minęło, ogarnęła go senność. Leżał w 
odrętwieniu. Zawisł w przestrzeni bez czasu. Nie mógł iść naprzód ani wstecz. 
Coś się skończyło. A nic się nie zaczęło.
Obudził się późnym popołudniem. Usiadł. Biały kwiat magnolii pochylał się nad 
nim.
„To kwiecień" — pomyślał Jody.
Olśniło go wspomnienie. Przyszedł tu przed rokiem pewnego miłego, pięknego dnia. 
Zanurzył się w wodzie strumyka i leżał jak teraz, między paprociami i trzcinami. 
Miło było wówczas i przyjemnie. Zbudował sobie młynek wodny. Wstał i ruszył na 
owo miejsce, czując przyśpieszone bicie serca. Zdawało mu się, że gdyby odnalazł 
je, odnalazłby wraz z nim wszystko inne, co przeminęło. Lecz młynka nie było. 
Prąd zniósł go i odmienił całe szczęście Jody'ego.
Pomyślał z uporem: „Zbuduję sobie inny".
488
Naciął gałązek dzikiej wiśni na podstawy. Strugał gorączkowo. Z liści palmy 
zrobił skrzydła. Zanurzył zabawkę w wodzie, koła zaczęły się obracać w górę 
i w dół, bryzgając srebrną wodą. Ale były to tylko liście palmowe bijące o 
wodę. Młynek nie miał tego uroku, co dawniej. — To tylko zabawka — powiedział 
Jody. Jednym kopnięciem odrzucił młynek na bok. Szczątki młynka spłynęły z 
prądem strumienia. Jody wyszedł na brzeg i rozpłakał się gorzko. Znikąd nie było 
pociechy. Lecz w domu był Penny. Fala tęsknoty z taką siłą ogarnęła chłopca, że 
nagle poczuł, iż musi go zobaczyć. Musi usłyszeć głos ojca. Tak zatęsknił za 
widokiem jego zgarbionych pleców, jak nigdy nawet w przystępie najsilniejszego 
głodu nie tęsknił za jedzeniem. Zerwał się na równe nogi i z krzykiem pobiegł w 
stronę domu. A może nie ma ojca? Może umarł? A może z rozpaczy po utracie 
całorocznych zbiorów i ucieczce syna odszedł i Jody już go nigdy nie odnajdzie?
Tato — łkał — poczekaj na mnie... Słońce zachodziło. Ogarnęło go przerażenie, że 
nie dotrze do domu przed zmrokiem. Ale opadł z sił i musiał zwolnić kroku. Drżał 
na całym ciele. Serce mocno kołatało. Musiał wreszcie zatrzymać się i odpocząć. 
Zmierzch zastał go w odległości pół mili od domu. Ale nawet w ciemności teren 
był znajomy i bliski. Rozpoznawał z daleka wysokie sosny polany Baxterów, 
czarniejsze od skradającej się nocy. Znalazł się blisko płotu. Szedł naprzód, 
macając w ciemności. Otworzył bramę i wszedł na podwórze. Obszedł dom dokoła i 
zatrzymał się przed wejściem kuchennym. Przypadł do okna, stąpając cicho bosymi 
nogami, i zajrzał do wnętrza domu.
Słaby ogień płonął pod kuchnią. Penny siedział przy
489
ma
ręką zasłaniał
sastiWC
ałg°-
i wszedł do
w niemym zdumieniu Serty chłopak, z zapa-'był kimś obcym, który
?? niego. Penny wziął pca gładził ją swoją uł na dłoni ciepłe łzy. ic straciłem. 
Spojrzał na Jody'ego
am nie odszedłeś na I rozjaśniło twarz
lył upragnionym
^wiedział, że cic si* w 2najomy
ogniu skulony, owinięty w kołdry. Jedną ręką zasłaniał oczy. Jody podszedł do 
drzwi, odsunął zasuwę i wszedł do środka. Penny podniósł głowę.
— Ory?
— To ja.
Jody pomyślał, że ojciec nie dosłyszał go.
— To ja, Jody.
Penny odwrócił głowę i spoglądał w niemym zdumieniu na syna, jak gdyby ten 
wychudły, obdarty chłopak, z zapadniętymi oczyma i znużoną twarzą był kimś obcym, 
który za chwilę powie, po co przyszedł.
— Jody — powiedział. Jody spuścił oczy.
— Podejdź bliżej.
Jody podszedł do ojca i stanął obok niego. Penny wziął go za rękę i odwróciwszy 
dłoń chłopca gładził ją swoją dłonią powoli i łagodnie. Jody odczuł na dłoni 
ciepłe łzy.
— Chłopcze... Sądziłem już, że cię straciłem.
Penny pogładził go po ramieniu. Spojrzał na Jody'ego pytająco.
— Nic ci nie dolega? Jody kiwnął głową.
— Jesteś zdrów... Nie umarłeś ani nie odszedłeś na zawsze. Jesteś zdrów... — 
Światło rozjaśniło twarz Penny'ego. — Chwała Najwyższemu...
„To nie do wiary" — pomyślał Jody. Był upragnionym gościem.
— Musiałem wrócić do domu.
— Pewnie że musiałeś.
— Nie myślałem tego, com wtedy powiedział, że cię nienawidzę.
Światło na twarzy ojca przekształciło się w znajomy
uśmiech.
490
— Pewnie że nie... Za moich dziecięcych lat też plotłem głupstwa.
Penny poruszył się na krześle.
— Jedzenie jest w szafie w kuchni. I tu, w kociołku. Jesteś głodny?
— Jadłem tylko jeden raz. Poprzedniej nocy...
— Tylko jeden raz? Aha, więc teraz już wiesz... co to śmierć głodowa... — Oczy 
Penny'ego błyszczały odblaskiem ognia palącego się na kuchni tak, jak to sobie 
Jody wyobrażał. — Śmierć z głodu ma straszniejszą twarz niż Kosołapy Staruch, 
prawda?
— Głód jest straszny...
— Tu są suchary. Weź miód. Powinno tam być mleko w cebrzyku.
Jody pokręcił się wśród talerzy. Jadł na stojąco. Wsunął palce w garść fasoli i 
wepchnął do ust. Penny spoglądał na syna.
— Przykro mi, że los doświadczył cię tak bardzo — powiedział.
— Gdzie jest mama?
— Zabrała wóz i pojechała do Forresterów kupić trochę nasion kukurydzy. Chce 
ją znowu zasadzić. Zawiozła kury na sprzedaż. Chociaż bardzo niechętnie, musiała 
to jednak zrobić.
Jody przymknął drzwi pokoju.
— Muszę się umyć. Jestem okropnie brudny — powiedział.
— Jest tu ciepła woda na kuchni.
Jody nalał wody do miski i wyszorował twarz, ramiona i ręce. Woda zrobiła się 
tak brudna, że nie nadawała się już nawet do nóg. Wylał ją za drzwi i nalał 
świeżej, usiadł na podłodze i umył nogi.
491
— Chciałbym wiedzieć, gdzie byłeś, synu? — powiedział Penny.
__ Byłem na rzece. Chciałem pojechać do Bostonu.
— Aha.
Penny pod kołdrą wydawał się jeszcze mniejszy i bardziej wyschnięty.
— A jak ty się czujesz, tato? Lepiej ci?
Penny spoglądał przez długą chwilę na popiół w ognisku.
— Powinieneś dowiedzieć się prawdy... Nie warto mnie już nawet zastrzelić.
— Kiedy skończę robotę — powiedział Jody — pozwolisz, że sprowadzę doktora 
Wilsona.
Penny przyjrzał mu się uważnie.
— Przybyłeś tu jakiś odmieniony. Cierpiałeś. Nie jesteś już roczniakiem, 
Jody...
— Słucham, ojcze...
— Chcę pogadać z tobą jak mężczyzna z mężczyzną. Myślałeś, że straciłem serce 
dla ciebie. Ale oto jest rzecz, której musi się dowiedzieć każdy mężczyzna. Być 
może, sam już do tego doszedłeś. To nie tylko mnie dotyczyło. To nie tylko twój 
roczniak musiał zginąć. Chłopcze, to życie samo odwróciło się od ciebie, 
zemściło się na tobie.
Jody spojrzał na ojca. Kiwnął głową.
— Przekonałeś się, jak się rzeczy mają w świecie dorosłych, widziałeś ludzi 
podłych i złych. Zaglądałeś w oczy śmierci i jej zasadzkom. Siedziałeś z nią 
przy jednym stole. Każdy człowiek chciałby mieć życie przyjemne i spokojne. 
Życie jest piękne, bardzo piękne, chłopcze, ale niespokojne. Bije w człowieka, 
zwala go z nóg, a człowiek wstaje na nogi i znów pada pod jego ciosem. Ja nigdy 
nie zaznałem spokoju.
Ręce Penny'ego skubały nerwowo fałdy kołdry.
492
— Chciałem przynajmniej tobie zapewnić spokój. Chciałem stworzyć ci życie 
lepsze, niż miałem sam. Sefce boli mężczyznę, gdy widzi swe dziecko w niezgodzie 
ze światem, wie bowiem, co je czeka, gdyż sam to przeżywał. Chciałem ci 
oszczędzić tych trosk tak długo, jak tylko się dało. Chciałem, byś się radował 
swym roczniakiem. Wiedziałem, że był towarzyszem twej samotności. Ale każdy 
człowiek jest samoiny. Więc cóż ma czynić? Cóż ma czynić, gdy życie zwala go z 
nóg? Przyjąć swój los i robić dalej swoje.
— Wstydzę się mojej ucieczki — powiedział Jody. Penny wyprostował się na 
krześle.
— Jesteś już w tym wieku, że masz prawo wyboru. Może powinieneś zostać 
marynarzem jak 01iver. Są ludzie stworzeni dla lądu i ludzie przeznaczeni dla 
morza. Ale będę szczęśliwy, jeśli wybierzesz pozostanie tutaj. Będę szczęśliwy, 
kiedy któregoś dnia zbudujesz porządną studnię, żeby już żadna kobieta w tym 
domu nie potrzebowała chodzić z praniem na stoki rozpadliny. Chcesz tego?
— Tak.
— Daj rękę.
Penny przymknął oczy. Ogień na kuchni zmienił się w tlący żar. Jody przysypał 
żar popiołem, by zachować ogień do rana.
— A teraz poproszę cię o pomoc, bo chciałem przejść do łóżka — powiedział Penny. 
— Zdaje się, że twoja matka spędzi noc poza domem.
Jody podtrzymał ojca ramieniem. Penny oparł się całym ciężarem na synu. 
Pokuśtykał do łóżka. Jody przykrył go kołdrą.
— Mieć ciebie w domu, to jakby mieć chleb i wodę, chłopcze. Połóż się, 
odpocznij... Dobranoc...
493
— Chciałbym wiedzieć, gdzie byłeś, synu? — powiedział Penny.
— Byłem na rzece. Chciałem pojechać do Bostonu.
— Aha.
Penny pod kołdrą wydawał się jeszcze mniejszy i bardziej wyschnięty.
— A jak ty się czujesz, tato? Lepiej ci?
Penny spoglądał przez długą chwilę na popiół w ognisku.
— Powinieneś dowiedzieć się prawdy... Nie warto mnie już nawet zastrzelić.
— Kiedy skończę robotę — powiedział Jody — pozwolisz, że sprowadzę doktora 
Wilsona.
Penny przyjrzał mu się uważnie.
— Przybyłeś tu jakiś odmieniony. Cierpiałeś. Nie jesteś już roczniakiem, 
Jody...
— Słucham, ojcze...
— Chcę pogadać z tobą jak mężczyzna z mężczyzną. Myślałeś, że straciłem serce 
dla ciebie. Ale oto jest rzecz, której musi się dowiedzieć każdy mężczyzna. Być 
może, sam już do tego doszedłeś. To nie tylko mnie dotyczyło. To nie tylko twój 
roczniak musiał zginąć. Chłopcze, to życie samo odwróciło się od ciebie, 
zemściło się na tobie.
Jody spojrzał na ojca. Kiwnął głową.
— Przekonałeś się, jak się rzeczy mają w świecie dorosłych, widziałeś ludzi 
podłych i złych. Zaglądałeś w oczy śmierci i jej zasadzkom. Siedziałeś z nią 
przy jednym stole. Każdy człowiek chciałby mieć życie przyjemne i spokojne. 
Życie jest piękne, bardzo piękne, chłopcze, ale niespokojne. Bije w człowieka, 
zwala go z nóg, a człowiek wstaje na nogi i znów pada pod jego ciosem. Ja nigdy 
nie zaznałem spokoju.
Ręce Penny'ego skubały nerwowo fałdy kołdry.
492
— Chciałem przynajmniej tobie zapewnić spokój. Chciałem stworzyć ci życie 
lepsze, niż miałem sam. Serce boli mężczyznę, gdy widzi swe dziecko w niezgodzie 
ze światem, wie bowiem, co je czeka, gdyż sam to przeżywał. Chciałem ci 
oszczędzić tych trosk tak długo, jak tylko się dało. Chciałem, byś się radował 
swym roczniakiem. Wiedziałem, że był towarzyszem twej samotności. Ale każdy 
człowiek jest samotny. Więc cóż ma czynić? Cóż ma czynić, gdy życie zwala go z 
nóg? Przyjąć swój los i robić dalej swoje.
— Wstydzę się mojej ucieczki — powiedział Jody. Penny wyprostował się na 
krześle.
— Jesteś już w tym wieku, że masz prawo wyboru. Może powinieneś zostać 
marynarzem jak 01iver. Są ludzie stworzeni dla lądu i ludzie przeznaczeni dla 
morza. Ale będę szczęśliwy, jeśli wybierzesz pozostanie tutaj. Będę szczęśliwy, 
kiedy któregoś dnia zbudujesz porządną studnię, żeby już żadna kobieta w tym 
domu nie potrzebowała chodzić z praniem na stoki rozpadliny. Chcesz tego?
— Tak.
— Daj rękę.
Penny przymknął oczy. Ogień na kuchni zmienił się w tlący żar. Jody przysypał 
żar popiołem, by zachować ogień do rana.
— A teraz poproszę cię o pomoc, bo chciałem przejść do łóżka — powiedział 
Penny. — Zdaje się, że twoja matka spędzi noc poza domem.
Jody podtrzymał ojca ramieniem. Penny oparł się całym ciężarem na synu. 
Pokuśtykał do łóżka. Jody przykrył go kołdrą.
— Mieć ciebie w domu, to jakby mieć chleb i wodę, chłopcze. Połóż się, 
odpocznij... Dobranoc...
493
Słowa ojca rozgrzały Jody'ego.
— Dobranoc, tato.
Przeszedł do swego pokoju i zamknął drzwi. Ściągnął poszarpaną koszulę i spodnie 
i wsunął się pod ciepłą kołdrę. Łóżko było miękkie i wygodne. Leżał z 
przyjemnością, odpoczywał, prostował nogi. Trzeba wstać wczesnym ran7 kiem, 
wydoić krowę, przynieść drew i zabrać się do pracy w polu. Ale Flag nie 
przyjdzie już na zabawę. Ojciec nie może już dźwigać na swych barkach 
najcięższych obowiązków. Ale to nie szkodzi. On, Jody, poradzi sobie sam.
Zaczął nasłuchiwać, czy nie usłyszy jelonka, jak biega dokoła domu lub porusza 
się na mchu w rogu izby... Nie, już nigdy go nie usłyszy. Ciekaw był, czy matka 
przykryła czymś zwłoki Flaga, czy też myszołowy poradziły sobie z jego martwym 
ciałem. Flag... Jody nie wierzył w to, by mógł kiedyś równie silnie pokochać 
kogoś, mężczyznę, kobietę lub własne dziecko, tak jak kochał jelonka. Chciał być 
zawsze sam. Lecz prawdziwy mężczyzna przyjmuje swój los i idzie naprzód.
Przed zaśnięciem zawołał:
— Flag!...
Lecz nie był to jego własny głos. Był to głos chłopca. Gdzieś poza kotliną, za 
magnolią, pod dębami biegli tuż obok siebie — ów chłopiec i roczniak — i 
zawsze...