Leonore Fleischer

Rain Mail

w oparciu o scenariusz
Ronalda Bassa i Barry'ego Morrowa
oraz opowiadanie
Barry'ego Morrowa
Przełożyła Elżbieta Tabakowska
Tytuł oryginału Rain Man
Rozdział pierwszy
Wspaniale. Wszystko bezwzględnie musi się udać. To najcud-niejsza transakcja, 
jaka kiedykolwiek nadarzyła się Charliemu Babbittowi, a w dodatku składały się 
na nią wszystkie elementy, które miały dla niego w życiu największą wartość. 
Przebłysk talentu i wysoka klasa, duży zysk przy zerowej inwestycji, szybki 
obrót i do tego wszystko absolutnie legalne. Może nie był to interes z tych 
największych, ale za to od początku do końca zgodny z prawem. I bez żadnego 
ryzyka. A w każdym razie Charlie Babbitt bez przerwy sobie to powtarzał: bez 
żadnego ryzyka.
Oczywiście, była to transakcja, która wymagała szybkich słów i jeszcze szybszych 
manipulacji, ale to właśnie najbardziej się w niej Charliemu podobało. Był 
specjalistą w jednym i w drugim, a tu potrzebny był prawdziwy mistrz tańca z 
figurami. Całe tygodnie trwało, zanim to wszystko nakręcił, ale się opłaci.
Najtrudniej było zmobilizować forsę. Dwieście tysięcy dolarów, całe dwieście 
tysięcy kafli. Większość energii pochłonęło znalezienie dzianego faceta z forsą. 
Bert Wyatt był ostrożny, jakby coś podejrzewał. Tymczasem w całej sprawie nie 
było nic podejrzanego, najlżejszego smrodku. Gwarancję widać było gołym okiem: 
lśniąca na rampie szóstka cudownych, najwspanialszych samochodów marki 
Lamborghini, przybyłych prościut-ko z ojczyzny, z kraju Mamma-mia, a każdy wart 
prawie osiemdziesiąt koła. Były jego, wszystkie były jego — przynajmniej na 
razie. Mógł na nie patrzeć, mógł ich dotykać, przesuwać dłońmi po ich gładkich 
lśniących bokach, podnosić klapy bagażników i sprawdzać doskonały mechanizm 
niezrównanych silników, czuć
5
zapach świeżo natłuszczonej skóry i nowiutkich opon. Pachniały piękniej niż 
ciało kobiety.
— Proszę bardzo, tu mam wszystkie papiery — Charlie Bab-bitt z dumą oświadczył 
celnikowi, wyciągając deklaracje z płaskiej aktówki zrobionej z prawdziwej skóry 
strusia. — Sześć najnowszych modeli Lamborghini Countach: jeden srebrny, dwa 
czarne, jeden biały i dwa czerwone z czerwoną tapicerką.
Nie zwracając uwagi na podekscytowaną paplaninę Charlie-go, inspektor celny 
wziął od niego papiery i zanim położył na nich swój podpis i pieczątkę, 
dokładnie je przestudiował. I dopiero wtedy popatrzył na Charliego.
— Wystawia je pan do wyścigu starych gratów? — zapytał z sarkastycznym 
uśmieszkiem.
— Nie, do konkursu na miss Ameryki — Charlie także wyszczerzył zęby. Był tak 
bardzo z siebie zadowolony, że o mało nie pękł z radości.
Wracając do biura, przez całą drogę myślał o tej swojej transakcji, raz za razem 
przechodząc w myśli jej kolejne etapy, doszukując się ukrytych błędów i nie 
znajdując najmniejszych nawet niedociągnięć. Było to jego najdoskonalsze dzieło, 
szczytowe osiągnięcie blisko dziesięcioletniego okresu kupowania i sprzedawania, 
podtykania, szperania — po to, żeby zarobić kilka marnych dolców. Ta transakcja 
wyciągnie go z klasy handlarzy używanymi samochodami i zapewni dobry start na 
drodze, którą Charlie wyruszy, aby dołączyć do prawdziwie wielkich — tych, 
którzy mają najwyższe koncesje i najwymyślniejsze salony wystawowe. Żegnaj, San 
Pedro. Witaj, Bel Air.
Więc wszystko miało się odbyć tak. Dwieście tysięcy od Wyat-ta, na krótki termin, 
cztery tygodnie na 17 procent miesięcznie (chciwy drań!), z samochodami jako 
zabezpieczeniem. Te dwieście tysięcy, plus spore depozyty od sześciu klientów, 
których Lenny Barish wpisał na listę — jacyś faceci z zespołu adwokackiego — 
pokryje koszt samochodów. Oraz niemałe wydatki Charliego. Charlie nie jest tani.
Udało mu się (po niezłej porcji ostrych targów z zagranicznym kontrahentem) 
zdobyć sześć najprawdziwszych sportowych
6
samochodów marki Lamborghini, każdy inny, w idealnym stanie, po 40000 od sztuki. 
Trzy lata temu Charlie byłby zapłacił mniej, ale stosunek lira do dolara 
zupełnie go dobijał. I tak miał szczęście, że udało mu się je dostać za taką 
cenę. Sprzedawał po 75 000, minus dyskonto — 10 procent od każdego samochodu, na 
otarcie łez żalu po tak dużym wydatku i żeby uradować klienta. Samochody po 
prostu stały sobie i czekały na przystani w San Pedro, już po odprawie celnej. 
Charlie osobiście zszedł do portu, żeby się przyjrzeć jak je wyładowują z 
włoskiego frachtowca i upewnić, że żadna z tych pięknych karoserii nie dozna 
najmniejszego draśnięcia. Dokumenty potwierdzające prawo własności tkwiły 
bezpiecznie w jego teczce.
Teraz wszystko, co Charliemu pozostało do zrobienia, to wziąć te śliczne 
sportowe samochody, zamelinować je gdzieś, gdzie tylko on sam mógłby je znaleźć, 
zdobyć dokumenty rejestracyjne ważne na Kalifornię, zebrać resztę pieniędzy od 
nabywców (którzy robili naprawdę świetny interes płacąc ostatecznie cenę zakupu 
w wysokości 67 500 dolarów), dostarczyć samochody, spłacić pożyczkę i już miał w 
kieszeni szybki zysk — okrągłą sumkę z pięcioma zerami, a wszystko bez 
zabrudzenia sobie rąk czy zagniecenia najmniejszej fałdki na świetnie 
dopasowanym garniturze od Giorgia Armani. I bez inwestowania choćby centa z 
własnej kieszeni.
W dodatku wszyscy będą zadowoleni. Sześciu adwokatów od spraw rozwodowych z 
Beverły Hills będzie jeździło luksusowymi samochodami w idealnym stanie, 
kupionymi ze zniżką; facet dostanie swoją forsę plus 17 procent bez żadnego 
gadania. Charlie Babbitt będzie liczył zyski siedząc w luksusowym apartamencie w 
Palm Springs. Było mu tylko odrobinę przykro, że musi sprzedać wszystkie sześć 
lamborghini, bo gdyby w odpowiednim momencie trochę lepiej wszystko obmyślił, 
ten biały mógłby należeć do niego. Przez ułamek sekundy Charlie myślał, żeby go 
sobie zatrzymać; i tak zarobiłby dość na pozostałych pięciu. To cudne maleństwo 
mogło być jego — mógłby je kochać, mógłby sobie nim jeździć. Ale trudno. Zostało 
ich jeszcze mnóstwo we Włoszech; jeden z nich z pewnością
7
wcześniej czy później będzie nosił w dowodzie rejestracyjnym jego nazwisko.
Transakcja miała zostać sfinalizowana niemal z dnia na dzień, ale Charlie 
zapewnił sobie spory zapas czasu — całe cztery tygodnie, mnóstwo czasu na to, 
żeby zarejestrować samochody, nawet biorąc pod uwagę to, że Biuro Ochrony 
Środowiska siedzi mu na karku ze swoimi cholernymi przepisami na temat kontroli 
zanieczyszczeń.
Była to n aj śliczniej sza transakcja stulecia; nie ryzykował ani centem swoich 
własnych pieniędzy, a zysk miał w całości należeć do niego — no, jeszcze do 
Lenny'ego. Obiecał Lenny'emu dwadzieścia pięć tauzenów — tylko za to, że mu 
wyszuka klientów. Ale Lenny nie jest pełnoprawnym partnerem, który dostawałby 
połowę — jeszcze czego, skoro Charlie sam zawsze wszystko obmyśla.
Więc jeśli to jest rzeczywiście taka doskonała transakcja, to dlaczego całe to 
gówno rozpada się na jego własnych oczach? Dlaczego wszystko rozlatuje się z 
trzaskiem, a Charlie Babbitt musi tego słuchać?
Cała transakcja została obliczona na tempo; w końcu zysk za cztery tygodnie przy 
stopie 17 procent wynosi od 200000 całe 34000 — trochę za dużo, żeby wyrzucić 
przez okno. Im prędzej Charlie spłaci dług, tym więcej forsy będzie mógł 
zatrzymać dla siebie. Ale teraz minęło już prawie sześć tygodni, a interes dalej 
nie został sfinalizowany. Licznik bił nadal, rosło zadłużenie. Nagle zaczęło 
podejrzanie wyglądać na to, że Charlie Babbitt będzie sobie niedługo wybierał 
apartament nie w Palm Springs, ale w jakimś slumsie.
Tak czy inaczej, niech szlag trafi to Biuro Ochrony Środowiska! Dlaczego u 
diabła nie mogą się zająć ratowaniem wielorybów albo tropieniem awarii w 
elektrowniach jądrowych, zamiast zawracać przyzwoitemu biznesmenowi głowę 
prawami stanowymi i spalinami? Czy naprawdę ci faceci nie mają żadnego pojęcia o 
tym, jak trudno jest wytrzasnąć skądś sześć cholernych końcówek do wtryskiwaczy 
paliwa, które pasowałyby do lamborghini? Do chevroleta, jasne. Do jeepa cherokee 
— bez problemu.
8
??? do lamborghini? Mijały tygodnie, a mechanik Charlie go wciąż wracał z 
pustymi rękami. Charlie podniósł nawet oferowaną przez siebie cenę takiej 
końcówki do dwóch i pół tysiąca od sztuki — rozbój na równej drodze — ale i tak 
bez żadnego skutku.
— Nie da się tego do nich podłączyć. Nie robi się końcówek do firmowych 
lamborghini. Tym głupim Włochom jest wszystko jedno, jakim powietrzem oddychają 
— tłumaczył Charliemu z naciskiem jego mechanik, zwalisty facet o nazwisku 
Eldorf.
Bez końcówek nie ma sprzedaży samochodów — Biuro Ochrony Środowiska powiedziało 
trzy razy nie, po trzech kolejnych przeglądach. A bez aprobującej pieczęci biura 
na papierach rejestracyjnych, samochodów nie można sprzedać na terenie 
Kalifornii. Koniec, kropka. Może udałoby się przeszwarco-wać je do Oregonu i tam 
zarejestrować, ale teraz jest już na to za późno. Skąd Charlie ma w ostatniej 
chwili wytrzasnąć odpowiedni frachtowiec za odpowiednią cenę?
Charlie był cholernie blisko ostatecznej klapy. Zdążył już przepuścić przedpłaty 
od tych prawników z zespołu — w końcu była to część jego uczciwego zysku i miał 
prawo go wydać z góry. Człowiek z jego pozycją musi się dobrze prezentować. A 
dobra prezencja i wysoki poziom życia nie są dziś rzeczą tanią — przyzwoite 
strzyżenie kosztuje dwieście pięćdziesiąt dolarów, a na wykupione bez recepty 
ciemne okulary retro z metką dobrej firmy trzeba od ręki wywalić aż czterysta. 
Musi się też pamiętać, że za granicą dolar spada na łeb na szyję. Robiony na 
zamówienie włoski garnitur, który jeszcze dwa lata temu kosztowałby jakieś 
tysiąc trzysta dolców, dziś musi kosztować dwa tauzeny. Tymczasem transakcja, 
która miała się odbyć z dnia na dzień, bez żadnego ryzyka, wlecze się tak długo, 
że zainteresowane strony zaczynają się bardzo, ale to bardzo niepokoić.
Co więcej, w wyniku nie kończących się rozmów telefonicznych z facetami, którzy 
wciąż czegoś żądają, ten niepokój udziela się Charliemu Babbittowi, a on niezbyt 
dobrze znosi uczucie zaniepokojenia.
9
Susanna Palmieri zaparkowała swoje volvo obok należącego do Charliego Babbitta 
lśniącego małego srebrnego ferrari. Kiedy wysiadała z samochodu rozglądając się 
naokoło i przyglądając miejscu, gdzie pracowała od trzech tygodni, był piątek, 
godzina wpół do dwunastej w południe. Na szyldzie widniał wprawdzie napis 
„Samochody dla Kolekcjonerów, Ch. Babbitt", ale rdzewiejący blaszany barak nie 
stanowił żadnej pokusy dla kolekcjo-
nera__chyba że pociągałaby go jego tandetność. Barak stał na
końcu długiego rzędu magazynów i składów rupieci. Z przeżartego rdzą dachu 
łuszczącymi się pasami odchodziła farba. Barak postawiono jako prowizorkę w 1946 
roku, i od tego czasu mieściły się tu koleno różne tymczasowe firmy; „Samochody 
dla Kolekcjonerów" Babbitta były ostatnią, i może także najbardziej tymczasową z 
nich.
Jak to możliwe, że ona — śliczna i inteligentna dziewczyna z surowymi zasadami 
moralnymi, pochodząca z dobrego, katolickiego, włoskiego domu, absolwentka 
przyklasztornej szkoły o ścisłym regulaminie, pozwoliła sobie na związek z 
człowiekiem, którego firma mieści się w ogromnej szopie gdzieś na końcu świata?
Dlaczego Susanna Palmieri, której najwyraźniej należy się od życia coś lepszego 
— na przykład małżeństwo z facetem, który miałby przyzwoitą pracę i stały dochód 
i który od czasu do czasu powiedziałby jej, że ją kocha — tak bardzo się 
uwikłała w związek z kimś takim, jak Charlie Babbitt, że wybiera się na weekend 
do Palm Springs z właścicielem firmy „Samochody dla Kolekcjonerów"? Potrząsnęła 
głową, podniosła z ziemi niewielką podróżną torbę, otworzyła drzwi baraku i 
weszła do zagraconego biura które tak dobrze znała. I jeszcze raz zadała sobie 
pytanie, dlaczego?
Aha, już wiem, przypomniała sobie, kiedy jej wzrok padł na właściciela firmy 
„Samochody dla Kolekcjonerów", krzyczącego coś ze złością do słuchawki telefonu. 
Charlie. Charlie Babbitt. To dlatego.
10
Susanna przez dłuższą chwilę stała przyglądając mu się. Ani słowa, to 
najpiękniejszy mężczyzna, jakiego kiedykolwiek widziała lub miała. Charlie był 
wysoki i muskularny, a przy tym miał szczupłe, giętkie ciało 
dwudziestosześcioletniego mężczyzny i ciemne włosy, które zawsze skręcały się w 
loki, bez względu na to, jak mocno je szczotkował. Jego oczy były podłużne i 
szeroko otwarte — lśniący orzechowy brąz, przysłonięty gęstymi rzęsami. Usta 
miał pełne, prawie dziewczęce — dopóki się nie uśmiechnął. A kiedy Charlie 
Babbitt się uśmiechnął — och, któżby się oparł temu uśmiechowi, tym trzydziestu 
dwu lśniącym białym zębom, temu zabójczemu dołeczkowi w brodzie?
Ale Susanna nie była jakąś tam trzpiotką, żeby tak dać się podbić samej aparycji 
mężczyzny, mimo że uroda Charliego była naprawdę nieodparta. Uroda jest może 
podniecająca, kiedy się z nią idzie wieczorem do łóżka, bywa cudowna, kiedy się 
ją ogląda rano po przebudzeniu. Ale jeśli się ma z nią potem spędzić cały dzień, 
robi się nudna — chyba że kryje się za nią coś bardziej solidnego.
W przypadku Charliego tym czymś była gwałtowna, gniewna inteligencja. Wybuchowy, 
niebezpieczny temperament ukryty pod tymi eleganckimi, kosztownymi materiałami, 
ale także solidny rozum, który natychmiast dostrzega sedno każdego problemu i 
potrafi znaleźć szybkie i praktyczne rozwiązanie. Gdyby tylko Charlie Babbitt 
potrafił poskromić tę inteligencję i użyć jej do czegoś pożytecznego i ważnego, 
zamiast uganiać się za swoimi ulotnymi „transakcjami", byłby potęgą, z którą 
świat musiałby się liczyć, mimo jego młodego wieku.
Zaciągając się głęboko papierosem Lucky Strike, który trzymał w ustach, Charlie 
pomachał ręką w kierunku Susanny, dając jej znak, żeby się zabrała do pracy, ale 
gros uwagi poświęcał w dalszym ciągu swojej wściekłej rozmowie przez telefon. 
Susanna podeszła do swojego biurka i podniosła słuchawkę. Szybkimi ruchami 
drobnych palców wystukała długi ciąg cyfr numeru zamorskiego abonenta, 
przyłożyła słuchawkę do ucha i powiedziała:
— Pronto? Qui firma „Samochody dla Kolekcjonerów".
Mimo swojej wspaniałej nazwy, firma była żałosną instytu-
11
cją. Cały barak cuchnął starymi niedopałkami papierosów: pełne po brzegi 
popielniczki stały na każdym kawałku wolnej powierzchni. Umeblowanie stanowiły 
trzy metalowe biurka, kupione w bardzo złym stanie na jakiejś wyprzedaży, trzy 
drewniane krzesła i szafa na akta. Jedno z biurek należało do Charliego, drugie 
do „sekretarki", której na razie nie było i której prawdopodobnie nigdy nie 
będzie.
To biurko zostało przydzielone Susannie Palmieri zaraz potem, gdy Charlie ją 
spotkał i gdy go urzekła jej filigranowa uroda, jędrne drobne ciało, płomienny 
romański temperament i ten uroczy włoski akcent. Gdy tylko się dowiedział, że 
Susanna mówi płynnie po włosku — lingua toscana in bocca romana — przypuścił 
szturm. Poszli ze sobą do łóżka jeszcze w tym samym tygodniu, w którym zaczęła 
pracować w firmie „Samochody dla Kolekcjonerów"; okazała się nieoceniona w 
montowaniu transakcji z ludźmi od samochodów Lamborghini.
Przy trzecim biurku zasiadał „partner" Charliego, a właściwie jego pracownik. 
Lenny Barish miał dwadzieścia lat, z których ostatnie trzy spędził na zawieraniu 
telefonicznych transakcji handlowych. Rozmawiał przez telefon. Tyle, że nie 
krzyczał — skamlał. Do przeciwległej ściany przypięte były pinezkami szkicowe 
mapy Niemiec Zachodnich i Włoch. Mimo swoich szytych na zamówienie włoskich 
ubrań i ręcznie robionych w Anglii butów, mimo całej swojej „klasy", którą tak 
się chełpił, Charlie Babbitt nie był niczym więcej jak tylko handlarzem 
używanymi samochodami, działającym w oparciu o pożyczony niewielki kapitał 
zakładowy.
Słuchając głosu w słuchawce, Charlie na moment przestał krzyczeć. Ale jego gęste 
czarne brwi były wciąż ściągnięte w surową grubą linię i zrobił taką minę, jakby 
za moment miał wybuchnąć na nowo. Raz po raz gniewnie zaciągał się papierosem.
— Nie, proszę pana — skamlał Lenny — mówiłem właśnie o tym z panem Babbittem, 
akurat dziś rano...
Wzrokiem błagał Charliego, żeby go z tego wyciągnął i dawał mu ręką rozpaczliwe 
znaki, ale Charlie Babbitt miał własne kłopoty, od których aż w nim kipiało.
12
— No więc dobrze, minęło pięć i pół tygodnia! — wrzasnął do słuchawki. — Pięć i 
pół tygodnia! Jakżeż do jasnej cholery miałem się uporać z Biurem Ochrony 
Środowiska trzy razy?
Lenny podniósł nieszczęśliwy i pełen zaskoczenia wzrok znad swojej własnej 
nerwowej rozmowy z zaniepokojonym nabywcą jednego z samochodów lamborghini, 
srebrnego modelu 1985. Trzecia z kolei odmowa biura była dla niego czymś nowym i 
zgoła niepożądanym.
— Eee... tak, proszę pana — powiedział nieszczęśliwym głosem do słuchawki. — 
Wreszcie załatwiają z biurem. Jeden, no, może dwa dni...
— Nieźle idzie! — warczał Charlie. — Sześć samochodów, po trzy razy każdy. 
Fiku-miku i wychodzi osiemnaście — nie najlepszy wynik meczu, sam się z tym 
zgodzisz. Kim ty w końcu jesteś, mechanikiem czy inżynierem z NASA? Musimy 
ruszyć te cholerne auta! Nie prowadzimy tu żadnego cholernego muzeum samochodów! 
Ginę! Zrób coś, do jasnej cholery!
Teraz Lenny zaczął się pocić, a klient na drugim końcu drutu zwiększył nacisk.
— N-no cóż, proszę p-pana, nie sądzę, ż-żeby to było konieczne — wyjąkał 
chłopak, błagalnym gestem ręki żebrząc u Charliego o pomoc.
Ale Charlie nie zwracał na niego najmniejszej uwagi.
— Więc co ja mam powiedzieć mojemu wierzycielowi? Wiszę u niego na dwieście 
tauzenów, tak? Tauzenów! Trzy zera! — z wściekłością zgniótł papierosa w pełnej 
niedopałków popielniczce, natychmiast zapalając następnego.
Susanna skończyła swoją rozmowę, powiedziała „Ciao, grazie" i odłożyła słuchawkę. 
Spoglądając na zegarek na szczupłym przegubie ręki, niecierpliwie zmarszczyła 
brwi. Wyciągnęła ją w kierunku Charliego, znacząco stukając w tarczę zegarka. 
Powinni już niedługo ruszyć; robiła się prawie dwunasta i będzie trwało całe 
wieki zanim się wydostaną z miasta przy piątkowym ruchu, kiedy wszystkie drogi 
są pełne amatorów weekendowych wyjazdów. Do Palm Springs jest bardzo daleko, a 
Susanna boi się jechać przez
13
pustynię nocą. Charlie obiecał jej trzydniowy weekend, dla uczczenia 
szczęśliwego zakończenia swojej transakcji. Było to tydzień temu, kiedy był 
jeszcze powód, aby oczekiwać takiej uroczystości.
Charlie rzucił Susannie szybkie spojrzenie i zrobił głową ruch który mówił: 
„Spauzuj na sekundę. Mam tu mały kłopot. Bądź cierpliwa, jeszcze tylko przez 
chwileczkę". I natychmiast wrócił do rozmowy, która go tak irytowała.
__Mógł zabrać te samochody jedenaście dni temu! One stanowią gwarancję, na 
litość boską! Ledwie go powstrzymuję!
Susanna widziała w jego wzroku narastającą panikę. Zadzwonił telefon — trzeci 
telefon na jej biurku. Charlie rzucił Susannie spojrzenie, oczyma dając jej znak, 
aby odebrała rozmowę Zdejmując z ucha złoty klips w kształcie koła, Susanna 
podniosła słuchawkę i powiedziała pogodnie:
— Firma „Samochody dla Kolekcjonerów".
Od razu zaczął na nią wrzeszczeć jakiś wściekły głos.
__Tak, proszę pana — paplał do swojej słuchawki Lenny.
__Wiem, że w umowie była mowa o czterech tygodniach...
Machał ręką dziko i z desperacją, starając się ściągnąć na siebie uwagę 
Charliego, ale Charlie nadal go ignorował, z własnej transzei tocząc własną 
bitwę.
__ Posłuchaj, próbowałeś gotówką? — rzucił do swojej słuchawki. — He taki facet 
z Biura Ochrony Środowiska może zarabiać tygodniowo, na litość... — przerwał, 
uświadamiając sobie, że Susanna daje mu gwałtowne znaki. Swoją własną słuchawkę 
odłożyła na bok, ale wyraz jej twarzy mówił Charliemu, że sprawa jest pilna.
__To Wyatt — poinformowała go, kiedy wreszcie udało jej
się zwrócić na siebie jego uwagę. — W sprawie tej pożyczki.
Spojrzała na Charliego pytającym wzrokiem. Charlie nie odpowiedział, ale jego 
twarz zrobiła się nagle zimna i nieruchoma, z oczyma jak orzechowe kamyki.
— Jeżeli nie dostanie swoich pieniędzy do wpół do szóstej — ciągnęła Susanna — 
przechwyci — tak właśnie powiedział: „przechwyci" — wszystkie...
14
— Zadzwonię do ciebie później — warknął Charlie do swojej słuchawki i odłożył 
ją zanim mechanik zdążył odpowiedzieć.
— Samochody — dokończyła Susanna.
Przystojną twarz Charliego Babbitta rozjaśnił chłopięcy uśmiech. Chłopięcy a 
jednocześnie męski — zwycięski, przekonywający uśmiech. Susanna, która 
natychmiast zaczęła coś podejrzewać, zrobiła krok do tyłu, gwałtownie 
potrząsając głową: nie. Bez względu na to, o co chodzi, ona nie chce mieć z tym 
nic wspólnego. Jej nieśmiertelna dusza jest już wystarczająco narażona na 
niebezpieczeństwo przez sam związek z Charliem Bab-bittem.
Charlie delikatnie objął prawą ręką talię dziewczyny. Jego głos był niski i 
opanowany, jakby zupełnie nie działo się nic złego, jakby to wszystko było tylko 
częścią zwykłej codziennej rutyny.
— Powiedz mu... nie rozumiesz. Podpisałem czek we wtorek. Ty i wszyscy inni 
widzieli, jak podpisywałem. Sama dałaś go gońcowi.
Susanna wciąż energicznie potrząsała głową. Nie była pewna, co to wszystko 
znaczy, ale umiała przecież rozpoznać szyte grubymi nićmi kłamstwo. Od trzech 
tygodni przypadkiem słyszała część tego, co kombinował Charlie Babbitt — jak 
miała nie słyszeć, skoro wszystkie biurka stoją tak blisko siebie, a Charlie tak 
głośno wrzeszczał do słuchawki — ale nie chciała brać w tym udziału, więcej: nie 
chciała nic o tym wiedzieć. Zatrudniono ją, żeby załatwiała sprawy z Włochami, 
ponieważ jest Włoszką i dobrze zna ten język, ale to wszystko, jeśli o nią 
chodzi. A jednak w głębi duszy czuła, że tak naprawdę to nie wszystko — dopóki 
ona i Charlie Babbitt są ze sobą tak mocno związani w życiu prywatnym. Jest 
teraz jego dziewczyną, i on ma do niej prawo — prawo, które rzadko wahał się 
wykorzystywać.
Charlie pieścił gęste, czarne, kręcone włosy Susanny powolnymi ruchami palców, a 
jego głos zrobił się jeszcze cichszy.
— Proszę cię. To mi jest potrzebne — powiedział łagodnie. Susanna poczuła jak 
topnieje w niej to miejsce, które zawsze
w niej topniało za sprawą Charliego. Nienawidząc samej siebie
15
za tę zgodę, zła na Charliego, odwróciła się jednak w stronę telefonu i 
podniosła słuchawkę. Wcisnęła guzik, przywracając połączenie.
— Nie rozumiem, proszę pana — powtórzyła jak echo. — Pan Babbitt podpisał czek 
we wtorek. Wszyscy widzieli, jak podpisywał. A ja sama dałam go gońcowi.
Za plecami usłyszała, jak z ust Charliego wychodzi tłumione westchnienie ulgi.
— Chwileczkę, mam rozmowę na drugiej linii — znowu wcisnęła guzik aparatu.
— „Piąta trzydzieści" — powtórzyła słowa Wyatta. — „I żadnych wygłupów".
Charlie Babbitt zaczął chodzić tam i z powrotem; jego mózg pędził z szybkością 
stu dwudziestu kilometrów na godzinę, a ciało instynktownie starało się za nim 
nadążyć.
— Czy byłby uprzejmy poprosić, żeby jego księgowa jeszcze raz sprawdziła 
rachunki? Czy mógłby to zrobić dla ciebie? Będziesz miała cholerny... powiedz 
„masę kłopotu", jeśli wyjdą jakieś problemy.
Susanna zmarszczyła brwi, ale znowu odwróciła się do telefonu.
— Czy byłby pan uprzejmy poprosić, żeby pana księgowa jeszcze jeden jedyny 
ostatni raz sprawdziła rachunki? Czy mógłby pan to zrobić dla mnie? Obawiam się, 
że będę miała masę kłopotu, jeśli...
Zanim Susanna zdążyła dokończyć zdanie, przerwał jej odgłos głośnego walenia w 
stół. Odwrócili się oboje i zobaczyli, że Lenny, rozpaczliwie próbując zwrócić 
na siebie uwagę Charliego, z całej siły wali pięścią w bok metalowego stolika. 
Jego oczy wyglądały jak dwa wielkie spodki wypełnione błaganiem, a pot ściekał 
mu po policzkach i za kołnierz. Głos Lenny'ego brzmiał teraz ochryple; niemal 
płakał do słuchawki.
— Tak, proszę pana, jak tylko pan Babbitt wróci z posiedzenia...
Uprzytamniając sobie wreszcie bezmiar jego rozpaczy, Charlie szybko podszedł, 
żeby się nim zająć. Ale wtedy zawołała go
16
Susanna, a w jej głosie też brzmiała nutka ponaglenia. Zatrzymał się, rozdarty 
między obojgiem.
— Charlie. Popatrz na mnie. Piąta trzydzieści — powtórzyła słowo w słowo.
Charlie Babbitt zamarł w bezruchu i na sekundę zamknął oczy. Zrobił długi głośny 
wdech, a jego pędzący zawrotnie mózg, jak oszalały szczur w labiryncie, 
przebiegał kręte ścieżki szukając otworu, przez który dałoby się uciec. I — 
oczywiście — zaraz go znalazł: ciasny otwór, przez który zdoła się przecisnąć 
tylko szczur.
— Okay — warknął niecierpliwie. — Słuchaj. Jestem w samolocie lecącym do 
Atlanty. Położysz na moim biurku drugi czek, tak, żebym go mógł podpisać od razu 
w poniedziałek rano. To wszystko, co możesz zrobić. „Bardzo pana proszę, niech 
pan mi nie psuje z tego powodu stosunków z panem Babbittem... naprawdę bardzo mi 
zależy na tej pracy". Okay?
Dziewczyna spojrzała na niego spode łba, ukłuta do żywego nie tylko przez własne 
sumienie, ale i przez niecierpliwość, jaką jej okazywał Charlie. Czasami 
nonszalancja, z jaką się do niej zwracał, doprowadzała ją do szewskiej pasji. 
Mimo to znów odwróciła się do telefonu.
Uwaga Charliego natychmiast skierowała się na Lenny'ego, który staczał 
śmiertelną walkę ze swoim klientem.
— Nie, nie robiłbym tego, proszę pana — skrzeczał rozpaczliwie. — A 
przynajmniej zanim pan nie porozmawia osobiście z panem Babbittem... Uhm, życzy 
pan sobie jego numer... No...
Lenny rzucił okiem w stronę Charliego, który gwałtownie pokręcił głową.
— Nie, proszę pana. Pan Babbitt jest teraz w drodze, i...
— Charlie!—krzyknęła Susanna.
Odwrócił się gwałtownie w jej stronę, twarz mu pociemniała, a oczy zrobiły się 
zimne jak Morze Beringa.
— Mogłabyś zrobić uayteJs^własnego rozumu, moja mała? — warknął. — Ten jedert 
Jetfytf$4az?
Susanna drgnęła jak ???^?}??2???, ale zacisnęła usta, biorąc pod uwagę nacisk, 
jąkiermt gej poddawano ze wszystkich stron.
2 — Rain Man i, Ji'/ 
**
— Masz do niego zadzwonić, jak wylądujesz.
— Charlie! —wrzasnął Lenny Barish.
Charlie Babbitt tak długo tkwił wewnątrz-szybkowaru, że wentyl bezpieczeństwa 
puścił nagle, wyrzucając fontannę wrzątku. On tu stara się jak może, sam jeden 
próbuje utrzymać wszystko w kupie, żyje ryzykownie z pożyczonych pieniędzy, w 
pożyczonym czasie. Dźwięk jego własnego imienia wy wrzeszczanego przez 
bezradnego Lenny'ego podziałał jak zapalnik wyzwalający eksplozję. Odwrócił się 
gwałtownie, jednym zamaszystym ruchem ręki zmiatając wszystko z biurka Lenny'ego 
— książki telefoniczne, kartoteki, notatki — wszystko spadło z hukiem na podłogę 
na oczach przerażonego chłopaka.
— Masz... może... jakieś... kłopoty? — wycedził Charlie przez zaciśnięte zęby, 
niebezpiecznie dobitnym głosem.
Jabłko Adama na szyi Lenny'ego podskoczyło gwałtownie, gdy rozpaczliwie 
spróbował złapać powietrze.
— Pan Bateman chce się wycofać z transakcji. I namówić na to samo pana Webba. 
Oni... no, oni chcą, żeby im zwrócić przedpłaty.
Ostatnią część zdania wymówił niemal szeptem, zdając sobie sprawę z tego, że 
przedpłaty są melodią przeszłości, westchnieniem odległych wspomnień, które już 
nigdy nie powrócą do życia.
Charlie zamknął oczy, nie odzywając się ani słowem.
— Wypatrzyli jakieś dwa samochody w Valley Motors — ciągnął Lenny — i mają 
zamiar pójść tym śladem.
— Charlie, proszę cię — powtórzyła z naciskiem Susanna. Spokojnie odwrócił się 
w jej stronę; jego napięcie niemal się
wyczerpało w gwałtownym wybuchu, którego ofiarą padł Lenny.
— Wyatt chce wiedzieć, gdzie są samochody. Charlie skinął głową. Jasne, że chce. 
Akurat.
— Powiedz mu prawdę. Nie wiesz, gdzie.
Nie wiedział nikt oprócz Charliego; te samochody są jedynymi atutami, jakie ma w 
ręku, jego ostatnim żetonem, ostatnim asem schowanym w rękawie. Zwracając się z 
powrotem do Len-ny'ego, poinstruował go spokojniejszym już głosem:
18
— Powiedz Batemanowi, że właśnie ze mną rozmawiałeś z drugiego telefonu. 
Załatwiłem wszystko w Biurze Ochrony Środowiska. I...
Zawahał się, walcząc ze sobą, a potem poddał się z westchnieniem:
— Powiedz im, że opuszczam każdemu z nich po pięć tysięcy. Ponieważ doceniam 
ich cierpliwość.
Lenny z wdzięcznością skinął głową i wrócił do swojej rozmowy. Susanna odwiesiła 
słuchawkę, obrzucając wzrokiem Charliego.
— W poniedziałek — powiedziała. — Wyatt zgodził się poczekać do poniedziałku.
W poniedziałek. A jest dopiero piątek. Ma cały weekend na to, żeby coś wymyślić, 
czas na wagę złota, odroczenie wyroku. Charlie odetchnął z ulgą i napięcie 
ustąpiło z jego mięśni, pozostawiając dotkliwy ból w ramionach i karku.
Spojrzał na Susannę, po raz pierwszy tego dnia naprawdę ją dostrzegając. Jego 
dziewczyna. Stanęła przy nim, kiedy jej potrzebował, i jest jej za to wdzięczny. 
Zorganizuje jej wspaniały weekend, żeby jej się za to odwdzięczyć. Jest taka 
ładna; Charlie z uznaniem zmierzył ją spojrzeniem. Jest cudowna, kieszonkowych 
rozmiarów włoska wścieklica z miotłą czarnych kręconych włosów, oczami jak 
błyskające dżety i filigranową kruchością, która go nieodmiennie podnieca. 
Wyciągnął ręce, zamykając w uścisku jej szczupłe ramiona, przyciągając ją do 
siebie, całując jej ponętne czerwone usta.
— No? Gotowa do Palm Springs?
Wielkie czarne oczy Susanny rozszerzyły się ze zdziwienia:
— Więc dalej się tam wybieramy? Charlie skinął głową. W czym problem?
— To tylko... drobny kłopot. Nic poza tym.
— Nic poza tym? — powtórzyła Susanna. Ten wybuch, te rozpaczliwe telefony, ta 
wściekła szamotanina, te kłamstwa... drobny?
Charlie wymownie wzruszył ramionami.
— Eldorf zdobędzie te sześć końcówek — odpowiedział z
19
całą pewnością siebie. — Do tych wtryskiwaczy. Wtedy załatwię z Biurem Ochrony 
Środowiska, dostarczę klientom samochody, zwrócę pożyczkę. ... i... — zrobił 
krótką pauzę dla zwiększenia efektu — schowam do kieszeni osiemdziesiąt koła. 
Równe osiemdziesiąt.
Posłał jej swój olśniewający uśmiech numer dwa — ten wyrażający pewność siebie.
— Nieźle jak za kilka telefonów.
* * * *
Słońce chowało się za pasmo gór na zachodzie, gdy srebrne ferrari z szybkością 
osiemdziesięciu mil na godzinę pokonywało drogę przez pustynię. Niebo było 
mroczniejącą kopułą, oświetloną jeszcze od góry błyszczącymi szczytami chmur, 
którym udało się zatrzymać ostatnie odblaski promieni słońca. Gwiazdy poukładane 
w dające się już rozpoznać konstelacje zaczęły wypełniać misę nadchodzącej nocy.
Susanna Palmieri drżała lekko; niemal nieskończony ogrom nieba nad pustynią 
zawsze budził w niej głębokie wzruszenie, sprawiając, że~czuła się maleńka i 
pozbawiona wszelkiego znaczenia.
Straciła już prawie całą nadzieję na to, że usłyszy od Charlie* go Babbitta coś, 
co by go do czegokolwiek zobowiązywało. Był enigmą włożoną w zagadkę i 
przewiązaną łamigłówką. Czy jego uczucie w stosunku do niej jest równe — czy 
przynajmniej prawie równe — uczuciu, jakie ona ma dla niego? Nigdy o tym nie 
wspominał, nie mówił o żadnym uczuciu z wyjątkiem uczucia zniecierpliwienia. Czy 
mu na niej zależy? Czy zależy mu na kimkolwiek z wyjątkiem samego siebie?
Kiedy byli sami, kiedy się kochali, Susanna mogłaby przysiąc, że tak. Charlie 
był namiętny, a przy tym delikatny i czuły; przytulał ją mocno do siebie, 
całując gorąco i z przekonaniem. Susanna wiedziała, że dla niego jest piękna; 
czytała to w jego oczach i w jego uśmiechu, kiedy wydawało się, że pożera ją 
wzrokiem.
20
Ale kiedy tylko z powrotem naciągnął spodnie, był to już zupełnie inny Charlie 
Babbitt, Charlie Babbitt, który miał na oku wielką szansę, wiecznie szukający 
tego punktu zaczepienia, tej słabości u innych, którą mógłby dla siebie 
wykorzystać. Tam, gdzie inni snuli marzenia, Charlie układał chytre plany. 
Susanna kochała go, ale nie była taka pewna, czy zawsze go lubi.
Przez ostatnie dziesięć mil siedziała w milczeniu, oceniając go wzrokiem, 
niezdolna niczego wyczytać z wyrazu jego twarzy. Charlie trzymał obie ręce na 
kierownicy, zagubiony we własnych myślach, nie dzieląc się nimi, nigdy się nie 
dzieląc. Ale Susanna wiedziała, że nie jest ani tak pewny siebie ani tak ufny w 
powodzenie swojej transakcji jak wygląda. Coś go wyraźnie gryzło, w tym krótkim 
czasie, kiedy byli razem, nauczyła się odczytywać różne znaki.
— Może za dużo wymagam, ale czy nie uważasz, że mógłbyś do mnie powiedzieć 
dziesięć, no powiedzmy, dwanaście słów? — zapytała wreszcie. — Zanim dojedziemy 
do hotelu.
Charlie spojrzał w bok na Susannę, która odważnie wytrzymała jego wzrok:
— Możesz to uznać za wstępną grę miłosną — powiedziała z poważną miną.
Charlie uśmiechnął się z uznaniem. To ci dopiero ktoś, ta stojąca mocno na ziemi 
mała dziewczynka, która nie boi się ani jego ani niczego innego.
— Cieszę się, że zrobiliśmy sobie wolny piątek — odpowiedział lekkim tonem. — 
Będziesz miała całe trzy dni, żeby mi dogryzać.
* * * *
— Słuchaj — powiedziała Susanna rzeczowo — jeśli się tak cholernie denerwujesz, 
to dlaczego nie sprawdzisz, czy ktoś nie dzwonił do biura? Wiem, że to tylko 
drobny kłopot, ale...
— Aha, to niby tym tak się przejmuję — roześmiał się Charlie, ale i w tym 
śmiechu i pod jego spojrzeniem kryło się napięcie.
21
— Dobry Boże, mam nadzieję, że to nie jakaś inna kobieta! Susanna przewróciła 
oczami, udając zmartwienie.
— Może trzy inne kobiety — drażnił się z nią Charlie.
— No to może do ciebie dzwoniły. Susanna wybrała numer firmy.
— Trzy-zero-jeden-dziewięć — usłyszeli głos telefonistki.
— Babbitt — rzucił Charlie do słuchawki.
— Dwa telefony od jakiegoś Batemana. Chce pan jego numer?
— Nie — powiedział Charlie, nie patrząc na Susannę.
— W porządku — odpowiedziała telefonistka — I jeszcze...
— głos nagle się jej załamał. — Cholera — powiedziała cicho. Charlie i Susanna 
wymienili spojrzenia. O co chodzi, u diabła?
— Mam tu wiadomość od... od pana Johna Mooneya. Przedstawił się jako adwokat 
pańskiego ojca. W Cincinnati. Bo proszę pana... pana ojciec umarł...
Susanna gwałtownie wciągnęła powietrze, nie spuszczając oczu z Charliego. Ale 
jego twarz nie zmieniła wyrazu, i nie odezwał się ani słowem.
— Pogrzeb... pogrzeb jest w niedzielę — ciągnęła telefonistka, jąkając się ze 
zdenerwowania. — Ten pan nie mógł pana odnaleźć. Mam tu jego numer...
Ale Charlie już odłożył słuchawkę. Dalej trzymał stopę na pedale gazu, jadąc 
ponad sto dwadzieścia, patrząc prosto przed siebie, jednak widząc jego napięcie, 
Susanna poczuła litość. Oczy wypełniły jej się łzami współczucia. Ojciec. Jakie 
to okropne.
— Och, Charlie — szepnęła. — Nic ci nie jest?
Nie odpowiedział, ale zdjął nogę z gazu i samochód zaczął zwalniać. Zjeżdżając 
na pobocze nacisnął hamulec i ferrari zatrzymało się. Ale Charlie wciąż siedział, 
patrząc przed siebie, zamknięty w swoim milczeniu jak owad uwięziony w kawałku 
bursztynu.
Susanna wyciągnęła rękę i delikatnie dotknęła jego ramienia
— tylko po to, żeby mu przypomnieć, że jest przy nim.
22
Odwrócił się do niej:
— Przykro mi z powodu weekendu, kochanie.
— Weekendu?!
Reakcja Charliego była tak niestosowna, że Susanna nie mogła uwierzyć własnym 
uszom.
— Charlie... — delikatnie przyciągnęła do siebie jego głowę, szukając oczami 
jego wzroku. Ale Charlie unikał jej spojrzenia.
— Słuchaj — mruknął, wciąż odwracając oczy. — My... myśmy się nienawidzili. 
Naprawdę nienawidzili.
Ale to, co Susanna usłyszała w jego głosie, to nie była nienawiść: usłyszała ból. 
Cierpiąc z jego powodu, cierpiąc razem z nim, pogłaskała go po włosach, 
uspokajając go jak matka uspokaja małe dziecko czułymi dłońmi.
— Moja mama umarła, kiedy miałem dwa lata. I byliśmy tylko... tylko we dwóch.
Susanna przygryzła wargę:
— On cię bił? Charlie zawahał się.
— Psychicznie — powiedział w końcu, wyciągając to słowo gdzieś z głębi duszy. — 
Nic, co zrobiłem, nie było dość dobre. Kilka czwórek na świadectwie, i już 
wszystkie piątki przestawały się liczyć. Reprezentacja szkoły powinna być 
reprezentacją miasta — rzucił Susannie blady, gorzki uśmiech. — Widzisz, ja 
miałem moż-li-woś-ci...
Siedzieli przez chwilę w milczeniu, każde pogrążone we własnych myślach.
— Jadę z tobą — powiedziała nagle Susanna.
— To bardzo miło z twojej strony — Charlie uśmiechnął się do niej. — Ale 
zupełnie nie ma sensu.
— Ale ja chcę — powiedziała Susanna z uporem. — I to się liczy.
Ale Charlie wciąż potrząsał głową, tak samo uparty jak ona.
— Nie upieraj się — powiedział krótko.
Dotknięta do żywego, Susanna odsunęła się. Ręka, którą głaskała jego włosy, 
opadła. Jeszcze raz ten dostępny jej Char-
23
lie, ten Charlie, który był z wierzchu, potraktował ją jak kogoś obcego, 
odepchnął ją od siebie. Ale niezupełnie. Jej dłoń, którą czuł na swoich włosach, 
była wszystkim, co go jeszcze trzymało. Teraz, słaby i bezbronny, zwrócił się ku 
Susannie.
— Ciągle zapominam, z kim rozmawiam — szepnął uśmiechając się smutno.
Susanna przytuliła sobie jego głowę do piersi i oparła policzek o jego włosy. 
Mimo że była zmartwiona tym co się wydarzyło, promienne ukłucie radości przebiło 
jej serce i powędrowało w głąb duszy, rozświetlając ją jasnym blaskiem.
Charlie jej potrzebuje.
Rozdział drugi
Jadąc szybko z powrotem przez pustynię Charlie był zdenerwowany i rozdrażniony, 
ale Susanna przyjęła to jako naturalną reakcję na nagłą i niespodziewaną 
wiadomość o śmierci ojca. Podczas szybkiej jazdy na zachód w krótkich, urywanych 
zdaniach wyłożył jej swój plan. Podwiezie ją do domu, żeby się spakowała, weźmie 
jej volvo i pojedzie do siebie po garnitur na pogrzeb. Przez tych cholernych 
wierzycieli, którzy jak sfora finansowych psów szczekają i depczą mu po piętach, 
Charlie nie ma ochoty, żeby go ktoś zobaczył, jak jeździ po całym Los Angeles 
swoim ferrari, albo nawet jak wraca do siebie do mieszkania, wobec tego wróci 
jak będzie mógł najprędzej i załatwi sprawy związane z wyjazdem korzystając z 
jej telefonu. Noc z piątku na sobotę spędzą u Susanny, wcześnie rano wyruszą na 
lotnisko, dojadą do Cincinnati tak aby zdążyć na kolację, przenocują w hotelu, 
pójdą na pogrzeb i zaraz potem wrócą do domu. A jeśli chodzi o weekend w Palm 
Springs, to odbiją sobie to kiedy indziej, obiecuje jej to.
Susanna była już całkowicie spakowana, kiedy zjawił się Charlie i z kartą 
American Express w ręku poszedł prosto do telefonu. Zamówił dwa miejsca 
pierwszej klasy, a potem zadzwonił do hotelu Broadham w Cincinnati i 
zarezerwował dwuosobowy pokój.
— Nie, tylko na jutro. Wyjedziemy wcześnie rano w niedzielę.
* * * *
Kiedy tylko samolot wystartował z lotniska, Charlie wypił szybko jeden po drugim 
dwa kieliszki szampana, odwrócił się do okna i zasnął. Susanna pogryzała 
krakersy z kawiorem i popijała
25
szampana, z którego zdążył już uciec cały gaz. Czuła się dokładnie tak, jakby 
sama była jak to wino: jakby nagle uszło z niej całe powietrze. Charlie Babbitt 
jeszcze raz wypchnął ją poza nawias swojego życia.
Kiedy stewardesy przywiozły wózek z obiadem, Charlie wciąż spał i Susanna go nie 
budziła. Musi być zupełnie wykończony tym całym stresem. Godząc się ze swoją 
samotnością, skubnęla trochę sałatki z homara i zjadła kawałek kurczaka z 
ziołami.
Kiedy schodzili do lądowania, Charlie otworzył oczy — był śmiertelnie głodny. 
Gdy zgrabna rudowłosa stewardesa wyjaśniła mu z żalem, że kuchnia jest już 
nieczynna, a wszystkie dania zostały sprzątnięte i schowane na czas lądowania, 
Charlie posłał jej uśmiech numer jeden: Zabójca-Niszczyciel, po czym cicho 
zamruczał:
~ Ojej, bardzo przepraszam, że sprawiam pani tyle kłopotu. Ale widzi pani, nic 
nie jadłem cały dzień i po prostu konam z głodu...
° P1?0111 minutach stewardesa była z powrotem, niosąc naładowaną tacę: krewetki, 
filet mignon z pieczarkami (JA nie dostałam filetu mignon, pomyślała Susanna ze 
złością), ziemniaki a la duchesse, sałatka z krabów, gorące bułeczki, mus 
czekoladowy, świeżo zaparzona kawa i kieliszek koniaku. —- Czy to panu odpowiada? 
— zapytała bez tchu. ?? razem Zabójca-Niszczyciel po maleńku objął całą twarz 
Charliego, na koniec odbijając się w jego oczach.
Uratowała mi pani życie — wymruczał. — Nie wiem, jak mam pani dziękować.
„Akurat", pomyślała po włosku Susanna, patrząc jak Charlie z apetytem pochłania 
jedzenie. „Akurat".
?* * *
Juz sam hotel był dla Susanny niespodzianką. Wielki Broad-nam musiał być swego 
czasu elegancki, ale dziś był stary. Hall
wyłożony spękanymi
marmurowymi płytami i pokryte kurzem
26
poobijane kryształowe świeczniki wciąż jeszcze miały w sobie jakąś senną, 
rozpadającą się na kawałki wspaniałość i kojarzyły się raczej z 
dziewiętnastowiecznym przepychem niż z funkcjonalną nowoczesnością. Charlie 
Babbitt lubił zwykle wszystko, co nowe... gładkie, błyszczące, wspaniałe, 
nowoczesne. A to było coś zupełnie innego.
Jeszcze zanim się zameldowali i zanim ich zaprowadzono do brzydkiego pokoju, 
Susanna poczuła, że przytłacza ją ciężar zmęczenia. Marzyła tylko o tym, żeby 
się położyć spać; jutro — poczynając od pogrzebu z samego rana — czekał ich 
ciężki dzień, dzisiejszy też nie był lekki. Zarejestrowała niejasny obraz 
wysokich sufitów z popękanym tynkiem, wyszczerbionych pozłacanych gzymsów, 
zniszczonych aksamitnych zasłon, ale jedynym, co naprawdę zrobiło na niej 
wrażenie była głęboka, stara wanna i dwuosobowe łóżko. Długo siedziała w kąpieli, 
a potem niemal natychmiast zasnęła.
Po swojej stronie łóżka Charlie Babbitt leżał bezsennie przez długie godziny, 
paląc jednego lucky strike'a za drugim i wpatrując się w ciemność.
* * ? *
Niedziela rano była dla Susanny niespodzianką. Kiedy wyszła z garderoby ubrana w 
skromną ciemną garsonkę i czarne pończochy, zastała Charliego poprawiającego 
przed lustrem bardzo nobliwy krawat. Wyglądał... jakoś inaczej. Spróbowała 
dokładniej określić tę różnicę.
Miał na sobie garnitur, którego nigdy dotąd nie widziała, i coś w tym stroju — 
może klasyczny krój, a może ciemny materiał w wąskie prążki — przemieniło go z 
ubranego z ostentacyjną elegancją w modne importowane materiały mieszkańca Los 
Angeles w młodego biznesmena ze Wschodniego Wybrzeża, którego solidności i 
uczciwości nikt nawet nie odważyłby się kwestionować. Sprzedawca używanych 
samochodów z Hollywood po prostu nie mógłby tak wyglądać. Dopiero kiedy włożył
27
swoje nieodłączne ciemne okulary, Susanna rozpoznała w nim coś z dawnego 
Charliego Babbitta.
Najdziwniejsze było jednak to, że ten nowy, pełen godności wygląd nie robił 
wrażenia żadnej następnej sztuczki czy kolejnego aspektu jego wciąż zmieniającej 
się złożonej osobowości. Su-sannie wydawał się bardzo prawdziwy.
Wynajęty samochód czekał przed pełnymi złoceń obrotowymi drzwiami hotelu. Był to 
czarny lincoln przeznaczony do jazdy po mieście — bardzo stosowny na tę okazję; 
kolejne zaskoczenie, chociaż po chwili namysłu Susanna przyznała sama przed sobą, 
że tak naprawdę to nigdy nie myślała, że Charlie popędzi na cmentarz czerwonym 
kabrioletem.
Siedzieli obok siebie w milczeniu, a samochód z cichym mruczeniem silnika wiózł 
ich przez śródmieście Cincinnati w kierunku przedmieść. Beton, cegła i stal 
ustąpiły wkrótce miejsca trawie i drzewom, rządkom zupełnie do siebie podobnych 
domków a potem, dalej od centrum, wielkim, pięknie utrzymanym rezydencjom 
rozrzuconym z rzadka za zelektryfikowanymi bramami ogrodzeń. W końcu lincoln 
skręcił, wjeżdżając w obręb kamiennych murów cmentarza. Memoriał Park, założony 
w 1835 roku, jest miejscem ślicznym jak z obrazka: łagodne stoki wzgórz, 
rozległe zielone trawniki poznaczone plamami cyprysów i płaczących wierzb, 
zamieszkałe przez zamożne duszyczki, w marmurowych kryptach lub pod granitowymi 
płytami pomników, czekające cierpliwie na dzień Sądu Ostatecznego.
Na szczycie pagórka, w jednym z najatrakcyjniejszych miejsc parku, zbierał się 
tłumek żałobników. Kilkanaście osób — siwowłosych mężczyzn i kobiet o poważnych 
twarzach i w czarnych ubraniach, stało już wokół otwartego grobu. Poza gorącym, 
jaskrawym błękitem letniego nieba, jedynymi plamami koloru w całym obrazie były 
purpura szat biskupa i głęboka czerwień ogromnego wieńca z róż, na którym 
widniał wypisany złotymi literami prosty napis: „Sanford Babbitt".
Kiedy samochód się zatrzymał Charlie wysiadł, wygładzając zagniecenia garnituru. 
Wszystkie oczy zwróciły się w jego stronę.
28
— Zdaje się, że na ciebie czekają — powiedziała Susanna cicho.
Charlie wyprostował ramiona i powoli ruszył pod górę, zamknięty w kapsułce ciszy. 
Susanna szła trochę z tyłu. Stanęli z boku i zaczęło się proste nabożeństwo 
żałobne; nie odpowiadali wraz z innymi na słowa biskupa i nie śpiewali hymnu, 
chociaż Susanna nie zdołała się powstrzymać, żeby się nie przeżegnać w chwili 
gdy biskup wypowiadał słowa „Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem". Reakcja była 
automatyczna.
Nabożeństwo nie trwało długo i wkrótce było po wszystkim. Nie mrugnąwszy okiem i 
nie uroniwszy ani jednej łzy Charlie rzucił garść ziemi na kosztowną trumnę z 
brązu, w której leżał jego ojciec. Dał Susannie znak głową, i dziewczyna ruszyła 
wolno w dół wzgórza w kierunku samochodu; Charlie podszedł jeszcze do jednego z 
mężczyzn. Uścisnęli sobie ręce. To na pewno John Mooney, adwokat starego pana 
Babbitta. Nie słyszała, o czym rozmawiają, ale widziała, jak Mooney wyjmuje pęk 
kluczy i wręcza je Charliemu, który je chowa do kieszeni.
Charlie przeszedł drogę od grobu swojego ojca do stóp wzgórza ani razu nie 
odwracając się za siebie. Siadając obok Su-sanny, powiedział tylko:
— Zmiana planów, okay? Zostajemy w Cincinnati na noc. Muszę coś załatwić przed 
wyjazdem.
— A gdzie jedziemy teraz? — zapytała Susanna, kiedy Charlie wkładał kluczyk do 
stacyjki.
— Zobaczysz, jak będziemy na miejscu.
— Ale na jakim „miejscu"? — nalegała.
— East Walnut Hills.
Walnut Hills to dzielnica Cincinnati, do której przyjeżdża niewielu gości i w 
której nie ma dużego ruchu. Domy są wielkie i imponujące — właściwie wspaniałe 
rezydencje. Każdy ma wokół co najmniej dziesięć akrów ogrodu, a sąsiadki nie 
rozmawiają ze sobą przez płot ani nie składają sobie wizyt w kuchni podczas 
gotowania obiadu. To po prostu nie jest dzielnica tego rodzaju; to miejsce 
szeptem powtarza: „pieniądze", ponieważ krzyczeć byłoby poniżej jego godności.
29
— Jesteśmy na miejscu; oto ukochany dom rodzinny — powiedział Charlie 
sarkastycznie.
Przytłoczona wrażeniem, Susanna wysiadła z samochodu przed wielkim, ozdobionym 
kamiennymi kolumnami domem Sanforda Babbitta — domem, w którym Charlie 
wychowywał się aż do tego tajemniczego i straszliwego dnia, w którym go porzucił 
— jeszcze jako chłopak.
Charlie wysiadł z lincolna i wyniósł walizki na górę frontowych schodów.
— Nie miałam pojęcia, że... że pochodzisz z takiego miejsca — wyjąkała Susanna. 
Wciąż próbowała zrozumieć tę nową i dziwną sytuację, starając się złożyć z 
pojedynczych kawałków jakąś całość — cała ta sceneria i Charlie Babbitt, jakiego 
nie znała.
— Dziękuję — powiedział krótko Charlie.
— Nie to chciałam powiedzieć.
Ale Charlie nie słuchał. Postawił walizki i ruszył w stronę dwóch samochodów 
zaparkowanych obok siebie pod porte-co-chere łączącym dom z garażem. Jednym z 
nich był czarno-srebr-ny rolls-royce przeznaczony do jazdy po mieście, ale wzrok 
Charliego przykuty był do tego drugiego.
Był to Buick Roadmaster z 1949 roku z podnoszonym dachem — ostatni dobry rocznik, 
zanim pojawiły się modele przypominające brontozaury z wielkimi płetwami. Był 
pomalowany na ciepły kremowy kolor i dumnie prezentował lśniącą karoserię, 
wypolerowaną na najwyższy połysk przez czyjeś cierpliwe ręce. Wszystko w nim 
było doskonałe — od błyszczących chro-mowań po skórzaną tapicerkę w kolorze 
żywej czerwieni; od sterczących drapieżnie błotników po szczerzącą metalowe zęby 
osłonę silnika; od charakterystycznych firmowych świetlików w dachu po śmiały 
kąt nachylenia tylnej szyby. Była to doskonała piękność, coś naprawdę wartego 
uwagi, a wyraz twarzy Charliego stanowił wyraźne odbicie tego przeświadczenia.
Widok dwukolorowego rolls-?????'? na chwilę odebrał Su-sannie mowę.
— Był maklerem giełdowym?
— Właścicielem banku inwestycyjnego — odpowiedział
30
Charlie, wciąż nie spuszczając oczu z buicka. — Oni się lepiej ubierają.
Susanna odwróciła pełną nabożnej czci uwagę od rolls-?????'?, z przyjemnością 
uświadamiając sobie obecność buicka.
— Niezły samochód — powiedziała z uznaniem.
— Znam ten samochód od urodzenia — powiedział Charlie cicho. — Prowadziłem go 
tylko raz.
Coś w sposobie, w jaki to powiedział sprawiło, że Susanna spojrzała na niego 
ostro. Ale on odwrócił wzrok i już się nie odezwał.
Na wielkim klombie okolonym kamiennym pierścieniem pyszniła się wspaniała 
kolekcja krzaków róż. Susanna, która kochała kwiaty, rozpoznała kilka bardzo 
rzadkich gatunków. Ale kwiaty pochylały się ku ziemi, liście były zakurzone a 
płatki brązowiały na brzegach.
— Ktoś powinien je podlewać. Przecież one usychają. Charlie obrzucił róże 
pogardliwym spojrzeniem, tak zimnym, że już ono samo mogło zmrozić krzaki na 
śmierć.
— Nie martw się — warknął.
Kolejne zaskoczenie: cóż mógł mieć przeciwko tym różom?
Susanna weszła za Charliem po schodach prowadzących do frontowych drzwi i 
czekała, aż znajdzie w kieszeni klucze, które mu dał Mooney. Kiedy weszli do 
środka, przepych zaparł jej dech w piersiach. Na wysokich ścianach głównego 
hallu prowadzącego ku wspaniałym schodom w głębi wisiały dwa wspaniałe lustra 
wysokie na trzy metry i oprawione w złocone barokowe ramy; były umieszczone 
naprzeciwko siebie i odbijały sylwetki Charliego i Susanny nieskończoną ilość 
razy, jak zwierciadło na renesansowym obrazie. Dom był opuszczony; była 
niedziela i całej służbie bez wyjątku dano wolny dzień dla uczczenia pamięci 
Sanforda Babbitta.
Charlie pchnął drzwi prowadzące do salonu. Popłynęła ku nim mocna fala zapachu: 
pomieszana woń politury do mebli, soku cytryny i oliwy, zatęchłego powietrza, 
jakie wypełnia nieużywany pokój, w którym nie otwiera się okien, kurzu, który 
zbiera się w fałdach zasłon bez względu na to, jak często się je
31
odkurza. Pokój był ogromny, rozległy ocean kosztownych orientalnych dywanów, po 
którym masywne i ciężkie antyczne mahoniowe meble płynęły majestatycznie jak 
luksusowe liniowce.
Na ścianach kolekcja obrazów olejnych wisiała uroczyście w pozłacanych 
drewnianych ramach; nie przedstawiały żadnej szczególnej wartości i namalowali 
je członkowie akademii, którzy nie odznaczali się ani odwagą ani oryginalnością. 
Ogólny efekt stwarzał jednak wrażenie imponującej potęgi i bogactwa; starej 
fortuny i głębokiej, mrocznej ciszy. Nie sposób było pomyśleć, że ktoś mógłby 
się głośno roześmiać w takim pokoju, że mógłby gniewnie podnieść głos, 
wypowiedzieć słowa pełne namiętności i uczucia. Był to pokój na specjalne okazje, 
a nie do demonstrowania emocji. Mimo to emocje się tu zdarzały, i to emocje 
burzliwe.
Charlie Babbitt stał w drzwiach przez dłuższą chwilę, przebiegając oczyma pokój 
centymetr po centymetrze. Wyraz jego twarzy był nieprzenikniony, co sprawiło, że 
Susanna zapytała:
— Co się dzieje?
Nie spojrzał na nią, mówiąc bardziej do siebie niż do dziewczyny:
— Kiedy mu powiedziałem, że odchodzę... Stałem... tu stałem. A on siedział... w 
tamtym fotelu.
Potrząsnął głową, jakby chciał z niej wyrzucić niepotrzebne myśli, a potem, 
wziąwszy Susannę za rękę, oprowadził ją po domu, pokazując jej wszystko po kolei: 
wielkie kuchnie (były dwie, obie obsługiwane przez służbę); jadalnię z 
kinkietami na ścianach i świecznikami wiszącymi nisko nad długim stołem, przy 
którym mogło bez trudu zasiąść dwadzieścia osób; imponującą bibliotekę z 
wysokimi szafami pod ścianami, pełnymi oprawnych w skórę tomów z pozłacanymi 
brzegami stronic; nie kończący się łańcuch sypialni na drugim piętrze — 
wszystkie ogromne, wszystkie z marmurowymi kominkami i łożami z baldachimami, 
przy każdej wyłożona marmurem łazienka.
Ale Susannie i tak najbardziej podobał się prosty pokój na trzecim piętrze, 
który Charlie zajmował jako mały chłopiec. Był
32
to pokój dziecinny żywcem wyjęty z filmowego ekranu: piętrowe łóżko, proporczyki 
drużyn baseballowych na ścianach, błyszczące modele niszczycieli — Migi, F-14, 
plakaty z Myszką Miki. Wszystko zachowane dokładnie w takim stanie, jak w dniu, 
gdy Charlie odszedł z domu; nawet brudne i pogniecione ubrania w szafie.
Susannie było trudno dopasować tego Charliego Babbitta, którego znała — 
mówiącego dużo i szybko, zawsze starającego się wszystkich wyprzedzić, chłodnego 
— do piętrowego łóżka i sfatygowanej półki na książki wypełnionej klasykami w 
rodzaju „Wyspy skarbów" i „Robin Hooda". Zadanie trudne, ale nie pozbawione 
uroku i w jakiś sposób wzruszające. Oto oblicze Charliego Babbitta, którego nie 
znał w Los Angeles nikt oprócz niej.
Szperając w szafie Charliego, Susanna wyciągnęła kartonowe pudła pełne 
najrozmaitszych rupieci i zasiadła na podłodze, żeby je przejrzeć. Fotografie, 
albumy pełne autografów, plakat grupy Kiss, stare single. To była świetna zabawa 
— taka prywatna wyprawa w przeszłość ukochanego. Podniosła wzrok i zobaczyła, że 
Charlie przygląda jej się z czułością.
— Coś dziwnie na mnie patrzysz.
— Jak na osobę zwariowaną masz całkiem ładne uszy — zauważył.
— Nie jestem zwariowana, po prostu mnie to interesuje. Byłeś jego jedynym 
dzieckiem. Urodziłeś się, kiedy miał... Ile? Czterdzieści pięć lat, albo coś 
koło tego. Pewnie myślał, że już nigdy nie będzie miał syna.
Susanna przygryzła wargę, zawahała się przez moment, a potem ciągnęła:
— Wobec tego po prostu musiał cię kochać... Charlie nachylił się i zaczął 
pieścić koniuszki jej uszu.
— Więc dlaczego cię nienawidził? — zapytała brutalnie.
— Różowe uszka... I troszkę spiczaste... o, tu.
Za śladem jego palca poszedł wilgotny dotyk warg; Susanna wiedziała, czego chce 
Charlie. Chciał, żeby nie mówić o jego ojcu i o ich wzajemnym stosunku. Chciał 
zdjąć pogrzebowy
3 — Rain Man
33
strój. Chciał się z nią kochać; tu, w swoim dziecinnym pokoju, na swoim 
dziecinnym łóżku, tym dolnym, po to, aby duch chłopca, którym był, mógł się 
przyjrzeć mężczyźnie, jakim został. I nagle Susanna poczuła, że i ona tego chce.
* * * ?
Potem zawinęła się w jedną ze starych trykotowych koszulek Charliego i 
podwinąwszy nogawki, ściągnęła w talii paskiem parę jego dżinsów. Żadne z jego 
starych ubrań już na niego nie pasowało, więc został bez koszuli, tylko w 
spodniach od swojego garnituru w paseczki. Przebiegli razem przez calusieńki dom, 
łapczywie próbując w kuchni wszystkiego, co znaleźli w zamrażarce i na półkach 
spiżarni — marynowane ostrygi w puszce, paczuszki z porcjami krabów, lody 
waniliowe z sherry. Byli jak dwójka dzieci, zostawionych bez nadzoru w 
największym, najdroższym na świecie domu dla lalek.
Wreszcie, spenetrowawszy dolne partie domu, poszli oboje na strych — do wielkiej 
i zakurzonej gradami, gdzie jednak było jasno i gdzie panował jaki taki porządek. 
Tu na górze przechowywano historię życia większości członków rodziny Babbit-tów: 
zamkniętą i chronioną w okutych żelazem drewnianych kufrach z przeszłości, 
wypełnionych historycznymi wspomnieniami. Dalsza część życia Charliego. Stare 
dziecięce krzesełko — dziwne, nie pamiętał, żeby w nim kiedykolwiek siedział, 
skrzynki z zabawkami, poufne dokumenty w blaszanych kasetkach, kartonowe pudła 
pełne drobiazgów.
Siedzieli na podłodze, leniwie przeglądając jakieś stare czasopisma, zmęczeni 
ale nie nieszczęśliwi, bliżsi sobie niż kiedykolwiek dotąd.
— Pamiętasz ten samochód z podnoszonym dachem przed domem? — zapytał nagle 
Charlie.
Susanna skinęła głową, przeczuwając, że zaraz usłyszy coś ważnego.
— Jego ukochane dziecko. Buick i te cholerne róże — w głosie Charliego 
zabrzmiała ostra, gorzka nuta. — Tego samo-
34
chodu nie wolno mi było nawet dotknąć. „To coś niepowtarzalnego", mawiał. 
„Wymaga szacunku. Nie dla dzieci" — w jego tonie zabrzmiał nie dopuszczający 
sprzeciwu autorytet i Susanna usłyszała echo słów Sanforda Babbitta.
— Dziesiąta klasa. Mam szesnaście lat. Przynoszę do domu świadectwo i mam na 
nim same piątki, od góry do dołu.
Najwyraźniej zrobiło to na niej wrażenie.
— Nie miej takiej cholernie zdziwionej miny.
— To może mam być osłupiała z zachwytu?
— Dobra, spróbuj.
Susanna zrobiła osłupiałą minę i wymienili uśmiechy.
— Więc idę do taty. „Czy mogę przewieźć chłopaków buic-kiem?". Taki rajd 
zwycięstwa. On na to, że nie. Ale ja i tak jadę. Podprowadzam mu kluczyki. 
Cichutko wyprowadzam wóz.
— Dlaczego wtedy? Dlaczego akurat tamtym razem? — Susanna wpatruje się w jego 
twarz: za wszelką cenę chce to wiedzieć.
— Bo sobie na to zasłużyłem! — Charlie podniósł głos aż do drżenia. — Dokonałem 
czegoś wspaniałego! I to według jego własnej miary! A jemu — głos Charliego 
opadł — jemu nie starczyło odwagi na to, żeby mi oddać sprawiedliwość.
„Już wtedy" — pomyślała ze smutkiem Susanna. „Już wtedy na tkaninie moralnych 
zasad Charliego była skaza". Nie powiedziała nic, nadal uważnie słuchając.
— Więc pojechaliśmy aleją parkową. Czterech chłopaków. I zwinęli nas. Zgłosił 
kradzież samochodu. Nie, że jego syn zabrał samochód bez pozwolenia. Zgłosił 
kradzież.
Chłopięca twarz Charliego nabrała od tamtego wspomnienia zaciętego wyrazu.
— Do głównego komisariatu. Ojcowie tamtych chłopaków wykupili ich po godzinie. 
Mój tatuś zostawił mnie tam na dwa dni.
— Jezu — szepnęła Susanna z przejęciem.
— Rzygający pijacy — wstrząsnął się od wspomnienia tamtych okropnych 
czterdziestu ośmiu godzin. — To był pierwszy i
3*
35
ostatni raz w moim życiu, kiedy się naprawdę bałem. Cholernie, Parszywie się 
bałem... Odszedłem z domu. I nigdy nie wróci-lem.
I tyie _ to była cała historia. Historia chłopaka, który uciekł 0<3 surowego i 
despotycznego ojca, ponieważ nigdy nie wydawał mu się dość dobry; historia 
chłopaka, który spędzał całe swoje cenne życie starając się temu ojcu dowieść, 
że jednak jest dość dobry — tyle, że teraz było już za późno. Ojciec nigdy już 
nie uzna żadnego jego sukcesu, nie będzie też już ferował wyroków w sprawie jego 
porażek. Ojciec już nigdy nie będzie z niego dumny.
Charlie uśmiechnął się do Susanny — twardym uśmiechem, który mówił „guzik mi na 
tym wszystkim zależy", ale jego cierpienie było tak oczywiste, że nie mógł 
wytrzymać wyrazu troski i miłości na jej twarzy: robił się od tego zbyt 
bezbronny. Wstał jeszcze raz rozglądając się po swoim dawnym pokoju, patrząc na 
przedmioty, które były kiedyś jego własnością.
.— Spójrz tylko na te wszystkie rupiecie. Kowbojskie kapelusze, pociągi... — 
pokręcił głową z miną rozbawioną a zarazem pełną obrzydzenia. — Znowu się 
zrobiłem głodny. Chodźmy na dół splądrować lodówkę.
Podał rękę Susannie, pomagając jej wstać z podłogi.
Kiedy szli do drzwi, uwagę Charliego przyciągnął jakiś przedmiot: zatrzymał się 
jak wryty z wzrokiem wlepionym w rożek puszystej szmatki wystającej z jednego z 
pudeł. Wpatrywał się w nią bez ruchu, i coś nagle drgnęło w odległych 
zakamarkach jego pamięci.
— O Boże — szepnął.
Z mglistych wspomnień dzieciństwa wypłynął na powierzchnię jakiś strzęp 
melodii... piosenka Beatlesów... zatańczył mu w głowie i zniknął...
Charlie sięgnął w dół i wyciągnął wspomnienie z pudła. Był to koc — stary, 
przetarty dziecinny kocyk, spłowiały od niezliczonych prań.
Charlie trzymał go w ręce, wlepiając w niego wzrok.
— To twoje? — zapytała Susanna, mimo że odpowiedź była oczywista.
36
Ale zamiast odpowiedzieć, Charlie dokładnie oglądał kocyk pod światło, wpatrując 
się w niego, jakby był mapą wyspy tajemniczych skarbów jego przeszłości. 
Pocierał palcami wytarty materiał, podniósł go do nosa i powąchał, zatopiony we 
wspomnieniach.
— Charlie — ponagliła go delikatnie Susanna. Czar prysł.
— Cholera, coś mi się nagle przypomniało. Wiesz, jak się jest dzieckiem, ma 
się... ma się takich przyjaciół na niby.
Susanna skinęła głową. Jej „przyjaciółką na niby" była Przenajświętsza Panienka; 
jeszcze dziś powierzała jej czasem swoje sekrety, zwracając się do niej jak 
koleżanka do koleżanki, jakby Maria była w tym samym pokoju.
— Mój jakoś tak się nazywał... jakże on się u licha nazywał? — Charlie grzebał 
w pamięci. — Rain Man. Tak, Rain Man. Jak się czegoś bałem, to się po prostu 
zawijałem w ten koc, a Rain Man mi śpiewał — uśmiechnął się. — Jak sobie o tym 
dziś myślę, to mi się wydaje, że musiałem się okropnie dużo bać. Boże, jak to 
było dawno.
— A kiedy zniknął? — uśmiechnęła się ze wzruszeniem Susanna. — Ten twój 
przyjaciel.
Charlie potrząsnął głową.
— Nie wiem — powiedział. — Chyba po prostu... urosłem. Jeszcze przez parę chwil 
obracał kocyk w rękach, a potem
wrzucił go niedbale z powrotem do pudła, z premedytacją zatrzaskując drzwi do 
swoich najwcześniejszych wspomnień.
— Chodźmy coś zjeść.
Wieczorem, kiedy Susanna siedząc otulona kocem na łóżku w pokoju Charliego 
przeglądała album pełen zdjęć z jego dzieciństwa, Charlie Babbitt siedział w 
jadalni na dole przy zarzuconym dokumentami wypolerowanym do połysku mahoniowym 
stole i rozmawiał z adwokatem swojego ojca, Johnem Moone-yem. Testament: 
ostatnia wola i testament Sanforda Babbitta.
37
Charlie, jako jedyny naturalny dziedzic znacznego majątku, był oczywiście bardzo 
zainteresowany w tej procedurze, i wobec tego słuchał uważnie Mooneya; jak dotąd 
jednak, to co słyszał nie bardzo go cieszyło.
Mooney miał przecież tylko powiedzieć „To wszystko twoje, chłopcze", ale te 
słowa jakoś nie pojawiały mu się na ustach.
Mimo to Charlie zachowywał zimną krew: w partii pokera rozgrywanej o własne 
życie nie mówi się, co się ma w kartach ani się ich nie pokazuje, dopóki partner 
za to nie zapłaci.
— Za moment przejdziemy do odczytania właściwego testamentu, ale mam tu jeszcze 
takie oświadczenie — pański ojciec zobowiązał mnie, żebym je panu odczytał. Mam 
nadzieję, że nie ma pan nic przeciwko temu?
John Mooney rzucił Charliemu spojrzenie znad grubych dwuogniskowych szkieł.
— Nie, dlaczego? — wzruszył ramionami Charlie. Był to chwała Bogu list, a nie 
jedna z tych upiornych wideotaśm zza grobu. Przynajmniej nie musi patrzeć na 
starego. Wystarczy, że będzie słuchał. Mimo to jednak gdzieś w głębi brzucha 
poczuł nagłe ukłucie niepokoju.
Mooney szybko skinął głową, a potem wziął do ręki zapieczętowaną kopertę i 
zręcznie ją otworzył. Wyjął ze środka kilka arkuszy sztywnego, drogiego papieru 
listowego i starannie je rozłożył. Charlie rozpoznał wytłaczany wzór — firmowy 
nagłówek listów ojca.
— „Do mojego syna, Charlesa Babbitta. Kochany Charle-sie" — zaczął adwokat 
suchym tonem. „Dziś skończyłem siedemdziesiąt lat. Jestem starym człowiekiem, 
ale nie za starym na to, aby nie pamiętać z całą ostrością dnia, w którym 
przywieźliśmy cię ze szpitala, twoja nieżyjąca matka i ja. Byłeś wspaniałym 
dzieckiem, pełnym życia, obiecującym."
Charlie poczuł wewnętrzny dreszcz. Znów to cholerne słowo — obiecujący. Ulubione 
pięciosylabowe słowo ojca.
— „Pamiętam też" — czytał dalej Mooney — „dzień, w którym odszedłeś z domu, tak 
bardzo pełen goryczy i wielkich idei. Tak bardzo pełen sam siebie..."
38
Prawnik przerwał czytanie i podniósł oczy, ciekaw reakcji Charliego. Ale Charlie 
nadal miał wyraz twarzy pokerzysty; nie dało się z niej wyczytać nic.
— „Potrafię zrozumieć i wybaczyć to, że odrzuciłeś życie, jakie ci proponowałem. 
Uniwersytet i wszystkie inne przywileje, tak skwapliwie przyjmowane przez twoich 
kolegów..."
— To on to pisał — zauważył Charlie z ironicznym uśmiechem. — Jakbym słyszał 
jego głos.
— „Ponieważ wychowywałeś się bez matki" — ciągnął Mooney nie podnosząc oczu 
znad papieru — „zrozumiała jest też nieczułość twojego serca. Odmowa bodaj 
udawania, że mnie kochasz lub choćby szanujesz. Wszystko to ci wybaczam. Ale to, 
że nie pisałeś, że nie telefonowałeś, że w żaden sposób nie pojawiłeś się z 
powrotem w moim życiu — to pozbawiło mnie syna. Życzę ci wszystkiego, czego 
zawsze życzyłem sobie dla ciebie. Życzę ci wszystkiego najlepszego".
John Mooney skończył czytać, złożył list równie starannie jak go przedtem 
rozłożył i umieścił z powrotem w kopercie. Było widać, że starego prawnika 
wzruszyły słowa, które właśnie odczytał. Chrząknął delikatnie, ale Charlie nie 
wydał z siebie najmniejszego dźwięku. Siedział, czekając na wiadomość, jaką 
miały mu przynieść ostatnie linijki.
Teraz prawnik podniósł ze stołu testament — wielostronicowy dokument oprawiony w 
sztywną niebieską okładkę. Nie patrząc na Charliego, zaczął czytać.
— „Charliemu Sanfordowi Babbittowi zapisuję rzeczony samochód z podnoszonym 
dachem, marki Buick, który podobnie jak mój syn wszedł w moje życie w 1962 roku. 
Służył mi długo i wiernie bez najmniejszej skargi. Niech będzie dla niego miłym 
wspomnieniem o mnie. Przyznaję mu też prawo do moich róż, które zdobyły tyle 
nagród na wystawach. Niech mu przypominają, jaką wartość ma doskonałość i 
możliwość osiągnięcia perfekcji".
Uczucie nieokreślonego niepokoju w brzuchu Charliego zaczęło przybierać groźny 
kształt. Wszystkie jego instynkty były teraz w stanie najwyższego pogotowia.
39
— „Co się zaś tyczy mojego domu i wszystkich innych należących do mnie 
przedmiotów, to mają one zostać oddane w depozyt zgodnie z warunkami aktu 
urzędowego załączonego do niniejszego testamentu".
Mooney skończył, podniósł oczy i zaczął składać dokument. „W depozyt"? „Aktu 
urzędowego"? Jakiego „aktu"? Co się tu u licha dzieje?
— Hm... co to znaczy? — zapytał Charlie spokojnie. — Ta ostatnia część?
— Znaczy, że majątek, w wielkości ponad trzech milionów dolarów, po potrąceniu 
podatków i opłat skarbowych, przechodzi w depozyt, z przeznaczeniem dla 
anonimowego spadkobiercy.
— A któż to jest? — mimo że napięcie narastało w Charliem tak gwałtownie, że 
sięgało już ramion i karku, jego głos nawet nie zadrżał. Nie ma sensu wkurzać 
prawnika, póki nie powie, co trzeba.
John Mooney starannie włożył dokumenty z powrotem do teczki.
— „Anonimowy" znaczy, że nie mogę tego panu powiedzieć — oświadczył rzeczowym 
tonem. Jeśli chodzi o niego, to dokumenty zostały odczytane i jego rola się 
skończyła.
— Kto... hm... kto zarządza tymi wszystkimi pieniędzmi? Pan? Mooney pokręcił 
głową.
— Nie, osoba zwana powiernikiem. Nie wolno mi podać panu jej nazwiska.
Wstał i sięgnął po kapelusz.
— Więc na jakiej zasadzie to wszystko działa? — nalegał Charlie.
W beznamiętnej rzeczowości słów prawnika słyszał trzaśniecie kutych drzwi, za 
którymi on, Charlie Babbitt, zostawał sam na mrozie.
— Proszę mi wybaczyć — potrząśnięciem głowy przypieczętował nieodwołalność 
swoich słów Mooney. — Nie mogę nic więcej powiedzieć.
Ruszył w stronę drzwi, a Charlie prowadził go wzrokiem. Wychodząc z jadalni 
odwrócił się:
40
— Przykro mi, chłopcze. Widzę, że jest pan rozczarowany,
?.??
— Rozczarowany!!?? — Charlie poderwał się z krzesła ze wściekłym rykiem. — 
Dlaczego miałbym być rozczarowany? Dostałem przecież używany samochód, nie? No i 
te róże! Cholera jasna, nie zapominajmy o tych pieprzonych różach!
Widząc ten wybuch szału, stary prawnik cofnął się o krok. Ale Charlie nie 
panował już nad złością i nawet tego nie zauważył.
— Jakiś... jak pan go nazwał? „Spadkobierca!"
— Spadkobierca — powiedział Mooney cicho.
— Jakiś gówniany spadkobierca dostaje ponad trzy miliony dolarów! Ale czy 
dostaje RÓŻE? Nie, do jasnej cholery! Te róże są dla jedynego tatusiowego 
syneczka! Do licha, założę się, że ten drugi dureń wypłakuje sobie teraz oczy!
— Charles...
— Gówno, gówno, gówno! — oburzenie tak poniosło Char-liego, że nie słuchał. — 
To są cholerne róże, człowieku.
— Naprawdę nie ma potrzeby...
— Niech go pokręci w tym grobie! — szalał Charlie. — Pokręci! POKRĘCI! W tym 
cholernym grobie! — zmusił się do zaczerpnięcia powietrza, bo już zaczynał się 
dusić. — Siedzi sobie tam na dole w piekle, panie Mooney. I patrzy do góry. I 
pęka ze śmiechu.
Zaczął trząść głową, coraz mocniej, a Mooney przyglądał mu się z niepokojem.
— Sanford Babbitt. Chciałby pan być w skórze tego cholernego szczeniaka przez 
pięć minut? — zapytał Charlie. — Czy pan słyszał ten cholerny list? Słuchał pan 
tego listu?
Charlie urwał, nie mogąc mówić dalej. Pięści miał zaciśnięte, oddychał ciężko, 
prawie dysząc.
— Tak, proszę pana, słuchałem — odpowiedział John Mooney, patrząc Charliemu 
prosto w oczy. — A pan?
* * ? *
Po wyjściu prawnika Charlie przez parę minut krążył po pokoju jak zwierzę w 
klatce, a potem wypadł na dwór przez fron-
41
towe drzwi. Powietrza! Potrzebował świeżego powietrza! Dusił się z emocji, 
gorycz podchodziła mu do gardła. Wydawało się, że poczucie krzywdy, oburzenie, 
frustracja, straszliwe uczucie samotności i opuszczenia opanują go bez reszty, i 
Charlie walczył o odzyskanie władzy nad samym sobą. Czuł się tak, jakby go ktoś 
zbił, okrutnie i bezlitośnie, a potem zostawił na pastwę losu.
Te cholerne róże! Charlie bezbłędnie rozpoznał wspaniałą ironię zapisu Sanforda 
Babbitta. Te krzaki znaczyły dla niego więcej niż kiedykolwiek znaczył Charlie, 
jego jedyny syn. Charlie pamiętał długie weekendy, podczas których ojciec, 
zamiast go gdzieś zabrać — na mecz, albo do cyrku, albo po prostu na przejażdżkę 
buickiem — spędzał długie godziny krzątając się koło tych przeklętych róż. 
Obcinał, plewił, spryskiwał, owijał słomą, podpierał palikami. Całe uczucie, 
jakie kryło się w zimnym i interesownym sercu starego bankiera, przeznaczone 
było dla kwiatów, nie dla ludzi. Nawet nie dla tych, którzy byli krwią z jego 
krwi i ciałem z jego ciała. Ale z drugiej strony, te róże nigdy go nie zawiodły. 
Przyniosły Sanfordowi Babbittowi niejedną błękitną szarfę, podczas gdy jego syn 
Charlie nigdy nie zdobył żadnej nagrody.
Nic dziwnego, że Charlie nienawidził tych róż. Teraz zaś czuł, jak ich kolce 
przebijają go, przypominając mu o własnej doskonałości i o jego wadach. Ażeby 
zdechły!
Anonimowy spadkobierca. Te słowa dudniły mu w głowie, blokując dostęp wszelkim 
racjonalnym myślom. Anonimowy spadkobierca. Kto to jest? Kto, do diabła, ograbia 
go z ponad trzech milionów dolarów, które mu się słusznie należą? Kto się 
wyśmiewa z niego, szydzi z niego, dlatego, że jest sprzedawcą używanych 
samochodów i nikim więcej, że nigdy nie będzie nikim więcej? Nie, nie ujdzie im 
to na sucho. Musi być z tego jakieś wyjście. Myśleć, musi pomyśleć!
Jest gdzieś ktoś — mężczyzna? kobieta? dziecko? — kto odziedziczy fortunę, 
fortunę należną Charliemu. Musi tego kogoś odnaleźć zanim zacznie z nim walczyć. 
Nawet Charlie Bab-bitt nie potrafi walczyć z kimś, kogo nie widzi. Musi tę osobę 
od-
42
naleźć, i to zaraz. Zanim upłynie zbyt wiele czasu, zanim czyste wody zmąci tłum 
prawników, pełnomocników do spraw spadkowych, powierników. Ale jak ją 
zlokalizować? Gdzie zacząć jej
szukać?
Kiedy Susanna go wreszcie znalazła — stojącego nad opróżnionym z wody basenem i 
palącego lucky strike'a — Charlie uspokoił się już na tyle, żeby sformułować 
główne zarysy swojego planu.
— Wszędzie cię szukałam — powiedziała mu zmartwiona.
— Jak poszło?
Rzucił jej swój najbardziej pełen pewności siebie uśmiech.
— Dostałem to, czego się spodziewałem — powiedział tylko.
? ?
Rozdział trzeci
Charlie spał niespokojnie, przewracając się na wąskim łóżku, a sny przewalały 
się nad nim falami, równie wyraziste, co męczące. W jednych ktoś gonił jego, w 
innych — on sam ścigał kogoś czy też coś innego. Ale przez cały czas nie mógł 
się do końca dowiedzieć, co to właściwie jest, ani czy to coś będzie dla niego 
dobre czy też przeciwnie, zrobi mu jakąś krzywdę; nie wiedział też, co właściwie 
zrobi, kiedy to coś wreszcie schwyta lub kiedy zostanie sam przez nie schwytany.
Wreszcie koło wpół do szóstej otworzył oczy; w Los Angeles jest o parę godzin 
wcześniej. Senne uczucie bycia ściganym przez coś groźnego wciąż jeszcze go nie 
opuściło. Chciało mu się pić, stracił orientację i przez chwilę nie był pewien, 
gdzie się właściwie znajduje; potem wszystko mu się przypomniało. Jest w domu. W 
swoim dawnym pokoju. W domu ojca w Cincinnati. A ojciec nie żyje.
Przeszedł teraz w myśli wydarzenia minionego dnia. Pogrzeb ojca. Testament. 
Przeklęte róże. Upiorny śmiech Sanforda Bab-bitta zza grobu. Cholera! Usiadł na 
brzegu piętrowego łóżka, zakaszlał głębokim, rozrywającym płuca kaszlem palacza 
lucky strike'ów. Wciąż kaszląc, zapalił pierwszego porannego papierosa. Z tyłu 
Susanna poruszyła się w pościeli; pogłaskał ją delikatnie, uspokajając ją, żeby 
zasnęła z powrotem. Musiał mieć jeszcze chwilę spokoju, żeby móc pomyśleć. To 
będzie prawdopodobnie najważniejszy dzień w jego życiu.
Ubrany tylko w krótkie kalesonki Charlie podreptał cichutko do kuchni, gdzie 
zapalił płomień pod czajnikiem wody na kawę.
44
W lodówce znalazł na pół opróżniony karton soku pomarańczowego i wypił go do 
ostatniej kropli prosto z pudełka. Zapalił następnego papierosa, a potem usiadł 
przy kuchennym stole, krok po kroku sprawdzając swój plan.
Krok pierwszy, bez którego dalsze etapy będą niemożliwe, polega na 
zidentyfikowaniu owego „powiernika", który z taką swobodą poczyna sobie z 
pieniędzmi Charliego oraz na dowiedzeniu się, któż to, u diabła, mógł być ten 
„anonimowy spadkobierca". Dalej będzie grał na wyczucie. Coś mu przyjdzie do 
głowy, zawsze mu przychodzi.
Jest poniedziałek rano. Siódma. Banki otwierają o dziewiątej; obsługa będzie już 
prawdopodobnie na miejscu o ósmej. Trzeba się ruszyć. Udało mu się pozbyć 
najgorszych zagnieceń na żałobnym garniturze: powiesił go w łazience i materiał 
„odszedł" w parze gorącego prysznica. Po kąpieli Charlie starannie ogolił twarz 
i wygładził skórę policzków płynem po goleniu, który znalazł w apteczce. Płyn po 
goleniu Sanforda Babbitta. Z wyjątkiem zapachu cygar, które palił stary, 
pachniał teraz dokładnie tak samo, jak jego ojciec. Potem, już w ubraniu, 
poszedł obudzić Susannę, przynosząc jej filiżankę mocnej czarnej rozpuszczalnej 
kawy z cukrem.
— Czas się zbierać, moja miła. Mam to i owo do załatwienia. Ruszajmy się.
Kiedy kremowy buick zatrzymał się przed wejściem do banku Midwest America-
Republic w śródmieściu Cincinnati, Susanna zdziwiła się:
— Co my tu robimy?
— Coś muszę załatwić — wyjaśnił Charlie uprzejmie. — Potrwa minutkę. Poczekaj 
tu na mnie.
Potrzebował czterdziestu sekund, żeby złowić swojego ptaszka: zauważył ją przy 
trzecim biurku w tyle sali, w rzędzie najniższych urzędników, którym powierzano 
transakcje, z jakimi nie mogli sobie poradzić kasjerzy: przelewy, depozyty, 
sprawdzanie pokrycia czeków. Nie była zbyt młoda ani zbyt ładna, ale miała mocny 
makijaż i wymyślną fryzurę w kolorze platynowy blond, która na odległość 
krzyczała o długich godzinach spędzo-
45
nych u fryzjera z masą wałków na głowie. Krótko mówiąc, była próżna i przystępna. 
Pięć minut z uśmiechem „Niszczyciel" na twarzy i jakaś w miarę prawdopodobna 
opowiastka powinny całkowicie wystarczyć.
W pięć minut później Charlie Babbitt wyłonił się z banku Midwest America-
Republic z nazwiskiem powiernika spadku w kieszeni. Jakiś doktor Walter Bruner. 
Adres gdzieś za miastem. I szczegółowe wskazówki, jak tam dojechać.
Siedząc za kierownicą stylowego buicka z podnoszonym dachem, otwartym teraz na 
letnie powietrze, z ciepłem lipcowego słońca na włosach, z Susanną u boku, 
Charlie nie był świadom ani tego dnia, ani samochodu, ani dziewczyny. Myślał 
tylko o jednym: o Brunerze, i o tym, kto to właściwie jest, do cholery. I co on 
mu powie, żeby go skłonić do oddania ponad trzech milionów dolarów, które 
prawnie należą się Charliemu Babbitto-wi. Przechodził w myśli kolejne 
scenariusze, zmieniając je i przepisując.
Dawno już minęli przedmieścia i jechali teraz drogą pośród zielonych zielenią 
lata wzgórz wiejskich okolic Ohio. Ale Charlie nie dostrzegał otaczającej ich 
scenerii. Susanną natomiast szepnęła:
Jak tu pięknie. Przyjeżdżałeś tu czasem?
— Prawdę mówiąc, to nie.
Drobna buzia dziewczyny nabrała wyrazu zdziwnienia:
— No to dlaczego...
Ale zanim zdążyła dokończyć pytanie, wstrząsnęło nią nagłe szarpnięcie samochodu. 
Poleciała do przodu, o mało nie uderzając nosem o przednią szybę. Charlie 
przycisnął pedał hamulca, bardzo ostro.
— Przegapiłem — mruknął, wycofując w kierunku rozjazdu, który niełatwo było 
zauważyć. Zobaczyli na wpół ukrytą w liściach letnich drzew wąską drogę 
dojazdową i napis: „Droga prywatna". 
F ?
Ruszając wąskim podjazdem ocienionym zielonym łukiem zwieszających się nad nim 
gałęzi kasztanów, Charlie rzucił Su-sannie przepraszające spojrzenie:
46
— Muszę jeszcze doprowadzić do końca jedną rzecz, w sprawie majątku taty — 
powiedział odrobinę za bardzo od niechcenia. — Nie potrwa długo.
Ukryte za ciemnymi szkłami eleganckich okularów jego brązowe oczy miały 
nieodgadniony wyraz.
Jechali powoli. Buick ostrożnie posuwał się naprzód kamienistą wąską drogą, 
ścieżką prawie. Potem, po mniej więcej ćwierć mili, droga rozszerzyła się i 
poprowadziła ich w górę łagodnym zakrętem. Wzniosła się na szczyt wzgórza; nagle 
w polu widzenia ukazał się duży biały budynek. Miał piękne proporcje, wznosił 
się pośrodku wspaniale utrzymanego ogrodu z trawnikami jak zielony aksamit, 
robiąc wrażenie jakiegoś dobrego starego hotelu lub sanatorium. Może nawet 
wielkiej posiadłości jakiegoś zamożnego człowieka.
Gdzie my jesteśmy? _ zastanawiała się Susanną.
Minęli śliczną małą sadzawkę, po której pływały zaaferowane kaczki, a wzdłuż 
omszałych brzegów kwitły polne kwiaty. Na poboczu drogi jakiś człowiek w kitlu 
malował coś na płótnie rozpiętym na sztalugach; siedział zwrócony twarzą w 
stronę sadzawki, plecami do samochodu. Charlie zwolnił.
— Przepraszam pana, ten dom tam w górze — czy to Wall-brook?
Ale mężczyzna nadal siedział zwrócony do nich plecami, nie zwracając uwagi na 
samochód i jego pasażerów.
— Przepraszam — powtórzył Charlie głośniej.
Człowiek odwrócił się nagle nie mówiąc ani słowa i Susanną na chwilę straciła 
oddech. Nawet Charliego na moment opuściło opanowanie. Ręce i twarz mężczyzny 
były usmarowane farbami o żywych kolorach; pacyny mokrej farby pokrywały jego 
ubranie. Na płótnie natomiast nie było ani obrazka przedstawiającego sadzawkę i 
kaczki, ani widoczku ślicznego domu. Widniała na nim bezładna mieszanina 
kolorowych plam, bezkształtna plątanina śladów pozostawionych przez umazane 
farbą palce. Mężczyzna miał na twarzy uśmiech niedorozwiniętego dziecka. Charlie 
nieruchomo patrzył przez chwilę na malarza i jego dzieło, a potem wrzucił bieg i 
ruszył podjazdem w
47
kierunku frontowych drzwi. Tuż koło wejścia widniała schludna tablica z brązu, 
nosząca napis: DOM DLA UPOŚLEDZONYCH UMYSŁOWO W WALLBROOK.
Charlie wysiadł z samochodu, podszedł do drzwi frontowych i zapukał energicznie, 
używając kołatki z brązu. Przystojna kobieta w średnim wieku, schludnie ubrana i 
rzeczowa, otworzyła im drzwi.
— Chciałbym się widzieć z doktorem Brunerem. Kobieta skinęła głową i 
wprowadziła Charliego i Susannę
do wielkiej i wygodnej sali przyjęć, z pokrytymi kolorowymi obiciami fotelami i 
kanapami, z kominkiem zasłoniętym ekranem z brązu i stolikiem, na którym leżały 
eleganckie kolorowe czasopisma. Poczekalnia. Nawet gdyby była umeblowana 
najdroższymi antykami w najlepszym stylu, i tak byłaby to tylko szpitalna 
poczekalnia. Kobieta podprowadziła Susannę i Charliego do dwóch stojących obok 
siebie krzeseł i poczekała, aż usiądą.
— Doktor Bruner jest jeszcze na naradzie. Czy zechcą państwo tu chwilę poczekać?
Charlie skinął głową, rzucając jej swój uśmiech numer trzy: „Uprzejmy Młody 
Człowiek"; kobieta także się uśmiechnęła i wyszła. Charlie poderwał się z 
krzesła, podszedł do drzwi i wyjrzał na korytarz. Spojrzał na lewo i na prawo, a 
potem zrobił krok na zewnątrz.
— Charlie — zawołała Susanna nerwowo. — Chyba nie powinniśmy tu myszkować.
— To r»ie myszkuj — rzucił jej przez ramię.
Był już za drzwiami i ruszył wzdłuż korytarza. Zaniepokojona Susanna pobiegła za 
nim. Nie chciała zostać w tej poczekalni sama.
W miarę jak posuwali się korytarzem, dom robił się zupełnie inny. Antyczne meble 
i kwieciste tapety ustępowały miejsca prostemu, surowemu i praktycznemu 
umeblowaniu i warstwom urzędowej bielonej farby. Wszystko razem zaczynało o 
wiele bardziej przypominać szpital. Z Susanna uczepioną u ramienia, Charlie 
penetrował otoczenie.
48
'O tak, Wallbrook jest zdecydowanie instytucją dla ludzi chorych. Ale pacjenci 
są chorzy w sensie rozwojowym, nie fizycznie. Nie zachowują się w sposób 
agresywny — w każdym razie nie ci siedzący w salach rekreacyjnych, do których 
zaglądali — ale każdy z nich jest zamknięty w swoim własnym prywatnym świecie. 
Wielu z nich patrzyło na telewizję, nie dostrzegając jednak ani nie rozumiejąc 
małych videodramatów rozgrywających się na ekranie. Inni siedzieli przy stołach, 
przesuwając z miejsca na miejsce dziecinne klocki lub kawałki prostych 
drewnianych układanek, albo po prostu na podłodze, bawiąc się zabawkami. Jakaś 
stara, siwa kobieta tuliła w wychudzonych ramionach sfatygowaną lalkę, nucąc jej 
jękliwie kołysankę bez słów. Każdy z tych ludzi był sam; niczego nie robili 
wspólnie, nie było między nimi żadnego porozumienia.
Albo coś pojadali — budyń z miseczek czy mus jabłkowy — potrawy dla małych 
dzieci. Garstka personelu ubranego w fartuchy zajmowała się ich bardziej 
oczywistymi potrzebami fizycznymi: ścierano im z ust resztki czekoladowego 
budyniu lub ślinę spływającą po brodach, albo wyprowadzano tego lub tamtego z 
pacjentów do łazienki.
Było bardzo cicho; żadnych wrzasków, żadnych halucynacji, żadnych napadów szału, 
nawet żadnego strachu. Środki uspokajające załatwiły wszystko. Kilka ślicznych 
pastyleczek w chwili przewidzianej w grafiku, popitych sokiem pomarańczowym i 
wódz Hunów Attyla natychmiast zmieniał się w łagodnego kotka. Chemia zapewni ci 
lepsze życie.
Pokoje prywatne, te, w których pacjenci przebywali i spali wtedy, gdy nie 
poddawano ich „socjalizacji", były czymś o wiele bardziej niepokojącym. Susanna 
i Charlie zajrzeli tylko do kilku z nich. Większość była pusta, ponieważ 
pacjentów przesunięto, jak karty w pasjansie, przydzielając ich do różnych 
„zajęć". Ale kilku zostało w swoich maleńkich klitkach, ponieważ nawet 
najbardziej intensywna „socjalizacja" nie zdołałaby się przebić przez gruby mur 
szaleństwa, jaki ich otaczał.
W jednym pokoiku zauważyli jakiegoś młodego człowieka, siedzącego na brzegu 
wąskiego łóżka, że zwieszonymi bezczynnie
4 — Rain Men
49
po bokach rękami. Dostrzegł ich nagle, gdy go mijali i zaczął gwałtownie walić 
się w skronie zaciśniętymi pięściami. Dziko przewracał oczami i jęczał bez słów, 
okładając się po głowie.
— Już dość, Charlie, proszę cię — błagała Susanna. —Wracajmy do poczekalni.
Ale Charlie jeszcze nie był gotów. Chciał zobaczyć wszystko — całe miejsce, w 
którym Sanford Babbitt uwięził jego miliony. A więc to jest Dom w Wallbrook. 
Akademia śmiechu. Dom uciech. Przedszkole dla czubków. Farma dla nieuleczalnie 
szurniętych. Cholera! Zapowiada się gorzej, niż myślał.
Czekała go tu walka z całą instytucją, i ta instytucja uzbroi się po zęby po to, 
aby jakaś anonimowa osoba, może nawet jakiś wariat, mógł zatrzymać swój 
wielomilionowy łup, z którego będzie można co roku zagrabić odpowiedni procent. 
Będzie potrzebował łomu, żeby odbić swoje pieniądze. No, teraz widział już dość; 
wziąwszy wdzięczną Susannę za rękę, Charlie ruszył z powrotem do poczekalni.
Kiedy się okazało, że doktor Bruner może go już przyjąć, Charlie wyprostował 
ramiona i wsunął na nos ciemne okulary. Za każdym razem kiedy coś załatwiał, 
ukrywał wzrok, aby nikt nie mógł się zorientować, co się za nim kryje. 
„Spokojnie", powiedział sobie. „Bardzo spokojnie, Charlie. Żadnych gwałtownych 
ruchów i uważać na każde słowo. Ci faceci nie są twoimi przyjaciółmi".
Gabinet psychiatry był urządzony z elegancją graniczącą z przepychem. Podłużne 
okna wychodzące na trawnik sięgały od wypolerowanej posadzki aż po wysoki sufit. 
Wokół ścian biegły rzędy półek na książki, szczelnie wypełnionych opasłymi 
tomami pełnymi informacji z dziedziny medycyny i psychiatrii. Lekarz siedział na 
pokrytym skórą obrotowym krześle z wysokim oparciem, za wielkim wiktoriańskim 
biurkiem z ciemnego dębu. Wstał, aby podać Charliemu rękę i ruchem dłoni wskazał 
mu miejsce po drugiej stronie.
Charlie starannie zmierzył wzrokiem przeciwnika. Doktor Bruner był postawnym 
mężczyzną w wieku około pięćdziesięciu pięciu lat, z gęstą lwią grzywą 
siwiejących włosów i miłą, spokoj-
50
ną twarzą. Ale jego oczy — za szkłami w szylkretowej oprawie — miały wyraz 
bystry i inteligentny. Bez trudu odgadł cel wizyty Charliego, ale pozwolił, aby 
młody człowiek sam mu go wyłusz-
czył.
Charlie Babbitt życzył sobie poznać nazwisko anonimowego spadkobiercy. Grzecznie 
o nie poprosił.
— Przepraszam, ale nie zostałem upoważniony, żeby to panu powiedzieć — 
dokładnie jak Mooney.
Więc kto, do cholery, został upoważniony? Pełne złości słowa podeszły Charliemu 
do gardła, ale wepchnął je tam z powrotem. Grzeczny i pełen szacunku — oto jak 
ma wyglądać jego maska, przynajmniej na razie.
— Nie widzę sensu tej tajemniczości, proszę pana — Charlie wstał z krzesła i 
podszedł do okna. — Gdyby to była powiedzmy... jakaś dawna sympatia taty... coś 
w tym rodzaju...
W polu widzenia miał buicka i Susannę, która siedziała na tylnym siedzeniu, 
czekając na niego i korzystając ze słońca. Obserwując ją Charlie zauważył 
jakiegoś mężczyznę, niewątpliwie jednego z pacjentów — małego człowieczka z 
plecakiem na plecach, który niezgrabnie szurając nogami szedł ścieżką w stronę 
samochodu. Charlie nie zwrócił na niego uwagi; czubki były tu po prostu czymś w 
rodzaju ogrodowych mebli.
— Proszę pana, poznałem pańskiego ojca, kiedy miał pan dwa lata — powiedział 
doktor Bruner łagodnie.
Charlie odwrócił się:
— To wtedy, kiedy umarła moja matka — powiedział szybko.
Bruner skinął głową.
— No CÓŻ5 to mnie powierzono kontrolę nad tymi pieniędzmi. Ale ani ten zakład 
ani ja sam nie mamy z tego żadnych korzyści.
„Taak, dobra", pomyślał Charlie. Głośno natomiast powiedział:
— Nie bardzo to sprawiedliwie. Może... może moglibyśmy o tym porozmawiać — jego 
ton sugerował tyleż współczucia, co przekonania o możliwości załatwienia sprawy. 
Była w nim zaka-
4:
51
umiłowana propozycja dobrego interesu, w którym pieniądze mogłyby przejść z rąk 
do rąk
Ale doktor Bruner me połknął haczyka. __ jest t0 trud, jaki wziąłem na siebie ze 
względu na lojalność wobec pańskiego ojca — odpowiedział zdecydowanym głosem _ i 
lojalności tej dochowam.
W żyłach Charliego popłynął wartki strumień wściekłości. Spokój" przypomniał 
sam sobie i znów odwrócił się do okna, aby ukryć zniecierpliwienie. Tamten 
pacjent z plecakiem stał teraz obok buicka i gapił się na niego.
__ j myśli pan, że... ja tez powinienem odczuwać cos z tej...
loi alności — powiedział Charlie z wysiłkiem.
J__ Myślę- że czuje się pan oszukany i pozbawiony należnego
nu dziedzi'ctwa — odpowiedział Bruner łagodnie — przez człowieka, który miał 
trudności z okazywaniem swojej miłości. Bvło tó takie prawdziwe, takie trafne, 
że Charlie aż zesztywniał ze zdziwienia. Poczuł gwałtowny fizyczny ból, jakby 
ukłucie setki kolców róż. „Ten konował nie jest durniem". Za oknem cient z 
plecakiem wyciągnął nieduży notes i coś zajadle w mm pisał Skrobał przez chwilę, 
potem kolejne długie spojrzenie na buicka i znów skrobanie. Jakby coś notował.
__ Myślę też — ciągnął doktor Bruner — że na pana miejscu
czułbym się tak samo.
Pierwszy ruch?" Charlie odwrócił się w stronę doktora i zdjął okulary, patrząc 
Brunerowi prosto w oczy. Chwila szcze-
rości . 
• '
— Cały czas miałem nadzieję, że uda się nam porozmawiać...
Że pan mi wyjaśni, jak to wygląda od strony taty. Pomoże mi
dostrzec jakiś sens w tym, co on zrobił. Bo jeśli nie, to ja mam
swoje własne zobowiązania, proszę pana. I muszę się z nich wy-
• Jać __Charlie przerwał dla zwiększenia efektu, czekając, aż
jego słowa dosięgną celu. — Nawet gdyby to miało oznaczać
podjęcie walki.
Doktor Bruner odchylił się w tył na krześle i splótł palce.
W kącikach jego ust czaiło się coś bardzo podobnego do uśmiechu.
Aha Pierwsza salwa. Zastraszenie. Groźba procesu". Tego
52
oczekiwał, na to czekał, przyglądając się, jak ten młody przystojny Charlie 
Babbitt udaje i ukrywa gniew za ciemnymi okularami i przezroczystą warstewką 
sztucznej uprzejmości. A jednak mimo wszystko jest w tym chłopcu coś 
pociągającego, zapowiedź prawdziwej inteligencji, oznaki mocno rozwiniętego 
instynktu walki o przetrwanie w brutalnym świecie. Może jest niebezpieczny, ale 
mimo to da się lubić, jest przeciwnikiem godnym szacunku.
— No cóż, założę się, że jest pan bardzo bojowy — powiedział łagodnie doktor 
Bruner. — I wie pan co, jako dyrektor tej instytucji bywałem popychany, 
potrącany i kopany przez najlepszych — psychiatra spojrzał na Charliego twardym 
wzrokiem. — A mimo to ciągle jakoś się trzymam.
W jego głosie zabrzmiała nutka świadcząca o tym, że jego słowa są nieodwołalne. 
Rozmowa była skończona.
Charlie wyszedł z niej z kwitkiem. Jeśli sądził, że zabije powiernikowi 
Brunerowi klina, to się pomylił. Anonimowy spadkobierca nadal pozostaje 
anonimowy. Ale Charlie jeszcze nie jest pokonany. To była dopiero pierwsza runda, 
i wciąż jeszcze podskakują dookoła siebie. Jak dotąd, żaden nawet jeszcze nie 
dotknął przeciwnika rękawicą. Może potrwa to dłużej niż myślał, ale Charliemu 
Babbittowi nie brak pomysłów; potrafi nawet być cierpliwy, jeśli uzna potrzebę 
cierpliwości.
Doktor Bruner odprowadził Charliego do frontowych drzwi. Dzień był teraz 
bardziej upalny, ale wciąż piękny, bogaty w letnie słońce i wielogłosowy śpiew 
ptaków.
Pacjent z plecakiem wciąż jeszcze stał koło buicka i nadal pisał coś zapamiętale 
w swoim notesiku, jak gdyby robił notatki do raportu z wypadku. Przenosił wzrok 
z samochodu na notes, ani jednym spojrzeniem nie zaszczycając Susanny, która 
przyglądała mu się zafascynowana.
— Raymondzie — powiedział doktor Bruner tonem, w którym brzmiała nutka 
ponaglenia — nie powinieneś tu być. Wracaj do środka.
Pacjent z plecakiem nie zwrócił na te słowa żadnej uwagi. Jego ołówek nadal 
pędził tam i z powrotem po kartce notesu.
53
Charlie przeszedł obok niego szybkim krokiem, właściwie nawet go nie 
dostrzegając, i sięgnął do klamki drzwi.
— Żałosne — powiedział Raymond.
Charlie podniósł wzrok: „Do mnie mówisz?" Ale Raymond nawet nie patrzył w stronę 
Charliego Babbitta. Cała jego uwaga skupiała się na notesie, a przemawiał do 
jego stronic.
— No tak, te obicia wcale nie są z prawdziwej skóry... Żałosne obicia... to nie 
jest brązowa skóra... te są czerwone...
Charlie pierwszy raz spojrzał na Raymonda. Zobaczył małego człowieczka w 
nieokreślonym bliżej wieku — prawdopodobnie po czterdziestce. Wyglądał zupełnie 
nieszkodliwie. Jak wszyscy inni pacjenci, miał na sobie proste, świeżo wyprane 
ubranie: bawełnianą koszulę z krótkimi rękawami i bawełniane spodnie, z paskiem 
podciągniętym wysoko, niemal pod pachy. Ż kieszeni koszuli wystawał plastykowy 
piórnik pełen ołówków i długopisów. Włosy Raymonda były przystrzyżone według 
obowiązującego w zakładzie wzorca; w niektórych miejscach sterczały bezładnie na 
boki, a w innych były gładko przylizane wodą. Ogólnie rzecz biorąc, robił 
wrażenie schludnego i zadbanego.
Rysy twarzy miał absolutnie przeciętne — dwoje małych czarnych oczu osadzonych 
blisko siebie, po obu stronach pokaźnego, mięsistego nosa. Tym, co odróżniało tę 
twarz od innych, był jej całkowity brak wyrazu. W tych oczach nie było światła, 
w kącikach nie było zmarszczek, jakie robią się od śmiechu, a na czole — fałd 
świadczących o gniewie. Była to twarz jak z dziecinnego rysunku — płaska i 
pozbawiona życia; twarz, która życia nigdy nie zaznała.
Charlie uśmiechnął się i potrząsnął głową.
— Wiesz — powiedział do Susanny, którą najwyraźniej bawił ten wariat — mój tata 
naprawdę miał tu brązową skórę. Kiedy byłem całkiem mały.
— I jeszcze, i jeszcze — ciągnął Raymond szybkim, monotonnym głosem, do samego 
siebie — używa się popielniczki, bo ona... bo ona jest po to. To prawdziwa skóra, 
a kosztowała kupę i ho-ho...
54
Uśmiech zniknął z twarzy Charliego: zastąpił go wyraz zdziwienia.
— Jezu — szepnął. — On tak właśnie mówił, „kupę i ho--ho" i o tej popielniczce.
Z naciskiem spojrzał na pacjenta, który również z naciskiem wpatrywał się w swój 
notes. Potem Raymond nagle na moment podniósł wzrok i ich oczy się spotkały: 
spojrzenie Raymonda pozbawione wyrazu, spojrzenie Charliego ukryte za okularami. 
Ale tylko na moment, bo zaraz potem uwaga Raymonda skierowała się z powrotem na 
zabazgrane stroniczki notesu.
— Pójdziesz ze mną, Raymondzie — powiedział doktor Bruner stanowczo. — Państwo 
muszą już jechać.
Charlie poczuł nagłe ukłucie instynktu i włosy zjeżyły mu się na karku.
— Znasz ten samochód? — zapytał Raymonda ostrym tonem.
Raymond natychmiast splótł dłonie i zaczął nimi wykonywać jakieś dziwne ruchy, 
jakby próbował coś wykręcać, w czym przeszkadzały mu notes i ołówek. Jego martwe 
rysy przybrały wyraz strachu i popatrzył na doktora Brunera z błagalną prośbą o 
pomoc. Ale psychiatra odpowiedział mu spojrzeniem tak miażdżącym, że Raymond 
opuścił przerażony wzrok na ziemię.
— Słuchaj no, ty! — powiedział Charlie jeszcze gwałtowniej . — Skąd znasz ten 
samochód?
Zerwał z nosa okulary, aby Raymond musiał patrzeć mu prosto w oczy. Teraz 
szczupłe ciało Raymonda zaczęło spazmatycznie drgać, jak gdyby przez szpik w 
jego kościach przebiegał elektryczny prąd. Oczy biegały na boki, unikając 
spojrzenia Charliego.
— Nie... wiem... — zdołał wreszcie wyjąkać, ledwo dosłyszalnym głosem.
— Diabła tam nie wiesz! — warknął Charlie. — Skąd go znasz?
Zrobił krok w stronę Raymonda, który cofnął się w panice.
— Dość już tego, proszę pana — wtrącił się doktor Bruner. — Pan go denerwuje. 
Pan...
— Charlie, proszę cię — powiedziała Susanna.
55
Teraz Raymond patrzył kolejno na Susannę, na doktora Brunera i wreszcie na 
Charliego — wydawało się, że w jego głowie rodzi się jakaś myśl. Rozplótł dłonie 
i znów zapamiętale zaczął bazgrać w swoim notesie, mamrocząc słowa, które 
zapisywał:
— Babbitt Charlie. Charlie... Babbitt. Charlie Babbitt je-den-zero-dziewięć-
sześć-jeden. Beechcrest Avenue.
Charlie zastygł bez ruchu z wrażenia.
— Skąd znasz ten adres? — zapytał w osłupieniu. Raymond zwiesił głowę, a jego 
głos był tak cichy, że ledwie
słyszeli, co mówi:
— Znam, bo. Dlatego.
Mało. Najdziksze instynkty zagrały w Charliem, który osaczał teraz swoją niemal 
sparaliżowaną ofiarę.
— Bo co? Dlaczego? — napierał.
Głowa Raymonda podskoczyła w górę, jakby Charlie pociągnął za jakiś sznurek; 
spojrzał mu prosto w oczy. W jego twarzy nie było żadnego wyrazu poza 
poruszeniem — żadnego zrozumienia, żadnej reakcji. Nie było między nimi żadnego 
kontaktu.
Doktor Bruner powiedział cicho pełnym rezygnacji głosem:
— Dlatego, że on jest pana bratem.
Głośne westchnienie Susanny, a potem cisza. Raymond przestał mamrotać, a Charlie 
potrząsał głową w całkowitym niedowierzaniu. Potem zaśmiał się śmiechem krótkim 
jak szczeknięcie:
— Cóż to znaczy?
— Bracia mają... jednego tatusia. I mamusię — poddał Raymond.
A potem powiedział jak dziecko recytujące słowa, których go wyuczono na wypadek 
zagrożenia:
— Sanford Babbitt. Dom przy jeden-zero-dziewięć-sześć-je-den Beechcrest Avenue. 
Cincinnati, Ohio. Stany Zjednoczone Ameryki.
Szczęka Charliego opadja, brwi podskoczyły niemal do nasady włosów.
— Nasza mamusia to Eleonora Babbitt — ciągnął monotonnie Raymond. — Mieszka z 
aniołkami.
56
— O Boże, Charlie — szepnęła Susanna, wstrząśnięta odkryciem i przepełniona 
litością. To prawda. Ten pacjent, to brat Charliego. Ale sam Charlie jeszcze nie 
mógł się z tym pogodzić. Zawrócił na pięcie i ruszył sztywno przed siebie, jakby 
fizyczne oddalenie od Raymonda mogło zniwelować czy unieważnić wszelki 
ewentualny związek między nimi. Jednak po kilku krokach zawrócił; na twarzy miał 
wyraz będący mieszaniną gniewu i zdziwienia. W jego głosie zadźwięczał ból.
— To nie... Jak to możliwe? — zwrócił się do doktora Brunera. — Przecież ja nie 
mam brata! Ja nigdy nie miałem brata!
Podekscytowany Raymond skierował wzrok na Brunera, ale psychiatra patrzył na 
Charliego. Wobec tego Raymond zwrócił oczy na tarczę zegarka, który miał na ręce, 
i zaczął do niej przemawiać; słowa płynęły szybkim strumieniem.
— No tak, za trzynaście minut Wapner... to nie są... to me są aktorzy... 
prawdziwe przypadki zarejestrowane... w... w... sądzie miejskim... sądzie stanu 
Kalifornia...
Raymond Babbitt odwrócił się i nie oglądając się ani na Charliego, ani na 
Susannę, ani na doktora Brunera, ani na bui-cka ruszył szybko, niezdarnie 
szurając nogami, ścieżką prowadzącą do głównego budynku. Miał przed sobą 
określony cel: program z sędzią Wapnerem.
— No tak, teraz już dwanaście minut...
Rozdział czwarty
No i proszę bardzo. Anonimowy spadkobierca ma wreszcie imię: Raymond. Charlie 
Babbitt, który zabrał się do szukania „spadkobiercy" znalazł zamiast niego brata, 
Raymonda Babbitta. Raymond Babbitt może sobie siedzieć zamknięty w prywatnym 
zakładzie dla upośledzonych umysłowo, ale z pewnością nie jest jakimś tam 
pierwszym lepszym wariatem. Nie — Raymond Babbitt jest wariatem z trzema 
milionami dolarów. I czemuż by nie? Dlaczego nie miałby ich mieć? Czy nie jest 
starszym synem Sanforda Babbitta, bankiera, miłośnika róż, kochającego ojca? 
Przecież to starszy syn dziedziczy po ojcu. Nawet jeśli jest słaby na umyśle, 
upośledzony, opóźniony w rozwoju! Jasne, to logiczne. Może logiczne dla Sanforda 
Babbitta, ale na pewno nie dla Charliego Babbitta.
Jasne, Raymond Babbitt nie nacieszy się za bardzo tymi trzema milionami. Ile 
mogą kosztować notesy i ołówki? A czego jeszcze mógłby chcieć? Nie dla Raymonda 
szybkie samochody i jeszcze szybsze kobiety, szykowne drogie włoskie garnitury i 
nadmorskie apartamenty. Nie dla Raymonda narty w Aspen i karnawał w Rio. On nie 
będzie wyrzucał pieniędzy na takie głupstwa, jak wspaniałe życie i świetna 
zabawa. Nawet najdroższe prywatne sanatorium z najlepszymi lekarzami, 
najnowocześniejszym wyposażeniem i najlepszą opieką przez okrągłą dobę nie 
spowoduje większego uszczerbku w kwocie rocznego procentu od sumy ponad trzech 
milionów dolarów.
58
— Musimy porozmawiać — powiedział stanowczo Charlie Babbitt do doktora Waltera 
Brunera.
Doktor skinął głową.
— Wejdźmy do domu i zjedzmy lunch. Potem powiem panu wszystko, czego pan będzie 
chciał się dowiedzieć.
Lunch składał się z kanapek, sałaty i kawy dla trzech osób i został podany w 
gabinecie psychiatry. Charlie jadł szybko nie odzywając się ani słowem; Susanna 
i doktor Bruner prowadzili uprzejmą konwersację — głównie na temat rozległych 
ogrodów Wallbrook. Podobnie jak Sanford Babbitt, doktor Bruner był miłośnikiem 
kwiatów.
Wydłużające się promienie popołudniowego słońca zaczynały kłaść się ukośnie na 
stoku trawnika, kiedy znowu wyszli do ogrodu. Telewizyjny program „Sąd narodu" 
już się skończył, najnowsze, z życia wzięte decyzje prawne podjęte przez 
sędziego Wapnera zostały należycie odnotowane we właściwym notesie i Raymond był 
z powrotem na dworze, odbywając kolejny ze swoich powolnych obchodów terenu: 
szedł powłócząc nogami, z plecakiem mocno przytwierdzonym do pleców.
Susanna przyłączyła się do niego i razem, jedno obok drugiego, usiedli na 
kamiennej ławce. Ale Raymond nie zwracał na dziewczynę najmniejszej uwagi, 
zamiast tego nadal skrobał w swoim notesie. Charlie i doktor Bruner szli przez 
ogród kwiatowy rozmawiając, ale jednocześnie nie spuszczając Raymonda z oczu.
— Czego chciałby się pan dowiedzieć? — zapytał psychiatra. — Od czego zacząć?
— Co on pisze?
— To przede wszystkim spisy. Ma... ma spis, który nazywa Listą Złowrogich 
Wydarzeń. Nekrologi. Prognozy pogody. Próbuje zapanować nad niebezpieczeństwami, 
zapisując je w notesie.
Charlie przez chwilę myślał nad tym, co usłyszał.
— Wszyscy robimy takie rzeczy, nie? Magia?
Doktor Bruner pokiwał głową z uznaniem, a jego szacunek dla inteligencji młodego 
człowieka jeszcze wzrósł.
59
— Zachowanie rytualne jako zaklęcie mające odstraszyć prywatne demony, tak. 
Apotropizm. Tylko że Raymond widzi zagrożenie we wszystkim. Rytuał i rutyna to 
jego jedyne środki obrony.
— Rytuał? — powtórzył Charlie, czekając na wyjaśnienie. Do licha z tym jakimś 
„apotropizmem", czy jak mu tam. Nie
miał najmniejszego zamiaru mieć z tym do czynienia.
— Sposób, w jaki je. Ubiera się. Śpi. Korzysta z łazienki. Chodzi, mówi — 
wszystko. Każde przełamanie rutyny wywołuje panikę. Ale... — doktor zawahał się 
i przerwał. Co Charlie może zrozumieć z takiej choroby, jak choroba Raymonda? — 
Ale to człowiek, pana brat. Człowiek delikatny i na swój sposób bardzo 
inteligentny.
— Inteligentny? — Charlie podniósł brwi ze zdziwienia. Zerknął w bok na 
Raymonda, który zapamiętale pisał w swoim notesie.
Doktor Bruner skinął głową.
— To się nazywa wysepki geniuszu. Ma pewne upośledzenia, do pewnych rzeczy nie 
jest zdolny.. Ale ma także pewne zdolności. Dość zadziwiające zdolności.
Raymond? No, tego było już dla Charliego trochę za dużo. Znów spojrzał w stronę 
ławki, gdzie Raymond poświęcał pełną uwagę swojemu pisaniu.
— Ależ on jest niedorozwinięty — zaprotestował.
— Wcale nie. Cierpi na autyzm. W zakresie wyższych funkcji, prawdopodobnie na 
skutek uszkodzenia móżdżku lub płatów czołowych w okresie życia płodowego. 
Powinien pan zrozumieć, że Raymond nie wchodzi w żadne relacje ze światem ani z 
innymi ludźmi. Pan, ja, czy wszyscy inni normalnie funkcjonujący ludzie 
nawiązują takie relacje przez cały czas. Bez przerwy gromadzimy informacje i 
przetwarzamy je tworząc taki czy inny obraz świata, pogląd na życie. Za każdym 
razem, gdy otrzymujemy jakąś nową informację, dopasowujemy ją do tego, co już 
wiemy, dokonujemy jej oceny sprawdzając, czy jest prawdziwa lub dość istotna na 
to, żeby ją było warto przetworzyć. A co najważniejsze, nawiązujemy kontakt — z 
wydarzeniami i ze sobą
60
nawzajem. Reagujemy. Reagujemy na cudze reakcje. Dysponujemy szerokim wachlarzem 
uczuć — znamy smutekj szczęście, miłość, nienawiść, antypatię, litość, 
namiętność, poświęcenie, pogardę, współczucie, pożądanie, radość. Co dzień 
doświadczamy całej gamy uczuć. Raymond nie. Gromadzi poszczególne informacje i 
kataloguje je w mózgu i w swoich notesach. Ale to są po prostu oddzielne fakty, 
bez punktów odniesienia i bez kontekstu. Nie umie ich ocenić; wszystkie mają dla 
niego taką samą wartość. Wiadomość o dzisiejszej pogodzie jest równie godna 
zanotowania i przechowania jak wybitna myśl znanego myśliciela. Nie potrafi 
dostrzec żadnego związku między faktami, podobnie jak nie widzi żadnego związku 
między sobą a jakimkolwiek innym człowiekiem. To bardzo ważna rzecz, o której 
trzeba pamiętać mając do czynienia z chorym na autyzm. Nie potrafi nawiązać 
żadnego stosunku z panem, ani pan z nim. To niemożliwe. Po prostu brak 
odpowiedniego mechanizmu. Urodził się z brakującym trybikiem.
A najważniejsze, że Raymond nie potrafi czuć. Zna tylko dwa uczucia — strach i 
coś, co mogę tylko opisać jako „nie--strach". To nie jest poczucie 
bezpieczeństwa; to po prostu czasowa nieobecność strachu. Coś w jego mózgu 
zwraca się do środka i obraca przeciwko samemu sobie. I zatrzaskuje drzwi przed 
światem.
Doktor Bruner przestał mówić i ostro spojrzał na Charliego, sprawdzając czy go 
rozumie i jak przyjmuje jego słowa. Charlie przygryzał dolną wargę i 
przymrużonymi oczyma patrzał przez trawnik w stronę brata. Tego, o czym myślał, 
nie okazywał.
— Jego zachowanie w stosunku do pana dzisiaj... był bardzo otwarty — powiedział 
doktor Bruner łagodnie. — Bardzo. Jak na kontakt z kimś obcym. To może mu dobrze 
zrobić.
Charlie potrząsnął głową w zdziwieniu:
— Bardzo dziwny jest świat. Trzy miliony dolarów. I nosi plecak.
Spojrzał na psychiatrę:
— I na cóż on to u licha wyda?
61
Susanna i Raymond wyszli tymczasem z ogrodu. Kiedy Charlie Babbitt ich znalazł, 
byli w pokoiku Raymonda i budowali domek z kart. To znaczy Susanna siedziała na 
podłodze i budowała domek, a Raymond siedział w nogach łóżka i pilnie się jej 
przyglądał. Przy łóżku stał Vernon — wysoki Murzyn w zielonym szpitalnym 
fartuchu. Vernon był opiekunem Raymonda.
W pokoju były tylko trzy meble, ale był on cały zarzucony rzeczami Raymonda — 
głównie książkami. Książki były wszędzie: wysypywały się z niewielkiej 
biblioteczki, leżały w stertach na górze i obok, na podłodze. Książki były na 
biurku a nawet tkwiły powtykane za klosz lampy pod sufitem. Oprócz książek było 
tam pełno najróżniejszych trofeów baseballowych: proporczyki na ścianach, 
zdjęcia poszczególnych graczy i drużyn, plakaty zapowiadające mające się odbyć 
mecze. Nawet karty, których Susanna używała do budowania swojego domku, miały na 
odwrocie zdjęcia graczy.
— Dobrze, teraz nie oddychaj — mówiła właśnie Susanna, kiedy stanął w drzwiach.
Miała akurat położyć ostatnią kartę — dach na piętrowym domku.
Raymond głęboko wciągnął powietrze, patrząc jak karta delikatnie ląduje na 
szczycie budowli. Ściany troszkę się zachwiały, ale wytrzymały. Sukces.
— Możesz odetchnąć.
Raymond głośno wypuścił powietrze. Charlie wskazał karty ruchem głowy:
— Masz jakąś z Fernandem Valenzuelasem?
— To wszystko jacyś starzy faceci — odpowiedziała Susanna. — Nigdy o nich nie 
słyszałam.
— Czerwoni. Cincinnati. 1955 — powiedział Raymond.
— Wiem — uśmiechnęła się Susanna. — Już mówiłeś. Podniosła kolejną kartę:
— Teraz tę?
62
Kiedy Raymond zobaczył kartę w jej ręku, zaczął się trząść w podnieceniu, w 
przerażeniu potrząsając głową. Niedobra. Niedobra karta.
— Ted Kluszewski to pierwsza baza. Pierwsza baza... teraz pierwsza baza — 
niemal szczękał zębami. Niewłaściwa karta zrobiła na nim zdumiewająco silne 
wrażenie.
Susanna wyciągnęła rękę i delikatnie dotknęła jego ramienia. Raymond zesztywniał, 
więc cofnęła dłoń.
— Pierwsza baza — powiedziała łagodnie. — Jest tutaj, widzisz? Ted Kluszewski.
— Wielki Klu — powiedział Raymond, odprężając się. Rutyna została przywrócona. 
Wszystko było w porządku — na razie.
Charlie poczuł złośliwe ukłucie ciekawości:
— Jak sądzisz, Ray? Czy nie byłoby fajnie... przewrócić to wszystko? — zrobił 
ruch, jakby chciał zburzyć domek z baseballowych kart.
Raymond wpatrywał się w niego tak, jakby mu zaproponowano popełnienie morderstwa, 
i obaj bracia patrzeli teraz na siebie. Charlie widział we wzroku Raymonda 
prawdziwą panikę. Ustępując zmienił taktykę.
— Widzę, że masz tu pełno wspaniałych książek. Czytasz, co?
— Czyta i pamięta — wtrącił Vernon. — Wszystko, czego dopadnie.
Charlie podszedł do biblioteczki i przesunął dłonią po grzbietach książek, 
czytając tytuły i dotykając każdej po kolei. Raymond poderwał się gwałtownie na 
nogi i zaczął drgać spazmatycznie — znów ten sam tik, niskie napięcie. Wyglądał 
jak mały ptaszek, który próbuje przysiąść na gorącym drucie podno-szącna zmianę 
to jedną to drugą łapkę, ale jednocześnie nie ruszając się z miejsca.
— Nie podoba ci się, że dotyka twoich książek, co? — zapytał Vernon.
— Nie wiem — odpowiedział Raymond, cofając się w stronę drzwi. Nie wie. Coś 
takiego nigdy mu się dotąd nie przytrafiło;
63
nigdy nie zanotował czegoś takiego w żadnym ze swoich notesów, więc skądże 
mógłby wiedzieć?
Vernon uśmiechnął się uspokajająco do swojego pacjenta.
— Nic im nie zrobi — powiedział mu wesoło.
Ale Raymond był zajęty przeglądaniem swojego wewnętrznego banku danych w 
poszukiwaniu jakiegoś obronnego precedensu.
— No tak, to niezapowiedziane odwiedziny — zaskrzeczał. — To nie-odwiedziny 
weekendowe.
Zdążył się już wycofać za drzwi i teraz wyjrzał zza futryny; ku swemu 
przerażeniu zobaczył, że Charlie wyciąga właśnie z półki jakiś gruby tom.
— Fau — e — er — en... Fau — e — er — en... — zawołał, trzęsąc się ze strachu.
— To ja — zwrócił się Murzyn do Charliego. — On się boi.
— Charlie, włóż tę książkę na miejsce — zaprotestowała Su-sanna.
Ale Charlie jeszcze do tego nie dojrzał. Złośliwy mały chłopczyk wciąż jeszcze w 
nim siedział. A poza tym, chciał się przekonać, jak daleko da się popchnąć 
Raymonda i jakie trzeba w tym celu przyciskać guziczki. Ale może jeszcze 
bardziej chciał się naprawdę dowiedzieć, co miał na myśli doktor Bruner, mówiąc 
o wysepkach geniuszu.
— „Dzieła zebrane Williama Szekspira" — odczytał na głos tytuł. — Czytałeś to 
całe?
— Tak — odpowiedział Raymond niemal łkając.
— Umiesz całe?
— Tak.
Charlie odchylił okładkę oprawnego w skórę tomu. Na pierwszej stronie była 
wypisana dedykacja: „Z najlepszymi życzeniami urodzinowymi, dla Raymonda od 
ojca". Dedykacja napisana była pismem Sanforda Babbitta. Na jej widok Charlie 
poczuł ostry ból — jak uderzenie pięścią w pierś. Przerzucał kartki, aż wreszcie 
zatrzymał się na początku jednej ze sztuk.
— Co powiesz na „Wieczór Trzech Króli"?
Raymond natychmiast zaczął recytować rozpoczynający sztu-
64
kę monolog Księcia. Jego głos był pozbawiony wyrazu, słowa płynęły jakby 
mechanicznie, bez znaków przestankowych, bez pauz i akcentów, pozbawione piękna, 
poezji, znaczenia.
— „Jeśli muzyka jest miłości strawą dajcie mi waszej muzyki do zbytku niechaj 
apetyt umrze z przesycenia tę konającą powtórzcie kadencję —"
Charlie zatrzasnął okładki i Raymond natychmiast przerwał recytację, jakby i w 
nim coś się zatrzasnęło." Chytre", pomyślał Charlie. „Bezużyteczne, ale chytre".
— Wspaniale, stary — zachichotał Vernon.
— To było cudowne, Raymondzie — powiedziała Susanna zachęcającym tonem.
Ale Raymond trwał z oczami wlepionymi w Charliego. Patrzyli na siebie, po dwóch 
stronach pokoju i dzielącego ich świata.
— Co jeszcze umiesz, Ray? — zapytał Charlie.
Nie było to pytanie, na które Raymond umiałby odpowiedzieć, ponieważ nie 
wymagało zapamiętania czegoś i potem wyrecytowania tego na rozkaz. Znów zaczęły 
się drgawki.
— No tak, co jeszcze umiesz? Ja też. To naprawdę ucinało dalszą rozmowę.
— Ja też co? — zapytał Charlie.
— Ja też co — powtórzył Raymond głosem bez wyrazu. I — jakby po namyśle, dodał:
— Ha!
Na to Charlie nie miał już oczywiście żadnej odpowiedzi, poza osłupiałym 
spojrzeniem. Wyglądało na to, że przyniosło to Raymondowi poczucie zwycięstwa — 
jeśli w ogóle był zdolny do takiego uczucia, a nie był.
— Ha! Ha! Ha! Ha!
— Raymond — Susanna wyciągnęła rękę.
Ale Raymond zignorował ten gest. Był zbyt zajęty szydzeniem z Charliego, i nie 
było mu łatwo przestać.
— Ha! Ha! Ha! Ha! Ha! Ha!
— Raymondzie, czy to jest kolejna karta? — bezbłędny instynkt poprowadził 
Susannę drogą, którą można było dotrzeć do
5 — Rain Man 
65
Raymonda. Wyciągnęła kartę ze zdjęciem jakiegoś gracza, tak żeby Raymond mógł ją 
widzieć. — Karta z Johnnym Tempie?
W tym samym momencie Raymond zamknął usta, zwracając teraz uwagę tylko na kartę. 
Charlie Babbitt został zapomniany. Przeglądając swój bank danych, Raymond 
odnalazł Johnny'ego Tempie. Druga baza. Szurając nogami podszedł do Susanny i 
ukląkł obok niej na podłodze, delikatnie wyjmując jej kartę z rąk. Potem, powoli 
i bardzo ostrożnie, położył ją na szczycie domku, który budowała Susanna. Domek 
zachwiał się, ale się nie przewrócił.
— Możesz odetchnąć — powiedział Raymond do Susanny. Dziewczyna roześmiała się, 
ale Raymond nie zmienił wyrazu
twarzy.
— On panią lubi, proszę pani — powiedział Vernon. — Ja się na tym znam.
Susanna szybko odwróciła się do Raymonda, ale kontakt — jeśli w ogóle istniał — 
został już zerwany. Trzymał przy oczach kolejną kartę, starannie ją badając, 
szukając jakichś mikroorganizmów. Na Susannę nie zwracał najmniejszej uwagi.
Twarz dziewczyny posmutniała.
— Kiedy go przedtem dotknęłam, zaraz się cofnął —powiedziała ze smutkiem do 
Vernona.
— Niech pani nie bierze tego do siebie — odpowiedział uprzejmie Murzyn. — 
Zdawałoby się, że ja jestem mu bliższy niż ktokolwiek inny. A nigdy mnie nie 
objął. Nigdy mnie nie dotknął. Po prostu nie ma w nim tego — Vernon uśmiechnął 
się. — Do licha, gdybym jutro wyjechał z miasta i nawet nie powiedział „do 
widzenia", on by tego wcale nie zauważył.
Raymond był ciągle pochłonięty studiowaniem karty, obracając ją na wszystkie 
strony, w pełni ją przeżywając.
Zahipnotyzowany tym widokiem, Charlie zapytał Vernona:
— Czy on nas... słyszy? No wtedy, kiedy jest w takim stanie?
— Ej, człowieku! — zawołał do Raymonda Vernon. — Chcesz pokazać bratu swoje 
kaczki?
Raymond nie odrywał oczu od zdjęcia.
— Nie wiem.
66
— To ta sadzawka, którą państwo mijaliście po drodze -wyjaśnił Vernon. — Siedzi 
tam przez pół dnia.
Teraz Charlie zwrócił się do Susanny:
— Może powinnaś pojechać z powrotem do miasta — powiedział lekkim tonem — żebym 
mógł trochę pobyć sam z Ra-yem. Moglibyśmy się lepiej poznać. A wieczorem 
przyjechałabyś po mnie, co? Co ty na to? Mogłabyś to dla mnie zrobić? — 
uśmiechnął się do niej czule.
Susanna poczuła ukłucie rozczarowania, ale i rozdrażnienia. Znów ją wykorzystuje 
— choć nie wiedziała dokładnie, jak. Ale doskonale to czuła. Charlie znowu 
zabiera się za swoje sztuczki i manipulacje.
— Chyba tak — powiedziała z niechęcią. — Jeśli chcesz. Charlie uśmiechnął się 
jeszcze szerzej:
— Chodź, Ray — powiedział wesołym głosem do brata. — Odprowadzimy panią do 
samochodu.
Wstał, ale ręka Raymonda wystrzeliła sztywno w bok, zagradzając mu drogę. Ciało 
Raymonda zesztywniało, nie patrzał na Charliego. Minęło parę sekund zanim 
Charlie poszedł za jego wzrokiem i uprzytomnił sobie, że Raymond próbuje 
ochronić domek z kart. Skinął głową i ostrożnie obszedł budowlę, starając się 
jej nie dotknąć. W końcu, czyż nie jest to wspaniałe dzieło Raymonda i Susanny? 
Widzicie? Raymond może sobie być autystyczny, ale nie tak trudno go rozgryźć.
Poczekali, aż Raymond powoli włoży swój plecak i poprawi szelki, jedną po 
drugiej, w określonym właściwym porządku. Nigdy nie wychodził za próg bez 
plecaka na plecach.
Popołudniowe cienie wyraźnie się już wydłużyły, gdy cała trójka wyszła przed dom 
— Charlie obok Susanny, Raymond drepczący parę kroków za nimi. Gdy się zbliżyli 
do buicka, Charlie odwrócił się do brata.
— Ray, chciałbym na chwilę zostać sam z Susanna, żeby się z nią pożegnać. 
Dobrze? Za sekundę będę z powrotem.
Raymond kiwnął głową na znak zgody, ale gdy Charlie znów ruszył w stronę buicka, 
poszedł za nim, jak pies trzymający się
5*
67
nogi pana. Charlie zatrzymał się marszcząc brwi, ale w jego głosie nadal nie 
było cienia niecierpliwości.
— Nie. „Sam" to znaczy bez ciebie. Ty zostaniesz tu. My pójdziemy tam. Dobrze? 
Susanno, powiedz mu do widzenia.
Susanna zachmurzyła się, była osobą pełną serdeczności i współczucia, i nie 
mogła ścierpieć sposobu, w jaki Charlie zwracał się do swojego biednego brata, 
wydając mu polecenia, jakby był jakimś tępym zwierzęciem. Mimo to posłuchała.
— Cześć, Raymond. Do widzenia! Uśmiechnęła się i pomachała mu ręką.
Raymond nie odwzajemnił uśmiechu, ale jego ręka wystrzeliła do góry, wykonując 
gest będący niesamowicie wręcz dokładną imitacją jej ruchu.
Charlie zrobił krok do przodu; z tyłu za nim, taki sam krok zrobił Raymond. Ręka 
Charliego wystrzeliła w górę w geście trenera psów.
— Stój! — rozkazał, zatrzymując Raymonda w miejscu. Tym razem Raymond 
rzeczywiście się zatrzymał. Charlie
wziął Susannę za rękę, ciągnąc ją w stronę samochodu, usiłując odciągnąć ją dość 
daleko, żeby Raymond nie mógł ich usłyszeć. Jego twarz miała wyraz, jakiego 
Susanna nigdy jeszcze u niego nie widziała, mięśnie wokół ust były mocno napięte.
— Słuchaj, zmiana planów — powiedział szybko cichym i natarczywym głosem. — 
Chcę, żebyś...
Susanna słuchała w pomieszaniu. Co właściwie kombinuje Charlie, dlaczego nie 
może jej tego prosto i wyraźnie powiedzieć?
— Gdybyś mi tylko powiedział, dlaczego — poskarżyła się. — Najpierw mówisz 
„jedź do miasta", potem...
— Po prostu zrób to — nalegał Charlie z nutką rozpaczy w głosie. — Proszę cię. 
To nie potrwa długo. To przecież dla Raya.
Charlie był bystry; znał wszystkie jej słabe punkty, a jednym z takich słabych 
punktów było jej współczucie dla biednego Raymonda.
Susanna rzuciła okiem w kierunku miejsca, gdzie zostawili
68
Raymonda, który teraz obserwował ich z napięciem. Chodził tam i z powrotem, nie 
spuszczając z nich wzroku. Starał się wyciągnąć szyję jak najdalej do przodu, na 
pewno po to, żeby ich jak najlepiej widzieć i słyszeć. Był spięty i najwyraźniej 
nieszczęśliwy, i Susanna poczuła wzruszenie.
— No dobrze, jak chcesz__westchnęła. — Idź. Czeka na
ciebie.
Charlie z wdzięcznością otoczył J4 ramionami i pocałował — mocno i długo. Potem 
Susanna wskoczyła do buicka i odjechała.
Charlie pokiwał palcem i Raymond posłusznie podreptał w jego stronę. Gotów 
pokazać Charliemu swoje kaczki.
Siedzieli obok siebie na wilgotnym brzegu sadzawki, przyglądając się kaczkom 
pływającym po wodzie, nad którą unosiły się chmary komarów. To znaczy Charlie 
przyglądał się kaczkom, a Raymond bez przerwy pisał w notesie — tym razem w 
zielonym. Od czasu do czasu podnosił głowę, sprawdzając jak daleko przesunęły 
się kaczki, ani razu jednak nie patrząc na Charliego.
— Co piszesz? — zapytał Charlie.
— Nie wiem.
Pozbawiony wyrazu wzrok Raymonda był wciąż wlepiony w stronicę notesu.
— Wygląda mi na Listę Złowrogich Wydarzeń — dodał Charlie.
— No tak, deszczu 1,17 cala. No tak, to 1,74 cala mniej od średniej opadów w 
Cincinnati — wyrecytował Raymond pozbawionym wyrazu głosem. — Najsuchszy 
wrzesień od 1960. Bardzo mało deszczu.
Wydawało się, że ten fakt wywołał w nim poruszenie, kręcił się, gwałtownie 
obracając głowę na przemian w stronę kaczek i swoich notatek.
— Więc to jest Lista Złowrogich Wydarzeń.
— Nie — powiedział Raymond.
— Raymond — powiedział cichym głosem Charlie. — Raymond, popatrz na mnie. Chcę 
ci coś powiedzieć.
Raymond zaczął się trząść, ale nadał odwracał twarz od twarzy Charliego.
69
— Posłuchaj. Tata... hm... tata umarł, Ray. Umarł w zeszłym tygodniu. 
Powiedzieli ci?
Raymond nie odpowiedział, ale napięcie jakie ogarnęło jego drobne ciało, 
świadczyło o silnym zdenerwowaniu.
— Czy wiesz, co to znaczy „umarł"? — zapytał spokojnie Charlie.
Raymond potrząsnął głową z wahaniem. Ale dla Charliego było oczywiste, że w 
umyśle jego brata nie istnieje pojęcie śmierci.
— To znaczy, że tata odszedł.
— Mogę się z nim zobaczyć? — zapytał Raymond. Charlie przygryzł wargę.
— Chcę się z nim zobaczyć — oświadczył Raymond i zabrzmiało to bardziej 
zdecydowanie niż cokolwiek, co dotąd od niego usłyszał.
Charlie zastanawiał się przez chwilę.
— Jasne, że możesz się z nim zobaczyć. Razem go odwiedzimy. Zróbmy to od razu.
— Od razu — zgodził się Raymond, dla którego „od razu" znaczyło, że trzeba 
bardzo powoli podnieść się z ziemi, włożyć zielony notes z powrotem do plecaka, 
tak żeby znalazł się dokładnie na swoim miejscu, a ołówek z powrotem do 
plastykowego piórnika, dokładnie w to samo miejsce, z którego go wziął. „Od 
razu" znaczyło, że trzeba włożyć plecak na plecy, najpierw lewą szelkę, potem 
prawą, a potem uregulować długość jednej i drugiej, w odpowiedniej kolejności. I 
dopiero wtedy był gotów. Charlie obserwował cały ten rytuał z ledwo ukrywanym 
zniecierpliwieniem.
Ruchem głowy każąc mu pójść za sobą, Charlie poprowadził Raymonda dróżką wiodącą 
w kierunku od szpitala. Wallbrook zostawał coraz dalej w tyle, roztapiając się i 
blaknąc, aż wreszcie zupełnie zniknął za zakrętem drogi. Kilka metrów dalej, 
niemal ukryty za kasztanowcami, czekał buick z Susanną za kierownicą.
— Wskakuj — powiedział Charlie, otwierając drzwiczki od strony kierowcy. Na 
widok Raymonda oczy Susanny rozszerzyły się ze zdziwienia i spojrzała pytająco 
na Charliego. Ale Charlie się nie odezwał, skinął tylko na Raymonda, żeby usiadł 
obok Susanny, a sam wziął w ręce kierownicę.
70
— To auto taty — powiedział Raymond. — Żałosne siedzenia w środku. Niebieski z 
wierzchu. Na tablicach było „3021" na czerwono.
— Charlie, poczekaj chwilę! — zaprotestowała Susanna. — Dokąd my go wieziemy?
— Wycieczka — odpowiedział krótko Charlie, włączając silnik i ruszając z 
piskiem opon. Gdy odjeżdżali, Raymond spojrzał przez ramię w tył w stronę 
Wallbrook. Jego twarz nie pokazywała nic, ale ruchy ciała wyrażały nerwowe 
podniecenie.
— Nic się nie martw, wrócisz — uspokoiła go Susanna. Charlie nie powiedział nic.
* * * *
— Powiedziałeś, że będę się mógł z nim zobaczyć — powiedział Raymond. Słowa 
wyrażały pretensję, ale w tonie nie było najmniejszego śladu jakichkolwiek uczuć.
— Jest w ziemi — odpowiedział Charlie.
Z wahaniem wysuwając do przodu rękę, Raymond prawie już dotknął chłodnego 
marmurowego nagrobka, ale w ostatniej chwili cofnął dłoń. Jeszcze raz przeczytał 
wyryty w kamieniu napis.
SANFORD BABBITT 1918—1988 UKOCHANY MĄŻ I OJCIEC
W ziemi. Tata jest w ziemi. Raymond popatrzył w dół na trawę między swoimi 
stopami. Siedział po turecku na grobie San-forda Babbitta. Ale nie widział nic, 
tylko trawę. Znów wyciągnął rękę i niepewnie pociągnął za jakąś kępkę, a potem 
podniósł wzrok na Charliego, który leżał na plecach na trawniku obok
grobu.
— Możesz z nim porozmawiać — powiedział do Raymonda. — Nie może odpowiedzieć. 
Ale niewykluczone, że cię usłyszy.
Chwila przerwy, podczas której Raymond rozważał to, co usłyszał. Potem, głosem 
tak donośnym, aby przeniknął ziemię, tak głośno, że Charlie poderwał się na 
równe nogi, wrzasnął:
— Tato, to ja, Raymond!
71
Żadnej odpowiedzi. Nachylając się niezgrabnie, Raymond przytknął ucho do ziemi, 
nasłuchując.
— Powiedziałem ci, że on nie może odpowiedzieć. Ale nie wrzeszcz już, dobrze? 
Lepiej cię usłyszy, jak będziesz mówił szeptem.
Raymond spojrzał na Charliego z niedowierzaniem. Szeptem? Jakże to możliwe? Ale 
Charlie skinął głową; wyglądało na to, że mówi poważnie. Wobec tego Raymond 
znowu się nachylił, przykładając usta do grobu i zaszeptał ochryple:
— Tato. Jestem tu z bratem. Z Charłiem Babbittem.
Znów rzucił okiem na Charliego, najwyższy autorytet, szukając potwierdzenia. 
Wzrokiem pytał go: „Czy tato mnie usłyszał?". A skinięcie głowy Charliego 
odpowiedziało mu: „Tak".
— Ray, tak się właśnie zastanawiałem. Nie chciałbyś pójść na mecz? Prawdziwy 
mecz?
Ale pytanie odbiło się jak od ślepej ściany. „Chcieć" i „nie chcieć" nie 
należały do słów, którymi posługiwał się Raymond.
— Usiądziemy tuż za pierwszą bazą. Na stadionie Dodge-rów. I zobaczymy, jak 
rzuca Fernando. I kupię ci piwo.
To wywołało reakcję, choć nie taką, jakiej spodziewał się Charlie. Raymond 
zaczął się nerwowo wiercić.
— No tak, pojadę tak daleko. Tak daleko sam. Tak daleko do Kalifornii, tylko po 
to... sam, a mnie nie wolno...
— Nie pojedziesz sam — powiedział Charlie beztroskim tonem. — Pojedziesz ze mną.
Uważał, żeby jego głos brzmiał swobodnie; nie chciał straszyć Raymonda bardziej 
niż musiał.
Jechać. Jechać z Charłiem Babbittem. Jechać do Kalifornii z Charłiem Babbittem, 
żeby zobaczyć mecz i pić piwo. Pomysł był dla Raymonda czymś tak bardzo nowym, 
że zastygł bez ruchu, wpatrując się w Charliego. Usilnie próbował poskładać te 
słowa razem, żeby zrobić z nich jakiś fakt nadający się do użytku, do 
zapamiętania, do zapisania, ale nie pasowały do siebie. A jednak, rzecz dziwna, 
wcale nie czuł strachu.
Rozdział piąty
Na szosie prowadzącej z powrotem do Cincinnati, mknąc w buicku z podnoszonym 
dachem, z prędkością siedemdziesięciu mil na godzinę Raymond siedząc na tylnym 
siedzeniu, przyglądał się umykającej spod kół drodze, notował w pamięci każde 
drzewo, każdy znak drogowy, każde ogłoszenie. Oczy zwracały się szybko to w tył 
to w przód, mózg rejestrował rzeczy bez dostrzegania w nich jakiegokolwiek sensu. 
Któż może wiedzieć, co się dzieje wewnątrz tego uszkodzonego umysłu?
Nie pojechali z powrotem do domu przy Beechcrest Avenue jeden—zero—dziewięć—
sześć—jeden. Ani do hotelu Broad-ham, w którym spędzili pierwszą noc po 
przyjeździe. Pojechali do motelu za miastem i zamówili dwuosobowy pokój dla 
Charliego i Susanny oraz sąsiadujący z nim jednoosobowy pokój dla
Raymonda.
— Dobra — powiedział Charlie wesoło, otwierając drzwi kluczem i rzucając walizki 
na dwuosobowe łóżko. — Oto prezydencki apartament.
Raymond nie rozumiał z tego, oczywiście, ani słowa, ale stał nieporuszony na 
samym środku wyblakłego dywanu, ze wzrokiem wlepionym w Charliego. Charlie 
skinął na niego ręką: czas, żeby poszedł do swojego pokoju. Znów żadnej reakcji, 
tylko to puste, podejrzliwe spojrzenie. Charlie powtórzył gest, tym razem 
bardziej gwałtownie, i Raymond wreszcie ruszył z miejsca. Zrobił kilka 
niezgrabnych kroków i wpadł na stolik pod lampę, którego nie zauważył. Stolik 
wywrócił się z hałasem, pociągając lampę za sobą. Raymond zamarł w przerażeniu. 
To się na-
73
dawało do wpisania na Listę Poważnych Obrażeń. Prawdziwa klęska.
A potem zrobił coś, czego nie robił nigdy dotąd. Schylił się i złapał lampę. 
Jakimś cudem się nie rozbiła. Przycisnął ją mocno do siebie, a potem, 
impulsywnym gestem, wyciągnął w stronę Susanny: prezent. 
?
Zdziwiona Susanna zawahała się przez moment Ich oczv sie spotkały i dziewczyna 
wyciągnęła rękę, żeby przyjąć dar Uś miechnęla się do mego serdecznie, 
świadoma ponurej i sekretnej walki, jaka musiała się w nim toczyć.
— Dziękuję, Raymondzie. Patrzył na nią z powagą, nie odwzajemniając uśmiechu 
Uśmiech zdecydowanie leżał poza granicami jego możliwości
Charlie zaczynał się niecierpliwić. Jego własne tempo i obroty jego sprawnego 
umysłu były tak szybkie, że nie potrafił zwolnic na tyle, zęby się dostosować do 
ślimaczego tempa w iakim funkcjonował Raymond.
— No! — otworzył drzwi łączące oba pokoje i popchnął Raymonda do przodu. 
Szurającym krokiem Raymond pomalutku wszedł do pokoju.
— Twój pokój, Ray — powiedział Charlie jowialnie Błąd. Na twarzy Raymonda 
natychmiast pojawił się wyraz przera
zema. Jego oczy biegały szybko we wszystkich kierunkach- rozglądał się wokół 
siebie ogarnięty paniką.
— To nie... to nie jest mój pokój. To na pewno nie jest mój pokój — powiedział 
w najwyższym zdenerwowaniu.
— Tylko na dziś, i tyle — zapewnił go Charlie beztroskim tonem.
— Dopóki cię nie odwieziemy z powrotem do domu — dodała Susanna.
Ale Raymond nie był już w stanie usłyszeć żadnych uspoka jających słów. Był 
teraz gdzie indziej, działał na najwyższych obrotach, wszystkie jego 
skomplikowane mechanizmy obronne pędziły z szybkością dwustu kilometrów na 
godzinę. Jego monotonny głos nabrał tempa, słowa płynęły gwałtownym potokiem
74
— No tak, będę tu długo... będę bardzo długo. Będę tu... najdłużej, a ja 
przecież...
— Nie, Raymondzie, naprawdę me — Susanna spróbowała przekłuć ten balon 
narastającego strachu.
v _ Wyjechałem. Wyjechałem na dobre. Wyjechałem na dobre z mojego domu.
— Ależ nie. Raymondzie. To tylko na dziś. Przyrzekam ci.
lej ton był tak kategoryczny i nie znoszący sprzeciwu, że natychmiast przeciął 
bełkot Raymonda. Wydawało się, że wreszcie ją usłyszał i że to go trochę 
uspokoiło. Ale nie do końca.
— No tak, przesunęli moje łóżko.
— A rzeczywiście — powiedział Charlie. — Lubisz, jak stoi pod oknem, tak? Nie 
ma sprawy, braciszku.
Zaczął przesuwać łóżko na nowe miejsce, a Raymond obserwował go z niepokojem. 
Wreszcie łóżko znalazło się pod oknem i wyglądało na to, że samopoczucie 
Raymonda trochę się poprawiło, że poczuł się nieco mniej zdezorientowany. Ale me 
na 
długo. . 
 .
— Zabrali... Zabrali książki. Zabrali wszystkie książki — wybełkotał 
zdenerwowany.
— Nie wszystkie, Ray— Charlie otworzył szufladę komody i wyciągnął egzemplarz 
Pisma Świętego, które Stowarzyszenie Św. Gideona umieszcza w każdym hotelowym 
pokoju Ameryki gwoli moralnego podbudowania samotnego podróżnego. —Proszę 
bardzo. 
 .
Raymond wyciągnął po książkę obie ręce, ale trzymał ją niezgrabnie, z rękami 
sztywno wyciągniętymi przed siebie, a jego czarne, podobne do guzików oczy nadal 
lustrowały pokój. Problemy mnożyły się z sekundy na sekundę.
— Zabrali półki.
— Niepotrzebne ci półki — powiedział Charlie z lekkim zniecierpliwieniem. — 
Dlatego włożyli książkę do szuflady.
Ale logika nie była w stanie przemówić do Raymonda, jesh nie była tajemną logiką 
jego własnego wynalazku. W Wallbrook trzymał książki na abażurze lampy. Ale tu 
obudowa lampy była mniejsza i węższa niż w Wallbrook. Raymond wiedział jednak
75
tylko, że jest to miejsce na książki. Sięgnął do góry i wetknął Biblię za 
obudowę lampy. Wisiała tam przez moment, a potem przechyliła się i z trzaskiem 
spadła na podłogę.
Katastrofa była przytłaczająca. Tak nie miało być. Zesztywniały ze strachu, 
Raymond wpatrywał się w leżącą na podłodze Biblię, jego ciałem wstrząsały 
drgawki, szeptał coś patrząc w podłogę, szybko i bardzo cicho. Szept, szept, 
szept. Szeptszeptszept. Ani Susanna ani Charlie nie mogli z tego zrozumieć ani 
słowa.
— Co ty mówisz, Ray? — zapytał Charlie. — Nic nie mogę zrozumieć.
Ale Raymond był poza ich zasięgiem, zamknięty na klucz we wnętrzu swojego 
własnego świata. Szeptszeptszeptszeptszept. Drgawka, drgawka, tik. Susanna 
poczuła na plecach zimny dreszcz. Teraz naprawdę się bała. Wyglądało na to, że 
Raymond znalazł się poza wszelką kontrolą, że minął punkt, z którego już nie ma 
powrotu. Obawiała się, że coś podobnego może się zdarzyć. Tego wszystkiego było 
za dużo dla Raymonda, było to zbyt nowe, zbyt groźne. Nie powinni byli go tu 
przywozić, gdyby tylko Charlie choć czasem zechciał jej posłuchać.
Charlie podszedł do brata i zatrzymał się tak blisko, że ich twarze dzieliła 
odległość zaledwie kilku centymetrów. Ta bliskość dosłownie zmusiła Raymonda do 
spojrzenia mu w oczy, do słuchania.
— Nie mogę ci pomóc, dopóki nie słyszę, co mówisz — powiedział Charlie 
zdecydowanym głosem. — Co...ty...u...diabła...mówisz?
Raymond pomału oprzytomniał, podnosząc wzrok znad podłogi. Ale dalej podskakiwał 
i podrygiwał, jak marionetka pociągana za sznurki. Ze wzrokiem wlepionym w 
Charliego zaczął iść do tyłu, nerwowo pocierając jedną ręką o drugą i 
spazmatycznie potrząsając na boki głową.
— Charlie, zabierzmy go do domu — powiedziała Susanna błagalnie, cierpiąc na 
widok tak ogromnego przerażenia. Schyliła się, żeby podnieść Biblię z podłogi.
— Nic mu nie jest — Charlie zbył ją ruchem głowy. — Lubisz pizzę, Ray?
76
— Lubisz pizzę, Charlie Babbitt — odpowiedział Raymond głosem bez wyrazu. Ale 
jego podniecenie jakby odrobinę opadło. „Pizza" była słowem, które rozumiał, 
znajomym słowem z Wallbrook.
Susanna zrobiła krok w kierunku Raymonda.
— Myślę, że on chce...
— Ja wiem, czego on chce. Jesteśmy braćmi. On lubi pizzę. Ja lubię pizzę. 
Lubimy z papryką i cebulą, co Ray?
Lubimy? Paprykę? Lubimy? Ray nie miał pojęcia, jak się zabrać do odpowiedzi na 
takie pytanie. Charlie przeszedł do swojego pokoju, żeby zatelefonować.
— Zamówię dużą. Chcesz do tego piwo, Ray? — zawołał przez ramię. — A może mleko?
Raymond i Susanna zostali teraz sami, ale Raymond zachowywał się tak, jakby 
dziewczyna wcale nie istniała. Był bez reszty skoncentrowany na swoim łóżku. 
Coś... jest... nie tak. Coś... jest źle. Coś złe, irytująco złe. Przesunął łóżko 
o parę centymetrów w prawo i znów mu się przyjrzał. Jeszcze parę centymetrów. 
Wciąż źle. Raymond wpadł w panikę.
— Fau-e-er-en, Fau-e-er-en — zawołał zdenerwowany. Przesunął łóżko o 
kilkanaście centymetrów w lewo i przyjrzał mu się uważnie. Ciągle źle. Panika 
rosła, zataczała coraz szersze kręgi, zaraz go zupełnie zatopi.
— Fau-e-er-en! Gdzie jest mój człowiek — wrzasnął Raymond. — Fau-e-er-en! Mój 
człowiek!
Ale nie było Vernona, który mógłby przyjść i zrobić, żeby wszystko było znów 
dobrze. Sami obcy.
— Charlie, on się boi — szepnęła Susanna. — Może lepiej... Ale krzyk ustał tak 
samo nagle, jak się zaczął. Raymond
wreszcie ustawił łóżko tak jak miało stać, jak musiało stać, i panika minęła 
równie szybko, jak się pojawiła. Charlie przyszedł z drugiego pokoju i sprawdził 
pozycję łóżka.
— No, bardzo ładnie, Ray — pochwalił. — Jak skończysz, możesz przyjść i ustawić 
moje... A co jest w telewizji? „Sąd Publiczności"? Sędzia Wapner? Popatrz na 
zegarek.
77
Raymond spojrzał na zegarek, a potem powiedział, zwracając się do niego:
— „Koło Fortuny" — poinformował tarczę. — Dzisiejsi... dzisiejsi zawodnicy... 
mają do wygrania... do wygrania fantastyczne nagrody.
— Świetnie. Siadaj. Włączę ci.
Posłuszny poleceniu Charliego, Raymond usiadł niewygodnie na samym brzeżku łóżka, 
nie zwracając uwagi na krzesło. Charlie skinął głową i włączył telewizor 
nastawiając odpowiedni kanał. Proszę bardzo, dokładnie, jak powiedział Raymond. 
„Koło Fortuny".
— Niesamowite — roześmiał się Charlie. — Dzięki tobie dużo zaoszczędzę na 
programach.
Przywrócony do stanu spokoju Raymond oglądał program, który był dla niego czymś 
o wiele bardziej realnym niż cokolwiek, co działo się poza małym ekranem. 
Charlie uśmiechnął się do Susanny z pewnością siebie: „Widzisz? Miałem rację. 
Wiem dokładnie, jak postępować z Raymondem. Nic prostszego." Wyjmując jej z ręki 
Biblię, ukląkł obok Raymonda i położył mu książkę na kolanach.
— Masz swoją telewizję. Masz swoją książkę. Zaraz będzie pizza. Życie jest 
piękne, co?
Raymond i Charlie popatrzyli na siebie — Raymond swoim nieruchomym spojrzeniem 
pustych czarnych oczu.
— Ty się kiedykolwiek uśmiechasz? — zapytał Charlie.
— Kiedykolwiek się uśmiecham — odpowiedział Raymond, nie spuszczając oczu.
— Pokaż — rzucił mu wyzwanie Charlie. Uśmiechnął się do brata szeroko, 
pokazując wszystkie zęby, jednym ze swoich najbardziej czarujących uśmiechów. 
Raymond patrzył na niego przez chwilę, a potem odwzajemnił uśmiech. Nie był to 
prawdziwy uśmiech, ale coś w rodzaju jego zewnętrznej imitacji. Przypominał 
uśmiech manekina na sklepowej wystawie, ale jednak w końcu był to przecież 
uśmiech! Pierwszy uśmiech Raymonda Babbitta.
— Facet ma moż-li-woś-ci — roześmiał się Charlie.
78
? * * *
Siedząc na brzegu łóżka, Raymond obejrzał „Koło Fortuny", programy „To dobra 
cena" i „Zawrzyjmy układ", „Sąd Publiczności" i „Place Hollywood". Przyniesiono 
pizzę i Raymond zjadł trzy kawałki. Nie jadł jej w żaden z tradycyjnych sposobów 
— ani gryząc od brzegu do środka, ani od środka do brzegu, ani zawijając rogi do 
środka, żeby ser nie wypadł. Nie zaczął jeść wcale, dopóki Charlie nie pokroił 
mu jej na drobne kawałeczki, wszystkie dokładnie takiej samej wielkości, i 
dopóki każdy kawałek nie został nabity na wykałaczkę. Potem jadł pojedyncze 
kwadraciki powoli i metodycznie, w jakimś z góry ustalonym porządku, jeden po 
drugim zdejmując ustami z wykałaczek. Wydawało się, że nic mu nie przeszkadza, 
ani to, że pizza jest zimna jak lód, ani że sos zastygł na galaretę, ser jest 
twardy jak kamień, a oślizgłe krążki papryki wyschłe i poskręcane na brzegach.
Uporawszy się z pizzą, Raymond zabrał się do torebki prażynek, jedząc je jedna 
za drugą, wciąż w tym samym tempie, mechanicznie podnosząc do ust rękę, jak 
obsługujący taśmę montażową robot. Zrobiło się późno; Charlie i Susanna już 
dawno przeszli do swojego pokoju, zjedli pizzę, obejrzeli telewizję i poszli do 
łóżka, gdzie teraz namiętnie uprawiali miłość, ale Raymond dalej wpatrywał się w 
odbiornik, żując swoje prażynki.
W programie szło „Stare kino" — pokazywali jakieś stare arcydzieło, którego 
Raymond nie rozpoznawał, ale które mimo to oglądał. Miał je tuż pod nosem, ? 
tylko to się liczyło. Na ekranie jakiś mały chłopczyk oglądał w telewizji 
rysunkowy film. Do pokoju weszła jego mama.
— Johnny! — powiedziała karcącym tonem. — Powiedziałeś ojcu, że odrabiasz lekcje. 
Proszę zgasić ten telewizor, młody człowieku. Natychmiast!
Słysząc rozkazujący głos, Raymond posłusznie się podniósł, podszedł do 
telewizora i wyłączył go. W pokoju było ciemno. Podszedł z powrotem do łóżka i 
usiadł na brzegu, dokładnie w
79
tym samym miejscu, w którym siedział bez ruchu przez długie godziny. Wpatrywał 
się w ekran. Ekran był pusty.
Nie było do roboty nic poza czytaniem, wobec tego Raymond przez chwilę czytał, a 
potem zamknął książkę. Potrzebował telewizji.
Z sąsiedniego pokoju dochodziły stłumione odgłosy, głośne oddechy i sapanie, 
czasem krótki jęk. Raymond nie znał odgłosów miłości, ale niezbyt go to 
obchodziło, ponieważ w ich tle wyłowił inny dźwięk: głos telewizora, o którym 
Susanna i Char-lie zapomnieli idąc do łóżka. Charlie ma telewizję. Raymond nie_ 
ma telewizji. Wziął nie dojedzone prażynki i otworzył drzwi łączące oba pokoje.
Charlie i Susanna, przykryci prześcieradłem i spleceni ze sobą na podwójnym 
łóżku, staczali śmiertelną walkę, w której połączyły się ich gorące usta i 
lędźwie. Byli tak pochłonięci miłosnym aktem, że nie usłyszeli, jak Raymond 
wchodzi do pokoju. Sam Raymond nawet nie spojrzał w ich kierunku, ponieważ na 
hipnotyzującym go ekranie David Letterman rozmawiał z zaproszonym do studia 
gościem. David Letterman — pozycja obowiązkowa dla każdego miłośnika wieczornej 
telewizyjnej rozrywki.
Raymond usiadł na brzegu łóżka i odłożył torebkę z prażynkami na poruszające się 
rytmicznie prześcieradło. Torebka zaczęła podrygiwać, ale Raymond był zbyt 
skoncentrowany na Lettermanie, żeby to zauważyć. Sięgał rytmicznie do środka i 
wyciągał jedną prażynkę o smaku serowym za drugą, ani na moment nie spuszczając 
oczu z ekranu. Nie słyszał, że inne odgłosy w pokoju nabrały wzmożonej 
intensywności, w miarę jak kochankowie pospiesznie zbliżali się do orgazmu.
Nie patrząc Raymond sięgnął w tył po kolejną prażynkę i zamiast niej złapał za 
ludzką nogę. Za nogę Susanny.
Dało się słyszeć spazmatyczne westchnienie i Susanna zamarła w bezruchu. 
Obejrzała się powoli za siebie i zobaczyła przeżuwającego coś Raymonda, który 
siedział obok na łóżku i wpatrywał się w nią z wyrazem kompletnej pustki na 
twarzy.
80
— Ej... cześć! — powiedziała Susanna nerwowo i uśmiechnęła się do niego szeroko, 
żeby nie pomyślał, że jest na niego zła i znów nie zaczął swoich wybryków. 
Raymond odpowiedział jej swoim nowym nabytkiem: karykaturą uśmiechu. Oni 
pokazują zęby tobie, ty pokazujesz zęby im.
Stłumiony głos Charliego dobiegł spod prześcieradła:
— Ray, jesteś tu?
— Jestem tu — odpowiedział Raymond.
Charlie głęboko wciągnął powietrze, próbując zachować spokój.
— Wobec tego wyjdź.
Raymond wstał posłusznie i sięgnął po swoją paczkę prażynek.
Jego oczy napotkały wzrok Susanny, ale nic nie powiedział i szurając nogami 
wycofał się z pokoju Charliego, wracając do siebie. Drzwi zamknęły się za nim.
— Idź tam — powiedziała stanowczo Susanna.
— Po co?
Dziewczyna wyciągnęła rękę i zapaliła lampę przy łóżku. Z okrzykiem protestu 
Charlie podniósł ręce do oczu, broniąc się przed boleśnie ostrym światłem.
— Powiedziałam, żebyś tam poszedł, Charlie.
Jej głos brzmiał nagląco, a jej ciemne oczy, błyszczące z przejęcia wwiercały 
się w niego.
— On się boi. Nigdy jeszcze nie wyjeżdżał. A poza tym zraniłeś jego uczucia.
Gówno. Dotknięty trafnością jej słów, Charlie zrozumiał, że musi ustąpić, ale 
wcale nie poczuł się od tego lepiej. Przerwany akt miłosny był wspaniały. Był... 
tak blisko. Mamrocząc coś, wytoczył się z łóżka, wciągnął dżinsy i przez łączące 
oba pokoje drzwi powędrował do Raymonda. Susanna także wstała z łóżka, poszła do 
łazienki i puściła do wanny gorącą wodę na kąpiel.
— Zdawało mi się, że ci powiedziałem, żebyś oglądał telewizję — Charlie 
popatrzył groźnie na brata.
— Mój się skończył. Patrzę na twój — wyjaśnił Raymond.
6 — Rain Man
81
— Nie da się. Jestem zajęty. Rozejrzał się wokół siebie i znalazł Biblię:
— Masz, poczytaj sobie swoją książkę.
— Już czytałem — powiedział Raymond.
Charlie westchnął i jego orzechowe oczy przebiegły pokój, rozjaśniając się na 
widok stosika motelowych prospektów.
— A to już czytałeś?
Raymond skinął głową. Teraz cierpliwość Charliego zaczęła się szybko wyczerpywać. 
Nie mógł uwierzyć, żeby Raymond rze- i czywiście przeczytał wszystko, co było w 
pokoju; pomyślał, że brat po prostu przerzucił kartki, czytając po kilka słów tu 
i ówdzie. Ale niech go szlag trafi, jeśli zgodzi się na to, żeby być niańką 
czterdziestoletniego mężczyzny, podczas gdy kusząco naga Susanna czeka w 
sąsiednim pokoju. W rozpaczy porwał książkę telefoniczną Cincinnati.
— A to? — pomachał książką Raymondowi przed nosem.
— Nie — przyznał spokojnie Raymond.
— Dobrze — Charlie rzucił mu spis na kolana. — Rób, co ci się podoba. Ale siedź 
tutaj, rozumiesz?
Nie było odpowiedzi. Raymond patrzył na książkę, na ściany, na podłogę — 
wszędzie, tylko nie na Charliego.
— Nie siedź jak dupa! — wrzasnął Charlie. — Odpowiedz! Rozumiesz czy nie?
Słowa Raymonda, wymruczane pod nosem, były ledwo do-, słyszalne:
— Rozumiem czy nie.
— No i dobrze — udobruchany Charlie otworzył drzwi łączące oba pokoje, i 
zostawiając je uchylone, poszedł z powrotem do siebie, rozglądając się za 
Susanna. Znalazł ją w wannie; jej ciemne włosy były zebrane i spięte luźno na 
czubku głowy, a ramiona i plecy miała rozkosznie zaróżowione od gorącej pary. 
Ale wyraz jej twarzy bynajmniej nie był zachęcający.
— Wracaj tam natychmiast, Charlie — zażądała, a jej oczy miotały błyskawice. — 
Masz go przeprosić.
Charlie gapił się na nią nie wierząc własnym uszom.
82
— Co ja miałem zrobić? — wrzasnął z oburzeniem. — Utulić go jak niemowlę? Nie 
jestem jego matką, na miłość Boską!
— Nie! — odparowała Susanna. — Jesteś jego bratem. Jego młodszym bratem, jeśli 
już o to chodzi.
— A to co ma znaczyć?
— Mógłbyś mu okazać odrobinę szacunku!
Szacunku? Takiemu idiocie, jak Raymond? Czy ona mówi serio? Ci Włosi ze swoimi 
pomylonymi pomysłami! Charlie uważnie przyjrzał się Susannie. Ani chybi, ma 
fioła na punkcie Raymonda.
— Jeśli coś z nim jest nie tak, to nie jest to jego wina. I nie o każdym z nas 
można by powiedzieć to samo.
Charlie usiłował nie tracić panowania nad sobą. Wiedział, że Susanna stara się 
mu dociąć, i doprowadzało go to do pasji. Nie był przyzwyczajony do tego, żeby 
go denerwowały kobiety.
— Widzisz przecież, jaki on ma rozum — ciągnęła z przejęciem Susanna. — Kiedy 
go używa. Mógł być bardzo inteligentnym człowiekiem! Niezwykłym człowiekiem!
W jej głosie zabrzmiała miękka nutka litości.
— Mógł być twoim starszym bratem, kimś, kto byłby dla ciebie wzorem, kto by cię 
uczył różnych rzeczy...
Charlie podniósł ręce, z dłońmi zwróconymi do przodu, przecinając tym gestem jej 
przemowę. Powiedział pojednawczo:
— Spokojnie, mała. Podkręcasz się zupełnie bez powodu. Bez powodu! Czy nie 
dotarło do niego ani słowo z tego, co
mówiła? Jej śródziemnomorski temperament wybuchł płomieniem.
— Jak ty do cholery śmiesz nazywać swojego brata dupą? — zawołała, patrząc ze 
złością na Charliego. —Jeśli go tu przywlokłeś tylko po to, żeby go obrażać, to 
możesz go równie dobrze natychmiast odstawić z powrotem.
Charlie wciągnął powietrze głęboko do płuc; jego mózg pracował na najwyższych 
obrotach. To był ten punkt zaczepienia, na który czekał, ale teraz nie wiedział 
już, czy chce go wykorzystać, czy nie. W końcu podjął decyzję i rzucił się przed 
siebie na łeb na szyję:
83
— A co by się stało... gdyby on miał w ogóle nie wrócić?
— Cóż to znaczy, do cholery? — Susannę aż zatkało, a oczy rozszerzyły jej się 
ze zdziwienia.
— To znaczy, że... — popatrzył jej prosto w oczy. — To znaczy, że go wziąłem i 
że mam zamiar go zatrzymać.
To nagłe oświadczenie, spadające jak grom z jasnego nieba, zaparło Susannie dech 
w piersiach. Nic nie rozumiała.
— A dlaczegóż u licha miałbyś to robić? — zapytała.
— Nie wiem — przyznał się Charlie. — Byłem... na niego
wściekły.
— Na Raymonda?
— Na mojego tatę.
Teraz Susanna zgubiła się całkowicie. To co mówił Charlie nie miało żadnego 
sensu.
— Jesteś wściekły na swojego ojca i wobec tego masz zamiar
zatrzymać Raymonda?
Charlie przygryzł wargę, unikając jej spojrzenia.
— Tylko dopóki nie dostanę tego, co... —zawahał się, a potem dokończył cicho:
— Tego, co należy do mnie.
Oczy Susanny rozszerzyły się, a potem coraz bardziej się zwężały, w miarę jak to, 
co mówił Charlie, zaczynało nabierać
znaczenia.
— Tego, co należy do ciebie? — powtórzyła. — Jak to, należy do ciebie?
— No, tata zostawił Rayowi... zostawił mu trochę pieniędzy.
Aha, pieniądze! Teraz zaczynała rozumieć. Rozumieć i wpadać we wściekłość.
— Tak? A ile? — zapytała go lodowatym tonem. Charlie odwrócił głowę, nie 
odzywając się ani słowem.
— Charlie! Ile pieniędzy... zostawił... twój ojciec? — zapytała bardzo powoli i 
bardzo dobitnie.
Charlie głęboko wciągnął powietrze, a potem złapał byka za
rogi:
- Trzy miliony. Wszystko. Co do grosza.
84
W wannie wybuchła gwałtowna burza i Susanna zerwała się z wściekłością na równe 
nogi. Kaskady wody płynęły ze wszystkich stron — woda kapała z sufitu, strugami 
lała się po ścianach. Charlie był przemoczony do nitki. Ociekając wodą, Susanna 
sięgnęła po bluzkę i naciągnęła ją na siebie, mokrymi palcami walcząc z guzikami.
— Cholera! —wrzasnął Charlie. —Ty myślisz, ze kim ty...
Ale Susanna odepchnęła go z drogi, wpadła do pokoju, porwała resztę ubrania i 
zaczęła je na siebie wciągać. Wciąż się wściekając, wepchnęła stopy w pantofle. 
Strząsając z siebie wodę jak mokry pies, nieszczęśliwy Charlie podreptał za nią 
do sypialni.
— Kochanie, posłuchaj! To śmiesz... Cóż ty wyprawiasz, do licha? — przerwał ze 
zgrozą, ponieważ Susanna pakowała rzeczy. Wyciągnęła z szafy walizkę i bezładnie 
wrzucała do niej swoje ubrania.
— Co to? Uciekasz w środku nocy?
Roześmiał się w nadziei, że i ona się roześmieje, że zrozumie absurdalność tego 
wszystkiego. Cóż ją u licha obchodzi, że on zatrzyma tego swojego umysłowo 
upośledzonego brata jeszcze przez parę dni? Nie powinna sobie tym zaprzątać 
swojej ślicznej główki, tak czy nie? A poza tym, jak on już dostanie te 
pieniądze, czekają ich oboje różne wspaniałe rzeczy. Charlie Babbitt nie jest 
skąpcem. Umie zorganizować dziewczynie dobrą zabawę. Wszystko co musi zrobić, to 
uspokoić Susannę na tyle, żeby go przez chwilę posłuchała; pewien jest, że się z 
nim zgodzi. Pomoże mu.
Ale Susanna nie miała ochoty ani się uspokoić i słuchać ani tym bardziej pomagać 
Charliemu Babbittowi w realizowaniu jego planów wobec Raymonda. Dalej pakowała 
się z wściekłością, wrzuciła kosmetyczkę na wierzch walizki i zatrzasnęła 
zameczki, przypieczętowując w ten sposób nieodwołalność swojej decyzji.
— Ej, czekaj no! — zaprotestował Charlie. — Jesteś mi potrzebna.
Dziewczyna odwróciła się do niego gwałtownie, a w jej oczach zapalił się 
niebezpieczny błysk.
85
__ A do czego? — wrzasnęła. — Do pilnowania dzieci?
Ja nie mam trzech milionów dolców, Charlie! Twoja randka jest tam! — wskazała na 
uchylone drzwi do pokoju Raymonda, przez które można go było dostrzec, 
siedzącego na łóżku i bazgrzącego coś w panice w jednym ze swoich notesów, 
rzucającego ukradkowe spojrzenia na wrzeszczącą na siebie
parę.
Na jego widok serce Susanny ścisnęło się litością. Trochę to zredukowało jej 
tempo, ale nie dopuściła do tego, żeby ją wyhamowało zupełnie. Złapała walizkę i 
sięgnęła po torebkę, ale Charlie był pierwszy. Porwał ją i trzymał tak, żeby 
Susanna nie mogła jej dosięgnąć; zaczęli się szamotać.
— Co ja takiego zrobiłem? — zapytał Charlie. —Poczekaj
chwilę.
— Oddaj...mi...zaraz...tę...torebkę — wycedziła Susanna
przez zaciśnięte zęby.
— Więc co ja takiego zrobiłem? Na czym polega ta cholerna zbrodnia?
Zwolnił nieco uchwyt i Susannie udało się wydrzeć mu torebkę z zaciśniętych 
palców.
— Wykorzystujesz Raymonda! — krzyknęła. — Wykorzystujesz mnie! Wszystkich 
wykorzystujesz!
Zabolało go to, dotknęło do żywego.
— Czy ja cię wykorzystuję? — zapytał Raymonda.
— Tak — odpowiedział Raymond.
— Zamknij się! —wrzasnął Charlie z wściekłością. Zwrócił się do Susanny:
— On odpowiada na pytania sprzed pół godziny!
Rzucił się do drzwi i otworzył je na oścież. Teraz przyszła kolej na niego: 
gotował się ze złości. Ogarnęła go wściekła pasja; bardzo się starał ją opanować, 
ale wymykała mu się spod kontroli.
— Spójrz tylko na niego! — wrzasnął do Susanny, a Raymond, w stanie skrajnej 
paniki, zasłonił sobie uszy rękami i zaczął swój rozpaczliwy szept. — Na co mu 
trzy miliony dolarów? On nie ma ich na co wydać! On nawet nie wie, co to jest!
86
Susanna postawiła walizkę i spróbowała podejść do Raymonda, żeby go uspokoić, 
ale Charlie zagrodził jej drogę; jego orzechowe oczy płonęły, pełne wargi 
wyrzucały kipiące wściekłością słowa.
— Te pieniądze po prostu tkwiłyby bezużytecznie u tego przeklętego doktora, do 
końca życia Raya!
Na te słowa Susanna zatrzymała się w miejscu jak wryta. Rzuciła Charliemu 
spojrzenie bardziej zjadliwe od strączka najostrzejszej papryki.
— Więc to zupełnie nie przypomina kradzieży, tak? — zapytała chłodnym, 
opanowanym głosem.
Schwytany w pułapkę, Charlie zamknął usta, nie znajdując żadnej odpowiedzi. W 
tym oskarżeniu było trochę prawdy, a ta była bolesna. Susanna odepchnęła go i 
weszła do pokoju Raymonda, a Charlie ruszył za nią.
— A kiedy to wszystko się skończy, co będzie z Raymondem? — zapytała Susanna, 
wciąż tym samym niebezpiecznie opanowanym tonem.
Charlie spuścił wzrok.
— No cóż... po prostu... po prostu wróci do Wallbrook. Albo gdzieś, gdzie jest 
jeszcze lepiej. Będzie... tak samo, jak przedtem.
Nawet w jego własnych uszach zabrzmiało to niezręcznie i nieprzekonywaj ąco. 
Susanna uniosła brwi:
— Tylko że ty będziesz miał jego pieniądze.
— Co to znaczy, jego pieniądze? — wybuchnął Charlie. Całe pracochłonne udawanie, 
całe starannie zachowywane
opanowanie wzięli diabli. Zupełnie stracił cały spokój i panowanie nad sobą.
— Co to znaczy jego pieprzone pieniądze? Jak to, jego? Ten drań był też moim 
ojcem. Zostawił mi połowę? Pytam, czy mi zostawił połowę? Gdzie jest moja 
cholerna polowa?
— Raymondzie, idziesz ze mną — powiedziała stanowczo Susanna, wyciągając do 
niego rękę.
Ale Charlie złapał Raymonda za ramię i szarpnął gwałtow-
87
nie, odciągając go od Susanny. Lewą rękę zacisnął w pięść i wygrażał nią 
dziewczynie.
Susanna zamarła w bezruchu. Przeniosła wzrok z oczu Char-liego na jego pięść i z 
powrotem. Teraz wiedziała już wszystko, co chciała wiedzieć. Sprawa była 
przesądzona; nie może tu zostać ani przez chwilę dłużej, nawet po to, aby 
uratować Raymonda przed jego zdemoralizowanym bratem. Odwracając się na pięcie, 
Susanna złapała walizkę i nie mówiąc ani słowa więcej, ruszyła w stronę drzwi. 
Charlie puścił ramię Raymonda i pobiegł za nią.
— Niech to wszystko szlag trafi! Mam prawo do tych pieniędzy! Są moje! — zawył.
Susanna gwałtownie odwróciła się w jego stronę.
— Ty zwariowałeś! — rzuciła mu od drzwi oskarżenie. — Porwałeś tego człowieka! 
Rozumiesz? Porwałeś go!
Charlie zatrzymał się w osłupieniu.
— Jak ja mogę go porwać? Przecież to mój brat!
— Czy ty myślisz, że ten Bruner po prostu przewróci się z boku na bok i 
spokojnie pogodzi z losem?
Ale Charliego nie obchodził doktor Bruner ani to, co on przyjmie lub czego nie 
przyjmie. Chciał tylko znaleźć w oczach Susanny usprawiedliwienie, po to żeby 
jej nie stracić. Chciał, żeby spojrzała na całą sprawę z jego punktu widzenia. 
Sprytnie wymierzył strzał w jej najczulszy punkt — uczucie litości:
— Mój ojciec czepiał się mnie przez całe życie! A teraz ty — czego ty chcesz?
Susanna otworzyła drzwi na korytarz.
— Wyjść — powiedziała, i już jej nie było.
Charlie przez chwilę stał nieruchomo, wpatrując się w drzwi, nie mogąc uwierzyć 
w to, co się stało. Potem, w gniewie i frustracji, gwałtownym ruchem otworzył 
drzwi i z powrotem je zatrzasnął z taką siłą, że zdawało się, że z framugi 
posypią się drzazgi. Drżał całym ciałem i ciężko dyszał.
Cholerna dziwka! To do niczego, całkiem do niczego. Musi się wziąć w garść. 
Podszedł do nocnego stolika i wziął z niego paczkę lucky strike'ów bez filtra. Z 
trudem wyciągnął papie-
88
rosa, zapalił go drżącymi palcami i głęboko się zaciągnął, wciągając dym aż do 
dna płuc, czekając aż rozpocznie się jego uspokajające działanie. Po paru 
sekundach poczuł się troszkę lepiej.
Więc to tak. Więc to będzie tak. Susanna poszła sobie. Wspaniale. Teraz zostali 
tylko on i Raymond; jest sam. W ten sposób będzie mu o wiele lepiej, okłamywał 
samego siebie, ponieważ już odczuwał dotkliwą tęsknotę za Susanna, brakowało mu 
jej boleśnie. Ale potężnym wysiłkiem woli zebrał się w garść i zaczął z powrotem 
normalnie oddychać.
Raymond. Lepiej poszuka Raymonda i sprawdzi, czy wszystko w porządku, czy też 
może znów się wścieka w jakiś dziwaczny sposób. To wszystko musiało być dla 
niego dość okropne. Prawdziwe zakłócenie rutyny.
Charlie poszedł z powrotem do pokoju Raymonda, z szerokim uśmiechem na twarzy, 
postanawiając być miły dla brata. To, co zobaczył, sprawiło, że stanął jak wryty, 
po prostu patrząc w osłupieniu.
Raymond Babbitt rozgrywał mecz baseballu. Stał na środku nie istniejącego boiska, 
szykując się do rzutu, mierząc nie istniejącą piłką w stronę nie istniejącego 
gracza stojącego na stanowisku. Tu i teraz zupełnie przestały dla niego istnieć, 
wycofał się w świat rytualnej fantazji, która go miała chronić. Była to 
strategia dość podobna do lucky strike'ów Charliego, ale dla Raymonda stanowiła 
sprawę życia i śmierci. Musiał uciec, aby móc przeżyć. Teraz był gdzieś daleko — 
w świecie, w którym był znanym base-ballistą, graczem pierwszej ligi. Twarz miał 
ponurą, oczy małe, szalone i patrzące zezem.
— Przygotowanie — mruknął Raymond. Postąpił zgodnie z tą zapowiedzią, ale miał 
złą koordynację, a jego ruchy były powolne i urywane. Zaciskał wargi, 
koncentrując się na piłce, którą miał za moment wypuścić z ręki. Na dźwięk 
uderzenia wyimaginowanego kija ruszył w stronę stanowiska, ale natychmiast 
zawrócił .
— Faul.
Charlie stał patrząc na niego, zdając sobie sprawę, że Raymond odszedł gdzieś, 
gdzie nie da się pójść za nim.
89
— Porwać go, co? — mówił szeptem wiedząc, że Raymond nie usłyszałby go nawet, 
gdyby wrzeszczał. — Byłoby o wiele prościej, Ray, gdybyś po prostu wypisał mi 
czek.
Raymond robił przegląd poszczególnych stanowisk. Groźna sytuacja dla 
pierwszoligowego gracza, ci faceci na pierwszej i trzeciej bazie. Trzy auty, dwa 
pudła — następny rzut przesądzi o wyniku gry. A to zależy od niego, od Raymonda 
Babbitta, gwiazdy baseballu, pierwszego zawodnika Czerwonych z Cincin-nati w 
sezonie 1955 roku. Musi to utrzymać... musi utrzymać...
— Decydujący rzut — szepnął Raymond w śmiertelnym przerażeniu.
Rozdział szósty
O której Raymond wygrał (lub może przegrał) swój pierwszoligowy mecz, tego 
Charlie nie miał się nigdy dowiedzieć, ponieważ zasnął, kompletnie wyczerpany, w 
niecałą godzinę po awanturze z Susanną. Z pokoju Raymonda nie dochodziły jednak 
żadne odgłosy, więc Charlie przypuszczał, że bratu udało się choć trochę pospać. 
Albo spał, albo też zdołał ostatecznie zaliczyć trzydzieści uderzeń.
Kiedy Charlie zajrzał do niego wczesnym rankiem, Raymond siedział już, pełen 
oczekiwania, na brzegu łóżka. Był całkowicie ubrany, mokre włosy sterczały 
sztywnymi kosmykami na wszystkie strony. Wydawało się, że jest dość spokojny, 
choć głowę trzymał przekrzywioną na bok pod dziwnym, nienaturalnym kątem. 
Charlie zanotował sobie w pamięci, że Raymondowi przydałaby się świeża koszula i 
czysta bielizna, grzebień i szczoteczka do zębów. Ale właściwie po co? Niedługo 
będzie z powrotem w Wallbrook, może nawet jeszcze dziś, jeśli wszystko potoczy 
się zgodnie z planem. Charlie musi tylko poczekać aż zacznie działać centralka 
telefoniczna w Wallbrook i psychiatra znajdzie się przy swoim biurku: wtedy 
zadzwoni i zagra z doktorem Brunerem w otwarte karty.
Nie miał zamiaru zatrzymać się w Cincinnati dłużej niż przez dzień lub dwa — 
tylko tyle, żeby dobić targu z psychiatrą, zwrócić Raymonda i wynieść się z 
powrotem do Los Angeles, gdzie jest jego miejsce. Zostawił tam zbyt wiele nie 
załatwionych spraw, żeby tracić tu czas. Jego dłużnicy na pewno zdążyli już 
zwerbować całe oddziały, aby go odnaleźć.
91
Ale zacząć trzeba od rzeczy najpilniejszych, a pierwszym punktem porządku 
dziennego jest śniadanie. Kilka przecznic od hotelu był jeden z tych 
najzwyklejszych barów z brudnymi łyżkami, którego klientelę stanowili głównie 
ludzie ze śródmieścia, wpadający tu na śniadanie lub lunch. Raymond wszedł za 
Char-liem do środka, jak zwykle powoli szurając nogami i obaj usiedli przy 
uprzątniętym stoliku pod oknem. Było jeszcze wcześnie i bar był prawie pusty. 
Przy ladzie siedziało kilku kierowców ciężarówek, maczając obwarzanki w czarnej 
kawie.
— Dzień dobry panom — powiedziała ładna jasnowłosa kelnerka, podchodząc do ich 
stolika z nakryciami i serwetkami. Jej wielkie niebieskie oczy były wlepione w 
przystojnego Charliego Babbitta.
Charlie podniósł wzrok. Była bardzo ładna, młoda i obdarzona pokaźnym biustem. 
Na początek posłał jej swój uśmiech numer cztery: Przystojny Chłopiec.
— Tak, śliczny dzień — wyszczerzył zęby, znacząco unosząc brew.
Kelnerka prawie mruczała jak kotka, podając im karty i pochylając kształtny 
biust, tak aby Charlie mógł się mu dobrze przyjrzeć. Raymond też go studiował, 
aż zezując z natężenia. Ale cała uwaga kelnerki była zwrócona na Charliego.
Charlie wziął od niej kartę dań z jeszcze szerszym uśmiechem.
— Dziękuję pani — nadal tym dwóm prostym słowom cały bogaty podtekst znaczeń. — 
Co jest dziś naprawdę świeże?
— Chyba ja — zachichotała kelnerka, a z jej niebieskich oczu posypały się iskry.
— Hmm — oczy Charliego przesuwały się w górę i dół po jej szczupłej postaci i 
zapytał z łobuzerskim uśmiechem:
— Właśnie się zastanawiamy, co tu można znaleźć naprawdę podniecającego. Po 
zmroku...
— Sally Dibbs — powiedział nagle Raymond. Odczytał nazwisko wypisane na 
plastykowej plakietce, którą kelnerka miała przypiętą nad kieszonką na piersi. — 
Cztery — sześć — jeden — zero — jeden — dziewięć — dwa.
92
Oczy dziewczyny rozszerzyły się ze zdziwienia i wpatrywała się w Raymonda, nie 
mogąc uwierzyć własnym uszom.
— Skąd... skąd pan zna mój telefon? — wyjąkała.
Charlie ze zdziwieniem przenosił wzrok z Sally na Raymonda. Co u licha? 
Napotykając jego spojrzenie, Raymond zesztywniał przekonany, że zrobił coś złego. 
Spuścił oczy.
— Książka telefoniczna — mruknął do Charliego. — Powiedziałeś: czytaj.
Kelnerka zwracała swoją rozwichrzoną jasnowłosą główkę od Charliego do Raymonda, 
od Raymonda do Charliego, nie mając pojęcia, co o tym myśleć. Charlie roześmiał 
się; miał nadzieję, że ten śmiech zabrzmiał beztrosko.
— Hm... no... on przypomina sobie różne rzeczy.
— Za sekundę wracam — powiedziała kelnerka nerwowo i uciekła, powiewając 
wstążkami fartuszka związanymi na kokardę na plecach. Ten mały facet jest 
zdecydowanie jakiś dziwny.
Teraz Charlie przypominał sobie różne rzeczy. „Niezwykłe zdolności", powiedział 
doktor Bruner mówiąc o Raymondzie. „Wysepki geniuszu". Tam w Wallbrook, kiedy 
Raymond zademonstrował swoją fenomenalną pamięć recytując „Wieczór Trzech Króli", 
Charlie potraktował to jako efektowną sztuczkę. Dziwaczną, być może, ale całkiem 
bezużyteczną. No tak, ale wtedy chodziło o Szekspira.
Natomiast to jest co innego. Tu chodzi o liczby. Zdolność zapamiętywania liczb 
może się okazać przydatna, bardzo przydatna. Liczby kryją w sobie możliwości. 
Charlie zapalił lucky stri-??'? ? w zamyśleniu zaciągnął się głęboko, mierząc 
wzrokiem Raymonda, dostrzegając go w nowym świetle. Oświetlającym możliwości.
— Jak ty to robisz?
— Ja to robię — odpowiedział Raymond cicho.
Wciąż jeszcze się bał, wciąż myślał, że brat się na niego gniewa, że zrobił coś 
naprawdę złego. Nie miał odwagi spojrzeć mu w twarz i przenosił wzrok z 
solniczki na nakrycia — wszędzie, byle tylko nie napotkać oczu Charliego.
A Charlie to zrozumiał. Po raz pierwszy zaświtała mu iskier-
93
ka zrozumienia tego, co dzieje się w głowie Raymonda Babbit-ta. Odezwał się 
łagodnie, tonem pochwały:
— To było świetne. Podobało mi się. Czy nauczyłeś się na pamięć całej książki 
telefonicznej?
— Nie — powiedział Raymond, a Charlie rozpoznał w tym słowie sposób Raymonda na 
powiedzenie „tak". Charlie robił postępy. Zafundował bratu szeroki uśmiech. 
Raymond odwzajemnił mu się grymasem — karykaturą uśmiechu, którego Charlie go 
nauczył. Ty mnie, a ja tobie. Panika minęła. Winy zostały
mu wybaczone.
— Głodny? — zapytał Charlie, otwierając kartę.
Raymond skinął głową.
— Co byś chciał?
„Chciał"? „Chcieć" należało do tej samej kategorii, co „lubić" czy „nie lubić". 
Zakładało wybór, preferencje. „Preferencja" natomiast jest kategorią, która dla 
chorego cierpiącego na autyzm nie niesie ze sobą żadnego znaczenia. Raymond nie 
potrafił świadomie „chcieć", po prostu brakowało mu odpowiedniego mechanizmu. 
Jedynymi rzeczami, jakich kiedykolwiek „chciał", były rzeczy niezbędne dla 
zachowania egzystencji: cegły do budowania murów obronnych — programy 
telewizyjne, łóżko ustawione dokładnie tak a nie inaczej; nigdy jednak nie 
umiałby o nich myśleć, ani też mówić, jako o czymś, czego „chciał". Nie 
znajdując odpowiedzi w swoim skomplikowanym lecz ograniczonym arsenale środków 
obronnych, mógł tylko siedzieć w milczeniu.
— Ray — powtórzył Charlie cierpliwie. — Co byś chciał? Dużo jeszcze musiał się 
nauczyć.
— Jest wtorek — wyrecytował Raymond, przywołując na pamięć starą rutynę z 
Wallbrook. — Śniadanie: naleśniki z syropem klonowym.
— Akurat — roześmiał się Charlie. Raymondowi spodobało się to słowo.
— Akurat — powtórzył.
Nagle ogarnął go strach, zalewając go wysoką falą; rozejrzał się naokoło, twarz 
zaczęła mu się kurczyć:
— Zabrali... zabrali wykałaczki — wyjąkał w panice.
94
— Słuchaj, to było dobre tam w motelu. Z pizzą. Ale w restauracji je się 
widelcem.
Lekcja dobrych manier nie wywołała najmniejszego wrażenia.
— Zabrali wykałaczki — powtórzył Raymond i było oczywiste, że zbliża się 
kolejny kryzys. Charlie wykonał szybkie posunięcie, aby mu zapobiec:
— Do naleśników nie potrzeba wykałaczek — powiedział z naciskiem. — Spadają.
Ale niełatwo było zapobiec kryzysowi Raymonda. Zmienił taktykę:
— Nie mam mojego syropu klonowego — oświadczył swoim nosowym monotonnym głosem.
— Uspokój się — odpowiedział Charlie. — Nie ma jeszcze żadnych naleśników, 
prawda?
Nie nauczył się jeszcze, że zwykła logika jest zawsze złą drogą do celu, że 
Raymond działa według praw własnej niezwykłej logiki. 
~~
— Ten., ten obiecany syrop... on jest... — Raymond zaczął się jąkać, podejmując 
jeden ze swoich wariackich monologów.
Charlie zaczynał tracić cierpliwość.
— Przecież jeszcze nic nie zamówiliśmy, do jasnej cholery — warknął. — Swoimi 
dziwactwami wypłoszyłeś kelnerkę.
— No tak, będziemy tu cały dzień, bez syropu klonowego, bez...
W Charliem coś pękło z trzaskiem. Oto sprytny i gładki Charlie Babbitt zostanie 
zaraz publicznie ośmieszony w jakimś cholernym barze! Na miłość boską! Znalazł 
się w Cincinnati, zamknięty jak w pułapce z tym świrem, do którego nie potrafi 
dotrzeć, a przecież przez cały czas bije mu licznik, ucieka mu życie. Susanna go 
rzuciła; nie ma ani grosza przy duszy; jego sprawy w Los Angeles zamieniają się 
w kupę gówna, i o ile rozumie, doktor Bruner wcale nie chce Raymonda z powrotem.
Nagle poczuł nienawiść do brata, naprawdę go nienawidził za to wszystko, co mu 
się nie udało w jego własnym życiu, za tę milutką, przytulną koję, jaką wydało 
mu się życie Raymonda
95
— wszyscy są odpowiedzialni za niego, a on sam nie jest odpowiedzialny za nic. A 
szczególnie nienawidził go za to, że ojciec zostawił mu trzy miliony dolarów, a 
Charliemu nic. Ojciec powiedział mu „nie", zawsze mu mówił „nie", a w końcu 
powiedział „tak" jakiemuś umysłowemu. Dał swoje pieniądze idiocie, który nawet 
nie zna słowa „pieniądze" — tylko po to, żeby nie
wpadły w ręce Charliego.
Nachylając się nad stołem, Charlie mocno chwycił Raymonda za ramię, mówiąc 
gniewnym, cichym głosem przeznaczonym
tylko dla niego:
— Ludzie patrzą! Zupełnie jakbyś był jakimś cholernym
półgłówkiem. Zamknij się natychmiast!
Raymond od razu zamilkł. Zadowolony z efektu Charlie puścił ramię brata i 
Raymond zaczął je gwałtownie pocierać, nie spuszczając wzroku z Charliego. 
Sięgnął do plecaka, wyciągnął jakiś notes w czerwonej okładce, którego Charlie 
jeszcze nie wi- \ dział i zaczął w nim zapamiętale pisać, przenosząc zagniewane 
spojrzenie z Charliego na papier.
— To, że się nie dostało syropu klonowego, to jeszcze nie „złowrogie 
wydarzenie" — powiedział Charlie sarkastycznie. Ale Raymond nie znał się na 
sarkazmie.
— To jest Lista Poważnych Obrażeń. 15 lipca, 1988. Charlie Babbitt. Ściskał i 
posiniaczył i sprawił ból...
Ostre poczucie winy przeniknęło Charliego, wprawiając go w jeszcze większą złość. 
Stłumił gniew i sięgnął po czerwony notes.
— Pokaż mi to.
Za nic w świecie. Raymond przesunął notes na drugi koniec stolika, chroniąc 
cenny przedmiot przed rękami i wścibskimi
oczami Charliego.
— Dobra, nie mówmy już o tym. Ha! — Charlie przywłaszczył sobie jedną ze 
strategii Raymonda. — Ha! Ha! Ha! — rzucił bratu wyzwanie.
Ale Raymond nie miał zamiaru dać się nastraszyć. Już zdążył odciąć się od świata 
i zamknąć w sobie; był sam ze swoją List? Poważnych Obrażeń. Głowę miał nadal 
spuszczoną i dalej pisa
96
z nosem w notesie, zasłaniając go ramieniem, tak aby Charlie nie mógł odczytać 
magicznych słów.
— No tak, jesteś pod numerem osiemnastym. Lista Poważnych Obrażeń. W 1988.
* * * #
Było już dobrze po wpół do dziesiątej, właściwie zbliżała się dziesiąta rano. 
Doktor Bruner na pewno już siedzi przy biurku. Charlie podszedł z ciężką garścią 
bilonu do wiszącego na ścianie automatu. Za nim, przy stoliku, siedział Raymond 
i jadł maleńkie kwadraciki naleśników ponabijane na wykałaczki. Trwało to cale 
wieki. Okazało się, że Charlie miał rację: naleśniki rzeczywiście spadają z 
wykałaczek.
Wybierając cyfry numeru telefonu w Wallbrook na tarczy automatu Charlie nie 
tracił Raymonda z pola widzenia. Czuł ukłucia niezwykłego jak na niego 
zdenerwowania. Usta miał wyschnięte, a dłonie lekko spocone. Od dziesięciu lat — 
od czasu kiedy jako szesnastoletni chłopak odszedł z domu i zaczął samodzielne 
życie, Charlie Babbitt sam troszczył się o swoje sprawy. I w końcu wcale nieźle 
mu to szło. Jasne, mógł był robić mnóstwo rzeczy, na których mu cholernie 
zależało, ale chodziło głównie o to, żeby się utrzymać na powierzchni. I 
utrzymał się. Ba, osiągnął znacznie więcej.
Ale Charlie Babbitt nigdy nie robił niczego podobnego do tego, co robił teraz. 
Uszczypliwe słowa Susanny brzęczały mu w głowie jak stado nachalnych pszczół. 
„Porwanie". „Szacunek". „Wszystkich wykorzystać". Było mu zdecydowanie 
nieprzyjemnie. Porwanie jest przestępstwem według prawa federalnego, a karą za 
nie jest dożywotnie więzienie. Czy można porwać własnego brata?
Na drugim końcu linii telefon zadzwonił kilka razy, a potem ktoś podniósł 
słuchawkę. Odezwała się jakaś kobieta i Charlie poprosił doktora Brunera. Po 
kilku sekundach usłyszał znajomy głos:
— Doktor Bruner, słucham.
— Panie doktorze, mówi Charlie Babbitt.
7 — Rain Man
97
Nastąpiła chwila ciszy, a potem
głos doktora zapytał spokój
me:
Ważne, z
— Gdzie pan jest, synu.'
— Nieważne — odpowiedział Charlie krótko
kim.
Znów obejrzał się na Raymonda. Jego brat właśnie upu
ścił na podłogę wykałaczkę i zatłuszczony patyczek potoczył się pod stół. 
Raymond schylił się. szukając go tęsknym wzrokiem.
— Musi go pan
przywieźć z powrotem — powiedział psy
chiatra.
— Jasne, nie ma sprawy — odpowiedział Charlie uprzejmie
— Jak tylko dostanę moje dziedzictwo.
— To znaczy? stoliku Raymond podjął decyzję. Powoli zlazł z krzesła,
orakach na podłodze i przystąpił do poszukiwań
miliona dolarów, proszę pana. Chcę ~™* kolekcję złotych
Przy:
stanął na czwc drogocennej wy
kałaczki.
-oznaczy półt«* —— zalożyć kolekcję tylko swojej połowy. Ray m wykałaczek. 
_,_:, pQn wie. że nie mogę.
tałaczeK..
— Nie mogę tego zrobić. Pan wie, ze mc »
Raymond wyłonił się spod stołu ściskając zakurzoną zdo bycz: wykałaczkę utytłaną 
w syropie, maśle i jakimś nieopisanii ohydnym brudzie z podłogi. Wyglądał na tak 
zadowolone " ;"
' .....~1???
pomógł wyglądać __ ^ szybko Charne. - ^
__ Nie możesz mą ,e* cierpliwość i uprzej-
br -? sb=tBtf? ? —sprzeciw*
mość w głosie Bruner ^ przywiezc.
stanowczość. -- ?os** ^ charlie spodziewał. ie
Będzie trudnie mz się chyba me ]est por
__ Niech pan słucha, o P
. . , .„^„???? oaaecii.
powiedział wstrzymuj
P Raymond patrzył na brat Uwie ,e] potrzebując^ J _ ^ ^ ^
ściskając cenną wy^ac^mierPig1
liwie potrzebując aprobaty Charliego. Charlie potrząsnął głową. jsjje ma mowy.
— Wiem o tym — odpowiedział doktor Bruner. — On tu zawsze był na zasadach 
dobrowolnego pobytu.
Charlie poczuł, jak w miarę oddalania się groźby spędzenia reszty życia w 
więzieniu ogarnia go ciepła fala ulgi.
— Ale nie o to chodzi — ciągnął lekarz. — Sprawą najważniejszą jest to, że tu 
można mu zapewnić najlepszą opiekę. My wiemy, czego mu trzeba, pan — nie.
Nie szło tak dobrze, jak Charlie się spodziewał. Stracił cierpliwość i podniósł 
głos w gniewie:
— Oszczędźmy sobie tych wszystkich bzdur. Mam prawo do połowy spadku po ojcu — 
oświadczył ostro. — Jeśli nie chce pan pójść ze mną na umowę, zabieram Raymonda 
ze sobą do Los Angeles. Wsadzę go tam do jakiegoś zakładu i wystąpię przeciwko 
panu o kuratelę.
Raymond ze smutną miną trzymał brudną wykałaczkę w dwóch palcach. Charlie nie 
pozwala mu jej zatrzymać. Ale przecież nie można tego tak zostawić: on umrze z 
głodu. Szurając nogami ruszył na poszukiwanie innych wykałaczek, w stronę lady, 
gdzie stały kelnerki. Wyciągnął przed siebie brudny patyczek gestem pełnym 
nadziei, niemo prosząc o inny. Nikt jednak nie zwrócił na niego najmniejszej 
uwagi, więc zaczął myszkować wokoło, próbując sam znaleźć wykałaczkę.
— Jestem jego jedynym krewnym — rzeczowym tonem mówił do słuchawki Charlie, nie 
spuszczając niespokojnego wzroku z Raymonda, który — było to całkiem oczywiste — 
znów zamierzał go publicznie skompromitować. — Więc chce pan walczyć ze mną w 
sądzie, czy też może jednak uda nam się tę sprawę zakończyć od razu?
Wszyscy patrzyli teraz na Raymonda, chociaż nikt nie miał dwagi się do niego 
zbliżyć. Kelnerka Sally tłumiła chichot, zakrywając usta dłonią. Z jakiegoś 
powodu doprowadziło to Char-rokiem, mocncliego do pasji. Kimże ona jest, u licha, 
żeby się wyśmiewać z Ray-
pisame go,jak|
ostatniej szansy
To nie są pańskie pieniądze, proszę pana — mówił tym-
99
czasem doktor Bruner
ale uwagę
Charliego przyciągnął pogłę-
biający się kryzys przy ladzie.
— Wykałaczki! — wrzasnął. — On potrzebuje wykałaczek!
— Nie mogę, proszę pana — ciągnął Bruner nieustępliwie.
— Nie mogę.
Sally podała Raymondowi nowe pudełko wykałaczek. Przyciskając je do piersi, 
ruszył z powrotem do stolika, żeby się znowu zabrać do swoich naleśników.
— Wobec tego do widzenia w sądzie! — warknął Charlie, rzucając słuchawkę. 
Wściekły jak cholera ruszył w stronę stoli-'— *M"ru Vtórvm siedział Raymond i 
nabijał kwadraciki naleśni-
estem pokazując Raymon
Dziewczyna podniosła z podłogi pudełko i odczytała wypisa-„ą na nim cyfrę: ? — 
Dwieście pięćdziesiąt. Charlie wyszczerzył zęby do Raymonda:
— Prawie zgadłeś. Dobra, chodźmy. Mamy kawał do przejechania, a czas leci.
Ruszyli w stronę drzwi, a Sally Dibbs zawołała za nimi:
— Hej! Cztery zostały w pudełku!
ka, przy którym
ka na nowe wykałaczki
~ °Sie^SzStdwi;;'osiemdz1es1ątdwie. __ O co chodzi? - zapytał Charhe.
Przez całą drogę na lotnisko w Cincinnati Raymond siedział obok Charliego na 
przednim siedzeniu buicka, obserwując krajobraz, ale jednocześnie mrucząc pod 
nosem swoją wariacką litanię. Hasło wywoławcze programu radiowego, którego 
właśnie słuchali. W kółko, raz za razem, raz za razem, magiczne zaklęcie mające 
go ustrzec przed krzywdą. Charlie był w zbyt ponurym nastroju, żeby przerwać te 
czary. Niechże sobie ten cholerny wariat z wysepkami geniuszu, czy jak się to u 
licha nazywa, mruczy i mamrocze co mu się żywnie podoba. Charlie Babbitt ma 
swoje własne kłopoty.
Tam w Los Angeles sprawa samochodów Lamborghini wciąż
eszcze się waży. Charlie stracił tu mnóstwo cennego czasu; Bóg
eden wie, co tam się pozawalało, kiedy go nie było. Zaparko-
ali kabriolet na parkingu przy lotnisku i Charlie natychmiast
„,«„„. .„„„»^_ ..-„ . _aparkował również Raymonda. 
Nawrzucał ćwierćdolarówek do
— Raymona, u v 
lutomatu i wyciągnął z szufladki kilka opakowań chrupek i pra-
dwie wykałaczki. ^ ^ zmienił się; w dalszym ciągi ^^ Posadził 
Raymonda na jednym z fotelików w hali odlo-
Wyraz twarzy Kay ^w 
— ^^ CQ tQ maja maleńkie telewizorki wmontowane w po-
nie było na ni^wyP1SXie osiemdziesiąt dwie, ^enJr?ali ecz — i zostawił go tam, 
pojadającego prażynki i oglądającego
— Osiemdziesiąt > czterdzieści sześć razem, wy lrogram lokalnej 
telewizji kablowej i serię superdługich reklam.
?? nowe \vy^~
— Dalej! Idziemy! —rozkazał, gestem ???^?,^ dowi, że ma wstać. Ton jego głosu 
nie pozostawiał żadnej możli wości sprzeciwu. 
-L
Raymond podniósł się niezgrabnie z krzesła, zrzucając pudełko z wykałaczkami na 
podłogę. Pudełko otworzyło się, a wykałaczki rozsypały się na wszystkie strony.
— Cholera! —wybuchnął Charlie. 1 Ale 
Raymond spoglądał w dół na podłogę.
— Osiem J~""4r>t «Wie. — powiedział spokojnie. — Osiem
dziesiąt dwie
— ? ?? ?
— Wykałaczki r. Charlie niecierpliwie potrząsnął głową.
i podłodze jest dużo więcej niż osiemdziesia
powiedział Raymond.
dwie.
jam natomiast spróbował zadzwonić do firmy.
czek. . siwienia ustami Charlie wpatrywa się. Tjzywając 
telefonicznej karty kredytowej, połączył się z Len-
Z otwartymi ze ™^_r. ^&iL odwrócił głowę w ?????» ? Barisheni; od któreg0 się 
dowiedział, jak bardzo sprawy
podłogę
. Dwieście czterdzieści sześć.
ku Sally Dibbs
- Ile wykałaczek jest w
takim pudełku?
100
logorszyły się w ciągu zaledwie dwóch dni pracy, jakie minęły fc jego wyjazdu. 
Pogorszyły się zdecydowanie. Na dźwięk głosu
101
Charl.ego Lenn, -«'"?'*?1?.™??,5»??? fonu, a Apacze « ,nz ta&bW^ Lamo ^ 
-
"Ó\J*cŁTSS!^7«e ak,nal„a .,« nie
??
szczęść i niepowodzeń. nracuia w niedzielę — wtrącił
- Dobra, mecham%meP"m"ążema znaleźć te końców, Charlie sarkastycznie. - Powiedz 
mu, ze ma znai _ _
me pracują w ^„.„dzmu,; dziś. Albo wypruję mu z brzucha wszy-
Len
ki. Ma je znaleźć jeszcze
stkie flaki!
Jeszcze przez kilkanaście sekund słuchał biadolenia ny'ego, przebiegając 
jednocześnie oczami halę w poszukiwaniu Raymonda. Jest, wciąż siedzi w fotelu, 
gapiąc się w telewizję i pojadając słone, przesiąknięte tłuszczem prażynki.
— Lenny, ten facet od pożyczki to nie problem. Wyatt niej będzie w stanie 
odnaleźć samochodów, żeby je zabrać. Jak tylkcJ 7naidziemv te końcówki, 
wszystkim przejdzie złość, nawet..
znajdziemy
s Lenny eg coś o kupcach, którzy bez żadnej litości wsiedli mu na kark.
™,^i;n ndeiść — orzekom
Głos Lenny'ego znów zaczął mu bełkotać do ucha, jęcząd o kr 
- .....-------,'"'b 1
— I
Charlie
możesz im pozwolić odejść
— Lenny, mc możesz, im uu^y\wiiv ~ —
przekonywa!
— Jeśli się wycofają, to skąd ja wezmę forsę na spłacenid Wyatta? I jak im 
zwrócę zaliczkę? Ta forsa jest w Mediolanie!
Len 
"
Charlie spojrzał na zegarek. Zbliża się godzina odlotu, w ;— Słuchaj, będę w Los 
Angeles za trzy godziny. Zadzwonię tjoynich. Tak, z lotniska, obiecuję. Dobra. 
Dobra. Trzymaj się, miody. Nie zawal sprawy.
Odwiesił słuchawkę i jeszcze raz spojrzał na tarczę ??????. Niecałe dziesięć 
minut na przejście do samolotu. A Raymond rusza się powoli. Jeśli go popędzać, 
przestaje się ruszać w ogóle, podbiegając wielkimi susami do brata, wciąż 
przyklejonego do telewizora, Charlie zawołał:
— No i jak z sędzią Wapnerem? Kto wygrał? Raymond nie oderwał wzroku od ekranu.
— Adwokat. Odszkodowanie w wysokości trzystu dziewięćdziesięciu siedmiu dolarów. 
I koszta postępowania.
— Wspaniale — powiedział Charlie z fałszywą serdecznością. — Podobała mi się 
jego twarz.
Teraz Raymond podniósł oczy, zdziwiony i podejrzliwy.
— „On" to dziewczyna. „On" to Ramona Quiggly.
— Mamy sześć minut — powiedział Charlie żywo. — Pospieszmy się.
Chwytając torbę, ruszył przodem wzdłuż hali w kierunku wyjścia na płytę lotniska, 
a Raymond podreptał za nim. Ręce miał niezgrabnie zwieszone po bokach, jak u 
małpy, głowę prze-
oparł głowę o metalową obudowę aparatu, v^>«7c cfrii«trowanv v
czoło.
?
Nie mówiąc ani słowa sfrustrowany walił w obudowę pil ścią. Chryste Panie! Czy 
naprawdę już nikt nie potrafi myślel
chyloną w bok, jak u psa. Charlie zaczynał się już orientować, że
' R sha Charlfta pozycja głowy wskazuje na stan, który doktor Bruner 
nazwał
Słysząc kolejną serię skarg od Lenny eg rozpalol „brakiem strachu". 
Oznacza, że jak na razie wszystko jest w po-
„?,,?,™,? ????? . I rzac|ku, ale nagłe zagrożenie 
bezpieczeństwa Raymonda może w
każdej chwili przemienić ten stan w panikę. Właśnie tak, jak teraz.
Hala miała wielkie okna wychodzące na pasy startowe, żeby szykujący się do 
odlotu pasażerowie także mogli przeżywać emocje związane ze startem i lądowaniem 
jumbo jetów i samolotów DC-10. Charlie wskazał ręką w kierunku odrzutowca 
stojącego tuż pod oknem i odwracając się przez ramię, zawołał do Raymonda: to 
cal — To nasz samolot, ten tam na dole. Piękny, co? Nigdy nie p leciałeś.
Po prostu ruszyć głową?
- Musisz sprzedać, ot co!
- warknął do słuchawki. — Rui
głową! Porozmawiaj! Błagaj!
Pulsujący ból głowy przesunął mu się z tyłu czaszki obejm»
• -^""it cip nnrliać di
jąc okolice oczu i-teraz mrużąc oczy
bólu starał się podjąć di
cyzję-
— Powiedz im, ze
każdy dostanie dychę zniżki - powiedzj
wreszcie.
— To połowa naszego zysku.
Powiedz im, ze
nasz zysk, rozumiesz.'
103
102
Coś, jakiś rodzący się instynkt, kazało mu się odwrócić. Raymond zatrzymał się 
jak wryty i teraz wpatrywał się przez szybę ~-odrzutowiec. Już zaczął swój 
monotonny bełkot, w który! Charlie rozpoznał sygnał zbliżającego się najwyższego 
przeraf
nia. •
__ Katastrofa — mamrotał Raymond. — No tak... ten... sa
molot... katastrofa w sierpniu. 16 sierpnia 1987 roku. Sto ?????
dziesiąt sześć osób zostało... Wszyscy zostali...
__To był inny samolot, Ray — szybko wtrącił Charlie. -
Ten jest śliczny. Ten jest bezpieczny
— Oszczędź mi tego notesu. Wierzę ci na słowo.
\jl ruszył z powrotem do monitora, żeby poszukać innego lotu. i;in— Może 
Continental, co? -ja— Katas...
— I pożar, wiem. Widzisz, Ray, każda linia ma jakąś katastrofę. Ale wszystkie 
inne samoloty są całkowicie...
rnvCharlie przerwał, zdając sobie sprawę z bezużyteczności tej próby: tak jakby 
próbować wyłożyć zasady fizyki kwantowej se-terowi. Zmienił taktykę.
— Czy jest może taka linia, na której nigdy nie było żadnej
Katastrofa — ledwo dosłyszalnie mamrotał Raymond. — katastrofy? I pożar. 
— Ojantas — odpowiedział bez wahania Raymond.
„Chryste! Co teraz? Dlaczego ja?" Charlie znów spojrzał na Charlie wydał z 
siebie sfrustrowane szczeknięcie odartego z zegarek. Jeśli będą mieli dużo 
szczęścia i jeśli się naprawdę pos- WSZelkiej wesołości śmiechu, pieszą, to mają 
jeszcze do odlotu całe cztery minuty. — q0§ wspaniałego! 
Po prostu polecimy przez pieprzoną
— Musimy polecieć do domu, Ray.
Mówił szybko, nagląco, mając nadzieję, że jego słowa dotrą do Raymonda.
Australię!
Miał dosyć. Więcej nie wytrzyma. Znów usłyszał ten licznik, odliczający godziny 
jego życia — a tymczasem on tkwi tu, pro-
To bardzo ważne. A ty myślałeś, że co my tu robimy? Wi-wadząc logiczną dysputę z 
wariatem. Ślicznie! Raymond wsią-
dzisz, to jest lotnisko. Tu się trzyma samoloty!
Ale Raymond stał sztywno, nieruchomo, wpatrując się w samolot za szybą. Wyglądał 
jak sparaliżowany, niezdolny do zrobienia najmniejszego kroku. Charlie myślał z 
szybkością błyskawicy
dzie do tego samolotu nawet gdyby Charlie miał go tam zanieść, wrzeszczącego i 
wierzgającego nogami. A jak już się oderwą od ziemi, jego brat nie będzie miał 
wyboru. Zaopatrzony w słuchawki, film na ekranie telewizora, torebeczki z 
fistaszkami i różne
Ta katastrofa. Czy to była ta sama linia, co ta? Tak samo pySzności na 
plastykowych tackach, Raymond przetrwa chyba
się nazywała?
__Nazywała się — odpowiedział Raymond.
__ Nigdy ich nie lubiłem — zgodził się Charlie.
Przebiegł wzrokiem umieszczony w górze monitor z godzina-
Angeles.
__ A co powiesz na ... American o szóstej trzydzie...
__Katastrofa — odpowiedział Raymond, z niemal namacalnym strachem w głosie.
Sięgnął za siebie po plecak, po notes z Listą Złowrogich Wydarzeń, ostateczny 
dowód, ale Charlie powstrzymał go zdecydo wanym ruchem.
104
jakoś te trzy godziny lotu do Los Angeles.
— Dość tego! Wsiadasz do samolotu i już!
Charlie złapał Raymonda za rękaw i pociągnął go do przodu. Raymond natychmiast 
zrobił się sztywny, zupełnie sztywny, jak-
mi odlotów i przylotów, szukając jakiegoś innego lotu do Los, by opanował go 
rigor mortis. Głowa kiwała mu się gwałtownie z
boku na bok, przewracał oczami, włączały się po kolei wszystkie systemy alarmowe 
jego paranoi. Tym razem zagrożona była sama jego egzystencja. Katastrofa i pożar, 
katastrofa i pożar...
Wygląd Raymonda był tak przerażający, że Charlie puścił go i cofnął się o krok 
do tyłu. Zdawał sobie sprawę, że jego brat już się wycofał w swój prywatny świat, 
świat, gdzie nie można go było dosięgnąć. Żadne pochlebstwa i żadne prażynki
105
nie mogłyby go teraz nakłonić do powrotu. Na przegubie ręki Charliego mijały 
sekundy, składając się na minuty. Zaraz zaczną się z nich składać godziny. 
Sytuacja wymagała zastosowania rozpaczliwych środków, środków przemocy. Znów 
złapał Raymonda, mocno chwytając go za ramię i usiłując pociągnąć za
sobą.
— Ray, dobijasz mnie — powiedział Charlie ochrypłym szeptem, przez zaciśnięte 
zęby. — Całe moje pieprzone życie roJ zlatuje się na kawałki. A teraz zbieraj 
się i wsiadaj do tego sa
molotu!
Raymond w dalszym ciągu potrząsał głową to w jedną stronę to w drugą. Nie. Nie. 
Nie. Nienienienienie. Ciało miał jak z kamienia i nie dało się go ruszyć z 
miejsca; był jak wrośnięty w zie mię. Zaczął już swój szaleńczy szept, który był 
sygnałem paniki. W rozpaczy Charlie mocno złapał brata zamykając go w silnym 
uścisku, próbując go pociągnąć za sobą. Chryste, ależ on jest ciężki jak na 
takiego małego i chudego faceta! Przytłaczający
ciężar.
Wykręcając całe ciało, Raymond zdołał uwolnić jedną rękę. Podniósł ją do ust i 
wpił się zębami w wierzch dłoni. Mocno. Naprawdę. Tak jakby to nie była jego 
własna ręka, tylko dłoń
śmiertelnego wroga.
— Przestań, przestań do jasnej cholery! — wrzasnął Charlie. — PRZESTAŃ!
Robiło mu się niedobrze od tego widoku. W całym swoirr życiu nigdy nie widział 
takiego zachowania.
Ale Raymond nie chciał, albo też nie mógł go posłuchać. Z całej siły wbijał zęby 
w rękę, przez cały czas wpatrując się w, Charliego wściekłym wzrokiem, tak jakby 
to jego gryzł, a nie1 siebie. Był to straszny widok. Sfrustrowany do 
ostateczności, rozwścieczony do granic przemocy, Charlie zupełnie stracił pa-] 
nowanie nad sobą. Podniósł w górę pięść i zaczął nią wygrażać]
bratu.
Ale Raymond nie ustąpił z pola: gryzł, wlepiał w niegd wściekły wzrok, gryzł. 
Sprawa była beznadziejna — ćwiczenie I bezskuteczności.
106
Charlie z westchnieniem opuścił pięść. Ramiona opadły mu w poczuciu klęski, 
uszedł z niego cały zapał do walki. Przegrał, i zdawał sobie z tego sprawę.
— No dobrze, już dobrze — powiedział spokojnie do brata. — Pojedziemy 
samochodem, dobrze? Weźmiemy buicka i pojedziemy. Raymond? Dobrze?
Raymond nie odpowiedział, ale Charlie wyczuł, że jego zesz-tywniałe ciało 
odrobinę się odprężyło. Rękę dalej trzymał w ustach, ale chyba przestał ją gryźć.
Charlie zrobił głęboki wdech:
— Powiedziałem ci, że wszystko w porządku — powiedział do brata tak cicho, że 
tylko Raymond mógł go usłyszeć. — Nie będzie samolotu. Chciałem...Chciałem... — 
zawahał się. — Chciałem cię przeprosić. Już dobrze? Już dobrze, Raymond?
Ręka bardzo powoli wysunęła się z ust Raymonda, a szaleństwo zaczęło ustępować z 
jego podobnych do czarnych guziczków oczu. Bracia patrzyli na siebie przez 
dłuższą chwilę, potem Charlie zawrócił i ruszył przed siebie w stronę wyjścia. W 
sekundę potem Raymond podreptał za nim, z głową wciąż przekrzywioną pod tym psim 
kątem.
Rozdział siódmy
— Móełbym poprowadzić, Charlie Babbitt? JechaH aulstradą na zachód, śliczny 
kabriolet marki Buick nożerał koleinę kilometry. Charlie prowadził spokojnie, z 
jedną Sana kSmcy, z łokciem opartym o ramę okna, wiatr wich-yfmu^mne, gęste 
włosy na czole z -d^^amuzyka hvł odnreżonv i wcale nie czuł się zbyt parszywie. 
SUniK oyi w śwetnym stanie; mieli dobry czas; jak dotąd Raymond zachowywał 
Sakiem przyzwoicie. Gdyby Charlie me nauczył się juz ??????? coTest grane, 
mógłby nawet sądzić, że jazda samo-hX:Va°wfaSmu przyjenjośl W ^ncu kto wie może 
buick niósł ze sobą wspomnienia przeszłości, może ?^«* -^SsI^^aSó^SLiKSt^ 
bawiony na Raymonda.
??? «su «»-.jas^
zwrócił w jego stronę groźnie zmarszczoną twarz:
_ żebyś mi nigdy nie ruszał kierownicy, rozumiesz? - rozkazał ze złością- — Ani 
skrzyni biegów. Tu.
???????? ją bratu. Czekał, że Raymond znów zacznie swoje szept? albo ostanie 
drgawek, ale on tylko skulił się na siedzę niu z warzą-jak zwykle-absolutnie 
nieprzeniknioną
JadTc z Lymondem do Los Angeles, Charlie miał mnostw< czasu żeby obmyśl plan 
działania. Teraz, kiedy wiedział, ?
108
nie grozi mu kara za porwanie, mógł przejść do kolejnego etapu, czyli porozumieć 
się telefonicznie ze swoim adwokatem w Los Angeles i przedstawić mu sytuację.
Wiadomości były dobre: wręcz lepsze niż się spodziewał. Oczywiście, wyjaśnił 
adwokat, Raymond nie jest — i nigdy nie będzie — w stanie podjąć swoich trzech 
milionów dolarów. Oficjalne orzeczenie o jego chorobie psychicznej to 
najłatwiejszy element sprawy — jest przecież karta choroby i diagnoza. Kolejnym 
krokiem będzie ustanowienie opiekuna, ponieważ ten, kto będzie się opiekować 
Raymondem, będzie się także opiekować jego pieniędzmi. A gdzie znaleźć lepszego 
kandydata na oficjalnego opiekuna niż jego własny kochający brat, Charlie 
Babbitt?
Taki był zatem ostateczny cel planu Charliego: uzyskać kuratelę nad Raymondem 
Babbittem. A jedyną rzeczą, jaka była mu do tego potrzebna, było przesłuchanie w 
sądzie, podczas którego jakiś szanowany psychiatra zeznawałby na jego korzyść. 
Ktoś, kto byłby w stanie dowieść, że Charlie Babbitt jest odpowiednim opiekunem 
dla Raymonda. I to będzie ta trudna część, ale Charlie miał bezgraniczne 
zaufanie do własnych zdolności i umiejętności manipulowania.
Kilka kilometrów przed Tulsą w stanie Oklahoma Charlie zatrzymał się przy stacji 
benzynowej z budką telefoniczną i naładował sobie kieszenie bilonem. Nie chcąc 
zostawiać Raymonda samego w buicku, wciągnął go za sobą do budki i zamknął drzwi.
We dwóch było im w budce dość ciasno i w oczach Raymonda pojawił się wyraz 
przerażenia, ale Charlie był zbyt zajęty studiowaniem książki telefonicznej, 
żeby to zauważyć.
— Za mało tu — powiedział Raymond nerwowo.
Cholera! Same prywatne numery. Kątem oka Charlie zauważył, że ręka Raymonda 
skrada się ku drzwiom, próbując je otworzyć. Niecierpliwym ruchem mocno 
zatrzasnął je z powrotem.
— Za mało tu — powtórzył Raymond i jego ciałem zaczęły wstrząsać drgawki.
109
— Sekundę, Ray — powiedział Charlie z roztargnieniem. Nakręcił numer informacji: 
555—1212.
— Hallo, informacja? Czy ma pani spis psychiatrów w Tul-sie?
Raymond usiłował teraz uwolnić się od szelek plecaka. W budce było tak ciasno, 
że nie mógł sobie z tym poradzić, a to było dla niego czymś nowym: plecak ma się 
dawać łatwo zdjąć i łatwo włożyć.
— Nie, to nagły wypadek — powiedział Charlie natarczywym tonem. — Muszę znaleźć 
najlepszego psychiatrę w Tulsie.
Raymond zdołał już zdjąć plecak i teraz przeszukiwał go rozpaczliwie, 
przyciskając całym ciałem do szklanej ściany budki, żeby nie spadł na podłogę. 
Różne przedmioty wysypywały się z niego i spadały na ziemię, a Raymond patrzył 
na to w przerażeniu. Źle. To źle. Tak nie ma się dziać.
— Może ulicami — podpowiedział Charlie telefonistce, nieświadomy narastającej w 
Raymondzie paniki. — Czy mogłaby pani sprawdzić według ulic i poszukać kogoś w 
najdroższej dzielnicy?
Przywołując całą szczerość, na jaką go było stać, wyładował ją prosto w 
słuchawkę — z obu luf:
— Nie chciałbym pani straszyć, ale mogłaby pani uratować w ten sposób czyjeś 
życie...
„Jasne: moje".
— Bardzo pani dziękuję...
Raymond znalazł wreszcie to, czego tak rozpaczliwie szukał: niebieski notes. I 
natychmiast zaczął coś w nim pisać.
— Schilling! —zawołał Charlie uradowany. Wspaniałe nazwisko. Odpowiednie dla 
lekarza. — Chwileczkę. Wezmę tylko ołówek.
Pod ręką był Raymond — akurat używał przedmiotów, których potrzebował Charlie: 
ołówka i papieru. Wobec tego Charlie wyrwał je z rąk niedowierzającego Raymonda 
i zapisał w notesie numer telefonu doktora. Tracąc oddech, Raymond zaczął 
walczyć z Charliem, usiłując odzyskać drogocenny notes. Ale brat po prostu 
odwrócił się do niego plecami i pisał dalej.
110
— Cztery-jeden-dziewięć-trzy, tak? Zapisałem. Wielkie dzięki.
Odwiesił słuchawkę i — na oczach przerażonego Raymonda — oderwał kawałek kartki 
z numerem i wepchnął go do kieszeni, po czym jak gdyby nigdy nic wręczył 
okaleczony notes bratu. Twarz Raymonda wyglądała jakby wydarto z niej kawałki 
ciała, ale Charlie niczego nie zauważył.
Wyrwawszy bratu drogocenny notes, Raymond natychmiast zaczął w nim pisać, 
rzucając Charliemu wściekłe spojrzenia. Szur-szur po papierze, nienawistny błysk, 
szur-szur, błysk.
Charlie potrząsnął głową:
— No wiesz, zabranie notesu nie jest przecież Poważnym Obrażeniem.
— To w czerwonym. Ten jest niebieski.
— Wybacz; gdzieś mi się zapodział czarodziejski klucz do twojego szyfru.
Charlie roześmiał się. Z numerem telefonu tkwiącym bezpiecznie w kieszeni poczuł 
się o wiele raźniej.
— No tak, jesteś już numer — zaczął Raymond nieszczęśliwym głosem.
— Wiem, osiemnasty.
— W 1988 — dokończył Raymond.
Charlie odwrócił się z powrotem do telefonu, wyciągnął z kieszeni numer doktora 
i wrzucił do otworu kilka monet.
— Za mało tu — zaprotestował Raymond.
— Mało jest miło — odpowiedział Charlie wesoło, nie słysząc nutki paniki w 
głosie brata. — Na zewnątrz mogłoby ci się coś stać. A przecież nie chcesz 
stracić zabawy — rzucił spojrzenie Raymondowi, który podejrzliwie zerkał ku 
niemu zezem.
— Tak, tak: będzie zabawa na twoją cześć. Malutkie prze-słuchanko w sprawie 
kurateli. Nasz prawnik już wszystko szykuje — przyłożył do ucha słuchawkę. Dobra: 
jest sygnał. — A wiesz, dlaczego ta zabawa będzie na twoją cześć?
Raymond potrząsnął głową.
— Bo jesteś facetem z trzema milionami. A to....
111
Ktoś odebrał telefon i nagle cała uwaga Charliego skupiła się na rozmowie.
— Tak. Czy zastałem doktora Schillinga? To zamiejscowa; dzwonię z Brummer w 
Missouri. Chodzi o nagły wypadek.
Z tyłu odezwał się głos Raymonda, nagle pełen najprawdziwszej paniki:
— Och! Tu... Tu za..!
Charlie odwrócił się. Raymond wpatrywał się w tarczę swojego zegarka, a oczy 
niemal wychodziły mu z orbit. Był tak zdenerwowany, że nie mógł mówić, wydawał z 
siebie tylko zduszone, urywane sylaby pozbawione wszelkiego sensu. Ale Charlie 
musiał teraz skupić uwagę na tym, co mówił głos na drugim końcu linii. Niech się 
dzieje co chce, Raymond musi poczekać.
— Proszę pani, będziemy w mieście po południu — Charlie mówił szybko, 
natarczywie. —Potrzebujemy porady. Bardzo.
Świat Raymonda zaczął się rozlatywać na drobne kawałki. Stoi tu, zamknięty jak w 
pułapce w budce telefonicznej, a brat nie zwraca na niego najmniejszej uwagi.
— Jest... jest jedenasta — jęknął wreszcie z rozpaczą. — Jedenaście minut do 
„Sądu Publiczności" sędziego Wapnera.
Raymond nie mógł w to uwierzyć. Zegarek mówi mu, że jest jedenasta, a w zasięgu 
wzroku nie ma telewizora. Tylko kilka pomp z benzyną, automat z napojami i 
słodyczami i ta potworna szklana budka telefoniczna, w której go zamknął Charlie.
W skrajnej rozpaczy zaczął obijać się o szyby. Drepcąc w kółko był jak 
zwierzątko, próbujące wydostać się z pułapki. Gdzie spojrzał, osaczały go 
szklane ściany. Jak lis czy łasica, gotów był odgryźć sobie nogę, gdyby się to 
okazało potrzebne.
Chryste Panie! Raymond zupełnie świruje, a on nawet nie może się rozmówić z tym 
pieprzonym doktorem. Ciągle ta pieprzona recepcjonistka, która ma teraz władzę 
nad całym jego pieprzonym życiem!
— Czy nie mógłby wyjątkowo zostać parę minut dłużej? -4 Charlie spróbował wlać 
w swój głos jak najwięcej miodu.
Raymond bełkotał teraz coś bezładnie, oczy miał rozszerzo-
112
ne strachem i myślał tylko o jednym: o sędzi Wapnerze. Musi mieć Wapnera. Bo jak 
nie, wszystko się rozleci i on zupełnie się zgubi. Wapner był jednym z zawiasów 
w skomplikowanej machinie ochronnej, którą pracowicie konstruował przez tyle lat. 
Wapner znaczył nieobecność strachu.
— Jedenaście minut do Wapnera, a my nie mamy telewizora...będzie...będzie... — 
nie śmiał nawet wypowiedzieć słów „za późno". Te dwa słowa mogłyby go zabić.
— Wiem, rozumiem — Charlie niemal płakał do słuchawki, jednocześnie obserwując, 
jak Raymond rozpada się na jego oczach. — Przecież on jest lekarzem! Nie 
wyobraża sobie pani, jakie to...
— Jesteśmy zamknięci w tym pudle... Zamknięci w nim na dobre... Bez 
telewizora... a jest... już jest... — Raymond obłędnie przewracał oczami, i 
Charlie zaczął się obawiać, że zemdleje. Był jak ptaszek, który tłucze się o 
pręty klatki, dopóki serduszko nie pęknie mu w piersi.
— Błagam panią, słyszy pani? — żebrał Charlie. — Błaga panią człowiek.
— Ooooo... Ooooo... — zaczął przeraźliwie wrzeszczeć Raymond.
— Dobrze — postanowił Charlie z rozpaczą. — Niech pani sama porozmawia z 
pacjentem.
Podetkał słuchawkę Raymondowi pod nos.
— Ooooo! — wrzeszczał Raymond. — To będzie... To będzie... Ooooo!
Charlie odsunął słuchawkę.
— Proszę pani? Tak, oczywiście, że poczekam. Dobra robota, Raymondzie.
— I to... I to nie są aktorzy... To prawdziwi... Prawdziwe strony... sprawy 
mają w rejestrach...
— Tak, proszę pani, o szóstej. Na pewno się nie spóźnimy. Nie, przyrzekam pani, 
że się nie spóźnimy. Ani o minutę. I niech panią Bóg błogosławi.
Charlie odwiesił słuchawkę; każdy najmniejszy mięsień drgał mu od nagłego 
uczucia ulgi. Pierwszy raz naprawdę przyj-
8 — Rain Man
113
rżał się bratu. Raymond tkwił wciśnięty w ścianę. Kompletnie się rozsypał, 
całkiem zaświrował. Nie był w stanie oddychać.
— Ray — powiedział Charlie od niechcenia. — Co byś powiedział, gdybyśmy... no, 
może pojedziemy poszukać telewizora?
W piersi Raymonda eksplodowało sprężone powietrze. Mógł tylko skinąć głową. 
Charlie wyciągnął rękę, gwałtownym ruchem otworzył drzwi budki, złapał Raymonda 
za ramię, wywlókł go na zewnątrz i popędził w stronę kabrioletu.
— No tak, teraz już dziesięć minut do Wapnera...
tjs # ? #
Znajdowali się — oczywiście — na jakimś zadupiu, kompletnie bezludnym cholernym 
pustkowiu. Okolica była wiejska, domy stały w odległości wielu mil od siebie, 
oddzielone szerokimi połaciami pól. Po obu stronach drogi falowały wysokie łany 
lucerny. I żadnego domu w polu widzenia, żadnego motelu, nawet żadnego baru. 
Charlie rozglądał się bacznie w poszukiwaniu anten telewizyjnych na szczytach 
dachów, ale nie udało mu się dostrzec ani jednego dachu.
Raymond zaczął już swój zwykły bełkot, oczy miał wlepione w tarczę zegarka, 
jedna za drugą wymieniał złowrogo mijające minuty. Dziewięć minut do Wapnera. 
Osiem minut do Wapnera. Jego podniecenie było zaraźliwe; Charlie sam zaczynał 
się denerwować, bezskutecznie przebiegając wzrokiem krajobraz po obu stronach 
drogi.
Nareszcie jakaś farma. Prawdziwy, żywy dom, ze światłem i całą resztą. A co 
jeszcze ważniejsze, dysk anteny satelitarnej na podwórku za domem, co oznacza, 
że w tym domu odbiera się wiele kanałów.
Uratowani, byli uratowani... prawie. Charlie przejechał pędem przez furtkę w 
ogrodzeniu ze sztachet i z całej siły nacisnął pedał hamulca. Zatrzymali tuż 
przed frontowym gankiem. Ale jak się dostać do środka? Raymond był już na progu 
samozniszczenia. Oczyma wyobraźni Charlie widział, jak unosi się w po-
114
wietrze obłokiem szaleńczego dymu — wszystko dlatego, że stracił odcinek „Sądu 
Publiczności".
Gorączkowo myśląc, Charlie poprowadził Raymonda do frontowych drzwi.
— No tak, teraz cztery minuty — oznajmił Raymond fatali-stycznie.
Charlie złapał go za ramiona, zmuszając go do spojrzenia sobie prosto w oczy.
— Chcesz wejść i obejrzeć program? — zapytał.
Było to pytanie retoryczne, a Raymond był zbyt przerażony na to, żeby 
wyartykułować jakąś odpowiedź. Tylko ruchy jego głowy mówiły „tak", resztą ciała 
wstrząsały miarowe drgawki, był jak bomba zegarowa, która za moment wybuchnie.
— Wobec tego posłuchaj mnie — powiedział Charlie z naciskiem. — W polu widzenia 
nie ma żadnej innej farmy, rozumiesz? To jest twoja jedyna szansa. Jeśli się 
wygłupisz, to nie wejdziesz. Słuchasz mnie?
Raymond słuchał. Zrozumiał dość, aby jeszcze bardziej się przestraszyć. „Nie 
wejdziesz", „jedyna szansa" — to brzmiało groźnie.
— Masz tu stać — rozkazał Charlie — i wyglądać normalnie! Wiesz, co to znaczy 
„normalnie"?
Obrzucając Raymonda szybkim spojrzeniem, odpiął mu pasek i pociągnął spodnie w 
dół, ściągając mu je spod pach do pasa, jak u normalnego człowieka. Z powrotem 
zapiął pasek.
— I nie noś spodni pod pachami — zganił go. — Wszystkich po wystraszasz. Stój 
spokojnie! I trzymaj dziób na kłódkę!
Charlie otworzył usta i zamknął je gwałtownym ruchem, pokazując Raymondowi, co 
ma robić. Raymond powtórzył wszystko z idealną dokładnością. Otworzyć. Zamknąć. 
Zrozumiał.
Nie było to wiele, ale będzie musiało wystarczyć. Charlie Babbitt głęboko 
wciągnął powietrze do płuc, przylepił sobie do twarzy Uśmiech Numer Pięć 
(szczery, przyjacielski) i zapukał do drzwi. Za plecami słyszał Raymonda, który 
podskakiwał raz po raz, jak dziecko, które chce siusiu, i szybkim gestem kazał 
mu się uspokoić.
S'-
115
Drzwi otworzyła młoda kobieta, z zakatarzonym niemowlęciem na rękach i dwójką 
starszych dzieci czepiających się jej nóg. Zobaczyła przed sobą niewiarygodnie 
przystojnego młodego człowieka z otwartym uśmiechem na twarzy oraz stojącego za 
nim niepozornego mężczyznę koło czterdziestki, normalnie ubranego w normalne 
spodnie z normalnym paskiem w talii.
— Dobry wieczór — powiedział grzecznie Charlie; sama zawodowa uprzejmość. — 
Jestem Donald Clemens z firmy A.C. Nielsen i spółka. Czy pani wie, na czym 
polega nasza praca?
— Nielsen — powtórzyła kobieta. — To ci od badania opinii publicznej z 
telewizji?
— Zgadza się — Charlie skinął głową z uznaniem, przyznając czerwony pasek 
pilnej uczennicy. — Zostali państwo wstępnie wybrani jako kandydaci do tytułu 
„Rodziny Nielsena" dla naszych trzech okręgów.
Oczy kobiety rozszerzyły się, ale radość natychmiast ją opuściła.
— Ja nie wiem, męża nie ma — zaczęła z wahaniem. Ale Charlie nie wypadł z roli.
— Jeśli zostaną państwo wybrani — mówił dalej szybko — poniosą państwo część 
odpowiedzialności za kształt programów telewizyjnych, które ogląda cały naród. W 
zamian za to rodzina pani otrzyma co miesiąc czek na sumę dwustu osiemdziesięciu 
sześciu dolarów.
Dwieście osiemdziesiąt sześć dolarów? Charlie niemal dostrzegał walkę, jaka 
toczyła się w umyśle kobiety. Niestety, zaczynało mu brakować czasu. Na jak 
długo Raymond zdoła się zebrać do kupy w obliczu gwałtownie kurczących się minut, 
jakie mu pozostały do sędziego Wapnera?
— Może jak mąż...
Charlie potrząsnął głową, przerywając jej w pół słowa.
— To nasz jedyny objazd w tej okolicy, proszę pani — powiedział głosem, który 
wyraźnie sugerował, że sprawa jest nieodwołalna. — Jeśli pani jest zbyt zajęta, 
żeby się z nami zobaczyć, pojedziemy do innych kandydatów.
Kobieta przygryzła wargę, rozdzierana niepewnością. Dwieś-
116
cie osiemdziesiąt sześć dolarów to piekielnie kusząca suma, zwłaszcza kiedy 
zbiory są takie marne ze względu na suszę. Z drugiej strony, jak Dwayne wróci do 
domu, będzie wściekły jak cholera, kiedy się dowie, że wpuściła do domu obcych.
— Wszystko, czego nam trzeba — powiedział Charlie energicznym tonem — to żeby 
pani nam pokazała swój odbiornik. I pozwoliła przez chwilę popatrzeć na wybrany 
przez nas program.
— Przez jak długo?
Za plecami słyszał złowieszcze dźwięki dochodzące z miejsca, gdzie stał Raymond.
— Tylko chwilkę — powiedział szybko.
— Jak długo? — zapytała jeszcze raz kobieta. Odgłosy za plecami Charliego 
nasiliły się.
— Pół godziny. Tyle wymaga...
Kobieta patrzała teraz ponad ramieniem Charliego, próbując dostrzec, co się 
dzieje za nim. Zręcznym ruchem przesunął się w bok, zasłaniając widok. Sam nie 
wiedział, o co do cholery chodzi, wiedział natomiast, że z pewnością nie jest to 
normalne.
— Kto to jest? — zapytała kobieta.
Charlie nie odwrócił się; nie miał odwagi. Czuł, że zaczyna się pocić.
— Hm... To mój partner, pan Bainbridge. Właśnie on ogląda te próbki programu.
Twarz kobiety wyrażała teraz ciekawość połączoną z przerażeniem — był to dla 
Charliego znak, że za jego plecami dzieje się coś naprawdę poważnego.
— Robi to już od... od jakichś...
Przerwał niezręcznie, orientując się, że przegrał. Wzrok kobiety był wlepiony w 
Raymonda; śledziła każdy jego ruch z pełnym fascynacji niedowierzaniem. Charlie 
westchnął i odwrócił się niechętnie.
Gracz pierwszej ligi Raymond Babbitt znów stał na stanowisku, zamknięty w jakimś 
fikcyjnym świecie rozgrywek o puchar świata, który go miał osłonić przed 
straszliwą rzeczywistością: światem, w którym do Wapnera zostało 
dziewięćdziesiąt sekund
117
i w którym nie ma telewizora. Szykował się do rzutu wykonując te swoje urywane, 
nieskoordynowane ruchy, wzrokiem przebiegał bazy, sprawdzając pozycje biegnących 
graczy. Znów było dwa do trzech dla przeciwnika.
— Koniec gry — oznajmił.
Charlie patrzył bezradnie, jak Raymond odbywa swoje przerażające przygotowania 
do rzutu i jak go potem wykonuje z podskokiem i niezgrabnym podrygiem. Cholera 
jasna! Odwrócił się z powrotem do drzwi i zobaczył, że tymczasem zamknęły mu się 
przed nosem. Naprawdę nie mógł mieć do niej pretensji. Sam by to zrobił, gdyby 
świr w rodzaju Raymonda Babbitta zaczął nagle rozgrywać mecz baseballu na jego 
ganku. Dziwne, obok zniecierpliwienia odczuwał także rozczarowanie — 
rozczarowanie z powodu nieobliczalnej przegranej Raymonda. A to obce i niemiłe 
uczucie rozczarowania jeszcze bardziej go rozwścieczyło.
— No tak! Koniec gry! Odwołane! —wrzasnął do Raymonda ze złością. — Nie uda ci 
się obejrzeć programu.
Mętne oczy Raymonda obracały się w orbitach; szybko prze-stępował z nogi na nogę. 
Nie mógł uwierzyć w to, co mówił Charlie. Nie będzie Wapnera? To koniec świata! 
Nie, niemożliwe. Wskazał na zegarek.
— No tak... jest... jest...
— Minuta do Wapnera — potwierdził Charlie. — I ty to zepsułeś. Sam sobie to 
załatwiłeś, koleś. Już cię tam wepchałem. Już byłeś w środku. Już pogryzałeś 
dmuchaną kukurydzę u niej na dywanie. Oskarżyciele, obrońcy, wszystko już było 
twoje. Tam rodzi się historia prawa, ale ty tkwisz na zewnątrz i tylko zerkasz 
do środka. Pętak z nosem przylepionym do szyby tylko dlatego, że...
Ale Raymond już go nie słyszał. Zrozumiał tylko, że Wapnera nie ma i nie będzie 
i zupełnie wymknął się spod kontroli — przerażone zwierzątko uciekające do 
kryjówki tak daleko w głąb własnej głowy, że nic go już tam nie dosięgnie. Wciąż 
bełkotał, ale słowa nie miały żadnego sensu, nawet dla samego Raymonda.
— To będzie... będzie... będzie... takie...
Jąkając się, próbując się przez to przebić, nie znajdując spo-
118
sobu, aby wyrazić okropność tego, co się dzieje, nie znajdując słów, aby 
powiedzieć Charliemu, że jego świat rozpada się na kawałki, a on sam rozpada się 
razem z nim, Raymond sztywno wyciągnął przed siebie ręce i klasnął w dłonie. Raz, 
drugi, jak płetwy jakiejś zidiociałej foki. Klaskał tak i klaskał, nie mogąc 
przestać. Charlie zrozumiał, że musi coś zrobić, i to zrobić szybko. Jego brat 
rozsypywał się na jego oczach, rozpadał się na ostre odłamki szaleństwa. 
Odwrócił się do drzwi i zapukał. Otwarły się natychmiast — kobieta najwyraźniej 
stała tuż za nimi, obserwując Raymonda przez szybki.
— Okłamałem panią — powiedział szybko Charlie. — Przepraszam. Ten człowiek... 
Ten człowiek, to mój brat.
Kobieta przeniosła wzrok z szalonej foki na przystojnego chłopca, który stał 
przed nią.
— Pana brat — powtórzyła niedowierzająco. Charlie skinął głową.
— I jeśli w ciągu najbliższych trzydziestu sekund nie zacznie oglądać „Sądu 
Publiczności", to dostanie... no, dostanie ataku. Tu, u pani na ganku. Albo mi 
pani pomoże, albo będzie pani stała i przyglądała się temu.
Kobieta wahała się przez chwilę.
— My wolimy „Koło Fortuny" — powiedziała wreszcie. — Myśli pan, że to mu 
wystarczy?
I nim minęło piętnaście sekund Raymond Babbitt siedział, tak jak miał obiecane, 
na dywanie przed telewizorem, na ekranie sędzia Wapner przewodniczył, 
bezstronnie wymierzał sprawiedliwość najprawdziwszym stronom, a świat z powrotem 
układał mu się w całość. I diabła tam z „Kołem Fortuny".
Charlie odetchnął z ulgą — głośno i głęboko; nieszczęście zostało zażegnane, on 
sam zaś dostał, i to z pierwszej ręki, bardzo cenną lekcję. Nigdy, nigdy, ale to 
przenigdy nie należy pozwolić, aby Raymond Babbitt znalazł się w odległości 
większej niż minuta drogi od czynnego telewizora w okresie kwadransa 
poprzedzającego emisję programu Sąd Publiczności. Charliemu nie wolno do tego 
dopuścić — chyba że znowu chce zobaczyć, jak jego brat wybucha jak bomba atomowa.
119
Podczas gdy Raymond siedział sobie wygodnie przed telewizorem, pogryzając 
paluszki (w domu nie było prażonej kukurydzy) i zapamiętale oglądając sędziego 
Wapnera, zaś pani domu — która jak się okazało ma na imię Ewa — wraz z trójką 
dzieci siedziała na kanapie i równie zapamiętale oglądała Raymonda oglądającego 
sędziego Wapnera i robiącego staranne notatki w zielonym notesie, Charlie 
Babbitt udał się do kuchni, żeby się zająć interesami.
Oczekiwano go w Los Angeles w ciągu trzech godzin od ostatniego telefonu, ale to 
było dwa dni temu, a tymczasem dotarł dopiero do Oklahomy. Sam, z pewnością 
miałby o wiele lepszy czas. Ale Raymond potrzebował więcej przerw w podróży niż 
czteroletnie dziecko — na siusiu, na małą przekąskę, na obiad, na częste 
programy telewizyjne. A teraz Charlie nie miał żadnego kontaktu z Los Angeles. 
Najważniejszym człowiekiem, którego należało dopaść jest Eldorf, mechanik firmy. 
Dłużnicy mogą poczekać. Lenny Barish będzie musiał po prostu jeszcze przez jakiś 
czas ich zwodzić. A co do Susanny — no cóż, to wciąż jeszcze jest zbyt bolesne. 
Charlie wstawił ją w myśli do odpowiedniej tabeli, odkładając ad acta do czasu, 
kiedy będzie się nią mógł zająć.
Używając telefonu w kuchni kobiety, Charlie wykręcił numer Eldorf a i nerwowo 
gryząc paznokieć, czekał aż mechanik podniesie słuchawkę. Kiedy to w końcu 
zrobił, okazało się, że wiadomości są złe. Dalej nie ma końcówek do lamborghini; 
nie udało im się jeszcze znaleźć ani jednej.
— Słuchaj, chodzi o cholerną końcówkę! — ryknął Charlie do słuchawki, 
przemierzając kuchnię tam i z powrotem. — Część za marne sto dolarów! Na oczy 
nie widziałeś takiej forsy, jaką utopiłem w ...
W słuchawce zaterkotały skrzekliwe, pełne urazy wymówki Eldorf a. Charlie 
westchnął. W ten sposób nie dojdzie do niczego. Rzucił okiem na tarczę ??????. 
Jemu i Raymondowi pozostało do spotkania z doktorem Schillingiem niecałe pół 
godziny, a mieli przed sobą dobre pół godziny jazdy do Tulsy. Jeżeli się spóźnią, 
psychiatra może na nich nie zaczekać. Tymczasem jest
120
rzeczą pierwszorzędnej wagi, żeby Charlie skonsultował się z tym doktorem, 
ponieważ jego adwokat w Los Angeles dokładnie w tej chwili przygotowuje 
przesłuchanie w sprawie kurateli nad Raymondem Babbittem.
— Więc zadzwoń na informację, dobra? Jeśli będzie trzeba, to do każdego 
cholernego mechanika w całej Kanadzie i USA. Zaoferuj im ile zechcą. Ktoś w 
końcu musi mieć taką część.
Cholera! Powinien był wysłać te samochody do zarejestrowania do Oregonu, póki 
jeszcze nie było za późno. Teraz jest ugotowany.
Ale naprawdę ugotowany będzie dopiero wtedy, kiedy się spóźni na wizytę u 
Schillinga. Z telewizora w living roomie dochodził głos sędziego Wapnera, który 
przedstawiał swoje decyzje w trzech ostatnich sprawach z dzisiejszego rejestru.
— .. .i, zgodnie z tym orzeczeniem, zasądzić na rzecz powódki pełną żądaną sumę, 
w wysokości czterystu pięćdziesięciu dziewięciu dolarów.
Uderzenia młotka zabrzmiały w uszach Charliego jak muzyka.
Świetnie. Ten cholerny program nareszcie się skończył i to ani o sekundę nie za 
wcześnie. Teraz mogą jechać. Charlie rzucił do telefonu ostatnią groźbę:
— Zrób to, zrób to, bo cię zabiję.
Potem odwiesił słuchawkę i popędził do living roomu.
— Użyłem karty, okay? — skłamał Ewie.
Zanim dostanie rachunek za telefon, Charlie Babbitt nie tylko będzie już bardzo 
daleko stąd, ale będzie sobie żył długo i szczęśliwie z milionów swojego tatusia.
— Wspaniała decyzja — powiedział serdecznie do Raymonda. — Dziękuję pani, Ewo. 
Dziękuję, dzieciaki. Chodź, Ray, jedziemy.
— No tak — odpowiedział natychmiast Raymond — po krótkim komentarzu, który na 
pewno wszystkich państwa zainteresuje, przedstawimy wywiad ze stronami.
Charlie potrząsnął głową, „nie".
121
— Już koniec, Ray. Ona wygrała. Króliki zdechły. Ten facet był draniem. Ma za 
nie zapłacić. Koniec, kropka.
Raymond tylko spojrzał na Charliego z chłodną pustką w oczach, ale Charlie już 
znał to spojrzenie. Było naładowane złowieszczą zapowiedzią.
— Spóźnimy się do Tulsy, Ray — powiedział Charlie pośpiesznie. — Doktor nie 
będzie na nas czekał. A to naprawdę waż...
— Poprosimy... poprosimy strony... żeby... skomentowa-ły...
Charlie usłyszał stłumiony grzmot podziemnego wulkanu i zamknął oczy od 
straszliwego wspomnienia rozpalonej, roztopionej lawy.
— Ray — zaczął błagać z rozpaczą. — Wprowadziłem cię tu. Obejrzałeś program. 
Proszę cię tylko o jedną jedyną małą przysługę. Jeden... kompromis. Opuść ten 
dodatek i...
— Skomentowały... dzisiejszą rozprawę... — zakończył Raymond, ostro zezując 
oczami jak czarne guziczki.
Charlie usłyszał, jak grzmot się nasila, przybliża. Czuł jak z ziemi pod stopami 
zaczyna bić żar.
— Jasne — powiedział opanowanym głosem; nienawidził w tej chwili Raymonda jak 
nigdy nikogo na świecie. Był bezradny i zdawał sobie z tego sprawę. I w tamtym 
momencie był przekonany, że w jakiś sposób Raymond także o tym wie. —Nie spiesz 
się.
Raymond z powrotem rozsiadł się na dywanie, poświęcając całą uwagę reklamom. 
Włożył do ust następny paluszek i zacisnął na nim zęby z pełnym satysfakcji 
chrzęstem.
* * * *
Pokonanie trzydziestopięciomilowej trasy zajęło Charliemu dwadzieścia dwie 
minuty, podczas których nie zdejmował nogi z gazu dociśniętego do deski. Dzięki 
Bogu patrole drogowe polowały dziś wieczorem na kogo innego — w przeciwnym 
wypadku buick miałby policję na ogonie przez całą drogę do Tulsy. Char-
122
lie podjechał przed budynek służby zdrowia, w którym mieścił się gabinet doktora 
Schillinga, gwałtownie przycisnął hamulec i wyskoczył z samochodu. Przebiegł na 
drugą stronę, szybkim ruchem otworzył drzwiczki po stronie pasażera i wyciągnął 
Raymonda na podjazd.
— Doktor jest po drugiej stronie ulicy. A teraz ruszaj się! Raymond ruszył na 
drugą stronę, jak zwykle powoli szurając
nogami, ale Charlie zatrzymał go:
— Stop, Ray. Chodź tutaj!
Podszedł do Raymonda, rozpiął mu pasek, podciągnął spodnie wysoko do góry i z 
powrotem zapiął, przytrzymując w górze, tak jak je Raymond zwykle nosił.
— No, tak jest dużo lepiej. A teraz chodźmy.
Rozdział ósmy
Doktor Schilling jeszcze na nich czekał; było dopiero trzy minuty po szóstej — 
nikt nie powie, że to duże spóźnienie. Charlie i doktor wymienili nazwiska i 
uścisnęli sobie ręce, a Raymond dreptał tymczasem po pokoju, oglądając wszystko 
dookoła z charakterystycznym dla siebie brakiem ekspresji. Bóg jeden wie, co on 
rejestruje, co zapisuje w tym swoim niezgłębionym umyśle. Wreszcie podszedł do 
wielkiego akwarium z syjamskimi rybkami, zatrzymał się, wyciągnął z plecaka 
notes — tym razem w czarnej okładce — i usadowił się koło akwarium, aby móc 
przyglądać się rybkom i zapisywać ich ruchy.
— To mój brat — powiedział Charlie. — Cierpi na autyzm.
O mało nie dodał „z wysepkami geniuszu", ale coś — nie bardzo wiedział co — 
kazało mu cofnąć te słowa jeszcze zanim je wypowiedział. Niezbyt wiele wiedział 
na temat tej cechy osobowości swego brata, ani jego zdolności •— poza 
umiejętnością zapamiętywania, której efekty widział na własne oczy, ale wyczuwał, 
że geniusz Raymonda-brata może zainteresować doktora Schillinga bardziej, niż on 
sam mógłby sobie tego życzyć. Chciał tylko odpowiedzi na parę pytań, a potem 
zaraz się stąd wyniosą. Charlie nie ma czasu na siedzenie w Tulsie i czekanie, 
aż Raymond przejdzie serię jakichś dziwacznych naukowych badań, z elektrodami 
podłączonymi do głowy. Opowiedział natomiast doktorowi to, co wiedział o 
Raymondzie — o jego napadach drgawek, o baseballu, ciągłym bazgraniu w różnych 
notesach, o tym, jak trzeba mu jedzenie kroić na małe kawałki i nabijać na 
wykałaczki, o rigor mortis i zapamiętałym bełkotliwym szepcie,
124
i o tym, że Raymond nie potrafi znieść myśli, że mógłby opuścić program z sędzią 
Wapnerem.
Doktor Schilling był dystyngowanym, gładko ogolonym i bardzo elegancko ubranym 
mężczyzną; wyglądał na profesjonalistę. A jednak w jego oczach było coś, czemu 
Charlie nie ufał; jego głos też wydawał mu się nieco zbyt gładki.
— Raymond, podobają ci się rybki? — zawołał doktor.
— Żałosne — powiedział Raymond, wciąż skrobiąc w notesie.
— Ray...
Ale psychiatra szybkim gestem kazał Charliemu zamilknąć. Niech Raymond mówi, co 
chce. Wszystko, co mu przyjdzie do głowy. Bo po cóż oni są, właściwie?
— Więc co mogę dla pana zrobić? — słowa doktora Schillinga były przeznaczone 
dla Charliego, ale wzrok miał skierowany na Raymonda.
Oczy Charliego zwęziły się, przez moment się zastanawiał. Jaką część całej 
historii musi opowiedzieć temu człowiekowi? Więcej niżby chciał, zdecydował w 
końcu.
— Mój prawnik twierdzi, że ta cała sprawa z kuratelą — on to nazywa 
opiekuństwem — więc, to podobno zależy tylko... tylko od tego, co psychiatra... 
zaleci sądowi — Charlie starał się brzmieć jak naiwne dziecko zagubione we mgle, 
młode i czarujące, niewinne i nieszkodliwe.
Schilling natychmiast zrozumiał, o co chodzi i skinął głową. Nie jest to chyba 
przypadek braterskiej miłości. Chodzi o pieniądze — może duże pieniądze.
— A więc?
— Więc płacę panu. Za konsultację.
— Konsultację — powtórzył psychiatra, z udanym brakiem zrozumienia.
— Taaak — skinął głową Charlie. Był zdecydowany jakoś dotrzeć do tego faceta, 
nawet gdyby go to miało kosztować życie. — Niech mi pan powie, o co taki 
łapiduch, chciałem powiedzieć taki doktor, może go zapytać.
Doktor Schilling uśmiechnął się i wzruszył ramionami.
125
— Skądże u licha miałbym to wiedzieć?
— A o co pan by go zapytał?— nalegał Charlie.
— Czy mu się podobają rybki.
— I czego się pan dowiedział? — zapytał Charlie.
— Są żałosne. Niech pan posłucha, tu nie ma żadnych gotowych odpowiedzi. Co mam 
panu powiedzieć?
Charlie głęboko wciągnął powietrze do płuc a potem powoli je wypuścił. Wyłożył 
karty na stół:
— Jak mam wygrać.
— Wierzy pan w cuda, synu? — zapytał cicho psychiatra. Charlie Babbitt nie to 
chciał usłyszeć.
— Posłuchaj pan, ta godzina jest droga. A czas mija. Doktor Schilling skinął 
głową i uśmiechnął się; nie był to
uśmiech ani ciepły, ani przyjazny.
— No cóż, u pańskiego brata występują wszystkie te... no nerwowe zachowania. 
Jak to, co pan teraz robi z paznokciem.
Charlie natychmiast wyjął kciuk z ust — znów ogryzał paznokieć. Poczuł się 
naprawdę głupio, że znów go na tym przyłapano. Ten nawyk zupełnie niweczył 
wrażenie człowieka opanowanego i chłodnego, jakie zawsze starał się sprawiać.
— To notowanie, baseball, wszystkie te rytuały. Chronią go przed strachem.
— Wiem o tym — powiedział Charlie niecierpliwie. — Do czego pan zmierza?
— Chcę tylko powiedzieć, że gdyby zaczęło u niego występować mniej tego typu 
rytualnych zachowań, doktor mógłby stwierdzić, że on mniej się boi. A wtedy 
mógłby zdecydować, że...
— Mam na niego dobry wpływ — przerwał Charlie z namysłem, rozważając to, co 
powiedział doktor.
Doktor Schilling znów skinął głową.
— Trzeba by ustalić, że on jest zdrowszy, szczęśliwszy, poza zakładem. I wtedy, 
kiedy jest z panem.
— Więc musiałby tylko zrezygnować z tego swojego wydziwiania, tak? — to wydało 
się Charliemu stosunkowo proste.
126
Psychiatra uśmiechnął się złośliwie.
— A jeśli się panu to uda — powiedział — choćby z jednym tylko z rytualnych 
zachowań Raymonda i to w krótkim czasie, poprę pana kandydaturę do Nagrody Nobla.
Charlie najeżył się, ale postanowił puścić sarkazm doktora mimo uszu; nie miał 
teraz na to czasu.
— No cóż, spróbuję.
— Na początek — powiedział doktor Schilling łagodnie — mógłby go pan nauczyć co 
i gdzie włożyć.
Charliego Babbitta kompletnie zaskoczyła ta aluzja. Uczyć go takich rzeczy? 
Raymonda? Spojrzał zaszokowany na brata. Raymond był wciąż jeszcze całkowicie 
skoncentrowany na akwarium z syjamskimi rybkami, wciąż pracowicie coś bazgrał w 
notesie. Ale na papierze nie zostawał żaden ślad. W automatycznym ołówku 
Raymonda wypisał się grafit.
— Nigdy pan nie zgadnie, o czym pomyślałem — Charlie wyszczerzył zęby w 
uśmiechu.
Ale doktor Schilling zgadł.
— Ma pan na myśli seks? — zapytał i uśmiechnął się nie rozchylając warg. — To 
byłaby największa sztuka.
* * * *
Podczas długiej i nużącej jazdy ze śródmieścia Tulsy do motelu, w którym się 
ostatecznie zatrzymali — autostrada numer 44 do Oklahoma City, a potem 
autostrada numer 40 do Amarillo — bystry umysł Charliego usiłował rozwiązać 
zadanie: dane: cierpiący na autyzm Raymond; cel: zmienić głęboko zakorzenione 
przyzwyczajenia. Z pozoru łatwe, ale jak zmienić coś, czego się nie rozumie? 
Miał pewne dane na temat tego, w jaki sposób brat reaguje w pewnych sytuacjach i 
zaczynał umieć rozpoznawać niektóre spośród sytuacji wyzwalających psychotyczne 
zachowanie Raymonda, umiał więc także odpowiedzieć na pytanie „kiedy", nie miał 
natomiast zielonego pojęcia o tym, dlaczego Raymond zachowuje się tak, jak się 
zachowuje.
Przechodził w myślach to wszystko, co w Wallbrook powie-
127
dział mu doktor Bruner. Żadnego kontaktu. Nie da się nawiązać z Raymondem 
kontaktu, ponieważ nie można do niego dotrzeć. W przypadku Raymonda Babbitta po 
prostu brak mechanizmów służących do nawiązywania kontaktu, nie mówiąc już o 
jakichś głębszych związkach. Charlie zaczynał rozumieć, o czym mówił doktor 
Bruner. A jeśli z facetem nie da się nawiązać kontaktu, to jak u licha miałoby 
się dać go zmienić?
To był długi, męczący dzień — nawet dla Raymonda, który po drodze często 
zasypiał i który normalnie nigdy nie wyglądał na zmęczonego. Chętnie pozwolił 
zgasić telewizor jeszcze przed nocnym filmem i zgodził się pójść spać. Był w 
łazience i mył zęby, kiedy Charlie wszedł, żeby sobie przygotować kąpiel w 
wielkiej, starej metalowej wannie — motel był zbyt tandetny na to, aby zapewnić 
swoim gościom prysznic.
Raymond zużył prawie pół tubki pasty do zębów i miał teraz wokół ust mnóstwo 
piany, jak wściekły pies. Szorował, szorował i szorował, a pastę miał wszędzie — 
na twarzy, na uszach, nawet brwi pokrywała mu biała warstewka piany. Pastą 
usmarowany był uchwyt szczoteczki do zębów, a także umywalka; paskudne pacyny 
pasty znaczyły posadzkę łazienki wokół stóp Raymonda. Natomiast sam Raymond 
gapił się w lustro nad umywalką, najwyraźniej bardzo zadowolony z widoku całej 
tej spienionej bieli.
— Ray — zaprotestował Charlie, czując jak żołądek przewraca mu się z 
obrzydzenia.
Ale Raymond nie zwrócił na niego żadnej uwagi. Wycisnął na szczoteczkę następną 
porcję piany i zaczął szorować jeszcze mocniej, produkując jeszcze więcej piany.
— Lubisz myć zęby, co? — zauważył Charlie, kręcąc głową. Żadnej odpowiedzi. 
Raymond szorował dalej, jakby pod
działaniem przymusu, obsesyjnie. Ten widok wyprowadził Charliego z równowagi; 
czegoś podobnego nie mógł znieść po takim długim i ciężkim dniu. W połączeniu z 
tłustym hamburgerem, którego przed godziną zjadł w barze, ten widok przyprawiał 
go o mdłości.
— Przestań, dobra? — zażądał, tracąc cierpliwość. — Wy-
128
glądasz jak idiota. Gdyby konował z Kalifornii zobaczył cię w tym stanie, 
zamknąłby cię gdzieś i wyrzucił klucz. Ale Raymond szorował coraz mocniej.
— Powiedziałem przestań! — ryknął Charlie z wściekłością. _— I nie żartowałem!
Raymond nie przestał, ale mruknął coś przez pianę i Charlie pochwycił jego słowa:
— Ty to lubisz, Charlie Babbitt.
— Jak cholera!
— Mówisz „śmieszny Rain Man, śmieszne zęby".
Charlie zesztywniał. Czy naprawdę dobrze usłyszał brata? „Śmieszny Rain Man — 
śmieszne zęby". Rain Man?
— Coś ty powiedział? — spytał, z naciskiem patrząc na Raymonda.^
— Śmieszny — wymamrotał Raymond przez pianę z pasty.
— Dobrze już, co śmieszne?
— Śmieszne zęby.
— Nie — powiedział Charlie stanowczo. — To, co powiedziałeś przedtem.
Ale Raymond skupił teraz całą uwagę na własnych zębach; znów przyglądał się 
sobie w lustrze, zapamiętale szorując i produkując coraz więcej piany. Charlie 
podszedł do umywalki i rozpakował z celofanu jedną z dwóch „sanitarnych" 
szklanek, jakie zapewniał swoim klientom motel. Napełnił ją wodą i podał 
Raymondowi.
— Masz.
Raymond patrzył na niego pustym spojrzeniem, jakby nigdy dotąd nie widział 
szklanki z wodą.
— Wypłucz! — rozkazał Charlie. — I wypluj.
Wciskając Raymondowi szklankę do ręki, jednocześnie odebrał mu ohydnie 
zapaskudzoną pastą szczoteczkę. Raymond stał trzymając tę obcą szklankę, jakby 
za moment miała mu wybuchnąć w ręce.
— No już! — warknął Charlie.
Raymond pospiesznie nabrał do ust wody i mocno przełknął, patrząc na Charliego w 
oczekiwaniu pochwały. Nie wiedząc, czy
9 — Rain Man
129
ma się śmiać, czy płakać, Charlie po prostu wzruszył ramionami. Lepsze to, niż 
nic. Raymond znów pociągnął łyk wody. Usta miał już względnie czyste, choć cała 
twarz była dalej wysmarowana pastą.
Z poważnym wyrazem swoich brązowych oczu Charlie odebrał mu szklankę i 
delikatnie odstawił ją na umywalkę. Nie chciał wystraszyć Raymonda — nie teraz.
— Ja lubię... jak ty myjesz zęby — odpowiedział. — Mówię...
Ale Raymond nie podchwyci! kwestii. Nie powiedział nic.
— „Śmieszny Raymond" — powiedział Charlie prawie szeptem, wpatrując się z uwagą 
w twarz brata.
— Nie możesz mówić „Raymond" — powiedział Raymond rzeczowo. —Jesteś dziecko. 
Mówisz Rain Man. „Śmieszny Rain Man".
Przez żyły Charliego popłynęła nagle wartka fala wspomnień — nie tyle wydarzeń, 
co uczuć, dawno utraconych uczuć. Uczuć miłości i spokoju, jakich nie doznawał 
już od ponad dwudziestu lat. Stał w łazience, skamieniały. Jak ogłuszony 
uderzeniem siekiery.
— Ty... ty jesteś Rain Man? — wyjąkał wreszcie.
Nie wiedział, co myśleć. Rain Mana przecież nie było. Był zmyślonym przyjacielem 
małego Charliego Babbitta.
Raymond sięgnął do kieszeni i wyciągnął portfel. Był to jeden z tych szytych 
ręcznie portfeli, nad którymi pacjenci pracują podczas długich godzin terapii 
zajęciowej: dwa kawałki sprasowanego plastyku; górny wytłaczany, tak, aby 
imitował skórę, oba z gotowymi dziurkami na brzegach, przez które niezdarne 
palce bez większego trudu mogłyby przeciągnąć winylowy sznurek. Ostrożnie, 
bardzo ostrożnie, Raymond wyciągnął z tego portfela najcenniejszy przedmiot, 
jaki posiadał, po czym podał go Charliemu.
Charlie wziął fotografię i zaczął jej się przyglądać. Była pognieciona i wytarta 
na brzegach, jak gdyby przez wiele lat często ją wyjmowano i oglądano. Bo tak 
właśnie było. Przedstawiała mniej więcej osiemnastoletniego chłopaka, o ciemnych
130
oczach w poważnej twarzy, z gładko przyczesanymi włosami. Patrzył w obiektyw 
nieruchomym spojrzeniem. Charlie go rozpoznał.
Na kolanach trzymał nadąsanego chłopczyka, ściskającego w rączkach dziecinny 
kocyk. Maluch był mocno przytulony do chłopaka. Nie było żadnych wątpliwości: 
ten mały to był Charlie Babbitt, ten duży — Raymond Babbitt. Bracia.
— Tata robił zdjęcie. Sam — oświadczył z dumą Raymond.
Charlie nie mógł oderwać oczu od fotografii; niemal zaniemówił ze zdziwienia. On 
i Raymond. Charlie i Raymond. Charlie i Rain Man.
— To ty mieszkałeś z nami... wtedy?
— Mieszkałeś z nami, wtedy — powiedział Raymond.
Czy tylko przedrzeźniał Charliego, czy też może wiedział, że jest starszym 
bratem, z należnymi mu z tego tytułu prawami? Mechanicznie siadając na brzegu 
wanny, Charlie dalej wpatrywał się w fotografię, usiłując jakoś poukładać sobie 
to wszystko w głowie.
— Kiedy... kiedy wyjechałeś? — zapytał wreszcie cichym głosem.
— Był czwartek — odpowiedział natychmiast Raymond. Czwartek?? Charlie mógł już 
tylko gapić się na niego bez
słowa.
— Padał śnieg na dworze. Na śniadanie miałem owsiankę. Ty wyplułeś. Więc Maria 
dała ci banany i mleko. I została z tobą, a tatuś wziął mnie do mojego domu. 
Dwudziestego pierwszego stycznia. 1965. W czwartek.
— Jezu — szepnął Charlie. — Wtedy Mama umarła. Zaraz po Nowym Roku.
— A ty miałeś kocyk. I machałeś mi z okna. Pa, pa, Rain Man! Pa, pa, Rain Man! 
Pa, pa, Rain Man! O tak. We czwartek.
Gdzieś w pamięci Charliego odezwało się jakieś odległe echo. Zobaczył... 
pamiętał... śnieg. I potrzebny, uspokajający zapach starego poprzecieranego 
kocyka. I machanie. I potem płacz. Płacz za Rain Manem. Chciał Rain Mana, tylko 
że Rain
9"
131
Man nie przyszedł. Nigdy już nie przyszedł, wobec tego Charlie sobie wymyślił, 
że go sobie wymyślił.
Charlie spojrzał na Raymonda, jakby go zobaczył po raz pierwszy w życiu. I to 
naprawdę był pierwszy raz w życiu. I w twarzy brata dostrzegł wspomnienie tamtej 
osiemnastoletniej twarzy, niegdyś tak drogiej i ukochanej, a teraz absurdalnie 
upapranej pastą do zębów i wypranej z wszelkiego wyrazu.
— Owijałeś mnie — szepnął Charlie, wspominając przeszłość. — W ten kocyk. I 
śpiewałeś mi.
Raymond przez chwilę wpatrywał się w Charliego, jak gdyby nie miał pojęcia, o 
czym brat mówi. Pustka. A potem, bardzo cicho, zaczął śpiewać. Prawie nie 
fałszując.
— „She was just seventeen. You know what I mean. And the way she looked was be-
yond compare..."
— „So how could I dance with another" — wpadł w ton Charlie.
— „O-oo-o" — zaśpiewał Raymond, trzęsącym się głosem naśladując falset Johna 
Lennona.
— „When I saw her stand-ing there?" — skończyli prawie unisono.
Piosenka skończyła się. Charlie zamilkł, wciąż jeszcze ogarnięty zdziwieniem. 
Spojrzał na brata, na swojego autystycznego brata, który przez dwadzieścia 
cztery lata przebywał w zamknięciu — na brata, którego niegdyś kochał i 
potrzebował w dziecinnej bezradności, a którego potem zapomniał i przemienił w 
twór własnej wyobraźni.
— Lubiłem to. Kiedy mi śpiewałeś — powiedział do Raymonda z łagodną szczerością.
Raymond spojrzał na niego i Charlie na moment uwierzył, że udało mu się do niego 
dotrzeć, że nadejdzie chwila prawdziwego kontaktu, ale Raymond odwrócił się z 
powrotem w stronę umywalki, wziął swoją usmarowaną szczoteczkę i wycisnął na nią 
następną porcję pasty. Jeśli w ogóle był między nimi jakiś kontakt, to został 
już zerwany.
Charlie bardzo ostrożnie odłożył fotografię na brzeg wanny i
132
odkręcił kurtki. Zatkał odpływ korkiem i wanna zaczęła się napełniać.
— Nie, nie, nie, nie, nie! — głos Raymonda był pełen przerażenia, łamał się od 
jakiegoś nieznanego, niewypowiedzianego strachu.
Charlie szybko podniósł na niego oczy. Raymond wlepiał wzrok w podnoszący się w 
wannie poziom wody, a w oczach miał wyraz bezgranicznego lęku.
— Nie, nie, nie! — krzyczał.
— Uspokój się, Ray — polecił mu Charlie. — Co „nie"?
— Nie, bo — Raymond splatał i rozplatał palce, a jego ciałem wstrząsały drgawki; 
Charlie rozpoznał objawy paniki. Musiał rozbroić Raymonda, zanim nastąpi wybuch.
— Bo co? — zapytał. Ray, powiedz mi, bo co?
— Bo...bo...bo... — bełkotał Raymond. A potem już innym głosem, ostrzejszym 
tonem, krzyknął: — Czego ty chcesz?
I wydał z siebie głośny wysoki krzyk, mrożący krew w żyłach wrzask przerażenia i 
potykając się podbiegł do wanny, próbując dłońmi zatrzymać strumień wody, w 
panice nie zwracając uwagi na kurki. Woda rozprysnęła się na wszystkie strony, 
chlapiąc po ścianach i suficie, opryskując Charliego, od stóp do głów oblewając 
Raymonda.
Charlie stal przez chwilę jak sparaliżowany, a potem złapał Raymonda, próbując 
siłą odciągnąć go od wanny. Ale Raymond był dla niego za silny. Wyrwał się i 
złapał Charliego za koszulę, trzymając go ze wszystkich sił. W oczach miał wyraz 
furii, jakiej Charlie jeszcze nigdy u niego nie widział. Z jego ust wydobywał 
się potok słów, wykrzykiwanych głosem, którego Charlie też jeszcze nigdy nie 
słyszał:
— Nie! Nie! To ukrop! To go parzy!
Teraz Raymond trzymał Charliego z taką siłą, że koszula zaczynała na nim pękać w 
szwach. Potrząsał nim, raz za razem, aż głowa zaczęła mu podskakiwać w przód i w 
tył. I przez cały czas wykrzykiwał tym obcym głosem, tym głosem przepełnionym 
nienawiścią.
— Mówiłem ci, nie wolno! Mówiłem ci, nie wolno! Czego ty
133
chcesz? Chcesz zabić brata? Mówiłem ci! Mówiłem ci. Mówiłem ci... mówiłem ci...
Głos zamarł, Raymond przestał potrząsać Charliem. Wpatrując się w niego, bardzo 
powoli wypuścił z rąk koszulę brata. Jego ciałem wstrząsały dreszcze, furia 
wylała się z niego do ostatniej kropli: zostało śmiertelnie przerażone dziecko.
Na moment Raymond przestał być sobą i stał się swoim ojcem. To głos Sanforda 
Babbitta płynął z jego ust huczącym potokiem oskarżycielskiej furii. A Charlie, 
zakręcając wodę, nie był Charliem tylko Raymondem, Raymondem w ten straszliwy 
dzień sprzed dwudziestu czterech lat, w którym „to" się stało. A w wannie, 
niewidzialne ale bardzo prawdziwe, siedziało małe dziecko — Charlie, zaledwie 
dwuletni. A woda była gorąca, za gorąca.
Teraz Charlie wszystko zobaczył. Wszystko sobie przypomniał. Osiemnastoletni 
chłopak, który po prostu chciał zrobić swojemu bratu kąpiel, ale nie umiał 
uregulować wody. Który nie potrafił najpierw sprawdzić temperatury. Chory na 
autyzm, który nie chciał nikogo skrzywdzić, który chciał tylko odtworzyć 
postępowanie swojej mamy Eleonory, która właśnie odeszła, żeby zamieszkać z 
aniołkami. Eleonory wkładającej małego Charliego do wanny. Puszczającej wodę. 
Ale woda była gorąca, za gorąca — nie dość gorąca, żeby poparzyć, ale dość 
gorąca, żeby mały Charlie zaczął płakać.
I ojciec, wpadający do łazienki, oszalały, wrzeszczący w furii. Ojciec, który 
właśnie stracił żonę, którego starszy syn cierpi na autyzm i jest pozbawiony 
kontaktu z rzeczywistością, którego młodszy syn jest jeszcze małym dzieckiem, 
dzieckiem płaczącym, ponieważ Rain Man przygotował kąpiel za gorącą dla 
delikatnej dziecięcej skóry.
I Raymond — obdarzony błogosławieństwem a zarazem przekleństwem absolutnej 
pamięci, niezdolny zapomnieć choćby jedno z tych przerażających słów, jakie 
ojciec wykrzykiwał pod jego adresem tamtego straszliwego dnia, noszący je gdzieś 
w głębi swojego uszkodzonego mózgu przez dwadzieścia cztery lata — aż wreszcie 
wydarł mu je z ust — głosem Sanforda Bab-
134
bitta — przerażający widok Charliego Babbitta i wanny napełniającej się wodą.
A Charlie, który zawsze odczuwał pogardę wobec pechowców i nieudaczników — 
pogardę, nigdy litość — zobaczył to wszystko, i przepełniła go rozdzierająca 
litość dla brata. Delikatnie wyciągnął dłonie, obejmując głowę Raymonda.
— No już dobrze, stary — powiedział łagodnie. — Już dobrze. Nie sparzyłem się. 
Wszystko w porządku.
Czując dotyk rąk Charliego, Raymond zesztywniał. Nie dotykać. Nigdy go nie 
dotykać. Charlie cofnął ręce.
— Poparzyłeś się — powiedział Raymond słabym, zduszonym głosem. — A byłeś... 
małe dziecko. Poparzyłeś. A ja musiałem pójść do... mojego domu — twarz miał 
odwróconą od Charliego i patrzył gdzieś ponad jego ramieniem.
— Nie, Ray — powiedział żarliwie Charlie, szukając wzrokiem oczu Raymonda, 
próbując nawiązać kontakt. — Nie poparzyłem się. Był zwyczajnym bydlakiem. 
Spojrzyj na mnie. Spojrzyj na mnie. Proszę. To było wtedy, kiedy umarła mama. To 
dlatego cię wywiózł, stary drań.
Ale spojrzenie Raymonda wciąż było skierowane na jakiś punkt ponad ramieniem 
Charliego, a na twarzy ciągle jeszcze miał ten sam nieprzytomny wyraz. Charlie 
odwrócił się i zobaczył, że z kurków nadal cieknie woda. Straszliwy, 
przerażający strumień wody, wypełniającej wannę. Charlie rzucił się do kurków i 
zakręcił je.
Kiedy się odwrócił, zobaczył, że Raymond klęczy na mokrych kaflach podłogi. 
Klęczał tak bez ruchu, z rękami przyciśniętymi do piersi, ze wzrokiem wlepionym 
w kurki nad wanną, wreszcie uspokojone.
— Ray? Ray! Już zakręciłem. Wszystko w porządku.
Ale Raymond nie był już w stanie usłyszeć żadnych słów pociechy. Szok, jakim 
było ponowne przeżycie koszmaru sprzed dwudziestu czterech lat, okazał się zbyt 
mocny i Raymond wyłączył się — tak jak Charlie wyłączył wodę — odchodząc w jakąś 
krainę lodu i przenikliwego mrozu. Trząsł się i szczękał zębami, kołysząc się w 
przód i w tył, w przód i w tył, jakby się pró-
135
bował rozgrzać. Kołysał się tak i kołysał, z wzrokiem wlepionym w kurki.
— Jezu! — krzyknął przerażony Charlie. — Zimno ci, Ray? Poczekaj chwilkę!
Popędził do sypialni, rozglądając się za czymś, czego mógłby użyć, porwał z 
łóżka koc i zaniósł go do łazienki. Klękając na podłodze obok brata, delikatnie 
go okrył.
Czując ciepło i szorstką, chropowatą fakturę wełnianego koca, Raymond odrobinę 
się odprężył. Dreszcze ustały. Po paru minutach przestał się też kołysać. Ale 
wciąż nie spuszczał nieruchomego wzroku z kurków nad wanną, jak gdyby kryły w 
sobie jakąś złośliwą, hipnotyzującą moc. I po para sekundach zaczął się szept. 
Szept. Szept. Szept. Szeptszeptszept. Mantra szaleństwa.
— Co ty szepczesz, Ray? — zapytał Charlie łagodnie. — Jakieś tajemne myśli?
Nachylił się nad bratem, żeby lepiej słyszeć.
— Ce-ha-a-er-el-i-e — literował szeptem Raymond. Ce-ha-a-er-el-i-e... Ce-ha-a-
er-el-i-e... — W kółko i w kółko, obronna litania, magiczne zaklęcie.
Charlie przysiadł na piętach w zdziwieniu, a ostry ból litości rozszedł mu się z 
serca po całym ciele. Miał ochotę wyciągnąć ręce, objąć brata i przytulić go do 
siebie gestem pocieszenia, ale wiedział, że to tylko pogorszyłoby stan Raymonda. 
Nie dotykać. Nigdy go nie dotykać. Ale coś musiał przecież zrobić, jakoś 
przywrócić go rzeczywistości. Więc Charlie zaczął śpiewać.
— „She was just seventeen. You know what I mean. And the way she looked was be-
yond com-pare, So how could I dan-ce with another..."
Szept Raymonda ucichł, a oczy przestały się wpatrywać w kurki.
— „O-oo-o, when I saw her standing there?" — dokończył Charlie.
Obrzucił brata szybkim spojrzeniem i wydało mu się, że napięcie Raymonda spadło, 
choć wciąż jeszcze pozostawał zamknięty w swoim własnym świecie, poza zasięgiem 
Charliego.
136
Chryste, przemknęło przez myśl Charliemu. Cóż za ironia! Kto teraz jest Rain 
Manem? Kto śpiewa, a kto jest dzieckiem zawiniętym w koc? Rain Man, kocham cię. 
Tylko, że Raymond nie umie kochać. Nigdy nie będzie umiał. Tego kawałka po 
prostu brakuje.
rj* rj» SjC ***
Było późno, bardzo późno. Raymond spał smacznie na jednym z bliźniaczych łóżek, 
ale w drugim Charlie leżał z szeroko otwartymi oczami, rozmyślając i paląc 
papierosa. Nie, nie tyle rozmyślając, co próbując nie myśleć. Charlie jeszcze 
nigdy w życiu nie był tak zmęczony. Był doszczętnie wypompowany, bolał go każdy 
najmniejszy mięsień. Czuł się tak, jakby go ktoś zbił, zbił na kwaśne jabłko i 
jakby wszystkie wnętrzności miał obolałe i posiniaczone od uderzeń. Jak dotąd, 
była to najgorsza noc w jego życiu — jeszcze gorsza od tych, które przeżywał po 
odejściu z domu, kiedy uciekał i kiedy był tak wystraszony, jak wystraszony może 
być tylko dzieciak pozbawiony domu, mamy i taty.
Cierpiał, czuł się samotny i potrzebował pociechy od jakiejś ludzkiej istoty. 
Charlie Babbitt, który nigdy nie potrzebował nic od nikogo, który przechodził od 
jednego związku do drugiego nie spuszczając z oczu najbliższych drzwi z napisem 
„Wyjście", który wygrywał dla własnych interesów każdego, z kim się zetknął, 
który kazał innym tańczyć tak jak grał grajek, któremu nie płacił — ten sam 
Charlie Babbitt teraz przyznał przed samym sobą, że potrzebny mu jest ktoś, kogo 
mógłby kochać, ktoś, kto kochałby jego. Potrzebna mu jest Susanna.
Jest późno, zgoda, ale w Santa Monica jest przecież o godzinę wcześniej. Charlie 
przyciągnął bliżej aparat i nakręcił numer Susanny.
Słyszał, jak telefon dzwoni na drugim końcu linii i z sercem podchodzącym do 
gardła czekał, aż jego dziewczyna podniesie słuchawkę.
— Halo?
137
— Cześć, to ja — powiedział cicho. Żadnej odpowiedzi. Nic.
— No, nie odłożyłaś słuchawki. Czy to znaczy, że jesteśmy połączeni ze sobą?
Susanna nie połknęła haczyka.
— Co z twoim bratem? — spytała wreszcie.
— Znasz Raya: przyjęcie za przyjęciem.
Na to Susanna nie odpowiedziała ani słowa. Jeśli go nie stać na powagę...
— Chcę... chcę tylko usłyszeć, że nie wszystko skończone — powiedział Charlie 
do słuchawki.
Gdyby tylko mógł zobaczyć ją twarzą w twarz i nie musiał być zależny od 
cholernej linii telefonicznej. Gdyby tylko mógł wziąć ją w ramiona, potrafiłby 
ją przekonać, żeby do niego wróciła. Kiedy się nie odezwała, dodał:
— Chcę powiedzieć, że mam pietra. Boję się, że wszystko skończone.
Wstrzymując oddech, Charlie mocno przycisnął słuchawkę do ucha, żeby nie stracić 
żadnego dźwięku. Susanna westchnęła.
— Nie pytaj mnie o to dzisiaj, Charlie. Nie spodoba ci się odpowiedź. Niech się 
to trochę odleży.
Charlie zaśmiał się z goryczą:
— To coś, w czym nie jestem najlepszy — czekanie, aż się sprawy odleżą.
— Jest dużo rzeczy, w których nie jesteś najlepszy — odpowiedziała Susanna z 
taką samą goryczą.
Zranił ją i to boleśnie, i nie miała ochoty natychmiast wskakiwać z powrotem na 
ring, żeby stoczyć kolejną zajadłą rundę z championem. Dopiero jak rany się 
zabliźnią.
— Tak, no cóż — powiedział Charlie z trudem. — Wezmę jeden z notesów Raymonda. 
Zacznę robić listę.
Czekał, aż Susanna zareaguje na ten żałosny żarcik, aż coś powie, a kiedy dalej 
się nie odzywała, bez ogródek wyłożył jej swój plan:
— Mam zamiar... mam zamiar załatwić sobie kuratelę nad
138
Rayem. Przez sąd. Zacznę od spotkania z konowalem od czubków, zaraz po powrocie 
do domu. Czy on naprawdę zwariował?
— Charlie, w żaden sposób tego nie wygrasz. Nie masz nawet jednej szansy na 
milion!
— Wygram. Muszę wygrać.
— Doktor Bruner opiekował się nim przez ponad dwadzieścia lat. A ty znasz go od 
czterech dni. Czy ty sam nie widzisz, jakie bzdury opowiadasz?
Przerwała, niepewna, czy bardziej jej żal Raymonda czy Charliego. Ale Susanna 
miała silne poczucie lojalności:
— Czy sam tego nie widzisz, kochany? — dodała z przejęciem.
Ona nie rozumie. Nikt nie rozumie.
— Słuchaj, zadzwonię do ciebie jak wrócę, dobrze? Susanna nie powiedziała 
„tak", ale nie powiedziała też
„nie". Charlie pocieszył się tym, na ile umiał.
— No to pa — szepnął do telefonu, a kiedy Susanna nie odpowiedziała, odwiesił 
słuchawkę na widełki i odstawił aparat z powrotem na stolik. Przewrócił się na 
plecy, sięgnął po popielniczkę i postawił ją sobie na piersi. Paląc powoli, 
wpatrywał się w ciemność.
W motelowej łazience na dnie wanny z wodą pływała fotografia. Była pognieciona i 
nieco wyblakła, ale było na niej wyraźnie widać osiemnastoletniego chłopaka o 
poważnej twarzy i dziecko owinięte w kocyk. Braci.
Rozdział dziewiąty
Raymondowi trzeba było koniecznie kupić jakieś nowe ubranie. Jedyne spodnie i 
koszula już się bardzo ubrudziły, a bielizna przybrała odcień niezachęcającej 
szarości. Zaczynało być krucho z pieniędzmi.
Gotówka się kończyła. Buick łapczywie pił benzynę — był przecież jednym z tych 
wiecznie spragnionych automobili z epoki poprzedzającej powstanie OPEC. Rachunki 
z moteli, za dwie osoby, także były spore; największą pozycję w budżecie 
stanowiły jednak posiłki i drobne przekąski, które Charlie przez cały dzień 
musiał kupować Raymondowi. Raymond był bowiem najszczęśliwszy — jeśli w ogóle 
można było tak powiedzieć — kiedy otwierał torebkę prażynek lub frytek. Konto 
bankowe Charliego leciało w dół na łeb na szyję, a kiedy spróbował użyć karty, 
maszyna odmówiła wypłacenia gotówki. Gdyby spróbował jeszcze raz, pe\vnie 
przeżułaby kartę i wypluła mu jej resztki w nos, a jego samego wpakowała do paki.
Żyli teraz ze złotej karty kredytowej American Express, ale ponieważ Charlie od 
dwóch miesięcy nie płacił rachunków, z kredytem też zaczynało być cienko. Karta 
lada moment mogła zostać zablokowana i co wtedy zrobią? Charlie oczywiście nie 
dzielił się tymi kłopotami z bratem; nawet gdyby Raymond nie zrozumiał, co było 
całkiem prawdopodobne, to i tak mógł coś wywęszyć i dostać szału.
Na przedmieściach Albuquerque Charlie zajechał do centrum handlowego, w którym 
był magazyn sieci K-Mart, i Raymond dostał od karty American Express zestaw 
nowych ubrań,
140
od stóp do głów: nową bieliznę i skarpetki, nowiutkie bawełniane spodnie i 
koszulę. Wyglądał jakby to nowe ubranie go łaskotało, ale przynajmniej podczas 
przymierzania tych wszystkich rzeczy nie uciekł i nie zrobił sceny.
Po części żeby go za to nagrodzić, a po części po to, aby nie przytrafiła im się 
żadna niebezpieczna powtórka przedstawienia na ganku u Ewy, Charlie dorzucił do 
zakupów watchmana — mały przenośny telewizorek marki Sony na skórzanym pasku, 
który Raymond mógł bez trudu zabierać wszędzie ze sobą. W ten sposób, powiedział 
mu Charlie, zawsze będzie mógł mieć sędziego Wapnera pod ręką — dosłownie. Mimo 
że Raymond nie złapał żartu, watchman został przyjęty z czymś, co spośród 
dotychczasowych reakcji brata znanych Charliemu najbardziej przypominało 
entuzjazm. Było mu miło widzieć, że zrobił Raymondowi przyjemność.
Raymond wyszedł z magazynu ubrany w swoje nowe ubranie. Charlie poszedł do 
sąsiedniej pralni, wrzucił do pralki brudne rzeczy Raymonda oraz kilka własnych, 
po czym zostawił brata na ławce przed rzędem pralek z torbą prażynek po 
meksykań-sku w ręce, a sam poszedł zatankować buicka. Kiedy wrócił do pralni, 
Raymond siedział dokładnie w tym samym miejscu, w którym go zostawił i 
obserwował ubrania krążące w bębnie suszarki. W kółko i w kółko. W kółko i w 
kółko.
Charlie podszedł i usiadł obok niego na ławce. Raymond nie podniósł wzroku; oczy 
miał wlepione w suszarkę, w kółko i w kółko.
— Widzisz, tego właśnie musisz się wystrzegać, kiedy będzie cię oglądał konował 
— zganił brata Charlie. — Takiego gapienia się na byle co. Zobaczy coś takiego i 
od razu cię wsadzi do klatki.
Ale Raymond nie słuchał, myślami był gdzie indziej.
— Widzisz to czerwone — powiedział głosem pozbawionym wyrazu. — Zawsze spada 
tak samo.
Charlie spojrzał na krążące w bębnie pranie i zauważył wśród rzeczy swoją 
czerwoną koszulę, nie mógł jednak zrozumieć, co właściwie widzi w tym Raymond. 
Dla Charliego pra-
141
nie było po prostu praniem. Niczym mniej i niczym więcej. Potrząsnął głową, 
widząc, że mały watchman Sony stoi na ławce obok Raymonda. Był włączony — sam 
obraz bez dźwięku — po prostu stał sobie i migał bezgłośnie. Charlie podniósł go 
i wyłączył.
— Powinieneś to wyłączać, kiedy nie oglądasz — poinstruował brata. — Jak 
wyładujesz baterie, to co będzie z Wapnerem, co?
Raymond najwyraźniej nie słuchał.
— Mama prała moje rzeczy. I patrzyliśmy. Jak teraz. Mówił bardzo cicho, 
wreszcie przywołując na pamięć jakieś
dobre wspomnienie. Wspomnienie wolne od strachu. Mama.
— Nie pamiętam jej — powiedział Charlie spokojnie. — Próbuję sobie przypomnieć. 
I czasem prawie, jakby... ale myślę, że to tylko ze zdjęć.
— Czytałem jej. Na głos. Wszystkie historyjki — powiedział Raymond.
Wzrok miał nadal wlepiony w kręcące się w bębnie pranie i obserwował, jak spada 
czerwona koszula.
— Założę się, że jej śpiewałeś, co?
— Nie. Ona śpiewała mnie. Ja śpiewałem tobie.
W kółko i w kółko; oczy Raymonda śledzące każdy obrót. I
— Ooooo! — zaśpiewał Charlie swoim najlepszym falsetem a la Beatlesi, próbując 
odwrócić uwagę Raymonda od prania, zachęcić go, aby zaśpiewał razem z nim. 
Jeżeli od razu nie zacznie zmieniać dziwacznych zachowań swojego brata, nie 
będzie miał żadnych szans, kiedy łapiduch weźmie się za niego podczas 
przesłuchania.
Ale Raymonda nic nie obchodziła piosenka. Skupiony był wyłącznie na czerwonej 
koszuli, która za każdym razem opadała dokładnie na to samo miejsce w bębnie 
suszarki.
Charlie zbliżył twarz do twarzy Raymonda:
— Uśmiechnij się. Pokaż mi Czarusia — zażądał, demonstrując ten olśniewający 
uśmiech we własnym wykonaniu.
Raymond zawahał się, po czym zaprezentował wierną kopię uśmiechu, pokazując zęby.
142
— Znakomicie! — pochwalił Charlie. — A teraz roześmiej się. Najlepiej, jak 
umiesz.
Tym razem wahanie trwało nieco dłużej, ale w końcu Raymond zaprezentował swoją 
wersję uśmiechu:
— He. He. He.
— Moż-li-woś-ci, Ray. Masz moż-li-woś-ci — Charlie uśmiechnął się szeroko do 
brata. Raymond rzeczywiście robi postępy; Charlie poczuł się bardzo zadowolony z 
siebie. Tylko tak dalej, tylko tak dalej.
— Ty masz możliwości, Charlie Babbitt. Tatuś mówił. Uśmiech Charliego zgasł na 
przykre wspomnienie ojca i jego
surowego autorytetu. Jakże nienawidził tego słowa, kiedy ojciec wymawiał je tym 
swoim nie znoszącym sprzeciwu głosem!
— Tak — powiedział bezbarwnym głosem. — Jeszcze jeden drobiazg. Mów do mnie 
Charlie, dobra? Bez Babbitta.
Raymond nie odpowiedział. Jego wzrok skierował się z powrotem na suszarkę i znów 
bez reszty pochłonęło go pranie. W kółko, w kółko i w kółko.
— To czerwone, co? — Charlie oparł policzek na lewej dłoni i obserwował, jak 
pranie krąży w bębnie suszarki. Raymond podniósł lewą dłoń do policzka 
identycznym gestem i przez parę spokojnych minut siedzieli obok siebie na ławce 
w pralni obserwując, jak czerwona koszula krąży w kółko i w kółko, w kółko i w 
kółko, i zawsze spada na to samo miejsce.
Ale Charlie nie miał do dyspozycji tyle wolnego czasu, co Raymond —jest 
człowiekiem interesu i ma do załatwienia mnóstwo spraw. Zostawiwszy zatem 
Raymonda na przyglądaniu się koszuli, Charlie wyszedł przed pralnię do budki 
telefonicznej i wykręcił numer firmy.
— Lenny, to ja.
— Człowieku, przecież ja siedzę przy tym telefonie od trzech godzin — usłyszał 
oskarżycielski jęk.
— Wiem, przepraszam. Miałem... miałem różne rzeczy do załatwienia.
Jak miał wytłumaczyć Lenny'emu sprawę Raymonda?
— Musiałem kupić... trochę ubrania i jeszcze inne rzeczy.
143
— Charlie, wszystko skończone — przerwał mu Lenny. — Wszystko skończone.
— Uspokój się, młody. Jestem w Albuquerque. Będę tam za...
— Wyatt znalazł samochody. Znalazł je, rozumiesz! Ma je. Są stracone.
Charlie otworzył usta i z powrotem je zamknął, nie mówiąc ani słowa. Co można 
odpowiedzieć na wiadomość, że nastąpił koniec świata? Czuł, jak krew w żyłach 
zmienia mu się w lód, a serce staje się wielkim zimnym kamieniem ciążącym w 
piersi. Tak jak powiedział Lenny: wszystko skończone. Zamknął oczy, nie potrafił 
o niczym myśleć. Stało się najgorsze i w umyśle Charliego zapanowała absolutna 
pustka.
— Bateman chce, żeby mu zwrócić zaliczkę. Wszyscy się tego domagają — Lenny 
przekazywał mu kolejne szczegóły na temat dnia klęski. —To dziewięćdziesiąt 
kafli, Charlie.
Jak gdyby trzeba mu było o tym przypominać. Piętnaście tysięcy razy sześć równa 
się dziewięćdziesiąt tysięcy. Dziewięćdziesiąt tysięcy dolarów. Równie dobrze 
mogłoby to być dziewięćdziesiąt milionów. I co z tego? On i tak ich nie ma. Nie 
ma nawet dziewięćdziesięciu centów. Jest zrujnowany, skończony, ugotowany, 
pogrzebany. Charlie Babbitt jest kompletnie załatwiony.
— Mówi, że tak cię urządzi, że nie będzie cię stać nawet na to, żeby umyć komuś 
lamborghini — ciągnął Lenny, teraz już z wyraźną satysfakcją.
Charlie zdrowo dał mu w kość, uciekając z miasta, nie dając znaku życia, 
zostawiając go, aby samotnie stawiał czoła natarciu. Teraz jego kolej dostać po 
uszach, i prawdę mówiąc Lenny nie czuł współczucia.
— Daje czas do piątku. Co mu powiedzieć?
Gdzieś wewnątrz czaszki Charlie poczuł głośny jak grzmot wybuch pustego śmiechu. 
Jakież znaczenie, do jasnej cholery, miało to, co Lenny mógłby teraz powiedzieć 
Wyattowi? Wyatt przekłuł balon jego życia i teraz ze świstem uchodzi z niego 
powietrze.
144
— Powiedz mu, że czek jest w drodze — powiedział i odwiesił słuchawkę.
Oczyma wyobraźni widział własną przyszłość i nie był to radosny widok.
? * * *
Charlie siedział w otępieniu, gapiąc się na stygnące na talerzu jedzenie. 
Pogrzebał w nim trochę widelcem, ale nic nie mogłoby go teraz zmusić do wzięcia 
czegokolwiek do ust. Nie jest głodny, już nigdy w życiu nie będzie głodny. 
Martwi nie jedzą. Zgasił luc-ky strike'a w samym środku mielonego kotleta i znów 
westchnął.
W przeciwieństwie do Charliego, Raymond dobrze sobie podjadł. Malutkie 
kwadraciki hamburgera znikały mu w ustach prędzej niż zwykle — jeden po drugim. 
Raymond miał za sobą dobry dzień. Nowe ubranie i watchman marki Sony do 
oglądania Wapnera. Przyjemna przejażdżka samochodem tatusia pustą autostradą z 
Albuquerque do Joseph City w stanie Arizona. A teraz siedzą sobie w tym wygodnym 
zajeździe dla kierowców ciężarówek — w dużym nowoczesnym barze, gdzie właśnie 
zjadł pysznego hamburgera, i to z frytkami. Charlie pokroił mu wszystko i polał 
ketchupem. Raymond lubi smak ketchupu — zwłaszcza, gdy się nim poleje frytki.
No i ta szafa grająca, na ścianie tuż nad ich stolikiem. Z masą piosenek. Sto 
czterdzieści. Wszystkie wypisane na czternastu plastykowych kartach; wybiera się 
jedną, wrzuca pieniążek, po czym naciska odpowiednie guziczki — jeden z cyfrą i 
jeden z literą — i oto ulubiona melodia. Zafascynowany Raymond błyskawicznie 
przerzucił karty: klik, klik, klik.
Ktoś musiał wrzucić monetę, bo akurat szła piosenka. Kobiecy głos. Patsy Cline 
śpiewa „Słodkie marzenia".
— E-19 — oświadczył Raymond.
Charlie obojętnie popatrzył na siedzącego naprzeciw brata. Patsy Cline. I co z 
tego? Ale nagle coś mu przyszło do głowy:
— Co to za numer, B-19?
— E-19 — poprawił go Raymond.
Jak to możliwe? Raymond tak szybko przerzucił katalog, że
10—RainMan
145
było wykluczone, żeby zdołał przeczytać jakiś tytuł, nie mówiąc już o 
zapamiętaniu czegokolwiek. Nikt nie byłby w stanie tego zrobić.
— To ta piosenka, która leci?
— To ta piosenka. Która leci.
Charlie wpatrywał się w Raymonda, ogryzając paznokieć; w głowie świtał mu pomysł, 
a w sercu rodziła się nadzieja.
— Zakryj oczy rękami — rozkazał. I pokazał Raymondowi, jak ma to zrobić.
Raymond, który potrafił naśladować proste gesty, zasłonił oczy rękami. Charlie 
zaczął przerzucać plastykowe karty.
— „Hazardzista", Kenny Rogers — rzucił na chybił trafił.
— J-12 — odpowiedział Raymond błyskawicznie i prawidłowo.
— „Zdradliwe serce", Hank Williams.
— „Twoje zdradliwe serce" — poprawił z powagą Raymond. — Hank Williams, Junior.
— Dobra, samochwało. Jaki numer?
— L-4.
Cholera, to zupełnie nieprawdopodobne! Zły nastrój Char-liego stopniał jak 
kostka lodu rzucona na rozgrzaną płytę. Na twarz wypłynął mu szeroki uśmiech:
— „Błękitny księżyc Kentucky", Bill Monroe.
— Z zespołem Bluegrass Boys, P-ll — odpowiedział natychmiast Raymond.
Sukinsyn! I to z zasłoniętymi oczami! Jest genialny. Raymond Babbitt jest 
cholernym geniuszem! „Niezwykłe zdolności" — powiedział doktor Bruner. „Wysepki 
geniuszu". „Napiję się na tę intencję!", pomyślał radośnie Charlie. Te niezwykłe 
zdolności mogą uratować skórę Charliego Babbitta!
— Ray, braciszku! Świetnie się zabawimy — obiecał. — Grałeś kiedyś w karty?
Charlie kupił trzy talie kart do pokera i odrzucił dżokery. Używając maski 
buicka jako karcianego stolika, rozłożył je ko-
146
lorami i pokazał Raymondowi poszczególne sekwensy, od asa do króla. Potem 
przetasował wszystkie trzy talie razem, układając je w wysoki stos — po 
dwanaście asów, dwójek, trójek, i tak dalej — podczas gdy Raymond przyglądał mu 
się z zachwytem.
— Ty uważasz? — zapytał Charlie. Raymond skinął głową. Uważa.
— Jesteś gotowy?
Znów skinięcie. Jest gotowy.
Teraz Charlie wziął do rąk grubą potrójną talię i zaczął w zawrotnym tempie 
wykładać karty na maskę, jedną po drugiej, koszulkami w dół. Każda karta była 
widoczna przez ułamek sekundy, po czym natychmiast przykrywała ją następna. Pac, 
pac, pac, pac. Kiedy zostało trochę więcej ponad połowę kart, Charlie rzucił 
okiem na Raymonda, a potem położył resztę kart na masce, koszulkami do góry.
— Dobra. Co zostało?
Raymond nie wahał się ani przez sekundę:
— Dziewięć asów, siedem króli, osiem waletów, siedem dziesiątek...
Charlie podniósł rękę i potok słów natychmiast się urwał. Talent. Cholerny 
talent do liczenia kart, postrach amatorów gry w Black Jacka. Kasyna padną przed 
nim na kolana. Pitbossowie zadrżeliby z przerażenia, gdyby wiedzieli, jakie 
zdolności ma Raymond Babbitt. Zadrżeliby, wydaliby mu dożywotni zakaz siadania 
przy stoliku i wywiesili jego fotografię na widocznym miejscu w biurze każdego 
domu gry w Ameryce: „Czy znacie tego Człowieka?" Pomyśleć tylko: Charlie Babbitt 
siedzi na kopalni złota i nawet o tym nie wie.
— Moż-li-woś-ci — mruknął Charlie radośnie, jednocześnie rozważając szanse. — 
Facet ma moż-li-woś-ci. Jesteś gotowy do ataku?
— Gotowy. Do ataku.
— No to jazda! Wsiadaj!
Kiedy Raymond znalazł się bezpiecznie w buicku, Charlie nacisnął gaz i samochód 
wystartował jak wielkie ptaszysko. Kar-
ni'-
147
ty sfrunęły z maski rozsypując się po nawierzchni i za buickiem pociągnął długi 
ogon kierów, trefli, pików i kar.
Jadą do Los Angeles, ale najpierw krótki objazd. Wizyta w Las Vegas, 
amerykańskiej stolicy hazardu, po to, żeby Raymond mógł dowieść istnienia 
„wysepek geniuszu" na morzu swojego autyzmu.
* * * ?
Joseph City w stanie Arizona znajdowało się nie dalej niż o sto mil od Las Vegas, 
niecałe dwie godziny jazdy przez pustynię. Buick zjechał z autostrady numer 40 
na autostradę numer 93, prosto do Vegas. Po drodze Charlie urządził Raymondowi 
wykład z reguł gry, podając każdą tylko jeden raz: teraz wiedział już, że 
Raymond nie jest w stanie zapomnieć nic z tego, co przeczytał lub usłyszał.
— Dwadzieścia jeden. Zapamiętaj sobie, wygrywa dwadzieścia jeden. Rozdają karty 
z buta, ale to tylko nazywa się „but", to nie taki but, jaki się wkłada na nogę, 
więc nie spodziewaj się, że zobaczysz coś podobnego do twoich butów. 
Najważniejszą rzeczą jest zapamiętać, że stół musi stanąć na siedemnastu. Dealer 
nie może pociągnąć karty, jeśli ma siedemnaście. Jeśli on ma siedemnaście, a ty 
więcej niż siedemnaście, ale mniej niż dwadzieścia jeden, to wygrywasz. 
Chwytasz??
— Chwytasz.
— Jak pociągniesz za wysoką kartę i przekroczysz dwadzieścia jeden, masz furę. 
Przegrywasz. Forsę. Chwytasz?
— Chwytasz.
— Jak pociągniesz dziesięć — dziesiątkę, waleta, damę albo króla — a potem asa, 
wygrywasz najwyżej. Black Jack. Chwytasz?
— Chwytasz.
— Jak chcesz, żeby dealer dał ci jeszcze jedną kartę, stukasz palcami w stół, o 
tak, albo mówisz: „jeszcze", a jak już nie chcesz ciągnąć, to kręcisz głową: nie, 
albo mówisz „dość". Jak
148
masz osiemnaście, nie ciągniesz. Nigdy nie ciągnij, jak będziesz miał 
osiemnaście albo więcej. Chwytasz?
— Chwytasz.
— Więc jak policzysz, co już zeszło i będziesz wiedział, co zostało — kupa 
dziesiątek albo blotek — to będziesz wiedział, czy brać czy nie. Lepiej 
pociągnąć i mieć więcej niż stanąć na niskiej liczbie, więc lepiej, jak 
dealerowi zostanie jeszcze dużo dziesiątek. Chwytasz?
— Chwytasz.
— W bucie będą co najmniej trzy talie naraz, może więcej. Może cztery, albo 
nawet pięć. Musisz wszystkie policzyć, wszystko jedno, ile będzie. Chwytasz?
— Chwytasz. Mogę poprowadzić, Charlie Babbitt?
— Nie. Teraz słuchaj. Jak zostanie kupa dziesiątek — dziesiątek i figur — to 
dobrze. Dobrze dla nas.
Ponieważ Charlie nie dodał „chwytasz?", Raymond nie znalazł żadnej odpowiedzi.
— No, powiedz — podpowiedział mu Charlie niecierpliwie.
— Dziesiątki dobre, dziesiątki dobre, dziesiątki dobre, dziesiątki dobre! — 
wyglądało na to, że Raymond jest całkiem zadowolony z siebie — może dlatego, że 
Charlie był taki zadowolony z niego.
— Dobra, i będziesz stawiał...
— Jeden jak źle, dwa jak dobrze.
— I jeszcze — podpowiedział Charlie, czekając aż Raymond wyrecytuje 
najważniejszą część lekcji, którą mu wbijał do głowy przez ostatnie piętnaście 
mil.
— Trzymać dziób na kłódkę — Raymond otworzył usta, a potem gwałtownie je 
zamknął, patrząc na Charliego w oczekiwaniu pochwały.
Charlie skinął głową.
— Kasyna mają swoje reguły. Najważniejsza: nie lubią przegrywać. Wobec tego pod 
żadnym pozorem nie daj po sobie poznać, że liczysz.
Raymond odwrócił się do brata i powiedział:
— Ja liczę, ja liczę, ja liczę, ja liczę, ha!
149
— Jeżeli to powiesz w Las Vegas i jeżeli cię ktoś usłyszy, to już nigdy cię nie 
zobaczę. Nigdy.
Raymond skurczył się na swoim siedzeniu, myśląc nad tym, co usłyszał. Całe 
podniecenie uszło z niego jak powietrze z przekłutego balonu. Wyglądał na tak 
przygnębionego, że Charlie uśmiechnął się do niego chcąc mu dodać otuchy, a 
Raymond — jak za naciśnięciem guzika — wyprodukował wierną kopię tego uśmiechu.
— Charlie — zawołał radośnie. — Charlie!
Teraz brzmiało to zupełnie inaczej niż tamten maniacki szept.
* * * *
W lotto czy na slot maszynach grać umie każdy. Można mieć na sobie łachmany i 
nosić pióra we włosach, można być skończonym, absolutnym świrem, a i tak można 
grać w lotto albo na slot maszynach. Ale kiedy się wkracza na salę w kasynie, 
kiedy się siada przy stoliku do Black Jacka, bakarata czy jakiejś innej gry dla 
dżentelmenów, w której stawki są naprawdę wysokie, to lepiej wyglądać dobrze — 
jak zwycięzca, którego stać na to, żeby przegrać. Ponieważ kasyno ma na ciebie 
oko, nie toleruje dziwacznego zachowania, nawet ze strony tych najbardziej 
nadzianych. Wobec tego Raymond jest w tej grze do tyłu o dwa punkty. Nie tylko 
zachowuje się jak mieszkaniec szpitala wariatów, ale również tak wygląda.
Dobra, szata zdobi człowieka i dopóki American Express Charliego to wytrzyma, 
można coś zrobić z wyglądem Raymonda. Na początek przyzwoite strzyżenie i 
manicure. Jeszcze nowe ubranie — zamiast tych worowatych roboczych spodni z K-
Mar-tu, a także buty — z ostrymi noskami i bardzo błyszczące — i Raymond zamieni 
się z brzydkiego kaczątka we wspaniałego łabędzia.
Ale ten łabędź wcale nie jest bardziej normalny niż kaczątko i przyszłość jest 
jednym wielkim i niepokojącym znakiem zapytania. Kiedy się przesunie wzrok 
powyżej garnituru — na
150
oczy, puste i wpatrzone w jeden punkt lub — co jeszcze gorsze — rozbiegane we 
wszystkie strony — to co wtedy? A co będzie jak Raymond zaświruje akurat przy 
stole do Black Jacka? Dobry, stary, riieodgadniony Ray. Ani chwili nudy z tym 
facetem.
Ale Charlie musi zaryzykować. Kilka przyzwoitych wygranych i zaraz się stąd 
zmyją. Musi wygrać przynajmniej tyle, żeby spłacić Wyatta i zwrócić klientom 
zaliczki. W przeciwnym wypadku już nigdy nie będzie mógł prowadzić w Los Angeles 
żadnych interesów. Może uda mu się uratować sprawę tych samochodów. Może nawet 
wróci do Los Angeles z fortuną w kieszeni. Bo i dlaczego by nie? Wielu innym się 
udało. Wszystko zależy od Raymonda.
Gdy dotarli do Las Vegas zapadał wieczór i bulwar jarzył się wielokilometrowym 
pasem neonów: kości do gry, koła ze szprychami, flamingi, reklamy MGM, 
restauracji i barów. Raymond nigdy nie widział czegoś podobnego; oczy wychodziły 
mu z orbit i wykręcał szyję na wszystkie strony, żeby jak najlepiej widzieć tę 
jaskrawą i radosną feerię.
Dziś jeszcze tani hotel. Jutro zajmą się doprowadzeniem Raymonda do porządku — 
na slot maszynach może grać każdy, nawet jeśli jest ubrany w jakieś szmaty i ma 
we włosach pióra, ale prawdziwe kasyno to zupełnie co innego — żeby się dobrze 
prezentował w wielkim kasynie. A potem, jutro wieczorem — to będzie wielki 
wieczór. Namierzą się na kasyno w Pałacu Cezara i niech tylko Ray pokaże co 
potrafi.
Charlie westchnął i pokręcił głową. Szkoda, że nie należy do tych, którzy się 
modlą: dziś byłaby po temu naprawdę znakomita okazja.
Rozdział dziesiąty
Cuda się zdarzają. Prawdziwym cudem było, że następnego dnia rano u krawca złota 
karta American Express Charliego nie wymówiła mu posłuszeństwa. Zamiast się 
wściec, z uśmiechem przyjęła dotkliwy cios. Charliemu i Raymondowi wzięto miarę 
na dwa niemal identyczne garnitury według ostatniej włoskiej mody — lekko 
dopasowane, zwężające się spodnie, z dwurzędowymi marynarkami o wąskich klapach, 
z najlepszej angielskiej wełny. Morderczo drogie, oczywiście, ale któż mógłby 
być ich bardziej godzien, niż oni?
Poza garniturami Charlie kupił dwie kremowe bawełniane koszule i dwa pasujące do 
nich zielone krawaty — jeden dla Raymonda i drugi dla siebie. Raymondowi chyba 
najbardziej podobały się właśnie krawaty, a zwłaszcza fakt, że jego krawat jest 
taki sam, jak brata. Podczas gdy Raymond usiłował podciągnąć sobie spodnie z 
powrotem pod pachy, Charlie wymógł na krawcu obietnicę, że oba garnitury zostaną 
dopasowane i będą gotowe do włożenia nie później niż o piątej po południu, 
jeszcze tego samego dnia.
Kiedy złota karta znalazła się w otworze maszynki, która miała wydać wyrok, 
Charlie poczuł, że w brzuchu latają mu motyle wielkie jak drapieżne ptaszyska; 
zostało mu już tylko tyle gotówki, żeby wieczorem móc wejść do gry. Gdyby 
automat nie przyjął karty lub — co jeszcze gorsze — gdyby ją zatrzymał — 
oznaczałoby to koniec Charliego Babbitta i jego marzeń.
Ale cuda naprawdę się zdarzają i karta wciąż cichutko mruczała w otworze. Dobra 
nasza! Następny etap to elegancki salon
152
fryzjerski dla panów, gdzie dokona się ostateczna przemiana Raymonda. Kosztowne 
strzyżenie, maseczka, manicure, czyszczenie butów — pełna dekoracja. Raymond 
siedział zafascynowany, w milczeniu obserwując cały proces przeróbki; jego oczy 
jak czarne guziczki rejestrowały wszystko bez zbędnej paniki. Tylko gorący 
ręcznik niemal przyprawił go o panikę. Kiedy zobaczył, że się zbliża, mokry i 
parujący, zesztywniał w krześle i Bóg jeden wie, co by się mogło stać, gdyby 
Charlie błyskawicznie nie zainterweniował.
— Bez gorącego ręcznika.
— Ależ proszę pana, to konieczne, żeby otworzyć pory.
— Proszę słuchać, co mówię. Żadnego gorącego ręcznika. Więc Raymond mógł to 
dalej znosić: fryzjer strzygł, manicu-
rzystka polerowała, butom nadano najwyższy połysk.
To, co wyłoniło się w efekcie tego kosztownego serwisu wprawiło w zadziwienie 
nawet Charliego, który zaaranżował całą tę sprawę. Raymond wyglądał... normalnie. 
Lepiej niż normalnie — niemal wspaniale. Gdyby umiał ten stan utrzymać, 
zwłaszcza kiedy się go ubierze w jego kosztowny włoski garnitur, żadne kasyno w 
kraju nie odmówi mu wejścia.
Mieli do zabicia cały dzień, więc Charlie zabrał Raymonda na przejażdżkę po 
Vegas, żeby mu pokazać okolicę. W dzień Las Vegas wyglądało tandetnie — jak 
dziwka, która poszła spać nie zmywając z twarzy makijażu. Budynki, oświetlone 
kolorowymi neonami i wieloma tysiącami watów energii elektrycznej, wyglądały 
jaskrawo i krzykliwie w ostrym pustynnym słońcu. Ale wydawało się, że Raymond 
nie ma nic przeciwko temu. Gapił się na wszystko: na długi pas bulwaru i wielkie 
hotele z wariacjami architektonicznymi na tematy arabskie i starorzymskie, z 
wysuniętymi przed fasady markizami ozdobionymi zdjęciami wielkich gwiazd; na 
tandetne kapliczki, w których można było wziąć ślub; na motele z automatami do 
gry zainstalowanymi w każdym pokoju, ba — we wszystkich łazienkach.
Kilkadziesiąt lat temu Las Vegas było tylko przystankiem na drodze do Kalifornii, 
miejscem „ostatniej szansy", gdzie można było zatankować samochód i coś zjeść 
przed długą jazdą przez
153
zachodnią pustynię. Potem ktoś wpadł na sprytny pomysł zalegalizowania hazardu w 
Nevadzie. Prawie z dnia na dzień tu, na skraju pustyni, powstało miasto, 
poświęcone jednej jedynej rzeczy: hazardowi. Rozrywce przeznaczonej do tego, 
żeby ci odebrać pieniądze i zatrzymać je dla siebie. Wszędzie, gdzie się poszło 
w Las Vegas, można było przegrać przynajmniej kilka dolarów.
W tandetnej restauracyjce, gdzie zatrzymali się na obiad, głównym motywem 
dekoracji była para kości do gry, „szczęśliwych siódemek" — na ścianie, na 
papierowych podstawkach pod talerze, na poplamionych tłuszczem kartach dań. Na 
każdym stoliku leżały karty do gry w lotto; wzdłuż ściany w głębi stał rząd 
flipperów. Kiedy kelnerka podchodziła, żeby odebrać zamówienie, mogła 
jednocześnie zabrać także karty i przeznaczone na hazard dolary. Głos wywołujący 
numery zagłuszał muzykę country płynącą z grającej szafy.
Lotto zafascynowało Raymonda. Mógłby spędzić resztę dnia i cały wieczór, 
przyglądając się, jak ponumerowane piłeczki pingpongowe skaczą wesoło w bębnie, 
a potem wyskakują do gry, pokazując wygrywające numery. Było to jak liczenie i 
obserwowanie prania w bębnie suszarki jednocześnie. Patrząc na brata Charlie 
pomyślał, że jeśli ktoś w ogóle potrafi nauczyć się wygrywać w lotto, to tym 
kimś jest Raymond. Jego chytry genialny autystyczny umysł z pewnością dostrzegł 
już jakąś prawidłowość w pozornie przypadkowych sekwencjach numerów i teraz 
obliczał stopień prawdopodobieństwa. Ale lotto to gra o niskich stawkach dla 
starszych pań o włosach ufarbowanych na niebiesko, które spędzają cały dzień nad 
kilkoma kartami po dwa dolary od sztuki — jak nad jednym drinkiem. Drobne rybki.
Charliemu chodziło o grubą rybę: grę o wysokie stawki w kasynie o wysokich 
stawkach. Black Jack w Pałacu Cezara. Wielka wygrana byłaby jeszcze większym 
cudem niż kupienie dwóch kosztownych garniturów na kartę kredytową z nie 
opłaconym kredytem. Ale Charlie liczył na ten cud, mimo że od czasu do czasu 
ogarniały go dręczące wątpliwości. Wszystko zależało od układu kilku kart i od 
fenomenalnej zdolności Raymonda do przewidze-
154
nia, jakie to będą karty, a także od tego, żeby nie dał się złapać ani nie 
wyciął jednego z tych swoich numerów — aktów samounicestwienia, które Charlie 
zdążył już tak dobrze poznać.
Buick zatrzymał się na światłach. Raymond wpatrywał się zafascynowany w markizę 
nad wejściem jednego z wielkich hoteli, oświetloną niezliczonymi żarówkami.
— Kupa lampek, co? — uśmiechnął się Charlie.
— Kupa lampek. Co. — odpowiedział Raymond. -Ile?
— Dwieście siedemdziesiąt osiem.
— Rain Man przemówił — roześmiał się Charlie.
Mieli szanse na zwycięstwo, ale czekała ich zacięta walka.
$ $ $ $
Kolejny cud. Ubrania były gotowe na czas i — cud największy ze wszystkich — 
pasowały jak ulał. To znaczy garnitur Char-liego prezentował się doskonale, a 
garnitur Raymonda byłby doskonały, gdyby Raymond nie podciągnął sobie paska od 
spodni pod samą szyję, na co najwyraźniej miał ogromną ochotę. Wyglądali jak 
dwaj bardzo ładowani faceci. I jak dwaj potentaci ze wschodnich stanów, 
podjechali pod majestatyczny Pałac Cezara, wręczyli kluczyki parkingowemu i 
wkroczyli do hotelu.
Raymond nigdy nie widział podobnego splendoru. Szedł tuż za Charliem, kręcąc 
głową na wszystkie strony i przyglądając się różnokolorowej wodzie w marmurowej 
fontannie, wielkim posągom rzymskich imperatorów, alei eleganckich butików po 
drugiej stronie hallu. Były też slot maszyny, i lotto, i Raymond patrzył 
zafascynowany na jedne i drugie. Charlie niemal go na chwilę zgubił, kiedy 
Raymond podreptał do flipperów, żeby spróbować szczęścia. Nic z tego nie wyszło, 
ponieważ nie dotarła do niego podstawowa zasada działania jednorękich bandytów: 
najpierw pieniądze, a dopiero potem dźwignie i guziki. Wciąż jeszcze 
bezskutecznie szarpał za dźwignię, kiedy Charlie go odnalazł i wrzucił do otworu 
ćwierćdolarówkę.
Bęben zaczął się kręcić. Kręciła się także głowa Raymonda,
155
który go pilnie śledził. W końcu maszyna zatrzymała się. Dwa paski, cytrynka: 
przegrana. Ale mimo to, podekscytowany toczącą się grą w lotto i slot maszynami, 
Raymond ociągał się z odejściem, więc Charlie przyrzekł mu, że im prędzej 
zagrają w karty, tym prędzej tam wrócą.
Kiedy szli wzdłuż hallu w stronę kasyna, usłyszeli za plecami nagły hałas. 
Odwrócili się, żeby zobaczyć co się dzieje. Jedna z maszyn wypłaciła komuś z 
grających wielką wygraną: głośno dzwoniły dzwonki, a do korytka sypały się 
srebrne dolarówki. Właścicielka wygranej, siwowłosa kobieta o imieniu Mitzi, 
podskakiwała i krzyczała z radości. Wszyscy tłoczyli się wokół niej, żeby jej 
pogratulować szczęścia.
— Widzisz? Fajnie jest wygrać! — Charlie wykorzystał sytuację, aby wbić 
Raymondowi do głowy morał. — Wygrała. Jest szczęśliwa. Wszyscy ją ściskają.
Raymond odwrócił się od sceny zwycięstwa i spojrzał prosto na Charliego. O 
sekundę za późno Charlie przypomniał sobie, że Raymond nie znosi, żeby go ktoś 
dotykał. Już sama możliwość, że go ktoś dotknie sprawiała, że cały sztywniał.
— No... jak się wygra w karty, to nikt nikogo nie ściska. Mimo to nogi Raymonda, 
przyciągane odgłosami szczęścia,
poniosły go z powrotem w stronę flipperów. Chciał jeszcze raz popatrzeć, jak 
obracają się bębny, jak pokazują się obrazki; chciał usłyszeć, jak dzwonki 
dzwonią dla niego. Charlie musiał go zatrzymać i to szybko.
— Jeżeli nie zagramy w karty i nie wygramy pieniędzy, zabiorą cię z powrotem do 
czubków — szepnął Charlie do Raymonda. — A wiesz, jak cię tam zawiozą?
Raymond nie odpowiedział, ale wlepiał w Charliego wzrok, czekając na odpowiedź. 
Wyciągając ręce w bok, Charlie przemienił się w samolot. Udając, że się wzbija w 
powietrze, wydał z siebie odgłos odrzutowego silnika: rrrrrrrrrrr...
Był to komunikat okrutny, ale wyraźny i dobitny; natychmiast też dotarł do 
Raymonda. Odwracając się od flipperów, ruszył za Charliem w stronę sali. Dumnym 
krokiem, elegancko ubrani, bracia Babbittowie wkroczyli ramię w ramię do 
wielkiej
156
mrocznej okrągłej sali, gdzie działy się rzeczy prawdziwie doniosłe. Ich postawa 
— w wypadku Charliego szczera, w wypadku Raymonda — dokładna imitacja postawy 
Charliego — mówiła:
— Przyszli gracze. Czas zacząć grę. Zróbcie przejście człowiekowi, który rozbił 
bank w Monte Carlo; ten drugi facet, to jego brat.
Kasyno nie zna dnia ani nocy. Akcja toczy się przez całą dobę, codziennie, dzień 
po dniu. W kasynach panuje mrok, ale każdy stół oświetlają zawieszone nisko 
lampy, tak że jest on czymś w rodzaju wyspy, odizolowanej od innych, zamkniętej, 
mającej własne odrębne istnienie. W ten sposób gracze mogą się lepiej 
skoncentrować, a właściciele kasyna mogą skuteczniej śledzić akcję. Natomiast 
przeważająca część akcji toczącej się na rozległym oceanie wokół wysp to drobne 
kroczki ślicznych kelnerek roznoszących drinki. Spragnieni gracze nie muszą 
nawet odchodzić od stołów gry.
Charlie opracował prosty system gry. Raymond będzie stawiał jeden żeton, jeśli 
uzna, że układ kart nie jest dla nich korzystny, dwa, jeśli but będzie pełny 
dziesiątek; był całkiem pewny, że uda im się wygrać. Dużymi stawkami zajmie się 
Charlie: utrzyma niskie, jeśli Raymond postawi jeden żeton, podwyższy — jeśli 
postawi dwa.
Zaskórniak Charliego wystarczył akurat na garść żetonów. Nie czerwonych 
pięciodolarowych, ani nie czarnych studolaro-wych, ale porządną garść zielonych 
— każdy wart dwadzieścia pięć dolców. Przy odrobinie szczęścia uda im się może 
wymienić te zielone na czarne i białe — białe są warte po pięćset. Natomiast 
przy dużym szczęściu zagarną parę żółtych — każdy po patyku, a może nawet 
najlepsze ze wszystkich: fioletowe — warte okrągłe pięć koła.
Kasyno było pełne i panował w nim duży ruch. Oceniając sytuację, Charlie 
poprowadził Raymonda obok stolików, przy których grano w kości i w ruletkę — 
obok kręcącego się koła ruletki trzeba go było przeciągnąć niemal siłą — do 
stołów w głębi, gdzie toczyła się gra w Black Jacka.
- W co gramy? — szepnął do Raymonda.
157
Tylko dla sprawdzenia.
— W karty. Dwadzieścia jeden.
— Tak, to właśnie jest grane, Ray.
Przy stołach do Blacka Jacka był taki tłok, że minęło kilka minut zanim znaleźli 
dwa wolne miejsca obok siebie. Charlie położył jeden stosik zielonych żetonów 
przed sobą, a drugi przed Raymondem. Potem zamknął oczy, głęboko wciągnął do 
płuc powietrze i przez moment trzymał kciuki w zaciśniętych pięściach — na 
szczęście.
W godzinę później obaj siedzieli jeszcze przy stoliku; małe stosiki żetonów 
zmieniły się przez ten czas w bardzo duże, i były wśród nich nie tylko zielone: 
trafiały się czarne, a nawet było kilka żółtych.
Talent Raymonda mógł naprawdę wzbudzić podziw; marzenia Charliego o szczęściu na 
jego oczach stawały się rzeczywistością.
Charlie nie zdawał sobie sprawy z tego, na jak długo i jak głęboko jego brat — 
podobnie jak wszyscy chorzy na autyzm, o czym także oczywiście nie mógł wiedzieć 
— potrafi się skoncentrować na czymś, co go zdoła całkowicie wciągnąć. W ciągu 
ostatnich kilku dni wspólnej podróży Charlie obserwował jedynie ujemne strony 
takiej koncentracji. Wapner, na przykład. Kiedy Raymond szykował się do 
obejrzenia Sądu Publiczności, nawet trzęsienie ziemi nie mogłoby odwrócić jego 
uwagi. Gdy jego umysł był zajęty jakąś sprawą — choćby tak trywialną jak 
jedzenie — nic nie było w stanie go od niej oderwać.
Inherentną cechą autystycznej osobowości Raymonda, charakterystyczną dla jego 
uszkodzonego mózgu, było to, że wszystkie sprawy miały dla niego jednakową wagę. 
Dla Raymonda Babbitta życie i śmierć wcale nie były ważniejsze od prażynek i 
Wapnera. Tę jednotorowość Charlie uważał dotąd za upór i dawało mu to zdrowo w 
kość, ale teraz zbierał jej obfite plony, ponieważ koncentracja Raymonda była 
doprawdy czymś jedynym w swoim rodzaju i wartym obejrzenia.
I jeszcze jeden plus: Raymond był zbyt skoncentrowany,
158
żeby zachowywać się w swój dziwaczny sposób. Był całkowicie nieświadomy 
wszystkiego, co go otacza, nic więc nie zagrażało jego egzystencji. Całą uwagę 
skupiał na trzech taliach kart w bucie. Używał swego talentu do liczenia i robił 
to z pasją.
Ale nie wszystko szło całkiem gładko.
Przy ostatnim rozdaniu Raymond miał osiemnaście. Charlie pociągnął szóstkę i 
czwórkę. Doskonale. W żaden sposób nie groziła mu fura przy kolejnej karcie. Ale 
musiał pociągnąć dziesiątkę, żeby mieć dwadzieścia — pewną wygraną.
Raymond postukał w stolik: sygnał, że prosi o jeszcze jedną kartę. Charlie 
otworzył usta, żeby zaprotestować. Nie ciągnie się przy osiemnastu. Podstawowa 
reguła. Przecież mówił Raymondowi, żeby nigdy nie ciągnął przy osiemnastu. Przy 
osiemnastu mówi się „dość".
— Chce pan jeszcze jedną kartę? — zapytał ze zdziwieniem dealer.
— On nie chce karty. Ray, masz osiemnaście — szybko wtrącił Charlie.
— Chcę kartę — upierał się Raymond.
Wzruszając lekko ramionami, dealer podał mu z buta kartę. Dziesiątkę trefl. 
Raymond miał furę. Co więcej, to powinna być dziesiątka Charliego. Raymond nie 
powinien był dobierać, a wtedy Charlie miałby swoje dwadzieścia. Prawie na pewno 
dosyć, żeby przebić stół, który stał na piętnastu. Obaj by wygrali. Ale coś się 
w Raymondzie przestawiło i teraz obaj przegrali to rozdanie.
— Widzisz? Zabrałeś moją kartę — powiedział Charlie z naganą w głosie, nie 
umiejąc ukryć rozdrażnienia.
Błąd. Biorąc go za słowo, Raymond podniósł dziesiątkę pik i położył ją starannie 
na kartach Charliego, nawet troszkę ją wygładzając, żeby się lepiej prezentowała.
— Nie mogę zabrać twojej — powiedział Charlie, zwracając Raymondowi kartę. 
Muszę mieć swoją.
Drugi błąd.
— Jeszcze kupę zostało — powiedział Raymond z pewnością siebie.
159
Oczy dealera zabłysły. Tylko na ułamek sekundy, ale Charlie zauważył ten błysk i 
zaniepokoił się. Ale mimo to podwoił stawkę; rozdzielił karty i podwoił stawkę. 
Dealer rzucił mu szybkie spojrzenie, but na moment znieruchomiał.
— Kupę, masę — powiedział Raymond.
But ruszył naokoło stołu, rozdzielając karty między graczy. Dama dla faceta 
siedzącego na końcu, dziesiątka dla jego sąsiadki. Charlie dostał waleta. Sobie 
dealer dał kolejną damę. Fura dla stołu i Charlie zgarnął pokaźny stosik żetonów.
— Kupę, masę — powiedział znów Raymond.
Znów ten błysk w oku dealera, tym razem wyraźniejszy. Kupę, masę dziesiątek. 
Czyżby ten facet liczył? Może lepiej dodać do buta jeszcze jedną talię.
Kolejną kartą w bucie była cutting-card: znak, że należy talie na nowo 
przetasować. Wypadła na Raymonda, który powinien włożyć ją z powrotem do buta i 
wyznaczyć w ten sposób moment kolejnego tasowania; wobec tego dealer grzecznie 
położył ją przed nim na zielonym suknie stołu.
To kompletnie zdezorientowało Raymonda: Charlie nic takiego nie mówił. Dealer 
patrzył na niego z wyczekiwaniem, a Raymond zwrócił nic nie rozumiejący wzrok ku 
Charliemu.
— Wsuń tę kartę między karty w bucie, Ray.
— Gdzie?
— Gdzie pan ma ochotę — powiedział dealer. Raymond podniósł kartę niepewnymi 
palcami i spojrzał na
Charliego, szukając moralnego wsparcia. Charlie skinął głową zachęcająco, ale 
Raymond dalej trzymał kartę w ręce, niezdolny do wykonania żadnego gestu. 
Wpatrywał się to w białą tekturkę, którą trzymał w ręce, to w duży stos kart, 
który miał przed sobą w bucie. To na jedno, to na drugie, a tymczasem wszyscy 
naokoło przyglądali mu się i zastanawiali, co się właściwie dzieje. Charlie znów 
skinął głową, tym razem bardziej ponaglająco. Drętwiał ze strachu, że stół 
rozszyfruje Raymonda, że inni gracze zorientują się, że Raymond „nie ma 
wszystkich w domu".
— Byle dziś — powiedział.
160
Raymond podniósł głowę; jego twarz była jednym wielkim znakiem zapytania.
— Zróbże to dziś — powtórzył Charlie niecierpliwie.
— Czwartek — odpowiedział Raymond i wrócił do rzeczy: nierozwiązywalnego 
dylematu — cutting-card i buta. Wysuwał rękę z białym kartonikiem w stronę buta, 
cofał, wysuwał, cofał...
— Czy możesz ją tam wreszcie włożyć? — warknął Charlie, tracąc zimną krew i 
uderzając Raymonda w ramię.
Raymond wzdrygnął się. Jego ręka wysunęła się do przodu i cutting-card zniknęła 
między kartami w bucie. Dramat zakończył się szczęśliwie, ale wszyscy przy stole 
obserwowali jak rozwija się jego akcja — patrzeli a może także się dziwili.
— Zasłużyłem na wpisanie na listę? — zapytał Charlie beztroskim tonem, ale 
tylko na wpół żartem.
Było mu naprawdę przykro, że uderzył Raymonda, nawet jeśli było to tylko 
klepnięcie w ramię.
Raymond zastanowił się nad tym pytaniem.
— To nie było Poważne Obrażenie — zdecydował. — No tak, jesteś numer 
osiemnaście...
— W 1988, wiem — powiedział Charlie z uśmiechem. — Wobec tego powiedz mi, w 
jaki sposób można zostać usuniętym z listy?
Rzucił bratu pełne przejęcia spojrzenie.
— Można zostać wpisanym na listę. Nie można zostać usuniętym — odpowiedź 
Raymonda brzmiała zupełnie zdecydowanie.
Charlie skinął głową ze smutkiem i zdziwiło go to, co czuł: wolałby, żeby jego 
nazwisko nie figurowało na Liście Poważnych Obrażeń jego brata.
— Panowie stawiają? —podpowiedział dealer.
Charlie podniósł wzrok z nagłym zdziwieniem. Na moment niemal zapomniał, gdzie 
się znajduje i po co tu jest. Przez moment był sam ze swoim bratem; on i Raymond 
wyeliminowali na chwilę wszystkich innych ludzi. Cztery pary oczu należących do 
dealera i pozostałych graczy wpatrywały się w niego ze zdziwieniem próbując 
odgadnąć, co się właściwie dzieje.
11 — Rain Man
161
Raymond położył przed sobą jeden żeton — znak dla Char-liego, że układ kart nie 
jest dla nich korzystny. Wobec tego Charlie także postawił jeden żeton.
— Uuups — powiedział nagle Raymond.
Zły znak. Położył jeszcze jeden żeton. Charlie pospiesznie wysunął do przodu 
pokaźny stosik żetonów.
— Skończyliście, chłopcy? — zapytał rozbawiony dealer. Zaczął rozdawać karty. 
Raymond pociągnął dziewiętnaście,
a Charlie...
— Black Jack! — oznajmił dealer. — Stół płaci podwójnie. Pozostali gracze mieli 
furę, ale dealer dobrał piątkę kier do
szesnastu, które miał wcześniej.
— Dwadzieścia jeden! Black Jack — oświadczył, zgarniając wszystkie żetony 
oprócz żetonów Charliego.
Charlie wyszczerzył zęby w uniesieniu zgarniając wygraną. Sąsiad Raymonda przy 
stoliku, siwiejący wyższy urzędnik w drogim garniturze, nachylił się do Raymonda 
i powiedział:
— Podoba mi się pański krawat.
— Zielony.
— Zauważyłem.
— W moim domu — zwierzył mu się Raymond — jeśli się nie włoży zielonego na 
Świętego Patryka, to się dostaje... dostaje się blachę... potężną blachę... i 
kopa.
Oczy siwowłosego mężczyzny rozszerzyły się ze zdziwienia.
— No, do Świętego Patryka jeszcze osiem miesięcy. Teraz gra została przerwana. 
Pitboss, mężczyzna nazwiskiem
Calloway, robił właśnie obchód stołów i zatrzymał się przy nich w towarzystwie 
umundurowanego strażnika. Czas na odbiór kasety pełnej pieniędzy, przeniesienie 
jej do sejfu kasyna oraz na przeliczenie żetonów, które zostały u dealera i 
sprawdzenie, czy ich liczba zgadza się z wysokością wypłat. Pitboss miał w ręce 
skoroszyt z klamrą, spinającą plik żółtych arkusików. Raymondowi na ten widok 
oczy mało nie wyskoczyły z orbit. Klamra do papierów! Przydałoby mu się coś 
takiego!
— Tylko tak dalej — powiedział sąsiad Raymonda, z zazdrością wskazując na stos 
żetonów przed Charliem. — Będzie-
162
cie mogli nosić dolary na Świętego Patryka! Zdradzicie nam swój sekret? Jak wy 
to robicie, chłopcy?
— Oszukujemy — powiedział lekkim tonem Charlie. Pitboss podliczał teraz stół, 
zapisując liczby na swoim żółtym
papierze. Raymond nie spuszczał z niego oczu i w wyobraźni także robił notatki 
we własnym wyimaginowanym notesie. Dealer uśmiechnął się do niego.
— Liczy moje żetony — powiedział do Raymonda. Wyraz twarzy Raymonda zupełnie 
się nie zmienił.
— Jest sto osiemdziesiąt dwa białe, i sto pięćdziesiąt dziewięć zielonych, i 
dziewięćdziesiąt cztery czerwone, i siedemdziesiąt trzy czarne — powiedział 
jednym tchem.
Calloway podniósł wzrok z nagłym zdziwieniem. Skończył liczyć, porównał własny 
wynik z wynikiem Raymonda i jego twarz przybrała wyraz jeszcze większego 
zdziwienia.
— Tak, dziękuję — powiedział wpatrując się w Raymonda, który odpowiedział na 
jego wzrok swoim pozbawionym wyrazu spojrzeniem.
Dealer uniósł brwi ze zdziwieniem.
— Co? To pan przez cały czas liczył?
Wyglądało na to, że Raymonda ogarnia panika. To było pytanie, przed którym 
ostrzegał go Charlie i jeśli teraz coś zawali, Charlie już nigdy go nie zobaczy. 
Nigdy, nigdy i nigdy! Otworzył szeroko usta i gwałtownie zamknął je z powrotem. 
Zamknąć dziób.
— On pyta o żetony, Ray — wtrącił pospiesznie Charlie, zanim Raymond zdążył 
powiedzieć coś kompromitującego. — Tak — zwrócił się do dealera — on to lubi.
Charlie zaczynał się czuć odrobinę niepewnie. Za dużo już tego gadania wokół 
Raymonda; poświęcają mu niepotrzebnie zbyt wiele uwagi.
Pitboss odszedł z kasetą pełną pieniędzy i but znów ruszył wokół stołu.
Raymond położył przed sobą dwa żetony, dając Charliemu znak, że w bucie zostało 
jeszcze kupę dziesiątek. Charlie, idąc za wskazówką, postanowił postawić większą 
stawkę. Tysiąc dolarów: najwyższa stawka wieczoru. Wóz albo przewóz.
163
Dobry kochany Raymond. Pociągnął dwadzieścia. Sam Charlie — niezłe jedenaście. 
Każde dziesięć da mu teraz Black Jacka. Szansa wygranej rysuje się wręcz 
doskonale. Charlie podwoił stawkę. Na kolejną kartę czekało teraz jego dwa 
tysiące dolców!
Raymond dał dealerowi znak głową, prosząc o jeszcze jedną kartę. Nad stolikiem 
przebiegło zbiorowe westchnienie. Ciągnął mając dwadzieścia punktów! Dość już, 
że przedtem ciągnął przy osiemnastu, mimo wszystkich nauk Charliego. Ale przy 
dwudziestu?! Szansa na furę urosła do astronomicznych rozmiarów — zwłaszcza że w 
bucie było jeszcze kupę dziesiątek. A poza wszystkim innym, przy dwudziestu 
Charlie miałby niemal pewną wygraną: dealer miał szesnaście.
— Nie chcesz dodatkowej karty, Ray — powiedział Charlie bardzo kategorycznie. — 
Masz dwadzieścia.
Ale Raymond dalej dawał dealerowi znaki: tak, ciągnę.
— Nie najlepszy pomysł, Ray — odezwał się siedzący koło niego starszy 
dżentelmen.
— Ray, podwajam przy jedenastu — warknął Charlie rozpaczliwie przez zaciśnięte 
zęby. — To jest dwa tysiące dolarów!
Raymond nawet nie spojrzał w jego stronę. Charlie nachylił się do niego. Czas 
postraszyć.
— Ray, jeżeli zabierzesz moją dziesiątkę, to... to podciągnę ci spodnie w górę 
o pół metra. Będą ci się trzymały na uszach!
— Ciągnę kartę — powiedział Raymond do dealera. Jego twarz była zupełnie 
pozbawiona wyrazu.
Dealer omiótł stół spojrzeniem i wzruszył ramionami. Nie jego interes, jeśli 
gracze to kompletni wariaci. Przesunął but w stronę Raymonda i dal mu dodatkową 
kartę.
To był as. As! Raymond ma dwadzieścia jeden. Teraz karta dla Charliego: dama. 
Charlie ma dwadzieścia jeden.
Charlie nie mógł uwierzyć własnym oczom. Głośno przełknął ślinę, dłonie miał 
mokre od potu. Co do Raymonda, to powiedział tylko:
— Dwadzieścia jeden. Black Jack.
164
* * * *
W kasynie dzieje się niewiele rzeczy, o których kasyno nie wie. Każde kasyno ma 
„oczko w niebie" — niewielkie pomieszczenie, z którego urzędnicy mogą obserwować 
przez lustrzaną szybę wszystko, co się dzieje w dole. I jak tylko zobaczą coś 
dziwnego, coś... niecodziennego, mogą się temu dobrze przyjrzeć, zaobserwować 
rozwój wydarzeń i zdecydować, jaką podjąć akcję...
Od godziny „oczko w niebie" kasyna skierowane było na Charliego i Raymonda 
Babbittów. Donahue, strażnik z lornetką w ręku, patrzył, jak przed Charliem 
rośnie stos żetonów. Szef zmiany, tęgi mężczyzna nazwiskiem Rosielli, podszedł 
do niego od tyłu i zajrzał mu przez ramię.
— Ci sami dwaj? — zapytał.
— Tak. Facet idzie w górę — odpowiedział Donahue.
— Co widzisz?
Strażnik w zamyśleniu opuścił lornetkę.
— Otwarcie nie oszukuje. Nie widzę żadnych podejrzanych manipulacji. I 
zmieniamy talie, więc nie może znaczyć kart.
— Pozostaje liczenie — oczy Rosiellego zwęziły się. — Liczy. Trzeba zwiększyć 
zawartość buta.
Donahue wzruszył ramionami.
— Już zwiększyliśmy. Jest sześć talii. Nikt na świecie nie byłby w stanie 
liczyć wszystkiego, co schodzi z sześciu talii.
— Więc po prostu ma szczęście.
Ale Rosielli sam w to nie wierzył. Musi być coś, coś bardzo ważnego, co umknęło 
ich uwadze. Donahue znów skierował lornetkę w dół, obserwując stół, przy którym 
grano w Black Jacka.
— Szczęście, które trwa bardzo długo i ani na moment go nie opuszcza. Jak 
maszyna.
Rosielli zastanawiał się przez chwilę. Ściągnął brwi i jego twarz przybrała 
surowy wyraz.
— Nagrajcie go na taśmę video — zdecydował.
- Kelso już zamówił taśmę — powiedział Donahue.
Rozdział jedenasty
Kiedy wreszcie wstali od stolika, Charlie był wykończony, wypompowany z całej 
energii. Czul się tak, jakby ktoś usmażył mu mózg w gorącym oleju. Raymond 
natomiast zupełnie nie wyglądał na zmęczonego. Był w dalszym ciągu cały 
nabuzowa-ny, gotów ciągnąć grę przez następne parę godzin. Liczenie kart 
wprawiało go w euforię; nawet jemu udzieliło się coś z podniecenia wygraną. 
Zdawał sobie sprawę, że dobrze się spisał i że Charlie Babbitt jest z niego 
zadowolony.
Było jeszcze wcześnie — przed ósmą. Mimo to instynkt mówił Charliemu, że czas 
przestać, teraz, kiedy mieli jeszcze przed sobą dużo czasu. Wygrali dużo, bardzo 
dużo. Jutro też jest dzień. Jeszcze jeden dzień w Vegas i będą mogli opuścić 
miasto jak dwaj zwycięzcy cesarze, niesieni na ramionach niewolników. Ten stolik 
zrobił się już dla Charliego odrobinę niewygodny. On i Raymond ściągnęli na 
siebie zbyt żywą uwagę dealera i pozostałych graczy. Wygląda na to, że ten 
przystojny siwowłosy mężczyzna jest Raymondem po prostu zafascynowany.
Jutro, przy innym stole, z innym dealerem i z innymi graczami, mogą powtórzyć 
występ. To znaczy Raymond może. Charlie jest tylko na doczepkę, a przynajmniej 
tak mu się wydaje.
Ponadto Charliemu potrzebny był jutrzejszy dzień, żeby załatwić z Raymondem parę 
spraw, kilka istotnych drobiazgów, o których przedtem nie pamiętał; to wszystko, 
co Raymond dziś pozawalał, ściągając na siebie uwagę. Jutro wieczorem Raymond 
będzie absolutnie doskonały, a pojutrze — w ostatnim
166
dniu „objazdu" — będą już w triumfalnym poczuciu zwycięstwa wracać do Los 
Angeles.
Ale najpierw Charlie musi się wykąpać i porządnie wyspać ...no i jeszcze raz 
porozmawiać z Susanną. Od czasu, gdy zadarła ogon i zwiała z Cincinnati, nie 
opuszczało go uczucie pustki gdzieś w środku. Tęsknił za nią, chociaż nie 
przyszło mu do głowy przyznać tego ani przed samym sobą ani przed nią. Brakowało 
mu po części jej niewyrafinowanego poczucia humoru, po części seksu, ale przede 
wszystkim tego, że była taka pozbierana, taka trzeźwa, taka normalna.
Spróbujcie przez większą część tygodnia podróżować w towarzystwie chorego 
cierpiącego na autyzm — po paru dniach będziecie mieli wrażenie, że sami 
ulegacie halucynacjom. Jeszcze kilka dni z Raymondem i Charlie też będzie 
uzależniał plan dnia od Wapnera. Zaczynał się też niepokoić o zbliżające się 
przesłuchanie w sprawie kurateli nad Raymondem. Potrzebował moralnego wsparcia 
Susanny, musiał mieć świadomość, że jest i że trzyma za niego palce, gdy stacza 
batalię z jakimś tam psychiatrą. Poza tym Charlie chciał dowieść Susannie, tak 
samo jak psychiatrze, że był naprawdę dobry dla brata. To było dla Charliego 
wyzwanie, sprawa honoru. A może jeszcze coś więcej. Może i sobie chciał czegoś 
dowieść.
Zaparkowawszy Raymonda przy stoliku w barze — z wodą sodową z imbirem w wysokiej 
szklance i z michą świeżych frytek — Charlie poszedł do hallu i zadzwonił do 
Susanny. Zamiast jej podniecającego włoskiego akcentu usłyszał monotonny głos 
automatycznej sekretarki i odwiesił słuchawkę. Z uczuciem fru stracji, poddał 
się kaprysowi.
Pewnym siebie krokiem podszedł do recepcji i zameldował siebie i Raymonda w 
podwójnym apartamencie. Zasłużyli sobie na to — zwłaszcza Raymond; zwycięzcy 
zasługują, żeby zbierać śmietankę z mleka. Przegrani zostają w motelach, 
zwycięzcy nocują w podwójnych apartamentach w Pałacu Cezara. Wrócił do baru z 
kluczami w ręce, opadł na krzesło obok Raymonda i zamówił whisky z lodem. 
Podwójną.
Raymond rozglądał się dookoła i jego oczy niemal rzucały iskry.
167
Wszystko to było nowe, wszystko było cudowne i godne zapamiętania. Był tak 
podekscytowany, że ledwo mógł usiedzieć na miejscu i wiercił się na krześle.
— Potrzebujesz iść do łazienki? — zapytał Charlie, błędnie interpretując te 
sygnały.
Raymond rzuci! mu w milczeniu spojrzenie, które Charlie nauczył się już 
rozpoznawać jako „nie". Kiedy Raymond mówił „nie", oznaczało to „tak". Kiedy nie 
mówił nic, prawdopodobnie chciał powiedzieć „nie".
— A ja tak — powiedział Charlie zmęczonym głosem. — Chodźmy.
Ale Raymond patrzył gdzieś ponad ramieniem Charliego, wyraźnie zafascynowany tym, 
co widział. Charlie odwrócił się i poszedł za wzrokiem brata. Na wysokim barowym 
stołku siedziała wspaniała, może dwudziestoletnia dziewczyna. Ładna buzia, 
śliczne włosy, świetne ciało. Najwyraźniej profesjonalistka. Dziewczyny w Las 
Vegas należą do najładniejszych na świecie — a przynajmniej te, które pracują w 
najelegantszych hotelach. Siedziała na wpół odwrócona od nich, widoczna prawie z 
profilu, nie zdając sobie sprawy z uporczywego wzroku Raymonda.
Raymond przyglądał się dziewczynie, a Charlie — wzruszony i rozbawiony 
jednocześnie — przyglądał się, jak Raymond przygląda się dziewczynie.
— Wrócę za minutkę — powiedział z uśmiechem. — Nie ruszaj się stąd. Obiecujesz?
Raymond skinął głową, nie spuszczając oczu z dziewczyny. Charlie wyciągnął rękę 
i pieszczotliwym ruchem zburzył Raymondowi włosy, pamiętając, aby cofnąć dłoń, 
zanim brat zesztywnieje od tego dotknięcia.
— Bądź grzeczny.
Gdy Charlie zniknął w toalecie, dziewczyna odwróciła się i pochwyciła wzrok 
Raymonda. Jej nieskazitelną twarz natychmiast rozjaśnił promienny zawodowy 
uśmiech. Nie był to jednak uśmiech pozbawiony czułości, ponieważ była jeszcze 
zbyt młoda, zbyt ładna i zbyt dobrze jej się wiodło, aby życie zdążyło ją 
oduczyć litości.
168
Naśladując ją, Ray posłał jej najlepszy z uśmiechów Charliego — Czaruś. Z daleka, 
z tym uśmiechem na twarzy, wyglądał na dobrze ubranego mężczyznę, który miałby 
ochotę trochę się zabawić. Wobec tego dziewczyna wstała i biorąc ze sobą 
kieliszek, podeszła do stolika Raymonda i usiadła obok niego, patrząc mu w oczy.
— Dobry wieczór — powiedziała miękko.
Raymond zawahał się, przeszukując pamięć w nadziei, że odnajdzie coś stosownego, 
co mógłby powiedzieć. Znalazł rozmowę Charliego z młodą kelnerką w barze w 
Cincinnati. Tą, która dała mu całe nowe pudełko wykałaczek.
— Tak, śliczny dzień — powiedział, z idealną wiernością odtwarzając beztroski, 
uwodzicielski ton Charliego. — Co jest dziś naprawdę świeże?
„Chyba ja, kotku" brzmiała oczekiwana odpowiedź, ale teraz dziewczyna patrzyła 
na Raymonda dziwnym wzrokiem. Wygląda na normalnego faceta. Czysty i zadbany, 
garnitur wyraźnie od dobrego krawca, a jednak jest w nim coś... coś dziwnego. 
Ten uśmiech, na przykład. Niby piękny, wręcz olśniewający, ale wcale się nie 
zmienia. Trzyma się jego twarzy jak przyklejony. I te słowa...
— Prawdę mówiąc — Raymond ciągnął swoją niesamowitą reprodukcję kwestii 
Charliego — właśnie się zastanawiamy...
— My? — dziewczyna szeroko otworzyła oczy i szybko się rozejrzała, myśląc, że 
może czegoś lub kogoś nie zauważyła.
— ...co tu można znaleźć naprawdę podniecającego. Po zmroku...
— No cóż, kochanie, chyba znów chodzi o mnie — powiedziała dziewczyna zalotnie, 
przysuwając się trochę bliżej.
Ale Raymond zamilkł, jak zabawka z wyładowaną baterią. Nie mógł dalej prowadzić 
rozmowy, ponieważ doszedł do miejsca, do którego Charlie doszedł w rozmowie z 
kelnerką zanim Raymond ją wystraszył tak, że uciekła w popłochu. Nie miał już 
nic więcej w pamięci. A jeśli chodzi o samodzielne porozumiewanie się, to nie 
było ono w stylu Raymonda. A jednak było w niej coś, co go pociągało, coś, czego 
nie potrafił określić, ale co
169
dawało mu poczucie braku strachu. W gruncie rzeczy, mimo że sobie tego nie 
uświadamiał, chodziło o jej ulotne podobieństwo do Vanny White z telewizyjnego 
programu Koło Fortuny. Niemal zawsze, kiedy Raymond siedział i oglądał Koło 
Fortuny, patrząc jak Vanna przerzuca listy, jednocześnie żuł coś smacznego i 
czuł się niezagrożony. Ta dziewczyna nawet ubierała się trochę podobnie do Vanny 
— nagie ramiona, dużo błyskotek.
Teraz siedziała kolo Raymonda i patrzyła na niego uwodzicielsko. Najwyraźniej 
oczekiwała, że będzie kontynuował rozmowę. Uśmiech zniknął mu z twarzy, która 
znów przybrała swój zwykły pusty, odrobinę zdezorientowany wyraz. Powoli i z 
wysiłkiem, Raymond powiedział:
— Jestem Raymond. Błyszczysz się.
O, mój Boże. Dziewczyna, która już zaczęła się do niega przysuwać, wyprostowała 
się i rzuciła mu ostre spojrzenie. Któi to jest, jakiś półgłówek? Umysłowy? Ani 
rusz nie mogła zrozumieć, o co chodzi komuś takiemu jak Raymond i nie miała 
żadnego doświadczenia w postępowaniu z kimś takim. Ale była zbyt bystra, żeby 
nie zauważyć, że jest to ktoś inny, ktoś zagubiony, ktoś, kto nie płynie równym 
kursem. I jej serce małej dziewczynki wybiegło mu na spotkanie, tak jak 
wybiegłoby naprzeciw zabłąkanemu kotu czy psu. A poza tym interesował ją; nigdy 
dotąd nie siedziała tak blisko kogoś takiego jak Raymond i odkryła, że chce 
dowiedzieć się o nim czegoś więcej. Ale była dziew czyną pracującą i wobec tego 
musiała posuwać się naprzód, ro biąc to, co do niej należy.
— Dziękuję ci, Raymondzie — powiedziała miękko. — Aj;
mam na imię Iris.
W odpowiedzi na jego nieśmiałe skinięcie głową, ciągnęła:
— Czy ja ci się podobam, Raymondzie?
Tym razem skinięcie było śmielsze, bardziej zdecydowane.
— Dlaczego to powiedziałeś? — zapytała z ciekawością. -To o tym zmroku, i w 
ogóle.
— Bo tak się mówi — odpowiedział Raymond z powagą. -Do ładnych dziewcząt. Jak 
Sally Dibbs. Znam jej numer teleb nu. Cztery sześć jeden zero jeden dziewięć dwa.
170
Iris wyciągnęła rękę i dotknęła dłoni Raymonda, bardzo delikatnie. Natychmiast 
zesztywniał, nie tak bardzo jak zawsze, ale dość, aby ją skłonić do cofnięcia 
ręki. Nie czuła się ani dotknięta, ani zła — po prostu była ciekawa. Przez głowę 
przelatywały jej pytania. Czy ten facet naprawdę jest tak nieszkodliwy, na 
jakiego wygląda? Czy jest po prostu opóźniony w rozwoju? A jeśli jest opóźniony 
w rozwoju, to dlaczego siedzi w barze w Pałacu Cezara ubrany w taki drogi 
garnitur? I pytanie dla Iris najważniejsze: czy może tu liczyć na jakieś 
pieniądze? Czy tego faceta da się na coś naciągnąć?
— On nie ma pieniędzy — odezwał się z tyłu męski głos; niemal jakby ktoś czytał 
w jej myślach.
Iris odwróciła głowę. Jakiś absolutnie olśniewający młody ^owiek patrzył na nią 
wrogo, ze zmarszczonymi brwiami i ściągniętymi w dół kącikami ust.
— Nie ma sprawy, kotku — powiedziała Iris ze swoim najlepszym zawodowym 
uśmiechem. — Tylko tak sobie rozmawiamy.
Charlie nachylił się nad stolikiem:
— Czas spać. Powiedz dobranoc — polecił lakonicznie bratu.
Raymond z uporem pokręcił głową. Nie ma jeszcze ochoty iść. A poza tym jest za 
wcześnie, żeby się kłaść spać.
— Ray, chodź na górę — powtórzył Charlie.
— Ty idź na górę. My rozmawiamy — usta Raymonda przybrały uparty, wręcz 
wyzywający wyraz.
— Który pokój? — wtrąciła szybko Iris. — Ja go przyprowadzę na górę.
Charlie zastanowił się. Z jednej strony nie ufał tej małej dziwce i nie chciał 
jej ani na moment zostawiać samej z bratem. Kto wie, co mogłaby z niego 
wyciągnąć? Poza tym, jakiś fałszywy ruch mógłby doprowadzić Raymonda do jednego 
z tych jego ataków. Z drugiej strony, rozpoznawał w uporze Raymonda coś, co 
mogło również skończyć się niezłym kłopotem jeszcze tu, w barze. W każdej chwili 
Raymond mógł zdecydować, że pora na jeden z tych dziwacznych napadów niepokoju; 
robił to
171
już przedtem, przy o wiele mniejszej prowokacji. Najwyraźniej uważa, że ta młoda 
dziwka jest czymś, czego chce na swój dziwaczny sposób — tak jak chce rzeczy w 
rodzaju sędziego Wap-
nera. 
 .
Z kolei z trzeciej strony, czyż ten psychiatra w Tulsie, ten doktor Schilling 
nie powiedział, że seks w przypadku Raymonda jest rzeczą niemożliwą? Cud? A czyż 
Charliemu me chodzi o to, żeby dowieść podczas przesłuchania, że udało mu się 
dokonać w Raymondzie Babbitcie zmian na lepsze? A co, jes i cos się ? stanie 
między Raymondem i tą dziewczyną? Nawet jesh to cos nie będzie pełnym aktem, to 
czyż nie będzie to dowód, ze pod opieką brata Raymond nauczył się wychodzić 
naprzeciw innej ludzkiej 
istocie*? . . . 
-
A z czwartej strony, czy Raymondowi me należy się jakieś małe co nieco za tę 
wielką wygraną przy stoliku?
Charlie podjął decyzję.
— W porządku — powiedział do Ins. — Poczekam na was
tam. 
, .
Rzucił dziewczynie spojrzenie, które mówiło wyraźnie „tylko niech ci nie 
przyjdzie do głowy zrobić jakieś głupstwo! odszedł i stanął przy barze, skąd 
mógł mieć na nich oko Czuł się odrobinę zazdrosny, chociaż nie było to uczucie, 
które był skłonny uznawać.
Iris odwróciła się z powrotem do Raymonda.
— On chyba mnie nie lubi. _
Nie trzeba było być wybitnym naukowcem, zęby do tego dojść.
— To mój brat. Mieszkam w jego pokoju.
— Wygląda bardzo młodo jak na twojego brata. Ile ty masz
lat, Raymondzie? . , ,
Było to pytanie, na które Raymond nie miał odpowiedzi, i jego twarz zaczęła 
wykrzywiać się w grymasie, który pojawia! się zawsze, kiedy Raymond czuł się 
przyparty do muru.
— O co chodzi? — zapytała Iris, nie rozumiejąc.
— Ile ja mam lat, Iris?
Dziewczyna uśmiechnęła się i wyciągnęła rękę, przygładza-
172
jąc włosy Raymonda, które rozburzył Charlie. Czując to dotknięcie, ciało 
Raymonda zesztywniało na ułamek sekundy. Ale było coś w jej miękkiej kobiecej 
dłoni na jego włosach, co przyniosło ze sobą niejasne wspomnienie mamy, i z 
powrotem się odprężył.
— Masz czterdziestkę, kotku — powiedziała półgłosem Iris, myląc się tylko o 
kilka lat. — I jesteś... bardzo atrakcyjny. Raymond, widzisz, ja... jakby to 
powiedzieć... ja teraz pracuję, więc będę już musiała iść. Ale było bardzo miło 
cię poznać.
Wstała, ale coś w twarzy Raymonda, jakieś nieme błaganie, jakie wyczytała w jego 
oczach, dotarło do niej i kazało jej usiąść z powrotem.
Oczywiście, Raymond nie jest... normalny. Nie ma żadnego doświadczenia z 
kobietami; widać to gołym okiem. Nie ma pieniędzy — tego Iris była całkiem pewna. 
A interes jest w końcu interesem. Dziewczyna musi robić użytek ze swojej urody, 
póki ją jeszcze ma. Kariera zawodowa mającej wzięcie panienki z Las Vegas to 
jakieś siedem lat, góra. To znaczy okres, w którym dyrektorzy najlepszych hoteli 
pozwalają dziewczynie kręcić się w hallu czy barze i zadawać z gośćmi. Ale 
czasem jeszcze zanim takiej stuknie trzydziestka, musi dać się zepchnąć w dół 
drabiny i zacząć pracować w barach i hotelach niższej kategorii. Iris przeżywa 
swoje najlepsze lata: okres, kiedy na twarzy nie ma jeszcze zmarszczek, a ciało 
jest silne i jędrne — nigdzie żadnych obwisłości. Ale czas mija, a czas to 
pieniądz.
A jednak w tym niedużym człowieczku, który mieszka w pokoju swojego młodszego 
brata, który ani na moment nie spuszcza z niego zagniewanego wzroku, jest taka 
samotność i takie zagubienie... I ona mu się chyba naprawdę podoba. Iris 
zawahała się na czas kilku uderzeń serca, a potem podjęła decyzję.
— Czy chciałbyś się ze mną umówić na randkę? Raymond skinął głową z powagą:
— A co to jest?
— To kiedy... kiedy się rozmawia. Czasem tańczy. Tylko przez jakiś czas. 
Chciałbyś?
Wyraz twarzy Raymonda powiedział jej, że tak.
173
— Dobrze, wobec tego później. Tutaj. O dziesiątej. Zanim pójdę do pracy.
Iris wstała, uśmiechając się do Raymonda.
— Powiedz bratu. O dziesiątej. Tutaj.
Odchodząc odwróciła się do Raymonda i pokiwała mu ręką, na co odpowiedział 
doskonałą imitacją tego gestu. Kiedy Char-lie wrócił do stolika, zobaczył na 
twarzy Raymonda wyraz, którego nie widział od chwili, gdy podarował mu watchmana 
marki Sony. Był to wyraz, który w ograniczonym repertuarze Raymonda Babbitta 
oznaczał zadowolenie z siebie.
$ $ $ $
W zależności od punktu widzenia, podwójny apartament Charliego byl albo 
wspaniały i luksusowy, albo tandetny i przeładowany. Nie żałowano środków, żeby 
ładowanym facetom zapewnić godne ich bogactwa otoczenie. Grube miękkie 
wykładziny pod stopami, migocące żyrandole nad głową, wyściełane wygodne meble, 
część sypialna na górze, z luksusowymi aksamitnymi narzutami na wielkich łóżkach 
— wszystko to było pomyślane tak, aby wywrzeć należyte wrażenie.
W przypadku Raymonda wrażenie było niezaprzeczalne. Rozglądał się na wszystkie 
strony, wchłaniając wszystko co widział, magazynując w pamięci. Apartament był 
wyposażony we wszystkie nowoczesne urządzenia, służące wygodzie gości. 
Przypomniał sobie słowa z telewizyjnych reklam. Teraz widział, co te słowa 
znaczą.
— Podoba ci się ten pokój? — zapytał Charlie marszcząc brwi. — Mnie nie. Nie ma 
tu nic... przytulnego.
Niedbale rzucił klucz i podszedł do barku nalać sobie drinka. Charlie Babbitt 
jechał na jałowym biegu, czuł się dziwnie przygnębiony. Proszę bardzo — 
zwycięzca, z całą masą forsy w kieszeniach; przecież powinien się czuć, jakby 
złapał Pana Boga za nogi, a tymczasem był przygnębiony.
— Wygrywanie. Wygrywanie to fajna rzecz, ale to ty wygrywasz — głos Charliego 
załamał się. — Ja tylko patrzę.
174
Patrzę. Raymond starał się zrozumieć.
— Jak tam... na pranie, Charlie Babbitt? Charlie pokręcił głową:
— Nie. Patrzenie na pranie nie daje mi poczucia przegranej.
Spojrzał w górę na brata, który tymczasem wszedł po schodach na swoją antresolę 
— sypialnia Charliego była piętro niżej — i właśnie uruchamiał 36-calowy 
telewizor.
— Patrzenie, jak ratujesz moją skórę chyba trochę mnie wytrąca z równowagi.
Wszedł za Raymondem na górę. Nagle okazało się, że jest dla niego rzeczą ważną, 
żeby brat go zrozumiał.
Raymond siedział na brzegu ogromnego łoża, próbując jak działa pilot telewizora. 
Charlie przeszedł na drugą stronę, rzucił się na łóżko i westchnął.
— Wygraliśmy dziś kupę forsy, Ray. Dość, żeby prawie wszystkich pospłacać. I 
żebym mógł znowu żyć tak jak przedtem.
Charlie zaczął coś do siebie szeptać, szeptszeptszeptszept — tak jak to zawsze 
robił Raymond, kiedy się czegoś przestraszył. Raymond nie słyszał, co mówi brat, 
wobec tego przelazł na czworakach na drugą stronę łóżka i zbliżył ucho do ust 
Charliego-
— A to jest niedobra wiadomość — wyszeptał Charlie.
Raymond nigdy jeszcze nie widział, żeby Charlie był przygnębiony. Zły, 
roześmiany, prowokacyjny, nadęty, uganiający się za swoimi sprawami — tak, ale 
przybity? Nigdy. Nie rozumiał, co to znaczy „przybity", nie miał na to słowa. 
Raymond nigdy nie był przygnębiony. Był albo w stanie strachu, albo w stanie 
braku strachu, albo na etapie przejściowym z jednego z tych stanów do drugiego. 
Patrzył na brata nic nie mówiąc, zakłopotany, trochę zaniepokojony. Charlie 
Babbitt zajął miejsce Vernona, stając się osobą, od której zależy zaspokojenie 
potrzeb Raymonda. Przygnębienie Charliego wprawiało Raymonda w niepokój. Lubił, 
kiedy Charlie się uśmiecha; wywoływało to u niego stan braku strachu. Ale teraz 
Charlie się nie uśmiechał.
175
— Tajemne myśli — mruknął Charlie, siadając na łóżku i przeciągając się.
Poza Raymondem nie miał nikogo, komu mógłby się zwierzyć, a nigdy nie wiedział 
dokładnie, co Raymond rozumie a czego nie. Dostrzegając minę brata, uśmiechnął 
się do niego krzywo:
— To znaczy, że odzyskałem moje dawne życie, Ray. I że go nie chcę. I że nie 
rozumiem...
Uśmiech zbladł i zniknął, a do brązowych oczu Charliego wkradł się jakiś nowy 
nieznany wyraz:
— Nie rozumiem, dlaczego w ogóle kiedyś chciałem — zakończył cicho.
Nagle ogarnęło go wyczerpanie i Charlie poczuł, że się rozpada. Ziewnął szeroko, 
aż łzy popłynęły mu z kącików oczu. Mimo że godzina jest jeszcze dość wczesna, 
czas do łóżka; mają za sobą długie, pełne wrażeń popołudnie, a jutro na pewno 
będzie następny wielki dzień. Kusiło go, żeby po prostu zamknąć oczy i zasnąć — 
tak, jak był, skulony na łóżku, całkowicie ubrany, nie zdejmując nawet butów. 
Ale to nie miało żadnego sensu. Obudziłby się po para godzinach, cały lepki, 
czując się okropnie, nowy garnitur i koszula byłyby do niczego; miałby ból głowy 
i ohydny smak w ustach. Lepiej zrobić, co trzeba.
Charlie zwlókł się z łóżka i ruszył do łazienki, żeby umyć zęby. Już po drodze 
zaczął zrzucać z siebie ubranie — najpierw marynarkę, a potem krawat i koszulę, 
zostawiając za sobą na dywanie kłębki zmiętej odzieży.
Cholera! Jeśli chce te rzeczy włożyć jutro wieczorem, powinien o nie lepiej 
zadbać. Z westchnieniem ruszył z powrotem swoim własnym śladem, pozbierał 
ubranie i powiesił je na wieszaku, żeby służba hotelowa mogła wszystko wyczyścić 
i wyprasować.
Raymond poszedł za Charliem do łazienki, wciąż starając się zrozumieć to, co mu 
brat powiedział. Dostrzegł wyraz oczu Charliego i zauważył zmieniony ton jego 
głosu, ale nie miał pojęcia, co to znaczy.
Charlie odkręcił tubkę z pastą i sięgnął po szczoteczkę z praw-
176
dziwego włosia, którą przygotował dla niego hotel. Wyciskając na nią pastę, 
przez dłuższą chwilę patrzył na swoje odbicie w lustrze, uważnie i surowo, jakby 
widział się po raz pierwszy.
Już od dziesięciu lat Charlie Babbitt żyje na własny rachunek, zabiegając o 
swoje sprawy z bezwzględnością, która mu zapewniła przetrwanie. Ale przez ten 
czas wiele utracił — nie tylko dom i to, co pozostało z jego rodziny, ale także 
okres dorastania. Musiał się stać mężczyzną niemal z dnia na dzień. Dorastał 
cholernie szybko, za szybko. Teraz, w wieku dwudziestu sześciu lat, czuje się 
stary. I — co jeszcze gorsze — samotny. Cholera jasna, jest samotny! Charlie 
Babbitt siedzi zamknięty w więzieniu, które sobie sam wybudował. Ratując własną 
skórę, zapominał o innych ludziach. Budując własne wały obronne, nadepnął na 
niejeden odcisk; swoim pośpiechem narobił sobie wrogów; odepchnął od siebie 
wszystkich i nabawił się paranoi. Teraz nikt z wyjątkiem Susanny nie ma odwagi 
się do niego zbliżyć. A Susannę być może właśnie stracił. Dzwoni do niej i 
trafia tylko na automatyczną sekretarkę, a Susanna nie próbuje zadzwonić do 
niego.
Pod wieloma względami Charlie jest dokładnie taki sam, jak Raymond. Raymond też 
musiał walczyć o życie, też musiał wybudować wokół siebie obronny mur, który go 
chroni przed innymi ludźmi. Gdzieś w głębi swego jestestwa Charlie też bał się, 
że go ktoś dotknie — zupełnie tak samo, jak Raymond. Każdy z nich stworzył sobie 
swój własny świat, świat, w którym mieszka tylko on sam; każdy z nich jest 
ośrodkiem własnego istnienia i każdego z nich obchodzi tylko to, co dotyczy jego 
własnej wygody i bezpieczeństwa.
Tyle, że Raymond urodził się upośledzony, podczas gdy Charlie osiągnął własne 
upośledzenie po latach ciężkiej pracy i systematycznych ćwiczeń. Raymond nie 
może nawiązać kontaktu z drugim człowiekiem, ponieważ jego umysł jest uszkodzony: 
brakuje w nim jakiejś niezbędnej części. Charlie nie potrafi nawiązać z nikim 
kontaktu, bo kazał samemu sobie zapomnieć, jak to się robi. Uczucia oznaczały 
spadek tempa i tylko stwarzały przeszkody na jego drodze. Po raz pierwszy 
Charlie Babbitt zrozu-
12 — Rain Man
177
miał, do czego zmierzał przez te wszystkie lata: jak się odciął, jak się 
oddzielił grubą warstwą izolacji od niewygodnych ludzkich uczuć. Zrozumiał także 
coś więcej, coś jeszcze ważniejszego. Raymond nigdy nie był z nikim blisko, 
ponieważ nie potrafił; Charlie nigdy nie był blisko innej ludzkiej istoty, 
ponieważ nie chciał. Charlie Babbitt jest gładki jak łasica; potrafi łatwo i 
zręcznie manipulować wszystkimi i wszystkim naokoło. Raymond Babbitt nie potrafi 
wprawdzie jeść widelcem, ale gdzieś w głębi — tam, gdzie tkwią rzeczy naprawdę 
ważne — jest lepszym człowiekiem, ponieważ nigdy nikogo nie skrzywdził.
Szlag może trafić! Charlie Babbitt zaczął ten pomylony maraton przez kraj, żeby 
utrzymać swojego autystycznego brata jako gwarancję okupu, aby wycisnąć na jego 
nic nie rozumiejącym mózgu nowe wzorce zachowań, nawet jeśli miałyby się okazać 
fałszywe, bezużyteczne czy nietrwałe, a wszystko po to, żeby w końcu położyć 
łapę na dużej forsie. Co za wspaniały plan, a w dodatku wydawało się, że działa! 
A teraz ta cholerna forsa nagle przestała się liczyć. Wywlekając Raymonda z 
bezpiecznego otoczenia, w którym zdołał przetrwać przez dwadzieścia cztery lata, 
Charlie ani przez chwilę o nim nie pomyślał. Czemuż on, Charlie Babbitt, taki 
wspaniały, taki mądry, miałby się zastanawiać nad wygodą i prawami pacjenta 
szpitala wariatów? Przypominając sobie bezmyślne posunięcia i beztroskie 
okrucieństwo, z jakim traktował Raymonda w ciągu ostatnich kilku dni, Charlie aż 
zadrżał ze wstydu. Chciał powiedzieć bratu, jak bardzo jest mu przykro. Ale 
wiedział, że Raymond nie zrozumie. Mimo to czuł, że zawdzięcza mu bardzo wiele — 
więcej niż tę wygraną w karty.
Brązowe oczy Raymonda napotkały w lustrze nad umywalką spojrzenie orzechowych 
oczu Charliego. Wciąż jeszcze było w nich pytanie — pytanie bez odpowiedzi. 
Charlie uśmiechnął się do niego szeroko, uspokajająco:
— No to może byś mi opowiedział o tej swojej panience? — Niebrzydka, co?
Panienka?
— No, ta dziewczyna. W barze.
178
— Iris —powiedział Raymond. — Mamy randkę. Później. Dziś. O dziesiątej. Tutaj. 
Powiedz bratu.
Randkę? Charlie uśmiechnął się jeszcze szerzej, rozciągając wargi po obu 
stronach szczoteczki, którą wciąż jeszcze miał w ustach.
— Muszę... tańczyć. Na mojej randce — powiedział Raymond głosem, w którym 
brzmiał strach.
Charlie wyjął szczoteczkę z ust.
— E, tam! Taniec to nic trudnego — zapewnił brata. — Później ci pokażę, jak to 
się robi. Tylko daj mi z godzinkę odpocząć.
Ale Raymond nie poczuł się uspokojony.
— Teraz — powiedział z naciskiem. — Teraz... ja nie umiem teraz.
Najwyraźniej sprawa była dla niego bardzo ważna, i nowy Charlie, Charlie pełen 
dobrych postanowień, skinął głową. Wypłukał usta z pasty, odłożył szczoteczkę i 
ruchem ręki polecił Raymondowi, żeby poszedł za nim. Obaj weszli z powrotem do 
sypialni, gdzie Charlie włączył radio, kręcąc gałką, aż znalazł jakąś łagodną 
muzykę, łatwą do słuchania romantyczną melodię spływającą po strunach.
— Dobra. Podejdź i stań do mnie twarzą. Wyciągnij ręce. Nie, nie cofaj się. 
Chcesz się nauczyć tańczyć, czy nie? Więc to jest właśnie taniec. Musisz 
obejmować partnerkę. Nie, nie patrz pod nogi — pouczał Charlie. — Przesuwaj się 
tam, gdzie cię prowadzę. I staraj się trzymać muzyki.
Ruszyli szurając stopami, pomału i niezręcznie; Charlie prowadził, Raymond grał 
rolę jego partnerki. Mimo swojej niezręczności i nie najlepszej koordynacji, 
radził sobie całkiem nieźle. Był wyprężony i trzymał ręce sztywno przed sobą, 
ale stopy jakimś cudem niemal idealnie utrzymywały rytm.
— Bardzo dobrze ci idzie — powiedział Charlie po paru minutach dreptania w 
kółeczko. — Niedługo ty będziesz mógł prowadzić mnie.
Po następnych paru minutach Charlie spróbował obrotu. Raymond potknął się, ale 
zaraz z powrotem chwycił rytm. Jeszcze
12*
179
raz spróbowali obrotu, i tym razem Raymondowi udało się bez kłopotu. Zamienili 
się pozycjami. Teraz prowadził Raymond i radził sobie z tym zadaniem nad podziw 
dobrze. Twarz miał poważną, wargi zaciśnięte; masę energii pochłaniało już samo 
pamiętanie o tym, żeby nie patrzyć pod nogi.
— Ty draniu! — zdziwił się Charlie. — Więc umiesz, tak? Raymond nie 
odpowiedział, ale poprowadził Charliego do
obrotu. A potem jeszcze raz.
— Dobra jest, Ray. Możesz teraz iść tańczyć z każdą cholerną dziewczyną! — 
Charlie roześmiał się, dumny z brata, a także dumny z siebie. — No, powtórz!
— Tańczyć... z... cholerną... dziewczyną... —powtórzył jak echo Raymond.
Charliego zalała nagła fala nieoczekiwanego wzruszenia i na chwilę się zapomniał. 
Na czas kilku uderzeń serca zapomniał, kim jest Raymond, pamiętając tylko, że to 
jego brat. Jego brat, Rain Man. Objął Raymonda i mocno przytulił do siebie. 
Raymond zesztywniał, ogarnięty przerażeniem. Nikt jeszcze nigdy go tak nie 
obejmował; nikt go tak nie ściskał, prawie dusząc. Poczuł, że nie może oddychać 
i nagle wyzwolił się cały jego strach.
Charlie uprzytomnił sobie, co się dzieje równie szybko, jak szybko chwilę 
wcześniej o tym zapomniał. To jest Raymond, a Raymond świruje, kiedy się go 
dotyka. Cofnął się, puszczając brata. Ale panika Raymonda nie minęła. Oddychał 
ciężko, niemal dyszał, przewracał oczami na wszystkie strony.
— Ej, człowieku! — krzyknął Charlie, podskakując wokół brata jak bokser na 
ringu, starając się go uspokoić. — Bracia ciągle tak robią! To nic 
nieprzyzwoitego. Bracia! Przecież jesteś moim bratem!
Ale było już za późno; Raymond był już daleko. Wykręcał dłonie, splatając i 
rozplatając palce.
Charlie poczuł, że z jakiegoś powodu ogarnia go złość. Był zbyt zmęczony, aby 
móc jasno myśleć. A poza tym czuł się głęboko dotknięty, choć jeszcze sam przed 
sobą się do tego nie przyznał. Nie zdawał sobie też sprawy z tego, że chce — 
musi — w jakiś sposób dotrzeć do Raymonda, wymóc na nim przyznanie
180
się do łączących ich związków krwi. Czyż to nie ten sam Rain Man, który mu 
śpiewał, gdy był jeszcze małym dzieckiem owiniętym w kocyk? Nie chciał uwierzyć, 
że gdzieś w głębi w Raymondzie nie czai się jakaś emocjonalna świadomość tej 
więzi, tylko czekając, aż Charlie wydobędzie ją na powierzchnię. Siłą, jeśli 
będzie trzeba.
— Więc jesteś, czy nie jesteś moim cholernym bratem? — zawołał porywczo.
Raymond nie potrafił zrozumieć, dlaczego Charlie zrobił się nagle taki zły, ale 
zrozumiał to pytanie. Bracia. Jest bratem. Bratem Charliego Babbitta. Skinął 
głową z przerażeniem, nie spuszczając oczu ze swojego brata, Charliego Babbitta. 
Znał to słowo; oznaczało stosunek, którego nie potrafił pojąć.
— Wobec tego uściskaj mnie, do jasnej cholery!
Charlie skoczył do Raymonda i znów otoczył brata ramionami w potężnym uścisku. 
Oszalały ze strachu, Raymond zaczął z całej siły odpychać Charliego i przez parę 
minut zmagali się ze sobą w milczeniu, obijając się po pokoju, złączeni 
niezgrabnym uściskiem.
Ale Charlie nie puszczał. Po głowie kołatała mu szalona myśl, że jeśli będzie 
obejmował Raymonda dość długo i dość mocno, to wreszcie zmusi go do reakcji. Że 
jego gorące uczucie, jego potrzeba kontaktu z Rain Manem, przebiją się w głąb 
jaźni Raymonda, jego Raya, jego brata; wydobędą na powierzchnię tę zagubioną, 
prawdziwą, normalną ludzką istotę, która się w nim kryje.
Zbierając siły, których istnienia nigdy sobie nie uświadamiał — siły, jakie 
rodzą się tylko z najwyższego przerażenia — Raymond odepchnął Charliego mocno i 
gwałtownie, wyrywając się z jego uścisku. Teraz strach opanował go już bez 
reszty, a ucieczka w głąb jego niedostępnej jaźni wyzwoliła wszystkie formy 
rytualnych zachowań — niezrozumiały szept, pospieszny i szalony, wyłamywanie 
sobie palców, sztywne ręce i nogi, patrzące ślepo oczy.
Ale Charlie wciąż nie dawał za wygraną. Był zdecydowany nie ustąpić, nie 
dopuścić do tego, żeby Rain Man mu się wym-
181
knął. Lekarze mylą się; z całą pewnością się mylą. Gówniarze —. co oni mogą 
wiedzieć? Czy któryś z nich jest bratem Raya? Raymond to cała rodzina, jaka mu 
została na tym świecie i nie ma zamiaru pozwolić mu żyć i umrzeć samotnie na 
autystycznej pustyni. On, Charlie Babbitt, go uratuje, odniesie sukces tam, 
gdzie wszystkie konowały poniosły porażkę.
— Gówno! — wysapał, podskakując naokoło brata. — Ray, naprawdę mnie dotknąłeś 
do żywego ! A zranione uczucia to najgorsza rana!
Pospieszny szept Raymonda nie ustawał, a Charlie napierał na niego, zmuszając go 
do cofnięcia się w kąt pokoju. Strategia szoku; Charlie uczepił się mocno 
upartej teorii, że jeśli tylko uda mu się przestraszyć brata dość mocno, ten 
strach przywróci go normalności.
— Mam zamiar założyć Listę Poważnych Obrażeń — zagroził Charlie. — A ty 
będziesz miał numer pierwszy. Pierwszy! W 1988.
Znów rzucił się na brata, obejmując go, trzymając go tak mocno, że Raymond nie 
mógł mu się wyrwać.
— No, dalej! Uściskaj mnie też! — nalegał. — Obejmij mnie. Obejmij mnie też, 
Ray. Tylko raz. Jeden jedyny raz. No! Przekonasz się, jakie to wspaniałe uczucie!
Łzy napłynęły mu do oczu i szczypały go pod powiekami; nigdy jeszcze niczego nie 
pragnął tak mocno, jak teraz tego, aby Rain Man odwzajemnił jego uścisk. Nie 
czuł tak silnego wzruszenia od dnia, w którym, dwadzieścia cztery lata temu, 
Rain Man odszedł, aby już nigdy nie wrócić. Wtedy płakał, teraz płakał też. 
Chciał, żeby Rain Man wrócił.
Raymond, całkowicie opanowany przez strach i pełną frustracji wściekłość na 
własną bezradność, podniósł do ust rękę i zaczął gryźć wierzch dłoni, z całej 
siły. Była to najbardziej ekstremalna demonstracja jego autystycznych zachowań, 
nieświadomy akt samozniszczenia.
Ten widok sprawił, że Charlie nagle wyzbył się złudzeń, odzyskał umiejętność 
myślenia. W ułamku sekundy zrozumiał, raz na zawsze, że Rain Mana już nie ma, że 
nie było go nigdy, że
182
istniał tylko w jego dziecięcych wspomnieniach. W tym drobnym ciele nie kryje 
się żadna normalna ludzka istota. Raymond Babbitt jest chory na autyzm. Kropka. 
Koniec cytatu. Być może w jakimś niewielkim stopniu potrafi się cieszyć jakimiś 
niewielkimi radościami. Ma też pewne niezwykłe zdolności, owe „wysepki geniuszu", 
fakt. Jeśli go traktować z miłością i troską, może nawet sprawiać wrażenie, że 
dokonały się w nim jakieś niewielkie zmiany na lepsze. Ale Raymond Babbitt nigdy 
nie będzie normalny. Nigdy. Nie będzie. Normalny.
Charlie poczuł się tak, jakby mu wylano na głowę kubeł zimnej wody. Natychmiast 
puścił Raymonda, cofając się z dłońmi uniesionymi w górę we wspólnym wszystkim 
ludziom geście rezygnacji.
No juz. Popatrz, już nic nie robię. Uspokój się. Ray, pro-
szę cię!
Ale Raymond podążał przez pustynię rozciągającą się gdzieś w głębi jego umysłu, 
szukając jakiejś fortecy, w której mógłby się okopać, próbując ocalić życie, 
obsesyjnie gryząc dłoń. Nie czuł bólu, a jeśli nawet czuł, to łączył go z 
tajemną magią, którą uprawiał, aby przetrwać. Chwytając go za rękę, Charlie 
wyrwał mu dłoń spomiędzy zębów.
Wierzch dłoni pokrywały krwawe ślady zębów, a Charlie miał na ten widok ochotę 
rozpłakać się z poczucia winy.
Zapomnij o tym, zapomnij! — błagał. — Nigdy już tego me zrobię. Przyrzekam ci. 
Nigdy, nigdy.
Pomału, bardzo pomału, Raymond zaczął się trochę uspokajać. Spazmatyczny oddech 
wyrównał się. Ale w jego oczach, w sztywnej pozie drobnego ciała, wciąż jeszcze 
czaił się strach.
— Wygłupiłem się, wiesz? — powiedział Charlie cicho i z bezgranicznym smutkiem. 
— Bracia się obejmują. My nie jesteśmy braćmi.
* * ? *
Jak letnia burza ze światłami błyskawic, rykiem grzmotów i ulewą zamieniającą 
ulice w wartkie strumienie, walka była gwał-
183
towna, ale szybko się skończyła i równie szybko została zapomniana — 
przynajmniej jeśli idzie o Raymonda.
Charlie poszedł wziąć prysznic i włożyć z powrotem pomięte ubranie, żeby 
doprowadzić Raymonda do baru na jego randkę o dziesiątej, a tymczasem Raymond 
siedział na łóżku i oglądał mecz w telewizji, spokojnie czekając, aż nadejdzie 
godzina, kiedy będzie tańczył z Iris.
Charlie właśnie wyłonił się z łazienki i wiązał krawat, kiedy ktoś zapukał do 
drzwi. Zanim zdążył podejść, drzwi otworzyły się. Stała w nich Susanna, z 
zaróżowionymi policzkami i potarganymi włosami, wyglądając tak, jakby rzuciła 
wszystko i popędziła na lotnisko, żeby złapać samolot i żeby nim potem lecieć w 
nocy nad pustynią. Tak właśnie zrobiła. Wyglądała cudownie.
Charlie podbiegł, żeby ją uściskać, przytulił ją do siebie ze śmiechem.
— Hej, wyglądasz fantastycznie — powiedział, zanurzając twarz w jej gęstych 
poskręcanych włosach. — Ray, Susanna przyjechała!
Raymond odwrócił się i popatrzył na nią z powagą. Susanna pomachała mu ręką, a 
on powtórzył ten gest.
— Skąd wiedziałaś, że się zatrzymaliśmy w Cezarze — oczy Charliego były pełne 
zdziwienia i szczęścia.
— Rozmawiałam z Lennym — dziewczyna opuściła swoje błyszczące czarne oczy a 
potem odważnie popatrzyła Charliemu prosto w twarz:
— Przykro mi z powodu firmy — powiedziała cicho. Charlie lekko wzruszył 
ramionami:
— Nic się nie martw. Tu się działy różne dziwne rzeczy. Ray, powiedz jej, cośmy 
robili.
— Graliśmy w karty. Graliśmy w Black Jacka i ja liczyłem karty — powiedział 
natychmiast Raymond.
— Co? — Susanna aż straciła oddech ze zdziwienia.
— To długa historia — wtrącił pospiesznie Charlie, chcąc jak najprędzej zostać 
z Susanna sam na sam. — Pomówimy o tym, jak się trochę prześpimy.
184
Zaborczym gestem schwycił ją za rękę i poprowadził w stronę swojej sypialni.
— Jak się masz, Ray? — zawołała odwracając się przę^ ra— mię.
— Nie wiem.
# * Ą: &
Było im w łóżku lepiej, niż kiedykolwiek dotąd; ani Susafn^ ani Charlie nie 
pamiętali, żeby kiedykolwiek byj0 {m t„, ^0^ brze. Czy dlatego, że Charlie był 
tak zmęczony, że stać eo ł->vła tylko na łagodną czułość, czy dlatego, że tak 
długo sje n- wj^ dzieli, czy może dlatego, że dawał wyraz jakimś na nowo od ale-
zionym uczuciom, któż to może wiedzieć? W każdym razie gdy już dali upust 
namiętności, leżeli obok siebie nadzy, na no tiie-cionej pościeli, wyczerpani, 
ale bliscy sobie i pełni czułości
Susanna przeciągnęła delikatnie paznokciem po naeim ramieniu Charliego, wzdłuż 
ręki aż do dłoni.
— Czy jesteś naprawdę szczęśliwy, że mnie widzisz? -^ zapytała cichym głosem.
Charlie pochylił się nad nią i przesunął ustami p0 ;e; drobnej kształtnej piersi:
— Jasne, że tak. A jak ci się wydaje? Czy nie zachowuje się jak ktoś, kto jest 
szczęśliwy?
— Pytam, bo nigdy mi tego nie mówisz. Na przykład te?°> czy za mną naprawdę 
tęskniłeś. Nie za tym — zrobiła ręka szeroki gest, mając na myśli seks, który im 
obojgu sprawił pr^ed chwilą tyle radości — ale za mną. Za Susanna.
— Wiesz, że tak — zaczął Charlie, ale Susanna mu prze wała:
— To dlaczego mi tego nie powiesz? — zapytała z błyskiem w oczach. — „Susanno, 
tęskniłem za tobą. Chcę cię zobac? rć" Przecież znasz te wszystkie słowa. Język 
ma miliony takich st<^>w Byłoby miło...
W tej chwili ktoś zapukał do drzwi i Charlie Wyskoczył zł<óż-ka.
1.85
— Uratowany przez nagły dzwonek do drzwi — mruknęła Susanna.
— Wejdź! — zawołał Charlie, owijając sobie ręcznik wokół bioder i otwierając 
drzwi.
Stał za nimi Raymond, trzymając w ręku swojego watchma-na.
— Sześć minut do mojej randki.
— To on ma randkę? — zapytała Susanna ze zdziwieniem. Charlie podskakiwał na 
jednej nodze, wciągając spodnie.
— No, coś w tym rodzaju. Susanno, ubierz się szybko. Za sześć minut musimy być 
na dole.
— Pięć — powiedział Raymond.
* * * *
Cała trójka znalazła się na dole w barze na minutę przed dziesiątą. Raymond 
wciąż jeszcze ściskał swojego watchmana, z oczyma wlepionymi w malutki ekranik. 
Bezpiecznie w kieszeni marynarki miał schowane coś, co Charlie Babbitt mu dał, 
żeby dał Iris.
— Wiesz, Ray, mogłeś zostawić telewizor w pokoju. Nie musisz go zabierać na 
randkę.
— Tańczą — powiedział Raymond.
Wyciągnął do nich swojego watchmana. Na trzycalowym ekranie pięknie stepowali 
Fred Astaire i Ginger Rogers; suknia Ginger powiewała wokół niej jak obłok, a 
stopy Freda poruszały się po scenie jak gwiezdny pył, który stał się ciałem.
— Jak ona wygląda? — szepnęła Susanna do Charliego. Raymond usłyszał, co 
powiedziała.
— Jak jedzenie w kafeterii — powiedział. — Ma skórę do jedzenia w kafeterii.
Charlie odrzucił głowę w tył i głośno się roześmiał.
— No, tego chyba jeszcze nie słyszeliśmy.
— A to dobrze? — zapytała Susanna unosząc w górę brew. Gdy się rozglądali po 
barze szukając oczyma Iris, podszedł
do nich jeden z pracowników kasyna.
186
— Pan Babbitt?
— Tak, to ja — odpowiedział Charlie.
— Pan Kelso chciałby z panem zamienić słówko.
Uff. Charlie poczuł nagłe ukłucie niepokoju. To nie brzmi zbyt dobrze. Wygrał za 
dużo cholernej forsy i te mydłki nie są z tego zadowolone. Tylko spokojnie. Nie 
wydaje się, żeby kasyno miało mu uścisnąć dłoń i złożyć swoje gratulacje, ale z 
drugiej strony nie wyglądało także na to, żeby go mieli zastrzelić. Tylko spokój, 
powiedział sobie Charlie. Nie dać się rozłożyć. Nic na ciebie nie mają. Jesteś 
czysty. Mimo to nie było zbyt przyjemnie.
— Susanna, popilnujesz go przez parę minut?
Kiedy Charlie odchodził, Raymond na moment oderwał oczy od swojego watchmana: 
tylko tyle, żeby spojrzeć na zegarek.
— Nie ma jej tu. Jest dziesiąta dwie. Nie ma jej tu — oznajmił Raymond.
Susanna patrzyła na niego z niepokojem. Ale nie wyglądało na to, żeby Raymond 
był zbytnio wytrącony z równowagi; był wciąż jeszcze całkowicie pochłonięty 
oglądaniem filmu z Fredem i Ginger na ekraniku swojego watchmana.
Charlie poszedł za pracownikiem kasyna przez drzwi z napisem „Nieupoważnionym 
wstęp wzbroniony" i poszli korytarzem, wzdłuż którego biegł długi rząd drzwi. 
Wszystkie prowadziły do biur członków personelu kasyna. Na końcu korytarza były 
drzwi z napisem: „J. Eugene Kelso", a pod spodem, mniejszymi literami: „Szef do 
Spraw Bezpieczeństwa".
Znaleźli się w pokoju sekretarki, elegancko umeblowanym, z nowoczesnymi obrazami 
na ścianach i z lśniącym hebanowym biurkiem, przy którym siedziała sekretarka 
tak urodziwa, że mogłaby być modelką. Skinęła im głową i urzędnik poprowadził 
Charliego w stronę szerokich dębowych drzwi gabinetu; zapukał delikatnie; 
otworzył drzwi przed Charliem, przypilnował, żeby wszedł do środka i odszedł, 
cicho zamykając je za sobą.
Gabinet szefa do spraw bezpieczeństwa był przestronny i elegancko urządzony; 
głośno krzyczał do Charliego o wielkich
187
pieniądzach i zrobił na nim wielkie wrażenie. Detektyw otworzył drzwi i ruchem 
ręki poprosił Charliego, żeby wszedł do środka. Za wielkim antycznym biurkiem 
siedział dystyngowany pan o przystojnej twarzy i siwiejących włosach. Char-lie 
otworzył szeroko oczy ze zdziwienia. Uśmiechnięty starszy pan, który przez cały 
wieczór siedział obok Charliego, ten, który zadawał Raymondowi te wszystkie 
pytania — wysoki urzędnik kasyna, szef do spraw bezpieczeństwa, Eugene Kelso.
Charlie poczuł, że uginają się pod nim kolana. Najwyższym wysiłkiem zmusił się 
do tego, żeby opanowanym krokiem podejść do krzesła i spokojnie na nim usiąść, 
zamiast bezwładnie opaść na siedzenie. Przez dłuższą chwilę obaj mężczyźni 
milczeli, a potem pan Kelso powiedział spokojnym głosem:
— Moje gratulacje, panie Babbitt. Ile to pan wygrał — niech sprawdzę... — 
spojrzał na pokwitowanie wypłaty — osiemdziesiąt sześć tysięcy trzysta dolarów. 
To duża suma pieniędzy.
— Nie tak bardzo — odpowiedział Charlie, zachowując pozory opanowania, a serce 
tłukło mu w piersiach jak młot. — W porównaniu z prawdziwymi szczęściarzami...
— Nie chodzi o kwotę. Chodzi o potencjalne możliwości... zniszczenia.
Pan Kelso odchylił się do tyłu w skórzanym fotelu i złączył dłonie czubkami 
palców.
— Umiejętność liczenia kart w bucie złożonym z sześciu talii, to nie byle co. 
Rzecz godna uwagi. Mojej uwagi. Sam nie gram w karty z nikim — nie lubię kart.
Charlie zrobił najlepszą ze swoich niewinnych min:
— Naprawdę nie mam pojęcia o czym pan...
— Mamy monitory — przerwał mu ostro pan Kelso, a w jego głosie pojawił się 
chłód. — Badamy taśmy video. I porównujemy z danymi z innych kasyn. Z taśm 
wynika, że powinien pan zabrać swoją wygraną i opuścić ten stan.
Charlie otworzył usta, żeby coś powiedzieć, ale szef do spraw bezpieczeństwa nie 
pozwolił mu dojść do głosu.
188
— Wystarczy, że pan zamknie buzię i pojedzie do domu I to najlepsza pana szansa 
jak na razie.
Spojrzał na Charliego ostro:
— Na pana miejscu bym z niej skorzystał
Groźba w głosie pana Kelso była lekka, ale dobrze wyczuwalna. Sztylet owinięty w 
aksamit. Charlie Babbitt poczuł nagle gwałtowną potrzebę znalezienia się znów w 
Los Angeles Miał ochotę wrócić do domu.
? & & *
Iris nie przyszła na randkę. O dziesiątej dziesięć Raymond był już gotów dać za 
wygraną i wrócić na górę. Ponieważ niczego me oczekiwał, me zaznał także 
rozczarowania i wydawał się całkiem zadowolony z propozycji Susanny, żeby pójść 
do apartamentu i tam oglądać telewizję. Prawdę mówiąc, tak bardzo wciągnął go 
film z Fredem i Ginger na maleńkim ekraniku że wcale nie myślał o Iris.
Powoli poszedł z Susanną do windy, nie spuszczając oczu z ekranu. Susanna 
spojrzała mu przez ramię. Na ekranie Fred i Ginger tańczyli cudownie w takt 
melodii „They can't take that away from me".
— Iris pewnie też tak tańczy — powiedziała wesoło Susanna. — Szkoda. Ale będą 
inne. Mnóstwo ładnych dziewcząt uwielbiałoby... z tobą tańczyć, Raymond.
Raymond nie zareagował; cała jego uwaga była skupiona na Ginger.
— Iris była naprawdę ładna, co?
— Nie wiem.
Nadjechała winda, drzwi otworzyły się bezszelestnie Susanna wsiadła i czekała na 
Raymonda. Wszedł powoli, szurając nogami, wciąż z najwyższą uwagą oglądając swój 
film. Byli w windzie sami.
— Czy to była najładniejsza dziewczyna, jaką widziałeś? — nalegała Susanna.
— Nie wiem — powtórzył Raymond.
189
Windę wypełniała muzyka: Ginger i Fred wykonywali jeden ze swoich tanecznych 
numerów. Pod wpływem impulsu Susanna wyciągnęła rękę i nacisnęła czerwony guzik 
z napisem „Stop". Winda drgnęła, a potem zatrzymała się gwałtownie. Przerażony 
Raymond podniósł wzrok znad ekranu.
— Podoba mi się ta muzyka — powiedziała łagodnie Susanna. — Czy mógłbyś mi 
pokazać? Jak chciałeś tańczyć z Iris?
Sytuacja była dla Raymonda zbyt nieoczekiwana; zupełnie nie wiedział, jak się 
zachować. Ale w Susannie było coś tak swojskiego i tak miłego, że nie poczuł 
strachu. Dziewczyna delikatnie wyjęła mu telewizorek z ręki i odstawiła go na 
podłogę. Muzyka popłynęła w górę, ogarniając ich swoją słodyczą.
Susanna podeszła bliżej do Raymonda, wyciągając ręce w tanecznej pozie.
— Tak ma być? — zapytała.
Raymond po prostu stał w miejscu, patrząc na nią pustym wzrokiem, z głową 
charakterystycznie przekrzywioną na bok.
Susanna uśmiechnęła się do niego, jakby mu chciała dodać odwagi, delikatnie 
uniosła jego ręce i położyła je sobie na ramionach. Pomaleńku zaczęła tańczyć... 
po kilku taktach Raymond zaczął tańczyć razem z nią. Ich ciała przytuliły się do 
siebie i tańczyli w koło w ciasnym pudle windy, pozwalając się prowadzić melodii. 
Raymond przypominał sobie, czego nauczył go Charlie i powtarzał jego ruchy, 
nadając im pewien styl. Własny styl.
Piosenka dobiegła końca i Susanna i Raymond rozdzielili się.
— Iris straciła piękny taniec — powiedziała łagodnie Susanna.
— I pocałunek.
Pocałunek? Zdziwiona Susanna zrobiła krok do tyłu.
— Charlie Babbitt powiedział. Jak będzie dla mnie miła. Pocałować.
Susanna zastanowiła się przez moment, a potem skinęła głową. Podeszła do 
Raymonda i powiedziała miękko:
— Pokaż mi, jak.
190
Raymond złożył wargi w dziobek, jak dziecko, któremu kazano pocałować starą 
ciotkę. Potrząsając głową i uśmiechając się, Susanna powiedziała:
— Otwórz usta. I pocałuj... Jakbyś jadł coś bardzo miękkiego. I bardzo dobrego.
Rozchyliła wargi, pokazując Raymondowi, jak to trzeba zrobić.
Dokładnie ją naśladując, Raymond rozchylił wargi i przyjął swój pierwszy 
pocałunek w życiu. Susanna pocałowała go delikatnie i czule. Stali przez parę 
sekund ze złączonymi ustami, a potem Susanna cofnęła się i zapytała:
— Jak było?
— Było wilgotno — odpowiedział Raymond.
— Wobec tego zrobiliśmy to jak trzeba — roześmiała się dziewczyna.
Sięgając do kieszeni marynarki, Raymond wyjął małą niespodziankę, którą tam 
trzymał dla Iris i wyciągnął rękę w stronę Susanny. Dziewczyna w zdziwieniu 
przeniosła wzrok z jego twarzy na dwieście dolarów, które jej oferował, a potem 
znów spojrzała mu w twarz.
— Charlie Babbitt mówił — powiedział Raymond.
Rozdział dwunasty
Podróż do Los Angeles minęła szybko. Opływające buicka powietrze było gorące i 
suche, ale nie nieprzyjemne. Susanna siedziała na przednim siedzeniu obok 
Charliego; Raymond siedział z tyłu i na zmianę albo obserwował pustynny 
krajobraz, albo oglądał western na ekranie swojego watchmana, którego trzymał w 
ręce. Susanna starannie zabandażowała mu rękę, którą sobie tak dotkliwie pogryzł. 
Od czasu do czasu pochylał się do przodu, w kierunku przedniego siedzenia, 
przypominając Char-liemu, że obiecał go zabrać na mecz Dodgersów. W Los Angeles. 
Czy nie po to jadą do Los Angeles? Żeby zobaczyć, jak grają Dodgersi? Charlie 
Babbitt powiedział. Charlie prawie już zapomniał o obietnicy, to było przecież 
tydzień temu, ale teraz upewnił Raymonda, że wizyta na stadionie Dodgersów to 
pewnik. Tak jest zapisane w górze, na pewno.
Każdy mięsień w ciele Charliego głośno domagał się odpoczynku. Czuł się tak, 
jakby nie spał od tygodnia, ponieważ kochali się z Susanna przez całą noc. W 
końcu ile razy jeszcze nadarzy im się okazja, żeby pójść do łóżka w podwójnym 
apartamencie hotelu pierwszej klasy? Mimo zmęczenia Charlie czuł się dobrze. Ma 
w kieszeni pieniądze na spłacenie wierzycieli, jego dziewczyna jest znów obok 
niego, brat siedzi na tylnym siedzeniu; kasyno nie nakarmiło rekinów szczątkami 
jego poćwiartowanego ciała. Życie nie jest w końcu aż tak nędzne.
Raz pozwolił nawet Raymondowi poprowadzić buicka. Przez pięć minut. Na drodze 
było pusto, samochód jechał nie więcej niż dwadzieścia mil na godzinę. Pedał 
gazu przyciskała
192
wprawdzie stopa Charliego, ale na kierownicy spoczywały ręce Raymonda, a Susanna 
przez cały czas śmiała się histerycznie na tylnym siedzeniu.
— Kierujesz, człowieku! Uważaj na drogę! — ostrzegał Charlie.
— Jestem... świetnym... kierowcą — powiedział Raymond. W Santa Monica wysadzili 
Susannę przed domem i ruszyli w
stronę domu Charliego. Charlie mieszkał w skromnym mieszkaniu w jednym z tych 
niezliczonych domów w stylu hiszpańskim, od których roi się na bocznych ulicach 
Los Angeles. Wszystkie wyglądają tak samo. Niejadalne gąbczaste owoce spadają z 
wysokiego drzewa avocado na terakotowe dachówki dachu. W środku dziedziniec z 
basenem otoczonym podłużnymi liśćmi agapanta i — w okresie kwitnienia — 
okrągłymi główkami niebieskich kwiatów. Czasem nie jest to agapant, tylko 
pomarańczowa kliwia. Wielka różnica.
Wszystkie mieszkania na parterze wychodzą na dziedziniec. Każde mieszkanie na 
pierwszym i drugim piętrze ma drzwi na balkon, który wychodzi na basen. 
Trzeciego piętra nie ma. Wnętrza mieszkań dowodzą inspiracji motywami misji 
hiszpańskich: ozdobne tynki na ścianach, kominki z fałszywych cegieł, maleńkie 
kuchenki. Jedyną różnicą jest wysokość czynszu, to zaś zależy od topografii; 
płaci się za lokalizację. Mieszkanko Charliego znajdowało się na obrzeżach 
Brentwood, akurat na tyle blisko, żeby mieć ten sam kod pocztowy; czynsz był 
więc astronomiczny.
Charlie otworzył Raymondowi drzwi i wnosząc walizki, potrącił go, zawadzając o 
plecak. Raymond stał w progu jak wryty, rozglądając się dookoła.
— Tu mieszkamy? — zapytał wreszcie. — No tak, przesunęli łóżko.
— Ray, tu ja mieszkam — powiedział Charlie spokojnie.
— A ja gdzie mieszkam?
— Twój pokój jest tam — Charlie wskazał na mały pokoik, którego czasem używał 
jako pokoju gościnnego, a czasem jako domowego biura.
Stało tam biurko, parę kartotek i dwa krzesła, ale łóżko było
13 — Rain Man
193
złożone i wyglądało jak kanapa. Szurając nogami, Raymond poszedł się rozejrzeć. 
I natychmiast się zaniepokoił.
— No tak, ktoś ukradł łóżko. Mój pokój... jest... bez... no bez... bezłóżkowy. 
Ja będę bez... bez łóżka... w...
— W 1988 — dokończył Charlie z uśmiechem, który chyba trochę Raymonda uspokoił. 
— Masz pokój czarodziejski. Ta kanapa przemienia się w łóżko. A potem 
przesuniemy je pod okno. Lubisz, żeby było pod oknem. Tak jak ma być.
Raymond rozważył to rozwiązanie i uznał, że jest do przyjęcia. Ale natychmiast 
wyłonił się następny problem.
— No tak, moje książki...
— Słusznie — Charlie zdecydowanie skinął głową. — Kupimy ci książki. Idź i zrób 
listę. Wszystkiego, co nam będzie potrzebne.
Udało się. Raymond ochoczo wszedł do swojego pokoju, zdejmując plecak i szukając 
właściwego notesu. Lubił robić listy; listy bardzo uspokajają — poza Listą 
Poważnych Obrażeń i Listą Złowrogich Wydarzeń.
Tymczasem Charlie podszedł do automatycznej sekretarki, żeby sprawdzić rozmowy. 
Według licznika było ich trzy. Przewinął taśmę i włączył odtwarzanie.
„Potwierdzam termin spotkania pana Babbitta z doktorem Marstonem" — w kobiecym 
głosie brzmiał wyraźny brytyjski akcent. Najwyraźniej pierwszorzędna, droga 
sekretarka. „Jutro rano o dziesiątej. Roxbury Drive czterysta pięćdziesiąt."
Klik. Dobrze — spodziewał się tego telefonu.
„Cześć, to ja" — usłyszał miękki akcent Susanny. „Chciałam tylko sprawdzić, czy 
szczęśliwie dojechaliście do domu. I tyle. Mam nadzieję, że wszystko w 
porządku."
Klik. Od samego dźwięku jej głosu zrobiło mu się ciepło na sercu.
— Czy mogę teraz popatrzeć na telewizję? — zapytał Raymond z drugiego pokoju.
„Panie Babbitt, tu Walter Bruner" — ostatni telefon był dla Charliego zupełnym 
zaskoczeniem. „Jestem w hotelu „Bon-adventure". Sądzę, że powinniśmy 
porozmawiać."
194
Klik. Cholera jasna! Bruner! Charlie nie był przygotowany na rozmowę z Brunerem. 
Poczuł, że żołądek opada mu gdzieś do kolan. Nie sądził, że psychiatra zada 
sobie aż tyle trudu, żeby go wytropić. Ale właściwie dlaczego nie miałby tego 
zrobić? Gra idzie o trzy miliony dolców. Za takie pieniądze Charlie zgodziłby 
się nosem popychać fistaszek przez całą drogę stąd do Nowej Zelandii. I to 
ubrany w baletową spódniczkę.
Tylko że Wallbrook wydawał się teraz taki odległy, jakby należał do zamierzchłej 
przeszłości. Charlie już nie łączył Raymonda z Wallbrook. Są braćmi.
Charlie zadzwonił do Brunera do hotelu i umówił się z nim; do spotkania zostało 
mu akurat tyle czasu, żeby się ogolić, wziąć szybki prysznic i włożyć dżinsy i 
sportową koszulę. Raymond był u siebie w pokoju; bardzo szczęśliwy siedział na 
swoim łóżku-kanapie oglądając poranne powtórzenie programów i pogryzając 
prażynki.
Kiedy doktor Bruner zadzwonił do drzwi mieszkania, Charlie wpuścił go niechętnie, 
patrząc mu przez ramię i sprawdzając, czy nie przyprowadził ze sobą jakichś 
osiłków, którzy mogliby przemocą uprowadzić Raymonda. Ale doktor był sam i nawet 
nie wydawał się zdenerwowany. Wszedł do mieszkania z uśmiechem i z jednym tylko 
pytaniem:
— Raymond?
— Tam.
Bruner podszedł do drzwi pokoju Raymonda i zajrzał do środka. Raymond wyglądał 
zdrowo, spokojnie i bardzo po ray-mondowemu. Bruner zauważył, że ma 
zabandażowaną rękę, ale nic na ten temat nie powiedział.
— Czy moglibyśmy gdzieś spokojnie porozmawiać? — zapytał psychiatra.
— Na zewnątrz.
Obaj mężczyźni wyszli na dziedziniec, pozostawiając drzwi uchylone, tak aby 
Charlie mógł usłyszeć, gdyby jego brat czegoś potrzebował.
— Przejdę od razu do sedna sprawy — powiedział rzeczowo
195
lekarz. — Właśnie teraz mój adwokat rozmawia z pańskim. I wyjaśnia mu... pewne... 
prawdy o życiu.
— Prawdy o życiu — powtórzył Charlie nie podnosząc głosu.
Bruner skinął głową i sięgnął do kieszeni. Wyciągnął jakiś bardzo oficjalnie 
wyglądający dokument i podał go Charliemu, który patrzył na papier, nie biorąc 
go do ręki.
— To jest tymczasowy zakaz zabraniający panu, pod odpowiedzialnością karną, 
zabierania stąd Raymonda. Aż do zakończenia przesłuchań.
Doktor patrzył na niego wyczekująco, ale wyraz twarzy Charliego nie uległ żadnej 
zmianie. Niech go szlag trafi, jeśli pozwoli się temu konowałowi wyprowadzić z 
równowagi.
— Widzi pan, Charlie — ciągnął doktor Bruner — po przesłuchaniu Raymond 
zostanie zobowiązany do pobytu w Wall-brook. Pierwszy raz w życiu. I będzie 
zawdzięczał to właśnie panu.
Charlie arogancko zadarł podbródek:
— O tym zadecyduje sędzia, prawda?
— Sędzia posłucha rzeczoznawcy. Niejakiego doktora Mar-stona. Jesteście z nim 
umówieni na jutro rano.
— Świetnie. Może ten się odznacza otwartym umysłem.
Ale znów poczuł, jak żołądek objeżdża mu do kolan. Sprzysięgli się przeciwko 
niemu, te wszystkie konowały trzymają ze sobą.
— Przekazałem mu całą kartotekę Raymonda — powiedział doktor Bruner z cieniem 
uśmiechu na twarzy. — Cale pudła. To nie zwykła formalność, synu. Pański brat 
jest bardzo... bardzo upośledzoną jednostką. Czy pan tego nie zauważył?
— Powinien go pan zobaczyć teraz — warknął Charlie. — Ile potrafi. Na miłość 
boską, on się śmieje!
— Wiem — odpowiedział Bruner — Susanna mi mówiła. „Susanna? Co tu u licha jest 
grane?"
— Widziałem się z nią dzisiaj — wyjaśnił psychiatra. — Uważa, że Raymond zrobił 
postępy — uśmiechnął się. — Ona nawet uważa, że pan zrobił postępy. Mam nadzieję, 
że ma rację.
196
To znaczy, jeśli chodzi o pana. Bo co do pańskiego brata, ja wiem, że łatwo 
można dać się ponieść entuzjazmowi. Zmiana otoczenia, nowe przygody i wydaje się, 
że rozkwitają. Na chwilę.
Charlie czuł, jak wzbiera w nim gniew. Cóż ten facet może wiedzieć o dniach, 
które on spędził z Raymondem? Nic, zero! Nawet go tam nie było! Nic nie widział!
— Osiągają pewien poziom — ciągnął lekarz. A potem następuje regres. Wielu lat 
autyzmu nie można wyleczyć podczas jednych krótkich wakacji, Charlie.
Bruner potrząsnął głową.
— Wobec tego, póki sprawa się nie skończy, to się nie skończy — odparował 
Charlie.
Uśmiech na twarzy Brunera zbladł i ustąpił miejsca surowości:
— To od początku była przegrana sprawa, Charlie. Pana ojciec upoważnił mnie do 
opieki nad spadkiem udzielając mi wszelkich plenipotencji. Czyli nawet jeśli 
uzyska pan prawo do opieki nad Raymondem, nie będę musiał zapłacić panu 
złamanego grosza.
To był mocny cios i wyraz twarzy Charliego wyraźnie świadczył o tym, że 
zaskoczył go i dosięgną! celu. Ale nie odezwał się ani słowem, zdecydowany nie 
stracić panowania nad sobą.
— A teraz mam dla pana niespodziankę — ciągnął doktor Bruner. — Przyniosłem ze 
sobą książeczkę czekową. Jest własnością Raymonda. A ja jestem gotów wypisać 
panu czek. Na bardzo pokaźną sumę.
— A to dlaczego?
— Nie sądzę, żeby pan miał jakąkolwiek szansę, Charlie. Ale i tak nie mam 
zamiaru ryzykować. Stawką jest życie, szczęście i los pańskiego brata. A to są 
dla mnie rzeczy bardzo cenne. Nie mam ochoty grać o taką stawkę, bez względu na 
to, jak małe byłoby ryzyko.
— Chce mnie pan kupić — usta Charliego wykrzywił cyniczny uśmiech.
„Obawia się, że jednak mam jakąś szansę" — pomyślał.
197
— Odpowiadam za to, aby pieniądze Raymonda były wydawane z korzyścią dla niego. 
A ten wydatek uważam za najbardziej celowy w swoim życiu.
— Ile?
— Dwieście pięćdziesiąt tysięcy dolarów. I żadnych zobowiązań. Po prostu się 
pan usunie.
Doktor Bruner wyjął książeczkę czekową i pióro marki Mont Blanc ze złotą 
stalówką, wypisał czek i uprzejmie wręczył go Charliemu.
Charlie wziął czek i przyjrzał mu się z powagą. Był pięknie wypisany; pismo 
doktora Brunera mogłoby służyć jako wzór kaligrafii. „Charles Babbitt. Suma 
dwieście pięćdziesiąt tysięcy dolarów, zero centów". Coś wspaniałego. Aż żal 
wymieniać takie cudo na gotówkę. Charlie zastanawiał się przez moment nad 
wspaniałym życiem, jakie mogłaby mu zapewnić suma ćwierć miliona dolarów. Potem, 
nie mówiąc ani słowa, przedarł czek na cztery równiutkie kawałki i uprzejmie 
podał doktorowi Brune-rowi.
Spotkanie było skończone.
* * ? ?
Raymond wbił sobie naturalnie do głowy, że następnego dnia rano wybiorą się na 
stadion Dodgersów obejrzeć prawdziwy mecz baseballu. Więc kiedy Charlie musiał 
mu powiedzieć, że w najbliższej przyszłości nie zanosi się na taką wyprawę, 
Raymond oczywiście natychmiast tak się zdenerwował, że znów zamknął się w swojej 
skorupie i zaczął rozgrywać jedno ze swoich własnych pierwszoligowych spotkań.
Był to najgorszy z możliwych scenariuszy: za kilka godzin mieli się znaleźć w 
gabinecie doktora Marstona, żeby dowieść ekspertowi od spraw psychiatrii, że 
Raymond Babbitt ma się lepiej u swojego brata i że Charlie Babbitt dokonał 
rzeczy wspaniałych — cudów niemal — ze swoim autystycznym bratem. A tymczasem ów 
autystyczny brat właśnie zamknął się na cztery spusty w świecie jednej ze swoich 
groteskowych fantazji.
198
— Frank Robinson, trzecie uderzenie! — zawołał Raymond ze stanowiska.
Był bardzo zły na Charliego Babbitta. Charlie Babbitt przecież obiecał.
— Harmon Killebrew, trzecie uderzenie!
— Słuchaj — próbował wyjaśnić Charlie po raz szósty z rzędu. — Nie możemy dziś 
pójść na mecz Dodgersów; mamy przesłuchanie, nasze ważne przesłuchanie!
— Henry Aaron, trzecie uderzenie! — Raymond miał dobrą passę, eliminując 
wszystkich wielkich, jednego po drugim, w miarę jak przychodziła ich kolej na 
odbicie piłki. Jego szybki rzut był nie do pokonania, podkręcana piłka stanowiła 
postrach graczy szykujących się do wejścia na boisko.
— Ray, przestań na moment — błagał Charlie.
Raymond zatrzymał się w pół rzutu, z jedną nogą w powietrzu, ściskając mocno 
wyimaginowaną piłkę w dłoni ubranej w wyimaginowaną rękawicę.
— Przykro mi z powodu tego meczu. A jeśli jeden facet mówi „przepraszam", drugi 
powinien powiedzieć...
— Pete Rosę, trzecie uderzenie!
— Dobra — Charlie z goryczą wzruszył ramionami. — Wypchaj się.
— Babę Ruth, trzecie uderzenie!
— Dobra — warknął Charlie u kresu cierpliwości. — Dosyć tego!
Ale Raymond rzucał coraz mocniej i coraz szybciej.
— Mickey Mantle, trzecie uderzenie!
Eliminował z gry największe gwiazdy; legendarni gracze nie budzili w nim 
najmniejszych obaw.
— Ray, powiedziałem przestań! — Charlie zrobił parę kroków w stronę Raymonda, 
zdecydowany przywrócić go rzeczywistości.
— Charlie Babbitt, trzecie u...
— Faul! — krzyknął Charlie i Raymond zatrzymał się jak wryty.
Faul? Nie wypadł z gry? Przez dłuższą chwilę bracia stali na-
199
przeciw siebie oko w oko, a potem Raymond podniósł nogę i zaczął jedno ze swoich 
długich przygotowań do rzutu.
— Chcesz mnie wyeliminować? — zapytał Charlie. — Wobec tego zagrajmy naprawdę!
I wyprowadziwszy osłupiałego Raymonda z domu, skręcił z rogu ulicy i 
pomaszerował w kierunku placu zabaw w pobliskim parku. Po drodze zatrzymali się 
tylko raz: żeby kupić Charliemu opakowanie z sześcioma puszkami piwa.
Gorący lipcowy dzień — jeden z tych dni, w które psy dyszą wywieszając długie 
suche języki, a koty śpią godzinami zwinięte w kłębek gdzieś w cieniu. Dzieci 
wychodzą zagrać w coś na dworze, ale ich sportowy zapał szybko stygnie i potem 
leżą na trawie popijając z puszek lemoniadę, rozmawiając o piłce zamiast w nią 
grać.
Dwóch chłopców — po dziesięć, może po jedenaście lat — właśnie tak sobie leżało. 
Przyszli do parku, żeby trochę poćwiczyć rzuty, ale upał ich pokonał. Wyciągnęli 
się więc na trawie, popijając coca-colę i przyglądając się, jak drużyna 
lokalnych gwiazd rozgrywa mecz koszykówki. Piłka i kij leżały porzucone na 
trawie.
— Ej, chłopcy! — zawołał Charlie. — Pożyczylibyście na chwilę piłki i kija? Za 
dziesięć dolców?
Za dziesięć dolców? On to mówi serio? Jasne, psze pana! Mniejszy chłopiec 
podniósł piłkę i rzucił Raymondowi. Raymond złapał ją niezgrabnie obiema rękami, 
w czym przeszkadzał mu bandaż; jakoś udało mu się ją utrzymać i przycisnął cenny 
przedmiot do piersi. Rozegrał w życiu niejeden pierwszoligowy mecz baseballu, 
ale nigdy jeszcze nie miał w rękach prawdziwej baseballowej piłki. Przyglądał 
jej się z nabożnym podziwem.
Charlie podniósł z trawy kij i wskazał na puste boisko w pobliżu.
— Będziemy tam.
Z kijem w ręce i opakowaniem piwa pod pachą pobiegł w stronę boiska, a Raymond 
ruszył za nim drobnymi kroczkami, z oczyma pełnymi zdziwienia.
200
Charlie przyklęknął, żeby oczyścić płytę bazy z kurzu i piasku. Raymond 
przeszedł przez ogrodzenie z łańcucha i ruszył w kierunku środkowej części 
boiska.
— Zaczekaj no, asie! Stanowisko jest tam! Będziesz przecież rzucał, prawda?
Rzucał? Raymond Babbitt ma rzucać? Nagłe poczucie rzeczywistości wprawiło go w 
osłupienie i stał jak wrośnięty, w bezgranicznym zdziwieniu.
— Ruszaj się, dziecino! Sędzia nie będzie czekał do nocy! Kucając za 
pięciokątem bazy, Charlie objął rolę gracza
chwytającego piłkę w drużynie Raymonda. Raymond niepewnym krokiem podszedł do 
stanowiska. Charlie uderzył pięścią w otwartą dłoń, jakby miał na niej 
baseballową rękawicę i na cały głos wywrzeszczał własną wersję litami zachęt, 
jakimi zazwyczaj gracz, którego zadaniem jest złapać piłkę, częstuje gracza 
szykującego się do rzutu.
— Nie gap się, jakbyś trzymał w łapie jakiś cholerny granat. Wiesz, co się z 
tym robi! Pokaż im!
Raymond rozglądał się wokół pustego boiska, nie wiedząc, co ma zrobić. Ani jak.
— Ostatnie z dziewięciu spotkań — zawołał Charlie, zmieniając się w komentatora 
sportowego, wprowadzając brata w akcję. — Zwycięzca jesiennych rozgrywek 
zremisował trzy do trzech. Drużyna Czerwonych z Cincinnati o jeden punkt od 
zakończenia czterdziestoletniego okresu upokorzeń.
Raymond napotkał spojrzenie Charliego i wytrzymał je.
— Udali się po pomoc do swojego asa — oznajmił Charlie. — Człowieka, któremu 
zawdzięczają wszystko, do czego doszli. Raymond Babbitt. Legendarny Rain Man. 
Dał się ubłagać: zagra jeszcze ten jeden jedyny raz.
Odpowiadając na pytanie zawarte we wzroku brata, Charlie skinął głową. Potrafisz, 
Ray. Potrafisz, Rain Manie.
— Najpierw rzut na rozgrzewkę. Do przygotowania! Raymond trzymał ręce na 
wysokości pasa. Nogą wykonywał
te śmieszne drobne kopnięcia — jak zawsze, kiedy szykował się do rzutu. Podniósł 
rękę i z całej siły rzucił piłkę. Poszybowała
201
wysoko w powietrzu, przynajmniej na trzy metry nad głową Charhego, zawisła na 
moment w górze i spadła na ziemię
kurz^łoT ~ WrZ3Snąt CharHe- ~ C° Za Piłka! ??1?0 sie za-
Raymond odsłonił zęby w swoim nieruchomym uśmiechu Punktów przybywa, został 
jeszcze tylko jeden gracz. Wynik remisowy, jeden możliwy wygrany bieg na 
trzeciej bazie; dalsze dwa na drugiej i pierwszej. Czy da radę? Czy Rain Man
Babbittl? teg° gr°Źneg0 Prze™ka> Charhego
Tymczasem Charlie, vy swojej drugiej roli gracza z drużyny Raymonda, podniósł 
piłkę i podszedł do stanowiska z poważnym wyrazem twarzy. To ważny rzut dla 
Czerwonych z Uncinnati. trzech graczy rm boisku, dwóch wyeliminowanych Jeszcze 
tylko ten ostatni Jankes stoi na ich drodze do rot grywek w Pucharze Świata, do 
których tak bardzo starają się
Cały sportowy świat i wszyscy kibice wstrzymali oddech a obaj gracze nachylili 
do siebie konfidencjonalnie głowy, usta a-jąc dalszą strategię. 
? ^' USLdld
- To będzie dla nich zaskoczenie, asie - mówił Charlie półgłosem, jakby wszyscy 
naokoło próbowali podsłuchać -Rzut bez przygotowania.
- Bez przygotowania? _ przeraził się Raymond.
— Bazy obsadzone —przypomniał mu Charlie.
lie ?? ął gł°Wą' ??2????§??? wzrokiem bazy. Char-
lie wziął go za ramię, sprowadził ze stanowiska i podprowadził poł drogi w 
stronę bazy podstawowej.
— No, to przenosimy stanowisko tutaj
niaSaRie Zbud°wal ?°??2??- zgarniając butem na kupkę suchy piasek. Raymond me 
miał pojęcia, co się dzieje; oglądając się przez ram sp ląda} ?? 
prawdziwe st Jow.skJ ? ??,?? *???
o caie metry w tyle.
Charlie wyjaśnił mu strategię-
iest^m w,?" 8?°,80? nie,będziesz musiał tak mocno rzucać. Nie jestem w stanie 
złapać takiej moCnej piłki. Nikt by nie dał rady.
202
Raymond skinął głową. Brzmi sensownie. Charlie przykucnął za bazą, wchodząc w 
rolę gracza szykującego się do złapania piłki.
— Okay! — krzyknął. — Włączaj bieg. Ładuj, celnie i gładko. I pamiętaj, bez 
przygotowania.
Raymond wykonał slaby rzut; piłka wzniosła się wysokim łukiem w powietrze i 
wylądowała w pobliżu bazy. Charlie podniósł do góry kciuk: postraszyłeś ich, Ray. 
Ale muszą biec! Jankesi robią w portki!
— Stop! — wrzasnął. — Koniec gry!
Potoczył piłkę z powrotem do Raymonda, podniósł z ziemi kij i zważył go w ręce, 
sprawdzając ciężar i rozmiar, przecinając powietrze próbnym wymachem. Teraz był 
jednocześnie sprawozdawcą i graczem przeciwnej drużyny, mającym odbić piłkę. 
Energicznie stanął na pięciokącie bazy.
— Rezerwa Jankesów. Będzie grał... tak! Młot! Charlie Babbitt, zwany Młotem. 
Jednym zamachem kija Młot może odwrócić sytuację! Tłum szaleje — Charlie przez 
moment naśladował rozszalały tłum, a potem zaczął skandować: — CHAR-LIE-MŁOT! 
CHAR-LIE-MŁOT!
Na stanowisku gracz szykujący się do rzutu przebiegł wzrokiem boisko, upewniając 
się, że nikt nie próbuje zbytnio oddalić się od bazy. Potem stanął twarzą w 
stronę przeciwnika, z miną wyrażającą pełną determinację. To musi być 
eliminujący rzut. Od tego zależy puchar.
— A więc zaraz się ze sobą zmierzą. Siła przeciwko sile. Bracia Babbittowie 
mają o wszystkim zadecydować, i czegóż więcej można żądać? Wymach...
Raymond wyciągnął rękę, zamachnął się i wyrzucił piłkę wysokim łukiem jakiś metr 
poza bazę podstawową. Ale mimo to Młot wziął potężny rozmach... i nie trafił.
— Pierwsze uderzenie!
Raymond aż zatańczył w miejscu z podniecenia, a Charlie pobiegł po piłkę.
— Rain Man próbuje zewnętrznego rogu — zawołał śpiewnie, naśladując głos 
sprawozdawcy sportowego najlepiej jak tyl-
203
ko potrafił. — Jest dziś w pełnej formie. Charlie będzie musiał ruszyć pełną 
parą...
Charlie cofnął się na swoją pozycję i przygotował się do wy-machu, wahając się 
odrobinę, cofając o parę centymetrów. Wy-mach. Przygotowanie. Oto rzut! Piłka 
wysokim łukiem poszybowała w powietrzu, zmierzając wprost w kierunku bazy. Młot 
zrobił potężny wymach, rozminął się z piłką o kilometr, piłka spadła na ziemię o 
parę centymetrów przed pięciokątem bazy.
— Drugi rzut!
Teraz Raymond dosłownie drżał z podniecenia. Kiedy Charlie po raz drugi 
zamachnął się i nie trafił, zaczął podskakiwać w miejscu. Była to najbardziej 
zadziwiająca rzecz, jaka mu się kiedykolwiek przydarzyła; ważniejsza nawet od 
tańca z Susanną w hotelowej windzie. Wspanialsza niż liczenie kart. To była 
pierwsza liga, Puchar Świata z Rain Manem Babbittem na stanowisku pierwszego 
gracza drużyny. Grającego z samymi wielkimi, z gwiazdami.
— Tym razem Młot chybił o kilometr! Raymond Babbitt jest dziś absolutnym panem 
boiska — Charlie potoczył piłkę z powrotem do Raymonda. Wynik wynosi w tej 
chwili dwa dla Rain Mana...
Raymond podniósł piłkę, ale nie podjął przygotowania do rzutu. Stał w miejscu, 
potrząsając głową.
— Co jest? — zapytał jego pomocnik, podchodząc do stanowiska na kolejną naradę.
— Zły znak — powiedział Raymond. — Mogę mu posłać silną i wysoką?
Drugi zawodnik zastanowił się przez moment, a potem wzruszył ramionami:
— A co u licha? Dlaczego by nie?
Charlie wrócił na pozycję gracza przeciwnej drużyny, gotów do wymachu. To mógł 
być decydujący rzut. Nie trafił dwa razy, a dla Czerwonych gra toczy się o 
udział w rozgrywkach pucharowych. Wszystko zależy teraz od niego, od Rain Mana.
Rain Man przez dłuższą chwilę przygotowywał się do rzutu, wykonując ręką 
szerokie koła, zbierając się do wysłania w stronę
204
bazy długiej, mocnej piłki. Piłka nawet nie zbliżyła się do bazy, nie dotarła w 
pobliże głowy Charliego, mimo to jednak Młot zanurkował w powietrzu, wylądował 
na ziemi i potoczył się po boisku, chroniąc głowę przed uderzeniem twardej piłki. 
Pierwszy aut, punkt dla Rain Mana.
— No cóż, brat przeciwko bratu — zawołał sprawozdawca, biegnąc po piłkę. — Ale 
nie może być mowy o miłości, kiedy stawką jest Puchar Świata. Dwa plus jeden na 
korzyść Raymonda Babbitta.
Potoczył piłkę do Raymonda i podniósł z boiska kij. Wrócił na stanowisko i 
zawołał do Raymonda, tym razem swoim własnym głosem. Nie ma już Rain Mana i nie 
ma Młota. Są Charlie Babbitt i Raymond Babbitt, jeden przeciwko drugiemu.
— Dobra, Ray. To mój rzut. Mam zamiar posłać tę cholerną piłkę aż do Kansas!
Słowa Charliego i ton jego głosu sprawiły, że Raymond się zawahał. Popatrzył na 
brata, który stał na stanowisku wymachując potężnym kijem i pierwsze ukłucia 
strachu zaczęły się wkradać do jego serca. Cofnął się o parę kroków, schodząc ze 
stanowiska.
— Stójże tam, do jasnej cholery! Zachowaj się jak mężczyzna! Pokaż no ten swój 
wspaniały łuk! Mam zamiar trafić, Ray! Pokażę ci, pętaku!
Zdenerwowany Raymond wrócił na kopczyk z ziemi i długo przygotowywał się do 
rzutu. Wkładając weń wszystko, na co go było stać, posłał piłkę do Charliego.
To była długa, wolna piłka. Jakimś cudem popłynęła w powietrzu dokładnie w 
kierunku bazy podstawowej, gdzie mógłby w nią bez trudu trafić nawet ślepy. Ale 
jeszcze większym cudem Charlie wykonał zamach, wkładając w ten ruch wszystko, na 
co go było stać — i zupełnie nie trafił. Zupełnie! Słychać było świst kija w 
powietrzu, a potem... już nic. Potężny rozmach obrócił Charliem, a potem 
bezceremonialnie rzucił go na ziemię: Charlie wylądował na siedzeniu, w samym 
środku pokrytego piachem pięciokąta bazy. Młot, duma Jankesów, nie trafił w 
gwóźdź. Charlie stracił punkt, i to Raymond go wyeliminował. Charlie
205
wprost nie mógł w to uwierzyć; nie mógł w to uwierzyć, do jasnej cholery! Nie 
trafił!
Trzeci rzut. I eliminacja. Ostateczna eliminacja. Koniec gry. Koniec rozgrywek. 
Raymond Babbitt, Rain Man Babbitt, przeszedł i zapewnił drużynie Czerwonych z 
Cincinnati udział w pucharze. Rain Man wyeliminował z gry Charliego Młota. Z 
triumfalnym wrzaskiem Raymond podskoczył do góry — zwycięzca! I na zbudowanym 
przez Charliego zaimprowizowanym stanowisku wykonał zwycięski taniec.
Ale kiedy zobaczył Charliego, siedzącego na ziemi, wyglądającego tak, jakby 
właśnie stracił najlepszego przyjaciela, jego radosne podniecenie ulotniło się w 
ciągu sekundy. Powoli podszedł do niego szurając nogami, z niemym pytaniem w 
czarnych oczach. Charlie podniósł wzrok i ze zdziwieniem zobaczył stojącego nad 
nim brata. A potem Raymond usiadł obok niego. Brat koło brata, każdy zamknięty w 
swoim własnym świecie...
Nagle Charlie poczuł, że jego twarzy dotyka czyjaś dłoń. Dłoń Raymonda. Dłoń 
Raymonda — wysuwa się w jego stronę, dotyka jego twarzy. I cichy szept Raymonda:
— Ce-ha-er-el-i-eeeee...
Minęła zaledwie sekunda i dłoń się cofnęła. A może mu się tylko zdawało. 
Natomiast jego własne uczucie było czymś bardzo prawdziwym.
— Postawić ci piwo? — Charlie uśmiechnął się krzywo do Raymonda, sięgając po 
puszki z zimnym jak lód piwem, które kupił po drodze. Wyciągnął dwie, otworzył, 
podał jedną bratu.
Raymond wlepił wzrok w puszkę, którą trzymał w ręce:
— No tak, zgubili kufel.
— E, tam — Charlie uśmiechnął się serdecznie do brata. — Kufle są dla panienek. 
Mężczyźni piją tak.
Przechylając głowę, pociągnął długi łyk z puszki. Raymond przyglądał mu się 
uważnie, a potem zrobił to samo. Kiedy odjął puszkę od ust, na jego twarzy 
malował się niesmak.
— Wiesz, Ray, ja naprawdę próbowałem trafić w tę piłkę — powiedział Charlie ze 
smutkiem. — Ale...
— Dobrze rzuciłem — odpowiedział Raymond.
206
Charliemu łzy napłynęły do oczu, i zamrugał oczami:
— Cholernie dobrze —zgodził się.
Znów pociągnął długi łyk z puszki i wytarł usta o rękaw.
__ Szkoda, że on tego nie widział — powiedział Charlie cicho. — Jak mnie 
pokonałeś.
Wymienili spojrzenia, ale było oczywiste, że Raymond nie zrozumiał.
— Mówię o tacie, Ray.
Raymond zastanawiał się przez chwilę:
— Tata cię trzymał. Całował. Całował? Nonsens!
— Coś ty? Naprawdę?
— Coś ty naprawdę — potwierdził Raymond.
— Tak, może kiedyś... jak byłem mały. Nie wiedział, jaki... dzielny facet ze 
mnie wyrośnie. Szkoda, że go tu dziś nie ma. Pokazałbym mu — powiedział Charlie 
z goryczą.
— Tata wiedział. O pokazywaniu.
Teraz z kolei Charlie nie zrozumiał, a Raymond o tym wiedział.
__ Mówię: „gdzie mój brat Charlie Babbitt". Tata mówi:
„W Kalifornii. Ale zobaczysz kiedyś..."
Raymond urwał. Charlie podniósł lodowato zimną puszkę do ust i mocno pociągnął 
długi łyk.
— Kiedyś. On im wszystkim pokaże.
Niebo pociemniało, pojaśniało, pociemniało i znów pojaśniało i świat przewrócił 
się do góry nogami. Cała mocno skrywana dziesięcioletnia uraza wylała się z 
serca Charliego i wsiąkała teraz w ziemię razem z piwem z puszki, która 
przechyliła się w jego bezwładnych palcach. Ojciec go kochał. On im wszystkim 
pokaże. To powiedział Sanford Babbitt. Więc kochał swojego syna, a Charlie nigdy 
o tym nie wiedział, a teraz jest już za późno. Za późno. Pierwszy raz w życiu 
Charlie pomyślał nie o bólu, jaki sprawił mu ojciec, ale o cierpieniu, jakie 
musiał sprawić ojcu on. Tyle cierpienia przez tyle lat. Najpierw z powodu 
Raymonda, potem przez śmierć żony, potem przez Charliego, wokół którego 
zogniskowały się wszystkie nadzieje i oczekiwania. I
207
wszystko na nic. Ponieważ zabrakło prawdziwego kontaktu między ojcem i synem.
Wargi mu zadrżały i odwrócił głowę. A kiedy znów spojrzał na Raymonda, napotkał 
jego zatroskany wzrok. Raymond. Jego brat. Jego Rain Man. Charlie przysunął 
twarz do twarzy Raymonda i niemal dotknął czołem jego czoła. Ale to Raymond 
pochylił się tak, że ich głowy rzeczywiście się dotknęły. Raymond dotknął go 
dwukrotnie i to w ciągu jednego dnia. Bracia patrzyli sobie w oczy. Lekarze mogą 
sobie mówić co chcą, a oni się dotknęli. Prawdziwy kontakt.
— Tajemniczy uścisk — szepnął Charlie.
— Prawdę mówiąc, jestem świetnym kierowcą — odpowiedział Raymond.
Rozdział trzynasty
Charlie Babbitt był gotów dać im w tyłek; użyć wszystkich chytrych sztuczek i 
wybiegów, wszystkich przebiegłych strategii i wszystkich obelg, jakich go 
nauczyło dziesięć lat samodzielności. On i Rain Man wygrają w tym spotkaniu, pod 
warunkiem, że Raymond rzeczywiście nauczył się swojej roli i że będzie wiedział, 
jak ją zagrać. Te cholerne konowały zaraz się przekonają, że porwali się na zbyt 
wiele, zadzierając z braćmi Babbittami. Kto w końcu ma większe prawo do Raymonda 
— jakiś zakład dla upośledzonych, czy jego własny brat, krew z jego krwi?
Mimo to, naciskając guzik windy w podziemnym garażu budynku przy Roxbury Drive, 
Charlie musiał jeszcze raz sam siebie upewnić: kto jest najlepszy? My jesteśmy 
najlepsi. Bracia, na których nie ma mocnych.
Wyglądali elegancko w swoich garniturach włoskiego kroju z Las Vegas i w 
jednakowych krawatach. Wielka rzecz, istni dwaj gogusie. Charlie przywołał na 
twarz uśmiech i zważył w ręku teczkę. Winda nadjechała.
Na drzwiach widniała prosta tabliczka z brązu z napisem „Doktor Philip Marston". 
Charlie otworzył drzwi, przepuszczając Raymonda przodem. Jak zwykle, Raymond 
zatrzymał się w wejściu, tamując ruch. Charlie nie mógł wejść, więc tylko 
zerknął do środka ponad ramieniem brata.
— Pan Babbitt? — ten sam głos z brytyjskim akcentem, co na taśmie automatycznej 
sekretarki Charliego.
Luksusowa sekretarka doktora Marstona, wiotka piękność, ze słowem „sprawność" 
wypisanym na czole tradycyjną angiel-
14—Rain Man
209
ską czcionką. Świetnie do niej dopasowane luksusowe wnętrze także stwarzało to 
samo wrażenie spokojnej elegancji w dobrym stylu: fotele w pokrowcach z 
wyblakłego perkalu, ale na ścianach sztychy wysokiej klasy. Nieodzowne akwarium 
z tropikalnymi rybkami. Czy każdy amerykański psychiatra ma w gabinecie akwarium? 
—pomyślał Charlie.
Raymond skinął głową. Tak, pan Babbitt.
— Ma pan ochotę na kawę? — zapytała uprzejmie młoda kobieta.
Miała w ręce tacę, a na niej dwie filiżanki, niewielki dzbanuszek z kawą, 
śmietankę i cukier.
Raymond pokręcił głową. Nie chce kawy.
— Proszę usiąść. Momencik — i zniknęła w gabinecie doktora Marstona.
Charlie wszedł za Raymondem do poczekalni i obaj usiedli. Charlie skorzystał z 
okazji, żeby przeprowadzić z bratem powtórkę przed kolejną rundą meczu:
— Dobra, pamiętasz wszystko?
— No tak, pamiętasz.
— Nie, nie „no tak". Nie mówimy „no tak".
— No tak, nie mówimy.
— No. Wszystko spokojne. Ręce spokojne. Głos spokojny. Nie rozglądasz się — 
Charlie zaprodukował serię nerwowych ruchów głowy Raymonda. — Żadnego notowania. 
Żadnego szybkiego mówienia. I — przede wszystkim — żadnego czego?
— Żadnego szeptania — wyrecytował Raymond. Żadnego literowania. Żadnego 
baseballu.
Charlie z aprobatą pokiwał głową.
— A jak zapytają o rękę?
Raymond położył dłonie na wyimaginowanej kierownicy i pokazał, jak prowadzi 
wyimaginowany samochód. Wspaniale. Mają zwycięstwo w kieszeni. Z uśmiechem 
wyciągnął rękę, wygładził klapy marynarki brata i poprawił elegancki węzeł 
krawata.
— Uda ci się — powiedział półgłosem. — Będę z ciebie dumny.
210
Rozpiął Raymondowi pasek i obciągnął na dół spodnie, tak aby nie podchodziły aż 
pod pachy. Potem z powrotem zapiął pasek. Wyjął grzebień, rozczesał starannie 
włosy Raymonda, przywracając kształt drogiej fryzurze z Las Vegas. No i proszę — 
rewelacyjnie.
Raymond wyjął Charliemu grzebień z ręki i przesunął nim po włosach brata, 
niszcząc sznyt z Las Vegas. Potem odpiął mu pasek i podciągnął spodnie jak się 
dało najwyżej. No i proszę — rewelacyjnie.
— Moż-li-woś-ci — powiedział Raymond.
Charlie uśmiechnął się i otworzył teczkę. Były w niej wszystkie rzeczy Raymonda, 
wszystko, co zawsze nosił ze sobą w plecaku.
— Dobra, wszystko jest tutaj. Jak zacznie ci czegoś brakować, albo zaczniesz o 
czymś myśleć, po prostu spojrzyj sobie na moją teczkę. Będziesz wiedział, że 
wszystko mamy tutaj. Widzisz? Skarpetki, telewizor, wszystkie notesy.
Sięgnął do środka i wyjął czerwony, pokazując go Raymondowi:
— Na przykład Lista Poważnych Obrażeń.
Charlie przerzucił stronice, dochodząc wreszcie do własnego nazwiska:
— Charlie Babbitt, numer osiemnasty. W 1988 roku. Obok nazwiska Charliego 
Raymond wyrysował starannie
gwiazdkę, odnośnik: „patrz u dołu strony". Tam była druga gwiazdka a obok niej 
uwaga: „Charliemu Babbittowi wybaczono. 18 lipca, 1988".
Wybaczono. Charlie wpatrywał się w te słowa, aż zatarły mu się przed oczami. 
Wybaczono! Jezu Chryste, to nie byle co! Chciał się tą chwilą podzielić z bratem. 
Ale kiedy podniósł wzrok, Raymond był zajęty obserwowaniem akwarium.
— Żałosne — mruknął z satysfakcją. — Żałosne ryby.
— Ile... ile do ciebie dociera? — zapytał Charlie cicho. Ale Raymond, zajęty 
rybkami, nie odpowiedział.
— Ray, popatrz na mnie.
Coś z natarczywości, jaka zabrzmiała w głosie Charliego mu-
14"
211
siało dotrzeć do Raymonda, bo podniósł wzrok i popatrzył bratu w oczy. Charlie 
mówił powoli i z wielkim trudem — absolutny kontrast z jego zwykłą zuchwałością 
i pewnością siebie.
— Gdybym musiał... z kimś porozmawiać. O czymś ważnym... tylko dzisiaj...
Patrzył Raymondowi w oczy. Ile brat potrafi zrozumieć z tego, co Charlie próbuje 
mu powiedzieć?
— Czy możesz mnie posłuchać? Czy mógłbyś spróbować... naprawdę posłuchać? Tylko 
ten jeden jedyny raz?
Raymond przekrzywił głowę na bok, rozważając pytanie. Potem zaczął kiwać głową 
potakująco, i kiwał tak prawie przez minutę, a Charlie czekał cierpliwie, aż 
przestanie. Kiedy wreszcie przestał, Charlie zaczął mówić bardzo cicho, ale na 
jego twarzy malował się prawdziwy ból. To była dla niego ogromnie ważna sprawa.
— Ray, ja nie wiem, czego chcę. To chyba rodzinne, co? Raymond nie złapał 
gorzkiego żartu, ale w końcu Charlie
wcale tego nie oczekiwał.
— Nie ma na świecie takiej rzeczy, której bym chciał — ciągnął Charlie, a głos 
mu się trochę załamywał.
Czuł się taki zagubiony, taki zdezorientowany, taki zrozpaczony. Opanowały go 
wszystkie te uczucia, których się tak usilnie starał oduczyć. Charlie Babbitt 
zawsze wiedział nie tylko czego chce, ale także, jak to zdobyć. A teraz cały 
jego system wartości leżał mu u stóp w gruzach.
— Więc co ja mam robić? — zapytał Raymonda.
Istniały pytania, na które Raymond Babbitt umiał udzielić poprawnej odpowiedzi. 
Ile wykałaczek leży na podłodze? O której zaczyna się program z Wapnerem w 
środkowej strefie czasu? A we wschodniej? A w zachodniej? Ile pieniędzy wygrał 
taki a taki zawodnik w Kole Fortuny, kiedy, i za co? Ale nie miał odpowiedzi na 
pytanie Charliego Babbitta.
I Charlie Babbitt o tym wiedział. A jednak trzymał się rozpaczliwie tej części 
Raymonda, która należała wyłącznie do niego. Przebaczenia. Nikomu nigdy nie 
udało się zostać usuniętym z Listy Poważnych Obrażeń, z wyjątkiem Charliego 
Babbitta.
212
To musi się liczyć. I stoi tu, czarno na białym, w czerwonym notesie. Charlie 
raz jeszcze odczytał błogosławione słowa.
Sekretarka doktora Marstona wróciła do pokoju. Zobaczyła obu braci siedzących 
obok siebie. Starszy wyglądał nieskazitelnie, porządnie uczesany, inteligentne 
spojrzenie. Ale młodszy, ten biedny chory na autyzm, rozczochrany, ubrany w 
karykaturę garnituru pana Babbitta, tępe spojrzenie. Biedactwo.
— Jeśli pan jest gotowy, doktor może już przyjąć pańskiego brata — powiedziała 
rzeczowym tonem. Do Raymonda.
Kiwając głową, Raymond wstał, obciągając marynarkę gestem podpatrzonym u 
Charliego. Zwrócił się do brata, dając mu znak, żeby z nim poszedł.
Do Charliego sekretarka powiedziała słodkim protekcjonalnym tonem:
— Może coś podać? Soczek z jabłek? Oranżadę?
Przez chwilę Charlie tylko wlepiał w nią wzrok; w gardle podnosiła mu się fala 
ironicznego śmiechu, z trudem próbował wepchnąć ją z powrotem. Wstał, 
przygładził włosy, ściągnął w dół spodnie i podniósł teczkę.
— Whisky z wodą sodową — rzucił osłupiałej sekretarce, mijając ją po drodze do 
sanktuarium doktora Marstona.
Ale jego wewnętrzny śmiech zawierał w sobie domieszkę triumfu: to on doprowadził 
Raymonda do takiego stanu; on i tylko on doprowadził go do takiego miejsca, z 
którego mógł wystartować, żeby wprowadzić w błąd przemądrzałą angielską 
sekretarkę. Ironiczny toast na cześć Charliego Babbitta! Poczuł się podniesiony 
na duchu, gotowy na wszystko.
Doktor Bruner czekał w gabinecie razem z doktorem Mar-stonem. Czekali tam obaj — 
eksperci.
— Dzień dobry, Raymondzie — powiedział doktor Bruner. — Co za piękny garnitur. 
Bardzo elegancki.
Raymond nie odpowiedział na ten komplement; szybkim spojrzeniem omiótł gabinet 
Marstona: Degas na ścianie, wysokie regały zapchane książkami. Setkami książek.
— Raymondzie, to jest doktor Marston.
W odróżnieniu od eleganckiego otoczenia, doktor Marston
213
przedstawiał się całkiem zwyczajnie. Zamiast garnituru miał na sobie sportową 
koszulę i spodnie — bez krawata, bez marynarki, podwinięte rękawy. Był młodszy 
od Brunera i przystojniejszy.
— One... one wszystkie są pana? —zapytał Raymond.
— Mówi o książkach — pospieszył z wyjaśnieniem Charlie.
— Podziwia te wszystkie książki.
— Lubisz książki, prawda? — głos Marstona był niski i brzmiał uspokajająco.
— Raymond uwielbia czytać — powiedział doktor Bruner.
— I pamięta każde słowo. To naprawdę niezwykłe. Raymond nie odezwał się, a 
Charlie zdecydował, że najlepiej będzie, jak też zamknie buzię. Na kłódkę.
— Śliczny opatrunek, Raymondzie — powiedział doktor Bruner. Charlie zamarł z 
przerażenia. Zaczyna się. — Co sobie zrobiłeś?
Nastąpiła pauza, Charlie wstrzymał oddech. Jeśli Raymond nie opowie historyjki 
dokładnie tak, jak ją razem przerobili...
— W aucie taty — powiedział Raymond, dokładnie tak, jak to Charlie z nim 
przećwiczył. — Zamknęło mi drzwi na rękę. Tu
— wskazał na wierzch dłoni.
— Aha — Marston odchylił się w tył na krześle i zmierzył ich obu wzrokiem.
A potem powiedział wprost do Charliego:
— Panie Babbitt, jak pan wie, to nie jest postępowanie prawne. Żadnych 
prawników, żadnego sędziego, tylko ludzie, którym... którym zależy na Raymondzie.
Oho. Coś w głosie doktora Marstona kazało Charliemu ruszyć na najwyższych 
obrotach, wyzwalając wszystkie najgorsze podejrzenia.
— To niełatwo powiedzieć, panie Babbitt — ciągnął lekarz
— ale...
— Pan się już zdecydował — przerwał mu ze złością Charlie.
Usta miał zaciśnięte w wąską linię, a orzechowe oczy rzucały błyskawice. 
Spojrzał na Marstona, a potem na Brunera; sprzy-
214
mierzyli się przeciwko niemu, tak jak to uknuli od samego początku. Wiedział, że 
tak będzie. Myśleli, że nie będzie miał z nimi żadnych szans. No więc popełnili 
pieprzony błąd! Nie uda im się go wystraszyć.
Doktor Marston pokręcił głową, ale Charlie i tak widział napis na ścianie —jasno 
i wyraźnie: „Przegrałeś, gówniarzu". Nie dadzą mu nawet żadnej szansy. Nie 
obchodzi ich, jak Raymond się zmienił, jak umie sobie teraz radzić ze sobą i ze 
światem. Przegrasz. No więc niech go szlag trafi, jeśli się tak łatwo podda. 
Zostało jeszcze parę rund, zanim Charlie Babbitt zejdzie z ringu-
— Nie jestem sądem ani sędzią — powiedział doktor Marston cicho. — Jestem 
lekarzem i moim zadaniem jest przedstawić w sądzie opinię. Wallbrook jest 
wspaniałą instytucją. Doktor Bruner natomiast jest wybitnym fachowcem. Bardzo 
wybitnym, muszę panu powiedzieć. A choroba pańskiego brata jest nieuleczalna. I 
szczegółowo udokumentowana.
Charlie wstał; twarz miał nieprzeniknioną, głos zimny jak lód.
— Dobra, chodź, Ray. Ci faceci marnują nasz czas. Lepiej chodźmy sobie pograć w 
piłkę. Do zobaczenia w sądzie, panowie.
— Chwileczkę, synu — powiedział doktor Bruner. — Ten człowiek próbuje panu coś 
wytłumaczyć. Nikt tu nie jest pana wrogiem.
— Tak, jasne — rzucił Charlie z pogardą. — Mnie nikt nie chce zamknąć w 
zakładzie do końca życia — teraz gniew opanował go bez reszty. — Ale gdyby tak 
było, tylko jeden człowiek w tym pokoju, tylko jeden człowiek na całym świecie 
ująłby się za mną. On!
Wszystkie oczy zwróciły się na Raymonda, który tymczasem wyciągnął z teczki 
Charliego swój telewizorek i teraz pracowicie nastawiał kanał. Nie bardzo 
wyglądał na obrońcę i bohatera.
— I jeśli wam się zdaje, że mi go odbierzecie, to uprzedzam was, że będzie to 
walka na noże.
215
— Proszę przestać, Charlie — powiedział doktor Bruner cicho, ale bardzo 
zdecydowanie. — Wie pan, synu, pański ojciec, mimo wszystkich swoich wad, nigdy 
nie używał własnej ambicji do walki z prawdą. O pańskim bracie.
— Ambicji, co? — powiedział Charlie zapalczywie. — Niech pan spojrzy do lustra, 
kolego. Ray zrobił większe postępy przy mnie w ciągu sześciu dni niż przy panu w 
ciągu całych cholernych dwudziestu lat! A pan nie może się z tym pogodzić. I 
taka jest prawda!
Marston i Bruner wymienili wymowne spojrzenia. Potem doktor Marston zwrócił się 
do Raymonda:
— Ray, byliście z bratem na wspaniałej wycieczce. Co robiliście?
Nie odrywając oczu od ekranu, Raymond powiedział:
— Widziałem ogród, gdzie jest tata. Grałem w karty. Pobiłem Charliego Babbitta. 
I prowadziłem auto...
— No, no! — roześmiał się doktor Marston. — W głowie się kręci od tego 
wszystkiego.
A Charliego spytał:
— Prowadził samochód?
Zanim Charlie zdążył odpowiedzieć, Raymond przerwał. Strasznie mu się podobało, 
że może opowiedzieć o tych podniecających paru dniach:
— I to szybko. I spotkałem prostytutkę, i...
— Opowiedz mi, jak to było — doktor Marston uniósł brwi w zdziwieniu.
— To była Iris. Jest ładna.
Charlie zaczynał czuć się niepewnie. Nic z paplaniny Raymonda nie zostało 
uprzednio przećwiczone. Hazard, kobiety lekkich obyczajów — nie najlepsze dowody 
braterskiej miłości i troski o pacjenta cierpiącego na autyzm. Wszystko nie tak! 
Nie tak miało być! Ale nie śmiał przerwać Raymondowi: licho wie, czym by się to 
mogło skończyć.
— Gdzie poznałeś Iris, Raymondzie? — zapytał doktor Bruner.
— Gdzie się pije drinki.
216
— W barze — powiedział Bruner, a Raymond skinął głową.
W barze.
— Skąd wiedziałeś, że to prostytutka?
— Charlie Babbitt mówił. Mówił, że jest miła dla mężczyzn za pieniądze. Mówił: 
od pieniędzy ludzie robią się mili. Dał mi pieniądze, żeby jej dać.
Teraz Charlie poczuł, że musi się wtrącić:
— Miała z nim tylko zatańczyć! To wszystko było zupełnie
niewinne!
— Czy pan wie, co zrobiłby Raymond, gdyby go objęła ładna dziewczyna? — zapytał 
surowo Bruner.
— Zacząłby z nią tańczyć! — wrzasnął Charlie.
Marston i Bruner uśmiechnęli się, ale Raymond powiedział spokojnie:
— Tańczyłem z Susanną.
Trudno powiedzieć, kto się bardziej zdziwił: lekarze, czy Charlie. Z Susanną? 
Dlaczego mu tego nie powiedziała?
— Nie jak Charlie Babbitt — dodał Raymond. Wszystkie głowy zwróciły się w jego 
stronę, a doktor Marston zapytał:
— Co to znaczy, Raymondzie?
To było bardzo kłopotliwe pytanie. Raymond splótł dłonie — oczywisty znak, że 
jest zakłopotany i zaczyna się denerwować. Zaczął mówić bardzo szybko; słowa to 
płynęły wartkim strumieniem, to zamierały w chwilach trwożnej ciszy:
— Charlie Babbitt... objął źle. Trzymał mnie... dalej, bracia. .. tak robią, 
to... to normalne — podniecenie Raymonda rosło, a jego drobnym ciałem zaczynały 
wstrząsać drgawki. Poważne obrażenie... poważne obrażenie... w... 1988... i —- 
teraz Raymond odwrócił się i spojrzał prosto na Charliego — i... me jesteśmy... 
my nie jesteśmy... nie jesteśmy braćmi.
„O Jezu! Wszystko zawaliłem! Zepsułem wszystko, co było do zepsucia!" — pomyślał 
Charlie w nagłym przebłysku zrozumienia. Pierwszy raz zobaczył dragą stronę 
medalu: zły wpływ jaki miał na Raymonda — nie tylko to, co było dobre. Głośno 
zaś powiedział z głębokim smutkiem:
217
?
— Myślałem... że mi wybaczono.
— Czasem —powiedział Raymond.
Czasem. Wzdychając z głębi duszy, Charlie zwrócił się do doktora Brunera, 
próbując wyjaśnić:
— Zawaliłem. Chciałem go zmusić, żeby mnie objął. Myślałem, że... że właśnie ja 
potrafię się przebić... że go zmuszę, żeby objął brata... żeby pocałował 
dziewczynę...
— Przecież pocałowałem dziewczynę — oświadczył Raymond triumfalnym głosem.
Przez pokój przebiegło westchnienie zdziwienia.
— Pocałowałeś Iris? — zapytał Charlie z niedowierzaniem. Raymond pokręcił głową:
— Susannę. W windzie. Po tańczeniu.
Zapadła chwila ciszy, podczas której trzej mężczyźni rozważali ten cud. Potem 
doktor Marston powiedział łagodnie:
— Powiedz mi, Raymondzie, jak to było?
— Było wilgotno.
To załatwiało sprawę. Charlie pozwolił sobie na triumfalny uśmieszek, który 
doktor Marston zauważył i zrozumiał.
— Stan Raymonda bywa mylący — powiedział. — Dla nas wszystkich. Każdy z nas 
chciałby być tym jednym jedynym. Na tym polega twój wdzięk, Raymondzie.
Raymond skinął głową na potwierdzenie.
— Lubiłeś pobyć trochę poza domem, co? Zabawnie było?
Znów skinienie głowy.
? — Ale teraz czas wracać — powiedział Marston łagodnym, ale zdecydowanym głosem.
Ani mowy! Po trupie Charliego Babbitta! — Słuchajcie no! — Charlie z krzykiem 
poderwał się na nogi. — Nie chcemy ani pieniędzy doktora ani jego ojcowskich rad! 
Otwórzcie wreszcie oczy! Rayowi i mnie jest dobrze razem! Doktor Bruner, który 
nie odzywał się od kilku minut, pochylił się w przód na krześle i spojrzał na 
Raymonda przenikliwym wzrokiem. Jak dobrze? Już czas się tego dowiedzieć.
— Opowiedz mi jeszcze raz, co sobie zrobiłeś w rękę, Raymondzie. Jak" to było 
naprawdę?
Wzrok Raymonda unikał spojrzenia doktora.
— No tak, w aucie taty drzwi... i te drzwi... — bełkotał.
— To „no tak" znaczy, że on się denerwuje — powiedział Bruner do Marstona. — 
Tak jakby...
— On kłamie — przerwał Charlie. — Dla mnie. To była tylko moja wina. To się 
stało, kiedy go obejmowałem. Trzymałem go mocno i nie chciałem puścić. Myślałem, 
że jak go będę tak trzymał... w uścisku... to nastąpi kontakt. Że... może on 
zrozumie, że mi na nim zależy. Ale on się wściekł. O mało sobie nie
odgryzł ręki.
Charlie odwrócił się do doktora Marstona, błagając go wzrokiem i słowami:
— Moja wina. Moja. Zrozumiałem. Obiecuję...
Ale doktor Bruner wstał, smutno potrząsając głową, i ze straszliwą 
nieodwołalnością Charlie zrozumiał, że przegrał. Gra
była prawie skończona.
— Pan się stara, Charlie, ale to za trudne. Bruner miał rację, i w sensie 
teoretycznym i w praktycznym. Stan Raymonda był czymś, co w ostatecznym 
rozrachunku potrafili w pełni zrozumieć tylko specjaliści. I tylko oni byli 
sobie w stanie z nim poradzić. Nawet przy całej dobrej woli świata, zadanie 
całkowicie przerastało możliwości Charliego.
W całej sytuacji nie brak jednak było ironii, ironii bogatej w podteksty. 
Najbardziej imponującym elementem relacji Raymonda podczas tego przesłuchania 
nie było to, że tańczył, że prowadził samochód, że grał w karty, czy nawet że 
pocałował dziewczynę. Nie, najbardziej frapujące było to, że skłamał. Skłamał, 
żeby osłonić Charliego Babbitta, swojego brata. Ponieważ autystyczni pacjenci 
nie kłamią. Kłamstwo zakłada cel, zamiar, jakiś punkt, do którego chce się dojść, 
coś, co chce się osiągnąć, jakiś powód do kłamstwa. Cierpiący na autyzm jak 
Raymond — nawet ci z nienaruszonymi wyższymi funkcjami — nie znają żadnej z tych 
rzeczy. Oni nie robią planów, i nie kłamią.
Chociaż Charlie nie mógł o tym wiedzieć, zarówno Bruner jak i Marston 
zorientowali się natychmiast. Obaj lekarze zrozu-
219
mieli, że między braćmi Babbittami nawiązał się prawdziwy kontakt, że Raymond 
rzeczywiście nawiązał kontakt z jakąś inną ludzką istotą. To był cud.
Tak, może cud, ale tylko chwilowy. Jak owa żaba w studni ze znanej zagadki 
matematycznej, człowiek cierpiący na autyzm może od czasu do czasu podskoczyć o 
kilkanaście centymetrów w górę cembrowiny, ale zawsze musi spaść z powrotem na 
dół. W zagadce żaba ostatecznie wydostaje się ze studni, ale w życiu nigdy nie 
przydarza się to chorym na autyzm. Studnia jest za głęboka, żabie nie wystarcza 
możliwości.
A teraz zadanie doktora Brunera polegało na tym, żeby to wytłumaczyć Charliemu. 
Podszedł do Raymonda, który siedział nerwowo ściskając malutki telewizorek 
kupiony mu przez Char-liego i stanął za jego krzesłem.
— Raymondzie, czego ty chcesz?
Reakcja była natychmiastowa i zgodna z przewidywaniami. Raymond od razu popadł w 
stan zupełnego pomieszania. Zaczął bezlitośnie wykręcać sobie ręce. Jego drobne 
ciało podrygiwało na krześle. Oczy biegały na boki.
Jeśli Brunerowi potrzebny był żywy model zaburzeń umysłowych, to go teraz miał 
jak na dłoni. Ale on chciał czegoś więcej. Chciał raz na zawsze wyjaśnić — nie 
tylko swojemu koledze Marstonowi, ale również Charliemu Babbittowi — że taka 
choroba, na jaką cierpi Raymond jest nieuleczalna. I że wszelka różnica zdań, 
wszelka nadzieja, jest daremna i szkodliwa, i nie może przynieść Raymondowi 
Babbittowi żadnych, ale to żadnych korzyści.
— Powiedz mi, Raymondzie, czego ty chcesz?
Tym razem głośniej. Raymond wił się w swoim cierpieniu, niezdolny do myślenia, 
niezdolny do powiedzenia czegokolwiek. Spróbował popatrzyć na Charliego, ale 
Bruner przeszedł na drugą stronę krzesła, zasłaniając go przed jego wzrokiem.
Raymond wydawał cienkie, piszczące odgłosy, zaczynał mieć kłopoty z oddychaniem. 
Rozlatywał się na kawałki, wycofując się w ten ukryty świat ochronnych rytuałów, 
z którego Charłie tak bardzo się starał go wyciągnąć.
220
— Patrz na mnie — rozkazał doktor Bruner. — Czego ty .
chcesz?
— Niech pan przestanie! — krzyknął rozpaczliwie Charlie.
— To go doprowadza do szaleństwa. A pan o tym wie! — patrząc wściekłym wzrokiem 
na Brunera, zwrócił się do Marstona. Ale Marston przyglądał się Raymondowi z 
zawodowym zainteresowaniem.
— Co to? Co wywołuje ten stan?
— Jeśli go zapytać, czego chce — odpowiedział Charlie. —
On tego nie lubi.
Doktor Bruner nalegał, zdecydowany doprowadzić ten pokaz do ostatecznych granic, 
zbadać beznadziejną głębię upośledzenia Raymonda Babbitta i wyciągnąć ją na 
światło dzienne
jako dowód.
— Musisz mi odpowiedzieć — nalegał Bruner, a Raymond już zaczął swój 
paranoiczny szept. — Masz mi natychmiast powiedzieć. Czego ty chcesz?
Raymond odszedł, całkowicie, tak daleko w głąb samego siebie, że nikt go już nie 
mógł dosięgnąć. Ześliznął się z krzesła na podłogę, wciąż szepcząc, na 
czworakach, kiwając się w przód i w tył, w przód i w tył, z absolutnie 
niewidzącymi ciemnymi oczyma. Teraz zęby zaczęły mu szczękać, ciałem wstrząsały 
dreszcze, jakby lodowaty chłód z głębi ziemi przenikał do szpiku jego
biednych kości.
— Nie chodzi o to, że on tego nie lubi — wyjaśnił doktor Bruner doktorowi 
Marstonowi. — To go przeraża. Obezwładnia. Ponieważ on tego nie wie.
Tymczasem szept Raymonda nie ustawał, ale teraz zrobił się odrobinę głośniejszy, 
tyle tylko, żeby go można było usłyszeć.
Ale usłyszeli.
— Ce-cha-er-el-i-e... Ce-cha-er-el-i-e... Ce-cha-er-el-i-e... — literował 
Raymond. Magiczna mantra, obronne zaklęcie.
— Właśnie, że wie — powiedział Charlie, przeciskając się obok Brunera. Klękając 
na podłodze obok brata, wyciągnął rękę, żeby go delikatnie dotknąć. Ale zanim 
jego dłoń dotknęła policzka Raymonda, zreflektował się i szybko ją cofnął.
— Ray, spojrzyj na mnie, proszę cię!
Z dręczącą powolnością Raymond podniósł drżącą głowę i spojrzał w twarz brata. 
Byli oddaleni od siebie zaledwie o parę centymetrów.
— Powiedz mi, Ray — Charlie mówił bardzo cicho, prawie szeptem. —Ja naprawdę 
chcę to wiedzieć. Czego chcesz?
Oczy Raymonda napotkały jego wzrok:
— Czego TY chcesz, Charlie Babbitt?
Charlie uśmiechnął się do brata i potrząsnął głową.
— Nie tak. Czego ty chcesz, CHARLIE?
Raymond zawahał się przez sekundę, a potem powiedział:
— Nie tak. Czego ty chcesz, CHARLIE?
— Ja chcę... ciebie.
Charlie wstał i stanął twarzą w twarz z lekarzami — sprytny sprzedawca używanych 
samochodów naprzeciw dwóch uczonych.
— A więc — wyznał z krzywym uśmieszkiem — potrzebuję swojego brata.
Po raz pierwszy w życiu przyznał, że czegoś potrzebuje. A w głębi duszy czuł, że 
nie pozwolą mu tego mieć.
— Ce-ha-er-el-i-eeeee... —powiedział Raymond, ponieważ to zawsze skłaniało 
Charliego do uśmiechu. — Ce-ha-er-el-i-eeeee...
Charlie znów opadł na kolana obok brata. Przeniknęło go głębokie uczucie miłości 
i — rzecz dziwna — to uczucie dodało mu sił, a zarazem skłoniło do poniechania 
dalszej walki. Właściwie bitwa była już rozegrana. Ale Charlie nie był pokonany, 
a Raymond był zwycięzcą. W bitwie o Raymonda, która się między nimi rozegrała, 
doktor Bruner przedstawił Raymonda od najgorszej strony, a Charlie — od 
najlepszej. Jedno i drugie, to był właśnie Raymond: i to najlepsze, i to 
najgorsze. Raymond wróci do Wallbrook, gdzie rozumieją jego potrzeby i gdzie się 
będą nim zajmować. Ale wróci ze wspomnieniami, których przedtem nie miał, z 
przeżyciami, które będzie mógł wspominać, przeżywać na nowo. Mecz baseballu, w 
którym Rain Man wyeliminował Charliego Młota. Taniec w windzie. Pocałunek.
222
. ? «f ^r7v stole do Black Jacka w Las Wielki i spektakularny trmmf przyśle e^ 
^^ ^ q
Vegas. I wspomnienie o bracie, ^
Cha^eSTuchaj - powiedział Charlie do Raymonda powoli -
możliwe, że «.^«trRaUtŁzważa to, co usłyszał. Po-Wszyscy widzieli, jak Raymon 
fel) a z niego wyblakłą i
tern sięgnął do kieszeni ? ^f%* dodatkowo poznaczoną wytartą na brzegach 
fotografia ^^ _
plamami z wody po kąpieli w wanme ^ ?? ? char.
fT^i^^^^'zaclsnął na ??] ]eg°
jały w ciszy. Łzy napłJJ^htó.emu^ ^ ±& me
wzruszenia. Łzy ^tamazbratem ^^ a wtedy_
ostatni raz są razem, »<™?? Bracia Babbittowie stary -
????5^ Lpół -ci sobie po] na wy~
cieczkę! . braci, ich przytulone do siebie
Widząc dotykające się ręce or , dwóch spędzlło ze
twarze, doktor Bruner uśmiechnął s^ ? źn.e. ^^ w tyffi sobą zaledwie 
tydzień, ale ?*?™°™ J czasie bardzo dobry wpływ na Charliego.
ISIS
— Ray, spojrzyj na mnie, proszę cię!
Z dręczącą powolnością Raymond podniósł drżącą głowę i spojrzał w twarz brata. 
Byli oddaleni od siebie zaledwie o parę centymetrów.
— Powiedz mi, Ray — Charlie mówił bardzo cicho, prawie szeptem. — Ja naprawdę 
chcę to wiedzieć. Czego chcesz?
Oczy Raymonda napotkały jego wzrok:
— Czego TY chcesz, Charlie Babbitt?
Charlie uśmiechnął się do brata i potrząsnął głową.
— Nie tak. Czego ty chcesz, CHARLIE?
Raymond zawahał się przez sekundę, a potem powiedział:
— Nie tak. Czego ty chcesz, CHARLIE?
— Ja chcę... ciebie.
Charlie wstał i stanął twarzą w twarz z lekarzami — sprytny sprzedawca używanych 
samochodów naprzeciw dwóch uczonych.
— A więc — wyznał z krzywym uśmieszkiem — potrzebuję swojego brata.
Po raz pierwszy w życiu przyznał, że czegoś potrzebuje. A w głębi duszy czuł, że 
nie pozwolą mu tego mieć.
— Ce-ha-er-el-i-eeeee... —powiedział Raymond, ponieważ to zawsze skłaniało 
Charliego do uśmiechu. — Ce-ha-er-el-i-eeeee...
Charlie znów opadł na kolana obok brata. Przeniknęło go głębokie uczucie miłości 
i — rzecz dziwna — to uczucie dodało mu sił, a zarazem skłoniło do poniechania 
dalszej walki. Właściwie bitwa była już rozegrana. Ale Charlie nie był pokonany, 
a Raymond był zwycięzcą. W bitwie o Raymonda, która się między nimi rozegrała, 
doktor Bruner przedstawił Raymonda od najgorszej strony, a Charlie — od 
najlepszej. Jedno i drugie, to był właśnie Raymond: i to najlepsze, i to 
najgorsze. Raymond wróci do Wallbrook, gdzie rozumieją jego potrzeby i gdzie się 
będą nim zajmować. Ale wróci ze wspomnieniami, których przedtem nie miał, z 
przeżyciami, które będzie mógł wspominać, przeżywać na nowo. Mecz baseballu, w 
którym Rain Man wyeliminował Charliego Miota. Taniec w windzie. Pocałunek.
222
Wielki i spektakularny triumf przy stole do Black Jacka w Las Vegas. I 
wspomnienie o bracie, Charliem Babbitcie. Nie, o
Charliem.
— Słuchaj — powiedział Charlie do Raymonda powoli — możliwe, że ci każą ode mnie 
odejść.
Wszyscy widzieli, jak Raymond rozważa to, co usłyszał. Potem sięgnął do kieszeni 
i wyciągnął portfel, a z niego wyblakłą i wytartą na brzegach fotografię, teraz 
dodatkowo poznaczoną plamami z wody po kąpieli w wannie. To było śliczne zdjęcie 
— osiemnastoletni Raymond i dwuletni Charlie. Rain Man i Charlie. Bracia. 
Wręczył fotografię Charliemu i zacisnął na niej jego palce. Dotykając go.
Dłoń Charliego znalazła się w dłoni Raymonda. Sekundy mijały w ciszy. Łzy 
napływały Charliemu do oczu. Łzy smutku i wzruszenia. Łzy rozstania z bratem — 
mimo pewności, że to nie ostatni raz są razem, że Charlie będzie go odwiedzał, a 
wtedy — powspominają sobie dobre czasy! Bracia Babbittowie, stary — to wspaniałe 
duo, niepokonany zespół — ci sobie pojadą na wycieczkę!
Widząc dotykające się ręce braci, ich przytulone do siebie twarze, doktor Bruner 
uśmiechnął się. Tych dwóch spędziło ze sobą zaledwie tydzień, ale Raymond 
najwyraźniej wywarł w tym czasie bardzo dobry wpływ na Charliego.
Wydanie I
Ark. wyd. 11. Ark. druk. 7.
Papier offset ki. III 700 x 1000
Skład wykonały
Prasowe Zakłady Graficzne w Ciechanowie
Druk i oprawa
Zakładv Graficzne w Gdańsku
Zam. 305/91