refleksologia dłoni Denise Whichello Brown refleksologia dłoni Z angielskiego przełożył Marek Czekański KK ILDIDIA CIEBIE Tytuł oryginału TEACH YOURSELF HAND REFLEXOLOGY Projekt okładki i rysunki Agnieszka Skriabin Zdjęcie na okładce Bohdan M. Huciński Redaktor prowadzący Paweł Kozlowski Redakcja Jadwiga Kosmulska Korekta Ewa Grabowska, Maria Gładyszewska Copyright © 2002, 2003 Denise Whichello Brown First published in the English language by Hodder and Stoughton Limited Copyright © for the Polish translation by Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o., Sp. k. Warszawa 2006 Bauer-Weltbild Media Sp. z o.o., Sp. k. Klub dla Ciebie www.kdc.pl Osiemset dziewiąta publikacja Klubu dla Ciebie ISBN-10: 83-7404-518-3 ISBN-13: 978-83-7404-518-6 Skład i łamanie Mirosław Drożdż, Warszawa Druk i oprawa Toruńskie Zakłady Graficzne Zapolex Sp. z o.o. 87-100 Toruń, ul. Gen. Sowińskiego 2/4 Podziękowania 8 CO Wstęp 9 ¦a Rozdział 1 ZASADY OGÓLNE 10 Czym jest refleksologia dłoni? 11 Korzyści płynące z zabiegów 11 (D Refleksologia dłoni i stóp 14 Jak działa refleksologia? 15 Krótka historia refleksologii 16 O Zasady refleksologii dłoni 16 ¦MI Rozdział 2 WSZYSTKO 0 DŁONIACH 20 Budowa dłoni 21 Dolegliwości dłoni i nadgarstków 23 Diagnoza orientalna 28 Rozdział 3 PRZYGOTOWANIE DO ZABIEGU 31 Przygotowania ogólne 32 Przygotowanie osoby wykonujgcej masaż 34 Przygotowanie pacjenta 35 Badanie dłoni 36 Przeciwwskazania do refleksologii dłoni 37 Rozdział 4 ROZGRZEWKA 40 Rozdział 5 TECHNIKI REFLEKSOLOGICZNE 47 Sposób podtrzymywania dłoni 48 Ruchy kroczgce wykonywane kciukami 49 Ruchy kroczgce wykonywane pozostałymi palcami 51 Technika ruchów okrężnych 53 Ucisk i zwolnienie 54 Rotacja w nadgarstku z uciskiem punktu refleksyjnego 54 6 Technika „zahaczania" i „wyciggania" SCI refleksów głębokich 55 is tre Rozdział 6 SZCZEGÓŁOWY OPIS MASAŻU Sp REFLEKSOLOGICZNEGO DŁONI 57 Jak długo powinna trwać sesja? 58 Ile sesji pacjent potrzebuje? 58 Jak duży ucisk powinno się stosować? 58 Jakich reakcji można się spodziewać? 59 Reakcje moggce się pojawić podczas zabiegu refleksologicznego na dłoniach 59 Uwaga na silne reakcje! 60 Możliwe reakcje między sesjami 60 Sekwencja działań - dłoń prawa 62 Sekwencja działań - dłoń lewa 87 Rozdział 7 SZCZEGÓŁOWY OPIS AUTOMASAŻU 102 Dłoń lewa 104 Dłoń prawa 118 Rozdział 8 OLEJKI ESENCJALNE W REFLEKSOLOGII DŁONI 125 Olejki esencjalne 126 Zastosowanie olejków esencjalnych przed zabiegiem 126 Zastosowanie olejków esencjalnych po zakończeniu zabiegu 127 Sposób przygotowania mieszanki olejków 127 Sposób przygotowania kremu do rgk 128 Dobór olejków do układów fizjologicznych organizmu 128 Ćwiczenia dłoni 137 Rozdział 9 REFLEKSOLOGIA DŁONI W POPULARNYCH CHOROBACH 138 Alergie 139 Artretyzm 139 Astma 140 Bezpłodność 141 Bezsenność 141 Bóle głowy 142 Choroby oczu 142 Choroby prostaty 143 7 Choroby serca 143 Spis Choroby skóry 144 Choroby uszu 144 I Choroby wątroby i pęcherzyka żółciowego 145 Depresja 145 Gorączka sienna 146 Hemoroidy 146 Impotencja męska 147 Menopauza 147 Migrena 148 Niedokrwistość (anemia) 149 Niestrawność/zgaga 149 Przeziębienia i kaszel 150 Trądzik 150 Wzdęcia i wiatry 151 Zaburzenia menstruacji i choroby jajników 151 Zapalenie migdatków 152 Zapalenie oskrzeli 152 Zapalenie zatok 153 Zaparcie 153 Zespół nadwrażliwości jelita 154 Zespół napięcia przedmiesiączkowego 154 INDEKS 156 DIAGRAMY 160 Składam serdeczne podziękowania wydawnictwu Hodder & Stoughton za umożliwienie mi napisania kolejnej książki. Wyrazy miłości i wdzięczności kieruję do mojego męża Garry'ego oraz moich ukochanych dzieci - Chloe i Thomasa. Dziękuję również wszystkim moim pacjentom i uczniom, którzy przez lata nauczyli mnie tak wiele. 9? "n 73 O Refleksologia dłoni jest prostym, przystępnie napisanym, praktycznym podręcznikiem starożytnej sztuki samouzdrawiania zyskującej sobie w świecie coraz większą popularność. Książka może być nieocenioną pomocą dla każdego, kto pragnie sam sobie pomóc. Opisane w niej techniki pozwalają bezpiecznie eliminować większość popularnych dolegliwości fizycznych i emocjonalnych. Zabiegi refleksologiczne nie wymagają specjalnego wyposażenia. Można je wykonywać skutecznie i bez trudu na sobie i na dłoniach innych osób. Ich efekty bywają zdumiewające, niezależnie od posiadanego doświadczenia. Refleksologia stanie się z pewnością codzienną praktyką wielu Czytelników! Przystępny przewodnik przyda się również uczestnikom refleksologicz-nego szkolenia zawodowego oraz w pełni wykwalifikowanym refleksolo-gom zawodowym. Istnieje bogata literatura w dziedzinie refleksologii stóp, podczas gdy refleksologii dłoni poświęcono stosunkowo niewiele prac. Poradnik ten powinien znaleźć się w bibliotece każdego reflekso-loga, zawiera bowiem wiele odkrywczych treści pozwalających wzbogacić metodykę uzdrawiania. Refleksologia dłoni jest równie skuteczna jak działanie na stopach, które w pewnych przypadkach może okazać się niemożliwe. W swojej praktyce stosuję obie techniki terapeutyczne z bardzo dobrymi rezultatami. Samodzielne zabiegi wykonywane przez pacjentów między sesjami wybitnie zwiększają skuteczność terapii. Uzdrawiające energie intensywnie się uaktywniają, czego efektem jest szybki powrót pacjentów do zdrowia. Działanie takie sprzyja również kształtowaniu osobistej odpowiedzialności za własne zdrowie. Życzę moim Czytelnikom wiele radości podczas nauki refleksologii dłoni. Proszę się nie zrażać początkowymi trudnościami. Wytrwała praktyka prowadzi zawsze do szybkiego rozwoju indywidualnego i niepowtarzalnego stylu. Rezultaty tej intrygującej terapii bywają prawdziwie zdumiewające, zarówno w leczeniu konkretnych dolegliwości, jak i w procesie uwalniania się od stresów i napięć życia codziennego. Systematyczne zabiegi refleksologiczne to droga do dobrej kondycji i zdrowia! "U Rozdział 1 Zasady ogólne W tym rozdziale przedstawimy: • korzyści płynące z zabiegów refleksoiogii dłoni • ogólne informacje o refleksoiogii • szczegółowe zasady refleksoiogii dłoni Czym jest refleksologia dłoni? Jest to prosta, naturalna, nieinwazyjna metoda lekkiego uciskania palcami dłoni różnych powierzchni na dłoniach własnych lub pacjenta. Ludzkie dłonie można traktować jako miniaturowe odzwierciedlenie całego organizmu, którego struktury i narządy - a nawet historia życia - znajdują odbicie w poszczególnych obszarach i częściach dłoni. Stan zdrowia prawej połowy ciała koresponduje z dłonią prawą, a stan lewej połowy - z lewą. Każdej części ciała odpowiada pewien obszar na dłoni, który nazywamy jego refleksem. Pobudzanie refleksów aktywizuje naturalne siły samouzdrawiania oraz usuwa energetyczne blokady, przywracając harmonię i zdrowie. Refleksologia leczy nie tylko ciało fizyczne i sferę emocjonalną, lecz także domenę duchową istoty ludzkiej. 11 Q a Korzyści płynące z zabiegów Zabiegi refleksologiczne na dłoniach działają na wszystkie układy ciała, przynosząc wielorakie korzyści fizjologiczne i psychologiczne. Oto najważniejsze z nich: • Obniżenie poziomu stresu i zmniejszenie napięcia. Stresujący tryb życia jest podłożem większości chorób, a wiele innych intensyfikuje i zaostrza. Uwolnienie od stresu usuwa lub znacznie łagodzi wiele objawów, takich jak bóle głowy, podrażnienia jelit czy bezsenność. • Głębokie odprężenie. W warunkach odprężenia powstają optymalne warunki uzdrawiania ciała, umysłu i ducha. • Odnowa energetyczna. Większość ludzi odczuwa stałe zmęczenie oraz deficyt życiowej energii. Bardzo niewielu z nas wyskakuje rano z łóżka i z entuzjazmem przystępuje do działania. Refleksologia dłoni podnosi poziom witalności i radości życia. • Pobudzenie funkcji umysłowych. Refleksologia dłoni wydatnie poprawia zdolność koncentracji, pobudzając kreatywność i inspirując nowe idee. Warto jej spróbować, gdy czujemy się psychicznie ociężali lub niezdecydowani. • Odtruwanie organizmu. Nieczystości i toksyny upośledzają funkcje naszych organizmów, które zaśmiecamy regularnie niezdrowym pożywieniem oraz używkami, takimi jak herbata i kawa, nie dostarczając im równocześnie dostatecznej ilości wody i ruchu. Najlepszym rozwiążą- Czym jest refleksologia dłoni? Jest to prosta, naturalna, nieinwazyjna metoda lekkiego uciskania palcami dłoni różnych powierzchni na dłoniach własnych lub pacjenta. Ludzkie dłonie można traktować jako miniaturowe odzwierciedlenie całego organizmu, którego struktury i narządy - a nawet historia życia - znajdują odbicie w poszczególnych obszarach i częściach dłoni. Stan zdrowia prawej połowy ciała koresponduje z dłonią prawą, a stan lewej połowy - z lewą. Każdej części ciała odpowiada pewien obszar na dłoni, który nazywamy jego refleksem. Pobudzanie refleksów aktywizuje naturalne siły samouzdrawiania oraz usuwa energetyczne blokady, przywracając harmonię i zdrowie. Refleksologia leczy nie tylko ciało fizyczne i sferę emocjonalną, lecz także domenę duchową istoty ludzkiej. 11 8 a ¦< <8 O; (D Korzyści płynące z zabiegów Zabiegi refleksologiczne na dłoniach działają na wszystkie układy ciała, przynosząc wielorakie korzyści fizjologiczne i psychologiczne. Oto najważniejsze z nich: • Obniżenie poziomu stresu i zmniejszenie napięcia. Stresujący tryb życia jest podłożem większości chorób, a wiele innych intensyfikuje i zaostrza. Uwolnienie od stresu usuwa lub znacznie łagodzi wiele objawów, takich jak bóle głowy, podrażnienia jelit czy bezsenność. • Głębokie odprężenie. W warunkach odprężenia powstają optymalne warunki uzdrawiania ciała, umysłu i ducha. • Odnowa energetyczna. Większość ludzi odczuwa stałe zmęczenie oraz deficyt życiowej energii. Bardzo niewielu z nas wyskakuje rano z łóżka i z entuzjazmem przystępuje do działania. Refleksologia dłoni podnosi poziom witalności i radości życia. • Pobudzenie funkcji umysłowych. Refleksologia dłoni wydatnie poprawia zdolność koncentracji, pobudzając kreatywność i inspirując nowe idee. Warto jej spróbować, gdy czujemy się psychicznie ociężali lub niezdecydowani. • Odtruwanie organizmu. Nieczystości i toksyny upośledzają funkcje naszych organizmów, które zaśmiecamy regularnie niezdrowym pożywieniem oraz używkami, takimi jak herbata i kawa, me dostarczając im równocześnie dostatecznej ilości wody i ruchu. Najlepszym rozwiążą- 12 0) ¦o niem byłoby połączenie zdrowego trybu życia z regularną detoksykacją ciała za pomocą zabiegów refleksologii dłoni. • Równoważenie emocjonalne. Refleksologia dłoni może mieć głęboki wpływ na nasze emocje. Oznacza to uwolnienie od lęków i frustracji, złagodzenie zmienności nastrojów, zwiększenie poczucia pewności oraz usunięcie stanów depresyjnych. Po takich zabiegach pojawia się zwykle skłonność do pozytywnego myślenia oraz wzrasta poczucie spełnienia. Czujemy się silniejsi emocjonalnie (a także fizycznie) i lepiej przygotowani do rozwiązywania życiowych problemów, mając jednocześnie poczucie lepszego panowania nad sobą i swoimi sprawami. Zmiana sposobów myślenia przyciąga korzystne możliwości, co oznacza tworzenie przestrzeni dla osobistej transformacji i rozwoju. • Przywracanie równowagi układów fizjologicznych. Układ krążenia Refleksologia dłoni poprawia ukrwienie wszystkich części ciała, a tym samym dowóz składników odżywczych i tlenu do jego komórek. Normalizuje się ciśnienie krwi, co oznacza mniejsze obciążenie mięśnia sercowego. Układ trawienny Lepsze wchłanianie czynników odżywczych pozwala pozbyć się takich zaburzeń, jak niestrawność, kolka, zaparcia, podrażnienia jelit, zapalenie uchyłka, stany zapalne okrężnicy i wiele innych. Układ wydalniczy Zabiegi refleksologiczne pomagają w leczeniu zapalenia pęcherza, czę- stomoczu, chorób nerek i zatrzymania płynów. Układ limfatyczny Układ ten odgrywa ważną rolę w systemie obrony organizmu przed infekcjami i chorobami. Refleksologia może mieć na jego funkcje wpływ pobudzający. Układ kostno-mięśniowy W wyniku zabiegów następuje złagodzenie bólów mięśni i stawów oraz objawów rwy kulszowej, artretyzmu, reumatyzmu, skazy moczanowej i usztywnień stawów. Układ nerwowy Zabiegom refleksologicznym poddają się dobrze takie dolegliwości, jak niepokój, bezsenność, bóle głowy, migreny, nerwobóle oraz zaburzenia wynikające ze stresu. Układ rozrodczy Refleksologia dłoni pomaga w leczeniu napięcia przedmiesiączkowego, nieregularnych i skąpych miesiączek, dolegliwości związanych z meno-pauzą, bezpłodności oraz oziębłości płciowej. Układ oddechowy Poprawę uzyskuje się w astmie, zapaleniu oskrzeli, rozedmie płuc, nadmiernym wydzielaniu śluzu oraz we wszystkich chorobach uszu, nosa i gardła. Regularne zabiegi pogłębiają oddech i odśluzowują. Skóra Po zabiegach refleksologii dłoni wybitnie poprawia się stan skóry, jej utkanie tkankowe i napięcie. Pozytywne efekty uzyskuje się w leczeniu trądzika, egzemy, łuszczycy oraz alergii skórnych. • Diagnozowanie chorób. Znacznie korzystniejsze jest usuwanie przyczyn dolegliwości niż samo łagodzenie objawów. Powiedzmy, że kogoś męczą bóle głowy. W zabiegu refleksologicznym pobudzone zostaną nie tylko refleksy głowy; takie działanie byłoby leczeniem wyłącznie objawowym. Przyczyna bólów może dotyczyć zatok, oczu, zaburzeń hormonalnych, stresu i niepokoju, napięć w obrębie szyi i barków, a także układu trawiennego. Masaż wszystkich refleksów pozwala ustalić przyczynę dolegliwości. • Brak negatywnych reakcji. Refleksologia dłoni jest techniką terapeutyczną nieinwazyjną, w której nie stosuje się żadnych leków, dlatego nie wiążą się z nią efekty uboczne. Podczas zabiegów oraz między sesjami mogą wystąpić łagodne reakcje, które zostaną dalej dokładnie omówione i które uważamy za zjawiska pozytywne. Jest to łagodna forma terapii naturalnej - w odróżnieniu od konwencjonalnej farmakoterapii, z którą wiąże się szereg niepożądanych skutków ubocznych, takich jak zaburzenia żołądkowe, zaparcia i pleśniawki. W kilku szczególnych przypadkach wskazana jest ostrożność. Należy oczywiście brać pod uwagę przeciwwskazania podane na stronach 37-39. • Profilaktyka. Regularne zabiegi refleksologiczne wzmagają odporność na zachorowania. Dotyczy to w szczególności kaszlu i zaziębień. Roz- 13 r-i C 8 a. ¦< o 14 ¦o <3 ¦o o tn poczynające się procesy chorobowe mogą być stłumione w zarodku, zanim rozwiną się w poważne zaburzenia zdrowia. 1 Współdziałanie z medycyną konwencjonalną. Coraz więcej lekarzy zdaje sobie sprawę z korzyści, jakie przynosi stosowanie refleksologn. Zabiegi tego rodzaju wykonuje się w wielu szpitalach, izbach porodowych, oddziałach reumatologicznych i ortopedycznych, domach spokojnej starości, klinikach leczenia bólu, hospicjach, zakładach psychiatrycznych i pediatrycznych oraz ośrodkach intensywnej terapii. Dzięki stosowaniu refleksologii udaje się w wielu przypadkach znacznie ograniczyć ilości aplikowanych pacjentom leków. Z drugiej strony trzeba pamiętać, że leków nie powinno się nigdy odstawiać bez konsultacji z lekarzem. Ostrzeżenie Refleksologia dłoni nie powinna być nigdy stosowana zamiast akademickiej medycyny, a objawy chorobowe utrzymujqce się w dłuższym czasie zawsze uzasadniają korzystanie z porady lekarskiej. Terapeuta--refleksolog nie powinien nigdy stawiać diagnoz, czynność ta należy bowiem do kompetencji lekarzy medycyny. Refleksolodzy nie powinni również obiecywać wyleczenia oraz budzić w pacjentach bezpodstawnych oczekiwań. Refleksologia dłoni i stóp Terapeuci praktykujący refleksologię częściej wykonują masaże stóp; niektórzy uważają również, że na tego typu zabiegi stopy są bardziej wrażliwe niż dłonie. Coraz więcej dowodów przemawia jednak za tym, że prawidłowo wykonywana refleksologia dłoni przynosi efekty porównywalne z refleksologia stóp. Forma ta ma następujące korzystne cechy: • Zabieg może się odbywać niemal w dowolnym miejscu i czasie - podczas podróży autobusem, pociągiem lub samolotem, w kolejce w sklepie, w poczekalni u lekarza, stomatologa lub fryzjera, w przerwie obiadowej lub podczas oglądania programu telewizyjnego. • Refleksologię dłoni można równie łatwo praktykować na sobie i innych osobach. Dłonie są łatwo dostępne i można wykonywać ich masaż tak często, jak to jest konieczne. Jest to więc idealna forma autoterapii. • Zabiegi na własnych dłoniach wzmacniają efekty refleksologii profesjonalnej, przyśpieszając procesy ozdrowieńcze. • W przypadkach złamań lub zwichnięć stóp praca refleksologiczna z dłońmi staje się koniecznością, występuje bowiem przeciwwskazanie do zabiegów na stopach. • Kiedy stopy są zainfekowane - najczęściej przez grzyby wywołujące grzybicę (tenea pedis) lub wirusy powodujące brodawki - wówczas wskazane są zabiegi na dłoniach. • Wskazanie do zastępczych zabiegów na dłoniach występuje również w bolesnych stanach zapalnych stóp, takich jak dna guzkowa palucha, zapalenie kaletki stawu śródstopno-paliczkowego pierwszego lub ostre reumatoidalne zapalenie stawów. • Refleksologia dłoni jest naturalnym rozwiązaniem po amputacjach stóp. • U osób skrępowanych eksponowaniem stóp lub obawiających się łaskotek korzystniejsza może się okazać refleksologia dłoni. Jak działa refleksologia? Mechanizm działania zabiegów refleksologicznych nie jest w pełni zrozumiały, choć ich terapeutyczną skuteczność potwierdza dobitnie codzienna praktyka. Istnieje kilka hipotez; sądzę, że każda z nich zawiera jakąś cząstkę prawdy, żadna jednak nie zadowala w pełni mojego sceptycznego umysłu. Jest wiele rzeczy na tym świecie, których nie można do końca wytłumaczyć. To, ze refleksologia działa, jest dla mnie wystarczającym dowodem jej wartości! A oto trzy główne teorie: 1 Teoria depozytów krystalicznych Wielu refleksologów uważa, ze w warunkach zaburzonego metabolizmu jego uboczne produkty, takie jak kwas moczowy i nadmiar wapnia, odkładają się w dłoniach i stopach. Zwolennicy tej hipotezy twierdzą, że w wyniku zabiegów refleksologicznych owe krystaliczne depozyty ulegają rozproszeniu i wydaleniu. 2 Teoria zakończeń nerwowych Na dłoniach i stopach znajdują się tysiące zakończeń nerwowych mających połączenia z różnymi częściami ciała. Teoria ta zakłada, że reakcje narządowe następują w wyniku pobudzeń odpowiednich zakończeń nerwowych. 3 Teoria przepływów energetycznych Zachowanie optymalnego stanu zdrowia wymaga swobodnego przepływu subtelnej energii życia w tradycji chińskiej nazywanej chi (czyi: „czi"), w Indiach praną, a w świecie zachodnim „bioenergią". Wszelkie 15 g a i O; I.Ś o o O nieprawidłowości w dynamice tej energii - np. jej zablokowania - powodują choroby. Masując obszary refleksyjne, usuwamy subtelno-energe-tyczne blokady, dzięki czemu chi może swobodnie przepływać i dokonuje się uzdrowienie. Dla celów refłeksołogii dzieli się ciało na dziesięć stref energetycznych, które dalej opiszemy. Krótka historia refłeksołogii Refleksologię praktykowano od tysięcy lat w rozmaitych formach w różnych kulturach na całym świecie. Techniki uzdrawiania przekazywano z pokolenia na pokolenie w Egipcie, Chinach, Indiach, a także w cywilizacjach rdzennych Amerykanów. W wielu tradycjach kulturowych zdawano sobie sprawę z terapeutycznej wartości refłeksołogii. Fascynującym historycznym faktem był zwyczaj usuwania podeszew stóp w procesie mumifikacji zwłok w starożytnym Egipcie, co miało uwalniać duszę zmarłego od ziemskich przywiązań i uzależnień. W grobowcu egipskiego lekarza Ankmahora w Sakkarze znaleziono wizerunki, datowane na 2300 rok p.n.e., przedstawiające zabiegi refleksologiczne na dłoniach i stopach. Za o>ca nowożytnej refłeksołogii uważa się lekarza amerykańskiego Wil-liama Fitzgeralda (1872-1942), który twierdził, że uciskanie określonych punktów na dłoniach i stopach może wywoływać fizjologiczne zmiany w innych częściach ciała. W roku 1917 dr Fitzgerald opublikował, wspólnie ze swoim kolegą doktorem Edwinem Bowersem, pracę zatytułowaną Zone Therapy. Relieving Pain atHome („Terapia strefowa. Uśmierzanie bólu w warunkach domowych"). Teorie Fitzgeralda i Bowersa rozwinął dr Joseph Shelby Riley. On także wprowadził w arkana „terapii strefowej" Eunice Ingham (1879-1974) -fizjoterapeutkę, którą uznawano później za „matkę" refłeksołogii. Poświęciła ona całe swoje życie praktyce i nauczaniu refłeksołogii, tworząc dokładne schematy stref i punktów refleksyjnych na dłoniach i stopach. Po śmierci pani Ingham w roku 1974 refleksologia nadal dynamicznie się rozwija, zyskując sobie rzesze zwolenników na całym świecie. Zasady refłeksołogii dłoni Powierzchnie dłoni dzieli się na strefy wzdłużne (pionowe) i poprzeczne (poziome). Strefy wzdłużne (pionowe) Dla celów refleksologii ciało ludzkie podzielono na dziesięć stref wzdłużnych rozciągających się od końców palców stóp do głowy, z odgałęzieniami prowadzącymi do końców palców dłoni. Strefy rozmieszczone są symetrycznie względem centralnej osi ciała - pięć po stronie prawej i pięć po lewej. • Strefa 1 zaczyna się od palucha, biegnie wzdłuż nogi i środkowej części tułowia do głowy oraz wzdłuż ręki do kciuka. • Strefa 2 biegnie w analogiczny sposób od drugiego palca stopy do głowy i palca wskazującego dłoni. • Strefa 3 rozciąga się od trzeciego palca stopy do głowy i środkowego palca dłoni. • Strefa 4 zaczyna się od czwartego palca stopy, ciągnie się do głowy, a następnie zstępuje do serdecznego palca dłoni. • Strefa 5 rozciąga się od piątego palca stopy do głowy oraz do małego palca dłoni. Rysunek 1.1 przedstawia schematycznie rozmieszczenie stref pionowych. W celu lepszego zapamiętania proponuję zlokalizowanie ich na własnym ciele. 17 8 o. o (O a Rys. 1.1 Dziesięć stref wzdłużnych (pionowych) 18 m jC ¦o O) o Strefy pionowe obejmują wszystkie narządy i struktury ciała, a wszystkie punkty należące do tej samej strefy są wzajemnie powiązane. Jeśli zatem pobudzimy jakiś punkt refleksyjny na dłoni leżący w strefie trzeciej, będzie to miało wpływ na wszystkie struktury położone w tej strefie. Strefy poprzeczne (poziome) Podział na strefy poziome pozwala jeszcze dokładniej odwzorować struktury ciała na dłoniach. Granica pierwszej strefy poprzecznej, zwana linią przepony, leży poniżej nasad palców, w odległości około 2,5 cm od nasady palca wskazującego. Części ciała położone nad przeponą mają swoje odbicia powyżej tej linii. W szczególności nad linią przepony znajdują się refleksy twarzy, zatok, oczu, zębów, gardła, głowy, mózgu, szyi i barków. Granica drugiej strefy poprzecznej, nazywana linią talii, biegnie w poprzek dłoni na wysokości nasady kciuka. Trzecia linia graniczna, zwana linią miednicy, przebiega na styku dłoni z nadgarstkiem. 1 linia przepony 2 linia talii 3 linia miednicy Rys. 1.2 Strefy popizeczne (poziome) Dłonie są zwierciadłem ciała. Prawa jego połowa znajduje odbicie na prawej dłoni, a lewa połowa na lewej. Narządy parzyste, takie jak nerki, mają swoje refleksy na obu dłoniach - prawa nerka i prawe płuco na dłoni prawej, a lewa nerka i płuco na lewej. Podział na strefy wzdłużne i poprzeczne pozwala lokalizować refleksy na dłoniach z dużą precyzją. 19 Q o, 2 Rozdział 2 Wszystko o dłoniach Ten rozdział jest poświęcony: • budowie dłoni • popularnym dolegliwościom dłoni • sztuce diagnozy orientalnej Budowa dłoni Szkielet dioni i nadgarstka składa się z 27 kości - 8 kości nadgarstka, 5 kości śródręcza oraz 14 kości paliczkowych. Kości nadgarstka Kości nadgarstka, ułożone w dwóch rzędach po cztery, znajdują się bardzo blisko siebie i są mocno powiązane wiązadłami. Pierwszy rząd, bliższy śródręcza (zwany dystalnym), obejmuje: • kość czworoboczną większą • kość czworoboczną mniejszą • kość gtówkowatą • kość haczykowatą Rząd drugi (proksymalny), do którego należą kości położone bliżej kości przedramion (łokciowej i promieniowej), obejmuje: • kość łódeczkowatą • kość księżycowatą • kość trójgraniastą • kość grochowatą Kości śródręcza Pięć kości śródręcza tworzy środkową część szkieletu dłoni. W główkach tych kości, zwanych potocznie kłykciami, znajdują się stawy śródręczno--paliczkowe. Kości policzkowe Kości paliczkowe tworzą szkielet palców dłoni. Kciuki mają po dwie takie kości, a pozostałe palce po trzy. Kości dłoni i nadgarstków zachowują prawidłowe wzajemne położenia dzięki licznym mięśniom, ścięgnom i wiązadłom. Dłoń ludzka jest tworem niezwykle zaawansowanym funkcjonalnie, zdolnym do wielu subtelnych i precyzyjnie kontrolowanych ruchów. Tylko u człowieka kciuki mogą działać w sposób przeciwstawny do wszystkich pozostałych palców. Dłonie odznaczają się wielką wrażliwością oraz zdolnością wyczuwania najdelikatniejszych bodźców dotykowych i temperaturowych. 21 o o a & Q O 22 I O kości śródręcza kość haczykowata kość główkowała kość grochowata kość trójgraniasta Rys. 2.1 Budowa szkieletu dtoni ; kości policzkowe kość czworoboczna mniejsza kość czworoboczna większa kość tódeczkowata kość księzycowata Części dłoni Poprawne i precyzyjne wykonywanie zabiegów refleksologicznych wymaga dobrej znajomości różnych powierzchni występujących w obrębie dłoni. Najważniejsze z nich to: • końce palców • zewnętrzna powierzchnia dłoni • wewnętrzna powierzchnia dłoni • lateralna (zewnętrzna) krawędź dłoni • przyśrodkowa (wewnętrzna) krawędź dłoni końce palców końce palców przyśrodkowa (wewnętrzna) krawędź dtoni lateralna (zewnętrzna) krawędź dtoni przyśrodkowa (wewnętrzna) krawędź dtoni zewnętrzna powierzchnia dtoni Rys. 2.2 Części dtoni wewnętrzna powierzchnia dtoni Dolegliwości dłoni i nadgarstków Syndrom kanału nadgarstka Objawy Ból, mrowienie, brak czucia, a nawet osłabienie dłoni, zwłaszcza w obrębie kciuka oraz palców wskazującego i środkowego. Ból może też promieniować w kierunku łokcia. Objawy nasilają się w nocy, a ulgę przynosi podniesienie ręki do góry oraz zanurzenie dłoni w zimnej wodzie. Przyczyny Opisany stan powstaje w wyniku ucisku na nerw środkowy przechodzący do dłoni przez wąski kanał (zwany kanałem nadgarstkowym) znajdujący się u jej nasady. Zaburzenie to występuje często u osób używających klawiatur komputerowych lub pracujących intensywnie dłońmi oraz u kobiet w wieku 30-60 lat. Dość częste przypadki zdarzają się w okresie ciąży, w okresie menopauzy u kobiet przyjmujących doustne środki antykoncepcyjne oraz u kobiet i mężczyzn cierpiących na reumatoidalne zapalenie stawów, skazę moczanową i zaburzenia funkcji tarczycy. Leczenie Medycyna konwencjonalna stosuje wypoczynek, usztywnienia za pomocą szyn, środki moczopędne oraz miejscowe iniekcje steroidów, a w przypadkach najostrzejszych leczenie chirurgiczne polegające na korekcji wiązadeł w celu usunięcia ucisku na nerw. Refleksologia dłoni może przynieść znaczną poprawę, zmniejszając ucisk i łagodząc ból. Choroba Raynauda Objawy Mrowienie, brak czucia i pieczenie palców dłoni (a czasem także palców stóp). Pod wpływem niskiej temperatury palce bieleją z powodu niedokrwienia wywołanego skurczem drobnych naczyń krwionośnych, następnie sinieją na skutek niedotlenienia i wreszcie czerwienieją, gdy powraca dopływ krwi. Przyczyny Etiologia tej choroby nie jest znana, a skłonności do niej bywają rodzinne. Z nieznanych przyczyn drobne tętnice dostarczające krew do palców kurczą się nagle pod wpływem chłodu, co powoduje ich niedokrwienie. 24 O g L o o Leczenie Pacjentom dotkniętym chorobą Raynauda zaleca się utrzymywanie dłoni w cieple i rzucenie palenia. Czasami przepisuje się leki rozszerzające naczynia krwionośne. Regularne zabiegi refleksologiczne dają doskonałe wyniki. Pacjenci mogą sami aplikować sobie odpowiednie masaże przynoszące poprawę. Przykurcz Dupuytrena Objawy Pierwszym objawem jest często niewielki guzek na wewnętrznej powierzchni dłoni, przekształcający się stopniowo w pasmo zgrubiałej tkanki powodujące skurcz powięzi dłoniowej (rozcięgna dłoniowego) i fałdowanie się skóry. Palce zaczynają się zginać bez możliwości wyprostowania. Najczęściej przykurcz atakuje w pierwszej kolejności palce serdeczne, a następnie małe i środkowe. Może nawet dojść do tego, że paznokcie tych palców wbijają się w wewnętrzną powierzchnię dłoni. Przyczyny Opisane zaburzenie występuje głównie u mężczyzn powyżej czterdziestego roku życia. W niektórych przypadkach można stwierdzić skłonności dziedziczne. Przykurcz Dupuytrena występuje czasem u alkoholików; może też być wywołany traumatycznymi przeżyciami lub nasilać się pod ich wpływem. Leczenie Zwykle zaleca się leczenie chirurgiczne, które nie zawsze skutkuje. Re-fleksologia dłoni może złagodzić objawy. Automasaze zgrubiałej tkanki powtarzane wielokrotnie w ciągu dnia, połączone z uruchamianiem stawów przynoszą doskonałe efekty. Zapalenie pochewki ścięgna Objawy Choroba ta atakuje najczęściej dłonie i nadgarstki. W następstwie stanu zapalnego pochewek maziowych chroniących ścięgna stają się one bolesne, drażliwe i opuchnięte. W tym stanie każdy ruch w nadgarstku może powodować ból. Ruchom tym towarzyszą też trzeszczenia. Przyczyny Przyczyną zaburzenia może być praca związana z powtarzaniem identycznych ruchów. Leczenie Dłoń i nadgarstek unieruchamia się na kilka tygodni. Stosuje się też leki o działaniu przeciwzapalnym. W obszarze stanu zapalnego nie należy wykonywać zabiegów refleksologicznych. Po ustąpieniu obrzęków i innych objawów zapalenia łagodne zabiegi refleksologiczne mogą pomóc w uruchomieniu nadgarstka. Palec/kciuk kurkowy Objawy Zaburzenie to dotyczy zwykle palca serdecznego lub środkowego, który trwa w zgiętym położeniu, nie dając się wyprostować lub prostuje się z wyraźnie słyszalnym trzaskiem. Przyczyny Przyczyną tego zaburzenia jest zwykle guzek ścięgna umiejscowiony w pobliżu główki kości śródręcza, zbyt duży, by mógł się zmieścić w pochewce ścięgna podczas próby prostowania palca. Leczenie Stosuje się iniekcje z kortizonu lub chirurgiczne poszerzenie pochewki ścięgna. Delikatne zabiegi refleksologiczne mogą przynieść poprawę, o ile rozpoczynamy je dostatecznie wcześnie i regularnie powtarzamy. Torbiel galaretowała pochewki ścięgna Objawy Torbiele galaretowate (inaczej: gangliony) występują bardzo często, zwłaszcza na zewnętrznych powierzchniach dłoni i nadgarstków. Widocznym objawem jest niebolesny zazwyczaj guz wielkości od ziarnka grochu do piłeczki golfowej. Czasami ganglion może utrudniać ruchy lub powodować bóle. Przyczyny Torbiel galaretowata to dobrze ograniczony, wypełniony płynem obrzęk pochewki maziowej ścięgna. Może się pojawić bez widocznej przyczyny. Czasem ma związek z nadmiernym obciążeniem dłoni lub urazem ścięgien. Leczenie Najczęściej nie ordynuje się leczenia, ponieważ gangliony samoistnie zanikają. Zdarzają się jednak przypadki, w których konieczne jest chirur- 25 I 1 O o 26 giczne usunięcie torbieli. Regularne zabiegi refleksologiczne przyśpie-jz szają naturalne zanikanie tych zmian. Zapalenia kości i stawów (artretyzm) O O I Objawy Jest to choroba bardzo popularna u osób w wieku średnim, dotycząca zwłaszcza stawów dźwigających ciężar ciała, takich jak biodra i kolana, objawiająca się bólami, sztywnością i ograniczeniem ruchomości. Na stawach palców dłoni mogą powstawać twarde guzki zwane węzłami Heberdena. Przyczyny Zapalenia kości i stawów są typową chorobą degeneracyjną. Urazy przebyte we wcześniejszym życiu zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju zmian artretycznych. Leczenie W celu uśmierzenia bólów aplikuje się leki przeciwbólowe (oraz kortyko-steroidy w iniekcjach). Refleksologia może być bardzo pomocna w leczeniu artretyzmu, zmniejsza bowiem usztywnienia stawów, poprawiając i zachowując ich ruchomość. Reumatoidalne zapalenie stawów (gościec przewlekły postępujący) Objawy Gościec przewlekły często atakuje dłonie i nadgarstki. Objawami choroby są intensywne obrzęki stawów, które stają się nadwrazliwe, zaczerwienione, rozgrzane, bolesne i usztywnione. Utrudnione staje się chwytanie przedmiotów, a w stadium zaawansowanym występują deformacje i skrzywienia palców dłoni oraz zgrubienia stawów i zanik mięśni. Przyczyny Reumatoidalne zapalenie stawów jest schorzeniem autoimmunologicz-nym, w którym układ odpornościowy atakuje własne zdrowe tkanki. Choroba zaczyna się zwykle w wieku średnim, zdarza się jednak również u dzieci. Zdecydowanie częściej występuje u kobiet. Jej przyczyna nie jest znana, jakkolwiek nie wyklucza się skłonności dziedzicznych. Leczenie Stosuje się silne leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. W przypadkach ostrych możliwe jest chirurgiczne protezowanie zniszczonych stawów. Refleksologia dłoni może bardzo pomóc. Zabiegi na dłoniach zwiększają ruchomość stawów i uśmierzają bóle, nie należy jednak uciskać okolic bolesnych i znajdujących się w stanie zapalnym. Brodawki Objawy Brodawka jest bardzo popularnym, zaraźliwym, lecz stosunkowo niegroźnym schorzeniem skóry powodującym zmiany tylko w zewnętrznej jej warstwie. Zmiany te są twarde, zaokrąglone lub nieregularnego kształtu, o zabarwieniu różowym lub brązowym, często o szorstkiej powierzchni. Czasami w ich obrębie widoczne są czarne punkty; są to naczynia włosowate z zakrzepami spowodowanymi szybkim rozrostem tkanek skórnych. Przyczyny Brodawki wywołują wirusy zwane brodawczakami, są więc one zaraźliwe. Leczenie Zmiany przeważnie samoistnie zanikają. Leczenie polega na miejscowym stosowaniu specjalnego płynu, wypalaniu ciekłym azotem lub usuwaniu zmian laserem. Przed rozpoczęciem zabiegu refleksologicznego należy brodawki zakleić plastrami. Olejek esencjalny z drzewka herbacianego nakładany na brodawkę kilka razy dziennie bawełnianą bagietką powoduje jej zniknięcie po kilku tygodniach. Schorzenia paznokci Zanokcica Jest to popularna infekcja skórna rozwijająca się między podstawą paznokcia i oskórkiem. Objawia się stanem zapalnym, obrzękiem, czasami również nadwrażliwością. Zanokcica występuje częściej u kobiet, zwłaszcza tych z upośledzonym krążeniem oraz tych, których dłonie mają regularnie długotrwały kontakt z wodą. Wklęsłość płytek paznokciowych (koilonychia) U osób z tym zaburzeniem paznokcie są suche, kruche i cienkie, a w stadium zaawansowanym stają się wklęsłe. Zdarza się to po urazach paznokci, a czasem również w przebiegu anemii z niedoborem żelaza. 27 S/i O O a Q O 28 o O o i I Maczugowatość paznokci We wczesnym stadium powiększa się kąt między paznokciem i jego podstawą, która staje się sprężysta. W stadium zaawansowanym pojawia się widoczny obrzęk podstawy paznokcia oraz jego zakrzywianie. Zaburzenie to wiąże się z niektórymi chronicznymi chorobami płuc, takimi jak rak, rozstrzenie oskrzelowe i ropień płuca. Diagnoza orientalna Diagnozy orientalnej można używać do wykrywania wielu schorzeń. Może ona nawet sygnalizować potencjalne problemy zdrowotne przed ich fizyczną manifestacją. Zasady takiego diagnozowania zostały ustalone przed wiekami i zachowane w Japonii, Chinach, Korei oraz w Indiach w ramach tradycji religijnych, kulturowych i filozoficznych. Dłonie ujawniają zarówno obecne zaburzenia fizyczne i psychiczne, jak i te, które miały miejsce w niedawnej przeszłości. Wewnętrzna powierzchnia dłoni obrazuje stan fizyczny, a palce ujawniają skłonności psychiczne. Palce dfoni Poszczególne palce korespondują z częściami ciała w sposób następujący: Kciuk - koresponduje z płucami i ich funkcjami Palec wskazujący - reprezentuje jelito grube i jego funkcje Palec środkowy - reprezentuje serce, układ krążenia i funkcje rozrodcze Palec serdeczny - kontroluje żywotność, temperaturę i energię Palec mały - koresponduje z funkcją serca (powierzchnia wewnętrzna) i jelita cienkiego (powierzchnia zewnętrzna) funkcje serca/układu krgżenia/uktadu rozrodczego jelito grube ptuca żywotność/temperatura/energia wewnętrzna powierzchnia/ dtoni serce (powierzchnia wewnętrzna) jelito cienkie (powierzchnia zewnętrzna) Rys. 2.3 Korelacje między palcami dtoni i narzgdami oraz układami ciata Grube, silne palce dłoni z dobrze rozwiniętą strukturą kostną wskazują na silną konstytucję fizyczną. Palce wąskie i długie znamionują naturę psychiczno-duchową ze skłonnościami artystycznymi. Muzycy i inni twórcy często miewają tego typu palce. Przeprosty palców dłoni, czyli możliwości ich wygięcia w kierunku grzbietu dłoni, świadczą o wielkich możliwościach intelektualnych i duchowych. Skłonność palców do zaokrąglania się ku środkowi dłoni oznacza siłę fizyczną połączoną z brakiem elastyczności umysłowej. Końce palców Kształt Końce palców dłoni ujawniają konstytucję i charakter człowieka. Kanciaste zakończenia palców występują u ludzi aktywnych fizycznie, zdeterminowanych, a niekiedy agresywnych. Palce zaokrąglone znamionują osoby szczęśliwe, aktywne, energiczne, 0 pozytywnych cechach charakteru, okazujące empatię i zrozumienie. Palce zaostrzone wiążą się z tendencją do mniejszej siły fizycznej połączonej z wrażliwością i naturą artystyczną. Palce rozszerzone i maczugowate miewają zwykle ludzie skupieni na sobie, agresywni i kłótliwi. Stan Twarda i łuskowata skóra palców jest wskaźnikiem braku elastyczności fizycznej i umysłowej. Miękka, złuszczająca się skóra na końcach palców idzie w parze z emocjonalną drażliwością i ogólną wrażliwością psychiczną. Pęknięcia skóry na końcach palców wskazują na zaburzenia funkcji krążenia, wydalania i rozrodu. Mogą też korelować z impotencją lub oziębłością. Skóra biała i otłuszczona może być oznaką śluzu gromadzącego się w płucach oraz zaburzeń w układzie trawiennym. Paznokcie Barwa Paznokcie różowo-czerwone to oznaka dobrego zdrowia fizycznego 1 psychicznego. Paznokcie białawe wskazują na słabe krążenie i mogą sugerować anemię. Ludzie całkiem zdrowi zwykle nie miewają białawych paznokci. 29 8 5? o o a. o o o 30 I O o I Kształt Paznokcie kanciaste obrazują skłonność do aktywności fizycznej, świadczą jednak również o braku umysłowej elastyczności. Paznokcie podługowate znamionują osobę o zrównoważonej konstytucji fizycznej i umysłowej, zwykle jednak niezbyt elastyczną. Paznokcie owalne mogą oznaczać słabszą konstytucję fizyczną połączoną z dużą aktywnością umysłową i wrażliwością emocjonalną. Utkanie tkankowe Paznokcie grube i twarde to oznaka żywotności oraz dużej siły fizycznej i emocjonalnej. Paznokcie cienkie i miękkie wskazują na słabszą konstytucję fizyczną połączoną z dużą aktywnością umysłową i wrażliwością. Zmiany paznokci Pionowe krawędzie to wskaźnik nierównowagi pokarmowej, której towarzyszy zwykle uczucie zmęczenia. Poziome zagłębienia wskazują na zmiany w diecie. Więcej niż jedno zagłębienie oznacza, że było wiele zmian sposobu odżywiania. Paznokcie palców dłoni u dorosłego człowieka zrastają całkowicie w ciągu 6-9 miesięcy, można więc dokładnie ustalić, kiedy nastąpiła zmiana diety. Paznokcie łuszczące się lub nierówne oznaczają nierównowagę pokarmową. Układ nerwowy znajduje się pod presją; układ rozrodczy tez może funkcjonować nieprawidłowo. Większe białe obłączki u nasady paznokci występują u osób aktywnych fizycznie. Małe obłączki wskazują na aktywność umysłową połączoną z powolną przemianą materii. W dzieciństwie i młodości wszyscy mamy obłączki, które w starszym wieku stopniowo zanikają. 30 o o o o Kształt Paznokcie kanciaste obrazują skłonność do aktywności fizycznej, świadczą jednak również o braku umysłowej elastyczności. Paznokcie podługowate znamionują osobę o zrównoważonej konstytucji fizycznej i umysłowej, zwykle jednak niezbyt elastyczną. Paznokcie owalne mogą oznaczać słabszą konstytucję fizyczną połączoną z dużą aktywnością umysłową i wrażliwością emocjonalną. Utkanie tkankowe Paznokcie grube i twarde to oznaka żywotności oraz dużej siły fizycznej i emocjonalnej. Paznokcie cienkie i miękkie wskazują na słabszą konstytucję fizyczną połączoną z dużą aktywnością umysłową i wrażliwością. Zmiany paznokci Pionowe krawędzie to wskaźnik nierównowagi pokarmowej, której towarzyszy zwykle uczucie zmęczenia. Poziome zagłębienia wskazują na zmiany w diecie. Więcej niż jedno zagłębienie oznacza, że było wiele zmian sposobu odżywiania. Paznokcie palców dtoni u dorosłego człowieka zrastają całkowicie w ciągu 6-9 miesięcy, można więc dokładnie ustalić, kiedy nastąpiła zmiana diety Paznokcie łuszczące się lub nierówne oznaczają nierównowagę pokarmową. Układ nerwowy znajduje się pod presją; układ rozrodczy też może funkcjonować nieprawidłowo. Większe białe obłączki u nasady paznokci występują u osób aktywnych fizycznie. Małe obłączki wskazują na aktywność umysłową połączoną z powolną przemianą materii. W dzieciństwie i młodości wszyscy mamy obłączki, które w starszym wieku stopniowo zanikają. Rozdział 3 Przygotowanie do zabiegu W tym rozdziale opiszemy: • sposób przygotowania do zabiegu refleksologii dłoni • fizyczne badanie dłoni i płynące z niego wnioski • przeciwwskazania do zabiegów 32 .0 s ,2 o o >~ ti o. Refleksologia dłoni nie wymaga żadnego kosztownego bądź skomplikowanego wyposażenia. Wystarczy para rąk, intuicja i chęć niesienia pomocy. Skuteczne zabiegi można wykonywać w miejscach najzupełniej dowolnych, najlepiej jednak, gdy odbywają się one w środowisku, w którym panuje spokój i warunki sprzyjające odprężeniu. Kilka prostych działań w tym kierunku zapewni naszym pacjentom maksimum korzyści z zabiegów. Przygotowania ogólne Pierwszym krokiem jest wyłączenie telefonu lub odłożenie słuchawki oraz, jeśli to konieczne, poinformowanie domowników o fakcie wykonywania zabiegu i prośba o jego niezakłócanie. Odpowiednia temperatura sprzyja odprężeniu i poczuciu bezpieczeństwa. Oświetlenie nie powinno być zbyt ostre z tych samych powodów. Warto posłużyć się wyłącznikiem z regulacją natężenia światła lub zapalić kilka świec. Szczególnie kojący wpływ mają pastelowe kolory, takie jak bladoróżowy, lawendowy, błękitny i zielony. Można też uruchomić kominek do aroma-terapii z olejkami esencjalnymi. Olejki takie, wywierające wpływ terapeutyczny, działające na ciało, umysł i duszę, to doskonały sposób wzmocnienia uzdrawiającego wpływu zabiegów. Oto najczęściej używane olejki wraz z opisem ich działania. Olejki uspokajające umysł i ułatwiające zasypianie: • jaśminowy • lawendowy • majerankowy • neroh • pelargoniowy • różany • rumiankowy • szałwiowy • ylang ylang • z drzewa sandałowego Olejki podnoszące na duchu, łagodzące stany depresyjne i sprzyjające pozytywnym postawom: • bergamotowy • grejpfrutowy • jaśminowy • limonowy • mandarynkowy • palmarosa Olejki ułatwiające zwrócenie się ku przyszłości i uwolnienie się od wpływu przeszłości: • cedrowy • cyprysowy • kadzidlany • z drzewa różanego • z kwiatów lipy Olejki pobudzające oraz ożywiające umysł i ciało, poprawiające koncentrację i pamięć oraz wzmacniające układ odpornościowy: • bazyliowy • cytrynowy • imbirowy • miętowy • pomarańczowy • rozmarynowy • z czarnego pieprzu • z palczatki kosmatej Olejki odtruwające, ułatwiające pozbywanie się tego, co niepotrzebne (na poziomie ciała, umysłu i ducha): • cyprysowy • cytrynowy • grejpfrutowy • jałowcowy • rozmarynowy • z kopru włoskiego Olejki afrodyzjalne uzdrawiające związki i pobudzające zmysłowość: • jaśminowy • neroli • różany • ylang ylang • z drzewa sandałowego Niewielki tani kominek znakomicie ułatwia wypełnianie przestrzeni uzdrawiającymi aromatami. Do miseczki wlewamy kilka łyżeczek wody 33 I ! Q I s g: 34 5 S o O) I i dodajemy parę kropel wybranego olejku esencjalnego, po czym zapalamy świeczkę pod miseczką. Nie zaszkodzi również umieszczenie w pokoju świeżych kwiatów i kilku kryształów. Kwarc różany emanuje miłością i spokojem, a purpurowy ametyst wchłania wszelkie negatywności. Działanie relaksujące mają również kamienie o barwie błękitnej, takie jak błękitny agat i kalcyt. Podczas zabiegu wskazane jest odtwarzanie relaksującej muzyki, dzięki której rozmowy sprowadzone zostaną do minimum. Szczególny wpływ terapeutyczny ma muzyka NewAge. Niektórzy lubią też chorały gregoriańskie, głosy delfinów i wielorybów, mantry buddyjskie oraz nagrania szumu morza i wiatru. Działanie tła muzycznego zależy od indywidualnych upodobań. Niektórzy pacjenci wolą poddawać się zabiegom w zupełnej ciszy. Przed rozpoczęciem masażu dłoni należy przygotować kilka poduszek i ręczników. Może się również przydać kocyk dla zapewnienia pacjentowi poczucia bezpieczeństwa, ciepła i odprężenia oraz karafka z czystą wodą, którą powinno się podawać do picia po zabiegu w celu wypłukania toksyn. Jeśli mamy zamiar dodatkowo masować dłonie po refleksolo-gii z użyciem olejków aromaterapeutycznych, to trzeba je sobie zawczasu przygotować (patrz: Rozdział 8). Przygotowanie osoby wykonujqcej masaż Przygotowując się do zabiegu refleksologicznego, zdejmujemy z rąk wszelką biżuterię, ponieważ obrączki, pierścionki, bransoletki i zegarki będą nam przeszkadzały; możemy nimi też niechcący zadrapać skórę pacjenta. Zakładamy luźny i niekrępujący ruchów strój. Obcinamy paznokcie na krótko, by nie uciskać dłoni pacjenta. Nie powinniśmy również używać silnych perfum i jeść przed zabiegiem ostro przyprawionych pokarmów, ponieważ zapachy mogą działać odpychająco, utrudniając pacjentowi odprężenie. Przed zabiegiem należy dokładnie umyć ręce oraz zadbać o to, by paznokcie były idealnie czyste. Powinniśmy też znaleźć chwilę czasu na relaks. Zamykamy oczy i, wykonując kilka głębokich oddechów, staramy się podczas kolejnych wydechów uwolnić od wszelkich napięć. Jeśli odczuwamy napięcia w rejonie szyi i barków, łagodnie kierujemy oddech do tych okolic i pozwalamy, by uległy rozproszeniu. Oddalamy również od siebie wszelkie negatywne myśli. W ten sposób tworzymy warunki, w których będą mogły płynąć przez nas uzdrawiające energie, a nasze działania podczas zabiegu będą kierowane przez wyższą intuicję. Przygotowanie pacjenta Wyjaśniamy pokrótce, na czym polega refleksologia (patrz: s. 11). Jeśli pacjent wie, czego ma oczekiwać, wówczas nie będzie odczuwał niepokoju. Prosimy następnie pacjenta o przyjęcie pozycji leżącej lub siedzącej z uwzględnieniem następujących wskazówek: Pozycja leżqca Zawodowi refleksolodzy używają specjalnych foteli lub kozetek do masażu, nie jest to jednak konieczne, gdy naszymi pacjentami są znajomi lub członkowie rodziny. Jeśli osoba poddająca się zabiegowi chce przyjąć pozycję leżącą, może położyć się na tapczanie bądź usiąść na fotelu z rozkładanym oparciem lub leżaku. Można również przygotować dla niej miejsce na podłodze, układając na niej grubą kołdrę, kilka koców lub śpiwór. Pod głowę pacjenta podkładamy poduszkę dla zapewnienia mu komfortu i umożliwienia sobie obserwacji jego reakcji mimicznych. Możemy również podłożyć poduszkę pod kolana w celu odciążenia dolnego odcinka kręgosłupa oraz pod dłoń, którą postanowiliśmy się zająć w pierwszej kolejności. Następnie przykrywamy pacjenta prześcieradłem, kocem lub ręcznikiem, w zależności od temperatury, upewniając się, czy jest mu wygodnie i czy może się odprężyć. Wszelkie krępujące elementy ubioru, takie jak krawaty, paski itp., powinny zostać rozluźnione. Pozycja siedząca Pacjent może również siedzieć twarzą do osoby wykonującej masaż, opierając dłoń na niewielkim stoliku, na którym kładziemy poduszkę przykrytą ręcznikiem. Możemy również położyć jedną lub dwie poduszki na własnych kolanach, przykryć je ręcznikiem i ułożyć na nich dłoń pacjenta. Najkorzystniejsza wydaje mi się pozycja leżąca, ponieważ najbardziej sprzyja odprężeniu i otwarciu na uzdrawiający wpływ zabiegów. Również osoba wykonująca masaż powinna czuć się komfortowo. Może temu służyć fotel obrotowy ułatwiający swobodny dostęp do dłoni pacjenta. Podczas zabiegu konieczne jest odprężenie, od niego bowiem zależy niezakłócony przepływ energii oraz możliwość lokalizowania tych refleksów na dłoniach, które wymagają zrównoważenia. 35 a I o. o s er <3 36 D> a> S o N O i o O) Badanie dłoni Oznaką zdrowia są dłonie dobrze ubarwione, bez zmian skórnych, z silnym tonusem mięśniowym. Powinny być przyjemnie ciepłe, bez wyczuwalnej wilgoci i lepkości, z mocnymi paznokciami, elastyczne, rozluźnione, o dużej ruchomości. Wciąż nie przestaję się dziwić, jak wiele można powiedzieć o ludzkim zdrowiu i osobowości na podstawie badania dłoni. Przejdziemy teraz do opisu niektórych ważnych szczegółów. Stan skóry Czy są na dłoniach obszary stwardniałej lub zwiotczałej skóry? Czy skóra jest wysuszona, popękana lub łuszcząca się? Stwardnienia na dłoniach wiążą się czasem z mechanizmem ochrony przed urazami, mogą być jednak również świadectwem ukrywania prawdziwych uczuć bądź wskaźnikiem oporu i braku elastyczności. Sucha, łuszcząca się skóra może się pojawiać w okresach zmian, gdy organizm pozbywa się przeszłości i przygotowuje do nowych warunków; może ona również sugerować poczucie zagrożenia emocjonalnego. Czy są na skórze jakieś pęcherzyki związane z ciągłym tarciem? Być może owo tarcie powodują jakieś aspekty życia pacjenta. Czy widoczne są na dłoniach objawy infekcji? Czy są brodawki? Czy można zauważyć skaleczenia, blizny, plamy lub wysypkę? Czy jest na dłoni torbiel galaretowata (ganglion)? Czy dłonie są mocne, czy słabe? Czy występują jakieś obrzęki palców lub nadgarstka? Temperatura dłoni Czy dłonie nie są zbyt ciepłe, lepkie lub wilgotne? A może są chłodne? Potliwość dłoni może być oznaką nerwowości lub nadmiaru toksyn w organizmie. Chłód dłoni świadczy o słabym krążeniu, a czasem bywa objawem trudności z odprężeniem i wyrażaniem siebie. Zabarwienie dłoni Ubarwienie dłoni bywa bardzo różne. Dłonie mogą być blade, białawe, zaczerwienione, żółtawe, purpurowe lub cętkowane. Barwa biała wska- żuje na zmęczenie i wyczerpanie, czerwona - na złość i frustrację, żółtawa, purpurowa lub niejednolita - na obecność toksyn w ciele i urazy emocjonalne. Paznokcie Czy paznokcie są zdrowo zaróżowione, czy też zbielałe z odcieniem sinawym, co świadczyłoby o osłabieniu krążenia? Czy pękają, łuszczą się lub ulegają rozszczepieniu? Czy są stwardniałe lub zniekształcone? (Patrz: wyjaśnienia dotyczące diagnozy orientalnej podane na stronach 28-30.) Szkielet dłoni Czy widoczne są w dłoniach zmiany artretyczne zniekształcające i ograniczające ruchomość palców? Czy któreś z palców są zdeformowane lub przykurczone w zgiętym położeniu? Czasem bywa to oznaką braku elastyczności i niechęci do zmian. Można się przekonać, że na dłoniach znajdują odbicie wszelkie doświadczenia przeszłości, emocje, a także problemy fizyczne. Umiejscowienie zmian - jakie by one nie były - jest z refleksologicznego punktu widzenia ogromnie ważne. Na przykład: stwardnienie skóry lub brodawka na zewnętrznej powierzchni kciuka oznacza jakiś problem z szyją, ponieważ tam właśnie znajduje się obszar refleksyjny szyi. Zmiany na palcach mogą wskazywać na choroby zatok lub zębów, a obrzęk nadgarstka - na niedrożność układu limfatycznego, ponieważ w tym rejonie usytuowane są refleksy węzłów chłonnych pachwinowych. 37 I I Q 5' Przeciwwskazania do refleksologii dłoni Refleksologia dłoni jest terapią bardzo bezpieczną i naturalną. Zabiegi refleksologiczne są zawsze wykonywane delikatnie i nigdy nie bywają bolesne. Powinny być dla pacjentów doświadczeniem przyjemnym i głęboko odprężającym. W pewnych przypadkach wskazana jest jednak konsultacja lekarska przed zabiegami bądź szczególna ostrożność podczas ich wykonywania. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy poradzić się lekarza lub zawodowego refleksologa. 36 6 m 2 a N O V .$ o o o a > Kiedy nie wykonujemy zabiegów refleksologicznych na dłoniach W następujących przypadkach należy wstrzymać się z masażem reflek-sologicznym dłoni: • Gdy pacjent cierpi na zakrzepicę żył głębokich lub zapalenie żył - ze względu na możliwość uruchomienia zakrzepów. • W krótkim czasie po zabiegach chirurgicznych - w związku z ryzykiem zakrzepicy. Zabiegi można rozpocząć po zakończeniu procesu rekonwalescencji wyraźnie potwierdzonym przez lekarza. Badania pokazują, że refleksologia przyśpiesza rekonwalescencję, w początkowych jej etapach zabiegi powinny być jednak bardzo delikatne i ostrożne. • W przypadkach chorób zakaźnych skóry, takich jak świerzb, grzybice wywołane przez dermatofity oraz ospa wietrzna - aby nie pogarszać stanu pacjenta i nie przenosić zakażeń na inne osoby. • Gdy pacjent ma podwyższoną temperaturę ciała. Z zabiegiem trzeba poczekać, aż gorączka opadnie. Masaże refleksologiczne uwalniają toksyny z komórek i tkanek, nie należy więc dodatkowo obciążać zadaniami wydalniczymi organizmu, który ma ich już wystarczająco dużo. Przypadki, w których wskazana jest ostrożność Trzeba pamiętać o następujących uwarunkowaniach: • W okresie ciąży nie powinno się oddziaływać na obszary związane z układem rozrodczym - zwłaszcza w pierwszych trzech miesiącach. Zabiegi u pacjentek, które miały już poronienia, wymagają konsultacji profesjonalnego refleksologa. • Szczególnej ostrożności wymagają przypadki cukrzycy Uciskanie skóry powinno być lżejsze, jest ona bowiem cieńsza, mniej wytrzymała, podatna na wybroczyny i trudniejsza w gojeniu. Refleksów trzustki może dotykać tylko doświadczony refleksolog zawodowy. • U osób z chorobami serca należy unikać refleksów tego narządu. Dotyczy to szczególnie pacjentów z rozrusznikami. • W miejscach występowania bolesnych modzeli, guzków i zgrubień skóry stosujemy jedynie bardzo łagodne uciski. • Rany i brodawki należy osłonić przed rozpoczęciem zabiegu. • W miejscach występowania wybroczyn, siniaków i innych wrażliwych i bolesnych zmian ograniczamy się do ucisków lekkich i delikatnych. • Dłonie osób starszych masuje się lekko, ponieważ ich skóra może być cieńsza, a kości i stawy dotknięte artretyzmem i osteoporozą. Szczegół- nej ostrożności wymagają stawy bardzo bolesne, znajdujące się w silnym stanie zapalnym. ' Delikatność wskazana jest także podczas zabiegów u dzieci. Im młodsze dziecko, tym krótszy powinien być zabieg. Zazwyczaj wystarczające są sesje trwające od 10 do 15 minut. 1 Ostrożności wymagają zabiegi u osób nieuleczalnie chorych. Łagodny ucisk może być bardzo korzystny, ponieważ łagodzi bóle, odpręża, podnosi na duchu i usprawnia procesy eliminacji toksyn. ' W przypadkach epilepsji stosuje się bardzo łagodne uciski refleksów głowy i mózgu. Pamiętajmy! • Nigdy nie diagnozujemy! Refleksologia nie jest narzędziem diagnostycznym. • Niczego pacjentom nie obiecujemy i nie rozbudzamy nieuzasadnionych oczekiwań. 39 ¦< (Q O O g 5' a o N D er »' Rozdział 4 Rozgrzewka W tym rozdziale opiszemy: • techniki relaksujące stosowane na początku sesji refleksologicznej, w jej toku i po zakończeniu Każdą sesję masażu refleksologicznego rozpoczynamy od relaksacji. Ma to na celu: • odprężenie pacjenta i osoby wykonującej masaż • wytworzenie klimatu zaufania • rozproszenie wszelkich trosk i zmartwień dręczących pacjenta • ustalenie siły ucisku, której pacjent będzie potrzebował • zwiększenie elastyczności dłoni Techniki relaksacyjne będziemy również stosowali podczas zabiegu w celu rozproszenia toksyn uwolnionych z obszarów refleksyjnych, wytworzenia stanu odprężenia i ulgi oraz dalszego rozluźnienia dłoni i zwiększenia ich ruchomości. Relaks kończący sesję jest dla pacjenta i refleksologa rodzajem „deseru". Opisane dalej ruchy można wykorzystywać w dowolnym zakresie. Nie jest istotne wykonywanie ich w określonym porządku, trzeba je natomiast przystosować do potrzeb pacjenta, co ułatwia twórcze i intuicyjne podejście do praktyki. Kierujemy się zasadą: to, z czym pacjent dobrze się czuje, ma na niego najkorzystniejszy wpływ. Technika 1 Pozdrowienie dłoni Obejmujemy delikatnie dłoń pacjenta własnymi dłońmi i trzymamy ją przez minutę lub dwie. Ten wstępny kontakt ma działanie odprężające dla obu stron, a jednocześnie umożliwia dostrojenie się do pacjenta i odnotowanie charakteru doznań - takich jak ciepło lub mrowienie - towarzyszących mobilizacji sił uzdrawiających. 41 Rys. 4.1 Pozdrowienie dtoni 42 o O) I Technika 2 Gładzenie dłoni Podtrzymujemy w nadgarstku dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią w dół i delikatnie gładzimy jej górną powierzchnię drugą dłonią. Nie wywierając przy tym żadnego nacisku, powtarzamy ruchy wielokrotnie, po czym odwracamy dłoń pacjenta i gładzimy jej powierzchnię wewnętrzną. Chcąc zwiększyć nacisk, używamy nasady dłoni. Pod wpływem tych działań następuje rozgrzanie dłoni i poprawa krążenia, a pacjenta ogarnia uczucie odprężenia. Rys. 4.2 Gładzenie dłoni Technika 3 Otwieranie dłoni Ujmujemy obiema dłońmi dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze. Kciukami ustawionymi naprzeciw siebie wykonujemy delikatne ruchy gładzące skierowane ku krawędziom dłoni. Powtarzając te ruchy wielokrotnie na całym obszarze śródręcza, stopniowo „otwieramy" dłoń. Możemy również odwrócić dłoń i powtarzać analogiczne ruchy na jej powierzchni zewnętrznej. 42 i I Technika 2 Gładzenie dłoni Podtrzymujemy w nadgarstku dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią w dół i delikatnie gładzimy jej górną powierzchnię drugą dłonią. Nie wywierając przy tym żadnego nacisku, powtarzamy ruchy wielokrotnie, po czym odwracamy dłoń pacjenta i gładzimy jej powierzchnię wewnętrzną. Chcąc zwiększyć nacisk, używamy nasady dłoni. Pod wpływem tych działań następuje rozgrzanie dłoni i poprawa krążenia, a pacjenta ogarnia uczucie odprężenia. Rys. 4.2 Gładzenie dłoni Technika 3 Otwieranie dłoni Ujmujemy obiema dłońmi dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze. Kciukami ustawionymi naprzeciw siebie wykonujemy delikatne ruchy gładzące skierowane ku krawędziom dłoni. Powtarzając te ruchy wielokrotnie na całym obszarze śródręcza, stopniowo „otwieramy" dłoń. Możemy również odwrócić dłoń i powtarzać analogiczne ruchy na jej powierzchni zewnętrznej. 43 50 O Rys. 4.3 Otwieranie dtoni Technika 4 Ugniatanie śródręcza Podtrzymujemy jedną dłonią dłoń pacjenta zwróconą powierzchnią wewnętrzną ku górze i ugniatamy tę powierzchnię drugą dłonią złożoną w pięść, stosując łagodne ruchy okrężne. Rozluźniamy w ten sposób mięśnie, stawy i ścięgna. Rys. 4.4 Ugniatanie śródręcza 44 Technika 5 o S 3 Masaż ruchami okrężnymi Opieramy małe palce obu dłoni o dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze, kładziemy oba kciuki na tej powierzchni i masujemy ją niewielkimi ruchami okrężnymi skierowanymi na zewnątrz. Czynność ta rozluźnia i zmiękcza tkanki. Rys. 4.5 Masaż ruchami okrężnymi Technika 6 Rozluźnianie nadgarstka Podtrzymujemy delikatnie dłoń pacjenta czterema palcami obu dłoni, kładziemy kciuki na nadgarstku i wykonujemy okrężne ruchy masujące. Rys. 4.6 Rozluźnianie nadgarstka Technika 7 Uruchamianie nadgarstka Splatamy palce dłoni z palcami dłoni pacjenta, po czym wykonujemy powolne ruchy w górę i w dół, na boki oraz okrężne. Działanie to znakomicie uelastycznia nadgarstek, zwiększając zakres jego ruchomości. Cudowne ćwiczenie dla artretyków! 45 (0 Rys. 4.7 Uruchamianie nadgarstka Technika 8 Rozluźnianie i uruchamianie palców dłoni Podtrzymujemy dłoń pacjenta w nadgarstku i delikatnie rozciągamy kolejno jego palce, ujmując je kciukiem i palcem wskazującym drugiej dłoni. Możemy także rozciągać i uruchamiać poszczególne stawy palców, zwiększając ich ruchomość. Rys. 4.8 Rozluźnianie i uruchamianie palców dtoni 46 a Technika 9 Uwalnianie splotu słonecznego ^, . ,«,,.,. -«,^. Kładziemy kciuk na refleksie splotu słonecznego znajdującym się niemal dokładnie na środku dłoni. Wywieramy w tym miejscu łagodny ucisk, obserwując pogłębianie się oddechu pacjenta i uwalnianie wszelkich napięć. Rys. 4.9 Uwalnianie splotu słonecznego Zabiegi relaksujące kończymy techniką 1, stosując delikatne ruchy muskające. Wszystkie techniki powtarzamy na drugiej dłoni pacjenta. Rozdział 5 Techniki refleksologiczne Ten rozdział zawiera: • opis głównych technik refleksologicznych • informacje na temat ich zastosowań 48 0> 1 W tym rozdziale opiszemy najważniejsze techniki refleksologiczne stosowane w pracy z obszarami refleksyjnymi na dłoniach. Ćwicząc je i doskonaląc, powinniśmy zwracać szczególną uwagę na potrzeby pacjentów, które bywają ogromnie zróżnicowane, zwłaszcza w zakresie siły nacisku, jaką należy stosować. Uciski nie powinny być tak delikatne, by wywoływały u pacjenta jedynie uczucie łaskotania; muszą być silne i zdecydowane, ale nie bolesne. Jeśli pacjent odruchowo kurczy się lub cofa rękę, to znaczy, że ucisk jest zbyt mocny. Zawsze też można zapytać, jakie odczucia wywołują nasze działania. Często się zdarza, ze osoby „twardo chodzące po ziemi", dla których rzeczywistość ma głównie wymiar fizyczny, wolą uciski mocniejsze, a ludzie wrażliwi i uduchowieni lepiej się czują z uciskami delikatniejszymi. Sposób podtrzymywania dtoni Bardzo istotne znaczenie podczas sesji refleksologicznej ma sposób podtrzymywania dłoni. Musi on zapewniać pełną kontrolę dłoni oraz łatwą i dokładną lokalizację stref refleksyjnych. Pacjent powinien mieć możliwość obserwowania tego, co robimy. Właściwe podtrzymywanie jego dłoni rodzi w nim zaufanie do samego zabiegu oraz osoby, która go wykonuje. Rys. 5.1 Sposób podtrzymywania dtoni (podczas pracy z jej powierzchnig wewnętrzng) 48 L o c o iii W tym rozdziale opiszemy najważniejsze techniki refleksologiczne stosowane w pracy z obszarami refleksyjnymi na dłoniach. Ćwicząc je i doskonaląc, powinniśmy zwracać szczególną uwagę na potrzeby pacjentów, które bywają ogromnie zróżnicowane, zwłaszcza w zakresie siły nacisku, jaką należy stosować. Uciski me powinny być tak delikatne, by wywoływały u pacjenta jedynie uczucie łaskotania; muszą być silne i zdecydowane, ale nie bolesne. Jeśli pacjent odruchowo kurczy się lub cofa rękę, to znaczy, że ucisk jest zbyt mocny. Zawsze też można zapytać, jakie odczucia wywołują nasze działania. Często się zdarza, że osoby „twardo chodzące po ziemi", dla których rzeczywistość ma głównie wymiar fizyczny, wolą uciski mocniejsze, a ludzie wrażliwi i uduchowieni lepiej się czują z uciskami delikatniejszymi. Sposób podtrzymywania dłoni Bardzo istotne znaczenie podczas sesji refleksologicznej ma sposób podtrzymywania dłoni. Musi on zapewniać pełną kontrolę dłoni oraz łatwą i dokładną lokalizację stref refleksyjnych. Pacjent powinien mieć możliwość obserwowania tego, co robimy. Właściwe podtrzymywanie jego dłoni rodzi w nim zaufanie do samego zabiegu oraz osoby, która go wykonuje. Rys. 5.1 Sposób podtrzymywania dtoni (podczas pracy z jej powierzchnig wewnętrzng) Należy unikać zbyt mocnego ściskania dłoni, z którą pracujemy. Niewskazane jest również naciąganie i napinanie skóry powodujące dyskomfort. Powinniśmy zwracać uwagę na bolesność stawów lub szczególne uwrażliwienie pewnych obszarów stwierdzone podczas badania wstępnego (patrz: ss. 36-37). Terapeutyczny i wrażliwy dotyk decyduje o skuteczności zabiegu refleksologicznego. Idealnym sposobem podtrzymywania jest ułożenie dłoni pacjenta zwróconej powierzchnią wewnętrzną ku górze we własnej dłoni znajdującej się w takim samym położeniu (patrz: rys. 5.1). Chcąc oddziaływać na zewnętrzną (górną) powierzchnię dłoni, podtrzymujemy ją od dołu w nadgarstku, tak jak przy uścisku dłoni podczas powitania. 49 TT 2. ST O c o S i U o Podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze, łagodnie uciskamy kciukiem wybrany obszar i wykonujemy nim kilka ruchów okrężnych. W wyniku tej czynności wzmożona wrażliwość refleksu powinna się zmniejszyć. Ucisk i zwolnienie Ta technika ma silne działanie przeciwbólowe, zwłaszcza w przypadkach bólów zębów i uszu. Pozwala też lokalizować specyficzne obszary i zmniejszać ich wrażliwość. Używamy w niej końców kciuków, pozostałych palców bądź połączenia kciuków z innymi palcami. Należy unikać zagłębiania paznokci w dłoń pacjenta. Doskonałym miejscem do ćwiczeń są przestrzenie między nasadami palców dłoni. Ujmujemy jedno z tych miejsc kciukiem od strony zewnętrznej i końcem palca wskazującego od wewnątrz, a następnie łagodnie ściskamy, utrzymując ucisk przez 10-20 sekund i obserwując ustępowanie nadwrażliwości. Ucisk nie powinien być zbyt mocny! Rys. 5.9 Ucisk i zwolnienie Rotacja w nadgarstku z uciskiem punktu refleksyjnego Opiszemy teraz technikę refleksologiczną, w której uciskamy wybrany punkt, wykonując całą dłonią ruchy skrętne w nadgarstku. Punkt, na który chcemy oddziaływać, uciskamy opuszką kciuka, palca wskazującego lub któregoś z palców pozostałych, skręcając dłoń pacjenta w nadgarstku w obu kierunkach. W celu wykonania tego zabiegu ujmujemy delikatnie jedną dłonią palce dłoni pacjenta zwróconej wewnętrzną powierzchnią ku dołowi. Wybranym palcem drugiej dłoni lokalizujemy odpowiedni punkt refleksyjny, uciskamy go i utrzymujemy ten ucisk. W tym czasie, posługując się dłonią wspierającą, wykonujemy krążenia dłonią pacjenta w nadgarstku, w kierunku zgodnym, a potem przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. 55 n z? 8 S i i Rys. 5.10 Rotacja w nadgarstku z uciskiem punktu refleksyjnego Technika „zahaczania" i „wyciągania" refleksów głębokich Niektórzy refleksolodzy nie lubią tej metody, jest ona jednak klasyczną techniką nadającą się świetnie do uciskania małych punktów refleksyjnych wymagających wielkiej precyzji i leżących w głębi tkanek dłoni. Działanie tą techniką szczególnie skutecznie równoważy przysadkę mózgową, której refleks znajduje się na kciuku; zabieg ten ma ogromne znaczenie w korekcji zaburzeń równowagi hormonalnej. Umieszczamy koniec kciuka w wybranym punkcie (np. w środku pierwszego stawu kciuka, jak pokazano na rysunku), wgłębiamy go („zahaczając" refleks położony na pewnej głębokości) i „pociągamy" w górę. Należy przy tym uważać, by paznokieć kciuka nie wbijał się w skórę dłoni. 56 di 1 Niektórzy znawcy refleksologii porównują to działanie do czynności pszczoły wbijającej żądło. Proszę się jednak nie martwić - stosowanie tej techniki nie sprawia pacjentowi bólu! Rys. 5.11 „Zahaczanie" i „wycigganie" refleksu głębokiego Rozdział 6 Szczegółowy opis masażu refleksologicznego dłoni W tym rozdziale opiszemy: • reakcje pacjentów podczas sesji refleksologicznego masażu dłoni i pomiędzy nimi • dokładną sekwencję refleksologicznego masażu dłoni 58 I O o 0) a o. o >, 1 Informacje zawarte w tym rozdziale pozwalają przeprowadzić kompletną sesję refleksołogicznego masażu dłoni. Szczegółowe instrukcje i ilustracje dotyczą kolejnych kroków takiego zabiegu. Jak długo powinna trwać sesja? Osoba mająca dużą wprawę może przeprowadzić sesję w czasie około 30 minut lub krótszym, zależnie od doświadczenia i praktyki. Zabiegi na osobach o słabej konstytucji fizycznej oraz w zaawansowanym wieku nie powinny trwać dłużej niż 15-20 minut. Sesja z niemowlęciem wymaga zaledwie pięciu minut i zawiera tylko ruchy gładzące oraz bardzo delikatne uciski obszarów refleksyjnych wymagających uwagi. Dłuższe sesje wcale nie muszą być skuteczniejsze! Zbyt intensywne pobudzenie refleksów może spowodować przesadny efekt samooczyszczania w postaci biegunki. Ile sesji pacjent potrzebuje? Od czterech do sześciu sesji wykonywanych w odstępach tygodniowych zwykle doprowadza organizm do stanu idealnej równowagi. Tygodniowe przerwy między sesjami to czas wystarczający do skutecznego samo-uzdrawiama. Po zakończeniu intensywnej kuracji powtarzamy zabiegi raz w miesiącu. leżeli pacjent życzy sobie kontynuacji zabiegów cotygodniowych, to oczywiście nic nie stoi temu na przeszkodzie! W przypadkach ostrych dolegliwości, takich jak ból zęba, ucha lub gardła, można działać wybiórczo na odpowiednie refleksy kilka razy na dobę. Przyśpieszamy w ten sposób proces powrotu do zdrowia. Pełnego zabiegu refleksologii dłoni nie powinno się jednak powtarzać z taką częstotliwością. Już po jednej sesji możliwe jest uzyskanie zdumiewających rezultatów, niektórzy reagują bowiem bardzo szybko na działania refleksologiczne. U innych osób pozytywne reakcje pojawiają się dopiero po kilku zabiegach. Nie należy nigdy ulegać pokusie rezygnacji - wytrwałość zawsze przynosi efekty. Jak duży ucisk powinno się stosować? Zależy to całkowicie od pacjenta. Ogólnie biorąc, ucisk powinien być mocny, ale nie bolesny. Można też prosić pacjentów o słowną ocenę, dostosowując się do ich odczuć i oczekiwań. Osoby o bardziej „fizycznej" i „przyziemnej" orientacji psychicznej preferują zwykle uciski mocniejsze, a jednostki wrażliwe i uduchowione wolą bardzo lekkie i delikatne oddziaływania. Łagodne uciski stosujemy zawsze u osób starszych, u chorych na cukrzycę oraz u dzieci i nieuleczalnie chorych. Lekkich ucisków wymagają też obszary szczególnie podatne i wrażliwe. Reflek-sologia, jak wszystko, wymaga zdrowego rozsądku. Jakich reakcji można się spodziewać? Podczas sesji refleksologicznych, jak również między nimi, mogą pojawiać się reakcje różnego rodzaju, nie sposób jednak przewidzieć ich charakteru w konkretnym przypadku. Wszelkie zmiany fizjologiczne i psychiczne trzeba traktować jako oznaki pozytywne, świadczące o tym, że zabiegi naprawdę oddziałują. Zapoznając się z podaną dalej listą możliwych reakcji, nie popadajmy w panikę - u żadnego pacjenta nie mogą wystąpić równocześnie wszystkie wymienione objawy! Przeważnie pojawia się jedna reakcja lub dwie, a po 24 godzinach nie ma po nich śladu. 59 2: o | o s N- c s s i Reakcje mogące się pojawić podczas zabiegu refleksologicznego na dłoniach • Uczucie głębokiego odprężenia i spokoju wynikające z obniżenia poziomu stresu i napięcia wewnętrznego. • Mrowienie lub uczucie ciepła towarzyszące usuwaniu blokad energetycznych. • Drgania lub tiki związane z przywracaniem obiegu energii w obszarach refleksyjnych, w których istniały jej niedobory. • Pogłębienie oddechu połączone z sennością. • Zmiany wyrazu twarzy, takie jak marszczenie brwi w chwilach pobudzania wrażliwych obszarów. Ostry ból jest zwykle oznaką poważnego problemu zdrowotnego, a ból tępy i niezbyt intensywny - problemu przewlekłego istniejącego od pewnego czasu. Na twarzy pacjenta często pojawia się też uśmiech w chwili, gdy doznaje on uczucia szczęścia i głębokiej ulgi. • Głośne westchnienia, śmiech lub płacz. • Skurcze mięśni. Przykładem mogą być ruchy barków lub szyi w chwilach pobudzania odpowiadających im obszarów refleksyjnych. • Wyciek śluzu z nosa w momentach pobudzania refleksów głowy w warunkach istnienia blokad energetycznych. 60 •o o I M 3 5> o o 3 3 I o I O) s o 3 • Kaszel w przypadkach zastoin w układzie oddechowym, podczas pracy z refleksami klatki piersiowej. • Odgłosy bulgotania w chwilach pobudzania refleksów okrężnicy. • Wizje pięknych barw, takich jak błękit, róż lub kolor fiołkowy, towarzyszące mobilizacji sił uzdrawiających. • Reminiscencje przeszłych doświadczeń. Uwaga na silne reakcje! Opisana dalej reakcja jest bardzo mało prawdopodobna, sądzę jednak, że trzeba być przygotowanym na każdą okoliczność. Kiedy nie jesteśmy zaskoczeni, potrafimy zachować spokój i nie wpadamy w panikę. Jeżeli pacjent zaczyna intensywnie się pocić i czuje niepokój oraz istnieje podejrzenie, że może mieć palpitacje, to znaczy, iż został nadmiernie pobudzony. Nie musi to być wina refleksologa. Pacjent może być nad-wrażliwy lub przeżywać szczególnie trudny i stresujący okres w życiu. Jeżeli nie uciskamy mocno i długo wrażliwych refleksów, sytuacja taka nigdy nie występuje. Gdy jednak zdarzy nam się coś takiego, nie przerywamy zabiegu. Gładzimy delikatnie dłoń, a następnie ujmujemy ją lekko swoimi dłońmi z dwóch stron. Sugerujemy głębokie, spokojne oddechy do chwili, gdy reakcja ustąpi. Jeżeli pacjent ma ochotę mówić lub płacze, nie należy go od tego odwodzić. Zachęcając do naturalnych reakcji, ułatwiamy mu uwolnienie napięcia. Słuchamy jego słów życzliwie i bez przerywania. Jeśli pacjent nie chce werbalizować swoich uczuć, z szacunkiem przyjmujemy jego wolę. Podajemy chusteczki i szklankę wody. Wyjaśniamy, że takie reakcje czasem się zdarzają, nie musimy się jednak spodziewać ich wystąpienia podczas kolejnej sesji. Możemy pacjenta otoczyć ramieniem, okazując mu życzliwość i wsparcie. Zachęcamy go do picia dużej ilości wody w ciągu najbliższych kilku dni, by ułatwić jego organizmowi wypłukanie toksyn. Możliwe reakcje między sesjami W okresach między kolejnymi sesjami pacjent może mieć następujące odczucia: • Poczucie odprężenia oraz zwiększona zdolność radzenia sobie ze stresami życia codziennego. • Większa jasność myślenia. • Łatwiejsza koncentracja i większa zdolność skupienia uwagi. • Zwiększone poczucie pewności. • Zdrowszy i spokojniejszy sen oraz budzenie się w przyjemnym nastroju. • Uczucie pełnego zadowolenia z życia. • Znajdowanie we wszystkim pozytywnych aspektów. • Wrażenie rewitalizacji i przypływu energii życiowej. • Większa cierpliwość i zdolność przystosowawcza. • Więcej współczucia i wyrozumiałości dla innych. • Potrzeba picia większej ilości wody w celu wypłukiwania toksyn z organizmu. Wymienione dalej reakcje pojawiające się między sesjami świadczą o uruchomieniu mechanizmów samonaprawczych i procesu oczyszczania: • Częste marzenia senne związane z pozbywaniem się bagażu emocjonalnego. • Zwiększona aktywność skóry w postaci przejściowych wysypek i kro-stek, świadcząca o wydobywaniu się na powierzchnię różnego rodzaju podrażnień. • Zwiększone wydalanie moczu, który może być mętny lub mieć nieprzyjemną woń w związku z uwalnianiem się od lęków. • Podwyższona temperatura ciała towarzysząca pozbywaniu się fizycznych i emocjonalnych toksyn. • Większa objętość stolców, a nawet okazjonalne biegunki - objawy rozstawania się z niepożądanymi napięciami. • Upiawy towarzyszące rozwiązywaniu problemów kobiecych. • Zwiększona potliwość będąca objawem uwalniania się od lęków. • Łzawienie oczu związane z wydobywaniem się na powierzchnię nie-wyrażonych smutków i żalów. • Wydzielanie śluzu z nosa, kichanie, kaszel jako formy uwalniania stłumionych emocji. • Dolegliwości gardła związane z potrzebą autoekspresji, kreatywności i zmian. • Uczucie zmęczenia bezpośrednio po zabiegu wynikające z podjęcia przez organizm procesów samouzdrawiania. • Kryzysy ozdrowieńcze, podczas których stłumione uprzednio choroby przejściowo się objawiają, a następnie znikają. 61 I i i Q o O a o 62 o o a 4) Przed rozpoczęciem zabiegu refleksologii dłoni należy sprawdzić: • Czy została stworzona odpowiednia atmosfera (patrz: Rozdział 3)? • Czy zdjęliśmy z rąk i dłoni wszelką biżuterię mogącą urazić skórę pacjenta? • Czy mamy absolutnie czyste ręce i krótko obcięte paznokcie? • Czy zapewniliśmy pacjentowi komfort i wygodę podczas zabiegu? • Czy znajdujemy się w stanie zupełnego spokoju i odprężenia w umyśle i ciele? • Czy przeprowadziliśmy fizyczne badanie dłoni pacjenta, mogące być dla nas źródłem wielu ważnych informacji (patrz: ss. 36-37)? • Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do zabiegu refleksologicznego (patrz: ss. 37-39)? q o I 1) Sekwencja działań - dłoń prawa Techniki relaksujące Rozgrzewamy prawą dłoń pacjenta zgodnie ze wskazówkami zawartymi w Rozdziale 4. Techniki relaksujące opisane w tym rozdziale obejmują: Pozdrowienie dłoni Gładzenie dłoni Otwieranie dłoni Ugniatanie śródręcza Masaż ruchami okrężnymi Rozluźnianie nadgarstka Uruchamianie nadgarstka Rozluźnianie i uruchamianie palców dłoni Uwalnianie splotu słonecznego Gładzenie dłoni ruchami muskającymi Krok 1: Głowa i mózg Umiejscowienie refleksów: koniec kciuka oraz jego powierzchnie: zewnętrzna, wewnętrzna i boczne Prawą dłoń pacjenta, skierowaną wewnętrzną powierzchnią ku górze, opieramy na poduszce przykrytej ręcznikiem i podtrzymujemy ją lewą dłonią, nie ściskając zbyt mocno. Umieszczamy opuszkę prawego kciuka na szczycie prawego kciuka pacjenta i wykonujemy nim kilka serii ruchów kroczących w kierunku nasady. Pokrywamy kolejnymi przejściami powierzchnie zewnętrzną i wewnętrzną oraz powierzchnie boczne kciuka, co będzie wymagało co najmniej 4-6 przejść. 63 Rys. 6.1 Gtowa i mózg Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • bóle głowy • migreny • trudności z koncentracją • słaba pamięć • choroba Parkinsona • choroba Alzheimera • stan po udarze lub wylewie • stwardnienie rozsiane • zaburzenia związane z nauką, takie jak dysleksja • brak koordynacji • porażenie mózgowe • zespół deficytu uwagi • neuralgia • łysienie i choroby skóry głowy • objawy uboczne po znieczuleniu • depresja • brak pewności Krok 2: Przysadka mózgowa Umiejscowienie refleksu: środek umięśnionej wewnętrznej powierzchni kciuka Przygotowujemy się do poszukiwania i lokalizacji refleksu przysadki mózgowej. Bywa on często przesunięty względem punktu środkowego 64 I o s o 1 D 0) o w górę, w dół, w prawo lub w lewo. Czasami widoczne jest lub wyczuwalne w tym punkcie niewielkie zgrubienie. Podtrzymujemy dłoń pacjenta lewą dłonią i używamy prawego kciuka do „zahaczenia" refleksu przysadki oraz jego „wyciągnięcia" na powierzchnię. Punkt ten odznacza się zwykle wysoką reaktywnością. Rys. 6.2 Przysadka mózgowa Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszelkie zaburzenia równowagi hormonalnej • dolegliwości związane z menopauzą • zespół napięcia przedmiesiączkowego • bolesne, skąpe lub zbyt obfite menstruacje • gruczolistość (endometrioza) • bezpłodność • zaburzenia funkcji tarczycy Krok 3: Szyszynka/Podwzgórze Umiejscowienie refleksu: tuż nad refleksem przysadki mózgowej Przesuwamy kciuk bardzo nieznacznie w kierunku zakończenia kciuka pacjenta, przechylamy go w kierunku krawędzi zewnętrznej i wykonujemy niewielkie krążenia w obszarze refleksyjnym szyszynki. Następnie wewnętrzną krawędzią kciuka masujemy w ten sam sposób refleks pod-wzgórza. Rys. 6.3 Szyszynka/podwzgórze Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • sezonowe zaburzenia afektywne, depresja zimowa (SAD, od seasonal affecrwe disorder) • zaburzenia wzroku • brak intuicji • nierównowaga hormonalna Krok 4: Twarz Umiejscowienie refleksu: zewnętrzna powierzchnia kciuka Delikatnie odwracamy dfoń pacjenta. Podtrzymujemy ją lewą dłonią, a następnie wykonujemy ruchy kroczące kciukiem po przedniej (zewnętrznej) powierzchni kciuka, od jego zakończenia w kierunku nasady. Mogą być potrzebne 3-4 przejścia, w zależności od wielkości kciuka. Zamiast kciuka można używać palca wskazującego, jeśli sprawia to mniej trudności. Rys. 6.4 Twarz 65 g (Q Q i 8 <8 n 3 (S o o 8 O o r Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • choroby oczu, takie jak zapalenie spojówek i jaskra • choroby nosa ¦ -:.. • choroby zębów i dziąseł •- • choroby żuchwy • nerwoból nerwu trójdzielnego • samoistne porażenie nerwu twarzowego (porażenie Bella) • trądzik skóry twarzy Krok 5: Szyja _ Umiejscowienie refleksów: nasada kciuka Podtrzymujemy dłoń pacjenta lewą dłonią. Ujmujemy delikatnie jego kciuk kciukiem i palcem wskazującym skręcamy go w kierunku zgodnym i przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Zabieg ten znakomicie łagodzi usztywnienia szyi. Jeśli kciuk pacjenta trzeszczy przy poruszaniu lub stawia duży opór, stosujemy ruchy o mniejszym zasięgu, nie forsując intensywniejszych skrętów. . - . - Rys. 6.5 Rotacja szyi Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • bóle mięśni szyi • ograniczenie ruchomości kręgosłupa szyjnego • artretyzm kręgosłupa szyjnego (spondyloza szyjna, zmiany zwyrodnieniowe) • reumatoidalne zapalenie stawów (gościec przewlekły postępujący) • odgięciowe urazy kręgosłupa szyjnego (urazy z szarpnięcia) Krok 6: Szyja/Tarczyca/Gardło 67 Umiejscowienie refleksów: zewnętrzne i wewnętrzne powierzchnie nasady kciuka Podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kroczymy wielokrotnie prawym kciukiem po powierzchniach zewnętrznej i wewnętrznej nasady kciuka. Podczas tej czynności często pojawia się odczucie szorstkości mogącej się kojarzyć z powierzchnią papieru ściernego. Rys. 6.6 Szyja/tarczyca/gardto (część tylna) Odwracamy dłoń pacjenta, ujmując jego kciuk kciukiem i palcem wskazującym lewej dłoni. Prawym kciukiem kroczymy po przedniej powierzchni nasady kciuka. o I Q I (0 i Rys. 6.7 Szyja/tarczyca/gardto (część przednia) 68 O a i f 8 s 1 o. o o s u Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • ¦ '>'..* • wszelkie dolegliwości szyi opisane wcześniej (patrz: Krok 5) • choroby gardła, takie jak zapalenie migdałków, zapalenie krtani "-': • choroby strun głosowych '-*' "¦ • trudności z wypowiadaniem tego, co się naprawdę myśli • zahamowania autoekspresji • niezdolność mówienia prawdy ¦•¦ . • - • guz gardła ¦ ¦.-.•-. ' : -\v:, • stłumione emocje • zaburzenia funkcji tarczycy i gruczołów przytarczycznych Krok 7: Zatoki Umiejscowienie refleksów: powierzchnie zewnętrzne, wewnętrzne i boczne palców dłoni Lewą dłonią podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną po- -wierzchnią ku górze i kroczymy prawym kciukiem wzdłuż palców, od ich zakończeń w kierunku nasad. Pokrycie wszystkich powierzchni będzie wymagało co najmniej trzech przejść dla każdego palca. Zaczynamy od palca małego, a następnie powtarzamy czynności na palcach serdecznym, środkowym i wskazującym. Rys. 6.8 Zatoki Opracowanie bocznych powierzchni palców polega na równoczesnym użyciu kciuka i palca wskazującego w ruchu kroczącym ku nasadzie. Rys. 6.9 Zatoki Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • choroby zatok • katar • alergie • gorączka sienna • przeziębienia • utrata powonienia • polipy w nosie • zapalenie śluzówki (nieżyt nosa) • choroby uszu • choroby oczu Krok 8: Zęby Umiejscowienie refleksów: zewnętrzne (górne) powierzchnie palców dłoni Odwracamy dłoń pacjenta, podtrzymując palce lewą dłonią. Ruchy kroczące prawym kciukiem rozpoczynamy od szczytu palca wskazującego, pokrywając jego powierzchnię zewnętrzną trzema lub czterema równoległymi przejściami. Powtarzamy czynności na palcach środkowym, serdecznym i małym. 69 I (Q O' | 1 (S I O 3 70 o o> m 5 u 1 "Hj 3 ¦N s o o. o >. 2 os ! Rys. 6.10 Zęby Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • ból zęba • bolesność, stany zapalne oraz infekcje dziąseł • nadwrażliwość zębów • ropienie • ząbkowanie (u dzieci) Krok 9: Górne naczynia chłonne Umiejscowienie refleksów: kąty międzypalcowe Podtrzymujemy dłoń pacjenta lewą dłonią i masujemy kciukiem i palcem wskazującym prawej dłoni fałdy międzypalcowe, delikatnie je ściskając. Rys. 6.11 Górne naczynia chłonne Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • zatrucie układu limfatycznego spowodowane złą dietą, lekami lub brakiem ćwiczeń fizycznych • infekcje - zwłaszcza uszu, nosa i gardła; opisane działanie sprzyja oczyszczaniu głowy i szyi • osłabienie układu odpornościowego objawiające się nawrotami infekcji zatok i gardła w kontekście syndromu chronicznego zmęczenia Krok 10: Prawe ucho/Trąbka Eustachiusza/Oko Umiejscowienie refleksów: wzdłuż nasad palców dtoni Lewą dłonią podtrzymujemy prawą dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kładziemy kciuk w poprzek jego palców, lekko je odginając. Prawym kciukiem kroczymy wzdłuż nasad palców, od nasady palca małego do nasady palca wskazującego. 71 I < O TJ v> O i i O. O I Rys. 6.12 Ogólne opracowanie obszaru oka i ucha W celu zlokalizowania refleksu prawego ucha wykonujemy ponownie wolne ruchy kroczące, zatrzymując się między palcami małym i serdecznym. W tym położeniu wykonujemy „zahaczenie" i „wyciągnięcie" lub masaż refleksu ucha techniką ruchów okrężnych. 72 O 3 g o Tu g o a o I O) 8 u Rys. 6.13 Ucho Opracowanie refleksu trąbki słuchowej (Eustachiusza) wymaga kilku dalszych niewielkich kroków i zatrzymania się między nasadami palców serdecznego i środkowego. Jak poprzednio, wykonujemy „zahaczenie" i „wyciągnięcie" lub masaż refleksu techniką ruchów okrężnych. Rys. 6.14 Trgbka Eustachiusza Krocząc dalej, zatrzymujemy się między palcami środkowym i wskazującym. Znajdujemy tam refleks prawego oka, z którym postępujemy analogicznie. Rys. 6.15 Oko Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • ból ucha • infekcje ucha • zatkanie ucha woskowiną • zaburzenia słuchu • zawroty głowy • zaburzenia równowagi • brzęczenie lub gwizd w uchu • bóle oczu • łzawienie • niedrożność kanałów łzowych • zapalenie spojówek • jaskra • zaćma Krok 11: Kręgosłup/Nerw kulszowy Umiejscowienie refleksów: wewnętrzna krawędź dłoni/nadgarstka Dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze przykrywamy własną prawą dłonią zwróconą wewnętrzną powierzchnią w dół dla uzyskania dobrej stabilizacji. Kładziemy następnie lewy kciuk na krawędzi dłoni, nieco poniżej łożyska paznokcia i rozpoczynamy ruch kroczący wzdłuż bocznej powierzchni. Pierwsze ruchy pokrywają obszar kręgosłupa szyjnego, dalsze korespondują z jego odcinkiem piersiowym, a końcowe - z kręgosłupem lędźwiowym. 74 I O O) 0) 5 o a o O) s o Rys. 6.16 Kręgosłup Kontynuując ruchy kroczące lewym kciukiem w poprzek nadgarstka, oddziałujemy na nerw kulszowy. Rys. 6.17 Nerw kulszowy Możemy również użyć drugiego kciuka, powtarzając w przeciwnym kierunku przejście nadgarstkowe oraz przejście wzdłuż krawędzi dłoni w kierunku paznokcia kciuka. 74 O U) i S u I 8 « a o >. 1 Rys. 6.16 Kręgosłup Kontynuując ruchy kroczące lewym kciukiem w poprzek nadgarstka, oddziałujemy na nerw kulszowy. K Wt Rys. 6.17 Nerw kulszowy Możemy również użyć drugiego kciuka, powtarzając w przeciwnym kierunku przejście nadgarstkowe oraz przejście wzdłuż krawędzi dłoni w kierunku paznokcia kciuka. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • bóle pleców i/lub szyi • zmiany artretyczne kręgosłupa • dyskopatia • brak ruchomości i usztywnienie kręgosłupa • rwa kulszowa Krok 12: Prawe płuco/Klatka piersiowa/Splot słoneczny Umiejscowienie refleksów: powierzchnia wewnętrzna dłoni, od nasad palców do linii przepony na wysokości kąta kciuka Lewą dłonią ujmujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kciukiem lekko odginamy jego palce. Prawym kciukiem kroczymy w poprzek dłoni równoległymi przejściami, zaczynając od nasad palców. Pokrywamy w ten sposób cały obszar do linii przepony. W obszarze tym możemy również wykonywać przejścia kroczące wzdłużne zamiast poprzecznych. Przekraczając linię przepony, zatrzymujemy się w punkcie bliskim środka dłoni i uciskamy delikatnie refleks splotu słonecznego. Rys. 6.18 Prawe płuco/klatka piersiowa Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszystkie choroby płuc • kaszel i zaziębienia 75 I O X) 5»' Q 7? O (O o s 82 o ¦ C N a o I i Krok 20: Zastawka krętniczo-kątnicza/Wyrostek robaczkowy/Okrężnica wstępująca i poprzecznica Umiejscowienie refleksów: okrężnica (jelito grube) opasuje obszar jelita cienkiego Refleksy zastawki krętniczo-kątniczej i wyrostka robaczkowego występują tylko na prawej dłoni. Opuszkę prawego kciuka umieszczamy między strefami 4 i 5 (między palcami małym i serdecznym), nieco powyżej nadgarstka. Wykonujemy następnie masaż ruchami okrężnymi, ruchy skrętne punktowe bądź „zahaczenie" i „wyciągnięcie" refleksu zastawki krętniczo-kątniczej i wyrostka robaczkowego. W miejscu tego refleksu wyczuwalne jest czasem niewielkie zagłębienie. W dalszej kolejności kroczymy w kierunku linii talii (wzdłuż refleksu okrężnicy wstępującej), po czym skręcamy pod kątem 90° i posuwamy się, nieco poniżej tej linii, w kierunku wnętrza dłoni. Rys. 6.26 Zastawka krętniczo-kgtnicza/wyrostek robaczkowy/okrężnica: wstępujgca i poprzecznica Sprawne wykonanie tego zabiegu wymaga pewnej praktyki. Pozycje dłoni dostosowujemy w taki sposób, by móc to zrobić możliwie jak najwygodniej. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszelkie zaburzenia trawienne • zaparcia • biegunki • zespół nadwrażliwości jelita • choroba Crohna • wzdęcia z oddawaniem wiatrów • wrzodziejące zapalenie okrężnicy • celiakia (choroba trzewna) Krok 21: Prawy bark, ramię, łokieć, nadgarstek, dłoń, biodro, noga i kolano Umiejscowienie refleksów: zewnętrzna krawędź dłoni Lewą dłonią podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kładziemy kciuk w poprzek palców, lekko je odginając. Kładziemy prawy kciuk u nasady palca małego (reprezentującej staw barkowy) i wykonujemy ruchy kroczące wzdłuż zewnętrznej krawędzi dłoni; dojście do nadgarstka oznacza pokrycie masażem wszystkich stawów. 83 O ¦o D 8 O (Q O s 9 d> 1 Rys. 6.30 Jajowody/nasieniowody/węzty chtonne pachwinowe Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • schorzenia narządów rozrodczych • zatrzymanie płynów • nagromadzenie toksyn Krok 25: Zakończenie Podtrzymujemy dłoń pacjenta i delikatnie gładzimy jej górną (zewnętrzną), a potem dolną (wewnętrzną) powierzchnię, aby wszelkie toksyny uwolnione podczas zabiegu zostały rozproszone. Następnie ujmujemy dłoń z dwóch stron obiema dłońmi i trzymamy przez około 30 sekund w celu całkowitego odprężenia pacjenta. Po zakończeniu zabiegu prawą dłoń przykrywamy. Rys. 6.31 Zakończenie Sekwencja działań - dłoń lewa Techniki relaksujące Rozgrzewamy lewą dłoń zgodnie ze wskazówkami zawartymi w Rozdziale 4. Techniki relaksujące opisane w tym rozdziale obejmują: Pozdrowienie dłoni Gładzenie dłoni Otwieranie dłoni Ugniatanie śródręcza Masaż ruchami okrężnymi Rozluźnianie nadgarstka Uruchamianie nadgarstka Rozluźnianie i uruchamianie palców dłoni Uwalnianie splotu słonecznego Gładzenie dłoni ruchami muskającymi Krok 1: Głowa i mózg Umiejscowienie refleksów: koniec kciuka oraz jego powierzchnie: zewnętrzna, wewnętrzna i boczna Opieramy lewą dłoń pacjenta, skierowaną wewnętrzną powierzchnią ku górze, na poduszce przykrytej ręcznikiem i podtrzymujemy ją lewą dłonią, nie ściskając zbyt mocno. Umieszczamy następnie opuszkę prawego kciuka na szczycie lewego kciuka pacjenta i wykonujemy nim kilka serii ruchów kroczących w kierunku nasady. Staramy się nie ściskać dłoni pacjenta zbyt mocno i posuwać kciuk małymi krokami. Pokrywamy kolejnymi przejściami powierzchnie: zewnętrzną, wewnętrzną i boczną kciuka, co będzie wymagało około 4-6 przejść. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • bóle głowy • migreny • trudności z koncentracją • słaba pamięć • choroba Parkinsona • choroba Alzheimera • stan po udarze lub wylewie • stwardnienie rozsiane • zaburzenia związane z nauką, takie jak dysleksja 88 I o ? (O 1 o • brak koordynacji ¦'•¦¦* ' i'---:'' - ¦.'>-' , - >ł *. • porażenie mózgowe • zespół deficytu uwagi . • neuralgia • łysienie i choroby skóry głowy • objawy uboczne po znieczuleniu • depresja • brak pewności ¦ . Krok 2: Przysadka mózgowa Umiejscowienie refleksu: środek umięśnionej wewnętrznej powierzchni kciuka Przygotowujemy się do poszukiwania i lokalizacji refleksu przysadki mózgowej. Bywa on często przesunięty względem punktu środkowego w górę, w dół, w prawo lub w lewo. Czasami widoczne jest lub wyczuwalne w tym punkcie niewielkie zgrubienie. Podtrzymujemy dłoń pacjenta lewą dłonią i używamy prawego kciuka do „zahaczenia" refleksu przysadki oraz jego „wyciągnięcia" na powierzchnię. Punkt ten odznacza się zwykle wysoką reaktywnością. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszelkie zaburzenia równowagi hormonalnej • dolegliwości związane z menopauzą • zespół napięcia przedmiesiączkowego • ' . • bolesne, skąpe lub zbyt obfite menstruacje • gruczolistość (endometrioza) • bezpłodność • zaburzenia funkcji tarczycy ./ " ¦.,->-. Krok 3: Szyszynka/Podwzgórze Umiejscowienie refleksu: tuż nad refleksem przysadki mózgowej Przesuwamy kciuk bardzo nieznacznie w kierunku zakończenia kciuka pacjenta, przechylamy go w kierunku krawędzi zewnętrznej i wykonujemy niewielkie krążenia w obszarze refleksyjnym szyszynki. Następnie wewnętrzną krawędzią kciuka masujemy w ten sam sposób refleks pod-wzgórza. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • sezonowe zaburzenia afektywne, depresja zimowa (SAD) • zaburzenia wzroku • brak intuicji • nierównowaga hormonalna Krok 4: Twarz Umiejscowienie refleksu: zewnętrzna powierzchnia kciuka Delikatnie odwracamy dłoń pacjenta, podtrzymując ją prawą dłonią, a następnie wykonujemy ruchy kroczące lewym kciukiem po przedniej (zewnętrznej) powierzchni kciuka, od jego zakończenia w kierunku nasady. Mogą być potrzebne 3-4 przejścia, w zależności od wielkości kciuka. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • choroby oczu, takie jak zapalenie spojówek i jaskra • choroby nosa • choroby zębów i dziąseł • choroby żuchwy • nerwoból nerwu trójdzielnego • samoistne porażenie nerwu twarzowego (porażenie Bella) • trądzik skóry twarzy Krok 5: Szyja Umiejscowienie refleksów: nasada kciuka Podtrzymujemy dłoń pacjenta lewą dłonią. Ujmujemy delikatnie jego kciuk kciukiem i palcem wskazującym, skręcając go w kierunku zgodnym i przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Zabieg ten znakomicie łagodzi usztywnienia szyi. Jeśli kciuk pacjenta trzeszczy przy poruszaniu lub stawia duży opór, stosujemy ruchy o mniejszym zasięgu, nie forsując intensywniejszych skrętów. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • bóle mięśni szyi • ograniczenie ruchomości kręgosłupa szyjnego • artretyzm kręgosłupa szyjnego (spondyloza szyjna, zmiany zwyrodnieniowe) • reumatoidalne zapalenie stawów (gościec przewlekły postępujący) • odgięciowe urazy kręgosłupa szyjnego (urazy z szarpnięcia) 89 90 Krok 6: Szyja/Tarczyca/Gardło I o O) s o '6> o 1 "5 s o o ¦& O s o Umiejscowienie refleksów: zewnętrzne i wewnętrzne powierzchnie nasady kciuka Podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kroczymy wielokrotnie prawym kciukiem po powierzchniach zewnętrznej i wewnętrznej nasady kciuka. Podczas tej czynności często pojawia się odczucie szorstkości mogącej się kojarzyć z powierzchnią papieru ściernego. Odwracamy dłoń pacjenta, podtrzymując ją prawą dłonią. Lewym kciukiem kroczymy po przedniej powierzchni nasady kciuka. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszelkie dolegliwości szyi opisane wcześniej (patrz: Krok 5) • choroby gardła, takie jak zapalenie migdałków, zapalenie krtani • choroby strun głosowych • trudności z wypowiadaniem tego, co się naprawdę myśli • zahamowania autoekspresji • niezdolność mówienia prawdy • guz gardła • stłumione emocje • zaburzenia funkcji tarczycy i gruczołów przytarczycznych Krok 7: Zatoki Umiejscowienie refleksów: powierzchnie zewnętrzne, wewnętrzne i boczne palców dłoni Prawą dłonią podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kroczymy lewym kciukiem wzdłuż palców, od ich zakończeń w kierunku nasad. Pokrycie wszystkich powierzchni będzie wymagało co najmniej trzech przejść. Zaczynamy od palca małego, a następnie powtarzamy czynności na palcach serdecznym, środkowym i wskazującym. Opracowanie bocznych powierzchni palców polega na równoczesnym użyciu prawego kciuka i palca wskazującego w ruchu kroczącym ku nasadzie. Dłoń pacjenta podtrzymujemy własną lewą dłonią. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • choroby zatok • katar • alergie • gorączka sienna • przeziębienia • utrata powonienia • polipy w nosie • zapalenie śluzówki (nieżyt nosa) • choroby uszu • choroby oczu Krok 8: Zęby Umiejscowienie refleksów: zewnętrzne (górne) powierzchnie palców dłoni Odwracamy dłoń pacjenta, podtrzymując palce lewą dłonią w pozycji powitalnego uścisku. Ruchy kroczące prawym kciukiem rozpoczynamy od szczytu palca wskazującego, pokrywając jego powierzchnię zewnętrzną trzema lub czterema równoległymi przejściami. Powtarzamy czynności na palcach środkowym, serdecznym i małym. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • ból zęba • bolesność, stany zapalne oraz infekcje dziąseł • nadwrażliwość zębów • ropienie • ząbkowanie (u dzieci) Krok 9: Górne naczynia chłonne Umiejscowienie refleksów: kqty międzypalcowe Podtrzymujemy dłoń pacjenta lewą dłonią i masujemy kciukiem i palcem wskazującym prawej dłoni fałdy międzypalcowe, delikatnie je ściskając. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • zatrucie układu limfatycznego spowodowane złą dietą, lekami lub brakiem ćwiczeń fizycznych • infekcje - zwłaszcza uszu, nosa i gardła; opisane działanie sprzyja oczyszczaniu głowy i szyi • osłabienie układu odpornościowego objawiające się nawrotami infekcji zatok i gardła w kontekście syndromu chronicznego zmęczenia 91 o s a i •< o 4 Vi o i i 5 1 92 Krok 10: Lewe ucho/Trąbka Eustachiusza/Oko c 2 Umiejscowienie refleksów: wzdłuż nasad palców dłoni o Lewą dłonią podtrzymujemy lewą dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną a> powierzchnią ku górze i kładziemy kciuk w poprzek jego palców, lekko je odginając. Prawym kciukiem kroczymy wzdłuż nasad palców, od na-g> sady palca wskazującego do nasady palca małego. "o m Krocząc powoli dalej, zatrzymujemy się między strefami 2 i 3 (między Ijj palcami środkowym i wskazującym), znajdując tam refleks lewego oka. .3 Masujemy go metodą „zahaczania" i „wyciągania" lub techniką ruchów « okrężnych z uciskiem. E '5. Opracowanie refleksu trąbki słuchowej (Eustachiusza) wymaga kilku dalszych niewielkich kroków i zatrzymania się między nasadami palców | serdecznego i środkowego (między strefami 3 i 4). Wykonujemy w tym ¦5 miejscu masaż refleksu techniką ruchów okrężnych lub metodą „zaha-g} czania" i „wyciągania". 1 Na koniec, w celu zlokalizowania refleksu lewego ucha wykonujemy ponownie wolne ruchy kroczące, zatrzymując się między palcami małym i serdecznym. Również w tym położeniu wykonujemy „zahaczenie" i „wyciągnięcie" lub masaż refleksu techniką ruchów okrężnych. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • ból ucha • infekcje ucha • zatkanie ucha woskowiną • zaburzenia słuchu • zawroty głowy • zaburzenia równowagi • brzęczenie lub gwizd w uchu • bóle oczu • łzawienie • niedrożność kanałów łzowych • zapalenie spojówek • jaskra • zaćma Krok 11: Kręgosłup/Nerw kulszowy Umiejscowienie refleksów: wewnętrzna krawędź dłoni/nadgarstka Dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze przykrywamy własną lewą dłonią zwróconą wewnętrzną powierzchnią w dół dla uzyskania dobrej stabilizacji. Kładziemy następnie prawy kciuk na krawędzi dłoni, nieco poniżej łożyska paznokcia i rozpoczynamy ruch kroczący wzdłuż bocznej powierzchni. Pierwsze ruchy pokrywają obszar kręgosłupa szyjnego, dalsze korespondują z jego odcinkiem piersiowym, a końcowe - z kręgosłupem lędźwiowym. Kontynuując ruchy kroczące prawym kciukiem w poprzek nadgarstka, oddziałujemy na nerw kulszowy. Możemy również użyć drugiego kciuka, powtarzając w przeciwnym kierunku przejście nadgarstkowe oraz przejście wzdłuż krawędzi dłoni w kierunku paznokcia kciuka. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • bóle pleców i/lub szyi • zmiany artretyczne kręgosłupa • dyskopatia • brak ruchomości i usztywnienie kręgosłupa • rwa kulszowa Krok 12: Lewe płuco/Klatka piersiowa/Splot słoneczny Umiejscowienie refleksów: powierzchnia wewnętrzna dtoni, od nasad palców do linii przepony na wysokości kąta kciuka Lewą dłonią ujmujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kciukiem lekko odginamy jego palce. Prawym kciukiem kroczymy w poprzek dłoni równoległymi przejściami, zaczynając od nasad palców. Pokrywamy w ten sposób cały obszar do linii przepony. W obszarze tym możemy również wykonywać przejścia kroczące wzdłużne zamiast poprzecznych. Przekraczając linię przepony, zatrzymujemy się w punkcie bliskim środka dłoni i uciskamy delikatnie refleks splotu słonecznego. 93 i o> o 1 O) 0) o 8- Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszystkie choroby płuc • kaszel i zaziębienia • zapalenie oskrzeli • rozedma płuc • zapalenie opłucnej • astma • hiperwentylacja • ataki paniki • spłycenie oddechu • stres i napięcie Krok 13: Obszar refleksyjny serca Umiejscowienie refleksów: wyłącznie na lewej dfoni, w strefach 2 i 3, tuż nad linią przepony Lewą dłonią podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kroczymy delikatnie prawym kciukiem w strefach 2 i 3. Wykonujemy również w tym obszarze refleksyjnym szereg powolnych ruchów okrężnych z uciskiem. Rys. 6.32 Obszar refleksyjny serca Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszystkie choroby serca • nieregulamości akcji serca • nadciśnienie i niedociśnieme tętnicze • choroby układu krążenia • częstoskurcze (palpitacje) • niezdolność do obdarzania miłością siebie i innych • trudności z wyrażaniem uczuć Ostrzeżenie Jeżeli pacjent odczuwa jakiekolwiek bóle w okolicy serca, nie zwiększamy ucisku. Osoby niezajmujące się refleksologią zawodowo powinny raczej omijać ten obszar refleksyjny, jeśli pacjent ma poważne kłopoty z sercem. Krok 14: Lewe płuco/Pierś/Sutek Umiejscowienie refleksów, w obszarze analogicznym jak w kroku 12, na zewnętrznej (górnej) powierzchni dłoni Odwracamy teraz dioń pacjenta i podtrzymujemy ją własną lewą dłonią zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze. W tym położeniu rozpoczynamy ruchy kroczące wzdłużne palcem wskazującym prawej dłoni lub innymi palcami po zewnętrznej powierzchni dłoni w równoległych przejściach od nasad palców do linii przepony. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • zaburzenia układu oddechowego • dolegliwości piersi, takie jak nadwrażliwość (PMT) • nieziośliwe guzy piersi • zapalenie sutka Krok 15: Bark Umiejscowienie refleksu: poniżej palca małego i powyżej linii przepony Podtrzymujemy dioń pacjenta i umieszczamy lewy kciuk nieco poniżej małego palca, po czym masujemy refleks barku ruchami okrężnymi z uciskiem. Miejsce to bywa zwykle bardzo „szorstkie" i „stwardniałe", ponieważ u większości ludzi występują wzmożone napięcia w okolicach barkowych. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • napięcia w pasie barkowym • ograniczenie ruchów w barku wskutek zmian zapalnych lub zwyrodnieniowych • artretyzm • dźwiganie „na barkach" zbyt dużej odpowiedzialności 95 8 Q i ?>¦ o o (Q O 96 Krok 16: Śledziona L Umiejscowienie refleksu: tylko na lewej dłoni, w strefach 4 i 5 o pomiędzy liniami przepony i talii a> Prawą dłonią podtrzymujemy lewą dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze, kładąc kciuk w poprzek palców i lekko je odgi- §> nająć. Lewym kciukiem opracowujemy kolejno strefy 5 i 4, wykonując o równoległe poprzeczne przejścia między liniami przepony i talii. Pokry- % cie obszaru wymaga 3-4 przejść. Rys. 6.33 Śledziona Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • osłabienie układu odpornościowego Krok 17: Żołądek/Trzustka/Dwunastnica Umiejscowienie refleksów: w strefach 1 i 2, między liniami przepony i talii Podtrzymujemy dłoń pacjenta własną lewą dłonią i wykonujemy ruchy kroczące prawym kciukiem w równoległych przejściach poziomych, w obszarze od linii przepony do linii talii. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • niestrawność ¦ - ¦:¦- " • utrudnione trawienie pokarmów • skurcze żołądka • wrzody żołądka • ogólna nierównowaga układu trawiennego • cukrzyca • hipoglikemia (zbyt niski poziom cukru we krwi) Krok 18: Lewe nadnercze Umiejscowienie refleksu: na wewnętrznej powierzchni dłoni, poniżej palca wskazującego, w pobliżu granicy kąta kciuka (fałdu skórnego między kciukiem i śródręczem) Refleksy nadnerczy są łatwe do odnalezienia, są bowiem miejscami wyjątkowo delikatnymi, jako że większość nas ma w życiu jakieś stresy! Lewą dłonią podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i wykonujemy prawym kciukiem masaż refleksu techniką ruchów okrężnych lub techniką ucisku i zwolnienia. W przypadku gdy refleks nie jest miejscem szczególnie delikatnym, możemy również spróbować techniki „zahaczania" i „wyciągania". Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • stres i napięcie • stany zapalne, takie jak gościec postępujący i zespół nadwrażliwości jelita • alergie • brak energii/wyczerpanie • bóle Krok 19: Lewa nerka/Moczowód/Pęcherz moczowy Umiejscowienie refleksów: na linii talii, między strefami 2 i 3 Kładziemy prawy kciuk na refleksie nerki i wykonujemy masaż techniką ruchów okrężnych. Następnie kroczymy kciukiem w kierunku strefy 1 po wewnętrznej stronie dłoni, tuż nad nadgarstkiem, i masujemy refleks pęcherza ruchami okrężnymi. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • choroby nerek • infekcje pęcherza moczowego • moczenie nocne • nietrzymanie moczu • zatrzymanie płynów 97 1 I I (D TT (O O o 98 o 5 o O) © 01 o > o o O) 8 u Ostrzeżenie W obrębie opisanych refleksów ruchy masujące wykonujemy zawsze w kierunku od nerek do pęcherza (nigdy odwrotnie), aby uniknąć przenoszenia drobnych infekcji pęcherza do nerek, co mogłoby być przyczyną poważniejszych stanów chorobowych. Krok 20: Jelito cienkie Umiejscowienie refleksów: w strefach 1-4, nieco poniżej linii talii i nieco powyżej linii miednicy Lewą dłonią podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kładziemy prawy kciuk tuż pod linią talii po stronie kciuka, a następnie kroczymy poprzecznie, wykonując kolejne przejścia do położenia nieco powyżej linii miednicy. Zabieg ten wymaga od trzech do czterech równoległych przejść. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszelkie zaburzenia trawienne • zespół nadwrażliwości jelita • choroba Crohna • wzdęcia • alergie Krok 21: Poprzecznica/Okrężnica zstępująca/ /Esica/Prosłnica Umiejscowienie refleksów: między liniami talii i miednicy Lewą dłonią podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kładziemy prawy kciuk tuż pod linią talii w strefie 1, po czym kroczymy w poprzek dłoni wzdłuż linii talii, dochodząc do strefy 5. W ten sposób działamy na poprzecznicę. Następnie zmieniamy dłonie i kroczymy wzdłuż refleksu okrężnicy opadającej. Tuż przed nadgarstkiem skręcamy w lewo pod kątem 90° i wykonujemy przejście przez całą szerokość wewnętrznej powierzchni dłoni (esica), dochodząc do refleksów prostnicy i odbytu. Rys. 6.34 Poprzecznica/okrężnica zstępujgca/esica/prostnica Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszelkie zaburzenia trawienne • zaparcia • biegunki • wzdęcia z oddawaniem wiatrów • zespól nadwrażliwości jelita • choroba Crohna • wrzodziejące zapalenie okrężnicy • hemoroidy Krok 22: Lewy bark, ramię, łokieć, nadgarstek, dłoń, biodro, noga i kolano Umiejscowienie refleksów: zewnętrzna krawędź dłoni Prawą dłonią podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią ku górze i kładziemy lewy kciuk w poprzek palców, lekko je odginając. Kładziemy lewy kciuk u nasady palca małego (reprezentującej staw barkowy) i wykonujemy ruchy kroczące wzdłuż zewnętrznej krawędzi dłoni; dojście do nadgarstka oznacza pokrycie masażem wszystkich stawów. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszystkie choroby stawów • artretyzm 100 o •o o O) 1 0 1 1 8 'a o o M O ograniczenie ruchów w barku wskutek zmian zapalnych lub zwyrodnieniowych zapalenia kaletek stawów kolanowych kontuzje sportowe, takie jak iokieć tenisisty naciągnięcia i zwichnięcia schorzenia tkanek chrzestnych i wiązadeł Krok 23: Lewy jajnik/Lewe jądro Umiejscowienie refleksów: zewnętrzna krawędź nadgarstka (po stronie palca małego) Refleksy narządów rozrodczych skupione są wokół nadgarstka. Prawą dłonią ujmujemy palce dłoni pacjenta i kładziemy opuszkę lewego kciuka na refleksie jajnika/jądra położonym na zewnętrznej krawędzi nadgarstka. Refleks ten masujemy techniką ruchu skrętnego. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszelkie zaburzenia menstruacji • zespół napięcia przedmiesiączkowego • skąpe, nieregularne lub zbyt obfite menstruacje • torbiele jajników • menopauza • bezpłodność Ostrzeżenie Osoby praktykujące refleksologię na poziomie amatorskim lub uczące się jej powinny omijać podczas zabiegu refleksy narządów rozrodczych (Kroki 22,23 i 24). Na te refleksy może oddziaływać tylko w pełni wykwalifikowany refleksolog. Krok 24: Prostata/Macica Umiejscowienie refleksów: na krawędzi nadgarstka po stronie kciuka Ujmujemy lewą dłonią palce dłoni pacjenta i nakładamy prawy kciuk na refleks prostaty/macicy, masując go techniką ruchów skrętnych. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • wszelkie nieregularności menstruacji • trudności z poczęciem • poronienia • schorzenia prostaty Krok 25: Jajowody/Nasieniowody /Węzły chłonne pachwinowe Umiejscowienie refleksów: wokół nadgarstka Podtrzymujemy dłoń pacjenta zwróconą wewnętrzną powierzchnią do dołu i kroczymy kciukiem lub palcem wskazującym w poprzek nadgarstka po jego stronie zewnętrznej. Następnie, po odwróceniu dłoni, kontynuujemy zabieg po stronie wewnętrznej. Problemy zdrowotne, w których zabieg może pomóc: • schorzenia narządów rozrodczych • zatrzymanie płynów • nagromadzenie toksyn Krok 26: Zakończenie Podtrzymujemy dłoń pacjenta i delikatnie gładzimy jej górną (zewnętrzną), a potem dolną (wewnętrzną) powierzchnię, aby wszelkie toksyny uwolnione podczas zabiegu zostały rozproszone. Następnie ujmujemy dłoń z dwóch stron obiema dłońmi i trzymamy przez około 30 sekund w celu całkowitego odprężenia pacjenta. Czynności końcowe w masażu refleksologicznym dłoni 1 Powracamy do wszystkich refleksów, w których podczas zabiegu wyczuwaliśmy szczególną wrażliwość. 2 Wykonujemy kilka ulubionych czynności relaksacyjnych. 3 Masujemy dłonie z użyciem najbardziej preferowanej mieszanki olejków aromaterapeutycznych dla wzmocnienia efektów całego zabiegu (patrz: wskazówki w Rozdziale 8). 4 Kładziemy dłonie na dłoniach pacjenta zwróconych wewnętrznymi powierzchniami ku górze i w ciągu minuty wizualizujemy uzdrawiającą energię ożywiającą i odnawiającą cały jego ustrój, po czym powoli cofamy dłonie. 5 Pozwalamy pacjentowi odpocząć tak długo, jak sobie życzy. Podajemy szklankę wody ułatwiającej wypłukanie z organizmu toksyn uwolnionych podczas zabiegu. Zalecamy picie dużych ilości wody w ciągu najbliższej doby w celu intensyfikacji procesu odtruwania. 101 Rozdział 7 Szczegółowy opis automasazu W tym rozdziale opiszemy: • sposób wykonania prostego dziesięciominutowego aułomasażu refleksologicznego Masaż refleksologiczny dłoni, przynoszący takie same korzyści jak masaż stóp, ma jedną szczególną zaletę - nadaje się idealnie do zabiegów na własnych dłoniach! Samodzielne wykonanie pełnej sekwencji na stopach nie jest możliwe ze względu na trudną dostępność wielu ważnych punktów refleksyjnych. Na dłoniach wszystkie refleksy są łatwo osiągalne. Inną korzyścią jest możliwość wykonywania zabiegów w dowolnym miejscu i czasie - w drodze do pracy, w autobusie lub pociągu, w miejscu pracy podczas przerwy śniadaniowej lub obiadowej, w długiej kolejce do kasy sklepowej, w poczekalni u lekarza lub dentysty, a także w domu podczas oglądania telewizji. Nikt nie musi nawet wiedzieć, co robimy! Nie ma więc żadnego powodu, by nie wykonać sobie takiego zabiegu choćby raz w tygodniu. W przypadkach ostrych dolegliwości, takich jak gorączka sienna, ból ucha lub głowy itp., można masować niezrównoważone refleksy kilka razy dziennie. Refleksolodzy zawodowi powinni zachęcać pacjentów do samodzielnych zabiegów między sesjami. Można w ten sposób wzmacnić ich pozytywne efekty, przyśpieszyć procesy ozdrowieńcze i skrócić okres powrotu do zdrowia. Opisane dalej proste procedury to świetny sposób na poprawę i utrzymanie własnego zdrowia. To także cudowna metoda odstresowania pod koniec długiego i ciężkiego dnia. Zanim rozpoczniemy masaż, postarajmy się zapewnić sobie maksimum komfortu, siadając wygodnie w ulubionym fotelu lub na kanapie. Połóżmy sobie na kolanach poduszkę przykrytą ręcznikiem, a na niej dłoń, którą będziemy poddawać zabiegowi. Przygotowania do automasażu nie są, jak widać, zbyt skomplikowane! Wykonanie opisanej dalej sekwencji czynności zajmuje od 10 do 15 minut. Z początku może trwać nieco dłużej, szybko jednak zaznajomimy się z ruchami i punktami refleksyjnymi. Czytelnicy, którzy próbowali już re-fleksologicznego masażu na innych osobach, nie będą mieli najmniejszych trudności. 103 -a o o" -< o ¦g w' O 104 5 D O >. 1 Dtoń lewa Krok 1: Głowa i mózg Umiejscowienie refleksów: koniec kciuka oraz jego powierzchnie: zewnętrzna, wewnętrzna i boczna Zaczynając od końca lewego kciuka, wykonujemy przejścia kroczące prawym kciukiem wzdłuż powierzchni zewnętrznej, wewnętrznej i bocznej. Najważniejsze zastosowania Bóle głowy, trudności z koncentracją, zmęczenie, słaba pamięć. Rys. 7.1 Głowa i mózg Krok 2: Twarz Umiejscowienie refleksu: zewnętrzna powierzchnia kciuka Wykonujemy ruchy kroczące prawym kciukiem, palcem wskazującym lub środkowym po przedniej (zewnętrznej) powierzchni kciuka. Najważniejsze zastosowania Neuralgia, trądzik skóry twarzy, samoistne porażenie nerwu twarzowego (porażenie Bella), choroby oczu, uszu, nosa, jamy ustnej, dziąseł, zębów i żuchwy. Rys. 7.2 Twarz Krok 3: Przysadka mózgowa 105 Umiejscowienie refleksu: środek umięśnionej części wewnętrznej powierzchni kciuka Szukamy refleksu przysadki mózgowej w środku umięśnionej części wewnętrznej powierzchni kciuka. Bywa on często przesunięty względem punktu środkowego w górę, w dół, w prawo lub w lewo. Działając końcem prawego kciuka, stosujemy technikę „zahaczenia" i „wyciągnięcia" refleksu lub technikę ucisku i zwolnienia. Najważniejsze zastosowania Zaburzenia równowagi hormonalnej. | IM ¦ O o ¦« a ¦o Rys. 7.3 Przysadka mózgowa Krok 4: Szyszynka/Podwzgórze Umiejscowienie refleksu: tuż nad refleksem przysadki mózgowej Przesuwamy prawy kciuk nieco wyżej i pochylamy go na przemian w lewo i w prawo. Najważniejsze zastosowania Zaburzenia cyklofreniczne (SAD), zachwiania równowagi hormonalnej. 8 o o <> O) I Rys. 7.4 Szyszynka/podwzgórze Krok 5: Szyja/Gardło/Tarczyca Umiejscowienie refleksów: nasada kciuka Ujmujemy kciuk prawym kciukiem i palcem wskazującym i delikatnie skręcamy go w kierunku zgodnym, a potem przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Działanie jest odpowiednikiem rotacji szyi. Wykonujemy następnie ruchy kroczące prawym kciukiem po tylnej i przedniej powierzchni kciuka lewego. Rys. 7.5 Rotacja szyi Rys. 7.6 Szyja/gardto/tarczyca Najważniejsze zastosowania Dolegliwości szyi, zapalenia migdaików, choroby strun głosowych, tarczycy i gruczołów przytarczycznych. Krok 6: Zatoki Umiejscowienie refleksów: powierzchnie zewnętrzne, wewnętrzne i boczne palców dłoni Wykonujemy równoczesne ruchy kroczące kciukiem i palcem wskazującym po bocznych powierzchniach palców lewej dłoni. Rys. 7.7 Zatoki Przy dolegliwościach zatok ruchy te można powtarzać wielokrotnie, tak często jak to jest konieczne. iO" a o-o < o ¦g 3>" Q 108 D O. O o 35 O) Najważniejsze zastosowania Zapalenia zatok, gorączka sienna, katar, alergie, odzatokowe bóle głowy, polipy w nosie. Krok 7: Zęby Umiejscowienie refleksów: zewnętrzne (górne) powierzchnie palców dłoni Prawym kciukiem i palcem wskazującym kroczymy po górnych (zewnętrznych) i dolnych (wewnętrznych) powierzchniach poszczególnych palców. Jeśli aktualnie występuje ból zęba, znajdziemy prawdopodobnie wrażliwy obszar na górnej powierzchni jednego z palców. W takim przypadku łagodnie ściskamy palce kciukiem i palcem wskazującym, utrzymując ucisk przez około 30 sekund lub do chwili ustąpienia stanu wrażliwości. Rys. 7.8 Zęby Najważniejsze zastosowania Bóle zębów, ropienie, bolesne, wrażliwe lub zainfekowane dziąsła. Krok 8: Górne naczynia chłonne Umiejscowienie refleksów: kąty międzypalcowe Lekko ściskamy fałdy międzypalcowe kciukiem i palcem wskazującym. 109 Rys. 7.9 Górne naczynia chtonne Najważniejsze zastosowania Wzmocnienie układu odpornościowego, oczyszczanie głowy i szyi. Krok 9: Uszy i oczy Umiejscowienie refleksów: linia nasad palców dłoni Prawym kciukiem kroczymy wzdłuż nasad palców, od nasady palca małego do nasady palca wskazującego. Między palcami serdecznym i małym zatrzymujemy się i wykonujemy masaż refleksu ucha techniką ucisku i zwolnienia bądź metodą „zahaczania" i „wyciągania". Zatrzymujemy się ponownie między palcami serdecznym i środkowym oraz między palcami środkowym i wskazującym; w punktach tych wykonujemy analogiczne masaże refleksów trąbki słuchowej (Eustachiusza) i oka. Jeżeli w którymś z refleksów czujemy zwiększoną wrażliwość lub „kryształki", masujemy go dodatkowo techniką ruchów okrężnych z uciskiem w celu oczyszczenia. Rys. 7.10 Ucho/trqbka stuchowa/oko 110 O ¦2 a o >. b Najważniejsze zastosowania Ból ucha, zaburzenia słuchu, zawroty głowy, brzęczenie lub gwizd w uchu, choroby oczu, takie jak zapalenie spojówek, jaskra, bóle oczu i łzawienie. Masaż refleksów oczu pomaga również po długim czytaniu i pracy przy komputerze. Krok 10: Kręgosłup Umiejscowienie refleksów: wewnętrzna krawędź dłoni (po stronie kciuka) Nakładamy opuszkę prawego kciuka na zewnętrzną krawędź kciuka lewego, u nasady paznokcia, a następnie kroczymy wzdłuż wewnętrznej krawędzi, dochodząc do nadgarstka. Pierwsze ruchy pokrywają obszar kręgosłupa szyjnego, dalsze korespondują z jego odcinkiem piersiowym, a końcowe - z kręgosłupem lędźwiowym. Rys. 7.11 Kręgosłup Najważniejsze zastosowania Bóle kręgosłupa, bóle szyi, brak ruchomości, artretyzm, dyskopatie. Krok 11: Lewe płuco/Klatka piersiowa Umiejscowienie refleksów: górna tercja wewnętrznej powierzchni śródręcza, powyżej linii przepony Prawym kciukiem kroczymy od strefy 5 w poprzek dłoni, równoległymi przejściami, dochodząc do linii przepony. Pokrycie obszaru wymaga co najmniej 3-4 równoległych przejść. 111 Rys. 7.12 Lewe ptuco/klatka piersiowa Najważniejsze zastosowania Kaszel i przeziębienia, astma, zapalenie oskrzeli, ataki paniki. Krok 12: Splot słoneczny Umiejscowienie refleksu: przybliżony środek linii przepony Kroczymy kciukiem wzdłuż linii przepony, zatrzymujemy się na środku i wykonujemy kilka ruchów okrężnych z uciskiem refleksu splotu słonecznego. i. I Rys. 7.13 Splot słoneczny Najważniejsze zastosowania Stres i napięcie. 112 Krok 13: Lewe płuco/Pierś/Sutek o Umiejscowienie refleksów: górna tercja zewnętrznej powierzchni śródręcza 2 Po odwróceniu masowanej dłoni wykonujemy ruchy kroczące palcami o wskazującym i środkowym, z ewentualnym dodaniem palca serdeczne- '5. go, w obszarze górnej (bliższej palcom) tercji śródręcza, po jego ze- >. wnętrznej powierzchni. Zaczynamy od nasad palców (kostek). Rys. 7.14 Lewe ptuco/pierś/sutek Najważniejsze zastosowania Wszelkie zaburzenia w układzie oddechowym, choroby piersi, takie jak nadwrażliwość (PMT) i zapalenie sutka. Krok 14: Żołądek/Trzustka/Dwunastnica/Śledziona Umiejscowienie refleksów: między liniami przepony i talii Kroczymy prawym kciukiem w równoległych przejściach w poprzek wewnętrznej powierzchni lewej dłoni, od strefy 5 do strefy 1. W strefach 4 i 5 działamy na refleks śledziony (występujący tylko na lewej dłoni), a w strefach 1-3 - na refleksy żołądka, trzustki i dwunastnicy. 113 I i VI a o i Rys. 7.15 Żotgdek/trzustka/dwunastnica/śledziona Najważniejsze zastosowania Wszelkie zaburzenia funkcji żołądka, takie jak niestrawność i wrzody, ogólne niedomagania układu trawiennego, osłabienie funkcji odpornościowych. Krok 15: Lewe nadnercze/Nerka/Moczowód/ /Pęcherz moczowy Umiejscowienie refleksów: na wewnętrznej powierzchni dłoni, poniżej palca wskazującego, w pobliżu granicy kąta kciuka (fałdu skórnego między kciukiem i śródręczem), z rozszerzeniem w kierunku strefy 1 Refleks nadnercza masujemy techniką ucisku i zwolnienia. Ustawiamy kciuk bardziej płasko i przesuwając go nieco niżej, pokrywamy refleks nerki, na który działamy ruchami okrężnymi. Następnie kroczymy nim ukośnie w kierunku zewnętrznej krawędzi dłoni, dochodząc do refleksu pęcherza, który masujemy również ruchami okrężnymi. Najważniejsze zastosowania Stres, bóle, infekcje pęcherza moczowego, zatrzymanie płynów. i Rys. 7.16 Lewe nadnercze/nerka/moczowód/pęcherz moczowy Krok 16: Jelito cienkie Umiejscowienie refleksów: między liniami talii i miednicy, w strefach M Kroczymy w poprzek dolnej tercji wewnętrznej powierzchni śródręcza, od strefy 4 do strefy 1, wykonując 3-4 równoległe przejścia. Rys. 7.17 Jelito cienkie Najważniejsze zastosowania Wszelkie zaburzenia trawienne. Krok 17: Poprzecznica/Okrężnica zstępująca/ /Esica/Prostnica/Odbyt Umiejscowienie refleksów: dolna tercja wewnętrznej powierzchni dłoni Kładziemy prawy kciuk tuż pod linią talii w strefie 1 i kroczymy nim w poprzek dłoni (refleks poprzecznicy) do strefy 5. Następnie skręcamy pod kątem 90°, schodząc w kierunku nadgarstka (okrężnica zstępująca) i tuż przed nim skręcamy w prawo, kontynuując ruchy kroczące w poprzek nasady dłoni (prostnica i odbyt). 115 o ¦o Rys. 7.18 Poprzecznica/okrężnica zstępujqca/esica/prostnica/odbyt Najważniejsze zastosowania Wszelkie zaburzenia trawienne, a w szczególności zaparcia, biegunki, zespół nadwrażliwości jelita grubego, zapalenie uchyłka, hemoroidy. Krok 18: Stawy i linia nerwu kulszowego Umiejscowienie refleksów: zewnętrzna krawędź dłoni Kładziemy prawy kciuk u nasady palca małego i kroczymy nim wzdłuż zewnętrznej krawędzi dłoni do jej nasady. Następnie skręcamy pod kątem prostym i przechodzimy w poprzek wzdłuż linii nerwu kulszowego. 116 O .2 5. o Rys. 7.19 Stawy i linia nerwu kulszowego Najważniejsze zastosowania Wszelkie dolegliwości stawów, rwa kulszowa. Krok 19: Lewy jajnik/Lewe jądro/Macica/Prostata Umiejscowienie refleksów: zewnętrzna krawędź nadgarstka (po stronie palca małego) oraz jego krawędź wewnętrzna (po stronie kciuka) Kładziemy prawy kciuk na refleksie lewego jajnika/jądra na zewnętrznej krawędzi nadgarstka. Wykonujemy w tym obszarze kilka ruchów okrężnych z uciskiem. Następnie umieszczamy koniec palca wskazującego na wewnętrznej krawędzi nadgarstka (po stronie kciuka) i w ten sam sposób masujemy refleks macicy/prostaty. Najważniejsze zastosowania Wszelkie nieregulamości menstruacji, trudności z poczęciem, choroby prostaty. Rys. 7.20 Lewy jajnik/lewe jgdro/macica/prostata Krok 20: Jajowód/Nasieniowód/Węzły chłonne pachwinowe Umiejscowienie refleksów: wokół nadgarstka Wykonujemy ruchy kroczące prawym kciukiem wokół nadgarstka, po stronie wewnętrznej i zewnętrznej. Rys. 7.21 Jajowód/nasieniowód/węzty chtonne pachwinowe Najważniejsze zastosowania Nagromadzenie toksyn, zaburzenia funkcji narządów rozrodczych, zatrzymanie płynów. 117 1 o ¦o 118 o o o m '5. O Dłoń prawa Kładziemy teraz prawą dłoń na poduszce. Krok 1: Głowa i mózg Umiejscowienie refleksów: koniec kciuka oraz jego powierzchnie: zewnętrzna, wewnętrzna i boczna Zaczynając od końca prawego kciuka, wykonujemy przejścia kroczące lewym kciukiem wzdłuż powierzchni zewnętrznej, wewnętrznej i bocznej. Najważniejsze zastosowania Bóle głowy, trudności z koncentracją, zmęczenie, słaba pamięć. Krok 2: Twarz Umiejscowienie refleksu: zewnętrzna powierzchnia kciuka Wykonujemy ruchy kroczące lewym kciukiem, palcem wskazującym lub środkowym po przedniej (zewnętrznej) powierzchni kciuka. Najważniejsze zastosowania Neuralgia, trądzik skóry twarzy, samoistne porażenie nerwu twarzowego (porażenie Bella), choroby oczu, uszu, nosa, jamy ustnej, dziąseł, zębów i żuchwy. Krok 3: Przysadka mózgowa Umiejscowienie refleksu: środek umięśnionej części wewnętrznej powierzchni kciuka Szukamy refleksu przysadki mózgowej w środku umięśnionej części wewnętrznej powierzchni kciuka. Bywa on często przesunięty względem punktu środkowego w górę, w dół, w prawo lub w lewo. Działając końcem lewego kciuka, stosujemy technikę „zahaczenia" i „wyciągnięcia" refleksu lub technikę ucisku i zwolnienia. Najważniejsze zastosowania Zaburzenia równowagi hormonalnej. Krok 4: Szyszynka/Podwzgórze 119 Umiejscowienie refleksu: tuż nad refleksem przysadki mózgowej Przesuwamy lewy kciuk nieco wyżej i pochylamy go na przemian w lewo i w prawo. Najważniejsze zastosowania Zaburzenia cyklofreniczne (SAD), zachwiania równowagi hormonalnej. Krok 5: Szyja/Gardło/Tarczyca Umiejscowienie refleksów: nasada kciuka Ujmujemy kciuk lewym kciukiem i palcem wskazującym delikatnie skręcamy go w kierunku zgodnym, a potem przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Działanie jest odpowiednikiem rotacji szyi. Wykonujemy następnie ruchy kroczące lewym kciukiem po tylnej i przedniej powierzchni kciuka prawego. Najważniejsze zastosowania Dolegliwości szyi, zapalenia migdałków, choroby strun głosowych, tarczycy i gruczołów przytarczycznych. Krok 6: Zatoki Umiejscowienie refleksów: powierzchnie zewnętrzne, wewnętrzne i boczne palców dłoni Wykonujemy równoczesne ruchy kroczące kciukiem i palcem wskazującym po bocznych powierzchniach palców lewej dłoni. Jeśli mamy problemy z zatokami, ruchy te możemy powtarzać wielokrotnie, tak często jak to jest konieczne. Najważniejsze zastosowania Zapalenie zatok, gorączka sienna, katar, alergie, odzatokowe bóle głowy, polipy w nosie. (O a a i 120 O O S O) (U Krok 7: Zęby Umiejscowienie refleksów: zewnętrzne (górne) powierzchnie palców dtoni Lewym kciukiem i palcem wskazującym kroczymy po górnych (zewnętrznych) i dolnych (wewnętrznych) powierzchniach poszczególnych palców. Jeśli aktualnie występuje ból zęba, znajdziemy prawdopodobnie wrażliwy obszar na górnej powierzchni jednego z palców. W takim przypadku łagodnie ściskamy palce kciukiem i palcem wskazującym, utrzymując ucisk przez około 30 sekund lub do chwili ustąpienia stanu wrażliwości. Najważniejsze zastosowania Bóle zębów, ropnie, bolesne, wrażliwe lub zainfekowane dziąsła. Krok 8: Górne naczynia chłonne Umiejscowienie refleksów: kąty międzypalcowe Lekko ściskamy fałdy międzypalcowe kciukiem i palcem wskazującym. Najważniejsze zastosowania Wzmocnienie układu odpornościowego, oczyszczanie głowy i szyi. Krok 9: Uszy i oczy Umiejscowienie refleksów: linia nasad palców dłoni Lewym kciukiem kroczymy wzdłuż nasad palców, od nasady palca małego do nasady palca wskazującego. Między palcami serdecznym i małym zatrzymujemy się i wykonujemy masaż refleksu ucha techniką ucisku i zwolnienia bądź metodą „zahaczania" i „wyciągania". Zatrzymujemy się ponownie między palcami serdecznym i środkowym oraz między palcami środkowym i wskazującym; w punktach tych wykonujemy analogiczne masaże refleksów trąbki słuchowej (Eustachiusza) i oka. Jeżeli w którymś z refleksów czujemy zwiększoną wrażliwość lub „kryształki", masujemy go dodatkowo techniką ruchów okrężnych z uciskiem w celu oczyszczenia. Najważniejsze zastosowania Ból ucha, zaburzenia słuchu, zawroty głowy, brzęczenie lub gwizd w uchu, choroby oczu, takie jak zapalenie spojówek, jaskra, bóle oczu i łzawienie. Masaż refleksów oczu pomaga również po długim czytaniu i pracy przy komputerze. Krok 10: Kręgosłup Umiejscowienie refleksów: wewnętrzna krawędź dłoni (po stronie kciuka) Nakładamy opuszkę lewego kciuka na zewnętrzną krawędź kciuka prawego, u nasady paznokcia, a następnie kroczymy wzdłuż wewnętrznej krawędzi, dochodząc do nadgarstka. Pierwsze ruchy pokrywają obszar kręgosłupa szyjnego, dalsze korespondują z jego odcinkiem piersiowym, a końcowe - z kręgosłupem lędźwiowym. Najważniejsze zastosowania Bóle kręgosłupa, bóle szyi, brak ruchomości, artretyzm, dyskopatie. Krok 11: Prawe płuco/Klatka piersiowa Umiejscowienie refleksów: górna tercja wewnętrznej powierzchni śródręcza, powyżej linii przepony Lewym kciukiem kroczymy od strefy 5 w poprzek dłoni, równoległymi przejściami, dochodząc do linii przepony. Pokrycie obszaru wymaga co najmniej 3-4 równoległych przejść. Najważniejsze zastosowania Kaszel i przeziębienia, astma, zapalenie oskrzeli, ataki paniki. Krok 12: Splot słoneczny Umiejscowienie refleksu: przybliżony środek linii przepony Kroczymy kciukiem wzdłuż linii przepony, zatrzymujemy się na środku i wykonujemy kilka ruchów okrężnych z uciskiem refleksu splotu słonecznego. Najważniejsze zastosowania Stres i napięcie. Krok 13: Prawe płuco/Pierś/Sutek Umiejscowienie refleksów: górna tercja zewnętrznej powierzchni śródręcza Po odwróceniu masowanej dłoni wykonujemy ruchy kroczące palcami wskazującym i środkowym, z ewentualnym dodaniem palca serdecznego, w obszarze górnej (bliższej palcom) tercji śródręcza, po jego zewnętrznej powierzchni. Zaczynamy od nasad palców (kostek). 121 122 s o o a o o 1 Najważniejsze zastosowania Wszelkie zaburzenia w układzie oddechowym, choroby piersi, takie jak nadwrażliwość (PMT) i zapalenie sutka. Krok 14: Wqtroba/Pęcherzyk/Żołqdek/ /Trzustka/Dwunastnica Umiejscowienie refleksów: między liniami przepony i talii, w strefach 1-5 Podtrzymujemy dłoń zwróconą wewnętrzną powierzchnią do góry i kroczymy lewym kciukiem w równoległych przejściach w poprzek wewnętrznej powierzchni prawej dłoni, między liniami przepony i talii, od strefy 5 do strefy 1. W strefach 5, 41 3 działamy na refleksy wątroby i pęcherzyka żółciowego (występujące tylko na prawej dłoni), a w strefach 1 i 2 - na refleksy żołądka, trzustki i dwunastnicy. Refleks pęcherzyka, znajdujący się prawie dokładnie na osi palca serdecznego, masujemy techniką ucisku i zwolnienia. Najważniejsze zastosowania Choroby wątroby i pęcherzyka żółciowego, brak umiaru w jedzeniu i/lub piciu, niestrawność oraz skurcze żołądka i wrzody. Krok 15: Prawe nadnercze/Nerka/Moczowód/ /Pęcherz moczowy Umiejscowienie refleksów: na wewnętrznej powierzchni dłoni, poniżej palca wskazującego, w pobliżu granicy kqta kciuka (fałdu skórnego między kciukiem i śródręczem), z rozszerzeniem w kierunku strefy 1 Refleks nadnercza masujemy techniką ucisku i zwolnienia. Ustawiamy kciuk bardziej płasko i przesuwając go nieco niżej, pokrywamy refleks nerki, na który działamy ruchami okrężnymi. Następnie kroczymy nim ukośnie w kierunku zewnętrznej krawędzi dłoni, dochodząc do refleksu pęcherza, który masujemy również ruchami okrężnymi. Najważniejsze zastosowania Stres, bóle, infekcje pęcherza moczowego, zatrzymanie płynów. Krok 16: Jelito cienkie Umiejscowienie refleksów: między liniami talii i miednicy, w strefach ]-4 Kroczymy w poprzek dolnej tercji wewnętrznej powierzchni śródręcza, od strefy 4 do strefy 1, wykonując 3-5 równoległych przejść. Najważniejsze zastosowania Wszelkie zaburzenia trawienne. Krok 17: Poprzecznica/Okrężnica zstępująca/ /Esica/Prostnica/Odbyt Umiejscowienie refleksów: dolna tercja wewnętrznej powierzchni dłoni Kładziemy lewy kciuk między strefami 4 i 5 (tj. między palcami serdecznym i małym), nieco powyżej nadgarstka. Refleksy zastawki krętniczo--kątniczej i wyrostka robaczkowego masujemy techniką ucisku i zwolnienia. Następnie kroczymy w górę w kierunku linii talii (refleks okrężnicy wstępującej), skręcamy pod kątem 90° i kierujemy się w poprzek dłoni tuż pod linią talii (refleks poprzecznicy), przechodząc na drugą stronę dłoni. Najważniejsze zastosowania Wszelkie zaburzenia trawienne. Krok 18: Stawy i linia nerwu kulszowego Umiejscowienie refleksów: zewnętrzna krawędź dtoni Kładziemy lewy kciuk u nasady palca małego i kroczymy wzdłuż zewnętrznej krawędzi dłoni do nasady dłoni. Następnie skręcamy pod kątem prostym i przechodzimy w poprzek wzdłuż linii nerwu kulszowego. Najważniejsze zastosowania Wszelkie dolegliwości stawów, rwa kulszowa. 123 I i 124 Krok 19: Prawy jajnik/Prawe jqdro/Macica/Prosłata 5 o o 5 a o Umiejscowienie refleksów: zewnętrzna krawędź nadgarstka (po stronie palca małego) oraz jego krawędź wewnętrzna (po stronie kciuka) Kładziemy lewy kciuk na refleksie macicy/prostaty na wewnętrznej krawędzi nadgarstka (po stronie kciuka). Wykonujemy w tym obszarze kilka ruchów okrężnych z uciskiem. Następnie umieszczamy koniec palca wskazującego na zewnętrznej krawędzi nadgarstka (po stronie palca małego) i w ten sam sposób masujemy refleks jajnika/jądra. Najważniejsze zastosowania Wszelkie nieregularności menstruacji, trudności z poczęciem, choroby prostaty. Krok 20: Jajowód/Nasieniowód/Węzły chłonne pachwinowe Umiejscowienie refleksów: wokół nadgarstka Wykonujemy ruchy kroczące lewym kciukiem wokół nadgarstka, po stronie wewnętrznej i zewnętrznej. Najważniejsze zastosowania Nagromadzenie toksyn, zaburzenia funkcji narządów rozrodczych, zatrzymanie płynów. Rozdział 8 Olejki esencjalne w refleksologii dtoni W tym rozdziale wyjaśnimy, jak: • dbać o własne dłonie • używać olejków esencjalnych przed zabiegami i po ich zakończeniu • przygotowywać mieszanki olejków esencjalnych • wykorzystywać użyteczne receptury z korzyścią dla organizmu 126 O o 0> "o 'o di V) O) ¦i. Rozdział ten poświęcamy olejkom esencjalnym, ich zastosowaniu w zabiegach refleksologicznych oraz w pielęgnacji własnych dłoni, o których jakże często zdarza nam się zapominać. Poświęcamy sporo uwagi twarzom, aplikując sobie różne maseczki i kremy w celu usuwania zmarszczek, a nawet uciekając się do metod chirurgii plastycznej, gdy tymczasem nasz wiek naprawdę demaskują dłonie. Powinniśmy więc dbać o nie, poddając je regularnym masażom. Po co wytwarzać własne olejki i kremy, skoro przemysł kosmetyczny oferuje nam szeroką gamę gotowych produktów? Odpowiedź jest prosta: ponieważ komercyjne kosmetyki zawierają wiele substancji syntetycznych - barwiących, nadających zapach i konserwujących - niszczących skórę i przyśpieszających procesy jej starzenia. Oferowane w handlu kosmetyki są nie tylko gorszej jakości od tych, które możemy zrobić sami, lecz także więcej kosztują. W ich ceny wkalkulowane są koszty promocji, reklamy i opakowań oraz krociowe zyski producentów i pośredników. Tworząc własne kosmetyki, możemy być pewni, że mają wartość terapeutyczną, są czyste, naturalne i świeże, a z ich używaniem nie wiąże się ryzyko efektów ubocznych. Ich wytwarzanie może tez przysporzyć nam wiele radości i satysfakcji! Olejki esencjalne Uzdrawiające właściwości olejków esencjalnych mogą być wykorzystywane przed zabiegami, po ich zakończeniu oraz między sesjami. Stosując je, wzmacniamy korzystny wpływ masażu. Nie polecamy używania olejków podczas zabiegów refleksołogii dłoni, które stają się wtedy zbyt śliskie i lepkie. W takich warunkach nie możemy precyzyjnie lokalizować refleksów i właściwie na nie oddziaływać, ponieważ palce ślizgają się po powierzchni dłoni. Olejki osłabiają również subtelne odczucia energetyczno-dotykowe, utrudniając umiejscowienie punktów szczególnie wrażliwych i wymagających wzmożonej uwagi. Zastosowanie olejków esencjalnych przed zabiegiem Cudownym sposobem korzystnego działania na dłonie jest ich kąpiel aromaterapeutyczna z użyciem olejków stosowana przed zabiegiem. Przygotowanie i przebieg kąpieli dłoni Niewielką miseczkę napełniamy gorącą wodą o temperaturze, którą mogą wytrzymać dłonie. Dodajemy sześć kropli czystego olejku esencjalne-go wybranego gatunku (lub mieszanki) i dokładnie mieszamy wodę w naczyniu. Olejek esencjalny (lub mieszankę takich olejków) możemy ewentualnie rozpuścić w podstawowym olejku do masażu (w ilości mieszczącej się na małej łyżeczce), powinien to być jednak czysty, nie-rafinowany, tłoczony na zimno i wolny od dodatków olej roślinny, orzechowy lub wyciskany z nasion. W takim przypadku do olejku podstawowego dodajemy sześć kropli olejku esencjalnego i całość wlewamy do miseczki z wodą. Prosimy pacjenta o zanurzenie dłoni w miseczce na kilka minut. Po zakończeniu kąpieli dłonie dokładnie osuszamy i przystępujemy do zabiegu. Aromaterapeutyczne kąpiele dłoni nie są koniecznym elementem masażu refleksologicznego, ich stosowanie przynosi jednak konkretne korzyści, a mianowicie: • tworzy terapeutyczną atmosferę przyjemną dla pacjenta i osoby wykonującej zabieg • odpręża pacjenta • łagodzi obrzęki • uśmierza bóle i zmniejsza usztywnienia • łagodzi objawy podrażnień i swędzenia • przynosi ulgę w przypadkach pękania skóry • wzmacnia efekty terapeutyczne masażu w wielu stanach chorobowych Zastosowanie olejków esencjalnych po zakończeniu zabiegu Znakomitym uzupełnieniem masażu refleksologicznego może być ogólny masaż dłoni z użyciem olejków i/lub kremów specjalnie przygotowanych dla konkretnego pacjenta. 127 O 5 o <8 o Sposób przygotowania mieszanki olejków Olejki esencjalne w stanie czystym są bardzo silnie stężone, muszą więc być rozpuszczane w olejkach podstawowych pochodzących z nasion, orzechów lub innych części roślin. Olejek podstawowy powinien być tłoczony na zimno, nierafinowany i pozbawiony dodatków. Mineralne olejki dla niemowląt nie są odpowiednie, ponieważ zatykają pory skóry, po- 128 I % ¦ D 'o o zbawiając ją możliwości oddychania. W charakterze olejków podstawowych można szczególnie polecić olejki ze słodkich migdałów oraz z pestek moreli i brzoskwiń, nadają się bowiem dla wszystkich typów cery, nie są zbyt ciężkie ani zbyt gęste i nie mają silnych zapachów. Na łyżeczce od herbaty mieści się około 5 ml olejku podstawowego. Jeśli przygotujemy 10 ml mieszanki (dwie łyżeczki), zostanie jej jeszcze sporo dla pacjenta, który może ją wykorzystać między zabiegami. Do 10 ml olejku podstawowego dodajemy trzy krople olejku esencjalnego. Przygotowując większą ilość mieszanki do codziennego użytku między zabiegami, wlewamy ją do buteleczki z brązowego szkła, ponieważ olejki esencjalne ulegają rozkładowi pod wpływem promieniowania ultrafioletowego. Dobrze przygotowana mieszanka może być w ten sposób przechowywana przez 3-6 miesięcy w miejscu, do którego nie dociera światło słoneczne. A oto właściwe proporcje olejków: • 3 krople olejku esencjalnego na 10 ml (2 łyżeczki) olejku podstawowego • 6 kropli olejku esencjalnego na 20 ml olejku podstawowego • 15 kropli olejku esencjalnego na 50 ml olejku podstawowego • 30 kropli olejku esencjalnego na 100 ml olejku podstawowego Sposób przygotowania kremu do rąk Łącząc olejki esencjalne z podstawowymi składnikami kremu, powinniśmy mieć pewność, że nie zawierają lanoliny i są w całości pochodzenia organicznego. Takie kremy dają najlepsze efekty. Odpowiednie podłoża do kremów można znaleźć u dostawców artykułów aromaterapeutycz-nych. Aby zachować właściwości terapeutyczne takich kremów, należy je przechowywać w słoiczkach z ciemnego szkła. Najbardziej odpowiednie są naczynia ze szkła brązowego o pojemnościach 30 i 60 g. Dobór olejków do układów fizjologicznych organizmu Stosowanie mieszanek olejków esencjalnych może przynieść znaczną poprawę w wielu stanach chorobowych. Układ krążenia Działanie pobudzające Odpowiednie mieszanki olejków esencjalnych oraz kremy sporządzone z ich wykorzystaniem znakomicie pobudzają krążenie, zwiaszcza w połączeniu z masażem. Działanie pobudzające mają olejki: z pieprzu czarnego, pelargoniowy, imbirowy, cytrynowy, majerankowy i rozmarynowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku z pieprzu czarnego 1 kropla olejku pelargoniowego 1 kropla olejku imbirowego 2 krople olejku z pieprzu czarnego 2 krople olejku pelargoniowego 2 krople olejku imbirowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Działanie obniżające ciśnienie Do tej grupy należą olejki: rumiankowy, szałwiowy kadzidlany, pelargoniowy, lawendowy, majerankowy, neroli, różany i ylang ylang. Proponowana receptura: 1 kropla olejku rumiankowego 1 kropla olejku pelargoniowego 1 kropla olejku lawendowego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku pelargoniowego 2 krople olejku lawendowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Działanie wzmacniające układ odpornościowy Takie działanie mają olejki: bergamotowy rumiankowy, lawendowy, cytrynowy, z drzewa herbacianego i tymiankowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku bergamotowego 1 na 10 ml olejku 1 kropla olejku rumiankowego > podstawowego 1 kropla olejku z drzewa herbacianego J lub 10 g kremu 129 O i o ¦ą (D I I o (Q O 130 o O) o 1 I 5 y 2 krople olejku bergamotowego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku z drzewa herbacianego Układ trawienny do kąpieli dłoni Działanie przeciwzaparciowe Do tej grupy należą olejki: z pieprzu czarnego, imbirowy, jałowcowy, majerankowy, różany i rozmarynowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku z pieprzu czarnego 1 kropla olejku jałowcowego 1 kropla olejku majerankowego 2 krople olejku z pieprzu czarnego 2 krople olejku jałowcowego 2 krople olejku majerankowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Działanie łagodzące zespół nadwrażliwości jelita Kojąco działają olejki: rumiankowy, pelargoniowy, imbirowy, lawendowy, mandarynkowy, neroli, patchouh, miętowy i rozmarynowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku rumiankowego 1 kropla olejku pelargoniowego 1 kropla olejku mandarynkowego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku pelargoniowego 2 krople olejku mandarynkowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Działanie łagodzące zgagi i objawy niesłrawności Do tej grupy należą olejki: bazyliowy, bergamotowy, z pieprzu czarnego, kardamonowy, z nasion marchwi, koperkowy, imbirowy, cytrynowy, miętowy, rozmarynowy i z mięty zielonej. Proponowana receptura: 1 kropla olejku z nasion marchwi 1 kropla olejku imbirowego 1 kropla olejku cytrynowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu 2 krople olejku z nasion marchwi 2 krople olejku imbirowego 2 krople olejku cytrynowego do kąpieli dłoni Działanie uspokajające emocje i łagodzące napięcia nerwowe Stres Przeciwstresowo działają olejki: benzoesowy, bergamotowy, cedrowy, rumiankowy, szałwiowy, kadzidlany, pelargoniowy, jaśminowy, lawendowy, mandarynkowy, majerankowy, neroli, patchouli, różany, z drzewa sandałowego i ylang ylang. Proponowana receptura: 1 kropla olejku bergamotowego na 10 ml olejku 1 kropla olejku kadzidlanego > podstawowego 1 kropla olejku z drzewa sandałowego J lub 10 g kremu 2 krople olejku bergamotowego 1 2 krople olejku kadzidlanego > do kąpieli dłoni 2 krople olejku z drzewa sandałowego J Depresja Przeciwdepresyjnie działają olejki: benzoesowy, bergamotowy, szałwiowy, kadzidlany, pelargoniowy, grejpfrutowy, jaśminowy, lawendowy, mandarynkowy, majerankowy, neroli, różany, z drzewa różanego, z drzewa sandałowego i ylang ylang. Proponowana receptura: 1 kropla olejku pelargoniowego 1 kropla olejku grejpfrutowego 1 kropla olejku z drzewa różanego 2 krople olejku pelargoniowego 2 krople olejku grejpfrutowego 2 krople olejku z drzewa różanego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni 131 O 1 5= I o o 132 o Ol o ¦a: 0) i Bezsenność Do grupy poprawiających sen należą olejki: rumiankowy, szalwiowy, lawendowy, majerankowy, neroli i z drzewa sandałowego. Proponowana receptura: 1 kropla olejku rumiankowego 1 kropla olejku lawendowego 1 kropla olejku majerankowego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku lawendowego 2 krople olejku majerankowego Układ wydalniczy na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Zapalenie pęcherza Przeciwzapalnie działają olejki: bergamotowy, cajeput, kadzidlany, jałowcowy, lawendowy, mirtowy, z drzewa sandałowego, z drzewa herbacianego i tymiankowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku bergamotowego \ na 10 ml olejku 1 kropla olejku kadzidlanego > podstawowego 1 kropla olejku z drzewa herbacianego J lub 10 g kremu 2 krople olejku bergamotowego 1 2 krople olejku kadzidlanego > do kąpieli dłoni 2 krople olejku z drzewa herbacianego J Choroby prostaty Pomocne w tych chorobach są olejki: rumiankowy, cyprysowy, jałowcowy, lawendowy, z drzewa sandałowego i z drzewa herbacianego. Proponowana receptura: 1 kropla olejku cyprysowego | na 10 ml olejku 1 kropla olejku jałowcowego } podstawowego 1 kropla olejku z drzewa sandałowego J lub 10 g kremu 2 krople olejku cyprysowego 2 krople olejku jałowcowego > do kąpieli dłoni 2 krople olejku z drzewa sandałowego J Libido Formuła męska Do tej grupy należą olejki: kardamonowy, cynamonowy, kolendrowy, imbirowy, jaśminowy, patchouli, różany, z drzewa różanego, z drzewa sandałowego i ylang ylang. Proponowana receptura: 1 kropla olejku kardamonowego 1 kropla olejku z drzewa różanego 1 kropla olejku ylang ylang 2 krople olejku kardamonowego 2 krople olejku z drzewa różanego 2 krople olejku ylang ylang na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dtoni 133 O J3 o! Formuła żeńska Do tej grupy należą olejki: szałwiowy, pelargoniowy, jaśminowy, neroli, patchouli, różany, z drzewa sandałowego i ylang ylang. Proponowana receptura: 1 kropla olejku jaśminowego 1 kropla olejku neroli 1 kropla olejku różanego 2 krople olejku jaśminowego 2 krople olejku neroli 2 krople olejku różanego Cykl menstruacyjny na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMT) Działanie łagodzące napięcia mają olejki: bergamotowy, rumiankowy, szałwiowy, cyprysowy, pelargoniowy, grejpfrutowy, jaśminowy, neroli, różany, z drzewa sandałowego, ylang ylang. Proponowana receptura: 1 kropla olejku bergamotowego 1 kropla olejku szałwiowego 1 kropla olejku jaśminowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu 134 S O) o o « .1; 0) OJ o 1" O 2 krople olejku bergamotowego 2 krople olejku szałwiowego 2 krople olejku jaśminowego do kąpieli dłoni Menopauza W tej sytuacji pomocne są olejki: rumiankowy, cyprysowy, pelargoniowy, jaśminowy, jałowcowy, neroii, różany i krwawnikowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku rumiankowego 1 kropla olejku cyprysowego 1 kropla olejku różanego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku cyprysowego 2 krople olejku różanego Mięśnie i stawy na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Artretyzm Działanie przeciwartretyczne wykazują olejki: z pieprzu czarnego, cajeput, rumiankowy, kadzidlany, imbirowy, jałowcowy, lawendowy, cytrynowy, majerankowy, mirrowy i rozmarynowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku rumiankowego 1 kropla olejku jałowcowego 1 kropla olejku lawendowego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku jałowcowego 2 krople olejku lawendowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Bóle Do grupy o działaniu przeciwbólowym należą olejki: cajeput, rumiankowy, eukaliptusowy, imbirowy, lawendowy, majerankowy, miętowy i rozmarynowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku rumiankowego 1 kropla olejku majerankowego 1 kropla olejku miętowego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku majerankowego 2 krople olejku miętowego Układ oddechowy na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Asłma Przeciwastmatycznie działają olejki: bazyliowy, benzoesowy, kadzidlany, lawendowy i mirrowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku kadzidlanego 1 kropla olejku lawendowego 1 kropla olejku mirrowego 2 krople olejku kadzidlanego 2 krople olejku lawendowego 2 krople olejku mirrowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Kaszel i przeziębienia W przeziębieniach pomocne są olejki: benzoesowy, cajeput, eukaliptusowy, kadzidlany, imbirowy, cytrynowy i rozmarynowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku benzoesowego 1 kropla olejku cajeput 1 kropla olejku imbirowego 2 krople olejku benzoesowego 2 krople olejku cajeput 2 krople olejku imbirowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni 135 O o S i o I 136 S 5 o 1 o i i 0) 2 O Zapalenie zatok Do tej grupy należą olejki: bazyliowy, cajeput, eukaliptusowy, lawendowy, cytrynowy i z drzewa herbacianego. Proponowana receptura: 1 kropla olejku cajeput 1 kropla olejku lawendowego 1 kropla olejku cytrynowego 2 krople olejku cajeput 2 krople olejku lawendowego 2 krople olejku cytrynowego Skóra na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Sucha, popękana Stan wysuszonej skóry mogą poprawić olejki: benzoesowy, z nasion marchwi, rumiankowy, kadzidlany, pelargoniowy, jaśminowy, mirrowy, neroli, palmarosa, patchouli i różany. Proponowana receptura: 1 kropla olejku benzoesowego 1 kropla olejku mirrowego 1 kropla olejku patchouli 2 krople olejku benzoesowego 2 krople olejku mirrowego 2 krople olejku patchouli na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Dojrzała W tym przypadku pomocne są olejki: z nasion marchwi, szałwiowy, kadzidlany, pelargoniowy, jaśminowy, lawendowy, neroli, palmarosa, różany i krwawnikowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku kadzidlanego 1 kropla olejku pelargoniowego 1 kropla olejku neroli 2 krople olejku kadzidlanego 2 krople olejku pelargoniowego 2 krople olejku neroli na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Alergie Działanie przeciwalergiczne mają olejki: benzoesowy, rumiankowy, pe-largoniowy, lawendowy, mirrowy, patchouli, z drzewa sandałowego i krwawnikowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku rumiankowego 1 kropla olejku lawendowego 1 kropla olejku krwawnikowego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku lawendowwego 2 krople olejku krwawnikowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni 137 O jg '5? (D i o o] I (D 8 Ćwiczenia dłoni Zachowanie giętkości dłoni oraz zwiększenie ich siły i wrażliwości wymaga regularnego ich gimnastykowania. Oto wybór użytecznych ćwiczeń 0 takim działaniu. 1 Trzymając w dłoni niewielką piłkę, ściskamy ją rytmicznie wszystkimi palcami. Ćwiczenie to zwiększa siłę i elastyczność dłoni. 2 Delikatnie wyciągamy i rozciągamy pojedynczo palce dłoni, a następnie wykonujemy nimi krążenia w obu kierunkach. Działanie to uelastycznia stawy palców i zwiększa ich ruchomość. 3 Rozstawiamy palce jak najszerzej w celu zwiększenia ich elastyczności. 4 Rozluźniając palce, wykonujemy krążenia nadgarstków w obu kierunkach. Ruch ten możemy również łączyć z zaciskaniem dłoni w pięści. Ćwiczenie to wyrabia elastyczność nadgarstków i zmniejsza obrzęki dłoni. 5 Strzepujemy dłonie jak najszybszymi ruchami, rozluźniając kompletnie nadgarstki. W ten sposób pozbywamy się zarówno fizycznych, jak i psychicznych napięć. 6 Składamy dłonie jak do modlitwy i szybko pocieramy nimi o siebie, zwracając uwagę na wytwarzane w ten sposób ciepło i przyjemne odczucie. 7 Zbliżamy dłonie do siebie na niewielką odległość. Zamykamy oczy i wczuwamy się w doznania energetyczne, takie jak mrowienie, ciepło i wibracje. Koncentrując się na tych odczuciach, zwiększamy odległość między dłońmi do około 5 cm, po czym ponownie je do siebie zbliżamy. W kolejnych powtórzeniach zwiększamy maksymalną odległość do 15 cm, kontemplując odczucia. Ćwiczenie to zwiększa wrażliwość dłoni - im dłużej je wykonujemy, tym więcej czujemy. Alergie Działanie przeciwalergiczne mają olejki: benzoesowy, rumiankowy, pe-largoniowy, lawendowy, mirrowy, patchoułi, z drzewa sandałowego i krwawnikowy. Proponowana receptura: 1 kropla olejku rumiankowego 1 kropla olejku lawendowego 1 kropla olejku krwawnikowego 2 krople olejku rumiankowego 2 krople olejku lawendowwego 2 krople olejku krwawnikowego na 10 ml olejku podstawowego lub 10 g kremu do kąpieli dłoni Ćwiczenia dłoni Zachowanie giętkości dłoni oraz zwiększenie ich siły i wrażliwości wymaga regularnego ich gimnastykowania. Oto wybór użytecznych ćwiczeń 0 takim działaniu. 1 Trzymając w dłoni niewielką piłkę, ściskamy ją rytmicznie wszystkimi palcami. Ćwiczenie to zwiększa siłę i elastyczność dłoni. 2 Delikatnie wyciągamy i rozciągamy pojedynczo palce dłoni, a następnie wykonujemy nimi krążenia w obu kierunkach. Działanie to uelastycznia stawy palców i zwiększa ich ruchomość. 3 Rozstawiamy palce jak najszerzej w celu zwiększenia ich elastyczności. 4 Rozluźniając palce, wykonujemy krążenia nadgarstków w obu kierunkach. Ruch ten możemy również łączyć z zaciskaniem dłoni w pięści. Ćwiczenie to wyrabia elastyczność nadgarstków i zmniejsza obrzęki dłoni. 5 Strzepujemy dłonie jak najszybszymi ruchami, rozluźniając kompletnie nadgarstki. W ten sposób pozbywamy się zarówno fizycznych, jak i psychicznych napięć. 6 Składamy dłonie jak do modlitwy i szybko pocieramy nimi o siebie, zwracając uwagę na wytwarzane w ten sposób ciepło i przyjemne odczucie. 7 Zbliżamy dłonie do siebie na niewielką odległość. Zamykamy oczy i wczuwamy się w doznania energetyczne, takie jak mrowienie, ciepło i wibracje. Koncentrując się na tych odczuciach, zwiększamy odległość między dłońmi do około 5 cm, po czym ponownie je do siebie zbliżamy. W kolejnych powtórzeniach zwiększamy maksymalną odległość do 15 cm, kontemplując odczucia. Ćwiczenie to zwiększa wrażliwość dłoni - im dłużej je wykonujemy, tym więcej czujemy. 137 O o ID I 0 I i a Rozdział 9 Refleksologia dtoni w popularnych chorobach Rozdział ten opisuje: • skuteczne działania terapeutyczne w często spotykanych chorobach Rozdział 9 Refleksologia dtoni w popularnych chorobach Rozdziaf ten opisuje: • skuteczne działania terapeutyczne w często spotykanych chorobach W tym rozdziale opiszemy niektóre spośród często występujących schorzeń, wskazując odpowiednie punkty refleksyjne na dłoniach, których masaż może mieć działanie terapeutyczne. Jeżeli objawy choroby nie ustępują lub się nasilają, należy skorzystać z porady lekarskiej. Reflekso-logia znakomicie wspiera i uzupełnia konwencjonalne leczenie, nie powinna go jednak zastępować. Alergie Krótki opis Alergie to nieadekwatne reakcje układu odpornościowego na pewne pokarmy, środki konserwujące, pyłki drzew i kwiatów, kurz, sierść zwierzęcą, leki, chemikalia i różne inne substancje. Dotknięty tą przypadłością organizm postrzega te substancje jako obce i niebezpieczne, uruchamiając mechanizmy obronne. Objawami alergii mogą być swędzenia, bąble, zaczerwienienia skóry oraz obrzęki błon śluzowych. Obszary refleksyjne wymagające działania: • nadnercza • przysadka mózgowa • splot słoneczny • przepona • płuca • wszystkie węzły chłonne • uszy • oczy • trąbka Eustachiusza • nos • gardło • jelito cienkie i grube, żołądek, wątroba, pęcherzyk żółciowy 139 % a a 73 o Q O O O O tr Q o Artretyzm (zapalenie kości i stawów) oraz gościec postępujący (reumatoidalne zapalenie stawów) Krótki opis Artretyzm (zapalenie kości i stawów) jest bardzo rozpowszechnioną chorobą degeneracyjną stawów występującą w jakimś zakresie u większości ludzi w wieku powyżej 60 lat. Choroba atakuje najczęściej stawy dźwi- 140 o jj a o a o 5 ? '5> o gające ciężar ciała (biodra i kolana). Zniszczenie tkanek chrzestnych powoduje odsłonięcie znajdujących się pod nimi kości, a w konsekwencji bóle, usztywnienia (odczuwane zwłaszcza w początkach dnia) oraz ograniczenia ruchomości w stawach. Gościec przewlekły postępujący (reumatoidalne zapalenie stawów) jest chronicznym stanem zapalnym objawiającym się w całym ciele i wywołującym szczególnie dotkliwe objawy w dłoniach, nadgarstkach, stopach i kostkach. W zaatakowanych stawach występują obrzęki, bóle i usztywnienia, a w późniejszych stadiach także zniekształcenia. Choroba ta częściej atakuje kobiety, jej przyczyna jest jednak nieznana. Obszary refleksyjne wymagające działania: • nadnercza • splot słoneczny • przysadka mózgowa • kręgosłup • nerki • jelito cienkie i grube • stawy • naczynia limfatyczne Astma Krótki opis Objawami astmy są zaburzenia funkcji oddechowej - duszności, sapanie, oddech świszczący itp. - spowodowane zwężeniem oskrzeli i ograniczeniem strumienia powietrza dopływającego przez nie do płuc. Przyczynami zewnętrznymi mogą być czynniki podrażniające i uczulające, takie jak pyłki, kurz domowy, sierść, pokarmy, zanieczyszczenia powietrza, a także stres i niepokój. Obszary refleksyjne wymagające działania: • płuca • przepona • splot słoneczny • nadnercza • kręgosłup • serce • naczynia limfatyczne Bezpłodność 141 Krótki opis Bezpłodność, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, jest problemem dość częstym. Do głównych jej przyczyn zalicza się zaburzenia bądź upośledzenia funkcji jajników, jajowodów i/lub macicy, a także zbyt niska liczba plemników w nasieniu. Prawdopodobieństwo zajścia w ciążę obniżają również stresy. Najlepsze efekty przynoszą zabiegi refleksologiczne u obojga partnerów. Obszary refleksyjne wymagające działania: • przysadka mózgowa • jajniki/jądra • macica/prostata • jajowody/nasieniowody • nadnercza • splot słoneczny • kręgosłup lędźwiowy • tarczyca O ta Q o. o D I O O o Bezsenność Krótki opis Trudności z zasypianiem znane są większości ludzi w różnych okresach ich życia, zwłaszcza w warunkach zwiększonego natężenia stresów. W niektórych przypadkach może to być poważny problem. Środki nasenne powinny być stosowane jedynie doraźnie z uwagi na ich właściwości uzależniające. Zapotrzebowanie na sen jest osobniczo zmienne, a z wiekiem przeważnie maleje. Lęk przed bezsennością i jej skutkami może stać się głównym czynnikiem utrudniającym zasypianie! Obszary refleksyjne wymagające działania: • splot słoneczny • przepona • głowa i mózg • płuca • przysadka mózgowa • szyszynka • nadnercza 142 Bóle głowy 2 o u c a a O f Krótki opis Bóle głowy mogą mieć wiele różnych przyczyn. Do najczęstszych należą: stres, nieprawidłowe ustawienie kręgów szyjnych, zaburzenia funkcji niektórych narządów zmysłów (np. oczu i uszu) lub zębów, zapalenie zatok, zakłócenia równowagi hormonalnej, alergie, zaburzenia trawienne, zatrucia i zmęczenie. Obszary refleksyjne wymagające działania: • splot słoneczny • nadnercza • kręgosłup - zwłaszcza odcinek szyjny • oczy • uszy • zęby • głowa i mózg • zatoki • przysadka mózgowa • jelito cienkie i grube • wątroba • wszystkie węzły chłonne • nerki Choroby oczu Krótki opis Reileksologia dłoni może pomóc w wielu chorobach oczu, a w szczególności: w przypadkach upośledzonego widzenia, daleko- i krótkowzroczności, zapalenia spojówek, łzawienia i zmęczenia oczu, zeza, jaskry, pieczenia, niedrożności przewodów łzowych, uczucia ucisku pod oczami i bólów głowy. Obszary refleksyjne wymagające działania: • oczy • szyja • kręgosłup szyjny • głowa i mózg • nadnercza Bóle głowy Krótki opis Bóle głowy mogą mieć wiele różnych przyczyn. Do najczęstszych należą: stres, nieprawidłowe ustawienie kręgów szyjnych, zaburzenia funkcji niektórych narządów zmysłów (np. oczu i uszu) lub zębów, zapalenie zatok, zakłócenia równowagi hormonalnej, alergie, zaburzenia trawienne, zatrucia i zmęczenie. Obszary refleksyjne wymagające działania: • splot słoneczny • nadnercza • kręgosłup - zwłaszcza odcinek szyjny • oczy • uszy • zęby • głowa i mózg • zatoki • przysadka mózgowa • jelito cienkie i grube • wątroba • wszystkie węzły chłonne • nerki Choroby oczu Krótki opis Refleksologia dłoni może pomóc w wielu chorobach oczu, a w szczególności: w przypadkach upośledzonego widzenia, daleko- i krótkowzroczności, zapalenia spojówek, łzawienia i zmęczenia oczu, zeza, jaskry, pieczenia, niedrożności przewodów łzowych, uczucia ucisku pod oczami i bólów głowy. Obszary refleksyjne wymagające działania: • oczy • szyja • kręgosłup szyjny • głowa i mózg • nadnercza Choroby prostaty Krótki opis Dwie najczęstsze zmiany chorobowe tego narządu to stan zapalny oraz powiększenie. W zaawansowanym wieku u wielu mężczyzn występuje powiększenie prostaty, którego objawem jest częstomocz, ból podczas oddawania moczu oraz niecałkowite wypróżnianie pęcherza moczowego. Mężczyźni powinni poddawać się badaniom kontrolnym na obecność zmian nowotworowych prostaty. Obszary refleksyjne wymagające działania: • prostata • jądra • nasieniowody • nadnercza • splot słoneczny • kręgosłup lędźwiowy • pęcherz moczowy • nerki • przysadka mózgowa • węzły chłonne pachwinowe 143 Choroby serca Krótki opis Do najczęstszych chorób serca należą: dusznica bolesna (dławica piersiowa), arytmia (nieregularność pulsu), częstoskurcz (przyśpieszenie pulsu), rzadkoskurcz (spowolnienie pulsu), osłabienie mięśnia sercowego oraz nadciśnienie tętnicze. Celem zabiegów refleksologicznych jest obniżenie poziomu stresu i poprawa krążenia. Doniosłe znaczenie ma rzucenie palenia, regularne, umiarkowane ćwiczenia fizyczne oraz zdrowa dieta bez soli, cukru, tłuszczów nasyconych i pokarmów mało-wartościowych (np. produktów wysokoprzetworzonych). Obszary refleksyjne wymagające działania: • serce • splot słoneczny • nadnercza • przepona • płuca u o i o o u b a O ¦f o 0) 1 nerki kręgosłup jelito cienkie i grube wątroba/pęcherzyk żółciowy Choroby skóry (egzema/łuszczyca) Krótki opis Do najczęstszych chorób skóry należą egzema, trądzik (o którym była już wcześniej mowa) oraz łuszczyca. Rozpowszechnioną formą egzemy jest neurodermit należący do stanów alergicznych. Schorzenie to mogą wywoływać alergeny (np.: roztocza żyjące w kurzu, pokarmy, kosmetyki, leki, sierść zwierzęca oraz zanieczyszczenia środowiska naturalnego), jak również stresy i zmiany pór roku. Podłożem łuszczycy jest stres i napięcie lub wpływy środowiska. Procesy odnowy i wymiany komórek ulegają dziesięciokrotnemu przyśpieszeniu, co powoduje łuszczenie się, a nawet krwawienie skóry. Zmiany koncentrują się głównie na łokciach, kolanach, wewnętrznych powierzchniach dłoni i podeszwach stóp. Obszary refleksyjne wymagające działania: • przysadka mózgowa • nadnercza • splot słoneczny • naczynia limiatyczne • nerki • płuca • jelita Choroby uszu Krótki opis Choroby uszu mogą objawiać się gorączką, bólami, wyciekami w przypadku infekcji, upośledzeniem lub nawet utratą słuchu, zawrotami głowy lub stałym brzęczeniem bądź gwizdem w uszach. Obszary refleksyjne wymagające działania: uszy trąbka Eustachiusza szyja zatoki naczynia limfatyczne - zwłaszcza górne gardło nadnercza splot słoneczny 145 7O Ol O s Q Choroby wgtroby i pęcherzyka żółciowego Krótki opis Przyczyną tych schorzeń może być nadużywanie alkoholu, nadmierne spożycie niektórych pokarmów, a także przyjmowanie leków i stresy. Bóle występują zwykle po prawej stronie jamy brzusznej. Obszary refleksyjne wymagające działania: • wątroba • pęcherzyk żółciowy • żołądek/trzustka/dwunastnica • jelito cienkie i grube • kręgosłup • nadnercza • splot słoneczny Q ¦< O O O O CT D O Depresja Krótki opis Ilości wypisywanych przez lekarzy recept na leki antydepresyjne świadczą o tym, iż jest to stan bardzo rozpowszechniony. Podstawowym objawem depresji są negatywne emocje mające wpływ na zdolność funkcjonowania. Istnieje wiele form depresji - od łagodnych zaburzeń o charakterze przejściowym do przypadków bardzo poważnych wiążących się z próbami samobójczymi. Obszary refleksyjne wymagające działania: • głowa i mózg • splot słoneczny 146 x: O E o o serce przysadka mózgowa płuca przepona nadnercza szyszynka o 3 5 'c o O) o a 2 Gorączka sienna Krótki opis Gorączka sienna jest sezonową formą alergii powodowaną głównie przez pyłki kwiatowe. Zabiegami refleksologii dłoni skutecznie wyleczono wiele przypadków tej choroby. Obszary refleksyjne wymagajqce działania: • nos • oczy • uszy • twarz • nadnercza • zatoki • płuca • przysadka mózgowa • naczynia limfatyczne • jelito cienkie i grube • nerki • szyja i gardło Hemoroidy Krótki opis Przyczyną hemoroidów mogą być chroniczne zaparcia, dieta uboga w błonnik, niedostateczne ilości wypijanej wody oraz brak ruchu i ćwiczeń fizycznych. Głównymi objawami są bóle, swędzenia i stany zapalne w okolicy odbytu, a czasem obecność krwi w stolcach. Obszary refleksyjne wymagajgce działania: • odbyt • jelito cienkie i grube • kręgosłup (zwłaszcza lędźwiowy) • splot słoneczny • nadnercza • przepona Impotencja męska Krótki opis Impotencja polega na niezdolności do uzyskania i/lub utrzymania erekcji. Przejściowy stan impotencji może wystąpić u każdego mężczyzny. Przyczyną może być fizyczne wyczerpanie, napięcie nerwowe, brak pewności oraz konflikty między partnerami. Obszary refleksyjne wymagające działania: • jądra • nasieniowody • prostata • splot słoneczny • nadnercza • kręgosłup lędźwiowy • przepona • przysadka mózgowa • pęcherz moczowy • nerki 147 8 s Q i ¦o O 9 I Menopauza Krótki opis Menopauza występuje zwykle między 45. i 55. rokiem życia. Niektóre kobiety nagle przestają miesiączkować, u większości jest to jednak proces stopniowy, w którym przez wiele lat pojawiają się menstruacje nieregularne. Towarzyszą temu takie objawy, jak uderzenia krwi do głowy, pocenie się w nocy, nieregularne i skąpe lub obfite krwawienia, drazliwość, depresje, bezsenność, utrata pamięci, spadek wagi, zmiany libido i suchość pochwy. Obszary refleksyjne wymagające działania: • przysadka mózgowa • jajniki 148 o u o 5 o O '5 5> o s macica jajowody sutki 1 splot słoneczny 1 nadnercza 1 kręgosłup ' serce • naczynia limfatyczne • tarczyca/gruczoły przytarczyczne • głowa i mózg • nerki Migrena Krótki opis Migrenowy ból głowy bywa często jednostronny i bardzo ostry. Towarzyszą mu zwykle nudności. Zapowiedzią zbliżającego się ataku są przeważnie zawroty głowy i zaburzenia widzenia. Skłonności do migren bywają dziedziczne i wiążą się czasem z określonymi pokarmami, takimi jak ser, czekolada i czerwone wino. Czynnikami sprzyjającymi są stres, brak snu, zmęczenie i nieregularne posiłki. Obszary refleksyjne wymagające działania: • głowa i mózg • kręgosłup, ze szczególnym uwzględnieniem odcinka szyjnego • oczy • wątroba/pęcherzyk żółciowy • nadnercza • splot słoneczny • przepona • przysadka mózgowa • jelito cienkie i grube • naczynia limfatyczne • nerki Niedokrwistość (anemia) Krótki opis Jest to dość częste zaburzenie zdrowia związane z niedoborem hemoglobiny (zawierającej żelazo) w krwinkach czerwonych. Głównymi objawami są: brak energii, skłonność do szybkiego męczenia się, zawroty głowy, częstoskurcze serca, przyspieszenie pulsu, utrata apetytu i bladość cery. Anemia może się wiązać z utratą krwi (także w okresie menstruacji), krwawieniami w przewodzie pokarmowym, ciążą oraz niepeł-nowartościową dietą. Obszary refleksyjne wymagające działania: • śledziona • nadnercza • serce • splot słoneczny • przysadka mózgowa • jelito cienkie i grube Niesłrawność/zgaga Krótki opis Głównym objawem jest pieczenie za mostkiem promieniujące do przełyku i jamy ustnej. Przyczyną mogą być stres i napięcie, przejadanie się, a także jedzenie zbyt szybkie, bez dokładnego przeżuwania pokarmu. Obszary refleksyjne wymagające działania: • żołądek/trzustka/dwunastnica • wątroba/pęcherzyk żółciowy • nadnercza • splot słoneczny • przepona • klatka piersiowa • jelito cienkie i grube 150 t> u .c u >-c o 5. a o 3 g Przeziębienia i kaszel Krótki opis Typowymi objawami są: ból gardła, kichanie, kaszel, powiększenie węzłów chłonnych, złe samopoczucie ogólne, gorączka oraz zmęczenie. Przyczyną przeziębienia są iniekcje bakteryjne i/lub wirusowe w warunkach obniżonej odporności. Obszary refleksyjne wymagające działania: • płuca • nos • gardło • uszy • oczy • naczynia limfatyczne • zatoki • splot słoneczny • przepona • nadnercza Trądzik Krótki opis Schorzenie to występuje najczęściej w okresie dojrzewania, zdarza się jednak również u osób dorosłych. Przyczyną trądzika jest nadczynność gruczołów łojowych skóry. Nadmiar ich wydzielmy powoduje rozwój bakterii i zatykanie porów skóry, co prowadzi do powstawania lokalnych infekcji, zaskórników, plam, a nawet zbliznowaceń. Obszary refleksyjne wymagające działania: • twarz • nadnercza • splot słoneczny • przysadka mózgowa • wszystkie węzły chłonne • jelito cienkie i grube • wątroba • nerki • płuca • tarczyca/gruczoły przytarczyczne • jajniki/jądra • macica/prostata 151 Wzdęcia i wiatry Krótki opis Przyczyną wzdęć jest gromadzenie się nadmiernej ilości gazów w jelitach. Towarzyszy temu uczucie przepełnienia po posiłkach, skurcze w jamie brzusznej oraz wiatry o nieprzyjemnej woni. Podłożem tych zaburzeń może być ogólnie zła dieta, stała obecność w niej pewnych pokarmów, a także niedokładne przeżuwanie pożywienia. Obszary refleksyjne wymagające działania: • jelito cienkie i grube • żołądek/trzustka/dwunastnica • kręgosłup • splot słoneczny • przepona • wątroba/pęcherzyk żółciowy | a i o o Zaburzenia menstruacji i choroby jajników Krótki opis Do tej grupy należą m.in. następujące zaburzenia: brak miesiączki, bolesne menstruacje, gruczolistość (endometrioza), krwotoki miesiączkowe, torbiele jajników oraz dysfunkcje jajowodów i macicy. Obszary refleksyjne wymagające działania: • jajniki • macica • jajowody • przysadka mózgowa • kręgosłup lędźwiowy • splot słoneczny • nadnercza 152 Zapalenie migdałków U O o o I O =1 o 8 0) Krótki opis Migdałki, zbudowane z tkanek limfatycznych, puchną w warunkach inwazji patogenów. Objawami ich stanu zapalnego są: gorączka, ból, trudności w przetykaniu oraz obrzęki wyczuwalne na szyi. Obszary refleksyjne wymagające działania: • gardło • uszy • górne węzły chłonne • szyja • splot słoneczny • przepona • płuca • nadnercza Zapalenie oskrzeli Krótki opis Zapalenie oskrzeli jest chorobą układu oddechowego, której przyczyną mogą być infekcje bakteryjne lub wirusowe, przeziębienia oraz czynniki podrażniające, takie jak dym lub chemikalia. Główne objawy to gorączka, kaszel i żółtozielony śluz mogący zawierać krew. Obszary refleksyjne wymagające działania: • płuca • przepona • naczynia limfatyczne • kręgosłup • uszy • oczy • nos • splot słoneczny • nadnercza • serce • jelito cienkie i grube Zapalenie zatok Krótki opis Przyczyną stanu zapalnego zatok jest obrzęk wyściełających je błon śluzowych powodujący ból nad i pod oczami, któremu towarzyszy zwykle gorączka i zmęczenie. Częstym objawem towarzyszącym są także bóle zębów. Obszary refleksyjne wymagające działania: • zatoki • twarz • kręgosłup (zwłaszcza szyjny) • nadnercza • uszy • gardło • trąbka Eustachiusza • oczy • płuca • przepona • splot słoneczny • górne naczynia limfatyczne • głowa i mózg • przysadka mózgowa • jelita 153 Zaparcie Krótki opis Przyczynami tej niezwykle rozpowszechnionej dolegliwości są błędy dietetyczne (w szczególności dieta pozbawiona błonnika), zbyt mały pobór wody, brak ruchu i ćwiczeń fizycznych, stres oraz nadużywanie leków przeczyszczających i przeciwbólowych, rozleniwiających jelita. Obszary refleksyjne wymagające działania: • jelito cienkie i grube • zastawka krętniczo-kątnicza • odbyt • wątroba/pęcherzyk żółciowy • żołądek/trzustka/dwunastnica • splot słoneczny 154 o s o I o o Ol o 8 Js: o i • nadnercza • przepona • kręgosłup Doskonałym remedium na zaparcia jest także masaż brzucha (opisany w książce Zdrowie w twoich rękach - Masaż tej samej autorki). Zespół nadwrażliwości jelita Krótki opis Drażliwość jelit objawia się skurczami oraz naprzemiennymi zaparciami i biegunkami. Obserwuje się obecnie nasilenie tego rodzaju zaburzeń, których główną przyczyną są stresy oraz nieodpowiednie pożywienie. Podrażnieniom jelit sprzyja spożywanie w nadmiarze produktów pszennych i mlecznych. Obszary refleksyjne wymagające działania: • jelito cienkie i grube • splot słoneczny • nadnercza • żołądek/trzustka/dwunastnica • wątroba/pęcherzyk żółciowy • kręgosłup Zespół napięcia przedmiesiączkowego Krótki opis Z napięciem przedmiesiączkowym wiąże się szeroka gama objawów, takich jak: niepokój, drażliwość i zmienność nastrojów, nadwrażliwość piersi, wzdęcia, zawroty głowy, agresja, zatrzymanie płynów, bóle głowy, nieodparta chęć jedzenia słodyczy, zmiany skórne, osłabienie koncentracji oraz przyrost wagi. Obszary refleksyjne wymagające działania: • przysadka mózgowa • jajniki • macica • jajowody • nadnercza I 154 u o o u o >- o a o a I D 'o> o ó "5 • nadnercza • przepona • kręgosłup Doskonałym remedium na zaparcia jest także masaż brzucha (opisany w książce Zdrowie w twoich rękach - Masaż tej samej autorki). Zespół nadwrażliwości jelita Krótki opis Drazliwość jelit objawia się skurczami oraz naprzemiennymi zaparciami i biegunkami. Obserwuje się obecnie nasilenie tego rodzaju zaburzeń, których główną przyczyną są stresy oraz nieodpowiednie pożywienie. Podrażnieniom jelit sprzyja spożywanie w nadmiarze produktów pszennych i mlecznych. Obszary refleksyjne wymagające działania: • jelito cienkie i grube • splot słoneczny • nadnercza • żołądek/trzustka/dwunastnica • wątroba/pęcherzyk żółciowy • kręgosłup Zespół napięcia przedmiesiączkowego Krótki opis Z napięciem przedmiesiączkowym wiąże się szeroka gama objawów, takich jak: niepokój, drazliwość i zmienność nastrojów, nadwrażliwość piersi, wzdęcia, zawroty głowy, agresja, zatrzymanie płynów, bóle głowy, nieodparta chęć jedzenia słodyczy, zmiany skórne, osłabienie koncentracji oraz przyrost wagi. Obszary refleksyjne wymagające działania: • przysadka mózgowa • jajniki • macica • jajowody • nadnercza przepona splot słoneczny głowa i mózg trzustka kręgosłup jelito cienkie i grube naczynia łimfatyczne wątroba/pęcherzyk żółciowy tarczyca/gruczoły przytarczyczne 155 o o er Q o 0) "O alergie 69,80,81,91,97,98,137,139 anemia 149 artretyzm 66,75,83,89,99,134,139-140 astma 76,94,135.140 ataki paniki 76,94 barki 77,83,95,99-100 bezpłodność 64,84,88,100,141 bezsenność 132,141 biegunki 82,99 biodra 83,99-100 BowersEdwin 16 bóle głowy 63,87,142 uszu 73,92 zębów 70,91 brodawki 27 brzęczenie lub świst w uszach 73,92 cajeput 132,134-136 celiakia 83 choroba Alzheimera 63,87 Crohna 81,83,98,99 Parkinsona 63,87 Raynauda 23 choroby skóry 136-137,144 w stadium terminalnym 39 żuchwy 66,89 ciąża 85,100 ciśnienie krwi 94,129 cukrzyca 38,79,97 częstoskurcz (palpitacje) 94 depresja 63,88,131,145-146 diagnoza orientalna 28-30 dłoii 83 docieranie do refleksów głębokich 55-56 dolegliwości kręgosłupa 73-75,93 dwunastnica 78-79,96-97,112 dysleksja 63,87 dziąsła 66,70,89,91 dzieci 39 Egipt 16 egzema 144 epilepsja 39 Fitzgerald William 16 funkcje odpornościowe 71,96,129-130 gardło 67-68,90,106-107 głowa 62-63,87-88,104 gorączka 38 sienna 69,91,146-147 gruczolistość (endometrioza) 64,88 gruczoły przytarczyczne 68,90 hemoroidy 99,146 hiperwentylacja 76,94 hipoglikemia 79,97 historia refleksologii 16 impotencja męska 133,147 Ingham Eunice 16 jajniki 84,100,116 jajowody 85,101,117 jaskra 66,73,92 jądra 84,100.116,124 jelito cienkie 81,98,114 katar 69,90 kąpiel dłoni 127 koilonychia (wklęsłość płytek paznokciowych) 27 kolana 83,99-100 koncentracja 63,87 korzyści (z refleksologii) 11-14 kości nadgarstka 21 śródręcza 21 krem do rąk 128 kręgosłup 73-75,93,110 kryształy 34 linia miednicy 18 przepony 18 talii 18 tokcie 83,99-100 z kopru włoskiego 33 ,57 tokieć tenisisty 83,100 krwawnikowy 134,136,137 łuszczyca 144 z kwiatów lipy 33 w lawendowy 32,129-132,134-137 % łysienie 83,88 limonowy 33 J macica 85,100,116 majerankowy 32,129-132,134-135 maczugowatość paznokci 28 mandarynkowy 33,130-131 menopauza 64,84,88,100,134,147 miętowy (z mięty pieprzowej) 130, migreny 63,87,148 134-135 moczenie nocne 81,97 mirrowy 134-137 moczowody 80-81,97-98,113 z nasion marchwi 130-131,136 mózg 62,87-88,104 neroli 32,39,130-1X136 palmarosa 33 naczynia chłonne (limfatyczne) 70-71, patchouli 130-131,133,136-137 85-86,91,101,108-109,117 pelargoniowy 32,129-131,136-137 nadgarstek 21,83,99-100 z pieprzu czarnego 33,129-130,134 nadnercza 79-80,97,113 pomarańczowy 33 nasieniowody 85-86,101,117 rozmarynowy 33,129-130,134-135 nerki 80-81,97-98,113 różany 32,33,129-131,133-134,136 nerwkulszowy 73-75,93 rumiankowy 32,129-137 neuralgia (nerwobóle) 63,66,88,89 szałwiowy 32,129-134.136 niestrawność 79,96,130,149 tymiankowy 129,132 nietrzymanie moczu 81,97,143 ylangylang 32.33,129,131,133 nieżyt nosa 69,91 olejki esencjalne 32-33 nogi 83,99-100 oziębłość płciowa 133 nudności 78 pacjenci w wieku zaawansowanym 38 oczy 66,69,71-73,89,92,109-110,142 palec kurkowy (przykurcz) 25 odgięciowy uraz kręgosłupa szyjnego paliczki 21 66,89 pamięć 63,87 okrężnica 82,98-99,115 paznokcie 29-30,37 olejek bazyliowy 33,130,135-136 pęcherz moczowy 80-81,97,113-114,143 benzoesowy 131,135 piersi 76,95,112 bergamotowy 32,129-134 płuca 75-76,93-94,110,112,121-122 cedrowy 33,131 podwzgórze 64-65,88-89,105 cyprysowy 33,132-133 porażenie Bella 66,89 cytrynowy 33,129,130,134-136 mózgowe 63,88 z drzewa herbacianego 129-130, prostata 85,100,116,132,143 132,136 przeciwwskazania 37-39 z drzewa różanego 33,129-131, przeziębienia i kaszel 69,75,91,94,135,150 133-134,136 przykurcz Dupuytrena 24 z drzewa sandałowego 33,131-133, 137 przysadka mózgowa 63h54, 88-105 grejpfrutowy 32,33,131,133 ramiona 83,99 imbirowy 33,129-131,133-135 reakcje na zabiegi refleksologiczne jałowcowy 33,130,132,134 59-iM jaśminowy 32,33.131,133-134,136 reumatoidalne zapalenie stawów kadzidlany 33,129,131,132,134-136 (gościec przewlekły postępujgcy) 26, kardamonowy 130,133 66,89,139-140 koperkowy 130 Riley Joseph Shelby 16 n 158 ruchy kroczgce kciukami 49-57 kroczgce palcami dtoni (innymi niż kciuki) 51-53 kroczgce pojedynczymi palcami 51-53 kroczgce wieloma palcami 51-53 rwakulszowa 75,93 serce 38,94-95,143-144 skóra 13,136-137 splot słoneczny 46,75-76,93-94,111 sposób podtrzymywania dłoni 48-49 stan skóry 36 stawy 83,99-100,114-116 strefy poprzeczne (poziome) 18-19 wzdłużne 17-18 stres 76,80,94,131 struktura kości 37 struny głosowe 68-90 stwardnienie rozsiane 63,87 sutki 76,95,112 syndrom chronicznego zmęczenia 71, 80,91 deficytu uwagi 63,88 nadwrażliwości jelita 80,81,83,98,99, 130,154 szyja 66-68,89-30 szyszynka 64,88-89,105 śledziona 96,112-113 tarczyca 64,67-68,88,90,106 technika relaksacji 41-46 ruchów kroczgcych 49-53 ruchów okrężnych z uciskiem 53-54 ruchów skrętnych 53-54 uciskania i zwalniania 54 „zahaczania" i „wyciągania" refleksu 55-56 temperatura skóry 36 teoria depozytów krystalicznych 16 przepływu energii 16 (na temat refleksologii) 15-16 zakończeń nerwowych 16 torbiel galaretowata pochewki ścięgna (ganglion) 25 trgbki słuchowe (Eustachiusza) 71-72,92 trgdzik 66,89,150 trzustka 78-79,96-97,112 twarz 66,89,104 ucisk 58-59 - .:-. :-.:, udary i wylewy 63,87 ¦* " ¦-.:>.'. układ krgżenia 12,129 : r -.." limfatyczny 12 ' ' .'.->. mięśniowo-szkieletowy 13 moczowo-płciowy 13 .. nerwowy 13 oddechowy 13 .-¦; ,¦*/¦ * rozrodczy 13,84-86,100-101 :_?- trawienny 12 unieruchomienie barku (na tle artretycznym) 77,83,95,99-100 uszy 69,71-73,92,104,109-110,144-145 uśmierzanie bólu 80,97 wątroba/pęcherzyk żółciowy 77,78,145 wrzodziejgce zapalenie okrężnicy 83 wyrostek robaczkowy 82 wzdęcia i wiatry 83,99,151 zabarwienie skóry 36-37 * zaburzenia cykiotreniczne (SAD) 65,89 menstruacji i choroby jajników 64,84, 100,147-148,151 zaćma 73,92 ;'. : :. zakrzepica 38 - : zanokcica 27 zapalenia kaletek stawów kolanowych 83.100 kości i stawów 26-27,139-140 zapalenie migdałków 68,90,152 oskrzeli 76,94,152 pęcherza 81,97,132,143 pochewki ścięgna 24-25 ..-..¦-¦ spojówek 66,73,92 ' ¦¦¦:¦::¦;- zatok 68,90-91,136,153 zaparcia 82,99,130,153-154 zastawka krętniczo-kgtnicza 82-83 zatkanie uszu woskowing 73,92 zatoki 68-69,90-91,107-108 zatrzymanie płynów 81,86,97,101 zawroty głowy 73 zgbkowanie 70,91 zespół kanału nadgarstka 23 ¦¦ ¦¦ ¦ napięcia przedmiesigczkowego 64, 84,88,100,133-134,154-155 zęby 66,70,89,91,108-109 zgaga 96,130,149 żołgdek 78-79,96-97,112-113 Ptuca/piersi/sutki Linia przepony 159 Szczyt gtowy i mózg c Twarz Szyja/gardto/tarczyca Grasica Jajnik/jqdro)j Macica/prostata Limfa/jajowody/nasieniowody Powierzchnia zewnętrzna lewej dtoni Zęby Twarz Szyja/gardto/tarczyca Grasica Macica/prostata Ramię .C/tokieć Kolano (7 Biodro 0 Jajnik/jqdro Limfa/jajowody/nasieniowody a MMI Q (D Q Powierzchnia zewnętrzna prawej dtoni Zatoki 160 I Szyszynka/ podwzgórze Przysadka mózgowa Szyja/gardto/tarczyca Nadnercza Kręgosłup Pęcherz Prostnica/odbyt Macica/prostata Esica Powierzchnia wewnętrzna lewej dłoni Nerw kulszowy Trqbka Eustachiusza Ucho Splot słoneczny Bark Linia przepony Nerka - Unia talii " Poprzecznica Okrężnica zstępująca - Zgięcie esicy - Linia dna miednicy vJajnik/jqdro - Limfa/jajowód/nasieniowód Zatoki Trqbka f \ \ \ 1 Szczyt głowy i mózg Eustachiusza V—Ar—_A \L—1L 1 \ N^ ł-- Ucho-A \ — Oko ) Szyszynka/ ^\—--oJs' Splot słoneczny—\—-Z22. ' Płuco /\?\podwzgórze Bark—-VH~ -''' Żołqdek/trzustk v / //--Pł7ysadka Linia przepony------\-ii~-~ r~Z \ dwunastnice ^V_^C // mózgowa Pęcherzyk żółciowy------+—i Nerka----\—' ^^ /yr~ Szyja/gardło/tarczyca Linia talii —t7^ -in^y^ Nadnercza Okrężnica zstępujqca—\_ ,-<^C Poprzecznica Zastawka krętniczo-kqtnicza/__-^ AJ_cien ie \ X^ Kręgosłup wyrostek robaczkowy Pęcherz Linia dna miednicy— 1—- Macica/prostata 1 imfri/iriii-tti/AH/nncipniriu/ó / ą Nerw kulszowy Powierzchnia wewnętrzna prawej dtoni