Zofia Chądzyńska

PRZEZ CIEBIE, DRABIE!

I
Drab leżał wyciągnięty na słonecznej plamie. Plama była trochę mała i nie mógł 
się na niej zmieścić, ale nie chciało mu się ruszać: Dzidzia powinna była 
przyjść niedługo, a wtedy i tak trzeba będzie wstać; gdyby nie wstał, czułaby 
się urażona. Śmieszna jest ta cała Dzidzia, potrzebuje dowodów na to, żeby 
wiedzieć, że on ją kocha. Tak jakby nie było wystarczające, gdyby uderzył parę 
razy samym końcem ogona o podłogę. Pewno sobie wyobraża, że to łatwo leżąc 
uderzać końcem ogona o podłogę. A to wcale nie jest łatwo, może nawet trudniej 
niż wstać. Ale Dzidzia nic z tego nie rozumie, chciałaby, żeby tak jak ona co 
chwila zmieniał nastrój, bez żadnego powodu z rozpaczy wpadał w radość, z 
radości w rozpacz. Niech na to nie liczy. Drab nie jest trzynastoletnią 
egzaltowaną dziewczynką z muchami w nosie, jest ciężkim, wielkim, poważnym psem, 
zna życie, żadnych tam fanaberii.
No, niechby przyszła, bo słońce przesunęło się i czuć je już tylko na tylnych 
łapach. Ale w domu jest cisza. „Ona" (Drab uważał, że za Dzidzią żonę pana 
powinien nazywać „Ona") widocznie kończy przygotowywać obiad. Pociągnął nosem: 
nic interesującego. Dzidzia ma rację, że się nie spieszy.
Dzidzia nie spieszyła się rzeczywiście. Jak co dzień od
?3
kilku już dni manewrowała tak, aby wyjść za Teresą i Pętałem. Gdyby ją zapytać, 
dlaczego lubiła iść za nimi, nie umiałaby odpowiedzieć. Jakoś to wszystko 
piekielnie ją korciło. Na pewno szło o Teresę.
Teresa nie była przyjaciółką Dzidzi i Dzidzia nie przyznawała się sobie, jak 
bardzo chciała, by mogła nią zostać. Może nawet nie wiedziała, że chce; po 
prostu od dnia, gdy Teresa przyszła do szkoły, wypełniła sobą oczy Dzidzi, która 
nie mogła pozbyć się sprzed nich jej obrazu. Teresa była duża (chodziła w 
pierwszej parze, a Dzidzia w drugiej, choć też nie była mała — metr 
sześćdziesiąt dziewięć), szczupła i wcale nie czarna, mimo że sposób jej 
ubierania się, ruszania, chodzenia wydawał się Dzidzi cygański. Wyglądała na 
więcej lat, niż miała w rzeczywistości (chociaż chyba i miała z piętnaście), 
śmiała się dużymi, pełnymi zębów ustami, a kiedy śmiała się, na jej rękach 
dzwoniło kilkanaście wąziutkich, różnokolorowych metalowych kółeczek, które 
opadały, kiedy Teresa podnosiła rękę do góry. Ten ruch, tak, chyba właśnie ten 
ruch, był jakiś taneczny i cygański. Teresa miała piękne, długie, nie brudzące 
się ręce i podbicie: rzecz, której Dzidzia ogromnie zazdrościła koleżankom. Nie 
wiedziała, że jest to kwestia układu kości, i nie mogła się nadziwić, dlaczego 
innym udaje się pięknie wygiąć stopę, podczas gdy jej, mimo że ćwiczy przez 
wszystkie lekcje tak uporczywie, że nieraz łapie ją skurcz, nic z tego 
nie wychodzi i nie może dopatrzyć się u siebie tej wypukłej, pięknej linii, 
którą duże stopy Teresy rysują mimo woli, przy każdym niemal ruchu. Teresa od 
pierwszego dnia zainteresowała sobą całą klasę, chłopcy zadurzyli się w niej z 
mety, ale trwało to krótko, bo Teresa śmiała się i nie zwracała na nich 
wszystkich najmniejszej uwagi, a tylko Pętał...
To nie o to chodzi, że Pętał był przyjacielem Dzidzi, ani nie o to, że udawali, 
że wszystko jest jakby nigdy nic.
4
Więc o co właściwie? Tyle par było w klasie, schodziły się i rozchodziły, kpiło 
się z nich, kto by się tam tym przejmował, zmieniało się to jak w kontredansie, 
ale oni — to było coś innego, to było jakoś inaczej, nie usiłowali ani kryć się 
z tym, ani popisywać, od początku byli ciągle razem i od początku nikt nie mówił 
nic na ten temat. To było chyba „naprawdę", jakoś inaczej „naprawdę" niż 
zazwyczaj, trochę tak, jak ona i Drab, i pewno dlatego było Dzidzi smutno. Szła 
teraz za nimi powoli, oglądając ich sobie jak w kinie. Nie szli objęci ani nie 
trzymali się za rękę, jak to było w zwyczaju, każde trzymało za jedno ucho 
rozciągliwej siatki Teresy, do której oboje wrzucili swoje książki i kapcie, i 
machali do taktu tą siatką idąc nie w nogę. Kiedy wysuwali wewnętrzne nogi, 
siatka jak huśtawka jechała do przodu, kiedy zewnętrzne, zatrzymywała się — i do 
tyłu, a Dzidzia patrzyła na nich, jak szli, na mocny krok Teresy i niedbały, 
sportowy posuw Pętała, i myślała nie myśląc, że chciałaby być nie sobą, lecz nią 
albo nim. No tak, Teresa podobała jej się od początku, ale dopiero to, że chodzi 
z Pętałem, sprawiło, że nie mogła przestać o niej myśleć. Szli i nie rozmawiali, 
gdyby rozmawiali, też mogłaby tylko widzieć ich, a nie słyszeć, a mimo to 
szybkie kroki Mai, już-już się z nią równające, zdenerwowały Dzidzię: chciała 
być sama. Typowa Majka: teraz już miła, a przedtem taka świnia. Nie tylko że nie 
chciała pokazać jej pamiętnika, mimo że Dzidzia pokazała jej to, co napisała o 
Drabie (a Majka obiecała, że jak jej Dzidzia pokaże o Drabie, to ona przeczyta 
jej swój pamiętnik), ale jeszcze zrobiła tę swoją minę...
Majka wielokrotnie była i wielokrotnie przestawała być najlepszą przyjaciółką 
Dzidzi, mimo że gdzieś pod spodem, w głębi, Dzidzia świetnie wiedziała, że 
naprawdę to nigdy nie była jej najlepszą przyjaciółką. Najpierw, już dawno temu, 
Maja tę przyjaźń zaproponowała. Na
samym początku roku Dzidzia dostała od niej kartkę, pisaną malarskim, pełnym 
zawijasów pismem: Czy chcesz być moją przyjaciółką? Dzidzię rozśmieszyła ta 
kartka, zupełnie jak ze starodawnej książki dla młodzieży. Co to można wiedzieć, 
czy się chce, czy nie chce być czyjąś przyjaciółką? Tego nie można chcieć, to 
musi samo się zrobić, zaskoczyć człowieka jak słońce albo deszcz. No i jest, a 
potem mija. Maja była za inteligentna na takie pytania. No, ale trzeba było jej 
coś odpowiedzieć, i to tak, żeby nie zrobić Mai przykrości... Wyrwała kartkę z 
zeszytu i napisała: Majka! Dziękują ci za twoją propozycję... W tym miejscu Zora 
(Zmora) wyrwała Dzidzię z geografii (zresztą satyra, Dzidka nie uważała, nie 
usłyszała pytania, zalufiła), a potem był dzwonek, a na pauzie Majka wiała od 
niej jak od zarazy. To się Dzidce spodobało, widać sama zrozumiała niestosowność 
swojej propozycji, więc tym bardziej chciała okazać Mai serce, ale nie było 
sposobu, ani na tej pauzie, ani po lekcjach nie udało jej się złapać Mai, która 
zdematerializowała się na tych swoich gumach, tak jak to ona umiała, wszystko to 
korciło Dzidzię już teraz naprawdę, chciała powiedzieć coś Majce, wziąć ją za 
rękę... Ale to właśnie była cała Maja: absolutny dziwoląg, wychylający się i 
chowający zupełnie niespodzianie. Przez następne dni miała ten swój „smród 
pod nosem", ten cienkokrzywy, półobrażony i półironiczny uśmiech, a 
kiedy Dzidka wreszcie przy dybała ją po wuefie, usłyszała: „Co się mnie 
czepiasz?" i natychmiast złapało ją za gardło. Chamstwo to była okropna rzecz, 
od której zawsze chciało jej się płakać, od tego i od tego, jak się bardzo 
huknęła w głowę. Tylko od tego; inaczej nigdy nie płakała. (Nigdy... Dlaczego 
tak się mówi? Przecież czasem płakała, ale ponieważ rzadko, to się już utarło, 
że „nigdy"). Nazajutrz, znowu na geografii, kiedy Dzidzia zacięła się, żeby 
uważać, bo ze Zmorą była do tyłu
G
i nie było żartów, dostała karteczkę: Przepraszam. Kocham Cię. Maja. Dzidzia 
walczyła ze sobą, żeby się nie odwrócić, a kiedy wreszcie poddała się, oczy jej 
spotkały oczy Mai i poczuła, że ona też ją kocha i że to jest przyjaźń. Dużo 
potem było jeszcze takich faz, Maja usiłowała (może nie umiała inaczej) bawić 
się z nią w kotka i w myszkę, ale Dzidzia tego nie chciała. Przyjaźń to miało 
być coś innego, bez tych wszystkich numerów...
Ostatnio niespecjalnie im się wiodło, Majka powiedziała jej, że Drab siwieje na 
pysku, cholerne świństwo, tym gorzej że coś w tym było, trochę poszarzał, 
Dzidzia w ogóle nie odpowiedziała, tak ją zatkało, teraz widać z kolei Mai jest 
łyso, dlatego ją dopędza i przeszkadza jej w... W czym jej właściwie przeszkadza?
— Można?
— Co się wygłupiasz, Mańka, przecież widzisz, że idę sama.
— Czasem człowiek chce być sam.
—? Jak chce, a jest delikatny, to i tak tego nie powie.
— A ty jesteś delikatna?
— Nie wiem. Osądź sama.
— Ach tak?
Maja już była gotowa do obrazy, ale Dzidzi to dzisiaj wisiało.
— Przestań, Mańka (Pętał puścił ucho siatki i stanęli. Skoro tak, to już lepiej 
ich minąć). Wiesz, już dawno chcę ci coś powiedzieć. Ty jesteś... no dosłownie 
satyra. O wszystko zaraz obraza, miny...
— Nie każdy ma szczęście urodzić się tak zadowolony z siebie, jak ty.
Dzidzia nie odpowiedziała nic. Właśnie mijały Pętała i Teresę. Pętał złapał 
Dzidkę za koński ogon (czy zrobiłby to, gdyby był naprawdę zakochany?) i 
powiedział:
— Wpadam dziś. Pójdziemy z bykiem.
7
Teresa milczała, była jakby trochę nachmurzona.
— Może razem wpadniecie? — powiedziała Dzidzia (przy Mańce, dno, wiedziała o 
tym, ale miała w nosie całą Maję i właściwie Pętała, chciała patrzeć na Teresę i 
na to, jaka jest z nim). — Mam w domu torcik wedlowski, dostałam na urodziny i 
jeszcze jest.
Stali razem, fatalnie niedobrani, za dużo o Majkę albo i o nie obie. Pętał nie 
patrząc nawet na Teresę powiedział :
— Dobra, wpadniemy z Tessą, cześć! — (Z Tessą, z Tessą, jak dziwnie, jak 
fajnie), a one minęły ich powoli.
Dzidka czuła, jak wali jej serce, wszystko razem to było jak niewygodne pantofle, 
a właściwie gorzej, bo nie uwierało, a jakoś trzepotało się w środku, cholera, 
dlaczego? Czuła, że Majka nie powie ani słowa, przysięgła sobie, że ona też nie 
powie, choćby ją to miało nie wiem ile kosztować. Jedyne, co by mogła powiedzieć, 
byłoby „wpadnij także" — za nic. Na szczęście rozwiązało jej się sznurowadło u 
tenisówki, przystanęła nie mówiąc słowa. Majka poszła dalej, do rogu było już 
tylko kilka kroków, od rogu ona pójdzie prosto, a Maja skręci w lewo. Nie 
patrzyła na Maję, coś się jej robiło z oczami, niby latały, a widziała tylko 
końce swoich pantofli. Brudne. Trzeba kupić pasty.
— Do widzenia — usłyszała nienaturalnie piskliwy głos Majki. I swój własny, też 
nienaturalny:
— Nie odprowadzam cię, bo ona ma dziś po południu dyżur, mamy wcześniej obiad.
Ale Majka nie z tych, co by popuściły. Cienko, zupełnym dyszkantem powiedziała:
— Czy ja ci się tłumaczę? Ty mi się też nie musisz tłumaczyć — i już jej nie 
było.
Dzidzia wzruszyła ramionami. Gdyby to był ktoś inny, może dopędziłaby go, jakoś 
załagodziła, ale tu nie
s
było warto: teraz trzeba czekać, aż Mańce minie. Zresztą, niech jej nie mija...
Miała go przecież za chwilę zobaczyć i przecież na pewno, zupełnie na pewno 
nikogo na świecie nie kochała tak, jak jego. Więc dlaczego nie biło jej serce? 
Dlaczego rezygnowała z czasu spędzanego z nim na rzecz wszelkich głupstw, takich 
jak rower, wracanie okrężną drogą do domu, by choć chwilę iść za Pętałem i 
„Tessą". Przyjdą po południu... Ale o tym nie będzie teraz myśleć, tylko o 
tamtym, o czym zaczęła przed chwilą. Przecież jeżeli ktoś zbliża się do swojej 
miłości, powinien czuć to jakoś, powinno bić mu serce... A ona nic, idzie 
spokojnie, właściwie o nim nie myśli, tylko że nawet nie myśląc wie: teraz 
powinien wstać, o, już wstał, teraz się powinien przeciągnąć, wyciągając się na 
całą długość, tak, przeciąga się przez ten krok i przez dwa następne, teraz 
powinien już stać przed drzwiami: Dzidzia cichutko wkłada klucz do zamka i czeka: 
za drzwiami rozlega się brzęk łańcuszka dzyń-dzyń, który Drab nosi na szyi. W 
porządku. „Czyżbym dlatego kochała go inaczej, że jestem go tak pewna, że nie 
zawodzi nigdy?"
— No już — mówi Dzidzia półgłosem i jest to powiedziane i za niego, i za nią. 
„No już, pani przyszła i pies nie musi się więcej martwić" — za niego, i „no już, 
mam cię nareszcie, skarbie mój" — za nią. Obejmuje go za szyję, to jest właśnie 
takie cudowne, że on jest pies, a taki jak człowiek, taki wielki, co tam, jak 
stanie na tylnych łapach to od Pętała wyższy co najmniej o głowę, i że jak go 
objąć, ma się go pełne ręce, i że można się tak bezkarnie do niego przytulić. 
Dzidzia nie wie, co to znaczy „bezkarnie", ale to jakoś tak jest: bezkarnie, bez 
ryzyka. Chwilę stoją nie ruszając się, tylko ogon bije o ścianę jak metronom, 
ale Drab nie bardzo lubi tak stać (to zresztą jest świństwo) i wysmykuje się z 
Dzidzi-
9
nych objęć. To jest chwila, której Dzidzia nie lubi, jest w tym jakiś brak 
delikatności, ale Dzidzia wie, że to nie wynika z braku serca, po prostu taki on 
jest, i tak teraz wszędzie pójdzie za nią.
Ciska książki na tapczan, „ona" zaraz zrobi kwestię, ale „jej" kwestie nie liczą 
się i nie będą się liczyć, i jeszcze raz podchodzi do Draba.
— Przyjdą — mówi do dużego szpiczastego ucha, które drga, połaskotane oddechem, 
z kolei łaskocząc Dzidzię w usta (od tego robi się w środku, w ustach, mrówkowa-
to, śmieszkowato). „Tak?" — Tak. Zaprosiłam ich na... No właśnie, powiedziała im 
o torciku Wedla i o urodzinach i nie skłamała ani słowa, bo torcik rzeczywiście 
był i urodziny były, tylko że w marcu, a teraz jest początek czerwca. To 
niebywałe. I tak to człowiek kłamie, a przysiągłby, że mówi prawdę. Zdarza jej 
się to co dzień niemal: mówi coś, co jest świętą prawdą, i okazuje się, że nic 
podobnego. Dziś i tak nie jest najgorzej, były urodziny i rzeczywiście dostała 
wtedy od pani Śląskiej z góry ten torcik, ale czasem to jest zupełnie nie do 
uwierzenia: „Spotkałam Pętała i poszliśmy pojeździć na rowerze" mówi i widzi, 
jak jadą, najpierw on, potem ona, potem on wiezie ją na ramie, potem jeżdżą bez 
rąk, jeżdżą, no najwyraźniej, czuć zapach lip... I dopiero potem zastanawia się, 
skąd jej się to wzięło: przecież nie dlatego skłamała, żeby nie powiedzieć, że 
poszły z Kasią obejrzeć tenisówki, bo to właściwie było potrzebniejsze niż 
jeżdżenie na rowerze, no więc skąd? Czasem naznacza sobie pokutę: „Przyznam 
się, powiem". Ale jest w tym coś zupełnie idiotycznego — mówić, że się 
skłamało, jak już nikt o tym nie myśli i w ogóle sprawa dawno stała się 
nieaktualna. Mimo to powiedziałaby chyba, gdyby ojciec był sam, ale jest 
„ona" i to byłaby chyba dla „niej" jakaś satysfakcja, a tej satysfakcji (ani 
żadnej innej) Dzidzia jej nie da. Nie i nie. Czasem mówi
10
połowicznie, to znaczy bąka, żeby samej sobie zrobić za karę tę przykrość, tak 
jednak, żeby nikt inny tego nie usłyszał, ale to jest oszukaństwo i przez to 
samo jako pokuta też jest nic niewarte.
Ale dziś? Trzeba będzie jakoś wybrnąć z tego torcika.
Dzidzia zostawia Draba i wraca do przedpokoju włożyć kapcie. Zęby chociaż raz 
pamiętać o tym wchodząc. Ale nie. Zawsze „naniesie" (jak mówiła Olesia) brudu, a 
dopiero potem przypomina sobie o kapciach. Wkłada je szybko, a tenisówki wsuwa 
pod krzesło: o jedno gadanie będzie mniej. Potem idzie do kuchni.
— Dzień dobry.
— Dzień dobry, Dzidziu.
Już teraz jakoś przestała ją poprawiać, może się w końcu przyuczyła, ale dawniej, 
na początku, zawsze było: „dzień dobry komu?"
— Mówże jej po prostu Alicja — powiedział Tatad tego dnia, którego się pobrali. 
Miał śmieszną, głupią minę. — Ma raptem o trzynaście lat więcej od ciebie.
Minęło już od tej pory osiem miesięcy, a Dzidzia ani razu jeszcze nie 
powiedziała: „Dzień dobry, Alicjo", w ogóle nie powiedziała: „Alicjo". Mówiła: 
„daj", mówiła: „weź", „kup", ale jakoś bezosobowo; o niej tylko, zresztą rzadko 
i wyłącznie do obcych, mówiła: „ta Alicja", do Draba mówiła zawsze: „ona", i on 
mówił o niej tak samo, może nawet i nie z solidarności, może Drab myślał, że 
„Ona" jest z dużej litery, takie imię?
Z tą całą Alicją to w ogóle nie było takie proste. Ale w obecnej chwili Dzidka 
wolała nie zgłębiać tematu. Alicja, z początku bardzo serdeczna, powoli 
sztywniała. Coraz rzadziej usiłowała wyciągać Dzidzię na rozmowę, pytać o 
kolegów, o szkołę. Jeżeli rozmawiały, to przeważnie poprzez Draba.
— Drab pyta, czy wolisz pomidorową czystą czy ze śmietaną — mówiła Alicja.
ił
— Widać zapomniał, że nie znoszę śmietany w żadnej zupie •— odpowiadała Dzidzia, 
stojąc tyłem do Alicji, pozornie bardzo zajęta skubaniem jakiejś skórki przy
paznokciu.
Na szczęście obie miały poczucie humoru i rozmowy przez Draba dosyć je bawiły. 
Ale o tym także nie warto myśleć. Od początku, z przyczyn dla siebie samej 
niezupełnie jasnych, Dzidzia postanowiła „nie dopuścić" Alicji i trwała w 
tym twardo, tyle że właściwie spotkał ją zawód, lejce wymknęły się jej z rąk: 
Alicja wycofała się sama. Była zawsze miła, spokojna i równa, podniesione końce 
brwi nad zielonkawymi oczami jeszcze bardziej podjeżdżały jej w górę, gdy się 
uśmiechała, ale uśmiechała się mało, coraz mniej, coraz mniej, zaledwie kącikami 
ust. Bez drgnienia przyjęła styl narzucony jej przez Dzidzię. Tatad pewno nawet 
całej tej gry między nimi nie zauważył, panowie nie mają oka na takie rzeczy, 
zresztą co tam o tym wiadomo — poza tym że teoretycznie go kochała, Dzidzia nie 
wiedziała o ojcu nic. Był małomówny, zajęty i nietowarzyski, uwielbiał swój fach, 
godzinami potrafił mówić o tym całym swoim Płocku, no w sumie był tak zajęty i 
tak nietowarzyski, że — jak powiedziała pani Slaska z góry — przez osiem lat nie 
zdążył się ożenić.
Dzidzia nie pamiętała matki, chociaż czasem wymyślała sobie, że ją pamięta. Może 
Olesia opowiadała jej o tym, jak to było, może i pani Slaska, ale miała wraże-" 
nie, że pamięta ten wieczór, kiedy mama rozchorowała się, przerażona Olesia 
poleciała do pani Śląskiej, wezwano pogotowie, zanim zdążono ściągnąć ojca z 
Płocka, mama już straciła przytomność.
— Pytała o ciebie — mówiła nieraz Olesia.
— Jak?
— Ano nie wiem jak, ale pytała, pytała.
— A na co umarła?
12
Olesia przekręcała głowę, warkoczykowaty mały ko-czek sterczał jej na samym 
czubku tej głowy, jak u ptaka.
— A bo to nie wszystko jedno, na co się umiera — mówiła. — Miała chorobę... 
zaraz... nie wymówię, zapytaj tatusia.
Ale Dzidzia nie pytała o to więcej Tatada; jak raz zapytała, to Tatad powiedział:
— Duduś, nie każ mi o tym mówić. Jak będziesz większa, jak minie więcej czasu, 
to wszystko ci opowiem — i popatrzył na Dzidzię tak jakoś, że Dzidzia zrozumiała, 
że w tym jednym wypadku rzeczywiście trzeba będzie poczekać, aż będzie większa.
A potem nie mówili o tym i nie mówili, aż któregoś dnia ojciec przyszedł z tą 
figureczką (Alicja była niesłychanie drobna, okruszynka, o pół głowy niższa od 
Dzidzi — metr pięćdziesiąt dziewięć, szczuplusieńka, zabaweczka o poważnym 
spojrzeniu i uśmiechu dziecka, a głosie dorosłej osoby) i powiedział:
— Dzidziu, to jest Alicja. Chciałbym, żebyście się polubiły, bo... — znowu miał 
ten swój wyraz twarzy chłopca złapanego na ściąganiu, gdy kończył: — Ja się z 
nią przed chwilą ożeniłem. Będzie z tobą... z nami mieszkała. Mówże jej po 
prostu Alicja, ma raptem o trzynaście lat więcej od ciebie.
Usiadły do stołu. Drab chwilę postał machając gwałtownie ogonem, a potem od tej 
wąskiej strony, od tej, którą się najtrudniej przecisnąć, wsunął się pod stół. 
Chwilę się układał chodząc za własnym ogonem i potrącając dwie małe nóżki Alicji 
i dwie (płaskie) wielkie stopy Dzidzi, aż się ulokował, z drugiego boku, spod 
zwisającej plastykowej serwety wystawiając pysk.
— Schowaj mordę — wymknęło się czułym tonem Dzidzi, ale tylko wymknęło się; 
starała się jak najmniej mówić do niego przy Alicji.
13
Ton, którego używało się mówiąc do Draba, miał nie być przez nią słyszany. 
Dawniej Alicja usiłowała podejmować temat. Pracowała na pół etatu w radio, raz 
rano, a raz po południu, tak że co drugi dzień rano chodziła na spacer z Drabem. 
Mówiła:
— A my byliśmy na spacerze. Drabsio spotkał paru kolegów, jednego chorego na... 
— i urywała.
Dzidzia chciałaby wiedzieć, kogo spotkali i na co był chory ten kolega, ale nie: 
nie ułatwi nic. Wszystko to stało się poza nią, tatko-Tadzisko ohydnie ukrył 
przed nią całą tę znajomość, przyprowadził ją do gotowego: „myśmy się dzisiaj 
pobrali", a ona ostatecznie miała trzynaście lat i kiedy dawało się jej macochę, 
no bo co, jak go zwał, tak go zwał, to była przecież macocha, można było 
uprzedzić ją o tym chociaż jednym słowem. To prawda, że nie bardzo nawet miał 
kiedy ją o tym uprzedzić, każda ich sobota to było nieprzytomne latanie i 
załatwianie spraw, ale gdyby był chciał...
A teraz niech żałuje. Niech żałują oboje. Teraz tatko już nie biegał z Dzidzią, 
wszystko to przejęła Alicja, która kupowała jej, co było trzeba, chodziła na 
wywiadówki i te de (robiła to zresztą bez zmrużenia powiek, miło, a nawet z 
początku serdecznie, ale Alicja została Dzidzi narzucona, a wobec tego nie 
zostanie zaaprobowana), ale za to w żadną niedzielę Dzidzia nie była już sama z 
ojcem, już zawsze byli we troje. Alicja, chociaż nieśmiała, z początku bardzo 
serdeczna, także się zmieniła. Teraz nie nawiązywała już rozmowy, nie pytała, co 
jest zadane, nie mówiła, kogo spotkali, kiedy byli na spacerze z Drabsiem. 
Mówiła, co Dzidzia ma wziąć sobie na kolację (w lodówce, na drugiej półeczce, 
pod talerzykiem), przynosiła drugie danie.
— Koledzy przyjdą do mnie dziś po południu — odezwała się niechętnie Dzidzia. — 
Zrobię im herbaty.
14
— Tylko uważaj, żeby woda z czajnika nie wykipiała i nie zalała ci gazu.
— No... A do tej herbaty?
— Czy ja wiem? — tak jakby zafrasowała się Alicja. — Może zejdziesz i 
przyniesiesz sobie coś z samu? Na pewno tam coś dostaniesz. — A potem jakby 
oprzytomniała: — Od kiedy to podejmujesz kolegów podwieczorkami?
— A co bym przyniosła?
— Co chcesz, może petit-beurry, może wafle... Kto przyjdzie?
— Pętał i jeden tam... nie znasz.
— Nie, nie, naturalnie — od razu wycofała się Alicja. — Proszę tylko, żebyś nie 
była później jak o ósmej, jeżeli wyjdziesz z psem.
— Niż o ósmej.
— Właśnie mówiłam.
— Powiedziałaś: „jak o ósmej".
— To masz rację, żeś mnie poprawiła.
1:0 — pomyślał Drab. Byłby chciał trącić Dzidzię mordą, ale to było za dużo 
fatygi. I byłoby po nic, bo Dzidzia pewno pomyślałaby, że on się dopomina o 
mięso. Co za pech, że nie umiał mówić, byłoby to ułatwiło tyle spraw! Naturalnie, 
gdyby mógł załatwić je natychmiast, bo — o czym Drab nie wiedział — mimo że 
wszystko znakomicie rozumiał, pamiętał to tylko przez chwilę.
I tak na przykład, zrozumiawszy od razu, że za sam fair-play jest 1:0 dla Alicji, 
po chwili nie pamiętał już za co, a jeszcze po chwili nie pamiętał dla kogo. 
Westchnął. Dzidzia westchnęła także.
— To kupię kokosanki. Ile kosztują?
Alicja wyjęła portmonetkę, w której chyba niewiele było forsy, pogrzebała w niej 
i położyła na stole dwadzieścia złotych.
15
— Nie mam drobnych — powiedziała patrząc na Dzidzię. — Resztę proszę mi położyć 
na stoliku koło łóżka.
„Proszę mi położyć..." — to było nowe.
— Położy się — odpowiedziała Dzidzia. Wstały od stołu.
— Może także sprzątnie się ze stołu, bo na mnie już czas. — Alicja dalej nie 
patrzyła na Dzidzię, coś jakby nieuważny uśmiech błąkało się koło jej ust.
Drab, gdyby pamiętał, byłby pewnie policzył 2:0, ale cóż, niestety o tym, jak 
jest z Draba pamięcią, już wiecie, nie zdziwi was więc, że od początku policzył 
1:0 — i westchnął. Nie był z Dzidzi zadowolony. Jakoś mu się rozdwoiła, dawniej 
znał ją jednakową, taka sama była dla niego, jak dla Olesi, jak dla Tatada, 
wesoła, śmieszka, pełna serdeczności. Teraz coraz częściej słyszał ten jej głos 
nowy, dziwny, na szczęście nie widział jej zaciętej twarzy. (Nie wiem, czy 
wiecie, że psy widzą gorzej niż ludzie i inaczej: wszystko widzą w jednym 
kolorze). Leżał pod stołem, oglądając drobne, ubrane w klapki stopy Alicji 
oddalające się szybko, a potem stopy Dzidzi, bez podbicia, w kapciach; jedną 
opartą o ziemię, a drugą machającą w przód i w tył. Drab ziewnął szeroko, 
znudził go ten ruch nogi w kapciu, bez podbicia, i już się zabierał do drzemki, 
kiedy usłyszał coś jakby stuk drzwi i poczuł (bez przykrości) ręce Dzidzi 
naokoło szyi.
— Widzisz, jaka podła — powiedziała Dzidzia.
Powiedziała to bez przekonania i tak jakby ze smutkiem. Drab liznął ją, ale 
raczej na odczepne. Oboje równocześnie raz jeszcze westchnęli.
II
z Pętałem to było tak. Kiedy trzy lata temu na początku roku Szostakowski czytał 
listę, a oni odpowiadali kolejno: „jestem", „jestem", Dzidzia usłyszała nagle, 
jak wyczytał: „Słowacki Juliusz", i zaintrygowana obejrzała się, aby zobaczyć, 
kto na ten apel wstanie. Wstał szczupły, blady chłopiec, z miłą gębą i bardzo 
potarganymi blond włosami. Po lekcji z właściwą sobie spontanicznością 
równoznaczną z brakiem taktu Dzidzia podeszła do niego i ruchem obrotowym 
drugiego palca zrobiła kółko na czole.
— Twoi Jareccy chyba nie mają dobrze tu — powiedziała elegancko. — Żeby takiego 
pętała nazwać Juliusz Słowacki...
— Tylko Juliusz, Słowacki to przecież nie ich wina. Dzidzia roześmiała się, bo 
odpowiedź była właściwie
dość logiczna, a w czasie matmy dostała kartkę: Czym się interesujesz? Sportem 
czy jazzem? Ja wolą sport — Pętał. Tak to Pętał został Pętałem, a Dzidzia 
zainteresowała się sportem. Byłaby pewnie wolała zapisać się do kółka jazzowego, 
ale Pętał namówił ją na tamto i dobrze wyszło, bo w rezultacie Dzidzia skakała 
nie tylko najlepiej w swojej klasie, ale od pół roku najlepiej w całej klasie 
juniorek: metr trzydzieści pięć. Gdy chodzili z Drabem do Agrykoli, skakali 
wszyscy troje (Drab naj-
2 Przez ciebie, Drabie! 
17
lepiej, ale warunki, sprawa czterech nóg). Pętał też skakał pięknie, był 
wicemistrzem szkoły i teraz uparł się, że na międzyszkolnych (za trzy tygodnie 
już) Dzidzia będzie reprezentowała szkołę i że wygra. „Ty, Dzida, z ziemią cię 
zrównam, jak nawalisz, po moim trupie wygra Jagielska z dwunastki, skacze sto 
razy gorzej od ciebie, bez stylu, jak noga".
Zostali parą przyjaciół. Ohydne, staroświeckie imię „Dzidzia" (drugi ból Dzidzi 
obok płaskiego podbicia) Pętał zmienił najpierw na Dzidę, a potem na Dudę. Dzida 
nie było dużo ładniej, ale jakoś trochę nowocześniej. Dzidzia i tak już od wielu 
lat chciała mieć na imię Edyta i żeby się to zdrobniało Dita — i nikt się tak 
nie nazywa, i krótko, i nowocześnie, i jakoś trochę tak intrygująco. W 
przystępie idiotycznej szczerości powiedziała Pętalowi, od jak straszliwego 
imienia jest zdrobnieniem to „Dzidzia", ale potem (mimo że z nim to było 
murowane — wierzyła, że nikomu na świecie nie powtórzy) gorzko tego żałowała. 
Pętał był zresztą pierwszy, nie wiedział nikt w klasie, ani Maja, ani nikt, w 
szkole zapisano ją podając tylko drugie jej imię — Helena, też okropne; na 
zeszytach pisała: „Dzidzi" lub „Dzidki Pahlówny", a na głupie pytania 
odpowiadała, że obchodzi imieniny na Świętą Dziedzicję. Niech się wypchają. O 
Dicie też powiedziała Pętalowi, którego reakcja nie była zbyt entuzjastyczna:
— Dita? Niech ci będzie.
W krótkich słowach, z Pętałem to była przyjaźń, prawdziwa przyjaźń, tylko że z 
chłopcem w ogóle o prawdziwej przyjaźni nie może być mowy. No więc znowu to samo: 
prawda i kłamstwo równocześnie. Ale też Dzidzia pod słowem „przyjaźń" chciała 
widzieć tak dużo... tak dużo... chyba zbyt dużo. Przyjaciółka powinna była 
wiedzieć o niej wszystko i nawzajem. Powinny były tylko patrząc na siebie 
rozumieć się bez słów. Nigdy sobie nie
18
kłamać (ani nie bujać). Kochać się na zawsze. A kiedy słyszała w sobie te słowa 
„na zawsze", to czuła coś takiego na skórze, jakby jakieś uroczyste ciarki, a w 
gardle też coś nieokreślonego, cudownego i ohydnego, takiego, od którego 
nieuchronnie trzeba się zaczerwienić. A myśląc to wszystko Dzidzia, która 
dawniej widziała różne, zmieniające się twarze, od paru dni uporczywie widziała 
tylko jedną, cygańską, skośną i połyskliwą twarz Teresy, „Tessy". Stały 
naprzeciw siebie uśmiechając się i patrząc sobie w oczy, potem powoli, z 
namysłem (nie mogło w tym być nic pochopnego), po męsku wyciągały do siebie ręce. 
„Na zawsze" — mówiła Teresa. Była poważna. Uśmiech znikał nawet z jej 
migotliwych oczu. „Na zawsze" — odpowiadała Dzidzia — i ciarki, te właśnie, 
siarkowe, zielone i pełne gęsiej skórki.
Ech, o czym ona myślała, Teresa nie zwracała na nią najmniejszej uwagi, może 
dopiero dziś, na tej wizycie uda się jej jakoś ją zaintrygować, zafascynować, o 
Teresie jak dotąd nie było co myśleć, właściwie zostawała tylko Majka, tylko 
Majka, która... Majka nie była zresztą pierwszą przyjaciółką Dzidzi. Pierwsza 
była Kaśka i tak się prowadzały z pół roku, ale potem, kiedy Dzidzia 
popołudniami zaczęła trenować z Pętałem, Kaśka zaczęła stroić fochy, jakieś 
obrazy, odebrała od Dzidzi znaczek z Olimpiady w Tokio, na którym przysięgły 
sobie, że zawsze... To było już dawno, były wtedy obie bardzo dziecinne, ale 
cała ta historia była nie na poziomie, zawiodła się na Kaśce, rozczarowała się, 
koniec i kropka. Potem była Bronka, bardzo fajna (naprawdę nazywała się Bożena, 
ale chciała jakoś inaczej, bo Bożen było w klasie sześć, i zmieniła tak 
śmiesznie, staromodnie — „Bronka"), bardzo fajna, ale dziwna jakaś, trochę 
święta czy co... Nagle po klasówce leciała do nauczyciela i przyznawała się, że 
dała ściągę, parę razy przyznała się
19
do rzeczy, których w ogóle nie zrobiła, a kiedy uczyli się o Savonaroli, 
przyszła nazajutrz z obandażowaną ręką.
— Chciałam spróbować — powiedziała. — Ścisnęłam kawałek rozżarzonego węgla.
— Skąd wzięłaś węgiel? — zdumiała się Dzidzia.
— Wyjęłam z kosza, co się palił pod choinką na MDM-ie.
— I co? — zapytała Dzidzia zachwycona i zgorszona równocześnie.
— A to — powiedziała Bronka i zdarła bandaż, a „to", co zobaczyła Dzidzia, było 
takie okropne, takie okropne, że już długo po tym, jak się zagoiła ta ręka, nie 
mogła być z Bronką, żeby jej się to nie przypominało i nie podchodziło do gardła 
ze wstrętem i przerażeniem, jak kożuchy.
Więc z Bronką też się właściwie skończyło i była sama, mimo że miała oficjalnego, 
a może nawet i prawdziwego przyjaciela: był przecież Pętał. Ale... Tu wracamy do 
tego, od czego zaczęliśmy te rozważania: z chłopcami to jest jednak zupełnie 
inaczej. Pętał był fajny, często wychodzili z Drabem, Pętał uwielbiał Draba po 
męsku i bez słów, na przywitanie klepał go tak, że Drab kiedyś wyrzygał cały 
obiad, skakał przez niego jak przez kozioł, nauczył Draba skakać przez ławkę i 
przez siebie, i w ogóle... Na czym to polegało, że na gwizd Pętała, którego Drab 
uznawał, no ale który ostatecznie był tylko Pętałem, Drab fruwał przez ławkę 
(chyba o metr wyżej od poręczy) przepięknym łukiem, a na gwizd Dzidzi, która 
przecież była Dzidzią (czytaj miłość), ociągając się przeskakiwał z miejsca bez 
rozbiegu, prawie że przełaził, zawsze opierając przednie nogi o siedzenie... 
Dzidzia nie mogła tego zrozumieć, ale irytowało ją to z każdym dniem bardziej, 
marzyła o tym, żeby nagle na jej gwizd Drab zrobił coś zupełnie wspaniałego,
20
coś, co kompletnie zakasowałoby wszystkie numery Pętała, ze zmartwienia czy może 
ze złości aż coś ją łaskotało w gardle, w myśli błagała Draba najczulszymi 
słowami, zaklinała go, groziła, Drab zastygał ze spuszczoną głową jak posąg, 
robił parę kroków (skocz, błagam cię, skocz, fruń, pokaż mu...) i opierał się o 
Dzidzię całym swoim ciężarem, pod którym niemal że traciła równowagę. Pętał 
patrzył ukosem i albo nie mówił nic, to było chyba najgorsze, albo kpił z niej, 
mówił, że jest zazdrosna
0 Draba, Dzidzia śmiała się na pozór zupełnie swobodnie, ale jaka była prawda? 
Drab zachowywał się jak świnia, przecież lubił skakać, więc co mu mogło szkodzić 
zrobić to i na jej gwizd... Kto tam doga zrozumie...
Ale mimo to z Pętałem była sztama, chodzili razem na kółko sportowe, poza 
trenowaniem skoków Pętał nauczył Dzidzię jeździć na rowerze bez trzymanki, 
często woził ją na ramie albo i ona jego, jechali dołem, po Agrykoli, a Drab 
biegł górą w cudownych podskokach i wszystko było bez zmarszczki aż do tego dnia, 
kiedy Dzidzia, jak gdyby nigdy nic, powiedziała:
— Wiesz... Stary się ożenił. Tak ni z tego, ni z owego.
1 teraz mam macochę.
Pętał nie odpowiedział przez dłuższą chwilę, jakby się nad czymś zastanawiał, a 
potem wziął rozbieg i przeskoczył przez Draba, który chyba specjalnie się 
ustawił, a Dzidzi zrobiło się przykro. Ostatecznie od czegoś był jej 
przyjacielem, powinien był odpowiedzieć choć słowem, zareagować jakoś na taką 
wiadomość. Jedno było tylko możliwe: że nie usłyszał. Inaczej przecież byłby na 
pewno coś powiedział.
— Wiesz, Pętał — zaczęła znowu, ale urwała, bo zobaczyła, że wzruszył ramionami.
— Wiesz, Dzida — powiedział — ja z tobą naprawdę chętnie... i tego byka ja 
lubię, ale ja nie jestem od takich rzeczy.
21
— Od jakich rzeczy?
— Od zwierzeń.
—? Od jakich zwierzeń? — Dzidzia aż skoczyła. — Gdzie tu są jakie zwierzenia? To 
jak ty mi powiedziałeś, że Marian złamał rękę, to to też były zwierzenia?
Wiedziała, że kłamie, ale tym razem szło o honor, więcej: o niewygłupianie się.
Pętał znowu wzruszył ramionami, ale jakoś inaczej. Dzidka poczuła, że uratowała 
sytuację, znowu coś uratowała kłamiąc. Czyżby człowiek był na to skazany? Po tej 
rozmowie z Pętem postawiła krzyżyk na „porozumieniu dusz" i wtedy zaczęło się z 
Manią. Zaczęło się właściwie od tego, że Mania miała tak obgryzione paznokcie, 
że nie można było na to nie patrzeć. I że właściwie to była prawie rozkosz 
patrzeć. Potem się okazało, że Majka pięknie rysuje, Dzidzia, która nie umiała 
postawić kreski, patrzyła z zachwytem na ręce Majki spod których wyrastało 
wszystko: zwierzęta, kwiaty, całe kompozycje, a przede wszystkim piękne, ozdobne 
litery. Kiedy robiła swój monogram, długie wąsy „M" cudownie przeplatały się 
przez „O", wyglądało to jak powój czy może jak bluszcz. Zaczęły wracać razem do 
domu. I wtedy Maja napisała tę swoją głupią kartkę.
A potem to się kotłowało długi czas, Dzidzia czuła, że Maja jest nieszczęśliwa, 
nie wiedziała dlaczego, ale tak czuła, i to ją pociągało, lubiła to, że niewiele 
wie o Mai, i to, jak mówiły półsłówkami, i patrzeć, jak Majka rysuje. Kiedy Mai 
nie było w klasie, to było jakoś pusto, ale... I znów to nieszczęsne „ale"... bo 
Dzidzia od pierwszej chwili wiedziała właściwie, że to nie to, mimo że Maja nie 
była jej obojętna. Ale Maja była inna, zawsze nieszczerze ćwierćironiczna i nie 
można jej było powiedzieć nic z tego, co się czasem czuło, a Dzidzia czasem 
czuła jakąś młodość bez granic i łzy, i marzenie, żeby
22
sięgnąć gdzieś najdalej, bez końca, do dna, żeby żyć, żeby „iść i czynić dobrze".
Pewnych zdań, zupełnie gotowych w głowie, za nic nie powiedziałaby Mai, tak jak 
nigdy nie wytłumaczyłaby, dlaczego musi iść za Pętałem i Teresą. A Teresie 
(Tessie) mogłaby chyba powiedzieć wszystko, wszystko, tylko że Teresa zupełnie 
nie była jej zwierzeń ciekawa. Ale może dziś...
— Chodź, pójdziemy do samu... — ale nie zdążyła skończyć zdania, kiedy już 
zerwał się na równe nogi.
Dzidzia czasem myślała, że zarówno we śnie, jak i na jawie Drab jest nastawiony 
na jedno jedyne słowo „chodź".
Teraz ogon latał jak szalony, waląc po nogach Dzidzię, która rozglądała się za 
smyczą.
— Czekaj — mówiła nakładając tenisówki, ale nie było mowy o czekaniu, ogon 
rąbał już o drzwi, dzwonił łańcuszek dzyń-dzyń, nagle Drab otwierał pysk i 
ziewał — ryczał zupełnie jak dzikie zwierzę (w domu nazywało się to trąbieniem) 
— oznajmiał, że nie może już czekać ani chwili. Tak było zawsze: jakby samo 
słowo „chodź" wyzwalało całkowitą niemożność czekania.
Dzidzia spojrzała na zegarek; do przyjścia gości miała jeszcze całe trzy godziny, 
na lekcje należało przeznaczyć godzinę, no, dwie, postanowiła, że przed pójściem 
do samu jeszcze skoczą na mały spacer. Ogon tłukł o drzwi tak, że słychać było 
na całej klatce schodowej (zaraz wychyli się Slaska z tymi swoimi wychowawczymi 
uwagami), otworzyła je więc z rozmachem, z uśmiechem spoglądając w niewymownie 
szczęśliwą, uśmiechniętą „twarz" Draba.
— Dobrze, najsłodszy — powiedziała głosem, jakiego istnienia Alicja nie 
podejrzewała nawet.
Schodzili znanym sobie systemem: Drab całym sobą dopychał Dzidzię do ściany, tak 
że nie mogła dać ani
23
kroku, a potem denerwował się, że ona nie schodzi. Dzidzia machała smyczą (z NRD, 
tak jak i obróżka dzyń--dzyń, dostał to wszystko w prezencie od Śląskiej, jak 
pojechała w zeszłym roku z wycieczką na targi lipskie, ostatecznie poczciwa była 
ta cała Slaska, nie jej wina, że taka nudna), już byli oblężeni przez tłum 
dzieciaków z podwórza, dla których Drab nie przestawał być sensacją: taki wielki, 
a taki dobry. W ogóle jaka to frajda wychodzić z Drabem! A najprzyjemniej 
znaleźć się w innej dzielnicy, gdzie jeszcze go nie znają (tutaj już 
przyzwyczaili się ludzie do jego wielkości), bo tam nie można ujść nawet i paru 
kroków, żeby przechodnie nie przystawali przerażeni i zachwyceni równocześnie i 
nie pytali, co to za rasa.
— Dog — odpowiadała z dumą Dzidzia.
— Taki rudy? Ja znałem jednego, ale był czarno-biały.
— To był arlekin — Dzidzia znała już na pamięć swoją rolę. — A to jest dog 
niemiecki.
— A gryzie?
— Łagodny jak cielę — na pokaz wtykała mu pięść w pysk, który Drab niechętnie 
otwierał.
Zatrzymywać się na trotuarze, bez źdźbła trawy, na którym nawet nie ma co 
powąchać, i otwierać mu gębę, jakby tam było co do pokazywania! Co też ta 
Dzidzia ma w głowie.
— A jak się on nazywa?
— Drab!
— No bo rzeczywiście Drab. Odrażający Drab, cha--cha-cha!
Zawsze ten głupi dowcip. Co za naród! Jak się nazywa Drab, to przecież nie 
dlatego że mały, tylko że duży. I jak można, nawet dla złego dowcipu, o takiej 
roześmianej mordzie mówić: „odrażający Drab".
— Można pogłaskać?
24
Tu wolno było pofantazjować. Czasem Dzidzia miewała chwile łaskawości.
— Proszę bardzo. No, Drab, nie wykręcaj się tyłem. Czasem:
— Nie warto, on ślini, my zresztą już lecimy. Czasem próbowała straszyć:
— Łagodny, łagodny, ale nie ręczę. Jak mu się kto czasem nie spodoba... — tak 
odpowiadała przeważnie chłopcom, którzy już-już gotowi byli kontynuować z nią i 
z Drabem spacer.
Wymknęli się chóralnemu: „Drab, Drabciu, Drlab" i poszli w Aleje Ujazdowskie. 
Drab o krok za Dzidzią, zatrzymując się chwilami, by „przeczytać" lub „napisać" 
list.
— Oni tak ze sobą korespondują — powiedział kiedyś Dzidzi Tatad — jeden 
nasiusia: „czekaj na mnie", drugi to przeczyta i czeka...
Do rogu było dziś sporo listów zarówno do przeczytania, jak i do napisania i 
Dzidzia czekała cierpliwie, aż Drab się z nią zrówna, żeby przejść przez ulicę. 
Kiedy podszedł do niej, siadł, a ona zaczepiła piąty palec o łańcuszek na szyi; 
Drab wstał, spuścił łeb i szedł krok w krok, nie lubił przechodzić przez jezdnię, 
wolał nie widzieć tych szalonych bolidów pędzących na niego ze wszystkich stron, 
Dzidzia — wiadomo, rozejrzy się zamiast niego: z nią jest bezpieczny na jezdni, 
tak jak ona powinna czuć się bezpieczna z nim, wszędzie, poza jezdnią. Gdy 
przeszli na drugą stronę ulicy i Dzidzia wyjęła zza łańcuszka symboliczny palec, 
poczuł radość wolności i rozpędziwszy się już był na trawniku.
Było tam parę czegoś a la psy, ale małe toto było, nie warto nawet i powąchać, a 
w każdym razie na pewno nie warto odprawiać normalnych ceremonii. Drab podszedł 
do jednego z nich bez żadnych manewrów — perły przed wieprze — machnął ogonem, 
podniósł nogę,
25
poszedł dalej. Zupełnie co innego działo się, gdy na horyzoncie pojawiało się 
coś godnego uwagi. Psy godne uwagi zaczynały się dla Draba od dużych pudli i 
szły wzwyż: wilki, bernardy, wodołazy... No ostatecznie jeszcze boksery: małe to 
było, ale zmyślne i wesołe. Wtedy warto było manewrować i Drab zamierał, a 
naprzeciw niego zamierał taki pudel, wilczur lub wodołaz i stały tak bez 
drgnienia długie, nieraz aż za długie chwile.
— Zdecyduj się — mówiła unieruchomiona w niewielkiej odległości od Draba Dzidzia, 
ale były to słowa na wiatr.
Nie o Pętała — o psy należało być właściwie zazdrosną. Bo cokolwiek działo się z 
Pętałem, słowo Dzidzi miało jednak swą wagę i znaczenie, tymczasem gdy 
przeciwnikiem był pies, autorytet jej wystawiany bywał na ciężką próbę. Znudzona, 
Dzidzia przyjmowała inną taktykę: nagle odchodziła jakby nigdy nic, udając, że w 
ogóle nie zwraca na Draba uwagi. Gdy była o jakie sto kroków, oglądała się; obaj 
stali dalej, nieporuśzenie, ale ona widziała tylko Draba: przednie łapy, każda 
zakończona piękną wypukłą stopką starego mebla (ma się to podbicie, psia 
noga...), prostopadle wbite w ziemię, tylne zaś pod lekko w stosunku do ciała 
rozwartym kątem, ogon — nieruchoma linka przylepiona do zadu, u dołu jakby lekko 
podwinięta, wielka bryła głowy opuszczona jak u polującego tygrysa, i mów do 
mnie jeszcze. Dzidzia mogła nawet zniknąć z pola jego widzenia — stał, dopóki mu 
się tak chciało. Gdy mu (a może im) wreszcie odechciewało się stać, przyczajeni 
ruszali ku sobie krok za krokiem, powoli, bliżej, jeszcze bliżej, na chwilę 
zatrzymywali się i jeszcze krok — już wydawało się, że będąc tak blisko runą na 
siebie z furią — kiedy nagle ponury drapieżca Drab odzyskiwał w ciągu sekundy 
swą prawdziwą osobowość, puszczał ogon w szalonego młynka, podnosił łeb, 
podnosił nogę: sik! Pier-
26
wsze pozdrowienie zostawało napisane. Bokser (ewentualnie wilk, bernard, wodołaz) 
pospieszał przeczytać nosem pozdrowienie i zazwyczaj odpowiadał podobnym: „Cześć, 
Drabie, cześć!" Ale czasem bywało inaczej. Tamtemu (przeważnie gdy był to wilk) 
nie podobał się Dra-bowy list czy może zapach i warczał. Dzidzia miała wtedy dwa 
wyjścia. Jeżeli stała daleko, udawała: „nie znam tych panów" (mogła sobie na to 
pozwolić, już tam Drab nie darmo nosi swoje imię, pokrzywdzić się nie da), gdy 
była blisko, musiała reagować, co wcale, ale to wcale, nie było jej w smak.
Drab, prawdziwy baranek boży na co dzień, kiedy chciało się go odciągnąć od 
kogoś, kto go źle zrozumiał, z kim mu nie wyszło, zmieniał się w zupełnego 
czorta. Nie dawał się odciągnąć, stawał na tylnych łapach (a wtedy był o głowę 
wyższy nie tylko od Pętała, ale i od Mariana, który był najwyższy w całej klasie) 
i też zaczynał warczeć. A „wark" to był nie byle jaki, basowy pomruk lwa, od 
którego wszystkim robiło się straszno. Naokoło Dzidzi-pogromczyni w ciągu 
sekundy zbierał się niechętny tłum:
— Jak się ma takiego bydlaka, to się go powinno w kagańcu prowadzić.
— Słuchaj, mała, jeszcze się doczekasz, że zawołam milicję. Spokoju człowiek w 
biały dzień nie ma na ulicy.
— Trzymaj tego kundla, smarkata, bo ci pokażę! Walcząca z Drabem Dzidzia 
zatrzymywała na ustach
mało w tej chwili przekonywające „ależ on jest naprawdę bardzo łagodny..." i 
atakowała:
— To pana pies zaczął, nie mój.
Stali naprzeciw siebie, właściciel odciągał spienionego wilczura, równie 
spieniony Drab grzmiał dalej. Grzmiał i grzmiał, aż do jakiejś chwili, gdy... 
zapominał, jakby nigdy nic, odwracał się i odchodził w przeciwną stronę.
Ale dziś na nic takiego nie zanosiło się, Drab nie za-
27
wracając sobie głowy minął małego bokserka i pełnego wdzięku skotchteriera, 
który zapraszając do zabawy przysiadał na przednich łapach. Trudno poznawać 
cudze psy, nie był to jednak Ali, bo dla Alego Drab robił wyjątek. Dzidzia była 
z pewnością dobrą dziewczynką, bo pogarda Draba dla takich zalotów zawsze robiła 
jej wyraźną przykrość.
— Drabsiu — mówiła najsłodziej, jak tylko umiała — patrz, jaki miły piesek, tak 
chciałby pobawić się z tobą, no, zrób mu ten honor, Drabsiu... — a mówiąc to 
widziała czarne, małe oczy Mai, wpatrzone w nią z niemą prośbą.
Ale Drab nie musiał umieć mówić do tego, żeby w ciągu sekundy okazać, że nie ma 
najmniejszej ochoty na żadne tam dobroczynności; z miną tak znudzoną, tak 
pogardliwą, że Dzidzi robiło się wprost za niego wstyd, odwracał się tyłem do 
kolegi — który nie rezygnował, znowu zabiegał, znowu kokietował i przysiadał — i 
odchodził, jakby na całym wielkim placu nie było w ogóle nikogo.
Chwilę pochodzili, oboje znudzeni, Drab ze dwa razy ,,wyłamał" na ławce, 
pozjadał trochę liści grabiny (Dzidzia wolała, gdy jego kozie zapędy nie miały 
świadków) i zawrócili do samu. Drab usiadł grzecznie przed sklepem, nie 
przywiązany, pełen godności i dumy, Dzidzia przez szybę kikowała, jak ludzie na 
ulicy mijają go szerokim łukiem. Jakaś staruszka nawet przeżegnała się: pełny 
sukces. Ktoś inny mruknął: „Ale ci koń na trotuarze..."
Stała przed półką, z dwudziestozłotowym papierkiem w ręku (,,...a resztę proszę 
mi położyć na stoliku koło łóżka...") i zastanawiała się, co by tu kupić.
— Są kokosanki?
— Nie ma.
— A wafle, te przekładane?
28
— Nie ma. Są goplanki.
Dzidzia nie lubiła goplanek. Co by tutaj... W pewnej chwili zobaczyła na półce... 
czyż to możliwe? Lepiej by było, gdyby jej się zdawało... nie, jednak nie 
zdawało jej się — to był prawdziwy torcik Wedla! Niewiarygodny pech. Latami 
można szukać takiego torcika i nigdy go nie ma, a wtedy kiedy... Stanęła prawą 
nogą na lewej, do reszty brudząc tenisówkę (lewonożną) i rozważała sprawę. „Masz, 
Tessa, jedz — usłyszała swój własny głos — to jeszcze z moich urodzin..." „Fajny 
— mówi Teresa, podnosi rękę z torcikiem do ust, a bransoletki przesuwają się 
powyżej łokcia, dzwonią jak w czasie mszy — fajny, zjem ci ostatni kawałek".
— Ile kosztuje, proszę pani, ten... torcik?
— Wedlowski?
— No...
— Dwadzieścia dwa złote.
— Okropność — wyrywa się Dzidzi, a ekspedientka spogląda na nią jak na wariatkę.
— Dziwnym trafem ludzie rozrywają tę okropność — mówi. — Pół godziny temu 
dostaliśmy cztery, a został ten jeden, za minutę go nie będzie.
— To poproszę — mówi Dzidzia czy może ktoś za Dzidzię, która czuje, że robi jej 
się gorąco. Już--już ma powiedzieć: „Nie, nie, dziękuję", ale jej wstyd. 
Zresztą...
— Nie ciągnij — wyładowała się na Drabie — nie ciągnij, stara małpo, bo 
zobaczysz.
Drab rzadko miewał natchnienia, ale widać ten dzień miał być pechowy do końca. 
Zrozumiał czy co? Odwrócił się nagle i stanął wbijając głowę w biodro Dzidzi.
— Drabsiu... Co ci się stało, Drabsiu... — spytała niepewnie; Drab zelżony od 
małp, torcik za dwadzieścia dwa złote pod pachą, lekcje nie odrobione, za 
godzinę ta dziwna wizyta... — No, Drab, nie gniewaj się, ja prze-
29
cjez — i pogłaskała go pod włos po czole pełnym trosk, tak jak to lubił, ale 
stał dalej, jakby smutny czy rozżalony.
„Co za szczęście, że chociaż na kochę zostało" — pomyślała wygrzebując trzy 
złote reszty z owej zaszparo-wanej piątki, z której dwa jak głupia dołożyła do 
tego zasmarkanego torcika.
— No masz, nie myśl, nie jestem taka podła — powiedziała, kiedy wchodzili do 
domu.
Rozwalił się zatarasowując wąskie przejście, kość w obu przednich łapach, i z 
hałasem zabrał się do obrabiania jej, a Dzidzia do kalkulacji: jak przygotuje 
ten podwieczorek w kuchni przy stole to będzie łyso, jakoś tak uroczyście, a 
jeżeli u siebie, to jak? Na zagraconym biurku to jednak nie, a znowu jeżeli 
posprząta wszystko z biurka, to Pętał pęknie ze śmiechu. Przez chwilę usiłowała 
zrozumieć, o co jej chodzi: nie o Pętała przecież, który setki razy sam grzebał 
u nich w lodówce w poszukiwaniu czegoś do picia. O Teresę więc? Ech, w ogóle 
trzeba dać temu spokój, nawet jeszcze nie zajrzała do lekcji... Miała już tylko 
godzinę. Z westchnieniem ustawiła filiżanki na stole w kuchni, a torcik 
wyrzuciła na talerz. Połówkę odkroiła i schowała pod okno w kuchni (kawałek 
przecież tylko został od urodzin), resztę podzieliła na trzy części. Potem 
poszła do siebie, położyła się na tapczanie, wzięła geografię, ale nic jej nie 
szło do głowy.
„Brazylia. Powierzchnia osiem i pół miliona kilometrów kwadratowych.
Ludność Brazylii (tysiąc dziewięćset sześćdziesiąty czwarty rok) siedemdziesiąt 
osiem i osiem dziesiątych miliona.
Średnia gęstość zaludnienia... — Dzidzia zasłoniła ręką książkę. — Zaraz. Co 
przez co trzeba podzielić do gęstości zaludnienia? Kilometry przez ludność czy 
odwrotnie?
S6
Kilometry przez ludność... Chociaż nie... ludność przez kilometry... E, 
zawracanie głowy.
Średnia gęstość zaludnienia wynosi dziewięć i trzy dziesiąte osoby na jeden 
kilometr kwadratowy. Ludność Brazylii wykazuje szybki rozwój, dzięki wysokiemu 
przyrostowi naturalnemu, wynoszącemu dwadzieścia dziewięć promille. Składa się z 
białych, z Mulatów..." Przypomniał jej się „Czarny Orfeusz", och, jaki fajny. 
Wstała i nastawiła płytę, wzięła Draba za łapy i usiłowała tańczyć z nim sambę, 
dokładnie tak, jak uczył w „Radarze" Wieczysty. Raz i dwa, noga w tył... Rany 
boskie... Wpół do piątej... Postawiła wodę na herbatę i poszła do łazienki. W 
lustrze pokazała sobie język. Była z siebie wybitnie, ale to wybitnie 
niezadowolona. Duperele w głowie, kiedy za trzy tygodnie koniec roku i bomba na 
okres z geografii. Z tą geografią już drugi rok jest do tyłu. Z lustra spojrzała 
na nią miła buzia, szarawe oczy pod ciemnymi brwiami, do tyłu ściągnięte włosy. 
Tylko te przeklęte kolory... Dzidzia nie lubiła swoich żywych, dobrych dla 
niemowlęcia rumieńców; rumieńce w połączeniu z tym imieniem... Dzidzia pełna 
rumieńców. Rumiana Dzidzia. Wzięła puszek Alicji i machnęła nim po twarzy, już 
lepiej. Potem pośliniła brwi: do niczego to nie służy, ale widziała, że robi tak 
pani Slaska. Pomadka Alicji (modna, mieniąca) leżała koło pudełka z pudrem. 
Można by spróbować, ale gdyby zauważyli... Spróbowała bardzo leciutko, prawie 
nie było znać, ale jednak było dosyć ładnie. W tym momencie rozległ się dzwonek. 
Bez sensu, no zupełnie idiotycznie poczuła, że wali jej serce. Może nic nie 
będzie, na pewno nic nie będzie, ale wreszcie usłyszy, jak mówią ze sobą, kiedy 
są razem, jak patrzą na siebie, jak się zachowują. „Dobra, przyjdę z Tessą..." 
Powoli, łapiąc oddech, wyszła z łazienki, otworzyła drzwi. Za drzwiami stał 
Pętał. Był sam.
31
— Coś ty? — powiedział od razu. — Umalowałaś się? Przez sekundę Dzidzia 
zmierzyła szanse: nie było co
przeczyć.
— Ona wyszła, zostawiła pomadkę, to tak się zabawiałam. A co? Do twarzy mi? — 
nadrabiała miną.
— Fajnie. Wyglądasz jak Jane Fonda. No chodź. Możemy spływać.
Nie. Tak nie będzie. Tak żeby już w ogóle nie miała się dowiedzieć, to nie. Z 
wysiłkiem, jakby czując, że nie powinna tego mówić, wydusiła:
— Nie poczekamy na Teresę?
— Nie — powiedział Pętał tak jakoś krótko, jakby szło o to, żeby na tym 
zakończyć sprawę, i przełknął.
Dzidzia znała to: tak robił, kiedy wyrwali go, a nie był przygotowany.
Dzidzia myślała tak szybko (Alicja — torcik — lekcje — woda na gazie), że niemal 
natychmiast odpowiedziała:
— No, ale jest mój torcik, chociaż my go zjedzmy...
— Nie chce mi się. Chodź, weźmiemy byka. Mam mało czasu.
— Muszę tylko zgasić gaz. Chciałam dać wam herbaty — powiedziała i nagle 
odczuła, że zdradziła się, że Pętał odgadł jej zawód.
— Herbaty? Pi-pi! — powiedział niby dla śmiechu, ale właściwie po to, żeby jej 
pokazać, że poznał się na rzeczy.
Po raz pierwszy w życiu poczuła się z nim jakoś głupio, on także był chyba 
zmieszany. Nastąpiła chwila ciszy.
— Już naparzyłaś? — zapytał praktycznie.
— Nie, tylko woda.
— To zgaś, Dudas. Patrz, co on wyprawia.
„Ani słowa o Teresie już nie powie. Nigdy nie dowiem się więc, dlaczego".
32
Drab rzeczywiście szedł Pętalowi na rękę: w tempie sto kilometrów na godzinę 
dokończywszy kość, walił ogonem o drzwi tak mocno, że całe chodziły. Na swój 
sposób on także interpretował przyjście Pętała. Ze zdenerwowania co chwila 
bardzo głośno ziewał: brzmiało to tak, jakby na klatce schodowej co parę sekund 
puszczano zepsuty odkurzacz.
— Cześć, stary! — Pętał klepnął go soczyście. — No, nic ci się nie dzieje. 
Przestańże do licha trąbić!
Wyszli.
%
III
D zidzia szybko poszła do łóżka: jak tylko usłyszy klucz w drzwiach, zgasi. 
Jutro Alicja ma ranny dyżur i tym systemem jakoś się odciągnie ta rozmowa. Było 
jej trochę niedobrze: samej zjeść pół torcika, i to w takim tempie, to jednak 
przy dużo. Wyrwała kartkę z zeszytu i ustawiwszy lampę tak, żeby na pierwszy 
dźwięk klucza zdążyć przycisnąć wyłącznik, wynotowała:
1. Co powiem o torciku?
2. Dlaczego powiedziałam jej, że „koledzy"?
3. Co o forsie?
Potem zamyśliła się i gryząc długopis zaczęła się zastanawiać, jak sformułować 
następne pytania. Tamte były z innej dziedziny. Ponieważ to było tylko dla 
siebie, napisała skrótowo:
4. Dlaczego tak mi zależało, żeby być z nimi?
5. Dlaczego czuję się samotna?
Potem znów chwilę pomyślała i napisała jeszcze: „DRAB" — całe drukowanymi 
literami. I jeszcze, małymi: „Biedna Dita". Wiedziała, że to dziecinne, ale jak 
jej nikt nie żałował, musiała chociaż pożałować się sama. To było właściwie 
wszystko, wszystko, co się dziś zdarzyło, nie'licząc bzdury z Majką.
Klucza jakoś nie było słychać. Zgasiła lampę. Zdecydowanie było jej niedobrze 
i bardzo smutno. Zanim
34
przystąpiła do „rytuału" (nikt nie wie, jaki jest „rytuał", i nikt się nie dowie 
aż do chwili, gdy spotka Prawdziwą Przyjaciółkę), na chwilę jeszcze zapaliła i 
pod dwoma pierwszymi pytaniami jako „2-?" dopisała:
2—a. Dlaczego sama zjadłam, zamiast po prostu powiedzieć, że nie przyszli. W ten 
sposób dochodzi kłamanie o herbacie, ona będzie pytała, dlaczego wytarłam 
szklanki, kiedy mogłam umyć i zostawić, żeby schły.
Potem jeszcze na drugiej stronie kartki po raz dziesiąty „zawróżyła": Juliusz 
Słowacki i Teresa Mako-wicz — napisała obok siebie. Najpierw skreśliła wspólne 
„ow", potem „k" i „k" potem „i" i „i", „c" i ,,c", potem „s" i „s", „a" i „a", 
„z" i „z". U Pętała zostawało „Julius i „ł" (kocha—lubi—szanuje—nie chce—nie 
dba—żartuje — kocha —? no jasne, że Pętał ją kocha), a u Teresy — „Terea" i „m", 
czyli żartuje. Hm, ciekawe... A co by wyszło, gdyby napisać: „Makowiczówna". Raz 
jeszcze skreśla pracowicie: „nie chce". No cóż... Do Teresy to nawet podobne. 
Dzidzia szybko zamazała tę całą wyliczankę zupełnie na czarno, po co kto ma się 
z tego śmiać, ona sama przecież wie, że to są bzdury, i zgasiła.
Wyszła z łóżka i po ciemku dokonała rytuału: Najpierw jeden policzek i 
przytulenie do niego twarzy; potem drugi policzek i przytulenie do niego twarzy 
(Drab dokładnie przykładał swój miękki polik i mocno do Dzi-dzinego policzka 
przyciskał), potem „nos w nos" — mokro, jedna rozkosz, potem duży obliz po 
oczach i całej twarzy — to on, potem wytarganie za zapasiki pod brodą, 
zakończone soczystym pocałunkiem — to ona. Boże, mój Boże, co za szczęście, że 
jest Drab. Boże, co by było bez Draba.
— Najdroższy — powiedziała w ciemności Dzidzia. — Ty jesteś mój jedyny, mój 
najdroższy.
Od samego słowa robiło się jakoś lepiej.
Rzeczywiście to był nonsens, prawda byłaby o tyle
35
prostsza... Gdyby była powiedziała, że Pętał przychodzi z jedną koleżanką, która 
jeszcze nigdy u niej nie była, i że niechcący zaprosiła ich na torcik, więc 
teraz musi jakoś z tego wybrnąć — wytłumaczyłaby się z torcika. Gdyby potem była 
powiedziała, że nie przyszli, bo...no, bo koleżanka rozchorowała się (a jednak 
samą prawdą nie wyżyje człowiek), nie musiałaby jeść na siłę tej całej połowy 
torcika i zamiast tego, żeby ją teraz mdliło, miałaby przez parę dni dobry deser, 
czyli zamiast przykrości — przyjemność. Och... Tak. To była Alicja. Jakoś 
niemiło zaczęło bić jej serce. Słyszała je nawet w uszach. Dobrze byłoby, żeby 
nagle na przykład przyjechał Ta-tad: Alicja zajęłaby się nim (rozchmurzyłaby 
się od razu) i nie zdążyłaby zastanowić się nad tym, że Dzidzia nie położyła 
jej ani grosza reszty.
Słyszała, jak Alicja rozbiera się, jak zdejmuje klapki (gdy zamiast obcasików 
rozlegają się jej lekkie stąpnięcia, w sennej wyobraźni Dzidzi Alicja zmienia 
się w małą dziewczynkę, w poważną dziewczynkę, ze zmarszczką między oczami), jak 
idzie do kuchni postawić sobie herbatę. Pewnie chodzi tak cicho po to, żeby jej, 
Dzidzi, nie obudzić. (A ja jej nie położyłam tej reszty...) Poczuła coś jakby 
zupełny brak pretensji i żeby nie zapomnieć swojego zasadniczego nastawienia, 
szybko przepowiedziała sobie to, co już niejednokrotnie ratowało ją w chwilach 
takich „zmiękczeń": „Ona jest moją macochą". To w końcu było na pewno prawdą, 
tylko ile było w tym winy Alicji... Ale o tym — nie. Jeżeli Alicja nie otworzy 
szafki w kuchni pod oknem i nie zauważy połowy torcika, to może zapomni o tej 
reszcie i jakoś tak przejdzie. Geografii też nie umiała. Powierzchnia Brazylii 
osiem i pół miliona kilometrów kwadratowych, zaraz, nie, siedemdziesiąt osiem 
milionów, nie, bzdura, tak, osiem i pół miliona. Przez to wszystko zupełnie 
pokręciło jej się w głowie. Jeżeli Zmora by ją pytała — chociaż nie po-
26
winna, dopiero dwa dni temu złapała tę lufę — to jej wklei nową. A wtedy Święty 
Boże nie pomoże i czarne przepowiednie Alicji sprawdzą się jak amen w pacierzu. 
Oj... to chyba skrzypi schowek pod oknem. Jeszcze i to.
Dzidzia wstrzymała oddech. Ale w kuchni było cicho. I jeszcze cicho. I jeszcze. 
Wydało jej się, że idzie za Pętałem i Teresą. Idą kołysząc torbą. Za nimi, cicho, 
na gumach skrada się Maja. Dlaczego Pętał jest taki inny, kiedy się mówi o 
Teresie? Dawniej był taki zwyczajny... Chociaż nie: dziś na spacerze rozmawiali 
tak jak dawniej, Pętał mówił, że Dzidka musi poprawić klasę swego skoku, że 
ciągle jeszcze, jak odwraca się bokiem, to linia nóg się łamie, nie jest 
równoległa do poprzeczki. Dzidka przez cały czas miała na końcu języka jakieś 
niejasne pytanie, czuła, czuła, ąe nie powinna go stawiać, ale w końcu nie 
wytrzymała i powiedziała tak niby nic, żeby coś powiedzieć:
— Z kim powtarzałeś Brazylię? Z Teresą?
— Nie — uciął krótko Pętał i przełknął; na tę chwilę znów stał się obcy, jakiś 
inny.
— To może wpadniesz i powtórzysz ze mną?
— Jeszcze sam nie umiem. Dlatego ci powiedziałem, że mam mało czasu.
Tak, teraz skrzypnęło. Więc otworzyła szafkę pod oknem. Teraz pewno patrzy na 
torcik i wydziwia. Nie ma czego wydziwiać. Jak jej nie było, Dzidzia spokojnie 
mogła kupować torciki i co jej się podobało i nikt o nic nie pytał. A przez nią 
tyle zawracania głowy, tyle kłamania... „No pewno, że przez nią muszę kłamać — 
unosiła się teraz Dzidzia w ciemnościach. — Pilnuje mnie, jakbym miała pięć lat. 
«A co masz zadane —.przedrzeźniała ją w myślach. — A czy chcesz, żebym cię 
przepytała z geografii?» Przez te wszystkie lata nikt jej nie przepytywał i też 
było dobrze. Olesia nie mogła (sama na
37
szczęście ledwie umiała czytać), jak Dzidzia miała kłopot, dzwoniła do Kaśki czy 
Majki, czy Pętała, w najgorszym wypadku wstępowała do pani Śląskiej i jakoś 
dzięki Bogu nigdy nie zimowała. Już słyszała tę jutrzejszą
mowę:
„Nie myślę, żeby było konieczne przyjmowanie kolegów torcikami Wedla. Co dzień 
ktoś wpada, nie na to tatko tak ciężko pracuje. Sama powinnaś o tym pomyśleć".
Alicja lubiła proponować jej, żeby sama pomyślała. Niech się nie martwi, ona 
dosyć myśli, aż za dużo. Usłyszała, że Alicja puszcza wodę w łazience, 
wyobraziła sobie, jak się rozbiera (zgrabna jest, to trzeba przyznać), i 
pomyślała, że teraz Alicja nigdy już nie usiłuje wejść do niej do łazienki z 
propozycją, że umyje jej plecy. Też pomysł! Jak pierwszy raz z tym wystąpiła, 
Dzidzię ze złości (ale tylko ze złości) zalał pąs. Dzidka wcale sobie nie życzy, 
żeby obce baby oglądały ją nago. Daleko, daleko, za dziesiątą granicą przemknęła 
jej myśl, że ona sama buduje między nimi ten mur, że Alicja nie chciała być obcą 
babą. Ale była. Woda leciała monotonnie. Drab zatkał widać sobie łapą nos, bo 
sapał jak lokomotywa. Powoli wszystko zaczęło się zamylać; do wtóru Drabowi 
chrapnęła i Dzidzia.
IV
D zidzia przebudziła się. Jeszcze półsenna spuściła rękę z łóżka. Tak, to jest 
chyba bok, to znaczy, że leży z czterema łapami sztywno wyciągniętymi przed 
siebie. Szkoda, że nie udało się. „Udawało się", gdy jeszcze senna ręka 
natrafiała na płaski, ciepły trójkąt łba.
— Dzień dobry, łebie — mówiła wtedy uszczęśliwiona — dzień dobry, mój śliczny 
łebie.
To było cudowne i wtedy szczęścił się dzień. Z ręką dotykającą ciepłego boku 
Draba raz jeszcze zamknęła oczy i wtedy wrócił ten sam obraz, od którego 
wszystko to się zaczęło, ten bezsensowny, obraz w lesie. W lesie, na skraju 
bardzo zielonej, prześwietlonej słońcem polany stoją naprzeciw siebie, każde 
oparte o ciemny pień, Pętał i Teresa. Stoją i nie mówią nic. Słońce jest 
naprzeciw Teresy, która przymyka oczy, długie rzęsy kładą się cieniem na smagłym 
policzku, przez nie pewnie przesącza się światło, bo Teresa mruży się. Nie 
porusza się ani nie uśmiecha, stoi pod słońce i ostro, poważnie patrzy na Pętała, 
który także nie porusza się i także na nią patrzy. Pętał jest poważny, wygląda, 
jakby był po jakimś meczu, zmęczony, widać, że oddycha szybko. Pomiędzy nimi 
drgają pasma słońca, takie, jak czasem można zobaczyć w pokoju, mieniące się 
tęczowo od milionów niewidocznych pyłków. Wszystko to razem
39
przypomina chyba jakąś dekorację z Opery Leśnej, ale Dzidzi trudno o tym sądzić, 
bo nigdy nie była w Sopocie. Może więc po prostu z opery, chociaż nie, widziała 
tylko „Straszny Dwór" i zdaje się „Pana Twardowskiego" (dobre dla dzieci). Ale 
jednak to przypomina coś, może jakiś obraz albo jakiś kolorowy film. Może.
Och, jak długo można tak stać bez ruchu, tak na szpilki nakłuwać się wzrokiem... 
To męczące, dziwne, przerażające... Dzidka chciałaby doprowadzić do tego, 
żeby poruszyli się, powiedzieli coś do siebie, żeby się objęli, żeby wreszcie 
przestali się kryć, a jeżeli już nie, to niechby chociaż zaczęli się do 
siebie uśmiechać, ale nic z tego nie wychodzi, stoją nieruchomo, słońce 
miga wśród gałęzi, czasem tylko zaskrzeczy ptak. Pętał jest, jak to on zawsze, w 
dżinsach, w trampkach, ale Teresa jest ubrana jak Cyganka: ma taką łączkową 
spódnicę, szeroką i maxi, a bluzkę cieniutką, z gazy czy tiulu... Nonsens, żeby 
jakiś obraz tak się przyczepił do człowieka, jak melodia. Dzidzia pamięta, jak 
przyczepiła się do niej melodia z „Mężczyzny i kobiety", no jak osa, można było 
skonać, swoją drogą dobrze, że nie zapisała się do jazzowego kółka,. Beatelsi 
jej się znudzili, Czer-wono-Czarnych w ogóle nie lubiła, lubiła jedynie Skaldów, 
a najlepiej „Dwudzieste szóste marzenie", też trudno było się od tego odczepić, 
tak jak teraz od tego
obrazu.
Dzidzia wie, że się nie uspokoi, dopóki Teresa nie zostanie jej przyjaciółką. 
Dopóki jej nie powie: „Tak, wiem, Pętał mnie kocha..." ,,A ty go kochasz?" „Ja?" 
— Teresa roześmieje się tymi za dużymi ustami, przeciągnie się, bransoletki 
zadźwięczą na jej ręku. „Ja?... Ja kocham tylko ciebie". (Nonsens, nie powie tak, 
ale gdyby... gdyby...) Ale jak to wszystko urządzić? Ona nie będzie przecież 
pisała kartek a la Majka. Notabene z Majką było zupełnie do chrzanu. Już się po 
tamtej hi-
40
storii nie naprawiło, Maja od trzech dni chodziła z trąbą i nie zwracała się do 
Dzidzi, czekając, aż Dzidzia zagada pierwsza. Może sobie czekać... Szajba 
nieprzeciętna.
„Ja kocham tylko ciebie..." — myślą tą Dzidzia posuwa się naprzód jak tunelem, 
na końcu którego jest światło, „ja kocham tylko ciebie" — i nie wie już, czy 
chciałaby, żeby Teresa kochała Pętała czy właśnie tylko ją, tylko ją.
— Dzidzia, wstawaj, już siódma.
Drab, jakby zrozumiał wezwanie Alicji, wstał i swoim zwyczajem bódł ją głową w 
brzuch. Strasznie śmieszny był ten jego zwyczaj, ogarniało go to równie nagle 
jak „szalej", tyle że częściej — jak chciał czegoś, przychodził, stawał koło 
człowieka (bo nie tylko Dzidzię tym uszczęśliwiał, każdego, kto mu się nasunął 
pod łeb), schylał łeb i z całej siły wbijał go, w co popadło: w czyjeś kolana, w 
brzuch, w biodro. Teraz przez kołdrę bódł Dzidzię w brzuch, żeby wstawała. 
Dzidzia śmiała się i drapała go za uchem.
— Dzidzia!
— Kiedy nie mogę, bo bodzie.
— Wstawaj, bo ja dziś się śpieszę, a tak to i ty nie zdążysz wyjść z Drabem.
Dzidzia od razu nachmurzyła się. Ona wcale nie musi wychodzić z Drabem, nikt jej 
o to nie prosi.
— Wcale nie potrzeba, żeby ona się do nas wtrącała — powiedziała do niego 
półgłosem, ale w sam czas przerwała, bo Alicja już stała na progu.
— Dzidziu, czy ty naprawdę zapomniałaś, że masz już dwa spóźnienia w tym 
miesiącu? Jak do ciebie trzeba mówić?
— Najlepiej wcale do mnie nie mówić — niespodziewanie dla samej siebie 
odpowiedziała Dzidzia.
— Nie rozmawiam z tobą dla rozrywki — takiego głosu Alicji Dzidzia nie słyszała 
jeszcze nigdy — po
41
prostu w nieobecności twojego ojca ktoś musi się tobą zająć. Niestety ta rola 
przypadła mnie. Masz dwa spóźnienia, dwójkę z geografii' na poprzedni okres i 
drugą na ten, za trzy tygodnie kończy się rok. Po pierwsze, masz nie odzywać się 
do mnie niegrzecznie, a po drugie, masz mnie słuchać. Proszę wstawać, ale już.
— Nie chcę — krzyknęła Dzidzia i schowała głowę pod kołdrę. Stamtąd już wśród 
łkań powtarzała: — Nie chcę, nie chcę, nie chcę!
Alicja chwilę stała niezdecydowana. Powinna była zerwać z Dzidzi kołdrę i 
kazać jej wstawać, ale oglądanie zamazanej łzami twarzy Dzidzi nie należało do 
przyjemności. Wyszła nie zamykając drzwi. Dzidzia ryczała na całego. Nareszcie 
się zdemaskowała ta wstrętna, mała megera. O, taka właśnie jest, wstrętna, 
wścibska, zła. „Boże, jaka ja jestem nieszczęśliwa, tak zawsze dzieje się z 
sierotami, wszystkie macochy są jednakowe, to nieprawda, że są wyjątki. I z 
nikim porozumieć się nie mogę, ani z Teresą, ani z Majką, ani z Pętałem. I ta 
bomba na okres, o Boże, Boże, Boże!"
W wysiłku myślenia Drab zmarszczył czoło, czym osiągnął niewymownie głupi wyraz 
twarzy. Co się to działo? Dzidzia i ona, obie takie inne niż zazwyczaj, 
porozumiewające się tym dziwnym, nie znanym mu szczekiem... W ogóle nigdy nie 
widział takiej Dzidzi: pamiętał ją czasem (rzadko) płaczącą, ale jakoś inaczej, 
cicho, smutno, teraz to było paskudne, sama złość... No jak się to działo? 
Dlaczego w stosunku do niego była taka... no taka jak mleczko, mówiła takim 
głosem, że to było jak najcudniejsza, wysmażona schabowa kostka, a tutaj...
teraz...
W tym momencie rozległo się gwizdanie. Alicja, zrozumiawszy, że Dzidzia z 
pewnością nie zdąży się już z nim przejść, uznała, że musi chociaż na chwilę 
Draba wyprowadzić. Drab wstał niezdecydowany, wolno pra-
42
cując ogonem: sytuacja była napięta. Ale tu nastąpiło coś nieoczekiwanego: 
usłyszawszy gwizd Dzidzia gwałtownie odrzuciła kołdrę i zerwała się na równe 
nogi. Z czerwoną, zamazaną łzami twarzą, w samej koszuli, boso wpadła do kuchni:
— Chociaż jego proszę zostawić! Ja sama zajmę się psem. Chociaż jemu proszę dać 
spokój! Drab, chodź tu, Drab! —< i siadła na ziemi rycząc dalej i obejmując 
obiema rękami Draba, który przyszedł za nią i stał teraz zupełnie ogłupiały, 
rozkraczywszy nogi, spuściwszy łeb, zatrzymawszy po pierwszych dwóch ruchach 
ogon, który na gwizd Alicji, puścił w ruch w spacerowego młynka.
— Jeżeli wolisz, żeby w ogóle nie wychodził — zaczęła Alicja i nagle, jakby w 
połowie drogi zmieniając zamiar: — Spójrz, Dzidziu, jaka jesteś niesprawiedliwa. 
Tak się zachowujesz, jakbyś za każdą cenę chciała, żeby między nami była wojna.
Dzidzia nie widzi, że Alicja także ma oczy pełne łez.
— Bo chcę, żeby była wojna! — odpowiada wśród płaczu, chociaż już nie jest taka 
zła i czuje, że nie ma racji. — Chcę, żeby była wojna i żebym raz wreszcie miała 
święty spokój!
— To będziesz miała święty spokój — słyszy koło siebie chłodny głos Alicji. — 
Chodź, Drab!
Dzidzia chce zawołać: „Nie chodź!", ale ryzyko jest zbyt wielkie, bo Drab 
właśnie wysuwa się z jej objęć (taki sam jak Alicja, zdrajca, podły, teraz to 
już naprawdę jest absolutnie sama na świecie).
Trzask drzwi. Dzidzia w ciągu sekundy przestaje płakać i kalkuluje: „Dziesięć 
minut to dla Draba minimum. Jeżeli w ciągu dziesięciu minut wyskoczę z domu, to 
już się z nią nie spotkam, a nawet może i do szkoły zdążę na czas". W ogóle nie 
wchodząc do łazienki biegnie do siebie: koszula, majtki, bluzka, spódnica, u 
spódnicy popsuty zamek. Oszaleć można! Jakie to było proste, jak ??-
??
zwalali chodzić do szkoły w spodniach. A teraz Jarkow-ska, cholerna stara panna, 
uczepiła się tych spodni i za każdym razem odsyła do domu. W dwudziestym wieku! 
W demokratycznym kraju! Nie ma żadnej wolności, w szkole wszystko idzie 
na siłę, nie ma ani jednej dziewczynki, która nie wolałaby chodzić w spodniach. 
Dzidzia szarpie się z nieszczęsnym zamkiem, przerywa go, łapie z komody ratunek 
całego świata, agrafkę, spina byle jak, potem w garść naszykowane wczoraj 
książki i chodu do łazienki: trzeba przecież trochę się przeczesać. Raz, dwa, 
trzy, grzebień przechodzi przez włosy gładko, Dzidzia chwyta je u nasady i 
przekłada przez gumkę: ciach, ciach. Wszystko to trwa najwyżej trzy minuty, w 
ogóle nie ma co się tak spieszyć. W kuchni stoi przegotowane mleko, które pije 
jednym haustem, zagryzając nie nasmarowaną (szkoda czasu) kajzerką. Obok leży 
przyszykowane przez Alicję, zawinięte w folię śniadanie. Porywa je i nagle 
przystaje: jak nie, to nie. Jak wojna, to wojna. Jej dobrótek także nie potrzeba 
(to fakt, że Alicja w śniadaniach jest mocna, gdzie tam do nich glonom Olesi). 
Przez chwilę trzyma w ręku paczuszkę: niby nie ma się o co obrażać, każdy 
przecież dostaje z domu śniadanie, ostatecznie to nie żadna łaska... Ale nie — 
decyduje nagle. Oczy jej znowu napełniają się łzami. Odsuwa paczuszkę i wkłada 
do kieszeni fartucha dwie suche kajzerki. Też jej wystarczy. Nie zastanawiając 
się nawet nad tym, czy Alicja wzięła ze sobą klucze, trzaska drzwiami.
Drab powoli idzie za Alicją. Paskudne! Od rana popsuły mu humor. Wcale mu nie 
jest wesoło. Spuszcza głowę i wącha z przyzwyczajenia, ale zainteresowania 
wzbudzić nie sposób. No, był tu ktoś, czegoś tam chciał, a, niech mu będzie. Sik. 
A ten? Nawet odpisywać nie
44
warto, szczeniak jakiś. Tutaj już coś ciekawszego. Chyba jakaś pani. Drab chwilę 
stoi, sprawdza i z samej tylko kurtuazji zostawia jej kwiatek. Ostatecznie — 
kobieta...
Oho, Alicja już dochodzi do brzegu trotuaru. Drab puszcza się galopem odwalając 
takie bu-bum, że trzęsą się kamienice, ale jest na czas i siedzi, zanim padło 
sakramentalne „siad". Zauważyła? Phiiii, nawet chyba nie zauważyła, świństwo, on 
się tak postarał... Przechodzą powoli naj paskudniej sze podwójne skrzyżowanie, 
jakie jest w całej Warszawie (przynajmniej w tej całej Warszawie, którą zna 
Drab), ale gdy Alicja wyjmuje mu palec zza obróżki, zamiast puścić się pędem — a 
cała rzecz polega na tym, jak się można wypuścić pędem po obróżce — powoli 
odchodzi. No nie chce mu się. Proste jak obręcz. Zmarnowały mu dzień.
Idzie z nosem przy ziemi, nie rozglądając się na boki. Szczęście, że nie ma 
Aresa, bo ten, gdy widzi Draba w obrębie kilometra, przypędza i morduje go tak, 
że słabo się robi. No, ale Bóg łaskaw — nie ma tego na-chała. E, nie ma nikogo — 
i lepiej, tyle że pałęta się parę wron. „Nienawidzę wron — po raz setny 
uświadamia sobie Drab. — Już-już jest się koło takiej, a ona nagle, nieuczciwie 
znajduje się psowi nad głową. Stare nabieraczki. Tyle że smaczna dziś ta 
grabinka, wyjątkowo smaczna. Pod spodem ostra, pełna takich włose-czków, co miło 
drapią w gardle, na wierzchu sałatko-wata. Witamina". Drab objada grabinę z 
takim zapałem, że z cieknącej śliny robi się pod drzewem kałuża. Ale za to z 
lekka poprawia mu to humor.
A tam co znowu się kręci? Niewielkie, zwinne, krótki merdas-ogonas... Nie będzie 
to Bim? Bim jest porządnym kumplem i z dawna się znają (Dzidzia z panem od Bima 
też ma sztamę, a pan od Bima to nie żaden gówniarz, dorosły, przystojny pan), 
więc pędzi i bez żadnych
45
siupów chce się przywitać, jak zawsze pełen życzliwości. Ale Drab nawet na Bima 
nie ma dzisiaj ochoty. Kłania się, czyli podlewa to miejsce, które z samej 
serdeczności już był łaskaw podlać Bim, z jedno, ze dwa machnięcia — i ku 
lekkiemu, kulturalnie powściągliwemu zmartwieniu Bima — odchodzi. Bim idzie obok, 
zaglądając Drabowi w oczy pięknym, głęboko psim spojrzeniem, zabiega raz i drugi, 
ale nagle słychać gwizd — i z sekundy na sekundę ani śladu po Bimie. To bowiem 
sławny, ponaddźwiękowy gwizd pana od Bima, a wiadomo, że Bim jest 
najposłuszniejszym psem na całym Polu, w całej dzielnicy, w całej Warszawie, o, 
po prostu w całej Polsce. Ma kupę medali za posłuszeństwo i tresurę do polowania. 
I kupę nagród.
„Skąd niby mógłbym coś takiego mieć? — Drab jest dzisiaj zdecydowanie do tyłu. — 
Czy mnie kto kiedy tresował? Czy w ogóle może kogokolwiek tresować równie 
niewytresowana osoba jak Dzidzia?"
Zaraz... a „ona" gdzie się znowu podziała? Drab sam nie rozumie, jak to się 
dzieje, ale wie, że dziś on jest „jej" opiekunem, a nie „ona" jego. Rozgląda się, 
dopę-dza „ją", już są razem. Idą znaną trasą wzdłuż fińskich domków, Drab nie 
odchodzi, nie ucieka, nie wygłupia się, idzie, jakby to on, a nie Bim miał te 
posłuszne medale, schodzą w dół zarośniętym torem saneczkowym, gdzie czasem 
rośnie żywokost, najbardziej włochaty i najlepszy ze wszystkiego na żołądkową 
konkokcję (ale dziś nie będzie się szukało), wracają.
Alicja zakręca w kierunku domu, nie musi targować się, jak to bywa nierzadko, 
nie musi gwizdać ani zrywać płuc, Drab już jest koło niej, chce jej za wszelką 
cenę wszystko ułatwić, bo ma niejasne wrażenie, że to, co się stało w domu, 
pachnie świństwem. Po Dzidzi Drab uczulony jest na świństwa wszelkiego rodzaju. 
— Przechodzimy — mówi Alicja i wsadza palec za
46
dzyń-dzynia, niepotrzebnie, bo on i tak przeszedłby przy samiuteńkiej nodze. Ale 
Alicja coś chyba zaczyna kapować, bo jednak puszcza obróżkę; on idzie tak blisko 
niej, że w końcu spycha ją z zebry. Podchodzą bliżej domu i nagle Drab 
zatrzymuje się. Ej... Co ta Dzidzia? Nie zaczekała na niego? Wyszła?.To 
niemożliwe...
Na schodach nie ma już żadnych wątpliwości. Odwraca się, żeby zakomunikować 
sprawę Alicji, ale ona nie zważając na nic pędzi do domu, nagle rozjaśniona, 
jakby tam czekało na nią coś niesłychanie przyjemnego. Otwiera drzwi z klucza i 
cała uśmiechnięta woła:
— Dzidziu? Chodź, co tam będziemy traciły nerwy, Dzidziu...
Oj, ta Alicja, gdzie węch? Jak głupia zaczyna chodzić po mieszkaniu i Drab widzi, 
że nie rozumie nic. Więc żeby jakoś jej pomóc, chodzi za nią krok w krok, słyszy 
nawet, jak zwraca się do siebie samej czy do niego: „...No, przecież nie 
wyszła..." i dopiero po wejściu do kuchni i wzięciu do ręki jakiejś paczuszki 
ciężko siada na krześle. Zrozumiała. Ale trwało... I tyle się mówi o ludzkiej 
inteligencji!
Miska mleka stoi o krok, ale Drab z całej siły pcha się na kolana Alicji. Teraz 
za każdą cenę trzeba być przy niej. Coś się tu złego dzieje i on musi temu 
zaradzić. Chociaż jak? Nawet gdyby się umiało mówić, nie wiadomo byłoby, co 
powiedzieć, co zrobić... Może i lepiej, że się nie umie...
Alicja sekundę jeszcze zbiera się do kupy, potem zsuwa Draba z kolan, wstaje, 
chwyta torbę, siatkę, klucze, Drab słyszy stuk klapek i widzi, jak zamykają się 
drzwi, na które patrzy dłuższą chwilę, patrzy i patrzy, jest mu jakoś przykro, 
jest mu jakoś dziwnie, jest mu jakoś tak, jest mu... po prostu „jakoś", więc 
omijając miskę z mlekiem (mleko nie ucieknie przecież, jak już jest na misce, 
czasem lubi tylko uciec z garnka, ale wtedy tak dziwnie
47
pachnie) wraca do pokoju Dzidzi. Chwilę stoi przy jej łóżku, wącha poduszkę 
(znowu nie posłała, już zrobiłby to za nią, ale nie umie), jakby mu to mogło 
pomóc w zrozumieniu tych dziwacznych ludzkich spraw, czegoś, co przekracza jego 
olbrzymi i ciężki łeb, który potem bokiem składa na pustym łóżku jak paczkę. W 
tej pozycji stoi jeszcze czas jakiś, złożona głowa mniej waży i wtedy łatwiej 
jest myśleć, po czym nagle zrezygnowawszy, mimo że ciągle jest mu jakoś tak, TAK, 
TAK! wali się jak kłoda na dywanik. W odróżnieniu od innych psów, Drab nie 
zawsze kręci się w kółko przed ułożeniem się na posłaniu, czasem „bęca" z hukiem 
jak ciężki przedmiot. Właśnie dziś bęcnął przywalony troską: sprawa była 
niedobra. Należało o niej pomyśleć. Myślenie zaś wyczerpywało Draba; przed 
myśleniem należało się wzmocnić. Po chwili wzmacniał się już snem tak głębokim, 
że na schodach było słychać.
V
lotrzeba pocieszenia tkwiła w Dzidzi bardzo głęboko. Już jej lalki cierpiały, 
mówiło im się wtedy słowa najczulsze, najwstydliwsze i zdrobniałe (maleństwo, 
biedactwo, dzieciątko) i kołysząc uspokajało, aż zasypiały wreszcie, a ona, 
pięcio-, sześcioletnia, siedziała cicho czuwając nad ich snem.
Często gęsto dostawało się wtedy Olesi, która zamykała drzwi systemem trzaskanym:
— Przestań, Olecha, obudziłaś mi Sylwinkę, znów będzie płakała — i brała ją na 
ręce kołysząc od początku.
— Twoje lalki nie nazywają się jak ludzie — dogadywała Olesia — jakieś Sylwinki, 
Marzenki, czy to już nie ma imion, jakie pan Bóg dał?
Ale Dzidzia lubiła takie właśnie dziwne imiona, lalki były Marzenki, były Bogny, 
były Diany.
W pewien sposób Kaśka dopasowała się do tych „po-cieszycielskich" potrzeb Dzidzi 
(czy może Dzidzia wybrała sobie przyjaciółkę odpowiednią dla swoich gustów), bo 
zaprzyjaźniły się, gdy Kaśka była w rozpaczy po śmierci ojca. Rozpaczała, 
modliła się, płakała. Dzidzia pocieszała energicznie, poświęcała się, czuła 
prawie szczęście, prawie miłość. Ale Kaśka pocieszyła się zbyt szybko, Dzidzia 
pomyślała sobie, że jest płytka, i coś się między nimi popsuło. 
„Pocieszona" Kasia
49
4 Przez ciebie, Drabie!
przestała ją interesować, tak jak później „pocieszona" po stracie poprzedniej 
przyjaciółki, jednej z Bożen, Maja.
Kiedy myślała o Teresie takiej radosnej, żywotnej, pełnej siły, wyobrażała 
sobie, że nagle Teresę spotka nieszczęście, że Teresa załamie się i wpadnie w 
rozpacz, a wtedy ona, Dzidzia, zjawi się jak anioł-pocieszyciel. Teresa opowie 
jej wszystko, wszystko od początku, jak to starała się wyrobić w sobie taką, a 
nie inną postawę życiową, jak to się jej w końcu udało, jak nie potrzebowała 
nikogo, ani przyjaźni, ani oparcia, aż do chwili, gdy zjawił się Pętał, który... 
— tu była luka. Dzidzia nie bardzo mogła sobie wyobrazić, co takiego mógłby 
zrobić Pętał, żeby unieszczęśliwić Teresę, żeby ją złamać czy zniszczyć. Ale 
musiało tak być i teraz Teresa pełna goryczy, bólu i hamowanych łez spotykała na 
swojej drodze Dzidzię, na którą dotąd nie miała czasu ani głowy, Dzidzię, która 
cierpliwie czekała swojej kolejki. Przychodziła do niej, przyjaźń rodziła się w 
ciągu sekundy. Teresa opowiadała jej całe swoje życie, potem Dzidzia mówiła jej 
o sobie, o stracie matki, o samotnym dzieciństwie, w końcu o Alicji. „Tylko jego 
jednego miałam na świecie, tego psa, takiego najlepszego, najprawdziwszego 
przyjaciela, a teraz, przez nią nawet i on nie jest taki, taki zupełnie 
mój..." „Na zawsze" — mówi Teresa. Biorą wspólne zdjęcie i przedzierają na pół, 
odtąd każda będzie nosiła swoją połowę przy sobie (a jak się spotkają za sto lat 
jako dwie staruszki, wyjmą każda po połowie tej fotografii i przyłożą, to będzie 
pasowało i po tym się poznają...). „Na zawsze" — odpowiada Dzidzia i patrzy na 
przyjaciółkę, jedyną, prawdziwą przyjaciółkę „na zawsze".
Tymczasem, jak to bywa w życiu, wszystko stało się odwrotnie. Zamiast żeby 
Dzidzia spotkała spłakaną Teresę, Teresa spotkała spłakaną Dzidzię, która 
wybiega-
50
jąc z domu w pośpiechu, żeby nie dać się zaskoczyć, nie zdążyła nawet 
„odchuchać" sobie oczu.
— Co jest? — zapytała skrótowo Teresa, podniósłszy w górę brwi. — Co ci się 
stało?
— E, nic — mówi ociągając się Dzidzia.
W ciągu sekundy zapomina o Alicji, całość sprawy przesuwa się jakoś, z 
nieszczęścia teraz staje się już tylko tematem, mogącym związać ją wreszcie z 
Teresą. Oby tylko nalegała.
— Ładne nic, kiedy cała jesteś spuchnięta jak bukwa. Teraz już trzeba coś 
powiedzieć, inaczej rozmowa
się urwie. Dzidzia szybko ogarnia sytuację.
— Powiem ci to, Terę, nawet chętnie kogoś się poradzę, ale nie teraz, bo nie 
warto zaczynać. Mam poważny kłopot. Właściwie zmartwienie. Może to obgadamy.
— Może — Teresa wysuwa się w przód, idzie jak sportsmenka, długimi krokami, ma 
metr siedemdziesiąt i choć Dzidzia tylko o centymetr jest mniejsza, trudno jest 
nadążyć, nie podbiegając. A znowu podbiegać...
— Dlaczego wtedy nie przyszłaś z Pętałem? — pyta nagle Dzidzia.
— Kiedy?
— No wtedy, co umówiliśmy się, co mieliście przyjść do mnie na torcik...
— A rzeczywiście... W ogóle po mnie nie zaszedł, a ja sama jakoś zapomniałam. 
Świnia. Chciał zeżreć sam. Zjadł wszystko? Powiedz? Wszystkie ciastka?
„Dziwna jest ta Teresa, jakaś... — ale nie, nie będę tak myślała".
— Nic nie jadł, powiedział, że nie ma czasu, i tyle. Wiesz, Teresa — może tą 
drogą uda się nawiązać jakąś nić, która je złączy — on się tak zachowuje, jakby 
nie chciał, żebyśmy się zaprzyjaźniły.
— Oszalałaś — mówi Teresa.
Jest szczerze zdumiona. Tak zdumiona, jakby napra-
51
wdę zupełnie nic nie było między nią a Pętałem. Albo jakby Dzidzia w ogóle nie 
była dziewczyną, tylko chłopcem. A może między nimi nic nie ma? A może ona sobie 
to wszystko wmówiła... wyobraziła...?! I ze zwykłej przyjaźni, takiej samej, 
jaka była (jest!) między nią a Pętałem, zrobiła tę całą historię...
— Ale Pętał kocha się w tobie — mówi stawiając wszystko na kartę.
— Dzień"dobry! — słyszą obie cienki głos Majki, która mija je tym swoim 
specyficznym, skradającym się krokiem.
Cholera, ta nic, tylko zawsze nie w porę na swoich cichostępach. W chwili gdy są 
obok, Dzidzia odgaduje wyraz jej twarzy, wąskie usta zaciśnięte w czymś, co jest 
niby uśmiechem, niby pogardą. Pamięta ten uśmiech, dziś jest taki sam, jak wtedy, 
kiedy Maja cierpiała przez Bożenę, tylko dziś Maja cierpi przez nią. I dziś 
wcale nie ma ochoty jej pocieszać. Dzidka jest przez sekundę dumna, a przez 
sekundę zażenowana, że ktoś cierpi przez nią (bo to się czuje, to się wie), ale 
mimo to jest zła, bo pytanie, tamto pytanie padło, odpowiedź nie przyszła i już 
jest za późno, by do tego wracać.
— Co tak pędzisz? Zaczekaj, Maja! — Jak już nic, to chociaż zachować twarz.
Odpowiedź jest bezpudłowa, nie mogło być inaczej.
— Nie lubię przeszkadzać.
Szczere Teresy i nieszczere Dzidzi „W czym?" padają zupełnie jednocześnie, ale 
Maja nie przystaje, wyprzedziła je już o parę kroków.
— Egzaltowana jest — zwala z siebie Dzidzia ten przymiotnik, którego w 
odniesieniu do siebie boi się jak ognia.
Dlatego nikt i za nic na świecie nie ma się dowiedzieć, jakim tonem mówi do 
Draba, dlatego to takie szczęście, że on jest — on, na j cierpli wszą składnica, 
w której moż-
52
na bezkarnie (znowu „bezkarnie") zmagazynować te wszystkie kompromitujące rzeczy, 
które się składają na przymiotnik „egzaltowana". Zastanawia się, kiedy go tak 
znienawidziła: raz tak o niej powiedziała do klasy Zora (ta cholerna Zmora), a 
raz... Pętał! Taka świnia! Nienawidziła go wtedy przez tydzień chyba. A poszło 
naturalnie o Draba, Dzidzia chciała wytłumaczyć Pętalowi, że Drab wcale nie 
niechcący przewraca się na plecy wystawiając w górę cztery sztywne, metrowej 
długości nogi, udając parotygodniowego szczeniaczka, małego piesecz-ka, który 
chce, żeby go głaskać po brzuchu.
— On to robi umyślnie, wie, że ja to uwielbiam, jak czegoś ode mnie chce, to 
tak robi, a ja zupełnie konam, wiesz, taki ma rozkoszny ten brzuszek...
— Brzuszek! Taki koń! Ależ ty jesteś egzaltowana — powiedział Pętał, a Dzidzia 
ku swojej wściekłości poczuła, jak rumieniec zalewa jej powoli twarz aż po włosy. 
— Brzuszek! — I spojrzał na nią. — Co ci się stało, Du-das?
— Mnie?
— Nie, mnie. Wyglądasz, jakby cię ukropem oblali.
— Nie mam pojęcia. Ty także jesteś czerwony. Gorąco.
Z chłopcami tak można. Uwierzą w byle brednię. Dziewczyna nigdy by się nie dała 
nabrać. Od tej pory Dzidzia pilnowała się nie wiem jak, żeby nie powiedzieć nic, 
co by mogło podpaść pod przymiotnik „egzaltowana". A nie było łatwo. Dla Dzidzi 
wszystko było rzeczywiście „cudowne" albo „potworne". Zwalanie tego teraz na 
Maję w jakiś sposób zabezpieczało ją w oczach Teresy.
— Czy ja wiem — mówi Teresa; już wchodzą do szkoły, właśnie rozlega się dzwonek.
Dzidzia przystaje koło Teresy, która brzęcząc bransoletkami poprawia włosy, 
chcąc jej dać czas na powie-
53
dzenie tego, na co czeka. Ale Teresa wydaje się zupełnie o tym nie pamiętać. Nie 
ma rady. Wyjdzie to od Dzidzi. Jak już coś się nawiązało, nie trzeba przepuścić 
okazji.
— To będziesz miała na pauzie chwilę czasu, żeby ze mną pogadać?
— Jasne — odpowiada Teresa.
Dziwna ona jest, taka prosta, że aż za. W ogóle trochę jak chłopak. Może jeszcze 
okazać się niesubtelna. Chociaż, nie... to niemożliwe. Teresa musi, musi być 
subtelna i głęboka.
Pierwsza jest historia, ale mija zupełnie niepostrzeżenie z przyczyn dwóch. Po 
pierwsze, stary rzeczywiście wyrywa tych, których dawno nie pytał, a Dzidzia 
gęgała w ostatni wtorek, po drugie, wszyscy, jakby się umówili, zalewają ją dziś 
korespondencją. Najpierw dostaje kartkę od Majki. Na kartce są narysowane z tyłu 
dwie idące obok siebie gidie, obie w tenisówkach, jedna z końskim ogonem wysoko 
podpiętym gumką, druga w krótkich loczkach. Loczki pięknie wyszły Mai, jak na 
chińskim sztychu. Tatad lubi takie sztychy, ma jeden koło komódki. Pod spodem 
ozdobiastym pismem Mai napisane jest: Winszuję. Dzidzia odwraca się do Mai, chce 
puknąć się w czoło, żeby tym ośmieszyć cały ten pomysł, ale Majka — jak to było 
do przewidzenia — ma oczy wbite w starego, wystawiając w ten sposób do Dzidzi 
swój brzydki, a w jakiś sposób pociągający profil. Bo Maja jest ciężko brzydka. 
Ma marne, cienkie, czarne włosy lekko podwijające się na końcach, szpiczaste, 
wiercące czarne oczki („w których jednak coś jest" — myśli teraz Dzidzia), 
siodłowaty nos i te wywijające się usta, życzli-wo-pogardliwe, ironiczno-tkliwe, 
cholera wie jakie. Teraz — złe. Ale najbrzydsze jest to, że wszystko tonie w 
nieprawdopodobnie szarej cerze. Majka jest popielata jak mysz.
Z gapienia się na Majkę wyrywa Dzidzię kuksaniec
54
i Szpara, najlepszy grypser w całej klasie, ten, od którego wszyscy uczą się 
grypserki, podaje jej kartkę od Stolarza.
?Nigdy cię o to nie prosiłem, ale czy dziś po południu mogłabyś na godzinę 
pożyczyć mi psa — Stolarz.
Do omówienia. Jeżeli na podryw, to nie — odpisuje rzeczowo Dzidzia. Satyra, co 
on sobie wyobraża. Chociaż dobrze by. było, żeby ktoś Draba przegonił. Dzidzia 
nie chodzi z nim dość długo. Pętał przyłazi teraz niezbyt często. Zresztą co tu 
gadać, chłopaki lepiej spacerują z takimi dużymi psami niż dziewczyny.
„Stolarz", Marian Ciesielski, najwyższy w klasie chłopiec macha przecząco głową: 
nie chodzi o podryw.
Idiota. Po co kłamie. Przecież nie idzie o to, żeby Drab go bronił.
— Może — odpowiada Dzidzia ustami na jego znaczące gesty.
Trzecia kartka jest od Teresy. Dzidzia wiedziała, że Teresa coś pisze (Dzidzia 
widzi wszystko, co Teresa robi), i była pewna, że to do Pętała. Nigdy jeszcze 
Teresa nie napisała do niej ani słowa. Teraz szybko rozwija kartkę. Lubi pismo 
Teresy, które zna tylko „z widzenia" — dorosłe, fajne.
Na tę pauzę nie mogę, zapomniałam. Jak chcesz, to na drugą. Terę.
Dzidzia kiwa głową, że O.K. I rzeczywiście jest to jej całkiem na rękę: po 
pierwsze, będzie dłużej czekała (a im dłużej się czeka na coś przyjemnego, tym 
lepiej), po drugie, rozegra z Manią. Wie, że będzie kłamała, ale 1) z litości to 
nie grzech, 2) kłamanie wprost, na bez-czelniaka, posiada jakiś niepojęty urok.
Na pauzie podchodzi do Majki z mety, zanim tamta zdążyła się po swojemu ulotnić.
— Coś ty, Majka — mówi półpoufale. — Na głowę ci się rzuciło? Chodź, pogadamy.
55
— Nie jesteś zajęta? Istny cud! — fałszywie dziwi się Majka.
— Dlaczego miałabym być zajęta? Ty chyba nie masz dobrze w głowie. O co ci 
chodzi?
— O nic — nieszczerze wykrzywia się Maja. — Nie znasz się na żartach czy co?
— Na jakich żartach?
Kątem oka, po nogach tylko, Dzidzia widzi, że są razem. Poznaje trepy Pętała. 
Stopy Teresy poznałaby na końcu świata nawet. Dałaby nie wiem co, żeby usłyszeć, 
co mówią, żeby chociaż spojrzeć, ale nie odwraca głowy ani nie odrywa oczu od 
podłogi: Teresa przekłada prawą nogę przed lewą i stawia ją, opierając czubkiem, 
jak na złość pokazując całe podbicie. Ale nie można się za tym obejrzeć — 
pozostają do oglądania jej własne płaskie stopy w brudnych tenisówkach i chytre 
gumiaki Majki. No nic, trzeba jechać dalej. Mijając tamtych nie milknie, tylko 
tym gorliwiej zwraca się do Majki:
— Na jakich żartach?
O kogo jest zazdrosna? O Pętała? O Teresę? Jak to jest naprawdę? Niby chce, żeby 
byli ze sobą, ale nie poza nią, żeby ona była przy tym, patrzyła, słuchała. Przy 
czym nie chce ani podpatrywać, ani podsłuchiwać, nie o to jej chodzi, chodzi o 
to, żeby być im potrzebną, żeby chcieli, by z nimi była. Biedna Dzidzia, jaka 
niemądra! Och naprawdę, jaka niemądra, biedna Dzidzia...
— Myślałam, że masz mnie dosyć — wali nagle Majka prosto z mostu i Dzidka czuje 
się jak złapana, nie tylko dlatego, że w ogóle nie o niej myślała, ale i dlatego, 
że nastawiła się na jakieś żarciki, przekomary, a tu nagle jak szklankę czystego 
mleka Maja > podaje jej porcję szczerości. Nie. Na szczerość Dzidka nie odpowie 
jej kłamstwem. Można było tak odpowiedzieć na te jej głupie pretensje. Ale teraz 
nie. To by było paskudnie. Nie-
56
uczciwie. Trzeba jakoś wybrnąć: nie skłamać i równocześnie nie zrobić Mai 
przykrości.
— Wcale nie mam cię dosyć — mówi ciepło, szczerze, bo nagle rzeczywiście wraca 
to „coś", co czasem zapalało się między nią a Majką, jakiś dobry, ciepły prąd — 
tylko ty się robisz coraz większy dziwoląg, Maja. Widzisz, jak się raz odstawi 
taki numer, jak ty wtedy ze mną z tym pamiętnikiem (co za szczęście, że Majka 
ten numer odstawiła i że ona teraz ma argument), to... — zawiesza głos.
— To co? — pyta Majka i Dzidzia czuje, że już jest prawie pogodzona, prawie 
szczęśliwa, i znów jej łyso.
— To wszystko samo się psuje.
Jak to właściwie jest — dziwi się teraz sama sobie — że coś jest prawdą i 
równocześnie nią nie jest. Coraz częściej zdarza jej się spotykać z tym fatalnym 
fenomenem. Teraz także i powiedziała prawdę (rzeczywiście przykro jej było z tym 
pamiętnikiem), i nie powiedziała — bo to wszystko dziś nie ma już najmniejszego 
znaczenia i jeżeli coś się między nimi popsuło, to nie ma to ze sprawą 
pamiętnika nic wspólnego, stało się nie przez pamiętnik, a przez Teresę, bo póki 
z Mają się kochały, to robiły sobie przykrości, przepraszały się, zawodziły się 
na sobie i wszystko wyjaśniały wśród szczęścia godzenia się, i wszystko było 
dobrze, znakomicie, a teraz, od kiedy ona kocha Teresę...
Dzidka przystaje nagle przywalona odkryciem, które zrobiła. „To ja kocham 
Teresę?" I znów czuje ten rumieniec od „egzaltowanej", bo aż wszystko w niej 
krzyczy: TAK! TAK! TAK!...
— No, przecież nic się nie popsuło — mówi Maja.
Dostrzega rumieniec Dzidzi, naturalnie zupełnie fałszywie go interpretuje (Boże, 
co za komedia pomyłek!) i przez delikatność nie mówi już nic, tylko ściska 
Dzidzię za rękę, a Dzidzia czuje, że nie, że nie chce, nie
57
chce, nie chce, bo po raz pierwszy „czuje" fizycznie rękę Mai, dawniej, kiedy to 
było z entuzjazmu, to czuła tylko „treść" tej ręki, a teraz czuje samą rękę, 
jakąś drobną, kruchą, jak bez kości, i nie chce, żeby Maja trzymała ją za rękę: 
niby to kicha i szybko wyrywając rękę wyciąga chustkę z kieszeni.'Opanowuje się. 
Uśmiecha się nawet. Och," jakie trudne jest życie, od prawdy do kłamstwa jeden 
krok i jeden od szczęścia do rozpaczy. Choć sama nie jest szczęśliwa, nie 
popsuje szczęścia (kruchego — wie o tym) Majki.
— Może — mówi. — Może mi minie ten żal, który czułam do ciebie, i wszystko 
będzie jak dawniej.
— Na pewno — żarliwie zapewnia Maja. — Słuchaj, Dzidzia, ja...
Przerwać to, niech nie kończy. Dzidzia nie ma teraz najmniejszej ochoty czytać 
pamiętnika Mai. Naczytałaby się tam o sobie (mur) i dopiero wszystko by się 
pokićkało.
— Nie ma o czym mówić, Mańka — ucina krótko, ale serdecznie. — Jeżeli idziesz 
dziś pro.sto do domu, to idziemy razem.
— Klawo — cieszy się Maja.
Jakie to dziwne. Kiedy jest taka bezbronna i szczera, lubi ją równocześnie i 
więcej, i mniej. Więcej... no bo po prostu więcej, a mniej — bo czuje, że w 
końcu zrobi jej przykrość, zawiedzie Majkę, wolałaby tego uniknąć. Maja staje 
się problemem, kłopotem, wyrzutem. Ot już i dziś przez nią nie pójdzie za nimi 
po szkole. „I lepiej" decyduje w sercu. Nie ma co za nimi łazić. Albo sami z 
siebie zwrócą się do niej, albo... Ale już i przyszła pauza staje się problemem. 
Po takiej rozmowie Majka z całą naturalnością podejdzie do niej, wykręcanie się 
od tego popsuje Dzidzi przyjemność rozmowy z Teresą. Początkowa rozmowa nie 
powinna zostać przerwana.
58
Na polskim Dzidzia wysyła dwa listy: Do Stolarza (Mariana Ciesielskiego): 
Zdecydowałam. Mogę ci dać Draba na godzinę, kolo siódmej. Odpisz. I drugi: Na tę 
pauzę ja jestem zajęta. Ale chcę z tobą pogadać. Bardzo. (podkreślone). Jestem 
cale popołudnie w domu. Zadzwoń (i numer). I patrzy: Teresa kiwa twierdząco 
głową (ech, fajna jest, te wysokie brwi, te cygańskie loki, ten uśmiech 
promienny), a potem podpiera twarz dwiema rękami, jakby ją bolała głowa. Widać 
nic nie umie. Znamy te numery. Bransoletki brzęczą, brzęczą, zaraz się doczeka, 
że Szostakowski po raz setny powie jej, że nie wolno do szkoły nosić biżuterii.
VI
,E)ziś po południu będzie w domu, co za pech" pomyślała Dzidzia, rozstając się z 
rozanieloną Mają. Było jej z nią nawet dość miło, Majka rozkrochmaliła się i 
była całkiem naturalna, nie piszczała tym swoim głosem od scen ani nie 
chichotała głupio, jak to jej czasem się zdarzało, a Dzidzia też była naturalna 
i wesoła, bo cieszyła się na obiecany telefon. Dopiero w tej chwili przypomniała 
sobie Alicję, poranną scenę, wyliczyła, że Alicja miała dyżur ranny, że wróci o 
czwartej i wygna ją od razu z Drabem. Zresztą... trzeba ją będzie chyba 
przeprosić czy co... Przeciągnęła tym razem strunę, trzeba jakoś się z tego 
wymigać.
Dzidzia włożyła klucz do zamka. Od kiedy był Drab, wracanie do domu było jedną 
wielką przyjemnością (mniejszą, od kiedy nastała „ona"). Nawet wtedy, kiedy Drab 
nie czekał na nią za drzwiami w przedpokoju dzyń-dzyń (jak robił najczęściej), a 
tylko leżał koło jej biurka i walił ogonem o ziemię, paskudny leń, co mu się nie 
chce dla własnej pańci podnieść tyłka. Bo przy wszystkich swoich zaletach Drab 
był — teraz już chyba możemy to zdradzić — nieludzko i niepsio leniwy. Czy 
przyczyną tego była jego wielkość? Ale przecież słoń jest większy, a lata po 
Indiach, jeszcze ludzi nosi i całe namioty... Chociaż skąd to wiadomo — może 
robi to
60
wszystko, bo musi, a w gruncie rzeczy także jest leniwy... Czy to ta jego 
melodia do spania? Czy po prostu taki jest temperament każdego doga? Drab był 
rzeczywiście ciężko leniwy na wszystko poza spacerem. Dziś nie stał za drzwiami 
i Dzidzia zgniewała się ostro. Gwizdnęła i usłyszała, jak się z ziewem zaczyna 
przeciąąągać (powinno się to chyba pisać przez sto „ą").,
— A ty leniu śmierdzący, kto to nie wstaje, żeby się przywitać? Co? — skarciła 
go Dzidzia. — To po to ma się psa, żeby się nie cieszył, nie skakał, nie lizał...
Drab spojrzał na nią z wyrzutem. „Ładnie byś ty wyglądała, żebym ja zaczął witać 
się z entuzjazmem boksera. Jutro byłoby po mieszkaniu". Zamiast innych objawów 
czułości po prostu poszedł oprzeć się o Dzidzię i otrzeć się o Dzidzię.
— Nie wal się na mnie, ty byku, no... — Dzidzia była uszczęśliwiona.
Weszła do kuchni nie zdjąwszy tenisówek (Alicji nie ma, święty spokój) i na 
stole zobaczyła kartkę: Wracam później. Jedzenie Draba na balkonie, mięso w 
lodówce, podgrzej, pomieszaj i okraś słoniną. Dla ciebie zupa i drugie na kuchni. 
Truskawki w lodówce.
Dawniej Alicja pisała: „Całuję Cię" albo: „Dobrego popołudnia", potem 
półżartobliwie: „Cześć", ale zawsze podpisywała tak samo, jak mała dziewczynka: 
„Ala", przy czym oba „a" były narysowane jakby ręką dziecka — podpis trochę jak 
z elementarza. Ale dziś nie było nawet podpisu.
— Gdyby mogła, byłaby napisała na maszynie — powiedziała Dzidzia do Draba, ale 
że miała wrodzone poczucie sprawiedliwości, dodała również na głos: — I miałaby 
rację, wiesz, Drabciu... No, nie ma rady.
A potem zamyśliła się chwileczkę. Coś w tym wszystkim było nie tak. Coś było nie 
tak. Ktoś tu nie zachował się, jak należy. A tym kimś... Myślmy o czym innym —
61
rzeczywiście nie ma rady. Drab zgodził się, że nie ma rady, ale widział też, że 
nie ma Alicji, czyli że żarciuszko przygotuje mu Dzidzia. Dzidzia jest bardzo 
kochana, najmilsza, najlepsza (Drab nie używał egzaltowanych słów w stylu 
„najdroższa, jedyna" — jak już powiedziałam, nie był trzynastoletnią 
dziewczynką), ale na temat żarciuszka... jakoś wolał, jak zajmowała się tym 
Alicja. Tak jakby było smaczniejsze czy co? Stał i machał ogonem, a potem 
poszedł za Dzidzią na balkon. Stanął w drzwiach.
— Ośle! — przemówiła Dzidzia najczulszym tonem ze wszystkich przeznaczonych dla 
Draba tonów. — Ośle! Po co tu włazisz? Znowu będziesz musiał wycofywać się tyłem!
Drab stał i machał ogonem. Nie przyjmował do wiadomości, że na balkonie nie ma 
dosyć miejsca, żeby się wykręcić, codziennie wyłaził i „klinował się" w drzwiach, 
a Dzidzia lub Alicja, każda z ciężkim garem (cała paczka gotowanych klusek) w 
ręku, musiały czekać, aż po raz setny przemyśli sprawę i dojdzie do wniosku, że 
należy się wycofać tylnym biegiem.
— Jednak najczulszy jesteś, kiedy ci niosę żarciuszko — powiedziała Dzidzia i 
pomyślała: „Uwaga zupełnie w stylu Majki. Z takich, o które bym się wściekła". I 
już bez słów popatrzyła przepraszająco na Draba, który nawet nie zwrócił uwagi 
na tak paskudne oszczerstwo; machał ogonem, patrzył na gar, patrzył na Dzidzię i 
znowu machał ogonem. Dzidzi oszczerstwa nie były warte mrugnięcia okiem, zresztą 
jak Drabowi się mrugnęło, to powieki same zatrzymywały się w tym mrugu i już się 
spało. Teraz na to nie czas.
Dzidzia postawiła kluski na gazie (za dużym, przypalą się —? zrozumiał od razu 
Drab) i zadowolona dobrała się do truskawek. Dziwni ci starzy. Dlaczego nie chcą 
zrozumieć, że obiad najlepszy jest od końca, i nie pozwa-
62
łają tak go jeść? Nawet Olecha czepiała się, żeby zaczynać od zupy. Przecież w 
sumie witaminy i tak są witaminami, mięso i tak jest mięsem, a co do smaku... 
Raz jeszcze otworzyła lodówkę, żeby zajrzeć, czy nie ma śmietany. Była. Dzidzia 
nie pożałowała śmietany, posypała cukrem i brudząc palce wyciąganiem za ogonki 
uśmietanionych i pocukrzonych truskawek, nie zauważyła pełnego wyrzutu 
spojrzenia Draba: „przykręćże ten gaz, niezguło, cały obiad mi zmarnujesz".
Na szczęście kluski same dały znać o sobie skwierczeniem i swądem.
— Kurczę — zapiszczała niezbyt elegancko Dzidzia i chlapnęła w nie wody (już 
wiadomo, dlaczego Alicji żarciuszko jest lepsze...), równocześnie na szczęście 
przypomniawszy sobie o mięsie i słoninie.
Przeszedł ją dreszcz. Krajanie słoniny było dla niej jeszcze większą karą niż 
jedzenie kożuchów i niż dotykanie aksamitu. Od mleka dostawała wzdrygów, od 
aksamitu przechodziły ją ciarki i łapała gęsia skóra, ale od słoniny robiło jej 
się lepko, ślisko i mdło najpierw pod palcami, a potem w ogóle. Wyjęła mięso, 
sięgnęła po słoninę i... nie uwierzyła własnym oczom: słonina leżała na 
spodeczku, pokrajana w kostkę. Tylko rzucić na patelnię. Można nawet nie dotknąć 
ręką.
Alicja wiedziała, że Dzidzia nie lubi krajać słoniny, i walczyła z tym, 
tłumacząc jej, że nie wolno sobie pozwalać na tego typu histeryczne kaprysy, bo 
„całe życie będziesz musiała krajać słoninę" („obyś jeszcze na nią miała" — 
byłoby w stylu, ale Alicja oszczędzała tego Dzidzi). Pokrajanie za nią tej 
słoniny właśnie dziś...
Gdyby wiedział, Drab policzyłby natychmiast 1:0 dla Alicji, ale nie wiedział o 
tym. Żeby nie poczuć wyrzutów sumienia, które już były tuż-tuż, Dzidzia 
energicznie zakręciła łyżką w garnku: kluski miały dosyć. Ze-
63
stawiła je i postawiła małą patelenkę: akurat słonina stopi się, zanim ona 
pokraje mięso.
Biedny Drab! Patrzał na wielki kawał mięsa i Dzidzię niezręcznie operującą nożem. 
Pomógłby jej przecież... Wyręczyłby ją... Jeszcze się skaleczy... Po co się z 
tym męczy? Dałaby mu to mięso, z którym on w oka mgnieniu zrobiłby porządek, a 
potem okrasiłaby kluski słoniną... Zrobił krok naprzód. Jego nos był o centymetr 
od deski, na której operowała tępawym nożem
Dzidzia.
— No! — pogroziła Dzidzia. — Bo ci w końcu utnę
nos!
Dziwni ci ludzie. Dlaczego nie rozumieją, że mięso najlepiej smakuje oddzielnie, 
i dlaczego nie pozwalają go tak jeść? W dodatku tam spali się słonina na 
patelni... Ciach! I cały kawał mięsa już był u Draba w pysku. Wycofywał się z 
nim znowu tylnym biegiem, ślizgając się na kafelkach kuchennych, byle dopaść 
swojego materaca. Dzidzia nie byłaby tak lekko zgodziła się na taką 
niesubordynację i skandal, gdyby nie rozpryskujący się z patelni tłuszcz. Potem 
dopiero, zdjąwszy go z gazu, stanęła nad Drabem, który trzymając obiema 
łapami kawał mięsa z kością patrzył na nią z gębą półskruszoną a półprowokującą.
— Oddaj — powiedziała twardo. Drab patrzył na nią, ale dalej trzymał mięso 
łapami i było widać, że za sekundę z powrotem się do niego zabierze. Siłą faktu 
było już jego, Dzidzia nie zrobi mu przecież takiego świństwa...
— Oddaj — powtórzyła Dzidzia i nagle uderzyła ją jakaś równoległość wypadków. 
Zachowywała się całkiem jak starzy: za każdą cenę postawić na swoim i zmusić do 
stosowania się do przepisów: najpierw zupa, a potem mięso. Nie, to się po niej 
nie pokaże.
— Wcinaj, Drabsiu — klepnęła go soczyście. — Jak
64
wolisz tak, to wcinaj tak. Awantura będzie dopiero, jeżeli zostawisz kluchy.
Dzidzia oblała letnie kluchy gorącą słoniną, wymieszała łyżką (wie, że ręką 
byłoby lepiej, ale za nic!) i postawiła mu je przed nosem z grożącym gestem. 
(Przecież wychodzi na to samo i tak byłby wyjadł najpierw mięso, a potem zjadł 
kluski, więc... Tylko o ile Alicja przekręciła mu mięso na maszynce i wymieszała 
ręką, nie mógł go od nich oddzielić.) Wróciła do truskawek, ale nagle przerwała: 
jak szyk, to szyk. Alicja zachowała się — co tu gadać — więcej niż szykownie. Ją 
także stać było na to: odstawiła truskawki, zapaliła jeden gaz pod zupą, drugi 
pod gulaszem z kluseczkami (chociaż Alicja nieźle robi kluski, lekkie i smaczne, 
dzisiaj dała jej kupne, Drabowe. To fajnie, że jedzą z Drabem to samo!) i poszła 
zdjąć tenisówki i umyć ręce. Owszem; tak; proszę. Alicja może o tym nie wiedzieć, 
ale ją, Dzidzię, także stać na elegancki gest. „No to jesteśmy na zero" — 
pomyślała i uznała sprawę za niebyłą, choć pod spodem czuła, że tak się nie uda, 
że trzeba będzie przeprosić Alicję. Drab powoli kończył miskę, jak zawsze 
rozrzucając kluski w promieniu jednego metra. Co za pies! Inne potrafią tak 
zjeść, że ani kruszynka nigdzie nie zostanie, Drab swoim olbrzymim jęzorem 
zawsze roz-chlapie mleko (czasem na szczęście raczy je z powrotem zlizać), 
zawsze nastrzela kaszą, ryżem czy kluskami, jak śrutem. Nie ma rady. Jak się 
tyle o tym nagadało, że „ona" ma się nie wtrącać do psa (w dodatku głupie 
gadanie, „ona" przecież kupuje mu, „ona" gotuje), to trzeba samej po nim 
sprzątnąć.
— Wynoś się, stara świnio — zakomenderowała pół-czule. Ilomaż zwierzętami był 
równocześnie ten nieszczęsny Drab: bykiem, koniem, osłem, cielakiem, a nawet 
świnią!
Drab niechętnie się odsunął — nawet jak się już zja-
65
5 Przez ciebie, Drabie!
dło, jakoś zabawniej jest siedzieć bliżej michy niż dalej — a Dzidzia ruszyła do 
zbierania klusek, które — omaszczone — wyślizgiwały się z palców jak glisty. 
„Ohyda" — wstrząsała się przy każdej, ale posunęła się do tego (tu już Drab 
usunął się, nie lubił tych zapachów), że zapastowała próg do przedpokoju, 
wytarłszy go przedtem, tak jak kuchnię, mokrą ścierką. Najwyraźniej nie miała 
czystego sumienia. Potem zmyła, oglądając starannie każdy talerz (Alicja raz na 
zawsze zapowiedziała jej, żeby nie zmywała, bo i tak potem trzeba po niej zmywać 
drugi raz) i zamiast postawić na suszarce — wytarła. Wtedy dopiero uświadomiła 
sobie: „Przecież Teresa ma dzwonić!"
Dzidzia otworzyła radio — Tatadeusz, nie wiadomo dlaczego, upierał się, żeby nie 
kupować telewizora — i zaczęła pracować jak maszyna; umyła ręce, zdjęła bluzkę i 
przystąpiła do metodycznych porządków w pokoju.
Wprawdzie telefon to jeszcze nie jest wizyta, ale z telefonu zawsze może 
wyniknąć wizyta i należy być na to przygotowaną. Dzidzia liczyła, że na pewno 
wyniknie. Po kolei zdejmowała ze swojej półki najrozmaitsze przedmioty i 
wycierała je z kurzu. Potem ustawiła je z powrotem, jeden po drugim, po raz 
pierwszy od bardzo dawna zatrzymując oczy na fotografii matki.
„To jest moja mama — usłyszała w duszy swój własny głos — umarła, jak jeszcze 
byłam mała." Przecież to prawda, ale jest w tym coś paskudnego: używanie 
nieżyjącej matki jako przynęty dla zdobycia przyjaciółki. No, ale skoro to 
prawda... Dlaczego nie miałaby powiedzieć prawdy? Spojrzała na fotografię: mama 
nie wyglądała na starszą od Alicji, tylko była komicznie uczesana: utapirowana. 
Dzisiaj młode kobiety mają krótkie włosy, najwyżej trochę fal, to sztywne, 
nieruchome utapirowanie, powiększając głowę, równocześnie nada-
«6
wało jej wyraz uroczysty. Poza tym była chyba ładna; czy podobna do mnie? Raczej 
nie. Uśmiechała się zastygłe, łagodnie. Umarła. To słowo ciągnęło za sobą jakiś 
dziwny ogon kwiatowo-zapachowo-kościelno-łzawy, ściskało za gardło, a właściwie 
nie znaczyło nic. Przypomniała sobie (to jedno pamiętała chyba naprawdę), jak 
Tatad pochylił się nad nią leżącą w łóżeczku:
— Sami zostaliśmy, Dudasku. Ja mam tylko ciebie. Ty masz tylko mnie.
— Jest mama — powiedziała mała, czteroletnia Dzidzia.
— Nie, Dudasku. Nie ma już mamusi.
Dzidzia nie zrozumiała nic, ale zobaczyła, że Tatad płacze. Tatad! Ten, który 
zawsze pocieszał, kiedy płakało się Dzidzi... Wyjął ją wtedy z łóżka i posadził 
na kolana. Pamięta, jak chcąc gwałtownie zwrócić na siebie jego uwagę zaczęła 
wołać dramatycznie:
— Mamusiu! Mamusiu!
Dzidzia wzrusza ramionami. Od urodzenia miała widać ten komediancki dryg do 
zgrywania się, ten sam, dzięki któremu dziś teatralnym gestem poda to zdjęcie 
Teresie: „To jest moja mama. Umarła, jak jeszcze byłam mała..."
Przecież musi tak zacząć, jeżeli Teresa ma wczuć się w całość konfliktu, w cały 
dramat konfliktu z Alicją. No pewno, że to dramat — przekonuje teraz sama siebie 
— „...przez lata żyliśmy sami, mój tato przyjeżdżał tylko na niedziele, a ja 
mieszkałam z taką starą nianią, która mnie wychowała i właściwie na wszystko 
pozwalała, poczciwa była, kochana, niby wtrącała się do mnie trochę, ale wiesz... 
I nagle parę miesięcy temu, którejś niedzieli, tato przyjeżdża z tego Płocka, 
wchodzi do mojego pokoju z jakąś babą i mówi: «Dzidziu, tu jest Alicja, twoja 
nowa mamusia» (wprawdzie nie było to zupełnie tak, ale dla Teresy ta wersja 
będzie bardziej wyrazista).
S7
Już samo takie zdanie, przyznasz... No i ta osoba, absolutnie dla mnie obca — w 
ogóle nie miałam przecież pojęcia, że tata miał takie zamiary, ukrył to przede 
mną, uważasz — nagle mi się ładuje w mój życiorys, zaczyna zmieniać mnie, 
wychowywać — rozumiesz, Teresa, ja nie mam ośmiu lat i nie ze mną takie numery. 
I to kto? Macocha! Włazi mi do łazienki, jak ja się kąpię, tego mi tylko 
brakowało, pyta mnie o lekcje..."
Dzidzia spogląda na zegarek. Dopiero trzecia. Od której godziny Teresa może 
zadzwonić? Idzie do pokoju Alicji i przenosi stamtąd telefon na swoje biurko: 
niechaj dzwoni u niej. Obejdzie się bez kontroli. Kończy porządkowanie półeczki, 
no i mimo czekania trzeba jednak coś niecoś odrobić. Dobrze, a Drab? „Idiotka, 
jak mogłam zapomnieć? Trzeba z nim wyjść, i to od razu, potem będzie za późno! 
Poczciwy, nawet się nie upomniał".
— Ale masz żal. Widzę to po twoim oku.
Drab wstaje również i od razu ziewa. Niech Dzidzia nie myśli, że fakt, że się 
nie upominał, znaczy, że nie potrzebował. Owszem, potrzebował, i to już dawno, 
ale nie chciał się naprzykrzać.
— Skarbie. Ja jednak jestem podła — mówi z przekonaniem Dzidzia i całuje go w 
samą mordę. — Podła i niewarta ciebie.
Nie czas na rozmowy. Teraz trzeba już iść jak najszybciej. Drab zbiega ze 
schodów jak strzała, nie czekając na Dzidzię. Mówi to samo za siebie.
No, już! Po kłopotach żołądkowych jest się w cudownym humorze. Oboje lecą kłusem, 
aż do przejścia przez
ulicę. Tam stają.
— Siad! — komenderuje Dzidzia, a Drab siada.
Jest bardzo ciepło. To jednak cudowna rzecz — lato. Zbiegają Agrykola w 
podskokach, ona po chodniku, on wskakując ukosem na zbocza porosłe zielenią i 
zbiegając
68
zupełnie prostopadle do jezdni. Koło placyku, z którego jest widok na Pałac w 
Łazienkach, brak jednej sztachety do parku Agrykola i można tam wejść, nawet 
kiedy furtka jest zamknięta. Wiedzą już o tym oboje (oboje wolą nawet, kiedy 
ogród jest zamknięty i pozostaje tylko ich tajemne przejście) i przepychają 
się po kolei. Drab odbiega, przybiega, ginie, wraca, oboje znają 
Agrykolę na pamięć i mają tam swoje ścieżki. W pewnej chwili przysiada przed 
Dzidzią, ma tylne łapy sztywne, przednie wyciągnięte jak najdalej: jest to 
zaproszenie do walca, Drab prosi Dzidzię, żeby zaczęła go gonić. Dzidzia biegnie 
parę kroków, ale nagle na samym początku zabawy Drab dostaje „szaleju", zapomina 
o Dzidzi i o całym świecie i wyciągniętym galopem (pięćdziesiąt kilometrów na 
godzinę) zaczyna robić coraz większe okrążenia. „Szalej" ogarnia go tylko na 
śniegu lub na wielkim trawniku: przyciąga go duża, nie ogrodzona, miękka 
przestrzeń. Dzidzia uwielbia, jak Drab dostaje „szaleju", z zachwytem patrzy, 
gdy wyrzuca głowę jak byk na arenie, zawija tyłem ciała, a potem znów galopuje 
po prostej i znowu zakręt, i znowu prosta; zachowuje się, jakby był na polu 
wyścigowym i jakby wiedział, że Dzidzia postawiła na niego cały swój majątek. 
Chłopcy kopiący piłkę wiodą za nim zachwyconym spojrzeniem.
— Ale bydlę — mówi jeden z nich z uznaniem i spluwa.
— Fajny. Sześćdziesiątką zasuwa. Mierzyłaś kiedy, jaką ma szybkość? — zwraca 
się do Dzidzi.
— Sześćdziesiąt — mówi Dzidzia (nigdy nie mierzyła, ale co tam). Mówi to ze 
zblazowanym wyrazem twarzy, co tam dla niej sześćdziesiątka.
— Zasada! — śmieją się chłopcy. — No, chodźcie trenować. — Odchodzą.
Po chwili Drab staje jak wryty — zawsze tak się
69
dzieje, „szalej" przychodzi i odchodzi z sekundy na sekundę, a potem Drab 
wywraca się na ziemię i zaczyna tarzać po trawie jak młode źrebię. Dzidzia 
rozgląda się niepewnie, czy aby chłopaki już nie patrzą: taki duży pies, który 
zachowuje się jak szczenię. W dodatku jeszcze mogliby się do niej przyczepić, że 
niszczy trawniki. Ale nie widać nikogo.
— Kołeczki moje — mówi cicho, czule Dzidzia. — Moje kochane, śliczne kotki. 
Drabeniek.
Drab przekrzywia głowę. Zawsze ją przekrzywia, kiedy czegoś słucha. O, proszę, 
to jest ten ton, który lubimy, do którego jesteśmy przyzwyczajeni, to, a nie te 
krótkie szczeknięcia, którymi Dzidzia raczy biedną „nią". A „ona" tak dobrze 
gotuje, takie kluseczki jak łza, nigdy nie sklejone, pooddzielane, suche... Za 
samo gotowanie powinno się mówić do niej inaczej.
Dzidzia nagle uświadamia sobie, że to DZlS. Patrzy na zegarek. Niby jest 
wcześnie, ale na wszelki wypadek wolałaby już znaleźć się w domu. A on i tak 
miał dostateczną porcję biegania. Gwiżdże. Drab zwraca ku niej głowę. Cudownie 
wygląda, jak tak stoi na tle zieleni, piękna, mocna szyja, wąski zad — czysta 
grafika, mógłby służyć za reklamę... Czego? Co mógłby reklamować dog? Na 
przykład wierność. Zdjęcie Draba i podpis: „Bądź wierny tak jak ja". Hm... Majka 
kiedyś bardzo dobrze go narysowała, był jak żywy. Z Majki będzie na pewno 
malarka. A co będzie z Dzidzi? A co z Teresy? Teresa mogłaby może zostać 
aktorką...
W pokoju Dzidzia siada do biurka i otwiera zeszyt. Matma na szczęście jakoś 
zawsze idzie jej dobrze. I dziś oba zadania nie są trudne. Jedyny przedmiot, 
który po odrobieniu ma się z głowy, a nie taka nauka, co to do ostatniej chwili 
wie się, że można by uczyć się jeszcze godzinę. Historia: Pokojowa współpraca 
narodów, rola krajów socjalistycznych w obronie pokoju. Nuda, ale
70
i tak lepsze niż rozbiory. Cała historia od starożytnej do nowożytnej jedna 
wielka nuda. Dobrze, że stary jest głuchawy.
Podnosi głowę i patrzy na telefon. Powinien zadzwonić. Dzidzia już zna fatalne 
własności telefonu, to, że kiedy czeka się, żeby zadzwonił, zmienia się on w 
jakiś żywy przedmiot, do którego człowiek zwraca się błagalnie, niemal się modli. 
Czy Teresa powie, kto mówi, czy też uzna, że Dzidzia będzie wiedziała? A jeżeli 
nie powie, to poznać ją od razu czy niby się mylić, zgadywać? „To ty, Anna? Nie? 
Kaśka? Nie? Zaraz, sekunda, głos przecież świetnie znam... Ach, to ty, Teresa... 
Cześć! Czołem!" A po tej części i tym czole? Ona przecież nie zaproponuje sama z 
siebie, że przyjdzie, trzeba jej to poddać. „Słuchaj, Teresa, co ty teraz robisz? 
Bo może wpadłabyś do mnie..." Albo: „Wiesz co, Teresa — jakoś miło jest wymawiać 
jej imię, a ona mojego nie wymawia nigdy, chyba nigdy nie powiedziała: „Dzidziu", 
„Dzidzia" — gadać o tym wszystkim przez telefon to jakoś nie tego... Może 
miałabyś chwilę czasu, żebyśmy się mogły zobaczyć... Wpadnij do mnie". Chociaż 
jeżeli już będzie Alicja, to może: „A wiesz co? Mogłybyśmy się przejść. Miło się 
gada na ulicy". (Miło? Wszędzie miło gada się z tobą, Teresa!)
Ale telefon nie dzwoni. Drab leży na ziemi. Ma łeb uniesiony i obserwuje Dzidzię: 
dlaczego ona patrzy tak uporczywie na to czarne pudełko na stole? W dodatku taka 
jakaś zmartwiona? Czym takie pudełko mogło zmartwić jego Dzidzię?
Podchodzi, wącha telefon — nic! — a potem przystawia się bokiem do kolan Dzidzi. 
Ale Dzidzia nie zwraca na niego uwagi. Spuszcza głowę i rysuje jakieś esy-flo-
resy na bibule. Potem pisze: Teresa Makowicz — Wacława Pahl (Wacława... O hańbo! 
Tak się nazywa Dzidzia, to jest to straszliwe imię, o którym wie tylko Pętał),
7J
a więc pisze: Teresa Makowicz i Wacława Pahl i zaczyna wróżenie.
Wychodzi, że ona Teresę kocha. Czyli, że wróżba nie kłamie, bo jak go zwał, tak 
go zwał, ale ostatecznie ona przecież Teresę... No właśnie... A Teresa? Kocha, 
lubi, szanuje, nie chce... Na tym słowie zacina się zębate kółko. A więc Teresa 
jej nie chce (wróżba nie kłamie). Nie chce. No, ale może to nie jest ostateczne. 
Może nagle pewnego dnia mogłaby ją zechcieć... Chociaż... Przez chwilę Dzidzia 
czuje coś nieprzyjemnego, jakiś taki trzepot koło serca. E, przecież to bzdury, 
wiadomo, wszystko to bzdury i nie warto o tym myśleć.
Drab też podnosi głowę. Czego ona, u licha, w tej czarnej skrzynce szuka?
„Kraje socjalistyczne od pierwszej chwili zrozumiały, że tylko pokojowe 
założenia mogą..." Dwójka (wraca), ósemka (wraca), szóstka (wraca), piątka 
(wraca), zero (wraca), zero (wraca). Nic. Może ona zapomniała.
Patrzy na telefon usiłując zdopingować go wzrokiem i wewnętrzną siłą. Łatwiej 
byłoby jej „czarować" Teresę, gdyby znała mieszkanie. Wtedy podprowadziłaby 
Teresę do telefonu, tak jak nieraz podprowadzała Majkę (widziała, jak wstaje od 
stołu, jak zerka na Edka, jak zatrzymuje się w progu niezdecydowana, jak nagle 
decyduje się i piruetując, że niby nic, podchodzi do telefonu...). „Co robisz?" 
— pyta ją Edek (to jest brat Majki). „Nie wiem, co jest z francuskiego, więc 
dzwonię do jednej..." — I kręci ósemkę, która wraca, szóstkę, która wraca... 
Kiedy Dzidzia doczarowywała, zazwyczaj dzwonił telefon. Tego samego chciałaby 
spróbować na Teresie, ale jak ją sobie wyobrazić? Gdzie i jaki jest jej pokój ?
W tym momencie rozlega się telefon. Dzidzia dosłownie skacze na krześle. Drab 
jest tak zdumiony, że wstaje i trochę rozkraczywszy się wbija w nią oczy. 
Człowiek!
72
Jakież to dziwne stworzenie! Najpierw patrzy, potem skacze, potem gada i to 
wszystko do nikogo!
— Halo — mówi Dzidzia i już nie pamiętając o żadnych planowanych dyplomacjach 
wali dalej: — Czy to ty, Teresa?
— Ja. Skąd wiedziałaś? — dziwi się Teresa.
— Nnie... Nie wiedziałam, tylko tego... No tak mi się wydało, że to pewnie ty.
— No to mów, co chciałaś — można powiedzieć, że Teresa nie traci czasu.
— Wiesz — wierci się na krześle Dzidzia — przez telefon to jakoś nie tego... 
Nie lubię mówić przez telefon.
— Przecież sama chciałaś, żebym zadzwoniła... — Ej, Teresa chyba naprawdę jest 
niesubtelna. Jak to możliwe... Dlaczego nie umie odczuć, trzeba walić jak z 
armaty, żeby coś do niej doszło. Dzidzia czuje, że jej się spociły ręce.
— Chciałam się z tobą umówić — rzuca już prosto z mostu. — Czy nie wpadłabyś do 
mnie teraz?
— Teraz... — namyśla się Teresa. — Nie, teraz nie mogę. Wychodzę z mamą. Ale za 
godzinę mogę być w Alejach. Na ławce koło napisu „Trou Madame", wiesz? Jak nam 
się zechce, to potem pójdziemy do tej kawiarni. Przyjdź tam za godzinę. Opowiesz 
mi tę całą twoją historię.
— Wziąć psa? — pyta Dzidzia pełna emocji.
— No! Pętał mówił, że fenomenalny ten twój byk. No to cześć. Za godzinę. Ale 
nie wcześniej niż za godzinę. Czekam.
— Drabie! — Dzidzia porywa go za przednie łapy, które kładzie sobie na 
ramionach. W tej pozycji Drab jest wyższy od niej o głowę. — Drabie! Poznasz 
Teresę! Zadzwoniła! Umówiłyśmy się! Pójdziemy na spacer! Błagam cię, pomóż mi 
zdobyć ją! Drabie!
72
Drab przekrzywia głowę. Słucha. Słucha. Ale cholernie jest ciężki i nawet 
ryzykując, że nie zrozumiał do końca, Dzidzia zwala go z ramion. Już stoi na 
ziemi, dalej ma przekrzywioną głowę: bo widzi, że obejmująca go za szyję Dzidzia 
jest jakaś dziwna. A Dzidzia jest dziwna, bo chyba chce jej się aż krzyczeć z 
emocji, z napięcia, z tego, że tak jakby się czegoś bała... z tego, że wie, że 
Teresa inna jest, niż ona by chciała, z tego, że jeżeli Alicja przyjdzie za 
wcześnie, to znowu będzie trzeba się wykłamywać... Tuli się do Draba: on jednak 
jest ze wszystkich najlepszy, taki pewny, najdroższy, zawsze jednakowy. — Wiesz, 
Drabeńku, trudne jest życie — mówi mu
prosto do ucha.
Ale odbywa się to, co zawsze: za blisko przytyka usta i łachocze Draba w ucho. 
Siedząc na ziemi trzyma go w objęciach i nagle zastyga: klucz w zamku. Dzidzia w 
sekundę siedzi już przy biurku, zeszyt otwarty, głowa
w dłoniach.
Ale wszystko to okazuje się zbyteczne. Alicja w ogóle nie wchodzi do jej pokoju, 
nie woła jej, zachowuje się tak, jakby Dzidzia nie istniała.
„Nie, to też nie jest dobrze" — myśli Dzidzia. Zakręci się to wszystko jak nie 
wiem co, a tu wakacje, ona potrzebuje kostiumu kąpielowego. „Chcę mieć święty 
spokój" przypomina sobie to, co sama powiedziała przed południem. „Podła jestem. 
Jeżeli teraz pójdę ją przeprosić, to dlatego że to się jej należy, a nie dla 
żadnego tam kostiumu kąpielowego. O kostiumie nie powiem w ogóle ani słowa. 
Przysięgam". Ale jak nie powie, to przecież Alicja nie domyśli się, że ona nie 
ma kostiumu, i też będzie krewa. Ale nie powie. Do tego się nie poniży. I 
przeprosi. No, w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego...
— Przepraszam (Tak, tyle, „przepraszam, Alicjo" nie
74
wyduszę z siebie, no nie wyduszę...). Chciałam przeprosić za dziś rano...
Patrzy na Alicję, która nie odwraca głowy. Jest drobna, drobniutka, wygląda z 
tyłu jak dziewczynka.
— Dobrze, Dzidziu — mówi cicho, nie odwracając się. Dzidzia stoi jeszcze chwilę. 
Na coś czeka. Czegoś się
spodziewa. Jeżeli Alicja odwróci się teraz... jeżeli się odwróci... Ale Alicja 
nie odwraca się. Otwiera szafkę pod oknem, pochyla się, coś w niej układa. 
Dzidzia jeszcze chwilę stoi. Czuje, że trzeba coś dodać.
— Wszystko zmyłam — mówi. — Drab wychodził. Ja także za godzinę będę musiała 
wyjść.
— Dobrze, Dzidziu. Dziękuję ci.
I tyle. Alicja nie pyta dokąd. Widać sobie coś postanowiła. Stojąc za nią 
Dzidzia wzrusza ramionami. „Jak chcesz. Może to i lepiej" — myśli, ale wie, że 
nie jest lepiej. Jeszcze chwilę stoi nie bardzo wiedząc, co robić dalej, i nagle 
słyszy zbawczy dzwonek. Szybko rzuca się do drzwi. Za drzwiami stoi Pętał. Nie, 
za dużo tego wszystkiego... A ten skąd tutaj?
— Skąd się tu wziąłeś? — pyta Dzidzia tak, jakby Pętał nigdy nie przychodził po 
Draba, jakby nigdy nie wpadał bez telefonu, jakby pierwszy raz zjawił się w jej 
domu. Problem w tym, że dzisiaj nie da mu Draba, w dodatku czuje, że lepiej nie 
tłumaczyć, dlaczego nie chce mu go dać. Przypomina sobie, że na domiar 
nieszczęścia na siódmą obiecała przecież Draba Stolarzowi.
— Z nieba — na głupie pytanie głupio odpowiada Pętał. — Co masz taką minę?
— Jaką minę? Nie mam żadnej miny, tylko nie mogę dać ci dzisiaj psa. Już 
wychodził, a jeszcze ja mam z nim wyjść, a o siódmej Stolarz.
— Stolarz? — krzywi się Pętał i wali prosto do pokoju Dzidzi, która spogląda na 
telefon, jakby ten mógł
75
mu coś zdradzić, ale Pętał nie patrzy ani na Dzidzię, ani na telefon, tylko na 
Draba.
— Drabski! Co za bezczelność! Jak jesteś wypompowany, to nawet się nie witasz...
— Wita się! Nie słyszysz, jak wali ogonem o ziemię? — broni Dzidzia powitania, 
o które sama się obraża. — Leży na plamie. Jak leży na plamie, to nie wstaje, 
nawet jak ja wchodzę do pokoju.
— Nawet ty — przedrzeźnia ją Pętał. — Królowa Saba. Na jakiej znów plamie?
— Słońca, ośle — Dzidzia puka się ręką w czoło. — Przecież nie na atramentowej.
— Zgłupiałaś, żeby dawać go Stolarzowi. Pies nie powinien chodzić z byle kim, 
bo się przyzwyczaja i potem już będzie chodził z każdym. W końcu ukradną ci go,
i tyle.
— Ja nie chciałam, ale tak mnie mordował...
— Mądry jaki. Potrzebuje psa, żeby móc zaczepiać
dziewczyny.
— Ja się go pytałam, czy nie na podryw, powiedział,
że nie.
— Już się rozpędził przyznawać. Ej, ty, Duda, zupełnie ostatnio zgłupiałaś. 
Wiesz? Kupuję motorower.
— A rower?
— Sprzedaję. Starzy mi dodają patyka, z makulatury
mam resztę. No?
— Fajnie. Kogo będziesz woził?
— A ty już nie masz zamiaru ze mną jeździć?
— Ja?... Może masz kogoś lepszego do wożenia (niech powie, niech nie będzie 
wiecznie taki tajemniczy).
— Widocznie nie mam. Widocznie ty jesteś najlepsza — mówi kpiąco. — A co? Może 
nie jesteś najlepsza? Może masz kompleksy?
— Przestań — mówi Dzidzia. Ta rozmowa nie ma sensu. Po prawdzie, to chciałaby, 
żeby Pętał sobie po-
76
szedł. Wszystko się skomplikowało. Nie chce mu mówić, że idzie z Teresą.
— Wiesz, nie chcę cię wyrzucać, ale ja jeszcze niczego nie tknęłam.
No i jakie jest życie! Tak lubiła wizyty Pętka i wszystko tak jakoś dobrze z nim 
szło, a tu nagle i właściwie bez powodu spławia go, chce się go jak najprędzej 
pozbyć i znowu kłamie, przecież lekcje ma już właściwie z głowy.
— Co chcesz robić? Matma łatwa, jak nie wiem co, historii i tak się nie uczysz. 
Nie po to wyrwałem się z chałupy, żebyś mnie wyganiała. Nastaw jakąś płytę. 
Skaldów nastaw.
— Nie — Dzidzia kładzie palec na ustach. — Mam kłopoty domowe.
Pętał podnosi brwi, ale to jest wszystko. Żadnych pytań. To samo, co ją przedtem 
złościło (że nie można było nawiązać z nim na domowe tematy rozmowy), teraz jej 
się podoba. On jest morowy.
— To spływam — mówi. — Chcesz?
Dzidzia lubi gumę do żucia, ale tak: i psa mu nie dała, i nałgała mu, i płyty 
nie nastawiła, i jeszcze ma mu zeżreć gumę? Kiwa przecząco głową. A Pętał daje 
Drabowi klapsa, od którego w słońcu wzbija się pył jak od trzepanego dywanu, i 
idzie ku drzwiom wyjściowym. Chciałaby właściwie, żeby został, żeby coś 
powiedział... Ech, jakie to wszystko trudne. Jak to jest między nimi? Kto kogo 
kocha? I jakie to uczucie kochać się z chłopakiem? „Zostań" mówi mu w myśli, ale 
już odwołuje, bo tam przecież czeka Teresa.
Nagle nie ma ochoty pójść na spotkanie z Teresą, czuje, że nie wyjdzie im cała 
ta rozmowa. Alicja popsuła jej humor.
— Jutro wpadnę — mówi Pętał.
— Coś podobnego. Taki ostatnio byłeś zajęty... —
7T
niech wie, że ona wie, że nie jest idiotka, że ma uszy i oczy. Mądry jaki.
_ To widać przestałem — mówi Pętał i już go nie
ma.
Dzidzia spogląda na zegarek, powinna tam być za
dwadzieścia pięć minut.
Słucha chwilę, aż trzasną drzwi na dole, potem idzie do łazienki, pudruje 
policzki („Dla Teresy! Ja oszalałam!"), o pomadce w tej chwili nie ma co mówić.
— Do widzenia.
— Do widzenia.
Nic, żadnych pytań, żadnych wskazówek. Co to dziś? Czwartek. Pojutrze przyjeżdża 
Tatad. Jak to będzie? Co ona mu powie?
— Jak myślisz, Drab, powie mu?
Drab niewiele wie w tej sprawie, już mijają jego narożnik, więc koresponduje, 
widać dużo ma do napisania, bo Dzidzia czeka i czeka. Spogląda na zegarek: stoi 
czy co? Ciągle brak prawie dwudziestu minut. Przechodzą przez Aleje, ale zamiast 
zakręcić ku Łazienkom, Dzidzia postanawia stracić jeszcze trochę czasu między 
domkami fińskimi. Jest tam jakiś wodołaz. Drabie, dlaczego tak dziwacznie się 
zachowujesz, no chodźże tu, Drabciulku, co ci się stało?
Drab ma rzeczywiście dziwną minę. Napięty, uszy stojące, ogon wyprężony, wygląda 
groźnie. Z gardła wydobywa mu się głuchy bulgot. Dzidzia odwraca głowę w 
kierunku, w którym patrzy Drab, i robi jej się nieswojo: po zupełnie bezludnej 
alejce pomiędzy sennymi, pustymi fińskimi domkami idzie dwóch chuliganów. Tak, 
bez wątpienia są to chuligani, i to na bańce. Mają ponure gęby, idąc zataczają 
się i głośno coś wykrzykują.
Drab, rzeczywiście łagodny na co dzień jak baranek, ma swoje dwie nienawiści: 
jedna to krowy, a druga —
78
pijani. W czasie wakacji Dzidzia nie miewa chwili spokoju: rozgrywki Draba z 
krowami, na skutek których krowy urywają się i uciekają w Polskę, mają swoje 
przykre i nie kończące się konsekwencje. Jeden tylko był w tej sprawie wyjątek, 
kiedy szalejący i — rzecz u niego bardzo rzadka — ujadający na krowy Drab 
natknął się na małe cielątko. „Kto to? — pomyślał. — Jakiś kolega, mojego 
wzrostu i mojego fasonu". Przestał szczekać, podszedł do cielęcia stojącego 
zupełnie nieruchomo, spokojnie patrzącego orzęsionym okiem, stanął z nim pyskiem 
w pysk, obwąchał je... a po chwili zaczął lizać. Cielę najpierw stało spokojnie, 
ale bardzo szybko na krótkie, gęste lizy Draba odpowiedziało tym samym 
serdecznym mlasko-chlapnięciem. „Boże, o czym ja myślę, kiedy chuligani..."
Bo drugą nienawiścią Draba byli pijacy. W mieście nieraz trzeba było płacić za 
ich porozrywane ubrania. Coś w nich od razu zwracało jego uwagę, jakaś 
odmienność czy nieskoordynowanie ruchów, podbiegał, wskakiwał łapami na ramiona, 
doprowadzając szybko pijanego do przytomności przez samo przerażenie, przewalał 
go na ziemię, często dołożywszy ogonem po gębie. Niby krzywdy nie robił, bo nie 
gryzł nigdy, ale wrzasku i wymyślań bywało zawsze co niemiara.
Dzidzia ma zbyt mało czasu, żeby zastanowić się nad sytuacją. Z jednej strony, 
nawet jeżeli złapie Draba, nie utrzyma go, jest silna, ale on jest od niej 
silniejszy, zresztą właściwie dobrze będzie, jeżeli zlękną się Draba, 
przynajmniej nie zaczepią jej w tej pustej alejce, co by wcale nie było miłe, z 
drugiej jednak takie żule mogą mieć w kieszeni nóż. Jeżeli rzucą się na psa i 
„we własnej obronie" coś mu zrobią...
Gromy w gardle Draba rosną. Nie rusza się wprawdzie jeszcze, ale i tak wygląda 
przerażająco, tak przerażająco, że dociera to nawet do dwóch pijanych chło-
79
paków. Przystają. Dzidzia i Drab są o jakieś trzydzieści kroków od nich.
— Widziałeś cholerę — mówi jeden i podnosząc głos do Dzidzi:
— Te, mała, weź tego twojego ratlera, bo jak nie, to ci nogi z tyłka powyrywamy!
— Nie utrzymam go — woła Dzidzia; czuje, że tak powinna powiedzieć. — To 
strasznie mocny pies, lepiej odejdźcie stąd, panowie, żeby nie było nieszczęścia!
— Psu będę drogi ustępował! Patrzcie no ją! Jak zły, to mu kup kaganiec! — woła 
jeden, podczas gdy Dzidzia podchodzi do Draba i bierze go za obrożę. Zna swojego 
psa i wie, że taki ruch podnieci go do wyrywania się i szybszego ataku.
— Witek, nie wygłupiaj się, zjeżdżamy — zaczyna pokojowo drugi, ale Drab 
trzymany przez Dzidzię, równocześnie chcącą i nie chcącą go utrzymać, już stoi 
na tylnych łapach, w gardle grzmi i huczy mu Niagara, jeszcze sekunda i Dzidzia 
puszcza obrożę, i z trudem łapiąc równowagę pędzi w przeciwnym kierunku, byle do 
jakiegoś zakrętu, byle się schować. Wpada między domki gwiżdżąc przeraźliwie: 
niech wie Drabsko, w której stronie ma jej szukać.
Przez chwilę słychać jakąś kotłowaninę, przekleństwa, ale nie minęło i pół 
minuty, gdy do przytulonej z tyłu domku Dzidzi przypada Drab: ogon w młynku, 
uszki leżące, zwycięski i w cudownym humorze.
— W nogi! — mówi szeptem Dzidzia. — Już widzę, w jakim ich zostawiłeś stanie!
Zakłada mu smycz i daje się ciągnąć, jakby jechała na nartach.
Drab pędzi, a ona pędzi za nim, nie wiadomo jakim cudem zdążając przebierać 
nogami, nie oglądając się, byle prędzej, byle dalej. Już są w Alejach, koło 
Agry-koli zatrzymują się. Dzidzia łapie z trudem powietrze.
88
Oboje są absolutnie wypompowani — ale absolutnie szczęśliwi.
— Uratowałeś mnie! — mówi patetycznie Dzidzia.
Drab kwituje to wyznanie z entuzjazmem, macha ogonem i na znak serdeczności 
dwiema przednimi łapami staje Dzidzi na obydwóch nogach. Lubią to oboje ogromnie: 
mała, nieefektowna czułość.
— Ale im dałeś łupnia, przebrzydłym pijakom! Tylko z tobą chodzić po Warszawie, 
piesku!
Drab patrzy na Dzidzię, jakby mówiąc skromnie: „Ech, nic takiego nie zrobiłem, 
przewaliłem ich na ziemię, i tyle. Ty przecież wiesz, że jak ja chcę przerazić, 
to nie muszę się dużo wysilać..."
Dzidzia z zadowolenia daje mu mocnego klapaka w tyłek, który Drab bierze jako 
zachętę do zabawy: przysiada na tylnych nogach, chwilę czeka, a widząc, że 
Dzidzia nie rusza się, w oka mgnieniu ginie za krzakami.
Dzidzia patrzy na zegarek, już najwyższy czas: Teresa będzie na ławce za pięć 
minut. A tu tego diabli ponieśli...
— Drab — zrywa piersi Dzidzia i rozgląda się, aż zza krzaków, wśród łamania 
gałęzi wyłoni się jej „ratlerek". Ale jest cisza. Drab gdzieś się naprawdę 
zawieruszył. A tam Teresa czeka!
— Drab! — gwiżdże na palcach Dzidzia jak siedmiu andrusów. Rzadko używa tego 
gwizdu, który w swoim czasie niesłychanie zaimponował Pętalowi. Mało która 
dziewczyna umie tak gwizdać.
Ale po Drabie ani śladu. Kogoś tam wywąchał, za kimś poleciał, nie pierwszy raz 
mu się to zdarza na Psim Polu.
Dzidzia biega i gwiżdże, robi jedno, myśli o drugim, denerwuje się, że Teresa 
zdenerwuje się i pójdzie do domu, dość, że gdy w końcu Drab wyłania się cały w 
pianie, dostaje smyczą po tyłku i staje jak wryty.
6 Przez ciebie, Drabie!
81
A to znów co takiego? Kogo? Jego? Kto? Dzidzia? A za co? Tego jeszcze nie bywało. 
To ona nie poszła za nim, a teraz... — gdzie tu sprawiedliwość? Pół z obrazy, a 
pół z oburzonego bólu Drab z opóźnieniem wydaje coś w rodzaju małego skowyciku, 
który w oka mgnieniu kładzie Dzidzię na łopatki. Kto? Ona? Kogo? Jego? O co? O 
nic! Piesku mój najmilszy, ja chyba zwariowałam, patrz, co się robi z 
człowiekiem, kiedy ma za dużo kłopotów i wrażeń, przepraszam cię, najdroższy, 
dopiero co uratowałeś mi życie, no przepraszam cię, mój najdroższy, no 
przepraszam — przepraszam — przepraszam, ale spójrz już piąta trzydzieści...
Puszczają się pędem, tylko rzut oka w Agrykolę, dobra, nic nie jedzie, ciach, w 
minutę dopadają do umówionej ławki, na której spokojnie siedzi Teresa. Niskie 
słońce pada prosto na nią, ach, jaka fajna. Na widok Draba Teresa zrywa się na 
równe nogi:
— Wystrzałowy! — widać, że ją zatkało. — Bombowy!
Dzidzia jest tak zasapana, że nawet nie może odpowiedzieć. Ale Drab z wrodzoną 
sobie naturalnością już siada Teresie na kolanach. Jest to jedna z jego 
specjalności: wali się brzuchem na kolana siedzącej osoby, obsuwając do należnej 
wysokości zarówno przednie, jak i tylne nogi. Jak ma dobry dzień, to potrafi 
gdzieś pod pachą upchać jeszcze i łeb.
— Cudo — mówi krótko Teresa. — Pętał ani połowy nie opowiedział. Przecież to 
prawdziwy pies Baskerwil-lów. Musisz mi go pożyczyć na spacer.
— Nie gniewaj się, Terę, ale nie pożyczam go nikomu, boję się, że się znarowi. 
I tak idzie do każdego. Pętał i ja to starczy. Jak będziesz szła z Pętałem, to 
weźmiecie Draba.
Teresa nie odpowiada, tylko zaczyna poprawiać włosy, i Dzidzia widzi, że Teresa 
ma pomalowane srebrzy-
82
stym lakierem paznokcie. Do szkoły jednak nie przychodziła tak. Wygląda to 
prześlicznie przy jej długich, opalonych palcach, ale Dzidzi robi się nieswojo. 
Dystans między nią a Teresą coraz bardziej się powiększa: Teresa jest z zupełnie 
innego świata, ma inne problemy, inne podejście, jak tu zaprzyjaźnić się z kimś, 
kto... Dzidzia pochyla się niby rysując coś końcem smyczy na ziemi i sprawdza: 
nie pomyliła się. Sandały, śliczne rzymskie sandałki ukazują jej całą bosą stopę 
Teresy, niedbale postawioną, pięknie wygiętą i także u dołu błyszczącą jak 
srebro. Dzidzia decyduje się brać byka za rogi.
— Pozwalają ci? — mówi pokazując brodą, o co jej chodzi.
— I... niby tam coś chrzanią, ale ja umiem się urządzać. — Iz torebki wyjmuje 
dwie flaszki: lakier i aceton. — Oba mamy! Awantura głównie o to idzie, że 
zabieram mamy Diora, po dwieście zet butelka, mama bardzo jest wrażliwa na 
forsiaki... Ładnie bym wyglądała, żebym robiła tylko to, na co mi pozwalają... 
Tylko że ja tam się nie przejmuję. Ładnie bym wyglądała, żebym się Jareckimi 
przejmowała. A ty? Co ty masz za problemy?
Teresa ciągle jest taka fajna jak dawniej i Dzidzia ma ochotę patrzeć na nią bez 
przerwy, ale nagle nie ma ochoty nic mówić. Mówić można, jak czuje się czyjeś 
zainteresowanie, a tutaj nie ma się co łudzić: nie takie rzeczy Teresę 
interesują. Na dodatek to, co Teresę interesuje, wydaje się Dzidzi jakieś... tak, 
użyjmyż tego fatalnego słowa: wydaje się Dzidzi gorszące. Chociaż może nie ma 
racji, Teresa jest starsza, może, jak ona będzie starsza, to także będzie ją co 
innego obchodziło... Ale chyba jakoś inaczej...
— Wiesz, właściwie to jakoś mi się załatwiły... Miałam w domu taki jeden kram...
83
—? Korniki? (jest to nowa nazwa Szpary dla Jareckich).
— Mhm... — mimo wszystko Dzidzia nie może się nie uśmiechnąć.
— Zabraniali ci? Dzidzia kiwa głową.
— Ale się wykręciłaś?
— Chyba tak.
— No to chodź. Przejdziemy się z nim, ja go poprowadzę.
— Kiedy jego po Alejach nie trzeba prowadzić. Sam biegnie.
— Przecież mu nie zaszkodzi, jak pójdzie na smyczy.
— Zaszkodzić mu nie zaszkodzi.
Teresa bierze Draba na smycz i nagle Dzidzia czuje cios prosto w serce, podobnie 
jak wtedy, kiedy ojciec przyszedł do domu z Alicją, podobnie jak wtedy, kiedy 
zobaczyła, że Pętał ma się ku Teresie. Ale teraz to nie jest ani Tatad, ani 
Pętał, to coś o wiele ważniejszego, o wiele bliższego, jedyna prawdziwa rzecz w 
jej życiu: Drab. Co tu ukrywać, Drab wygląda, jakby nigdy ani jednego dnia nie 
był psem Dzidzi, a całe życie, od samego początku psem Teresy. Tak powinna 
wyglądać pani Draba, taka elegancka, smukła, dorosła, wytworna, a nie jakiś 
obszarpaniec, patargus, podlot-Dzidzia. On się przy niej zupełnie marnuje. Teraz 
idą w nogę: przepiękne, od gdańskiej szafy odjęte, wysoko sklepione łapy Draba i 
piękne, o wysokim podbiciu, w rzymkach, stopy Teresy. Teresa prowadzi Draba na 
krótkiej smyczy, Drab podnosi głowę jak rasowy koń, widać całą piękność jego 
szyi, nie ma człowieka, który by się za nimi nie obejrzał. Na szczęście jest 
jednak ktoś, kto ogląda się za biedną Dzidzią: jest to Drab. Wykręca smukłą 
szyję, odwraca głowę, ociąga się, czeka. — No idź — przez ściśnięte gardło 
zachęca go Dzidzia,
84
wygrywając w ten sposób jakąś swoją przewagę, ale właściwie czuje się uziemiona: 
koło tej wspaniałej, strzelistej dziewczyny czuje się nijaka, niezgrabna, 
nieproporcjonalna, ciężka. Uroda Teresy jaśnieje całym blaskiem — tylko mówienie 
jakoś im nie wychodzi.
— Co chciałabyś robić po szkole? — Mimo Pętała i mimo Draba, Dzidzia chciałaby 
jeszcze coś „nawiązać", nie rozczarować się do końca.
— Chciałabym być modelką — mówi Teresa. — Przebierać się i ubierać to moja 
pasja, och, jak ja lubię ciuchy.
— A co jeszcze lubisz?
— Różne rzeczy, ale ciuchy najwięcej. Wiesz, mama ma figurę podobną do mojej. 
Jak wychodzi, to zawsze jej coś podwędzę i wychodzę w tym. Najlepiej lubię taki 
jeden kostium z komisu. Kiedyś mnie w nim nakryła, krzyku było... ale co mi tam. 
Bosko mi w nim. Sto razy lepiej jak mamie.
Dzidzię cośkolwiek zastanawia zdanie przyszłej-niedo-szłej przyjaciółki. 
Zastanawia się, co by musiała włożyć na siebie, żeby pomyśleć (a cóż dopiero 
powiedzieć): „bosko mi w tym". Chyba nie powiedziałaby tego nawet, gdyby włożyła 
koronę królowej angielskiej. I jeszcze jedna myśl: „O czym oni mówili z 
Pętałem?" I jeszcze jedna: „Co by tu zrobić, żeby jakoś sprowokować jej 
zwierzenia?"
Co należy zrobić, Dzidzia właściwie wie. Ten nieuczciwy handel poznała już dawno. 
Trzeba coś powiedzieć samemu. Zwierzenia wywołują zwierzenia. Tylko że dla tej 
kupcowej Dzidzia nie widzi u siebie towaru. Dzi-dzine konflikty nie wydają się 
być interesujące dla Teresy.
— Słuchaj, Terę — mówi Dzidzia nagle zdecydowana. — Jaki jest twój stary?
W oku Teresy odbija się szczere zdumienie. Idąc pro-
85
sto w pachnące lipami Aleje, świadoma spojrzeń wszystkich przechodniów, z głową 
równie pięknie podniesioną, jak głowa Draba, i nie zwracając jej ani na chwilę 
ku Dzidzi, Teresa rzuca:
— Jak to jaki?
— No w ogóle... Jaki jest z tobą i co robi...
— Kopnięty — mówi Teresa. — Ryby łowi. Nic więcej go nie interesuje. Szajba 
nieprzeciętna. — Teresa ilustruje szajbę ojca gestem prawej ręki, która jakby 
łapała przed prawym okiem niedostrzegalną muchę. Każdy ruch Teresy pełen jest 
gracji. — Ale o co ci chodzi?
— Bo mój ojciec się ożenił. Mam macochę, wiesz? — czeka efektu.
— A to ci satyra — mówi Teresa i ściąga Draba, bo niedaleko przechodzi pies. 
Skąd ona wie, że teraz należało go ściągnąć? Tak, jakby dawno znała Draba.
— No i o tym właśnie chciałam z tobą pogadać.
— To gadaj — Teresa patrzy na zegarek. — Ja mam jeszcze pół godziny czasu. 
Potem umówiłam się z Pętałem.
Jaka dziwna, no, jaka dziwna jest Teresa. Żadnych sekretów, wszystko łup, prosto 
z mostu. Idą koło siebie bez słowa. Ludzie oglądają się za nimi, a może za 
Drabem, który ciągnie jak oszalały, bo chciałby podejść do kolegi. Teresa trzyma 
go na coraz krótszej smyczy.
— Powiedzieć ci o tej macosze? — mówi Dzidzia.
To wszystko miało być inaczej, tamta miała brać udział w jej sprawach, 
interesować się, patrzyć w jej oczy, a tu nic z tego, ona ma uczucie, że nudzi 
Teresę, która słucha jej z obowiązku, że narzuca się ze swoimi niepotrzebnymi 
zwierzeniami.
— No...
— Bo ona jest cholernie młoda, no właściwie taka jakaś studentka.
— To fajnie — mówi Teresa, widać, że nie słucha,
8G
duszą jest na ulicy, chłonie efekt, jaki wywierają idąc z Drabem.
Drab jakby to wiedział, stąpa jak na pokazie piękności psów, każdy krok pełen 
skupienia i godności. Tok-tok-tok-tok — stawia stopki jak najrasowszy koń. 
Dzidzia czuje, że jest kompletnie do tyłu, że właściwie psuje im ten paradny 
marsz przez swoją obecność, swoją gadkę. W dodatku Teresa z pewnością myśli to 
samo. Dzidzia zna to z doświadczenia: spacery z przyczepioną nieszczęsną 
Grlażynką Slaską, która lazła za nią, nie wiadomo po co. „A gdzie ty idziesz? A 
czy mogę poprlowadzić Drla-ba?" Postanawia wypróbować sytuację. Starym, ogranym 
chwytem zatrzymuje się, żeby niby zawiązać sznurowadło. Drab robi jeszcze dwa 
kroki i staje jak wmurowany.
— Co tam? — Teresa odwraca głowę. „Kochany. Najdroższy. Nie zawiódł. Mój piesek, 
mój
koteczek, mój skarb".
— Nic, coś mi się stało z butem.
— On jest do ciebie cholernie przywiązany — mówi Teresa tonem zazdrości. — Za 
nic nie oddałabyś go, co?
To pytanie jest może najbliższe tego, o czym marzyła Dzidzia w rozmowie z Teresą, 
najbliższe jakiejś miłości, ale ciągle jeszcze bardzo dalekie od tego, czego 
chciałaby naprawdę. Tyle, że sprawa Draba wydaje się rzeczywiście Teresę 
interesować.
— Tak myślisz? — uśmiecha się Dzidzia. Nagle mimo wszystko jest szczęśliwa. 
Drab, Drab.
— No więc jak z tą macochą, boś zaczęła i nie skończyła.
— No właśnie, że nie wiem, co z nią robić. Wtrąca mi się we wszystko, do 
zeszytów mi zagląda, lata na wywiadówki, a tak to nikt nie przychodził, oni 
wiedzieli, że mój stary w Płocku. Klawo było, a ona kompletnie mnie 
zorganizowała. Ani zipnąć. Co robić?
87
— Zignorować — pogardliwie krzywi się Teresa. Dzidzi nagle zachciewa się śmiać. 
Komentarze Teresy
dziwnie przypominają sposób mówienia Pętała: aby się nie włączyć.
— Ona nie jest zła, rozumiesz — mówi Dzidzia rzucając i panu Bogu świeczkę — 
tylko że mnie to nie urządza. A ty na moim miejscu? Jak byś to rozegrała?
— Bo ja ci wiem. Jareckich najlepiej ignorować. Ale moi starzy są inni. Mama 
cały dzień w pracy, ma sklep, wiesz, a stary z tym fiołem tylko o robakach, o 
muchach, o żyłkach, o błysku... Nie bardzo im się chce mną sobie głowę 
zawracać... Nie mają czasu... Wiesz co? Daj mi psa. Pochodzimy z Pętałem, a 
potem ci go oddamy. Nawet dobrze, bo będzie o czym mówić.
— A ty nie masz z nim o czym mówić?
— E tak... gadało się o tym i o owym, ale teraz jakoś nie mam o czym... Coś we 
mnie jest takiego, że po dwóch tygodniach z każdym jakoś mi temat wysiada — mówi 
Teresa raczej do siebie niż do Dzidzi. — Ile można mówić o miłości... No, dasz 
Draba?
— Nie widzę, do czego by wam był potrzebny — mówi Dzidzia sucho, suszej, niż 
miała zamiar.
Ale nagle jest jej smutno za siebie, za Pętała, za cały świat. E, nic z jej 
rozmowy z Teresą nie będzie, zaraz się rozstaną, nic z tego wszystkiego nie 
wyszło, nic nie ułożyło się tak, jak ona chciała. Nie zbliżyły się ze sobą ani 
na włos i właściwie jedno jest wiadome — Teresa nie nadaje się na jej 
przyjaciółkę.
— Kto jest twoją przyjaciółką, Teresa? — pyta nagle, jakby wbrew sobie.
— Nie mam — Teresa klepie Draba jak konia po szyi, widać, że myślami jest 
zupełnie gdzie indziej. — W tamtej szkole miałam taką jedną Zenę, ale bo ja 
wiem... zazdrosna była. Mnie baby nie interesują. Wolę chłopców.
— A o czym mówicie z chłopcami?
88
— Zależy. O niczym. Albo o miłości. Albo o takich różnych rzeczach... Kochasz 
się?
Myśl Dzidzi zatacza olbrzymi krąg. Nie szuka prawdy, o nie, do tego nie 
musiałaby w ogóle krążyć, bo odpowiedź prosta jest jak kij, szuka czegoś, co nie 
ukazałoby jej Teresie jako głupiej, dziecinnej smarkatej. Znalazła.
— Już nie — mówi. Niech Teresa myśli, co chce.
— Aleś się kochała?
— Mhm.
— No to sama wiesz. Do czego tam rozmowy. Burza myśli spada na Dzidzię. Do 
czego rozmowy? No
więc jak sobie Teresa to wszystko wyobraża? Mówić, rozmawiać, rozumieć się wpół 
słowa, wpół spojrzenia... A może ona, Dzidzia, o tym wszystkim nie ma pojęcia?
— Całowałaś się? — kończy pytaniem Teresa.
— Ale ci pytania, myślałam, że jesteś dyskretniej-sza — mówi Dzidzia, czując, 
że robi się jej gorąco.
Teresa patrzy na nią kpiąco, pochyla się i klepie Draba. Rzuciła kamień w wodę i 
od razu o nim zapomniała. Już widać nie myśli o pytaniu, które zadała Dzidzi.
— No co, dasz mi go? — pyta.
— Jeżeli ci tak zależy... — mówi perfidnie Dzidzia. — Zawołaj go. Niech idzie. 
Cześć.
— Cześć — woła entuzjastycznie Teresa.
Widać, że szczęśliwa jest, że może odejść z Drabem, zamiast słuchać zwierzeń.
Inaczej, bardziej boleśnie niż dotąd, Dzidzia widzi urodę Teresy, harmonię jej 
ruchów, ten sposób niesienia głowy, te nogi jak u greckiej tancerki... Dlaczego 
poza tym wszystkim nie ma w niej więcej nic? Dlaczego taka jest na wszystko 
obojętna, taka jakaś, jakby wszystko miała w nosie...
— No chodź, Drab, idziemy — mówi Teresa i jakby bojąc się, że mógłby nie 
posłuchać: — Do Pętała, do Pętała! — dodaje.
83
Drab spokojnie robi parę kroków, a potem odwraca, głowę. Gdzie Dzidzia? To coś, 
co widzi przez zmrużone oczy, a czego zapach dolatuje z ławki, to przecież ona. 
„No chodź, Dzidziu — macha ku niej ogonem. — Nie! zgrywaj się, przecież wiesz, 
że nie pójdę bez ciebie".
Ale Dzidzia nie rozumie go, zawsze to samo, bez słów; nic. Drab odwraca głowę, 
wpiera się nogami w ziemię i czeka. Teresa usiłuje go odciągnąć.
— No, piesku, chodź, pójdziemy do Pętała.
„A ta co tam podszczekuje?" — z kolei nie rozumie Drab. Gdzie go ciągnie, skoro 
jego pani siedzi bez ruchu na ławce? „Jak pani siedzi, to i pies siada" — myśli 
i spokojnie siada na środku trotuaru zatrzymując ruch. Dzidzia widzi, co się 
dzieje, i w środku czuje jakieś rozkoszne ciepło. Teresa pochyla się: na zmianę 
poklepuje Draba i pociąga. Żeby nie było żadnych wątpliwości, Drab rezygnuje z 
siadu i rozwala się na całą długość, składając głowę na przedniej, do przodu 
wyciągniętej nodze. Jego oczy mówią: „Co mnie ciągniesz, głupia? Nie widzisz, że 
pani siedzi? Ciekawa jesteś, kto mocniejszy?"
O, na pewno Drab jest mocniejszy, o to Dzidzia może być spokojna. Teresa, 
bezradna, zostawia go na środku chodnika i podbiega do Dzidzi. -
— Nie chce — mówi patrząc na nią wzrokiem pełnym prośby.
— No to co ja mu zrobię?
— A mówiłaś, że go nie pożyczasz, bo z każdym idzie, i nie chcesz, żeby się 
przyzwyczajał...
Dzidzia świetnie wie, na czym rzecz polega, ale nie ma zamiaru tłumaczyć.
— Bo ja wiem... Widać mu się nie spodobałaś...
Mówi to żartobliwie, ale czuje jakąś złośliwą przyjemność. Ona chciała przyjaźni 
— nie wyszło.' Teresa chce pokazać się z jej psem — niech i to nie wyjdzie.
90
Drab ma na ten temat swoje zdanie. On jednak lepiej niż Dzidzia rozumie mowę bez 
słów. Wstaje, powoli podchodzi do Dzidzi, kładzie jej łeb na ramieniu, ogon znów 
chodzi jak metronom: przyjemnie jest poczuć, jak Dzidzia pachnie. Przyjemnie 
jest pokazać, że ze swoją panią jest szczęśliwy.
— Szkoda, tak strasznie mi się podoba — mówi Teresa ze smutną minką.
Kiedy mówi to „szkoda", raz jeszcze zrywa się coś w sercu Dzidzi, jakieś uczucie, 
jeszcze nie narodzone, a już umarłe, Teresa jest biedna, nareszcie można ją 
pożałować, „kocham cię, Teresa", chociaż nie, już nie, już nie. Nie wiadomo skąd, 
z głębi swoich trzynastoletnich doświadczeń, Dzidzia wygłasza Wielką prawdę:
— Wiesz... Chyba najtrudniejszą na świecie rzeczą jest wzajemność. .
Teresa patrzy na nią zaskoczona; widać, że na tym polu nie miała najmniejszych 
trudności. Mówi to nawet:
— Chyba ten twój Drab jest pierwszym facetem w moim życiu, który się na mnie 
wypiął — i uśmiecha się trochę żałośnie, a trochę wyzywająco.
— Idź już, bo się spóźnisz — mówi Dzidzia. Role na chwilę się zmieniły i 
Dzidzia jest górą. Na tej „górze" chciałaby zakończyć ich stosunki, zanim z niej 
spadnie. — Może innym razem lepiej ci z nim pójdzie.
— Może — mówi smutno Teresa. — Cześć, Duda. — I mięciuteńko: — No to cześć, 
Drabsiu.
Odchodzi, a Dzidzia patrzy na nią tak, jak patrzyła, kiedy szli razem z Pętałem. 
Nagle ta Teresa sprzed chwili, płytka, próżna, może nawet głupia, zmienia się w 
tamtą piękną i tajemniczą, w tamtą „z polany", opromienioną słowem „miłość". 
Patrzy na Teresę, która odchodzi, mała głowa jak pąk na łodyżce stercząca na 
zbyt Wysokiej szyi. Wiatr przynosi z placyku pełny, głęboki
91
zapach lip. Drab niesłychanie długo jak na siebie stoi w romantycznej pozycji; 
ludzie przechodząc oglądają się za nimi.
Dzidzia czuje morze miłości zalewające ją do tego dobrego, ciepłego, kochanego, 
niezawodnego łeba tuż koło swojej głowy. Nie czekając na rytuał całuje go w 
policzek, raz, drugi, trzeci, „dziękuję ci, mój piesku, mój znakomity piesku". 
Drab ma odruchy warunkowe: na pocałunek w policzek odpowiada szerokim, czułym 
li-zem.
— Boże, ależ higiena! — słyszy koło siebie Dzidzia zgorszony głos jakiejś pani. 
— Od psa można dostać bąblowca!
Spogląda na nią z litością: kiedy idzie o szczęście, nie myśli się o higienie.
VII
t^zasem zdarzają się takie dni, że jakoś od rana jest nudno. Już wstając Dzidzia 
czuła się trochę znudzona, potem ponudziła się w szkole, potem z Kasią, która 
odprowadziła ją do domu (Boże, jak mogłam kiedykolwiek przyjaźnić się z taką 
idiotką!), a teraz, kiedy już wróciła, zupełnie nie wiedziała, co ze sobą począć. 
Odrobiła lekcje (nie za dobrze, ale tyle, żeby mieć czystawe sumienie, a 
geografię zostawiła na później), ukręciła sobie kogel--mogel z marago i wreszcie 
wyszła z Drabem. Ale i on był dziś taki jak ona. Wąchał tylko i wąchał, nie 
chciał chodzić, „wieruszył się" przy każdym napotkanym psie, nudził, kręcił się 
w kółko i ziewał.
— Wleczesz się jak zdychający koń — powiedziała mało uprzejmie Dzidzia, a Drab 
również mało uprzejmie odwrócił się do niej tyłem i zaczął objadać liście. — Jak 
jesteś taki, to z tobą nudzę się jeszcze więcej niż sama.
„A ja z tobą" — pomyślał Drab, ale że miał gębę pełną liści, od jedzenia których 
przez fafle, a może fąfle, spływały mu długie, ciągnące się pasma śliny, nic nie 
powiedział.
— Chcesz loda? — i cmoknęła, leżące uszy wyprostowały się cudownie, ale ani 
drgnął. Któż by jadł lody mając do wyboru taki cymes, jak grabowe liście.
Dzidzia kupiła rożek, marnie coś stała ostatnio z forsą,
93
i zawróciła do chałupy. Nie potrzeba łaski, jak on nie raczy ani loda, ani 
spacerować, to jej to na pewno do szczęścia niepotrzebne. Wróciwszy do domu 
podeszła do telefonu i zadzwoniła:
Do Teresy, którą spytała, czy odrobiła angielski, na co Teresa powiedziała, że 
jeżeli Dzidzia do tej pory nie zauważyła, że ona nigdy nic nie odrabia, to jest 
idiotka. I tyle było ich rozmowy, bo Teresa leciała do Mody Polskiej obejrzeć 
włoskie klapki.
Do Mai po nic, ale nawet to „nic" nie wyszło, bo Edward powiedział, że Maja 
poszła do Zachęty. Szajb-nięta. Do Zachęty! Co też ludziom potrafi przyjść do 
głowy.
Do Pęta, który załatwił ją szybko:
— Schrzaniaj, nie mam czasu gadać, lecę na parking na MDM-ie, bo Marian dzwonił, 
że stoi tam wózek na angielskim numerze, że skonać.
— To konaj — powiedziała uprzejmie Dzidzia i rąbnęła słuchawką.
Wreszcie do Szpary, żeby usłyszeć trochę „nawijania"! Ach, jak fajnie Szpara 
nawijał — nie miał sobie równych! I dzisiaj nie zawiódł jej: Właśnie szedł 
„czujnie" kupować nowe „glany":
— Kornik był mi krewny parę marek, oddał, to lecę i kupuję: fajne, zamszowe, 
bez kiciora. Niekolizyjne.
Dzidzia wprawdzie ubawiła się, ale nie trwało to długo i znowu nie było co robić. 
Nastawiła radio:
„... ale buraki pastewne nie nadają się do tego celu. Kiszonka z buraków 
pastewnych..."
Cholera. Weszła do pokoju Alicji, wzięła z jednej półki duże lustro, postawiła 
na biurku i siadła naprzeciw niego. Jak by też wyglądała mając na przykład 
zadarty nos? Boże, jak śmiesznie... A skośne oczy? Nie najgorzej. A jak by 
wyglądała, gdyby była brunetką? Bierze czarny szalik z frędzlami, zarzuca go 
przez głowę aż na plecy
S4
w taki sposób, że z frędzli robi sobie czarną grzywkę. Ładnie. Naprawdę ładnie! 
Przy jej szarych oczach te czarne włosy... Nie zostałoby wtedy śladu po tej 
„wsiowej" urodzie, której nie może znieść. Dzidzia uważa się za subtelną 
dziewczynkę, w każdym razie dosyś subtelną, a „mordę" ma, że niech Bóg broni. 
Okrągłą, czerwoną, cholernie zdrową. To wcale nie jest przyjemne i wprowadza w 
błąd — wszyscy uważają, że ona jest taka, jak wygląda. A wcale taka nie jest. A 
tak... Zupełnie nieźle. Dwiema spinkami przypina szalik do włosów jak wczeszkę i 
mając wolne ręce pracuje dalej. Zewnętrzne kąciki oczu podciąga do góry. Ale to 
wygląda interesująco! Z przytrzymanymi kącikami oczu Dzidzia wy-próbowuje skośny 
uśmiech... Zęby trochę za duże, powinny się zmniejszyć czy co, takie są 
łopatkowate, ale tak bokiem — ech, to już nie dziewczynka! To panienka! Mój Boże, 
taka mała rzecz, a jak człowieka zmienia; mając taką powierzchowność jest się 
jakby kimś innym. Kątem oka spogląda na zegarek, bo geografia, piekielna 
geografia... ale zdąży. Jeszcze jest wcześnie. Bierze z szuflady Alicji ołówek 
do oczu, tusz i zieloną kredkę do powiek. Przytrzymując oko, żeby narysować je 
ukośnie, najpierw pociąga ołówkiem brew. Nieźle. Z samym okiem jest już gorzej. 
Zaraz... Była cała stronica tego w „Przekroju". Gdzieś się pałętała, wycięta, 
widać Alicja postanowiła zmienić swój makijaż. Już tam Hoff ma dryg do pisania o 
takich rzeczach. Dzidzia z szalikiem przypiętym do włosów odchodzi od lustra i 
zaczyna przewracać leżące na stoliku Alicji pisma. Jakiś żurnal (na domiar 
wszystkiego Alicja nie tylko się sama czesze, ale jeszcze sama sobie szyje, 
jednak ideał, cholera), ze dwie książki, list... List? Dzidzia otwiera go i 
czyta. List jest do Alicji od jakiejś Anieli czy Ameli. O tym, co się dzieje, o 
jakichś ludziach... Andrzej, niestety, zupełnie się zmarnował. Nela pracuje jako 
pielęgniarka.
85
i zawróciła do chałupy. Nie potrzeba łaski, jak on nie raczy ani loda, ani 
spacerować, to jej to na pewno do szczęścia niepotrzebne. Wróciwszy do domu 
podeszła do telefonu i zadzwoniła:
Do Teresy, którą spytała, czy odrobiła angielski, na co Teresa powiedziała, że 
jeżeli Dzidzia do tej pory nie zauważyła, że ona nigdy nic nie odrabia, to jest 
idiotka. I tyle było ich rozmowy, bo Teresa leciała do Mody Polskiej obejrzeć 
włoskie klapki.
Do Mai po nic, ale nawet to „nic" nie wyszło, bo Edward powiedział, że Maja 
poszła do Zachęty. Szajb-nięta. Do Zachęty! Co też ludziom potrafi przyjść do 
głowy.
Do Pęta, który załatwił ją szybko:
— Schrzaniaj, nie mam czasu gadać, lecę na parking na MDM-ie, bo Marian dzwonił, 
że stoi tam wózek na angielskim numerze, że skonać.
— To konaj — powiedziała uprzejmie Dzidzia i rąbnęła słuchawką.
Wreszcie do Szpary, żeby usłyszeć trochę „nawijania"! Ach, jak fajnie Szpara 
nawijał — nie miał sobie równych! I dzisiaj nie zawiódł jej: Właśnie szedł 
„czujnie" kupować nowe „glany":
— Kornik był mi krewny parę marek, oddał, to lecę i kupuję: fajne, zamszowe, 
bez kiciora. Niekolizyjne.
Dzidzia wprawdzie ubawiła się, ale nie trwało to długo i znowu nie było co robić. 
Nastawiła radio:
„... ale buraki pastewne nie nadają się do tego celu. Kiszonka z buraków 
pastewnych..."
Cholera. Weszła do pokoju Alicji, wzięła z jednej półki duże lustro, postawiła 
na biurku i siadła naprzeciw niego. Jak by też wyglądała mając na przykład 
zadarty nos? Boże, jak śmiesznie... A skośne oczy? Nie najgorzej. A jak by 
wyglądała, gdyby była brunetką? Bierze czarny szalik z frędzlami, zarzuca go 
przez głowę aż na plecy
si
w taki sposób, że z frędzli robi sobie czarną grzywkę. Ładnie. Naprawdę ładnie! 
Przy jej szarych oczach te czarne włosy... Nie zostałoby wtedy śladu po tej 
„wsiowej" urodzie, której nie może znieść. Dzidzia uważa się za subtelną 
dziewczynkę, w każdym razie dosyś subtelną, a „mordę" ma, że niech Bóg broni. 
Okrągłą, czerwoną, cholernie zdrową. To wcale nie jest przyjemne i wprowadza w 
błąd — wszyscy uważają, że ona jest taka, jak wygląda. A wcale taka nie jest. A 
tak... Zupełnie nieźle. Dwiema spinkami przypina szalik do włosów jak wczeszkę i 
mając wolne ręce pracuje dalej. Zewnętrzne kąciki oczu podciąga do góry. Ale to 
wygląda interesująco! Z przytrzymanymi kącikami oczu Dzidzia wy-próbowuje skośny 
uśmiech... Zęby trochę za duże, powinny się zmniejszyć czy co, takie są 
łopatkowate, ale tak bokiem — ech, to już nie dziewczynka! To panienka! Mój Boże, 
taka mała rzecz, a jak człowieka zmienia; mając taką powierzchowność jest się 
jakby kimś innym. Kątem oka spogląda na zegarek, bo geografia, piekielna 
geografia... ale zdąży. Jeszcze jest wcześnie. Bierze z szuflady Alicji ołówek 
do oczu, tusz i zieloną kredkę do powiek. Przytrzymując oko, żeby narysować je 
ukośnie, najpierw pociąga ołówkiem brew. Nieźle. Z samym okiem jest już gorzej. 
Zaraz... Była cała stronica tego w „Przekroju". Gdzieś się pałętała, wycięta, 
widać Alicja postanowiła zmienić swój makijaż. Już tam Hoff ma dryg do pisania o 
takich rzeczach. Dzidzia z szalikiem przypiętym do włosów odchodzi od lustra i 
zaczyna przewracać leżące na stoliku Alicji pisma. Jakiś żurnal (na domiar 
wszystkiego Alicja nie tylko się sama czesze, ale jeszcze sama sobie szyje, 
jednak ideał, cholera), ze dwie książki, list... List? Dzidzia otwiera go i 
czyta. List jest do Alicji od jakiejś Anieli czy Ameli. O tym, co się dzieje, o 
jakichś ludziach... Andrzej, niestety, zupełnie się zmarnował. Nela pracuje jako 
pielęgniarka.
35
Z Olkiem pewnie czasem się widujesz. Z innymi nie mam kontaktu. Cóż ci mam 
napisać, dziecko moje? Nie umiem wypowiedzieć, jaką radością jest dla mnie myśl, 
że za to wszystko (za co „wszystko"? — dziwi się Dzidzia) masz wreszcie własny 
dom, opiekę, dobrego człowieka, że jesteś kochana, jak na to zasługujesz, że 
jesteś szczęśliwa. O twoje stosunki z jego córeczką jestem spokojna. Przy tobie 
każdemu będzie dobrze, nie mówiąc o tym, że nikt tak jak ty nie będzie starał 
się, by naprawdę zastąpić dziecku matkę.
Córeczko moja mała, droga, nie zapomnij o mnie. Taka szczęśliwa jestem, że mam 
ciebie. To wszystko, co mam. Ściskam cię, pisz, a może i odwiedź czasem gorąco 
kochającą cię
Anielę.
Cóż znowu za Aniela? Wiecznie jakieś sekrety. Wybrała się. „Przy tobie każdemu 
będzie dobrze..." Na pewno. Znakomicie. Na przykład jej. I komu w ogóle Alicja 
pisze o tym wszystkim? Po co? Czy się skarży?... Kto śmie się wtrącać w ich 
domowe sprawy? Własny dom... Pewno, jak się komuś zabrało jego dom... Dzidzia z 
powrotem chowa kartkę do koperty. Zła jest, że przeczytała cudzy list (co by 
powiedziała na to, gdyby ktoś czytał jej własne!), zła więc jest na siebie, na 
Alicję, na wszystko i wszystkich. Też zwyczaj rozwłóczenia listów po domu. Jak 
się ich nie chowa, to... Odkłada go na bok i w tej samej chwili trafia na to, 
czego szukała. Ale ci malują te oczy... Na sto sposobów! Te są niezłe, chociaż... 
Najlepsze są te, trochę podobne do oczu Teresy, ukośnie wykrojone, jak się to 
mówi „migdałowe". Dzidzia znowu usadawia się przed lustrem. Patrzy na rysunek i 
zaczyna pacykować. Sprawa nie jest prosta. Po pierwsze, ta kreska na granicy 
powieki, właściwie w samym środku oka... Boli! Mimo to cierpliwie ciągnie 
kreseczkę, potem
96
przeciąga ją w górę, źle, nie tak, trzeba zetrzeć. Starcie też nie jest łatwe, 
bo ołówek, tłustawy, maże się po całym kącie oka. No, jeszcze raz. Tak, teraz 
lepiej, przez cały ten kącik, a tu w górę...! Prawą ręką zasłania nie malowane 
oko, a tamtym, odsłoniętym patrzy na nową Dzidzię: Bomba! Edyta! Inna osoba. Tak 
powinna wyglądać Edyta. Na chwilę przymyka oko i tuszem smaruje rzęsy, jeszcze 
trochę, jeszcze, tak, a potem patrzy nim skośnie: rzeczywiście kanona! Tu tylko 
jeszcze trochę zielonego i trochę usta. Dzidzia ogląda połowę twarzy szałowej 
Edyty. Tak będą o niej mówili. A może nawet i pisali...
Ręka na drugim oku fatalnie psuje cały efekt, Dzidzia bierze więc zeszyt i 
zasłania nim równo pół twarzy. Wygląda to teraz jak jakaś zagraniczna reklama 
kosmetyków: pół twarzy o umalowanym oku i ustach. Max Fac-tor na przykład albo 
Helena Rubinstein. „A oto Dita, znana wszystkim państwu z okładek naszych 
pism..." Trzeba się zabrać do drugiej połowy. Ale ją zrobi inaczej. I wtedy 
porówna. Przede wszystkim oko inaczej, według tego wzoru, o tak, promieniście. 
Śmiesznie... jak śmiesznie, ale też nie najgorzej... Alicja miała gdzieś i 
liliową kredkę... Szybko grzebie w jej szufladce, jest, a potem lekko maluje pod 
brwią fiołkowy cień. Usta powinny być do tego jasne, srebrzyste. A brzeżek taki 
cienki jak tu na rysunku, pomadką jej nie wyjdzie, może akwarelą... W zapale 
działania Dzidzia pędzi do swojego pokoju, wybiera cieniutki pędzelek i 
jasnobrą-zową farbą otacza brzeżek srebrnawych ust. Potem zasłaniając na zmianę 
połówki twarzy zeszytem, ogląda swoje dwie osobowości.
— Otóż, wyobraź sobie — mówi na głos. — że tak byłoby ci ładniej, gdybyś była 
blondynką. Blondynką z grzywką. Odpina szalik i umocowuje go na połowie głowy, 
zo-
7 Przez ciebie, Drabie!
97
stawiając w ten sposób tylko jedną połowę zasłoniętą czarną grzywką, drugą 
natomiast... Niewiele myśląc chwyta za nożyczki i nie zwalniając nawet włosów 
związanych gumką obciachuje je na oko. Nierówna, postrzępiona grzywka spada jej 
na czoło. Dzidzia przeczesuje ją grzebykiem. „Twoja Aniela". Co to za jedna? 
Siostra jakaś czy kuzynka? Jakaś starsza kuzynka, bo tak pisze jakby matka... 
Rzeczywiście, że Alicja nigdy nie mówiła nic o rodzinie. Ani o rodzicach. 
Ciekawe.
— Czego ziewasz?! Przecież tak nie mogę zejść... Masz, otworzę ci drzwi i idź 
sam.
Alicja nie lubi, jak Dzidzia wypuszcza Draba samego. To Olesia z lenistwa tak go 
przyuczyła, pod nieobecność Dzidzi, zamiast z nim schodzić, otwierała drzwi i 
pozwalała mu zbiegać samemu ze schodów, skąd szedł na zaplecze domu. Dzidzia 
przejęła ten zwyczaj, ale Alicja zawsze się o to gniewa. Właściwie bez powodu, 
Drab nigdy nie odchodzi daleko, załatwi się, połazi parę chwil po trawniku i już 
jest z powrotem. Raz i drugi dmuchnie pod drzwiami, żeby mu otworzyć, i spokój.
— Tak długo spokój, aż nie zobaczy jakiejś suki po przeciwnej stronie ulicy, 
nie przeleci i nie wpadnie pod samochód albo nie poleci za nią na drugi koniec 
miasta — powiedziała kiedyś Alicja.
— Jakoś nigdy nie wpadł ani nie poleciał, chociaż ciebie tu nie było — 
odpowiedziała uprzejmie Dzidzia.
— Daj Boże, żebyś miała rację. Ja zawsze się o niego boję, jak schodzi sam.
No, ale tym razem musi. Z jednym okiem a la Twiggy, a drugim a la już nie wiem 
tam kto, Dzidzia nie może z nim zejść, a on kręci się i poziewa coraz 
gwałtowniej. Gdy Dzidzia otwiera drzwi, zbiega pędem: widać był już najwyższy 
czas. Co mu się stało? Przecież nie ma godziny, jak obsiusialiśmy połowę Alei 
Ujazdowskich. Chory czy co?
98
Dzidzia bierze nożyczki i poprawia grzywkę. Gdzieś, daleko świta jej myśl, że 
jak się skończy wygłupiać, nie będzie się w ogóle mogła uczesać, te włosy nie 
wlizą pod gumkę żadnym cudem świata. Jeszcze rzut oka w lustro: zabawnie to 
wygląda — takie dwie półtwarze, ale żadna z nich nie jest zła: naprawdę dobrze 
wygląda inna osoba. Rozpina trochę sweterek, żeby zrobić dekolt, potem zdejmuje 
go nagłym ruchem, ściąga nawet ra-miączka od koszuli, zapina perełki Alicji, 
Boże, ale fajnie, co za dekolt, więc przyjdzie czas, że naprawdę będzie Ditą. 
„Kocham cię, Dita", „Chcę patrzeć na ciebie, Dita". Och, kiedyż wreszcie wolno 
jej będzie to wszystko zrobić, obciąć włosy, ufarbować je na czarno, zrobić 
trwałą, malować oczy i usta. Przydałyby się jeszcze kolczyki. W samej koszuli i 
boso Dzidzia raz jeszcze idzie do pokoju Alicji. I w tym momencie... nie, to 
chyba niemożliwe...
— Wejdź, kochany — słychać jasny, świeży głos Alicji — Dzidzia widać nie 
usłyszała, że dmuchasz.
Dzidzia zdąża tylko rzucić trzymane w ręku kolczyki. Stoi przed stołem Alicji 
boso, w koszulce, która opadła jej do pasa, z przypiętym do głowy szalikiem, w 
pełnym teatralnym makijażu. Na ziemi plącze się kosmyk jej jasnych włosów. 
Następuje dziwna "chwila ciszy, w czasie której Alicja stojąc w progu obrzuca 
wzrokiem pokój i podczas gdy po jej twarzy błąka się jakiś podejrzany cień, mówi 
spokojnie, ale to tak spokojnie, jakby zastała Dzidzię przy odrabianiu lekcji:
— Dzień dobry.
— ...bry — bąka Dzidzia i czeka, ale jest cisza, którą przerywa nagle wybuch 
śmiechu Alicji.
— Boże — zarykuje się idiotka Alicja — Boże, co za małpka, och, Dzidziu, żebyś 
widziała, jak wyglądasz — i cha-cha-cha, i cha-cha-cha...
Oszalała, rzeczywiście, jest czego ryczeć! Dzidzia
99
jednym skokiem znajduje się w łazience. Nie bacząc na szczypanie oczu mydli 
gąbkę. A może łatwiej puści od ixi? Na namydloną już gąbkę sypie jeszcze sporą 
garstkę ??? ? z całej siły zaczyna pocierać twarz. Nic przyjemnego, jak ktoś 
śmieje się z człowieka bez najmniejszego powodu. W ogóle co za reakcja. Zamiast 
gniewu, złości, gęgania, tylko ten ryk... Cholerne ??? szczypie tak, że o 
otwarciu oczu nie ma mowy, wprost parzą, pełne są łez. Po omacku Dzidzia otwiera 
zimny prysznic i kieruje sobie chłodny strumień prosto na twarz. Czuje, jak woda 
leje jej się po piersiach, po plecach, pewnie zalewa podłogę, trudno, wytrze, 
trzeba jakoś się ratować. Ale piecze świństwo...
— Holender — klnie Dzidzia zupełnie wytrącona z równowagi. — Potrzebne mi było 
to wszystko. A ta jakim cudem urwała się z radia? Powinna była wrócić o siódmej, 
przecież jest najwyżej piąta, może nawet jeszcze nie ma piątej... A teraz?...
Z lękiem otwiera oczy. Szczypią jeszcze i łzawią, ale można już trochę unieść 
powieki. No, mniej więcej zlazło. Ładnie to wszystko wygląda: oczy jak u królika 
albo jak u albinosa, absolutna czerwień, i kosmyk prowizorycznej grzywki 
opadający jej z jednej strony na czoło. Dzidzia spogląda w lustro i mimo 
wszystko sama nie może się nie uśmiechnąć: Ale ci Edyta... Niech się schowa 
Wojtczak... Oj, czy aby kosmetyczka Alicji nie została na biurku, kiedy 
poleciała do siebie po farby... Boże, co z tym wszystkim będzie... Milczenie i 
cisza panujące w domu jakoś jej ciążą. Trzeba będzie jednak wyjść z tej łazienki. 
Wychodząc rzuca okiem do kuchni — jest pusta. Dzidzia spogląda do pokoju Alicji: 
rozłożone „Przekroje", kosmyki na ziemi, ale Alicja? Gdzie się podziała Alicja? 
Dzidzia zupełnie traci głowę, nie przychodzi jej na myśl, że lejąc sobie 
prysznic na łeb nie usłyszała zamykających się drzwi: widocznie, aby
100
nie „zajmować stanowiska" w tej sprawie, Alicja po prostu wyszła. Nagle robi się 
Dzidzi straszliwie smutno. Z ciężkim sercem idzie wytrzeć podłogę w łazience, 
potem sprząta wszystko w pokoju Alicji, wreszcie idzie do siebie, w samej tylko 
koszulce siadając na tapczanie, bierze do ręki kartkę papieru (tak było 
postanowione: nie pisać pamiętnika, czasem tylko „przelać" na kartkę zbyt wielką 
ilość wrażeń, ale nie ma mieć to żadnej ciągłości, ot, takie „otwieranie wentyla 
bezpieczeństwa"). Teraz trzeba go otworzyć. Wygłupiła się. Do tego wszystkiego 
wygłupiła się na sto dwa. A wygłup — to najgorsze, co może człowieka spotkać. 
Notuje:
Ojciec — piątka, Alicja — dwójka, Teresa — Dzidzia zastanawia się długą chwilę. 
O tym, co czuje w stosunku do niej Teresa, nie ma najmniejszego pojęcia. Trójka 
z minusem. Najwyżej, Pętał — trójka, no, może z plusem. Ma teraz inne 
zmartwienia. Maja — Maja też nie jest już tą, którą była. Zawiodła się, a z 
zawodu wychodzi coś bardzo złego, coś między trójką a dwójką. No, może i trójka; 
może i nie — ale przypuśćmy, że trójka. Bronka — najwyżej tróją. W sumie 
graficznie wyglądałoby to tak:
Ojciec — 5
Alicja — 2
Teresa — 3 —
Pętał — 3
Maja — 3
Bronka — 3
Razem dziewiętnaście punktów na sześć osób. Cudowną ma średnią! W dodatku piątką 
Tatada nie ma się co szczycić. Córka. Normalka. Ale ci, u których powinna była 
zdobyć dobry stopień, ci, u których należało jakoś sobie zasłużyć, ci wszyscy 
czują w stosunku do niej najwyżej lekko zabarwioną życzliwością obojętność.
101
— Popatrz tylko, Kapsiu, co za dno. Obłędówa! — zwraca się Dzidzia do Draba.
Już mu przebaczyła, że tak ją przedtem wynudził, i chciałaby coś z nim nawiązać. 
Drab podchodzi cały w troskach i składa jej na kolanach łeb, który waży dziś co 
najmniej dziesięć kilo. A ona pochyla się i całuje go.
— Pachniesz grzybkiem — mówi. — Suszonym praw-dziweczkiem...
I nagle olśniewająca myśl: jego także powinno się policzyć, nareszcie byłaby 
piątka, prawdziwa, murowana, nie wynikająca z żadnej protekcji piątka.
Drab podnosi łeb z kolan Dzidzi, do pyska ma przyklejone resztki kości. I to 
zdążyła! Jeszcze dała mu kość! No jasne. Zabiega o niego. I jego chce jej zabrać, 
ale to jej się nie uda! Nie uda! Nie uda!
— Kochasz mnie, Drabsiu? — mówi Dzidzia, och, jak jej smutno, jak strasznie, 
strasznie smutno, czuje się wygłupiona, wydymana, nieszczęsna, o wszystko i o 
nic, o całe zmarnowane życie. — No kochasz mnie? Powiedz... Drab...
W tej chwili jego odpowiedź jest jej tak potrzebna, tak potrzebna, jak nie wiem 
co. Na odgłos własnego imienia uszki czarodziejsko się prostują, potem opadają i 
Drab marszczy się. Widać, że myśli. A myślenie nie jest rzeczą łatwą. Marszczy 
się. Cierpi. Ale już wie: w milczeniu wyciąga długą, sztywną przednią łapę i 
kładzie ją jej na podołku, rozpłaszczając stopkę między Dzidzi-nymi piersiami. 
Piaf... masz, wiedz, że cię kocham, i to niezależnie od żadnych dobrótek, od 
żadnych kości. Patrzy jeszcze i podnosi głowę. Dzidzia pochyla swoją 
(fenomenalny prawdziwek). Chlaps-chlaps — Drab całuje ją prosto w usta. Wygląda 
przy tym, jakby się uśmiechał, z boku, przez opadający fąfel (a może fafel) 
widać mu w tym uśmiechu zęby. Dzidzia gładzi tę łapę kocha-
102
I
ną, poczciwą, a potem ściera z niej coś, co niespodziewanie na nią skapnęło.
— Chodź — mówi wreszcie — pójdziemy się uczyć.
Drab zrywa się, bo zrozumiał tylko początek zdania, i już jest gotów. Nie wie, 
że fatalne „się uczyć" nie zapowiada nic przyjemnego, że właściwie anuluje owo 
magiczne „chodź". Wali Dzidzię ogonem po nogach — czeka — czeka — ale widząc, że 
Dzidzia rusza do siebie i nawet nie podchodzi do wieszaka, na którym wisi smycz, 
orientuje się, że nici. Zresztą gdyby teraz z nim poszła, byłoby w tym coś 
dziwnego... Drab nie wie, na czym to polega, ale, wie że Dzidzia inaczej jakoś 
bywa ubrana, kiedy wychodzi z nim. Ten strój nie kojarzy mu się ze spacerem. 
Zwiesza głowę. Markotnieje. Chwilę-czeka jeszcze w tej pozycji — a może... a 
może jednak... — ale potem uspokaja ogon i wchodzi za Dzidzią do jej pokoju. 
Kiedy Dzidzia, wzdychając, w samej tylko koszuli siada na tapczanie (geografia, 
podłoże glebowe Polski, Jezu), układa się u jej nóg.
Och, to jest murowana piątka, jej jedyna pewna, najprawdziwsza piątka, jedyna 
radość jej życia. Pochyla się i całuje twardy trójkąt łeba. A potem siada tak, 
żeby chociaż nogą czuć przez cały czas jego ciepły boczek, słyszeć postękiwania 
przez sen. Jest. Ukochany. Więc warto żyć.
VIII
Była sobota. Tatad powinien był już niedługo przyjechać. Dzidzia siedziała przy 
biurku i kończyła lekcje, w każdym razie tak siedziała, jakby je kończyła. Nie 
miała ochoty oglądać Alicji i dlatego że się wygłupiła, i dlatego że mimo 
przeprosin Alicja jeszcze od tamtego czasu zachowała coś jakby...
Ale jakby co? Po prostu znacznie mniej się odzywała. Na wszystko, z czym Dzidzia 
zwracała się do niej, odpowiadała grzecznie: „Tak, Dzidziu", „Dobrze, Dzidziu", 
ucinając tym wszelką możliwość rozmowy. Nie udzielała wskazówek, nie wyrażała 
krytyki ani nawet swojego zdania. Coś widać zdecydowała, coś postanowiła, 
pytanie, co i jak opowie o tym wszystkim Tatadowi! Za tym, że mu coś opowie, 
przemawia zdrowy sens, on przecież jest ojcem Dzidzi, najwyższą instancją. Za 
tym, że nie opowie, przemawia tylko jeden argument: nie będzie chciała go 
martwić. A to niewątpliwie zmartwiłoby go. Dzidzia wie, że Alicji szalenie 
zależy na tym, żeby Ta-tada nie martwić, żeby przez te krótkie półtora dnia, 
przez które jest razem z nimi, stworzyć mu jak najlepszą atmosferę do odprężenia 
się i wypoczynku. Na pewno zresztą jest to słuszne, biedny Tatad ciężko orze w 
tym Płocku, ma odpowiedzialność za wiele ludzi i wiele rzeczy i prawo do tego 
krótkiego wypoczynku.
104
Dzidzia zastanawia się, czy ona również o to dba. Cóż, dawniej nie było o co 
dbać: kiedy Tatad przyjeżdżał, cieszył się, że jest z Dzidzią, i bez dbania był 
szczęśliwy. A potem... Potem rzeczywiście mało się do jego szczęścia 
przyczyniała, odymała się i pokazywała humory, tylko że i on niewiele na nią 
zwracał uwagi, bo tą, do której się spieszył, stała się Alicja.
Taki stary, przecież się nie zakochał — zastanawia się Dzidzia. — W tym wieku 
już chyba na takie rzeczy za późno! Musi mieć najmniej czterdzieści lat! Ale po 
co się żenił z Alicją? A może dla niej, dla Dzidzi, żeby nie była sama? Może się 
poświęcił, a ona tak mu się odwdzięcza? Wielokrotnie przecież mówił jej, jak się 
tym martwi, że jedyną jej opieką jest Olesia.
— Ona nie zastąpi ci mamy, Dudasku, tak, ja wiem, że jest bardzo dobra, ale w 
twoim wieku, kiedy dziewczynka zaczyna się rozwijać, musi mieć kogoś rozumnego 
koło siebie. Nawet gdybym mieszkał w Warszawie, ja także nie wystarczyłbym ci, 
córeczko, więc cóż mówić o tej poczciwej, ale bardzo prostej kobiecie?
Więc może dlatego... Ale jeżeli tak, to inaczej powinien był się do tego zabrać. 
Może i miał dobrą wolę, ale tę sprawę sknocił nieprzeciętnie.
Dzidzia wstaje od biurka i kładzie się na plamie z głową opartą o bok Draba 
(który nagle wysuwa się spod niej jak gdyby nigdy nic — taki on jest: 
indywidualista), i zabiera się do przemyślenia tego wszystkiego. Jakoś to 
wszystko idzie zupełnie inaczej, niż Dzidzia by chciała, w dodatku — świadomość 
niesłychanie nieprzyjemna — Dzidzia nie czuje czystego sumienia i jest z siebie 
wy-bitnie niezadowolona. Chciałaby być dobra i chciałaby, żeby innym było z nią 
dobrze, tymczasem najbliżsi (Alicja, Maja) cierpią przez nią. Chciałaby być 
pierwszą — no, może nie pierwszą, ale w każdym razie dobrą uczennicą — tymczasem 
co rok jakimś cudownym
105
sposobem nadrabiając w czasie ostatnich tygodni, ledwie przemyka się z klasy do 
klasy. A przecież jest zdolna, o tym sama wie najlepiej, nie musi się wysilać, 
jeżeli chociaż trochę pouważa, chociaż z raz porządnie w domu przeczyta, co jest 
zadane, jedzie na czwórkach. W tym roku także jeszcze nic nie wiadomo: o ile nie 
uda jej się poprawić z geografii (co łatwo może się zdarzyć, bo Zmora ma świrgla, 
jest do Dzidzi uprzedzona i w ogóle), przyjdzie przezimować. Dzidzia odsyła od 
siebie tę myśl jak najdalej, to by był rzeczywiście koniec świata, dno. 
Chciałaby, żeby Tatad był szczęśliwy, ale to jest puste zdanie, bo nie tylko że 
nie robi nic w tym kierunku, ale właściwie to wszystko nie obchodzi jej nic. No 
niechby był szczęśliwy, byle się to odbywało bez jej wysiłków. Ona chce żyć tak, 
jak jej się podoba. Chciałaby mieć prawdziwą przyjaciółkę, która by w dodatku 
miała w sobie coś z ideału, tymczasem z jedną coś się skończyło, z inną zerwała, 
z jeszcze inną nic nie wyszło i znowu jedynym jej powiernikiem pozostaje 
cierpliwa kartka papieru i jeszcze cierpliwsze ucho Draba. Pewno że to ucho to 
jest duża, wielka rzecz, ale Drab, jeżeli chodzi o rady, jest równie milczący 
jak kartka papieru.
— No dlaczego — mówi Dzidzia na pół ze łzami — nie dość, że z plamy się 
wyniosłeś, ale w ogóle ode mnie uciekasz? Zle ci tu było czy co?
Nie było mu źle, ale usłyszał łobuz, że Alicja szurnęła miską, pewnie trąciła ją 
nogą niechcący, i już było po nim. Dno moralne. Alicja... Właściwie wcale nie 
jest taka antypatyczna, ale teraz tak się już wszystko to pokręciło... Od kiedy 
Alicja pozornie przynajmniej przestała na nią zwracać uwagę, Dzidzi jest coraz 
bardziej przykro, ale już w żadną stronę nie umie z tego wybrnąć. Może i miałaby 
teraz ochotę do niej się zwrócić, ale już jest za późno. Za późno! Smutne słowa. 
Ale piękne. Za późno!...
106
?
Usłyszała, że Drab wybiegł z kuchni i szurając pazurkami po posadzce biegł do 
przedpokoju: pewnie poczuł Tatada. Rzeczywiście na dole ktoś ściąga windę. 
Dzidzia słyszy, jak Alicja wybiega z kuchni za Drabem i otwiera drzwi. Kiedy 
Dzidzia wchodzi do przedpokoju, widzi tylko, jak ojciec, któremu Alicja skoczyła 
na szyję, podnosi ją do góry śmiejąc się. Dzidzia cofa się. Przez szparę w 
drzwiach od strony zawiasów widzi, jak stawia Alicję na ziemi, ale ona ciągle 
trzyma go rękami za szyję, jak mała dziewczynka wspinając się na palce. Twarzy 
Alicji nie widzi Dzidzia, ale twarz Tatada jest cała pełna radości.
— No, jak tam, kochanie — mówi. — Jak tam moje obie dziewczynki?
— Dobrze! — odpowiada Alicja i Dzidzia czuje po jej głosie, że nie powie nic. — 
Dzidziu! Tatad!
Zbierając jakoś do kupy twarz, żeby uśmiechała się, a nie cierpiała, Dzidzia 
„spontanicznie" wybiega do przedpokoju. I ona także rzuca się ojcu na szyję, ale 
czuje, że „robi to", nie zaś, że „samo się to dzieje" jak dotąd zawsze. Z głową 
w szyi ojca wącha „Być może" — perfumy Alicji. Dobrze się dziś umalowała, 
niebieską kredką podkreśliła cień pod oczami, rzęsy też niebieskie i te 
bladoróżowe usta... Stara się ładnie dla niego wyglądać.
Patrzy na Tatada, przygarbionego, zmęczonego, łysawego i zastanawia się, jak się 
to dzieje. Alicja przecież jest młodziutka, śliczna, zgrabna...
— No, myjcie ręce, wszystko jest gotowe, wszystko czeka, chodź, kochany — mówi 
Alicja i uśmiecha się do ojca, a na widok Dzidzi troszkę jej się ten uśmiech za-
myla i nagle Dzidzia już wie, jak to jest: Alicji równie trudno jest mówić do 
ojca takim tonem przy Dzidzi, jak Dzidzi trudno jest przy niej mówić tak do 
Draba. Przełamuje się jednak, więc i Dzidzia się przełamuje.
107
— Nie przeszkadzam? — mówi chcąc jak najlepiej, ale Tatad podnosi na nią 
zdziwione oczy:
— Coś ty, Dudasku? A to co znowu za pytanie? Siedzą przy stole. Dzidzia znów 
patrzy na młodziutką,,
świeżą twarz Alicji, na jej piękne oczy, a potem na pod-puchnięte powieki ojca. 
I łysy... Niby łysi mogą się podobać, przykładem Yul Bryner, ale... Chociaż może 
i inaczej to wygląda: ojciec mimo wszystko jest wysoki, jakiś taki ciepły, ma 
przyjemną, pełną dobroci zmarszczkę między oczami, no i oczy ma ładne, siwe, 
Dzidzi znacznie lepiej podobają się jego oczy niż te, którymi ją obdarzył, mimo 
że między nimi jest zaledwie ton różnicy. Dzidzi są o włos bardziej stalowe. 
Ojciec pyta, co słychać, Alicja niegłośno, spokojnie opowiada mu, że umarł 
Kalinowski z radia, mówi o lodówce, że znów przez dwa dni była popsuta, o Dzidzi, 
że w tych dniach będzie odpowiadała z całego roku z geografii, o psie, że 
strasznie teraz lezie. A mówiąc to patrzy cały czas na ojca, jakby nie mogła na 
niego nie patrzeć.
— Na lato — mówi Tatad. — A czeszesz go? — zwraca się do Dzidzi.
— Ona nie ma kiedy, Tadziczku, wychodzi przecież tak wcześnie; ja go co dzień 
czeszę, ale lezie i lezie bez końca.
— Jak to nie masz kiedy? Całe życie miałaś kiedy i nagle nie masz? Oj, za 
wygodnie ci z naszą Alicją...
Oczy Dzidzi i oczy Alicji mijają się gdzieś w powietrzu: nie mają ochoty się 
spotkać, każda liczy na drugą i każda obawia się drugiej. Ale nic, minęło.
— Jakoś nie mogę się teraz obudzić — mówi Dzidzia. Czuje, że za plecami ojca 
obie z Alicją tkają coś, jak
na krosnach, jakąś inną, nieprawdziwą rzeczywistość na jego cześć, ale 
wspólnictwo z Alicją zamiast przykrości robi jej dziś przyjemność.
- A ja jej nie budzę, bo sen na pewno jest ważniej-
108
szy od wszystkiego innego w jej wieku — podchwytuje Alicja.
I tyle. A przecież tak wiele rzeczy nazbierało się w niej przez te dwa tygodnie: 
i torcik, i tyle kłamstw Dzidzi, i cała ta awantura... „Ale nie robi tego dla 
mnie, spokojna głowa, nie mam się nad czym rozpadać, idzie jej o niego i tylko o 
niego" — myśli Dzidzia i równocześnie nie lubi się za tę małostkową myśl. 
Wszystko jakoś układa się pod włos.
— Dołożyć ci, Tadziczku?
— Ciągle nie mogę się przyzwyczaić, że tak świetnie gotujesz. Na początku jakoś 
nie tak ci to wychodziło, ale teraz... Co tydzień, to lepszy obied. Spasiesz i 
mnie, i Du-dasa.
— W tygodniu nie jemy tak, bądź spokojny, ani czasu nie starczyłoby, ani 
pieniędzy. Żyjemy po kawalersku. Prawda, Dzidziu?
Dzidzia odważa się i spogląda na Alicję, która już od chwili patrzy na nią. 
Teraz, speszona, odwraca wzrok. Jaka naturalna jest Alicja, jak swobodnie to 
wszystko prowadzi, jaka jest miła... „Gdyby ze mną była taka, gdyby i do mnie 
mówiła takim tonem, to na pewno i ja byłabym inna". Dzidzia wierzy w to, co 
myśli. Przez chwilę usiłuje wmówić sobie, że to nie ona, że Alicja jest winna. 
Wcale się nie stara zrozumieć jej, zabrania jej i zakazuje jak dziecku, a potem 
nagle obraża się i przestaje na nią zwracać uwagę. Dzidzia wie o tym, że łatwo 
jest czytać na jej twarzy; w szkole wyrywają ją zawsze z tego, czego nie umie, 
bo widać to po niej od razu.
W tej chwili jednak zapomniała o tej właściwości, bo gdy ojciec uśmiechając się 
mówi:
— Oj, coś mi się zdaje, że to wasze kawalerskie życie mojemu łakomczuchowi nie 
w smak... — czerwieni się i nie wie, co odpowiedzieć.
109
Och, czerwienienie się jest naprawdę jedną ze straszliwszych plag Dzidzi! Żeby 
raz w życiu zdarzyło jej się w porę! Bywają przecież sytuacje, w których 
rumieniec mógłby dowodzić na przykład dobrego wychowania czy też niepopsucia. 
Ale wtedy skąd? Nigdy! Natomiast Dzidzia czerwieni się (i to w sekundę) albo w 
sytuacjach absolutnie kretyńskich, albo dokładnie tam, gdzie chciałaby tego 
uniknąć: gdy mówi się przy niej o czymś jak przy dorosłej panience, a ona samym 
tym rumieńcem dowodzi, jaką jest jeszcze smarkatą. Gdy ją posądzają o coś 
niewinnie (kiedy jest winna, nigdy się nie czerwieni), gdy usłyszy coś (na 
przykład jakieś zdanie ojca do Alicji) powiedziane ciepłym, intymnym tonem. 
Kiedy ktoś inny przy niej się zaczerwieni. Albo już zupełnie idiotycznie, tak 
jak teraz — za myśli, których oni nie powinni byli znać.
— Ależ w smak! Tylko tak ci się wydaje! — Alicja śmieje się jak dzwoneczek, 
szczerze wesoło, kiedy śmieje się, kąciki jej oczu podchodzą w górę, włosy 
pobłyskują rudawo, wygląda wtedy kocio, sjamsko (od sjamki „Li" z góry), uroczo. 
Jakaż ona, u licha, jest? Taka niespo-strzegawcza czy taka fałszywa, bo przecież 
chyba nie wierzy w to, że Dzidzia jest ich współżyciem zachwycona...
Kiedy Alicja wstaje, żeby zaparzyć kawy, Dzidzia w ciągu sekundy jest u Tatada 
na kolanach. Coś jednak siC pod tym kryje. Nie jest to takie siedzenie jak 
dawniej, „za", jest to siedzenie „przeciw", zająć to miejsce, pokazać i swoje 
prawa, trochę przydusić ten rozdzwoniony krysztalik głosu Alicji. Podgryza go 
delikatnie — bardzo starym zwyczajem — w „dzwoneczek" ucha. Ojcu robi tym 
wszystkim szczerą przyjemność (to także jest świństwo).
— No nareszcie — mówi Tatad — myślałem, żeś się już mnie wyrzekła albo że już z 
tego wyrosłaś. Popatrz,
110
jak mi dzwonki u uszu wyrosły, od kiedy przestałaś je nadgryzać... Już dawno nie 
usiadłaś mi sama na kolana.
— A właśnie że nie wyrosłam — mówi Dzidzia, obejmuje go, on ją także i to 
wszystko razem to jest znowu dzikie świństwo i fałsz, ale przychodzi jej to 
równie łatwo jak Alicji.
I znowu przez nią. „No jak się to dzieje, że w końcu ona zachowuje się 
przyzwoicie, a ja jak świnia?" Spod nachmurzonego czoła patrzy, jak Alicja lekko 
stukając obcasikami przynosi filiżaneczki i cukier, z kuchni dochodzi pykanie 
węgierskiego ekspresu, który pani Slaska dała im na ślubny prezent.
— Dobrze działa? — pyta Tatad.
— Świetnie.
Żeby nie była taka rozdzwoniona.
— Tyle wiemy o tym, jak działa, co i ty. Bez ciebie nie robimy prawdziwej kawy 
— wtrąca się Dzidzia, choć nagle oblatuje ją strach: już tam ona nie powinna 
zaczynać, bo się doczeka.
— Rano dostajesz zawsze trochę prawdziwej w zbożowej — mówi Alicja. — To prawda, 
że nie robię jej na maszynce.
— Sobie powinnaś robić prawdziwą, Alusiu, przecież sama wiesz, jakie masz 
ciśnienie — mówi Tatad.
W chwili, w której Alicja stawia koło niego filiżankę, zdejmuje rękę z pleców 
Dzidzi i lekko głaszcze Alicję po policzku.
— Tak jakbym miał teraz dwie córeczki — mówi uśmiechając się pogodnie.
Trwa to chwilę, zanim Dzidzi udaje opanować się. Nie, nie zrobi przedstawienia, 
odczeka, nie zerwie się z jego kolan „jak oparzona", spokojnie, Dita, spokojnie. 
Przeczekuje parę sekund, aż do chwili, w której jest pewna, że nie zawiedzie jej 
głos.
?
— Tak ci będzie wygodniej pić — mówi i schodzi mu z kolan. Ale powiedzenie tego 
spokojnie i nie spojrzenie na Alicję, która na nią patrzy (Dzidzia czuje to całą 
skórą), to jest maksimum. Na więcej jej nie stać. Nie jest w stanie zostać z 
nimi dłużej. — Pójdę nakarmić teraz Draba — mówi.
— Właśnie kończy. Nie słyszysz, jak mlaska w kuchni? Najwyraźniej mu smakowało 
— odpowiada przeklęta Alicja, przeklęta, przeklęta, zawsze w porządku, 
niezawodna, niemożliwa, pierwsza uczennica, najpilniejsza, najzdolniejsza, cuduś, 
skarb.
Dzidzia nie odpowiada Alicji, nie odwraca głowy, wychodzi bez słowa i trochę 
niechcący, trochę naumyślnie zatrzaskuje za sobą drzwi. Ale to ryzykowne, 
mogłoby skomplikować i tak nieprostą sytuację. Więc otwiera je raz jeszcze i 
głosem tak jasnym, że nie powstydziłaby się go Alicja, woła: „Przepraszam, 
niechcący", zamyka je za sobą cicho i pada na tapczan czując w gardle węzeł, 
który się powoli, histerycznie zaciska. Nie, nie rozbeczy się jak idiotka, jak 
mazgaj jakiś, nie ma czego, nie ma czego, nie ma czego, ale to coś, co pewnie 
jest płaczem napiera na nią z zewnątrz jak burza: huczy w uszach, każe zaciskać 
się oczom, gardło doprowadza do bólu, który trudno jest opanować. Dzidzia bierze 
pięść, znanym systemem wsadza ją do ust i gryzie tak mocno, że nagle przestaje 
czuć cokolwiek poza piekącym, rwącym bólem ręki. Oddycha głęboko, jak po długim 
pływaniu. Minęło. Zwyciężyła. Nie rozbeczała się jak głupia gęś, jak głupia 
smarkata, o nic, o jakieś tam nieważne głaskanie czyjegoś policzka. Przez chwilę 
leży na tapczanie, zmęczona wysiłkiem, o niczym nie myśląc, niczego nie czując, 
jak odrętwiała. Wyrywa ją z tego dźwięk, którego jeszcze nie poznaje, ale o 
którym wie, że na niego czekała: no, poszli do siebie, zamknęli drzwi, co za 
szczęście. Teraz między nią a nimi są jej drzwi,
112
przedpokój i ich drzwi. Jest oddzielona. Jest bezpieczna. Dzidzia wstaje i 
uchyla swoje:
— Drab!
Ich jest dwoje, ona też nie chce być sama. Może Ta-tad woli Alicję, ale Drab z 
pewnością woli ją. Słyszy stuk pazurków po podłodze. Drab staje przed nią i 
czeka. Dzidzia zachodzi go od tyłu, pochyla się i obiema rękami obejmuje jego 
wspaniałą, szeroką klatkę piersiową. Skóra na Drabie drga pod jej palcami, 
ciepła, żywa. Pod skórą mocno bije mu serce. Długą chwilę Dzidzia półleży na nim 
bez ruchu, koło niej na znak radości zupełnie cicho, bezszmerowo wachluje ogon: 
Drab też jest zadowolony. Oboje są szczęśliwi: razem i sami. Drab przekręca 
głowę.
— Dobrze nam jest — mówi Dzidzia. — A żeby było nam jeszcze lepiej, pójdziemy 
sobie trochę w Aleje...
Biegną tak szybko, że ludzie się za nimi oglądają. Dzidzia trzyma smycz Draba i 
daje mu się ciągnąć. Za chwilę będzie musiała puścić ją, cholerny galop Draba 
jest ponad jej siły, ale jeszcze biegnie za nim, potrzebny jej jest jakiś 
wysiłek, żeby się wyładować. Dopadają pierwszej ławki, Dzidzia puszcza smycz, 
ale Drab staje także.
— Idź na siupy! — proponuje Dzidzia, ale bez niej nie chce mu się żadnych 
siupów.
Zostaje i podnosi głowę, by Dzidzia głaskała zapasy skóry pod szyją.
Dzidzia z entuzjazmem wykonuje polecenie i nie czuje, że ktoś klepie ją w plecy.
— Jak jesteś z tym swoim źrebakiem, to świata nie widzisz — śmieje się Bronka.
Dzidzia jest uszczęśliwiona tym spotkaniem. Rzeczywiście jeżeli z kimś można by 
się nad tym wszystkim zastanowić, to właśnie z Bronką. Patrzy na miłą, o mocnych 
rumieńcach, okrągłą twarz Bronki, na jej grube,
8 Przez ciebie, Drabie!
113
ciemnozłote warkocze (co jak co, ale modnie to się Bronka nie czesze, tyle że u 
niej to nie ma najmniejszego znaczenia), na przyjemne bure oczy. Z Bronką można 
o takich rzeczach mówić, nie narażając się na kpiny. Bronka zrozumie. Bez wstępu 
Dzidzia zaczyna:
— Bronka... Pamiętasz, jak myśmy kiedyś tak rozmawiały o tym, że trzeba szukać 
ideału... Kogoś takiego... no pod każdym względem bez zarzutu. Żeby nigdy nie 
kłamał, żeby się nie bał, żeby był dobry, szlachetny, odważny, prawy, wybitnie 
inteligentny... pamiętasz?
Bronka podnosi patyk i rysuje na ziemi ósemki, jedną koło drugiej.
— No — mówi.
— No nic. Czy ty znalazłaś?
— Właściwie to nie — mówi Bronka. — Ale ja już nie szukam. Ja sama chcę być 
taka, to jest lepiej, to jest więcej... I trudniej... A dlaczego się pytasz?
— Bo twoim zdaniem jak to powinno być? Kogoś takiego... przypuśćmy, że go 
znalazłaś... to powinno się go kochać, no nie?
— Nie, że się powinno, po prostu na pewno by się go kochało, no uwielbiało, ja 
nie wiem...
— A właśnie że nie.
Bronka przestaje rysować ósemki i patrzy na Dzidzię. Drab też się znudził 
staniem koło ławki i zaczyna zawracać głowę.
— Odwal się — mówi Dzidzia pieszczotliwie. — No odwal się, skarbie. Tu są 
poważne rozmowy, waruj, ale już!
Ażeby „ale już" poskutkowało, Dzidzia musi je powiedzieć trochę ostrzej: zawsze 
ją kosztuje podnoszenie głosu na Draba, ale wie, że jego muzykalne uszko 
bardziej wrażliwe jest na intonację niż na słowa. Delikatne „waruj, Drabsiu" nie 
zawsze skutkuje.
— Jak to? — pyta Bronka.
Zrezygnowany Drab rozwala się na chodniku, spod
114
oka patrząc na cztery brudne tenisówki, które ma pod nosem. Dziwne kończyny mają 
właściciele psów, płaskie,
białe.
— Tak to. Ja... no ja znam taką osobę, podejrzewam... bo nie wiem, no ale 
podejrzewam, że ona ma w sobie coś z ideała.
— Mówi się ideału.
— Daj mi spokój. Polonistka się znalazła. Chyba prawdomówna. I pracowita. I 
dobra. Niby tak ogólnie rzecz biorąc na pewno dobra. A ja jej nienawidzę.
— Dlaczego?
—? Nie wiem. Złości mnie. Drażni mnie. No, wnerwią mnie z mety. Wydaje mi się, 
że wszystko to jest naumyślnie. Że stara się, żeby być taką prymuską. Wiesz — 
naumyślnie — taka wzorowa, żeby innych pognębić.
Dzidzia już od chwili zdaje sobie sprawę, że z tej rozmowy nic nie wyjdzie, o 
ile ona nie powie wszystkiego do końca. Ale jak cię tu zrozumieć, naturo ludzka! 
Płytkiej (z pewnością płytkiej) Teresie opowiedziałaby wszystko, całą 
teatralność sytuacji (Rozumiesz, Terę, to jest moja macocha, ojciec ją kocha, ty 
rozumiesz, ja nie mogę na to patrzeć, to niesmaczne, ohydne, pamięć mojej 
biednej matki, wierność — oj, co by tam nie poleciało!), a tu siedząc naprzeciw 
trochę naiwnych, okrągłych oczu Bronki nie ma ochoty mówić nic. Może wie, że 
Bronka poznałaby się na zgrywie, może przypomina jej się próba z Savonarolą, tak, 
Bronka jest szlachetna, ale nieludzko dziecinna, a poza tym szlachetność też 
jakoś jednostronnie ustawia do spraw, e, co ona tam z tego wszystkiego 
zrozumie...
Wbrew tokowi myślenia Dzidzi Bronka odzywa się wcale niedziecinnie.
— Pewnie jesteś zazdrosna...
Może Bronka myśli co innego, to, że Dzidzia zazdros-
«
115
na . jo dobre cechy tamtej osoby, ale trafność tego zdania gderzą w Dzidzię od 
innej strony. A może ona po prostu zazdrosna jest o dzieloną z Alicją miłość Ta-
tada? Może to właśnie ten brak obiektywizmu, to niesprawiedliwe, niechętne 
sądzenie, może to właśnie jest zazdrość? Myśl, że ojciec jest już nie tylko dla 
niej? Że tak samo (więcej) kocha Alicję? Że Alicja... ale tu rozumowanie łamie 
się, bo właściwie dlaczego ona nie chcr dopuścić do siebie Alicji? Przecież 
tamta chciała być z nią dobrze, jak najlepiej, jak najbliżej i to nie miałoby z 
ojcem nic wspólnego, przeciwnie, stworzyłoby jakąś trzecią obsadę, jedna: 
ojciec—Alicja, druga: ojciec— ona, trzecia: ona—Alicja. Wszystko mogłoby się 
wyrównać, a ona... ona... Dzidzia powoli rozgarnia te myśli, chciałaby znaleźć 
prawdę, ale równocześnie chciałaby, żeby ta prawda nie była dla niej przykra. 
Tymczasem z prawdą to jest tak, że jak jej się stawia jakiekolwiek warunki, to 
równocześnie mimo woli rezygnuje się z niej.
— Może i jestem zazdrosna — mówi — ale przede wszystkim to wiesz, co jest? My 
mamy sprzeczne interesy. No tak jak w sporcie. Irena może być niesłychanie fajna 
dziewczyna, ale jeżeli skacze wyżej niż ty... albo biega szybciej, to wtedy jej 
nienawidzisz, bo ty chcesz wygrać i ona chce wygrać i widzisz, że ona ma 
szanse... I za te szanse...
— A w co wy tak gracie? — pyta Bronka znowu nie-głupio, chyba zmieniła się od 
czasu tego Savonaroli, szkoda, że między Majką, Teresą, Drabem, Pętałem nigdy 
nie ma okazji, żeby zamienić z nią choć parę słów.
— Lubisz Teresę? — pyta nagle Dzidzia.
— A to ona? — oczy Bronki robią się okrągłe ze zdumienia.
— Nie, nie ona — pęka ze śmiechu Dzidzia — ale powiedz, czy ją lubisz.
116
— Co to ma za znaczenie, czy ja ją lubię, jak ona lubi tylko chłopaków... Ona 
jest inna niż my, ona się kocha, co ja mogę o niej mówić, ja nie rozumiem takich 
osób, powiedz lepiej o tamtej, bo to ciekawsze. Więc spotkałaś ideał... Tyleśmy 
o tym mówiły. Kto to jest? Jakaś twoja przyjaciółka?
— To moja macocha — krótko odpowiada Dzidzia.
Zastanawia się, ile prawdy jest w tym, co powiedziała. A jeżeli to byłaby prawda? 
A jeżeli Alicja byłaby ideałem...
— No to właściwie cudownie — entuzjazmuje się Bronka — jeżeli na co dzień, w 
domu masz do czynienia z kimś, kto zaspokaja twój ideał... Musisz ją kochać...
— Ale skąd! — „Boże, po co ja mówię do tej idiotki!" — No mówię ci, ma cechy, 
ale ja jej nie znoszę, no wprost nienawidzę — unosi się Dzidzia, ale tak 
nieszczerze czy też tak sztucznie, że jak zawsze w takiej sytuacji oczy 
napełniają się jej nerwowymi łzami.
— A może sobie wmawiasz?
Nie ma chyba nic równie złoszczącego, jak nagłe usłyszenie prawdy, bo Dzidzia 
zrywa się z ławki z irytacją.
— Co będę z tobą gadać, Bronka, jak ty mi nie wierzysz? Nie ma po co... Ja ci 
opowiedziałam, jak to jest, no, opisałam ci to wszystko, a ty mi nie wierzysz... 
Satyra.
— To nie to, że ci nie wierzę, tylko staram się w to wniknąć »<=- mówi Bronka 
trochę jak nauczycielka fizyki: „Wniknijcie w to, moje dzieci..." („Oj, 
Jarkowska powinna jeszcze wyrwać mnie do końca roku, to podejrzane, że tak 
zupełnie ze mnie zlazła. Jak wyrwie, lufa murowana"). Dzidka o fizyce nie ma 
pojęcia.
— Ja się staram, ale... Nawet gorzej się uczę, od kiedy ona jest, bo ciągle 
tylko myślę albo się złoszczę, zamiast coś robić. A ile przez to wszystko się 
nakłamię...
— Teraz to już wyraźnie zwalasz na nią. Wiesz co,
117
Dzidzia? Wiesz, co było fajne z tobą? Że ty rzeczywiście chciałaś poznać prawdę, 
szukałaś prawdy, sprawiedliwości, a teraz... ja mam takie uczucie, że w momencie, 
w którym teraz ta prawda mogłaby być dla ciebie niewygodna, to się wykręcasz. 
Zawiodłam się na tobie.
Dzidzia wywala w odpowiedzi język i... dobry on jest. Zawsze się zjawi, żeby 
jakoś załatwić, zażegnać. Dzidzia chowa język, udając że po prostu tak jej się 
sam wysunął, że to nie miało znaczenia.
— Dobry stary — czule pochyla się nad Drabem, przykładając głowę do wznoszącego 
się proszalnie łeba. — Już, już, zaraz pójdę.
I po krótkiej chwili, tonem dając Bronce do zrozumienia, że mówi to tylko z 
dobrego wychowania:
— Idziesz z nami, Bronka?
— Nie mogę. Chodzę trzy razy na tydzień na spacer z jedną dziewczynką. Właśnie 
dziś.
— Z jaką dziewczynką?
— To jest córka sąsiadów. Ona jest po Heine. To bardzo dla niej ważne, żeby 
gimnastykować te nogi, a nie ma z kim wychodzić, rodzice do czwartej w pracy, 
więc tak ją biorę, kiedy mogę... ale nie mów, dobrze?
— Mhm. Czołem.
Tak, Bronka naprawdę postanowiła zostać ideałem. „No, ja tam żadnym ideałem nie 
będę, ale trzeba by jakoś..." Postanowienie rozchodzi się w chęci kupienia lodów. 
Dzidzia staje w ogonku. Ona sama najlepiej lubi owocowe, ale Drab śmietankowe. 
Kupuje mieszane, Drab szerokim lizem ściąga z góry swoją część. Ludzie trochę 
się śmieją, ale trochę gorszą. Psu lody — zupełnie się tym dzieciakom w głowie 
przewróciło. A co to za taki wielki pies?
— Dog — mówi Dzidzia.
— Nie gryzie — mówi Dzidzia.
118
— Przywiązany — mówi Dzidzia.
—? Łagodny jak cielę — mówi Dzidzia.
Szkoda, że nie z Draba będzie ją pytała Zmora, poszłoby jak z płatka.
Siada na ławce i zaczyna myśleć o tym, co powiedziała Bronka. Tego typu myślenie 
nie należy do przyjemnych. Może dlatego, że Bronka powiedziała trochę prawdy. 
Ale łatwo jest gadać i mądrzyć się, jak nie jest się w samym środku tego 
wszystkiego. Widzi drobną Alicję bezszelestnie kręcącą się po kuchni, nie 
mówiąeą nic, obcą. „To twoja wina" mówi Bronka. Dzidzia sama do siebie wzrusza 
ramionami. Więc co z tym robić? Co robić? Przez sekundę widzi jakąś rozmowę, 
wyjaśnienia, objęcia, czułości, łzy...
— Cześć — Stolarz ciągnie z tyłu Dzidzię za koński ogon. — Co tu siedzisz jak 
głupia? Zapomniałaś, że na dziś przełożyli czwartkowe kółko?
— Kurczę — elegancko łapie się za głowę Dzidzia — zapomniałam na śmierć.
— No to ja ci przypominam. Nie nawalisz przecież, jak za dwa tygodnie zawody — 
mówi Stolarz — było nie było, to obowiązuje, jak się jest mistrzynią juniorek.
Dosyć jest miło usłyszeć takie zdanie, ale Dzidzia chciałaby jeszcze trochę 
zostać ponamawiana.
— Co tam gęgasz? — że niby nie dosłyszała. I w dalszym ciągu: — A on? Co z nim 
zrobię?
— Położy się w szatni. No, hajda.
— On nie kładzie się na kamieniu. Nie lubi.
— Patrzcie, jaki lord. To mu podłożę fartuch, no chodź, Dudka, nie zawracaj 
gitary. Nie pozwolisz przecież, żeby ci Terę odebrała tytuł, mistrzyni.
— Dlaczego? — mówi ironicznie Dzidzia. — Ja tam nie mam takich ambicji.
Ale Stolarz nie frajer.
11»
94
— Prawda była — odpowiada spokojnie — ale wyszła. Jakby ci Teresa zabrała tytuł, 
to chybabyś pękła. — I nagle zmieniając ton. — Rany, to ten wózek, co stał na 
MDM-ie! — i zatrzymuje się przed niskim, czerwonym, nosatym samochodem, którego 
(wstyd przyznać) Dzidzia w ogóle nie zauważyła. — Ty wiesz, co to jest, Duda?
Dzidzia czuje, że niewiedzenie, co to jest, postawiłoby ją kompletnie poza 
nawiasem, więc mówi: „No..." i stara się przyśpieszyć kroku. Ale Stolarz nie 
daje za wygraną :
— Czy ty wiesz, dziewucho, ile to ciągnie?
— Dwieście — mówi Dzidzia maksymalną, jak się jej wydaje, liczbę po różnych 
„sto pięćdziesiąt" i „sto siedemdziesiąt", które nieraz obiły jej się o uszy.
— Dwieście! Szajba odbiła... A dwieście sześćdziesiąt nie łaska? Chodź tu, 
siostro, popatrz, ile jest na liczniku, trzysta czy nie trzysta?
— Licznik licznikiem, a ja jeszcze nie słyszałam o samochodzie, który by 
ciągnął dwieście sześćdziesiąt.
— Dużoś jeszcze nie słyszała, moja kochana. I dużo jeszcze usłyszysz. A o 
maseratim słyszałaś? Jakimś cudem słyszałaś o takim czymś, co się nazywa 
maserati?
— No...
— To przypatrz się temu wózkowi, idiotko, bo takich nie ma W Warszawie. 
Maserati-mistral... Angielski numer. Widzisz?
Rola Dzidzi ogranicza się tylko do powtarzania „no", ? to „no" zupełnie bez 
pokrycia. Angielski numer — wielki interes. Za wszelką cenę chciałaby już zejść 
z tego tematu, zarówno z całego mistrala, jak i ze wszystkich innych aut, bo to 
nie należy do jej specjalności. Poza tym, że Tatad ma starego wartburga, który 
nigdy nie chodzi, bo stale mu coś innego nawala, Dzidzia nie wie o autach nic 
i ze zdumieniem słucha, jak Te-
120
resa dyskutuje z Pętałem o właściwościach kapitanów i admirałów, napędach na 
przednie koła, wielkości silników, jakieś tam konie, ech, o czym tam nie mówią...
— Chodź już — mówi — nie widzisz, że pies ciągnie, że nie mogę utrzymać?
— Bo nie umiesz go prowadzić. Jak wyszedł ze mną... Ale tego już chyba za dużo.
— Skąd ja bym mogła go umieć prowadzić — mówi zimno Dzidzia. — Dopiero się 
nauczę, jak od ciebie wezmę parę lekcji.
Stolarz czuje, że trochę przeholował, więc przez chwilę nie mówi nic, a potem 
starą, wypróbowaną metodą zjeżdża na wazelinowy teren. Jakby nie dosłyszał 
ironii Dzidzi, mówi:
— Założyłem się z Magdą, że wygrasz międzyszkolne.
— Guzik mnie to interesuje — nie daje się zbajero-wać Dzidzia.
— Mój zakład czy twoja wygrana?
— I jedno, i drugie.
— Ty jesteś dziwna, Duda. Dobra, dobra, a nagle wychodzi z ciebie taka jędza... 
Ja nie wiem, ale z takim charakterem ty nigdy chłopaka nie poderwiesz.
Dzidzia przez chwilę szuka odpowiedzi, która by mu w pięty poszła. Ale truje! 
Jego zmartwienie, kogo ona poderwie czy nie poderwie! Jego na pewno nie będzie 
podrywała. Ma na ten temat maksymalny spokój. Są już dość blisko szkoły, nie 
dość jednak blisko, żeby nie zdążyli się pokłócić. Ale Dzidzia wybiera pokojowe 
załatwienie sprawy.
— To jest mój najlepszy chłopak — mówi i klepie Draba, a potem gładzi go pod 
brodą, po miękkiej, zapasowej skórze. — Możesz wiedzieć, że póki go mam, żadne 
inne mnie nie interesują.
121
Stolarz nie wie, czy to prawda, czy kpiny, ale w sumie właściwie przychyla się 
do zdania Dzidzi.
— Bomrowy pies — mówi. — Pewno że lepszy od tego tam... Z tamtego same kłopoty. 
Chodź, zaprosimy go, żeby był łaskaw położyć się w szatni. Daj, ja go poprowadzę. 
No, chodź, Drab.
„Ja poprowadzę". Zupełnie jak dziecko.
— Waruj. Tu będziesz czekał.
Dzidzia układa Drabowi na ziemi kilka ściągniętych z wieszaków fartuchów. 
Stolarz patrzy, jak biedny koń kręci się w kółko i smutno spoglądając na Dzidzię 
układa się w końcu w pozycji „waruj". Ale czoło ma zmarszczone i widać, że nie 
jest szczęśliwy.
— Tylko godzinkę — mówi Dzidzia, a serce ma pełne miłości, co jej tam wszystko 
inne, póki ma jego — no bądź grzeczny, kochany, bądź grzeczny — i gładzi go po 
pysku, po zwisających fąfelkach czy fafelkach. — Fajne ma te policzki, co?
Drab wzdycha głęboko, boleściwie i przymyka oczy. Stolarz wydaje aprobujący 
gwizd: Policzki? Całe poliki!
— Obłędówa! — mówi i widać, że dałby nie wiem co, żeby Drab był jego, a nie 
Dzidzi.
Ale Dzidzia nie słucha Stolarza, bo sama myśli o tym: Boże, jak go kocha, jak 
strasznie go kocha, jak okropnie go kocha właśnie wtedy, kiedy nie robi 
trudności, kiedy pokazuje, że rozumie, że wie, że jej wierzy i ufa...
— No poleź sobie — całuje go w mordę i cichuteńko: — Twoja Dzidzia potrenuje na 
międzyszkolne, żeby zostać mistrzynią, wiesz, i zaraz wróci. Dobra?
Drab czubkiem, samym czubkiem ogona mówi: „Dobra. Ale nie siedź za długo. Może 
przez ten czas pomyślę sobie troszeczkę..."
Na ostatnie kółko przyszli dziś wszyscy kandydaci do zawodów. Nie przyszedł 
tylko nauczyciel wuefu, któremu rozchorowała się żona i który poprosił Pęta, 
żeby
122
go zastąpił. Pętał dość dumny ze swojej roli już stał w progu i wyganiał 
wszystkich na boisko.
Dzidzia patrzy, kto będzie skakał, tak, wszyscy są: Pętał, Marian, Marek i 
Szpara. A gdzie jest Teresa? Ruchem głowy Pętał wskazuje na ubieralnię. Dzidzia 
wraca do gmachu i wchodzi do ubieralni, gdzie natyka się na Teresę już w 
kostiumie, usiłującą rozpiąć sobie przezroczysty, koronkowy biustonosz. Jak 
pięknie wygląda! Dzidzia czuje, że robi się czerwona. Dama, a nie żaden 
niewypirzony podlot jak one wszystkie. Kobieta! Odkrycie to jest jakieś 
przerażające, ale równocześnie wstrząsające. Może dlatego Teresa jest inna, może 
dlatego rozmawia z nią jak z dzieckiem. Dzidzi nagle robi się żal czegoś czy 
smutno, czy nie wiadomo co... Chciałaby coś powiedzieć, jakoś nawiązać, ale nie 
wie jak.
— Terę — mówi, zwracając się do niej skrótem, który klasa zarzuciła od jakiegoś 
czasu.
Teresa w milczeniu podnosi na nią oczy pół pytające, duże, chyba trochę mniej 
wesołe niż zazwyczaj.
— Co ci jest, Terę? Taka jesteś milcząca...
— Pokłóciłam się z Pętałem — mówi Teresa i nagle ku swemu zdumieniu (i 
szczęściu) Dzidzia widzi, że Teresa ma oczy pełne łez... Nareszcie...
— Więc jednak go kochasz! — mówi odważnie Dzidzia.
Są same w ubieralni, z boiska słychać już krzyki tamtych. Co za zdanie: „Więc 
jednak go kochasz!" Zdanie wchodzące w sam środek problemu, ukazujące, że ona 
wie o wszystkim, wspaniałe, odważne zdanie. I tak gładko się wypowiedziało, 
nawet bez zaczerwienienia się (a jeżeli, to nie tak bardzo, by Teresa to 
zauważyła).
— Bo ja wiem... — mówi Teresa. — Chyba jednak go kocham. Ale boję się go. Wiesz?
123
— Nie truj... Boisz się go? Czego? Chociaż... może i rozumiem — mówi Dzidzia, 
która nie rozumie nic, ale chce za każdą cenę stać się w tej chwili powiernicą 
Teresy. Bać się Pętała, co za przedziwny pomysł!
— Nagle wyszła z tego poważna historia... — mówi Teresa, wierzchem zgiętego 
drugiego palca dotykając niepostrzeżenie oczu. — Ja nie myślałam... No mówiłam 
mu, że go kocham, czy to tak trudno to powiedzieć... ale on... wiesz... on mi 
każe teraz przysięgać, że ja będę jego żoną, a jak o tym mówi, jest taki surowy, 
taki groźny...
Mimo powagi tematu Dzidzi dziko chce się śmiać. Pętał po prostu zwariował. Ma 
czternaście lat i chce się żenić... Nie, oszalał, żeby w klasie wiedzieli, to 
by... ale rozumie się, że od niej nie dowiedzą się tego nigdy. To by było mimo 
wszystko najstraszliwsze świństwo.
— No i co?
— I wszystko tak na serio... Przedtem mi zakazał palić. Teraz malować usta, 
oczy i paznokcie. ,,Ja tego nie potrzebuję — powiedział — a dla innych niczego 
sobie nie będziesz malowała, rozumiesz?" Tak powiedział.
— A tyś paliła?
— No...
— I przestałaś?
— No, dla niego przestałam — mówi Teresa. — Mówił, że śmierdzę dymem...
— No to ust też nie maluj — Dzidzia znajduje najprostsze wyjście, takie, za 
jakie sama gotowa by była bić.
— Ale ja lubię! — krzyczy Teresa. — Jak mnie tak kocha, to powinien lubić to, 
co ja lubię, co mi sprawia przyjemność! Ale on nic z tego nie lubi, ani tego, że 
ja lubię poflirtować, ani tego, że ja lubię się pośmiać z innymi, ani tego, że 
ja chcę zostać modelką... Zabrania mi, w ogóle mi zabrania zostać modelką!
?2?
— Na to chyba masz jeszcze czas? — Aż dziw, jaka rozsądna umie być na cudzy 
użytek Dzidzia.
— To nie o to chodzi! To o to chodzi, że ja nie chcę się zmieniać! Ale jeżeli 
jestem nie taka, jak on lubi, to niech się kocha w kim innym. Po co mi to? Robi 
się taki jakiś smutno-wściekły... no taki, jak jest dzisiaj. Ja tego zupełnie 
nie mogę wytrzymać. Wczoraj przyjechał mój wuj i zabrał mnie do operetki, to 
dzisiaj Pętał...
— No idziecie czy nie? Pół godziny wkładacie te kostiumy! — Pętał wraca z 
boiska i uchyla drzwi ubieral-ni. Ma zaciętą twarz, jakiej Dzidzia u niego nie 
znała. — Przyszłyście ćwiczyć, a nie klaskać dziobami. Za dwa tygodnie rozgrywki, 
a wy...
— Coś ty! — mówi Dzidzia. — Rembeka nam będziesz odstawiał?
— Będę, skoro go zastępuję — mówi Pętał tak ostro, że przez chwilę Dzidzia 
zaczyna rozumieć, że kiedy jest taki, można się go bać. Patrzy na płowe włosy 
Pętała, na jego dziecinną twarz i znowu ma ochotę się uśmiechnąć. Żenić się...
Skaczą po kolei. Najpierw chłopcy. Nic dziwnego, że Marian skacze najwyżej — 
taki dryblas.
— Ale styl masz do kitu — krytykuje Pętał. — Zupełnie się nie odsądzasz i noga 
w locie ci się chwieje.
Stolarz złości się, powtarza skok, i jeszcze, i jeszcze. Co ten tu mu będzie 
truł, odsądzasz, nie odsądzasz.
— No, teraz możliwie — łaskawie zgadza się Pęt. — Jazda, Marek.
Ale Marek od pierwszej próby strąca poprzeczkę. Pętał krzyczy na Marka, poprawia 
poprzeczkę, wydaje się zupełnie pochłonięty tym, co robi. Nie patrzy nawet w 
stronę dziewczyn, które stoją w milczeniu.
— Z takim skakaniem to do Pacanowa, a nie na międzyszkolne. Teraz wy. 
Zaczynacie obie od dziewięćdzie-
125
sięciu centymetrów, żeby się rozgrzać. Która skacze pierwsza?
— Ja — mówi Didzia.
Wolałaby skakać po Teresie, ale Teresa jest nie w formie i Dzidzia chce jej iść 
na rękę. Bierze rozbieg i ska cze gładko. ?*
— Wyżej — mówi Pętek. — Czekaj, Teresa, najpierw niech się Dzidzia rozgrzeje.
Podnosi jej o pięć centymetrów.
— Podnieś o dziesięć centymetrów. —? Nie podnosi się o dziesięć, tylko o 
pięć. Przewalisz.
— Nie przewalę.
— Jak chcesz, ale ja swoje wiem. Jeszcześ się nie rozgrzała.
Dzidzia wie, że nie przewali. Czuje się w formie. Nagle jest szczęśliwa: wygra 
zawody, jest w środku całej ich sprawy, Teresa będzie jej przyjaciółką.
— Brawo! — woła Marek, kiedy uniosła się leciutko, znacznie wyżej od poprzeczki.
— Co z ciebie za cholera! Jak zeszłym razem zaczynałaś, to ciągle zwalałaś — 
dziwi się Pętał, ale pod tym zdziwieniem przebija uznanie. — Podnoszę ci jeszcze.
Dzidzia skacze.
— I jeszcze. Dzidzia skacze.
— I jeszcze.
— Dobra — mówi Dzidzia. To jest jej chwila, wierzy w siebie. Ma skrzydła u 
ramion.
Znów przeskoczyła, teraz na metr dwadzieścia pięć. Marek i Marian biją jej brawo.
— Podnieś na metr trzydzieści.
— Nie wyrobisz się — mówi Szpara.
— Wyrobię. Szpara cały się na nią wyślipia.
126
— Phi... Nawet i dosyć czujnie... — puszcza kątem ust.
— Odpocznij. Teraz skacze Teresa — Pętał opuszcza poprzeczkę do 
dziewięćdziesięciu centymetrów.
Teresa kiwa głową w milczeniu. Dzidzia patrzy na nią z zachwytem. Och, mieć jej 
ruchy, jej grację, w Teresie jest coś...
Dzidzia szuka porównania i przychodzi jej do głowy tylko jedno, zupełnie 
bezsensowne: chwiejący się na wietrze kłos zboża.
— Podnoszę? — pyta ostro Pętał.
— Dobra.
I tym razem Teresa biegnie ślicznie, ale przeskakuje niespecjalnie dobrze.
— Podnoszę?
Ledwie przechodzi. O włos.
— Podnoszę?
— Nie idzie mi dziś. Niech skacze Dzidzia. Dzidzia kiwa głową i Pętał z 
Marianem wrzucają
metr trzydzieści.
— Ale dziś z ciebie Kirszenstein! — wrzeszczy Pętał.
— Już się nie mówi Kirszenstein. Mówi się Sze-wińska.
— No to ty jesteś dziś Szewińska.
Dzidzia rośnie. Jak rozkosznie jest robić coś naprawdę dobrze! Może tak samo 
czułaby się mając czwórkę z geografii?
— No, teraz ty, Teresa.
Teresa bierze rozpęd, biegnie i nagle przed samą poprzeczką staje.
— A to co nowego?
— Nic. Skoczę jeszcze raz.
Bierze rozbieg, ale poprzeczka spada.
— Mówiłam ci, że mi dziś nie idzie.
— A kiedy ci będzie szło, jak zawody za dwa tygod-
127
nie? Pętał niby się gniewa, ale widać, że jest mu łyso, robi parę kroków w 
kierunku Teresy.
— Skacz, Terę — mówi Dzidzia ciepłym tonem — zobaczysz, na pewno ci się uda.
Rzeczywiście udaje się, ale Teresa jest zapeszona i nie chce skakać więcej.
Zostawia ich i idzie w kierunku ławki, a Dzidzia i Pętał odwracają za nią głowy. 
Chwila ciszy.
— No, Dudas? Próbujesz wyżej?
— Próbuję. Daj metr trzydzieści pięć.
Dzidzia wie, że to będzie bardzo trudno, wprawdzie taki był jej rekord, ale 
przecież nie co dzień święty Michał. Mimo to dziś jest jej dzień — trzeba 
spróbować. Ustawia się bokiem do poprzeczki, cofa się trochę.
— No...
— Niebywała jesteś dzisiaj — mówi z uznaniem Pętał.
— Byłam. Już spuchłam. Pamiętaj, tylko nie licz na takie wyniki na zawodach.
— Jak mam nie liczyć? Już skakałaś parę razy na metr trzydzieści pięć, to i na 
zawodach skoczysz.
— Nie skoczę.
—• I ja myślę, że nie skoczysz — zgadza się kąśliwie Pętał. — Szkoda, byłoby 
fajnie. W Dzidzię wstępuje złość.
— No to daj jeszcze raz metr trzydzieści pięć. Skacze lekko, leciutko, ech, 
skoczyłaby chyba i wyżej.
Próbuje jeszcze parę razy, nie dotykając poprzeczki, w stylu, gładko, wspaniale. 
Oddycha szybko. Szpara mruży oczy.
— Niezła jesteś w te klocki — mruczy pod nosem.
Taki komplement coś znaczy. Dzidzia puchnie z dumy i nagle zastanawia się: Jak 
to jest z tą miłością? Przecież kocha Teresę, a szczęśliwa jest, że ją pobiła. A 
Pętał także ją kocha i także chyba jest z tego rad,
128
bo podchodzi i serdecznie, przyjacielsko wali Dzidzię po ramieniu:
— Zęby ci powybijam, jeżeli zawalisz zawody — mówi ciepło.
Chłopcy zabierają się znowu do skakania, ale już po chwili zaczynają się 
wymałpiać. Szparkowski „czujnie" łachocze Stolarza, który nie znosi łachotek, 
więc chichocze się i rzuca jak ryba, gdy tylko Szpara podchodzi do niego.
„Jacy dziecinni — myśli nagle Dzidzia — co oni mają w głowie".
Pętał stara się opanować sytuację, ale widać, że myśl ma zajętą czym innym, co 
chwila spogląda ku ławce.
— Wariować to możecie w klasie — mówi wreszcie. — Na takie igry szkoda mojego 
czasu.
— Twojego czasu! Ty stary szamocie, szajba nieprzeciętna — stuka się w czoło 
Szpara.
Dzidzia siedzi na ławce i zastanawia się nad dzisiejszymi wynikami. Gdyby 
rzeczywiście porządnie poćwiczyła przez te ostatnie dwa tygodnie, miałaby szanse 
wygrać międzyszkolne. Pętał widać myśli o tym samym. Podchodzi do niej.
— No —- mówi — najwyższy czas, żebyś się wzięła do kupy. Chyba nie chcesz 
zmarnować takiej formy.
— Chyba nie chcę — zgadza się Dzidzia.
—? Poskaczesz jeszcze? No, podnoszę na metr trzydzieści siedem. Zawalisz?
— Zwalę, a nie zawalę — mówi Dzidzia, żeby nie zapeszyć.
— Nie zwalisz.
— Nie zwalę?...
Kiedy bierze rozbieg, jest zupełnie cicho.
— Z kitem! — mówi z uznaniem Szpara. — Jak Boga kocham, Dzida, fruwasz nad tą 
poprzeczką.
Dzidzia śmieje się, ale jest zmieszana. Metr trzydzie-
9 Przez ciebie, Drabie!
129
ści siedem po raz pierwszy w życiu! A oni też nigdy nie mówili jej takich rzeczy, 
chociaż od dawna skacze dobrze.
Pętał podnosi poprzeczkę o centymetr. I tym razem Dzidzia przechodzi ją lekko, 
ale nagle czuje dzikie zmęczenie. Bez słowa siada na ziemi.
— Dwa punkty dla Dzidzi — mówi Marian. — Pobicie własnego rekordu skoku i 
najpiękniejszy pies.
— Idźcie do niego, ja muszę się przebrać. Chłopaki lecą po boisku jak stado 
koni. Teresa z Dzidzią powoli kierują się do ubieralni.
— Nie mów o tym wszystkim nikomu — mówi Teresa.
Zdejmuje kostium i stara się zapiąć swój koronkowy staniczek.
— Dawno to nosisz?
— O, kiedy już mama mi kupiła. A ty nie masz? — dziwi się Teresa. — Też by ci 
się przydał.
Dzidzia czuje coś przyjemnego, coś podobnego do dumy, ale wzrusza ramionami.
— No pewno, że mam — mówi niedbale — ale nie lubię. Ciśnie, tak jakoś 
niewygodnie... Nie chce mi się w to włazić.
Prawdą jest, że nie ma ani jednego. Olesia się na tym nie znała, z ojcem jakoś 
głupio było o tym mówić, a Alicja nie wystąpiła z inicjatywą, więc tak zostało.
—r Mama mówi, że to dobre na piersi.
— Mam tam kłopot... — mówi i czuje, że znów — cholera! — czerwieni się. Boże, 
jaka dziwna jest Teresa! O wszystkim mówi tak zwyczajnie. Majka nigdy nie 
powiedziałaby: „dobre na piersi".
'?— Z kim wracasz? Z Pętkiem?
— Ani mi się śni. Może się wypchać. Menelik kompletny. Widziałaś, jak skakałam 
dziś przez niego? Jak noga.
130
— To ja cię odprowadzę z Drabskim. —? Dobra.
W szatni Drab króluje otoczony przez wszystkich chłopców. Prześcigają się w 
karesach. Pętał postawił go na tylnych łapach, dwie przednie zarzucił sobie na 
ramiona. Udaje, że tańczą, a chłopaki nucą im big beata.
— Nie pomyliłam się — mówi Dzidzia. — Byłam pewna, że wyższy jest od Stolarza o 
pół głowy.
Stolarz przysuwa się do Draba, który, najwyraźniej niezadowolony z sytuacji, 
usiłuje zeskoczyć na ziemię z ramion Pętka. Wreszcie mu się to udaje, porzuca 
wszystkich i wtula w Dzidzię głowę ruchem dziecka.
—- No jak było, stary? Nudziło ci się? — Na więcej czułości nie wypada sobie 
pozwalać przy ludziach.
— Pofarciło ci się załapać takiego psa! — mówi rozmarzonym głosem Szparkowski. 
— Trzeba mieć cholerne szczęście... Ja to bym nie wiem co za takiego kicio-ra... 
— zatyka się z zachwytu. Dzidzi rośnie serce.
— No cóż? Pies jak pies — mówi, żeby nie pokazać po sobie.
— Każ mu zrobić jakąś sztukę. Pokaż, co on potrafi — jak dzieciak dopomina się 
Marek.
— Akurat będę się przed tobą popisywać. Do cyrku przyszedłeś.
— Poczekaj na mnie, Dudas, pójdę z wami i wezmę go na spacer — mówi Pętał.
Dzidzia rozumie, że jest to rozgrywka. Pętał chce pokazać Teresie, że gniewa się 
i nie pójdzie z nią.
— Już wyspacerowany — mówi. — Nie mam czasu czekać na ciebie, spieszymy się z 
Teresą.
— Jak sobie chcesz.
Pętał jest taki: o nic nigdy nie prosi dwa razy. Ale zdenerwował się, bo 
przełyka i zagina z innej beczki:
— Wiesz, przydałoby się, żebyś jutro przyszła po-
131
trenować. Każdy dzień teraz ważny. Jakbyś się umówiła, tobym przykulał się na 
ósmą.
Dzidzia szybko kalkuluje, ale kalkulacja jest prosta: lepiej w tej atmosferze 
wywiać z domu w niedzielę rano. Niech tam. Wstanie o siódmej.
— Dobra jest.
Cmoka na Draba, który automatycznie stawia uszy, i wychodzą z Teresą. Na ulicy 
jest ciepło, łagodnie, wiosennie. Idą w nogę. „Mam przyjaciółkę" — myśli Dzidzia 
i czuje, że jest szczęśliwa. Gdzieś w głębi, w głębi tkwi na tym szczęściu jakiś 
cień, jakieś „chociaż". Ale kiedy jest się szczęśliwym, takie „chociaże" spycha 
się jak najgłębiej.
IX
L-udowny, czarny, olbrzymi dog bez smyczy i obróżki sadzi ulicą takimi susami, 
że wygląda to, jakby płynął. Podobny jest do smoka czy może do szatana i Dzidzia 
nie zdziwiłaby się wcale, gdyby ogień trysnął mu nagle z pyska. Biegnie za nim 
zafascynowana, coraz prędzej i prędzej, ale nie może nadążyć, brak jej siły i 
zupełnie nie ma tchu.
— Mój jest taki sam! — myśli, że krzyczy, ale tylko sapie — zupełnie taki, 
równie zgrabny, równie piękny, tylko że jest...
— Co pani mówi? — odzywa się starszy pan, jakiś taki dziwny, śmieszny w małym 
kapelusiku cudem trzymającym się na siwych włosach, który nieśmiało się 
uśmiechając staje na drodze pędzącej Dzidzi. — Taki sam? I także czarny?
— Nie, mój jest złocisty — woła Dzidzia i chce biec dalej, bo dog oddalając się 
w przepięknych płynnych susach niknie w zwężającej się perspektywie ulicy, ale 
starszy pan najwyraźniej nastawiony jest na konwersację, zagradza jej drogę, 
widać nie zdaje sobie sprawy z tego, że Dzidzia się śpieszy, staje zupełnie na 
jej drodze, tak że jakoś niegrzecznie byłoby go po prostu wyminąć.
133
— A jak się nazywa? — pyta; miły, łagodny uśmiech rozjaśnia mu całą twarz.
— Drab! — woła Dzidzia szybko, jak najszybciej, by skończyć wreszcie tę rozmowę.
Nie wie dlaczego, ale za każdą cenę musi dogonić tamtego; nie chce stracić z 
oczu pędzącego doga-szatana.
— To dobry żart nazwać „Drab" takiego pieseczka — pan usuwa się o krok i wtedy 
Dzidzia widzi czarnego, bardzo tłustego jamnika. — Jeżeli nie jest większy od 
mojego, to bardzo zabawne... A mój nazywa się Janis.
— Ale mój... — zaczyna Dzidzia i nagle milknie.
Nie powie mu tego. Widać w ogóle nie widział pędzącego cudu, tego czarnego 
diabelca, widać zrozumiał, że to o jego psie Dzidzia mówi z takim entuzjazmem... 
Patrzy na wyblakłe, sympatyczne stare oczy, na jamnika, który na dźwięk swego 
imienia podnosi głowę (a wtedy widać, że i on jest siwy, że to para steranych, 
doświadczonych przyjaciół, którzy kochają się nad życie i są z siebie nawzajem 
bardzo dumni). W tej dumie stary pan wziął do swojego jamnika Dzidzine 
entuzjastyczne „mam takiego samego!" i na to jej odpowiedział, nie popsuje mu 
tej przyjemności.
— Mój jest identyczny — mówi z zapałem. — Identyczny, tylko że brązowy. Ma 
takie same uszy i tę brodawkę, o tu... Janis, daj łapkę, no pokaż mi się Janis...
Starszy pan, cały rozanielony cmoka na przyjaciela i Dzidzia otwiera oczy. Jest 
ciemno. Na przeciwległej ścianie bardzo blado rysuje się prostokąt okna. To świt. 
Wczesny czerwony świt. Wszystko to jej się śniło. Śniło się tak wyraźnie, że 
jeszcze widzi miękki, przepiękny galop doga, pędzącego jak jakieś mityczne 
zwierzę, wyrzucające ogień z pyska, że jeszcze słyszy miły starczy głos: „A mój 
się nazywa Janis..."
Janis. Jakie dziwne imię. Ni to ludzkie, ni mitologiczne. Bo i w mitologii było 
coś takiego, jakiś bożek rzy-
134
mski, jakże on się nazywał, chyba Janus, tak, bożek o dwóch obliczach, z 
kluczami, żeby pilnować bram miasta. No i ma się coś niecoś ze szkoły w głowie, 
o ile nie jest to tak nudne, jak geografia. Specjalnie geografia w wydaniu Zmory. 
Janis — Janus.
Jak zachowałaby się, gdyby to nie był sen (sprawdza ręką, ale to już nie sen: 
ciepły trójkąt łeba Draba jest na swoim miejscu). Czy pozwoliłaby uciec temu 
pięknemu dogowi tylko po to, żeby nie zmartwić śmiesznego staruszka? I czy tg 
byłoby dobrze, gdyby zatrzymała się z nim, czy źle? Dobrze, bo nie zrobiłaby mu 
przykrości (taki już stary, może poza tym Janisem nie ma nikogo na świecie), a 
źle, bo przecież to wszystko byłoby nieprawdą. Nieprawdą, bo ona wcale nie ma 
takiego jamnika, więc gdyby zatrzymała się z nim i mówiła mu to, co mówiła we 
śnie, po prostu by kłamała. Byłoby to niewątpliwie kłamstwo, tyle że z dobrych 
pobudek, takie „dobre kłamstwo"... Widać i takie istnieją... Dobre kłamstwo... 
No to jak poznać, które jest dobre, a które złe... Jeżeli bywają dobre, to może 
kłamanie nie jest aż taką okropną rzeczą, za jaką kazano je uważać... Na 
przykład mówienie Majce: „Kocham cię tak, jak dawniej" — też jest kłamstwem, ale 
to jest także dobre kłamstwo... I właściwie rozgrzeszające... Biedna, biedna 
Mańka, taka wrażliwa, a przez to przywołująca ciosy...
„A mój nazywa się Janis" — wydaje jej się, że słyszy znowu głos starszego pana... 
Dlaczego się to tak do niej przyczepiło... Zazwyczaj sny rozwiewają się, gdy 
tylko się obudzić... Patrzy teraz na nich oboje, jakby była trzecią, z boku 
stojącą osobą: stary pan na biednej, postrzępionej smyczce trzymający 
dychawicznego, zapasionego jamnika i wysoka dziewczynka z końskim ogonem koloru 
zboża, w tenisówkach na płaskich stopach. Dziewczynka uśmiecha się mile 
(dobra, miła dziew-
135
czynka), stary pan patrzy na nią z serdecznością, rozmowa toczy się dalej, pan 
pyta, dziewczynka odpowiada, ale wzrok jej ginie w ulicy, na końcu której w 
tumanie kurzu znika ogniem buchający NADPIES. Staruszek mówi o swoim jamniku, 
lubi wchodzić pod szafę, a jakże (Mój też! Mój też!), lubi wspinać się łapkami 
na tapczan, ale piszczy, za gruby jest, nie może sam wskoczyć... „Mój też — 
słyszy Dzidzia siebie — mój też" (Biedny mój Drabie o dwie głowy wyższy od 
tapczanu, co ja plotę, co ja plotę...), ale plecie dalej, oboje uśmiechają się, 
jest im dobrze, są w zgodzie, w przyjaźni. Wreszcie pan kłania się czapeczką, 
odchodzi. Dzidzia zostaje ze swoim uśmiechem, ukazującym ząbkowane (psia kość!) 
zęby, z uśmiechem, którym starała się coś mu odpłacić, coś wynagrodzić...
Potem w jej myślach pojawia się Alicja, która przygląda się tej scenie, milczy, 
ale Dzidzia wie, że aprobuje, że jej się to podoba, potem Teresa, która wzrusza 
ramionami i pukając się ręką w czoło powiada: „Kopnięta czy co", potem Bronka, 
która rzuca jej się na szyję,, potem Majka, która dwuznacznie, trochę kpiąco się 
uśmiecha, potem Pętał, który dopędza starszego pana, żeby się dowiedzieć, czy 
aby piesek jest zdrowy. Pętał jest dobry...
„Ja także — myśli sennie Dzidzia i myśl ta jest zdecydowaną przyjemnością. — Ja 
także jestem dobra..." I z rozkoszą zagłębia się w poduszki.
Kiedy budzi ją ostry dzwonek budzika, jest rozwścieczona. „Co za idiotka ze mnie, 
po co go nastawiałam, skoro dziś niedziela..." Już ma zamiar przewrócić się na 
drugi bok i znowu chrapnąć, kiedy przypomina sobie wczorajsze zobowiązanie. 
Holender... A tak by się pospało. Cóż, „noblesse oblige", co znaczy „szlachectwo 
zobowiązuje". W tym wypadku jej „szlachectwem" jest tytuł mistrzyni.
136
Drab miewa takie swoje dni (specjalnie, o ile Dzidzia się śpieszy), kiedy nie 
robi nic innego prócz stawania na drodze, włażenia pod nogi i ręce. Dwoi się 
wtedy i dziesiętoi, wszędzie go pełno, na każdym kroku o wiele go za dużo i nie 
pozwala nic robić, bo człowiek obija się o niego bez przerwy, rozlewając, parząc 
się, plamiąc. Dziś jest najwyraźniej taki dzień, bo bez chwili przerwy Dzidzi 
przeszkadza, począwszy od położenia się na jej kapciach, na których szukanie po 
wszystkich kątach biedna Dzidzia traci co najmniej pięć minut, poprzez 
zastawianie sobą drzwi szafy, drzwi łazienki, poprzez kręcenie się bez przerwy w 
czasie ubierania, aż do wylądowania tuż pod jej łokciem w kuchni, w której 
Dzidzia w pośpiechu gotuje sobie mleko.
— Czego, ośle? I tak cię ze sobą nie wezmę! — Dzidzia patrzy na mleko, które w 
najmniej spodziewanym momencie lubi uciec. No, jakoś się udało. Gdy zabiera się 
do nalewania go do filiżanki, Drab napiera na nią całą siłą i wytrąca jej z ręki 
gorący rondelek, który z hukiem upada na ziemię.
Nie mija i trzydzieści sekund, kiedy we drzwiach staje potargana Alicja. Włosy 
rudawe błyszczą jej w słońcu, ale Dzidzia nie patrzy: ma złe przeczucia.
— Jak możesz, Dzidziu! Wiesz przecież, że ojciec źle sypia! Czy rzeczywiście 
nie jesteś w stanie uważać, kiedy raz na tyle czasu przyjeżdża odpocząć u siebie 
w domu? Boże, jakaż ty jesteś nieznośna!
Jest to chyba pierwszy raz, kiedy Alicja mówi do niej takim podenerwowanym tonem.
I to, i fakt, że nakrzyczano na nią „za niewinność", zupełnie wyprowadza Dzidzię 
z równowagi. Nie wiedząc, co robi, i nie myśląc, co mówi, krzyczy na cały głos:
— Odczep się wreszcie ode mnie! Dajże mi raz spokój, ty małpo, ty wstrętna 
jędzo!
137
Zalega cisza. Obie stoją nieruchomo. Na obie twarze występuje ciemny pąs.
— Przepraszam — bąka Dzidzia.
Jest wściekła na Draba, wściekła na Alicję, wściekła — najbardziej — na siebie.
Alicja nie reaguje na jej słowa, w dalszym ciągu stoi naprzeciw niej bez ruchu. 
Nie mówi nic.
W pewnym momencie przeciąga ręką po czole, jakby nie mogła uwierzyć, jakby 
chciała przekonać się, że to wszystko tylko jej się śniło. Usta jej poruszają 
się, ale Dzidzia nie słyszy słów. Robi jej się żal Alicji, okropnie przykro.
— Przepraszam — mówi raz jeszcze. — Tak mi się głupio wymknęło.
— Po prostu wreszcie powiedziałaś to. co myślisz — mówi cicho Alicja. — 
Powinnam się była spodziewać...
„Nie! Nie!" — chce krzyknąć Dzidzia, ale coś jej nie pozwala, opuszcza głowę, 
milczy.
—- Nie — mówi wreszcie powoli, z takim wysiłkiem krtani, że głos, który się z 
niej wydobywa, zupełnie jest głuchy. — Nie, Alicjo — przemaga się i po raz 
pierwszy wymawia to imię, które przez tyle miesięcy nie było w stanie przejść 
jej przez gardło.
Podnosi głowę, ale naprzeciw niej nie ma nikogo. Alicja, która widać była boso, 
bezszelestnie wyszła w jakiejś chwili, tak że Dzidzia nie wie i nigdy już się 
nie dowie, czy usłyszała zaprzeczenie, takim kosztem wyrwane z gardła.
Teraz stoi bezradna naprzeciw leżącego gamczka, rozlanego mleka, Draba, który 
chcąc się zrobić jak najmniejszy, całkiem niewidoczny, wlazł pod stół. Ale na 
stole nie ma plastykowego obruska, który by zasłaniał, i końce Draba wystają z 
obu stron stołu, z jednej obły, jasny, do lwiego podobny zad z przylegającym 
ogonem, z drugiej pysk, tak pomarszczony, że wygląda jak wielki
133
worek pełen trosk, z bezradnie wiszącymi faflami (a może fąflami).
— Aleś narobił! — mówi Dzidzia. — Aleś mi narobił! Przez ciebie, Drabie... To 
wszystko, wszystko przez ciebie...
Drab rozumie z tego przemówienia tyle, że Dzidzia jest zmartwiona, a on winien. 
Przez sekundę zastanawia się, co robić, ale zmniejszyć się więcej nie podobna, 
wybiera więc drugą ewentualność: wygramolą się spod stołu (cud, że w tak 
pechowym dniu nie bierze go sobie na plecy, już mu się to raz zdarzyło i waza z 
grzybową poszła w drobny mak; tylko dzięki temu, że Olesia z zasady wszystko 
podawała zimne, nie poparzył siebie i innych na śmierć), podchodzi do Dzidzi, 
składając jej na kolanach jedyny prezent, na jaki go stać: olbrzymi, ciężki 
pakiet łba. Składa go i zamiera. Dzidzia nieuważnie gmerze mu palcami po czole, 
nie pije mleka, siedzi, co tam to wszystko, najwyżej się spóźni, całe zawody 
wydają jej się w tej chwili zupełnie nieważne, zupełnie błahe. Ale narobiła! 
Niby w ostatnią środę także odpowiedziała Alicji niegrzecznie, ale to było 
zupełnie co innego. Dziś stało się coś, co trudno będzie odwrócić, naprawić, 
zażegnać, coś strasznego, coś fatalnego. To dziwne, ale mimo że Dzidzi jest 
bardzo smutno, nie chce jej się płakać, nie myśli o sobie, myśli o Alicji. O 
przykrości, którą jej wyrządziła. Machinalnie drapiąc Draba w głowę („och, 
wszystko przez ciebie, niezdaro, nie mogłeś to leżeć na posłaniu") widzi przed 
sobą drobną, roz-targaną postać dziewczynki-dziecka, które z taką ilością dobrej 
woli starało się zastąpić jej matkę. A ona odrzuciła całą tę dobrą wolę, nie 
ułatwiła jej planów, nie poszła na rękę, zrobiła wszystko, ale to wszystko, by 
Alicji uniemożliwić zadanie, które na siebie wzięła, by ją dotknąć, zrazić. I 
już nie o to chodzi, co stało się dziś. Gdyby przez te wszystkie miesiące 
zachowywała się ina-
139
czej, taki wybryk można by położyć na karb zmęczenia, końca roku, zdenerwowania, 
chwilowej złości. Ale na tle całego jej wielomiesięcznego zachowania ten wybuch 
ma jednoznaczną, straszliwą wymowę.
— A tak chciałam być dobra, Drabsiu — mówi półgłosem Dzidzia — tak chciałam, 
Drabsiu, tak chciałam...
Drab podnosi głowę i patrzy na Dzidzię.
„To dlatego, że chciałaś, a nie umiałaś, teraz zwalasz to na mnie? Nie tylko jej, 
mnie także chcesz zrobić przykrość? Ja byłem może niezgrabny, to nie moja wina, 
że nie jestem mini-pudelkiem i że wasze mieszkania nie są przystosowane do 
normalnych psich wymiarów, ale na pewno z mojej strony to było niechcący (Drab 
nie wie o tym, że jest duży, Dzidzia przekonała się o tym niejednokrotnie) i 
gdybym był wiedział... Tymczasem niegrzeczna, okrutna byłaś ty..."
Drab rzadko tak patrzy na Dzidzię: jak sędzia, poważnie, surowo. Dzidzia nie 
może znieść tego spojrzenia i zasłania mu oczy ręką.
— Drabisko, ja wiem, że ty masz rację, ale przestań już... no, proszę cię 
przestań...
Oczy są zasłonięte, zostaje więc tylko dół mordy, nie oskarżający już, ale tak 
głęboko stroskany, pełen takich załamków, kontrafałd i falban, że Dzidzi znów 
robi się przykro.
— Przepraszam — mówi — już chociaż ty nie gniewaj się na mnie, mój grzybku, 
najdroższy mój grzybku. Dla ciebie tak łatwo być dobrą... Dlaczego dla innych 
nie?
Właśnie. Dlaczego nie?
— Nie wiem, Drabisko.
Dzidzia pochyla się ze smutkiem, z ciężarem na piersiach i całuje ciepłą głowę 
swego oskarżyciela, któremu już się chyba trochę chce spać od tej ręki 
zasłaniającej mu oczy. Na pociechę — to przecież jednak jest Dzidzia,
140
jego Dzidzia — na chwilę przed snem jednym długim machnięciem przelizuje ją po 
oczach. Nie są słone. Nie rozmazała się. Dzięki Bogu, bo tego Drab nie lubi. 
Zasypia stojąc, z łbem na jej kolanach — wtedy Dzidzi przypomina się, że musi 
lecieć. Rzuca okiem na budzik: Jezu, za dziesięć ósma, a Pętał nie z tych, 
którym uda się wytłumaczyć, co się stało (zresztą nie ma najmniejszej ochoty 
nikomu na świecie tego tłumaczyć). Dzidzia powoli zdejmuje z kolan łeba, Drab 
układa się tuż, na ziemi, na gołej posadzce, nie przenosząc się ani o krok, 
najlepszy dowód, jak straszliwie wyczerpała go ta rozmowa, a Dzidzia wstaje 
niechętnie. Wie, że cały dzisiejszy trening jest na przepadłe, nie czuje w sobie 
ani grama wigoru, ani odrobiny radości życia, najmniejszej sprężystości, w takim 
stanie zawala się bezpudłowo każde zawody i każdy egzamin. Wychodzi na ulicę 
bezsło-neczną, pustą, brzydką, i idąc nią zagląda w twarze nielicznych porannych 
przechodniów.
„Nikomu nie jest tak źle, jak mnie — myśli mijając jakiegoś starego człowieka, 
który utyka na nogę — bo nie ma gorszej rzeczy niż świadomość własnej winy. A 
ten człowiek nie wie, że ja nie mam czystego sumienia, i myśli, że to on jest 
nieszczęśliwy, bo kaleka..."
Przed kościołem Zbawiciela jakaś kobieta sprzedaje małe bukieciki żółtych 
wiejskich róż. Chyba przywiozła je ze swojej działki, te pękate, tryskające 
zdrowiem, na kolczastych nóżkach paczuszki, które wyglądają jak sama młodość, 
sama radość życia.
— Po ile? — pyta Dzidzia. Ma tylko piątaka zaszpa-rowanego na niedzielne lody z 
Drabem.
— Po siedem złotych — odpowiada kobieta.
— To może pani ujmie ze dwie i da mi za pięć... Nie mam więcej.
— Mam tam czas na ujmowanie... Powiązane są i już...
— No to... No to przepraszam — mówi grzecznie Dzi-
141
dzia i zabiera się do odejścia, kiedy tamta trąca ją w ramię.
— A czy to do kościoła te kwiaty, panienko? Dobre kłamstwo — złe kłamstwo. A to 
byłoby jakie?
Tak prosto byłoby odpowiedzieć, że do kościoła, i miałaby dla Alicji kwiaty.
— Nie — mówi Dzidzia. — Dla mojej matki.
— A to weż se, kochana. Jakie tam dziecko kupuje dzisiaj matce kwiaty. Weź se, 
kochana, za te twoje pięć złotych. I niech ci idzie na zdrowie. Może mama, nie 
daj Boże, chora?
— Nie — mówi Dzidzia.
Czuje smutek, wzruszenie i przerażenie. A to, co powiedziała? Czy to było 
kłamstwo? Czy to było kłamstwo? Czy było?
— Nie, ja tylko tak...
— To do widzenia, panienko — mówi kobieta i uśmiecha się. — Ja tu stoję co 
niedzielę, jakby panienka kiedy potrzebowała...
Dzidzia idzie z różyczkami, które trudno jest utrzymać, tak kłują. Położy je 
przy nakryciu. Gdyby Alicja mogła wiedzieć, co mówiła, gdy je kupowała, może 
przebaczyłaby jej to, co się dzisiaj stało. Chociaż...
I to „chociaż" jest o wiele, ale to nieporównanie gorsze niż wszystkie 
„chociaże" z Teresą.
^
X
IN astępny tydzień ciągnął się bez końca. Poza krótkimi spacerami z Drabem i 
poza kółkiem sportowym, Dzidzia kuła tylko i kuła bez przerwy. Szło już nie 
tylko o to, by przejść, szło o to, żeby przejść bez poprawki, pokazać Alicji, że 
wbrew wszystkim jej obawom i przewidywaniom zdołała sobie poradzić.
Od owej pamiętnej niedzieli stosunki z Alicją były... właściwie nie było w ogóle 
stosunków z Alicją. Tak się jakoś ułożyło, że zupełnie się nie widywały. Gdy 
Alicja pracowała rano, Dzidzia po powrocie ze szkoły zastawała zupę i drugie na 
kuchni (bez żadnej już kartki, żadnych uświadomień na temat deseru). Gdy 
pracowała po południu — Dzidzia również zastawała zupę i drugie na kuchni. 
Również — bo Alicja wychodziła teraz przed przyjściem Dzidzi, która nadaremnie 
głowiła się, by odgadnąć, czy zmieniono jej godziny pracy, czy też Alicja sama 
tak się jakoś urządzała, by Dzidzi nie widywać. Kolacji Alicja nie robiła i 
dawniej, zawsze sama Dzidzia przygotowywała sobie coś na zimno, tyle że razem 
piły herbatę. Ale teraz Alicja po , powrocie z biura brała swoją herbatę do 
pokoju, samą, bez żadnego jedzenia (a taka była chudziutka, mizerna), a Dzidzia 
w pustej kuchni na stojaka zajadała swoje kanapki, często-gęsto nie popijając 
nawet. Dawniej Alicja mówiła: „Zrób so-
143
bie kanapkę z jajkiem na twardo, a drugą możesz zrobić z serem", teraz 
pozostawiała Dzidzi całą swobodę, tyle że otwarłszy lodówkę ta ostatnia 
znajdowała kupione dodatki do chleba. „Co by było, gdybym tak nagle zjadła całą 
szynkę?" — zastanawiała się Dzidzia, ale wiedziała, że myśli tak tylko po to, 
żeby sobie urozmaicić życie — nie byłoby nic. Po prostu nazajutrz nie miałaby 
szynki, słowo nie padłoby w tej sprawie. Cały czas korciło ją, żeby zrobić coś 
takiego, co by zmusiło Alicję do odezwania się do niej, ale nie mogła wymyślić 
nic. Od tygodnia miała przecież tę nieszczęsną grzywkę, nawet Tatad, taki 
niespostrzegawczy, powiedział jej: „Ależ chodzisz rozkocudana, wyglądasz, jakby 
ci Drab obgryzł z jednego boku włosy", Alicja udawała, że nie widzi nic.
W domu panowała idealna cisza, ów wymarzony „święty spokój", ale Dzidzia daleka 
była od zadowolenia. Przecież życie składa się z zakazów i chęci omijania ich. 
Kiedy nie ma zakazów i nie ma czego omijać, piekielnie jest nudno. Chociaż nie o 
to chodziło, że było nudno. Po prostu było smutno, samotnie, ponuro — zupełnie 
beznadziejnie.
„A gdybym tak się rozchorowała? — rozpatrywała sprawę Dzidzia. — Może wtedy 
odezwałaby się do mnie... E — traciła nadzieję — mogłabym pewno umrzeć, a ona by 
nawet nie zauważyła..." I pakowała termometr pod pachę, w nadziei, że wzniesie 
się poza zaczarowaną, czerwoną kreskę trzydziestu siedmiu, ale termometr ani 
myślał iść jej na rękę, tkwił na trzydzieści sześć i pięć i biedna Dzidzia 
wzdychała i znowu zatapiała się w geografii. Pewno, że można było pokazać Alicji 
termometr z gorączką, nic łatwiejszego niż wsadzić go w gorącą wodę... Po cóż 
zresztą gorąca woda? Najprościej było włożyć Drabowi pod pachę i byłoby 
trzydzieści dziewięć murowane, a i frajda jaka — ale jakaż przyszłość? Doktor od 
razu by się poznał, że Dzi-
144
dzia nie ma gorączki, po co zresztą doktor, Alicja sama poznałaby się na tym, bo 
pewnie wtedy sprawdziłaby tym swoim systemem ręki za dekolt i Dzidzia wyszłaby 
tylko na histeryczkę...
Nie znajdując innych sposobów Dzidzia często wypuszczała teraz Draba samego 
(wtedy, kiedy obie, co rzadko się ostatnio zdarzało, były razem w domu) licząc, 
że Alicja się wtrąci, że uprzedzi ją o czyhających nań niebezpieczeństwach, ale 
Draba nie było i kwadrans, a w domu panowała cisza. Przeklęta, ohydna cisza. 
Alicja nie zwracała się do niej, nawet nie mówiła nic do Draba — jakby jej głos 
odjęło, jakby ją zaklęto w rybę. Nie pytała go, czy głodny, nie pytała, czy 
chciałby się przelecieć. Owszem, ze dwa razy położyła mu na posłaniu kość, ale 
nawet nie odwróciła się, żeby zobaczyć, czy zjadł. Po prawdzie, to nie było i po 
co się odwracać — trzask miażdżonej w szczękach Draba kości mówił sam za siebie, 
ale to paskudne, że i on został pokarany — nie był przecież nic winien. Zresztą 
kto był winien? „Ja przecież przeprosiłam, nawet te różyczki położyłam jej przy 
nakryciu... Alicja podziękowała wtedy ze smutnym uśmiechem, ale poza tym nie 
powiedziała nic. W końcu to ona nie chciała przebaczyć, ona była zawzięta, a 
zawziętość należy do najpaskudniejszych cech" — usiłowała tłumaczyć sobie bez 
większego przekonania Dzidzia. W dodatku Alicja nabrała teraz niemiłego zwyczaju 
zamykania drzwi do swojego pokoju. I te wstrętne, ohydne drzwi stały się 
symbolem nieszczęścia. Siedząca na tapczanie Dzidzia chcąc nie chcąc rzucała na 
nie co chwila okiem i bardziej czuła się samotna w ich małym mieszkaniu teraz, 
gdy te zamknięte drzwi dzieliły ją od siedzącej o parę metrów Alicji, niż wtedy, 
gdy Alicja siedziała w radio, a ona sama obijała się po pustym domu.
Któregoś dnia, gdy Alicja wróciła koło czwartej i po-
10 Przez ciebie, Drabie! 
145
szedłszy do siebie zamknęła drzwi, Dzidzia poczuła, że f nie wytrzyma dłużej. 
Geografia podchodziła jej już pod gardło. Podniosła słuchawkę i nakręciła numer 
Teresy.
— Cześć, Terę. Nie poszłabyś na spacer?
— A co? Znowu jakieś nieszczęście spadło ci na głowę?
Trzeba przyznać, że ton Teresy nie zachęcał do dal- 1 szych zwierzeń, ale 
Dzidzia podjęła go tak, jakby był właśnie tym, który jej odpowiadał.
— Geograficzne nieszczęście spadło mi na głowę, 1 Terę. Nie mogę więcej. Rzygam 
od tego wszystkiego. | No? Przelecimy się?
— Teraz nie mogę — powiedziała i zawiesiła głos, 1 jakby jeszcze chciała coś 
dodać, a potem nagle się rozmyśliła. — Ale jeżeli chcesz, to za godzinę na 
naszej ławce. Tam, gdzie wiesz. Ale za godzinę. Żebyś mi nie I przychodziła 
wcześniej. No i żebyś go wzięła ze sobą.
— Gdzież ja bym się ośmieliła pokazać ci się na oczy ] bez niego... — usiłowała 
zakpić Dzidzia, choć nie miała zbyt wielkiego zacięcia do kpin 
(dlatego tak mało dowcipnie jej to wyszło).
— A coś ty taka rozspacerowana?
— Kuję tylko i kuję, aż mnie mdli — odparła Dzidzia.
— Przesadzasz. Ja tam wierzę w przeznaczenie. Co J komu sądzone — filozoficznie 
odezwała się Teresa. — Możesz wkuć na sto dwa, a jak Zmora będzie chciała cię 1 
zagiąć, to cię zapyta na sto trzy i będziesz leżeć i kwi- i czeć.
— No to za godzinę — ucięła Dzidzia.
Akurat było jej potrzebne takie gadanie, i tak ledwo się zmuszała do tej 
geografii; jak Teresa jeszcze jej i wmówi, że to na marne, to na pewno się nie 
przygotuje. \ Przeciągnęła się. Drab, który leżał u jej nóg, podniósł głowę. On 
także był senny, niezadowolony, tak jakby odczuwał złą atmosferę panującą w domu. 
„Może i od-
146
czuwa — pomyślała Dzidzia — zwierzęta podobno mają większą od ludzi intuicję". 
Zresztą tu nie potrzeba było intuicji — do oczu skakało, że w domu było inaczej 
niż dotąd. Dzidzia zsunęła się z tapczanu i przytuliła do Draba.
— Stary... — powiedziała pytającym tonem. — Jak ty myślisz? Co z tego 
wszystkiego wyniknie?
Drab podniósł jeszcze trochę głowę, widać jednak nieszczęsna grzywka Dzidzi 
połachotała go w nos, bo kichnął opluwając jej całą twarz. Dzidzia obtarła się 
ręką, ale po chwili, przypomniawszy sobie wszystkie bąblow-cowe gadania, poszła 
do łazienki. Tam wpadła jej do głowy genialna myśl, wyskoczyła więc z łazienki 
jak oparzona i po raz pierwszy zapukała do zamkniętych drzwi Alicji.
Miała zamiar zacząć od „Alicjo", ale. jakoś jej się to cofnęło, zaczęła więc od 
rzeczy samej.
— Drab kichnął mi prosto w twarz — powiedziała. — Miałam wtedy otwarte usta i 
nakichał mi w usta. Może powinnam coś na to zrobić?
Alicja podniosła głowę od stolika, przy którym siedziała, i Dzidzia ze 
zdziwieniem zobaczyła, że pracowita Alicja nie robiła nic. Nie leżała przed nią 
żadna książka ani żadna robota, stolik był pusty.
— Wypłucz gardło wodą z solą, jeżeli uważasz to za potrzebne — powiedziała.
Dzidzię aż skręciło. To ona miała uważać? Ona pytała się kogoś starszego, rzeczą 
starszych było uważanie na zarazki, jeżeli o nią chodzi, to mogła połknąć 
wszystkie Drabowe bąblowce — miała to w nosie.
— Ja tam nic nie uważam — powiedziała. — Przyszłam się spytać. Ale jeżeli ty 
uważasz, że mogę dostać bąblowca...
— Nie dostaniesz żadnego bąblowca, jest w tym wszystkim masa przesady — w 
głosie Alicji była obo-
147
jętność i zmęczenie — ale może rozsądniej będzie przepłukać. Weź sobie łyżeczkę 
soli na szklankę ciepłej wody i przepłucz albo... — tu wstała, a w serce Dzidzi 
wstąpiła krótkotrwała nadzieja — poczekaj chwilę, to ci zrobię płukanie z 
calihipermanganicum.
— To takie czarne? — zaczęła Dzidzia, żeby jakoś podtrzymać rozmowę, ale Alicja 
już była w łazience i wsypywała do szklanki ciemny proszek. Potem zalała go 
ciepłą wodą.
— Masz, tylko nie pluj do umywalki, a do ubikacji, bo to plami. To bardzo 
dobrze zdezynfekuje ci gardło i nie będziesz się więcej denerwowała.
Dzidzi wydało się, jakby w jej głosie był jakiś odcień kpiny, i już chciała 
odpowiedzieć: „Ja się nie denerwuję", ale przemogła się, mogłyby wyjść z tego 
jakieś fatalne rzeczy.
Wypłukała gardło, spuściła wodę, wychodząc z łazienki rzuciła okiem na drzwi 
Alicji, zamknięte w dalszym ciągu jak przez wszystkie poprzednie dni. Wtedy 
dopiero zrozumiała, że wiele nie zdziałała, najwyżej ośmieszyła się, i zrobiło 
jej się jeszcze smutniej. „To tak już będzie zawsze? — pomyślała. — Taka obcość, 
taka obojętność? To przecież okropne!"
Drab także był jakiś obojętny, wyciągnął się i nie zwracał na Dzidzię żadnej 
uwagi. Spojrzała na zegarek. Do spotkania z Teresą brakowało jeszcze pół godziny, 
ale nie miała siły na siedzenie w tym ponurym domu: wymówiła czarodziejskie 
słowo.
Zerwał się jak oparzony, już szczęśliwy, już młynkujący, napełniając głośnym, 
nerwowym ziewaniem cały dom. Dzidzi żal się go zrobiło: jego los też nie był do 
pozazdroszczenia przez te ostatnie dni. Alicja odżegnała się od niego w ramach 
ogólnego bojkotu, Pętał, ponury czegoś jak noc, nie pokazywał się już z tydzień. 
Dzidzia zakuta po uszy wychodziła z nim trzy razy po pięć
148
piinut. Czym to było dla takiego psa, któremu i trzydzieści kilometrów dziennie 
nie wystarczyłoby? Biedne prabisko! W przypływie żalu rzuciła się na niego z 
czułościami i objęciami, ale Drab nie chciał ani objęć, ani żadnych innych 
karesów, chciał wyjść, i to już, zbiegli więc pędem, oboje szczęśliwi, że 
nareszcie wymknęli się z domu. Pędzili jak wiatr. Drab fruwał niemal jak czarny 
dog ze snu. Dzidzia nigdy chyba nie widziała go w tak cudownych podskokach. Bu-
bum, bu-bum — jęczała tylko ziemia koło fińskich domków. Biegła za nim, 
nieszczęsna grzywka pchała jej się do oczu, spódniczka rozwiewała, ale ona 
biegła i biegła, chcąc jakoś zrzucić z siebie ciężar, który przygniatał ją od 
kilku dni. Po dziesięciu minutach nieprzytomnego pędu Dzidzia zatrzymała się, 
ciężko dysząc. Drab stanął także i przytulił się do niej, tak jak to mu się 
czasem zdarzało. Ledwie żywa ze zmęczenia, poklepywała go po gładkim boku.
— Kochanie moje — mówiła — pocieszko, mądrutku mój...
Specjalnie wrażliwy na sprawy inteligencji Drab rąbnął ją ogonem z satysfakcji 
tak mocno, że aż ją zabolała noga. Oparta o drzewo Dzidzia rozmasowywała bolące 
miejsce. Kiedy podniosła głowę, o trzydzieści kroków przed sobą, w wąskiej 
alejce między fińskimi domkami zobaczyła Teresę idącą z Pętałem. Szli nie w nogę 
machając do przodu i do tyłu złączonymi rękami. Teresa stawiała długie kroki i 
głośno się śmiała, Pętał był bez kurtki i miał na sobie wiśniowy pulower, 
którego Dzidzia nie znała. Spojrzała raz jeszcze i zamarła: ...To nie był Pętał.
Dlaczego człowiek jest taki dziwny? Odkrycie, którego dokonała, nie powinno było 
jej do tego stopnia porazić, a jednak tak się stało: czuła, że coś się zawala, 
zapada, że do jej wszystkich ciężarów na sercu dokłada się jesz-
149
cze jeden, wcale nie mniejszy, ciężar jakiegoś zawodu.; i smutku, i świadomości, 
że z jej przyjaźni z Teresą także będą nici.
Z kimże ona szła? Dzidzia spojrzała raz jeszcze, właśnie w chwili, w której 
chłopiec puścił rękę Teresy i objął ją w pół. Teresa giętko poddała się temu 
objęciu, tyle że zmieniła nogę: szli teraz równo, blisko przytuleni, weseli 
zapewne, nie wiedząc, że mimowolnemu świadkowi z rozczarowania, zawodu, smutku, 
mocno bije serce. Dzidzia była prawie pewna, że nigdy nie widziała tego chłopca. 
W każdym razie nie był to nikt z ich klasy. Więc tak szybko Teresa zastąpiła 
sobie Pętała! A ona głupia, dziecinna, myślała, że patrzy na Miłość, a patrzyła 
zaledwie na flirt, na jakieś udawanie czy grę... Biedny, biedny Pętał... Dzidzia 
spojrzała na zegarek: do spotkania z Teresą brakło zaledwie piętnastu minut. 
Tylko że ochota jej minęła. „Czy powiedzieć jej o tym, że ją widziałam — myśli 
teraz — czy też poczekać i zobaczyć, co powie Teresa?" Ale jeżeli — czego 
Dzidzia z chwili na chwilę coraz bardziej była pewna — Teresa nie powie nic, 
wtedy będzie jej już kompletnie łyso...
Drab dalej tulił się do Dzidzi. Jakby coś zrozumiał, patrzył jej prosto w oczy i 
cały ocierał się o nią z serdeczności. Dzidzia wierzy w to, że Drab nieraz wie, 
co ona czuje. Wierzy też, że można mu wytłumaczyć. - — Pamiętaj, Drabie — mówi — 
żebyś ty mi nigdy tak nie zrobił. Żebyś nigdy nie zawiódł mojego zaufania. Nie 
nabrał mnie.
Nagle czuje, jaki dziwny jest ten próg, że jeszcze mówi jak dziecko, a już czuje 
jak dorosła. Milknie i gładząc Draba dalej zastanawia się nad sytuacją. Kiedy 
podnosi głowę, tamci są już dość daleko. Dzidzia widzi czerwoną plamę swetra 
chłopca, czerń jego włosów, jego granatowe dżinsy, a obok szkocką mini-
spódniczkę Teresy, jej smukłą szyję. Czując, że robi coś w rodzaju
150
czytania cudzego listu (tak jak wtedy listu tej jakiejś Anieli), Dzidzia rusza 
za nimi. Nie obejrzą się, nie ma obawy, są tak zagadani, że świata bożego nie 
widzą. O czym też mogą mówić? Na tę odległość nie słychać nic, mimo to co chwila 
Dzidzia ma wrażenie, że Teresa wybucha śmiechem, a bransoletki dźwięczą, kiedy 
poprawia ręką włosy. Nie mogąc oderwać się od tego bolesnego obrazu, Dzidzia 
patrzy na kołyszący krok Teresy, na jej pięknie osadzoną główkę; chłopak też 
jest dość zgrabny, wąski w biodrach a szeroki w barach. Z czymś, co przypomina 
gorzki smak lekarstwa, Dzidzia myśli o dniach, kiedy chodziła tak za Teresą i 
Pętałem. Nigdy nie chodzili objęci, najwyżej trzymali się za ręce, tak jak ci 
przed chwilą. Jakby idąc po myśli Dzidzi Teresa odsuwa się od chłopca, znowu 
trzymają się za ręce, wymachują nimi do przodu i do tyłu. Teresa tak samo wtedy 
wyglądała, tak samo się ruszała, tak samo z wdziękiem i naturalnością co chwila 
pochylała głowę, ale poza tym istniał sen Dzidzi — Teresa i Pętał na leśnej 
polanie! — było w powietrzu to coś nieuchwytnego i cudownego, co nie wiadomo 
skąd się bierze — Miłość. A może nie było miłości? Może tylko jej się tak 
wydawało? Przecież jeżeli była, nie mogła minąć tak z dnia na dzień, Teresa nie 
mogła nagle stać się parą z innym, zostawić Pętka... Biedny, biedny Pętał, który 
nie poskarży się nikomu, nie pokaże po sobie nic, który nawet przed nią, przed 
Dzidzią do końca będzie udawał, że nic się nie zmieniło... Kiedy to wszystko się 
stało? „Przecież dopiero co płakała przede mną przez niego, z jego powodu... A 
może to zemsta Teresy? Może wcale nie przestała kochać Pętała, a robi to 
naumyślnie, tylko po to, żeby go nauczyć, żeby pokazać, że nie ma zamiaru 
poddawać się jego zakazom i nakazom? Że chciałaby, żeby stał się bardziej 
wyrozumiały, żeby mogła przestać się go bać?"
151
Cicha radość spada na Dzidzię, która czuje, że odgadła trafnie. Ciężar, który 
tak nagle usiadł na jej piersiach, równie nagle się z nich unosi. Jasne — Teresa 
jest dorosła, mądra, wie, jak takie rzeczy załatwiać, po prostu pragnie nauczyć 
Pętała, może zresztą słusznie. Zresztą na pewno za chwilę opowie Dzidzi o 
wszystkim, będą się razem śmiały z kawału, który Teresa tak chytrze sobie 
wykombinowała. Nagle szczęśliwa, Dzidzia cmoka na Draba.
— Drabie! — woła. — Ona nas nie zdradziła, ja się pomyliłam! W porząsiu!
Drab podnosi głowę w górę, trochę bokiem, jakby nastawiając ucha i zbierając 
wszystkie siły, aby zrozumieć nieznane słowo. Przekręca głowę na prawo, potem na 
lewo, brązowe oczy patrzą prosto w jej oczy i Dzidzia już wie, że zrozumiał. 
Teraz pozostaje tylko przyjść na czas, zachować się jak najnaturalniej, nic nie 
mówić i czekać, aż Teresa opowie jej wszystko od A do Zet (od Adamskiej do 
Żebrowskiego, jak się mówi w szkole). Wyprzedza Draba, który idzie powoli, z 
opuszczoną głową, cały oddany wnikliwo-krytycznej analizie sytuacji.
1. Była smutna i żeby się pocieszyć, wyszła ze mną.
2. Była jeszcze bardziej smutna, jak spotkaliśmy tę tam, co wtedy wygłupiała 
się w Alejach i chciała, żebym' odszedł z nią, zostawiając Dzidzię na ławce.
3. Potem nie spotkaliśmy już nikogo, nie rozmawialiśmy z nikim i nagle zrobiła 
się wesoła.
Więc:
1. Albo musiała się wylatać.
2. Albo bolał ją brzuch i przestał. Nierzadki przypadek.
Dzidzia odwraca się i znów cmoka. Drab na sekundę stawia uszy, a potem na 
wypadek, gdyby wnioskiem słusznym był jego wniosek numer dwa, Drab podchodzi
152
i przytyka jej do brzucha ciepły łeb w charakterze grzałki. W pieszczocie 
Dzidzia przytula ten łeb jak najczulej. „A więc zgadłem — myśli sennie Drab. 
Długie myślenie zawsze kończy się u niego sennością, a dzisiaj myślał nie tylko 
długo, ale i logicznie, co jeszcze bardziej wyczerpuje pamięć. — Widać bolał ją 
brzuch. Swoją drogą spacer też mógł zro..."
— Nie śpijże na stojąco! Byku! Od tygodnia nic, tylko śpisz i śpisz, nie udawaj, 
że jesteś niewyspany!
Dzidzia odsuwa się złośliwie i cudownie drzemiący Drab traci równowagę. Zły na 
Dzidzię rusza pierwszy. Pod skocznią mijają doktora filozofii Szacha, którego 
Drab pozdrawia machnięciem ogona. Szach jest takiej mądrości — po prostu rozumie 
mowę ludzką i właściwie umie się nią posługiwać — że Drab czuje przy nim 
niejakie kompleksy.
— Przywitaj Draba — mówi Wacek, pan Szacha.
— Hau.
— A teraz Dzidzię.
— Hau-hau.
— A teraz skocz przez Draba.
Szach wykonuje polecenie w mgnieniu oka. Drab dość lubi służyć mu za kozioł, 
czasem się nawet łaskawie zatrzymuje w tym celu.
— I z powrotem.
— I na długość. Nie na szerokość. Na długość. Wzdłuż. No?
Drab kręci się, a Szach stara się, żeby mu zabiec od głowy. Wreszcie...
— Dobrze, Szach. No to pożegnaj się już z Drabem.
— Hau.
— Iz Dzidzią.
— Hau-hau.
Dzidzia patrzy zachwycona. Co jej tam Szariki! Między Szachem a Szarikiem... I 
bez reklamy, bez telewizji,
153
bez tego wszystkiego... E, szkoda gadać. Odwraca się 2a odchodzącym Szachem i 
cichutko wzdycha (co jest zresztą świństwo, bo wszystkiego naraz nie można mieć 
i jak Drab jest taki piękny, taki szlachetny i taki czuły, to nie może 
równocześnie być jeszcze Sokratesem), lecz Drab nie tylko tego nie słyszy, nie 
tylko nie domyśla się niczego, ale jest o sto kilometrów od jakichkolwiek 
podejrzeń — i dlatego, że nie jest podejrzliwy, i dlatego, że o krok stoi Ali, 
stary towarzysz, razem z którym powycierali już na tym Polu niewąskie połacie 
trawy.
Zabawa zawsze zaczyna się od tego, że Ali opiera się przednimi łapami o ramiona 
Draba (wtedy dopiero pyski ich są na równym poziomie, bo Ali jest ostrowłosym 
terierem, rasą, z którą zasadniczo Drab nie zadaje się, ale przecież wyjątki 
tylko potwierdzają regułę). Drab zamiera na krótką chwilę, po czym jednym 
leciutkim ruchem łba przewala Alego na wznak, a sam natychmiast na niego pada: 
bęc. Ali jest malutki, ale dzielny, zamiast piszczeć, obejmuje Draba krótkimi 
łapkami, Drab robi to samo, złączeni w całość (przy czym całkowita długość Alego 
kończy się w połowie brzucha Draba) zaczynają rolować się po trawie, i jeszcze, 
i jeszcze, i jeszcze... Całe Pole zna już te wygłupy, dzieciaki podbiegają ze 
wszystkich stron, okrzykami zachęcają Alego, żeby się trzymał. Ale Ali nie darmo 
jest myśliwskim cwaniakiem (takim, co to poluje na dziki), tak jakoś się 
wiertoli, że ciężki Drab przelatuje przez niego błyska- • wicznie, nie robiąc mu 
najmniejszej krzywdy.
Tak, jak się rzekło, dziś także Drab od razu zauważył Alego i zatrzymał się, bo 
tak nakazywały reguły gry. Ali zatrzymał się także, po czym wyciągnął na całą 
swą długość w nader wyczekującej pozycji. Odchodzący doktor Szach odwrócił się i 
wzruszył z politowaniem ogo-nem: Co za dzieciaki! Siupy jak u 
przedszkolaków...
154
prab widać zmitygował się pod tym spojrzeniem i wyszedłszy z posągowej 
nieruchomości, życzliwie machając zbliżył się do Alego. Nie trwa sekundy i Ali 
też już jest w pozycji wyjściowej: obie łapy na łopatkach Draba. Smyk! — i już 
leży grzebiąc łapkami w powietrzu jak przewrócony chrabąszcz. Ciach! — i już 
Drab jest na nim. Trllll! — i już kotłują się, rolują, przewalają, Drab trochę 
grzmi (nie na serio), a Ali wydaje pojedyncze, krótkie piski, jęki i zachłyśty, 
z dawna należące do tradycji.
— Drab — gwiżdże Dzidzia — Drab! Dziś nie możemy się spóźnić.
Chyba oszalała! Przerywać rolowanie, kiedy już nadało mu się pęd... To gorzej 
niż głupio, to brak taktu... — Tak pewnie myślałby Drab, gdyby miał czas, ale 
nie ma ani sekundy do stracenia, bo przewrotny Ali dobiera mu się do ucha.
Z daleka patrzy na to wszystko Szach. Ale wychowanie... Zostawił ją samą... Jego 
panem nie jest żadna pani, tylko chłopak, mocny i zdrowy, ale nie ma sytuacji, w 
której Szach nie przyszedłby na Wacka wołanie. Nie ma takiej zabawy ani takiej 
suki, ani takiej rozrywki intelektualnej (nawet skoków), dla których Szach 
poświęciłby chwile spędzone z Wackiem. A cóż dopiero dla siupów... Teraz 
zgorszony patrzy, jak osamotniona Dzidzia mija ich i idzie dalej, pogwizdując.
,,Ale ci upał — myśli Szach, który jest colim i ma długie futro — pewno skończy 
się na burzy". Szach lubi burzę.
„Ale ci upał — myśli Dzidzia, która była głupia i dla elegancji włożyła sukienkę 
z rękawkami — pewno skończy się na burzy." Dzidzia też lubi burzę, może tylko 
szkoda tej szmizjerki...
Z Pola dochodzi dziki jazgot i unosi się tuman kurzu: to Ali w szale siupów 
ucieka przed Drabem, który
155
wprawdzie biega szybciej, ale jest mało skrętny, ja}j zbyt duży samochód. Gdy 
już ma Alego pod samym nosem, tamten daje susa w bok i od razu zyskuje przewagę, 
bo Drab traci sporo czasu, zanim dużym łukiem uda mu się skręcić swoją 
połyskliwą, tygrysią limuzynę, Dzidzia odwraca się i choć raz trafnie ocenia 
sytuację: żadnych szans. Postanawia sama iść do ławki; jak Drab skończy swoje, i 
tak tam do niej przyleci, feler w tym, że będzie musiał sam przejść przez 
Agrykolę. Oj, gniewałaby się Alicja... Alicja — odesłać tę myśl. Nie ma rady. 
Sytuacja jest wyjątkowa. Zaryzykuje ten jeden jedyny raz. Stojącemu nie opodal 
doktorowi Szachowi nie umyka nic: teraz z kolei na Dzidzię patrzy z dezaprobatą. 
Jego pan mimo wszystko nie zrobiłby tego. W żadnym wypadku. Zwykła granda.
Zbliżając się do miejsca spotkania Dzidzia widzi Teresę spokojnie siedzącą, noga 
na nodze, podbicie wy-' gięte, w ręku jakaś zielona gałązka, którą bezwiednie 
podgryza, zatopiona w myślach. Co będzie? Co też będzie?
— Cześć, Teresa!
— Cześć, kujonie. No, wyrobiłaś się już z tą geografią?
— Plus minus — mówi Dzidzia, żeby nie wywoływać dyskusji. — W każdym razie 
„sprężam się".
Obie śmieją się. A Dzidzia z mety postanawia wziąć byka za rogi:
— Dlaczego nie mogłaś wcześniej?
— Bo nie mogłam.
Nie wyszło. Siedzą chwilę bez słowa.
— Gdzie Drab? — mówi Teresa. — Przecież obiecałaś...
— I dotrzymałam. Zabałaganił się na Polu, zaraz powinien być.
156
— Strasznie mi na tym zależy, żeby dziś przyszedł -mówi Teresa.
— Dlaczego akurat dziś?
— Nie, no w ogóle... Chciałabym, żeby przyszedł.
— To przyjdzie.
I cisza. Ale Dzidzię coś korci i korci, choć już wie z doświadczenia, że z 
ustępowania takim korceniom nic dobrego nie wychodzi.
— Dlaczego masz tylko godzinę czasu? Umówiłaś się z Pętałem?
— Nie chodzę już z Pętałem — mówi niedbale Teresa. Więc jednak nie zełgała. 
Czekajmy, co będzie dalej.
— O, a to dlaczego? Można wiedzieć, co ci zrobił Pętał? .
— Zrobił mi największe świństwo na świecie — mówi Teresa i zaczyna się śmiać 
serdecznie i bez śladu udawania.
— Pętał? Świństwo? To niemożliwe!
— Najgorsze: znudził mi się. A wiesz, że jak się facet znudzi...
Dzidzia nic nie wie o tym, co się dzieje, „jak się facet znudzi", ale nawet nie 
ma ochoty udawać. Więc to jednak nie gra. Więc to prawda. Teresa jest z 
pewnością szajbnięta.
— Nie zgrywaj się, Terę, a kto beczał przez niego w sobotę na kółku? Może ja?
— W sobotę... — mówi Teresa. — Dziś już czwartek. Kupa czasu. Pocieszyłam się.
— W cztery dni?
— Ho, ho, co się może zdarzyć w cztery dni.
— A tobie się zdarzyło?
— E, tylko tak mówię. Co mi się miało zdarzyć? Nie, wiesz, żartowałam. A teraz 
powiem ci prawdę: postanowiłam trochę od niego odpocząć. Strasznie się nim 
zmęczyłam, zakazy, nakazy, pretensje, jak się trochę uspo-
157
koi, to znów będę z nim chodziła. A tak to sobie trochę połażę sama, pochodzę na 
pływalnię...
Bokiem przelatuje Dzidzi przez głowę niska zazdrość, „a ja, holender, furt bez 
kostiumu kąpielowego", ale główna myśl idzie gdzie indziej, jak Drab lecący za 
psem stara się w tej chwili nie zgubić tropu. Więc jak jest naprawdę? Kiedy 
Teresa kłamała? Wtedy? Teraz? Niełatwo się w tym połapać.
— No — mówi pół żartem, pół serio (czasem można tak powiedzieć prawdę, żeby ten 
drugi nie domyślił się, że to naprawdę jest prawda) — jakbyś puściła kantem 
Pętała, to ja bym w ogóle przestała wierzyć w miłość.
— Możesz wierzyć. Już ja mu świństwa nie zrobię. Jeżeli on nie opuści mnie dla 
kogo innego, to ja... E, kto by tam mógł mi się podobać po Pętalu...
W tym momencie na sąsiedniej ławce siada chłopak w czerwonym swetrze. Dżinsy. 
Czarne włosy. Nie ma wątpliwości — ten sam. Ma opaloną twarz, ciemne okulary, 
włosy na beatelsów i wygląda co najmniej na siedemnaście lat. Całkiem już 
dorosły. Teresa odwrócona do Dzidzi przodem, siedzi do niego plecami, Dzidzia 
natomiast widzi go doskonale. Przystojniak. Widocznie przylazł tu za Teresą, 
która nic o tym nie wie. Dzidzia chciałaby jakoś zwrócić jej uwagę, ale nie 
bardzo wie jak. Nagle przychodzi jej do głowy jakaś niemiła myśl. „Strasznie mi 
na tym zależy, żeby DZlS przyszedł". Hm. Hm. W sekundę później na końcu ulicy, 
daleko jeszcze, pojawia się jakiś ruchomy cień. Dzidzia wstaje i wydaje 
przenikliwy „palcowy" gwizd.
— Co, chcesz, żebym ogłuchła? — Teresa zrywa się z ławki, ale natychmiast na 
nią pada z powrotem, zwala ją bowiem z nóg impet hamującego o nią Draba. Drab ma 
pysk cały w pianie i śmieje się ze szczęścia pokazując wszystkie zęby.
— Cudo moje! — woła Teresa z odrobiną przesady. —
158
z ust Teresy: „Przyjaciółka. Na zawsze. Na zawsze". I słyszy to dziś, w chwili, 
gdy wie, że „zawsze" Teresy i znaczy „cztery dni", że „przyjaźń" znaczy tyle, co 
„mi- I łość", czyli w jej ustach zero. W tej chwili już wie, że ta cała piękna, 
urocza, rozkoszna dziewczyna to pusta I f lir ciarka i kłamczucha. Chłopak 
wyciąga rękę:
— My się jeszcze nie znamy. Jaś.
Nie podnosząc głowy Dzidzia słyszy, że zamiast przedstawić się własnym imieniem 
Teresa przedstawia się I tym, które z miłości wymyślił dla niej Pętał.
— Tessa — mówi.
— O, jak ładnie — dziwi się Jaś, który pewnie już | wiedział wszystko, że Drab 
jest dogiem, że należy do Dzidzi i nazywa się Drab, że Teresa nazywa się Tessa, 
że umówiły się z Dzidzią na ławce, że ma przyjść i udać, I że poznał je obie 
razem.
Wyciągając do Jasia rękę mówi głośno:
— Edyta — i spotyka zaskoczone wejrzenie Teresy.
— Odkąd się tak nazywasz? — Teresa najwyraźniej nie przewiduje ze strony Dzidzi 
żadnych niespodzianek, a już na pewno nie tej, która następuje:
— Od kiedy ty zaczęłaś łgać i zdradziłaś Pętała — mówi głośno Dzidzia; wstaje, 
nie śpiesząc się bierze smycz z ławki, gwiżdże na Draba, i już odchodząc do- 
I daje:
— Powodzenia, Tessa, dobrej zabawy. Przez tę go- I dzinkę Jaś pewnie już 
wysechł z tęsknoty za tobą. •
Piaf. Niech wie, że nie sami idioci na świecie. Wszystko dobre, ale wszystko ma 
granice.
— Chodźmy, Drab!
Z daleka słychać odgłos grzmotu i pierwsze krople ! spadają na ulicę. Ludzie 
biegną szybko, aby schować się j przed deszczem, Dzidzia nie przyśpiesza jednak 
kroku. Zawsze lubiła deszcz, ale dzisiaj marzy o nim jak o szczę- |
160
ściu. Boże, jak chciałaby zmoknąć do szpiku kości, do środka duszy, do końca i 
do dna, zmoknąć tak, żeby ten gruboziarnisty deszcz obmył z niej wszystko: 
wstrętne kłamstwa Teresy, słuszne pretensje Alicji, jutrzejszą odpowiedź z 
geografii, ponurość panującą w domu, brak przyjaciółki (brak kostiumu 
kąpielowego), samotność, żal nad Pętałem, całkowitą bezradność i poczucie winy. 
Drab, który nie lubi moknąć, leci przodem i staje pod daszkiem kiosku, gdzie 
sprzedają kefir, pchając się na chroniących się tam ludzi, którzy teraz 
gwałtownie protestują, bo wyciera o nich mokrą sierść. Ale Dzidzia obojętnie 
mija kiosk zostawiając Draba własnemu losowi i skręca ku Psiemu Polu, na którym 
deszcz aż huczy, odbijając się od ziemi. Tam staje, ściąga z włosów gumkę i 
podnosząc głowę cała wystawia się na ten orzeźwiający prysznic. Oby jak 
najmocniej waliło (ku radości Dzidzi piorun pada tuż-tuż), oby jak najbardziej 
ją zmoczyło, oby naprawdę ją obmyło, oby udało jej się rozpłynąć w tej cudownej, 
oczyszczającej czerwcowej burzy.
11
XI
Majka siedzi w Dzidzi pokoju z nogami na tapczanie i pogryza czekoladę, którą 
sama przyniosła Dzidzi na pocieszenie. Dzidzia była wręcz zgnębiona: nie mogło 
jej spotkać nic gorszego niż to, że gdy przyszła wykuta dosłownie na blachę, ta 
cholerna Zmora nie wyrwała jej z geografii. Odpowiadali Szparkowski, Sylwia, 
Grażyna i Marek. Z dwójkowych na okres pozostali tylko Dzidzia i Jurek 
Mieszkowski. Sytuacja Jurka była poza konkursem, bo miał na dokładkę lufę z 
fizyki, czyli że właściwie było mu wszystko jedno, ale Dzidzia wnerwiła się i 
zgryzła jak mało kiedy.
— Kuć do wtorku! — powiedziała. — Obłędówa. Nic mi już do głowy nie idzie.
— Dobrze ci zrobi, jak odpoczniesz jeden dzień. Zajdę do ciebie po południu, 
może coś skombinujemy, chcesz?
Tym to systemem Majka siedzi teraz u Dzidzi i zastanawia się, jak dawno już tu 
nie była, jak bardzo oddaliły się od siebie i jaka to szkoda. Chciałaby wymyślić 
coś, żeby rozerwać Dzidzię, która w kuchni odgrzewa Drabowi jedzenie.
— Dzidka! — woła. — A może poszły byśmy do kawiarni? Stawiam. Mam Nike.
— Och, tak — cieszy się Dzidka, w której na tle osamotnienia (Teresa, Alicja) 
jakieś dawno zapomniane
162
ciepłe uczucia kiełkują na nowo. Porządna, nie zawiodła w potrzebie.
— No to ubieraj się!
W tym momencie Drab (jasnowidz jaki czy co) podchodzi do Dzidzi i bodąc łbem 
spogląda jej w oczy. „Nie zostawiaj mnie" mówi niemal że słowami. ,,No nie rób 
mi tego świństwa, jak tyle godzin na ciebie czekałem".
Dzidzia drapie się w głowę. Propozycja Majki jest nęcąca, tak dawno nigdzie nie 
była, lubi chodzić do Wilanowskiej, bombowa jest tam kawa z kremem i ciastko 
takie jedno ponczowe, ale przecież nie wpuszczą tam psa.
Powoli wchodzi do pokoju, gdzie Majka już obciąga pogniecioną sukienkę, która po 
wstaniu z tapczanu jest dosłownie „jak psu z gardła" (wyrażenie Olesi). Dzidzia 
staje w progu:
— A on? — mówi. — Co zrobić z Drabem?
— Zostawić.
— Łatwo ci mówić.
— No, co łatwo mi mówić? Pierwszy raz zostałby w domu czy co? Mało się naczekał 
na ciebie, jak chodziłaś z Pętałem na rower?
— Wiesz, sprzedał rower. Kupił moto.
— Motocykl? — zdumiewa się Maja.
— Motorower, ciemniaczko. Kto by mu dał forsy na motocykl.
— Skąd ja mam wiedzieć. Nie znam się na twoich przyjaciołach.
Zaczyna się. Dzidka zmienia więc ton.
— Majka... zostańmy w domu. Pogadamy sobie...
W tym miejscu, jakby wiedząc, że reszta należy do niego, Drab z ciężkim 
westchnieniem podchodzi do Mai i pchając ją łbem, z powrotem sadza na tapczanie.
— Widzisz, jak cię zaprasza?
Maja uśmiecha się. Prośba Draba i Dzidzine „pogadamy" robią swoje.
163
— To zrób kawy. Tak jakby miała mnie boleć głowa.
— Co ja jestem twoja matka, że nie mówisz zwyczajnie, że chcesz napić się kawy?
Obie parskają śmiechem. Majka już nie żałuje, że zostają w domu, w gruncie 
rzeczy kocha Dzidzię, przez którą tyle się już nacierpiała. Znowu zdejmuje 
sandały, znowu podciąga nogi, znowu zabiera się do czekolady, czekolada z kawą — 
prima! — i po raz pierwszy od dawna nastawia się moralnie. Dzidzia też się 
nastawia, choć sytuacja nie jest prosta. O Teresie nie może mówić — dopiero by 
Majka triumfowała. O Alicji... Dzidzia rozumie, że na temat Alicji są tylko dwa 
wyjścia. Albo mówić prawdę, która to prawda stawia Dzidzię w nie najpiękniejszym 
świetle, albo jakoś to ponaciągać, krótko mówiąc nałgać. A dziś Dzidzia nie ma 
ochoty łgać. Czuje potrzebę prawdy.
— Maja... — mówi niepewnie.
Najgorsze to to, że zawsze mówi, zanim przemyśli do końca, i zawsze powie za 
dużo.
Maja podnosi głowę. Jej czarne przenikliwe oczy wiercą w Dzidzi dziurę. Ale nie 
są nieżyczliwe. Raczej pełne zainteresowania.
— No... — mówi pytającym tonem.
— Majka, jak to u ciebie jest? Czy ty zawsze w środku odróżniasz prawdę od 
kłamstwa?
Majka myśli chwilę. Ona znów zawsze wszystko przemyśli do końca i dlatego 
chwilami nie jest szczera. Nie żeby była fałszywa, ale skryta.
„Skrytość" zresztą Dzidzi trochę imponuje, sama zawsze wygada wszystko, co ma na 
wątrobie.
— No? Odróżniasz?
— Chyba tak.
— I zawsze masz ochotę mówić prawdę?
— Chyba nie.
— No widzisz (co niby Maja ma widzieć, nie wiadomo,
164
ale ona widać rozumie, o co Dzidzi idzie, bo nie pyta o nic).
— Bo ja czasem nie mogę mówić prawdy, a czasem muszę... Czy ty to masz? A wtedy, 
kiedy muszę, to...
— Bo prawda jest niewygodna — mówi Majka nie-głupio, całkiem niegłupio. — Ale 
kłamstwo to jest takie jakieś ułatwienie... Jak się przezwyciężyć i powiedzieć 
prawdę, to jednak ma się jakąś frajdę. A o co chodzi?
— Wiesz, powiem ci tak częściowo — mówi. — Nie gniewaj się, ale nie mogę do 
końca. Zamotałam się w taką jedną rzecz... Właściwie to jestem świnia.
— Zawsze można odmotać...
— Nie zawsze. Jak się już zanadto zakręci...
— Teresa? — spojrzenie Mai już-już czatuje na zwycięstwo.
<— Oszalałaś? W co można się zamotać z Teresą? (że
można, ona jedna wie, ale...)
— Zakochałaś się?
— Co ty? Akurat. Inne sprawy. Poważne. Ale nie moje. (Pierwsze kłamstwo 
całkowite, przedtem pół. Jak żyć bez tego? Czyżby nie było sposobu?). Dlatego 
trudno mi o tym mówić.
— To po co zaczynasz?
Ale Dzidzia nie jest dziś w wojowniczym nastroju. Chciałaby, naprawdę by chciała, 
żeby im wyszła rozmowa, a jak coś odpowie, to zaraz się pokłócą.
— Przecież mówię jak do człowieka. Zaczynam, bo mnie to wkurza. A nie kończę, 
bo... no tego. Mówiłam ci. Ale pokażę ci to na przykładzie. Czekaj... — chwilę 
myśli. — Na przykład... no powiedzmy, że Edek zaręczył się. Tobie się ta jego 
sympatia nie podoba, ale z drugiej strony wiesz, że oni się kochają, że ona jest 
fajna, a on z nią szczęśliwy, że w gruncie rzeczy nie masz ani powodu, ani racji. 
No?...
Maja słucha uważnie trochę gryząc czekoladę, a tro-
165
chę paznokcie, specjalnie oba duże, nad którymi wyłaniają się obrębki z ciała. 
Ohyda, a nie można nie patrzeć.
— Zostaw — mówi Dzidka i łapie ją za rękę. Majka śmieje się.
— Wszystkich to wnerwią. Słuchaj, Dzida, a może ty masz jasnowidzenia?
— Nie, dlaczego?
— Bo Edek ma dziewczynę. Fajną, miłą dziewczynę. I... I... ja na to wszystko 
nie mogę patrzeć.
— Dlaczego?
— Brzydzą mnie — Maja wygląda, jakby mówiła o tym, że nadeptała stonogę. — 
Żebyś wiedziała, jak on do niej mówi... tak się ślamazarzy... Oboje mają takie 
namydlone oczy... Tylko się liżą i liżą... Można kogoś kochać, ale jakoś 
inaczej...
— Jak?
— Bo ja wiem... Jakoś tak sportowo. Jak ty Draba. Dzidzia czerwieni się, bo 
wprawdzie nie kryje się ze
swoimi uczuciami dla Draba, ale nie nadają się one do omawiania. Skąd Mańka chce 
wiedzieć o tym, jak ona kocha Draba. Pewno że się nie ślamazarzy, bo Drab nie 
człowiek, ale ile się nawy głupia, ona jedna wie. Te kretyńskie piosenki: „Chodź, 
Drabciu, Drabciuniu, Moja psiusiusiuniu. Chodź, Drabku, chodź, Drabeczku, Mój 
drogi, mój koteczku".
A inne... Nawet wspomnieć hadko. Typowe ślamaza-rzenie.
— E, to co innego — mówi wykrętnie Dzidzia. — Slamazarzenia i ja nie wynoszę 
(„Wynoszenie" zamiast „znoszenia" też naturalnie przejęła od Szpary, wbrew 
klasie natomiast „zbrakowała" jego nowy wymysł: „chińczyka" zamiast uznanego 
„holendra"). Ale wróć do tego, co mówiłaś.
Majka zastanawia się, jak to powiedzieć.
— Brzydzi mnie ta ich cała miłość, czy co to tam jest.
166
Więc wsadzam im szpile, przyczepiam się, wyśmiewam ich, przedrzeźniam „cija 
łącka cija", a im jest przykro. Jak wchodzę, to wieją z domu. Ale nie mogę 
inaczej, takie to wszystko jakieś jest...
Dzidzia trochę wie, o co chodzi Mai. Na konto tego „trochę", potakuje.
— Aha. Tak to jest. Ale masz z tego zgryz? Maja wzrusza ramionami. Raz ma, a 
raz nie ma.
— A co? Ty masz zgryz?
— Tak w ogóle, to chyba tak. Bo wiesz co — Dzidzia zdobywa się na bohaterstwo — 
narozrabiałam. Jakby ci to powiedzieć, Mańka... Gdybym ja była inna...
— Gdyby ciocia miała wąsy, toby był wujaszek — mówi nagle Maja nie w takt i 
nagle Dzidzia nie ma już więcej ochoty mówić o całej sprawie.
Chciała pogadać, ale jak ta się wygłupia, to i ona może. Nawet całkiem łatwo.
— Jadę statkiem z tatkiem Tadkiem — mówi.
— Co?
— Pstro.
— A co to ma do rzeczy?
— Nic.
Maja wzrusza ramionami.
Drab, który wisiał do tej pory przełożony przez róg tapczanu, nagle zaczyna się 
kręcić. Dzidzia już wie, czym to się skończy, ale wytrzymuje go, nie chce jej 
się schodzić. W końcu zaczyna się trąbienie.
— Poczekaj trochę, stary. Trąbienie.
— Pójdziemy za kwadrans. Trąbienie.
— Poczekaj chwilę, zejdę z nim — zwraca się Dzidzia do Mai.
Maja spogląda na zegarek:
— Ja i tak mam już mało czasu.
167
Dzidzia wie, że to nieprawda, że po prostu uznała, że trzeba się obrazić.
— Zostań, Mania — mówi. — Wypuszczę gb samego. Wróci za chwilę, a potem oboje 
cię odprowadzimy.
Zażegnała. Maja uśmiecha się. Nagle „przełamuje lody."
— Przecież ja wiem, że mam niemożliwy charakter — mówi. — Ale wiesz... ciebie 
tyle kolegów i koleżanek lubi...
Dzidzia wzrusza ramionami.
— No pewno, i Marek, i Marian, i Żebrowski, no, może cię nie lubią? Powiedz? I 
pół klasy dziewczynek, a mnie... Miałam tylko jedną przyjaciółkę, tę Bożenę, to 
wiesz, jak się skończyło, a z tobą też mam takie chwile, że myślę, że za każdą 
cenę chciałabyś się ode mnie odczepić.
Jak Majka mówi szczerze, to tak jak wtedy z pamiętnikiem, od razu się podkłada i 
daje człowiekowi do ręki argumenty. Może szczere mówienie to właśnie podkładanie 
się... Nie zamierza ze słabości Mai korzystać.
— E, trujesz, Maja — mówi. — Pewno, że jak jesteś osa, to każdy ma się ochotę 
od ciebie odczepić. A lubisz być osa. Ale jak ci to mija, to każdy się 
przyczepia z powrotem. Ja pierwsza.
Majka posyła jej uśmiech pełen wdzięczności. Po raz setny Dzidzia zastanawia się 
nad tym, jakie to świństwo, że sympatie rozdziela się nie tylko według 
prawdziwych wartości, ale i według tak nieważnej rzeczy, jak powierzchowność. I 
nic się z nią nie da zrobić, na pewno nie byłoby jej ładniej, nawet gdyby się 
umalowała.
— Majka, wiesz co? Spróbuję umalować ci oczy.
— Odwal się ode mnie.
— Dlaczego? Będzie fajnie. Tak dla hecy.
— Ani mi się śni.
— Co się upierasz?
168
— Nie upieram się. Nie chcę.
— To usta.
— Odczep się, mówię ci.
— Jak nie, to nie — Dzidzia wzrusza ramionami.
— Właśnie. Ale wracam do tego, co mówiłam. Wiesz, jak człowiek wie, że go lubią, 
to jest jakoś inaczej, lubi sam siebie, a jak tak... Ja się nie znoszę —
deklaruje. — Jak czasem popatrzę do lustra... No nie znoszę się, wiesz?
— Ja też się nie znoszę — żarliwie zapewnia Dzidzia. — Chciałabym być brunetką 
i w ogóle...
— Możesz sobie chcieć być brunetką, ale ciebie lubią...
Dość trudno z tym dyskutować. Dzidzia wyciąga rękę po czekoladę.
— A ja tak... Przede wszystkim czuję się zupełnie inna od dziewczynek z klasy. 
No inna. A chłopaki mnie nie interesują.
— A mnie może interesują?
— Ale ciebie interesuje sport. Zawsze coś. I masz psa. To też przyciąga. A ja 
nie mam z nimi tematu... Nudzę je i one mnie nudzą... Chciałabym mówić o takich 
innych rzeczach, bo ja wiem... jak charakter, jak talent, jak prawość... Ale się 
wstydzę, ty wiesz, jakby się wybrać z tym do kogoś nieodpowiedniego, satyra... A 
skąd ja mam wiedzieć, kto jest odpowiedni... A podlizywać im się, mówić i udawać, 
że mnie interesują te ich duperele... To ja nie chcę. No i ja lubię malarstwo... 
Pokupowałam sobie takie różne książki, reprodukcje... Żebyś ty wiedziała, jakie 
cuda. A to nikogo nie obchodzi... Impresjoniści... Podobno ta galeria, 
zapomniałam, jak się nazywa, co jest w Paryżu, to coś niebywałego... Inne 
malarstwo to przy impresjonistach chała!
— Skąd wiesz?
— Z książek. Mam różne. I Picassa mam. I „Sto lat
169
francuskiego malarstwa"... Nawet tobie nie mówiłam... Ale dzisiaj... Tak 
myślałam... To takie piękne... Chciałam cię rozerwać... — wyciąga rękę i z 
tapczanu bierze małą paczuszkę. — Przyniosłam ci to, żebyś obejrzała — mówi i 
podaje Dzidzi niewielką książkę, na której napisane jest słowo „Dufy".
— Co to są Dufy? — pyta Dzidka. Majkę aż skręca ze śmiechu.
— Nie są, tylko jest. Malarz. Nazwisko. Tak się nazywa: Raoul Dufy. Uwielbiam 
go. Popatrz. Popatrz tylko!
Bierze książkę, ale Dzidka nie patrzy w książkę, tylko na Maję, która uśmiecha 
się do okładki. O dziwo — jest prawie ładna. Wtedy i Dzidka przenosi wzrok na 
książkę. W oczy jej rzuca się ostrość czystych kolorów, zieleni, szafirów, 
amarantów. Kolor rzucony jest jakby wielkie tło, na którym piórkiem są 
wyrysowane sylwetki, figurki... Zupełnie inaczej niż u innych.
Maja otwiera książkę.
— Popatrz: to koronacja Jerzego VI — mówi w uniesieniu. — Widzisz te sztandary? 
Zasłaniają całe niebo, nie ma żadnej proporcji między nimi a wielkością 
człowieka, tak jakby na jednym sztandarze można było umieścić stu ludzi. Ale u 
niego się to wszystko nie liczy... A tu na przykład różowa ziemia... I rób, co 
chcesz... Tak on ] właśnie malował, tak, jak mu się chciało zobaczyć, a nie, jak 
było naprawdę. No? Czy nie cudo?
Dzidzia z przekonaniem kiwa głową:
— Cudo!
Majka kartkuje strona po stronie, jest to rzeczywiście bomba, prześliczne, pełne 
ruchu i wdzięku, a przede wszystkim wesołości: o, na przykład te wyścigi na 
zielonej trawie albo to pole zboża, na którym pasą się konie (które przecież 
powinny paść się na łące, a nie w pszenicy...), te fajerwerki (przez ramię Majki 
Dzidzia czyta z wysiłkiem: „Sztuczne ognie w Trouville") rozpadające
170
się jak kolorowe jakieś fontanny na tle nieba wyglądającego jak pasiasty 
sztandar, a jakie cudne kwiaty...
— Oszalałaś! — woła Maja. — Nie widzisz, że to nie żadne kwiaty? To podmorskie 
życie, popatrz, korale, a to ukwiały jakieś, raki... Kwiaty są tu...
I otwiera na innej stronie, z której strzela w Dzidzię najcudowniejszy, 
najweselszy bukiet.
— Właściwie to jest takie wesołe, a jakieś smutne — mówi Dzidzia.
Nie wie, skąd jej to przyszło do głowy, czasem miewa się takie jakieś przeczucia.
— Bo to był bardzo chory człowiek... Męczył się okropnie... Czytałam to w jego 
życiorysie... A chorzy nie są weseli...
Milkną. Dzidzia lubi, jak jej się zdarzy mieć intuicję. Nieczęsto jej się to 
zdarza, ale czasem... Na przykład dzisiaj czuje, że przyniesienie przez Majkę 
tej książki to było coś więcej niż przyniesienie książki. Że chcąc ją, jak to 
nazwała, „rozerwać", Maja uchyliła zasłony na swoje najtajniejsze pragnienie czy 
miłość.
— Będziesz malarką — mówi Dzidzia.
Maja nie odpowiada od razu, waży wiele możliwych odpowiedzi. Zbagatelizowanie, 
obrócenie w żart, ewentualnie powiedzenie prawdy. Decyduje się na to ostatnie.
— Będę — mówi i jest w tym jednym, samotnym słowie jakaś siła.
Robi im się przyjemnie, ciepło jakoś, blisko.
— A ja chciałabym może iść na psychologię — marząco mówi Dzidzia, która 
wymyśliła to dosłownie przed sekundą, w zachwycie, że okazała intuicję w 
stosunku do nieznanego malarza.
Zaczynają omawiać ten temat. Dzidzia mówi, jak interesują ją ludzie, jak 
strasznie właściwie jest ich ciekawa, jak wyobraża sobie ich najrozmaitsze 
reakcje.
171
To zresztą wszystko prawda. I może nie tak źle wymyśliła sobie tę psychologię.
— I czasem wiem, no na pewno wiem, że na czyjś temat mam rację. A czasem nie 
mogę się zupełnie w kimś połapać, tak jakby stał za ścianą z gazy... Pętek jest 
za taką ścianą z gazy — mówi, żeby nie wymienić innego imienia.
Maja spogląda na zegarek. Widać, że nie ma ochoty się ruszyć, ale rozumie, że 
nie można siedzieć bez końca, bo może to niekorzystnie przeważyć szalę ich 
trudnych wzajemnych kontaktów.
— Pójdę już — mówi wyczekująco.
— To ja cię odprowadzę. Tylko zgwiżdżemy Draba. Patrz, jaki sukinkot. W ogóle 
nie wrócił.
— Dopiero co poszedł. Nie pozwolisz mu się wysikać... Śmiejąc się zbiegają ze 
schodów i Dzidzia zachodzi
za dom, bo Drabisko z pewnością opala się tam na słońcu, sybaryta przeklęty. Ale 
go nie widać za domem. Jeżeli dmuchał, a ona tak była zagadana, że nie słyszała, 
to na pewno się teraz obraził.
— Idź, Mańka. Jak Drab zbyt długo czeka, to z obrazy wdrapuje się na siódme 
piętro, siada przed wejściem na strych i przez pół godziny nie można go ubłagać, 
żeby raczył zejść. Muszę iść po niego. Holender, kiedyż naprawią tę windę...
— Ja się nie śpieszę, mogę poczekać.
— Nie, idź. Jeżeli go ubłagam, to cię dogonimy. Pójdziesz Koszykową?
Rozstają się nad wyraz serdecznie, Maja szczęśliwa i Dzidzia dość szczęśliwa, 
choć zła na Drabcia: wstrętne łobuzisko.
Trzecie, czwarte... Dzidzia pędzi po dwa schody tak szybko, że wreszcie się 
zasapała. Szóste... — gwiżdże umówionym gwizdem, który brzmi jak „Drabsiu! Ka-
178
psiu!", ale Drab z obrazy wcale się nie rusza. Jeszcze pół piętra...
— Wyłaźże, ty cholerniku! Co? Nie ma cię tu? Gdzieś polazł?
Siedem pięter na dół — to już idzie dużo szybciej.
— Drab! — gwiżdże Dzidzia, ile ma sił. — Chodź no tu, byku. Drab!
— Nie było Drlaba — wygrzebuje się z piaskownicy Grażyna Slaska. Boże, kiedyż 
się nauczy wymawiać „r" jak ludzie.
— Żeś ty go nie widziała, to nie dowód, że go nie było — mówi opryskliwie 
Dzidzia, a Grażynka robi się pąsowa i po chwili wybucha płaczem. Co za okropne 
dziecko.
— Draab!
Ani śladu. Polazł gdzieś. Pogwizdując Dzidzia obchodzi naokoło dom. „Zarobił 
sobie na lanie— myśli. — Przecież wie, że nie wolno mu samemu daleko odchodzić". 
Postanawia zajrzeć do ulubionych miejsc Draba: za sąsiednim domem, pod inną 
słoneczną ścianą, tam gdzie zazwyczaj rozwala się jak szczenię, brzuchem do góry, 
każąc się klepać (w pozycji od „egzaltowanej"...), w piaskownicy sąsiedniego 
domu, bo z tego kiedyś przegnała go pani Slaska:
— Dzieci bawią się w piaskownicy, a on jeszcze gotów tam nasiusiać.
— Może gotów, ale nie nasiusiał — odcięła się wtedy Dzidzia, a Drab widać 
zrozumiał, bo od tej pory chodził (siusiać) do piaskownicy w sąsiednim domu.
Ale nigdzie go nie ma. Co on, oszalał? Gwiżdżąc już teraz na palcach Dzidzia 
łazi po podwórzach, po przejściach między domami, idzie pod garaże.
— Drab! Chodźże tu! Drab...
Z garażu numer siedem (chyba Markowskich, ale Mar-
173
kowscy mieli wartburga, tak jak Tatad, a tam stoi zastawa...) wychyla się jakiś 
chłopak.
— Kogo panienka szuka?
— Psa — odpowiada niechętnie Dzidzia.
— A jak wyglądał?
— Taki duży, złotobrązowy.
— Dog? — pyta chłopak. — A był tu z kwadrans temu. Jak myłem wóz, to stał i się 
przypatrywał, a potem poleciał w tamtą stronę.
— W stronę Alej — martwieje Dzidzia. — Przeleciał przez ulicę?
— A tego już nie wiem. Ale tam poleciał. Bezczelny. Sam poszedł na Psie Pole. A 
to ciapciak.
Teraz rzeczywiście przyjdzie złoić mu skórę. Jak on śmiał?
— Dziękuję! — rzuca Dzidzia i biegnie ku Alejom. Ładny interes, sam 
przeleciał przez tak ruchliwe
skrzyżowanie! Ile tu samochodów!
Ona także czeka na chwilę, w której można przebiec na drugą stronę, i puszcza 
się pędem. Z Psiego Pola słychać donośne szczekanie: tam widać rozrabiają.
— Drab! Drab!
Na jej wołanie wylatuje jak strzała mały Ali. Dzidzia rzuca okiem przed siebie: 
jest Ralf, jest Bim, jest doktor filozofii Szach, jest ta czarna suka z fińskich 
domków, jeszcze jakiś bokser. Draba nie ma.
— Drab! Drab!
— Nie widziałam go — odzywa się dziewczynka od Alego — a jestem tu już z pół 
godziny. Kiedy ci uciekł?
— Wcale mi nie uciekł. Był tu przed chwilą, widać gdzieś pogonił.
— No, ale go szukasz... Chcesz, żebym z tobą poszła?
— Nie, muszę się śpieszyć. Drab, do licha ciężkiego! Drab! Drab!
Zdąża ku fińskim domkom. Jest jej jakoś dziwnie. Nie
174
tak, jak tuż-tuż przed samym wyrwaniem z geografii, inaczej, ale też niemiło. 
Myśl, której nie chce do siebie dopuścić — nic się przecież nie stało, gdyby był 
jakikolwiek wypadek, zorientowałaby się w tym przechodząc Aleje — zaczyna 
opasywać ją jak zbyt ciasny kostium kąpielowy. Miała w zeszłym roku taki lastex 
zbyt mały (właśnie dlatego teraz z kostiumem klops), w którym, kiedy go wkładała, 
czuła to, co czuje teraz: niemożność złapania oddechu, jakieś coś niemiłego o tu. 
Dzidzia biegnie przez alejkę gwiżdżąc, wołając, przystając, znowu gwiżdżąc. 
Gwizdanie ma to do siebie, że w miarę przedłużania coraz gorzej wychodzi. Drżące 
z wysiłku usta Dzidzi źle układają się w rureczkę, konieczną do normalnego 
gwizdu, takiego, który by Drab w każdej sekundzie mógł poznać, gwizdu: „Drabsiu! 
Kapsiu!" (bo to tak się właśnie odmienia: Drabciu-Kapciu, Drabsiu-Kapsiu, 
Drabelku-Kapelku i tak bez końca). Przystaje na chwilę, bo łapie ją kolka w boku, 
taka jak wtedy, gdy biegnie gdzieś zaraz po jedzeniu, bierze oddech i znowu 
biegnie. Ale ci drań!
Póki wygraża mu i myśli o nim jak o draniu, jakoś jej lżej. Ale kiedy chwilami 
przestaje się na niego złościć, natychmiast wyobraża go sobie leżącego, na 
przykład ze złamaną nogą albo chorego, zatrutego i robi jej się strasznie. 
Drabsiu! Drabsiulku! Piesku!
Z daleka dochodzi jakieś szczekanie, czyjś gwizd. Dzidzia wytęża ucho usiłując 
wyłowić ukochane „bu-bum", od którego trzęsie się ziemia. Ale poza dalekimi 
odgłosami i wiatrem, który porusza gałęzie, jest cisza. Podnosi więc głowę i 
chcąc się uspokoić przez chwilę patrzy na kwitnącą akację. Bardzo słodki, 
konfiturowy zapach spływa z nieba. Niedługo będą małe kasztanki, Drab lubi ich 
jeżowate owoce, bawi się nimi... Zaraz. A może na skoczni? To także jest jedno z 
jego ulubionych miejsc. Ożywiona nową nadzieją Dzidzia puszcza się pędem. No,
175
dzięki Bogu, że sobie przypomniała o skoczni, osioł, na pewno tam polazł. Mimo 
kolki w boku i koszuli dosłownie przylepionej do pleców pędzi kłusem od bramy 
przy Górnośląskiej, obok fińskich domków, na skos przez pole. Gwiżdże od czasu 
do czasu, ale cicho, zresztą przy tym wietrze w odwrotną stronę Drab może nie 
słyszeć gwizdania. Zasapana, nie mając nawet siły wołać, dopada do skoczni, 
która jest pusta. Ale to nic nie znaczy. Dzidzia podnosi ręce do twarzy i wydaje 
rozpaczliwy „palcowy" gwizd. Aż w uszach zaświdrowało.
Na dole dwóch chłopaków kopie piłkę. Na gwizd podnoszą głowy. Dzidzia pędem 
puszcza się ze zbocza.
— Nie widzieliście takiego dużego brązowego doga?
— Draba? — odzywa się jeden z nich i Dzidzi przez sekundę jest przyjemnie, że 
aż taki jest sławny, że wszyscy znają jego imię.
Kiwa głową oddychając szybko.
— Ja nie. A ty, Jarek? Nie widziałeś Draba? A co? Zginął ci?
Dzidzia kiwa przecząco głową: nie, po prostu odbiegł gdzieś przed chwilą.
— Wróci — mówi Jarek. — Każdy ci go przyprowadzi, wszyscy go przecież znają.
— Co mi go mają przyprowadzać, sam przyjdzie — nadrabia miną Dzidzia. 
Przyprowadzą! A co on jest!? Jamniczek?
— Chodź, Jarek — mówi chłopiec. — Nie zawracajmy sobie głowy. Kto by się tam 
odważył kraść Draba...
Strzela piłką i odbiegają obaj. Dzidzia zostaje sama. Po raz pierwszy czuje 
bezradność i lęk. Chciałaby spotkać kogoś z „psich" znajomych, naradzić się. 
Gdyby na przykład napatoczył się Bim... On na pewno znalazłby ślad Draba... Ale 
nikogo nie ma naokoło. Co robić dalej? Zostać tu? A może wrócił przez ten czas 
do domu? Alicji pewnie nie ma... Rzuca okiem na zegarek i równocześnie
176
uświadamia sobie, że wychodząc z Mają chyba nie zamknęła za sobą drzwi. Zupełnie 
nie pamięta momentu przekręcania klucza w zamku. Zresztą... No jasne: w ogóle 
nie wzięła kluczy, czyli że zostawiła drzwi otwarte. Rany boskie. Trzeba wracać 
galopem. Ledwie żywa ze zmęczenia Dzidzia zawraca pędem. Tego jeszcze było 
potrzeba, żeby okradli mieszkanie! Z jednej strony chciałaby, żeby Alicja była 
już w domu (i mieszkanie, i to, że jeżeli Drab już wrócił, przynajmniej ktoś by 
go wpuścił), z drugiej jednak wolałaby, żeby jej nie było, żeby nie zauważyła 
tych otwartych drzwi, na temat których w dodatku nie powie ani słowa.
Przebiegając przez Aleje raz jeszcze się rozgląda. Nie. Nie było żadnego wypadku. 
Mimo to, biorąc na odwagę, podchodzi do milicjantki regulującej ruch. Zna ją z 
widzenia, tę zgrabną facetkę: tylko tańczy przed samochodami. v
Teraz także milicjantka skinęła prawą ręką i puściła strumień pojazdów jadących 
od Belwederu. Trzeba zaczekać. I jeszcze. I jeszcze. Boże, jak długo. No...
— Przepraszam panią...
Nie odwracając się do Dzidzi, z jedną urękawicznioną ręką zatrzymującym ruchem 
wysuniętą przed twarzą, drugą zaś wykonując gesty jak gdyby gwałtownego 
zapraszania (na które to zaproszenie sznur aut rusza z Wyzwolenia i mrugając 
lewym okiem zatrzymuje się, aby zaraz skręcić w Aleje ku miastu), odzywa się do 
Dzidzi, ale tak, jakby mówiła do kogoś niewidzialnego, zawieszonego w chmurach:
— Słucham.
— Dawno pani tu stoi?
— A co to ciebie obchodzi, dziewczynko?
Ręka odwraca się, za ręką milicjantka, stoi teraz do Dzidzi bokiem, jedne auta 
zatrzymują się, drugie podpływają; ładnie.
12 Przez ciebie, Drabie!
ITT
- Bo tego... uciekł mi pies. Chciałam się zapytać, czy pani takiego psa nie 
widziała.
— A bo to ja pilnuję psów — śmieje się profil mili-cjantki. — Mało mam roboty z 
tymi tu — i szerokim gestem, który równocześnie wstrzymuje nadjeżdżającą falę, 
pokazuje Dzidzi sznur aut. — A jaki to był pies?
— Taki wielki, brązowy... Dog! — mówi Dzidzia jednym tchem.
Już samo mówienie o tym do milicjantki, to jakby robiło się coś dla odnalezienia 
Draba.
— Znam go z widzenia — mówi milicjantka. — Ten... Jakże mu tam? Drab...
— Drab! — z entuzjazmem potwierdza Dzidzia.
— Nie widziałam go. A trudno go nie zauważyć, tej kruszynki. A o której on ci 
zginął?
— On właściwie nie zginął... Wypuściłam go z godzinę temu i gdzieś się 
zawieruszył, więc tak go szukam, ale on tu wszystko zna, wróci — mówi biedna 
Dzidzia, nie wiedząc, że upewnia o tym tak gorliwie nie milicjantkę, której 
ostatecznie los Draba aż tak bardzo nie leży na sercu, a siebie. — Ja tylko 
chciałam się zapytać, czy tu nie było jakiegoś wypadku...
— Ja tu stoję dopiero od piętnastu minut, dziewczynko. Ale nie widziałam nic.
— Ale przedtem — Dzidzię aż ściska w gardle. — Przedtem, zanim pani tu 
przyszła... Czy... czy nie było tu jakiegoś wypadku?
— Nie — odpowiada milicjantka stanowczo. — Gdyby coś było, kolega by mi 
przekazał.
— Nawet o psie?
„Tak, trzeba by go przecież kazać sprzątnąć" — chce powiedzieć milicjantka, ale 
widzi przed sobą rumianą buzię i dwoje szarych oczu tak przerażonych, że 
odpowiada inaczej:
— Nawet o psie. Na pewno. Nie martw się — tu ruch
178
jak u wróżki, ci stają, tamci ruszają, jak w teatrze, to też fajny fach być 
milicjantka, może lepszy niż psychologia. — Na pewno się znajdzie.
— To przepraszam, do widzenia — mówi Dzidzia i rzuca się pod auta, ale 
milicjantka łapie ją za kołnierz.
— Coś ty — mówi ostro. — Sama chcesz wlecieć pod samochód?
Znowu trzeba przeczekać całą falę pojazdów (a może tymczasem on już jest w domu, 
może po prostu leży już pod stołem w kuchni...), z bijącym sercem, z lękiem, 
który dziwnie jakoś kojarzy się z nadzieją i zaufaniem, że Drab już jest na 
górze. Boże, zrób, żeby był, zrób, żeby był, zrób, żeby był na górze...
Przebiec ulicę, przemknąć chodnikiem, wpaść na schody. Cud! Winda działa. Na 
piętrach Dzidzia wróży sobie, jest to skomplikowane, jakieś liczenie połączone z 
mijaniem pjęter, trochę trzeba ponaciągać, ale chyba jest, chyba jest. Podbiega 
do drzwi. Klamka nie ustępuje — wróciła — lecz za drzwiami nie słychać znajomego 
„dzyń-dzyń" obróżki. Dzidzia dzwoni urywanie, raz i dwa. Słyszy lekki stuk 
obcasów Alicji. Jeszcze nie zmieniła pantofli, widać dopiero przyszła. Drzwi 
uchylają się.
— Jest? — rzuca Dzidzia.
Nie może wymówić jego imienia. Nie może i już, tak jak nie mogła przez tyle 
czasu wymówić imienia Alicji. Tak samo, tylko inaczej.
— Co? — pyta Alicja. — Zgubiłaś klucz?
— Nie ma go?
— Kogo?
— Draba.
Twarz Alicji w ciągu sekundy robi się ściągnięta. Łapie Dzidzię za rękę.
— Dzidzia! Zginął Drab?
- Nnie zginął... zeszedł i gdzieś się zawieruszył.
179
— Kiedy zszedł? Wypuściłaś go samego? Dzidzia kiwa głową.
— Z godzinę temu. Była u mnie Maja, żeby przepytać mnie z geografii, więc nie 
mogłam zejść (trudno — nie ma rady...), on ziewał więc go wypuściłam...
Ale takie kłamstwo może zaszkodzić Drabowi. W takiej sytuacji nie trzeba kłamać. 
Nie wolno.
— Właściwie nie z geografii... Właściwie nie przepytywała mnie... — mówi (jak 
już pomagać mu, to do końca). — Gadałyśmy po prostu... Powinnam była z nim 
wyjść...
Alicja milczy. Żadnego „A mówiłam ci", żadnego „A widzisz".
Drab znów dałby jej 1:0, chociaż nie, Dzidzia też spisała się z tym 
sprostowaniem, więc byłoby 1:1... Biedny Drab, gdzie on teraz, czy aby żyje...
— Gdzieś szukała? — pyta Alicja. Widać, że zastanawia się, co robić dalej.
— Tu wszędzie i na Psim Polu, i koło fińskich domków...
— Byłaś u pani Śląskiej? Czasem umie się przecież tam zawałęsać...
Znów cień nadziei.
— Nie!
Alicja podchodzi do telefonu.
— Dzień dobry pani. Pahlowa. Nie ma tam czasem Draba? Tak. Już z godzinę temu. 
No to przepraszam. Do widzenia pani.
Dzidzia nie pyta o nic, w pokoju jest cicho i słychać, jak woda w kuchni szumi 
na gazie.
Alicja wstaje, żeby przykręcić gaz, i wraca ze szklanką zimnego mleka.
— Napij się mleka, wyglądasz jak upiór, i pójdziemy razem.
— Pójdziesz ze mną?
180
W głosie Dzidzi słychać ulgę, och, nie być samą w tej strasznej chwili.
— A co myślałaś? Co dwie, to nie jedna. Pij.
— Nie mogę — mówi Dzidzia.
Rzeczywiście gardło ma tak zaciśnięte, że chyba nie przejdzie przez nie nic.
— Wypij trochę — mówi Alicja stanowczo. — Musimy mieć dużo sił.
— Nie mogę, naprawdę nie mogę.
— Trudno. Chodź, idziemy. Trzeba mówić o tym wszystkim po drodze i... 
poczekaj...
Podchodzi do maszyny i przez parę kalek pisze dużymi literami i z odstępem: 
ZGINĄŁ BRĄZOWOZŁOCI-STY DOG. ODPROWADZIĆ ZA NAGRODĄ — i adres.
— Weź klej z kuchni — zwraca się do Dzidzi. — Idąc będziemy naklejały to na 
drzewach na Polu. W ten sposób cała okolica się dowie i pomoże nam. Drab nie 
szpilka, na pewno przyprowadzą nam go szybko. Czekaj ! — i znowu zawraca do 
maszyny.
ZWRACAĆ SIĘ O PIĘTRO WYŻEJ dopisuje i znów dzwoni do pani Śląskiej, mówiąc, co 
zrobiła, i prosząc o zatrzymanie Draba, gdyby go przyprowadzono. Więc jednak 
Alicja nie ma wątpliwości, że przyprowadzą Draba... Dzidzia wzdycha.
— No przecież, że go zatrzymam — zgadza się pani Slaska. — Biedny pies, to 
dopiero pani ma zmartwienie.
— Nie ja, Dzidzia. Chociaż i ja też...
— A takie dobre to było... takie kochane...
— Jeszcze nie należy mówić o nim w czasie przeszłym — przerywa z irytacją 
Alicja.
Ale głupia baba. Poczciwa, ale głupia, że niech Pan Bóg broni. Wychodzą. Raz 
jeszcze obchodzą naokoło wszystkie podwórka i przejścia, pytając ludzi po drodze. 
Dzidzia patrzy na zegarek. Nie pamięta, o której go wypuściła, ale już chyba ze 
dwie godziny temu. Może
181
gdzieś leży, potrącony przez samochód, pobity, pogry- a ziony... Może pić mu się 
chce, może jest głodny? ? ??- ? że przygarnął go ktoś i leży w obcym domu, 
przerażony, nieszczęśliwy, bez niej, bez Dzidzi, jej Drabsio najdroż- I szy, jej 
ukochany Drabciulek.
Idzie koło Alicji przełykając bez przerwy, żeby jakoś w końcu pozbyć się z 
gardła tego, co tam siedzi.
Wchodzą na Psie Pole, chodzą razem, potem rozdzielają się, potem znowu łączą, za 
każdym razem spotykając się z ukrytą nadzieją, że może druga coś powie, że może 
coś naprowadziło na jego ślad. Ale nie zdarza się nic. Po jakimś czasie 
dołączają do nich znajomi z Pola, rozmaici dorośli, chłopcy i dziewczynki od 
innych psów. Dzidzia ma już taką chrypę, że nie może wydać głosu, więc wyręczają 
ją i oni na zmianę gwiżdżą, wołają, cmokają bez końca. Zatrzymują się. Ruszają 
znowu. Jest pan od ???? ? Wacek z Szachem.
Obaj mówią coś do swoich psów — słychać parokrotnie powtórzone imię „Drab" — 
które oddalają się razem.
— Na konsylium poszli — śmieje się Wacek. — Takich dwóch doktorów na pewno ci 
pomoże.
Ale doktorzy wydają się zdezorientowani. Bim z nosem przy ziemi odbiega, wraca, 
odbiega znowu; chwilę myśli, zawraca i patrząc mądrymi oczami w oczy swojego 
pana szczeka raz krótko i wyraźnie: nic.
Szach nie odstępuje Dzidzi, obiega ją naokoło, uśmiecha się. Widać, że rozumie, 
o co chodzi, i chce ją pocieszyć, bo jest bezradny.
. — Nie znaleźli — mówi pan od Bima. — W tych warunkach trzeba przyjąć, że nie 
ma, a może nawet nie było go na obszarze Psiego Pola. Musisz szukać gdzie 
indziej.
— Ale gdzie? — łamiącym się głosem pyta Dzidzia.
— Trudno powiedzieć. Jeżeli nigdy nie odchodził od
182
i*
domu, to musiało stać się coś nieprzewidzianego. W takim wypadku trudno jest 
radzić cokolwiek.
Pan od Bima jest rozsądny, spokojny. On też strasznie kocha swojego psa, ponoć 
najlepiej w Polsce wyszkolonego wyżła, i współczuje Dzidzi z całego serca. Radzi 
jej, żeby poszła raz jeszcze do Belwederu, żeby zapytała w budce koło 
łazienkowskiej bramy. Dzidzia rusza więc, choć już bez przekonania, ale kiedy po 
pół godzinie spotyka Alicję, obie widzą po swoich minach, że żadna nie wskórała 
nic. Alicja pytała we wszystkich fińskich domkach, potem przeszła na teren 
ogrodów za Sejmem, ale nikt nie widział psa odpowiadającego opisowi Draba.
Zaczyna się ściemniać. Znajomi, pogwizdując każdy na swojego psa, powoli się 
rozchodzą. Najgorsze są ich komentarze:
— Biedny Drab!
— Co za zmartwienie!
I fałszywe pocieszenia:
— Nic się nie martw, na pewno wróci przed nocą. Dzidzia wie, że Drab na pewno 
się znajdzie, i wie, że
nie ma co wpadać w panikę, ale wszystko ją wnerwią, a już najbardziej cierpi, 
kiedy po ich wołaniach: „Szach", „Bim", „Ali", słychać głośniejsze lub cichsze, 
lżejsze lub cięższe tętenty. Ona jedna nadaremnie oczekuje ukochanego galopu, od 
którego trzęsie się ziemia, osławionego „bu-bum".
„Drabsiu — myśli słowami, myślami, czułością — Drabsiu — prawie się do niego 
modli — znajdź się, ja cię błagam, znajdź się, Drabie..."
Alicja rzuca okiem na Dzidzię, na pęknięty pęcherz na nodze, z którego cieknie 
surowica z krwią, na jej twarz obrzmiałą jakąś, napuchniętą i mówi:
— Wracamy, Dzidziu. Może w międzyczasie ktoś przeczytał naszą kartkę i 
odprowadził Draba. Zresztą może
183
wrócił sam... W domu namyślimy się, co robić dalej, trzeba będzie zredagować 
ogłoszenie, żeby dać do „Życia Warszawy". Dzidzia chwyta się tej myśli:
— Och, dajmy teraz! — woła.
— Ależ tam wszystko już jest zamknięte. To trzeba załatwiać przed południem.
— Polecę z samego rana!
— Nigdzie nie będziesz leciała. Ja dziś zadzwonię do jednej znajomej, która tam 
pracuje, i poproszę ją o pomoc. Strasznie trudno o umieszczenie ogłoszenia, 
nieraz tydzień trzeba na to czekać.
— Nawet w tak ważnej sprawie?
— Nawet w tak ważnej sprawie.
Zbliżając się do domu zwalniają kroku. Jeżeli czeka je rozczarowanie, lepiej 
choć jeszcze chwilę mieć nadzieję. Ale podchodząc do samego wejścia Dzidzia 
nagle puszcza się kłusem, niepewność połączona z nadzieją stają się nie do 
zniesienia. Nie ma cierpliwości czekać na windę: przywołuje ją i równocześnie po 
schodach biegnie na górę. Pierwszy zły znak, bo kartka na drzwiach wisi dalej. 
Chociaż to może nic nie znaczy... Mijając własne drzwi Dzidzia biegnie do pani 
Śląskiej, która otwiera i rozkłada ręce.
— Nic, Dzideńko, ale modlę się o to, żeby się znalazł.
Skoro z ogłoszeniem trzeba czekać, to niech się chociaż modli... Może nie pomoże, 
ale przecież na pewno nie zaszkodzi.
— Dziękuję — mówi Dzidzia. Jakoś coraz trudniej jej wydobyć głos.
Powoli schodzi ze schodów.
Alicja już jest w mieszkaniu. Dzidzia widzi, że oczy ma podbite i jest 
przeraźliwie mizerna. Nic dziwnego, łaziły w kółko co najmniej ze trzy godziny... 
Silniejszy by się zmęczył, a cóż dopiero takie chuchro.
184
— Musisz coś zjeść — mówi Dzidzia. — Zaraz ci przygotuję.
Alicja spogląda na nią tak, jakby zaskoczona, nawet nie uśmiecha się, ale 
Dzidzia czuje, że jej przyjemnie. Idąc do kuchni modli się, aby Alicja nie 
zwlekała z tym telefonem, aby zastała tę jakąś panią. Każda zwłoka w sprawie 
Draba wydaje się Dzidzi katastrofą. Każde niepowodzenie klęską. Gdzież on jest 
teraz... Te chwile, które im tak się dłużą, dla niego są pewnie stokroć gorsze. 
Zgubiony, może chory, może potrącony przez samochód, na pewno samotny i 
zrozpaczony, gdzież jest jej ukochany piesek... Dzidzia nie płacze. Ma zacięte 
usta i suche oczy. Siedzi bez ruchu słuchając, jak Alicja rozmawia z panią 
Lewandowską, jak prosi ją o pomoc i dyktuje tekst ogłoszenia.
— Będzie jutro — mówi odkładając słuchawkę, którą w sekundę później musi 
podnieść.
— To pewno Tadeusz!
Widać, że Alicja jest wytrącona z równowagi, bo zazwyczaj zwracając się do 
Dzidzi mówi o nim Tatad, tak jak Dzidzia.
— Halo. Tak. Dzień dobry. Stało się nieszczęście. Nie. Drab. Wyszli dziś .po 
południu i gdzieś uciekł Dzidzi (fajna, jak Boga kocham, fajna, tak łatwo mogła 
powiedzieć, że Dzidzia wypuściła go samego wbrew jej ostrzeżeniom...). Och 
wszędzie. Wszędzie. Nie, całe popołudnie. Dopierośmy wróciły. Tak, już dałam, 
będzie jutro. Mhm. Jesteśmy zupełnie złamane, Dziczku. Nie, no naturalnie. Od 
samego rana. Mogłabym jeszcze ewentualnie próbować przez Olka, chociaż nie wiem. 
Jak się na to zapatrujesz? (jaki znów Olek?) Nie wiem, zapytam ją. Jeżeli nie ma 
jakiejś klasówki, to chyba zdecydujemy, że nie pójdzie, przecież i tak nie 
będzie uważała... Tak, wypiszę jej usprawiedliwienie... Tak, naturalnie, od razu. 
A ty jak się czujesz? Nie, Dziczku, nie ma sensu, my
185
z Dzidzią i tak zrobimy wszystko, co będzie można... Dzidzia też każe cię 
ucałować. Do widzenia. Do soboty. Do widzenia...
Odkłada słuchawkę i siedzi chwilę bez ruchu.
— Chodź — mówi wreszcie. — Trzeba przecież coś zjeść...
Dzidzia kraje sobie kawałek chleba, smaruje go masłem i podnosi do ust, ale w 
chwili, w której ma zamiar go ugryźć, trzymający ją przez cały czas skurcz 
gardła robi się jeszcze silniejszy. Widzi niemal, jak jakiś ob-drapaniec ciągnie 
Draba na smyczy, Drab opiera się, czterema łapami wbija w trotuar, pochyla nisko 
łeb... Dzidzia opiera głowę na ręku i czuje, jak łzy kapią jej do herbaty. 
Alicja nie widzi tego czy może udaje, że nie widzi, zresztą jakie to ma 
znaczenie. Nic nie ma znaczenia, od kiedy zginął Drab. Nagle wydaje jej się, że 
bez niego jej życie nie będzie już w niczym podobne do życia, które wiodła dotąd. 
Wszystko było do zniesienia, póki można było o tym mówić do ciepłego, nerwowo 
poruszającego się ucha. Na wszystko znajdował się ratunek, póki można było 
założyć sobie na szyję dwie ciepłe łapy, przytulić się do tego kochanego i 
kochającego cielska. Co znaczyły przeciwności, kiedy wieczorem można było 
dokonać rytuału, a tylko się zbudziwszy zmacać koło łóżka twardy, ciepły 
trójkątny kształt łeba. Dzidzia nie mówi nic, nie pije herbaty, milczy, widzi go 
podchodzącego i bodącego ją w brzuch, przewieszającego się przez róg tapczanu, 
sztywno wyciągającego pojednawczą łapę, wywalającego się na plecach i 
podstawiającego brzuch do pieszczot w pozycji od „egzaltowanej"; widzi siebie 
kładącą się na tym ciepłym brzuchu, łapska Draba sztywno obejmujące ją za szyję. 
Idą Alejami, przy przejściu Drab robi siad i obrzuca ją spojrzeniem, mówiącym: 
„spójrz, jaki jestem mądry". Albo porzuca zabawę, żeby nagle przytulić się do 
niej... Albo... albo...
186
— Nie trać nadziei — mówi cicho Alicja. — pomęczymy się i on się pomęczy, ale 
gwarantuję ci, że się znajdzie. To nie jest malutki piesek, którego można ukryć 
w Warszawie.
— Ale Warszawa też jest duża. Pomyśl, Praga, Grochów, Koło — wymienia Dzidzia 
te straszne, odległe miejsca, w których w tej chwili mógłby się znajdować Drab.
— Skąd ci to przychodzi do głowy? Nikt go przecież nie uprowadził! Poleciał za 
jakąś suką, która musi być z tej okolicy.
Ale Dzidzia przecząco kiwa głową. Może ukradli go, żeby wymusić nagrodę. Mogli 
go zresztą ukraść wcale nie dla nagrody. Ktoś po prostu mógł mieć ochotę na 
takiego pięknego psa. Skoro Szach zgubił jego ślad...
— Trudno wyobrazić sobie kogoś, kto by miał siłą uprowadzić Draba wbrew jego 
woli, ale bo ja wiem... Wszystko jest możliwe. Właśnie na taki wypadek pozostaje 
Olek.
— Co to za jeden? — Dzidzia w tej chwili rozumie jedno, że w tym nieznanym Olku 
kryje się jakaś nadzieja. — Co on robi?
— To taki... mój kolega. Właściwie więcej... taki mój niby brat.
— To ty masz brata?
— Nie mam. Ale ten Olek... To skomplikowana historia, Dzidziu. Już dawno 
chciałam ci ją opowiedzieć, ale jakoś nie było okazji...
— No to mów.
— Nie. Nie teraz. Obiecuję, że ci to wszystko opowiem, jak się znajdzie Drab.
Dzidzia westchnęła i zamiast powiedzieć coś zupełnie innego, coś okropnego, co 
samo pchało jej się na język, zapytała:
— Co „wszystko"?
187
— Historię mojego życia. No, jedz, Dzidziu, nawet jeżeli nie możesz, to jedz. 
Musimy mieć teraz dużo siły.
— To ten Olek jest związany z historią twojego życia?
Alicja nie patrzyła na Dzidzię, kiedy krótko i jakoś dziwnie odpowiedziała:
— Tak.
Dzidzia także przez chwilę milczała, ale tamto było od wszystkiego ważniejsze.
— No to kiedy pójdziesz do niego, do tego Olka?
— Jutro rano.
— Idź teraz.
— Nie ma sensu, żebym szła do niego do domu. Rano pojadę do niego na bazar 
Różyckiego, on tam ma budkę.
— Budkę? Z czym?
— Ze spodniami. * •
— To co to ma do Draba?
— Zaufajże mi raz. Powiedziałam, że wszystko ci wytłumaczę, kiedy przyjdzie 
czas.
— Och, Alicjo, ale czy przyjdzie ten czas...
— Miejmy nadzieję. I nie mówmy o tym więcej. Czy nie miałabyś ochoty, żeby ktoś 
wpadł do ciebie? Najgorsze jest takie czekanie...
— Kto?
— Na przykład Pętał. On tak kocha Draba... Jak dobrze, że nie powiedziała: 
„kochał"
— To zadzwonię do niego — mówi Dzidzia, ale gdy podnosi słuchawkę, nawet to 
wydaje się ponad jej siły.
Głośne wypowiedzenie tych słów: „zginął Drab", sprawi, że jego zawieruszenie się 
stanie się faktem. Powoli zdejmuje słuchawkę z widełek i nakręca numer Pętała.
— Pętek — mówi — może byś zaszedł do mnie. Pętał natychmiast poznaje po jej 
głosie, że coś się
stało.
188
— Co jest, Dzida?
— Coś się stało. Wiesz... Coś najgorszego.
Przez chwilę w telefonie jest cisza. Potem Pętał mówi, jakby nie było żadnych 
wątpliwości, co mogło się stać:
— Kiedy?
— Dziś po południu.
— Lecę —i i trzask słuchawki.
Dlaczego dopiero jak spotka człowieka katastrofa, widzi, że naokoło są ludzie? 
Przecież mogłaby przekonać się i o tym, jaka jest Alicja, i o tym, że Pętek jest 
prawdziwym przyjacielem, bez takiego nieszczęścia. Chciałaby nawet powiedzieć to 
Alicji, nagle nie czuje najmniejszych oporów, przeciwnie, jedyną pociechą jest 
to, że jest Alicja, taka fajna, taka równa, taki człowiek. Ale jak to powiedzieć?
— Wiesz — mówi nie patrząc na Alicję, która podnosi głowę, jakby wiedziała, że 
to, co Dzidzia teraz chce powiedzieć, będzie miało zasadnicze znaczenie. — Mogło 
się to było nam zdarzyć bez tego wszystkiego.
Alicja spuszcza głowę i prosto w gorącą parującą szklankę herbaty odpowiada:
— Widocznie nie. Wiesz, czasem trzeba prawdziwego nieszczęścia do tego, żeby 
coś zrozumieć. Myślę, że zrozumiałyśmy to obie, tylko że zbyt dużym kosztem.
I nic. Żadnych komentarzy, żadnych niepotrzebnych czułości. W porządku.
W tym momencie rozległ się dzwonek. Po wejściu Pętał mimo woli rozgląda się 
naokoło.
— Gdzie szukałaś?
— Wszędzie.
— Powinnaś była napuścić Bima.
— Już.
— I nic?
t
Dzidzia wzrusza ramionami.
189
— Z Szachem radziłaś się? Dzidzia kiwa głową.
— Masz przez kogo załatwić ogłoszenie?
— Mhm. Już. Będzie jutro.
— Trzeba jeszcze skoczyć do schroniska dla bezdomnych psów.
A więc istnieje jeszcze coś, co nie zostało zrobione! Dzidzia rzuca się na tę 
myśl.
— Och, to jutro. Pójdziemy z Alicją.
— Jutro nie możemy razem wyjść, bo ktoś musi pilnować telefonu — mówi Alicja. — 
Skoro dałyśmy ogłoszenie...
— To ja skoczę z Dzidą.
Dzidzia nie wie dlaczego, ale wszędzie chciałaby iść z Alicją.
— Może ty zostaniesz przy telefonie, a my obie tam pójdziemy...
— Dobra jest — mówi Pętał i widzi, że coś się zmieniło. — Jaką nagrodę 
wyznaczyła pani? — zwraca się tym razem do Alicji.
— Tyle, ile będzie trzeba. Choćbyśmy mieli wszystko sprzedać, na Draba znajdą 
się pieniądze — mówi spokojnie Alicja.
Pętał spogląda na Dzidzię. To na tę równą babkę tyle się napyskowała?
— Chodź no, Dzida. Mam ci coś do powiedzenia. A kiedy wchodzą do pokoju, mówi 
krótko:
— Odszczekaj.
Nieoczekiwanie to popularne słowo dziś kojarzy się Dzidzi z Drabem i zupełnie 
wyprowadza ją z równowagi. Tak właśnie do niego mówiła, kiedy miała o coś 
pretensję, a on marszczył się, słuchał, po czym zacząwszy od czegoś, co 
przypominało kichanie, poprzez cichy, z wolna głośniejący grzmot gdzieś w głębi 
gardła, dochodził do przypominającego ryk lwa szczeknięcia.
190
Dzidzia obiema rękami obejmuje się za głowę.
— Wyjdź stąd — mówi — ja przyjdę za chwilę.
I żeby się nie rozryczeć, starym systemem zaczyna z całej siły gryźć się w rękę. 
Pętał stoi chwilę, nagle wybiega z pokoju i po sekundzie wraca ze szklanką wody, 
którą chlusta Dzidzi prosto w twarz.
— Tylko bez histerii — mówi ostro. — Od tego pies się nie znajdzie. Opanuj się 
i chodź ze mną raz jeszcze połazić po ulicach. Nigdy nie wiadomo.
Dzidzia ma zaciśnięte usta. Chciałaby rzucić się na Pętka i zacząć go tłuc. 
Chciałaby usiąść na tapczanie i zacząć wyć. Chciałaby...
— Pójdę — mówi spokojnie.
Ani kłamania, ani awanturowania się. Jeżeli coś jeszcze można zrobić dla Draba, 
to „zachowywać się".
— Idźcie — zgadza się Alicja, bo sama jest już ledwie żywa.
Dziwne są Aleje o dziesiątej wieczór, pustawe, tajemnicze. Idą nie gwiżdżąc, nie 
ma to już sensu i Dzidzia orientuje się, że Pętał po prostu chciał przerwać jej 
zły nastrój. Od czasu do czasu mijają jakichś ludzi z psami, od czasu do czasu 
całujące się na ławkach pary.
„Żeby tylko jej nie spotkać" przebiega przez głowę Dzidzi i w tym samym momencie 
Pętał nagle mówi:
— Chodź na drugą stronę.
Do wczoraj Dzidzia nie zastanawiałaby się ani chwili i zapytałaby natychmiast 
„dlaczego". Ale cierpienie tego jednego dnia jakoś ją uwrażliwiło. Zanim 
dostrzegła, domyśliła się, że Pętał zobaczył Teresę.
„Każde z nas straciło coś, co było dla niego najważniejsze w życiu — myśli teraz 
Dzidzia. — Pętał zachowuje się na medal. Ja powinnam też".
Dawniej Dzidzia byłaby z pewnością zatrąciła jakoś o to zdarzenie. Teraz nie 
mówi nic, udając, że nie ma pojęcia, dlaczego Pętał tak gwałtownie przeszedł na 
dru-
191
gą stronę ulicy. Zastanawia się, jakby oderwać jego myśl od tego, co się stało.
— Dobrze, żeś mnie oblał wodą. Byłam wściekła, ale miałeś rację. Zachowałam się 
jak histeryczka.
— Normalówa.
I tyle. Fajny jest Pętał.
— Więc jak będzie jutro? Zaczekasz na nas czy pójdziemy razem?
— Posiedzę przy telefonie, a wy raz dwa kopsniecie się z Alicją. Zresztą 
umówimy się w budzie.
— Nie idę do budy.
— Idziesz.
— Nie idę.
— To nie jest zachowanie, wiesz? Jak los ci się sprzeciwia, to ty nie poddajesz 
mu się, ale przeciwnie: za głowę go. Tylko tak można wygrać. Pójdziesz i już. I 
pewnie będziesz miała takie szczęście, że Zmora wyrwie cię z geografii. 
Zobaczysz, że dadzą nam jutro geografię zamiast historii, stary się pochorował, 
więc jej dadzą tę godzinę za to, co się w maju naopuszczała.
XII
,,Z<ginął brązowy dog. Odprowadzić za nagrodą". Adres i telefon. Dzidzia trzyma 
w ręku gazetę, po którą wyleciała o siódmej rano. Ukazało się. W porządku.
Przez całą noc myślała tylko o tym: „Teraz pomazani farbą zecerzy składają te 
słowa, które może będą w stanie pomóc ci coś, Drabie, Drabie. Teraz zalewają to 
wszystko farbą. Teraz z rulonów zjeżdżają arkusze i przejeżdżając po matrycy 
nawijają się na nowe. A tam już jest napisane: «Zginął brązowy dog. Odprowadzić 
za nagrodą» i teraz, kiedy gazetę rozwożą do kiosków, do wszystkich punktów 
Warszawy dochodzi wiadomość o tobie, Drabie. O, już pani kioskowa ułożyła gazety 
w porządny stosik, który wyrównała ręką, o, już idzie pierwszy klient, rzuca 
monetę, bierze «Życie», otwiera, Przemówienie na zjeździe w Katowicach, Warszawa 
jutra, W rocznicę śmierci kochanego męża, Teatr Narodowy, kino Bajka — jest: 
«Zginął brązowy dog. Odprowadzić za nagrodą».
Widziałem takiego — mruczy pan*bez czapki — jak przebiegał wczoraj Nowowiejską. 
Trzeba by zadzwonić i dać tym ludziom znać. Jeszcze się zastanawiałem, że nikt 
za nim nie idzie i tak się przemyka między tramwajami...
Boże — myśli teraz Dzidzia — Boże..."
Tak jak wtedy, kiedy czekała na telefon Teresy, tak
193
13 Przez ciebie, Drabie!
jak tylokrotnie, kiedy czekała na telefon Mai, Dzidzia podprowadza pana bez 
czapki do budki z automatem, pan grzebie po kieszeniach, przeklina, bo 
pięćdziesiątka gdzieś się zapodziała, znajduje ją, wchodzi do budki, wkłada 
monetę, kręci... Ale czarne pudełko, w którym zaklęta spoczywa nadzieja, milczy, 
mimo że Dzidzia wpatruje się w nie z takim natężeniem, że oczy zachodzą jej 
łzami. „Jeżeli nie ten, to inny... — pociesza się po chwili — pół miasta staje o 
tej porze w ogonku do kiosków i wiadomość o tobie, Drabie, rozprzestrzenia się 
tak, jakby ją nadawano przez radio... (a może można będzie nadać to i przez 
radio — trzeba się porozumieć z Alicją). Nowy pan kupuje w tej chwili gazetę i 
jeszcze jeden, i jeszcze, i jeszcze..." Alicja wchodzi do jej pokoju już z 
torebką w ręku.
— Spałaś? — mówi i robi ruch, jakby chciała położyć jej rękę na czole, a 
Dzidzia czuje, że chciałaby poczuć na czole tę uspokajającą rękę i przytulić ją 
do twarzy, ale tylko patrzą na siebie, żadna nie robi nic.
— A ty?
— Tak sobie. Słuchaj, Dzidulko („odważniejsza jest ode mnie; «Alu», «Alusiu», 
nie, to jednak nie przeszłoby mi przez gardło, odważniejsza może dlatego, że 
starsza..."), lecę do Olka, bo chcę być z powrotem, zanim ty wyjdziesz do szkoły.
— Pójdę z tobą!
— Nie! Nie! — gwałtownie przerywa jej Alicja i już spokojniej: — Nie wolno, 
żeby dom był pusty. Ktoś musi być przy telefonie, zresztą i na niego trzeba 
czekać w każdej chwili.
Słusznie.
— Jakby tego... — mówi Dzidzia — jakby ten Olek... albo jakby jakiś telefon... 
to zadzwoń do szkoły i poproś, żeby mnie zawiadomili. W wyjątkowych wypadkach to 
wolno.
IM
— Możesz być zupełnie spokojna.
Dzidzia chciałaby powiedzieć Alicji, że... ale to tak trudno. Alicja i tak wie, 
że ona docenia. Jaka fajna jest Alicja. Jaka kochana. Żeby nie to całe 
nieszczęście... i znowu myśl jej wraca do tego, co się stało, do tego, czego 
właściwie nie można objąć myślą, do tego, że... Znajdzie się. Musi się znaleźć.
Zwleka się z tapczanu, do którego wróciła z gazetą, i dopiero teraz czuje, że 
bolą ją wszystkie kości. Ma za sobą pierwszą w życiu nie przespaną noc i nie wie, 
że z różnych najróżniejszych powodów dorośli miewają ich więcej. Chyba nie 
zmrużyła oka. Może zresztą i zmrużyła, bo chwilami wydawało jej się, że Drab 
wstaje z posłania i kładzie jej ciężką głowę na kołdrze, ale to trwało sekundę, 
potem od razu wiedziała, że to nieprawda, jakieś takie majaczenia, a Draba nie 
ma. Trudno właściwie powiedzieć, o czym poza ogłoszeniem myślała całą tę noc. 
Takie kłębowisko. Widziała go takim, jakim go pamiętała, od chwili kiedy ku 
przerażeniu Olechy Tatad przyniósł do domu małego szozeniaczka, poprzez całe ich 
wspólne życie, poprzez cowieczorny rytuał, poprzez ranne powitania, poprzez 
tysiące spraw, które powierzała szpiczastemu uchu, poprzez tyle innych 
wypłakanych w ciepły brzuch, aż do tej chwili, kiedy wczoraj powiedziała do 
Pętka: „Stało się coś najgorszego". Drab. Drabsio. Kapsiulek. A potem znów od 
początku: jego ciemne, zwisające fafle (a może fąfle, teraz już gotowa nigdy się 
tego nie dowiedzieć), ruch, jakim przekręcał głowę chcąc zrozumieć, sztywna łapa 
wyciągana ku niej na zgodę lub w celu okazania serdeczności. Co jej tam 
geografia, co jej tam poprawka, co jej tam Zmora, co jej tam promocja. Ech...
Pętał miał rację. Zamiast historii była geografia, ale tu stało się coś nie tyle 
dziwnego, ile wręcz zdumiewa-
195
jącego. Przed lekcją Zmora wywołała Dzidzię do nauczycielskiego.
— Wiem, że spotkało cię nieszczęście — powiedziała. Skąd wiedziała? Czyżby Pęt? 
— Miałam zamiar pytać cię dzisiaj na poprawkę, ale nie chcę cię denerwować. 
Jeśli chcesz, to możesz odpowiadać, ale jeżeli wolisz, to możemy poczekać do 
wtorku, mam nadzieję, że do wtorku będziesz już go miała z powrotem.
Dzidzia jest tak zdumiona, że przez chwilę traci język w gębie. Ta uprzedzona do 
niej Zmora?
— Będę odpowiadała — mówi wreszcie.
Wie, że to jedyny sposób, żeby choć na chwilę przestać myśleć o tym, co się 
stało, zresztą, zwalmy to z głowy, zwalmy to z głowy.
— Az czego chciałabyś odpowiadać? Co umiesz najlepiej ?
Cud jakiś czy sen? A może Zmora tak się wy chytrzą, żeby potem zapytać ją 
właśnie z czego innego...
— Wszystko umiem (to zresztą jest prawda). Ale najlepiej... Bo ja wiem, może 
Antarktydę...
— W porządku. Możesz iść do klasy.
W klasie już też wszyscy wiedzą, bo okazują jej niebywałą serdeczność, 
dziewczynki liżą się z nią bez powodu, chłopaki patrzą tylko, w czym by jej iść 
na rękę. Tak zachowywali się, kiedy siostra Magdy miała wypadek, i tacy byli dla 
Kasi po śmierci jej ojca... Ale przecież Drab nie umarł. Przecież...
Kiedy Zmora wchodzi do klasy, robi się zupełnie cicho. Zmora przez chwilę w 
milczeniu przegląda listę, jakby się namyślała. Dyżurny zawiesza na stojaku mapę 
obydwóch półkul.
— Pahlówna. Proszę do mapy.
Zanim Dzidzia zdąża wstać, z ławki zrywa się Marek.
— Niech pani będzie łaskawa nie pytać dziś Pahlów-
198
ny. Ona jest chora. Głowa ją boli. Ona dziś nie może odpowiadać.
— Będzie odpowiadała — spokojnie kontruje Zmora. — Dzidziu, proszę podejść do 
mapy.
Za plecami Dzidzi słychać szum, klasa buntuje się przeciw wyrwaniu Dzidzi i 
uspokaja się dopiero, kiedy ta ostatnia, już spod tablicy, kładzie palec na 
ustach, pokazując im, że w porząsiu.
Zmora puka parę razy w stolik: Cisza!
Dzidzia podchodzi bliżej do mapy i oczom nie wierzy. Na tablicy, zamiast nowej, 
wisi stara mapa, stara, poczciwa mapa z polskimi napisami!
Muszę wam teraz wytłumaczyć rzecz całą: Do połowy roku używano w szkole polskich 
map, które mocno już były sfatygowane. Nawet jeśli nic się nie umiało, to mając 
nie najgorszy wzrok, można było w czasie odpowiedzi odczytywać spore napisy. Ale 
od połowy tego roku szkoła zakupiła mapy z NRD, cholerne mapy z drobniutkimi 
napisami, i to po niemiecku, najostrzejsze oko do niczego nie służyło i w tej 
sytuacji dwóje posypały się jak z rękawa.
— Weź długopis i po kolei pokaż mi na mapie dziesięć największych miast w 
Stanach Zjednoczonych.
A więc tak! Więc po to dowiadywała się o to, co Dzidzia umie najlepiej, żeby 
zapytać ją z czego innego! „Widocznie po prostu tamta mapa była potrzebna komu 
innemu, dlatego Zmora przyniosła starą, a ja głupia dałam się nabrać!"
W klasie jest zupełnie cicho i Dzidzia czuje na sobie intensywne spojrzenia 
wszystkich, kiedy zaczyna:
— Największe miasta w Stanach Zjednoczonych to Nowy Jork, Los Angeles, Chicago, 
Filadelfia, Detroit...
— Dobrze, nie śpiesz się, masz czas. Popatrz sobie na mapę, to ci się przypomni.
— Boston, Waszyngton, Saint Louis...
197
— A miasto, o którym mówiłam wam, że jest w nim przepiękny wiszący most?
— San Francisco!
— Dobrze. No i jeszcze... Pittsburgh, prawda? Pokaż mi go na mapie.
Pycha ta mapa, widać wszystko jak na dłoni. Dzidzia lekko dotyka długopisem 
zapomnianego, przez samą Zmorę podpowiedzianego Pittsburgha.
— Dobrze. A teraz... — Zmora namyśla się chwilę przeglądając podręcznik. — Może 
powiesz mi, jakie dwa kraje w największej mierze zajmują się badaniem Antarktydy.
Jednak.
— Związek Radziecki i Stany Zjednoczone.
— Który z tych krajów posiada na Antarktydzie stacje badawcze?
— Oba.
— W którym roku wybudowana została pierwsza radziecka stacja badawcza?
— W tysiąc dziewięćset pięćdziesiątym piątym.
— Jak się nazywa?
Dzidzia milczy, ale Zmora nie wygląda tak, jakby miała się upierać przy pytaniu.
— Wróć do ławki, Dzidziu, weź kartkę i napisz mi wszystko, co wiesz o 
Antarktydzie: położenie, zaludnienie, klimat, wszystko. Mieszkowski. Proszę do 
mapy.
Dzidzia wraca do ławki zupełnie oszołomiona. Kartkówka? Przecież nie ma nic 
lepszego, ma się czas myśleć, przypomnieć sobie, ściągnąć, coś niecoś z 
sąsiednich ławek usłyszeć... Ale nie. Napisze, jak napisze. Co jej tam to 
wszystko. I tak widać, że Zmora chce ją wyciągnąć, ale nawet gdyby nie... teraz 
nie będzie oszukiwać ani kłamać, ani nawet ściągać. Jest to jakby ofiara, którą 
składa na ołtarzu, żeby znalazł się Drab.
XIII
1 elefonów było sporo, ale nie prowadziły do niczego. Typowe: czytając 
ogłoszenie, że zginął brązowy dog, ludzie dzwonili, że znaleźli czarnego pudla, 
bardzo sympatyczny, tak jak by mu coś było w tylną łapkę, może pani zechciałaby 
go zabrać, bo nie mam gdzie trzymać; że przybłąkała się suczka, jakaś taka rasa, 
bo ja wiem, sporawa, ale nieduża, taka więcej kudłata, żal stworzenia; że co to 
jest dog i jak wygląda, a na opis reagowali krótkim: a nie, takiego to ja nie 
widziałem.
Gdyby na wyścigi odbierające telefony Dzidzia i Alicja były w lepszych humorach, 
to byłoby się z czego uśmiać, ale tak...
Olek podobno obiecał dać znać, jakby tylko czegośkol-wiek się dowiedział, lecz 
jak zauważyła Dzidzia, na temat Olka Alicja nie była specjalnie rozmowna. Po 
południu przyszedł Pętał, one zaś pojechały do schroniska dla bezdomnych 
zwierząt, ale nie tylko że nie znalazły tam Draba, jeszcze rozkrwawiły sobie 
serca nie kończącą się ilością chudych grzbietów, zmierzwionych kudłów, smutnych, 
z nadzieją w nie wpatrzonych oczu mówiących: „weź mnie, zabierz mnie stąd".
— Wychodząc stąd człowiek czuje się winien, że żyje — powiedziała cicho Alicja.
Dzidzia kiwnęła głową bez słowa. Drżała, że Alicja wystąpi z tym, że o ile Drab 
się nie znajdzie, trzeba
199
będzie z samej przyzwoitości wziąć jakiegoś zgubionego psa (a ona nie weźmie już 
nigdy, żadnego, za nic), ale Alicja nie powiedziała ani słowa więcej, a Dzidzia 
nie mogła przestać myśleć o tym, że jeżeli tu, w schronisku, tak wyglądają 
zwierzęta, to jak może wyglądać zupełnie bezdomny Drab. Żal jej było tych psów, 
ale tylko rozumem — serce miała w całości oddane temu jednemu największemu 
żalowi.
Nazajutrz był piątek. Tatad dzwonił, pytał o Draba, ale dał znać, że będzie 
dopiero w niedzielę rano, bo coś tam.
Dzidzia wściekła się: nawet w takim momencie Petrochemia była ważniejsza!
W szkole Zmora powiedziała, że kartkówka poszła jej na cztery. Ale nie było 
takiej kartkowy ani takiego stopnia, ani takiej sprawy, które mogłyby dodać jej 
ochoty do życia. Koledzy okazywali jej serce, ale nawet na nich nie zwracała 
uwagi. Teresie w ogóle nie odpisała na ża-łosnokondolencyjny list, w którym ta 
jej mówiła, że szkoda, ale że na pewno się znajdzie (takie gadanie, tak się 
zawsze mówi, żeby człowieka pocieszyć), co jej tam ta cała lakierowana Teresa, 
niech się wypcha, Manię, która podeszła do niej z oczami pełnymi łez, zbyła 
klepnięciem po ramieniu. Wszystko traciło znaczenie i oddalało się przed tym 
jednym obrazem, przed tym jednym dźwiękiem, obrazem raptownie zatrzymującego się 
samochodu, dźwiękiem opon piszczących na jezdni, a potem nic, ciemność, i 
kształt jakiś leżący sztywno, i tłum podbiegających ludzi. Nie! — Dzidzia 
odganiała ten obraz, mrugała oczami, ale po sekundzie był znów, trochę inny, 
raptowny dzwonek tramwaju, rzucone przez motorniczego przekleństwo i znów ten 
kształt, tyle że na szynach, i ludzie wyskakujący z tramwaju, i znowu tłum, 
zasłaniający jej... Boże, wyjść z domu, iść ulicą bez końca, długą, prostą ulicą, 
i nie wrócić nigdy więcej
200
i żeby się to wszystko raz skończyło, już na zawsze, na zawsze, amen.
Wiedziała, że koledzy będą chcieli ją odprowadzić, wczoraj poszła z nią, a 
raczej za nią, cała grupka, więc po lekcjach ukryła się w klozecie, gdzie w oczy 
szczypał dym, i gryząc chustkę, mimo że nie płakała, tylko tak dziwnie szczękały 
jej zęby, przeczekała, aż w szatni zrobiło się zupełnie cicho, i zeszła dopiero, 
kiedy na dole nie było już nikogo. Szła teraz powoli ulicą, ze spuszczoną głową 
i oczami wbitymi w swoje dosłownie czarne tenisówki, nie oczyszczone od dnia, 
kiedy szukała Draba po Psim Polu i po wszystkich okolicznych dziurach. Teraz 
wiedziała już, że to, co ją spotkało, było karą, słuszną karą boską za to 
wszystko: za łganie, za egoizm, ale przede wszystkim za Alicję.
Widziała ciągle wielki łeb na kolanach, łańcuszek za drzwiami „dzyń-dzyń", uszy 
ustawiające się na baczność na każde cmoknięcie, podawaną na pociechę łapę, 
wysiłek zmarszczonego czoła, by zrozumieć, pod policzkami miękkość fąfelków (a 
może fafelków — teraz to już wszystko jedno!), szeroką klatę piersiową, którą 
obejmowało się z uczuciem bezpieczeństwa i szczęścia, skoki i żarciki, „szalej" 
i pozycję od „egzaltowanej", ten najsłodszy brzuszek, który teraz, którego 
teraz... I nawet zabić się nie może: Tatad, Alicja.
Pogrążona w myślach Dzidzia nie zwraca uwagi na to, co dzieje się naokoło, nie 
słyszy krzyku: „Stój! Stójże, do cholery!" nie widzi, że jakiś człowiek w 
skórzanej kurtce tupiąc biegnie po drugiej stronie ulicy. Nagle ktoś potrąca ją 
tak mocno, że traci równowagę. Dzidzia czuje na piersiach drapiące się na nią 
łapy. Zanim cokolwiek dochodzi do jej świadomości, szeroko otwiera ramiona, 
które potem spazmatycznie zaciska wokoło czegoś, co zmniejszyło się jakoś, 
schudło, ale co jest przecież tym samym! Nic nie widząc poprzez firankę łez tuli 
go do
201
siebie z całych sił, chcąc chociaż wymówić jego imię, ale nie mówi nic, żaden 
dźwięk nie wydostaje się z zaciśniętego, bolącego jak przy najgorszej anginie 
gardła. A on szaleje liżąc ją po całej twarzy, wskakując na ramiona i opadając, 
wydając małe urywane skowyciki tak jak wtedy, kiedy miewa złe sny, i znowu 
wspina się pazurami na odsłonięte w letniej sukience ramiona, zlizując z 
Dzidzinej twarzy potoki, strumienie łez z prawa na lewo i z góry na dół i 
jeszcze, i jeszcze, i jeszcze.
— Mam cię, bestio! — Dzidzia słyszy nagle męski głos i czuje, że ktoś odrywa 
obejmującego ją Draba. — Będziesz mi teraz uciekał? Mało mnie kosztowało 
znalezienie cię, cholera.
„To mój pies!" — chce zawołać Dzidzia, ale tak płacze, tak płacze, że nie może 
powiedzieć nic, tamten nie rozumie więc ani słowa i opasuje szyję stojącego 
Draba jakąś linką, szyję, na której Dzidzia nie widzi srebrnego łańcuszka „dzyń-
dzyń".
— Czyś ty oszalał? Co tak skaczesz na tę dziewczynkę? Chcesz ją przewrócić? No, 
nie będziesz mi tu warczał — i krok do tyłu — nie będziesz mi tu pokazywał 
zębów...
— To mój pies — udaje się wreszcie wydusić Dzidzi. — Niech pan go nie rusza!
— Panienki? — w głosie mężczyzny znać zdziwienie, patrzy na nią, ma okrągłą 
gębę, w której błyszczą małpie oczki. Drab tuli się do Dzidzi drżąc, biedny 
chudzia-czek, sterczą mu wszystkie kości.
— Mój — woła Dzidzia, która ciągle jeszcze nic nie kojarzy. Drab przytula się 
mocniej, cały się w nią wpiera, łeb pcha jej w brzuch jak taran, w pewnej chwili 
znów wspina się i kładąc Dzidzi obie łapy na ramionach zaczyna po staremu, po 
dawnemu myć jej całą twarz: chlap-chlap-chlap. — No, nie widzi pan, że mój?
202
Boże, co za mizerota, skarbie mój, skarbie mój, jakie smutne masz oczy. I nagle 
jakby spadło na nią olśnienie:
— A może pan jest Olek?
— E, mała, to ty będziesz pasierbicą Alicji?
— No... Alicja jest żoną mojego ojca, moją matką — mówi Dzidzia bez 
zastanowienia, bez zająknienia. I nawet nie wie o tym, że tak powiedziała. — 
Drabsiu! Zmiłuj się, przecież całą spódnicę podciągasz mi w górę, no, Drab... — 
I bez przejścia: — Proszę pana, lećmy prędko do domu, trzeba ją zawiadomić, 
trzeba Alicji dać znać... Ona jest półprzytomna...
— Od maleńkości była nerwowa. Po takim życiu... Co się dziwić. No, idziemy. 
Myśli panienka, że łatwo go było wydostać? Nogi po dupę... chciałem powiedzieć, 
po sam pas nogi uchodziłem.
Biegną wszyscy troje, Drab ze szczęścia zygzakami, co krok wpadając pod nogi 
Dzidzi. Jest tak słaby, że rozjeżdżają mu się łapy.
— Alicjo! Alicjo! — woła z dołu Dzidzia w kierunku otwartego balkonu.
Głos ma taki, że Alicja już wie, nie mówi nic, tylko patrzy z góry na nich: na 
niego, bez chwili przerwy wtulającego w nią łeb, włażącego jej na nogi, 
skaczącego na ramiona, i na nią, niby niechcący majdrującą coś koło twarzy, 
mimochodem ścierającą gorące i błogosławione, z książek tylko znane „łzy 
szczęścia".
Naturalnie otacza ich tłum „domowych" dzieci, Grla-żynka i inne, po sekundzie 
jest już i Alicja, która bez słowa rzuca się Dzidzi na szyję. Po raz pierwszy 
Drab widzi coś podobnego: chudy, wymizerowany, odstępuje o krok i przekręca 
głowę, a potem podchodzi i nos wsadza w nie obie razem, w tę jakąś dziwną 
zapachową mieszaninę. Dzidzia — nie Dzidzia. Alicja — nie Alicja. Obie? E, tego 
przecież nie bywało. Ale jednak... Ale jednak tym razem...
203
__ Przez ciebie, Drabie — mówi przez ramię Dzidzi
Alicja. Jej głos także podejrzanie się łamie.
__ Przez ciebie — powtarza cicho Dzidzia i zdejmując
rękę z szyi Alicji, po omacku kładzie ją na łebie, który jest nagle wyżej i 
wyżej; stając na tylnych, swoje dwie przednie łapy Drab dorzuca do ich 
splątanych ramion.
XIV
J est siódma. Drab leży na swoim materacu obok Dzidzi-nego tapczanu, wykąpany, 
wykarmiony, wypieszczony tak, że gdyby był jeszcze o włos słabszy, mógłby tej 
ilości miłosnych czynności nie przetrzymać. Nie ma na nim ani jednego miejsca, 
którego by Dzidzia nie dotknęła, nie pogładziła, nie ucałowała, począwszy od 
fąfli (a może fafli, tak, fafli! Na pewno), skończywszy na czubku każdego ucha 
po kolei. Teraz siedzi koło niego na ziemi i z zachwytem patrzy na własne 
pasiaste prześcieradło kąpielowe, spod którego widać tylko czubek nosa i parę 
pazurków od jednej wyciągniętej łapy. Prześcieradło porusza się i drga — to Drab 
oddycha i bije mu serce. Serce, do którego, gdyby się chciało — można by już, 
teraz, przytulić twarz. Wszystko zostało jej przebaczone (chyba na kredyt...), 
skoro mimo tego, jaka była, znalazł się, jest. Drab głęboko oddycha przez sen, a 
Dzidzia wzdycha pół z ulgi, pół ze zmęczenia, pół (trzecie pół, to 
najsławniejsze) z tak zwanych dobrych postanowień, które wprawdzie dają 
satysfakcję, ale zdrowie kosztują.
Tamci już od paru godzin siedzą w pokoju Alicji, która najpierw pomogła Dzidzi 
wykąpać i nakarmić Draba, a potem przeszła z Olkiem do siebie. Drzwi są otwarte, 
ale rozmowa cicha. Od czasu do czasu tylko dochodzą do
205
Dzidzi wybuchy śmiechu, które — nie wiedzieć czemu — strasznie ją denerwują. Z 
czego te ryki? Z nią Alicja nigdy nie śmiała się tak serdecznie. W dodatku 
wyjęła dla Olka nalewkę, którą robili z Tatadem na wszystkich owocach, tak zwaną 
„świętą ratafię", świętą — że od wielkiego dzwonu.
Przechodząc, Dzidzia zapuszcza żurawia i widzi, że Alicja pali. E... to już za 
dużo. Przez te wszystkie miesiące może dziesięć razy widziała ją z papierosem, 
Tatad śmiał się, że pali tylko w chwilach „wysokiego napięcia". Jakim cudem 
wysokie napięcie z Olkiem? I jakim cudem jemu właśnie udało się odnaleźć Draba?
Dzidzia czuje w tej sprawie coś niejasnego i jakkolwiek Olek jest jej bezspornym 
dobroczyńcą, z przyczyn, których nie uświadamia sobie jasno, chciałaby, żeby już 
sobie poszedł, żeby po tych wszystkich strasznych przeżyciach wreszcie zostać 
sam na sam z Alicją. Dziwne, że Alicja wydaje się tak dobrze bawić, jej przecież 
także powinno zależeć na tym, żeby znaleźć się z Dzidzią, teraz, kiedy...
Z sąsiedniego pokoju znowu dochodzi ryk śmiechu i głos Olka, mówiący 
najpoważniej w świecie: Odpocząć, kiedy dźwięki takie cudne Słyszę?... Dziewice, 
wasze są to pieśni? Słyszę śpiewanie...
Słyszę śpiewanie! Nie, co on gada, jakie śpiewanie, wariat czy co... Ale nie 
tylko on, bo nagle dochodzi ją dzwonek Alicji:
Czy się panu nie śni? Tu, w chacie... cicho... — i znowu Olek:
Ach, jakże mi nudne wspomnienie zamku pustego... Nie, oszaleli albo urżnęli się, 
jasna sprawa, najzwyczajniej się urżnęli, dziewice, w chacie, wspomnienie 
zamku, na Boga, w swoim życiu nie widziała Alicji pi-
206
janej (i wcale nie ma na to ochoty), i to z kim, z tym jakimś grubasem o małpich 
oczkach... Dzidzia postanawia wkroczyć. Cel — dywersja. Dosyć.
— Alicjo, czy nie myślisz, że powinnam zaprowadzić Draba do weterynarza?
Olek i Alicja stojąc (tak, stojąc na środku pokoju!) jeszcze się śmieją.
— Przyjmuje jutro po południu — mówi Alicja poj przez ten śmiech. — Masz rację, 
trzeba będzie wpaść jutro do niego na wszelki wypadek.
I cisza. Obrażona Dzidzia zawraca na pięcie. Dom wariatów. No, niech on już 
idzie, wtedy Alicja będzie jej musiała wszystko wytłumaczyć.
Przysiadła na brzeżku Drabowego materaca, bierze jedną łapę w rękę i tak 
manewrując, że Drab mimo woli zaciska na jej palcach swoją ciepłą, szorstkawą 
piąstkę, patrzy na niego. Kołeczek... Drab wzdryga się, jakby biegł, biegł, a 
potem wypucza jeden polik, wydając zduszone dźwięki: śni mu się, że szczeka. 
Dzidzia układa się koło niego, obejmuje go za szyję. Jej także trochę chce się 
spać; starając się przypasować swój oddech do oddechu Draba zadrzemuje.
Budzi ją trzaśniecie drzwi. Z jedną ręką w łapie Draba, a drugą obejmującą go 
ciasno za szyję Dzidzia otwiera oczy i widzi Alicję, stojącą na progu. Zrywa się 
na równe nogi, budząc Draba, który wstaje, toczy wkoło nieprzytomnym okiem i 
bęca z powrotem, jednym z tych bęców, od których trzęsie się dom.
— Poszedł? Alicja kiwa głową.
— To mów, co to za jeden. Dosyć tych sekretów. Kto to jest? Skąd go znasz?
— Wszystko opowiem ci jutro.
— Nie jutro. Dziś. Przecież obiecałaś.
' — Obiecałam i dotrzymam, ale dzisiaj lecę z nóg.
207
— Jutro masz rano dyżur, a potem ja idę do weterynarza. Wykręcasz się. Chcesz 
przez noc wymyślić dla mnie dziecinne wydanie. Chcesz mnie nabujać.
— Nie ma o tym mowy. Żadne dziecinne wydanie, obiecałam i opowiem ci całą 
prawdę. Dawno chciałam ci to wszystko opowiedzieć, ale, jak wiesz... nie 
składało
— Może dlatego nie chcesz mi opowiedzieć, że wypiłaś zbyt dużo ratafii? Powiedz, 
ile wypiłaś?
nam się...
Dzidzia świetnie wie, co Alicja ma na myśli, ale udaje niedomyślną.
— Co ci przychodzi do głowy? Nie wiem, czy wypiłam dwa kieliszki, pił Olek, ale 
on ma mocną głowę.
— Mówiliście takie dziwne rzeczy...
— Dzidziu, opowiem ci i wytłumaczę wszystko. Przysięgam. Ale nie teraz, zresztą 
i ty miałaś dosyć przeżyć. No, idź umyć zęby i jak to ty mówisz, „w kojo".
Alicja uśmiecha się, końce brwi idą jej w górę, ślicznie, prześlicznie, oczy 
marszczą się jak u kotki imieniem Li albo jak u Chinki, albo jak... w każdym 
razie fajnie. Wychodzi z pokoju, a Dzidzia rusza do łazienki. Rzeczywiście, nogi 
ciążą jej, jakby od tygodnia nie robiła nic innego, tylko szła i szła, i szła 
nie kończącą się, ponurą aleją. Po chwili leży już na tapczanie, spuszcza rękę i 
obok, tuż, bliziuteńko dotyka wystającego spod ręcznika wilgotnego, chłodnawego 
nosa. Jest. Jest. I nigdy nie będzie wiedziała, co robił, ile się wymęczył, 
gdzie był, jak bardzo tęsknił. Alicja opowie jej jutro wszystko, a on nigdy, nic. 
To jednak potworne tak bardzo kogoś kochać i być skazanym tylko na własne 
domysły.
Teraz należało dokonać rytuału, rytuału, który co wieczór przychodził jej na 
myśl i który wysyłała gdzieś w eter, w nieznane przestrzenie, do Draba, 
przywiąza-
208
nego na jakimś zapadłym, opuszczonym podwórku, skąd wyjąc wyciągał ku niej łeb.
Rytuał. Ich sekret, o którym nigdy nie słyszał nikt, i który miała opowiedzieć 
dopiero komuś, kto będzie najbliższy, najwierniejszy, najlepszy przyjaciel. Nie 
bardzo zastanawiając się, co robi, w jakimś odruchu, Dzidzia woła:
— Alicjo!
A kiedy tamta już staje na progu, nie wiedząc, jak to zrobić, co powiedzieć, 
mówi:
— Chciałam ci coś pokazać... To jest powiedzieć... To jest taka nasza sztuka... 
Nikt tego nie zna. Taki nasz sekret... Drab. Drab, no, obudź się, pokażemy 
Alicji rytuał... Miałam o tym powiedzieć dopiero jak... dopiero wtedy, kiedy...
Oj, jak trudno to wszystko wydudlić. Boże.
— Nie budź go — mówi cicho Alicja i kładzie palec na ustach.
Cóż, nie zrozumiała, nie doceniła, nie zorientowała się, że powiedzenie o 
rytuale miało być jakimś zadośćuczynieniem, nagrodą — patentem na przyjaźń.
W tym momencie Alicja pochyla się i jak za początkowych dni, które się już 
zupełnie zatarły w pamięci ich obu, całuje Dzidzię i mówi „dobranoc". A potem w 
samo ucho, bardzo cicho, zupełnie już cichuteńko: „dziękuję".
14
XV
JN ??? jesz się kawy?
Pętał spogląda na Alicję z lekkim zdziwieniem w oczach. Najpierw ten telefon, a 
teraz kawa... Trudno powiedzieć, żeby rzadko bywał w tym domu (jakieś dwieście 
pięćdziesiąt na trzysta sześćdziesiąt pięć dni w roku), normalnie jednak Alicja 
raczej nie zajmowała się podejmowaniem go podwieczorkami. Woda sodowa to była 
góra. Ale jak dają...
— Bardzo chętnie. Dziękuję.
— Zaraz zaparzę. Dzwoniłam, bo mam do ciebie pewną sprawę.
Stojąc tyłem do Pętała Alicja manewruje koło węgierskiego ekspresu, ślubnego 
daru pani Śląskiej. Pętał patrzy na jej ruchy: zgrabna babka, może trochę za 
długie ma te kiecki. Pewno, żeby sobie dodać powagi, bo smarkato wato wygląda.
— Czasem trudno jest zdobyć się na rozmowę wprost. Wiem, że jesteście z Dzidzią 
w dobrych stosunkach, i chciałam cię prosić, żebyś odbył z nią za mnie pewną 
rozmowę.
Siedząc przy kuchennym stole Pętał pochyla głowę i zaczyna dłubać coś przy kółku, 
na którym nosi klucz od mieszkania i od kłódki do motoroweru.
218
— Wie pani — mówi ze zwątpiałą miną — gadane, to nie będzie, zdaje się, moja 
najmocniejsza strona.
— Kiedy to nie takie gadane. Nic, w co byś musiał się angażować. Po prostu 
opowiesz coś jak przeczytaną książkę. Nie będziesz w ogóle mówił o sobie, bo 
będziesz mówił... o mnie. Pewne konkretne rzeczy, których ja... które mnie...
Pętał nie podnosi głowy. Fajne kółko. Jak skuwka za-lizie bokiem na mały kluczyk, 
to w ogóle nie ma sposobu otworzyć. No, niech gada. Od początku wiedział, że 
miała coś na wątrobie. Od początku to wiedział, dlatego cięty był na Dzidę, że 
była taka pod włos. Fajna skuwka. Sama zaskakuje.
Chwilę siedzą w milczeniu. Słońce odbija się w cu-kierniczce i razi Pętała w 
oczy. Ekspres zaczyna już burczeć i miły zapach rozchodzi się po kuchni. Pętał 
porusza nosem: skoro takie jest życie, zdałaby się fajka...
Alicja nalewa dwie filiżanki, stawia cukier, a potem wyciąga ku Pętalowi pudełko:
— Zapalisz?
Kiedy podaje jej ogień, widzi, że Alicja nabiera w płuca powietrza, jak nurek 
przed skokiem do wody. Sekundę zatrzymuje je, a potem ciach: rzuca się w swoją 
opowieść.
— Więc tak. Od pierwszego dnia, kiedy wprowadziłam się tu, jako żona ojca 
Dzidzi, chciałam opowiedzieć jej o sobie, chciałam, żeby poznała moją przeszłość. 
Wyobrażałam sobie, że to ułatwi nam zaprzyjaźnienie się, uprości nasze stosunki. 
Wiesz, wychodząc za mąż bardzo się cieszyłam, że dostaję taką gotową córkę. 
Wyobrażałam to sobie różowo, nie zastanawiałam się, że łatwiej jest przyjąć 
kogoś na miejsce córki niż na miejsce matki... Wszystko to wyszło inaczej, niż 
myślałam, i jakoś tak się stało, że w ogóle nie doszło do tej rozmowy, którą 
zamierzałam z Dzidzią przeprowadzić. I dziś, kiedy mu-
211
szę Dzidzi pewne rzeczy wytłumaczyć, nie wiem, jak do tego się zabrać. Po 
prostu... tak jakby minęła na to pora. Całą noc nad tym myślałam i doszłam do 
wniosku, że poproszę cię o pomoc. Mam wrażenie, że nie tylko mnie, że Dzidzi 
także wiele to ułatwi, poza tym myślę, że nie tylko jej, ale że i mnie jesteś 
życzliwy... Więc... Fajna skuwka. I zaskoczyła. Teraz klucz uwiązł i nie da się 
otworzyć. Chyba żeby cofnąć klucz. Ale heca... Zaklinował się. Ani tak, ani tak. 
Podwójny chlust.
— No to słucham panią.
— Zacznę od tego, że wychowałam się w domu dziecka.
Oczy Pętała podnoszą się na Alicję, ale jest to ułamek sekundy. Znowu z całą 
uwagą zagłębia się w swoim kółku czy w swojej skuwce, czy w swoim kółku 
opatrzonym skuwką, krótko mówiąc w przedmiocie, pozwalającym mu udawać poboczne 
zainteresowanie.
— To, co było przed domem dziecka, znam tylko z opowiadania. Jak wiesz, po 
upadku powstania Niemcy kazali wszystkim opuścić Warszawę. Pewna kobieta uparła 
się jednak, że nie wyjdzie, że ukryje się w piwnicy swego częściowo zwalonego 
domu. Kiedy wieczorem wyszła szukać wody, z innej piwnicy doszedł ją płacz 
niemowlęcia. Miałam wtedy pewno z rok, byłam pięknie zawinięta w szmaty i 
chustki i darłam się wniebogłosy. I miałam na szyi medalik z datą. Urodzenia? 
Chrztu? I z -wygrawerowanym imieniem „Alicja". Jakim cudem pozostawiono mnie w 
tej piwnicy? Co się stało z moimi rodzicami... Rozumiesz, że to nie powieść dla 
młodzieży, że nic się nie wykryło, że nigdy niczego się nie dowiedziałam i że 
moi rodzice nigdy nie znaleźli się.
Zamilkła. Była wdzięczna Pętalowi za brak wszelkich komentarzy. Pętał czujnie 
zabawiał się skuwką, nie podnosząc na nią w ogóle oczu. Jasne włosy spadły mu na
212
czoło. W pewnej chwili przełknął nerwowo, a potem popił łyk kawy.
— Prima — powiedział i w komplemencie na temat kawy było wszystko, co chciał 
powiedzieć Alicji? Jeszcze tylko uśmiechnął się samymi oczami, było coś ujmująco 
koleżeńskiego w tym ćwierćuśmiechu. — Niech no pani nawija dalej.
— Już nawijam — pośpieszyła się Alicja. Dzidzia miała rację. To nie kawa była 
prima, to Pętał był prima. — Popatrz, jak się zmieniają takie wyrażenia, jak ja 
kończyłam szkołę, to nie nawijało się, tylko się pruło.
— Pruło? O key.
— Więc pruję. Ta kobieta przechowała mnie i przekarmiła do chwili, kiedy 
powstał w Warszawie dom dziecka. Wtedy tam mnie oddała, nie miała środków, żeby 
się mną dalej zajmować. Ale nie opuściła mnie, pisywała do mnie, odwiedzała mnie, 
dała mi swoje nazwisko do czasu, gdy obecne dał mi ojciec Dzidzi... Do dziś 
jesteśmy w przyjaźni. Właściwie była dla mnie trochę jak matka.
— No i jak było w domu dziecka?
— Byłam w kilku. To nie jest rzecz do opowiedzenia w paru zdaniach. Różnie 
bywało. Jeżeli będziesz miał ochotę, to o tym kiedyś porozmawiamy. Ponieważ 
jednak mnie poszło tak dobrze z moją przybraną matką, nie miałam wątpliwości, że 
tak samo pójdzie Dzidzi ze mną. Wyobrażałam sobie, że sama będąc sierotą... Jak 
się zapewne orientujesz, stało się inaczej.
— Nie.
— Co nie?
— W niczym się nie orientuję. Wiem, że Duda cholernie jest pani wdzięczna za 
Draba. I w ogóle myślę, że wszystko jest o key.
— Bo już chyba jest o key. Ale Dzidzia mordowała
213
mnie wczoraj o Olka... Jak teraz „odwinę" całą tę historię, boję się, że będzie 
sobie robiła wyrzuty...
— Mhm...
— Dlatego wymyśliłam sobie, że ty mnie wyręczysz. Chyba dobrze wymyśliłam, co?
Zamilkła, ale Pętał również milczał uparcie.
— No, dobrze wymyśliłam? — spytała w końcu Alicja jak mała dziewczynka.
Pętał wyciągnął rękę i z otwartego pudełka wziął jeszcze jednego papierosa.
— Jasne — powiedział.
— Więc jeszcze ci opowiem o Olku. I będzie koniec. Jak byłam w jednym z tych 
domów dziecka, pewnego dnia przysłano do nas chłopca z poprawczaka, niemożliwego 
chłopca, dzikie zwierzę, które biło, gryzło, a nawet kradło. Wszyscyśmy się go 
bali, ja także, i tylko czekaliśmy, aż coś nowego zmaluje, żeby go wzięli z 
powrotem do tego poprawczaka. Byłam mała i słaba, dokuczał mi chyba najbardziej 
ze wszystkich. Kiedyś było u nas przedstawienie, ja grałam rolę Aliny, Olek był 
Kirko-rem. Jak mówił tekst, to mnie szczypał. Wczoraj przypominaliśmy to sobie i 
takeśmy się śmieli! Po ostatniej próbie, jak wróciliśmy do tego pokoju, gdzieśmy 
się przebierali, okazało się, że znikł mój medalik. Jak zwykle zostawiłam go w 
kieszeni fartucha, przypięty agrafką. Nie muszę ci mówić, jakie miał dla mnie 
znaczenie — jedyna rzecz z mojego poprzedniego wcielenia. Przyszedł dyrektor, 
zamknął nas na klucz i od razu do Olka. Zrewidował go od stóp do głów, ale nic 
nie znalazł. Potem o coś go zapytał, Olek odpowiedział jakoś niewyraźnie, 
dyrektor kazał mu otworzyć usta — na ziemię wyleciał medalik. Zrobiło się cicho, 
w tej ciszy poczułam, że Olek na mnie patrzy, wiesz, nigdy nie zapomniałam tego 
spojrzenia. Było w nim wszystko: prośba, wściekłość, nienawiść, błaganie... 
Byłam mała, ale
214
tyle rozumiałam, że mam jego los w ręku. I nagle powiedziałam, że ja sama dałam 
mu medalik i że miał oddać mi go po próbie. Nie wiem, dlaczego tak powiedziałam, 
zresztą głupio i naiwnie, ale ponieważ ja byłam poszkodowana, nikt nie mógł mi 
zaprzeczyć. I nie posłano go do poprawczaka. Tu następuje rozdział z książki o 
dzikich Siuksach: Wieczorem Olek przysłał mi kartkę, napisaną własną krwią. 
Przekłuł sobie palec i wykaligrafował: Do śmierci masz we mnie brata. Obojeśmy 
się popłakali, ale stał się cud: Olek nie tylko że zaczął mnie bronić, ale w 
ogóle zaczął się zmieniać, został już u nas do końca, potem wszyscy lubiliśmy go. 
Potem wielokrotnie mi pomagał, jak byłam w akademiku, to mi przysyłał paczki, ma 
budkę na bazarze Różyckiego i nieźle mu się wiedzie. Teraz, jak zginął Drab, to 
mi się przypomniało, że kiedyś opowiadał, jakoby jeden z jego sąsiadów na 
bazarze miał kontakty z szajką złodziei psów. Powiedziałam mu: „Olek — to sprawa 
życia i śmierci".
— Tak pani powiedziała? — nagle nie wytrzymał Pętał.
— No, a może tak nie było?
— Miał on szczęście, ten byk. Mógł był zgnić gdzieś w Ząbkach na łańcuchu... 
Szkoda' byłoby Drabulca.
— No i Dzidzi...
Pętał uśmiechnął się tym swoim półuśmiechem.
— Fajna historia. Jak nieprawdziwa. Byłoby jeszcze dobrze, żeby ktoś spotkał 
ludzi, oo by powiedzieli, że jak wychodzili z powstania warszawskiego, córeczka 
miała na szyi medalik... coś takiego, jak ze „Stawki większej niż życie"...
— Tak by było w „Stawce". Ale tylko tam.
— No to ja spływam. Niech pani teraz wyjdzie, żeby ona się do pani nie 
przypięła, jak wróci, a ja się z nią czujnie zgwiżdżę i powiem, żebyśmy poszli 
razem prze-siusiać Draba.
215
— Ja idę do radia. Powiedziałam, że kogoś zastąpię.
— To fajno.
— Dziękuję ci, Pętał. Przykro mi, że ci czas zabieram, pewno masz na głowie 
jakieś osobiste sprawy.
— Nie mam żadnych osobistych spraw.
Nawet najwprawniejsze ucho nie dostrzegłoby w tym spokojnie wypowiedzianym 
zdaniu bólu, który zawierało. Tak, mógł się zająć Drabem. Nie miał żadnych 
osobistych spraw.
Alicja także nic nie dostrzegła.
XVI
Uzidzia obudziła się rano. Zanim zdążyła pomyśleć, wszystko to natychmiast 
stanęło jej przed oczami. Płonące miasto. Krzyk dziecka. Ruiny i gruzy. Medalik. 
Kobieta niosąca małą rudą dziewczynkę do domu dziecka. To pewnie była Aniela. To 
z pewnością była Aniela. Drobna, bledziutka Alicja, którą tłucze gruby, o małych 
oczkach, Olek z poprawczaka. Przedstawienie. List pisany krwią.
„Co za książka! Co za niebywała książka! Pies, który znajduje się dlatego, że 
ćwierć wieku przedtem, w czasie powstania mała dziewczynka sama została w 
ruinach, że ktoś ocalił ją cudem, że oddał ją do domu dziecka, że tam przyjechał 
niemożliwy chłopak, który ukradł jej medalik, że ona go broniła... Boże, Drabie, 
widzisz, czego było potrzeba do tego, żebym ja, teraz..."
Spuściła rękę z łóżka i po omacku od razu trafiła na ciepły trójkąt łeba. Był... 
Więc zaryzykuje... Wyskoczyła z łóżka i napisała na kartce: Wczoraj wieczór 
przeczytałam dziwną i smutną książkę. Na końcu tej książki, poza przyszywanymi 
matką i bratem, bohaterka znajduje prawdziwą córkę. I podkreśliła „prawdziwą".
A potem strasznie się zawstydziła tego, co napisała, i pomyślała, że prędzej 
skona, zanim podłoży to pod drzwi Alicji, która zresztą pewnie jeszcze spała, 
tak jak
217
i Drab. On bowiem wprawdzie przecknął się na chwilę, podniósł głowę i powiódł 
wzrokiem za Dzidzią, ale natychmiast zasnął znowu. Biedny Kapsio, za dużo miał 
ostatnio emocji.
Dzidzia umyła się, ubrała, nalała mu mleka, w zapale szlachetności dla Alicji 
nawet przygotowała kawę i bułeczki, w które włożyła swoją karteczkę, ale szybko 
ją wyjęła: nie i nie. E, w ogóle jej nie odda, ile można się tak... Przypomniała 
sobie określenie Majki, ale nie użyła go: to nie było ślamazarzenie, ckliwe i 
mdłe, to było coś prawdziwego, jakkolwiek wstydliwego, jakaś na wierzch 
wypływająca oliwa sprawiedliwości, plus radość z wzajemnego porozumienia, plus 
różne nowe, nieznane składniki, takie jak zaufanie, wdzięczność, czułość.
' Właśnie gdy się nad tym wszystkim zastanawiała, Drab przewrócił się i aby już 
zupełnie „rozłożyć" Dzidzię uwalił się w pozycji od „egzaltowanej": cały 
bezbronny „brzuszek" w górę, cztery łapy — niby nogi od położonego blatem w dół 
stołu — sztywno wyciągnięte w powietrze, szyja odgięta, ukazująca tak zwane 
„żabie podgardle", wszystkie zapasy skóry, opadające fafle (tak, fafle!), 
odsłaniające rozmarzony półuśmiech. Dzidzia runęła na ziemię i zaczęła obsypywać 
go pocałunkami.
„On powinien dać jej tę kartkę — pomyślała nagle. — On, sprawca naszego 
porozumienia".
— Przecież to naprawdę przez ciebie, Drabie — powiedziała do szpiczastego ucha, 
które bezbłędnie poła-chotało ją w nos. — Załatwże za mnie i resztę.
Wzięła swój liścik, zwinęła go w rureczkę i wetknęła za pasek Alicji, od wczoraj 
zastępujący łańcuszek dzyń--dzyń.
„Na los szczęścia — pomyślała. — Jeżeli jej to odda, to znaczy, że widocznie tak 
było przeznaczone. Jeżeli
218
nie, to trudno. Ja to przecież w każdym razie napisałam. Niech decyduje Drab".
— Cześć, najdroższy! — powiedziała już od drzwi. Zamknęła je i przez chwilę ze 
wzruszeniem słuchała, jak po drugiej stronie ktoś wali w nie mocno ogonem.
PRINTED IN POLAND Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia". Warszawa 1869. Wydanie 
I. Nakład 20 000 + 277 egz. Ark. wyd. 9,5. Ark. druk. 13,75 + 1 WU. Papier 
satynowany ki. V, 70 g, 82 X 104/32. Oddano do składania 28 marca 1969 r. 
Podpisano do druku i druk ukończono w listopadzie 1969 r. Drukarnia Wydawnicza w 
Krakowie Zam. nr 225/69. A 070-J270