Rupert Thomson

PODZIELONE KRÓLESTWO

Przełożył Andrzej Jankowski
DOM WYDAWNICZY REBIS 
POZNAŃ 2005
Tytuł oryginału Divided Kingdom
Copyright © 2004 by Rupert Thomson 
AU rights reserued
Copyright © for the Polish edition by REBIS Publishing House Ltd., 
Poznań 2005
Redaktor 
Krzysztof Tropiło
iwanie graficzne serii i projekt 
okładki Lucyna Talejko-Kwiatkowska
Fotografia na okładce Lucyna 
i Krzysztof Kwiatkowscy
Wydanie I
ISBN 83-7301-526-4
Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o.
ul. Żmigrodzka 41/49, 60-171 Poznań
tel. (0-61) 867-47-08, 867-81-40; fax (0-61) 867-37-74
e-mail: rebis@rebis.com.pl
www.rebis.com.pl
Skład 7QPK Gdańsk, 
tel./fax (0-58) 347-64-44
Mojej drogiej Evie, z miłością, 
która nie zna granic
Było tak, jak gdyby opadła kurtyna, zakrywając 
wszystko, co kiedykolwiek znałam.
Jean Rhys
1
W moim pokoju byli mężczyźni, i było jasno, zbyt jasno, i 
podnosili mnie z łóżka. Nie wyrywałem się ani nie krzycza-
łem, nie wydałem żadnego dźwięku. Mundury, które mieli na 
sobie, były zimne w dotyku, jakby przed chwilą wyjęto je z 
lodówki.
Kazali mi zaczekać na ulicy przed domem. W świetle la-
tarni widziałem, że pada deszcz, deszcz tak drobny, że prawie 
go nie czułem. Patrzyłem, jak żołnierz zakłada mi na ramię 
opaskę. Mój cień załamywał się na krawężniku chodnika jak 
kawałek zgiętego w dwóch miejscach kartonu.
Załadowali mnie na ciężarówkę, razem z ludźmi w różnym 
wieku, z których wszyscy mieli opaski i z których nikogo nie 
znałem. Nikt nic nie powiedział, nawet się nie poruszył. Nie 
pamiętam żadnych aktów przemocy, tylko ciszę i stały, lekki 
deszcz.
Z miejsca, gdzie stałem, przy tylnej klapie, widziałem 
rodziców. Nie mieli czasu, żeby się odpowiednio ubrać. Ojciec 
był w piżamie, marynarce i papciach, a jego twarz była 
zmarszczona i pobrużdżona, jak gdyby sen zmiął ją w dłoni. 
Stopy mojej matki były bose.
Stopy mojej matki...
A jej jasne włosy przylgnęły lekko do tej strony głowy, któ-
ra spoczywała na poduszce. Wołała mnie wysokim, pełnym 
napięcia głosem i wyciągała do mnie ręce, chwytając palcami 
powietrze. Odwróciłem się zażenowany, udając, że jej nie 
znam. Uśmiechnąłem się przepraszająco do tych wszystkich 
ludzi wokół mnie.
- Przepraszam - powiedziałem.
Oto, jak zaczyna się moja pamięć. 
Nie, nie pamięć. Moje życie.
Kiedy nadszedł świt, stałem na peronie kolejowym. Niebo 
było zachmurzone, nad dachami unosiły się kłęby bieli i sza-
rości, wszędzie były kałuże. Przez stację przejechał z łoskotem 
pociąg towarowy z wagonami zwieńczonymi zwojami drutu 
kolczastego. Wręczono mi herbatę w plastikowym kubku i 
kromkę chleba cienko posmarowanego margaryną. Teraz, 
kiedy zrobiło się jasno, zobaczyłem, że opaska na moim ra-
mieniu jest czerwona. Nie tęskniłem za domem. Byłem tylko 
przemarznięty i zmęczony i zdawałem się rozumieć, że nie 
powinienem zastanawiać się nad tym wszystkim zbyt głęboko, 
jak ktoś, kto pływając w rzece, stara się trzymać blisko brzegu 
z obawy przed zdradzieckimi prądami.
Tego samego dnia, po wielogodzinnej podróży, przybyliśmy 
do dużego, rozpadającego się domu na wsi. Zostało nas wtedy 
już tylko ośmiu, samych chłopców. Thorpe Hall przycupnął we 
wklęśnięciu terenu, płytkiej, bagnistej misie, a całą posiadłość 
otaczały lasy, masa dębów i kasztanowców z plamkami 
srebrzystych brzóz, niczym głowa przyprószona siwizną. Z 
trzech stron otaczała dom fosa, o powierzchni powleczonej 
szlamem i brzegach odgrodzonych trzciną. W głębinach 
stojącej wody przemykały stare ryby, złoto ich łusek było 
poplamione, jakby atramentem. Brak tynku i wąskie okna o 
szybkach oprawionych w ołów nadawały budynkowi wygląd 
wścibskiej, ale krótkowzrocznej osoby. Miałem wrażenie, że 
jest on świadom mojej obecności. Gdybym kiedykolwiek stąd 
uciekł, wiedziałby jakoś, że już mnie nie ma.
Pod koniec pierwszego tygodnia mojego pobytu liczba 
chłopców, z których najstarsi mieli czternaście, a najmłodsi 
pięć lat, wzrosła do ponad siedemdziesięciu. Zajmowali się 
nami dorośli, pan Reek i panna Groves, i zaopatrzyli nas w 
szare blezery, z których każdy miał wyhaftowanego na 
kieszeni na piersi szkarłatnego pawia. Naliczyłem ogółem 
osiemnaście sypialni, ale warunki były prymitywne i panował 
tłok, więc niektórzy chłopcy, w tym ja, musieli spać na
siennikach z końskiego włosia, rozłożonych w korytarzach na 
górze.
Nadeszła zima, ale wydawało się, że żaden kaloryfer nie 
działa. W niektórych pokojach panował tak gęsty i silny chłód, 
że nie mogłem uwierzyć, że nie jest widzialny; jeśli prze-
szedłem przez taki pokój, jeszcze po paru minutach miałem 
zimne włosy. W lodzie, który utworzył się na wewnętrznej 
stronie szyb, wyskrobałem swoje inicjały, nie wiedząc, że 
moje nazwisko zostanie mi wkrótce odebrane. W tych pierw-
szych dniach nie słychać było w budynku żadnego śmiechu ani 
odgłosów smutku, zalegała dziwna, pusta cisza - coś w rodzaju 
próżni.
W nocy rozdzierało powietrze przeraźliwe szczekanie 
lisów.
Jeden chłopiec powiesił się w ubikacji na piętrze. Tego 
samego wieczoru jego ciało zabrał ambulans. Nie widziałem 
żadnych niebieskich błysków świateł na podjeździe. Nie sły-
szałem syreny. Nic nie przerwało ciemności i ciszy, które nas 
otaczały. Dwa dni później odprawiono w kaplicy nabożeństwo 
żałobne. W kazaniu pastor opisał śmierć tego chłopca jako 
tragiczny wypadek, chociaż wszyscy wiedzieli, że prawda jest 
inna. Innego chłopca przyłapano na tłuczeniu głową w mur. 
Jego również usunięto z domu i nikt go więcej nie widział. 
Były to pierwsze ofiary Reorganizacji, jak to nazwano, i rzad-
ko o nich mówiono, a i wtedy ściszonymi głosami w jakimś 
odległym kącie ogrodu albo nocą w łóżku, kiedy pogasły 
wszystkie światła.
Nie musieliśmy już nosić czerwonych opasek na ramio-
nach, ale czasami czułem lekki ucisk wokół mięśni i przyła-
pywałem się na tym, że patrzę na rękę, żeby sprawdzić, czy na 
pewno nie ma tam tego paska tkaniny.
Nadeszło Boże Narodzenie.
W wigilię oglądaliśmy koncert kolęd w telewizji. Pan 
Reek starał się zachęcić nas do przyłączenia się do śpiewu, ale 
nie mieliśmy śpiewników kościelnych i tylko bardzo nieliczni 
z nas znali wszystkie słowa. W środku jednej kolędy 
zobaczyłem rodziców po drugiej stronie pokoju. Byli elegancko
ubrani, ojciec w płaszczu, matka w tkanym szalu i butach do 
kolan. Idą na pasterkę, pomyślałem, i wstałem, żeby pójść z 
nimi. Jednak zanim dotarłem do drzwi, już wyszli. Zacząłem 
wołać matkę i poczułem, że ktoś chwyta mnie za rękę, ale 
kiedy podniosłem wzrok, była to tylko panna Groves. Udało 
mi się powstrzymać płacz do chwili, kiedy znalazłem się na 
górze, w moim łóżku.
Następnego ranka stałem obok choinki z wszystkimi 
pozostałymi chłopcami. Każdy z nas dostał prezent. Mnie 
przypadła para jasnoniebieskich skarpetek ze szlaczkiem z 
brązowych szczeniąt na boku. Pamiętam, jak pomyślałem, że 
to jakaś pomyłka. Pamiętam też, że nie było nikogo, komu 
moglibyśmy podziękować.
Nie padał śnieg.
Na początku nowego roku złożył nam wizytę przedstawiciel 
rządu. Tego dnia powiedziano nam podczas śniadania, że jest 
on bardzo ważną osobą i że powinniśmy się zachowywać jak 
najlepiej. Patrzyłem z okna na podeście pierwszego piętra, jak 
podjazdem sunie limuzyna na szerokich, grubych oponach, a 
jej czarny dach lśni w promieniach zimowego słońca. 
Oddałbym wszystko za przejażdżkę tą limuzyną. Później 
zebraliśmy się w głównej sali. Przedstawiciel rządu, o 
rzadkich, potarganych włosach, w szarym płaszczu prze-
ciwdeszczowym, trochę nas rozczarował - przypuszczam, że 
spodziewaliśmy się, iż będzie się prezentował równie efek-
townie jak jego samochód - ale potem zaczął mówić.
-	Dzieci Czerwonej Strefy - powiedział i każdego z nas 
przeniknął dreszcz. Nie wiedzieliśmy, co to dokładnie znaczy, 
ale najwyraźniej odnosiło się to do nas. Dzieci Czerwonej 
Strefy - oto, czym byliśmy. Czym się staliśmy.
Oświadczył nam, że powinniśmy być dumni.
-	Trzeba was podziwiać - rzekł - bo jesteście rzadkością. 
Chociaż jest was niewielu, trudno jest przecenić wasze zna 
czenie. Przyszłość zależy od tego, jaki przykład dacie innym. 
Można nawet powiedzieć, że w waszych rękach spoczywa los 
narodu.
Potem pobiegliśmy korytarzami na podjazd, trzymając
wyimaginowane kierownice w rękach i wydając dźwięki na-
śladujące odgłos pracy silnika. Każdy z nas stał się szoferem 
tej lśniącej, czarnej jak noc limuzyny. Dzieci Czerwonej S t 
r e f y - krzyczeliśmy jeden do drugiego. Dzieci Czerwonej 
Strefy. Nadal nie mieliśmy pojęcia, co to znaczy. Byliśmy 
rozentuzjazmowani, choć nie wiedzieliśmy z jakiego powodu. 
Był to skutek pochlebstwa - natychmiastowy i silny, ale 
jednocześnie dziwnie płytki.
Tego wieczoru jedliśmy pieczoną na rożnie wieprzowinę i 
piliśmy sok jabłkowy, i pozwolono nam położyć się spać godzinę 
później niż zwykle, bo było to takie ważne wydarzenie.
W następny poniedziałek zaczęły się lekcje w starej sali 
balowej. W jednej ze ścian były cztery okna sięgające od 
podłogi po sufit. Przez ich rozmyte, zniekształcające kontury 
szyby widziałem ogród francuski z trawnikiem, żywopłotem i 
żwirowymi ścieżkami. Przeciwległą ścianę sali pokrywała 
pomalowana na zielono boazeria z równie wielkimi jak okna 
czterema lustrami, w których zdawało się wzmagać i migotać 
napływające z zewnątrz światło. Z przodu znajdowało się 
niskie podium, na którym występowały kiedyś kwartety 
smyczkowe albo zespoły przygrywające do tańca. Czasami 
zauważałem w mroku błysk puzonu albo wygięty kształt 
waltorni, idealnie gładką blachę o powierzchni lśniącej jak 
miód spływający z grzbietu łyżki, a czasami zaszeleściło obok 
mojego łokcia powietrze i poczułem trwający zaledwie 
sekundę powiew, jakby zawirowała w pobliżu dziewczyna w 
wieczorowej sukni. Nigdy nie miałem wrażenia, że ta sala jest 
nawiedzona, ale po prostu myślałem, że była świadkiem 
szczęśliwych, weselszych dni i że pozostały w niej ślady 
tamtych czasów, tak jak w kuchni jeszcze długo po śniadaniu 
utrzymuje się zapach grzanek albo smażonego bekonu.
Na parkiecie ustawiono w rzędach ławki, w których 
posadzono nas według porządku alfabetycznego. Ponieważ 
nazywam się Micklewright, znalazłem się między Maclea-nem 
i Abdulem Nazirem. Nazir zawsze płakał albo był bliski 
płaczu i jego ciemne rzęsy były stale sklejone łzami. Ja
w ogóle nie płakałem, oprócz jednego razu, w wigilię Bożego 
Narodzenia, po kolędach, ale od tamtej pamiętnej nocy ani razu 
nie widziałem rodziców. Może było we mnie coś, co nie mogło 
tego znieść. Nie mogło znieść wspomnień. Patrząc na Nazira, 
miałem często wrażenie, że wziął na swoje barki ciężar mojego 
smutku i że płacze nie tylko za siebie, ale również za mnie. 
Natomiast Maclean nie wydawał się ani trochę przygnębiony. 
Gdy przyciągałem jego spojrzenie, rzucał we mnie 
papierowymi kulkami. Miał długie, kościste przeguby, a jego 
uszy sterczały jak uchwyty pucharu przyznawanego w nagrodę 
za zwycięstwo w zawodach sportowych. Naszą nauczycielką 
była tęga, ale pełna entuzjazmu panna Groves. Siedząc pod 
kryształowymi żyrandolami i pochmurnymi spojrzeniami, 
którymi obrzucało nas z oprawionych w złocone ramy 
portretów kilku mężczyzn w zbrojach, mieliśmy się uczyć o 
nowym systemie politycznym, który właśnie zapanował, i o 
tym, dlaczego przedstawiciel rządu uważał, że jesteśmy tacy 
wyjątkowi.
Pierwszego ranka panna Groves uczyła nas najnowszej 
historii naszego kraju. Powiedziała, że zaczęły targać nim 
konflikty, zapanowała obsesja na punkcie zdobywania i sławy, 
zawiść, nędza i chciwość. Gwałtownie szerzyła się prze-
stępczość, sądy były zawalone sprawami karnymi, więzienia 
przepełnione. Rozwód następował po ślubie równie szybko jak 
ciąża po pokwitaniu. W każdej bramie, każdym rowie i 
przejściu podziemnym spali bezdomni. Rasizm był tak 
powszechny i tak głęboko zakorzeniony jak nigdy wcześniej. 
Za każdym rogiem czaiła się przemoc. I nie ograniczała się ona 
do zabijania dorosłych przez dorosłych. Dzieci zabijały dzieci. 
Ponieważ brakowało chętnych do pracy w policji, ludzie zaczęli 
brać sprawy w swoje ręce. Jeśli nie podobał ci się czyjś sposób 
prowadzenia samochodu, rozbijałeś mu lewarkiem reflektory. 
Jeśli podejrzewałeś, że ktoś z sąsiedztwa molestuje dzieci, 
dokonywałeś nad nim samosądu. Jeśli do twojego domu dostał 
się włamywacz, strzelałeś do niego i kładłeś go trupem. Od 
dziesiątków, jeśli nie setek lat społeczeństwo maskowało swoją 
prawdziwą naturę złożoną siecią dobrych
manier i konwenansów, ale teraz skończyło z udawaniem, że 
jest czymś innym, niż zawsze było - zamkniętym w sobie 
zbiorowiskiem północnych barbarzyńców.
Nadszedł czas na zastosowanie radykalnych środków, 
ciągnęła dalej panna Groves z zarumienionymi z emocji 
policzkami, i rząd nie uchylił się od spoczywającej na nim 
odpowiedzialności. Premier i członkowie jego gabinetu zebrali 
się w tajnej kancelarii, z dala od oczu i uszu wyborców. W tym 
podziemnym pomieszczeniu, pozostałości po wojnie, która 
toczyła się około pół wieku wcześniej, rozmawiali, sprzeczali 
się, a nawet płakali, aż w końcu podjęli decyzję: zrobią coś 
odważnego, coś niezwykłego... Siedząc w naszej prowizorycz-
nej klasie, wstrzymaliśmy oddechy. Panna Groves opowiadała 
o tym tak dobrze, z taką, trzymającą w napięciu, znajomością 
atmosfery i szczegółów, że nie mogliśmy się doczekać dalszego 
ciągu. Jednak w tym momencie przerwała.
- Do zobaczenia jutro o dziewiątej - powiedziała.
Oczywiście przyszliśmy. Przyszliśmy nawet wcześniej. 
Chodziliśmy do szkoły, uczyliśmy się, nie do wiary, historii, 
ale jednocześnie gromadziliśmy wiadomości o sobie, o tym, co 
się wydarzyło w nieodległej przeszłości i co się wydarzy w 
bliskiej przyszłości. Nasze życie stało się książką, od której 
nie mogliśmy się oderwać.
Krokiem, na który zdecydował się rząd, powiedziała nam 
tego następnego ranka panna Groves, była reorganizacja 
ludności kraju - całej ludności, poczynając od rodziny królew-
skiej. Tu zrobiła pauzę. Musieliśmy dużo pojąć. Prawdopodob-
nie nie słyszeliśmy wcześniej słowa „reorganizacja", ciągnęła. 
Tak nazwali swoją inicjatywę. Podzielili ludność na cztery 
odrębne grupy, nie ze względu na pozycję ekonomiczną czy 
społeczną, kolor skóry, rasę czy wiarę, ale zgodnie z psy-
chologią, według typów temperamentu. Jak zdefiniowali typy 
ludzi? Panna Groves odwróciła się ku tablicy i napisała na niej 
wielkimi literami HUMORY. Zapytała, czy ktoś z nas wie, co 
znaczy to słowo. Nikt nie wiedział.
Powiedziała, że prawie przez dwa tysiące lat, począwszy od

Hipokratesa, medycyna opierała się na założeniu, że istnieją 
cztery płyny organiczne albo humory - czarna żółć, żółta żółć, 
krew i flegma. Zerknąłem na Macleana. Obaj zmarszczyliśmy 
nosy. Ale panna Groves znowu stała przodem do tablicy i 
rysowała duże koło, które zaczęła następnie dzielić na cztery 
równe części. W jednej z nich napisała CZARNA ŻÓŁĆ, w 
drugiej ŻÓŁTA ŻÓŁĆ, i tak dalej, aż każda objęła jeden 
humor. Właśnie wtedy przerwał jej chłopiec nazwiskiem Cody.
-	A co z sikami, panno Groves?
Przez salę przebiegł śmiech, suchy, szeleszczący dźwięk, 
jak odgłos liści toczonych przez wiatr po podłodze. Martwych 
liści. Panna Groves obróciła się gwałtownie. Miała ściągniętą 
twarz, a policzki i usta całkiem jej zbielały.
-	Kto to powiedział? 
Cody podniósł rękę.
-	Ja, proszę pani. Chciałem zapytać o mocz. Czy mocz nie 
jest płynem organicznym?
Zawsze myślałem, że ma w sobie coś z lisa - brązowe włosy 
o rudawym odcieniu, czujną, sardoniczną, chytrą minę.
-	Wyjdź z sali, Cody. Porozmawiam z tobą później. 
Odprowadzały go wszystkie oczy, kiedy wstał i podszedł
do drzwi.
-	Jeszcze jakieś pytania? - powiedziała panna Groves. 
Z bijącym sercem i wyschniętym gardłem wbijałem wzrok
w odrapany pulpit ławki. Czułem spojrzenie panny Groves 
prześlizgujące się po mojej głowie jak snop światła z przecze-
sującego teren szperacza.
-	Chcę, żebyście sobie wyobrazili - powiedziała, starannie 
wymawiając słowa, wciąż pełnym napięcia głosem - że to 
koło to wasze ciało. Wyobraźcie sobie, że wasze dobre zdrowie 
zależy od prawidłowej, rozsądnej równowagi wszystkich 
humorów. Kiedy już to sobie wyobrazicie, rozszerzcie to na 
cały kraj, organizm państwowy, jak się czasami to nazywa. 
Wyobraźcie sobie, że to koło jest całym krajem.
Widzicie - zrobiła krok w naszą stronę, a w jej głosie znowu 
pobrzmiewał entuzjazm - teoria humorów zbudowana jest
na pojęciach harmonii i równowagi, a tych właśnie cech bra-
kowało naszemu krajowi przed Reorganizacją. W głębokiej, 
odległej przeszłości lekarze opierali się na teorii humoralnej, 
lecząc wszelkiego rodzaju dolegliwości, od niemocy fizycznej 
po skazy moralne. Jednak nagle okazało się, że leczenia po-
trzebuje organizm państwowy, społeczeństwo.
Podniósł się wiatr i uderzył w wysokie okna. Żyrandole nad 
naszymi głowami zadrżały i zatrzęsły się jak szklane ptaki 
stroszące pióra. Pomyślałem o Codym, czekającym na pełnym 
przeciągów korytarzu, i zacząłem się zastanawiać, czy nie 
żałuje, że nie powściągnął języka.
Są cztery humory, wyjaśniała panna Groves, a każdy z nich 
można dopasować do innego temperamentu czy charakteru. 
Znowu przesunęła się do tablicy. Pod słowami ŻÓŁTA ŻÓŁĆ 
napisała CHOLERYK, pod CZARNĄ ŻÓŁCIĄ - 
MELANCHOLIK, pod FLEGMĄ - FLEGMATYK, a pod 
KRWIĄ - SANGWINIK. Trudne słowa, powiedziała, 
odwracając się do nas, ale nie tak trudno je zrozumieć. 
Cholerycy znani są ze swojej skłonności do agresji. Ich życie 
jest gorączkowe i pełne ekscesów. Natomiast melancholicy są 
smętni i nastawieni introspekcyjnie. Interesuje ich życie 
umysłu. Flegmatycy są uczuciowi. Empatia jest u nich rzeczą 
naturalną, podobnie jak pewna duchowość, ale z zasady 
bywają bierni, nieco niemrawi. Jeśli chodzi o sangwiników, to 
są oni pogodnymi i pełnymi dobrych intencji optymistami. 
Często stawia się ich innym za przykład. Panna Groves 
omiotła spojrzeniem nasze twarze.
- Rozumiecie, dokąd to zmierza? - spytała. - Nie, być może 
jeszcze nie. Ale zrozumiecie... zrozumiecie. -1 uśmiechnęła 
się porozumiewawczo.
Tego wieczoru, w łazience, Cody pokazał nam tylne części 
swoich ud. W miejscach, gdzie wylądowała trzcina panny 
Groves, skóra pokryta była sinymi obrzękami, ale Cody nie 
żałował tego, co zrobił. Wydawał się raczej traktować tę karę 
jako cenę za zdobycie cennych informacji, którymi mógł się 
teraz podzielić z innymi.	
	
-	Kiedy bije, to tak jakby chrząka - powiedział - zupełnie 
jak świnia.
W ciągu następnych kilku dni panna Groves opowiedziała 
nam resztę tej historii. Każdy mieszkaniec naszego kraju został 
potajemnie zbadany, poddany ocenie i zaklasyfikowany do 
jednej z czterech kategorii, a we wszystkim ściśle opierano się 
na teorii humorów. Były to w najlepszym razie przybliżone 
kategorie, zdarzały się więc pomyłki, błędne przydziały, 
oczywiście, że się zdarzały, ale nic nie można na to poradzić. 
W tym momencie panna Groves podeszła do nas jeszcze bliżej 
i wydawało się, że jej oczy zapłonęły niczym lampy. W 
chwilach kryzysu, powiedziała, dobro większości zawsze 
przeważa nad dobrem nielicznych osób, zwłaszcza kiedy w grę 
wchodzi zdrowie całego narodu.
Po podzieleniu ludności na cztery grupy podzielono rów-
nież terytorium kraju. To, co było do tej pory zjednoczonym 
królestwem, rozpadło się na cztery oddzielne i niezależne 
republiki. Utworzono nowe granice. Również nową infra-
strukturę w każdej republice. Nową lojalność.
-	To wszystko odbywa się - powiedziała panna Groves - 
właśnie teraz, gdy o tym mówimy. -1 odwróciła się w stronę 
najbliższego okna, a jej twarz jakby promieniała.
W jej opinii w tej przejściowej fazie decydującą rolę odgrywa 
symbolika. Dotychczasowe życie ludzi, zarówno prywatne, jak 
i publiczne, legło w gruzach. Trzeba im było dać coś świeżego, 
coś klarownego i potężnego, z czym mogliby się utożsamiać. 
Postanowiono, że nowe kraje zostaną oznaczone odmiennymi 
barwami. Terytorium przydzielone osobom o temperamencie 
cholerycznym miało się stać Żółtą Strefą, gdyż choleryczność 
wiąże się i z żółtą żółcią, i z ogniem. Ponieważ flegmę łączy się 
z wodą, ojczyzna flegmatyków miała nosić nazwę Niebieskiej 
Strefy. Chociaż przyczyną melancholii jest czarna żółć, władze 
odrzuciły czerń jako kolor określający ten typ. Ma ona zbyt 
wiele negatywnych konotacji. Nawiązano zamiast tego do 
ziemi, która jest żywiołem kojarzonym z melancholią i w sta-
rożytnej ikonografii była na ogół przedstawiana jako kobieta
w zielonych szatach; dlatego terytorium, które przypadło w 
udziale melancholikom, miało zostać Zieloną Strefą. Jeśli 
chodzi o temperament sangwiniczny, to wynika on z krwi. 
Rejon przydzielony osobom o usposobieniu sangwinicznym 
stał się Czerwoną Strefą.
Aby umocnić poczucie odrębności czterech nowych państw, 
każdemu dano własną flagę. W jednym z rzadkich momentów 
pogodniejszego, bardziej twórczego nastroju panna Groves 
zachęciła nas, byśmy - na podstawie tego, czego się już 
nauczyliśmy - zgłosili nasze własne propozycje flag. Pierwszą 
nagrodę zdobył jasnowłosy chłopiec o nazwisku Jones. W 
swoim projekcie - flagi Czerwonej Strefy - wykorzystał 
powiększone zdjęcie krwi, które znalazł w jakimś czasopiśmie. 
Układ czerwonych i białych cząsteczek kojarzył się z 
pracowitością i poetycznością, a przy tym był cudownie 
pomysłowy, bo wszyscy sangwinicy mogliby nosić flagę na-
rodową w sobie, bez względu na to, czy się im to podoba czy 
nie (tak samo, oczywiście, wszyscy inni, ale, jak spokojnie 
wykazał Jones, dla nich byłoby to marzeniem, celem, czymś, 
do czego mogliby dążyć).
Po rozdaniu nagród panna Groves zaprezentowała podo-
bizny rzeczywistych flag. Flaga choleryków przedstawiała 
salamandrę na żółtym tle. Według Arystotelesa i kilku innych 
pierwszych przyrodników salamandra miała żyć w ogniu. Na 
fladze flegmatyków unosił się na kobaltowym tle konik 
morski, który przywodził na myśl niepewność siebie i 
nieokreśloność, natomiast flaga melancholików ukazywała 
królika przycupniętego na zielonym polu, ponieważ królik był 
jednym ze zwierząt wykorzystywanych w ikonologicznych 
przedstawieniach ziemi. Na fladze, która miała powiewać na 
terytorium sangwiników, pysznił się paw na szkarłatnym tle. 
Uważano, że osobami o temperamencie sangwinicznym włada 
powietrze, a jego boginię, Junonę, często przedstawiano na 
rydwanie ciągniętym przez pawie. Chociaż podobało mi się 
wykorzystanie zwierząt, zwłaszcza mitycznej salamandry, jako 
symboli poszczególnych temperamentów, uważałem, że dzieło 
Jonesa przyćmiewa wszystko, co zobaczyłem, i po-
wiedziałem mu o tym. Zarumienił się i uciekł spojrzeniem w 
bok.
Na ostatniej lekcji panna Groves powróciła do punktu wyj-
ścia. Tego ranka wiał chłodny wiatr i żyrandole nad naszymi 
głowami drżały i gadały ze sobą. Za oknami przesuwały się 
niechlujne strzępy szarych chmur. Ławka po mojej prawej 
stronie była pusta. Kilka dni wcześniej usunięto z naszego 
domu biednego Abdula Nazira.
-	Na pewno sami już sobie to uświadomiliście - powie 
działa - że dlatego jesteście wyjątkowi, bo zostaliście wszyscy 
zaliczeni do sangwiników. - Podniosła nieco głos, by nie 
zagłuszało jej zawodzenie wiatru. - Jeśli okażecie trochę 
cierpliwości, przeczytam wam krótki fragment dzieła, które 
zostało napisane ponad czterysta lat temu.
Wyjąwszy z kieszeni grubą książeczkę z okładką ze znisz-
czonej brązowej skóry, odchrząknęła i zaczęła:
Gdyby trzeba było ustanowić nad wszystkimi tempera-
mentami monarchę albo księcia, ta sangwiniczna natura 
aspirowałaby niewątpliwie do owej wysokiej godności 
dzierżenia władzy, albowiem jest ona zaiste ozdobą ciała, 
dumą humorów, wzorem charakterów, księciem wszystkich 
temperamentów. Albowiem krew jest olejem lampy 
naszego życia.
Umilknąwszy, panna Groves nadal patrzyła na tę samą 
stronę, potem powoli zamknęła książkę i spojrzała poważnie 
na nasze twarze.
-	Byliście wspaniałymi uczniami - powiedziała drżącym 
teraz głosem - i niczego więcej nie mogę już was nauczyć. Idźcie 
w świat i róbcie, co w waszej mocy. Życzę wam wszystkiego 
najlepszego. - Po tych słowach odwróciła się i szybko wyszła.
Maclean trącił mnie, więc się obejrzałem. Przez jego duże, 
przeźroczyste uszy przeświecało światło.
-	Trochę za dużo flegmy dziś rano - powiedział. - Nie 
sądzisz?
Dobrze odrobił swoją lekcję.
panna Groves nauczyła nas, między innymi, że od lat, 
nawet od dziesiątków lat, rodzina poważnie chyliła się ku 
upadkowi i że ta idea utrzymywała się tak długo jedynie dzięki 
ludzkiemu konserwatyzmowi, strachowi przed zmianami. Jak 
można oczekiwać, że ludzie, którzy mają ze sobą niewiele albo 
zgoła nic wspólnego, będą żyć razem? Jak mogą osiągnąć sta-
bilność, nie mówiąc już o szczęściu? Każdy, kto miał choć odro-
binę zdrowego rozsądku, widział, że jest to przepis na klęskę. 
Krótko mówiąc, rodzinę można obciążać odpowiedzialnością 
za dezintegrację społeczeństwa i politycy, którzy zaplanowali 
Reorganizację, czuli się w obowiązku uznać ten fakt. Ale jak 
postępować w takiej sytuacji? Wkrótce uświadomili sobie, że 
odpowiedź na to pytanie leżała już przed nimi na stole. Gdyby 
zreorganizowali społeczeństwo w oparciu o humory, to automa-
tycznie zlikwidowaliby starą koncepcję rodziny i w jej miejsce 
ustanowiliby nową. Ta nowa rodzina byłaby grupą ludzi podob-
nych do siebie psychicznie - innymi słowy, grupą ludzi pozo-
stających ze sobą w dobrych stosunkach. Zrezygnowano by z 
więzów krwi na rzecz prostej zgodności i przystawalności, a 
jeśli - dowodziła panna Groves - nie byłaby to komórka, na 
której podstawie można by zbudować stabilne i harmonijne 
społeczeństwo, to ciekawe, co byłoby taką komórką.
Zauważyłem, że w miarę upływu tygodni liczba chłopców 
zakwaterowanych w Thorpe Hall stopniowo się zmniejsza. 
Pod koniec lutego pozostało nas tylko trzydziestu sześciu. 
Powoli, ale niezawodnie władze znajdowały nam nowe ro-
dziny, nowe miejsca, w których mieliśmy żyć. Nigdy jednak 
nie było wiadomo, kto zostanie zabrany jako następny ani czy 
jeszcze kiedyś się zobaczymy. W tej pełnej niepewności 
atmosferze nasza przyjaźń pogłębiała się, otoczona aurą 
rozpaczy i romantyzmu. Zaczęliśmy składać sobie nawzajem 
nierozważne obietnice, zawierać tajne pakty. Żeby nie wia-
domo co, pozostaniemy w kontakcie. Odszukamy się. Nigdy nie 
zapomnimy. Niektórzy chłopcy nacinali sobie wnętrza dłoni 
albo koniuszki palców i mieszali krew, przysięgając, ze będą 
braćmi przez pięćdziesiąt, przez sto lat - przez całą wieczność. 
Inni posuwali się dalej.
Na początku marca pobrali się Cody i Maclean. Ślub odbył 
się w łazience na najwyższym piętrze, przy zgaszonych świat-
łach. Cody zrobił sobie naprędce welon ślubny z firanek, które 
zwędził z rzadko używanego korytarza za kuchnią. Maclean 
zatknął krokusa w górną dziurkę bluzy od piżamy. Ich ob-
rączki były identyczne - grube, matowosrebrne, sześciokątne 
(Maclean wykradł się pewnego wieczoru z domu i odkręcił 
dwie mutry z tylnego koła samochodu pana Reeka). Wciąż 
widzę błyszczące za welonem oczy Cody'ego, kiedy idzie przez 
zalany światłem księżyca podest schodów, a reszta nas śpiewa 
ochrypłym szeptem Oto nadchodzi panna młoda, widzę też 
Macleana, czekającego cierpliwie przy wannie, z rękami 
złożonymi przed sobą i brodą niemal dotykającą obojczyka. Po 
ceremonii młoda para spała w jednym łóżku, spleciona w 
objęciu, z obrączkami mocno wciśniętymi na serdeczne palce 
lewych dłoni. Parę dni później pan Reek miał wypadek. 
Wyobraziłem sobie, jak jedno z kół jego samochodu toczy się 
drogą, wesołe, niemal beztroskie, niczym koń wyścigowy, 
który zrzucił jeźdźca, podczas gdy samochód zjeżdża w bok, 
krzesząc iskry obnażoną piastą i osią.
W tym czasie zaprzyjaźniłem się z Jonesem, tym chłopcem, 
który zdobył pierwszą nagrodę za projekt flagi. Należał do 
tych, którzy bali się przeniesienia, ponownego umieszczenia 
wśród nieznajomych ludzi, i nadeszła taka chwila w naszej 
przyjaźni, że nie mówił o niczym innym.
-	A jeśli mi się nie spodobają? - pytał. - Jeśli będą wobec 
mnie okrutni?
-	Wszystko będzie dobrze - odpowiadałem.
-	Nie wiem. Nie mogę spać.
-	Przestań się zamartwiać - mówiłem. - Będzie świetnie. 
Potrząsał głową i wbijał wzrok w ziemię, a w jego załza 
wionych oczach widać było niepokój.
Pewnego dnia natknąłem się na niego w odrapanym, po-
nurym korytarzu na tyłach domu. Stał na jednej nodze, jak 
bocian. Myśląc, że stroi sobie żarty, roześmiałem się i pchną-
łem go w ramię. Runął w bok, ale udało mu się utrzymać na 
nogach dzięki temu, że oparł się ręką o ścianę, a kiedy odzy-
skał równowagę, znowu stanął na jednej nodze, jak przedtem. 
Nic nie powiedział. Za nim, na końcu korytarza, drzwi były na 
wpół otwarte i ukazywały fragment ogrodu - słońce padające 
na żwirową ścieżkę, baldachim liści. Obszedłem go i stanąłem 
przed nim.
- Jones? - powiedziałem. - Co robisz?
Jego wzrok był tak pozbawiony wyrazu, że nie wiedziałem, 
co jeszcze mógłbym powiedzieć. Nigdy jeszcze nie widziałem 
tak nieobecnego spojrzenia, takiej absolutnej pustki. Najpierw 
odniosłem wrażenie, że patrzy na jakiś przedmiot czy 
powierzchnię oddaloną zaledwie o parę cali od jego twarzy, 
ale oczywiście niczego tam nie było. Później pomyślałem, że 
wyglądało to raczej tak, jakby zapodział się gdzieś jakiś 
istotny składnik jego osobowości, część, która sprawiała, że 
był tym, kim był. Cienki pas oświetlonego żwiru za drzwiami 
na końcu korytarza promieniował jasnością innego świata, 
świata leżącego poza tym - świata, do którego być może już 
wkroczył Jones. Zdaje się, że zadrżałem, stojąc tak przed nim 
owego ranka. Jednak on wydawał się mnie nie widzieć. 
Zdawał się nawet nie uświadamiać sobie mojej obecności.
Początkowo nikt tego nie zauważył, ale Jones robił to dalej, 
dzień w dzień. Stał na jednej nodze godzinami, zawsze w tym 
samym ponurym korytarzu. Inni chłopcy szydzili z niego i 
obrzucali go wyzwiskami, ale on ani razu na to nie 
zareagował. Jeśli go popchnęli, po prostu znowu się podnosił i 
dalej stał tak samo jak przedtem. Wyraz jego twarzy nigdy się 
nie zmieniał. Po pewnym czasie chłopcy stracili zaintere-
sowanie i mniej lub bardziej go ignorowali. - O, Drewniana 
Noga - mówili. Albo: - Cześć, Bocian.
Zapewne w końcu ktoś musiał powiadomić o tym władze, 
bo Jonesa przeniesiono. Tego dnia zostałem wysłany z Mac-
leanem i paroma innymi do sadzenia cebuli w warzywniku i 
nie zdawałem sobie sprawy, że nie ma Jonesa, dopóki nie 
usiedliśmy wieczorem do kolacji. Przypuszczałem, że znale-
ziono dla niego nowy dom, i miałem nadzieję, że nowi rodzice 
będą go dobrze traktować. Było mi tylko przykro, że nie 
zdążyłem się z nim pożegnać.
Dziwne, ale korytarz, który stale okupował, nie wydawał 
się pusty po jego odejściu. Było tak, jakby zostawił tam 
cząstkę siebie, jakiś odcisk w powietrzu, jak gdyby, stojąc tam 
godzinami w takiej pozycji, na zawsze odmienił tę część domu. 
Być może to właśnie znaczy słowo „nawiedzony". W każdym 
razie nigdy już nie czułem się w tym korytarzu swobodnie i 
unikałem go, jak mogłem.
Pewnie była wiosna, kiedy zostałem wezwany do gabinetu 
pana Reeka, ponieważ pamiętam, że wyjrzałem przez okno i 
ujrzałem przy fosie żonkile, pochylające w podmuchach wiatru 
swoje żółte kielichy.
Reek stanął przede mną z kartką papieru w dłoni.
-	Od tej pory - powiedział - będziesz się nazywał Tho 
mas Parry. - Odłożył kartkę, potem zdjął okulary i spojrzał 
bacznie na przeciwległą ścianę. - Thomas Parry - powtó 
rzył. - Dobre, solidne nazwisko. Z takim nazwiskiem możesz 
zostać, kim chcesz. Kim chcesz. - Skupił ponownie wzrok 
i popatrzył z góry na mnie. - Zdajesz sobie sprawę, jaka to 
szansa? - Przemawiał nieco drżącym głosem, jakby podej 
rzewał, że nie doceniam tego, co się dla mnie robi. - Pomyśl 
tylko o tym. Zupełnie nowy start. Nowy początek.
Musiał wygłosić dziesiątki takich mów.
-	Chcę, żebyś o czymś pamiętał. - Podszedł do jasnego 
okna i popatrzył w stronę lasu. Znalazłem tam kiedyś czaszkę 
ptaka, dokładnie wybieloną przez słońce i deszcz, lekką jak 
papier. - Gdybyś zauważył jakieś zachowanie - powiedział -
które nie pasuje do tego, co wiesz o usposobieniu sangwinicz-
nym, twoim obowiązkiem - twoim obowiązkiem - jest donieść 
o tym władzom. - Spojrzał na mnie przez ramię. Promień 
słońca wydobywał z jego prawego ucha kępkę rudych włosów. 
- Czy wyrażam się jasno?
-	Tak, proszę pana.
Przez długą chwilę przyglądał mi się badawczo.
-	W porządku, mój chłopcze. Możesz iść.
Stał w blasku słońca, czekając, aż wyjdę z pokoju.
-	Martwię się o Jonesa - powiedziałem.
-	O Jonesa? - Na chwilę zmarszczyła się skóra na grzbie-
cie jego nosa. - Ach tak, Jones. On został - zawahał się - no, 
został przeniesiony.
-	Dokąd?
-	Obawiam się, że to wiadomość poufna - odparł Reek. -
Nie mogę ci tego powiedzieć. - Podszedł bliżej i zerknął na 
mnie z ukosa, krzywiąc usta w wysilonym uśmiechu. - Nie 
masz więcej pytań, prawda?
Kilka dni później wsadzili mnie do pociągu. Podróżowała 
ze mną jakaś kobieta; zapomniałem jej nazwiska. Miała 
przedstawić mnie mojej nowej rodzinie, nadzorować to, co w 
wielu przypadkach musiało być niezwykle krępującym 
przejściem. Podczas podróży mogłem po raz pierwszy zo-
baczyć, jak został podzielony kraj. Około południa pociąg 
zwolnił i zatrzymał się w szczerym polu. Nie widziałem ani 
śladu stacji, tylko nasyp najeżony fioletowymi kwiatami w 
kształcie włóczni.
-	Granica - mruknęła moja towarzyszka. 
Otworzyłem okno i wyjrzałem. Pod kątem prostym do
torów byle jak wzniesiono mur z betonowych bloczków. Na 
początku biegł poziomo, potem wspinał się na nasyp i znikał z 
pola widzenia. Na górze rozciągnięto dwie równoległe linie 
drutu kolczastego, dzięki czemu mur był wyższy i trudniejszy 
do sforsowania. W wiosennym słońcu stali żołnierze z ka-
rabinami. Ich cienie tworzyły wokół ich stóp ciemne kręgi. 
Przymknąwszy do połowy powieki, udawałem przed sobą, że 
wszyscy się rozpływają. Zza pociągu wyszedł mężczyzna z 
owczarkiem niemieckim. Pies tak mocno ciągnął smycz, że 
tworzyła ona z ręką mężczyzny linię prostą. Przeszedłem do 
okna po drugiej stronie pociągu. Również i z tamtej strony mur 
kończył się tuż przed torami, ale lukę zamykała rozsuwana 
brama z siatki drucianej. Przez nasz wagon zaczęli 
przechodzić żołnierze, niektórzy z zielonym, inni ze szkarłat-
nym szamerunkiem na mundurach, i za każdym razem, gdy się 
pojawiali, moja towarzyszka podróży musiała wyjąć plik 
urzędowych dokumentów, które dokładnie przeglądali, prze-
nosząc wzrok z pisma na moją twarz i z powrotem. W końcu,
po godzinnym chyba opóźnieniu, pociąg szarpnął i ponownie 
ruszył do przodu, a granica została za nami.
-	Nie cierpię takiego sprawdzania - powiedziała moja 
opiekunka. - Zawsze czuję się winna.
Skinąłem głową, jakbym ją rozumiał.
-	Ja też - powiedziałem, co ją rozśmieszyło.
Pociąg nabrał szybkości. Wjechaliśmy do Czerwonej 
Strefy, która miała się stać moją nową ojczyzną, i poczułem, 
że moje serce bije mocniej. Kobieta powiedziała, że celem 
naszej podróży jest Belle Air. Najwidoczniej ładne miejsce. 
Nigdy wcześniej tam nie była. Kiedy pociąg toczył się przez 
puste pola poprzecinane wąskimi drogami, opowiedziała mi 
trochę o rodzinie, której miałem zostać członkiem. Mój ojciec 
nazywał się Victor Parry. Miał pięćdziesiąt dwa lata i - cóż za 
zbieg okoliczności - pracował w kolejnictwie. Był inżynierem 
elektrykiem. Moja siostra, Marie Parry, właśnie skończyła 
siedemnaście lat. Chciała iść na uniwersytet, studiować prawo 
środowiskowe.
-	A matka? - zapytałem. - Kto będzie moją matką?
Twarz mojej opiekunki zachmurzyła się na chwilę. Powie-
działa, że nie będę miał matki, ale że Marie, moja siostra, na 
pewno będzie umiała się mną zająć.
-	Nie będę miał matki - powiedziałem cicho.
Ująwszy czubek mojej brody palcem wskazującym i kciu-
kiem, opiekunka uniosła moją głowę do góry, tak że patrzyłem 
jej w oczy, okrągłe i poważne.
-	Musisz powoli oswajać się z rzeczami - powiedziała. - 
Daj wszystkim, włącznie z sobą, czas na dopasowanie się.
W stolicy przesiedliśmy się do innego pociągu, a potem 
pojechaliśmy na południe, mijając domy z czerwonej cegły o 
dachach pokrytych szarymi płytkami łupkowymi, stojące przy 
ulicach, które bez wyjątku biegły równolegle do siebie, jakby 
tę część miasta uczesano. Jeden rząd szeregowców podchodził 
aż pod same tory, widziałem więc przez okna wnętrza 
segmentów. Zobaczyłem młodą kobietę ściągającą dziecku 
sweter przez głowę. Potem inną kobietę, starszą, stojącą przy 
zlewie. Coś w tych migających mi przed oczami
widokach chwytało mnie za gardło i musiałem odwrócić gło-
wę, ale niebawem domy się skończyły i znowu znaleźliśmy się 
w wiejskim krajobrazie.
Kiedy dojeżdżaliśmy do Belle Air, niebo przybrało blady, 
niemal nieziemski kolor, ni to zieleni, ni to błękitu, a ławica 
zwężających się, zabarwionych bursztynowo przez zachodzące 
słońce chmur podpłynęła prawie pod horyzont. Na pierwszym 
planie wiła się leniwie wśród łąk rzeka. Na jej drugim brzegu 
siedział skulony mężczyzna, łowiąc ryby. Nieopodal 
przepływały dwa łabędzie o szyjach wygiętych w pogardliwe 
łuki. Samo miasto stało na wzgórzu. Domy tłoczyły się wokół 
średniowiecznego zamku, który wyglądał na starannie 
odrestaurowany. Na stacji przesiadkowej nie próbowałem 
sobie wyobrażać, jakie będzie następne stadium mojego życia. 
Nie obawiałem się tego, jak Jones, ani nie czekałem na to 
niecierpliwie. Zapewne po prostu zakładałem, że wszystko 
jakoś się ułoży. Teraz jednak widziałem po raz pierwszy, jak 
przyszłość wokół mnie nabiera kształtów, i czułem, że moja 
wiara w to, iż jakoś będzie, wystawiona zostanie na próbę.
Pociąg zakołysał i zwolnił. Przez okna browaru widziałem 
butelki z piwem sunące na taśmociągu. Przyszło mi do głowy, 
że podobne butelki będą się przesuwały na taśmie jutro, i 
pojutrze, i za pół roku. Gdzie wtedy będę? Z kim? Butelki 
sunęły obojętnie, zdecydowanie, nieco chwiejnie. Na sąsia-
dującej z browarem murawie do gry w bowls było włączone 
sztuczne oświetlenie. Na trawniku, który był tak gładki, jakby 
przejechano po nim maszynką do golenia, a nie kosiarką, stał 
samotny mężczyzna w białej koszuli i szarych spodniach. Po-
chylił się, machnął prawą ręką w przód i po idealnie równej 
trawie potoczyła się, skręcając łukiem w moją stronę, duża 
ciemna kula. Zaledwie ją wypuścił, ruszył za nią zwinnym, 
szybkim krokiem, jakby żałował, że pozwolił się jej oddalić, 
jakby przestał jej ufać, jakby bał się tego, co może zrobić. Kula 
toczyła się dalej, coraz bardziej rosnąc, aż w końcu wydało mi 
się, że jej zmysłowe, hipnotyzujące obroty całkowicie mnie 
pochłoną, ale wtedy pociąg wjechał ze zgrzytem i piskiem 
hamulców do tunelu, a kiedy ponownie wynurzyliśmy się na
gasnące światło dzienne, wyrosły przede mną ceglane mury 
stacji, a pociąg szarpnął i się zatrzymał. Towarzyszka podróży 
dotknęła mojego ramienia. Byliśmy na miejscu.
Miałem nadzieję na długi spacer, który dałby mi szansę na 
przygotowanie się, ale opiekująca się mną kobieta przystanęła 
przed zielonymi drzwiami zaledwie o kilkaset jardów od stacji. 
Przez cały dzień trzymałem nerwy na wodzy, teraz jednak 
poczułem, że ściska mi się żołądek i wilgotnieją dłonie. Kobieta 
westchnęła -jakby w moim imieniu - i nacisnęła guzik dzwon-
ka, raz, ale stanowczo. Otworzyło się okno na pierwszym piętrze 
i wyjrzał z niego starszy mężczyzna z dużą, łysą głową.
-	Ach - powiedział.
Głowa schowała się, a okno zatrzasnęło. Kobieta uśmiech-
nęła się do mnie, tak że w jej policzkach ukazały się dołki. 
Starała się przekonać mnie, że to, co się dzieje, jest normalne.
Kiedy otworzyły się drzwi, wzrok mężczyzny przeskoczył z 
twarzy mojej towarzyszki na moją, a jego wargi ściągnęły się 
do tyłu i ukazały się zęby, szarobiałe, jak stare kostki lodu. Czy 
się uśmiechał życzliwie czy tryumfalnie? Nie potrafiłem 
odpowiedzieć sobie na to pytanie. Było nawet możliwe, że jest 
to jakiś mimowolny skurcz mięśni twarzy. Najwyraźniej tra-
filiśmy pod zły adres. Wpojono mi przekonanie, że ludzie, któ-
rzy żyją w Czerwonej Strefie, są wyjątkowi i jedyni w swoim 
rodzaju, jak czarne perły czy białe wieloryby, jak czterolistna 
koniczyna, ale póki co nie dostrzegłem w mężczyźnie stojącym 
w drzwiach niczego szczególnego ani rzadkiego. Był po prostu 
normalnie dziwny. Odwróciłem się i popatrzyłem na kobietę, 
która mnie tam przyprowadziła, starając się zawrzeć w tym 
jednym spojrzeniu wszystkie moje wątpliwości i obawy, ale 
ona tylko skinęła do mnie głową i znowu pojawiły się na jej 
policzkach te gładkie wgłębienia.
-	Ty pewnie jesteś Thomas - powiedział w końcu ów 
mężczyzna. Ujął moją prawą dłoń i potrząsnął nią ener 
gicznie. - Bardzo mi miło cię poznać. Naprawdę bardzo 
miło. - Próbował się cofnąć, żeby zrobić przejście dla mojej 
towarzyszki, ale wejście było za wąskie.
-	Wejdźcie - powiedział. - Oboje. Chodźcie za mną. 
Nie było żadnej pomyłki. To był Victor Parry, mój nowy
ojciec.
Pół godziny później ujrzałem po raz pierwszy moją nową 
siostrę, Marie, a wtedy zaczęły się rozwiewać wszystkie oba-
wy, które trzymały mnie w kleszczach. Siedziałem w salonie z 
Victorem Parrym i moją towarzyszką podróży i miałem 
właśnie sięgnąć po filiżankę herbaty, kiedy usłyszałem na 
schodach lekkie kroki, a raczej serię ledwie słyszalnych 
skrzypnięć, jak gdyby ktoś szedł na palcach, starając się nie 
robić najmniejszego hałasu. Zerknąwszy ponad ramieniem 
Victora Parry'ego, zobaczyłem w otwartych drzwiach dziew-
czynę. Ubrana była w czarny prążkowany sweter, krótką, lek-
ko rozkloszowaną czerwoną spódnicę i czarne rajstopy. Kiedy 
nasze spojrzenia się spotkały, mrugnęła do mnie i przyłożyła 
palec do ust, a potem zniknęła z pola widzenia.
-	Marie? To ty? - Victor obrócił głowę, ale zdążył usły 
szeć tylko szczęk zamka drzwi prowadzących na ulicę. Wy 
dal ciężkie, niemal wodewilowe westchnienie. - Musicie jej 
wybaczyć - powiedział. - Zawsze jest gdzieś poza domem, 
robiąc Bóg wie co.
Oczywiście już jej wybaczyłem. Te ciemne włosy, zawijające 
się pod brodą jak zakrzywione ostrze kindżału, te usta, nieco 
skrzywione, jakby jedna ich strona była cięższa od drugiej. To 
konspiracyjne mrugnięcie, którego nie zauważyli dorośli. W 
następnych tygodniach Victor często nawiązywał półżar-
tobliwie do faktu, że Marie zostawiła go w potrzebie - i że, co 
więcej, w rezultacie jej potajemnego wymknięcia się z domu 
na pół nocy biedny Thomas musiał czekać aż do następnego 
dnia, żeby choć zerknąć na swoją nową siostrę. Ale to było 
naszą tajemnicą. Pokochałem Marie od pierwszego wejrzenia - 
jednak niezupełnie jak siostrę albo matkę.
Szybko uświadomiłem sobie, jakie miałem szczęście, że 
trafiłem do Parrych. Marie prowadziła własne życie, rozwich-
rzone życie siedemnastolatki, ale nigdy nie dała mi odczuć, że 
mnie odrzuca czy ignoruje. Jeśli chodzi o mojego ojca, Victora, 
to po prostu nie potrafił źle mnie traktować, chociaż oscylował
między łagodną histerią a całkowitym roztargnieniem, które to 
zachowanie, podobnie jak wiele innych spraw, zrozumiałem w 
pełni dopiero po latach. Wiedziałem tylko tyle: jego żonę, Jean 
Parry, jeszcze jedną ofiarę Reorganizacji, zabrano tej samej 
nocy co mnie, i nadal rozpaczał po jej stracie, nadal oswajał się 
z jej nieobecnością. Marie wydawała się mniej tym 
przejmować, przynajmniej z pozoru. Być może, podobnie jak ja, 
ukrywała wszystkie te uczucia. Zastanawiam się czasami, czy 
nie traktowali mnie w pewnym sensie jako zastępstwa Jean, 
jako pewnego rodzaju rekompensaty. Ale może przesadzam. 
Lepszym określeniem mogłaby być odmiana, odwrócenie uwa-
gi. Byłem czymś, co pozwalało im nie myśleć o akcie użytej 
wobec nich przemocy, czymś, co zmieniało formę ich smutku. 
Marie, jak sugerowała moja towarzyszka podróży, starała się 
przyjąć i wypełniać rolę matki, natomiast Victor wziął na 
siebie odpowiedzialność za prowadzenie domu. A zatem, jeśli 
spojrzeć na to z zewnątrz, moje przybycie miało dobroczynny 
wpływ, gdyż zmusiło ich do tego, by działali wspólnie i zaczęli 
znowu funkcjonować jako rodzina.
Jeśli chodzi o moich rodziców, moich prawdziwych ro-
dziców, to nigdy nie dowiedziałem się, co się z nimi stało, i 
nigdy nie potrafiłem się zebrać na tyle w sobie, żeby o to 
zapytać. Oczywiście brakowało mi ich, co było samo w sobie 
ciężkie do zniesienia, ale walczyłem też z poczuciem wstydu. 
Odwróciłem się od nich, można by nawet powiedzieć, że 
zdradziłem, i nie wiedziałem, jak się z tym pogodzić. Łatwiej 
było udawać, że nie istnieją. Co więcej, w tych okolicznościach 
zadanie takiego pytania wydałoby się niewdzięcznością, jeśli 
nie bezdusznością, a poza tym wątpię, czy Victor lub Marie 
byliby w stanie cokolwiek mi powiedzieć. Przepaść między 
przeszłością a teraźniejszością była dla nas wszystkich nie do 
przebycia. Obraz, który mi pozostał, obraz dwojga osób 
stojących w środku nocy na drodze, osób, które nie miały 
nawet czasu, żeby się odpowiednio ubrać, zepchnąłem w naj-
ciemniejszy zakątek pamięci, gdzie pozostał jak porzucona 
dziecięca zabawka - ukulele z pękniętymi strunami, wyli-niały 
pluszowy miś bez jednego oka.
Żyliśmy w przełomowych czasach, w czasach o historycz-
nym znaczeniu - kraj został poćwiartowany, rodziny rozbite, 
całe odłamy społeczeństwa cierpiały na przypadłość, która 
zyskała miano „choroby granicznej", a mimo to zdawałem się 
niczym nie przejmować. Pamiętam, jak rankiem któregoś z 
pierwszych dni po moim przyjeździe Victor siedział z gazetą 
przy kuchennym stole.
-	Ten Song ma zamiar zostać premierem - powiedział. 
Pamiętałem, jak panna Groves wymieniła to nazwisko.
Dla niej Michael Song był jakby bohaterem. Brał udział w 
owym spotkaniu w podziemiach, które na zawsze odmieniło 
los narodu, a później, kiedy został zaliczony do sangwi-ników, 
założył nową partię polityczną, ustanawiając się jej 
przywódcą.
-	Widziałem wczoraj plakat - powiedział Victor. - Mi 
chael Song. Głos ludu. - Parsknął. - Wszystko postawione 
na głowie.
Podniósł gazetę, ale prawie natychmiast znowu ją opuścił.
-	Wczoraj wieczorem w Żółtej Strefie wybuchły zamiesz 
ki - powiedział. - Policja użyła gazu łzawiącego i gumowych 
kul. - Podał nie znaną mi nazwę miejscowości. - Mieszkałem 
w tamtej okolicy, kiedy miałem dwadzieścia parę lat.
Nie mówił do nikogo konkretnego. Po prostu mówił. Kiedy 
mu się przyglądałem, przyszło mi do głowy, że może zwracał 
się do tego miejsca, które poprzednio zajmowała jego żona, 
Jean.
-	Na ulicach są czołgi - ciągnął. - Wprowadzono go 
dzinę policyjną. - Dwa ostatnie słowa wymówił pisk 
liwym tonem, co świadczyło o tym, że nie dowierza własnym 
oczom.
Marie siedziała zgarbiona nad stołem, podpierając głowę 
jedną ręką i wbijając oczy w blat. Jej druga ręka spoczywała 
bezwładnie obok kubka z herbatą, której jeszcze nawet nie 
tknęła. Słyszałem, jak wróciła późną nocą i zaklęła pod nosem, 
kiedy wpadła po ciemku na stojącą przy drzwiach do jej 
pokoju bieliźniarkę.
- Co to jest godzina policyjna? - zapytałem w końcu.
Prawdę mówiąc, wcale mnie to aż tak bardzo nie ciekawiło. 
Starałem się tylko dostosować do sytuacji. Wydarzenia, które 
zdenerwowały Victora, wydawały mi się abstrakcyjne, odległe, 
nawet obce. Być może brakowało mi znajomości właściwego 
kontekstu - w końcu spędziłem pięć miesięcy na odludziu, 
chroniony przed najgorszymi skutkami tego, co się działo - a 
może była to niesamowita obojętność dziecka, które, samo 
doznawszy urazu, postanawia po prostu żyć dalej, jakby nic się 
nie stało, co w moim przypadku oznaczało zapoznanie się z 
nowym środowiskiem. A do tak wielu rzeczy musiałem się 
przyzwyczaić, tak wiele rzeczy musiałem zbadać.
Sam dom miał ponad sto łat. Jak przystało na taki stary 
budynek, na parterze był antykwariat, ale zbyt kunsztowne i 
ponure meble się nie sprzedawały, wkrótce więc ustąpił 
miejsca sklepowi ze zdrową żywnością. Mieszkaliśmy w dwu-
poziomowym mieszkaniu na górze. Schody, które prowadziły 
z ulicy do mieszkania, były ciemne i nierówne, o trzeszczących 
drewnianych stopniach, a ściany po obu stronach wybrzuszały 
się, jakby, podobnie jak ludzkie ciało, zawierały różne mięk-
kie, ale ważne narządy. Na pierwszym piętrze znajdował się od 
frontu salon, a z tyłu trzy małe pomieszczenia - kuchnia, 
spiżarnia i toaleta. Z salonu mogłem spoglądać w dół na Hope 
Street, wąską, tętniącą życiem uliczkę z rzędami sklepów po 
obu stronach, a jeśli się dobrze wychyliłem z okna, widziałem 
na rogu pub Pod Pawiem, gdzie Victor czasami wstępował po 
drodze z pracy do domu na kufelek. Gdybyś wspiął się na 
jeszcze jeden bieg schodów, które zdawały się jeszcze bardziej 
chwiejne, znalazłbyś trzy sypialnie i łazienkę. Victor spędzał 
tam większość wieczorów przy szeroko otwartych drzwiach i 
radiu nastawionym na transmitowane ze stolicy na żywo 
koncerty muzyki klasycznej. Zajmował się przeprojektowa-
niem części sieci kolejowej Czerwonej Strefy i zadanie to 
wydawało się sprawiać mu przyjemność. Idąc spać, zerkałem 
często do jego pokoju, gdzie siedział pochylony, z ołówkiem w 
ręku, nad kalką kreślarską. Całą dostępną przestrzeń 
pokrywały szczegółowe mapy systemów elektrycznych,
a w rogu stały, oparte o ścianę, długie, wąskie kartonowe 
cylindry, w których ukończone wykresy wędrowały do biura i 
z powrotem.
Pewnego wieczoru, zaledwie w parę tygodni po moim 
przybyciu, zatrzymałem się w drzwiach do jego pokoju i ujrza-
łem na stole, oświetlony lampą, srebrny sandał na wysokim 
obcasie. Przed nim siedział zgarbiony Victor z nożyczkami 
kuchennymi w ręku. Kiedy wyczuł moją obecność, prawie 
wyskoczył z fotela, starając się jednocześnie schować sandał 
pod gazetą.
- I... idziesz spać, Thomas? - wyjąkał. - No to dobranoc. 
Śpij dobrze.
Popatrzyłem na niego chwilę dłużej, a potem i ja powie-
działem: - Dobranoc. - Nie mogę oczekiwać, że zrozumiem 
tych ludzi do końca, pomyślałem sobie, nie od razu, a pewnych 
pytań prawdopodobnie nigdy nie będę mógł zadać.
Idąc dalej krótkim korytarzem, minąłem pokój Marie. Czę-
sto przystawałem, żeby popatrzyć z zachwytem na jej ubrania, 
które leżały w nieładzie na podłodze, sukienki przewieszone 
przez poręcz w nogach łóżka jak omdlali ludzie, bieliznę ki-
piącą z otwartych szuflad komody i opadającą zamarzniętymi 
wodospadami bawełny, jedwabiu i koronek. Pokój, który 
dostałem, był najmniejszy w całym domu, miał nie więcej niż 
osiem stóp na osiem, a jego jedyne okno wychodziło na rząd 
porośniętych krzakami ogródków, parking na pół zatopiony w 
chwastach i ślepą boczną ścianę klubu dla robotników, ale po 
zgiełku i ścisku Thorpe Hall podobała mi się atmosfera tego 
pokoiku - mojego gniazdka, mojego schronienia, mojego 
własnego królestwa.
Czasami Marie, wracając do domu po wieczornej zabawie, 
zaglądała do mnie. Światło padające z otwartych drzwi two-
rzyło trójkąt na moim łóżku, a ona pochylała się i muskała 
ustami moje czoło albo policzek, rozsiewając zapach nie tylko 
perfum, których używała, ale również alkoholu, dymu tyto-
niowego i zimnego, czystego potu po tych wszystkich tańcach. 
Był to przyjemny zapach nocy, świata, którego jeszcze nie 
znałem, a ja leżałem z zamkniętymi oczami i walącym
sercem, wdychając ją aż do dna płuc. Kiedy się z powrotem 
prostowała, jej ubranie zdawało się do mnie szeptać, potem 
wachlarz światła znikał, zamykały się drzwi i słyszałem, jak 
Marie idzie niezgrabnie do swojego pokoju i zrzuca buty, dwa 
krótkie, szybkie łupnięcia o podłogę, jakby karły wywijały 
salta, i znowu zapadała cisza, głębsza niż poprzednio, jakby 
bardziej zamieszkana, cisza mojego oddechu mieszającego się 
z oddechami mojej siostry i ojca, cisza naszych snów.
Mimo obietnic, które złożyłem pozostałym chłopcom - Od-
szukam cię, nie zapomnę o tobie - i mimo nadal żywych 
wspomnień sądziłem, że zostawiłem Thorpe Hall na zawsze za 
sobą, ale okazało się, że się myliłem. Mieszkałem na Hope 
Street zaledwie od kilku miesięcy, kiedy odkryłem, że Mac-
leana umieszczono u bogatej rodziny z górnej części miasta i 
że będziemy chodzić do tej samej szkoły. Kiedy znowu go 
zobaczyłem, tamtej jesieni na boisku, rozpoznałem go bez 
trudu po rękach wystających z rękawów blezera, jakby były 
dla niego za krótkie, i po uszach wielkości pokryw od kubłów 
na śmieci.
-	Jakie jest twoje nowe nazwisko? - zapytał.
-	Parry - odparłem. - Thomas Parry. Skinął 
głową.
-	A twoje?
-	Simon Bracewell. - Wzruszył ramionami. - Jest w po-
rządku. Teraz posłuchaj - rzekł, omiótł ukradkowym spoj-
rzeniem asfaltowe boisko i podszedł do mnie bliżej. - Powiem 
ci o Codym. Jesteśmy teraz rozwiedzeni, ale pozostaliśmy 
przyjaciółmi. On mieszka u takiej rodziny na północnym 
zachodzie. Nawiasem mówiąc, nazywa się teraz De Vere.
-	De Vere?
-	Wiem. - Bracewell potrząsnął głową. 
Zerknąłem na jego lewą dłoń.
-	Co się stało z twoją obrączką? Bracewell 
wyszczerzył zęby w uśmiechu.
-	Naszego ostatniego wieczoru zdjęliśmy je, związaliśmy 
razem kawałkiem drutu i wrzuciliśmy do fosy. - Spojrzał na
ziemię, a jego twarz przybrała poważny wyraz. - Nie sądzę, 
żebym ponownie wziął ślub.
Chociaż na lekcjach siedzieliśmy obok siebie, nie byliśmy 
w zbyt bliskich stosunkach, ale teraz to się zmieniło. W ciągu 
semestru przychodził do mojego domu co najmniej dwa razy w 
tygodniu, a podczas wakacji spędzaliśmy razem całe dni. Jego 
sposób myślenia intrygował mnie i bawił. Na przykład gdyby 
nie Bracewell, nie jestem pewien, czy kiedykolwiek 
zwróciłbym uwagę na pana Page'a. Był on właścicielem pralni 
chemicznej na Hope Street, prawie dokładnie naprzeciw mo-
jego domu. Jeśli się przechodziło obok jego zakładu, a drzwi 
były otwarte, czuło się zapach używanego tam płynu o nazwie 
perchloroetylen, który miał się stać - całkiem stosownie, 
myślałem po latach - najważniejszym zapachem mojego 
dzieciństwa. Pan Page miał wąskie oczy, których kąciki 
unosiły się do góry, i takie same usta - szeroki, cienki łuk, jak 
plaster arbuza, kiedy skończyło się go jeść, jak widziana z 
profilu jego skóra.
- On wygląda, jakby się cały czas uśmiechał - stwierdził 
Bracewell.
Powiedział mi, że samo spojrzenie na pana Page'a wprawia 
go w dobry humor. Uważał, że gdyby każdy miał za sąsiada 
jakiegoś pana Page'a, to świat byłby dużo szczęśliwszym miej-
scem. Jednak nie dawało mu spokoju jedno pytanie, i stale do 
tego wracał. Co by się stało, gdyby pan Page stracił panowanie 
nad sobą? Czy nadal zdawałby się uśmiechać?
Przekonałem Bracewella, żeby odsunął od siebie myśl o nie 
uśmiechniętym panu Page'u, bo sam z siebie nigdy by tego nie 
zrobił. Tak więc, zamiast się nad tym zastanawiać, 
siedzieliśmy na progu mojego domu i syciliśmy się po prostu 
dobrym samopoczuciem, promieniującym od mężczyzny po 
drugiej stronie ulicy. Później uświadomiłem sobie, że to, co 
widzieliśmy u pana Page'a, było, jak to określały władze, 
»eukrazją", stanem równowagi, w którym wszystkie humory 
są ze sobą w zgodzie. Przynajmniej pod tym względem oka-
zywaliśmy się dobrymi uczniami nowego reżimu.
Następnej wiosny dzieło reorganizacji ludności zostało już
prawie ukończone. Mury z betonowych bloczków uzupełniono 
w całym podzielonym królestwie wieżami strażniczymi, a 
nawet, w pewnych rejonach, polami minowymi, które 
praktycznie uniemożliwiały kontakty między mieszkańcami 
różnych krajów. Jeśli zaliczono cię do kategorii sangwiników, 
pozostawałeś w Czerwonej Strefie do końca życia. Próby nie-
legalnego przekroczenia granicy karano więzieniem, a jeśli 
ignorowałeś polecenia straży granicznej, miała prawo otwo-
rzyć do ciebie ogień. Wszystko to miało zapobiegać temu, co 
określano teraz mianem „skażenia psychicznego". W okresie 
ciszy między Bożym Narodzeniem a Nowym Rokiem, ciszy, 
którą pogłębiły obfite opady śniegu, we wszystkich czterech 
krajach ogłoszono jednocześnie ustawę o bezpieczeństwie 
wewnętrznym. Każdego podejrzanego o „osłabienie tkanki 
społecznej" można było teraz aresztować pod nieokreślonymi 
zarzutami i trzymać bez procesu do dwóch lat. Jakiś czas 
później, kiedy miałem już dwadzieścia parę lat, usłyszałem 
plotki, że rząd wprowadza do wody pitnej środki uspokajające, 
żeby zapewnić pokojowe przejście do nowego społeczeństwa. 
Wydawało się to trochę naciągane. Ale nawet jeśli w tych 
plotkach było trochę prawdy, całkiem sporo osób najwyraźniej 
nigdy nie piło wody z kranu. Na przykład w Żółtej Strefie, 
gdzie opór wobec nowego reżimu był teraz najsilniejszy, nie 
było dnia, by nie zastrzelono kogoś podczas próby ucieczki. 
Natomiast w Zielonej Strefie wielu ludzi samych się zabiło, 
zostawiając kartki i listy, w których oskarżali rząd o to, że 
pozbawił ich woli życia; dla tych, którzy zginęli z własnej ręki, 
wyznaczano specjalne cmentarze, trzeba było też zburzyć parę 
mostów i wysokich budynków, bo uważano, że zachęcają one 
do snucia samobójczych myśli. Tylko w Niebieskiej Strefie 
założono protest pokojowy, ale nawet tam władze miały do 
czynienia ze spontanicznymi, masowymi przejawami żalu i 
rozpaczy. Każdego ranka służba graniczna musiała usuwać 
bukiety, zdjęcia i ręcznie pisane elegie, które w godzinach 
ciemności składano u podstawy muru, i podobno koszary 
pograniczników były tak pełne ciętych kwiatów, że przypo-
minały oddziały położnicze.
W tych wczesnych latach Bracewell i ja nie zwracaliśmy na 
te rzeczy zbytniej uwagi. Przypuszczam, że można by dowieść 
słuszności tezy, iż zachowywaliśmy się zgodnie z naszym 
temperamentem. W końcu byliśmy sangwinikami. Woleliśmy 
patrzeć na jasną stronę rzeczywistości, wykorzystywać 
wszystko jak najlepiej. Ale też - i może co ważniejsze - naszą 
energię całkowicie pochłaniał człowiek, który prowadził 
pralnię chemiczną. Chociaż spędziliśmy wiele spokojnych 
godzin, pławiąc się w otaczającej pana Page'a aurze dobrego 
samopoczucia, zawsze jakaś część każdego z nas siedziała jak 
na szpilkach, czekając na tę prawie niewyobrażalną chwilę, 
kiedy przestanie wyglądać na uśmiechniętego.
Byłem członkiem rodziny Parrych już niemal od dwunastu 
miesięcy, kiedy poczta dostarczyła brązową kopertę. Victor 
rzucił okiem na przybitą w górnym lewym rogu szkarłatną 
pieczęć przedstawiającą pawia i podał list Marie, po czym 
podszedł do okna w kuchni i stanął przed nim. Przyglądałem 
się, jak ciemne oczy Marie przesuwają się szybko w prawo i w 
lewo, odczytując pół tuzina wierszy maszynowego pisma. 
Powiedziała mi, że wzywają mnie do Ministerstwa Zdrowia i 
Bezpieczeństwa Społecznego. Uważała, że nie ma się czym 
przejmować, że to tylko rutynowa rozmowa, ale atmosfera w 
pokoju stała się napięta, z czego wywnioskowałem, że chodzi 
o coś więcej.
Kiedy nadszedł ów dzień, odprowadziła mnie do minister-
stwa, imponującego gmachu ze szkła i kamienia, stojącego 
tyłem do płynącej tuż za nim rzeki. Był kwiecień lub maj, wiał 
chłodny wiatr. Na maszcie łopotała flaga Czerwonej Strefy. 
Kiedy wspinaliśmy się po szerokich, niskich schodach do wej-
ścia, zadarłem głowę do góry i spojrzałem na dach. Chmury 
przepływały szybko nad okapem i odniosłem wrażenie, że 
gmach przewraca się na mnie. Trzymając Marie za rękę, 
wszedłem szybko do środka przez dwuskrzydłowe drzwi. Hol, 
w którym się znaleźliśmy, przypominał atmosferą i wymia-
rami atrium, przestrzeń wypełniał szmer głosów, szuranie 
butów oraz niewytłumaczalny upiorny śmiech, a wszystkie
te dźwięki wirowały i łączyły się w powietrzu nad nami. 
Zgłosiliśmy się w recepcji, gdzie powiedziano nam, żebyśmy 
usiedli. Parę minut później pojawił się przed nami mężczyzna 
w ciemnoszarym garniturze.
-	Thomas Parry?
Uśmiechnąwszy się do Marie, powiedział, żeby na mnie 
zaczekała. Poprowadził mnie przez odgrodzoną linami strefę, 
której strzegł mężczyzna w rdzawoczerwonym mundurze, 
potem, obok wind, do labiryntu biur bez ścianek działowych. 
Po drodze wypytywał mnie o różne rzeczy, ile mam lat, gdzie 
chodziłem do szkoły, co mam zamiar robić w wakacje. Chociaż 
w tych pytaniach nie było niczego oryginalnego, wydawał się 
odprężony i wesoły, dzięki czemu poczułem się swobodnie. W 
końcu doszliśmy do jakichś drzwi. Zapukał w nie dwukrotnie 
zgiętym palcem, a kiedy się otworzyły, wprowadził mnie do 
środka. Za biurkiem siedziała tęga kobieta o różowych 
policzkach.
-	Usiądź, Thomas - powiedziała.
Poczułem, że żołądek powoli wywraca mi się na drugą 
stronę.
-	Panna Groves. Co pani tutaj robi? 
Uśmiechnęła się.
-	Pracuję w ministerstwie.
-	Ale myślałem...
-	Myślałeś, że moje miejsce jest w Thorpe Hall - przerwała 
mi. - Byłam tam tylko tymczasowo, tak samo jak ty. Jak się 
adaptujesz do nowego otoczenia?
-	Dziękuję, dobrze.
-	A twój ojciec? Jaki on jest?
Przyglądałem się pannie Groves. Przemiana, której uległa 
od naszego ostatniego spotkania, nasunęła mi na myśl bajkę, w 
której babcia okazała się wilkiem. Myślałem o Victorze z 
nożyczkami w rękach i srebrnym sandałem i jakoś ufałem mu 
bardziej, mimo że starał się ukrywać przede mną pewne 
rzeczy. Miałem wrażenie, że jego kłamstwa są wyraźne, na-
tomiast jej nie, i chociaż byłoby rozsądnie wydać się chętnym 
do współpracy, postanowiłem wyjawić możliwie jak najmniej.
-	Trudno powiedzieć.
Panna Groves pochyliła się żarłocznie do przodu. Podej-
rzewałem, że tak zrobi.
-	Naprawdę? A dlaczego?
-	Mało go widuję. Ciężko pracuje dla kolei.
-	Dla kolei. To dobrze. Podoba mu się to?
-	O tak. Czasami, kiedy idę spać, zatrzymuję się pod jego 
drzwiami. Zawsze ma włączoną muzykę, zwykle coś podśpie-
wuje i studiuje swoje plany. - Spojrzałem na moje kolana i 
zmarszczyłem czoło, jakbym usilnie myślał. Nagle moje czoło 
się wygładziło i znowu podniosłem głowę. - Czasami nawet 
chichocze do siebie.
Nie bardzo wiem, dlaczego to powiedziałem. To nie była 
prawda. Ale jakoś czułem, że Victor jest w niebezpieczeństwie 
i potrzebuje ochrony.
Nie spuszczając mnie z oka, panna Groves wyprostowała 
się w fotelu.
-	A twoja siostra, Marie? Co powiesz o Marie?
-	Jesteśmy w naprawdę dobrych stosunkach.
-	Żadnych oznak melancholii? - spytała od niechcenia 
panna Groves.
Potrząsnąłem głową.
-	A flegmy albo cholery?
-	Nie.
Jej krótkie, blade palce zaczęły gwałtownie stukać w kla-
wisze komputera, jak dzioby stada ślepych kur szukających 
ziarna. Od czasu do czasu spoglądała na mnie podejrzliwie, jak 
gdyby spodziewała się przyłapać mnie na czymś nagannym.
W końcu zamknęła plik i usiadła wygodnie w fotelu.
-	Pamiętasz naszą ostatnią lekcję, kiedy czytałam wam o 
temperamencie sangwinicznym? - spytała.
-	Wzór charakterów - powiedziałem. - Książę wszystkich 
temperamentów.
-	Bardzo dobrze. - Oczy panny Groves zapłonęły, jak 
wtedy w sali balowej Thorpe Hall, pod drżącymi nad naszymi 
głowami żyrandolami i spojrzeniami rzucanymi na nas
z ukosa przez mężczyzn w zbrojach. - A czy to, co widzisz 
wokół siebie, Thomas - zapytała - odpowiada twoim zdaniem 
temu opisowi?
Akurat wtedy pomyślałem z jakiegoś powodu o panu 
Page'u, przywołując jego widok tak żywo i wyraźnie, że aż 
poczułem zapach perchloroetylenu.
- Tak, panno Groves - powiedziałem. - Dokładnie od-
powiada.
Miałem mniej więcej jedenaście lat, kiedy Victor zabrał 
mnie na pierwszą wycieczkę za miasto. Kiedy wsiadaliśmy 
tamtego ranka do jego zdezelowanego czterodrzwiowego se-
danu, pomyślałem raz jeszcze, jak niekonwencjonalny jest to 
samochód - to znaczy niekonwencjonalny jak na Czerwoną 
Strefę, bo sangwinicy nie przywiązują się do niszczejących 
rzeczy - chociaż, znając Victora, wiedziałem, że prawdopo-
dobnie utrzymywałby, iż stary gruchot jest dowodem jego 
optymistycznej natury, skoro on tak niezłomnie wierzy, że 
będzie trwał wiecznie. Pamiętam, że zapytałem go, czy zabiera 
mnie do biura. Do biura? powiedział. Nie, nie dzisiaj. 
Uśmiechnął się do mnie szeroko przez ramię. Wiedziałem, że 
lepiej nie naciskać na niego w tej sprawie, więc rozsiadłem się 
wygodnie i patrzyłem, jak wyjeżdżamy tyłem obok muru 
porośniętego powojem, którego przywiędłe białe dzwonki 
ocierają się o bok samochodu. W końcu cieszyłem się, że 
gdzieś z nim jadę.
Nie rozmawialiśmy dużo podczas tej podróży. Nigdy dużo 
nie rozmawialiśmy. Jednak często czułem napór jego 
ciekawości, zwłaszcza od czasu pierwszego wezwania mnie do 
ministerstwa. Przeprowadzano też oczywiście ze mną inne 
wywiady - na przykład podczas wizyt u dentysty, które 
odbywały się w regularnych odstępach czasu i napełniały mnie 
trwogą - a ja trzymałem się zawsze tej samej wersji, ubarwiając 
ją nieco, kiedy uznałem to za stosowne - jaki jestem wdzięczny 
za to, że umieszczono mnie u takiej cudownej sangwinicznej 
rodziny, jakie mam szczęście, że do niej trafiłem, i tak dalej - 
ale nigdy nie wspomniałem Yictorowi
o szczegółach tych wywiadów, a on o to nie pytał. Był to 
milczący nacisk, zupełnie jakby starał się nakłonić mnie do 
przyznania się do czegoś, ale bez narażania się, bez anga-
żowania się w jakikolwiek sposób. Jednocześnie można było 
odnieść wrażenie, że skoro nikt nic nie mówi, to wszystko jest 
w porządku i możemy dalej robić swoje.
Po godzinie jazdy skręciliśmy w jednopasmową drogę, 
która prowadziła do skromnego budynku stacji kolejowej, 
zbudowanego z czerwonej cegły.
- Jest zaniedbana - powiedział Victor - ale mam nadzieję, 
że nie potrwa to już długo.
Wyszliśmy z samochodu na zamglone światło słoneczne.
Linia ta obsługiwała rejon, który należał teraz do Nie-
bieskiej Strefy, powiedział mi Victor, ale w rezultacie Reor-
ganizacji została zlikwidowana i stacja przestała się liczyć. 
Jego zdaniem można ją było jednak wskrzesić. Przy odrobinie 
wyobraźni i pewnym kapitale można by ją przekształcić w 
stację węzłową nowej, południowo-zachodniej sieci kolejowej 
Czerwonej Strefy.
Nie zważając na ostrzegające przed niebezpieczeństwem 
tabliczki z błyskawicami i trupimi czaszkami, przeszliśmy 
przez tory. Srebro szyn zakrywała rdza. Weszliśmy do 
upstrzonego plamami moczu przejścia podziemnego. Pod 
stopami chrzęściło rozbite szkło. Stanęliśmy w zamyśleniu na 
pogrążonym w ciszy peronie. Między podkładami kwitło ziel-
sko. Wszędzie unosił się zapach budki i trybuli leśnej. Victor 
rozglądał się wokół roziskrzonym wzrokiem i wiedziałem, że 
ożyła jego wizja. Wyobrażał sobie pociągi, które będą prze-
jeżdżać przez stację, niektóre zatrzymując się, inne pędząc ku 
wybrzeżu. Już słyszał prąd brzęczący w izolatorach, które 
wisiały nad naszymi głowami niczym brudne koncertyny.
Zostawiłem go stojącego w cieniu i poszedłem torowiskiem. 
Dwieście czy trzysta jardów za stacją, w miejscu, gdzie tory 
skręcały na zachód, natknąłem się na rząd porzuconych na 
bocznicy wagonów. W drzwiach jednego z nich było otwarte 
okno. Rozejrzawszy się, upewniłem się, że nikt nie patrzy, a 
potem podciągnąłem się na rękach, wśliznąłem w otwór
i na wpół upadłem, na wpół osunąłem się na podłogę wagonu. 
W środku panowała cisza, tak jak cichy jest ktoś, kto został 
zakneblowany. Wrażenie skrępowania i stłumienia.
Wszedłszy do jednego z przedziałów, zatrzasnąłem za sobą 
drzwi. Były tam naprzeciw siebie dwa siedzenia na całą 
szerokość przedziału, oba pokryte spłowiałym turkusowym 
welurem. Usiadłem przy oknie. Siedziałem tam parę minut. Na 
moim podołku ułożyło się słońce. Obróciwszy się szybko, 
ściągnąłem spodnie i majtki, a potem wyciągnąłem się na 
siedzeniu i zacząłem się ocierać o szorstką, prawie kłującą 
tapicerkę. Myślałem o chwili, kiedy po powrocie do domu 
zobaczyłem Marie opalającą się na małym, pokrytym papą 
daszku pod oknem mojej sypialni. Było to jedno z tych cie-
płych, nieruchomych popołudni, kiedy niebo traci swoją bar-
wę. W powietrzu unosi się zapach mleczka dmuchawców, a na 
skrajach dróg mięknie asfalt i jeśli przeniesiesz ciężar ciała na 
jedną nogę, możesz zostawić odcisk stopy, który zostanie tam 
na wieki. Marie leżała na plecach, w bikini w niebieskie i białe 
paski, przy stercie zamkniętych podręczników, zjedna ręką pod 
głową, drugą spoczywającą leniwie na brzuchu, i musiałem 
odejść od okna, w cień pokoju, by ukryć erekcję. Zamknąwszy 
oczy, myślałem o Marie, o jej bikini, a potem pomyślałem o 
tym, jak często pochylała się w nocy nade mną, żeby mnie 
pocałować, i jak raz, przypadkiem, spotkały się nasze usta, i 
wkrótce wytrysnął ze mnie mętny sok.
Właśnie wciągnąłem spodnie, kiedy usłyszałem, jak woła 
mnie Victor.
-	Thomas? Gdzie jesteś?
Opadłem na podłogę między siedzeniami, a potem pod-
niosłem powoli głowę, aż moje oczy znalazły się na poziomie 
okna. Pięćdziesiąt jardów dalej stał Victor, obok czegoś, co 
wyglądało jak olbrzymia szpula nici. Patrzył na południowy 
zachód, przyciskając do ust koniuszki palców prawej dłoni. 
Nadal zgięty wpół, wygramoliłem się z przedziału na korytarz.
-	Thomas?
Widziałem, że jest zaniepokojony, i z jakiegoś powodu
wprawiło mnie to w dobry nastrój. Wziąłem to za dowód 
czegoś. Nie chciałem, żeby się to skończyło, jeszcze nie teraz. 
Wyszedłszy przez to samo okno, opuściłem się na tłuczeń i 
ruszyłem ostrożnie wzdłuż wagonów ku budynkowi stacji. Raz 
przykląkłem i zerknąłem zza dużej, brązowej tarczy koła. 
Patrzyłem, jak Victor robi parę kroków i się zatrzymuje. 
Znowu mnie zawołał. Zgiąwszy się wpół, ruszyłem szybko do 
przodu. Dopiero kiedy znalazłem się za ostatnim wagonem, 
wyprostowałem się i wyszedłem na jasne, białe słońce.
-	Jestem tutaj! - krzyknąłem.
Victor ruszył w moją stronę, osłaniając oczy przed słoń-
cem.
-	Wszędzie cię szukam.
-	Przepraszam. Ja tylko badałem okolicę. 
Victor kiwnął z aprobatą głową.
-	Pomyśl tylko, co moglibyśmy z tym zrobić... Wracając 
do domu, opuściliśmy wszystkie okna. Ciepłe
powietrze, które wpadało do wnętrza samochodu, pachniało 
kreozotem i świeżo skoszoną trawą. Victor włączył jedną ze 
swoich taśm operowych i obydwaj śpiewaliśmy na całe gar-
dło, chociaż tekst był w obcym języku i prawie nie znaliśmy 
słów.
Tego lata wyjeżdżałem często z Bracewellem na wycieczki 
rowerowe w porośnięte bujną roślinnością tereny wokół Belle 
Air. Pewnego chłodnego, szarego ranka znaleźliśmy się w 
gęsto zalesionej okolicy na północny zachód od miasta. 
Postanowiliśmy wyryć nasze nazwiska na drzewie dla 
upamiętnienia naszej obecności. Bracewell pierwszy użył 
scyzoryka. Przyglądałem się, jak to robi. Na jego nadgarstku 
sterczała kość, jakby miał wszytą pod skórę kulkę do gry. 
Kiedy przyszła moja kolej, wykorzystałem jedną z liter w jego 
nazwisku, wycinając moje. Pomijając wszystko inne, 
myślałem, że zaoszczędzi mi to czasu.
B
PARRY
A
C
E
W
E
L
L
Potem cofnąłem się, zadowolony, że znalazłem więź między
naszymi nazwiskami. Pokazując, że można je było spleść,
nawiązałem do tajnych ceremonii, które odprawialiśmy
w Thorpe Hall, do mieszania tego, kim się było, z kimś innym,
do poczucia wspólnego losu.
Ale Bracewell tylko zmarszczył czoło. — Jak coś na 
cmentarzu — powiedział. W świetle tego, co zdarzyło się 
zaledwie parę minut później, zacząłem to postrzegać nie jako 
wymówkę, lecz przeczucie. Po wyjściu z lasu droga biegła 
zagłębieniem, skręcając najpierw w prawo, potem w lewo, 
między porośniętymi trawą wzniesieniami z obu stron. Kiedy 
się wyprostowała i wynurzyła z zagłębienia, zaczęliśmy się 
ścigać, pedałując z całych sił. Pierwszy dostrzegłem 
niebezpieczeństwo i krzyknąłem. Tak ostro zahamowaliśmy, 
że tylne koło Bracewella ześliznęło się w bok, a on spadł na 
asfalt. Nie dalej niż pięćdziesiąt jardów przed nami droga 
urywała się w powietrzu.
Zostawiwszy rowery na ziemi, podczołgaliśmy się na skraj 
urwiska i spojrzeliśmy w dół. Trzydzieści czy czterdzieści 
jardów pod nami leżała sterta pokruszonego betonu i ma-
kadamu. Po obu jej stronach ciągnęła się w dal autostrada o 
sześciu cichych, całkowicie pustych pasach. Nic się tam nie 
poruszało oprócz zielska i trawy na biegnącym pośrodku pasie 
ziemi, który dawniej oddzielał dwa kierunki ruchu, a teraz był 
czymś w rodzaju wąskiego, zdziczałego ogrodu. Tajemniczość 
tego widoku usunęła w cień wszystkie nasze myśli o ponurym 
losie, który mógł nam przypaść w udziale.
Chociaż mieszkańcy Czerwonej Strefy nadal jeździli sa-
mochodami - nikt nie mógł zaprzeczyć, że przyjemnie jest 
znaleźć się na otwartej drodze, zwłaszcza w kraju o względnie 
małej, wynoszącej niewiele ponad pięć milionów liczbie 
ludności - przeprowadzili kilka żarliwych kampanii przeciw 
autostradom. Dla sangwiników autostrady oznaczały agresję, 
wściekłość, zmęczenie, monotonię i śmierć. Innymi słowy, 
były choleryczne, nie było więc dla nich miejsca w Czerwonej 
Strefie. Niektóre przekształcono w obiekty, w których 
odbywały się festiwale muzyczne albo zawody sportowe, inne 
ufortyfikowano i przemieniono na granice, tak że wysokie, 
szare latarnie oświetlały już nie samochody, lecz psy i strażni-
ków, ale większość po prostu pozostawiono własnemu losowi, 
pozwalając im z wolna niszczeć. Drogowskazy pochylały się 
pod dziwnymi kątami. Stacje obsługi zamieszkiwały myszy i 
ptaki, mosty dusiły się pod naporem zielska i jeżyn albo, jak w 
tym przypadku, waliły się w gruzy. Za jakiś czas autostrady tak 
zarosną, że będą widoczne tylko z powietrza, na wpół ukryte 
pomniki wcześniejszej cywilizacji, jak piramidy zatopione w 
dżungli.
Jedynie spojrzeliśmy na siebie i już wiedzieliśmy, co po-
winniśmy zrobić. Przeciągnęliśmy rowery przez płot, a potem 
sprowadziliśmy je po obwałowaniu w dół, na twarde pobocze 
autostrady. Ruszyliśmy na północ - naturalnie pasem 
szybkiego ruchu. Wiązało się z tym osobliwe ryzyko. Przy-
pominaliśmy ludzi, którzy uważają, że ziemia jest płaska, a 
mimo to postanawiają puścić się pędem ku jej krawędzi. 
Podejrzewałem, że Bracewell też to czuje, bo w szerokim 
uśmiechu, który mi posłał, kiedy ruszyliśmy, ujrzałem cień 
strachu. Miałem też poczucie odroczonego zagrożenia, jakby 
cisza i pustka były tylko chwilowe i w każdym momencie 
mogło się na nowo rozpocząć prawdziwe życie autostrady. 
Parę razy obejrzałem się na wszelki wypadek przez ramię, by 
się upewnić, że nic nie nadjeżdża.
Ale przez wiele godzin, które tam spędziliśmy, nic nie 
nadjechało. Czasami się zastanawiam, czy nie znaleźliśmy S1ę 
w jakimś równoległym świecie, który obaj jakoś wspólnie 
sobie wyobraziliśmy, w miejscu, gdzie niepokoje naszego co-
dziennego życia nie znajdowały żadnego punktu zaczepienia, 
gdzie mogliśmy się wreszcie pozbyć tej nieufności, którą pod-
szytych było tyle naszych myśli i działań, i być sobą.
Czasami zastanawiam się, czy mimo wszystko nie byliśmy 
ze sobą związani.
Pewnego wieczoru, kiedy siedziałem przy kuchennym stole 
i odrabiałem lekcje, w drzwiach pojawił się Victor. Powiedział, 
że musi ze mną porozmawiać. Odłożyłem pióro i poszedłem za 
nim na górę. Niebo było już ciemne, a Marie wyszła do miasta 
z przyjaciółmi. Dom spowijała cisza.
W sypialni Victora zająłem miejsce obok jego stacji robo-
czej, której wierzch ukrywał się jak zwykle pod rysunkami, 
listami, dokumentami i mapami. Telewizor był włączony, ale 
ściszony. Michael Song wygłaszał przemówienie do narodu. 
Zawsze zdumiewało mnie, jak gładko wygląda, prawie dosłow-
nie gładko, a przy tym jowialnie, niczym jakiś światowy wuj, 
którego chciałbyś częściej widywać. Patrzyłem, jak Victor 
wyłącza telewizor, a potem wyciąga się w zadumie na brzegu 
sofy. Przez minutę czy dwie siedzieliśmy w milczeniu. Na 
dywanie drżał nieco rozmyty krąg światła lampki, ale resztę 
pokoju spowijał gęsty mrok, tajemniczy, ale dający pole do 
domysłów, jak preria za ogniskiem. Przyćmione światło zda-
wało się zapraszać do zwierzeń, nawet do wyznań, co mogło 
być efektem zamierzonym.
-	Mówią, że zostanie wybrany ponownie - powiedział Vic- 
tor - co właściwie nie jest wielką niespodzianką, prawda? - Po 
patrzył spokojnie na moją twarz, badając moją reakcję, a potem 
opuścił wzrok na swoje ręce. - Słyszałem plotki, Thomas. 
Rodziny biorą dzieci, które później donoszą na nie władzom. 
W rezultacie członkowie tych rodzin trafiają do więzień. - Na 
stąpiła kolejna długa pauza. - Chcę cię o coś zapytać - rzekł 
w końcu. - Czy władze kazały ci nas szpiegować?
Pytanie to ani mnie specjalnie nie zaskoczyło, ani nie 
zdenerwowało. Chyba w głębi ducha spodziewałem się, że 
kiedyś padnie.
-	Niezupełnie - odparłem.
Wydało mi się, że blade oczy Victora pociemniały.
_ Co chcesz powiedzieć przez „niezupełnie"?
Opowiedziałem mu, o czym mówił pan Reek w swoim 
gabinecie owego jasnego ranka, a potem o mojej wizycie w mi-
nisterstwie i o niespodziewanym ponownym pojawieniu się 
panny Groves. Aż do tej chwili nie zdawałem sobie sprawy, 
jak bardzo mi to ciążyło.
_ Tak myślałem - rzekł Victor. - Mój Boże. - Jego lewa 
dłoń zacisnęła się w pięść. Objął ją drugą dłonią i mocno 
przytrzymał. Jego duże, łyse czoło lśniło. - Więc powiedziałeś 
im coś? Doniosłeś na nas?
-	Nie.
-	A zrobiłbyś to? 
Zawahałem się.
-	Nie, nie sądzę.
-	Dlaczego?
Tym razem ja zrobiłem dłuższą pauzę. Chciałem opowie-
dzieć o tym, co czułem w pierwszych dniach po przybyciu do 
tego domu - co faktycznie nadal czułem - ale było to trudne. 
Nigdy wcześniej nie myślałem, jak nadać temu uczuciu kształt 
słowny, nawet nie wypowiedziany. I nagle znalazłem go, a 
przynajmniej coś, co było mu bardzo bliskie.
-	Bo chcę, żebyś był szczęśliwy - odparłem.
Victor podniósł się i podszedł do półek z książkami. Stał 
tyłem do mnie, dotykając grzbietów pewnych tomów palcami, 
które zdawały się niezbyt pewne siebie. W końcu odwrócił się 
twarzą do mnie. W jego oczach był jakiś srebrzysty błysk, 
którego wcześniej nie widziałem.
-	Jesteś dobrym chłopcem, Thomas, i cieszymy się, że 
z nami mieszkasz. Wiesz o tym, prawda?
Skinąłem głową.
-	Niedużo ze sobą rozmawialiśmy - ciągnął. - To wyłącz 
nie moja wina. Obawiam się, że byłem zaprzątnięty innymi 
sprawami. Poza tym, szczerze mówiąc, nie ufałem ci. Oczy 
wiście było mi ciebie żal, bo pozbawiono cię rodziny, i w jakiś 
dziwny sposób czułem się za ciebie odpowiedzialny, ale ci nie 
ufałem. - Spojrzał na mnie. - Wiem, że to brzmi strasznie.
Potrząsnąłem głową.
-	Rozumiem.
-	Rozumiesz? - Przykucnął przede mną, chwytając mnie za 
ramiona. - Naprawdę rozumiesz?
-	Tak.
-	Chcesz mnie o coś zapytać?
Już miałem ponownie potrząsnąć głową, ale się powstrzy-
małem.
-	O jedną rzecz.
-	Tak? - Victor pochylił się do przodu, patrząc mi uważnie 
w oczy.
-	Chodzi o pana Page'a - powiedziałem.
Victor przechylił głowę nieco w bok, a między jego brwiami 
pojawiła się pionowa zmarszczka.
-	Co się dzieje, kiedy on się rozzłości? - ciągnąłem. - To 
znaczy, czy nadal wygląda, jakby się uśmiechał?
Przez chwilę Victor w ogóle się nie ruszał, a potem jego 
usta otworzyły się szeroko i wydobyły się z nich takie dźwięki, 
jakby głęboko wdychał powietrze.
Wtedy po raz pierwszy usłyszałem, jak się śmieje.
Chociaż zapytałem o pana Page'a, a później powiedziałem 
Bracewellowi o tym, czego się dowiedziałem, jego wpływ na 
nas obu znacznie zmalał. Co pewien czas, kierowani jakimś 
dziwnym poczuciem lojalności, siadaliśmy naprzeciw pralni 
chemicznej, ale nie oczekiwaliśmy już żadnych cudów i nigdy 
nie zostawaliśmy tam długo. Mieliśmy teraz przecież nową 
namiętność - autostradę.
Pojechaliśmy na zawalony most dopiero parę razy, kiedy 
odkryliśmy przypadkiem, o milę dalej na północ, porzuconą 
stację obsługi. Natychmiast obraliśmy ją za naszą kwaterę 
główną. Były tam zjazdy z wymalowanymi na nich pompatycz-
nymi białymi strzałkami, które z ogromną radością lekcewa-
żyliśmy. Były tam bezsensowne, pokryte trawą kopce. W bu-
dynku stacji był pasaż z automatami do gier wideo, których 
ekrany były rozbite, i restauracja z wiklinowymi abażurami, 
które zwisały z sufitu jak odwrócone do góry dnem kosze na
śmieci. Czasami siadaliśmy w wejściu, pod szklanym dachem, 
i próbowaliśmy sobie wyobrazić, jak to wszystko wyglądało 
wcześniej. Przed nami parkowały samochody, z których 
wychodzili ludzie w staromodnych fryzurach. Przechodzili 
obok nas, korzystając z możliwości rozprostowania nóg, a my 
siedzieliśmy tam w przyszłości, niewidzialni.
Przypuszczam, że musieliśmy trochę nasiąknąć atmosferą 
tamtych czasów, bo wynaleźliśmy szereg, jak to nazywaliśmy 
między sobą, „zabaw w pogranicze". Pewnego ranka pojecha-
liśmy dalej na północ niż zwykle i odkryliśmy odcinek auto-
strady, który był odkopywany. Strefa ta stała się natychmiast 
w naszej wyobraźni ziemią niczyją, a robotnicy funkcjona-
riuszami straży granicznej. Udawaliśmy, że jesteśmy miesz-
kańcami Niebieskiej Strefy - chwiejnymi, niezdecydowanymi 
typami - albo, jeszcze lepiej, agresywnymi przestępcami z 
Żółtej Strefy, a naszą misją jest przeniknięcie na terytorium 
sangwiników, leżące po drugiej stronie autostrady. Maskując 
się kawałkami postrzępionych opon, kryliśmy się w wysokiej 
trawie na skraju placu budowy i śledziliśmy ruchy strażników 
przez lornetki zrobione z odciętych kawałków jednego z kar-
tonowych tubusów Victora. Zabawa ta wymagała śmiałości, 
przebiegłości i przede wszystkim cierpliwości. Każda próba 
ucieczki była starannie zaplanowana i perfekcyjnie zsynchro-
nizowana, a udane jej przeprowadzenie zabierało nieraz cały 
ranek. Kiedyś spostrzegł nas mężczyzna w żółtym kasku. 
Podniósł rękę i wziął nas na cel, wyciągając dwa palce jak lufę 
pistoletu i zginając kciuk jak kurek. Przypadłszy do ziemi, 
wyobrażaliśmy sobie ekscytujący świst kul nad naszymi gło-
wami. W weekendy rolę strażnika musiał przyjmować jeden z 
nas. Krążyłem między betoniarkami i słupami rusztowań, 
ściskając w rękach wiatrówkę, którą kupiłem w sklepie ze 
starzyzną przy Hope Street. Na głowie miałem stary kask mo-
tocyklowy w kształcie połówki grejpfruta. Jeśli patrolowanie 
granicy przypadało Bracewellowi, często brał ze sobą spaniela 
swojej matki, który odgrywał rolę psa wojskowego.
Spędzaliśmy na autostradzie całe dni, umacniając naszą 
kwaterę główną przed wtargnięciem intruzów, wymyślając
nowe odmiany zabaw w pogranicze albo po prostu leżąc na 
brzuchach i obserwując strażników, a od czasu do czasu 
rozmawialiśmy o dawnych czasach, o owych szczególnych, 
niemal nierealnych dniach, kiedy naszym domem był Thorpe 
Hall. Jednego z takich popołudni postanowiliśmy wyposażyć 
stację obsługi w system alarmowy. Rozciągnęliśmy nisko nad 
ziemią żyłkę wędkarską, przywiązawszy jeden jej koniec do 
sterty talerzy, które Bracewell znalazł w kuchni na tyłach 
restauracji. Kiedy rozwijał żyłkę w poprzek głównego wejścia, 
zaskoczył mnie pytaniem:
-	Pamiętasz Jonesa?
Serce zabiło mi szybciej. Nie wziąłem ślubu z Jonesem, 
nawet nie zawarłem z nim braterstwa krwi, ale wysłuchiwałem 
jego trosk i robiłem, co mogłem, żeby go uspokoić i 
pocieszyć. Kiedy zaczął się dziwnie zachowywać, uważałem, 
że przynajmniej częściowo ponoszę za to winę. Jakoś go 
zawiodłem i wstydziłem się tego. Potem, kiedy go zabrano, 
wstyd ten się nasilił, bo gdzieś w głębi duszy czułem ulgę, że 
nasza kłopotliwa przyjaźń się skończyła. Jeszcze teraz, po 
ponad trzech latach, rumieniłem się na wspomnienie jego 
nazwiska, ale na szczęście Bracewell był zajęty układaniem 
talerzy i tego nie zauważył.
-	Jonesa - powtórzył. - No wiesz, Bociana.
-	Tak, a co?
-	Wiem, co się z nim stało.
-	Został przeniesiony - rzekłem. - Reek mi powiedział. 
Bracewell wyprostował się, przysiadł na piętach i rzucił
mi chytre spojrzenie.
-	Reek kłamał.
-	No to co się z nim stało?
-	Posłali go do szpitala dla psychicznie chorych. Zabolało 
mnie teraz gardło, jakbym wcześniej krzyczał
z całych sił.
-	Miał nie po kolei w głowie - rzekł Bracewell. - Nie 
pamiętasz?
Powiedział mi, że któregoś dnia czekał na Reeka w jego 
gabinecie i zauważył na biurku list. W jego prawym górnym
rogu była nazwa i adres szpitala, który potwierdzał przyjęcie
Jonesa.
-	Gdzie go posłali? - zapytałem.
Bracewell wzruszył ramionami. Nie zawracał sobie głowy 
szczegółami.
-	Godzinami stał na jednej nodze. Nigdy nie rozgryzłem, 
jak on to robił. - Bracewell gapił się przez parę chwil w 
przestrzeń, potem potrząsnął głową, podniósł się i poszedł na 
parking. Odwrócił się tam i badawczo przyjrzał miejscu, w 
którym rozciągnęliśmy w poprzek wejścia żyłkę.
-	Nie sądzę, że to zobaczą - powiedział - a ty?
Wydaje mi się, że prawdziwa rola tajemnicy polega częś-
ciowo właśnie na tym, że pozostaje ona nierozwiązana. Świat 
byłby zbyt uporządkowany, gdyby to, co nas zastanawia i in-
tryguje, zawsze zostało w końcu wyjaśnione. Potrzebujemy w 
życiu pytań, na które nie możemy znaleźć odpowiedzi. 
Posunąłbym się nawet dalej. Ważne jest, byśmy nie myśleli, że 
potrafimy wszystko zrozumieć. Byśmy nie rozumieli. 
Pokora, którą nas to napełnia. Zdumienie. Jednak od czasu do 
czasu zostaje nam wyjawiona jedna z mniej ważnych tajemnic, 
jakby jakiś bóg postanowił zaspokoić choćby w niewielkim 
stopniu nasze naturalne pragnienie symetrii i jasności.
Zupełnie zapomniałem o owym srebrnym sandale, dopóki 
pewnego wieczoru Victor nie zabrał mnie na górę, żeby mi 
pokazać książkę, nad którą pracował. Siedzieliśmy w świetle 
lampy naprzeciw siebie, prawie dotykając się kolanami. Książ-
ka spoczywała na jego udach. Długa na dwie stopy, gruba na 
sześć czy siedem cali, miała ogromne rozmiary rodzinnej 
Biblii. Powiedział mi, że sam ją oprawił.
-	Wiesz, z czego jest zrobiona? - Jego oczy stały się jaś 
niejsze, jak żarówki na chwilę przed przepaleniem się.
Przyjrzałem się książce.
-	Widzę skórę...
-	Tak - przerwał mi - ale jaką skórę? 
Pochyliłem się nad nią i przebiegłem koniuszkami pal 
ców po oprawie. Były tam kawałki glazurowanej skóry, ale
również kawałki zamszu, gumy, płótna i rafii, pomysłowo i 
starannie połączone w coś na kształt mozaiki.
-	To buty - wyjaśnił Victor, nie mogąc się doczekać mojej 
odpowiedzi.
-	Buty?
Kiedy przyszli po jego żonę, powiedział, nie dali jej czasu 
na spakowanie rzeczy. Nie zabrała ze sobą prawie niczego, na 
przykład żadnych butów, a zawsze uwielbiała buty. Oczywi-
ście sam kupił jej wiele par. Po jej wywózce nie mógł na nie 
patrzeć, ale jednocześnie nie mógł się zmusić do ich wyrzuce-
nia. Kiedy jakaś para przyciągnęła jego wzrok, przypominał 
sobie o jakimś łączącym się z nią wydarzeniu - uroczystej 
kolacji, spacerze po górach, partii tenisa. Przypominał sobie 
ich wspólne życie, jak byli szczęśliwi, jak bardzo szczęśliwi. 
Były tam buty, których w ogóle nie nosiła, które być może 
oszczędzała na szczególne okazje, więc jeszcze bardziej przy-
gnębiała go myśl, że już nigdy ich nie włoży. Później, pewnej 
nocy, kiedy leżał w łóżku i nie mógł zasnąć, przyszedł mu do 
głowy pomysł, żeby zrobić z nich książkę.
-	Co myślisz, Tom? - zapytał. - Zwariowałem?
Wtedy ujrzałem bose stopy mojej matki stojącej na ulicy - 
były mokre, a różowy lakier na paznokciach popękał. 
Musiałem szybko odsunąć od siebie ten obraz. Skupiłem się na 
książce przede mną. Bardzo się skupiłem. Zauważyłem teraz 
dziurki od sznurowadeł i sprzączki, a także pół paska. A w 
środku szerokiego grzbietu książki znajdował się fragment 
owego słynnego srebrnego sandała. Na tylnej okładce ukazał 
się but turystyczny. Potem tenisówka, espadryl, japonka. 
Zacząłem niemal widzieć, jaka była Jean Parry.
-	To jest jak album ze zdjęciami - powiedziałem.
-	Tak - przyznał Victor dziwnym, głośnym szeptem. -Tak, 
to prawda. Bystry chłopak.
Zapytałem go, co jest w środku. Historia pierwszego życia 
jego żony, odparł, tego, które prowadziła, zanim ją zabrano. 
Każdy rozdział opowiadała inna para butów. Victor obdarzył 
buty głosem. Pozwolił im mówić. Oczywiście była to herezja, 
ponieważ sławiły świat, który istniał przed Reorganizacją.
Ma podstawie tylko tej książki mógłby prawdopodobnie zostać 
uwięziony - albo, co gorsza, przeniesiony do Zielonej Strefy, 
gdzie chyba niemal wszyscy pisali książki.
- A więc nic nikomu nie mów. - Victor obrzucił spojrze-
niem najciemniejsze zakamarki pokoju, jak gdyby mogli się 
tam już czaić przedstawiciele władz. - Ani słowa.
Po raz pierwszy zdałem sobie sprawę, jak bardzo Victor 
miał się przede mną na baczności, odkąd stanąłem na progu 
jego domu. To roztargnienie, ta nieobecność duchem, która 
cechowała tak wiele jego zachowań, mogła wynikać z żalu po 
stracie żony, ale pochłonięty był również skrywaniem bardziej 
złożonych aspektów swojej osobowości. Postrzegał mnie jako 
intruza, a także, przynajmniej potencjalnie, jako wroga. Po-
myślałem, że konieczność tak starannego ukrywania uczuć i 
stwarzania wrażenia, że normalnie pracuje, żyje, funkcjonuje, 
musiała być bardzo wyczerpująca, ale podejrzewałem też, że 
podobnie jak wiele innych osób, przyzwyczaił się do 
prowadzenia podwójnego życia. Reorganizacja wytworzyła 
atmosferę podejrzliwości i dwulicowości - nawet tutaj, w tym 
najbardziej otwartym i najradośniejszym z krajów. Ludzie 
głęboko ukryli cechy, które nie pasowały do ich oficjalnie 
stwierdzonego temperamentu. Ich sekrety rozwijały się bujnie 
w tych głębinach, ale gdyby wychynęły na powierzchnię, 
doprowadziłyby do ich osądzenia i skazania. Pokazując mi 
księgę butów, Victor złożył swoje życie w moje ręce. Postano-
wił mi zawierzyć, zdecydowałem więc, że od tej chwili nigdy 
go nie rozczaruję ani nie zawiodę.
Kiedy skończyłem piętnaście lat, byłem o dwa cale wyższy 
od Marie i czasami ludzie brali nas za parę zakochanych. Od 
czasu owych doznań w przedziale porzuconego wagonu 
wyobrażałem sobie różne formy bliskości z Marie, ale nigdy 
tego. Miałem w głowie tak wiele jej obrazów, niektórych rze-
czywistych, innych wymyślonych. Nie były niewłaściwe, ale 
po prostu osobiste. Kiedy jednak postrzegano nas jako parę, 
czułem się, jakby ktoś je odkrył, i przenikało mnie poczucie 
winy i wstydu, a także złości - oślepiająca błyskawica złości
przeszywała mnie jak dreszcz. Natomiast Marie oczywiście 
uważała, że jest to przezabawne.
Stopniowo zacząłem oczekiwać podobnych uwag i przy-
gotowywałem się na nie. Pewnego ranka w supermarkecie ktoś 
trącił mnie w łokieć, a kiedy się odwróciłem, zobaczyłem 
uśmiechającą się do mnie starą kobietę. Powiedziała, że robi 
się jej ciepło na sercu, kiedy widzi dwoje tak bardzo 
zakochanych młodych ludzi. Podziękowałem jej. Potem, 
pochyliwszy się ku niej, powiedziałem, że nigdy nie byłem 
bardziej szczęśliwy - i choć to dziwne, nie miałem uczucia, że 
kłamię. Marie aż się krztusiła ze śmiechu. Patrzyłem, jak znika 
za stertą pudełek z płatkami zbożowymi. Wiesz, co powinieneś 
zrobić? spytała ta kobieta. Potrząsnąłem głową. Kobieta 
uśmiechnęła się jeszcze szerzej. Powinieneś się z nią ożenić. 
Żałowałem, że nie potrafię tego uznać za zabawne, tak jak 
Marie. Kiedy wróciłem do domu, wpadłem w głębokie 
przygnębienie. Ziściły się moje marzenia, ale tylko na parę 
chwil, chwil, podczas których stara kobieta w supermarkecie 
mi wierzyła, a teraz znowu były one tylko marzeniami i na 
zawsze miały nimi pozostać.
Z czasem udało mi się przemienić to w zabawę - całymi 
godzinami wymyślałem nowe historie z naszym udziałem, 
nowe dialogi - ale w skrytości ducha pochlebiało mi, że 
uważano mnie za chłopaka Marie. Chciałem być widziany w 
tym świetle, podobało mi się, że wygląda to na możliwe, i 
zawsze byłem nieco rozczarowany, jeśli wyszliśmy dokądś 
razem i nikt nic na ten temat nie powiedział.
Co jakiś czas Marie opowiadała mi o swoich przygodach 
miłosnych. Z jednej strony czułem się uprzywilejowany, że 
wybrała mnie na swojego powiernika. Z drugiej, nie mogłem 
znieść opowieści o osobie, którą traktowałem, niemal nie-
uchronnie, jako swoistego rywala. Słuchając jej, czułem się 
wewnętrznie rozdarty.
Pamiętam pewien wieczór, kiedy wybraliśmy się na spacer 
na zamek, czyste czarne niebo nad naszymi głowami. 
Wcześniej padał deszcz. Rynsztokami płynęły strumienie 
wody, powietrze było pełne nadrzecznych zapachów - trzcin,
mułu i korzeni. Kiedy doszliśmy do wejścia - dwuskrzydło-
wei zamykanej o zmroku na kłódkę bramy - Marie poprosiła 
mnie, żebym pomógł jej wspiąć się na mur. Znalazłszy się tam, 
zgramoliła się na drugą stronę, najpierw na dach ogrodowej 
szopy, a następnie na dziedziniec.
Strome schody prowadziły do kamiennej wieży, która była 
najwyższym punktem w mieście. Był tam trawnik z lipą 
pośrodku. Przycupnąwszy na brzegu otaczającej pień drzewa 
ławki z kutego żelaza, Marie zapaliła papierosa. Zaraz potem 
spadła skądś pojedyncza kropla deszczu i zgasiła go.
Marie uśmiechnęła się szeroko.
-	Myślisz, że ktoś próbuje coś mi powiedzieć? 
Wspięliśmy się spiralnymi schodami na szczyt wieży
i oparliśmy o blanki, patrząc na wschód. W oddali, gdzie z 
wapiennych wzgórz wydobywano surowiec na kredę, widać 
było tu i ówdzie bladą poświatę. Marie zaczęła mi mówić o 
Bradleyu Freemanie, swoim obecnym chłopaku. Chodzili ze 
sobą od pół roku i właśnie odkryła, że przez cały ten czas 
spotykał się z inną. Już po paru sekundach zdałem sobie spra-
wę, że opowiada o mężczyźnie, który w dniu mojej pierwszej 
rozmowy w ministerstwie zaprowadził mnie do panny Groves. 
Od tamtej pory okazjonalnie zalecał się do Marie. Pogrzeba-
łem w zakamarkach pamięci, ale nie mogłem sobie niczego 
przypomnieć o Bradleyu Freemanie, oprócz jego życzliwego 
zachowania i zadawanych bez końca nudnych pytań.
-	Dlaczego wybrałaś właśnie jego? - zapytałem.
-	Nie zrozumiałbyś.
-	Dlaczego?
-	Bo jesteś moim bratem.
-	On nie zdaje sobie sprawy, jaka jesteś wyjątkowa. 
Posłała mi ostre, gniewne spojrzenie, jakby myślała, że
wiem coś, o czym nie mam prawa wiedzieć, a potem znowu 
odwróciła wzrok.
-	Czasami zdaje sobie sprawę - mruknęła. 
Patrzyłem na dachy. Wydawały się kłębić bezładnie
i popychać w ciemnościach, jakby szarpały się na cumach, 
Przypominając bardziej łodzie niż domy. Sama ziemia wyda-
wała się niepewna, zdradliwa. Wszystko mogło się tak łatwo 
rozpaść.
-	Ja bym cię tak nie traktował - powiedziałem.
Przyłożyła zimną dłoń do mojego policzka, a potem odwró-
ciła się ode mnie i zaczęła schodzić po stopniach. Zawahałem 
się, nie potrafiąc przez chwilę wyobrazić sobie żadnego 
działania, które nie byłoby nadzwyczajne. Zrobiłbym dla niej 
wszystko, myślałem, absolutnie wszystko.
Dogoniłem ją pod zamkiem, koło pubu Pod Jedwabną 
Sakiewką. Stała na chodniku, z zapalonym papierosem w 
palcach i wzrokiem utkwionym w okno lokalu. Zerknęła na 
mnie przez ramię.
-	Masz ochotę na kieliszek? - spytała.
-	Jestem za młody.
-	Ależ skąd. - Wzięła mnie za ramię. - Chodź. 
Zamówiła dwa kieliszki czerwonego wina. I jeszcze dwa.
A potem nie wiem ile.
Po raz pierwszy w życiu się upiłem. Pamiętam, że kiedy 
zataczając się, wracaliśmy do domu ulicami tak wąskimi, że 
jeśli odbiłem się od jednej ściany, wpadałem na drugą, po-
wiedziałem jej, że ją kocham, nie, uwielbiam ją, z czego tak się 
śmiała, że jej włosy opadły do przodu, na policzek, jak czubek 
zakrzywionego sztyletu, a zęby błysnęły w ciemnościach.
Musiałem przystanąć i spojrzeć na nią.
-	Jesteś taka piękna - rzekłem.
Ona też musiała przystanąć, ale nie z powodu tego, co 
powiedziałem. Właśnie przyszło jej co innego do głowy.
-	Jakie dziewczyny ci się podobają, Tom?
Znowu spojrzałem na nią, choć tym razem z innej przy-
czyny. Nie mogłem uwierzyć, że nie zrozumiała.
-	Takie jak ty - odparłem. 
Przyłożyła palec do ust.
-	Obudzisz wszystkich na tej ulicy.
Ale jej oczy nadal się śmiały. Ich kąciki zaostrzyły się, a 
ciemne części błyszczały. Zniżyłem głos do szeptu:
_ Takie jak ty.
Wydawała się nie słyszeć tego, co mówiłem, albo - jeśli 
słyszała - automatycznie to odrzucała.
Wyszliśmy ze starówki na główną ulicę koło stacji.
-	Nie jestem twoim bratem, Marie - powiedziałem. - Tak 
naprawdę to nie jesteśmy nawet spokrewnieni. - Czułem, że 
mówiąc to, ryzykuję wszystko, ale mimo to nie mogłem się 
powstrzymać. A jednak nie odebrała tego w taki sposób, jak 
oczekiwałem.
-	Ile pamiętasz? - zapytała. - No wiesz, z tego, co było 
przedtem?
-	Nic - odparłem.
Znowu przystanęła i popatrzyła na mnie.
-	Zupełnie nic?
-	Tylko moje nazwisko.
-	Jakie było?
-	Matthew Micklewright. - Słowa te zabrzmiały jak bełkot. 
Żałowałem, że je wymówiłem.
-	Ale miałeś wtedy osiem lat. Prawie dziewięć. Musisz coś 
pamiętać.
Potrząsnąłem szybko głową.
-	Nie. Nic nie pamiętam.
To, co powiedziałem, było prawdą i po raz pierwszy cieszy-
łem się, że jest to prawda. Odczuwałem gwałtowną potrzebę 
odmówienia jej czegoś. W jakiś sposób mściłem się na niej.
-	To zdumiewające - powiedziała, chociaż nie wyglądała 
na zdumioną. Gapiła się na ziemię, jakby właśnie zauważyła 
ptaka ze złamanym skrzydłem.
Kiedy przeszliśmy na drugi brzeg rzeki, uparłem się, żeby 
iść rynsztokiem, chociaż wiedziałem, że na tym akurat 
odcinku drogi ludzie zawsze jeżdżą za szybko. W pewnym 
momencie podniosłem głowę i zobaczyłem unoszące się przede 
mną reflektory samochodu, a Marie musiała wciągnąć mnie z 
powrotem na chodnik.
-	Zginiesz - powiedziała.
-	A co cię to obchodzi? Nic dla ciebie nie znaczę. - Słowa
te zabrzmiały niewyraźnie. Odniosłem wrażenie, że mam 
spuchnięty język, że wypełnia on całe moje usta.
W domu wyciągnąłem się na podłodze łazienki, a jej czarne 
i białe płytki stale ode mnie odjeżdżały, ale nigdzie nie 
uciekały. Na każdą myśl robiło mi się niedobrze. Chwyciłem 
się obiema rękami muszli sedesu, a mój policzek spoczął 
ciężko na rękawie. Z muszli uniosło się zimne powietrze. 
Spróbowałem się obejrzeć, ale sufit się przechylił i padłem 
bokiem na wannę.
Podnosząc mnie, Marie położyła mi dłoń na czole. Musia-
łem wyciągnąć rękę i odepchnąć ją.
- Nie - wymamrotałem. - Zostaw mnie.
Niesamowity ciężar jej chłodnej dłoni.
Niesamowite piękno.
Wróciwszy pewnego wieczoru z biblioteki publicznej do 
domu, otworzyłem drzwi frontowe i jak zwykle zawołałem od 
schodów, że to ja, ale nie usłyszałem żadnej odpowiedzi, nic, 
oprócz cierpliwego tyk-tyk-tyk bojlera i skrzypienia pierwsze-
go stopnia pod moją stopą. Sklepy były już zamknięte i na 
ulicy panowała cisza. Było to latem przed moim pójściem na 
uniwersytet. Miałem osiemnaście lat.
Stałem przy lodówce i piłem sok, kiedy zdałem sobie 
sprawę, że dociera do mnie z tyłu jakiś lekko chropawy, ury-
wany dźwięk. Najpierw pomyślałem, że to mysz wgryzła się w 
ścianę kuchni, ale potem, wiedziony jakimś instynktem, 
pośpieszyłem do spiżarni, gdzie w cieniu pralki zobaczyłem 
Victora z twarzą ukrytą w dłoniach. Zapytałem go, co się stało. 
Pokręcił głową. Wyciągnąłem rękę i dotknąłem jego ramienia. 
Drżał na całym ciele. Skojarzyło mi się to z zachowaniem 
jakiejś maszyny na chwilę przed awarią - całe to kołysanie i 
zataczanie, całe to wibrowanie. Z nadal pochyloną głową 
odwrócił się do mnie. Wziąłem go w ramiona. Victor. Mój 
ojciec. Poczułem, że na grzbiecie mojej dłoni ląduje coś 
zimnego, i uświadomiłem sobie, że płacze. Potem z jego piersi 
wydobyły się słowa, wydychane jak łkanie. Powiedział mi, że 
zmarła Jean.
Stał w moich objęciach, dopóki nie zaczęło gasnąć światło
dnia.
Jego żona raz już umarła, przed wieloma laty. Teraz
umarła po raz drugi, tym razem na dobre. Ta druga śmierć 
była ostateczna, jednoznaczna, i nie zostawiała miejsca na 
nadzieję. Czy cierpiała? Czy ktoś troszczył się o nią aż do 
końca? Czy chciała z nim porozmawiać? Tego nigdy się nie 
dowie. Przepaść, która otworzyła się między nimi, nigdy się 
nie zamknie.
Pamiętam, że zapytałem go, jak się o tym dowiedział. 
Minęło przecież dziesięć lat, odkąd ją zabrano. Jako osoba 
dorosła zachowałaby swoje nazwisko, ale na pewno starannie 
zatarto by jej ślady. I nawet gdyby udało mu sieją wytropić, 
prawo wyraźnie zabraniało wszelkich kontaktów.
-	Czuję to - powiedział.
Obudziwszy się z drzemki, wiedział, że w tej właśnie chwili 
kobieta, którą zawsze kochał, przestała oddychać. Wiedza ta 
dosięgła go z taką siłą, że aż poderwał się z łóżka, z sercem 
bijącym tak szybko, tak głośno, że zdawało mu się, że to od-
głosy kroków jakiejś ciężkiej osoby biegnącej ulicą.
Zapytałem, czy kiedykolwiek wcześniej zdarzyło mu się 
coś podobnego.
Pokręcił głową.
-	Nie - powiedział.
Nie przyszło mu nawet do głowy, żeby powątpiewać w to 
przeczucie. Miało ono dla niego niepodważalną moc zesłanego 
przez Boga objawienia albo przepowiedni. Nie można było go 
potwierdzić ani zanegować. Później dostrzegłem w jego 
zachowaniu pewną emocjonalną logikę. Wyczuwając zgon 
żony, potwierdził, że należy ona do niego.
Było to dla niego niewielką pociechą. Zamknął się w swo-
im pokoju i nie chciał stamtąd wyjść. Słyszałem, jak płacze 
całymi dniami i nocami. Nie jadł posiłków, które mu przygo-
towywałem. Przestał nawet słuchać radia. A Marie nie mogła 
nic pomóc. Miała własne kłopoty.
Zaledwie kilka dni wcześniej przeprowadziła się z powro-
tem do domu przy Hope Street. Kiedy pracowała dla firmy
prawniczej w stolicy, zakochała się w jednym ze starszych 
współwłaścicieli, żonatym, dwa razy od niej starszym męż-
czyźnie. Zaszła z nim w ciążę, ale poroniła. Niedługo potem 
nawiązał romans ze swoją nową sekretarką. Marie złożyła 
wymówienie. Pewnego niedzielnego ranka pojawiła się na pro-
gu rodzinnego domu z walizką w ręku. Miała bladą, niemal 
przeźroczystą cerę, jej włosy straciły połysk. Pamiętam, jak 
słaba mi się wydawała, kiedy ją objąłem, jak gdyby opuściła ją 
cała sprężystość i werwa, cała wcześniejsza odporność. Nie-
cały tydzień później Victor obudził się z poobiedniej drzemki i 
zaczął się okres jego żałoby.
Marie podjęła pracę w miejscowym supermarkecie - jak na 
ironię, tym samym sklepie, w którym wzięto nas kiedyś 
omyłkowo za zakochaną parę. Nosiła uniform w białe i różowe 
paski, z przypiętym na piersi plastikowym identyfikatorem, na 
którym wydrukowane było jej nazwisko, i farbowała włosy na 
jaskrawy, kasztanowy kolor, który nadawał jej anemiczny 
wygląd. Nie okazywała żadnego zainteresowania mężczyzna-
mi, a jeśli już okazywała, to pozwalała im traktować się jak 
coś w rodzaju półki w supermarkecie - wykorzystywali ją, a 
potem się jej pozbywali. Kiedyś, wróciwszy do domu po ranku 
spędzonym w bibliotece, natknąłem się na nieznajomego, 
który schodził na dół, zapinając marynarkę i uśmiechając się 
do siebie z nadętymi policzkami, jakby, niczym wiewiórka, 
chował w nich orzechy. Mijając mnie, wymamrotał parę słów, 
a jego czoło nagle pokryło się potem. Może pomyślał, że 
jestem mężem Marie. Ona sama ukazała się na górze schodów, 
włosy zakrywały połowę jej twarzy. Miała na sobie stanik i nie 
pasujące do niego majtki. A Victor przez cały ten czas 
przebywał w swojej sypialni, za zamkniętymi na klucz 
drzwiami, nieświadom niczego...
Zwykle, kiedy wracałem do domu, Marie leżała rozwalona 
przed telewizorem. W ogóle mnie nie zauważała, nawet nie 
mówiła „cześć". Od czasu do czasu naśladowała dźwięki kasy 
sklepowej odczytującej kod kreskowy, to monotonne bip, 
potem kierowała blady uśmiech w stronę sofy lub ściany, ale 
było to wszystko, co ktokolwiek potrafił z niej wydobyć.
Wszystko w naszym życiu wykoślawiło się, rozlazło. Nasz 
mały dom dryfował, nikt nie miał pojęcia, jak sterować, żeby 
skierować go na właściwy kurs.
Pamiętam, jak pewnego wieczoru wszedłem do jej pokoju, 
by powiedzieć, że kolacja jest gotowa. Leżała na łóżku, zjedna 
ręką za głową, a na wewnętrznej stronie zgięcia łokciowego 
widać było zgrabny, okrągły zarys kości. Dolna część unifor-
mu podjechała jej do góry tak, że widziałem jej gołe nogi aż 
do miejsca, gdzie zaczynały się majtki. Ukląkłem przy łóżku i 
położyłem dłoń na jej udzie, a serce tak mi waliło, że w po-
wietrzu między nami widziałem pulsujący czarny punkt.
Przyglądała mi się przez chwilę przez wgłębienie między 
piersiami nie rozświetlonymi oczyma, głośno, niemal zgrzyt-
liwie oddychając, po czym szybko usiadła i pchnęła mnie piętą 
w klatkę piersiową. Upadłem na plecy, uderzając głową w 
drzwi szafy. Wstała z łóżka i wyszła z pokoju. Słyszałem jej 
kroki, wolne i miarowe, kiedy schodziła na dół, a potem trzask 
i szum, gdy włączyła telewizor.
W październiku pojechałem na północ, by zacząć studia na 
uniwersytecie. Jakaś część mojego ja martwiła się, jak Victor i 
Marie poradzą sobie podczas mojej nieobecności. 
Jednocześnie nie mogłem zaprzeczyć, że poczułem ulgę, kiedy 
wyjechałem z domu. Po jego ścianach spływał smutek jak 
skroplona para, a cisza, która zaległa we wszystkich 
pomieszczeniach, była tak głęboka, tak zdradliwa, że bałem 
się, iż mogę w niej zatonąć jak w bagnie i nigdy nie wychynąć 
na powierzchnię. Podczas kilku ostatnich tygodni zdawałem 
sobie sprawę, że w każdej chwili albo Victor, albo Marie - albo 
być może oboje - mogą zostać usunięci z Czerwonej Strefy. Z 
perspektywy czasu doprawdy mnie zdumiewa, że do tego nie 
doszło. Przypuszczam, że po prostu mieliśmy szczęście. Mimo 
to zawsze czekałem na to nieznajome, ale przewidywalne, 
pukanie do drzwi. Jeśli chodzi o Victora i Marie, to w^tpię, czy 
się tym w ogóle przejmowali. Chociaż podążali innymi 
drogami, oboje osiągnęli taki stan umysłu, w którym nie 
wierzyli, żeby mogło być jeszcze gorzej.
Kiedy wróciłem na Boże Narodzenie, dom wydał mi się 
zagraconą klitką, ale być może odniosłem to wrażenie, porów-
nując go mimowolnie z uniwersytetem, którego byłem teraz 
studentem, typowo sangwinicznym melanżem marmuru, szkła 
i stali. W listopadzie Victor obchodził sześćdziesiąte drugie 
urodziny i postanowił przejść na wcześniejszą emeryturę. 
Chociaż nie zamykał się już na klucz w swoim pokoju, rzadko 
wychodził z domu, woląc wałęsać się po pokojach w 
wystrzępionym jedwabnym szlafroku i skórzanych papciach o 
przydeptanych i schodzonych piętach. Na jego przedramio-
nach pokazały się kości, a szyja tak schudła, że nie miałem 
pojęcia, jak może podtrzymywać tak potężną głowę. Myślami 
tkwił w przeszłości, jakby miało to zniwelować jego starość. 
Księga butów była zawsze w zasięgu jego ręki.
Marie, podobnie jak Victor, zmieniła się fizycznie. Znowu 
farbowała sobie włosy na czarno, a one, jak poprzednio, 
zawijały się pod jej brodą, ale była bardziej powściągliwa, 
zupełnie jakby przeszła chorobę, po której nie mogła dojść do 
siebie. Wydawała się nie mieć żadnych pragnień ani ambicji. 
Sprawiała wrażenie, jakby była zadowolona z tego, że może 
siedzieć w domu i dotrzymywać towarzystwa ojcu. Pracowała 
w ratuszu jako urzędniczka. Była nadal młoda, miała dopiero 
dwadzieścia siedem lat. Czyżby tęskniła za tym bogatym 
prawnikiem? Czyżby nadal była pogrążona w żałobie po 
dziecku, które straciła? Nie miałem pojęcia, co myśli i czuje. 
Miesiące, które spędziliśmy z dala od siebie, co najwyżej 
spotęgowały nasze zakłopotanie, i sam nie wiedziałem, o czym 
mam z nią rozmawiać. Wszystko, co przychodziło mi na myśl, 
było albo zbyt poważne, albo zbyt powierzchowne. 
Wiedziałem, że nigdy już nie pójdziemy ulicami, trzymając się 
za ręce, ani nie wybuchniemy śmiechem przy kasie w 
supermarkecie. Te prądy, które przebiegały między nami, ten 
flirt, który tak wiele dla mnie znaczył, ta miłość, która 
rozświetlała całe moje życie - wszystko to przeminęło i nigdy 
nie miało już powrócić. Noc po nocy leżałem w moim małym 
pokoiku z rękoma założonymi na piersi i słuchałem, jak wiatr 
łopocze luźnym kawałkiem papy na dachu, w miejscu, gdzie
Marie kiedyś się opalała. Do oczu napływały mi łzy i ciekły 
no twarzy. Piekły mnie policzki. W moim wnętrzu tryskało 
źródło, ale woda, która się z niego niepowstrzymanie wydo-
bywała, była gorzka.
W kwietniu znowu przyjechałem do domu, ale tym razem 
tylko na tydzień. Ostatniego wieczoru, kiedy jedliśmy w kuch-
ni kolację, Victor oznajmił, że myślą o sprzedaniu domu. 
Wydało mi się, że powietrze wokół mnie gęstnieje i tężeje. 
Nie mogłem nawet podnieść noża i widelca.
-	Nie miałbyś nic przeciwko temu, prawda? - spytał 
Victor.
-	Przeciwko? - Odchrząknąłem. - Dlaczego chcecie go 
sprzedać?
Victor spojrzał w przestrzeń.
-	Za dużo wspomnień.
Chociaż Marie nie podniosła wzroku znad talerza, przeka-
zała mi swoje postanowienie. Milcząco zgadzała się z ojcem. 
Tak, za dużo wspomnień.
Odsunąłem krzesło i podszedłem do okna.
Moich też, pomyślałem. Moich jedynych wspomnień. 
Przypomniałem sobie, jak stałem na progu tego domu jako 
ośmiolatek, jak schowałem się głęboko w sobie i wyglądałem 
stamtąd niczym człowiek ukryty w wydrążonym pniu drzewa. 
I przypłynęły do mnie, chociaż nie chciałem ich słyszeć, słowa 
Jonesa. A jeśli mi się nie spodobają? Jeśli będą wobec mnie 
okrutni? Przypomniałem sobie, jak skurczył mi się żołądek i 
zwilgotniały dłonie. Victor i Marie nie zdawali sobie z tego 
sprawy. Albo zapomnieli.
Pomyślałem o moim wcześniejszym życiu, o tym, co z niego 
zostało. Thorpe Hall z ponurymi korytarzami, w których hulał 
wiatr. Pomieszczenia, które przenikał taki chłód, że włosy 
stawały się zimne jak u nieboszczyka. Zaledwie zaprzyjaźniłeś 
się z kimś, zabierano go. Potem odbierano ci nazwisko. A co 
było przedtem? Czasy zbyt bolesne, by się nad nimi 
zastanawiać czy choćby je pamiętać. Czasy tak cenne, ze nie 
stać cię było na nie. Tak, Yictor i Marie musieli o tym
zapomnieć. A może nigdy nie zadali sobie trudu, żeby to sobie 
wyobrazić. To, co mi dali, było wszystkim, co miałem.
Ktoś się poruszył za mną na krześle i rozległo się skrzyp-
nięcie.
-	Nie jesteś głodny? - powiedział Victor.
Tamtego lata dom został zgodnie z planem sprzedany i 
Victor kupił za uzyskane pieniądze wiejską chatę na po-
łudniowym wybrzeżu. Marie miała z nim tam zamieszkać. W 
dniu przeprowadzki chodził od pokoju do pokoju z młotkiem, 
przybijając wieka skrzyń po herbacie. Bum-bum-b u m, bum-
bum-b u m. Jego twarz zdawała się większa, a w kącikach ust 
widać było białą pianę. Podrygiwał ramionami i łokciami, 
jakby stale poddawano jego stawy wstrząsom elektrycznym. 
Powiedział mi, że kiedy osiądą nad morzem, chce oddać się 
przeróżnym zajęciom. Będzie uprawiał fasolę, studiował 
astronomię, chodził codziennie na trzymilowy spacer, hodował 
pszczoły, zbierał drewno wyrzucone na brzeg przez fale... Nie 
przestawał mówić. Pamiętam, że odwróciłem się do Marie. 
Stała przy skrzyni, gładząc z roztargnieniem kawałki 
polistyrenu. Pochylała się lekko do przodu, ukrywając twarz w 
cieniu.
-	A co ty będziesz robiła, Marie? - zapytałem.
Jej wargi drgnęły niemal niezauważalnie, jakby w osob-
liwym ćwierćuśmiechu.
-	Tak - powiedziała. - Te wszystkie rzeczy.
Po południu pojechaliśmy do chaty czterodrzwiowym 
sedanem Victora. Miałem wolne, zaproponowałem więc, że 
pomogę im się rozpakować. Po raz pierwszy miałem ujrzeć no-
wy dom Parrych. Kiedy do wybrzeża została nam tylko mila, 
Victor zjechał na trawiaste pobocze, zatrzymał się i oznajmił, 
że resztę drogi chce przebyć pieszo. Powiedziałem, że pójdę z 
nim. Marie usiadła za kierownicą i pojechała.
Ruszyliśmy szerokim, wznoszącym się zboczem, nad nami 
górowało niebo, powietrze przenikała oleista woń kolcolistów. 
Znaleźliśmy się wkrótce na kredowej ścieżce i po dwudziestu 
minutach szybkiego marszu ukazał się nam nowy dom, odci-
naiący się bielą ścian i czernią drzwi od zielonego tła szczytu 
wzgórza. Łupkowy dach miał odcień gołębich skrzydeł, był 
szary z odrobiną różu. Na wschodzie, za chatą, skały wznosiły 
się stromą, ale leniwą krzywizną, natomiast na zachodzie 
opadały, otwierając panoramiczny widok na brzeg i morze. 
Nie było tam żadnego drzewa ani krzewu, nic oprócz całych 
akrów trawy i nie pasującego do niej pasma bieli tam, gdzie 
trawa wyschła. Nikt nie mógłby zaprzeczyć, że było to miejsce 
jedyne w swoim rodzaju; ale też nigdy nie widziałem miejsca, 
które byłoby tak wystawione na pastwę żywiołów.
-	Wyobraź sobie, jakie tu będą zachody słońca - powie 
dział Victor.
Ale dopiero wtedy pojąłem całe niebezpieczeństwo, kiedy 
obszedłem chatę i znalazłem się po jej południowej stronie, 
gdzie przycupnęła na leżaku Marie, kąpiąc się w promieniach 
słońca. Od tylnych drzwi do skraju urwiska nie było więcej niż 
pięćdziesiąt jardów. Na tym akurat odcinku wybrzeża erozja 
zawsze była poważnym problemem. Średnio w skali roku ob-
suwały się dwie czy trzy stopy, ale żyjący jeszcze mieszkańcy 
pamiętali parę burzliwych zim, podczas których brzeg cofnął 
się o ponad siedem stóp. Przez cały rok morze waliło o podnóże 
skał, wyrywając kawały kredy, które roztrzaskiwały się na le-
żącej w dole plaży. W wodzie było tyle kredy, że fale przy brzegu 
zdawały się zrobione z onyksu. Miejscowe władze wyrysowały 
na mapie linię wskazującą ląd, który gotowe są chronić, ale nie 
zbliżyła się ona nigdzie bardziej niż pół mili od brzegu, chyba 
że w grę wchodziło miasto. A zatem z administracyjnego 
punktu widzenia chata przestała już istnieć. Victor nie dbał o 
to - a także i Marie wydawała się tym nie przejmować, chociaż 
znaczyło to, że w końcu straci dom. Victor stracił wiarę w sens 
inwestowania, a jeśli chodzi o bezpieczeństwo, to prawie na 
pewno dowodziłby, że nie ma czegoś takiego. Żyj chwilą obecną 
stało się jego nową mantrą. Żyj dniem dzisiejszym.
-	Za bardzo się martwisz - powiedział mi. - Mamy przed 
sobą dwadzieścia lat, i to w najgorszym razie.
-	Widzę, że w miarę upływu czasu będę was coraz rzadziej 
odwiedzał - rzekłem.
Victor jednak nie uśmiechnął się i chyba nawet mnie nie 
zrozumiał.
Przez następnych parę tygodni często dzwonił na uniwer-
sytet i opowiadał o wspaniałym powietrzu, kolorze nieba, 
ciszy i spokoju.
-	Tutaj jest lepiej - powiedział podczas jednej z pierwszych 
rozmów. - Wszystko jest prostsze. Czuję się, jakby przywró 
cono mi życie.
-	Cieszę się - odparłem. - Jak ogród? 
Tym razem chwycił żart.
-	Zostało jeszcze parę stóp. Powinieneś przyjechać. 
Odparłem, że muszę skończyć pewną pracę pisemną, co
było tylko w połowie prawdą. Powiedział, że rozumie. Pochwa-
lał moją sumienność - może widział we mnie siebie - i był 
dumny z moich osiągnięć na uniwersytecie. Dodał, że jeśli się 
przyłożę, mogę daleko zajść. Przypomniałem sobie, jak wołał 
mnie na tej opuszczonej stacji kolejowej, kiedy miałem 
jedenaście lat, i ponownie usłyszałem w jego głosie troskę, 
miłość. Tak bardzo żałowałem, że muszę go okłamywać.
Zadzwonił do mnie przed Bożym Narodzeniem i powie-
dział, że przeżyli niezwykłą burzę. Nigdy dotąd nie widział 
czegoś podobnego. Przez całą noc waliły pioruny, wiał wiatr z 
prędkością dziewięćdziesięciu mil na godzinę. Był to mono-
tonny i ogłuszający ryk, ale napięty do ostatecznych granic, 
dziwnie wymuszony, jak odgłos pracy silnika samochodu, któ-
ry jedzie zbyt szybko na trzecim biegu. Deszcz padał poziomo, 
co sprawiało wrażenie, jakby świat przechylił się na bok.
-	W pewnej chwili myślałem, że spadamy ze skraju urwi 
ska - powiedział, a w jego głosie wyczułem coś w rodzaju 
radości.
Kiedy odłożyłem słuchawkę, przyszło mi do głowy, że być 
może on czy też oni oboje tak naprawdę w tej chacie na 
skałach po prostu bardzo powoli popełniali samobójstwo, i w 
następnych tygodniach i miesiącach często zastanawiałem się, 
czy szukali wytchnienia czy śmierci.
Podczas studiów odwiedziłem ich nie więcej niż trzy czy 
cztery razy. Spokój, którym dawniej napełniała mnie ich
obecność, uczucie, że mogę dzielić z nimi ich zmartwienia i 
radości, poczucie przynależności do rodziny - wszystko to 
runęło jak bryły kredy z urwiska za domem. Myślę, że nie 
mieli nic przeciwko temu, że tak rzadko przyjeżdżam. W 
istocie nie jestem pewien, czy po jakimś czasie w ogóle to 
zauważali.
Byłem na trzecim roku, kiedy dotarły do mnie wieści o 
Simonie Bracewellu.
Straciliśmy ze sobą kontakt. Nie pokłóciliśmy się ani nie 
posprzeczaliśmy; po prostu oddaliliśmy się od siebie, jakby 
porwały nas prądy płynące w przeciwnych kierunkach. Po-
wiada się często o ludziach o osobowości sangwinicznej, że 
zaczyna ich nudzić otoczenie, że stają się niecierpliwi. No cóż, 
może osiągnęliśmy wiek, w którym po prostu przestaliśmy się 
sobą nawzajem interesować.
Nie widziałem go przez cztery czy pięć lat. Potem pewnego 
grudniowego dnia wpadłem na niego w pasażu handlowym, 
nie dalej niż sto jardów od miejsca, gdzie mieszkałem. Chociaż 
wyglądał prawie tak samo jak dawniej, z poczerwieniałymi z 
zimna koniuszkami dużych uszu i w kurtce o rękawach zbyt 
krótkich, by skryły jego kościste nadgarstki, wydawał się jakiś 
roztargniony i zdenerwowany, jakby się gdzieś spieszył. 
Powiedział mi, że pracuje jako mechanik w miejscowym 
zakładzie naprawy samochodów. Mój wzrok odruchowo 
skierował się na jego palec serdeczny, mimo że oczywiście nie 
było już na nim nakrętki z koła samochodu pana Reeka. 
Powiedział mi, że planuje przeprowadzić się do stolicy. Rozpo-
cząć nowe życie. Wydawało się, że chce się w tym momencie 
roześmiać, ale nie udało mu się ułożyć ust w odpowiedni do 
tego zamiaru wyraz, i skończyło się na tym, że zmarszczył 
brwi, jakby dla podkreślenia powagi tego postanowienia. 
Trudno mi było podtrzymać rozmowę.
-	Widujesz Cody'ego? - zapytałem. Spojrzał na 
mnie z ukosa, prawie podejrzliwie.
-	Nie widziałem go od lat.
-	A co z Jonesem? Miałeś o nim w ogóle jakieś wieści?
-	Nie. Żadnych.
Jego wzrok bez przerwy przenosił się poza mnie, tak że w 
końcu zerknąłem przez ramię. Niczego tam nie było, oprócz 
mężczyzny w stroju Świętego Mikołaja, zbierającego pieniądze 
na cele dobroczynne, i ludzi robiących ostatnie przedświątecz-
ne zakupy. Kiedy znowu się do niego odwróciłem, gapił się na 
ziemię. I właśnie wtedy powiedział coś dziwnego:
-	Naprawdę miło wspominam nasze stare czasy.
Początkowo nie wiedziałem, o czym mówi. Potem, do-
szedłszy do wniosku, że ma na myśli dni, które spędzaliśmy 
wspólnie na porzuconej autostradzie, odparłem dość nieprze-
konująco:
-	Ja też.
Powinienem był przyjąć jego słowa jako to, czym były - epi-
tafium, pożegnanie.
Zaraz potem zniknął w tłumie ludzi niosących rolki papieru 
do pakowania prezentów, choinki i rożki z pieczonymi 
kasztanami.
Około półtora roku później, kiedy przygotowywałem się do 
egzaminów końcowych, zawołano mnie do telefonu. Ku 
swojemu zdziwieniu usłyszałem w słuchawce głos Marie. Nie 
mogłem sobie przypomnieć, kiedy ostatni raz do mnie 
zadzwoniła, wiedziałem więc od razu, że stało się coś złego.
-	Jak się ma Victor? - zapytałem. - Nic mu nie jest? 
Zawahała się chwilę.
-	Nie chodzi o Victora. Chodzi o Simona Bracewella.
Przestrzegła mnie od razu, że szczegóły tego, co się wy-
darzyło, są drastyczne, ale niejasne, i nic nie zostało jeszcze 
oficjalnie potwierdzone, ale pomyślała, że powinienem się o 
tym dowiedzieć. Wyglądało na to, że Bracewell ukrył się w 
podwoziu pociągu jadącego do Żółtej Strefy, ale musiał w 
jakimś momencie spaść na tory i został przejechany albo przez 
pociąg, którym podróżował na gapę, albo przez następny. 
Kiedy jego ciało znalazła straż ochrony kolei, było 
zmasakrowane niemal nie do rozpoznania.
Powinienem coś na to powiedzieć, ale miałem absolutną 
pustkę w głowie.
Przypomniałem sobie, jak mało sobie powiedzieliśmy w - 
jak to określił Bracewell - „naszych starych czasach". 
Rozmawialiśmy o Thorpe Hall, o szkole, ale nigdy nie 
wspomnieliśmy o rodzinach, w których nas umieszczono, nie 
mówiąc już o tych, którym nas odebrano. Przypominało to 
zawsze ciche porozumienie - porozumienie, którego obaj 
instynktownie przestrzegaliśmy, ale nie jestem pewien, czy 
któryś z nas naprawdę je rozumiał. Być może przeczuwaliśmy, 
że gdybyśmy poruszyli ten temat, musielibyśmy przyznać się 
do pewnych rzeczy, które woleliśmy zatrzymać dla siebie. A 
może było za wcześnie, byśmy potrafili dostrzec jakiś sens w 
tym, co się stało. Często do mnie przychodził, ale ja nigdy, ani 
razu podczas tych wszystkich lat, przez które utrzymywaliśmy 
kontakty, nie byłem u niego. Jedynym członkiem jego rodziny, 
którego poznałem, był spaniel Lucky. Przypuszczam, że gdzieś 
w głębi duszy podejrzewałem, iż moje życie rodzinne jest 
łatwiejsze niż jego, ale było to tylko przeczucie, i nie podjąłem 
żadnej próby uzyskania potwierdzających je dowodów. Nasza 
przyjaźń znalazła własną płaszczyznę, własny styl, i zawsze 
uważałem, że jakiekolwiek próby majstrowania przy tym 
byłyby błędem.
Ale w końcu zacząłem się zastanawiać, jak słabo go zna-
łem.
Jeśli nasze zabawy w pogranicze były dla niego ćwicze-
niami, jeśli były czymś w rodzaju próby generalnej, to nie na 
wiele mu się przydały. Czyżby już wtedy myślał o ucieczce? 
Czy powinienem był to zauważyć? A może to właśnie one 
podsunęły mu ten pomysł? Cofnąłem się pamięcią do tamtych 
dni, ale nie dostrzegłem żadnej różnicy między jego i moim 
zaangażowaniem, nie mogłem też sobie przypomnieć, który z 
nas wynalazł te zabawy. Ujrzałem za to w pamięci, jak 
Bracewell patrzy na nasze nazwiska wyryte na drzewie. Jak 
coś na cmentarzu. Potem ujrzałem, jak stoi w pasażu 
handlowym, ze znajdujących się obok nas tandetnych głoś-
ników płyną kolędy. Ten sposób, w jaki zamknęły się jego 
usta. Wydawało się, że zapomniał, jak się uśmiechać. Czy 
powinienem był się domyślić?
Ale Żółta Strefa? Dlaczego akurat Żółta Strefa?
-	Przykro mi - powiedziała Marie. - Był twoim przyja-
cielem.
-	Tak. - Przez chwilę milczałem. Potem zapytałem: - A co 
u ciebie, Marie? Co porabiasz?
-	No wiesz...
W ciszy, która potem nastąpiła, ujrzałem ją tak wyraźnie, 
jakby stała przede mną. Na jej twarzy pojawił się autoironiczny 
uśmiech, który równie szybko zniknął. Opuściła głowę, a 
czarne włosy opadły jej na policzek. Usta miała wykrzywione, 
jak gdyby jedna ich strona była cięższa od drugiej. Jak waga, 
pomyślałem. Najpiękniejsza waga na świecie. Mimo 
wiadomości, którą mi przekazała, ogarnęło mnie coś w rodzaju 
radości. Czułem, że wróciła do mnie. Przez tych parę sekund 
byliśmy sobie bliżsi niż przez wiele lat.
Pod koniec studiów skontaktowała się ze mną kobieta o na-
zwisku Diana Bilal. Powiedziała, że pracuje w Ministerstwie 
Zdrowia i Bezpieczeństwa Społecznego, i zapytała, czy może 
zabrać mnie na lunch.
Spotkaliśmy się w wiejskim pubie. Kiedy przyszedłem, 
Diana już tam była. Siedziała w ogródku piwnym za pubem. 
Miała lekką opaleniznę na twarzy i brązowe włosy splecione w 
modny węzeł. Sądząc po głosie, wyobrażałem sobie, że jest 
starszą kobietą, ale była młoda, miała nie więcej niż dwa-
dzieścia osiem czy dziewięć lat.
-	Przyglądaliśmy się tobie. - Uśmiechnęła się do mnie nad 
brzegiem kieliszka z winem. Jej ciemne oczy przywiodły mi 
na myśl ukrytą polanę w środku lasu. Ze źrenic rozchodziły 
się promieniście cienkie, złociste smużki, które wyglądały 
jak szprychy.
Powiedziała mi, że właśnie prowadzą nabór na szkolenie 
urzędników do spraw oceny. Kiedy zapytałem, na czym polega 
ta praca, odparła, że trudno jest to zdefiniować, ale to coś 
pośredniego między funkcją urzędnika służby cywilnej, 
psychologa i detektywa. Powinienem ją jednak potraktować 
jako pierwszy szczebel w karierze. Albo może odskocznię do
kariery. Znalazłbym się w samym sercu organizacji, której 
zadaniem było kierowanie społeczeństwem i jego ochroną. 
Opowiedziała pokrótce o swoim podziwie dla Michaela Son-
ga, który niedawno po raz czwarty wygrał miażdżącą więk-
szością głosów wybory. Ministerstwo, jak mi powiedziała, 
współpracowało ściśle z rządem, co dawało jego pracownikom 
możliwość bezpośredniego uczestniczenia w polityce i odgry-
wania znaczącej roli w kształtowaniu przyszłości. Podała 
wynagrodzenie początkowe, które wydawało się sowite. Po-
wiedziała, że gdybym był tym zainteresowany, byłaby gotowa 
przyjąć mnie zaraz po ukończeniu uniwersytetu. Musiałbym 
przenieść się do Pneumy. Do stolicy.
Spojrzałem na idylliczny, zalany słońcem ogród. Widziałem 
tylko książkę butów Victora. Doskonale wiedziałem, że wini 
on obecny system polityczny za zniszczenie jego rodziny i jego 
szczęścia. Jak mógłbym mu powiedzieć, że myślę o tym, by 
stać się częścią tego systemu?
Diana pochyliła się do przodu, a jej oczy zdawały się obie-
cywać cień i odpoczynek.
-	Czy coś jest nie tak?
-	Moja rodzina - zacząłem i zaciąłem się. Na 
jej usta powrócił uśmiech.
-	Martwisz się o to, jak mogliby zareagować — powie 
działa - co jest zupełnie zrozumiałe. Mam na to gotową 
odpowiedź: nigdy się nie dowiedzą. Załatwimy ci fikcyjne 
zatrudnienie. Przykrywkę. Coś, z czego mogliby być dumni.
-	Musiałbym ich okłamać - rzekłem, cedząc słowa. 
Popatrzyła na swoją prawą dłoń, która leżała płasko,
grzbietem do góry, na ażurowym blacie stolika z kutego żela-
za. Jej palce się uniosły, a potem opadły - był to jeden, krótki 
ruch, który trwał nie dłużej niż sekundę. Po raz pierwszy 
wyczułem w jej zachowaniu niecierpliwość, chociaż usilnie 
starała się ją stłumić.
-	Jeśli będzie to dla ciebie jakąś pociechą - powiedziała - 
moglibyśmy zapewnić im nietykalność.
-	Nietykalność?
Tym razem Diana spojrzała na ogród, ukazując swoją 
szczupłą, żywą twarz z profilu.
-	Byliby zwolnieni z wszystkich przyszłych badań. 
Otrzymaliby prawo pozostania tu na stałe. - Podniósłszy 
rękę, poprawiła drewniany grzebień, który podtrzymywał 
jej fryzurę. - Mieliby zagwarantowany status.
-	Nie wiedziałem, że jest to możliwe - rzekłem. 
Posłała mi spojrzenie, które było jednocześnie ironiczne
i ostrzegawcze, ale nic nie powiedziała.
Chroniłbym ich, pomyślałem. Byliby bezpieczni. Przez 
resztę życia.
-	Mogłabyś mi dać parę dni do namysłu? - zapytałem. 
Kiedy znowu spojrzała na mnie, szprychy w jej oczach
zdawały się obracać, jakby w jej głowie została właśnie uru-
chomiona jakaś maszyneria.
2
Krótko po rozpoczęciu pracy w ministerstwie otrzymałem 
pocztą wewnętrzną kopertę z nadrukiem Poufne. Wewnątrz 
niej znalazłem dokument zawierający szczegóły rychłego 
przeniesienia piętnastoletniej dziewczyny z Czerwonej Strefy 
do Żółtej Strefy. Nazywała się Chloe Allen. Włączono mnie 
do zespołu, który miał dokonać przeniesienia, w charakterze - 
jak to określono - „obserwatora". Dołączony list powiadamiał 
mnie, że będę towarzyszył urzędnikom konwojującym 
dziewczynę tylko do granicy, i pamiętam, że przyjąłem to z 
ulgą, bo Żółta Strefa była - z tego, co mówiono - krajem 
dzikim i okrutnym, gdzie dla zysku, interesu, a czasami nawet 
bez żadnego powodu dopuszczano się wszelkiego rodzaju 
barbarzyństw. Nadal zdumiewało mnie, że Bracewełl chciał 
uciec w takie miejsce.
Pewnego piątkowego ranka spotkałem się z zespołem 
przekazującym na parkingu ministerstwa i pojechaliśmy 
białym minibusem na południe. Za kierownicą siedział Tereak 
Whittle, mocno zbudowany, lakoniczny mężczyzna około 
trzydziestki. Obok niego zajęła miejsce Pat Dunne. Miała 
przestraszony wzrok i sprawiała wrażenie osoby, która 
przywykła do oglądania ludzkich tragedii. Oceniłem jej wiek 
na jakieś pięćdziesiąt lat. W pracy przesiedleńczej utworzenie 
pary z mężczyzny i kobiety było standardową procedurą; 
wnosili do tego zajęcia uzupełniające się umiejętności.
Zaparkowaliśmy przed piętrowym domem z czerwonej 
cegły. Na parterze znajdowało się wykuszowe okno, a przed 
wejściem frontowym małe, wybetonowane podwórko. Stałem 
za Dunne i Whittle'em, kiedy nacisnęli dzwonek. Otworzyły
się drzwi, ukazując zadyszanego mężczyznę w średnim wieku, 
w zielonym rozpinanym swetrze. Przedstawił się jako pan 
Allen i wprowadził nas do salonu. Podczas gdy Dunne wyj-
mowała dokumenty, pan Allen wiercił się na brzegu fotela. 
Miał dziwny zwyczaj pocierania prawym kciukiem wnętrza 
lewej dłoni, jak gdyby starał się usunąć plamę.
-	Mam ją już zawołać? - zapytał w końcu. Dunne 
zerknęła na niego znad dokumentów.
-	Proszę to zrobić.
Kiedy pan Allen otworzył drzwi, za nimi stała już Chloe.
-	Och! - Cofnął się o krok, a potem odwrócił się do nas 
i głupio uśmiechnął. - Oto ona. Oto Chloe.
Dziewczyna przeszła obok niego i stanęła na środku 
pokoju. Chociaż była pewnie zaledwie średniego wzrostu, 
wydawała się większa od niego. Wypełniała całą przestrzeń w 
tym małym domku. Pochłaniała powietrze.
Jej wzrok spoczął na Pat Dunne.
-	Nie mieliście tu być godzinę temu?
Dunne spojrzała na nią, ale nic nie powiedziała. 
Dziewczyna wzruszyła ramionami.
-	Myślę, że lepiej późno niż wcale - powiedziała, podeszła 
do wykuszowego okna i stanęła w nim tyłem do nas. Jej jasne 
włosy przycięte na wysokości łopatek lśniły na tle czarnego 
żakietu jak liść złota.
Nie wydawała się ani trochę zmartwiona czy choćby za-
niepokojona bliskim przeniesieniem. Przeciwnie, włożywszy 
na tę okazję czarny kostium, zdawała się szydzić z ewentual-
nych przypuszczeń, że wyjazd może napełniać ją smutkiem. A 
może ubrała się na czarno, bo był to pogrzeb tej części jej 
życia. W każdym razie udało się jej sprawić wrażenie, że to 
wszystko było jej pomysłem.
Zostawiwszy Dunne i Whittle'a, by wypełnili z panem 
Allenem formularze, wyszedłem, żeby rozprostować nogi. 
Zatrzymałem się w holu i zerknąłem na schody prowadzące na 
górę. Ktoś tam szlochał. Matka Chloe, pomyślałem. A może 
jej siostra. Odwróciłem się, otworzyłem drzwi frontowe
i stanąłem na chodniku przed domem. Słońce zniknęło za 
pełznącymi po niebie chmurami, bezkształtnymi i pokracz-
nymi, koloru rondla. Jestem obserwatorem, powtarzałem 
sobie. Mam tu tylko wszystko obserwować.
Około południa wsiedliśmy ponownie do minibusu. Zgod-
nie z przepisami Chloe miała jechać z tyłu, oddzielona od 
reszty drucianą siatką. Jak pies, zauważyła, kiedy tam wcho-
dziła. Pat Dunne poprawiła ją. Powiedziała, że w procesie 
przeniesienia nie ma niczego wstydliwego. Robi się po prostu 
to, co jest dla wszystkich najlepsze. Chloe skinęła głową, ale 
nie odpowiedziała. Patrzyła na dom, w którym dorastała. 
Zasłony w oknach były zaciągnięte, drzwi zamknięte przed 
nią. Co czuła - ulgę czy wyrzuty sumienia? A może urazę?
Kiedy, kierując się na północ, przejeżdżaliśmy przez rzekę, 
zacząłem odczuwać jakiś podmuch. Jednak wszystkie okna 
były zamknięte. To nie miało sensu. Po chwili doszedł do 
mnie słodki zapach gumy do żucia. Obejrzałem się. Chloe 
siedziała tuż za siatką, z twarzą zaledwie parę cali oddaloną od 
mojej.
-	Co? - zapytała.
Odwróciłem się od niej. Znowu zaczęła dmuchać mi w 
kark, ale tym razem łagodniej. Pochyliłem się do przodu i 
oparłem łokciami na kolanach.
-	Czy ona ci dokucza? - zapytała Dunne.
-	Nie - odparłem. - Wszystko w porządku.
W połowie popołudnia zatrzymaliśmy się, żeby zatanko-
wać benzynę. Podczas gdy Whittle napełniał bak, Pat Dunne 
zabrała Chloe do toalety. Chmury rozstąpiły się i kiedy wy-
szedłem na podjazd, ciepło promieni słonecznych przylgnęło 
równomiernie do moich łopatek. Za stacją benzynową pracował 
na polu traktor, a za nim trzepotały w powietrzu mewy jak 
garść rozrzuconych strzępków papieru. Czas płynął leniwie.
Po paru minutach zorientowałem się, że zbliża się do mnie 
Chloe, nie wprost, lecz jakby przypadkowo, klucząc, przystając 
i udając zainteresowanie krajobrazem. W końcu stanęła obok 
mnie, patrząc w tę samą stronę. Zauważyłem, że rozpięła ża-
kiet, ukazując pod spodem obcisły biały T-shirt. Wydawała
się ponownie czegoś ode mnie wymagać. Jej obecność ciążyła 
mi, jakby zasłabła i jakbym ja chwycił ją w ramiona.
-	Możesz sobie wyobrazić, jak to jest być przenoszonym? - 
zapytała.
-	Nie muszę sobie tego wyobrażać - odparłem. - Sam przez 
to przeszedłem.
-	Ale to było dawno temu, prawda? Zapomniałeś. 
Spojrzałem na nią obojętnie.
-	Jesteś taki sam jak tamci. - Na poły rozczarowana, na 
poły prowokująca, wydawała się próbować nakłonić mnie do 
jakiejś nielojalności, jakiegoś wykroczenia.
-	A jacy są tamci? - zapytałem, starając się zachować lekki 
ton.
-	Spójrz na nich. - Zerknęła na Dunne i Whittle'a, którzy 
stali ramię w ramię, studiując mapę. - Nie potrafią za siebie 
myśleć. Po prostu robią, co się im każe. To marionetki.
Oczywiście próbowała połechtać moją próżność, ale nie 
mogłem sobie pozwolić na reakcję. Zamiast tego musiałem 
obrócić jej uwagi na swoją korzyść. Tak, odpowiedziało jej 
moje milczenie, jestem taki jak oni. Tak, jestem dokładnie taki 
sam jak oni.
Pół godziny później droga doprowadziła nas do granicy i 
raz czy dwa, w miejscach, gdzie teren opadał ku wschodowi, 
mignęło mi przed oczami terytorium choleryków. Byłem 
jednocześnie przerażony i zafascynowany tym, co zobaczyłem. 
Znajdował się tam jakiś kompleks przemysłowy, którego 
chłodnie kominowe i baseny odpływowe ścieków rozciągały 
się na obszarze paru mil kwadratowych. Biegła tam też auto-
strada, której osiem pasów zatłoczone było mknącymi szybko 
samochodami. Na placu budowy dzieci robiły coś kotu.
-	Myślicie, że tam jest moje miejsce? - zapytała Chloe. 
W ciągu zaledwie paru minut zmienił się jej nastrój. Po raz
pierwszy dotarła do niej prawda o miejscu jej przeznaczenia. 
Usłyszałem, że głos się jej załamuje, co wziąłem za zewnętrz-
ny objaw strachu, który nieoczekiwanie ją ogarnął.
-	Mylicie się. - Roześmiała się gorzko. - Mylicie się, 
kurwa.
Dunne odwróciła się na fotelu i powiedziała do mnie:
-	Nie jest źle. Czasami wrzeszczą przez całą drogę. 
Zapytałem, jak sobie z tym radzi.
Otworzyła skrytkę i wyjęła parę słuchawek.
-	Dostałam je od przyjaciółki, która pracuje na lotni 
sku. - Uśmiechnęła się szeroko. - Załóż je, a nie będziesz 
słyszał nawet startującego samolotu.
-	Czy ty sobie myślisz, że to zabawa? - rzekła Chloe. 
Dunne powiedziała teraz do niej twardym głosem:
-	Mogłabym dać ci zastrzyk, jeśli chcesz. Spałabyś potem 
jak niemowlę.
Kiedy dojechaliśmy do punktu kontrolnego, była już piąta. 
Pat Dunne, wiedząc, ile czasu zajmuje dostanie się na tery-
torium choleryków - zazwyczaj wiele godzin przy wszystkich 
tych prowokacjach i szykanach - i jak niebezpieczne jest 
podróżowanie tam po zapadnięciu zmroku, zdecydowała, że 
zostaniemy na noc w Czerwonej Strefie. Nie my jedni 
wpadliśmy na ten pomysł. W pobliżu powstał kompleks 
turystyczny o nazwie Przeżycia na Granicy, z hotelami 
tematycznymi, restauracjami szybkiej obsługi i sklepami z 
pamiątkami. Sangwinicy przybywali zewsząd, by wspiąć się na 
wysokie platformy widokowe i posmakować trochę życia po 
drugiej stronie. Można było odnieść wrażenie, że przez mur 
odgradzający od siebie oba kraje przesączyło się trochę 
materializmu, z którego słynęli cholerycy. Po drodze do 
naszego hotelu zatrzymałem się przed oknem wystawowym 
sklepu. Były tam popielniczki w kształcie wież strażniczych i 
małe, realistycznie przedstawione psy wojskowe, wykonane z 
porcelany. Były miniaturowe kopie ogarniętej zawieją ziemi 
niczyjej. Widziałem metalowe pudełka z kruchymi 
ciasteczkami znad granicy i krówkami znad granicy i stojące na 
baczność w przezroczystych plastykowych cylindrach lalki 
przedstawiające żołnierzy wojsk ochrony pogranicza. 
Widziałem kufle z napisami „Zły" i „Wściekły". Najbardziej 
podobał mi się jeden z T-shirtów. Z przodu biegł napis: Przy-
yłem, zobaczyłem, straciłem nad sobą panowanie. Z tyłu po 
Prostu: Witamy w Żółtej Strefie.
Wzięliśmy trzy pokoje w Hotelu Granicznym - po jednym 
dla mnie i dla Whittle'a oraz jeden wspólny dla Dunne i Chloe 
Allen. Okno mojego pokoju wychodziło na parking - tam, pode 
mną, stał nasz minibus, malutki w porównaniu z autokarami 
turystycznymi - ale jeśli się wychyliłem i spojrzałem w lewo, 
widziałem wyraźnie granicę. Biegły tam, równolegle do siebie, 
dwa mury, oddalone o około stu jardów jeden od drugiego. 
Pomiędzy nimi, na ziemi niczyjej, widziałem pełnowymiarowe 
wersje pamiątek turystycznych, które wcześniej zauważyłem: 
wieże strażnicze, szperacze, betonowe przejścia, zwoje drutu 
kolczastego i piaszczysty, zaminowany pas zwany pasem 
śmierci (na zdjęciach lotniczych granica wyglądała często jak 
zszyta rana). Chociaż nic się tam nie działo, nie mogłem 
oderwać oczu od tego widoku. Dopiero w tych niesamowitych 
miejscach można było w pełni ocenić potęgę i zasięg Reorga-
nizacji, i budziła ona nieuchronny szacunek, swoisty podziw.
Kiedy stałem w oknie, usłyszałem za plecami szczęk i od-
wróciłem się w samą porę, by zobaczyć, jak do mojego pokoju 
wślizguje się Chloe Allen. Patrzyłem, jak naciska plecami na 
drzwi, dopóki się nie zamknęły. Miała na sobie ten sam strój 
co poprzednio, tyle że była bez czarnego żakietu i butów. 
Zrobiła kilka szybkich kroków w moją stronę i przystanęła, 
kiedy doszła do łóżka.
-	Nie powinnaś opuszczać swojego pokoju - powiedzia 
łem.
-	Ale nie masz nic przeciw temu, prawda? - odparła. 
Pomyślałem, że powinienem sprowadzić Dunne albo
Whittle'a, i chciałem ją obejść, ale zagrodziła mi drogę.
-	Zapomnijmy o tamtej dwójce - powiedziała. - Uciek 
nijmy razem.
Uśmiechnęła się chytrze, ale szczerze.
Ująwszy w obie dłonie skraj T-shirta, ściągnęła go wpraw-
nie przez głowę i rzuciła na łóżko. Nie miała nic pod spodem.
-	Ładne są, co? - powiedziała.
-	Chloe - rzekłem. - Włóż to z powrotem.
-	Odezwałeś się do mnie po imieniu.
Ponownie spróbowałem ją obejść. Tym razem złapała mnie 
za klapy marynarki. Kiedy się uwolniłem, zaczęła mnie młócić 
pięściami. Chwyciłem ją za oba nadgarstki i trzymałem z dala 
od siebie. Uświadomiłem sobie, że się śmieję- Nie miałem 
pojęcia, dlaczego to robię. W tej sytuacji nie było absolutnie 
nic śmiesznego. Teraz Chloe obrzucała mnie obelgami, nie 
głośno, lecz gorączkowym, zduszonym szeptem, jakby 
ogarnęła ją taka furia, że trudno jej było wydobyć z siebie 
głos. Odepchnąłem ją, po czym odwróciłem się i wypadłem na 
korytarz.
Najpierw poszedłem do pokoju Dunne. Nie było jej tam. 
Zniknął również Whittle. Zatrzymałem parę kierującą się w 
stronę windy i zapytałem, czy przypadkiem nie widzieli 
kobiety około pięćdziesiątki, o kręconych włosach. Mężczyzna 
odparł, że widział kogoś pasującego do tego opisu. Była w głębi 
korytarza, powiedział. Przy automacie z napojami. Zdaje się, 
że miała z nim jakiś kłopot, dodał, szczerząc zęby.
Kiedy znalazłem Dunne, stała przed maszyną, bębniąc w 
nierdzewną stal nasadą dłoni.
-	Pieprzona maszyna - powiedziała. - Zżarła moje pie 
niądze.
Musiała zauważyć spojrzenie, którym ją zmierzyłem.
-	Wiem, co myślisz - powiedziała - ale posłuchaj. Jeśli 
jedziesz na terytorium choleryków, musisz się zachowywać 
jak oni, bo nie przeżyjesz.
-	W moim pokoju jest Chloe Allen - powiedziałem. 
Coś rozluźniło się w jej twarzy.
-	Co? Kiedy wychodziłam, spała.
-	Teraz nie śpi.
Poszliśmy do mojego pokoju, który okazał się pusty. Znaleź-
liśmy Chloe tam, gdzie miała być, w pokoju, który dzieliła z Pat 
Dunne. Leżała w swoim łóżku i miarowo oddychała, z kołdrą 
naciągniętą na twarz, a kosmyk jej ciemnozłotych włosów 
tworzył na poduszce niewinny znak zapytania: Co, ja?
Dunne spojrzała na mnie z ukosa. Wytrzymałem jej spoj-
rzenie.
-	Nie wyobraziłem sobie tego - powiedziałem.
Ucieknijmy razem.
Zauważyła mnie, kiedy tylko weszła do salonu tego ranka. 
Pojawiłem się na jej młodzieńczym radarze. Zidentyfikowała 
mnie jako jedyny niestabilny element, słaby punkt, który 
mogła wysondować, wykorzystać.
Ładne są, co?
Postanowiłem nie narażać się na ryzyko kolejnej kon-
frontacji. Mogłem sobie wyobrazić ciąg min pojawiających się 
przy śniadaniu na twarzy Chloe, kiedy stara się zrobić ze mnie 
swojego wspólnika, odrzuconego zalotnika czy może nawet 
gwałciciela. Zostałem na górze, dopóki nie zobaczyłem, jak 
Dunne i Whittle prowadzą ją przez parking. W połowie drogi 
do minibusu spojrzała w górę, przeczesując wzrokiem fasadę 
hotelu, ale cofnąłem się od okna. Nie sądzę, żeby mnie 
zobaczyła. Poczekałem, aż minibus włączy się do kolejki po-
jazdów przed punktem kontrolnym, i dopiero wtedy zszedłem 
do restauracji.
Dunne i Whittle wrócili dopiero po południu. Po drodze do 
stolicy opowiedzieli mi, jak im minął dzień. Zaledwie przekro-
czyli granicę, w Chloe wstąpił diabeł. Używała najbardziej 
plugawych słów i co rusz rzucała się na siatkę odgradzającą ją 
od nich. W końcu byli zmuszeni podać jej środek uspokajający. 
Whittle uważał, że zachowanie to wyzwoliła moja nieobec-
ność. Poszukał mojego wzroku w lusterku wstecznym.
-	Wiesz, myślę, że przypadłeś jej do serca. 
Roześmiałem się cicho, po czym spojrzałem za okno. 
Odwróciła się do mnie Pat Dunne.
-	Co właściwie wydarzyło się wczoraj wieczorem w twoim 
pokoju?
-	Nic - odparłem. - Nic się nie wydarzyło.
Zastanawiałem się później, czy przeniesienie, którego sta-
łem się świadkiem, nie było misternym sprawdzianem moich 
zasad moralnych, z Chloe w roli kusicielki, ale odrzuciłem tę 
myśl jako niedorzeczną, paranoidalną fantazję wywołaną 
presją otoczenia, w którym pracowałem. Nie można było też 
wykluczyć, że władze przypomniały mi o moim zobowiązaniu. 
W końcu moja rodzina mogłaby zostać potraktowana tak
samo jak Chloe, gdyby nie zagwarantowano im nietykalności 
Nie miałem jednak pewności, a tego rodzaju spraw nie 
mógłbym poruszać. A nawet gdybym mógł, wiedziałem, co 
bym usłyszał. Władze stwierdziłyby, że wysłanie nowego 
pracownika w roli obserwatora przeniesienia jest istotną 
częścią procesu wprowadzenia go w naturę jego zajęcia. Dano 
mi możliwość przyjrzenia się tej pracy od środka, uzyskania 
unikatowego wglądu" w to, jak wygląda życie „w terenie". Nie 
mógłbym się z tym nie zgodzić.
Zawarłem pakt z władzą, a ona dotrzymała słowa - zosta-
wiono Victora i Marie w spokoju. Żadnych wizyt urzędników 
państwowych, żadnych kontroli, żadnych brązowych kopert z 
pieczęcią przedstawiającą szkarłatnego pawia w lewym 
górnym rogu. Najwyraźniej machnęli na nas ręką, mówił mi 
Victor przez telefon z nieskrywaną radością. Jesteśmy bez-
nadziejnymi przypadkami. Jednak sprawy potoczyły się tak, że 
Victor potrzebował mniejszej ochrony, niż sobie wyobrażałem. 
Pracowałem w ministerstwie zaledwie od półtora roku, kiedy 
dostał rozległego udaru mózgu i zmarł nieoczekiwanie i w 
nieco niezwykłych okolicznościach.
Pewnego wtorkowego wieczoru zadzwoniła do mnie Marie 
i następnego dnia złapałem pociąg na wybrzeże, ale całą 
historię usłyszałem dopiero po pogrzebie, kiedy wszyscy 
rozjechali się do domów. Siedziałem przy kuchennym stole, 
widząc poszarpaną linię skał skraju urwiska w połowie wy-
sokości okna. Marie otworzyła butelkę dżinu i nalała nam po 
kieliszku. Powiedziała mi, że w dniu śmierci Victora obudziła 
się wczesnym rankiem i że cisza miała jakąś nie znaną jej 
barwę. Kiedy rozsunęła zasłony w oknie, niemal oślepiła ją 
zalegająca na zewnątrz biel. W nocy spadł śnieg, pokrywając 
wszystko grubą na trzy cale warstwą. Na wschodzie wznosił 
się roziskrzoną krzywizną klif, gładki jak ocukrzony migdał. 
Poszła do pokoju Victora, żeby mu o tym powiedzieć, ale nie 
było go tam. Chociaż widziała odcisk jego ciała na narzucie, 
dowód drzemki, którą uciął sobie poprzedniego dnia, nie 
wyglądało na to, żeby tej nocy spał w łóżku. Przeszukała
domek od piwnicy po strych. Nigdzie nie mogła go znaleźć. 
Może poszedł do wioski, pomyślała. A potem pomyślała: Może 
wyruszył w podróż. W końcu robił to już wcześniej. Zawsze 
groził, że spakuje manatki i ruszy w drogę. Szpikował roz-
mowę takimi jak „wynosić się" i „zwijać się stąd". Na starość 
zdolny był prawie do wszystkiego, powiedziała.
-	Co masz na myśli, mówiąc, że robił to już wcześniej? - 
zapytałem.
Ale Marie wydawała się mnie nie słyszeć.
Powiedziała, że znalazła go późnym rankiem w ogrodzie. 
Natknęła się na dwa kształty leżące na ziemi, jeden długi i 
jakby cylindryczny, drugi mniejszy, bardziej kwadratowy. 
Podeszła najpierw do mniejszego. Wydawało się to bezpiecz-
niejsze. Pochyliła się i zaczęła odgarniać śnieg. Pod jej palcami 
ukazał się kawałek jasnozielonej skóry. Książka butów. Wtedy 
wiedziała już, czym jest ten drugi kształt. Podniósłszy się, obe-
szła go powoli dookoła, jakby chciała i nie chciała go obudzić. 
Niezupełnie wierzyła, że on tam leży. Potem, kiedy stała nie-
pewnie obok niego, usłyszała nagły, cichy szelest i spojrzawszy 
w dół, zobaczyła, że osunęło się trochę śniegu, ukazując brzeg 
ucha, już bezkrwistego, i parę kruchych pasemek włosów.
-	Nie przestraszyłaś się? - zapytałem.
-	Krzyczałam. - Uśmiechnęła się do mnie szeroko. - Krzy-
czałeś kiedyś po spadnięciu śniegu? To niesamowite. Czujesz 
się, jakbyś był w pudełku. W takim pudełku jak te, w których 
sprzedaje się pierścionki albo trzyma trąbki. W pudełku 
wyściełanym aksamitem. - W tym momencie coś się w niej 
uniosło i znowu stała się dawną Marie, taką jak wtedy, kiedy 
ujrzałem ją po raz pierwszy, w drzwiach salonu na Hope Street 
- łobuzerską, swobodną. Potem, cokolwiek to było, znowu 
opadło i przemieniła się na powrót w kobietę, której tak 
naprawdę raczej nie znałem. - Krzyczałam - powtórzyła, tym 
razem niemodulowanym głosem - ale nie było tam nikogo. 
Statek na horyzoncie. Parę mew.
Później, kiedy osuszyliśmy butelkę, patrzyłem, jak wodzi 
palcem wskazującym po blacie stołu, wzdłuż słojów drewna.
Na zewnątrz wiatr tłukł w ściany domu. Byłem prawie pewien, 
że czuję, jak chata chwieje się w posadach.
_ Co teraz zrobisz? - zapytałem.
Wzruszyła ramionami.
_ Zostanę tu.
-	Nie będziesz samotna?
-	Byłabym samotna, gdybym się stąd wyniosła - odparła. 
Przynajmniej nikt nie będzie jej niepokoił, myślałem,
wracając następnego dnia do miasta. Bolała mnie głowa, a w 
ustach miałem dziwny smak po całym tym dżinie, który 
wypiłem. Był to jednak udany pogrzeb. Wiele osób zadało 
sobie trud, by w nim uczestniczyć. Przy grobie podniosłem 
wzrok znad trumny i zobaczyłem stojącego naprzeciw mnie 
pana Page'a. Miał nieskazitelny czarny garnitur - trudno było 
oczekiwać czegokolwiek innego - ale było w nim coś, co do 
niego nie pasowało, coś nienormalnego, po prostu coś 
niewłaściwego. Po chwili zdałem sobie sprawę, że chociaż 
jego usta ze wszystkich sił starały się unieść kąciki w górę, 
pośrodku były zapadnięte - czyli innymi słowy, pan P ag e nie 
zdawał się już uśmiechać. Jak bardzo pragnąłem wtedy 
pokazać to Bracewellowi! Jak bardzo bym się cieszył, gdybym 
mógł wtedy zobaczyć jego minę! Oto nadeszła wreszcie ta 
cudowna, niemal niewyobrażalna chwila, a nie wywołała tego 
złość, lecz smutek, ale zdarzyła się za późno, by wywrzeć na 
mnie prawdziwy wpływ, wszystko to zdarzyło się za późno.
Skoro władze wywiązywały się ze swojej części umowy, to 
i ja jej dotrzymywałem. Rzuciłem się z zapałem w wir pracy. 
Dla Marie byłem specjalistą od spraw jakości - przyglądałem 
się pracy firm i występowałem z propozycjami jej 
usprawnienia - ale w rzeczywistości zatrudniony byłem w wy-
dziale służby cywilnej, którą generalnie uważano za prawą 
rękę rządu. Pracowałem po wiele godzin dziennie, wracając do 
domu o dziewiątej albo dziesiątej wieczorem. Również w 
większość weekendów można mnie było znaleźć w biurze. Nie 
miałem prawie żadnego życia towarzyskiego. Chodziłem z 
dziewczyną o imieniu Alex, która była skrzypaczką, ale
zakończyła to po trzech miesiącach, twierdząc, że prawie się 
nie widujemy. Jakoś nie kwestionowałem potrzeby takiego 
poświęcenia, a raczej zawsze potrafiłem je usprawiedliwić 
przed samym sobą. To do takich ludzi jak ja, myślałem, należy 
obrona wartości i spójności Czerwonej Strefy. Dopiero później 
zacząłem rozumieć, dlaczego tak się żyłowałem. Możliwe, że 
musiałem walczyć w obronie systemu, musiałem weń 
wierzyć, bo w przeciwnym razie odebranie mnie prawdziwej 
rodzinie poszłoby na marne.
W ciągu kolejnych lat piąłem się po szczeblach kariery, 
dochodząc od stanowiska chwalonego za pilność podrzędnego 
urzędnika od papierkowej roboty do stanowiska w garstce 
osób odpowiedzialnych za doradztwo w sprawie wszystkich 
przeniesień, zarówno do, jak i z kraju, ale duży awans dosta-
łem tuż przed trzydziestymi urodzinami. Podczas naszego 
wspólnego lunchu w ogródku piwnym Diana Bilal rzuciła 
takie słowa jak psycholog i detektyw, mając być może na-
dzieję, że przemówią do mojej wyobraźni, ale słowem, które 
zdawało się najtrafniej określać moje nowe stanowisko, była 
dyplomacja. Przeniesienie było samo w sobie bardzo skom-
plikowaną i delikatną procedurą - nikt nie wiedział o tym 
lepiej niż ja - ale, widziane w szerszym kontekście, stało się 
również kwestią negocjacji między dwoma stronami, które 
niekoniecznie stawały wobec siebie twarzą w twarz. Musiałem 
regularnie pertraktować z osobami, które piastowały 
analogiczne stanowiska w pozostałych częściach podzielonego 
królestwa, i mimo wszystkich oczywistych różnic w tem-
peramencie i postrzeganiu rzeczywistości trzeba było się starać 
utrzymywać z nimi dobre stosunki robocze. Gdybym podał w 
wątpliwość którąś z ich inicjatyw, mogłoby to zostać 
potraktowane jako przejaw niecierpliwości czy naiwności 
Czerwonej Strefy. Gdyby oni zakwestionowali którąś z moich, 
mógłbym równie łatwo dopatrzyć się w tym niezdecydowania 
Niebieskiej Strefy, cynizmu Zielonej Strefy czy lekkomyślności 
Żółtej Strefy. Praca ta wymagała elastyczności i cierpliwości, a 
także zdrowego rozsądku, i być może z tego powodu niektórzy 
uważali, że jest odskocznią do świata polityki.
Pomimo wszystkich tych kłamstw i głodu uczuć, pomimo 
tego, że moja prawdziwa egzystencja wydawała się pogrzeba-
na pod warstwami pozorów - moje kolejne życia tak zręcznie 
skrywały się jedno w drugim, że niejeden raz przywodziły mi 
na myśl rosyjskie lalki - pomimo tego wszystkiego, praca 
dawała mi prawdziwe poczucie spełnienia. Jeśli Czerwona 
Strefa była miejscem, gdzie można było prowadzić pogodne i 
harmonijne życie, to tylko dlatego, że my, urzędnicy pań-
stwowi, takim je uczyniliśmy. Poza tym zrobiłem wszystko, co 
mogłem, by zapewnić mojej nowej rodzinie opiekę.
Jednak od czasu do czasu, zwłaszcza po przekroczeniu 
trzydziestki, wracałem myślą do owego dnia, kiedy przyjechał 
do Thorpe Hall limuzyną z kierowcą przedstawiciel rządu, i 
przypominałem sobie, jak mówił nam, że jesteśmy wyjątkowi i 
że los królestwa spoczywa w naszych rękach, i ogarniała mnie 
fala niepokoju niczym uderzenie gorąca. Czy po prostu stałem 
się tym, kim chcieli, bym został? Czy naprawdę byłem taki 
uległy, że można było mnie dowolnie kształtować?
Czy to ja byłem tym mężczyzną w limuzynie z kierowcą?
Pewnego ranka siedziałem w gabinecie, przedzierając się 
przez stertę historii ostatnich przypadków, kiedy usłyszałem 
pukanie do drzwi. Podniosłem wzrok. Drzwi się otworzyły i w 
szczelinie pojawiła się twarz pana Vishrama.
- Nie przeszkadzam ci, Thomas? - zapytał i zanim zdążyłem 
odpowiedzieć, usadowił się na drugim z dwóch krzeseł w 
pokoju, poprawiając koniuszkiem palca wskazującego okulary 
na nosie.
Jako szef Wydziału Przeniesień i Relokacji Ajit Vishram 
należał do wąskiej grupy osób sprawujących władzę w re-
sorcie. Był również świetnym naukowcem, autorem kilku prac, 
z których wszystkie przeczytałem. Mówiono, że potrafi 
wpłynąć na premiera, co by mnie specjalnie nie zdziwiło, 
chociaż nigdy nie poruszyłem w rozmowie z nim tego tematu. 
Otwarcie przyznawał się do pewnej nuty melancholii - 
wszyscy pisarze są sangwinicznymi melancholikami, 
oświadczał, machnąwszy dłonią, jakby szkoda było czasu na
wygłaszanie rzeczy tak oczywistych - co przy tym miejscu 
pracy było co najmniej dowodem odwagi, ale również chytrym 
posunięciem wyprzedzającym ewentualny atak. Chociaż mu-
siał się zbliżać do sześćdziesiątki, nie miał ani jednego siwego 
włosa i jeśli pominąć sinawe półksiężyce pomarszczonej skóry 
pod oczami, czas nie zostawił śladów na jego twarzy. Nosił 
zgrabnie skrojone jasnoszare garnitury z lekkiej, lśniącej 
tkaniny, w której skład prawie na pewno wchodził jedwab, i 
była w nim spokojna powaga, którą nie znający go ludzie 
mylnie brali za wysokie mniemanie o sobie. Wydawał się 
jednak nie zdawać sobie w ogóle sprawy z wrażenia, które 
stwarzał, a jeśli zdawał sobie z tego sprawę, nic go to nie 
obchodziło. Był stale dostojny i obojętny. Widziałem w nim 
władcę małego, wpływowego i spokojnego kraju, którym być 
może - dzięki owej potencjalnej zażyłości z Michaelem Son-
giem - niemal był.
-	Masz jutro czas, żeby zjeść ze mną lunch? - Vishram 
bawił się od niechcenia kablem zasilania prowadzącym do 
mojego komputera. - Chciałbym z tobą coś omówić.
-	Tak, mam czas - odparłem. - A o co chodzi? 
Powiedział na to, że spotka się ze mną o pół do pierwszej
w holu, po czym wstał i z błyskiem rozbawienia w czarnych 
oczach i enigmatycznym skinięciem głowy opuścił mój gabinet 
tak płynnym ruchem, że przez sekundę wyobrażałem sobie, iż 
ma rolki zamiast stóp. Uśmiechnąwszy się lekko, potrząsnąłem 
głową. To było dla niego typowe: zwodzić, a potem się 
wycofać. Wybiło mnie to z rytmu pracy, podniosłem się więc i 
podszedłem do okna.
Biura znajdowały się w części miasta, z której kiedyś 
rządzono całym królestwem. Teraz jednak wszystko wyglądało 
inaczej. Podzielono starą metropolię tak, by utworzyć cztery 
nowe stolice, a mój budynek przylegał bezpośrednio do 
granicy. Po drugiej stronie betonowego muru leżała stolica 
choleryków, Thermopolis. Siedząc przy biurku, słyszałem 
często szczekanie psów wojskowych, a pewnego razu, kiedy 
zostałem w pracy do późna, przestraszył mnie nagły, suchy 
jazgot karabinu maszynowego. Spojrzałem na wąski pas
ziemi niczyjej. Po lewej granica biegła w kierunku północno-
zachodnim, włączając do naszej strefy plac, gdzie niegdyś 
ludzie upijali się z okazji nadejścia Nowego Roku. Słynny 
admirał stał teraz pośród zaminowanego pustkowia, łypiąc 
jedynym okiem na zasieki z drutu kolczastego. Z mojej prawej 
strony granica biegła w poprzek żelaznego mostu, a potem 
skręcała na wschód wzdłuż południowego brzegu rzeki. Sam 
most został ufortyfikowany - po obu jego stronach znajdowały 
się wieże strażnicze, a pod spodem stalowa sieć. Czasami, przy 
dobrej pogodzie, opierałem łokcie na parapecie okna i 
kierowałem lornetkę na ogrody, które leżały po wschodniej 
stronie mostu, i obserwowałem mieszkańców Thermopolis, jak 
gestykulowali i obrażali się wzajemnie, co najczęściej 
prowadziło do wymiany ciosów, a ponieważ nie słyszałem, co 
mówili, widok ten był dla mnie dziwnie kojący, jakbym 
oglądał pantomimę.
Kiedy tak wyglądałem przez okno, przestałem się w któ-
rymś momencie koncentrować na tym, co było na zewnątrz, a 
skupiłem się na sobie. Od samego początku ten dzień był jakiś 
ciężki. Rano budzik nie zadzwonił i obudziłem się nagle pięć 
po szóstej, dwadzieścia minut później niż zwykle. Akurat coś 
mi się śniło, ale z tego snu nie zostało nic oprócz mgliście 
zapamiętanego wrażenia, że przewiewa mnie na wskroś zimny 
wiatr, i nawet wtedy, na poły śpiąc, wiedziałem, że to 
częściowe i ulotne wspomnienie popsuje mi nastrój na cały 
dzień. Coś w propozycji Vishrama przypomniało mi ten sen. 
Zarówno sen, jak i propozycja miały pewną wspólną cechę - 
pozornie zamierzoną dwuznaczność, jak gdyby należały do tej 
samej kategorii przeżyć. Odszedłem od okna, myśląc, że jeśli 
zagłębię się ponownie w papierkową robotę, jeśli pogrzebię te 
dwuznaczności pod ciężarem doskonale znanych mi 
problemów, to znowu będę mógł zapomnieć. Nie miałem 
jednak zbyt wielkiej na to nadziei. Co tak bardzo mnie 
niepokoiło w tych przeczuciach i znakach?
Oglądana z góry Pneuma przypominała trochę klepsydrę, 
która w najwęższym punkcie miała zaledwie milę szerokości,
i to tam właśnie, czyli w samym centrum, o piętnaście minut 
drogi spacerkiem od biura, udało mi się znaleźć mieszkanie.
Wyszedłszy tego dnia z pracy, ruszyłem jak zwykle przez 
park. Większość ludzi poruszała się pieszo albo na rowerach. 
Samochody były gatunkiem wymierającym. Metro natomiast 
uznano za przestarzałe i niebezpieczne, no i przede wszystkim 
szkodliwe dla zdrowia, więc władze zamknęły je przed wie-
loma laty. Nasze miasto było czystym, spokojnym miejscem, 
w którym często dolatywały do uszu przechodniów strzępy 
muzyki. Zdjąwszy marynarkę, przewiesiłem ją przez ramię. 
Wieczór był ciepły i na trawie siedziały w swobodnych kręgach 
grupki studentów. Na zboczu stały rzędy zielono-białych skła-
danych krzeseł, czekając, aż zbierze je dozorca. Na zachodzie 
widziałem oświetloną od tyłu zachodzącym słońcem, białą, 
betonową bryłę Hiltona, o dachu najeżonym antenami i pio-
runochronami. Stolica Niebieskiej Strefy, Aquaville, z siecią 
kanałów i cierpiącymi na reumatyzm mieszkańcami, leżała tuż 
za nim.
Zbliżywszy się do północnego skraju parku, skręciłem w 
wąską alejkę. Biegła między dwoma otoczonymi murem 
ogrodami, potem pod blokiem mieszkalnym, a dalej prze-
chodziła w zaułek, tak mały i tak dobrze schowany, że mało 
kto wiedział o jego istnieniu. Na jego końcu stał Stafford 
Court. Po obu stronach wejścia znajdowały się miniaturowe 
drzewka laurowe w czarnych, kwadratowych donicach. Kiedy 
wszedłem do holu, otworzyły się frontowe drzwi mieszkania 
dozorcy. Kenneth Loames był życzliwym, chociaż trochę zbyt 
natrętnym człowiekiem - ludzkim odpowiednikiem kleju albo 
gumy do żucia, jak mi się czasami wydawało; kiedy cię 
przydybał, niemal nie można było uwolnić się od jego towarzy-
stwa. Normalnie przemykałem się, a przynajmniej starałem się 
przemykać, niezauważony, ale tym razem dostrzegł mnie i co 
gorsza, chciał —jak powiedział - poruszyć pewien temat. 
Czekałem przy windzie, a Loames szukał właściwych słów.
- Mam muchy - powiedział w końcu.
Spojrzałem na niego.
-	Słucham?
_ W salonie. Tam są muchy. - Wykonał odruchowy gest w 
stronę półotwartych drzwi za sobą.
-	Ładny mamy wieczór - powiedziałem, naciskając guzik 
windy.
Loames stał przy mnie, patrząc dobrotliwie na podświet-
lone numery pięter.
-	A pan nie zauważył żadnych much, panie Parry? W swo 
im mieszkaniu?
-	Jakoś nie. Loames 
pokiwał głową.
-	No tak - powiedział. - Jest pan teraz zajęty?
-	Tak, bardzo zajęty.
Jego głowa zwróciła się w moją stronę, a oczy spojrzały by-
strzej. Zadawał te same pytania co zwykle, ale wyczuwałem, 
że tuż pod nimi czają się inne, jak drapieżne ryby. Zdawał się 
podejrzewać, że o pewnych rzeczach mu się nie mówi - i nie 
bezpodstawnie, przynajmniej w moim przypadku.
W końcu rozsunęły się drzwi windy.
-	No to - powiedział Loames - gdyby coś pan zobaczył...
-	Powiadomię pana. - Wszedłem do windy i nacisnąłem 
guzik mojego piętra. - Miłego wieczoru, panie Loames.
Kiedy wszedłem do mieszkania, dzwonił telefon. Myśląc, 
że to znowu dozorca, podniosłem słuchawkę i powiedziałem 
znużonym głosem:
-	Tak?
Nastąpiła krótka chwila ciszy.
-	Thomas? Dobrze się czujesz?
Była to moja dziewczyna, Sonya Visvikis. Zadzwoniła, by 
mi powiedzieć, że ludzie, z którymi byliśmy umówieni na na-
stępny wieczór, odwołali spotkanie. Moglibyśmy jednak mimo 
to pójść na kolację, tylko we dwoje - czy też uważam, że to 
trochę nudne? Ależ skąd, odparłem. Prawdę mówiąc, nawet to 
wolę. Mógłbym wpaść po nią o ósmej. Umilkłem, myśląc, że 
może coś powie, ale w słuchawce zapadła cisza. W tej ciszy 
usłyszałem słaby jęk i rozejrzałem się, spodziewając się ujrzeć 
jedną z much Loamesa, ale niczego nie dostrzegłem. Dźwięk
musiał dobiec zza okna. Może była to syrena odległej karetki 
pogotowia. Może zimny powiew wiatru z mojego snu.
-	Na pewno nic ci nie jest? - zapytała Sonya.
-	Nie, wszystko w porządku. Dlaczego pytasz?
-	Nie wiem. Masz zmieniony głos.
-	Właśnie wpadłem na pana Loamesa - powiedziałem. -
Zdaje się, że ma muchy.
Sonya się roześmiała.
-	Chciał wiedzieć, czy u mnie też są - dodałem.
Teraz Sonya tak się śmiała, że ledwie mogła z siebie coś 
wykrztusić.
Spotykaliśmy się dopiero od czterech miesięcy, ale po-
kochałem jej śmiech w chwili, gdy usłyszałem go po raz 
pierwszy. Był dziwnie zmysłowy i tak donośny, że często wy-
obrażałem sobie, iż ma ona w środku jakiś misternie zrobiony 
instrument muzyczny.
Po zakończeniu tej rozmowy ugotowałem sobie lekką 
kolację, a potem przeniosłem się na kanapę pod oknem i pró-
bowałem czytać. Nie mogłem się jednak skupić. Szumiało mi 
w głowie, jakbym odbierał zakłócenia fal radiowych. Miałem 
poczucie jakiejś niekompletności, jakby coś znajdowało się 
poza moim zasięgiem. Koło dziewiątej włożyłem marynarkę, 
wziąłem klucze i wyszedłem z domu, myśląc, że spacer pomoże 
mi się odprężyć.
Powietrze, które mnie otoczyło, kiedy wyszedłem za 
szklane drzwi budynku, było gęste i wilgotne, czego nigdy nie 
spodziewałbym się w październiku. Babie lato, jak to 
nazywano. Pierwsze od wielu lat. Poszedłem ulicą, potem 
alejką i wyszedłem w parku. Krzesła zostały już zabrane, 
studenci sobie poszli. Zawahałem się chwilę, patrząc na 
ścieżkę. W pewnej odległości dostrzegłem jakiegoś męż-
czyznę, zwróconego ku mnie twarzą. Bojąc się, że może to 
znowu być Loames, poszedłem na przełaj przez trawnik. 
Loames... Uświadomiłem sobie nagle, że w nazwisku tym jest 
coś melancholijnego*. Jego związek z ziemią, nawet te
* Łoam — piasek gliniasty (przyp. tłum.).
smętne samogłoski. To zdumiewające, że nie zauważyłem tego 
wcześniej. Być może pewnego dnia jego nazwisko pojawi się 
na moim biurku, na liście osób polecanych do przeniesienia, i 
Stafford Court będzie potrzebował nowego dozorcy.
Parę minut później wyłoniłem się przed dawnym pałacem 
królewskim, którego surowa fasada jak zawsze przypominała 
mi zimny popiół, a potem poszedłem wolnym krokiem w 
kierunku zachodnim, przez plac otoczony kremowymi 
budynkami z czarnymi balkonami, i skręciłem na południe, ku 
rzece. Kiedy dotarłem do nabrzeża, byłem lekko spocony. 
Oparłem się o kamienną balustradę i spojrzałem ponad wodą 
na drugi brzeg. Gdybym przepłynął rzekę, znalazłbym się w 
Niebieskiej Strefie. Dawniej był tutaj most, ale został 
rozebrany podczas Reorganizacji. Ocalały jedynie te mosty, 
które uzupełniały podział miasta. Na przykład w Czerwonej 
Strefie mieliśmy kilka własnych mostów, ponieważ przyznano 
nam terytorium po obu stronach rzeki, ale na odcinkach, gdzie 
granicę stanowiła rzeka, wszystkie mosty zostały zniszczone. 
Drogi, które niegdyś do nich prowadziły, urywały się 
raptownie na skraju wody. Zdawały się gapić w przestrzeń, nie 
wiedząc, co tam robią albo dlaczego tam dotarły. Kiedy 
miałem dwadzieścia parę lat, odczuwałem emanujący z takich 
miejsc powiew historii; były niczym zapomniane bramy, 
wejścia do zakazanych światów. Czułem też oczywiście, że 
napotykam ucieleśnienie moich własnych przeżyć i doświad-
czeń. We mnie też były mosty. Miałem niejasne poczucie, że 
je brutalnie zerwano.
Spacerkiem przechodziłem przez kręgi stonowanego 
światła, które leżały pod każdą z latarni ulicznych. Jak wielu 
ludzi w moim wieku, miałem dwa nazwiska, dwa życia. 
Byłem kiedyś kimś, kto nazywał się Matthew Micklewright, 
ale osoba ta już nie istniała i teraz już mnie nawet nie cieka-
wiła. Było to zbyt dawno temu, zbyt odległe w czasie - zbyt 
nieprawdopodobne. Po co trzymać się czegoś, co mi-
nęło? Co dobrego z tego przyjdzie? To stare nazwisko stało się 
teraz puste jak łupina orzecha. Nazwisko pozbawione 
oddechu, znaczenia. Nazwisko bez twarzy. A potem ta noc,
kiedy zacząłem nowe życie... Dziwny początek. Żołnierze, ja-
skrawe światła. Zimne. I ja jestem przenoszony, jakby przez 
chirurgów, do nowego świata - pewnie zalewam się łzami, 
chociaż nie pamiętałem tego. Ale może każde narodziny są 
bezlitosne. Potem ta ciężarówka, pociąg i wszystkie te niedole 
i niepewność Thorpe Hall...
Położyłem dłoń na balustradzie. Moje serce zdawało się 
tłuc o ściany żeber. Powrócił do mnie w pełni sen, z którego 
wspomnieniem obudziłem się tego ranka. Szedłem przez 
zalany słońcem ogród. Silny wiatr wyginał gałęzie drzew i 
krzewów i marszczył trawę. W ogrodzie było zimno - chociaż 
nie czułem tego, jak ktoś, kto wypił za dużo, a jeśli czułem, to 
tylko jako wspaniałą, dodatkową warstwę skóry. Przez długi 
czas było tylko to - słońce na trawie, wiatr, nieustanny szelest 
liści... A potem zobaczyłem chłopca o jasnokasztano-wych 
włosach, stojącego bez ruchu pod drzewem. Wydawał się mnie 
nie zauważać, mimo że szedłem ku niemu. Nie widział mnie. 
Nawet kiedy stanąłem przed nim. Zdałem sobie sprawę, że jest 
nagi. Jakoś nie spostrzegłem tego aż do tej chwili. Rozejrzałem 
się, ale nigdzie nie mogłem znaleźć jego ubrania. Drzewo 
drżało na wietrze. Nie widać było jego pnia, ani nawet gałęzi. 
Tylko potężna chmura szemrzących liści, którą zdawała się 
zespalać jakaś nadprzyrodzona moc.
Spoglądając na wodę, zadrżałem, jakby zimny wiatr z tego 
snu przeskoczył wymiary i był teraz w moim rzeczywistym 
świecie. Chłopcem tym był Jones. Mimo że miał jasnokasz-
tanowe włosy. Mimo że nie stał na jednej nodze.
Jones.
Podobnie jak ja, miał teraz trzydzieści kilka lat. Czy na-
prawdę wysłano go do zakładu dla psychicznie chorych? Co 
się z nim stało? Czy żył?
Następnego dnia spotkałem się w holu z Vishramem, jak 
się umówiliśmy, i pojechaliśmy tramwajem przez miasto. Po 
piętnastu minutach staliśmy na wspaniałym, choć chylącym się 
ku upadkowi placu, zaledwie o kilkaset jardów od granicy. 
Chociaż Vishram wysiadł z tramwaju z najwyższym spoko-
iem, przywiózł mnie na lunch do samego centrum Fremantle, 
dzielnicy czerwonych latarni. Można tu było znaleźć zakłady, 
które zaspokajały wszelkie gusta, bez względu na to, jak były 
one egzotyczne czy zdegenerowane, gdyż uciechy cielesne by-
ły jedynym występkiem, na który mogły być podatne osoby o 
sangwinicznym usposobieniu.
Vishram zatrzymał się przed budynkiem, który wyglądał na 
dom mieszkalny, później wszedł po schodach i nacisnął 
nieoznakowany dzwonek. Drzwi się otworzyły. Przed nami 
ciągnął się chłodny, wyłożony płytkami korytarz. Prowadziły z 
niego łukiem schody do innych drzwi, które były na oścież 
otwarte i przez które dobiegał stłumiony, dobrze znany gwar 
ruchliwej restauracji. Kiedy weszliśmy na górę, wprowadzono 
nas do sali, którą tak zaaranżowano, by stwarzała jednocześnie 
wrażenie przestronności i intymności. Na każdym stoliku stała 
lampka ze szkarłatnym abażurem, odwracająca uwagę od 
wysokiego sufitu, a po bokach trzech wychodzących na plac 
wysokich okien wisiały zasłony w tym samym kolorze. Kelner-
ki nosiły białe bluzki i czarne spódnice. Wszystkie były młode 
i ładne i co najmniej dwie z nich dobrze znały Vishrama.
-	Widzę, że jesteś tu stałym bywalcem - zauważyłem, 
kiedy podano nam jedzenie.
Nie podniósł wzroku znad gołębia grzywacza, do którego 
rozbrojenia się przygotowywał.
-	Przyrządzają tu wyjątkowy creme brulee - powiedział. - 
To moja słabość.
-	Nie wiedziałem, że masz jakieś słabości.
Odłożył nóż i widelec, potem przytknął delikatnie serwetkę 
do ust. Spoglądał ponad fałdami świeżo wyprasowanego bia-
łego lnianego płótna rozbawionym, dobrotliwym i jak zawsze 
nieco zbolałym wzrokiem.
-	Za trzy tygodnie jest konferencja - powiedział. - Myśli-
my o tym, żeby wysłać tam ciebie.
-	Minęło trochę czasu, odkąd ostatni raz brałem udział w 
konferencji. Zawsze wydają mi się zbyt gwarne.
-	Ta odbędzie się w Niebieskiej Strefie - dodał niedbałym 
tonem.
Sięgnąłem po wodę mineralną i nalałem sobie następną 
szklankę. Zdawałem sobie sprawę, że muszę uważać na każdy 
ruch, choćby wydawał się najdrobniejszy czy najbardziej 
nieznaczny. Miałem dziwne uczucie, że nie mogę głęboko 
odetchnąć.
-	W Niebieskiej Strefie - powiedziałem. 
Vishram uśmiechnął się lekko.
-	Opuściłbyś Dzień Reorganizacji - powiedział - ale 
prawdopodobnie tam też zorganizują jakieś obchody. - Opuś 
ciwszy wzrok, strzepnął grzbietami palców parę okruchów 
chleba. - Chociaż oczywiście na flegmatykach nigdy nie 
można do końca polegać.
Przyglądałem się unoszącym się w mojej szklance bąbelkom. 
Ta propozycja była zarówno przywilejem, jak i potwierdzeniem 
wiary wydziału we mnie - niewielu osobom ufano na tyle, by 
posłać je z wizytą do innej części podzielonego królestwa - i cho-
ciaż myślałem, że kiedyś może pojawić się taka szansa, na 
pewno nie spodziewałem się, że stanie się to tak szybko.
Niebieska Strefa.
Słowa te płonęły w mojej głowie, szumiąc sennie jak neon. 
Oddychałem teraz trochę swobodniej. Czy miałem się tak 
czuć? Jak miałem się czuć? Zerknąłem na Vishrama, ale 
utkwił zwodniczo obojętne spojrzenie w jednej z bardziej krę-
cących biodrami kelnerek, która lawirowała między stolikami.
Z politycznego punktu widzenia Niebieska Strefa była 
zawsze pośmiewiskiem. W ciągu minionych piętnastu lat 
zmieniły się tam trzynastokrotnie rządy, każdy był koalicyjny, 
w rezultacie czego stale cofano nawet decyzje podejmowane 
na najwyższym szczeblu i niczego nigdy nie zrealizowano. 
Natomiast samych obywateli uważano za łagodnych i nie-
wzruszonych, chociaż trochę powolnych. Mówiono, że mają też 
pewne skłonności do mistycyzmu. W starożytności flegma-
tykami byli druidzi. Tak samo czarownicy. W końcu jednak 
wolałem nie uogólniać i choć moja praca wymagała łączenia 
ludzi w grupy czy kategorie, wiedziałem, że rzeczywistość w 
Niebieskiej Strefie okaże się subtelniejsza i bardziej złożona, 
niż kazano mi wierzyć.
_ potrzebowałbym dokładnych instrukcji - powiedziałem
wreszcie.
Oczy Vishrama zwróciły się z powrotem na moją twarz i 
wydało mi się, że w ich ciemnobrązowych głębinach dostrze-
głem zarys czegoś przewrotnego, ale zaraz to zniknęło i po-
została tylko otwartość - opanowane, pobłażliwe spojrzenie 
kogoś, kto przez całe życie wysłuchuje opowieści o problemach 
innych i chętnie służy im radą.
-	Oczywiście. Ale miałbyś ochotę tam pojechać? 
Spojrzałem na niego. Czy było to podchwytliwe pytanie?
-	Niektórzy ludzie nie ufają sobie - rzekł Vishram. - My 
ślą, że mogliby ulec pokusie - albo przemianie. Co więcej, 
istnieje stary przesąd związany z samym przekraczaniem 
granicy, niektórzy wierzą, że przeżycie to mogłoby w jakiś 
tajemniczy sposób pozbawić nas czegoś, że można stracić część 
siebie - można doznać uszczerbku czy szkody.
Vishram skierował spojrzenie na okno. W porównaniu z 
pomieszczeniem, w którym siedzieliśmy, z jego intymnym 
oświetleniem i atmosferą tajności czy ukradkowości, drzewa 
pośrodku placu wydawały się nadmiernie wyeksponowane.
-	To mi zawsze przypomina opowieści o tym, jak czuli się 
prymitywni ludzie, kiedy ich fotografowano - ciągnął. - My 
śleli, że kradnie się ich duszę.
Odchyliłem się na oparcie krzesła.
-	Ale ty się niczym takim nie przejmujesz - powiedział. 
Było to raczej stwierdzenie niż pytanie, więc po prostu
wytrzymałem jego spojrzenie i uśmiechnąłem się. 
Kiwnął głową.
-	Aquaville - rzekł. - Podobno to magiczne miasto. Kana 
ły, łaźnie tureckie, taksówki wodne... Mają tam też sztuczny 
ocean. Możesz surfować pół mili pod powierzchnią ziemi.
Przez chwilę przyglądałem się uważnie Vishramowi -jego 
wymanikiurowanym paznokciom, jego wypielęgnowanej, choć 
tęgiej sylwetce.
-	Nigdy nie surfowałeś, prawda? 
Wydało mi się, że kaszlnął w dłoń.
-	Nie - odparłem. - Raczej nie.
Tego wieczoru pojechałem rowerem do Sonyi, która miesz-
kała po południowej stronie rzeki. Poznałem ją w czerwcu w 
parku, na wieczornym przedstawieniu operowym. W przerwie 
podeszła do mnie. Jej uroda była równie klasyczna i nie-
wymuszona jak sznur pereł, który wisiał na jej szyi, i pantofle 
bez pięty, które trzymała niedbale w lewym ręku. Powiedziała, 
że mamy wspólnego znajomego. Profesora uniwersytetu. Kiedy 
odstawiła kieliszek z winem, na jego pokrytej mgiełką ściance 
widać było odciski jej palców. Może to dziwne, ale ta chwila 
zadecydowała o tym, co stało się później. Patrząc na ten 
kieliszek, wyobraziłem sobie dokładnie, jak się dotykamy. 
Zapytałem ją, czy mógłbym się z nią znowu spotkać, a ona na-
pisała na odwrocie mojego programu numer swojego telefonu. 
W ciągu paru dni spotkaliśmy się dwukrotnie, a na trzeciej 
randce, po kolacji w klubie jazzowym, zaprosiła mnie do siebie 
i kochaliśmy się. Podobnie jak wszyscy inni, z którymi byłem 
w bliskich stosunkach, była przekonana, że jestem specjalistą 
od spraw jakości - cokolwiek to z n a c z y, jak zawsze 
dodawała z krzywym uśmiechem. Początkowo myślałem, że 
jest dziennikarką, czy nawet aktorką - ze swą oliwkową cerą i 
ciemnobrązowymi włosami przypominała słynną gwiazdę 
filmową z ubiegłego wieku - ale pracowała w bibliotece 
publicznej, w dziale rzadkich książek. Niewiele zarabiała. Z 
przyjemnością pomagałem jej finansowo w codziennym życiu - 
kupowałem ubrania, płaciłem rachunki i tak dalej. Ponieważ 
obydwoje ceniliśmy swoją niezależność, mieszkaliśmy nadal 
osobno, ale spotykaliśmy się przynajmniej dwa czy trzy razy w 
tygodniu. Była wcześniej mężatką, w wieku dwudziestu paru 
lat, ale nie miała dzieci. Ponieważ była starsza ode mnie - 
miała prawie trzydzieści siedem lat - zastanawiałem się 
czasami, jak wyobraża sobie swoją przyszłość, ale nigdy nie 
okazała mi w żaden sposób, że jest niezadowolona z naszego 
układu. Nietrudno było mi wyobrazić sobie dzieci, które 
moglibyśmy mieć - szczupłe, ciemnookie, wybuchające jej 
głębokim i dźwięcznym śmiechem.
Poczekałem, aż usiedliśmy w jej salonie z butelką schłodzo-
nego białego wina, i wtedy podzieliłem się z nią nowiną.
-	Sonya, chcą, żebym w przyszłym miesiącu pojechał na 
konferencję. Do Niebieskiej Strefy.
Sięgnęła po swój kieliszek i wypiła. Był to kolejny parny 
wieczór, więc wszystkie okna były otwarte. Z innych miesz-
kań, których okna wychodziły na placyk pośrodku, napływał 
szmer rozmów.
-	To dlatego miałeś taki dziwny głos, kiedy zadzwoniłam 
do ciebie wczoraj wieczorem? - zapytała.
-	Nie. Wtedy nic jeszcze o tym nie wiedziałem. 
Z dołu dobiegł wybuch śmiechu.
Sonya patrzyła w swój kieliszek. Chciałem, żeby ucieszyła 
ją ta wiadomość - w końcu, bez względu na wykonywany 
zawód, otrzymać propozycję takiego wyjazdu było zaszczytem 
- toteż zaskoczyła mnie jej powściągliwa reakcja.
-	Słyszałam różne rzeczy — powiedziała. — To znaczy, o 
tym, jak tam jest.
-	Ja też - rzekłem. - Panuje tam wilgoć. Wszyscy cały czas 
chorują. Pewnie złapię grypę.
Nawet się nie uśmiechnęła.
Wyciągnąłem do niej rękę ponad stołem. Jej spojrzenie 
przeniosło się na moją dłoń, która teraz spoczywała na jej 
dłoni.
-	To konferencja - powiedziałem łagodnie. - To tylko 
praca.
-	Nie rozumiesz - rzekła. Jej broda uniosła się i Sonya 
popatrzyła w drugą stronę, na pokój.
-	Sonya... - Podniosłem się i obszedłem stół. Stojąc za nią, 
wziąłem ją w ramiona i po prostu przytrzymałem. Na plecach 
czułem chłodny powiew od okna.
-	Przepraszam - wymruczała. - Nie wiem, co się ze mną 
dzieje.
-	Już dobrze - powiedziałem.
-	Jestem głupia.
-	Nie jesteś.
Ja też słyszałem różne rzeczy o Niebieskiej Strefie - opo-
wieści o czarach i opętaniu, o pogańskich rytuałach, o dzi-
wacznych kultach religijnych - ale słyszałem je od urzęd-
ników do spraw przesiedleń, a oni zawsze słynęli z chorej 
wyobraźni. Wynikało to częściowo z ich uprzywilejowanej 
pozycji. Regularnie podróżowali do innych stref. Widzieli 
miejsca, których nie widział nikt inny. Zawsze wzbudzali 
podziw publiczności, która chłonęła każde ich słowo. Ale było 
to również skutkiem ich stałego kontaktu z urazami innych 
ludzi. Opowieści, które snuli, były dla nich mechanizmami 
obronnymi, zaworami bezpieczeństwa, sposobami na odwró-
cenie uwagi albo zmniejszenie presji. Ich humor był humorem 
wisielczym. Od dawna żartowano, że urzędników zajmujących 
się przesiedleniami samych trzeba było często przesiedlać. 
Przekraczali zbyt wiele granic. Wypalali się. Było to ryzyko 
zawodowe. Przypomniałem sobie, co powiedział Vishram przy 
lunchu. Można stracić część siebie. Można doznać uszczerbku 
czy szkody.
Sonya odsunęła się ostrożnie ode mnie i przechyliwszy 
głowę na bok, dotknęła grzbietem nadgarstka prawego oka. 
Potem spojrzała na mnie i uśmiechnęła się.
- To będzie niezwykłe - powiedziała.
Ocknąłem się ze snu tuż po trzeciej, z głową pełną niepoko-
jących obrazów. Nie chcąc obudzić Sonyi, wyszedłem ostrożnie 
z łóżka i poszedłem po ciemku do łazienki. Napiłem się zimnej 
wody z kranu, a potem odwróciłem się ku oknu. Na niemal 
bezchmurnym niebie wisiał księżyc w pełni. Na ulicy panowała 
cisza. Widziałem trzy dziewczyny stojące przed budynkiem 
naprzeciw. Przez chwilę rozmawiały, potem usłyszałem słowo 
„Dobranoc" i dwie z nich odeszły. Trzecia opierała się o drzwi 
wejściowe do budynku. Miała opuszczoną głowę, jej kark lśnił 
biało w blasku księżyca. Pewnie ma kłopot z kluczami, 
pomyślałem. W końcu drzwi ustąpiły i zniknęła w środku. 
Przyglądałem się jej z uczuciem nostalgii, chociaż nigdy 
wcześniej jej nie widziałem, i uświadomiłem sobie, że myślę o 
Marie, o tym, jak stała w bardzo podobnej pozycji przed 
domem na Hope Street, na pewno zmęczona, może też trochę 
pijana, starając się trafić kluczem w dziurkę. Wszedłszy 
wreszcie do środka, wspinała się w ciemnościach po skrzy-
tnących schodach. Kiedy przechodziła przez podest, wpadała 
na komódkę z bielizną pościelową i słyszałem, jak klnie pod 
nosem. Kurwa, szeptałem, naśladując ją. Szczerzyłem zęby w 
uśmiechu. Rano podciągała spódnicę i spuszczała majtki z 
boku, żeby pokazać mi fioletowo-żółtą różę, która wykwitła 
na jej biodrze jak tatuaż. Czy naprawdę minęło półtora roku, 
odkąd widziałem się z nią po raz ostatni?
Miałem wziąć udział w seminarium na południowym 
wybrzeżu, więc pod wpływem impulsu zadzwoniłem do Marie 
i zapytałem, czy mogę się u niej zatrzymać. Pamiętałem 
ścieżkę na szczycie klifu, jasny listopadowy dzień. Wysoko w 
górze świergotały skowronki, czarne drzazgi w niebieskiej 
skórze nieba. Z lewej strony, kilkaset stóp w dole, rozciągało 
się morze, poruszając falami jak skrzelami. Po marszu krew 
krążyła mi żywiej w żyłach. Wkroczyłem na wzniesienie i w 
dole zobaczyłem chatkę z dachem z czarnego łupku i dymem 
unoszącym się z komina i mieszającym się z powietrzem. 
Nawet z oddali widziałem Marie w ogrodzie przed domem, 
samotną postać w rozległym krajobrazie. Jak samotne stało się 
jej życie, pomyślałem, odkąd zabrakło Victora.
Podszedłem bliżej, a potem stanąłem i przyglądałem się jej. 
Pochylona, z włosami związanymi po bokach twarzy, pieliła 
grządkę irysów. W końcu najwyraźniej wyczuła moją 
obecność. Rozejrzała się wokół, a potem powoli wyprostowała, 
mrużąc oczy przed światłem. Podniosłem rękę i pomachałem.
-	Och, Tom. To ty. - Podeszła w niezgrabnych gumow 
cach, dotykając prawym rękawem nosa. Kiedy mnie objęła, 
położyła mi głowę na ramieniu, i jej głos zawibrował w moim 
obojczyku. - Zapomniałam, że przyjeżdżasz. To znaczy zapo 
mniałam, że to dzisiaj.
Odsunąłem się do tyłu.
-	Dobrze wyglądasz, Marie. Naprawdę dobrze wyglądasz.
-	Tak? - Spojrzała na swój sweter, pobrudzony w paru 
miejscach i pozbawiony jednego guzika, a potem ponownie 
podniosła wzrok. - Ale popatrz na siebie. Ile kosztował ten 
płaszcz?
Jakiś czas później siedziałem z nią przy stole kuchennym, 
pijąc herbatę. Powiedziała mi, że dostała pracę jako kasjerka 
na miejscowej stacji kolejowej. Victor pochwaliłby to, odpar-
łem. Skinęła z roztargnieniem głową i ujęła kubek w obie 
dłonie, jakby chciała je rozgrzać. Pośrodku jej dolnej wargi 
pojawiła się zmarszczka, a włosy straciły połysk. Miała już 
czterdzieści lat. Trudno było mi w to uwierzyć.
-	Nie wyobrażasz sobie, jak ktoś może tak żyć - powie 
działa.
Uśmiechnąłem się lekko.
-	Dzieją się tu różne rzeczy. Byłbyś zdumiony. - Stała 
się arogancka, jak gdyby moja obecność rozpaliła w niej coś, 
co było uśpione i ledwie się tliło. - Nie powinnam ci o tym 
mówić - on kazał mi obiecać, że ci nie powiem - ale przy 
puszczam, że teraz nie ma to już znaczenia.
On. Nasz ojciec.
Powiedziała mi, że pewnego ranka, po śniadaniu, Victor 
wpadł na pewien pomysł. Postanowił obejść granicę. Całą. 
Chciał się dokładnie przekonać, gdzie żyli przez ostatnich 
dwadzieścia lat. Ciekawiły go „rozmiary tej klatki". I zrobili 
to, we dwoje. Przeszli prawie siedemset mil. Zajęło im to 
większość lata.
-	Nie wiedziałem - rzekłem.
-	Przekroczyliśmy też granicę - powiedziała Marie. - Nie-
legalnie.
Wydawała się rozkoszować miną, która pojawiła się na 
mojej twarzy. Wytrąciła mnie z mojego samozadowolenia. 
Jednocześnie zrozumiałem, jak bardzo oszukiwałem ją od 
wielu lat. Nigdy nie przyszło jej do głowy, że mogę pracować 
w ministerstwie. Widziała we mnie po prostu kogoś, kto 
przestrzega reguł.
-	Przekroczyliśmy ją w biały dzień - powiedziała. - Po 
prostu przez nią przeszliśmy. Nie było tam nikogo.
-	Gdzie to było?
Podała nazwę tego miejsca. Wiedziałem, że to teren bag-
nisty, ponury i smagany wiatrem - jedyny kawałek granicy z 
Zieloną Strefą.
?i f\f\
-	Musiał tam być jakiś mur - rzekłem. _ 
Był. Ale była w nim dziura.
-	Dziura?
-	Wyrwa - odparła Marie. - Nie wiem, skąd się wzięła. 
Może mur się osunął. A może był w naprawie. Nie wiem. Ale 
na pewno była tam wyrwa. Początkowo nie mogliśmy w to 
uwierzyć, po tym wszystkim, co słyszeliśmy o bezpieczeństwie 
i integralności państwa. Myśleliśmy, że mamy zwidy. - Jej 
wzrok skierował się ku oknu - wąskiemu paskowi szarozie 
lonego morza, a potem szaremu niebu nad nim. Uśmiechnęła 
się. - Podeszliśmy do niej, a szliśmy bardzo wolno, jakby była 
żywym stworzeniem i mogła się spłoszyć. Potem po prostu 
przez nią przeleźliśmy.
-	Oboje? - zapytałem. 
Skinęła głową.
-	Pamiętam, jak stałam po drugiej stronie. Oczywiście 
okolica wyglądała tak samo, ale czuło się, że jest inna. 
Zupełnie inna. Jak powierzchnia księżyca albo co. Przez chwi 
lę się rozglądaliśmy, a potem nasze spojrzenia się spotkały 
i zaczęliśmy się śmiać. - Potrząsnęła głową, jak gdyby nadal 
nie mogła się nadziwić temu, co tam na nich czekało. - Pod 
skakiwaliśmy z radości, krzyczeliśmy i tańczyliśmy, mimo 
że nie było żadnej muzyki. Zachowywaliśmy się jak szaleńcy. 
Powinieneś był nas widzieć.
Powinieneś był nas widzieć.
-	Thomas?
Podskoczyłem, wstrzymując oddech. W drzwiach stała 
Sonya. Była naga, twarz miała ukrytą w cieniu, a jedną stopę 
skręconą nieco do środka. Zanurzyłem się tak głęboko we 
wspomnieniach, że zapomniałem, gdzie jestem.
-	Obudziłam się, a ciebie nie było - powiedziała. - Przez 
chwilę myślałam, że poszedłeś do domu.
Uśmiechnąłem się i potrząsnąłem głową.
-	Nie zrobiłbym tego. Wsunęła 
mi się w ramiona.
-	Jesteś zimny.
-	Nie mogłem spać, to wszystko.
-	Za ciężko pracujesz. Może powinniśmy gdzieś wyjechać, 
kiedy wrócisz - na długi weekend...
Przycisnąłem ją mocno i pocałowałem jej włosy.
-	No, kochanie - powiedziałem. - Wracaj do łóżka.
W środę przed wyjazdem do Niebieskiej Strefy poszedłem 
na spacer, myśląc, że może będę mógł gdzieś usiąść w ciszy i 
poczytać przez godzinę. Przeszedłem na drugą stronę głównej 
ulicy, zmierzając do parku, który znajdował się na zachód od 
biura. Chociaż niebo było zaciągnięte chmurami, wydawało 
się, że daleko odsunęło się od ziemi, i miałem uczucie 
lekkości, niemal zawroty głowy, jakby nade mną była zbyt 
duża przestrzeń, jakbym miał za chwilę ulecieć do góry. 
Przeszedłem przez bramę parku i ruszyłem ścieżką, która wiła 
się południowym brzegiem jeziora. Przemknął szybko kos, 
strząsając krople dźwięków. Wierzba płacząca, która 
zwieszała gałęzie nad wodą, obnażając pień, z jakiegoś 
powodu przypominała mi kobietę myjącą włosy w umywalce. 
Dziwne myśli. Stanąłem nieruchomo i patrzyłem na chmury, 
wbijając wzrok w szarość. Starałem się wykryć powierzchnię, 
zmierzyć głębię. Oczywiście było to niemożliwe.
Po lunchu we Fremantle Vishram zaprosił mnie do swojego 
gabinetu, gdzie dał mi naręcze materiałów do przeczytania. 
Zawsze nalegał na dokładne przygotowania, bez względu na 
zadanie, ale nigdy jeszcze nie widziałem u niego aż takiego 
entuzjazmu. Kiedy odwróciłem się do wyjścia, z ramionami 
już obolałymi od ciężaru artykułów, esejów i traktatów, 
mruknął: Poczekaj, Thomas, zapomniałem o czymś, i przej-
rzawszy ponownie półki, wyjął jeszcze jeden tom, Koszmar w 
Pneumie D. W. B. Forbesa-Malleta, wysokiego rangą dy-
plomaty z Zielonej Strefy, który brał udział w inauguracyjnej 
konferencji transgranicznej. W minionych dwóch tygodniach 
przeczytałem sporo książek - między innymi wprowadzenie do 
flegmatycznej sztuki gotowania pod tytułem Ostrożna kuchnia, 
z przepisami na pudding z masła i chleba i pieróg nadziewany 
rybą, oraz monografię o zwyczajach godowych koników 
morskich - a teraz miałem pod pachą Koszmar
w pneumie. Ze względu na tytuł nie zdziwiłem się odkryciem, 
że pierwsza konferencja zupełnie się nie udała - na ulicach 
szalały bandy pijanych delegatów Żółtej Strefy, a delegat 
Zielonej Strefy zabił się, skacząc z dachu hotelu. Był współ-
pracownikiem autora książki i jego dobrym znajomym. Jak 
zauważył dość cierpko Forbes-Mallet, wyglądało to zupełnie 
tak, jakby władze zgromadziły tam wszystkich po to, by 
wykazać mądrość swojego wielkiego planu.
Usiadłem na wolnej ławce i gapiłem się na jezioro - kaczki 
o szyjach jak z czarnego aksamitu i dociekliwych głowach, ko-
lor trawy, spotęgowany pokrywą chmur, powietrze muskające 
moje plecy... Obok mnie przeszła, ramię przy ramieniu, para 
młodych ludzi i usłyszałem fragment ich rozmowy. Będzie 
wspaniale, mówiła dziewczyna. Zobaczysz. Czas przyszły, po-
myślałem. Czas, którego używanie przychodzi sangwinikom 
zupełnie naturalnie. Chociaż wszystko było normalne, wyda-
wało się jednocześnie w jakiś sposób wzmocnione, zupełnie 
jak uczucie, którego można doznać podczas zaćmienia.
-	Jak idzie czytanie lektur?
Podniosłem wzrok i zobaczyłem stojącego na ścieżce 
Vishrama, a potem zerknąłem na Forbesa-Malleta, który leżał 
nie otwarty na moich kolanach.
-	Dobrze - odparłem - chociaż obawiam się, że przeczy-
tałem tylko około połowy z tego, co mi dałeś.
-	Chyba trochę mnie poniosło. - Vishram obrócił oczy ku 
niebu. Czyżby warunki atmosferyczne oddziaływały również 
na niego? - Właśnie wracam do biura - powiedział. - Pójdziesz 
ze mną? A może nie jesteś gotowy?
-	Nie, z radością się do ciebie przyłączę.
Kiedy ruszyliśmy wokół jeziora, myślałem o naszej nie-
dawnej wyprawie do Fremantle. Byłem teraz przekonany, że 
Vishram miał romanse z paroma kelnerkami, i aby wyciągnąć 
coś z niego na ten temat, powiedziałem, że bardzo spodobała 
mi się ta restauracja. Powiedziałem, że powinniśmy tam 
znowu pójść po moim powrocie. Może następnym razem spró-
buję tego słynnego creme brulee, dodałem, przypomniawszy 
sobie biały porcelanowy garnuszek, który postawiono przed
nim, ze stopionym karmelem na wierzchu, wyglądającym jak 
okrągła szybka z bursztynowego szkła. Vishram skinął głową, 
a jego zwykle matowe oczy zalśniły na myśl o tej perspektywie, 
ale wydawał się nie mieć ochoty do rozmowy na ten temat. A 
może niezupełnie były to romanse, pomyślałem. W końcu 
restauracja najbardziej przypominała mi burdel -wytworny, 
dyskretny, elegancki, ale mimo to burdel - i nagle zacząłem się 
zastanawiać, czy cała ta rozmowa o atmosferze i kuchni - o 
creme brulee - nie była aby wyszukanym eufemizmem, 
szyfrem.
-	A jak się miewa panna Visvikis?
Pytanie Vishrama, zadane z wystudiowaną niewinnością, 
pomieszało mi tok myśli. Uśmiechnął się przez ramię, jakby 
doskonale zdawał sobie sprawę z efektu, jaki wywołał. Jednak 
o ile wiedziałem, wśród jego rozlicznych talentów nie było 
zdolności czytania w myślach. W sierpniu, na przyjęciu 
zorganizowanym w celu zbiórki pieniędzy na działalność 
partii, przedstawiłem go Sonyi i przez prawie godzinę roz-
mawiał z nią o introligatorstwie - a w każdym razie tak mi 
później powiedział.
-	Bardzo dobrze - odparłem. - Oczywiście martwi się tym, 
że wyjeżdżam. Myślę, że jest też trochę zazdrosna.
-	To zupełnie naturalne - rzekł Vishram. - Nadal pracuje w 
bibliotece?
-	Tak. Chociaż myślę, że pragnęłaby jakiejś odmiany.
-	Naprawdę? - Vishram opuścił wzrok z fałszywą skrom-
nością. - Tak się składa, że szukam asystentki do badań.
Jedna z jego nieskazitelnych brwi uniosła się w górę, jakby 
właśnie zażartował, ale z samego siebie. Powiedział mi, że 
zaczyna pracę nad nową książką. Zamówiono u niego oficjalną 
biografię Michaela Songa.
-	Nie przychodzi mi na myśl lepsza osoba do tej pra 
cy - powiedziałem.
Vishram podziękował mi za uprzejme słowa.
Ponieważ tyle czasu zabiera mu praca w ministerstwie, 
ciągnął dalej, i inne związane z nią obowiązki, wątpi, czy 
będzie w stanie sam zebrać wszystkie materiały. Może
mógłbym wspomnieć o tym Sonyi, kiedy się z nią zobaczę. 
Był pewien, że podoła temu zadaniu. Oczywiście nie będzie 
mógł jej bardzo hojnie płacić...
-	Zapytam ją - odparłem. - Nigdy nie wiadomo.
W piątek po południu zgłosiłem się do Jasmine Williams z 
działu kadr po instrukcje w sprawie mojego zbliżającego się 
wyjazdu. Kiedy wszedłem do jej gabinetu, podniosła głowę 
znad biurka i uśmiechnęła się. Zmieniła fryzurę, odkąd ją 
ostatnio widziałem. Starannie ułożone rządki zaczesanych do 
tyłu warkoczyków przyciągały uwagę do naturalnej elegancji 
jej głowy. Chodziliśmy ze sobą, kiedy byliśmy oboje stażysta-
mi. Miała cudowną umiejętność zachowywania niewzruszo-
nego spokoju, zdolność patrzenia na każde niefortunne czy 
niemiłe wydarzenie z rozbawieniem i wyrozumiałością. Miała 
też najpiękniejsze ciało, jakie kiedykolwiek widziałem, piersi, 
które unosiły się w górę, jakby w gotowości, i skórę pachnącą 
jak powoli topniejące w rondelku masło i cukier. Skierowano 
ją jednak do oddziału ministerstwa na północy, co oznaczało, 
że mogliśmy się widywać tylko w weekendy, więc po paru 
miesiącach zaczęliśmy stopniowo oddalać się od siebie.
-	A więc tym razem to ty - powiedziała.
-	Tak. - Podszedłem do niej. - Podoba mi się twoja fryzura.
-	Dzięki.
Kiedy usiadłem na krześle, rozległo się pukanie do drzwi i 
pojawił się Vishram.
-	Mam nadzieję, że nie macie nic przeciwko temu, że 
wezmę udział w tym spotkaniu?
Jasmine uśmiechnęła się do mnie ponownie, tym razem 
bardziej enigmatycznie.
-	Nie mamy, prawda?
-	Skądże - odparłem.
Vishram usiadł z tyłu pokoju, przy ścianie. Założywszy 
nogę na nogę, zdjął okulary i zaczął przecierać soczewki. 
Otrzymam standardową wizę biznesową, powiedziała Jasmine, 
ważną na siedemdziesiąt dwie godziny. Upoważnia
ona do jednorazowego wjazdu do Niebieskiej Strefy i powrotu 
do Czerwonej. Przy tego rodzaju wizie zakładano, że kontakty 
z miejscową ludnością będą ograniczone do minimum. 
Oczywiście ten system opierał się na zaufaniu - ale 
prawdopodobnie zasłużyłem sobie na nie, dodała Jasmine, 
zerkając w stronę Vishrama, bo inaczej nie zostałbym wy-
brany. Powinienem pamiętać, że prawo obu krajów odnosi się 
jednakowo do niebezpieczeństwa skażenia psychicznego. Nie 
musi mi chyba mówić, że królestwo podzielono dla jego 
własnego dobra i że nie leży w niczyim interesie narażanie na 
szwank utrzymującej się od dwudziestu siedmiu lat względnej 
równowagi.
-	A co z kontaktami z innymi delegatami? - zapytałem.
-	Nie ma żadnych ograniczeń. - Jasmine sprawdziła coś w 
komputerze. - Nie wspomnieliśmy o lekach.
-	O lekach?
-	Jak możesz sobie wyobrazić, jest tam trochę inaczej niż u 
nas. Zycie toczy się wolniej, ale jest również bardziej 
nieprzewidywalne. Jest tam więcej niezdecydowania, więcej 
niejasności. Jeśli chcesz, możemy ci wydać lek, który pomoże 
ci się zaadaptować.
-	Nie, nie sądzę - odparłem. 
Jasmine przyjrzała mi się bacznie.
-	Chcę poczuć, jak jest w Niebieskiej Strefie - ciągnąłem. - 
Chcę ją zobaczyć taką, jaka jest. Nie chcę, żeby moje doznania 
były w jakikolwiek sposób osłabione - ani spotęgowane, skoro 
już o tym mowa.
-	W porządku. - Jasmine spojrzała za mnie. - Panie 
Vishram, chce pan coś dodać?
Vishram trzymał okulary przed sobą, żeby sprawdzić, czy 
nie ma na nich jakichś zabrudzeń, ale wydawało się, że dobrze 
je przeczyścił.
-	Nie - odparł, zakładając z powrotem okulary na nos. — 
Myślę, że powiedziała pani o wszystkim.
-	Nie trzymaj się niewolniczo reguł i przepisów, Tom - po-
wiedziała Jasmine. - Tworzą one po prostu pewne ramy, w 
których możesz swobodnie działać.
-	Miejmy nadzieję - rzekł Vishram, wstając - że będzie to 
przeżycie, którego nigdy nie zapomnisz.
-	Brzmi to raczej zniechęcająco - rzekłem.
Vishram uśmiechnął się tylko i odwrócił. Doszedłszy do 
drzwi, zatrzymał się jednak, i przypuszczałem, że przekaże mi 
teraz ostatnią radę albo doda otuchy. On jednak powrócił do 
wcześniejszego i nie związanego z moim wyjazdem tematu 
rozmowy.
-	Nie zapomnij porozmawiać z Sonyą - powiedział - bo 
ta przeklęta książka nigdy nie powstanie.
3
Wysiadłem z pociągu w poniedziałek, tuż po południu. 
Kiedy stałem na peronie, przeszedł mnie dreszcz i owinąłem 
się ciaśniej płaszczem. Materiał był wilgotny w dotyku. Cho-
ciaż Aquaville chlubiło się źródłami leczniczymi, łaźniami 
tureckimi i basenami kąpielowymi, nigdy nie cieszyło się 
reputacją zdrowego miejsca. W ostatnich latach szalały tu 
epidemie grypy, a tubylcy zawsze padali ofiarami artretyzmu i 
zapalenia płuc. Niektórzy dowodzili, że te choroby mają 
źródło w samym charakterze flegmatycznym, gdyż jego wro-
dzoną cechą jest chłód i wilgoć, ale inni uważali, że winić za 
to należy pierwsze władze Niebieskiej Strefy. Oskarżono je o 
to, że dodając około dwustu mil nowych dróg wodnych do 
istniejących już przed Reorganizacją kanałów i jezior, zmie-
niły klimat miasta. Czułem się wzmocniony suplementami 
witaminowymi, które w weekend dała mi Sonya. Jednak mimo 
to byłoby cudem, gdybym czegoś nie złapał.
Powiedziano mi, że wyjdzie mi na spotkanie przedstawiciel-
ka organizatorów konferencji, ale przy bramce nie dostrzegłem 
nikogo. Flegmatycy nigdy nie słynęli z operatywności, a poza 
tym pociąg spóźnił się przynajmniej o godzinę. Postanowiłem 
sam pójść do hotelu. Według Jasmine, był odległy od stacji o 
dziesięć minut drogi pieszo. Podniósłszy walizkę, ruszyłem do 
wyjścia. Uszedłem nie więcej niż dziesięć jardów, kiedy z 
tłumu obok mnie wyłonił się jakiś mężczyzna. Miał wilgotną, 
bladozieloną cerę i ciemny, wąski wąsik, a jego czarne włosy 
przygładzone były jakimś olejkiem czy pomadą. Wsunął mi do 
kieszeni coś, co sprawiało wrażenie pocztówki.
_ To może pana zainteresować - powiedział półgębkiem, a 
iego twarz przekrzywiła się nieco w bok i uniosła, jakby 
rozglądał się po ruchliwej sali za kimś, kogo znał. Potem 
zniknął w tłumie jak pływak porwany przez odpływ albo 
tonący człowiek, który idzie po raz trzeci pod wodę.
Poszedłem dalej. Incydent ten nie trwał dłużej niż parę 
sekund, a mimo to wzburzył mój umysł. Moje myśli kręciły się 
w nieładzie jak ubranie w pralce podczas wirowania, a na czoło 
i piersi wystąpił mi lekki pot. Nie spojrzałem na tę kartkę. Nie 
włożyłem nawet ręki do kieszeni, by sprawdzić, czy tam nadal 
jest. Wydawało mi się sprawą niezwykłej wagi, by iść przed 
siebie, zachowywać się tak, jakby nic się nie zdarzyło.
Przed stacją tłum zgęstniał i poruszał się ospale. Ponownie 
przystanąłem, by się rozejrzeć. Ulice były węższe, niż się spo-
dziewałem, a wiele budynków było zaniedbanych. Na przykład 
z kilku hoteli, które widziałem, tylko jeden - Tethys - został 
ostatnio odmalowany. Po prawej stronie miałem drogę wodną, 
z taksówkami zacumowanymi do pływającej drewnianej boi, 
ale postanowiłem się przejść. Wkrótce tego pożałowałem. Nie 
mogłem zsynchronizować kroków z kłębiącymi się wokół mnie 
ludźmi. Poruszali się tak niezdecydowanie, z takim brakiem 
pewności, że co i rusz wpadałem na nich albo deptałem im po 
nogach. W pewnym momencie dałem krok w bok, by prze-
puścić niewidomego, ale potknąłem się o metalowy pachołek 
do cumowania łodzi i omal nie upuściłem walizki do kanału. 
Nic mi się nie stało, ale mimo to zacząłem marzyć o tym, by 
usiąść na chwilę i zamknąć oczy. Pomyślałem o Jasmine i jej 
propozycji dania mi leku. Połknąłbym coś takiego od razu, 
gdybym miał to przy sobie.
-	Pan Parry?
Rozejrzałem się. Szła ku mnie pospiesznie młoda kobieta o 
bladoblond włosach. Trzymała w ręku tabliczkę, na której 
wyskrobano T. PARRIE.
-	Przepraszam, że nie odebrałam pana ze stacji - powie 
działa.
Nic nie odrzekłem. Dopiero teraz rozpoznałem nazwisko na 
tabliczce jako moje własne.
Mówiła dalej, a pod jej lewym okiem drgał jakiś drobny 
mięsień.
-	Pójdziemy? Czy wolałby pan wziąć taksówkę? Możemy 
wziąć, jeśli pan...
-	Nie, możemy iść.
Poprowadziła mnie, wahając się na paru skrzyżowaniach, a 
nawet skręcając raz w złą ulicę, co oznaczało, że musieliśmy 
wrócić po swoich krokach. Przepraszała mnie co najmniej 
tuzin razy. Kuliła głowę w ramiona i wykrzywiała kąciki ust w 
beznadziejnej imitacji uśmiechu. Prawdopodobnie sam 
poradziłbym sobie lepiej, a w każdym razie nie gorzej. Nadal 
jednak miałem uczucie lekkiej dezorientacji i od czasu do 
czasu wstrząsał mną dreszcz, jakbym za długo leżał na słońcu, 
a kiedy dotarliśmy w końcu do hotelu, majestatycznego, 
starego gmachu z balkonami z kutego żelaza, uczepionymi 
pokrytej plamami fasady w kolorze złamanej bieli, zanurzyłem 
się w holu z westchnieniem ulgi, jakbym przez wiele dni 
dryfował po wzburzonym oceanie i dopłynął w końcu do 
bezpiecznego brzegu.
-	Witamy w Sheratonie, proszę pana.
Obróciłem się. Przy moim ramieniu pojawił się mężczyzna 
w średnim wieku w jasnoszarym cylindrze i smokingu w tym 
samym kolorze.
-	Przyjechał pan tutaj na konferencję? - zapytał.
-	Tak - odparłem. - Tak, na konferencję.
-	Nazywam się Howard. Z działu kontaktów z gośćmi. - 
Splótłszy dłonie, ukłonił mi się w pas. - Do pańskich usług.
-	Dziękuję. - Spróbowałem odwzajemnić mu się skrom-
nym ukłonem.
Howard odczekał, aż odejdzie moja „przewodniczka", po 
czym zatoczył prawą ręką szeroki łuk, jakby sypał na drodze 
przede mną różane płatki. Zrozumiałem, że zaprasza mnie do 
recepcji. Podał mężczyźnie za biurkiem moje nazwisko i po-
informował go, że chciałbym się zameldować. Uniósłszy brwi, 
recepcjonista zerknął na ekran komputera i powoli potrząsnął
głową. Powiedział nam, że pokój nie jest jeszcze przygotowany. 
Znowu splatając dłonie, niemal wykręcając je sobie tym razem, 
Howard zapytał, czy nie mam nic przeciwko temu, żeby zacze-
kać w holu. Zdając sobie sprawę z jego zażenowania, uznałem, 
że nie mogę oponować. Usiadłem w fotelu i wyjąłem przewodnik 
po Niebieskiej Strefie. Od czasu do czasu podnosiłem głowę i 
spoglądałem przez okno na ogród, gdzie wisiały obok siebie 
na wysokich białych masztach flagi czterech krajów.
Kiedy kończyłem rozdział o gospodarce - opinia: stale na 
krawędzi upadku - moją uwagę rozproszył jakiś ruch na skraju 
pola widzenia. Obróciwszy głowę, zobaczyłem niskiego, 
szczupłego mężczyznę, który podniósł się z kanapy i zmierzał 
w moją stronę. Miał na sobie garnitur w osobliwym kolorze - 
delikatnym jasnym błękicie jajka kosa. Zauważyłem, że lekko 
kaszle, a koniuszek jego nosa jest zaczerwieniony i 
spuchnięty.
-	Nazywam się Ming - powiedział. - Walter Ming.
W tym momencie z ręki przechodzącego obok boja hotelo-
wego wyśliznęła się duża waliza. Kiedy upadła, otworzyła się, 
wysypując swoją zawartość na podłogę, w tym - co wyglądało 
nieco dziwacznie - butelkę sosu tabasco, która spoczęła obok 
dużego palca mojej lewej stopy. Łoskot zagłuszył nieco, niczym 
grzmot, słowa szczupłego mężczyzny.
-	Ping? - spytałem. - Jak w ping-pongu?
-	Ming. Jak w dynastii. - Uśmiechnął się niewesoło. 
Przedstawiłem się i podaliśmy sobie ręce. Dłoń Minga była
sucha, w dotyku zdawała się niemal papierowa, a jego czarne 
włosy były gęste i matowe. Pochyliwszy się szybko, podniósł 
butelkę tabasco i podał ją zdenerwowanemu bojowi.
-	Właśnie pan przyjechał - rzekł. 
Skinąłem głową.
-	Tak.
-	Skąd pan jest?
-	Z Pneumy - odrzekłem. - Z Czerwonej Strefy.
Ming odwrócił się ode mnie. Przyglądał się bojowi, który 
rozpaczliwie starał się upchnąć wszystko z powrotem w wa-
lizce.
- A pan? - spytałem. - Skąd pan jest?
Ming nie odpowiedział. Mimo drobnej budowy wydawał 
się potężny, jak miasto, w którym znajduje się zbyt wiele 
pozostałości z przeszłości, i pomyślałem o Cledge, stolicy 
Zielonej Strefy, której nędzne, niskie kamieniczki mogłem 
czasami oglądać z okna gabinetu, jeśli powietrze było prze-
zroczyste. Miałem go już zapytać, czy przypadkiem nie jest 
melancholikiem, kiedy pojawił się przede mną Howard. Miło 
mu było zakomunikować, że pokój jest już gotowy. Podając 
ponownie rękę Mingowi, oświadczyłem, że cieszę się, że go 
poznałem, i że na pewno jeszcze się spotkamy. Kiedy szedłem 
ku windzie, wydawało mi się, że czuję na sobie jego dziwnie 
martwe spojrzenie.
Zaledwie otworzyłem drzwi pokoju, uderzył mnie widok 
przyciężkich mebli, które bardziej pasowały do muzeum niż do 
hotelu. Kanapa i fotel pokryte były brokatem w śliwkowym 
kolorze, a tapety i zasłony były ciemnoniebieskie. Uczucie 
klaustrofobii pogłębiały wbudowane w ściany po obu stronach 
łóżka półki, zastawione starymi, zapewne zatęchłymi 
książkami w twardych oprawach. Pośrodku stosu poduszek, 
starannie umieszczona na złożonej, papierowej serwetce, leżała 
powitalna czekoladka w kształcie uśmiechniętych ust. Na 
ścianie naprzeciw łóżka znajdował się mural, przedstawiający 
scenę, na której mężczyźni w łodziach wiosłowych łowili ryby 
pod rozjaśnionym światłem księżyca niebem. Podszedłem do 
biurka. Znalazłem tutaj bukiet kwiatów i wiklinowy koszyk z 
owocami oraz kartkę od organizatorów Szesnastej Konferencji 
Transgranicznej, z życzeniami udanego i relaksującego pobytu. 
Odwróciłem się do okna. Wychodziło na zachód i roztaczał się 
z niego widok na szare dachy. Monotonię przerywały tylko 
pionowe iglice pewnej liczby wież kościelnych. W oddali 
niewyraźnie majaczył nierówny wiejski krajobraz.
Kiedy stałem tam, chłonąc ten widok, przypomniał mi się 
ów człowiek ze stacji - jego spocona, bladozielona skóra, 
naoliwione włosy. Obraz ten był surrealistycznie wyraźny, jak 
ostatni fragment szybko znikającego snu, coś, co w nor-
malnym porządku rzeczy automatycznie bym pominął albo 
zignorował. Wsunąłem dłoń do kieszeni płaszcza, na poły 
spodziewając się, że będzie pusta. Coś tam jednak było - wy-
czułem ostry brzeg kartonika.
Kiedy spojrzałem na kartkę, byłem początkowo lekko 
rozczarowany. Nie wiem, co miałem nadzieję znaleźć. Przy-
puszczam, że coś typowego dla Niebieskiej Strefy -jakiś upo-
minek. Ale była to tylko ulotka reklamowa miejsca o nazwie 
Batysfera. Pomyślałem, że może to być nowa restauracja albo 
bar. Mogła to być też jakaś rewia. Przyjrzałem się kartce 
uważniej - nazwa i adres wypisane były ledwie widocznymi na 
ciemnogranatowym tle stalowoszarymi literami - a potem 
znowu przeniosłem spojrzenie na okno. Pamiętałem batysfery 
z powieści przygodowych, które czytałem w dzieciństwie. Były 
to okrągłe metalowe urządzenia, wystarczająco duże, by po-
mieścić człowieka, które opuszczano na dno morza. A zatem 
wybitnie flegmatyczna koncepcja. Może więc ulotka ta była 
typowa dla kraju, do którego przyjechałem. Zastanawiałem się 
tylko, dlaczego ten człowiek na stacji myślał, że może mnie to 
zainteresować. A może wręczał te ulotki wszystkim bez 
wyjątku, którzy go mijali? Pogapiwszy się przez chwilę na da-
chy, wzruszyłem ramionami, po czym wsunąłem z powrotem 
kartkę do kieszeni i zupełnie o niej zapomniałem.
Konferencja rozpoczęła się od wycieczki do Podziemnego 
Oceanu, o którym napomknął Vishram, a który program opisał 
jako „jedną z najbardziej niezwykłych atrakcji Niebieskiej 
Strefy". Wycieczka ta dawała delegatom możliwość 
przeprowadzenia „nieoficjalnych rozmów", zanim nastąpią 
właściwe debaty. Mieliśmy się zebrać tego popołudnia o trze-
ciej trzydzieści w holu hotelowym. Transport był zapewniony. 
Jak śmiało zapewniał mnie program, była to szansa, „której 
nie można przegapić!" Potem miał być koktajl, który 
zacznie się o szóstej w Sali Zgody na parterze.
W oznaczonym czasie zebrało się w holu około czterdziestu 
osób. Wydawało się, że niektórzy delegaci spotkali się już 
wcześniej i teraz odnawiali znajomość, rozmawiali, kiwali
głowami i śmiali się, podczas gdy reszta z nas stała w nie-
zręcznym milczeniu, pod różnymi kątami jeden do drugiego. 
Pracownicy hotelu umieszczali w holu dekoracje - niebieskie 
taśmy między lampami i błyszczący transparent nad recepcją z 
napisem Szczęśliwego Dnia Reorganizacji! Z góry spoglądał 
na mnie beznamiętnie portret królowej. Podczas Reorganizacji 
zaklasyfikowano ją do flegmatyków i po dwudziestu siedmiu 
latach od tamtego dnia nadal żyła, przetrwawszy swojego 
męża, choleryka, i najstarszego syna, melancholika.
W końcu przybył oficjalny przedstawiciel organizatorów 
konferencji i poprowadził nas przez ogród nad kanał, gdzie 
czekała barka ze szklanym dachem. Wszedłszy na pokład, 
usiadłem obok potężnego, bladego mężczyzny w sportowej 
marynarce. Dostrzegłem go wcześniej w holu, należał do de-
legatów, którzy witali się jak starzy znajomi. Gdy łódź odbiła 
od brzegu, odwróciłem się do niego i przedstawiłem.
-	Miło mi pana poznać - powiedział. - Jestem Frank 
Bland.
Wymieniliśmy uścisk dłoni.
-	Zdaje się pan znać tu parę osób - rzekłem. 
Uśmiechnął się z zakłopotaniem.
-	Jeżdżę na konferencje już trochę czasu. - Obrzucił mnie 
spojrzeniem, które prześliznęło się po mojej twarzy jak kostka 
lodu po lustrze. - Pływał pan już kiedyś pod ziemią?
Pokręciłem głową.
-	Nigdy wcześniej tu nie byłem.
-	To coś zupełnie innego. - Spojrzał prosto przed siebie, a 
potem kiwnął głową, jakby jego opinia wymagała potwier-
dzenia.
Podniosła się kobieta z mikrofonem w ręku i zaczęła po-
kazywać nam widoki.
Po niespełna półgodzinie przybijaliśmy do ogromnego, 
prostokątnego budynku z płaskim dachem i bez okien. Miał on 
wymiary studia filmowego albo hangaru samolotowego i był 
pomalowany na kolor, który przypominał mi wypaloną glinę. 
Napis na dachu głosił wielkimi białymi literami POD-
ZIEMNY OCEAN. Nad wejściem umieszczony był niebieski 
neon Surfowanie podziemne.
-	Jeden przecinek dwa miliarda litrów... - mówiła kobieta 
z mikrofonem.
Frank Bland pochylił się do mnie, zbliżając usta do mojego
ucha.
-	Całkiem sporo wody - powiedział, a potem ponownie 
kiwnął głową i przecisnął się do steru, skąd wziął deskę 
surfingową, którą ze sobą przyniósł.
Wszedłszy głównym wejściem, znaleźliśmy się w dużym, 
pełnym przeciągów pomieszczeniu o betonowej posadzce. 
Powietrze pachniało słoną wodą i, lekko, środkiem dezynfe-
kującym. Miałem wrażenie, że zabrano mnie na lichy miejski 
basen kąpielowy albo na nieco przygnębiające morskie 
wybrzeże.
Obok kołowrotu czekał na nas ratownik. Ubrany był w 
niebieski T-shirt i niebieskie szorty i miał długie włosy, 
związane w kucyk. Powiedział nam, że dla uhonorowania nas 
zamknięto ocean dla szerokiej publiczności. Będziemy mieli 
całe to miejsce dla siebie. Mówił rozwlekle, niemal z 
roztargnieniem. Nie mogłem sobie wyobrazić, że zareaguje 
odpowiednio szybko, by ocalić tonącą osobę, ale może w wodzie 
był szybszy niż na lądzie. Jak foka.
Zeszliśmy za nim dwa piętra w dół, potem przeszliśmy 
przez kilkoro dwuskrzydłowych drzwi i znaleźliśmy się w 
pomieszczeniu, w którym nie było światła. Staliśmy na 
deskach, prawdopodobnie na pomoście. Kiedy podniosłem 
ręce do twarzy, zupełnie ich nie widziałem. Nad nami unosił 
się ospały głos ratownika. Za sekundę, powiedział, sceneria 
zostanie oświetlona, ale chce, żebyśmy najpierw postarali się 
wyobrazić sobie, co zobaczymy. Wlepiałem oczy w ciemność 
i mój wzrok stopniowo się do niej dostosowywał. Na prawo 
ode mnie biegł łukiem blady pas - plaża, pomyślałem - a na 
dalszym jego końcu dostrzegłem jakieś migotanie, ledwie 
zauważalne drżenie. Czyżby tam właśnie piasek stykał się z 
wodą? Dalej rozciągała się nieprzenikniona czerń.
-	Światło - powiedział ratownik.
Nie byłem jedynym delegatem, który wydał stłumiony 
okrzyk zdumienia. Odniosłem wrażenie, że noc przemieniła się 
w dzień - ale nagle, jak gdyby w ułamku sekundy upłynęły 
godziny. Jednocześnie miejsce, gdzie stałem, rozrosło się do 
takich rozmiarów, że wydawało mi się, iż nie jestem już w 
żadnym pomieszczeniu, ale na terenie otwartym. Poczułem się 
niepewnie i ogarnęły mnie lekkie mdłości. Zwężonymi pod 
wpływem oślepiającego światła oczami widziałem nad głową 
idealnie błękitne niebo. Przede mną rozpościerał się równie 
błękitny ocean. Był spokojny, tak jak czasami spokojna jest ta-
fla jeziora, na jego powierzchni nie było ani jednej zmarszczki. 
W oddali wisiały kremowe obłoki. Mimo że był tam horyzont, 
nie zdołałem uchwycić perspektywy. Po chwili oczy odmówiły 
mi po prostu posłuszeństwa i musiałem odwrócić wzrok.
-	A teraz fale - powiedział ratownik.
Dał ręką znak i wodny przestwór zaczął drgać. Początkowo 
fale były zaledwie na sześć cali wysokie, nieprzekonujące i 
sporadyczne, ale niebawem ustalił się ich rytm i zaczęły, jedna 
po drugiej, jak oczekuje się od fal, bić o brzeg. Ratownik 
powiedział, że możemy popływać. Wypożyczyłem ręcznik i 
kąpielówki, ale powstrzymałem się od przyjęcia deski 
surfingowej.
Wybrawszy kabinę plażową, przebrałem się i wróciłem nad 
wodę. Przypuszczałem, że piasek będzie szorstki jak zmielone 
kamyki czy żwir, ale ku mojemu wielkiemu zdziwieniu miał 
miękkość prawdziwego piasku. Wielu delegatów już pływało, 
a ratownik przyglądał się im z rękami wspartymi na biodrach. 
Skinął mi głową, kiedy go mijałem.
-	Miłej kąpieli.
Woda była cieplejsza, niż się spodziewałem. Z bliska 
jednak okazała się mętna i nawet na płyciźnie moje stopy 
wyglądały jak blade, zamazane przedmioty. Zastanawiałem 
się, jak właściwie można oczyścić jeden i dwie dziesiąte mi-
liarda litrów wody. Czułem, że obserwuje mnie ratownik. 
Zaczerpnąwszy powietrza, dałem nurka w nadbiegającą falę, 
popłynąłem kawałek na oślep, a potem wynurzyłem się na 
powierzchnię.
Kiedy znalazłem się pięćdziesiąt jardów od brzegu, okrę-
ciłem się i płynąłem dalej na plecach, podnosząc od czasu do 
czasu głowę, żeby spojrzeć na plażę. Na pierwszy rzut oka 
brzeg wyglądał przekonująco, z budkami z lodami i koszami 
plażowymi z przodu i hotelami z tyłu, ale wiedziałem, że w 
większości jest to zręcznie wykonana imitacja, zwykła iluzja. 
Chociaż jednak nadal czułem się w tym zagubiony, musiałem 
zapomnieć o niedowierzaniu. Kiedy bowiem zacząłem wątpić 
w to, co widzę, przeszył mnie dreszcz - dziwne uczucie, które 
nie miało nic wspólnego z chłodem.
Później, kiedy schłem na skraju wody, zobaczyłem ponow-
nie Franka Blanda. Podniósł rękę, przebiegając obok mnie z 
deską surfingową pod drugim ramieniem. Miał na sobie 
zielono-żółte kąpielówki, które podkreślały bladość jego ma-
sywnego ciała. Wskoczył do wody, podnosząc wysoko kolana 
jak biegnący truchtem kucyk, potem rzucił się brzuchem na 
swoją deskę i zaczął wiosłować obiema rękami.
Na podstawie naszej krótkiej znajomości mogłem się spo-
dziewać, że Bland jest entuzjastycznym, ale niekoniecznie 
utalentowanym surferem. Jednak kiedy wskoczył na pierwszą 
falę, dopłynął na niej aż do brzegu, wykazując się lekkością 
ruchów, a nawet pewną gracją, która wydawała się kłócić z 
jego potężną budową. Na piasku obok mnie zebrała się grupa 
delegatów i wszyscy zaczęliśmy klaskać i gwizdać, kiedy 
zeskoczył na płyciźnie z deski. Bland spojrzał na nas i 
uśmiechnął się z zażenowaniem. Potem, zmarszczywszy brwi, 
obrócił deskę i jeszcze raz powiosłował w morze.
Kiedy znowu się pojawił, zdawał się płynąć dużo szybciej 
niż poprzednio. Ze zgiętymi kolanami i wyciągniętą jedną ręką 
przebił się przez stromą wewnętrzną krzywiznę fali, a jego 
deska wyżłobiła w niej równą szczelinę. Nagle zrobił obrót i 
popędził w innym kierunku. W tym samym czasie płynący 
obok na desce czarnowłosy mężczyzna stracił równowagę i 
wpadł tyłem do wody. Bland nie widział go, dopóki tamten nie 
wypłynął na powierzchnię, a wtedy było już za pozno. 
Przednia krawędź jego deski uderzyła mężczyznę w skroń i 
widziałem, jak idzie pod wodę.
Ratownik przebiegł pędem obok Blanda i rzucił się w 
rozbijające się o brzeg fale. Zaledwie parę sekund później 
holował rannego do plaży. Z rozcięcia tuż nad linią włosów 
lała się krew i spływała mu po twarzy, a jej barwa była tak 
intensywna, tak żywa, że zdawała się podawać w wątpliwość 
autentyczność wszystkiego wokół.
Ratownik położył go płasko na plecach i odchyliwszy jego 
głowę do tyłu, otworzył usta, by sprawdzić położenie języka. 
Akurat wtedy pierś rannego się uniosła. Ratownik obrócił go 
na bok. Mężczyzna zakaszlał, po czym zwrócił trochę wody na 
piasek. Zorientowałem się, że zapanowała cisza, i zobaczyłem, 
że powierzchnia oceanu jest zupełnie nieruchoma. Musieli 
wyłączyć fale.
Frank Bland stał tuż obok, z opuszczoną głową.
-	Nie widziałem go - mamrotał. - Po prostu go nie wi 
działem.
Podszedłem do niego.
-	To nie była twoja wina, Frank.
-	Wynurzył się tuż przede mną. Nie mogłem nic zrobić. -
Zaczęły mu szczękać zęby. Przyniosłem ręcznik i zarzuciłem 
mu na ramiona. Nadal patrząc w ziemię, podziękował mi 
skinięciem głowy.
Tymczasem ratownik przyciskał szmatkę do głowy ran-
nego, by zatamować krwawienie. W końcu otworzyły się oczy 
ofiary wypadku. Przekręciwszy się na plecy, mężczyzna jęk-
nął, jakby podejrzewał, że stało się coś złego. Mocno zacisnął 
powieki, a potem znowu je podniósł. Przemknął spojrzeniem 
po jasnym błękicie sztucznego nieba.
-	Gdzie ja jestem? - wymamrotał.
Znalazłem się przed wejściem do Sali Zgody dziesięć po 
szóstej, ale przyjęcie trwało już w najlepsze, ludzie rozmawiali 
i śmiali się, jakby byli tam od paru godzin. Z sufitu zwisały 
zrobione z krepiny duże makiety naszych godeł państwowych, 
wszystkie we właściwych kolorach - czerwone pawie, żółte 
salamandry i tak dalej. Zerknąłem na plakietkę z moim 
nazwiskiem, żeby się upewnić, czy nadal jest dobrze wpięta
w klapę marynarki, a potem wszedłem do sali. Właśnie wzią-
łem kieliszek wina od przechodzącego kelnera, kiedy podszedł 
do mnie Walter Ming. Miał na sobie ten sam co poprzednio 
garnitur w niezwykłym bladoniebieskim kolorze.
-	Znowu się spotykamy - powiedziałem.
-	Tak jak pan przewidział. - Jego usta rozszerzyły się w 
jednym z jego firmowych, niewesołych i ulotnych, uśmie-
chów.
Podaliśmy sobie ręce. Zauważyłem, że Ming nie ma pla-
kietki z nazwiskiem.
-	Nie widziałem pana przy oceanie - rzekłem.
-	Nie byłem tam. - Patrząc na tłum gości, pociągnął łyk ze 
swojego kieliszka. - Słyszałem, że ktoś zginął.
-	Był wypadek, ale nikt nie zginął - powiedziałem.
-	No cóż - rzekł na to Ming - tak słyszałem.
-	Nie pochodzi pan przypadkiem z Zielonej Strefy?
-	Dlaczego pan tak sądzi?
-	Nie wiem. Takie po prostu odniosłem wrażenie. 
Ming skinął głową, jakby rozumiał takie wrażenia, jakby
sam często je miewał.
-	Wybiera się pan dziś wieczorem do klubu? - spytał.
-	Do jakiego klubu?
Sięgnął do kieszeni i wydobył identyczną kartkę jak ta, 
którą mi wsunięto.
A więc tak, pomyślałem. To jest klub.
-	Mam taką - powiedziałem. - Ktoś mi ją wręczył. Jakiś 
nieznajomy.
-	Pójdzie pan tam?
-	Nie jestem pewien. Może. - Tak naprawdę nie miałem 
takiego zamiaru - w każdym razie aż do tej chwili.
-	Myślę, że może to pana zainteresować.
-	Skąd pan wie? - odparłem. - Nie zna mnie pan. 
Ming spojrzał na mnie. Jego oczy miały nieprzejrzystą,
niemal mętną barwę stojącej wody. Nie mogłem w nich nic 
wyczytać, a mimo to ich spojrzenie wydawało się znaczące. 
Mruknąwszy coś, że musi się pokręcić wśród pozostałych go-
ści, podał mi rękę, a potem odwrócił się i zagłębił w tłumie.
Dokończyłem wino.
Ming użył tych samych słów, co ten mężczyzna na stacji. 
Czy był to przypadek, czy też obaj byli ze sobą jakoś powią-
zani? A może - co było jeszcze bardziej złowieszcze - myliłem 
się, myśląc, że Ming nic o mnie nie wie? Czy nie mógł, na 
przykład, otrzymać zadania obserwowania mnie podczas 
konferencji? Jeśli tak, to zdecydowanie brakowało mu finezji. 
A jeśli nie, to kim był?
-	Wygląda pan na zagubionego.
Odwróciłem się. Stała koło mnie kobieta o szaroblond wło-
sach, których rozwichrzone pukle tworzyły wokół jej głowy coś 
na kształt aureoli. Na plakietce miała wypisane Josephine Cox 
- Organizatorka Konferencji.
-	Tylko się zamyśliłem. - Posłałem jej uśmiech, który 
miał ją uspokoić.
Poprowadziła mnie w głąb sali i przedstawiła grupie 
delegatów. Niemal nieuchronnie zaczęliśmy rozmawiać o wy-
padku, który wydarzył się po południu. Rannym okazał się 
Marco Rinaldi, historyk społeczny z Zielonej Strefy. Josephine 
powiedziała nam, że doznał lekkiego wstrząśnienia mózgu, w 
wyniku czego został zatrzymany do jutra w szpitalu. Nic mu 
jednak nie będzie. Wyzdrowieje. Jeśli nikt z nas nie pomyśli, 
że źle to wróży konferencji. Spojrzałem na nią uważnie i 
zobaczyłem, że mówi to tylko półżartem. Potrząsnęliśmy 
wszyscy głowami, niektórzy mniej przekonująco niż inni.
W pewnym momencie rozejrzałem się po sali. Nie było ani 
śladu człowieka w bladoniebieskim garniturze. Przyszło mi 
nagle do głowy, że mógł być nieproszonym gościem. Nie miał 
przecież plakietki, a jego nazwisko, Ming - jak w dynastii - 
mogło być wymyślone. Udało mu się nawet uniknąć, i to 
dwukrotnie, odpowiedzi na moje pytanie, skąd pochodzi. 
Zacząłem się zastanawiać nad poziomem bezpieczeństwa w 
hotelu. Czy powinienem zadzwonić do Howarda i dać wyraz 
moim podejrzeniom? Odwróciłem się z powrotem do grupy 
delegatów. Chwileczkę. Może reaguję przesadnie. Skinąłem z 
roztargnieniem głową w odpowiedzi na to, co mówił do mnie 
jakiś brodaty mężczyzna. Powinienem się odprężyć, pomyślą-
lem. Powinienem się odprężyć i zabawić, do czego zachęcała 
mnie kartka od organizatorów konferencji.
Tego wieczoru Josephine zabrała mnie na kolację, razem z 
Johnem Fernandezem, tym brodaczem, i dwoma mężczyznami, 
których poznał on na poprzednich konferencjach, Philipem de 
Mattosem i Sudhakantem Patelem. Fernandez pochodził z 
Athanoru, dużego portu w Żółtej Strefie. Pracował jako 
przedstawiciel załogi w Związku Zawodowym Pracowników 
Transportu. De Mattos również pochodził z Żółtej Strefy, ale 
zatrudniony był jako makler na wyspie Cresset, w 
zagranicznym raju podatkowym. Natomiast Patel mieszkał - 
jak to ujął - zaraz za rogiem. Przebywał w Aquaville od 
piętnastu lat, praktykując medycynę alternatywną - aku-
punkturę i aromaterapię. Była to dziwna grupa i po drodze do 
restauracji Josephine powiedziała mi - oczywiście w ścisłej 
tajemnicy - że trochę się denerwuje, mając pod opieką dwóch 
choleryków, i ma nadzieję, że pomogę jej utrzymać spokój. 
Jednak w końcu jej obawy okazały się bezpodstawne. Spędzi-
liśmy wspólnie trzy godziny i nie zauważyłem nawet cienia 
napięcia czy nieporozumień. Po kolacji pozostali mężczyźni 
chcieli pójść do baru, o którym słyszeli, i chociaż kusiło mnie 
ich towarzystwo, żywiołowe, ujmując to najdelikatniej, wymó-
wiłem się, bo sądziłem, że wczesne pójście spać bardzo mi się 
przyda przed wieloma niespodziankami i podniecającymi 
przeżyciami, które niewątpliwie mnie czekały.
Znalazłszy się z powrotem w moim pokoju, zapaliłem 
światło. Otoczyły mnie zewsząd ciemne meble i rzędy zaku-
rzonych starych książek. Usiadłem na brzegu łóżka i patrzyłem 
na mural - ludzi łowiących ryby w blasku księżyca. Do posiłku 
piłem wino, a potem likier, i w końcu poczułem się tak, 
jakbym się przystosował do nowego otoczenia. Jednak jakoś 
nie chciało mi się spać. Pod wpływem impulsu sięgnąłem do 
kieszeni płaszcza i wyjąłem kartkę, którą dał mi ten człowiek 
na stacji.
- Batysfera - powiedziałem głośno.
Ming powiedział mi, że jest to klub. W mieście, z którego
przyjechałem, mieliśmy przeróżne kluby - kluby taneczne w 
Terminusie, kluby z alkoholem w Gerrard i Macaulay, kluby ze 
striptizem we Fremantle - i w swoim czasie byłem w więk-
szości z nich, ale nie wiedziałem nic o klubach w Niebieskiej 
Strefie. Zerknąłem jeszcze raz na kartkę. Pomyślałem, że jak 
na klub nazwa ta była intrygująco dwuznaczna, sugerowała 
zanurzenie się w obcym żywiole, zejście w największe, naj-
ciemniejsze głębiny. Owszem, zdecydowanie była w niej aluzja 
do czegoś nielegalnego. Gdybym tam pojechał, złamałbym 
przepisy, które wyłożyła mi Jasmine. Żadnych kontaktów z 
tubylcami, powiedziała. Ale gdybym został tam tylko na 
godzinę? Jaką mógłbym wyrządzić szkodę? Zamówiłbym 
drinka -jednego drinka - i zobaczył, co się tam dzieje. Zaspo-
koiłbym swoją ciekawość. Gdyby postawiono mi zarzut, że nie 
mam prawa tam przebywać, powiedziałbym, że umówiłem się 
tam z innym delegatem, Walterem Mingiem. Po wszystkich 
tych dwuznacznościach i niejasnościach z jego strony wydało 
mi się, że nie będzie nic złego w tym, jeśli wykorzystam go 
jako alibi dla siebie.
Uśmiechnąwszy się, potrząsnąłem głową, sięgnąłem po słu-
chawkę telefonu i nacisnąłem guzik z napisem Kontakty z gość-
mi. Odezwał się Howard. Zapytałem, czy słyszał o Wielkim 
Kanale Zachodnim. Oczywiście, odparł. Prowadził na lotnisko. 
Powiedziałem, że jeśli to możliwe, chciałbym zamówić taksów-
kę. Nie widział żadnego problemu. Odłożywszy słuchawkę, 
zdałem sobie sprawę, że serce szybciej mi bije. Gdy obróciłem 
się z powrotem w stronę muralu, jedna z łódek zakołysała się 
szybko, w mgnieniu oka, i wędkarz wypadł za burtę. Odwró-
ciłem na chwilę głowę i przeniosłem wzrok na zasłonięte okno. 
Kiedy ponownie spojrzałem na łódź, zobaczyłem tam pustą 
przestrzeń, której na pewno przedtem nie było. Gapiłem się na 
miejsce, w którym wędkarz wpadł do wody. Nie wypłynął. 
Przez ścianę za mną usłyszałem śmiech, a potem głośne okla-
ski. Inny gość hotelowy oglądał telewizję. Może byłem bardziej 
zmęczony, niż to sobie uświadamiałem. Może przepracowany. 
Gdybym jednak wyskoczył na godzinę, i tak byłbym w łóżku 
przed północą. A w każdym razie przed pierwszą.
Przeszedłem przez drzwi obrotowe i zszedłem po schodach. 
Po obu stronach ścieżki stały karłowate palmy, a pomiędzy 
nimi przezierały urny na postumentach. Flagi czterech krajów 
poruszały się nade mną jak ogromne ptaki poprawiające 
ukradkiem skrzydła.
Wyłoniwszy się z ogrodu, zobaczyłem taksówkę przycu-
mowaną do brzegu kanału, z mruczącym silnikiem. Była to 
jedna ze starszych łodzi, z kabiną z jasnego, wyblakłego od 
słońca i deszczu drewna i ławkami pokrytymi imitacją skóry. 
Wszedłem na pokład i podałem kierowcy adres klubu. Skinął 
leniwie głową i zwiększył obroty silnika. Według licencji 
umieszczonej obok licznika, nazywał się Curthdale 
Trelawney. Z wąskiej półki nad sterem zwisały dziesiątki 
talizmanów i ozdóbek. Były tam kotwice, iluminatory i koła 
ratunkowe, czego można się było spodziewać, ale również 
korony, cylindry, klucze francuskie, biblie i monety, a cały ten 
zbiór huśtał się i pobłyskiwał w rytm łagodnego kołysania się 
łodzi. Przesądny człowiek z tego Trelawneya.
Patrzyłem przez okno, kiedy taksówka odpływała od ho-
telu. Na większości dużych kanałów wykwitły chorągiewki. 
Szczególnie popularne wydawały się niebieskie proporczyki, a 
czasami widziałem unoszącą się wysoko nad wodą latarnię w 
kształcie konika morskiego. Wszystkie te dekoracje wyglądały 
na wypłowiałe od długiego wystawienia na kaprysy pogody, 
co zrodziło we mnie podejrzenie, że są tam umieszczane rok po 
roku. Trelawney prowadził powoli, jakby nieobecny myślami, 
ale nigdzie mi się nie spieszyło. Płynęliśmy przez miasto, 
którego zupełnie nie znałem. No, nie zupełnie. Ponieważ 
przez większość tygodnia załatwiałem sprawy z ludźmi z 
pozostałych państw - zwykle przez komputer albo przez 
telefon - i ponieważ flegmatyków uważano powszechnie za 
ludzi nieszkodliwych, założyłem, wbrew temu, co powiedziała 
mi Jasmine, że przystosuję się do Niebieskiej Strefy bez 
zbytnich kłopotów. Nie mogłem się bardziej mylić. Podczas 
krótkiego spaceru do hotelu przytłoczyła mnie obcość tego 
miejsca. Nie chodziło tylko o architekturę czy dialekt, ale o 
coś większego i bardziej abstrakcyjnego, jak wyraz ludzkich
twarzy czy sama atmosfera. Obywatele Aquaville zdawali się 
utożsamiać życie z zagrożeniem. Większość czasu i energii 
pochłaniały im próby zabezpieczenia się - z pewnością przed 
teraźniejszością, także przed przyszłością, a nawet być może 
przed przeszłością. Tego rodzaju myśli nigdy wcześniej nie 
przyszły mi do głowy, ale teraz, wskutek tego, że musiałem 
chodzić po ulicach tego miasta i oddychać jego powietrzem, 
wchłaniałem nieco lęku jego mieszkańców, zupełnie jak 
dawniej dobre samopoczucie od pana Page'a. Widziałem nawet 
postaci poruszające się na obrazie. Chociaż wydawało się to w 
pewnym stopniu wywoływać we mnie niepokój czy zagrażać 
mojemu dobremu nastrojowi, było również potwierdzeniem 
teorii, którą miałem zamiar przedstawić w swoim 
przemówieniu w środę, a mianowicie, że poszczególne strefy 
podzielonego królestwa same się utrwalają i że w końcu 
zniknie potrzeba przeniesień i przesiedleń. Każda z czterech 
stref wytworzyła już własny charakter i tożsamość. Innymi 
słowy, chociaż koncepcja czterech typów ludzi była 
zasadniczo dużym uproszczeniem, zawierała w sobie niejako 
zarodek samospełniającej się przepowiedni. Umieść kogoś na 
odpowiednio długi czas w jakimś środowisku, a zacznie on 
przejmować cechy tego środowiska.
Taksówka uderzyła o rząd opon samochodowych, ucichł 
warkot silnika. Zatrzymaliśmy się przed dużym budynkiem o 
ozdobionym stiukami froncie, który był nieco cofnięty od 
kanału. Szerokie stopnie prowadziły do szeregu szklanych 
drzwi z pionowymi uchwytami z brązu, a napis, który widniał 
na mojej ulotce - BATYSFERA - wypisany był dużymi 
czarnymi literami na białym neonowym pasie nad wejściem. 
Gdybym nie wiedział, że jest to klub, uznałbym, że stoję przed 
kinem, a Batysfera jest tytułem wyświetlanego właśnie filmu. 
Ale na zewnątrz nie było kolejki potencjalnych widzów. Nie 
widziałem też żadnego biletera. Prawdę mówiąc, nie było tam 
nikogo.
-	Niewiele się tu dzieje, co? - powiedziałem. 
Kierowca otaksował wzrokiem budynek.
-	A niby co tu ma być?
Wyjaśniłem mu.
-	Może przyjechał pan za wcześnie - rzekł.
Chociaż miałem pewne wątpliwości co do tego klubu, 
pomyślałem, że powinienem spróbować. W końcu zadałem 
sobie trud odnalezienia go.
-	Mógłby pan wrócić po mnie później? - zapytałem.
-	Jak długo chce pan tu zostać? 
Spojrzałem na zegarek.
-	Powiedzmy, godzinę.
-	W porządku.
Kiedy byłem już na molo, zerknąłem za siebie. W kabinie 
łodzi Curthdale Trelawney palił papierosa. Wydmuchiwany 
dym układał się na ciemnej szybie jak kwiat, który kwitnie 
tylko nocą.
Powietrze wypełnił ryk, kiedy w górze przeleciał samolot, z 
kołami już wysuniętymi do lądowania. Poprawiłem kołnierz 
płaszcza i rozejrzałem się. Większość budynków wzdłuż ka-
nału była kiedyś siedzibami firm, fabrykami i magazynami, 
ale już dawno opustoszała. Nad zaniedbaną ścieżką holow-
niczą pochylały się ponure lampy sodowe. Cały ten obszar 
sprawiał wrażenie porzuconego i zapomnianego. Raz jeszcze 
sprawdziłem adres - co było oczywiście nerwowym, odruchem, 
ponieważ nazwa klubu widniała nade mną, wypisana literami 
wysokimi na cztery stopy - po czym wszedłem na schody i 
otworzyłem szklane drzwi.
Hol miał półkolisty kształt. Jego ściany pomalowane były 
na czerwono i miały złote listwy wykończeniowe. Środkowa 
lampa, umieszczona w czarnym, metalowym abażurze, rzucała 
jasny, nierówny krąg światła na dywan. Przede mną 
znajdowało się zasłonięte aksamitną storą, zwieńczone lukiem 
wejście. Po jego prawej stronie, wbudowane w krzywiznę 
ścian, widniało pomieszczenie, które wyglądało na kasę 
biletową. Za pleksiglasową szybą siedziała dziewczyna, 
czytając jakieś czasopismo. Wyskubała sobie brwi w dwa 
Realne łuki, a jej jasne włosy lśniły. Kiedy podszedłem, 
Podniosła wzrok.
Wyjąłem z kieszeni kartkę i pokazałem jej.
-	Czy dobrze trafiłem?
-	Tak. A ta karta znaczy, że wchodzi pan za darmo.
-	I jest to klub?
-	Zgadza się.
-	Nie przyszedłem za wcześnie? 
Uśmiechnęła się.
-	Nic pan nie stracił.
-	Cudownie. - Zawahałem się. - Jak długo jest otwarty?
-	Może pan wyjść, kiedy pan chce. 
Przechyliłem lekko głowę.
-	Nic nie słyszę.
-	Słucham?
-	Nie słyszę żadnej muzyki.
Znowu się uśmiechnęła, tym razem bardziej ujmująco.
-	To nie jest klub tego rodzaju.
Jej odpowiedzi wydawały się jasne i precyzyjne, a jednak 
cały czas mówiła mi mniej, niż chciałem się dowiedzieć. Była 
to ogólnikowość w subtelniejszej formie. Chociaż przyszło mi 
do głowy, że może zadawałem złe pytania.
-	Którędy mam iść? - zapytałem.
-	Za zasłonę, potem proszę skręcić w prawo.
Kiedy się odwracałem, otworzyły się szklane drzwi, więc 
zerknąłem przez ramię z odrobiną nadziei, że zobaczę wcho-
dzącego Waltera Minga. W końcu potrzebowałem go, żeby 
usprawiedliwić moją obecność w tym miejscu. Mógłbym mu 
postawić drinka. Moglibyśmy nawet pożartować o tej całej 
przygodzie. Ale nie znałem ani nawet nie rozpoznałem pary, 
która weszła. Mężczyzna miał końską twarz i zepsute zęby, a 
jego muskularna postać spowita była w ściśle przylegający do 
ciała, jasnoszary płaszcz z czarnym, aksamitnym kołnierzem. 
Jego towarzyszka miała na głowie kapelusz z szerokim 
rondem, włożony pod takim kątem, że widziałem tylko 
upudrowaną biel jej szyi i szkarłat ust. Wysokie obcasy jej 
butów przypominały szpikulce do lodu. No cóż, pomyślałem, 
przynajmniej nie będę tu jedynym gościem.
Dostosowałem się do wskazówek dziewczyny i wkrótce
znalazłem się w wąskim korytarzu, który łagodnie opadał w 
lewo w dół. Na ścianach, w regularnych odstępach, 
umieszczone były przyćmione światła i dominował tam za-
pach uwięzionego powietrza. Przypuszczałem, że korytarz 
będzie prowadził do jakiejś sali amfiteatralnej, z rzędami 
pluszowych foteli dla widzów i sceną. Nastawiłem uszu, by 
usłyszeć stłumiony gwar oczekującej na występ publiczności. 
Zamiast tego wszedłem do trójkątnego pokoju o czerwonych 
ścianach i czarnym suficie. Przede mną znajdowało się czworo 
drzwi, pomalowanych na bladozłoty kolor. Po prawej stronie, 
na prostym drewnianym krześle, siedział jakiś mężczyzna w 
ciemnym ubraniu. Jego ręce spoczywały na brzuchu, a głowę 
miał pochyloną, jakby był pogrążony w modlitwie. Przez 
chwilę myślałem nawet, że śpi.
-	Wybierz drzwi. - Jego głos zabrzmiał automatycznie, 
jakby był odtwarzany z taśmy. Pewnie musiał powtarzać te 
słowa za każdym razem, kiedy ktoś tam wszedł.
-	Między czym wybieram? - zapytałem.
-	Wybierasz, nie wiedząc, co wybierasz. Podejmujesz 
ryzyko. Idziesz w nieznane.
-	W nieznane? - rzekłem.
-	Możesz w każdej chwili wyjść - powiedział tym samym 
znużonym, monotonnym głosem. Jego głowa była nadal po-
chylona, ręce złożone na brzuchu.
-	A więc mam po prostu wybrać drzwi i otworzyć je? 
Skinął głową.
Jak dokonać wyboru pomiędzy obiektami, które wydają się 
identyczne? Wkroczyłem w sferę przypadkowości i intuicji i 
nie czułem się w niej zbyt swobodnie, ale przez chwilę 
przyglądałem się badawczo całemu pomieszczeniu i w końcu 
odkryłem to, czego szukałem. Dywan przed progiem drugich 
drzwi od prawej był wytarty, co doprowadziło mnie do przeko-
nania, że te akurat drzwi cieszą się większym powodzeniem 
mż pozostałe. Teraz miałem przynajmniej coś, co mogło mi 
posłużyć za podstawę do podjęcia decyzji.
Otworzyłem je i wszedłem, zamykając je uważnie za sobą, 
jakbym był gościem w czyimś domu. Kiedy puszczałem kłam-
kę, lekko zapiekła mnie dłoń. Spojrzawszy na nią, zobaczyłem, 
że się zadrapałem. Tyle że właściwie nie były to zadrapania. 
Wyglądały raczej jak ślady po ukłuciach szpilką - cztery czy 
pięć nakłuć w środku dłoni. Ich przyczyną musiała być 
klamka. Jakieś wyszczerbienie czy nierówność metalu.
-	Skaleczyłeś się?
Podniosłem szybko głowę. Przez pokój szedł ku mnie chło-
piec. Kiedy przechodził pod lampą zwisającą z sufitu, jego 
jasne włosy zalśniły.
-	Jones! - Nie mogłem uwierzyć, że to on. - Co tutaj 
robisz?
Tylko się uśmiechnął.
-	Dobrze się miewasz? - zapytałem.
-	Świetnie. Tak jak powiedziałeś, że będzie. - Ujął moją 
dłoń i odwrócił ją wnętrzem do góry. Spojrzeliśmy na nią obaj, 
na miniaturowe paciorki krwi. Jego uśmiech wydał się szerszy.
-	Na pewno? - rzekłem. Nadal 
patrzył na moją dłoń.
-	Nie powinieneś się zamartwiać.
Dokładnie te słowa wypowiedziałem ćwierć wieku temu. 
Zapamiętał je. Miałem tyle pytań, ale wszystkie się zmieszały 
ze sobą, tworząc coś w rodzaju zatoru czy blokady, jak suche 
liście w ścieku.
Patrzyłem na czubek jego głowy. Jego włosy miały połysk 
kutego metalu.
-	Co się stanie teraz? - powiedziałem.
I potem było tak, jakbym mrugnął i przeoczył połowę 
wieczoru. Przede mną stała dziewczyna. Była to moja siostra, 
Marie - a raczej dziewczyna, która wyglądała zupełnie jak ona. 
Ale młodsza. Mogła mieć siedemnaście, osiemnaście lat. Tyle, 
ile miała Marie, kiedy zobaczyłem ją po raz pierwszy.
-	Gdzie jest Jones? - zapytałem.
-	Jones? - mruknęła, krzywiąc nieco usta. 
Potrząsnąłem głową.
-	To nieważne - powiedziałem. - Jones ma się dobrze. 
Świetnie.
Jej twarz podniosła się powoli ku mojej, tak wolno jak słoń-
ce przesuwające się po niebie, tak wolno jak rosnący kwiat, jej 
skóra jaśniała jak oświetlona od środka, a białka jej oczu były 
najczystszą bielą, jaką można sobie wyobrazić. Zdałem sobie 
sprawę ze zmiany temperatury w pokoju. Powietrze wydawało 
się teraz cieplejsze, przesycone też było jakimś zapachem, ale 
nie perfum i nie kadzidła, nie, czymś słodszym, bardziej 
nieokreślonym, rzadszym, może oddechem aniołów...
Nie wiem, jak znaleźliśmy się na ulicy. Po prostu stwier-
dziłem, że stoję na krawężniku chodnika, a dziewczyna jest 
obok mnie. Oczy miała ciemne jak lukrecja albo futro norki. 
Wydawało mi się, że serce rośnie mi w piersi. Było niczym 
latarnia morska, źródło światła.
-	Jak się czujesz? - zapytała.
-	Nigdy nie byłem szczęśliwszy - odparłem. Wzięła 
mnie za rękę i poprowadziła do samochodu.
-	Twój? - zapytałem. 
Nie odpowiedziała.
Niebawem jechaliśmy prostą drogą, płynnie, wygodnie. 
Prowadziła samochód z wielką wprawą i zręcznością. Za 
oknem przemykały światła, każde w innym kolorze.
-	Pięknie prowadzisz - powiedziałem.
Spojrzała na mnie z ukosa i uśmiechnęła się. Przestrzeń 
między nami zajaśniała.
-	Dokąd jedziemy? - I zanim zdążyła mi odpowiedzieć, 
dodałem: - Wiem. Nie powinienem za dużo mówić. - Nie było 
ważne, dokąd jechaliśmy. Cel naszej podróży w ogóle mnie 
nie interesował. Chciałem tylko, żeby wszystko pozostało 
tak, jak było.
Chciałem, żeby trwało to wiecznie.
Wyjrzałem przez okno, przekonany, że jest ona nadal przy 
mnie. Odwrócenie od niej wzroku wydało się czystą 
ekstrawagancją. Byłem tak pewien jej obecności, że mogłem 
to zaprzepaścić.
Miasto znikło. Pozostała po nim tylko poświata w tylnej 
szybie, odległa fluorescencja. Pochyliłem się do przodu, kiedy 
samochód brał przy dużej szybkości serię długich, szerokich
zakrętów. Zapewne jechaliśmy pod górę, ale nic nie widziałem 
przez przednią szybę, nic oprócz naszych świateł, odpychają-
cych ciemność przed nami. Od czasu do czasu zamajaczył na 
poboczu znak drogowy, jak szkielet mknący przez nawiedzony 
dom, po to tylko, by opaść, poza materialnym światem, poza 
teraźniejszością. Ani przez chwilę nie bałem się, nie czułem 
nawet niepokoju.
Dziewczyna więcej się nie odezwała. Co pewien czas zerkała 
na mnie przez magiczną, ustronną przestrzeń samochodu, a 
spojrzenia, które mi rzucała, znaczyły więcej niż cokolwiek, co 
mogłaby powiedzieć. Te ciemne oczy w świetle lampek 
kontrolnych na desce rozdzielczej, te ciemniejsze od nich 
włosy, stłumione wycie wiatru, kiedy pędziliśmy w nieznane, 
nieprzewidziane, nieporównywalne - a potem siedziałem nad 
kanałem, nade mną wisiała lampa uliczna i wszystko pogrą-
żone było w mdłym, pomarańczowym roztworze, wszystko 
było jakoś zdeformowane, a mimo to zakonserwowane, jak w 
formaldehydzie. Nie mogłem niczego wyraźnie zobaczyć. 
Ścisnęło mi się gardło i chwycił mnie taki kaszel, że myślałem, 
iż zwymiotuję. Ująłem głowę w dłonie i trzymałem ją 
nieruchomo. Co się stało? Nie wiedziałem. Siedziałem tam, 
dopóki nie poczułem, że przez moje ubranie przenika chłód.
W końcu zdołałem podnieść głowę. Siedziałem na szczycie 
schodów, które prowadziły do płaskiego lustra czarnej wody. 
Czy był to Wielki Kanał Zachodni? Nie miałem pojęcia. Nie 
było ani śladu taksówki. Może wylądowałem w jakimś 
zupełnie innym miejscu. Zaryzykowałem i spojrzałem przez 
ramię. Nie, za mną wznosił się ten duży biały budynek. 
Podniosłem się wolno, a potem przez chwilę stałem nieru-
chomo. Wysechł pot na mojej twarzy i poczułem się bardziej 
rozbudzony. Zacząłem też lepiej widzieć. Przeszedłem przez 
ścieżkę holowniczą do klubu. Jednak kiedy pociągnąłem za 
uchwyt, drzwi się nie otworzyły. Próbowałem metodycznie, 
jedne po drugich. Wszystkie były zamknięte. Zaglądałem przez 
szkło, ale światła zostały zgaszone. Widziałem tylko 
niewyraźne i zniekształcone odbicie mojej twarzy. Zabębniłem 
w drzwi otwartą dłonią. Nikt nie przyszedł. Zresztą co bym
powiedział? Wróciłem do podnóża schodów i spojrzałem na 
fasadę. Biały neonowy pas był pusty; litery układające się w 
nazwę BATYSFERA zniknęły. Dopiero wtedy pomyślałem, 
żeby zerknąć na zegarek. Dwadzieścia po czwartej. Wydałem 
zdumiony okrzyk i obróciłem się, patrząc błędnym wzrokiem 
na nieruchomy kanał, puste budynki z powybijanymi oknami i 
zabitymi na głucho drzwiami. Musiałem wrócić do hotelu - ale 
jak?
Puściłem się biegiem w kierunku centrum miasta. Zaczęło 
mnie boleć w prawym boku, więc zwolniłem i przeszedłem w 
szybki marsz. Wydawało mi się, że stopy mam luźno przy-
czepione do kostek. Paliło mnie w gardle. Za cztery godziny 
zacznie się konferencja, a jeszcze się nie położyłem spać. Nie 
wiedziałem nawet, gdzie jestem.
W górze przeleciał samolot, tnąc chmury na strzępy. 
Obrzuciłem go przekleństwami. Kiedy następnym razem 
podniosłem wzrok, zobaczyłem słabo oświetlony napis TAXI. 
Wpadłem przez drzwi. Małe biuro pełne było szaroskórych 
mężczyzn palących papierosy.
- Potrzebuję taksówki - powiedziałem.
Wszystkie głowy obróciły się w moją stronę. W ponurym 
żółtym świetle ich usta wydawały się purpurowe. Ktoś zapytał 
mnie, gdzie chcę jechać. Do Sheratona, powiedziałem. Podał 
cenę. Wydawała się wygórowana, ale zgodziłem się. 
Przypuszczam, że w tych okolicznościach przystałbym prawie 
na wszystko. Sprawdził grafik, który leżał przed nim na biur-
ku, a potem wskazał na jednego z młodszych mężczyzn.
Dwadzieścia minut później stałem w mojej łazience, pa-
trząc w lustro. Trudno mi było uwierzyć, że jestem z powrotem 
w hotelu, że jestem bezpieczny. Była to banalność prawdzi-
wego cudu. A twarz, która spoglądała na mnie z lustra, nie 
wydawała się zmieniona. Te same, szerokie, lekko podejrzli-
we, brązowe oczy. To samo niskie czoło, z dwiema poziomymi 
bruzdami, delikatnie wyżłobionymi w skórze. Dotknąłem 
włosów w miejscu, gdzie pociemniały od potu, a potem opuś-
ciłem rękę i odwróciłem ją spodem do góry. Przyjrzawszy się 
JeJ uważnie, ledwo dojrzałem pięć malutkich ukłuć.
—
Do śniadania we wtorek zasiadłem z Frankiem Blandem. 
Powiedział mi, że po przebudzeniu od razu zadzwonił do 
szpitala. Rinaldi czuł się znacznie lepiej. Mieli wypisać go za 
godzinę. Bland uczcił to, zamawiając wędzonego łupacza, 
koszyk ze stertą grzanek i duży dzbanek herbaty. Później 
dołączył do nas John Fernandez. Kiedy podeszła kelnerka, 
chciał tylko jajecznicę i czarną kawę, nic więcej.
-	Jak było w barze? - zapytałem go.
Wzruszył ramionami, potem zdjął okulary i potarł oczy.
-	Wyszliśmy stamtąd koło drugiej.
-	A ty? - zwrócił się do mnie Bland. - Położyłeś się 
wcześnie?
Uśmiechnąłem się smutno.
-	Nie. Niezupełnie.
Obudziwszy się o siódmej, po niespełna dwóch godzinach 
snu, poczułem niemal bolesną nostalgię. Doświadczyłem 
czegoś cudownego, ale już się to skończyło. Jednocześnie nie 
bardzo wiedziałem, co mam o tym sądzić. Możliwe, że podano 
mi narkotyk. Wyjaśniałoby to niezwykłą jasność moich wizji i 
to, że minuty, a nawet sekundy, wydawały się ciągnąć tak 
długo. I te mdłości, które mnie potem dopadły, to mogłoby je 
też wyjaśniać. Ile z tego, co się wydarzyło, było dziełem 
wyobraźni? A jeśli było dziełem wyobraźni, to czy mogłem to 
sobie znowu wyobrazić?
-	Parry?
Podniosłem głowę. Fernandez patrzył na mnie.
-	Położyłem się spać dopiero o piątej - powiedziałem.
-	O piątej? - powtórzyli jednocześnie Fernandez i 
Bland. Ludzie przy innych stolikach podnieśli głowy znad 
śniadania.
Pierwszy doszedł do siebie Fernandez.
-	Gdzie poszedłeś?
-	Nie wiem - odparłem. - Nie jestem pewien. 
Bland i Fernandez wymienili spojrzenia.
-	Wiecie, nie powinniście być zaskoczeni - powiedział 
Sudhakant Patel, który właśnie pojawił się przy stole. - 
W końcu jest to kraj mistycyzmu, niespodzie...
-	Och, na miłość Chrystusa - rzekł Fernandez. Wyjął 
z kieszeni marynarki buteleczkę tabasco i dodał parę krwi 
stych kropel do swojej jajecznicy.
Następnych kilka godzin pamiętam jak przez mgłę. Sły-
szałem, jak delegat flegmatyków wygłasza cichy, lecz żarliwy 
apel, by usunąć posąg admirała z kolumny na ziemi niczyjej i 
postawić przed muzeum morskim na południowym wybrzeżu 
Niebieskiej Strefy, i chociaż spisałem się dosyć dobrze, 
zabrawszy przynajmniej raz głos w debacie, byłem cały czas 
wewnętrznie roztrzęsiony i niespokojny. Moje myśli stale 
wracały do wydarzeń minionej nocy. Ryzyko się opłaciło. Nie 
nawiązałem żadnych kontaktów z miejscową ludnością, jeśli 
nie liczyć obsługi klubu i taksówkarzy. Co więcej, samo to 
przeżycie przewyższało wszelkie moje oczekiwania, tak że 
myślałem tylko o ponownym pójściu tam tego wieczoru.
Kiedy nadeszła pora obiadu, kupiłem w hotelowym kiosku 
plan miasta, po czym zabrałem go ze sobą do restauracji, gdzie 
siadłem w boksie przy oknie. Właśnie zlokalizowałem Wielki 
Kanał Zachodni i wiodłem po nim palcem, kiedy wyczułem 
czyjąś obecność przy moim ramieniu. Podniosłem głowę i 
zobaczyłem stojącego obok Waltera Minga. Tego ranka 
przeszedł samego siebie. Miał na sobie zielony tweedowy gar-
nitur z pokrytymi skórą klapami, jasnożółtą koszulę i tkany 
krawat w nieokreślonym brązowawym kolorze.
-	Walter - powiedziałem. Z jakiegoś powodu zaczyna 
łem czuć, że go trochę znam, chociaż nie widzieliśmy się od 
koktajlu.
Zamrugał powiekami.
-	Mogę się przysiąść?
-	Proszę bardzo.
Zerknął na resztki mojego obiadu.
-	Wiesz, zanim usiądę, pójdę chyba i wezmę sobie coś do 
jedzenia.
Kiedy stał przy samoobsługowej ladzie, złożyłem i scho-
wałem plan miasta.
Ming wrócił z kawą z mlekiem i miseczką puddingu 
ryżowego, zwieńczonego dwiema dużymi gałkami lodów
waniliowych. Zajął miejsce naprzeciw mnie, a jego wzrok 
natychmiast ześliznął się na miejsce, gdzie leżała przedtem 
mapa.
-	A więc poszedłeś? - zapytał.
-	Tak, poszedłem.
-	No i jak było? 
Kiwnąłem głową.
-	Tak jak mówiłeś. Bardzo interesujące.
Obrzucił mnie uważnym spojrzeniem, a potem skupił 
uwagę na deserze.
-	Nie widziałem cię tam - powiedziałem.
-	Nie. W końcu nie udało mi się wyrwać. Przyglądałem 
się, jak Ming je łyżeczką pudding i lody.
Miał niezwykły zwyczaj gryzienia jedzenia przednimi zębami, 
co nasunęło mi na myśl pewne gryzonie. Sprawiło mi 
przyjemność, że zauważyłem to u niego. Miałem wrażenie, że 
posiada informacje, w które ja nie jestem wtajemniczony, 
chciałem więc, by zdawał sobie sprawę, że on też jest pod 
obserwacją. Pomagało to przywrócić pewną równowagę.
Skończył, nim minęła minuta. Pochylił się nad filiżanką z 
kawą, wypił łyk i odchylił się do tyłu.
-	Pójdziesz tam jeszcze? - zapytał.
-	Nie jestem pewien.
-	Z tego, co słyszałem - rzekł - można się od tego trochę 
uzależnić. - Zmiął serwetkę w kulkę i wrzucił ją do pustej 
miseczki. Cóż - poprawił się na siedzeniu - prawdopodobnie 
już się nie spotkamy.
-	Tak? A dlaczego?
-	Muszę wracać do pracy. - Wstał. - Miałem pół dnia wol-
nego, więc pomyślałem, że zajrzę na konferencję. Podchwycę 
jakieś pomysły, znajdę inspirację. - Uśmiechnął się w swój 
niewesoły sposób, a potem podaliśmy sobie ręce. - Było mi 
miło cię poznać - powiedział. - Życzę przyjemnej reszty 
pobytu.
Z miejsca, gdzie siedziałem, widziałem, jak wychodzi z 
hotelu. W jego sposobie bycia było dla mnie coś nieprze-
konującego. Nie wyglądał na osobę, która wraca do pracy.
Nie chodziło o to, że się guzdrał czy zwlekał. Przeciwnie, 
szedł pewnym krokiem, nie patrząc w prawo ani w lewo. Ale 
było w nim c o ś... Wtedy uświadomiłem sobie, co to było. 
Wyglądał, jak gdyby wracał ze spotkania w sprawach 
zawodowych, zamiast iść na nie. Z jedną ręką w kieszeni 
marynarki, drugą podniesioną niedbałym ruchem, by 
przygładzić włosy, sprawiał wrażenie osoby, która się właśnie 
odprężyła. Zadanie zostało wykonane, cel osiągnięty. Ale jakie 
zadanie? Jaki cel?
Zerknąłem na zegarek. Jeśli się nie pospieszę, spóźnię się 
na sesję popołudniową. Nie rozumiejąc wydarzeń ostatniej 
nocy, spowiłem je dodatkowymi warstwami tajemniczości. 
Czułem się jak mucha, która miota się w pajęczej sieci, 
starając się z niej oswobodzić, i odkrywa, że w ten sposób 
zaciska tylko krępujące ją więzy. Kiedy wstałem od stołu, w 
pewnej chwili wydało mi się, że podłoga ucieka mi spod nóg i 
że zaraz zemdleję.
Powinienem czy nie powinienem?
Stałem na schodach frontowych, pod daszkiem, i patrzyłem 
w mrok. Była dziesiąta wieczorem i od paru godzin nie-
ustannie padało. Podniosła się lekka mgiełka i przesuwała po 
powierzchni kanału. Znalazłem przerwę w popołudniowym 
programie konferencji i przespałem się dwie godziny, dzięki 
czemu czułem się teraz spokojniejszy, bardziej zrównoważo-
ny. Mój poranny niepokój i zamroczenie złożyłem teraz na 
karb zwykłego wyczerpania. Po drzemce wziąłem prysznic i 
ubrałem się, a potem zjadłem spokojnie kolację z Patelem i 
Blandem. Po skończonym posiłku przeprosiłem ich, mówiąc, 
że mam rano wystąpienie i muszę się przygotować (co nie 
było do końca prawdą, bo napisałem swój referat parę tygodni 
wcześniej). Teraz czaiłem się przy wejściu do hotelu, starając 
się ocenić, czy mogę zaryzykować powtórną wizytę w klubie.
Podpłynęła taksówka wodna, z której wysiadło dwoje 
młodych ludzi. Trzymając płaszcze nad głowami, przecięli 
Pędem ogród i wbiegli na schody, a potem naparli na drzwi
obrotowe, które ich wchłonęły, i wpadli ze śmiechem i bez tchu 
do holu. Kiedy odwróciłem się ponownie w stronę kanału, 
nadal starając się zdecydować, czy mam jechać do klubu czy 
nie, zauważyłem kogoś, kto schronił się w cieniu po drugiej 
stronie schodów. Postać ta miała na sobie długą, jasną szatę, 
coś w rodzaju płaszcza, a jej twarz zakrywał kaptur w tym 
samym kolorze. Od razu wiedziałem, że to jeden z Białych 
Ludzi.
Już wcześniej widziałem Białych Ludzi - raz w szkole, z 
Bracewellem, i drugi raz, kiedy byłem z Victorem na spacerze - 
ale tylko z daleka. Pamiętałem, jak Bracewell odciągnął mnie 
od bandy chłopców, którzy naigrawali się z jednej z tych 
nieszczęsnych istot. Był mną rozczarowany, bo przypuszczał -
błędnie, jak się okazało - że brałem w tym aktywny udział. Oni 
są bezradni, powiedział. Zasługują na lepszy los. Nadal 
pamiętałem rymowankę, którą skandowali ci chłopcy: Skąd 
jesteś, nie wiesz sam. I Nie pasujesz ani tu, ani tam. I Nie jesteś 
kimś, I Bo jesteś czymś. Niemal dziesięć lat później, widząc 
grupkę Białych Ludzi na szczycie klifu, wyrecytowałem tę 
rymowankę Victorowi. Skrzywił się. To okrutne, powiedział, 
ale dosyć trafne. Wyjaśnił mi przy tej okazji, że są w naszym 
społeczeństwie niedotykalnymi. Odebrano im przeszłość, jak 
wszystkim innym żyjącym w czasach Reorganizacji, ale albo 
nie chcieli, albo nie potrafili znaleźć sobie miejsca w przyszło-
ści. Powiedział, że nie pasują do żadnej strefy ani do żadnego 
humoru. Skończyło się na tym, że utknęli gdzieś między 
starym królestwem a nowym porządkiem, zagubieni w ślepej 
uliczce historii. Kiedy zacząłem pracować w ministerstwie, 
dowiedziałem się więcej o tych dziwnych istotach. Oficjalnie 
określani mianem achromatyków, musieli nosić się na biało, 
ponieważ biel nie miała żadnego statusu jako kolor. Ponieważ 
postrzegano ich jako osobników bez charakteru, uważano, że 
nie mogą wyrządzić żadnych szkód psychicznych, wskutek 
czego pozwalano im wędrować swobodnie z jednego kraju do 
drugiego. Powszechnie uważano, że są bezpłodni i obdarzeni 
zdolnościami parapsychicznymi - bezpłodni, ponieważ myśl o 
tym, że niebyt może spłodzić niebyt, była absurdalna,
obdarzeni zdolnościami parapsychicznymi, ponieważ przy 
oczywistej nieumiejętności mówienia musieli polegać na 
innych, bardziej nieokreślonych formach komunikacji. Być 
może mieli w końcu coś do przekazania, ale nigdy tego nie 
przyznawano, z wyjątkiem Niebieskiej Strefy, gdzie czasami 
postrzegano ich jako istoty mistyczne albo przewodników 
duchowych. W Czerwonej Strefie, środowisku znacznie bar-
dziej zsekularyzowanym, mogli liczyć na dobroczynność: 
założyliśmy między innymi fundację, która zapewniała im 
jedzenie i ubranie. Ogólnie rzecz biorąc, w całym podzielonym 
królestwie albo ich tolerowano, albo ignorowano, chociaż w 
Żółtej Strefie, jak można było łatwo przewidzieć, tak nimi 
pogardzano, że traktowano ich często jak kozły ofiarne. 
Podszedłem powoli do tej postaci, żeby jej nie przestraszyć.
-	Potrzebujesz pomocy? - zapytałem.
Obejrzała się. Była to kobieta mniej więcej w moim wieku. 
Chociaż skóra jej popękała i ciekło jej z nosa, miała nieobecne 
i dziwnie dobrotliwe spojrzenie, jakby kontemplowała jakiś 
niezwykle piękny przedmiot.
-	Całkiem przemokłaś - powiedziałem. - Mogę ci dać 
suche ubranie? — Wskazałem na obrotowe drzwi za moimi 
plecami. - Mam tam pokój.
Zrobiła dwa czy trzy kroki w moją stronę i zatrzymała się. 
Wyraz jej twarzy nie zmienił się i poczułem, że zostałem teraz 
włączony w to, o czym myślała, czymkolwiek to było.
-	Chodź do mojego pokoju - powiedziałem. - Znajdę ci 
jakieś...
Zanim zdążyłem dokończyć zdanie, rzuciła się na mnie, 
omal nie zbijając mnie z nóg. Jej siła zupełnie mnie zaskoczy-
ła. Zachwiałem się, ale utrzymałem pozycję stojącą. Objęła 
mnie, uwięziwszy moje ramiona w tym uścisku, a potem 
przycisnęła twarz do mojej piersi i zamarła w bezruchu. 
Uświadomiłem sobie, że nie jest to napaść, ale przyjazny 
uścisk, i przypomniałem sobie na krótką, wytrącającą z rów-
nowagi chwilę o Marie.
-	O rany.
Na schodach pojawił się Howard. Próbował uwolnić mnie
z uścisku tej kobiety, ale musiała spleść dłonie za moimi ple-
cami. Zacisnęła zęby i przekręciła głowę na bok, wpatrując się 
w jakiś abstrakcyjny punkt za moim ramieniem. W pewnym 
sensie stałem się dla niej nieistotny. Przywierała, jak mi się 
zdawało, nie tyle do mnie, ile do idei ludzkiego kontaktu, 
ludzkiego ciepła.
Howard przesunął się za mnie. Kiedy w końcu rozdzielił jej 
palce, wrzasnęła z bólu i cofnęła się, zaczerwieniona i 
zadyszana.
Spojrzałem na Howarda.
-	Nie możemy dać jej jakiegoś schronienia?
-	Obawiam się, że jest to sprzeczne z regulaminem hote-
lowym, proszę pana - odparł.
Patrzyłem, jak kobieta człapie w dół po schodach, a potem 
wyłożoną kamiennymi płytami ścieżką, która prowadziła do 
kanału. Wydawała się rozpływać w deszczu.
-	Dokąd pójdzie? - zapytałem.
-	Mają swoje miejsca. 
Zauważyłem, że Howard drży.
-	Nic ci nie jest, Howard?
-	Mnie to też przygnębia, proszę pana. - Zlustrował mój 
płaszcz. - Mogę wyczyścić panu ubranie.
Powiedziałem mu, żeby się tym nie przejmował.
-	Na pewno?
-	Właściwie - powiedziałem - chciałbym, żebyś coś dla 
mnie zrobił. Mógłbyś mi zamówić taksówkę.
Kiwnął głową, a potem cofnął się do holu.
Stojąc na schodach, nadal czułem uścisk tej kobiety na 
żebrach. Z przodu zostawiła mi na całym płaszczu mokre 
ślady. Widziałem nawet miejsce, w którym przycisnęła twarz 
do mojej piersi, plamę składającą się z trzech części - odcisku 
jej czoła, nosa i brody. Mój płaszcz stał się całunem. Patrzyłem 
w ciemność. Siła, z jaką do mnie przywarła, świadczyła o jej 
samotności, o jej rozpaczy. Znowu przypomniało mi się, co 
powiedział Bracewell - że Biali Ludzie są bezradni, że 
zasługują na lepszy los, i zacząłem wyrzucać sobie, że nie 
zachowałem się z większym współczuciem.
Kiedy pod hotel podpłynęła taksówka, deszcz już zelżał. 
Miasto wydawało się milczące, niemal wstrząśnięte, jakby 
było świadkiem całego wydarzenia i brało stronę kobiety. Po 
niej samej nie było ani śladu. Mają swoje miejsca. Zszedłem 
do łodzi i podałem kierowcy adres.
Zmarszczył brwi.
- Po co chce pan jechać taki kawał drogi? Tam nic nie ma.
Nie odpowiedziałem. To dziwne, ale jego reakcja dostarczy-
ła mi takiego akurat bodźca, na jaki czekałem. Jesteś fleg-
matykiem, pomyślałem. Co możesz wiedzieć? Taksówkarz i ja 
byliśmy odmiennymi ludźmi. Mieliśmy odmienne potrzeby. 
Przeniknęło mnie teraz silne przekonanie, że robię dobrze. 
Mógłbym sobie popijać z Johnem Fernandezem, Philipem de 
Mattosem i całą resztą. Mógłbym nawiązywać nowe kontakty, 
posuwając do przodu karierę. Zamiast tego siedziałem w tak-
sówce wodnej kierującej się na zachód, w stronę lotniska.
Tam nic nie ma.
To ty tak sądzisz, pomyślałem z uśmiechem.
Wewnątrz było dokładnie tak, jak zapamiętałem. Przed 
sobą miałem hol w kształcie półksiężyca, pomalowany w 
krzykliwe, choć nieco wyblakłe, kolory czerwieni i złota, na 
dywanie widniał jasny krąg światła, nieco drżący na skraju, a 
w kasie biletowej siedziała dziewczyna o jasnych włosach. 
Przepełniała mnie po brzegi radość, która, nawet w tym 
momencie, wydawała się niewspółmierna. Czułem się tak, 
jakbym postawił na ten jeden obraz całe moje życie i dzięki 
samemu wejściu do środka i ujrzeniu go został w pełni 
wynagrodzony.
No, nie całkiem w pełni. Nadal były te jasnozłote drzwi i 
to, co za nimi znajdę, kiedy je przekroczę. Niemal pożądliwie 
ruszyłem do kasy. Tego wieczoru dziewczyna ubrana była w 
inny strój - jedwabne kimono, wyszywane egzotycznymi 
Ptakami i drzewami. Tło stanowił krajobraz - porośnięte bujną 
roślinnością góry nad cichymi zatokami, słońca zapadające 
ciężko na brzoskwiniowych i liliowych niebach - i ten świat 
wciągnął mnie na chwilę, i patrzyłem na te ptaki i drzewa
z drugiej strony, z twarzą pogrążoną w krwawej apokaliptycz-
nej poświacie. Głos dziewczyny dotarł do mnie ze wszystkich 
stron naraz i z bardzo daleka, jak głos Boga.
-	Czym mogę panu służyć?
Nieco oszołomiony wyciągnąłem i pokazałem jej moją 
kartę.
-	To była oferta specjalna - powiedziała. - Tym razem 
będzie pan musiał zapłacić.
-	Dobrze. - Wsunąłem kartę z powrotem do kieszeni. - 
Naprawdę się cieszę, że macie otwarte - powiedziałem. A 
potem, aby nie sprawiać wrażenia ekscentryka czy nad-
gorliwca, dodałem: - Pewnie to pani stale słyszy.
Uśmiechnęła się niepewnie. Zauważyłem, że rękawy kimo-
na rozszerzają się pod łokciami, jak czarne trąbki, z których jej 
ręce wypływają niczym muzyka. Jej uroda była tylko pre-
ludium do czegoś jeszcze cudowniejszego. Zerknąłem w stronę 
holu, odczuwając niezwykłe, barokowe szczęście.
-	A więc był pan już tutaj? - usłyszałem jej głos.
Obróciwszy się na powrót twarzą do niej, poczułem prze-
lotne ukłucie rozczarowania. Spodziewałem się, że będzie 
mnie pamiętała.
-	Wczoraj wieczorem.
-	No to wie pan, gdzie iść?
-	Myślałem, że chce pani, żebym zapłacił. 
Roześmiała się i potrząsnęła głową, a z jej włosów ześliz 
nęło się światło.
-	Nie wiem, co dzisiaj we mnie wstąpiło. 
Roześmiałem się razem z nią.
-	Dla mnie też był to dziwny dzień.
Powiedziała, ile mam zapłacić, i wsunąłem pieniądze do 
płytkiej metalowej miski pod szybą z pleksiglasu. Rzuciłem na 
nią ostatnie spojrzenie, którego nie zauważyła, a potem 
rozsunąłem aksamitną zasłonę i wszedłem do biegnącego za 
nią korytarza.
Kiedy dotarłem do trójkątnego pomieszczenia, zatrzymał 
mnie ten mężczyzna w czarnym ubraniu, kładąc mi dłoń na 
ramieniu.
-	Musi pan poczekać - powiedział.
Usiadłem na drugim krześle. Mężczyzna siedział po mojej 
prawej stronie. Poprzedniego wieczoru nie przyjrzałem mu się 
dokładnie. Nie było na to czasu. Miał opuchnięte powieki i 
spuszczony wzrok, a włosy ostrzyżone tak krótko, że widzia-
łem skórę jego głowy. Twarz składała się z zagłębień i wklę-
słości, jakby połamano mu, a potem niedokładnie zestawiono 
kości. Chociaż jego ubranie wyglądało na nowe, wydawało się 
niemodne, archaiczne. Pomyślałem, że jest ubrany jak lokaj, 
notariusz, a nawet jak kościelny. W prawym uchu miał 
słuchawkę, przez którą widocznie otrzymywał instrukcje z 
jakiegoś innego miejsca w klubie.
Przyjrzałem mu się jeszcze uważniej. Jego łydki, chociaż 
długie i koślawe, obleczone były w drogie, czarne, jedwabne 
skarpety. Kostki sterczały tak, jak niektórym mężczyznom 
sterczy jabłko Adama.
Gruba żyła z lewej strony szyi pulsowała cierpliwym 
rytmem.
Oczekiwanie to nie było podobne do żadnego, jakie dotąd 
znałem. Nie byłem zirytowany zwłoką ani nawet ciekaw, co ją 
spowodowało. Założyłem po prostu, że musi być ku temu jakiś 
zasadny powód. Mimo ciasnoty pomieszczenia i twardego 
krzesła było mi wygodnie. Czas był tylko sadzawką, w której 
przez przypadek dryfowałem. W pewnej chwili poczułem 
fiołki. Jednak nie prawdziwe kwiaty. Ich syntetyczny zapach. 
Musieli otworzyć ukryte otwory wentylacyjne i wpuścić do 
pomieszczenia trochę odświeżacza powietrza.
W końcu, nie podnosząc nawet głowy, mężczyzna dał mi 
znak, osobliwym, dwukrotnym gestem lewej ręki, jakby od-
garniał pajęczynę z twarzy.
-	Może pan wybrać drzwi.
Wybrałem drugie z prawej. Kiedy moja dłoń zacisnęła się 
na klamce, zamknąłem oczy i tym razem zobaczyłem nie 
Jonesa, ale tę dziewczynę, która wyglądała jak Marie, 
podnoszącą powoli twarz ku mojej twarzy... Wszedłem do 
środka. Tym razem nic nie poczułem. Zerknąłem odruchowo 
na wnętrze dłoni. Nie było żadnych śladów, żadnych ukłuć,
żadnych znamiennych paciorków krwi. W moim żołądku 
otworzyło się coś bezdennego jak przepaść. Stałem w pokoju, 
o którym nie myślałem od ponad dwudziestu lat. Było tam 
moje łóżko z odrzuconymi kocami i prześcieradłem, którego 
część spoczywała na podłodze. Spałem w tym pokoju, kiedy 
przyszli żołnierze, omiatając snopami światła z latarek jasno-
niebieskie ściany. Spałem tam zawsze, nawet jako niemowlę. 
Nawet powietrze wydawało się mnie pamiętać.
Ruszyłem w stronę wnęki, w której znajdowało się okno. 
Promienie słońca padały na buk czerwonolistny w ogrodzie. 
Tyle razy wspinałem się po jego gałęziach. Znałem je na pa-
mięć. I ulicę za nim, z chodnikiem wystarczająco równym do 
jazdy na rolkach, i ten półkolisty ślad na asfalcie w miejscu, 
gdzie gwałtownie skręcił samochód, by mnie nie potrącić, 
kiedy miałem sześć lat. Znowu odwróciłem się twarzą do 
pokoju. Przez zagłówek łóżka przewieszona była jedna ze 
starych tóg uniwersyteckich mojego ojca. Wkładałem ją, kiedy 
udawałem wampira albo czarnoksiężnika. Przeciągnąłem 
dłonią po jej białym, futrzanym kołnierzu i na moich ustach 
pojawiło się znane, ale magiczne słowo: gronostaj... 
Odwróciłem się z uśmiechem.
Na kominku leżał mój ulubiony kawałek skały. Znalazłem 
go w połowie drogi na szczyt góry, kiedy byłem na wakacjach. 
Padał wtedy tak ulewny deszcz, że ścieżka przemieniła się w 
płytki strumień. Skała ta, z turkusowymi i złotymi żyłkami, 
wyglądała na cenną, jak skarb. Kiedy jednak wróciłem do 
domu, wyschła, zmieniając szybko kolor na matowy sza-
rozielony. Rodzice powiedzieli mi, że powinienem ją trzymać 
w wodzie - może w akwarium z rybkami - a zawsze będzie 
wyglądała tak jak wtedy, kiedy zobaczyłem ją po raz pierwszy, 
i nigdy nie będę rozczarowany, ale jakoś nie skorzystałem z 
ich rady i od tamtej pory spoczywała na kominku...
Znowu to uczucie spadania w żołądku, chociaż teraz szyb-
szego i bardziej gwałtownego. Ten pokój tak mnie zaskoczył, 
a potem tak ujął swoim czarem, że przeoczyłem fakt, iż był on 
tylko jednym fragmentem domu i że drzwi doprowadzą mnie do 
całej reszty, i że gdzieś mogą być ojciec i matka. Stanąłem nie-
ruchomo i nasłuchiwałem. Nie dochodziły do mnie żadne głosy, 
a mimo to miałem wrażenie, że oboje są na dole. Myślałem na 
przykład, że słyszę pralkę. Jej warkot, a potem drżenie.
Otworzyłem drzwi i wyszedłem na podest schodów. Ciemne 
drewno balustrady, niemal czarne. Schody, pokryte blado-
różową wykładziną. A potem hol poniżej, w cieniu... Teraz 
usłyszałem inny dźwięk, ostry i rytmiczny. Uświadomiłem 
sobie, że to ja go wydaję. Był to odgłos mojego oddechu.
-	Matthew?
Mój bezruch zdawał się nasilać, moje milczenie gęstnieć.
-	Kochanie, schodzisz?
Nie widziałem matki, ale wiedziałem, że stoi przy drzwiach 
do kuchni, zaciskając palce prawej ręki na krawędzi drzwi. 
Patrzy w górę, mniej więcej w kierunku mojej sypialni. Za nią 
jest zastawiony stół, z chlebem, marmoladą, dzbankiem z 
herbatą, a jeśli jest to weekend, siedzi tam mój ojciec.
Chociaż nadal nie mogłem się poruszyć, odzyskałem głos i 
krzyknąłem:
-	Idę.
W tym momencie poczułem się taki lekki, taki wolny. 
Cofnąłem się do sypialni, aby jeszcze raz na nią spojrzeć, lecz 
zobaczyłem jedynie czerwone ściany i czarny sufit. Obróciłem 
się. Nie było tam już mojej sypialni. Kawałek skały, toga, 
skąpane w słońcu drzewa w oknie - wszystko zniknęło. Był 
tylko rząd jasnozłotych drzwi. Sięgnąłem do klamki drugich 
od prawej, ale powstrzymał mnie czyjś głos:
-	Można wejść tylko raz.
Odwróciłem się i zobaczyłem tego mężczyznę w ciemnym 
ubraniu siedzącego na swoim krześle.
-	Co? - powiedziałem. - Nie uprzedził mnie pan o tym. 
Podniósł się. Stojąc zaledwie parę cali ode mnie, sprawiał
wrażenie, że może się szybko rozrosnąć i zająć wiele miejsca. 
Był jakby czymś w skoncentrowanej formie.
-Tędy.
Ująwszy mnie stanowczo za ramię, popchnął mnie przez 
kotarę na nieoświetlony korytarz. Gdybym się tylko
nie odwrócił. Gdybym tylko zszedł po schodach...
Stałem na drodze holowniczej z oczyma wbitymi w ziemię, 
ujmując prawą dłonią dolną część twarzy. Deszcz przestał 
padać, ale wszędzie słyszałem wodę, poruszającą się jak język 
w ustach.
W moją zadumę wtargnął nagle tak głośny ryk klaksonu, że 
aż podskoczyłem. Podniosłem głowę. Nadal czekała na mnie 
taksówka, mała łódka kołysząca się i huśtająca na fali 
pozostawionej przez inną łódkę. Kiwnąłem głową kierowcy, 
by dać mu znać, że go zauważyłem, ale nie mogłem zmusić się 
do odejścia.
W końcu jednak nie miałem wyjścia. Przeszedłem przez 
drogę holowniczą i zszedłem do taksówki. Kierowca odwrócił 
się na siedzeniu z pełną wyższości miną człowieka, którego 
dobra rada została zlekceważona.
- Widzi pan? - powiedział. - Mówiłem, że tu nic nie ma.
Miałem wrażenie, że przewracałem się w łóżku przez wiele 
godzin, ale kiedy w końcu porzuciłem bezowocne próby 
zaśnięcia i zapaliłem światło, zobaczyłem, że jest dopiero pięć 
po pierwszej. Może powinienem spróbować trochę poczytać; 
w końcu po obu stronach łóżka miałem pełne półki książek. 
Mogłem też jeszcze raz przejrzeć mój referat... Wstałem i po-
szedłem do łazienki. Nie włączywszy światła, spojrzałem w 
połyskującą niewyraźnie studnię lustra. Unosiła się w niej 
moja twarz, ale nie na powierzchni, lecz tuż pod nią, jakby 
ktoś pod wodą spoglądał na niebo. Kiedy przyglądałem się 
sobie, znowu usłyszałem wołającą mnie matkę. Matthewl Od 
razu rozpoznałem jej głos. Był taką samą częścią mnie jak 
krew czy włosy. Przesiąknięta nim była każda warstwa mojej 
skóry. Brzmiał inaczej niż głos, który pamiętałem z tamtej 
nocy na ulicy, nie był zbolały ani błagalny, lecz czuły, nawet 
tkliwy - głos, który towarzyszył mi codziennie przez wiele 
lat... Nalałem wody do szklanki i wypiłem.
Kiedy odstawiłem szklankę na półkę, z korytarza obok mo-
jego pokoju dobiegł głośny śmiech. Otworzyłem drzwi. Pięciu
mężczyzn obejmowało się za ramiona - Fernandez, Bland, de 
Mattos i dwóch, których nie rozpoznałem. Fernandez trzymał 
dużego królika zrobionego z zielonej krepiny. Bland był bez 
jednego buta. Kiedy zobaczyli mnie w drzwiach, otworzyli 
szeroko usta i podnieśli w górę szklanki i butelki w zbiorowym 
geście powitania.
-	Oto tajemniczy człowiek - powiedział Fernandez. 
Uśmiechnąłem się z konsternacją i potrząsnąłem głową.
Tajemniczy człowiek. Tak zaczęli mnie nazywać, bo 
poszedłem spać o piątej nad ranem i nadal nie wiedzieli 
dlaczego. Zatoczyli się w moją stronę, wszyscy naraz, jakby 
popchnięto ich z tyłu. Mimowolnie się cofnąłem.
-	Przepraszamy - powiedział Bland - ale jesteśmy pijani.
-	Nigdy bym nie zgadł - rzekłem.
Zatoczyli się znowu, tym razem do tyłu, oddychając chra-
pliwie i chichocząc, obijając się o siebie jak łodzie w porcie. 
Tak, pili przez cały wieczór, wyżłopali morze alkoholu, ale 
teraz mieli zamiar zagrać w karty. Zagram z nimi, prawda?
-	Nie jestem zbyt dobry w kartach - powiedziałem.
-	No to możesz się przyglądać - stwierdził de Mattos. - Co 
ty na to?
Zastanowiłem się nad tym. Chyba wszystko było lepsze niż 
bezsenne leżenie w łóżku, a poza tym pociągała mnie pro-
pozycja spędzenia trochę czasu w towarzystwie innych osób.
-	Dobrze — powiedziałem.
Gromko wiwatując, pociągnęli mnie korytarzem, w piżamie 
i bosego. Fernandez odtańczył radosną rumbę z tym 
ogromnym bladozielonym królikiem. Bland zaoferował mi 
swój jedyny ocalały but, ale uprzejmie odmówiłem jego przy-
jęcia. Szli do pokoju Boormana, powiedział mi de Mattos. 
Charlie Boorman był jednym z tych dwóch mężczyzn, których 
nie poznałem wcześniej. Drugim był Rinaldi. Marco Rinaldi. 
Obaj byli biednymi skurczybykami, powiedział de Mattos. No 
wiesz, z Zielonej Strefy. Z Cledge. Boorman i Rinaldi 
uśmiechnęli się mdło.
Na czole Rinaldiego zauważyłem plaster.
~ To ty miałeś ten wypadek, prawda?
-	To nie był wypadek - odparł Rinaldi. - On to zrobił 
celowo. Próbował mnie zabić.
Spojrzałem na niego.
-	Poważnie?
Pozostali, włącznie z Blandem, wybuchnęli śmiechem.
Pokój Boormana był na drugim końcu korytarza. Jego 
łóżko było nie pościelone, a wszędzie walały się puste butelki 
po piwie, brudne ubrania, stare gazety i resztki jedzenia.
-	Ale melancholia - powiedział Fernandez. - Ale, kurwa, 
rozpacz.
Bland i Rinaldi oświadczyli, że wychodzą poszukać jakichś 
krzeseł. Spojrzałem na ścianę naprzeciw łóżka. Tam, gdzie u 
mnie był mural przedstawiający wędkujących mężczyzn, u 
Boormana był brzozowy zagajnik jesienią.
-	Niebezpieczna jest ta ściana. - Boorman stanął obok 
mnie, kładąc jedną rękę na moim ramieniu.
-	Co jest w niej niebezpiecznego?
-	Widzisz to drzewo? - Wyciągnął rękę, a koniuszek jego 
palca kręcił się niepewnie, jak mucha wokół żarówki. - Całe je 
obszczałem.
-	Tak mi się wydawało, że coś czuję - rzekł de Mattos. 
- Obudziłem się w nocy - ciągnął Boorman - musiałem
się odlać. Myślałem, że jestem na dworze, co nie? Naszczałem 
na pierwsze drzewo, które znalazłem. - Zacisnął powieki i 
potrząsał głową. - Pokojówce się to nie podobało.
-	No i co z kartami? - Stojąc na stole, Fernandez przywią 
zywał królika czyimś krawatem do lampy. - Gramy czy nie?
Wrócili Rinaldi i Bland z dodatkowymi krzesłami i cała 
piątka zasiadła wokół stołu. Siedząc na łóżku i patrząc 
Boormanowi przez ramię, przyglądałem się, jak Fernandez 
tasuje karty. Nazajutrz po obiedzie miał wygłosić referat. 
Będzie mówił o terroryzmie w swojej ojczystej Żółtej Strefie, 
ze szczególnym uwzględnieniem domniemanych powiązań 
między różnymi antypaństwowymi elementami i związkami 
zawodowymi.
-	Nie mogę się doczekać twojego przemówienia - powie 
działem, kiedy spojrzał na mnie.
Chrząknął.
-	Przynajmniej kogoś to interesuje.
Zaczęła się gra. Pili brandy Boormana. Starą. Dojrzałą w 
specjalnych dębowych beczkach. Też się napiję, co nie? 
Powiedziałem, że tak, mając skrytą nadzieję, że zrobię się po 
niej senny. Zielony królik kręcił się z powagą nad stołem.
-	Mieliśmy też pawia - powiedział de Mattos - ale Rinaldi 
na niego upadł.
-	Po prostu się przewróciłem. Rozgniotłem go na płask. -
Rinaldi spojrzał na mnie. - Bez urazy. - Zerknął w dół, ob-
macując palcami klapę marynarki. - Zgubiłem też plakietkę z 
nazwiskiem.
-	Identyfikator Rinaldiego - powiedział de Mattos - wcale 
nie jest dla ludzi na konferencji. Ma go po to, żeby wiedzieć, 
kim jest, kiedy się rano budzi.
Wzmianka o identyfikatorach przypomniała mi o Mingu, 
więc kiedy ucichł śmiech, zapytałem, czy ktoś z nich go zna. 
Fernandez zrobił skonsternowaną minę. Tak samo Rinaldi.
-	Nosi garnitury w dziwnych kolorach - powiedziałem.
-	Widziałem kogoś takiego - rzekł de Mattos. - Powiedz 
jeszcze raz — jak się nazywa?
-	Walter Ming. - W zagadkowym zachowaniu Minga 
zacząłem doszukiwać się pewnego niezdecydowania, a to, w 
połączeniu z jego uporczywym kaszlem, doprowadziło mnie 
do przekonania, że może pochodzić z kraju gospodarzy, że 
może w końcu być flegmatykiem. - Myślę, że on jest stąd. - 
Zwróciłem się do Blanda. - Ale gdyby tak było, to znałbyś go, 
co?
-	Może tak, może nie - odparł Bland. - Nasza służba 
cywilna to coś koło trzech procent całej ludności. Są nas 
tysiące. - Rzucił kartę. - A o co chodzi?
-	Sam nie wiem. Wydaje się coś kręcić... i stale za mną 
łazi...
-	To wygląda na Rinaldiego - powiedział Fernandez.
Rinaldi uśmiechnął się z zażenowaniem, a potem przy-
cisnął rękę do ust. Wstał i ruszył chwiejnym krokiem do 
łazienki.
-	Będzie rzygał - powiedział Boorman, nie odrywając 
nawet wzroku od kart.
-	Zawsze rzyga - stwierdził Bland.
Zza drzwi łazienki dobiegł straszny dźwięk, coś pośredniego 
między rykiem i jękiem, jakby Rinaldiego torturowano. Bland 
spojrzał na mnie.
-	Nie przejmuj się. To zawsze tak brzmi.
-	Cały Rinaldi - powiedział ktoś. 
Wszyscy zaczęli potrząsać głowami.
Parę minut później zapytałem, czy ktoś z nich był w klubie 
o nazwie Batysfera. Nikt z nich nigdy o nim nawet nie słyszał. 
De Mattos chciał się dowiedzieć, czy mają tam ostre dziewczy-
ny. Znał parę takich miejsc, gdyby mnie to interesowało.
-	Nie w tym rzecz - powiedziałem.
To prawda, jak przypuszczam, że mój pierwszy wieczór w 
klubie miał pewien podtekst erotyczny, ale teraz działo się coś 
innego, coś zupełnie cudownego. Zyskałem dostęp do tej 
części mojego ja, którą uważałem za bezpowrotnie utraconą. 
Nazwa klubu oddawała dokładnie to, co tam oferowano - 
podróż w głębiny, badanie tego, co ukryte, zakazane, 
nieprzeniknione... Co do Minga, to podejrzenia, które wobec 
niego żywiłem, wydawały się teraz absurdalnie przesadne i 
melodramatyczne. Doszedłem do wniosku, że był taki jak cała 
Niebieska Strefa, tyle że w mikroskali. Był nieokreślony, 
nieuchwytny i wprowadzał w dezorientację, ale niekoniecznie 
stanowił zagrożenie. Cieszyłem się, że dałem się namówić do 
oglądania pięciu pijanych mężczyzn grających w karty. W 
paradoksalny sposób sprowadziło to wszystko do właściwych 
proporcji.
O pół do trzeciej podziękowałem Boormanowi za brandy i 
chociaż pozostali starali się namówić mnie, żebym został, 
pożegnałem się, życząc im dobrej nocy, i wróciłem do swojego 
pokoju.
W jakiś czas potem, już zwinięty w łóżku, usłyszałem, jak 
ktoś przewraca się na podłogę przed drzwiami mojego pokoju. 
Potem rozległ się śmiech, a następnie ktoś powiedział „C i c h 
o!" Jednak właściwie nie obudziłem się i następną rze-
cza, którą pamiętam, były promienie słońca wpadające przez 
okno - zapewne zapomniałem zasunąć zasłony - i pokojówka 
stojąca przed moim łóżkiem. Powiedziała, że przeprasza, iż 
mnie zaskoczyła, ale pukała do drzwi, nawet dwukrotnie, i 
nikt jej nie odpowiedział.
Tego ranka postanowiłem wysłuchać referatu Franka 
Blanda, ponieważ według programu miał on go wygłosić 
bezpośrednio przed moim wystąpieniem. Spóźnił się dziesięć 
minut, miał twarz bladą jak kreda i trzęsły mu się ręce, kiedy 
grzebał w swoich papierach. Zatytułował swój wykład Moc i 
energia - studium natury naszych granic i chociaż podczas 
następnej półgodziny tracił parę razy wątek, słuchałem go z 
uwagą, ponieważ rozwijał to, o czym mówił Vishram podczas 
naszego wspólnego obiadu. Przebieg naszych granic wyznacza-
ły czasami drogi albo rzeki, mówił Bland, a czasami granice 
krain, gmin czy parafii, ale pewną rolę odegrały również linie 
łączące miejsca prehistoryczne, obdarzone właściwościami 
magicznymi. Komisja powołana do wyznaczenia granic od-
kryła ku swojemu ogromnemu zdziwieniu, że niektóre z tych 
linii mogły mieć negatywny wpływ na zdrowie ludzi, którzy 
mieszkali w zasięgu ich oddziaływania. Ludzkość starała się 
od stuleci zniwelować wrogą energię tych, jak je określano, 
czarnych strumieni. Stosowano różne metody: wbijanie że-
laznych prętów w ziemię, otaczanie domów drutem miedzia-
nym, umiejętne rozmieszczanie kawałków jaspisu, ametystu, 
kwarcu albo krzemienia, ale architekci Reorganizacji posta-
nowili okiełznać je i użyć dla swoich celów. Wykorzystywali 
bezpośrednio i rozmyślnie przyrodzoną, magiczną siłę ziemi, 
jej moc duchową dla wzmocnienia woli politycznej. Może to 
wyjaśniać, dlaczego tak wielu flegmatyków wierzy, że prze-
kroczenie granicy może mieć fatalne skutki, że pewne granice 
potrafią okaleczać, a nawet zabijać - oczywiście jeśli nie nosi 
się ubrania z miedzi albo nie wypełni kieszeni odpowiednimi 
kryształami. Na zakończenie odczytu Bland życzył tym z nas, 
którzy przybyli z innych krajów, bezpiecznego i przyjemnego 
powrotu do domu, a rozbawienie, które wywołał tą uwagą,
przerodziło się w ciepłe oklaski, kiedy podziękował nam za 
wysłuchanie referatu i zaczął zbierać notatki.
Właśnie wstawałem, aby ruszyć ku podium, kiedy przy 
mikrofonie pojawiła się Josephine Cox. Na ekranie za jej 
plecami nadal widać było ostatnie przeźrocze ilustrujące 
wykład Blanda - błyszczącą bryłkę ametystu.
-	Mam do przekazania ważny komunikat - powiedziała. 
Wolno opadłem z powrotem na fotel.
-	Pan Bland mówił o możliwych niebezpieczeństwach 
związanych z przekraczaniem granicy - zaczęła. - Nie wie 
o tym, że sam wkrótce będzie mógł ich doświadczyć, zresztą 
jak my wszyscy.
Przerwała, zdając się upajać naszym zdumieniem.
-	Jak wiecie - podjęła - dzisiaj jest Dzień Reorganizacji. 
Dla uświetnienia tej uroczystości zaplanowaliśmy dla was 
specjalną wycieczkę. - Spojrzała na zegarek. - Za niespełna 
trzy godziny będziecie siedzieć w samolocie lecącym do Con- 
greve w Żółtej Strefie.
Zapanowała kompletna cisza.
Josephine powiedziała nam, że w Congreve weźmiemy 
udział w wielkim pokazie ogni sztucznych, a ponieważ 
cholerycy znają się na ogniach sztucznych jak nikt inny, 
powinno to być niezapomniane przeżycie. Potem burmistrz 
wyda bankiet.
-	Załatwiliśmy wizy - powiedziała - i zorganizowaliśmy 
transport. Wyczarterowaliśmy mały samolot, który odlatuje 
z Aquaville o trzeciej. Musicie tylko zapakować rzeczy na 
jedną noc. Bądźcie w holu nie później niż o pierwszej trzy 
dzieści.
Kiedy odeszła od mikrofonu, wszyscy obecni w sali zaczęli 
mówić naraz. Wyglądało na to, że jednak nie przedstawię 
mojego referatu. Włożyłem notatki z powrotem do teczki, a 
potem zerknąłem na Charliego Boormana, który siedział obok 
mnie. Podniósł obie brwi. Wyraziłem zdziwienie, że 
flegmatykom udało się zorganizować coś tak dramatycznego, 
tak ambitnego. Kiwnął głową, że się ze mną zgadza, a potem 
pochylił się i powiedział coś do Rinaldiego, który
siedział w rzędzie przed nami. Tak naprawdę myślałem, że 
mniej więcej przystosowałem się do życia w Niebieskiej 
Strefie, i nie wzbudziła we mnie entuzjazmu perspektywa 
znalezienia się w jeszcze jednym nie znanym środowisku. Na 
pewno była to ostatnia rzecz, jakiej się spodziewałem. Rinaldi 
odwrócił się do mnie, jakby właśnie odczytał moje myśli. 
Powiedział, że zapomnieliśmy o pewnym aspekcie 
flegmatycznego usposobienia. Otóż jest to najbardziej ela-
styczny, najbardziej kapryśny - najbardziej kobiecy, można by 
powiedzieć - z humorów. Rinaldi nie uważał, żeby taki pomysł 
jak ten, który przedstawiła Josephine, był szczególnie 
nietypowy dla flegmatyka, chociaż - dodał - byłby zdumiony, 
gdyby wszystko poszło gładko.
-	Chyba lepiej pójdę do siebie i się spakuję - powiedział 
Boorman.
Podszedłem do Josephine, żeby zamienić z nią parę słów. 
Otaczał ją wianuszek bardziej niecierpliwych i podnieconych 
spośród delegatów. Jej oczy błyszczały, a kręcone włosy wy-
dawały się naładowane elektrycznością. Dokonała nie lada 
sztuki w zakresie public relations. Prawdopodobnie będzie to 
najgłośniejsza konferencja od wielu lat.
-	Będziemy bezpieczni? - dopytywał się jeden z delegatów. 
Josephine odwróciła się do niego.
-	No cóż, były tam pewne zamieszki...
-	Zamieszki? - oczy delegata rozszerzyły się.
-	W ostatnich kilku dniach - ciągnęła Josephine - ale 
głównie na północy, jak się zdaje. W każdym razie często 
wybuchają o tej porze roku. Można powiedzieć, że są sezo 
nowe. - Pozwoliła sobie na lekki uśmiech, jakby rozmyślała 
o zachowaniu niesfornego, ale umiłowanego syna.
Kiedy w końcu udało mi się z nią porozmawiać, przeprosiła 
mnie za ową pozorną improwizację i arbitralne odwołanie 
mojego wykładu. Powiedziała, że zależało jej na zachowaniu 
elementu zaskoczenia. Miała nadzieję, że nie będę miał z tego 
powodu pretensji do niej. Wygłoszę referat w czwartek rano. 
"Gdzie to ostatni punkt programu i wszyscy z niecierpliwością 
oczekują tego wystąpienia.
Pojechałem windą na siódme piętro. Mój pokój był już po-
sprzątany; z poduszki uśmiechały się do mnie chytrze nowe 
czekoladowe usta. Otworzyłem walizkę i zacząłem się pako-
wać. Jednak po chwili moje oczy same zwróciły się na mural. 
Jak zwykle przeczesywałem spojrzeniem niebieskoczarną po-
wierzchnię wody w poszukiwaniu mężczyzny, który wypadł za 
burtę. Jak zwykle nic to nie dało. Potem przesunąłem wzrok o 
cal lub dwa i zauważyłem za łodziami pas jałowej ziemi. Na 
brzegu stała mała postać, patrząc na morze. Czy to był on? Czy 
udało mu się dopłynąć do suchego lądu? A może postać ta 
stała na plaży przez cały czas? Podniosłem się i podszedłem do 
ściany. Z bliska figurka okazała się plamą ciemnej farby. 
Mogła to być skała, drewno wyrzucone przez fale albo kupa 
wodorostów pozostawionych przez przypływ. Za oknem 
mojego pokoju wzniósł się w niebo samotny dźwięk syreny. 
Nadal patrząc na mural, doznałem nagle wyraźnego uczucia, 
że oto pojawiła się przede mną wyjątkowa okazja, jakby było 
coś, co powinienem zrobić, jakbym powinien wykorzystać tę 
sytuację. Ale co mam zrobić? I jak?
Rozglądałem się po pokoju, mając nadzieję znaleźć tam 
odpowiedź na te pytania, kiedy zadzwonił telefon. Podniosłem 
słuchawkę. Jest pierwsza trzydzieści, poinformował mnie 
recepcjonista, i delegaci zaraz wyjeżdżają na lotnisko.
— Proszę im powiedzieć, żeby zaczekali - powiedziałem. - 
Zaraz schodzę.
4
Kiedy przygotowywaliśmy się do lądowania, widziałem w 
dole Congreve. Centrum miasta skrzyło się w mroku późnego 
popołudnia jak układ słoneczny, który spadł z nieba, jak 
konstelacja, która osiadła na ziemi, a potem byłem tam, 
jechałem przez Congreve, a wszędzie wokół wznosiły się stro-
mo budynki, których wyższe piętra ginęły w zadymionym, 
przesyconym światłem neonów powietrzu. Widziane z bliska, 
były mniej zjawiskowe, za to potężniejsze; wydawały się emi-
tować czystą energię, niski szum czy pomruk turbiny, który 
czułem w klatce piersiowej.
Jechaliśmy okazałą szeroką aleją. Masy samochodów 
sunęły w obie strony, chodniki były zatłoczone. W wielopo-
ziomowych domach handlowych włączono wszystkie światła, 
nie mogłem więc nie zauważyć różnorodności oferowanych 
towarów, ogromnego przepychu wystaw. Jednocześnie na 
każdym rogu siedzieli zgarbieni żebracy, a obok nich leżały 
byle jak ich psy. Większość z tych żebraków miała zawieszone 
na kawałkach sznurka na szyi kartonowe kwadraty i nawet z 
daleka mogłem odczytać ich żałosne błagania: PRZYMIE-
RAM GŁODEM albo WSPOMÓŻCIE MNIE, a w jednym 
przypadku pełne gorzkiego sarkazmu: TYLKO DROBNE, 
PROSZĘ.
Hamując gładko, limuzyna zjechała z głównej drogi i za-
głębiła się w labirynt wąskich uliczek. Tutaj pojawiły się 
nagle lokale ze striptizem, peep-showy i sex-shopy, stłoczone 
razem, dostosowane do wszelkich gustów, jak pudełko kan-
dyzowanych owoców.
- Mały objazd - rzucił żartem kierowca przez interkom.
Znaleźliśmy się w Firetown, dzielnicy domów publicznych. 
Nasłuchałem się od urzędników relokacyjnych opowieści o ich 
podbojach na tych ulicach -jak młode są te dziewczyny, co po-
trafią zrobić - i gdy patrzyłem przez okno, powietrze zdawało 
się pulsować i jarzyć jaskrawą zorzą szkarłatu, różu i purpury. 
W pewnym momencie, kiedy zatrzymaliśmy się na światłach, 
na chodniku obok nas wybuchła bójka. Przysadzisty, rudowło-
sy mężczyzna upadł ciężko na okno samochodu i na szybie, 
jak na policzku po uderzeniu, wykwitł ślad jego dłoni. Jeden z 
moich współpasażerów mruknął coś zatrwożony.
- Nie ma powodu do paniki - dobiegł nas głos kierowcy. - 
Szyby są wzmocnione.
Niedługo potem zatrzymaliśmy się przed hotelem Plaża i 
dopiero wtedy w pełni uświadomiłem sobie, że naprawdę 
przybyliśmy w to nowe miejsce. Zaprzepaściłem 
ostatnią szansę na wizytę w klubie. Mieliśmy spędzić 
w Congreve całą noc i rano wrócić do Niebieskiej Strefy. Parę 
godzin później moja wiza straci ważność i będę musiał 
opuścić ten kraj. Nie będzie już powrotu do tej części mojej 
osobowości, która przez tyle lat była głęboko pogrzebana. Nie 
będzie już mgnień tego zapomnianego życia.
W limuzynie zapaliło się światło i zobaczyłem swoje odbicie 
w szybie. Moja twarz zdawała się martwa, ponura, prawie 
upiorna. Po raz pierwszy w życiu byłem w Żółtej Strefie, 
dopiero co przybyłem do jednego z największych jej miast, a 
mimo to nie odczuwałem szczególnej euforii. Nie czułem 
nawet strachu. Starałem się pogodzić z nagłą, przypadkową 
utratą wszelkich nadziei.
Mój umysł leżał, miękki i zimny, na podłodze mojej czaszki 
jak dywan popiołu.
Kiedy wszedłem do mojego pokoju, ten mnie rozpoznał. 
Witamy w Plaża, panie Parry, powiedział. Mam nadzieję, że 
miło spędzi pan tutaj czas. Powinienem chyba być przygo-
towany na coś takiego, skoro cholerycy znani byli ze swojej 
obsesji na punkcie techniki, ale nasz harmonogram był tak 
napięty, że nie miałem czasu rozmyślać nad moim otoczeniem.
Kiedy położyłem walizkę na łóżku, wybiła już piąta, a o piątej 
trzydzieści miałem być na koktajlu. Przyjęcie odbywało się w 
ogrodzie na dachu, na siedemnastym piętrze. Podczas 
przyjęcia mieliśmy oglądać pokaz ogni sztucznych, który miał 
się zacząć o szóstej. Wziąłem szybki prysznic. Kiedy się 
ubierałem, mogłem przez parę minut pooglądać telewizję cho-
leryków. Pokazywali film dokumentalny o premierze, Carlu 
Triggsie, który najwidoczniej był tak zagorzałym patriotą, że 
wziął parę lekcji połykania ognia. Obejrzałem unikatowy 
materiał filmowy, pokazujący półnagiego Triggsa demonstru-
jącego swoją sprawność na terenie jednego z pałaców, a potem 
poszedłem do łazienki umyć zęby. Kiedy wróciłem, puszczali 
reklamy. O północy miał być program, w którym zmagające 
się w błocie zapaśniczki w strojach topless rywalizowały o 
ogromną nagrodę pieniężną. Program nosił tytuł Tarzając się 
w tym. Wskoczyłem w smoking, wypolerowałem buty i o 
piątej trzydzieści pięć wysiadłem z windy w ogromnym 
pomieszczeniu przypominającym oranżerię, pełnym egzotycz-
nych drzew i krzewów pod wysokim szklanym dachem.
Mężczyźni byli w garniturach wizytowych albo oficjalnych 
ubiorach wieczorowych. Natomiast kobiety wybrały bardziej 
wymyślną konfekcję -jedna dziewczyna owinięta była w po-
szarpane zwoje czerwonej i pomarańczowej tafty, dzięki cze-
mu wyglądała, jakby właśnie płonęła na stosie - a ich uszy, 
szyje, nadgarstki i palce były obwieszone ciężką biżuterią. W 
cieniu palmy natknąłem się na Franka Blanda z koktajlem w 
ręku. Jego wieczorowa marynarka przylegała do talii tak ściśle 
jak łupina cebuli.
-	Niezłe miejsce - powiedział, kiedy do niego podszedłem.
-	Czy twój pokój mówi do ciebie, Frank?
-	Dobry wieczór, panie Bland. - Przybrał głos zarówno 
bezcielesny, jak pogrzebowy.
Uśmiechnąłem się.
-	To bardzo dobrze - powiedziałem. Choć postrzegałem 
świat przez zasłonę tłumionej rozpaczy, byłem zadowolony, 
ze go widzę. W tych zmienionych okolicznościach wydał mi 
S1ę kimś w rodzaju sprzymierzeńca.
Pociągnął łyk ze swojej szklanki.
-	Słyszałeś mój wykład dziś rano?
-	Oczywiście. Naprawdę mi się podobał.
-	Pewnie się trochę plątałem? 
Zastanowiłem się przez chwilę.
-	Tak, myślę, że trochę się plątałeś. 
Roześmiał się.
-	To był jeden z najgorszych kaców, jakie kiedykolwiek 
miałem.
Chciałem mu podziękować za to, że rzucił trochę światła na 
temat, który mnie intrygował, ale podeszli do nas Boorman i 
Rinaldi i straciłem okazję. Niedługo potem wprowadzono nas 
na taras.
Zawsze uwielbiałem fajerwerki - nawet najskromniejsze 
zimne ognie mnie zachwycały - ale te, które oglądaliśmy tego 
wieczoru, wystrzeliwane z dachu sąsiedniego budynku, 
przewyższały wszystko, co dotąd widziałem. Same kolory 
niemal wymykały się próbom opisu. Zamiast zwykłych 
snopów czerwonych, zielonych i złotych iskier, udelektowano 
nas najsubtelniejszymi odcieniami - fioletem, paloną sjeną, 
bladym różem i seledynem. A same ognie sztuczne nie tyle 
wybuchały, ile rozwijały się jak otwierające kielichy kwiaty 
cieplarniane, ale szybko, jakby ktoś ciskał niedbale w ciem-
ność bukiet za bukietem. Później na niebie rozbłysły różne 
napisy: 27 WSPANIAŁYCH LAT, DZIĘKI, CARL i tak dalej. 
Pokaz zakończył się ogłuszającą burzą dźwięków, odbijają-
cych się od budynków, a tak potężnych, że wydawało się, iż 
otaczające nas domy osuną się w gruzy, a sufit nad naszymi 
głowami rozpadnie się i zasypie nas morderczą kaskadą szkła. 
Na chwilę zapomniałem, jak się czuję, ale potem wróciliśmy 
do środka, ludzie zaczęli ze sobą rozmawiać i znowu wezbrało 
we mnie szybkie i nieposkromione jak powódź uczucie roz-
czarowania, które przepełniało mnie od wczesnego wieczoru.
Podeszła i stanęła przede mną z zarumienioną twarzą 
Josephine Cox.
-	Nie wyglądasz na zbyt zadowolonego.
A więc było to widać. Odkąd po raz pierwszy postawiłem
stopę w Batysferze, czułem się jakoś oderwany od rzeczywi-
stości, w której żyłem. Najpierw doświadczyłem tam prze-
dziwnej mieszanki zaskoczenia i wzniosłości i oczywiście 
zakończyło się to zbyt szybko, a jeśli żywiłem jakieś uczucie 
żalu i niedosytu, to wydarzenia drugiego wieczoru jeszcze je 
pogłębiły, ponieważ zaledwie pogrążyłem się w przeszłości, 
podróż ta została okrutnie przerwana. Kilka godzin później 
niespodziewane ogłoszenie Josephine pozbawiło mnie ostat-
niej szansy powrotu do klubu. Ale nie chodziło tylko o to. Te 
dwa wieczory stały się czymś w rodzaju precedensu i moje 
życie w Czerwonej Strefie, do którego miałem wkrótce po-
wrócić, wydawało się teraz w porównaniu z tym bezbarwne, 
jeśli nie jałowe. Czułem, że nic, co się od tej pory wydarzy, 
nie będzie się mogło równać z tym, co przydarzyło mi się w 
tym klubie.
Przywołałem słaby uśmiech na twarz.
-	Po prostu jestem zmęczony. To wszystko.
-	Mam nadzieję, że nie jesteś aż tak zmęczony, żeby nie 
bawić się na bankiecie - powiedziała Josephine. - Dałam ci 
miejsce przy specjalnym stoliku.
-	Co w nim jest specjalnego?
Nie odpowiedziała. Przyłożyła pionowo palec do ust i unio-
sła ramiona w stronę uszu, a potem wmieszała się w tłum.
Wszedłem do mojego pokoju o jedenastej. Zamknąłem za 
sobą drzwi i oparłem się plecami o chłodne, gładkie drewno. 
Dobranoc, panie Parry, powiedział pokój. Miłych snów. Na 
dworze, na ulicy w dole, zaskrzeczała na krótko syrena, a 
potem umilkła.
Była to krępująca kolacja. Posadzono mnie na honorowym 
miejscu, obok żony burmistrza. Cała ubrana na czarno, rzucała 
dookoła ukradkowe spojrzenia i chociaż miała drogie pier-
ścionki, skóra wokół jej paznokci była popękana. Pomiędzy 
daniami jej zaciśnięte dłonie spoczywały na udach jak dwie 
oskubane przepiórki. Starając się zachowywać dyplomatycz-
nie, pytałem ją o różne dotyczące jej sprawy, ale udzielała mi 
szorstkich i lekceważących odpowiedzi. Ożywiła się tylko
raz, kiedy wspomniała o swoim szóstym dziecku, synu, który 
urodził się w poprzednim roku, ale nawet wtedy posłała spoj-
rzenie w stronę męża, może szukając jego aprobaty, a może 
bojąc się jego reakcji. W połowie deseru sięgnęła pod stół, z 
głową odchyloną na bok, tak że jedno jej ucho znalazło się 
zaledwie o parę cali od talerza. Przypuszczałem, że upuściła 
serwetkę, więc przesunąłem się na krześle, gotów pomóc jej ją 
podnieść. Wtedy zobaczyłem, że podciągnęła sukienkę do 
góry, prawie do biodra. Jej zaskakująco ponętne uda, białe jak 
bezy, były w dwóch miejscach ciemne od siniaków, które 
nosiły wyraźne ślady czyichś knykci. Zobacz, co on ze mną 
robi, powiedziała ochrypłym szeptem. Spojrzała na mnie z taką 
wściekłością, że przez jedną nierealną chwilę myślałem, że to 
ja mogę być winowajcą.
Po bankiecie burmistrz podszedł do mnie. Wymieniliśmy 
uścisk dłoni. Był krępym, pulchnym mężczyzną z ogoloną 
głową. Wiedząc, co wiedziałem, z trudem zmusiłem się do 
spojrzenia mu w oczy, ale podejrzewałem, że może być przy-
zwyczajony do tego, że ludzie unikają jego wzroku, że może 
nawet traktować to jako świadectwo swojej władzy, swojej 
męskości. Dziękuję panu, powiedział, że tak dobrze zajął się 
pan moją żoną. Jego usta rozchyliły się, ukazując silne, białe, 
szeroko rozrzucone zęby. Nigdy jeszcze nie słyszałem 
podziękowania tak podszytego insynuacjami i groźbą. W tym 
momencie pomyślałem o czymś, o czym nie myślałem od lat. 
Przypomniałem sobie Pat Dunne w przygranicznym hotelu w 
wieczór poprzedzający jej wjazd z Chloe Allen do Żółtej 
Strefy. Zobaczyłem jej dłoń walącą w automat z napojami. 
Musisz się zachowywać jak oni, powiedziała, bo nie przeżyjesz.
Powoli oderwałem się od drzwi i rozwiązałem muszkę. 
Byłem teraz rzeczywiście zmęczony, a mojemu znużeniu 
nadawała ponury ton rozpaczy świadomość, że mógłbym być 
w Aquaville, w kierującej się na zachód taksówce wodnej. 
Zdjąłem smoking i przewiesiłem go przez oparcie krzesła, a 
potem ukucnąłem i otworzyłem barek. W środku znalazłem 
dwie buteleczki brandy. Opróżniłem jedną z nich do
szklanki, a potem zamknąłem oczy i podniosłem szklankę do 
nosa. Zapach brandy przeniósł mnie natychmiast do pokoju 
Charliego Boormana w Sheratonie - nie pościelone łóżko, do 
połowy zjedzone posiłki, zielony królik z krepiny, kręcący się 
w powietrzu. Z nadal zamkniętymi oczami pociągnąłem ze 
szklanki. Pierwszy łyk rozesłał po moim ciele falę ciepła. 
Brandy. Teraz był to dla mnie smak Niebieskiej Strefy. Był to 
smak klubu z aksamitnymi zasłonami i jasnowłosą kasjerką. 
Smak otwierających się złotych drzwi... Mówić do matki, ale 
nie móc jej zobaczyć. Być tak blisko niej, a potem - a potem 
nic... Z moich ust wydobył się cichy szept i otworzyłem oczy. 
Wszystko było obramowane ostrym białym światłem. Żółta 
Strefa. Skończyłem pierwszą buteleczkę brandy i wlałem do 
szklanki drugą.
Wziąwszy szklankę ze sobą, poszedłem do łazienki i zapali-
łem światło. Postawiłem szklankę na półeczce nad umywalką, 
obok mojego podróżnego budzika, a potem przyjrzałem się 
sobie w lustrze. Okolice twarzy pod oczami wydawały się 
ciemniejsze i miałem bardziej zapadnięte policzki. Pomyśla-
łem, że zmniejsza się dystans między mną a moim cieniem, że 
zaczynam się zamieniać miejscami z moją ciemniejszą 
połową. Miałem właśnie odkręcić kran i wypić parę garści 
zimnej wody, kiedy pomieszczeniem targnął nagły wstrząs i 
huk. Zdarzyło się jednocześnie parę rzeczy. Mój budzik spadł 
z półki do umywalki. Zasłona kabiny prysznicowej 
zagrzechotała na podtrzymującej ją prowadnicy. Lustro 
podskoczyło w chromowanych uchwytach, a potem, zupełnie 
jakby po namyśle, pękło pośrodku od góry na dół. Moja głowa 
podzieliła się na dwie części, które przestały już pasować do 
siebie. Pomyślałem przelotnie o ofiarach udaru, o tym, jak 
jedna część ich twarzy nieruchomieje albo opada. Moja prawa 
ręka podniosła się do policzka, jakby chciała sprawdzić 
uszkodzenia. Podniosłem budzik i odstawiłem na półkę. 
Pokazywał 11.14. A ponad minutę później 11.14. Nadal nie 
miałem pojęcia, co się mogło stać.
Zapadła głucha cisza i miałem wrażenie, że ten huk uciszył 
wszystko, co nastąpiło po nim, że obrabował świat
z wszystkich dźwięków. Wyszedłem z łazienki na krótki ko-
rytarzyk. Pod moimi drzwiami wcisnął się do pokoju biały 
dym czy kurz. Stałem zupełnie nieruchomo i patrzyłem, jak 
jego cząsteczki osiadają na dywanie szarobiałą warstwą, 
stonowaną, lecz zagadkową, jak posłaniec, któremu zaufano 
tylko na tyle, by posłać go z częścią wiadomości. Podszedłem 
do drzwi i pchnąłem je.
W korytarzu unosiły się kłęby kurzu. Z mojej lewej strony, 
około pięćdziesięciu jardów dalej, korytarz dochodził do 
innego korytarza. Na skrzyżowaniu zobaczyłem ludzi biega-
jących we wszystkie strony. Ich kontury były zamglone, rysy 
zamazane, jakby ktoś właśnie wycierał ich gumką. Niektórzy 
przyciskali do twarzy ręczniki lub chusteczki. Inni, zgięci 
wpół, kasłali. Usłyszałem słowo „bomba" i chociaż nigdy 
wcześniej nie przeżyłem czegoś podobnego, odtworzyłem sobie 
każdy szczegół ostatnich dziewięćdziesięciu sekund, a potem 
pomyślałem: Oczywiście. Bomba.
Cofnąłem się do swojego pokoju, zamykając drzwi za sobą, 
i przez chwilę patrzyłem na moje stopy, a potem przeszedłem 
na środek pokoju. Znowu stanąłem nieruchomo, z opuszczoną 
głową. Widziałem obrazy, starannie dobrane obrazy, które 
wryły mi się w umysł jak litery w granit. Dłoń rozcapierzona 
na szybie limuzyny, Frank Bland wciśnięty w smoking. Sińce 
plamiące uda żony burmistrza, jakby rozgnieciono na nich 
jagody. Zobacz, co on ze mną robi. W ogóle nie mogłem 
zebrać myśli.
Z faksu wyfrunęła kartka papieru i opadła omdlewającym 
ruchem na dywan. Była pusta. Włożyłem płaszcz i wziąłem 
walizkę z rzeczami na jedną noc, a potem znowu otworzyłem 
drzwi. Teraz próżnię, która zwykle tworzy się po wybuchu, 
wypełnił stały, przeraźliwy dźwięk dzwonka i niemal świą-
teczne głosy różnych alarmów i syren. Skręciłem w prawo, 
idąc w kierunku schodów ewakuacyjnych.
Za drzwiami przeciwpożarowymi wszedłem na oszołomio-
nego Marca Rinaldiego. Miał na sobie koszulę nocną w białe i 
czerwone pasy, a powieki spuchnięte od snu. Jego czarne włosy 
unosiły się nad jednym uchem niczym ptasie skrzydło.
-	Chyba jestem jeszcze pijany - powiedział. - Co się
dzieje?
-	Podłożono bombę - odparłem.
-	Bombę?- Rozejrzał się wokół, a potem spojrzał na mnie, 
jakby oczekiwał, że przedstawię mu jakiś dowód na to, co 
powiedziałem.
Ruszyliśmy schodami w dół, Rinaldi przodem. Nasze po-
koje znajdowały się na czternastym piętrze. Trochę potrwa, 
pomyślałem, zanim zejdziemy na parter. Co pewien czas Ri-
naldi spoglądał na mnie przez ramię, rzucając mi nerwowe, 
pytające spojrzenie, a ja uśmiechałem się i kiwałem głową. 
Minęliśmy dwunaste piętro, jedenaste. Na dziesiątym za-
uważyłem, że zwolniłem i zwiększyła się odległość między 
nami. Inni goście przepychali się obok mnie. Część mojego 
umysłu zdawała się analizować sytuację z całkowicie odmien-
nego punktu widzenia; zaczęła podawać w wątpliwość moje 
zachowanie i szykowała się do zaproponowania innego po-
stępowania. Kiedy dotarliśmy do ósmego piętra, przez drzwi 
przeciwpożarowe wpadło dwóch mężczyzn w średnim wieku. 
Me mogę znaleźć Angeli, bełkotał jeden z nich. Nigdzie nie 
mogę jej znaleźć. Szukałem w jej pokoju, szukałem... Drugi 
objął go za ramiona. John, powiedział, uspokój się. Pewnie jest 
na dole. Pewnie czeka tam na nas. Stanąłem jak wryty. Już się 
nie wahałem. Dylematy same się rozwiązały. Musisz 
wykorzystać całe to zamieszanie i histerię, powiedziałem 
sobie. Wykorzystać ten kurz, godziny ciemności i niepewność. 
Wykorzystaj je. Nikt nie będzie wiedział, co się z tobą stało. 
Mogą pomyśleć, że zostałeś uwięziony pod gruzami. Mogą 
pomyśleć, że nie żyjesz. Ale nie będą wiedzieli. Nie będą 
niczego pewni. To twoja szansa, powiedziałem sobie. To dar.
Zatrzymał się również Rinaldi, na półpiętrze pode mną.
-	Co tam robisz?
-	Muszę wrócić - powiedziałem. - Zapomniałem czegoś.
-	Wrócić? Oszalałeś?
-	Muszę. Idź. Spotkamy się na zewnątrz.
Zastygł z jedną ręką na balustradzie, ale ukradkowe
spojrzenia, które co i rusz rzucał w dół klatki schodowej, 
mówiły mi, że nie bardzo podoba mu się pomysł zaczekania na 
mnie.
-	Idź - nalegałem. - Niedługo przyjdę.
-	Uważaj na siebie - usłyszałem, kiedy się odwróciłem.
Wszyscy oprócz mnie schodzili w dół, niektórzy zakrwawie-
ni, inni bladzi z powodu doznanego wstrząsu. Nie spotkałem 
innych delegatów, w każdym razie nikogo spośród znanych mi 
osób. Czułem, że dobrze robię, wracając na górę. Było mi łatwiej. 
Jak gdyby świat wywrócił się dla mnie do góry nogami.
Czternaste piętro było zupełnie opustoszałe. Idąc kory-
tarzem, pomyślałem, że światła wydają się słabsze. Kurz w 
powietrzu albo spadek napięcia. Zatrzymałem się przed 
drzwiami mojego pokoju i sięgnąłem do kieszeni po klucz. 
Poczułem przeciąg i zapach nocnego powietrza, woń opadłych 
liści. Wszedłem do środka, zamykając za sobą drzwi na klucz. 
Dobra... dobra... dobra, powiedział pokój, a potem umilkł.
Oczywiście okłamałem Rinaldiego.
Niczego nie zapomniałem.
Położyłem płaszcz na łóżku, a potem sięgnąłem po pilota. O 
dziwo, telewizor nadal działał. Przed naszym hotelem stał 
reporter. W jego głosie pobrzmiewała nuta ekscytacji - był to 
głos kogoś, kto wiedział już absolutnie wszystko o aktualnym 
wydarzeniu — a wiatr rozwiewał jego włosy na czole w taki 
sposób, że reporter wydawał się śmiały, ale bezbronny. 
Prawdopodobnie rankiem będzie już sławny. Mówił, że bombę 
umieszczono w pozostawionej na pierwszym piętrze torbie 
sportowej. Przewieziono do szpitala trzydzieści osób, niektóre 
w stanie ciężkim. Na razie nie było ofiar śmiertelnych. W 
wydanym przed chwilą oświadczeniu do zamachu przyznał się 
Czarny Kwadrat. Ta terrorystyczna organizacja potępiła 
obchody Dnia Reorganizacji, nazywając je świętowaniem 
dwudziestu siedmiu lat hańby, i potwierdziła, że zdecydowana 
jest walczyć dalej, aż do ponownego zjednoczenia królestwa. 
Carl Triggs uznał zamach za „podły i tchórzliwy akt". Policja 
podejrzewała, że jest też gdzieś ukryta druga bomba. Cały 
obszar wokół hotelu został zamknięty.
Wziąłem z łazienki kosmetyczkę, a potem podszedłem do 
szafy i wyjąłem garnitur, który miałem na sobie podczas lotu 
do Żółtej Strefy. Położywszy go na łóżku, otworzyłem portfel 
i wyjąłem banknoty o najwyższych nominałach. Potem 
złożyłem każdy z nich wzdłuż na pół, zdjąłem z wieszaka 
marynarkę i za pomocą nożyczek ostrożnie odprułem dwa czy 
trzy szwy kołnierza i wsunąłem tam banknoty. Wywróciłem 
ponownie kołnierz na wierzch i wygładziłem. Może wyglądał 
na trochę grubszy niż przedtem, ale wątpiłem, by ktokolwiek 
to zauważył. Włożyłem ten garnitur i sięgnąłem po płaszcz. 
Zegar przy łóżku pokazywał dziesięć po dwunastej. Zerknąłem 
w telewizor. Reporter stał z boku hotelu. Runęło pół ściany 
frontowej, ukazując wnętrze budynku. Pokoje ziały otworami 
w noc. Wisiały przewody. To niesamowite, pomyślałem, że 
nadal jestem w środku.
Zapiawszy płaszcz, podszedłem do drzwi i otworzyłem je. 
Na korytarzu nic się nie zmieniło. To, co planowałem, było 
nie do pomyślenia - było sprzeczne z wszystkimi moimi za-
sadami, wszystkim, czego się nauczyłem i co było dla mnie 
drogie - ale rozczarowanie, z którym zmagałem się przez cały 
wieczór, mając nadzieję, że minie, nie osłabło. W gruncie 
rzeczy nawet wzrosło, przechodząc stopniowo w coś w rodzaju 
udręki. Musiałem wrócić do tego klubu w Niebieskiej Strefie. 
Musiałem. Czy odkrywałem jakąś prawdę o sobie, czy tylko 
roiłem na jawie? Nie wiedziałem. Bez względu na to, jaka 
była ta prawda, wydawała mi się bardziej rzeczywista niż 
wszystko, co przeżyłem i czułem od niepamiętnych czasów. J a 
sam czułem się bardziej rzeczywisty. A może bardziej żywy. 
Tak, wrócę tam, ale na własną rękę. Jeśli zostanę złapany, 
oskarżą mnie o złamanie artykułu 58 ustawy o bezpieczeń-
stwie wewnętrznym, który był tak ogólnikowy, że można było 
pod niego podciągnąć każde działanie „stanowiące zagrożenie 
dla państwa". Zrezygnuję ze swojej kariery, ze swojej pozycji 
- ze wszystkich tych lat. W najmniejszym stopniu mi to nie 
przeszkadzało. Zawsze byłem znany z „prawości" i 
"sumienności". Z „poczucia obywatelskiej odpowiedzialności". - 
Ns myśl o tym, że depczę teraz tę reputację, ogarnęła mnie
dziwna, zuchwała radość. Po raz drugi tej nocy ruszyłem w 
kierunku schodów awaryjnych, a moje serce przypominało 
bombę stale wybuchającą w moim ciele.
Kiedy dotarłem na parter, wysiadła zupełnie elektryczność. 
W ciemnościach pchnąłem sprężynowe drzwi i poczułem pod 
stopami dywan zamiast linoleum. Korytarz, w którym stałem, 
oświetlało słabe, srebrzyste światło, coś w rodzaju 
fosforescencji, jak gdyby iskry wybuchu rozproszyły się jakoś 
w atmosferze. Chociaż trochę widziałem, nie miałem pojęcia, 
w którą stronę iść. Był to ogromny hotel - ktoś powiedział mi, 
że miał pięćset pokoi - a ja zamieszkałem w nim dopiero tego 
popołudnia. Nie mogłem się zorientować, gdzie jestem. 
Dochodziły do mnie różne dźwięki - warkot helikoptera, głos 
jakiegoś mężczyzny mówiącego przez megafon - ale wydawały 
się odległe i nieistotne. Wybrałem jakiś kierunek i ruszyłem. 
W pewnej chwili znalazłem się wśród foteli i roślin. Na plu-
szową tapicerkę i liście padał lekki deszcz, spojrzałem więc w 
górę, spodziewając się zobaczyć nocne niebo, przepływające po 
nim chmury, ale sufit był nietknięty. Za sprawą całego tego 
kurzu i dymu włączył się automatyczny system gaszenia 
pożaru.
Parę minut później, zupełnie przypadkowo, znalazłem się 
obok sali bankietowej. Dwuskrzydłowe, obite dźwięko-
chłonnym materiałem drzwi otworzyły się, dając ujście gę-
stemu, uwięzionemu powietrzu, przesiąkniętemu zapachem 
kawy i smrodem zduszonych petów. Kiedy wszedłem do sali, 
usłyszałem osobliwy, chrapliwy dźwięk. Przeszedłem 
ostrożnie przez pomieszczenie, widząc światło odbijające się w 
krawędziach kieliszków do wina, ostrzach noży, wyłożonych 
lustrami ścianach. Jakiś mężczyzna spał na krześle, z 
otwartymi ustami i rękoma założonymi na brzuchu. Kiedy 
potrząsnąłem go za ramię, jego chrapanie przeszło w coś w 
rodzaju dźwięków koncertyny - jeden dźwięk zderzał się z 
drugim w nagłym natłoku chrząkań, stęknięć i parsknięć. 
Potrząsnąłem nim ponownie. Wymamrotał coś, a potem opadł 
ciężko na stół. Nie mogłem go tak zostawić. A jeśli
wybuchnie druga bomba? A poza tym, pomyślałem, teraz już 
bardziej wyrachowanie, moje opóźnione wyjście z hotelu 
będzie dużo mniej podejrzane, jeśli zobaczą, że kogoś wyno-
szę. Objąwszy mężczyznę w pasie, postawiłem go na nogi. Nie 
szarpał się ani nie protestował. Kiedy szliśmy w stronę znaku z 
napisem WYJŚCIE AWARYJNE, obijając się o stoliki, trącał 
czule nosem moją szyję. Miał ciepły, woniejący mięsem 
oddech, jak pies. Zeszliśmy w dół jednym krótkim biegiem 
schodów, poszliśmy jakimś korytarzem dla obsługi hotelowej, 
a potem nacisnąłem jedną ręką na pionowy uchwyt drzwi i 
znaleźliśmy się na dworze - zimne powietrze, głosy, wirujące 
niebieskie światła.
W połowie alejki zatrzymało mnie dwóch strażaków i zło-
żyłem cielsko pijanego mężczyzny w ich ramiona.
-	Znalazłem go w sali bankietowej - powiedziałem. - Nie 
mogłem go dobudzić.
-	Musimy się trzymać harmonogramów - wybełkotał pi-
jany. - Proszę wziąć moją wizytówkę. - Z nadal zamkniętymi 
oczami zachichotał do siebie.
Pokazawszy strażakom klucz do mojego pokoju, powiedzia-
łem im, że jestem gościem hotelowym. Mówiłem spokojnie. 
W garniturze i płaszczu musiałem wyglądać na zamożnego, 
szacownego człowieka. Zapytali, czy jestem ranny, a kiedy 
pokręciłem głową, machnęli rękami, żebym szedł dalej.
Na końcu alejki przykucnąłem i prześliznąłem się pod żółtą 
taśmą. Ludzie za policyjnym kordonem patrzyli na to, co było 
za mną, twarze mieli jasno oświetlone i przejęte, jakby za 
moimi plecami wylądował statek kosmiczny. Oparłem się 
pokusie, by się obejrzeć za siebie. Wiedziałem już, co tam jest 
- widziałem to w telewizji - a poza tym nie chciałem 
ryzykować przyciągnięcia czyjegoś wzroku. Musiałem się 
bezgłośnie wtopić w mrok nocy.
Kiedy zagłębiałem się w tłum, zastanawiałem się, czy 
władze będą wypytywać Rinaldiego, a jeśli tak, to co im 
powie. Parry? Wrócił na górę. Powiedział, że czegoś zapo-
mniał. Nie wiem czego... Czy będzie się starał upiększyć swoją 
rolę? Próbowałem go zatrzymać, ale mnie nie słuchał.
Odepchnął mnie. Co mogłem zrobić? Może nawet przybierze 
dramatyczny ton. Potem go nie widziałem. Już go więcej nie 
zobaczyłem... Z perspektywy czasu cieszyłem się, że ostatnią 
osobą, z którą miałem kontakt, był Rinaldi. Na poły śpiący, 
pijany, ubrany w jaskrawą koszulę nocną, Marco Rinaldi był 
najmniej wiarygodnym świadkiem. Będzie wiele niejasności, 
mnóstwo wątpliwości i spekulacji. Nawet gdybym się starał, 
nie zaplanowałbym tego lepiej.
Kiedy już dość oddaliłem się od hotelu, mogłem zwolnić, 
pewien, że nikt mnie nie rozpozna. Ulice były pełne ludzi -
chyba nigdy jeszcze nie widziałem takich tłumów - ale żadna z 
otaczających mnie osób nie miała pojęcia, kim jestem. Nie 
będzie przypadkowych spotkań ze starymi znajomymi czy 
kolegami z biura, głosów wykrzykujących z niedowierzaniem 
moje imię. Chociaż było po północy, nic nie wskazywało na 
to, że uroczystości zbliżają się do końca. Wszędzie, gdzie 
spojrzałem, ludzie krzyczeli, tańczyli i bili się, zaczęły też się 
szerzyć wieści o bombie, które nadały atmosferze gorączkowe, 
chaotyczne zabarwienie.
Przepchnąłem się do baru, mając nadzieję, że trochę tam 
odpocznę, ale co chwila mnie potrącano i dopiero po kwa-
dransie udało mi się zamówić drinka. Telewizor w górnym 
rogu pomieszczenia nastawiony był na kanał informacyjny, a 
dźwięk podkręcony na cały regulator. Na ekranie znowu 
widniał hotel. Patrzyłem, jak wynoszą na noszach rannych i 
ładują do karetek pogotowia. Odcinek drogi koło wejścia 
przysypany był lawiną cegieł i tynku i pokazywano nam bez 
końca zbliżenia tego rumowiska, na którym leżał przedziwny 
zbiór przedmiotów - fotel, odkurzacz, trzy pomarańcze, lalka 
(oczywiście kamera zatrzymała się na lalce). "W końcu 
otrzymałem moją brandy. Kiedy sięgnąłem po kieliszek, 
zauważyłem, że drży mi ręka. Czy dlatego, że znalazłem się w 
wielkim niebezpieczeństwie, że miałem w pewnym sensie 
szczęście, iż wyszedłem z tego z życiem, czy też była to re-
akcja na działania, które potem podjąłem? Nie wiedziałem. 
Wypiłem połowę brandy, co mnie trochę uspokoiło.
Do czasu wybuchu bomby nie przyszła mi do głowy myśl o 
ucieczce - nie rozważałem nawet takiej możliwości - a jednak 
miałem już gotową strategię. Oczywiście nie zdołam przejść 
przez dziurę w murze jak Victor i Marie. To była Żółta Strefa i 
granica była na pewno pilnie strzeżona. Nie, pojadę do jednego 
z dużych miast na północy - Burnhamu, Sigri czy Ustionu - i 
zapadnę się pod ziemię. Będę uważnie studiował zachowanie 
choleryków, ucząc się porywczości i wojowniczości, ale cały 
czas będę rozpracowywał kwestię powrotu do Niebieskiej 
Strefy. Zaledwie przed chwilą trzęsła mi się ręka, ale teraz 
przeszył mnie dreszcz z powodu niewyobrażalnej skali tego, co 
robię. Moje myśli zaczęły mnie przerażać. A może 
odkrywałem nowe aspekty mojego ja, cechy, o których nie 
miałem pojęcia, że je posiadam. Siedząc w tym barze, nie 
wiedząc, gdzie on jest ani nawet jak się nazywa, czułem się jak 
szpieg - wytworny, zdecydowany, prawie niewidoczny.
Kiedy wyszedłem z baru, było już po pierwszej nad ranem. 
Lekki wiatr zwiewał na bok snopy mżawki jak zasłonki z 
gazy. Na ulicy nie było prawie nikogo. Pogoda musiała 
wygonić wszystkich do domów. Dobiegły mnie skądś jęki i 
zawodzenie, zatrzymałem się więc, nie mogąc rozpoznać, czy 
wydaje je człowiek czy zwierzę. To smutne zakończenie 
hulanki, powiedziałem sobie. Tak to jest, kiedy ktoś posunie 
się za daleko. Postawiwszy kołnierz, żeby osłonić się przed 
deszczem, i owinąwszy się ciasno płaszczem, ruszyłem -jak 
miałem nadzieję - w kierunku północnym.
Szedłem mokrymi, wymarłymi ulicami dzielnicy hand-
lowej, której pewne budynki rozpoznawałem z przejazdu z 
lotniska, a potem droga wzniosła się pod górę i znalazłem się 
na biegnącej wiaduktem trasie szybkiego ruchu. Pode mną 
ciągnęły się ogromne place, zapełnione drewnem i złomem.
Obejrzawszy się przez ramię, na pozostawiony w tyle cały 
ten blask śródmieścia, zobaczyłem samochód pędzący pasem 
ruchu do wyprzedzania. Kiedy tak patrzyłem, zaczął zbaczać 
w moją stronę. Wydawało się, że nikt go nie prowadzi. W ostat-
niej chwili za szybą pojawiła się twarz kobiety i usłyszałem
pisk opon, kiedy nacisnęła hamulec. Samochód zjechał na 
środkowy pas, okręcił się dwukrotnie, a potem stanął ze 
zgaszonym silnikiem, zwrócony w kierunku, z którego przy-
jechał, z jednym kołem o wymyślnych szprychach na pasie 
rozdzielającym jezdnie. Jego lampy przednie świeciły bokiem 
w górę, jakby lekko zdziwione. W snopach światła widać było 
drobny, siekący deszcz, który wyglądał tak, jak gdyby ktoś w 
górze opróżniał pudełko szpilek i gieł.
Otworzyły się drzwi od strony kierowcy i wysiadła starsza 
kobieta. Ubrana była w futro, a jej jasne włosy upięte były w 
zgrabny, ale skomplikowany kok. Wydawała się spokojna, ale 
nieco oburzona.
-	Co pan tutaj robi? - powiedziała. - Czego pan chce? - 
Jakbym w czymś jej przeszkodził. Jakbym to ja ponosił winę 
za ten incydent.
-	Nic - odparłem głupio. - Po prostu idę. 
Przemknął obok nas samochód, trąbiąc jak wściekły. 
Patrzyła, jak znika za zakrętem, po czym odwróciła się
z powrotem do mnie. Wydawała się całkowicie nieświadoma 
tego, że albo ona, albo jej samochód jest w niebezpieczeństwie, 
czy że mogą stanowić zagrożenie dla innych.
-	Tak. Rozumiem. - Przeciągnęła ręką po czole, po czym 
lekko dotknęła włosów. W jej ruchach była powolna senność 
osoby znajdującej się pod wodą.
-	Nic się panu nie stało?
-	Nic.
-	Dobrze. To dobrze. - Niespodziewanie roześmiała się 
ochryple. - Mogę pana podwieźć?
Zapytałem, dokąd jedzie. Do domu, powiedziała. Miesz-
kała na przedmieściu. Odparłem, że to się dobrze składa, i 
zerknąłem na jej samochód.
Dobrze odczytała to spojrzenie.
-	Nie jestem pijana - powiedziała. - Wypiłam parę kie 
liszków szampana, to wszystko. - Zauważyła, że nie całkiem 
mnie to uspokoiło. - Szukałam zapalniczki. Upuściłam ją 
na podłogę.
Zasugerowałem, że może ja wezmę zapalniczkę. Jeśli
nabierze ochoty na papierosa, zapalę go jej. Przyjęła propo-
zycję-
Kiedy zawróciła i ruszyliśmy, zapytała, jak to się stało, że
idę tą drogą. Nigdy wcześniej nikogo tu nie widziała. Poczu-
łem przemożną potrzebę, by powiedzieć jej, że zatrzymałem 
się w hotelu, w którym wybuchła bomba, ale wiedziałem, że 
byłoby to niemądre. Musiałem trzymać język za zębami i 
niczego nie zdradzić.
- Te samochody - rzekła. - Zawsze psują się w najmniej 
odpowiedniej chwili.
Zinterpretowała moją sytuację po swojemu: nawalił mi 
samochód i nie miałem innego wyjścia, jak tylko zostawić go 
na drodze. Zerknęła na mnie. Kiwnąłem głową. To będzie cud, 
jeśli będzie tam jeszcze stał, kiedy wrócę, powiedziała. Ten 
dzisiejszy wandalizm. To niewiarygodne. Potrząsnęła głową. 
Diamenty, które miała w uszach, fechtowały się z powietrzem, 
rzucając błyski jak ostrze rapiera. Zdziwiło mnie, że przy tak 
pieniącej się przestępczości zaproponowała mi podwiezienie, 
ale może była to część układu, jaki zawarła z losem tej nocy. 
Stanowiłem ryzyko, które musiała podjąć.
Po chwili zapytała, czy pod ręką mam zapalniczkę. Pod-
sunąłem płomień do jej papierosa i zaciągnęła się. Dym 
rozszedł się po szybie jak atrament w wodzie. Zapiekły mnie 
oczy i zacząłem kasłać, ale nie zwracała na to uwagi. Miasto 
wydawało się nie mieć granic, rozciągając się na wszystkie 
strony, we wszystkich kierunkach. Była w tym jakaś beztro-
ska, jakaś rozrzutność. Jej drogi samochód pędził w ciemność, 
zazwyczaj ignorując białe linie rozdzielające pasy ruchu.
O siódmej rano stałem przed zajazdem dla kierowców cię-
żarówek przy wiejskiej drodze. Miałem szczęście: przebyłem 
kawał drogi i nie wpadłem w żadne kłopoty. Ta arystokrat-ka - 
Annette - wysadziła mnie przy stacji benzynowej na 
przedmieściu. Tam złapałem jadącą na północ ciężarówkę. 
Kierowca stale klął na innych zmotoryzowanych i agresja 
parowała z niego jak pot z konia po zakończeniu długiego 
wyścigu, ale odezwał się do mnie tylko raz, po około godzinie,
by oznajmić mi, że zatrzymuje się na parkingu, by się zdrzem-
nąć. Dalej poszedłem pieszo. Obok mnie mknęły samochody 
osobowe i ciężarowe, nawet nie zwalniając, i porzuciłem już 
nadzieję, że ktoś mnie podwiezie, kiedy przede mną zatrzymał 
się samochód dostawczy z wymalowanym na tyle srebrnymi 
literami i obramowanym gwiazdami napisem MY, DZIECI 
NOCY. Słowa te zaniepokoiły mnie, ale mężczyzna za kół-
kiem, Tony Spillman, okazał się dyrektorem sprzedaży firmy 
produkującej łóżka. - I muszę ci powiedzieć - rzekł, zanim 
zdążyłem zapiąć pas bezpieczeństwa - że w takiej branży jak 
moja zdarzają mi się bardzo interesujące sytua-c j e. - 
Bez słowa zachęty z mojej strony zaczął mi opisywać ze 
szczegółami swoje podboje seksualne. Jednak w pewnym 
momencie chyba zasnąłem, bo kiedy spojrzałem na zegar na 
desce rozdzielczej, była za kwadrans szósta, a Spillman mówił, 
że musi mnie wysadzić. - Muszę trochę zboczyć z drogi - 
spotkanie przy śniadaniu, że tak powiem... -1 jego głowa 
odchyliła się do tyłu, przez co zyskał na moment podwójny 
podbródek, a jego dolna warga wydęła się w mały pulchny 
wzgórek w kształcie cząstki mandarynki.
Patrzyłem, jak odjeżdża, a gwiazdy na tyle jego samochodu 
blakną w mdłym świetle świtu, a potem odwróciłem się i 
wszedłem do baru. Były tam tylko dwie osoby, mężczyźni. 
Jeden siedział zgarbiony nad talerzem z bekonem i kiełbasą, 
drugi studiował sportowe strony jakiegoś piśmidła. Nie 
wiedząc, kiedy będę miał następną okazję coś zjeść, zamó-
wiłem solidne śniadanie. Żaden^z mężczyzn nawet na mnie 
nie spojrzał. Było zbyt wcześnie na podejrzliwość, a nawet 
ciekawość.
Później, kiedy płaciłem rachunek, zauważyłem na ścianie 
za kasą mapę tej okolicy, poprosiłem więc kelnerkę, żeby mi 
pokazała, gdzie jesteśmy. Rzuciła mi ostre spojrzenie - może 
myślała, że próbuję z niej zakpić - a potem położyła palce na 
bladożółtej plamie. Mruknąłem z niedowierzaniem. Chociaż 
byłem tyle godzin w drodze, znajdowałem się zaledwie o sto 
mil od Congreve. Wiedziałem, że ciężarówką jechałem na 
północ, ale Spillman musiał skręcić na wschód, kiedy spałem,
wskutek czego byłem teraz na wiejskim zadupiu, blisko grani-
cy z Zieloną Strefą, co mi w ogóle nie odpowiadało - chociaż, 
kiedy tak stałem, gapiąc się na mapę, zaczęło mi świtać, że 
mogę to wykorzystać jako wybieg. W końcu kto podejrzewał-
by, że chcę się przedrzeć do Zielonej Strefy? Krótko mówiąc, 
mój chaotyczny szlak mógł zmylić ewentualną pogoń. Stąd, 
gdzie byłem, mogłem albo jechać na północ, albo zawrócić. 
Najpierw jednak musiałem znaleźć jakieś miejsce, żeby się 
zatrzymać.
Zapytałem kelnerkę, czy zna coś takiego. Jest taki pub, 
powiedziała. Może mają tam pokoje. Pokazała małe czarne 
skrzyżowanie na mapie, węższe nawet od tego, przy którym 
byliśmy. Wyglądało na to, że jest odległe o milę. Podziękowa-
łem jej, zapiąłem płaszcz i wyszedłem.
Wzeszło już słońce, ale jego promienie były bezbarwne jak 
szyby i musiałem iść szybko, żeby nie zmarznąć. Zapo-
mniałem oddać Annette zapalniczkę i czułem teraz jej gładki 
kształt na dnie kieszeni.
Kiedy zbliżyłem się do zakrętu, zobaczyłem budkę tele-
foniczną i poczułem nagłą potrzebę zadzwonienia do kogoś, 
żeby przypieczętować to, co zrobiłem, żeby nie czuć się tak 
samotnie. Wszedłem do niej i przyłożyłem słuchawkę do ucha. 
Telefon był głuchy. Patrzyłem na drogę, na skąpane w blasku 
słońca wierzchołki drzew, na ich pnie pogrążone jeszcze w 
cieniu. Zresztą z kim miałbym porozmawiać? Z Marie? Było 
wcześnie. Na pewno jeszcze spała. Kiedy usłyszałaby dzwonek, 
podniosłaby słuchawkę telefonu stojącego na szafce nocnej, 
obok zdjęcia zrobionego na jachcie, kiedy miała dwadzieścia 
trzy lata - Marie w różowym bikini, roześmiana. To ja, szczęś-
liwa, powiedziała mi podczas mojej ostatniej wizyty.
Halo?
Marie? Tu Tom. Obudziłem cię?
Nieważne. Odgłos jej przekręcania się w łóżku, jak szum 
fali. Gdzie jesteś?
Nie mogę dokładnie powiedzieć. Ale to coś takiego, co 
zrobiliście kiedyś ty i Victor. Coś takiego. Pauza. Kocham °ię, 
Marie.
Leżałaby twarzą do sufitu, z jedną ręką założoną na oczy. 
Uśmiech w kąciku ust.
Zawsze cię kochałem, od samego początku. Kolejna pauza, 
podczas której odpływam myślami wstecz. Nienawidziłem tych 
ludzi za to, że przez nich czułaś się źle.
To było dawno temu.
Wiem. Ale byłaś dużo lepsza od nich.
Obok przemknął w przyszłość stalowoniebieski samochód.
Pewnie będę myślała, że to wszystko mi się przyśniło. 
Często mam sny o tobie, Tom.
Ja też o tobie śnię.
Tak?
Oczywiście nie mógłbym porozmawiać z Marie, nawet 
gdyby telefon działał. Komunikacja między czterema krajami 
była niemożliwa, chyba że korzystało się z linii urzędowych. 
Ale potem przypomniałem sobie, jak Victor rozpaczał po 
śmierci żony, i zacząłem się zastanawiać, czy przypadkiem 
Marie nie poczuła czegoś, kiedy rozmawiałem z nią w my-
ślach. Mogła się nagle obudzić i usiąść w łóżku, myśląc o mnie 
i nie wiedząc, dlaczego te myśli' przychodzą jej do głowy.
Szedłem -i wydawało mi się, że całymi godzinami - wąską 
drogą, pnącą się pod górę między nierównymi pastwiskami i 
murkami bezzaprawowymi. Za sobą mogłem dostrzec w od-
dali czerwony dach baru, gdzie zjadłem śniadanie. Droga 
biegła środkiem doliny jak główny nerw liścia. Odkąd nią 
ruszyłem, nie widziałem ani jednego pojazdu, jeśli nie liczyć 
wypalonego, pozbawionego okien wraka, który leżał porzu-
cony w rowie. Jedynymi oznakami życia były wątłe smugi 
dymu, unoszące się z kominów na zachodnim skraju doliny, i 
raz czy dwa razy senne buczenie samolotu, dochodzące skądś 
z góry.
Było już po południu, kiedy dotarłem na szczyt przełęczy. 
Przede mną leżała szeroka, płytka kotlina, coś w rodzaju oto-
czonego wzgórzami płaskowyżu. Na pierwszym planie stało 
kilka szarobiałych domów, z których jeden był większy od
pozostałych. Czyżby to był ten pub, o którym mówiła kelner-
ka? Miałem taką nadzieję. Od północy nadciągała ogromna 
chmura. Chociaż promienie słońca nie dawały wiele ciepła, 
zaraz i ono zniknie. Ciążyły mi nogi, powieki też. Mógłbym 
niemal zasnąć na stojąco.
Zmusiłem się do dalszego marszu. Każdy krok przeszywał 
całe moje ciało bólem. Chociaż gorąco pragnąłem dotrzeć do 
tego pubu, odległość między mną a nim wydawała się pozosta-
wać ta sama. W końcu, kiedy zwątpiłem już, że kiedykolwiek 
tam dojdę, pokonałem zakręt i znalazłem się zaledwie o parę 
jardów od budynku. Złuszczone złote litery nad wejściem 
głosiły OBERŻA POD SIEKIERĄ.
Wszedłem po stopniach i pchnąłem drzwi. Byłem w barze - 
poplamiona drewniana podłoga i pasujące do niej stoły i 
krzesła. W powietrzu unosił się zapach piwa i świeżych polan, 
a wiszące na ścianach w pionowych rzędach mosiężne ozdoby 
końskich uprzęży rzucały ponurą poświatę. Za barem stała 
kobieta, czytając kartkę. Włosy miała zaczesane do tyłu i 
spięte w ciasny kok, który podkreślał silne kości jej szczęki i 
policzków. Kiedy zapytałem, czy ma wolny pokój, złożyła 
kartkę i włożyła do kieszeni, a potem wyszła zza baru i stanęła 
z rękami na biodrach, przyglądając się mi. Była ubrana w 
biały, prążkowany sweter i wysokie, porysowane buty do 
konnej jazdy. Jej lekko opalona twarz była twarda jak maska.
-	Nie słyszałam samochodu - powiedziała.
-	Nie mam samochodu - odparłem. - Przyszedłem pieszo. 
Jej spojrzenie przesunęło się z mojej twarzy na płaszcz,
a potem niżej, na buty.
-	Nie wygląda mi pan na piechura. 
Westchnąłem.
-	Ma pani pokój czy nie?
-	Dobrze, dobrze - powiedziała. - Jezu. Wprowadziła mnie 
przez łukowato zwieńczone drzwi do
drugiego baru. Na ścianie wisiała głowa jelenia, powyginany 
róg myśliwski i kilka czarno-białych zdjęć mężczyzn na 
szczytach gór.
- Zwykle ludzie się tu nie zatrzymują - powiedziała - o tej 
porze roku.
Zima, pomyślałem. Zastój w interesach.
Sięgnęła przez ladę i zdjęła klucz z metalowego haczyka. 
Kiedy go od niej odbierałem, odniosłem niejasne wrażenie, że 
towarzyszy temu niewypowiedziane, ale wyraźne ostrzeżenie.
Pokój był mały i niski. Ściany upstrzone były ciałami 
owadów rozgniecionych w miesiącach letnich, a ich krew była 
już nie czerwona, lecz ciemnobrązowa albo matoworóżowa. 
Postawiłem torbę koło nóg łóżka i podszedłem do okna. Teren 
przede mną opadał, ostra trawa usiana była głazami. Na 
wschodzie horyzont zasłaniały smugi deszczu. Odwróciłem 
się. W rogu pokoju była umywalka, a naprzeciw łóżka zabity 
deskami kominek. Za drzwiami stała wysoka szafa, jakby 
czając się do skoku na następną osobę, która wejdzie. Poło-
żyłem zegarek na stoliku przy łóżku, a potem rozebrałem się i 
wszedłem do pościeli. Poszewka poduszki pachniała 
stęchlizną, ale położyłem na niej głowę i nie pamiętam, co było 
potem.
Obudziły mnie gromkie brawa i gwizdy. Przez parę chwil 
nic jednak nie widziałem i nie miałem pojęcia, gdzie jestem. 
Sięgnąłem po zegarek, który leżał na stoliku. Fosforyzujące 
zielone wskazówki pokazywały za dziesięć siódmą. Ściskając 
zegarek, zanurzyłem się ponownie w pościeli, otumaniony 
jeszcze snem. Na zewnątrz zapadł mrok. Pozwoliłem oczom 
zamknąć się, a potem zmusiłem je do ponownego otwarcia i 
zsunąłem nogi z łóżka. Otoczyło mnie zimne powietrze, od 
którego dostałem gęsiej skórki.
Kiedy wstałem, starając się przypomnieć sobie, gdzie jest 
włącznik światła, mój wzrok przyciągnął jakiś ruch za oknem. 
Nadal nagi, podszedłem i spojrzałem przez szybę. W oddali, 
może w odległości mili, jarzyło się i migotało jakieś monstru-
alne stworzenie. Brązowozłoty, plamiasty tułów przechodził w 
długi, gruby, stożkowato zakończony ogon. Stworzenie to 
zmierzało, zataczając się jak pijane, w stronę oberży.
Namacałem kontakt przy drzwiach i włączyłem światło, a 
potem podszedłem do umywalki. Otworzyłem kran z gorącą 
wodą. Zakasłał, potem zadrżał, ale nic z niego nie wypłynęło. 
Umyłem się pod kranem z zimną wodą, podnosząc garść po 
garści lodowatej cieczy do twarzy, dopóki się całkowicie nie 
rozbudziłem. Spojrzałem na siebie w lustrze. Oczy miałem 
podpuchnięte, czoło poryte zmarszczkami. Jak długo spałem? 
Pięć godzin? Sześć? Z ręcznikiem w ręku wróciłem do okna. 
Stwór podszedł bliżej. Jego krótka głowa zakończona była 
rozdwojonym językiem, który wydawał się lizać nos. Szybko 
się ubrałem i zszedłem na dół.
Oba bary były pełne ludzi, jednych w mundurach z demobi-
lu, innych w anorakach i butach gumowych. Jeszcze inni byli 
w futrzanych czapkach z nausznikami. Kilku mężczyzn miało 
brody. Przez okno zauważyłem kobietę, z którą wcześniej roz-
mawiałem. Stała rozkraczona na asfalcie przed barem, paląc 
papierosa. Wyszedłem i stanąłem przy niej. Nadal paliła, nie 
zdradzając żadnym gestem, że zauważyła moją obecność.
-	Widziałem coś ze swojego pokoju. Pomyślałem, że po-
winienem pani powiedzieć.
-	Tak? - Trzymając papierosa na wysokości uda, gapiła się 
w mrok.
-	Wyglądało to jak salamandra.
Nic nie powiedziała. Obok jej rękawa unosiła się w górę 
cienka spirala dymu.
-	Czy ma się coś wydarzyć? - zapytałem.
-	To ty mi powiedz.
-	Jak mogę coś o tym powiedzieć? Nigdy przedtem tu nie 
byłem.
Przyjrzała mi się z ukosa. Zdawała się coś rozważać. 
Potem powiedziała:
-	To będzie palenie zwierząt.
-	Nie rozumiem.
-	Co roku, mniej więcej o tej porze - powiedziała - palimy 
te zwierzęta. Za każdym razem robimy to w innym miejscu, 
zęby nie przeszkodziły nam władze. To z naszej strony taki 
mały odruch sprzeciwu wobec tego, co jest.
-	Wiem o sprzeciwie - powiedziałem.
-	Tak? - Nadal przyglądając mi się, zaciągnęła się papie-
rosem, a potem wydmuchnęła dym kątem ust.
Niespodziewanie dla samego siebie powiedziałem jej, kim 
jestem i co zrobiłem. Może chciałem zrewanżować się jej za 
szczerość wobec mnie, ale też i coś w surowych rysach jej 
twarzy i zaciętym wyrazie ust zachęcało do zwierzeń. Byłem 
pewien, że jej początkowa niechęć wynikała tylko z daleko 
posuniętej ostrożności. Tak więc opowiedziałem jej wszystko.
Pod koniec skinęła wolno głową.
-	Słyszałam o tej bombie - powiedziała. - Zginęły cztery 
osoby.
-	Nie wiedziałem. - Spojrzałem na nocne niebo. Matowy 
grafit chmur pojaśniał na srebrzysty kolor w miejscu, gdzie 
próbował się przez nie przebić księżyc. - Ale o mnie nie było 
nic, co?
-	O tobie? Nie.
-	To dobrze.
Po raz pierwszy spojrzała mi prosto w twarz, zwężając w 
kącikach oczy, i nagle poczułem się wątły, niemal kruchy.
-	A więc jesteś uciekinierem? - rzekła. 
Spróbowałem się uśmiechnąć. Jednak moje usta skrzywiły
się, czego się nie spodziewałem, i musiałem uciec spojrzeniem 
w bok.
-	Tak - mruknąłem. - Chyba jestem.
-	Wybrałeś sobie na to ciekawy czas. - Rzuciła niedopałek 
na jezdnię. - Wejdźmy do środka. Postawię ci kielicha.
Podczas konferencji widziałem tęgo pijących ludzi, Fernan-
deza, Boormana i całą resztę, ale było to nic w porównaniu z 
chlaniem, które widziałem tego wieczoru w Oberży pod 
Siekierą. Ja też piłem więcej niż kiedykolwiek przedtem, wię-
cej, niż myślałem, że mogę wypić. Po otrzymaniu podwójnej 
brandy od Fay Mackenzie - bo tak się nazywała właścicielka 
oberży - jej przyjaciel, Hugo, postawił mi następną, potem 
przyszła kolej na mnie i zdałem sobie sprawę, że piję trzecią. 
Teraz zawsze prosiłem o brandy. Stała się moim trunkiem.
Traktowałem ją jako coś w rodzaju probierza, jako sposób na 
przerzucenie pomostu między bezpośrednią przeszłością a 
niepewną przyszłością. Hugo odkrył, że jestem - jak to 
określał - zbiegiem, i co chwilę poklepywał mnie po ramieniu i 
proponował dolewkę, chociaż mój kieliszek wydawał się stale 
wypełniony po brzegi. Starał się również za wszelką cenę 
poznać powody, które skłoniły mnie do opuszczenia 
Czerwonej Strefy.
-	Już wiem- wykrzyknął, pokazując duże żółte zęby - 
po prostu nie mogłeś już znieść tego całego zadowolenia, 
co? - Chwyciwszy się jedną ręką za bok, jakby dostał kolki, 
zgiął się wpół, rozbawiony własnym dowcipem.
Akurat wtedy wybuchła bójka. Tłum rozsunął się, jakby 
przyciągnięty jakąś magnetyczną siłą do boków baru, a na 
środek prowizorycznej areny wyszło chwiejnym krokiem 
dwóch mężczyzn splecionych ramionami. Ciężko dyszeli i 
sapali, ale wydawało się, że żaden nie przeważa nad prze-
ciwnikiem. Wyobrażałem sobie przez chwilę, że jest to jakiś 
pierwotny taniec. W końcu jeden z nich wyswobodził się z 
uścisku przeciwnika i wyprowadził cios. Jego pięść zatoczyła 
w powietrzu łuk jak kula stalowa używana do burzenia starych 
domów, ale niczego nie rozbiła, a kiedy stracił równowagę i 
zachwiał się w bok, drugi walnął go nad uchem.
-	Oto, po co przyjechałeś - ryknął Hugo. - Kawałek 
prawdziwego życia.
Otworzyłem usta, chcąc już powiedzieć, że nie ma racji, ale 
zaraz znowu je zamknąłem. Zawsze kojarzyłem Czerwoną 
Strefę z promiennością, prostotą, poczuciem nadziei. Dziwne, 
ale teraz wydało mi się, że te cechy składają się na coś 
zbytecznego, nawet na pewną słabość. Zgodnie z myślą 
Galena, krew była jedynym humorem, który w nadmiarze nie 
odznaczał się żadną konkretną właściwością. Krew należało 
postrzegać jako źródło równowagi psychicznej, a jednak świat, 
w którym żyłem przez ćwierć wieku, świat, od którego się od-
wróciłem, wydawał się nie tyle zrównoważony, ile nadmiernie 
ugrzeczniony, pozbawiony ciepła i uczucia, nijaki.
Teraz ci dwaj przenieśli się już na asfalt przed barem,
a ich walka wyglądała bardziej dramatycznie w świetle 
skierowanych na nich reflektorów samochodowych. Zobaczy-
łem trzeciego mężczyznę, z banknotami włożonymi między 
palce jak kawałki zniszczonego wachlarza. Robiono zakłady o 
wynik. Tymczasem w barze wszedł na stół jakiś jasnowłosy 
mężczyzna i zaczął śpiewać. Była to melodia tradycyjnej bal-
lady, ale słowa należały do pieśni protestu. Śpiewał, że ludzie 
są różni, ale jeśli spojrzy się głębiej pod te różnice, to widać, 
że wszyscy są tacy sami. Musi się pozwolić nam żyć razem, 
uzupełniać się. Na tym polega prawdziwa wolność. Była to 
oczywiście wywrotowa idea, jeśli nie zdrada stanu, i dopiero 
wtedy zdałem sobie sprawę, jak bardzo oddaliłem się w ciągu 
minionych osiemnastu godzin od mojego dotychczasowego 
życia. Sala omal się nie rozpadła na kawałki, kiedy wszyscy 
przyłączyli się do refrenu, który mówił o potrzebie obalenia 
obecnych władz. Jednak zanim jeszcze skończyła się pieśń, 
ludzie ruszyli do wyjścia. Kiedy zapytałem Hugo, co się dzieje, 
spojrzał na mnie przez ramię szeroko otwartymi oczami.
- Nadchodzą zwierzęta! - krzyknął.
Nigdy nie zapomnę tego widoku. Kiedy po południu przy-
szedłem do oberży, droga prowadząca do niej była pusta, a 
nawet sprawiała wrażenie opuszczonej, natomiast teraz 
wypełniał ją po brzegi tłum. Ludzie szli nawet rowami i, są-
dząc po podskakujących i migoczących w oddali światłach, 
dużo osób wędrowało na przełaj przez pola. Podeszła do mnie 
Fay Mackenzie. Powiedziała mi, że każdego roku biorą udział 
w święcie cztery miejscowe społeczności. Każda z nich nie 
tylko sporządza jedno zwierzę, które musi być wykonane w 
tajemnicy, ale jest też odpowiedzialna za dostarczenie go w 
miejsce wybrane na spalenie. Jej następne słowa zagłuszyła 
przeraźliwa kakofonia gwizdów i świstów, które powitały 
procesję, kiedy przebyła zakręt drogi pod nami. Wszystkie 
cztery stworzenia zrobione były z papier-mache i oświetlone 
od wewnątrz, a ich rozmiary mnie zdumiały. Pochód otwierał 
królik. Mimo że kicał na tylnych łapach, był wysoki co naj-
mniej na piętnaście stóp. Głowę i tułów miał upiornie białe, z 
czarnymi łatami, uszy położone płasko po sobie, jakby już
wiedział o czekającym go losie. Paciorkowate oczy wyglądały 
na przerażone, niewidzące. Za królikiem płynął konik morski, 
który był jeszcze wyższy, bo jego ładnie wyrzeźbiona głowa 
unosiła się na poziomie okapów dachów mijanych domów. 
Chociaż pomalowany był na delikatny liliowy odcień, też 
wydawał się przepełniony przeczuciem zagrożenia. Widać je 
było w opornym wygięciu jego tułowia i wydęciu koralowych 
ust. Następnie ukazał się paw z piersią jakby pokrytą ciemno-
niebieską emalią. Miał w pełni rozłożony ogon, z dziesiątkami 
oczu na błyszczącym tle turkusu, zieleni i złota. Ku swojemu 
zdziwieniu nie czułem najmniejszego nawet drgnięcia dumy 
czy lojalności. Na końcu - i w tym momencie gwizdy i pohu-
kiwania niemal mnie ogłuszyły - kroczyła salamandra, którą 
widziałem wcześniej. Z bliska przedstawiała przerażający 
widok - jej długi język zwisał z bezzębnych szczęk, krótkie, 
pokryte łuskami nogi chwytały powietrze. Kiedy, kołysząc się 
z boku na bok, minęła nas, ludzie z baru, niektórzy z butelka-
mi, inni z pochodniami, przyłączyli się do procesji. Poszedłem 
za nimi i ja, z kolejnym kieliszkiem brandy w ręku.
Niedaleko od szczytu przełęczy tłum popłynął w lewo, na 
wąski trakt, który prowadził w dół, do czegoś w rodzaju 
rozpadliny czy kotliny. Ze stromymi, trawiastymi zboczami z 
trzech stron i ciemną ścianą skał z tyłu, miejsce to miało 
wszelkie cechy naturalnego amfiteatru. Na dnie wzniesiono 
drewniane platformy, pod którymi ułożono stosy chrustu. 
Zebrani tam ludzie śpiewali pieśń, którą niedawno słyszałem 
w barze. Kiedy docierali do jej końca, wracali po prostu do 
początku, a z każdym powtórzeniem wykonywali ją coraz 
głośniej. Zanim zszedłem na dół, ja też znałem jej słowa.
Przepchnąłem się ku środkowi areny. Zwierzęta wciągnięto 
już na platformy. Widziane z dołu, przypominały szkaradne 
stwory, które pojawiają się w powiastkach umoralniających. 
Podejrzewam, że dzieci, które brały udział w paleniu, miały 
potem koszmarne sny. Jeśli nie zrobisz, co ci się każe, dopad-
nę cię salamandra i ugryzie bezzębną paszczą w pięty. Albo 
upiorny królik z niewidzącymi, różowymi ślepiami. W tej 
części świata były one ogrami. Były postrachem dzieci.
Wyczuwszy jakiś zamęt w tłumie, obróciłem się w porę, by 
zobaczyć, że się rozsuwa. Ku powstałej luce kroczył ciem-
nowłosy mężczyzna, mając po bokach uzbrojonych cywilów w 
kominiarkach. Ubrany był w czarne łachmany, jakby właśnie 
wyciągnięto go z płonącego domu; z jego odzienia unosiły się 
smużki dymu, a na trawie za nim zostawał szlak z żarzącego 
się popiołu. Zaczął wspinać się po drewnianych schodach. Pod 
platformą jego eskorta utworzyła rząd, stając przodem do 
tłumu, z przewieszonymi ukośnie przez piersi półautomatami. 
Zapadła cisza. Słychać było tylko pomruki. Mężczyzna, 
wchodząc na podwyższenie, cały czas zwrócony był do 
zebranych plecami. Dopiero kiedy stanął pod przerażającą 
paszczą salamandry, odwrócił się przodem. Z tłumu wyrwał 
się stłumiony okrzyk. Jakieś dziecko zaczęło płakać. Twarz i 
ręce mężczyzny były czarne, tak czarne, że początkowo nie 
mogłem ich odróżnić od ciemnego tła. Otworzył usta, jakby 
miał przemówić, ale zamiast słów wydobyły się z nich 
płomienie i dym. Wszystko w nim było czarne. Białka oczu, 
zęby. Nawet język. Zerwał się wiatr. Poruszyły się jego 
zwęglone łachmany.
-	Jestem Mistrzem Pożogi - powiedział powoli, głosem tak 
niskim i gardłowym, że wyobraziłem sobie, iż jego krtań 
również została uszkodzona przez ogień.
-	Witaj -odparł tłum, co zabrzmiało, przez kontrast z jego 
głosem, niemal nieśmiało.
Mistrz milczał przez chwilę, po czym przemówił ponow-
nie:
-	Jeśli mówią nam, w co mamy wierzyć, to wierzymy?
-	Nie - odparł tłum, tym razem głośniej.
-	Jeśli mówią nam, kim jesteśmy, to słuchamy? 
Tłum krzyknął:
-	Nie!
Zerknąłem przez ramię. Ludzie wypełniali całą łąkę, aż po 
szczyt ścieżki. Na tle nieba widziałem zarysy głów, a wszyst-
kie twarze były zwrócone w stronę Mistrza.
-	Wiemy, kim jesteśmy - mówił - i kim nie jesteśmy. 
Tłum wydał pomruk zgody.
-	A to, kim nie jesteśmy - ciągnął - teraz uroczyście 
zniszczymy.
Najpierw jego prawa ręka wystrzeliła ukosem w górę, po-
tem lewa, i z obu rękawów poleciały jasnymi łukami palące się 
węgielki. Tłum krzyknął jednym głosem, głosem, w którym 
słyszałem zarówno zachwyt, jak i trwogę, a następnie 
wybuchnął żywiołowym aplauzem. Węgielki wylądowały na 
chruście pod zwierzętami, a ten zaczął płonąć. Ale Mistrz Po-
żogi zniknął. Chociaż najwyraźniej nie zszedł z platformy, nie 
było go na niej widać. Jego ochroniarze odchodzili wyboistą 
ścieżką prowadzącą do wylotu przełęczy. Ich ciemne ubrania 
stopiły się wkrótce z mrokiem zalegającym łąkę. Salamandra 
nade mną zaczęła trzeszczeć i skręcać się, kiedy płomienie 
sięgnęły jej brzucha.
Odwróciłem się do stojącego obok mnie mężczyzny. W świet-
le rzucanym przez ogień jego twarz wydawała się lśnić.
-	Gdzie on poszedł? - zapytałem.
Mężczyzna nie odrywał wzroku od płonących zwierząt.
-	Pewnie jesteś tu po raz pierwszy.
-	Tak.
Ogon pawia rozgorzał ze złowieszczym trzaskiem.
-	Niektórzy mówią, że jest przywódcą Czarnego Kwa 
dratu — powiedział mężczyzna. — Inni, że tylko wędrownym 
magikiem. - Odwrócił się do mnie i na jego policzek padł 
tak nagle i tak wyraźnie cień jego nosa, że aż się wzdrygną 
łem. Wyszczerzył zęby w uśmiechu. - Będziesz musiał sam 
zdecydować.
-	To ty - powiedziałem. 
Uśmiechnął się jeszcze szerzej.
-	Naprawdę? - spytał.
Ludzie rozpierzchli się z krzykiem, kiedy głowa salamandry 
oddzieliła się od ciała i poszybowała w powietrze, wyrzucona 
w górę podmuchem gorąca, i wisiała tam przez chwilę, jakby 
przytrzymywana przez linę. Kołysała się na ciemnym niebie, 
łypiąc na nasze uniesione twarze, a potem pochłonęły ją 
płomienie, jej długi język zwinął się, skurczył i poczerniał, i w 
ostatnim, gwałtownym szarpnięciu, w którym zdawała
się rzucać za siebie żałosne spojrzenie, wspominając być może 
wcześniejszą podróż, opadła na ziemię deszczem iskier i zo-
stawiła po sobie tylko kupkę spalonego papieru i osmalony 
druciany szkielet. Patrzyłem, jak podbiega kilkoro dzieci i 
szturcha zwłoki patykami. Potem, jak wielu innych, odwró-
ciłem się i ruszyłem z powrotem ku drodze.
Nie pamiętałem później, jak się poznaliśmy, tylko to, że 
stałem w barze i że oni też tam byli, cała trójka. Najwięcej 
mówił Leon. Miał skórzaną kurtkę i obwiedzione czarnym 
proszkiem antymonowym powieki. Drugi mężczyzna, Mikę, 
miał wytatuowaną na boku szyi sieć pajęczą. Dziewczyna 
miała na imię April. W szkarłatnej chustce na głowie, 
wystrzępionej kurtce dżinsowej i długich do kolan butach 
miała w sobie coś z pirata. Leon powiedział mi, że mieszkają 
w Ustionie, leżącym sześćdziesiąt mil na północ od wioski, ale 
zawsze przyjeżdżają na palenie zwierząt. Nie można nie wziąć 
w tym udziału.
W trakcie rozmowy jakoś wyszło na jaw, że myślę o udaniu 
się w tym samym kierunku.
-	Chcesz, żebyśmy cię podwieźli? - rzekł Leon. - Sami 
tam jedziemy. Zaraz.
Mikę i April wypili duszkiem drinki i postawili puste 
szklanki na barze. Wydawało się, że decyzję podjęli bardzo 
szybko.
-	To żaden kłopot - powiedziała April. - Naprawdę. -
Wpatrując się we mnie, włożyła mi rękę pod ramię.
-	No, skoro tak. - Dokończyłem swoją brandy.
-	I o to chodzi - rzekł Leon.
-	No dalej, Tom. - April pchnęła mnie łagodnie w ramię i 
wyszliśmy razem z baru.
Leon miał poobijaną furgonetkę z orurowaniem z przodu i 
dodatkowymi światłami zamontowanymi na dachu. Na 
polowania, wyjaśnił. Zanim jednak zdążył przejść do szcze-
gółów, uświadomiłem sobie, że zostawiłem torbę w pokoju. 
Powiedziawszy, że za moment będę z powrotem, odwróciłem 
się i pospiesznie wróciłem do oberży.
Na górze, kiedy zapaliłem światło, wydało mi się, że mój 
pokój trochę się przekrzywił, jak obraz na ścianie. Teraz, kiedy 
przyjąłem propozycję Leona, bałem się, że może się znie-
cierpliwić i odjedzie beze mnie. No i była też tam oczywiście 
April - to kuszące spojrzenie, które mi rzuciła, sposób, w jaki 
powiedziała do mnie „Tom"... Spakowałem się najszybciej, jak 
mogłem, zasunąłem suwak torby, potem przewiesiłem ją przez 
ramię i zbiegłem po schodach. W barze zastałem Fay 
Mackenzie. Nie mogłem się jej nadziękować za to, że mnie 
przyjęła, tak dobrze potraktowała, a nade wszystko za to, że mi 
zaufała. Pewnie powiedziałem za dużo, wyrzucając z siebie 
słowa bez ładu i składu, ale tylko uśmiechnęła się i życzyła mi 
powodzenia. Nie chciała przyjąć pieniędzy za pokój.
Powietrze na zewnątrz zgęstniało. Dym ze stosów spłynął 
ze wzgórz, na wysokości głowy wirowały płatki zwęglonego 
papieru. Moi nowi znajomi stali na skraju parkingu, pogrążeni 
w rozmowie. Potem jeden z nich dostrzegł mnie i odsunęli się 
od siebie, zwracając się twarzami w moją stronę.
-	Wszystko załatwione? - zapytał Leon. 
Skinąłem głową.
Przytrzymał drzwi od strony pasażera. Wszedłem pierwszy, 
mając nadzieję, że za mną wsiądzie April, ale jako następny 
wdrapał się Mikę, zostawiając dla April miejsce przy 
drzwiach. Leon obszedł samochód i wsiadł na fotel kierowcy. 
Znalazłszy się za kierownicą, uruchomił silnik, wprowadził na 
wysokie obroty i szybko puścił sprzęgło. Furgonetka ruszyła z 
piskiem opon drogą biegnącą od oberży.
April pochyliła się ku niemu i zapytała:
-	Jesteś pijany?
-	Nie bardziej niż zwykle - odparł.
Trzymałem torbę na kolanach, ściśnięty między mężczy-
znami. W samochodzie było zimno i unosił się zapach oleju i 
papierosów. Patrzyłem, jak światła reflektorów wydobywają z 
ciemności zakręt po zakręcie.
Obróciłem się do Leona.
-	Mówiłeś, że jak to jest daleko?
-	Dokąd? - powiedział.
-	Do Ustionu.
-	Nie wiem. Kawałek drogi.
Wydawał się uważać moje pytanie za nieistotne. Ścisnął mi 
się żołądek. Spojrzałem ukradkiem na jego profil, licząc na to, 
że znajdę w nim coś, co mnie uspokoi, ale zobaczyłem tylko 
zmarszczoną ponuro brew i zęby odchylone do tyłu jak u 
rekina - cechy, których nie zauważyłem w barze.
Po pięciu czy dziesięciu minutach jazdy Leon skręcił ostro 
w prawo, na dużo węższą drogę. Mike'a i mnie odrzuciło w le-
wo, i April krzyknęła, a potem zaklęła, kiedy przydusiliśmy ją 
do drzwi. Leon tylko się roześmiał. Furgonetka trzęsła się i 
podskakiwała na dziurach, niewidzialne gałęzie drapały okna i 
dach. Kiedy patrzyłem przez przednią szybę, starając się 
ustalić, dokąd jedziemy, ukazał się przed nami szeroki, 
wysypany żwirem i zarośnięty zielskiem, plac postojowy. 
Reflektory omiotły część budynku i w ich świetle zauważyłem 
wieżyczkę i obrośniętą bluszczem ścianę.
-	Gdzie jesteśmy? - zapytałem. 
Nikt mi nie odpowiedział.
Leon wyłączył światła i silnik, a potem otworzył drzwi i 
wysiadł. April i Mikę wyszli z drugiej strony. Zawahałem się 
chwilę, a potem wyszedłem za nimi. Zaparkowaliśmy obok 
okrągłego stawu o wysokim brzegu i lustrze pokrytym 
płaszczem liści lilii. Podniosłem wzrok na stojący za nim 
budynek. Skrzydła odchodzące od stróżówki zwieńczone były 
blankami, a okna podobne do okien średniowiecznych zam-
ków. Odwróciłem się do Leona, który zdawał się pogrążony w 
jakimś transie. Jego przyjaciele stali obok, ale patrzyli w 
różnych kierunkach, jakby trzymali straż. Nie wiedziałem, po 
co przywieźli mnie w to miejsce. Podejrzewałem, że chcą 
mnie wplątać w jakieś ich sprawy, przez co mogę stracić z pola 
widzenia moje własne.
-	Kiedyś był tu zakład dla obłąkanych - powiedział Le 
on - ale został zamknięty dawno temu.
Noc była cicha i bezwietrzna. Wszystko zalane było świat-
łem księżyca.
Podszedłem do Leona.
-	Muszę ruszać - powiedziałem. - Może mógłbyś mi po 
wiedzieć, w którą stronę mam iść.
Nie odrywał oczu od budynku.
-	Najpierw musisz nam coś dać. Za nasz trud. 
Gapiłem się na niego w osłupieniu.
-	Coś wam dać?
-	Jakąś zapłatę.
Mikę chwycił mnie z tyłu, unieruchamiając mi ręce, a po-
tem Leon zaczął przeszukiwać mi kieszenie.
-	Jeśli chcecie pieniędzy - powiedziałem - to są w port 
felu.
Leon odsunął się ode mnie. Za nim April rozcięła nożem 
moją torbę i zaczęła wyrzucać z niej ubranie na ziemię.
-	Tam nie ma niczego wartościowego - powiedziałem. 
Leon znowu przysunął się do mnie, zasłaniając dziew 
czynę.
-	Wiesz, co jest grane, nie? - Szara poświata na jego od 
chylonych do tyłu zębach. - Chociaż nie, to niemożliwe - dodał 
zaraz. - Bo jakbyś wiedział, to nie wpakowałbyś się w tę 
sytuację. - Patrzyłem, jak otwiera mój portfel i przegląda 
jego zawartość. Poświecił latarką na moją wizę, potem na 
mój dowód tożsamości i cicho gwizdnął.
April, nadal pochylona nad moją torbą, obejrzała się.
-	Co?
-	Słyszałem, że on jest z innego miejsca - powiedział 
Leon. - Tylko nie wiedziałem skąd.
-	A skąd on jest? - zapytała April. 
Leon powiedział jej.
-	Jak myślisz, co on tutaj robi? - zapytała.
Nadal badając moje dokumenty, Leon nic nie odpowie-
dział.
April podeszła do mnie.
-	Może być szpiegiem - powiedziała.
Zaledwie poprzedniej nocy sam pomyślałem tak o sobie, 
ale użyłem tego słowa w czysto romantycznym sensie. Teraz 
używano go poważnie, jako oskarżenia.
-	To absurdalne - rzekłem.
Niemal w tej samej chwili nastąpił wybuch w mojej głowie 
i upadłem na żwir, a po lewej stronie mojego pola widzenia 
wisiały światła niczym zasłona z jaskrawych, wydłużonych 
koralików. Mikę musiał mnie uderzyć.
Kiedy leżałem, podeszła April i ściągnęła ze mnie płaszcz. 
Nawet nie próbowałem się opierać. Włożyła płaszcz na swoją 
dżinsową kurtkę i zaczęła w nim paradować nad stawem, jakby 
była na pokazie mody. Była dużo niższa ode mnie, więc brzeg 
płaszcza ciągnął się za nią po żwirze.
-	Niszczysz go - wymamrotałem. 
But Mike'a trafił mnie tuż pod żebra.
-	To teraz jej płaszcz - powiedział. - Może z nim robić, 
co się jej podoba.
Leżąc na boku, zwinięty wpół, czułem, jak do ust napływa 
mi żółć. Jednocześnie odniosłem wrażenie, że jest już po 
wszystkim i że mogło się to skończyć dużo gorzej. Dostali, co 
chcieli - moje pieniądze, moje dokumenty i mój płaszcz. 
Najwyraźniej jednak musiało się to odbyć według pewnego 
protokołu. Nie mogli odjechać, dopóki nie zostanie należycie 
ustanowiona ich wyższość. Dlatego musiałem przede 
wszystkim nie przyciągać już ich uwagi. Lepiej płaszczyć się i 
udawać nieżywego.
Okazało się, że była to skuteczna metoda. Kiedy następ-
nym razem spojrzałem, byli odwróceni do mnie plecami.
-	Prawie bym zapomniał - rzucił Leon przez ramię. - Idż 
tamtędy. - Wskazał na drzewa.
April powiedziała coś, czego nie dosłyszałem. Obaj męż-
czyźni się roześmiali.
Trzasnęły drzwi samochodu. Z głową nadal spoczywającą 
na ziemi, czułem w zębach huk silnika, drgania przewodzone 
przez beton, rodzaj basowej nuty. Furgonetka zawróciła po-
woli ciasnym półkolem i oślepiła mnie na sekundę, omiatając 
światłem reflektorów. Oczami wyobraźni zobaczyłem siebie 
tak, jak oni musieli mnie widzieć - leżącego jak szmata, z 
oczami zwężonymi w szparki. Ryk silnika ucichł. Jeszcze 
przez jakiś czas po ich odjeździe wydawało mi się, że słyszę 
warkot furgonetki, ale potem doszedłem do wniosku, że jest
to tylko jedna z warstw, które składają się na ciszę - a może 
nawet jakaś pozostałość po wybuchu bomby, fizyczne wspo-
mnienie, dygot, który zachował się pod moją skórą.
Leżałem na ziemi jak sparaliżowany. Jakaś część mnie 
chciała nawet zasnąć. Zabrali mi wszystko - choć nie, nie cał-
kiem. Miałem przynajmniej banknoty schowane w kołnierzu. 
Teraz mi się przydadzą. Skąd więc to poczucie porzucenia, ta 
utrata wszelkiej inicjatywy? Zapewne stąd, że mnie napad-
nięto. Tam, skąd przyjechałem, takie rzeczy się nie zdarzały.
Działanie brandy zaczynało przechodzić i w ustach miałem 
smak popiołu. Zmusiłem się do powstania. W mojej głowie 
nadal wisiała zasłona z paciorków, lekko falując, jakby ktoś 
przed chwilą przez nią przeszedł, i za każdym razem gdy 
brałem oddech, czułem się tak, jakby ktoś wbijał mi w lewą 
stronę klatki piersiowej ostry nóż. Miałem nadzieję, że będę 
mógł kontynuować podróż pieszo, ale było już po północy i nie 
znałem dokładnie charakteru moich obrażeń. Sensowniej by-
łoby schronić się w zakładzie dla obłąkanych. Kiedy nadejdzie 
ranek, będę mógł ocenić swoją sytuację.
Pozbierałem się z ziemi i podszedłem do mojej torby. Boki 
miała rozcięte, a ubranie było rozrzucone wokół niej. Wezmę 
tylko to, co mogę nieść w kieszeniach - skarpetki, szczoteczkę 
do zębów, bieliznę. Sweter też się przyda, pomyślałem. Zdją-
łem marynarkę i wciągnąłem na siebie jedyny sweter, który 
zabrałem ze sobą, krzywiąc się z bólu, kiedy podniosłem ręce 
nad głowę. Całą resztę zostawiłem tam, gdzie leżała. Z daleka 
torba wyglądała tajemniczo, przyprawiając nawet o lekkie 
ciarki - jedna z tych rzeczy, które skłaniają ludzi do wiary w 
uprowadzenia przez kosmitów.
Jakieś przeczucie powstrzymało mnie przed próbą dostania 
się do budynku głównym wejściem. Obszedłem jedną z wież i 
poszedłem wzdłuż lewego boku zakładu. Kiedyś była tam 
ścieżka, ale zarosły ją osty i jeżyny, musiałem się więc przez 
nie przedzierać, trzymając ręce na wysokości barków, 
skierowane łokciami na zewnątrz, jak ktoś wchodzący do 
zimnej wody, żeby popływać. W świetle księżyca trudno było
ocenić odległość. Nisko wisząca gałąź omal nie wykłuła mi 
oka, piekły mnie grzbiety palców w miejscach, gdzie otarłem 
się nimi o niebieskoszare kępy pokrzyw.
Wreszcie, przy końcu budynku, krzaki się przerzedziły i 
udało mi się dotrzeć do okna. Zacząłem szukać jakiegoś 
kamienia, uklęknąwszy na ziemi i macając na oślep, ale nie 
mogłem nic znaleźć, rozsznurowałem więc but, ująłem go za 
nosek i walnąłem mocno obcasem w szybę. Hałas rozbijanego 
szkła był tak głośny, że byłem pewien, iż za moment pojawi się 
dozorca albo stróż nocny. Znieruchomiałem i nasłuchiwałem. 
Nie dobiegł mnie żaden dźwięk, oprócz pohukiwania sowy z 
głębi lasu za moimi plecami. Wepchnąwszy resztę szyby do 
środka, włożyłem z powrotem but i przelazłem przez okno.
Unosił się tam zapach drożdży. Również spirytusu metylo-
wego. Ruszyłem w stronę drzwi. Pod stopami chrzęściło szkło. 
Potem wyszedłem na korytarz. Było tam znacznie ciemniej. 
Emalia na ścianach, niewyraźny zarys wózka ze stali nie-
rdzewnej. Kiedy doszedłem do klatki schodowej, zacząłem się 
wspinać po schodach. Również i tym razem nie próbowałem 
racjonalizować mojej decyzji. Założyłem po prostu, że jest to 
instynkt, że włącza się jakaś pierwotna, szczątkowa cecha.
W małym pokoiku na trzecim piętrze znalazłem łóżko, goły 
materac leżący na metalowych sprężynach, ale jednak łóżko, i 
mimo bólu, mimo wszystkich tych wyczerpujących wydarzeń 
ostatnich dwóch dni, roześmiałem się głośno. Odgłos śmiechu 
szybko ucichł. Ogromny, pusty budynek pozbył się go, jakby 
był czymś nieodpowiednim, czymś niewłaściwym, zwyczajem, 
który został zdyskredytowany albo zapomniany.
Po drugiej stronie łóżka stało drewniane krzesło. Za nim 
znajdowało się jedyne okno w pokoju. Księżyc, o jasnej, 
półukrytej za chmurką twarzy, usytuował się w prawej górnej 
szybie. Osunąwszy się na łóżko, wyciągnąłem rękę i 
dotknąłem wezgłowia. W miejscach, gdzie pacjenci zakładu 
albo intruzi zdrapali farbę, widać było ciemne plamy, litery 
wyżłobione tak prymitywnie, że często zachodziły jedna na 
drugą. Wydawało mi się jednak, że odkryłem „ J", i zacząłem 
się zastanawiać, czy Jones trafił do takiego właśnie zakładu
i czy kiedykolwiek zwinął się na materacu i próbował wy-
skrobać na jakiejś części łóżka albo na ścianie swoje inicjały, i 
kolejny raz, mimo upływu czasu, ogarnęło mnie współczucie 
dla niego. Potem przypomniałem sobie moją pierwszą wizytę 
w tym klubie - idącego ku mnie Jonesa, zdrowego i całego. 
Zawsze istniała możliwość, że przeżył, a nawet, być może, że 
nieźle mu się wiedzie. A co ze mną? Czy mnie się też powie-
dzie? Czy przeżyję? Ujrzałem moją sypialnię w rodzinnym 
domu, buk czerwonolistny za oknem, ulicę za nim. Miałem tak 
wyraźne poczucie istnienia, bycia sobą - tylko wtedy, przez 
tych kilka chwil. Czułem się tak obecny, tak żywy. I jeśli 
byłem teraz tutaj, ryzykując wszystko, to dlatego, że byłem 
zdecydowany zatrzymać to uczucie, nie pozwolić mu 
przeminąć. Ułożyłem się na boku i kiedy przykryłem się 
marynarką i podciągnąłem kolana pod pierś, okazało się, że nie 
jestem już w opuszczonym zakładzie dla obłąkanych, nie 
jestem już nawet w Żółtej Strefie, ale idę przez hol tego klubu, 
podnosząc rękę, by uchylić aksamitną zasłonę...
Tej nocy budziłem się kilka razy. Za pierwszym razem w 
oknie nadal wisiał księżyc, chociaż przesunął się w jedną z 
dolnych szybek. Kiedy ponownie otworzyłem oczy, na pozór 
zaledwie parę sekund później, księżyc zniknął.
We wszystkich snach było mi zimno.
Przed świtem usłyszałem gdzieś na zewnątrz jakieś tykanie. 
Wstałem z łóżka i po cichu przeszedłem przez pokój. Kiedy 
obróciłem klamkę, drzwi skrzypnęły. Popatrzyłem w lewo i 
zobaczyłem tylko długi jak tunel korytarz, wypełniony 
mlecznym światłem. Obróciłem się w prawo. W odległości 
dwudziestu stóp stał pies, patrząc na mnie przez bark. Miał 
małe oczy i tępo zakończony nos. Przypuszczam, że był to 
bulterier. Jednak taki jasny. Nienaturalnie jasny. Zamknąłem 
drzwi i oparłem się o nie z sercem w gardle. Odczekałem parę 
minut, a potem przyniosłem krzesło i zaklinowałem drzwi, 
podpierając nim klamkę. Przez resztę nocy spałem urywanym 
snem.
Obudziłem się i leżałem zupełnie nieruchomo. Mój oddech 
wyglądał na tle ściany jak dym. Podniosłem się. Czułem 
sztywność w żebrach, ale nie sądziłem, że któreś jest złamane. 
Na skroni wyrósł mi guz w kształcie grzbietu łyżeczki do her-
baty, a lewą brew miałem rozciętą. Skorupa zaschniętej krwi 
rozkruszyła się pod moimi palcami jak ziemia. Naciągnąłem 
marynarkę na sweter, a potem błądziłem powoli wzrokiem po 
pokoju. Bladozielone ściany, pomalowana na szaro podłoga z 
desek. Okno ukazujące wierzchołki drzew i zachmurzone 
niebo. Szafka. Biblioteczka, ale bez książek. Potem zoba-
czyłem krzesło, oparte pod ostrym kątem o drzwi. Przypo-
mniałem sobie, że był tam pies. Patrzył na mnie przez bark z 
zębami wyszczerzonymi bynajmniej nie w uśmiechu.
Zacząłem się rozglądać za czymś, co mogłoby posłużyć mi 
od biedy za broń. W szafce znalazłem parę czasopism 
medycznych, plastikowy kubek do odmierzania leków i pustą 
puszkę po białej emulsji. W biblioteczce tylko słoik po dżemie, 
wypełniony brązowym płynem. Pod łóżkiem nie było niczego. 
W końcu wyłamałem jedną z nóg krzesła. Mogłem jej użyć jako 
maczugi. Gdybym wykorzystał puszkę po farbie jako rękawicę, 
mógłbym jedną ręką odpierać szarże psa, a drugą go atakować. 
Wszystkie te przygotowania wydawały się śmieszne - napraw-
dę wyglądały na farsę - ale jak inaczej miałem.się bronić?
Przyłożyłem ucho do drzwi. Cisza. Bojąc się głośniej ode-
tchnąć, wyjąłem krzesło spod klamki i odstawiłem za siebie, a 
potem otworzyłem drzwi. Ciągnąca się w dal, pokryta 
linoleum podłoga. Na niej porozrzucane liście, rudawe i kru-
che. Trzymając się blisko ściany, ruszyłem korytarzem. Pod 
moimi stopami trzaskały liście. W nocy ich nie zauważyłem, 
ale wtedy nie zdawałem sobie sprawy, że jeśli narobię hałasu, 
mogę ściągnąć na siebie niebezpieczeństwo. Dotarłem do 
klatki schodowej. Z dołu ciągnęło zimne powietrze.
Na pierwszym piętrze znowu się zatrzymałem, bo odnio-
słem wrażenie, że usłyszałem szczeknięcie, chociaż nie byłem 
tego pewien z powodu krwi szumiącej mi dziko w głowie. 
Zastanawiałem się, ile jest tu psów. Wydawało się niepraw-
dopodobne, by był tylko jeden.
Nie próbowałem wrócić do okna, które wybiłem. Zamiast 
tego przeszedłem przez kuchnię do pralni. Wreszcie znalazłem 
drzwi, które udało mi się odryglować. Nurkując pod 
splątanymi sznurami do prania, pokonałem jeden bieg scho-
dów i wyszedłem na taras, który biegł wzdłuż całej tylnej 
ściany budynku. Wokół leżały kawałki rozbitych dachówek, a 
w szczelinach między szerokimi, nierównymi płytami ka-
miennymi rosły dmuchawce. Z balustrady mogłem zlustrować 
teren. Trawnik, a potem żywopłot, oba przerośnięte i zdzi-
czałe. W oddali poszarpana, utworzona przez drzewa linia 
horyzontu. Niebo było szare i nieruchome i ciążyło nad ziemią, 
głusząc wszystkie dźwięki jak lewy pedał fortepianu.
Ruszyłem szybko przez trawę. Dopadł mnie głód, dolegli-
wy jak samotność. Za wysokim ceglanym murem znajdował 
się ogród warzywny, co podniosło mnie na duchu, ale był on 
od zbyt dawna zaniedbany. Liście kapusty zamieniły się w 
poszarpaną ciemnozieloną koronkę, a łodygi rabarbaru były 
grube jak nadgarstki murarzy. Jeśli chodzi o jabłka, osy 
podziurawiły je jak rzeszoto. Udało mi się wykopać dwa 
ziemniaki, które wytarłem do czysta brzegiem koszuli i 
zjadłem na surowo. Później, pod przeciwległym murem, na 
patykowatym drzewie, znalazłem jedną gruszkę. Zerwałem 
owoc z gałązki i zbadałem pokrytą plamami skórkę, jakby 
szukając na niej instrukcji, a potem ugryzłem go, a miąższ, 
chociaż twardy i gorzki, okazał się dziwnie odświeżający. 
Mimo to nie mogłem się pozbyć uczucia, że zjadłem coś, co 
miało być jedynie ozdobą.
Wyszedłem z ogrodu i zacząłem się wspinać na trawiaste 
zbocze, zmierzając pod osłonę drzew. Kiedy się tam znalazłem, 
zatrzymałem się i po raz ostatni spojrzałem na miejsce, gdzie 
spędziłem noc. Zdziwiło mnie, że nie zrobiono lepszego użytku 
z budynku po zakładzie dla obłąkanych - choleryków uważano 
za tak dynamicznych, tak przedsiębiorczych - ale być może te 
cztery kraje nie różniły się w końcu od siebie aż tak bardzo, 
jak powszechnie sądzono. Być może słynne różnice między 
nami były tylko wygodnymi wymysłami. Zdałem sobie sprawę, 
że moje myśli obierają nowy kierunek, i zacząłem się
zastanawiać, czy nie wywarli na mnie wpływu - niektórzy 
mogliby powiedzieć „skazili" - Fay Mackenzie i jej przyjaciele. 
Jednak zanim doszedłem do jakichś wniosków, zobaczyłem 
białego psa, który człapał wzdłuż skraju budynku z nosem 
przy płytach, jakby coś wytropił. Nie mogłem dłużej zwlekać. 
Ścisnąwszy mocno nogę od krzesła, zagłębiłem się w las.
Po pewnym czasie wyszedłem na grzbiet wzgórza, poniżej 
którego, co stwierdziłem ze zdumieniem, biegła granica. Z 
miejsca, gdzie się znajdowałem, widziałem mur przebiegający 
przez wiejski krajobraz - pola, głogowe żywopłoty, wąskie, 
kręte drogi. Przez chwilę myślałem, że patrzę na Niebieską 
Strefę, ale potem przypomniałem sobie, że w ogóle nie widnia-
ła ona na mapie w barze. Granica z Niebieską Strefą powinna 
znajdować się co najmniej o godzinę jazdy samochodem od 
wioski, a szosą jechaliśmy nie dłużej niż pięć, dziesięć minut. 
Leon i jego przyjaciele powiedzieli mi, że jedziemy na północ, 
do ich miasta, ale w rzeczywistości musieliśmy pojechać na 
wschód. Widziałem teraz Zieloną Strefę. Nie tylko mnie 
obrabowali, ale i okłamali. Może właśnie dlatego śmiali się tuż 
przed odjazdem.
Zmęczony i zrozpaczony usiadłem pod drzewem, kładąc na 
ziemi moją dziwaczną broń. Była to typowa wiejska granica, z 
pojedynczym betonowym murem ciągnącym się w obie strony. 
Nie było tam żadnych wież strażniczych, żadnych pasów 
śmierci. Nie było mężczyzn z karabinami. Równolegle do 
muru biegły ślady kół, wygniecione w trawie przez regularne 
patrole. Przywiodło mi to na myśl odcinek muru, o którym 
opowiedziała mi Marie. Myśleliśmy, że mamy zwidy. Po prostu 
przeleźliśmy na drugą stronę. W tym murze nie widziałem 
jednak wyrw ani dziur, a zresztą nawet gdyby tam były i tak 
nic by to mi nie dało. Nie miałem najmniejszej ochoty prze-
chodzić do Zielonej Strefy. Niczego tam dla mnie nie było.
Mimo to po chwili ciekawość wzięła górę i ruszyłem w dół 
zbocza. Kilka minut później stałem w cieniu muru. Zobaczy-
łem od razu, że jest bez skazy i nie do pokonania. Żadnych 
usterek ani szczelin. Nawet żadnych rys. Zbudowano go do
standardowej wysokości, z gładko zaokrąglonym występem na 
górze, czymś w rodzaju przewieszki. Nie było tam niczego, na 
czym można by oprzeć stopę albo czego można by się 
uchwycić - żadnego punktu oparcia. Położyłem dłoń na jego 
powierzchni. Była zimna jak płyta nagrobna. Zapowiadała 
śmierć. Nawet tutaj, pod niewinnym listopadowym niebem. 
Nawet w środku tego pustkowia. Odsunąłem się od muru. Co 
teraz?
W tej samej chwili usłyszałem lekki, buczący dźwięk, 
podobny do odgłosu wiertarki albo elektrycznej maszynki do 
golenia. Spojrzałem na północ, przesuwając wzrok wzdłuż ko-
lein. Nadjeżdżał stamtąd motocykl, wpełzając na wzniesienie 
terenu i zsuwając się z niego, a kiedy się zbliżył, zobaczyłem, 
że kierowca ma na sobie mundur pogranicznika choleryków, 
czarną, przeciwdeszczową kurtkę z żółtym szlaczkiem i pi-
stolet w żółtej kaburze.
Motocykl zatrzymał się obok mnie. Nie poruszyłem się. 
Strażnik wyłączył silnik, potem zdjął kask i położył go przed 
sobą, na zbiorniku paliwa.
-	Trudno gadać z czymś takim na głowie - powiedział.
-	Wyobrażam sobie - odparłem.
Skaleczył się przy goleniu i mały prążek zakrzepłej krwi na 
brodzie przydawał mu pewnej bezbronności. Jego czarne 
włosy zostały zgniecione przez kask. Przypomniało mi to, co 
było dość osobliwe, o miejscach na łąkach, gdzie urządzano 
pikniki albo uprawiano miłość. Teraz, kiedy stanąłem w obli-
czu niebezpieczeństwa, które ledwo mogłem sobie wyobrazić, 
czułem się dziwnie spokojnie i zaczęła mnie ogarniać wielka i 
nieprzewidziana wesołość.
-	Co tu robisz? - zapytał strażnik.
-	Spaceruję - odparłem.
-	Nie myślisz chyba o... - Rzucił spojrzenie na wierzch 
muru.
Uśmiechnąłem się.
-	O przejściu na drugą stronę? A jak bym to zrobił? - Roz 
łożyłem ręce, by zademonstrować moją niewinność, fakt, że 
nie mam nic do ukrycia.
-	Zdziwiłbyś się - rzekł strażnik.
Zdjąwszy skórzane rękawice, wyjął kapciuch z tytoniem i 
bibułki do skręcania papierosów, po czym zaczął opowiadać o 
niejakim Jake'u Tilneyu, który został przeniesiony do Żółtej 
Strefy, kiedy miał czterdzieści parę lat. Chociaż pozornie 
zdawał się przyzwyczajać do nowego życia, nigdy nie 
zaprzestał prób znalezienia jakiegoś sposobu na powrót do 
Zielonej Strefy, która była jego poprzednią ojczyzną. W końcu 
wymyślił coś tak oczywistego, tak prostego, że zasługuje to na 
miano genialnego wynalazku. Zaprojektował i skonstruował 
kieszonkową drabinę. Jej całkowita długość po rozłożeniu 
wynosiła jedenaście i pół stopy, co dokładnie odpowiadało 
wysokości muru, Ale po złożeniu tworzyła metalowy prostokąt 
o wymiarach dwanaście na osiemnaście cali i ważyła nie wię-
cej niż torebka cukru. Pewnego dnia Jake pojechał na odludny 
odcinek granicy. Przez nikogo nie zauważony rozłożył swoją 
drabinę i wszedł po niej na mur, a potem po prostu wciągnął ją, 
postawił po drugiej stronie i zszedł na dół, i wszystko to zajęło 
mu niespełna sześćdziesiąt sekund, a przynajmniej tak 
utrzymywał w złożonych później zeznaniach.
-	Złapano go - powiedziałem. 
Strażnik skinął głową.
Kiedy Jake Tilney stanął przed trybunałem, utrzymując, że 
jego miejsce jest w Zielonej Strefie, sędziowie go wyśmiali. 
Powiedzieli, że samym sposobem swojej próby ucieczki do-
wiódł ponad wszelką wątpliwość, że nie nadaje się do życia w 
tamtym kraju.
Może gdybyś zrobił coś mniej praktycznego, mówili, mniej 
śmiałego...
Ale wtedy by się to nie udało, odparł Jake z płaczem.
Sędziowie wymienili znaczące spojrzenia.
Przeniesiono Jake'a z powrotem do Żółtej Strefy. Dwa lata 
później zmarł na zawał serca, który jest powszechną przy-
czyną zgonów wśród osób o usposobieniu cholerycznym. Jego 
drabina, zwana obecnie tilnejką, przyniosła mu pośmiertną 
nagrodę za wybitne osiągnięcia w dziedzinie projektowania 
przemysłowego.
_ Okrutna ironia losu - powiedziałem.
Strażnik znowu kiwnął głową i spojrzał na ziemię, trzy-
mając w palcach nie zapalonego skręta. Nie przypominał w 
niczym brutala ani zabijaki, jakiego mogłem spodziewać się na 
granicy. Chociaż wydawał się trochę niedyskretny - czy 
powinien był mi mówić o próbach ucieczki? czy te wszystkie 
szczegóły nie były objęte klauzulą tajności? - czułem, że jest 
człowiekiem, z którym mogę sobie poradzić. Zaoferowałem 
mu ogień, co zaakceptował.
-	Oczywiście jest jeszcze inna możliwość - powiedział, 
usuwając z języka okruch tytoniu. - Mógłbyś coś schować w 
trawie. Albo tam -jego spojrzenie przeniosło się na grzbiet 
wzgórza za moimi plecami - wśród drzew.
-	Na przykład co?
-	Na przykład tyczkę - odparł. - Taką jak do skoków. 
Uniosłem brwi.
-	Nigdy bym o tym nie pomyślał. -1 była to prawda. Nie 
pomyślałbym.
-	Mieliśmy kogoś takiego w ubiegłym miesiącu. Byłego 
mistrza w skoku o tyczce. Faceta o nazwisku Alvis Deane.
-	Nie mogę powiedzieć, żebym o nim słyszał.
-	Ja też nie, jeśli mam być szczery.
-	Udało mu się?
-	I tak, i nie. - Strażnik umilkł. Wydawało się, że ma 
naturalny dar budowania napięcia. - Było coś po drugiej 
stronie - powiedział, rzucając wilgotny niedopałek skręta w 
trawę. - Szklarnia.
Wyobraziłem sobie tę scenę.
-	Dużo hałasu.
-	I bólu - rzekł strażnik. - Złamał sobie miednicę i obie 
nogi. I łokieć, jeśli dobrze pamiętam. No i oczywiście miał 
poważne rany. - Potrząsnął głową.
To wszystko szło tak łatwo. Gawędziliśmy sobie jak dwaj 
faceci w barze, i to tak przyjaźnie, że dałem się zwieść i uwie-
rzyłem, że mogę go rozbroić samym faktem rozmowy, że mogę 
usunąć jakiekolwiek podejrzenia, które mógłby normalnie 
żywić w takiej sytuacji, i że wkrótce pozwoli mi iść dalej bez
zbędnych ceregieli. Jednak podczas milczenia, które zapadło 
po jego ostatnich wyjaśnieniach, strażnik błądził wzrokiem po 
moim wymiętym i poplamionym garniturze i stopniowo 
przybrał zrezygnowaną, niemal żałosną minę.
-	Obawiam się, że będę musiał cię przeszukać - powie 
dział.
-	Na wypadek gdybym miał ze sobą drabinę? 
Uśmiechnąwszy się ponuro, zsiadł z motocykla i postawił
go na podpórce.
-	Mógłbyś opróżnić kieszenie?
Zrobiłem, o co prosił, wyjmując zapalniczkę, szczoteczkę 
do zębów, jakieś drobne, parę majtek i skarpetki.
-	Nic więcej? - zapytał.
-	To wszystko.
Strażnik przeszukał mi wszystkie kieszenie, zupełnie jak 
Leon parę godzin wcześniej. Później, niczym celnik, prze-
ciągnął dłońmi po wierzchu mojego ubrania, po obu rękach i 
nogach. Z bliska pachniał golterią, jakby leczył jakiś uraz, 
którego nabawił się podczas uprawiania sportu. Patrzyłem za 
niego, na mur, którego gładki, czarny beton nie potrafił mi ani 
pomóc, ani zapamiętać tego, co się dzieje.
W końcu strażnik odsunął się ode mnie.
-	Wygląda na to, że nie masz żadnych dokumentów.
-	Nie - powiedziałem. - Widzisz, zostałem napadnięty.
-	Napadnięty?
-	Przez troje ludzi w furgonetce. Napadli na mnie. Zabrali 
mi dokumenty i wszystkie pieniądze. Zabrali mi też płaszcz.
-	Oczywiście zdajesz sobie sprawę - powiedział wolno 
strażnik - że podróżowanie dokądkolwiek bez dokumentów 
jest wykroczeniem?
-	Przecież powiedziałem. Ukradli mi je.
Nie rozmawialiśmy już jak dwóch facetów w barze. Nastrój 
się zmienił, wspólna płaszczyzna zniknęła. Zamiast niej usta-
nowiona została hierarchia. Strażnik zaczynał wprowadzać się 
w stan niezbędnego oburzenia. Mógł nawet osiągnąć stan 
gniewu. A gdyby do tego doszło, znalazłbym się w opałach.
Musisz się zachowywać jak oni.
Chwyciłem kask strażnika i rąbnąłem go nim z całej siły w 
twarz. Krzyknął. Zakrywając rękami twarz, osunął się na 
kolana i przewrócił na bok, a przez jego palce sączyła się 
krew. Wyjąłem pistolet z kabury i rozbiłem jego kolbą radio, a 
potem przerzuciłem go za mur. Wylądował po drugiej stronie z 
głuchym odgłosem, jak dojrzały owoc spadający z drzewa. A 
zatem nie było tam szklarni. Chwyciłem moje rzeczy i na 
powrót upchnąłem je w kieszeniach. Kiedy się odwróciłem, 
przewrócił się motocykl, przygniatając strażnikowi nogi. 
Znowu krzyknął, tym razem głośniej. Zawahałem się przez 
chwilę, a potem puściłem się biegiem.
Oparłem się o drzewo na szczycie wzgórza. Czułem w us-
tach metaliczny posmak i zbierało mi się na wymioty. Nigdy 
wcześniej nikogo nie uderzyłem. Może właśnie dlatego było 
mi niedobrze. W dole strażnik nadal leżał na ziemi, a motocykl 
na jego nodze. Mój umysł zaczął wirować, wyrzucając myśli 
jak zraszacz trawy wodę. Taki motocykl jak ten mógł ważyć 
ze trzysta funtów. Trudno będzie go odsunąć. Możliwe, że 
strażnik ma złamaną nogę. Bez radia nie będzie mógł podnieść 
alarmu, a w takim przypadku musiałby czekać, aż zjawi się 
tam jakiś jego kolega, co może nastąpić nawet za parę godzin. 
Mimo to rozejście się wiadomości o tym wydarzeniu było 
tylko kwestią czasu. W okolicy kręci się zbieg. Jest ubrany w 
ciemny garnitur. Nie ma dokumentów. Pauza. Może być 
niebezpieczny. Odwróciłem się z pustym śmiechem, w którym 
pobrzmiewał strach, i zagłębiłem się w las. Na razie nie udało 
mi się opracować żadnej spójnej strategii. Starałem się po 
prostu jakoś zdystansować od tego, co się stało.
Pół godziny później wynurzyłem się z sięgających mi do 
pasa paproci i wszedłem na jakąś wiejską drogę. Po drugiej 
stronie, za metalowym płotem, znajdowało się pole zielonej 
pszenicy. Wiał lekki wiatr. Falowały kłosy. Było spokojnie, 
ale w tym spokoju było coś podejrzanego, jakby w zbożu krył 
się cały batalion żołnierzy. Na sygnał wszyscy się podniosą, 
kierując lufy karabinów w moją głowę i pierś. Kiedy ruszyłem
drogą, starałem się postawić w sytuacji tego strażnika. Leżał 
tam, uwięziony pod własnym motocyklem, w dodatku z roz-
bitym nosem. Była to kłopotliwa, ale i absurdalna sytuacja. A 
przy tym upokarzająca. Czy będzie gotów przyznać, że ktoś 
uderzył go w twarz jego własnym kaskiem? Wyobraźcie sobie 
te drwiny, na które byłby narażony w koszarach! Wyobraźcie 
sobie przezwiska, które by mu nadano! Kaskogłowy. Krwawy 
Nos. Dupa. Minąwszy zakręt, zobaczyłem przed sobą bramę 
zrobioną z pięciu desek. Za nią polną drogę. W moim umyśle 
nadal wirowały teorie, hipotezy. A jeśli strażnik będzie utrzy-
mywał, że jego motor wpadł w poślizg w błocie? A jeśli będzie 
udawał, że nigdy mnie nie widział? Zacząłem dostrzegać, że 
jego konsternacja mogła działać na moją korzyść. Wydawało 
się prawdopodobne, że w końcu w ogóle o mnie nie doniesie, a 
w takim wypadku mogłem wrócić do Oberży pod Siekierą, 
gdzie Fay mi pomoże.
Spojrzałem na niebo. Chmury się przerzedziły, ukazując 
pas najczystszego jasnego błękitu. Przed obiadem mogę być w 
oberży i pomyślcie tylko, co będę mógł opowiedzieć! Prze-
skoczyłem przez bramę i zapiawszy marynarkę dla osłony 
przed wiatrem, puściłem się przed siebie szybkim, zdecydo-
wanym krokiem.
Wyglądało to zupełnie jak miejsce zbrodni. Oberża została 
odgrodzona jasnożółtą plastykową taśmą, na której co parę 
stóp powtarzał się czarny nadruk POLICJA - NIE 
PRZEKRACZAĆ. Dwa z okien na parterze zostały rozbite, a 
na parkingu skrzyły się kawałki szkła. Wejście frontowe zabito 
na ukos deską. Na skraju drogi były ciemne plamy. Nie 
potrafiłem się zorientować, czy są to ślady oleju czy krwi. 
Kiedy tam stałem, zobaczyłem coś lśniącego w rowie. 
Najpierw wziąłem to za monetę, ale kiedy się pochyliłem, 
zobaczyłem, że to pierścień. Chociaż zrobiony ze srebra, był 
nierówny, niemal prymitywny, i poczerniały tu i tam, albo ze 
starości, albo z braku dbałości. Po wewnętrznej stronie wyryto 
w metalu intrygującą inskrypcję, oddzielając pierwsze
słowo od ostatniego kotwicą. Głosiła ona: A więc nie odpływaj 
za daleko.
Właśnie wsunąłem pierścień do kieszeni, kiedy usłyszałem 
jakiś furkot. Obejrzawszy się, zobaczyłem rower toczący się ze 
wzgórza w moją stronę. W siedzącym na nim mężczyźnie 
rozpoznałem jasnowłosego pieśniarza z poprzedniego wie-
czoru. Kiedy mnie zobaczył, zahamował i stanął w rozkroku, z 
jedną nogą na pedale, drugą na ziemi. Miał rozcięty policzek, a 
trzy jego palce oklejał plaster. Zapytałem go, czy widział Fay 
Mackenzie.
Spojrzał obok mnie, na oberżę.
-	Została aresztowana.
-	Co się stało?
-	Zrobili nalot. - Znowu spojrzał na mnie. - A tak w ogóle 
to kim ty jesteś?
Opowiedziałem mu pokrótce to, co opowiedziałem Fay, 
dodając, że wkrótce po wyjeździe z oberży zostałem napad-
nięty i obrabowany. Powiedziałem, że Fay jest jedyną osobą, 
której mogę zaufać, i że potrzebuję jej pomocy.
-	Teraz ona sama potrzebuje pomocy - rzekł mężczy 
zna. - Wolę nie myśleć o tym, co jej zrobią.
Powiedział mi, że zbliżała się północ, kiedy usłyszeli 
warkot silników na wzgórzu poniżej oberży. Już sam widok 
ciężarówek — ogromnych wojskowych pojazdów ze szpera-
czami na dachach i kołach wielkości kół traktora, w których 
oponach były wyrzeźbione grube rowki dla lepszej przyczep-
ności - mógł przerazić człowieka. Był to specjalny oddział do 
tłumienia rozruchów, uzbrojony w gumowe pociski, gaz 
łzawiący i paralizatory. Aresztowano co najmniej trzydzieści 
osób, a o wiele więcej odniosło obrażenia. Oberża pod Siekierą 
została urzędowo zamknięta aż do czasu wydania następnego 
rozporządzenia.
-	Ale dlaczego? - zapytałem. - Z jakiego powodu?
-	Oni nie potrzebują żadnego powodu. Mogą to nazwać, 
jak chcą. - Zerknął na swoje oklejone plastrem palce. Potem 
powiedział z gorzką ironią w głosie: - Przypuszczam, że za-
grażamy bezpieczeństwu państwa.
-	Ale tobie udało się uciec.
-	Miałem szczęście.
Wydawało mi się, że świat się spłaszcza, rozszerza na boki. 
Skoro nie było Fay, nie miałem się do kogo zwrócić, chyba że... 
Napłynął mi do głowy obraz potężnego, brodatego mężczyzny, 
tańczącego z jasnozielonym królikiem.
John Fernandez.
Pamiętałem, że mieszka w Athanorze, największym porcie 
Żółtej Strefy. Równie dobre miejsce, żeby zniknąć, jak każde 
inne. Porty były niejednorodne, pełne zamętu i przybyszów z 
innych krajów. Gdybym jednak poszedł do Fernandeza, to czy 
nie wydałby mnie władzom? Jakoś nie mogłem sobie tego 
wyobrazić. Prawie nie znałem tego człowieka, ale spędziłem 
dość czasu w jego towarzystwie, by uświadomić sobie, że jest 
indywidualistą. Mimo potężnej, przyciężkiej postury miał 
żywy umysł. W jego przypadku nie można się było spodzie-
wać konwencjonalnej reakcji, co w tarapatach, w których się 
znalazłem, dobrze wróżyło. W końcu warto było podjąć to 
ryzyko.
Zapytałem rowerzystę, gdzie jest najbliższa stacja kolejo-
wa. Wskazał kierunek, z którego przyszedłem. Powiedział, że 
to piętnaście mil. Może więcej.
-	Chciałbym kupić twój rower - rzekłem. 
Roześmiał się.
-	Dobrze zapłacę. - Zdjąłem marynarkę i sięgnąwszy do 
jednego końca kołnierza, wyjąłem banknot i podniosłem go do 
góry.
-	Za to mógłbyś kupić trzy takie - powiedział.
-	Tak czy nie? 
Wzruszył ramionami.
-	Proszę bardzo - powiedział.
Wręczyłem mu pieniądze, wziąłem rower i przełożyłem 
nogę przez ramę.
-	No to - powiedziałem - chyba powinienem już jechać. 
Z rękami na biodrach, potrząsał głową. Najwyraźniej nie
mógł do końca uwierzyć, że sprawy przybrały taki obrót.
-	Bezpiecznej podróży - krzyknął, kiedy odjeżdżałem.
Wiatr huczał mi w uszach, a powietrze było tak zimne, że 
ciekły mi łzy z oczu, ale czułem się wyzwolony, niemal 
radosny. Zacząłem nucić. Bez słów, tylko melodię, i chociaż ka-
wałek ten wydawał mi się znajomy, nie potrafiłem go nigdzie 
umiejscowić. Nie powstrzymało mnie to. Śpiewałem, dopóki 
nie rozbolało mnie gardło. Najpierw przypuszczałem, że utwór 
ten ma coś wspólnego z Victorem, że pochodzi z jakiejś jego 
ulubionej taśmy, ale dwie godziny później, kiedy zatrzymałem 
się przed stacją, mój umysł się otworzył, ukazując uchylone 
drzwi i podest za nimi, nie w kształcie litery L, jak w domu na 
Hope Street, ale szeroki i przestronny, z holem poniżej i 
światłem przenikającym przez ciemne belki balustrady... 
Czyżbym przypominał sobie muzykę, której słuchali moi 
rodzice, kiedy posłali mnie na górę, do łóżka?
Athanor zaszokował mnie atmosferą bezwstydnego zanie-
dbania. Przypuszczam, że przy takiej nazwie oczekiwałem 
jakiegoś cudownego miejsca, miejsca magicznych przemian, 
ale kiedy wyszedłem z ponurej stacji kolejowej i ruszyłem 
jedną z głównych ulic, zobaczyłem ogrodzone siatką drucianą i 
drewnianymi płotami połacie pustej ziemi, całe fragmenty 
miasta obracające się w ruinę, całe wyburzone, nie istniejące 
ulice. W pewnej chwili minąłem stojący samotnie bar, 
wyzywający, ale żałosny, jak ostatni ocalały ząb w szczęce 
dotkniętego encefalopatia boksera. W latach poprzedzających 
Reorganizację miasto to podupadłoby zupełnie, gdyby nie 
pieniądze płynące z handlu narkotykami, a ślady tej źle 
skierowanej energii były nadal widoczne w kompleksach 
handlowo-biurowych wzdłuż doków, kasynach i niebotycznych 
wiaduktach oplatających centrum. Mimo to miasto wydawało 
się charakteryzować brakami, zaniedbaniami. Athanor -piec 
używany przez alchemików. Nie mogłem sobie wyobrazić, jak 
cały ten brud i rozkład przeistacza się w złoto, przynajmniej w 
bliskiej przyszłości.
Niedługo po przyjeździe zobaczyłem grupę dziesięciolat-
ków o głosach jak wrony, pozbawionych brwi, z puszkami 
napojów bezalkoholowych, torbami chrupek i telefonami
komórkowymi w dłoniach. Zbliżali się wyszczerbionymi 
chodnikami z szybkością drapieżników i dopiero w ostatniej 
chwili rozdzielili się i opłynęli mnie bokami. Jeden z nich 
podniósł patkę kieszeni mojej marynarki zwinnymi i lekkimi 
jak powiew wiatru palcami, ale zrobił to z przyzwyczajenia, 
odruchowo. Już wcześniej zlustrował mnie jako potencjalnego 
kandydata do obrabowania i odrzucił tę możliwość. Byłem rad, 
że zostawiłem rower na stacji. Byłem też rad, że ukradziono mi 
płaszcz. Biorąc pod uwagę mój wygląd, gang nigdy by się nie 
domyślił, że w kołnierzu mam zaszytą małą fortunę, a na szyi 
zawieszony na sznurku srebrny pierścień. Dotknąłem dłonią 
guza na czole. Paradoksalnie, fakt, że zostałem obrabowany, 
obrócił się teraz na moją korzyść. Dzięki temu byłem bardziej 
autentyczny, mniej rzucałem się w oczy. Mogłem sobie 
wyobrazić turystów przylatujących do Athanoru z 
przylepianymi szwami i imitacjami blizn w bagażu, podobnie 
jak osoba idąca na plażę zabiera ze sobą krem 
przeciwsłoneczny dla ochrony. Chcesz miło spędzić czas w 
Żółtej Strefie? Chcesz nie odróżniać się od tłumu? Zadbaj o to, 
byś wygłądał na ciężko pobitego! Wybierz coś z naszej 
wyjątkowej gamy kosmetycznych ran i obrażeń!
Na ulicy nieopodal katedry znalazłem bar o nazwie Pod 
Głową Księcia. Ściany miały kolor surowej wątroby, a drew-
niana podłoga zasłana była niedopałkami papierosów. Był 
piątkowy wieczór: przy barze stały trzy czy cztery rzędy 
klientów. Mozaika twarzy, wszyscy gadali. Powietrze składało 
się w większości z dymu. Kiedy wreszcie przepchnąłem się do 
baru, usiadłem na stołku i zamówiłem podwójną brandy. Była 
kiepskiego gatunku i po pierwszym łyku przebiegł mnie 
dreszcz. Siedziałem nieruchomo i patrzyłem między kolana, 
mając nadzieję, że nie zwrócę trunku, ale potem poczułem, jak 
ciepło z żołądka zaczyna się rozchodzić po całym ciele.
Podróż do Athanoru przebiegała gładko - to znaczy, dopóki 
nie wsiadła do mojego przedziału kobieta z dzieckiem. Był to 
chłopiec w wieku około czterech lat i natychmiast mnie 
zauważył. Dzieci są jak policjanci, pomyślałem. Tylko dziecko 
potrafi tak skutecznie wzbudzić w człowieku poczucie winy.
Stojąc na kolanach matki, chłopiec skierował palec w moją 
stronę. Co to jest? Kobieta zerknęła na mnie. To pan. Chłopiec 
wcale nie wydawał się przekonany. Aby zapobiec jakiejś 
niewygodnej dla mnie sytuacji, zapytałem kobietę, jak dziecko 
ma na imię. Thomas, powiedziała. To tak jak ja, odparłem. 
Słyszałeś? powiedziała do dziecka. Pan ma na imię Thomas, 
tak jak ty. Dziecko potrząsnęło głową. Me, powiedziało. 
Uśmiechnąłem się do jego matki i dobrodusznie wzruszyłem 
ramionami, a potem zacząłem gapić się w okno, udając, że 
interesuje mnie krajobraz. Co to jest? Dziwne, jak właściwe 
wydawały się te słowa. Ze swoim niewinnym, ale bezlitosnym 
spojrzeniem, niemal zwierzęcą intuicją, chłopiec ten zobaczył 
we mnie tego, kim byłem - uciekiniera bez dokumentów, 
bezpaństwowca, właściwie już nie osobę.
Odstawiwszy kieliszek, zapytałem barmana, czy mogę 
zadzwonić. Skierował mnie do automatu telefonicznego w ko-
rytarzu, który prowadził do toalet. Książka telefoniczna była 
rozdarta na pół, ale na szczęście ocalała pierwsza jej połowa. 
Przebiegłem wzrokiem nazwiska na literę „F". Był tam tylko 
jeden FERNANDEZ J. Zapamiętałem jego adres - Harbour 
Drive 176 - po czym wróciłem do baru i zamówiłem jeszcze 
jedną brandy. Kiedy barman mija przyniósł, zapytałem, czy 
wie, gdzie jest Harbour Drive. Nie miał pojęcia, ale pytanie 
usłyszała stara kobieta z czarną opaską na oku i odpowiedziała 
za niego. Po wyjściu z baru skręć na lewo, powiedziała, i idź 
przez jakąś milę. Po prawej zobaczysz tę ulicę. Na rogu jest 
frytkarnia. Podziękowałem jej, a ona natychmiast postawiła na 
barze przede mną swoją szklankę. Chciała dużą wódkę bez 
lodu. Kupiłem jej. Kiedy ją łyknęła, co trwało zaledwie chwilę, 
szklanka ponownie znalazła się przede mną. Uśmiechnąłem się 
do niej i pokręciłem głową, potem dokończyłem moją brandy i 
zsunąłem się ze stołka. Kiedy odwróciłem się do wyjścia, 
kobieta przysunęła twarz do mojej i uniosła opaskę, ukazując 
poszarpany i pusty oczodół. Przepchnąłem się przez tłum do 
drzwi i wyszedłem.
Od smażalni Harbour Drive pięła się do góry, a domy po 
obu jej stronach świadczyły o coraz większej zamożności ich 
właścicieli. Po pół mili ulica biegła już po płaskim terenie i 
tam właśnie znalazłem numer 176, wolno stojący dom z ga-
rażem. Wszedłem przez furtkę, wspiąłem się po schodkach na 
ganek i nacisnąłem dzwonek. Dom wyglądał na zamknięty na 
noc. Nawet w witrażowym okienku nad drzwiami widać było 
tylko słabe migotanie światła w środku, jakby po przeciwnej 
stronie holu pozostawiono zapaloną tylko jedną lampę. Miałem 
nadzieję, że John Fernandez nie poszedł jeszcze spać. 
Ponownie nacisnąłem dzwonek.
-	Kto tam?
Podskoczyłem. Był to głos Fernandeza, ale nie słyszałem 
jego kroków ani nie zauważyłem, żeby zapalały się światła. 
Czy to możliwe, że na mnie czekał? Czyżby jakoś wiedział, że 
przyjdę?
Przyłożyłem usta do skrzynki na listy.
-	Thomas Parry. Poznaliśmy się na konferencji. 
Chwila absolutnej ciszy, potem odgłos przekręcania dwóch
zamków i drzwi otworzyły się do wewnątrz. Staliśmy twarzą 
w twarz niemal w ciemności. Fernandez miał te same okulary 
w czarnych oprawkach co tej nocy, kiedy grali w karty.
-	Co tutaj robisz? - zapytał.
-	Mógłbyś mnie wpuścić? - odparłem. - Wszystko wy 
jaśnię.
Rzucił spojrzeniem ponad moim ramieniem, badając ulicę, 
po czym ponownie popatrzył na mnie. Przez parę sekund 
myślałem, że może mnie odprawić - byłem pewien, że stać go 
na taką reakcję - ale w końcu usunął się na bok i wszedłem do 
holu. Zamknął drzwi i zasunął z powrotem oba zamki.
-	Właśnie szedłem spać - powiedział odwrócony do mnie 
tyłem.
-	Przepraszam - rzekłem. - Nie miałem dokąd iść. 
Wszedłem za nim przez drzwi po prawej stronie holu.
Powiedział mi, żebym w drodze na dół uważał na głowę. U 
podnóża schodów skręciliśmy w lewo, do długiego, niskiego 
pomieszczenia z kanapą musztardowego koloru w jednym
końcu i obrotowym fotelem w drugim. Pośrodku stały naprze-
ciw siebie na kosmatym dywanie dwa fotele. Okna zasłonięte 
były ciemnobrązowymi kotarami. Na biurku, w ozdobnej 
srebrnej ramce, stało czarno-białe zdjęcie kobiety koło trzy-
dziestki. Miała gęste ciemne brwi, mleczną cerę i czarne 
włosy, których końce zawijały się pod brodą.
-	Takie włosy miała kiedyś moja siostra - powiedzia 
łem.
Akurat kiedy to mówiłem, poczułem się skrajnie wy-
czerpany. Opadłszy na najbliższy fotel, odchyliłem głowę do 
tyłu i zamknąłem oczy. Chwyciłem boki fotela jak ktoś 
przygotowujący się do startu samolotu. Jak ktoś, kto boi się 
latania.
-	Powinienem ci od razu powiedzieć, że jestem tutaj nie 
legalnie - rzekłem.
Znowu otworzyłem oczy. Fernandez zdawał się wystawać z 
otoczenia, zupełnie jakby był na nie nałożony.
Podszedł do biurka i otworzył najniższą szufladę. Wyjął 
butelkę whisky i dwie szklanki.
-	Zniknąłeś tej nocy, kiedy wybuchła bomba - powiedział.
-	Co się stało z konferencją?
-	Została zawieszona. Odesłano nas wszystkich do domu. 
Przedstawiłem mu skróconą wersję tego, co robiłem pod 
czas godzin, które nastąpiły bezpośrednio po wybuchu.
-	I od tamtej pory się ukrywasz? - powiedział.
-	Tak.
Przypatrywałem się mu uważnie. Była to chwila, której nie 
potrafiłem przewidzieć ani nawet sobie wyobrazić. Albo 
wymyśli jakąś wymówkę, by wyjść z pokoju, a potem pójdzie 
na górę i powiadomi władze, albo - albo co?
-	Napijesz się? - Fernandez wyciągnął do mnie butelkę. 
Potrząsnąłem głową.
-	Dzięki. Mam dosyć.
Nalał sobie miarkę, po czym postawił butelkę i drugą 
szklankę na biurku i stanął twarzą do zasłon.
-	Jak się dowiedziałeś?
-	O czym?
-	O mnie.
-	Nie dowiedziałem się. - Zrobiłem pauzę. - Nic nie wiem.
-	Nikt ci nic nie powiedział?
-	Nie.
-	Dziwne - mruknął. - Miałem wrażenie, że mnie przej-
rzałeś. Coś, co powiedziałeś, nie pamiętam już co. A może 
świadczyło o tym jakieś spojrzenie, którym mnie obrzuciłeś.
-	Odniosłem wrażenie, że jest w tobie coś nieprzewidy-
walnego - powiedziałem. - Kiedy pomyślałem o tobie dzisiaj 
rano, kiedy przyszło mi do głowy, żeby się do ciebie zwrócić, 
nie mogłem sobie jakoś wyobrazić, żebyś mnie wydał. No i 
jestem tutaj.
-	Podjąłeś duże ryzyko.
-	Wiem. Ostatnio, jak się wydaje, nic innego nie robię.
Fernandez rzucił mi spojrzenie przez ramię. Zdałem sobie 
sprawę, że nie powinienem mówić gładko ani beztrosko. 
Prawie na pewno naraziłem go na niebezpieczeństwo, przy-
chodząc do niego. Jego i inne osoby, które z nim mieszkały. 
Być może tę kobietę ze zdjęcia.
-	Nie miałem wyboru - powiedziałem. - Byłeś jedyną 
osobą, która przyszła mi na myśl.
-	Co zamierzasz zrobić?
-	Muszę wrócić do Niebieskiej Strefy.
-	Do Niebieskiej Strefy? Dlaczego?
Wiedziałem, że on - albo ktoś inny - zada mi to pytanie, a 
mimo to wcale nie byłem pewien, jak na nie odpowiem. 
Pochyliłem się do przodu.
-	Pamiętasz ten klub, o który was pytałem?
-	Jaki klub?
Zacząłem opisywać Batysferę i to, co się tam zdarzyło. 
Opowiedziałem mu, jak przekroczyłem jakąś wewnętrzną 
granicę i jak po raz pierwszy miałem poczucie, że jestem tym, 
kim byłem kiedyś, tym, kim byłem najpierw, zanim wszystko 
się zmieniło, a kiedy o tym mówiłem, uświadomiłem
sobie coś niezwykłego. Zawsze postrzegałem chwilę, w której 
wyrwano mnie z łóżka, jako narodziny, ale naprawdę było to 
całkowitym przeciwieństwem narodzin. Te zimne ręce, te 
oślepiające światła - rozpaczający rodzice... Tamtej nocy 
umarłem i do tej pory byłem martwy. A teraz próbowałem coś 
z tym zrobić. Czym w końcu była cała ta podróż, jeśli nie 
próbą powrotu do życia?
-	Przez cały ten czas byłem martwy - powiedziałem ze 
śmiechem - i nawet o tym nie wiedziałem.
Przez parę chwil Fernandez przyglądał mi się badawczo, 
potem dokończył swoją whisky i odstawił szklankę na biurko.
-	Jesteś zmęczony.
-	Tak. Bardzo.
-	Lepiej zostań tutaj na noc. Możesz spać na kanapie.
Już miałem mu podziękować, kiedy usłyszałem skrzyp-
nięcie schodów za drzwiami. Patrzyliśmy w milczeniu, jak 
klamka przechyla się w stronę podłogi. W szparze ukazała się 
mała twarz i zaczęła się we mnie wpatrywać.
-	Moja córka - powiedział Fernandez. 
Odetchnąłem powoli.
-	Nie wiedziałem, że masz dzieci.
-	Dwoje. - Podszedł do dziewczynki i wziął ją na ręce. - 
Chodź, Rosie. Zabiorę cię z powrotem do łóżka.
Z nadal utkwionymi we mnie poważnymi, ciemnobrązo-
wymi oczami oparła główkę na ramieniu ojca.
Zanim Fernandez wyszedł z pokoju, powiedział mi, żebym 
się stamtąd nie ruszał i nie hałasował. Powiedział, że w szafce 
jest pościel. Toaleta była zaraz za drzwiami. Przyjdzie po mnie 
rano.
Później, kiedy leżałem pod szorstkimi wełnianymi kocami, 
usłyszałem tykanie, i chociaż wiedziałem, że w pokoju musi 
być zegar, zobaczyłem białego psa patrolującego korytarze 
zakładu dla obłąkanych z nisko opuszczonym, tępo zakoń-
czonym pyskiem i rozchylonymi szczękami...
Ktoś krzyknął i szybko usiadłem, mrugając powiekami. 
viórne światło było włączone.
W drzwiach stał z tacą w rękach mężczyzna z czarną brodą 
i w okularach w czarnej oprawce.
-	Wrzasnąłeś tak głośno - powiedział - że o mało nie 
upuściłem tego wszystkiego.
-	Przepraszam. Spałem. - Odsunąłem koce na bok i opuś-
ciłem stopy na podłogę.
Postawił tacę przy łóżku. Przyniósł mi filiżankę kawy, 
talerz z jajecznicą i grzanki.
-	Późno jest? - zapytałem.
Powiedział mi, że jest po dziesiątej. Poczekał, aż żona 
wyjdzie z dziećmi z domu, bo nie chciał, żeby się dowiedzieli, 
że tam jestem.
-	A co z córką? - zapytałem.
-	Na szczęście ona stale zmyśla różne rzeczy. Kiedy powie-
działa, że w piwnicy jest jakiś obcy mężczyzna, żona kazała jej 
zająć się płatkami.
-	Przepraszam za ten cały kłopot.
Zerknął na mnie ponad brzegiem okularów, jakby podej-
rzewał mnie o sarkazm, ale udałem, że tego nie zauważyłem, 
więc odwrócił wzrok. Powiedział mi, że wykonał parę 
telefonów. Podczas gdy jadłem, przedstawił mi w zarysie, co 
udało mu się załatwić. O czwartej po południu wypływa z 
północnych doków do Niebieskiej Strefy łódź z ładunkiem 
przedmiotów kultu religijnego. Jednak kiedy dotrze do miejsca 
przeznaczenia, będę zdany na własne siły. Zwykle płaci się 
celnikom, żeby przymknęli oko, ale nie było czasu, żeby 
załatwić coś takiego. Nie mógł zagwarantować, że nie zostanę 
aresztowany, jak tylko wyjdę z kontenera.
-	Z kontenera? - mruknąłem, nadal oszołomiony tym, co 
mi powiedział. Liczyłem jedynie na to, że da mi chwilowe 
schronienie, szansę na złapanie oddechu. A oto nagle znala-
złem się w drodze do Niebieskiej Strefy.
-	Jedz - powiedział Fernandez. - Wkrótce musimy ruszać.
Kiedy skończyłem śniadanie, zabrał mnie do łazienki na 
pierwszym piętrze, gdzie wziąłem prysznic i ogoliłem się. Pod 
drzwiami zostawił mi czystą bieliznę i skarpetki.
Chociaż miałem do niego pytania, czułem, że nie mogę ich 
zadać. Tyle dla mnie robił. Ciekawość wydałaby się formą 
niewdzięczności.
Znowu ubrany, zszedłem na dół i czekałem w kuchni. Po-
wietrze nadal wibrowało obecnością jego żony i dzieci, cisza 
była tak świeża, że musiała dopiero co zapaść. Zerknąłem na 
resztki śniadania - nadgryzioną grzankę, małe kałuże mleka na 
dnie talerzy, brzeg białego kubka umazany szminką. Dom, 
rodzina, codzienne zajęcia - wszystko, co ludzie uważają za 
rzeczy oczywiste, a przecież nigdy nie wydawały mi się bardziej 
nieosiągalne czy bardziej nieprawdopodobne niż teraz. Kiedy 
tam stałem, poczułem ukłucie nostalgii, potem samotność. Czy 
było tak dlatego, że patrzyłem na życie, którego mi od-
mówiono, czy też pragnąłem po prostu porzucić trudną drogę, 
którą obrałem, i jakoś dołączyć do tych, którzy mogli zaznać 
tego poczucia bezpieczeństwa, tego ciepła? Może z obu tych 
powodów. Ale być może było też prawdą, że nie można osiągnąć 
niczego wartościowego bez pewnej dozy lęku i żalu.
Biorąc pod uwagę możliwość, że władze wydały już nakaz 
aresztowania mnie, Fernandez uznał, że najlepiej będzie, jeśli 
podczas jazdy samochodem pozostanę niewidoczny, wcisnąłem 
się więc za dwa przednie fotele, a on okrył mnie gazetami i 
starym kocem. Nie odzywałem się przez parę minut, ale 
później nie mogłem już się powstrzymać.
-	Wczoraj wieczorem powiedziałeś, że miałeś wrażenie, 
że cię przejrzałem - rzekłem. - Co mogłem zobaczyć?
Z fotela kierowcy dobiegło prychnięcie.
-	Naprawdę spodziewasz się, że ci powiem?
-	Dlaczego nie? Nie masz nic do stracenia.
Przez chwilę milczał. Pomyślałem, że postanowił nie 
odpowiadać.
-	Bardzo sprytnie nas podzielili - powiedział w końcu - bo 
praktycznie zagwarantowali, że będziemy się nawzajem 
nienawidzić. Nie mogę, na przykład, powstrzymać się przed 
uczuciem pewnej pogardy do ciebie. Może z powodu tego, co 
robisz, i wpływu, jaki ma to na innych, ale może po prostu
z powodu tego, kim jesteś. Ja jestem z Żółtej Strefy, a ty z in-
nego miejsca. To prawdopodobnie wystarczy. A przecież - oto 
odpowiedź na twoje pytanie - jestem jednym z niewielu ludzi, 
którzy wierzą w tę wielką mrzonkę, w to, że powinniśmy żyć 
w tym samym kraju. My wszyscy. Ty, ja - nawet Rinaldi. - 
Pozwolił sobie na gorzki śmiech. - Choć widzę, że ja sam 
ulegam uprzedzeniom, i zdaję sobie sprawę, jakie jest to 
pozornie niewinne, jakie łatwe...
Zapadła cisza. Słychać było tylko tykanie kierunkowskazu. 
Postanowiłem nic nie mówić. Otwartość i szczerość tego 
wyznania zupełnie mnie zaskoczyła. Nie przypuszczałem, że 
Fernandez będzie taki otwarty, ale być może, skoro ja byłem 
schowany, czuł się samotny w samochodzie. A zatem w 
pewnym sensie mówił do siebie.
-	Jeśli się nad tym zastanowić, to zupełnie przypomina 
rasizm, naprawdę - ciągnął. - Nie dawny rasizm. Tamten 
przeminął bez śladu. Nie interesuje mnie kolor czyjejś skóry. 
Tym, co mnie niepokoi, są jego myśli. Ten nowy rasizm jest 
natury psychologicznej. Dziwne tylko, że wydaje się nam 
potrzebny, że nam służy. Jeśli nie mamy kim pogardzać, 
czujemy się nieswojo, uważamy, że nie określiliśmy się odpo 
wiednio. Nienawiść nadaje nam wyraźne kontury. A władze 
oczywiście wiedziały o tym. W rzeczywistości zbijały na tym 
kapitał. Karmiły nas na siłę naszą własną słabością - naszą 
nietolerancją, naszą bigoterią. Wpychały nam ją do gar 
dła. - Przerwał. - Wzięły to, co w nas najgorsze, i zbudowały 
z tego system. I ten system działał...
Nacisnął klakson, a potem zaklął na innego kierowcę, ale to 
na władze był zły i najwyraźniej był też zły na siebie.
-	Zapytałeś mnie, co mogłeś we mnie zobaczyć - rzekł. - 
Powiem ci. Myślałem, że uświadomiłeś sobie, że blefuję, a na 
wet blefuję podwójnie - tym moim referatem o terroryzmie 
i tak dalej. Myślałem, że wiesz, że jestem przeciwnikiem 
tego systemu. Podejrzewałem nawet, że możesz się nade 
mną litować, bo bez wątpienia toczę walkę z góry skazaną 
na klęskę, i nienawidziłem cię za to. I myślałem, że czujesz, 
że cię nienawidzę.
-	Coś czułem - odparłem. - Ale nie to.
-	Zostałem sklasyfikowany jako choleryk - powiedział 
Fernandez - z czym się oczywiście nie zgadzam, co mi się 
czasami nie podoba, a mimo to z każdym mijającym rokiem 
wydaję się być coraz większym cholerykiem. To prawdziwa 
ironia losu, nie sądzisz?
Nie odpowiedziałem.
-	A co z tobą? - spytał. - Jakie jest twoje stanowisko?
-	Nie jestem pewien. To, co robię, nie ma właściwie pod-
tekstu politycznego. To jest bardziej...
-	Wszystko ma podtekst polityczny. - Samochód szarpnął, 
kiedy Fernandez zahamował. - Przez chwilę bądź cicho.
Słyszałem, jak opuszcza szybę i rozmawia z kimś na ze-
wnątrz. Potem wrzucił bieg i ruszyliśmy dalej.
-	Nie jestem pewien, czy podjąłeś słuszną decyzję - po-
wiedział w końcu.
-	Co chcesz przez to powiedzieć?
-	Kiedy wybuchła bomba, może powinieneś był, jak cała 
reszta, wrócić do domu. Może powinieneś był wszystko prze-
myśleć.
-	Może. Nie wiem. - Umilkłem. - Nie, nie sądzę.
Na skutek wydarzeń w klubie obudziło się we mnie coś 
zupełnie nieoczekiwanego. Kiedy wróciłem do mojego pokoju 
w hotelu po zostawieniu Rinaldiego na schodach, w pewnej 
chwili chciałem odrzucić głowę do tyłu i wybuchnąć dziwnym, 
szalonym śmiechem. Nie wiedziałem, co kryło się za tym 
nagłym przypływem wesołości, czułem się tylko tak, jakbym 
pozbył się wszystkiego, co nie było ważne, i opowiedział się 
za wszystkim, co było istotne i prawdziwe. Byłem pewien 
siebie w jakiś abstrakcyjny i bezprecedensowy sposób i mimo 
wszystkich trudności, jakie napotkałem od tamtej pory, to 
poczucie pewności stało się jeszcze silniejsze.
-	Nie - powtórzyłem bardziej stanowczo. - Nie miałem 
wyboru.
-	Tak czy inaczej - rzekł Fernandez - teraz jest już za 
późno.
Kiedy wysiadłem z samochodu, zobaczyłem, że zaparko-
waliśmy w rogu dużego magazynu. Zacząłem chodzić w tę i z 
powrotem, by przywrócić czucie w nogach. Po chwili podszedł 
jakiś mężczyzna w niebieskim kombinezonie, wycierając 
szmatą poplamione smarem ręce.
-	To ten, panie Fernandez - powiedział, wskazując 
jasnopomarańczowy kontener. Potem przeniósł wzrok na mnie. 
- Jak podniosą ten kontener, lepiej trzymaj się pan czegoś. Nie 
robią tego łagodnie. - Odrzucił ruchem głowy proste, 
przerzedzone włosy z czoła. - Może postaraj się pan jakoś 
wklinować między te posągi.
-	Jakie posągi? - powiedziałem.
Tylko zachichotał. Patrzyłem, jak Fernandez podchodzi do 
samochodu i otwiera bagażnik, a potem znowu spojrzałem na 
kontener, obdrapany i poobijany z zewnątrz.
-	Ma pan zamiar mnie w tym zamknąć? - zapytałem.
-	Drzwi mają rygiel - odparł mężczyzna - można je więc 
otworzyć i z zewnątrz i od wewnątrz. Na pana miejscu zo-
stałbym w środku. Tam się wszystko przesuwa. Zaczniesz pan 
łazić po luku, to może pana zgnieść. Poza tym faceci, co płyną 
tą łodzią, nie wiedzą, że pan tam będzie. Nie spodoba się im, 
że wiozą pasażera na gapę.
A więc teraz byłem pasażerem na gapę. Z każdą minutą 
wzrastała liczba moich niezgodnych z prawem czynów.
-	Ile trwa ta podróż? - zapytałem.
-	Osiemnaście godzin. Może dłużej. Z tymi starymi tram-
pami nigdy nie wiadomo.
Fernandez wrócił z dwoma kocami i plastikową torbą.
-	Trochę jedzenia na drogę - powiedział. - No i będą ci 
potrzebne koce. Prawdopodobnie będzie tam zimno.
Mężczyzna w kombinezonie stanął w pewnej odległości od 
nas i zaczął obgryzać paznokcie. Co pewien czas odsuwał rękę 
od ust, z palcami zgiętymi do wnętrza dłoni, jakby podziwiał 
swoje dzieło.
Spojrzałem na Fernandeza.
-	Nie wiem, jak mam ci dziękować za to wszystko.
-	Cieszę się, że się ciebie pozbywam - odparł. - Wy, ludzie,
którzy nie wiecie, co robicie, jesteście niebezpieczni. Wpro-
wadzacie destabilizację.
- Myślałem, że tego właśnie chcesz.
_ Wy, ludzie. - Fernandez potrząsnął głową. - Do was 
zawsze musi należeć ostatnie słowo, co?
Przede wszystkim były tam zapachy - słonej wody, rdzy i 
niespodziewanie, smażonego jedzenia. Czekałem, aż 
przywykną mi oczy i mrok trochę zrzednieje. Ale nic się nie 
zmieniło. Słyszałem, jak Fernandez odjeżdża - w każdym razie 
przypuszczałem, że był to on. W moich uszach nadal dzwonił 
głuchy łoskot zatrzaskiwanych drzwi. Płynęły minuty. 
Ciemność nie była ani trochę mniej nieprzenikniona. Nie 
wpadłem jednak w panikę. Przeciwnie, odczułem pewną, 
nieoczekiwaną ulgę. To dziwne, jak mogą nas zaskoczyć nasze 
własne reakcje. Ale być może uczucie ulgi było uzasadnione. 
Przez ostatnie dni żyłem prawie wyłącznie na adrenalinie, 
więc oczywiście jakaś część mojegoja postrzegała najbliższych 
osiemnaście godzin jako wytchnienie. Poza tym zmierzałem 
do Niebieskiej Strefy, i to o wiele wcześniej niż mógłbym 
kiedykolwiek na to liczyć, niż mógłbym sobie wyobrazić. 
Nadal nie całkiem mogłem uwierzyć w to, co zrobił dla mnie 
Fernandez.
Mężczyzna w kombinezonie tak szybko zamknął za mną 
drzwi, że nie miałem możliwości dokonać inspekcji mojego 
otoczenia. Aby uśmierzyć jakiekolwiek obawy czy niepewność, 
które mogły mnie później dopaść, postanowiłem zbadać wnę-
trze kontenera. Szedłem krok po kroku, macając w powietrzu 
rękami, których nie widziałem. Zlokalizowawszy ścianę kon-
tenera po mojej lewej stronie, zacząłem iść wzdłuż niej, ale nie 
uszedłem daleko, kiedy natknąłem się na jakąś przeszkodę. 
Wyższy niż ja, a także szerszy, musiał to być jeden z tych 
posągów, o których wspomniał mężczyzna w kombinezonie, 
ale ponieważ posąg owinięty był tkaniną ochronną, nie byłem 
w stanie odgadnąć, kogo przedstawia. Po jego prawej stronie 
stał inny posąg, równie dobrze zabezpieczony i równie anoni-
mowy. Przesunąłem się jeszcze bardziej w prawo i znalazłem
posąg, którego ręce wyciągnięte były w błagalnym, jak mi się 
wydawało, geście. Prawdopodobnie jakiś święty. Nie potrafi-
łem jednak powiedzieć który. Na prawo od tego trzeciego po-
sągu było tylko powietrze, poszedłem więc znowu naprzód. Po 
dziewięciu krokach dotarłem do ściany kontenera. Obróciłem 
się w prawo. Kiedy szedłem po omacku w stronę następnego 
rogu, natrafiłem na coś nogą i pochyliwszy się, odkryłem zwój 
nieco zatłuszczonej liny i parę małych cylinderków czy tubek, 
wszystkich takiej samej mniej więcej długości. Kiedy zdałem 
sobie sprawę, co to jest, roześmiałem się cicho sam do siebie. 
Cały czas miałem przecież przy sobie zapalniczkę - tę, która 
należała do Annette. Czując się głupio, wyjąłem ją z kieszeni, 
otworzyłem wieczko i pstryknąłem. Jej płomyk oświetlał tylko 
małą przestrzeń wokół mnie, ale widziałem teraz linę i 
niedopałki papierosów. Na podłodze leżało też trochę białych 
kartonów. Musiało tu sobie zjeść coś na wynos, a potem 
zapalić papierosa paru robotników portowych. Trzymając 
zapalniczkę na wysokości głowy, zobaczyłem, w jaki sposób 
posągi powiązano ze sobą liną. Materialne, a mimo to 
widmowe, dziwnie groźne, owinięte materiałem ochronnym 
kształty zajmowały co najmniej dwie trzecie kontenera, co 
zostawiało mi wąską przestrzeń o prostych kątach, rodzaj 
korytarza, w którym mogłem się poruszać.
Po pewnym czasie usłyszałem w pobliżu wykrzykującego 
polecenia mężczyznę oraz wysoki jazgot jakiegoś urządzenia 
elektrycznego, a potem spod podłogi dobiegł głośny zgrzyt i 
cały kontener przechylił się w lewo. Włożyłem zapalniczkę do 
kieszeni i usiadłem, przyciskając się plecami do ściany i 
zapierając się piętami o występy w podłodze. Kontener 
natychmiast uniósł się z ziemi. Przypuszczałem, że transpor-
tują go z magazynu na nabrzeże. Zatrzymaliśmy się i znowu 
usłyszałem krzyki. Potem rozległo się stukanie i bębnienie w 
dach i kontener został uniesiony w powietrze, gdzie huśtał się 
z boku na bok, przechylając się nieco. Chwyciłem się nóg 
najbliższego posągu, zapierając się w dalszym ciągu stopami o 
metalowe fałdy podłogi.
Chociaż przygotowałem się najlepiej jak mogłem na
umieszczenie kontenera w luku statku, nagłe uderzenie 
wstrząsnęło moim kręgosłupem. Zdałem też sobie sprawę z 
różnych kości składających się na moją czaszkę; zacząłem 
czuć ich wszystkie połączenia. A załadunek jeszcze się nie 
skończył. Krótko potem opuszczono z brutalnym, wielkim 
łoskotem na dach mojego kontenera inny kontener. Teraz, 
kiedy wiedziałem, że ustawiono kontenery jeden na drugim i 
że mój będzie na spodzie, poczułem przypływ klaustrofobii. 
Kiedy statek wypłynie, może będzie mądrze, pomyślałem, 
odryglować drzwi, choćby po to tylko, by mieć jakieś pojęcie
0	tym, jak rozmieszczono ładunek.
Tymczasem wróciłem myślami do Johna Fernandeza. 
Mimo pogardy do mnie, której wcale nie starał się ukryć, i 
mimo jego charakterystycznej szorstkości, zdałem sobie 
sprawę, jak bardzo mi go brakuje. Czułem, że jest dla mnie 
najbliższą osobą na świecie. Starałem się wyjaśnić mu moje 
postępowanie i chociaż tak naprawdę go nie zrozumiał, nie 
mówiąc już o aprobacie, to i tak wiedział o mnie więcej niż 
ktokolwiek inny. Być może było to żałosne - on z pewnością 
by tak pomyślał - ale mimo to prawdziwe.
Rozległo się głuche dudnienie i ściana za mną zaczęła 
wibrować. Silniki statku. Wkrótce wypłyniemy w morze. 
Usiadłem na podłodze na rozłożonym kocu, a drugi narzuci-
łem na ramiona. Noc jeszcze nie zapadła, ale było już zimno. 
Otworzyłem torbę, którą dał mi Fernandez. Znalazłem w niej 
kawałek pizzy. Ugryzłem kęs. Chorizo albo pepperoni. Zjad-
łem połowę, a resztę schowałem z powrotem do torby. Był w 
niej też banan, paczka biszkoptów i termos. Odkręciłem korek 
i podniosłem termos do nosa. Zrobił mi kawę. Nalałem sobie 
kubek i wypiłem duszkiem. Nie obchodziło mnie, że Fernandez 
mną pogardzał. Nadal czułem wobec niego wdzięczność. 
Zdecydował się nie wydawać mnie, chociaż miał święte prawo 
to zrobić. Zamiast tego dał mi jedzenie i schronienie
1	rozmawialiśmy bez uników, bez udawania. Trudno mi 
było 
uwierzyć, że już nigdy go nie zobaczę. Miałem tylko nadzieję, 
ze nie naraziłem jego i jego rodziny na niebezpieczeństwo.
Podłoga kontenera opadała teraz i podnosiła się na zmianę, 
a posągi naprężyły podtrzymujące je liny. Musieliśmy wypły-
nąć za falochron. Zlokalizowawszy za pomocą zapalniczki 
drzwi, zacząłem poruszać ryglem w górę i w dół, by go wy-
sunąć. Kiedy drzwi się otworzyły, wzrósł hałas. Brzęczenie, 
szum, dudnienie. Przede mną był kontener identyczny jak mój. 
Oddzielało je nie więcej niż osiemnaście cali. Mężczyzna w 
kombinezonie radził mi, żebym pozostał w ukryciu, ale nie 
mógłbym się wydostać, nawet gdybym chciał. Wetknąłem 
głowę w wąską lukę. Chociaż ustawiono kontenery rzędami, 
znajdowały się w różnych odległościach od siebie, tworząc sieć 
nieregularnych korytarzy czy przejść. Ze ściany kadłuba wy-
stawała goła żarówka w drucianej osłonie, ale światło w luku 
było mdłe, skąpe, żółtawe. Wydawało się sączyć z żarówki jak 
jakaś wydzielina. Spojrzałem w drugą stronę. Inny korytarz, 
ale zakrzywiony, ciasny. Odór oleju napędowego, rdzy i słonej 
wody. Było to ponure miejsce, przygnębiające jak loch. Musia-
łem się wysikać. Wymierzyłem w przestrzeń między dwoma 
kontenerami. Kiedy skończyłem, zaryglowałem ponownie 
drzwi i położyłem się na złożonym kocu, przykryłem drugim i 
starałem się zdrzemnąć.
Nieustający łoskot silników, huśtanie się podłogi pode mną, 
ciemność jak w beczce ze smołą i zimno... Leżałem na jednym 
boku, dopóki nie zesztywniał, potem przekręcałem się na 
drugi. Robiłem to wciąż na nowo. W końcu musiałem jednak 
zasnąć albo miałem jedną z tych wizji, które czasami zdarzają 
się na granicy snu. Siedziałem w kucki w cieniu rzucanym 
przez stary dom, a ogród za nim był tak zalany słońcem, że 
wydawał się eteryczny, niemal przezroczysty. Potem pędziłem 
przed siebie. Obiegłem osypujący się, obrośnięty pnącymi 
różami róg domu i wypadłem na trawnik, gdzie siedzieli albo 
stali dorośli z kieliszkami wina w dłoniach. Wpadłem prosto w 
spódnicę matki, na której były duże kwiaty, i wyciągnąwszy w 
górę rękę - musiała teraz przyklęknąć albo się pochylić — 
położyłem ją na jej twarzy i spojrzeliśmy sobie w oczy, a ona 
kiwała głową i uśmiechała się, jakby mówiła: A, jesteś tutaj, 
tylko chciałam się upewnić, a potem
usłyszałem jęk rozrywanego metalu i obróciłem się szybko, by 
zobaczyć, co się dzieje, ale straciłem równowagę, upadłem, 
przekoziołkowałem... Obudziłem się w ciemności, z łokciem 
w kałuży. Kontener, pomyślałem. Byłem w kontenerze. Ale 
skąd się wziął ten okropny dźwięk, który słyszałem, i jak to się 
stało, że zostałem rzucony w inny kąt? Czyżbym chodził we 
śnie? Gdzieś z góry dochodziły krzyki. Chociaż nie wie-
działem prawie nic o statkach, niecierpliwość i desperacja w 
ich głosach nie dodały mi otuchy. Zatrzymały się też silniki i 
słyszałem całkiem nowy dźwięk, coś w rodzaju szumu 
wdzierającej się wody. Zacząłem się mocować z zardzewiałym 
ryglem. W końcu przesunął się w obejmie i drzwi odskoczyły 
z łoskotem. Od kiedy ostatnio wyjrzałem z kontenera, rzeczy 
w ładowni zmieniły położenie. Statek chyba osiadł na mie-
liźnie albo w coś uderzył. Na szczęście kontener naprzeciw 
mnie przesunął się trochę do tyłu, dzięki czemu udało mi się 
zsunąć do małej luki w kształcie klina. Stamtąd zacząłem się 
przesuwać jednym z przejść, zdając sobie sprawę, że jeśli coś 
znowu się poruszy, zostanę uwięziony albo zmiażdżony. 
Musiałem iść pod górę, żeby dotrzeć do boku ładowni. 
Zerknąwszy za siebie, zobaczyłem wodę chciwie zalewającą 
przestrzeń między kontenerami. Przez chwilę wyobrażałem 
sobie, że słyszę błagalne głosy, ale na pewno było to tylko 
wzdychanie wyłączonej maszynerii, dyszenie i pomruki zięb-
nących tłoków, odwróciłem się więc i ruszyłem pospiesznie ku 
najbliższym schodom.
Wylazłem przez metalowe drzwi, zupełnie jakbym wyłaniał 
się z ram obrazu. Na pokładzie stali dwaj mężczyźni, mocując 
się ze sobą, ale kiedy wyczuli moją obecność, przestali i 
popatrzyli na mnie, zwracając głowy w moim kierunku, ale 
nadal trzymając się nawzajem za gardła. Zerknąłem za ba-
rierkę, gdzie powinno być morze. Wszystko wokół spowijała 
gęsta, biała mgła.
Jeden z mężczyzn wyzwolił się z uścisku drugiego i zrobił 
krok w moją stronę. Miał na głowie czerwoną czapkę bejsbo-
lową, włożoną daszkiem do tyłu.
-	Kim ty, do kurw y...
-	Uderzyliśmy w coś? - Mój głos był stłumiony, jak gdybym 
był nadal w kontenerze.
Mężczyzna w czapce bejsbolowej rzucił się na mnie z ta-
kim impetem, jakby go coś popchnęło. Złapawszy klapy mojej 
marynarki w twarde dłonie, zaczął mną potrząsać.
-	Kim ty jesteś? Co, do kurwy nędzy, tutaj robisz?
Miał głębokie, pionowe pęknięcia w dolnej wardze i kwaś-
ny oddech - cuchnący mieszaniną ryby i piwa. Chociaż nie 
wydawał się ani trochę wyższy ode mnie, górował nade mną, 
trzęsąc mną w przód i w tył, i przez chwilę nie rozumiałem, co 
się stało z moim poczuciem perspektywy.
Potem uświadomiłem sobie, że pokład jest pochylony w 
dół.
-	Toniemy? - zapytałem.
Oderwał się ode mnie tak gwałtownie, że aż się zatoczyłem 
na grodź.
-	Bierz ponton - krzyknął do kolegi. - Musi tu być jakiś 
ponton.
Ten drugi, rudy i piegowaty, z bladymi ustami, gapił się na 
niego przez parę długich sekund, po czym wrzasnął:
-	Już ci... kurwa... mówiłem...
Przesunąłem się w bok, do barierki. Morze zdawało się 
leżeć zaledwie parę stóp niżej, bezbarwne i nieprzezroczyste, 
złowrogo nieruchome. Kiedy stałem z rękami na barierce, 
statek zaskrzypiał, a potem zadrżał i pomyślałem o chwili, w 
której zwierzę zabijane w rzeźni osuwa się na kolana, czując tę 
nagłą, śmiertelną ociężałość, tę senność...
Przez moje buty przepłynęła woda.
Potem znalazłem się pod powierzchnią, nie mając pojęcia, 
w którą stronę jestem zwrócony twarzą. Nie widziałem i nie 
mogłem oddychać. W uszach miałem taki dźwięk, jaki wydaje 
ktoś przekręcający się w łóżku. Wyciągnąłem obie ręce, 
szarpiąc wodę. Kopałem i kopałem. Uderzyłem stopą o coś, co 
zdawało się poddawać, i zsunął mi się but. Wyobraziłem sobie, 
jak opada w mroku, ze sznurowadłem nadal ułożonym w 
zgrabny łuk. Opadał powoli, niespiesznie, jakby prawie nic
nie ważył. Pióro opadałoby szybciej. Uderzyłem barkiem o ja-
kiś masywny przedmiot, ale udało mi się go ominąć, płynąc w 
górę, wciąż w górę. W końcu, kiedy nie wierzyłem już, że to 
możliwe, wynurzyłem się w małej, okrągłej przestrzeni. Ze 
wszystkich stron otoczony byłem bielą. Powietrze owinęło się 
wokół mojej głowy jak zimna szmata.
- Hej!
Krzyknąłem, ale mój głos pochłonęła mgła. Wołanie nie 
miało sensu. Zamiast tego spróbowałem pomyśleć. Było już 
widno. Nastał nowy dzień. Chociaż był dopiero świt, statek 
był w drodze przez piętnaście godzin. Powinniśmy być gdzieś 
koło wybrzeża Niebieskiej Strefy, ale gdzie dokładnie? Gdzie 
był ląd? I ile potrwa, zanim zmoże mnie zmęczenie albo 
hipotermia?
Akurat kiedy wzbierało we mnie uczucie paniki, otrzy-
małem silny cios w bok głowy, tuż za uchem. Krzyknąwszy 
pod wpływem wstrząsu i bólu, przekręciłem się w wodzie. 
Obok mnie unosił się na plecach Jezus. Pełne smutku oczy, 
korona cierniowa. Jego ręce wznosiły się pionowo w powietrze, 
a koniuszki palców ginęły we mgle. Zacząłem się śmiać, ale 
zaraz zdusiłem ten śmiech, nie z powodu szacunku, lecz po 
prostu dlatego, że brzmiał niestosownie, nawet złowieszczo, 
na małym skrawku martwej wody, który dzieliliśmy. Wy-
ciągnąłem rękę i chwyciłem się posągu. Był ponadnatural-nej 
wielkości, długi co najmniej na osiem czy dziewięć stóp, 
wyrzeźbiony z jednego kawałka drewna. Mógł z łatwością 
utrzymać mój ciężar.
Kiedy za pierwszym razem próbowałem się na niego 
wdrapać, przekręcił się w wodzie i spadłem. Powtórzyło się to 
kilkakrotnie. Biała farba, którą pomalowano szaty, była śliska 
jak lód. W końcu, niemal całkowicie pozbawiony sił, 
przerzuciłem ciało przez jego nogi i wisiałem tak, jak kosz na 
grzbiecie muła. Było zimno i bolała mnie głowa, ale przy-
najmniej większą część ciała miałem nad wodą. Odczekałem 
parę minut, a potem, czepiając się kurczowo, dopełzłem do 
piersi posągu i usiadłem tam, twarzą do stóp posągu, tyłem do 
brodatej twarzy, mając po bokach jego rozłożone ręce.
W pewnej chwili wydało mi się, że słyszę czyjeś wołanie. 
Odpowiedziałem krzykiem, ale nie było żadnego odzewu. 
Zapadła znowu głucha, klaustrofobiczna cisza.
Może się zdrzemnąłem z głową na kolanach, a może stra-
ciłem przytomność - nie umiem powiedzieć. Jednak kiedy 
następnym razem podniosłem głowę, mgła zniknęła. Spo-
dziewałem się, że w pobliżu będą pływały jakieś przedmioty 
pozostałe po zatonięciu statku, ale widziałem wokół tylko biel 
nieba i szarość morza, podnoszącego się i opadającego, 
pustego, ponurego. Czułem się obnażony. Bezbronny. Prze-
łknąłem raz czy dwa ślinę, a potem chwyciłem się ramion 
posągu. Co się stało z tymi dwoma mężczyznami? Utonęli? W 
tym, co zapamiętałem, były zamazane fragmenty, przeskoki, 
brakowało pewnych części. Potarłem oczy, a potem spojrzałem 
przez ramię i zobaczyłem pasmo błotnistej zieleni na 
horyzoncie.
Ziemia.
Starałem się skierować posąg w tamtą stronę. Musiałem 
leżeć twarzą do dołu i wiosłować rękami. Wiosłowałem z 
całych sił, ale kiedy uniosłem głowę i spojrzałem na widok 
między stopami posągu, wydało mi się, że nie daleko się po-
sunąłem. Niemniej jednak wysiłek ten poruszył moją krew, 
trochę mnie rozgrzewając.
Czas mijał. Słońce świeciło z coraz większym przekona-
niem, wyglądając przez chmury jak srebrny krąg o ostrych 
krawędziach. Chociaż przestałem wiosłować, pasmo ziemi 
wydawało się powiększać. Albo niosły mnie do brzegu morskie 
prądy, albo załapałem się na przypływ. Patrząc na ląd, gdzie 
ukazał się teraz niski klif, którego skraj porastały splątane 
krzaki, zakasłałem dwa razy i omal nie zwymiotowałem. 
Byłem głodny, głodny jak wilk, ale reszta mojego prowiantu 
została w kontenerze. Nawet nie próbowałem przetrząsnąć 
kieszeni, bo wiedziałem, że nic tam nie znajdę. Wziąłem się 
znowu do wiosłowania, chociażby po to, by czymś się zająć i 
zapomnieć o głodzie.
Po przepłynięciu paru jardów usłyszałem bicie dzwonu, 
którego ponure dźwięki niosły się po leniwej, niemal oleistej
wodzie. Być może jednak utonąłem, jak tych dwóch. Może 
przybywałem na własny pogrzeb. Ześliznąłem się z posągu i 
zacząłem iść płycizną do brzegu. Ostatkiem sił wyciągnąłem 
posąg na stromy brzeg, utworzony przez szare i pomarańczo-
we kamyki, gdzie legł na plecach, zwracając się do zupełnie 
obojętnego nieba. Ziemia pod moimi stopami wydawała się 
niepewna. Usiadłem, opierając przedramiona na kolanach, i 
spojrzałem na fale, z których zostałem wybawiony. Coś 
kołysało się na nich, coś, co lśniło w mdłym świetle. Mijały 
minuty i to coś się przybliżało. W końcu rozpoznałem pękaty, 
złoty brzuch. Nie tylko Jezus uciekł z ładowni starego trampa. 
Uwolnił się też Budda i to właśnie on, cierpliwie i z niewzru-
szonym spokojem, zmierzał do brzegu.
Z głębi plaży dobiegł mnie jakiś chrzęst, obejrzałem się 
więc przez ramię. Szedł do mnie dużymi krokami mężczyzna 
w ciemnoniebieskiej szacie. Miał wysoki, szkarłatny kapelusz 
wyglądający na mitrę biskupią, a w prawej dłoni trzymał długi 
kij albo pręt, który zawijał się u góry jak paproć. Szedł za nim 
tłum ludzi - może setka, a może więcej.
Próbowałem wstać, ale opuściły mnie siły. Niebo skoczyło 
w bok. W kąciki oczu napłynęła ciemność. Mężczyzna pochylił 
się nade mną, a z pierścienia na jego palcu tryskały jasne 
kolory jak snopy światła słonecznego pomiędzy gałęziami 
drzew.
5
Leżąc w łóżku, pod naciągniętymi pod brodę kocami, pa-
trzyłem na lekko sklepiony, biały jak kreda sufit. Gładkość tej 
powierzchni nie pozwalała mi skupić wzroku, odwróciłem więc 
głowę w prawo. Było tam, osadzone głęboko w murze, pojedyncze 
okno, którego małe szybki obramowywały niebo w mieszaninie 
szarości i złota. Jest tam ogród, pomyślałem, miejsce, gdzie moż-
na czytać lub śnić. Odwróciłem głowę w drugą stronę. Na krześle 
obok łóżka siedział mężczyzna z plaży. Był gładko ogolony, miał 
wysokie kości policzkowe, a w jego przystrzyżonych włosach 
widać było srebrne pasemka. Nadal miał na sobie niebieską 
szatę, ale mitra spoczywała na jego kolanach.
-	Jak się czujesz? - zapytał.
-	Nie wiem. Jestem słaby. - Faktycznie czułem się jak 
dziecko, które długo chorowało... a może przypominałem sobie 
niejasno dzieciństwo, te stracone lata, chorobę, którą długo 
sam przed sobą ukrywałem. - Jesteś biskupem?
Uśmiechnął się lekko, opuszczając wzrok.
-	W pewnym sensie.
Był w nim jakiś bezruch, jakby ten mężczyzna wycofał się 
z zewnętrznych granic swojego ciała w prywatne, niedostępne 
dla innych miejsce.
-	Kiedy znaleźliśmy cię na plaży - powiedział - potrzebo-
wałeś opieki medycznej. Przynieśliśmy cię tutaj, opatrzyliśmy 
twoje rany...
-	Byłem ranny?
-	Musiałeś się uderzyć w głowę. Nie pamiętasz? Byłeś też 
wyczerpany.
-	Czy oprócz mnie ktoś ocalał?
-	Nic nam o tym nie wiadomo.
Sięgnął za siebie po szklankę. Powinienem to wypić, po-
wiedział, pomoże mi to zasnąć. Podniosłem głowę z poduszki, 
a on przytknął mi szklankę do ust. Połknąłem połowę 
lekarstwa, kiedy zaczęła mnie ogarniać panika, a po skórze 
rozeszła się fala gorąca.
-	Czy to Niebieska Strefa? - zapytałem, patrząc mu 
w twarz.
Skinął głową.
Położyłem się z westchnieniem. Zapadłem w sen.
Ponownie wydobył mnie na powierzchnię dzwon. Tym ra-
zem przy łóżku siedziała kobieta. Coś w jej cerze, jej papierowy 
wygląd, wskazywało na to, że w przeszłości musiała cierpieć. 
Brązowe włosy miała krótko przystrzyżone, jak chłopak. Na 
jej kolanach leżała książka, słowa ułożone były w kolumny. 
Poezja, pomyślałem. Albo hymny.
-	Byłaś wśród tych ludzi na plaży? - zapytałem. 
Podniosła na mnie wzrok i uśmiechnęła się.
-	Tak, byłam tam. Wszyscy tam byliśmy. - Zamknę 
ła książkę. - Pewnie nie zdajesz sobie z tego sprawy, ale 
przybywając tu, dokonałeś swoistego cudu. Ocaliłeś całą 
wspólnotę.
Powiedziała, że od czasu wiosennego zrównania dnia z no-
cą czekali na jakiś znak, na coś, co potwierdziłoby, że żyją 
właściwie, że wybrali właściwą drogę. Przez całe lato obser-
wowali niebo, ale nie widzieli niczego nadzwyczajnego - ani 
komety, ani gradu meteorytów, ani zaćmienia słońca. W ogro-
dach i w sadzie wszystko rosło jak zawsze - drzewa owocowe 
rodziły owoce, ziemia wydawała bogaty plon różnorodnych 
warzyw, kury dawały jajka, krowy mleko, a pszczoły miód. 
Gdyby czasy były inne, składaliby dzięki za tę obfitość. Tak 
Jednak jak się sprawy miały, wywoływało to tylko niepokój, 
jakby bogowie natury zwlekali, jakby nie mogli się zdecydo-
wać, w jaki sposób przekazać straszną wiadomość.
Potem, pewnego ranka, młoda członkini wspólnoty spa-
cerowała po brzegu morza, kiedy zauważyła wśród fal coś, co 
wydawało się drewnianą figurą. Wróciła biegiem do głównego 
budynku, gdzie doniosła o tym Owenowi Quayle'owi, 
przywódcy wspólnoty. Poprowadził na brzeg swoją trzódkę, by 
stali się świadkami zesłania znaku, na który czekali z takim 
przejęciem i trwogą. Znak był wymowniejszy, niż się mogli 
spodziewać. Figura, którą zobaczyła ta dziewczyna, była tylko 
jedną z wyrzuconych tego dnia na brzeg, a sposób, jaki 
wybrały, by się ukazać - strącone z piedestałów, obalone, 
przewrócone - pozwalał na jedną tylko interpretację. Były 
fałszywymi bożkami. Nie zasługiwały już na to, by okazywać 
im posłuszeństwo. Powinny być natychmiast odrzucone.
-	I to właśnie ty przekazałeś nam ten znak - powiedziała - 
niejako osobiście, i za to jesteśmy ci ogromnie wdzięczni.
-	Jestem rozbitkiem - wyjaśniłem. 
Uśmiechnąwszy się, potrząsnęła głową. Brałem rzeczy
zbyt dosłownie. Nie rozumiałem, że fakty służą tylko prze-
kazaniu o wiele ważniejszych przesłań.
-	Dopóki tu zostaniesz - powiedziała - będziesz trakto 
wany jako gość honorowy, jako dobroczyńca.
Wyciągnąłem się na łóżku, starając się pojąć sens tej 
dziwnej informacji.
-	Za dużo mówię - powiedziała. - Teraz powinieneś 
odpoczywać. - Wstała i przeszła przez pokój. Potem, z ręką 
na klamce drzwi, znowu się do mnie odwróciła. - Aha, mam na 
imię Rhiannon.
Wydawało mi się, że przez wiele dni na przemian traciłem i 
odzyskiwałem świadomość. Zazwyczaj, kiedy dochodziłem do 
siebie, w pokoju byli jacyś ludzie, którzy pytali mnie, jak się 
czuję i czy mogą coś dla mnie zrobić. Nie zawsze miałem dość 
siły, żeby im odpowiedzieć. Zamykałem oczy, poddawałem się 
objęciom łóżka, a moje ciało było nieważkie, niematerialne.
Czasami nie byłem nawet pewien, czy czuwam, czy śpię. 
Pewnej nocy nabrałem przekonania, że leżę na siedzeniu sa-
mochodu, przykryty ciepłym pledem. Przez okno widziałem 
czarne drzewa, uciekające do tyłu pod ostrym kątem. Nad ni-
mi było niebo, jaśniejsze i przesuwające się z dużo mniejszym 
pośpiechem. Pojawiły się blade gwiazdy. Rodzice rozmawiali 
przed chwilą ściszonymi głosami, ale teraz milczeli. Zaraz 
matka się obejrzy. Będę udawał, że śpię. Wyciągnie rękę i 
poprawi pled, a potem łagodnie odgarnie mi włosy z czoła. 
Miałem wrażenie, że to początek wakacji - a może koniec, 
długa podróż powrotna do domu... Innym razem usiadłem na 
łóżku, żeby napić się wody, a na szafce nocnej leżały 
zapalniczka i srebrny pierścień, prawdopodobnie wszystko, co 
znaleźli przy mnie ci ludzie, kiedy się mną zaopiekowali. 
Podniosłem zapalniczkę i potarłem kamień. Ku mojemu 
zdumieniu, buchnął z niej płomień.
Od czasu do czasu dobiegał mnie z zewnątrz śmiech, 
odgłos kroków albo strzępy rozmów i przypominałem sobie, 
co wyczytałem o flegmatykach - że są „słodcy" albo łagodni, 
ale niekoniecznie przystosowani do radzenia sobie z rozlicz-
nymi życiowymi zgryzotami - i stopniowo zaczynała mnie 
interesować ta wspólnota, którą rzekomo ocaliłem. Zacząłem 
wypytywać Rhiannon, której najwyraźniej powierzono opiekę 
nade mną. Odparła, że powinienem porozmawiać z Owenem, 
owym mężczyzną w niebieskich szatach. Jako założyciel 
Kościoła Nieba na Ziemi udzieli mi odpowiedzi, których szu-
kałem. Kiedy poczuję się w miarę dobrze, Rhiannon załatwi 
audiencję u niego.
-	Kościół czego? - zapytałem.
Uśmiechnęła się, marszcząc suchą skórę wokół oczu.
-	To prawda, że nazywamy się Kościołem Nieba na Ziemi 
- powiedział Owen Quayle - ale nie chcę, żebyś to źle 
zrozumiał. Nie udajemy, że jest tutaj idealnie. Nazwa ta 
wyraża cel - a może pragnienie - nie fakt. - Skinął w stronę 
kryształowej karafki. - Może się napijesz?
-	Tak - odpowiedziałem. - Dziękuję.
Poprawiłem kołnierz koszuli, który mnie trochę ocierał. 
Miałem na sobie ubranie, które przyniosła mi Rhiannon, gdyż 
moje zostało najwidoczniej zniszczone przez morze. 
Wyszedłszy tego wieczoru z pokoju - była to moja pierwsza
wyprawa za drzwi - podążyłem za nią wybrukowanym kocimi 
łbami dziedzińcem, a potem nieoświetloną ścieżką na szeroki 
trawnik. Na lewo od nas znajdował się ogrodzony murem 
ogród. Na prawo był basen kąpielowy, ze spuszczoną na zimę 
wodą. Trawnik ciągnął się aż do tylnej ściany dużego domu, 
którego wiele okien lśniło w zapadającym zmierzchu. 
Rhiannon powiedziała mi, że posiadłość ta należała kiedyś do 
handlarza bronią, a wcześniej do jakiegoś księcia. Do-
prowadziła mnie do drzwi biblioteki. Wejdź, powiedziała. 
Czeka na ciebie. Był to wygodny pokój, pełen podniszczonych 
mebli, orientalnych dywanów i lamp do czytania z zielonymi 
abażurami. Wzdłuż trzech ścian ciągnęły się rzędy półek z 
książkami, a pod czwartą, pomiędzy dwoma, zasłoniętymi 
ciężkimi storami oknami, stało biurko z wyściełanym skórą 
blatem i fotel, którego poduszki dopasowane były do kształtów 
ciała Owena Quayle'a.
Kiedy usiedliśmy z kieliszkami wina w dłoniach na przy-
legających do siebie kanapach, zaczął wyjaśniać zwięzłym i 
eleganckim językiem zasady, na których opierała się jego 
wspólnota. Wierzyli w Boga, niejako sędziego czy mściciela, 
ale w sensie abstrakcyjnym, jako ziarno, z którego wyrósł 
wszechświat, źródło wszelkiego istnienia. Gotowi też byli 
zaakceptować Jezusa Chrystusa, ale postrzegali go raczej jako 
nauczyciela niż Syna Bożego; w ich opinii był po prostu 
człowiekiem, który zachęcał ludzi, by się nawzajem dobrze 
traktowali. Nie wierzyli w zmartwychwstanie ani w życie 
wieczne i odrzucali koncepcję nieśmiertelnej duszy. Zycie 
istniało tylko tu, na ziemi. Chociaż odseparowali się od spo-
łeczeństwa w tej oddalonej od innych ludzkich siedzib posiad-
łości, nie byli purytanami ani ascetami. Wprost przeciwnie. 
Misją ich „kościoła" - słowa tego używali w najróżniejszym 
sensie - było nie zbawienie świata, lecz cieszenie się nim, roz-
koszowanie - przyjmowanie w całej jego różnorodności. Jeśli 
mieli jakiś cel, to było nim prawdopodobnie szczęście, które 
definiowali przez negację, jako wolność od cierpień i bólu. W 
kategoriach filozoficznych najściślej utożsamiali się z sy-
stemem Epikura, którego nauki - zdaniem Owena - można
było streścić następująco: żyć w spokoju, cenić dar życia, nie 
bać się śmierci. Było to podejście jednocześnie duchowe i ra-
cjonalne. Podstawową zasadą pozostawał szacunek, podobnie 
jak podziw, ale wiara nie odgrywała właściwie żadnej roli.
-	W takim przypadku - powiedziałem - po co był wam 
potrzebny jakiś znak?
Owen skinął głową, jak gdyby wiedział, że może paść takie 
pytanie. Jednak w tym momencie rozległo się pukanie do 
drzwi. Mężczyzna z ogoloną głową oznajmił, że wszystko jest 
gotowe, i wycofał się. Owen odwrócił się do mnia Powiedział, 
że z przyjemnością będzie kontynuował naszą dyskusję, ale 
podano już kolację.
Podniósł się i sięgnąwszy po swą wysoką, szkarłatną 
czapkę, włożył ją starannie na głowę. Z tą mitrą i szatami 
posunął się pewnie za daleko, ale nie mnie było to sądzić. Co 
by się ze mną stało, gdyby nie on i jego uczniowie? Skoro 
nosił wyszukane szaty, to widocznie musiał uważać, że jest 
tam miejsce na rytuał i hierarchię, że są to rzeczy, które dają 
ludziom poczucie bezpieczeństwa.
Chociaż Owen nie patrzył na mnie, wyczuł chyba moje 
spojrzenie i uświadomił sobie z grubsza, co myślę.
-	Nie zawsze ubieram się tak oficjalnie - powiedział - ale 
dzisiaj mamy szczególną okazję, jak się zaraz przekonasz.
Następnego ranka, po śniadaniu, poszedłem na spacer. Przy 
świetle dziennym zobaczyłem, że umieścili mnie w stajni, 
która, podobnie jak główny dom, zbudowana była z surowego, 
szarego wapienia. Chociaż było zaledwie kilka tygodni przed 
Bożym Narodzeniem, słońce jasno świeciło, a wszystko, co 
widziałem, otaczała lekka, jesienna mgiełka. Pomiędzy 
wysokimi żywopłotami biegły ciche ścieżki. Trawniki były 
srebrne od rosy. Minąłem jezioro z wyspą pośrodku, a potem 
wspiąłem się po chwiejnych stopniach na dziką łąkę. W oddali 
kroczył przez wysokie trawy czarny kot, stawiając każdą łapę 
z najwyższą ostrożnością, jak gdyby teren był zaminowany. Z 
miejsca, gdzie stałem, widziałem, że dom otacza z trzech stron 
wał, kryjąc go przed światem. Napięcie i niepokój, które
czułem podczas pobytu u Fernandeza, minęły i znowu prze-
pełniał mnie optymizm. Wbrew wszystkim przeciwnościom 
udało mi się dostać do Niebieskiej Strefy. Przekroczyłem 
granicę w sposób, najdelikatniej mówiąc, niekonwencjonalny - 
może wszystkie przejścia przez nią takie były - ale znajdowała 
się teraz za mną i mogłem znowu zacząć myśleć o tym, co 
chcę osiągnąć. Wierzyłem, że od tej pory będę się spotykał z 
mniejszym oporem, że będę mniej narażony na 
niebezpieczeństwa, że - ogólnie rzecz biorąc - wszystko będzie 
łatwiejsze. Takie przekonanie podyktowane było naturą ludzi 
w tym kraju.
Na końcu łąki obejrzałem się na dom, przypominając sobie, 
co się wydarzyło poprzedniego wieczoru. Kiedy wyszliśmy z 
biblioteki, Owen poprowadził mnie korytarzem do pokoju, w 
którym było zupełnie ciemno. Zanim zdążyłem wyrazić swoje 
zdziwienie, oślepił mnie błysk światła elektrycznego. Kiedy 
mój wzrok dostosował się do jasności, zobaczyłem, że stoję na 
długim podium w końcu sali jadalnej. Przed sobą miałem 
dziesiątku twarzy, wszystkie zwrócone ku mnie, wszystkie 
wiwatujące. Owen uspokajającym gestem położył mi dłoń na 
ramieniu. Uświadomiłem sobie, że są to ludzie, których 
widziałem na plaży. Członkowie Kościoła Nieba na Ziemi.
-	Zebraliśmy się tutaj dzisiaj, jak wiecie - zaczął Owen - 
by uczcić naszego niespodziewanego gościa...
Przez salę przeszła fala rozbawienia.
-	Niespodziewanego, ale na pewno mile widzianego. 
Prawdę mówiąc - w tym momencie nie mógł powstrzymać 
się od uśmiechu - byłoby jeszcze milej, gdyby przybył trochę 
wcześniej.
Zebrani przyjęli to głośnym śmiechem.
-	Był to dla nas wszystkich ciężki rok, ale dzięki człowie 
kowi, który stoi obok mnie, mogę chyba uczciwie powiedzieć, 
że czujemy się lepiej. Teraz, dzięki niemu, możemy kontynu 
ować nasze życie.
W sali zerwała się burza oklasków i gwizdów. 
Owen podniósł ręce, prosząc o ciszę.
-	Wypijmy za tego długo oczekiwanego posłańca - za 
naszego zbawcę, można nawet powiedzieć - za Thomasa 
Parry'ego!
Uśmiechnąłem się, wchodząc na wzgórze. Chociaż byłem 
skrępowany tym przyjęciem, a także w pewnym sensie czułem 
się jak oszust, pomyślałem, że uprzejmość nakazuje, bym 
odpowiedział na mowę Owena paroma słowami.
-	Dziękuję. - Odchrząknąłem. - Obawiam się, że nie wiem 
zbyt wiele o waszej wspólnocie. Nie jestem nawet pewien, czy 
podzielam wasze poglądy. Szczerze mówiąc, sam nie wiem, 
jakie jest teraz moje stanowisko... - Moje pierwsze zdania 
wytworzyły nieco krępującą ciszę, ale teraz usłyszałem, że 
po sali niesie się śmiech, ów przesadnie radosny śmiech, 
który często towarzyszy rozładowaniu napięcia. - Ale chcę 
powiedzieć jedno - ciągnąłem. - Zaopiekowaliście się mną 
i okazaliście mi dobroć, a w mojej sytuacji było to więcej, 
niż mogłem oczekiwać, i chcę wam po prostu za to podzięko 
wać. - Zaczął mi drżeć głos, co mnie zdumiało, i usłyszałem, 
że dodaję: - Naprawdę jestem szczęśliwy, że żyję.
Przyjęli to owacją na stojąco. Zażenowany, odwróciłem 
wzrok.
Znowu podszedł do mnie Owen i w uśmiechu, którym mnie 
obdarzył, dostrzegłem sympatię i współczucie. Być może jego 
też zaskoczyłem. W geście, z którego ledwie zdawałem sobie 
sprawę, wziąłem jego prawą dłoń w moją i położyłem na niej 
lewą. Był to nie tyle uścisk rąk, ile sposób zademonstrowania 
szczerości tego, co powiedziałem.
Wyszedłem na grzbiet wzniesienia i ruszyłem ścieżką, 
która prowadziła nad morze. Po półgodzinie dotarłem do skał. 
Głęboko w dole fale pluskały leniwie na pasie piasku koloru 
błota. Panował tam niesamowity spokój, jakby rodzaj znużenia 
czy ospałości, i chociaż nadal świeciło słońce, wydawało mi 
się, że z dnia coś wyciekło. Ulotniła się gdzieś niefrasobliwość 
i łagodność.
Przyłapałem się na tym, że myślę o Johnie Fernandezie -0 
szybkości, z jaką załatwił mi przekroczenie granicy, o jego 
oczywistej znajomości procedur, które dla wielu osób byłyby
nie do przebrnięcia, nie mówiąc już o tym, że stwarzałyby dla 
nich zagrożenie. Poza tym wspomniał on o możliwości prze-
kupienia celników. Oczywiście był zatrudniony w Związku 
Zawodowym Pracowników Transportu, ale mimo to... Prze-
czytałem dość akt osób przeznaczonych do przeniesienia do i z 
innych stref, by wiedzieć, że na całym wybrzeżu działali 
przemytnicy umożliwiający innym nielegalne przekroczenie 
granicy. Zawsze pojawiali się ludzie, którzy chcieli się dostać 
do innego kraju. Musieli tylko zapłacić aktualną cenę. Czy 
Fernandez prowadził taki interes? Czyżbym zwrócił się nie-
świadomie do jednej z niewielu osób, które naprawdę mogły mi 
pomóc wydostać się z Żółtej Strefy? Ale przecież nie chciał ode 
mnie pieniędzy. Kiedy znalazłem się przed jego domem, stał w 
zaciemnionym korytarzu, za drzwiami. Czy byłem kimś, na 
kogo czekał, albo kimś, kogo się obawiał? Czy stałem się dla 
niego zwiastunem dnia Sądu Ostatecznego? Jeśli tak, to być 
może udało się mu wyjść z tego obronną ręką.
Potem przypomniałem sobie głosy, które - jak mi się 
wydawało - słyszałem, i przyszło mi do głowy, że w innych 
kontenerach mogli też być pasażerowie na gapę. Nie mogąc 
odryglować drzwi kontenerów, wzywali pomocy, a ich krzyki 
tłumiły metalowe ściany i szum wody wdzierającej się do 
ładowni. Nie, nie. Na pewno ktoś by o nich wspomniał. Ten 
doker w kombinezonie albo sam Fernandez...
Odsunąłem się od skraju klifu i nabrałem w płuca wil-
gotnego powietrza. Wydawało się, że w tym miejscu nawet 
oddychać jest trudno. Może popełniłem błąd, idąc nad morze. 
Skierowałem się na wschód nadbrzeżną ścieżką, a potem 
łukiem wróciłem do domu. Było już prawie południe i Owen 
poprosił mnie, żebym zjadł z nim lunch.
Kiedy zapukałem do drzwi biblioteki, powitał mnie ów 
mężczyzna z wygoloną głową, którego widziałem poprzedniego 
wieczoru. Powiedział mi, że jest osobistym sekretarzem Owena. 
Niestety, Owen niespodziewanie musiał wyjechać. Bardzo mnie 
za to przepraszał. Jego sekretarz zaprowadził mnie do stołu pod 
oknem. Był tam przygotowany dla mnie talerz świeżo zrobio-
nych kanapek i dzbanek napoju z gotowanego ziarna jęczmienia 
z sokiem cytrynowym. Gdybym jeszcze czegoś potrzebował, 
powiedział sekretarz, to będzie w sąsiednim pokoju.
Po lunchu poszedłem do oranżerii, gdzie natknąłem się na 
siedzącą w wiklinowym fotelu i haftującą na kanwie Rhian-
non. Pracowała nad wizerunkiem kobiety z małym chłopcem. 
W sandałach i jasnokolorowych szatach szli, trzymając się za 
ręce, niebrukowaną drogą. Za nimi widać było drzewa oliwne i 
nagie białe wzgórza.
-	Nie wiem, czy miałbym cierpliwość do tych rzeczy - po 
wiedziałem.
Podniosła głowę i uśmiechnęła się.
-	To Epikur i jego matka. Była wróżką. Chodził z nią od 
domu do domu, kiedy był młody. - Sięgnęła do torby po nowy 
kłębek wełny. - To na urodziny Owena.
Przypomniała mi o czymś, co nie dawało mi spokoju.
-	Wiesz, nadal nie rozumiem, dlaczego wypatrywaliście 
jakiegoś znaku - powiedziałem.
Odłożyła robótkę i wolno przeciągnęła ręką po włosach.
-	W styczniu - powiedziała -jeden z naszych ludzi popeł 
nił samobójstwo. Był z nami dopiero od miesiąca. Myśleliśmy, 
że będziemy mogli mu pomóc, ale był zbyt niezrównoważony. 
Zatroszczono by się o niego lepiej gdzie indziej - w szpitalu... - 
Westchnęła, potem pochyliła się na fotelu do przodu. - No, 
w każdym razie po śmierci Kierana - tak się nazywał - na 
naszą wspólnotę padł cień. Jakbyśmy coś stracili. Może 
niewinność. Przedtem nigdy nie wydarzyło się tu nic złego...
Czekanie na znak to był pomysł Owena. Powiedział, że 
jeśli mamy zmienić atmosferę, musimy spojrzeć poza siebie. 
Potrzebowaliśmy czegoś szczególnego - jakiegoś symbo-
licznego wydarzenia albo zrządzenia losu. Byliśmy gotowi 
zastosować się do niego. Gdyby znak świadczył przeciwko 
nam, musielibyśmy wszyscy opuścić to miejsce. - Spojrzała na 
ogród. - Nie wiem jednak, dokąd byśmy się udali.
Podążyłem wzrokiem za jej spojrzeniem. Na trawniku dwie 
dziewczynki grały w badmintona, śmiejąc się za każdym 
razem, gdy nie trafiły w lotkę.
-	Jak się to wszystko zaczęło? - zapytałem. 
Powiedziała, że nigdy nie słyszała całej historii wspólnoty,
ale opowie mi, co wie. Kiedy Owen miał dwadzieścia parę lat, 
był właścicielem kilku zakładów produkujących betonowe 
elementy prefabrykowane. Już wtedy był bogaty. Ale dzięki 
Reorganizacji został multimilionerem. Wygrał kontrakt na 
wyłączne dostawy dla rządów czterech krajów. Ważne było, 
żeby produkt był jednakowy. Każdy mur graniczny musiał 
wyglądać tak samo.
-	Zarobił miliony na betonie? - powiedziałem. - Nigdy 
bym nie zgadł.
Rhiannon potrząsnęła głową, jakby jej również było trudno 
w to uwierzyć.
Władze stale mówiły Owenowi, że pomaga stworzyć lepszy 
świat, że jego nazwisko przejdzie do historii i tak dalej, ale 
wkrótce zaczął się on czuć nieswojo. Musiał dostrzec, ile 
nieszczęść powodował, i musiał też uświadomić sobie, że dla 
szerokich rzesz najwymowniejszym symbolem tych nieszczęść 
był beton, który dostarczał. Przestał chodzić do pracy, mając 
nadzieję, że firma splajtuje, ale miała już tak ugruntowaną 
pozycję, że i bez niego jakoś funkcjonowała. Zostało mu tylko 
jedno wyjście. Sprzedał wszystko - zakłady, swoją miejską 
rezydencję, działkę - i przeprowadził się na wybrzeże. Z 
dynamicznego, rzutkiego przedsiębiorcy przeistoczył się w 
człowieka hodującego pomidory i czytającego książki z religii 
porównawczej. Nadal jednak lubił towarzystwo. Przybyli 
znajomi i zostali. Potem przyjechali znajomi znajomych. 
Pewnego dnia rozejrzał się i zobaczył, że żyje we wspólnocie. 
Nie planował tego, nawet o tym nie myślał. Powstało to 
organicznie. I, zupełnie przez przypadek, ich sposób życia 
doskonale pasował do flegmatycznego temperamentu. 
Rozumieli potrzebę sanktuarium, odrzucali materializm, nie 
skłaniając się jednak ku purytanizmowi, a dzięki temu, że 
kładli nacisk na wdzięczność i świętowanie, udawało się im 
odpowiednio ukierunkować czy też opanować wszelkie emocje. 
Ludzie słyszeli o tej wspólnocie, a jej zasady przemawiały do 
nich, zaczęli więc wkrótce pojawiać się u jej wrót.
-	I nadal przybywają - powiedziała Rhiannon - nawet
teraz.
-	Zarówno lądem, jak morzem - rzekłem beztrosko.
-	Właściwie - i obdarzyła mnie uśmiechem, którego 
znaczenia nie potrafiłem zgłębić - myślę, że dosyć dobrze byś 
do nas pasował.
Mój wzrok przesunął się za nią. Dziewczęta zniknęły, 
zostawiając rakiety na trawie. Powierzchnia jeziora za traw-
nikiem była nieruchoma.
-	W końcu to miejsce ma w sobie coś - powiedziała 
Rhiannon. - Nie wiem, co to jest. Przypuszczam, że brak 
presji. Poczucie przynależności. - Znowu się uśmiechnęła, 
tym razem bardziej otwarcie. - Pewien spokój.
Ten niesamowity bezruch, który tak zaniepokoił mnie 
podczas spaceru nad morze, okazał się zapowiedzią zmiany 
pogody. W nocy nadciągnęła burza; na dziedzińcu szalała 
wichura, a wiatr wdzierał się nawet do korytarzy domu. Co 
kilka sekund niebo rozświetlały błyskawice, w których blasku 
chmury wyglądały jak scenografia teatralna - sztucznie i 
melodramatycznie. Po kolacji oddaliłem się do mojego pokoju z 
książką pożyczoną z biblioteki, esejem o ogrodach pióra kogoś 
o nazwisku sir William Tempie. Kiedy czytałem na łóżku, a 
lampa świeciła obok mnie, podczas gdy reszta pokoju 
pogrążona była w ciemności, otworzyły się drzwi. Najpierw 
myślałem, że wiatr sforsował zasuwkę, ale potem zobaczyłem 
na tle stalowoszarego światła dziedzińca jakąś sylwetkę.
-	Rhiannon?
-	Nie Rhiannon.
Podeszła do mnie dziewczyna z tacą. Przyniosła mi napar 
ziołowy, który w zapachu przypominał nieco ciepłą trawę. Nie 
widziałem jej wcześniej, chyba że była jedną z dziewczyn, 
które grały w badmintona. Jedwabna sukienka sięgała jej do 
kostek, ale ukazywała przedramiona, które wydawały się 
szczupłe, prawie złote, kiedy wyciągnęła je w świetle lampy, 
by nalać mi naparu. Jej ciemnobrązowe włosy były tak długie,
że zakrywały łopatki. Nie mogła mieć więcej niż osiemnaście 
czy dziewiętnaście lat.
-	To ja zobaczyłam cię pierwsza - powiedziała.
-	Zastanawiałem się, kto to był - rzekłem, chociaż tak 
naprawdę ze wszystkich sił starałem się zapomnieć o wyda-
rzeniach tamtego dnia.
Odwróciła wzrok i spojrzała na pokój.
-	Często chodzę tam wczesnym rankiem. To piękna pora. 
Jednak tamtego ranka zobaczyłam coś w wodzie, figurę, która 
miała ręce, twarz. Potem zobaczyłam ciebie, przycupniętego 
na niej, skulonego. Wróciłam pędem do domu. Chyba nigdy 
jeszcze nie biegłam tak szybko.
-	Kiedy dryfowałem ku plaży, słyszałem bicie dzwonu -
powiedziałem. - Myślałem, że to pogrzeb. Na poły myślałem, 
że umarłem.
Zerknęła na mnie z ukosa. To, co przed chwilą powiedzia-
łem, chyba ją zaniepokoiło. Na zewnątrz wzmógł się wiatr, 
tłukąc o ściany.
-	Od jak dawna tu jesteś? - zapytałem.
-	Od około roku - odparła.
-	I zostaniesz?
-	Nie wiem. W tej chwili jestem szczęśliwa. - Poruszyła 
ramionami, jakby chciała pozbyć się brzemienia zbyt wczes-
nego podjęcia decyzji. - Chciałbyś się przejść?
Zobaczyła, że się waham.
-	Nie pada - powiedziała. - Nie jest nawet zimno. 
Zamknąłem i odłożyłem książkę.
Poprowadziła mnie przez dziedziniec stajenny, potem 
wzdłuż oranżerii, której szklane płyty trzeszczały pod naporem 
wichury. Przeszliśmy przez trawnik za domem. W oknach 
biblioteki Owena zaciągnięto zasłony przed wiatrem. Po okrą-
żeniu jeziora weszliśmy do lasu na skraju posiadłości. Niebo 
rozświetliła błyskawica. Ścieżkę przed nami zagradzała 
wysoka brama z kutego żelaza, groźna jak rząd włóczni. Jeśli 
wydała jakiś dźwięk, kiedy ją otwieraliśmy, został zagłuszony 
przez szum drzew i trzaskanie gałęzi wokół nas. Zaczęliśmy 
się wspinać po nierównym gruncie i niebawem dom skurczył
się do zbioru słabych, żółtych światełek, pływających w wi-
rujących ciemnościach.
Wkrótce znaleźliśmy się na cyplu porośniętym krótko 
przystrzyżoną trawą, która, kiedy rozjaśniało się niebo, miała 
kolor łupku. Dopiero teraz wiatr pokazał swoją prawdziwą 
siłę, zgarniając długie włosy dziewczyny i unosząc je z jej 
karku, tak że powiewały prostopadle do jej ciała. Porwał ra-
dosny śmiech z jej ust i uniósł w noc. Patrzyłem, jak jedwabna 
sukienka marszczy się na jej brzuchu i udach, i wyobraziłem 
sobie, że gdybym ją pocałował, jej oddech byłby świeży i lekko 
gorzki, jak płatki chryzantemy. Pamiętałem napar, który na-
lewała mi tak ostrożnie, a potem tak beztrosko pozostawiła, 
herbatkę ziołową, która teraz była już zimna, i myślałem, jaka 
ta dziewczyna jest młoda, jak niewiele ma za sobą i jak długą 
będzie musiała przebyć jeszcze drogę.
Przyprowadziła mnie na część klifu, na której jeszcze nie 
byłem, i słyszałem, jak w dole gotuje się i huczy morze, bijąc 
o stromy, kamienisty brzeg. Fale nie tyle łamały się, ile 
roztrzaskiwały. Pochyliliśmy się przodem do wiatru, który 
zdawał się chcieć przyprzeć nas do ziemi. Raz czy dwa, w od-
ległości wielu mil, błyskawica rozjaśniła niebo i w jej świetle 
dojrzałem chmury stłoczone na horyzoncie, o fantazyjnych 
kształtach i poszarpanych brzegach, przypominające rozto-
piony metal, który pozostawiono, by ostygł.
Dziewczyna włożyła mi rękę pod ramię i wskazała na 
wschód.
-	Spójrz tam - krzyknęła.
Jednak przez chwilę nie mogłem oderwać oczu od jej twa-
rzy, która była taka przejęta, taka pełna euforii. Była to jedna z 
najczystszych rzeczy, jakie kiedykolwiek widziałem.
Ścisnęła mnie mocniej za ramię i znowu wyciągnęła rękę.
-	Patrz.
I wtedy to się stało. Z ziemi przed nami trysnęła biała 
woda, wzbijając się wysoko w powietrze, tylko po to, by wiatr 
odrzucił ją na bok. Teraz widziałem w szczycie klifu, zaledwie 
0 parę stóp od miejsca, gdzie staliśmy, wyrwę.
Dziewczyna znowu pochyliła się ku mnie.
-	Tam w dole jest jaskinia. Pływamy tam latem. Kiedy 
morze jest spokojne.
-	Wtedy już mnie tu nie będzie - powiedziałem. 
Ale już się odwróciła i nie uąłyszała moich słów.
Drzwi do mojego pokoju były otwarte i na podłodze widniał 
trójkąt światła, utworzony przez promienie wczesnoporanne-go 
słońca, biały i nieskazitelnie czysty jak żagiel. Ponieważ mój 
garnitur nie nadawał się do naprawy, miałem na sobie ubranie, 
które znalazła dla mnie Rhiannon i które było i tak bardziej 
odpowiednie na planowaną przeze mnie podróż. Zanim 
wyrzuciłem garnitur, sprawdziłem kołnierz marynarki, ale z 
banknotów zrobiła się papka. Byłem załamany. Jeśli miałem 
dotrzeć do Aquaville, musiałem albo iść pieszo, albo jechać 
stopem.
W pokoju pociemniało. W drzwiach stała Rhiannon, trzy-
mając plecak.
-	Wyjeżdżasz - powiedziała. 
Skinąłem głową.
-	Myślę, że nadeszła już pora.
-	A więc wiesz o naszych gościach?
-	Jakich gościach?
Weszła do środka i zamknęła za sobą drzwi. Powiedziała 
mi, że poprzedniego dnia wypytywali Owena dwaj pracownicy 
Urzędu Ceł i Akcyzy. Podejrzewali, że ocalała co najmniej 
jedna osoba ze statku, który niedawno zatonął niedaleko 
wybrzeża. Jeśli ta osoba lub osoby były nielegalnymi emi-
grantami, a wyglądało na to, że tak jest, powinny zostać 
zatrzymane i umieszczone w ośrodku dla uchodźców, gdzie 
zostanie ustalony ich prawdziwy status.
-	Nie wspomniał o mnie, prawda? - powiedziałem.
-	Powiedział, że widział parę posągów na plaży, i to 
wszystko.
-	Uwierzyli mu?
-	Chyba tak.
-	Przepraszam. Powinienem był wam powiedzieć.
-	Nie było takiej potrzeby. Jeśli o nas chodzi, nie jest 
ważne, skąd przybywasz. Dzięki tobie możemy tutaj nadal 
żyć. Nie mamy zamiaru przekazać cię władzom.
-	Mimo to najlepiej będzie, jeśli jak najszybciej was 
opuszczę.
-	Obawiam się, że masz rację. - Rhiannon sięgnęła do 
plecaka i wręczyła mi portfel. - Owen zrobił dla ciebie zbiórkę 
pieniędzy.
Portfel wypchany był banknotami o różnych nominałach i 
mnóstwem drobnych.
-	To kupa pieniędzy - powiedziałem.
-	Nie chciał, żebyś, po tym, co dla nas zrobiłeś, odchodził 
stąd z pustymi rękami. - Podała mi plecak. - Parę rzeczy na 
drogę.
Potrząsnąłem głową.
-	Nie musieliście tego robić. - Potem przypomniałem so 
bie zasady, na jakich ustanowiono tę wspólnotę. - Dziękuję 
wam - rzekłem. - Za wszystko.
Uśmiechnęła się.
-	Jesteś gotowy?
Zdając sobie sprawę, że dom może być pod obserwacją, 
poprowadziła mnie zarośniętymi ścieżkami, którymi wy-
szedłem bezpiecznie z posiadłości. Kiedy przechodziliśmy 
przez zalesione zagłębienie terenu, usłyszałem terkot łopatek 
wirnika.
-	Teraz to prawdopodobnie oni - powiedziała.
Stała zupełnie nieruchomo i nasłuchiwała, po czym ruszyła 
zboczem pod górę. Poszedłem za nią. Terkot helikoptera 
ucichł.
Przeleźliśmy przez płot, a potem ruszyliśmy skrajem pola. 
Kiedy dotarliśmy do przejścia w rogu, rozpostarła się przede 
mną senna i nie skażona niczym kraina. Rhiannon powie-
działa, że dalej nie może iść. W plecaku znajdę szczegółową 
mapę terenu. Przez pierwszych kilka mil powinienem się 
trzymać ścieżek wydeptanych przez pieszych i konie. Wątpiła, 
°y szukali mnie tam ludzie z Urzędu Ceł i Akcyzy.
Raz jeszcze jej podziękowałem. Objęliśmy się szybko.
Odsunąwszy się, zobaczyłem, że zmieniła się jej twarz, jak 
gdyby kości nieco się przesunęły.
- Pomyśl o nas czasami - powiedziała.
Poczułem, że wyjawiła mi coś za pomocą tych słów - być 
może coś, co cały czas chciała mi uświadomić, ale czego nie 
chciała czy nie mogła wyartykułować. Myślałem o Kościele 
Nieba na Ziemi jako pewnego rodzaju kulcie, ale w rzeczywi-
stości była to raczej organizacja dobroczynna. Owen stworzył 
miejsce, w którym mógł starać się naprawić szkody wyrzą-
dzone przez podział królestwa. Można tam było wyrównać 
straty. Można było uleczyć rany. Może to właśnie miała na 
myśli Rhiannon, kiedy powiedziała, że bym do nich pasował. 
Może to wyjaśniało tamten niezgłębiony uśmiech. Dostrzegła 
we mnie ofiarę, ale nie zatonięcia statku, lecz wcześniejszej 
katastrofy - Reorganizacji - i gdyby było to w innych czasach, 
to kto wie, może nawet bym tam został. Ale jak ona została 
zraniona? Jaka była przyczyna cierpienia, które -jak mi się 
wydawało - dostrzegłem u niej? Odwróciłem się, by z nią 
porozmawiać, ale było za późno. Dotarła już do połowy pola.
Chociaż był już prawie grudzień, powietrze pachniało 
świeżą spalenizną, a niebo wznosiło się niebieskie i puste. 
Burza przegnała chmury w zupełnie inną część świata, cała ta 
zła pogoda skupiła się gdzieś indziej. Miałem wrażenie, że 
również moje życie zostało posprzątane do czysta, uporządko-
wane. Szedłem na północ przez otwarty, pofałdowany teren. 
Na wschodzie rozciągał się widok na zrujnowany zamek. Za 
nim pas wody wrzynał się w ląd. Ujście rzeki, pomyślałem, a 
może zatoczka.
Po paru godzinach zatrzymałem się na odpoczynek. W 
plecaku, który dała mi Rhiannon, znalazłem wodę mineralną. 
Wypiłem połowę butelki, a potem sprawdziłem mapę. 
Oczywiście teraz, kiedy miałem pieniądze, stać mnie było na 
pociąg. Postanowiłem udać się do miasta na północnym 
zachodzie, które leżało na głównej linii kolejowej do stolicy. 
Nawet gdybym, jak radziła mi Rhiannon, wędrował ścieżkami, 
powinienem tam dotrzeć za dwa dni. Byłbym wtedy
trzydzieści mil od wybrzeża i mógłbym przestać się ukrywać. 
Zadowolony z przyjętej strategii, włożyłem mapę i butelkę z 
wodą z powrotem do plecaka i ruszyłem naprzód.
Raz, kiedy zszedłem do rowu, usłyszałem ponownie he-
likopter, choć było to tylko stłumione brzęczenie w oddali, 
niewiele więcej niż wibracja. Zobaczyłem go też nad wierzchoł-
kami drzew, zmierzającego pracowicie w złym kierunku.
Kiedy zatrzymałem się na obiad, musiałem przejść już z 
dziesięć mil. Wokół mnie rozpościerało się coś w rodzaju 
wrzosowiska, z sosnami delektującymi się piaszczystą glebą. 
Do ziemi przywierały niczym naturalne zwoje drutu kolcza-
stego pasma kolcolistu, o którego ostre kolce zahaczałem co 
jakiś czas nogawkami. Rozpiąwszy plecak, odkryłem w nim 
jajka na twardo, chrupiące bułki z plastrami sera, parę jabłek, 
tabliczkę czekolady i drugą butelkę wody mineralnej. Kiedy 
podjadłem i popiłem, sprawdziłem na mapie swoje położenie. 
Byłem w białej przestrzeni, pomiędzy dwiema rzekami. Przede 
mną leżało pogórze, ze zwieńczonymi pradawnymi 
grodziskami i kurhanami szczytami wzgórz oraz dolinami, w 
których przycupnęły wioski o osobliwych, humorystycznie 
brzmiących nazwach. Wędrówka będzie bardziej męcząca, ale 
przynajmniej będę mógł gdzieś się zatrzymać na noc. Skoń-
czyłem bułki z serem, potem zjadłem jabłko. Resztę jedzenia i 
wody zostawiłem na później. Z nową energią ruszyłem dalej, 
zdecydowany wykorzystać w pełni światło dzienne.
Tego popołudnia minąłem kilka gospodarstw, wszystkie 
opuszczone. Drzwi i okna domów zabito deskami, a zagrody 
dla bydła były pustymi, upiornymi ruderami o drzwiach wy-
padniętych z zawiasów, z porozrzucanym bezładnie sianem na 
posadzkach. Niedługo przed Reorganizacją nawiedziła ten 
teren zaraza bydła, którego duże ilości wyrżnięto i spalono. 
Farmerzy nigdy nie podnieśli się po tej klęsce. Duża część 
ludności Niebieskiej Strefy była od wielu lat wegetarianami.
Wyobraźcie sobie zatem moje zdumienie, kiedy o jakąś 
°iilę na zachód dostrzegłem duże stado owiec. Kiedy jednak 
patrzyłem, jak przesuwają się po szerokim, zielonym zboczu 
wzgórza, zdałem sobie sprawę, że to nie owce, lecz ludzie -
Biali Ludzie. To, że preferowali Niebieską Strefę, świadczyło 
o ich sprycie. Tutaj dobrze ich traktowano; na niektórych te-
renach tak naprawdę ich szanowano, a nawet czczono. Zawsze 
odnosiłem się do nich z dużą sympatią, a uczucie to jeszcze się 
nasiliło po owym spotkaniu na schodach frontowych 
Sheratona, ale nigdy nie wierzyłem w ich tak zwane moce, 
woląc znajdować racjonalne wyjaśnienia ich niekiedy zdu-
miewających, czasami niemal nadprzyrodzonych zachowań. 
Przypomniałem sobie historię, którą opowiedziała mi Marie i z 
której wyciągnęliśmy zupełnie odmienne wnioski.
Zdarzyło się to podczas jej pieszej wyprawy z Victorem po 
Czerwonej Strefie. Byli wtedy na głębokiej północy kraju. 
Zamiast trzymać się niewolniczo granicy, postanowili wspiąć 
się na biegnące równolegle do niej pasmo górskie. Teren był 
początkowo bagnisty, jednak po pewnym czasie przeszedł w 
wysoką łąkę, usianą jasnoszarymi głazami. Pasmo leżało dalej, 
niż im się wydawało, ale już ruszyli w jego kierunku i zgodnie 
stwierdzili, że nic nie wystawia cierpliwości człowieka na 
większą próbę niż konieczność wrócenia po swoich śladach. 
Powiedzieli sobie, że dotrą do tego pasma, nawet gdyby mieli 
zginąć. I omal nie zginęli.
Brnęli dalej, wciąż pod górę. Łąka przeszła w kamieniste, 
strome zbocze. Zaledwie dotarli do miejsca, które wydawało 
im się szczytem, ukazał się drugi szczyt, skryty do tej pory za 
wzniesieniem, na które się wspinali. Co gorsza za ich plecami 
podniosła się mgła, zasłaniając przebytą drogę. Patrzyli na 
pasmo. Przeistoczyło się w grań złowieszczej, czarnej skały. 
Spojrzeli na siebie. Poszli dalej.
Po następnej godzinie dotarli na szczyt. Widoczność we 
wszystkich kierunkach ograniczona była do kilku stóp, a ich 
ubrania przesiąkły wilgocią. Mimo to uczcili swój wyczyn 
kubkiem kawy z termosu.
Tego, co zdarzyło się potem, Marie nie potrafiła wyjaśnić. 
Mgła przed nią wydawała się ustępować i w tej luce Marie 
zobaczyła ścieżkę biegnącą łukiem przez łączkę. Zrobiła parę 
kroków ku luce, by wyraźniej widzieć ścieżkę i zorientować 
się, dokąd prowadzi. Kiedy zerknęła przez ramię, Victor znik-
nął Nie mogła w to uwierzyć. Przypuszczając, że musi być za 
nią. kręciła się to w jedną, to w drugą stronę. Nie było tam 
nikogo. Zewsząd otaczała ją mgła. Zawołała go cicho, prawie 
eksperymentalnie, ale nie było odpowiedzi. Potem krzyknęła 
najgłośniej, jak potrafiła. Jej głos nie chciał się nieść po 
okolicy- Dopadło ją tak dotkliwe poczucie osamotnienia, że, 
paradoksalnie, poczuła się, jakby dręczyły ją jakieś zjawy.
Wróciła w miejsce, gdzie stał, kiedy go ostatnio widziała. 
Skały wyglądały inaczej. Myślała, że się rozpłacze, ale udało 
się jej powstrzymać łzy. Nie miała pojęcia, co robić. Mgła się 
przerzedziła. Na ziemię padało brązowe światło. Podniósłszy 
głowę, zobaczyła grupę ubranych na biało postaci. Jedna z 
nich odłączyła się od reszty i podeszła do niej. Był to męż-
czyzna o twarzy przesłoniętej zarostem. Czarne włosy zwisały 
mu na ramiona, a w ich skołtunionych pasmach tkwiły rzepy, 
liście i kawałki kory. Stanął do niej bokiem i dawał znaki ręką. 
Chciał, żeby za nim poszła. Zdała sobie sprawę, że się nie boi, 
co ją zdziwiło.
Postaci te poruszały się bez wysiłku w trudnym terenie. 
Starała się z nimi zrównać, mając nadzieję, że zerknie na ich 
twarze, że porozmawia z nimi, ale bez względu na to, jak 
szybko szła, udawało się im utrzymać taką samą odległość od 
niej. A potem zupełnie o nich zapomniała, bo zobaczyła 
Victora siedzącego na ziemi pod skalną półką. Podeszła do 
niego pospiesznie i uklękła obok. Powiedział, że upadł, ale 
chyba nie odniósł żadnych obrażeń. Jego oczy były błyszczące 
i jasne. Widziałaś ich?
Skinęła głową.
Biali Ludzie. Już miał zamiar rozpocząć wykład na temat 
ich zachowania, kiedy zauważył, że jeden z nich stoi obok. 
Chodź. On chce nas sprowadzić na dół.
Szli za białą postacią, dopóki nie pokazała się przed nimi 
granica. Kiedy się obejrzeli, żeby jej podziękować, stwierdzili, 
że znowu są sami.
Dla Marie historia ta była potwierdzeniem niezwykłych 
zdolności parapsychologicznych Białych Ludzi, ale mój scep-
tycyzm pozostał niewzruszony. Sprowadzili Yictora i Marie
z górskiego grzbietu, bo byli obeznani z bezdrożami. Właśnie 
w takich miejscach zmuszeni byli wieść życie. Być może nie 
chcieli też, żeby przeszkadzali im inni ludzie. Victor i Marie 
zbłądzili na ich terytorium i oboje zostali delikatnie, ale 
stanowczo stamtąd odprowadzeni.
Patrzyłem, jak postaci w płaszczach znikają pod osłoną 
lasu. Chociaż nie sądziłem, żebym tego dnia potrzebował 
ratunku, świadomość tego, że ich zobaczyłem, napełniła mnie 
uczuciem, że nie może zdarzyć się nic złego, a jeśli się zdarzy, 
to nie będzie to coś, czemu nie można by zaradzić, i być może 
do tego właśnie sprowadzało się całe to gadanie o ich 
niezwykłych zdolnościach.
Tego wieczoru zatrzymałem się w wiejskiej oberży. Oba-
wiałem się tylko tego, że władze mogły zaalarmować wiejskie 
społeczności w promieniu wielu mil i że ludzie będą wypa-
trywali obcych, ale nikt nie zwrócił nawet na mnie uwagi. 
Następnego dnia wyruszyłem wcześnie i pokonałem kawał 
drogi, przybywając na stację koło czwartej po południu, akurat 
kiedy zaczął padać deszcz. Kupiłem bilet do stolicy.
Kiedy piętnaście minut później nadjechał pociąg, wybrałem 
miejsce przy oknie, przodem w kierunku jazdy. Mój przedział 
był prawie pusty. Uświadomiłem sobie, że jest piątek i że 
większość ludzi będzie jechała w przeciwnym kierunku - na 
wieś, by tam spędzić weekend. Otworzywszy portfel, by 
sprawdzić stan moich finansów, zauważyłem ukryty między 
banknotami kawałek zwykłego papieru. Było na nim napisane: 
Odwiedź nas latem. Pójdziemy razem popływać. Pod dwoma 
linijkami odręcznego pisma z zawijasami widniał odcisk 
dziewczęcych ust, koloru rozgniecionych malin. Nie podpisała 
się imieniem. Nie musiała. Kiedy wracaliśmy do domu, wiatr 
zwiał mi jej włosy prosto w twarz, na wpół mnie oślepiając. 
Roześmiała się, a potem mnie przeprosiła, zbierając z 
ciemności długie, słodko pachnące pasma i związując je w 
węzeł. Rozstaliśmy się na dziedzińcu stajennym, pod moimi 
drzwiami. Latem... Słowa takie jak to nie miały dla
mnie żadnego znaczenia. Nie mogłem sobie wyobrazić, gdzie 
będę za sześć dni, a co dopiero za sześć miesięcy.
Spojrzałem ponownie na ślad jej ust, na wzór białych linii, 
równie charakterystyczny jak odcisk palca. Ten odcisk ust był 
taki intymny - i ten zapach jej szminki unoszący się z 
papieru... Chociaż przyniosła mi napar niespełna czterdzieści 
osiem godzin temu, czułem się tak, jakbym wracał myślą do 
wydarzenia z odległej przeszłości; wydawało się 
przejaskrawione, niemal apokryficzne, chociaż do niczego 
między nami nie doszło. Wyobraziłem sobie, jak próbuję 
opowiedzieć komuś tę historię - na przykład Vishramowi. 
Tego wieczoru była burza. Wichura. Leżałem w moim. pokoju, 
czytając książkę. Najpierw myślałem, że to wiatr otworzył 
drzwi, ale to była dziewczyna... A Vishram uśmiechnąłby się w 
ten swój pobłażliwy, znaczący sposób i powiedziałby: Spałeś z 
nią. A ja odparłbym: Me, nie spałem. W tym rzecz. Vishram 
potrząsnąłby głową, traktując to niewątpliwie jako opieszałość 
z mojej strony, jako straconą okazję.
Usadowiłem się wygodnie na siedzeniu. Nadal padał 
deszcz, a jego krople prześlizgiwały się ukośnie po szybie. 
Przesuwały się w tył słupy telegraficzne, rozciągnięte między 
nimi druty opadały, wznosiły się, opadały. Kiedy pomyślałem 
o Vishramie, z jakiegoś powodu wydał się zbyt żywo stać w 
mojej pamięci. Jego garnitury połyskiwały. Paznokcie miał 
ciemne jak uschłe płatki róży. Nie chodził, płynął w powie-
trzu. Był ekstrawagancki, nieprawdopodobny, był postacią ze 
snu. Uświadomiłem sobie, że zapomniałem powiedzieć Sonyi 
o jego ofercie pracy - a on tak na to nalegał. Ach, trudno. 
Zmęczony po całodziennym wysiłku, oparłem głowę o zagłó-
wek i poddałem się rytmowi kół pociągu.
Obudziłem się i zobaczyłem, że nie jestem już sam w prze-
dziale. Po drugiej stronie siedziała dziewczyna, czytając ga-
zetę. Musiała wsiąść, kiedy spałem. Była elegancko ubrana, w 
szyty na miarę czarny żakiet i szerokie czarne spodnie, a na 
nogach miała męskie półbuty, również czarne. Miała włosy 
koloru miedzi albo paproci i wścibskie oczy o ciężkich
powiekach, a jej twarz była tak usiana piegami, że dziewczyna 
sprawiała wrażenie, jakby została zakamuflowana. Nadal 
studiowałem jej wygląd, kiedy podniosła wzrok znad gazety i 
napotkała moje spojrzenie. Wzięła szybki, płytki oddech.
-	Czy ja pana nie znam?
-	Słucham? - powiedziałem. - Mówi pani do mnie?
-	Tak. - Uśmiechnęła się szybko. - Przepraszam. Po prostu 
pomyślałam, że gdzieś już pana spotkałam.
-	Nie sądzę.
-	Przypuszczam, że zapamiętałby pan moją twarz - rzekła 
beztrosko.
-	Tak.
-	Rzuca się w oczy.
-	Tak.
-	Ludzie często mówią to o mnie. - Jej głos był nadal 
beztroski, obiektywny. - Najwyraźniej „rzucam się" w oczy. 
Zawsze mam uczucie, że znaczy to, że jestem dziwna.
Roześmiałem się.
-	A gdzie pani mogła mnie widzieć?
Obróciła się na swoim siedzeniu i spojrzała prosto na mnie. 
Widziana z przodu, jej twarz jeszcze bardziej wytrącała z 
równowagi. Sposób, w jaki jej powieki opuszczały się na oczy, 
odległość między kośćmi policzkowymi, silny zarys szczęki. 
Nade wszystko zaś jej usta, niestosownie zmysłowe, górna 
warga wyrzeźbiona z misterną precyzją, dolna mięsista i 
ciężka. No i te piegi - jakby skryła się za jakimś welonem lub 
zasłoną i obserwowała mnie przez nią. Wszystkie te cechy 
nadawały jej wygląd na poły zmysłowy, na poły groźny. Nigdy 
nie widziałem podobnej twarzy.
-	Nie jestem pewna - powiedziała po chwili. - Chyba w 
Aquaville.
-	Byłem tam tylko raz, na konferencji.
-	Czy to było około dwóch tygodni temu?
-	Tak. Konferencja Transgraniczna. Odbywała się w She-
ratonie.
Teraz ona się roześmiała.
-	Byłam tam.
-	Nie - rzekłem. - Naprawdę?
-	Co wieczór kładziono mi czekoladę na poduszce - po-
wiedziała. - W kształcie uśmiechniętych ust.
-	Zgadza się. - Zapomniałem o tych czekoladkach.
-	A potem był ten wypad do Żółtej Strefy. Miałam złe 
przeczucia. Nie chciałam tam lecieć.
-	Nie została pani ranna? - zapytałem. - To znaczy w za-
machu bombowym.
Potrząsnęła głową.
-	W tym czasie tańczyłam. W podziemiach była dyskoteka. 
Płonące coś tam. Z miejsca nas ewakuowano. A pan?
-	Byłem w swoim pokoju, kiedy nastąpił wybuch. Zszed-
łem na dół schodami pożarowymi.
Złożyła gazetę i położyła na stoliku przed sobą.
-	Pewnie widziałam pana na którymś z przyjęć - powie-
działa. - A może słyszałam pana referat. Nie sądzę, że się 
bezpośrednio zetknęliśmy.
-	Co pani tam robiła?
-	Och, nic naprawdę ważnego. Byłam tylko obserwator-ką. 
- Spojrzawszy w dół, ujęła kciukiem i palcem wskazującym 
kant jednej z nogawek swoich spodni, a potem znowu go 
puściła. Później zerknęła na mnie szybko, tak szybko, że włosy 
nadal zasłaniały jej oczy. Odgarnęła je obiema dłońmi za uszy. 
- I co pan teraz robi?
Zastanawiałem się, czy dojdziemy do tego i co powiem, 
jeśli tak się stanie. Nie miałem przecież pojęcia, kim jest ta 
dziewczyna o jedynej w swoim rodzaju twarzy i rozbrajającym 
sposobie bycia. Mogła być każdym. W takim wypadku długie 
wahanie działało na moją korzyść.
-	Proszę posłuchać - powiedziała. - Całkowicie rozumiem, 
jeśli to sprawa poufna. Chodzi po prostu o to, że nieczęsto 
widzi się tutaj ludzi z Czerwonej Strefy.
A więc naprawdę mnie pamiętała. Zanim jednak zdążyłem 
cokolwiek powiedzieć, odezwała się znowu.
-	Wydaje się pan czuć tutaj jak u siebie w domu, jeśli nie
ma pan nic przeciwko takiemu stwierdzeniu. Nigdy bym nie 
zgadła, gdybym nie widziała pana na tej konferencji.
-	Nie mam nic przeciwko temu - odparłem. - To dziwne, 
ale w istocie, dokładnie tak się czuję. Zupełnie, jakbym... - 
Urwałem, obawiając się, żebym nie wyjawił za dużo. - Oczy 
wiście do pewnych rzeczy nigdy nie mógłbym przywyknąć.
Skinęła energicznie głową.
-	Oczywiście. - Sięgnęła po torebkę. - Idę do bufetu. 
Przynieść coś panu?
-	Pójdę z panią - odparłem.
W bufecie zapytałem, czy mogę postawić jej drinka. Brandy 
dobrze by mi zrobiła, odparła. Zamiast wrócić do przedziału, 
wzięliśmy kieliszki i usiedliśmy przy stoliku w wagonie 
restauracyjnym. Dziewczyna nazywała się Odell Burfoot i 
wydawała się chętna do rozmowy.
-	Takie przekraczanie granic - rzekła - musi być czymś 
nadzwyczajnym.
-	Tak naprawdę nie przekraczałem ich aż tak wiele razy...
-	Ale jednak. Jakie to uczucie?
-	To nie byle co, prawda? To znaczy, jest to coś, o czym 
nie powinno się nawet myśleć. - Umilkłem. - Kiedy do tego 
dochodzi, niemal nie da się oddzielić tego wszystkiego, co ci 
mówiono, że będziesz czuł, albo co sobie wyobraziłeś, że 
będziesz czuł, od tego, co naprawdę czujesz. Czy to ma jakiś 
sens?
Wyraz jej twarzy, chociaż obojętny, zaostrzył się, jakby 
zabiło jej mocniej serce albo wzrosła temperatura ciała.
-	Tak - powiedziała - myślę, że ma.
-	W końcu robisz coś, co ci nigdy wcześniej nie przyszło do 
głowy. Czujesz więc podniecenie, ale również strach. Myślę, 
że tego nigdy nie można się pozbyć.
Uśmiechnęła się do mnie oczami, ale nic nie powiedziała.
Przemknęliśmy przez jakąś wiejską stacyjkę i pogrążyliśmy 
się w ciemności. Kiedy popijałem brandy, wróciłem myślami 
do konferencji. Próbowałem umieścić Odell w którymś z 
wydarzeń czy którejś z funkcji, ale jej twarz nie pojawiała się 
w mojej pamięci. Zamiast niej wypłynęła inna twarz.
-	Pamiętasz mężczyznę o nazwisku Walter Ming? - za 
pytałem. - On też był na konferencji. Wyglądał, jakby miał 
perukę, i nosił osobliwe garnitury.
Roześmiała się.
-	Biedny Walter.
-	Poznałaś go? Co o nim myślisz?
-	Dlaczego chcesz wiedzieć?
-	Nie jestem pewien. Chyba dlatego, że moim zdaniem 
było w nim coś podejrzanego.
-	Myślę, że czuł się po prostu samotny. Zaprosił mnie na 
kolację, ale powiedziałam, że jestem zajęta. Potem był dla 
mnie nieuprzejmy.
Samotny? Nigdy nie przyszło mi do głowy, że Ming może 
się czuć samotny.
-	Widziałam was razem - powiedziała Odell. - Rozma-
wiałeś z nim, prawda?
-	Tak. Parę razy.
-	Chyba naprawdę zrobiłeś na nim spore wrażenie. Może 
nigdy wcześniej nie spotkał kogoś takiego jak ty.
-	Tak myślisz? - Pamiętałem tylko, że wydawał się bez-
ceremonialny i małomówny, a także szczwany. — Jakie to 
dziwne, że ty też tam byłaś - że to wszystko widziałaś...
Skończyła swoją brandy i wyjrzała przez okno.
-	Aquaville - powiedziała.
Wysiadłem z pociągu. Znowu hala dworca, z niemrawo 
poruszającymi się tłumami i plakatami reklamującymi leki na 
przeziębienie i grypę. I pomyśleć, jak nerwowo się rozglą-
dałem, kiedy przyjechałem tutaj w listopadzie! Wyobraźcie 
sobie, jak musiałem wyróżniać się z tej ciżby! Teraz jednak 
miałem na sobie flegmatyczne ubranie, flegmatyczne buty na 
nogach. Tym razem, na przekór wszystkim przeciwnościom, 
wyglądałem jak tubylec. Co powiedziała ta dziewczyna? 
Wydaje się pan czuć tutaj jak u siebie w domu, jeśli nie Ma 
pan nic przeciwko takiemu stwierdzeniu. Nie miałem nic 
przeciwko temu. W rzeczywistości zwiększyło to moją 
Pewność siebie. A mimo to, kiedy przystanąłem na peronie,
na poły oczekiwałem, że poczuję czyjąś rękę ciągnącą mnie za 
rękaw, a kiedy się odwrócę, zobaczę tego mężczyznę, którego 
spotkałem poprzednio, z zaczesanymi gładko do tyłu włosami, 
z wilgotną, zielonkawą cerą, mającego w sobie coś z 
hazardzisty czy konika. Oczywiście będzie patrzył w inną 
stronę, udając, że sprawdza tablicę z godzinami odjazdów, 
litanią odwołanych pociągów, i usłyszę znajome słowa - to 
może pana zainteresować - a potem wsunie mi kartkę do 
kieszeni. Zamiast niego była ta dziewczyna z piegami, która 
krążyła przede mną. Włożyła czarny kapelusz w kształcie 
hełmu i długi, czarny płaszcz, którego skraj muskał jej do-
kładnie wyczyszczone półbuty. Miała surowy wygląd kazno-
dziei pogrążonego w myślach o sprawach nie z tego świata. Po 
raz pierwszy coś się na chwilę obudziło w mojej pamięci, 
jakbym w jakimś momencie w przeszłości poczuł jej perfumy, 
kiedy stała obok mnie w windzie, albo ujrzał przelotnie jej 
odbicie w lustrze, kiedy przechodziła za moimi plecami, ale 
ten przebłysk uparcie nie chciał rozwinąć się w coś bardziej 
określonego.
-	No - rzekła - przypuszczam, że pora się pożegnać.
-	Tak. - Uścisnąłem jej dłoń.
-	Znowu mnie zapomnisz?
-	Prawdopodobnie - odparłem. 
Oboje się roześmieliśmy.
Podziękowała mi za brandy, a potem się odwróciła.
Gdy tylko zniknęła w tłumie, dopadło mnie przygnębienie. 
I przekonanie o własnej głupocie. Dlaczego tak łatwo pozwoli-
łem jej odejść? Powinienem był umówić się z nią na następne 
spotkanie - może na spacer albo kolację. To było w końcu moje 
nowe życie i dobrze się czułem w jej towarzystwie. Ale niemal 
zaraz potem doznałem przykrego wrażenia, że spotkanie to w 
ogóle nie miało miejsca, że wymyśliłem sobie to wszystko, 
włącznie z jej piegami i włosami koloru paproci, włącznie z jej 
nazwiskiem - Odell Burfoot - tak dziwnie brzmiącym, jakby 
ktoś mówił z ustami pełnymi kamyków... Albo jeśli naprawdę 
się to zdarzyło, już blakło w pamięci. Nawet jedyny moment 
kontaktu fizycznego - pożegnalny uścisk
dłoni - zaczynał nabierać efemerycznego charakteru, jakbym 
uścisnął dłoń wytworowi mojej wyobraźni.
Na miasto opadła gęsta mgła. Przechodnie mieli niewyraź-
ne i niepełne sylwetki, wyglądali jak zwykłe szkice. Pogoda 
nie mogła być bardziej odpowiednia. Mogłem iść ulicami, nie 
obawiając się, że zostanę rozpoznany. Żałowałem tylko, że nie 
mam cieplejszego ubrania. Być może rano znajdę jakiś sklep z 
używanymi rzeczami albo pchli targ i kupię sobie płaszcz lub 
kurtkę. Jak łatwo było pozwolić utworzyć się tej myśli, jak 
naturalna się wydawała, ale mimo to w jakimś momencie 
między teraźniejszością i jutrem będę naciskał klamkę tych 
jasnozłotych drzwi, a potem... a potem co? Nie wiedziałem. 
Miałem oczywiście nadzieję, ale to było wszystko. Nie mogłem 
przewidzieć, co będę czuł za dwanaście godzin.
Naprzeciw stacji znajdowały się trzy hotele wysokiej ka-
tegorii - Aral, Tethys i Varuna. Pamiętałem z poprzedniego 
pobytu ich ozdobne, niszczejące fasady, ale przy moich ogra-
niczonych zasobach finansowych, nie mając najmniejszego 
pojęcia, co może przynieść najbliższych kilka dni, zdecy-
dowałem, że postąpię roztropnie, oszczędzając pieniądze. 
Skręciłem w prawo, potem jeszcze raz w prawo, oddalając się 
od centrum i zagłębiając w labirynt mrocznych kanałów na 
zachód od stacji. Po paru minutach znalazłem się w innym 
świecie - wszędzie leżały worki śmieci, biegały szczury i uno-
sił się niemal słodki zapach, jakby gnijących selerów. Okna na 
parterze wszystkich domów były zabite deskami. Raz udało mi 
się zerknąć przez szparę między dwiema obluzowanymi 
listwami. Ciemne lśnienie wody zalegającej w pomieszczeniu, 
z unoszącą się na jej powierzchni fotografią trojga dzieci... 
Dalej niezgrabnie namalowana strzałka wskazywała piwnicę. 
Prowadziła tam działalność chiromantka zwana Ondyną. 
Wyobraziłem sobie Ondynę jako otyłą kobietę w łódce, którą 
pływała z pokoju do pokoju, używając jako wiosła patelni, 
chochli albo wieka starej puszki po biszkoptach. Szedłem 
szybko dalej, mijając obszarpaną markizę nad wejściem do 
restauracji rybnej. Wcześniej czy później musiałem znaleźć
jakiś tani hotel, w którym nie będą się przejmowali doku-
mentami ani nie zobaczą niczego niestosownego w tym, że 
ktoś nie ma bagaży.
Kiedy przechodziłem przez metalową kładkę dla pieszych, 
spojrzałem w lewo i zobaczyłem bladoniebieski neon, przymo-
cowany pionowo do fasady budynku i słabo przeświecający 
przez mgłę. HYDRO HOTEL - głosił. Niżej, małymi, poziomo 
ułożonymi literami: Wolne pokoje. Kanał był tak wąski, że po 
jednej jego stronie było miejsce tylko na ścieżkę, natomiast po 
przeciwnej stronie budynki schodziły wprost do wody, czy 
raczej tkwiły w niej jak zęby w szczęce. Zawróciłem i 
skręciłem na tę ścieżkę. Zatrzymałem się, kiedy doszedłem do 
wejścia do hotelu. Hol miał posadzkę z beżowych płytek, 
której środkiem biegł pas pomarańczowego dywanu. Recepcja 
była okienkiem wyciętym w przepierzeniu z płyty wiórowej. 
Nacisnąłem brzęczyk na kontuarze. Za mną, na stoliku z 
opuszczonym blatem, stało akwarium. Przycisnąłem twarz do 
jego szklanej ścianki. Wśród wodorostów pływała brzuchem 
do góry pojedyncza złota rybka.
-	Zna się pan na rybach?
Wyprostowałem się. W okienku recepcji zobaczyłem ko-
bietę w średnim wieku z tlenionymi włosami i pulchnymi 
ramionami. Napis Aquaville wydrukowany był na przodzie jej 
białego T-shirta srebrnymi literami, jakby nocą przeszedł 
tamtędy ślimak.
-	Kiedy pływają brzuchem do góry, tak jak ta - powie 
działem - to znaczy, że zdychają.
Kobieta skinęła ponuro głową.
-	No tak.
-	Ma pani pokój?
Powiedziałem jej, że zatrzymam się na dwie doby, i z góry 
zapłaciłem. Pomyślałem, że zapewni mi to poważanie i po-
wstrzymają przed zadawaniem krępujących pytań. Wręczyła 
mi klucz. Pokój jest na drugim piętrze, powiedziała. Od frontu. 
Podziękowawszy jej, ruszyłem po schodach. Kiedy skręciłem 
za pierwszy bieg, pozwoliłem sobie na krótki uśmiech. Nawet 
nie wspomniała o dokumentach.
Pokój pachniał wodą kolońską, czymś cytrynowym, jak 
gdyby dopiero co został zwolniony. Albo tak było, albo nikt go 
nie posprzątał. Wszedłem do łazienki. Najpierw pomyślałem, 
że umywalka jest pęknięta, ale później zobaczyłem, że nie było 
to pęknięcie, lecz długi na sześć cali czarny włos. Spłukałem 
go w sedesie. Wróciwszy do pokoju, stanąłem przy oknie i 
spojrzałem na mgłę. Przez wiele dni, jeśli nie tygodni, ledwie 
śmiałem myśleć o tym mieście, w razie gdyby moje próby 
powrotu do niego się nie powiodły. Ale udało mi się wrócić. 
Teraz chciałem tylko zrobić kilka kroków wstecz. Jej dłoń 
spoczywająca na moim czole, jej spódnica w jasnokolo-rowe 
kwiaty. A, jesteś tutaj... W dole przepłynęła motorówka z 
silnikiem bijącym jak serce ptaka - cicho i szybko.
Tego wieczoru zjadłem kolację w restauracji, którą 
widziałem wcześniej. Nazywała się Gładnica - jak ryba, która 
zresztą nie figurowała w jadłospisie - i była małym, 
zdezorganizowanym lokalem, w którym każdego nowego 
gościa traktowano niemal jak dopust boży. Kelnera, który do 
mnie podszedł, kościstego, długopalczastego mężczyznę koło 
trzydziestki, zdawało się przerażać każde słowo, które do 
niego kierowałem. Kiedy na przykład zamówiłem rybę dnia i 
karafkę białego wytrawnego wina, gapił się tylko na mnie, a 
jego czoło pokryło się kropelkami potu. O dziwo, jedzenie 
było zupełnie dobre, nie spieszyłem się więc i zamieniłem parę 
słów z panem Festuccią, właścicielem restauracji, przyjmując 
kieliszek likieru na koszt firmy. Kiedy zapłaciłem rachunek, 
była już prawie jedenasta.
Poprosiłem kelnera, żeby wezwał dla mnie taksówkę, ale 
spojrzał na mnie z taką konsternacją, że natychmiast skory-
gowałem swoją prośbę. Czy wie, gdzie mógłbym znaleźć o tej 
porze jakiś środek transportu? Tak, wie. Muszę mu tylko dać 
pomyśleć przez chwilę. Z palcami w ustach zezował na sufit. 
Tak, widział postój taksówek, powiedział w końcu. W stronę 
stacji kolejowej. Pięć minut drogi. No, może siedem.
Znalazłszy się na zewnątrz, szedłem tak szybko, jak mo-
głem. Po co miałbym dłużej zwlekać? Wydawało mi się, że
czekałem całą wieczność na tę chwilę, nie wiedząc nawet, czy 
naprawdę nadejdzie. Teraz dzieliła mnie od niej tylko 
przejażdżka taksówką. Miasto było nadal spowite mgłą, 
rozmazane światła latarni ulicznych przypominały watę cu-
krową. Kiedy skręciłem w wąskie przejście, które łączyło dwa 
kanały, otworzyły się gwałtownie jakieś drzwi i na chodnik 
wypadł mężczyzna z taką szybkością, że przypuszczałem, iż 
wyrzucono go siłą. Zderzyliśmy się. O mało nie upadł. Kiedy 
wybąkaliśmy przeprosiny, mignęła mi jego twarz. Było w niej 
coś lisiego, niemal przebiegłego. W ułamku sekundy cofnąłem 
się o ćwierć wieku.
-	Cody! - powiedziałem.
-	Co? Ktoś ty? - Przysunął twarz do mojej i poczułem jego 
oddech, słodki, ale zepsuty, jak zapach przejrzałego owocu. 
Musiał pić od wielu godzin. Nawet dni.
-	Byliśmy razem w Thorpe Hall. Siedziałem obok...
Złapawszy mnie za rękaw, pociągnął mnie w zaułek, który 
był jeszcze węższy i ciemniejszy, a potem wepchnął mnie w 
jakieś drzwi.
-	Jak się nazywasz? - spytał.
-	Naprawdę czy teraz?
-	Teraz - syknął. - Oczywiście teraz.
-	Thomas Parry.
-	A przedtem?
-	Micklewright. Matthew Micklewright.
-	Naprawdę spodziewasz się, że uwierzę, że to przypadek?
Roześmiałem się.
-	A co innego?
Jego głowa obróciła się w stronę uliczki, jakby coś usłyszał. 
Trzymał jednak jedną rękę na mojej piersi, przyszpilając mnie 
do drzwi. Pozostaliśmy w tej pozycji co najmniej minutę. 
Pewnie mógłbym się wyswobodzić, ale postanowiłem tego nie 
robić. Znowu się do mnie odwrócił.
-	Moglibyśmy gdzieś pójść - powiedział - jeśli masz czas.
-	Mam - odparłem. - W porządku.
Odsunął się ode mnie, wkładając obie ręce w kieszenie 
spodni. Chociaż nadal wpatrywał się we mnie, jego twarz 
wydawała się pozbawiona wszelkiego wyrazu, jak twarz 
człowieka śniącego na jawie. Być może po raz pierwszy sięgał 
myślą wstecz, starając się mnie gdzieś umiejscowić. Wygła-
dziłem marynarkę i otrzepałem się.
-	Nadal nazywasz się De Vere? - zapytałem.
-	Skąd o tym wiesz?
-	Bracewell mi powiedział.
-	Bracewell... - Spojrzał w głąb zaułka, gdzie przy kuble 
na śmieci przykucnął kot o lśniących, beznamiętnych oczach.
Potem nie rozmawialiśmy wiele - przynajmniej przez 
pewien czas. De Vere odwrócił gwałtownie głowę i zaczął iść. 
Przeszliśmy przez mosty, przez osiedle mieszkaniowe, przez 
park. Od czasu do czasu rzucał na mnie szybkie spojrzenie z 
ukosa. Nadal zdawał się podejrzewać mnie o jakieś oszustwo 
czy podstęp.
W końcu dotarliśmy do budynku, którego podwójne drzwi 
miały szyby z matowego szkła. De Vere dwa razy zapukał. 
Wpuścił nas przygarbiony, siwowłosy mężczyzna. Wnętrze 
było słabo oświetlone, podłogę tworzył goły beton, ściany 
były bladoniebieskie do wysokości pasa, powyżej kremowe. 
Mężczyzna, który nas wpuścił, zamknął za nami drzwi, na-
rzekając na pogodę. Kiedy ruszyliśmy korytarzem, wydało mi 
się, że czuję zapach chloru.
-	Pływalnia - powiedziałem.
-	Dawniej była - rzekł De Vere. - Teraz to jest bar.
Przeszliśmy przez jeszcze jedne podwójne drzwi i znaleźli-
śmy się w ogromnej, ciemnej sali, oświetlonej jedynie świecz-
kami. Powietrze wypełniał szmer prowadzonych półgłosem 
rozmów. Na dnie basenu ustawione były stoliki o szklanych 
blatach. Takie same stały na jego brzegach. Spuszczenie wody 
z basenu, powiedział mi De Vere z szyderczym uśmieszkiem, 
miało być w założeniu aktem politycznym. Najwyraźniej 
uważał takie gesty za niedojrzałe albo daremne.
W samym basenie nie było wolnych stolików, usiedliśmy
więc nad nim, obok trampoliny. Przyglądałem się De Vere'owi, 
kiedy zamawiał trunki, duże porcje - dżin dla siebie, brandy 
dla mnie. Wyglądał prawie dokładnie tak, jak go zapamięta-
łem. Miał te same nienaturalnie czerwone usta i zawadiackie 
rysy i otaczała go ta sama subtelna aura rozpusty - a może nie 
jest już tak subtelna, pomyślałem, kiedy zauważyłem 
kilkudniowy zarost, pożółkłe zęby, przekrwione oczy. De Vere 
stał się jakoś dziwnie nieokreślony. Widziałem w nim chłopca, 
którym kiedyś był, ale widziałem też starego człowieka, któ-
rym miał się stać. Był jak ktoś uwięziony pomiędzy różnymi 
wcieleniami swojego ja, z których żadnego nie chciał czy nie 
potrafił wybrać.
Pojawiły się nasze napitki. De Vere chwycił swój dżin i od 
razu wypił połowę, a potem przeprosił za swoje zachowanie w 
zaułku.
-	Rzeczywiście wydawałeś się trochę nerwowy - powie 
działem.
Z jego ust wyrwał się głośny dźwięk, który ledwo przy-
pominał śmiech.
-	Masz pojęcie, co się tutaj dzieje? - Patrzył na mnie 
przez płomień świecy, na jego twarzy tańczyły cienie. - Nie. 
Pewnie nie. - Pociągnął znowu ze swojej szklanki, a kostki 
lodu zagrzechotały na jego zębach.
Powiedział mi, że władze udają, iż dokonują przeniesień, 
natomiast w rzeczywistości wtrącają ludzi do więzień albo izb 
zatrzymań, a nawet - i tutaj głos mu zadrżał - zabijają i 
zakopują w nieoznakowanych grobach.
-	To prawda - rzekł, kiedy zobaczył moją reakcję. - Znik-
nęła co najmniej jedna znana mi osoba. Bo facet głośno mówił, 
co mu się nie podoba. Że nasz kraj jest źle zorganizowany, że 
żaden rząd nie powinien mieć prawa do... - Potrząsnął głową, 
jakby dalszy wywód na ten temat nie miał sensu, a potem 
dokończył swój trunek i spojrzał ze złością w pustą szklankę.
-	Nie bardzo to pasuje do postawy flegmatycznej.
-	Nie musisz być silny, żeby występować przeciwko władzy. 
Możesz ją krytykować z powodu swojej słabości albo braku
poczucia bezpieczeństwa. Ze strachu. W ostatnich dziesięciu 
latach mieliśmy tyle różnych rządów, że każdy nowy przez 
większość czasu ogląda się przez ramię, starając się umocnić 
swoją pozycję i używając w tym celu wszelkich dostępnych 
środków. - Ponownie zobaczył wyraz mojej twarzy. - Myślisz, 
że przesadzam.
Nic nie powiedziałem.
-	Nadal mieszkasz w Czerwonej Strefie? - zapytał.
-	Tam mieszkam - odparłem - tak.
-	No to pozwól, że coś ci powiem - rzekł. - Tam też się to 
dzieje.
Zacząłem protestować, ale mnie przegadał.
-	Może nie zabójstwa, ale aresztowania, uwięzienia bez 
procesu, przesłuchania. Dlatego wszyscy mamy Akt Bezpie-
czeństwa Wewnętrznego. Właśnie po t o go przyjęto. - Spoj-
rzał na mnie i znowu potrząsnął głową, jak gdyby nie mógł 
uwierzyć, że jestem tak naiwny. - Jak myślisz, dlaczego cały 
czas macie tego samego przywódcę?
-	Może ludzie są zadowoleni z tego, jak się mają sprawy - 
powiedziałem spokojnie.
-	Zadowoleni? - Niemal zakrztusił się tym słowem. 
Potem skinął na kelnera i zamówił jeszcze jedną kolejkę.
-	Nie wiem, skąd wiesz o tym wszystkim - powiedziałem.
-	Bo rozmawiam z ludźmi - odparł. - Bo słucham. Bo nie 
chowam głowy w piasek.
Siedzieliśmy w milczeniu, dopóki kelner nie przyniósł 
naszych drinków. Tym razem ja zapłaciłem.
Zerknąłem do basenu, gdzie siedziała przy stoliku, całując 
się, młoda para.
-	A więc słyszałeś o Bracewellu. De 
Vere uniósł powoli głowę.
-	To nie jest jego nazwisko.
-	O Macleanie - poprawiłem się. - Jak się dowiedziałeś?
-	Powiedział mi policjant, z którym uprawiałem seks. -
Spojrzał na mnie z uniesioną w górę brodą i przez chwilę
widziałem w nim dawnego Cody'ego, chłopca, którego kiedyś 
znałem - jego wojowniczego ducha, jego obrazobur-stwo - a 
potem spuścił wzrok i zaczął się bawić pałeczką do mieszania 
koktajli. - W tamtych czasach miałem fioła na punkcie 
policjantów. I pograniczników. Może pociągały mnie mundury 
- a może to, że dzięki temu byłem bliski bycia w innym 
miejscu.
Ów policjant był jednym z tych, którzy znaleźli Macleana. 
Ponieważ sprawa ta dręczyła go, przedstawił De Vere'owi pla-
styczny obraz okaleczonego ciała, jakby przez zapamiętanie 
każdego szczegółu mógł ulżyć swojemu sumieniu.
-	Powiedział mi nawet o... - De Vere umilkł. Potarł 
gwałtownie nos dłonią. - Pierdolić to - powiedział. - Pier 
dolić. - Znowu potarł nos, potem oczy, a później pociągnął 
głośno nosem. - Po co musiałeś się tutaj zjawić? A w ogóle 
co tutaj robisz?
Milczałem przez chwilę. 
Potem zapytałem:
-	A więc przeniesiono cię do Żółtej Strefy?
-	W Żółtej Strefie spędziłem osiem lat. Teraz jestem tutaj. 
Zdaje się, że nie wiedzą, co ze mną zrobić. Nie mogą się 
zdecydować.
-	A on wiedział, że tam byłeś?
-	Maclean? Tak, wiedział. - De Vere skrzywił się i od-
wrócił wzrok. - Chciał do mnie dołączyć. Chciał być ze mną. 
Dlatego próbował uciec. - De Vere położył dłoń płasko na 
stole, grzbietem do góry. Patrzył na nią w taki sposób, jakby 
była dłonią kogoś innego. - Nigdy nie przestał mnie kochać, 
prawda?
-	Nie - odparłem. - Cały czas mówił o tobie.
De Vere sięgnął gwałtownym ruchem do kieszeni i rzucił 
coś na stół. Przedmiot ten zachowywał się jak kostka do gry, 
tyle że wydawał się cięższy, bardziej niezgrabny. Kiedy prze-
stał się toczyć i obracać, zobaczyłem, że jest to jego ślubna 
obrączka. Pamiętałem, że Bracewell powiedział mi, iż obaj 
wrzucili obrączki do fosy. Czy było to kłamstwo, czy też De 
Vere wrócił tam później i wyłowił swoją?
-	To szaleństwo, co nie - powiedział. - Zwykła nakrętka z 
koła samochodu jakiegoś starego sukinsyna.
-	To coś więcej - powiedziałem.
Zmierzył mnie sceptycznym spojrzeniem. Ośmielałem się 
mówić w jego imieniu, a nie miałem do tego prawa. Chwycił 
obrączkę, ni to wzdychając, ni to warcząc na znak znie-
cierpliwienia, i wepchnął ją z powrotem do kieszeni, jakby się 
nienawidził za to, że ją trzyma, ale nie mógł nic na to poradzić, 
a potem sięgnął po swoją szklankę i zamieszał jej zawartość. - 
Jeszcze jednego?
Zastanawiając się, jak jest późno, zaryzykowałem spojrze-
nie na zegarek De Vere'a. Zauważył to.
-	Przepraszam - powiedziałem. - Muszę gdzieś pójść. To 
znaczy, nie mam...
-	Tak. Oczywiście. - Poderwał się na nogi, potrącając 
stolik. Jego szklanka przewróciła się. - Przepraszam, że cię 
zatrzymałem.
-	Nie, zaczekaj. Nie miałem zamiaru...
Ale już przeciskał się obok mnie. Zanim zdążyłem obrócić 
się na krześle, zniknął za podwójnymi drzwiami po drugiej 
stronie pływalni. Wydawało mi się jednak, że nadal go widzę -
jego zmierzwione rudobrązowe włosy, wąskie, uniesione w 
górę ramiona, starte obcasy butów.
Kiedy parę minut później wyszedłem z baru, na poły spo-
dziewałem się, że znajdę go na ścieżce holowniczej, chodzącego 
w tę i z powrotem albo patrzącego z chmurną miną w wodę 
kanału. Boczyłby się nadal na mnie za to, co poczytał za 
obrazę, ale gotów byłem go przeprosić. Zachowałem się jak 
grubianin i kretyn. Poza tym chciałem mieć szansę wszystko 
wyjaśnić. Byłem pewien, że gdybym powiedział mu, co robię, 
zrozumiałby mnie. Ale on już zniknął. Nasłuchiwałem jego 
kroków, wołałem go. Gdzieś tam, we mgle, był De Vere, któ-
rego nie widziałem od dwudziestu siedmiu lat.
Odczekałem dziesięć czy piętnaście minut, ale nie wrócił. 
Straciłem go, prawdopodobnie na zawsze. Nie podniósł mnie 
na duchu nawet niespodziewany uśmiech losu - taksówka 
wodna wyłaniająca się z mgły z podświetlonym napisem „Wol-
na". Machnąłem ręką. Zmniejszyła szybkość i podpłynęła do 
mnie. Apatycznym głosem podałem kierowcy adres.
-	To kawałek drogi - powiedział.
-	W porządku - odparłem. - Mam pieniądze.
Wszedłem do kabiny. Wszystko, czego dotknąłem, było wil-
gotne i nieco kleiste. Mgła chyba jeszcze bardziej zgęstniała od 
wczesnego wieczoru, a silnik taksówki wydawał bezbarwny, 
głuchy dźwięk, kiedy odbiliśmy od brzegu. Podczas długiej 
jazdy do klubu nie było ani jednej sekundy, w której nie ża-
łowałem mojego braku taktu.
Przypuszczam, że powinienem był się domyślić, że coś 
pójdzie źle. Były różne znaki ostrzegawcze, zwłaszcza zło-
wieszcze rewelacje De Vere'a. Marzyłem jednak o ponownym 
spotkaniu z rodzicami, o czymś w rodzaju powrotu do domu 
rodzinnego, kiedy więc wyłoniła się z mroku biała fasada 
klubu, ze światłami palącymi się w oknach parteru, ogarnęło 
mnie tak wielkie podniecenie, że nie miałem ani cienia 
wątpliwości, że zaraz do tego dojdzie. Nie zwróciłem większej 
uwagi na postacie stojące na ścieżce holowniczej, nie mówiąc 
już o tym, żebym przypisał im jakieś szczególne znaczenie. 
Zapłaciłem taksówkarzowi. Tak bardzo trzęsły mi się ręce, że 
o mało nie upuściłem portfela do kanału. Nie myślałem o po-
wrocie do centrum, nie myślałem o niczym poza tą chwilą... 
Dopiero kiedy zbliżyłem się do klubu, zdałem sobie sprawę, że 
wszystkie te postacie są identycznie ubrane, w ciemno-
niebieskie tuniki i ciemnoniebieskie kapelusze z czarnymi, 
plastykowymi rondami i że ich wzrok skierowany jest tylko na 
mnie. Oczywiście byli to policjanci. Jeden z nich wystąpił do 
przodu, otwierając mały notes.
-	Thomas Parry?
Nie odpowiedziałem. Najwyraźniej patrolowali nabrzeże 
już od pewnego czasu. Oni też odczuwali podniecenie -
dreszczyk wywołany poufnymi informacjami, obserwacją, 
możliwym aresztowaniem. Ich ciała drżały od tłumionego 
napięcia.
-	Pójdzie pan z nami - powiedział mężczyzna z notesem.
Odbyć taką długą podróż, znaleźć się tak blisko - a teraz 
to... Nie brałem nawet pod uwagę takiego zakończenia, więc i 
moja reakcja była absurdalna. Roześmiałem się głośno.
-	Zabieramy pana do ministerstwa - powiedział ten 
sam mężczyzna - na przesłuchanie. - Jego głos stwardniał. 
Skinął na jednego ze swoich kolegów, a ten chwycił mnie za 
ramię i próbował skierować w stronę czekającej motorówki. 
Natychmiast strząsnąłem jego rękę. Nigdy nie mogłem znieść, 
żeby ktoś tak mnie trzymał.
-	Najpierw muszę pójść do tego klubu - powiedziałem. 
Mężczyzna z notesem pokręcił głową.
-	Musimy wypełniać rozkazy.
-	Proszę - rzekłem. - To nie potrwa...
-	Mamy rozkaz - przerwał mi jeden z pozostałych. - To 
nie od nas zależy.
Zadzwoniło mi i błysnęło w głowie, jakby eksplodował mój 
mózg. Mieli odmówić mi tego, na co czekałem z utęsknieniem; 
czego pragnąłem najbardziej na świecie. Przepchnąłem się 
obok nich do wejścia i przez parę chwil widziałem ludzi za-
stygłych w nienaturalnych pozach.
Jednak zanim zdołałem dosięgnąć klamki, chwyciło mnie 
dwóch z nich. Potem przyłączył się trzeci, a jego notes pofrunął 
niezdarnie na ziemię. Kiedy mocowaliśmy się na schodach, 
otworzyły się szklane drzwi i wyjrzała ta jasnowłosa dziew-
czyna. Miała na sobie swoje kimono z wzorem w egzotyczne 
ptaki i drzewa, a jej brwi, lekko uniesione ze zdziwienia, były 
jak zwykle wyskubane, tworząc dwa idealne łuki. Uważałem 
przez cały czas, że aby odtworzyć przeżycia, które stały się 
moim udziałem podczas poprzednich wizyt w klubie - albo 
żeby przynajmniej odtworzyć to samo przejęcie - warunki 
muszą być podobne, jeśli nie identyczne, a obecność tam tej 
blondynki, fakt, że siedziałaby w kasie, kiedy wszedłbym tam, 
wzmogła jeszcze furię, z jaką stawiłem opór wszelkim próbom 
powstrzymania mnie. Powiedziano mi później, że wydawałem 
się mieć niemal nadludzką siłę i że gdyby nie było tam aż 
trzech policjantów, z których w dodatku jeden był w młodości 
sławnym zapaśnikiem, mógłbym faktycznie uciec.
Przepłynęliśmy pod mostem i skręciliśmy ostro w lewo, 
rozcinając szeroko wody kanału i zostawiając za sobą fale, 
które chlustały o ciemne mury domów i odbijały się od nich. 
Wyrósł przed nami masywny gmach ministerstwa, którego 
okapy zasłaniały niebo. Chociaż było po drugiej w nocy, w kil-
ku oknach wciąż paliło się światło. Praca dla rządu mogła 
trwać przez dwadzieścia cztery godziny na dobę. Nikt nie 
wiedział o tym lepiej ode mnie.
Zaprowadzono mnie do pokoju na pierwszym piętrze, gdzie 
czekało na mnie dwóch mężczyzn. Jeden z nich nosił okulary 
bez oprawek, pod których soczewkami jego brązowe oczy 
pływały jak morskie anemony. Drugi miały pulchną, ale mocną 
sylwetkę sportowca. Całą długość przeciwległej ściany 
gabinetu zajmowało dźwiękoszczelne okno, wychodzące na 
znajdującą się wewnątrz budynku przystań. Podświetlona od 
spodu woda miała niesamowity szmaragdowy kolor, a po jej 
powierzchni mknęły cicho w rozmaitych kierunkach małe 
łodzie.
Mężczyzna w okularach zasiadł za biurkiem. Zająłem miej-
sce przed nim. Drugi mężczyzna osunął się z chrząknięciem na 
stojący w pewnej odległości, po mojej lewej stronie, fotel 
obrotowy. Przez pierwsze pół godziny ustalaliśmy fakty - na-
zwisko, adres, zajęcie i tak dalej. Jeśli chodzi o datę przybycia, 
to znalazłem się w Niebieskiej Strefie w poniedziałek rano, 7 
listopada, a moja wiza straciła ważność trzy dni później, 10 
listopada. Przebywałem tam zatem nielegalnie od około dwóch 
tygodni.
W pewnym momencie siedzący po mojej lewej mężczyzna 
pochylił się do przodu.
-	Thomas Parry - powiedział cienkim, wysokim głosem, 
który zupełnie nie pasował do jego muskularnej budowy. -Wie 
pan co, nie jestem pewien, czy nie rozmawiałem kiedyś z 
panem, przez telefon.
-	Możliwe - odparłem.
-	Czegoś tu nie rozumiem - powiedział mężczyzna w oku-
larach. - Dlaczego wrócił pan do Niebieskiej Strefy?
-	Nie ma sensu, żebym starał się to wyjaśnić - odparłem.
-	Nie ma sensu?
-	Nie zrozumiałby pan.
Wyglądało na to, że gwałtowność tego błysku, który poja-
wił się w mojej głowie na ścieżce holowniczej, wypaliła całe 
obwody nerwowe w moim mózgu. Pozostała tylko jakaś dzie-
cięca krnąbrność - która jednak wydawała się uzasadniona. 
Znowu byłem chłopcem, którego uprowadzono w środku nocy, 
chłopcem, którego wbrew jego woli zabrano z domu rodzin-
nego, tyle że tym razem okazywałem uczucia.
-	Co by pan zrobił - zapytał mężczyzna w okularach - 
gdyby nie został pan aresztowany? Na przykład co zrobiłby 
pan jutro?
Potrząsnąłem głową. W tym momencie przypomniałem 
sobie z jakiegoś powodu Chloe Allen - jej drwiny z wszelkiej 
władzy, jej policzek, słodki zapach jej oddechu docierający 
przez siatkę w furgonetce...
-	Wie pan, kim jesteście? - zapytałem z uśmiechem. - Je 
steście trutniami.
W ciszy, która potem zaległa, zerknąłem przypadkiem w 
górę. Na suficie falowało światło odbite od powierzchni 
przystani. Rozpraszające uwagę, hipnotyczne, dziwnie zmy-
słowe, sprawiało wrażenie, jakby w pokoju odbywał się pokaz 
tańca brzucha.
-	Trutniami - powtórzyłem.
Mężczyzna w okularach chciał się dowiedzieć, z kim się 
kontaktowałem od czasu ponownego przeniknięcia do Niebie-
skiej Strefy. Powiedział, że będzie mu potrzebna lista nazwisk 
i miejsc - innymi słowy, wykaz wszystkich moich spotkań. 
Oderwałem wzrok od sufitu. Nie miałem najmniejszego za-
miaru zdradzić Owena ani Rhiannon - ani innego członka 
wspólnoty, jeśli już o to chodzi. Nikt nie wyciągnie ode mnie 
żadnych nazwisk czy miejsc.
-	No więc? - powiedział okularnik.
Odparłem, że rozbił się statek, którym płynąłem. O mało 
nie utonąłem. Po dopłynięciu do brzegu byłem wyczerpany
i oszołomiony. Nie miałem zielonego pojęcia, gdzie jestem. 
Chociaż oczywiście spotkałem jakichś ludzi, nie wiem, kim 
byli ani gdzie mieszkali.
Ale on nie dawał za wygraną.
-	A co z trasą, którą pan obrał?
-	Co z panem? - krzyknąłem. - Jest pan głuchy? Wziąwszy 
głęboki oddech, a potem wypuściwszy powietrze
przez nos, zamknął komputer. Zerknął przelotnie na kolegę. 
Twarz tamtego była bez wyrazu.
Chociaż nie mogę sobie przypomnieć żadnej z osób, z któ-
rymi miałem kontakt, powiedział okularnik, jest bardzo 
prawdopodobne, że w rezultacie uległem skażeniu. Dlatego 
będzie zalecał poddanie mnie serii testów dla określenia do-
kładnej natury i stopnia tego skażenia. Zerknął na zegarek. 
Testy zaczną się w południe.
Marnie spałem tej nocy. Za każdym razem kiedy się 
budziłem, poduszka była gorąca, a kiedy podnosiłem głowę, 
widziałem tylko blady prostokąt wiszący w ciemności. 
Strażnicy zaprowadzili mnie do małego, pozbawionego okien 
pomieszczenia - „separatki", jak je nazwali - w podziemiach 
ministerstwa. Stało tam wąskie łóżko z pościelą przesiąkniętą 
ostrym zapachem wybielacza, jak gdyby któryś z moich 
poprzedników się zabrudził. Był tam też zlew i sedes, oba 
wykonane z metalu. W górnej połowie drzwi znajdowała się 
pojedyncza szybka ze wzmocnionego szkła. Kiedy ustaliłem, 
gdzie jestem, odwróciłem poduszkę chłodną stroną do góry i 
znowu się położyłem. A więc w końcu władze mnie dopadły... 
Nie potrafiłem odgadnąć, kto był informatorem. Może ta 
kobieta, która prowadziła hotel. Albo ten spocony kelner w 
restauracji. A może De Vere miał naprawdę powody, by 
odczuwać paranoiczny strach - jeśli policja rzeczywiście go 
obserwowała, to nie mogła mnie nie zauważyć. Przypomnia-
łem sobie zaginionego przyjaciela De Vere'a i zacząłem się 
zastanawiać, czy powinienem się bać.
Myśli te pojawiały się pojedynczo, bez pośpiechu.
W południe zabrano mnie do pokoju, który przypominał
laboratorium. Tam również nie było okien, tylko bladozielone 
ściany i stały napływ powietrza przez kratki wentylacyjne. 
Laborantka poprosiła mnie, żebym zdjął koszulę, a potem 
zaczęła podłączać mnie do wielu aparatów. Powiedziała, że 
zostanę poddany różnym testom psychologicznym, ale że 
jednocześnie będą śledzić moje reakcje fizjologiczne, poczyna-
jąc od rytmu serca i ciśnienia krwi, po reakcje galwaniczne 
skóry, napięcie mięśni i aktywność mózgu. Tego rodzaju dane 
zwiększają jasność obrazu, który wyłania się z testów.
Skinąłem głową.
- Prawie dokładnie to samo robimy tam, skąd pochodzę.
Chociaż uśmiechnęła się do mnie, nie wydawała się w naj-
mniejszym stopniu zainteresowana faktem, że wykonywałem 
pracę podobną do jej pracy.
W pomieszczeniu tym spędziłem większość dnia. Na po-
czątku poddano mnie testowi, który miał nakreślić podstawo-
wą strukturę mojej osobowości. Potem dano mi do wypełnie-
nia kwestionariusz składający się z kilkuset stwierdzeń, które 
miałem ocenić jako prawdziwe lub nieprawdziwe, a które 
pozwalały władzom snuć przewidywania na temat mojego 
przyszłego zachowania. Później nastąpiły testy wzrokowe. 
Reagując na serię obrazków, miałem nieświadomie ujawnić 
sposoby, w jakie odnoszę się do otaczającego mnie świata. W 
połowie popołudnia pozwolono mi na godzinną przerwę, 
podczas której zjadłem obiad w stołówce ministerstwa.
Po przerwie zmierzono u mnie poziom strachu, niepokoju i 
depresji. Na koniec, około siódmej, przeniesiono mnie do 
innego pomieszczenia. Zauważyłem mariny na ścianach, 
poduszki, sterty miesięczników. Stworzono tam taką atmo-
sferę, by osoby badane nie denerwowały się ani nie czuły 
zagrożone. Podczas przeprowadzonego następnie wywiadu 
„diagnostycznego" proszono mnie, bym reagował na ciąg 
pytań i stwierdzeń, które miały na celu ukazanie moich emocji. 
Moje odpowiedzi były tak pełne złości, że czułem się, jakbym 
był przezroczysty. Nie mogłem jednak udawać, że nie 
przepełnia mnie złość, i nie potrafiłem jej ukryć.
Kiedy wreszcie zrobiłem wszystko, o co mnie proszono, był 
późny wieczór i oczy same mi się zamykały. Zaprowadzono 
mnie z powrotem do mojej celi. Nie miałem apetytu, ale i tak 
przyniesiono mi kolację. Niedługo potem położyłem się spać. 
Powiedziano mi, że moje testy zostaną przeanalizowane w 
nocy, a potem spotkam się z urzędnikiem do spraw oceny 
psychologicznej, który poinformuje mnie nie tylko o ich wyni-
kach, ale również o działaniach, które mogą być w rezultacie 
podjęte wobec mnie.
Ponieważ urzędnicy oceny psychologicznej mieli tak 
ogromny wpływ na życie badanych i ponieważ spotykali się z 
nimi twarzą w twarz, podlegali stale dużej presji i stresowi i 
nie było być może nic dziwnego w tym, że byli podatni na 
urojenia wielkościowe, i nic dziwnego, że od czasu do czasu 
stawali się przeczuleni i przewrażliwieni. Podobnie jak rośliny 
rosnące w ekstremalnych warunkach, przybierali niezwykłe, 
nawet wypaczone formy, a doktor Maurice Gilbert, do którego 
zaprowadzono mnie o piątej, nie był wyjątkiem. Miał ziemistą, 
bladą cerę osoby, która rzadko odważa się wyjść na powietrze. 
Tylko jego włosy wyglądały zdrowo - lśniące, gęste, 
rudobrunatne. Były zaczesane do tyłu i nieco za długie, co 
wymownie świadczyło, że niezwykle się nimi pysznił.
—	Nieczęsto się zdarza — rozwodził się, siedząc za biur 
kiem - żeby ktoś porzucił Czerwoną Strefę dla Niebieskiej. 
No bo dlaczego ktoś miałby to zrobić? Życie tam jest podobno 
tak harmonijne, tak radosne i sensowne - tak doskonałe...
Przeniosłem wzrok z niego na okno, ale rolety były opusz-
czone. Nic nie było widać przez ich ściśnięte listwy.
-	Ale być może jest ono zbyt doskonałe - ciągnął Gil 
bert. - Być może człowiek pragnie trochę niezgody, trochę 
nieładu. Może w końcu męczy nas harmonia. - Poprawił jedną 
ze swoich złotych spinek w mankietach, a potem odchylił się 
w fotelu do tyłu. - Wie pan, często myślałem, że moje miejsce 
jest w Czerwonej Strefie, ale wyniki nigdy nie były do końca 
takie, jak trzeba. Zupełnie jakby testy, którymi się posługuje 
my, nie były w stanie wyłapać tych niuansów, które sprawiają,
że jesteśmy, kim jesteśmy, jakby nasze metody oceny nie były 
wystarczająco subtelne. Czy miał pan kiedyś, panie Parry, to 
uczucie, że nasze procedury, nasze techniki, nas zawodzą? 
Najpierw pomyślałem, że może próbuje mnie podstępem 
skłonić do przyznania się do czegoś, ale potem zdałem sobie 
sprawę, że było to pytanie retoryczne. Całkowicie zajęty sobą, 
Gilbert był zakochany w brzmieniu własnego głosu i nie 
potrzebował ode mnie niczego oprócz okazjonalnej zachęty.
-	Dziwnie brzmi, kiedy się to mówi - mówił dalej - może 
nawet odrobinę arogancko - tu skierował na mnie spojrzenie 
i wydał gwałtowny, krótki dźwięk, przypominający szczeknię 
cie psa - ale znamy siebie, nieprawdaż? Na pewno znamy 
siebie lepiej niż cała ta - rozejrzał się po pokoju - cała ta 
nieporęczna aparatura, którą się otaczamy.
Stłumiłem ziewnięcie, ale raz jeszcze zdecydowałem się nie 
odpowiadać. Traciłem już cierpliwość. Nie wiedziałem, ile 
jeszcze wynurzeń Gilberta będę w stanie znieść.
-	Jednakże - powiedział i wstał z uniesionym w górę 
palcem, jakby ostrzegał mnie, bym nie wyciągał pochopnych 
wniosków, a potem zaczął chodzić w tę i z powrotem przed 
spuszczonymi żaluzjami - ta aparatura, te testy, te inwentarze - 
są wszystkim, czym dysponujemy w tej chwili my, biedne 
istoty. Wie pan, czasami nie mogę oprzeć się wrażeniu, że 
żyjemy w niezmiernie prymitywnej epoce i że przyszłe 
pokolenia będą się z nas śmiały. - Gapiąc się na dywan, 
potrząsnął głową i żałośnie się uśmiechnął. — Mimo to tak 
działa ten system - w każdym razie w tym momencie historii - 
i nawet jeśli stwierdzam, że jest prymitywny, to kim ja jestem? 
Kto mnie wysłucha?
-	Nikt - powiedziałem.
Głowa Gilberta podniosła się gwałtownie, a jego oczy nieco 
zwęziły, kiedy spojrzał na mnie. Aż do tej chwili, z powodów, 
które niezbyt rozumiałem, traktował mnie jako wspólnika, 
jako swoistego sprzymierzeńca, ale teraz dostrzegł, że w rze-
czywistości byłem wrogiem. Patrzyłem, jak wraca za biurko i 
przerzuca notatki w mojej sprawie. Nie mogłem się dłużej 
Powstrzymać.
-	Niech pan posłucha, to oczywiste, że macie zamiar ode 
słać mnie do Żółtej Strefy - powiedziałem - dlaczego więc nie 
zaprzestanie pan tych gierek i nie powie mi tego wprost?
Gilbert zastygł z rogiem kartki między kciukiem i palcem 
wskazującym i patrzył na mnie. Dolna połowa jego twarzy 
wydawała się nieco wydęta, jakby ukrywał w ustach całą 
śliwkę.
-	Do Żółtej Strefy? - rzekł. - Och, nie. Tam pana nie 
odsyłamy.
6
Zaprowadzono nas, ogółem czternaście osób, samych doro-
słych, do autokaru i teraz jechaliśmy na wschód obwodnicą, 
starą autostradą, która okrążała cztery stolice i była używana 
tylko przez pojazdy przejeżdżające tranzytem. Po drugiej stro-
nie przejścia siedziała kobieta mniej więcej w moim wieku, 
może nieco starsza, w drogim, ale surowym jak strój adwokata 
ubraniu. Na dworcu autobusowym otwarcie płakała, przy czym 
trzęsło się całe jej ciało, ale była z nią druga kobieta, jakaś 
doradczyni czy psycholog, więc nie chciałem się wtrącać. 
Chociaż teraz wydawała się już nie płakać, zasłaniała jedną 
ręką oczy. Drugą ściskała chusteczkę.
Pochyliłem się ku niej.
- Dobrze się pani czuje?
Nie odejmując ręki od oczu, skinęła głową.
Znowu odwróciłem się do okna. Zaklasyfikowali mnie jako 
melancholika, co było oczywiście niedorzecznością, ale czego 
można się było spodziewać po kupie urzędasów z Niebieskiej 
Strefy, znanych z nieustannego niezdecydowania i niekom-
petencji? Chociaż zaczynałem kwestionować istniejący po-
rządek, to zauważyłem, że niekiedy ulegałem uprzedzeniom. 
Pamiętałem, co Fernandez powiedział o tym systemie, że 
zakorzeniony jest w pewnej formie rasizmu i całą swoją siłę 
czerpie z naszych słabości, i pomyślałem, że być może miał co 
do tego rację. Jednak ten doktor naprawdę wystawił moją 
cierpliwość na próbę. Kiedy w końcu raczył mi powiedzieć, 
gdzie zostanę wysłany - a zrobił to z zadowoleniem, och, z ja-
kim zadowoleniem - zupełnie straciłem panowanie nad sobą i 
zacząłem go wyzywać. Ten wybuch tylko potwierdził jego
diagnozę, więc niemal kiwał z uznaniem głową i uśmiechał 
się, patrząc na mnie, co mnie jeszcze bardziej rozwścieczyło. 
Przewróciłem kopniakiem krzesło, a potem chwyciłem moje 
akta i rzuciłem je przez pokój. Gilbert opuścił wzrok i po-
trząsnął głową, jakby właśnie otrzymał wiadomość o śmierci 
dalekiego krewnego. Osadziłem go tylko raz, kiedy zacząłem 
mu mówić, jaki jest próżny i jak bardzo chciałbym obciąć mu 
włosy i spalić je. Przez chwilę sprawiał wrażenie całkiem 
wstrząśniętego. Potem przyszli strażnicy.
Tak. Dobrze.
Od tamtej pory złość mi przeszła. Wiedziałem teraz, że nie 
ma mowy o powrocie do klubu i że oszukiwałbym sam siebie, 
gdybym myślał inaczej. Musiałem się zadowolić tym, co już 
miałem, paroma krótkimi migawkami z przeszłości - wspo-
mnieniem domu, w którym mieszkałem, głosu matki, mojej 
twarzy wtulonej w jej spódnicę... Nie zawsze byłem pewien, 
czy to naprawdę pamiętam, czy tylko sobie wyobrażam, ale w 
pewnym sensie nie było to ważne. Ważne było to, że te 
fragmenty wydawały się autentyczne. Wydawały się 
rzeczywiste. Wobec braku tak wielu rzeczy były czymś, do 
czego mogłem wrócić, kiedy tego potrzebowałem, czymś, na 
co mogłem liczyć.
-	Zrobiłby pan coś dla mnie?
To była ta kobieta po drugiej stronie przejścia. Kiedy zerk-
nąłem na nią, opuściła rękę i przycisnęła zmiętą chusteczkę 
najpierw do jednego, potem do drugiego oka.
-	Oczywiście - odparłem.
-	Objąłby mnie pan? - Patrzyła na swoje kolana. - Proszę 
tylko wziąć mnie w ramiona.
Ucieszyłem się, że mnie o to poprosiła, chociaż nie potra-
fiłbym wyjaśnić dlaczego.
Kiedy usiadłem obok niej, obróciła się ku mnie niezdarnie, 
niemal na oślep, i położyła mi głowę na piersi, składając obie 
dłonie pod brodą. Objąłem ją za ramiona i przycisnąłem do 
siebie. Zamruczała, ale nie sądzę, żeby coś powiedziała; był to 
taki dźwięk, jaki wydają ludzie tuż przed zaśnięciem - częś-
ciowo wyraz zadowolenia, częściowo ulgi. A potem rzeczywi-
ście zasnęła, jej oddech stał się głębszy i bardziej regularny, a 
prawe ramię zarzuciła mi na pierś w geście, który wydawałby 
się zbyt intymny, gdyby była nadal świadoma.
Zjechaliśmy z autostrady wyjazdem oznaczonym tablicą z 
napisem Cledge East. Zjazd prowadził prosto do punktu 
kontrolnego. Pogranicznicy z Zielonej Strefy ledwie zerknęli 
na nasze papiery. Ich niedbałe, fatalistyczne podejście do bez-
pieczeństwa odzwierciedlało fakt, że byli przyzwyczajeni do 
widoku nowych deportowanych. Melancholijne usposobienie 
wiązało się ze starszym wiekiem, toteż było coś logicznego, 
jeśli nie nieuchronnego, w przenoszeniu ludzi do tej strefy. 
Była to jakby naturalna kolej rzeczy.
Krótko po przekroczeniu granicy kobieta obudziła się i 
uniosła twarz ku mojej, mając szeroko otwarte, ale zupełnie 
pozbawione wyrazu oczy.
-	Nie wiem, kim pan jest - powiedziała.
-	Jest pani bezpieczna - odparłem cicho. - Proszę spać 
dalej.
Mruknęła coś, czego nie zrozumiałem, a potem jej głowa 
opadła z powrotem na moje ramię, a oddech ponownie stał się 
głębszy.
Błądziliśmy krętymi ulicami przedmieścia Cledge - zabite 
deskami sklepy, zepsute latarnie uliczne - i niebawem zosta-
wiliśmy miasto za sobą. Jechaliśmy dalej, mijając bynajmniej 
nie pogrążone we śnie miasteczka. Chociaż było już późno, 
prawie pierwsza w nocy, w wielu oknach nadal paliło się 
światło. Był to kraj bardzo trapiony bezsennością.
A potem odległości między miastami zaczęły się zwiększać. 
Droga przecinała beznamiętnie płaskie pola. Nie było tam 
niczego, niczego do oglądania, tylko noc pędząca ku przedniej 
szybie autokaru i kurczące się światła tylne wyprzedzających 
nas samochodów. Moja prawa ręka uwięzia za plecami śpiącej 
i musiałem zmienić jej pozycję, żeby nie zdrętwiała.
Zapiszczały hamulce. Kierowca wstał i wyprostował się, a 
potem zapalił wszystkie światła i wziął podkładkę do pisania z 
półki nad głową. Od pasażerów, którzy zostali właśnie
przebudzeni, dobiegały pomruki. Zatrzymaliśmy się przed 
bliźniakiem, którego drzwi frontowe były szeroko otwarte. 
Plama światła padającego z holu ukazywała parę ceglanych 
stopni, betonową ścieżkę i kawałek skalniaka. Z przodu, obok 
furtki, stała duża kobieta w pikowanej podomce i pluszowych 
papciach.
W tym miejscu, powiedział kierowca, mają wysiąść nastę-
pujące osoby. Wyczytał trzy nazwiska, w tym moje. Wszyscy 
inni powinni zostać na swoich miejscach, dodał. Wyczytał 
jeszcze raz nazwiska, po czym podniósł wzrok i spojrzał w 
przejście między rzędami foteli.
Starałem się łagodnie oswobodzić od mojej towarzyszki 
podróży, ale szybko usiadła, mrugając powiekami.
-	Przepraszam, że panią obudziłem - powiedziałem. - Mu-
szę już wysiąść.
-	Och. Tak. Oczywiście. - Przesunęła lekko dłonią po 
włosach, dotykając ich w paru miejscach. Wydawała się teraz 
energiczna, bardziej rzeczowa. Nawet bardziej obca.
-	Da pani sobie radę? - zapytałem. 
Skinęła głową.
-	Będzie dobrze. I dziękuję panu za... - Urwała, nie wie 
dząc, jak dokończyć zdanie. Kiedy się podniosłem i sięgnąłem 
po swoją torbę, złapała mnie za przegub dłoni. - Jestem 
Iris - powiedziała. - Iris Gilmour.
Podałem jej moje nazwisko, a potem życzyłem powodze-
nia.
-	I ja tobie, Thomas - odparła. - Tobie też życzę powo 
dzenia.
Wysiadłszy z autokaru, poczułem chłód w powietrzu i zo-
baczyłem obłoczki pary wydobywające się z ust pozostałych 
dwóch mężczyzn. Niebo miało twardy, zimny połysk emalii. 
Wiedziałem teraz, że znaleźliśmy się daleko na północy.
Obróciłem się w stronę domu. Na jednym ze słupków furtki 
znajdowała się owalna drewniana tabliczka, której pokrytą 
pokostem powierzchnię otaczał pasek kory. Urwisko - głosił 
napis. Można by pomyśleć, że zabronią używania takich nazw, 
razem ze wszystkimi mostami i wysokimi budynka-
mi. Poczekałem, aż pozostali dwaj mężczyźni przedstawią się 
kobiecie w podomce - wyższy nazywał się Friedriksson, drugi 
Bill jakiś tam - po czym podszedłem do niej i wyciągnąłem 
rękę.
Zaledwie powiedziałem jej, kim jestem, zaczęła trząść 
głową.
-	Nie, nie - odparła. - To musi być jakaś pomyłka. - Od 
wróciła się do mnie tyłem i zrobiła parę kroków po ulicy.
Zapytałem kierowcę, co jest nie w porządku. Jej mąż miał 
na imię Thomas, powiedział. Parę lat temu przejechał go 
samochód i Clarise nigdy już nie doszła zupełnie do siebie. 
Staliśmy w czwórkę na chodniku, nie wiedząc, co robić. Na 
końcu ulicy, za rzędem czarnych prętów ogrodzenia, widzia-
łem park. Na drzewach zaczęły się wiercić ptaki. Musiał się 
zbliżać świt.
Klasnąwszy w dłonie, a potem je zatarłszy, kierowca po-
wiedział, że powinien już jechać. Miał opóźnienie. Nie zwracał 
się do nikogo konkretnego, nikt więc mu nie odpowiedział. 
Patrzyłem, jak drzwi zamykają się automatycznie, kiedy 
usadowił się za kierownicą. Autokar wycofał się w pobliską 
boczną ulicę, a potem odjechał. Twarz Iris Gilmour unosiła się 
w ciemnym oknie jak księżyc uwięziony w słoiku. Kiedy 
podała mi swoje nazwisko, zrobiła to z takim przejęciem, z 
taką żarliwością, jakby bała się, że mogę być ostatnią osobą, 
która kiedykolwiek jeszcze o niej usłyszy, i że jeśli go nie 
zapamiętam, zostanie przez wszystkich zapomniane. Autokar 
dotarł do rogu, błysnął tylnymi światłami i zniknął.
Usłyszałem, jak kobieta w podomce mruczy:
-	To nie w porządku.
Zerknąłem na Friedrikssona, ale tylko wzruszył ramionami 
i patrzył w stronę parku, jakby spodziewał się, że przyjdzie 
ktoś stamtąd po niego. Drugi mężczyzna stał do mnie tyłem. 
Musiało mu być zimno, bo obejmował się rękami. Po obu stro-
nach jego klatki piersiowej widziałem koniuszki palców.
W oddali zapiał kogut, głośny, ale opuszczony.
W końcu kobieta wydmuchała nos a potem spojrzała na nas 
przez ramię. Miała obrzmiałą i tragiczną twarz. Weszli-
śmy za nią do środka. Zaczekałem w holu, podczas gdy zabrała 
pozostałych do piwnicy. Dom pachniał jak tani hotel. Potem, 
papierosami i sosem pieczeniowym. Chodnik na schodach był 
pośrodku wyblakły, z niemal doszczętnie wytartym włosem, a 
z balustrady złuszczała się farba, ukazując pod spodem 
drewno. Kiedy kobieta wróciła, zamknęła drzwi frontowe na 
zasuwkę i poprowadziła mnie schodami do góry, przy każdym 
kroku lekko, ale mozolnie stękając.
Kiedy pokazała mi mój pokój, który znajdował się z boku 
domu, na pierwszym piętrze, zeszła z powrotem na dół, mru-
cząc coś o telewizji. Powiedziałem jej „Dobranoc" i zamknąłem 
drzwi. Pokój był mały, kwadratowy i co ciekawe, miał niemal 
takie same wymiary jak mój dawny pokój na Hope Street. Pod 
ścianą z lewej strony ustawiono jednoosobowe łóżko, a w lukę 
za drzwiami wepchnięto fotel. Komódka służyła jednocześnie 
za szafkę nocną. Na ścianie nad łóżkiem wisiał obraz 
przedstawiający błazna z pękiem zwiędłych nagietków. 
Postawiwszy torbę na podłodze, podszedłem do okna i wyjrza-
łem. Niebo było szarą pokrywą ponurego świata, do którego 
mnie przewieziono. Kiedy tam stałem, w pewnym momencie 
pojawiło się światło w łazience domu stojącego obok, wybuch 
żółcienia za szybą z zamglonego szkła w rybią łuskę, a potem, 
może minutę później, znowu zgasło i wszystko było tak, jak 
przedtem. Usiadłem na łóżku i poczułem ogromny ciężar 
swojskości, jak gdybym mieszkał w tym pokoju od wielu lat. 
Wydawało mi się, że cofam się do czegoś, co się jeszcze nie 
wydarzyło - mojej egzystencji, wiecznej i niezmiennej. Czyżby 
Urwisko, ze swoją złowrogo brzmiącą nazwą, miało być 
miejscem, gdzie to wszystko się wreszcie zakończy?
Kiedy tam przybyłem, w domu było już ulokowanych pięciu 
mężczyzn. Pokój pode mną zajmował mężczyzna o gładkiej, 
niemal dziecięcej twarzy, którego wszyscy nazywali tajemni-
czo Marge. Naprzeciwko mnie mieszkał były planista miejski 
o zgorzkniałym wyglądzie, Martin Horowicz. Okna jego po-
koju wychodziły na ulicę. Zdawał się czuć miętę do Clarise 
Tucker, naszej gospodyni, ale była dwukrotnie większa od
niego i oganianie się przed nim nie sprawiało jej żadnego 
kłopotu. Zajmowała dwa pokoje z tyłu domu, obydwa pomalo-
wane na pastelowe kolory i pełne miękkich zabawek. Między 
moim pokojem a pokojem urbanisty mieszkał młody człowiek 
o nazwisku Aaron Moghadassi. Rzadko się odzywał. Od czasu 
do czasu, siedząc w kuchni albo w salonie, podnosił wolno z 
kolan prawą rękę. Przypatrywał się badawczo spodowi dłoni, 
potem jej grzbietowi, potem znowu spodowi, i marszczył brwi, 
jakby zdumiony tym, że wyglądały inaczej. Na poddaszu 
urządził się stary, palący trawkę stolarz o nazwisku Urban 
Smith. Piąty mężczyzna, Jack Starling, wprowadził się do 
przerobionej na dom mieszkalny przybudówki. Razem z 
trzema nowo przybyłymi - ze mną, Larsem Friedrikssonem i 
Billem Snape'em - dom był pełen.
Początkowo trzymałem się na uboczu, opuszczając mój po-
kój tylko w porze posiłków, albo kiedy miałem do wykonania 
obowiązki domowe, ale stopniowo zacząłem się zapuszczać do 
wspólnych pomieszczeń. Napotykałem zniechęcenie i przygnę-
bienie, czego można się było spodziewać, ale także wesołość, a 
niektórzy, jak Glarise, popadali to w jedną skrajność, to w 
drugą. Kiedy ją zobaczyłem po raz pierwszy, myślałem, że jest 
potężną kobietą, ale w rzeczywistości była kobietą o tak 
obfitych kształtach, że z przodu i z tyłu była tak samo szeroka 
jak z boku. Sama poruszała często ten temat, co zazwyczaj 
kończyło się śmiechem.
-	Przecież ja jestem praktycznie kwadratowa! -krzyknęła 
jednego z pierwszych wieczorów, które spędziłem na dole.
-	Tak, jesteś kwadratowa - zgodził się z nią Jack 
Starling. - Jak cokół. - Ujął brodę między palec wskazujący i 
kciuk w geście parodiującym zamyślenie, a potem dodał, 
rzucając szelmowskie spojrzenie w stronę Horowicza: - Tylko 
co na tobie położymy?
Wszyscy, włącznie z Clarise, wybuchnęli śmiechem.
Po kolacji przeważnie włączała znajdującą się w salonie 
imitację kominka, zaciągała brązowe, welurowe zasłony i 
zbierała nas - „moich chłopców", jak mówiła. Napełniali-
śmy pokój kłębami dymu papierosowego i łykaliśmy zabójcze 
piwo domowej roboty produkowane przez Jacka Starlinga, a 
Urban Smith, który miał piękny barytonowy głos, zabawiał nas 
szerokim repertuarem makabrycznych piosenek, albo Lars 
Friedriksson czytał fragmenty pisanej przez siebie 
autobiografii, dzieła, które samo w sobie nie było ani trochę 
zabawne, ale stawało się takie, kiedy przedstawiał je swoim 
niewiarygodnie poważnym i smętnym tonem. Później któryś z 
mężczyzn zaczynał z wielkim zadowoleniem narzekać na to 
czy owo - wszystkich nas bawiły porządne jęki i utyskiwania - 
albo ktoś inny opowiadał anegdotę, a jakież to były anegdoty, 
przeniknięte mitomanią i okłamywaniem samego siebie. 
Ponieważ mieszkaliśmy teraz w Zielonej Strefie, opowieści te 
dotyczyły często jakiegoś nieszczęścia albo katastrofy i Cla-
rise na długo przed pójściem spać miała łzy w oczach. Nie ona 
jedna. Połączenie jej zaraźliwej sentymentalnosci i mocnego 
domowego piwa skłaniało każdego do uzewnętrznienia swoich 
emocji. Nie zacząłem palić, ale piłem i płakałem z całą resztą, i 
wybuchałem owym osobliwym, przyprawiającym o zawrót 
głowy, niemal histerycznym śmiechem melancholika.
Ze wszystkich opowieści, które snuto, najdziwniejsza była 
opowieść Marge'a, a usłyszałem ją nie w salonie, ale prywat-
nie, podczas spaceru przez naszą dzielnicę. Pewnego grudnio-
wego popołudnia wracałem ze śródmieścia, gdzie wypłacono 
mi moją tygodniową zapomogę, kiedy dostrzegłem go na ulicy 
przede mną. Podszedłszy bliżej, zobaczyłem, że wczepia się 
obiema rękami w pień drzewa i zezuje przez gałęzie w górę. 
Wydawał się zaniepokojony, jeśli nie naprawdę wystraszony. 
Zatrzymałem się o parę stóp od niego i zapytałem, czy mogę 
mu w czymś pomóc.
-	Pomóc? - powiedział. - Nie wiem. Nie jestem pewien. - 
Jego wzrok był trochę rozbiegany, kiedy oderwał go od nieba. 
- Jak tam dzisiaj słońce?
-	W porządku.
-	Jest ciepło?
-	Nie bardzo.
-	Och. - Jeśli jego twarz wyglądała nienaturalnie młodo,
to głos brzmiał jak głos znacznie starszego człowieka, nie-
pewny, drżący.
Zapytałem go, czy wraca do domu.
-	Tak, chciałbym - odpowiedział tajemniczo. W tym mo 
mencie słońce schowało się za chmurę. Pociemniało. - Szyb 
ko - powiedział. - Nie ma czasu do stracenia. - Wystartował 
w górę ulicy, pochylając się górną częścią tułowia do przodu, 
dźgając powietrze kiepsko zacerowanymi łokciami.
Obserwowałem go przez sekundę czy dwie, a potem ru-
szyłem za nim.
-	Jesteś Marge, prawda? - powiedziałem, kiedy się z nim 
zrównałem.
Rzucił mi smętne spojrzenie.
-	To ma być żart.
-	Nie rozumiem.
-	Nie powiedzieli ci?
-	Nie. Potrząsnął 
głową.
-	Wymyślił to Horowicz. Myśli, że jest taki dowcipny. 
Kiedy szliśmy pospiesznie do Urwiska, Marge opowiedział
mi trochę o swoim życiu, zatrzymując się często w połowie 
zdania, by zbadać niebo. Raz, kiedy słońce przebiło się nie-
spodziewanie przez chmury, rozejrzał się dziko i rzucił pod 
ławkę na przystanku autobusowym, gdzie leżał bez ruchu, 
przewracając oczami.
Powiedział, że naprawdę nazywa się Brendan Burroughs i 
odkąd pamięta, był przekonany, że jest z masła. Myślałem, że 
się przesłyszałem, ale zdecydowałem się nie przerywać. 
Zamiast tego bacznie go obserwowałem, jak poprzednio. Mó-
wił, że właśnie dlatego nazywają go Marge, od margaryny. 
Uważają, że to śmieszne. On sam zawsze jednak wiedział, że 
jest inny, od kiedy był małym chłopcem, ale nigdy nie udało 
mu się znaleźć sposobu, żeby powiedzieć o tym komukolwiek, 
nawet rodzicom. Zwłaszcza rodzicom. Gdyby poznali 
prawdę o nim, jak mogliby spojrzeć w oczy sąsiadom? Byliby 
tacy zakłopotani. Zmuszony był żyć jakby w izolatce 
więziennej, nie mając się do kogo zwrócić po pociechę czy
radę. Cały czas musiał bardzo uważać. Na przykład latem. 
Zadrżał. Jak bardzo nienawidził lata! Kiedy robiło się gorąco, 
szukał najchłodniejszych miejsc - szopy w ogrodzie, szafki pod 
schodami, piwnicy. Czasami, kiedy w domu nie było rodziców, 
opróżniał lodówkę i wślizgiwał się do niej. Uspokajała go 
obecność masła na półkach. Pewnego razu matka otworzyła 
lodówkę, gdy siedział w niej zwinięty w kłębek. Wrzasnęła i 
upuściła miskę z biszkoptami z owocami i bitą śmietaną, którą 
trzymała w ręku. Nadal pamiętał widok tych biszkoptów i 
galaretki na podłodze. Jakby coś zostało zarżnięte. Matka 
zapytała go, co robi. Me chcę się zepsuć, odpowiedział. Nigdy 
nie był bliższy wyjawienia swojego sekretu.
Na ulicy przed nami pojawiły się plamy światła słoneczne-
go i Brendan musiał zachować ostrożność, unikając jasnych 
miejsc jak dziecko szczelin między płytami chodnika. Zszedł-
szy po porośniętym krzakami zboczu, podążaliśmy przez 
pewien czas płytkim rowem, którego dnem płynął strumień, 
pokryty brązowawożółtą, pienistą szumowiną. Gdzieniegdzie 
zagłębiał się pod drogą i wtedy wracaliśmy na jego brzeg po 
drugiej stronie. Chmury nad naszymi głowami zdawały się 
zlewać w jeden ciemny baldachim. Poczuwszy chyba ulgę, 
Brendan znowu stał się gadatliwy. Mówił o niebezpieczeń-
stwach pojawiających się zimą - otwartym ogniu, butelkach z 
gorącą wodą, ogrzewaniu centralnym... Pewnego razu, kiedy 
miał kilkanaście lat, oparł się przypadkiem o grzejnik i poczuł, 
że zaczynają się topić tylne części jego ud.
-	Nawet sobie nie wyobrażasz - powiedział ponuro -jakie 
to uczucie.
Przyznałem, że nie mogę sobie tego wyobrazić.
-	A gdzie byłeś przedtem? - zapytałem.
Powiedział mi, że większość życia spędził w Niebieskiej 
Strefie. Jego powściągliwe zachowanie traktowano jako do-
wód bierności. Ostrożność brano za niezdecydowanie. Nikt 
nigdy nie podejrzewał, że jest melancholikiem, to znaczy do 
czasu, kiedy zaczęła się faza pergaminu. Było to cztery albo 
pięć lat wcześniej. Przed pójściem spać zaczął się owijać 
pergaminem. Myślał, że pozostanie świeższy, jeśli się tak
przyodzieje. Spuściwszy wzrok, uśmiechnął się szeroko i po-
trząsnął głową. Zdradził się, prawda?
Kiedy go zapytałem, czy jest teraz we właściwym miejscu, 
skinął głową. Uważał, że w Zielonej Strefie może liczyć na 
zrozumienie bardziej niż gdziekolwiek indziej. Są tu inni 
podobni do niego, a w każdym razie nie tak bardzo odmienni. 
Poza tym ludzie są bardziej zamknięci w sobie, bardziej na 
sobie skoncentrowani, mniej wścibscy. Z reguły nie zwracają 
na ciebie uwagi. To znaczy oprócz Starlinga. Któregoś dnia 
ruszył na niego z zapaloną zapałką, sukinsyn.
Kiedy podszedłem za Brendanem do drzwi frontowych na-
szego domu, podziękował mi za dotrzymanie mu towarzystwa. 
Powiedział, że miło mu się ze mną rozmawiało, ale teraz, jeśli 
pozwolę, pójdzie do swojego pokoju i położy się. Czuł się nieco 
rozmiękły na brzegach, nieco zjełczały.
Krótko potem zostałem oficjalnie przyjęty do wspólnego 
gospodarstwa domowego i to w sposób, który łatwo rozpoznał-
by Brendan. Pewnego wieczoru, kiedy jedliśmy kolację przy 
kuchennym stole, odezwał się do mnie Horowicz. Oznajmił, że 
od tej pory będę się nazywał Wigwam.
-	Dlaczego Wigwam? - powiedział, zanim zdążyłem ot 
worzyć usta. - Bo twoje inicjały to Ti Pi.
Mimo śmiechu, który towarzyszył temu oświadczeniu, 
przylgnął do mnie ten przydomek. Zostałem Wigwamem - al-
bo, w formie skróconej, Wigiem - nie tylko dla Clarise, której 
sprawiło to wielką ulgę, bo nigdy nie potrafiła się zmusić do 
wymówienia mojego imienia, ale dla wszystkich mężczyzn 
mieszkających w Urwisku, a nawet, po pewnym czasie, dla 
samego siebie.
Zbliżały się święta Bożego Narodzenia, co napełniało całą 
ludność Zielonej Strefy strachem i lękiem. Wszyscy zdawali 
sobie sprawę ze statystyk: niektórzy popełnią samobójstwo, 
niektórzy popadną w ciężką depresję i tak dalej.
-	Tylko w jeden sposób możesz sobie z tym poradzić - po 
wiedziała mi Clarise pewnego ponurego grudniowego ranka, 
kiedy pomagałem jej w kuchni. - Upij się, a potem idź spać.
-	Może z odrobiną figli-migli między jednym a drugim - 
rzekł Horowicz.
Stał oparty o framugę drzwi, zaledwie o parę stóp od niej. 
Przestrzeń między nimi wypełniały błyski jego małych, 
bystrych oczek.
Ale Clarise nie podniosła nawet głowy sponad kruchego 
ciasta, które rozwałkowywała.
-	Żadnych figli-migli - powiedziała. - Nie ze mną. Już 
nigdy.
Horowicz obszedł bez słowa stół, otworzył tylne drzwi i 
zatrzasnął je za sobą. Za oknem przeleciał ukośnie ptak, jak 
coś strąconego tym wstrząsem.
Clarise obróciła się do mnie.
-	Widzisz? Już się zaczyna.
O narożniki domu obijał się wiatr, wprawiając światła w 
kuchni w migotanie, i przez parę minut był tam z nami duch 
Bożego Narodzenia, złowieszczy i złowrogi - bezlitosny.
W niektóre lata bywało w domu trzech czy czterech męż-
czyzn, którzy - zdaniem Clarise - mogli spróbować skończyć 
ze sobą, ale jedyną osobą, która niepokoiła ją w tym roku, był 
Aaron. Czy go znam? Potrząsnąłem głową. Nie potrafiłem się 
porozumieć z Aaronem. Kiedy się do niego odzywałem, wyglądał 
zupełnie jak posąg, z oczami bez żadnego wyrazu. Przypusz-
czałem, że jest na silnych lekach, co teraz potwierdziła Clarise. 
Powiedziała, że mimo to rozstawi w jego pokoju łóżko polowe 
i chce, żebyśmy spali tam na zmianę i mieli go na oku.
Tamtego tygodnia losowaliśmy, kto kiedy ma spędzić noc 
w pokoju Aarona, ciągnąc numery, z których każdy odpo-
wiadał jednej dacie między Bożym Narodzeniem a Nowym 
Rokiem. Ku dużej uldze pozostałych mężczyzn mnie przypadł 
dwudziesty piąty grudnia.
O pół do trzeciej usiedliśmy do bożonarodzeniowego obia-
du. Potem zebraliśmy się w salonie, który był udekorowany 
gałązkami ostrokrzewu i pękami tanich baloników, a Jack 
Starling, który nigdy nie przepuścił żadnej okazji, podał poncz 
przyrządzony specjalnie na tę uroczystość. Nigdy nie 
odkryłem, jakie były jego składniki, ale nim minęła godzina,
Lars leżał urżnięty pod choinką - ktoś związał mu dla żartu 
nogi lametą, żeby się przewrócił, kiedy wstanie - a Bill Snape, 
człowiek znany z akademickich manier i powściągliwego za-
chowania, próbował zrobić stójkę na fortepianie. Od śniadania 
obserwowałem ukradkiem Aarona. Prawie nic nie wypił. Po 
skończonym posiłku usiadł na kanapie, badając obie strony 
swojej dłoni, przy czym poważna mina dziwnie kontrastowała 
z żółtą papierową koroną, którą miał na głowie.
Koło jedenastej, kiedy przyjęcie trwało w najlepsze, Aaron 
poszedł na górę. Odczekałem parę minut i poszedłem za nim. 
Chociaż Clarise miała już dobrze w czubie, zauważyła to i 
skinęła z aprobatą głową. Kiedy otworzyłem drzwi do pokoju 
Aarona, snop światła wpadającego z podestu schodów ukazał 
go, jak leży na łóżku z otwartymi oczami i rękami pod głową.
-	Będę tu dzisiaj spał - powiedziałem - jeśli ci to nie 
przeszkadza.
Roześmiał się drwiąco.
-	Żeby się upewnić, że się nie zabiję - stwierdził. 
Postanowiłem skwitować to milczeniem.
-	Zeszłej nocy spał tu Starling - rzekł. - Był tak pijany, 
że mogłem to zrobić dziesięć razy.
Zamknąłem drzwi, zdjąłem ubranie i położyłem się na 
łóżku polowym. Na dole, w salonie, Urban Smith śpiewał 
Ponurej zimy, kolędę, która mogłaby z powodzeniem stać się 
hymnem narodowym Zielonej Strefy.
-	Wciąż o niej myślę - powiedział Aaron po chwili.
-	O kim?
-	O Lucette.
Powiedział mi, że była jego narzeczoną. Uwielbiał jej koś-
ciste nadgarstki i to, że jej kolana niemal stukały o siebie, 
kiedy szła. Była też mądra. Miała tak ostry umysł, że można 
się było skaleczyć. Pewnej nocy, kiedy spali, do ich mieszkania 
wpadli policjanci. W jego pamięci na zawsze pozostanie wi-
dok półnagiej Lucette, szarpiącej się w ramionach intruzów. 
Jeden z nich wskazał na niego palcem i powiedział: Leżeć. 
Jakby Aaron był psem. Czuł wstyd, że nie mógł jej uratować,
bronić. Ogromny, potworny wstyd. Nie widział jej od tamtej 
nocy, ale wiedział, że nigdy mu nie wybaczy tego, że nie 
przyszedł jej z pomocą.
-	Nie mogłeś nic zrobić - powiedziałem.
-	Mogłem próbować.
-	To by niczego nie zmieniło.
-	Dla mnie by zmieniło. - Aaron leżał przez chwilę nie-
ruchomo, potem usłyszałem szelest jego pościeli. Wyczułem, 
że odwrócił się twarzą do ściany.
Gapiłem się w sufit, bo sen nie przychodził. Mieszkałem w 
Urwisku już prawie miesiąc i chociaż wszedłem w rytm życia 
domu, nocami nie bardzo mogłem się odprężyć. Za często się 
budziłem i miałem za dużo snów. Śniło mi się, że idę przez 
pusty budynek albo stoję na rogu ulicy, nie mogąc się 
zdecydować, w którą stronę mam iść, albo biegnę ścieżką 
holowniczą, ale bez względu na to, gdzie się znajdowałem, 
zawsze czegoś tam brakowało, czegoś, co musiałem znaleźć. 
Zacząłem zapisywać swoje sny w małym, zielonym notesie, 
jakby proces ten mógł ukazać ich znaczenie, jakby po ich 
zapisaniu, po ich zachowaniu, można było doszukać się w nich 
sensu. Czasami budziłem się z uczuciem, że krzyczałem przez 
sen, tak jak wtedy, kiedy nocowałem u Johna Fernandeza, ale 
rano nikt nic o tym nie mówił, nawet Horo-wicz, który spał w 
pokoju naprzeciwko. Być może nie tylko mnie się to zdarzało. 
Kiedyś usłyszałem w środku nocy, jak ktoś wykrzykuje moje 
imię — Tom? Tommy? — więc usiadłem w łóżku i 
odpowiedziałem: Tak? ale potem zdałem sobie sprawę, że była 
to Clarise na drugim końcu domu, Clarise wzywająca przez sen 
swojego nieżyjącego męża.
-	Nigdy nie żałujemy najbardziej tego, co zrobiliśmy - po 
wiedziałem - ale tego, czego nie zrobiliśmy. Albo czego nie 
robimy. Albo czego nie możemy zrobić.
Usłyszałem, jak Aaron odwrócił głowę na poduszce, ale nic 
nie powiedział, i ogarnęło mnie dziwne, niemal potworne 
zniecierpliwienie.
-	Wiesz, nie ma w tobie nic szczególnie niezwykłego - po 
wiedziałem. - Jesteś taki sam jak reszta nas. Wszyscy jeste-
śmy tacy sami. Nie dlatego, że jesteśmy melancholikami - co-
kolwiek to znaczy - ale dlatego, że wszystkich nas prześladują 
myśli o życiu, które moglibyśmy prowadzić. O życiu, którym 
nigdy nie mieliśmy szansy żyć.
Nie mówiłem już do Aarona. Nie zauważałem nawet jego 
obecności w pokoju - a nawet samego pokoju. Powietrze nad 
moją twarzą drgało jak chmura muszek. Przypomniałem sobie, 
jak próbowałem wytłumaczyć swoje postępowanie 
Fernandezowi i jak poprzez samo to gadanie dowiedziałem się 
nowych rzeczy o sobie. Chociaż Fernandez słuchał, zirytował 
się w końcu na mnie. Wy, ludzie, którzy nie wiecie, co robicie. 
A może zirytował się dlatego, że stanąłem w progu jego domu. 
Że go przejrzałem, jak to ujął. Ale owszem, moje słowa 
musiały brzmieć jak słowa szaleńca. Oczywiście byłem w 
szoku - oswobodziłem się, zostawiłem wszystko - a poza tym 
byłem wyczerpany. Teraz jednak miałem jaśniejszy umysł. 
Władze pozbawiły mnie życia, które było moje, tylko moje. 
Nie prosiły mnie o pozwolenie ani nie dały wyboru. Po prostu 
zabrały mi je. Siłą. A zatem w pewnym sensie zostałem 
zamordowany. Jakże żałowałem, że nie wykrzyczałem tego w 
twarz doktorowi Gilbertowi. Ty morderco!
Z dołu dobiegł brzęk rozbijającej się szklanki.
Słyszałem krzyki i bezradny śmiech, potem słyszałem, jak 
pozostali mieszkańcy domu idą, potykając się, do łóżek, jak 
zatrzaskują się drzwi, jak ktoś spuszcza wodę w ubikacji, a 
kiedy w końcu wszystkie te odgłosy zamarły, słyszałem, jak 
trzeszczy okno pod wpływem zimna i jak świszczy powietrze 
wdychane i wydychane przez płuca Aarona. Wróciwszy my-
ślami do tej nocy, kiedy wybuchła bomba, do chwili, w której 
zniknąłem, nabrałem przeświadczenia, że swoim czynem 
przeciwstawiłem się władzom, a jednocześnie dokonałem na 
nich pewnego rodzaju zemsty. Powiedziałem im w ten sposób: 
Nie, nie przyjmę tego, co mi daliście. Nie, nie będę za to 
wdzięczny. W końcu, po dwudziestu siedmiu latach, wyraziłem 
swoje zdanie. Po dwudziestu siedmiu latach! Niekiedy zabiera 
to tyle czasu. Powiązanie ze sobą różnych rzeczy, określenie, 
co czujesz. Uświadomienie sobie.
Aaron zasnął, a potem, może po godzinie, również ja za-
padłem w sen, a kiedy się obudziłem, była dziewiąta. Aaron, 
już ubrany, stał w oknie, patrząc na śnieg.
Białe Boże Narodzenie, pierwsze od wielu lat.
I nikt się nie zabił.
Tak naprawdę nie zdarzyło się nic strasznego, jeśli nie 
liczyć dziwacznych wydarzeń, które miały miejsce nocą dru-
giego dnia świąt. 27 grudnia nad ranem obudziły mnie do-
biegające z dołu przeraźliwe krzyki. Kiedy otworzyłem drzwi, 
przemknęła za nimi jak burza Clarise w swojej pikowanej 
podomce, z beżową maseczką na oczy zepchniętą wysoko na 
czoło. Zszedłem za nią po schodach i skierowałem się do 
kuchni, gdzie znaleźliśmy rozciągniętego na stole Brendana 
Burroughsa, z nagim torsem unurzanym w mące, cukrze i 
surowych jajkach. Stali nad nim Starling i Horowicz, bijąc go 
drewnianymi łyżkami.
Kiedy Clarise odzyskała w końcu głos, zapytała tych 
dwóch, co, do licha, wyprawiają.
-	A na co to wygląda? - zapytał Horowicz.
-	Nie wiem - odparła Clarise. - Nie mam pojęcia. Dlatego 
właśnie pytam.
Horowicz obszedł dookoła stół, stanął przed nią, chwiejąc 
się, i powiedział bardzo wolno, jakby mówił do idiotki:
-	Nie widzisz? Robimy ciasto.
Od Nowego Roku zacząłem chodzić po kolacji na długie spa-
cery, częściowo dlatego, żeby uniknąć nieustannych pijaństw 
w salonie, po których czułem się znużony i rozdrażniony, a 
częściowo dlatego, że w końcu zaczęło mnie ciekawić miasto, 
do którego zostałem zesłany. Iron Vale słynęło z pociągów. To 
tutaj produkowano niegdyś lokomotywy dla całego kraju. 
Jednak w ciągu ostatnich dwudziestu lat zamknięto odlewnie i 
walcownie i jedyną pozostałością dawnych, świetnych czasów 
była stacja kolejowa na wzgórzu, z ozdobną wieżą zegarową z 
czerwonej cegły. Victor na pewno znał to miasto i podczas 
pierwszych moich włóczęg bez celu często odczuwałem zu-
pełnie wyraźnie jego obecność, przy czym jawił mi się jako
młody człowiek, jego dużą głowę wieńczyły nieprawdopodobnie 
falujące czarne włosy, a oczy płonęły entuzjazmem.
Szybko ustaliłem sobie jedną czy dwie ulubione trasy. 
Często chodziłem na równinny teren, który znajdował się na 
skraju jednego z osiedli mieszkaniowych. Było to przedziwne 
miejsce. Były tam ulice i chodniki, były też latarnie, ale nie 
było żadnych budynków. Ulice krzyżowały się i łączyły, 
tworząc równe prostokąty i kwadraty, ale te miejsca, gdzie 
powinny stać domy, porośnięte były zielskiem, wśród którego 
walały się śmieci - parasole, prezerwatywy i kuchenki mikro-
falowe. Na wszystkich latarniach siedziały wrony jak pomniki 
upamiętniające jakieś ponure wydarzenie. Przypuszczam, że 
radzie miejskiej po prostu skończyły się pieniądze, ale ja 
zawsze odnosiłem wrażenie, że doszło tam do czegoś złowro-
giego albo nadprzyrodzonego. Innymi razy wyprawiałem się 
do wioski, która leżała parę mil na południe od naszego domu. 
Przechodziłem przez stary kamienny most i wchodziłem na 
cmentarz kościelny, leżący nad samą rzeką. Kościół, choć 
mały, był piękny, o murach z czerwonego i białego piaskowca, 
którego większość wydobyto z koryta rzeki, natomiast most, z 
kunsztownymi łukami, zdawał się nawiązywać do bardziej 
dynamicznej epoki, kiedy miejscowi ludzie byli pełni energii i 
mieli duże aspiracje. Podczas mojej pierwszej wizyty 
wszedłem przez ciężką żelazną furtkę, której zawiasy głośno 
jęczały przy otwieraniu. Błądząc między grobami, odkrywałem 
przepiękne nazwiska - Story, Eden, Raine. Na tyłach kościoła, 
gdzie cmentarz był zaniedbany, zmarli stali się anonimowi, a 
napisy na ich wykonanych z brązowego kamienia nagrobkach, 
pochylonych w różne strony wśród zielsk i wysokich traw, 
były niewyraźne i nieczytelne. Jednak nawet tam odczuwało 
się jakąś ulgę, uczucie wyzwolenia z sieci czasu. Nie byłoby to 
takie złe miejsce na pochówek, pomyślałem. Stały szmer rzeki 
w pobliżu. Gałęzie drzew kołyszące się w podmuchach 
lekkiego wiaterku znad wody. A w oddali długi, niski grzbiet 
wzgórza — wrzosowiska - na które padało owego popołudnia 
nieziemskie, jasnopomarańczowe światło słoneczne. Wcale 
niezłe miejsce.
Pewnej styczniowej nocy, stojąc na środku mostu i patrząc 
na cmentarz, zauważyłem w ciemności trzy białe plamy. Po-
czątkowo nie mogłem się zorientować, co to jest, ale potem 
jedna z nich przesunęła się, ukazując zarysy głowy i rąk, i w 
tej samej chwili przypomniałem sobie, jak ktoś mi mówił, że 
Białych Ludzi można często znaleźć na cmentarzach. Wy-
suwano różne hipotezy na ten temat, z których najbardziej 
oczywista głosiła, że instynktownie utożsamiają się oni ze 
zmarłymi. Można było w końcu dowodzić, że Biali Ludzie też 
są martwi. Martwi przynajmniej w oczach władz. Martwi z 
punktu widzenia biurokracji. Te trzy postacie schowały się za 
rzędem cisów, a potem pojawiły się ponownie, a ich białe 
płaszcze wyraźnie odcinały się od tła jednego z bardziej 
okazałych grobowców. Pomyślawszy, że dobrze byłoby im się 
przyjrzeć z bliższej odległości, przeszedłem przez most, 
przerzuciłem nogę przez mur cmentarny - otwierając furtkę, 
narobiłbym za dużo hałasu - i zsunąłem się w ostrą trawę. Nie 
bardzo wiedziałem, dlaczego jestem taki zaciekawiony ani 
czego mam nadzieję się dowiedzieć. Czułem jednak jakiś 
przymus, by się im lepiej przyjrzeć, zupełnie jakby moje ciało 
pojmowało coś, czego nie pojmował umysł.
Skradałem się powoli, przykucając między nagrobkami. 
Wyobraziłem sobie, że będzie to między innymi sprawdzian 
ich zdolności parapsychologicznych. Czy odkryją moją obec-
ność? A jeśli tak, to co wtedy? Serce biło mi szybciej, jakby 
wiązało się to z jakimś niebezpieczeństwem. Kiedy dotarłem 
do cisów, na skrawek czystego nieba wypłynął księżyc i 
zobaczyłem ich przed sobą, przechodzących przez dziurę w 
murze z tyłu cmentarza. Może teraz mógłbym zmniejszyć 
dzielącą mnie od nich odległość. Podbiegłem do ogrodzenia i 
ukląkłem w cieniu rozrośniętego ostrokrzewu, by uspokoić 
oddech. Słyszałem ich po drugiej stronie. Nie wymieniali słów, 
tylko dziwne pochrząkiwania i sapnięcia. Nic dziwnego, że 
niektórzy uważali ich za zwierzęta.
Rzuciłem ukradkowe spojrzenie za mur. Przede mną wi-
siały chmury o srebrzystych brzegach. Po prawej był most, 
pod nim płynęła czarna rzeka. Podniosłem głowę nieco wyżej.
Byli tam, pode mną. Rozebrali się do naga i stali na płyciź-nie, 
dwóch mężczyzn i kobieta. Bladzi jakby wyciosano ich z 
marmuru, wyglądali jak uszkodzone posągi, pozbawione w 
połowie nóg i koniuszków placów. Zaczęli się myć. Nie 
spieszyli się, mimo że była zima, zastanawiałem się więc, czy 
wraz ze wszystkim innym nie stracili zdolności odczuwania 
zimna. Ich kolana opływała rzeka z ciemnym połyskiem ropy 
naftowej. Byłem zdumiony tym, jacy są metodyczni i niezależ-
ni. W ich nagości nie było żadnych seksualnych podtekstów. 
W rzeczywistości zachowywali się bez skrępowania, jak 
dzieci. W tej scenie, która wydała mi się dziwnie wzruszająca i 
która na moment napełniła mnie uczuciem, że patrzę na 
malowidło, była też jakaś powściągliwa godność. Ci ludzie nie 
mieli nic, to znaczy nic oprócz wolności, swobody udania się 
tam, gdzie chcieli... Kiedy się im przyglądałem, przyszła mi do 
głowy pewna myśl. Na razie jednak nie miałem zamiaru nic 
robić. Postanowiłem poczekać. Musiałem przemyśleć pewne 
sprawy. Przygotować się.
Stałem za murem z pięć minut, kiedy ciało kobiety ze-
sztywniało. Stała pochylona, polewając wodą plecy, najpierw 
przez jedno, potem przez drugie ramię, ale teraz nagle zamarła 
z jedną ręką opartą na udzie, drugą nadal w rzece. Jej głowa 
zwróciła się w moim kierunku. Wstrzymałem oddech. Nie 
sądziłem, że mnie zobaczyła. Zachowywała się raczej tak, 
jakby poczuła zapach czegoś obcego, czegoś, co nie pasowało 
do otoczenia. Ze wzrokiem nadal skierowanym w moją stronę 
wyprostowała się powoli i przechyliwszy głowę na bok, wyżęła 
gruby sznur włosów. Spomiędzy jej dłoni wyciekł strumyk 
czarnej wody. Nie wymieniwszy nawet jednego spojrzenia, 
obaj mężczyźni przestali się myć i zaczęli brodzić do brzegu.
Przykucnąłem i oddaliłem się pospiesznie przez cmentarz. 
Nie byłem speszony ani nawet przestraszony - Victor zawsze 
utrzymywał, że Biali Ludzie są nastawieni pokojowo i nie-
szkodliwi i że inni boją się ich tylko wskutek swojej niewie-
dzy - ale jednocześnie nie chciałem ryzykować konfrontacji. 
Przeskoczywszy przez mur, szedłem nisko pochylony, dopóki
nie dotarłem do drugiego końca mostu. Teraz w rzece nie było 
już nikogo, a cmentarz był cichy, ciemny i nieruchomy. 
Musieli uciec brzegiem. Zerknąłem na zegarek, który Clarise 
dała mi na Boże Narodzenie. Za dwadzieścia pięć dwunasta. I 
tak musiałem już wracać, bo inaczej Clarise zaczęłaby się 
niepokoić. Nigdy nie mogła zasnąć, dopóki nie miała pewności, 
że wszyscy jej chłopcy są w domu.
Dotarłszy do domu, zobaczyłem, że światła na dole są zga-
szone. Otworzyłem frontowe drzwi, zamknąłem je ponownie 
za sobą na klucz i właśnie ruszałem w stronę schodów, kiedy 
od balustrady odsunęła się jakaś postać.
-	Coś kombinujesz, co? - Z szarego mroku holu wyłoniła 
się twarz Horowicza.
-	Byłem na spacerze - powiedziałem. - Jak zwykle. 
Obrzucił mnie znaczącym spojrzeniem, potem roześmiał
się cicho, cynicznie, i potrząsnął głową. - Nie nabierzesz mnie, 
Wig. Obserwowałem cię.
Po krótkim milczeniu przesunąłem się obok niego i za-
cząłem się wspinać na schody. Kiedy dotarłem na ich górny 
podest, Horowicz nadal stał w holu, przyglądając się mi, a jego 
oczy błyszczały w półmroku jak szuflada pełna noży.
W ostatnich latach Iron Vale stało się siedzibą Muzeum Łez 
i każdy melancholik, bez względu na to, gdzie mieszkał, miał 
niezbywalne prawo umieścić w jego murach próbkę swoich 
łez. Wystarczyło tylko napisać do kuratorów, załączając 
dowód tożsamości. Przysyłali ci wtedy hermetyczną szklaną 
fiolkę, nie większą od szminki do ust. Kiedy następnym razem 
się rozpłakałeś, zbierałeś swoje łzy i umieszczałeś je w fiolce. 
Niektórzy czekali na jakieś ważne wydarzenie - chyba 
najbardziej oczywistym była śmierć ukochanej osoby - ale 
wybór aspektu twojej melancholijnej natury, który chciałeś 
zachować, należał do ciebie. Kiedy było po wszystkim, zala-
kowywałeś fiolkę i zwracałeś do muzeum, gdzie zostawała 
skatalogowana i wystawiona, razem z milionami innych.
Pewnego wieczoru pod koniec stycznia siedzieliśmy całą 
dziewiątką w salonie, kiedy Horowicz przypuścił ostry atak
na muzeum. Uważał, że jest to nie znająca umiaru, napuszona 
instytucja, marnująca pieniądze podatników. Co tam było do 
oglądania? Rzędy małych buteleczek, z których każda zawie-
rała mniej więcej tę samą ilość przezroczystej cieczy. Trudno 
to nazwać atrakcją, powiedział. Przeciwnie, w całym tym 
pomyśle było coś odrażającego.
Clarise pozwoliła mu skończyć, po czym wolno potrząsnęła 
głową.
-	Nic nie rozumiesz - rzekła.
Horowicz uniósł brwi. Kiedy ktoś zaczął narzekać, na ogół 
przyłączali się do niego inni i narzekania coraz bardziej się 
nasilały. Trwało to godzinami, a malkontenci byli coraz 
bardziej przekonani o swojej racji. Ale nie tego wieczoru.
-	Pomyśl przez chwilę o szczęściu, Martin - powiedziała 
Clarise. - Pamiętasz, kiedy byłeś szczęśliwy?
Horowicz prychnął, jakby uznał to pytanie za niedorzeczne.
Ze szczęściem jest pewien podstawowy problem, ciągnęła 
Clarise, zupełnie nieporuszona. Szczęście jest trudno uchwyt-
ne, niemal przezroczyste. Pod jego wpływem nic się nie wy-
dziela, nic po nim nie zostaje. Ze smutkiem jest inaczej. Smu-
tek można zbierać, pokazywać. Smutek można pamiętać. A 
jeśli mamy dowód, że byliśmy smutni - ciągnęła - to mamy też 
dowód, że byliśmy szczęśliwi, ponieważ jedno najczęściej 
zakłada drugie. A zatem zachowując smutek, zachowujemy 
szczęście. Muzeum Łez oznacza dużo więcej, niż może suge-
rować jego nazwa. Nie chodzi tu tylko o rzędy identycznych 
buteleczek - chociaż samo w sobie mówi to dużo o równości, 
jeśli się o tym pomyśli. Chodzi o to, że ludzie starają się za-
chować pamięć o swoim szczęściu, takim, jakie znali.
Jej wzrok powrócił do Horowicza, który wpatrywał się w 
dywan.
-	Ale może nie wiesz, jakie to uczucie - powiedziała. - Mo-
że nigdy nikogo nie straciłeś. W takim wypadku, chociaż 
brzmi to dziwnie, jest mi ciebie żal, naprawdę żal.
-	Wiem, jakie to uczucie - wymamrotał.
Później Clarise rozwinęła swoją tezę. Uważała, że muzeum 
jest zarówno świadectwem indywidualizmu, jak i zbio-
rową odą na cześć kraju, w którym żyliśmy. Powiedziała, że 
każdy z nas jest niepowtarzalny, jedyny w swoim rodzaju, ale 
wszyscy mamy pewne wspólne, ludzkie cechy, wspólny 
temperament. Nigdy wcześniej nie była taka żarliwa, taka 
elokwentna.
-	No i jest jeszcze drobna kwestia nieśmiertelności - ciąg 
nęła dalej. - Trudno jest się oprzeć propozycji nieśmiertelno 
ści. - Zerknęła z ukosa na Horowicza, który sięgnął po swoje 
piwo i szybko je wypił. - Nie zdziwiłabym się, Martin, gdybyś 
sam tam wylądował pewnego dnia.
Potrząsnął gwałtownie, ale nieprzekonująco głową.
-	Ja tam jestem - rzekł Jack Starling.
Patrzyłem, jak pogardliwie wykrzywia się górna warga Ho-
rowicza. Potraktował oświadczenie Starlinga jako zdradę.
-	Tej nocy, kiedy wybuchł mój destylator - tu Starling 
zwrócił się do Clarise - pamiętasz? Razem z nim wyleciało w 
powietrze pół przybudówki. Uroniłem nad tym parę łez, 
mówię wam.
-	I co, zatrzymałeś je? - W głosie Horowicza pobrzmiewało 
cierpkie niedowierzanie.
-	Wiesz co, masz rację - rzekł Starling, nadal zwracając się 
do Clarise. - Mogę iść do muzeum, popatrzeć na moje łzy i to 
wszystko wraca do mnie, ta pierwsza partia tarniówki, którą 
zrobiłem, i te wieczory, kiedy się nią zalewaliśmy, te 
wspaniałe wieczory, i wiesz, co jest naprawdę dziwne? - Od-
stawił szklankę, jakby dla podkreślenia swoich słów. - Ta mała 
fiolka jest jak miniaturka. Ta fiolka to butelka tarniówki, a 
moje łzy to ta tarniowka. Zupełnie jakby było tam to wszystko, 
to całe wspomnienie, tylko w miniaturze.
Uśmiechnąwszy się szeroko, Clarise powiedziała, że 
streścił w tym wszystko, o czym mówiła, a potem obróciła się 
do mnie i zapytała, czy byłem już w muzeum. Pokręciłem 
głową.
-	Powinieneś tam pójść - powiedziała.
Parę dni później poszedłem do miasta. Muzeum stało przy 
wąskiej ulicy, dokładnie naprzeciw biblioteki publicznej. 
Patrząc na stateczną fasadę z czerwonej cegły i przestarzałe
wentylatory, pomyślałem, że musiał się tam kiedyś mieścić ja-
kiś urząd - może rada miejska albo biuro gazowni. Do muru, 
na lewo od podwójnych drzwi, przymocowana była skromna 
mosiężna tabliczka: Muzeum Łez -proszę dzwonić.
Chociaż zgadzałem się z tym, co powiedziała Clarise 
tamtego wieczoru, nie wiedziałem, czego mam spodziewać się 
po tym muzeum, a nawet po co tam przyszedłem, ale kiedy 
odważyłem się wejść do pierwszej sali, poczułem, że ogarnia 
mnie jakiś spokój. Ci wszyscy ludzie zredukowani do paru 
centymetrów sześciennych słonej wody, jakby z każdego z nich 
wyciśnięto esencję. Czy jest tutaj Marco Rinaldi? A Boorman? 
Chodziłem jak we śnie z piętra na piętro. Jeśli nie liczyć 
strażników, miałem całe muzeum dla siebie.
Szklane fiolki ustawiono w trzech równoległych rzędach na 
wysokości ramion, a pod każdą z nich znajdował się biały, 
prostokątny kartonik z nazwiskiem i datą urodzenia (i jeśli 
było to konieczne, śmierci) dawcy. Same w sobie fiolki te 
wytwarzały nieco medyczną atmosferę. Przypominały mi 
probówki i kojarzyły się ze szpitalem albo laboratorium. 
Jednak w sposobie ich prezentacji - starannym oznaczeniu, 
modnej surowości - odkryłem więcej niż aluzję do galerii 
sztuki. A mimo to samo wnętrze, jego nastrój, miało coś 
wspólnego ze szkołą - szaroniebieskie ściany, które należałoby 
odmalować, ciemne, lekko przybrudzone parkiety. Badania, 
twórczość, nostalgia... W końcu muzeum zaczęło zdradzać 
charakterystyczne cechy tak wielu różnych instytucji, że nie 
wiedziałem już, jak mam się zachowywać ani co myśleć. W 
całym tym przeżyciu było coś z natury kłopotliwego, a może 
nieokreślonego.
Po półgodzinie poczułem, że zobaczyłem dosyć, ruszyłem 
więc z powrotem w stronę schodów, które prowadziły do wyj-
ścia. Przechodziłem przez niczym nie wyróżniającą się salę na 
drugim piętrze, kiedy moje spojrzenie padło przypadkiem na 
nazwisko, które poznałem. Micklewright. Wydało mi się, że 
przestrzeń wokół mnie zapadła się i zwinęła. Odwróciłem 
wzrok od ściany i mrugnąłem dwa czy trzy razy, a potem 
znowu spojrzałem na półkę. Nazwisko to nadal tam widnia-
ło, ba, wypisane było dwukrotnie: Micklewright, Sally, a tuż 
obok Micklewright, Philip.
Moja matka i mój ojciec.
Otworzyła się gdzieś we mnie zapadnia i wpadło w nią 
moje serce. Z ręką na ustach osunąłem się na otomanę po-
środku sali.
Moja matka i mój ojciec. Moi rodzice.
Przez ostatnich dwadzieścia siedem lat rzadko o nich my-
ślałem. Częściowo miało to związek z przetrwaniem. Gdybym 
o nich myślał, nie przetrwałbym. Nie miałem innego wyboru 
niż zostawić ich za sobą, usunąć z widoku. Częściowo sprowa-
dzało się to też do obrazu, który tkwił w mojej głowie: dwoje 
ludzi stojących w środku nocy na ulicy. Jej bose stopy, jego 
zaspana twarz - zacinający deszcz... Obraz ten był tak ponad-
czasowy, tak statyczny. Tak kompletny. W miarę upływu lat 
nabrał odwiecznego, nieustępliwego charakteru, jak cenotaf, i 
nie mogłem sobie przypomnieć ani wyobrazić niczego, co 
zdarzyło się przedtem. Później złożyłem wizytę w tym klubie, 
która obnażyła tkwiącą we mnie potrzebę, ból - pustkę, która 
leżała pod życiem pozornie tak dobrze zorganizowanym, 
nawet czarującym. Kiedy przekroczyłem te bladozłote drzwi, 
coś się we mnie przełamało. Uwolnione zostały fragmenty 
innego życia. Nie było tego dużo i pojawiło się to tak późno, 
tak bardzo późno, ale zmieniło mnie na zawsze. Wszystko, co 
sobie zbudowałem, okazało się tym, czym było - zwykłym 
rusztowaniem. Wszystko trzeba było przerobić.
Wstałem i podszedłem do półki. Tym razem zauważyłem 
daty pod nazwiskami rodziców. Oboje nie żyli. Przechyliłem 
głowę na bok, jakbym musiał spojrzeć pod innym kątem na to, 
co mówiły te liczby. Jak gdyby mogło mi to pomóc je pojąć. 
Najpierw umarł mój ojciec. Matka przeżyła go o osiem lat. 
Żadne z nich nie dożyło późnego wieku. W chwili śmierci ojciec 
miał pięćdziesiąt dziewięć, matka sześćdziesiąt trzy lata. Czy 
cały czas byli melancholikami, czy też zostali tu w pewnym 
momencie przeniesieni, tak jak ja? Jak im się ułożyło życie? 
Nie miałem żadnej możliwości odkrycia prawdy. Ponieważ 
fiolki ustawione były w ścisłym porządku chronologicznym,
te, które należały do moich rodziców, musiały znaleźć się w 
muzeum jednocześnie. Nie można było wykluczyć, że płakali w 
tym samym czasie - być może z tego samego powodu - i że 
właśnie te łzy postanowili zebrać. Zastanawiałem się, czy 
myśleli o dziecku, które stracili. Zastanawiałem się, czy kiedy-
kolwiek wybaczyli mu, że się od nich odwróciło. A może nawet 
tego nie zauważyli. W swoim zmieszaniu, w swoim cierpieniu 
wiedzieli tylko, że zabierają im jedynego syna. Patrząc na to, 
co po nich pozostało, czułem instynktownie, że nie bardzo 
starali się pozostać przy życiu, że - innymi słowy - poddali się i 
nie mogę powiedzieć, bym ich za to winił.
A zatem muzeum było również cmentarzem.
Gapiłem się na te daty i nazwiska, dopóki nie zamazały mi 
się przed oczami. Nie znalazłem moich rodziców - nie tak 
naprawdę. Być może byli ze mną przez parę minut, kiedy 
siedziałem ze spuszczoną głową na otomanie, ale teraz znowu 
zniknęli. W sumie nie było to spotkanie po latach. 
Wyciągnąłem wolno rękę.
-	Proszę nie dotykać.
Obejrzałem się i zobaczyłem strażnika stojącego w wejściu 
do sali. Ręka opadła mi do boku. Strażnik kiwnął głową i 
poszedł dalej.
Znalazłszy się znowu na ulicy, poczułem się, jakby upłynę-
ło wiele lat. Nie zdziwiłbym się, gdyby na miejscu biblioteki 
stały nowe budynki.
Wróciłem do Urwiska. Powietrze było szkliste, oślepiające.
Kiedy otworzyłem drzwi, po drugiej stronie holu stała 
Clarise. Zapytała mnie, czy nie chciałbym herbaty. Powie-
działa, że ma właśnie zamiar nastawić czajnik. Potrząsnąłem 
głową, a potem wszedłem do salonu. Usłyszałem, że wchodzi 
za mną.
-	Co się stało, Wig? - zapytała. - O co chodzi?
-	To straszne miejsce.
-	Tutaj? - Twarz Clarise obróciła się jak niezgrabna 
planeta, obejmując spojrzeniem zgniłozielony trzyczęściowy 
komplet wypoczynkowy, welurowe zasłony, gazowy płomień 
w kominku otoczonym płytkami.
Ponownie potrząsnąłem głową.
Pewien chłopiec mógł godzinami stać na jednej nodze. 
Pewien mężczyzna mógł zrobić książkę z butów swojej żony. 
Pewne małżeństwo mogło stać w środku nocy na ulicy i wołać 
syna, po to tylko, by odwrócił się do nich plecami. Przez 
okrągły rok paliły się w oknach świeczki, upamiętniające tych, 
którzy odeszli na zawsze, chociaż nie umarli. Bardzo niewiele 
osób nie żyło w obawie przed rozdzieleniem z bliskimi. 
Podzielone królestwo zostało w końcu zjednoczone w jednym 
tylko - w tęsknocie.
Opadłem między poduszki na sofie. Clarise usiadła obok 
mnie. Powiedziałem jej, że byłem w muzeum i że odnalazłem 
tam rodziców, moich prawdziwych rodziców, ale później głos 
zaczął mi się trząść i nie mogłem mówić dalej. Zbyt długo 
gromadził się we mnie żal. Wydobycie go sprawiało ból. Cla-
rise wzięła mnie w ramiona i przytuliła do siebie. Poczułem 
zapach wełny jej swetra, jej pudru i olejku u nasady włosów. 
Całe moje ciało szarpnęło się jak ryba na haczyku.
- Już dobrze, dobrze - powiedziała. - Wyrzuć to z siebie.
I chociaż płakałem, właśnie wtedy dowiedziałem się czegoś 
o sobie. Po raz pierwszy zobaczyłem to wyraźnie. Nigdy nie 
byłem sangwinikiem - przynajmniej odkąd sięgałem pamięcią. 
Nie, zaraz - to nieprawda. Byłem sangwinikiem do chwili, 
kiedy mnie za niego uznano, ale wtedy skończyło się moje 
szczęście i mój optymizm. Od tamtej nocy chciałem tylko 
znaleźć drogę powrotną do dawnego życia. Byłem jak 
człowiek, który umarł, ale nie potrafi zapomnieć o życiu, który 
rozpaczliwie chce wrócić między żywych. A to oczywiście nie 
było możliwe. Tak naprawdę nie mogłem nawet niczego 
pamiętać, a raczej tylko do pewnych granic mogłem odzyskać 
przeszłość. Jednak to wszystko nie było ważne. Wystarczyło 
wierzyć, wystarczyło wiedzieć. Że rodzice opłakiwali mnie, 
dopóki żyli. Że kiedy umierali, nadal im mnie brakowało. Że 
mnie kochali.
Clarise obejmowała mnie mocno i w kółko powtarzała te 
same słowa.
Wyrzuć to z siebie. Wyrzuć to wszystko z siebie.
Z początkiem lutego nastały wichury jak kraj długi i szero-
ki, powodując nieopisane zniszczenia. Padające drzewa zabiły 
kilka osób. Na południu widziano bezgłowego mężczyznę na 
rowerze, zjeżdżającego wiejską ulicą. Zaledwie parę sekund 
wcześniej ścięła mu głowę lecąca dachówka. Te anomalie 
pogodowe i niezwykłe widoki wywołały fatalistyczne i apo-
kaliptyczne pogłoski, których nie tolerowano by nawet przez 
chwilę tam, skąd pochodziłem, ale stwierdziłem, że jestem na 
nie podatny, być może dlatego, że czekałem na pomyślne dla 
mnie okoliczności. W wyniku tego, co mi się przydarzyło w 
poprzednim miesiącu, przekroczyłem pewien próg, podjąłem 
pewną decyzję, ale wszystko zależało od Białych Ludzi, a ci 
zniknęli bez śladu. Od tamtej nocy na cmentarzu minęło wiele 
tygodni, a nawet nie mignęli mi przed oczami. Jedyny pożytek 
był taki, że Horowicz przestał się mną interesować. Kiedy 
tylko rozmawialiśmy ze sobą, co zdarzało się rzadko, gromił 
mnie za apatię, za nieudolność, zupełnie jakby chciał mnie 
skłonić do jakiegoś zachowania, które mógłby potem obnażyć i 
potępić. Nadal chodziłem na spacery po kolacji, ale po 
powrocie do domu przyłączałem się do reszty i piłem, żeby 
stłumić moje rozczarowanie, żeby się znieczulić.
Pewnego czwartkowego wieczoru szedłem na górę się 
przebrać - Urban Smith brał udział w konkursie talentów w 
miejscowym pubie i część z nas szła tam z nim, by go 
wesprzeć - kiedy zerknąłem przypadkiem przez okno na 
korytarzu. Po drugiej stronie ulicy, pod zwisającymi gałęziami 
magnolii, stał mężczyzna w białym płaszczu. Drzewo 
wcześnie zakwitło i mężczyzna tak idealnie stopił się z jego 
kremowymi pąkami, że omal bym go nie zauważył. Rzuciłem 
niespokojne spojrzenie przez ramię. Korytarz był pusty, drzwi 
do wszystkich sypialni zamknięte. Gdzieś na dole Urban ćwi-
czył głos. Przeszukałem szybko kieszenie. Miałem przy sobie 
tylko zapalniczkę, notes z zapisami snów i klucz do drzwi fron-
towych. Miałem też trochę pieniędzy, które odłożyłem właśnie 
na tę okazję. Na tasiemce wokół szyi nosiłem znaleziony przy 
oberży choleryków srebrny pierścień, który uważałem teraz za 
coś w rodzaju talizmanu. Nie przychodziło mi do głowy
nic innego, czego mógłbym potrzebować. Znowu wyjrzałem 
przez okno. Człowiek w białym płaszczu nadal stał w cieniu 
magnolii. Pomyślałem o Victorze i Marie zagubionych we 
mgle i zadrżałem. Nie wiedziałem, czy powinienem czuć 
niepokój czy nabrać otuchy. Zerknąłem na zegarek. Za dwa-
dzieścia siódma. Wątpiłem, czy w podnieceniu wywołanym 
konkursem ktokolwiek zauważy moją nieobecność, a gdyby 
Urban wygrał i pozostali domownicy uczcili to najnowszym 
wyrobem Starlinga, zabójczym bimbrem, to dopiero rankiem 
mogliby odkryć, że zniknąłem.
Moje nagłe zniknięcie nie dla wszystkich byłoby zasko-
czeniem. Clarise traktowała mnie tak dobrze, że uważałem, iż 
jest moim obowiązkiem uchylić jej choćby rąbka mojego 
sekretu. Poczekałem, aż przyjdzie moja kolej pomagania jej w 
przygotowywaniu kolacji. Owego wieczoru stałem przy ku-
chennym zlewie, płucząc szpinak, podczas gdy ona siedziała 
przy stole za mną i panierowała cielęcinę w jajku i tartej bułce. 
Mężczyźni grali na zewnątrz w strzałki. W domu został tylko 
Lars Friedriksson, ale był w piwnicy i stukał dwoma palcami 
w klawisze swojej starej walizkowej maszyny do pisania. 
Chociaż napisał już z tysiąc stron, twierdził, że ledwie musnął 
temat. On nam nie przeszkodzi.
-	Niedługo stąd odejdę - powiedziałem.
Clarise zwróciła na mnie szeroko otwarte oczy, nie mrug-
nąwszy nawet powieką.
-	Nie podam ci szczegółów - powiedziałem. - Chcę tylko, 
żebyś wiedziała, że zdarzy się to w bliskiej przyszłości.
-	Nie możesz stąd odejść - odparła - chyba że cię prze-
niosą. To niedozwolone.
Nie mogłem powstrzymać uśmiechu. Przywoływała prawo 
tylko wtedy, kiedy ogarniał ją lęk albo panika.
-	Mówię ci o tym teraz, bo nie chcę, żebyś się martwi 
ła - powiedziałem. - Nie chciałbym, żebyś pomyślała - prze 
rwałem na chwilę - że stało mi się coś złego.
-	Jesteś tutaj taki nieszczęśliwy? 
Podszedłem do niej i ująłem jej dłoń.
-	Jesteś dla mnie dobra, Clarise. Dużo ci zawdzięczam.
Byłoby nie w porządku, gdybym zrobił to za twoimi plecami. 
Nie możesz jednak mnie powstrzymać.
Spojrzała na mnie, a do oczu zaczęły napływać jej łzy.
-	Gdzie pójdziesz?
-	Lepiej, żebyś nie wiedziała. A poza tym może mi się nie 
udać, a w takim wypadku znowu wyląduję tutaj.
Starała się uśmiechnąć przez łzy, które ściekały jej po 
policzkach w tartą bułkę. Później tego wieczoru, przy kolacji, 
Bill Snape powiedział jej, w ten swój precyzyjny, pedantyczny 
sposób, że chociaż cielęcina jest wyborna, to jego zdaniem 
dodała do niej trochę za dużo soli.
Tak, Clarise uświadomi sobie, co się stało, pomyślałem, 
odwracając się od okna. Wiedziałem, że mogę jej zaufać, iż 
niczego nie wyda. Obiecała nawet odczekać parę godzin przed 
powiadomieniem władz.
Udało mi się dotrzeć do kuchni, nie wpadając na nikogo. 
Na rondlu z warzywami i kośćmi kurczaka, wywarze na 
risotto, które Clarise będzie robiła rano, podskakiwała ła-
godnie pokrywka. Otworzyłem tylne drzwi, potem ostrożnie 
zamknąłem je za sobą i ruszyłem właśnie wąską dróżką, która 
biegła do ulicy, kiedy usłyszałem, że ktoś woła mnie po 
imieniu. Obok przybudówki stał Brendan Burroughs. Jedną 
ręką ściskał drugą, a jego broda unosiła się w powietrzu nad 
prawym ramieniem, jakby musiał zerknąć za róg, by mnie 
zobaczyć. Zapytał, dokąd idę.
-	Na spacer - powiedziałem. - Przewietrzyć głowę.
-	Nie idziesz do pubu?
-	Może później.
-	Wiesz co - rzekł na to. - Pójdę z tobą.
-	Nie - odparłem.
-	Tak, chciałbym się przejść. Ja też muszę przewietrzyć 
głowę. A poza tym światło księżyca nie wyrządzi mi krzywdy, 
prawda? - Zrobił kilka szybkich kroków w moim kierunku, 
potykając się o ściek odpływowy, tak mu się spieszyło, by się 
do mnie przyłączyć.
Wyjąłem zapalniczkę i pstryknąłem. Między nami wyrósł 
płomyk.
-	Nie słyszałeś, Brendan? Powiedziałem: „Nie".
Kurcząc się, odskoczył do tyłu z ustami otwartymi w krzy-
wym, niedowierzającym uśmiechu. Nie mógł uwierzyć, że 
zrobiłem coś takiego. Nie byłem Starlingiem ani Horowiczem. 
Nie byłem taki okrutny jak oni.
-	Wig - powiedział tonem balansującym niepewnie między 
prośbą a wyrzutem.
-	Nie. - Zamknąłem zapalniczkę. Spojrzawszy na niego po 
raz ostatni, spokojnym, opanowanym wzrokiem, by pokazać 
mu, że nie żartuję, odwróciłem się.
Kiedy wyszedłem na chodnik, miejsce pod magnolią było 
puste. Spojrzałem w lewo, potem w prawo, akurat w porę, by 
zobaczyć, jak mężczyzna w płaszczu wchodzi, powłócząc 
nogami, przez bramę do parku. Zerknąłem przez ramię. Bren-
dan nadal kręcił się w cieniu domu z jedną dłonią w drugiej, 
mając nadzieję, że ustąpię.
-	Nie - powiedziałem.
Kiedy Urwisko zniknęło mi z oczu, puściłem się biegiem. 
Czekałem tak długo, a mogło upłynąć wiele tygodni, zanim 
pojawi się następna szansa. Niepotrzebnie się martwiłem. 
Kiedy dotarłem do czarnego ogrodzenia, zobaczyłem przed 
sobą w dole, pod zwisającymi gałęziami drzew tego człowieka. 
Jego jasny płaszcz zdawał się unosić w mroku.
Przez pewien czas szedł wzdłuż zanieczyszczonego stru-
mienia, aż do miejsca, w którym zakręcał on za domami i 
znikał pod drogą, a potem zwrócił się na południe, idąc 
labiryntem ścieżek i alejek, w których nigdy wcześniej nie 
byłem. Wydawał się znać miasto w najdrobniejszych szcze-
gółach - jego zakamarki i kryjówki. Zdałem sobie sprawę, że 
ostatnio widywałem Białych Ludzi tak rzadko, ponieważ 
opracowali sobie alternatywną geografię kraju. Wiedli życie 
równoległe do życia wszystkich pozostałych osób.
W końcu wyszedł na drogę, którą rozpoznałem. Biegła w 
dół wzgórza, obok szkoły, kończąc się blisko rzeki. Kaptur 
zsunął mu się na plecy i światło latarni ulicznej pogładziło jego 
gołą głowę, kiedy pod nią przechodził. Dzieliło nas nie
więcej niż pięćdziesiąt jardów, ale zdawał się mnie nie zauwa-
żać. Czy był czymś zaabsorbowany, czy po prostu ograniczony? 
Nie potrafiłem powiedzieć. To, co zamierzałem zrobić, było 
rodzajem samobójstwa, ale jednocześnie przemianą - wyborem 
zupełnie innego życia. Białych Ludzi traktowano, w zależności 
od terytorium, na które zawędrowali, albo jako kozły ofiarne, 
albo jak bóstwa, a podstawowa prawda o nich, pomyślałem, 
jest taka, że chociaż nie uznaje się ich za osoby, chociaż w 
oczach władz są nikim, paradoksalnie mają dostęp do dużo 
szerszego wachlarza przeżyć i doświadczeń niż reszta z nas. 
My mamy ograniczoną swobodę poruszania się, jesteśmy 
uwięzieni, oni są wolni i chodzą, gdzie chcą. To naprawdę inne 
życie...
Człowiek w białym płaszczu dotarł do skrzyżowania i zda-
wał się wahać. Po jego lewej droga kierowała się z powrotem 
do centrum Iron Vale, natomiast po prawej prowadziła przez 
pola do tej wsi z cmentarzem, i dalej do miast słynących z 
torów wyścigowych. Po jej drugiej stronie znajdował się 
obszar porośnięty rzadkimi drzewami, przez które prześwity-
wała lepka czerń płynącej za nim rzeki. Chociaż było jeszcze 
wcześnie, przed ósmą, w obie strony przejeżdżało niewiele 
samochodów i nie widać było żadnych pieszych - to znaczy 
nikogo oprócz nas. Miałem nadzieję, że nie myśli o spotkaniu 
z innymi takimi jak on. Mogłem zrealizować mój plan tylko 
wtedy, gdyby był sam. Jednak zamiast ruszyć w stronę 
cmentarza, czego się obawiałem, przeszedł na drugą stronę 
ulicy i zniknął między starymi, ciemnymi drzewami, które 
rosły wzdłuż chodnika.
Stanąłem na krawężniku, dokładnie tak samo jak on. Jeśli 
stałem zupełnie nieruchomo, słyszałem czyjś płacz. Chciałem 
go zlekceważyć jako wytwór mojej wyobraźni, ale potem 
pomyślałem, że ten dźwięk może pochodzić z wnętrza mojej 
głowy. Możliwe, że to ja sam kogoś opłakiwałem - tych, którzy 
nie byli w stanie mnie ochronić, i tych, których z kolei ja nie 
byłem w stanie ochronić. Smutek, który zawsze znałem, stał 
się ostatnio bardziej wyczuwalny. Zupełnie jakbym mieszkał
w domu, pod którym płynął strumień. Nie było chwili, żebym 
nie czuł tej wilgoci. Jednocześnie wysoko nade mną huśtały 
się na wiotkich drutach światła sygnalizacyjne i wiedziałem, że 
może to być tylko wiatr. Cały czas mógł to być wiatr. Być 
może słyszał go też człowiek w płaszczu. Być może to tylko 
ten odgłos, i nic więcej, trzymał go tak długo na chodniku.
Przeszedłszy na drugą stronę ulicy, znalazłem wąską alejkę, 
która prowadziła przez teren na pikniki, a potem w dół, po 
łagodnym zboczu, do rzeki. Wśród drzew rozmieszczone były 
zbite z desek stoły i ławy. Wszedł księżyc, jasny i pełny, 
błyszczący jak klejnot, i krótka trawa pożyłkowana była 
cieniami gołych gałęzi, cieniami tak czarnymi, że wydawały 
się pęknięciami w ziemi. Zerknąłem przed siebie. Był tam, w 
swojej charakterystycznej bieli, zupełnie sam. Szedł alejką aż 
do miejsca, gdzie przechodziła w parking samochodowy. 
Chociaż się nie spieszył, kroczył zdecydowanie, jakby dążył do 
jakiegoś celu. Uważano, że Biali Ludzie nie są do tego zdolni. 
Zostałem z tyłu, by zwiększyła się odległość między nami. 
Wydawało się niemożliwe, bym go tam zgubił.
Za parkingiem znajdowało się betonowe nabrzeże, które 
wychodziło na tamę. Człowiek w białym płaszczu stanął przy 
barierce, patrząc na rzekę. Powyżej tamy powierzchnia wody 
była gładka i ciemna. Tablica ostrzegała przed silnymi 
prądami, ukrytymi niebezpieczeństwami. Dalej rzeka zwężała 
się nieco, a jej powierzchnia stawała się pomarszczona. Część 
koryta po naszej stronie była odsłonięta, tworząc plażę 
uformowaną z porośniętego trawą brzegu, pasów mułu i du-
żych białych kamieni. Po paru minutach człowiek, za którym 
szedłem, zsunął się z nabrzeża do koryta rzeki. Nadal stałem 
na skraju parkingu, pod drzewami. Podniósł się wiatr. Cienie 
gałęzi kołysały się i drżały na ziemi przede mną i poczułem się 
niepewnie na nogach. Po mojej prawej stronie, gdzie była 
barierka, coś stukało i brzęczało. Patrzyłem, jak mężczyzna 
wybiera sobie drogę wśród kamieni. Postanowiłem poczekać 
pod drzewami, dopóki nie odkryję, jakie ma zamiary. W dole 
nie miałbym gdzie się ukryć.
W końcu dotarł na skraj wody, widmowy kształt na tle
błyszczącej czerni rzeki. Zaczął rozpinać guziki płaszcza. Sy-
tuacja układała się lepiej, niż mógłbym sobie wymarzyć. Nie 
spuszczałem go z oczu, śledząc każdy jego ruch. Wiatr znowu 
osłabł. Zdałem sobie sprawę, że oddycham przez usta. Pod 
płaszczem miał koszulę bez kołnierzyka, rozciętą z przodu, i 
długie kalesony. Pochylił się, by rozwiązać sznurowadła. Było 
coś nieskończenie ujmującego w tym, jak starannie włożył 
każdą skarpetkę do odpowiedniego buta, jak gdyby ktoś 
nauczył go, jak się rozbierać, jak gdyby dawno temu ktoś 
troszczył się o niego. W obliczu Białych Ludzi rzadko myślało 
się o dzieciństwie czy wychowaniu; zdawali się pojawiać na 
świecie w pełni dojrzali, chociaż nie uformowani. Zdjąwszy ko-
szulę, a potem podkoszulek, położył je na płaszczu. Na końcu 
zsunął kalesony. Stał w mule w majtkach, jego ręce zwisały 
wzdłuż szerokiego i mocnego ciała, i raz jeszcze zdawał się coś 
rozważać, a potem zaczął brodzić w wodzie. W tym momencie 
stał się taki sam jak wszyscy inni ludzie, zamachał obiema 
rękami w powietrzu, by utrzymać równowagę. Kiedy czerń 
dosięgła jego kolan, szybko przykucnął i z uniesioną do góry 
brodą wśliznął się cały do wody.
Wyszedłszy spod osłony drzew, podkradłem się wzdłuż 
nabrzeża i zszedłem do koryta rzeki. Pod naciskiem moich 
stóp muł cicho mlaskał, a twarz owionął mi zapach czegoś 
obrzydliwego, pierwotnego. Zacząłem się ostrożnie posuwać 
ku miejscu, gdzie mężczyzna złożył ubranie. Raz zatrzymałem 
się, podniosłem wzrok. Rzeka płynęła z prawa w lewo, na jej 
lśniącej powierzchni widać było jakby nacięcia, a pomiędzy 
nimi podskakiwała głowa tego człowieka, mała, blada kula z 
niedbałymi pociągnięciami czerni w miejscu włosów, ust i 
oczu. Potem zaczął płynąć w moim kierunku. Zapewne mnie 
w końcu zauważył. Jego ramiona biły gwałtownie wodę, białe 
plamki wyglądające w ciemności jak zapałki pocierane raz po 
raz o bok pudełka, ale nigdy nie buchające płomieniem. 
Rozpiąłem i zdjąłem marynarkę.
Mężczyzna podźwignął się na nogi, a potem wyszedł 
chwiejnie z wody. Jego pierś unosiła się i opadała pod wpły-
wem wysiłku, jaki włożył w szybkie dopłynięcie do brzegu,
a majtki zsunęły się z lewego biodra, ukazując plamę włosów 
łonowych. Zanim do mnie dotarł, ja też rozebrałem się do 
bielizny. Moje buty stały na kamieniu, zawartość kieszeni 
leżała obok. Zatrzymał się przede mną, nie dalej niż o parę 
stóp, a jego pierś nadal wznosiła się i opadała.
-	Chcę, żebyś wziął moje ubranie - powiedziałem. 
Przechylił głowę na bok, jakby był zaintrygowany albo
oczarowany.
Wyciągnąłem do niego ubranie, które trzymałem. Cofnął 
się. Jedna z jego stóp zapadła się w błoto i o mało nie stracił 
równowagi. Kiedy złapałem go za ramię, żeby go podtrzymać, 
wydało mi się, że rysy jego twarzy się rozproszyły. Powietrze 
świstało między jego zębami. Jego ramię było zimne i ciężkie.
-	Nie zrobię ci krzywdy - powiedziałem.
Patrząc w dół, wyciągnął stopę z mułu. Ruchowi temu 
towarzyszyło osobliwe mlaśnięcie i mężczyzna uśmiechnął się 
do mnie szeroko, ukazując szeroką przerwę między dwoma 
przednimi zębami. Dochodził od niego przedziwny zapach. 
Gorzki, jak woń mlecznego soku z łodyg dzwonków.
-	Masz - powiedziałem.
Spojrzałem przez ramię, przeczesując wzrokiem nabrzeże 
w poszukiwaniu oznak życia. Nie dojrzałem nic, nikogo. Mimo 
to nie mogłem tracić czasu, jeśli mój plan miał się powieść.
Wepchnąłem mu moje ubranie w ręce i przycisnąłem do 
piersi.
-	Weź je. Twoje życie będzie dużo łatwiejsze. 
Schyliwszy się szybko, podniosłem i włożyłem jego pod 
koszulek.
Trzymał moje ubranie, ale w ogóle na nie nie patrzył. Stał 
jak skamieniały i gapił się na mnie. Opadła mu szczęka, a jego 
oczy miały matowy, mdły połysk porcelany. Z płatka jego 
lewego ucha zwisała jak perła pojedyncza kropla wody. 
Wisiała i wisiała. W końcu spadła.
Wciągnąłem przez głowę jego koszulę, potem włożyłem 
kalesony i sięgnąłem po płaszcz. Drżącymi palcami zapiąłem 
guziki. Płaszcz ważył więcej, niż się spodziewałem, i był wil-
gotny od leżenia na mokrym brzegu. Znowu poczułem woń 
soku dzwonków. Wrzuciłem mój skromny dobytek do kieszeni 
z przodu, potem wsunąłem stopy w jego buty i zawiązałem 
sznurowadła. Cały czas myślałem, że spróbuje mi przeszko-
dzić, ale wydawał się sparaliżowany. Potem, kiedy się od 
niego odwróciłem, z jego ust wydarł się ochrypły ryk. Rzucił 
moje ubranie na ziemię. Zacząłem biec. Buty były o numer za 
duże, a płaszcz owijał mi się wokół kostek. Brnąłem przez 
muł, spodziewając się w każdej chwili, że skoczy na mnie z 
tyłu i powali.
W końcu, ciężko dysząc, wwindowałem się na nabrzeże. 
Dopiero wtedy się obejrzałem. Nie poruszył się. Moje ubranie 
nadal leżało obok niego, mały bezkształtny wzgórek. Ponow-
nie usłyszałem jego ryk, nieludzki głos, jakby zarzynanej 
krowy. Chciałem, żeby ta zamiana przyniosła korzyść nam 
obu, ale widocznie dla poprawy jego losu potrzebne było coś 
więcej niż tylko nowe ubranie. Pomyliłem się. Przyszło mi do 
głowy, że w pewnym sensie użyłem wobec niego przemocy i 
że w końcu będę być może musiał za to zapłacić. Rzuciwszy 
ostatnie, ukradkowe spojrzenie na półnagą postać, jakbym 
chciał zakodować sobie w pamięci mój dług wobec niego, od-
wróciłem się i ruszyłem z powrotem między drzewami.
7
Nad asfaltem wisiały lampy uliczne, bucząc. Gdybym nie 
wiedział, co to jest, pomyślałbym, że to żywe istoty, a reszta 
świata jest martwa. Spojrzałem w lewo, później w prawo i 
wszedłem na jezdnię. W połowie drogi na drugą stronę za-
czepiłem butem o rąbek płaszcza i wywaliłem się jak długi. 
Moją niezdarność powitał dźwięk klaksonu przejeżdżającego 
samochodu. Zaczęły się drwiny, ale nie uważałem, że są nie-
uzasadnione. Wydawało mi się, że już się w jakiś nieokreślony 
sposób zmieniłem. Nie wynikało to z ciężaru ani zapachu 
płaszcza. Nie wynikało to też z mojego nieobeznania z taką 
odzieżą. Odniosłem raczej wrażenie, jakbym nieświadomie 
przejął pewną tradycję, i sam ten ubiór przekazywał mi część 
związanej z nim odpowiedzialności, jak korona, kiedy wkłada 
sieją na głowę króla. Przywdziewając ten płaszcz, rozstałem 
się z osobą, którą przedtem byłem, nie wiedząc zupełnie, kim 
lub czym mam się stać. Kiedy dotarłem na drugą stronę ulicy, 
stanąłem i spojrzałem na szczeliny między płytami chodnika. 
Wyglądały na precyzyjne, ale tymczasowe, jakby zostały 
narysowane ołówkiem. Jakby można je było wymazać. Było w 
tym coś przerażającego, ale również upajającego. Jakbyś 
odwrócił dłoń spodem do góry i stwierdził, że zniknęły z niej 
wszystkie linie. Świat mógł zniknąć. Ja mogłem zniknąć. 
Wszędzie, gdzie zwróciłem wzrok, pusta tabliczka. Trzymając 
się blisko murów, ruszyłem cichą ulicą.
Można by pomyśleć, że powinienem był uświadomić to so-
bie wcześniej, ale dopiero tuż przed północą dotarło do mnie, 
że nie mam dokąd iść. Nie zastanowiłem się nad praktyczny-
mi konsekwencjami mojego czynu. Gdzie będę spał? Co będę 
jadł? Znalazłem się na brukowanej alei koło stacji, której wieża 
zegarowa wznosiła się wysoko ponad moim lewym ramieniem. 
Za mną, po drugiej stronie drewnianego płotu, biegły tory 
kolejowe. Przede mną stał szereg domów z czerwonej cegły. 
Widziałem je od tyłu, ich ogródki były ciche, garaże zamknięte 
na noc na klucz. Na szczytach murów błyszczały odłamki 
szkła, osadzone na sztorc w cemencie. Każdą latarnię uliczną 
otaczała posępna, ciemnożółta poświata. Zmarzłem i byłem 
zmęczony. Szczękały mi zęby. Oczami wyobraźni widziałem 
teraz salon Clarise Tucker, z jego spłowiałymi we-lurowymi 
zasłonami i sfatygowanymi meblami, kłęby dymu unoszące się 
spiralami z papierosów, czułem ostre, drożdżowe opary piwa 
Starlinga, a potem, wspiąwszy się po schodach, zobaczyłem 
moje jednoosobowe łóżko, lampę do czytania za drzwiami, z 
abażurem przechylonym w bok jak ptasia głowa, otwartą 
książkę leżącą na fotelu, książkę, której nigdy już nie skończę 
czytać. Kto by pomyślał, że będzie mi brakowało tego 
malutkiego, obskurnego pokoiku na pierwszym piętrze 
Urwiska? Kto by pomyślał, że będzie mi brakowało czegoś z 
tamtego życia? Ale dopadło mnie uczucie osamotnienia, nagłe, 
dojmujące i jakoś niewspółmierne, i narastało, poczucie 
znikomości mojego życia, gwałtowny odpływ wiary w siebie, i 
stanąłem na tej ponurej alei, pod światłem żółtym jak mocz, i 
zaryczałem, i ku mojemu wielkiemu zdziwieniu zabrzmiało to 
dokładnie tak, jak ryk mężczyzny, któremu zabrałem ubranie. 
Skrzypnęło otwierane okno i usłyszałem wrzask jakiejś 
kobiety. Niektórzy chcą spać. Ruszyłem dalej, a zęby 
grzechotały mi w ustach jak kości do gry i nie miałem pojęcia, 
dokąd mógłbym pójść.
Całą noc wałęsałem się bez celu, bezradnie, a moje stopy 
pływały w butach obcego. Całą noc miotałem się między mo-
mentami uniesienia a długimi okresami rozpaczy. Miasto nie 
dawało mi ani schronienia, ani żadnych wskazówek i około pół 
do trzeciej zatoczyłem pełne koło. Znowu wyłoniła się przede 
mną stacja ze swoimi złowrogimi ceglanymi murami i 
drzwiami, w których hulał przeciąg. Tym razem wszedłem.
Hala dworca była jasno oświetlona i pusta. W najbliższych 
godzinach nie było żadnych pociągów. Stanąłem przed auto-
matem fotograficznym i patrząc w lustro, zacząłem ćwiczyć 
miny, z których byli znani Biali Ludzie - okrągłe, puste oczy, 
do połowy rozdziawione usta. Parę razy spróbowałem 
chrząknąć i mruknąć w charakterystyczny dla nich sposób. 
Dźwięki te grzmiały wokół mnie i nade mną, bo pusta hala 
działała jak kabina pogłosowa.
Miałem już ruszyć dalej, kiedy z jednego z biur wypadł ni-
ski, łysy mężczyzna w mundurze i zderzył się ze mną. Była to 
wyłącznie jego wina, a mimo to obrzucił mnie przekleństwem i 
rąbnął mnie grzbietem dłoni ponad uchem. Odsunąłem się ze 
śmiechem do tyłu. A więc tak to będzie! Mój śmiech nie 
wywarł na nim żadnego wrażenia. Prawdę mówiąc, nie byłem 
nawet pewien, czy w ogóle go zauważył. Uderzył mnie, nie 
patrząc na mnie, nie zwalniając nawet kroku, a ja nie byłem w 
stanie obronić się przed ciosem. Mój płaszcz zrobiony był z 
jakiegoś ciężkiego, mocnego materiału, jakiegoś rodzaju 
konopi czy juty, a rozcięcia na ręce trudno było w pośpiechu 
znaleźć. Czy zrobiono to celowo, by Biali Ludzie byli bezbron-
ni? Zacząłem się też zastanawiać nad moją ogólną reakcją. Czy 
ten człowiek uznałby moje zachowanie za nietypowe, gdyby 
był mniej zdenerwowany?
Dopiero od kilku godzin żyłem jak jeden z Białych Ludzi, 
ale już widziałem, że brakuje mi pewnych istotnych cech i 
umiejętności. Pozbywając się tego, co zbyteczne, sprowadzili 
się - albo zostali sprowadzeni - do czegoś w rodzaju osadu czy 
esencji; ich tak zwana pustka była w rzeczywistości 
kwintesencją, pewną formą wiedzy. Nie byłem zaznajomiony z 
labiryntem ścieżek i alejek, którymi poruszali się z taką 
swobodą i pewnością, i jeśli wkrótce się z nimi nie zapoznam, 
będę się za bardzo rzucał w oczy i zacznę budzić podejrzenia. 
Moją jedyną szansą było przyłączenie się do grupy prawdzi-
wych Białych Ludzi, i to szybkie; musiałem się ukryć wśród 
nich i uczyć się od nich. Jeśli naprawdę chciałem wyjść z tego 
systemu, jeśli chciałem się od niego całkowicie uwolnić, 
musiałem zapomnieć o sobie - o wszystkim, czym byłem.
Musiałem wejść w tę fałdę rzeczywistości, którą zamieszki-
wali. Oczy z matowej porcelany i czarna dziura w miejscu ust. 
Wszystkie słowa połknięte. Głowa jak gościniec dla wiatru. 
Musisz się zachowywać jak oni, bo nie przeżyjesz. Te słowa Pat 
Dunne pozostały w mej pamięci, ale nigdy jeszcze nie były 
bardziej odpowiednie.
W ogóle nie spałem tej nocy, a mimo to, kiedy później wra-
całem do niej myślami, natykałem się na dziury w pamięci, 
niczym okresy nieświadomości, w których nie wiedziałem, co 
robię. Nie mogłem odtworzyć wyraźnego ciągu ulic, którymi 
się włóczyłem, tylko jedno miejsce, potem inne, potem jeszcze 
inne, jakbym, niczym olbrzym, poruszał się skokami i susami. 
Czasami jakieś miejsce - rzeka, muzeum - pojawiało się dwu-
krotnie, co zrodziło we mnie podejrzenie, że trzymałem się 
znanych mi okolic. A może znalazłem się w jednym z kręgów 
piekła, skazany na ciągłe kręcenie się w kółko...
Przy pierwszym brzasku szedłem przez ubogą dzielnicę 
miasta, położoną na północny wschód od stacji. Wśród zielska 
i bajor wybudowano tam osiedle domów komunalnych. Nad 
górami śmieci wirowały z wrzaskiem białe mewy. Myślałem, 
że byłoby mądrze ukryć się gdzieś, ale wtedy spomiędzy 
dwóch murów pokrytych tynkiem kamyczkowym wyłonił się 
mały chłopiec. Kiedy przyglądałem się, jak zwraca się w moją 
stronę, doznałem przebłysku natchnienia i zrównałem się z 
nim.
-	Dzień dobry - powiedziałem.
Chłopiec zatrzymał się i zaczął się na mnie gapić.
-	Umiesz mówić.
-	Nie powiesz nikomu, co?
Ważył przez chwilę decyzję, a potem potrząsnął głową.
-	Nie. - Zerknął na mnie z ukosa. - Potrafisz jeszcze coś 
powiedzieć?
Zauważyłem starego mężczyznę jadącego na rowerze w 
naszą stronę.
-	Nie teraz.
Rowerzysta wjechał na osiedle. Z wiklinowego koszyka
przywiązanego do kierownicy wystawały liście porów i selera.
Chłopiec miał na imię Felix - niezwykłe imię dla rae-
lancholika, pomyślałem, chociaż wolałem tego nie komento-
wać - i szedł na rynek po zakupy dla matki. Zapytałem go, czy 
mogę wlec się za nim. Nie widział powodów, żebym nie mógł. 
Zaprowadził mnie na błotniste pustkowie, gdzie stało kilka 
furgonetek z szeroko otwartymi drzwiami. W ich wnętrzach 
pochylali się handlarze w tanich skórzanych kurtkach, bez 
końca wyładowując sterty używanych ubrań, utrzymanych w 
jaskrawych kolorach. Przeszliśmy obok straganów z urzą-
dzeniami elektrycznymi, biżuterią, butami, sprzętem ku-
chennym, starymi odznaczeniami bojowymi, a nawet żywymi 
ptakami w klatkach, i znaleźliśmy się w końcu w sektorze, 
gdzie można było kupić świeże produkty rolne. Podczas gdy 
Felix stał z wszystkimi kobietami w kolejce, ja grzebałem w 
śmieciach za straganami. Natrafiłem na pudło bardzo 
poobijanych gruszek, z których kilka udało mi się zjeść, zanim 
przegonił mnie właściciel straganu. Parę minut później 
uratowałem cztery pomidory ze zwalonej na ziemię sterty, a 
później jeszcze bardziej mi się poszczęściło, bo odkryłem 
kupkę niełuskanych orzeszków ziemnych i pomarszczoną 
końcówkę salami. Zjadłem połowę tego, co znalazłem, a resztę 
schowałem do kieszeni płaszcza.
Kiedy Felix znowu się pojawił, był objuczony torbami. 
Zastanawiał się, czy nie zgodziłbym się pomóc mu je nieść. 
Wzmocniony rudymentarnym śniadaniem, powiedziałem, że 
pomogę. Kiedy wlekliśmy się z powrotem główną ulicą, 
zapytał mnie, czy mam jakieś imię. Ludzie nazywają mnie 
Wig, odparłem. Wyjaśniłem mu dlaczego. Kiwnął poważnie 
głową i rzekł, że w tych okolicznościach jest to dobre imię.
Kiedy skręciliśmy na osiedle, gdzie mieszkał, zdecydo-
wałem, że nadeszła pora, by zadać pytanie, które nurtowało 
mnie przez dużą część nocy. Czy wie, gdzie mógłbym znaleźć 
innych podobnych do mnie? Zmarszczył czoło i zwolnił krok, 
patrząc na swoje buty. Zastanawiał się nad tym poważnie, tak 
jak przypuszczałem. Pod wiaduktem, powiedział w końcu.
Tym koło schroniska dla psów. Widział tam paru Białych 
Ludzi. Albo spróbuj przy torach kolejowych. Biegnących na 
północ. Przed drzwiami swojego domu zapytał, czy nie chcę 
wejść i odpocząć. Powiedział, że w mieszkaniu jest tylko jego 
matka, a ona zawsze późno wstaje.
-	Lepiej nie. - Położyłem rękę na jego ramieniu. - Ale 
cieszę się, że cię spotkałem.
-	Dzięki za pomoc, Wig - powiedział. - Sam nie dałbym 
sobie z tym rady.
-	Jeśli ktoś będzie o mnie pytał, nie mów ani słowa. 
Dobrze?
Wciągnął wargi, a potem kiwnął głową.
-	To nasz sekret - rzekłem. - Obiecujesz?
-	Obiecuję.
Zmierzwiłem mu włosy i powiedziałem, żeby na siebie 
uważał, a potem odwróciłem się i wróciłem na ulicę.
Kiedy doszedłem do rogu, usłyszałem, że ktoś mnie woła. 
Obejrzawszy się, zobaczyłem twarz nad ciemnym, drewnia-
nym płotem. Musiał wejść na pojemnik na śmieci. Pomacha-
łem do niego, a on do mnie, poruszając tak szybko ręką, że 
stała się niewyraźną plamą.
Felix.
Nie wiem, jak przetrwałem ten dzień. Byłem tak zmęczony, 
że stale się potykałem i chociaż wepchnąłem kawałki gazety w 
pięty butów, żeby nie były takie luźne, miałem już otarte obie 
stopy. Postępując zgodnie z udzieloną mi radą, ruszyłem 
wzdłuż torów głównej linii kolejowej prowadzącej na północ, 
ale na nic się to nie zdało. Również poszukiwania pod wia-
duktem nic nie przyniosły, znalazłem tam jedynie podarty, 
poplamiony materac i krąg czarnego popiołu, pozostałość po 
rozpalonym przez kogoś ognisku. Za każdym razem kiedy 
widziałem biel, podskakiwało mi serce, ale zawsze okazywało 
się, że to tylko jakiś mężczyzna otwiera gazetę albo jakaś 
kobieta wywiesza pościel, a wtedy ogarniało mnie znużenie. 
Każdy nowy fałszywy alarm odbierał mi część sił, jeszcze 
bardziej mnie wyczerpując.
Koło południa zatrzymałem się na wiadukcie kolejowym 
obok niedokończonego osiedla mieszkaniowego i oparłem o 
balustradę. Miałem zamiar tylko trochę odpocząć przed dalszą 
wędrówką, ale zobaczyłem pode mną troje ludzi, których 
szukałem - dwóch mężczyzn i kobietę. Czy była to ta sama 
trójka, którą widziałem kąpiącą się w rzece? Musiałem 
założyć, że tak. W takim razie odczułem podwójną ulgę, że 
mnie wówczas nie zauważyli. W końcu była to moja szansa i 
wydawało się nieprawdopodobne, żebym znalazł inną. Władze 
musiały już wiedzieć o moim zniknięciu - Clarise musiała o 
tym donieść, choćby tylko po to, żeby chronić własną skórę - 
chociaż przez znaczną część dnia starałem się odpędzić tę myśl 
od siebie, ponieważ źle wpłynęłaby na moje i tak już 
podupadające morale.
Przelazłem przez ogrodzenie. Jeden z mężczyzn usłyszał 
mnie i obejrzał się z rozdziawionymi ustami, kiedy schodziłem, 
stawiając bokiem stopy, ze zbocza nasypu. Zbliżał się pociąg 
towarowy, z wagonami wyładowanymi piaskiem i żwirem. 
Zanim przejechał, stałem już obok Białych Ludzi, starając się 
naśladować malujące się na ich twarzach nienaturalne 
samozadowolenie. Na arkuszu zmiętego brązowego papieru 
przed sobą położyli parę kawałków białego chleba i tłuste, 
gotowane mięso, które mogło być wieprzowiną. Obaj 
mężczyźni nadal jedli. Wyjąłem nieco orzeszków z kieszeni i 
umieściłem je na papierze, potem dodałem kilka pomidorów. 
Jeden z mężczyzn, ciemnowłosy, spojrzał na mnie i skinął 
głową. Odpowiedziałem mu takim samym skinięciem. Drugi 
zdawał się do mnie uśmiechać, chociaż być może tylko beknął. 
Miał jasne brwi, a jego policzki, wyglądały na podrapane. 
Także wnętrze jego ust wyglądało jak podrapane czy poob-
cierane, z wyszczerbionymi zębami i spuchniętymi dziąsłami, 
żuł więc ostrożnie, krzywiąc się przy tym. Kobieta wyłuskała 
jeden orzeszek z łupiny i zjadła go, a potem klepnęła płaską 
dłonią ziemię obok siebie. Usiadłem przy niej. Skinęła głową i 
zaczęła się gapić na tory, a jej oczy zaszły mgłą. Z jej ust 
wydobywało się buczenie, ciąg nut, który nie przypominał 
żadnej melodii, jaką kiedykolwiek słyszałem. Po chwili sięg-
nęła po kawałek chleba i wsunęła mi go w dłoń. Ugryzłem. 
Trzaskał mi między zębami. Z pomocą śliny zrobiłem z tych 
okruchów coś w rodzaju ciasta i przełknąłem je. Ten chleb 
musiał mieć wiele dni. Przyglądałem się, jak kobieta grzebie w 
mięsie, przesuwając je to w jedną, to w drugą stronę grzbietami 
palców. W końcu wybrała kawałek, prawie sam tłuszcz, i 
podała mi go. Na kłykciach miała brodawki, a linie jej dłoni 
były jak inkrustowane brudem, ale nie dbałem o to. Od czasu 
porannego myszkowania za straganami nic nie jadłem. Kiedy 
żułem ten wieprzowy tłuszcz, przeniosłem wzrok na 
mężczyznę siedzącego najdalej ode mnie. Ze zmierzwioną 
czarną brodą i ogorzałą cerą miał w sobie coś z proroka, który 
właśnie przybył z pustyni. Jego oczy były dziwnie matowe i 
wyglądały jak zakurzone, jak gdyby, niczym czarne jagody czy 
winogrona, pokryte były nalotem. Wyobrażałem sobie, że za 
kimś takim mogliby pójść zagubieni albo łatwowierni.
Kiedy skończyli jeść, kobieta zawinęła resztki jedzenia w 
brązowy papier i wsunęła je pod ubranie, po czym ruszyli 
wzdłuż nasypu. Poszedłem z nimi. W tym, że się do nich przy-
łączyłem, nie wydawali się dostrzegać niczego niezwykłego 
ani podejrzanego. Dzień nadal był szary, dziwnie senny i wy-
czerpujący. Miałem uczucie, że czas stanął. A może to miejsce 
wydawało mi się inne, jakby pokazywano mi je poprzez szereg 
pomysłowo ustawionych luster, jakby świat, chociaż wyglądał 
tak samo jak przedtem, był w rzeczywistości swoim 
rozrzedzonym odbiciem. W pewnym momencie zamknąłem 
oczy i straciłbym równowagę i stoczył się na tory, gdyby nie 
chwycił mnie za rękę ów brodacz. Kiwnąłem głową, chrząk-
nąłem. Puścił moje ramię i szliśmy dalej. Co ciekawe, czułem, 
że to wydarzenie przydało mi pewnej wiarygodności.
Pod wieczór schroniliśmy się w jakimś magazynie, który 
przylegał tyłem do torów. Na głównej kondygnacji znajdowały 
się trzy prymitywne legowiska, zrobione z tego, co było pod 
ręką - kartonu, polistyrenu, szmat i kawałków plastyku. Pa-
trzyłem, jak moi towarzysze przygotowują się do snu. Dwoje z 
nich zwinęło się na boku. Mężczyzna z obolałymi ustami 
położył się na plecach, ze skrzyżowanymi na piersi rękami,
jakby przyciskał do siebie coś drogocennego. Ich oddechy 
stały się wolniejsze i głębsze. Ja też potrzebowałem snu, i to 
bardziej niż czegokolwiek innego, ale najpierw musiałem 
zrobić sobie legowisko. Poszedłem na drugi koniec magazynu i 
zacząłem się rozglądać za nadającymi się do tego materiałami. 
Kiedy światło dnia gasło, budynek lekko trzeszczał. Na 
parapetach okien gruchały gołębie.
W nocy zbudziło mnie ciężkie, płytkie dyszenie. Kiedy mój 
wzrok przystosował się do ciemności, zobaczyłem, że kobieta 
siedzi na jednym z mężczyzn. Oboje byli ubrani. Trzymała 
ręce płasko na piersi mężczyzny, a głowę miała odrzuconą do 
tyłu. Na jej zębach lśniło światło. Pod nią leżał ten brodacz, 
ten, który przypominał mi proroka.
Przejeżdżający pociąg wydał przeciągły, żałobny gwizd.
Odwróciłem się i znowu zasnąłem.
Przez następnych kilka dni kręciliśmy się po Iron Vale, 
czasami obozując na jego przedmieściach, czasami przecho-
dząc przez śródmieście, ale zawsze używając szlaków, dzięki 
którym byliśmy praktycznie niezauważani. W pojemniku na 
śmieci za szpitalem znalazłem jakieś stare bandaże i owinąłem 
nimi stopy, dzięki czemu było mi łatwiej chodzić, a otarcia 
powoli stwardniały i się wygoiły. Zacząłem się też przyzwycza-
jać do płaszcza, radząc sobie coraz lepiej z wycięciami na ręce 
i coraz rzadziej się potykając. Chwilami czułem się, jakbym 
powrócił do czasów dzieciństwa i udawał wampira w todze 
ojca... Na ogół sypialiśmy o świcie i po południu, nigdy dłużej 
niż cztery czy pięć godzin naraz. Poddałem się ich rytmowi 
życia jak prądom oceanu. W pewnym sensie zdałem się na ich 
doświadczenie. Żyłem przecież ich życiem, nie moim. Po-
czątkowo przypuszczałem, że ich nieustanne wędrówki biorą 
się z potrzeby szukania pożywienia i schronienia, potem jednak 
zdałem sobie sprawę, że są celem samym w sobie. Stali się 
nomadami, bo nie chcieli się narzucać zbyt długo żadnej części 
ludności. Postępowali tak z prostego pragnienia anonimowości 
i spokoju.
Pewnego wieczoru obozowaliśmy nad rzeką, pod mostem.
Tego dnia złapałem przeziębienie, pierwsze z wielu. Kiedy 
siedziałem blisko ogniska, starając się rozgrzać, brodacz ujął 
mnie za nadgarstek. Patrzył na mój zegarek. Kiedy odpiąłem 
pasek i dałem mu zegarek, położył go na ziemi i sięgnął po 
leżący obok kawałek cegły. Ostrożnie stuknął nim w tarczę 
zegarka, rozbijając szkło, potem odrzucił cegłę na bok i 
pochylił się nad zegarkiem, tak nisko, że koniec jego brody 
spoczął na piachu. Zaczął wydłubywać, jedną po drugiej, 
drobiny szkła. Robił to tak, jakby wyjmował wszy z włosów 
własnego dziecka. Jego cień podskakiwał i kucał na 
betonowym słupie za jego plecami. Kiedy usunął szkło, 
wyrwał obie wskazówki i rzucił je przez ramię w mrok nocy. 
Znowu obejrzał uważnie zegarek, kiwnął głową i wręczył mi 
go z powrotem. Cała ta operacja przeprowadzona została z 
takim poważnym skupieniem i absolutną precyzją, że czułem, 
iż nie mam wyboru i muszę ponownie założyć zegarek, jakby 
właśnie został naprawiony. Później, kiedy zwinąłem się przy 
ognisku i zamknąłem oczy, potraktowałem ten epizod jako 
obrzęd inicjacji. Odtąd miałem nosić zegarek, który nie miał 
wskazówek. Przyłączyłem się do ludzi, dla których czas nie 
miał żadnego znaczenia. Nawet oni sami zdawali się tego 
świadomi.
Czwartego wieczoru, po naszej zwykłej drzemce, wyru-
szyliśmy wschodnim brzegiem rzeki na południe i wyczułem 
inny nastrój, nic tak określonego jak cel, lecz po prostu jakąś 
zmianę, jakby zmianę biegu w samochodzie. Po pewnym 
czasie znaleźliśmy się w jakimś ogródku działkowym i moi 
towarzysze zaczęli zbierać warzywa, które wkładali do kiesze-
ni płaszczów. Robiłem to samo. Biali Ludzie nie znali pojęcia 
własności prywatnej. Jeśli mężczyzna, któremu zabrałem 
ubranie, był zdenerwowany, to bynajmniej nie dlatego, że 
uważał, iż należy ono do niego, lecz dlatego, że nie rozpoznał 
tego, co dostał w zamian za nie. Zareagował nie na stratę, lecz 
na nieznane. Przypuszczam, że niekiedy przyłapywano 
Białych Ludzi na takich uczynkach. Oskarżano ich wtedy o 
kradzież, ale ani to słowo nie miało dla nich żadnego sensu, 
ani kara w żaden sposób na nich nie oddziaływała.
Kara odnosi skutek tylko wtedy, kiedy jasny jest jej związek z 
przestępstwem. Tej nocy jednak upiekło się nam. Przyglądał 
się nam strach na wróble; jego szeroko rozłożone ręce wyka-
zywały jakby jego bezradność, a twarz była jeszcze bardziej 
pozbawiona wyrazu i widmowa niż nasze twarze. Kiedy 
zapełniliśmy kieszenie, przeleźliśmy przez dziurę w płocie i 
ruszyliśmy dalej.
Zastanawiałem się, czy kiedykolwiek zdadzą sobie sprawę, 
że jestem oszustem. Na pewno, mówiłem sobie, w którymś 
momencie wyczują to swoim szóstym zmysłem. Ale potem 
przyszło mi do głowy, że mogą nie być zdolni do podejrzli-
wości. Żeby być podejrzliwym, trzeba znać jakiś kontekst czy 
precedens, a Biali Ludzie nie mieli pojęcia ani o jednym, ani o 
drugim. Przeszłość nic dla nich nie znaczyła, a bez tego 
rodzaju podstawy podejrzliwość nie mogła się po prostu 
pojawić. Podobnie jak dzieci, które nigdy nie dorastają, Biali 
Ludzie byli na zawsze zamknięci w stanie zaufania. Kiedy 
płynęli przede mną w półmroku, raz jeszcze uderzyło mnie ich 
samozadowolenie, ich dobra natura. Wydawali się tak 
życzliwi, tak pogodni, tak dziwnie zadowoleni ze swojego 
losu, i to mimo tego, że społeczeństwo często tak źle ich 
traktowało. Nie było w nich ani cienia agresji. Na szczęście 
nauczyli się łączyć w grupy, idąc za głosem jakiegoś głęboko 
zakorzenionego instynktu, który mówił im, że wielość to 
bezpieczeństwo. Czyżby dlatego tak chętnie mnie zaakcep-
towali, dlatego - jak ująłby to Fernandez - nie przejrzeli mnie? 
Dlatego, że dzięki mnie byli silniejsi? Szliśmy gęsiego, nocny 
wiatr dmuchał nam w twarze, i chociaż od czasu do czasu 
myślałem o Clarise i jej chłopcach, cieszyłem się, że 
zostawiam w końcu Iron Vale za sobą.
Według moich obliczeń wędrowaliśmy prawie przez ty-
dzień, zanim zeszliśmy ze wzgórz na równinę. Nad ciemnymi 
polami unosiła się mgła, na nagich drzewach hałasowały 
wrony i sroki. Niedługo potem zobaczyłem znaki, które po-
informowały nas, że w niedużej odległości przed nami leży 
granica, ale kroczyliśmy szybko i pewnie dalej, a skraje na-
szych płaszczów nasiąkały wodą z mokrej trawy. Wyglądało 
na to, że mamy wejść do Żółtej Strefy, w miejscu oddalonym o 
osiemdziesiąt czy dziewięćdziesiąt mil na północ od punktu, 
gdzie zaatakowałem pogranicznika. Byłem już raz w Żółtej 
Strefie i nie miałem ochoty przeżywać tego ponownie, ale nie 
mogłem się rozstać z Białymi Ludźmi. Byli moim paszportem, 
moim kamuflażem; musiało minąć jeszcze trochę czasu, zanim 
nabędę tyle pewności siebie, by działać w pojedynkę. 
Wyprawa na terytorium choleryków miała tylko jedną oczy-
wistą dla mnie zaletę, tę mianowicie, że nikt nie będzie mnie 
tam szukał, a jeśli będzie, to z pewnością jako urzędnika w 
garniturze, a tę skórę zrzuciłem już wiele żyć temu.
Kiedy zbliżyliśmy się do granicy, zaczął padać deszcz. 
Przypomniałem sobie podróż z Dunne i Whittle'em i przesą-
czanie się osławionego komercjalizmu Żółtej Strefy na pas 
przygranicznego terytorium sangwiników. Tutaj nie było 
niczego podobnego. Wokół przejścia granicznego wyrosło 
miasteczko, ale nie zauważyłem ani sklepów z pamiątkami, ani 
hoteli tematycznych. Zobaczyłem sklep monopolowy, 
supermarket z towarami po obniżonej cenie i parę szarych 
uliczek, wzdłuż których stały szeregowce z firankami w ok-
nach na parterze. Niektóre krawężniki pomalowane były na 
wyzywający, patriotyczny odcień zieleni.
Pogranicznik pełniący służbę na przejściu machnął ręką, 
żebyśmy przeszli, nie zadając sobie nawet trudu, by rzucić na 
nas okiem. Chociaż wiedziałem, że musiał widzieć, jak się 
zbliżaliśmy, byłem mimo to zawiedziony. Chciałem, żeby 
zajrzał mi głęboko w oczy i dał się zwieść ich pozornie pustemu 
spojrzeniu. Jeden mur był za nami, ale kilkaset jardów dalej 
wznosił się drugi, a jego betonowa powierzchnia była pokryta 
bliznami i plamami jak grzbiet starego wieloryba. Z głową 
pochyloną przed deszczem, który padał teraz silniej, szedłem 
za moimi towarzyszami przez błoto ziemi niczyjej. Pośrodku 
biegł rów z pasami białego piasku po obu stronach. Były tam 
szperacze na metalowych masztach i zwoje drutu kolczastego. 
Po raz pierwszy przekraczałem nielegalnie granicę. Dosłownie 
przekraczałem. Mój płaszcz zupełnie przemókł i ciążył mi
tak, że z trudem szedłem. Przed nami, w górze, zobaczyłem 
długi, niski barak, wzniesiony na żelbetowych pustakach. 
Musiała to być wartownia straży granicznej Żółtej Strefy. 
Wątpiłem, czy uda się nam minąć ją tak łatwo.
Kiedy zrównaliśmy się z barakiem, otworzyły się jego 
drzwi, tak jak się obawiałem, i uzbrojony strażnik wezwał nas 
gestem dłoni do środka. Wspięliśmy się do dużego, pro-
stokątnego pomieszczenia o podłodze wyłożonej linoleum w 
musztardowym kolorze. Pod sufitem buczały jarzeniówki. 
Wzdłuż jednej ze ścian ciągnął się rząd kabli. Przeprowadzano 
tam kontrolę osobistą. Na drugim końcu pomieszczenia wisiała 
szczegółowa mapa całego regionu, z granicą zaznaczoną 
szerokim zielono-żółtym, czarno kratkowanym pasem. Obok 
stało szare metalowe biurko, zagracone komputerami, faksami 
i telefonami. W powietrzu unosił się zapach potu i mokrej 
odzieży.
Strażnik, który nas wpuścił, został przy drzwiach. Trzech 
innych stało ciasną grupką, tyłem do nas. Mrucząc coś i klnąc, 
odsunęli się od siebie i odwrócili w naszą stronę. Wydawało 
się, że sprawdzali wyniki loterii i żaden nic nie wygrał. Ten, 
który trzymał gazetę, zwinął ją w rulon i uderzył nią w spód 
swojej dłoni.
Stanęliśmy pośrodku pokoju, a oni rozsypali się wachlarzem 
przed nami i każdy z nich podszedł do nas z innej strony, jakby 
zaabsorbowany nieco innym aspektem naszego wyglądu. 
Uznałem ich zachowanie za zarówno protekcjonalne, jak sar-
doniczne. Wykorzystywali fakt, że zainteresowanie było czymś, 
do czego nie byliśmy przyzwyczajeni i na co nie zasługiwaliśmy, 
i dzięki temu ustanawiali swoją nadrzędną pozycję. Mieli na 
sobie świeżo wyprasowane, czyste mundury z ciemnozielonego 
materiału, z jasnożółtymi epoletami, które przycupnęły na ich 
ramionach jak tropikalne pająki. W lśniących skórzanych 
kaburach wisiały im u pasa pistolety, a na wysokości bioder 
kołysały się uwodzicielsko pałki. Chociaż dopiero od niedaw-
na przebywałem w towarzystwie Białych Ludzi, obezwładnił 
mnie doskonały, nieskazitelny wygląd strażników. Myślę, że 
nie potrafiłbym nic powiedzieć, nawet gdybym chciał.
Ten ze zrolowaną gazetą wydawał się być w sztucznie 
wywołanym dobrym humorze, tak że zastanawiałem się, czy 
nie jest na amfetaminie. Skoczył w stronę mężczyzny z 
obolałymi ustami i zamachnął się, jakby chciał go uderzyć. 
Tamten skulił się, zakrywając rękami uszy, a potem wydał jęk. 
Jeden z pozostałych strażników sparodiował to - najpierw 
kucnięcie, potem jęk. Jego kolega z gazetą roześmiał się głośno 
i okręcił, lustrując wzrokiem resztę nas.
Zwiesiwszy głowę, zobaczyłem, że woda z mojego płaszcza 
zebrała się w ciemną kałużę wokół moich stóp. Kiedy na nią 
patrzyłem, znalazła jakieś wgłębienie w podłodze i zaczęła 
odpływać ode mnie wąskim strumykiem.
-	Oho. Ktoś się zeszczał.
Zwinięta gazeta walnęła mnie w bok głowy. Nie zauważy-
łem, że się zbliża. Huczało mi w prawym uchu. Mężczyźnie 
stojącemu obok mnie, brodaczowi, kazano opaść na czworaki i 
wypić rzekomy mocz. Patrzyłem, jak klęka przede mną i stara 
się zlizać wodę z podłogi.
-	Jest wśród nich kobieta.
Zapadła tak nabrzmiała cisza, że słyszałem deszcz stukają-
cy w dach, piękny i zupełnie nieodpowiedni odgłos, jakby stado 
dzikich koni galopowało przez otwartą przestrzeń. Wszyscy 
trzej strażnicy zgromadzili się wokół kobiety. Gapiła się gdzieś 
w dal. Może też odnosiła wrażenie, że słyszy konie. Aż do tej 
chwili przypuszczałem, że ma około czterdziestki, może trochę 
więcej, ale teraz, w blasku świateł wartowni, zobaczyłem, że 
prawdopodobnie nie ma więcej niż dwadzieścia pięć lat.
Strażnicy zaczęli miętosić jej piersi, co sprawiło, że wiła się 
i piszczała, a to zachęciło ich tylko do posunięcia się dalej. 
Dwóch z nich złapało ją za ręce, a trzeci zaczął ją pocierać 
między nogami. Mężczyzna z obolałymi ustami przesunął się 
pod okno i patrzył przez nie na fragment muru. Zerknąłem na 
brodacza, który nadal klęczał u moich stóp. Chociaż odpo-
wiedział mi spojrzeniem, jego zaćmione oczy nic nie wyrażały.
Kiedy kobieta się wiła, spod jej płaszcza coś wypadło i po-
toczyło się po podłodze. Była to wielka marchewka. Podniósł 
ją strażnik z gazetą.
-	O kurwa. Ona ma wibrator. - Rzucił marchewkę jed 
nemu z kolegów. - Wiesz, co robić.
Strażnicy zawlekli kobietę na biurko. Odsunąwszy na bok 
telefony i faksy, położyli ją na plecach. Naciągnęli jej płaszcz 
na głowę, a potem siłą rozłożyli nogi i rozcięli zabłocone majt-
ki. Uda miała czerwone i popękane. Kiedy się odwróciłem, 
wydała osobliwy dźwięk, coś w rodzaju długiego, drżącego 
westchnienia.
-	Myślisz, że to się jej podoba?
-	Oczywiście, że tak. Tylko popatrz na nią.
Nie chciałem patrzeć, ale raz czy dwa zerknąłem w tamtą 
stronę i uświadomiłem sobie, że się uśmiecham. Pomyślałem, 
że to z nerwów albo ze strachu.
Zauważył to strażnik z gazetą i podszedł do mnie.
-	Lubimy to, co?
Przysunął twarz tak blisko do mojej, że czułem w jego 
oddechu zapach kawy, czarnej i gorzkiej.
Wyszczerzyłem zęby w szerokim uśmiechu, jak idiota, za 
którego mnie brano.
Wyciągnął rękę i wepchnął mi palec do ust.
-	Ładne zęby. - Wysunął język, ślepy, gruby i lśniący. Ob 
lizał moje wargi i wzdychając z rozmarzeniem, wzniósł wzrok 
do sufitu. Potem oddalił się tanecznym ruchem, wybuchając 
śmiechem. - Gdzie ta marchewka?
Ciszę przerwał ostry dzwonek.
Jeden ze strażników puścił kobietę i podniósł słuchawkę 
telefonu.
-	Tak? - Słuchał przez sekundę czy dwie, po czym krzyk 
nął: - Poruczniku, to do pana.
Ten, który sprawdzał mi zęby, znowu pochylił się w moją 
stronę.
-	To do mnie. - Uniósł dwukrotnie brwi i odwrócił się. 
Trzęsąc się, patrzyłem, jak rozmawia przez telefon. Po chwili 
zasłonił wolną ręką słuchawkę i przemówił do swoich dwóch 
kolegów rozkazującym tonem, którego nie słyszałem aż do 
tej chwili. - Wyrzućcie ich.
Wypchnięto nas z wartowni i zatrzaśnięto za nami drzwi.
Parę sekund później otworzyły się ponownie i wyleciało coś 
stamtąd, zataczając krótki, jasny łuk nad naszymi głowami. 
Patrzyłem, jak kobieta podnosi marchewkę, wyciera ją do 
czysta i wkłada z powrotem do ukrytej kieszeni wewnątrz 
płaszcza. Zobaczyła, że się przyglądam, i kiwnęła głową, jakby 
dawała mi znać, że to, co robi, jest słuszne i właściwe. Wciąż 
się trzęsąc, patrzyłem na ziemię. Deszcz zelżał akurat wtedy, 
kiedy chciałem, żeby zaczął padać mocniej. Chciałem poczuć 
wodę rozpryskującą się na mojej głowie. Chciałem unieść 
twarz ku niebu i pozwolić deszczowi zmyć wszystkie ślady 
języka strażnika.
Przypomniałem sobie, jak Frank Bland mówił o granicach, 
które zbudowano na niekorzystnych liniach łączących miejsca 
prehistoryczne - czarnych strumieniach, jak je nazywał - i o 
tym, że drzewa i inne rośliny w takich miejscach są czasami 
karłowate albo zwichrowane. Twierdził, że jeśli ludzie 
przekroczą taką granicę, poważnie podupadną na zdrowiu. 
Jeśli jednak ludzie tam pracują, to na pewno skutki będą 
jeszcze wyraźniejsze. Czy teoria Franka tłumaczyła scenę, 
której świadkiem byłem w strażnicy? Czy też strażników roz-
sierdziła tak nasza wolność? Owszem, byliśmy wyrzutkami, 
ludźmi niechcianymi, ale jednocześnie mogliśmy iść, gdzie się 
nam podobało; poza tym oderwawszy się od społeczeństwa, 
wyzwoliliśmy się od napięć i obowiązków codziennego życia. 
Może gdzieś w głębi duszy inni zazdrościli nam tego. Stąd 
brały się te wszystkie prześladowania... Kiedy stałem tam tak, 
zastanawiając się nad tymi pytaniami, poczułem w powietrzu 
obok mnie przypływ złej energii i zerknąłem na moich 
towarzyszy, by przekonać się, czy oni też to zauważyli, ale ich 
twarze wyglądały tak samo jak zawsze - wyrażały 
samozadowolenie, nieświadomość.
Brodacz przeszedł już za barierę, do Żółtej Strefy, a pozo-
stała dwójka podążała z tyłu. Ruszyłem za nimi. Wydawało 
się, że ciężkie przejścia nie zrobiły na nich specjalnego wraże-
nia. Nawet kobieta wyglądała na niezbyt przejętą tym, co z nią 
robili. Czy było tak dlatego, że przywykli do maltretowania? 
Czy przygotowali się na to w jakimś nieznanym sensie, zdając
sobie sprawę, że będą mieli do czynienia z mieszkańcami Żół-
tej Strefy? A może byli po prostu niezdolni do jakichkolwiek 
uczuć? A jeśli tak, to czy było tak zawsze? Czy było to częścią 
tego, co czyniło ich tym, kim byli? A może stopniowo wpędzały 
ich w coraz większe otępienie nieskończone okrucieństwa, 
które musieli znosić? Popatrzyłem na idącego przede mną 
mężczyznę z tak zniszczonymi zębami i dziąsłami, że często 
jedzenie i picie sprawiało mu ból. W takie dni ta kobieta żuła 
za niego jedzenie i wypluwała mu tę papkę do ust jak ptak 
karmiący pisklę. Wzdrygnąłem się na myśl o tym, jak mógł 
doznać takich ran. Jednak najgorsze ze wszystkiego było to, że 
w ogóle nie mówili. Nie mogłem zadawać im pytań. Nie 
mogłem wyrazić współczucia. Co myśleli - jeśli w ogóle coś 
myśleli? Nigdy się nie dowiem.
Przez resztę dnia szliśmy naprawdę szybko, zacząłem się 
więc zastanawiać, czy moi towarzysze nie pragną jednak 
oddalić się od tego, co wydarzyło się na granicy. Jednocześnie 
sugerowało to pewną znajomość terytorium, które przemie-
rzaliśmy. Weszliśmy na ziemie, gdzie należało za wszelką cenę 
unikać konfrontacji. Stworzenie wrażenia, że ma się jakiś cel, 
że dąży się w konkretne miejsce, było formą samoobrony.
Po przekroczeniu granicy znaleźliśmy się na północnych 
kresach Żółtej Strefy, które były rzadziej zaludnione, ale mimo 
to wydawało się, że wciąż nie możemy znaleźć się z dala od 
dróg, przynajmniej na początku. Wędrowaliśmy ich 
trawiastymi skrajami, rowami, utwardzonymi poboczami, a 
obok nas nieustannie mknęły ze świstem opon samochody. 
Kierowcy trąbili na nas albo odkręcali szyby i drwili, a raz 
śmignęła w powietrzu puszka piwa i uderzyła brodacza w ło-
kieć. Trzymał potem rękę na piersi, ale miał ten sam wyraz 
twarzy co poprzednio, brodę uniesioną do góry i przechyloną 
lekko na bok, a spojrzenie jego jakby przyprószonych pyłem 
oczu było roztargnione, jak gdyby słuchał dobiegającej z od-
dali muzyki.
Późnym popołudniem dotarliśmy na obrzeża jakiegoś 
dużego miasta. Wzdłuż głównej ulicy ciągnęły się samocho-
dowe salony wystawowe, salony mody i restauracje szybkiej 
obsługi. Nasze cienie pojawiały się na chodniku przed nami jak 
ciemne osłony. Obejrzałem się przez ramię. Nad horyzontem 
wyłoniło się z masy porozrywanych chmur zachodzące słońce, 
rzucając pomarańczowe światło, które wydawało się 
nienaturalne, chore. Trzeba było kłaść się spać. Zaczęliśmy 
przeszukiwać podwórka i uliczki za sklepami, rozglądając się 
za czymś do spania. Znaleźliśmy w kontenerze na śmieci parę 
arkuszy plastikowej folii, strząsnęliśmy z nich wodę, a potem 
zanieśliśmy je w róg parkingu i ułożyliśmy na trawie pod 
ogrodzeniem z drucianej siatki. Słuchałem przyjeżdżających 
ciężarówek - szczęku dźwigni zmiany biegów, zgrzytu hamul-
ców - i kierowców pokrzykujących do siebie, wymieniających 
przekleństwa i świńskie dowcipy.
W ciągu minionych kilku dni, kiedy wędrowaliśmy na 
południowy wschód przez wrzosowiska Zielonej Strefy, a po-
tem na zachód, ku granicy, obserwowałem moich towarzyszy i 
zacząłem sobie tworzyć pewną teorię. Zauważyłem, że pewne 
dźwięki się powtarzają, i starałem się zapamiętać, jak i kiedy 
są używane. Złożone niemal wyłącznie ze spółgłosek, miały 
urywane, krtaniowe brzmienie. Na przykład dźwięku „Ng" 
używano w odniesieniu do mężczyzny z poranionymi ustami i 
zastanawiałem się, czy nie jest to przypadkiem imię nadane mu 
przez Białych Ludzi. Kiedy przyszło mi to do głowy, zwró-
ciłem uwagę na brodacza i szybko odkryłem dźwięk stosowany 
wobec niego, dźwięk, który najlepiej oddawało słowo „Ob". I 
podobnie dźwiękiem „Lm" posługiwano się w stosunku do 
kobiety, a jego względna miękkość była subtelnym, niemal 
wzruszającym potwierdzeniem dla jej płci. Od chwili prze-
kroczenia granicy tego popołudnia zacząłem sam używać tych 
dziwnych dźwięków, początkowo z wahaniem, ale później z 
wzrastającą pewnością siebie, i zazwyczaj nagradzano mnie 
chrząknięciem, zerknięciem albo szarpnięciem głową. Raz, w 
odpowiedzi na użycie przeze mnie słowa „Lm", które 
wymawiałem jako Lam, kobieta wyszła z czymś, co brzmiało 
jak „Gsz". Później użył tego samego dźwięku brodacz, patrząc 
w moją stronę. Czyżby Biali Ludzie nadali mi imię?
Pochylała się nade mną Lam, potrząsając mnie za ramię. 
Wydawało mi się niemożliwe, żebym spał, a jednak niebo za 
jej głową spowite było ponurą, ciemnopomaranczową poświatą 
nocy. Usiadłem i spojrzałem obok niej. Pozostała dwójka była 
już na nogach; Neg sikał przez siatkę.
Na północ od miasta natknęliśmy się na obszar zabu-
dowany zakładami przemysłu ciężkiego. Krajobraz był usiany 
poskręcaną sztuczną biżuterią fabryk chemicznych. Wszystkie 
te budynki tykały, buczały, oddychały. Te sznury perłowych 
świateł. I białe słupy wznoszące się z wysokich kominów jak 
łodygi maciejek. Swoiste piękno, ale trujące. Nie 
pokonywaliśmy już kolejnych mil w naszym zwykłym tempie. 
Cały czas potykaliśmy się o sterty odpadków usypane wzdłuż 
drogi, a potem Lam wpadła w wąski przepust, zwichnęła sobie 
nogę i musieliśmy na zmianę pomagać jej iść. Jeszcze bardziej 
spowolniło to nasz marsz. O świcie, jak zawsze, przespaliśmy 
się.
Następnej nocy zeszliśmy z szosy na nieutwardzoną drogę. 
Kiedy minęliśmy wzniesienie, usłyszałem dziwne, nieludzkie 
krzyki i zobaczyłem przed nami ogromne wysypisko śmieci z 
setkami krążących w powietrzu i pikujących mew, walczących 
zaciekle o resztki jedzenia. Przeszliśmy przez otwór w płocie z 
blachy falistej i zaczęliśmy okrążać wysypisko zgodnie z 
ruchem wskazówek zegara. Po drugiej stronie rozpalono, 
niewidoczne z bramy wjazdowej, ognisko, z którego strzelały 
w górę snopy iskier. Kobieta mruknęła i spojrzawszy w lewo, 
zobaczyłem wyłaniającą się z lasu grupę białych postaci. 
Kiedy dotarliśmy do ogniska, pewnie było już nas ze 
trzydzieści osób. Zebraliśmy się w tym samym miejscu, mniej 
więcej w tym samym czasie, a przecież, o ile wiedziałem, nic 
nie zostało zorganizowane ani omówione. Nie było żadnego 
porozumiewania się, przynajmniej w zwykłym sensie tego 
słowa. Wyglądało to na dowód zdolności telepatycznych, do 
których miałem zawsze tak sceptyczny stosunek.
Rozsiedli się wokół ogniska, a ja usiadłem z nimi. Kiwali 
głowami, mruczeli, drapali się. Szturchali patykami płonące 
gałęzie. Na zboczu wysypiska, które wznosiło się nad nami
jak poszarpana ściana urwiska, migotały i błyszczały płaty 
srebrnej folii. Podawano sobie z ręki do ręki litrową butelkę. 
Opary, które unosiły się z jej szyjki, miały zapach kwiatów, ale 
płyn przypominał w smaku dżin i wyobraziłem sobie przez 
chwilę, że jestem znowu w salonie Clarise Tucker i próbuję 
jednej z nowych, zabójczych mikstur Starlinga. Pomiędzy 
przypadkowymi wybuchami ożywienia, kiedy Biali Ludzie 
chrząkali albo jęczeli, zapadało milczenie, w którym gapili się 
w ogień, najwyraźniej zatopieni w myślach. Nie rozumiałem, o 
co im chodzi. Było to jakby zebranie, zgromadzenie, ale 
wyjątkowo dziwaczne. Chociaż liczba uczestników wzrosła, 
czułem się bardziej odsłonięty, bardziej obcy, znalazłem więc 
sobie patyk i grzebałem nim w węglach, starając się ukryć 
coraz silniejsze poczucie skrępowania.
A potem, w nagłym przebłysku, uzyskałem odpowiedź. 
Przesyłali sobie nawzajem obrazy w głowach. Pokazywali je 
sobie jak zdjęcia, tyle że robili to telepatycznie. Skąd to 
wiedziałem? Częściowo podpowiadała mi to intuicja. Ale też, 
jeśli się usilnie skoncentrowałem, jeśli odciąłem się od reszty 
świata, zdawałem się widzieć obrazy, których nie potrafiłem 
wyjaśnić. Były to tylko fragmenty - płonący dom, zamarznięte 
jezioro, nagi mężczyzna siedzący tyłem do kierunku jazdy na 
koniu - ale pochodziły spoza moich własnych przeżyć. Była to 
inna forma komunikacji, zupełnie inny język, a mimo to 
czułem, że z czasem mógłbym nauczyć się posługiwać nim 
płynnie. Być może wtedy docierałyby do mnie całe sekwencje 
obrazów. Na razie byłem nowicjuszem, który nie może nic dać 
od siebie. Byłem osobą, która kiwa głową i uśmiecha się, 
chociaż nie chwyciła dowcipu.
Nie spali przez całą noc i zdrzemnęli się dopiero wtedy, kie-
dy na wschodniej stronie nieba pojawił się pierwszy rumieniec 
zbliżającego się świtu. W środku dnia ruszyliśmy dalej, kieru-
jąc się prosto na północ. Policzyłem, że jest nas trzydzieścioro 
czworo. Nie było dzieci. Czy był to czysty zbieg okoliczności, czy 
też było prawdą to, co słyszałem, że Biali Ludzie są bezpłodni? 
Na pewno wszyscy, których dotychczas spotkałem, urodzili się 
albo przed Reorganizacją, albo prawdopodobnie podczas niej,
co nadawało wagę poglądowi, zgodnie z którym byli skutkiem 
ubocznym owego radykalnego przedsięwzięcia inżynierii spo-
łecznej. Reorganizacja była jakby kontrolowanym wybuchem, 
który wywołał gorący biały błysk w głowach wszystkich ludzi 
żyjących w tym kraju w owym czasie. Ogromna większość 
doszła potem do siebie, przystosowała się i starała się obrócić 
to na swoją korzyść. Ale niektórzy mieli mniej szczęścia. Ich 
umysły zostały wypalone, myśli obróciły się w popiół. Taka 
przynajmniej była powszechna opinia. Chociaż dostrzegałem 
pewną logikę w twierdzeniu o bezpłodności - bo jak mogli dać 
początek życiu ludzie, którzy sami rzekomo nie należeli do 
żywych? - to wydawało się ono również zanadto wygodne, 
wyglądało na sofizmat albo pobożne życzenie tych, których 
istnienie Białych Ludzi wprawiało w zakłopotanie. Bo gdyby 
płodność odeszła w nicość razem z językiem i charakterem, 
Biali Ludzie wymarliby. Nie byliby już żywym świadectwem 
okrucieństw i wad systemu. Nie byłoby wyjątków od reguły. 
Tego popołudnia, kiedy obserwowałem, jak Neg bada pęknięte 
lusterko boczne samochodu, które wygrzebał na wysypisku, 
uświadomiłem sobie, że widziałem już wcześniej jego twarz. 
Nie dosłownie, oczywiście. Ale pamiętałem, że taki sam wyraz, 
a raczej brak jakiegokolwiek wyrazu, miał Jones, kiedy stał na 
jednej nodze w tamtym ponurym korytarzu. Jones był Białym 
Człowiekiem, zanim ktokolwiek dowiedział się o istnieniu Bia-
łych Ludzi. Musiał być jednym z pierwszych. Jeśli nadal żył, to 
prawdopodobnie wśród Białych Ludzi, tak jak ja. Zrobiło mi się 
dziwnie na myśl, że w każdej chwili mogę na niego wpaść.
Po kilkugodzinnej wędrówce z wiatrem w plecy zaczęło 
wyglądać na to, że zdążamy w cieszącą się złą sławą okolicę, 
zwaną Odpadkami. Stolicą tego regionu była Pyrexia, miasto, 
w którym produkowano chlor, tworzywa sztuczne i artykuły 
petrochemiczne. Władze Żółtej Strefy oświadczyły niedawno, 
że nie panują nad Odpadkami. Od różnych urzędników zaj-
mujących się relokacją słyszałem opowieści o popełnianych 
tam potwornościach, chociaż żaden z nich nigdy nie twierdził, 
że postawił stopę w tym regionie.
Koło południa czwartego dnia dotarliśmy na wysokie, puste 
wrzosowisko. Wiatr ucichł, a zaciągnięte chmurami niebo 
wydawało się wisieć tuż nad naszymi głowami. Gdyby 
dotknąć tych chmur, pomyślałem, byłyby miękkie jak pierś 
ptaka. Szliśmy dalej, cały czas kierując się na północ. Nasze 
płaszcze szeleściły na wrzosach.
Późnym popołudniem wyciągnęliśmy z porzuconego szybu 
kopalni martwą owcę. Na szczęście nie zaczęła się jeszcze 
psuć, upiekliśmy więc ją na torfie. Z pełnymi brzuchami 
spaliśmy dłużej niż zwykle. Było już niemal widno, kiedy 
wyruszyliśmy w dalszą drogę.
Chociaż na ogół trzymaliśmy się wysokiego terenu, z dala 
od ludzkich siedzib, schodziliśmy czasami na drogę i szukali-
śmy przejechanej zwierzyny. Znaleźliśmy mnóstwo królików i 
raz czy dwa bażanta. Nieśliśmy ze sobą zapas czerstwego 
chleba i surowych warzyw, ale szosa stała się, przynajmniej na 
pewien czas, naszym głównym źródłem pożywienia.
Nie mieliśmy wyboru i musieliśmy sypiać na powietrzu. Co 
sześć czy siedem godzin zwijaliśmy się w kłębek, przylegając 
ściśle do siebie, jak dzieci bawiące się w sardynki w puszce.
Czas zaczął się zacierać.
Raz musieliśmy przeciąć ośmiopasmową autostradę. 
Usłyszałem ją na długo przedtem, zanim ją zobaczyłem, 
ustawiczny, ale dobiegający raz głośniej, raz ciszej ryk, który 
wziąłem za odgłos wodospadu. Tego dnia jednego z naszych 
potrąciła ciężarówka. Widziałem, jak jego ciało okręca się 
wokół osi, a potem bezwładnie pada. Kiedy do niego dotarłem, 
był już martwy, miał podrapany i zmiażdżony bok głowy, 
przetrącony kark, nie dało się wyczuć pulsu w tętnicy szyjnej. 
Ciężarówka nawet nie zwolniła. Położyliśmy go na plecach na 
utwardzonym poboczu. To dziwne, ale jego dłonie nadal się 
poruszały, zamykając się, jakby chciał dotknąć swoich 
przegubów. Jakaś kobieta starała się ułożyć na jego twarzy 
źdźbła trawy, ale zwiewał je strumień powietrza płynący od 
pędzących samochodów. W końcu musieliśmy przykryć ją 
kawałkiem wystrzępionej opony.
Za autostradą teren stał się jeszcze bardziej ponury.
Tylko wiatr, kępy poczerniałych wrzosów i poruszająca się 
bladozielona trawa. Im dalej szliśmy na północ, tym bardziej 
wydawaliśmy się korzystać z godzin dziennych; odsunęliśmy 
się już tak bardzo od społeczeństwa, że nie musieliśmy się 
dłużej ukrywać. Poza tym były tam szyby kopalniane, które 
zagrażałyby naszemu bezpieczeństwu, gdybyśmy podróżowali 
nocą. Widziałem też tablice ostrzegające przed niewybuchami. 
Kiedyś teren ten musiał być wykorzystywany jako poligon.
Przypuszczam, że musieliśmy przebywać w Żółtej Strefie 
około dziesięciu dni, kiedy wspięliśmy się na kamienisty 
grzbiet wzgórza, a potem zatrzymaliśmy się, widząc przed 
sobą płytką dolinę. Biegła przez nią z północy na południe 
jednopasmowa droga. Nie potrafiłem sobie wyobrazić, kto 
mógłby z niej korzystać. Być może wojsko. Na zachód od drogi 
rozciągał się pas ziemi, która zdawała się zaorana albo odwró-
cona. Zebrała się tam ciżba Białych Ludzi. Chociaż wyglądało 
na to, że dotarliśmy w końcu do celu naszej wędrówki, nie 
widziałem na tym pustkowiu niczego, co usprawiedliwiałoby 
taką długą i niebezpieczną podróż.
Zaczęliśmy schodzić i niebawem sami znaleźliśmy się na 
dnie doliny. Biali Ludzie nie mieli zwyczaju wymieniać 
pozdrowień. Nie obejmowali się na przykład, nie wchodzili ze 
sobą w żaden kontakt fizyczny. Stawali naprzeciw albo obok 
siebie w niemym pokazie powitania albo krążyli wokół siebie 
ze spuszczonym wzrokiem i dłońmi skubiącymi fałdy 
płaszczów, jakby doznali nagle ataku nerwowego. Nie mogłem 
się zorientować, czy odnawiają starą znajomość, czy spotykają 
się po raz pierwszy.
Poszedłem na błotnisty obszar, który widziałem z grzbietu 
wzgórza. Kształtem i rozmiarami przypominał basen pływacki. 
Do jednego z jego dłuższych boków prowadziły od drogi ślady 
opon. Na drugim końcu zobaczyłem mężczyznę na kolanach. 
Ruszyłem ku niemu zaciekawiony, ale nie chciałem mu 
przeszkadzać. Od czasu do czasu pochylał się do przodu i 
przykładał czule policzek do ziemi. Kiedy do niego dotarłem, 
kiwnąłem głową i mruknąłem, co było uniwersalnym zacho-
waniem, które przejąłem od moich towarzyszy. Zignorował
mnie. Patrząc na teren dookoła, pomyślałem, że rozumiem go. 
Coś się tam wydarzyło.
Powróciłem do głównej grupy. Lam i Neg rozpalili małe 
ognisko obok drogi. Wśród węgli leżały ziemniaki. Przykuc-
nąłem i przeszukałem kieszenie, wyciągając z nich jabłka i 
czerwoną paprykę, którą znalazłem parę dni wcześniej na 
tyłach wiejskiego supermarketu. Wyjąłem też parę za-
błoconych buraków, skradzionych z czyjegoś ogródka. Lam 
rozłożyła paprykę wokół ogniska, żeby się przypiekła. Neg 
ugryzł ostrożnie jabłko. Natomiast Ob patrzył w dal ze swoim 
zwykłym mistycznym przejęciem.
Większość Białych Ludzi rozbiła obóz obok nas. Niektórzy 
mieli nawet kociołki, w których gotowali wodę albo rosół. 
Zakrzywiony kształt doliny wzmacniał nasze pomruki. Jednak 
kiedy zjedliśmy, zapanowało milczenie, cisza, w której było 
coś z cierpliwego, nabożnego czuwania. Wydawało się, że 
zesztywniało samo powietrze, jakby narzucono je, niczym 
świeżo uprasowane prześcieradło, na materac ziemi. Owinąłem 
się płaszczem i położyłem.
Kiedy się obudziłem, był zmierzch, a nasze ognisko przyga-
sło i przeistoczyło się w kopczyk szarego popiołu wyszywany 
szkarłatnymi nitkami. Gdy rozcierałem nogi, starając się 
przywrócić w nich czucie, podniosłem głowę i zobaczyłem 
balansujący na grzbiecie wzgórza nade mną księżyc w pełni, 
tak ogromny, że przez chwilę myślałem, iż zarówno ta ziemia, 
jak i całe życie na niej się skurczyły. Zdumiał mnie też jego 
kolor. Przepyszne, kremowe jasne złoto, które miało połysk 
starej satyny albo nowo wybitej monety. Rozejrzawszy się, 
zobaczyłem, że ludzie wstają, jak gdyby otrzymali właśnie 
jakiś sygnał.
Patrzyłem, jak podchodzą do prostokąta ziemi wokół błota. 
Stanąwszy na jego skraju, zaczęli zdejmować ubrania. Nie 
miałem innego wyboru jak tylko przyłączyć się do nich i robić 
to samo. Rozebrawszy się, weszliśmy w muł, który cechował 
się specyficznym chłodem - był chłodniejszy niż trawa, nawet 
dużo chłodniejszy niż powietrze. Nasze ciała skrzyły się 
bladym blaskiem jak zamarzająca kałuża wody.
Stojący najbliżej mnie ludzie nabierali w garście muł i pokry-
wali nim swoje torsy i kończyny, a nawet twarze. Kiedy się 
pochyliłem, wydało mi się, że rozbłyskuje mi w głowie silne 
światło, i zobaczyłem ciężarówkę cofającą się ku szerokiemu, 
głębokiemu rowowi. Rozjarzyły się jej tylne światła, potem 
zgasły. Znowu się rozjarzyły. Później uniosła się na hydrau-
licznych podnośnikach jej skrzynia i zaczął się wysypywać 
ładunek... Wszystko to dotarło do mnie w ułamku sekundy, 
potem znowu zaległa ciemność i była tylko moja goła ręka i 
muł, a na skórze zjeżyły mi się włosy, ale nie z zimna.
Zacząłem pokrywać się mułem, ale przerwałem, kiedy 
dobiegł mnie dźwięk wydawany przez zgromadzonych wokół 
ludzi. Krzyczeli, ale nie do siebie, lecz do czegoś większego 
albo nawet w pustkę, a ich głosy były niepewne, pytające. 
Powoli stawały się coraz głośniejsze, coraz mniej indywidual-
ne, coraz mniej ludzkie. Przywodziły mi na myśl brzęczenie 
roju pszczół, odgłos, który był częściowo muzyką, częściowo 
hałasem, i przyłapałem się na tym, że sam biorę w tym udział i 
mój głos łączy się z innymi. Pozbywałem się ciężaru, który od 
lat spoczywał na moich barkach - tej zmowy, tego 
oszukiwania, kłamstw, którymi mamiłem innych i samego 
siebie; wszystko zrzucono na tę połać ziemi i mogłem to tam 
zostawić, mogłem to tam z siebie wyrzucić. Dźwięk ten 
wprawiał w drżenie ziemię i powietrze i tylko nim wtedy 
byliśmy, jednym głosem wzniesionym przeciwko żywiołom, 
echem, swoistą harmonią.
Kiedy się obudziłem następnego ranka, nie wiedziałem, 
czemu mam wierzyć. Czy obrazy, które widziałem, były wytwo-
rem mojej rozgorączkowanej wyobraźni? A może zaczynałem 
odbierać obrazy, które odbierała reszta? Czyżbym uzyskiwał 
stopniowo dostęp do tego szczególnego, pozbawionego słów ję-
zyka? Jeśli mogłem polegać na wizji, której doznałem w nocy, 
to wyglądało na to, że zamordowano i pogrzebano tam setki 
Białych Ludzi. Właściwie nie widziałem zwłok wysypujących 
się z ciężarówki, ale jakoś wiedziałem, że właśnie do tego tam 
doszło. Obozowaliśmy na skraju zbiorowego grobu. Pokrywa-
jąc się błotem, Biali Ludzie upamiętniali swoich zmarłych, a 
mrożąca krew w żyłach, niesamowita pieśń była zarówno 
rekwiem, jak i złożonym im hołdem. Jeśli naprawdę tak było, 
to byli bardziej świadomi przeszłości, niż mówiono.
Przyszła mi też do głowy inna możliwość. Chociaż żyłem 
wśród Białych Ludzi, w rzeczywistości nie stałem się jednym 
z nich, a to dało mi swobodę stworzenia mojej własnej, mi-
tycznej koncepcji ich losu, czegoś, do czego sami niekoniecznie 
byli zdolni. W końcu jeśli mogłem polegać na moim uczuciu 
uwolnienia się od przytłaczającego mnie ciężaru, to zdjęcie 
przez nich białych ubrań i wysmarowanie się mułem mogło po 
prostu być sposobem oczyszczenia się ze zniewag i obelg, na 
które byli stale narażeni, rytuałem, który umożliwiał im 
prowadzenie takiego życia, jakie prowadzili - włóczenie się z 
miejsca na miejsce, błąkanie się po całym podzielonym 
królestwie. Kiedy śpiew dobiegł końca, zeszliśmy do strumie-
nia, który płynął pomiędzy porośniętymi wrzosem brzegami. 
Wszedłszy do lodowato zimnej wody, zmyliśmy z siebie muł, 
a potem włożyliśmy z powrotem swoje płaszcze i buty, i pa-
miętam, jaki czysty się poczułem, jaki lekki, jaki wolny.
Kiedy zapakowałem skromne zapasy, które nam pozostały, 
i rozrzuciłem ostatnie żarzące się węgle ogniska, doszedłem do 
wniosku, że nie jest ważne, gdzie leży prawda. Może 
przeżywali ból tych, którzy odeszli, a może oswabadzali się od 
cierpień, których sami doznawali. Rytuał ten można było 
interpretować wielorako. W końcu wydawało się prawdo-
podobne, że był częścią procesu oczyszczenia i odnowy. Był 
również częścią ich wyjątkowej kultury, która była nieubła-
gana w tym, czego od nich wymagała. Cierpienia. Dalszego 
istnienia.
Biali Ludzie nie żegnali się, podobnie jak się nie witali. Nie 
było żadnych uścisków rąk, nawet oglądania się za siebie, 
tylko stopniowe rozpraszanie się, diaspora w miniaturze. 
Razem z Obem, Negiem i Lam przyłączyłem się do grupy 
około dwudziestu osób zmierzających w kierunku północno-
zachodnim, który, wcześniej czy później, doprowadzi nas
do morza. O kilka mil od brzegu leżało tam parę świętych 
wysp, z których większość należała do flegmatyków. Nieco 
dalej na północ dochodziła do morza zakrzywioną linią granica 
z Zieloną Strefą. Zastanawiałem się, ku któremu z tych celów 
zmierzała nasza grupa.
Teren szybko stał się trudny do pokonania - wzgórza były 
dużo wyższe i zwieńczone poszarpanymi graniami, lasy 
gęściejsze, porośnięte bardziej ciernistymi roślinami. Chociaż 
nikt nie mieszkał na wrzosowiskach, istniały tam pewne 
zagrożenia, ale okolica, w którą wkroczyliśmy tego dnia, była 
bardziej niebezpieczna, gdyż zaludniona. Kiedy przecho-
dziliśmy po południu przez jakąś wioskę, zgraja złośliwych, 
ordynarnych dzieci obrzuciła nas gnojem i bryłkami węgla, a 
potem z okna na górze ktoś wylał na nas wiadro pomyj. 
Wyszliśmy z tych opałów z rozcięciami i sińcami, niczym 
poważniejszym, ale mimo to pomyślałem, że powinniśmy 
okrążać takie miejsca, zwłaszcza że teren stwarzał nam teraz 
wiele możliwości ukrycia się, albo że powinniśmy się cicho 
przemykać przez ludzkie osiedla, kiedy ich mieszkańcy spali. 
Nie miałem jednak w tej sprawie nic do powiedzenia. 
Wydawało się, że w grupie nie istnieje coś takiego jak proces 
podejmowania decyzji. Był tylko pęd, którego ani nie kwe-
stionowano, ani nie wyjaśniano.
Parę mil za tą wsią ścieżka, którą szliśmy, zaczęła zakręcać 
do tyłu, opadając serpentyną do wąwozu. Daleko w dole 
słyszałem szum płynącej wody. Ze skalnych ścian wąwozu 
wyrastały ukośnie drzewa, których gałęzie wyglądały jak 
obdarte ze skóry ręce, z obnażonymi ścięgnami i żyłami. 
Gdzieś z południa dobiegał stłumiony grzmot. Dotarłszy na 
dno doliny, przeszliśmy po pasie gąbczastego torfu nad brzeg 
rzeki, której wody płynęły wąskim, zielonym strumieniem po 
białych głazach. Patrzyłem, jak moi towarzysze opadają na 
ziemię. Niektórzy niemal natychmiast zasnęli. Dziwne było, że 
wyraz ich twarzy w ogóle się nie zmieniał, pozostając tak samo 
pusty podczas czuwania, jak podczas odpoczynku. Lam usiadła 
na brzegu pode mną, badając zakrzywioną ranę na przodzie 
łydki. Rana była czarna od zakrzepniętej krwi, ale
wiedziałem, że nie jest zainfekowana, bo sam ją oczyściłem 
dzień czy dwa wcześniej. Wymieniliśmy spojrzenia. Kiedy 
popatrzyłem w jej oczy, nie zauważyłem w nich ani emocji ani 
inteligencji. Mój wzrok nie znalazł tam niczego, na czym 
mógłby się zatrzymać. Zagłębił się w przyprawiającą o zawrót 
głowy nieskończoność.
Leżałem na boku, twarzą do rzeki. Moje biodro przeniknął 
chłód. Odwróciłem się na plecy. W tych dniach mogłem spać 
prawie wszędzie; spałem nawet wtedy, kiedy dygotałem z 
zimna. Kiedy się ściemniło, podeszła do mnie Lam i przy-
kucnęła nade mną. Ściągnąwszy mi majtki, zachęciła, bym w 
nią wszedł. Zaczęła się poruszać w górę i w dół, najpierw 
wolno, potem szybciej, bardziej rytmicznie, z rozłożonymi na 
mojej piersi dłońmi, zębami zaciśniętymi na dolnej wardze. Po 
wszystkim opadła obok mnie i zasnęła. Jej oddech pachniał 
cebulą i kwaśnym mlekiem. Chociaż byłem zmęczony, nie 
pozwalał mi zasnąć szmer płynącej wody, kiedy więc po paru 
godzinach zwinęliśmy obóz, czułem się, jakbym w ogóle nie 
spał.
Wydawało się, że postanowiliśmy zignorować jedyną dro-
gę, która prowadziła przez ten rejon, i tym razem przyjąłem to 
z zadowoleniem - byliśmy w samym środku Odpadków i 
opłacało się być ostrożnym. Miało to jednak pewne konse-
kwencje. Jeden z nas został zaatakowany przez zdziczałego 
kota, który poranił mu szyję i ręce. Obwiązaliśmy poszarpane 
ciało, najlepiej jak potrafiliśmy, pasami materiału i zgniecio-
nymi liśćmi szczawiu. Później okazało się, że dalszą drogę 
zagrodziło nam osypisko skalne i zmuszeni byliśmy wracać po 
własnych śladach. Sam teren, ze stromymi wzniesieniami i 
urwiskami, zdawał się być przeciw nam. Poraniony mężczyzna 
nie przestawał jęczeć. Jeszcze tylko kilka mil takiej drogi, 
powtarzałem sobie. Jeszcze tylko kilka mil.
Przed świtem zeszliśmy na leśną drogę, prowadzącą do 
polany. Nie dostrzegłem tam żadnego budynku mieszkalnego, 
tylko stodołę i biały wrak samochodu. Usunięto mu koła, a 
otwory, w których tkwiły kiedyś reflektory, były puste. Pod-
szedłem do miejsca, gdzie stał Ob. Gapił się na drzwi stodoły. 
Do ich desek przybito szczura w sposób, który nasunął mi 
myśl o ukrzyżowaniu. Za plecami słyszałem stały, narastający 
szum, odwróciłem się więc szybko, myśląc, że to jacyś ludzie 
przedzierają się przez podszyt lasu, ale był to tylko deszcz. 
Kilkoro z nas schroniło się w stodole. W środku nie było nic 
oprócz sterty balotów słomy pod jedną ze ścian i paru zepsu-
tych narzędzi. Deszcz zaciągnął ciężką kurtynę za drzwiami. 
Zrobiłem sobie legowisko z paru starych worków i starałem się 
zasnąć. Świat za stodołą był mroczny, niewyraźny.
Zaledwie parę sekund później, jak się wydawało, obudziłem 
się i zobaczyłem stojących w wejściu mężczyzn. W zgięciach 
ich łokci spoczywały dubeltówki. Z rond kapeluszy kapała 
woda. Unieśli bez słowa strzelby i wypalili nad naszymi 
głowami, a powietrze wypełniły trociny, pióra i słoma. Udało 
mi się przeturlać i przecisnąć przez dziurę w ścianie, gdzie 
odpadła deska. Na zewnątrz zobaczyłem Nega i Oba. Kiedy 
nasza trójka zanurzała się między mokre od deszczu drzewa, z 
kryjówki w paprociach podniosła się Lam. Zagłębiliśmy się 
bardziej w las. Wszystkie dźwięki docierały do mnie przez 
głośne, natrętne brzęczenie. Minęły godziny, zanim zacząłem 
dobrze słyszeć.
Nie zasnęliśmy już tego dnia. Chociaż udało się nam 
połączyć z innymi członkami naszej grupy, było nas, co nie 
wróżyło nic dobrego, mniej niż przedtem. Po raz pierwszy 
wyczułem utratę otuchy. Kończyły się nam zapasy żywności. 
Za każdym razem kiedy wyschły na nas ubrania, otwierało się 
niebo i w parę sekund byliśmy znowu przemoknięci. Nie 
mogliśmy znaleźć ani jedzenia, ani schronienia. Nadal 
posuwaliśmy się w kierunku północno-zachodnim, ale coraz 
wolniej, a to bynajmniej nie podnosiło mnie na duchu.
Po południu chmury na zachodzie przerzedziły się i prze-
biły się przez nie pod ostrym kątem promienie słoneczne, 
odsłaniając krajobraz. Reszta nieba wisiała nad nami ciężką, 
marmurową szarością. Zanosiło się na to, że w każdej chwili 
może ponownie lunąć deszcz. Kiedy wyszliśmy zza zakrętu, 
mając po lewej stronie zabudowania gospodarcze, a po prawej
jarzący się ciemny las, około pół mili przed sobą ujrzeliśmy 
jakąś palisadę z poszarpanym szczytem, przypominającym 
stronę gazety rozerwanej w poprzek słojów. Czemu mogła 
służyć, blokując tak przejście? Zbliżywszy się trochę, podnio-
słem dłoń, by ocienić oczy. W jasnym blasku słońca budowla 
ta poruszała się i przemieszczała i dopiero wtedy dostrzegłem, 
czym była - wcale nie palisadą, lecz kordonem, rzędem ludzi 
stojących w poprzek drogi. Rozległ się krzyk. Obróciłem się do 
tyłu. Neg stał bez ruchu, z wytrzeszczonymi oczami i 
ścierpniętą skórą. Dźwięk, który wydawał, nie przypominał 
żadnego z tych, które słyszałem wcześniej, tym razem nie było 
w nim spółgłosek, tylko jedna nuta, cicha, ale wysoka, 
monotonna, i nagle dał mi się we znaki własny kręgosłup, na 
całej długości, jakby wsunięto w moje ciało wbrew mojej woli 
coś twardego i zimnego.
Zacząłem biec. Potem biegliśmy już wszyscy, cała pięt-
nastka czy dwudziestka, a nasze płaszcze obijały się nam o 
nogi. Droga nie dawała żadnej osłony, żadnej ochrony. 
Kierowaliśmy się w stronę lasu. W prawo wiodła porośnięta 
trawą droga, nad którą tworzyły baldachim gałęzie drzew. 
Potykaliśmy się, padaliśmy. Zrywaliśmy się na nogi. Wyglą-
daliśmy niezgrabnie, niemal komicznie, jak stado ptaków, 
które zapomniały, jak się lata.
Odwróciwszy się, zobaczyłem za sobą Nega. Jego szeroko 
otwarte usta ziały jak czarna dziura, otoczona zmiażdżonymi 
dziąsłami i pieńkami zębów. Już raz został pobity, gdzieś na 
południu. Teraz o tym wiedziałem. Nanizali jego zęby na sznu-
rek i zawiesili mu je, krwawiące, niczym naszyjnik na szyi. 
Jego własne zęby. Zrobili też kolczyki. Pokazał mi to na obrazie 
przesłanym do mojej głowy. Patrzyłem, jak biegnie. Wydawał 
się odchylać do tyłu, szarpiąc obiema rękami powietrze, jakby 
stało mu na drodze. Pod ubraniem przelewały się jego piersi i 
brzuch. Miał za dużo tłuszczu. Jedno spojrzenie na niego i 
widać było, że jest już po nim.
Czekali na nas. Nie zapadł jeszcze zmierzch, a my byliśmy 
w naszych białych płaszczach. Okrutny kolor, biel. Nie ma
w niej żadnej litości. Zaledwie parę minut wcześniej prze-
szliśmy przez wieś. Drzwi i okna były zatrzaśnięte. Jednak 
widzieliśmy oczy w dziurkach od kluczy. Drgające zasłony. 
Potem tłum majaczących na drodze postaci, z zimowym słoń-
cem za plecami. Przeważnie mężczyźni, chociaż widziałem też 
kobiety. I dzieci. Głowy ogolone z powodu wszy. A może w 
tych stronach było w zwyczaju golić dzieciom głowy? Musiano 
im powiedzieć o naszym nadejściu. Mieli broń. Taką, jaką się 
bierze, kiedy nie ma za wiele czasu. Łańcuch od roweru, 
puszka parafiny. Kosa.
Kiedyś próbowałbym być może przekonać ich, by dali nam 
spokój. Miałem wtedy słowa, czar. Teraz już nie. Teraz z 
moich ust wydobywały się tylko nieartykułowane dźwięki. 
Potrafiłbym naśladować rodzącą krowę, szelest deszczu na 
liściach. Potrafiłbym naśladować mlaskanie stopy zagłębiają-
cej się w mokradle. Nie na wiele by się to przydało. Ale nawet 
gdybym mówił płynnie, wątpię, by mnie posłuchali. Nastawili 
się na zrobienie czegoś i nie odmówiliby sobie tego.
Znowu się rozejrzałem, szukając Nega. Został z tyłu. Sły-
szałem, jak mnie woła - Gsz? G s z! - ale spojrzałem przed 
siebie i pobiegłem szybciej. Wyskakiwały na mnie drzewa. 
Pnie czarne i wilgotne, jakby powstały z bagna, korzenie jak 
macki. Oddech palił mi gardło. Niebawem, dzięki Bogu, 
będzie ciemno.
Pulsowała mi krew w żyłach.
Dobiegł skądś wrzask i odwróciłem się. Dopadli go już. 
Słyszałem, jak się śmieją, brutalnie zrywając z niego ubranie. 
W przyćmionym świetle jego nagie ciało miało fakturę grzyba, 
delikatnego, kremowego spodu. Skrępowali mu z tyłu drutem 
nadgarstki i łokcie, a potem się odsunęli. Miał zamknięte oczy 
i przebierał stopami w błocie, ale w wolnym tempie, niemal 
czule, jakby wyciskał sok z winogron. Jakby robił wino. Spuś-
cili jednego ze swoich psów myśliwskich, tępo wyglądające 
stworzenie o potężnych szczękach i barkach. Szarpnął go za 
genitalia, potem, kiedy Neg okręcił się z bólu, za pośladki, a 
potem znowu za genitalia.
Trudno jest biec, zasłaniając dłońmi uszy.
Czy byłem kiedyś z siebie zadowolony? Czy byłem zaro-
zumiały? Nie wiem. Nie pamiętam. Jeśli byłem, żałuję tego. 
Odwołuję to wszystko.
Potępiam siebie.
Jednego z nas podpalono. Nie, więcej niż jednego. W głębi 
lasu z białych ptaków wystrzeliwały jaskrawopomarańczowe 
grzebienie i pióra.
Biegłem dalej. Ślina zaschła mi w gardle. Drzewa trzęsły 
się i chwiały jak maszty statku podczas burzy. Ziemia falo-
wała, grożąc, że wyrzuci z siebie wszystkie najciemniejsze 
tajemnice. W każdej chwili mogła zwymiotować poplamione 
krwią skarby, narzędzia morderstw, ludzkie kości. Ale to tylko 
ja biegłem. Tylko ja biegłem. Świat stał nieruchomo jak ktoś 
przestraszony czy zdumiony.
Zobaczyłem po lewej padającą kobietę, dwóch mężczyzn w 
strojach myśliwskich na niej, ich rozwarte usta, czerwone, 
wilgotne i wyszczerzone. Można by pomyśleć, że ktoś przyłożył 
im siekierę do twarzy. Jeden z nich pociągnął ją za włosy do 
tyłu, jakby była koniem, a jej włosy uzdą. Jej gardło sztywno 
się wyprężyło, a tył głowy niemal dotykał łopatek. Czy była to 
Lam? Nie mogłem się zorientować. W każdym razie nie 
chciałem widzieć tego, co miało nastąpić. Byłoby to gorsze, 
niż mogłem sobie wyobrazić. Wśród drzew było więcej moich 
towarzyszy, a ciemne postacie deptały większości z nich po 
piętach albo pochylały się nad nimi. Staraliśmy się prześcignąć 
nasze cienie.
Nie wiem, jak straciłem równowagę. Być może, odrywając 
na moment wzrok od ścieżki, źle postawiłem stopę. Potem 
staczałem się po stromym zboczu, śliskim od błota, mokrych 
liści i bluszczu. Turlałem się w dół, gałęzie chłostały mnie po 
rękach i twarzy. Drzewo odrzuciło mi w bok jedną nogę. 
Wywinąłem nawet koziołka, a niebo zawirowało mi przed 
oczami jak spódnica kobiety w jakimś staromodnym tańcu. W 
końcu znalazłem się na dnie parowu. Leżałem na plecach obok 
drogi, serce waliło mi, jakby chciało wyskoczyć spośród żeber, 
nie mogłem złapać tchu. Patrzyłem na nagie gałęzie rozłożone 
spokojnie na tle nieba. Wszystkie krzyki dochodziły
teraz do mnie z góry. Wstałem. Bolała mnie noga, ale nie aż 
tak bardzo. Nie sądziłem, że coś sobie złamałem. Po drugiej 
stronie drogi było więcej drzew, dalej rzeka, a na szerokim, 
zielonym polu za nią zobaczyłem budynek, który wyglądał na 
zrujnowany kościół albo klasztor. Kiedy stałem tam, niepew-
ny, co mam robić, niebo zaczęło się zmieniać, a potem jakby 
rozkruszać. Z ciężkiej szarości zaczęło padać coś dziwnie 
lekkiego i miękkiego.
Śnieg.
Wydawało się, jakby w powietrzu opadały kawałki nas. 
Kawałki tego, kim byliśmy. Na moim rękawie osiadł płatek 
śniegu i natychmiast zniknął. Jeśli śnieg od razu nie stopnieje, 
ja też zniknę. Sztuczka ze znikaniem. Miałem więcej szczęścia, 
niż mogłem się spodziewać. Jednak akurat wtedy usłyszałem 
krzyk. Na skraju parowu nade mną zatrzymało się parę postaci, 
nieruchomych i pomarszczonych. Patrzyły na mnie przez 
śnieg, jedna w czapce z nausznikami, druga w mundurze 
polowym. Trzecia oglądała się za siebie przez ramię, 
przyzywając ręką innych. Przebiegłem przez ścieżkę, a potem 
ześliznąłem się na brzeg rzeki, o wodzie koloru piwa, której 
bieg przerywały rozrzucone tu i ówdzie gładkie, okrągłe głazy. 
Pod powierzchnią rozciągały się na całą długość wodorosty, 
jak włosy topielicy. Zacząłem iść z pluskiem przez płytką 
wodę, ślizgając się na mniejszych kamieniach. Zdałem sobie 
sprawę, że jestem sam, po raz pierwszy od nie wiedziałem jak 
dawna. Poczułem skurcz w żołądku.
Po drugiej stronie widniały w mule ślady kopyt. Owce, 
pomyślałem. Albo jelenie. Tu przychodziły pić. Przede mną 
wyrósł brzeg, czerwona ziemia spętana korzeniami. Nad nim 
zobaczyłem rysujący się na tle nieba parapet muru obronnego. 
Wspiąłem się na brzeg i znalazłem na brzegu pola. Nie 
widziałem tam w ogóle żadnej osłony. Ze zbocza schodziło w 
moim kierunku dwóch mężczyzn, klnąc na jeżyny czepiające 
się ich nóg. Jeden z nich miał widły i zwój sznura. Drugi niósł 
nożyce do strzyżenia owiec. Przynajmniej nie mieli psa. Nie 
potrafiłem wyjaśnić spokoju, który mnie akurat wtedy 
opanował. Czy sprawił to śnieg, który padał
teraz gęsty i mokry, tak że płatki wielkości liści dębowych 
przylepiały się do mojego płaszcza? A może przeczuwałem to, 
co się miało zdarzyć?
Kiedy ruszyłem przez pole, wyskoczyła przede mną jakaś 
dziewczyna. Wydawało się, że pojawiła się znikąd. Krzykną-
łem. Położyła mi rękę na ustach, a potem umieściła jeden palec 
w poprzek swoich. Jej twarz była pokryta piegami. Nigdy nie 
widziałem tak wielu piegów. Obdarzyła mnie dziwnym, 
niewyraźnym uśmiechem.
- Tędy - szepnęła. - Szybko.
Nie była jedną z nich. Była kimś innym.
Bogu dzięki za to. Bogu dzięki.
8
Biegła przede mną. Jej włosy i poły płaszcza powiewały. W 
przestrzeń między nami padał śnieg. Popędziliśmy na lewo od 
kościoła, częściowo pozbawionego dachu, z kamienną 
posadzką pod gołym niebem. Były tam inne budynki, 
wyglądające na stare, niektóre z nadal stojącymi murami, inne 
zburzone do fundamentów. Przez żywopłot do ogrodu z trawą 
sięgającą do pasa. Tutaj też budynki. Nowsze. Wysokie 
kominy, wąskie okna. Wszystko w opłakanym stanie. 
Rozejrzałem się spod półprzymkniętych przed wirującymi 
płatkami śniegu powiek. Wydawało mi się, że słyszę męskie 
głosy, ale sami mężczyźni byli niewidoczni.
Dotarliśmy do tyłu jakiegoś budynku, którego cała ściana 
ukryta była za zasłoną winorośli i powoju. Dziewczyna naparła 
na drzwi w murze, otworzyła je i wepchnęła mnie do środka. 
Ceglane schody prowadziły do piwnicy. Zapach ziemnego 
popiołu i mysich odchodów. Ledwie wyczuwalna woń 
woskowej świecy. Skinęła na mnie ręką, bym szedł za nią, po 
czym odsunęła postrzępioną zasłonę, ukazując drugie drzwi, z 
nieheblowanego drewna, ciemne jak torf. Zamknęła je za nami 
na zasuwę i ruszyła w górę wąską klatką schodową. 
Orientowałem się, gdzie jest, tylko po odgłosie jej kroków na 
gołych deskach. W pewnym momencie w mojej głowie błysnęło 
światło i zobaczyłem dłoń rozczapierzoną na ziemi, białą jak 
po ekshumacji, i wiedziałem, że należy ona do Lam, chociaż 
nie widziałem żadnej innej części jej ciała.
W końcu weszliśmy do niskiego pomieszczenia z jednym 
okrągłym oknem. Widać było przez nie tylko plątaninę zielo-
nych gałązek, a za nią stały ruch ukośnie padających płatków 
śniegu. Dziewczyna znowu zamknęła za nami drzwi na zasu-
wę, a potem podeszła do okna i przyłożyła twarz do skrzyżo-
wanych prętów. Przykucnąłem, a serce waliło mi tak mocno, 
że wydawało się wstrząsać całym moim ciałem. W uszach 
szumiała mi krew. Oni byli tam nadal, cała reszta. Dziewczyna 
odwróciła się od okna.
-	Wiesz, kim jestem?
Gapiłem się na nią. Miałem w głowie pustkę. Tylko pustkę.
-	Nie pamiętasz mnie, prawda? 
Co ona mówi?
-	Potrafisz mówić? - Podeszła do mnie i uklęknęła przede 
mną. Jej oczy omiotły moją twarz. Pustka. Tylko przestrzeń. - 
To nieważne - powiedziała. - To nie ma znaczenia.
Przepraszam, powiedziałem w głowie.
-	Nie płacz - rzekła. - Teraz jesteś bezpieczny. Nic ci nie 
będzie. - Położyła swoją dłoń na mojej. Zdawałem sobie spra 
wę z jej ciężaru, jej ciepła. - Tutaj nigdy nas nie znajdą. To 
miejsce jest zbyt zapuszczone, za bardzo zarośnięte. Jest tu 
za dużo pomieszczeń. Stracą zainteresowanie. Wiem, jacy są.
Me tego się boję, powiedziałem w głowie.
Nie mogła oczywiście nic z tego usłyszeć, a jednak znie-
ruchomiała i nawet na chwilę nie spuściła ze mnie wzroku. 
Wydawała się nawet nie mrugać. W cienkiej skórze pod ocza-
mi miała zmarszczki, co nasunęło mi myśl, że albo w swoim 
życiu za mało spała, albo za dużo widziała.
-	Naprawdę mnie nie rozpoznajesz? - Zatknęła za ucho 
kosmyk włosów koloru paproci. - No, może nie ma w tym nic 
dziwnego - dodała, na wpół do siebie.
Z zewnątrz dobiegły mnie słabe krzyki. Okno było ustami 
kogoś, kto odczuwał wielki ból.
-	Posłuchaj mnie - powiedziała dziewczyna. 
Odbierałem obrazy błota i korzeni, leśnej polany, wszystkie
z poziomu ziemi, jakby wciśnięto mi w nią bokiem twarz. 
Wokół mnie stali mężczyźni, także chłopiec. Trzymały go za 
ramię grube paluchy. W ucho dyszał mi pies, jego oddech był 
wilgotny i gorący. Wysoko nade mną, poza moim zasięgiem,
widziałem gałęzie poruszające się na tle pociemniałego nieba. 
Tam, w górze, było pięknie, jak w raju. Oglądałem to oczami 
jednego z moich towarzyszy, ktoś krzyczał do mnie, ale nic nie 
mogłem zrobić.
-	Posłuchaj — powiedziała dziewczyna.
I zaczęła do mnie mówić. Powiedziała, że cały czas była ze 
mną. Popełniła pewne błędy. Czasami była zbyt powolna, zbyt 
niezdecydowana, czego być może należało się spodziewać, i raz 
czy dwa zgubiła mnie zupełnie. Ale kiedy się przed paroma 
minutami poślizgnąłem. Kiedy upadłem. To była ona. 
Popchnęła mnie.
Co ty mówisz? powiedziałem w głowie.
Ktoś był tuż za mną, powiedziała. Jeden z nich. Ale nie 
powinienem się martwić. Teraz wszystko będzie dobrze. 
Zabierze mnie do domu. Dlatego się pojawiła. To właśnie 
zrobiła.
Nadal nie rozumiałem.
Potem cofnęła się na środek pokoju z łokciem opartym o 
dłoń drugiej ręki i palcami obejmującymi brodę. Powiedziała, 
że musi iść po zaopatrzenie. Będę musiał zostać sam i nie 
ruszać się z tego miejsca. Nie mogłem pod żadnym pozorem 
opuszczać tego pomieszczenia. Podeszła do drugich drzwi, 
które dopiero wtedy zauważyłem. Nadal siedząc na ziemi, 
podciągnąłem kolana pod brodę, objąłem je rękami i 
pochyliłem głowę.
-	Tak dobrze - powiedziała. - Odpocznij trochę. 
Drzwi się za nią zamknęły. Jej kroki się oddaliły.
Gdy tylko wyszła, zacząłem wątpić w jej istnienie. Wyda-
wało się to takie dogodne. Było zbyt dobre, żeby mogło być 
prawdziwe. Czyżbym wymyślił sobie wybawczynię? Czyżby 
jedyny dobry uczynek był dziełem mojej wyobraźni?
Do pokoju wkradł się zmierzch, jakby on też szukał schro-
nienia.
Ostatnie promienie światła wydobyły z mroku pajęczynę, 
której kruchy hamak wisiał w rogu. Zapach ziemi stał się 
silniejszy, ziemi, która nigdy nie widziała słońca.
Kiedy w końcu usłyszałem zbliżające się dźwięki, przy-
warłem do ściany, spodziewając się mężczyzn z bronią. 
Otworzyły się drzwi. Wróciła ta dziewczyna. Miała plecak 
przewieszony przez ramię i ciągnęła parę długich kawałków 
materiału. Aksamit, powiedziała. Uważała, że mogły to być 
zasłony. Znalazła też kilka jutowych worków. Powiedziała, że 
gdybyśmy wykorzystali je jako materace, moglibyśmy się 
przykryć tymi zasłonami jak kocami i może wystarczyłoby to, 
żeby zapewnić nam ciepło. Przeprosiła mnie, że nie było jej tak 
długo. Miała nadzieję, że się nie niepokoiłem.
Kiedy układałem posłanie na podłodze, otworzyła plecak i 
wyjęła klin sera i bochenek chleba z chropowatą skórką. Była 
tam też brązowa papierowa torba z jabłkami, marynowana 
cebula w słoiku i flaszka wina w kształcie łzy. Powiedziała, że 
nie możemy ryzykować i zapalać świecy. Ktoś mógłby ją 
dostrzec z zewnątrz. Musieliśmy się zadowolić przesączającym 
się przez okno, odbitym od śniegu, mdłym światłem gwiazd.
Patrzyła, jak spłukuję jedzenie do żołądka łykami cierp-
kiego czerwonego wina.
- Dobrze - powiedziała. - Dobrze.
Kiedy podjedliśmy, zawinęła resztę żywności i włożyła do 
plecaka, który powiesiła na gwoździu za drzwiami. Zdjąwszy 
buty, wgramoliłem się na posłanie i położyłem na boku, z ręką 
pod policzkiem. Nadal odbierałem obrazy. Pochodziły z sali 
operacyjnej albo kostnicy, krew lała się niedbale, obficie. Za 
każdym razem kiedy do mnie napływały, wzdrygałem się.
Dała mi coś, co nazwała pokrzykiem. Trzymała go w małej 
szklanej buteleczce, którą nosiła na sznurku zawieszonym na 
szyi. Napój miał smak alkoholu i wyschniętych ziół. Powie-
działa, że pomoże mi się uspokoić. Patrzyłem, jak układa się 
na plecach obok mnie.
Pomieszczenie wypełniła noc. Ciemność jej twarzy na tle 
słabszej ciemności powietrza. Jej równy oddech. Zapadła ci-
sza, cisza, która niekoniecznie oznaczała spokój. Przez okno 
dobiegał zapach śniegu. Czysty, nieco metaliczny. Jak stali 
nierdzewnej.
Zaschło mi w ustach. Nie miałem śliny.
Chociaż krzyki ustały, nadal je słyszałem.
Byłem wyczerpany, a mimo to nie mogłem zasnąć, a jeśli 
odpłynąłem na chwilę w drzemkę, to zawsze bliski byłem 
ujrzenia jakichś potworności, aktów gwałtu, jakich nigdy 
wcześniej nawet sobie nie wyobrażałem, nie mówiąc już o tym, 
żebym się kiedykolwiek z nimi zetknął. W snach jakieś głosy 
mówiły mi, żebym nie patrzył. Jeśli nie będę patrzył, mówiły, 
to nic mi nie będzie. Ale nie mogłem nie patrzeć. Być może 
jakaś część mojego ja była dociekliwa albo miała słabą wolę, 
albo nawet w ogóle się zagubiła. Byłem kobietą, która zamie-
niła się w słup soli. Wojownikiem, który obrócił się w głaz.
Leżała obok mnie przez całą noc, czerpałem więc otuchę z 
bliskości i ciepła jej ciała. Kiedy przez warstwy worków 
przeniknął z ziemi chłód, przycisnąłem się do niej, czując tył 
jej ud na kolanach, jej włosy w ustach. Wydawała się nie mieć 
nic przeciwko temu. Jeśli chodzi o mnie, to przywykłem do 
spania obok nieznajomych. Robiłem to od tygodni.
W którymś momencie zorientowała się, że nie śpię, i za-
częła mi opowiadać o sobie.
- Przyszłam na świat tej nocy, kiedy zabrano cię twoim 
rodzicom - powiedziała.
Gapiłem się na nią, zastanawiając się, skąd o tym wie, ale 
ona nie zwracała na to uwagi. Patrzyła w sufit, a jej profil 
rysował się w mroku delikatną srebrną linią.
Urodziła się na łodzi mieszkalnej, która była wtedy domem 
jej rodziców. Jej ojciec pracował jako śluzowy. O północy, kiedy 
miała pięć godzin, otworzyła po raz pierwszy oczy. Przez cały 
wieczór padał śnieg.
Tam, gdzie ja byłem, padał deszcz, powiedziałem w głowie.
Matka owinęła ją w szal i podniosła do okna. Patrzyła na 
płatki śniegu spadające z nieba jak białe kwiaty, lądujące na 
kanale i znikające. Nie pamiętała tamtej nocy - rodzice opo-
wiedzieli jej o tym później, kiedy była starsza - ale czasami się 
zastanawiała, czy to tam wszystko się zaczęło.
Co się zaczęło? zapytałem w głowie.
Kiedy zdarzyło się to pierwszy raz, stała na ścieżce holow-
niczej. Pamiętała ciepły powiew na gołych ramionach, senne
brzęczenie pszczół. Musiało to być latem. Nie mogła mieć 
więcej niż cztery czy pięć lat. Nad nieruchomą, zieloną wodą 
unosił się puch dmuchawca. Tylko przez chwilę przyglądała 
się delikatnej, niemal przezroczystej kulce nasion, ale kiedy się 
ocknęła, stała na drugim brzegu kanału. Swędziało ją w nosie, 
jakby miała kichnąć, a obie stopy miała mokre. Zaczęła płakać. 
Na pokładzie łodzi pojawił się jej ojciec z twarzą koloru 
obranego jabłka. Jak się tam dostałaś, Odell? Nie potrafiła 
tego wyjaśnić.
Potem stale lądowała w dziwnych miejscach. Z czasem za-
częła z niecierpliwością wypatrywać tych straconych sekund, 
tych ekscytujących podróży z miejsca, w którym się znajdowa-
ła, w jakieś inne miejsce. Czuła się potężna, ale bierna. Wiele 
lat później doznała tego samego wrażenia podczas jazdy kolejką 
w wesołym miasteczku, kiedy wagonik okręcił się, robiąc cias-
ną pętlę, ruchem najpierw wolnym, dziwnie hydraulicznym, 
potem z dużą szybkością, tak że wszystko wokół wyglądało 
jak rozmazane. Jednak nie zawsze potrafiła tym kierować, 
przynajmniej na początku. Czasami dopadało ją to z zaskocze-
nia, na przykład pewnego popołudnia, kiedy podczas wichury 
wyszła na dwór i matka znalazła ją dopiero o zachodzie słońca, 
dwie mile dalej, w połowie wysokości drzewa.
Moje ciało pod aksamitem gwałtownie drgnęło i w końcu 
moje mięśnie opuściło napięcie.
Pewnego dnia poszła z rodzicami na spacer po polach koło 
kanału. Znowu wiał silny wiatr. Rozłożyła ręce i oparła się o 
niego, jak o mur. Potem zniknęła. Kiedy to się stało, rodzice 
akurat patrzyli na nią, czekając, aż się z nimi zrówna. W na-
stępnej chwili usłyszeli, że woła do nich z drugiego końca 
pola. Chociaż śmiertelnie się wystraszyli, to jednocześnie w 
pewnym sensie poczuli ulgę. W przeszłości nie wiedzieli 
często, jak wyjaśnić jej przeskoki, a teraz być może uzyskali 
odpowiedź. Powiedzieli jej, że powinna chronić swój dar. Za-
chować go dla siebie. Oczywiście zrobiła odwrotnie.
Zapadałem się. Tonąłem. Lekki przedmiot pogrążający się 
w gęstej cieczy.
Kłopot polegał na tym, że nigdy nie była zbyt lubiana
w szkole. Jej wygląd zdawał się działać innym na nerwy. 
Nigdy nie wiedzieli, co myśli. Aby pozyskać ich sympatię, 
zaczęła robić sztuczki. Kiedyś w obecności dwóch dziewcząt z 
klasy wykorzystała podmuch wiatru, by przenieść się ze 
szkolnego boiska na dach szopy na rowery. Tutaj, na górze, 
krzyczała. Jestem tutaj, na górze. Po tym dziewczyny te nie 
chciały mieć z nią nic do czynienia. Twierdziły, że je zahip-
notyzowała. Mówiły tylko o jej niesamowitych oczach. Są 
zielone, powiedziały, ale także czarne, jak zasadzone zbyt 
gęsto jodły. Czarne jak las. No i jej twarz, te piegi. Przywo-
dziły mi na myśl jeden z tych znaków drogowych na wsi, do 
których strzelają ludzie...
Obudziłem się i zobaczyłem na podłodze jasne plamy. Mimo 
krat w oknie i maskującej je zasłony winorośli i powoju, do 
pokoju udało się przeniknąć słońcu. Obróciłem się na posłaniu. 
Oczy dziewczyny się otworzyły.
- Spałeś — powiedziała.
Usiadłem i ziewnąłem, nadal pamiętając jej opowieść. 
Wydawała się odwoływać do naiwnej albo łatwowiernej stro-
ny mojej osobowości. Zdawała się być sprawdzianem mojej 
zdolności do zapomnienia o całym świecie. Ale może o to 
właśnie chodziło. Dziewczyna utrzymywała, że jest zdolna do 
niezwykłych rzeczy. Miałem pokładać w niej wiarę.
Powiedziała, że była na dworze tuż przed świtem. Prze-
śladowcy poszli sobie. Co do moich przyjaciół...
Podniosłem się na nogi i poszedłem w róg pokoju. Ujrza-
łem pajęczynę rozciągającą się między dwiema ścianami i 
lekko nacisnąłem kleiste nici. Były zadziwiająco sprężyste. 
Dziewczyna umilkła, zdawszy sobie sprawę, że dość już 
usłyszałem. Kiedy znowu się odezwała, podeszła do tematu z 
innej strony.
Powiedziała, że musimy się przyczaić. Poczekać, aż się 
wszystko uspokoi. Tymczasem miała dla mnie inne ubranie. 
Nie byłoby mądrze nosić się jak jeden z Białych Ludzi, nie w 
tym momencie. Jeśli chciałem się umyć, to na zewnątrz była 
beczka z deszczówką. Obróciłem się do niej twarzą. Siedziała 
na spłowiałym aksamicie, sznurując buty.
Tak, powiedziałem w głowie. Chciałbym się umyć.
Wręczyła mi torbę zawierającą ubranie, a potem odryglo-
wała drzwi. Zszedłem z nią po schodach do piwnicy. Kiedy wyj-
rzała na dwór, żeby się upewnić, że nie ma nikogo w pobliżu 
popatrzyłem na ściany. Zauważyłem rysunek. Męskie i żeńskie 
narządy płciowe, bardzo przesadnie przedstawione.
- Pierwotnie był tu pensjonat dla gości klasztoru - powie-
działa dziewczyna. — Później plebania. Proboszcza usunięto 
podczas Reorganizacji. - Stała tuż przy wyjściu, strząsając z 
rąk wodę. - Kiedy odszedł, to miejsce zajęło wojsko. Szkolili 
tu straż graniczną. Widzisz, jakiego rodzaju musieli być to 
ludzie. - Jej beznamiętne spojrzenie prześliznęło się po 
ścianach. - Nie wiem, dlaczego się stąd wynieśli. Może urok 
nowości przeminął. Już od pewnego czasu budynki stoją puste. 
- Zerknęła na mnie. - Idż i umyj się, jeśli chcesz. Poczekam 
tutaj.
Kiedy pchnąłem drzwi, zaskrzypiały zawiasy.
Był wspaniały ranek. Pod niebieskim niebem śnieg za-
chował stłumiony poblask cukru pudru i pokrywał wszystko 
równą warstwą. Gałęzie drzew były w połowie białe, w 
połowie czarne. Powietrze było przejrzyste i rześkie; samo 
oddychanie nim wydawało się luksusem. Wydawało mi się, że 
słyszę szmer strumyka, ale mogła to być rzeka po drugiej 
stronie pola, a może zaczął już topnieć śnieg. W tej nieru-
chomej ciszy wyczuwało się napięcie, jakby piękno dnia nie 
mogło się długo utrzymać.
Podszedłem do beczki z deszczówką i zdjąłem moje białe 
ubranie. Poplamione błotem, popiołem i zaschniętą krwią, 
odcinało się wyraźnie od śniegu. Zrzuciłem jeden but, potem 
drugi. Leżały niezgrabnie jak para wron, które zostały 
ustrzelone w locie i gwałtownie spadły na ziemię. Nachylając 
się nad beczką, nabierałem dłońmi wodę i polewałem nią 
twarz. Jej chłód zaparł mi dech. Szczypała mnie skóra. Kiedy 
się schyliłem, pierścień, który miałem zawieszony na szyi, 
stuknął o krawędź beczki. Wkrótce zdrętwiały mi palce. 
Uważałem, by nie patrzeć w stronę wzgórza. Nie chciałem 
myśleć o tym, co się tam stało.
Wytarłem się podkoszulkiem, a potem włożyłem ubranie, 
które przyniosła mi dziewczyna - dżinsy, czarny sweter, grube 
wełniane skarpety i tanią, brązową, skórzaną kurtkę. 
Pomacałem kieszeń białego płaszcza. Była pusta. Klucz do 
frontowych drzwi Urwiska zniknął. Podobnie zapalniczka i 
książka snów. Musiałem je zgubić, kiedy upadłem. Nadal 
jednak miałem na przegubie zegarek, ten, który nie pokazywał 
czasu. Włożyłem z powrotem buty, zwinąłem płaszcz.
Kiedy wróciłem do piwnicy, dziewczyna się obejrzała i po-
jedynczy promień słońca dobiegł przez zbitą szybę wysoko w 
murze, oświetlając jej twarz. Zrozumiałem, co miały na myśli 
jej koleżanki z klasy, mówiąc o jej oczach. Nie były ani czarne, 
ani zielone, ale jakoś widać w nich było oba te kolory.
-	Wracajmy - powiedziała. - Umieram z głodu. 
Zjedliśmy śniadanie złożone z chleba, sera, marynowanej
cebuli i czerwonego wina, jak wieśniacy z innej epoki. Kiedy 
jedliśmy i piliśmy, przedstawiła mi swój plan. Byliśmy w głębi 
Żółtej Strefy, nie było więc łatwego rozwiązania. Gdybyśmy 
skierowali się na południe i dopisało nam szczęście, za cztery 
czy pięć dni mogliśmy dotrzeć do Czerwonej Strefy. Mogło to 
być niebezpieczne, ale było lepsze niż podróż na wschód i 
przejście do Zielonej Strefy, gdzie prawdopodobnie władze 
nadal mnie szukały. Poza tym będziemy musieli przekroczyć 
jedną granicę, nie dwie. Trzeba będzie jednak udawać, że 
jesteśmy parą. Parą choleryków. Czy widziałem, jak się zacho-
wują? Nie? No cóż, urok tego polegał na tym, że nie musiałem 
nic mówić. Tego rodzaju mężczyzna prędzej uderzyłby kobietę 
niż odezwał się do niej. Kobiety jęczały i narzekały, natomiast 
mężczyźni tylko burczeli albo czytali gazety.
-	To wszystko, co musisz robić - powiedziała. - Ignoruj 
mnie. Potrafisz to robić, prawda?
Kiwnąłem wolno głową. Oczywiście mogłem ją ignorować. 
Nie znałem jej. Kiedy znaleźliśmy się w tym pomieszczeniu, 
zapytała, czyją pamiętam. O co jej chodziło? Nadal nie miałem 
pojęcia.
Po śniadaniu zaproponowała dla zabicia czasu grę w war-
caby. Wydrapałem kamieniem planszę na podłodze, a ona 
poszła poszukać przedmiotów, których moglibyśmy użyć jako 
krążków. Wróciła z kawałkami zwęglonego drewna i witraża, 
które zebrała w kościele. Graliśmy przez większą część ranka i 
nie wygrałem ani razu.
W środku dnia musiała jeszcze raz wyjść po prowiant. 
Położyłem się na posłaniu i starałem się zasnąć. Był to sposób 
obrony przed obrazami pojawiającymi się w mojej głowie, 
obrazami, które były drastyczne, niemal kliniczne. Poza tym 
gdybym czuwał, tylko bym się niepokoił. A gdyby coś się jej 
przytrafiło? Nie wierzyłem, że przeżyłbym sam. Nie tutaj. Bez 
niej byłbym martwy - albo mogłoby mnie spotkać coś jeszcze 
gorszego.
Spałem niespokojnie, ale obrazy nadal napływały, prze-
brane za sny.
Wróciła z kiełbasą, chlebem, kiszoną kapustą i nowym 
czerwonym winem, ale wydawała się inna, bardziej zaab-
sorbowana własnymi myślami, jedliśmy więc w milczeniu. 
Światło powoli gasło, pokój pociemniał wcześniej niż świat za 
oknem.
Kiedy skończyliśmy, zapytała mnie, czy ma kontynuować 
swoją opowieść. Skinąłem głową i podjęła dokładnie tam, 
gdzie skończyła.
Ignorując rady rodziców, nadal popisywała się swoimi 
sztuczkami przed innymi dziećmi, w nadziei, że się z nią 
zaprzyjaźnią, ale jej dar tylko je przerażał albo oszałamiał. 
Była bardziej samotna niż przedtem. A potem, pewnego ranka, 
przyszedł oficjalny list. Otworzył go jej ojciec i przeczytał 
pierwszy.
-	Oni wiedzą - powiedział.
-	Co wiedzą? - spytała.
Ojciec podał jej list. Miała się stawić przed trybunałem, nie 
miejscowym, lecz w stolicy, odległej o dwieście mil. Nie miała 
pojęcia, o co ją oskarżano - wezwanie było tak sprytnie 
napisane, by brzmiało jednocześnie groźnie i zagadkowo — ale 
wiedziała, że jest winna.
Wyznaczonego dnia pojechała pociągiem do Aquaville,
a w rytmie kół na szynach wyraźnie słyszała wymówki ro-
dziców: Gdybyś tylko posłuchała -gdybyś tylko posłuchała... 
Gdybym tylko posłuchała, pomyślała, wchodząc po schodach 
do ministerstwa z suchością w ustach i ściągniętym sercem. 
Była przekonana, że zostanie surowo ukarana. W najlepszym 
razie zakład poprawczy, a może nawet więzienie.
Urzędnik zaprowadził ją pod szare drzwi gdzieś w górze 
budynku. Nacisnął klamkę, po czym usunął się na bok, by ją 
przepuścić. Wszedłszy do pokoju, zobaczyła mężczyznę 
siedzącego za biurkiem. Stała przed nim plastikowa tabliczka z 
nazwiskiem Adrian Croy. Mężczyzna był sam, co ją wprawiło 
w zakłopotanie. Spodziewała się sędziego i ławy przysięgłych, 
czegoś, co przypominało sąd.
-	A, panna Burfoot - powiedział mężczyzna.
Adrian Croy był drobnym, eleganckim mężczyzną o nad-
garstkach wąskich jak szkolna linijka. Kiedy mówił, kręcił i 
trzepotał rękami w taki sposób, że wyobraziła sobie, iż 
jednocześnie tłumaczy swoje słowa na język migowy. W jego 
obecności czuła się niezręcznie, jak otoczona przez miękką 
porcelanę.
-	Pewnie myślisz, że jesteś w tarapatach. - Patrzył na 
nią w sposób, który nie zjednywał mu jej sympatii. Widziała 
w jego twarzy rozbawienie i zaciekawienie. Również jakieś 
pragnienie. - Przekroczyłaś nielegalnie granicę - powie 
dział. - Dwukrotnie.
Westchnęła. Była to prawda. Potraktowała to jako wyzwa-
nie, chciała tylko sprawdzić, czy jest to możliwe. Potem zrobiła 
to jeszcze raz, by się upewnić, że za pierwszym razem nie był 
to szczęśliwy traf. Nie miała żadnych innych zamiarów.
-	Wiedziałam, że to odkryjecie - powiedziała.
-	O tak, panno Burfoot, my zawsze odkrywamy takie 
sprawy. - Croy rozsiadł się wygodnie w fotelu i przyjrzał się jej 
badawczo. - Chcielibyśmy zaoferować pani stanowisko.
-	Stanowisko?
-	Posadę.
-	Nigdy nie miałam żadnej posady - odparła - oprócz pracy 
na śluzie.
Croy pozwolił sobie na lekki, sprytny uśmiech.
-	Nie powiedziałbym, że było to właściwe wykorzystanie 
pani szczególnych zdolności.
Nie mieli zamiaru jej ukarać. Przeciwnie, proponowali jej 
pracę. Nie mogła uwierzyć swojemu szczęściu.
Przekręciłem się niespokojnie na posłaniu z worków i 
starego aksamitu, bo przypomniało mi się pewne słoneczne 
popołudnie, Diana uśmiechająca się do mnie nad brzegiem 
kieliszka z winem, słowo „nietykalność" zawieszone kusząco 
w powietrzu między nami.
-	Byłam taka niewinna - mruknęła Odell, na poły do 
samej siebie.
Ja też, powiedziałem w głowie.
W wieku siedemnastu lat zawarła umowę z władzami. Wy-
płacano jej skromne honorarium za pozostawanie w dyspozycji 
i dwa razy w miesiącu meldowała się u Croya. Czasami dawał 
jej jakieś konkretne zadanie, polegające zwykle na inwigilacji, 
ale najczęściej próbował uzasadniać ich mętne poczynania. 
Jednak w którymś momencie rozmowa zawsze schodziła na 
naturę jej daru. Kiedy opowiadała mu, co potrafi robić - nie 
mogła się jakoś powstrzymać od przechwałek w obecności 
Croya — rozszerzały się ciemne części jego oczu, a jego ręce 
poruszały się przed nim sennie, jak przedmioty w przestrzeni 
kosmicznej. Twierdził, że Odell jest spadkobierczynią liczącej 
sobie tysiące lat tradycji. Widać w niej, mówił, flegmatyczny 
charakter w pełnym rozkwicie - zdolność przystosowania się, 
ale rozwiniętą w najwyższym stopniu. Miał też na jej temat 
swoje teorie. Jego zdaniem ona nie stawała się w 
rzeczywistości niewidoczna. Po prostu wydawała się taka. 
„Umykała uwadze", jak to określił. Szczerze mówiąc, nudziło 
ją wysłuchiwanie tego wszystkiego, ale starała się tego nie 
pokazywać. Musiała sobie stale przypominać, że ten 
filigranowy człowieczek w średnim wieku jest groźny. Gdyby 
zwrócił się przeciw niej, mógłby jej bardzo utrudnić życie. A 
zatem trzeba było się do niego przymilać. Mając tego 
świadomość, zawsze udawała, że jest bardziej roztargniona, 
bardziej uduchowiona, niż w istocie była.
-	Tradycji? - zapytała kiedyś. - Jakiej tradycji? 
Rozpromienił się. Nigdy nie przestawała go zachwycać
jej naiwność.
-	Zmiennokształtnych, psychopompów - powiedział. -
Jasnowidzów.
-	Co to jest psychopomp? - Tym razem była naprawdę 
zaciekawiona.
-	To przewodnicy dusz - odpowiedział Croy. - Prowadzą 
dusze do miejsca wypoczynku. Nadzorują proces oczyszczenia, 
przemiany dusz. - Urwał. - Myślę, że można by powiedzieć, że 
uczą sztuki umierania.
Innym razem zaskoczył ją propozycją stworzenia duetu 
magicznego.
-	„Burfoot i Croy" - oznajmił. - Nie widzisz tego? 
Przesunął prawą ręką w powietrzu przed sobą, z dłonią
skierowaną na zewnątrz, rozsuniętymi szeroko i nieco zgię-
tymi palcami, jakby chciał zamknąć w niej jakiś egzotyczny, 
wymalowany szyld. Uśmiechnęła się, ale nic nie powiedziała. 
Miewał takie osobliwe fantazje. Czy naprawdę sugerował, że 
powinni razem uciec, czy też poddawał ją kolejnej próbie? 
Nigdy nie miała wystarczającej pewności. Można by pomyśleć, 
że Adrian Croy się w niej zakochał, ale przy jej dziwnym 
wyglądzie było to nieprawdopodobne.
Jednak mimo wszystkich jego dwuznaczności i mimo wła-
dzy, jaką nad nią miał, na pewnym podstawowym poziomie 
byli jednomyślni. Owszem, przekraczała nielegalnie granice, 
ale nie znaczyło to, że chciała, by zostały zniesione. Prze-
ciwnie. Bez granic wróciliby do chaosu sprzed ćwierćwiecza. 
Bez granic znaleźliby się w - jak to się zwykło nazywać, 
śmiesznie, jej zdaniem - „zjednoczonym królestwie", króle-
stwie zjednoczonym jedynie w nazwie, charakteryzującym się 
chamstwem, bandytyzmem i chciwością. Nie miała ochoty żyć 
w takim kraju. Powiedziała, że Niebieska Strefa może mieć 
pewne wady, ale przynajmniej jej mieszkańcy troszczyli się o 
sprawy społeczne i środowisko, przedkładając łagodność nad 
agresję i rozwój duchowy nad sukces materialny, i ogólnie
rzecz biorąc, chciała, żeby tak zostało. Po prostu niekiedy 
lubiła naginać przepisy, i to wszystko.
-	Nadal od czasu do czasu przekraczam nielegalnie gra 
nicę - powiedziała. - Wiesz, co im mówię, jeśli to odkryją?
Leżałem nieruchomo, czekając na odpowiedź.
-	Mówię, że ćwiczę swoje umiejętności. To język, który 
rozumieją. - Umilkła. - Nie łamię prawa - powiedziała po 
chwili. - Wykonuję moje obowiązki. - I roześmiała się cicho, 
ubawiona swoją kapryśną logiką.
Odell potrząsnęła mną, budząc z głębokiego snu, i po-
wiedziała, że już świta. Ogarnęło mnie uczucie, którego nie 
doświadczyłem od lat chłopięcych - panika, która rozwijała się 
powoli jak wąż, silna obawa przed tym, co może przynieść ten 
dzień. Pragnąłem zostać w łóżku albo gdzieś się skryć. 
Chciałem, żeby było już po wszystkim. Znowu mną potrząs-
nęła. Usiadłem, mrugając powiekami. Przez okno sączyło się 
słabe światło, brudne jak kożuch na ugotowanym mleku. Ptaki 
wierciły się w gniazdach. Wepchnąłem stopy w buty i 
włożyłem sztywną skórzaną kurtkę. Zjedliśmy resztki 
pozostałe z kolacji, dzieląc się calem wina na dnie butelki, a 
potem trzeba było już iść.
Przeszedłem za Odell przez drugie drzwi do małego, 
wysokiego pomieszczenia. Jedynym meblem była tam szafa, z 
otwartymi szeroko drzwiami z lustrem. Nasze postacie 
skradały się w szkle jak złodzieje. Poszliśmy dalej, przez inne, 
przestronniejsze pokoje, przeważnie splądrowane. Po zdjętych 
obrazach zostały na ścianach widmowe, jasne plamy. Zdarto 
albo zeskrobano tapety. W jednym pokoju rozpalono pośrodku 
podłogi ognisko i wyobraziłem sobie, że czuję jego zapach, a 
w powietrzu unosi się cienka, niebieska wstęga dymu. Wy-
szliśmy na podest, którego nierówne deski, śliskie od światła, 
biegły pochyło w dół. Na jego drugim końcu przypięte było do 
drzwi naturalnej wielkości czarno-białe zdjęcie żołnierza z 
karabinem, z którego serca promieniowały koncentryczne 
kręgi. W papierze i drewnie były dziury. Zatrzymałem się na 
górze schodów i wyjrzałem przez okno o szybach w kształcie
rombów. Przede mną wznosiły się sosny, których czerwono-
brązowe pnie przezierały niewyraźnie przez mgłę. Ku mojemu 
zdumieniu, śnieg stopniał. Ziemia wyglądała na rozmiękłą i 
miała bury kolor.
W sali na dole, pod przeciwległymi ścianami, ustawione 
były drewniane krzesła, tak jakby zorganizowano tam kiedyś 
zabawę. Odbywający tam szkolenie żołnierze wojsk ochrony 
pogranicza hasali z dziewczynami z pobliskich wiosek, olśnie-
wający mężczyźni w mundurach galowych z wyprasowanej 
serży, z guzikami z wypolerowanego mosiądzu, dziewczyny w 
krótkich spódnicach i białych szpilkach, z gołymi nogami 
pożyłkowanymi z zimna. Niemal słyszałem przygrywający im 
zespół - łoskot bębnów i pożądliwą gitarę prowadzącą. Odell 
poprowadziła mnie przez salę i korytarz. Kiedy przeszliśmy 
przez jeszcze jedne drzwi, wydało mi się, że przestrzeń nad 
moją głową gwałtownie się rozszerza. Byliśmy w kościele. 
Sklepienie musiało być sześćdziesiąt stóp nad ziemią, a nawa 
pomieścić mogła wiele setek wiernych. Również i tutaj wan-
dale dokonali swego dzieła. Ławki zostały ustawione pionowo 
i podpalone. Okna były rozbite. Na kamiennych płytach pod 
naszymi stopami chrzęściło szkło z witraży — niebieskie z szat 
świętych, żółte z ich aureoli, zielone ze wzgórza w oddali. 
Zauważyłem parę niestosownych dodatków do wnętrza, bez 
wątpienia pozostałości po okupującym kościół wojsku. Przy 
chrzcielnicy stał, opierając się o nią nonszalancko, motocykl z 
płaską tylną oponą. Dalej, w nawie bocznej, leżały rozrzucone 
puste łuski po nabojach i butelki po piwie. Były tam również 
nowsze wtręty: na chórze gruchał gołąb, a na stopniach ołtarza 
owce zostawiły swoje zgrabne, ale pofałdowane odchody, z 
których każdy wyglądał jak mały czarny mózg.
Wyszliśmy przez zakrystię. Znalazłszy się na zewnątrz, 
zatrzymałem się i rozejrzałem. Jakieś pięćdziesiąt jardów 
przede mną znajdował się bezzaprawowy mur, a na stoku 
wzgórza za nim rosły zielone sosny, które widziałem z pode-
stu. Za mną wznosił się wielki, zgarbiony tył kościoła. Pod 
drzewami i krzakami oraz pod murami od strony północnej 
pozostało trochę śniegu.
Kiedy tak stałem, wysunęła się przede mnie Odell.
-	Masz zupełnie niewłaściwą minę. 
Gapiłem się na nią ze zdumieniem.
-	Wyglądasz, jakbyś nigdy wcześniej tutaj nie był - po 
wiedziała -jakbyś przybył z innego miejsca. Natychmiast to 
zauważą. Nie możesz okazywać zdziwienia ani zaciekawienia. 
Musisz wyglądać tak, jakbyś miał wszystkiego dosyć. Jeste 
śmy parą, pamiętaj, i nie układa się nam.
Skinąłem głową. W porządku.
-	Pokaż mi - powiedziała - zanim pójdziemy dalej. 
Wsadziłem ręce głęboko do kieszeni spodni i zrobiłem
nachmurzoną minę. Czułem, jak marszczy mi się skóra na 
nosie.
-	To już lepiej wygląda - rzekła.
Przeszliśmy przez furtkę w murze i ruszyliśmy ścieżką. Na 
ramieniu miałem torbę z płaszczem i bielizną. Bez tego ubrania 
nie mógłbym się przedostać z powrotem do Czerwonej Strefy. 
Gdyby nas zatrzymano i przeszukano, Odell miała mówić, że 
to trofea z ostatniego polowania, podobnie jak zegarek, który 
miałem na ręku, ten bez wskazówek. Opowiedziałaby z 
lubością, jak goniliśmy Białych Ludzi przez las, jak ich 
terroryzowaliśmy, gwałciliśmy i zarzynaliśmy. Miała 
powiedzieć, że tak mnie poniosło, że zupełnie straciłem głos. 
Kiedy po raz pierwszy zasugerowała tę strategię, poczułem, jak 
coś się we mnie kurczy. Zauważyła wyraz mojej twarzy i 
spytała po prostu:
-	Chcesz się stąd wydostać czy nie?
Przeleźliśmy przez przełaz i ruszyliśmy wiejską drogą. 
Szliśmy obok siebie w milczeniu. Z obu stron otaczały nas 
kamienne murki. Mijaliśmy stodoły z blachy falistej, niektóre 
zrudziałe, inne zielone. W pewnym momencie słońce przebiło 
się przez chmury, oświetlając kawałek nierównej łąki na pół-
nocny wschód od nas, podczas gdy reszta ziemi wokół nadal 
spoczywała w głębokim cieniu. Ten jeden zalany światłem 
kawałek jest jak wspomnienie szczęścia, pomyślałem. Jak 
okruchy mojego życia, które mi zwrócono... Milczeliśmy przez
tak długi czas, że prawie zapomniałem o roli, którą miałem 
grać, ale potem zobaczyłem kuśtykającego ku nam mężczy-
znę. Niósł przywiązanego do nadgarstka jastrzębia z głową 
zakrytą skórzanym kapturem.
Kiedy się zbliżył, Odell zaczęła zrzędzić:
-	Jak daleko jeszcze? Bolą mnie nogi. 
Zdecydowałem się nie odpowiadać. Zamiast tego zebrałem
w ustach kulkę flegmy, przesunąłem ją na czubek języka i 
strzeliłem nią obok jej nosa do rowu. Chwyciła mnie za rękaw.
-	Zapytałam, jak daleko jeszcze?
Strząsnąłem jej rękę i wydłużyłem krok, skinąwszy szorst-
ko głową mężczyźnie, kiedy koło nas przechodził. Burknął coś 
w odpowiedzi. Patrzyłem, jak się oddala drogą, krępa postać 
ubrana na brązowo, z drapieżnym ptakiem tak nieruchomym, 
że równie dobrze mógłby być wypchany. Świadomość, że jest 
żywy pod kapturem, przyprawiła mnie o dreszcz.
-	Dobrze - powiedziała Odell. - Właśnie tak.
Na południu teren się wznosił. Słońce zniżyło się, a powie-
trze nad wzgórzami zamazane było przez deszcz.
Gdy doszliśmy do pierwszej wioski, zdarzyło się coś nie-
spodziewanego. Zepsuł mi się nastrój. W końcu byłem w złym 
humorze, w autentycznie złym humorze, co oznaczało, że nie 
muszę się już martwić o to, żeby się nie wyróżniać.
Kiedy tylko znaleźliśmy się we wsi, Odell powiedziała:
-	Zdawało mi się, że mówiłeś, że tam byliśmy - i zatrzy 
mała się pośrodku ulicy z rękami na biodrach. - Ty głup 
ku - dodała - ty idioto. Hej! - Chwyciła mnie za ramię.
Zawsze nie cierpiałem, kiedy ktoś mnie tak dotykał. 
Okręciwszy się na pięcie, podniosłem pięść, jakbym chciał ją 
uderzyć. Jednak w ostatniej chwili obróciłem się w bok i 
walnąłem ręką we frontową ścianę domu. Patrzyłem, jak z 
otartej skóry sączy się krew, a potem odwróciłem się gwał-
townie i ruszyłem ulicą jak burza, rozganiając kury, które 
przebiegały mi z gdakaniem drogę. Może nawet nadepnąłem 
na którąś, bo poczułem, że coś mi się miota pod butem, ale nie 
zadałem sobie trudu, żeby spojrzeć w dół.
-	Oj - powiedziała kobieta w fartuchu. Prawdopodobnie 
były to jej kury.
Spiorunowałem ją wzrokiem i odskoczyła, chowając sie w 
drzwiach, jakby pociągnęła ją do tyłu jakaś niezwykle silna 
ręka.
Wezbrała we mnie wściekłość. Co za wściekłość.
W powietrzu zabrzmiały dźwięki wesołej muzyki i obróciw-
szy się, zobaczyłem wysoką, białą furgonetkę, wspinającą się 
mozolnie ulicą, z megafonem przymocowanym niebezpiecznie 
do dachu. Co jakiś czas kierowca przerywał muzykę, zachwa-
lając rozkoszny smak swoich szynek i kiełbas, swojego ozora. 
Odell zatrzymała wóz i kupiła parę rzeczy, po czym samochód 
zjechał po pochyłości na wiejski skwer. Zebrał się tam tłum 
pod dużym, sękatym dębem i kiedy ucichł megafon furgonetki, 
usłyszałem krzyki i piski dzieci. Musi tam być jakaś atrakcja, 
pomyślałem. Może kuglarz. Teatrzyk lalek.
Kiedy podszedłem bliżej, zrównała się ze mną Odell i 
wzięła mnie za ramię.
-	Nie - wymamrotała. - Idź dalej.
Tym razem nie strząsnąłem jej ręki. Coś w jej głosie 
powiedziało mi, że nie udaje. Prowadziła mnie drogą obok 
ponurych, szarych domów, których okna były za niskie albo za 
wysokie i dziwnie asymetryczne, jakby mieszkały tam tylko 
karły i olbrzymy. Niebawem wieś została z tyłu i krzyki dzieci 
ucichły w oddali.
-	Nie było tam niczego, o czym musisz wiedzieć - powie 
działa.
Zapach stopniałego śniegu na trawiastych poboczach, niebo 
nad szarymi i bladożółtymi polami.
Po pewnym czasie na drodze przed nami pojawiło się 
dwóch mężczyzn. Włożyłem ręce do kieszeni, czując dziury w 
podszewce. Każde nowe spotkanie było sprawdzianem naszej 
autentyczności, naszego tupetu, i byłem przekonany, że 
wcześniej czy później zostaniemy zdemaskowani.
Mężczyźni zwolnili, kiedy do nas doszli.
-	Widzieli wy głowy? - zapytał niższy z nich.
-	Właśnie stamtąd idziemy. - Odell wskazała drogę za 
nami. - Są trzy. Same suki.
Niski roześmiał się lubieżnie. Spojrzał na swojego towarzy-
sza oczami jak kawałki mokrego szkła, a potem obaj ruszyli 
dalej, przyspieszając kroku.
Odczekałem, dopóki nie skryli się za zakrętem, a potem 
podszedłem do bramy gospodarstwa i oparłem się o nią. 
Odebrałem obraz kobiety. Miała odcięte uszy i nos. W usta 
wetknięto jej jabłko, jakby była pieczonym prosiakiem. 
Widzieli wy głowy? Raz czy dwa wstrząsnął mną odruch 
wymiotny, ale z moich ust nic nie wypłynęło. Byłem zlany 
zimnym potem.
Odell położyła mi rękę na ramieniu.
-	Przepraszam, że musiałeś tego słuchać. To był jedyny 
sposób.
Wiem, powiedziałem w głowie. Rozumiem. 
Chcesz się stąd wydostać czy nie?
Było już ciemno, kiedy weszliśmy do następnej wsi, ale 
Odell nawet nie próbowała znaleźć pokoju. Może sprawił to 
widok dwóch rudowłosych bliźniaków siedzących na ławce 
przed pocztą, z których jeden obgryzał z zapałem paznokieć 
kciuka, a drugi wymierzył kopniaka przebiegającemu obok 
psu, a może grubej kobiety stojącej w ogródku przed domem, 
która rzuciła na nas jedno spojrzenie, splunęła w bok i wy-
cofała się do domu. Była to pełna zgorzknienia miejscowość, 
która zwróciła swoją furię przeciwko samej sobie i nie miała 
cierpliwości do takich jak my.
Dotarliśmy na skraj wsi i przygotowywaliśmy się do noc-
legu na świeżym powietrzu, kiedy zobaczyliśmy przyczepę 
kempingową, zaparkowaną w rogu sadu, biały kształt, który 
zdawał się unosić wśród liści szczawiu i ostów. Odell sforso-
wała drzwi - ostry, suchy trzask jak rozgniatanie skorupy 
orzecha - i weszliśmy do środka. Zasłonki w oknach były już 
zaciągnięte, ale przez świetlik z matowego plastyku w dachu 
przenikało trochę słabej poświaty, akurat tyle, byśmy widzieli 
otoczenie. Były tam miękkie siedzenia na całą szerokość
przyczepy, idealne do spania. Był nawet zlew z bieżącą wodą. 
Zamknęliśmy drzwi na metalowy haczyk. Odell powiedziała, 
że jeśli ktoś przyjdzie, uciekniemy przez okno z tyłu.
Chociaż tamtego dnia obiecała mi same napady złości, już 
w pierwszych godzinach złamała ustanowione przez siebie 
reguły. Myślę, że zdawała sobie sprawę z mojego kiepskiego 
stanu psychicznego, i za każdym razem kiedy byliśmy sami, 
brała mnie pod rękę i mówiła, że dobrze sobie radzę. Raz, 
kiedy stanęliśmy pod drzewem, żeby schronić się przed ulewą, 
która wisiała nad nami przez cały ranek, obróciłem się, żeby na 
nią spojrzeć. Nie pamiętałem, żebym kiedykolwiek wcześniej 
spotkał się z nią, czy choćby ją widział, ale teraz wydawało się 
to nieważne. W matowym połświetle burzy jej oczy przybrały 
dziwną barwę, zupełnie nowe połączenie zieleni i czerni, 
zagadkowe, ale żywe, i zaparło mi dech. Zapragnąłem nagle jej 
dotknąć. Czy odgadła, co myślę? Być może, ponieważ akurat 
wtedy oznajmiła, że deszcz zelżał i pora iść dalej.
Późnym popołudniem zostawiliśmy Odpadki za nami. 
Jednak w pewnym sensie zamieniliśmy tylko jedno niebez-
pieczeństwo na inne. Odpadki pogrążyły się może w anarchii, 
ale tak samo musieliśmy się bać tak zwanych sił prawa i 
porządku, których zepsucie i brutalność były powszechnie 
znane. Kiedy zachodziło słońce, zobaczyliśmy pierwszą blo-
kadę policyjną drogi. Na szczęście dwaj policjanci spoglądali 
w inną stronę, bo wypytywali mężczyznę na rowerze, udało 
nam się więc prześliznąć za żywopłot i położyć płasko na 
ziemi. Kiedy w końcu ich jeep odjechał z rykiem silnika, w 
trawie, nie dalej niż na szerokość dłoni od mojego łokcia 
wylądował niedopałek papierosa. Chociaż został wyrzucony, 
nadal się tlił, jakby w tej uparcie gorzejącej ćwierci cala po-
piołu skupiła się cała zajadłość Żółtej Strefy.
Po skromnej kolacji w przyczepie Odell zaczęła mówić. 
Niedługo, powiedziała, będziemy przechodzili przez tereny 
zabudowane. Wszystko będzie się działo szybciej, muszę więc 
być gotowy do zdecydowanego działania. Jeśli na przykład 
dojdzie do jakiejkolwiek konfrontacji, powinienem natych-
miast się oddalić. Po prostu odejść. Gdybyśmy mieli już jakieś 
miejsce na spoczynek, powinienem tam wrócić. Zamknąć się 
na klucz. Jeśli nie, powinienem czekać w pobliżu. Ona się z 
tego wypłacze. To jej specjalność. Jeśli z jakiegoś powodu nie 
pojawi się ponownie, mam dalej kierować się w stronę 
granicy. Będę musiał ją przekroczyć o własnych siłach. Wy-
ciągnąłem w ciemności rękę i ścisnąłem jej dłoń, by dać jej 
znać, że zrozumiałem.
O świcie obudziło mnie gwałtowne drapanie, usiadłem 
więc szybko, myśląc, że ktoś chce się dostać do środka. Później 
zdałem sobie sprawę, że odgłosy te dobiegają z góry. Przez 
zamgloną plastykową szybę świetlika widziałem trójkątne 
groty strzał, delikatne jak pociągnięcia ołówka. Były to tylko 
łapki ptaków. Po dachu chodziły ptaki.
Wkrótce potem wyszliśmy z przyczepy. Ponad mgłą 
wznosiły się niebieskoczarnymi krzywiznami wzgórza. Później 
przedarło się słońce. Napiliśmy się ze strumienia wody, która 
miała metaliczny posmak, jakbyśmy łykali ją z łyżki. 
Wędrowaliśmy na południe, a potem na zachód, na niebie 
kłębiły się chmury, a po obu bokach mieliśmy szerokie połacie 
otwartego terenu. Nie widzieliśmy ludzi, ani jednego 
człowieka. Towarzyszył nam tylko szelest naszych butów w 
trawie i czasami łopot skrzydeł bażanta, kiedy spłoszony 
wzbijał się w powietrze.
Tego wieczoru zwinęliśmy się w kłębki w szopie, która 
pachniała owcami, a ziemia wokół niej zasłana była łuskami 
po nabojach śrutowych i szorstkimi kępkami runa. Nie dawał 
mi spać wiatr, wciskający się w każdą szparę i szczelinę w 
ścianie. Rankiem zeszliśmy na płaski teren. Teraz pojawiły się 
domy i wsie, z wystającą na ulicach młodzieżą. Palili papie-
rosy, kopali piłkę albo starali się nawzajem złapać za głowy. 
Zerkali w naszym kierunku, kiedy koło nich przechodziliśmy, i 
wyczuwałem ich myśli, ponure i zaczepne. Musiałem bardzo 
się wysilać, żeby nie okazać strachu. Nadal tkwiło we mnie 
wspomnienie tych obcych stojących w poprzek drogi. Zauwa-
żyłem chłopca opierającego się o mur obok kiosku z gazetami. 
Przyglądał się, jak go mijamy, a potem wyrzucił półgębkiem
parę słów i chłopcy, którzy z nim stali, wybuchnęli śmiechem, 
tak nagłym i ostrym, że z pobliskiego drzewa poderwały się 
dwie wrony. Nikt tak naprawdę nie zagrodził nam drogi, ale 
nie o to chodziło. Przybijała mnie stale wisząca w powietrzu 
groźba przemocy. Niepokój, lęk.
Zatrzymaliśmy się wczesnym popołudniem, żeby odpocząć. 
Pod drogą przebiegały tory kolejowe, przeleźliśmy więc przez 
mur i rozsiedliśmy się na nasypie, by ukryć się przed 
wzrokiem przechodniów. Odell odwinęła wędliny i chleb, 
resztki z poprzedniego dnia. Kiedy jedliśmy, przejechał pod 
nami pociąg osobowy. Odell przyglądała mu się w zamyśleniu. 
Niebo się zachmurzyło. Chłodny wiatr pochylił źdźbła trawy 
koło mnie i owinąłem się szczelniej moją skrzypiącą skórzaną 
kurtką.
Mieliśmy już ruszyć dalej, kiedy na szynach zaterkotał 
zmierzający w naszą stronę pociąg towarowy. Zamiast zwy-
kłych krytych wagonów ciągnął parę platform, z których każda 
nakryta była plandeką. Odell zaczęła się ześlizgiwać z nasypu, 
dając mi znaki, żebym poszedł w jej ślady. Kiedy dotarła do 
torów, puściła się biegiem równolegle do jednej z platform. 
Chwyciwszy się jej słupka, wciągnęła się na metalowy stopień. 
Rzuciłem jej moją torbę, a potem dźwignąłem się na ten sam 
wagon. Odell już luzowała liny w rogu plandeki. Daliśmy 
nurka pod ciężki plastik i stwierdziliśmy, że jesteśmy przy-
ciśnięci do żółtawego samochodu sportowego, jednego z trzech 
identycznej marki i koloru. Pociągnąłem za klamkę drzwi od 
strony kierowcy, spodziewając się, że będą zamknięte, ale 
otworzyły się z kosztownym szczęknięciem. Zawahałem się 
sekundę, a potem wszedłem do środka. Ogarnął mnie zapach 
skórzanej tapicerki - zapach świeżości. Za mną weszła Odell. 
Usiadłszy za kierownicą, zatrzasnęła drzwi. Równy, kołyszący 
ruch samochodu, ciemność za oknami, obecność dziewczyny 
obok mnie - przez chwilę udało mi się wmówić sobie, że jest to 
moja pierwsza noc w Batysferze i że jeszcze nic się nie zdarzyło.
- Mam dla ciebie jeszcze jedną opowieść - powiedziała 
Odell.
Odwróciłem się do niej.
-	Nie tak dawno temu - rzekła - byłam w kimś zako 
chana...
Uśmiechnąłem się. Był to dobry początek.
Miał na imię Lukę, a poznali się, gdy miała dwadzieścia lat. 
Pewnego sobotniego wieczoru stała na peronie.prowin-
cjonalnej stacji kolejowej. Chciała wrócić do miasta, ale 
wcześniejsze pociągi były opóźnione albo odwołane i kiedy 
zatrzymał się ten, na który czekała, ludzie stali w trzech albo 
czterech rzędach. Wtedy zobaczyła go przez okno wagonu. 
Czytał książkę z pochyloną głową, a czarne włosy opadały mu 
na czoło. W tej samej chwili zauważyła, że okno w jego 
wagonie jest otwarte. Zazwyczaj nie wykorzystywała już swo-
jego daru dla celów osobistych, ale tego wieczoru postanowiła 
raz złamać te zasady. Wilgotny podmuch wiatru przeniósł ją 
nad głowami innych pasażerów, przez okno, i posadził na-
przeciw owego ciemnowłosego chłopaka. Kiedy podniósł głowę 
i zobaczył ją, otworzył szeroko oczy i gwałtownie wciągnął 
powietrze.
-	Na co się tak gapisz? - zapytała. - Przypominam ci 
kogoś?
-	Nie. - Wydawał się oszołomiony śmiałością i szybkością 
jej pytań. - Nie słyszałem, jak otwierały się drzwi.
-	Może spałeś.
-	Spałem? Nie sądzę. - Zerknął na swoją książkę. - Czy-
tałem.
-	No to może przebywałeś w innym świecie - powiedziała. 
Pociąg szarpnął i zaczął się toczyć naprzód. Wyglądała
przez okno, udając, że interesują ją światła nie znanych do-
mów, odległych miast.
-	Przepraszam - powiedział po chwili. - Nie chciałem 
być nieuprzejmy.
Najbardziej lubiła leżeć koło Luke'a, kiedy spał. Wyglądał 
wtedy tak beztrosko. Myślała, że gdyby wystarczająco długo 
spali w jednym łóżku, to zaczęłaby wyglądać tak samo. Po-
czątkowo czuwała całymi godzinami, starała się wchłonąć
jego spokój. Przywykła postrzegać to jako szaroniebieskie 
opary przenikające z jego do jej ciała.
Chciała zostać z nim na zawsze - prawdę mówiąc, nie 
mogła sobie wyobrazić życia bez niego - ale popełniła błąd: 
powiedziała mu, co potrafi robić. Pewnej nocy, w łóżku, przy 
zgaszonych wszystkich światłach, obróciła się do niego i po-
wiedziała:
-	Kiedy się spotkaliśmy po raz pierwszy, wiesz, w tym 
pociągu...
-	Wiedziałem - krzyknął Lukę, kiedy skończyła. -
Wiedziałem, że c o ś jest nie tak.
Najpierw dał się unieść urokowi jej zdolności. Widział w 
niej osobę godną najwyższego, szczególnego podziwu i pod-
niecało go to. Wkrótce jednak zaczął uważać, że u podłoża ich 
związku legło oszustwo - to ona się go dopuściła - i temat ten 
powracał podczas wszystkich ich sprzeczek. Fakt, że 
wystrychnęła go na dudka. Zrobiła z niego idiotę.
-	Nie, nie, nie rozumiesz - krzyczała wtedy. - Zrobiłam 
to, bo się w tobie zakochałam. A poza tym prawie to odgadłeś. 
I to już wtedy, na samym początku.
Nigdy nie powinna była mu o tym mówić. Powinna była po 
prostu cieszyć się, że wykorzystała swój dar dla własnego 
pożytku. Ale być może nie była pewna siebie. Miała nadzieję, 
że jeszcze silniej go do siebie przywiąże. Kiedyś, wiele lat 
przedtem, cioteczna babka dała jej pewną radę. Powiedziała 
jej: Aura tajemniczości jest tak samo cenna jak dowcip czy 
uroda. Pociąga ludzi, zwłaszcza mężczyzn. I z pewnością przez 
pierwszych kilka miesięcy Lukę przypuszczał, że czegoś w niej 
nie rozumie, i wprawiało go to w niemal przyjemny niepokój, 
jak kiedy bada się językiem chwiejący się ząb. Jednak kiedy 
wyznała mu prawdę, stwierdził, że zagadka została rozwią-
zana. Dotarł do końca drogi przez labirynt i nie zostało mu już 
nic do odkrycia. Wiedza ta wcale nie przywiązała go do niej 
silniej, ale wyzwoliła. Był wolny i mógł robić to, co mu się 
podobało.
I jeszcze jedno. Chociaż przysiągł jej, że dochowa tajemni-
cy, zawsze bliski był jej wydania. Nie mógł znieść, że ludzie
nie wiedzą o jej szczególnym darze. Początkowo myślała, że 
trudno mu było utrzymać język za zębami, bo był z niej 
dumny, ale potem zaczęła sobie uświadamiać, że przyczyna 
tego jest znacznie mniej zdrowa. Wyczuwał, że innym ich 
związek wydaje się dziwny, a to źle na niego oddziaływało. 
Gdyby jednak wiedzieli, kim ona jest, pojęliby to. Innymi 
słowy, nie chodziło o to, że chciał, żeby ludzie wiedzieli, że 
ona jest inna, szczególna czy nadzwyczajna. Nie, przejmował 
się tylko swoim własnym obrazem w ich oczach.
Odell westchnęła.
- Nie byłam taka piękna jak on. Ludzie zawsze go podzi-
wiali, a on udawał, że tego nie dostrzega. Nie miałam nic 
przeciwko temu, naprawdę. Chciałam tylko, żeby dostrzegł 
urodę we mnie. Piękno, którego inni nie widzieli. Ale może on 
też nie mógł go dostrzec. A może to mu nie wystarczało.
Rozumiem, powiedziałem w głowie.
Pociąg zwolnił i czułem każdy przegub w jego ciele, kiedy 
ostrożnie wybierał drogę w labiryncie zwrotnic. Odell znowu 
westchnęła. Otwierając drzwi, powiedziała, że chce zerknąć na 
okolicę.
Kiedy wróciła, powiedziała, że dojechaliśmy do wielkiego 
miasta. Mógł to być Ustion, ale nie była tego pewna. W każ-
dym razie najrozsądniej byłoby wyskoczyć teraz, zanim 
platformy zostaną zrewidowane albo rozładowane.
Chociaż pociąg nadal się poruszał, zeskoczyliśmy bez trudu 
na torowisko. Jakieś pół mili przed nami majaczyła w mroku 
stacja, a z jej przepastnego wnętrza dochodziło echo 
ochrypłego głosu odtwarzanego z taśmy magnetofonowej. 
Jakikolwiek bagaż pozostawiony bez opieki zostanie zniszczo-
ny. Podniosła się mgła i wszystkie światła otoczyły zwiewne 
aureole. Pochyliwszy się, przeszedłem za Odell przez tory, a 
potem wspięliśmy się na mur z ciemnej cegły i zeskoczyliśmy 
na jakąś boczną uliczkę.
Nie byliśmy przygotowani na to, co zobaczyliśmy za 
rogiem. Główną ulicą szli mężczyźni w czerwonych, wy-
puszczonych na wierzch koszulach, z otwartymi puszkami 
piwa w dłoniach, demolując wszystko po drodze. Mijały ich
pędem samochody z włączonymi klaksonami. Niektóre miały 
przymocowane do anten proporczyki, a inne wstęgi i szale 
uwiązane i trzepoczące w podkręconych szybach. Odell kupiła 
w kiosku gazetę. „The Ustion Gazette". Zgadła. Biorąc resztę 
od sprzedawcy, zapytała, co się dzieje.
- Dziś wieczorem ważny mecz - powiedział.
Daliśmy nurka do jakiegoś wejścia do sklepu, kiedy zbli-
żyła się do nas chwiejnie druga grupa mężczyzn. Śpiewali 
dziwne, dzikie pieśni, których nigdy wcześniej nie słyszałem. 
Z ostrzyżonymi na zero włosami i przepełnionymi uniesieniem 
twarzami wydawali się odcinać od reszty ludzi. Było to jakby 
podzielone królestwo w miniaturze - ta sama przynależność do 
grupy, ta sama głęboka potrzeba zjednoczenia się z innymi 
podobnymi sobie. Jeśli byłeś kibicem jakiegoś klubu 
piłkarskiego, to wszystkie inne zespoły trzeba było wyśmiać, 
wyszydzić i pobić. Trzymaliście się razem na dobre i złe. 
Radziliście sobie ze wszystkim, co niosło wam życie. Ze 
zwycięstwami i klęskami. Raz na wozie, raz pod wozem. 
Ludzie muszą się z czymś utożsamiać - powiedziała nam kiedyś 
panna Groves. Muszą czuć, że są częścią czegoś. Mężczyzna z 
ogoloną głową uniósł w górę pojemnik na śmieci i rzucił nim 
w szybę sklepu. Jego towarzysze zawyli z radości. Zaczęli 
skandować jego imię, rozbijając je na dwie głośne sylaby. 
Potem ruszyli w stronę stadionu, który wznosił się nad 
zabudowanymi domami szeregowymi ulicami jak wielki 
kocioł, bulgocący wściekle hałasem i światłem.
W tej sytuacji Odell uznała, że najlepiej będzie usunąć się z 
ulicy. Znaleźliśmy hotel niedaleko stacji i zameldowaliśmy się 
jako pan i pani Burfoot, co było dla mnie zupełnie nowym 
nazwiskiem i wywołało u mnie niespodziewany dreszczyk 
emocji. Potem zjedliśmy kolację w barze na parterze. Wy-
braliśmy stolik, skąd mieliśmy widok na ekran telewizora. 
Transmitowano mecz piłki nożnej. Kiedy usiedliśmy, obie 
drużyny wychodziły z tunelu, ochraniane z obu stron przez 
policjantów z tarczami i w hełmach z osłonami oczu. Na try-
bunach już wybuchły bójki. Kamera skupiła się na tłumie, 
który popłynął jednocześnie w dwóch różnych kierunkach,
co przywiodło mi na myśl falę odbijającą się od falochronu i 
spotykającą się z drugą, pędzącą do przodu. Zamówiliśmy 
steki zapiekane w cieście i frytki ze spisu potraw na czarnej 
tablicy za barem, a ja wypiłem kufel ciemnego, zwietrzałego 
piwa, czyli to, co żłopali inni mężczyźni. Kiedy zaczął się 
mecz, odwróciłem się tyłem do Odell - doskonały przykład 
cholerycznego zachowania, pomyślałem - i kiedy ponad go-
dzinę później wychodziliśmy, nawet na nią nie zerknąłem. 
Byliśmy już w drzwiach, gdy usłyszałem przeciągłe gwizdy 
tłumu i obejrzałem się przez ramię. Z boiska znoszono jedną z 
gwiazd zespołu gospodarzy, zasłaniającą sobie rękami twarz. 
Pokazano w zwolnionym tempie powtórkę faulu. Obrońca 
drużyny przeciwnej powalił go na ziemię, a potem stanął z 
rękami wzniesionymi w górę, spodem dłoni do zewnątrz, jakby 
był niewinny i nie zrobił nic złego. Ci piłkarze przypominali 
dzieci, ze swoimi nieustannymi łgarstwami i nieustannymi 
napadami złości. Nigdy za nic nie ponosili winy. Chcieli, żeby 
wszystko uchodziło im na sucho.
Kiedy znaleźliśmy się z powrotem w naszym pokoju, Odell 
zamknęła drzwi na klucz, a potem oparła się plecami o ścianę z 
założonymi do tyłu rękami. Przypomniało mi to na chwilę 
Sonyę - często stawała w taki sposób - ale porównanie to 
wydało mi się dziwne, nawet bezsensowne. Kochałem Sonyę, 
naprawdę, ale stała się dla mnie niematerialna, niezupełnie 
rzeczywista, jak prawie każdy aspekt życia, które wcześniej 
prowadziłem. Kiedy zastanawiałem się nad powrotem do 
Czerwonej Strefy, kiedy próbowałem sobie wyobrazić jego 
możliwe konsekwencje, mój umysł się zamykał. Doskonale 
wyrażało to pytanie, które zadała mi Odell — Chcesz się stąd 
wydostać czy nie? Tak, chciałem się wydostać z Żółtej Strefy, 
oczywiście, że chciałem, a mimo to nie potrafiłem sobie 
wyobrazić dalszego życia. Jeśli myślałem o ludziach, z którymi 
regularnie się spotykałem - Vishramie, Sonyi, Ken-necie 
Loamesie - to wydawali mi się zjawiskowi i ulotni jak duchy, 
podczas gdy prawdziwe duchy - Ob, Neg, Lam - były jak 
najbardziej materialne, a nawet - to naprawdę dziwne -w jakiś 
sposób szlachetne. Jeśli przeżyję, to kim właściwie
będę? Z którą odmianą mojego ja zostanę? Jak się dostosuję Jo 
świata? Odwróciwszy się od Odell, podszedłem do okna. W 
oddali unosił się helikopter ze szperaczem wycelowanym 
dokładnie pod siebie.
Podeszła i stanęła obok mnie.
-	Tylko obserwują tłum.
Oczywiście. Mecz skończy się lada chwila. Mimo to, kiedy 
helikopter skręcił w naszą stronę, z pochylonym na dół 
dziobem i szperaczem przeczesującym ulice i budynki, oby-
dwoje instynktownie cofnęliśmy się od okna. Gniewny terkot 
łopatek jego wirnika znalazł się nagle nad nami, wprawiając 
powietrze w wibracje. Zasłoniłem oczy, kiedy w pokoju 
rozbłysło oślepiające światło. Miałem wrażenie, jakby jakaś 
nadprzyrodzona moc wleciała przez jedną i wyleciała przez 
drugą ścianę, jakby nawiedziła nas istota, dla której beton i 
cement nic nie znaczyły. Helikopter odleciał, kierując się na 
północ, niezmordowany, badawczy.
-	Nie skończyłam opowieści o Luke'u - rzekła Odell. 
Zaciągnąłem zasłony, odcinając nas od nocy.
-	Nie jesteś za bardzo zmęczony? - spytała. Potrząsnąłem 
głową. Umościliśmy się na łóżku. Odell
oparła się o poduszki i podciągnęła kolana pod brodę, a ja 
położyłem się na boku, podpierając ręką policzek.
Lukę zostawił ją przed półtora rokiem i przez ten czas nie 
miała od niego żadnej wieści. Potem, pod koniec listopada, 
dzień po tym, jak widziała, że aresztuje mnie policja Niebie-
skiej Strefy, pojechała na parę godzin do domu. Mieszkała w 
starej stacji benzynowej na przedmieściach Aquaville. Na 
parterze był nadal czynny warsztat samochodowy - pachniało 
olejem napędowym i farbą w aerozolu - ale na górze było jak 
na poddaszu, z okien znajdujących się po jednej stronie 
roztaczał się widok na pola.
Właśnie przeglądała pocztę, kiedy rozległo się stukanie do 
drzwi. Był to Lukę. Jego ciemne włosy sterczały na wszystkie 
strony, a białka oczu wyglądały niemal jak poplamione. 
Powiedział, że ma kłopoty.
Potrzebował jeszcze godziny i większej części butelki wina,
by przejść do rzeczy. Jego dziewczyna miała zostać przenie-
siona do innej strefy. Nie chciał jej stracić, więc ją ukrył. 
Kiedy Odell przypomniała mu o karze, która go za to czekała, 
warknął na nią. Tak, wiedział o karze. Wiedział. Potem znowu 
zniżył głos. Przeprosił ją. Był zmęczony. Nie spał.
-	Musisz mi pomóc - powiedział.
Odparła, że nie może. Czy nie ma pojęcia, dla kogo ona 
pracuje? Okazało się, że nie - a zatem coś jednak przed nim 
ukryła! - ale kiedy doszedł do siebie po szoku wywołanym jej 
informacją, zaczął ją przekonywać, że to nawet lepiej. Nigdy 
nie podejrzewaliby osoby na takim stanowisku. Potrząsnęła 
głową. Nie mogła ryzykować. Kiedy podjął, niezbyt zdecydo-
wanie, próbę zaszantażowania jej, straciła panowanie nad sobą. 
Wycofał się.
-	Nie wiem, co robić - powiedział po chwili. - Jestem 
taki bezradny.
Na zewnątrz ostry wiatr chłostał popękany beton w miej-
scu, gdzie stały dystrybutory benzyny. Na kałużach utworzył 
się lód, delikatny i przezroczysty jak naskórek. Włączyła 
grzejniki małym, szarym kluczem. Trochę w nich zabulgotało, 
ale wcale nie zrobiło się cieplej.
Później Lukę zapytał, czy może u niej zostać na noc. Kiedy 
się zawahała, powiedział, żeby się nie martwiła. Rano odej-
dzie. Dziwne, jak nadal ją ranił, jak takie słowa sprawiały jej 
ból.
-	Tak - powiedziała. - W porządku.
-	Chcesz, żebym spał na fotelu? - zapytał. - Jeśli chcesz, 
będę spał na fotelu.
-	Zmarzniesz - odparła.
Wszedł pod koc. Jego ciało pachniało gałką muszkatołową, 
jak zawsze. Wiedziała, że nie powinna z nim spać, ale i tak to 
zrobiła. Nie zrobiła tego dla niego. Zrobiła to dla siebie.
Nikt nie zadaje sobie nigdy trudu, żeby sobie wyobrazić, 
jak samotni są inni ludzie.
Był prawie świt, kiedy zauważyła, że zniknęły te szaronie-
bieskie opary, których kiedyś tak pragnęła. Obróciwszy się na 
łóżku, popatrzyła wprost na niego. Zobaczyła, jak drga jego skóra
i jak Lukę stale chwyta rękami przez sen jakieś zjawy. Z jego ust 
dobiegły piskliwe protesty i błagania. Stał się taki, jacy powinni 
być flegmatycy - trwożliwy, bierny - ale w przeciwieństwie do 
większości z nich nie miał się na czym wesprzeć.
Wczesnym rankiem stanęli obok myjni samochodowej. 
Duże, niebieskie szczotki wyglądały głupio, niestosownie, jak 
czyjeś wyobrażenie o dowcipie. Wiedziała, że widzi go po raz 
ostatni. Z jej oczu popłynęły łzy. Straciła go, ale nie dlatego 
płakała. Rozpaczała nad tym wszystkim, co nie miało się już 
powtórzyć. Rozpaczała, ponieważ wszystko ma swój kres, a 
nie chciała, by tak było.
Położył jej rękę na ramieniu, a potem odwrócił się i zgarbio-
ny z zimna odszedł przez parking o pofałdowanej powierzchni. 
Chociaż jej łzy dodały mu sił, wyglądał na człowieka, którego 
przerosły okoliczności, który zaraz załamie się pod ciężarem 
swojego istnienia. W tym momencie pojawił się, jakby cudem, 
autobus na ulicy. Lukę rzucił się w coś na podobieństwo biegu, 
machając ręką, ale autobus przejechał, nie zatrzymując się, i 
kiedy jego ręka opadła, Odell wróciła po schodach do siebie.
Skubała róg hotelowego koca. W oddali zaryczała syrena, 
potem czknęła.
-	Co o tym myślisz? - zapytała.
Spojrzałem na nią. Nie uważałem tego za historię miłosną, 
mimo charakterystycznego początku. Raczej za powiastkę 
umoralniającą. Ta szczególna substancja, która czyni nas 
jedynymi w swoim rodzaju, jest ograniczona, eteryczna. Może 
się rozproszyć niemal bez naszej wiedzy. Może całkowicie 
wyparować. W ciągu minionych kilku tygodni byłem tak 
wieloma różnymi osobami, a w końcu zostałem nikim. Odell 
wiedziała o tym i wykorzystywała historie z własnego życia, 
by pomóc mi dojść do siebie. Chciała przywrócić mi moje ja, 
ale powoli, łagodnie. W swoim czasie.
-	Myślisz, że to smutne - powiedziała. 
Skinąłem głową.
-	Dla kogo? Dla mnie?
Dla niego, odparłem w głowie.
-	To prawda - rzekła cicho, patrząc przed siebie. 
Później, kiedy unosiłem się na skraju snu, usłyszałem
znowu jej głos.
-	Tak - powiedziała. - Ja też tak uważam.
O świcie niebo miało barwę popiołu rozsmarowanego na 
srebrze. Chodniki i rynsztoki zaśmiecone były pogiętymi 
puszkami po piwie i rozbitym szkłem. Niedziela. W mieście 
wyczuwało się atmosferę oszołomienia - jakby tymczasowe 
zdrętwienie nogi. Zastanawiałem się leniwie, kto wygrał mecz. 
Nigdy się tego nie dowiedziałem.
Opuściliśmy hotel wcześnie, tuż po siódmej; dziewczyna w 
recepcji stłumiła ziewanie, wręczając nam rachunek. Odell 
powiedziała mi, że większość ludzi zostanie w łóżkach aż do 
południa, odsypiając kaca. Był to dobry dzień na podróż. W 
kawiarni obok stacji kupiliśmy kanapki z boczkiem i herbatę, a 
potem ruszyliśmy główną ulicą, która prowadziła na południe. 
Wykrzywiałem twarz w stałym grymasie niezadowolenia i 
żułem gumę. Myślałem o moim krótkim pobycie w Athanorze 
i o tym, jak chroniły mnie wówczas sińce i zadrapania. Jeśli 
będę wyglądał wystarczająco niebezpiecznie, to będę 
bezpieczny. Przynajmniej w teorii.
Bary były wciąż otwarte. Co jakiś czas szedł ku nam 
chwiejnym krokiem jakiś pijak z uniesionymi w górę i poru-
szającymi się jak obłąkany semafor rękami, ale przechodzili-
śmy automatycznie na drugą stronę ulicy, zanim się zbliżył. 
Ich przekleństwa docierały do nas jak światło odległych 
gwiazd - słabe wieści ze świata, który został już za nami. Odell 
i ja nie musieliśmy już nawet spoglądać na siebie. Teraz się 
rozumieliśmy. Omiatałem spojrzeniem ulicę, cały czas mając 
się na baczności. Jednocześnie szedłem nią tak, jakby nic nie 
mogło mnie nawet tknąć.
O zmierzchu czułem w płucach ucisk spalin, które zmu-
szony byłem wdychać, a stopy miałem obolałe od stąpania 
godzinami po bruku i asfalcie, westchnąłem więc z ulgą, kiedy 
Odell, która wydawała się niezmordowana, oznajmiła w 
końcu, że zatrzymujemy się na noc.
Wybrała miejsce o nazwie Szybki Hotel, gdzie słowo 
Szybki zapalało się i gasło jak samochodowe światła stopu w 
korku ulicznym. Aby dojść do recepcji, która znajdowała się 
piętro wyżej, musieliśmy pójść alejką biegnącą wzdłuż jednego 
boku budynku. Dano nam pokój na trzecim piętrze, z okrągłym 
łóżkiem i pomarańczowym, kosmatym dywanem. Panowała 
tam aura pokoju wynajmowanego na godziny i jeśli 
wystarczająco szybko obróciłem głowę, to odnosiłem wraże-
nie, że dostrzegam kątem oka zarysy poprzednich gości. Do 
pomieszczenia wchodziło się ze znajdującego się na zewnątrz 
tarasu. Oparłem się na parapecie, patrząc na całodobową stację 
obsługi samochodów i parking przed supermarketem. 
Naprzeciw stacji widziałem klub ze striptizem o nazwie Becz-
ka Prochu. Czasami miałem ochotę zakwestionować decyzje 
Odell, ale nie byłem pewien, czy mam prawo to robić. Być 
może przyciągnęła ją do tego miejsca duża liczba kręcących się 
wokół osób, która zapewniała nam pewną anonimowość. Raz 
już mnie ocaliła, pomyślałem. Pewnie powinienem pokładać w 
niej więcej wiary.
W rzeczywistości ocaliła mnie po raz drugi tego popołudnia. 
Szliśmy główną ulicą, po której czterech pasach jechała masa 
samochodów. Po lewej stronie, jakieś pięćdziesiąt stóp przed 
nami, płynęła rzeka, o lepkiej, gęstej jak zupa wodzie. W pew-
nej chwili Odell zauważyła publiczny szalet. Był w centrum 
handlowym po drugiej stronie drogi. Powiedziała mi, żebym 
zaczekał. To potrwa tylko chwilę. Zaledwie zniknęła, kiedy 
wyczułem coś obok siebie, jakąś siłę czy nacisk. Obróciwszy 
się nieco, zobaczyłem na poziomie mojego łokcia twarz chłopca. 
Jego ciemnobrązowe oczy miały spłoszony wyraz, zęby były ob-
nażone. Potem ktoś szarpnął moją rękę do tyłu i torba z białym 
ubraniem przepadła. Jednocześnie poczułem ręce sięgające do 
moich wszystkich kieszeni. Obróciłem się. Tuzin dzieciaków, 
z których najmłodsze miały pięć czy sześć lat, rozpierzchł się 
po chodniku. Chłopiec, który zwędził mi torbę, zbiegał stromym 
zboczem ku rzece. Reszta pobiegła za nim.
Przez parę sekund widziałem świat jak przez dźwięko-
szczelną szybę.
Betonowy krajobraz. Niebo kremowe od miejskich wy-
ziewów.
Potem napłynęły z powrotem dźwięki - warkot pędzących 
samochodów, ryk jeszcze jednego nie znanego wielkiego mia-
sta - a ja biegłem w stronę rzeki. Na skraju wody chłopcy roz-
rzucili już zawartość mojej torby. Pochyliłem się bez namysłu i 
chwyciłem torbę, razem z płaszczem, długimi kalesonami i 
koszulą, a potem ruszyłem z powrotem zboczem w górę. 
Chłopcy pobiegli za mną, ich głosy były przenikliwe i ostre. 
Czułem, jak drobne są dłonie, które mnie ciągną i popychają. 
Ponieważ jednak ściskałem kurczowo mój dobytek, nie mo-
głem się bronić. Kiedy wspiąłem się z powrotem na chodnik, 
zobaczyłem, jak Odell przemyka między samochodami w moją 
stronę. Wyciągnęła aerozol i psiknęła nim w twarze dwóch 
chłopców, którzy byli najbliżej. Zgięli się z wyciem wpół, 
przyciskając ręce do oczu. Pozostali cofnęli się. Przez pewien 
czas obserwowali nas z daleka, jakby zastanawiając się, czy 
nie ponowić ataku, a potem niechętnie się odwrócili. Może 
znajdą gdzie indziej lepsze łupy. Albo napotkają na słabszy 
opór. Zacząłem dygotać i nie mogłem nad tym zapanować.
- Masz szczęście, że cię nie zranili - powiedziała Odell. -Te 
bandy dzieciaków mają często noże - albo pistolety. -Spojrzała 
na mnie surowo. - Następnym razem daj sobie spokój. - 
Później odprężyła się i uśmiechnęła. - Następnym razem będę 
chyba musiała wziąć cię ze sobą.
Tak, pomyślałem, stojąc na tarasie i patrząc na parking, 
pewnie powinienem pokładać w niej więcej wiary.
Wzięliśmy oboje prysznic. Potem, kiedy się ubraliśmy, 
Odell zabrała mnie do baru na parterze. O tak wczesnej porze 
nie było tam prawie nikogo, tylko starsza para na parkiecie z 
tyłu baru, szurająca nogami w blasku migających czerwonych i 
purpurowych świateł dyskotekowych. Gdy Odell zamawiała 
dla nas drinki, usiadłem w boksie i zacząłem błądzić wzrokiem 
po wnętrzu, starając się okazywać ponurą obojętność na 
wszystko, co widziałem. Patrzyłem na tę parę, która zdawała 
się sklejona. Kobieta miała zamknięte oczy, a jej głowa 
kołysała się na ramieniu mężczyzny, jakby była
przywiązana sznurkiem do jej ciała. Nie tańczyli w rytm 
muzyki, która była ckliwa, sentymentalna, staroświecka.
Odell wróciła z dwoma podwójnymi brandy. Ponieważ wy-
dawałem się zaskoczony tym, że wie, co pijam, powiedziała mi, 
że pod koniec listopada piliśmy wspólnie brandy w pociągu. 
Znowu sięgnąłem myślami wstecz, ale bez względu na to, jak 
bardzo się starałem i wytężałem pamięć, nie mogłem dopa-
sować tego, o czym mówiła, do niczego, co przeżyłem.
Uśmiechnęła się.
-	Będziesz po prostu musiał uwierzyć mi na słowo. 
Powiedziała mi, że to część jej daru. Wiedziała, jak sprawić,
by jej nie pamiętano. W miarę upływu czasu rozwinęła umie-
jętność wymieniania uścisku dłoni bez zostawiania najsłab-
szego choćby wspomnienia u osoby, z którą się witała. Podając 
rękę, jednocześnie wycofywała się z tego, uciekając, zarówno 
fizycznie, jak psychicznie, w najdalszy zakątek swojego ja. 
Powiedziała, że tak właśnie postąpiła ze mną w pociągu do 
Aquaville, a także parę tygodni wcześniej, na konferencji.
-	Naprawdę nie pamiętasz, co? - Potrząsnęła głową i sięg 
nęła po swój kieliszek. - Muszę być lepsza, niż myślałam.
I zaczęła mi opowiadać historię o sobie, która oczywiście 
była też historią o mnie. Po raz pierwszy spotkała mnie, na 
bardzo krótko, na koktajlu w Sali Zgody, chociaż wykorzystała 
swój dar, żeby - jak to ujęła - „się oddalić". Polecono jej 
śledzić mnie, dopóki nie powrócę do Czerwonej Strefy. Nie 
miała wtedy pojęcia, jak długo będzie musiała wypełniać to 
zadanie! Poleciała do Congreve, tak jak ja, siedząc dwa rzędy 
przede mną. Oglądała pokaz sztucznych ogni i była na wyda-
nym potem bankiecie. Kiedy wybuchła bomba, przebywała w 
klubie w podziemiach hotelu, nawiązując kontakty i bawiąc się 
z paroma innymi delegatami.
-	Jak ci już wcześniej powiedziałam - rzekła, pociągnąw 
szy tęgi łyk.
Tak czy owak, od razu ewakuowano ich wszystkich. Póź-
niej prześliznęła się przez policyjny kordon i zauważyła mnie 
na czternastym piętrze, kiedy wracałem do mojego pokoju - 
czyli szedłem w niewłaściwym kierunku. Dlatego
właśnie zadzwoniła do Adriana Croya, który natychmiast 
powierzył jej rolę „cienia". Chociaż bardzo kluczyłem tamtej 
nocy, udało się jej nie stracić mnie z oka. Siedziała za mną, 
kiedy jadłem śniadanie w tamtym przydrożnym barze. Szła za 
mną, kiedy wspinałem się na wzgórza. Stała obok mnie 
podczas palenia zwierząt, wydarzenia, po którym miała 
koszmarne sny. Później zniknąłem w tłumie, a kiedy przybyła 
specjalna jednostka policji, nadal starała się mnie zlokalizo-
wać. W chaosie, który potem się wywiązał, straciła ulubiony 
klejnot. Pierścień. Kiedy udało się jej stamtąd wydostać, ja 
kierowałem się już ku wybrzeżu...
Odell nadal mówiła, ale przestałem jej słuchać. Wsunąłem 
rękę za koszulę i namacałem pierścień, który nosiłem na szyi. 
A więc nie odpływaj za daleko... Powinienem był się domyślić, 
że rzecz z takim napisem należy do flegmatyka. Rozwiązawszy 
węzeł, wyjąłem pierścień i podałem go jej. Najpierw, w mdłym 
świetle baru, wydawała się go nie poznawać. Potem 
wyciągnęła rękę i wzięła go ode mnie. Przez długi czas nic nie 
mówiła, siedząc ze zwieszoną głową, a potem podniosła na 
mnie wzrok.
-	To cud - powiedziała.
Patrzyłem, jak wkłada pierścień na palec.
-	Najdziwniejsze w tym jest to - powiedziała - że mamy 
dowód, że powiedziałam ci prawdę.
Wypiliśmy jeszcze parę kieliszków, żeby uczcić odzyskanie 
przez nią pierścienia, który, według mnie, połączył nas teraz 
nierozerwalnie, i kiedy Odell zamawiała którąś z rzędu kolej-
kę, trzecią czy czwartą, usłyszałem, jak jakiś mężczyzna przy 
barze pyta, czy z nim zatańczy. Odpowiedziała, że przeprasza, 
ale jest z kimś. Mężczyzna wydawał się zaprzyjaźniony z 
barmanem, i jednocześnie kierownikiem hotelu, ponieważ 
wymienili parę słów i roześmiali się. Potem ten facet podszedł 
do boksu, w którym siedziałem. Był w niebieskich dżinsach ze 
skórzanym pasem ze sprzączką w kształcie sępa. Miał buty ze 
skóry krokodyla o tak ostrych szpicach, że można by je było 
umoczyć w atramencie i nimi pisać. Pomyślałem o książce, 
którą zrobił Victor. Jakie historie opowiadałyby te buty?
-	Ty z nią jesteś?
Podniósł rękę z kciukiem skierowanym w tył, za ramię, ale 
nie byłem taki głupi, żeby spojrzeć tam, gdzie wskazywał. Nie 
spojrzałem mu też w oczy. Zamiast tego patrzyłem na jego 
drugą rękę, która zwisała koło biodra, z palcami zginającymi 
się i wyprostowującymi, jakby chciały się uwolnić.
-	Nie masz nic przeciwko temu, że z nią zatańczę, co? 
Chociaż nadal rozbrzmiewała muzyka, wezbrała pod
nią cisza, która sprawiła, że melodia stała się wojownicza i 
głucha. Tylko sekundy dzieliły nas od sytuacji, przed którą 
ostrzegała mnie Odell. Odstawiłem kieliszek i wstałem. 
Tamten się cofnął. Pewnie miał nadzieję, że będzie musiał się 
bronić. Pewnie chciał bójki bardziej niż tańca. Jego napinające 
się palce nie byłyby usatysfakcjonowane, dopóki by do tego 
nie doszło. Ale ja tylko obszedłem go i ruszyłem do wyjścia. 
Nie dotknąłem go ani nawet nie otarłem się o niego, w żaden 
sposób nie zdradziłem, że go zauważyłem. Równie dobrze mógł 
być kolumną albo filarem. Równie dobrze mogłem chodzić we 
śnie. Kiedy pchnąłem drzwi, zaczął coś mówić podniesionym z 
niedowierzania głosem, ale pozwoliłem, by zatrzasnęły się za 
mną, ucinając w połowie jego zdanie.
Na zewnątrz mżyło. Skręciłem szybko za róg i poszedłem 
alejką do hotelu. Na głównej ulicy syczały samochody, jakby 
wiozły węże. Kiedy znalazłem się w pokoju, zamknąłem drzwi 
na klucz, jak kazała mi Odell, potem usiadłem na brzegu łóżka, 
a moje oczy co i rusz kierowały się w stronę drzwi. Ich 
nieruchomość wydawała się tymczasowa, nietrwała. Cały czas 
spodziewałem się, że cienkie drewno zostanie roztrzaskane i 
bryzgnie do środka, obsypując mnie drzazgami, ale nie po-
trafiłem sobie wyobrazić, kto czy co pojawi się w tej dziurze. 
Może nikt, nic. Słup ciemności. Kawałek nocy.
Siedziałem bez ruchu. Mijały minuty.
W pewnej chwili podniosłem rękę, żeby sprawdzić, która 
jest godzina, ale mój zegarek nie miał wskazówek.
Wreszcie sięgnąłem po pilota. W telewizji był wrestling. 
Potężni mężczyźni z lnianymi grzywami odbijali się od siebie, 
a ich ciała miały barwę pieczonych kurczaków. Ściszyłem
dźwięk. Za ścianą słyszałem serię ochrypłych, rytmicznych 
krzyków. Najpierw myślałem, że ludzie w sąsiednim pokoju 
uprawiają seks, ale trwało to o wiele za długo. Ktoś musiał 
włączyć jeden z wielu kanałów dla dorosłych. Zapaśnicy ze 
spieczoną skórą, nieustanny mechaniczny orgazm - wpadłem 
w jakiś trans. Tak głęboki, że kiedy ktoś wymówił szeptem 
moje imię, omal nie wyskoczyłem z łóżka.
Otworzyłem drzwi i prześliznęła się obok mnie Odell. Za-
nim znowu zamknąłem drzwi na klucz, była już w łazience i 
otworzyła kran. Słyszałem, jak pluje. Stanąwszy w drzwiach 
łazienki, patrzyłem, jak myje twarz i ręce.
-	Nie pytaj - powiedziała.
Czegoś w niej nie rozumiałem. Najwyraźniej uważała, że 
wygląda dziwnie, a może nawet nie jest naprawdę brzydka, ale 
to właśnie wrażenie zaskakującej wyjątkowości przyciągało do 
niej wzrok i nie pozwalało go oderwać. Pamiętałem, co mówiła 
o Luke'u, o tym, jak przyćmiewał ją wyglądem. Jej uroda była 
może zawoalowana, nieprzenikniona, ale dla mnie 
niewątpliwa. I jeszcze coś. Odell uważała, że kiedy 
powiedziała Luke'owi, co potrafi robić, straciła otoczkę ta-
jemniczości. Może w jego oczach. Ale prawdziwej tajemnicy 
nie da się przeniknąć tak łatwo ani rozszyfrować od razu. Była 
tak samo częścią niej jak piegi czy drobne zmarszczki pod 
oczami.
Wyszła z łazienki, końcówki jej włosów były ciemne i mo-
kre. Kiedy zdjęła kurtkę i pozwoliła jej osunąć się na podłogę, 
wziąłem ją w ramiona. Poczułem, jak zesztywniała - może 
myślała o tym, żeby mnie odepchnąć - ale w następnej chwili 
opuściło ją całe to napięcie i rozluźniła się.
Nie możesz wszystkiego robić, powiedziałem w głowie.
-	Co mówisz? - zapytała. - Coś mówisz?
Przez moją koszulę przenikało ciepło jej oddechu. Skupi-
łem uwagę na częściach jej ciała, które dotykałem - łopatce, 
krzyżu. Pod prawą ręką czułem jej kręgosłup, a koniuszek 
mojego środkowego palca nosił delikatny odcisk jej kręgu. 
Miałem erekcję. Nie chciałem, żeby doszło do czegoś takiego. 
Tymczasem jej ciało znowu zesztywniało, ale wydawało się
jakoś czujne, jakby słuchało mojego. Pocałowałem ją w czubek 
głowy, gdzie miała przedziałek, a potem w zewnętrzny brzeg 
ucha. Czułem zapach piwa i dymu z baru, a woń jej czystej 
skóry pod tym zapachem przypomniała mi, że miała zaledwie 
kilka godzin, kiedy podniesiono ją do okna łodzi mieszkalnej, 
żeby zobaczyła padający śnieg. A teraz mnie odepchnęła.
-	Co robisz? - powiedziała. 
Me wiem, odparłem w głowie.
Usiadła na łóżku. Kiedy się pochyliła, żeby rozsznurować 
buty, włosy opadły jej na oczy. Usiadłem obok niej i odgar-
nąłem jej zwisające kosmyki za uszy.
-	No nie, jeszcze i ty - powiedziała.
Tak, ja, powiedziałem. Ja bardziej niż ktokolwiek.
Pochyliłem się, żeby pocałować ją w usta, a ona się nie 
odsunęła. Wargi miała zimne, dużo zimniejsze niż całą resztę. 
Zastanawiałem się, czy już się wycofała, czy już -jak ona to 
nazwała? - „się oddaliła".
-	Ktoś kiedyś powiedział - mruknęła - ktoś powiedział, 
że moja twarz wygląda jak jeden z tych znaków drogowych 
na wsi, do których ludzie strzelają ze śrutu...
Pogłaskałem twarz, o której mówiono takie złe rzeczy.
Leżała na narzucie z rękami założonymi za głowę. Pochy-
liłem się i przycisnąłem usta do mlecznej, wewnętrznej strony 
jej nadgarstka. Była zupełnie nieruchoma, miała płytki oddech. 
Powoli rozpiąłem jej czarny blezer. Pod spodem miała 
podkoszulkę w barwie khaki. Wyciągnąłem ją ze spodni i pod-
ciągnąłem tak, że zobaczyłem brzuch. Pocałowałem pulchne 
ciało wokół pępka. Przeniknęło ją drżenie, gdzieś w głębi, pod 
powierzchnią ciała. Na skórze między żebrami widać było 
uderzenia jej serca, drganie w bębnie jej ciała. Pocałowałem ją 
w tym miejscu. Poczułem ustami bicie jej serca.
Me przypominasz żadnego znaku, jaki kiedykolwiek wi-
działem.
Jej ręka pojawiła się z mojej lewej strony jako powoli po-
ruszająca się niewyraźna plama i spoczęła na moim karku. 
Teraz ja z kolei znieruchomiałem. Czekałem na to, co zrobi.
W tym momencie na tarasie na zewnątrz rozległy się
kroki. Miałem nadzieję, że miną nasze drzwi - za naszym 
pokojem było wiele innych - ale zatrzymały się i ktoś zapukał 
stanowczo dwa razy. Dłoń Odell stężała na moich włosach. 
Miałem się nie ruszać. Pukanie powtórzyło się, tym razem 
silniejsze.
-	Otwierać.
Leżeliśmy na łóżku z twarzami zwróconymi w stronę 
drzwi.
-	Wiem, że tam jesteście.
Był to głos kierownika, mężczyzny, który obsługiwał nas w 
barze na dole. Poruszył klamką, potem zaklął pod nosem. 
Nastąpiła kolejna chwila ciszy, podczas której nic się nie 
działo. W końcu jego kroki się oddaliły.
Odell podniosła się. Nie patrząc na mnie, wepchnęła z 
powrotem podkoszulek w spodnie, a potem pochyliła się 
szybko i zasznurowała buty. Przez chwilę siedziała z rękoma 
opartymi na kolanach. Potrząsnęła głową.
-	Będziemy musieli stąd odejść - powiedziała. 
Włożyła kurtkę. Podniósłszy ciężką, szklaną popielniczkę,
która stała na telewizorze, podeszła do drzwi i nasłuchiwała 
przez chwilę, a potem odtworzyła je i wyjrzała. Stałem za nią z 
torbą w ręku. Chociaż deszcz przestał padać, słyszałem 
wszędzie kapiącą wodę. Lśniły samochody zaparkowane przed 
supermarketem. W powietrzu unosił się osobliwy, egzotyczny 
zapach benzyny.
Poszedłem za Odell w stronę schodów. Na pierwszym 
piętrze przeszliśmy na palcach obok drzwi, które prowadziły 
do recepcji. Potem zeszliśmy jeden bieg w dół, na poziom 
ulicy. Przystanęliśmy w cieniu. Nie było nikogo w pobliżu. 
Odell postawiła popielniczkę na ziemi u podstawy muru, a 
potem pomknęła alejką na parking, gdzie przykucnęła między 
dwoma samochodami. Znalazłem się tam zaledwie sekundę za 
nią.
W połowie parkingu obejrzeliśmy się do tyłu. Kierownik 
stał u podnóża schodów. Jego brzuch sterczał do przodu, ale 
głowa była zwrócona w bok, nos uniesiony, drapieżny. Kiedy 
patrzyliśmy, dołączyło do niego dwóch mężczyzn. Mógłbym
się założyć, że jeden z nich miał buty z krokodylowej skóry. 
Pochyliwszy się, kierownik podniósł popielniczkę. Wydawał 
się przez chwilę ją badać, z brodą wciągniętą w rozpięty 
kołnierzyk koszuli, potem jego ręka odskoczyła w bok i po-
pielniczka wylądowała na końcu alejki, dzwoniąc tępo, jak 
młot spuszczony na kowadło.
Kierowaliśmy się ku stacji obsługi, trzymając głowy 
poniżej poziomu okien samochodów. Nadal zgięci wpół, 
okrążyliśmy podjazd, dystrybutory oświetlone ostrą, fio-
letoworóżową poświatą, i zatrzymaliśmy się pod boczną ścianą 
baru. Do połowy wypalone papierosy, zapach moczu. Zużyta 
strzykawka. Odell położyła rękę na moim ramieniu. Jej 
spojrzenie zatrzymało się na rzędzie motocykli, które stały pod 
barem. Wyglądały dziwnie muskularnie, lśniąc w zmysłowym 
świetle swoimi cielskami. Powiedziała mi, żebym się nie 
ruszał, dopóki nie da mi znaku, ale wtedy będę musiał działać 
szybko. Oparłem się o ścianę, wbijając wzrok w wejście do 
hotelu. Mężczyźni zniknęli. Był tam teraz tylko żółty 
prostokąt, podzielony przez stopnie schodów na poziome 
odcinki. Jakże żałowałem, że opuściliśmy ten pokój na trzecim 
piętrze. Nie wiedziałem, co się stanie w tamtym łóżku, i jeśli 
trafnie zinterpretowałem zachowanie Odell, ona też nie 
wiedziała, ale ta niepewność była inspirująca, cudowna - sama 
w sobie była niejaką przyjemnością. Kto mógł powiedzieć, 
dokąd to mogło doprowadzić? I wtedy rozległo się to pukanie 
do drzwi, ten głos, i cała sytuacja natychmiast się zmieniła. Nie 
wiedziałem, czy jeszcze kiedyś się powtórzy coś tak 
nieprawdopodobnego, tak subtelnego. Odwróciłem się, by 
spojrzeć, gdzie poszła Odell. Kręciła się koło motocykla z 
wymalowaną na baku nagą kobietą. Ta kobieta się paliła. Pod 
płomieniami, które lizały jej uda, były słowa Płoń Kotku Płoń. 
Przerzuciwszy nogę przez siodełko, Odell sięgnęła ręką w dół. 
Usłyszałem nagły warkot, niski, gardłowy. Zanim zdążyłem 
się zorientować, jak to zrobiła, kiwała na mnie ręką. 
Podbiegłem i usadowiłem się za nią.
Zanim się połapałem, byliśmy już na głównej ulicy, pędząc 
pięćdziesiąt mil na godzinę, a jej włosy chłostały mnie po
policzkach. Miałem wrażenie, że podążam za nią przez las, a z 
ciemności wyskakują ku mnie gałęzie.
Kiedy otworzyłem usta, wypełnił je wiatr.
Wjechaliśmy na autostradę. Ruch zmalał prawie do zera. 
Było późno, prawie druga w nocy. Od czasu do czasu ogląda-
łem się, żeby sprawdzić, czy nikt nas nie ściga - ci mężczyźni z 
hotelu, motocykliści z baru - ale droga pozostawała pusta. 
Wszystko z tyłu wydawało się jakieś zbyt bliskie, jakby to, od 
czego uciekaliśmy, było tuż za naszymi plecami.
Trzydzieści mil od stolicy skręciliśmy na wjazd na rondo. 
Kiedy przejeżdżaliśmy wiaduktem nad autostradą, zobaczyłem 
na północy rój pojedynczych świateł. Oderwałem jedną rękę 
od pasa Odell i wskazałem jej te światła.
Mogła przyspieszyć. Kiedy te motocykle dojechałyby tam, 
bylibyśmy już daleko. Zamiast tego zahamowała i włączyła 
jałowy bieg. Zgasiła światła, ale zostawiła silnik włączony. 
Kiedy później o tym myślałem, doszedłem do wniosku, że zro-
biłbym to samo. Należało ustalić, gdzie są ścigający. Gdybym 
pozostawił to mojej wyobraźni, nie potrafiłbym uwolnić się od 
przekonania, że w każdej chwili mogą się pojawić.
Słyszałem ich teraz, dźwięki silników zlewające się w jeden 
niski pomruk. Czy mogli nas dostrzec z dołu? Czy w ogóle 
pomyśleli, żeby spojrzeć w górę? Czy przyszło im do głowy, że 
możemy ich obserwować? Najwyraźniej nie. Jeden po drugim 
przemykali pod wiaduktem. Dudnienie motocykli odbijało się 
od niego krótko, ale z jakąś trzewiową siłą, jak seria uderzeń. 
Potem byli już za nami, kierując się na południe.
Oczywiście mogli nas wcale nie ścigać. Mógł to być zupeł-
nie inny gang motocyklowy. Patrzyłem, jak ich tylne światła 
toną szybko w mroku nocy - garść czerwonych jagód wrzu-
conych do ciemnej wody.
Rozległ się szczęk, kiedy Odell przełączyła na pierwszy 
bieg. Przez następną godzinę wybierała mniej oczywiste drogi 
i przestrzegała ograniczeń prędkości. Obejmowałem ją 
ramionami w pasie i przylegałem górną częścią ciała do jej 
pleców. Oboje trzęśliśmy się z zimna. Miałem wrażenie, jakby 
niektóre części mojego ciała były powleczone metalem.
W końcu, o pół do czwartej, wjechaliśmy do centrum 
miasta - nareszcie byliśmy w Thermopolis - okna sklepów były 
oświetlone, ale wokół nie było nikogo, motocykl sunął na 
niskim biegu, a jego silnik strzelał i trzaskał w tej niesa-
mowitej, jarzącej się ciszy.
-	Opowiem ci jeszcze jedną historię - rzekła Odell. - To 
już ostatnia.
Zatrzymaliśmy się w Hyatt Regency za specjalną, week-
endową opłatę. Leżąc w łóżku na dwudziestym siódmym 
piętrze, przy odsłoniętych oknach, patrzyłem na las betonu, 
szkła i stali. Zostawiono na noc zapalone światła w biurach w 
przemyślanym, jak sobie wyobrażałem, układzie. Ich 
prawdziwe znaczenie mogli odszyfrować tylko ci, którzy na-
leżeli do wielkiej finansjery. Odell leżała obok mnie, świeżo 
po wyjściu spod prysznica, z ręcznikiem owiązanym wokół 
głowy jak turban. Jak przetrwałbym bez jej opowieści? Jak 
przetrwałbym bez niej?
Godzinę wcześniej podeszła do mnie, gdy stałem przy 
oknie. Pomiędzy dwoma wieżowcami można było z trudem do-
strzec rzekę, rozpoznawalną tylko dzięki brakowi świateł. Za 
nią leżały mroczne, otoczone samobójczą aurą tereny Cledge. 
Ponieważ nasz pokój wychodził na wschód, nie mogliśmy zo-
baczyć Czerwonej Strefy, ale była tam, nie dalej niż milę za 
nami. - Niedaleko - mruknęła Odell. Chociaż wiedziałem, o 
czym mówi, nie mogłem się z nią zgodzić. Dystans, który 
musiałem pokonać, wydawał się tak duży jak nigdy dotąd. Już 
sama perspektywa przekroczenia granicy wywoływała lęk i 
zniechęcenie - nie zapomniałem o tych pogranicznikach z 
Żółtej Strefy - a co będzie, jeśli mi się uda? Co się potem 
stanie? Kiedy szepnąłem sam do siebie słowo „dom", poczułem 
panikę i nagły zawrót głowy.
Odell przekręciła się na łóżku i spojrzała na mnie.
-	Ta opowieść zaczyna się dość gwałtownie.
W porządku, powiedziałem w głowie. Jestem gotów. Ten 
mężczyzna ją uderzył, kłykcie zaciśniętych palców jego prawej 
dłoni były twarde jak brąz albo kamień; buczało jej
w uchu, czaszka za nim była odrętwiała. Teraz znowu zbliżył 
się do niej, jego barki i ręce wisiały groźnie nad nią. Kiedy 
podniósł pięść, by ponownie ją uderzyć, zsunęła się z kanapy 
na dywan. Zamachnął się i chybił. Wytrącony z równowagi 
impetem trafiającego w pustkę ciosu, zatoczył się na lampę. 
Zleciał z niej poziomo abażur, jak kapelusz zdmuchnięty z 
głowy przez wichurę. Lampa przechyliła się, goła żarówka 
roztrzaskała się o ścianę. Odell pamiętała, jak patrzyła na 
spadające na podłogę płatki szkła.
Ciemność wypełniły krótkie, ordynarne słowa - za kogo ją 
uważa i co jej zrobi. Wszędzie unosił się odór jego oddechu, 
gęsty opar piwa i whisky. Całe powietrze, którym oddychała, 
wydobywało się z jego płuc. Podniosła się na nogi i odsunęła, z 
rękami po obu stronach bioder, skierowanymi wnętrzem dłoni 
do tyłu, macającymi ścianę. Była już wiele razy w Żółtej 
Strefie, a mimo to zawsze zapominała o powszechnej tam 
przemocy, o tym, jak szybko do niej dochodziło. Była niczym 
krew w tętnicach. Zawsze o tym samym, wysokim ciśnieniu. 
Wystarczył ułamek chwili, by wybuchła.
Zobaczyła, że mężczyzna ma coś w ręku, wyrwany z wideo 
przewód. Wtyczka zbliżyła się do niej z sykiem, jak tępa głowa 
węża. Obróciła się, by jej nie dosięgła. Zęby węża ugryzły 
powietrze i wycofały się, przygotowując do następnego ude-
rzenia. Gdyby chciała, mogłaby uciec. Mogła zrobić pewne 
rzeczy. Ale wtedy ujawniłaby mu swój sekret, wtedy poznałby 
prawdę, a i tak znało ją już za wiele niepowołanych osób.
W końcu ściana za nią ustąpiła. Odell zbiegła do holu. 
Przed nią znajdowały się drzwi frontowe. Przemknęła obok ich 
framugi jak woda obok głazu. Na klatce schodowej szumiał 
prąd o niskim napięciu. Dochodził skądś zapach smażonego 
czosnku. Pędziła, biorąc po dwa, trzy stopnie naraz, omal nie 
zwichnąwszy nogi w kostce na pierwszym podeście. Nie 
pamiętała, żeby wchodziła po schodach na górę. Zapewne 
pojechali wcześniej windą. Słyszała, jak mężczyzna wpada na 
podest, jego głos unosił się w przyćmionym świetle nad jej 
głową. Nadal wyliczał wszystko, co jej zrobi. Raczej wszystko,
czego nigdy nie zrobi. Nie mogła uwierzyć, że omal się z nim 
nie przespała. Zdumiewała ją teraz sama myśl o tym.
Znalazłszy się na parterze, zwolniła. Była osobą obcą, 
intruzem; gdyby ją zdemaskowano, prawdopodobnie zostałaby 
zlinczowana. Wynalazła dla siebie rolę. Wybrałam się 
wieczorem do miasta, pomyślała. Dobrze się bawiłam, ale jest 
już późno, więc wracam do domu. Skinęła głową nocnemu 
portierowi siedzącemu w swojej budce. Zignorował ją. Na-
cisnęła guzik na ścianie, który otworzył drzwi, i wymknęła się 
na ulicę, której wilgotne, zadymione powietrze od razu ją 
wchłonęło. Zerknęła przez ramię na budynek, z którego przed 
chwilą wyszła. Włączyło się światło alarmu, ale nie było widać 
mężczyzny, którego imię już zapomniała. Wątpiła, czy zechce 
ją ścigać. Powinien już sobie uświadomić, że jest dla niego za 
szybka. Człowiek w jego stanie miał szansę tylko w ciasnej 
przestrzeni.
Nigdy nie powinna się była zgodzić na pójście do jego 
mieszkania. Była w tym mieście nielegalnie, na pierwszym od 
wielu miesięcy wypadzie na terytorium choleryków, a on — z 
brązowymi, odgarniętymi do tyłu włosami, tak że ukazywały 
szerokie, czyste czoło, i oczami niebieskimi jak skrzydło sójki, 
klasycznie urodziwy, niemal jak głupek - zapytał, czy może jej 
postawić drinka. Oczywiście był pijany, ale kto w Żółtej 
Strefie nie był pijany w sobotni wieczór?
-	Dlaczego chcesz mi postawić drinka? - zapytała.
-	Bo jesteś inna.
-	Inna?
-	Nie taka jak reszta. Jesteś wyjątkowa. Tu 
masz rację, pomyślała.
Kupił jej drinka o truskawkowym smaku, z miniaturową 
papierową parasolką, pochyloną wesoło nad brzegiem 
szklanki. Zapytała go, czym się zajmuje. Powiedział, że jest 
strażakiem. W ubiegłym roku wezwano go na miejsce kata-
strofy kolejowej. Udała, że pamięta ten wypadek. Opowiadał 
jej o ciałach, jak stopiły się ze sobą, uniemożliwiając identy-
fikację ofiar. Potem kupił jej jeszcze jednego truskawkowego 
drinka z parasolką.
Poszła z nim do jego mieszkania. W dużym szklanym 
zbiorniku w salonie przemykały w tę i z powrotem kręte, 
błyszczące kształty.
- Węgorze elektryczne - powiedział, posyłając jej dziwne 
spojrzenie. - Sprowadzone z Niebieskiej Strefy.
Myślała, że ją przejrzał, ale chciał jej tylko zaimponować.
Potem rzucił się na nią, łapiąc ją jedną ręką za pierś. 
Próbowała go odepchnąć, ale się roześmiał i przyciągnął ją 
brutalnie do siebie. Chlusnęła mu drinkiem w twarz. Wtedy ją 
uderzył.
Nie, stanowczo nie powinna była z nim iść. Niektórzy 
powiedzieliby, że zachowała się przewrotnie albo wręcz idio-
tycznie, ale lubiła myśleć, że potrafi się wykaraskać z każdej, 
najtrudniejszej nawet sytuacji. Zrobiła się jednak zbyt pewna 
siebie. Myślała, że ze wszystkim może sobie poradzić. Czasami 
coś musiało sprowadzać ją na ziemię.
Na chodniku przed budynkiem rozejrzała się w prawo i w 
lewo, badając otoczenie. Ulice nie były bezpieczne, bez 
względu na to, czy były na nich kamery policyjne czy nie. W 
żadnym miejscu publicznym nie było bezpiecznie. Mimo to 
stała przez chwilę nieruchomo, dopóki nie wydłużyły się 
przerwy między uderzeniami jej serca. Dotarł do niej szelest 
banknotów, brzęk monet. Fale uderzeniowe spowodowane 
uderzeniem jego pięści. A może, pomyślała, jest to ścieżka 
dźwiękowa Żółtej Strefy. Wsłuchaj się uważnie, a usłyszysz 
dźwięk tych wszystkich mnożących się pieniędzy. Wytęż uszy, 
a usłyszysz bogactwo.
Ruszyła dalej.
Leżała przed nią granica, wysoki, jasny mur ze zwojami 
drutu kolczastego na szczycie. Widziała też wieżyczkę straż-
niczą. Przysadziste ciało, patykowate nogi. Wyglądała jak 
gniazdo zbudowane przez pająka na nocnym niebie. Na samym 
przejściu opuszczony był jaskrawożółty szlaban, blokujący jej 
drogę. W jasnym cylindrze posterunku zawieszonym nad 
przejściem stał uzbrojony strażnik jak eksponat wystawowy w 
muzeum. Pozwoli jej przejść tylko wtedy, jeśli będzie miała 
dokumenty. Oczywiście nie miała dokumentów.
A oto następnych dziewięćdziesiąt sekund z punktu wi-
dzenia tego strażnika:
Zerknął na drogę i wydało mu się, że widzi idącą w jego 
stronę młodą kobietę. Kiedy jednak wyszedł z wartowni z bro-
nią gotową do strzału, droga była pusta. Krzyknął do kolegi z 
wieży strażniczej: Widzisz coś? Dobiegła go odpowiedź: Tylko 
czubek twojej pierdolonej głowy. Łysiejesz, wiesz? Strażnik 
wzruszył ramionami. Nadal jednak nie mógł oderwać oczu od 
tego kawałka drogi. Nie mógł się pozbyć uczucia, że ktoś tam 
jest. Albo był.
Akurat kiedy się odwracał, by poszukać pociechy w swojej 
gazecie i kubku herbaty, owionął go lekki wietrzyk. Podniosły 
mu się włosy na czole, poruszyła się nawet sztywna szczecina 
wąsów. Był to tylko podmuch wiatru, a jednak wydało mu się, 
jakby ktoś przemknął koło niego. Miał wrażenie, jakby ktoś go 
dotknął. Podniósł rękę i otarł twarz, jednym, szybkim ruchem 
dłoni, a potem znowu spojrzał na drogę, ale tym razem jego 
wzrok był rozbiegany, nie skupiał się na żadnym przedmiocie. 
Strażnik pozostał przez pewien czas w tej pozycji, jakby 
wierzył, że w końcu pojawi się jakieś wyjaśnienie.
Wiatr ucichł. Powietrze było nieruchome.
Coś zmieniło się na samym skraju jego pola widzenia, coś 
drobnego, prawie niedostrzegalnego, ale wyćwiczono go, by 
zwracał uwagę na takie szczegóły. Spojrzał przez ramię na 
szeroki, ponury pas ziemi niczyjej. Za betonowymi przeszko-
dami i polem minowym, za elektryczną barierą broniącą wstę-
pu do Czerwonej Strefy, zamajaczyła dziwnie znajoma postać 
oddalającej się niespiesznie, wyprostowanej kobiety...
Spróbował krzyknąć: - Stój! - ale słowo to wydobyło się 
ochrypłe, zduszone, jak gdyby miał flegmę w gardle. Strażnik 
na wieży przyjrzał mu się badawczo. Mówiłeś coś? Potrząsnął 
głową.
Ta kobieta to była ona. Właśnie przekroczyła nielegalnie 
granicę. Złamała jedyne prawo, które naprawdę się liczyło. 
Nazywała się Odell Burfoot i była cieniem. Mówiono jej, że są 
inni tacy jak ona, ale nigdy kogoś takiego nie spotkała.
Kiedy leżałem w łóżku hotelowym bliski zaśnięcia, zdałem
sobie w końcu sprawę z tego, co robi Odell - co w rzeczywi-
stości cały czas robiła. Nie opowiadała mi tych historii po to, 
żeby mnie rozerwać i odwrócić moją uwagę od tego, co mnie 
spotkało (chociaż oczywiście spełniały one również tę 
funkcję). Nie, każda opowieść ma konkretny cel. Niektóre 
mają stworzyć atmosferę spokoju i zaufania. Inne mają po-
cieszać, ostrzegać czy zachęcać. Różne sytuacje wymagają 
różnych opowieści, a na każdą z nich przypada właściwa 
chwila. Na przykład opowieści o wojnie poprzedzają wojnę. 
Opowieści o śmierci snuje się po pogrzebie. Ale jeśli chcesz, 
by coś się stało, opowiadasz historię, w której to „coś" się 
dzieje. Weźmy ostatnią historię Odell. Weszła do jaskini lwa i 
wyszła z niej cało. Zadanie, które nas czeka, mówiła, może być 
niebezpieczne, ale nie jest to niebezpieczeństwo nie do 
pokonania. Musimy w siebie wierzyć, nie popadając jednak w 
samozadowolenie. Powinniśmy być pewni siebie, ale nie 
zuchwali. Opowieść tego rodzaju miała wymiar magiczny czy 
duchowy, jak przystało tradycji flegmatycznej, z której się 
wywodziła. Rzucała urok na ludzi, którzy jej słuchali, 
umożliwiając im dokonywanie czynów podobnych do opisa-
nych. Obdarzała ich również błogosławieństwem. Krótko 
mówiąc, działała jak katalizator, inspiracja i samospełniająca 
się przepowiednia.
Ważna wydawała się też kolejność, w której opowiadała 
swoje historie. Pierwsza była osadzona w odległej przeszłości. 
Druga dochodziła do czasów obecnych, ale w okrężny, niemal 
przypadkowy sposób, jakby po to, by rozproszyć niepokój. 
Trzecia kończyła się raptownie, zarówno w czasie, jak i w 
przestrzeni. Ujęte jako pewien ciąg, prowadziły do bieżącego 
zadania i wiedziałem, że zawarte jest w nich wszystko, czego 
potrzebuję, wystarczy tylko przyjrzeć się im uważnie. Jak 
każda dobra gawędziarka, Odell oparła się pokusie 
dosłownego wyłożenia mi tego wszystkiego. Jeśli wiedzę 
przekazywano w taki sposób, była bezcenna. Odell wykazała 
się intencją, cierpliwością. Pozwoliła, żebym sam wszystko 
dostrzegł.
Nazywam się Odell Burfoot i jestem cieniem.
Mówią mi, że są inni tacy jak ja, ale nigdy kogoś takiego 
nie spotkałam.
Tego wieczoru włamaliśmy się do opuszczonego domu przy 
granicy. Znaleźliśmy rozbite okno w tylnej ścianie na parterze 
i wleźliśmy przez nie do kuchni. Wokół kranów owinął się 
bluszcz. W rowkach suszarki z nierdzewnej blachy leżały 
martwe owady. Pod przeciwległą ścianą stała lodówka z ot-
wartymi szeroko drzwiami, jak człowiek sprzedający zegarki 
przypięte do podszewki płaszcza. Poszedłem za Odell kory-
tarzem, który biegł obok dwóch czy trzech ciemnych pokoi, a 
dalej wychodził na hol z podłogą z ułożonych w szachownicę 
płytek. Dominował tam suchy, pieprzny zapach gipsu, kurzu, 
pajęczyn. Przez okienko nad drzwiami wejściowymi wpadała 
nieziemska poświata, iskrząca się jak kwarc, przypominając 
mi, że punkt kontrolny jest tuż za drzwiami.
Wspięliśmy się po schodach na górę. Dotarłszy na pierwsze 
piętro, weszliśmy do pokoju, którego trzy wysokie okna 
wpuszczały ukośne prostokąty światła. Podszedłem po gołych 
deskach do okna i stanąłem z jego jednej strony. Naprzeciw 
budynku, nie dalej niż sto stóp, wznosił się betonowy mur. 
Przy szlabanie stała grupka pograniczników z Żółtej Strefy. 
Widziałem, jak jeden z nich się śmieje, a potem grozi palcem. 
Jego koledzy wymienili znaczące spojrzenia. Byłem tak blisko. 
Za nimi, bardziej na lewo, nad ulicą wznosił się wiadukt z po-
krytej sadzą cegły. Kiedyś przejeżdżały tędy pociągi, łącząc 
północne przedmieścia ze starą metropolią, ale zburzono ten 
odcinek, by przeprowadzić granicę, i teraz tory urywały się 
nagle w powietrzu. Istniejący łuk wiaduktu, chociaż monu-
mentalny, nie służył niczemu, jedynie obramowywał widok 
opustoszałej ulicy biegnącej wzdłuż muru. Zapomniałem już, 
jak wyglądają granice miasta. Spowite w bezlitosnej poświacie 
sali operacyjnej, są widnymi, odludnymi miejscami. 
Cofnąwszy się w głąb pokoju, otworzyłem torbę i wyjąłem 
moje białe ubranie.
Kiedy się przebrałem, Odell udzieliła mi ostatnich wska-
zówek. Powiedziała, że przekroczy granicę pierwsza. Mogę
patrzeć, jeśli mam ochotę. Sprawdzić, czy Croy słusznie 
twierdzi, że Odell „umyka uwadze". Kiedy znajdzie się po 
drugiej stronie, powinienem odczekać pięć czy dziesięć minut, 
a potem iść za nią. Spotka się ze mną za granicą.
Wziąłem jej dłoń w moje dłonie i odwróciłem wnętrzem do 
góry, jakbym chciał przepowiedzieć jej przyszłość. Patrzyłem 
w nią tak intensywnie, że miałem wrażenie, iż lecę w dół.
-	Na razie - powiedziała.
Wyjęła łagodnie dłoń z mojego uścisku, a potem odsunęła 
się ode mnie i wyszła z pokoju. Miałem ogromną ochotę pobiec 
za nią. Zamiast tego zmusiłem się do przeniesienia wzroku ku 
oknu. Płaszcz wydzielał zjełczałą woń. Przynajmniej to nie 
będzie udawane. Spojrzałem za ziemię niczyją. Za betonowy-
mi murami i elektrycznymi ogrodzeniami, za niesamowitą 
księżycową poświatą, widać było szklane wieżowce, centrum 
Pneumy, które w porównaniu z resztą wydawały się niena-
turalne, jeśli nie w ogóle nierzeczywiste.
Skrzypnęły schody. To na pewno wraca Odell. Może za-
pomniała mi o czymś powiedzieć. A może - i moje serce pod-
skoczyło dziko, absurdalnie - chciała mnie pocałować, zanim 
się rozdzielimy. Obróciłem się. W drzwiach stała pięcio- czy 
sześcioletnia dziewczynka. Miała na sobie białą sukienkę i sa-
tynowe baletki, a z ramion wyrastała jej para opalizujących 
skrzydeł, na których igrało światło przygranicznych lamp. 
Przez chwilę myślałem, że Odell zawiódł jej dar i że przypad-
kowo zmieniła się w kogoś innego, jak ludzie w baśniach.
-	Jesteś nieżywy? - zapytała dziewczynka. 
Potrząsnąłem głową.
-	Nie jesteś duchem, prawda?
Znowu potrząsnąłem głową. Tym razem spróbowałem się 
uśmiechnąć.
-	Nic nie szkodzi - powiedziała dziewczynka. - Nie boję 
się duchów. - Jej wzrok przesunął się po mnie - po mojej 
twarzy, włosach, ubraniu. - Wyglądasz jak duch.
Ukląkłem przed nią. Ująwszy jej dłoń, wybrałem palec 
wskazujący i położyłem na wewnętrznej stronie mojego prze-
gubu, gdzie był puls.
-	Jesteś rzeczywisty - rzekła.
Tak samo rzeczywisty jak ty, powiedziałem w głowie.
Spojrzała na mnie z bliska błyszczącymi, w jakiś sposób 
czystymi oczyma, jakby mnie doskonale rozumiała, i przy-
pomniałem sobie, co powiedział mi kiedyś przyjaciel - że to 
spojrzenia dzieci sprawiają, iż czujesz się stary.
Sięgnęła obiema rękami za swoje barki.
-	Te skrzydła mnie ranią. Możesz pomóc mi je zdjąć? 
Zacząłem rozwiązywać podtrzymujące je tasiemki. 
Zmarszczyła nos.
-	Brzydko pachniesz.
Wiem, powiedziałem. Właśnie o to chodzi.
Jeszcze jedno badawcze spojrzenie tych dziwnie domyśl-
nych oczu.
Podałem jej skrzydła. Zlustrowała poważnym wzrokiem 
pokój, po czym pochyliła się i oparła je o ścianę przy kominku. 
Wyprostowawszy się, spojrzała na mnie przez ramię.
-	Muszę już iść - powiedziała.
Odwróciła się, tak jak Odell, i zniknęła w drzwiach. O d e 
11. Podszedłem szybko do okna, ale nie było jej nigdzie widać. 
Czyżby już przeszła przez granicę? Wytężałem wzrok, starając 
się przebić nim światło reflektorów. Nic.
Ogarnęła mnie panika.
Już czas.
Odsunąłem się od okna i poszedłem w stronę schodów. W 
korytarzu zawróciłem do kuchni. Kiedy mijałem otwartą 
lodówkę, zobaczyłem w niej przycupniętą postać, z rękami 
splecionymi wokół kostek, kolanami podciągniętymi pod 
brodę. Był to Brendan Burroughs.
-	Weź mnie ze sobą - wyszeptał.
Musiałem się zebrać w sobie, żeby nie ulec jego błaganiom. 
Musiałem udawać, że go tam nie ma. Ale z lodówki nadal 
dochodziły szepty.
-	Nie mogę tutaj zostać ani chwili dłużej. Psuję się. 
Zostaw mnie, powiedziałem w głowie.
Wyszedłem na patio. Kamienne stopnie prowadziły w splą-
tane zarośla. Wiedziałem, że gdybym się obejrzał, zobaczył-
bym w kuchennym oknie zagadkowo gładką twarz Brendana, 
a nie miałem już nawet przy sobie zapalniczki.
Nie obejrzałem się.
Przelazłszy przez ceglany mur na końcu ogrodu, opadłem 
na chodnik, a potem ruszyłem w stronę granicy. Przywołałem 
na pomoc duchy wszystkich tych, z którymi wędrowałem. Ich 
niewinność, ich niezwykłość. Ich dziwaczność. Powtarzałem 
sobie w głowie ich imiona. Przypomnę sobie przynajmniej, 
jakie wydawali odgłosy, jak wyglądali, jak się poruszali.
Neg, powiedziałem w myślach. Lam. Neg. Ob.
Uciekający, padający ludzie. Płonący ludzie.
Wciąż szedłem, ale zakryłem twarz. Trzęsły mi się kolana, 
drżały kostki. Wydawało mi się, że stawy mi się poluzowały, 
jakby w gotowości do rozczłonkowania. Ta dziewczynka będzie 
wyglądała przez okno, jej spojrzenie będzie skupione, bezna-
miętne. Jesteś nieżywy? Odjąłem ręce od oczu. Przede mną, nie 
dalej niż pięćdziesiąt jardów, był punkt kontrolny z całą tą 
złowieszczą i wrogą aparaturą. Chociaż trzej strażnicy byli 
ledwie widoczni na tle ostrego światła reflektorów, rozpozna-
łem ich butę, niedbałą brutalność, obecną zarówno w języku 
ich ciała, jak i w mowie. Zawahałem się. I wtedy zauważyłem 
leżącą w rynsztoku psią kupę. Przyszedł mi do głowy pewien 
pomysł i ogarnęło mnie coś w rodzaju euforii. To, co zaraz 
zrobię, potwierdzi ponad wszelką wątpliwość moją autentycz-
ność. Może nawet uchroni mnie przed krzywdą. Udałem, że 
dostrzegam kupę po raz pierwszy, i pochyliłem się nisko, by się 
jej lepiej przyjrzeć. Wydawało mi się, że słyszę, jak strażnicy 
wstrzymują oddech. Teraz, kiedy przyciągnąłem ich uwagę, 
podniosłem kupę i obejrzałem ją uważnie ze wszystkich stron, 
a potem zgniotłem w palcach i rozsmarowałem na twarzy i wło-
sach. Zrobiwszy to, ruszyłem do punktu kontrolnego. Strażnicy 
cofnęli się, machając rękami przed twarzami. Nawet ich pies 
zaskowyczał i odsunął się do tyłu. Szedłem nadal przed siebie 
niepomny na nic, spokojny. Może się nawet uśmiechałem. Kiedy 
mijałem wartownię, usłyszałem ich rozmowę.
-	To prawda, co ludzie mówią. Oni są jak zwierzęta...
-	Są gorsi od zwierząt...
oo/?
Podczas gdy dwóch z nich omawiało tę kwestię, trzeci 
wymierzył mi kopniaka, który rozłożył mnie na asfalcie. Pies 
szczeknął, podekscytowany, ale trzymał się z dala. Teraz 
spierała się już cała trójka strażników. Nie przyszło im do 
głowy, żeby mnie sprawdzić. W istocie woleli trzymać się na 
dystans ode mnie. Stałem się niedotykalny.
Podniosłem się i poszedłem dalej.
Na ziemi niczyjej światło było tak silne, że widziałem żyły 
pod moją skórą. Czułem się przezroczysty. Jednocześnie na 
ziemi wokół mnie rozłożyły się cztery cienie, jakbym był 
kwiatem o czarnych płatkach. Swędziała mnie twarz, a smród, 
który się ze mnie unosił, był nie do wytrzymania. Ryzykując, 
że zwrócę na siebie uwagę, zacząłem iść szybciej. Chciałem 
mieć to już za sobą.
Pogranicznicy Czerwonej Strefy już na mnie czekali. Kiedy 
się do nich zbliżyłem, wyciągnąłem przed siebie ręce z 
rozłożonymi palcami. Wydawałem dźwięki, które miały 
komunikować cierpienie.
Jeden z mężczyzn wziął mnie za ramię.
-	Kto to zrobił? - zapytał.
Gapiłem się na niego okrągłymi oczami, z rozdziawionymi 
ustami.
Wskazał na Żółtą Strefę.
-	Oni ci to zrobili?
Z wciąż otwartymi ustami kiwnąłem ponad tuzin razy 
głową.
Strażnik zaprowadził mnie do kranu za wartownią z pre-
fabrykatów. Wręczył mi kostkę mydła karbolowego i odkręcił 
kran. Patrzyłem na ciemną plamę, którą utworzyła woda 
rozpryskująca się na betonie.
-	Możesz się tutaj umyć. - Strażnik wykonał ruchy, jakby 
się mył.
Przyglądałem się mu uważnie. Potem powoli włożyłem 
ręce pod kran i zacząłem je trzeć.
-	I twarz. - Poklepał się po policzkach i po włosach. 
Odszedł, a potem wrócił z rolką papierowych ręczników,
którą położył na parapecie okna nad kranem.
387
-	Kiedy to zmyjesz - powiedział - wytrzyj się tym papie 
rem. Potem idź tam. - Wskazał na stalową barierę za mną.
Znowu skinąłem głową, potem wskazałem na barierę, tak 
jak on.
Kiedy zmywałem z siebie psią kupę i smród, przez cały czas 
mówiłem do siebie w głowie. Nie wiem, co mówiłem. Co-
kolwiek, żeby nie myśleć, jak przypuszczam. Musiałem tylko 
zakręcić kran, wytrzeć twarz i ręce, a potem ruszyć przed 
siebie, a jednak zdałem sobie sprawę, że odwlekam tę chwilę, 
jakbym niezupełnie wierzył w to, że jestem bezpieczny albo że 
mogę już iść do domu.
W końcu musiał przyjść strażnik i sam zakręcić kran. Stał 
przede mną, uśmiechając się i potrząsając głową.
-	Co ty chcesz zrobić? Zalać to miejsce? - Oderwał parę 
arkuszy papieru z rolki i podał mi je, a potem położył rękę 
na moich plecach i skierował mnie ku barierce. - Idź już 
stąd. No dalej.
9
Kiedy tylko skręciłem za pierwszy róg, zacząłem biec tak 
szybko, jak pozwalały mi na to ciężkie buty i płaszcz. Byłem 
niczym sprężyna, którą skręcono, a potem puszczono. Śmia-
łem się przy tym. Słyszałem siebie.
-	Thomas?
Zwolniłem, zatrzymałem się i odwróciłem. W moją stronę 
szła chodnikiem Odell. W świetle latarni ulicznych jej włosy 
koloru paproci wyglądały na ciemniejsze, niemal czarne.
-	Tak długo to trwało - powiedziała. - Myślałam, że cię 
złapali. - Wyciągnęła rękę, żeby ująć moją dłoń, ale cofnąłem 
się tak gwałtownie, że omal nie straciła równowagi.
-	Nie — rzekłem. — Nie dotykaj mnie.
Słuchała uważnie, kiedy wyjaśniałem, co zrobiłem. Nie 
wydawała się wstrząśnięta ani zniesmaczona. Przeciwnie. 
Według niej było to znakomite posunięcie taktyczne. Podsu-
nąłem strażnikom po obu stronach granicy coś, na co mogli 
zareagować. Wykorzystałem samego siebie, by odwrócić ich 
uwagę. Odciągnąłem ją moją własną osobą. Wpadła w taki 
entuzjazm, że widziałem już oczami wyobraźni ten pomysł na 
poczesnym miejscu w jakimś podziemnym poradniku dla osób 
szukających azylu. Przeprosiłem ją, że zachowałem się wobec 
niej tak szorstko. Powiedziałem, że umyłem się bardzo 
starannie, ale nie byłem pewien, czy usunąłem cały ten zapach. 
Przysunęła się bliżej, obwąchując moją twarz i włosy. 
Powiedziała, że pachnę mydłem. Mydłem granicznym.
-	Czegoś nie zauważyłaś - powiedziałem. 
Uśmiechnęła się.
-	Mówisz.
ocn
-	To najdziwniejsze. Po prostu samo się zaczęło. Kiedy do 
mnie podeszłaś. - Przeniosłem wzrok na ulicę. Światło i cień 
na płytach chodnikowych. Zwieszające się gałęzie drzew. - 
Oczywiście cały czas mówiłem - powiedziałem. - Ale tylko w 
głowie.
-	Tak myślałam.
-	Ale mnie nie słyszałaś, prawda?
-	Nie. Czasami miałam wrażenie, że cię rozumiem. I roz-
mawiałam już z tobą wcześniej, w pociągu, wiedziałem więc, 
jak brzmi twój głos.
-	Nie pamiętam tego.
Spojrzeliśmy sobie w oczy. Przestrzeń między nami zda-
wała się kurczyć.
W pobliskim domu ktoś grał na pianinie; każda nuta była 
wyraźna, doskonale zaokrąglona, ale wątła, jak kropla deszczu 
na liściu. Odell odwróciła się w bok, jakby zauroczona tą 
muzyką. Kiedy stałem tam z nią, słuchając, nadpłynął i 
odpłynął zapach kawy. Jakieś przyjęcie zbliża się do końca. 
Przekroczywszy granicę, znaleźliśmy się na jednym z północ-
nych przedmieść Pneumy, w okolicy zwanej Gulliver.
-	Co się teraz stanie? - zapytałem.
-	Upewnię się, że bezpiecznie dotarłeś do domu.
-	I to wszystko? Tylko tyle? 
Patrzyła na swoje stopy.
-	Ty tutaj mieszkasz - powiedziała cicho. - Ja nie.
-	Mogłabyś mnie jednak odwiedzać od czasu do czasu, 
prawda? Jeśli będziesz miała na to ochotę. Możesz przekra 
czać nielegalnie granicę. Nikt by się nie dowiedział.
Nadal wbijała wzrok w ziemię.
-	Powiedziałaś mi, że musisz ćwiczyć swoje umiejętno 
ści - rzekłem.
Znowu byłem na spokojnych, wysadzanych drzewami 
ulicach, które tak dobrze znałem, gdzie nie istniała prze-
stępczość, a pogoda ducha była drugą naturą człowieka, ale 
wydawało mi się, jakby mi coś odebrano. Czułem się porzu-
cony, pozbawiony czegoś.
Czułem się osamotniony.
390
Bezpośrednia droga do mojego mieszkania wiodła przez 
najsłynniejszy park miasta. Poszliśmy ścieżką, która biegła obok zoo, 
zatrzymując się, by popatrzeć na wilki, które biegały z gracją po 
swojej zagrodzie, a potem przecięliśmy na ukos trawiasty teren, na 
którym w niedziele często grywano w piłkę nożną. Okrążyliśmy 
połyskujące w ciemności jezioro. Na południu, za hangarem dla 
łodzi, dostrzegłem ledwie widoczne półkole kremowych, 
neoklasycystycznych fasad, a dalej na zachód wypaloną kopułę 
meczetu. Chociaż było już późno, po dziesiątej, łagodna noc 
wyciągnęła ludzi z domów. Mężczyzna z włosami związanymi w 
koński ogon próbował zwabić wiewiórkę na ławkę. Potem minęła nas 
starsza kobieta z rakietą tenisową. Obok niej truchtał czarny pies. 
Wyjęła z kieszeni piłkę i odbiła ją rakietą do jeziora. Pies popłynął po 
nią. Wydawało się, że wiosna nadeszła wcześnie, pod drzewami 
pokazały się żonkile i pierwiosnki, blade i niezliczone jak gwiazdy.
- Pięknie tutaj - powiedziała Odell.
Rozejrzałem się posępnie dookoła i mruknąłem coś na znak 
zgody, ale czułem tylko lekkie ukłucie urazy. Miałem do niej tyle 
pytań, tak wiele ważnych pytań, a mimo to, przygnieciony ciężarem 
wiedzy, że wkrótce mnie zostawi, nie mogłem jakoś ich wyrazić. 
Wpadłem w coś w rodzaju transu, sparaliżowany tym, czego nie 
powiedziałem i czego nie mogłem powiedzieć.
Kiedy zbliżyliśmy się do mojego budynku, Odell weszła do 
supermarketu. Widziałem z zewnątrz, jak chodziła między stoiskami 
- jej piegowatą twarz, włosy barwy miedzi, płaszcz koloru skórki 
awokado. Starałem się wyobrazić sobie, że się nie znamy, że się 
nigdy nie spotkaliśmy. To wszystko było za łatwe. Ale miałem 
nadzieję, że będzie trudne, jeśli nie niemożliwe. Chciałem 
potwierdzenia, że moje życie jest nieodwołalnie związane z jej 
życiem.
Kiedy wyszła ze sklepu, uśmiechnęła się szeroko i wręczyła mi 
plastikową torbę. Coś do jedzenia, powiedziała. Mogę się zrobić 
głodny, kiedy wrócę do domu, a po tylu miesiącach na pewno nic 
tam nie znajdę. Otworzywszy torbę, zerknąłem
3Q1
do środka. Niemal świetlisty blask pomarańczy, matowy 
połysk srebrnego opakowania masła. Krople rosy na mleku. 
Wszystko było przyziemne i praktyczne, ale jednocześnie 
jakieś nieprawdopodobne, cudowne.
-	To przyszłość - powiedziała. - To wszystko, co wiem. 
Przyglądała mi się uważnie z przechyloną na bok głową,
jakbym był jakimś mechanizmem, a ona starała się dociec, jak 
działam. Uśmiech zniknął jej z ust. Odgarnęła luźny kosmyk 
włosów za ucho, a potem włożyła obie ręce do kieszeni płaszcza 
i spojrzała na drugą stronę ulicy, gdzie otworzyły się właśnie 
szeroko szklane drzwi teatru i publiczność wylewała się na 
chodnik, a jej radosne głosy unosiły się w mroku nocy.
Doszliśmy do zaułka, przy którym mieszkałem. Powie-
działem już jej, że nie musi mnie odprowadzać do samych 
drzwi. Poza wszystkim, będzie tam Loames -jeśli oczywiście 
nie przeniesiono go podczas mojej nieobecności. Fakt, że na 
niczym nie można było polegać, jest jedyną pewną oznaką 
stabilnego społeczeństwa, powiedział mi kiedyś Vishram i 
nigdy nie potrafiłem rozgryźć, czy mówił poważnie, czy 
żartował.
Odell grzebała obcasem w szczelinie między dwiema pły-
tami chodnikowymi.
-	Prawie zapomniałam - powiedziała. - Widziałeś, jak 
przekraczałam granicę?
-	Nie. Przegapiłem ten moment.
Starała się ukryć rozczarowanie, ale niezupełnie jej się to 
udało. Przypuszczam, że mogłem wspomnieć o dziewczynce 
ze skrzydłami. Może poczułaby się lepiej. Jednak w końcu nie 
zdołałem zebrać w sobie dość energii. A może chciałem ją 
ukarać za to, że mnie opuszcza.
-	Może innym razem - powiedziałem.
-	Może. - Wzięła oddech. - Powinnam już iść.
Wyciągnąłem rękę i dotknąłem jej policzka. Kiedy cof-
nąłem dłoń, nadal czułem na koniuszkach palców ciepło jej 
skóry. Odwróciła się i zaczęła odchodzić zboczem wzgórza, na 
tle wznoszącej się przed nią stróżówki starego pałacu.
3Q9
Kiedy była pięćdziesiąt jardów ode mnie, jakby się zawa-
hała. Odwróciwszy się, podniosła obie dłonie do ust w roli 
megafonu.
-	Popatrz - usłyszałem.
Przez chwilę wydawała się na powrót ode mnie odwracać, 
ale bardzo szybko, jakby okręcała ją niewidoczna siła. Potem 
po prostu zniknęła. Pomyślałem, że musiałem mrugnąć. A 
może mnie oszukała? Byłem oszołomiony, otumaniony. Wpa-
trywałem się usilnie w miejsce, gdzie przed chwilą stała.
-	Thomas?
Jej głos dobiegł z tyłu. Odwróciłem się szybko. Odell stała 
oparta o skrzynkę pocztową po drugiej stronie ulicy, z ramio-
nami skrzyżowanymi na piersiach, i chociaż była w pewnej 
odległości ode mnie, zauważyłem, że się uśmiecha.
Znowu przyłożyła dłonie do ust.
-	Wierzysz mi teraz?
-	Tak - krzyknąłem. - Wierzę ci.
Wbijałem w nią wzrok, dopóki nie doszła do końca ulicy. 
Znalazłszy się tam, skręciła za róg i zniknęła mi z oczu. Jak 
wszyscy inni.
Musiałem wciskać dzwonek dozorcy z dziesięć razy, zanim 
w holu pojawiła się niewyraźna postać Kennetha Loamesa i 
zazgrzytały otwierane drzwi frontowe. Widziałem, jak na jego 
twarzy pojawiają się różne reakcje - oburzenie, potem wstręt i 
wreszcie zdumienie, kiedy przyjrzał mi się uważniej i 
uświadomił sobie, kim jestem.
-	Pan Parry!
-	Jak się pan miewa, panie Loames? - rzekłem.
-	Znakomicie, proszę pana - odparł. - A pan?
-	Świetnie. Tylko jestem zmęczony, to wszystko.
Jego wzrok ześliznął się na mój płaszcz, a potem znowu 
uniósł się nad moje ramię.
-	Chyba zapodziałem gdzieś klucze - powiedziałem. - 
Przepraszam, że pana niepokoję o tak późnej porze.
Poczekałem, aż przyniesie mi zapasowy komplet. Oczy-
wiście nigdzie nie zapodziałem kluczy. Zostawiłem je w tym
QQQ
hotelu w Congreve, razem z większością ubrań i ostateczną 
wersją mojego referatu. Nie wiedziałem wtedy, czy jeszcze mi 
się przydadzą - ale oto byłem tutaj, w cztery miesiące później, 
na jasnozielonym dywanie, obok stolika z marmurowym 
blatem, stojącego pod wiszącym na ścianie lustrem w 
owalnych, misternych ramach. Nic się nie zmieniło. Hol 
pachniał tak samo jak zawsze, jakimś słodkim pieczywem. Jak 
wnętrze puszki ciastek.
Kiedy powrócił Loames z kluczami, podziękowałem mu i 
życzyłem dobrej nocy, po czym podszedłem do windy i na-
cisnąłem przywołujący ją guzik. Chociaż wyczuwałem, że pęta 
się za mną, nie odwróciłem się. Udawałby, że wykonuje swoją 
pracę - sprawdza korespondencję na stole albo poprawia lustro 
- ale w rzeczywistości gapiłby się na moje pokryte warstwą 
brudu ubranie, na niedopasowane buty, a jego ciekawość 
byłaby jeszcze większa niż zwykle i jeszcze trudniejsza do 
wyartykułowania. Dopiero kiedy kable windy zniknęły w 
szybie, usłyszałem, jak zamykają się cicho jego drzwi.
W moim mieszkaniu paliły się wszystkie światła. Spojrza-
łem na kontakty, zastanawiając się, czy mogłem zapomnieć je 
wyłączyć, kiedy wyjeżdżałem na konferencję. To byłoby na 
pewno niepodobne do mnie. A poza tym żarówki nie wy-
trzymałyby przez cztery miesiące, prawda? Może wszedł tu 
Loames, kiedy mnie nie było. W końcu może trzeba było odczy-
tać liczniki albo zlikwidować wyciek gazu, chociaż na pewno 
wspomniałby o tym... Może po prostu chciał się rozejrzeć. 
Stałem w holu, rozważając różne możliwości, kiedy kątem oka 
zarejestrowałem szybki, ale drobny ruch. Odwróciłem się 
powoli. Za prawą ościeżnicą drzwi do salonu pokazał się czu-
bek czarnego męskiego buta. Wyglądało na to, że ktoś siedzi w 
moim ulubionym fotelu, i jeśli poprawnie zinterpretowałem 
ruch, który zauważyłem, to właśnie założył nogę na nogę albo 
zdjął jedną z drugiej. Poszedłem do salonu. W fotelu, czując 
się jak u siebie w domu, siedział Ajit Vishram.
— Pewnie jesteś zaskoczony, że mnie tutaj widzisz — po-
wiedział.
Ale nie byłem, naprawdę. Moja zdolność do ulegania
3<U
zaskoczeniu wyczerpała się już dawno temu. Zamiast tego - 
przynajmniej przez parę sekund - czułem, że jestem w stanie 
traktować Vishrama niejako mojego zwierzchnika, czy nawet 
kolegę z pracy, ale jako jeszcze jednego obcego, którego 
znaczenie trzeba dopiero ustalić.
-	Mam nadzieję, że mi wybaczysz, że tak tu wtargnąłem - 
ciągnął. - Chciałem być pierwszą osobą, która powita cię po 
powrocie. - Jego prawa stopa huśtała się w powietrzu, co 
wskazywało, że ta niezwykła sytuacja jednocześnie intryguje 
go i bawi. Albo był zdenerwowany. Nie mogłem sobie jednak 
wyobrazić, dlaczego Vishram miałby być zdenerwowany.
Wszedłem do pokoju, ale zdecydowałem się nie siadać. 
Instynktownie czułem, że akt siadania oznaczałby z mojej 
strony zgodę, jeśli nie faktyczny współudział. Bez względu na 
to, co sobie od tej pory powiemy, nie ulegało dla mnie wątpli-
wości, że nasze wzajemne stosunki zmieniły się na zawsze.
Podszedłem do panoramicznego okna, które wychodziło na 
taras. Moje niewyraźne odbicie, ciemność nocy za nim. Chłód 
szkła. Podobnie jak Loames, Vishram będzie przyglądał się 
badawczo mojemu ubraniu, ale nie mogłem sobie wyobrazić, 
co będzie myślał. Nigdy nie potrafiłem przejrzeć jego zawiłego, 
niedostępnego dla innych umysłu.
-	Musiałeś się o mnie martwić - powiedziałem w końcu.
-	Tak. - Vishram odchrząknął. - Zdarzyło się nam parę 
momentów niepokoju.
Obejrzałem się przez ramię, czekając, co powie dalej.
-	Parę razy - powiedział - nam się wymknąłeś. - Znowu 
zrobił pauzę. - Na przykład po wybuchu tej bomby.
Zegar na pobliskim kościele wybił północ.
-	Nie uwierzyłbyś, jak tam jest niebezpiecznie - powie-
działem.
-	Dlatego cię śledzono.
-	Jak dokładnie to załatwiliście? Jestem ciekaw.
-	Obawiam się, że nie mogę wchodzić w szczegóły. Wy-
starczy powiedzieć, że mamy kontakty.
-	Adrian Croy.
Yishram uśmiechnął się do siebie, potem spuścił wzrok
i zdjął jakiś kłaczek z rękawa marynarki. Po raz pierwszy w 
życiu zacząłem się zastanawiać, czy nie istnieje jakaś wyższa 
władza - na przykład jakiś komitet składający się z 
przedstawicieli wszystkich czterech państw, który obra-
dowałby w tajemnicy i nadzorował kierowanie podzielonym 
królestwem. Byłoby to naturalne przedłużenie sekretnych 
zebrań, które doprowadziły do Reorganizacji. Tajny gabinet... 
Wydawało się to logiczne - nawet konieczne. Jednak zanim 
podążyłem tropem tej myśli, Vishram znowu przemówił.
-	Dobra była?
-	Kto?
-	Twoja przewodniczka - powiedział. - Twój cień.
-	Była bardzo sumienna. Zrobiła na mnie wrażenie. - Po-
tem powiedziałem bezstronnym tonem: - Musi wam bardzo na 
mnie zależeć, skoro zadaliście sobie tyle trudu.
-	Moim zdaniem to oczywiste.
-	Bo jestem waszym pracownikiem? Wydało 
mi się, że Vishram się zawahał.
-	Można by to i tak ująć.
Przyglądałem mu się uważnie, gdy tak siedział w moim 
ulubionym fotelu. Jak zawsze miał na sobie elegancki, ale 
pełen prostoty garnitur. Jego stopy w wyczyszczonych na 
wysoki połysk butach były zgrabne i szczupłe. Wyglądał 
nieskazitelnie, wszechwiedząco.
-	Wiedzieliście, że mam zamiar coś zrobić? - zapytałem. - 
Zawsze o tym wiedzieliście?
-	Nie zawsze. - Vishram odczekał chwilę, żeby słowa te 
dotarły do mojej świadomości. - Oczywiście nie wiedziałem, c 
o masz zamiar zrobić albo kiedy. Przypuszczam jednak, że 
oczekiwałem czegoś niezwykłego.
-	Naprawdę?
-	Tak. W przeciwnym razie byłbym zawiedziony.
-	Ale złamałem prawo.
-	Czasami jest to jedyny sposób.
-	Nie jestem pewien, czy rozumiem.
-	Byłeś w tak wielu miejscach. Spotykałeś ludzi, którzy 
tam żyją. Dowiedziałeś się o ich problemach, o tym, z czego
on/?
są niezadowoleni, a ta wiedza jest bezcenna. - Vishram prze-
rwał. - Niemal ci zazdroszczę.
-	Mogłeś mnie tam wysłać - powiedziałem. - To znaczy 
oficjalnie.
-	Nie dłużej niż na kilka dni. A poza tym nie zobaczyłbyś 
połowy z tego, co widziałeś. Nie posunąłbyś się tak daleko, jak 
się posunąłeś. - Wskazał jednym ze swoich roztargnionych, ale 
pełnych gracji gestów mój płaszcz i buty.
-	A zatem - powiedziałem powoli - w pewnym sensie mnie 
wykorzystałeś.
-	Zapominasz o czymś. Ty sam postanowiłeś zniknąć. Nie 
mieliśmy nad tobą żadnej kontroli i postanowiliśmy ci nie 
przeszkadzać. Zadbaliśmy tylko o to, żeby ktoś miał cię na 
oku.
Za każdym razem kiedy próbowałem go przyszpilić, za 
każdym razem kiedy myślałem, że może się podda, wykorzy-
stywał siłę moich słów i zwracał ją przeciwko mnie. Zupełnie 
jakby opanował jakąś słowną wersję sztuk walki. A mimo to 
wyczuwałem w nim jakiś słaby punkt, jakąś niepewność, która 
sprawiała, że chciałem sondować dalej.
-	Jak wyjaśniłeś moją nieobecność w biurze?
-	Byłeś chory - odparł. - Leżałeś w szpitalu.
-	Żadnych odwiedzin?
-	Byłeś poddany kwarantannie.
-	Co mi dolegało?
-	Coś, czego nigdy nie zidentyfikowano właściwie. Coś, 
co nie poddawało się diagnozie.
-	Tajemnicza choroba.
-	Właśnie.
Wymieniliśmy uśmiechy, po raz pierwszy tego wieczoru.
Podniósłszy się z fotela, Vishram oświadczył, że jest późno 
i że naprawdę powinien już iść. Dodał, że przeprasza, jeśli zde-
nerwowało mnie to, że zastałem go w swoim mieszkaniu.
-	Jadłeś już? - zapytałem.
Obie jego brwi uniosły się w górę.
-	Nie.
Ostrożność w jego głosie spowodowała u mnie jakby
?3Q7
przypływ adrenaliny. Czułem, że w końcu odebrałem mu 
inicjatywę.
- To może zostaniesz? - powiedziałem. - Zrobię coś do 
jedzenia.
Nie czekając na odpowiedź, wyszedłem do holu i przynio-
słem torbę z zakupami, którą dostałem od Odell. W kuchni 
wyjąłem patelnię i postawiłem ją na kuchence. Wrzuciwszy na 
nią kawałek masła, zapaliłem gaz. Wybiłem do miski cztery 
jajka, potem dolałem do nich mleka i rozbiłem trzepaczką, 
dodając soli morskiej, czarnego pieprzu i paru kruchych 
gałązek pietruszki z zamrażarki. Kiedy masło się roztopiło, 
wylałem jajka na patelnię, gdzie głośno zaskwierczały, jakby w 
proteście, a potem zaczęły się po niej rozprzestrzeniać.
Następnego ranka, pięć minut po dziewiątej, obudził mnie 
telefon stojący na szafce nocnej. Pozwoliłem się włączyć 
automatycznej sekretarce. Wciągnąwszy szlafrok, odsunąłem 
zasłony. Pod nieskazitelnie niebieskim niebem skrzyło się 
miasto, a wszystkie dachy, kopuły i iglice wyraźnie się 
rysowały. Z okna sypialni nie widać było żadnych punktów 
kontrolnych ani wież strażniczych. Znajdowały się one, podob-
nie jak zwoje drutu kolczastego i psy wojskowe o spiczastych 
uszach, w głębi plątaniny budynków, która rozciągała się 
przede mną. Stojąc na szóstym piętrze i patrząc na południe, 
łatwo było sobie wyobrazić, że granice nie istnieją i że miasto 
jest jednym organizmem. Oczywiście było to złudzenie. Także 
herezja. Przestępstwo.
Odwróciłem się i poszedłem do kuchni. Patelnia nadal 
moczyła się w zlewie; do jej brzegu przyschły drobinki omletu. 
Vishram zaoferował się przed wyjściem, że pozmywa, ale 
zamiast skorzystać z jego propozycji, wezwałem dla niego 
taksówkę. Wtedy miałem go już dosyć. Kiedy nalewałem sobie 
szklankę wody, wspomniałem, jak na chwilę pozbawiłem go 
pewności siebie, pytając ponownie, dlaczego zadał sobie tyle 
trudu, żeby posłać za mną kogoś, kto miałby mnie na oku. 
Myślałem, że powie mi z lekkim zakłopotaniem, iż zrobił tak 
dlatego, bo mnie polubił, bo dobrze się czuje w moim towa-
OftO
rzystwie, bo - kto wie? - zaczął o mnie myśleć jak o synu. Ale 
nie to usłyszałem.
-	Chciałbym, żebyś zajął moje miejsce - powiedział - w de 
partamencie.
W końcu udało się mu mnie zaskoczyć.
-	Przechodzisz na emeryturę? - spytałem.
-	Chcę się zająć pewnymi badaniami. Może nawet wrócę 
na uniwersytet. - Uśmiechnął się do talerza, jakby był to 
pomysł zarówno haniebny, jak absurdalny.
-	Sam nie wiem - odparłem.
Jego twarz nieco stężała. Moja reakcja go rozczarowała. 
Powinienem powitać to z entuzjazmem albo z wdzięcznością. 
Powinienem to poczytywać za zaszczyt.
-	Nie powinienem był o tym wspominać - rzekł cichym 
głosem. - Prawdopodobnie jest za wcześnie, żeby rozmawiać 
o takich sprawach.
Skinąłem głową.
Później zapytałem go, jak postępuje praca nad biografią 
premiera. Wydało mi się, że trochę się wzdrygnął na to py-
tanie.
-	Dobrze - odparł. - Tak. Idzie bardzo dobrze.
-	Obawiam się, że nie powiedziałem Sonyi o tej pracy.
-	W porządku. - Rzucił mi jedno z tych swoich niewy-
raźnych spojrzeń.
Wkrótce potem przyjechała jego taksówka.
Nadal stojąc przy zlewie, przeanalizowałem to spotkanie. 
Było krępujące z wielu powodów, z których większość była 
całkowicie przewidywalna, ale skrępowanie to miało pewien 
aspekt, którego bym się nie spodziewał, a który zdawał się 
mieć coś wspólnego ze stanem umysłu Vishrama. Mogłem się 
tylko domyślać, że ma on własne problemy. Tyknęła druga 
wskazówka wbudowanego w kuchenkę zegara. Bez względu 
na to, jakie mogłem mieć wątpliwości czy zastrzeżenia wobec 
niego, nie mogłem się oprzeć rozbawieniu - i dziwnemu wzru-
szeniu - faktem, że tak mu zależało na tym, by był pierwszą 
osobą, która mnie powita po powrocie do domu, iż udało mu 
się jakoś włamać do mojego mieszkania.
Tego ranka powróciłem do mojego zwykłego porządku 
zajęć - rundek w basenie pływackim na dole, po których 
następował prysznic, a potem śniadanie z gazetami - ale 
miałem stałe, dręczące uczucie, że tylko udaję, iż jestem sobą. 
Czasami odkrywałem nawet błędy w moim postępowaniu. 
Wstawiłem czajnik na gaz. Wsypałem płatki do miski. Za-
dzwoniły o porcelanę jak drobne okruchy metalu. Wszystko 
wydawało się znajome, swojskie, a jednak ta swojskość była 
sama w sobie dziwna.
Kiedy sięgnąłem po szklankę z sokiem pomarańczowym, na 
gazecie wylądowała mucha. Nie była to zwykła mucha 
domowa. Była od niej dużo mniejsza. Prawdę mówiąc, nie 
jestem pewien, czy w ogóle bym ją zauważył, gdyby pozostała 
w powietrzu. Pochyliłem się do przodu, by się jej dokładnie 
przyjrzeć, ale w tej samej chwili uniosła się niepewnie z 
gazety. Parę sekund później przysiadła na brzegu mojego 
talerza. Tym razem udało mi się ją rozgnieść. Nie było krwi, 
tylko drobna, ciemna plamka na koniuszku mojego palca. 
Podniosłem palec do nosa. Martwa mucha pachniała dokładnie 
tak samo jak orzech brazylijski. Zastanawiałem się, co to za 
mucha i ile ich tu jeszcze jest. Poproszę kobietę, która u mnie 
sprząta, żeby się rozejrzała -jeśli jeszcze mam kobietę do 
sprzątania.
Kiedy się ubrałem, zjechałem windą na parter. Frontowe 
drzwi budynku były otwarte i stał w nich Loames, polerując 
wygięte brązowe uchwyty. Podwinął rękawy koszuli do łokci, 
a jego silne, nieowłosione przedramiona lśniły w słońcu.
-	Dzień dobry, panie Loames.
-	Dzień dobry panu. - Odsunął się na bok, żeby mnie 
przepuścić.
Jednak znalazłszy się na chodniku, zatrzymałem się.
-	Ładny dzień.
Wyprostował się, wbijając wzrok w elegancką parę w śred-
nim wieku, która wyłoniła się z hotelu naprzeciwko.
-	Mówią, że taka pogoda ma się utrzymać przez cały 
tydzień.
-	To dobrze - rzekłem.
Nie było żadnych aluzji do mojego nagłego i dziwacznego 
pojawienia się poprzedniego wieczoru. Nie było też żadnych 
dwuznacznych spojrzeń, żadnych prób dowcipkowania, tylko 
zwykłe, solidne słowa, podyktowane troską, by wszystko szło 
jak przedtem, jak zawsze.
-	Słyszałem, że był pan chory - powiedział Loames po 
chwili.
-	Tak, byłem.
-	Ale teraz czuje się pan lepiej, prawda?
-	Dzięki, dużo lepiej. - Szukając nowego tematu, przypo-
mniałem sobie, co się zdarzyło podczas śniadania. - Pamięta 
pan te muchy, o których pan kiedyś wspomniał?
-	Muchy?
-	W październiku. Powiedział pan, że ma pan muchy. 
Teraz Loames powoli pokiwał głową.
-	A tak, przypominam sobie.
-	Były małe? Takie? - Zbliżyłem tak bardzo palec wska 
zujący do kciuka, że mógł się między nimi prześliznąć tylko 
cienki jak szpilka promień światła dziennego.
Przyglądał się kształtowi, który zamarkowałem ręką, 
prawie tak, jakby się go bał.
-	To były normalne muchy, proszę pana - powiedział. -
Muchy domowe.
-	Rozumiem.
-	Mógłbym wezwać specjalistów od dezynsekcji, jeśli pan 
chce - albo zrobić to sam. - Pochylił ciężko głowę ku mnie, jak 
krowa.
-	Niech pan sobie nie zawraca tym głowy - odparłem. - To 
na pewno błahostka.
Uważano, że byłem chory, i stosownie do tego stwierdzi-
łem, że zachowuję się jak niepełnosprawny. Reagowałem na 
świat z takim samym oszołomieniem, z taką samą naiwną 
mieszaniną wdzięczności i szacunku. Wychodząc ode mnie w 
nocy, Vishram powiedział, że nie oczekuje mnie w pracy przed 
końcem miesiąca, czyli za dwa tygodnie. Nazwiemy to 
rekonwalescencją, dodał lekkim, ale konspiracyjnym tonem, a 
potem zaprosił mnie do siebie na kolację w sobotę - a mo-
/im
że mam inne umówione spotkania... Inne umówione 
spotkania? Roześmiałem się na tę myśl. Pewnie chodziło 
mu o Sonyę, ale nie rozmawiałem z nią. Nie mogłem, jeszcze 
nie teraz. Nie wiedziałbym, co powiedzieć. Czułem się jak 
człowiek, który wyskoczył z samolotu. Patrzyłem, jak rozkwita 
mój spadochron na tle ogromnej, pustej kopuły nieba, a teraz 
opadałem na ziemię. Spowijała mnie głęboka cisza. Bez 
wątpienia niebawem zacznie się szybko zbliżać ziemia na 
spotkanie ze mną, ale tymczasem chciałem, żeby wszystko 
pozostało takie, jakie było - odległe, abstrakcyjne, spokojne.
Wyszedłem z domu bez żadnego wyraźnego celu, wyciąg-
nięty przez wspaniałą pogodę, ale wkrótce zdałem sobie 
sprawę, że przemierzam tę samą trasę, którą przebyłem 
poprzedniego wieczoru z Odell, tylko że, oczywiście, w od-
wrotnym kierunku, trasę, która była teraz silnie przesiąknięta 
jej obecnością. Postałem chwilę przed supermarketem, w 
którym kupiła dla mnie jedzenie. Jej obraz pochylał się nad 
ukośnymi półkami z pomarańczami i gruszkami. Dalej 
skręciłem w ulicę słynącą ze sklepów z biżuterią i przypo-
mniałem sobie, że zatrzymała się raz czy dwa, żeby zerknąć na 
wystawę. Zignorowałem to wtedy i szedłem dalej. Teraz tego 
żałowałem. Chciałbym wiedzieć, co przyciągnęło jej uwagę. 
Może ten rząd antycznych pierścionków - ale który rząd? 
Przeciąłem kolejną, większą arterię, nadal kierując się na 
północ. Niedługo potem wszedłem do parku.
Okrążyłem jezioro dla wodniaków i natknąłem się na 
ławkę, na której siedział wieczorem mężczyzna z włosami 
związanymi w koński ogon. W świetle dziennym zobaczyłem, 
że ktoś wyciął w desce serce. Obok, w trawie, stała tabliczka z 
napisem: ZAKAZ KĄPANIA SIĘ, ŁOWIENIA RYB I 
WPUSZCZANIA PSÓW DO WODY. Pomyślałem o kobiecie z 
rakietą tenisową - o plusku lądującej w jeziorze piłki, rzu-
cającym się za nią czarnym psie - a potem uśmiechnąłem się i 
ruszyłem dalej. Minąłem wilki śpiące w swojej zagrodzie i 
opuściwszy park przez jedno z północno-wschodnich wyjść,
znalazłem się ponownie na terenie Gulliver. Powróciły do 
mnie najdrobniejsze szczegóły. Zapach kawy, dźwięki pianina. 
Drzewo, pod którym staliśmy i rozmawialiśmy z Odell.
W końcu, około południa, dotarłem do punktu kontrolnego 
z opuszczonym stalowym szlabanem, dwoma pełniącymi służ-
bę strażnikami w szkarłatnych hełmach. Widziałem na tyłach 
wartowni miejsce, gdzie się umyłem. Z kranu kapała woda. 
Drobne, szkliste paciorki rozbijały się bezdźwięcznie, jeden po 
drugim, na betonie. Poza tym wszystko było nieruchome. W 
poprzek drogi leżał cień strażnicy, jak coś rozjechanego. 
Patrzyłem na ziemię niczyją, przypominając sobie to napięcie, 
ten oślepiający, biały blask, ten smród. Trudno mi było 
uwierzyć, że są to moje wspomnienia.
Stałem tam od paru minut, kiedy podszedł do mnie jeden ze 
strażników. Miał pociągłą, gładko ogoloną twarz i jasne, szare 
oczy. Nie pamiętałem go z poprzedniego wieczoru. Musiał być 
z innej zmiany.
-	Tak sobie tylko patrzymy, co? - zagadnął mnie miło. 
Kiwnąłem głową.
-	Zgadza się.
-	Bardzo spokojnie dzisiaj.
-	Macie dużo kłopotów?
-	Niedużo - odparł. - Nie tak, jak dwadzieścia lat temu. 
Od tamtej pory znacznie się uspokoiło.
Myślał przez chwilę. Odniosłem wrażenie, że chce mi 
przekazać coś ze swojego życia.
-	Czasami strażnicy z Żółtej Strefy wyprawiają różne 
rzeczy - powiedział.
-	Na przykład?
-	Kiedyś, jakieś półtora roku temu, wpuścili parę pawi na 
zaminowany teren. Musieliśmy stać i patrzeć, jak rozrywają 
się jeden po drugim.
-	To barbarzyństwo - powiedziałem.
Strażnik wzruszył ramionami. Stwierdzałem oczywisty 
fakt.
-	Ten odcinek granicy jest nawiedzony - dodał chwilę 
później.
Ano
-	Nie przez te pawie? 
Uśmiechnął się.
-	Nie. To młoda kobieta. Dwadzieścia parę lat. Zawsze 
odchodzi w ciemność. Widać ją tylko z tyłu.
-	Widział pan ją?
-	Ja? Nie. - Umilkł. - Przypuszczam, że musi to być ktoś, 
kto został zabity w pierwszych dniach. - Popatrzył na ziemię 
niczyją. - Niektórzy mówią, że czują, jakby przemykała obok 
nich. Dostają od tego ciarek. - Uśmiechnął się do mnie 
szeroko, demonstrując swój sceptycyzm, a później zerknął na 
strażnicę. - Powinienem wracać.
-	Miło się z panem rozmawiało - powiedziałem.
Tego popołudnia siedziałem w salonie i próbowałem czytać 
książkę, ale nie mogłem się skupić. Wzrok prześlizgiwał mi się 
po rzędach drukowanych liter. W końcu włączyłem utwór 
chóralny, który niegdyś dał mi na Gwiazdkę Victor, a potem 
położyłem się na kanapie i zamknąłem oczy. Chociaż mój 
umysł zdawała się pokrywać jakaś łuska, osad po wszystkim, 
co przeżyłem, śpiew wywierał oczyszczający wpływ, głosy 
nakładały się i zlewały w taki sposób, że wnętrze mojej głowy 
wypełniła gładka, lśniąca przestrzeń. Jakie to niezwykłe, 
myślałem, że moje wcześniejsze życie było przez tak wiele lat 
niedostępne dla mnie! Ale czy to aby nie odzwierciedla tego, 
jaki byłem wtedy szczęśliwy, jak mnie kochano? Na pewno 
musi istnieć między tymi dwiema sprawami jakiś związek. 
Innymi słowy, ta całkowita pustka coś oznaczała, coś niezwy-
kle potężnego, i mogła się okazać źródłem siły i otuchy dla 
mnie, jeśli tylko mógłbym nauczyć się jej ufać...
Kiedy się ocknąłem, utwór się skończył i dzwonił telefon. 
Sięgnąłem po omacku po słuchawkę, powiedziałem:
-	Halo?
-	Thomas?
Nie poznałem tego głosu.
-	Przykro mi...
-	Chyba mnie już nie zapomniałeś, co?
-	Odell! - Doznałem dziwnego uczucia w piersi, jakby
moje serce spadło z wielkiej wysokości. - Przepraszam - po-
wiedziałem. - Spałem.
-	To ja powinnam cię przeprosić. Nie powinnam ci przeszka-
dzać, ale nie wiedziałam, do kogo innego mogę zadzwonić.
-	Dlaczego? Co się stało?
-	Chodzi o pana Croya - powiedziała. - Tego człowieka, 
dla którego pracuję. Został aresztowany.
Zacząłem coś mówić, ale mnie przegadała.
-	Jeśli jego aresztowali, to prawdopodobnie mnie też będą 
chcieli aresztować. Wyszłam z mieszkania, jak tylko o tym 
usłyszałam. Nie mam odwagi tam wrócić.
-	Co zrobisz?
-	Nie wiem.
-	Mam pomysł - powiedziałem. - Ale musisz mi zaufać.
-	Szybko. Nie mam wiele czasu.
-	Pamiętasz, jak wczoraj wieczorem szliśmy wokół je-
ziora?
-	Oczywiście.
-	Widzieliśmy kobietę wrzucającą piłkę do wody. Jej pies 
po nią popłynął.
-	Tak, pamiętam. - Jej głos trochę złagodniał.
-	Była tam ławka - powiedziałem. - Spotkaj się tam ze mną 
o siódmej. Dasz sobie radę do tego czasu?
-	Tak myślę. Ale co...
-	O nic więcej nie pytaj. Po prostu spotkaj się tam ze mną 
wieczorem. O siódmej.
Odłożyłem słuchawkę i położyłem się z powrotem na 
poduszkach. Zastanawiałem się, czy nie zdradził jej Lukę, 
żeby ratować tę swoją dziewczynę. Sądząc po tym, co powie-
działa mi Odell, byłoby to zgodne z jego charakterem. A może 
w końcu sama sprowadziła na siebie nieszczęście. Tak wiele 
razy złamała zasady, a Croy ponosił winę, bo pozwalał jej na 
to. Chociaż teraz nie miało to wielkiego znaczenia. Kiedy się 
spotkamy wieczorem, zaproponuję jej, żeby została parę dni u 
mnie. Może zostać tak długo, jak będzie chciała.
Parę minut później wydało mi się, że się ponownie obu-
dziłem, co mnie zdumiało, bo nie miałem pojęcia, że znowu
zasnąłem. Na zewnątrz zegar kościelny wybił pół godziny, 
dźwięki jego kurantów były drżące, osamotnione. Przypo-
mniałem sobie o spotkaniu z Odell. Poderwawszy się na nogi, 
poszedłem pospiesznie do kuchni. Zegar na kuchence 
wskazywał 5.32.
Wróciłem do salonu, włączyłem lampę. Kiedy powróciłem 
myślami do rozmowy, uderzyło mnie, jak odmiennie brzmiał 
głos Odell. Musiał to być dla niej wstrząs. W końcu zawaliło 
się całe jej życie. Chociaż jej współczułem - dokładnie wie-
działem, przez co przechodzi - nie mogłem stłumić uczucia 
podniecenia. Najpierw Vishram proponuje mi stanowisko, 
teraz te opały, w które wpadła Odell - oba te zdarzenia były co 
najmniej niespodziewane, a przecież jedno łączyło się z drugim 
w niemal symbiotyczny sposób. Zaczęła się przede mną 
otwierać przyszłość, którą mogłem sobie naprawdę wyobrazić. 
Odell zostanie u mnie. Będę się nią opiekował tak, jak ona 
opiekowała się mną.
Jak pięknie się wszystko ułożyło!
10
Noc opadła na miasto jak czarny śnieg.
Siedzę w umówionym miejscu i czekam na nią. Nieważne, 
jeśli się spóźni. Moja cierpliwość nie zna granic. Prawdę 
mówiąc, nie uważam nawet tego za cierpliwość; niczego się 
nie obawiam, nie mam poczucia upływu czasu.
Kiedy rozmawiałem z nią przez telefon, przyszedł mi do 
głowy pewien plan. Zamierzam wyrobić jej fałszywe papiery, 
które dadzą jej prawo pobytu w Czerwonej Strefie. Wtedy nikt 
nie będzie mógł jej skrzywdzić. Będzie bezpieczna. Dlatego 
postanowiłem przyjąć stanowisko zaproponowane mi przez 
Vishrama. Ułatwi to sprawy. Nie, dzięki temu mój plan będzie 
niezawodny.
Żyć z nią, tylko to mnie interesuje. Żyć z nią - i może, po 
pewnym czasie, mieć dziecko. Byłoby to oczywiście podkopy-
wanie systemu -jego etosu, jego integralności... Wystawili-
byśmy go na pośmiewisko. Nie dbam już jednak o to. Nic nie 
zawdzięczam temu systemowi.
Wyobrażam sobie, co powiedziałby Victor, gdyby żył!
Odchyliłem głowę do tyłu, tak że zwracałem się twarzą ku 
niebu. Było takie czyste. Gwiazdy zdawały się naśladować 
piegi na jej twarzy. Jak jeden z tych znaków drogowych na wsi. 
Uśmiechnąłem się do siebie i potrząsnąłem głową. W lekkim 
poruszeniu powietrza czułem jej oddech, jej dar-jej tajemnicę.
Na myśl o niej zadrżałem, jak z zimna.
Chcę usłyszeć swoje imię w jej ustach. Chcę poczuć jej 
skórę na mojej, nielegalnie łącząc moje ciało z jej ciałem. 
Chcę nauczyć się poznawać ją sercem. Nie zapomnisz mnie 
znowu, prawda?
Nigdy się od niej nie odwrócę. Przyrzekam.
Jezioro drga pode mną, niespokojne, jak śniący pies. Na 
wodzie unosi się ułamana gałąź z otwartymi już pączkami. 
Słyszę, jak na wschodzie podnosi się wiatr.
Teraz ona nadejdzie.
I stoję znowu na tej ciężarówce, i otaczają mnie obcy, i 
pada lekki deszcz, i widzę matkę i ojca na drodze, i krzyczę do 
nich.
Wszystko w porządku. Dam sobie radę.
Podziękowania
Chciałbym podziękować British Library, nieżyjącemu już 
Fredowi Clementsowi, personelowi Darlington Railway Muse-
um, personelowi Dorchester Hotel. Di Harrison, personelowi 
Lanercost Priory, personelowi Museum of Mining w Wake-
field, nieżyjącemu już profesorowi Fredowi Norbury'emu, 
Johnowi i Marii Norburym, doktor Emilie Savage-Smith, 
Rupertowi i Sophie Scottom, Stephanie Stannier, personelowi 
Stump Cross Caverns, Jyoti Tamanie, personelowi Ośrodków 
Informacji Turystycznej w Darlington i Lewes, Grayowi Wat-
sonowi, Wellcome Library for the History and Understanding 
of Medicine oraz wielebnemu Johnowi WraithteWi. Szcze-
gólne podziękowania składam doktor Faye Getz za pomoc w 
wyjaśnieniu zawiłości teorii humorów.
Mam dług wdzięczności wobec Beatrice Monti delia Corte 
za życzliwość i inspirację w Santa Maddalena, gdzie zaczął się 
proces redagowania Podzielonego królestwa.
Na koniec kieruję wyrazy wdzięczności do Liz Calder, 
Gary'ego Fisketjona, Katharine Norbury, Alexandry Prin-gle, 
Petera Strausa, Mary Tomlinson i Binky Urban. Cała siódemka 
bardzo mi pomogła, każda z tych osób na swój własny, 
niepowtarzalny sposób. Bez ich nieocenionej zachęty oraz 
niewątpliwej błyskotliwości i umiejętności książka ta nie 
byłaby tym, czym jest.
Szczególnie użyteczne okazały się następujące książki: 
Freedom and Its Betrayal: Six Enemies of Humań Liberty 
Isaiaha Berlina (2002), Galen on Bloodletting Petera Braina 
(1986), The Druid Animal Oracle Philipa i Stephanie Carr-
Gommów (1996), A Generation Divided: German Children
and the Berlin Wall Thomasa A. Daweya (1987), Ley Lines J. 
Havelocka Fidlera (1983), Lee Kuan Yew's Singapore T. J. S. 
George'a (1973), Medicine in the English Middle Ages Faye 
Getz (1988), Western Medical Thought from An-tiąuity to the 
Middle Ages pod redakcją Mirka D. Grmeka (1998), Handbook 
of Psychological Assessment Gary'ego Groth-Marnata (1997), 
Secret Teaching of AU Ages: An Encyclopedic Outline of 
Masonie, Cabbalistic, Hermetic and Rosicrucian Philosophy 
Manly'ego P. Halla (1999), Happiness through Tranąuility 
Richarda Hiblera (1984), Naturę ofMan Hipokratesa, w 
przekładzie W. H. S. Jonesa (1931), Saturn and Melancholy 
Raymonda Klibansky'ego (1964), S, M, L, XL Rema Koolhaasa 
i Bruce'a Maua (1995), The Celtic Book of the Dead Caitlina 
Matthewsa (1992), Narratives of Guilt and Compliance 
Barbary Muller (1999), Paracelsus -An In-troduction to 
Philosophical Medicine Waltera Pagela (1958), Iconology -A 
Collection of Emblematic Figures George'a Ri-chardsona 
(1778), Medieval and Early Renaissance Medicine Nancy 
Siraisi (1990), The Hippocratic Tradition W. D. Smitha 
(1979), Scientific Tourist through England Thomasa Walforda 
(1818), The Optick Glass ofHumours T. Walkingtona (1631), 
The Ley Hunter's Manuał Alfreda Watkinsa (1983) iAmnesty 
International Report (listopad/grudzień 1978).
I